Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy Muskauer ...

44
łagodne pagórkowate formy ułożone do nich
poprzecznie. Wzgórza te posiadają generalnie
przebieg wschód-zachód i związane są z okresem
młodszych zlodowaceń.
Są to moreny o genezie nieco odmiennej od
starszych form, nazywane morenami akumulacyjnymi,
gdzie lodowiec w momencie dłuższego
postoju, w fazie swojego wycofywania
pozostawił wały zbudowane z wcześniej przez
niego transportowanych, a następnie wytopionych
osadów.
Analizując obraz współczesnej rzeźby terenu,
szczególnie za pomocą komputerowych
modeli terenu, można wyznaczyć takie łuki
wzgórz na linii Przewoźniki-Łęknica i Jasionów-Chwaliszów
oraz na północy od Olszyny
do Trzebiela i Królowa. Ich wysokość względna
waha się od 12 do 18 metrów. Przebieg tych
moren końcowych jest wyraźnym zapisem
dłuższych okresów postoju lądolodu, w czasie
jego wycofywania się.
Obok polodowcowych form ukształtowania
terenu w obszarze łuku Mużakowa możemy
obserwować wiele innych form, które mają
nieco odmienną genezę. W szczególności dotyczy
to wąskich i wydłużonych obniżeń terenu.
Znajdziemy je w wielu miejscach, zwłaszcza
w obszarze na południowy-zachód od
Tuplic, w przedłużeniu osi zalanych wyrobisk
górniczych, oraz w okolicy na południe od
Trzebiela. Te wąskie obniżenia terenu wyznaczają
przebieg sfałdowanych lub wyciśniętych
przez lodowiec pokładów węgla, należących
do mioceńskich utworów trzeciorzędowych.
Są to bardzo typowe formy, charakterystyczne
dla obszaru zaburzeń glacitektonicznych
tak zwanych formacji burowęglowych.
Nazywane są one „giserami” lub „gjeserami”,
co według niektórych badaczy było związane
ze słowiańską nazwą obecnych w tych
zagłębieniach jeziorek. Inna nazwa tych obniżeń,
mająca związek z ich powstawaniem,
to „rowy wietrzeniowe”. Zawdzięczają one
bowiem swoje powstanie wietrzeniu najwyżej
wyniesionych części pokładów węgla, znajdujących
się w strefie utlenienia, powyżej górnego
zwierciadła wód gruntowych. Znaczny
ubytek objętości pokładu prowadzi do zapadnięcia
się powierzchni gruntu. Rowy wietrzeniowe
są suche i porośnięte lasem lub wypełnione
wodą, a niekiedy podmokłe i zajęte
przez współczesne torfowiska. Rosnące w ich
obrębie drzewa często ulegają obumieraniu na
skutek oddziaływania kwaśnych wód, o niezwykłych
rdzawych barwach, które miejscami
wypełniają te zagłębienia. Krajobraz tych
miejsc, zmieniający się w zależności od pory
dnia i roku jest naprawdę fascynujący.
W końcu spoglądając po raz kolejny na mapę
zauważymy jeszcze, że łuk Mużakowa rozcięty
jest prawie symetrycznie doliną płynącej
południkowo rzeki Nysy Łużyckiej. W okolicy
Łęknicy i Bad Muskau posiada ona wyraźny
charakter przełomowy, gdzie różnica wysokości
pomiędzy dnem doliny a jej krawędziami
dochodzi do 25 metrów. W obrębie doliny
rzecznej, która w kierunku północnym od
Łęknicy rozszerza się do prawie 2 km, zauważyć
możemy kilka poziomów tarasowych bardzo
urozmaicających krajobraz, co niewątpliwie
zostało wykorzystane przez budowniczego
Parku Mużakowskiego, księcia Hermanna von
Pückler-Muskau. Podobny tarasowy i malowniczy
charakter posiada również mniejsza
dolina rzeki Skrody, będącej prawobrzeżnym
dopływem Nysy Łużyckiej. Jej ujście do Nysy
Łużyckiej znajduje się około 4 km na południowy
wschód od Łęknicy. Warto zwiedzić
to miejsce, chociażby ze względu na dobrze
zachowany tam las grądowy z udziałem buka.
Spojrzenie na przekrój
Wkraczający dawniej lodowiec, z rejonu
Zatoki Botnickiej oraz gór Skandynawii, osiągał
grubość ponad 3000 metrów. Spływając
dalej na obszar Niżu Europejskiego i dalej
w kierunku południowym miał już mniejszą
miąższość od około 1000 do 500 m, co jednak
i tak wywierało ogromne naciski na osady
znajdujące się w jego podłożu. Siły te powodowały,
że w krawędziach lądolodu dochodziło
miejscami do wyciskania na powierzchnie
terenu skał położonych pierwotnie na znacznych
głębokościach. Stąd, wzgórza morenowe
łuku Mużakowa, zbudowane są nie tylko
z czwartorzędowych osadów glacjalnych ale
również ze starszych utworów wieku trzeciorzędowego.