27.01.2014 Aufrufe

Drehung - imng

Drehung - imng

Drehung - imng

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

<strong>Drehung</strong><br />

Die orthogonale n × n-Matrix<br />

⎛<br />

Q i,j<br />

⎞<br />

1 0<br />

. .. Zeile i →<br />

c −s<br />

. ..<br />

Zeile j →<br />

s c<br />

⎜<br />

.<br />

⎝<br />

..<br />

⎟<br />

⎠<br />

0 1<br />

mit c = cos ϕ und s = sin ϕ beschreibt eine <strong>Drehung</strong> um den Winkel ϕ in<br />

der x i x j -Ebene des R n .<br />

<strong>Drehung</strong> 1-1


<strong>Drehung</strong><br />

Die orthogonale n × n-Matrix<br />

⎛<br />

Q i,j<br />

⎞<br />

1 0<br />

. .. Zeile i →<br />

c −s<br />

. ..<br />

Zeile j →<br />

s c<br />

⎜<br />

.<br />

⎝<br />

..<br />

⎟<br />

⎠<br />

0 1<br />

mit c = cos ϕ und s = sin ϕ beschreibt eine <strong>Drehung</strong> um den Winkel ϕ in<br />

der x i x j -Ebene des R n .<br />

Jede orthogonale Matrix Q mit det Q = 1 ist als Produkt von <strong>Drehung</strong>en<br />

in Koordinatenebenen darstellbar:<br />

Q = ∏ i


Beweis:<br />

cos 2 ϕ + sin 2 ϕ = 1 =⇒<br />

<strong>Drehung</strong> 2-1


Beweis:<br />

cos 2 ϕ + sin 2 ϕ = 1 =⇒<br />

⎛<br />

1 0<br />

. .. c 2 + s 2 −sc + sc<br />

RR t =<br />

. ..<br />

−sc + sc c 2 + s 2<br />

⎜<br />

.<br />

⎝<br />

..<br />

0 1<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 2-2


Beweis:<br />

cos 2 ϕ + sin 2 ϕ = 1 =⇒<br />

⎛<br />

1 0<br />

. .. c 2 + s 2 −sc + sc<br />

RR t =<br />

. ..<br />

−sc + sc c 2 + s 2<br />

⎜<br />

.<br />

⎝<br />

..<br />

0 1<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

= E<br />

<strong>Drehung</strong> 2-3


Beweis:<br />

cos 2 ϕ + sin 2 ϕ = 1 =⇒<br />

⎛<br />

1 0<br />

. .. c 2 + s 2 −sc + sc<br />

RR t =<br />

. ..<br />

−sc + sc c 2 + s 2<br />

⎜<br />

.<br />

⎝<br />

..<br />

0 1<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

= E<br />

Orthogonalität der Drehmatrix R<br />

<strong>Drehung</strong> 2-4


Herleitung der Faktorisierung für n = 3:<br />

Bestimmung der <strong>Drehung</strong>en durch sukzessives Annulieren der Elemente<br />

q 21 , q 31 , q 32 von Q:<br />

<strong>Drehung</strong> 2-5


Herleitung der Faktorisierung für n = 3:<br />

Bestimmung der <strong>Drehung</strong>en durch sukzessives Annulieren der Elemente<br />

q 21 , q 31 , q 32 von Q:<br />

Q1,2 −1 = ⎝<br />

⎛<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

⎞<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 2-6


Herleitung der Faktorisierung für n = 3:<br />

Bestimmung der <strong>Drehung</strong>en durch sukzessives Annulieren der Elemente<br />

q 21 , q 31 , q 32 von Q:<br />

Q1,2 −1 = ⎝<br />

⎛<br />

Q1,3 −1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 2-7


Herleitung der Faktorisierung für n = 3:<br />

Bestimmung der <strong>Drehung</strong>en durch sukzessives Annulieren der Elemente<br />

q 21 , q 31 , q 32 von Q:<br />

Q1,2 −1 = ⎝<br />

⎛<br />

Q1,3 −1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

Q2,3 −1 1,3 Q−1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 1 ⋆<br />

0 0 ⋆<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 2-8


Herleitung der Faktorisierung für n = 3:<br />

Bestimmung der <strong>Drehung</strong>en durch sukzessives Annulieren der Elemente<br />

q 21 , q 31 , q 32 von Q:<br />

Q1,2 −1 = ⎝<br />

⎛<br />

Q1,3 −1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

Q2,3 −1 1,3 Q−1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 1 ⋆<br />

0 0 ⋆<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠ = R<br />

Q 2,3 , Q 1,3 , Q 1,2 bilden jeweils Vektoren (v 1 , v 2 ) t auf Vielfache von<br />

Einheitsvektoren ab.<br />

<strong>Drehung</strong> 2-9


Herleitung der Faktorisierung für n = 3:<br />

Bestimmung der <strong>Drehung</strong>en durch sukzessives Annulieren der Elemente<br />

q 21 , q 31 , q 32 von Q:<br />

Q1,2 −1 = ⎝<br />

⎛<br />

Q1,3 −1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

Q2,3 −1 1,3 Q−1 1,2 Q = ⎝<br />

⎛<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

⋆ ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

0 ⋆ ⋆<br />

1 ⋆ ⋆<br />

0 1 ⋆<br />

0 0 ⋆<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠ = R<br />

Q 2,3 , Q 1,3 , Q 1,2 bilden jeweils Vektoren (v 1 , v 2 ) t auf Vielfache von<br />

Einheitsvektoren ab.<br />

det R = 1 =⇒ r 33 = 1<br />

Normierung der Spalten =⇒ R = E<br />

<strong>Drehung</strong> 2-10


Beispiel:<br />

Faktorisierung der Drehmatrix<br />

⎛<br />

Q =<br />

⎜<br />

⎝<br />

√<br />

1<br />

0<br />

2<br />

− 3<br />

2<br />

− √ 1<br />

√ √<br />

2<br />

− 6<br />

4<br />

− 4<br />

8<br />

− 1 √<br />

2<br />

√<br />

6<br />

4<br />

√<br />

6<br />

8<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 3-1


Beispiel:<br />

Faktorisierung der Drehmatrix<br />

⎛<br />

Q =<br />

⎜<br />

⎝<br />

√<br />

1<br />

0<br />

2<br />

− 3<br />

2<br />

− √ 1<br />

√ √<br />

2<br />

− 6<br />

4<br />

− 4<br />

8<br />

− 1 √<br />

2<br />

√<br />

6<br />

4<br />

√<br />

6<br />

8<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> D −1<br />

z<br />

= Q −1<br />

1,2 um π 2<br />

⎛<br />

⎝<br />

0 −1 0<br />

1 0 0<br />

0 0 1<br />

um die z-Achse:<br />

⎞<br />

⎠ Q =<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

√<br />

√1<br />

6<br />

2 4<br />

1<br />

0<br />

− √ 1<br />

√<br />

6<br />

2 4<br />

√<br />

6<br />

8<br />

√<br />

2<br />

− 3<br />

√2<br />

6<br />

8<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 3-2


<strong>Drehung</strong> Dy<br />

−1 = Q1,3 −1 um π 4<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

√1<br />

2<br />

0 − √ 1<br />

2<br />

0 1 0<br />

1 √<br />

2<br />

0<br />

1 √2<br />

um die y-Achse:<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠ D −1<br />

z Q =<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

1 0 0<br />

√<br />

1<br />

0<br />

2<br />

− 3<br />

√ 2<br />

0 3 1<br />

2 2<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 3-3


<strong>Drehung</strong> Dy<br />

−1 = Q1,3 −1 um π 4<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

√1<br />

2<br />

0 − √ 1<br />

2<br />

0 1 0<br />

1 √<br />

2<br />

0<br />

1 √2<br />

um die y-Achse:<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠ D −1<br />

z Q =<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

1 0 0<br />

√<br />

1<br />

0<br />

2<br />

− 3<br />

√ 2<br />

0 3 1<br />

2 2<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> D x = Q 2,3 um π 3 die x-Achse <strong>Drehung</strong> 3-4


<strong>Drehung</strong> Dy<br />

−1 = Q1,3 −1 um π 4<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

√1<br />

2<br />

0 − √ 1<br />

2<br />

0 1 0<br />

1 √<br />

2<br />

0<br />

1 √2<br />

um die y-Achse:<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠ D −1<br />

z Q =<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

1 0 0<br />

√<br />

1<br />

0<br />

2<br />

− 3<br />

√ 2<br />

0 3 1<br />

2 2<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> D x = Q 2,3 um π 3<br />

die x-Achse<br />

Insgesamt folgt<br />

⎛<br />

⎞ ⎛<br />

0 1 0<br />

Q = ⎝ −1 0 0 ⎠ ⎜<br />

⎝<br />

0 0 1<br />

√1<br />

1<br />

2<br />

0 √2<br />

0 1 0<br />

− √ 1<br />

2<br />

0 √2 1<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎝<br />

1 0 0<br />

√<br />

1<br />

0<br />

2<br />

− 3<br />

√ 2<br />

0 3 1<br />

2 2<br />

D z D y D x<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 3-5


<strong>Drehung</strong> im Raum<br />

Eine <strong>Drehung</strong> im R 3 mit normierter Drehachsenrichtung u und Drehwinkel<br />

ϕ, orientiert wie eine Rechtsschraube, bildet einen Vektor x auf<br />

Qx = cos ϕ x + (1 − cos ϕ)uu t x + sin ϕ u × x<br />

ab, wobei u × x das Kreuzprodukt von u und x bezeichnet.<br />

<strong>Drehung</strong> 4-1


<strong>Drehung</strong> im Raum<br />

Eine <strong>Drehung</strong> im R 3 mit normierter Drehachsenrichtung u und Drehwinkel<br />

ϕ, orientiert wie eine Rechtsschraube, bildet einen Vektor x auf<br />

Qx = cos ϕ x + (1 − cos ϕ)uu t x + sin ϕ u × x<br />

ab, wobei u × x das Kreuzprodukt von u und x bezeichnet.<br />

Die entsprechende Drehmatrix ist<br />

Q : q ik = cos ϕ δ ik + (1 − cos ϕ) u i u k + sin ϕ ∑ j<br />

ε ijk u j ,<br />

mit dem Kroneckersymbol δ ik und dem ε-Tensor ε ijk .<br />

<strong>Drehung</strong> 4-2


Beweis:<br />

zeige:<br />

Qu = u und Q dreht einen zu u orthogonaler Vektor v um einen Winkel ϕ<br />

um die Achse u.<br />

<strong>Drehung</strong> 5-1


Beweis:<br />

zeige:<br />

Qu = u und Q dreht einen zu u orthogonaler Vektor v um einen Winkel ϕ<br />

um die Achse u.<br />

(i) Bild von u:<br />

Qu = cos ϕ u + (1 − cos ϕ)u }{{} u t u + sin ϕ<br />

}<br />

u<br />

{{<br />

× u<br />

}<br />

= u<br />

=1<br />

=0<br />

<strong>Drehung</strong> 5-2


Beweis:<br />

zeige:<br />

Qu = u und Q dreht einen zu u orthogonaler Vektor v um einen Winkel ϕ<br />

um die Achse u.<br />

(i) Bild von u:<br />

(ii) Bild von v:<br />

Qu = cos ϕ u + (1 − cos ϕ)u }{{} u t u + sin ϕ<br />

}<br />

u<br />

{{<br />

× u<br />

}<br />

= u<br />

=1<br />

=0<br />

Qv = cos ϕ v + sin ϕ u × v<br />

⇔ <strong>Drehung</strong> um ϕ in der von v und u × v aufgespannten Ebene<br />

<strong>Drehung</strong> 5-3


Beispiel:<br />

Matrix Q einer <strong>Drehung</strong> um ϕ = π 3<br />

um die Achse u =<br />

1 √<br />

3<br />

(1 1 1) t :<br />

<strong>Drehung</strong> 6-1


Beispiel:<br />

Matrix Q einer <strong>Drehung</strong> um ϕ = π 3<br />

cos ϕ δ ik :<br />

um die Achse u =<br />

1 √<br />

3<br />

(1 1 1) t :<br />

⎛<br />

⎝<br />

1<br />

2<br />

0 0<br />

1<br />

0<br />

2<br />

0<br />

0 0<br />

1<br />

2<br />

⎞<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 6-2


Beispiel:<br />

Matrix Q einer <strong>Drehung</strong> um ϕ = π 3<br />

cos ϕ δ ik :<br />

(1 − cos ϕ)u i u k :<br />

um die Achse u =<br />

1 √<br />

3<br />

(1 1 1) t :<br />

⎛ ⎞<br />

1<br />

2<br />

0 0<br />

⎝ 1<br />

0<br />

2<br />

0 ⎠<br />

1<br />

0 0<br />

2<br />

⎛ ⎞<br />

1 1 1<br />

1<br />

⎝ 1 1 1 ⎠<br />

6<br />

1 1 1<br />

<strong>Drehung</strong> 6-3


Beispiel:<br />

Matrix Q einer <strong>Drehung</strong> um ϕ = π 3<br />

cos ϕ δ ik :<br />

(1 − cos ϕ)u i u k :<br />

sin ϕ ∑ ε ijk u j<br />

j<br />

:<br />

um die Achse u =<br />

1 √<br />

3<br />

(1 1 1) t :<br />

⎛ ⎞<br />

1<br />

2<br />

0 0<br />

⎝ 1<br />

0<br />

2<br />

0 ⎠<br />

1<br />

0 0<br />

2<br />

⎛ ⎞<br />

1 1 1<br />

1<br />

⎝ 1 1 1 ⎠<br />

6<br />

1 1 1<br />

1<br />

2<br />

⎛<br />

⎝<br />

0 −1 1<br />

1 0 −1<br />

−1 1 0<br />

⎞<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 6-4


Beispiel:<br />

Matrix Q einer <strong>Drehung</strong> um ϕ = π 3<br />

=⇒<br />

cos ϕ δ ik :<br />

(1 − cos ϕ)u i u k :<br />

sin ϕ ∑ j<br />

ε ijk u j :<br />

⎛<br />

Q = 1 ⎝<br />

3<br />

um die Achse u =<br />

1 √<br />

3<br />

(1 1 1) t :<br />

⎛ ⎞<br />

1<br />

2<br />

0 0<br />

⎝ 1<br />

0<br />

2<br />

0 ⎠<br />

1<br />

0 0<br />

2<br />

⎛ ⎞<br />

1 1 1<br />

1<br />

⎝ 1 1 1 ⎠<br />

6<br />

1 1 1<br />

1<br />

2<br />

⎛<br />

⎝<br />

2 −1 2<br />

2 2 −1<br />

−1 2 2<br />

0 −1 1<br />

1 0 −1<br />

−1 1 0<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎞<br />

⎠<br />

<strong>Drehung</strong> 6-5

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!