x - SUPERNOWA.de
x - SUPERNOWA.de
x - SUPERNOWA.de
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 1 von 23<br />
8 Normalverteilung<br />
8.1 Wie<strong>de</strong>rholung Binomialverteilung<br />
8.1.1 Gleichungen<br />
Grafische Darstellung <strong>de</strong>r Wahrscheinlichkeitsfunktionen <strong>de</strong>r Binomialverteilungen<br />
n<br />
n<br />
P X x B n p x p q p p<br />
x<br />
x<br />
x n<br />
x x<br />
; ; 1<br />
<br />
2<br />
n p ; npqnp1<br />
p<br />
8.1.2 Histogramme von Binomialverteilung<br />
Grafische Darstellung <strong>de</strong>r Wahrscheinlichkeitsfunktionen <strong>de</strong>r Binomialverteilungen<br />
n<br />
x<br />
1 n<br />
1 2<br />
PX x Bn; p ; x 3<br />
<br />
x<br />
<br />
3 3<br />
x n<br />
x<br />
für<br />
n 18 mit<br />
n 72 mit<br />
n 288 mit<br />
1<br />
np18 6<br />
3<br />
und<br />
1<br />
np72 24<br />
3<br />
und<br />
1<br />
np288 296<br />
3<br />
und<br />
n pq<br />
<br />
1 2<br />
18 2<br />
3 3<br />
n pq<br />
<br />
1 2<br />
72 4<br />
3 3<br />
n pq<br />
<br />
1 2<br />
288 8<br />
3 3<br />
0,20<br />
0,18<br />
0,16<br />
n = 18<br />
μ = 6<br />
σ = 2<br />
0,14<br />
0,12<br />
0,10<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0,00<br />
n = 72<br />
μ = 24<br />
σ = 4<br />
n = 288<br />
μ = 96<br />
σ = 8<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 2 von 23<br />
Ein Vergleich <strong>de</strong>r Histogramme von Binomialverteilungen mit gleichem Parameter p bei<br />
wachsen<strong>de</strong>r Länge n zeigt:<br />
●<br />
●<br />
●<br />
Die Histogramme wan<strong>de</strong>rn immer weiter nach rechts.<br />
Die Histogramme verflachen und verbreitern sich.<br />
Unsymmetrie geht immer mehr in Symmetrie über.<br />
8.2 Dichtefunktion und Verteilungsfunktion einer Normalverteilung<br />
8.2.1 Dichtefunktion <strong>de</strong>r Normalverteilung als Näherung <strong>de</strong>r Wahrscheinlichkeitsfunktion<br />
einer Binomialverteilung<br />
Approximation <strong>de</strong>r Wahrscheinlichkeitsfunktion einer Binomialverteilung durch die Dichtefunktion<br />
f <strong>de</strong>r Normalverteilung:<br />
●<br />
2<br />
brauchbar für n pq9 und damit 3<br />
n<br />
PX x Bn; p;<br />
x p q<br />
x<br />
x n<br />
x<br />
<br />
<br />
<br />
2<br />
x<br />
2<br />
<br />
1 x<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
2 <br />
1 1<br />
e e f<br />
; x<br />
f x<br />
2π 2π<br />
<br />
n<br />
p<br />
2<br />
n p<br />
q<br />
n p<br />
q<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 3 von 23<br />
Grafische Darstellung <strong>de</strong>r Normalverteilungen<br />
<br />
x6 2 x<br />
6 2<br />
1 1<br />
<br />
<br />
24 <br />
f6;2<br />
x e e<br />
2<br />
2π 8π<br />
x24 x24<br />
2 2<br />
<br />
216 <br />
32<br />
1 1<br />
f24;4<br />
x e e<br />
4<br />
2π 32π<br />
x296 x296<br />
2 2<br />
<br />
264 128<br />
1 1<br />
f96;8<br />
x e e<br />
8<br />
2π 128π<br />
8<br />
,<br />
,<br />
:<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 4 von 23<br />
0,20<br />
0,18<br />
0,16<br />
0,14<br />
0,12<br />
0,10<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0,00<br />
8.2.2 Vergleich Binomialverteilung mit Normalverteilung<br />
8.2.3 Dichtefunktion auf einer Banknote<br />
Zehn Deutsche Mark: Zeichnung für 3 und 1:<br />
x <br />
x3 x3<br />
2<br />
<br />
2 2 2<br />
<br />
2<br />
21 <br />
2<br />
1 1 1<br />
f x e e e<br />
2π 1<br />
2π 2π<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 5 von 23<br />
x 0 1 2 3 4 5 6<br />
f x 0,0044 0,054 0,24 0,40 0,24 0,054 0,0044<br />
Johann Carl Friedrich Gauß (1777-1855):<br />
<strong>de</strong>utscher Mathematiker, Astronom, Geodät und Physiker<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 6 von 23<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 7 von 23<br />
8.2.4 Verteilungsfunktion <strong>de</strong>r Normalverteilung als Näherung <strong>de</strong>r kumulativen Verteilung<br />
einer Binomialverteilung<br />
Approximation <strong>de</strong>r kumulativen Verteilung einer Binomialverteilung durch die Verteilungsfunktion<br />
F <strong>de</strong>r Normalverteilung:<br />
t t<br />
2 <br />
2 2 2<br />
<br />
<br />
2 2<br />
x x x<br />
<br />
1 1<br />
F x f tdt e dt e dt<br />
2π<br />
2π<br />
<br />
<br />
8.3 Standardnormalverteilung<br />
8.3.1 Standardisierung einer Binomialverteilung bzw. Normalverteilung<br />
Um Histogramme von Binomialverteilungen bzw. Dichtefunktionen von Normalverteilungen<br />
mit gleichem Parameter p für verschie<strong>de</strong>ne Längen n besser miteinan<strong>de</strong>r vergleichen zu<br />
können, wer<strong>de</strong>n sie standardisiert. Dazu eliminiert man und aus <strong>de</strong>m Term <strong>de</strong>r Dichtefunktion<br />
f , in<strong>de</strong>m man ihren Graphen passend verschiebt und verformt:<br />
1. Schritt: Verschiebung nach links um ; Verschiebung in x-Richtung <br />
2. Schritt: Verformung (Stauchung) in x-Richtung um <strong>de</strong>m Faktor 1 .<br />
3. Schritt: Verformung (Streckung) in y-Richtung um <strong>de</strong>m Faktor .<br />
Bei dieser Standardisierung bleiben die Inhalte <strong>de</strong>r Rechtecksflächen eines Histogramms unverän<strong>de</strong>rt.<br />
8.3.2 Standardisierte Dichtefunktion einer Normalverteilung;<br />
Dichtefunktion <strong>de</strong>r Standardnormalverteilung<br />
Approximation einer standardisierten Binomialverteilung durch die standardisierte Dichtefunktion<br />
<strong>de</strong>r Normalverteilung:<br />
Dichtefunktion <strong>de</strong>r Normalverteilung:<br />
Dichtefunktion <strong>de</strong>r Standardnormalverteilung:<br />
<br />
1<br />
f x<br />
e<br />
2π<br />
2<br />
1 x<br />
<br />
<br />
<br />
2 <br />
2<br />
2<br />
x<br />
2<br />
<br />
<br />
<br />
2 2 2<br />
1 x<br />
<br />
1 2 1 2<br />
1 <br />
<br />
1 x<br />
<br />
1 x 1<br />
x e <br />
e e e<br />
2π 2π 2π 2π<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 8 von 23<br />
Dichtefunktion <strong>de</strong>r Standardnormalverteilung: Gauß-Funktion:<br />
<br />
x<br />
1<br />
e<br />
2π<br />
2<br />
x<br />
<br />
2<br />
Für die Dichtefunktion <strong>de</strong>r standardisierten Normalverteilung gilt:<br />
<br />
x<br />
x<br />
Wertetabelle und grafische Darstellung - Gaußsche Glockenkurve:<br />
x 0 1 2 3<br />
x<br />
0,40 0,24 0,054 0,0044<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 9 von 23<br />
Beispiel für die Standardisierung einer Dichtefunktion mit 6 und 2 :<br />
1<br />
x 2 f 2x6 e<br />
2π<br />
1 2<br />
x<br />
2<br />
1<br />
f x<br />
e<br />
2<br />
2π<br />
2<br />
1 x6<br />
<br />
2 2 <br />
2<br />
1 x <br />
1 2<br />
2 <br />
x<br />
2 2<br />
2<br />
1 1<br />
f 2x6 e e<br />
2<br />
2π 2<br />
2π<br />
2 2<br />
1 x66 1 x<br />
<br />
2 2 2 2<br />
1 1<br />
f x6 e e<br />
2<br />
2π 2<br />
2π<br />
<br />
8.3.3 Standardisierte Verteilungsfunktion einer Normalverteilung<br />
Verteilungsfunktion einer Standardnormalverteilung<br />
<br />
2 2<br />
x x t<br />
x t<br />
1 1 <br />
2 2<br />
<br />
<br />
x t dt e dt e dt<br />
2π 2π<br />
<br />
Für die Verteilungsfunktion <strong>de</strong>r standardisierten Normalverteilung gilt:<br />
x<br />
<br />
lim<br />
t dt 1<br />
x<br />
<br />
<br />
<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 10 von 23<br />
<br />
x 1 x<br />
bzw. x 1<br />
<br />
x<br />
Wertetabelle und grafische Darstellung <strong>de</strong>r standardisierten Verteilungsfunktion:<br />
8.4 Zusammenhang zwischen Normalverteilung und Standardnormalverteilung<br />
- Formeln von Moivre und Laplace<br />
8.4.1 Lokale Näherungsformel<br />
<br />
x<br />
2<br />
x<br />
<br />
2<br />
1 1<br />
e<br />
e<br />
2π 2π<br />
<br />
<br />
2<br />
<br />
1 2<br />
x<br />
2<br />
2<br />
2<br />
x 1 x <br />
1<br />
<br />
2<br />
2 <br />
1 1 1 x <br />
f x e<br />
e <br />
<br />
2π 2π<br />
<br />
Für <strong>de</strong>n Zusammenhang zwischen <strong>de</strong>r Wahrscheinlichkeitsfunktion B einer Binomialverteilung,<br />
<strong>de</strong>r Dichtefunktion f einer Normalverteilung und <strong>de</strong>r Dichtefunktion einer Standardnormalverteilung<br />
gilt somit die lokale Näherungsformel von <strong>de</strong> Moivre und Laplace:<br />
x<br />
2<br />
2<br />
<br />
n<br />
1 <br />
x n<br />
x<br />
1 x <br />
2<br />
<br />
PX x Bn; p;<br />
x<br />
p q f x<br />
e <br />
x<br />
<br />
<br />
2π <br />
8.4.2 Integrale Näherungsformel<br />
2<br />
t<br />
<br />
2<br />
1<br />
x e dt<br />
2π<br />
<br />
x<br />
<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 11 von 23<br />
<br />
t<br />
2<br />
x<br />
1<br />
<br />
2<br />
2<br />
F x e dt<br />
<br />
<br />
2π<br />
<br />
x <br />
1 2<br />
1<br />
u<br />
2<br />
e <br />
du <br />
2π<br />
<br />
<br />
x <br />
1 2<br />
1<br />
u<br />
2<br />
e du<br />
2π<br />
<br />
<br />
x <br />
<br />
<br />
t <br />
u <br />
<br />
du<br />
dt<br />
dt<br />
1<br />
<br />
<br />
du<br />
Ist die Zufallsgröße X stetig, d.h. kann sie je<strong>de</strong>n beliebigen Wert x annehmen, so nähert<br />
x <br />
man F x durch <br />
an.<br />
F x <br />
Nimmt dagegen die Zufallsgröße X nur diskrete Werte x an, dann nähert man<br />
x <br />
0,5<br />
<br />
durch an. Diese Stetigkeitskorrektur 0,5 berücksichtigt, dass man bei <strong>de</strong>r Berechnung<br />
von F x als letztes Rechteck das ganze Rechteck nehmen<br />
<br />
muss.<br />
<br />
Für <strong>de</strong>n Zusammenhang zwischen <strong>de</strong>r Verteilungsfunktion F einer Normalverteilung und <strong>de</strong>r<br />
Verteilungsfunktion einer Standardnormalverteilung gilt die integrale Näherungsformel<br />
von <strong>de</strong> Moivre und Laplace:<br />
1 <br />
<br />
x <br />
<br />
PX x Fx<br />
2 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
x <br />
PX x Fx <br />
<br />
bei diskreter Verteilung <strong>de</strong>r Zufallswerte<br />
bei stetiger Verteilung <strong>de</strong>r Zufallswerte<br />
8.5 Zusammenfassung<br />
<br />
<br />
x<br />
1<br />
e<br />
2π<br />
x<br />
x<br />
2<br />
x<br />
<br />
2<br />
; ; <br />
<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
x<br />
n<br />
<br />
x n<br />
x<br />
2<br />
P X x B n p x p q e f x<br />
1 1 x <br />
<br />
<br />
x<br />
<br />
2π<br />
<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 12 von 23<br />
1 <br />
<br />
x <br />
<br />
PX x Fx<br />
2 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
x1 x<br />
bzw. x 1<br />
<br />
x<br />
8.6 Musteraufgaben<br />
8.6.1 Aufgabe 1<br />
Wie groß ist die Wahrscheinlichkeit, bei 200-maligem Werfen eines Laplace-Würfels genau<br />
35-mal die Augenzahl „sechs“ zu erhalten?<br />
Binomialverteilung (Tafelwerk o<strong>de</strong>r Taschenrechner: ; ; <br />
n<br />
<br />
B npx <br />
pq<br />
x<br />
<br />
<br />
x n<br />
x<br />
<br />
P X<br />
35 165<br />
1 200<br />
1 5<br />
35 B200; ;35 0,07049<br />
6<br />
<br />
35<br />
<br />
6 6<br />
1 200 100 1<br />
n p 200 33<br />
6 6 3 3<br />
2 1 5 250 7<br />
n pq<br />
200 27 9 Normalverteilung<br />
6 6 9 9<br />
1<br />
P X x f x e<br />
2<br />
2π<br />
Normalverteilung (Taschenrechner): <br />
1<br />
PX 35 f 35<br />
e<br />
2π<br />
x<br />
2<br />
<br />
2<br />
2<br />
<br />
2<br />
0,05<br />
<br />
2<br />
100 <br />
35<br />
<br />
3<br />
<br />
<br />
250<br />
2<br />
9<br />
1<br />
e<br />
<br />
250<br />
2π<br />
9<br />
3 5<br />
50 π<br />
e<br />
0,07200<br />
<br />
x<br />
2<br />
1 <br />
B200; ;35<br />
f 35<br />
6<br />
0,07200 0,07049<br />
Fehler <br />
<br />
2,14%<br />
1 <br />
0,07049<br />
B 200; ;35<br />
6 <br />
2<br />
2<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 13 von 23<br />
Standardnormalverteilung (Tafelwerk): PX x f x<br />
100<br />
35 <br />
x 3 1<br />
10 0,32<br />
250 10<br />
9<br />
35 f 35<br />
P X<br />
1 x <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
100 <br />
35 <br />
1 x 1 <br />
<br />
3<br />
<br />
<br />
250 250<br />
<br />
9 9 <br />
<br />
1 3 10<br />
<br />
0,32 0,37903 0,07192<br />
250<br />
50<br />
9<br />
0,07192 0,07049<br />
Fehler 2,03%<br />
0,07049<br />
8.6.2 Aufgabe 2<br />
Wie groß ist die Wahrscheinlichkeit, bei 200-maligem Werfen eines Laplace-Würfels min<strong>de</strong>stens<br />
25-mal und höchstens 55-mal die Augenzahl „sechs“ zu erhalten?<br />
Binomialverteilung (Tafelwerk):<br />
<br />
P 25 X 55 F 55 F<br />
24 0,99996 0,04264 0,95732<br />
Normalverteilung (Tafelwerk):<br />
<br />
F x<br />
1 <br />
<br />
x <br />
<br />
2 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1 100 1<br />
x <br />
55 <br />
x 55 2 3 2 4,21<br />
<br />
250<br />
9<br />
<br />
F 55 4,21 0,99999<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 14 von 23<br />
1 100 1<br />
x <br />
24 <br />
x 24 2 3 2 1,68<br />
<br />
250<br />
9<br />
<br />
F 24 1,68 1 1,68 10,95352 0,04648<br />
<br />
P 25 X 55 F 55 F<br />
24 0,99999 0,04648 0,95351<br />
8.6.3 Aufgabe 3<br />
Ein Laplace-Würfel wird 200-mal geworfen. Wie groß darf x höchstens sein, damit die Wahrscheinlichkeit<br />
dafür, dass die Augenzahl „sechs“ weniger als x-mal erscheint, unter 10 %<br />
liegt?<br />
Binomialverteilung (Tafelwerk): n 200 ;<br />
x<br />
0,1<br />
x <br />
1<br />
0,1<br />
P X<br />
P X<br />
F x <br />
x 1<br />
26<br />
x 27<br />
1 0,1<br />
Normalverteilung (Tafelwerk):<br />
1 100<br />
np200 6 3<br />
1<br />
p <br />
6<br />
2 1 5 250 7<br />
npq200 27 9 Normalverteilung brauchbar<br />
6 6 9 9<br />
1 1 <br />
x1 x 1 <br />
PX x PX x 1 Fx<br />
1<br />
<br />
2 <br />
<br />
2 <br />
0,1<br />
<br />
<br />
1<br />
x 1<br />
<br />
2 1,281<br />
<br />
1<br />
x 1 1,281<br />
<br />
2<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 15 von 23<br />
1 250 100 1<br />
x 1, 281 1 1,281 1 27,08<br />
2 9 3 2<br />
x 27<br />
8.6.4 Aufgabe 4<br />
Wie oft muss man mit einem Laplace-Würfel min<strong>de</strong>stens werfen, damit mit einer Wahrscheinlichkeit<br />
von mehr als 90 % die Augenzahl „sechs“ wenigstens einmal erscheint?<br />
Binomialverteilung:<br />
1<br />
p ; gesucht: n<br />
6<br />
0 n<br />
n 1 5<br />
0,1<br />
0<br />
<br />
6 6 <br />
n<br />
5<br />
<br />
0,1<br />
6<br />
<br />
n<br />
5<br />
<br />
ln ln 0,1<br />
6<br />
<br />
5<br />
nln ln 0,1<br />
6<br />
ln0,1<br />
n log5 6<br />
0,112,62<br />
5<br />
ln 6<br />
n 13<br />
Normalverteilung:<br />
PX 1<br />
0,9<br />
1PX<br />
0 0,9<br />
F <br />
PX<br />
0 0,1<br />
F <br />
PX 0 0,1<br />
F <br />
Lösungsversuch mit Dichtefunktion:<br />
1 0 0,9<br />
0 0,1<br />
0 0,1<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 16 von 23<br />
2 2<br />
1 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2 <br />
2<br />
2<br />
1 0<br />
1 1<br />
PX 0 f 0 <br />
e e<br />
<br />
2π<br />
2π<br />
2 2<br />
n p p<br />
n<br />
2npq<br />
<br />
2q<br />
1 1<br />
e<br />
e<br />
0,1<br />
n pq 2π<br />
2π pq<br />
n<br />
↯<br />
Lösung mit Verteilungsfunktion:<br />
F<br />
<br />
0,5<br />
<br />
0 <br />
0,1<br />
<br />
<br />
<br />
0,5<br />
1,281<br />
<br />
1<br />
n<br />
0,5<br />
6 1,281<br />
1 5<br />
n<br />
6 6<br />
1 5<br />
n0,5 1,281 n<br />
6 36<br />
1 5<br />
n1,281 n 0,5 0<br />
6 36<br />
0,477<br />
n 1/2<br />
<br />
5 2 5 1<br />
1,281 1,281 4 0,5<br />
36 36 6 3, 68<br />
<br />
1<br />
<br />
0,82 0<br />
2<br />
<br />
6<br />
<br />
n 3, 68<br />
n 13,54<br />
n 14<br />
2 1 5 35<br />
Probe: npq14 9 Normalverteilung nicht brauchbar<br />
6 6 18<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 17 von 23<br />
8.6.5 Aufgabe 5<br />
Wie oft muss man mit einem Laplace-Würfel min<strong>de</strong>stens werfen, damit mit einer Wahrscheinlichkeit<br />
von mehr als 99 % die Augenzahl „sechs“ wenigstens 33-mal erscheint?<br />
PX 33<br />
0,99<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1P X 32 0,99<br />
P X 32 0,01<br />
32<br />
0,01<br />
P X <br />
F 32 0,01<br />
32 <br />
0,5<br />
<br />
<br />
0,01<br />
<br />
32,5<br />
<br />
0,01<br />
<br />
32,5 <br />
2,326<br />
<br />
1<br />
32,5 n<br />
<br />
6 2,326<br />
1 5<br />
n <br />
6 6<br />
1 5<br />
32,5 n 2,326 <br />
6 36<br />
1<br />
0 0,867 32,5<br />
6 n n <br />
1<br />
0,867 32,5 0<br />
6 n n <br />
n<br />
n <br />
1/2 <br />
1<br />
16,8<br />
6 <br />
<br />
1<br />
<br />
2 <br />
6<br />
11,6 0<br />
2<br />
0,867 0,867 4 32,5<br />
n 282,24<br />
n 283<br />
2 1 5<br />
Probe: n pq<br />
283 39,3<br />
9 Normalverteilung<br />
6 6<br />
<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 18 von 23<br />
8.7 Analysis <strong>de</strong>r Normalverteilung<br />
8.7.1 Kurvendiskussion <strong>de</strong>r allgemeinen Dichtefunktion einer Normalverteilung<br />
1<br />
f x<br />
e<br />
2π<br />
2<br />
1 x<br />
<br />
<br />
2 <br />
f x0 keine Nullstellen<br />
Symmetrie:<br />
2 2<br />
1 x 1 x <br />
1<br />
<br />
2 1<br />
<br />
<br />
<br />
2 <br />
<br />
f x<br />
e e<br />
<br />
2π<br />
2π<br />
<br />
2 2<br />
<br />
1 <br />
x 1 x <br />
1<br />
<br />
2 1<br />
<br />
<br />
2 <br />
<br />
f x e e f x<br />
<br />
2π<br />
2π<br />
<br />
Symmetrie zur<br />
Achse x <br />
Ableitungen:<br />
2<br />
1 x<br />
<br />
<br />
1 2 <br />
1 x 1<br />
x x<br />
f <br />
x e 2 f x f<br />
2 x<br />
2<br />
2π 2 <br />
x<br />
1 x<br />
x<br />
1<br />
f<br />
<br />
x f<br />
x f<br />
2<br />
x f<br />
2 x f<br />
2 2<br />
x 2 <br />
<br />
2<br />
2<br />
x 1 x 1 <br />
f x f<br />
4<br />
x f<br />
2<br />
x<br />
<br />
<br />
4<br />
2<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2 2<br />
x <br />
<br />
xx<br />
f x f<br />
4<br />
x <br />
4<br />
<br />
<br />
x x<br />
f x f<br />
4<br />
x<br />
<br />
Waagrechtpunkte:<br />
x 0<br />
f ; x <br />
0<br />
x1<br />
<br />
<br />
<br />
xx<br />
4<br />
<br />
2<br />
1 <br />
<br />
<br />
2 <br />
2<br />
<br />
<br />
1 1 1<br />
f f 0 Hop mit f e<br />
<br />
2π<br />
2π<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 19 von 23<br />
Wen<strong>de</strong>punkte:<br />
x 0<br />
f ;<br />
x<br />
2<br />
1<br />
f x 0<br />
<br />
x<br />
2<br />
<br />
<br />
1<br />
<br />
4 2<br />
0<br />
; x2<br />
<br />
<br />
4 2<br />
3<br />
2 2<br />
x <br />
2 2<br />
x <br />
x <br />
x <br />
x <br />
x <br />
x2/3<br />
<br />
jeweils 1. Ord. mit VZW Wep mit<br />
2<br />
1 <br />
<br />
1<br />
<br />
<br />
2 <br />
2<br />
1 1 1<br />
f e e<br />
<br />
2π 2π 2π e<br />
Wertetabelle und Zeichnung für 3 und 1:<br />
1<br />
f x e<br />
2π<br />
<br />
x3 2<br />
2<br />
x 0 1 2 3 4 5 6<br />
f x 0,0044 0,054 0,24 0,40 0,24 0,054 0,0044<br />
Wep Hop Wep<br />
μ − σ<br />
μ<br />
μ + σ<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 20 von 23<br />
8.7.2 Kurvendiskussion <strong>de</strong>r standardisierten Dichtefunktion<br />
<br />
x<br />
1<br />
e<br />
2π<br />
1 2<br />
x<br />
2<br />
x0 keine Nullstellen<br />
<br />
<br />
1 x<br />
1<br />
1 2 1 2<br />
x<br />
2 2<br />
x e e <br />
x Symmetrie zur y-Achse<br />
2π<br />
2π<br />
Ableitungen:<br />
1 2<br />
1<br />
<br />
2π<br />
x<br />
2<br />
x e x x x<br />
<br />
2<br />
<br />
<br />
x1x1<br />
x<br />
<br />
x 1 x x x 1 x x x x x 1<br />
<br />
x <br />
Waagrechtpunkte:<br />
x 0 ; x1 0<br />
Wen<strong>de</strong>punkte:<br />
1<br />
000 Hop mit 0 0,40<br />
2π<br />
x 0 ; x2/3 1 jeweils 1. Ord. mit VZW Wep mit<br />
1<br />
1 1<br />
2<br />
1 e<br />
0,24<br />
2π 2π e<br />
Wertetabelle und Zeichnung:<br />
x 0 1 2 3 4 5 6<br />
x<br />
0,0044 0,054 0,24 0,40 0,24 0,054 0,0044<br />
Wep Hop Wep<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 21 von 23<br />
8.8 Übungsaufgaben<br />
8.8.1 Übung 1<br />
13 % <strong>de</strong>r Bevölkerung sind Linkshän<strong>de</strong>r. Mit welcher Wahrscheinlichkeit befin<strong>de</strong>n sich unter<br />
1000 zufällig ausgewählten Menschen genau 125 Linkshän<strong>de</strong>r?<br />
n p 10000,13 130<br />
2<br />
n pq<br />
1000 0,130,87 113,1 9 Normalverteilung<br />
n<br />
<br />
P X x <br />
p q<br />
x<br />
<br />
<br />
x nx<br />
Binomialverteilung (Taschenrechner): <br />
1000<br />
<br />
125<br />
<br />
<br />
125 875<br />
125 B(1000;0,13;125) 0,13 0,87<br />
P X<br />
Taschenrechner versagt!<br />
1<br />
P X x f x e<br />
2<br />
2π<br />
Normalverteilung (Taschenrechner): <br />
x 2<br />
<br />
2<br />
2<br />
x 2<br />
125130 2<br />
<br />
2<br />
2<br />
2113,1 <br />
1 <br />
1<br />
PX 125 f 125 e e<br />
<br />
2<br />
2π<br />
113,1<br />
2π<br />
0,11<br />
0,03751e<br />
0,03360<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 22 von 23<br />
Standardnormalverteilung (Tafelwerk): PX x f x<br />
x <br />
125 130<br />
0,47<br />
113,1<br />
1 x <br />
<br />
<br />
<br />
1 x <br />
1 125 130<br />
<br />
PX<br />
125 f 125 <br />
<br />
<br />
113,1 113,1 <br />
1 1 0,35723<br />
0,47 0,47 0,03359<br />
113,1 113,1 113,1<br />
8.8.2 Übung 2<br />
13 % <strong>de</strong>r Bevölkerung sind Linkshän<strong>de</strong>r. Mit welcher Wahrscheinlichkeit befin<strong>de</strong>n sich unter<br />
1000 zufällig ausgewählten Menschen höchstens 125 Linkshän<strong>de</strong>r?<br />
n p 10000,13 130<br />
2<br />
n pq<br />
<br />
1000 0,13 0,87 113,1 9 Normalverteilung<br />
1 <br />
<br />
x <br />
<br />
PX x Fx<br />
2 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1 1<br />
x <br />
125 130<br />
<br />
2 2 0,42<br />
113,1<br />
<br />
P X 125 F 125 0,42 1<br />
0,42 10,66276 0,33724<br />
8.8.3 Übung 3<br />
In einer Urne befin<strong>de</strong>n sich weiße und schwarze Kugeln. Der Anteil <strong>de</strong>r weißen Kugeln beträgt<br />
80 %. Es sollen nacheinan<strong>de</strong>r Kugeln mit Zurücklegen gezogen wer<strong>de</strong>n. Welchen Umfang<br />
muss eine Stichprobe haben, wenn unter <strong>de</strong>n gezogenen Kugeln mit einer Sicherheit von<br />
min<strong>de</strong>stens 90 % wenigstens 200 weiße Kugeln sein sollen?<br />
PX 200<br />
0,9<br />
<br />
<br />
<br />
1P X 199 0,9<br />
<br />
<br />
1F<br />
199 0,9<br />
F 199 0,1<br />
<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014
8 Normalverteilung Stochastik<br />
III. Statistik<br />
Seite 23 von 23<br />
<br />
<br />
F 199 0,1<br />
199 <br />
0,5<br />
<br />
<br />
0,1<br />
<br />
199,5<br />
<br />
0,1<br />
<br />
199,5 <br />
1,281<br />
<br />
199,5 n<br />
0,8<br />
1,281<br />
n 0,80,2<br />
199,5 n0,8 1,281 n0,8<br />
0,2<br />
0,8 n0,5124 n 199,5 0<br />
16,12<br />
2<br />
0,5124 0,5124 4 0,8 199,5<br />
<br />
n <br />
<br />
1/2 20,8<br />
<br />
15,47 0<br />
n 259,85<br />
n 260<br />
2<br />
Probe: n pq<br />
260 0,8 0,2 41,6 9 Normalverteilung<br />
<br />
http://www.super-nowa.<strong>de</strong> http://www.super-nowa.<strong>de</strong> 23.01.2014