شيوع سردرد در دانش آموزان11 تا 18 ساله ي شهر اصفهان

ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ
90/
6/
10 : شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ
Email: yaghini@med.mui.ac.ir
90/
3/
25 : ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ
. ﺖﺳا نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد 385427 هرﺎﻤﺷ ﻪﺑ ياﻪﻓﺮﺣ
ياﺮﺘﻛد هرود يﻪﻣﺎﻧنﺎﻳﺎﭘ
ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا *
1
ناﺮﻳا ،نﺎﻬﻔﺻا ،نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﻛدﻮﻛ ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ
يهﺪﻜﺸﻧاد
،نﺎﻛدﻮﻛ هوﺮﮔ ،رﺎﻳدﺎﺘﺳا
2
ناﺮﻳا ،نﺎﻬﻔﺻا ،نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﻛدﻮﻛ ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ
يهﺪﻜﺸﻧاد
،نﺎﻛدﻮﻛ هوﺮﮔ ،رﺎﻴﺸﻧاد
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
1390 هﺎﻣ ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ/
149 هرﺎﻤﺷ/
ﻢﻬﻧ
و ﺖﺴﻴﺑ لﺎﺳ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ يﻪ
ﻟﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
3
3
2
1
، دار يﻮﻠﻋ ﻢﻳﺮﻣ ، ﺮﻔﻬﺑ يدﺎﺷ ، نﺎﻳدﻮﻤﺤﻣ نارﻮﺗ ﺮﺘﻛد ، ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا ﺮﺘﻛد
3
3
ﺎﻳﻮﭘ هرﺎﻬﺑ ، ﻲﻧﺎﺑﺮﻗ ﻪﻴﺿار
هﺪﻴﻜﭼ
يﻪﻌﻣﺎﺟ
رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ
،نآ
ﺖﻴﻤﻫا و دردﺮﺳ عاﻮﻧا درﻮﻣ رد ﻲﻤﻛ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﻣا ،ﺖﺳا
ﻲﻧاﻮﺟﻮﻧ و ﻲﻛدﻮﻛ نارود تﺎﻳﺎﻜﺷ ﻦﻳﺮﺗﻊﻳﺎﺷ
زا دردﺮﺳ : ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺮﻬﺷ يﻪﻟﺎﺳ
18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد نآ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و دردﺮﺳ عاﻮﻧا عﻮﻴﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ فﺪﻫ ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
. ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ،ناﺮﻳا
رد نازﻮﻣآﺶﻧاد
. ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﻬﻔﺻا
شور ﻪﺑ يﺮﻴﮔﻪﻧﻮﻤﻧ
. ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻟﺎﺳ
18 ﺎﺗ 11 زﻮﻣآﺶﻧاد
4096 يور ﺮﺑ نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ رد 1388 ﺎﺗ 1385 يﺎﻫلﺎﺳ
ﻦﻴﺑ ﻲﻌﻄﻘﻣ يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻦﻳا : ﺎﻫشور
و هاﺮﻤﻫ ﻢﻳﻼﻋ ،دردﺮﺳ عاﻮﻧا ﻞﻣﺎﺷ تﺎﻋﻼﻃا . ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ و نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ،ﻲﻳﺎﻤﻨﻫار سراﺪﻣ زا ياﻪﻠﺣﺮﻣ
ﻚﻳ ياﻪﺷﻮﺧ
-ياﻪﻘﺒﻃ
-ﻲﻓدﺎﺼﺗ
. ﺪﺷ يروآﻊﻤﺟ
ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
ﻞﻴﻤﻜﺗ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻚﺷﺰﭘ ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ و دردﺮﺳ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد . ﺪﻧدﻮﺑ ﻼﺘﺒﻣ دردﺮﺳ عاﻮﻧا زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ ( ﺪﺻرد 49/
9)
ﺮﻔﻧ 2047 ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ زﻮﻣآ ﺶﻧاد ﺮﻔﻧ 4096 ﻞﻛ زا : ﺎﻫﻪﺘﻓﺎﻳ
دردﺮﺳ و ( P < 0/
01 ،ﺪﺻرد
11/
5 ﻞﺑﺎﻘﻣ رد 27)
ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ ،(
P
< 0/
01 ،ﺪﺻرد
39/
4 ﻞﺑﺎﻘﻣ رد 60/
4)
دردﺮﺳ ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ ،ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد ﺰﻴﻧ ﺮﺘﺳﻼﻛ دردﺮﺳ ؛دﻮﺑ
ﺮﺘﺸﻴﺑ يرادﻲ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
( P < 0/
01)
،ﺪﺻرد
27/
1 ﻞﺑﺎﻘﻣ رد 33/
2)
ﻲﻨﺸﻨﺗ
نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﺮﺜﻛا رد . ﺖﺷاد ﺶﻳاﺰﻓا يرادﻲ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﻦﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ دردﺮﺳ ﻲﻧاواﺮﻓ ،ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ رد .( P = 0/
01 ،ﺪﺻرد
0 ﻞﺑﺎﻘﻣ رد 0/
39)
دﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ
ﻦﻴﺑ . دﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ( ﺪﺻرد 37/
1)
نﺎﺘﺴﻣز ﻞﺼﻓ رد دردﺮﺳ زوﺮﺑ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ؛دﻮﺒﻧ
طﺎﺒﺗرا رد ﻲﺻﺎﺧ ﻞﺼﻓ ﺎﺑ دردﺮﺳ زوﺮﺑ ( ﺪﺻرد 80)
ﺮﺘﺧد
. ( P < 0/
05)
ﺖﺷاد دﻮﺟو يرادﻲ
ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ دردﺮﺳ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻢﻳﻼﻋ و دردﺮﺳ زوﺮﺑ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﺧﺮﺑ رد ﺮﺴﭘ و ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
زا ﺎﻫنآ
ﻦﻴﺑ رد ﻲﻨﺸﻨﺗ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻼﺘﺒﻣ دردﺮﺳ عاﻮﻧا زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ يﻪﻟﺎﺳ
18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآﺶﻧاد
زا ﻲﻤﻴﻧ دوﺪﺣ : يﺮﻴﮔﻪﺠﻴﺘﻧ
يﺮﻴﮔﺶﻴﭘ
و نﺎﻣرد صﻮﺼﺧ رد ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
يراﺰﮔﺮﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﻤﻠﻌﻣ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ
و نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻲﻫﺎﮔآ ﺶﻳاﺰﻓا . ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﻳﻻﺎﺑ عﻮﻴﺷ
. دﻮﺷﻲﻣ
ﻪﻴﺻﻮﺗ دردﺮﺳ تﻼﻤﺣ
ﻚـﻳ رد ﻲـﺘﺣ و ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻣاﻮﺟ رد نآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ
رد ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻚـﻳ سﺎـﺳا ﺮـﺑ . ﺖـﺳا هدﻮﺑ
عﻮﻴـﺷ ،ﻪﻟﺎﺳ
ﻞﻣاﻮﻋ و
توﺎﻔﺘﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ
18 ﺎﺗ 11 زﻮﻣآ ﺶﻧاد 1679 يور ﺮﺑ ﻪﻳﺮﺠﻴﻧ
ﺪـﺻرد 13/
5 نﺮـﮕﻴﻣ عﻮﻴﺷ و ﺪﺻرد 19/
5
. ( 2)
عﻮﻴـﺷ ،ﻪﻟﺎـﺳ
15 ﺎﺗ 13 نازﻮﻣآﺶﻧاد
دردﺮﺳ ﻲﻠﻛ
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
ﻦﻴﺑ و ناﻮﻳﺎﺗ رد
رد و ( 3)
ﺪـﺻرد 27/
6 ﻲﻨـﺸﻨﺗ دردﺮـﺳ و 12/
2
نﺮـﮕﻴﻣ
ناﺮﻳا ،زﻮﻣآﺶﻧاد
،ناﻮﺟﻮﻧ ،كدﻮﻛ ،ﻲﻨﺸﻨﺗ دردﺮﺳ ،نﺮﮕﻴﻣ ،دردﺮﺳ : يﺪﻴﻠﻛ نﺎﮔژاو
ﻲﻧاﻮـﺟﻮﻧ و ﻲﻛدﻮﻛ نارود تﺎﻳﺎﻜﺷ ﻦﻳﺮﺗﻊﻳﺎﺷ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
زا دردﺮﺳ
،ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻔﻨﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻲـﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ
و يدﺮﻓ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷناور
ﺖﻣﻼﺳ
ﺞﻳﺎـﺘﻧ .( 1)
دراﺬـﮔﻲـﻣ
نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻞﻣﺎـﺷ ،دردﺮـﺳ عاﻮـﻧا عﻮﻴـﺷ صﻮـﺼﺧ رد ﺎـﻫشراﺰﮔ
( Tension headache)
ﻲﻨـﺸﻨﺗ دردﺮﺳ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ
3
ناﺮﻳا ،نﺎﻬﻔﺻا ،نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﻳﻮﺠﺸﻧاد
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ يﻪﺘﻴﻤﻛ
و ﻲﻜﺷﺰﭘ يهﺪﻜﺸﻧاد
،ﻲﻜﺷﺰﭘ يﻮﺠﺸﻧاد
www.mui.ac.ir
ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا ﺮﺘﻛد : لوﺆﺴﻣ يهﺪﻨﺴﻳﻮﻧ
1046

نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
،ﻲﺘﺧﺎﻨﺷناور
يﺎﻫسﺮﺘﺳا
1047
عاﻮﻧا
،ﻲﮔداﻮﻧﺎﺧ
يﻪﻘﺑﺎﺳ
عﻼﻃا ،...
و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا -يدﺎﺼﺘﻗا
ﺖﻴﻌﺿو ،ﻲﮔﺪﻧز ﻚﺒﺳ
ﺖﻬﺟ ياﻪﻌﻣﺎﺟ
زﺎﻴﻧ درﻮﻣ
ﺮﻫ رد دردﺮﺳ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﻣﺪﻴﭘا يﻮﮕﻟا زا
يﺮﻴﮔﺶﻴﭘ
ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد يﺰﻳرﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا كﺪﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ . ﺖﺳا
صﻮﺼﺧ ﻪﺑ
،نآ
ﺖﻴﻤﻫا و ناﺮﻳا رد دردﺮﺳ عاﻮﻧا درﻮﻣ
ﻲﺳرﺮﺑ
ﻪﺑ
ﺮﺿﺎﺣ
يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
،نازﻮﻣآﺶﻧاد
يﻪﻌﻣﺎﺟ
رد
نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد نآ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و دردﺮﺳ عاﻮﻧا عﻮﻴﺷ
. ﺖﺳا ﻪﺘﺧادﺮﭘ نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ يﻪﻟﺎﺳ
18 ﺎﺗ 11
ﺎﻫشور
يﺎـﻫلﺎـﺳ
ﻦﻴـﺑ ﺮـﺿﺎﺣ ﻲـﻌﻄﻘﻣ و ياهﺪﻫﺎﺸﻣ
يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
يور ﺮـﺑ نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ رد
-ﻲﻓدﺎﺼﺗ
شور ﻪﺑ يﺮﻴﮔﻪﻧﻮﻤﻧ
. ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻟﺎﺳ
1388 ﺎﺗ 1385
18 ﺎﺗ 11
،ﻲﻳﺎـﻤﻨﻫار سراﺪﻣ زا ياﻪﻠﺣﺮﻣ
ﻚﻳ ياﻪﺷﻮﺧ
-ياﻪﻘﺒﻃ
. ﺖﻓﺮﮔ
مﺎﺠﻧا ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻴﭘ و نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد
60)
ﻪﺘـﺷﺬﮔ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ زا دردﺮـﺳ ﻲـﻨﻴﻤﺨﺗ
عﻮﻴﺷ ﺎﺑ
3 دروآﺮـﺑ ﺖـﻗد و ﺪـﺻرد 95 نﺎـﻨﻴﻤﻃا ﺢﻄـﺳ ،(
ﺪﺻرد
1024 ( ﺮﺴﭘ و ﺮﺘﺧد)
هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ،ﺪﺻرد
،يﺮـﻴﮔﻪـﻧﻮﻤﻧ
شور ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺮﻔﻧ
دروآﺮـﺑ ﺮـﻔﻧ 2048 ﺲﻨﺟ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻬﻧ يﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻢﺠﺣ
،شروﺮـﭘ و شزﻮـﻣآ يهرادا
ﻪـﺑ ﻪـﻌﺟاﺮﻣ زا ﺲﭘ . ﺪﻳدﺮﮔ
ﺖـﺴﻴﻟ و ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ ﻊـﻄﻘﻣ ﺮـﻫ رد نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
ﻪـﺑ
ﻪـﺳرﺪﻣ
داﺪﻌﺗ
24 و ﺺﺨـﺸﻣ ﻪـﻴﺣﺎﻧ ﻚـﻴﻜﻔﺗ ﻪـﺑ سراﺪﻣ
يﻪـﻤﻫ
ﻪـﺳرﺪﻣ ﺮـﻫ رد و
ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺻ
. ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دراو
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد
و ﻞـﻴﻤﻜﺗ زرورﺎﻛ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا تﺎﻋﻼﻃا
هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ يﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
. ﺪﺷ يروآﻊﻤﺟ
ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
تﺎـﻋﻼﻃا ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ ﺖﻤـﺴﻗ ود ﻞﻣﺎـﺷ حﺮـﻃ ﻦﻳا رد
دردﺮﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا و ( ﺲﻨﺟ و ﻦﺳ)
ﻚﻴﻓاﺮﮔﻮﻣد
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
ﺪـﺻرد 23/
4 ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ﺮﮕﻳد يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻚﻳ
نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
ﻦﻴﺑ ﺰﻴﻧ ﻪﻴﻛﺮﺗ رد . ( 4)
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻲﻨﺸﻨﺗ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ،ﻪﻟﺎﺳ
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
18 ﺎﺗ 14
ﻦﻴـﺑ ﺮـﮕﻳد يﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻚﻳ رد و ( 5)
ﺪﺻرد 5/
1 و 21/
3
25/
9 و 14/
5 ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻪﻟﺎـﺳ
. ( 6)
17 ﺎـﺗ 15 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺪﺻرد
دردﺮـﺳ عﻮﻴـﺷ نﺎـﻤﻟآ رد ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲﻟﺎـﺣ رد ﻦـﻳا
ﻪـﺑ ﻪﻟﺎـﺳ 15 ﺎـﺗ 12 نازﻮـﻣآﺶﻧاد
ﻦﻴﺑ ﻲﻨﺸﻨﺗ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ
ﺖﺒـﺴﻧ ﻪـﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺪﺻرد 4/
5 و 6/
9
ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ
. ( 7)
ﺪﺷﺎﺑﻲﻣ
ﺐﻴﺗﺮﺗ
يﺮﺘﻤﻛ عﻮﻴﺷ ﻊﻣاﻮﺟ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻴﺑ دﺎﻳز توﺎﻔﺗ ﺖﻠﻋ
ﻲﻨـﺳ يهدوﺪـﺤﻣ
رد توﺎـﻔﺗ ،ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎـﺠﻧا نﺎـﻣز ﺎـﺑ
و ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻢـﺠﺣ و يﺮـﻴﮔﻪـﻧﻮﻤﻧ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫﻪﻧﻮﻤﻧ
يرﻮـﻃ ﻪـﺑ
؛ﺪﺷﺎﺑ
دردﺮﺳ ﺺﻴﺨﺸﺗ شور ﻪﻤﻫ زا ﺮﺗﻢﻬﻣ
زا ﺲـﭘ دردﺮـﺳ ﻲﻳﺎـﻬﻧ ﺺﻴﺨﺸﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد ﻪﻛ
زا ﻂــﻘﻓ ﺮــﮕﻳد ﻲــﻀﻌﺑ رد و هدﻮــﺑ ﻚــﺷﺰﭘ ﺖــﻳﺰﻳو
. ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
رد ﻲﻤﻛ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
،نارﺎﻜﻤﻫ
و
Mateen شراﺰﮔ ﻖﺒﻃ
رد و دردﺮـﺳ عاﻮـﻧا درﻮـﻣ رد ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ
دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﻴﻨﺳ
ﺮـﺑ ﻲـﻨﺘﺒﻣ دردﺮـﺳ عاﻮﻧا ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﻣﺪﻴﭘا يﺎﻫﻮﮕﻟا درﻮﻣ رد
. ( 8)
ﺪﺷﺎﺑﻲﻣ
ﺎﻴﻧد
طﺎﻘﻧ ﺮﻳﺎﺳ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻲـﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ ﻲﻓﺎﻛ يﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻢﺠﺣ ﺎﺑ يدوﺪﻌﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
و ﻪـﺘﺧادﺮﭘ ﻲـﻧاﺮﻳا نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
رد دردﺮـﺳ عاﻮﻧا عﻮﻴﺷ
ﻦﻴـﻋ رد . ﺖـﺳا دﻮﺟﻮﻣ صﻮﺼﺧ ﻦﻳا رد ﻲﻤﻛ تﺎﻋﻼﻃا
ﻪـﻛ ﺪـﻫدﻲـﻣ
نﺎـﺸﻧ هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ،لﺎﺣ
رد ﻲﻋﻮﻴـﺷ زا ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻲﻨـﺸﻨﺗ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ يﺎﻫدردﺮﺳ
ﻦﻴـﺑ رد ﺪـﺻرد 32/
5 ﺎـﺗ 5/
5 و ﺪﺻرد 13 ﺎﺗ 1/
7
دوﺪﺣ
. ( 9-13)
ﺪﻨﺘﺴﻫ
رادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﻧاﺮﻳا
نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﺪﻨﻧﺎﻣ دردﺮﺳ ﺮﺑ راﺬﮔﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
www.mui.ac.ir

نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
رﻮـﻃ ﻪﺑ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد
. دﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ يرادﻲ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
رد ﺮﺘﺳﻼﻛ دردﺮﺳ ﻲﻧاواﺮﻓ
ﺮﺴﭘ
ﺎـﻣا ،دﻮـﺑ
ﺮﺘـﺸﻴﺑ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يرادﻲﻨﻌﻣ
دردﺮـﺳ ﻲـﻧاواﺮﻓ رد يرادﻲـﻨﻌﻣ
توﺎـﻔﺗ هوﺮـﮔ ود ﻦﻴـﺑ
. ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﻪﻧازور ﻦﻣﺰﻣ دردﺮﺳ ﺎﻳ
و ﻚﻴﻧﺎﮔرا
ﻚـﻴﻜﻔﺗ ﻪـﺑ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻦﻴﻨـﺳ رد دردﺮـﺳ ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
،ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ رد . ﺖﺳا
ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ 2 لوﺪﺟ رد ﺲﻨﺟ
ﺶﻳاﺰـﻓا يرادﻲﻨﻌﻣ
رﻮﻃ ﻪﺑ
ﻦﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ دردﺮﺳ ﻲﻧاواﺮﻓ
17 ﻦـﺳ رد ﺮـﺘﺧد نازﻮـﻣآﺶﻧاد
رد ﻪﻛ يرﻮﻃ ﻪﺑ
؛ﺖﺷاد
18 ﻦـﺳ رد ﺮـﺴﭘ نازﻮـﻣآﺶﻧاد
و ( ﺪﺻرد 78/
9)
. ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲﻧاواﺮﻓ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ( ﺪﺻرد 60)
ود ﻚـﻴﻜﻔﺗ
ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ دردﺮﺳ زوﺮﺑ
زوﺮﺑ طﺎﺒﺗرا صﻮﺼﺧ رد . ﺖﺳا هﺪﻣآ
طﺎﺒﺗرا
ﻲﮕﻟﺎﺳ
ﻲﮕﻟﺎﺳ
3 لوﺪﺟ رد ﺲﻨﺟ
توﺎـﻔﺗ ﺮـﺴﭘ و ﺮـﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻦﻴﺑ
،ﻞﺼﻓ
ﺎﺑ دردﺮﺳ
ﺮـﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﺮﺜﻛا رد ﻪﻛ يرﻮﻃ
ﻪﺑ
؛دﻮﺑ
يرادﻲ
ﻨﻌﻣ
ﻲﻟﺎـﺣ
رد ؛دﻮـﺒﻧ
طﺎـﺒﺗرا رد ﻲﺻﺎﺧ
ﻞﺼﻓ ﺎﺑ دردﺮﺳ زوﺮﺑ
نﺎﺘـﺴﻣز ﻞـﺼﻓ رد دردﺮﺳ زوﺮﺑ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد
ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ ﻲﺑاﻮـﺧﻢـﻛ
ﻦﻴـﺑ
رد ،ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ . ﺖـﺷاد
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
ﻪﻛ
. دﻮﺑ ﺮﺘﻤﻛ رﺎﻬﺑ ﻞﺼﻓ رد و ﺮﺘﺸﻴﺑ
و سﺮﺘـﺳا ،ﻲﮕﺘـﺴﺧ ،ﻞـﻛ رد
دردﺮـﺳ زوﺮـﺑ ﺎـﺑ ار طﺎـﺒﺗرا
ﺎـﺑ دردﺮـﺳ زوﺮـﺑ دراﻮﻣ ﺪﺻرد 17/
4 ،ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
P
< 0/
0001
0/
3130
< 0/
0001
< 0/
0001
0/
3670
0/
0030
. ﺖﺷاد طﺎﺒﺗرا ﻲﮔﺪﻋﺎﻗ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
دردﺮـﺳ ﻲﻠﻠﻤﻟاﻦﻴﺑ
ﻦﻤﺠﻧا ﺺﺧﺎﺷ سﺎﺳا ﺮﺑ هﺮﻤﻧ ﻞﻣﺎﺷ
تﺎﻴـــﺻﻮﺼﺧ ،(
International headache society)
دردﺮـﺳ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و نآ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻢﻳﻼﻋ و دردﺮﺳ
و هﺪـﻨﻨﻛ عوﺮﺷ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﺎﻫﺮﺘﺧد رد ﻪﻧﺎﻴﻫﺎﻣ تدﺎﻋ ،ﻞﺼﻓ)
ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
يرﻮﺻ رﺎﺒﺘﻋا . دﻮﺑ ( ﻚﺷﺰﭘ ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ
ﺪـﻴﻳﺄﺗ
( Neurology)
بﺎـﺼﻋا ﻲﻠﺧاد ﺺﺼﺨﺘﻣ ﺮﻔﻧ 10
40 ﺎــﺑ ﻪﺒﺣﺎــﺼﻣ ﻖــﻳﺮﻃ زا ﻪــﻣﺎﻧﺶــﺳﺮﭘ
ﻲﻳﺎــﻳﺎﭘ . ﺪــﺷ
ﺪـﺷ ﺪـﻴﻳﺄﺗ Split Half شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ و زﻮﻣآﺶﻧاد
.( Cronbach's alpha = 0/
82)
2
t و يرﺎـﻣآ يﺎـﻫنﻮـﻣزآ
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺎـﻫهداد
راﺰـﻓامﺮـﻧ
رد ( OR)
ﺲﻧﺎـﺷ ﺖﺒـﺴﻧ يﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
version 16, SPSS Inc.,
) 16 يﻪﺨـــﺴﻧ
SPSS
ﺢﻄـﺳ . ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ درﻮﻣ ( Chicago, IL
. ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد 0/
05 زا ﺮﺘﺸﻴﺑ يرﺎﻣآ رادﻲ
ﻨﻌﻣ
ﺮـﻔﻧ 2047 ،ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮـﻣ زﻮﻣآﺶﻧاد
ﺎﻫﻪﺘﻓﺎﻳ
ﺮﻔﻧ 4096 ﻞﻛ زا
. ﺪـﻧدﻮﺑ ﻼﺘـﺒﻣ دردﺮـﺳ عاﻮـﻧا زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ ( ﺪﺻرد 49/
9)
عﻮﻧ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ و ﺲﻨﺟ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ دردﺮﺳ ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
هﺪﻫﺎـﺸﻣ . ﺖـﺳا هﺪـﺷ هداد نﺎـﺸﻧ 1 لوﺪﺟ رد دردﺮﺳ
،دردﺮـﺳ
ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد ﻪﻛ دﻮﺷﻲﻣ
نازﻮـﻣآﺶﻧاد
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ يﻪ
ﻟﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد ﺲﻨﺟ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ دردﺮﺳ عاﻮﻧا ﻲﻧاواﺮﻓ . 1 لوﺪﺟ
نﺎﻨﻴﻤﻃا يهدوﺪﺤﻣ
Cl:
ﺪﺻرد 95
2/
35 ( 2/
6–
2/
0)
0/
84 ( 1/
1–
0/
6)
2/
83 ( 3/
3–
2/
3)
1/
2 ( 1/
5–
1/
1)
0/
6 ( 2/
3–
0/
1)
-
ﺮﺴﭘ
داﺪﻌﺗ ( ﺪﺻرد)
808 ( 39/
4)
94 ( 4/
4)
237 ( 11/
5)
557 ( 27/
1)
6 ( 0/
29)
8 ( 0/
39)
ﺮﺘﺧد
داﺪﻌﺗ ( ﺪﺻرد)
1239 ( 60/
4)
80 ( 3/
9)
554 ( 27)
681 ( 33/
2)
4 ( 0/
2)
0 ( 0)
www.mui.ac.ir
نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻞﻛ
داﺪﻌﺗ ( ﺪﺻرد)
2047 ( 49/
9)
174 ( 4/
2)
791 ( 19/
3)
1238 ( 30/
2)
10 ( 0/
25)
8 ( 0/
2)
ﻲﻨﺸﻨﺗ دردﺮﺳ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ
دردﺮﺳ عﻮﻧ
دردﺮﺳ عاﻮﻧا ﻞﻛ
ﻪﻧازور ﻦﻣﺰﻣ دردﺮﺳ
نﺮﮕﻴﻣ
ﻲﺸﻨﺗ دردﺮﺳ
ﻚﻴﻧﺎﮔرا دردﺮﺳ
ﺮﺘﺳﻼﻛ دردﺮﺳ
1048

نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
11
ﺎﺗ
18
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ
ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
نارﺎﻜﻤﻫ و
نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
–
لﺎﺳ
29
/
هرﺎﻤﺷ
149
/
ﻪﺘﻔﻫ
ﺮﻬﻣ لوا
1390
1049
لوﺪﺟ
2
.
رد ﺲﻨﺟ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﻴﻨﺳ رد دردﺮﺳ ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
ﺶﻧاد
نازﻮﻣآ
11
ﺎﺗ
18
ﻟﺎﺳ
ﻪ
ي
ﺮﻬﺷ
نﺎﻬﻔﺻا
ﻞﻛ
ﺶﻧاد
نازﻮﻣآ
ﺮﺘﺧد
ﺮﺴﭘ
ﻦﺳ
)
لﺎﺳ
(
ﻲﺒﺴﻧ ﻲﻧاواﺮﻓ
)
ﺪﺻرد
(
ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
)
ﺪﺻرد
(
ﻲﺒﺴﻧ ﻲﻧاواﺮﻓ
)
ﺪﺻرد
(
ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
)
ﺪﺻرد
(
ﻲﺒﺴﻧ ﻲﻧاواﺮﻓ
)
ﺪﺻرد
(
ﻲﻠﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
)
ﺪﺻرد
(
11
)
9
/
25
(
556
/
144
)
7
(
144
)
8
/
32
(
225
/
74
)
6
(
74
)
1
/
21
(
331
/
70
)
7
/
8
(
70
12
)
29
(
520
/
151
)
4
/
7
(
151
)
9
/
33
(
218
/
74
)
6
(
74
)
5
/
25
(
302
/
77
)
5
/
9
(
77
13
)
4
/
41
(
497
/
206
)
1
/
10
(
206
)
7
/
52
(
237
/
125
)
1
/
10
(
125
)
2
/
31
(
260
/
81
)
0
/
10
(
81
14
)
1
/
47
(
508
/
243
)
9
/
11
(
243
)
9
/
64
(
258
/
154
)
4
/
12
(
154
)
6
/
35
(
250
/
89
)
0
/
11
(
89
15
)
1
/
60
(
572
/
348
)
0
/
17
(
348
)
2
/
72
(
331
/
239
)
3
/
19
(
239
)
2
/
45
(
241
/
109
)
5
/
13
(
109
16
)
7
/
63
(
523
/
333
)
3
/
16
(
333
)
1
/
70
(
302
/
212
)
1
/
17
(
212
)
7
/
54
(
221
/
121
)
9
/
14
(
121
17
)
9
/
68
(
477
/
329
)
0
/
16
(
329
)
9
/
78
(
252
/
199
)
1
/
16
(
199
)
7
/
57
(
225
/
130
)
1
/
16
(
130
18
)
1
/
66
(
443
/
293
)
3
/
14
(
293
)
0
/
72
(
225
/
162
)
1
/
13
(
162
)
60
(
218
/
131
)
2
/
16
(
131
*P
0001
/
0
<
0001
/
0
<
0001
/
0
<
*Chi-Square test
لوﺪﺟ
3
.
رد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ دردﺮﺳ زوﺮﺑ طﺎﺒﺗرا
ﺶﻧاد
نازﻮﻣآ
11
ﺎﺗ
18
ﻟﺎﺳ
ﻪ
ي
ﺮﻬﺷ
نﺎﻬﻔﺻا
ﻞﻛ
ﺶﻧاد
آ
ﻣ
نازﻮ
)
ﺪﺻرد
(
داﺪﻌﺗ
ﺮﺘﺧد
)
ﺪﺻرد
(
داﺪﻌﺗ
ﺮﺴﭘ
)
ﺪﺻرد
(
داﺪﻌﺗ
*P
ﻞﺼﻓ
رﺎﻬﺑ
)
2
(
42
)
5
/
1
(
18
)
9
/
2
(
24
0001
/
0
<
نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ
)
10
(
206
)
9
/
4
(
61
)
9
/
17
(
145
ﺰﻴﻳﺎﭘ
)
9
/
9
(
204
)
4
/
4
(
54
)
5
/
18
(
150
نﺎﺘﺴﻣز
)
2
/
20
(
415
)
3
/
9
(
115
)
1
/
37
(
300
طﺎﺒﺗرا نوﺪﺑ
)
6
/
57
(
1180
)
80
(
991
)
3
/
23
(
189
ﻲﮕﺘﺴﺧ
)
38
(
777
)
9
/
36
(
457
)
6
/
39
(
320
2250
/
0
سﺮﺘﺳا
)
35
(
715
)
4
/
43
(
538
)
9
/
21
(
177
0001
/
0
<
ﻢﻛ
ﻲﺑاﻮﺧ
)
3
/
33
(
683
)
5
/
35
(
440
)
30
(
243
0110
/
0
ﺮﺳ ﻪﺑ ﻪﺑﺮﺿ
)
8
/
22
(
467
)
7
/
22
(
281
)
23
(
186
8710
/
0
ﻪﻧﺎﻳار ﺎﺑ رﺎﻛ
)
5
/
19
(
400
)
11
(
136
)
7
/
32
(
264
0001
/
0
<
دﺎﻳز باﻮﺧ
)
3
/
13
(
273
)
7
/
9
(
120
)
9
/
18
(
153
0001
/
0
<
نﻮﻳﺰﻳﻮﻠﺗ يﺎﺷﺎﻤﺗ
)
7
/
12
(
260
)
9
/
7
(
98
)
20
(
162
0001
/
0
<
ﻲﮕﻨﺳﺮﮔ
)
5
/
12
(
256
)
2
/
11
(
139
)
5
/
14
(
117
0330
/
0
ﺎﻫﻮﺑ زا ﻲﺧﺮﺑ
)
8
/
11
(
241
)
4
/
19
(
124
)
5
/
14
(
117
0020
/
0
شزرو
)
6
/
6
(
135
)
5
/
5
(
68
)
3
/
8
(
67
0130
/
0
ﻪﻓﺮﺳ
)
9
/
5
(
121
)
2
/
5
(
64
)
7
(
57
0840
/
0
ﺎﻫاﺬﻏ ﻲﺧﺮﺑ
)
3
/
4
(
88
)
3
/
3
(
41
)
8
/
5
(
47
0070
/
0
ﻲﺧﺮﺑ
ﺎﻫوراد
)
1
(
21
)
1
(
12
)
1
/
1
(
9
8230
/
0
ﻲﮔﺪﻋﺎﻗ
-
)
4
/
17
(
215
-
-
*Chi-Square test
www.mui.ac.ir

نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
*P
0/
0080
< 0/
0001
< 0/
0001
0/
6470
0/
0190
< 0/
0001
< 0/
0001
0/
0070
< 0/
0001
*Chi-Square test
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ يﻪ
ﻟﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد دردﺮﺳ يﺎﻫدوﺰﻴﭘا ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻢﻳﻼﻋ . 4 لوﺪﺟ
ﺮﺴﭘ
داﺪﻌﺗ ( ﺪﺻرد)
280 ( 34/
6)
146 ( 18)
144 ( 17/
8)
116 ( 14/
3)
125 ( 15/
4)
79 ( 9/
7)
85 ( 10/
5)
71 ( 8/
7)
80 ( 9/
9)
و 11/
5 ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ناﺮﺴﭘ رد و ﺪﺻرد 33/
2
ﺮﺘﺧد
داﺪﻌﺗ ( ﺪﺻرد)
360 ( 29/
1)
328 ( 26/
5)
313 ( 25/
3)
168 ( 13/
6)
147 ( 11/
9)
81 ( 6/
5)
62 ( 5)
70 ( 5/
6)
54 ( 4/
4)
و 27 ﺐﻴﺗﺮﺗ
. دﻮﺑ ﺪﺻرد 27/
1
يﻮــﮕﻟا صﻮــﺼﺧ رد هﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ
دوﺪـﺤﻣ ناﺮـﻳا رد نازﻮﻣآﺶﻧاد
رد
دردﺮﺳ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﻣﺪﻴﭘا
2226 يور ﺮـﺑ يوﺮـﺴﺧ و ﻲـﻬﻟاﺖـﻳآ
يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
. ﺖﺳا
داد نﺎـﺸﻧ زاﺮﻴـﺷ رد ( لﺎـﺳ 13 ﺎﺗ 6)
ﻲﻧﺎﺘﺴﺑد زﻮﻣآﺶﻧاد
5/
5 و 1/
7
ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻲﻨﺸﻨﺗ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ﻪﻛ
رد هﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪﺑ
عﻮﻴﺷ زا ﺮﺘﻤﻛ رﺎﻴﺴﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﺪﺻرد
.( 9)
ﺪﺷﺎﺑﻲﻣ
ﺮﺿﺎﺣ يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
سﺎـﺳا ﺮـﺑ نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
اﺪـﺘﺑا ،نﺎـﻧآ يﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
رد
ﺪﻧﺪـﺷ
لﺎـﺑﺮﻏ دردﺮـﺳ ﻲـﻠﻠﻤﻟاﻦﻴـﺑ
ﻦـﻤﺠﻧا يﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ
،ﺲﭙـﺳ
و ( ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻪﻳارا
يﺮﮕﻟﺎﺑﺮﻏ ﻪﺠﻴﺘﻧ زا ﻲﺷراﺰﮔ)
ﺖـﺤﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ ﻚﺷﺰﭘ ﻂﺳﻮﺗ دردﺮﺳ ﻪﺑ كﻮﻜﺸﻣ داﺮﻓا
ﺲﭙـﺳ و ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻲﻨﻴﻟﺎـﺑ يﻪـﻨﻳﺎﻌﻣ
و لﺎـﺣ حﺮـﺷ
. ( 9)
ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ دردﺮﺳ ﺺﻴﺨﺸﺗ
زا ﺲـﭘ ﺺﻴﺨـﺸﺗ ﻪـﻛ ﺰـﻴﻧ نﺎـﻤﻟآ رد ياﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
رد
ﻲﻨـﺸﻨﺗ و ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ،دﻮﺑ
ﺺﺼﺨﺘﻣ ﺖﻳﺰﻳو
4/
5 و 6/
9 ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻪﻟﺎـﺳ 15 ﺎﺗ 12 نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻦﻴﺑ
نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻞﻛ
داﺪﻌﺗ ( ﺪﺻرد)
640 ( 31/
3)
474 ( 23/
1)
457 ( 22/
3)
284 ( 13/
9)
276 ( 13/
3)
160 ( 7/
8)
147 ( 7/
2)
141 ( 6/
8)
134 ( 6/
5)
اﺪﺻ ﻪﺑ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ
ﻲﺑاﻮﺧﻲﺑ
ﺪﻳد لﻼﺘﺧا
شﺰﻳر ﻚﺷا
غاﺮﻔﺘﺳاو
عﻮﻬﺗ
ﻲﺴﺣ ﻲﺑ
ﻲﮕﻨﺳﺮﮔ سﺎﺴﺣا
ندﺮﮔ ﻲﺘﻔﺳ
ﻲﻨﻴﺑ نﺎﻘﺘﺣا
4 لوﺪـﺟ رد ﺲﻨـﺟ ود رد دردﺮـﺳ ﺎـﺑ هاﺮﻤﻫ ﻢﻳﻼﻋ
دوﺰـﻴﭘا ﺎـﺑ هاﺮﻤﻫ ﻢﻳﻼﻋ ﻦﻳﺮﺗﻊﻳﺎﺷ
. ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﺪﻳد لﻼﺘﺧا و ﻲﺑاﻮﺧﻲﺑ
،اﺪﺻ
ﻪﺑ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻞﻣﺎﺷ دردﺮﺳ
و ﺮـﺘﺧد نازﻮـﻣآﺶﻧاد
رد ﺪﻳد لﻼﺘﺧا و ﻲﺑاﻮﺧﻲﺑ
. دﻮﺑ
،غاﺮﻔﺘﺳا و عﻮﻬﺗ ،ﻲﮕﻨﺳﺮﮔ سﺎﺴﺣا ،اﺪﺻ ﻪﺑ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ
نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
رد ندﺮﮔ ﻲﺘﻔﺳ و ﻲﺴﺣﻲﺑ
،ﻲﻨﻴﺑ نﺎﻘﺘﺣا
. ﺪﺷ ﻪﻈﺣﻼﻣ
23/
3)
ﺮـﻔﻧ 289 ،دردﺮـﺳ
ﻪـﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﺮﺘﺧد
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺴﭘ
1239 زا
( ﺪـﺻرد 26/
9)
ﺮﻔﻧ 218 ،ﻼﺘﺒﻣ
ﺮﺴﭘ 808 زا و ( ﺪﺻرد
ﺪـﻧدﻮﺑ هدﺮـﻛ ﻪـﻌﺟاﺮﻣ ﻚـﺷﺰﭘ ﻪـﺑ دردﺮـﺳ مﺎﮕﻨﻫ رد
. ( P = 0/
0660)
ﺚﺤﺑ
و دردﺮـﺳ عاﻮـﻧا عﻮﻴـﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ،ﺮﺿﺎﺣ
يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
زا فﺪﻫ
يﻪﻟﺎـﺳ
18 ﺎـﺗ 11 نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
رد نآ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
ﻲـﻠﻛ عﻮﻴـﺷ ،ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ . دﻮﺑ نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ
39/
4 و 60/
4
www.mui.ac.ir
ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ناﺮـﺴﭘ و ناﺮـﺘﺧد رد دردﺮﺳ
ﻪـﺑ ناﺮـﺘﺧد رد ﻲﻨﺸﻨﺗ و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ و ﺪﺻرد
1050

نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
1051
. ( 6-9-15)
ﺖﺳا هدﺮﻛ اﺪﻴﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ
رد ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮـﺳ عوﺮـﺷ ،دﻮـﺟﻮﻣ ﺪﻫاﻮـﺷ ﻖـﺒﻃ
،ﺖـﺳا ( ﻲﮕﻟﺎﺳ 10)
ناﺮﺘﺧد زا ﺮﺗدوز ( ﻲﮕﻟﺎﺳ 7)
عﻮﻴـﺷ ( ﻪـﺳرﺪﻣ عوﺮـﺷ)
ناﺮﺴﭘ
ﻲﮕﻟﺎـﺳ 7 ﻦﺳ زا ﻞﺒﻗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
دوﺪـﺣ رد ﺎـﻣا ،ﺖﺳا
ناﺮﺘﺧد زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ناﺮﺴﭘ رد دردﺮﺳ
زا ﺶﻴـﺑ ناﺮـﺘﺧد
رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ﻲﮕﻟﺎﺳ 14 ﺎﺗ10
. ( 14-15)
دﻮﺷﻲﻣ
نﺎـﺸﻧ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ يوﺮﺴﺧ و ﻲﻬﻟاﺖﻳآ
يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻦﺳ
ناﺮﺴﭘ
ﺮـﻴﻏ باﻮـﺧ يﻮـﮕﻟا و ﻲﮔداﻮﻧﺎـﺧ ﺖﺒﺜﻣ يﻪﻘﺑﺎﺳ
ﻪﻛ داد
و نﺮـﮕﻴﻣ ﻪـﺑ نﺎﻳﻼﺘﺒﻣ ياﺮﺑ ﺮﻄﺧ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳﺮﺗﻢﻬﻣ
ﻲﮔداﻮﻧﺎـﺧ يﻪﻘﺑﺎﺳ
ﻪﻛ يرﻮﻃ
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ار ﻲﻨﺸﻨﺗ دردﺮﺳ
ﻪﺑ
؛ﺪﺷﺎﺑﻲﻣ
ﻲﻌﻴﺒﻃ
ﻲﻨﺸﻨﺗ دردﺮﺳ
و نﺮﮕﻴﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا ﺲﻧﺎﺷ ،ﺖﺒﺜﻣ
يﻮـﮕﻟا نآ ﺮـﺑ هوﻼـﻋ . ﺪـﻫدﻲﻣ
ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﺑاﺮﺑ 2/
9 و 8/
4
ﻲـﺸﻨﺗ دردﺮﺳ و نﺮﮕﻴﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا ﺲﻧﺎﺷ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺮﻴﻏ باﻮﺧ
ﺞﻳﺎﺘﻧ . ( 9)
ﺪﻫدﻲﻣ
ﺶﻳاﺰﻓا 4/
4 و 5/
6
ﻞـﻣاﻮﻋ ﻪـﻛ ﺪﻫدﻲﻣ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ار
نﺎﺸﻧ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻞـﻴﺧد ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮـﺳ رد ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ ﻚﻴﺘﻧژ
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺪﻳﺎﺷ ﻲﻨﺸﻨﺗ دردﺮﺳ ﻪﺑ نﺎﻳﻼﺘﺒﻣ رد . ﺪﻨﺘﺴﻫ
باﻮﺧ يﻮﮕﻟا و زﻮﻣآﺶﻧاد
هداﻮﻧﺎﺧ رد ﺶﻨﺗ دﻮﺟو : ﺪﻨﻧﺎﻣ
يﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
،ﻪﺠﻴﺘﻧ رد . ﺪﺷﺎﺑ
طﺎﺒﺗرا رد دردﺮﺳ ﺎﺑ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺮﻴﻏ
يﻮـﮕﻟا دﺎـﺠﻳا ،ﻲـﻳادزﺶﻨﺗ
شزﻮﻣآ ﺖﻬﺟ رد ياﻪﻠﺧاﺪﻣ
رد ﺶﻨـﺗ ﺶﻫﺎـﻛ و باﻮـﺧ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ و ﻲـﻌﻴﺒﻃ باﻮـﺧ
عاﻮﻧا ﻦﻴﻜﺴﺗ رد يﺮﺛﺆﻣ
ﺶﻘﻧ ﺪﻨﻧاﻮﺗﻲﻣ
زﻮﻣآﺶﻧاد
دردﺮـﺳ تﻼـﻤﺣ زا يﺮـﻴﮔﺶﻴﭘ
هداﻮﻧﺎﺧ
رد و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دردﺮﺳ
.( 9)
دﻮﺷ ﻊﻗاو ﺮﺛﺆﻣ
ﻦﻴــﺑ رد دردﺮــﺳ عاﻮــﻧا يﻻﺎــﺑ عﻮﻴــﺷ دﻮــﺟو ﺎــﺑ
نﺎـﻤﻠﻌﻣ ﻲﻫﺎـﮔآ ،دﻮـﺟﻮﻣ
ﺪﻫاﻮﺷ ﻖﺒﻃ ﺮﺑ و نازﻮﻣآﺶﻧاد
ﻦـﻳا رد ﺪـﻧراد نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
ﺎـﺑ ﻲـﻜﻳدﺰﻧ طﺎـﺒﺗرا ﻪـﻛ
ﻚـﻳ رد نارﺎـﻜﻤﻫ و ناﺮﻘﻳﺎـﻗ . ﺖﺴﻴﻧ بﻮﻠﻄﻣ صﻮﺼﺧ
ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ ﻊﻃﺎـﻘﻣ نﺎـﻤﻠﻌﻣ ﻲﻫﺎﮔآ ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺖـﺷر ﺮﻬـﺷ ( نﺎﺘـﺳﺮﻴﺑد و ﻲﻳﺎـﻤﻨﻫار ،نﺎﺘـﺴﺑد)
ﻪﻧﺎﮔﻪﺳ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
يهدوﺪـﺤﻣ
،ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ . ( 7)
ﺖـﺳا هﺪـﺷ شراﺰﮔ ﺪﺻرد
ﺎـﺗ 6 ( 9)
يوﺮـﺴﺧ و ﻲـﻬﻟاﺖﻳآ
يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
رد داﺮﻓا ﻲﻨﺳ
11 ﺮﺿﺎﺣ ي ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ؛ﺖﺳا
هدﻮﺑ لﺎﺳ
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
www.mui.ac.ir
13
دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ود ﺮﻫ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ و دﻮﺑ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ
ﻲﺳرﺮﺑ رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد
؛ﺖﺳا
هدﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﻴﻨﺳ
زﻮـﻣآﺶـﻧاد
1965 ،ﺖـﺷر ﺮﻬـﺷ رد نارﺎﻜﻤﻫ و ناﺮﻘﻳﺎﻗ
يﻪــﻣﺎﻧﺶــﺳﺮﭘ
ﻖــﻳ
ﺮﻃ
عﻮﻴـﺷ و ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻲـﺳرﺮﺑ
.( 11)
دﻮﺑ ﺪﺻرد 8/
8 ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻦﻳا
رد
زا ﻪﻟﺎــﺳ 18 ﺎــﺗ 14 ﻲﻧﺎﺘــﺳﺮﻴﺑد
درﻮﻣ نﺮﮕﻴﻣ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ
رد ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ
رد ﻲـﻳازﺮﻴﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﺮﮕﻳد يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻚﻳ رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
دردﺮﺳ
زا ﻲـﺷﺎﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﻓا و ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ ،دﺮﻛﺮﻬﺷ
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻲﻧﺎﺘـﺳﺮﻴﺑد ﺮـﺘﺧد 550 رد نآ
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ . ﺪﺷ ﻲﺳرﺮﺑ MIDAS و HIS يﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
زا ﺪــﺻرد 13/
3
ﻪــﻛ ﺪــﺷ ﺺﺨــﺸﻣ ﻲــﺳرﺮﺑ ﻦــﻳا
. ( 12)
ﺪﻨﺘﺷاد نﺮﮕﻴﻣ نازﻮﻣآﺶﻧاد
زا ﻪــﻛ تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦــﻳا رد دردﺮــﺳ عاﻮــﻧا عﻮﻴــﺷ
،ﺪـﻧدﻮﺑ
هدﺮـﻛ هدﺎﻔﺘﺳا دردﺮﺳ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
. دﻮﺑ ﺮﺘﻤﻛ ﺮﺿﺎﺣ يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
2213 يور ﺮـﺑ دﺎـﺑآمﺮـﺧ
رد ﻲـﻣاﺮﻬﺑ يﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
رد
ﻪـﺑ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ،ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻲﻧﺎﺘﺳﺮﻴﺑد زﻮﻣآﺶﻧاد
درﻮـﻣ داﺮـﻓا زا ﺪـﺻرد 44/
4
ﻪـﻛ داد نﺎـﺸﻧ هﺪﻣآ ﺖﺳد
30 ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ و ﺪﻧدﻮﺑ دردﺮﺳ ياراد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
صﻮـﺼﺧ رد ﻪـﻛ دﻮـﺑ ﺪـﺻرد 14/
4
ﻲﻨـﺸﻨﺗ دردﺮـﺳ و
ﺮﺘـﺸﻴﺑ هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا يﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﺎـﺑ ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ
. ( 13)
ﺪـﻧاﻮﺗﻲـﻣ
رﻮﺸﻛ ﻞﺧاد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴﺑ ﺎﻫتوﺎﻔﺗ
ﺖﺷاد ﻲﻧاﻮﺨﻤﻫ
ﺖﻠﻋ
و ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻢـﺠﺣ ،يﺮﻴﮔﻪﻧﻮﻤﻧ
يهﻮﺤﻧ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا نﺎﻣز
يﺎﻫﺮﻬـﺷ رد دردﺮـﺳ ﺮـﻄﺧ ﻞـﻣاﻮﻋ ﻲـﻧاواﺮﻓ رد توﺎﻔﺗ
،ﻪﺘـﺷﺬﮔ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﻤﺗ رد ﻲﺒﻳﺮﻘﺗ
رﻮﻃ ﻪﺑ . ﺪﺷﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ
رد دردﺮـﺳ عﻮﻴـﺷ ،ﺎﻫرﻮـﺸﻛ ﺮﻳﺎﺳ رد ﻪﭼ و ناﺮﻳا رد ﻪﭼ
و ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد
زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآﺶﻧاد

نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
. ﺪﻫدﻲﻣ
رد هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ ،دﻮﺟو ﻦﻳا ﺎﺑ
ﻪﺋارا
ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑﺎﺸﻣ شور زا نﺎﻬﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ طﺎﻘﻧ
. دﺮـﻛﻲـﻣ
ﻢﻫاﺮـﻓ ار ﺞﻳﺎﺘﻧ يﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
نﺎﻜﻣا شور ﻦﻳا و
يﺮﮕﻟﺎـﺑﺮﻏ زا ﺲـﭘ هﺪـﻨﻳآ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد دﻮﺷﻲﻣ
دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ
تﺎـﻋﻼﻃا ﺮـﺗﻖـﻴﻗد
يروآﻊـﻤﺟ
ﺖـﻬﺟ ،نازﻮـﻣآﺶﻧاد
11 نازﻮـﻣآﺶﻧاد
. دﺮﻴﮔ ترﻮﺻ ﻚﺷﺰﭘ ﺖﻳﺰﻳو و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
يﺮﻴﮔﻪﺠﻴﺘﻧ
زا ﻲﻤﻴﻧ دوﺪﺣ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ
ﻼﺘﺒﻣ دردﺮﺳ عاﻮﻧا زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ يﻪﻟﺎﺳ
18 ﺎﺗ
ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻲﻨـﺸﻨﺗ و ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮـﺳ عﻮﻴﺷ ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ
عﻮﻴـﺷ يهﺪـﻨﻫد
نﺎـﺸﻧ ﻦﻳا و دﻮﺑ ﺪﺻرد 30/
2 و 19/
3
. ﺪﺷﺎﺑﻲﻣ
نازﻮﻣآﺶﻧاد
نﺎـﻤﻠﻌﻣ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ
و نازﻮﻣآﺶﻧاد
شزﻮﻣآ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
ﻦﻴﺑ رد ﻞﻜﺸﻣ ﻦﻳا يﻻﺎﺑ
ﻲﻫﺎﮔآ ﺶﻳاﺰﻓا
يراﺰﮔﺮﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا
يهدﺎـﺳ
تﻼﺧاﺪـﻣ و نآ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ ،يرﺎـﻤﻴﺑ
يﺎـﻫشور
و باﻮـﺧ يﻮـﮕﻟا حﻼـﺻا ﺪـﻨﻧﺎﻣ يرﺎـﺘﻓر
تﻼـﻤﺣ يﺮـﻴﮔﺶﻴـﭘ
و نﺎﻣرد رد ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ
ﻲﻳادزﺶﻨﺗ
مﺎـﺠﻧا . ﺪـﺷﺎﺑ هﺪـﻨﻨﻛ ﻚـﻤﻛ نازﻮـﻣآﺶـﻧاد
رد دردﺮـﺳ
ﻪـﻧﻮﮔ ﻦـﻳا ﻲـﺸﺨﺑﺮﺛا صﻮـﺼﺧ رد ﺮﺘـﺸﻴﺑ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﺑ
. دﻮﺷﻲﻣ
ﻪﻴﺻﻮﺗ تﻼﺧاﺪﻣ
ﻲﻧادرﺪﻗ و ﺮﻜﺸﺗ
نﺎﻬﻔﺻا نﺎﺘﺳا شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ مﺮﺘﺤﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ زا
ﻲـﻠﻋ ﺮـﺘﻛد زا و حﺮـﻃ ﻦـﻳا ياﺮـﺟا رد يرﺎﻜﻤﻫ ﻞﻴﻟد
شراﺰـﮔ ﻦـﻳا يﻪﻴﻬﺗ
رد يرﺎﻜﻤﻫ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ
ﻲﻳﺎﺿﺮﻣﻼﻏ
. ﺪﻳآﻲﻣ
ﻞﻤﻋ ﻪﺑ ﺮﻳﺪﻘﺗ
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
. ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ﻲﻧﺮﮕﻴﻣ دردﺮﺳ ﻪﺑ
ﺖﺒﺴﻧ
درﻮـﻣ يﺎﻫﺪـﺣاو زا ﺪـﺻرد 43 ﻲﻫﺎـﮔآ ،ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻖﺒﻃ
و ﻂـﺳﻮﺘﻣ ﺪـﺣ رد ﺪﺻرد
39/
7
،ﻒﻴﻌﺿ ﺪﺣ رد ﺶﻫوﮋﭘ
ﺪـﺻرد 50 زا ﺮـﺘﻤﻛ . دﻮـﺑ بﻮـﺧ ﺪـﺣ رد ﺪـﺻرد 17/
3
نآ يﺎﻫﻪﻠﻤﺣ
زﺎﻏآ ﻪﻛ
. ( 16)
ﺪﻧدﻮﺑ هﺎﮔآ ،ﺖﺳا
ﻦﻳا و نﺮﮕﻴﻣ ندﻮﺑ ﻊﻳﺎﺷ زا نﺎﻤﻠﻌﻣ
ﻲﻧاﻮﺟﻮﻧ ﻦﻴﻨﺳ رد ﻪﻤﻫ زا ﺶﻴﺑ
يور
ﺮـﺑ نﺎـﻴﻏاﺮﭼ
و ﻲـﻬﻟاﺖـﻳآ
يﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
24 ،(
ﺮﻔﻧ 538)
ﻖـﺒﻃ
زاﺮﻴﺷ ﺮﻬﺷ ﻲﻳاﺪﺘﺑا سراﺪﻣ نارﺎﮔزﻮﻣآ
ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ ﺪـﺻرد 10 ،ﻲـﺸﻨﺗ دردﺮـﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﺪﺻرد
-ﻲـﻧﺮﮕﻴﻣ
مأﻮـﺗ دردﺮـﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﺪﺻرد 5/
2
. ﺪﻧدﻮﺑ
و نﺮﮕﻴﻣ
نﺮـﮕﻴﻣ ﺰـﻴﻧ نارﺎﮔزﻮﻣآ ﻦﻴﺑ رد ﻪﻛ ﻦﻳا ﺐﻟﺎﺟ يﻪﺘﻜﻧ
ﻲﺸﻨﺗ
،ﻲﮔدﺮﺴﻓا ﺎﺑ ﻲﺸﻨﺗ دردﺮﺳ و ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺮﻴﻏ باﻮﺧ يﻮﮕﻟا ﺎﺑ
دردﺮـﺳ و ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا دﺮﻛرﺎـﻛ رد لﻼﺘـﺧا و ندﻮﺑ ﻞﻫﺄﺘﻣ
رد لﻼﺘﺧا و ﻲﮔدﺮﺴﻓا ،ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺮﻴﻏ باﻮﺧ يﻮﮕﻟا ﺎﺑ مأﻮﺗ
.( 17)
ياﺮـﺟا و ﻲـﺣاﺮﻃ ﻪـﻛ ﺪـﺳرﻲـﻣ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻪﻄﺑار ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا دﺮﻛرﺎﻛ
ﺮـﻈﻧ ﻪﺑ ،ﻪﺠﻴﺘﻧ رد
ياﺮـﺑ ﻢـﻫ ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ
نارﺎﮔزﻮﻣآ ياﺮﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
و ﺪـﺷﺎﺑ ﺪـﻴﻔﻣ نازﻮـﻣآﺶﻧاد
ياﺮﺑ ﻢﻫ و نارﺎﮔزﻮﻣآ دﻮﺧ
شدردﺮـﺳ ﺎـﺑ رﺎـﮔزﻮﻣآ درﻮـﺧﺮﺑ يهﻮﺤﻧ
ﻪﻛ ﻦﻳا ﺮﺗﻢﻬﻣ
ﺎـﺑ زﻮـﻣآﺶـﻧاد
درﻮـﺧﺮﺑ يهﻮـﺤﻧ
ياﺮﺑ ﻲﻳﻮﮕﻟا ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ
ﺎـﺑ رﺎﮔزﺎـﺳﺎﻧ يﻪـﻠﺑﺎﻘﻣ
ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪـﺑ و ﺪﺷﺎﺑ شدردﺮﺳ
ﻲﺘـﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ
. دﻮﺷ زﻮﻣآﺶﻧاد
رﺎﮔزﻮﻣآ رد دردﺮﺳ
رد ﺖﺳردﺎﻧ
يروآﻊـﻤﺟ
،ﺮـﺿﺎﺣ يﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻦﻳﺮﺗﻢﻬﻣ
ﻪـﻛ يرﻮـﻃ ﻪـﺑ
؛دﻮـﺑ
ﻪـﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ
سﺎﺳا ﺮﺑ تﺎﻋﻼﻃا
زا نآ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ و نآ عﻮـﻧ ،دردﺮـﺳ ﺺﻴﺨﺸﺗ
ار يﺮﺗﻖﻴﻗد
www.mui.ac.ir
تﺎﻋﻼﻃا ﻚﺷﺰﭘ ﺖﻳﺰﻳو و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻖﻳﺮﻃ
1052

نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻨﻴﻘﻳ ﺪﻴﻣا
References
1. Kernick D, Campbell J. Measuring the impact of
headache in children: a critical review of the
literature. Cephalalgia 2009; 29(1): 3-16.
2. Ofovwe GE, Ofili AN. Prevalence and impact of
headache and migraine among secondary school
students in Nigeria. Headache 2010; 50(10):
1570-5.
3. Fuh JL, Wang SJ, Lu SR, Liao YC, Chen SP,
Yang CY. Headache disability among
adolescents: a student population-based study.
Headache 2010; 50(2): 210-8.
4. Fuh JL, Wang SJ, Juang KD, Lu SR, Liao YC,
Chen SP. Relationship between childhood
physical maltreatment and migraine in
adolescents. Headache 2010; 50(5): 761-8.
5. Unalp A, Dirik E, Kurul S. Prevalence and clinical
findings of migraine and tension-type headache in
adolescents. Pediatr Int 2007; 49(6): 943-9.
6. Karli N, Akis N, Zarifoglu M, Akgoz S, Irgil E,
Ayvacioglu U, et al. Headache prevalence in
adolescents aged 12 to 17: a student-based
epidemiological study in Bursa. Headache 2006;
46(4): 649-55.
7. Fendrich K, Vennemann M, Pfaffenrath V ,Evers
S, May A, Berger K, et al. Headache prevalence
among adolescents--the German DMKG headache
study. Cephalalgia 2007; 27(4): 347-54.
8. Mateen FJ, Dua T, Steiner T, Saxena S.
Headache disorders in developing countries:
research over the past decade. Cephalalgia 2008;
28(11): 1107-14.
9. Ayatollahi SM, Khosravi A. Prevalence of
migraine and tension-type headache in primaryschool
children in Shiraz. East Mediterr Health J
2006; 12(6): 809-17.
1053
نﺎﻬﻔﺻا ﺮﻬﺷ لﺎﺳ 18 ﺎﺗ 11 نازﻮﻣآ ﺶﻧاد رد دردﺮﺳ عﻮﻴﺷ
10. Ayatollahi SM, Moradi F, Ayatollahi SA.
Prevalences of migraine and tension-type
headache in adolescent girls of Shiraz (southern
Iran). Headache 2002; 42(4): 287-90.
11. Ghayeghran AR, Fath Sami Sh. Survey on
prevalence of Migraine in high school students
of Rasht city. J Guilan Univ Med Sci 2004;
50(13): 22-6.
12. Mirzaei MG. A review of cammon migraine in
girls high school and related fall in education in
Shahrekord region. J Shahrekord Univ Med Sci
2004; 5(4): 55-62.
13. Bahrami P. Incidence of migraine in high school
students in Khorramabad. Yafte-e 2005; 7(1):
55-60.
14. Bigal ME, Lipton RB, Winner P, Reed ML,
Diamond S, Stewart WF. Migraine in
adolescents: association with socioeconomic
status and family history. Neurology 2007;
69(1): 16-25.
15. Zwart JA, Dyb G, Holmen TL, Stovner LJ, Sand
T. The prevalence of migraine and tension-type
headaches among adolescents in Norway. The
Nord-Trondelag Health Study (Head-HUNT-
Youth), a large population-based epidemiological
study. Cephalalgia 2004; 24(5): 373-9.
16. Ghayeghran AR, Dehnadi Moghadam A, Sedighi
Moghadam P. Survey of Teachers' Knowledge
about Migraine in Rasht in 2005. J Guilan Univ
Med Sci 2007; 61(16): 51-9.
17. Ayatollahi SMT, Cheraghian B. An
epidemiologic model for risk factors of Migraine
and tension type headaches among primary
schools teachers of Shiraz, 2003. J Kerman Univ
Med Sci 2005; 12(2): 1-9.
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
www.mui.ac.ir

Journal of Isfahan Medical School Original Article
Vol 29, No 149, 1 st week, October 2011 Received: 15.6.2011 Accepted: 1.9.2011
Prevalence of Headache in 11 to 18-Year-Old Students in Isfahan, Iran
Abstract
Omid Yaghini MD 1 , Toran Mahmoudian MD 2 , Shadi Behfar 3 , Maryam Alavirad 3 ,
Razieh Ghorbani 3 , Bahareh Pooya 3
Background: Headache is one of the most common complaints in childhood and adolescence. However,
few studies have been conducted concerning different types of headaches and their importance,
particularly among Iranian students. The present study aimed to determine the prevalence of various
types of headaches and their related factors among 11 to 18-year-old students of Isfahan, Iran.
Methods: This cross-sectional study was performed on 4096 students who aged 11 to 18 years old
during 2006-09. Stratified, cluster random sampling was used to select student from junior high schools,
high schools, and pre-university schools in Isfahan. Required data including types of headaches,
comorbid symptoms, and factors related to headaches were collected by referring to a physician through
interviewing and completing a questionnaire.
Findings: Out of 4096 subjects, 2047 (49.9%) had headaches. The frequency of total headaches,
migraine headaches, and tension headaches were significantly higher among girls compared to boys
(60.4% vs. 39.4%; P < 0.01; 27% vs. 11.5%; P < 0.01; and 33.2% vs. 27.1%; P < 0.01, respectively).
On the other hand, cluster headache was more common in male students than in females (39% vs. 0%;
P = 0.01). In both sexes, the frequency of headache significantly increased with increasing age. While
in most of female students (80%), the incidence of headache was not associated with a certain season,
in male students, the incidence of headache was higher in winter (37.1%). There was a significant
difference between female and male students in some factors related to the incidence of headache
(P < 0.05).
Conclusion: Approximately half of 11 to 18-year-old students of Isfahan suffer from one of the types
of headaches among which migraine and tension headaches had a high prevalence. Enhancing the
awareness and knowledge of the students and teachers through holding educational programs about
how to treat and prevent headache attacks is recommended.
Keywords: Headache, Migraine, Tension headache, Child, Adolescent, Student, Iran
* This paper was derived from a medical doctorate thesis (No. 385427) in Isfahan University of Medical
Sciences, Isfahan, Iran.
1
Assistant Professor, Department of Pediatrics, School of Medicine, Child Health Promotion Research Center, Isfahan
University of Medical Sciences, Isfahan, Iran.
2
Associate Professor, Department of Pediatrics, School of Medicine, Child Health Promotion Research Center, Isfahan
University of Medical Sciences, Isfahan, Iran.
3
Student of Medicine, Student Research Committee, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran.
Corresponding Author: Omid Yaghini MD, Email: yaghini@med.mui.ac.ir
1390 ﺮﻬﻣ لوا ﻪﺘﻔﻫ / 149 هرﺎﻤﺷ / 29 لﺎﺳ – نﺎﻬﻔﺻا ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
www.mui.ac.ir
1054