09.11.2012 Aufrufe

Himbeeranbau im Foliengewächshaus - Landwirtschaft in Sachsen

Himbeeranbau im Foliengewächshaus - Landwirtschaft in Sachsen

Himbeeranbau im Foliengewächshaus - Landwirtschaft in Sachsen

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

<strong>H<strong>im</strong>beeranbau</strong> <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

1 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Inhalt<br />

1 Pflanzgut<br />

2 Ernteverfrühung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

3 Ernteverspätung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

4 Betriebswirtschaftliche Bewertung<br />

5 Schlussfolgerungen<br />

2 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


1 Pflanzgut<br />

- eigene Anzucht der Conta<strong>in</strong>erpflanzen mit Grünpflanzen<br />

oder überw<strong>in</strong>terten Grünpflanzen oder<br />

- Zukauf von Pflanzmaterial (Long Canes), <strong>in</strong> 2 l-Töpfen<br />

mit 2 Ruten pro Topf, Höhe 1,80 bis 2,00 m<br />

- Long Canes werden dann umgetopft <strong>in</strong> größere Conta<strong>in</strong>er<br />

3 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Anzucht <strong>im</strong> Freiland<br />

4 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Conta<strong>in</strong>erstellfläche<br />

<strong>im</strong> Freiland<br />

Boden: befestigt, mit schwarzem Bändchengewebe abgedeckt<br />

Gerüst: Pfahlabstand 6,00 m <strong>in</strong> der Reihe<br />

Reihenabstand: 1,80 m, 2 Drähte 0,60 m und 1,60 m Höhe<br />

Töpfe stehen <strong>in</strong> der Reihe Topf an Topf


Anzucht <strong>im</strong> Freiland<br />

Befestigung der Ruten:<br />

-Anb<strong>in</strong>den der Ruten mit Max-B<strong>in</strong>dezange am Tonk<strong>in</strong>stab<br />

-Tonk<strong>in</strong>stäbe mit Stabfix an Drähten befestigt<br />

5 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Rutenanzahl pro Topf: 2


Befestigung der Ruten an Tonk<strong>in</strong>stäben<br />

6 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Bewässerung und Düngung: mit CNL-Junior-Tropfern 2l/h<br />

druckkompensiert, nicht auslaufend, am Anfang 1 Tropfer pro<br />

Topf, später 2 Tropfer verwendet, bessere Wasserverteilung<br />

7 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Anzucht <strong>im</strong> Freiland<br />

Conta<strong>in</strong>er: 28er Plasttöpfe (10 l Töpfe)<br />

Substrat: Klasmann TS 3 (auch andere Torfsubstrate<br />

oder Kokossubstrat verwendbar)<br />

wichtig: Substrat = gut wasserdurchlässig<br />

Pflanzgut: Grünpflanzen, überw<strong>in</strong>terte Grünpflanzen<br />

Düngung: mit Kristalon rot (EC-Wert 1,6 bis 2,0)<br />

8 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Anzucht <strong>im</strong> Freiland 2006 und 2007<br />

Sorten: Glen Ample, Tulameen<br />

Pflanzgut: - überw<strong>in</strong>terte Grünpflanzen<br />

- Grünpflanzen (auch unter unseren kl<strong>im</strong>atischen<br />

Bed<strong>in</strong>gungen ausreichende Wuchsleistung bis zum<br />

Herbst!)<br />

- zweijährige Pflanzen<br />

Pflanzterm<strong>in</strong>: überw<strong>in</strong>terte Grünpflanzen: 27.04.06<br />

Grünpflanzen: 02.06.06 / 01.06.2007<br />

zweijährige Pflanzen 22.06.06<br />

(Pflanzen aus dem <strong>Foliengewächshaus</strong> auf Conta<strong>in</strong>erstellfläche<br />

geräumt)<br />

9 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Sonstige Pflegemaßnahmen<br />

- aufwachsende H<strong>im</strong>beerruten fortlaufend mit Max-<br />

B<strong>in</strong>dezange angebunden<br />

- <strong>in</strong> regelmäßigen Abständen sorgfältige Bestandskontrolle<br />

(auf Befall mit Sp<strong>in</strong>nmilben und Läusen achten!)<br />

10 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


11 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Zukauf von Pflanzmaterial<br />

(Long Canes) zur Ernteverfrühung<br />

<strong>im</strong> Januar 2010 <strong>in</strong><br />

2 l-Töpfen mit 2 Ruten pro<br />

Topf, Höhe 1,80 bis 2,00 m<br />

Umtopfen <strong>in</strong> 10 l-Conta<strong>in</strong>er<br />

am 29.01.2010, Aufstellen <strong>im</strong><br />

Gewächshaus<br />

‘Tulameen‘


2 Ernteverfrühung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

12 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


13 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Heizung: Remco CLA 100 mit Gas<br />

Gewächshaus:<br />

Doppelfoliengewächshaus


Ernteverfrühung <strong>im</strong> Gewächshaus<br />

E<strong>in</strong>räumen der Töpfe <strong>in</strong>s Gewächshaus:<br />

08.01.2007 ,11.01.2008, 29.01.2010 (Long Canes), Herbstsorten, die <strong>im</strong><br />

Herbst 2009 geerntet wurden, <strong>im</strong> Gewächshaus überw<strong>in</strong>tert<br />

Reihenabstand: 1,80 m (bei ‘Tulameen‘ nicht dichter wählen!)<br />

Pflanzabstand: Topf an Topf (28er Töpfe, 2 Ruten/Topf)<br />

14 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Heiztemperaturen °C (Sollwerte)<br />

Kalenderwoche<br />

2<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

Heizkosten<br />

(5,5 Cent/kWh)<br />

Erntebeg<strong>in</strong>n<br />

(’Tulameen’)<br />

Tag<br />

10<br />

12<br />

14<br />

16<br />

18<br />

2007<br />

9,23 €/m²<br />

20.04.07<br />

Nacht<br />

15 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

6<br />

8<br />

10<br />

12<br />

14<br />

Tag<br />

8<br />

8<br />

8<br />

8<br />

8<br />

10<br />

12<br />

14<br />

16<br />

6,18 €/m²<br />

30.04.08<br />

2008<br />

Nacht<br />

4<br />

4<br />

4<br />

4<br />

4<br />

6<br />

8<br />

10<br />

12<br />

Tag<br />

12<br />

12<br />

14<br />

14<br />

16<br />

2010<br />

6,85 €/m²<br />

09.04.10<br />

Trockenlüften ab 80 % Luftfeuchte<br />

Nacht<br />

8<br />

8<br />

10<br />

10<br />

12


Pflanzenschutz<br />

Hauptschaderreger: Sp<strong>in</strong>nmilben, Läuse<br />

chemisch: Sp<strong>in</strong>nmilben: vor der Blüte (Masai, Vert<strong>im</strong>ec)<br />

Läuse: Calypso<br />

biologisch: Raubmilben gegen Sp<strong>in</strong>nmilben<br />

10 Stück/m² Phytoseiulus pers<strong>im</strong>ilis<br />

10 Stück/m² Amplyseius californicus<br />

Blattlausschlupfwespen gegen Blattläuse<br />

2,5 Stück/m² Aphidius colemani<br />

Fruchtfäulen: ke<strong>in</strong>e Behandlung mit Fungiziden notwendig<br />

16 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Düngung und Bewässerung <strong>im</strong> Gewächshaus<br />

EC-Wert 1,7 bis 1,8<br />

Düngung mit Kristalon rot, Bittersalz und Calc<strong>in</strong>it<br />

Mit jeder Bewässerung wurde gleichzeitig gedüngt.<br />

17 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Hummeln zur Bestäubung<br />

Ausbr<strong>in</strong>gung zu Blühbeg<strong>in</strong>n<br />

Ende März<br />

Hummelvolk M<strong>in</strong>i mit 50<br />

Arbeiter<strong>in</strong>nen<br />

18 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Zusätzliche Pflegemaßnahmen <strong>im</strong> Gewächshaus<br />

- wichtig: gute Durchlüftung <strong>im</strong> Gewächshaus, Hitzestau<br />

führt zu Ertragsverr<strong>in</strong>gerung!<br />

- Ausbrechen der Jungruten bis Anfang Juni <strong>im</strong> Abstand<br />

von 2 Wochen<br />

- Befestigung von Netzen zur Stabilisierung der<br />

Seitentriebe<br />

19 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Befestigung von Netzen zur Stabilisierung der Seitentriebe<br />

20 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

- dazu 60 cm lange<br />

Querbalken an<br />

Pfählen angebracht<br />

- Netze e<strong>in</strong>gehängt


Befestigung von Netzen zur Stabilisierung der Seitentriebe,<br />

Seitentriebe werden bedeutend länger als <strong>im</strong> Freiland<br />

21 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

‘Tulameen‘


‘Tulameen‘ 19.01.07<br />

22 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

‘Tulameen‘ 08.03.07


‘Tulameen‘ 03.04.07 ‘Tulameen‘ 14.05.07<br />

23 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


‘Glen Ample‘ 19.01.07 ‘Glen Ample‘ 08.03.07<br />

24 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


‘Glen Ample‘ 03.04.07 ‘Glen Ample‘ 30.04.07<br />

‘Glen Ample‘ wächst <strong>im</strong> Gewächshaus nicht so stark wie ‘Tulameen‘<br />

25 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


‘Tulameen‘ 11.05. 2007<br />

- sehr große, feste Frucht mit sehr gutem Geschmack und sehr guter<br />

Haltbarkeit, sehr gute Pflückbarkeit, löst leicht vom Zapfen<br />

26 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


‘Glen Ample‘ 11.05.07<br />

- große, feste Frucht mit gutem Geschmack, gute Pflückbarkeit,<br />

Früchte zerkrümeln leichter als bei ‘Tulameen‘<br />

27 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Erntedaten 2007<br />

Conta<strong>in</strong>erkultur zur Ernteverfrühung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

Variante<br />

Glen<br />

Ample üGP<br />

Tulameen<br />

GP<br />

Tulameen<br />

üGP<br />

Tulameen<br />

zweij.<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

17.4.-14.6.<br />

20.4.-14.6.<br />

23.4.-14.6.<br />

23.4.-14.6.<br />

28 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erntemitte<br />

14.5.<br />

14.5.<br />

18.5.<br />

18.5.<br />

Fruchtgewicht<br />

[g]<br />

4,5<br />

4,0<br />

4,3<br />

4,5<br />

Gesamtertrag<br />

[kg/m²]<br />

3,0<br />

3,0<br />

2,6<br />

1,9<br />

Ertrag<br />

Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

GP=Grünpflanzen, üGP=überw<strong>in</strong>terte Grünpflanzen, zweij.=zweijährige Pflanzen<br />

2,5<br />

2,7<br />

2,3<br />

1,8


‘Tulameen‘ am 09.05.2008 <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

29 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Glen Ample’ 16.05.08 ’Tulameen’ 16.05.08<br />

30 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Erntedaten 2008<br />

Conta<strong>in</strong>erkultur zur Ernteverfrühung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

Sorte<br />

Glen Ample<br />

Tulameen<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

30.4.-18.6.<br />

30.4.-18.6.<br />

31 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erntemitte<br />

26.5.<br />

26.5.<br />

Fruchtgewicht<br />

[g]<br />

5,6<br />

5,0<br />

Gesamtertrag<br />

[kg/m²]<br />

3,0<br />

3,0<br />

Ertrag<br />

Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

2,7<br />

2,7


32 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

‘H<strong>im</strong>botop‘ 09.03.2010<br />

Überw<strong>in</strong>terung der 2009 <strong>im</strong><br />

Herbst abgeernteten<br />

Pflanzen frostfrei <strong>im</strong><br />

Gewächshaus


33 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

‘Sugana‘ 09.03.2010


34 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

‘Erika‘ 09.03.2010


Erntedaten 2010<br />

Conta<strong>in</strong>erkultur zur Ernteverfrühung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

Sorte<br />

Sugana<br />

H<strong>im</strong>botop<br />

Erika<br />

Tulameen<br />

Cascade<br />

Delight<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

9.4.-2.6.<br />

6.4.-2.6.<br />

12.4.-2.6.<br />

9.4.-2.6.<br />

14.4.-2.6.<br />

35 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erntemitte<br />

5.5.<br />

5.5.<br />

10.5.<br />

7.5.<br />

12.5.<br />

Fruchtgewicht<br />

[g]<br />

4,4<br />

3,1<br />

5,2<br />

4,2<br />

4,6<br />

Gesamtertrag<br />

[kg/m²]<br />

2,2<br />

2,3<br />

1,8<br />

2,2<br />

2,3<br />

Ertrag<br />

Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

1,9<br />

2,0<br />

1,7<br />

2,1<br />

2,1


’Erika’ am 28.04.10<br />

- mittelrote große, feste Frucht mit mittlerem bis gutem Geschmack,<br />

- gute Pflückbarkeit, löst leicht vom Zapfen, spitze Fruchtform<br />

36 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’H<strong>im</strong>botop’ am 28.04.10<br />

- mittelrote mittelgroße bis große, mittelfeste Frucht mit mittlerem bis<br />

gutem Geschmack,<br />

- gute Pflückbarkeit, löst leicht vom Zapfen, starker Wuchs<br />

37 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Sugana’ am 28.04.10<br />

- hellrote bis mittelrote große, mittelfeste bis feste Frucht mit mittlerem<br />

Geschmack, attraktive Frucht<br />

- mittlere Pflückbarkeit, Früchte lösen nicht <strong>im</strong>mer leicht vom Zapfen<br />

38 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Tulameen’ am 28.04.10<br />

- große, feste Frucht mit sehr gutem Geschmack und guter<br />

Haltbarkeit, sehr gute Pflückbarkeit, löst leicht vom Zapfen<br />

39 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Cascade Delight’ am 28.04.10<br />

- mittelrote, große, feste Frucht mit mittlerem bis gutem Geschmack<br />

- gute Pflückbarkeit, löst leicht vom Zapfen, Erntebeg<strong>in</strong>n und Erntemitte<br />

5 Tage später als ‘Tulameen‘<br />

40 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


3 Ernteverspätung <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

41 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Anzucht <strong>im</strong> Jahr 2008 für die Ernte <strong>im</strong> Herbst 2008<br />

Pflanzgut: Grünpflanzen, überw<strong>in</strong>terte Grünpflanzen<br />

(‘Annamaria’)<br />

Sorten: Annamaria, Aroma Queen, Sugana, H<strong>im</strong>botop, Erika<br />

Pflanzterm<strong>in</strong>: 21.05.08, 17.04.08 (’Annamaria’), 07.05.08 (’Aroma<br />

Queen’)<br />

Anzucht <strong>im</strong> Freiland<br />

42 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


43 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

‘Sugana‘ 2008<br />

Anzucht <strong>im</strong> Freiland


Pflege Herbstsorten 2008<br />

E<strong>in</strong>räumen der Conta<strong>in</strong>er <strong>in</strong>s Gewächshaus: 26.08.08<br />

Sollwert für die Heizung: Tag und Nacht 1°C (nur<br />

als Frostschutz)<br />

Heizkosten: 0,50 €/m²<br />

Düngung: mit Kristalon rot, Calc<strong>in</strong>it und Bittersalz<br />

Pflanzenschutz: Raubmilben gegen Sp<strong>in</strong>nmilben,<br />

ke<strong>in</strong>e Fungizide<br />

Entfernung Jungruten: <strong>im</strong> Abstand von 2 Wochen<br />

Bestäubung: E<strong>in</strong>satz von Hummeln<br />

44 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Conta<strong>in</strong>erkultur <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong> zur<br />

Ernteverspätung September 2008<br />

45 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Aroma Queen 08.09.08<br />

46 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Aroma Queen 22.09.08<br />

- mittelrot bis dunkelrot, mittelfest,<br />

- mittelgroße bis große Früchte,<br />

guter Geschmack, gute Pflückbarkeit


Sugana 08.09.08<br />

47 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Sugana 22.09.08


H<strong>im</strong>botop 08.09.08<br />

48 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

H<strong>im</strong>botop 22.09.08


Annamaria 08.09.08<br />

49 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Annamaria 22.09.08<br />

- mittelrot, fest, mittelgroß bis groß, matt,<br />

- ger<strong>in</strong>ger bis mittlerer Geschmack


Erika 08.09.08<br />

50 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erika 22.09.08


Conta<strong>in</strong>erkultur von Herbstsorten zur Ernteverspätung <strong>im</strong><br />

<strong>Foliengewächshaus</strong> <strong>in</strong> Dresden-Pillnitz 2008<br />

Pflanzabstand: 1,80 m x 0,28 m, 2 Ruten/Topf<br />

Pflanzterm<strong>in</strong><br />

17.04.08<br />

07.05.08<br />

21.05.08<br />

21.05.08<br />

21.05.08<br />

Sorte<br />

Annamaria<br />

Aroma<br />

Queen<br />

Sugana<br />

H<strong>im</strong>botop<br />

Erika<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

3.9.-28.11<br />

7.8.-28.11.<br />

3.9.-28.11.<br />

1.9.-28.11.<br />

15.9.-28.11.<br />

51 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erntemitte<br />

6.10.<br />

22.9.<br />

15.10.<br />

17.10.<br />

17.10.<br />

Fruchtgewicht<br />

[g]<br />

3,9<br />

3,8<br />

6,1<br />

3,6<br />

4,6<br />

Gesamtertrag<br />

[kg/m²]<br />

1,7<br />

1,3<br />

1,2<br />

1,4<br />

1,4<br />

Ertrag<br />

Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

1,4<br />

1,1<br />

1,1<br />

1,1<br />

1,2


Anzucht <strong>im</strong> Jahr 2009 für die Ernte <strong>im</strong> Herbst 2009<br />

Pflanzgut: Grünpflanzen<br />

Sorten: Erika, H<strong>im</strong>botop, Sugana, Aroma Queen, Rubyfall<br />

Pflanzterm<strong>in</strong>: 29.05.09, 05.06.09 (’H<strong>im</strong>botop’), 20.03.09 Aroma<br />

Queen<br />

Anzucht <strong>im</strong> Freiland<br />

52 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Pflege Herbstsorten 2009<br />

E<strong>in</strong>räumen der Conta<strong>in</strong>er <strong>in</strong>s Gewächshaus: 29.09.09<br />

Sollwert für die Heizung: Tag und Nacht 1°C (nur<br />

als Frostschutz).<br />

Heizkosten: 0,41 €<br />

Düngung: mit Kristalon rot, Calc<strong>in</strong>it und Bittersalz<br />

Pflanzenschutz: Raubmilben gegen Sp<strong>in</strong>nmilben,<br />

ke<strong>in</strong>e Fungizide<br />

Entfernung Jungruten: <strong>im</strong> Abstand von 2 Wochen<br />

Bestäubung: E<strong>in</strong>satz von Hummeln<br />

53 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Conta<strong>in</strong>erkultur von Herbstsorten zur Ernteverspätung <strong>im</strong><br />

<strong>Foliengewächshaus</strong> <strong>in</strong> Dresden-Pillnitz 2009<br />

Pflanzabstand: 1,80 m x 0,28 m, 2 Ruten pro Topf<br />

Pflanzterm<strong>in</strong><br />

20.03.09<br />

29.05.09<br />

29.05.09<br />

05.06.09<br />

29.05.09<br />

Sorte<br />

Aroma<br />

Queen<br />

Rubyfall<br />

Sugana<br />

H<strong>im</strong>botop<br />

Erika<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

07.08.-19.11.<br />

02.09.-23.11.<br />

21.09.-23.11.<br />

31.08.-23.11.<br />

21.09.-23.11.<br />

54 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erntemitte<br />

9.9.<br />

23.10.<br />

21.10.<br />

12.10.<br />

14.10.<br />

Fruchtgewicht<br />

[g]<br />

3,3<br />

5,7<br />

6,0<br />

4,4<br />

4,4<br />

Gesamtertrag<br />

[kg/m²]<br />

2,6<br />

1,1<br />

1,3<br />

1,3<br />

1,7<br />

Ertrag<br />

Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

2,3<br />

0,9<br />

1,0<br />

1,0<br />

1,5


Herbst 2009<br />

‘Rubyfall‘ ‘H<strong>im</strong>botop‘<br />

Rubyfall: groß, mittelrot bis dunkelrot, mittelfest, guter Glanz, ger<strong>in</strong>ger<br />

bis mittlerer Geschmack; Früchte lösen schlecht vom Zapfen<br />

55 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Anzucht <strong>im</strong> Jahr 2010 für die Ernte <strong>im</strong> Herbst 2010<br />

- erfolgte <strong>im</strong> Gewächshaus unmittelbar <strong>im</strong> Anschluss an die<br />

verfrühte Kultur<br />

Pflanzgut: Grünpflanzen<br />

Sorten: Marcela, Erika, H<strong>im</strong>botop, Sugana<br />

Pflanzterm<strong>in</strong>: 11.06.10, 28.05.10 (’Marcela’)<br />

56 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Pflege Herbstsorten 2010<br />

Sollwert für die Heizung: Tag und Nacht 1°C bis 24.10.10<br />

ab 25.10.10 bis zum Ende der<br />

Ernte (03.12.10) am Tag 12 °C<br />

und <strong>in</strong> der Nacht 8°C<br />

Heizkosten: 1,04 €<br />

Düngung: mit Kristalon rot, Calc<strong>in</strong>it und Bittersalz<br />

Pflanzenschutz: Raubmilben gegen Sp<strong>in</strong>nmilben,<br />

ke<strong>in</strong>e Fungizide<br />

Entfernung Jungruten: <strong>im</strong> Abstand von 2 Wochen<br />

Bestäubung: E<strong>in</strong>satz von Hummeln<br />

57 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Herbsth<strong>im</strong>beeren <strong>im</strong> <strong>Foliengewächshaus</strong> am 30.09.10<br />

58 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Erika’ am 30.09.10 ’Erika’ am 12.11.10<br />

59 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Sugana’ am 30.09.10 ’Sugana’ am 12.11.10<br />

60 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


’Marcela’ am 30.09.10<br />

61 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

’Marcela’ am 12.11.10<br />

- mittelrot, mittelfest bis fest, mittelgroß bis groß, mittlerer Geschmack,


’H<strong>im</strong>botop’ am 30.09.10 ’H<strong>im</strong>botop’ am 12.11.10<br />

62 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Conta<strong>in</strong>erkultur von Herbstsorten zur Ernteverspätung <strong>im</strong><br />

<strong>Foliengewächshaus</strong> <strong>in</strong> Dresden-Pillnitz 2010<br />

Pflanzabstand: 1,80 m x 0,28 m, 2 Ruten pro Topf<br />

Pflanzterm<strong>in</strong><br />

28.05.10<br />

11.06.10<br />

11.06.10<br />

11.06.10<br />

Sorte<br />

Marcela<br />

Sugana<br />

H<strong>im</strong>botop<br />

Erika<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

11.8.-3.12.<br />

20.9.-3.12.<br />

13.9.-3.12.<br />

23.9.-3.12.<br />

63 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Erntemitte<br />

4.10.<br />

22.10.<br />

18.10.<br />

25.10.<br />

Fruchtgewicht<br />

[g]<br />

3,4<br />

5,3<br />

3,5<br />

4,4<br />

Gesamtertrag<br />

[kg/m²]<br />

2,0<br />

1,5<br />

1,8<br />

1,7<br />

Ertrag<br />

Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

1,8<br />

1,4<br />

1,6<br />

1,6


Gesamtertrag Herbstsorten Frühjahr + Herbst<br />

<strong>Foliengewächshaus</strong> <strong>in</strong> Dresden-Pillnitz 2010<br />

Pflanzabstand: 1,80 m x 0,28 m, 2 Ruten pro Topf<br />

Sorte<br />

Sugana<br />

H<strong>im</strong>botop<br />

Erika<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

9.4.-2.6.<br />

6.4.-2.6.<br />

12.4.-2.6.<br />

Ertrag Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

1,9<br />

2,0<br />

1,7<br />

64 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

20.9.-3.12.<br />

13.9.-3.12.<br />

23.9.-3.12.<br />

Ertrag Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

1,4<br />

1,6<br />

1,6<br />

Ertrag Hkl 1<br />

[kg/m²]<br />

Summe<br />

3,3<br />

3,6<br />

3,3


4 Betriebswirtschaftliche Bewertung<br />

65 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Direktkosten – Conta<strong>in</strong>erkultur bei H<strong>im</strong>beeren zur Ernteverfrühung <strong>im</strong><br />

beheizten <strong>Foliengewächshaus</strong> mit den Sorten ’Tulameen’ und ’Glen Ample’<br />

Direktkosten [€/m²] be<strong>im</strong> Ertrag von<br />

Heizkosten<br />

Strom<br />

Pflanzgut<br />

Substrat<br />

Folie zur Bodenbedeckung<br />

Netze zur Seitentriebstabilisierung<br />

Pflanzenschutz (chem.+ biologisch)<br />

Hummeln<br />

Düngemittel<br />

Wasser<br />

Vermarktung und Verpackung<br />

Summe Direktkosten [€/m²]<br />

66 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

2,0 kg/m²<br />

6,85<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

0,87<br />

0,14<br />

0,34<br />

0,09<br />

2,36<br />

14,15<br />

2,3 kg/m²<br />

6,85<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

0,87<br />

0,14<br />

0,34<br />

0,09<br />

2,71<br />

14,50<br />

2,5 kg/m²<br />

6,85<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

0,87<br />

0,14<br />

0,34<br />

0,09<br />

2,95<br />

14,74<br />

2,7 kg/m²<br />

6,85<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

0,87<br />

0,14<br />

0,34<br />

0,09<br />

3,19<br />

14,98


Deckungsbeitrag - Conta<strong>in</strong>erkultur bei H<strong>im</strong>beeren zur<br />

Ernteverfrühung <strong>im</strong> beheizten <strong>Foliengewächshaus</strong> mit Sommersorten<br />

Ertrag [kg/m²]<br />

Erlös [€/kg]<br />

Erlös [€/m²]<br />

Direktkosten [€/m²]<br />

Arbeitskraftstunden [Akh/m²]<br />

Lohnkosten [€/h]<br />

Lohnkosten [€/m²]<br />

Deckungsbeitrag [€/m²]<br />

67 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

2,0<br />

10,00<br />

20,00<br />

14,15<br />

1,18<br />

6,10<br />

7,20<br />

-1,35<br />

2,3<br />

10,00<br />

23,00<br />

14,50<br />

1,24<br />

6,10<br />

7,56<br />

0,93<br />

2,5<br />

10,00<br />

25,00<br />

14,74<br />

1,28<br />

6,10<br />

7,81<br />

2,45<br />

2,7<br />

10,00<br />

27,00<br />

14,98<br />

1,32<br />

6,10<br />

8,05<br />

3,97


Direktkosten - Conta<strong>in</strong>erkultur bei H<strong>im</strong>beeren <strong>im</strong> beheizten <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

Herbsth<strong>im</strong>beeren, Herbst- und Frühjahrsernte (Ertragssumme)<br />

Direktkosten [€/m²] be<strong>im</strong> Ertrag von<br />

Heizkosten<br />

Strom<br />

Pflanzgut<br />

Substrat<br />

Folie zur Bodenbedeckung<br />

Netze zur Seitentriebstabilisierung<br />

Pflanzenschutz (chem. + biologisch)<br />

Hummeln<br />

Düngemittel<br />

Wasser<br />

Vermarktung und Verpackung<br />

Summe Direktkosten [€/m²]<br />

68 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

3,2 kg/m²<br />

8,00<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

1,32<br />

0,28<br />

0,61<br />

0,11<br />

3,54<br />

17,36<br />

3,3 kg/m²<br />

8,00<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

1,32<br />

0,28<br />

0,61<br />

0,11<br />

3,65<br />

17,47<br />

3,4 kg/m²<br />

8,00<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

1,32<br />

0,28<br />

0,61<br />

0,11<br />

3,76<br />

17,58<br />

3,6 kg/m²<br />

8,00<br />

0,10<br />

2,10<br />

1,04<br />

0,12<br />

0,14<br />

1,32<br />

0,28<br />

0,61<br />

0,11<br />

3,98<br />

17,80


Deckungsbeitrag - Conta<strong>in</strong>erkultur bei H<strong>im</strong>beeren <strong>im</strong> beheizten<br />

<strong>Foliengewächshaus</strong> - Herbsth<strong>im</strong>beeren, Herbst- und Frühjahrsernte<br />

Ertrag [kg/m²] Summe<br />

Herbst- und Frühjahrsertrag<br />

Erlös [€/kg]<br />

Erlös [€/m²]<br />

Direktkosten [€/m²]<br />

Arbeitskraftstunden [ Akh/m²]<br />

Lohnkosten [€/h]<br />

Lohnkosten [€/m²]<br />

Deckungsbeitrag [€/m²]<br />

69 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

3,2<br />

8,50<br />

27,20<br />

17,36<br />

1,63<br />

6,10<br />

9,94<br />

-0,10<br />

3,3<br />

8,50<br />

28,05<br />

17,47<br />

1,66<br />

6,10<br />

10,13<br />

0,45<br />

3,4<br />

8,50<br />

28,90<br />

17,58<br />

1,68<br />

6,10<br />

10,25<br />

1,08<br />

3,6<br />

8,50<br />

30,60<br />

17,80<br />

1,73<br />

6,10<br />

10,55<br />

2,25


5 Schlussfolgerungen<br />

- H<strong>im</strong>beerernte mit Gewächshaus- und Freilandanbau von Mitte<br />

April bis Anfang Dezember <strong>in</strong> Dresden möglich<br />

- Geeignete Sorten: Glen Ample, Tulameen,<br />

Sugana, Erika, H<strong>im</strong>botop<br />

70 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


Ertrag g/m²<br />

300,00<br />

250,00<br />

200,00<br />

150,00<br />

100,00<br />

50,00<br />

0,00<br />

6.4.<br />

19.4.<br />

30.4.<br />

12.5.<br />

24.5.<br />

4.6.<br />

16.6.<br />

30.6.<br />

Gwh = Gewächshaus FL = Freiland<br />

12.7.<br />

23.7.<br />

71 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff<br />

6.8.<br />

18.8.<br />

Ernteterm<strong>in</strong><br />

30.8.<br />

10.9.<br />

28.9.<br />

11.10.<br />

22.10.<br />

3.11.<br />

15.11.<br />

29.11.<br />

H<strong>im</strong>botop Gwh Frühjahr<br />

Tulameen Gwh<br />

H<strong>im</strong>botop FL<br />

Tulameen FL<br />

H<strong>im</strong>botop Gwh Herbst<br />

Ernteverlauf <strong>im</strong> Jahr 2010 bei ’Tulameen’ und ’H<strong>im</strong>botop’ <strong>im</strong> Gewächshaus und <strong>im</strong> Freiland


5 Schlussfolgerungen<br />

Vorteile des geschützten Anbaus <strong>im</strong> Vergleich zum Freilandanbau<br />

.<br />

- witterungsunabhängiger<br />

- bessere Fruchtqualität<br />

- bessere Haltbarkeit der Früchte<br />

- höhere Erträge<br />

- längere Erntezeit (z.B. Tulameen Gewächshaus<br />

7 Wochen, Freiland 5 Wochen)<br />

- ger<strong>in</strong>ger Pflanzenschutzmittele<strong>in</strong>satz (z.B. ke<strong>in</strong>e<br />

Fungizide gegen Fruchtfäulen)<br />

72 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


5 Schlussfolgerungen<br />

- Bei e<strong>in</strong>er Frühjahrskultur mit Sommersorten <strong>im</strong> beheizten <strong>Foliengewächshaus</strong><br />

entstehen Heizkosten zwischen 6 und 9 €/m².<br />

- Bei e<strong>in</strong>em Ertrag von 2,3 kg/m² und e<strong>in</strong>em Erlös von 10 €/kg H<strong>im</strong>beeren<br />

wird unter den Standortvoraussetzungen <strong>in</strong> Dresden bei e<strong>in</strong>er<br />

Frühjahrskultur mit Sommersorten mit nur e<strong>in</strong>er Ernte e<strong>in</strong> positiver<br />

Deckungsbeitrag erreicht.<br />

- Durch die Verwendung von Herbstsorten ist e<strong>in</strong>e Ernte <strong>im</strong> Herbst und<br />

e<strong>in</strong>e zweite Ernte <strong>im</strong> Frühjahr möglich. In Dresden wird bei e<strong>in</strong>em Ertrag<br />

von 3,4 kg/m² (Gesamtertrag Herbst- und Frühjahrsernte) und e<strong>in</strong>em<br />

Erlös von 8,50 €/kg e<strong>in</strong> positiver Deckungsbeitrag erreicht.<br />

73 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff


5 Schlussfolgerungen<br />

- Die Conta<strong>in</strong>erkultur von H<strong>im</strong>beeren <strong>im</strong> geschützten Anbau<br />

ist mit hohen Kosten und e<strong>in</strong>em hohen Anbaurisiko verbunden.<br />

- Positive Deckungsbeiträge s<strong>in</strong>d nur mit sorgfältiger Kulturführung,<br />

hohen Erträgen und guter Fruchtqualität erzielbar.<br />

- Vor der Entscheidung für diese Kultur ist e<strong>in</strong>e genaue Prüfung<br />

der Marktsituation notwendig.<br />

74 | 14. Dezember 2011 | Dr. Gabriele Krieghoff

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!