21.06.2014 Views

Swadhyay Manobodh

Swadhyay Manobodh

Swadhyay Manobodh

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ñdmÜ`m` _Zmo~moY<br />

(_Zmo~moYmdarb àdMZo)<br />

d<br />

lr Xmg~moYm§VJ©V Xe~moY<br />

àH$meH$ …<br />

S>m°. ^mñH$a Ho$ed àmUr,<br />

_mYdnoR>, nmÊ`mÀ`m Q>mH$s Odi,<br />

{_aO - 416 410<br />

XyaÜd{Z … 0233-2220717<br />

nwZ_w©ÐU …<br />

{X. 3 Owb¡¡, 2012 (Jwénm¡{U©_m)<br />

© gd© hŠH$ àH$meH$mMo ñdmYrZ.<br />

"ñd' åh{UOo AmË_m OmUŸ& Vo R>m`t {ZË` AZwg§YmZŸ&<br />

Vmo "ñdmÜ`m`' åhUVr gkmZŸ& kmZ{dMjU {ZOÐï>oŸ&&<br />

(EH$ZmW ^mJdV 17-333)<br />

_wë` - 170/- ê$.<br />

_wÐH$ …<br />

O. à. _hm~i<br />

JOmZZ _wÐUmb`,<br />

{_aO - 416 410<br />

XyaÜd{Z … 0233-2222645<br />

àdMZH$ma … H¡$. _m. S>m°. am. X. VWm XmXmgmho~ àmUr,<br />

M.B.B.S. {_aO<br />

`m J«§WmVrb boIZmMo nwZ_w©ÐU, ^mfm§Va BË`mXr H$maUm§gmR>r dmna, CVmè`m§Mm AÝ`<br />

J«§WmV g_mdoe AmXr H$moUË`mhr H$maUmgmR>r Cn`moJ H$amd`mMm Pmë`mg S>m°. ^mñH$a<br />

Ho$ed àmUr `m§Mr boIr nyd©nadmZJr KoUo Amdí`H$ Amho, `mMr H¥$n`m Zm|X ¿`mdr.


* àH$meH$mMo _ZmoJV *<br />

"ñdmÜ`m` _Zmo~moY' `m nwñVH$mMr _wb^yV g§H$ënZm Am{U _m§S>Ur<br />

_mPo AmOmo~m H¡$. S>m°. am. X. C\©$ XmXm àmUr `m§Mr hmoVr. d¡Ú{H$` joÌmV H$m`©aV<br />

AgyZ gwÕm g§VdmS>…_`mMm Ë`m§Mm Mm§Jbm Amä`mg hmoVm. {edm` `m {df`m§da<br />

Vo àdMZhr H$aV hmoVo. `mM Xaå`mZ, PmbmdoXm§V àmB©O {_idbobo H¡$. h.^.n.<br />

lr. haoam_n§V ~moS>g `m§À`m àdMZ_mbm, _¡XmZ XÎm _§{Xa, {_aO `oWo Am`moOrV<br />

Ho$ë`m OmV AgV, gmYmaU 1960 gmbmÀ`m Xaå`mZ, àmH¥$VrH$ AñdmñÏ`m_wio<br />

H¡$. ~moS>g `m§Zm àdMZm§_Yo AS>Wio OmUdy bmJbo. lr. ~moS>g `m§Mo Á`m {df`mda<br />

àdMZ Mmby hmoVo, VmoM {df` H¡$. XmXm§À`mH$S>o gwnyV© H$aÊ`mMm {ZU©` KoVbm.<br />

H¡$. XmXm§Zr Vmo {df` AË`§V gMmoQ>rZo OZ_mZgmg_moa _m§Sy>Z nwU©Ëdmbm Zobm.<br />

{edm` Xmg~moY, kmZoídar, A_¥VmZw^d Am{U _Zmo~moY `mgma»`m AZoH$ J«§Wm§da<br />

àdMZo Pmbr. _Zmo~moYmda àdMZ H$aVmZm, H¡$. XmXm§Zr "ñdmÜ`m` _Zmo~moY' `m<br />

nwñVH$mMo boIZ hmVr KoVbo.<br />

d§XZr` H¡$. XmXm§Mo ~Ôb {bhmdo VodT>o WmoS>oM Amho. Ë`m§Mo~Ôb<br />

h. ^. n. ~moS>g Jwê$OtZr åhQ>bo hmoVo … S>m°. àmUr ñdV… H$_© CnmgZm, kmZ,<br />

d¡am½`-{dMma, `m {dMmam§Mo YZr AgyZht ñdV…bm "YÝ`mMm h_mb' "\w$bo Jw§\$Umam<br />

\w$bmar' BË`m{X Z_« ê$nH$m§Mm Aml` H$ê$Z AmË_{ZdoXZ H$aVmV. nU Vo ^damoJ<br />

~am H$aÊ`mg {Z{_Îm Pmbo Agë`mZo "{Z{_ÎmmMm YZr Ho$bm Ago àmUr' ho<br />

ê$nH$M Ë`m§Zm eãXe… bmJy nS>Vo! ^OZ-H$sV©Z-àdMZ `m {Ì{dY gmYZmZr<br />

Ë`m§Zr OZVoV na_mW© {df`H$ OmJ¥Vr Ho$br d Amnë`m _Yya d ^mdnyU© ^OZmZo<br />

^ŠVrag MmI{dbm.<br />

gd©gmYmaU ì`mdhm[aH$ OrdZnÕVr Adb§~V AgVmZm, _mojmn`ªV<br />

Ho$bobr dmQ>Mmb Am{U Ë`m AZwf§JmZr, _Zwî`mMr {dMmaYmaUm Am{U Ë`mMo hmoUmao<br />

XwaJm_r n[aUm_, Agm A{Ve` AdKS> {df`, _m{_©H$ Am{U gmoß`m eãXmV,<br />

lr. g_WmªZr OZ_Zmda éOdbm Amho. Ë`mMr aMZm "ñdmÜ`m` _Zmo~moY' `m<br />

nwñVH$mVyZ {XgVo.<br />

`m nwñVH$mÀ`m _mÜ`_mVyZ, _Zwî`mMr ñdm^m{dH$d¥Îmr Am{U Am`wî`mH$S>o<br />

~KÊ`mMm Ñï>rH$moZ, OrdZmgmR>r `mo½` H$s A`mo½` Am{U Ë`mgmR>r Amnbr<br />

{dMmaYmam H$er Agmdr Am{U Vr VerM AI§S> dmhVr R>odÊ`mgmR>r AmÜ`mpË_H$<br />

AmMaU H$go Agmdo, `mMr nwU© AmoiI H$ê$Z {Xbr Amho. AÜ`mË_mMm dmna<br />

Ho$di d¡`ŠVrH$ gwImgmR>r qH$dm BÀN>mnwVugmR>r eñÌ åhUyZ Z H$aVm, _ZmMo<br />

g_mYmZ Am{U na_oídamer OdirH$ gmYÊ`mgmR>r H$amdm, ho \$maM CËH¥$ð> nÕVrZo<br />

gm§JrVbo Amho. "~«÷ gË`§ OJÝ_rËÏ`m' `m _hmdmŠ`mMm Iè`m AWm©Zo ì`mdhm[aH$<br />

OrdZmV Adb§~ H$aUo Am{U Ë`m`moJo CÎm_moÎm_ {dMmam§Mr OmonmgZm H$aUo, `m<br />

Jmoï>r ghOVoZo _m§S>ë`m Joë`m AmhoV.<br />

`m g§H$ënZo_wio AmO AZoH$ Xmg~moY Aä`mgH$ d g_W© ào_r _§S>ir_Yo<br />

`m J«§WmMr _mJUrhr gVV dmT>V Amho, n[aUm_r, Ë`mMr nwV©Vm H$aÊ`mgmR>r<br />

J«§WmMo nwZ_w©ÐU H$arV AmhmoV.<br />

AënmdYrV CËH¥$ï> J«§W N>mnÊ`mMo H$m_ lr. O`§V à. _hm~i `m§Zr<br />

Ho$bo VgoM Ë`m H$m_mV _mPo {_Ì lr. Z§X{H$emoa X. ^Q> `m§Zr Ë`m§Zm _XV Ho$br<br />

Ë`m§Mo Am^ma.<br />

lr g_W© H¥$noZo ""ñdmÜ`m` _Zmo~moYmÀ`m'' `m nwZ_w©{ÐV Amd¥ÎmrMo<br />

Xmg~moY Aä`mgH$ d g_W© ào_tMo H$Sy>Z ñdmJV hmodmo hr àmW©Zm !<br />

***<br />

S>m°. lr. ^mñH$a Ho$ed àmUr<br />

gm¡. gm{ZH$m ^mñH$a àmUr<br />

VrZ ñdmÜ`m` _Zmo~moY Mma


H¡$. XmXm§Mo {ZdoXZ<br />

lr _¡XmZ XÎm_§{Xa `m {R>H$mUr ""ñdmÜ`m` _§S>imMo dVrZ| Xa a{ddmar<br />

àdMZmMm H$m`©H«$_ Jobr drg df} Mmby Amho. J«§W gm§JUoMm Pmbm H$s¨ Ë`mMm<br />

Aä`mg hmoVmo hm hoVy _Zm§V Yê$Z {_aO `oWrb à{gÕ ZmJ[aH$ d _mPo {_Ì<br />

h. ^. n. lr. haoam_n§V ~moS>g E_². E., ~r. Q>r. `m§Zr `m _§S>imMr ñWmnZm<br />

Ho$br. EH$_oH$m§À`m ghH$m`m©Zo kmZoœar, VwH$mo~m§Mo H$mhr A^§J, ZmW ^mJdV,<br />

Xmg~moY, n. ny. lr dmgwXodmZ§X gañdVr `m§Mo XÎm_hmËå` BË`m{X J«§W<br />

gm§JyZ Pmbo. Ë`mZ§Va _ZmMo ûcmoH$m§da àdMZo Mmby H$amdrV Ago dmQy> bmJbo<br />

d `m {dMmambm H$mhr {_Ìm§H$Sy>Z àmoËgmhZhr {_imbo. _ZmMo ûcmoH$m§Mo _hÎd<br />

d Mmby n[apñWVrV Ë`m§Mr Amdí`H$Vm `m g§~§YrMm {dMma n{hë`m àmñV{dH$<br />

àdMZm§V _r _m§S>bm Amho.<br />

_ZmV nwîH$i `oVo, nU Vo H¥$VrV `oUo AdKS> OmVo. _ZmMo ûcmoH$m§da<br />

lr. Xod, lr. Vwinwio, lr. AmR>ë`o, lr. AdYyV ñdm_r lr {b_`o BË`mXr<br />

g‚mZm§Mo {bImU CnbãY Agë`m_wio Vo nm{hbo. ~hþVoH$m§Zr Amnmnë`m _VmZwgma<br />

Ho$di ûcmoH$mW©M {Xbm Amho. åhUyZ _mJ©Xe©ZmW© lr. Xod `m§Zr {Xbobo eãXmW© d<br />

AmYma^yV CVmao J«mø _mZyZ g§V g‚mZm§À`m {dMmamZoM ûcmoH$m§Zm gOdyZ<br />

Ë`m§Mm {dñVma H$amdm Ago dmQ>bo. ho gm§JÊ`mVrb hoVy EdT>mM Amho, H$s ho<br />

_Zmo~moYê$nr gyÌmV g§V g‚mZm§À`m dmL²>_`ê$n ~mJ~JrÀ`mVrb ~ar dmQ>bobr<br />

nwîno doMyZ hr àdMZ_mbm Jw§\$Ê`mMo Ho$di \w$bmè`mMo H$m_ boIH$mZo Ho$bo<br />

Amho. _mbm gw§Xa, CR>mdXma, gwJ§Yr Z dmQ>ë`mg Vmo Xmof \w$bmè`mMm Amho,<br />

nwînm§Mm AJa V§VyMm Zìho.<br />

n{hbo àdMZ {X. 28 \o$~«wdmar 1965 amoOr Pmbo d AmOn`ªV 76<br />

ûcmoH$ gm§JyZ Pmbo. 76 ûcmoH$m§V "à^mVo _Zr am_ qMVrV Omdm' ho gXa<br />

nyU© hmoVo. nwZ… VmoM {df` Amboë`m Aem H$mhr {R>H$mUr {ddoMZmV AWdm<br />

ñnï>rH$aUmW© {Xboë`m AmYmam§V nwZéº$s Agë`mMr OmUrd boIH$mg Amho.<br />

nwZéº$s hm Xmof g_Obm OmVmo. na§Vw àdMZm§V lmoË`m§Zm nyd© {df`mMo nwZ…<br />

ñ_aU H$ê$Z Úmdo bmJVo. Am{U VÎdkmZmgmaIm {df` R>gUogmR>r nwZéº$s<br />

H$amdr Aer g_WmªMr nÕV Amho. V¡g| ldU _ZZ Ÿ& Ho$b|{M H$amd|Ÿ &&<br />

(Xm. 7-8-47) {ddab|{M {ddamd|Ÿ & nwÝhm {Zê$nUtŸ && (Xm. 11-5-1) åhUyZ<br />

H$mhr {R>H$mUr àdMZmV Ambobr nwZéº$s nwñVH$mV VerM R>odbr Amho.<br />

ñdV…Mm Aä`mg `m hoVyZoM _Zmo~moYmdarb àdMZo Mmby AmhoV. bmoH$m§Zm<br />

kmZXmZ H$aUo BVnV boIH$mMr nmÌVm Zmhr.<br />

_Zmo~moYmda àdMZo gwê$ H$aVmZm Vr N>mnyZ nwñVH$ ê$nmZo à{gÕ<br />

hmoÊ`mMm `moJ `oB©b ho ñdßZrhr ZìhoV. nU {_aOoVrb AÜ`mË_ào_r ZmJ[aH$m§Mo<br />

A§V…H$aUmV ñ\w$abobr à{gÕrH$aUmMr hr àoaUm nmhÿZ d H$mhr KSy>Z Amboë`m<br />

KQ>Zm§dê$Z H$Vm©H$a{dVm EH$ na_mË_mM AgyZ {Z{_ÎmmMm YZr Ho$bm Ago àmUr hr<br />

VwH$mo~m§Mr gË`dmUr _mÌ àË``mg Ambr.<br />

Var Ý`yZ V| nwaV|Ÿ & A{YH$ V| gaV| Ÿ&&<br />

H$ê${Z Ko`md| h| Vw_V| Ÿ& {dZ{dVw Ag| Ÿ&& (km. 1-80)<br />

H$m{V©H$ ewŸ&& 8 eHo$ 1888<br />

{X. 13-11-66<br />

{_aO.<br />

am. X. àmUr<br />

nmM ñdmÜ`m` _Zmo~moY ghm


d§XZr` lr. JwidUr_hmamO `m§Mm<br />

nyduÀ`m ^mJ 1 d 2 gmR>r<br />

Amerdm©X<br />

Ÿ&& lr JUoeXÎmJwéä`moZ_…Ÿ &&<br />

^mJ 1<br />

_Zm M§XZmMo nar Ëdm§ {POmdoŸ & nar A§Var g‚mZm Zrddmdo Ÿ&&<br />

`m g_Ï`mªÀ`m AmXoemà_mU|, OrdZ H¥$VmW© H$aUmao _mZZr` XmXmgmho~<br />

àmUr, `m§Mm gËH$ma d Ë`m§À`m _Zmo~moYmdarb àdMZm§Mo àH$meZ, hr gËH$m`}<br />

{_aO `oWrb {dÛËgËH$ma g{_VrH$Sy>Z KSy>Z `oV AmhoV, ho {VÀ`m Zm§dmbm<br />

C{MV AgoM hmoV Amho. B©eH¥$noZo JwUr d JwUk `m§Mm g_Ýd` `m H$m`m©Mo<br />

ê$nmZo KSy>Z `oV Amho, hr g_mYmZmMr Jmoï> Amho.<br />

"gd©…H$mÝV_mË_r` ní`{V' `m dmŠ`mZo Xe©{dbobm "AmË_d§MZm'<br />

hm _hmXmof, hmbmhb {dfmà_mUo gd©Ì ngê$Z am{hbm Amho. amï´>KmVH$ AnamY<br />

H$ê$Zhr Ý`m`mb`mV AmnU {ZXm}fr R>abmo, åhUOo Pmbo `m d¥Îmr_wio gyº$mgyº$<br />

dmQ>ob Ë`m Cnm`mZo Amnbo {ZXm}fËd ^mgdbo OmV Amho. `mV bmoH$d§MZm d<br />

AmË_d§MZm Amnë`m hmVyZ KS>V Amho, BH$S>o H$moUmMo bj Zmhr. Xoh~wÕrMmM<br />

{dH$mg A{YH$m{YH$ hmoV Amho. Aem ^`mZH$ pñWVrV _Zmo~moYgma»`m<br />

g§Vm§À`m gd© bmoH$monH$maH$ J«§WmMm d Aem J«§WmMo {ZË` _ZZ H$aUmè`m<br />

g‚mZm§À`m {dMmam§Mm àgma gd©Ì H$aUo, hoM Iao amï´>mMo {hV gmYUmao H$m`©<br />

Amho. ho H$m`© H$arV AgUmè`m {dÛËgËH$ma g{_Vrg _Z…nyd©H$ YÝ`dmX !<br />

lr. XmXmgmho~m§Zm B©eH¥$noZo {XKm©`wî` bm^yZ Ë`m§À`mH$Sy>Z `m nwT>ohr<br />

g{ÛMma àgmamMo H$m`© Aì`mhV Mmby amhmo, Am{U, _Zm dmgZm dmgwXodr dgmo<br />

Xo Ÿ& _Zm H$m_Zm H$m_g§Jr Zgmo Xo Ÿ&& _Zm H$ënZm dmD$Jr Vo Z H$sOo Ÿ& _Zm<br />

g‚mZm g‚mZr dpñV H$sOo Ÿ&& `m lrg_WmªÀ`m na__§Jb AmXoemMo {ZË` nmbZ<br />

g_ï>r _ZmH$Sy>Z hmoV amhmo hrM gdmªV`m©_r lrdmgwXodmOdi AI§S> àmW©Zm.<br />

Am{œZ nm¡U©_mgr 1888<br />

e{Zdma {X. 29-10-66<br />

g‚mZ{dYo`<br />

dm. X. JwidUr<br />

lrdmgwXod {Zdmg H$d} nW, nwUo 4.<br />

^mJ 2<br />

lrJwamo VwPr _mZdr VZy Ÿ& h§gê${nUr {gÕ AmgZ² Ÿ&&<br />

X§S> nmÌ H$mfm` A§~a Ÿ& A§Vat dgmo Xo {Za§Va Ÿ&&<br />

lr_mZ² ^JdX²^{º$àdU lr. XmXmgmho~ àmUr `m§À`m _Zmo~moYmdarb<br />

àdMZmMm n{hbm ^mJ VrZ dfm©nydu {dÛËgËH$ma g{_VrH$Sy>Z àH$m{eV<br />

Pmbm AgyZ AmO hm Xwgam ^mJ àH$m{eV hmoV Amho. hmhr ^mJ Ë`m§À`m XoIV<br />

àH$m{eV hmoÊ`mMm `moJ O_bm Zmht hr EH$ Ý`yZVm, ì`dhmaÑï>tZ| H$Xm{MV²<br />

{dfmXOZH$ dmQ>br Var, Vt ê$nmnojm Zm_mMo A^§JËd Xe©dyZ am{hbr Amho,<br />

h|hr EH$ d¡{eîR>çM KSy>Z `oV Amho, Ag| _mZÊ`mg haH$V Zmht. "{Z{_ÎmmMm<br />

YZr Ho$bm Ago àmUr' `mà_mUo ^º$ Oar Amnë`m H¥$Vr~Ôb Cnojm XmIdrV<br />

Agbm Var "Zwnojr H$Xm am_Xmgm{^_mZr' `mà_mU| Xmgm{^_mZr ^JdmZ²<br />

^º$H$m`m©~Ôb Cnojm, ^º$mMr BÀN>m Agbr Var, H$YtM H$arV Zmht, h|M<br />

{gÕ hmoV Zmhr H$m` ?<br />

"_Zm g‚mZm amKdt dpñV H$sOo' hm g_WmªMm _Zmbm _w»` ~moY Amho.<br />

nU "A{V H$m_ Ë`m am_ {MÎmt dgoZm' Ag|hr g_W© gm§JVmV. H$m_ hm Va<br />

\$ma _mo>R>m Xmof Amho. ^JdV²gmjmËH$mamZ§Vahr `mbm {^D$Z "H$m_m§Zm öÚg§amoh§<br />

^dVñVw d¥Uo da_²' Agm da lr àëhmXOtZt à^yOdi _m{JVbm Amho. VWm{n<br />

"_wIt am_ Ë`m H$m_ ~mY§y eHo$Zm', Agm `m XmofmMm à{V~§YH$ Cnm`ht<br />

g_WmªZr XmI{dbobm Amho. `mà_mUo à{V~§YH$ Xmof d Vmo Xya H$aÊ`mM| gmYZ<br />

gm§JyZ amKdê$nr _ZmMr pñWaVm h| \$b _Zmo~moYm§V gm§{JVb| Amho.<br />

"{MÎm¡H$mJ«` Vw g„ú`o g_mYmZ{_Vr[aV_²' Ag| g_mYmZmM| ñdê$n lr<br />

e§H$amMm`©hr gm§JVmV. Am{U "namo {h `moJmo _Zg… g_m{Y…' Ago `mM| _hÎd<br />

lr ^JdmZ² ì`º$ H$aVmV. _Zwî` OÝ_m§VM g_OUmam hm gd© {dMma `m<br />

{ddaUm§V S>m°. àmUr `m§Zr gà_mU, _ZZnyd©H$ _m§S>bobm Amho. `mMm Aä`mg<br />

{Okmgw gmYH$m§H$Sy>Z hmoV amhÊ`mÀ`m Ñï>rZ| ho àH$meZ AË`§V Cn`wº$<br />

R>aUma| Amho `m§V g§e` Zmht.<br />

H«$_r doi Omo VÎdqMVmZwdmX|Ÿ &<br />

Z qbno H$Xm X§^dmXo {ddmX| Ÿ&<br />

H$ar gyIg§dmX Omo D$J_mMm Ÿ&<br />

OJr YÝ` Vmo Xmg gdm}Îm_mMm Ÿ&&<br />

`m ûcmoH$m§V g_WmªZr gm§{JVë`mà_mU| dmJyZ Amnë`m OÝ_mMo gmW©H$ H$aUmao<br />

gmV ñdmÜ`m` _Zmo~moY AmR>


lr. XmXmgmho~ àmUr `m§Mm J«§W `m íbmoH$m§V d{U©boë`m d Ë`m§Zr g§nmXZ<br />

Ho$boë`m gdm}Îm_Xmg bjUmMoM \$i Amho, ho bjmV AmUyZ dmMH$m§Zthr V|<br />

g§nmXZ H$aÊ`mH$[aVm à`ËZerb amhÿZ YÝ` ìhmd|, hrM Ë`m gdm}Îm_ à^yOdi<br />

àmW©Zm.<br />

lrdmgwXod {Zdmg, H$d}_mJ©, nwUo 4.<br />

gXÝVodmgr,<br />

M¡Ì ewÜX à{VnXm, ^m¡_dma, 1892<br />

dm. X. JwidUr<br />

&& lram_ &&<br />

{_aOoMo S>m°, àmUr `m§Mm ñdmÜ`m` _Zmo~moY nyduM dmMyZ nyU© Ho$bm<br />

hmoVm. _Zmo~moYmMm A{Ve` CËH¥$ï> AW© Ë`m§Zr {Xbm Amho. AmíM`© Ago<br />

H$s Vmo J«§W Ë`m§Zr _mÂ`mH$S>o ~Kmd`mg nmR>{dbm Am{U _r H$mhr Ë`m§Zm<br />

{Zamon XoÊ`mnyduM Ë`m§Zr B©hbmoH$sMm {Zamon KoVbm. _Zmo~moYmda Iyn OUm§Zr<br />

{b{hbo Amho. S>m°. n«mUr `m§Mo {ddoMZ A{Ve` _m{_©H$ Am{U VH©$ewÜX Pmbo<br />

Amho. _r H$m§hr XmoZ eãX Ë`m~Ôb {bhmdo Agm {Zamon Ambm, Voìhm _r<br />

hm°pñnQ>b_Ü`o hmoVmo. AmOhr AmOmar Amho. Ë`m_wio _bm \$ma H$m§hr {b{hVm<br />

Ambo Zmhr. Var ñdmÜ`m` _Zmo~moYmgmaIo J«§W g_mOmÀ`m gdmªJrU CÞ{VgmR>r<br />

Am{U nma_m{W©H$ {dMmam§gmR>r AË`§V Amdí`H$ Ago AmhoV. øm J«§Wm~Ôb<br />

Ë`m§Zm YÝ`dmX XoD$ {VVHo$ WmoS>oM AmhoV.<br />

{X. 15-12-91<br />

Amnë`m gdmªMm {dZrV,<br />

ñdm_r _mYdZmW<br />

&& lr nm§Sw>a§J àgÞ &&<br />

Yw§S>m_hmamO XoJbyaH$a<br />

n§T>anya - 413 304<br />

XoJbya - 431 717<br />

A{^àm`<br />

H¡$. S>m°. XmXmgmho~ àmUr ho qMVZerb ì`{º$_Ëd hmoVo. AÜ`mpË_H$<br />

CÜXmoY H$aÊ`mMo H$m`© Ë`m§Zr Amnë`m àdMZm§À`m Ûmao {_aOo_Ü`o {Zð>oZo Ho$bo.<br />

lrg_WmªÀ`m _Zmo~moYmdarb Ë`m§Mo _ybJ«mhr {ddoMZ gmYH$m§À`m Ñï>rZo \$ma<br />

CËH¥$ï> Ago Pmbo. Ë`m§Zr `m {df`mda Ho$bobr àdMZo Va bmoH${à` PmbrM<br />

nU Vr àdMZo "ñdmÜ`m` _Zmo~moY' `m Zm§dmZo J«§WmÛmao à{gÜX H$ê$Z Oo H$m`©<br />

H$aÊ`mV Ambo Vo \$ma _mobmMo Pmbo. lrg_WmªMm _Zmo~moY hm _mUgmÀ`m<br />

ì`º$s d g_mO åhUyZ hmoUmè`m XwJ©Vrda EH$ à^mdr Am¡fY Amho.<br />

ûcmoH$mûcmoH$mVyZ WmoS>Š`mV gyÌ_` nÜXVrZo ì`{º$JV d gm_m{OH$ OrdZ<br />

H$m`©àdU, Xj, ewÜX d {ddoH$g§nÞ H$aÊ`mMo nmR> ømVyZ XoÊ`mV Ambo<br />

AmhoV. Ë`m§Mo qMVZ Amnë`mbm {ZË` gmdY R>odUmao Amho. Vo H$go H$amdo<br />

Ë`mMo CÎm_ _mJ©Xe©Z H¡$. S>m°. lr. XmXmgmho~ àmUr `m§À`m "ñdmÜ`m`<br />

_Zmo~moYm§VyZ' hmoVo.<br />

`m J«§WmÀ`m àW_ àH$meZmMo g_`r _r CnpñWV hmoVmo. Ë`m_wio<br />

`m J«§WmMr {ÛVr` Amd¥Îmr à{gÜX hmoV Amho d J«§W bmoH${à` hmoVmo Amho<br />

`mMm _bm AmZ§X Pmbm. gmYH$m§Zr lr g_WmªZr XmI{dboë`m _mJm©Zo Amnë`m<br />

_Zmbmhr gÝ_mJm©H$S>o didmdo. `m H$m`m©V lr. àmUr `m§Mm hm J«§W AË`§V<br />

Cn`wº$ R>aob Agm _bm {dœmg Amho.<br />

lrg_W© dmL²>_`n«o_r Á`m _§S>itZr ho àH$meZmMo H$m`© hmVr KoVbo<br />

Ë`m§Zm YÝ`dmX d ew^oÀN>m.<br />

lr joÌ n§T>anya.<br />

^mÐnX ew. 11, eHo$ 1913<br />

Yw§S>m _hmamO XoJbyaH$a<br />

ZD$ ñdmÜ`m` _Zmo~moY Xhm


nwîn 1 bo ""ñdmÜ`m` _Zmo~moY'' darb<br />

n. ny. JmoidbH$aJwê$Or, ZmJnya<br />

`m§Mm<br />

A{^n«m`<br />

amï´>r` ñd`§godH$ g§K,<br />

S>m°. hoS>Jodma ^dZ<br />

H|$Ð ZmJnya. ZmJnya 2.<br />

nÌ H«$. 964 {X. 20/7/67<br />

_mÝ`da S>m°. nQ>dY©Z `m§grào_nyd©H$<br />

gm. Z. {d. {d.<br />

^mJ 1<br />

{XZm§H$ 13/7 bm Amnbr _mZZr` S>m°. XmXmgmho~ àmUr<br />

`m§Mog_doV ^oQ> Pmbr hmoVr. "_Zmo~moYm'darb Ë`m§Mo àdMZm§Mm n{hbm<br />

^mJ, íbmoH$ 1 Vo 76 n`ªVMm AmnU _bm {Xbm hmoVm. àdmgm§V Vmo<br />

g§nyU© dmMyZ H$mT>bm. {dñVma Q>miÊ`mñVd Pmboë`m à`ËZm§VyZ H$m§ht<br />

{R>H$mUt WmoS>m VwQ>H$nUm Ambobm Agbm, Var EHy$U {ddoMZ ""{Od§V<br />

d n«oaUmàX'' CVab| Amho. N>mnrb {ddoMZ _yi ^mfUm§Mo _mZmZo WmoS>|M<br />

AgUma. V|{h BVHo$ CX²~moYH$ Amho, Voìhm§ Á`m§Zr àË`j Ë`m§À`m Vm|Sy>Z<br />

ht àdMZ| EoH$bt Ë`m§Zm {H$Vr ñ\y${V©àX {ddoMZ EoH$Ê`mM| ^m½` bm^b|<br />

Agob `mMr H$ënZm H$aVm§ `oVo.<br />

g_ma§^ gmoËgmhnyU© hmodmo d `m J«§Wmbm AZoH$ dmMH$ bm^yZ g_mOmM|<br />

H$ë`mU hmodmo, hrM `m àg§Jt à^yMaUr àmW©Zm H$arV Amho.<br />

A{YH$ H$m` {b{hUo ? _mZZr` lr. XmXmgmho~ àmUr, _mÝ`da<br />

lr. {dîUyOr jragmJa, Am{X gdmªZm gmXa gm. Z.<br />

H$imdo.<br />

_m. g. JmoidbH$a<br />

Amnbm<br />

S>m°. hoS>Jodma ^dZ _m. g. JmoidbH$a<br />

ZmJnya 2.<br />

^mJ 2<br />

n. ny. lr. JmoidbH$a JwéOr `m§Zr {X. 2-3-70 amoOr Xwgao nwñVH$<br />

_w{ÐV hmoÊ`mnydu nmR>{dboë`m nÌmVrb H$mhr ^mJ Imbr XoV Amho -<br />

""_mZZr` S>m°. H¡$. XmXmgmho~ àmUr àJmT> AÜ``ZmMo d<br />

Y_©{Zð> OrdZmMo gmaM `mVyZ àJQ> hmoB©b. AmYrM g_WmªMr AmoOñdr<br />

dmUr, Ë`mV Am~mbd¥Õm§Zm loð> OrdZ d OrdZmMo gmW©H$ KS>dyZ<br />

AmUÊ`mMm CnXoehr Ho$bobm. hm CnXoehr AZw^d d emñÌ{gÕ Agm<br />

n[anyU© Am{U Ë`mda S>m°. àmUtgma»`m A{YH$mar nwéfmZo Ho$bobo ^mî`<br />

hm gmoÝ`mbm gwJ§Y àmßV hmoÊ`mgmaIm AgmYmaU gw`moJ Amho.''<br />

hr àdMZo N>mnyZ nwñVH$ê$nmZo Ag§»` dmMH$m§Zm CnbãY H$ê$Z<br />

XoD$Z AmnU _moR>m CnH$ma Ho$bm Amho.<br />

lr g_W© dmL²>_`mM| J§^ra AÜ``Z Ho$bob|, lr g_WmªÀ`m<br />

CnXoemM| __© Amnë`m AmoKdVbr dmUrZo {dfX H$aÊ`m§V {gÕdmMH$<br />

Agbobo dmMñn{V lr. {dîUyOr jragmJa `m§Mo hñVo `m nwñVH$mMm<br />

àH$meZ g_ma§^ AmnU R>a{dbm Amho, h| AË`§V `mo½` Pmb| Amho.<br />

AH$am ñdmÜ`m` _Zmo~moY ~mam


&& lr am_ g_W©Ÿ&&<br />

ewH$mgm[aIo nwU© d¡am½` Á`mM|Ÿ&<br />

d{eð>mnar kmZ `moJoœamM|Ÿ&<br />

H$dr dmpë_H$s gm[aIm _mÝ` EogmŸ&<br />

Z_ñH$ma _mPm gX²Jwé am_XmgmŸ&&


&& lr XÎm àgÞŸ&&<br />

ñdmÜ`m` _Zmo~moY<br />

AmO lr g_WmªÀ`m _ZmMo ûcmoH$m§darb àdMZo gwê$ H$arV AmhmoV.<br />

{df`mMr àñVmdZm Mma {d^mJmV H$ê$`m.<br />

(1) {df` - n[aM` (2) _hËd (3) _ZmMo ñdê$n<br />

(4) _ZmbmM CnXoe H$m ?<br />

(1) {df` - n[aM` :- _ZmMo ûcmoH$m§Zm "_Zmo~moY' Agohr åhUVmV,<br />

M§Mb ~mbH$mg gw{dÚ H$aUogmR>r H$Yr amJmZo Va H$Yr ào_mZo ~mobmdo bmJVo,<br />

H$Yr à_mZo nmR>rda hmV {\$admdm bmJVmo. Va H$Yr YnmQ>mhr Úmdm bmJVmo.<br />

_Zmg gwg§ñH¥$V H$aUogmR>r H$Yr Ë`mbm amJmZo Va H$Yr ào_mZo {eH$dmdo bmJVo.<br />

Ago gwg§ñH$¥V _Z ì`dhma d na_mW© `m Xmohmo§Vhr H$ë`mUH$mar hmoVo. hrM _Zmbm<br />

{Xbobr {eH$dU `m _ZmMo ûcmoH$m§V AmT>iyZ `oVo. ñWyb _mZmZo àW_ ûcmoH$<br />

_§JbmMaUmMm, 2 Vo 66 H$_©na, 67 Vo 135 CnmgZmna, 136 Vo 201 kmZna<br />

AmhoV. 202 Vo 204 kmZ ÑT> hmoÊ`mMm _mJ© gm§{JVbm AgyZ, 205 \$blwVr<br />

gm§JVmo. AmYr Vo H$amdo H$_©Ÿ& H$_©_mJ} CnmgZmŸ& CnmgH$m gmnS>o kmZoŸ&<br />

kmZ _moj{M nmdUoŸ& Ago g_W© {eH$dUrMo gyÌ Amho. `m{edm` _w»` Xod<br />

H$moU, gX²Jwê$H¥$nm, CnmgZoV `oUmar {dÜZo, BË`m{X {df` `m§V AmhoV.<br />

(2) _hËd :- _ZmMo ûcmoH$ ho gyÌmË_H$ {ddoMZ Amho. ^wO§Jà`mV<br />

ho d¥Îmhr AmH$f©H$ Ago AgyZhr \$maM WmoS>o bmoH$ `mMm Aä`mg d _ZZ<br />

H$aVmV ho XwX£d. nwñVH$ N>moQ>o, qH$_Vhr Aën, H$mhr doim \w$H$Q>hr {_iVo.<br />

Agm hm gd§J gm¡Xm hmoV Agbo_wio AWm©H$S>o _Z AmH${f©bo OmV Zgmdo.<br />

A{Vn[aM`mXdkm hmoVo. H$mhr ûcmoH$ nmR> hmoVmV. H$mhr H$mZmdê$Z OmV<br />

AgVmV, Am{U _J "_ZmMo ûcmoH$ Zm, AmhoV R>mD$H$' Aer g_OyV<br />

hmoD$Z nwñVH$ H$moR>oVar H$moZmS>çmV nS>bobo AgVo. AWm©Mm {dMma XyaM amhVmo,<br />

bmohmMr _m§Xyg Ho$brŸ& ZmZm aËZo gmR>{dbrŸ& A^m½`mZo Q>m{H$brŸ& bmoI§S><br />

_Zmo~moY 1


åhUmo{ZŸ&& (Xm. 7-1-33) g_W© H$mbmV øm íbmoH$m§Zr _hmamï´>mV \$ma _moR>m<br />

à^md JmOdbm Amho. {daŠV {eî`m§Zr ñnï> CÀM ñdamV ho ûcmoH$ åhUmdoV,<br />

{^jm WmoS>r ñdrH$mamdr, bmoH$m§Mo {MÎm doYmdo Am{U gXmMma dmTy>Z am_ CnmgZoMm<br />

àgma ìhmdm, Agm hm gmYmgwYm S>moig g§àXm` hmoVm.<br />

gXmMma hm `m S>moig g§àXm`mMm nm`mM Agë`m_wio amï´>mMr Z¡{VH$<br />

nmVir C§MmdyZ øm ûcmoH$mYmao nyd©Om§Zr AmH«${_boë`m na_mW© _mJm©H$S>o g_mOmMo<br />

bj doYbo Jobo. Vmo H$mb Jobm, g§àXm` jrU Pmbm, Am{U g_mOmMo Z¡{VH$ d<br />

Ym{_©H$ AY:nVZ _mÌ PnmQ>çmZo dmTy> bmJbo. åhUyZ AmO bmoH$m§Zr H$moZmS>çm§V<br />

Yyi ImV nS>bobo _ZmMo ûcmoH$, Camer ~miJbo nm{hOoV. gVV dmMyZ _ZZhr<br />

Ho$bo nm{hOo d ^modVmbMo bmoH$m§dahr Ë`m§Mm g§ñH$ma Ho$bm nm{hOo. VaM H$mhr<br />

VaUmonm`. gwg§ñH¥$V _Zm_wioM g_mO- CÜXma d A§V _moj. øm Ñï>rZo ûcmoH$ -<br />

\$blwVr gm§JVmV. _ZmMr eVo EoH$Vm§ Xmof OmVrŸ& _Vr_§X Vo gmYZm`mo½`<br />

hmoVrŸ& MT>o kmZ d¡am½` gm_Ï`© A§JrŸ& åhUo Xmg {dœmgVm _w{ŠV ^moJrŸ&<br />

(_ZmMo ûcmoH$-205)<br />

(3) _ZmMo ñdê$n :- _ZmbmM ~moY H$m Ho$bm ho g_OUogmR>r Ë`mMr<br />

pñWVr àW_ g_Obr nm{hOo. _Z hr H$m` MrO Amho ? {Z{d©H$ën {ZË` ewÜX<br />

gd©gmjr Aem AmË_ñdê$nr H$ënZm ^oX ZgVmZm AkmZmZo Ñí`ê$nr ^oX-g¥ï>rMm<br />

CR>md, VoM _Z. AmËå`mÀ`m eoOmarŸ& amhmo{Z dñVw_mÌmMm g§H$ën H$arŸ& Vo{M<br />

_Z OmU gdm©narŸ& amdUm[a OmU nmŸ& (`mo. dm. gm.) ho Ago H$go hmoV ? O¡g|<br />

CXH$ Vir {ZíMiŸ& Ë`mÀ`mM R>mB© bhar _oiŸ& CR>r V¡gm ^oX H$„moiŸ& AmË_m<br />

{Z_©i O¡gm V¡gmŸ&& _Z ho dm`m{M ZmdŸ& Eèhdr ho H$ënZm{M gmdodŸ&& {ZíMb<br />

AmË_ê$nr M§Mb Û¡V H$ënZm§Mm ^mg CËnÞ H$ê$Z {Za{Zamio ^oX AmoiIÊ`mMo Oo<br />

ñdm^m{dH$ gm_Ï`© VoM _Z. åhUyZ "B§{Ð`mUm§ _ZíMmpñ_'Ÿ ñdßZmV AmnboM<br />

_aU d XhZ nm{hbo OmVo. Ago ho Û¡VmMo _yi AnyU© A§V[a¨{X«` Amho ho {damoYr<br />

JwUm§Zr `wŠV Amho. ho _Z Ogo gwï> Vgo Xwï>, Ogo _{bZ Vgo {Z_©i, M§Mb Vgo<br />

{ZíMb, eÌw Vgo {_Ì, ä`mS> Vgo YrQ>, _D$ Vgo H«y$a Amho. \w§$H$mè`mZo d•r<br />

noQ>Vmohr, \w§$H$mè`mZo d•r {dPVmo Ago ho CnH$mar VgoM KmVH$s B§{Ð` Amho. ho<br />

{Odmbm g§g¥VrV Jw§VdVohr d gmoS>dVohr. earamMo A§V~m©ø gd© ì`mnmam§da<br />

`mMoM {Z`§ÌU. åhUyZ `mbm ""_ZmoXod'' åhUVmV. `mMo gm_Ï`© nmhm. Zdb<br />

bmKdr H¡$g| _ZŸ& ewpÜX CnOdr _rnUŸ& {MÐþnm bmdyZr OrdnUŸ& gwIXw:I|<br />

OmU ^moJdrŸ&& (Zm. ^m. 23-607) `odT>o ho gm_Ï`© d {damoYr JwU ñd^md `mMo<br />

{R>H$mUr Ambm H$gm ? Ë`mMr CËnÎmr n§M_hm^yVm§À`m gmpËdH$ JwUm§nmgyZ<br />

Agbo_wio. (AmB© - ~mnmMo JwUXmof _wbmV CVaVmV Vgo) n¥Ïdr - _emJV Ho$br<br />

Va AÞ dmT> H$aVo. AmnQ>ë`mg hmS> _moS>Vo. Amn - VhmZ ^mJdVo, nU doir<br />

~wS>dVohr. VoO - AÞ nŠd H$aVo nU doir ^mOVohr. dm`w - œgZmg _XV H$aVmo<br />

nU dmXimZo gd© ì`dñWm CÜdñVhr H$aVmo. AmH$me - dñVrbm ñWmZ XoVo, nU<br />

YaUrH§$nmZo gd© JS>ßnhr H$aVo. AJXr hoM nañna{damoYr JwU _Zmbmhr {MH$Q>bo.<br />

gÎd JwUm_wio Ë`mbm XodnU, amOonU {_imbo Agm {dMma Ho$bm åhUOo _J àíZ<br />

nS>Vmo H$s -<br />

(4) _ZmbmM CnXoe H$m ? :- EImÚm n§M^yVm§n¡H$s ^yVmbm AnH$ma<br />

Z hmody XoVm H$mhr {d{eï> V§ÌmZ| Ogo AmnU ñdmYrZ H$ê$Z KoVmo Vgo H$mhr {d{eï><br />

V§ÌmZoM _Zmbm de H$amdo bmJVo. CXm. drO, AmnU {d{eîQ> V§ÌmZoM drOobm<br />

ñdmYrZ H$ê$Z R>odbr Amho. VgoM _Z, _Zmbm {ddoH$mMo g§ñH$ma XoD$Z CnH$mar<br />

JwU dmT>dyZ Ë`mbm de H$aÊ`mgmR>r gmam àn§M - åhUyZM ""_Zmbm ~moY''<br />

_Zmo~moY. _Z EH$Xm H$m de hmoD$Z {_Ì Pmbo H$s Vo ñdV: _ê$Z Vwåhm§bm A_a<br />

H$aVo, g_W© åhUVmV _Zmg ~wÜXr gm§JU|Ÿ& OZmg H$m` gm§JU|Ÿ& EH$mZo g_WmªZm<br />

{dMmabo, AmnU A{YH$mar AmhmV, _J bmoH$m§Zm CnXoe H$aÊ`mEodOr _Zmbm<br />

CnXoe H$m ? Vo åhUVmV "åhUo Xmg bmoH$mg _r H$m` gm§JmoŸ& Vam`m OZr _r{M<br />

H$mgo{g bmJmoŸ& ~ar gmjno Am¡fYo dmT>dmdrŸ& O`m bmJbm amoJ VoUo§{M ¿`mdrŸ&'<br />

H$maU - _Z Ed _Zwî`mUm§ H$maU§ ~§Y _moj`mo:Ÿ& _r Ord _O ~§YZŸ& _O<br />

Amho OÝ__aUŸ& `m ^mdZoZo ~ÜXVm Am{U AmnU dñVy _yi EH$Ÿ& Eogm kmZmMm<br />

{ddoH$Ÿ& Pmbm H$s _wŠVVm, g_W© åhUVmV, "OZt _ZmdmMw{Z gyI ZmhtŸ& _Z|{M<br />

bm^o JwO gd© H$mhrŸ& na§Vw V| ñdmYrZ hmo H$amd|Ÿ& {Zê$nUo§ _mZg Amdamdo§Ÿ&<br />

~«øm{XH$m§ _mZg AmdaoZmŸ& ZmZm CnmB© _aVm§ _aoZmŸ& V| {ZJ©wUr nm§JwiVm§ _amd|Ÿ&<br />

{Zê$nU| _mZg Amdamd|Ÿ&' (H$ê$Umï>Ho$)<br />

Xwgao _hËdmMo H$maU gd© A§V~m©ø ì`mnma _ZmMo ñdmYrZ. Ë`m_wio<br />

ñdñdê$n AmoiI hmoB©n`ªV _Zwî` _Zmer EH$ê$n hmoD$Z Vmo ZmMdob Vgo<br />

ZmMVmo. AmnU H$go Amhmo ? _ZmgmaIo.. _Z H$gohr Agmo. _r Omo ñdV§Ì,<br />

Ë`mZo _ZmÀ`m a§JmV H$m a§Jmdoo ? nU `mMo ^mZhr Z amhVm AmnU VÐÿn<br />

hmoVmo. _Zmo~moYmZo ZH$iV AmnU Ë`mMonmgyZ AbJ hmoV OmVmo Am{U Amnbr<br />

A{bßVVm ÑT> hmoV OmVo.<br />

2 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 3


g_WmªZr amKdmMm n§W XmI{dUogmR>r Oar ho íbmoH$ {b{hbo, Var<br />

ì`dhmambm AZwgê$Zhr dmJÊ`mMo H$m§hr {Z`_, AmMma, {dMma, CÀMma `m§Mr<br />

EH$dmŠ`Vm, B§{Ð`X_Z d {dV§S>dmX BË`m{X {df`hr gm§{JVbo AmhoV. H$maU<br />

àmn§{MH$ gXmMmam{edm`, na_mW© gmYZmbm nwï>r `oV Zmhr hm {gÜXmÝV Amho.<br />

àn§Mr Omo gmdYmZŸ& Vmo{M na_mW© H$arb OmUŸ& àn§Mr Omo Aà_mUŸ& Vmo<br />

na_mWu ImoQ>mŸ&& (Xm. 12-1-9). gmam§e, doXmMo Oo Jwø, emñÌm§Mo Oo gma Vo<br />

AË`§V gmoß`m eãXm§V g_WmªZr gm§{JVbo Amho.<br />

* * *<br />

JUmYre Omo B©e gdmªJwUm§MmŸ&<br />

_wima§^ Ama§^ Vmo {ZJw©UmMmŸ&<br />

Z_y§ emaXm _yi MËdma dmMmŸ&<br />

J_y§ n§W AmZ§V `m amKdmMm Ÿ&&1Ÿ&&<br />

J«§WmMm CnH«$_ d Cng§hma åhUOo Ama§^ d eodQ> nmhÿZ _w»` {df`<br />

R>admdm bmJVmo. `m Ý`m`mZ| n{hë`m ûcmoH$mV J_y n§W AmZ§V `m amKdmMm<br />

AZmXr amKdmMm n§W OmUy`m Agm àma§^ H$ê$Z 200 ì`m ûcmoH$mV Vmo Jo Vmo{M Jo<br />

am_ gd©Ì nmho Ago Xwgè`mg gm§JyZ H$Xm dmoiIr _m{O XyOo {XgoZm Agm<br />

AmË_àË`` gm§JyZ eodQ> Ho$bm Amho. `m _§JbmMaUmÀ`m ûcmoH$m§V àW_À`m VrZ<br />

AmoirV JUoe, emaXm `m§Mo ê$n gm§JyZ Ë`m§Zm Z_Z Ho$bo Amho d amKdmMm _mJ©<br />

OmUy`m Agm CÔoe gm§{JVbm Amho.<br />

`oWo JUoe hm eãX B©ídadmMH$ emaXm _m`mdmMH$ d AmZ§V d amKd<br />

ho eãX ~«÷dmMH$ AmhoV. hm íbmoH$ nwT>rb VÎd{ddoMZmMm nm`m Amho. Vmo ZrQ><br />

g_OyZ KoVbm nm{hOo. `mgmR>r g_WmªMo H$mhr {gÜXmÝV d H$mhr eãXm§À`m ì`m»`m<br />

ZrQ> g_OUo Amdí`H$ Amho. ~«÷ åhUOo {Z_©i, {ZíMb, ewÜX M¡VÝ` Ë`mbm<br />

_m`m åhUOo H$ënZm {hMm {dQ>mi Zmhr. AmË_m, A§VamË_m-AmË_mam_ = H$ënZoMr<br />

qH$dm _m`oMr CnmYr Agbobo ~«÷M¡VÝ`. hmM B©ída, hrM OmUrdeŠVr, nwê$f.<br />

_m`m = H$ënZoMo ñ\w$aU, hrM eãXg¥ï>r:, AmZ§V = AZ§VÎd. amKd = ewÕ ~«÷.<br />

g_W© {gÕmÝV - Xod AÝVamË_m gJyUŸ& gJwUo nm{dOo {ZJw©UŸ&& gJwUr ^OmdoŸ&<br />

{ZJw©Ur AZÝ` ìhmdoŸ&& ñVdZ, ^OZ, ^ŠVr^md, _m`odmMy{Z Zmhr R>mdŸ&&<br />

ûcmoH$mW© :- fS²>JwU¡íd`©g§nÝZ ^JdmZ² B©ída hmM gd© {edJUm§Mm qH$dm<br />

B§{Ð`JUm§Mm ñdm_r JUoe. _m`oMm ñdrH$ma H$ê$Z A§VamË_mM B©ída d JUoeê$nmZo<br />

ZQ>Vmo. hm fS²>JwUg§nÝZ Amho. ^JdmZ² - Eoíd`©ñ` g_J«ñ` Y_©ñ` `eg:<br />

{l`:Ÿ& kmZd¡am½``moíMo{V, fÊUm§ ^JB{V ñ_¥{V: Ÿ&& Eoíd`© åhUOo {Odmbm<br />

Iao dmQ>Ê`mBVHo$ _m`m H$ënZoZo C^mabobo AK{Q>V KQ>ZmnQw>Ëd. Y_© - g_Ëd,<br />

gX`Ëd - gd©gmjr. X`miy gd© {dídmÀ`m MbH$Ëdm_wio `e, lr åhUOo, _m`m,<br />

bú_r. V¥îUmam{hË`: kmZ åhUOo ~w{ÜXd¥{ÎmàH$meH$Ëd d d¡am½` åhUOo<br />

g¥{ï>{_Ï`Ëdm_wio A{bßVVm. Agm hm B©ída - AmË_mam_ VmoM JUoe. kmZoídam§Zr<br />

- kmZoídarV Xodm (AmË_mê$nm) VyM JUoew Ago dU©Z Ho$bo Amho. JUmYre -<br />

~«÷mMo n{hbo gJwU ê$n. {ZJw©Umbm gJwUËd àmßV Pmbo Vr àW_ ^y{_H$m. _wima§^<br />

- Omo H$V©¥Ëdmg Ama§^Ÿ& _yi nwê$f _wima§^Ÿ& Omo namËna ñd`§^Ÿ& Am{X A§VrŸ&&<br />

(Xm. 7-1-6) Ago JUoemg Z_Z H$ê$Z _J emaXog Z_Z Ho$bo Amho.<br />

emaXm :- eãX_yi dm½XodVm _mh§_m`m {Vhr dmMm AÝVar AmboŸ& Vo<br />

d¡I[a`m àJQ> Ho$boŸ& åhUyZ H$V¥©Ëd {OVwHo$ OmboŸ& Vo _m`m JwUoŸ&& kmZoídam§Zr<br />

AmVm§ A{^Zd dmp½dbm{gZrŸ& Oo MmVw`m©W© H$bmH$m{_ZrŸ& Vo emaXm<br />

{díd_mo{hZrŸ& Z_ñH$m[abr {_`m§Ÿ&& øm eãXm§V emaXmñVdZ Ho$bo. JUoe emaXoMo<br />

ñnï> ñdê$n-{ZJw©U {ZamH$mamMo {R>H$mUr ~hþ{dY ìhmdo, AZ§V ê$nm§Zr ZQ>mdo, ho Oo<br />

ñ\w$aU VrM _yi _m`m. ñ\w$aU åhUOo dm`w + OmUrd. dm`y = àH¥$Vr, eŠVr,<br />

emaXm d OmUrd = nwê$f, B©ída, JUoe. C^`VmnmgyZ {ÌJwU, gËd = OmUrd,<br />

aO = OmUrd ZoUrd d V_ = ZoUrd - åhUOoM {dîUw-~«÷m-e§H$a.<br />

BVHo$ Z_Z H$ê$Z _J CÔoe gm§{JVbm - J_y n§W AmZ§V. `mVrb AmZ§V<br />

hm eãX n§W d amKd `m XmoÝhrH$S>o KoVm `oB©b. AZm{X Agm na_mW© n§W - AZ§V<br />

amKd - gË`§ kmZ§ - AZ§V§ ~«÷ Agm amKd XoeH$mb dñVw n[aÀN>oXa{hV<br />

åhUOo _`m©Xma{hV - A_`m©X. _ZmMo ûcmoH$ 146 Vo 150 _Zm g§V AmZ§V<br />

emoYyZ nmho Ago amKd ñdê$n gm§JVmV. AmZ§V amKd `mMm ñnï> Iwbmgm<br />

ûcmoH$ 169 V Amho. g_WmªMo Cnmñ` X¡dV gJwU~«÷ XmeaWr am_, nU Vo<br />

VoWoM Wm§~V ZmhrV. H$maU àH¥$Vr _Yrb XodŸ& Vmo àH¥$VrMm ñd^md Ÿ&&<br />

am_ hm H$mbMm gwV XeaWmMm AZ§V`wJrMm AmË_mam_:Ÿ&& åhUyZ<br />

gJwUam_ê$nmMm Aml` H$ê$Z, Ë`mMr H¥$nm g§nmXZ H$ê$Z, M§Mb XodVoÀ`m<br />

4 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 5


AmYmao {ZíMi ~«÷ AZw^{dÊ`mMm _mJ© OmUy`m Ago Vo åhUVmV.<br />

gmam§e - ~«÷ {dÚoMm AZm{X n§W OmUUogmR>r ho _ZmMo ûcmoH$ AmhoV.<br />

CnmgZm åh{UOo kmZŸ& kmZ nm{dOo {Za§OZŸ& `mo{J`m§Mo g_mYmZŸ& `oUo [aVrŸ&&<br />

(Xm. 20-4-22) EH$dMZr, EH$~mUr, EH$nËZr BË`m{X JwUY_© àH¥$VrMo. Vo<br />

~mOyg gmê$Z Á`mda Vo JwU Zm§Xbo Vo Iao am_ê$n, am_mMo Iao ê$n _m`mVrV Amho.<br />

_m`mVrV AZÝVmMrŸ& g§V gmo` gm§JVrŸ&& amKd n§W åhUOo H$m` ? ñd.<br />

ñdê$nmnmgyZ ^«ï> Pmboë`m {Odmg ~«÷mkmZ hmoB©n`ªV gmV AdñWm§VyZ Omdo<br />

bmJVo. (am_JrVm)<br />

(1) AkmZ - AmnU ~«÷ `mMm {dga. Ord, OJV², B©ída `m§Mm<br />

{dMmahr Zmhr.<br />

(2) AmdaU - AkmZmÀ`m AmdaUeŠVr_wioM _yi ê$n PmH$bo OmUo.<br />

(3) {djon - nXmW© Amho Vgm Z ^mgVm {Zamim ^mgUo. Ord H$Vm©<br />

^moŠVm AmnUM Ago dmQ>Uo. `m VrZ AdñWm§_wio ~§Y.<br />

(4) namoj kmZ - S>moù`mAmS> dñVyMo empãXH$ kmZ.<br />

(5) Anamoj - àË`j AZw^d kmZ.<br />

(6) V¥ßVr - `moJ kmZm_wio hmoUmao g_mYmZ.<br />

(7) emoH$mnJ_ - g_mYmZmZo àmßV hmoUmar {Z^©`Vm, emoH$Zme, Xw:I<br />

{Zd¥{Îm, {Ma§VZ gwI.<br />

***<br />

_Zm g‚mZm ^{ŠV n§Wo{M Omd|Ÿ&<br />

Var lrhar nm{dOo Vmo ñd^md|Ÿ&<br />

OZr§ {Z§Ú V| gd© gmoSy>{Z Úmd|Ÿ&<br />

OZt d§Ú V| gd© ^md| H$amd|Ÿ&&2Ÿ&&<br />

(1) amKd n§W åhUOo ~«÷ àmßVrMm _mJ©. Vmo AmH«$_U H$aVmZm<br />

{Odmbm gmV AdñWm§VyZ H$go Omdo bmJVo ho gm§JyZ eodQ>r Xw:I {Zd¥Îmr d<br />

AmË`§{VH$ gwIàmßVr `mgmR>r _Zmbm CnXoe, Ago àmñVm{dH$ H$ê$Z øm<br />

ûcmoH$mnmgyZ _Zmbm CnXoe gwê$ Ho$bm Amho. hm CnXoe, _w_wjw d gmYH$ `m§Mo<br />

_mJ©Xe©ZmgmR>r Amho; Ago H$moUr åhUVmV. na§Vw \$blwVrÀ`m 205 ì`m<br />

ûcmoH$mdê$Z, Vmo Ho$di Ë`m§À`mnwaVm _`m©{XV ZgyZ BVahr `m CnXoemg nmÌ<br />

AmhoV. _mZV _mZV Ý`md| n¡brH$S>o. Aer hr {eH$dU Amho. 2) _Zmbm g‚mZ<br />

H$m åhQ>bo,M§Mb _Zmbm JmoS> JmoS> eãXm§Zr AmidyZ, CÎmoOZ XoD$Z, ^{ŠV_mJm©H$S>o<br />

di{dUogmR>rM hm Jm¡ad. XwO©Z àmUr g_OmdoŸ& n[aH$imo{M ZoXmd|Ÿ& g‚mZm<br />

narg AmidmdoŸ& _hÎd XoCZrŸ&& (Xm. 19-9-23) nU _Z XwO©Z Var H$go ?<br />

- `mMm ì`mnH$ AW© bjmV Z KoVm, Vo dmB©Q>, M§Mb g_OyZ nma_m{W©H$ gmYH$<br />

{ha_moS> nmdVmV. gyú_ {ddoH$mZo Vo XwO©ZmMo g‚mZ R>admdo. EImXm Ka§XmO _Zwî`<br />

XwX£dmZo Imbr Ambm, Var Ë`mÀ`m JwUmdê$Z Vmo XwO©Z R>aV Zmhr. C_Xo KmoS>o<br />

nmJoV amhrb ? qgh àoVo CH$arb ? _Z gwI Agob VoWoM CS>r KoVo. Ë`mbm<br />

gd©H$mb Mm§JboM AmdS>Vo. IoiH$a nmoamà_mUo Vo H$moR>ohr AmZ§X emoYVo. Ë`mMm<br />

OÝ_ AmZ§XgmJamV. _ZmMo _yi n{hbo Ah§ñ\w$aU. bmQ> åhUOo g_wÐ-nmUrM Zm ?<br />

_Z åhUOo ^Jd{Û^yVr Zm ? _J Vo XwO©Z H$go Agob ? ~«÷mMm A§e Omo Ord, Vmo<br />

Amnë`m {nË`mà_mUo AmZ§XmV amhUmam eyadra Agob åhUyZ ho MmH$arg am{hbo.<br />

nU _mbH$ Ord {df` {dfM nrV Agbobm nmhÿZ _Zhr {df`mVM AmZ§X emoYy<br />

bmJbo. Ord ~«÷mZ§X MmIob d _Zmbmhr Vmo Pam XmI{db Va _Zhr AmZ§XmV<br />

amhrb. Ë`mbm AmZ§X XmI{dUo ho {OdmMo H$m_. Vo {Odmbm gmoS>V Zmhr. nU<br />

OrdM Ë`mMo _mJo YmdVmo, åhUyZ kmZmo~m `WmW©VoZo åhUVmV, "H$m `m _ZmMo EH$<br />

{ZHo$Ÿ& Oo XoI{b`m JmoS>r R>mB© gmoHo$Ÿ& åhUy{Z AZw^dgwI{M H$m¡VwHo$Ÿ& Xm{dV<br />

OmB©OoŸ&&' VwH$mam_ åhUVmV, "_Z H$amao àgÝZŸ& gd©{gÜXrM| H$maUŸ& _moj<br />

AWdm ~§YZŸ& gwI g_mYmZ BÀN>mVoŸ& gmYH$ dmMH$ n§{S>VŸ& lmoVo dŠVo EoH$m-<br />

_mVŸ& Zmht Zmht AmZ X¡dVŸ& VwH$m åhU| Xwga|Ÿ&&' (Jm. 3733)<br />

Ago ho _Z XO©Z H$go ? g‚mZM. åhUyZ (3) _Zm g‚mZm ^{ŠV n§Wo{M<br />

Omdo. `oWo MH$ma KmbyZ H$m` gmYbo ? (1) _m`m åh{UOo ^JdÀN>{ŠVŸ&<br />

^JdX²^OZ| {VMr {Zd¥{ÎmŸ& AmZ Cnm` VoW| Z MbVrŸ& ^ŠV gwI| VaVr<br />

h[a_m`mŸ&& (Zm. ^m. 2-464) amOmMo hþH$_mZoM ~oS>r nS>Vo d hþH$_mZoM ~oS>r<br />

{ZKVo. (2) AÝ` _mJm©nojm A{YH$ gmonm _mJ©. gm Vw H$_©kmZ-<br />

`moJoä`mo@ß`{YH$Vam \$bê$nËdmV²Ÿ& ( Zm. ^. gyÌ 26 ) B©ída n«mßVrÀ`m AÝ`<br />

VrZ _mJm©nojm - H$_©kmZ `moJmnojm ^ŠVr loð>. BVa _mJm©V __© Z<br />

g_Obo Va IiJo \$ma ! H$_m©Mm H$_©R>nUmV, kmZmMm A{^_mZmV d<br />

`moJmMm X§^mV n[anmH$ nwîH$i doim {XgVmo. H$_©kmZ `moJmV A{^_mZ hmoVmo.<br />

6 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 7


B©ídambm A{^_mZ ghZ hmoV Zmhr. _rnU H$moUmgrM Z gmhoŸ& Vmo ^Jd§Vr<br />

H¡$go {Z gmhoŸ& åhUmo{Z _rnU gmoSy>Z amhoŸ& Vmo{M gmYyŸ& (Xm. 7-7-50)<br />

Xodmbm XrZVm AmdS>Vo. Vr ^ŠVrV AgVo åhUyZ "^ŠË`m h_oH$`m J«mø:' Xwgar<br />

Jmoï> åhUOo ^ŠVr \$bê${nUr Amho. Vr Ho$di gmYZ Zmhr Va gmÜ` Amho. ^ŠVr<br />

hoM ^ŠVrMo \$i.Om|Yim noamdm - H$Urg ¿`mdo. ào_mZ| àma§^, ào_mZo àJVr, d<br />

ào_mV eodQ>. Xodmbm ^Omdo Am{U Xod ìhmdo. `mV OmV, d`, n[apñWVr H$emMrhr<br />

Anojm Zmhr. AÝV:H$aUnyd©H$ Xod hdmgm Pmbm H$s Vmo ^ŠVH$moQ>rV à{dï> PmbmM.<br />

Xodmbm OmUmd`mMo Vo ^ŠVrZoM. ^ŠVr kmZmMr _mCbrŸ& H$ar H¥$noMr gmCbrŸ&<br />

{OUo Zm_ê$nm Am{UbrŸ& ~«÷_yVu ^br AZm`mgoŸ&& åhUyZ ^{ŠV n§Wo{M Omdo.<br />

(4) ñd^mdo - ghO, Aà`mgmZo _w{ŠV: ñ`mX à`mgoZ ^{ŠV<br />

_mJm©Zwd{V©Zm_²Ÿ& ghO _w{ŠV qH$dm ghO Xod H$m nmdVmo ? ^{ŠVMm \$bê${nUr<br />

ñd^md d a§Job VoWo VX²ê$n hmoÊ`mÀ`m _ZmÀ`m ñd^mdm_wioM.<br />

(5) OZr qZÚVo - d§Ú d qZÚ åhUOo Mm§Jbo d dmB©Q>. `m~Ôb<br />

gm_mÝ`OZmV EH$dmŠ`Vm ZgVo. EH$mbm ~ao dmQ>Umao Xwgè`mbm dmB©Q> dmQ>Vo.<br />

åhUyZ OZr OZmX©Z AZw^{dboë`m g‚mZm§Zr, åhUOo emñÌm§Zr Oo ~ao åhQ>bo Vo<br />

H$amdo d Oo dmB©Q> åhQ>bo Vo Ë`mJmdo. H$maU gd© g‚mZmV gV² d AgV²Mm {dMma<br />

EH$M AgVmo. Vñ_mV² emņ̃ à_mU§ Vo H$m`m©H$m`© ì`dpñWVm¡Ÿ& H$m`m©H$m`©<br />

{ddoH$sŸ& emñÌo{M H$amdr nmaIrŸ& AH¥$Ë` Hw$S>o Vo bmoH$sŸ& dmimdo JmŸ&& amOmMo<br />

^oQ>rg ñdÀN>VoZo Omdo bmJVo. B©ída ^oQ>rg A§Va§J ñdÀN> Amdí`H$ AgVmo.<br />

(6) hm g_W© CnXoe {b{hVmZm g_WmªMo _ZmV JrVoVrb X¡dr øofm<br />

JwU_`r __ _m`m XwaË``mŸ& (^. Jr. 7-14) d Z _m§ XwñH¥${VZmo _yT>m: (^.<br />

Jr, 7-15) ho XmoZ íbmoH$ Ambo AgmdoV. kmZoídam§Zr ømda ^mî` H$aVmZm `oW<br />

`oH${M brbm VaboŸ& Oo gd© ^mdo _O ^OboŸ& V`m§ EobrM W{S>`o gab|<br />

_m`mOiŸ&& (km. 7-97) d ÑîH¥$Vr - _Zwî` qZÚ H$_© H$aVmZm Vo doit<br />

{Z`_m§Mo dñÌ ZmR>doŸ& nwT>rb AYmoJVrMr bmO ZoUdoŸ& Am{U H$[aVmV O| Z<br />

H$amd|Ÿ& doXw åhUoŸ& (km. 7-104) Ago CX²Jma H$mT>bo AmhoV. d§Ú ñdrH$mamdo<br />

H$m, qZÚ Q>mimdo H$m, `mMo CÎma darb ^mî`mV gmnS>Vo. åhUmo{Z Vo _mVo<br />

MwH$boŸ& (km. 7-108) qhgm, AgË`, XwamMma BË`mXrV àd¥Îm hmoUmao nmnr<br />

bmoH$ ^Jd{Þð> hmoD$ eH$V ZmhrV. åhUyZ OZr qZÚ Vo gd© gmoSy>{Z ÚmdoŸ&<br />

OZr d§Ú Vo gd© ^mdo H$amdoŸ&<br />

(7) gd© ^mdo H$amdo :- ^md hm eãX lÕm, ào_, ^ŠVr, {dídmg<br />

Aem AZoH$ AWu dmnaVmV. `oWo ^md åhUOo lÕm. Oo d§Ú, H$aÊ`mg `mo½` Agob<br />

Vo lÕoZo H$amdo. ho H$aÊ`mV H$ë`mUM hmoUma Agm {dídmg Agmdm. lÜXm ho<br />

na_mWm©V _hÎdmMo ^m§S>db Amho. lÕmdmZ² b^Vo kmZ§Ÿ&& H$moUVohr H$m`© lÜXoZo<br />

Ho$bo Va \$bÐþn hmoVo. AlÕ`m hþV§ XÎm§ VnñVn§ H¥$V§ M `V²Ÿ& Ag{XË`wÀ`Vo<br />

nmW© Z M VV àoË` Zm BhŸ& (^. Jr. 17-18)<br />

***<br />

à^mV| _Zt am_ [§M§VrV OmdmŸ&<br />

nwT>| d¡Iat am_ AmYr dXmdmŸ&<br />

gXmMma hm Wmoa gm§Sy>§ Z`o VmoŸ&<br />

OZt Vmo{M Vmo _mZdt YÝ` hmoVmoŸ&&3Ÿ&&<br />

(1) ^ŠVr n§WmZoM Omdo Ag| R>aë`mZ§Va Zd{dYm ^ŠVr§n¡H$s<br />

H$moUVo gmYZ ñdrH$mamdo ho gm§JVmV. EH$mM Ü`o`mÀ`m AZoH$ dmQ>mVrb gmonr d<br />

OdiMr dmQ> XmI{dVmV. øm à^mdr gmYZm§da gd© g§Vm§Mr EH$dmŠ`Vm AmT>iVo.<br />

`mbm ñWb - H$mb - _`m©Xm Zmhr. gdmªZm A{YH$ma. Vo gmYZ åhUOo Zm_. gmono<br />

gdm©hÿZr Zm_ Vo{M VÎdŸ&& `oWo Omo àW_ MaU Amho VmoM eodQ>r R>oD$Z íbmoH$ 67<br />

Vo 77 XmeaWr gJwUam_ê$n gm§JyZ Zm_ _hmËå` gm§{JVbo Amho. Zd»`m gmYH$mg<br />

^Jd§VmMo AOËdo OÝ_Uo, A{H«$`Ëdo H$m`© H$aUo BË`m{X {d^y{V_Ëd VËdV: WmoS>oM<br />

_m{hV AgVo ? åhUyZ qMVrV Omdm `mMm AW© gJwU em_gw§Xa am_ê$n AmR>dyZ<br />

Ë`mMo Zm_ ¿`mdo. {XZH$a Jmogmdr qMVZ `mMm AW© _ZmZo Zm_ KoU| Agm H$aVmV.<br />

Zm_ KoUoMo àH$ma Mma. ñ_aU åh{UOo Oo _wIo Zm_ CƒmamdoŸ& {M§VZ Oo {ZO<br />

A§VarM ñ_amdoŸ& AZwg§YmZ Vo MmbVgo ñd^mdoŸ& BS>m qnJim g§`moJoŸ& Mm¡Wo<br />

{ZOÜ`mgZ åh[UOo EH$mË_VmŸ& Zmh§ nUo ghO pñW{V ~«÷t EoŠ`VmŸ& nhmQ>o<br />

Zm_ _ZmV ñ_amdo. Ë`mdoir gd© d¥Îmr em§V AgVmV. ~mhoahr ñVãYVm AgVo. _Z<br />

bJoM EH$mJ« hmoVo. qMVZmZ§Va dmUrZo Zm_ Mmby R>odmdo. AmYr øm eãXm_wio<br />

H$m§hrhr ^mfUmnydu Agm H$moUr AW© H$[aVmV. Ago Zm_ Mmby AgVm XwJw©Um§Mm<br />

Ë`mJ d gX²JwUg§nmXZ ho Amdí` Amho. H$maU XwJw©Um_wio OoW| ì`dhma<br />

ZmgVmo VoWo na_mW© H$gm Zm§XUma ? XwamMaUr hm em§V{MÎm, g_mYmZr amhÿ eH$V<br />

8 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 9


Zmhr. gX²JwUmdmMyZ X¡dr g§nÎmr{dZm B©ídan«mßVr Zmhr, Ago gd© g§V EH$_wImZ|<br />

gm§JVmV. gd©Xm {df` qMVZ H$aUmè`m _Zmbm B©ída qMVZ H$go hmoB©b ? ewÜXMaU<br />

d Zm_ñ_aU `mZo _Zwî`mbm YÝ`Ëd àmßV hmoVo åhUyZ gXmMma hdm. AZmMmañVw<br />

_m{bÝ`§Ÿ& AË`mMmañVw _yI©VmŸ& {dMmamMma g§`moJ:Ÿ& gXmMma: g CƒVoŸ&&<br />

{ddoHo$ {H«$`m Amnwbr nmbQ>mdrŸ& AVr AmXao ewÜX {H«$`m Yamdr. ^«ï> Vmo<br />

doXm§Vr ZìhoM. Vmo H$a§Q>m nmI§S>r, AJXr ~moY Pmbm Var {df`r {dga n{S>bm<br />

{Z:eofŸ& A§Jr ~«÷ag R>gmdbm hr pñWVr àmßV hmoB©n`ªV gXmMma, ^OZ, nyOZ<br />

gmYZ gmoS>VmM `oV Zmhr. na_mW© EH$Xoer ZH$mo. ewÜX gËdJwUmZo. gd© {H«$`oV<br />

amhÿZ A{bßV am{hbo nm{hOo. gXmMmam{dZm brZVm Zmhr. AOw©Zm Vd dar `wŠV<br />

gmYZŸ& Xoh|{Ð`m H$s O| X_ZŸ& Od hmVmer MT>o| AmË_aËZŸ& {ZOdñVyŸ&& ZmhrVa<br />

Vobhr Jobo Vynhr Jobo hmVr Ambo YwnmQ>Uo åhUyZ ~mø {d^mJyŸ& H$_©o YwVbm<br />

Mm§JyŸ& kmZo \o${S>bm ì`§Jy A§VarMmŸ&& Ago A§V~m©ø {Z_©i ìhmdo bmJVo. H$_m©Mo<br />

àH$ma XmoZ. C{MV - Á`mZ| Ü`o` àmßVr hmoVo d AZw{MV - Ü`o` àmßVr Z hmoVm<br />

CbQ> Anm`M hmoVmo. Oo H$_© B©ídaàmßVrbm ghm`H$ hmoVo VoM gËH$_©, VoM nwÊ`,<br />

VoM H$aUr`, VmoM gXmMma, H$_©M¡d VXWu`§ g{XË`o dm {^Yr`VoŸ& OÝ_ nyd©<br />

H$_© na_oída OmUo. _oë`mZ§Vahr VmoM OmUo. OÝ_mnmgyZ _aon`ªV VodT>o AmnU<br />

OmUH$ma H$m` ? {Z{_ÎmmMm YZrŸ& Ho$bm Ago àmUrŸ& _mPo åhUwZr ì`W© JobmŸ&&<br />

Am{b`m g§gmam gd© Ioi {dídH$Ë`m©Mm. H$aUo H$m Z H$aUo|Ÿ& ho AmKdo Vmo{M<br />

OmUoŸ& {díd MiVgo OoUoŸ& na_mË_oZrŸ&& AÜ`mË_mMr gd© ~¡R>H$ øm {ZpíMV<br />

~wÜXrda Amho. ~wÜXrMo AmËå`mer b½Z bmdUo hmM na_mW©. Vr ~wÜXr Hw$bdVr<br />

ìhmdr `mgmR>r gXmMma. åhUyZ g§Vm§À`m _moj {dMmamZoM H$_© Mmbbo nm{hOo.<br />

kmÝ`mMr H$_© ~¡R>H$ A§V:ñË`mJr ~{h:g§JrM AgVo. A§Var {Z_©i Agob Ë`mMo<br />

Jim _mi Agmo Zgmo.<br />

na_oídamZo ZaXoh {Xbm. åhUyZ Ë`mMo CÎmamB© hmoÊ`mgmR>r gËH$_© Ho$bo<br />

nm{hOo. Ë`mZoM Vmo V¥ßV hmoVmo. ñdH$_©Um V_ä`À`© {gpÜX§ qdX{V _mZd:Ÿ&<br />

(^. Jr. 18-46) V`m gdm©Ë_H$m B©ídamŸ& ñdH$_© Hw$gw_m§Mr dramŸ& nyOm Ho$br<br />

hmo` AnmamŸ& VmofmbmJr (km. 18-917) `mZoM àn§M d¡am½`{gÜXr hmoVo. g_W©<br />

åhUVmV, J¥hñWml_rMm `mVM Ë`mJ Amho, `mZoM d¡am½` dmT> hmoVo. gÝ_mJ© Vmo<br />

Ordr YaUoŸ& AZ _mJmªMm Ë`mJ H$aUoŸ& g§gm[aH$m Ë`mJ `oUoŸ& àH$mao EogmŸ&<br />

Hw$~wÜXr Ë`mJodtU H$m§hrŸ& gX²~wÜXr bmJUma ZmhrŸ& g§gm[aH$m Ë`mJ<br />

nmhrŸ& Eogm AgoŸ&& (Xm. 5-10-2,3) åhUyZ {MÎmmda bj nm{hOo. Z H$_©Um Z<br />

àO`m YZoZ Ë`mJoZ¡Ho$Z A_¥VËd_². {d{hV ñdrH$mamdo. OZr Vmo{M Vmo _mZdr<br />

YÝ` hmoVmo - Aem gXmMmamZo Mmby _mZdr OrdZmbm YÝ`Ëd àmßV hmoVo. åhUOo<br />

_Zwî` åhUdyZ KoÊ`mMr nmÌVm `oVo. ZmhrVa Vmo neyM. ZaXoh na_ nmdZŸ& nmdmo{Z<br />

Z gmYr ~«÷kmZŸ& Vmo bm§S>m JX©^ OmUŸ& nwÀN>odrU Xwnm`rŸ&& åhUyZ OoUo àH$mao<br />

harMr àmßVr hmoB©b Agm H$_oª©{Ð`mZo gXmMma, _wImZo Zm_moƒma d kmZ|{Ð`mZo<br />

g{ÛMma H$ê$Z harbm AmidUo C{MV. Ë`m`moJo _mZdr OrdZ YÝ`.<br />

<br />

_Zm dmgZm Xwï> H$m_m Z `o aoŸ&<br />

_Zm gd©Wm nmn~wÜXr ZH$mo aoŸ&<br />

_Zm Y_©Vm Zr{V gmoSy>§ ZH$mo hmoŸ&<br />

_Zm A§Var gma{dMma amhmoŸ&&4Ÿ&&<br />

ûcmoH$ g§JVr :- ~mø gXmMmam~amo~a A§Va§Jhr ewÜX nm{hOo. ZmhrVa<br />

Vmo {_Ï`mMma hmoVmo. H$_ªo{Ð`m{U g§`å` ` AmñVo _Zgm ñ_aZ²Ÿ& B§{Ð`mWm©Z²<br />

{d_yT>mË_m {_Ï`mMma: g CÀ`VoŸ&& (^. Jr. 3-6) åhUyZ _ZmV- A§V:H$aUmV<br />

Xwï> dmgZm AgVm H$m_m Z`o. X¡dr g§nÎmrg nmofH$ AemM dmgZm hì`mV. dmgZoMo<br />

ñdê$n H$m` ? Var nyd© H$_m©Mo {Z g§ñH$maoŸ& Oo Oo d¥Îmrgr nXmW© ñ\w$aoŸ& Vo Vo<br />

OmUmdr {ZYm©aoŸ& dmgZm MVwao B`mnarŸ& Vmo{M g§ñH$ma dmgZm ê$noŸ&& (`mo. dm)<br />

hr dmT>Vo H$er ? ñdñdê$n {dgê$Z. ""Ah§Xoh'' hm g§H$ënM dmgZm dmT> H$aUmam<br />

Amho. ñdgwI JmoS>r _mhrV Zgë`m_wio XohgwImW© {df`- dmgZm åhUOo<br />

g§ñH$mamZwê$n AmdS>Ë`m dñV§yMr BÀN>m hdonUm. {hÀ`m VrZ AdñWm AmhoV. Amg<br />

- Ho$di hdrer dmQ>Uo; hì`mg - Vr Zoh_r Odi Agmdr d {H$Vrhr {_imbr<br />

Var g§Vmof ZgUo; Ü`mg - dñVy{edm` Xwgao H$m§hr Z gwMUo. hr dmgZm A½ZrgmaIr<br />

Amho. A½Zr_wio ñd`§nmH$ hmoD$Z AÝZ {_iVo, nU VmoM Kahr OmiVmo. dmgZoMo<br />

XmoZ àH$ma AmhoV. _{bZ qH$dm Xwï> åhUOo {df`dmgZm d ewÜX qH$dm gwï> dmgZm.<br />

Ë`mV nwÝhm Va - V_ ^oX AmhoV. ewÕVa - ñZmZ, g§Ü`m, XodVmM©Z BË`m{X.<br />

ewÜXV_ - doXmÝV {dMma, _hmdmŠ` ldU, g_m{Y BË`m{X. {df`mH$S>o dmgZm<br />

dibr H$r Xw:Imbm H$maU hmoVo d ^Jd§VmH$S>o dibr H$s gwImbm, AmZ§Xmbm<br />

10 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 11


H$maU hmoVo. ^JdËnXm{edm` (H$maU nyU©Ëd) Vr H$moUË`mhr Cnm`mZo Zï> hmoV<br />

Zmhr. "dmgZm' - {df`mOdi dmg ZH$mo. ñWybXoh `oWo nS>bm Var Vr gyú_<br />

Xohm~amo~a `oVo d Xwgam OÝ_ ^moJdVo. OÝ_ KoUo bmJo dmgZoÀ`m g§JoŸ& åhUyZ<br />

{df`mdmgZm Xwï>. hdo ZH$mo `mMm AmJ«h gwQ>bm H$s Vr _aVo, åhUyZ dmgZm nwï><br />

hmoD$ Z XoÊ`mg Cnm` EH$M - Var ñdê$nmMo {Z {dñ_aUoŸ& Omo g§H$ën CR><br />

XohnUoŸ& Vmo CR>mo ZoXmdm gmdYnUoŸ& dmgZm OoUo àm¡T> ZìhoŸ&& `mgmR>r AI§S><br />

am_Zm_. gd©Wm - åhUOo Ho$ìhmhr _wirM nmn~wÜXr ZH$mo. nmn - emñÌ {dê$ÜX<br />

{Z{fÜX H$_m©H$S>o àd¥Îmr - {dnarV H$_©. nmn Ë`mMo Zmd Z {dMmar ZrVŸ& ^bVoM<br />

CÝ_Îm H$ar gXmŸ&& nmn VrZ àH$maMo AgVo. H$m{`H$ - _mo~Xë`m{edm` dñVy<br />

ñdrH$maUo, A^j ^jU, Ano` nmZ, naXmama{V. dm{MH$ - H$R>moa qH$dm AgË`<br />

^mfU, Ag§~ÜX àbmn. _mZ{gH$ - Anhma-dmgZm, A{hV qMVUo, _Ëga. `m<br />

nmn d¥ÎmrMo H$maU H$m` ? hr OrdmMr ghOàd¥Îmr Amho. doX| Z H$[aVm§ àoaUmŸ&<br />

{df`m§dar ghO dmgZmŸ& ñd^md| gH$i OZm§Ÿ& gXm OmU gdmªgrŸ&<br />

(Zm.^m. 5-208) AW Ho$Z à`wŠVmo@`§ nmn§ Ma{V nyê$f: (^. Jr. 3-36)<br />

øm AOw©ZmÀ`m àýmbm lr ^JdmZ bJoM CÎma XoVmV. H$m_ Ef H«$moY Ef<br />

aOmoJwUg_wX²^d: (^. Jr. 3-37) Var ho H$m_ H«$moYy nmhtŸ& O`mV| H¥$noMr<br />

gmR>dU ZmhrŸ& ho H¥$Vm§VmMm§ R>m`tŸ& _m{ZOVrŸ&& (km. 3-240) ñdm^m{dH$<br />

{df`mgŠVr, B§{Ð` {ZJ«hmMm Am^md, Ë`m_wio nmnàd¥{Îm `m gdmªg H$maU ho<br />

_Zmo{dH$maM. aOmoJwUmË_H$ _Z "ho ^mo½` ho gwIH$a' Agm g§H$ën H$aVo. Ë`m_wio<br />

nmnàd¥{Îm. åhUyZ _Zmbm CnXoe.<br />

Y_m©bm AZwgê$Z Agbobm AmMma qH$dm ZrVr gmoSy> ZH$mo. ZrVr<br />

hm eãX ì`mnH$ AWu `mo{Obm OmVmo. ZrVr eãXmMm AW© dmJÊ`mMr arV<br />

qH$dm AmMma `odT>mM Amho. ì`dhmamZo, b¡§{JH$ AWm©Zo Vmo ~hþYm dmnabm<br />

OmVmo. nU Y_m©bm AZwgê$Z dmJUo - Y_©ZrVr. amOH$maUmVrb AmMmaamOZrVr,<br />

`wÜXmVrb - `wÜXZrVr. S>mdnoM - Hw${Q>b ZrVr. Agm hm ì`mnH$<br />

AWu eãX Amho. `oWo Y_©Vm ZrVr åhUOo Y_©{Zð>oZo hmoUmam AmMma gmoSy><br />

ZH$mo. Ago åhQ>bo Amho. Y_m©Mma åhUOo dUm©l_{d{hV AmMma. JrVoV Vmo<br />

ñnï> Ho$bm Amho. e_mo X_ñVn:em¡M§.... (^. Jr. 18-42) BË`m{X<br />

~«m÷Um§Mm, em¡`©VoOmo.... (^. Jr. 18-43) B. j{Ì`m§Mm. H¥${fJmoaú`<br />

dm{UÁ`§ ..... (^. Jr. 18-44) BË`m{X d¡í`m§Mm d n[aM`m©Ë_H$ H$_© -<br />

eyÐm§Mm Y_© hmo`. na§Vw ì`ŠVr d g_mO XmoKm§À`mhr H$ë`mUmW© _ZyZo XebjUmË_H$<br />

Y_© gm§{JVbm Amho Vmo ""Y_©VmZr{V'' gmoSy> ZH$mo `m CnXoembm AZwgê$Z gd©hr<br />

H$mbr `wŠV hmò . Y¥{V:j_mX_mo@ñVò § em¡Mq_{X«` {ZJ«h:Ÿ& Yr{d©Úm gË`_H«$moYmo<br />

XeH§$ Y_© bjU§§Ÿ& Yr = ñdY_m©V A{dMb, {ZíMb Aer ~wÜXr, {dÚm =<br />

doX{dÚm - ~«÷{dÚm. H«$moY = Xwgè`mMo dmB©Q> H$aÊ`mMr d¥Îmr.<br />

gd© g¥ï>r Oa ~«÷ê$n Va gma-Agma Aer {ZdS> H$m ? ^m¡{VH$ nXmWm©V<br />

ApñV, ^m{V, {à`, Zm_ Am{U ê$n Ago nmM A§e àVrV hmoVmV. n{hbo VrZ<br />

~«÷ê$n A§e AmhoV d eodQ>Mo XmoZ H$pënV AmhoV. ì`dhmamV emídV dñVy Bï><br />

dmQ>Vo. _J na_mWm©V Ver H$m ZH$mo ? dmJÊ`mV ^oX R>odUo d gd© ~«÷ åhUUo<br />

{dnarV Zmhr H$m ? gmYo _S>Ho$gwÜXm dmOdyZ KoÊ`mMm àKmV Amho. _mVr gm§Sy>{Z<br />

gmoZo ¿`mdoŸ& Ymo§S>o gm§Sy>{Z AÞ ¿`mdoŸ& Am{U AdKoMr gma åhUmdoŸ&<br />

~mîH$inUoŸ&& åhUmo{Z hm {dMma H$amdmŸ& emídV gË` Vo gmaŸ&& VoM na~«÷ ho<br />

Ü`o` JmR>md`mMo ñ_aU A§Var Agmdo.<br />

åhUyZ {n§S>t {ZË`m{ZË` {ddoH$Ÿ& ~«÷m§S>r gmamgma AZoH$Ÿ& gH$i<br />

emoYy{Z`m§ `oH$Ÿ& gma ¿`md|Ÿ&& (Xm. 18-5-31)<br />

<br />

_Zm nmng§H$ën gmoSy>{Z ÚmdmŸ&<br />

_Zm gË`g§H$ën Ordt YamdmŸ&<br />

_Zm H$ënZm Vo ZH$mo drf`m§MrŸ&<br />

{dH$ma| KS>o hmo OZt gd© Mr Mr Ÿ&&5Ÿ&&<br />

_mJrb íbmoH$mV Xwï>dmgZm ZH$mo, nmn~wÜXr ZH$mo, Y_©ZrVr Agmdr,<br />

gma dñVy§Mo J«hU H$amdo, Ago gm§{JVbo. nU ho gmao g§H$ënmda Adb§~yZ<br />

Amho. gd© àd¥ÎmtMo H$maU - H$m_ åhUOo dmgZm, Ë`m H$m_mMo H$maU<br />

g§H$ën. g§H$ënmMm Ë`mJ åhUOo dmgZoMm Ë`mJ. Xwï> g§H$ënmnmgyZ<br />

Xwï>dmgZm CX²^dVo. g§H$ën à^dmZ² H$m_m§ñË`ŠËdm gdmªZeofV:Ÿ& (^. Jr.<br />

6-24) nmn~wÜXr ZH$mo Agob Va nmng§H$ën gmoSy>Z {Xbm nm{hOo. nmn g§H$ën -<br />

AewÜX, _brZ, AkmZ, Û¡VH$ënZm, H$m hmoVmo ? AZm{X, AkmZ d<br />

VËg§ñH$maO{ZV {df`mgŠVr `m_wioM nmng§H$ën hmoVmo. AÜ`mË_emñÌ gm§JVo<br />

H$s, Xoh|{Ð`mMo {R>H$mUr "Ah§__Ëd' åhUOo Xoh d B§{Ð`o åhUOo _r Ago<br />

12 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 13


dmQ>Uo - hmM nmng§H$ën hm g§H$ën ÑT> AgVmo. XohmMr d B§{Ð`m§Mr OmUrd gwfwßVrV<br />

ZgVo. åhUyZ Ë`m AdñWoV {df` àd¥Îmr Zmhr. OmJ¥VrV XohVmXmËå` Ambo H$s<br />

{df`mgŠVr AmbrM. åhUyZ Xoh åhUOo _r Agm g§H$ën hoM nmng§H$ënmMo bjU<br />

hmò . ZmW åhUVmV, "_r Xoh åhUVm ~«÷hË`m H$moQ>rŸ& `oD${Z`m nmR>r WmonQ>rVrŸ&&'<br />

"Xoh _r dmQ>o Á`m ZamŸ& Vmo OmUmdm AmË_hË`mamŸ& Xohm{^_mZ| `oaPmamŸ&<br />

^mo{Jë`mM ^moJrŸ&&' (Xm. 5-6-15) ~mobVm§Zm _mÌ _Zwî` AmnU Xoh_ZmhÿZ<br />

{^Þ Ago ~mobVmo, nU Kmoa AkmZm_wio Ë`mMr OmUrd ~wÜXrV `oV Zmhr. _mPm<br />

Xoh, _mPm S>moim, _mPo _Z `m eãXm§Zr _r `m gdm©doJim Amho AgoM Vmo gy{MV<br />

H$arV Zmhr H$m ? _mPm Xoh Eogo åhUVmoŸ& Var Xohm doJim{M VmoŸ& _Z _mPo<br />

åhUVmoŸ& Var Vmo _Zhr ZìhoŸ&& Xoh B§{Ð`m{XH$m§Mo VmXmËå`m_wio Ago ~mobV AgyZhr<br />

OmUV Zmhr hoM nmn. lw{V åhUVo, "AÝ`Wm g§V_mË_mZ_Ý`Wm à{VnÚVoŸ& qH$<br />

VoZ Z H¥$V§ nmn§ MmoaoUmË_mnhm[aUmŸ&' AmË_mMm¡`© hoM Kmoa nmn ! gmam§e,<br />

ñdê$nmMo AkmZm_wio Xoh~wÜXr, Ë`m_wio {df`mgŠVr d Ë`m_wio Aew^H$_© -<br />

åhUOo nmn. Aer hr nmn - g§H$ënmMr àd¥Îmr Amho. åhUyZ "_Zm nmn' g§H$ën<br />

gmoSy>Z Úmdm.' _J "gË` g§H$ën Ordr Yamdm' åhUOo gË` g§H$ënmMm<br />

{Oìhmim R>odmdm. AÛ¡V H$ënr Vo ewÜXŸ& Û¡V H$ënr Vo AewÜXŸ&& gË`<br />

g§H$ën åhUOo ewÜX H$ënZm OmJ¥V R>odmdr. Vr åhUOo "gmo@h§' VmoM _r<br />

na_mË_m Agm gË`~«÷mMm g§H$ën. gmo@h§ AmË_m ñdmZ§XKZŸ& AOÝ_m Vmo<br />

Vy{M OmUŸ& ho gmYyMo dMZŸ& gwÑT> YamdoŸ& (Xm. 8-8-33) AmË_gmjmËH$mam{dZm<br />

CJrM _r AmË_m Amho Ago qMVZ H$ê$Z H$m` Cn`moJ Ago dmQ>ob. nU g§V<br />

åhUVmV, H$s Vgo AÅ>mhmgmZo qMVZ H$am. Vm|S>mZo Var daModa Vgo åhUm. lr<br />

dmgwXodmZ§X åhUVmV - "_r ~«÷ Z g§gmarŸ& ho qM{VOo A§VarŸ& ho qMVZ Z<br />

KS>o VarŸ& dmŠ` Cƒmar ho {ZË`Ÿ&&' `m Aä`mgmZo ^«_a H$sQ>dVŸ& ~«÷^md hmo`<br />

{ZpíMVŸ& g§e` gmoSy>Z gVVŸ& H$amdm {ZpíMV Aä`mg hmŸ&& H$maU _r Xohr<br />

Ord hm AkmZmZo A§V:H$aUmda ~gbobm {MdQ> g§ñH$ma, gmo@h§ øm g§ñH$mamMo<br />

_mè`m{edm` Xya hmoV Zmhr. H$ënZoZ| H$ënZm gaoŸ& Eogr OmUmdr MVwa|Ÿ& g~i<br />

Jo{b`m Z§VaoŸ& ewÜX CabrŸ&& (Xm. 7-5-38) _r Xoh hm AgË` g§H$ën, _r<br />

~«÷ ôçm gË` g§H$ënmZo nwgyZ Q>mH$m`Mm. ho AmË_qMVZ H$go Ho$bo OmVo ho<br />

am_JrVoV am_ bú_Umbm gm§JVmV - "àH$meê$nmo @h_Omo @ h_Û`mo<br />

gH¥${Û^mdmo@h_Vrd {Z_©b: Ÿ&&' `m gË` g§H$ënmZo Amnbo ñdê$n {ZpíMV hmoVo<br />

Am{U {df` g§H$ënmV _Z Jw§Vbo Va hmb {dMmê$ ZH$m. åhUyZ _Zm H$ënZm<br />

Vo ZH$mo drf`m§Mr - H$ënZodmMyZ àmÊ`mMr hmbMmbM Zmhr. Vmo {ZObm Var Vr<br />

S>moŠ`mV amhVo. Ord Jobm Var dmgZmê$nmZo Vr {Od§V amhVo. gwI, Xw:I, ~§Y,<br />

_moj `m Û¡Vmbm H$maU VrM. AmË_kmZ Pmbo åhUOo {Odm~amo~a Vr gVr OmVo.<br />

AmMma, Cƒma, {dMma `m gdmªMo _yi H$ënZmM. {df` H$ënZm H$m ZH$mo ? H$maU<br />

{df`mVrb A{ZË`Vm hrM Xw:Imbm H$maU Amho. dmñV{dH$ {df`m§_wio Oo gwI<br />

Pmbogo dmQ>Vo. Vo {df`mVrb gwI ZgyZ, j{UH$ d¥{Îm pñWa Pmë`m_wio AmË_gwIM<br />

AgVo. nU AkmZm_wio `mMr OmUrd ZgVo. {dMmamA§Vr {df` Xw:Iê$n hoM<br />

àVrVrbm `oVo. hr Xw:Io Mma àH$maMr AmhoV. (1) n[aUm_ Xw:I -<br />

B§{Ð`{e{WbVm. ^moJmÝVr à{V{H«$`mê$n _ZñVmn, d AZwVmn (2) Vmn Xw:I -<br />

amoJmoËnÎmr Oam, AH$mbr _¥Ë`y. A{YH$m[a`m [aJVm§ Jm§dmoŸ& hmo` O¡gm CËgmhmoŸ&<br />

H$m§ F$Umdar {ddmhmoŸ& {dñVm[abmŸ&& (km. 18-795) (3) g§ñH$ma Xw:I -<br />

OgOgo {df`godZ hmoV OmVo, VgVgo g§ñH$ma {Z_m©U hmoD$Z A{YH$ {df` àd¥Îmr<br />

hmoVo. eodQ>r V¥ßVr Zmhr Vr ZmhrM. {df` go{dVm H$moU V¥ßV PmbmŸ& B§YZo<br />

{Z_mbm A½Zr H$moR>oŸ&& (4) JwUd¥Îmr {damoY - {df` gmpËdH$ Agob Va amOg-<br />

Vm_g d¥ÎmrMm {damoY. `o {h g§ñne©Om ^moJm Xw:I`moZ` Ed VoŸ& AmÚÝVdÝV:<br />

H$m¢Vo` Z Vofw a_Vo ~wY:Ÿ& (^. Jr. 5-22) åhUmo{Z {df` - ^moJt Oo gwIŸ& V|<br />

gmÚ§V{M OmU Xw:IŸ&n[a H$m` H$[aVr _wI©Ÿ& Z go{dVm§ Z gaoŸ& (km. 5-120)<br />

gm§Sy>{Z am_ AmZ§XKZŸ& Á`mMo _Zr {df` qMVZŸ& Ë`m{g H¡$go g_mYmZŸ&<br />

bmob§JVmgrŸ&& (Xm. 3-10-62) {df`dmgZoZo _Z {dH$mar hmoD$Z OJmV \${OVrM<br />

hmoVo. åhUyZ "{dH$mao KS>o hmo OJt gd© Mr Mr.' _ZmMo {dH$ma n§Mdrg AmhoV.<br />

H$m_, H«$moY, bmo^, _X d _moh, _Ëga ho Ë`mV à^mdr AmhoV. åhUyZ øm§Zm fS²>[any<br />

åhUVmV. Ë`m§Mo `moJo H$go AY:nVZ hmoVo ho JrVoV gm§{JVbo Amho. Ü`m`Vmo<br />

{dfÝnyg:Ÿ& (^. Jr. 2-62,63)<br />

<br />

ZH$mo ao _Zm H«$moY hm IoXH$marŸ&<br />

ZH$mo ao _Zm H$m_ ZmZm{dH$marŸ&<br />

ZH$mo ao _Xm gd©Wm A§{JH$mê$Ÿ&<br />

ZH$mo ao _Zm _Ëgê$ X§^^mê$Ÿ&&6Ÿ&&<br />

14 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 15


_mJrb ûcmoH$mV {df`mH$S>o YmdUmao _Z {dH$mar hmoD$Z àmÊ`mMr \${OVr<br />

qH$dm AdZVr H$er hmoVo ho gm§{JVbo. {df`mMo Ü`mZ bmJbo H$r _ZmZo Ë`mMr<br />

g§JVr hmoVo. g§JVr_wio H$m_ CX²^dVmo. Ë`mVyZ H«$moY - _moh ñ_¥{V^«§e - ~wÜXrZme<br />

d eodQ>r AY:nVZ Aer hr {dH$ma na§nam g§^dVo. Ë`m fS²>[an§yMoM AmVm {ddoMZ<br />

g_WmªZr gwê$ Ho$bo Amho. àW_ nmM [any§MmM CëboI Ë`m§Zr Ho$bm Amho. H$m_mMr<br />

nyV©Vm Oer dmT>V OmVo Vgm bmo^ dmT>Vmo. H$m_nyVu, dmgZmnyVu åhUOoM bmo^mMm<br />

CX` Agë`m_wio H$m_mV bmo^mMm A§V^m©d hmoVmo. íbmoH$mV H«$moYmMm CëboI<br />

àW_ Ho$bm Amho, nU H$m_mVyZM H«$moY CËnÝZ hmoV Agë`m_wio JrVoÀ`m<br />

g§JVrà_mUo `m [any§Mm {dMma H$ê$`m.<br />

H$m_ åhUOo dmgZm hoM gd© {dH$mam§Mo _yi. H$m_ åhUOo AmdS>Ë`m<br />

{df`mMm A{^bmf qH$dm BÀN>m. hm jw{YVm§Mm amOm Amho. ømMr hmd Xm§S>Jr<br />

AgVo. _Zy åhUVmo "àmUr Á`m Á`m Moï>m H$aVmo Ë`m H$m_MoîQ>mM hmoV. B§{Ð`m§Zr<br />

KoVbobm ^moJ H$m_mMmM. eãX dmgZo_wio qH$dm ZmX dmgZo_wio EoH$Uo, ñne©<br />

dmgZo_wio ñÌr-nwÌm{X gwImMr hmd, ê$n-dmgZo_wio nmhÊ`mMr CËgwH$Vm, ag<br />

dmgZo_wio {Oìhmbm¡ë` d J§Y - dmgZo_wio gwdm{gH$ nXmWm©Mm ^moJ. Aem `m<br />

n§M{df` dmgZmW© gd© n«mÊ`m§À`m Moï>m hmoVmV - ({H«$`m).<br />

`m H$m_{dH$mamVrb _w»`Ëdo VrZ {dH$mam§_Ü`o _Zwî` OmñV Jwa\$Q>Vmo<br />

Am{U Ë`m§À`m Vrd« dmgZm§_wio OÝ_na§nam AmoT>dyZ KoVmo. `m VrZ {dH$mam§da _mV<br />

H$aVm Ambr, Va _Zwî`mbm _aUmMrhr ^rVr Zmhr. Vo {dH$ma åhUOo AmMm`©<br />

åhUVmV, ""H$m§VmM {Oìhm-H$ZH§$ M Vm{Z ê$U{Õ`ñVñ` ^`§ Z _¥Ë`mo:''<br />

H$m_ {dH$mamnmgyZ CËnÝZ Pmboë`m XohmV H$m_mMo R>mUo AgUo ñdm^m{dH$M Amho.<br />

nwê$fmMo {R>H$mUMm JwßV H$m_ CÔr{nV H$aÊ`mMo B©ída{Z{_©V eñÌ åhUOo ñÌr.<br />

bú_UmMo _m§S>rda grVm_mB© Pmonbr AgVm, lram_ nmonQ>ê$nmZo n«íZ {dMmaVmV.<br />

_ZmoYmd{V gd©Ì _XmoÝ_V JO|ÐdV²Ÿ& A§Ho$ pñWVm nañÌr MoV² H$ñ`<br />

ZmoƒbVo _Z:Ÿ&& bú_UmMo CÎma - kmZm§Hw$eo g_wËnÝZo Vñ` ZmoƒbVo<br />

_Z:Ÿ&& ZmW åhUVmV, ""Q>ŠH$a ImUmam nwT>Mm {dMma Z H$aVm ~oJw_mZ ~ogmdY<br />

hmoD$Z YmdVmo. VÛV² Vmê$Ê`mV OÝ_, _¥Ë`w, Oam ì`mYr `m§Mm {dMma Z H$aVm ñÌr<br />

_mohmZo _Zwî` ~o^mZ hmoVmo. Va {Oìhmbm¡ë`m_wio _Zwî` A^j^jUm{X nmno H$aVmo.<br />

H$ZH$ åhUOo Ðì` Ë`mMo 15 AZW© AmnU AZw^dVmoM. ñVo`§,<br />

qhgm, AZ¥V§, X§^:, H$m_:, H«$moY:, ñ_`:, _X: BË`m{X. Agm hm Hw$_mJm©H$S>o<br />

~bmËH$mamZo àdV©{dUmam EH$ H$m_M Amho. ì`mdhm[aH$ eÌy, gm_-Xm_-X§S>-^oX<br />

dJ¡ao Cnm`m§Zr Zme nmdVmo. Vgm hm Nw>nm eÌy ~mø Cnm`m§Zr Zme nmdV Zmhr.<br />

H$m_ à{VhV Pmbm åhUOo {MÎmd¥Îmr ObZmË_H$ hmoVo, øm jwãY d¥ÎmrbmM<br />

H«$moY åhUVmV. H$m_nyVu Pmbr H$s, bmo^ d H$m_ AnyU© am{hbm, H$s H«$moY nwT>o<br />

hmoVmo. OoW H$m_wŸ& CnObmŸ& VoW H«$moYy AmYr§{M AmbmŸ&& (km. 2-322) d¡am½`,<br />

^ŠVr, J«§WkmZ, gmpËdH$d¥Îmr gmao H$mhr `m§À`mnwT>o bQ>Ho$ nS>VmV d Ë`m§Mm èhmg<br />

hmoVmo. hmM eodQ>r IoX CËnÝZ H$aVmo d níMmVmnmbm H$maUr^yV hmoVmo. H«$moY hm<br />

IoX g§nmXr OoWo VoWo MhÿH$S>oŸ& {ddoH$ nmhVm H¡$Mm ewÜXr VoWo Ago{M ZmŸ&&<br />

AmnU H$m` H$aVmo `mMrM _wir ewÜXr CS>Vo. Aer ^yb nS>br H$s _J {ddoH$<br />

Hw$R>bm, amJmMo ^amV Oo hmoB©b Vo hmoB©b. Xwgam gwIr nm{hb H$r S>moŠ`mV {VS>rH$<br />

CR>Vo, A§JmMr bmhr hmoVo.<br />

_X = CÝ_ÎmnUm, J{d©ð>nUm, Ah§H$ma. nyd© gwH¥$VmZwgma dmgZm§Mr<br />

n[anyV©Vm hmoD$ bmJbr H$s _Zwî` _mOVmo.<br />

B©ídamoh_h§ ^moJr{gÜXmoh§ ~bH$mÝgwIrŸ&& BË`m{X `mMoM dU©Z. `m_wioM<br />

_Zwî` dmQ>ob Vmo AÝ`m` H$aÊ`mg àd¥Îm hmoVmo. hm _Îm Agwa hmo`. åhUyZ `mMm<br />

H$Yrhr A§JrH$ma H$ê$ Z`o.<br />

_Ëga = Amnë`mnojm Xwgam Cƒ pñWVrV Agbobm Z nmhdUo. `mZo<br />

ñdV:Mm \$m`Xm Z hmoVm Xwgè`m~Ôb AZmXa dmT>Vmo. Am{U _Zwî` ñdV:M _ZñVmn<br />

AmoT>dyZ KoVmo. Xwgè`mg Oo dmB©Q> qMVmdo VoM ñdV:Mo ~moH$m§S>r ~gVo. H$moÊ`mhr<br />

OrdmMm Z KS>mo _ËgaŸ&& _Ëgamà_mUoM X§^hr loð> eÌy Amho. X§^ = _wimV<br />

H$mhrM ZgVmZm gË`mMm XoImdm d Vmohr CJrMM. X§^mMm dmna ñdV:Mo<br />

à{VîR>ogmR>r. Var V`m{M Amgwam§Ÿ& Xmofm§-_mOr O`m dramŸ& dmS>nUmMm S>m§JmoamŸ&<br />

Vmo X§^w EogmŸ&& (km. 16-217) Xm§{^H$, {deofV: AmnU \$ma Ym{_©H$ Amhmo Ago<br />

^mgdVmo. S>m§Jmoam {nQ>Vmo. kmZmo~m åhUVmV - naVrambm nmoM{dUmar Zmd S>moŠ`mda<br />

KoVbr Va Vr ~wS>{dVo: OJ{dUmao AÝZ Ë`mMo \$mOrb godZ Ho$ë`mg {dfmà_mUo<br />

_maH R>aVo. Vgo BhnabmoH$ gmYyZ XoUmam Y_©, Ë`mMm Ho$di \$mOrb nwH$mam<br />

Ho$ë`mg Vmo VmaH$ AgyZhr _maH$ R>aVmo. nmoH$i ~S>~S>rZo Ë`mMo AY_m©V ê$nm§Va<br />

hmoVo. åhUyZ hm X§^ ZH$mo.<br />

Ago ho fS>[any aOmoJwUmË_H$ AgyZ `m§Mo VmdS>rV gmnS>boë`m<br />

16 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 17


moH$m§Zm nabmoH$ XyaM, BhbmoH$hr gwImdh hmoV Zmhr. AmMm`© åhUVmV-<br />

""H$: eya: ? `mo bbZm bmoMZ ~mU¡Z© ì`{WV:Ÿ&'' JrVoVhr "{Ì{dY§ Za H$ñ`oX§<br />

Ûma§Ÿ&&' Ago åhQ>bo Amho. nmoQ>t ~m§Ymo{Z nmfmUŸ& g_wÐt ~mht Am§JdUŸ& H$m<br />

{O`md`m OodUŸ& H$miHy$Q>mM|Ÿ&& Bht H$m_ H«$moY-bmo^|gtŸ& H$m`© {gÜXr OmU<br />

V¡gtŸ& åhUmo{Z R>mdmo{M nwgtŸ& ``m§Mm JmŸ&& (km. 16-436,437)<br />

Ë`mVë`m Ë`mV H$m_ [anyadaM A{YH$ bj nm{hOo. H$maU Ë`mÀ`m<br />

ApñVËdm_wioM BVa n§M[any {Z_m©U hmoVmV. hmM Vmo kmZrOZm§À`m kmZmbm PmH$Umam<br />

eÌy. `mÀ`m `moJmZoM ê$nhmZr e{ŠVhmZr Ðì`hmZr namonarŸ& `m{VhmZr<br />

Hw$ihmZr gd© hmZrM hmoVgoŸ& Îmñ_mËdq_{Ð`mÊ`mXm¡ {Z`å` ^aVf©^Ÿ&<br />

(^. Jr. 3-41)<br />

EH$Q>m hm [any qOH$bm H$s `mVyZM {Z_m©U hmoUmao H«$moYm{X d¡ar<br />

ghO Zme nmdVmV. `m H$m_ZmemW© Cnm` EH$M - _Zm gË` g§H$ën Ordr<br />

Yamdm. ñdê$n gwImnwT>o H$m_gwI {\$Ho$ nS>Vo.<br />

<br />

_Zm loð> Ym[aï> Ordr§ YamdoŸ&<br />

_Zm ~mobU| ZrM gmoerV Omd|Ÿ&<br />

ñd`| gd©Xm Z_«dmM| dXmd|Ÿ&<br />

_Zm gd© bmoH$m§{g ao Zrddmd|Ÿ&&7Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV H$m_H«$moYm{X Amgwar d¥ÎmtMm Zme H$aUog gm§{JVbo.<br />

`m ûcmoH$mV, na_mWm©bm nmofH$ Aem H$mhr X¡dr JwUm§Mm Aml` H$aÊ`mMm _Zmg<br />

CnXoe Amho. `m ûcmoH$mV Y¥{V, j_m d Anmê$î` åhUOo __©^oXH$ eãX Z CƒmaUo<br />

`m X¡dr JwUm§Mm {dMma gm§JVmV.<br />

""AmKmVr CnOo Ym[aï> Vo loð> Ym[aï>.'' AmKmV Ambo AgVm<br />

Ë`m§Zm gwImZo PobÊ`mMr Or g_W© d¥Îmr - loð> Ym[aï>. {hå_V Zgob,<br />

Km~aQ>nUm Agob Va àn§M ZrQ> hmoV Zmhr, ZwH$gmZrMm hmoVmo. àmn§{MH$<br />

AmKmVm§Zm \$maM Y¡`m©Zo Vm|oS> Úmdo bmJVo.JS>~Sy>Z, Yra gmoSy>Z ^mJV Zmhr.<br />

_¡ÌrV {dVwï> `oVo. nU nQ>V Zgob VoWo {_ÌËd amIUo, ho YmS>gmZo, ghZerbVoZo<br />

hmoVo. dmB©Q> N>§X, {df`, Y¡`mZo amoImdo bmJVmV. àmaãYmZo OS>boë`m amoJmg<br />

Y¡`m©Zo Vm|S> Úmdo bmJVo. {à` dñVyMm {d`moJ Pmë`mg Yra gmoSy>Z MmbV<br />

Zmhr. A{à` dñVy àmßV Pmbr Va Vr ~mOybm hmoB©n`©V YramZo ghZ H$amdr<br />

bmJVo. AÜ`mpË_H$, A{Y^m¡{VH$ d Am{YX¡{dH$ `m {Ì{dY Vmnm§Zm YramZo<br />

Vm|S> Úmdo bmJVo, Q>ŠH$a Úmdr bmJVo, Eogo {MÌ jmo^mMm§ AdgarŸ& CMby{Z<br />

Y¡`m© O| Mm§Jmd| H$arŸ& (km. 16-196) Ago Ym[aï> àn§Mmbm bmJVo. `§ hr<br />

Z ì`W`ÝVo Vo nwê$f§ nwê$ff©^Ÿ& g_ Xw:I§ gwI§ Yra§Ÿ& (^. Jr. 2-15) _Ü`_<br />

gmYH$mgmR>r àn§MmMm nmR>nwamdm H$aUmao g_W© åhUVmV, ""AmYtM VH$dm<br />

([§h§_V) gm{S>bmŸ& _Ü`|M qYdgm gm§{S>bmŸ& Var g§gma hm godQ>mbmŸ& H¡$gm<br />

nmdoŸ& (Xm. 19-10-27) Yra gm§{S>Vm H$m` hmoV|Ÿ& AdK| gmogmd| bmJV|Ÿ&''<br />

(Xm. 19-10-30) EdrVodr gmogmdo bmJVo._J {IÝZ _ZmZo gmogÊ`mnojm,<br />

hgV IoiV Vo H$m gmogy Z`o ? `mgmR>r Y¡`©. ""O¡gr pñWVr Amho V¡emnar<br />

amho'' ho EH$ZmWm§Mo dmŠ` EoH$yZ g§V AmiernUm {eH$dVmV,Agm H$mhr Q>rH$mH$ma<br />

Amamon H$aVmV. nU hm AmiernUm ZgyZ _ZmÀ`m _ohZVrZo d¥Îmr pñWa H$aÊ`mMm<br />

`ËZ Amho. ho _mZ{gH$ `wÜX Amho. hr gmonr Jmoï> Zmhr. VwH$m åhUo Vmo{M g§VŸ&<br />

gmoer OJmMo AmKmVŸ&& `m gd© àmn§{MH$ AmKmVm§Zm ~mOybm gmê$Z, B©ídaàmßVrMo<br />

Ü`o` nwT>o R>odyZ Ë`mgmR>r PJS>Uo hoM loð> Ym[aï> Amho.<br />

Y¥Ë`m ``m Yma`Vo _Z: àmU|{Ð`{H«$`m:Ÿ& `moJoZm ì`{^Mm[aÊ`mŸ&&(^.<br />

Jr. 18-33) nar na_mË_`m MH«$dVuŸ& CJ{UVr O§d hmVtŸ& Vd bm§My Z KoVm<br />

Y¥VrŸ& Y[aOVr {O`mŸ&& (km. 18-743)<br />

Z {_imo Imd`m Z dmT>mo g§VmZŸ& n[a hm Zmam`U H¥$nm H$amoŸ&& Aer<br />

{OÔ R>odUo `oamJ~mimMo H$m_ Zìho. H$moUrhr H$mhrhr dmH$S>o ~mob ~moby Xo, Vo<br />

ghZ H$amdo, Agm H$m CnXoe Ho$bm ? EdT>çmMgmR>r H$s ~mobUmè`mbmM<br />

níMmVmn ìhmdm. `mV EH$ d_© Amho. AmnU _mÌ A§V~m©ø ewÜX d {ZanamYr<br />

Agbo nm{hOo. AmnU AewÜX, Xmofr AgyZ Xwgam Q>mHy$Z ~mobbobo AmnU<br />

ghZ Ho$bo Va Vmo H$moS>JonUm, {Zb©‚mnUm hmo`. Ë`mV Amnbm H$mhrM \$m`Xm<br />

Zmhr. nU AmnU ewÜX, {ZXm}fr AgyZ Xwgam ~mobbm, Va Vo Ë`mÀ`m<br />

níMmÎmmnmg H$maU hmoVo. YHo$ MnoQ>o gmogmdoŸ& ZrM eãX gmhmV OmdoŸ&<br />

àñVmdmoZ namdoŸ& Amnbo hmVrŸ&& (Xm. 15-6-22) Xwgam Q>mHy$Z ~mobbm Va Vo<br />

ghZ H$amd| ho Iao, nU Ë`mg CÎma Úmdo H$s ñdñW ~gmdo ? g_W© åhUVmV,<br />

"_wirM ñdñW ~gy Z`o. CÎma Úmdo' nU Vo Ago Zo_Ho${M ~mobmd|Ÿ&<br />

VmËH$mi{M à{VdMZ Úmd|Ÿ& H$Xm{n amJmg Z `mdoŸ& j_mê$noŸ&& (Xm.<br />

12-10-10) CX§S> {Y:H$mê${Z ~mobVrŸ& nar Mim| ZoXmdr em§VrŸ& XwO©Zmg<br />

18 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 19


{_imoZ OmVrŸ& YÝ` Vo gmYyŸ&& (Xm. 12-10-16) AmnU Ho$gm§Zm YmaU<br />

H$aVmo `mMr XmX Xohmbm ZgVo. Vgo H$moUVmhr AmKmV _r ghZ H$aVmo, `mMm<br />

Ah§H$ma CËnÝZ Z ìhmdm, Aer ghOj_m Agmdr. hm CnXoe na_mW©<br />

gmYH$mg Amho, g§gm[aH$mg Zmhr, ho bjmV R>odmdo. `m j_o_wio Ah§H$ma Zme<br />

hmoVmo d em§Vr bm^Vo. em§Vr naVo Zmhr gyIŸ& `oa AdKo{M Xw:IŸ& åhUCZr<br />

em§Vr YamŸ& CVamb n¡bVramŸ&&<br />

Z_« dmMm hm EH$ _hÎdmMm JwU Amho. dmUr JmoS> Agbr Va Vmo<br />

OJ{_Ì hmoVmoo. OJm_Y| OJ{_ÌŸ& {Oìhonmgt Amho gyÌŸ& (Xm. 19-2-19) `mMm<br />

AW© JmoS> JmoS> Wmnm _maUo Zìho. ì`mdhm[aH$ ^mfm Agmo AJa EImXo<br />

gË`H$WZ Agmo Vo gm¡å` eãXmVM ìhmdo. ZmZm OZm§Mo öX`oŸ& _¥XweãXo<br />

CH$bmdoŸ& EImXo gË`H$WZ Vo Ho$di gË` Amho, åhUyZ H$R>moa dmUrZo gm§Jy<br />

Z`o. "amOm d Ë`mMm _¥V amKy' øm Jmoï>rVrb {dZmoX gmoS>m. nU gË`H$WZ<br />

gm¡å` eãXm§VM ìhmdo. dmUr Z_« H$m Agmdr ?<br />

(1) ñdmZw^dmZo Ver Vr Agmdr Ago dmQ>Vo. H$maU H$R>rU eãX|<br />

dmB©Q> dmQ>V|Ÿ& h| Vm| àË``mg `oV|Ÿ& _J dmB©Q> ~mobmd| V|Ÿ& H$m` {Z{_Î`Ÿ&&<br />

(Xm. 12-10-23)<br />

(2) Xwgè`mMo H$R>rU eãX Ogo AmnUm§g Pm|~VmV. VgoM Amnbohr<br />

Ë`mbm Pm|~Vrb åhUyZ Oo Xwgè`mg Xw:I H$arŸ& Vo An{dÌ d¡IarŸ& AmnUmg<br />

KmV H$arŸ& H$moUr EHo$ àg§JrŸ&& (Xm. 12-10-25) Xwï>dmUrZo A§V:H$aUmda<br />

hmoUmè`m OI_m _aon`©V ~è`m hmoV ZmhrV. Ë`m_wio KamÊ`m - KamÊ`mVrb<br />

{dVwï>, Ûof {Z_m©U Pmë`mMo B{Vhmg gm§JVmo.<br />

(3) JmoS>dmUr ho dmL²>_` Vn Amho. AZwÛoJ H$a§ dmŠ`§ gË`§<br />

{à`{hV§M`V² `m Mma {deofUm§V EH$hr CUo Agob Va Vo dmL²>_` Vn åhUVm<br />

`oUma Zmhr. åhUyZ Z_« dmMo dXmdo. Xwgè`mg Amnë`m ghdmgmZo gwI hmoB©b<br />

AgoM dmJmdo. Xwgè`mMo Xw:I| XwIdmd|Ÿ& nag§Vmof§o gwIr ìhmd|Ÿ& àm{U_mÌmg<br />

_oidyZ ¿`mdoŸ& ~è`m eãX|Ÿ& (Xm. 12-10-7) doS>çmg doS>| åhUm| Z`oŸ& d_©<br />

H$Xm{n ~mobm| Z`oŸ& VarM YS>o {Xp½dO`oŸ& {Zñn¥hm{gŸ&& (Xm. 13-10-26)<br />

gdmªZm g_mZ boIyZ Ë`m§Mr A§V:H$aUo em§V H$amdr. D§$MZrM åhUmo Z`oŸ&<br />

gH$im§Mo {Zddmdo öX`Ÿ& `m `moJmZo AmnUm§g em§Vr {_iyZ Xwgamhr gwIr<br />

hmoB©b.<br />

<br />

Xoh Ë`m{JVm§ H$s{V© _mJ| CamdrŸ&<br />

_Zm g‚mZm ho{M H«$s`m YamdrŸ&<br />

_Zm M§XZmMo nar Ëdm§ {POmd§oŸ&<br />

nar A§Var g‚mZm Zrddmd|Ÿ&&8Ÿ&&<br />

ûcmoH$ 7 _Ü`o bmoH$mg Zrddmdo `m ûcmoH$m§V ""g‚mZm Zrddmdo,<br />

Xwï> dmgZm Yê$ Z`o, nmng§H$ën gmoS>mdm, gË`g§H$ën OmJdmdm, fS²>[any<br />

amoImdo, bmoH$mg g§Vmof Úmdm'' BË`m{X nyd© íbmoH$mVrb CnXoemZ§Va BVH$m<br />

IQ>mQ>mon H$em§gmR>r, `mMo H$maU `m íbmoH$mV gm§{JVbo Amho. _mZdr<br />

OrdZmMo gyÌ H$moUVo `mMm {dMma `oWo Pmbm Amho. gd© `moZrV§ ZaXoh loð>,<br />

H$maU ZaXohmMo {R>H$mUr Agbobo kmZ hmo`. _Zwî`-XohtMoqZ kmZoŸ& g{ƒXmZ§X<br />

- nXdr KoU|Ÿ& EdT>m A{YH$ma Zmam`U|Ÿ& H¥$nmdbmoH$Z| XrYbmŸ&& (Zm. ^m.<br />

9-330) `odT>m Oa _mZdmbm loð> A{YH$ma Amho, Va Ë`mMoH$Sy>Z H$m`©hr<br />

loð> XOm©Mo Pmbo nm{hOo. ZmhrVa Vmo ZwgVm ZmdmMm _mZd qH$dm _mZdM<br />

Zìho. __ dË_m©ZwdV©ÝVo _Zwî`m: nmW© gd©e: (^. Jr. 3-23) Am{U _r ~mobVmo<br />

lrnVrŸ& H$s gd© _Zwî` _mÂ`m _mJ©o dV©VrŸ& Vo|ìhm Oo _mÂ`m gÝ_mJu dV©VrŸ&<br />

Vo{M _Zwî`Ÿ&& (dm_Z n§{S>V `. Xr. 3 - 371) H$sVug nmÌ EH$ _mZdM<br />

Amho. åhUyZ g_W© åhUVmV, ""Xoh Ë`m{JVm H$s{V© _mJo CamdrŸ&&''<br />

`mgmR>r Amnbr dmJUyH$ AerM Agmdr H$s Á`m`moJo Amnbm<br />

Zmdbm¡{H$H$ _aUmZ§Vahr _mJo amhmdm. bmoHo$fUogmR>r åhUOo bmoH$m§Zr ~ao åhUmdo<br />

åhUyZ ~ao dmJm`Mo ZgyZ, ^m½`mZo ZaXoh àmßV Pmbm Amho, åhUyZ _mUwgH$sbm<br />

emo^ob Ago gÝ_mJm©Zo dmJbo nm{hOo. åhUOo H$s{V© AmnmoAmn CaVoM. à`ËZmZo<br />

H$s{V© hmoV Zmhr. {Z:ñn¥hnUo Amnbo H$V©ì` Ho$bo. åhUOo AmnmoAmn H$s{V© _mJo<br />

bmJVo. H$s{V© H$aUo AdKS>.<br />

_Zwî`mZo {POmdo H$go, `mgmR>r {Vgè`m MaUmV M§XZmMm Ñï>m§V<br />

{Xbm Amho. "H$s{V© _mJo Camdr' ho g_OÊ`mg gwJ§Yr \w$bmMm Ñï>m§V `mo½`<br />

hmoB©b. _mZdr OrdZ gwJ§Yr \w$bmgmaIo Agmdo. gwJ§Yr \y$b BVam§Zm dmg<br />

XoVoM. nU Ë`mÀ`m `m JwUm_wio Vo XodmÀ`m nm`mda, Camda Zìho, Va S>moH$sda<br />

OmD$Z ~gVo. {Z_m©ë` åhUyZ Ë`mbm ~mOybm Q>mH$bo, Var Xoìhmè`mV Vo<br />

Amnbm gwJ§Y R>odyZ OmVo. Xoh hm Zída Agë`m_wio CnObm àmUr _aUmaM.<br />

nU Amnbr AmR>dU _mJo Zm§Xob Aer H¥$Vr OrdZmV ìhmdr. {ZJªY \y$b<br />

20 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 21


gw§Xa Agob Va Ñï>rgwI XoB©b. nU _mJo dmg amhUma Zmhr. Ambo Vgo dmiyZ<br />

OmB©b XwJªYr \w$bmÀ`m dmè`mbmhr H$moUr C^o amhUma Zmhr. `m {~Mmè`m XmoKm§Zr<br />

H$m` H$amdo ? na_oídamZo EH$mV dmgM R>odbm Zmhr. Xwgè`mg dmg R>odbm nU<br />

Vmo XwJªY, nU àm{Ug¥ï>rê$nr B©ídamÀ`m ~mJoVrb _mZd \y$b _moR>o {d{MÌ<br />

Amho. Vo gwJ§Yr hmoVo. XwJªYr hmoVo qH$dm {ZJªYhr amhVo. B©ídamZo Ë`mÀ`m {R>H$mUr<br />

R>odbobo _Z - {d{MÌ M§Mb. _Z Oa X¡dr d¥ÎmrV Zm§Xy bmJob Va ho \y$b<br />

gwJ§Y ~mhoa \o$H$Vo. Amgwar d¥ÎmrV Zm§Xy bmJob Va XwJªY gmoS>Vo d Ho$di<br />

àmn§{MH$ d¥ÎmrV am{hbo Va {ZJªY amhVo d eodQ>r dmiyZ OmVo. H$sVu H$ê$Z<br />

Zmhr _oboŸ& Vo CJrM Ambo Am{U JoboŸ& ho _Z X¡dr d¥ÎmrVM Zm§Xmdo åhUyZ<br />

nmn~wÜXr ZH$mo, hm CnXoe. Eogo OmUmo{Z`m§ Ord|Ÿ& `mMo gmW©H${M H$amd|Ÿ&<br />

OZr _amoZr Cadmd|Ÿ& H$s{V©-ê$n|Ÿ&& (Xm. 3-9-44) _amo{Z H$s{V© Cadmdr Zwadmdr<br />

AnH$s{V© VoŸ& YÝ` YÝ` åhUo bmoH$Ÿ& gpËH«$`m H$[aVm ~arŸ& (ñ\w$. à. 3-19)<br />

H$s{V©g§~§Yr g_WmªMr H$mhr {gÜXm§V dMZo AmhoV. H$s{V© Ho$ìhm hmoVo ?<br />

H$m§hr EH$ CËH$Q>VodrUŸ& H$s{V© H$Xm{n Zìho OmUŸ&& (Xm. 19-3-24) EImXm<br />

CËH¥$ï> JwU A§JmV Agë`m{edm` H$s{V© hmoV Zmhr. Ý`m` XoUmao am_emñÌr, amOH$maU<br />

- Ywa§Xa ZmZm \$S>Urg, Ü`o`mgmR>r amZmdZmV hmb gmogUmam amUm àVmn, Jmo~«m÷U<br />

à{VnmbH$ lr N>Ìn{V Aem AZoH$ ì`ŠVtMo Zmd AÚmnhr JmOV Amho. VgoM<br />

CËH$Q> ^ŠVr, CËH$Q> kmZ, d¡am½`, em§Vr BË`m{X JwUm§Zr _hmamï´> g§Vm§Zrhr, Amnbr<br />

H$s{V© JmO{dbr Amho. "½`mZ~m VwH$mam_'' O` O` am_Xmg _mD$br'' dJ¡ao<br />

KmofUm§Zr AÚmnhr _hmamï´> JOy©Z am{hbm Amho.<br />

H$s{V© nmhVm gwI ZmhrŸ& gwI nmhVm H$s[V© ZmhrŸ&& (Xm.<br />

19-10-25) {POë`mdm§Mw{Z H$s[V© H¢$MrŸ& _mÝ`Vm Zìho H$s¨ \w$H$mMrŸ&&<br />

(Xm. 19-3-24) CËH¥$ï> JwU A§Jr ~mUÊ`mgmR>r H$ï> H$amdo bmJVmV.<br />

{POmdo bmJVo. M§XZo {POVo, nU OgOgo {POVo, VgmVgm Ë`mMm gwJ§Y gd©Ì<br />

XadiVmo. ZmhrVa BVa OimD$ bmH$S>mVM Vo O_m Pmbo AgVo. O§dar M§XZ {POoZmŸ&<br />

V§dar gwJ§Y H$ioZmŸ& M§XZ Am{U d¥j ZmZmŸ& gJQ> hmoVrŸ&& (Xm. 12-2-17)<br />

O§d CÎm_ JwU Z H$ioŸ& Vm| `m OZmg H$m` H$ioŸ& CÎm_ JwU XoIVmŸ& {Zdio<br />

OJXm§VaŸ&& (Xm. 12-2-18)<br />

M§XZmgmaIo _ZmZo {POmdo åhUOo H$m` ? XohmÀ`m gd© {H«$`m<br />

_ZmÀ`m AYrZ Agë`m_wio, AdKoMr gwIr AgmdoŸ& Eogr dmgZmŸ& _ZmZo<br />

R>odUo ho _ZmZo {POÊ`mVrb VËd Amho. H$m`m, dmMm, _Zo, gpËH«$`m H$ê$Z bmoH$mg<br />

gwI Úmdo. eara namonH$mar bmdmdoŸ& ~hÿVm§À`m H$m`m©g `md|Ÿ& CU| nS>mo ZoXmd|Ÿ&<br />

H$moUr-`oH$mM|Ÿ&& (Xm. 12-10-5)<br />

ûcmoH$mMo eodQ>r H$m`m, dmMm, _Zo {POÊ`mVrb EH$ d_© gm§{JVbo Amho.<br />

_Zm Vy PrO nU g‚mZm§Zm g§Vmof {Xë`m{edm` amhÿ ZH$mog. g‚mZ H$moUmg åhUmdo<br />

`mMr ì`m»`m H$aVmZm AmVm§ d§XrZ g‚mZŸ& Oo na_mWmªM| {ZYmZŸ& O`m§MoZr<br />

JwøkmZŸ& àH$Q>o OZtŸ& (Xm. 1-5-1) H$moUmÀ`m "AYmV Zmhr _YmV Zmhr' Vmo<br />

g‚mZ ZgyZ, VËdkmZr g§V åhUOo g‚mZ. g§V gËH¥$Ë`mZo g§Vwï> hmoVmV. Ë`m§Zm<br />

ì`mdam{hH$-bm¡{H$H$ H$s{V© _mÝ` ZgVo. H$maU Vr WmoS>r {Xdg {Q>H$Vo Am{U<br />

Ë`m_wio nwZO©Ý_ Q>iV Zmhr. bmo{H$H$ ~am g§nm{XbmŸ& nar A§Var OmJm Zmht<br />

OmbmŸ& _w»` Xodmg MwH$bmŸ& Vmo AmË_KmVH$sŸ&& (Xm. 9-10-9) gH$i<br />

Ho$br`m§Mo gmW©H$Ÿ& Xod dmoiImdm EH$Ÿ& AmnU H$moU hm {ddoH$Ÿ& nm{hbm<br />

nm{hOoŸ&& (Xm. 9-10-13)H$maU ømVM ZaXohmMo gmW©H$ Amho åhUyZ g_W©<br />

~OmdVmV, H$s Vwåhr namonH$ma,_¥Xw^mfU, Xwgè`mMo g_mYmZ gd© H$amM nU _w»`Ëdo<br />

ho bjmV R>odm. _aUmMo ñ_aU Agmd|Ÿ& h[a^ŠVrg gmXa ìhmd|Ÿ& _amoZ H$sVug<br />

CadmdoŸ& `oU| àH$ma|Ÿ&& (Xm. 12-10-13) `mZoM g‚mZm§Zm - g§Vm§Zm - g§Vmof<br />

hmoVmo.<br />

Xoh Ambm Vgm OmUma. nU AmË_ñdê$nmZo Vy _mJo Camdog. åhUOo Vy<br />

AmË_kmZ H$ê$Z ¿`mdog. ho kmZ g§VH¥$noZo hmoVo. åhUyZ Ë`m§Zm à{UnmV H$ê$Z<br />

n[aàíZ, godm BË`m{X _mJm©Zr g§Vwï> R>odmdo. _mJrb ûcmoH$mV gd© bmoH$m§{g ao<br />

Zrddmd| `mV "g‚mZm Zrddmdo.'<br />

<br />

ZH$mo ao _Zm Ðì` V| nw{T>bm§M|Ÿ&<br />

AVr§ ñdmW©~wpÜX Z ao nmn gm§M|Ÿ&<br />

KS>o ^moJU| nmn V| H$_© ImoQ>|Ÿ&<br />

Z hmoVm _Zmgm[aIo Xw:I _moR>oŸ&&9Ÿ&&<br />

gd© bmoH$m§g g_mYmZ {Xë`mZo ì`dhma gwa{iV hmoVmo. g‚mZm§Zm<br />

g_mYmZ {Xbo Va na_mW© gwImMm hmoVmo. ñdmW© d na_mW© gwa{iV<br />

MmbUogmR>r AmUIr EH$m _Zmo{dH$mamMm Ë`mJ H$amdm bmJVmo. Vmo åhUOo<br />

"naÐì`mnhma'. nyduÀ`m ûcmoH$mV nmM {dH$mam§Mo dU©Z Ambo Amho. bmo^m~Ôb<br />

22 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 23


`m ûcmoH$mV {ddoMZ.<br />

n«n§MmV Ðì`m§Mr Amdí`H$Vm KS>moKS>r Amho. Ë`m{dZm _mZdmMm {Zdm©hM<br />

hmoV Zmhr. àn§Mr nm{hOo gwdU©Ÿ& na_mWu n§MrH$aUŸ& ñdV:gH$Q> H$moUmbmhr<br />

Z \$g{dVm nyU© Eo{hH$ gwI àmßV H$ê$Z KoUo - àn§M gmYUo. nwê$fmW© åhUOo<br />

àmßVì` dñVyMr BÀN>m. BÀN>m ào_m_wio, ào_ gwIm_wio, gwI {df`m_wio d {df`<br />

Ðì`m§_wio åhUyZ Ðì` {à` d Vo àmßV H$ê$Z KoUo hm nwê$fmW©. nU Y_m©H$S>o bj Z<br />

XoVm AW© Vmo AZW©. Ðì` àmßVrgmR>r ñdmW© amhUmaM. nU Vmo AVr ñdmW© Zgmdm.<br />

ñdÐì`mda Iwemb {Zdm©h H$amdm nU naÐì`mda ~mOramd hmoD$ Z`o.<br />

Xwgè`mÀ`m Ðì`mnhmamZo nmn CËnÞ hmoVo. Á`m H$_m©Zo nmn CËnÞ hmoVo Vo H$_©<br />

ImoQ>o - dmB©Q> KmVH$s. åhUyZ Ë`mÁ`. AVr ñdmW© gmYbm Va nmn,Oa gmYbm<br />

Zmhr Va `m OÝ_rM Xw:I ^moJmdo bmJVo. CXm. _moR>m nJma AgyZ KoVbobr bmM.<br />

Agm hm naÐì`mnhmamMm IoiI§S>mo~m Amho.Amnbo Amnë`mbm PonV Zmhr _J<br />

Xwgè`mMo Km|JS>| H$embm KoVmog ? _m J¥Y: H$ñ`{MÜXZ_² (B©emdm). ñdÐì` H$go<br />

N>iVo `mMo ZmWm§Zr dU©Z Ho$bo Amho YZmJ_Zr A{VH$ï>Ÿ& YZajUr H$bh<br />

loð>Ÿ& YZZme| hmo` öX` ñ\$moQ>Ÿ& BhbmoH$s¨ H$ï> YZbmoä`mŸ&& (Zm. ^m. 23-<br />

176) ho g_mYmZ H$aVo, åhUyZ Ë`mbm Z {edmdo Va hmb d _aU. AÞ<br />

~«÷mnojm YZ ~«÷ loð>, H$maU YZm[edm` AÞM {_iV Zmhr. EH$doi AmOÝ_<br />

~«÷Mmar amhVm `oB©b nU Cnmer H$gm amhUma ? am{hbm Var H$gm OJUma ?<br />

åhUyZ Ðì` hdo. OJmVrb gd© ì`dhma `mMo Omoamda. g_WmªZr ZH$mo ao _Zm<br />

Ðì` Vo nw[T>bm§Mo Agm CnXoe Ho$bm Amho. nU Amnbm gd© ì`dhmaM naÐì`mda<br />

MmbUmam. d¡ÚmMo Ðì` amo½`mH$Sy>Z, dH$sbmg A{ebmH$Sy>Z, ì`mnmamMo<br />

{JèhmBH$mH$Sy>Z, MmH$am§Mo _mbH$mH$Sy>Z Agm nXmonXr gd© ì`dhma MmbVmo.<br />

_J darb CnXoemer _oi H$gm ~gm`Mm ? `mgmR>r ñdÐì`-naÐì` `mMm ZrQ><br />

CbJS>m H$ê$Z KoD$. C{MV qH$dm `mo½` _mo~Xbm XoD$Z Oo Ðì` KoVbo OmVo.<br />

Vo ñdÐì` d AZw{MV, Anwam _mo~Xbm XoD$Z ñdrH$mabobo Ðì` Vo naÐì`.<br />

AmO ì`dhmamV, JwimV Ym|S>o, gmoÝ`mV Vm§~o, YmÝ`mV IS>o, nJma AgyZ bmM<br />

ho gmao naÐì`M. Ë`m_wioM IyZ, XamoS>o, Ominmoi `m§Mm gam©g dmna. Ë`m_wio<br />

nmng§M`. OmoS>mo{Z`m YZ CÎm_ doìhmao àm_m{UH$nUmZo ñdÐì` g§M` H$am.<br />

{Okmgyg Aer e§H$m `oUo ñdm^m{dH$ - Omo ~oNy>Q>, ~oJw_mZ naÐì`mnhma<br />

H$aVmo, Vmo ì`mdhm[aH$ OJmV ^a^amQ>rbm Ambobm AmT>iVmo. `mMo CÎma<br />

Ago , H$s {XgUmar ^a^amQ> nyd© nwÊ`mB©Mr AgVo d hmoUmao nmn nwT>o ^moJmdo<br />

bmJVo. `: emó{d{Y_wËg¥Á` dV©Vo H$m_ H$maV:Ÿ& Z g {gpÜX_dmßZmo{V Z<br />

gwI§ Z nam§ J{V_²Ÿ& (^. Jr. 16-23)"emñÌm~mhç qH$dm AZw{MV H$_m©Zo gwQ>H$m<br />

hmoV Zmhr,loð> JVr Zmhr d Eo{hH$ gwIhr Zmhr' hm {gÜXm§V Amho. nmnmMo \$i<br />

Ho$ìhmVar {_iUma ho {ZpíMV. naÐì`mnhma ho _moR>o nmn Amho. naÐì` naZmarMm<br />

A{^bmfŸ& VoWy{Z`m èhmg gd© - ^m½`mŸ& K{Q>H$m {Xdg _mg, df] bmJo<br />

VrZŸ& ~m§Ybo nVZ JmR>moS>rgŸ& nwT>o KmV Ë`mMm amoH$S>m eHy$ZŸ& nwT>| H$ar JwU<br />

{ZíM`ogrŸ&& VwH$m åhUo EH$m VS>VmWdS>Ÿ& H$mi bmJo ZmS> narIamŸ&& (Jm.<br />

3436) åhUyZ g_W© CnXoe H$aVmV. naÐì` ZH$mo.<br />

ñdÐì`mV gwI _mZyZ amhUoV \$bàmßVr H$m` ? {OVH$m n¡gm VodT>çmVM<br />

O_ ~gdm`Mm Agm EH$Xm {ZíM` Pmbm H$s hiyhiy N>mZN>moH$sda {Z`§ÌU<br />

`oVo.Ë`m_wio AZoH$ {df`m§Mm Ë`mJ hmoVmo. {df` OgOgo gwQy> bmJVrb, VgVgo<br />

d¡am½` ~migoXma hmoD$ bmJVo. Vrd« d¡am½`mZo {Zñn¥hVm ~mUVo. {Zñn¥hVm ~mUbr<br />

H$s Vmo gmYH$ ^Jd§Vmbm {à` hmoVmo d Ë`mÀ`m H¥$nmàgmXmZo na_mW© gmYVmo.<br />

Á`mgr bú_rMr {ZanojVmŸ& Ë`mMr {ZË` dñVr _mPo _mWm§Ÿ& Ë`mhrhmo{Z<br />

n{T>`§VmŸ& Am{UH$ gd©Wm _O ZmhrŸ&& (Zm.^m. 19-114) OoW {Zñn¥hVm g_yi<br />

gm§JŸ& Ë`mMr Zm§d X¥T> d¡am½`Ÿ& ho na_mWm©Mo {ZO^m½`Ÿ& `oUo lra§J gmnS>oŸ&<br />

(Zm. ^m. 25-64)<br />

nU naÐì`mnhmamMr ~wpÜX Pmbr H$s AY:nVZ R>aboboM. H$m_, H«$moY,<br />

bmo^mà_mUo naÐì`, naXmam d naqZXm hrhr VrZ ZaH$mMr ÛmaoM hmoV. ({Ì{dY§<br />

ZaH$ñ`oX§) naÐì`-naXmam-aVrŸ& namndmXmMr dX§VrŸ& hr Zm§d Jm "ZmaH$s<br />

JVr'Ÿ& OmU {ZpíMVt CÜXdmŸ&& (Zm. ^m. 20-112) åhUyZ nmnmbm d Xw:Imbm<br />

H$maUr^yV hmoUmar naÐì`mnhma ~w{Õ {hMm Ë`mJ H$a.<br />

<br />

gXm gd©Xm àr{V am_t YamdrŸ&<br />

Xw:ImMr ñd`| gm§S>r Ordt H$amdrŸ&<br />

Xoho Xw:I V| gyI _mZrV Omd|Ÿ&<br />

{ddoH|$ gXm ñdñdê$nr ^amdoŸ&&10Ÿ&&<br />

AmVmn`ªVÀ`m ûcmoH$m§Mm {dMma Ho$ë`mg, ^ŠVrn§WmZoM OmUoMo<br />

Ü`o` _ZmnwT>o R>odbo. Ë`mgmR>r à^mVr am_qMVZ d doimodoir Zm_moƒma ho<br />

24 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 25


gmYZ gm§{JVbo. `m ûcmoH$mV gJwUê$nmZo ZQ>bobm Omo lram_ A§VamË_m<br />

Ë`mdaM ào_ H$amdo d Ë`mÀ`mer EH$ê$n hmoD$Z Omdo Ago gm§JVmV. H$maU<br />

Amnbohr VoM ê$n Amho. nyd© gmYZo_wio _Zmbm ñdê$nmH$ma hmoÊ`mMr nmÌVm `oVo.<br />

Xwï>g§H$ën Ë`mJ, gË`g§H$ën ñdrH$ma, bmoH$m§Mo g_mYmZ, g‚mZ godm H$ê$Z<br />

Ë`m§Zm g§Vmof{dUo, naX«ì`mMm A{^bmf gmoS>Uoo, øm_wio d¡am½` CËnÞ hmoD$Z<br />

AÝV:H$aU ewÜX hmoVo, gmpÎdH$ ~ZVo. AÝV:H$aU ewÜX Pmbo H$s gmYH$<br />

Zm_ñ_aUmdê$Z hiyhiy g»` ^ŠVrÀ`m nm`arda `oVmo d nwT>o EH$ê$n hmoVmo.<br />

Xodmet g»`Ëd H$go amImdo d AmË_mam_r H$go {_giyZ Omdo `mgmR>r hm<br />

ûcmoH$ gm§{JVbm gJwUr ^Omd|Ÿ& {ZJw©Ur AZÝ` ìhmdoŸ& ho `m ûcmoH$mMo gma<br />

åhUVm `oB©bŸ&<br />

g_W© _Zmbm åhUVmV, ""~m _Zm, ào_ H$am`Mo Vo Xohmda H$ê$<br />

ZH$mog, Va öX`ñW Omo em_gw§Xa am_à^y Ë`mModa H$a. {ZJw©Um[edm` gJwU<br />

Iao Zmhr ho Iao nU gJwU Iao Yaë`m{edm` {ZJw©Umbm nmohMVmM `oV Zmhr.<br />

ZmVwS>o _w»` na_mË_mŸ& åhUmo{Z H$amdr bmJo à{V_mŸ& åhUyZ öX`ñW Omo<br />

AÝVamË_m Ë`mModa à^y am_M§ÐmMr ^mdZm H$ê$Z Ë`mModaM ào_ R>od. hm<br />

A§VamË_m Ogm AZm_r VgmM ghòZm_r AgyZ ^mdmMm ^wHo$bm Amho. åhUyZ<br />

ào_mZo Ë`mMo ^OZ H$a. VmoM VwPm OÝ_moOÝ_rMm gmo~Vr Amho. Ho$di ñdmWu<br />

qH$dm ñ_emZmn`ªV `oUmam hm gmo~Vr Zìho. {Odmda ào_ H$go H$amdo ho<br />

`mbmM g_OVo. Xod àr{V amIm| OmUoŸ& Xodmgr H$amd| gmOU|Ÿ& {OdbJo AdKr<br />

{ngyU|Ÿ& H$m_m Z `oVrŸ&& g»` XodmM| VwQ>oZmŸ& àr{V XodmMr {dQ>oZmŸ& Xod H$Xm<br />

nmbQ>oZmŸ& eaUmJVm§grŸ&& (Xm. 4-8-29,30) åhUyZ àrVr am_r Yamdr, hm<br />

AmJ«h.<br />

Xodmda ho ào_ BVHo$ OS>mdo H$s Ë`mnwT>o XohXw:ImMr AmR>dUhr hmoD$<br />

Z`o. CXm :- gVrMo ào_. gm§Sy>Zr Am§nwbr g§gmadoWmŸ& H$arV Omdr XodmMr<br />

qMVmŸ& {Zê$nU H$sV©Z H$Wm dmVm©Ÿ& XodmÀ`mM gm§Jmì`mŸ&& (Xm. 4-8-7)<br />

Amnwb| AdKoMr Omd|Ÿ& nar Xodmgt g»` amhmd|Ÿ& Eogr àrVr Ord| ^mdoŸ& ^Jd§Vr<br />

bmJmdrŸ&& (Xm. 4-8-9) Xw:ImMr AmR>dU hmoD$ Z`o, `odT>oM Zìho Va<br />

XohXw:I ho CbQ> gwIM dmQ>bo nm{hOo. Xohmbm AmnXm Ambr H$s Xod<br />

AmR>dVmo.AmnXoMo ho _hV² CnH$maM ZìhoV H$m` ? åhUyZ Xohmbm Xw:I Pmbo.<br />

qH$dm g§H$Q>o Ambr Var Ë`mVM Amnbo H$ë`mU Amho Ago OmUyZ gwI<br />

_mZmdo. àn§MmV AmnU Ago dmJVmo _J XodmgmR>r H$m Zmhr ? AmnX: g§VwZ:<br />

eídV² hm Hw§$VrZo _m{JVbobm da gd©lwV Amho.<br />

eodQ>À`m AmoirV {ddoH$mZo am_ê$nr åhUOoM AmË_ñdê$nr {_giV<br />

Omdo. Ago g_W© gm§JVmV. H$maU VoM Amnbo ñdê$n AgyZ VoM na~«÷hr Amho.<br />

AmË_m ~«÷¡d Zm na:Ÿ&& {ddoH$ hm eãX \$ma _hËdmMm. àmn§{MH$ {dMmamnmgyZ<br />

CËnÞ hmoUmè`m d¥Îmrbm {dMma åhUVmV. AmË_mZmË_ {dMmambmM {ddoH$<br />

Ago åhUVmV. na_mWm©V {ddoH$mbm \$ma _hËd Amho. {ddoH$m_Ü`o gmnS>oZmŸ&<br />

Eogo Vmo H$mhrM AgoZmŸ&& `m ûcmoH$mVrb {ddoH$ eãXmMm AW©M _ZmMo íbmoH$mVrb<br />

gd© {R>H$mUr bmJy Amho. am_ê$n ho {ddoH$mZo OmUyZ ¿`mdo. {ddoH$mZo Xw:I gmoS>mdo.<br />

{ddoH$mZo XohXw:I gwI _mZmdo Am{U {ddoH$mZoM ñdê$nr ^amdo.<br />

AmË_mam_mda ào_ OS>bo H$s gmh{OH$M Ë`mMr H¥$nm hmoVo d `mo½`<br />

Vmo {ddoH$ hmoD$Z ñdê$nkmZ àmßV hmoVo. XXm{_ ~wpÜX§ `moJ§ V§ `oZ _m_wn`m§{V VoŸ&&<br />

Ago ^JdmZ² ñdV:M gm§JVmV. ào_mZ§Va {ddoH$ H$m` H$amdm ? Vmo hm gÐÿn,<br />

{MÐÿn Am{U VÐÿnŸ& ñdñdê$n åh{UOo Amnb| ê$nŸ& Amnb| ê$n åhUOo<br />

Aê$nŸ& VÎd-{ZagZm CnarŸ&& (Xm. 13-3-30) VÎdm§Mo JmR>moS>o earaŸ& `mMm<br />

nmhVm§ {dMmaŸ& `oH$ AmË_m {Za§VaŸ& AmnU ZmhtŸ&& (Xm. 6-2-33) AI§S>,<br />

kmZKZ, öX`ñW AmË_mam_mMo Oo ñdê$n VoM _mOo ñdê$n hmo`. n§M^m¡{VH$<br />

Xoh ~mOybm Ho$bm åhUOo Xoh {Zamg Pmbm H$s _r Agm H$moUr {XgV Zmhr.<br />

EH$M¡VÝ` KZ AmË_ê$nM CaVo, VoM Amnbo ñdê$n. _r _r åhUyZ Omo Amnbm<br />

Xohmh§H$ma CR>Vmo, Vmo Ë`m AmË_mam_mMo ApñVËdmdaM. _mUgmMr Xod Mmbdr<br />

Ah§VmŸ& _rM EH$ H$Vm© åhUmo{Z`mŸ&& g§{dÝ_mÌ pñWVíMmh_Omo@pñ_ {H$_V:<br />

na_²Ÿ&& _r `m _mÂ`m Om{UdoZo _bm gd©- H$mhr H$iyZ `oVo. XohmMo, g¥ï>rMo kmZ<br />

hmoVo. _mÂ`mV gd© àW_ _r ho ^mZ {Z_m©U hmoD$Z `m ^mZmZoM gd© _bm<br />

g_OVo. gwfwßVrV _r hr OmUrd brZ Pmbr AgVm, H$mhrM H$iyZ `oV Zmhr.<br />

gdmªMo kmZ H$ê$Z XoUmao _mPo ^mZ Oa BVHo$ kmZñdê$n Amho, Va gwfwßVrV<br />

H$moUVoM Ñí` ZgVm, Á`m _mÂ`mV Vo {daVo, Vmo _r ko`eyÝ` Ho$di kmZ_mÌ<br />

AmZ§XKZM Amho. Agm hm {ddoH$ ^JdËàrVrZo hmoVmo. _r hr CR>Umar d¥Îmr,<br />

gwfwárà_mUo OmJ¥V AdñWoV AmË_ñdénmV Zmhrer H$aUo, hoM ñdê$nr ^aUo<br />

hmo`. _r ZmhrM gd© Vmo AmË_mam_ `mgmR>r gmYZ `m íbmoH$mV gm§{JVbo Amho.<br />

n{hbo gmYZ - "àr{Vam_r Yamdr' - gJwUr ^Omdo. gJwU ^OZmV<br />

XohmMm {dga nS>bm H$s EH$sH$S>o _r Zmhrgm hmoVmo d eodQ>r {Zê$nm{YH$<br />

26 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 27


na_mË_ê$nM {e„H$ CaVo, VoM Amnbo ñdê$n.<br />

Xwgao gmYZ - {ddoH$mZ| {MÎmd¥Îmr {ZamoY H$aUo. {ZJw©Ur AZÝ`<br />

ìhmdoŸ& `mgmR>r {eî`m EH$m§Vr ~¡gmdoŸ& ñdê$nt {dlm§Vrg Omd|Ÿ& VoU| JwU| ÑT>mdoŸ&<br />

na_mW© hmŸ&& (Xm. 5-6-58) Pmbobm {ddoH$ ÑT> H$ê$Z ñdê$nmZw^dmgmR>r<br />

Aä`mg H$amdm - d¥Îmr{ZamoY H$amdm. OoW| Ü`mZ YmaUm gaoŸ& H$ënZm<br />

{Z{d©H$ënt _waoŸ& Ho$di k{ßV- _mÌ CaoŸ& gyú_ ~«÷Ÿ&& (Xm.8-8-59) g§V<br />

VwH$mam_ _hmamO `m§Mm hm A^§J nmhm. A§VatMo§ Ü`mZŸ& _w»` `m Zm§do§ nyOZŸ&<br />

Cnm{YVo AdK| nmnŸ& JmoS> {ZagVm§ g§H$ënŸ& Amkm nmimdr hm Y_©Ÿ& OmUVo<br />

hmo OmUm d_©Ÿ& VwH$m åhUo d¥{ÎmŸ& A{dQ> ho ghO pñWVrŸ&& (Jm. 2278)<br />

Agm hm Aä`mg AI§S> Mmby nm{hOo. gH$mir CR>ë`mnmgyZ nwZ:<br />

Pmonon`ªV ñdê$n VmXmË_ R>odmdo. {ZÐm`m bmoH$dmVm©`m: H$m_m XohmË_ {dñ_¥Vo:Ÿ&<br />

H$qMÝZmd ga§ XËdm qMV`oË_mZ_mË_rZŸ&&<br />

{ZÐm, ZgVr CR>mR>od, bmoH$qZXm, ñVwVr, AmË_{dñ_¥Vrg H$maU<br />

hmoUmao H$moUVohr H$m_m{X {dH$ma `m§Zm dmd {_iy Z XoVm, AI§S> Ü`mZr _½Z<br />

Agmdo. hmM _mojY_©. JrVoV, AmË_g§ñW§ _Z: H¥$Ëdm Z qH${MX{n qMV`oV²Ÿ&&<br />

`m ûcmoH$mV gm§{JVbm Amho.<br />

g_W© - gH$i Y_mª_Ü`o Y_©Ÿ& ñdê$nr amhUo hm ñdY_©Ÿ&& `mgmR>r<br />

EH$ jUhr Z Xd{S>Vm, `m{M OÝ_| `oUo§{M H$mioŸ& g§gmar hmoB© Oo {Zami|Ÿ&<br />

_moj nm{dOo {ZíMi|Ÿ& ñdê$nmH$ma|Ÿ&& (Xm. 6-9-29) Ago ñnï> ~Omdbo Amho.<br />

<br />

OZt gd©gyIr Agm H$moU Amho ?Ÿ&<br />

{dMma| _Zm Vy§{M emoYy{Z nmhoŸ&<br />

_Zm Ëdm§{M a| nyd©g§{MV Ho$b|Ÿ&<br />

V`m gm[aI| ^moJU| àmßV Omb|Ÿ&&11Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mbm nyaH$ Agm hm ûcmoH$ Amho. XohXw:ImMm {dMma<br />

H$ê$ ZH$mo. CbQ> Xw:I Vo gwI _mZrV Om Agm Omo _Zmbm CnXoe Ho$bm.<br />

Vmo R>g{dUogmR>r, ÑT> hmoUogmR>r `m ûcmoH$mV H$_©{dMma gm§{JVbm Amho.<br />

OJmV Xw:ImgmR>r H$moUmMrhr _mJUr Zmhr, Var àË`oH$mMo _mJo Xw:I AmhoM.<br />

gwImgmR>r gdmªMr YS>nS> AgVmhr gwI àmßV hmoV Zmhr Ago H$m ? `mMr<br />

XmoZ H$maUo AmhoV. gwImMo Iao ñWmZ _Zwî`mbm _mhrV Zmhr. åhUyZ gXm<br />

ñdñdê$nr ^amdo Ago ~Omdbo. Xwgao, AmnboM H$_© AmnUmg ^modVo. åhUyZ øm<br />

{R>H$mUr H$_©{dMma _m§{S>bm. ~m _Zm, `m OJmV gd©W¡d gwIr H$moU<br />

Amho ? H$moUr Zmhr. dada nmhVm ~arM _mUgo gwImV dmdaV AgyZ AmnU _mÌ<br />

Xw:ImV AmhmoV Ago dmQ>Vo. nU hm ^«_ Amho. WmoS>m {dMma d Mm¡H$gnUm<br />

XmIdbm Va OJmV gd© ~mOyZo gwIr H$moUrM Zmhr, AgoM {Xgob. ^anya<br />

g§nÎmr VoWo dmagm Zmhr, AR>am {dído Xm[aÐç VoWo nmoam§Mo bQ>m§~a, ^mar ^yH$<br />

VoWo AÞmMm VwQ>dS>m, ^anya YmÝ` VoWo ^yH$M Zmhr, VrúU ~wÜXr nU {Vbm<br />

dmd Zmhr, gd© gmoB© VoWo ~wpÜX_m§Ú, Ago gam©g nhmd`mg gmnS>Vo. Ago gd©Ì<br />

Ag_mYmZ H$m ? (1) Amnbr d¥Îmr n[apñWVrV AS>H$bobr AgVo Am{U n[apñWVr<br />

gmaIr ~XbV AgVo. Ë`m_wio Amnbr d¥Îmr M§Mb amhVo. gwI d¥Îmr - ñW¡`m©V<br />

Amho. pñWa d¥Îmr hmoV Zmhr åhUyZ AgwI. (2) AmO Amho Ë`mnojm CÚm H$mhr<br />

{Zamio Agmdo Aer Zm{dÝ`mMr AmdS>. H$nS>m ZdrZ, ImUo ZdrZ, XoImdm ZdrZ,<br />

Aer Zm{dÝ`mMr AmdS> åhUOo AgwI. (3) gwI qH$dm g_mYmZ hm nyU©ËdmMm<br />

ñd^md Amho. Aën OJmV na_mË_ dñVyM nyU© AgyZ VoM gwImMo ñWmZ Amho.<br />

R>o{dë`mOmJr emoYbo Va Vr dñVy gmnS>Uma. AÝ`Ì H$moR>ohr Vr gmnS>Uma<br />

Zmhr. Ooìhm gwIê$n na_mËå`mer EH$ê$n ìhmdo, VoìhmM AmUIr H$mhr ZH$mo<br />

Aer AdñWm `oVo. Vo gwImMo {ZYmZ Amho. Amnë`mOdiM AJXr öX`mV, nU<br />

Amnbm emoY Mmbbm Amho. BVaÌ ~mhç {df`mV. åhUyZ AgwI: öX`m_Ü`o _r<br />

am_yŸ& AgVm gd© gwImMm Amam_yŸ& ^«m§Vmgr H$m_y {df`mdarŸ&& Am§Yù`mZo<br />

gmIa g_OyZ _rR> Im„o Va Vo JmoS> H$go bmJUma ? gd© Xw:ImMo _yi H$emV<br />

Agob Va Xoh~wÜXrV Amho. AgwI hmoÊ`mbm, _Zmbm nQ>ob Ago gmYo H$maU åhUOo<br />

hdo Vo Z `oUo Am{U ZH$mo Vo `oUo ho Amho. hr XmoÝhr H$maUo Amnbo hmVMr<br />

ZmhrV. Xw:I d g§H$Q>o Oa An[ahm`© Va _J qMVm H$emgmR>r ? g§{MVmZwgma<br />

Oo hmoUma Agob Vo hmoB©b Ago OmUyZ am_ ^OZr bmJmdo. Ë`mÀ`m H¥$noZo<br />

ñdñdê$nr ^amdo. AmVm hmoUma V| hmò o Zm H$m§Ÿ & Am{U OmUma V| Om`o Zm<br />

H$mŸ & VwQ>br _Zm§Vrb Ame§H$mŸ & OÝ__¥Ë`mMrŸ & (Xm. 6-2-44) g_W©<br />

åhUVmV. OZt g§{MV| qnS> {Z_m©U PmbmŸ & _Zt V|{M ^moJmd`m Ord<br />

AmbmŸ & ew^mey^ hmoUma H$m§hr H$ioZmŸ & nwT>o àmßV ~«÷m{XH$m§hr<br />

Q>ioZmŸ & (H$ê$Um 24 -1) gwI Xw:I ^moJdUmao Amnbo g§{MV. øm<br />

g§{MVm{df`r A{dMma eodQ>À`m XmoZ Amoir§V AmT>iVmo. H$mbmbm AZwgê$Z<br />

28 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 29


H$_m©Mo VrZ àH$ma AmhoV. g§{MV, {H«$`_mU d àmaãY. AZoH$ OÝ_mVrb nmn<br />

nwÊ`m{X H$_© Oo ^moJë`mdmMyZ gmRy>Z amhVo Vo g§{MV, Vo g§ñH$maê$nmZo<br />

AkmZmgh - Xoh~wÜXrgh gyú_ê$nmV amhVo. Mmby Agboë`m XohmH$Sy>Z hmoUmao<br />

{ZË`, Z¡{_{ÎmH$ H$_© Vo {H«$`_mU. `m H$_m©VyZM g§{MV d àmaãY {Z_m©U<br />

hmoVo. `m Mmby H$_m©Vrb H$mhr H$_©, ^moJÊ`mgmR>r hmoV AgVo d H$mhr H$_©,<br />

nwT>rb àmaãY^moJ ~Z{dÊ`mgmR>r åhUOo g§{MVmgmR>r amhVo. {H«$`_mU H$_©M<br />

g§{MV d àmaãY `mV dmQ>bo OmVo. Mmby H$_m©Mr ^a nSy>Z g§{MV gmR>V<br />

OmVo, VgoM Ambo àmaãYhr \$b nXar nS>on`ªV ~ZV OmVo. _Zwî` Amnbo<br />

àmaãY Amnë`mM H$_m©Zoo ~ZdVmo. åhUyZ _Zwî`mZo àmaãYmMr g~~ Z gm§JVm<br />

g§{MVmV Mm§Jë`m H$_m©Mr ^a Q>mH$ë`mg àmaãYhr Mm§Jbo ~ZVo.<br />

H$_© {dMmamg§~§Yr Xwgar _hËdmMr Jmoï> Aer H$s, B©ídamZo<br />

_Zwî`mbm H$_©ñdmV§Í` {Xbo. nU \$bñdmV§Í` Amnbo hmVr R>odbo Amho.<br />

H$moUË`m H$_m©Mo H$moUVo \$b d Vo Ho$ìhm Úmd`mMo ho B©ídamYrZ. H$_©Ê`o<br />

dm{YH$mañVo....(^. Jr. 2-47) `mMo H$maU Ago H$s, \$b^moJ _Zwî`mMo<br />

ñdmYrZ R>odbm Va, ñd^mdV:M Vmo ñdmWu Agë`m_wio ñdgwImW© Vmo<br />

Xwgè`mÀ`m ñdmV§Í`mda Kmbm Kmbrb. B©ídar Xa~maMm Ý`m` g_Vmob Amho.<br />

Oo noamdo Vo CJdmdo. Oo H$amdo Vo ^amdo. Ogo H$amdo Vgo ^amdo eãX Hw$Umda<br />

R>oD$ Z`oŸ&& Amë`m {Xdgm gmXa ìhmdo IoX H$Xm[n H$ê$ Z`oŸ& hm g§gma {_Ï`m<br />

`mOda {dídmg Yê$ Z`oŸ&& H$moUr Hw$UmMo Zmhr gIo JmoÌr Amnbo _mZy Z`oŸ&<br />

AmË_mZmË_ {dMma H$ê${Z`m {ZË` Agmdo _ê$ Z`oŸ&& ~m _Zm, VwPoM H$_© Vwbm<br />

^moJmdo bmJV Amho. Voìhm ñdH$_m©Zo B©ídamg g§Vwï> Ho$bog Va Vmo H¥$nmiy<br />

Xod ñdê$nr Zm§Xmdo Aer ~wÜXr {ZpíMV XoB©b.<br />

<br />

_Zm _mZgt Xw:I AmUy§ ZH$mo aoŸ&<br />

_Zm gd©Wm emoH$ qMVm ZH$mo aoŸ&<br />

{ddoH|$ Xoh~wpÜX gmoSy>{Z ÚmdrŸ&<br />

{dXohrnU| _w{ŠV ^moJrV OmdrŸ&&12Ÿ&&<br />

_ZmMo ûcmoH$ AWm©bm \$ma gmono nU AZw^{dÊ`mg JhZ Ago<br />

AmhoV. _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo H$s ""_Zm VwPoM H$_© Vwbm ^modVo. VwÂ`m<br />

H$_m©Zwgma gwI:Xw:I dmQ>çmbm `oVo. Vo Ho$ìhm `oUma ho B©ída R>a{dUma. _J<br />

Or Jmoï> VwÂ`m ñdmYrZ Zmhr, Vwbm ^moJmdr bmJUmaM, Ë`m~Ôb {ZîH$maU<br />

Xw:I, emoH$, qMVm H$ê$Z H$m` Cn`moJ ? {dMmamZo {Z_yQ>nUo Vr gmogUo hoM<br />

ehmUnU.'' åhUyZ n{hë`m XmoZ AmoirV Xw:I AmUy ZH$mo, qMVm H$ê$ ZH$mo,<br />

hm CnXoe.<br />

Xw:I qH$dm emoH$ `mMo _yi H$maU - Xoh~wÜXr qH$dm Xoh Ah§H$ma.<br />

åhUyZ {ddoH$mZo hr Xoh~wÜXr H$er Zï> H$aVm `oB©b BH$S>o bj {Xbo nm{hOo.<br />

Xoh~wÜXr åhUOo H$m` ? Vo{M H$m`m _r AmnU ho Xoh~wÜXrMo bjUŸ&& eara<br />

åhUOo _r hm Ah§H$ma KmVH$ Amho. `m_wioM {df` _bm åhUOo earambm<br />

gwI XoVrb `m AmeoZo _Zwî` {df`m§_mJo YmdVmo. Vo {df` n«mßV H$ê$Z KoUogmR>r<br />

~aodmB©Q> H$_© H$aVmo d H$_m©Zwgma ~aodmB©Q> ^moJ ^moJVmo. ^moJmgmR>r Xoh d<br />

Xohm_wio H$_© `m H$_© H$MmQ>çmVyZ gwQ>Ê`mMm EH$M _mJ©. Vmo åhUOo - AmnU<br />

H$moU ? Amnbo ñdê$n H$m` ? `mMo {ddoH$mZo kmZ àmßV H$ê$Z KoUo. `W¡ Ym§g<br />

{_ÜXmo@{½Z^©ñ_gmËHw$ê$VoOw©ZŸ&& (^. Jr. 4-37) AmË_ñdê$nmÀ`m àË`j kmZmZo<br />

g§{MV H$_© Zme nmdVo. `mM kmZm_wio Xoh~wÜXr gwQy>Z H$_m©nmgyZ Amnbr<br />

A{bßVVm g_OVo d {H«$`_mU ~mYH$ hmoV Zmhr. àmaãY ^moJyZ g§nVo, AmË_kmZmZo<br />

{ÌdJ© H$_© g_yh Zï> hmoVmo.<br />

`mda EH$ Aer e§H$m `oB©b H$s, kmZmbmgwÜXm Oa àmaãY^moJ gwQ>V<br />

Zmhr, ^moJmdmM bmJVmo Va ho àmaãY Zï> hmoVo Ago H$go åhUVm `oB©b d<br />

^Jd§V ""kmZm{½Z: gd© H$_m©{U ^ñ_gmËHw$ê$Vo'' Ago H$go åhUVmV ? BVa<br />

AkmZr OZm§Zm kmZr gwIXw:Im{X àmaãY ^moJ ^moJVmo Ago dmQ>Vo, nU kmZmMo<br />

Ñï>rZo Ë`mMo ñdàmaãY Zï>M Pmbobo AgVo. H$maU gwIXw:Im{X àmaãY ^moJ<br />

earambm AgyZ, Ë`m earamnmgyZ AmnU AJXr {Zamio Amhmo, Agm Ë`mMm<br />

AZw^d AgVmo. (àmaãY Xohmbm-AmËå`mbm Zmhr, ho kmZr AZw^dmZo OmUV<br />

AgVmo) åhUyZ Ë`mMo ñdV:Mo Ñï>rZ| àmaãY Zï>M Pmbobo AgVo. gmYyMm Xoh<br />

{IVnVbmŸ & AWdm ídmZm{XH$s¨ ^{jbmŸ & ho àeñV Z dmQ>o OZmbmŸ&<br />

_§X~wÜXrñVdŸ&& (Xm. 7-10-26) AmnU _mÌ àH¥$VrÀ`m JwUmH$Sy>Z åhUOo<br />

XohmH$Sy>Z hmoUmar H$_©©o _r H$Vm© øm Xohmh§H$mam_wio Amnë`m Camda KoVmo, åhUyZ<br />

àmaãYhr Amnë`m ~moH$m§S>r ~gVo. ""àH¥$Vo: {H«$`_mUmZr JwU¡: H$_m©{U gd©e:Ÿ&<br />

Ah§‘>ma{d_yT>mË_m H$Vm©h{_{V _Ý`VoŸ& (^. Jr. 3-27) kmÝ`mMm XohmnmgyZ<br />

A{bßV Agë`mMm AZw^d Amnë`mgma»`m AkmZr OZm§Zm Zgë`m_wio,<br />

30 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 31


kmZr àmaãY ^moJ ^moJyZ g§n{dVmo. Ago Amnbo g_OwVrgmR>r åhQ>bo OmVo.<br />

kmÝ`m§Mo Ñï>rZo kmZm{½Z:gd© H$_m©{U hoM ^Jd§VmMo åhUUo gmW© hmo`.<br />

H$_©H$MmQ>çmVyZ gwQ>UoMo Agë`mg gd© Xw:I, emoH$, qMVm gmoSy>Z<br />

kmZ àmßV Ho$bo nm{hOo. EoH$ kmZmM| bjUŸ& kmZ åhUOo AmË_kmZŸ& nhmd|<br />

AmnUm{g AmnUŸ& `m Zm§d kmZŸ&& (Xm. 5-6-1)<br />

_r H$moU ? {XgUmam XohM _r H$s, AÝ` H$moUr Amho ? `mMm emoY<br />

KoVbm nm{hOo, åhUyZ g_W© eodQ>À`m XmoZ Amoir§V Ë`mMo {ddoMZ H$aVmV.<br />

AmË_mZmË_ {ddoH$mZo, AmnU XohmhÿZ AJXr doJio AmhmoV, g{ƒXmZ§X<br />

~«÷ê$n Amhmo, Agm AZw^d KoD$Z XohmVrV hmoD$Z amhmdo. hmM _wŠVrMm<br />

gmohim. Xoh~wÜXr gwQ>UogmR>r AmË_mZmË_ {ddoH$ H$amdm H$gm ? g_W©<br />

åhUVmV,""Amnw{b`m ñdmZw^d|Ÿ& AmnUmg {ZdoXmd|Ÿ& AmË_{ZdoXZ OmUmd|Ÿ&<br />

Eog| AgoŸ&&'' (Xm. 8-8-8) _r hm AZw^d OmUrdê$n Amho. `mVM Amnbo<br />

{ZamH$ma, A{ÛVr`, kmZmZ§Xñdê$n àH$Q> hmoVo, ho {ddoŠ`mbm g_OVo. _r<br />

ho ^mZ Xohmbm hmoV Zmhr ho WmoS>çm {dMmam§Vr H$iob. _r ho ^mZ XohmnmgyZM<br />

{Z_m©U hmoV Agob, Va edmV H$m {XgyZ `oV Zmhr ? edmVyZ _r ho ^mZ<br />

Zmhrgo Pmbobo AgVo, _r `m Om{UdoZo Agbobo M¡VÝ` XohmV Agon`©V<br />

XohMoVZm AgVo Am{U Vo Xohmbm gmoSy>Z Jobo åhUOo Xoh AMoVZ hmoD$Z<br />

nS>Vmo. OrU© Pmbobm H$nS>m Q>mHy$Z AmnU ZdrZ dmnaVmo, Ë`m à_mUo OrU©<br />

Xoh gmoSy>Z M¡VÝ` Zì`m XohmMm Aml` H$aVo. dmgm§{g OrUm©{Z `Wm {dhm`Ÿ&<br />

(^. Jr. 2-22) Xoh Á`mnmgyZ Pmbm Ë`m aOaoVmbm d Ë`mnmgyZ hmoUmè`m<br />

aŠV, _m§g, ËdMm, ApñW, Ho$g dJ¡ao dñVy§Zm H$moUr _r åhUV Zmhr. ho nXmW©<br />

~mhoa \o$H$bo OmVmV Voìhm _r \o$H$bm Jobmo, Ago dmQ>V Zmhr. H$mVS>r<br />

\$mQ>br AgVm _r \$mQ>bmo Ago dmQ>V Zmhr. Sw>bH$s `oD$Z XohmMo jU^a<br />

{dñ_aU hmoVo d Xoh nS>Vmo. nU ^mZmda Ambo H$s g_OVo. `mdê$Z XohmhÿZ<br />

_r ho AmË_r` ñ\w$aU AJXr doJio Amho ho H$iVo. Xoh hm AÝZmnmgyZ Pmbm.<br />

nU AÝZmbm H$moUr _r åhUV Zmhr. _r AÝZ KoVmo d gmoS>Vmo Agm AZw^d<br />

AgVmo. `m AZw^dmÀ`m AmoKmZo AÝZmnmgyZ Pmbobm Xoh _r KoVmo, _r gmoS>Vmo<br />

Agm AZw^d AgUo gmh{OH$ Amho, åhUyZ hm Xoh-_r Zìho. _mÂ`mV d<br />

XohmV O_rZ Añ_mZmMm \$aH$ Amho. (1) Xoh Ñí`, _r hr OmUrd AÑí`<br />

(2) Xoh AZoH$ åhUOo gßVYm§VyZr `wŠV, _r hr OmUrd EH$M. (3) ñdßZmV<br />

XohmMo ^mZ ZgVo. XwgamM Xoh {XgVmo. nU _r ñdßZmV AgVmoM. XohM _r<br />

AgVmo Va _r AgyZ Ë`m XohmMo ^mZ Zï> hmoUma Zmhr. (4) ñdßZmV øm<br />

XohmMm d OmJ¥VrV ñdßZXohmMm {dga nS>bm, Var Ë`m~amo~a _r ho ^mZ Zï><br />

hmoV Zmhr. (5) gwfwßVrV Va H$moUVmM Xoh Amho, Ago dmQ>V ZgyZ AmnU<br />

(_r) {dlm§Vr KoVmo, gwIê$n AgVmo, AmZ§X AZw^{dVmo.<br />

_J hm AmZ§X AmnUm{edm` EH$Q>mM H$gm amhÿ eHo$b ? VoWo<br />

AmË_mhr Zmht åhUmdmŸ& Var AmZ§X H¡$gm JUmdmŸ& ~wÜXrZo VoWrb AmZ§X<br />

OmUmdmŸ& OmJ¥VrV Ë`mM AmË_`mH$[aVmŸ& (`. Xr. 3-849)<br />

darb gd© H$maUm§_wio _r ho ^mZ XohmhyZ AJXr {Zamio Amho, ho<br />

ñnï> hmoVo. Xwgè`mMo Xoh _bm Ogo Ñí` AmhoV, VgmM _mPm Xoh _bm Ñí`<br />

Amho. dñÌ nmhUmam dñÌmhÿZ doJim AgVmo. Vgm _r kmZê$n Ðï>m ko`<br />

XohmhÿZ doJim Amho. EH$mM H$mngmMo gwVmZo ~§S>r d H$moQ> {Z_m©U hmoVmo.<br />

AÝZmÀ`m aOaoVmÀ`m Ý`wZm{YŠ`mZo Pmbobo ñÌrnwê$f Zm__mÌ AgyZ _r<br />

Ë`mnmgyZ {Zamim `odT>oM Iao. XohmMo nm§Kê$U dó d _mPo nm§Kê$U Xoh.<br />

`m_wio _r XohmhÿZ doJimM Amho. _mÂ`mà_mUo BVa gd© XohmhÿZ {^ÝZ<br />

kmZmZ§Xê$nM AmhoV. _mÂ`mgH$Q> gdmªMo ê$n EH$ na_mË_mM Amho.<br />

Ah_`{_X§M dmgyXod:Ÿ&& g_§ gd}fw ^yVofw {Vð>ÝV§ na_oída_²Ÿ& {dZí`Ëñd-<br />

{dZí`ÝV§ `: ní`{V g ní`{VŸ&& (^. Jr. 13-27) åhUyZ Oo Oo ^oQ>o ^yVŸ&<br />

Vo Vo _m{ZOo ^Jd§VŸ&& AmË_mZmË_ {ddoH$ H$amdmŸ& H$ê$Z ~am {ddamdmŸ&<br />

{ddamoZ gÑT> YamdmŸ& Ordm_Ü`|Ÿ& (Xm. 13-1-1) Xoh~wÜXrZ| ~m§YbmŸ& Vmo<br />

{ddoH|$ _moH$im Ho$bmŸ& XohmVrV hmoVm§ nmdbmŸ& _mojnXŸ&& (Xm. 6-2-36)<br />

<br />

_Zm gm§J nm§ amdUm§ H$m` Pmb|Ÿ&<br />

AH$ñ_mV V| amÁ` gd] ~wS>mb|Ÿ&<br />

åhUmoZr Hw$S>r dmgZm gm§{S> doJtŸ&<br />

~io bmJbm H$mi hm nm{R>bmJrŸ&&13Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV - {ddoH$mZo Xoh~wÜXr gmoSy>Z {dXohrnUo _wŠV<br />

pñWVrV amhmdo Ago gm§{JVbo. nU Xoh~wÜXr gwQ>br Zmhr Va H$m` AZW©<br />

hmoVmo, ho amdUmMo CXmhaU KoD$Z `m ûcmoH$ma§^r gm§{JVbo Amho. OgOer<br />

Xoh~wÜXrMr Vrd«Vm dmT>V OmVo, VgVer Amgwar d¥Îmrhr dmT>V OmVo.<br />

AgyaàOobm ImUo - {nUo Am{U J«må` ì`dhma H$aUo øm{edm` H$mhr _mhrV<br />

32 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 33


ZgVo. H$maU Vr àOm Xoh hmM AmË_m _mZrV AgVo. Ë`m_wio ì`{^Mmam{X<br />

AZrVrMo ì`dhma amOamognUo Vr H$aVo, JrVoV Amgwar g§nÎmrV OÝ_<br />

nmdboë`m _Zwî`mV Xm§{^H$nUm, _ñVr, H«$moY, {Zðw>aVm d AkmZ ho JwU<br />

AgVmV Ago gm§JyZ Vr ~§YZmbm H$maUr^yV hmoVo, Ago ^Jd§VmZr gm§{JVbo<br />

Amho. (^. Jr. 16-4)<br />

g_WmªZr `oWo Oo amdUmMo CXmhaU {Xbo Amho. Vo _moR>o _m{_©H$<br />

Amho. H$maU amdU hm Amgwar d¥ÎmrMm Agbo_wio Ë`mMo {R>H$mUr Xn© hmoVm,<br />

A{^_mZ hmoVm. H$V©ì`mH$V©ì`mMo AkmZ hmoVo. nU Vmo Xod^ŠV hmoVm. Ë`mZo<br />

VníM`m© Ho$br d e§H$amMo ào_ g§nmXZ Ho$bo. Vmo doXm§Zm _mZUmam hmoVm.<br />

`OZerb hmoVm. g§Ü`m{X {ZË` H$_m©Zwð>mZ H$aUmam hmoVm, `m X¡dr<br />

JwUm§~amo~a AkmZm_wio Vrd«ñdê$nmMr Xoh~wÜXr Ë`mMo {R>H$mUr hmoVr.<br />

Xoh~wÜXr_wio Xohmbm Oo gwI Vo _bm gwI Ago dmQ>Vo. `m gwImW© {df`mon^moJ<br />

d Eoíd`© `m§Mo {R>H$mUr AmgŠVr CËnÝZ hmoVo d VËàmßË`W© H$_© KS>Vo.<br />

{df`mgŠVr_wio doXm§Mo a_Ur` AW© Iao dmQy> bmJVmV. AÝV:H$aUmV<br />

AmË_~wÜXr CËnÝZ hmoV Zmhr. ^moJ¡íd`©àgŠVmZm§ V`mnöVMoVgm_²Ÿ& (^. Jr.<br />

2-44) X¡d| A_¥VHw§$^ OmoS>bmŸ& Vmo nm`| hmUm|{Z Cb§{S>bmŸ& V¡gm Zm{gVr Y_©w©<br />

{ZnObmŸ& hoVwH$nU|Ÿ& (km. 2-252) amdUmZo {ed^ŠVr Ho$br, nU H$m ?<br />

Xodm§Zm nmbWo KmbyZ d¡^d ^moJÊ`mMo hoVyZo, hm hoVw H$m ? Xoh Ah§H$mam_wio.<br />

åhUyZ Xoh~w{ÜX dmB©Q>. Xoh~wÜXrV Y_m©MaU Mmby Agbo Var {df`mgŠVr<br />

amhVoM. åhUyZ g_W© åhUVmV, "_Zm! amdUmgma»`m Y{_©ð>, namH«$_r<br />

nwê$fmMr Xoh~wÜXr_wio H$m` AdñWm Pmbr `mMm {dMma H$a.' EH$mEH$s,<br />

Ü`mZr_Zr ZgVm nmnmMm KS>m ^aë`m~amo~a nQ>H$Z gd© amÁ` hmVmVyZ Jobo.<br />

Ë`mMo gm_Ï`© H$m` H$_r hmoVo H$m` ? gd© Xodm§Zm ~§{XemioV S>m§~Umam, Mm¡Xm<br />

Mm¡H$S>çmMm amOm. Ë`mMo CX²Jmahr H$go Ah§H$ma`wŠV hmoVo nmhm. _O<br />

amdUmgm[aIm H$moU AmhoŸ& g_am§JUr H$mi ^rS>mo Z amhoŸ&& H$X©Z- H$mimgmaIm<br />

H$mihr _Og_moa Mma hmV H$ê$ eH$V Zmhr. _J BVa _mZdm§Mr H$m`<br />

H$Wm ? Aer Ë`mMr K_|S>. nU doi Amë`m~amo~a amÁ`mgH$Q> gm\$ Pmbm.<br />

EdT>çm gm_Ï`©g§nÝZ amOmMr hr AdñWm. _J Amnë`mgma»`m gm_mÝ`<br />

OrdmMr H$m` emídVr ? amdUmMo CXmhaU XoÊ`mV XmoZ hoVw gmÜ` Pmbo.<br />

Xwï>dmgZo_wio Ë`mMm Zme Pmbm. åhUyZ _Zm Xwï> dmgZm Yê$ ZH$mo hm<br />

CnXoe d àË`oH$ dñVyda H$mbmMr gÎmm AgVo. `mo½` g_` Ambm H$s Vmo<br />

Vr dñVy Amnë`m nmoQ>mV JS>n H$aVmo. _r _r åhUUmao Zmhrgo hmoVmV. hr<br />

_Zmbm ^rVr.<br />

Ñï> dmgZoMm _yi JÈ>m H$moUVm Agob Va Vmo XohdmgZm, Xoh~wÜXr,<br />

Xohmh§H$ma hm hmo`. ^. JrVoV 16 ì`m AÜ`m`mVrb 13-14-15 ûcmoH$mV<br />

Amgwar g§nÎmrMr bjUo {deX Ho$br AmhoV. hr Xoh~wÜXrMrM bjUo AmhoV.<br />

A_wH$ ñÌrnmgyZ _bm gwImon^moJàmßVr hmoB©b, `m ~wÜXrVyZ grVmhaU Pmbo.<br />

naÐì`, naZmarMo haU Pmë`mZ§Va èhmg hm R>abobmM. åhUyZ g_W© _Zmbm<br />

gm§JVmV, naÐì` AmUrH$ H$m§Vm namdrŸ& `XWu _Zm gm§{S> Ordt H$amdrŸ&& ZH$mo<br />

ao _Zm Ðì` Vo nwT>rbm§MoŸ&& amdUmMo CXmhaUmZo nañÌr_wio KmV H$gm hmooVmo<br />

ho `m ûcmoH$mV gm§JVmV. {ddoHo$ Xoho~wÜXr gmoSy>{Z Úmdr Agm _mJrb ûcmoH$mV<br />

CnXoe H$ê$Z Vr Z gmoS>br Va amdUmgmaIr AdñWm hmoVo, ho `m ûcmoH$mV<br />

{deX Ho$bo. hr dmgZm qH$dm Xoh~wpÜX H$m gmoS>md`mMr `mMo {ddoMZ `m<br />

ûcmoH$mÀ`m eodQ>À`m MaUmV Ho$bo Amho.<br />

_Zm, VwÂ`m_mJo H$mi Q>nyZ ~gbm Amho. gmdY amhm. hm Mmoa H$mi<br />

{XgV Zmhr, `mMr nmCb| dmOV ZmhrV. nU KS>rKS>rZo Am`wî` ImV Vmo<br />

EH$X_ _mZJwQ>r nH$S>Vmo, H$mi Od{iM C^m ZoUmŸ& Kmbt Pm§nS>r IwQ>t H$mZmŸ&&<br />

H¡$gm hþema gmdY amhr§Ÿ& Amnwbm Vy Amnwbo R>m`tŸ&& H$mio nwa{dbr nmR>rŸ&<br />

dê$fo Pmbr Var gmR>tŸ&& VwH$m åhUo H$mimŸ& H$_© {_iV| Vo§ OmimŸ&& (Jm.<br />

3612) H$mi H$_m©da nmogbm OmVmo. OÝ__aUmMr YJYJ OiVr R>odVmo.<br />

B§YZ Mmby Agon`©V A½Zr YJYJrV amhVmo. nU V| Wm§~{dbo H$s A½Zr<br />

em§V hmoVmo. H$_m©Mm AmoK Mmby Amho Vmon`ªV H$mimMm Vmn XmhH$ amhVmo.<br />

H$_© ^ñ_ hmoD$Z g§nbo H$s H$mbgÎmm g§nbr. ho H$_© kmZmZo åhUOo<br />

ñdê$nmÀ`m Om{UdoZoM ^ñ_ hmoVo Am{U kmZ, {ddoHo$ Xoho~wÜXr gmoSy>{Z ÚmdrŸ&&<br />

Aem Xoh~wÜXr gwQ>ë`mZoM hmoVo. Xoh~wÜXr gwQ>Ê`mMo H$m`© ZaXohmVM hmoVo. AÝ`<br />

H$moUË`mhr OÝ_mV hmoV Zmhr åhUyZ ~io bmJbm H$mi hm nm{R>bmJr ho Ü`mZmV<br />

R>odyZ ñdñdê$nr pñWa ìhmdo.<br />

<br />

{Odm§ H$_©`moJo OZt OÝ_ OmbmŸ&<br />

nar godQ>t H$mi_yIt {Z_mbmŸ&<br />

_hm Wmoa Vo _¥Ë`wwn§Wo{M JoboŸ&<br />

{H$VrEH$ Vo OÝ_bo Am{U _oboŸ&&14Ÿ&&<br />

34 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 35


_mJrb ûcmoH$mV H$mim~Ôb Bemam {Xbm. H$mimH$S>o bj XoD$Z<br />

dmB©Q> dmgZm - Xoh~wpÜX Ëd[aV gmoS>; {Od§V Amhog VodT>çm doimV gmoS>UoMr<br />

YS>nS> H$a, Agm CnXoe Ho$bm. H$mim~Ôb gmdYmZ, OmJê$H$ amhUoMm<br />

CnXoe g§V AÅ>mhmgmZo H$aVmV. VwH$mo~m åhUVmV, Zmed§V Xoh OmUma gH$iŸ&<br />

Am`wî` ImVmo H$mi gmdYmZŸ&& Vdm Vmnbm` Vmon`ªVM ^mH$ar ^mOyZ KoUmam<br />

ehmUm. ZaXoh Amho Vmoda AmË_{hV gmYUmam MVwa. ZmW åhUVmV, ""`m<br />

BVwHo$ loð> MmVw`© Zmhr'' MVwam§Mo MmVw`© JhZŸ& `m Zm§d ~mo{bOo Jm AmnUŸ&<br />

{_Ï`m Xoho H$ê${Z ^OZŸ& ~«÷ gZmVZ ñd`o hmoVrŸ&& (Zm. ^m. 29-406)<br />

`mgmR>r g_W© `oWyZ nwT>rb 2-4 ûcmoH$mV H$mimMm à^md gm§JyZ _mZdr Xoh<br />

{H$Vr jU^§Jwa Amho ho ñnï> H$aVmV. hoVw `odT>mM H$s _Zwî`mZo Zoh_r<br />

_aUmMo ñ_aU R>odyZ Eo{hH$ d¡^dmg Z ^wbVm, Amnë`m h`mVrV<br />

AmË_H$ë`mU gmYmdo. am_Xmg åhUo ñd{hV H$aUoŸ& {ZYm©ao _aUo _mJonwT>oŸ&&<br />

(ñ\w$. à.)<br />

{OdmMo H$_©, ho Ë`mÀ`m OÝ_mbm H$maUr^yV Amho. _Zwî` hm àH¥$Vr<br />

namYrZ Amho. H$m`© Vo øde: H$_© gd©: àH¥${VO¡JwU¡:Ÿ&& (^. Jr. 3-5)<br />

gËd, aO, V_ JwUm_wio H$_©dmgZm, Vo Bï>m{Zï> H$_© H$aUogmR>r eara,<br />

earam_wio H$_© d H$_m©_wio eara Ago ho MH«$ Mmby AgVo. {H«$`m earamoX²^d<br />

hoVwamÑVm, {à`m{à`m¡Vm¡ ^dV: gwam{JU:Ÿ&&<br />

~ao, OÝ_mbm Amë`mZ§Va Var ñdñWVm Amho H$m` ? Zmhr. OÝ_mnmR>monmR><br />

_¥Ë`yMo ^` AmhoM. earamnmR>monmR> Ogo H$_© VgoM OÝ_mnmR>monmR><br />

_¥Ë`y. H$mbmMr {dœmda A~m{YV gÎmm Amho, ho ñnîQ> AZw^dmg `oV Zmhr.<br />

H$m ? Ë`mÀ`m VS>mŠ`mVyZ H$moUrhr gwQy> eH$V Zmhr. Amnbr Jmoï> Va<br />

gmoS>mM. A_¥VàmeZm_wio A_a Pmbobo Xodhr Ë`mÀ`m gÎmoVyZ gwQ>bo ZmhrV.<br />

A_a A_¥VnmZ H$[aVrŸ& Vohr _aUmU©dt ~wS>VrŸ&& (Zm. ^m. 28-703) eara<br />

ajmdo hm Y_© ~mobVrŸ& H$m` Ago hmVr V`m§{M`mŸ&& jU^§Jya ho Om` Z H$iVmŸ&<br />

J«mg {Jir gÎmm Zmhr hmVrŸ&&<br />

gm_mÝ` _Zwî` OÝ_mbm `oVmo, ImVmo, {nVmo Am{U Ambm Vgm OmVmo.<br />

Amhma, {ZÐm, ^`, _¡WwZ `m Mma {df`mVM neyà_mUo a§JyZ OmVmo d<br />

neyn«_mUo AkmZmVM _aVmo. g_W© dU©Z H$aVmV. {ZOob| AgVm{M _ob|Ÿ&<br />

nwÝhm CnOVm§M {ZOoboŸ& Eogo Ambo Am{U JoboŸ& ~hÿV bmoH$Ÿ&& (Xm. 7-1-24)<br />

ho Pmbo gm_mÝ` _Zwî`mMo. nU Á`m§Zr H$mhr bm¡{H$H$ H$V©~Jmar Ho$br, qH$dm<br />

H$mhr namH«$_ JmOdbm, AWdm AÜ`mpË_H$ gmYZ Ho$bo Ago hr bmoH$ eodQ>r<br />

_¥Ë`wÀ`m XmT>oV Mya hmoD$Z JoboM. gm_mÝ` Agmo H$s {deof Agmo, _¥Ë`y<br />

H$moUmbmhr MwH$bm Zmhr. H$mbmMr g§J{V {ZË` Agë`m_wio Ho$ìhm, H$moR>o, H$m`<br />

hmoUma H$iV Zmhr. H$_m©n«_mUo àmUr Xoer qH$dm {dXoer _aVmo. àmUr<br />

g§gmamgr AmbmŸ& _m`m Omir JwÊS>m{ibmŸ& A§Vr EH$bm{M JobmŸ& hmV PmSw>{ZŸ&&<br />

amOm Agmo, a§H$ Agmo, AmpñVH$ Agmo, ZmpñVH$ Agmo, H$_©R> Agmo, ^ŠV Agmo,<br />

n§{S>V Agmo, _yI© Agmo, emñÌk Agmo, _§Ìk Agmo, {gÜX Agmo, gmYH$ Agmo,<br />

d¡Ú Agmo n§Mmjar Agmo, ñÌr Agmo nwê$f Agmo, BÀN>m Agmo Zgmo, _¥Ë`y<br />

H$moUmbmM Q>iV Zmhr. _¥Ë`m^oU| nimo OmVm§Ÿ& Var _¥Ë`y gmo{S>Zm gd©WmŸ& _¥Ë`mg<br />

Z `o MwH${dVm§Ÿ& H$m§hr Ho$ë`mŸ&& (Xm. 3-9-38)<br />

Aer hr O~aXñV H$mbgÎmm Agbr d Ë`m_wio àË`oH$ Ord<br />

H$mbmb ^rV Agbm, Var ZaXoh hr Aer Am¡a {MO Amho, H$s {VMm `mo½`<br />

Cn`moJ Ho$ë`mg {ddoH$mZo H$mbmdahr _mV H$aVm `oVo. Vmo {ddoH$ hm-H$mbmMr<br />

gÎmm _`m©{XV dñVy§da AgVo. {ZË` A_`m©X dñVyda Vr ZgVo. AmË_m<br />

A_`m©X, A_a AgyZ AmnU AmË_ñdê$n Amhmo Ago kmZ Pmbo, d<br />

AZw^dmZo {ZYm©a Pmbm, Va _aUmMr d H$mbmMr ^rVr H$moR>o Cabr ?<br />

AmnUmgr R>md{M ZmhtŸ& OÝ__¥Ë`y H¢$M| H$m§B©Ÿ&& (Xm. 6-2-34) KmUoaS>m<br />

Zmed§V Xoh _r AgyM eH$V Zmhr. _J _¥Ë`w H$moUmbm ? Agm {ddoH$<br />

H$aUmam kmZr H$mbmÀ`mhr nbrH$S>o AmË_ê$nmZo CaVmo, ~«÷ê$n hmoD$Z OmVmo.<br />

Agmo Eogo gH$ihr JoboŸ& na§Vw `oH${M am{hboŸ& Oo ñdê$nmH$a OmboŸ& AmË_kmZrŸ&&<br />

(Xm. 3-9-59)<br />

VgoM Xwgar bjmV R>odUoMr Jmoï> åhUOo B©ída ^OZmV Joboë`m<br />

doioda H$mbmMr gÎmm Zmhr. gXm H$mi JUZm H$ar Am`wî`mMrŸ& H$WoMo doioMr<br />

Amkm ZmhrŸ&& (VwH$mam_) kmZmo~m Amnë`m harnmR>mV åhUVmV, ""{ZË`<br />

gË`{_V harnmR> Á`mgrŸ& H$irH$mi Ë`mgr ZmViVrŸ&&'' H$mbm{dê$ÜX<br />

Zm_ñ_aUmMr hr A_moK eŠVr Amho. AdKm{M AmH$ma J«m{g`ocm H$mioŸ& EH$ Vo<br />

{Zamio harMo Zm_Ÿ&& H$maU Zm_ Am{U Zm_r `m§Mm A^oX AgVmo. Vo EH$M.<br />

AZÝ` hmoD$Z Zm_On H$aUmam Zm_mÀ`m ~imZo h[aê$n-~«÷ê$n hmoD$Z "_r'<br />

bm {dgaVmo. Zm_ On`ky Vmo na_Ÿ& ~mYy§ Z eHo$ ñZmZm{X H$_©Ÿ&& (km.<br />

10 - 233) A_¥VmZo _¥Ë`y `oV Zmhr. _J Zm_ Va na_m_¥V. VoWo _¥Ë`y<br />

H$moR>Mm ? VwH$m åhUo Amåhr qOH$mo{Z`m H$miŸ& ~¡gbmo {ZíMi hmoD${Z`mŸ&&<br />

Z _o ^ŠV: àUí`{VŸ& Vofm§ Ah§ g_wÕVm© _¥Ë`w g§gma gmJamV²Ÿ&& hr Va<br />

36 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 37


^Jd§VmMr ~«rXdmŠ`o AmhoV. harH¥$noZo H$mb qOH$bm OmVmo. {ddoH$mZo<br />

{ZJw©Umer AZÝ` ìhmdo qH$dm ^OZmZo gJwU Iw§Q>m Yamdm. Zmhr XohmMm<br />

^adgmŸ& H|$ìhm gaob d`gmŸ& àg§J nS>ob H¡$gmŸ& H$moU OmUoŸ&& `mH$maUo<br />

gmdYmZ Agmd|.... (Xm. 19-6-25/26)<br />

<br />

_Zm nmhVm§ gË` ho _¥Ë`y^y_rŸ&<br />

{OVm ~mobVr gd©hr Ord _r _rŸ&<br />

{Ma§Ord ho gd© hr _m{ZVm{VŸ&<br />

AH$ñ_mV gm§Sy>{Z`m gd© OmVrŸ&&15Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV OÝ_mbm Ambobm àmUr, Wmoa Agmo gm_mÝ` Agmo<br />

_aUmaM - hm g¥ï>rMm A~m{YV {Z`_ gm§{JVbm. Eo{hH$ d nma_m{W©H$<br />

ÑîQ>çm H$moUVoM loð>Ëd àmßV H$ê$Z Z KoVm Oo Ho$di OÝ_mbm Ambo, Ambo<br />

Vgo Jobo Aem gm_mÝ` bmoH$m§Mo OrdZ øm ûcmoH$mV gm§{JVbo Amho. gË`<br />

ho _¥Ë`y^y_r hm A~m{YV {Z`_. `m {Z`_mH$S>o qnS> ~«÷m§S>mÀ`m AkmZm_wio<br />

Xwbj© hmoD$Z gm_mÝ` bmoH$ {dnarV ^mdZoZo H$go Zm§XVmV ho gm§JVmV d<br />

eodQ>À`m MaUmV AkmZmMm n[aUm_ H$m` hmoVmo, `mMo dU©Z H$[aVmV.<br />

dmñV{dH$ hm _¥Ë`wbmoH$. `oWo CËnÝZ hmoVo Vo Zme nmdVo. j{UH$Ëd<br />

hm g§gmamMm ñd^md Amho. ^Jd§VmZr AídËW d¥jmMo CXmhaUmZo `mMo<br />

j{UH$Ëd _Zmda q~~dUoMm à`ËZ Ho$bm Amho. (^. Jr. 15-2) Var œ:<br />

åhUOo CImŸ& Vm|d[a EH$gm[aImŸ& Zmht {Zdm©hmo ``m ê$ImŸ& àn§Mê$nmŸ&& (km.<br />

15-111) Xwgam {Xdg COmS>o n`ªVhr hm Amho Ë`m {ñWVrV Z {Q>H$Umam<br />

Agm àn§M d¥j Amho, _oKmMo a§J jUmojUr ~XbmdoV Vgo `mMo Amho. nU<br />

`mM j[UH$ d¥jmbm Aì`` åhUÊ`mV `oVo. dmñV{dH$ Vmo A{ZË`, nU<br />

^«_m_wio {ZË` dmQ>Umam åhUyZ Aì`` åhUVmV. gmJa EH$m ~mOyZo _oKm§À`m<br />

ê$nmZo ~mhoa nS>Vmo, Am{U XwgarH$S>o ZÚm§Mo ê$nmZo ^aV AgVmo. nU hr<br />

_oKm§Mr d ZÚm§Mr Mmbbobr H$_©o bjmV `oV ZmhrV, åhUyZ g_wÐ OgmMm<br />

Vgm ^abobmM Amho Ago dmQ>Vo. àb`H$mir OwZr g¥ï>r CÝ_iyZ nS>Vo,<br />

Va H$ënma§^r Zdr g¥ï>r ~ZVo. {Xdg CJdVmo - _mdiVmo - nwÝhm CJdVmo.<br />

df© g§nbo H$s Xwgao gwê$ hmoVo. EH$ Xoh nS>bm H$s Xwgam OÝ_mbm `oVmo. Agm<br />

hm H$ma^ma Aì`mhV AmoKmZo Mmby Agë`m_wio gd© g¥ï>r {ZË` Amho AgoM<br />

dmQ>Vo. JaJa {\$aUmam ^modam pñWa Amho Agm ^mg hmoVmo. O¡g| dmhV| nmUr<br />

Om` doJ|Ÿ& V¡go{M Am{UH$ {_io _mJ|Ÿ&& (km. 15-133)<br />

Oer g¥ï>r Aì``, {ZË` Vgo AmnUhr {ZË` Ago dmQ>Vo. _mê$Vr,<br />

{~^rfUmà_mUo AmnUhr {Ma§OrdM Ago dmQ>Vo. XohmVrb AZoH$ na_mUy KQ>V<br />

AgVmV, ZdrZ CËnÝZ hmoVmV, Xoh {POV AgVmo. earamVrb nmbQ> àË`j {XgV<br />

AgVmo. Oam Amnbo ê$n XmI{dV AgVo. VWm{n _Zwî`mbm dmQ>Vo H$s AmnU<br />

AmhmoV VgoM Amhmo. åhmVmam åhQ>bo H$s amJ `oVmo. VwPrM VyO{M XoIVm§Ÿ& H$mio<br />

{J{ibr ~më`mdñWmŸ& Vmê$Ê`mMm J«m{gbm _mWmŸ& dmY©Š`m^§dVm bmJbm<br />

AgoŸ&& (Zm. ^m. 7-222) ^modè`mà_mUo PnmQ>çmZo OmUmè`m Am`wî`m_wio AmnU<br />

{ñWa AmhmoV, AgoM dmQ>Vo. Ah§H$mamZo _r, _mPo `m ^«_m§V ZmMy bmJVmo d<br />

_r åhUOo Xoh^md _aon`ªV KÅ> Yê$Z ~gVmo. qnS> d ~«÷m§S>ÑîQ>çm Ah§H$ma H$gm<br />

CËnÝZ hmoVmo nmhÿ. nyd© H$ënmVrb Ordm§Mr ~rO^yV H$_©o d nmn - nwÊ`mË_H$<br />

g§ñH$ma, Ë`m§Zm AZwgê$Z g¥ï>r CËnÝZ ìhmdr hm B©eg§H$ën AgVmo. gmo@H$m_`VŸ&<br />

~hþñ`m_² àOm `o`o{VŸ& gVnmo@Vß`VŸ& gVnñVËdm BX§ gd© Ag¥OVŸ& (V¡{Var`<br />

Cn.) EH$mo@h§ ~hþñ`m_² `m g§H$ënmVM ""Ah§'' Amho. d VmoM g¥ï>rV {Odmn`ªV<br />

nmohmoMVmo. _mUgmMr Xod Mmbdr Ah§VmŸ& _rM EH$ H$Vmª åhUmo{Z`mŸ&& øm<br />

""Ah§'' Mo ApñVËd B©ídambm VmnXm`H$ ZgVo. H$maU Ë`mMo {R>H$mUmMm Ah§H$ma<br />

M¡VÝ` ñdê$nmbm AZwgê$Z AgVmo. nU Ord Xohmer VmXmËå` nmdyZ B©ídar<br />

Ah§H$ma Ë`mMm Ë`mMo ñdmYrZ Z H$[aVm, AkmZmZo Zída Xoh åhUOoM _r<br />

Aer Ah§Vm YaVmo åhUyZ gwI - Xw:ImÀ`m na§naoV gmnS>Vmo. _r Xoh ho AmdaUê$n<br />

AkmZ hmM Ah§H$ma. B©e g§H$ënmV CËnÝZ Pmbobm d {Odmn`©V Ambobm Omo<br />

Ah§^md, Vmo ñdê$nmH$ma, M¡VÝ`mH$ma Pmbm H$s, H¡$dë` d XohmH$ma Pmbm H$s<br />

g§gma, ZmW åhUVmV, ""Ah{_{V àW_mÜ`mg|Ÿ & Ordmgr OrdËd Am^mgoŸ&<br />

Vmo Oo Oo VËdt àdoeoŸ & V| _r Eog| åhUV{M Ÿ&& VoWo _r Xohr åhUVm§Ÿ&<br />

VËH$mi Om` nyU©Vm...'' (Zm. ^m. 12-309,310 ) hm Xoh _`m©{XV Ah§H$ma<br />

{Odmbm ZmMdVmo. _r XoIUm, _r Hw$ê$n , _r YZdmZ, _r Jar~, _r n§{S>V, _r<br />

Iwim, _r OÝ_Vmo, _r _aVmo BË`m{X H$ënZm§Zr {OdmMm ZmM gwê$ hmoVmo. n§MrH¥$V<br />

n§M^yVm§Zm XohmH$ma Ambm H$s Ah§H$ma gd© eara ì`mnVmo. {Odmbm "W¡ W¡'<br />

ZmM{dVmo. hm Ah§H$ma dmQ>ob Ë`m dñVyda PS>n KmbVmo d ZH$mo Ë`m dñVyer<br />

VmXmËå` nmdVmo. _mPo Ka, _mPr ñÌr, _mPo nwÌ, _mPr O_rZ Ago gd©<br />

38 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 39


_mPo _mPo åhUV gwQ>Vmo. nU AmíM`© ho H$s,hm AmËå`mer VmXmËå` nmdV<br />

Zmhr. H$maU Ë`mV Ë`mMo _aU Amho. Xoh hmS>m§Mr _moirŸ& _r åhUmo{Z nmoQ>mirŸ&<br />

Vmo Ah§H$ma JmirŸ& nXmW© hmŸ&& (A_¥Vm. 7-109) hm nXmW© åhUOoM AmË_m,<br />

_r _r åhUUmam Xoh A½ZrV qH$dm O{_ZrV JS>ßn hmoVmo d _mPo _mPo<br />

åhQ>bobo gd© `oWoM amhVo.<br />

<br />

_ao EH$ Ë`mMm XwOm emoH$ dmhoŸ&<br />

AH$ñ_mV Vmohr nwT>| OmV AmhoŸ&<br />

nwaoZm OZt bmo^ ao jmo^ Ë`mV|Ÿ&<br />

åhUmoZr OZt _mJwVm OÝ_ KoV| Ÿ&&16Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV H$mi Am`wî` ImV Mmbbm` `mMr OmUrd Z<br />

R>odVm AmnU OUy {Ma§Ord AmhmoV, `m g_OwVrV gd© Am`wî` OmVo Am{U<br />

AH$ñ_mV _¥Ë`wMr PS>n nSy>Z _Zwî` _¥Ë`w_wIr nS>Vmo Ago gm§{JVbo.<br />

ñdV:À`mM _¥Ë`yMr ñdV:g OmUrd ZgVo. nU VmoM Xwgè`mMo {R>H$mUr nmhÿZ<br />

Var _Zwî`mZo gmdY ìhmdo H$s Zmhr ? Xwgè`mMo nmhyZhr _Zwî` ~ogmdY<br />

amhVmo. Vmo H$m amhVmo ho `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

~m _Zm, Aao Xwgè`m {OdbJmMm _wË`y nmhÿZ Vy aS>Vmog Zm ? emoH$<br />

H$aVmog Zm ? _J hrM nmir EHo$ {Xder AmnUmdahr `oUma ho Vwbm H$go<br />

g_OV Zmhr ? EdT>çmZo Vy OmJm H$m hmoV Zmhrg ? CbQ> ñdV:g {Ma§OrdM<br />

g_OVmog Am{U _¥Ë`w_wIr nS>Vomg. ho Ho$dT>o AmíM`© ! hrM _m`m. hmM<br />

^«_. nhmVmo OZmbm {H$Vr EH$ OmVrŸ& VZy Q>m{H$Vmho nwT>o Vo nhmVrŸ& JVmÀ`m<br />

H$Wm H$m{T>Vmo Aën H$mhtŸ& nwT>o bmoH$ Vo H$m{T>Vr Am_wÀ`mhrŸ&& Amnë`mnwT>o<br />

_¥V Pmbobr _mUgo AmnU nmhVmo. Ë`mMog§~§Yr AmnU ~mobVmo. nU AmnUhr<br />

_aUma d Amnë`m_mJo bmoH$ AgoM AmnUm{df`r ~mobUma, `mMr OmUrd<br />

`oV Zmhr. _¥V eara A½Zr_wIr nS>VmZm _Zmbm MQ>H$m ~gyZ _Z {daŠV<br />

~ZVo. nU ho ñ_emZd¡am½` Kar `oB©n`ªVM. EH$ nhmVgm§ EH$m§Mr XhZ|Ÿ& gmdY<br />

Ë`m JwU| H$m§ ao Z ìhm ? (Jm. 3417) ""_¥Ë`wMm YJYJVm {ZImam AñVZrV<br />

AgVm Jßn H$go ~gVm ? Xoh nS>bm Zmhr Vmoda gmdY ìhm d Xodmbm Zmd<br />

KoD$Z hmH$m _mam Am{U Amnbo H$ë`mU gmYm. nwT>o `oUmè`m g§H$Q>mMr<br />

AmJmD$ Mmhÿb {_iyZhr Omo gmdY hmoV Zmhr Vmo EoZdoir OiË`m KamV<br />

gmnS>boë`m _mUgmg ñdgm_Ï`m©Zo {dhra IUVm `oV Zmhr d Vmo OiyZ<br />

_aVmo, Vgm _¥Ë`w_wIr nS>ob''. _Zwî` ~ogmdY H$m amhVmo ho nwT>o gm§JVmV.<br />

_Zwî`mMm {df`bmo^ BVH$m O~aXñV Amho, H$s Vmo H$_r Va hmoV<br />

ZmhrM nU CbQ> dmT>VM OmVmo. Vmo ImXmS> Amho. {df` go{dVm H$moU V¥ßV<br />

PmbmŸ& B§YZo {Z_mbm A½Zr Ho$drŸ&& (VwH$mam_) `m jwãY dmgZm_Ü`o Vmo BVH$m<br />

Yw§X d Jw§J hmoVmo H$s Ë`mbm _aUmMo ñ_aUhr ahmV Zmhr d jwãY dmgZm_wioM<br />

OÝ_ ¿`mdm bmJVmo hohr H$iV Zmhr. `m_wioM Vmo OÝ_ - _aUmMo \o$è`mV AS>H$Vmo.<br />

H$mimMo ñ_aU Z amhVm Vmo {df`mV H$gm Jw§JyZ OmVmo øm~Ôb kmZmo~mam`<br />

åhUVmV. ""AJm _a hm ~moby Z gmhVrŸ& Am{U _o{b`m Var aS>VrŸ& nar AgV|<br />

OmV Z J{UVrŸ& JqhgnU|Ÿ&& XX©wa gmno J{iOVw Amho C^mŸ& H$s¨ Vmo _m{g`m<br />

doQ>mir {O^mŸ& V¡go àm{U`o H$dUm bmo^mŸ& dmT>{dVmo V¥îUmŸ&'' (km. 9-513,<br />

514) _ZmMo ûcmoH$ 9 _Ü`o Ðì`bmo^ ZH$mo Ago gm§{JVbo. ûcmoH$ 13 _Ü`o<br />

nañÌrbmo^ dmB©Q> Ago åhQ>bo Am{U `m ûcmoH$mV {df`bmo^m~Ôb gm§JV AmhoV.<br />

V¥ßVr Z hmoUo hmM Á`mMm ñd^md Vmo bmo^. `mMm OÝ_Amho aOmoJwUmnmgyZ.<br />

""gËdmV²g§Om`Vo kmZ§ aOgmo bmo^ Ed M&& (^. Jr. 14-17) aOmo JwUmMo<br />

àm~ë`mZo H$moUVr {MÝho {XgVmV `mMohr ^JdmZm§Zr dU©Z Ho$bo Amho. bmo^:<br />

àd¥{Îmama§^: H$_©Um_e_: ñn¥hmŸ& aOñ`oVm{Z Om`§Vo {dd¥ÜXo ^aVf©^Ÿ&& (^.<br />

Jr. 14-12) aOmoJwU à~b Pmbm H$s bmo^, Ë`m_wio {df`mH$S>o àd¥Îmr, Ë`màrË`W©<br />

H$_m©bm àma§^ d Vmo àmßV hmoB©n`ªV Aem§Vr amhVo. àmßV Pmë`mg A{V V¥îUm<br />

Aer hr na§nam Amho. H$_m©Mr Yw_mir _mOVo d Ë`m_wio ñd¡ag§Mma Mmby hmoVmo.<br />

hm R>m`dar bmo^wŸ& H$ar ñd¡aËdmMm am~wŸ& d|Q>m{iVm§ Abm^wŸ& V| V| CaoŸ&&<br />

(km. 14-230) bmo{^ï>nUm_wio ñd¡a dV©Z ~moH$miVo, Aàmß` VodT>oM gwQ>Vo.<br />

Á`m aOmoJwUmnmgyZ bmo^ CËnÝZ hmoVmo, Vmo aOmoJwU-{df` V¥îUm d<br />

{df`mgŠVr `mMo H$maU Agë`m_wio Vmo a§Job Amho. ""aOmo amJmË_H§$ {dpÜX V¥îUmg<br />

Jg_wX²^d_²Ÿ & V{ÝZ~ÜZm{Z H$m¡ÝVò H$_©g“oZ Xo{hZ_²'' (^. Jr. 14-7) hm<br />

{OdmË_m XohmMo {R>H$mUr H$gm ~ÜX hmoVmo nmhm. aOmoJwU {Odmbm a§Job<br />

~Z{dVmo. Ë`m_wio {df`bmo^, H$m_dmgZm CËnÞ hmoVmV. B§ÐmMo Eoíd`© àmá<br />

Pmbo Var V¥ár Zmhr. dmgZmàm~ë`m_wio hmVMm ^moJ g§në`mda nwT>o H$m` ?<br />

`mMr {dd§MZm gwê$ hmoVo. ^moJ gVV ahmd`mgmR>r {OdmMm AmQ>m{nQ>m.<br />

^moJdmgZm Zoh_rM AV¥ßV am{hë`m_wio nwZ: OÝ_ KoUoMr nmir. jU^a<br />

40 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 41


{df` H$ënZm gmoSy>Z hm Ord ñdñW åhUOo Amnë`m ñdê$nr pñWa hmoÊ`mMm<br />

Aä`mg H$aob Va {H$Vr _m¡O hmoB©b ! nU d¥Îmr ñW¡`m©Mr JmoS>rM Ë`mbm _mhrV<br />

Zgbo_wio j{UH$ {df`gwIbmo^mZo nwZ: J^©dmg ñdrH$maVmo. Eogm Xoht<br />

XohmdoJimŸ& Vo V¥îUo{M`m gmIimŸ& IQ>mQ>mony dmho Jim§Ÿ& ì`mnmamMmŸ&& ho<br />

aOmoJwUmM| Xmê$UŸ& Xoht Xo{h`m{g ~§YZŸ& (km. 14-172-173)<br />

<br />

_Zr _mZd ì`W© qMVm dmhmV|Ÿ&<br />

AH$ñ_mV hmoUma hmoD${Z OmVoŸ&&<br />

KS>o ^moJU| gd©hr H$_©`moJ|Ÿ&<br />

_Vr_§X V| IoX _mZr {d`moJ|Ÿ&&17Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV aOmoJwUm_wio CËnÝZ hmoUmè`m bmo^m_wio OrdmË_m<br />

dmgZmV¥ßVrgmR>r nwZ: OÝ_ KoVmo, Ago gm§{JVbo. J^m©Mo hmb gmogyZ<br />

OÝ_mZ§Va Var ñdñWVm àmßV hmoVo H$m` ? Zmhr. OÝ_mnmgyZ _¥Ë`yn`©V qMVm<br />

gwQ>VM Zmhr.<br />

_Zwî`mMo jwÐËd XmI{dUogmR>r ZnwgH$qbJr à`moJ Ho$bm Amho. ì`W©<br />

qMVm dmhVmo, Agm eãXà`moJ hdm; nU dmhmVo, hm eãXà`moJ `moObm<br />

Amho. gd© _mZdr OrdZ {M§VoV OmVo. H$go hmoB©b ? H$m` hmoB©b ? H$go H$ê$ ?<br />

H$m` H$ê$ ? Aer AI§S> qMVm bmJyZ amhVo. hr qMVm H$m ? `mMm {dMma<br />

Ho$ë`mg haXmgmMr H$Wm Oer _yi nXmda `oVo, Vgo qMVoMo _yi Xoh-bmo^<br />

~wÜXrda `oD$Z Q>oH$Vo. `m Xoh~wÜXrMr AmB© Amho dmgZm d {nVm Amho Ah§H$ma.<br />

ho XmoKo {Odmbm _mohmV nmSy>Z qMVoV Q>mH$VmV. qMVm åhUOo OUy {MVmM,<br />

hr hmoaniyZ H$mT>Vo. {VZo ñdJ©, _¥Ë`y, nmVmi ì`m{nbo AmhoV. nmVmimhÿ{Z<br />

{ZåZŸ& {O`o{M`o C§{M`o gmZ| JJZŸ& O| nmhVm§ {Ì^wdZ AUwhr ZmohoŸ&& (km.<br />

16-331) nmVmimnojmhr Imob, C§Mrbm {Obm AmH$mehr R>|JUo d {OÀ`m<br />

{dñVmamnwT>o {Ì^wdZhr AUy `odT>o Zmhr, Aer qMVm {Ì^wdZmMoM nmR>r<br />

bmJbr Amho. dmñV{dH$ {OdmZo qMVm dmhUo ì`W©M. g¥ï>r {OdmMr H$s<br />

{edmMr ? AWm©V {edmMr. F$Vw_mZ, {Xdg, amÌ, CËnÎmr, pñWVr, g§hma dJ¡ao<br />

ì`dñWm nmhUmam B©ída Amho, Ord Zmhr. \w$Q>o Vê$da CîU H$mb _mgrŸ&<br />

OrdZ V`m{g H$moU KmbrŸ&& (VwH$mam_) åhUOo g¥ï>rMm ì`dñWmnH$ B©ída<br />

AmnU Ord g¥ï>rVbo. _J Omo g¥ï>rMr H$miOr dmhVmo Ë`mbm Am_Mr<br />

H$miOr Zmhr H$m` ? VoUo VwPr H$m` Zmhr Ho$br qMVmŸ& (VwH$mam_) åhUyZ<br />

g_W© åhUVmV, gd© H$m§hr qMVm Ho$br ^Jd§VoŸ& Amnwbo qMVoZo H$m` hmoVoŸ&&<br />

Oo KS>m`Mo VoM KS>Uma, VwÂ`m BÀN>oda H$mhr Adb§~yZ Zmhr, Oo<br />

KS>Uma Ë`mVrb H$mhr Jmooï>r Vwbm AZwH$yb Aem hmoVrb, H$mhr à{VHy$b hmoVrb.<br />

hm g¥ï>r-ì`dhmaM Amho. OJ ho Amnbo ZgyZ na_oídamMo Amho. H$moUmbm nwT>o<br />

AmUm`Mo, H$moUmbm _mJo Q>mH$m`Mo, `mMr gyÌo Ë`mMo hmVr. Am_À`m H$_©JVrMo<br />

MH«$ g¥îQ>rÀ`m H$_©MH«$mV KS>çmimà_mUo {ZJ{S>V Amho. {Odmbm g¥ï>rH«$_mZwgma<br />

H$_©JVr AgyZ {edm` àmaãYH$_m©À`m Amgm^modVr {\$aÊ`mMr JVr Amho. g¥ï>rMm<br />

AmoK àmaãY H$_m©bm AZwHy$b AgVmo Voìhm à`ËZ {gÜX hmoVmo. Ooìhm ZgVmo<br />

Voìhm à`ËZ \$mob R>aVmo. AZwHy$b AmoK Agob Va nmohUmam naVrambm `mo½`<br />

Ë`m {R>H$mUr nmohmoMVmo. na AmoK à{VHy$b Agob Va H$bm AgyZhr Vmo<br />

^bVrH$S>o bmJVmo qH$dm ~wS>Vmo. hmZr _¥Ë`w bm^ hmoUma OmUmaŸ& gd©hr g§gma<br />

g§{MVmMmŸ&&<br />

Agm hm gd© Amnë`m H$_m©Mm Ioi Amho. g¥ï>rMm H«$_ R>a{dUmam<br />

B©ídaM. H$_m©Mo \$b XoUmam B©ídaM. Vmo Amnë`m H$_m©Zwgma \$b XoVmo.<br />

b„mQ>r {b{hbo hmoC{Z`m JoboŸ& g§{MV ^moJbo nm{hOo VoŸ&& nU Ah§H$mar d<br />

AkmZr {Odmbm Amnë`m _Zmà_mUo Jmoï> KS>br Zmhr qH$dm EImÚm<br />

{OdbJmÀ`m _¥Ë`w_wio {d`moJ KS>bm åhUOo IoX CËnÝZ hmoVmo d Xw:I Pmbo<br />

åhUOo B©ídamÀ`m Zmdo AmoaS>Vmo qH$dm àmaãYmbm Xmof XoVmo. nU Amnë`m<br />

nyd©H$_m©Mm _mÌ Ë`mbm {dga nS>Vmo. B©ída H¥$nmiy Amho, Ý`m`r Amho, hohr<br />

Vmo {dgaVmo. `mda dmMH$ Aer e§H$m KoVrb H$s gd© gwIXw:Imon^moJ<br />

Oa B©ídamYrZ AmhoV, Va {ZJ«h H$embm ? gH$i B©ída, _Z H$m AmdamdoŸ&&<br />

qH$dm EImXm ""àmaãYmV Agob Va hmoB©b na_mW©'' Agm _Vb~qgYyMm<br />

AmYma KoD$Z na_mWm©~Ôb CXmgrZ amhrb. åhUyZ H$_©{dnmH$mVrb àmaãY<br />

à`ËZdmX ZrQ> g_OyZ KoVbm nm{hOo.<br />

hm dmX AkmZ XeoVM amhVmo. A{Yð>mZ ~«÷mMo kmZ Pmbo H$s<br />

àmaãY XohmMo _mWr _mê$Z kmZr _moH$im hmoVmo. åhUyZ _{V_§X IoX H$aVmo<br />

Ago åhQ>bo Amho. AkmZ XeoVbm hm dmX AZm{XH$mbmnmgyZ Amho. aÁOyê$no<br />

n[akmVo gn© I§S>§ Z {Vð>{VŸ& A{Yð>mZo VWm kmVo àn§M: eyÝ`Vm§ JV:Ÿ&&1Ÿ&&<br />

Xohñ`m{n àn§MËdmV² àmaãYmdpñW{V: Hw$V:Ÿ& AkmZ OZ~moYm` àmaãY§<br />

d{ŠVd¡lw{V:Ÿ&&2Ÿ&& à`ËZdmXM Iam _mZbm Va à`ËZmZo \$b Z {Xë`m~Ôb<br />

42 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 43


d X¡ddmXM Iam _mZbm Va {dZm à`ËZ \$b {Xë`m~Ôb B©ída njnmVr<br />

qH$dm AÝ`m`r Amho, Ago åhUmdo bmJob. nU B©ída Vgm Zmhr, ho<br />

nQ>{dÊ`mgmR>r hm dmX Amho. à`ËZdmXr H$m` qH$dm àmaãYdmXr H$m`,<br />

XmoKm§Mrhr H$_©o MmbyM AgVmV. \$b {_imbo Va {_imbo, Zmhr Va Zmhr, AgoM<br />

{XgVo. ^oX \$ŠV dmX H$aUmè`m§VM. dmñV{dH$ gd© {_ldmXrM. H$mhr doim<br />

H$moUmÀ`m Var à`ËZmZo H$moUmMo Var Zer~ CKS>Vo. EH$mMo à`ËZmda AZoH$m§Mm<br />

hŠH$ AgVmo. EH$mMm à`ËZ Xwgè`mg Ogm \$imbm `oVmo, VgmM Vmo<br />

hm{ZH$maH$hr hmoVmo. ~«m÷U Xmê$ ß`mbm H$s gd© OmVrg H$mimoIr. H$mhr doim<br />

EH$mMr hmZr, VmoM Xwgè`mMm bm^, ì`dhmamV Zoh_r `mMr CXmhaUo {XgVmV.<br />

Am_Mr `mÌm Va Q>m§Jodmë`mMr M§Ji, JmdmV amoJ Va bmHy$S>dmbm gYZ,<br />

àOobm _hmJmB© Va ì`mnmè`mMr I¡amV, YmÝ`mMr Q>§MmB© - H$mim~mOmadmë`m§Mr<br />

M§Ji.<br />

AmB©d{S>bm§Mo à`ËZmZo OÝ_ {_imbm. Ë`m§À`mM H$ï>mZo Vmê$Ê`mn`ªV<br />

dmT>hr Pmbr. ñdà`ËZmZo H$mhr {Xdg OJVmo Z OJVmo Vmo d¥ÜXnUr nwZ:<br />

Xwgè`mMo à`ËZmda OJUo Adb§~yZ. Ed§M Amnë`m XohmV, qH$~hþZm<br />

{dídHw$Qw>§~mV àmaãY Am{U à`ËZ g_g_mZ Zm§XVmV. àmaãYm{edm` à`ËZ<br />

Zmhr, à`ËZm{edm` àmaãY Zmhr. àmaãY d à`ËZ eãX XmoZ {^ÝZ Agbo<br />

Var _mJyZ nwTy>Z H$_©M. kmZr Agmo, AkmZr Agmo, C^`Vm§À`m_mJo Vo bmJbo<br />

Amho. kmZr ñdê$nmZwg§YmZmZo AmKmV ghZ H$aVmo Am{U _{V_§X Vo IoX<br />

_mZr.<br />

à`ËZmZ§VaM X¡d, Zer~ BË`m{X eãXm§Mm CÀMma hmoVmo. àmaãY hm<br />

ew^mbm d Aew^mbm AmXiÊ`mbm EH$ Q>oHy$ Amho. ~mH$s gd© à`ËZM. _Zwî`<br />

_mZVmo Zer~, H$aVmo à`ËZM.<br />

~«÷mÀ`m {R>H$mUr n{hco ñ\w$aU Pmco Vmo à`ËZM, Vmo gd© àW_<br />

åhUyZ loð>. Amho {ZamH$ma, {Z_©i, {ZíMiŸ& VoWy{Z M§Mi àoËZ PmcmŸ& n«oËZ<br />

Pmcm AmYr åhUmo{Z`m WmoaŸ& àmaãY {dMma Eo{cH$S>oŸ&Ÿ&<br />

<br />

_Zm amKdodrU Amem ZH$mo aoŸ&<br />

_Zm _mZdmMr ZH$mo H$s{V© Vy§ aoŸ&<br />

O`m d{U©Vr doX emñÌ| nwamU|Ÿ&<br />

V`m d{U©Vm§ gd©hr ûcm¿`dmU|Ÿ&&18Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV _mZd ì`W© qMVm H$arV amhVmo. Oo KS>Uma Vo<br />

doir KS>VoM. nU Oo KS>Vo Vo Amnë`m H$_m©Zwgma KS>Vo, åhUyZ à`ËZnyd©H$<br />

Mm§JboM H$_© H$arV Omdo, ì`W© qMVm H$ê$ Z`o, Ago gm§{JVbo. dmñV{dH$<br />

qMVmM H$am`Mr Va Vr XodàmßVrMr H$amdr, Ë`mgmR>r gËH$_© H$amdo. Za<br />

XohmgmaIm Abä` bm^ Pmbm AgVm, Amnbo Or{dV g§nUonydu B©ídar<br />

AZwJ«h Amnë`mda H$gm hmoB©b, `mMr gmaIr qMVm nm{hOo. bm¡{H$H$ qH$dm<br />

Zída XohmMr-{df`m§Mr Amem Yê$Z H$mhr Cn`moJ Zmhr, Agm CnXoe `m<br />

íbmoH$mV g_Wm©Zr Ho$bm Amho.<br />

~m _Zm, AmË_mam_ amKdmMr H¥$nm n«mßV H$ê$Z KoUo{edm` Xwgar<br />

H$gbrhr BÀN>m R>ody ZH$mog. {df` H$m_Zm dmB©Q> nU H$m_ Agmdm B©ída<br />

^OZrŸ& H«$moY Agmdm BpÝÐ`X_ZrŸ&& fS²>[any§Mm AmoK B©ídaàmßVrgmR>r<br />

di{dUoV H$ë`mU Amho. nwîH$i bm¡{H$H$ gmYbm, nU öX`ñW B©ídamMr<br />

AmoiI nQ>br Zmhr Va OÝ_ ì`W©. bm¡{H$H$ ~am g§nm{XbmŸ& nar A§Var OmJm<br />

Zmht OmbmŸ& _w»` Xodmg MwH$bmŸ& Vmo AmË_KmVH$sŸ&& (Xm. 9-10-9) amKd<br />

hm VwPm AI§S> gmo~Vr. _mZd Xoh Agmo H$s H$sQ>H$ Agmo VmoM VwPm gmo~Vr. Xod<br />

àrVr amIm| OmUoŸ& Xodm{g H$amd| gmOUoŸ& {OdbJ AdKr {ngyU|Ÿ& H$m_m Z<br />

`oVrŸ&& (Xm. 4-8-29) lram_ gmoSy>Z JUJmoV, {dÚm, bú_r, gmo`aoYm`ao,<br />

eoOmarnmOmar BË`m{XH$m§Mr Amem Yê$ ZH$mog. OZ ho gwImMo {Xë`m KoVë`mMoŸ&<br />

~m A§VH$mitMo H$moUr ZmhrŸ&& g_W© ñdV:Mm AZw^d gm§JVmV. ""godHy$<br />

_mZdr`m§Mo H$ï>Vr ~hÿVm§narŸ& go{dbm Xod Xodm§MmŸ& VoUo _r YÝ` OmhbmoŸ&&<br />

ZrM ho _mZdr àmUrŸ& ZrMml` H$m_m Z `oŸ& _hËH$s{V© lram_mMrŸ& \$mdbm<br />

_hXml`moŸ&&'' B©ída Ì¡bmoŠ`mMm CÕma H$aUog g_W©, Va _mZd ñdV:Mmhr<br />

CÕma H$aUog Ag_W©. B©ídamMo {R>H$mUr g_Ëd Va _mZd Amn_Vb~r. B©ída<br />

gX`. _mZd ñdmWm©gmR>r {ZX©`. _mZd H$gmhr dmJbm Var bmoH$qZXobm<br />

nmÌ, Mm[aÍ`g§nÝZ lram_ øm bmoH$-qZXoVyZ gwQ>bo ZmhrV. _J Amnbr H$m`<br />

H$Wm? bmoH$ \$ma dmIm A_§Ji PmbmŸ & Ë`mMm Ë`mJ Ho$bm nm§Sw>a§JmŸ &<br />

bmoH$_mZ Xoh gwIŸ& g§n{Îm Cn^moJ AZoH$Ÿ & {dQ>§~Zm Xw:IŸ & VwPr`o<br />

^oQ>r dmMyZŸ && (VwH$mam_) åhUyZ gd© Amemnme VmoSy>Z H$moUmMrhr ñVwVr Z<br />

H$aVm ~m _Zm, amKdmMoM JwUJmZ H$amdo d Ë`mMrM AmgŠVr Yamdr.<br />

ào_mMm EH$ H$m`Xm Amho. OS> dñVyda ào_ Ho$bo qH$dm Ë`mV AmgŠV<br />

44 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 45


Pmë`mg Vr dñVy Vw_MoOdi amhV Zmhr. AZmË_ dñVyda ào_ H$ê$Z {VÀ`m<br />

{dahmMo Xw:I Q>miVm `oV Zmhr. OS>mnmgyZM Amnë`m ào_mg gwédmV hmoVo<br />

nU Vo VoWoM W~Hy$ Z XoVm nwT>o Om. daÀ`m ^mJmda Z Wm§~Vm Vimn`ªV<br />

Om. åhUOo Zm_ê$nmda Z Wm§~Vm A§VñW na_mËå`mn`ªV Vo Ý`m. H$maU ewÜX<br />

{Ma§VZ ào_ñdê$n Agm EH$ na_mË_mM Amho. VoM gd© gwImMo AmJa Amho.<br />

ñWybmH$Sy>Z gyú_mH$S>o, gmH$mamH$Sy>Z {ZamH$mamH$S>o Agm hm AmÜ`mpË_H$<br />

CÝZVrMm _mJ© Amho. AOw©ZnU Z KoVm§Ÿ& _r Eog| n§Sw>gwVmŸ& CR>Vgo V| VÎdVmŸ&<br />

V`mM| ê$nŸ&& (km. 18-1315) åhUyZ _mZdr XohmMr ñVwVr H$ê$ ZH$mo. Ë`mg<br />

Ioi{dUmè`m A§V:ñW amKdmMr ñVwVr H$a.<br />

O`m d{U©Vr doXemóo nwamUoŸ&& doX Mma AmhoV - F$J², `Oy, gm_,<br />

AWd©. EH$mM doXmMo ho Mma ^mJ ì`mgm§Zr Ho$bo. àË`oH$ {d^mJmMo g§{hVm<br />

d ~«må•U Ago XmoZ ^mJ AgVmV. _§Ì gyÌm§Zm g§{hVm åhUVmV. AmaÊ`Ho$<br />

hm doXmMmM EH$ ^mJ Amho. doX hr A_mZdr XoddmUr Amho.<br />

Anm¡ê$fo`dmŠ`§doX:Ÿ&& OJXwËnÎmrMo doir gd©àW_ CËnÝZ Pmboë`m àOobm<br />

Bhna gwI-gmYZmMm ~moY na_mËå`m{edm` Xwgam H$moU gm§JUma ? _mZdmbm<br />

{Ma§VZ gwI àmßV ìhmdo `mgmR>r Ë`m§Mo à`moOZ. d¡{XH$ àmW©Zm Bhna<br />

gwImW©M AmhoV. "na_oídam VwPo ~«÷VËd OmUUogmR>rM _r VwPr àmW©Zm<br />

H$aVmo. {dnwb nO©Ý`, YmÝ` gwàOm, gXmMma, Aä`wX`, JmoYZ, BË`m{X gd©<br />

VwÂ`m H¥$noZo {ZíMb d {ZXm}f Agmdo. gmam§e, gd© doX na_oída H¥$nogmR>r<br />

Ë`mMrM ñVwVr H$aVmV. EoHo$ doXtMm VmËn`m©W©Ÿ& _w»` _r ^Omdm ^Jd§VŸ&&<br />

doX AZ§V ~mobbmŸ& AW© BVwH$m{M gm{YbmŸ& {dR>mo~m{g eaU OmdoŸ& {ZO {Zð>o<br />

Zm_ JmdoŸ&&<br />

doX - 4, F¥$J², `Ow, gm_, AWd©. (àË`oH$mV g§{hVm, ~«m÷U AmaÊ`H$,<br />

Cn{ZfX ho Mma àH$ma AgVmV. g§{hVm - XodVm-_§Ìg§J«h ê$nmZo AgVmV. `mMm<br />

`kmV Cn`moJ. ~«m÷U - `mV gd© `k{dYrMr MMm© AgVo. H$mhr Am»`m{`H$m,<br />

eãX ì`wËnÎmr AgVmV. AmaÊ`Ho$ Cn{ZfXo - `mV VËdkmZ CnXoe AgVmo.<br />

ho Mma nwê$fmW© àd¥Îmr-{Zd¥Îmr, Y_©bjU, AmË_{dMma B. gm§JVmV.) emñÌo<br />

- 6. Ý`m`, d¡eo{fH$, gm§»`, `moJ, nyd© _t_m§gm d CÎma _r_m§gm. JrVm hohr<br />

EH$ emñÌ Amho. Á`mÀ`m {Z:ídmgrŸ& OÝ_ Ombo doX amerŸ& Vmo gË` à{Vk<br />

n¡OogrŸ& ~mo{bbm ñd_wIoŸ&& gd© emñÌm§Mo VmËn`© gmjmV² qH$dm na§naoZo harñdê$n<br />

{ddoMZmW©M Amho. H$moR>o gJwU H$moR>o {ZJw©U BVHo$M. ewH$Xod åhUVmV, AmbmoT>ç<br />

gd© emñÌm{U {dMm`©M nwZ: nwZ:Ÿ& BhbmoHo$ gw{ZînÝZ§ Ü`o`mo Zmam`U: gXmŸ&&<br />

nwamUo 18 - nwam na§nam§d{ŠV nwamU§ VV² àH$s{V©V_²Ÿ&&<br />

nwamUmV nyd©na§nam gm§{JVbobr AgVo d JyT>doXmW© gmÜ`m ^mfoV<br />

àH$Q> H$ê$Z bmoH$m§g ^mdr _mJm©H$S>o didUo, hm hoVw _w»`. nwamUmV EH$m<br />

XodmMr ñVwVr, Va EH$m XodmMr qZXm, Ago dada {XgVo. nU {VMo VmËn`©<br />

qZXm ñVwVrV ZgyZ ñVwË` Bï> XodVoÀ`m Aì`{^Mmar ^{ŠVgmR>r Amho. CS>Ë`m<br />

nú`mà_mUo H$m_ZoZo {Za{Zamù`m Xodm_mJo YmdUo Bï> Zmhr. EH$mo Xod:<br />

Ho$edmo dm {edmo dmŸ&& Ago Agmdo. kmZoída åhUVmV. _mPo A{Yð>mZ YatŸ&<br />

Am{U dmodgo AmZmMo H$atŸ& {nV¥H$m`mªdgarŸ& {nVam§Mm hmo`Ÿ&& (km. 13-816)<br />

Eogm AI§S> ^OZ H$arŸ& CJm Zgo jU^atŸ& AmKdo{Z Jm§dÕmat Ahod O¡grŸ&&<br />

(km. 13-821) Aer ì`{^Mmar ^ŠVr Agy Z`o. EH$ ^ŠV Agmdo åhUyZ<br />

Va, Y[a`obr gm|JoŸ& `oUo AdKr nm§Sw>a§JoŸ&&<br />

VmËn`©,doX, emñÌo, nwamUo `m gdmªMm hoVy EH$M-~«÷à{VnmXZ. doXo<br />

am_m`U|, emñÌo nwamUoofwM d¡ VWmŸ& AmXm¡_Ü`o VWmMm§VoŸ& h[a: gd©Ì Jr`VoŸ&&<br />

åhUyZ g_W© åhUVmV, _mZdmMr ñVwVr H$aÊ`mnojm na_oídamMoM JwUJmZ<br />

H$a.<br />

<br />

_Zm gd©Wm gË` gmoSy>§ ZH$mo aoŸ&<br />

_Zm gd©Wm {_Ï` _m§Sy> ZH$mo aoŸ&<br />

_Zm gË` V| gË` dmMo dXmd|Ÿ&<br />

_Zm {_Ï` Vo {_Ï` gmoSy>{Z ÚmdoŸ&&19Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV lw{VnwamUm{XH$m§Zr Á`mMr ñVwVr Ho$br, Ë`m<br />

AmË_ñdê$n amKdmMoM qMVZ H$a, Ë`mMrM ñVwVr Jm, BVa {df`mMo qMVZ<br />

ZH$mo, Ago _Zmbm gm§{JVbo. Ago H$m ? Ë`mMo H$maU øm ûcmoH$mV {deX<br />

Ho$bo.<br />

~m _Zm, amKdmMrM ñVwVr H$a, Ë`mMrM Amem Ya, Ago Vwbm<br />

~OmdVmo. `mMo H$maU VmoM EH$ gË` Amho. BVa gd© OJ {_Ï`m Amho.<br />

doXmVmV {_Ï`m eãX Ambm, H$s _Zwî` {~MH$Vmo. Vmo eãX Ë`mbm IQ>H$Vmo.<br />

àË`j {XgUmar dñVy {_Ï`m H$er, Ago Ë`mbm dmQ>Vo. åhUyZ øm eãXmMm<br />

AW© g_OyZ KoVbm nm{hOo. Á`m dñVybm ñdV§Ì qH$dm n¥WH$ ApñVËd ZgyZ,<br />

46 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 47


H$mhr H$mb ^mgyZ Or Amnë`m H$maUmV brZ hmoVo, Zmhrer hmoVo, Vr dñVy {_Ï`m<br />

Ago åhUVmV. CXm. KQ> - KQ>mnydu - KQ> V`ma Pmë`mda d KQ> \w$Q>ë`mda<br />

Ho$di _mVrM; åhUyZ _mVr gË` d KQ> {_Ï`m. gË` Ho$di na_mË_ dñVyM.<br />

Ë`m ì`{V[aº$ BVa gd© Zm_ - ê$nmË_H$ ^mg - _m`m. `oWo g_WmªZr gË` åhUOo<br />

~«÷ d {_Ï`m åhUOo _m`m, Aem AWu eãX - `moOZm Ho$br Amho. gË`<br />

åhUOo ñdê$n OmUŸ& AgË` _m`m h| à_mU Ÿ&& (Xm. 10-10-55)<br />

g¥ï>rnydu {Z^©oi, {Z_©i, AmZ§Xñdê$n kmZ_mÌ H$maU ê$n ~«÷<br />

EH$M hmoVo - na~«÷. VoWo JwU ZìhVo, g§H$ën ZìhVm, {H«$`m ZìhVr, Zm_ê$n CnmYrhr<br />

ZìhVr, {VÝhr H$mirhr EH$ê$n AgUmè`m gË` ñdê$nmV, dV©_mZ, ^yV, ^{dî`<br />

hr H$mbJUZmhr ZìhVr. ho g¥ï>rnyduMo ewÕ ñdê$n Pmbo. nU g¥ï>rÀ`m<br />

H$m`©H$maUmMm g§~§Y bmdUogmR>r g¥ï>r - H$m`m©MoM Vo H$maU hmoD$Z nwT>Mm<br />

CnH«$_ gwê$ hmoVmo. KQ> {XgVmo. _J Vmo H$gm Pmbm hm H$m`© H$maUmMm {dMma.<br />

H$m`© ^mgVo åhUyZ H$maU gm§Jmdo bmJVo, H$pënV d§emdirMm _yi nwê$f<br />

H$pënVM AgUma. Vgo H$m`©H$maU eyÝ` Aem ñdê$nmMo {R>H$mUr g¥ï>rMm<br />

Ho$di Amamon R>aVmo. `m Amamo{nV H$m`©H$maU na§naobm _yi ñdê$nmMo AkmZ hoM<br />

H$maU Amho. dm§Po{M`m boH$mŸ& H¡$Mr OÝ_ n[ÌH$mŸ& (km. 15-234) åhUyZ Vo<br />

Amamonmnydu hmoVo Ago lw{V gm§JVo. g¥îQ>rnydu A{VJyT> Ago V_ _m`mê$nr hmoVo,<br />

Ë`mbm Aì`ŠV åhUVmV. Ë`mVM g¥ï>r {dbrZ hmoVr. V_moê$n _m`oZo AdJw§R>rV<br />

Oo M¡VÝ` hmoVo, Vo g§H$ën H$ê$Z nwT>o {dídê$nmZo AmH$mabo. JyT>Vm hmM øm<br />

_m`oMm ñd^md. `m M¡VÝ`mÀ`m AmdaUmbmM _m`m AWdm àH¥$Vr åhUVmV.<br />

gy`m©nmgyZ {Z_m©U Pmbobo T>J gw`m©bm AmÀN>m{Xë`mgmaIo dmQ>VmV. VgoM ho g§nH©$<br />

ZgVm g§nH©$ åhUyZ _yi ñdê$nmMo AkmZM _m`oMo ê$n. `m _m gm _m`mŸ& Oo<br />

àË`j nmhmVm AmS>ioŸ& {dMma KoVm§ Oar ZmS>ioŸ& O`oMm nma Z H$ioŸ&<br />

~«÷m{XH$mgrŸ&& (Xm. 1-3-7) åhUyZ A{Zd©MZr`. _wimV ZgyZ ^mgUo. gy`©<br />

CîUVo{edm` T>J {Z{_©Vr Zmhr Am{U T>Jm{edm` nmD$g Zmhr. VgoM<br />

~«÷gÎmo{dZm _m`m Zmhr _m`o{dZm OJ CËnÞ hmoV Zmhr. _m`monmYr_wio e~b<br />

~«÷Ëd _m`monm{YO©JÚmo{Z: gd©kËdm{XbjU: Ÿ&& hoM gd©km{X bjU`wº$ e~b<br />

~«÷. ~hþñ`m§ àOm`o` _r ~hþ ìhmdo åhUyZ AZoH$ê$n Pmbo. na_mËå`mbm<br />

g§H$ën Pmbm. _ZmÀ`m `m g§H$ënmZo g¥ï>r H$aÊ`mMr àd¥Îmr Pmbr. ApñV - ZmpñV<br />

`mhÿZ {dbjU Aer hr A{Zd©MZr` _m`m Amho. _m`mM V_moê$nmŸ&& åhUyZ<br />

~«÷kmZmZoM `m _m`oVyZ åhUOoM AkmZmVyZ gwQ>H$m hmoVo. åhUyZ g_W©<br />

åhUVmV H$s, gË` ~«÷mMr H$mg Ya, {_Ï`m _m`oÀ`m ZmXr bmJy ZH$mog.<br />

gd©Wm gË` åhUOo {ÌH$mbm~m{YV gË` - {Zê$nmYrH$ ~«÷. gd©Wm {_Ï`m<br />

åhUOo _wimVM Oo Zmhr Vo. AOmVdmX bjmV KoD$Z øm XmoZ MaUm§Mr<br />

_m§S>Ur Ho$br Agmdr d eodQ>À`m XmoZ MaUm§V Oo gË` VoM dmMo dXmdo<br />

d {_Ï`m gmoSy>Z Úmdo Agm _Zmbm CnXoe H$aVmV.<br />

àd¥ÎmrV gË`M gV² eãXmZo AmoiIbo OmVo - gÕ_©, gÀN>mñÌ BË`m{X.<br />

{Zd¥ÎmrV gË`M VV² eãXmZo X{e©V Ho$bo OmVo. gË` åhUOo gË`dmUr Agm AW©<br />

_ZmV AmUë`m{edm` "gË`' `mMm ZrQ> CbJS>m hmoUma Zmhr. gË`§dX -<br />

åhUOo Ogo AmnUm§cm _mhrV Agoc Vgo dmUrZo ~mocUo, åhUOo gË`dmUr åhUOoM<br />

gË`. Ho$di dmUrZo gË` ~mobUo gË` hmoUma Zmhr qH$dm dmUrZo AgË` ~mobUohr<br />

gË` R>aob. "Ambm ~mD$' hr N>moQ>çmg KmVbobr {^Vr _aUmMo n§Wmg bmJboë`m<br />

amo½`mg {Xbobm d¡Ú~wdm§Mm YramMm eãX. åhUyZ Ho$di eãXm§À`m CÎmmZmWm©H$S>o<br />

bj Z XoVm, hoVyH$S>o bj XoD$Z gË`mgË`mMm {ZU©` Ho$bm nm{hOo. åhUyZ gË`§dX<br />

Ago gm§JyZ Y_ªMa Ago åhQ>bo Amho `mgmR>r gË`. åhUOo - gÕ_m©bm YéZ<br />

AgVo d dmUrZohr VgoM ~mobbo OmVo Vo gË`. Oo EoH$Ê`mbm JmoS>, Oo<br />

n[aUm_r gË` d {dH$maa{hV Agob Ë`m ~mobÊ`mg gË` åhUVmV. V¡go<br />

ldUgwI MVwaŸ& n[aU_mo{Z gmMmaŸ& ~mobU| Oo A{dH$maŸ& V| gË` `oW| Ÿ&&<br />

(km. 16 - 124)<br />

H$mhr àg§Jr, {ddmh - àmUg§H$Q> dJ¡ao, ImoQ>o ~mobUo Mmbob, Ago<br />

H$U© ndm©V gm§{JVbo Amho. nU ho àg§J g§H$Q>g_`r ñdg§ajUmW© dmnaÊ`mMo<br />

AmhoV. Xwgè`mg ~wS>{dÊ`mgmR>r Zìho. OS> d Zmed§V Xoh Jobm Var Mmbob nU<br />

gË` gmoSy> Z`o.<br />

Amnë`m àm_m{UH$ _Vmà_mUo dmJUo d ~mobUo hmM Y_© d VoM gË`<br />

Ago H$mhtZm dmQ>Vo. _Zwî`mMm ñdm^m{dH$ H$b {df`gwI d Ðì` bmo^mH$S>o<br />

Agbo_wio gXg{ÛdoH$ ~w{ÕMm H$bhr AgË`mH$S>o diVmo d AgË`M gË`<br />

dmQy> bmJVo. åhUyZ gXg{ÛdoH$ ~wÕr hr H$mhr gË`mMr H$gmoQ>r R>aV Zmhr. gË`<br />

åhUOo {à` AgyZ Z \$g{dUmao Am{U gË` AgyZ Z XwI{dUmao Vo gË` ^mfU.<br />

gË`§ ~«y`mV² {à`§ ~y«`mV² Z ~y«`mV² gË`_{à`_² Ÿ&&<br />

<br />

48 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 49


~hÿ qhnwQ>r hmoBOo _m`nmoQ>t Ÿ&<br />

ZH$mo ao _Zm `mVZm Vo{M _moR>r Ÿ&<br />

{ZamoY| nMo H$m|{S>b| J^©dmgt Ÿ&<br />

AYmo_yI ao Xw:I Ë`m ~miH$mgr Ÿ&&20Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV gË` ~«÷mbm {dgê$ ZH$mog, {_Ï`m _m`oÀ`m ZmXr<br />

bmJy ZH$mog, dmMoZo gË` VoM ~mob, ImoQ>o ~moby ZH$mog, hm {dMma _Zmbm<br />

H$m gm§{JVbm ? _mZdr XohmV ñdñdê$nmMo kmZ Omon`ªV hmoV Zmhr, Vmon`ªV _r<br />

åhUOo Xoh ho AkmZ Xya hmoV Zmhr. hr Xoh~wÕr, AkmZ Omon`ªV Xya hmoV<br />

Zmhr Vmon`ªV dmgZmj` Zmhr. dmgZmj` hmoV Zmhr Vmon`ªV J^©dmgmMm<br />

Ìmg MwH$V Zmhr. åhUyZ øm ûcmoH$mV J^©dmgmMm Ìmg H$gm AgVmo ho gm§{JVbo<br />

Amho.<br />

J^©`mVZoMo {H$igdmUo ñdê$n bjmV `oD$Z _Zmbm d¡am½` CËnÞ<br />

ìhmdo `mgmR>r `m ûcmoH$mV d Vo d¡am½` {Q>H$dUogmR>r nwT>rb ûcmoH$mV CnXoe<br />

Ho$bm Amho.<br />

~m _Zm, AmB©À`m nmoQ>À`m J^m©Vrb dmñVì` \$ma H$ï>mMo Amho.<br />

hmb H$aUmao Amho. {H$Vr {\$amdo bmJVo nmhm. _aUmZ§Va hm ^ybmoH$ gmoSy>Z<br />

nO©Ý`mV dmñVì` H$amdo bmJVo, nmdgmMo Ûmam AÞmV `mdo bmJVo, AÞmVyZ<br />

{nV¥earamV àdoe, VoWo VrZ _{hZo aoVê$nmV dmñVì` H$amdo bmJVo,<br />

H$m_m¾rZo aoV Vá Pmbo H$s, AmB©À`m earamV àdoe. {nV¥aoV d AmB©Mo<br />

aº$ {_iyZ ApñW, _m§g, ñZm`y, aº$ B. A_§Jb nXmWmªZr XohmMr ~m§YUr<br />

hmoVo. AmB©Mo CîU _yÌ, CîU {dð>m, OR>am¾r BË`m{X gd© ~mOy§Zr YJYJË`m<br />

Aem J^m©e`mV Vmo _moXH$mà_mUo CH$S>V AgVmo. dmoH$m ZaH$mMo ag {PanVrŸ&<br />

Vo OR>am¾rñVd VmnVr Ÿ& VoUo gd©hr CH$S>Vr Ÿ& ApñW_m§g Ÿ&& (Xm. 3-1-30)<br />

Xwgè`m _{hÝ`mV S>moHo$ V`ma hmoVo. ghmdo _{hÝ`mV ZdÛmao<br />

CX²^dVmV. gmVì`m _{hÝ`mV MoVZm àdoe. J^m©À`m hmbMmbrMr _mVobm<br />

OmUrd hmoVo. _mVoZo Im„obo AÞ aº$mÛmao Zmio_YyZ J^m©bm nmoMVo. Ë`m_wio<br />

J^m©Mo nmofU d ajU hmoVo. _mVoÀ`m AmhmamMm n[aUm_ J^m©bm ^moJmdm<br />

bmJVmo.<br />

J^m©Mo Vm|S> ~§X Agë`m_wio d S>moHo$ OS> Agë`m_wio Vmo "Imbr<br />

S>moHo$ da nm`' Aem pñWVrV bm|~H$iV amhVmo. da _mVoMm _yÌme` d Imbr<br />

{dð>oZo ^abobm Zi Aem H¡$MrV J^m©Mm H$m|S>m_mam hmoV AgVmo. Eo{g`o<br />

H$mamJ¥hr dñVrŸ& Zd_mg ~hþb`m {dnÎmr Ÿ&& (Xm. 3-1-29)<br />

Amnë`mM H$_m©Zo OÝ_mAmYrM Agm ZaH$dmg ^moJrV AgVmZmhr<br />

X`miy B©ída AmB©À`m ñVZmV XwYmMr CËnÎmr H$arV AgVmo. OÝ_Umè`m<br />

{OdmÀ`m nmofUmMr VaVyX H$ê$Z R>odVmo. Ho$dT>o ho ào_! nU `mMr AmR>dUhr Z<br />

R>odVm Ord J^©`mVZm ghZ H$aV AgVmo. Zd_mg nyU© Pmbo, H$s _J `mbm<br />

Xod AmR>dVmo. Amnë`m nyd©H$_m©Mo ñ_aU hmoD$Z _J Vmo Xodmbm Amidm`bm<br />

bmJVmo. Xodm H$_© Ho$bo JhZŸ& Ë`mMo ho Xw:I Xmê$UŸ& ^moJ{dbo Ëdm§ _O bmJyZŸ&<br />

nwao {ejU AmVm hoŸ&& XwJªYrZo H§$Q>mibmoŸ& OR>am¾rZo nmoibmoŸ& øm ZaH$mV<br />

bmoibmoŸ& {eUbmo AmVm gmoS>dr _OŸ&& {ZO H$_©o ZmZm `moZrŸ& `oWo Ambmo<br />

^moJwZrŸ& dmQ>o _bm ZaH$mhÿZrŸ& J^©dmg hm _hmH$ï> XoŸ& AmVm gmoS>dr `oWyZŸ&<br />

`m dar nmn Z H$arZŸ& Xodm VwPo ^OZ H$arZŸ& Vwbm {dgao Z H$YrhrŸ&& (XÎm<br />

_. A. 11-20-23)<br />

ZD$ _{hZo ZD$ {XdgmZ§Va Ord àgyVrdmVmZo OUy {H$S>çmgmaIm<br />

~mhoa `oVmo. nU ~mhoa dmao Ambo H$s ñdV:Mo nyd©H$_© ^Jd§V `m§Mm {dga<br />

nS>Vmo. gmoh§ {dgê${Z`m nmoVŸ& amho aS>V H$mo@h§ H$mo@h§Ÿ&& (25 C.) g_W©<br />

åhUVmV. ""Xw:I danS>m hmoVm PmbmŸ& Wmoam H$ï>t ~mhoar Ambm Ÿ& gdoM H$ï><br />

{dgabm Ÿ& J^©dmgmMo Ÿ&&'' (Xm. 3-1-48) {dgaboë`m `mVZm§Mr AmR>dU<br />

XoD$Z J^m©à_mUo d¡am½` àmá ìhmdo, hmM `m ûcmoH$mMm CÔoe.<br />

~ao, J^©dmg \$º$ _mZd`moZrVM ho Var H$moU gm§JUma ? {OdmMr<br />

OÝ_ - _aU na§nam MwH$Ê`mMm g§^d \$º$ ZaXohmVM. hm XadmOm MwH$bm<br />

H$s A§YmÀ`m Jmoï>rgmaIr pñWVr. A§Y = AkmZr Ord. ehamMm H$moQ> =<br />

84 bj `moZr. XadmOm = _Zwî` Xoh. JOH$U© = {df` gwI. ehamMo<br />

H$moQ>mVyZ XadmÁ`mH$S>o MmMnS>V `oUmè`m A§Ymbm EoZ XadmÁ`mOdi JOH$U©<br />

ImOdmdogo dmQ>Vo. VodT>çmV XadmOm MwH$Vmo d nwZ: \o$am. newXohmV Va<br />

hmbm§Mm {dMmaM H$am`Mm Zmhr. OmVmo ~mbmo `wdm d¥Õm¡ _¥Vmo OmV: nwZñVWmŸ&&<br />

~^«_Ë`of g§gmaoŸ& KQ>r `§Ì g_mo@de:Ÿ&& hr Xw:Ina§nam daModa AmR>dyZ<br />

_Zmg Xw:I ìhmdo, `m Amnë`m Xw:ImMm n[ahma H$gm hmoB©b, `mMr H$miOr<br />

CËnÞ ìhmdr åhUyZ `m ûcmoH$mÛmao _Zmg CnXoe. newXohr Zmht JVrŸ& Eog| gd©Ì<br />

~mobVrŸ& åhUmo{Z ZaXohtM àmárŸ& nabmoH$mMrŸ&& (Xm. 1-10-21) Xoh<br />

na_mWu bm{db|Ÿ& VarM `mM| gmW©H$ Omb|Ÿ& Zmht Var ho doW©{M Job|Ÿ& ZmZm<br />

AmKmV| _¥Ë`y n§W|Ÿ&& (Xm. 1-10-61)<br />

<br />

50 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 51


_Zm dmgZm MyH$dt `oaPmamŸ&<br />

_Zm H$m_Zm gm§{S>§ ao Ðì`XmamŸ&<br />

_Zm `mVZm Wmoa ho J^©dmgtŸ&<br />

_Zm g‚mZm ^oQ>dt amKdmgr &&21Ÿ&&<br />

J^m©Vrc `mVZm§Mr AmR>dU {Odmcm XoD$Z, Ë`mZo gmdY ìhmdo, ä`mdo<br />

d d¡am½` A§JrH$mamdo, åhUyZ _mJrc ûcmoH$mV J^©dmgmMo hmc _ZmnwT>o R>odco.<br />

ñ_emZ d¡am½`, Á`mà_mUo Kar naVco, _Z g§gmamV cmJco, H$s Zmhrgo hmoVo<br />

; VgoM J^©Xw:ImMr _Zmcm AmR>dU {Xcr Var {df` dmgZm§À`m O§OmimV Jw§Vcoco<br />

_Z Vr cJoM {dgaVo. dmgZm§Mr AmoT> BVH$s O~aXñV AgVo H$s, Ë`mnwT>o<br />

OÝ__¥Ë`yÀ`m Xw:ImMr nwgQ> H$ënZmhr `oV Zmhr, Aer hr dmgZm§Mr AmoT><br />

O~aXñV Amho. åhUyZ dmgZm§Mm úm` H$aUoMm _Zmcm CnXoe. dmgZm MwH$dr<br />

åhUOo dmgZoÀ`m `oaPmè`m Wm§~rd Agm _Zmbm CnXoe. dmgZmM OÝ_ - _¥Ë`ycm<br />

H$maUr^yV Amho. dmgZoMo _yi N>o{Xë`m dmMyZŸ& Zìho `m I§S>U J^©dmgmŸ&&<br />

dmgZm {Zd¥Îmr åhUOoM _moúm. `m dmgZm§Mm EH$m _mJyZ EH$ Agm AmoK Mmcy<br />

AgVmo. àW_ H$ënZoMo ñ\w$aU. Vr Vrd« Pmcr H$s dmgZm. Am{U A{V Vrd«<br />

Pmcr H$s H$m_Zm. _mZdr _ZmV H$ënZoMm AmoK gVV Mmcy AgVmo. AmMma,<br />

Cƒma d {dMma `m gdmªMo _yi H$ënZm. EH$m H$ënZoVyZ XwgarMm OÝ_. Agm<br />

hm earaê$nr aW, {ZÐm gmoSy>Z ~mH$sMo doir YmdV AgVmo. _Z{üÎm Vwa§Jmä`m_²<br />

eara§ ñ`§XZm`Vo Ÿ& H$mc MH«o$U d¡`m{V nyd© H$_©M gma[WŸ && _moQ>macm<br />

~«oH$ AgVmo. dmQ>oc VoWo Vr Wm§~Vo. _Zmcm ~«oH$ Zmhr. _mÌ H$ënZmê$nr<br />

ŸnoQ´>moc g§nco H$s Vr Wm§~Vo. åhUm¡Z gdmªMo _yiŸ & Vo ho H$ënZm{M Ho$diŸ&<br />

BM| H$o{c`m§ {Z_y©iŸ& ~«÷àmárŸ&& (Xm. 7-5-26) åhUyZ dmgZoÀ`m `oaPmam<br />

MwH$d. g§gmamV AVr Vrd« dmgZm H$emMr Agoc Va Ðì` d Xmam `m XmoZ<br />

dñVy§Mr. `m AVr Vrd« dmgZm§Zm H$m_ åhQ>co Amho. b¡§{JH$ dmgZm ñdm^m{dH$<br />

d Ðì`m{edm` nXmonXr ZS>Vo. Xwgè`m MaUmVrc H$m_Zm eãXhr _m{_©H$nUo<br />

`mo{Ocm Amho. ñÌr {da{hV EImXm ~«÷Mmar amhÿ eHo$c. nU nmoQ> ^aÊ`mgmR>r<br />

Ðì` hdoM. àn§Mr nm{hOo gwdU©. àn§M gm§Sy>Z na_mW© Ho$cmŸ & Var AÞ<br />

{_ioZm Im`mcm Ÿ& _J V`m H$a§Q>çmcmŸ & na_mW© H$¡Mm Ÿ&& ( Xm. 12-1-3)<br />

åhUyZ Ðì`mMr dmgZm hdr. nU ~m _Zm, Ë`m~Ôc Amgº$s ZH$mo. àmaãY<br />

^moJmZwgma Oo {_ioc Ë`mV g_mYmZ Agmdo. `ÑÀN>mcm^g§Vwï>mo Agmdo.<br />

H$m{`H$ H$_© ho ~§YZH$maH$ ZgyZ, H$_m©~ÔcMr dmgZmË_H$~wÕrM<br />

~§YZH$maH$ Amho.<br />

`m dmgZo_wio J^©dmg. J^©dmgmMo hmc _mJo dU©Z Ho$co AmhoVM.<br />

_J àý Agm H$s, J^©dmgmMo H$maU Aer hr dmgZm gwQ>mdr H$er ? AZoH$<br />

gmYZm§Zr Vr Zï> hmoV Zmhr. åhUyZ _Zm ^oQ>dr amKdmgr hm CnXoe. ~m<br />

g‚mZ _Zm, Vy amKdmMr ^oQ> KS>dyZ AmU. AmOn`ªV gwImgmR>r AZoH$ ñWio<br />

{\$acmg, nU {ñWa gwImMo ñWmZ Vwcm H$moR>oM {_imco Zmhr. `mgmR>r AmË_mam_mMr<br />

^oQ> H$ard.<br />

`m amKdmMm Zm_mZo emoY Ko. gmYm _mUgm§Mm nÎmm {dMmanyg<br />

H$ê$Z AmnU emoYVmo. amKdmZo Amncm nÎmm OJOmhra Ho$cm Amho. AmnU<br />

{VH$S>o cúmM XoV Zmhr, ^oQ>rMr BÀN>mM ZgVo. JaO nS>cr H$s YmdmYmd<br />

gwê$. `ofm§ö{XñWmo ^JdmZ² _§Jcm` - VZ§ h[a:Ÿ&& Zm_KmofmV V„rZ hmoD$Z Vy<br />

A§V:H$aUmH$S>o Ymd Ko. H$mZ H$mhr EoH$ åhUoc, S>moio H$mhr nmhm åhUVrc,<br />

agZm H$mhr MmI åhUoc, nU Xwc©úm H$ê$Z Zm_mgagm Vy öX`mV Kyg. Zm_m<br />

g[agmM harŸ& [aKo öX`m_mPmatŸ& VoUo§ YmHo$§ Aä`§VarŸ& hmo cmJo nwar öX`ewÕrŸ&&<br />

Voìhm àn§M gm§S>moZr "dmgZm"Ÿ& OS>mo{Z R>mHo$ OZmX©ZmŸ& "Ah§' H$mê$ gm§S>mo{Z<br />

Ah§nUmŸ& "gmo@h§ gXZm_mOt [aKoŸ&& (Zm. ^m. 2 - 776, 777) _J Ë`m<br />

dmgZocm Xwgao ñWmZM Zmhr. Am{UH$ Xwgao Z`o _mPo _ZmŸ& am{hcr dmgZm<br />

VyPo nm`rŸ&& (VwH$mam_)<br />

gmam§e, Ah§ Oo ho _mohmZo, __ËdmZo OJmV Jw§Vco Amho, Vo<br />

AmË_mZwg§YmZmZo, AmË_ñdê$nr a§Jco nm{hOo. Ah§H$ma Á`mÀ`m ApñVËdmda<br />

Zm§XVmo VmoM amKd. gdmªÀ`m öÔoerŸ& _r A_yH$m EoerŸ& ~w{Õ ñ\w$ao Ah{Z©erŸ&<br />

Vo dñVyJm_rŸ&& ñdê$n {dñ_aUm_wio Ah§ Xoh hm g§H$ënM àW_ dmgZm§Mr<br />

dmT> H$aUog _yi Amho. Var ñdñdê$nmMo{Z {dñ_aUoŸ& Omo g§H$ën CR>r XohnUoŸ&<br />

Vmo CR>mo Zo Xmdm gmdYnUoŸ& dmgZm OoUo n«m¡T> ZìhoŸ& (a§J. `mo. dm. 891)<br />

nU hm {MÎmd¥Îmr{ZamoYmMm `moJ_mJ© gm_mÝ`OZm§À`m AmdmŠ`m~mhoa åhUyZ<br />

g_WmªZr ^º$s_mJ©M gm§{JVcm Amho.<br />

<br />

_Zm g‚mZm hrV _mP| H$amd|Ÿ&<br />

aKyZm`H$m ÑT> {MÎmt Yamd|Ÿ&<br />

_hmamO Vmo ñdm{_ dm`ygwVmMmŸ&<br />

OZm CÕar ZmW cmoH$Ì`mMm &&22Ÿ&&<br />

52 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 53


AZoH$ dmgZm, Ðì`Xmam{XH$ H$m_Zm `m§Mo _mJo cmJyZ J^©dmgmÀ`m<br />

`mVZm gmogÊ`mnoúmm amKdmMr ^oQ> H$ard, Ago _Zmcm Amidco. `m<br />

amKdmMr ^oQ> H$emgmR>r ¿`m`Mr, Ë`mZo H$m` gmYVo ho `m ûcmoH$mV g_WmªZr<br />

gm§{JVco Amho.<br />

~m g‚mZ _Zm, `m OÝ_mV _mPo H$ë`mU ìhmdo, {hV ìhmdo, Ago Oa<br />

Vwcm dmQ>V Agoc, Va Vy BVa dmgZm§Zm Z {MH$Q>Vm, AmË_mam_ amKdmcm KÅ><br />

{MH$Qy>Z amhm. Ë`mMoM qMVZ R>od. EH$M qMVZ R>od. EH$mM {df`mMo qMVZ Ooìhm<br />

_Z Mmcy R>odVo Voìhm VoM {MÎm hmoVo. {MÎmMVwîQ`M_ËH$maŸ& _Z ~w{Õ {MÎm<br />

Ah§H$maŸ& ht EH${M nar {^Þ àH$maŸ& O¡gm ì`mnma V¡g| Zm§dŸ&& (Zm. ^m.<br />

22-351) åhUyZ _Zmcm CnXoe H$s amKd hmM VwÂ`m qMVZmMm {df` Agy<br />

Xo. Ë`mVM _mZdr OrdZmMo {hV Amho. Á`mcm Á`m {df`mMr AmdS> Ë`m<br />

{df`mV Vmo Jw§JyZ OmVmo d Ë`mVM {hV _mZVmo. AmdS>rMo àH$ma AZoH$ åhUyZ<br />

{hVmÀ`m H$ënZmhr AZoH$. WmoS>o Wm§~yZ H$ë`mU H$emV Amho, ho nmhUog _Zwî`<br />

V`ma Zmhr, {dMma Va XyaM. VwH$mo~m åhUVmV. dmQ>o `m OZmMo Wmoa ~m Amü`©Ÿ&<br />

Z H$[aVr {dMma H$m {hVmMmŸ&& àË`úm na_oída nwT>o C^m am{hcm d da _mJ<br />

åhUmcm Va ""J^©dmg MwH$sd, _cm _wº$ H$a'' Ago Vmo åhUoc H$m` ? Zmhr. YZ,<br />

YmÝ`, newd¥Õr AgoM Vmo _mJUma. gd© {hV `mVM hrM ^mdZm. H$moUVr<br />

Jmoï> {hVmMr d H$moUVr AZ{hVmMr ho VrZ H$gmoQ>çm cmD$Z nhmdo cmJVo.<br />

(A) AmË_à{MVr :- ImUo, {nUo, {ZÐm KoUo, àOmoËnmXZ, _aUmcm<br />

{^Uo ho gd© `moZrV ñnï> {XgVo. AmnU gd© ~wÕrZo loð> Amhmo, hm AZw^d<br />

_Zwî`mcm Amho. AZoH$ `moZr§ qhSy>Z ZaXohmV Amë`mda AZoH$ {df` ^moJyZ<br />

AZw^d H$m` `oVmo ? Xw:ImMo S>m|Ja cmJVr gmogmdoŸ& Vo gd© R>mdo gH$im{gŸ&&<br />

Agm AZw^d AgyZhr {dMmaOmJ¥{V Zmhr. åhUyZ Pmcoco g§V gX²Jwê$ H$m`<br />

CnXoe H$aVmV Vo nmhÿ.<br />

(~) Jwê$à{MVr :- darc Jmoï>r cúmmV KoD$Z Jwê$ Agm {ddoH$<br />

gm§JVmV. nídm{X`moZtÀ`m R>m`tŸ& {df`m§dmMmoZr AmZ ZmhtŸ& Vmo{M {df`mo<br />

ZaX|hr§ dmT>{dë`m H$m` {hV Pmc|Ÿ& (Zm. ^m. 9-346) Ordm Oo Oo `moZt<br />

OÝ_JVrŸ& VoW VoW {df`mgº$sŸ& Vo{M _Zwî`Xoht {df` - {ñWVrŸ& V¢ na_mW©àmár<br />

H$modUo XohtŸ&& (Zm. ^m. 17-532) VwH$m åhUo {hV hmo` Vmo ì`mnmaŸ& H$am<br />

\$ma H$m` {eH$dmdoŸ&&<br />

^m§S>dcmda Z\$m cm^cm Va ì`mnma cm^cm åhUm`Mo. ^m§S>dcmV<br />

VyQ> Amë`mg VmoQ>m. ^m§S>dc H$m`_ am{hë`mg Z\$m VmoQ>m H$mhr Zmhr. ZaXoh<br />

ho ^m§S>dc. ZamMm Zmam`U hm \$m`ÚmMm ì`mnma. VgoM ZamMm ney, H$sQ>H$<br />

Pmë`mg VmoQ>çmMm ì`mnma. nwZ: ZaXoh {_imcm, ^m§S>dc H$m`_ g_Omdo.<br />

{hV Vo H$amdo XodmMo qMVZŸ& H$ê${Z`m _Z EH${dYŸ&& (VwH$mam_) VgoM<br />

g_W©hr åhUVmV, ""hmQ> ^acm g§gmamMmŸ& Z\$m nhmdm XodmMmŸ& VarM `m<br />

H$ï>mMmŸ& n[a`m`o hmoVmoŸ&&'' (Xm. 12-8-34) nU hm g§Vm§Mm AZw^dhr<br />

_mZd cúmmV Am{UV Zmhr.<br />

(H$) emó à{MVr :- ZaXoh hr Aer EH$M OmJm Amho H$s OoWo<br />

_Zwî`mcm Amncm CÕma H$ê$Z KoVm `oVmo. _Zwî`mV kmZ hr gd©loð> Jmoï><br />

Amho. _Zwî` Xo{hMo{Z kmZ|Ÿ& g{ƒXmZ§X nXdr KoUo. Ho$dT>m A{YH$ma àmá Pmcm<br />

nmhm. {df` gd©M `moZr§V AmhoV. nU kmZ ho \$º$ _Zwî` `moZrVM. åhUyZ<br />

^JdmZ åhUVmV, `m kmZmZo _mPm emoY Ko. gd© {df` ~mOyg gmê$Z _mPo<br />

^OZ H$a. (^. Jr. 18 - 66) gd© gm§S>mo{Z Yw§S>m _OcmŸ& Eogo Xod{M ~mo{ccmŸ&&<br />

OoW MhÿH$S>o OiV dUdmŸ& VoWy{Z Z {Z{JOo Ho$dr nm§S>dmŸ& A§Jm _mVo Z ^Omd`m<br />

cmJrŸ& H$dU ~i nm Amnwco A§JrŸ& (km. 9 - 492, 493) åhUyZr Ho$di<br />

Xoh _aUŸ& ho OmUo CKS>r ZmJdUŸ& `m cmJr `oW A§V: H$aU PUr XogrŸ&&<br />

(km. 3 - 209) Agm {ZîH$f© emó H$mT>Vo. Xoh ^aU eãXmZo _mZdr<br />

OrdZmVrc d_© kmZoem§Zr gm§{JVco. Xoh ^aUmgmR>r Amhma, {dhma, Moï>m,<br />

qZXm dJ¡ao ì`dhma cmJVmoM. nU Ë`mgmR>r Ho$di {df`^moJ hoM Or{dV<br />

H$m`© _mZUo doS>onUmMo R>aVo. àn§M gwIo{M H$amdmŸ& nar H$mhr na_mW©<br />

dmT>dmdmŸ& aKyZm`Ho$ ÑT> {MÎmr Yamdo. hm aKyZm`H$ - dm`ygwV hZw_§VmMm<br />

_mcH$. {VÝhr cmoH$m§Mm CÕma H$aUoMo gm_Ï`© `mMo A§Jr Amho.<br />

hZw_§Vmà_mUoM ÑT> qMVZ H$amdo. VwH$mam_mgmaIo g§Vhr ^º$s_mJm©Mr dmQ><br />

hZw_§Vmcm {dMmaVmV. hZw_§VmÀ`m am_^º$sVrc d_© ho H$s H$_m©V Agm`Mo<br />

Voìhm ñdm{_H$m`© åhUyZ H$am`Mo Am{U H$_m©V Zgm`Mo Voìhm Ë`mMo Ü`mZmV<br />

Agm`Mo.<br />

<br />

Z ~moc| _Zm amKdo§drU H$m§hrŸ&<br />

OZt dmCJ| ~mocVm§ gyI ZmhtŸ&<br />

KS>rZo KS>r H$mi Am`wî` ZoVmoŸ&<br />

Xohm§Vt Vwcm H$moU gmoSy>§ nhmVmo ? && 23Ÿ&&<br />

54 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 55


Ì¡cmoŠ`ZmW, hZw_§VmMm ñdm_r Omo aKwHw$c{Q>iH$ amKd, Ë`mMo ÑT><br />

AZwg§YmZ, _mPo {MÎmmV amhrc, EdT>o _mPo {hV, ~m _Zm, Vy KS>dyZ AmU,<br />

Ago _mJrc ûcmoH$mV gm§{JVco. _Zm, Vy åhUerc, ho am_ ^º$sZo hmoUmao<br />

H$ë`mU gmdH$me gmYVm `oB©b ! Ë`mMr BVH$s H$m KmB© ? àn§MmV n¡gm AS>H$m<br />

Pmcm, nmoao~moio Pmcr - Vr H$VugdaVr Pmcr, godm{Zd¥Îmr hmoD$Z WmoS>o<br />

ñdmñÏ` cm^co H$s _J "har - har' åhUVm `oB©c. Ë`mcm BVH$s KmB© H$emcm ?<br />

nU Zmhr ; hr am_^º$s Aer \$mdë`m doimV H$ê$Z Cn`moJ Zmhr,<br />

VmVS>rZoM ho H$m_ ìhm`cm nm{hOo. Vr H$m ho `m ûcmoH$mV _Zmcm nQ>dyZ<br />

XoVmV.<br />

KS>rKS>rZo Am`wî` KQ>V OmVo Amho, dmT>V Zmhr. KmoS>çmdê$Z<br />

^aYmd Mmcco H$s añVm VwQ>V OmVmo, Vgo g§gma åh{UOo gd|M ñdmaŸ& Zmhr<br />

_aUmg CYmaŸ& _mnt cmJc| earaŸ& KS>rZo§ KS>rŸ&& (Xm. 3-9-1) dmQ>ob Vo<br />

O§J nN>mS>bo, H$moQ>çmdYr YZ {Xbo, Var Jobobr KQ>H$m naV {_iUma Zmhr.<br />

Ho$ìhm _aU `oB©b, hohr g_OV Zmhr. `o{Mj{U _amo{Z OmgrŸ& Var aKyZmW ^OZr<br />

A§VabmgrŸ&& åhUyZ KmB© Ho$brM nm{hOo. àn§Mmbm B§{Ð`o em~yV hdrV _J<br />

na_mWm©bm H$m ZH$moV ? noÝeZa na_mWm©bm bm`H$ H$gm hmoUma ? ~«÷kmZ Oar<br />

H$io CR>m CR>tŸ& Var H$m qhnwQ>r doXemñÌoŸ&& Vo kmZ hmoÊ`mgmR>r ; On, Vn,<br />

J«§WmdbmoH$Z, Zm_g§H$sV©Z hr gmYZo dmnam`bm eara B§{Ð`g_yh YS> ZH$mo H$m<br />

? Am`wî`mMm àË`oH$ jU nXamV nmSy>Z KoVbm nm{hOo. _T>o PmH$mo{Z`m H$aVt<br />

noaUrŸ& (VwH$mam_) Am`wî`mMm àË`oH$ jU nXamV nSy> Xo. åhUyZ íbmoH$ma§^r<br />

CnXoe Z ~mobo _Zm...Ÿ& amKdmMr H$Wm, H$s{V©, Zm_, `mVM dmUrMm Cn`moJ<br />

H$a. dm`\$i JßnmV dmUr IM©y ZH$mog. Vwbm Or MQ>H$ bmJVo Ë`mV Vy<br />

a_Vmog. dm`\$i ~mobÊ`mV Ogm Vy a§JVmog, Vgm ^OZmV a§JyZ Om. Zìho -<br />

Zìho ^OZmVM a§JyZ Om. dm`\$i Jßnm Q>mHy$Z Xo. `mVM VwPo ñd{hV Amho.<br />

àW_ Vwbm ^OZmV JmoS>r dmQ>Uma Zmhr. Var Vy ñdñW ~¡g, _m¡Z ñdrH$ma,<br />

dm`\$i ~S>~S>rZo am_ H¥$nobm _wH$erb. {Oìhobm _mÌ CJmM erU. har har<br />

~mobm Ÿ& ZmhrVar A~mobmŸ & ì`W© Jb~bm H$ê$ ZH$mŸ && VwH$mam_ _hmamO<br />

åhUVmV, ""{XZaOZr hm{M Y§XmŸ& JmoqdXmMo ndmS>oŸ& H$s{V©_wIo JO©o VwH$mŸ&<br />

H$ar bmoH$m gmdYŸ&&'' àmn§{MH$ ~S>~S>rZo H$mhr ì`dhmakmZ hmoVo. nU<br />

AI§S> am_Zm_mZo H$moUVo gwI {_iUma, H$m` {hV gmYUma ? Ago Vwbm<br />

dmQ>ob. nU _Zm, WmoS>m {ddoH$ H$a. àmn§{MH$ kmZ nwZ: J^©dmgmbm<br />

H$maU hmoVo. Ë`mV j{UH$ gwI dmQ>bo Var Vo {Ma§VZ ZgVo. nU am_<br />

^OZmZo bmJVm gy`m©Mo {H$aUŸ& K¥VmM| Zmgo H${R>UnUŸ& Vodt _r àH$Q>ë`m<br />

Zmam`UŸ& Z \$mo{S>Vm§ OmU qbJ Xoh ZmeoŸ&& (Zm. ^m. 20-376). OgOem<br />

dmgZm H$_r hmoVmV, VgVgo {df`d¡am½` hmoD$Z AÝV:H$aU ewÕ hmoVo d<br />

^OZmV JmoS>r dmQy> bmJVo. Ë`m_wio Ë`mMr MQ>H$ bmJVo. gVV ^OZmZo nmn<br />

Zme hmoVmo. nwÊ` dmT>Vo. ^OH$ ñdV: gwIr hmoVmo d BVam§Zmhr gwIr H$aVmo.<br />

gVV§ H$sV©`§Vmo _m§ `VÝVü ÑT>d«Vm:Ÿ&& (^. Jr. 9-14) Eogo _mPo{Z Zm_<br />

KmofoŸ& Zmhr H$[aVr {dídmMr Xw:IoŸ&&<br />

^OZmZ§Xm~amo~aM Xodm~ÔbMo ào_ dmTy> bmJVo. OoWo gwImoËnÎmr VoWo<br />

ào_ R>aboboM. `m ào_gwImMr n[aUVr eodQ>r BVH$s hmoVo H$s ^º$ Ho$di<br />

XodmMo {Odmda Zm§Xy bmJVmo. OÝ_ _¥Ë`yMr ^mIŸ& hmanmo{Z Om` {Z:eoIŸ& AmV<br />

~mhoar _hmgyIŸ& dmT>mo{MbmJoŸ&& (km. 9-198)<br />

`m AZÝ` ^º$s_wio, Xod ^º$mbm _mVoà_mUo {MH$Qy>Z amhVmo.<br />

gVV§ H$sV©`ÝVmo (^. Jr. 9-14) nar V`m§nmer nm§S>dmŸ& _r hmanbm qJdgmdmŸ&<br />

OoW Zm_Kmofw ~admŸ& H$[aVr Vo _mPoŸ&& (km. 9-208) Ago AgVmhr Xod<br />

- H¥$nm gmoSy>Z Vy àmn§{MH$ ~S>~S> H$arV am{hbmg Va, XohmMo A§Vr, _aU<br />

- g_`r VwPm nm{R>amIm H$moU ? `_amOmMo XmT>oVyZ Vwbm gmoS>dUma H$moU ?<br />

H$mimMr `o CS>r nS>ob ~m Ooìhm§Ÿ& gmoS>{dZm Voìhm _m`~mnŸ&& VwH$m åhUo Voìhm<br />

gmoS>drZm H$moUrŸ& EH$m MH«$nmUr dmMmo{Z`mŸ&& O`mgr Zmhr CnmgZoMr nmR>rŸ&<br />

V`mg ^bVmM Hw$Q>rŸ& `m H$maUo CR>mCR>rŸ& ^OZ H$amdoŸ&&<br />

_Zm, Vy e§H$m H$mT>erbM H$s amKd ^OZmZo OÝ_ _aUmMm \o$am<br />

MwH$Vmo ho H$emdê$Z ? Aao, Agm ^Jd§VmMmM OmhraZm_m Amho ZmŸ! Vofm_h§<br />

g_wÕVm© _¥Ë`yg§gmagmJamV²Ÿ& ^dm{_Z{MamËnmW© _æ`mdo{eVMoVgm_²Ÿ&& (^. Jr.<br />

12 - 7) åhUyZ ûcmoH$ma§^rM _Zmcm ~OmdVmV Z ~moco _Zm amKdo drU<br />

H$mhr !<br />

<br />

aKyZm`H$mdrU dm`m§ {gUmd|Ÿ&<br />

OZmgmaIo ì`W© H$m§ dmogUmd| ? &<br />

gXm gd©Xm Zm_ dmM| dgm| XoŸ&<br />

Ah§Vm _Zt nm{nUr Vo Zgm| Xo && 24Ÿ&&<br />

56 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 57


KS>rZo KS>r KQ>V OmUmè`m Am`wî`mV, doi dm`\$i ~S>~S>rV<br />

Kmc{dÊ`mnoúmm, am_^OZmV Kmcdmdm ; CÕma H$aUmè`m B©œamMr Omon`ªV<br />

H¥$nm hmoV Zmhr, Vmon`ªV OrdZ _aUmÀ`m \o$è`mVyZ gwQ>H$m Zmhr. åhUyZ<br />

gm_mÝ` OZmnoúmm doJim d {deof Agm gmYZ _mJ© nËH$aUo {df`rMm<br />

CnXoe øm ûcmoH$mV Amho. ~hþOZ g_mOmcm ^º$s, kmZ, d¡am½` B.<br />

nma_m[W©H$ gmYZm~Ôc AmdS> ZgVo. ^º$s H$am`Mr Zmhr, H$amd`mMr Pmcr<br />

Va ì`mdhm[aH$ cm^mgmR>r. OZmMm cmcMr ñd^mdŸ& Ama§^rM åhUVr XodŸ&<br />

åh{UOo _cm H$m§hr XodŸ& Eogt dmgZmŸ&& H$m§hrM ^{º$ Ho$cr ZñVm§Ÿ& AmUr<br />

BpÀN>Vr àgÞVmŸ&& (Xm. 18-7-1, 2) ^º$s Ho$crM Va cm^mgmR>r, ZmhrVa<br />

{Zìdi JßnmJmoï>rV doi H$mT>Uo hm ~hþOZ ñd^md.<br />

dmgZmM H$am`Mr Va ZaXohmV Xod àmárMrM Bï>. BVa {df`<br />

- dmgZm ì`W© l_mcm H$maUr^yV AmhoV. Ë`mV Ah§H$mamMr dmT>M. am_o{dU<br />

Oo Oo AmgŸ& {VVwH$s OmUrd {ZameŸ& _mP| _mP| gmdH$meŸ& grU{M CaoŸ&&<br />

(Xm. 3-10-60) gd© gwI AmË_mam_M Amho. gd© {df` gwIm§À`mÛmao<br />

Ord_mÌ AmË_gwImMmM AZw^d KoVmV. gwIê$n Eogm XwOm H$moU gm§JmŸ&<br />

_mÂ`m nm§Sw>a§Jm gm[aIm VmoŸ&&<br />

àd¥ÎmrV {H$Vrhr Cnm` gwM{dco Var Ho$ìhm H$go dmJm`Mo ho<br />

gwM{dUo H$R>rU. åhUyZ `mo½` doir `mo½` àoaUm hmoÊ`mgmR>r ~wÕrMm àoaH$<br />

Omo B©œa, Ë`mcm eaU Joë`m{edm` gw~w{Õ gwMV Zmhr. Ý`m` - AÝ`m`<br />

g_OV Zmhr. `mo½` ñ_¥Vr hmoV Zmhr. _mZd à`ËZmcm B©ídar ghmæ`mMr<br />

OmoS> hdrM. nm§S>dm§Zr à`ËZ d B©œar gmhmæ` `mMo OmoamdaM `e g§nmXZ<br />

Ho$co.<br />

AmnU BÀN>m H$aVmo EH$ d hmoVo ^cVoM. `mdê$Z ~wÕrMm MmcH$<br />

AÝ` H$moUr Amho. VmoM ~wÕrcm àoaUm H$aVmo. d¡`{º$H$ AgmoV qH$dm<br />

gm_wXm{`H$ AgmoV, AZno{úmV Xw:Io {dd{úmV doir {dd{úmV _Zwî`mdaM H$m<br />

`mdrV ? Vr B©œamZo AmUcr åhQ>co Va Ë`mMo ApñVËd {gÕ hmoVo. Á`mÀ`m<br />

Ë`mÀ`m H$_m©Zo Vr Amcr Ago _mZco Va H$_m©Mo {Z`§ÌU H$aUmam H$moU ?<br />

_Zwî` H$s B©œa ? _Zwî` _mZco Va Vmo AmnUhÿZ ñdV:da g§µH$Q>o AmUdUma<br />

Zmhr. Voìhm H$_© {Z`§ÌU H$aUmar AÑí` eº$s B©œa - Á`mÀ`m Ë`mÀ`m<br />

H$_m©à_mUo ~wÕrcm àoaUm XoD$Z VgVgo dmJm`cm cmdVo. H$_m©Mo VgVgo<br />

\$chr Ë`mcm {_iVo. Mm§Jcr àoaUm hmoÊ`mgmR>r B©œamcm AmoiIyZ Ë`mMr<br />

^º$s Ho$cr nm{hOo. B©œa^º$sMo gdm©V gmono, gmYo gmYZ åhUOoM Zm_<br />

g§H$sV©Z. _§Ww{Z ZdZrVm V¡go Ko AZ§VmŸ&& XwYmVyZ cmoUr Ogo H$mT>VmV Vgo<br />

{ddoH$~wÕrê$n adrZo doXemómMo _§WZ H$ê$Z Zm_ê$n ZdZrV Ko. H$maU ho cmoUr<br />

ImD$ZM Vy nwï> hmoerc. Zm_ KoVmZm XohmMm {dga nS>oc, Aem EH$mJ«VoZo,<br />

ào_mZo Zm_ Ko.<br />

_mÂ`m öX`ñW am_mÀ`m ApñVËdmda _mPo eara MmcV AgyZ _r<br />

Agm ñdV§Ì H$moUr Zmhr. _r åhUyZ CR>Umam Ah§H$ma Vmo Ë`mMmM Amho Aem<br />

^mdZoZo ~m _Zm, Ë`mMo Zmd Ko. åhUOo Vwcm XohAh§H$ma ~mYH$ hmoUma<br />

Zmhr. H$Vm© OJXre ho Vmo IaoŸ& n[a {d^mJ Amcm n¥WH$mH$ma|Ÿ& VoWo Ah§VoMo§<br />

H$m{da|Ÿ& ~m{YOoZmŸ&& (Xm. 20-4-27) _mÂ`m earamMrM H$m` nU g¥ï>rVrc<br />

dñVw_mÌm§Mr hmcMmc Ë`mMo_wio Amho. gm_Ï`© Amho MidirMoŸ& Omo Omo H$arc<br />

V`mMoŸ& na§Vw VoWo ^Jd§VmMoŸ& A{Yð>mZ nm{hOŸo& (Xm. 20-4-26)<br />

Xmg~moYmVrc AmË_{Zê$nU g_mg gd©M Aä`mgmdm.<br />

na_oœamMo _yi g§H$ënmVM hm "Ah§' Amho. hm Ah§^md VmnXm`H$<br />

Zmhr. nU Vmo ~wÕrÀ`m ehmUnUmZo dmJy cmJcm H$s Ah§H$ma hmoVmo d Xohmer<br />

VmXmËå` nmdyZ gwIXw:Io ^moJVmo. {OdmMo Ah§ ñ\w$aU ho àWZ {ZOmË_gÎmo_wio<br />

n[anyU© AgVo. na§Vw _m`o_wio XohmË_Voer VmXmËå` nmdVo. åhUyZ dmB©Q>. Jm¡U<br />

Zmd Ë`mMo§ AkmZŸ& `oèhdt _w»`Ëdo§ Xohm{^_mZŸ&& (Zm. ^m. 22 - 406) `m<br />

Xohm{^_mZm_wioM {df_Ëd CËnÞ hmoD$Z Û¡V^mdZm ÑT> hmoVo. A^oXmZm<br />

Mr dmT>dr ^oXŸ& Voho Ah§VmŸ&<br />

åhUyZ hm KmVH$ A{^_mZ Zmhrgm hmoD$Z AmË_gwImMm cm^<br />

nm{hOo Agoc Va Ë`mgmR>r EH$M Cnm`. ZmW åhUVmV, "VËH$mi Omd`m<br />

Xohm{^_mZŸ& AI§S> _mPo Zm_ñ_aUŸ& JrV Z¥Ë` h[a H$sV©ZŸ& gdmª^yVr g_mZ<br />

_X²^mdmoŸ&&'' (Zm. ^m. 13 - 442) åhUyZ gXm gd©Xm Zm_ dmMo dgmo XoŸ&<br />

<br />

_Zm drQ> _mZ§y ZH$mo ~mocÊ`mMmŸ&<br />

nwT>| _mJwVm am_ OmoS>oc H$¢Mm ? &<br />

gwImMr KS>r cmoQ>Vm§ gyI AmhoŸ&<br />

nwT>| gd© OmB©c H$m§ht Z amhoŸ&& 25Ÿ&&<br />

_mJrc 19 ì`m ûcmoH$mnmgyZ 24 ì`m ûcmoH$mn`ªV, gË`mMr H$mg<br />

58 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 59


Ya, {_Ï`mMma gmoS>, dmgZm§Mo ZmXr cmJy ZH$mo, am_^OZ H$a, dJ¡ao<br />

CnXoe Ho$cm. `m ûcmoH$mV _Zmcm Jm|Omaco Amho. ~m _Zm, _mÂ`m ~mocÊ`mMm<br />

H§$Q>mim dmQy> XoD$ ZH$mog Ago ~OmdÊ`mMo H$maU _Zmcm XmoZ VèhoMr<br />

~mocUr nQ>V ZmhrV. (1) XwJw©UmMm Ë`mJ H$ê$Z gX²JwUmH$S>o didUoMr ^mfm<br />

H§$Q>midmUr dmQ>Vo. OÝ_moOÝ_r {df`mMr MQ>H$ cmJcoë`m _Zmcm {df`<br />

Ë`mJmMr ^mfm H$er ê$Mmdr ? IoiH$a _wcmcm Ioiy ZH$mo åhQ>coco AmdS>V<br />

Zmhr. Xmê$~mOmcm Xmê$ gmoS>, hm CnXoe H§$Q>midmUm dmQ>Vmo. nU {hVoÀNw><br />

_mUgmcm H$ë`mUmW© Vr daModa ~mocmdr cmJVo. _Zm, VwÂ`m H$ë`mUmW©M<br />

hm CnXoe H$amdm cmJVmo, Ë`mMm H§$Q>mim _mZy ZH$mo. (2) H$ë`mUmW© Agco<br />

Var nwZ: nwÝhm gm§{JVcoco _Zmcm AmdS>V Zmhr. Ë`mH$[aVm g_W© åhUVmV.<br />

Aao ì`gZmnmgyZ, AZ{hVmnmgyZ namd¥Îm H$aÊ`mMo Pmë`mg VoM VoM nwÝhm<br />

gm§Jmdo cmJVo. go{dc|{M AÞ godmdoŸ& ~mo{cco{M ~mocmdoŸ& EoH$co{M EoH$mdoŸ&<br />

nwZ: nwÝhmŸ&& eara gw{ñWVrV R>odÊ`mgmR>r Ogo Im„oco AÞ, nwZ: nwÝhm<br />

Imdo cmJVo, Vgo gX²~wÕrgmR>r VoM VoM ~moc Vwcm EoH$coM nm{hOoV. Ë`mMm<br />

H§$Q>mim H$ê$Z MmcUma Zmhr. EoH$coco kmZ AmMmamV `oÊ`mgmR>r Vo nwZ:<br />

nwÝhm KmoQ>rV amhmdo cmJVo. H$Sy> H§$Q>midmUo Am¡fY nU ~ao dmQ>on`ªV KoV<br />

am{hcoM nm{hOo.<br />

H$mhr cmoH$ ~mocÊ`mMm åhUOo Zm_ñ_aUmMm H§$Q>mim H$ê$ ZH$mog<br />

Agmhr AW© H$aVmV. nU nwZ: nwÝhm ~OmdÊ`mMm H§$Q>mim ho H$maU _Zmcm<br />

nQ>Umao Amho. ~mocUo åhUOo Zm_ñ_aU hm \$º$ eãXmW© hmoB©c. g_W© nwT>o<br />

åhUVmV, "'~m _Zm, Aer A_moc g§Yr nwZ: `oUma Zmhr. {H$Vr H$ï>mZo hm<br />

ZaXoh {_imcm. `oWo g§V g_mJ_, ^JdËào_, gX²Jwê$H¥$nm, Aer {Ma§VZ<br />

gwI àmá H$ê$Z KoUoMr g§Yr. H$Xm{MV² àË`úm ^JdV²^oQ> hmoÊ`mMr eŠ`Vm.<br />

hr doi Jocr H$s \$gcmg. hm gw`moJ dm`m Jocm Va nwZ: à^yMaU {XgVrc<br />

H$s Zmhr H$moU OmUo ! ^m{dH$m§Zr `m XohmMm `mo½` cm^ H$ê$Z KoVcm. ~hþVoH$<br />

Ogo Amco Vgo OmVmV d doS>onUmZo nwZ: OÝ_ - _aUmMo MH«$mV {\$é cmJVmV.<br />

~hþVoH$ AmdVu n{S>coŸ& àm{U dmhV{M JocoŸ& Ooqh ^Jd§Vmgr ~mo^mB©c|Ÿ& ^mdmW©<br />

~ioŸ&& (Xm. 3-10-8) ~hÿOZmgmaIm Vy dmhV OmD$ Z`o, åhUyZ Vwcm<br />

daModa ~mocyZ OmJo H$amdo cmJVo. Ë`mMm drQ> _mZy ZH$mog.<br />

nyd© gwH$_m©Zwgma H$mhr H$mc gwImMm OmVmo ho Iao. nU H$mc Wm§~V<br />

Zmhr. Vmo gmaIm ~XcV AgVmo. H$moU g_` `oB©c H$¡gmŸ& `mMm Z H$io {H$<br />

^d©gmŸ&& V¡go d¡^d ho gH$iŸ& H$moU OmUo H$¡gr doiŸ& nwÌ H$iÌm{X gH$iŸ&<br />

{dKS>moZ OmVrŸ&& (Xm. 3-10-39- 40) AmO cInVr Va CÚm {^H$nVr,<br />

AmO ào_ Va CÚm H$mS>r_moS>, AmO KamV Va CÚm ~mhoa, ho Ñí` Vwcm {XgV<br />

Zmhr H$m` ? VwÂ`m ^modVrMo ZmVodmB©H$ Var H$m`_Mo AmhoV H$m` ? Oo `moZt<br />

Om| Ord XohYmarŸ& VoWo§ Vo{M `moZtMr gmò ar§Ÿ& Eoer AZ§V OÝ_o g§gmarŸ& V¡ A{_V<br />

gm|`ar OrdmMrŸ&& (Zm. ^m. 17 - 500) H$m`_ H$moU Amho ? H$_© `moJ| gH$i<br />

{_imctŸ& `oHo$ ñWir OÝ_mg AmctŸ& V| Vwdm Amnwct _m{ZctŸ& H$¡gt ao<br />

nT>V_yIm©Ÿ& (Xm. 3 - 10-52) _Zm, H$R>moa ~mocVmo åhUyZ amJmdy ZH$mog.<br />

H§$Q>mimhr H$ê$ ZH$mog. ZrQ> {dMma H$a. ZmVodmB©H$ OmD$ XoV. Vo Va XohmZo<br />

Xwgao AmhoV. nU Oo eara ñdV:Mo åhUyZ Vy h¸$ gm§JVmog Vo Var VwPo EoH$Vo<br />

H$m ? VwÂ`m _Zmà_mUo H$m_ XoD$Z Vwcm gwIr R>odVo H$m ? S>moim åhUVmo AmVm<br />

_r aOm KoUma, H$mZ åhUVmo ~g EoH$Uo nwao, AYmªJ åhUVo AmVm _r ñdñW<br />

nSy>Z amhUma, Vwåhr hdo Va _cm hcdm, _r Zmhr hcUma. Amnco åhQ>coë`m<br />

ñdV:À`m earamMr hr AdñWm. VwPo VwO Zìho earaŸ& VoWo BVam§Mm H$moU {dMmaŸ&&<br />

(Xm. 3 - 10 - 53) AmVmMr gwImMr KS>r H$Yr ~Xcoc Zo_ Zmhr H$mc gd©<br />

^úmH$. am_m{edm` H$mhrM {e„H$ amhUma Zmhr. gdmªMm Zme AQ>i<br />

Amho. gmdY hmo. åhUyZ ""AmVm EH$ ^Jd§V gmMmaŸ& Yar ^mdmW© ~ioŸ&&''<br />

Vmo {ZË` ewÕ - ~wÕ AmË_mam_M VwPm gIm. Ë`mMr H$ê$Um ^mH$. nmoQ>mgmR>r<br />

_mcH$mMo ^OZ H$am`Mo Vwcm R>mD$H$ Amho. Ë`mMr _Ou g§nmXZ H$er H$amdr<br />

hohr Vy OmUVmog _J Omo AÞ XoVmo CXamgrŸ& eara {dH$md| cmJo Ë`mgrŸ& _m§<br />

OoUo KmVco OÝ_m{gŸ& Ë`m{g H$¡go {dgamd|Ÿ&& (Xm. 3 - 10 - 55) åhUyZ gXm<br />

gd©Xm Zm_ dmMo dgmo XoŸ&<br />

<br />

XohoaúmUmH$maU| `ËZ Ho$cmŸ&<br />

nar eodQ>t H$mi Kodmo{Z JocmŸ&<br />

H$at ao _Zm ^{º$ `m amKdmMrŸ&<br />

nwT>§o A§Vat gmoqS> qMVm ^dmMrŸŸ&& 26Ÿ&&<br />

Omon`ªV Amnë`m nyd©H$_m©Zwgma gwImMr doi AgVo Vmoda gwI<br />

AgVo. nU H$mc g§ncm H$s XohmgH$Q> gd© Zmed§V Agco_wio Zmhrgo hmoVo.<br />

åhUyZ CnXoemMm H§$Q>mim Z H$aVm, Xoh Amho Vmoda am_H¥$nm g§nmXZ H$a,<br />

60 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 61


AÝ` OÝ_mV Vohr eŠ` Zmhr Ago _mJrb ûcmoH$mV _Zmbm ~Omdbo. nU<br />

Ho$di Xoh^aU, nmofUM H$arV amherb Va, Ogm dhmV Ambmg VgmM<br />

\w$H$Q> dhmV Omerb, d {Zð>oZo am_^OZ H$aerb Va _mÌ gd© qMVoVyZ<br />

_wŠV hmoerb, Ago øm ûcmoH$mV ~Omdbo Amho.<br />

Á`m XohajUmW©M Vy Am`wî`^a H$ï> H$aVmog Vmo Amho Var H$gm,<br />

Ë`mMm Cn`moJ H$m`, `mMm ZrQ {dMma H$a, ZmhrVa EHo$ {Xder H$mimÀ`m<br />

O~S>çmV gmnSy>Z Xoh Zmhrgm hmoB©b d Vy qnS> hË`mam R>aerb. qnS> nmogmdo<br />

ho AY_mMo kmZŸ& {dbmg {_ï>mÝZ H$ê${Z`m§Ÿ& jU^§Jya ho Om` Z H$iVmŸ&<br />

J«mg {Jir gÎmm Zmhr hmVrŸ&& Á`m XohmMo H$moS>H$m¡VwH$ Vmo H$gm Amho nmhm<br />

- OS>, AàH$me, nyd© H$_m©Zo ~Õ, gwIXw:ImMo _mhoaKa, {dH$mad§V, _m§g,<br />

ê${Ya, {dð>m, _yÌ dJ¡ao nXmWmªZr ~Zbobm, jwYm, V¥îUm, emoH$, _moh, Oam,<br />

_¥Ë`yMo AYrZ, Aem Zída Xohmbm _r åhUyZ H$dQ>miUo ho Ho$dT>o AkmZ,<br />

hm Ho$dT>m AmË_KmV ! `oH$Xm _oë`mZ| gwQ>oZmŸ& nwÝhm OÝ_moOÝ_r `mVZmŸ&<br />

AmnUm§g _mar Omo dm§M{dZmŸ& Vmo AmË_hË`mamŸ&& (Xm. 18-7-9)<br />

_Zm, namonH$mar VËdkmZr g§Vm§Mm XohmMm {ZdmS>m EoH$. ñWyb 33,<br />

gyú_ 33, H$maU 8, _hmH$maU 8, Aem EHy$U 82 VËdm§Mm hm Xoh Amho.<br />

VËd| VËd _oi{dboŸ& Ë`mgr Xoh ho Zm_ R>o{dboŸ&& (Xm.6-3-20) {ddoHo$ XohmH$S>o<br />

nm{hboŸ& Vm| VÎd| dmog[aboŸ&& (Xm. 6-3-22) Zmed§V VËdm§Zm H$dQ>mimd`mMo<br />

d Vr VÎdo Á`m AmËå`mda ZmMVmV, OJVmV Ë`mbm {dgam`Mo, hm Ho$dT>m<br />

_yI©nUm!<br />

Ho$di qnS>nmoofU H$aUmè`m _mZdmbm g§V g‚mZ, AY_, AkmZr,<br />

AmË_hË`mam Ago H$m åhUVmV ? `mbm H$maUo XmoZ.<br />

(1) XohajUmW© à`ËZ H$a Ago H$moUË`mhr {Odmg {eH$dmdo<br />

bmJV Zmhr. Vr Z¡g{J©H$ àd¥VrM Amho. _mZd BVa Ordmnojm kmZmZo<br />

A{YH$, _J Ë`mbm H$m` ho {eH$dmd`mg nm{hOo ? {eH$dm`bm nm{hOoM<br />

Agob Va hm jU^§Jya Xoh B©e^ŠVrgmR>r na_mW© gmYZogmR>r YS> R>od.<br />

^moJmgmR>r ZH$mo. {df` ^moJmVM Vmo g§nbm H$r ì`W©. åhUyZ g‚mZ bmoH$<br />

_Zmda gmaIm g§ñH$ma H$aVmV. Xoh OmB©b OmB©bŸ& `mgr H$mi ~m ImB©bŸ& H$m<br />

ao Zw_Ogr XJS>mŸ& H¡$Mo hÎmr KmoS>o dmS>mŸ&& åhUyZ amKdmdrU H$mhr ~moby<br />

ZH$mog hm _Zmg CnXoe.<br />

(2) Xoh Am{U Xohmg§~§Yr `m§Mr qZXm Ho$ë`mZo, _r Am{U _mPo hm<br />

KmVH$ Ah§H$ma PmS>bm OmVmo d Am¡Xm{gÝ` àmßV hmoVo. åhUOo hm Xoh hr<br />

Ho$di CnmYr `mMr OmUrd hmoVo. Amnbm AmnU emoY KoVm§ Ÿ& Amnbr Vm|<br />

_mB©H$ dmVm©Ÿ& VÎdm§Vr Cab| VËdVmŸ& {ZJw©U ~«÷Ÿ&& (Xm. 6-3-23) XohmMr<br />

82 VÎdo Á`m A{Yð>mZmda MmbVmV Vo EH$M {Ma§VZ gË`, Xwgao _r<br />

åhUmd`mg AÝ` H$moUr Zmhr. AmOda _r _mPo åhUV Ambmo Vo `m M¡VÝ`ñdê$n<br />

AmË_mam_mMo AmYmamdaM. OS>VÎdo Ho$ìhm Zm Ho$ìhm Zï> hmoUmaM. AI§S>,<br />

{ZË` hm AmË_mam_ _mÌ amhUma, VmoM _r. Agm AmË_~moY hmoUogmR>r AmË_mam_mMr<br />

H¥$nm, AZwHy$bVm bmJVo, Ë`m{dZm ho kmZ hmoV Zmhr d AmË_KmVhr Q>iV<br />

Zmhr. `mgmR>rM am_^ŠVr, am_ ^OZ. Xod AZwHy$i Zìho O`mŸ& ñd`| nmnr Vmo<br />

àmUr`mŸ& ^dmãYr Z Vado V`mŸ& AmË_hË`mam ~mo{bOoŸ&& (Xm. 8-7-23)<br />

åhUyZ CÎmamYm©V g_W© _Zmbm gm§JVmV, ~m _Zm! `m amKdmMr<br />

^º$s H$a. åhUOo Vwbm OÝ_-_aUmMr, Xoh~wÕrMr åhUOoM _m`oMr qMVm<br />

H$aÊ`mMo H$maU CaUma Zmhr. amKdmMr H¥$nm Zmhr Vmoda _Zwî`mZo {H$Vrhr<br />

`ËZ Ho$bo Var `e Zmhr. H$_©_mJ© A{Vgyú_ Z JhZ Amho. `moJ H$ï>mMm<br />

AgyZ {gÕrV gmYH$ AS>H$Vmo d Ah§H$ma {e„H$ amhVmo. åhUyZ<br />

B©ídar H¥$nogmR>r Vy amKdmMr ^ŠVrM H$a. ^ŠVrZo Ë`mMr H¥$nm Pmbr åhUOo<br />

AmË_kmZ ghOmghOr hmoB©b. _J AkmZê$nr _m`oMm nmS> H$m` ? H$maU _m`m<br />

åh{UOo ^JdÀN>{ŠVŸ& ^JdV²^OZo {VMr {Zd¥ÎmrŸ&& hm na_mWm©Vrb {gÕmÝV<br />

Amho. ñdV: ^JdmZM JrVoV gm§JVmV. X¡dr ÷ofm JwU_`r __ _m`m XwaË``mŸ&<br />

_m_od `o ànÚÝË`o _m`m_oVm§ VapÝV VoŸ&& (^. Jr. 7-14) _m`m ZXrMo dU©Z<br />

H$aVmZm kmZoída åhUVmV, ""Oo JwUKZmMo{Z d¥{ï>aoŸ& ^abr _mohmMo{Z _hmnya|Ÿ&<br />

KoD${Z OmV ZJa|Ÿ& `_m{Z`_m§MrŸ&& (km. 7-71) qH$~hþZm ho XwdmS> _m`mZXrŸ&<br />

(km. 7-79) `oW `oH${M brbm VaboŸ& Oo gd©^mdo _O ^OboŸ& V`m EobrM<br />

WS>r gab|Ÿ& _m`mOiŸ&&'' (km. 7-97) Ah§H$mamZo H$moUr {H$Vrhr ñdCÕmamgmR>r<br />

`ËZ Ho$bo Var B©ídar eaUmJVr Zmhr Vmoda ^dZXrVyZ nma hmoVm `oUma Zmhr.<br />

`mgm§R>r _Zm! amKd ^ŠVrM H$a åhUOo Vwbm nwT>o g§gma qMVmM amhUma Zmhr.<br />

<br />

^dmÀ`m ^`| H$m` ^rVmog b§S>rŸ&<br />

Yar ao _Zm Yra YmH$m{g gm§S>tŸ&<br />

aKyZm`H$mgm[aIm ñdm{_ eratŸ&<br />

Zwnojr H$Xm H$monë`m X§S>YmarŸ&&27Ÿ&&<br />

62 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 63


VwPm Xoh H$mbmMo ^ú` hmoUma. H$mb H$moUmÀ`m XohmMr ndm© H$arV<br />

Zmhr. åhUyZ XohmMm gXwn`moJ H$aUogmR>r amKdmMr ^ŠVr H$a, Ago _mJrb<br />

ûcmoH$mV gm§{JVbo. ^ŠVH$moQ>rV Jobo H$s {Z^©` pñWVr H$er àmßV hmoVo ho<br />

`m ûcmoH$mV gm§JyZ _ZmMr nmR> WmonQy>Z Yra XoVmV. ^ŠVr_mJm©V JmT> {Zð>m<br />

CËnÝZ hmoUoMo Ñï>rZo gmYH$mbm hm íbmoH$ \$ma _hËdmMm Amho. `m<br />

íbmoH$mnmgyZ nwT>rb Odi Odi Xhm íbmoH$m§Mm eodQ>Mm MaU EH$M Amho,<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr. ^ŠVdËgb am_ Amnë`m ^ŠVmMr H$YrM<br />

Cnojm H$arV Zmhr. Vmo ^ŠVm§Mm A{^_mZr Amho ho nQ>dÊ`mgmR>r hm gmam<br />

IQ>mQ>mon.<br />

Aao Km~aQ> {^Í`m _Zm, `m ^dgmJambm Agm S>aVmog H$m ?<br />

amKdmMo H¥$nmN>Ì VwÂ`m {eamda AgVmZm Vy ä`mS> H$m ? g‚mZJS>mda lr<br />

g_W© g_mYrMo {eamda à^y am_M§ÐmMo _§[Xa Amho, AerM Iè`m ^ŠVmda<br />

H¥$nm AgVo. Vy am_^OZ H$aVmog Zm ? Vy Ë`mMm ^ŠV åhUdVmog Zm ?<br />

_J {^Vmog H$m ? ^d qgYyMr Vwbm dmQ>Umar ^rVr XmoZ H$maUm_wio Amho.<br />

(1) Vy am_ ^OH$ Agbmg Var am_mda {OVH$s JmT> {Zð>m hdr {VVH$s<br />

VwPr Zmhr. VwÂ`m XohmdaM VwPr {Zî§R>m Amho. àn§MmV YŠHo$ ~gbo, AS>MUr<br />

Amë`m H$s am_mZo Ymdmdo, Ago Vwbm dmQ>Vo. am_mgmR>r Vwbm am_ ZH$mo. Oo<br />

KS>Vo Vo am_H¥$noZo, Aer AOyZ VwPr ImÌr Zmhr. àn§MmV gwI `odmo, Xw:I<br />

`odmo Vr am_mMr BÀN>m, Aer VwPr ^mdZm Zmhr. {ZYm©a Zmhr. Aao _Zm,<br />

{ZYm©a ho JmT> {Zð>oMo d_© Amho. {Zð>md§V ^md ^ŠVm§Mm ñdY_©Ÿ& {ZYm©a h|<br />

d_© MwH$m| Z`oŸ& {ZîH$m_, {ZíMi {dÇ>bt {dídmgŸ& nmhmo Z`o dmg Am{UH$m§MrŸ&&<br />

(Jm. 2088) (2) Xwgao H$maU åhUOo ^dqgYyMm ^`mZH$ AmoK. ^ŠVmbmhr<br />

Vmo ^rVr CËnÝZ H$aVmo. Amem, _moh, __Vm `m bmQ>m§Zr IiIiUmam,<br />

H$m_H«$moYm{X ^`mZH$ ObMam§Zr ì`m{nbobm, gwIXw:I, nmnnwÊ`, OÝ__¥Ë`y B.<br />

Û§Ûm§Zr ^abobm Agm hm ^dqgYw ^ŠVmbmhr {^d{dVmo. VwO {Xbm XohŸ& AOwZ<br />

dmJ{dVmo ^`Ÿ& Eogm {dídmg KmVH$sŸ& KS>br H$iVm§ ho MwH$sŸ&& ~mobVmo Oo<br />

VmoS|Ÿ& Zmhr AZw^{dbo b§S>oŸ& X§S> bmho Ho$bmŸ& VwH$m åhUo Or {dÇ>bmŸ&& àË`j<br />

^Jd§Vhr åhUVmV, ""^dqgYwMo{Z_mOoŸ& H$dUmgr YmHy$ ZwnOoŸ& `oW Oar H$s¨<br />

_mPoŸ& {~{hVr hZŸ&& åhUmo{Z`m nm§S>dmŸ& _yVuMm _oimdmŸ& H$ê${Z Ë`m§{M`m<br />

Jm§dmŸ& YmdVw AmbmoŸ&&'' (kmZo. 12-88,89) åhUyZ g_W© åhUVmV, "A^ŠV<br />

AgVmg Va Vwbm ^rVrbm OmJm hmoVr. nU ^ŠV Pmë`mda ^dgmJa<br />

{H$Vrhr ^`mZH$ Agbm Var Vwbm ä`m`Mo H$m` H$maU ?'' Xodmgr ^ŠVm§Mm<br />

{dgê$Ÿ& nS>Uma ZmhrŸ&&<br />

nU Vy åhUerb, Xodmbm Oar ^ŠVmMm {dga nS>bm Zmhr Var<br />

^dqgYyÀ`m JQ>m§Jù`m Imì`m bmJVmV Ë`mMr H$m` dmQ> ? nU _Zm, Aao<br />

Yra Ya. JQ>m§Jù`m ~gVrb, YHo$MnoQ>o ~gVrb nU Vy Ë`mV ~wS>Uma Zmhrg.<br />

Zd{eŠ`m nmohUmè`mbm Jwê$Odi AgyZgwÕm JQ>m§Jù`m ~gVmV. BVHo$M Zìho<br />

Va Jwê$M _wÔm_ nmÊ`mMr ^rVr KmbdUogmR>r JQ>m§Jir XoVmo. nU Vmo {eî`mbm<br />

~wSy> XoV Zmhr. Amnë`mbm ~wSy> Z XoUmam dñVmX Odi Amho, `m {Zð>oZoM Zd{eH$m<br />

_Zwî` JQ>m§Jù`m ImV ImV nmohmd`mg {eH$VmoM Zm ? àmn§{MH$ AS>MUtZm<br />

YramZo Vm|S> Xo, {^D$ ZH$mog. _mPm CÕma H$aUmam lram_ _mÂ`mOdi Amho,<br />

Vmo _bm ImgM Vmaob `mda {dídmd R>od.<br />

(4) Zwnojr H$Xm H$monë`m X§S>Ymar - `m MaUmMo XmoZ AW© hmoD$ eH$Vrb.<br />

X§S>Ymar `m eãXmMm H$mi qH$dm `_amO Agm AW© KoVë`mg - àË`j<br />

AH«$mi{dH«$mi Agm H$mbê$nr `_amO Oar VwÂ`mda amJmZ§ YmD$Z Ambm, Var<br />

hm aKwamO Ë`mbm XaS>mdyZ WmondyZ Yaob Am{U VwPo ajU H$arb. Vmo ^ŠVmMr<br />

Cnojm åhUOo h`J` H$YrM H$arV Zmhr, Agm EH$ AW© hmoB©b.<br />

nU `mM AWm©Mo MaU nwT>rb ûcmoH$mV Amho Vo Ago - "nwT>o<br />

XoIVm H$mi nmoQ>r Wamar' {edm` hm ûcmoH$ ^dmMr (_¥Ë`yMr Zìho) ^rVr<br />

gmoS> ho _Zmbm nQ>{dÊ`mgmR>r Amho. ^dmMr ^rVr XmI{dUmam B©ída Amho,<br />

`_ Zìho. Am{U eodQ>r ^ŠV hmoD$Zhr B©ídar N>ÌmImbr g§gmamMo YHo$MnmQ>o<br />

gmogm`Mo Vo H$m ? hm àíZ `oVmoM. H$maU nwîH$i ^ŠVm§Zmhr g§H$Q>mVyZ Omdo<br />

bmJë`mMr CXmhaUo AmhoV. åhUyZ X§S>Ymar `m eãXmMm AW© `_ Agm Z<br />

KoVm OJmMm H$_© \$bXmVm, emñVm, AmË_mam_ am_ Agm AW© KoD$Z `m<br />

MaUmMm AW© bmdUo ~ao Ago dmQ>Vo. Vmo AW© Agm -<br />

g§gmamVrb YHo$MnmQ>o gmogVmZm hm B©ídar H$mon Amho Ago dmQy>Z<br />

Vwbm ^rVr dmQ>ob. VwwÂ`m H$_m©Zwgma am_mbm H$Yr H$Yr amJdUohr ^mJ nS>ob.<br />

emgZH$Vm© åhUyZ Vmo amJmdob nU VwPr Cnojm _mÌ H$aUma Zmhr. Xodo ^ŠV H$moU<br />

d{YbmŸ& H$Yt Xo{Ibm Zm Eo{H$bmŸ& eaUmJVmgr Xod OmbmŸ& dO«n§Oê$Ÿ&&<br />

(Xm. 4-8-25) _wbJm MwH$ë`mg ~mn WßnS> XoVmo. nU Vr H¥$nmiynUo AgVo.<br />

Xod Ogm H¥$nmiynUo AënYm[aï> nmhVmo, Vgm H¥$nmiynUo amJmdVmohr.<br />

^ŠVmbm d¡am½` CËnÝZ ìhmdo, {ddoH$ `mdm `mgmR>r AS>MUr CËnÝZ H$ê$Z<br />

64 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 65


Vmo amJmdë`mgmaIo XmI{dVmo. ^ŠVrMo hamd`m {MÎmŸ& har h[aVmo Ë`mMo {dÎmŸ&<br />

{dÎm Ë`mJo H$ê${Z gw{MVŸ& Xo {ddoH$`wŠV d¡am½`Ÿ&& (Zm. ^m. 23-442)<br />

VmËn`©, ho H$s Xod ^dmda amJdmo H$s ^ŠVmda amJdmo, Zwnojr H$Xm ho<br />

H$m`_M Amho. ñdV: ^Jd§VM `mMr ½dmhr XoVmV. nar ^ŠVm§Mo{Z Zm§d|Ÿ&<br />

MVwînmXm{X AmKdoŸ& d¡Hw§$R>r{M`o am{UdoŸ& `mo½` Ho$boŸ&& åhUmo{Z Jm ^ŠVm§Ÿ&<br />

Zmht EH$hr qMVmŸ& V`mV| g_wÕVm©Ÿ& Am{W _r gXmŸ&& (km. 12-93,94)<br />

åhUyZ _Zm! Yra Ya, ^rVr gmoS>.<br />

<br />

{XZmZmW hm am_ H$moX§S>YmarŸ&<br />

nwT>| XoIVm§ H$mi nmoQ>t WamarŸ&<br />

OZm dmŠ` Zo_ñV h| gË` _mZtŸ&<br />

Zwnojt H$Xm am_ Xmgm{^_mZrŸ&&28Ÿ&&<br />

Xod ^dmda amJdmo qH$dm ^ŠVmda amJdmo, Vmo Cnojm H$aUma Zmhr<br />

ho gË`, Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. Ë`mM am_à^yMo dU©Z nwT>rb ZD$<br />

ûcmoH$m§V Ho$bo Amho. àË`oH$ ûcmoH$mMo eodQ>r ""Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr''<br />

Ago nmbynX R>oD$Z Xmgm{^_mZr am_ ^ŠVmMr H$YrM Cnojm H$arV Zmhr<br />

hm g§ñH$ma ÑT> H$aVmV.<br />

hm YZwYm©ar am_, XrZm§Mm ñdm_r Amho, XrZm§Mm H¡$dmar Amho. `m<br />

^ŠVdËgb am_mnwT>o, gJù`m OJmMm J«mg H$aUmam, gd© {Odm§Zm _aUmMo<br />

^` XmIdUmam `_ WaWa H$mnVmo. ì`dhmamV XrZ hm eãX Jar~, {^Ìm,<br />

Xw~im, bmMma øm AWu dmnabm OmVmo. Ë`m_wio ì`dhm[aH$ XrZVoV jwÐVoMm<br />

dmg `oVmo. nma_m{W©H$ XrZVm loð> XOm©Mr Amho. `mV EH$ B©œaM Amnbm<br />

dmbr-VmoM ZmW- VmoM gd© H$mhr Aer ^mdZm AgVo. ""H¥$îU _mPr _mVm<br />

H¥$îU _mPm {nVmŸ& ~hrU ~§Yw MwbVm H¥$îU _mPmŸ& VwH$m åhUo _mPm lrH¥$îU<br />

{dgmdmŸ& dmQ>o Z H$amdm naVm OrdŸ&& (Jm. 525) na_oídamÀ`m H$Vw©AH$Vw©<br />

AÝ`WmH$Vw©_² eŠVrda Á`mMr nyU© {Zð>m Amho, {OdmÀ`m Aghmæ`VoMr<br />

Á`mbm OmUrd Amho, åhUyZ Á`mZo Amnbm gd© Ah§H$ma, gd© ^md na_oídamMo<br />

AmYrZ Ho$bm Amho, Vmo hm XrZ. WmoS>Š`mV Amnë`m X¡dr JwUm§Zr d {Zì`m©O<br />

ào_mZo na_oídamMo {R>H$mUr X`oMm nmPa \$moS>Umam, Vmo XrZ ^ŠV. øm XrZ<br />

^ŠVmV EH$ {deof AmT>iVmo - åhUOo - XrZ ^ŠVmMo {R>H$mUr Ah§H$mamMm<br />

boehr AgV Zmhr. Xodmbm Ah§H$mamMo dmdS>o. _rnU H$moUmgrM Z gmhoŸ&<br />

ho ^Jd§Vr H¡$go {Z gmhoŸ& åhUmo{Z _rnU gm§Sy>{Z amhoŸ& Vmo{M g_mYm{ZŸ&&<br />

(Xm. 7-7-50) B©œañ`mß`{^_mZÛo{fËdmÔ¡Ý`{à`ËdmƒŸ&& (Zm. ^m. gy. 27)<br />

Xod gmo`am XrZm§MmŸ& hm XrZ _Zwî` gd© ñdm{_Ëd XodmH$S>o XoD$Z, Xodmnm`r<br />

Z_« hmoD$Z, gd© XodmMoM åhUyZ amhVmo. XodmMrhr H¥$nmÑï>r Ë`mModa hmoVo.<br />

Ë`m§Mm ^ma dmho _mWmŸ& H$ar `moJjo_ qMVmŸ&& hm XrZ ^ŠV åhUOoM<br />

AZÝ` ^ŠV. AmB©gmR>r AmB© hr Oer ~mbH$mMr d¥Îmr AgVo, VerM<br />

XodmgmR>r Xod hr ào_mMr OmV AgVo.<br />

`mda EH$ e§H$m CËnÝZ hmoUoOmoJr Amho. Xod Ogm XrZm§Mm H¡$dmar<br />

VgmM Oo Ñï>, d¡ar, Ah§H$mar Aem H§$g, {haÊ`H$í`ny, amdU Am{X<br />

Xwï>m§Mmhr H¡$dmar Amho. H$maU Ë`mZo øm Xwï>m§Mmhr CÕma Ho$bm Amho. _J<br />

XrZ åhUyZ OJUonojm VmR>a d¥ÎmrZo OJUo H$m` dmB©Q> ? Am{U ^b{V`m OmVr<br />

OÝ_md|Ÿ& _J ^{OO| H$m {damoYmd|Ÿ& nar ^ŠV H$m§ d¡[a`m ìhmd|Ÿ& _m{P`m{MŸ&<br />

(km. 9-472) _J XrZ ^ŠVM XodmMm bmS>H$m H$gm ? `mMm ZrQ> {dMma Ho$bm<br />

nm{hOo.<br />

(1) eodQ> JmoS> Pmbm H$s, Vr Jmoï> ~ar, Ago AmnU ì`dhmamV<br />

åhUVmo nU Á`m nÕVrZo Vr Jmoï> hmoVo, {VMm {dMma Ho$bm Va H$Sy>, JmoS>,<br />

gag, {Zag hr {deofUo bmdmdrM bmJVmV. daÀ`m dJm©V nmg hmoUo d<br />

à_moQ> hmoUo. IS>r \$moS>Ê`mMm hmVmoS>m XJS>mda nS>Ê`mEodOr n[agmda<br />

nS>ë`m_wio Ë`mMo Ogo gmoZo ìhmdo, Vgo {damoYr ^ŠVmMm {damoY na_mËå`merM<br />

Pmbm åhUyZ Ë`mbm ^ŠVr ho Zmd àmßV Pmbo. dmñV{dH$ Vr ^ŠVr ZìhoM,<br />

^ŠVrMr ì`m»`mM _wir gmËd@pñ_Z na_m ào_ê$nmŸ&& Aer Amho Am{U<br />

{damoYr ^ŠVrV Va no«_mMm nyU© A^md.<br />

(2) {damoYr ^ŠVm§Mr Or CXmhaUo AmhoV Vr gd© em{nV<br />

^ŠVm§Mr. emnm_wio Ë`m§Zm {Xì`mVyZ Omdo bmJbo EdT>oM.<br />

(3) {damoYr ^ŠVr hr ^Jd§V AdVmaê$nmZo ^ybmoH$s dmdaV<br />

AgVmZmM eŠ` Amho. XodmMr gmoÝ`m Mm§XrMr ^m§S>r AJa IwÔ gmoÝ`m-Mm§XrMo<br />

Xod bwQy>Z Amåhr {damoYr ^ŠVr Ho$br Ago H$moUr åhUob Va Vo nmnmMaU.<br />

Vr ^ŠVr ZgyZ nmnmMr ^aVr. åhUyZ XrZm§Mr ^ŠVr hrM loð>. åhUyZ OZm<br />

qH$dm _Zm ! lram_ hm XrZm§Mm ZmW d XmgmMr Cnojm Z H$aUmam Amho hçm<br />

Jmoï>r gË` _mZ. Zo_ñV `mMm AW© AndmXa{hV gË`. Xod ^ŠVm§Mm H$¡dmarŸ&<br />

Xod n{VVm§{g VmarŸ& Xod hmo` gmhH$marŸ& AZmWm§MmŸ&& Xod AZmWm§Mm H¡$njrŸ&<br />

66 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 67


ZmZm g§H$Q>mnmgyZ ajrŸ& Ym{dÝZbm A§VagmjrŸ& JO|ÐmH$maU§oŸ&& (Xm. 4-8-26,<br />

27)<br />

<br />

nXr amKdmM| gXm ~«rX JmOoŸ&<br />

~i| ^ŠVarny{eat H$m§{~ dmOoŸ&<br />

nwar dm{hbr gd© OoU| {d_mZt<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ&&29Ÿ&&<br />

lram_ hm XrZm§Mm H¡$dmar Amho, A{^_mZr Amho, Vmo ^ŠVmMr<br />

H$YrM Cnojm H$arV Zmhr, ho AndmXa{hV gË` Amho. Ago _mJrb ûcmoH$mV<br />

gm§{JVbo. Ë`mM am_mMo ^ŠV ajUmMo ~«rX H$em àH$maMo AgVo d ^ŠV[any§Zm Vmo<br />

emgZ H$go H$[aVmo `mMo dU©Z h`m ûcmoH$mV Amho.<br />

lram_mMo nm`mV VmoS>a AgVmV. Ë`mMm ê$_Py_ Agm AmdmO hmoVmo.<br />

hm AmdmOM ^ŠVajUmMo ~«rX Xe©{dVmo. ~«rX åhUOo ~mUm qH$dm à{Vkm. ho<br />

~«rX XmoZ àH$maMo (1) ~«rXmdbr nXr dgoŸ& {deof Xwgam ZgoŸ& {d~wY ~§Y<br />

Vmo{S>boŸ& AZ§V Ord gmo{S>boŸ&& (ñ\w$. à.) ^ŠVm§Zm AmË_kmZ XoD$Z g§gma ~§YmVyZ<br />

_wŠV H$aUo. (2) XwO©Zm§Mm Zme H$ê$Z g‚mZm§Mo ajU H$aUo d<br />

Y_©ñWmnZm H$ê$Z OJmMr KS>r ~gdUo. n[aÌmUm` gmYyZm§Ÿ& H$m§{~ dmO|åhUOo<br />

YZwî`mÀ`m H$m§~rMm Q>UËH$ma. am_m`UmV ^ŠVm§À`m eÌyÀ`m _ñVH$s<br />

H$m§~r dmOdÊ`mMo àH$ma AJXr ~mbd`mnmgyZ lram_M§Ðm§Zr Ho$bo. à^yÀ`m<br />

nXmbm Omo eaU OmVmo Ë`mMo ajU Pmbo Zmhr, Ago H$YrM KS>bo Zmhr.<br />

Aer Ë`mÀ`m MaUmMr Wmoadr Amho. VmoS>amMm AmdmO ~«rXXe©H$ Amho.<br />

^ŠVrào_ loð> H$s kmZ loð>, `mMm {dMma Ho$ë`mg AZÝ` ^ŠV hmoÊ`mVbr _m¡O<br />

{ZJw©U kmZmV Zmhr, AgoM åhUmdo bmJVo. kmZ hmoÊ`mgmR>r ^ŠVr d kmZmoÎmahr<br />

^ŠVrM. gm§S>rb gJwU^OZmgrŸ& Var Vmo kmVm nar AnogrŸ& åhUm¡{Z`m<br />

gJwU^OZm§{gŸ& gm§Sy>{M Z`oŸ&& (Xm. 10-7-18)<br />

kmZ Pmbo Var eara Amho Vmoda Im`bm - ß`m`bm bmJVo, H$nS>m<br />

bmJVmo, XohmMo {dYr nmimdo bmJVmV. ho Oa Mmby amhVo Va am_mMo Xmg<br />

åhUdyZ KoUoV bmO H$m dmQ>mdr ? Ë`mMo ^OZ H$m Q>mH$mdo ? kmZ {ddoH|$ {_Ï`m<br />

Omb|Ÿ& na§Vw AdKoMr Zmhr Q>m{H$boŸ& Var ^OZo{M H$m` Ho$b|Ÿ& gm§J ~mnmŸ&&<br />

(Xm. 6-7-18) AmnU Omon`©V _y{V©_§V _yV©ñdê$nmV dmdaV AmhmoV, Vmoda<br />

gJwUmg gmoS>VmM `oV Zmhr XodmMo ñdê$n {ZJw©U Agë`m_wio {ZJw©UmMo kmZ<br />

d AmnU _yV© Agë`m_wio gJwUm§Mo Ü`mZ `mVM Iar _m¡O Amho.<br />

kmZr hm Xod hmoVmo d ^ŠV hm XodmMm hmoVmo. Xod hmoUo d XodmMm hmoUo<br />

`mV XodmMo hmoÊ`mV OmñV bm{S>H$nUm Amho. ~mn hmoU| ~ao H$s ~mnmMm hmoUo ~ao.<br />

~mnmMm hmoD$Z Oem Ë`mMo {Odmda CS>çm _maVm `oVmV Vem ~mnmMr O~m~Xmar<br />

Amë`mda _maVm `oV ZmhrV. Xod hmoÊ`mV _moR>r O~m~Xmar Amho. Xod Pmbm<br />

H$s Û§Ûmer Ioi Ioimdm bmJVmo. n[aÌmUm` gmYyZm_²Ÿ&& hr O~m~Xmar `oVo.<br />

Xwï> - gwï> ^md bjmV KoD$Z dmJmdo bmJVo. Xod ^ŠVmbm Odi H$arV<br />

AgVmo. VmZh§ {ÛfV: H«y$amZ² g§gmaofw ZamY_mZ²Ÿ&& (^. Jr. 16-19) _r, _mPm<br />

AJa _mÂ`m ^ŠVm§Mm Ûof H$aUmè`m ZamY_m§Zm gwï>rVrb A_§Jb Aem<br />

OÝ_m_Ü`o H$m`_Mm T>H$bVmo, Ago ^JdmZ åhUVmV. ^ŠVmbm Û§Ûo Xodmda<br />

Q>mHy$Z ÛÛm§VrV ~ZVm `oVo. JwUXmof`m{V Z {dMmaVm H$m§hrŸ& R>md {Xbm nm`r<br />

Amnwbr`mŸ&& Ago g_W© hmoVm `oVo. åhUyZ Xod hmoÊ`mnojm XodmMm hmoUo ~ao.<br />

lrH¥$îU JmoHw$imV ^ŠVm§Mo ajUmgmR>r ñdV: Pw§Obo. Ë`m§Mo AmYmamda gmao<br />

JmoHw$i-lrH¥$îU ^ŠV AmZ§XmV ZmMV hmoVo.<br />

g¥îQ>rMo H$m`Xo XodmZoM Ho$ë`m_wio Vo Ë`mbm nmimdoM bmJVmV. ^ŠVmgmR>r<br />

~mOyg gmamdo bmJVmV. {haÊ`H$í`nyZo KmVboë`m AQ>r Xodmg nmimì`m bmJë`m.<br />

Zaqghê$n ¿`mdo bmJVo. àëhmXmMo ~m~VrV Z¡Z§ qN>XpÝV eóm{UŸ& hm M_ËH$ma<br />

KS>dyZ AmUmdm bmJbm. A½Zr {eVb Pmbm, eñÌo ~moWQ> Pmbr, {df A_¥V<br />

~Zbo. àëhmX _mÌ OUy H$mhr KS>boM Zmhr hçm WmQ>mV hmV OmoSy>Z C^mM. ~mn<br />

XodmMr nyOm H$aVmZm H$S>H$ gmodio nmiVmo, BVamZmhr H$Q>mjmZo nmim`bm bmdVmo.<br />

nU Ë`mMo nmoa H$nS>o KmbyZ XodmZm CbWo nmbWo H$arV AgVo Vo _mÌ Vmo H$m¡VwH$mZo<br />

nmhVmo.<br />

eÌy§Zm lram_mMr Aer XheV Agë`m_wio gmar A`moÜ`mZJar à^y<br />

MaUm§er Z_« hmoVr. ñdV: am_ EH$dMZr, EH$~mUr, JwUdmZ, erbdmZ<br />

d ~bmT>ç Agë`m_wio Iè`m AWm©Zo Ë`mZo am_amÁ` Ho$bo, OoWo H$m_H«$moYm{X<br />

amjgm§Mm R>md Zmhr, gd© Y_©_`, ào__`, AmZ§X_` Aer A`moÜ`mZJar<br />

WmQ>br. Amnë`m~amo~a gd© ZJarMmM CÕma Ho$bm.<br />

^ŠVrMr gË`Vm nQ>UogmR>r, lÕm dmT>{dUogmR>r, g§e` Zï><br />

hmoUogmR>r, g_Wm©Zr am_am`m§MoM CXmhaU XoD$Z Ago åhQ>bo Amho. nwar<br />

68 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 69


dmhrbr gd© OoUo {d_mZrŸ& Zwnojr H$Xm am_Xmgm{^_mZrŸ&&<br />

<br />

g_Wm©{M`m godH$m dH«$ nmhoŸ&<br />

Agm gd© ^y_§S>ir H$moU Amho ?Ÿ&<br />

O`mMr {bbm d{U©Vr bmoH$ VrÝhrŸ&<br />

Zwnojt H$Xm am_ Xmgm{^_mZrŸ&&30Ÿ&&<br />

^ŠVajU hr lram_mMr à{VkmM Agbo_wio ^ŠV eÌy§Zm Vmo Amnë`m<br />

Am`wYmZo emgZ H$aVmo. Xmgm{^_mZr am_ ^ŠVm§Mr Cnojm H$arV Zmhr, Ago<br />

_mJrb íbmoH$mV gm§{JVbo. Agm hm am_mMm Xamam Agë`m_wio Aem g_Wm©Mo<br />

Xmñ`Ëd nËH$aUmè`m ^ŠVm§Zm øm {Ì^wdZmV Var H$moUr ^rVr XmI{dUmam Zmhr.<br />

Ago øm ûcmoH$mV AmídmgZ {Xbo Amho. lram_mÀ`m XmgmH$S>o dmH$S>çm ZOaoZo<br />

nmhUoMr VmH$X H$moUm_Ü`o AgUma? H$moUm_Ü`oM Zmhr H$maU Á`mMo Xmg<br />

ìhm`Mo Vmo am_ gmYm _mbH$ Zmhr, OJmMm _mbH$ Amho. AmË_mam_ gH$im<br />

nmirŸ& AmdKo ÌobmoŠ` gm§^mirŸ& V`m EHo$§{dU YwirŸ& hmo`<br />

gd©Ìm§MrŸ&& (Xm. 16-10-24) lram_ OJmMm§ {Oìhmim Amho. g_Wm©Mo<br />

bjU - {OVwHo$ H$m§hr CÎm_ JwUŸ& Vo g_Wm©Mo bjUŸ& (Xm. 19-4-<br />

31) am_M§Ðà^y gd© JwUm§Mm gmR>m. CÎm_ nwÌ, CÎm_ n{V, CÎm_ ~§Yy,<br />

CÎm_ amOm. gd©M CÎm_. Aem CÎm_moÎm_mMo Xmg hmoUo gmYo ^m½` Zìho.<br />

Y_© - _mJ© M[aÌoU kmZ_mJ©M Zm_V:Ÿ& VWm Ü`mZoZ d¡am½`_¡íd`© ñdñ`<br />

nyOZmV²Ÿ&& (lram_ ny. Vm. D$.) lram_ Amnë`m M[aÌmZo Y_© _mJm©Mr,<br />

Zm_ñ_aUmZo kmZ _mJm©Mr, d Ü`mZmZo d¡am½`mMr, Am{U nyOZmZo Eoíd`m©Mr,<br />

àmßVr H$ê$Z XoD$Z ^ŠVmMr gdmªJrU CÝZVr H$ê$Z XoVmV, Agm `m _§ÌmMm<br />

AW© Amho. gH$i Ì¡bmoŠ` gm§^miUmam hm lram_ Ë`mMo ào_ ^ŠVmdaM H$m<br />

? d BVamH$S>o Xwb©j H$m ? Ago àíZ, Aem e§H$m _ZmV `oVrb. Ë`mMo {R>H$mUr<br />

{df_Vm ZgVo, Amåhm§bmM Ë`mMr JaO ^mgV Zmhr. Vmo gdm©ZmM H¥$nmiynUo<br />

gm§^miVmo. gkmZ Pmbobm _wbJm ~mnmbm _mZ XoB©b, Ë`mMo gëë`mZo dmJob Va<br />

~mn Ë`mÀ`mH$S>o ào_mZo bj XoVmo. ~mnmbm H$m` {dMmam`Mo ? Aem K_|S>Imoa<br />

_wbmH$S>o ~mn Xwb©j H$aVmo åhUOo _w½Y amhVmo d H$Yr g§H$Q> g_`r Ë`mZo<br />

{dMmabo Va ào_mZo g„m XoVmo. BVa `moZrnojm "kmZ' hm ^mJ {deof Agboë`m<br />

ZaOÝ_mV B©ídam~Ôb AmXa ~miJyZ Omo Ë`mMr ^ŠVr H$aVmo, Ë`mbm Xod<br />

~wÕr`moJ XoVmo, Á`m ~wÕr_wioM Vmo Xodmg_rn OmD$ eH$Vmo. Vofm§ gVV `wŠVmZm_²Ÿ&<br />

(^. Jr. 10-10)<br />

Aem lram_mMo loð>Ëd dU©Z H$aVmZm g_W© åhUVmV. e§H$amZo<br />

eVH$moQ>r am_m`U VrZ bmoH$m§V dmQy>Z {Xë`m_wio am_mÀ`m {bbm§Mo dU©Z VrZ<br />

bmoH$mV hmoV Amho.<br />

EH$ Jmoï> Adí` bjmV Agmdr. Oamgo Zm_OnmMo gmYZ Pmbo<br />

H$s AmnU _moR>o ^ŠV Pmbmo, Ago dmQy> bmJVo. nU am_mMm Xmghr gmonr Jmoï><br />

Zmhr. am_mMm Xmghr {VVH$mM g_W© Agmdm bmJVmo. EImÚm amOmMm Xmg<br />

hmoUoMo Agob-Va Z_«Vm Agmdr, C_©Q> ^mfm gmoS>mdr, ñdÀN>Vm amImdr, _m¡Z<br />

amImdo Aer nÏ`o nmimdr bmJVmV. _mbH$mÀ`m godoMm Ü`mg Yamdm bmJVmo.<br />

_J VrÝhr bmoH$s Á`mMr H$sVu {ZZmXVo Ë`mMo Xmñ`Ëd nËH$am`Mo Agob Va<br />

AZoH$ gX²JwU A§Jr ~mUmdo bmJVrb. g_W© am_mMm Xmg H$gm Agmdm `mMo dU©Z<br />

g_WmªMo eãXmVM XoV Amho.<br />

^ì` ê$n A{V gw§Xa XrjmŸ& am_Zm_ ñ_aUo H$[a {^jmŸ& d¥Îmr hmoB©b<br />

CXm{gZ O|ìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J VoìhmŸ&&1Ÿ&& ZmR>do YZ gwVmb` Om`mŸ&<br />

_¥JOim n[a ^m{dV H$m`mŸ& nadYy OZZr g_ O|ìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J<br />

VoìhmŸ&&2Ÿ&& ewÕ ^ŠV harMr H$ar nyOmŸ& {díd nmho AmnUmg_ dmoOmŸ& em§Vr<br />

nyU© ~adr Y[a O|ìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J VoìhmŸ&&3Ÿ&& {ZË` Zo_ ~adm OJr<br />

Á`mMmŸ& à{V{XZr harMo ^OZmMmŸ& Jwê$nXr aMZm Ago O|ìhmŸ& am_Xmg åhUUo<br />

_J VoìhmŸ&&4Ÿ&& gd© bmoH$ ^OZm à{VbmdrŸ& bmbw{M Y{Z H$Xm{n ZgmdrŸ&<br />

~mobUo g_ {H«$`m KS>o O|ìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J VoìhmŸ&&5Ÿ&& H$ar H$Wm n[a<br />

Z dm§pÀN>V H$m§hrŸ& {MÎmd¥Îmr AdKr har nm`rŸ& H$ënZm g_wi Vmo{S>b Ooìhm<br />

am_Xmg åhUUo _J Voìhm Ÿ&&6Ÿ&& {d_bkmZ dXo OJr ñnï>Ÿ& ~«÷ {ZJ©wU H$io<br />

OJr loð>Ÿ& gd© _mB©H$ Ago H$io OoìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J VoìhmŸ&&7Ÿ&&<br />

~mobUo à{M{VMo OJr _mÝ`oŸ& {ZdC§ Omo gH$im à{V OmUoŸ& dm§{N>Vr OZ g‚mZ<br />

OoìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J Voìhm Ÿ&&8Ÿ&& {ZíM`o H$ar am_ CnmgZmŸ& am_Zd_r<br />

aKmoÎm_ nyOZmŸ& V¥ßV hmo{V {ÛO `mMH$ OoìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J V|ìhmŸ&&9Ÿ&&<br />

`ËZ gmYw{Z H$ar nwT>o nmR>Ÿ& AW© OmUw{Z dXo OJr ñnï>Ÿ& _m{Jbo COiUr<br />

H$ar OoìhmŸ& am_Xmg åhUUo _J V|ìhmŸ&&10Ÿ&& BVHo$ JwU Á`mMo A§Jr AgVrb<br />

Ë`mZoM am_Xmg åhUdyZ ¿`mdo Aem XmgmMr am_ H$YrM Cnojm H$aUma<br />

Zmhr. g_W© lram_mMm ^ŠVhr Aem g_W© JwUm§Mm Agob Va am_ Ë`mMr<br />

70 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 71


H$YrM Cnojm H$aUma Zmhr.<br />

<br />

_hmg§H$Q>r gmo{S>bo Xod OoU|Ÿ&<br />

àVmn| ~i| AmJim gd© JyU|Ÿ&<br />

O`mV| ñ_ao e¡bOm eybnmUrŸ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZrŸ&&31Ÿ&&<br />

Á`m Á`m doir Xod - X¡Ë`mMo PJS>çmV Xodm§da g§H$Q>o Ambr Voìhm<br />

AdVma YmaU H$ê$Z à^yZo Xodm§Mo ajU Ho$bo Amho. g_W©, am_mdVmar H$moUVo<br />

Xod gmoS>{dbo `mMo dU©Z H$[aVmV. g_ra bmo{Q>Vmo IS>oŸ& dê$U Km{bVmo gS>oŸ&<br />

_`§H$ gmD$br KarŸ& _irU nmdHy$ harŸ& {dYr {dYrg YmH$Vmo& gwa|Ð ~mJ<br />

amIVmoŸ& H$amd`m{g {ZJ«hmoŸ& ^y_§S>im{g {dJ«hmoŸ& AI§S> MmH$ar H$arŸ& gXm<br />

dê${M ^mXarŸ& gQ>r Ama§Yir XirŸ& JUoe JmT>do ~irŸ& ~hÿ H$R>rU H$mi<br />

hmoŸ& (am_Xmg H${dVm) {Odmdarb Zìho, Xodmdarb g§H$Q>ohr Xya H$aUmam Agm<br />

hm àVmnr am_ Amho. Ogm Vmo àVmnr Amho, VgmM Vmo {dpeï> JwUg§nÝZhr<br />

Amho. lram_mMo {R>H$mUr EH$dQ>bobo gd© JwU, EH$mM ì`ŠVr_Ü`o {XgUo<br />

Xw{_©i åhUyZ "AmJim gd© JyUo' Ago lram_mbm åhQ>bo Amho. à^y JwUJmZmZo<br />

{MÎmmbm g_mYmZ {_iVo Vgo AÝ` H$moUË`mhr gmYZmZo Zmhr. am_mMo {deof<br />

JwU.<br />

(1) H$R>moa H$V©ì`{Zð>m :- ñdH$V©ì` MmoI H$ê$Z Ë`m§Zr ~§Yy gwöX<br />

`m§Zmhr H$V©ì`mMm CnXoe Ho$bm. BVHo$M H$m`, Jwê$g_mZ _mVm{nË`m§Zmhr<br />

Ho$bm. EdT>oM Zìho Va gd©loð> Hw$bJwê$ lrd{gð> F$fr `m§Zmhr Ë`m§Zr<br />

H$V©ì`mMr OmUrd H$ê$Z {Xbr. XeaWmZo am_mg EH$ amÌ Var amhm Agm,<br />

dZdmgmg OmUonydu AmJ«h Y[abm. nU lram_M§Ð åhUVmV. ""AmkmnmbZmMo<br />

Ñï>rZo AmO OmÊ`mV Omo bm^ Vmo CÚm OmÊ`mV Zmhr. {nVm ho _mPo X¡dV<br />

Amho. Ë`mZo (H¡$H$`rbm) {Xboë`m dMZmg H$_rnUm `oUma Zmhr. `mM ~wÕrZo<br />

_r hr H$R>moa Amkm nmbZ H$arV Amho. AmnU emoH$ AmdamV. AmnU<br />

A`moÜ`oMo amOo AmhmV. AmnU bmoH$m§Mo gm§ËdZ H$aUma H$s ñdV: emoH$<br />

H$aUma ?'' H$m¡gë`m_mVm nwÌ_mohmZo am_m~amo~a dZdmgmV {ZKUo~Ôb ~moby<br />

bmJbr, Voìhm am_ åhUVmV, ""nËZrZo nVrMm Ë`mJ H$aUo C{MV Zmhr.<br />

n{VgodoZoM nËZrbm CÎm_ JVr {_iVo. _J EH$doi Xodm§Zmhr Z_ñH$ma<br />

H$aÊ`mg Vr {dgabr Var Mmbob.'' nVr{M`m _VmŸ& AZwgamoZr n{Vd«VmŸ&<br />

AZm`mg| AmË_{hVmŸ& ^oQ>|{M VoŸ&& (km. 16-456) Jwê$Xod lrd{gð>m§Zr<br />

dZdmgmnmgyZ {Zd¥Îm hmoUoMm CnXoe Ho$bm. Voìhm lram_ åhUmbo,<br />

""AmB©~mnm§À`m CnH$mamMr \o$S> H$moUmbmhr H$aVm `oUma Zmhr. ho CnH$ma<br />

ñ_ê$Z {nË`mMo dMZ _r ImoQ>o R>a{dUo AeŠ`.''<br />

(2) ZoV¥Ëd d Agm_mÝ` dOZ :- {~^rfU eaU Amë`mda Ë`mbm<br />

A^` XoD$Z b§Ho$Mo amÁ` ñdmYrZ Ho$bo. EH$Q>çm hZw_§VmMr hçm Jmoï>rbm<br />

g§_Vr hmoVr. Á`m gwJ«rdmMo Ordmda b§Ho$Mr ñdmar `eñdr Pmbr, Vmohr hçm<br />

Jmooï>rg AZwHy$b ZìhVm. hZw_§V ho Hw$eb hoa hmoVo. Ë`m§Zr gd© ^mdmV<br />

{~^rfUmMr am_à^y§Zr Ho$bobr {ZdS> `mo½` Agm {Zdm©im ñdmZw^dmZo {Xbm.<br />

(3) grVmË`mJ :- grVoÀ`m emoYmg am_ {ZKmbo Voìhm "grVoMr _m{hVr<br />

Á`m H$moUmg Agob Ë`m§Zr Vr Z gm§{JVë`mg Ë`m§Mm _r dY H$arZ. _J Vmo<br />

Xod, XmZd, J§Yd©, amjg H$moUrhr Agmo' Aer n«{Vkm H$aUmao lram_<br />

grVmàmßVrZ§Va {Vbm A{½Z{Xì` H$amd`mg bmdVmV. hoVy EdT>mM H$s amÁ`mMr<br />

g_«mkr VmdyZ gwbmIyZ {ZKmboë`m gmoÝ`mà_mUo n{dÌ Agmdr. øm {edm` _mJrb<br />

íbmoH$mà_mUo CÎm_ JwU åhUyZ nwÌ, ~§Yw, ñZohr, amOm `m gd©M ZmË`mZo lram_<br />

ho nwê$fmoÎm_ hmoVo, Ago ñnï> hmoVo. åhUyZ, g_W© åhUVmV ""àVmno ~io AmJim<br />

gd© JyUoŸ&&''<br />

gÎderb d Y_m©Zo dmJÊmmè`m ^ŠVmMo Om{UdoÀ`m ê$nmZo Am§Va,<br />

d eÌyX_ZmZo ~mhçm Ago Am§V~m©hç ajU lram_ H$aVmV. nyU©d¡am½`embr<br />

Vnñdr e§H$a d Ë`m§Mr Y_©nËZr, {h_amO H$Ý`m nmd©Vr XmoKohr ho ahñ`<br />

OmUyZ lram_mMo ñ_aU H$aVmV.<br />

<br />

A{hë`m {eim amKd| _wŠV Ho$brŸ&<br />

nXt bmJVm§ {Xì` hmoD$Zr JobrŸ&<br />

O`m d{U©Vm§ erUbr doX dmUrŸ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZrŸ&&32Ÿ&&<br />

am_ JwUdU©ZmgmR>r EH$m H$WoMm AmYma hçm ûcmoH$mV KoVbm Amho.<br />

""A{hë`moÕma'' ho lram_M§Ðm§À`m nydm©`wî`mVrb àH$aU gwd©lwV Amho.<br />

dmë_r{H$ am_m`UmV _wimV Agbobr H$Wm d g_mOmV A{hë`moÕma åhUyZ<br />

72 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 73


àg¥V nmdbobr H$Wm `mV _hX§Va AmT>iVo.<br />

(1) A{hë`m hr AnamYr hmoVr. n{VdofmZo `oUmè`m B§ÐmMr {Vbm<br />

OmUrd hmoVr. B§ÐmZo {VMo nm{UJ«hUmW© n¥Ïdr àX{jUoV ^mJ KoVë`m_wio {VMo _ZmV<br />

Ë`mMo~Ôb Hw$Vwhb hmoVo. B§ÐmMo ghdmgmZ§Va Vr Ë`mbm ñnï> gm§JVo, ""_mPo nVr<br />

bdH$aM ñZmZ H$ê$Z `oVrb, Ë`mMo amofmVyZ ñdV:bm dmMrd.'' H$m ? dmpë_H$sZo<br />

{Vbm Xw_©Vr Ago åhQ>bo Amho.<br />

(2) A{hë`m XJS> Pmbr ZìhVr. XJS>mà_mUo OS> hmoD$Z nS>br hmoVr.<br />

H$maU Jm¡V__wZtZr {Vbm ""Vy AÝZ{dZm Ho$di dm`y ^jU H$ê$Z H$moUmghr<br />

Z {XgVm ^ñ_mV EH$ hOma df©o nSy>Z amherb'' Agm emn {Xbm hmoVm.<br />

(3) lram_mÀ`m nXñnem©Zo Vr _wŠV Pmbr Ago _mZbo OmVo, nU<br />

Vo Vgo eŠ` Amho ? {dídm{_Ìm~amo~a am_, bú_U {_{Wbm ZJarg OmV<br />

AgVm, Jm¡V_ _wZtMm Amog nS>bobm Aml_ Ë`m§Zm {Xgbm. hm Aml_<br />

H$moUmMm Ago Ë`m§Zr {dídm{_Ìm§Zm {dMmabo, Voìhm {dídm{_Ìm§Zr gd© h{H$H$V<br />

Ë`m§Zm gm§{JVbr d Aml_ XmI{dUog AmV Zobo. H$moUmbmhr Z {XgUmar gmÜdr<br />

A{hë`m am_à^y§À`m ZoÌm§Zm {Xgbr. dS>rb d EH$ F$frnËZr åhUyZ am_m§Zr<br />

hmVmZo {VÀ`m nmD$bm§Zm ñne© Ho$bm. àË`j na_oídamÀ`m ñnem©Zo nmdZ<br />

Pmë`m_wio {Xì` Xoh àmßV Pmbm - Vr emn _wŠV Pmbr. Z§Va XmoKm nVrnËZtZr<br />

am_mMo ñdmJV Ho$bo Agm _yi dmpë_{H$ am_m`UmV H$Wm^mJ Amho. Amnë`mnojm<br />

dS>rb d EH$m ~«m÷U F$frnËZrg lram_ nm` bmdVrb ho H$go eŠ` Amho ?<br />

AkmZmZo qH$dm _mohmZo _Zwî`mMo hmVyZ AZw{MV H$_© KS>Uo<br />

gmh{OH$ Amho. Xod AnamY KS>bm. åhUyZ amJdV Zmhr, Vmo VgmM Mmby<br />

R>odbm Va amJdVmo. _Zwî`mbm níMmVmn hmoD$Z gÝ_mJm©bm bmJUoMo Ñï>rZo<br />

Vmo Oa Ë`mbm eaU Jobm Va à^y eaUmJVmMm dmbr Amho. Ë`mMr ^ŠVr<br />

H$aUo hmM gÝ_mJ©, Ë`mMo AmMaUmZo Vmo gmYy hmoVmo. A{nMoV² gwXwamMmamo ^OVo<br />

_m_ZÝ`^mH²$Ÿ& (^. Jr. 9-30) `mbmJt XwîH¥$Vr Oèhr OmhmbmŸ& Var<br />

AZyVmnVrWu ÝhmbmŸ& ÝhmC{Z _OAm§Vw AmbmŸ& gd©^mdoŸ&& Var AmVm§ n{dÌ<br />

V`mMo{M Hw$iŸ& A{^OmË` V|{M {Z_©iŸ& OÝ_bò m \$iŸ& V`mgrM OmoS>boŸ&&<br />

(km. 9-420, 421) lr^Jd§VmÀ`m h`m dmUrbm AZwgê$Z níMmVmnmZo<br />

X½Y hmoD$Z hOma df©o IS>Va VníM`m© H$aUmè`m A{hë`obm nmnZm{eZr<br />

n§MH$Ý`H$mV àW_ ñWmZ àmßV Pmbo. A{hë`oà_mUo {H$Ë`oH$m§Mm CÕma<br />

Ho$ë`m_wio lram_m§Zm n{VVnmdZ åhUVmV. Aem à^yMo dU©Z H$aVmZm<br />

doXmZm§gwÕm erU `mdm-doXdmUr Anwar nS>mdr, VoWo _mZd {H$Vr d H$m`<br />

~mobUma ?<br />

am_Ed na§ ~«÷ am_Ed na§Vn: am_Ed na§VÎd§ lram_mo ~«÷VmaH$_²Ÿ&&<br />

Ago ho VmaH$ ~«÷ ^ŠVmMo A{^_mZr Agë`m_wio Ë`mMr Cnojm H$arV<br />

Zmhr.<br />

<br />

dgo _oê$_m§Xma ho g¥ï>rbrimŸ&<br />

eer gy`© Vmam§JUo _oK_mimŸ&<br />

{Ma§Ord Ho$bo OZt Xmg XmoÝhrŸ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ&&33Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV A{hë`moÕma H$Wm gm§{JVbr `m ûcmoH$mV ^ŠV<br />

H¡$dmar am_mZo Amnë`m XmoZ ^ŠVmZm {Ma§OrdnX {Xë`mMr H$Wm gm§JVmV.<br />

na_oídamZo n¥ÏdrMr aMZm _moR>r gw§Xa Ho$br. _oê$, {h_mb` dJ¡ao<br />

C§M C§M {eIao AgUmar nd©Vamer, M§Ðgy`© ho VoOmo_` JmobH$, MH$mH$Umao<br />

Ag§»` Vmao, _oK_§S>b BË`mXr_wio g¥{ï>emo^m _Zmbm AmëhmX XoVo. ho à^mo {d^mo<br />

AJmY {H$Vr Vd H$aUr hçm H$mì`mV H$drZo hçm g¥ï>rMo \$maM _Zmohmar dU©Z<br />

Ho$bo Amho. Mm§Xdm Z^mMm Ho$bm Ÿ& a{dM§Ð bQ>H$Vr Ë`mbmŸ& OUw Pw§~a gw~H$<br />

N>VmbmŸ& da A§Wabr hr YarUrŸ& Aer hr gw§Xa g¥ï>r EH$ {Xdg b`mbm<br />

OmUmaM Aem `m g¥ï>rV am_M§Ðm§Zr hZw_mZ d {~^rfU ho Amnbo XmoZ ^ŠV<br />

{Ma§Ord Ho$bo. lram_ {~^rfUmbm CÔoeyZ åhUVmV, ""`mdM§ÐíM gy`©ü<br />

`md{Îmð>{V _o{XZrŸ& `mdÝ__H$Wm bmoHo$ VmdÐmÁ`§ H$amoË`gm¡Ÿ&&'' (AÜ`mË_<br />

am_m`U.)<br />

åhUo Jm {dam Ëdm§ nwar_m{O OmdoŸ& Y¥dmMo nar amÁ` gyIo H$amd|Ÿ&<br />

eer gy`© Vmam§JUo A§VamirŸ& Agmdo gwIr ^mo{JOo gd©H$mirŸ&& (g_W©H¥$V<br />

`wÕH$m§S> 11-51)<br />

<br />

Cnojm H$Xm am_ê$nt AgoZmŸ&<br />

{Odm§ _mZdm§ {ZíM`mo Vmo ~goZmŸ&<br />

{eat ^ma dmhoZ ~mobo nwamUrŸ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZrŸ&&34Ÿ&&<br />

74 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 75


Odi Odi Xhm ûcmoH$m§Mm eodQ>Mm Omo MaU Zwnojr H$Xm am_<br />

Xmgm{^_mZr øm nmbynXmMo d_© øm ûcmoH$mV gm§{JVbo Amho.<br />

am_mMo {R>H$mUr Cnojm hm eãXM eãXH$mofmV gmnS>m`Mm Zmhr. Vmo<br />

Ë`mMm ñd^mdM Zmhr naÝVw Oa H$m§hr CUrd Agob Va Vr ^º$mMo {Zð>oV<br />

qH$dm lÕoV AgVo. am_ Amnbr Cnojm H$aUmaM Zmhr, Agm ÑT> {ZíM`<br />

_mZdmZo Ho$bm Zmhr Va Ë`mbm H$m` åhUmdo ? bhmZ _yb AmB©H$S>o ImÊ`mg<br />

_mJVo Voìhm {VÀ`mH$S>o H$mhr Amho H$s Zmhr hm {dMmahr Ë`m ~mbH$mMo _ZmV<br />

`oV Zmhr Agm g§e`a{hV ^md ^º$mMo {R>H$mUr hdm. Vgm Vmo AgV Zmhr.<br />

hrM ^º$sVbr CUrd Amho. XodmMo ^OZ ^rVrZo hmoVo, ào_mZo Zmhr. Vmo Amnbm<br />

_m`~mn Ago dmQ>V Zmhr. Aer lÕm Zmhr. Ë`mbm XodmZo H$m` H$amdo ?<br />

{ZíM`, {Zð>m, ^md, lÕm ho n`m©`dmMr eãX AmhoV. _Zwî`<br />

åhQ>bm H$s Ë`mMr H$moR>o Zm H$moR>o lÕm Agm`bmM nm{hOo. lÕo{edm` OJVmM<br />

`oV Zmhr. gÎdmZwê$nm gd©ñ` lÕm ^d{V ^maVŸ& lÕm_`mo@`§ nwê$fmo `mo<br />

`ÀNy>Õ: g Ed g: Ÿ&& (^. Jr. 17-3) O¡go OrdZ{M CXH$ Ÿ& nar {dft hmo`<br />

_maH$ Ÿ& H$m {_a`m_mOt VrI Ÿ& D$gr JmoS> Ÿ&& (km. 17-68) Eogo{Z hm gH$iw<br />

Ÿ& OJS>§~ê$ {ZIiy Ÿ& lÕoMm{M Ho$diw Ÿ& dmoVbm Ago Ÿ&& (km. 17 - 72)<br />

JwUmZwgma _Zwî` lÕodaM OJVmo. lÕo_Ü`ohr VrZ àH$ma AmT>iVmV.<br />

gmpÎdH$, amOg d Vm_g. ZmpñVH$ _Zwî`mMr Vm_gr lÕm AgVo. g_WmªMm<br />

^md hm H$s amOg d Vm_g lÕm _Zwî`mV Zm§XVo nU na_mWm©bm Cn`moJr<br />

Aer gm{ÎdH$ lÕm OrdmV ZgVo åhUyZ Vo XodmnmgyZ XwamdVmV. Amnwbo<br />

AmdKoqM Omd|Ÿ& nar Xodmgt g»` amhmd|Ÿ& Eogr àrVr Ord|^md| Ÿ& ^Jd§Vt<br />

H$amdr Ÿ&& (Xm. 4-8 -9) ho gmpÎdH$ lÕoMo bjU Amho. Aer gmpÎdH$ lÕm<br />

Va XyaM nU ì`dhmamV S>m°ŠQ>a, _moQ>ma S´>m`ìha dJ¡a§oda Or lÕm AmnU<br />

R>odËmmo VodT>r ^Jd§Vmda R>odbr Var H$m_ ^mJob. na_mW© hm lÕo{edm`<br />

gmYUmaM Zmhr. gX²Jwê$, emñÌ, Xod H$moR>o Var JmT> lÕm hdrM. `oH$ Jwê$<br />

`oH$ Xod Ÿ& H$moR>o Var Agmdm ^md Ÿ& ^mdmW©ZñVm§ dmd Ÿ& gd©H$mht Ÿ&& (Xm.<br />

10-7-15) na_mWm©V lÕm ho ^m§S>db g_Obo OmVo. Z gm§S>r ao ^mdmo Q>mH$s<br />

ao g§Xohmo Ÿ& am_H¥$îUr Q>mhmo {ZË` \$moS>t Ÿ&& (km. h. nm. 24) gË` nXmWm©da<br />

{ZVm§V ào_ qH$dm JmT> {Zð>m ho nma_m{W©H$ lÕoMo à_wI bjU. Vr Agob<br />

VaM kmZ d em§Vr, ZmhrVa AY:nVZ hmoVo. lÕmdm±„^Vo kmZ§ VËna:<br />

g§`Vo{Ч`:Ÿ& kmZ§ bãÜdm nam§ em§{V_{MaoUm{YJÀN>{V Ÿ&& (^. Jr. 4-39)<br />

kmZoída åhUVmV, ""AmË_ gwImMr MQ>H$ bmJë`m_wio Omo gd© {df`m§Zm {dQ>Vmo,<br />

Á`mÀ`m {R>H$mUr B§{Ð`mMm ~S>oOmd ZgVmo, Omo H$emMrM BÀN>m _ZmV `oD$ XoV<br />

Zmhr, Omo H$_m©Mo H$V¥©Ëd AmnUmH$S>o KoV Zmhr, lÕoÀ`m Cn^moJmZo Omo gwIr<br />

Pmbobm AgVmo, Aem _mUgmH$S>o - emoY KoV KoV kmZ AmnUhÿZ `oVo. Ë`m kmZmV<br />

{Z^©oi em§Vr AgVo''. V`mV|{M {Jd{gV Ÿ& ho kmZ nmdo {ZpíMV Ÿ&& (km. 4-<br />

189) nU Oa øm kmZmMr AmdS> Zgob, AlÕm Agob Va AkíMmlÕmZíM<br />

g§e`mË_m {dZí`{VŸ&& AkmZr, AlÕ d g§e{`V `m§Mo AY:nVZ R>abobo<br />

AgVo. Ë`mVë`m Ë`mV g§e{`VmMo \$ma hmb. g_W© åhUVmV, {Odm _mZdm<br />

{ZíM`mo - _mUgm§Mm _mUgmda H$Yr {dídmg Zgob, nU emñÌ nwamUm§Var<br />

Agboë`m ^JdV² dmUrda Var {dídmg R>odm. ^Jd§V åhUVmV, ""{ear ^ma<br />

dmhoZ, ~mobo nwamUr Ÿ&&'' ^º$ AZÝ` hmoD$Z _OH$S>o Ambm Va Ë`mMm gd©^ma<br />

_r {eamda KoB©Z nm§S>dm{XH$m§Mm gd© ^ma dm{hbm Amho. ZmWm§Mo Kar nmUr dm{hbo<br />

Amho. H${~amMo eobo {dUbo AmhoV. EdT>oM Zìho Va OZmB©Mr YwVbr bwJS>r<br />

M§Ð^mJoÀ`m Vtar && h„rÀ`m {MH$sËgH$ ~wÕrbm nwamUm§VarMo XmIbo nQ>V ZgVrb<br />

Va {VZo àñWmZÌ`rV A§V^m©d Agboë`m ^JdX²dmUrda {dídmg R>odmdm. JrVoV<br />

AmnU ^º$ H¡$dmar H$go AmhmoV ho AZoH$ dMZo XoD$Z ^Jd§VmZr gm§{JVbo Amho.<br />

(1) Vofm§ {ZË`m{^`wº$m§Zm `moJjo_§ dhmå`h_² Ÿ&& (^. Jr. 9-22)<br />

(2) XXm{_ ~w{Õ`moJ§ V§ `oZ _m_wn`m§{V Vo Ÿ&& (^. Jr. 10-10)<br />

(3) Vofm§_h§ g_wÕVm© _¥Ë`yg§gmagmJamV² Ÿ&& (^. Jr. 12-7)<br />

(4) Ah§ Ëdm§ gd©nmnoä`mo _mojm{`î`m{_ _m ewM: Ÿ&& (^. Jr. 18-66)<br />

(5) _ËàgmXmXdmßZmo{V emídV§ nX_ì``_² Ÿ&& (^. Jr. 18-56)<br />

hr Pmbr ^Jd§VmMr dMZo. àË`j am_à^yMo dMZ nmhm. am_m`UmV Vo<br />

åhUVmV, ""g§H¥$Xod ànÞm` Vdmñ_r{V `mMVo Ÿ& A^`§ gd© ^yVoä`moXXmå`_oVV²<br />

d«V§ __ Ÿ&&'' Omo EH$XmM `oD$Z _r AmnbmM Amho Ago åhUob Ë`mbm A^`<br />

àXmZ H$aUo ho _mPo d«V Amho. (`w. H$m. g. 18) BVHo$M Zìho Va g_W©<br />

åhUVmV, ""X`miynUo Xod amOm{YamOo & {ear dm{hOo gd©hr ^º$ AmoPo Ÿ& OZr<br />

Xmg XoImo{Z`m X¡Ý`dmUm Ÿ& _Zm_m{O dmogmdVmo XodamUm Ÿ&&'' _mÂ`mgmaIm<br />

76 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 77


^º$mMm gd© ^ma [ear dmhUmam nm{R>amIm AgVm§Zm ^ŠVmZo X¡Ý`dmUo<br />

hmoD$Z H$m {\$amdo, ~odmaí`mgmaIo qhS>mdo, `mMm Xodmbm {dfmX dmQ>Vmo.<br />

na_oída Amnbo ~«rX H$Yrhr gmoS>Uma Zmhr, Xmof gd©Wm OrdmH$S>o<br />

AgVmo. Ë`mMr lÕm ÑT> ZgVo.<br />

<br />

Ago hmo O`m A§Var ^md O¡gm Ÿ&<br />

dgo hmo V`m A§Var Xod V¡gm Ÿ&<br />

AZÝ`mg ajrVgo MmnnmUr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ&&35Ÿ&&<br />

lram_ ^º$mMr H$YrM Cnojm H$arV ZmhrV. ^º$mÀ`m {R>H$mUrM ÑT><br />

^mdZm ZgVo Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVë`mZ§Va ÑT> ^mdZm R>odUmè`m§Zm<br />

Ogm ^md Vgm Xod hmoVmo. ho `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

`m ûcmoH$mV ^º$s _mJm©Vrb EH$ {gÕm§V gm§{JVbm Amho. `o `Wm<br />

_m§ ànÚ§Vo Vm§ñVW¡d ^Omå`h§ Ÿ&& (^. Jr. 4-11) ^md Vgm Xod. JrVoVrb `m<br />

ûcmoH$mdê$ZM g_W© åhUVmV, ""O`m AÝVar ^md hmoB©b O¡gm Ÿ& V`mbm{J Vmo<br />

Xod nmdob V¡gm Ÿ& _Zr ^mdZm ^º$ bmoH$m{g O¡gr Ÿ& V`m gm[aIr Xod am`m{g<br />

V¡gr Ÿ&&'' _m`m nVrMo ñdê$n, Oer AmnU H$ënZm H$ê$ Vgo Amho. na_<br />

nwê$fmMo dmñV{dH$ ñdê$n {ZamH$ma, {ZJ©wU Agë`m_wio Vo H$ënZm H$aVm<br />

`oUma Zmhr Ago H$ënZmVrV d AqMË` Amho. ~rOJ{UVmV CÎma emoYÊ`mgmR>r<br />

A-~-H$ Mm AmYma ¿`mdm bmJVmo, Vgo ^º$s_mJm©V na_- nwê$fmMo ñdê$n<br />

àW_ H$ënmdo bmJVo. J{UVmV AmYma^yV KoVbobo Aja ho Ogo 52 _mV¥H$m<br />

~mhoaMo Agy eH$V Zmhr. Vgo na_oída ê$nmMr Or Or H$ënZm AmnU H$ê$ Vr<br />

gd© ì`mnH$ d gH$b gÎmmYremÀ`m gÎmoÀ`m ~mhoaMr AgyM eH$V Zmhr. Ë`mÀ`m<br />

gÎmoVM Amnbo _Z, Amnbr H$ënZm Amho. åhUyZ Oo ñdê$n AmnU H$ëny Vgm<br />

Vmo hmoUoMr Ë`mMr gÎmm Amho. nU _ZmV `oB©b Vr H$ënZm H$aÊ`mnojm H$mhr<br />

AmYma^yV H$ënZm H$aUo Ho$ìhmhr CÎm_. ^md nm{hOoM nU Vmo {ddoH$nyU© Agmdm.<br />

{ddoHo$drU Omo ^md Vmo ^md{M A^md Ÿ&& (Xm. 18-8-16) _¥JOi qH$dm<br />

AmH$me Zr{b_m `m§Mr ÑT> ^mdZm Ho$br Var Ë`mMm gmjmËH$ma hmoUma Zmhr.<br />

åhUyZ AdVma ê$nmMr H$ënZm gmYH$ ÑT> Yê$Z R>odVmV.<br />

earadmZmg XodmÀ`m Aearar ê$nmMo AdbmoH$Z \$ma H$R>rU nS>Vo.<br />

Šboemo@{YH$VañVofm_ì`ŠVmgŠVMoVgm_² Ÿ& Aì`º$m{h J{VX©wI§<br />

XohdX²{^admß`Vo Ÿ&& (^. Jr. 12-5) XohYmè`m§Zm Aì`º$ ~«÷mÀ`m àmárMm<br />

_mJ© H$ï>mZo gmÜ` hmoVmo. gJwUmMo{Z AmYmao, {ZJw©U nm{dOo {ZYm©ao Ÿ&& (Xm. 6-<br />

6-55) Agm g_WmªMm X§S>H$ Amho.<br />

`mgmR>r _Z VmËH$mb pñWa hmoB©b d ào_ ^º$sZo Á`mMo {Za§Va ñ_aU<br />

H$aVm `oB©b Ago Ë`m ^Jd§VmMo em_gw§Xa, gwhmñ`dXZ ñdê$n, VoOmo_` Aem<br />

öX` JwhoV nmhÊ`mMm Aä`mg H$amdm. _J Vo ñdê$n am_, H¥$îU, e§H$a, {dîUw<br />

B. H$moUmMohr Agmo. _yVuMo ê$n àW_ M_©MjyV ^ê$Z KoD$Z Vo ÑT> H$amdo. Z§Va<br />

_ZmMo Ñï>rZoM Vo öX` àXoemV nmhmdo d Ë`mda {ZVm§V ào_ H$amdo.<br />

ê$nmg§~§Yr Xod Ogm ^mdZobm à{VgmX XoD$Z ^mdZoà_mUo ê$ndmZ<br />

~ZVmo. VgoM ^mdZoZo Oo ZmVo AmnU Ë`mÀ`mer OmoS>mdo Vgo g»` Vmo R>odVmo. ZmVar<br />

H$S>o`mVidQ>tŸ& O¡gm Amnwbm{M ~mobw {H$aQ>rŸ& n{S>gmXy hmoD${Z CR>rŸ&<br />

{Z{_Îm`moJ|Ÿ&& V¡gm g_ñVm§ `m ^OZm§ Ÿ&& _r gm{j^yVw n¡ AOw©Zm Ÿ& EW à{V\$io<br />

^mdZmŸ& Amnwbmbr Ÿ&& (km. 4-75,76) Agm ^mdZoMm àVmn Amho. Vwåhr Ë`mbm<br />

{nVm åhUm H$s Vmo {nVm hmoVmo. _mVm åhUm _mVm hmoVmo, ~§Yy hmoVmo, {_Ì hmoVmo,<br />

_mbH$ hmoVmo, _yb hmoVmo, Oo åhUmb Vo hmoVmo, Ë`§mMo {R>H$mUr bhmZ Wmoa Jar~<br />

lr_§V hm ^oX Zmhr, Vwåhr Ë`mbm H$m` An©U H$aVm hohr Vmo nmhmV Zmhr. Vmo<br />

\$º$ ào_mMm ^wHo$bm Amho. n¡ ^{º$ EH$s _r OmU|Ÿ& VoW§ gmZ| Wmoa Z åhU|&<br />

Amåhr ^mdmMo nmhwUo & ^bVo`m && `oa nÌ nwîn \$iŸ& V| ^Omd`m {_g<br />

Ho$di Ÿ& dm§My{Z Am_wMm bmJ {Zî\$i Ÿ& ^{º$VËd Ÿ&& (km. 9-395-96) hr<br />

XodmMr AmdS> bjmV KoD$Z AZoH$m§Zr Ë`mÀ`mer g»` Ho$bo. {Za[Zamir ZmVr<br />

OmoS>br d Amnbm D$Õma H$ê$Z KoVbm. AOw©Z CÕdm{XH$m§Zr Ë`mbm {_Ì _mZbo,<br />

Ðm¡nXr Ë`mbm ~§Yw _mZrV hmoVr. Jdù`m§Mm Vmo IoiJS>r hmoVm. XodH$sMm nwÌ<br />

hmoVm. Agm hm ~hþê$nr, ~hþa§Jr OJmMm _mbH$ gd© ñdV§Ì AgyZhr ^º$ào_mV<br />

AS>H$Vmo. H$moaS>çm H$mð>m§Mo nrR> H$ê$Z Q>mH$Umam ^«_a, bwgbwerV nwîn H${bHo$V<br />

AS>Hy$Z nS>mdm Aer hr ^{º$ào_mMr Am¡a OmV Amho. g_W© åhUVmV, ""gXm<br />

gd©Xm Xod Xmgm{^_mZr Ÿ& H¥$nm ^m{H$Vm erK« nmdo {ZXmZr Ÿ& V`m A§Var Wmoa<br />

bhmZ ZmhrŸ& nar nm[hOo ÑT> ^mdmW© H$m§hrŸ&&''<br />

78 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 79


^mdmà_mU| Xod hmoVmo. nU hm ^md AZÝ` hdm. ho Ë`mVrb d_©<br />

hmo`. AZÝ`Ëd åhUOo EH$Ëd. VmoM EH$ gd©. _r ZmhrM. _Zmbm Aer e§H$m<br />

`oUo gmh{OH$ H$s H$V©w_H$Vw©_² eº$s AgUmam g¥ï>rMm _mbH$ Ho$dT>m d _r<br />

Zída Ag_W©Ord Ho$dT>m ! XmoKm§V O_rZ Añ_mZmMo A§VaŸ ! _J XmoKm§Mo EH$Ëd<br />

H$go gmYmdo ? nwéf Am{U àH¥${V XmoKmV O_rZ Añ_mZmMo A§Va Agbo<br />

Varhr XmoKm§V AZÝ`Ëd Agy eH$Vo. gmå`Vm ZgVm AZÝ`Ëd H$emV AgVo ?<br />

ào_mV AgVo. ho AZÝ` ào_ AZw^dmbm Ho$ìhm `oVo ? EH$m§VñWir, BÀN>mH$mir, d<br />

AmZ§XmMo doir, VoWo {df_Vm nma Zmhrer hmoVo. nU ho hmoVo H$emMo Omoamda ?<br />

nwê$f BÀN>o_Ü`o àH¥$Vr Ÿ& àH¥${V_Ü`o nwê$fì`º$s Ÿ&& (Xm. 16-7-40) Ho$di<br />

BÀN>oÀ`m Omoamda BÀN>oV AZÝ`Vm AgVo åhUyZ. n{VnËZrMr AZÝ`Vm<br />

BÀN>oda Adb§~yZ, nU OrdZ na_mËå`mMr AZÝ`Vm ghO Amho. AkmZm_wio Vr<br />

H$iV Zmhr. ^º$s hr kmZmMr _mCbr Agbo_wio Vr OgOer Vrd«, CËH$Q><br />

hmoB©b, VgVer hr AZÝ`Vm AZw^dmg `oVo. Aem AZÝ` ^º$mMo ajU YZwYm©ar<br />

am_ gd© àH$mao H$aVmo. am_ ^mdmMm ^wH$obm Amho. Ë`mMr ^yH$ ào_mMo Z¡doÚmZo<br />

e_Vo. Vmo Z¡doÚ An©U H$aUo ho ^º$mMo H$m_ O¡g| O`mM| ^OZ Ÿ& V¡gm{M Xod<br />

hr AmnU Ÿ& åhUm¡Z h| AmdK| OmUŸ& AmnUm{M nmgt Ÿ&& (Xm. 4-8-14)<br />

<br />

gXm gd©Xm Xod gÞrY Amho Ÿ&<br />

H¥$nmiynUo Aën Ym[aï> nmho Ÿ&<br />

gwImZ§X - AmZ§X - H¡$dë` - XmZr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ&&36Ÿ&&<br />

Ogm ^md Vgm Xod hmoD$Z AZÝ` ^º$rMo ajU am_à^y H$aVmo<br />

Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. nU AZÝ`mMo ajU H$aUmam Xod Amho Var<br />

H$moR>o ? Ë`mMr ^oQ> ¿`m`Mr Pmë`mg H$moR>o ¿`mdr, åhUOo gmjmËH$mamMo ñWmZ<br />

H$moUVo ho `m ûcmoH$mV gm§{JVbo Amho. Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ& øm<br />

ûcmoH$_m{bHo$Z§Va _Zm g‚mZm amKdr dñVr H$sOo hr ûcmoH$_m{bH$m gwê$ hmoVo.<br />

amKdr dñVr H$aUoMo Pmë`mg, Ë`mMo {ZpíMV ñWmZ H$ibo nm{hOo, nÎmm<br />

nm{hOo, `m Ñï>rZo hm ûcmoH$ d nwT>rb ûcmoH$ _hÎdmMm Amho.<br />

Xod AI§S> AJXr Odi Amho. _r åhUyZ Vy OoWo N>mVrbm hmV<br />

bmdVmog VoWoM öX`H$memV Xod Amho. nU Ë`mbm nmhÊ`mV Amnbr ^yb<br />

hmoVo, Ë`m_wio Vmo Odi AgyZhr gmnS>V Zmhr. _Zwî` Ë`mbm Xohm~mhoaM<br />

Yw§S>V amhVmo. g_W© åhUVmV,<br />

~hÿ H$mi Jobm Xodmgr Yw§{S>Vm Ÿ& Xod nmhmo OmVm OdirM Ÿ&&1Ÿ&&<br />

OdirM Ago nmhVm Z {Xgo Ÿ& g{ÞY{M dgo am̧{Xg Ÿ&&2Ÿ&&<br />

am̧{Xg Xod ~mø Aä`§Var Ÿ& Ordm jU^ar {dg§~oZm Ÿ&&3Ÿ&&<br />

{dg§~oZm nar Ord ho ZoUVr Ÿ& OmVr AYmoJVr åhUmo{Z`m Ÿ&&4Ÿ&&<br />

Ë`mZo ñdV: Amnbm nÎmm JrVoV {Xbm Amho. Vmohr H$moUr nmhmV Zmhr.<br />

H$moUmbm H$moR>o eaU Omdo ho gm§JVmZm B©ída: gd© ^yVmZm§ öÔoeoOw©Z {Vð>{V Ÿ&<br />

V_od§ eaU§ JÀN> Ÿ&& (^. Jr. 18-61-62) gd© ^yVm§Mm§ A§Var Ÿ& öX_hmA§~ar<br />

Ÿ& {MX²d¥ÎmrMm§ ghñÌH$at Ÿ& CX`mbm Ago Omo Ÿ& Agmo ê$nH$ ho Vmo B©ídê$ Ÿ&<br />

gH$b ^yVm§Mm Ah§H$mê$ Ÿ& nm§Kamo{Z {Za§Vê$ Ÿ& CëhmgV Ago Ÿ&& (km. 18-<br />

1299, 1302) gd© ^yVm§À`m Ah§H$mamMo nm§Kê$U KoD$Z amhVmo. hm H$moR>o<br />

Zmhr Ago Zmhr. gd© {R>H$mUr gd© ^yVmV hm Amho. nU Ë`mMr àË`j ^oQ><br />

_mZdr öX`mVM hmoVo. AÝ` H$moR>ohr Zmhr åhUyZ ZaXoh loîR>.<br />

O{_ZrV JmS>bm Jobobm Om|Yim, _wimV, nmZmV, ImoS>mV qH$dm \w$bmV<br />

{XgV Zmhr. H$UgmV _mÌ {Xgob. ImoS> nmZ \w$bmV Vmo Zmhr åhUyZM<br />

H$UgmV {XgVmo. Ago H$m Amho ? BVa {R>H$mUrhr Vmo Amho nU Aì`º$. H$UgmV<br />

_mÌ ì`º$. gmjmV {XgVmo. g_W© åhUVmV, ""_m`md„r \$m§nmdbr Ÿ& ZmZm Xoho\$it<br />

bJS>br Ÿ& _witMr OmUrd H$im| Ambr Ÿ& \$im_Y| Ÿ&&'' (Xm. 19-5-15)<br />

Om|Yù`mMr OmUrd H$UgmV nQ>Vo. VgoM AmnU _yiMo kmZ ñdê$n Amhmo hr<br />

AmoiI _mZdr \$imV åhUOo öX`mV hmoVo hrM XodmMr ^oQ>. ~«÷m§S>mV AmË_mam_mMr<br />

gÎmm Amho. nU Ë`mMr ^oQ> _mZdr öX`mV hmoVo. Xod Odir A§Var åhUyZ g_W©<br />

åhUVmV. Xod g{ÞY Amho.<br />

AmUIr EH$ CXmhaU KoD$. ^maVmÀ`m n§VàYmZm§Mo dmñVì`<br />

{X„rV EH$m ~§Jë`mV Amho. ^maV Ë`m§Mo gÎmoImbr. ^maVmVrb àOm<br />

Ë`m§MrM A{YH$mar dJ© Ë`m§MmM. åhUOo gÎmê$nmZo dmñVì` ^maV^a d<br />

àË`j earamZo {X„rV - ~§Jë`mV. gÎmmê$nmZo Vo ^maVmMo à{VnmbZ H$aVmV.<br />

^maVr`mV gm_mÝ` gÎmm. A{YH$mar dJm©V Ë`m§Mr {deof gÎmm. A{YH$mè`m§Zm<br />

AmnU Z_Z H$aVmo Vo øm {deof gÎmo_wioM. Ë`m§À`mer AmnU Z_«VoZo<br />

dmJVmo. amdgmho~r Jobr H$s Z_Z ~§X. dmñV{dH$ Z_ñH$ma gÎmobm AgVmo,<br />

80 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 81


_mUgmbm Zìho nU AmnU _mZVmo _mÌ _mUgmbm. hrM _m`m hrM ^yb.<br />

darb CXmhaUmà_mUoM CnmgZoMo Amho. ^Jd§VmÀ`m AZoH$ {d^yVtZm<br />

AdVmam§Zm Ho$bobo Z_Z, ho dmñV{dH$ Amho B©ídamÀ`m gÎmobm. nU AmnU<br />

_mZVmo _mÌ AdVmam§Zm, Xodmbm. A{YH$mar dJ© hr Oer amOmMr gÎmm ñWmZo,<br />

VgoM AZoH$ Xod. gd© - Xod Z_ñH$ma: Ho$ed§ à{VJÀN>{VŸ& _JmMmM<br />

Ñï>mÝV nwT>o nmhÿ. amOmMr ^oQ> AmnU A{YH$mè`m_m\©$V KoVmo. Ë`mgmR>r AmnU<br />

A{YH$mè`mer g§YmZ ~m§YVmo, Ë`mbm Iyf R>odUoMm à`ËZ H$aVmo. gd©ñdhr<br />

An©U H$aUoMr AmnU V`mar H$aVmo. amOmMo ImobrV nmD$b nS>bo H$s<br />

A{YH$mè`m§Mr gÎmm g§nbr. VgoM CnmgZoMo. AmnU A{YH$mar Aem Cnmñ`<br />

XodVobm _mZVmo. Ë`mMr nyOm H$aVmo. nU Ë`mbm ~mhoaM R>odVmo. nm§Sw>a§J<br />

n§T>arVM amhVmo d Xod Xoìhmè`mVM amhVmV. A{YH$mar Cnmñ` XodVoÀ`mÛmam<br />

_w»` XodmMr ^oQ> hoM AmnU {dgaVmo. gJwUmMo{Z AmYma| Ÿ& {ZJ©wU nm{dOo<br />

{ZYm©a| Ÿ& (Xm. 6-6-55) åhUyZ Cnmñ` XodVoÀ`m hmVmV hmV KmbyZ öX`<br />

_§{XamV Kwgbo nm{hOo. Cnmñ` XodVoMr gÎmm _w»` Xoìhmè`mÀ`m C§~è`mn`ªV.<br />

Vmo Amobm§S>bm H$s Cnmñ` XodVoMm hmV gwQ>Vmo. `oWo CnmgZm g§nVo. _hÎmÎd<br />

_hX²^yV Ÿ& Vmo{M OmUmdm ^Jd§V Ÿ& CnmgZm ho g_má Ÿ& `oWyZ Ombr Ÿ&&<br />

(Xm. 15-5-31) Ah§H$ma Cnmñ` XodVoV {dabm nm{hOo d XodVoMm Ah§H$ma Ah§<br />

~«÷m@pñ_ `m _w»` AmË_amOmV {dabm nm{hOo. Cnmñ` XodVo_wio hm bm^.<br />

åhUyZ AmË_mam_ Xe©Zmnydu d Z§Va ^OZ - ^º$sM amhVo.<br />

^º$mH$Sy>Z hr CnmgZm hmoV AgVm, ^º$mMr {Zð>m {H$Vr, ho Vmo nmaIyZ<br />

nmhVmo. AmnU Oa WmoS>o Y¡`© XmIdbo, WmoS>o H$ï> ghZ Ho$bo Va Vmo bJoM<br />

(^mdmà_mUo) ì`º$hr hmoVmo. JmB© nwT>o Q>mH$UoMr ^rVr _mVm Amnë`m<br />

~mbH$mg XmIdVo, Vmo {H$Vr YrQ> Amho ho nmhmVmo. àË`j hmVmVyZ gmo{S>V<br />

Zmhr. Vgo Xod H¥$nmiynUo lÕoMr H$gmoQ>r nmhVo. A§V nmhV Zmhr. _mVoMo öX`<br />

H$mo_bŸ& ZmoiImoZr ^`^rV ~miŸ& Vodr lram_ H¥$nmiŸ & ^º$ narjm Ama§^r<br />

Ÿ&&1Ÿ&& g§H$Q>m _mJo g§H$Q>Ÿ& `oVm Y¡`© MmoIQ> & Var ^º$mgr XrK© H$mi dmQ>Ÿ&<br />

nmhmUo ZbJo &&2Ÿ&& Eogm H¥$nmiy Xodm{YXod & nmho eaUmJVmMm ^mdŸ& nar hoVy<br />

VÐjUr gd© & _mVonar _wir hmoZr &&3Ÿ&& _m`~mn am_am`& Á`mMo Xmg {ZË`<br />

Jm` Ÿ& Vo{M Yar KÅ> nm` Ÿ& Am{b`mao Ÿ&&4Ÿ&&<br />

Ë`mÀ`m H$gmoQ>rbm CÎmabo H$s Vmo {Ma§VZ gwI, AmZ§X _moj XoVmo.<br />

öX`ñW ^Jd§Vmbm ñ_ê$Z g§gmamda _mV H$aUoMo WmoS>o Y¡`© Oar XmI{dbo,<br />

Var Vmo g§Vwï> hmoD$Z H¥$nm H$aVmo.<br />

<br />

gXm MH«$dmH$mgr _mVªS> O¡gm Ÿ&<br />

CS>r Km{bVmo g§H$Q>r ñdm_r V¡gm Ÿ&<br />

har ^{º$Mm Kmd JmOo {ZemUt Ÿ&<br />

Zwnojt H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ&&37Ÿ&&<br />

hm øm JQ>mVrb eodQ>Mm ûcmoH$. Jobo Xhm ûcmoH$mV am_ ^º$mMr<br />

H$YrM Cnojm H$aUma Zmhr ho doJdoJio XmIbo KoD$Z gm§{JVbo. _mJrb<br />

ûcmoH$mV XodmMo öX`mVrb ñWmZ gm§JyZ ^º$m§Zm Vmo gwI, _moj XoVmo Ago<br />

gm§{JVbo. øm ûcmoH$mV EH$ _m{_©H$ Ñï>mÝV XoD$Z Xod Ho$di _mojXmVmM ZgyZ<br />

g§H$Q>H$mbr ^ŠVmbm gmhmæ`H$hr Amho Ago gm§JVmV.<br />

MH«$dmH$ nú`mMo CXmhaU KoVbo Amho. MH«$dmH$ njr ho Zoh_r OmoS>rZo<br />

Za - _mXr amhVmV. Vo AbJ Zm§XV ZmhrV. Z_©Xm H$mR>r \$ma nmhd`mg<br />

gmnS>VmV. A§Yma nS>bm H$s Ë`m§Zm {XgV Zmhr, MwHy$Z Oa Ë`m§Mr VmQ>mVyQ> Pmbr<br />

Va - ZXrÀ`m EH$m Vrambm Za d Xwgè`m Vrambm _mXr am{hbr Va amÌ^a<br />

{dahmZo ì`mHy$i hmoVmV, Xw:Ir hmoVmV. nU gy`m©oX`m~amo~a Ñï>r Ambr H$s<br />

EH$_oH$m§Zm ^oQ>VmV, Xw:I g§nVo. hrM AdñWm ^º$mMr hmoVo. ^º$mÀ`m<br />

g§H$Q>H$mbr Xod YmdV `oD$Z Ë`mMr gwQ>H$m H$aVmo. ^º$ ào_i AgVmo, {ZîH$m_<br />

AgVmo. H$m_ZogmR>r Xodmbm Vmo Ìmg XoV Zmhr. H$mhr doim àmaãYmZwgma Vmo<br />

An[ahm`© g§H$Q>mV gmnS>Vmo, Ë`m_wio Ë`mbm XodmMm Ymdm H$amdm bmJVmo, Q>mhmoo<br />

\$moS>mdm bmJVmo. {edam`mÀ`m ajUmW© H$sV©Z àg§Jr VwH$mo~m§Zr Q>mhmo \$moS>bm hmoVm.<br />

Vo åhUVmV, ""nS>Vm OS> ^mar Ÿ& Xmgmo AmR>dmdm har Ÿ& _J Vmo hmoD$ ZoXr grU Ÿ&<br />

AmS> Kmbr gwXe©Z Ÿ&&''<br />

^º$mbm Agø hmoUmar g§H$Q>o XmoZ àH$maMr. àmn§{MH$ d<br />

nma_m{W©H$ - àmn§{MH$ (1) ñdV:Mm H$mhr Xmof ZgVmZm hmoUmam Xwbm©¡{H$H$ -<br />

g§^m{dVñ`Mm H$s{V©_©aUmX{V[aÀ`VoŸ& ""naZmarbm _mD$brg_mZ _mZUmè`m<br />

VwH$mo~mda doí`mJ_ZmMm d doí`onmoQ>r J^© am{hë`mMm Amamon ìhmdm ho Ho$dT>o<br />

XwX¡d ? XwîH$minr{S>Vm§Zm YmÝ` dmQ>bo åhUyZ g§V Xm_mOrbm AQ>H$ ìhmdr !<br />

82 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 83


Xod _m_boXmam§Zm ñdV: Om_rZ amhÿZ J[a~m§Zm _XV Ho$br åhUyZ n¡go<br />

Imëë`mÀ`m Amamonmbm Vm|S> Úmdo bmJmdo! Aem àg§Jr ^ŠVm§Zm _mZ{gH$<br />

`mVZm hmoUo gmh{OH$M. H$~ra dU©Z H$aVmV. OmZ OmH$a BOV aho Vmo<br />

OmZ OmZm _wîH$ h¡Ÿ& OmZ aho na BOV J`r Vmo OmZ ahZm nî_ h¡Ÿ&&<br />

(2) Xwgao g§H$Q> åhUOo Xoh`mVZm. `moJ_mJm©Zo earamMo ^mZM<br />

Zmhrgo H$aUmam `moJr {daimM. ^ŠV AZÝ` Agbm Var Ë`mbm XohXw:I<br />

AmhoM. ~«÷^yV H$m`m hmoVgo H$sV©ZrŸ& Agm AZw^d AgUmè`m VwH$mo~mam`m§Mo<br />

A§Jmda bmohJmdbm EH$m ~mB©Zo AmYUmMo nmUr AmoVbo Voìhm Vo åhUVmV.<br />

""Oimo _mPr H$m`m bmJbm dmoUdmŸ& Ymdao Ho$edm _m`~mnmŸ& VwH$m åhUo _mPr<br />

Vy hmogr OZZrŸ& Am{UH$ {Zdm©Ur H$moU amIoŸ&&'' Aer àmn§{MH$ g§H$Q>o<br />

XodH¥$noZo Xya hmoVmV qH$dm g÷ hmoVmV. ^ŠVmbm Ag÷ nma_m{W©H$ Ago<br />

H$moUVo g§H$Q> Agob Va Vo g§g¥VrMm \o$am. {H$Vr doim OÝ_m `mdoŸ& {ZË`<br />

ìhmdo \$OrVŸ& Wmoa J^uMr `mVZmŸ& AmR>{dVm WaH$mn _ZmŸ& ^JÛmao OÝ_<br />

OmUmŸ& na_ `mVZm OrdmgrŸ&&<br />

`m _hmZ g§H$Q>mbm AZwgê$ZM g_W© MH«$dmH$mMm Ñï>mÝV XoVmV.<br />

_ybV: Ord d [ed EH$M, nU AkmZ A§YH$mam_wio VwQ>r Pmbr. Ë`m_wio XmoKm§Zmhr<br />

Xw:I àH¥$VrMo JwU A{bßV AmËå`mda nañna bmXbo OmVmV. Ooìhm gX²Jwê$ê$nmZo<br />

XodH¥$nm hmoVo d kmZgy`© D$JdVmo, Voìhm Ord{edmMo EoŠ` hmoD$Z na_mZ§X<br />

àmßV hmoVmo hoM gd© ^ŠVrMo _hmËå` Amho. hoM _hmËå` AmO gd© OJVmV<br />

JO©V Amho. {Vgè`m MaUmMm AW© {ZñgmU ZmdmMo ZJmè`mgmaIo EH$ dmÚ<br />

Amho. ÷m ZJmè`mda h[a^{ŠVê$n {Q>nê$ gmaIo dmOV Amho. Agm EH$ hmoVmo.<br />

Aem dmÚmMo A^mdr h[a^ŠVrMo {ZemU gmaIo \$S>H$V Amho, Agmhr AW©<br />

hmoB©b. XmoÝhrMo VmËn`© EH$M. g_W© åhUVmV, ""àJQ> am_mMo {ZemUŸ& AmË_mam_<br />

kmZKZŸ& {díd§^a {dÚ_mZŸ& ^m½`|H$ioŸ&'' (Xm. 20-4-14) hm AmË_mam_<br />

Xod^ŠVm§Mr g§H$Q>o Xya H$ê$Z Ë`m§Mr qMVm qH$dm ^` haU H$aVmo d Ë`m§Zm<br />

{ZOnX XoVmo. Agm S>§H$m g§Vg‚mZ gmaIm dmO{dV AmhoV. ^ŠVrMo {ZemU<br />

gmaIo \$S>H$V Amho. ^ŠVrBVHo$ Xwgao loð> gmYZ Zmhr. g§H$Q> Amnbo {ZemU,<br />

P|S>m nwT>o H$ê$Z PJS>Ê`mg `oB©b, Voìhm Z Km~aVm Ë`mda h[a^ŠVrMm Kmd<br />

Kmbm Agm lr. AmR>ë`m§Mm AW© ~am dmQ>Vmo.<br />

^ŠVr ho gwJ_ gmYZ Amho. `m gmYZmg {d¿Z Zmhr. AJXr S>moio<br />

PmHy$Z Omdo. nS>Ê`mMr ^rVr Zmhr. Omo ^ŠVrn§WmZo Jobm Vmo H$Yr _mKmar<br />

{\$abm Zmhr. Ë`mMr àJVrM hmoV OmVo. ^ŠVr ho ì`mnH$ ñdê$nmMo gmYZ<br />

Amho. gH$im{g Amho `oWo A{YH$ma bhmZ Wmoa, Jar~ lr_§V, A§Y, n§Jy, eyÐ<br />

H$moUmbmhr A{YH$ma Amho d gdmªZm \$b àmßVrhr EH$M. OmoH$m ^ŠVr n§W<br />

OmVmoŸ& Ë`mVo lram_ ^oQ>VmoŸ& {ZOYm_mVo A§Jo ZoVmoŸ& H$ï> H$m§hr Z hmoVmŸ&<br />

^ŠVm~Ôb ^Jd§Vm§Zr h_r KoVbr Amho. hr AÝ` H$moUË`mhr<br />

gmYZmV Zmhr hoM ^ŠVrMo loð>Ëd. _r AdmßVgH$iH$m_Ÿ& nar ào_im bmJt<br />

gXm gH$m_Ÿ& XoIVm§ ào_im§Mm ^md na_Ÿ& _r AmË_mam_ CS>r KmbtŸ& (Zm.<br />

^m. 14-157)<br />

^ŠVm§À`m ào_mgmR>r Omo CS>r KoVmo, Vmo ^ŠV g§H$Q>mV AgVm ñdñW H$gm<br />

amhrb ? ^Jd§V åhUVmV, _bm ^ŠVm§Mo ào_ nm{hOo, ~mH$s H$m§hr ZH$mo. n¢<br />

^ŠVr EH$s _r OmU|Ÿ& VoW gmZ| Wmoa Z åhUoŸ& Amåhr ^mdmMo nmhþUoŸ& ^bVo`mŸ&&<br />

`oa nÌ nwîn \$iŸ& (km. 9-395-396)<br />

VwH$mo~m enWnyd©H$ gm§JVmV. `m{dU Zmhr Am{UH$ gmYZŸ& dmhVgo<br />

AmU {dR>mo~mMrŸ& ^ŠVmÀ`m g§H$Q>H$mbr CS>r KoUmam, ^ŠVmÀ`m ào_mMm ^wHo$bm<br />

lram_ ^ŠVmMr Cnojm H$er H$aob ?<br />

<br />

_Zm àmW©Zm VyObm EH$ AmhoŸ&<br />

aKyamO WŠH$sV hmoD${Z nmhoŸ&<br />

Adkm H$Xm hmo `XWu Z H$sOoŸ&<br />

_Zm g‚mZm amKdt dpñV H$sOo Ÿ&&38Ÿ&&<br />

Joë`m Xhm ûcmoH$mV à^y am_M§Ðm§Mo loð>Ëd d gm_Ï`© dU©Z Ho$bo.<br />

g¥ï>rMm nmbH$, XrZm§Mm ZmW, Zìho Zìho, Xodm§Mmhr AmYma Agm hm lram_<br />

Amnë`m AJXr Odi Amho. öX`ñW Amho. ^ŠVmMm Omo ^md Agob Vo ê$n<br />

Vmo YmaU H$aVmo. g§H$Q>mV ^ŠV ajUmW© YmdVmo. ^ŠVmbm gwI, AmZ§X d<br />

H¡$dë` XoVmo. ^ŠVmMr H$Yr Cnojm H$arV Zmhr. ho gd© Á`m ^ŠVr_wio hmoVo<br />

Ë`m ^ŠVrMo ñdê$n øm ûcmoH$mV gm§{JVbo Amho.<br />

~m _Zm, Vwbm _mPr hmV OmoSy>Z EH$ {dZ§Vr Amho H$s, amKdmMr<br />

^ŠVr H$a, AI§S> ^ŠVr H$a. ~m _Zm, ^ŠVr Aer H$a H$s (1) aKwamOmZo<br />

WŠH$ hmoD$Z Omdo. Oer hZw_§Vm§Zr am_am`mMr ^ŠVr Ho$br. Oer JmontZr<br />

84 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 85


H¥$îUmMr ^ŠVr Ho$br. Aer ^ŠVr H$a. (2) VwÂ`m ^ŠVrZo AmíM`m©Zo WŠH$<br />

H$ê$Z gmoS>Umao ^JdÝVmMo ñdê$n nmhÿZ Vy Ë`mV BVH$m a§JyZ Om, Jw§J hmoD$Z<br />

Om, H$s, gd© àn§MmMmhr Vwbm {dga nS>mdm. Amí``©dV² ní`{VH$mpíMXoZ§Ÿ&&<br />

EH$ A§Var {ZíMiŸ& Oo {Zhm{iVm§ Ho$diŸ& {dgabo gH$iŸ& g§gmaOmVŸ&& (km.<br />

2-172) (3) H$m§hr bmoH$ W{H$V `mMm W{H$V hmoD$Z - X_yZ - l_yZ - WHy$Z<br />

Agm AW© bmdVmV. {df`mMm nyU© H§$Q>mim `oD$Z, Ë`mMm erU dmQy>Z<br />

am_mH$S>o nmhm, åhUOo naV {df`mH$S>o ~wÕr {\$aUma Zmhr, H$moUVmhr AW©<br />

J¥hrV Yabm Var ^ŠVr CËH$Q>, Vrd« Agmdr hmM ^md.<br />

ì`ŠVr {VVŠ`m àH¥$Vr `m_wio A_wH$ VèhoZo ^ŠVr H$amdr. Ago<br />

gm§JVm `oUma Zmhr. åhUyZ Zd{dYm, ~hþ{dYm Ago ^ŠVrMo ñdê$n gm§{JVbo<br />

Amho. Á`mMm Ogm A{YH$ma Vgm Ë`mbm {ZpíMV _mJ© XmI{dUo ho EH$<br />

gX²Jwê$M OmUo. ^ŠVrMm Vmo gmam§eŸ& H$aUo ZbJo H$m`m ŠboeŸ& Amnbm hmoB©b<br />

OJXreŸ& ^md Eogm YamdmŸ& ({d. gmJa) ^ŠVr H$¡gr åhUVm nmhrŸ& {XJ§Var<br />

Vmo nXmW© ZmhrŸ& ^ŠVr XodmOrMo nm`rŸ& Ordo ^mdo AmdS>rŸ&&<br />

~mbH$mMo _mVo~ÔbMo ào_ dU©Z H$aVm `oUma Zmhr. Ë`mMo ñdê$n<br />

~mb ^mdmVM {XgUma. _yb aS>bo, Ioibo, ZmMbo Var Ë`mMo bú` _mVmM.<br />

Aer XodmOrMr AmdS>r nm{hOo. ^ŠVr VrVoM åhUmdoŸ& B©ída àmUmnarg AmdS>o<br />

ñd^mdoŸ& gH$m_ ^ŠVrV Ë`OmdoŸ& e§H$m H$m§hr Z YamdrŸ& Xodm{M`o MmS>o Amidmdo<br />

Xodm& (VwH$mam_)<br />

^ŠVr Ho$di XodmÀ`mM ào_mZo H$amdr hoM ào_ Xodmbm AmdS>Vo d<br />

H$iVo. `mMm gwú_ n[aUm_Ÿ& gd© OmUo AmË_mam_Ÿ& bmoH$m{g Vo H$m` H$m_Ÿ&<br />

gwIo qZXm gd©WmŸ&& bmoH$ H$m§hrhr åhUmoV. A§VñW ^JdmZ gd© OmUVmo. g_W©<br />

åhUVmV, ""_Zr Yamd| Vo hmoV|Ÿ& {d¿Z AdKo§{M ZmgmoZ OmV|Ÿ& H¥$nm Ho${b`m§<br />

aKwZmW|Ÿ& à{MVr `oVoŸ&& aKyZmW^OZ| kmZ Omb|Ÿ& aKyZmW^OZ| _hËd dmT>boŸ&<br />

åhUm¡{Z`m§ Vwdm§ Ho$boŸ& nm{hOo AmYtŸ&& (Xm. 6-7-30,31) Xod V¥ßV Pmbm<br />

nm{hOo. V¥ßV Pmë`m_wio Vmo CnMmamH$S>o nmhmV Zmhr. {H«$`oH$S>o nmhmV Zmhr,<br />

^md nmhmVmo. A§V~m©÷ H«$s`m OmUmŸ& H¡$gm H$m Vr AgoZmŸ& {H«$`oH$S>o Vmo<br />

nm{hZmŸ& Xod ^moŠVm ^mdmMmŸ&& ^ŠVr, ewÕ, ào__` Agmdr. ~m g‚mZ<br />

_Zm, _mÂ`m {dZ§VrMm AZmXa H$ê$ ZH$mog.<br />

`m CËH$Q> ào_mZo Vy aKwZmWmMo {R>H$mUr gVV dmñVì` H$a åhUOo<br />

VwPo ào_ Ogo CËH$Q> Agmdo Vgo Vo AI§S> Agmdo. AmO Amho, CÚm Zmhr<br />

Ago ZH$mo. ""dñVr H$sOo'' åhUOo AI§S> amKd ñdê$nr amhm. {ZanojVm Agob<br />

VaM Aer dñVr hmoVo. gH$m_ ^ŠVr Anojm^§Jm_wio gwQ>Vo. ZXrMm AmoK<br />

Ogm gVV g_wÐmH$S>o dmhmVmo Vgm VwPm {ZîH$m_ ào_mMm AmoK amKdmMo {R>H$mUr<br />

AI§S> Agy Xo, Am_aU amhÿ Xo. àmUmMm dmda Á`mà_mUo H§$R>mV _aon`©V AI§S><br />

amhVmo, Ë`mà_mUo amKdmMo ñ_aU {MÎmmV _aon`©V gX¡d amhÿ Xo.<br />

ho g‚mZm _Zm, ^ŠVr CËH$Q> {Zanoj Agmdr d AI§S> Agmdr.<br />

_Z ho eÌy Amho Vgo Vo {_Ì Amho. Ë`mbm Jm|Omê$Z Mm§Jbr dmQ> XmIdbr<br />

H$s Vo {_Ì hmoVo. Ë`mbm `mo½` N>§X bmdUo ho OrdmMo H$m_ Amho. ZmW åhUVmV,<br />

""Eogr _Zmer H$[aVm _¡ÌrŸ& _Z na_ CnH$marŸ& OrdmV| Yê${Z {ZOH$arŸ&<br />

ñdmZ§XgmJar ~wS>r XoŸ&& Eog| _¡{Ìgr _Z gmXaŸ& Odir AgVm {Za§VaŸ& Ë`mVo<br />

dmog§Sy>{Z nm_aŸ& àmH¥$V Za {_Ì H$[aVrŸ&&'' (Zm. ^m. 23-747-750)<br />

<br />

O`m d[U©Vr doX emñÌ| nwamU|Ÿ&<br />

O`mMo {Z `moJ| g_mYmZ ~mU|Ÿ&<br />

V`mbm{J h| gd© Mm§Më` XrOoŸ&<br />

_Zm g‚mZm amKdt dpñV H$sOo Ÿ&&39Ÿ&&<br />

~m _Zm, _mÂ`m {dZ§VrMm AZmXa Z H$aVm am_ñdê$nmV a__mU hmoD$Z<br />

amhm, Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo Vo H$emgmR>r ? amKd ñdê$nmV amhUoMm<br />

CÔoe H$m` d Ë`m_wio \$bàmßVr H$moUVr hmoVo, ho `oWo gm§{JVbo Amho d gd©<br />

H$_©g_n©UmMm CnXoehr Amho.<br />

doX, emñÌo§, nwamUo `m gdmªZr amKdmMo dU©Z Ho$bo Amho. Á`m§Zr<br />

EH$mJ«{MÎmmZo amKd ñdê$nmV dñVr Ho$br, Ë`m§Zm Ë`m_wio g_m{YgwI bm^bo.<br />

g_mYmZ àmßV Pmbo. _yÀN>}à_mUo Xohmbm H$mhr Z H$iUo d H$mð>dV² hmoD$Z nS>Uo<br />

åhUOo g_mYr Zìho. g§Xoha{hV _Z hmoD$Z Ooìhm Vo AmË_ñdê$nmer VmXmËå`<br />

nmdVo d gwIê$n hmoVo, Voìhm Ë`m pñWVrbm g_mYr åhUVmV. OoWo e_br<br />

_ZmMr AmYrŸ& Vo OmUmdr "na_g_mYr'Ÿ& g_mYr KoUo Vo Xoh ~wÕrŸ& H$mð><br />

Vo {ÌewÕr _ypÀN>©Vàm`Ÿ&& (Zm. ^m. 2-438) Á`m _ZmMo g_mYmZmgmR>r gd©<br />

OJmMr YS>nS> Vo g_mYmZ amKdê$nr hmoVo. _Zm, Vy nidmQ> H$mT>erb, H$s<br />

amKdñdê$nr gwIem§Vr Agob ? nU _mPm ñd^md M§Mb Amho. Oo Oo<br />

86 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 87


{XgVo qH$dm ^mgVo Ë`mV Vm|S> KmbUoMm _mPm ñd^md. Agm _r amKdñdê$nmV<br />

pñWa H$gm Zm§XUma ? nU Wm§~ `mbmhr Cnm` AmhoV.<br />

~m _Zm, Ë`m amKdmbmM VwPo H$m{`H$, _mZ{gH$, gd© Mm§Më` g_n©U<br />

H$a, ho Mm§Më` An©U H$go H$am`Mo hoM H$iV Zmhr, hr AS>MU Amho. `m<br />

AS>MUrVyZ _mJ© H$gm H$mT>mdm ho ^Jd§Vm§Zr JrVoV gm§{JVbo Amho.<br />

_mZdr OrdZ _ZmMr àoaUm d VX²Zwgma H$_© `m XmoZ Jmoï>rda MmbVo,<br />

EImÚm {df`mg§~§Yr àW_ ^mdZm qH$dm ào_ CÎnÝZ hmoVo. VX²Zwgma H$_© KS>Vo. `m<br />

^mdZm gma»`m ~XbV AgVmV. AmO Oo hdo Vo CÚm ZH$mogo dmQ>Vo. Zm{dÝ`mH$S>o<br />

_Z YmdV AgVo. hoM _ZmMo Mm§Më`. n«W_ ZmpñVH$ Agbobr ì`ŠVr Am`wî`mV<br />

Ho$ìhmVar gmodio ZogyZ Jwê$M[aÌ nmam`U H$aVmZm AmT>iVo. àW_ Xod Xod H$aUmar<br />

_mUgo, `mV H$m§hr AW© Zmhr Ago dmQy>Z gd© gmYZ gmoSy>Z ñdñW ~gVmV. Ago ho<br />

_ZmMo Mm§Më` {XgyZ `oVo. Mm§Më` g_n©UmgmR>r ^Jd§Vm§Zr JrVoV ^md d H$_©<br />

g_n©U {dYr gm§{JVbm Amho.<br />

^mdg_n©U :- VwPo ~ao dmB©Q> gd© ^md, _bm AZwbjyZ H$a<br />

_m§ {h nmW© ì`nm{lË`Ÿ&& (^. Jr. 9-32) øm íbmoH$mda ^mî` H$aVmZm<br />

kmZmo~m åhUVmV. ""VwPm OÝ_ AY_ `moZr, X¡Ë` `moZr AJa CÀ` `moZr, H$moR>ohr<br />

Agy Xo, Vwbm _r {hVH$Vm© dmQ>mo qH$dm eÌy dmQ>mo. Vy {dÚmhrZ XJS> Agbmg<br />

AJa {dÛmZ Agbmg, VwPm ^md ~am Agy Xo AJa dmB©Q>, H$moUË`mhr ^mdZoZo<br />

VwPo {MÎm _mPo {R>H$mUr nyU©nUo OSy>Z _Ðÿn Pmbo H$s _mJrb gd© AmMaU<br />

ì`W© hmoVo. Vo§{M ^bVoUo ^md|Ÿ& _Z _OAm§Vw `oV| hmoAmd|Ÿ& Amb| Var<br />

AmKd|Ÿ& _mJrb dmdmoŸ& (km. 9-457) J§Jobm {_ion`©V AmoT>o, Zmbo `m§Mo<br />

ñdê$n nU EH$Xm J§Jobm {_imë`mZ§Va J§Jmê$n. AgmM ^Jd§VmMmhr _{h_m<br />

Amho. Ed§ AO©wZm Omo _ObmŸ& H$moÊ`m {Z{_Îmo Oar ^ObmŸ& Vmo _mojmVo{M<br />

nmdbmŸ& ghO _{h_m hm{M _mPmŸ&& (`. Xr. 7-699)kmZmo~m§Zr gw§Xa Xwï>mÝV<br />

{Xbm Amho. \$moS>Ê`mÀ`m CÔoemZo bmoI§S>mMm KU n[agmda nS>bm Var XoIrb<br />

n[agmMo ñnem©Zo KU gmoZoM ~ZyZ OmB©b. ^Jd§V AOw©Zmbm åhUVmV, ""AOw©Zm<br />

_r gd© _mJm©À`m _wŠH$m_mMo eodQ>Mo {R>H$mU Amho. dmQ>ob Ë`m _mJm©Zo _OH$S>o<br />

`oVm `oVo. ^ŠVrZo AWdm {df` ~wÕrZo, d¡am½`mZo AWdm d¡amZo VwPo Mm§Më`<br />

{H$Vrhr Agy Xo. VwÂ`m ^mdmMo Oa _r bú` Pmbmo Va Vy gwIê$n hmoerb. Vy<br />

AmV© hmo, {Okmgy hmo, AWm©Wu hmo, eÌy hmo, {_Ì hmo, gd© ^mdm§Mm<br />

AmoK _mPoH$S>o Agy Xo. `mbmM ^mdg_n©U åhUVmV.<br />

H$_©g_n©U :- Aä`mgo@ß`g_Wm©o{g _ËH$_©na_mo ^dŸ& (^. Jr<br />

12-10) kmZoída åhUVmV, ""Ü`mZm{X Aä`mg VwÂ`m hmVyZ hmoV Zgob, Va<br />

Ogm Amhog VgmM amhm, B§{Ð`m§Zm H$m|Sy> ZH$mo, ñdOmVrMm A{^_mZ gmoSy><br />

ZH$mog. ^moJ ^moJmd`mMo Vo ^moJ. Hw$bY_m©Mo nmbZ H$a. {Z{fÜX H$_© H$ê$<br />

ZH$mo. AJXr gwImV amhm. nU EH$ H$a. nar _Z| dmMm XohoŸ& O¡gm Omo ì`mnmê$<br />

hmo`oŸ& Vmo _r H$[aVw Amh|Ÿ& Eogo Z åhUoŸ&& (km. 12-117) hmoUmè`m gd©<br />

H$_m©Mm \w§$O Yê$ ZH$mog. _r Ho$bo Agohr åhUy ZH$mog. {díd MmbH$ na_mË_m<br />

Ë`mModa gd© gmond. H$aUo Z H$aUo Ë`mMo AYrZ R>od. nmQ>mMo nmUr _mir ZoB©b<br />

{VH$S>o OmVo. Vgo VwPo OrdZ {Za{^_mZ hmoD$ Xo. àn§MmMm qH$dm na_mWm©Mm<br />

H$moUVmM hÅ> Yê$Z Ah§H$mamMo AmoPo S>moŠ`mda dmhÿ ZH$mog. gai OmVo H$s AmS><br />

dmQ>obm, `mMr {\$H$sa JmS>rbm ZgVo. hmH$Umè`mda Vr OmoIr_ AgVo. Ë`mà_mUo<br />

gd© _mÂ`mda gmonrd. _mPo qMVZ R>od. _mPm Zm_moƒma H$a. Ñï>rnwT>o _mPo én<br />

R>od. _ZmV _mPm {dMma, H$mZmV _mPo JwU dU©Z, kmZmbm Xwgam {df`M Zmhr,<br />

Agm Vy hmo. åhUOoM _Zm amKdr dñVr H$a.<br />

<br />

_Zm nm{dOo gd©hr gyI OoW|Ÿ&<br />

AVr AmXa| R>o{dOo bj VoW|Ÿ&<br />

{ddoH|$ Hw$S>r H$ënZm nmbQ>rOoŸ&<br />

_Zm g‚mZm amKdr dpñV H$sOoŸ&&40Ÿ&&<br />

Á`m amKdmMo {R>H$mUr dñVr Ho$ë`mZo {MÎmmMo g_mYmZ hmoVo, Aem<br />

amKdmbm _ZmMo d earamMo gd© ì`mnma g_n©U H$a Agm _mJrb ûcmoH$mV<br />

_Zmbm CnXoe Ho$bm. hm g_n©UmMm IQ>mQ>mon H$m H$am`Mm d H$gm H$am`Mm `mMo<br />

{ddoMZ øm ûcmoH$mV Ho$bo Amho. n{hë`m XmoZ MaUm§V g_n©U IQ>mQ>mon H$m<br />

H$am`Mm Ë`mMo{df`r {ddoMZ Amho. amKd ho EH$M gd© gwImMo AmJa Amho.<br />

OJmV EH$M Ü`o` AmT>iVo - Vo åhUOo gwI àmßVr. `:<br />

H$píMËgm¡»`hoVmo{óOJ{V `VVo Z¡d Xw:Iñ` hoVmo:Ÿ&& Xw:I H$moUmbmM ZH$mo.<br />

gwI _mÌ ~«÷m§S>mbm nm{hOo. gwImMo Ü`o` gmè`m§Mo EH$M, nU Vo àmßV H$ê$Z<br />

KoUoMo _mJ© _mÌ XmoZ àH$maMo AmhoV. àd¥Îmr _mJ© d {Zd¥Îmr _mJ©. àd¥Îmr _mJm©Zo<br />

{df`gwI d {Zd¥Îmr _mJm©Zo AmË_gwI àmßV hmoVo. {df`gwI B§{Ð`Jå`<br />

88 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 89


AgyZ j{UH$ Amho. nU gX¡d Xw:Iê$nM Amho. {df` àmßVrgmR>r àW_ H$ï><br />

H$amdo bmJVmV. {df` àmßV Pmbm Var Vmo {Q>Ho$b H$s Zmhr `mMr hÿahÿa AgVo.<br />

{df` {Q>H$bm Va Vmo ^moJmÝVr Xoh B§{Ð`m{XH$m§Mr eŠVr H$_r H$aVmo d Vmo<br />

hmVMm Jobm Va Ë`mÀ`m {dahmZo Xw:I hmoVo. Am{X A§Vr Xw:IM. ho gwI<br />

dmgZm§À`m O§Omim_wio OÝ__aUmbm H$maUr^yV hmoVo. åhUyZ `mbmM g§gmagwI<br />

Ago åhUVmV.<br />

AmË_gwI ho `mhÿZ AJXr {dê$Õ JwUm§Mo Amho. Vo Xoh|{Ð`m§Mo nbrH$S>o<br />

AgVo. {Z{d©f` AgVo. Vo AI§S> Odi AgVo. Vo AmZ§Xê$n AgVo. Ë`m_wio<br />

Xw:ImMm bdboehr ZgVmo. A§Vr _moj XoVo åhUyZ Ë`mbm _mojgwI Agohr<br />

åhUVmV. {df`gwImbm ào_ d AmË_gwImbm lo` Aer Cn{ZfXmV Zmdo<br />

AmhoV.<br />

`mn¡H$s H$moUVo {ZdS>mdo Ago Oa lw{V_mVobm {dMmabo Va Vr `odT>oM<br />

gm§JVo, "lo` àmßV H$ê$Z KoUmè`m§Mo H$ë`mU hmoVo d Ë`mbm gd© gwImMm bm^<br />

hmoVmo. AmË_gwI hoM gd© gwI. _Zm nm{dOo gd©hr gyI OoWo Ago gm§JyZ Ë`m<br />

gd©gwImdaM gd© bj H|${ÐV H$aUoMm CnXoe H$aVmV. gd©gwI åhUOo<br />

H$m` ?<br />

gd© gwIm§Mm Á`mV A§V©^md hmoVmo, Oo àmßV Pmbo AgVm Xwgè`m gwImMr<br />

Anojm ahmV Zmhr. Á`mV Xw:ImMm A§ehr ZgVmo, VoM gd©gwI. `mZoM Ord<br />

gwIê$n hmoVmo. kmZmo~m åhUVmV, Var gyI V| Jm {H$arQ>rŸ& Xm{dOob VwO<br />

{XR>rŸ& O| AmËå`m{M`o ^oQ>rŸ& Ordm{g hmo`Ÿ&& (km. 18-773) gwI Am{U<br />

_hmXw:IŸ& XmoZrV| J«mgmo{Z`m§ XoIŸ& àH$Q>o ñdmZ§X ñdm^m{dH$Ÿ& `m Zmd<br />

"gwI' CÕdmŸ& OoW Xw{O`mMr MmS> ZmhrŸ& B§{Ð`m§Mm nm§J Z nS>o<br />

H$m§hrŸ& {df`mdrU AmZ§X öX`rŸ& "{ZOgwI' nmht `m Zm§dŸ&& (Zm. ^m.<br />

19-515-516)<br />

gd© gwI åhUOo na_mË_gwIM. "gwI§ñ`mXmË_Zmoê$n§' {df` gwImÀ`m<br />

Ûmao gd© AmË_gwImMmM AZw^d KoVmV. nU AkmZm_wio Ë`mMr OmUrd ZgVo.<br />

åhUyZ g_W© åhUVmV, Ë`m AmË_ñdê$nmda AmXamZo bj R>od. Xwgam H$moUVmhr<br />

{dMma AmS> `oD$ XoD$ ZH$mog, eZ¡:eZ¡ê$na_oV²Ÿ& AmË_g§ñW§Ÿ& (^. Jr. 6-<br />

25) _Zm, Vy åhUerb AmË_ñdê$nr ~wÕr pñWa hmoV Zmhr. g§H$ën {dH$ën<br />

AmS> `oVmV. g_W© åhUVmV Ë`mbm Cnm` Amho. Vmo nwT>rb XmoZ<br />

MaUmV ñnï> H$aVmV. Hw$S>r H$ënZm åhUOo dmB©Q> H$ënZm, Xwï> {_Ï`m<br />

AewÕ d na_mWm©bm KmVH$ H$ënZm. g_mYmZmbm H$m`, qH$dm nVZmbm H$m`<br />

H$maU H$ënZmM Amho. gd©M Oa H$ënZm Va VoWo ewÕ AewÕ hm ^oX H$gm<br />

H$imdm ? AÛ¡V H$ënr Vo ewÕŸ& Û¡V H$ënr Vo AewÕ Ÿ&& (Xm. 7-5-35)<br />

AÛ` {ZíM`mM| kmZŸ& Vo{M ewÕ H$ënZmŸ&& (Xm. 7-5-34) åhUyZ {ZË`m{ZË`<br />

{ddoH$mZo AewÕ H$ënZm ewÕ Ho$br nm{hOo. _r Ord Zìho AmË_m, _r _Ë`© Zìho<br />

emídV, _r Xw:Ir Zìho gX¡d gwIr BË`m{X. AewÕ H$ënZm ewÕ H$ënZoZo àW_<br />

Zmhrer H$amdr. AewÕ Zmhrgo Pmë`mda Cabobr ewÕ H$ënZm ñdê$n-qMVZ<br />

H$aVm H$aVm VÐÿn hmoVo. AewÕ KmbdUogmR>r ewÕ, VÐÿn hmoD$Z ewÕ H$ënZmhr<br />

Zmhrer Pmbr H$s eodQ>r ghOM AmË_gwI {eëbH$ am{hbo. H$mQ>çmZo H$mQ>m<br />

H$mTy>Z XmoÝhrhr \o$Hy$Z Úmd`mMo, åhUOo gwI. Agmo Eogr ho H$ënZmŸ&<br />

gmYZ| Xo g_mYmZmŸ& `oadr ho nVZm _yi{M H$s¨Ÿ&& åhUm¡{Z gdmªMo<br />

_yiŸ& Vo ho H$ënmZmMr Ho$diŸ& BM| Ho${b`m§ {Z_y©iŸ& ~«÷àmßVrŸ&& (Xm.<br />

7-5-25,26)<br />

ñdmË_gwImì`{V[aŠV gd© gwI åhUOo Xw:I H$ënZm-^mgM. AZmË_<br />

dJ© gd© H$ënZmM. _hmH$maU Xoh åhUOo kmZ, H$maU Xoh åhUOo AkmZ, qbJ<br />

Xoh åhUOo dmgZm, {_iyZ kmZ, AkmZ d dmgZm§Mo {_lU ho gd© H$ënZm_`M.<br />

Oo àH¥${V AYrZ Ë`m§Zm H$ënZm ~mYm hmoVo. åhUOo g§gma ~§Y hmoVmo. nU Oo<br />

AmË_mam_ én Pmbo Ë`m§Zm g§H$ën ~mYm Zmhr. H$maU VoWoM g§H$ën qH$dm<br />

H$ënZm g§nVo. åhUyZ g_W© _Zmbm gm§JVmV, ~m _Zm, ewÕ H$ënZoZo AewÕ<br />

H$ënZm Zmhrer H$a d ewÕ H$ënZm Zmhrer H$aUogmR>r amKdr dñVr H$sOo.<br />

<br />

~hy qhS>Vm gm¡»` hmoUma ZmhrŸ&<br />

{eUmdo nar ZmVwS>o hrV H$m§hrŸ&<br />

{dMma| ~a| A§Vam ~moYdrOoŸ&<br />

_Zm g‚mZm amKdt dpñV H$sOoŸ&&41Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mbm nyaH$ Agm hm íbmoH$ Amho. AewÕ H$ënZm ewÕ<br />

H$ënZoÀ`mÛmam Zmhrem H$a, gd© gwImMo Ago AmË_mam_ ê$nr Oo ñWmZ<br />

VoWoM gd© bj H|${ÐV H$a, EH$mJ« H$a Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo.<br />

AmË_mam_ ñdê$nrM EH$mJ«Vm H$m H$am`Mr ? `mMo H$maU øm ûcmoH$mV<br />

90 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 91


g_W© gm§JVmV. g_W© _Zmbm ~OmdVmV, amKd ê$n gmoSy>Z AÝ` {R>H$mUr<br />

Vy H$moR>ohr, {H$Vrhr YS>nS>bmg, Var Vwbm gd© gwI àmßV hmoUma Zmhr.<br />

Ë`mV VwPo {hVhr gmYUma Zmhr. _mZdr OrdZmVrb na_mW© àmßVr ho Oo<br />

EH$_od {hV Vohr gmYUma Zmhr. \$ŠV H$ï> d erU _mÌ nXamV Koerb.<br />

Xohr Agmo{Z`m XodŸ& d¥Wm {\$aVmo {ZX£dŸ& Xod Amho A§V`m©_rŸ& ì`W© qhS>o<br />

VrW©J«m_rŸ&& (VwH$mam_) dmñV{dH$ n[a^«_U ho g_W© g§àXm`mMo bjU.<br />

AI§S> MmiUm nm{hOo hm Ë`m§Mm {Zñn¥hmbm CnXoe. Vo åhUVmV, "{ZË`<br />

ZyVZ qhS>md|Ÿ& CX§S> XoemQ>Z H$amd|Ÿ&& (Xm. 14-2-8) `oHo$ R>mB© ~¡gmoZ<br />

am{hbmŸ& Var _J ì`mn{M ~wS>mbmŸ& gmdYnUo Á`mbm Ë`mbmŸ& ^o{Q><br />

ÚmdrŸ&& (Xm. 15-1-34) Ago åhUUmao g_W© ~hÿ qhS>Vm gm¡»` hmoUma<br />

Zmhr Agm _Zmbm H$m CnXoe H$aVmV ? g_WmªMm n[a^«_UmMm CnXoe<br />

na_mW© gmYZmV nyU© Pmbo Aem _h§VmZm Amho. na_mW© gmYH$mbm hm<br />

CnXoe Zmhr. bmoH$g§J«h, g_mOgodm `m Jmoï>r qhS>Ê`mZoM gmÜ` hmoVmV. nU<br />

na_oída àmßVr hm hoVy qhS>Ê`mZo gmÜ` hmoV Zmhr. Ë`mgmR>r R>mB©M ~¡gmoZr<br />

H$am EH$ {MÎmŸ& AmdS>r AZ§V AmidmdmŸ&& hoM gmYZ Ho$bo nm{hOo.<br />

g_WmªZr CX§S> XoemQ>Z Ho$bo nU Ho$ìhm ? AmË_ gmjmËH$mamgmR>r EH$ Vn<br />

Q>mH$irg EH$m§VmV, {^jm _mJyZ amKdr dñVr Ho$ë`mdaM. g_WmªMm bmoH$godoMm<br />

ì`mn d VrWm©Q>U `m~Ôb nwîH$i bmoH$ ~mobVmV, nU Ë`m§À`m Kmoa VnmMo<br />

_hÎd {dgê$Z. AmË_gwI CJrM dUdU qhSy>Z hmoV Zmhr. B©ídaàmßVrgmR>r<br />

AZoH$ bmoH$ {Za{Zamio AZw^d Amnmnë`mnar gm§JVmV. nU Vo {dMmamZo<br />

nmaIyZ KoVbo nm{hOoV. EH$mMo _V g§gmamV amhÿZ na_mW© Zmhr, Ë`mgmR>r<br />

EH$m§VM nm{hOo. Xwgam åhUVmo {MÎmmV g§gma Amho Vmoda EH$m§Vhr Hw$MH$m_mMm.<br />

EH$ åhUVmo d¡am½` nm{hOo Va Xwgam åhUVmo Ho$di hoH$m§S>{ngo d¡am½` H$m`<br />

H$m_mMo. Ë`m_mJo {ddoH$ nm{hOo. EH$ åhUVmo nmoQ>mgmR>r àn§M hdmM. Vmo<br />

dUm©l_{d{hV {ZîH$m_ H$_© H$ê$Z Ho$bm åhUOo nwao. Xwgam åhUVmo, àn§MmV<br />

Sw>§~yZ H$go Mmbob ? VrW©joÌo, `mÌm, XmZ, Y_©, nwÊ` B. Pmbo nm{hOo. `oH$<br />

åhUVr ho AQ>mQ>rŸ& nmUrnmfmUmMr ^oQ>rŸ& Mw~Hw$ù`m _m[aVr {h§nwQ>rŸ&<br />

H$mgm{dg ìhmd|Ÿ&& (Xm. 8-10-18) hoM Iao. `mV erUM. _mZdr OrdZmV<br />

Á`mbm Iao {hV åhUVmV, Vo `m ì`mnm§Zr gmÜ` hmoUma Zmhr. (ûcmoH$ 22<br />

dm _wÔm_ nwÝhm gmYH$m§Zr dmMmdm.) aKyZm`H$m ÑT> {MÎmr Yamdo hoM {hV.<br />

_J ho {hV H$emZo àmßV hmoUma Ago Oa Vy {dMmaerb Va<br />

EH$m§VmV em§VnUo {ZË`m{ZË` {dMma H$ê$Z AmË_mam_mMm emoY KoVbm nm{hOo.<br />

`oH$m§Vr {ddoH$ H$amdmŸ& AmË_mam_ dmoiImdmŸ&& (Xm. 19-6-30) {dMma Z<br />

H$aVm CJrM H$mhrVar H$aUo, ho l_mbm H$maU hmoVo. nXamV H$mhr nS>V Zmhr.<br />

{dMma Z H$[aVm§ O| O| Ho$b|Ÿ& V| V| dmCJ| ì`W© JoboŸ& åhUmo{Z {dMmat<br />

àdV©boŸ& nm{hOo AmYtŸ& (Xm. 10-9-27) {ddoH$mMo AmQ>moŠ`mV Z `oUmar<br />

Aer H$moUVrM Jmoï> Zmhr. {ddoH$m_Y| gm§nS>oZmŸ& E|go Vmo H$m§hr§M AgoZmŸ&&<br />

(Xm. 19-6-28) {dMmamV S>moignUm AgVmo, nmaI AgVo. {dMma Z H$aVm<br />

H$mhr H$aUo åhUOo A§YmamV MmMnS>Ê`mgmaIo Amho. {dMma Am{U A{dMmaŸ&<br />

O¡gm àH$me Am{U A§YH$maŸ&& {dMma nmho Vmo nwê$fŸ& {dMma Z nmho Vmo<br />

neyŸ&& (km.) g§gma Ë`mJ Z H$[aVm§Ÿ& àn§MCnmYr Z gm§{S>Vm§Ÿ& OZm_Ü`|<br />

gmW©H$VmŸ& {dMma|{M hmo`Ÿ&& (Xm. 6-9-24) ñdV:Mo OÝ_mMo nma_m{W©H$ dm<br />

àmn§{MH$ gmW©H$ H$ê$Z ¿`m`Mo Agë`mg {dMma H$amdmM bmJob. ~ao-dmB©Q>,<br />

ewÕ-AewÕ, {ZË`m{ZË` gd©M JmoîQ>tMm {dMma Ho$bm nm{hOo.<br />

g‚mZ qH$dm n§{S>Vm§Mr {H«$`m hr kmZnyd©H$ hmoV Agbo_wio Vr ewÕ<br />

ñdê$nmMr AgVo Am{U gm_mÝ` OZmMr {H«$`m hr àdmhn{VV AgVo, AewÕ<br />

~m÷H$_m©da Ñï>r AgUmar AgVo. bmoH$ ZmZm Xoh XoIVrŸ& {ddoH$s Xohm§V<br />

nmhmVrŸ& n§{S>V g_Xe©Z| KoVrŸ& `oU| àH$ma|Ÿ&& (Xm. 11-1-24) n§{S>Vm:<br />

g_X{e©Z:Ÿ&&<br />

gm_mÝ` _mUgmMo bj ~m÷ {d{dY Zm_ê$nmH$S>o AgVo, Va g‚mZmMo<br />

bj gd© {R>H$mUr ^aboë`m EH$m A§V:ñW AmË_mam_mH$S>o AgVo. åhUyZ Vo<br />

AÛ¡V {ñWVrV gwImV amhVmV d Amåhr-gm_mÝ` _mUgo Û¡V ~moYmV Xw:ImV<br />

Zm§XVmo. g_W© _Zmbm åhUVmV, ""{dMmao ~ao A§Vam ~moYdrOo.'' gmamgma<br />

{dMmamZo ~«÷m§S>mMm d {ZË`m{ZË` {ddoH$mZo qnS>mMm {ddoH$ H$ê$Z Ë`m<br />

AmË_mam_mMm A§V:H$aUmV ~moY H$ê$Z, R>gdyZ Ko d Vmo AZw^{dÊ`mgmR>r<br />

amKdmÀ`m ñdê$nmV gX¡d amhm. VwPo {hV hmoB©b d Vy {Ma§VZ gwI<br />

Cn^moJerb.<br />

<br />

~hþVm§nar h|{M AmVm§ Yamd|Ÿ&<br />

aKyZm`H$m Amnwbog| H$amdoŸ&<br />

{XZmZmW ho VmoS>ar ~«rX JmOoŸ&<br />

_Zm g‚mZm amKdr dpñV H$sOo Ÿ&&42Ÿ&&<br />

92 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 93


÷m JQ>mVrb hm nmMdm eodQ>Mm ûcmoH$ Amho. nmMhr ûcmoH$mV ^ŠVrMo<br />

ñdê$n gm§{JVbo. 38 ì`m ûcmoH$mV, ^ŠVrMr CËH$Q>Vm g§m{JVbr. am_ ^OZmV<br />

BVH$m a§JyZ Om - {ZîH$m_ ào_mZo a§JyZ Om - H$s ~m÷ àn§MmMm {dga nS>mdm.<br />

hm Pmbm Ü`mZ`moJ. 39 ì`m ûcmoH$mV {MÎmmMo Mm§Më` gmoSy>Z _Z EH$mJ«<br />

H$aUog gm§{JVbo. 40 ì`m íbmoH$mV H$ënZm j` qH$dm _ZmoO` gm§{JVbm. 41<br />

ì`m ûcmoH$mV {ddoH$mZo AmË_emoY KoUog gm§{JVbo. eodQ>r ÷m ûcmoH$mV gd© gma<br />

- aKyZm`H$m Amnwbogo H$amdo ÷m dMZmZo gm§{JVbo Amho. ho _Zm, H$m` nm{hOo<br />

Vo H$a nU àW_ aKyZm`H$mbm Amnbmgm H$ê$Z Ko. _J nm{hOo Vo BVa ì`mn H$a.<br />

XrZ ^ŠVm§Mo ajU H$aUo ho Ë`mMo ~«rX Amho. JO|Ðmgma»`m neyMmhr A§Vagmjr<br />

ê$nmZo Vmo CÕmaH$ hmoVmo Va XrZ _mZd ^ŠVm~Ôb Vmo {H$Vr H¥$nmiy Agob ?<br />

29 ì`m íbmoH$mV nXr amKdmMo gXm ~«rX JmOo Ago MaU Amho `oWo "{XZmZmW<br />

ho VmoS>ar ~«rX JmOo' Ago MaU Amho, XmoÝhrMm AW© EH$M.<br />

H$m` nm{hOo Voo H$ê$Z aKwZmWmbm Amnbmgm H$a. H$moUrhr Amnbmgm<br />

H$emZo hmoVmo ? ào_mZo, g»` Ho$ë`mZo. g_W© åhUVmV, ""Xodm{g na_ g»`<br />

H$amd|Ÿ& ào_ àrVrZo ~m§YmdoŸ&'' (Xm. 4-8-2) ^md Yam aoŸ& Amnwbmgm Xod<br />

H$am aoŸ& ho n«o_ {H$Vr CËH$Q> nm{hOo ? AWm©V àmUmnbrH$S>o CËH$Q> nm{hOo. XodmMo<br />

g»`ËdmgmR>r H$moUVrhr AS>MU Ambr Var Ë`mMr ndm© H$ê$ Z`o. Amnë`m<br />

àmUmgmR>r H$moUVohr _mob Úmdo bmJbo Var Vo XoD$Z Ë`mMo ajUmW© AmnU<br />

PQ>Vmo. VgmM Xod hmM Amnbm àmU dmQ>bm nm{hOo. hoM Iao ào_. Xod åh{UOo<br />

Amnwbm àmUŸ& àmUmgr Z H$amd| {Zdm©UŸ& na_ àrVrM| bjUŸ& V| h| Eog|<br />

AgoŸ&& (Xm. 4-8-10) Ago Xodmgr g»` Pmbo H$s Ë`mbmhr ^ŠVmMr qMVm<br />

CËnÝZ hmoVo d Vmo gd© gmhmæ`H$ hmoVmo. g_Om g§H$Q>mV Vmo gmhmæ`H$ Pmbm<br />

Zmhr, Varhr ÷m~Ôb {dfmX Z dmQ>Vm ào_ H$m`_ am{hbo nm{hOo Va Vo {ZîH$m_,<br />

CËH$Q> d {Zì`m©O ào_. `m ào_mbm H$m_ZoMo ì`mO ZgVo. _oK MmVH$mdar<br />

dmoioZmŸŸ& Var MmVH$ nmbQ>oZmŸ& M§Ð doio{g CJdoZmŸ& Var MH$moa AZÝ`Ÿ&&<br />

(Xm. 4-8-16)<br />

_w»` _wÔ`mMm àíZ hm `oVmo H$s Xodmer g»`Ëd Agmdo ho Iao,<br />

nU Vo amImdo H$go ? hr _w»` AS>MU gmYH$mbm `oVo. {XgUmè`m ì`ŠVrer<br />

g»` hmoB©b. Z {XgUmè`m Xodmer g»`Ëd H$go H$amdo ? hm {~H$Q> àíZ<br />

Amho. Xod {ZamH$ma, öX`ñW, A{bßV Amho Aer ^mdZm H$aVm `oB©b. nU<br />

Z {XgUmè`m Xodmer g»`Ëd R>odmdo H$go hm àíZ amhrbM. `mVrb d_©<br />

g_W© gm§JVmV. AmnU {_Ï`m gmM XodŸ& Xod ^ŠV AZÝ`^mdŸ& `m<br />

dMZmMm A{^àmdŸ& AZw^dr OmUVrŸ&& (Xm. 4-9-22) {O^odrU AmË_m<br />

Z ~mob|Ÿ& nar Ë`mÀ`m gÎmoZo Vr Or^ hmboŸ& eãX eãX Oo {ZKmboŸ& Vo<br />

AmË_gÎmoZoŸ& AmË_m A~mobUm ñd`oŸ& nar Vmo{M ~mobVmo åhUmdm {ZíM`oŸ&<br />

H$s Ë`mdmMyZ B§{Ð`oŸ& AdKr d¥WmŸ&& (`. Xr. 4-306,7)<br />

dmñV{dH$ AmnU _r `m ñdê$nmZo H$moUr {Zamio Amhmo H$m` ? EH$<br />

ñWyb, gyú_ OS> eara d Ë`m§Zm MoVZm XoUmao, hbdUmao Xwgao öX`ñW<br />

M¡VÝ`, `m XmoKm àH¥$Vr nwê$fm{dZm {Vgam AÝ` nXmW©M Zmhr. EH$ AI§S><br />

M¡VÝ` d Xwgar A§J^yV eŠVr. `m AI§S> M¡VÝ`mbmM, ^ŠV ^JdmZ<br />

åhUVmV, kmZr ~«÷ åhUVmV d `moJr na_mË_m åhUVmV. `m EH$m dñVyMmM<br />

gd© H$ma^ma. _J AmVm {Zamim ^ŠV H$moRy>Z AmUm`Mm ? Xod Vmo{M ^ŠV<br />

d ^ŠV Vmo{M Xod, hr dñVwpñWVr Zmhr H$m ? g¥ï>rVrb gd© hmbMmb<br />

Ë`mÀ`mM gÎmo_wio. Amho Vo gH$i, H¥$îUmgr An©UŸ& ZoUmo{Z`m _Z XwOo<br />

^mdrŸ&& Á`mM| Ë`m d§Mb| AmR>d Z hmoVm§Ÿ& X§S> `m {Z{_ÎmmH$maU| hmŸ&&<br />

VwH$m åhUo H$mi| Mo{n`obm JimŸ& _r _r doimodoim H$arVgoŸ&&<br />

(Jm. 3975) Ë`m M¡VÝ`mMr {MËgÎmmŸ& gd© H$mi AmR>do {MÎmmŸ& VarM<br />

~mo{bOo AZÝ`VmŸ& `oadr gd© {d\$iŸ&& (Zm. ^m. 9)<br />

Oo Oo _mPogmR>r H$aVmo, Vo Vo dmñV{dH$ XodmgmR>r Amho, _mÂ`mgmR>r<br />

Zmhr Aer ÑT> ^mdZm nm{hOo. _mPr Am§Kmoi VoM XodmMo ñZmZ, _mPo ^moOZ<br />

VmoM Xodmg Z¡doÚ. _mPo AÀN>mXZ VoM XodmMo dñÌ àmdaU, _mPr dñVr VoM<br />

XodmMo Ka. _mPo ~aodmB©Q> {dMma VmoM Xodmer g§dmX, hmM ì`dhmambm<br />

AZwgéZ doXmÝV, `mZoM Xodmer EoŠ` hmoVo. g»`Ëd OS>Vo d Xod Amnbmgm<br />

hmoVmo. åhUmo{Z g»` Xodmgt H$amd|Ÿ& {hVJwO V`merM gm§Jmd|Ÿ& AmR>do<br />

^ŠVrM| OmUmd|Ÿ& bjU Eog|Ÿ&& (Xm. 4-8-31)<br />

Xod Amnbmgm hmoUo, åhUOo Amnbm gd© Ah§H$ma qH$dm _rnUm<br />

Zmhrgm hmoD$Z VmoM EH$ gd© Agm daModa {dMmamZo AZw^d KoUo. hrM<br />

amKdr dñVr.<br />

<br />

94 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 95


_Zm g‚mZm `oH$ Ordt YamdoŸ&<br />

OZt Amnwbo hrV Vwdm§ H$amd|Ÿ&<br />

aKyZm`H$mdrU ~mobm| ZH$mo hmoŸ&<br />

gXm _mZgt Vmo {ZOÜ`mg amhmo Ÿ&&43Ÿ&&<br />

XrZ ^ŠVm§Mm H¡$dmar lram_ Ë`mbm Vy Amnbmgm H$ê$Z Ko, ho<br />

_mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. Ë`mbm Amnbmgm H$m H$ê$Z ¿`m`Mm ho `m<br />

íbmoH$mV gm§JVmV. Aao _Zm, `m OJmV ZaOÝ_mbm `oD$Z na_mW© àmßVr<br />

åhUOoM AmË_àgmX, hoM {hV gmYmd`mMo Amho, `mMm Vy {dga nSy> XoD$<br />

ZH$mog. à{VjUr Vy OmJm amhm. VaM ZaXohmMr g\$bVm. `mM àH$maMm<br />

CnXoe ûcmoH$ 22 d 23 ÷m_Ü`o Ambm Amho. gmYH$m§Zr Vmo nwÝhm Aä`mgmdm<br />

d Z§Va ÷m ûcmoH$mVrb eodQ>À`m MaUmMm ^mdmW© nmhmdm. aKwZm`H$m{edm`<br />

VwÂ`mnwT>o OmUÊ`mMm AÝ` {df`M ZH$mo, gmaIm Ë`mMmM Ü`mg Vwbm Agy<br />

Xo. AmË_ñdê$nmMm gmjmËH$ma hmoUonydr© ldU, _ZZ d {Z{XÜ`mg `m EH$mhÿZ<br />

EH$ loð> nm`è`m gmYH$mbm MT>mì`m bmJVmV.<br />

H$moUË`mhr Jmoï>rMm EH$X_ Ü`mg bmJV Zmhr. Ü`mg bmJUogmR>r<br />

Ë`m dñVyMr MQ>H$ Agmdr bmJVo, Vr MQ>H$ bmJÊ`mgmR>r, Ë`m dñVyMo kmZ<br />

ìhmdo bmJVo. nyU©kmZmgmR>r Ë`m dñVyMo gmYH$ ~mYH$ arVrZo M{d©VMd©U<br />

H$amdo bmJVo d _m{hVr ìhmdr bmJVo. åhUyZ àW_ ldU, Z§Va _ZZ, Z§Va<br />

{Z{XÜ`mg d eodQ>r gmjmËH$ma Agm hm na_mWm©Mm MT>Vm gmonmZ Amho.<br />

ldUmnarg _ZZ WmoaŸ& _ZZ| H$io gmamgmaŸ& {ZOÜ`mg| gmjmËH$maŸ&<br />

{Z:g§J dñVyŸ&& (Xm. 11-1-41)<br />

(1) ldU :- na_mWm©V ldU ^ŠVrbm AmÚ ñWmZ Amho. H$maU<br />

ldU ho gdmªMo _yi Amho. _yb àW_ EoH$Vo d _J ~mobVo, BVa ì`dhma<br />

H$aVo. ldU| Ame§H$m {\$Q>oŸ& ldU| g§e` VwQ>oŸ& ldU hmoVm§ nmbQ>oŸ&<br />

nyd©JwU AmnwbmŸ&& ldU| Amdao _ZŸ& ldU| KS>o g_mYmZ Ÿ& ldU| VwQ>o<br />

~§YZŸ& Xoh~wÕrMoŸ&& (Xm. 7-8-5,6) ldUmZo {Za{Zamio {dMma H$iVmV,<br />

kmZ dmT>Vo, {MÎm ewÕr hmoVo d gX²dñVyMm {ZíM` hmoVmo.<br />

gJù`m dZñnVtZm Ogo EH$M OrdZ, gd© g¥ï>r àH$meH$ Ogm EH$<br />

adr, gdmªÀ`m dñVrMm AmYma EH$M n¥Ïdr. Vgo gd© Om{Udobm EH$M ldU<br />

Amho. EoH$ë`m{dU H$ioZmŸ& h| R>mD$H|$ Amho OZmŸ& `m H$maU| _yi àoËZmŸ&<br />

ldU AmYtŸ&& (Xm. 7-8-19)<br />

J«§W dmMZ ho ldUM hmo`. H$mZmMo Ûmaoo eãX C_Q>bo H$m`, Ñï>rMo<br />

Ûmao C_Q>bo H$m`, Vo ldUM. `oWo EH$ _mÌ Oê$a bjmV R>odbo nm{hOo H$s<br />

nma_m{W©H$ H$ë`mUmMo ÑîQ>rZo H$m` EoH$mdo d H$m` dmMmdo `mMmhr {dMma<br />

H$amd`mg hdm. V| dŠV¥Ëd Ë`mJmd|Ÿ& Oo _mB©H$ ñd^md|Ÿ& OoW| {ZíM`mÀ`m<br />

Zm§doŸ& eyÝ`mH$maŸ&& (Xm.7-9-3) _mB©H$ `mMm AW© ^«_ CËnÝZ H$aUmao. J«§W<br />

~hþV AgVrŸ& ZmZm {dYmZ| \$blwVrŸ& OoUo ZwnOo {daŠVr ^ŠVrŸ& Vmo<br />

J«§W{M ZìhoŸ&& (Xm. 7-9-35) Xwgè`mMo EoH$Uo Agmo H$s ñdV:Mo dmMZ<br />

Agmo Vo VËdkmZmg§~§YrM Agmdo.<br />

(2) _ZZ :- ldU {H$Vrhr Pmbo Var Ë`mMo _ZZ Amdí`H$, VaM<br />

Ë`m ldUmMm Cn`moJ. ldUmMm {dMma åhUOo _ZZ. `m Zmd OmUmdo<br />

_ZZŸ& AWm©bmJr gmdYmZŸ&& EoH$boë`mMm AW© H$ibm, åhUOo g§e`<br />

{ZdmaU hmoVo, ~wÕrMm {ZíM` hmoVmo. ~wÕr {ZpíMV Pmbr H$s _ZmMo Mm§Më`<br />

g§nVo, Am{U g_mYmZ hmoVo. ~mo{bë`mMm AW© H$ioŸ& VarM g_mYmZ<br />

{_ioŸ& AH$ñ_mV A§Var§ dmoioŸ& {Z:g§XohVm Ÿ&& (Xm. 7-8-40)<br />

(3) {Z{XÜ`mg :- ldU, _ZZ Pmbo Var {ZpíMV Pmboë`m dñVyMo<br />

nwÝhm {dñ_aU hmoD$ Z`o, Vr ÑT> amhmdr åhUyZ {Z{XÜ`mg - åhUOo {ZpíMV<br />

Pmbobr Jmoï> nwZ:nwÝhm ñ_aU H$ê$Z A§Var OmJVr R>odUo. ldU _ZZmZoo<br />

aKyamOmMo ñdê$n EoHy$Z, {ZË`m{ZË` {dMmamZo Vo {ZpíMV H$amdo. VmoM Amnbm<br />

AmË_m Agm {ZíM` Pmbm H$s AI§S> ñ_aUmZo Ü`mg Yamdm. åhUOo _J<br />

Ë`m ñdê$nmMm-AmË_ñdê$nmMm gmjmËH$ma hmoB©b. ldU _ZZmMm {dMmaŸ&<br />

{ZOÜ`mg| gmjmËH$maŸ& amoH$S>m _mojmMm CYmaŸ& ~mobmo§{M Z`oŸ&& (Xm. 17-<br />

3-3) Jwê$ _wImZo _hmdmŠ`mMo AWm©Mm {ZíM` åhUOo ldU. ldU Ho$bobm<br />

emñÌmW© gË` Amho ho `w{ŠV - à`wŠVrZo ñdV:er R>adUo åhUOo _ZZ.<br />

ldU, _ZZmZo {ZpíMV Pmboë`m {R>H$mUr EH$mJ«Vm åhUOo {Z{XÜ`mg.<br />

<br />

_Zm ao OZt _m¡Ý` _wÐm YamdrŸ&<br />

H$Wm AmXa| amKdmMr H$amdrŸ&<br />

Zgo am_ V| Ym_ gmoS>mo{Z Úmd|Ÿ&<br />

gwImbm{J AmaÊ` godrV Omd|Ÿ&&44Ÿ&&<br />

`m OJmV Oa Vwbm nma_m{W©H$ H$ë`mU gmYmd`mMo Agob Va<br />

96 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 97


aKyZmW ñdê$nmMm gmaIm Ü`mg R>od, Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. nU<br />

OJmV dmdaV AgVmZm A§Va§JmV ñdê$n Ü`mg amhUo AdKS> Amho. `mgmR>r<br />

H$moUË`m Cnm`m§Zr hm Ü`mg AI§S> amhrb ho `m ûcmoH$mV d nwT>rb ûcmoH$mV<br />

gm§JVmV. Vo Cnm` XmoZ (1) dmUrda {Z`§ÌU (2) XwîQ²>g§J Ë`mJ. n{hbm Cnm`<br />

÷m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

_Zwî`mMm ~amM H$mb Jßnm _maÊ`mV, ~S>~S> H$aÊ`mV OmVmo. åhUyZ<br />

OrdZmbm Amdí`H$ VodT>oM ~mobmdo, BVa doir _m¡Z amImdo. nwîH$i bmoH$<br />

_m¡Zd«V ñdrH$maVmV, nU Ë`mVbo \$maM WmoS>o Vo H$mQ>oH$moanUo nmiVmV. nwîH$im§Zm<br />

Ë`mVrb d_© g_OV ZgVo. Ho$di H$mhr Z ~mobVm _wIñV§^ amhUo åhUOo _m¡Z<br />

Zìho. H$maU _wImZo H$mhr ~mobbo Zmhr Var g§H$ën {dH$ën ê$nmZo A§VadmUrV<br />

~mobUo MmbyM AgVo. _wImZo Vo ñnï> hmoV Zmhr BVHo$M. H$mhr bmoH$ _m¡Z<br />

ñdrH$maVmV, nU nmQ>rda Amnbm hoVy {bhÿZ XmI{dVmV. ho nU Iao _m¡Z Zìho.<br />

H$maU Vm|S>mZo ñnï> hmoUmao eãX hmVm§Zr nmQ>rda ñnï> Pmbo nU A§Va§JmV<br />

ní`§VrdmUrV C_Q>boM. åhUOo ñnï> dmUr Oar Zmhr Var gyú_ dmUr Cn`moJmV<br />

AmbrM. _ZmV _ZmoamÁ` H$arV amhUo qH$dm Vm|S> ~§X R>odyZ hmVm§Zr eãX {b{hUo<br />

hr _m¡Z _wÐm Zìho. `oH$m§Vr _m¡Ý` Yê$Z ~¡goŸ& gmdY nmhmVm§ H¡$g| ^mgoŸ& gmoh§<br />

gmoh§ EogoŸ& eãX hmoVrŸ&& (Xm. 17-5-7) Vo eãX gm§Sy>Z ~¡gbmŸ& Vmo _m¡Zr<br />

åhUmdm ^bmŸ& `moJmä`mgmMm Jë~bmŸ& `mH$maU|Ÿ&& (Xm. 17-5-9) AZoH$<br />

eãXmdê$Z XmoZ eãXmda d¥Îmr pñWa H$am`Mr. Z§Va ÷m XmoZ-eãXm§Mm AW©<br />

bjmV KoD$Z Ë`mda d¥Îmr {ñWa H$ê$Z Vo XmoÝhrhr eãX gmoS>Vmo Vmo A{Zdm©À`<br />

{Z:eãX åhUmdm, Iam _m¡Zr hmM. A§Va§JmV eãXê$nmZo _mJMo H$m§hr ñ_aU<br />

Zgmdo d nwT>Mo qMVZ Zgmdo. eãX gmoSy>Z A{Zdm©À` ~«÷mV d¥Îmr amhUo hm ^bm<br />

{Z:eãX _m¡Zr.<br />

dmModa ~§YZ H$m R>odm`Mo `mbm H$maU Amho. Ë`m_mJo emñÌr` VÎd<br />

Amho. dmMoMr XodVm A½Zr. OgOgo ganU Q>mH$mdo VgVgm A½Zr àXrßV hmoVmo.<br />

OgOgo OmñV ~mobmdo qH$dm dm`\$i ~S>~S>mdo VgVgm dmMoVrb A½Zr àXrßV<br />

hmoVmo, dmMm g§`_mZo dmT>Umao AmpË_H$ VoO jrU hmoVo. dmUrVyZ {ZKmbobo<br />

{H$Q>mi, H$moUmbm {H$Vr d H$go VmnXm`H$ hmoB©b hm ^mJ {ZamimM.<br />

åhUyZ _m¡Z ho na_mWm©V _hÎdmMo gmYZ Amho. _m¡Z§ M¡dmpñ_ JwhçmZm_²Ÿ&<br />

kmZm{X AZoH$ JwhçmVrb _m¡Z åhUOo _mPr {d^yVr Amho. AmVm Jwhçohr<br />

~hÿ \$maŸ& Ë`mV naoMo _m¡Z Jwhç WmoaŸ& OoWw{Z _Zmgh eãX {dH$maŸ&<br />

KoD${Z dmMm _mJo naVVr Ÿ&& (`. Xr.) kmZmo~m _m¡ZmMo loð>Ëd dU©Z H$aVmZm<br />

åhUVmV, AmK{d`m{M JyT>m§Ÿ& Am§Vw _m¡Z V| _r gwhmS>mŸ& åhUmo{Z Z ~mobV`m§<br />

nwT>m§Ÿ& g«ï>mhr ZoU hmo`Ÿ&& (km. 10-298) _m¡Zr nwê$fmnwT>o g¥ï>r-CËnÎmr-H$Vm©<br />

Omo ~«÷Xod, Vmohr AkmZr R>aVmo.<br />

nU Ooìhm Ago _m¡Z YaUo AdKS> dmQ>V Agob Voìhm OrdZmbm Amdí`H$<br />

VodT>oM ~mobmdo. dm`\$i ~S>~S> Z H$aVm amKdmMo JwUJmZ Jmdo. H$ihmo H$arb<br />

eãX aoŸ& AZ§V Vmo {Z:eãX aoŸ& Vwåhr AZ§V H$m ZìhmŸ& dodm{XVm AdmgdmŸ&&<br />

(ñ\w$. ûcmoH$) dm`m ~S>~S>rVyZ H$bhM {Z_m©U hmoVmo. nU H$WoV a§JyZ Joë`mg Vo<br />

_m¡ZM R>aVo. Á`m amKdmMo H$sV©Z H$amd`mMo Ë`mMo dmñVdê$n AZ§V, {Z:eãX<br />

AgoM Amho. H$WoV ñdV:Mm {dga nS>Vmo. EadrMo ~mobÊ`mVyZ dmMoVyZ A{^_mZ<br />

~mhoa nS>Vmo. Vmo _J H$moUmbm H$gm XwIdrb gm§JVm `oV Zmhr. åhUmo{Z`m Amim<br />

{Oìhogr KmbmdmŸ& dmd _wir Z Úmdm AZWm©bmŸ&& hm AZW© Q>miÊ`mbm CÎm_<br />

Cnm` åhUOoM har H$sV©Z. ^Jd§Vmg H$sV©Z {à`oŸ& H$sV©Zo g_mYmZ hmo`oŸ& ~hþV<br />

OZmgr Cnm`Ÿ& har H$sV©Zo H$br`wJtŸ&& (Xm. 4-2-7) Ë`mVM nwT>o åhUVmV<br />

H$sV©Zo Aì`J«Vm KS>oŸ& H$sV©Zo g§Xoh ~wS>oŸ& lmoV`m§dŠV`m§MmŸ&& (Xm. 4-2-29)<br />

OJmMo dmB©Q> g§ñH$ma AmnUmda hmoD$ Z`oV, nU Amnbo ^ŠVrào_mMo g§ñH$ma<br />

OJmda ìhmdo.<br />

nU Á`m ñWmZmV _§Jb g§ñH$ma ZmhrV, OoWo am_ Zm_ JmBbo OmV Zmhr,<br />

OoWo Ë`mMo ^OZnyOZ hmoV Zmhr, Ë`mÀ`m ApñVËdmMr OoWo OmUrd Zmhr. Ë`mMo<br />

g§~§Yr AmXa Zmhr. Aem {R>H$mUr jU^ahr amhÿ Z`o, Ë`mnojm dZdmg nËH$abm<br />

Var Mmbob. Xodm~Ôb AmXa Zgboë`m EImÚm gw§Xa ñWmZmnojm {ZO©Z AaÊ`hr<br />

gwImMo hmoB©b. H$maU VoWo EH$m§V {_iVmo. EH$m§VmV {ddoH$ gwMVmo. Ü`mZ YmaUm{X<br />

gmYZ O_Vo. bmoH$ì`mßV ñWmZmnojm dZmVrb g¥ï>rgm¡§X`© ^ŠVrbm nmofH$ AgVo.<br />

d¥j dëbr Amåhm gmo`ar dZMaoŸ& njrhr gwñdao Ami{dVrŸ&& (VwH$mam_) åhUyZ<br />

g_W© åhUVmV gwImbm{J AmaÊ` godrV Omdo.<br />

<br />

O`mMo{Z g§Jo g_mYmZ ^§JoŸ&<br />

Ah§Vm AH$ñ_mV `oD${Z bmJoŸ&<br />

V`o g§JVrMr OZt H$moU JmoS>rŸ&<br />

{O`o g§JVrZo _Vr am_ gmoS>rŸ&&45Ÿ&&<br />

98 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 99


_mJrb ûcmoH$mV _m¡Zd«VmMo _hÎd gm§{JVbo. _m¡Z d«V, har H$Wm<br />

qH$dm EH$m§Vdmg `m VrZ gmYZm§VM gmYH$mZo H$m amhmdo, `mMo H$maU hçm<br />

íbmoH$mV gm§{JVbo Amho.<br />

~hþOZ g_mOmV V_moJwUmMo àmYmÝ` OmñV Agbobr _mUgo AgVmV.<br />

Ë`m_wio {MÎmMm§Më`mbm dmd {_iyZ g_mYmZd¥Îmr ^§J nmdVo. `oWo g_WmªZm<br />

H$moUmMr g§JVM H$ê$ Z`o Ago gm§Jm`Mo ZgyZ, H$moUmMr g§JV Ho$br AgVm<br />

\$m`Xm hmoVmo ho XmIdm`mMo Amho. Vo åhUVmV - Á`m§À`m ghdmgm_wio<br />

_ZmMr EH$mJ«Vm Zï> hmoD$Z {MÎmmMo g_mYmZ ^§J nmdVo Aem§Mr g§JVr<br />

ZH$mo. Á`m§À`m ghdmgmZo g_mYmZ dmT>Vo Aem§Mr g§JV Yamdr, _Zm<br />

gd©hr g§J gmoSy>Z ÚmdmŸ& AVr AmXao g‚mZm§Mm YamdmŸ&& (_. ûcmoH$<br />

203)<br />

Á`m§À`m g§JVr_wio {MÎmmMo ñdmñÏ` Zï> hmoVo Ago bmoH$ H$moU ? Vo<br />

åhUOo Xwï>, XwO©Z, {deofV: Ðì` bmo^r, ó¡U, ZmpñVH$ qH$dm Ag§V.<br />

Aem§Mr g§JV KmVH$, AY:nVZ KS>dUmar Amho. hm Xwï> XwO©Z g_Omdm<br />

H$gm ? Xwï> AmMma, Xwï> {dMma, Xw~w©Õr d gmhg{n«`Vm hr Ag§V bjUo<br />

hmoV. `m bjUm§ZmM JrVoV Amgwar g§nÎmr åhQ>bo Amho. V_moJwUmMo àm~ë`,<br />

Ë`mbm XodmMohr dmdS>o. Xod Ë`mbm Ym|S>m dmQ>Vmo. MwHy$Zhr Vmo XodmMo Zmd<br />

KoV Zmhr, g§Vm§Mm Cnhmg H$aVmo, doXemñÌo Vmo à_mU _mZrV Zmhr. Vmo<br />

åhUob VoM Iao Vm{ÎdH$ Jmoï>hr Ë`mbm nQ>V Zmhr. Aem§Mo g§JVrV g_mYmZ<br />

H$go bm^Uma ? g_mYmZ XyaM, nU H$Yr H$Yr AmnbmM Ah§H$ma \$mo\$mdVmo.<br />

Aer EH$ e§H$m `oUo ñdm^m{dH$ H$s XwO©Z ñdV: Xwï> Agob, nU Ë`mMo<br />

g§JVrV g‚mZ H$go {~KS>VmV ? Ë`m§Mm Ah§H$ma H$m dmT>mdm ? gmYZm_wio<br />

gmYH$mMo A§V:H$aU gmpÎdH$ hmoV AgVo, ñdÀN> hmoV AgVo. ñdÀN><br />

H$mnS>mda EImXm S>mJ Ogm CRy>Z {XgVmo, Ë`mà_mUo _brZ eãXmZo ñdÀN><br />

A§V:H$aU bdH$a nmbQ>Vo. Ë`m_wio Ag_mYmZ CËnÝZ hmoVo. XwO©ZmV Agboë`m<br />

bjUmV gdm©V KmVH$ Ago H$moUVo bjU Agob Va Vo dmMminUm. KmoHw$Zr<br />

AjaoŸ& dmX N>iUm H$arV {\$aoŸ&& {_R>o drU H$m` AmiUr ho ~mobŸ&<br />

H$moaS>rM \$mob KgKgŸ&& (VwH$mam_) {ZîH$maU KmVboë`m dmXm_wio gmYH$mMm<br />

{MÎmjmo^ hmoVmo. Ë`mMo j{UH$ g_mYmZ Pmë`mg AmnU _moR>o kmZr Agm<br />

Ah§^md gmYH$mMo {R>H$mUr CËnÝZ hmoVmo. hm dmMmi XwO©Z EH$ doi nadS>bm,<br />

H$maU Vmo Oo ~S>~S>ob Ë`mbm Iao Amho åhUyZ _yH$ g§_Vr {Xbr H$s dmX<br />

Wm§~Vmo. nU na_mWm©bm KmVH$ Agm H$moUVm ghdmg Agob Va Vmo ñÌrMm<br />

d ó¡U g§JVrMm. _mPo {dÜd§gmo{Z Ü`mZŸ& _mPo àmßVrAmS> {d¿ZŸ&<br />

gmYH$m§gr A{V~§YZŸ& ñÌr Am{U ñÌ¡Ug§JVrŸ&& (Zm. ^m. 14-365)<br />

BVa {df` Amhm{VŸ& nar EHo$H$ bmo^{dVrŸ& gdªo{Ð`m{g Jmo{dVrŸ& Eogo<br />

~i Zmhr V`mŸ&& ñÌr {df` Oar EH$bmŸ& Var gd© B§{Ð`mgr MQ>mdr<br />

^bmŸ& àmUr EH$Xm de PmbmŸ& H$s Vmo Jobm agmVirŸ&& (Zm. ^. gyÌ<br />

63) åhUyZ XwO©Z g§JVr hr hm{ZH$maH$M. H$maU hçm g§JVrZo Amnbmhr<br />

bm^ Zmhr d Vmohr gwYmaV Zmhr. VwH$mam_ åhUVmV ""åhUdwZr g§J Z<br />

H$[aVm ^bmŸ& Y[aVm A~mobm gd© hrVŸ&&'' åhUyZ gmYH$mZo g§JVrMo YmoaU<br />

H$go R>odmdo `mMm D$hmnmoh g_W© nwT>rb XmoZ MaUm§V H$aVmV.<br />

Á`m g§JVrZo _Zwî` am_^ŠVrnmgyZ XwamdVmo, AmË_{hVmnmgyZ ^«ï> hmoVmo<br />

Aem g§JVrV gwI H$moUVo ? åhUyZ Á`m g§JVrZo am_ ^ŠVr dmT>ob, AmË_{hV<br />

gmYob AerM g§JVr Agmdr. Oer g§JV Vgm _Zmda g§ñH$ma hmoV AgVmo.<br />

_Zwî`mMr Xwï> dm gwï> ñdê$nmMr KS>U, Ë`mMo H$ë`mU AJa AH$ë`mU, Ë`mMr<br />

gwJVr AJa XwJ©Vr, Ë`mMo AmË_{hV AJa AZ{hV ho g§JVrda Adb§~yZ Amho.<br />

g§J| dmT>o erUŸ& g§Jo dmT>o ^OZŸ& {Ì{dY ho OZ ~hÿ XodmŸ&& (VwH$mam_)<br />

ghdmgmdê$Z _Zwî`mÀ`m Mm[aÍ`mMr H$ënZm `oVo. g§JVrMm _Zmda hmoUmam<br />

à~b g§ñH$ma Ü`mZr KoD$ZM g_W© åhUVmV, ""H$Xm dmOQ>mMm ZH$mo g§J XodmŸ&<br />

{YQ>m CÕQ>m_m{O nmfm§S> R>odmŸ& OoUo d¥Îmr ho T>mgio gmYH$m§MrŸ& Ë`Om ao Ë`Om<br />

g§JVr ~mYH$m§MrŸ&&'' ZmaX ^ŠVr gyÌmV "Xw:g§J: gd©W¡dË`mÁ`:' Ago åhQ>bo<br />

Amho. H$m_H«$moY_mohñ_¥{V^«§e~wÕrZmegdªZmeH$maUËdmV²Ÿ&& (Zm. ^. gy.<br />

44) Hw$g§JVrÀ`m g§ñH$mam_wio H$m_, H«$moY, _mohm{X fS>²[any ~imdVmV. ñ_¥{V<br />

^«§e hmoVmo, ~w{ÕZme hmoVmo d eodQ>r gd©Zme R>abobm.<br />

<br />

_Zm Oo KS>r amKd|drU JobrŸ&<br />

OZt Amnwbr Vo Vwdm§ hm{Z Ho$brŸ&<br />

aKyZm`H$mdrU Vmo erU AmhoŸ&<br />

OZr Xj Vmo bj bmdy{Z nmhoŸ&&46Ÿ&&<br />

am_^OZmZo hmoUmè`m _ZmÀ`m EH$mJ«Vo_wio Oo g_mYmZ hmoVo<br />

Vo {~KSy> Z`o åhUyZ dmMmi XwO©Zm§Mr g§JV ZH$mo. Ë`m g§JVr_wio am_mMo<br />

100 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 101


AZwg§YmZ VwQ>Vo d Ë`mV gwIg_mYmZ ZgVo, Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo.<br />

am_mÀ`m {dñ_aUmV OmUmam H$mi hr ZaXohmVrb _moR>r hmZr Amho, Ago `m<br />

íbmoH$mV gm§JVmV.<br />

ho _Zm, amKdmÀ`m qMVZmdmMyZ Jobobm H$mi \w$H$Q> Jobm. Am`wî`mMm<br />

{VVH$m Zme Pmbm Ago g_O. am_^OZmV Oar H$mi Jobm Zmhr Var<br />

àmn§{MH$ H$V©ì`mV OmVmoM. _J Vr hmZr H$m _mZmdr ? Amnë`m {dMmao Vr<br />

hmZr Zgob, nU g‚mZm§Mo {dMmao Vr _moR>r hmZr hmo`. `mMo H$maU g§V d<br />

g§gmar `m§À`m {dMmaÑï>rVM _wimV \$aH$ Amho. g§Vm§Mm {ddoH$ {Ma§VZ<br />

gwImbm AZwgê$Z, AmË_kmZmÀ`m ~¡R>H$sdê$Z hmoVmo Am{U g§gmar _Zwî`mMm<br />

{dMma j{UH$ gwImda Ñï>r R>odyZ ì`mdhm[aH$ ~¡R>H$sdê$Z hmoVmo. hm XmoKm§Mo<br />

{dMmamV _moR>m \$aH$ Amho. `m {df`mg§~§Yr g§Vm§Mr {ddoH$Ñï>r H$m` Amho<br />

Vo nmhÿ.<br />

Ho$di Am`wî`mMo _moO_mn Ho$ë`mg na_mW©àmßVrgmR>r doi {H$Vr<br />

WmoS>m CaVmo ho ghO H$iob. ^maVmVrb gamgar Am`w_m©Z 60 dfmªMo Amho.<br />

Ë`mVrb 20 df©o PmonoV OmVmV. EH$V¥Vr`m§e H$mb ~mbnUmVrb AkmZmV<br />

OmVmo. gmYmaU 18 Vo 20 df©o d`mMm _Zwî` gkmZ Pmbm Ago _mZVmV.<br />

àn§MmV nmoQ>mgmR>r IQ>nQ>, amoJamB©, CVmad` hçmV 10-15 df©o OmVmV.<br />

eodQ>r {e„H$ amhVmV 5-7 df©o. Ë`mVbmhr ~amM H$mb dm`\$i JßnmV<br />

Jobm Va na_mW©àmßVrbm doi hmoUma Ho$ìhm ? Ordm Oo Oo `moZr OÝ_JVrŸ&<br />

VoW VoW {df`mgŠVrŸ& Vo{M _Zwî`Xoht {df`pñW{VŸ& V¢ na_mW© àmßVr<br />

H$moUo XohtŸ&& (Zm. ^. 17-532) _mZdoVa H$moUË`mhr XohmV {df`^moJmdmMyZ<br />

AÝ` H$mhr Zmhr. _mZd XohmV Omo H$m` WmoS>m H$mb Cabm Vmohr {df`^moJmV<br />

Kmb{dbm Va `m OÝ__¥Ë`yÀ`m MH«$mVyZ gwQ>H$m Ho$ìhm ìhm`Mr ?<br />

nU H$moU åhUob H$s {df` godZmV WmoS>o \$ma gwI Amho Zm ? Vo<br />

^moJm`bm {_iVo Zm ? nU Ë`mda g§Vm§Mo åhUUo Ago Amho H$s {df`mV<br />

dmQ>Umao j{UH$ gwIhr {df`mV ZgyZ {MÎmñW¡`m©V Amho. {MÎm-em§Vr ho<br />

gwImMo H$maU Amho. Vo AmË_gwIM Amho. {df`mer VmXmËå` Agbo_wio Vo<br />

gwI {df`mnmgyZ Amho Ago ^mgVo. Eadr {df` ho Xw:Iê$n AmhoV, H$maU<br />

{df` gwImV n[aUm_ Xw:I, Vmn Xw:I, g§ñH$ma Xw:I, JwUd¥{Îm {damoY, hr<br />

AgVmV. åhUyZ Vo {df` Xw:Iê$nM AmhoV. n[aUm_ Xw:I - B§{Ð` e¡{Wë`,<br />

níMmVmnm{X _mZ{gH$ à{V{H«$`m, Vmn Xw:I - AmÜ`mpË_H$ Vmn,<br />

amoJm{XH$m§Mr CËnÎmr, g§ñH$ma Xw:I - åhUOo OgOgo ^moJ hmoVmV VgVgo<br />

g§ñH$ma hmoD$Z {df`mH$S>o A{YH$ hmd. OgOer A{YH$ hmd VgVer A{YH$<br />

Aem§Vr, JwUd¥Îmr {damoY-{df` gmpËdH$ Agob Va amOg, Vm_g d¥ÎmtMm<br />

{damoY. `o {h g§ñne©Om^moJm Xw:I`moZ` Ed VoŸ& AmÚ§Vd§V: H$m¢Vo` Z<br />

Vofw a_Vo ~wY:Ÿ&& åhUmo{Z {df`^moJt Oo gwIŸ& Vo gmÚ§V{M OmU Xw:IŸ&&<br />

(km. 5-120) nwT>Vr OÝ_ nwT>Vr _aUŸ& ho {df`mñVd KS>o OmUŸ& g§gmamMo<br />

g~i nUŸ& {df`mYrZ CÕdmŸ&& (Zm. ^m. 22-163) {df` ^moJ, Zìho<br />

Va Ë`mMr ñ_¥Vrhr KmVH$, H$maU Vr _ZñVmn CËnÝZ H$aVo.<br />

_m{`H$ {df` Xw:Iê$n AmhoV, Am{U AmË_mam_ gwIñdê$n Amho.<br />

gm§Sy>Z am_ AmZ§X KZŸ& Á`mMo _Zt {df` qMVZŸ& Ë`mgr H¢$M¢ g_mYmZŸ&<br />

bmob§JVmgrŸ&& (Xm. 3-10-62) gwadmVrb {df` JmoS> dmQ>VmV. nU A§Vr Vo<br />

VmnXm`H$ AgVmV, Agm Á`mMm ÑT> {dMma AgVmo Vmo Xj. Ji {J{iVm§ gwI<br />

dmQ>oŸ& dmoTy>Z KoVm§ Kgm \$mQ>oŸ&& (Xm. 3-10-66) hr Ë`mbm nyU© OmUrd AgVo.<br />

åhUyZ {dMmar gmYH$ Ë`m amKdñdê$nr _Z EH$mJ« H$ê$Z AmZ§X bwQ>Vmo. "gd©<br />

nade§ Xw:I§Ÿ& gdª AmË_de§ gwI§Ÿ&&' "na' åh{UOo _m`m OmUŸ& Omo Pmbm<br />

{VMo AmYrZŸ& Ë`m{g gwImMo Z {Xgo ñdßZŸ& Xw:I g§nyU© gd©XmŸ&& (Zm. ^.<br />

11-568) _moR>_moR>o amOo, Á`m§Zm gd© Eo{hH$ gwImMr gwb^Vm, Vohr Amnë`m<br />

amÁ`mda bmW _mê$Z dZm§Var Jobo, Vo H$m doS>o hmoVo ? åhUyZ ,Eo{hH$ gwI ho gwI `m<br />

g§kogM nmÌ Zmhr.<br />

{Odmbm {df` nm{hOoV. nU Ë`m_mJyZ `oUmao Xw:I ZH$mo. Xw:I-a{hV<br />

{df`m§Mr gmo` ìhmdr hr gdmªMr AmdS>. nU ho Ago H$YrM KS>V Zmhr, hm gdmªMm<br />

AZw^d Amho. ^moJm_mJo Xw:I R>odboboM. g§V gm§JVmV, Xw:ImMr AmË`§{VH$ {Zd¥Îmr<br />

d {Za{Ve` AmZ§X hr AmË_mam_ amKdñdê$nrM AmhoV. åhUyZ {ddoH$s gmdY<br />

gmYH$ gd© Amig gmoSy>Z EH$mJ««_ZmZo Ë`m AmË_ñdê$nmVM a_Vmo. V¡gr<br />

{df`gwImMr JmoS>rŸ& JmoS> dmQ>o nar Vr Hw$S>rŸ& åhUmo{Z`m§ AmdS>rŸ& aKyZmWt<br />

YamdrŸ&& (Xm. 3-10-67)<br />

Á`mÀ`mH$[aVm Oo H$V©ì` {Z`V Amho, Vo Z H$aVm, BVa A{Z`V Ago<br />

{H$Vrhr d H$moUVohr H$_© Ho$bo Var Ë`m {H«$`oVrb KS>r [aH$m_rM Jobr Ago g_Omdo.<br />

_Zwî` XohmMo H$V©ì` amKd^ŠVr hoM Amho. _O Z ^OVm ^adgm gwImMm H$moU ?<br />

Ago Xod åhUVmV.<br />

<br />

102 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 103


_Zt bmoMZt lrhar Vmo{M nmho Ÿ&<br />

OZt OmUVm ^º$ hmoD${Z amho Ÿ&<br />

JwUt àr{V amIo H«$_y§ gmYZmMm Ÿ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm©oÎm_mMm Ÿ&&47Ÿ&&<br />

`mnyduÀ`m Mma ûcmoH$mV _mZd Or{dVmMo {hVmW©, am_ñdê$nmMm Ü`mg<br />

AI§S> H$gm Agmdm, Ë`mgmR>r _m¡Zd«VmMo _hÎd H$m`, XwO©Zg§J H$gm Q>mimdm,<br />

àË`oH$ jU amKd qMVZmV H$gm Kmbdmdm, B. {dMma gm§{JVbo. Aem gmYZH«$_mZo<br />

^º$mMr KS>U H$er hmoVo, Ë`mbm YÝ`Ëd H$go àmá hmoVo, Vmo H¥$VmW© Agm am_mMm<br />

loð> Xmg H$gm ~ZVmo, ho `m ûcmoH$mnmgyZ Xhm íbmoH$mV gm§JVmV. "OJr YÝ`<br />

Vmo Xmg gdm©oÎm_mMm' øm MaUmZo eodQ> hmoUmè`m Xhm ûcmoH$m§Mm hm EH$ JQ><br />

Amho. JrVoV Xwgè`m AÜ`m`mV "pñWVàkñ` H$m ^mfm g_m{YñWñ` Ho$ed'<br />

"`m AOw©ZàíZmMo {Z{_ÎmmZo pñWV-àkmMr bjUo gm§{JVbr. VerM `oWo am_Xmg<br />

- H¥$VmW© am_XmgmMr bjUo gm§JVmV. Ë`mMo Xodmg§~§Yr dmJUo H$go AgVo ho `m<br />

íbmoH$mV gm§{JVbo Amho.<br />

"_Zr bmoMZr lrhar Vmo{M nmho' `m MaUmVrb lrhar hm eãX<br />

AË`§V _m{_©H$ Amho. A§VamË_m VmoM har, VmoM am_. EH$m AZmå`mMrM ghò<br />

Zmdo. `m AmË_mam_mbmM har H$m åhUVmV ? gH$i nmVH$m g§hmar Ÿ& `m<br />

bmJr ~mo{bOo Zm_o har Ÿ& nwÊ` nmn {Vi ^ar Ÿ& AmË_gmjmËH$mar CaoZm&<br />

`mMo gmjmËH$mamZo ewÕ nwÊ` nXar nS>Vo. åhUOo AmË_ê$n àmá hmoVo. Á`mÀ`m<br />

_Zmbm åhUOo A§VaÑï>rbm d bmoMZr åhUOo ~møÑï>rbm har{edm` H$mhr<br />

{XgVM Zmhr. Vmo YÝ` hmo`. S>moio {_Q>bo Va Vmo harê$n hmoVmo. S>moio CKS>bo<br />

Va gd© g¥ï>r Ë`mbm harê$n {XgVo. {OH$S>o nmho {VH$S>o har Ÿ& har{dU XwOo<br />

Zmhr Ÿ&& `m AZw^dmV Vmo _¾ AgVmo. Ë`mbm AÝd` d ì`{VaoH$ XmoÝhr<br />

àH$maMo kmZ AgVo. Ü`mZmV _m`monm{Ya{hV ewÕ AmË_ê$nmer AZÝ` hmoUo<br />

ho ì`{VaoH$ kmZ, VoM AmË_ê$n CnmYrZo ZQ>bobo {dœmV nmhmUo ho AÝd`<br />

kmZ. ì`{VaoH$o AmË_m g_OmoZr Ÿ& AÝd`o ~«÷{M gd©C_OmoZr Ÿ& ^mg<br />

åhUmdm _m`m åhUmoZr Ÿ& Vo ^º$ ^JdÐþno nmhmVr Ÿ&& (`. Xr. 9-424)<br />

ê$no ZgVmZm Vr {XgUo hr Ë`m gJwU ~«÷mMr AK{Q>V KQ>Zm nQw>Ëde¡br.<br />

hm Eoída`moJ, ho kmZ Ë`mbm AgVo. ~wÕrZo gmoZo H$m` Vo g_Obo. S>moù`mZo<br />

Xm{JZm Vmo gmoÝ`mMmM ho C_Obo åhUOo Ë`mV Ë`mÁ`m§e Vmo H$moUVm ? H$moUVmM<br />

Zmhr. gd©M gmoZo. `mà_mUo hm ^º$ gd©M harê$n nmhmVmo. Agm hm kmZr<br />

AgyZhr OZr OmUVm ^º$ ...... OJmV dmJVmZm Vmo AmnU H$moUr EH$<br />

{gÕ nwê$f Amhmo, `m Ah§H$mamZo dmdaV Zmhr. AmnU h[a^º$ Amhmo `m Z_«<br />

^mdZoZo Vmo dmJVmo. åhUOo kmZ AgyZhr godH$ ^mdZoV dmJyZ kmZmoÎma ^OZ<br />

Mmby R>odVmo. _mPm am_ AdKmMr AmnU Ÿ& Xwgao Zmhr Ë`mMrM AmU Ÿ&<br />

ho pñWVr Z _moS>Vm ñdm_r godH$ nU Ÿ& {XYbo Eogm CXma Ÿ&& AmnU<br />

AmË_ê$n ho kmZ Va Agm`MoM, nU Xoh CnmYr_wio AmnUmbm Zmd, ê$n,<br />

nXdr, ZmVoJmoVo Amho, Va ^º$ ho ZmVo am{hbo Va {~KS>Vo H$moR>o ? `mà_mUo<br />

~«÷ hmoD$Z Xoh ÑîQ>çmVwXmgmo@h§ øm ZmË`mZo Vmo ^º$ qH$dm godH$ `m ZmË`mZo<br />

dmJVmo.<br />

JwUr àr{V amIo - amIo åhUOo ajU H$aVmo, _wÔm_ R>odVmo. Oo nydu<br />

Agob Ë`mMoM ajU eŠ`. nU Oo ZmhrM, Ë`mMo ajU H$m` H$aUma ?<br />

g_W© `mMo CÎmahr XoVmV. gJwU àr{V amIo Am{U gmYZr H«$_y amIo. kmZmoÎma<br />

gJwU ^OZ d gmYZ Mmby R>odVmo. `ñËdmË_a{Vaod ñ`mXmË_V¥áíM<br />

_mZd:Ÿ& AmË_Ý`odM g§Vwï>ñVñ` H$m`ª Z {dÚVo Ÿ&& (^. Jr. 3-17) Omo<br />

AmË_V¥á AgVmo, Ë`mbm emñÌ{d{hV H$V©ì` ZgVo. `m Ñï>rZo øm ^º$mbm<br />

gJwU ^OZ qH$dm gmYZmMr Amdí`H$Vm ZgVo. nU ho XmoÝhr amIVmo, Mmby<br />

R>odVmo, H$maU (1) Á`m fS²>JwU¡íd`© gJwU ^Jd§VmMo ^OZm_wio Ë`mbm<br />

AmË_kmZ Pmbo, Vo gmoS>Uo åhUOo H¥$V¿ZnUm hmo`. (2) EH$Xm B§{Ð`m§Zm<br />

diU nS>bo_wio Vmo ^OZ d gmYZ gmoSy> åhUob Var gwQ>V Zmhr. (3)<br />

bmoH$g§J«hmW© Ë`mMr Amdí`H$Vm AgVo. H$maU kmZrM Oa dmQ>ob Vgm<br />

AemñÌr` dmJy bmJob Va AkmZr OZm§Zm _mJ©Xe©Z H$moU H$aUma ? AmMma<br />

CnmgZm gmo{S>V Ÿ& Vo ^«ï> A^º$ {XgVr Ÿ& Oimo V`m§Mr _h§Vr H$moU<br />

nwgo Ÿ&& (Xm. 5-2-56) kmZ{ddoH|$ {_Ï`m Omb| Ÿ& na§Vw AdK| Zmht<br />

Q>m{H$b| Ÿ& Var _J ^OZ|{M H$m` Ho$bo Ÿ& gm§J ~mnm Ÿ&& (Xm. 6-7-18)<br />

{gÕnUmÀ`m K_|S>rV Omo gmYZ gmoS>Vmo Vmo ~ÕM. gmYZ Z _Zo Á`mbm &<br />

Vmo {gÕnU| ~Õ{M Ombm Ÿ&& (Xm. 5-6-73)<br />

AmVm gmYZH«$_ H$moUVm Vo nmhÿ. g_W© åhUVmV.<br />

CnmgZm_yVuÜ`mZt Ÿ& AWdm AmË_mZwg§YmZr Ÿ& ZmhtVar ldU _ZZt Ÿ&<br />

{Za§Va Ÿ&& (Xm. 14-7-16) `m MËdma gmYZ_mJm©VM Ë`mMm H$mi OmVmo.<br />

Á`mbm A§V~m©ø h[aXe©Z KS>Vo, Omo kmZr AgyZ ^º$ H$moQ>rV amhmVmo, Omo<br />

kmZmoÎmahr gJwU ào_V§VyZm Z VmoS>Vm, {gÕnU Z {_a{dVm, gmYH$ pñWVrV<br />

104 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 105


amhÿZ gmYZ_mJ© Mmby R>odVmo Vmo OJr YÝ` hmo`. gdm}Îm_ Omo lram_ Ë`mMm<br />

hm Xmg YÝ` hmo`. gdm©_Ü`o Omo CÎm_ Ÿ& Ë`m Zmd gdm©oÎm_ Ÿ&& Vmo gV²<br />

Amho åhUyZ Ë`mbm H$mb_`m©Xm Zmhr. {MV²-kmZê$n Amho, gdm©Ë_m Amho.<br />

àË`oH$ nXmWm©Mo ñ\w$aU ho Ë`mMo ñdê$n. åhUyZ Vmo dñVw n[apÀN>Þ Zmhr. Vmo<br />

gwIê$n AmZ§XKZ Amho. ñWb, H$mb _`m©Xma{hV g{ƒXmZ§X ñdê$n `m<br />

bjUm§Zr `wº$ Ago AÝ` H$moUr Zgë`m_wio hm gdmoÎm_ Amho.<br />

Aem am_mMm Omo Xmg Vmo YÝ` hmo`. H$maU Ë`mZo nmn, nwÊ`<br />

qOH$bo. ewÕ nwÊ` Omo{S>bo. B©eH¥$nm g§nm{Xbr. BVHo$M Zìho Va ñdV:<br />

ZamMm Zmam`U hmoD$Z Á`mZo ñdna CÕma Ho$bm Agm hm ^º$ YÝ` hmo`.<br />

<br />

gXm Xod H$mOt {POo Xoh Á`mMmŸ&<br />

gXm am_Zm_| dXo {ZË` dmMmŸ&<br />

ñdY_©o{M Mmbo gXm CÎm_mMmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm©oÎm_mMmŸ &&48Ÿ&&<br />

YÝ` Aem Xmgmbm ñdV:V d {dídmV EH$ h[aê$nM AZw^dmbm `oVo.<br />

VgoM Vmo kmZr AgyZhr gJwUmda Ë`mMo ào_ AgVo d Vmo Amnë`m gmYZ _mJm©V<br />

{Z_¾ AgVmo, Ago Ë`mÀ`m A§V~m©ø ^º$sMo ñdê$n _mJrb íbmoH$mV gm§{JVbo.<br />

`m íbmoH$mV Ë`mMm {ZË`H«$_ gm§{JVbm Amho.<br />

g_W© åhUVmV H$s Ë`mbm 7 dr ^º$s KS>Vo, åhUOo Xmñ` ^º$s<br />

KS>Vo. XodmMr godm H$aÊ`mV, Xmg hmoÊ`mV Ë`mbm ào_ dmQ>Vo. H$m`_À`m<br />

ñdê$nmMr XodmM©Zm{XH$mMr g§nyU© gmo` hmoB©b Ago _§{Xa ~m§Ymdo, nwîndm{Q>H$m<br />

bmdmì`mV, gmYH$m§Mo Aä`mgmgmR>r Amodè`m ~m§Ymì`mV, ^moOZemim<br />

Agmì`mV, O`§Ë`m, nd©o, _hmoËgd WmQ>mZo H$amdoV, ^§Jboë`m Xodmb`mMm<br />

OrUm©oÕma H$amdm, Am{U ho gd© H$aÊ`mV, VoWo nS>ob Vo hbHo$gbHo$ H$m_hr<br />

Z_« hmoD$Z H$amdo Ago Ë`mbm dmQ>Vo. {edmOr amOo g‚mZJSm>da PmS>bmoQ><br />

H$aÊ`mV AmZ§X _mZrV. OJmMm Omo _mbH$, Omo nmbH$ Ë`mMr godm H$aÊ`mV<br />

bmO H$gbr, Ago Ë`mbm dmQ>Vo. _§{XamVrb _yVu ho àË`j OmJ¥V X¡dV<br />

VoWo dmg H$aVo Aer Ë`mMr JmT> {Zð>m AgVo. n{S>b| H$m`© {VVwHo$ H$amd|Ÿ&<br />

MT>Vo dmT>V| dmT>dmdoŸ& ^OZ XodmM|Ÿ&& hr Ë`mMo {R>H$mUr hm¡g AgVo. hr<br />

Pmbr _§{XamVrb XodmMr ^º$s. na§Vw `m Xmgmbm A§V~m©ø h[aê$n {XgV<br />

Agë`m_wio Ho$di _§[XamVrb XodVoMoM Vmo Xmñ` H$arV Zmhr. Va OZVoV<br />

Agboë`m OZmX©ZmMohr Vmo Xmñ` H$aVmo. g_W© åhUVmV, ""XohmdoJir nyOm<br />

nmdoZmŸ& Xohm{dU nyOm \$mdoZmŸ& OZt OZmX©Z åhUmoZr OZmŸ& g§Vwï> H$amd|Ÿ&&''<br />

(Xm. 18-4-35) ì`mnH$ {ZamH$ma Xodmbm Xohm{edm` nyOm ñdrH$maVm `oV<br />

Zmhr Am{U ^º$mbm Xohm{dZm nyOm KS>V Zmhr, Aer pñWVr Amho. _J<br />

à{Vð>mnZm Ho$boë`m _§{XamVrb pñWa XodmMr Oa godm {Zð>oZo H$amd`mMr Va<br />

Xohê$nr XodimVrb MmbË`m ~mobË`m M¡VÝ` XodmMm A{YH$ gÝ_mZ H$am`bm<br />

ZH$mo H$m ? gH$im§Mo H$amd| nmanË`Ÿ& Amë`m§Mo H$amd| Am{VÏ`Ÿ& Eogrho<br />

OmUmdr gË`Ÿ& gmVdr ^º$sŸ&& (Xm. 4-7-25) Xmñ`^º$sMo ho Iao d_©<br />

Amho. `m YÝ`XmgmMr ^º$s Ho$di _§{XamVrb _yVunwaVr _`m©{XV ZgVo Va Vr<br />

{dœ ì`mnH$ AgVo. `mda EH$ e§H$m Aer `oB©b H$s EImXm _§{XamMm _mbH$<br />

qH$dm nwOmar darbà_mUo Xmñ` ^º$s H$ê$ eHo$b. nU Aer gmo` Zgob VoWo<br />

H$m` H$amdo ? g_W© åhUVmV, àË`j Z KS>o Var _mZgnyOm H$amdr. _ZmZo<br />

XodmMo Xmñ`Ëd nËH$ê$Z AmnU Amnë`m XodVoMo nwOmar `m ^mdZoZo darbà_mUo<br />

nyOm H$amdr. ~mø nyOoV _Z BH$S>o {VH$S>o dmdaVo, nU _mZgnyOoV Vo bJoM<br />

EH$mJ« hmoVo, d B©ídaàgmX bdH$a hmoVmo. {edm` _mZgnyOoV H$emMrM dmU<br />

ZgVo. nm{hOo Vo _ZmZo H$pënVm `oVo. ~S>moÚmMo ~mim _hmamO _mZg - nyOoV<br />

Oo AÎma bmdrV Ë`mMm gwJ§Y ~mhoa gwQ>o. Aer hr loð> nyOm Amho. Xodmbm<br />

^º$mMo ào_ nm{hOo, ~mømonMma ZH$mo. g§V åhUVmV, _mZgnyOm<br />

H$[aVm OmUŸ& EH$mJ« hmoVo _ZŸ& g§Vwï> hmoVmo Zmam`UŸ& öX`mgZr<br />

ny{OVmŸ && ({d. gmJa A. 9)<br />

hm ^º$ Xmñ`^º$s H$aVmo VerM Vmo ñ_aU^º$shr H$aVmo. hr ^º$s<br />

\$ma CnH$maH$ AgyZ Vr AI§S> hmoD$ eH$Vo. g_W© åhUVmV, ""Zm_o hmo`<br />

{MÎmewÕrŸ& Zm_o VwQ>o Xoh~wÕrŸ& Zm_o hmo` H$m`©{gÕrŸ& {ZOÜ`mgoŸ&& Zm_o<br />

ñd{hV \$mdoŸ& Zm_o {ZíM`r ÑT>mdoŸ& Zm_ñ_aUo erK«{M nmdoŸ& Xodm{YXodmoŸ&&<br />

Eogo ho am_Zm_Ÿ& na_ Jwø {dlm_ Ym_Ÿ& _§Wy{Z H$m{T>bo d_©Ÿ& eVH$moQ>rMoŸ&&''<br />

`m gmYZmV EH$m Jmoï>rMr I~aXmar ¿`mdr bmJVo. Zm_ ñ_amdoŸ&<br />

_Zr ê$n AmR>dmdoŸ&& ZmhrVa "_mi {\$aVo hmVmV d _Z {\$aVo ~mOmamV'<br />

Aer pñWVr. _J \$b H$m` nXamV nS>Uma ? na§Vw hm ^º$, EH$mJ« _ZmZoM<br />

ñ_aU^º$s H$aVmo. H$maU Oo C{MV VoM Vmo H$aVmo.<br />

`m XmoZ ^º$sgmYZm§à_mUo dUm©l_ Y_m©Mohr Vmo nmbZ H$aVmo.<br />

106 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 107


AZw{MV Ago H$moUVoM H$m`© H$arV Zmhr. C{MV VoM H$aUoMo Ë`mbm diU<br />

AgVo. H$mhr gmYH$, XodH$m`m©W© {POVmV d Zm_ñ_aUhr H$[aVmV. nU Ë`m§Mo<br />

dU©{dhrV H$_m©H$S>o bj ZgVo. AmnU Zm_ñ_aU H$[aVmo Zm ? _J AmVm Xwgao<br />

H$mhr H$V©ì` Zmhr. OmZdo, g§Ü`md§XZm{X H$aUoMr Oê$ar H$m` ? Ago Ë`m§Zm<br />

dmQ>Vo. IamoIa Zm_ñ_aUmV, Vo Zm_rer EH$ê$n qH$dm AZÝ` hmoD$Z AI§S><br />

amhmV AgVrb Va {dhrV H$_© Z Pmbo Var Mmbob. ñdê$nmer AZÝ` hmoD$Z<br />

amhUo hmM loð> Y_© hmo`. g_W© åhUVmV, ""gH$i Y_m©_Ü`o Y_©Ÿ& ñdê$nr<br />

amhUo hm ñdY_©Ÿ&&'' nU ho AI§S> AZÝ`Ëd Omon`ªV gmYV Zmhr, Vmon`ªV<br />

{MÎmewÕr H$aUmè`m ñdY_m©H$S>o Xwb©j H$ê$Z H$go Mmbob ? EImÚm amOmMm<br />

godH$ Oa Ago åhUob H$s amOogmho~ _r Amnbo Zmd KoV Amnë`mOdi gmaIm<br />

~gVmo, Va ho åhUUo amOm _mÝ` H$arb H$m` ? Vmo åhUob _mPo ñ_aU R>od<br />

nU Á`mgmR>r VwPr Zo_UyH$, Vo Vwbm {Zd¥Îm hmoB©n`ªV Ho$boM nm{hOo. Amnë`m<br />

H$m_mH$S>o Xwb©j H$ê$Z _mPo Ho$di ñ_aU H$ê$Z H$go Mmbob ? VgoM `oWohr<br />

Amho. ^JdmZ åhUVmV, g_mOñdmñÏ` d _mZdmMo {hV bjmV KoD$Z _r<br />

dU©ì`dñWm Ho$br; Vr nmiÊ`mVM _mZdmMo {hV Amho d Ë`mVM _mPm g§Vmof<br />

Amho. `V: àd¥{Îm^y©Vm§ZmŸ& ñdH$_©Um V_ä`M©Ÿ&& (Jr. 18-46) AJm<br />

O`m Oo {d{hVŸ& Vo B©ídamMo _ZmoJVŸ& åhUm¡{Z Ho${b`m {Z^«m§VŸ&<br />

gm§nS>o{M VmoŸ&& (km. 18-911)<br />

Á`mbm Oo C{MV H$_© gm§{JVbo Vo Ë`mZo H$amdo Ago B©ídamMo<br />

_ZmoJV Amho. Vo H$_© Ho$bo åhUOo d¡am½` àmá hmoD$Z {Z:g§e` B©ídaàmár<br />

hmoVo. hm ^Jd§VmMm CnXoe bjmV KoD$Z hm YÝ` ^º$ ñdê$nr AZÝ` Var<br />

hmoVmo qH$dm ñdY_m©Mo nmbZ H$ê$Z C{MV Ago dmJVmo. Omo AI§S> XodgodoV<br />

amhVmo, Omo gVV ^Jd§VmMo ñ_aU R>o{dVmo, Omo AmË_ñdê$nr AZÝ` hmoD$Z,<br />

qH$dm {d{hV H$_© H$ê$Z ñdY_©nmbZ H$[aVmo, VmoM g{ƒXmZ§X bjUm§Zr<br />

`wº$ Aem _`m©Xmnwê$fmoÎm_ am_à^yMm Xmg YÝ` hmo`.<br />

<br />

gXm ~mobÊ`mgm[aIo MmbVmhoŸ &<br />

AZoH$s¨ gXm EH$ Xodm{g nmho Ÿ&<br />

gJyUt ^Oo boe Zmhr ^«_mMm Ÿ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm©oÎm_mMm Ÿ&& 49Ÿ&&<br />

hm YÝ`Xmg g_mOmV MmbVmo H$gm, ~ombVmo H$gm `mMm ì`dhma H$gm<br />

AgVmo ho `m ûcmoH$mV g_W© gm§JVmV.<br />

gXm ~mobÊ`mgm[aIo MmbVmho, `m JwUm~Ôb g_WmªZr Xmg~moYmV d<br />

AÝ` {R>H$mUr nwîH$i gm§{JVbo Amho. hm JwU Ogm na_mWm©bm VgmM Vmo<br />

g_mOñdmñÏ`mbmhr Cn`wº$ Amho, CnH$maH$ Amho. g_mOmV V§Q>o, ~IoS>o,<br />

AñdmñÏ` H$m CËnÞ hmoVo ? `mMo CÎma Ago Amho H$s _mUgo Ogo ~mobVmV Vgo<br />

dmJV ZmhrV. Vr Oa ~mobë`mà_mUo dmJy bmJbr Va nwîH$i ì`dhma gwairV<br />

MmbVrb. XoemV gä`Vm Zm§Xob d {XdmUr H$Moè`m§Mo H$m_ nwîH$i H$_r hmoB©b.<br />

Omo ~mobë`mà_mUo dmJV Zmhr Ë`mbm Wmno~mO, ImoQ>m Ago ì`dhmamV åhUVmV.<br />

na_mWm©V Va ~mobÊ`mgmaIo \$ma H$mhr ZmhrM. "JwamoñVw _m¡Z§<br />

ì`m»`mZ§' Ago Amho. Amdí`H$Vm Oa H$emMr Agob Va Vr H¥$VrMr,<br />

gmYZm§Mr. nwîH$i VÎdkmZ ~mobbo, nU Vo H¥$VrZo Oa AZw^dmbm `oV Zgob,<br />

OrdZmV CVaV Zgob, Va nXamV H$m` nS>Uma ? H$mhr Zmhr. eyÝ`.<br />

~mobo ~«÷kmZŸ& n[a Vmo H$moaS>m nmfmUŸ& {Za{Zamù`m nŠdmÝZm§Mo {H$Vrhr<br />

JmoS> dU©Z Ho$bo. nU Oa Vr V`ma H$ê$Z Ë`m§Mr Md KoUoMo H$m`© Ho$bo<br />

Zmhr, Va V¥ár, g_mYmZ H$go ìhmdo ? ~mobmMrM H$T>r ~mobmMm{M ^mVŸ&<br />

goD${Z`m V¥á H$moU PmbmŸ&& Iao nmhVm AmYr H¥$Vr d _J ^mfm Ago<br />

nm{hOo. WmoS>o kmZ H$_r Agbo Var Mmbob nU _Zwî`mZo gmYZmV Agmdo.<br />

AemZoM {MÎmewÕrÛmam kmZ C_Q>Vo, g_mYmZ hmoVo d eãXmbm _hÎd `oVo.<br />

O¡g| ~mobUo ~mobmd|Ÿ&& V¡g|{M MmbU| Mmbmd|Ÿ& _J _h§Vbrim ñd^md|Ÿ&<br />

Am§Jr ~mUoŸ&& (Xm. 12-9-23) nU OJmVrb H$ma^ma `mMo{dê$Õ Mmby<br />

AgVmo. bmoH$ {ZarjH$ g_W© åhUVmV, ""gm§Jmo{M OmUVr gd©oŸ& H$Vm©<br />

H$moUr Ago{MZmŸ& OmUVo ZoUVo gm§JmoŸ& ñd^mdmo bmJbm OZrŸ&& H$a§Q>o<br />

{_imbo gd©oŸ& Omo Vmo ~wÕrM gm§JVmoŸ& gm§Jmdo Vo AmnUmbmŸ& AmnU<br />

H$[aVm ~aoŸ&&'' _§Ìr, nwT>mar, Xoe^º$ ~mobVmV nwîH$i, nU Xoe{hV H$moUrM<br />

H$arV Zmhr. àdMZo, {Zê$nUo YS>mŠ`mZo MmbVmV, nU H¥$VrZo OrdZmV<br />

na_mW© CVabm Ago \$ma WmoS>o. åhUyZ g_W© åhUVmV, ""~mobmo{Z`m _wIo<br />

V¡gr {H«$`m H$arŸ& YÝ` Vmo g§gmar ~«÷kmZrŸ&&'' àmn§{MH$ Agmo d<br />

na_mWu Agmo Or ~mobo V¡gm Mmbo Vmo YÝ` hmo`. VwH$mam_ åhUVmV<br />

""~mobo V¡gm Mmbo Ë`mMr d§Xmdr nmD$boŸ&'' Ho$di empãXH$ ~S>~S>rbm<br />

na_mWm©V _hÎd Zmhr. Vo g‚mZm§Zm _mÝ`hr Zmhr. ~«÷kmZr ^bm dV©UyHo$<br />

108 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 109


nmerŸ& H$moaS>çm eãXmgr H$moU nwgoŸ&& åhUyZ g_W© åhUVmV, ""gXm<br />

~mobÊ`mgmaIo MmbVmhoŸ&&''<br />

Xwgè`m MaUmV, qnS> d ~«÷m§S> hm Ë`m EH$m na_mËå`mMmM {dñVma<br />

Amho. øm AWu Ë`m§Zr AZoH$r gXm EH$ Xodm{g nmho hm MaU KmVbm Amho.<br />

{d{dY ê$nmZo ZQ>boë`m `m g¥ï>rV àË`oH$ dñVyV Ë`mbm AmË_mam_ {XgVmo. _J<br />

~mobUo EH$, MmbUo ^bVoM Ago R>odyZ \$gdm`Mo H$moUmbm ? Vgo H$aUo åhUOo<br />

AmnUM ñdV:g \$g{dë`mgmaIo hmo`. ~mobÊ`mgmaIo Z MmbUmè`m§Mo _ZmV<br />

Û¡V AgVo. _r Vy nU AgVo, B©fUm AgVo. hm YÝ` Xmg, AZw^dr kmZr<br />

Agë`m_wio, B©ída d {díd `mg§~§Yr Ë`mMm R>m_ {ZíM` AgVmo. Xod gXmo{XV<br />

g§MbmŸ& bmoH$s¨ ~hþ{dY Ho$bmŸ& na§Vw ~hþ{dY PmbmŸ& h| Vm| KS>oZmŸ&& (Xm. 9-<br />

3-31) Vmo `oH$bm{M gH$im§ KQ>tŸ& H$ar {^Þ{^Þ amhmQ>rŸ& gH$i g¥ï>rMr<br />

Jmoï>rŸ& {H$Vr åhUmoZr gm§JmdrŸ&& (Xm. 11-8-4) BVwHo$ R>m§B© nwadbmŸ& AZoH$s¨<br />

`oH${M dV©bmŸ&& (Xm. 11-8-21) Ë`m EH$m XodmÀ`m A{Yð>mZmda gd© OJV<br />

MmbVo, nU Vmo ñdV: gdm©hÿZ A{báM. Ed§ OJXre Vmo doJimŸ& OJ {Z_m©U<br />

Ë`mMr H$imŸ& Vmo gdmª_Ü`o nar {ZamimŸ& AgmoZ gduŸ&& (Xm. 8-1-41)<br />

`mà_mUo Xod hm ì`mnH$, {ZJ©wU, {ZamH$ma, A{bá Amho, Ago kmZ<br />

AgyZhr {ZJ©wU ~«÷m doJioŸ& AdKo ^«_ê$nŸ&& _r Vy§ hm ^«_Ÿ& CnmgZm hmhr<br />

^«_Ÿ& B©ída^md hmhr ^«_Ÿ& {ZíM`|grŸ&& (Xm. 10-6-11) ho OmUyZhr eara<br />

Amho Vmoda gJwU gmH$ma XodmMo ^OZ Vmo H$aVmo. {ZJ©wUmMo kmZ Am{U gJwUmMo<br />

^OZ, Ü`mZ hm Ë`mMm ~mUm AgVmo. 100 Z§~ar gmoZo Amho Ago kmZ Pmë`mda<br />

Vo Xm{JÝ`mMo ê$nmV dmnabo åhUyZ {~KS>bo H$moR>o ? Ë`m Xm{JÝ`mbm gwdmg<br />

Agob Va XwYmV gmIa. Ë`mà_mUo {ZJ©wUM _m`oMm Aml` H$ê$Z gJwU ~Zbo<br />

d Ë`mbm AmH$mamMm dmg bmJbm Va {~KS>bo H$moR>o ? VÎdmbm Var ~mY H$moR>o<br />

`oVmo ? gmoÝ`mMr bJS> Jù`mV ~m§YUonojm Ë`mMm Xm{JZmM emo^m Am{UV Zmhr<br />

H$m ? gwI XoV Zmhr H$m ? åhUyZ {Z:g§Xohd¥ÎmrZo ^«_a{hV Ago `m XmgmMo gJwU<br />

^OZ Mmby AgVo. H$maU {ZJ©wU VoM gJwUmV CVabo Amho, `mMr Ë`mbm ImÌr<br />

AgVo. H$moUË`mhr ê$nmV AmË_nyOmM hmoVo, hm AZw^d Agë`mda ^«_mbm<br />

OmJm H$moR>o ?<br />

doXmV na_mË_ñdê$nmMm C^`ê$nmZo {ZX©oe Amho. Ûodmd ~«÷Umoê$no<br />

_yVªM A_yVªMŸ&& (~«÷. C. 3) EH$ _yV© ñdê$n d EH$ A_yV© ñdê$n, åhUyZM<br />

gmH$ma d {ZamH$ma, gJwU d {ZJ©wU, Aer ~«÷mMr XmoZ ê$no AmhoV. åhUyZM<br />

lrH¥$îUm§Zr gJwUmonmgH$ d {ZJ©wUmonmgH$ Ago XmoZ àH$ma gm§{JVbo. kmZoída<br />

_mD$br åhUVo, ""VwO gJwU åhUy H$s {ZJw©U aoŸ& gJwU {ZJw©U EH$ JmoqdXw<br />

aoŸ&&'' ^. JrVoVrb Mm¡Ï`m AÜ`m`mVrb 6 dm ûcmoH$ - AOmo@{n gÞì``mË_m<br />

^yVmZm{_ídamo@{n gZ²Ÿ&& `m ûcmoH$mdarb ^mî`mV kmZoída åhUVmV, - ""V¡gm<br />

A_yV©{M _r {H$arQ>rŸ& nar àH¥$Vr O¢ A{Yð>rŸ& V¢ gmH$manUo ZQ>| ZQ>tŸ&<br />

H$m`m©bmJtŸ&&'' (km. 4-48)<br />

na_mË_m gmH$ma Pmbm Var Ë`mMo {ZamH$m[aËd ~m{YV hmoV Zmhr. ZmW<br />

åhUVmV, ""{ZJ©wUmn[ag gJyU Ý`yZŸ& åhUo Vmo Ho$di _yI© OmUŸ&& VwH$mam_<br />

åhUVmV, Aì`º$ ho AmH$maboŸ& ê$nm Ambo JwUd§VŸ&&''<br />

doX d g§V `m§Moda JmT> {Zð>m Agbo_wio d Ë`m§Zr à{Vnm{Xboë`m Aem<br />

na_mË_ñdê$nmMm AZw^d Agë`m_wio ^«_{Zamg hmoD$Z "gJwUr ^Oo boe Zmhr<br />

^«_mMm' øm g_W© Cº$sà_mUo Vmo AgVmo. _J ~mobÊ`mgmaIm MmbUmam. gd©Ì<br />

AmË_Xe©Z KoUmam, {ZJ©wU kmZ AgyZ gJwUr ^OZ amIUmam g{ƒXmZ§Xñdê$n<br />

am_^º$ YÝ` Zmhr H$m` ?<br />

<br />

Zgo A§Vat H$m_H$mar {dH$marŸ&<br />

CXmgrZ Omo Vmngr ~«÷MmarŸ&<br />

{Zdmbm _Zt boe Zmht V_mMmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm©oÎm_mMmŸ&& 50Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV `m YÝ` XmgmMm bmoH$ì`dhma d OJmH$S>o<br />

nmhÊ`mMr Ñï>r `mMo dU©Z Ho$bo. `m ûcmoH$mV Ë`mÀ`m A§Va§JmMo dU©Z Amho.<br />

Ë`mMo A§V:H$aUmV H$m_ qH$dm Ë`mnmgyZ CËnÞ hmoUmao {dH$ma ZgVmV.<br />

A§V:H$aUmVrb amJm{X _{bZ {dH$mam§Mo _yi åhUOo H$m_. H$m_ åhUOo<br />

{df`m{^bmf, {df`dmgZm, BÀN>m ZgVmhr ~bmËH$mamZo Ah§H$mamMm Aml`<br />

H$ê$Z {df` ^moJ{dUmam d nmnmg àd¥Îm H$aUmam Vmo hm H$m_. Ë`mMoM nm`r<br />

d¡am½`, ^º$s, lÕm BË`m{X na_mWm©bm nmofH$ Aem gmpÎdH$ d¥ÎmrMm èhmg<br />

hmoVmo. åhUyZ kmZmo~m§Zr kmZ{ZYrMo ^wO§JŸ& ^OZ _mJuMo _m§JŸ&&<br />

Ago - ^`mZH$ dU©Z Ho$bo Amho. na§Vw Agm hm O~aXñV H$m_hr `m XmgmMo<br />

{MÎmmV {dH$ma CËnÞ H$ê$ eH$V Zmhr, H$maU Á`m {MÎmmV {dH$ma d¥Îmr<br />

110 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 111


ZmXm§d`mÀ`m VoM _wir ñdê$nmH$ma Pmbobo AgVo. ñdê$nt ^aVm§ H$ënZmŸ& VoW|<br />

H¢$Mt Caob H$m_ZmŸ& åhUmo{Z`m§ gmYwOZmŸ& H$m_{M ZmhtŸ&& (Xm. 8-9-24)<br />

eara ajUmW© Amdí`H$ Ago Oo H$mhr Amhmam{X {df` àmaãYmZwgma<br />

nwT>o `oVrb, Ë`m~Ôbhr Ë`mbm gwIXw:I ZgVo. ho _bm Agmdo, ho Zgmdo,<br />

Agm Ë`mMm AmJ«h ZgVmo. H$maU AmnU earamnmgyZ doJio Amhmo hr<br />

Ë`mbm OmUrd AgVo. åhUyZM Vmo CXmgrZ åhUOoM {Zê$nm{YH$ pñWVrV,<br />

JwUmVrV Agm gmjrnUo dmdaVmo. CXmgrZdXmgrZmo JwU¡`m©o Z {dMmë`VoŸ&<br />

JwUm dV©ÝVo BË`od `mo@d{Vð>{V Zo“Vo Ÿ&& (^. Jr. 14-23) CXmgrZ øm<br />

eãXmMo AW© XmoZ. CXmg d {Zê$Ëgmhr. CXmgrZ ho d¥Îmr H$moR>o Z bmJoŸ&&<br />

`oWo CXmgrZ åhUOo Xrnmà_mUo VQ>ñW, {Zê$nm{YH$ hm AWªM `mo½`. CXmgrZ<br />

d¥Îmr H$moR>o Jw§S>mioZmŸ& CnmYr OS>oZm ~mhçËH$marŸ&& gwIXw:I AdñWma{hV<br />

pñWVr, eara d B§{Ð`o `m§À`m AmH$mamZo n[aUV Pmbobo JwU {df`mH$ma<br />

JwUmV àd¥Îm hmoVmV, IoiVmV. Hy$Q>ñW AmË_m àd¥Îm hmoV Zmhr Ago g_OyZ<br />

AmË_ñdê$nmV a_Umam Agm hm CXmgrZ AgVmo. pñW{V ~mUVm§ ñdê$nmMrŸ&<br />

qMVm gmo{S>br XohmMrŸ& `mH$maU| hmoUmamMrŸ& qMVm ZgoŸ&& (Xm. 8-9-<br />

49) Agm hm Xoh^moJm~Ôb CXmgrZ Agbm Var Amier ZgVmo. Xoh `mo½`<br />

H$m`m©W©M {POdVmo. Vmo Vmngr AgVmo. CnmgVmnmg, erVmoîU ghZ H$aUo<br />

BË`m{XH$m§Zm Vn åhUVmV. nU Ho$di eara Šboe åhUOo Vn Zìho. Iao Vn<br />

åhUOo ldU, _ZZ, Aä`mg BË`m{XH$m§Zr ~«÷àmárgmR>r PJS>V amhUo,<br />

AmË_àmárgmR>r eara, B§{Ð`o, àmU {POdUo, hoM Iao Vn. V¡gm ñdê$nm{M`m<br />

àgam - Ÿ& bmJm| àmU|{Ð`earam§Ÿ& AmQ>Ur H$aU| O|dramŸ& V|{M VnŸ&&<br />

(km. 16-108)<br />

hm Xmg Ogm Vmngr Vgm Vmo Z¡{ð>H$ ~«÷Mmar AgVmo. ì`dhmamV<br />

H$m` qH$dm na_mWm©V H$m`, ~«÷M`©d«VnmbZ ho gmYogwYo d«V Zmhr. Vo H$ï>mMo<br />

VgoM à^mdr Ago loð> d«V Amho. H$ï>mMo H$m ? H$maU Ë`mV ~aoM {Z~ªY<br />

AmhoV. Ë`mZo nmXÌmUo dmnamd`mMr ZmhrV. eŠ` Vmo W§S> nmÊ`mZo ñZmZ<br />

H$amd`mMo, H$m_moÔrnH$ Amhma d {dhma hm Ë`mbm dÁ`©. Ho$g dmT>dmd`mMo,<br />

N>mZ N>moH$sbm \$mQ>m, {ñÌ`m§er H$moUË`mhr àH$mao g§nH©$ Q>mim`Mm, {ñÌ`m§Mo<br />

{R>H$mUr EH$ _mV¥^mdM R>odm`Mm, Jwê$OZm§Mo AmkoV amhmd`mMo. OÝ_Vo{Z<br />

àg§JoŸ& ñÌrXoh {edU| Am§JoŸ& VoWy{Z OÝ_ AmKd|Ÿ& gmo§{di| H$sOoŸ&&<br />

(km. 17-211) \$º$ OÝ_mMo doir ñÌrXohmbm ñne©. `m gd© Jmoï>r<br />

h„rMo ahmQ>rMo Ñï>rZo A{VH$ï>_`M ZmhrV H$m` ? nU gdm©oËH¥$ï> \$b hdo<br />

Agob Va A{VH$ï> Ho$boM nm{hOoV. MUo Imdo bmoI§S>mMoŸ& Var ~«÷nXr<br />

ZmMoŸ& `m d«VmMo \$bhr VgoM gdm©oËH¥$ï> Amho. H$maU EH$ ~«÷M`©d«V -<br />

nmbZ Pmbo Va na_mWm©bm nmofH$ Aem ñdpñV, lÕm, _oYm, ~b,<br />

Am`wamamo½` BË`m{X àmá hmoD$Z _Zwî` VoOñdr ~ZVmo. aoVmoYmoaU hoM OrdZ<br />

hmo`. EH$ doiMo dr`© nVZ åhUOo EH$ eoa aº$mMm Zme. aoVmMm EH$ W|~<br />

åhUOo aº$mMo Mmirg W|~ hmoV. ñÌrZo 16 df©on`ªV d nwê$fmZo 25 df©on`ªV<br />

ho d«V nmbZ Ho$bo Va gd© earaYmVy nwï> hmoVmV. e_rH$ F$frnwÌ n[a{jVr<br />

amOmg "Vy gmV {Xdgm§V gmn MmdyZ _aerb' Agm emn XoVmV H$m` d<br />

Vmo Iam hmoVmo H$m` ? hm gmam A_moKdr`m©Mm à^md Amho. Aem øm<br />

A§V~m©ø ewÕ Agboë`m XmgmÀ`m _ZmV V_mMm boehr CaV Zmhr.<br />

V_ åhUOo AkmZ. V_ñËdkmZO§ {d{Õ _mohZ§ gd©Xo{hZm_²Ÿ& (^. Jr.<br />

14-8) gd© Xohm§Zm _moh nmS>Umam, A{ddoH$s H$aUmam hm V_moJwU AkmZmnmgyZ<br />

CËnÞ hmoVmo. kmZ_md¥Ë` Vw V_: à_mXo g§O`Ë`wVŸ&& hmM kmZmbm, {ddoH$mbm<br />

AmÀN>mXyZ à_mXmV Amgº$ H$aVmo. AkmZmnmgyZ CËnÞ hmoUmè`m øm V_moJwUmMm<br />

`m YÝ` XmgmMo {R>H$mUr boehr CaV Zmhr. H$maU Vmo ewÕ, gÎdJwUg§nÞ Pmë`m_wio<br />

Ë`mbm AZw^dmMo àË`j kmZ Pmbobo AgVo. Ë`m_wio Vmo {Z:g§Xoh Pmbobm AgVmo.<br />

g_mYmZmV AgVmo. g§e`a{hV kmZŸ& V|{M gmYyM| bjUŸ& {gÕmA§Jr g§e`<br />

hrZŸ& bmJob H¢$MmŸ&& (Xm. 5-10-13)<br />

`mà_mUo {Z[aÀN>, {Z{d©H$mar, CXmgrZ, Vmngr, ~«÷Mmar, kmZr,<br />

g_mYmZr Agm Omo g{ƒXmZ§X lram_mMm Xmg hm YÝ` Zìho H$m` ? g_WmªMo<br />

ñ_aU Ho$ë`mg `m gd© JwUm§Mo Xe©Z AmnUmg ImgM KS>ob.<br />

<br />

_X| _Ëga| gm§{S>br ñdmW©~w{ÕŸ&<br />

àn§MrH$ Zmht O`mV| Cnm{YŸ&<br />

gXm ~mobUo Z_« dmMm gwdmMmŸ&<br />

OJr YÝ` Vmo Xmg gdm©oÎm_mMmŸ&&51Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV `m XmgmMo {R>H$mUr dmgZm§Mo {dH$ma ZgVmV d<br />

AkmZmMm boehr Zgë`m_wio Vmo g_mYmZ pñWVr V dmdaVmo Ago gm§{JVbo.<br />

112 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 113


øm ûcmoH$mV Ë`m XmgmMo AmUIr JwU dU©Z Ho$bo AmhoV.<br />

_X åhUOo VmR>m, K_|S>. H$moUmbm Vmê$Ê`_X AgVmo. H$moUmbm gm¢X`m©Mm<br />

Va H$moUmbm ñÌrMm, H$moUmbm {dÚoMm Va H$moUmbm ~bmMm _X AgVmo. g§nÎmrÀ`m<br />

Vmoè`mV _r H$m§hrhr H$arZ øm ^mdZobm _X åhUVmV.<br />

_Ëga åhUOo Xwgè`mMm CËH$f© ghZ Z hmoUo. nU øm XmoÝhr {dH$mam§nmgyZ<br />

hm Xmg _wº$ AgVmo. Amnwcm AmnU ñdmZ§XŸ& H$moUmdar H$amdm _XŸ&& VgoM<br />

gmYy ñdê$n {Z{d©H$maŸ& VoWo| H$¢Mm {VañH$maŸ& Amnwcm AmnU _ËgaŸ& H$moUmdar<br />

H$amdmŸ&& (Xm. 8-9-28-29)<br />

Ë`mMo {R>H$mUr AkmZmM boehr Zgë`m_wio Vmo AÛ¡V ~moYmV Zm§XVmo.<br />

gd©M AmË_dV² nmhUmam Agm hm loð> `moJr AgVmo. AmËå`m¡nå`oZ gd©Ì g_§<br />

ní`{V `mo@Ow©ZŸ&& (^. Jr. 6 - 32) Agm hm AgVmo. _J Ë`mMo {R>H$mUr _X_Ëga<br />

H$go AgVrc ? gd© AmncoM ñdê$n. _J _X_Ëga H$moUmer H$am`Mm ? gmYw<br />

dñVw AZm`mg|Ÿ& `mH$maU| _Ëga ZgoŸ& _X_ËgamM| {ng|Ÿ& gmYwgr ZmhrŸ&&<br />

(Xm. 8-9-30) H$moÊ`m{h OrdmMm Z KS>mo _Ëga d_© gd}œa nyOZmMoŸ&&<br />

`mMà_mUo Ë`mcm ñdmW©~wÕr qH$dm cmo^ AgV Zmhr. AmnU åhUOo H$moUr {Zamio<br />

ZgyZ gd© AmnUM Agm Ë`mMm ~«÷^md Agë`m_wio Amem Y[aVm§ na_mWm©MrŸ&<br />

Xwamem VwQ>cr ñdmWm©MrŸ& åhUmoZ Z¡amí`Vm gmYyMrŸ& dmoiIUŸ&& (Xm. 8-9-<br />

46)<br />

Ë`mMà_mUo Ë`mcm àmn§{MH$ CnmYrhr ZgVo. g§gma d àn§M ho XmoÝhr<br />

eãX AmnU EH$mM AWm©Zo dmnaVmo. ~m`H$mnmoao, KaXma, eoVrdmS>r BË`m{XH$mVrc<br />

ì`dhma åhUOo àn§M qH$dm g§gma Ago AmnU g_OVmo. nU Ë`mMo ñnï> AW© WmoS>o<br />

doJi| AmhoV. g§gma åhUOo OÝ_ _aUmMm àdmh d Vmo Á`mcm gË`ËdmZo ^mgVmoo<br />

Vmo Ord Ago kmZmo~m§Mo åhUUo Amho. CnOUo {Z_UoŸ& ho gmM{M Oo H$m _mZUoŸ&<br />

V`m Ord cmoHy$ _r åhUoŸ& g§gmê$hZŸ&&<br />

àn§M åhUOo {dMmamZ| AgË` R>aUmar Xohg¥îQ>çm{X {dñVmamMr Cnm{Y.<br />

EHo$ {R>H$mUr Agcoco YmÝ` d H$m|S>m nmIS>co åhUOo YmÝ` amhVo d H$m|S>m -<br />

{Zê$n`moJr ^yg CSy>Z OmVmo. V¡g| {dMm[aVm§ {Zagc|Ÿ& Vo§ àn§Mw ghO| gm§S>dc|Ÿ&<br />

_J VÎdVm VÎd Cac|Ÿ& km{Z`m§grŸ&& (km. 2 - 131)<br />

Amncr H$¡dë`mdñWm gmoSy>Z OmJ¥Vr, ñdßZ, gwfwár, cm¡{H$H$<br />

ì`dhma, BË`m{XH$mV nS>mdo cmJUo hm Ho$di AmËå`mMm {dñVma qH$dm<br />

CnmYrM hmo`. nU gmYycm {ZË`m{ZË` {ddoH$mZo gd© Ñí` A{ZË` Amho.<br />

AmnU øm gd© {dñVmamnmgyZ A{cá Amhmo `mMm AZw^d Agë`m_wio,<br />

àn§MmH$S>o Vmo AmpñVŠ` ~wÕrZo nmhV Zmhr. {Zê$nm{YH$nUo dmdaV _mÌ<br />

AgVmo. åhUmo{Z A{ZË`mMm§ R>m`tŸ& V`m AmpñVŠ`~w{Õ ZmhtŸ& {ZîH$f© XmohthrŸ&<br />

Xo{Icm AgoŸ&& (km. 2 - 132)<br />

g_W© åhUVmV, ""O|U| Ñí` Ho$c| {dg§MŸ& V`mg H$¡Mm hmo àn§MŸ&<br />

`m H$maU| {Z:àn§MŸ& gmYw OmUmdmŸ&&'' (Xm. 8-9-32) `mgmR>r øm<br />

ûcmoH$mV g_W© åhUVmV, ""àn§MrH$ Zmht O`mVo Cnm{Y'' nwT>rc MaUmV<br />

Ë`mMr dmJUyH$ dU©Z Ho$cr Amho. OJmV Ë`mMo MmcUo, ~mocUo Z_«nUmMo d JmoS><br />

AgoM AgVo. Amnë`m ~mocÊ`mZo Ë`m {dœ§^amcm T>H$m cmJy Z`o, Ë`mcm gwIM<br />

ìhmdo, Ë`mMr dmL²>_` nyOm ìhmdr, åhUyZ hm Xmg _Ywa ^mfUM H$aVmo. Ë`mÀ`m<br />

^mfo{df`t g_W© åhUVmV, ""_¥XnUo O¡g| JJZŸ& V¡g| gmYyMo cúmUŸ& `mH$maU|<br />

gmYydMZŸ& H${R>U ZmhtŸ&'' (Xm. 8-9-47)<br />

hm ñdV:M gwIê$n Agë`m_wi| "AdKo{M gwIr Agmdo' Aer Ë`mMr<br />

dmgZm AgVo. Xwgè`mZo ~ao ~mocco åhUOo Amnë`mcm gwI hmoVo, Ë`mMm AZw^d<br />

haKS>r `oVmo. _J Amnë`mà_mUoM gd© OJ Aer Ë`mMr ~wÕr AgVo. ~a| ~mocVm§<br />

gwI dmQ>V|Ÿ& h| Vm| àË`úm H$iV|Ÿ& AmË_dV namd| VoŸ& _mZrV Omd|Ÿ&& (Xm.<br />

12-10-22) JmoS> dmUrZo cmoH$ Amncogo hmoVmV, eãX _mZVmV, Ë`m_wio cmoH$g§J«h<br />

hmoVmo. no[ac| Vo CJdV|Ÿ& ~mocÊ`mgm[aI| CÎma `oV|Ÿ&& (Xm. 12-10-26) hm<br />

OJmVrc Ý`m` Amho. åhUyZ g_W© åhUVmV, "àm{U_mÌmg _oidyZ ¿`mdoŸ& ~è`m<br />

eãXoŸ&&' JmoS> Z_« ^mfm OJmcm de H$aVo. VwH$mam_ åhUVmV, ""Z_« Omcm ^yVmŸ&<br />

VoUo H$m|{S>co AZ§VmŸ& VwH$m åhUo nmUrŸ& nmVinUo VimIUrŸ&&'' nmUr Zoh_r<br />

_D$nUmZo Imcr dmhVo d O{_ZrV KwgVo. Ë`mà_mUo JmoS> ^mfm - Z_« ^mfm,<br />

cmoH$m§Mo A§V:H$aUmV KwgVo d OZVm OZmX©Zmcm de H$[aVo.<br />

_J cmo^, _X_Ëgam{X Amgward¥Îmr Á`mZo {PS>H$m[aë`m, àn§MmV<br />

amhÿZ Á`mcm A{cáVm ~mUcr, Amnë`m Z_« dmUrZo OZVm OZmX©Zmcm<br />

Á`mZo de Ho$co Agm {dîUw_` OJ nmhUmam g{ƒXmZ§X am_à^yMm hm<br />

d¡îUdXmg YÝ` Zìho H$m` ?<br />

<br />

H«$_r doi Omo VÎd{M§VmZwdmXoŸ&<br />

Z qcno H$Xm X§^dmX| {ddmX|Ÿ&<br />

H$ar gyIg§dmX Omo D$J_mMmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm}Îm_mMmŸ&&52Ÿ&&<br />

114 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 115


`m ûcmoH$mV YÝ` XmgmMr AmUIr H$mhr cúmUo gm§{JVcr AmhoV. hm<br />

Xmg Amncm doi VÎd qMVZmV KmcdVmo, gma H$m`, Agma H$m`, `mMo Vmo qMVZ<br />

H$aVmo. ~«÷ ho EH$M gË` H$go Amho d Ë`mnmgyZ AÞm{XH$moe H$go {^Þ AmhoV<br />

`mMm {Zü` H$aVmo.<br />

OJmV àVrV hmoUmè`m {d{dY àH$maÀ`m dñVy nmhÿZ `m gdmªMo _yi H$m`<br />

Agmdo, `mMm {dMma AZoH$ F${f_wZtZr Ho$cm Amho, nU `m VÎdm~Ôc ZmZm _Vo<br />

H$m ? H$moU åhUVmo nmM VÎdo Va H$moUmÀ`m _Vo VrZM VÎdo. Xwgam åhUVmo gmV<br />

VÎdo AmhoV. Ago [^Þ {^Þ {dMma H$m ? `mMo CÎma kmZmo~m§Zr h[anmR>mV {Xco<br />

Amho. gmV nmM VrZ XeH$mMm _oimŸ& EH$ VÎd H$im Xmdr harŸ&& har ho EH$M<br />

VÎd Iao nU Cnm{Y`moJo qH$dm ^«_m_wio Ë`m EH$mM VÎdmda AZoH$ VÎdm§Mm ^mg<br />

hmoVmo. EH$M Xmoar nU ^«_m_wio H$moUr gmn åhUVmo, H$moUr _wir åhUVmo, H$moUmcm<br />

^oJ Amho Agm ^mg hmoVmo. VgoM EH$mM M¡VÝ`mcm {OVŠ`m CnmYr cmdmì`m,<br />

{VVŠ`m à_mUmV VÎdg§»`oV dmT> hmoVo. àH¥${V d nwê$f Aer XmoZM VÎdo H$moUr<br />

_mZVmV. JwUmMo CnmYrZo H$moUr VrZ _mZVmV. n§M^yVm§Mo CnmYr_wio H$moUr nmM<br />

_mZVmV. earamMm {dMma Ho$cm Va 25 VÎdm§Mr g§»`m hmoVo. Vo{d AmË_VÎd<br />

EH${M OmUŸ& A{dH$mar {ZO {ZJw©UŸ& VoWo ZmZm VÎdm§Mo ì`m»`mZŸ& ~mocVr<br />

~«m÷U _m`m`moJoŸ&& VÎdo H$moUr {H$Vrhr _mZmoV Vr gd© H$m`©ê$n AmhoV, Am{U<br />

doXmÝV {gÕmÝV Agm Amho H$s Oo Oo H$m`© Vo {_Ï`m d Oo {_Ï`m Vo gË`<br />

A{Yð>mZmdmMyZ ñdV§Ì amhÿ eH$V Zmhr. VwH$mam_ åhUVmV, ""EH$ {dÇ>c{M IamŸ&<br />

`oa Vmo ngmam dmCJm{MŸ&&'' gË` A{Yð>mZ EH$ harM Amho. EH$m harê$nmV gd©<br />

VÎdm§Mr àVr{V `oVo. `mà_mUo ñdV: VÎd{dMma H$ê$Z Vo Vmo OZmcm gm§JVmo.<br />

H$moUr `m MaUmMm AW© VÎd_{g _hmdmŠ`mMm ñdV: {dMma H$ê$Z Ë`mMm CnXoe<br />

Vmo OZmcm H$aVmo Agmhr H$aVmV. gmam§e, Vmo doi \w$H$Q> KmcdrV Zmhr. Ë`mcm<br />

H$mhr H«$_ AgVmo. nwT>| ^moOZ Om{c`m§darŸ& H$mht dmMr MMm© H$arŸ& `oH$m§Vr<br />

OmCZ {ddarŸ& ZmZm J«§WŸ&& (Xm. 11-3-22)<br />

Ë`mMm hm VÎd{ddoH$ cmoH$mV Ah§_Ý`VoZo {_a{dÊ`mgmR>r qH$dm<br />

dmX{ddmX H$aUogmR>r ZgVmo. AmnU \$ma _moR>o Aer Or ~wÕr hr Ah§_Ý`Vm.<br />

Vmo _moR>onUm MìhmQ>çmda _m§S>Uo hm X§^ hmo`. ñdê$n gmúmmËH$mam_wio§ `m<br />

Xmgmcm A{^_mZhr ZgVmo d X§^hr ZgVmo. AmnUM gd© _J _moR>onUm<br />

H$moUr H$moUmnwT>o {_adm`Mm ? gmYy ñdê$n ñd`§^Ÿ& VoWo§ H$¡Mm Agoc<br />

X§^Ÿ& OoWo§ Û¡VmMm Ama§^Ÿ& OmcmM ZmhtŸ&& (Xm. 8-9-31) åhUyZ Ë`mMo {R>H$mUr<br />

X§^mMm dmX{ddmX ZgVmo.<br />

^º$s_mJm©V dmX{ddmX ho {d¿Z hmo`, Ë`mMr Ë`mcm OmUrd AgVo.<br />

åhUyZ Vmo Ë`mnmgyZ Xya AgVmo. ZmaX ^º$sgyÌmV åhUVmV, ""dmXmo Zmdc§ã`:Ÿ&<br />

~mhþë`mdH$memX{Z`VËdmƒŸ&&'' åhUyZ dmX Ho$ìhmhr Kmcy Z`o. H$maU XmoÝhr<br />

~mOy§Zr ~mocÊ`mcm OmJm AgVo. _moH$mQ>nUm AgVmo. {ZH$mc cmJcm Var dmX<br />

nwÝhm KmVcm OmVmoM. eãXmZo eãX dmT>Vmo, VÎd ~mOycmM amhVo. Ya~§Y Z<br />

am{hë`m_wio eodQ> d¡amV hmoVmo. VÎd~moY amhVmo ~mOycm d ' dmXo dmXo dY©Vo<br />

d¡adpÝh:' hm AZw^d `oVmo. C^` númr A{^_mZ CR>Vmo d Ë`mMo n`m©dgmZ CImù`m<br />

nmImù`mV, __©^oXH$ eãXmV hmoD$Z H$Qw>Vm CËnÞ hmoVo.<br />

ñdg§doÚ qH$dm AZw^dê$n dñVy dmX{ddmXmZo H$er {gÕ ìhmdr ?<br />

_mVoÀ`m ào_mMo ñdê$n H$em àH$maMo AgVo ho dmX{ddmXmZo {gÕ hmoÊ`mOmoJo Zmhr.<br />

`mgmR>r AmB©M Pmco nm{hOo. åhUyZ hm Xmg dmX{ddmXmV nS>V Zmhr.<br />

ñdê$nmZw^dm_wio Vmo H$moUmer H$m` åhUyZ dmX Kmcrc. ñdmZ§XmMr Md Á`mcm<br />

_mhrV Amho Vmo Xwgam H$m` åhUVmo `mMr Mm¡H$er H$aoc H$emcm ? Amncm<br />

AmnU ñdmZ§XŸ& H$moUmdar H$amdm _XŸ& `m H$maUo dmXdodmXŸ& VwQ>moZ JocmŸ&&<br />

(Xm. 8-9-28) nU hm dmX{ddmX Oar Q>mirV Agcm Var {hVH$mar gwIg§dmX<br />

_mÌ H$aVmo.<br />

{hVH$mar gwI g§dmX H$moUVm ? XmoÝhr númm§Mo OoUoH$ê$Z g_mYmZ hmooVo<br />

VmoM gwIg§dmX. `m g§dmXmMm {df` Var H$moUVm AgVmo ? D$J_mMm. CJ_ åhUOo<br />

~«÷ ; M§Mc ZXr, Jwá J§Jm Aer Or _m`m {VÀ`m D$J_mMm - åhUOoM ~«÷mMm.<br />

na~«÷mÀ`m A{Yð>mZmda _m`oMm D$J_ hmoVmo d _m`oMm àm§V Amocm§Sy>ZM VoWo nmohmoMmdo<br />

cmJVo. `oH$ ~imMo {ZdS>coŸ& Vo nmohV{M CJ_mg JocoŸ& CJ_Xe©Z| n{dÌ OmcoŸ&<br />

VrW©ê$nŸ&& (Xm. 11-7-10)<br />

hm ~«÷{dMma Jwê${eî`, _w_wúmw qH$dm AZw^dr g§V `m§À`mVM _moR>m<br />

gwImMm hmoVmo. _{ƒÎmm _X²JVàmUm ~moY`ÝV: nañna_²Ÿ& H$W`ÝVíM _m§ {ZË`§<br />

Vwî`pÝV M a_{V MŸ&& (^. Jr. 10-9) `mda ^mî` H$aVmZm kmZoœa _hmamO<br />

åhUVmV, ""O¡gr H$_iH${cH$m OmconU|Ÿ& öX`t{M`m _H$a§XmV| amIm| ZoU|Ÿ&<br />

Xo am`m a§H$m nmaUoŸ& Am_moXmM|Ÿ&& (km. 10-127) _J V`m ~moYmMo{Z _mO|Ÿ&<br />

ZmMVr g§dmXgwImMr ^moO|Ÿ& AmVm§ EH$_oH$m§ KoUo XrOoŸ& ~moY{M narŸ&&''<br />

116 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 117


(km. 10-120) kmZmMo _XmZo àûZmoÎmaê$n MMo©À`m AmZ§XmV ào_mZo ZmMVmV d<br />

EH$_oH$mg kmZM XoVmV d KoVmV. `m gwIg§dmXmV X§^, Ah§H$ma ZgVmo. EH$_oH$m§À`m<br />

nma_m[W©H$ {hVmMm H$idim AgVmo. åhUyZ harê$n EH$ VÎdmMoM qMVZ H$aUmam;<br />

X§^ dmX{ddmXmnmgyZ A{cá AgUmam ; Xwgè`mg g_mYmZ XoUmam hm g{ƒXmZ§X<br />

lram_Xmg YÝ` Zìho H$m ? åhUyZM VwH$mam_ _hmamO XodmMr AmidUr H$aVmV.<br />

_m{P`o OmVrMo _O ^oQ>mo H$moUrŸ& AmdS>rMr KUr \$oS>md`mŸ& AmdS>o Á`m har<br />

A§Vamnmgy{ZŸ& Eo{g`mMo _Zr AmV© _mPo & (Jm. 2023)<br />

<br />

gXm AmO©dr àr` Omo gd© cmoH$s¨Ÿ&<br />

gXm gd©Xm gË` dmXr {ddoH$sŸ&<br />

Z ~moco H$Xm {_Ï` dmMm {ÌdmMmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm}Îm_mMmŸ&&53Ÿ&&<br />

_mJrc ûcmoH$m§V hm Xmg Amncm doi VËdqMVZmV H$gm KmcdVmo d<br />

dmX{ddmXmnmgyZ Xya amhÿZ Amnë`mM OmVrMm, Amnë`mM ñd^mdmMm Omo H$moUr<br />

^oQ>oc Ë`mÀ`mer ~«÷VÎdmMm gwIg§dmX H$gm H$aVmo, ho gm§{JVco. øm ûcmoH$mV<br />

Ë`mÀ`m cmoH$ì`dhmamMr H$mhr kmZcúmUo gm§{JVcr AmhoV.<br />

Û¡V~wÕr Zmhrer Pmë`m_wio d gd© h[aê$n nmhÊ`mÀ`m Aä`mgm_wio<br />

Vmo AmO©dr åhUOo _ZmZo gai AgVmo, åhUyZ gd© cmoH$m§er Vmo AmnconUmZo<br />

dmJVmo. gy`© Ogm gdmªZm gmaImM àH$me XoVmo, Vgm _ZmZo hm gdmªerM gai<br />

AgVmo. Amnna^md Ë`mMo {R>H$mUr ZgVmo. lr_§V, Jar~, chmZ, Wmoa dJ¡ao ^oX<br />

Z _mZVm hm gdmªerM ào_mZo dmJVmo. nmÊ`mà_mUo gdmªerM {_giVmo. AmB©nmgyZ<br />

_yc Ogo H$mhr cndyZ R>o{dV Zmhr, Vgo cmoH$m§er _ZmVrc Jmoï> ~mocÊ`mg<br />

Ë`mcm g§H$moM dmQ>V Zmhr. Ë`mMoOdi Jwá Ago H$mhr ZgVoM d H$moUm~Ôc<br />

Ë`mcm g§e`hr ZgVmo. åhUyZ Ë`mMo ~mocÊ`mV S>mdnoM ZgVmo qH$dm dmJÊ`mV<br />

úmwÐ~wÕr hr ZgVo. A§V:H$aU gmpËdH$ Agë`m_wio hm ào_i _ZmMm Amho<br />

ho AmYrM g_OyZ `oVo, Am{U _J Ë`mMr {H«$`m KS>Vo. gH$i OZmgr<br />

AmO©dŸ& Zmht {damoYmg R>mdŸ& namonH$mar doMr OrdŸ& Vmo gËdJwUŸ&&<br />

(Xm. 2 - 7 - 64) Agm hm ào_i A§V:H$aUmMm namonH$mar Agë`m_wio<br />

Vmo gdmªZm hdmgm dmQ>Vmo. OoW| VoW| {ZË` ZdmŸ& OZmgr dmQ>o<br />

hm AgmdmŸ& na§Vw cmcMrMm JmodmŸ& n§S>mo{M ZoXrŸ&& (Xm. 19 - 6 - 21)<br />

`mMo {R>H$mUr C{MV - AZw{MV, AmË_m - AZmË_m `mg§~§Yr {ddoH$<br />

AgVmo. åhUyZ H$Q>múmmZo Vmo gË`mMo nmcZ H$aVmo. gË` `mMm Iam AW© ~«÷<br />

AgmM Amho. gË`m naVm Zmhr Y_©Ÿ& gË` Vo{M na~«÷Ÿ& gË`mnmer nwê$fmoÎm_Ÿ&<br />

gd© H$mi {Vð>VŸ&& (_wºo$œa)<br />

gË` VoM emœV AgVo. OJmMm Am{X - A§V VoM Amho. gË`m_Ü`oM<br />

^Jd§VmMo ñdê$n àH$Q> hmoV Agë`m_wio "gË`_od O`Vo' Ago åhUVmV.<br />

^Jd§Vmcm gË`{à` AgVo. H$maU A§VamË_m hm ñdV:M gË`ê$n Agë`m_wio<br />

Ë`mcm AgË` ê$MV Zmhr. gwn[aUm_m§H$S>o cúm XoD$Z Ho$ìhm Ho$ìhm àW_ AgË`<br />

~mocmdo Ago gm§{JVco OmVo. amo½`mcm ~ao dmQ>mdo, c¾H$m`© Owimdo åhUyZ àg§Jr<br />

AgË` ~mocco Var Vo úmå` Ago dmQ>Vo. ì`mdhm[aH$ Ñï>rZo H$mhr doim ho gmoB©Mo<br />

dmQ>co Var na_mWm©V ho {ÌH$mcm~m{YV gË` Zìho. AgË` noê$Z gË` H$go<br />

CJdUma ? {dfd¥úmmcm A_¥VmMo \$i H$moRy>Z `oUma ? `mV EH$ YmoH$m Agm Amho<br />

H$s, ghO OmUyZ ì`dhmamW© qH$dm {dZmoXmW© ImoQ>o ~mocUo, ImoQ>m H$mJX H$aUo,<br />

ImoQ>r gmúm XoUo, ho KS>co H$s VrM gd` cmJVo. EH$Xm _Z {ZT>m©dco H$s<br />

AgË`mMr ^rVrM nma Zmhrer hmoVo d _Zwî`mMo AY:nVZ KS>Vo. cm¡{H$H$ OmVmo<br />

Vmo {ZamimM.<br />

åhUyZ na_mW© - gmYH$mZo Amnco ^mfU, AmMaU gd© ì`dhmaM<br />

gË`mcm ñ_ê$Z H$amdm. _mÌ gË` ~mocVmZm, H$Sy> nU {hVmdh Aem Am¡fYmda<br />

Ogo gmIaoMo H$dM AgVo, Ë`mà_mUo gË` ~mocVmZm, _¥Xw - _Ywa ^mfU R>odyZ,<br />

H$moUmcmhr XwIdy Z`o. H$Sy> Jmoir CcQy>Z nmS>UoMm Ogm g§^d OmñV, Ë`mà_mUo<br />

H$R>moa ^mfUmZo gË`mcm ~mY `oÊ`mMr eŠ`Vm, åhUyZ gË` d _Ywa ~mocmdo.<br />

kmZoœa åhUVmV, ""[H§$~hþZm {à`nU|Ÿ& H$moUmVohr PH$dy§ ZoUoŸ& `WmW© Var<br />

IwnU|Ÿ& Zmht H$dUmŸ&'' (km. 16 - 120) hm Xmg Va {ddoH$s AgVmo.<br />

gma - Agma, {ZË` - A{ZË`, C{MV - AZw{MV ho gd© Vmo OmUVmo.<br />

åhUyZ gd©Ì h[aê$n Ü`mZr KoD$Z Vmo OJmer Z_« hmoD$ZM gË`nUo dmJVmo d<br />

~mocVmo, Vohr gË` d _Ywa. _J Á`mcm Ë`mcm Vmo hdmgm H$m dmQ>Uma Zmhr ?<br />

Ë`mÀ`m gË`ËdmMr CËH$Q>Vm {Vgè`m MaUmV gm§JVmV. Vmo gË`nUo<br />

dmJVmo d ~mocVmo. BVHo$M Zìho nU ñdßZmVhr Ë`mcm ImoQ>§ ~mocUo R>mD$H$<br />

ZgVo. {ÌdmMm åhUOo {Zü` H$ê$Z Omo VrZ VrZXm ~mocV Zmhr. EH$XmM<br />

~mocVmo nU Vo AJXr {Zü`mMo d H$m`_Mo. nwamUm§Var amOm h[aü§Ð ho<br />

118 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 119


gË`mMo AJXr CËH$Q> CXmhaU Amho. ñdßZmVrc dMZhr Ë`mZo gË` Ho$co.<br />

`m MaUmMm H$moUr AmUIr hr EH$ AW© H$aVmV. EH§$Xa dmUrMo àH$ma<br />

Mma - CÝ_of nam ÜdZr ní`§VrŸ& ZmX _Ü`_m eãX Mm¡WrŸ& (Xm. 12- 5-8) -<br />

nam, ní`§Vr, _Ü`_m d d¡Iar ; Oo VrZ dmUr§_YyZ `oVo Vo d¡IarZo åhUOo<br />

_wImZo ñnï> hmoVo. d¡IarnmgyZ C_Q>VrŸ& ZmZm eãXaËZ|Ÿ&<br />

Á`mÀ`m namdmUrV ImoQ>çmMo ñ\w$aUM hmoV Zmhr. åhUOo Oo VrZ dmUrVM<br />

Zmhr Vo _wImVyZ ~mhoa H$go `oUma ? åhUOo Ë`mMo {R>H$mUr ImoQ>çmMo ñ\w$aUM<br />

ZgVo. _J ImoQ>o ~mocUo H$moR>Mo ? VmËn`©, ñdßZmVhr ImoQ>o ~mocmdo Ago Ë`mcm<br />

dmQ>V Zmhr. gai dmJUmam, gË` nU {à` ~mocUmam, ñdßZmVhr ImoQ>o Z ~mocUmam,<br />

gdmªZm hdmgm dmQ>Umam Agm hm g{ƒXmZ§X lram_mMm Xmg YÝ` Zìho H$m ?<br />

<br />

gXm go{d AmaÊ` Vmê$Ê`H$mitŸ&<br />

{_ioZm H$Xm H$ënZoMo{Z _oitŸ&<br />

MioZm _Zt {ZíM`mo ÑT> Á`mMmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm}Îm_mMmŸ&&54Ÿ&&<br />

_mJrc ûcmoH$mV cm¡{H$H$ ì`dhma gm§{JVcm. `m ûcmoH$mV dZmVrc<br />

{dhmam{df`r gm§{JVco Amho. g_WmªZm ñdV:cmM AaÊ`mVrc dmñVì`mMr<br />

AË`§V AmdS>. CXmgrZ Omo Vmngt ~«÷mMmar VgoM n«n§MrH$ Zmht O`mVo<br />

Cnm{Y ho nyduÀ`m ûcmoH$mVyZ Amcoco MaU d hm ûcmoH$ åhUOo g_WmªMo AmË_M[aÌM<br />

hmo`.<br />

lram_mMm Xmg Amnco Vmê$Ê` gd©H$mi AaÊ`godZmV KmcdVmo.<br />

Vmê$Ê`H$mir dZdmg nËH$aUo hr gmonr Jmoï> Zmhr. Ë`mcm nyd©nwÊ`mB©M<br />

cmJVo. Vmo H$mc åhUOo {df`, {dcmg ^moJ ^moJÊ`mMm, CÝ_ÎmnUmMm, nU<br />

Aem H$mimVhr H$mhr EH$ Cƒ Ü`o` S>moù`mnwT>o R>odyZ EH$m§V godZ H$amdm<br />

Ago dmQ>Uo, ho Vrd« d¡am½`m{edm` KS>V Zmhr. B©ídam drU H$m§hrŸ&<br />

AmUrH$ cmhUo{M Zmhr Aer Á`mMr d¥Îmr AgVo. åhUOo B©ídaàmár<br />

hoM Á`mMo CËH$Q> Ü`o` AgVo VmoM AaÊ`dmg nËH$ê$ eH$Vmo d Vmohr<br />

Vmê$Ê`mV. H$maU VoWo {MÎmmMr EH$mJ«Vm hmoD$ eH$Vo. ~«÷m§S>mg§~§Yr gmamgma,<br />

qnS>mg§~§Yr {ZË`m{ZË` Aer {dMmamMr MmiUm hmoVo d kmZàmár hmoVo.<br />

MmiUm H$amdr gd}Ÿ& EH$m§Vr amhmVm ~aoŸ& EH$m§V _mZcm Á`mcmŸ& Ë`mcm gmYo<br />

hiyhiyŸ&& (ñ\w$. à. 14.3) O`mgr EH$m§V _mZdcmŸ& gdm© AmYr H$io Ë`mcmŸ&&<br />

cmoH$ì`dhmamV åhUOo ZJamV am{hë`mZo _YyZ_YyZ {MÎm{dúmon hmoVmo.<br />

ZmZm ñd^mdmMo cmoH$m§Zm Vm|S> Úmdo cmJVo. g§dmX dodmX hmoVmŸ& dodmXo `wÕ<br />

hmoVgoŸ& åhUmoZr cmoH$ gmoS>mdoŸ& AmaÊ` Y[aVm ~aoŸ&& (ñ\w$Q>. à. 14-10)<br />

ho AaÊ` godZ Vmê$Ê`mVM ìhmd`mg hdo. JmÌo J{cV Pmë`mZ§Va,<br />

~wÕr_m§Ú Amë`mda, åhmVmanUr Ooìhm J¥hmVrc dmñVì` gwImMo hmoV Zmhr, VoWo<br />

H$ï>mMm AaÊ`dmg d kmZmW© EH$mJ« Aä`mg H$gm nadS>oc ? N>m§Xmo½`. Cn{ZfXmV<br />

AaÊ`dmgmcm ~«÷M`©M åhQ>co Amho. `XaÊ`m`Zm{_Ë`m§Múmo-~«÷M`©_odVV²Ÿ&&<br />

Agm hm loð> AaÊ`dmg d¥ÕnUr H$moRy>Z hmoUma ? AaÊ`dmg ~mOycm amhÿ Xo nU<br />

EImXm Vê$U KarM H$mhr na_mW© gmYZ H$ê$ cmJcm Va AmB©~mnM Ë`mcm åhUVmV,<br />

""Aao ~mù`m, øm d`mV ho H$m` Ama§^co Amhog ? åhmVmanUr H$a VwPo ho har<br />

har''. g_W© åhUVmV, ""XohmMm ^d©gm ZmhrŸ& Vmê$Ê` MiVo OZrŸ& d¥Õm{n<br />

{dQ>§~o H$m`mŸ& ê$n {dÐyn hmoVgoŸ&&'' (ñ\w$.) _aU Ho$ìhm `oB©c ho H$moUmcmM<br />

R>mD$H$ ZgVo. ~ao, OJcm, Vê$U Pmcm, Var cm¡{H$H$mV nm` H$moR>o Kgaoc `mMm<br />

Zo_ Zmhr. åhmVmanUr Ooìhm eara {dÐÿn hmoVo, B§{Ð`o YS> ZgVmV, Voìhm na_mW©<br />

YS> H$moR>Mm ? Eogo ho Xw:I d¥ÕmnrŸ& H$ico nm{hOo OZmŸ& naÌ gmYUo AmYrŸ&<br />

Vmê$UrM CR>m CR>rŸ&& (ñ\w$.) Á`mcm naÌ gmYmd`mMo Vmo BVa H$ënZm§À`m ZmXr<br />

cmJoc H$gm ?<br />

Vmo {df` H$ënZoÀ`m KmoQ>mù`mV nS>V Zmhr d gmnS>Vhr Zmhr. Ë`mMr<br />

gd© d¥Îmr ~«÷qMVZmV Jw§Vcocr AgVo. `mMmM AW© EH$mÝV, {eî`m EH$m§Vr ~¡gmdo§Ÿ&<br />

ñdê$nt {dlm§Vrg Omd|Ÿ&& (Xm. 5-6-58) ñdñdê$n qMVZmV Á`mMo {MÎm<br />

{Z_¾ Pmco, Ë`m {MÎmmV Eoíd`©, A{YH$ma, cm¡{H$H$ BË`m{X AÝ` {df`mg§~§Yr<br />

H$ënZm CR>Uma H$em ? {df`Xe©Zm_wio dmgZm§Mo Omù`mV gmnSy> Z`o åhUyZ Ë`mZo<br />

Vmê$Ê`mV AaÊ`dmg nËH$acocm AgVmo.<br />

H$mhtÀ`mH$Sy>Z `m MaUmV Oam doJim {dMma _m§S>cm OmVmo. øm<br />

g{ƒXmZ§X lram_mÀ`m XmgmMo {Z{üV ñdê$n d ñd^md AÝ` H$moUmcm<br />

AmH$cZM hmoV Zmhr. åhUOo gm_mÝ` _mUgmMo H$ënZoMo Q>ßß`m§V Z `oUmao<br />

Ago Vo H$ënZmVrV ñdê$n AgVo. gmYyM \$º$ gmYyg AmoiIoc, AÝ`<br />

H$moUr Zmhr, `m AWm©Mo nwîQ>çW© AmYmahr AmhoV. Ed§ H${ënVm§ H$ënoZmŸ& Zm<br />

V{H©$Vm{h VH}$ZmŸ& H$Xm{n ^m{dVm§ ^mdoZmŸ& `moJoœaŸ&& (Xm. 11-10-13)<br />

120 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 121


cmoH$ g§H$ën {dH$ën H$[aVrŸ& Vo AdKo{M {Z\©$i hmoVrŸ& OZmMr OZm cmOdr<br />

d¥{ÎmŸ& Voìhm§ `moJoídaŸ&& (15) nU hm AW© WmoS>m XyaMm dmQ>Vmo. H$maU `m MaUmV<br />

`moJoídamMo _hÎd Jm¡U Amho. Vmê$Ê`mV ñdrH$macoë`m AaÊ`dmgmMo _hÎd Xe©dUo<br />

hm àYmZ hoVy Amho. VWm{n am_Xmgm§Mr YÝ`Vm Xe©{dUmam hm ûcmoH$ Agco_wio<br />

XmoÝhr {dMma ~amo~aM AmhoV.<br />

nwT>À`m MaUmV g_W© Ë`m§À`m ÑT> {ZíM`m~Ôc gm§JVmV. EH$mÝV^º$s<br />

H$aÊ`mMm Ë`mMm {ZíM` àmn§{MH$ {dMmamZo T>iV Zmhr. ~«÷m§S> H$mogico Var<br />

am_ê$nmdê$Z Ë`mMo gmpËdH$ {MÎm T>iV Zmhr. Agm Vmo ~oJw_mZnUo AaÊ`mV<br />

dmdaVmo. Á`mMo Ym[aîQ>ç MioZmŸ& Vmo gËd JwUŸ&& (Xm. 2-7-59)<br />

Ym[aîQ>ç H$moUVo d H$emgmR>r ? {dQ>§~mo eara hmoV H$m {dnÎmrŸ& nar amhmo<br />

{MÎmr Zmam`UŸ& VwH$m åhUo Zm{ed§V ho gH$iŸ& AmR>dr Jmonmi Vo{M<br />

{hVŸ&&<br />

AaÊ`dmg hr gmYr Jmoï> Zmhr. Ordmda CXma hmoD$Z AaÊ`dmg<br />

nËH$mamdm cmJVmo. {ZO©Z àXoemV nmoQ>mcm H$m` {_iVrc Vr \$io Im`Mr. ì`mK«<br />

gnm©{XH$m§Mo Vo _mhoaKaM. AemV A§YmamV dmdam`Mo, dZmVrc ganUmda gd©<br />

^mJdm`Mo. dmam, W§S>r, D$Z, nmD$g Aem {~H$Q> n[a{ñWVrV am̧{Xdg Zm§Xm`Mo,<br />

ho ÑT> {Zü` d Ym[aîQ>ç Agë`m{edm` hmoV Zmhr. na_oœaqMVZ hoM Amnco<br />

{hV. VmoM Amncm nmR>ramIm, dmcr, Aer ÑT> lÕm Agmdr cmJVo. eaUmJVmgr<br />

Xod OmcmŸ& dO«n§Oê$Ÿ&& Aer {Zð>m Agmdr cmJVo.<br />

CXmÎm Ü`o` gmYrV AgVm doir àmU Jocm Var ndm© Zmhr, Aem<br />

{ZíM`mMm _Zwî`M AaÊ`dmg nËH$ê$ eH$Vmo. XodmÀ`m g»`ËdmgmR>r§Ÿ& nS>mì`m<br />

{OdcJm§gr VwQ>rŸ& gd© Anm©d| godQ>rŸ& àmU Vmohr doMmdmŸ&& (Xm. 4 - 8 - 8)<br />

Ago YmS>g Agoc VmoM AaÊ`dmg nËH$aoc. Xodm{edm` {MÎmmV Xwgam {df`<br />

Zmhr d Ë`mMo àmárgmR>r Vmê$Ê`mVhr AaÊ`godZ H$ê$Z àmUmda nmUr gmoS>Umam,<br />

hm Xmg YÝ` Zìho H$m ?<br />

<br />

Zgo _mZgt Zï> Amem XwamemŸ&<br />

dgo A§Var ào_nmem {nnmemŸ&<br />

F$Ur Xod hm ^{º$^md| O`mMmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm}Îm_mMm &&55Ÿ&&<br />

hm Xmg Vmê$Ê`mVM AaÊ`godZ H$ê$Z, H$ënZoÀ`m Omù`mV Z<br />

gmnS>Vm ÑT> {ZíM`mZo VoWo H$gm dmdaVmo ho _mJrc ûcmoH$mV gm§{JVco.<br />

BVHo$ Vrd« d¡am½` Ë`mMo {R>H$mUr H$em_wio AgVo Vo `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

Ë`mMo _ZmV Zï> Amem, Xwamem ZgVo. Xwamem åhUOo ZgVr Amem.<br />

Ameo_Ü`o {df`c§nQ>Vm d ñdmW©~wÕr AgVo d {Vcm H$m_H«$moYm{X fS²>[any§Mo<br />

nmR>~i AgVo. hr àË`úm ImXmS> {^H$marU Amho. {VMr V¥ár H$oìhmM hmoV<br />

Zmhr. ñdJ©, _¥Ë`y, nmVmi {VÝhr cmoH$m§Zm {VZo ì`m{nco Amho. {VMo g§JVrZo<br />

Xw:IM nXar `oVo. Amem{h na_§ Xw:I§ {Zamem na_§ gwI_²Ÿ& åhUyZ {Vcm Zï><br />

åhQ>co Amho. Amgwar g§nÎmrMo ho EH$ loð> cúmU Amho. Amemnme eV¡~©Õm:<br />

H$m_ H«$moYnam`U:Ÿ& Amem hoM _wir eoH$S>mo nme. {VZoM àmn§{MH$ ~Õ hmoVmo,<br />

{hÀ`mnmgyZ {dewÕ _ZmMm `moJrM _wº$ AgVmo. åhUyZ hm Xmg {Z[aÀN> AgVmo.<br />

earaYmaUogmR>r Oo nwT>o `oB©c VodT>çmda {Zdm©h. H$mhr ZM Amco Va ? >PmS>|<br />

dmoanmo{Z ImD${Z`m nmcmŸ& AmR>dr {dÇ>cm doimodoimŸ& cmoH$_mZ<br />

d_Zmg_mZ _mZU|Ÿ& EH$m§Vr amhU| {dR>mogmR>tŸ& Eogm hm {ZYm©a H$ar<br />

Omo _ZmMmŸ& VwH$m åhUo Ë`mMm nm§J {\$Q>oŸ&& (Jm. 3710) BVH$m Omo<br />

{Z:ñdmWu Am{U {Z[aÀN> Vmo Zï> AmeoV H$gm gmnS>oc ? Ë`mMo {R>H$mUrhr Xwï><br />

Amem ZgVo. _mZdmcm `mo½` Agm Bï> Amemnme AgVmo Vmo H$moUVm ? hm àý<br />

_ZmV `oVmo. Xwgè`m MaUmV g_W© åhUVmV, dgo A§Var ào_ nmem {nnmemŸ&<br />

{nnmem åhUOo V¥îUm, VhmZ hm Xmg ^JdËào_m~Ôc VmhZocm AgVmo.<br />

Xodm~ÔcÀ`m {ZVm§V d {ZîH$m_ ào_m_wio Ë`mcm XodmÀ`m Xe©ZmMr VhmZ AgVo.<br />

XmgmÀ`m øm d¥Îmr~Ôc g_W© åhUVmV, ""_mPo gd© Omdo XodmZo ahmdoŸ&<br />

Xodmgr nhmdo ^º$nUoŸ&&'' XodmMo Xe©Z ìhmdo d ñdê$nmV ào_mZo Jw§J hmoD$Z<br />

amhmdo `odT>mM Ë`mMm Bï> Amemnme AgVmo. g§Vm§Mo Ü`o`, g§Vm§Mr Vi_i,<br />

Ë`m§Mm Amemnme. hm EdT>m EH$M AgVmo. gJwUñdén gmjmËH$mamMr V¥îUm<br />

hmM Vmo Amemnmem. H$m` VwPooo§ doMo _O ^oQ>mo XoVmŸ& dMZ ~mocVm§ EH$ XmoZŸ&<br />

H$m` VwP| Amåhm H$amdo d¡Hw§$R>Ÿ& ^odm| ZH$mo ^oQ> AmVm§ _OŸ& VwH$m åhUo VwPr<br />

ZcJo XgmoS>rŸ& nar Amho AmdS>r Xe©ZmMrŸ& (Jm. 1348) `m {ZîH$m_ ào_mV<br />

_mJUr Va H$mhr ZmhrM, nU CcQ> ào_mMr XoUJr ^º$ XoVmo. XodmMo MaU JhmU<br />

Agco_wio ^º$mÀ`m nmemVyZ Vmo gwQ>V Zmhr. Ë`mcm ào_mMo ì`mO ÚmdoM cmJVo.<br />

VwH$mam_ åhUVmV, ""^º$s F$U KoVco _mPoŸ& MaU JhmU AmhoV VwPoŸ& ào_<br />

ì`mO XoB© harŸ& _mPm {heo~ cdH$ar H$arŸ&&'' `m ^º$s_wio Xod ghOM<br />

122 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 123


F$Ur hmoVmo. amOmH$S>o H$m§hr _mJUrgmR>r Joco H$s ^oQ> cm§~Vo, nU ZOamUm Zocm<br />

H$s ^oQ> cJoM hmoVo. VgoM øm {ZîH$m_ ^º$sV Amho. H$m_ZooZo \$i {_iVo nU<br />

{ZîH$m_ ào_mZo Xod {_iVmo. gH$m_ d {ZîH$m_ ^OZmV `odT>o O_rZ - Añ_mZmMo<br />

A§Va Amho. H$mhrM _mJUr Zgë`m_wio cmMmar Zmhr. CcQ> gm_Ï`© dmT>Vo.<br />

{Z:H$m_ ^OZmMo \$i AmJi|Ÿ& gm_Ï`© MT>o _`m©XodoJioŸ& VoW| ~mnwS>r<br />

\$i|Ÿ& H$moUrH$S>oŸ&& (Xm. 10-7-22) {Z:H$m_ ~wÕr{M`m ^OZmŸ& Ì¡cmoH$s¨<br />

Zmht VwiUmŸ&& (Xm. 10-7-19) `m ^º$mcm Xwï> H$m_Zm H$moUVr ZgVoM.<br />

Xodmda {ZîH$m_ ào_ H$amdo `odT>rM Ë`mMr BÀN>m AgVo. åhUwZ _mPo {Z H$m_o<br />

gH$m_Ÿ& _mPo {Z ào_o gào_Ÿ&& Ago ^Jd§V åhUVmV.<br />

Amnë`mV ào_^md AgVmo, nU Vmo àn§MmMm, ZmË`mJmoË`mMm, Bï><br />

{_ÌmMm, ho ào_ ñdmWu AgVo. Xodmdarc ào_mV ñdmW© ZgVmo. H$maU AmnU<br />

XodmMoM A§e AmhmoV. Ah_mË_m JwS>mHo$e gd©^yVme`{ñWV:Ÿ& (^. Jr. 10-<br />

20) Xodmdarc ào_ åhUOo Amnco AmnUmdaM ào_ hmo`. VoWo H$m_Zm H$emMr ?<br />

nU ho H$iV Zgë`m_wio AmnU Xodmda ào_ Z H$aVm Xohmda ào_ H$[aVmo d åhUyZ<br />

Zmed§V hmoVmo. XodmMo ewÕ ñdê$n ào_ hoM hmo` d ^º$mMo nyU©Ëdhr ào_mVM<br />

AgVo. Xod^º$m§Mm Iam EH$m§Vhr ào_mVM, Aem `m {ZîH$m_ ào_m_wio Û¡V^md<br />

_mdiVmo. {OVHo$ {OVHo$ JmT> ào_ {VVH$m {VVH$m naHo$nUm XwamdVmo. OrdíM<br />

H§$R>íM ñZohr, n{V - nËZr `m§Mo ~m~VrV AmnU hm AZw^d KoVmo. Xod Oa<br />

OrdíM H§$R>íM ñZohr Pmcm Va H$m` hmoUma Zmhr ? g_W© åhUVmV, ""^º|$<br />

O| _Zt YamdoŸ& V| Xod| AmnU{M H$amd|Ÿ& VoWo§ doJi| ^mdmd|Ÿ& ZcJo<br />

H$XmŸ&&'' (Xm. 10 - 7 - 23)<br />

`m nañna ào_m_wio Or XodmMr BÀN>m VrM ^º$mMr d Or ^º$mMr VrM<br />

XodmMr Ago hmoVo. `m_wio ^º$gm_Ï`© dmT>V OmVo. XmoÝhr gm_Ï`o© EH$<br />

hmoVm§Ÿ& H$mimgr ZmQ>mono gd©WmŸ& (Xm. 10-8-24) àmaãYmV _yc Zmhr<br />

Ago EH$mZo gm§{JVco AgVm Ho$di ^º$_wImZo Cƒma Pmë`m_wio _wcJm Pmcm.<br />

B©ídar H¥$noZo gm_Ï`© dmT>Vo. `m ^º$mMo ào_hr VgoM Mmcy AgVo. gd© Ocg§nÎmr<br />

KoD$Z ^mJraWr Á`mà_mUo g_wÐmcm {_iyZM amhmVo. V¡go§ gd© ^mag§^maoŸ&<br />

Z YaV ào_ EH$ga|Ÿ& _O_mOr g§MaoŸ& _r{M hmoD$ZŸ&& (km. 11-688) `m<br />

ào_i d {ZîH$m_ ^º$s_wio Xod Ë`m ^º$mMm F$Ur hmoVmo. Vmo H$gm ? `mMm<br />

ñdmZw^d g_W© gm§JVmV, ""Am_wMo Hw$it aKwZmWŸ& aKwZmW| Am_wMm na_mW©Ÿ&<br />

Omo g_Wm©Mm{h g_W©Ÿ& Xodm§ gmoS>{dVmŸ&& H$ar XwO©Zm§Mm g§ìhmaŸ&<br />

^º$OZm{g AmYmaŸ& Eogm hm Vm| M_ËH$maŸ& amoH$S>m MmcoŸ&Ÿ&'' (Xm.<br />

6-7-21-29)<br />

_Zr Yamd| V| hmoVoŸ& {d¿Z AdKo{M ZmgmoZ OmVoŸ&& aKwZmW ^OZ| kmZ<br />

Omb|Ÿ& aKwZmW ^OZo _hÎd dmT>coŸ&& gH$i {_Ï`m hmodyZ OmV|Ÿ& ho am_ ^OZo<br />

H$imo `oVoŸ&& (Xm. 6-7 _Yrc 21 Vo 43)<br />

Ho$di {ZîH$m_ ^OZmZo Á`mZo `mà_mUo Xod F$Ur Ho$cm Vmo<br />

lram_mMm Xmg YÝ` Zìho H$m ?<br />

H$mhr nmR>mV "Zgo A§Var ào_ nmem {nnmem' Aer Amoi Amho. hm Xmg<br />

{df` ào_nmem§V qH$dm _m{`H$ ào_mV gmnS>V Zmhr. {df` Vmo Ë`m§Mm<br />

Pmcm Zmam`U Ë`m_wio gd©Ì Vmo am_ê$nM nmhmVmo. åhUyZ Xod F$Ur hmoVmo.<br />

<br />

{XZmMm X`miy _ZmMm _dmiyŸ&<br />

ñZohmiy H¥$nmiy OZt Xmg nmiyŸ&<br />

V`m A§Var H«$moY g§Vmn H$¡§MmŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo Xmg gdm}Îm_mMmŸ&&56Ÿ&Ÿ&<br />

øm ûcmoH$mZo g_mamon Ho$cm Amho. _mJrc ûcmoH$mV `m XmgmMo {R>H$mUr<br />

Zï> Amem, Xwamem ZgVo d Vmo d¡am½`g§nÞ Agë`m_wio, Ë`mcm Ho$di<br />

AmË_gmúmmËH$mamMr V¥îUmM AgVo Ago gm§{JVco. Vr V¥îUm gmpËdH$<br />

AÝV:H$aUm_Ü`oM AmT>iVo. `oH$m ^Jd§VmH$maUoŸ& gd© gwI gmo{S>c| OoU|Ÿ& Ho$co<br />

XohmMo gm§S>UoŸ& Vmo gËdJwUŸ&Ÿ& (Xm. 2-7-58)<br />

`m ûcmoH$mV øm XmgmMo A§V:H$aU gd© àH$mao H$go ewÕ d ào_i AgVo<br />

`mMo dU©Z Ho$coco Amho. na_mW© hm ewÕ {MÎmm{edm` H$iV Zmhr. X¡dr g§nÎmr{edm`<br />

_moúm Zmhr. åhUyZ X¡dr d Amgwar g§nÎmrMr \$clwVr ^Jd§Vm§Zr AOw©Zmg gm§{JVcr<br />

d Vy X¡dr g§nÎmrZo `wº$ Amhog, qMVm H$ê$ ZH$mog Ago gm§{JVco. X¡dr<br />

g§nX²{d_moúmm` {Z~ÝYm`mgwar _VmŸ& _m ewM: g§nX§ X¡dr_{^OmVmo@{g nm§S>dŸ&&<br />

(^. Jr. 16-5) åhUyZ X¡dr g§nÎmrVrc X`m ^yVofw d _mX©d ho JwU øm XmgmMo<br />

{R>H$mUr H$go AgVmV, `mMo øm ûcmoH$mV {ddoMZ Amho.<br />

XrZ åhUOo Aghm`, Xw:Ir - H$ï>r, g§H$Q>J«ñV. Aem H$moUmH$S>ohr<br />

nmhÿZ `m Xmgmcm H$idim `oVmo d Ë`mMo Xw:I {ZdmaUmW© Vmo PQ>Vmo. Ho$di<br />

AÝV:H$aUmcm dmB©Q> dmQy>Z "Aaoao' åhUyZ ñdñW ~gUo hr X`m Zìho.<br />

124 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 125


H$idù`m~amo~aM nr{S>Vm§Mo Xw:I {ZdmaUmW© H¥$Vr nm{hOo. "X`m {VMo Zmd ^yVm§Mo<br />

nmbZŸ& Am{UH$ {ZX©iU H§$Q>H$m§MoŸ&& (VwH$mam_) H$moUmMohr g§H$Q>mnmgyZ g§ajU<br />

Ho$bo nm{hOo d Á`m_wio Vo CËnÝZ Pmbo Vo H$maUhr Zï> Ho$bo nm{hOo. X`oMo Xwgao<br />

bjU åhUOo Vr gdm©~Ôb gmaIr Agbr nm{hOo. X`m H$aUo Oo nwÌmgrŸ&<br />

Vo{M Xmgm Am{U XmgrŸ&& ñdH$s`m~Ôb AÝV:H$aUmV gmh{OH$M H$idim<br />

`oVmo d Xw:I {ZdmaUmW© _Zwî` PQ>Vmo. nU naH$s`m§~Ôb Vmo ñdñW amhVmo. hr X`m<br />

Zìho ho _mPo åhQ>bo Ë`mdarb __Ëd hmo`. nyU©M§Ð Ogm gdmªZm g_mYmZ XoD$Z em§V<br />

H$[aVmo, V¡go Xw:{IVm§M| {eUU|Ÿ&& {haVm§ gH$UdnU|Ÿ& CÎm_mY_ Z|UoŸ& {dd§My§<br />

JmŸ& (km. 16-155) Xw:I {Xgbo H$s _J Vo H$moUmMohr Agmo, lr_§V-Jar~,<br />

kmZr-AkmZr Amnna bjmV Z KoVm, Vo haU H$aUo hr X`m hmo`. EH$Ord hmoUo ho<br />

{VMo bjU Amho. åhUyZ Aer X`m AÛ¡VmZw^dr g§Vm§Mo {R>H$mUrM AgVo. X`m ho<br />

Va Ë`m§À`m na_mWm©Mo ^m§S>dbM. ho ^m§S>db IM© hmoV AgVm Vo ñdXohmdahr<br />

CXma hmoVmV. ^yVm§Mr X`m ho ^m§S>db g§VmŸ& Amnw{b`m __Vm Zmhr XohrŸ&&<br />

OJmV nmÊ`mgmaIr dñVy ñdV: Zmhrer hmoVo nU JdVmÀ`mhr OmV Agboë`m<br />

Or{dVmMo ajU H$[aVo. V¡g| nw{T>bmMo{Z Vmn|Ÿ& H$idi{b`o H¥$noŸ& gd©ñdogt<br />

{XYb| AmnU noŸ& Var WmoS>o{M J_oŸ&& (km. 16-157) nr{S>Vm§Mo Xw:I {ZdmaUmW©<br />

Ë`mZo gd©ñd Oar {Xbo Var Vo Ë`mbm WmoS>o dmQ>Vo. H$maU Ogo AmnU Vgm Xwgam.<br />

_bm Xw:I ZH$mo Vgo Vo Xwgè`mghr ZH$mo, Aer loð> AmË_¡Š` ^mdZm Ë`mMo {R>H$mUr<br />

AgVo. am_mMm Xmg `mà_mUo XrZmMm X`miy AgVmo. Ogm X`miy Vgm _ZmMm hr<br />

_dmiy åhUOo H$mo_b AgVmo. _ZmMo H$mo_bËd Á`mMo Ë`mg R>mD$H$ AgVo Vo<br />

eãXmZo H$go gm§Jmdo ? kmZmo~m åhUVmV `m H$mo_b AÝV:H$aUmbm Amåhr H$mnamMr<br />

Cn_m {Xbr AgVr. ñne} A{V_¥XwŸ& _wIt KoVm§ gwñdmXwŸ& K«mUm{g gwJ§YwŸ&<br />

COmiy Am§J|Ÿ&& (km. 16-171) Ë`mMo ñne©, ê$n, ag, J§Y ho gd©M H$mo_b,<br />

gwImdh nU Vmo dmQ>ob VodT>m KoVbm Va Anm` H$aVmo. åhUyZ `m Cn_obm `mo½`<br />

Zmhr. `m XmgmMo _dmiynU Ago {Zê$n_ AgVo. kmZmo~m§Mo eãXmV gm§Jm`Mo<br />

Pmë`mg "Vmo hiydma _ZmMm Agë`mZo ^yV _mÌmer Ë`mMr dmJUyH$ A{V<br />

H$mo_b AgVo.' åhUyZ Vmo OJmMm Ord ~ZyZ OmVmo.<br />

VgmM Vmo ñZohmiy AgVmo. ñZohmiy åhUOo gwöX. à{V CnH$mamMr<br />

Anojm Z H$aVm ^yV_mÌmda ào_ H$aUmam AgVmo. H$maU AmË_¡Š` ^mdm_wio<br />

Vmo OJ{_Ì AgVmo. Xodm§À`m g§~§Yo {dídMr gmoBao, Aer Ë`mMr ^mdZm AgVo.<br />

Vmo H¥$nmiyhr AgVmo. åhUOo nr{S>Vm~Ôb Ë`mMo {MÎm ÐdVo, Ë`mbm H$ê$Um<br />

`oVo. Zdb H¥$nmiyËdmM| {MÎmŸ& OrdmMm Ord Ordr ñ`wVŸ& Xw:I hamo{Z gwI<br />

XoVŸ& H¥$nm AX²^yV `mnarŸ&& (Zm. ^m. 11-833) Agm OJm~Ôb Omo ñZohmiy,<br />

H¥$nmiy Vmo, XodmMo O| ^ŠV, Xmg Ë`m§Mo g§H$Q>mV ajU H$m H$aUma Zmhr ? harMo Oo<br />

Xmg Vo Ë`mMo Xod ~§Yy _J Ë`m§Mo nmbZ hm H$gm H$aUma Zmhr ? `oWo Xmg nmiy `mMm<br />

AW© H$mhtÀ`m _Vo {Zamim Amho. _r na_oídamMm Xmg Amho. hr ^mdZm Ro>dyZ hm<br />

Xmñ`ËdmMo ajU H$[aVmo. åhUOo kmZmZo AÛ¡VmZw^d Ambm Var eara Amho Vmoda Vy<br />

Xod, _r `m Û¡VmV Vmo dmJVmo. nU AmoKmbm AZwgê$Z n{hbm AW©M ~am dmQ>Vmo.<br />

Xw~©i Omo H$m§ ^JdX^²ŠVŸ& Ë`mgr g§ajr Omo YZd§VŸ& VoUo Vwï>bm ^Jd§VŸ&<br />

Ë`mV| CÕarV ^ŠVmAmYtŸ&& (Zm. ^m. 23-399) {XZH$a Jmogmdr åhUVmV,<br />

""am_Xmg Xmgm gm§^m{iVmo H¡$gmŸ& Ord àmU O¡gm V¡gm nmhoŸ&&'' Ord Ogm<br />

àmUmbm OnVmo Vgm hm am_Xmg BVa Xmgm§Zm OnVmo Agm hm Xmg X`miy, _m`miy,<br />

ñZohmiy, H¥$nmiy d Xmgnmiy Agë`m_wio Ë`mMo {R>H$mUr amJrQ>nUm H$gm AgUma<br />

d Vmo H$moUmda g§VmnUma ?<br />

na nrS>oMo dmho Xw:IŸ& na g§VmofmMo gwIŸ&& Agm hm Xmg amJrQ><br />

g§Vmnr Agob H$gm ? Vmo AmË_kmZr Agë`m_wio OoWo Zmht Xwgar narŸ& H«$moY<br />

`mdm H$moUmdarŸ& H«$moYa{hV gMamMatŸ& gmYyOZ dV©VrŸ&& (Xm. 8-9-<br />

27)<br />

`mda EImXm {M{H$ËgH$ e§H$m KoD$ eHo$b. lr_§V Agmo, Jar~<br />

Agmo, kmZr Agmo, AkmZr Agmo, Á`mMo Ë`mMo ^moJ nyd©H$_m©Zwgma<br />

hmoVmV. Vo ^moJ ^moJyZ g§nbo nm{hOoV. _J X`m H¥$nm XmIdyZ Ë`m ^moJm§Mo<br />

nm[anË` H$aUo, n[ahma H$aUo, ho \$b {Z_m©U H$aUmè`m B©ídambm {damoY<br />

H$aÊ`mgmaIo Zmhr H$m` ? Á`mMo Ë`mbm \$b^moJ ^moJy Úmdo, X`m XmI{dUo<br />

AZw{MV Zmhr H$m` ? `mMo CÎma Ago H$s Á`m B©ídamZo ^moJ {Z{_©bo, Ë`mZoM<br />

gwQ>Ho$Mo Cnm`hr `mo{Obo AmhoV. \$bàmßVr hr B©ídamYrZ Agbr Var _Zwî`mbm<br />

H$V©ì`hr B©ídamZoM gm§{JVbo Amho. åhUyZ Ë`mMr Amkm à_mU _mZyZM dmJmdo.<br />

B©ídamkm nmhmoOmVmŸ& ^yV _mÌt gX`VmŸ& Xw:{IVm H$maUo {deofV:Ÿ&<br />

AhmoamÌ H$ï>mdoŸ&& (Zm. ^. gy. 78-1031) åhUyZ H$m`m dmMm _Zo H$ê$Z<br />

Xw:I {ZdmaU H$amdo. Ë`mZo B©ída g§Vwï> hmoVmo. X`m, _mX©d, H¥$nm hr<br />

gm_mÝ` bjUo ZmhrV. ^ŠVrZo B©ída-H¥$nm Pmë`m{edm` Vr AgmÜ`<br />

AmhoV. Xwgè`mMo Xw:Io Xw:Ir hmoUoŸ& qH$dm BVam§Mo gwIo g§Vmof nmdUoŸ& hr<br />

126 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 127


gm_mÝ` Zìho{V bjUoŸ& AgmÜ` B©ídar H¥$no{dUŸ&& Ë`mMm namonH$ma B©ídar<br />

Amkm `m ^mdZoZo hmoVmo. Agm hm {Zah§H$mar, X`miy, H¥$nmiy, _dmiw,<br />

em§V{MÎm, lr gpƒXmZ§X am_mMm Xmg YÝ` Zìho H$m ?<br />

<br />

OJt hmoB©Oo YÝ` `m am_Zm_oŸ&<br />

{H«$`m ^{ŠV D$nmgZm {ZË`Zo_|Ÿ&<br />

CXmgrZVm VÎdVm gma AmhoŸ&<br />

gXm gd©Xm _moH$ir d¥Îmr amhoŸ&&57Ÿ&&<br />

Joë`m Xhm ûcmoH$m§V lr g{ƒXmZ§X à^y am_ `mÀ`m YÝ` XmgmMr<br />

~hþ{dY bjUo gm§{JVbr. am_Xmgmbm ho YÝ`Ëd H$moUË`m gmYZ _mJm©Zo àmßV hmoVo<br />

`mMm {dMma `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

`m H$_©^y_rV Ho$di am_Zm_ qMVZmZo _Zwî`mbm YÝ`Ëd åhUOo H¥$VmW©Vm<br />

àmßV hmoVo. {H$Vr à_mUmV ? g_W© åhUVmV, Vmo ZamMm Zmam`U hmoVmo lr am_<br />

O` am_ O` O` am_Ÿ& AI§S> Omo ñ\w$ao gào_Ÿ& Vmo ñd`o{M Ago nwê$fmoÎm_Ÿ&<br />

åhUm¡{Z am_ Z {dgamdmŸ&& VrW©amO Zm_mV H$_©, ^ŠVr d kmZ `m {VÝhr<br />

_mJmªMm {ÌdoUr g§J_ Agë`m_wio, {H«$`m, ^ŠVr d CnmgZm Ago VrZ eãX<br />

g_WmªZr `mo{Obo AmhoV. Zm_mV "Z __' `m ê$nmZo kmZ Amho. `m XohmV<br />

AmË_M¡VÝ`m{edm` _r Agm H$moUr Zmhr `mMm MmbH$, _mbH$ EH$ AmË_mam_M<br />

Amho. Xoh ho XodmMo Aer OmUrd CËnÝZ hmoVo. `m_wio Xoh~wÕr hr ghOM<br />

AmË_~wÕr hmoD$Z ñdê$nmMr AmoiI nQ>Vo. `mà_mUo Ah§H$mamMm bmon hmoD$Z "Z<br />

__' `m ê$nmZo kmZ hmoVo. `oWo kmZ hm eãX Z dmnaVm CnmgZm hm eãX `mo{Obm<br />

Amho. CnmgZm åhUOo XodmOdi dmñVì`. Zm_mZo XodmOdi dmñVì` hmoVo,<br />

BVHo$M Zìho Va Amnë`mbm Amnbm {dga nSy>Z XodmV dmñVì` amhVo.<br />

AmË_mam_mMo gm{ÝZÜ`mZo AkmZ _moh KmbdyZ Ë`mMr AmoiI nQ>dyZ VÐÿn hmoUo<br />

åhUOo CnmgZm. Cnmñ` XodmMo ñ_aUmV "_r' Zmhrgm hmoUo åhUOo CnmgZm. VoM<br />

kmZ hmo`. CnmgZm åh{UOo kmZŸ& kmZ| nm{dOo {Za§OZŸ& `mo{J`m§M| g_mYmZŸ&<br />

`oU| [aVtŸ&& (Xm. 20-4-22) `mM kmZmbm ZmW CnmgZm åhUVmV. _rM Xodmo<br />

_r{M ^ŠVŸ& nyOmonMma _r g_ñVŸ& _r{M _mV| ny{OVŸ& ho BËW§^yV<br />

"CnmgZm'Ÿ&& (Zm. ^m. 21-496) `mà_mUo Z __ `m ê$nmZo, Zm_mZo<br />

AmË_mam_mMr AmoiI nQy>Z VoM Amnbo ê$n hmo` Ago kmZ hmoVo. Zm_mV kmZmà_mUo<br />

^ŠVrhr Amho.<br />

Zm_mV _ZZ `mê$nmZo ^ŠVr Amho. Á`m dñVy~Ôb Amnë`m _ZmV ào_<br />

AgVo VrM dñVy _ZmV daModa KmoiV amhmVo. {VMoM dma§dma qMVZ hmoVo. Zm_mV<br />

Z_Z ÷m ê$nmZo H$_© Amho. CnmgZoV gmYH$mbm VXy«nVm àmßV Pmbr Var Xohmda<br />

Ambo H$s Vy Xod d _r ^ŠV hm ^md CRy>Z godm hmoVoM. n{Vd«Vobm nVrMo kmZ,<br />

n{V-ào_ d n{V-godm `m {VÝhr_wio Ogo YÝ`Ëd àmßV hmoVo, VgoM Zm_mV H$_©,<br />

^ŠVr d CnmgZm `m {ÌdoUr g§J_mV ~wS>r {Xë`mZo _Zwî`mg YÝ`Ëd àmßV hmoVo.<br />

Zm_mV Ago gm_Ï`© Agë`m_wio _moR>_moR>çm§Zr Vo gmYZ pñdH$mabo, d _r hr<br />

Ë`mZoM YÝ` Pmbmo, Agm ñdmZw^d g_W© gm§JVmV. {Zdmbm {ed Á`m Zm_oŸ&<br />

Á`m Zm_o dm{ë_H$s F$frŸ& Oo Zm_ gH$im§ VmarŸ& Vo Zm_ _O A§VarŸ&& godHy$<br />

_mZdr`m§MoŸ& H$îQ>Vr ~hþVm narŸ& go{dbm Xod Xodm§MmŸ& VoU| _r YÝ` OmhbmoŸ&&<br />

{H«$`m ^ŠVr d CnmgZm Á`m_wio KS>Vo Vo Zm_. Vo gmYZ nmiVmZm EH$<br />

d«Vhr Ë`m§Zr gm§{JVbo. Vo Zm_ AI§S> KoVbo nm{hOo - "{ZË` Zo_o', gmVË`mda<br />

g_WmªMm \$ma H$Q>mj Amho. gVV dmhUmè`m nmÊ`mÀ`m AmoKmImbr EImXm<br />

H$mim^moa \$Îma Agbm Var Vo _¥Xw nmUr Ë`m \$Îmambm JwiJwirV H$aVo, Ë`mbm<br />

IiJm nmS>Vo. bhmZ nmfmUm§Mo nyOobm `mo½` JwiJwirV em{iJ«m_ ~ZdVo.<br />

Ë`mMà_mUo AZ§V dmgZm§Zr ~a~Q>bobo {MÎm {ZË` Zm_ OnmZo gm{ËdH$ ~ZVo. Vo<br />

BVHo$ H$s Vo {MÎm, {MX² hmoVo. {ZË` Zo_ Y[aVm {MÎmrŸ& VoU| ewÕ {MÎm d¥ÎmrŸ&<br />

hmoD${Z`m ^Jd§Vr _mJ© \w$Q>oŸ&& {ZË` Zo_ H$emMm Agmdm ÷mbmhr g_WmªZr<br />

CÎma {Xbo Amho. _mZgnyOm On Ü`mZŸ& EH$mJ« H$ê${Z`m _ZŸ& {ÌH$mi ¿`mdo<br />

Xe©ZŸ& _mê$Vr gy`m©MoŸ&& `oWo _mê${V d gy`© ho eãX XmoZ AWm©Zo dmnabo AmhoV.<br />

gmYH$ _§X Agob Va Ë`mZo {ÌH$mi _mê$Vr d gy`m©Mo Xe©Z ¿`mdo hm EH$ AW©.<br />

_mê$Vr åhUOo dm`y d gy`© åhUOo AmË_m. gmYH$ Vrd« Agë`mg Ë`mZo {ÌH$mb<br />

àmUm`m_ H$ê$Z _Z AmË_ñdê$nr pñWa H$amdo hm Xwgam AW©. EH$mJ« Zm_OnmZo<br />

ho gmYVo. `m {ZË` Zo_mMr \$blwVrhr \$ma _moR>r Amho. Ë`mMm Agmhmæ` pñWVrV<br />

\$ma Cn`moJ-AJXr EoZdoir hmoVmo. EoZdoi åhUOo A§VH$mbr. AÝVH$mboM _m_od<br />

ñ_aZ² _wŠËdm H$boda_²Ÿ&& (^. Jr. 8-5) g_W© åhUVmV, ñ_aU H$amdo bmJV<br />

ZmhrM. {ZË` Zo_m_wio Vo AmnmoAmn hmoVo. (1) EoH$m Cnm`mMo d_©Ÿ& ÑT><br />

bmJbr`m {ZË` Zo_Ÿ& hm{M Cnm` na_Ÿ& A§Vg_`rŸ&& (2) {ZË` Zo_mMm<br />

128 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 129


Aä`mgŸ& Vmo{M bmJo {ZOÜ`mgŸ& MwH$Vm H$mgmdrg A§V g_`rŸ&& (3) dmMm<br />

Iw§Q>Vm A§Va nS>oŸ& åhUmo{Z A§VarM On KS>oŸ& ñdm_r AmYrM gmH$S>oŸ& \o$S>rV<br />

JoboŸ&& kmZmo~m AgoM åhUVmV, ""{ZË` go{dbm _r {ZXmZrŸ& godHy$ hmo`Ÿ&&''<br />

åhUyZ {ZË` Zo_ nm{hOo. ho gmVË` Ho$ìhm amhVo ? A§V:H$aUmV {df` d¥Îmr<br />

ZgVo, nyU© d¡am½` AgVo Voìhm. eodQ>À`m XmoZ MaUmV g_WmªZr {ZË` Zo_mMo<br />

gmVË` Ho$ìhm amhVo `mMo CÎma {Xbo Amho.<br />

CXmgrZVm åhUOo H$miOr, H$moR>oM _Z Z bmJUo Agm AW© ì`dhmamV<br />

hmoVmo, nU VÎdV: CXmgrZVm ho gma Amho Ago g_W© åhUVmV. `mMm AW©<br />

Agm H$s Vo gËd JwUmMo bjU Amho. Ë`mV Za OÝ_mMr g\$bVm Amho. Agma<br />

g§gmamV gma H$m` Agob Va Vr CXmgrZVm. H$moUË`mhr JmoîQ>rMr CnmYr Z<br />

dmQ>Uo åhUOo CXmgrZVm. `ÑÀN>mbm^ g§Vwï>Vm hr {VMr Iar ì`m»`m Amho.<br />

H$V¥©Ëd ^moŠV¥ËdmMm Ah§H$ma gwQy>Z AH$Vm© Vmo hm CXmgrZM. gwIXw:Id¥ÎmrnmgyZ<br />

A{bßV Agë`m_wio Vmo {ZOmZ§XmVM AgVmo. åhUo Xmg CXmg H$m§hr Z ìhmdoŸ&<br />

~ao dmoIQ>o gd© gmhÿZ Ý`mdoŸ&& ~è`m dmB©Q>mMr {jVr Zgë`m_wio gXm gd©Xm<br />

_moH$ir d¥Îmr amho åhUOoM Vmo VyîUt pñWVrV Zm§XVmo. g_mYmZr AgVmo. {df`<br />

{dH$mamnmgyZ d¥Îmr _moH$ir Agë`m[edm` Vr AmË_mH$ma hmoV Zmhr. AmË_nXr<br />

aV hmoD$Z, {df`m§Mo {R>H$mUr CXmgrZ amhÿZ Ë`mZm _maÊ`mV Or _m¡O Amho Vr<br />

{df`mer ÌmJm H$ê$Z Ë`m§Zm H$mo§S>yZ _maÊ`mV Zmhr. ghO brboZo _moH$ù`m<br />

d¥ÎmrZo {df` Xya Pmbo nm{hOoV. Iam CXmgrZ åhUVmo - "~m~mZmo `m, AmbmV<br />

Va Ka Vw_Mo Amho. JobmV Var CÎm_. _mPo AmË_gwI _bm g_Obo Amho. Vwåhr<br />

Ë`mnojm OmñV H$m` gwI XoUma ?' åhUyZ Amë`m Joë`mMr {jVr ZgVo d<br />

d¥ÎmrMm n«H$meH$ Agm gmjrê$nmZo hm gVV amhVmo.<br />

<br />

ZH$mo dmgZm drfB© d¥{Îmê$n|Ÿ&<br />

nXmWu OS>| H$m_Zm nyd©nmn|Ÿ&<br />

gXm am_ {ZîH$m_ qMVrV OmdmŸ&<br />

_Zm H$ënZm boe Vmo hr ZgmdmŸ &&58Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV am_Zm_mMr YÝ`Vm gm§JyZ, CXmgrZVm åhUOo<br />

`ÑÀN>mbm^ g§Vwï>Vm qH$dm d¡am½` hoM na_mWm©Mo gma Amho d {ZË` {Z`_mZo<br />

{H«$`m, ^ŠVr CnmgZmÛmam AmË_mZw^dmMo A_¥V MmIyZ ghO ñdmZ§XmV a_mdo,<br />

`mVM _mZdXohmMr gmW©H$Vm Amho, Agohr gm§{JVbo.<br />

hr CXmgrZVm Zgë`mg _Zmod¥ÎmrMm gd© AmoT>m, {df`mH$S>o YmdVmo d<br />

_Z A§V_w©I hmoV Zmhr, åhUyZ `m íbmoH$mV dmgZmj`mMr Amdí`H$Vm _Zmbm<br />

nQ>dyZ XoVmV. d¥{Îmê$nmZo {df`dmgZm ZH$mo åhUOo H$m` ho g_OUo AmYr, `m<br />

íbmoH$mVrb dmgZm, H$m_Zm, H$ënZm d d¥Îmr `m Mma eãXm§Mm àW_ {dMma<br />

H$ê$. ho gmao _Zmo{dH$ma AmhoV. dmgZm VrM H$ënZm. H$ënZm VrM dmgZm.<br />

WmoS>m gyú_ ^oX Amho. H$ënZm hr gd© {dH$mam§Mo _yi Amho. B©e g¥ï>r d Ord<br />

g¥ï>r `m XmoÝhr H$ënZoVyZ ñnï>Ëdmg `oVmV. åhUyZ H$ënZobmM _m`m åhQ>bo Amho<br />

`m H$ënZobm Oo OmUdVo Vo H$mën{ZH$M. _wir g¥ï>r H$ënZoMrŸ& H$ënZm Amho<br />

_wirMrŸ&& H$ënZo_Ü`o {ZpíMVnUm ZgVmo. Iè`m ImoQ>çmMr ImÌr ZgVo. VoWoM<br />

AmnU H$ënZm H$aVmo. åhUyZM _m`obm A{Zd©MZr` åhQ>bo Amho. àË`j nmhVm<br />

AmT>ioŸ& {dMma KoVm ZmT>ioŸ&& Aer hr H$ënZm _m`m Amho.<br />

dmgZm :- hr H$ënZoVyZ CX` nmdVo. `mZo gwI hmoB©b, `mZo Xw:I<br />

hmoB©b Aer H$moUË`mhr nXmWm©~Ôb àW_ H$ënZm {Z_m©U hmoVo. _J {Vbm<br />

AZwgê$Z Á`mMr AmdS> Ë`m nXmWm©~Ôb BÀN>m CËnÝZ hmoVo. `mà_mUo H$ënZmM<br />

dmgZmê$nmZo OÝ_ KoVo. dmgZm åhUOo hdonUm. {dMma Q>mHy$Z ÑT> ^mdZoZo<br />

Ho$bobm nXmWm©Mm A§JrH$ma åhUOo dmgZm. {VMo AZoH$ àH$ma AmhoV. bmoH$<br />

dmgZm, emñÌ dmgZm, {df` dmgZm d Xoh dmgZm BË`m{X.<br />

H$m_Zm - åhUOo dmgZoMo Vrd« ñdê$n. Á`m {df`mMr dmgZm hmoVo,<br />

Ë`mMo àË`j àmßVrMr Vrd« BÀN>m åhUOo H$m_Zm.<br />

d¥Îmr - A§V:H$aUmMm àH$meH$ n[aUm_ qH$dm {Za{Zamio Va§J<br />

åhUOo d¥Îmr. gd© kmZ d¥ÎmrbmM hmoVo. H$ënZm, H$m_Zm, dmgZm ho {dH$ma<br />

_wimV OS>, nU Ë`m§Mr OmUrd Á`m`moJo hmoVo {VbmM d¥Îmr Ago<br />

åhUVmV. {df` dmgZoMr d¥Îmrê$nmZo OmUrdM ZH$mo. OS> {dH$ma VgoM Agy<br />

XoV. Ë`m§Mo ^mZM ZH$mo. H$maU B§{Ð` {df` g§~§Ym_wio hr d¥ÎmrM ~{h_w©I<br />

hmoVo. hr ~{h_w©I d¥ÎmrM _Zwî`mbm ~Õ H$aVo. åhUOo OÝ_ _¥Ë`yÀ`m MH«$mV<br />

AS>H${dVo. AZmË_ nXmWm©nmgyZ hr ~{h_w©I d¥Îmr H$mT>UoMr Pmë`mg, {df`<br />

ào_ VwQ>bo nm{hOo. à{VHy$b åhUOo ZmdS>rMr d¥Îmr VwQ>Vo, nU AZwHy$b åhUOo<br />

AmdS>rMr d¥Îmr VwQ>V Zmhr Am{U {VÀ`m {Zd¥Îmr{edm` _moj Zmhr. dmgZoMo<br />

130 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 131


_yi N>o{Xë`m dmMyZŸ& Zìho `m I§S>U J^©dmgmŸ&&<br />

{df`mH$S>o AmoT>m Zgmdm Ago ZwgVo åhUyZ ^mJV Zmhr. H$maU<br />

nyd©OÝ_m{O©V H$_m©à_mUo nXmWm©Mo {R>H$mUr H$m_Zm åhUOo Vrd« BÀN>m hmoVo. nyd©<br />

H$_© nmnmË_H$ Agë`mg {df`mH$S>o Vrd« àd¥Îmr Zgmdr Ago ZwgVo Vm|S>mZo åhUyZ<br />

MmbV Zmhr. {df` ào_ VwQ>Ê`mgmR>r Vgm à`ËZ nm{hOo. nyd©OÝ_r nmn KS>bo<br />

åhUyZ `m OÝ_r d¥Îmr {df`mH$S>o YmdVo. `m OÝ_r gËH$_m©V d` doMbo Va,<br />

nwT>rb OÝ_r d¡am½` bm^ob, Agm {dMma H$ê$Z nwÊ` H$_© Ho$bo nm{hOo. B§{Ð`<br />

{ZJ«h Ho$bm nm{hOo. Vñ_mX² `ñ` _hm~mhmo {ZJ¥hrVm{Z gd©e:Ÿ&<br />

B§{Ð`mUt{Ð`mW}ä`ñVñ` àkm à{V[ð>VmŸ&& (^. Jr. 2-68)<br />

`mda H$moUr Aer e§H$m KoB©b H$s nyd©OÝ_mV nmn Pmbo Agë`mZo<br />

{df`mH$S>o _Z YmdUmaM. VoWo à`ËZ H$ê$Z H$m` hmoUma ? `m e§Ho$bm g_WmªMo<br />

amoI R>moH$ CÎma Amho. g_W© {dMmaVmV, hm àmaãY _Vb~ qgYy Vwåhm§bm na_mWm©V<br />

VodT>m gwMVmo H$m` ? ì`dhmamV H$m gwMV Zmhr ? nyd© nmnm_wioM Oa `m OÝ_m§V<br />

amoJ, àH¥${V AñdmñÏ`, ì`Wm {Z_m©U hmoVmV Va àmaãY åhUyZ Ë`m ghZ H$arV<br />

ñdñW H$m ~gV Zmhr ? ì`Wm KmbdUogmR>r AJXr AmQ>moH$mQ> à`ËZ H$m<br />

H$aVm ? WmoS>r YwJYwJr Agbr Var Ymdni H$ê$Z Xwgè`mMo aŠV {dH$V KoD$Z<br />

Vo earamV R>mgyZ ^aVmVM Zm ? _J na_mWm©V VodT>o àmaãY AmS>do H$m `mdo ?<br />

àn§Mr à`ËZ H$amdmŸ& Am{U na_mWu AmYma ¿`mdmŸ& Vwa§_yinUo à`ËZ Z<br />

H$amdm ho H$m` ~aoŸ&& ì`Wogr XoImoZ Hw$g_wg dmQ>oŸ& à`ËZm H$maUo àmU<br />

\w$Q>oŸ& Vo§ìhm Oar à`ËZ H$aUo gwQ>oŸ& Var AmYma ¿`mdmŸ&& åhUyZ hm Amn_Vb~<br />

gmoS>yZ {df`mH$S>o àd¥Îmr Z hmoÊ`mgmR>r à`ËZ Ho$bm nm{hOo. H$moUVm à`ËZ ?<br />

`mMo CÎma nwT>rb MaUmV gm§{JVbo Amho. {df`mH$S>o YmdUmè`m _Zmg am_<br />

qMVZmV åhUOo am_Zm_ ñ_aUmV Jw§Vdmdo. "OJr hmoB©Oo YÝ` `m am_Zm_o'<br />

Aer 57 ì`m ûcmoH$mV gwê$dmV H$ê$Z nwT>rb Xhm íbmoH$mV Zm_ñ_aUmZo<br />

YÝ`Vm H$er àmßV hmoVo ho g_W© gm§JVmV, {df`mH$S>o niUmè`m _Zmg<br />

daModa Yê$Z AmUyZ Zm_ñ_aUmV Jw§Vdmdo. `Vmo `Vmo {ZíMa{V<br />

_ZíM§Mb_pñWa_Ÿ& VVñVVmo {Z`å`¡VXmË_Ý`od de§ Z`oV²Ÿ&& (^. Jr.<br />

6-26) {df`mH$S>o YmdUmè`m _Zmg {df`mEodOr am_ñdê$nmMo Am_rf<br />

XmIdmdo. M§Mb _mgm hm Am{_fm_wio Jimbm AS>H$Vmo, Ë`mà_mUo M§Mb<br />

_Zmg A§V:H$aUmV pñWa H$aÊ`mbm CÎm_ Am_rf H$moUVo Agob Va<br />

Vo em_gw§Xa am_à^yMo gwhmñ`dXZ hmo`. àW_V: ho AdKS> dmQ>Vo, nU<br />

Aä`mgmZo H$mhr Z {ZnOo Eogo Zmhr.<br />

nU ho am_qMVZ {ZîH$m_ Agmdo. H$maU gH$m_ ñ_aU ho H$m_mMo ñ_aU<br />

AgVo. XodmMo ZgVo. Ë`mV XodmÀ`m n«o_mnojm \$bê$n {df`gwImMo ào_ AgVo.<br />

gH$m_ ào_mZo \$i {_iVo. nU {ZîH$m_ ^ŠVrZo \$bXmVm Xod {_iVmo.<br />

H$ënVê$Mm bm^ hmoVmo. `odT>o gH$m_ d {ZîH$m_ ^ŠVrV A§Va Amho.<br />

H$m_ZoZ| \$i KS>oŸ& {Z:H$m_ ^OZ| ^Jd§V OmoS>oŸ& \$i ^Jd§Vm H$moUrH$S>oŸ&<br />

_hX§VaŸ&& (Xm. 10-7-20)<br />

{ZîH$m_ ^OZmZ| dmgZm§Mm j` hmoD$Z {MÎmewÕr hmoVo. ewÕ {MÎmmVM<br />

^JdV²n«doe hmoVmo. Zm_mg[agmM harŸ& [aKo öX`m_mPmatŸ& VoU| YmH|$<br />

Aä`§VatŸ& hm| bmJo nwar öX`ewÕrŸ&& V|ìhm àn§M gm§Sy>{Z "dmgZm'Ÿ& OS>mo{Z<br />

R>mHo$ OZmX©ZmŸ& "Ah§' gm§S>mo{Z Ah§nUmŸ& "gmoh§' gXZm_mOt [aK|Ÿ&& (Zm. ^m.<br />

2-776,777).<br />

{ZîH$m_ ^OZmZo àW_ {MÎmewÕr, Z§Va AmË_H¥$nm d eodQ>r Amnë`m<br />

ñdê$nmMr AmoiI, EdT>r \$bàmßVr hmoV Agë`m_wio {ZîH$m_ am_^OZqMVZ<br />

H$amdo. ho qMVZ H$am`Mo Var H$moR>n`ªV. Ë`mMo CÎma eodQ>À`m MaUmV {Xbo Amho.<br />

H$ënZoMm boehr Z Camdm `oWn`ªV. åhUOo {df` H$ënZogmR>r Vo _Z {OVHo$<br />

hnmnbobo AgVo {VVHo$ Vo am_ ê$nmgmR>r bmMmdbo nm{hOo. AmVm {df`H$ënZm<br />

nwao BVH$m {VMm drQ> `mdm. `m pñWVrMm AZw^d VwH$mo~m gm§JVmV, AmdS>o ho ê$n<br />

Jmo{Oa| gJwUŸ& nmhVm§ bmoMZ gwImdboŸ& bm§Mmdbo _Z bmJbrgo JmoS>rŸ& V|<br />

Ordo Z gmoS>r Eogo Pmb|Ÿ&& (Jm. 1050) ê$nmbm bmMmdboë`m _ZmMr eodQ>r<br />

H$m` pñWVr hmoVo Ë`mMo CÎma VwH$mam_ XoVmV, VwH$m åhUo Ombo EH${dY _ZŸ&<br />

{dÇ>bmdmMyZ ZoUo XwOoŸ&& _Z ñdê$nmV {damë`m_wi| AÝ` H$ënZoMm boehr Zmhr.<br />

Ah§ ho _mohmZo __ËdmZo Oo OJmV Jw§Vbo Amhoo Vo Zm_ê$nmÀ`m<br />

AZwg§YmZmZo AmË_mam_mV a§Jbo nm{hOo åhUOo _J V¡g| ^moJmAm§Vy{Z {ZJVm§Ÿ&<br />

{MÎm _O_mOt [aJVm§Ÿ& hiyhiy nm§Sy>gwVmŸ& _r{M hmoB©bŸ&& (km. 12-109)<br />

<br />

_Zm H$ënZm H$pënVm§ H$ënH$moQ>rŸ&<br />

Zìho ao Zìho gd©Wm am_^oQ>rŸ&<br />

_Zt H$m_Zm am_ Zmht O`mbmŸ&<br />

AVr AmXao àr{V Zmht V`mbmŸ&&59Ÿ&&<br />

132 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 133


_mJrb ûcmoH$mV {df`dmgZm ZH$mo, Vr nyd© nmnm_wio hmoVo, åhUyZ Vr<br />

Zmhrer H$aÊ`mgmR>r {ZîH$m_nUo am_ ^OZ H$a. am_qMVZ H$a, ho am_qMVZ<br />

BVHo$ gVV amhÿ Xo H$s AÝ` H$ënZm§Mm boehr Zgy Xo, Ago _Zmbm ~Omdbo<br />

Amho. AÝ` H$ënZoMm boehr H$m Zgmdm ho `m ûcmoH$mV gm§{JVbo Amho. ~m<br />

_Zm ! am_ Agm Agmdm Vgm Zgmdm Aem Vy H$moQ>çmdYr H$ënZm Ho$ë`mg Var<br />

Ë`mV am_Xe©Z hmoUma Zmhr. H$maU Omo H$ënZmVrV Amho Vmo H$ënZoV H$gm<br />

gmnS>mdm ? CbQ> hçm H$ënZm§Mo ZmXr bmJë`m_wio, Ë`m§À`mer VmXmËå`<br />

Pmë`m_wio AmZ§Xê$n A_a Aem AmËå`mMo _mJo Xw:Iê$n OÝ_ _aU na§nam<br />

bmJbr Amho. H$ënZoMo ñdê$n H$m`, ho _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo ûcmoH$ H«$.<br />

5 _Ü`o "_Zm H$ënZm Vo ZH$mo {df`m§Mr' `mMo {ddoMZ H$aVmZm H$ënZoMm<br />

~mJwb~modm H$gm Amho, ho WmoS>Š`mV gm§{JVbo hmoVo. `oWo H$ënH$moQ>r H$ënZm Ago<br />

eãX Agë`m_wio H$ënZoMm gdmªJrU {dMma nmhÿ.<br />

H$_© ho Ñí` ñdê$nmbm `oÊ`mnydu H$m_ hçm pñWVrV AgVo. H$m_ åhUOo<br />

BÀN>m, dmgZm d Ë`mMo gyú_ ê$n H$ënZm hmo`. `m H$ënZmhr AZ§V AmhoV d<br />

Ë`m§Mm à^md _moR>m Amho.<br />

(1) H$ënZm à^md EdT>m _moR>m Amho H$s {VMo dmMyZ àmÊ`mMr hmbMmb<br />

Zmhr. {ZObm Var S>moŠ`mV amhmVo. _obm Var dmgZmê$nmZo {Od§V amhmVo. gwI<br />

Xw:I, ~§Y _mojmbmhr H$maU VrM. H$m_dmgZm{X {dH$ma {VMoM. {VZo {VÝhr bmoH$<br />

ì`mnbo AmhoV. àW_ har g§H$ënmZo ñ\w$aU nmdbobr hr H$ënZm OJm§V ngabr<br />

Amho d Vr Ë`mbm IoidrV Amho.<br />

(2) {VMm M_ËH$ma Agm H$s {dMma, AmMma d Cƒma `m gdmªMo _yi<br />

H$ënZmM. H$ënZm H$ënZobm OÝ_ XoVo. Vr AM§Mir {Z_m©U OmbtŸ& AYmo_wIo<br />

~io MmbbrŸ& AI§S> dmho nar Xo{IbrŸ& ZmhrM H$moUrŸ&& gd© H$ma^ma {VMm<br />

nU Vr {XgV Zmhr. Vr _m`mhr ~ZVo d ~«÷hr ~ZVo. _wir H$ënZm Xmo ê$noŸ&<br />

V|{M OmbrŸ&& Û¡VmMo _yi H$ënmZmM. H$ënZm _m`m {ZdmarŸ& H$ënZm ~«÷<br />

WmdarŸ& g§e` Yat Am{U dmarŸ& Vo{h H$ënZmŸ&& (Xm. 7-5-18) Vr {_Ï`m<br />

AgyZhr {VZo OJmbm doS> bmdbo, hm M_ËH$maM Zìho H$m` ?<br />

(3) {VMo dmñVì` AmV, ~mhoa, _mJonwT>o H$ënZmM. AZmË_dJ©<br />

gd© VrM. _hmH$maU Xoh kmZ, H$maU Xoh AkmZ d qbJXoh dmgZm, {_iyZ<br />

kmZ, AkmZ d dmgZm `m VrhrMo {_lU åhUOo H$ënZmM. VrZ Xod, VrZ<br />

JwU VrZ ^wdZo gd© H$ënZmM ~Zbr. AîQ>Ym àH¥$VtM| _yiŸ& g§H$ënê$n{M<br />

Ho$diŸ& ZmZm g§H$ëno Xoh \$iŸ& KoD${Z Amb|Ÿ&& (Xm. 18-4-27) qnS><br />

~«÷m§S>mMo _yi hrM harMr kmZà^m, g§H$ënmÛmao \$mH$br. AZoH$ ìhmdo Ago Ë`m<br />

à^obm dmQ>bo. Ë`mgmR>r BÀN>m eŠVr, {H«$`m eŠVr, Ðì` eŠVr, kmZ eŠVr<br />

Am{U {MV² eŠVr. Aem n§M eŠVr {Z_m©U hmoD$Z qnS> ~«÷m§S> C^maUr Pmbr.<br />

g_W© åhUVmV, {ZíMim_Ü`| M§MiŸ& Vo{M H$ënZm Ho$diŸ& AîQ>Ym àH¥$VrM|<br />

_yiŸ& H$ënZm ê$nŸ&& (Xm. 11-1-5) gmam§e OJmbm OÝ_ XoUmar, Ordmbm OÝ_<br />

XoUmar, MmbdUmar, di{dUmar, ~mob{dUmar d AmQ>Ur H$aUmar EH$M àH¥$Vr<br />

AgyZ {VMo _yi H$ënZmM hmo`.<br />

EH$ Jmoï> bjmV R>odbr nm{hOo, Vr hr, H$s harnmgyZ AH$ënrV g§H$ën<br />

Pmbm, Var har hm H$ënZmVrVM. ho AZw^dmZo OmUVm `oVo. H$go Vo nhm. _r À`m<br />

ApñVËdmda AZoH$ H$ënZm CR>VmV. Ë`m {XgVmV åhUOo Ë`m§Mr OmUrd hmoVo. ho<br />

OmJ¥VrVrb _ZmoamÁ`mdê$Z AZw^dmbm `oVo. VgoM ñdßZg¥ï>r Amnbo ApñVËdmda<br />

MmbVo d Ë`mMr OmUrd hmoVo åhUOo Á`mbm _ZmoamÁ` AWdm ñdßZ `m§Mr OmUrd<br />

Pmbr, Vmo _r `m Xmohm|À`m H$ënZm IoimnmgyZ {^ÝZM Amho. Ë`mà_mUo Á`m<br />

AmË_gÎmoda qnS> ~«÷m§S> IoimMr C^maUr Pmbr Vmo AmË_mam_ `m H$ënZm àH¥$Vr<br />

nmgyZ A{bßVM AgVmo. AJm àH¥${Vnam¡VmŸ& EHw$ AmWr n§Sw>gwVmŸ& Eogm n«dmXy<br />

Vmo VËdVmŸ& nwê$fw hm n¢Ÿ&& (km. 13-1028) AmnU H$ënZmVM Jw§J hmoD$Z am{hbmo<br />

Va am_ XyaM ahmVmo. H$ënZmVrV AmË_mam_ H$ënZoMm àm§V Amobm§Sy>Z Joë`m{edm`<br />

^oQ>Uma Zmhr ho {ZpíMV.<br />

AmnU gd© B©ídamMo A§e. nU A§eM Oa H$ënZm ^«_mV gmnS>bm Va<br />

_yi nX H$go JmR>Uma. EH$m amOmg VrZ nwÌ hmoVo. _¡bmda Agboë`m _§{XamVrb<br />

{edXe©Z KoD$Z Omo àW_ amOmbm ^oQ>ob Ë`mMo amÁ`. ÷m _¡b ^amMo A§VamV<br />

_mohH$ dñVy§Mo àXe©Z AgVo. XmoKo nwÌ àXe©ZmV a§JVmV. YmH$Q>m _mÌ àW_<br />

[edXe©Z, Z§Va amO Xe©Z KoD$Z _JM àXe©ZmV a§JVmo. Oo _mohmV AS>H$bo Vo<br />

amOnXmbm _wH$bo. VgoM {df` H$ënZoV Jw§J hmoUmè`m Ordmg am_ ^oQ> Zmhr.<br />

H$maU Ë`m§Zm am_mnojm {df` àrVr A{YH$ AgVo. OoWo {df` ào_ Vrd« VoWo<br />

am_m~Ôb ào_ H$moRy>Z AgUma ?<br />

Ë`m§À`m pñWVrMo kmZmo~m dU©Z H$[aVmV, nmh| nm§ earam{M`m Jm§dmŸ&<br />

O`mbmJt Ambo nm§S>dmŸ& Vmo H$m`m©Ww© AmKdmŸ& gm§Sw>{Z`mŸ&& B§{Ð`J«m_tMm§<br />

amO{~XtŸ& Ah§__Vo{M`m§ OëndmXtŸ& {dH$mam§Vam§Mr _m§XrŸ& _oi{dVmVrŸ&&<br />

Xw:IemoH$m§Mm KmB©Ÿ& _m[a{b`mMr go{M ZmhrŸ& ho gm§Jmd`m H$maU H$m§hrŸ& Oo<br />

J«m{gbo _m`mŸ&& åhUmo{Z Vo _mV| MwH$boŸ&& (km. 7-105 Vo 108)<br />

134 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 135


{df` H$ënZm§À`m ZmXr bmJë`m_wio am_ Xe©Z hmoUma Zmhr. Amnbo<br />

ñdê$n H$iUma Zmhr, åhUyZ g§H$ënà^dZ² H$m_m§ñË`ŠËdm gdm©ZeofV:Ÿ&& (^.<br />

Jr. 6-24) ewÕ H$ënZm§Zr _brZ H$ënZm§Mm Zme H$ê$Z ewÕ H$ënZm Ooìhm<br />

am_ê$nmV {dam_ nmdVrb Voìhm am_ ^oQ> hmoB©b. AmnwboZo AZw^doŸ& H$ënZo{g<br />

_moS>mdoŸ& _J gwH$mit nS>md|Ÿ& AZw^dmÀ`mŸ&& (Xm. 7-3-48) _mZdr OrdZmda<br />

Agboë`m `m H$ënZm gm_«mÁ`mMr AÜ`mpË_H$ Ñï>rZo {dñVmanyd©H$ _m{hVr nm{hOo<br />

Agob Va gmYH$mZo lr. nm§. Jmo. qMMmiH$a `m§Mo AmË_mZwg§YmZ ho nwñVH$ Adí`<br />

dmMmdo.<br />

<br />

_Zm am_ H$ënVê$ H$m_YoZyŸ&<br />

{ZYr gma qMVm_Ur H$m` dmZy§ ?Ÿ&<br />

O`mMo{Z `moJ| KS>o gd© gÎmmŸ&<br />

V`m gmå`Vm H$m`gr H$moU AmVm ?Ÿ&&60&&<br />

H$moQ>çmdYr H$ënZmZr am_ ^oQ> hmoUma Zmhr. H$ënZoMm àm§V<br />

Amobm§S>ë`m IoarO åhUOo {Z:g§H$ën Pmë`mIoarO Ë`m H$ënZmVrV am_mMr ^oQ><br />

Zmhr, Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. hm H$ënZmVrV am_ Amho Var H$gm ?<br />

`mMo CÎma `m ûcmoH$mV {Xbo Amho. {Za{Zamio Ñï>m§V XoD$Z am_ê$n gm§JyZ eodQ>r<br />

Vmo AZwnå` Amho Ago gm§JVmV.<br />

Aao _Zm, hm am_ H$ënVê$gmaIm Amho. Or H$ënZm H$amdr {VMo XmZ<br />

XoUmam Amho. Aao Vmo H$m_YoZyhr Amho. Or BÀN>m H$amdr Vr AMyH$ nXamV<br />

Q>mH$Umam Amho. Vmo CXma XmVm Amho. Vmo qM{Vbobr dñVy àmßV H$ê$Z XoUmam -<br />

qMVm_Ur Amho. Vmo gd© dñVy§Mm R>odm ({ZYr) Amho. Aao, ~hyaËZm dgw§Yam<br />

Á`mMo AmYmamda Zm§XVo. Ë`mMonmer CUrd H$emMr amhUma ? BVHo$M H$m` nU<br />

Vmo am_M gd© gma Amho. åhUOo Am{X, _Ü`, AdgmZr {Ma§VZ Amho. Ë`mMo<br />

dU©Z Var H$go H$amdo ? Á`mÀ`mgmaIr AÝ` H$moUVr dñVwM Zmhr, Ë`mMo dU©Z<br />

H$moUË`m nXmW© Ñï>m§VmZo H$amdo ? Vmo am_ H$ënVê$ Amho. H$m_YoZy Amho.<br />

qMVm_Ur Amho Ago {H$Vrhr dU©Z Ho$bo Var- nar ho hrZ Ñï>mÝVŸ& Ho${d lram_r<br />

emo^VŸ& Ñï>mÝV dñVygr dñVwÎdŸ& Á`m{M `o gm_Ï`}Ÿ&& Á`m dñVyMm<br />

Ñï>mÝV Úmdm Ë`m dñVybm Oo ê$n àmßV Pmbo VoM _wir am_mÀ`m gm_Ï`mªZo.<br />

_J Ë`m am_mMo dU©Z H$moUË`m Ñï>mÝVmZo H$amdo ? nm`mnmgyZ N>namn`ªV<br />

Kambm AmYma AmH$memMm. AmH$memV Vo CR>Vo, amhVo d nS>Vo<br />

Ë`mÀ`m{edm` Ka CRy>M eH$V Zmhr. KamVrb _mUgo dmdaV AgVmV AmH$memV<br />

nU g_OVmV Kam§V. _J KamVrb H$moUË`m dñVwÀ`m Ñï>m§VmZo AmH$memMo dU©Z<br />

H$aUma ? nm`m, gmonm, _mOKa, XodKa, _mS>r, N>ßna BË`m{XH$m§Mo ApñVËd<br />

AmH$mem_wio. Kamnydu VoM, Ka AgVmZm VoM d Ka nS>bo Var VoM CaVo.<br />

H$m_YoZy H$ënVê$Ÿ& {ZYr qMVm_Ur gmê$Ÿ& am_ gÎmm _mÌo Wmoê$Ÿ& AgVm<br />

narŸ&& H$¡gr am_r ~amo~arŸ& H$[aVr ~mnwS>r {^H$marŸ& am_gÎmm AZwnå` IarŸ&<br />

^wdZÌ`rŸ&& Á`m am_mda qnS> ~«÷m§S>mMm S>mobmam Adb§~yZ, Omo AZmXr Ë`m<br />

AmË_mam_mMo dU©Z H$moUË`mhr Ñï>m§VmZo hmoUma Zmhr.<br />

Á`mà_mUo AmH$memMo AmYmamda Zm§XUmè`m KamÀ`m CËnÎmr,<br />

pñWVrb`mMm AmH$memgr H$m§hrhr g§~§Y Zmhr, Ë`mà_mUo CËnÎmr pñWVrb`mË_H$<br />

g¥ï>rMm d AmË_mam_mMm AWm©AWu H$m§hr g§~§Y ZgyZ, Ë`mMo Iao ñdê$n {Zamio<br />

Amho. Vmo g¥ï>rnydu, g¥ï>r AgVmZm d g¥ï>rZ§Va AZm{X {Ma§VZ Agm Amho. g¥ï>r<br />

doJimM Amho. åhUmo{Z ^yVmMm H$X©_Ÿ& `m§gr A{bßV AmË_mam_wŸ& A{dÚm<br />

JwUo _m`m^«_wŸ& gË`{M dmQ>oŸ&& (Xm. 8-1-42) Á`mMo H$V¥©Ëd AmnU na_mËå`mda<br />

bmXVmo Vo nXmW© Var gË` H$moR>o AmhoV. nXmW© dñVy Zm{gd§VŸ& h| Vm| àË``mg<br />

`oVŸ& `m H$maU| ^Jd§VŸ& nXmWm©doJimŸ&& (Xm. 8-1-46) _J Zmed§V nXmW©<br />

Ñï>m§VmZo emídV Ago AmË_mam_mMo ê$n Ü`mZmV H$go `mdo ? H$ënZm Ë`mMo gÎmodaM<br />

CR>VmV, amhVmV d Zmhrem hmoVmV. nU Vmo H$ënZmVrV Agë`m_wio Ë`mMo dU©Z<br />

H$ënZoV gmnSy> eH$V Zmhr. Ed§ H$ënZoa{hVŸ& V`m Zmd ^Jd§VŸ&<br />

Agm hm H$ënZmVrV,g¥ï>rdoJim, {Zdm§V, AZwnå` Agm lram_<br />

Amho. _J àíZ Agm nS>Vmo H$s, Aja, Aì`` AZm{X g{ƒXmZ§X<br />

B. bjUm§Zr Vo H$go gm§{JVbo OmVo ? ~«÷mMo bjU eãXmZo H$aVm `oV Zmhr;<br />

nU _w_wjybm H$ënZm `mdr åhUyZ gV²-{MV² AmZ§X BË`m{X gmnoj arVrZo<br />

Ë`mMo dU©Z Ho$bo OmVo.<br />

<br />

C^m H$ënd¥jmVit Xw:I dmhoŸ&<br />

V`m A§Var gd©Xm V| {M AmhoŸ&<br />

OZt g‚mZr dmX hm dmT>dmdmŸ&<br />

nwT>| _mJwVm emoH$ Ordt YamdmŸ&&61Ÿ&&<br />

H$ënVê$, qMVm_Ur, H$m_YoZy `m§Mohrnojm loð> Ago am_mMo ñdê$n<br />

136 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 137


AgyyZ Vo {Zê$n_ Amho Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. `mda Agm àíZ<br />

`oVmo H$s "Agm gd© H$m_Zm nwadUmam Xod Oa Amho Va _Zwî`mbm Xw:I<br />

H$m ? Ë`mbm Z ^OUmè`m§Zm Xw:I Agob nU Ë`mMo ^OZ H$aUmè`m§Zm hr<br />

Xw:I AmhoM. Ago H$m ? `mMo CÎma hçm d nwT>rb XmoZ ûcmoH$mV {Xbo<br />

Amho. ^ŠVr _mJm©bm bmJUmè`m§Mo VrZ àH$ma. _w_wjy, gmYH$ d {gÕ. hm<br />

ûcmoH$ _w_wjy§gmR>r Amho. Ë`mMo H$maU nwT>À`mM ûcmoH$mV {Xbo Amho. _w_wjyMm<br />

àn§MñdmW© gwQ>bm Agbm Var d Ë`mg _mojmMr BÀN>m Agbr Var Xodm~Ôb<br />

qH$dm gmYZm~Ôb Ë`mMm {ZíM` Pmbobm ZgVmo. H$moUrVar _mJ©Xe©Z H$aUmam<br />

{_imdm, Ago Ë`mg dmQ>Vo ZmZm VrW} Yw§S>m{ibtŸ& e_ X_m{X gmYZ|<br />

Ho$btŸ& ZmZm J«§Wm§Va| nm{hbtŸ& emoYy{Z`m§Ÿ&& VoU| Zìho g_mYmZŸ& dmQ>o<br />

AdKmM AZw_mZŸ& åhUo [aKm| g§Vmg eaUŸ& `m Zmd _w_wjyŸ&& (Xm. 5-<br />

8-38,39) Aem Ag_mYmZr A{ZpíMV d¥ÎmrÀ`m ^m§~mdboë`m _w_wjybm Vy<br />

XodmMo gÎmoImbr Zm§XVmog, gd© Xodm§Mm Xod VwÂ`m A§VarM Amho, dmXmÀ`m<br />

^mZJS>rV Z nS>Vm na_mWm©bm nmofH$ Ago C{MV g§H$ën H$arV amherb Va<br />

Vo am_H¥$noZo {gÕ hmoVrb Ago hçm ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

ho eara Á`mMo gÎmoda MmbVo Vmo am_ H$ënVê$à_mUo H$moUVmhr<br />

_ZmoaW nwadÊ`mg g_W© Amho. Ë`mMo N>m`oImbrM AmnU C^o Amhmo. H$ënVê$<br />

Imbr Or BÀN>m H$amdr Vr g\$b ìhmdr, hm Ë`mMm ñd^md. gwImMr<br />

BÀN>m Yabr Va gwI hmoVo. Xw:ImMr BÀN>m Yabr Va Xw:I, Xm[aÐç `oVo.<br />

O`m nwê$fmg O| Ü`mZŸ& V`m{g V|{M àmßVŸ&& (Xm. 5-6-63) Agm hm<br />

am_ Agë`m_wio _Zwî` Omo _ZmoaW Y[aVmo VmoM Ë`mbm àmßV hmoVmo. _r<br />

Xw:Ir, _r nmnr, _bm OÝ__aU Amho. {df`mnmgyZM gwI hmoB©b, Ago<br />

Ë`mbm dmQ>Vo. dmgZm Vgo \$i, Ago _Zwî` ghO ~mobyZ OmVmo. Xw:Iê$n<br />

Aem {df`dmgZoMoM Oa _ZmV qMVZ Va VoM \$i nXamV nS>Vo. O¡g|<br />

H$ënVê$VidQ>tŸ& ~¡gmo{Z Pmo{i`o nmS>r Jm§R>rŸ& _J {ZX¡d {ZYo {H$arQ>rŸ&<br />

X¡Ý`{M H$ê§$Ÿ&& (km. 9-311)<br />

nU VoM g§H$ën,C{MV,gË`, emñÌr` Agë`mg Vohr nyU© hmoVmV.<br />

O¡g§o {MÎm O`md[aŸ& Vgo Odir Vo XwarŸ& AdK| OmU| gyÌYmarŸ& H$moU<br />

ZmMo H$moUonarŸ& VwH$m åhUo ~w{ÕŸ& Á`mMr VoM V`m {g{ÕŸ&& (Jm. 3761)<br />

{Odmbm nXmWm©nmgyZ bm^Umao gwI AmdS>Vo d VoM Iao Ago<br />

dmQ>Vo. nU Vo n[al_mZo {_iUmao, A{ZpíMV j{UH$, Agë`m_wio Ë`mnmgyZ<br />

Xw:IM hmoVo. H$ënd¥jmImbr ~gyZ Xw:ImMoM qMVZ Ho$ë`mg Xw:IM hmoUma.<br />

am_ åhUVmo, Vwåhmbm {df` gwIM JmoS> dmQ>Vo Zm ? _J VoM ^moJm. Xw:I<br />

Pmë`mg _r O~m~Xma Zmhr. H$maU Vr Vw_MrM _mJUr Amho. gwIê$n _r<br />

nm{hOo Agë`mg Vgm g§H$ën H$am. _r ^oQ>Ê`mg hmV ngê$Z C^m Amho. g_W©<br />

åhUVmV, ""gd© gm§Sy>Z emoYm _ObmŸ& Eog| Xod{M ~mo{bbmŸ& bmoH$s¨ eãX<br />

A_mÝ` Ho$bmŸ& ^Jd§VmMmŸ&& åhUmoZ ZmZm Xw:Io ^mo{JVrŸ& gd© H$mi H$ï>r<br />

hmoVrŸ& _Zt gwI{M BpÀN>VrŸ&& nar V| H¡$M|Ÿ&&'' (Xm. 13-7-23,24)<br />

Á`mnmgyZ gwI {_iVo Ë`m ñWmZmMm g§H$ënM Zmhr. Xw:IH$maH$<br />

H$ënZm§Mo _mÌ gVV qMVZ. _J VoM àmßV hmoUma. lram_ gIm AgVm {earŸ&<br />

Omo ~wS>o qMVm gmJarŸ& VoUo H$ënd¥j VirŸ& ê$XZ Ama§{^boŸ&& Agm àH$ma<br />

Zmhr H$m ?<br />

_Zwî` Amnbo MwH$Vo H$moR>o Vo nhmV Zmhr. H$ê$ Z`o Vo H$aVmo, da _mPoM<br />

Iao åhUyZ dmX KmbVmo. g_W© åhUVmV, AmnboM g§H$ën AmnUm§g ~mYH$<br />

hmoV AmhoV `mMr OmUrd Z R>odVm, Xw:I ^moJrV AgVmhr, Vmo bmoH$m§er,<br />

g‚mZm§er dmX KmbrV amhmVmo. g¥ï>rH$Vm© YVm© gd© Xodm§Mm Xod EH$<br />

AmË_mam_ Amho, Vmo Amnë`mOdi Amho, `mMm Vmo {dMmahr H$arV Zmhr.<br />

Ðï>m gmjr Vrhr bmoH$sŸ& _wirMm _yi B©ídê$Ÿ& JUoe emaXm OmbmŸ& _ëhmar<br />

joÌ nmiVmoŸ&&<br />

Amnë`m XohmV gmjrê$nmZo am_M Amho. VmoM gd© Xodm§À`m ê$nmZo<br />

ZQ>bobm Amho. ho bjmV Z KoVm {df` H$m_Zm nyVugmR>r Vmo AÝ` XodmVm§Mo<br />

D§$~aR>o {POdVmo. hoM ~amo~a åhUyZ dmX KmbVmo. nmhm| OmVm§ n¥ÏdrdarŸ& Xodm§Mr<br />

JUZm H$moU H$arŸ&& (Xm. 5-4-9) AZoH$ Xod, AZoH$ ^ŠV,Omo Vmo Amnë`m<br />

XodmMm A{^_mZ Yê$Z hmM loð> åhUyZ dmX KoVmo. _w»` öX`ñW Xod amhVmo<br />

~mOybm. Á`mÀ`m gÎmoImbr Zm§Xm`Mo Ë`mbmM ~mOybm R>odm`Mo. Amnë`m<br />

X¡dVm§MmŸ& A{^_mZ OZ KoVr gmMmŸ& VoUo AZ§V OJXremMmŸ& {dga<br />

nS>oŸ&& _Vm_Vm§Mm Jb~bmŸ& H$moUr nwgoZm H$moUmbmŸ& Omo Oo _Vt<br />

gm§nS>bmŸ& V`mg V|{M WmoaŸ&& (Xm. 11-2-25) dmñV{dH$ g§H$ën CR>md`mMo<br />

A§V:H$aUmV, Vo nmhUmam A§V:gmjr öX`mV. Ë`m A§V:gmjrbm ~mOybm<br />

R>oD$Z, Ho$di dmXmZo eodQ>r emoH$M nXamV `oUma. OÝ_XmË`m à«o_i AmB©bm<br />

gmoSy>Z _mZboë`m AmB©_mJo bmJÊ`mV H$m` AW© Amho ? H$moUVo g_mYmZ ?<br />

g_W© åhUVmV dmX{ddmXmMo ^mZJS>rV Z nS>Vm öX`ñW na_mËå`mda lÕm<br />

R>oD$Z `mo½` g§H$ën H$amdm. åhUmo{Z Oo A{dÚmŸ& gm§Sy>Z Yamdr gw{dÚm& VoU|<br />

138 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 139


JwUo OJÛ§ÚmŸ& nm{dOo erK«Ÿ&& (Xm. 5-6-64)<br />

<br />

{ZOÜ`mg Vmo gd© VyQ>mo{Z JobmŸ&<br />

~io A§Vat emoH$ g§Vmn R>obmŸ&<br />

gwImZ§X AmZ§X ^oX| ~wS>mbmŸ&<br />

_Zr {ZíM`mo gd© IoX| CS>mbmŸ&&62Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$ _w_wjybm AZwbjyZ Agmdm, Ago gm§{JVbo hmoVo.<br />

Ë`mg§~§Yr WmoS>o ñnï>rH$aU H$ê§$ d _J hçm ûcmoH$mH$S>o diy. 52 ì`m ûcmoH$mV<br />

Z qbno H$Xm X§^ dmXo {ddmXoŸ& H$ar gyI g§dmX Omo CJ_mMmŸ&& Ago YÝ`<br />

am_XmgmMo bjU gm§JVodoir, ^ŠVr_mJm©V dmX{ddmX ho {d¿Z Amho,<br />

"dmXmoZmdb§ã`:Ÿ&' Ago gm§{JVbo hmoVo. Ago AgyZhr 61, 62 d 63 øm<br />

ûcmoH$mV "dmX H$ê$ Z`o' Ago nwZ: nwÝhm g_W© gm§JVmV. Vo H$m ? na_mW©<br />

CnXoemV g_W© {Ûê$ŠVr hm Xmof g_OV ZmhrV CbQ>, H$_© Ho$b|{M H$amd|Ÿ&<br />

Ü`mZ Y[ab|{M YamdoŸ& {ddab|{M {ddamdoŸ& nwÝhm {Zê$nUrŸ&& (Xm. 11-<br />

5-1) hr Ë`m§À`m CnXoemMr nÕV Amho. dmX KmVH$ Amho gm§JUogmR>r AmoirZo<br />

VrZ ûcmoH$ H$m ? `m _mJo H$m§hr hoVy Agmdm Ago dmQ>Vo. 52 ì`m ûcmoH$mV<br />

am_^ŠV dmdS>m dmX H$arV Zmhr EdT>oM gm§{JVbo, `oWo d nwT>rb ûcmoH$mV<br />

_w_wjy, gmYH$ d {gÕ øm {VZrhr AdñWoVrb na_mW©_mJu`m§Zm dmX {hVH$mar<br />

Zmhr, Ago Ë`m§Zm gm§Jmdm`mMo Amho. _mJrb ûcmoH$ _w_wjygmR>r hmoVm. hm<br />

ûcmoH$ gmYH$mgmR>r Amho d nwT>rb ûcmoH$ {gÕmgmR>r Amho. 64 ì`m ûcmoH$mV<br />

~ÕmMo bjU Amho. g§gmaXw:Io XwIdbmŸ& {Ì{dY Vmn| nmoibmŸ& {Zê$nU|<br />

àñVmdbmŸ& A§V`m©_tŸ& (Xm. 5-8-3) Eogm nmoQ>t nñVmdbmŸ& {Zê$nUo<br />

nmbQ>bmŸ& Vmo{M _w_wjy ~mo{bbmŸ& J«§Wm§VarŸ&& (Xm. 5-8-23) Ago<br />

_w_wjy bjU Amho. àn§Mmbm {dQy>Z níMmVmn nmdyZ H$m§hrVar nma_m{W©H$<br />

{hV ìhmdo, _moj bm^mdm Ago Ë`mbm dmQ>Vo. `mgmR>r Vmo H$m§hr ldU H$[aVmo.<br />

J«§W dmMVmo. _ZZ H$[aVmo. e§H$m g_mYmZ H$ê$Z KoVmo nU gd© g§e` {\$Q>bo<br />

Zgë`m_wio Ë`mÀ`m ~wÕrMm {ZíM` Pmbobm ZgVmo d gmYZhr {ZpíMV Pmbobo<br />

ZgVo. `mgmR>r Ë`mZo gm_mÝ` OZmer AWdm g‚mZmer dmX{ddmX H$aÊ`mMo<br />

^mZJS>rV Z nS>Vm, H$ënd¥jmgma»`m AmË_mam_mMo N>m`oImbr na_mWm©bm<br />

KmVH$ åhUOo A{dÚmË_H$ Ago g§H$ën Z H$aVm, na_mWm©bm nmofH$ åhUOo<br />

gw{dÚmË_H$ Ago g§H$ën H$arV Omdo, Ago _mJrb ûcmoH$mV ~Omdbo. `oWo<br />

gmYH$mbm g_W© ~OmdVmV H$s, Vy Oa dmXmÀ`m \§$XmV nS>erb Va {ZOÜ`mg<br />

Vmo gd© VyQ>mo{Z JobmŸ& ~io A§Var emoH$ g§Vmn R>obmŸ&& gmYH$mbm _w»` Xod<br />

H$moU ? Ë`mMo ñWmZ H$moR>o ? Ë`mMr CnmgZm H$er H$amdr ? AmnU H$moU ?<br />

BË`m{X kmZ Pmbobo AgVo. Ë`mMm gmYZ _mJ©hr {ZpíMV Pmbobm AgVmo,<br />

nU Pmbobo kmZ ÑT> hmoÊ`mgmR>r d gmjmËH$mamgmR>r, Ë`mMm {Z{XÜ`mgZmMm<br />

Aä`mg Mmby AgVmo. CnXo{eb| AmË_kmZŸ& VwQ>b| g§gma~§YZŸ& ÑT>VoH$maU|<br />

H$ar gmYZŸ& `m Zmd gmYH$Ÿ& (Xm. 5-9-4) na§Vy `m AdñWoV kmZ Pmbo<br />

Agbo d gmYZ hr Mmby Agbo Var àW_ àW_ H$m§hr g§e` CR>V AgVmV.<br />

nwT>o hiyhiy Vo gmYZ Aä`mgmZo Zmhrgo hmoVmV. gmYH$m{g g§Xohd¥ÎmrŸ& nwT>|<br />

hmoVgo {Zd¥ÎmrŸ&& (Xm. 5-10-12) Aem `m AdñW|V Ë`mZohr dmX H$ê$ Z`o.<br />

H$maU CnmgZm {dñ_¥{V `moJoŸ& _Zr g§e` CnOmo bmJoŸ& jUjU {djmo^o<br />

_Z ^§JoŸ& gmYH$mMoŸ&& g_W© åhUVmV, Amnë`m {ZOÜ`mgmV I§S> nS>Vmo d<br />

~io åhUOo AmnUhÿZ AmnbmM emoH$ g§Vmn dmT>dUog _XV hmoVo. dmñV{dH$<br />

gmYH$mZo gVV {ZOÜ`mgmV am{hbo nm{hOo. åhUOo AmnU Xoh Zmhr, ñWyb<br />

Hy$e Zmhr, AmnU Zm _Z, Zm ~wÕr, Zm {MÎm, Zm Ah§H$ma, Aem àH$mao<br />

{dOmVr` àË``m§Mm {VañH$ma H$ê$Z AmnU A_a, A{H«$`, Ag§J, gmjr,<br />

g{ÀMXmZ§X-ñdê$n Amhmo, Aem gOmVr` àË``m§Mm àdmh _ZmV R>odUo d Vmo<br />

pñWa H$aUo åhUOo {ZOÜ`mg, nU gmYH$ Oa dmX{ddmXmV nS>bm Va hm<br />

{ZOÜ`mg I§S> nmdVmo, VwQy>Z OmVmo.<br />

dmXmV à{VñnÜ`m©bm qOH$Ê`mgmR>r {Za{Zamù`m AZmË_ d¥Îmr CRy><br />

bmJVmV. gd©Ì ^JdV² ñdê$n nmhUoEodOr Vmo ImoQ>m, _r Iam, Agm _r Vy<br />

nUm dmTy>Z Û¡V^md ~imdVmo d Ûof~wÕr {Z_m©U hmoVo. Am{U gdm©V dmB©Q> Jmoï><br />

åhUOo {ZOÜ`mgmÀ`m Aä`mgmZo H$_r Pmbobr Xoh~wÕr Ah§H$mam_wio nwÝhm<br />

~imdy bmJVo. EH$Xm A{^_mZ W¡ W¡ ZmMy bmJbm H$s Ë`m_mJyZ _Ëga, Ûof,<br />

H«$moY BË`m{X fS²>[an§yMr na§nam _mJo bmJVo d ZgVm emoH$ g§Vmn AmoT>dyZ<br />

KoVbm OmVmo. Ed§ fS²>[any ~imdVrŸ& _Z nmdo AYmoJVrŸ& VoUo CnmgZm<br />

{dñ_¥VrŸ& ghO{M hmo`Ÿ&& Ho$dT>m hm AY:nmV AmË_KmV! MmbË`m JmS>çmbm<br />

AmnUhÿZ KmVbobr hr IriM Zìho H$m` ? EH$ {MÎmmZo AmZ§XKZ<br />

AmË_mam_mer VmXmËå` nmdyZ, gwI d AmZ§X ^moJUmam hm gmYH$, gmYZ<br />

_mJm©nmgyZ Xya bmoQ>bm OmVmo. `mMm {ZíM` S>i_iVmo Am{U AmZ§XgmJamV<br />

140 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 141


_Ëñ`mà_mUo {dhma H$aUmam Agm hm, OJ‚mrdZmnmgyZ Xya hmoD$Z Xw:ImV<br />

VS>\$S>Vmo. ho EdT>o H$emZo Pmbo ? `m gd© nVZmMo _yiŸ& OZr dmMmiVm<br />

Ho$diŸ& Var Vmo H$mg`m dhmdm {Z\©$iŸ& dmXdodmXŸ&&<br />

<br />

Kat H$m_YoZy nwT>| VmH$ _mJoŸ&<br />

har~moY gm§Sy>{Z dodmX bmJoŸ&<br />

H$at gma qMVm_Ur H$mMI§S>oŸ&<br />

V`m _mJVm§ XoV Amho CX§S>oŸ&&63Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV gmYH$mZo, d¥Îmr {Z:g§Xoh Pmbr Zgë`mZo, dmX{ddmXmV<br />

Z nS>Vm Amnbo {ZOÜ`mgmMo gmYZ Mmby R>odmdo, H$maU dmX{ddmXmZo<br />

CnmgZm {dñ_¥Vr hmoD$Z {djon CËnÝZ hmoVmV, Ago gm§{JVbo. `m ûcmoH$mV<br />

{Z:g§Xoh Pmboë`m {gÕmbm dmX{ddmX Z H$aUoMm CnXoe Ho$bm Amho.<br />

pñWa~wÕr Pmboë`mZo dmXmMo Adb§~Z Ho$ë`mg Ë`mbm hrZËd H$go àmßV<br />

hmoVo, ho EH$ Ñï>mÝV XoD$Z g_W© gm§JVmV.<br />

Kar H$m_YoZy Amho. Vr Agë`mMr OmUrd Amho. Ago AgVmZm Oa<br />

EImXm VmH$mgmR>r XmamoXma qhSy> bmJob Va Vo doS>onUmMo H¥$Ë` hmoUma Zmhr<br />

H$m`? H$m_YoZy AgVm ÛmarŸ& VmH$ _mJUo KamoKarŸ& VoUo nT>V _yI©Vm nXarŸ&<br />

`oD$ nmhoŸ&& ehmUo AgmoZr _yI©Ÿ& V`m Zm§d nT>V_yI©Ÿ&& (Xm. 2-10-1,2)<br />

dmñV{dH$ hm {gÕnwê$f Ho$di ehmUmM Zìho, Va gd© g§e` {\$Q>yZ Á`mbm<br />

AmË_kmZ Pmb| Amho d Omo ñdê$nmZ§X MmIUmam Amho, Agm. AgVmo. ñdê$n<br />

hmoD$Zr am{hOoŸ& V`m Zmd {gÕ ~mo{bOoŸ&& (Xm. 8-9-4) Agm Á`mbm<br />

har~moY åhUOo AmË_~moY Pmbm Amho, Omo Vo AmË_gwI AZw^{dV Amho,<br />

Ë`mbm dmXmMr Oê$a H$m` ?<br />

ñdê$n pñWVr åhUOo Ho$di AmZ§X_` AdñWm, d¥Îmr CR>mo, amhmo dm<br />

Omdmo, {VMo AmnU àH$meH$, {VMm Amnë`mbm ñne©gwÕm Zmhr. Ë`m_wio Amnë`m<br />

kmZmZ§XmV H$gbmM {~KmS> Zmhr, Agm {ZíM` H$ê$Z Ë`m AmZ§X-_mÌ<br />

pñWVrV amhUoMm Aä`mg åhUOo ñdê$n {Zð>oMm Aä`mg. Aer hr<br />

AmZ§X_` pñWVr gmoSy>Z emoH$H$mar dmX H$m H$am`Mm ? pñWVàk hmodmo{Z`mŸ&<br />

lram_ H$Vm© OmUmo{Z`mŸ& emoH$H$mar dmXdm`mŸ& H$mg`m H$amdmŸ&&<br />

dmñV{dH$ ñdê$nmZ§XmV amhUmè`m _Zwî`mbm H$V©ì`hr H$mhr Cabobo<br />

ZgVo. `ñËdmË_a{Vaod ñ`mXmË_V¥ßVíM _mZd:Ÿ& AmË_Ý`od M g§Vwï>ñVñ`<br />

H$m`ª Z {dÚVoŸ&& (^. Jr. 3-17) Oo Vmo AmË_~moY| VmofbmŸ& Var H¥$VH$m`©y XoI|<br />

OmhbmŸ&&(km. 3-147) _Z em§V Pmbobo, aOmoJwUmË_H$ (H$m_H«$moYm{X) {dH$ma<br />

Zï> Pmbobo, M¡VÝ` gwImMm AZw^d Ambobm, Aem H¥$VmW© nwê$fmg dmXmnmgyZ<br />

{_idmd`mMo H$m` ? åhUyZ har~moY gmoSy>Z Xwgè`mer dmX H$aUo åhUOo Kar H$m_YoZy<br />

AgyZ eoOmar VmH$mMr ^rH$ _mJUo gmaIoM hmo`.<br />

qMVbobo H$m`© {gÕ H$aUmam Iam qMVm_Ur hmVr AgVmZm Ë`mMoH$S>o<br />

H$mMoMo VwH$S>o _mJÊ`mà_mUo, har~moY AgVmZm dmXmMr BÀN>m H$aUo ho X[aÐr bjU<br />

Amho. AWdm qMVm_Ur AgVm H$arŸ& V`m _mJo H$mM I§S>o narŸ& Vmo OÝ_ X[aÐr<br />

{^H$marŸ& ^mJy ZoUo gd©WmŸ&& H$ënVê$ qMVm_Ur d H$m_YoZy `m X¥ï>mÝVmZr, _w_wjy<br />

Agmo, gmYH$ Agmo H$s {gÕ Agmo, dmXm_mJo bmJUo åhUOo kmZ_mJ© gmoSy>Z,<br />

gmYZmnmgyZ ^«ï> hmoD$Z, AmS>_mJm©bm bmJUogmaIo Amho, Ago g_WmªZr gwMdbo<br />

Amho. g_W© åhUVmV, ""Vodr lrgX²Jwê$^ŠVŸ& H$ê$ bmJVm dmX dodmXŸ& VoUo<br />

ewÕ kmZmMm nWŸ& MwH$mo{Z JobmŸ&& Vñ_mX dmXdodmX gmoS>mdmŸ& gwI g§dmX<br />

gd©Wm H$amdmŸ& ~«÷Jmoi AdKm ^amdmŸ& lram_XmgoŸ&&''<br />

<br />

AVr _yT> Ë`m ÑT> ~wÕr AgoZmŸ&<br />

AVr H$m_ Ë`m am_ {MÎmt dgoZmŸ&<br />

AVr bmo^ Ë`m jmo^ hmoB©b OmUmŸ&<br />

AVr drfB© gd©Xm X¡Ý`dmUmŸ&&64Ÿ&&<br />

Á`mbm Amnbo {hV H$emV Amho, ho g_Obo Amho Agm _w_wjw,<br />

àË`j na_mW© gmYZoV Agbobm gmYH$, Am{U nyU© {Z:g§Xoh hmoD$Z<br />

AmË_àË`` Ambobm {gÕ, `m {VKm§Zrhr dmXmV nSy> Z`o, Ago _mJrb ûcmoH$mV<br />

gm§{JVbo. hr VrZhr _mUgo ñdH$ë`mU OmUyZ `mo½` _mJm©bm bmJbobr<br />

_mUgo. Aem§Zr dmXmV nS>Uo åhUOo ehmUo AgyZ _yI©nUm nXar<br />

KoVë`mgaIo hmoVo. AmVm Á`m§Zm ñd{hV H$iV Zmhr, Oo Kmoa AkmZm_wio<br />

{df`mgŠV hmoVmV, Aem na_mWm©nmgyZ nam“_wI Agboë`m ~ÕmMr AdñWm<br />

H$er AgVo, Vo `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

`m ûcmoH$mV àË`oH$ MaUmMo Ama§^r g_W© AVr hm eãX `mo{OVmV.<br />

"A{V gd©Ì dÁ`©`oV' qH$dm "A{V VoWo _mVr' Ago Zoh_r åhQ>bo OmVo.<br />

142 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 143


H$moUVrhr Jmoï> ~ar Agmo dm dmB©Q> Agmo Vr A{V-A{Ve` Pmbr H$s gd©<br />

{~KS>bo. ehmUnU Mm§Jbo nU A{V ehmUnU Ho$ìhmhr dmB©Q>. _yI©nUm dmB©Q>M.<br />

nU A{V_yI©nUm Ë`mhÿZhr dmB©Q>. nwÌ H$iÌ XmamŸ& BVwH$mMr _mZw{Z`m§ WmamŸ&<br />

{dgamoZ Jobm B©ídamŸ& Vmo EH$ _wI©Ÿ&& (Xm. 2-1-40) `mbmM ~Õ Agohr<br />

åhUVmV. ZoÌt Ðì` Xmam nmhmdrŸ& ldUt Ðì` Xmam EoH$mdrŸ& qMVZt Ðì`Xmam<br />

qMVmdrŸ& `m Zmd ~ÕŸ&& (Xm. 5-7-40) H$ar na_mWm©Mm Ë`mJŸ& `m Zmd<br />

~ÕŸ& hm Pmbm _yI© qH$dm ~Õ. AmVm AVr_yI© qH$dm AVr ~Õ H$moU ? g_W©<br />

åhUVmV, ""na_ _yIm©_mOr _yI©Ÿ& Omo g§gmar _mZr gwIŸ& `m g§gmaXw:Im<br />

Eog| Xw:IŸ& AmUrH$ ZmhrŸ&&''(Xm. 2-10-40) `mMo {R>H$mUr V_moJwUmMo<br />

àm~ë` Agë`m_wio, Ë`mMr pñWa~wÕr ZgVo. BVHo$M Zìho Va {dnarV ~wÕr<br />

AgVo. AY_© Y_©{_Vr `m _Ý`Vo V_gmd¥VmŸ& gdm©Wm©pÝdnarVm§íM<br />

~w{Õ: gm nmW©Vm_grŸ&& (^. Jr. 18-32)<br />

hr ~wÕr Y_m©bm AY_© g_OVo d H$m`m©~Ôb `m ~wÕrMr {dnarV,<br />

CbQ> g_OyV AgVo _J Aem ~wÕrbm `mo½` Vmo {Z{íMVnUm H$gm AgUma ?<br />

ÑT> ~wÕr åhUOo ì`dgm`mpË_H$ ~wÕr, {ZíM` ñd^mdmMr ~wÕr. hm {ZíM`<br />

H$moUVm ? B©ídamdmMyZ H$m§hrŸ& {O`o Am{UH$ bmUr ZmhrŸ&& B©ídamdmMyZ<br />

{Obm AÝ` Aml` ñWmZ Zmhr Aer hr ~wÕr, nma_m{W©H$ ÑT> ~wÕr, {dnarV<br />

g_OyVrMo, A{V _yT>mMo, {R>H$mUr AgV Zmhr, Ë`mMr CbQ>rM g_OyV AgVo.<br />

_m{Zbm àn§Mr AmZ§XŸ& Ho$bm na_mWu {dZmoXŸ& ^«m§V _yT> _{V_§XŸ& bmoYbm<br />

H$m_tŸ&& (Xm. 5-3-57) Xw:Iê$n g§gmamV AmZ§X _mZyZ Vmo na_mW© WÅ>odmar<br />

ZoVmo Am{U H$m_mgŠV hmoVmo. CËH$Q> H$m_Zo_wio H$m` hmoVo ho Xwgè`m MaUmV ñnï><br />

Ho$bo Amho. _Zwî`mg CbQ>r àd¥Îmr åhUOo H$ê$ Z`o Vo H$amdo Ago dmQ>Umè`m<br />

~wÕrMo ~rO `m H$m_mV Amho. `m H$m_mVyZM H«$moY bmo^m{X{dH$ma CËnÝZ<br />

hmoVmV. H$m_ åhUOo {df` dmgZm. {df`m{^bmf _J Vmo ñÌrg§~§Yr Agmo<br />

qH$dm AÝ` H$moUË`m AmdS>Ë`m {df`mg§~§Yr Agy-Xo. hm H$m_ _Zwî`mMm XwO©`<br />

Agm d¡ar Amho. H$maU BÀN>m ZgVmhr nmn KS>{dUmam hm H$m_M, åhUyZ<br />

Á`mZo H$m_ qOH$bm, Ë`mZo OJ qOH$bo, Aer åhU Amho. Agm H$m_ CËH$Q><br />

OoWo AgUma VoWo am_mMr AmR>dU H$moRy>Z ? CËH$Q> H$m_mZo ì`mßV Aem<br />

{MÎmmV am_mbm Wmam H$gm {_imdm ? H$m_ Amho VoWo am_ Zmhr d am_<br />

Amho VoWo H$m_ Zmhr. nwT>o 87 ì`m ûcmoH$mV g_W© åhUVmV, ""_wIr am_<br />

Ë`m H$m_ ~mYy eHo$ZmŸ&'' EH$m å`mZm§V XmoZ Vbdmar Zm§XV ZmhrV. Mmho<br />

MmIo ào_agŸ& Mmho amIo _mZŸ& EH$ å`mZ _o Xmo IS>J²Ÿ& XoIm gwZm Z H$mZŸ&&<br />

OoWo A{V H$m_ VoWo EH${dY ^ŠVr Zmhr. nU OoWo A{V H$m_ VoWo A{V bmo^<br />

_mÌ hmoVmo. XmoKm§Mr CËnÎmr aOmoJwUmnmgyZ hmoVo. bmo^: àd¥{Îmamaå^: H$_©Um_e_:<br />

ñn¥hmŸ& aOñ`oVm{Z Om`ÝVo {dd¥Õo ^aVf©^Ÿ& (^. Jr. 14-12) aOmoJwU CËnÝZ<br />

hmoD$Z dmT>bm H$s Vmo W¡ W¡ ZmMdVmo. ñdñW ~gyM XoV Zmhr. {MÎm Mm§Më`<br />

{Z_m©U H$[aVmo. Ë`m_wio Ag_mYmZ d¥Õr nmdVo d A\$mQ> bmo^ dmT>Vmo,<br />

naXmam{XH$ nS>oŸ& nar {dê$Õ Eog| ZmdS>oŸ& _J eoir`oMo{Z VmoS>|Ÿ& g¡Y MmarŸ&&<br />

(km. 14-229) hm R>m`dar bmo^yŸ&& (230) Aer {df` V¥îUm dmT>br-{df`<br />

godZmMr CËH$Q> hmd {Z_m©U Pmbr H$s gd© OrdZ H$ï>_` hmoVo. Ombt {dfB©<br />

d¥{Îm AZmdaŸ& ÑT> Y[abm g§gmaŸ& na_mW©MM©oMm {dMmaŸ& _{iU PmbmŸ&&<br />

(Xm. 5-3-55)<br />

{df`mV Jw§J Pmboë`m _Zmbm na_mWm©Mr AmR>dU H$er ìhmdr ? _moS><br />

KoVbm na_mWm©MmŸ& hì`mg Y[abm àn§MmMmŸ& ^ma dm{hbm Hw$Qw>§~mMmŸ&<br />

H$m~mS>r OmbmŸ&& (Xm. 5-3-56)<br />

VwH$mam_ _hmamOhr åhUVmV, ""Am`wî` doMmo{Z Hw$Qw>§~ nmo{eboŸ&<br />

H$m` {hV Ho$bo gm§Jm ~mnmŸ&& \w$H$mMm MmH$a Pmbmgr H$m~mS>rŸ& Zmhr<br />

gwI KS>r ^moJmd`mŸ&& VwH$m åhUo Eogo Am`wî` Zm{gboŸ& nmn Vo g§{Mbo<br />

nVZmgrŸ&&'' A{V _yI©Vo_wio qH$dm AkmZm_wio gwI H$m` Vo {df`mVM<br />

Amho, `m g_OwVrZo gwIê$n Aem AmË_mam_mH$S>o Xwb©j hmoD$Z hr AZW©<br />

na§nam AmoT>dVo. ÑT> ~wÕr Zgë`mMm hm n[aUm_. AlÔYmZ: nwê$fm<br />

Y_©ñ`mñ` na§VnŸ& Aàmß` _m§ {ZdV©ÝVo _¥Ë`yg§gmadË_©{ZŸ&& (^. Jr.<br />

9-3) AZmË_k _yT> ho AmË_kmZê$n Y_m©da lÕm Z R>o{dë`m_wio<br />

_mÂ`mnmgyZ {dÝ_wI hmoD$Z _¥Ë`y g§gma _mJm©V {\$aV amhVmV. nmho§ nm§ XyY<br />

n{dÌ Am{U JmoS>Ÿ& `mgt ËdMo{M`m nXamAmS>Ÿ& n[a Vo Aìhoê$qZ<br />

Jmo{MS>Ÿ& AewÕ H$m` ZoKVrŸ&& (km. 9-57) H$mVS>rÀ`m nXamnbrH$S>o<br />

Agbobo n{dÌ d JmoS> XyY gmoSy>Z Am§Mimda ~gbobo Jmo{MS> aŠVM nrV<br />

Zmhr H$m` ? VgmM V¡gm öX`m_Ü`| _r am_yŸ& AgVm gd© gwImMm<br />

Amam_yŸ& H$s¨ ^«m§Vm{g H$m_yŸ& {df``mdarŸ&& (km. 9-60) åhUyZ {df`bmobwn<br />

hm X¡Ý`dmUm, Ago g_W© åhUVmV, ""`ohbmoH$s¨Mm g§{MVmW©Ÿ& nabmoH$s¨Mm<br />

na_mW©Ÿ& g§{MVo{dU doW©Ÿ& OrV _obmŸ&&'' (Xm. 18-7-8)<br />

<br />

144 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 145


ZH$mo X¡Ý`dmU| {OUo ^{ŠVD$U|Ÿ&<br />

A{V _yI© Ë`m gd©Xm Xw:I XyU|Ÿ&<br />

Yat ao _Zm AmXa| àr{V am_tŸ&<br />

ZH$mo dmgZm ho_Ym_t {dam_tŸ &&65Ÿ&&<br />

Omo A{V_yT> AgVmo Vmo H$m_ bmo^m{XH$m_wio {df`mgŠV H$gm hmoVmo<br />

d Ë`mMo OrdZ H$ï>_` X¡Ý`dmUo hmoVo, ho _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo. Ago<br />

{H$igdmUo OrdZ H$m ZH$mo, _mZd XohmV ^ŠVrMr Amdí`H$Vm H$m`, ho `m<br />

ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

~m _Zm, ^{ŠVhrZ Ago {H$igdmUo OrdZ ZH$mo. g§gmar Ord _mohmZo<br />

{df`mV Jw§VyZ bwãY hmoVmo d Ë`m_wio ho ~hþ_mob, Abä` _mZdr OrdZ newdV²<br />

X¡Ý`dmUo hmoVo. g§gmamV {df`m§Mo ZmXmZo Xw:ImMo MQ>Ho$ ~gV AgVmV, Ë`m§Mm<br />

AZw^d `oVmo. {Za§VZ Xw:I H$moUmbmM ê$MV Zmhr nU Vo ^moJmdoM bmJVo. Ago<br />

AgyZhr _mZdmMr nmnH$_m©V àd¥{Îm ghO AgVo. nwÊ` H$_© H$amdo Ago dmQ>V<br />

Zmhr. Ë`m_wio Vmo Xw:IM ^moJrV amhVmo. nmn H$moUVo, nwÊ` H$moUVo, `mMm<br />

WmoS>Š`mV ñnï> {dMma Agm nwÊ` H$_© Vo B©ídañ_aUŸ& nmn H$_© Vo<br />

{dñ_aUŸ&& H$_© \$b XmVm Oa B©ída Amho Va gÎmmdmZmbm {dgê$Z H$go<br />

Mmbob. Omo AÝZ XoVmo CXamgrŸ& eara {dH$md| bmJo Ë`mgrŸ& _m§ OoU|<br />

KmVb| OÝ_mgrŸ& Ë`m{g H¡$g| {dgamdoŸ&& (Xm. 3-10-55) nmoQ>mbm AÝZ<br />

XoUmè`m _mbH$mMr _Ou g§^mimdr bmJVo. Ë`mMo ào_mgmR>r, H¥$nogmR>r<br />

am̧{Xdg am~mdo bmJVo, Ë`mMr Amkm nmimdr bmJVo. _J Á`mMo<br />

ApñVËdmda OJm`Mo Ë`m B©ídambm {dgaUo, Ë`mMr Amkm Z nmiUo, ho H$m`<br />

ehmUnU Pmbo ? Ë`m na_oídamMo Amnë`mda {H$Vr CnH$ma AmhoV `mMr<br />

OmUrdM AmnUmg ZgVo. _mVoÀ`m CXamV AgVmZmM AJmdy XwYmMr<br />

ì`dñWm H$moU H$aVmo ? nwT>o bmJUmè`m YmÝ`mgmR>r nO©Ý`d¥ï>r H$moU H$[aVmo ?<br />

ídmgmoÀN²>dmgmMo ê$nmZo Mmbboë`m àmUmg JVr H$moU XoVmo ? d¡ídmZa ê$nmZo<br />

AÝZnMZ H$moU H$[aVmo ? PmonoVyZ OmJm H$moU H$aVmo ? OmJ Amë`mda Pmon<br />

Mm§Jbr bmJyZ g_mYmZ Pmë`mMr OmUrd H$moU XoVmo ? eara, B§{Ð`o, _Z,<br />

~wÕr hr Pmonbobr nmhUmam gmjr VmoM d OmJ Amë`mda Ah§H$mambm OmUrd<br />

XoD$Z Ë`mMo H$adr gwImMm AZw^d dX{dUmam VmoM hm B©ída. Eogm gmjr<br />

Ag§J {MÐþnŸ& Á`mgr ZbJo nwÊ` nmnŸ& CnmYrMm Zmhr bonŸ& Vo ñdê$n B©ídamMoŸ&<br />

(Zm. ^. gyÌ Xo. 63) Aem Á`m B©ídamda Amnbo gd©ñd Adb§~yZ Amho,<br />

Ë`mMo ñ_aU ZH$mo H$m ? Ë`mMo~Ôb ào_ ZH$mo H$m ? ào_ Agob VoìhmM ñ_aU<br />

hmoVo. ào_ hrM ^ŠVr. ^JdX²^ŠVr dmMyZŸ& OÝ_mMo gmW©H$ Zìho OmUŸ&&<br />

^ŠVr _mZd OÝ_mVM eŠ`. _Zwî`Xohmdm§MmoZrŸ& newnjm{X ZmZm `moZrŸ& Ë`m<br />

{df`^moJmbmJmo{ZŸ& {df`ÀN>oXZt ZaXohŸ&& (Zm. ^m. 9-371) BVa `moZrV<br />

gm_mÝ` ^moJ ^moJÊ`mì`{V[aŠV H$mhr H$aVm `oV Zmhr. ho gm_mÝ` ^moJ åhUOo<br />

Amhma, {ZÐm, ^`, _¡WwZ. ho gm_mÝ` ^moJ ZaXohmVhr AmhoV nU `m gm_mÝ`<br />

^moJkmZm{edm` _mZdmMo {R>H$mUr nmnnwÊ`, ~ao dmB©Q> g_OÊ`mMo {deof kmZ<br />

AgVo. Ë`m kmZmMm Cn`moJ H$aVm Ambm Zmhr Va neyV d _Zwî`mV \$aH$<br />

H$moUVm ? Z gm{YVm AmË_kmZŸ& Ho$di Oo {df`r OZŸ& Vo ídmZgyH$am§narg<br />

hrZŸ& _mUwgnU Ë`m§ ZmhtŸ&& (Zm. ^m. 9-369) neynojmhr hrZ H$m<br />

åhQ>bo ? ney§Zm {deof kmZM Zmhr Va Ë`m§Zr H$m` H$amdo ? new nmnnwÊ` H$m`<br />

Vo OmUVrŸ& _Zwî`m `m arVr R>mCH$s`mŸ& kmZ AgyZ neynojm hrZ hmoUo<br />

hoM X¡Ý`dmUo VwH$mam_ _hmamO åhUVmV, ""VarM OÝ_m `mdoŸ& Xmg<br />

{dÇ>bmMo ìhmdoŸ&& Zmhr Var H$m` WmoS>rŸ& ídmZeyH$ao ~mnwS>rŸ&&''<br />

A{V _yIm©bm Xwhoar Xw:I ^mJmdo bmJVo. {df`dmgZo_wio X¡Ý` d Xw:I<br />

Am{U ^ŠVrÀ`m A^mdr Iè`m gwImMr hmZr Ago Xwhoar ZwH$gmZ hmoVo.<br />

{MÎmem§{V ho gwImMo H$maU Amho nU {df`ñn¥hm hr {MÎmmbm em§Vr XoV<br />

Zmhr d {df` {da{hV, B§{Ð`mVrV Ago Oo gwI Vo ^ŠVr{edm` àmßV hmoV Zmhr.<br />

Agm Xwhoar VmoQ>m hmoVmo. åhUyZ _J g_W© åhUVmV, "~m _Zm, gwdU©<br />

àmgmX, Eof Amam_, `m§Mr dmgZm gmoSy>Z CËH$Q> ^mdmZo am_mda ào_ H$a,<br />

VmoM gd© gwImMo ñWmZ Amho.' `mo do ^y_mVËgwI§Ÿ& Zmëno gwI_pñVŸ&<br />

Xoe, H$mb, dñVy BË`m{XH$m§Zr _`m©{XV hmoUmè`m H$moUË`mhr nXmWm©V gwI<br />

Zmhr. B©ídamdrU H$m_Zm nmhoŸ& H$mbÌ`r Xw:I{M AmhoŸ& H$m_ZoMm Zme<br />

hmo`oŸ& Var bmho AmZ§XŸ&& (Am. gm. {g. 1-23) gwdU©àmgmX ñÌr, nwÌ,<br />

YZ BË`m{X {df` Oa gwIê$nM AgVo Va Ë`mV gdm©ZmM gd©H$mir gwI<br />

Pmbo nm{hOo nU Vgo hmoV Zmhr. hm AZw^d Amho. amOmbm amOdmS>m gwwImMm<br />

dmQ>Vmo Va {daŠV nwê$fmbm Vmo ZaH$ dmQ>Vmo. Ë`mbm ^ñ_, ê$Ðmj_mbm<br />

`mVM AmZ§X dmQ>Vmo. gwerb d gw{dMmar _wbmnmgyZ gwI hmoVo.nU VmoM erb^«ï>,<br />

XwamMmar Pmë`mg Xw:I hmoVo. ñÌr ào_i gmpËdH$ Agob Va gwI hmoVo. nU VrM<br />

XwamMmar ~Zbr H$s Xw:I hmoVo. `mà_mUo {df`gwI ho Aën, _Ë`© Agë`m_wio<br />

Xw:Iê$nM hmo`. åhUmo{Z Omo ^y_m Vo A_¥VŸ& Oo Aën Vo _Ë`© {Z[íMVŸ&<br />

146 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 147


`mgmR>r _Zmbm gm§JVmV, ZH$mo ao _Zm ho_ Ym_r {dam_rŸ&<br />

`mda Aer EH$ e§H$m `oB©b H$s "H$m_ZoMm Zme hmo`o Var bmho AmZ§X'<br />

Ago Oa Amho Va B©ída àmßV~ÔbMr H$m_Zm hr Var EH$ H$m_ZmM Zìho H$m` ? _Z<br />

Vr gwIê$n H$er ? B©ídamMo JmoS> M[aÍ` EoH$mdo. gw§Xa ê$n ñ_amdo, H$sV©Z H$amdo,<br />

Aer Anojm AgUo hm H$m_M. _J hr H$m_Zm Var H$m Agmdr ? `mMo CÎmadZmVrb<br />

PmS>mMm Xm§S>m KmbyZ Hw$èhmS>rZo dZ VmoSy>Z Ogm àH$me {_idm`Mm VgoM<br />

B©ída H$m_ZoZo, H$m_Zm VmoSy>Z AmZ§X àmßV H$ê$Z ¿`md`mMm Amho. åhUyZ B©ída<br />

H$m_Zm hr H$m_Zm Zìho. g§gma AaÊ`mMoMrŸ& H$m_ H$mï> Var Ë`mMrŸ& H$[aVm<br />

Xm§S>r ^ŠVr Hw$èhmS>rMrŸ& _Z{M VmoS>r dZ g§gmamMoŸ&& Ed§ {df` dmgZo doJimŸ&<br />

Vmo H$m_ _mojXm`H$ _moH$imŸ&& åhUmo{Z Vmo Z åhUmdm H$m_Ÿ& Á`mg BpÀN>V<br />

AmË_mam_Ÿ&& gaH$mar ZmoH$amZo gmd©O{ZH$ g^oV ^mJ KoD$ Z`o Agm H$m`Xm Agbm<br />

Var _w»` _§Í`m§Mo gmd©O{ZH$ gËH$ma g^oV ZmoH$amZo ^mJ KoUo ~oH$m`Xoera Zmhr.<br />

CbQ> ^mJ Z KoUo hoM ~oH$m`Xoera.<br />

<br />

Zìho gma g§gma hm Kmoa AmhoŸ&<br />

_Zm g‚mZm gË` emoYy{Z nmhoŸ&<br />

OZt drf ImVm nwT>| gyI H¢$Mo ?Ÿ&<br />

H$ar ao _Zm Ü`mZ `m amKdmM|Ÿ &&66Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV ^ŠVrdrU {OUo OJy ZH$mog. Vo Xwhoar Xw:IH$maH$<br />

AgyZ Ë`mZo _yI©Ëd nXamV `oVo. ho_Ym_m{X {df`mV IwembM|Sy>à_mUo Z<br />

a§JVm am_mda ào_ H$a, Ago _Zmbm gm§{JVbo. ÷m ûcmoH$mV {df`r-OrdZmV<br />

YmoH$m H$moUVm Vo gm§JVmV.<br />

~m _Zm, {df` ho j[UH$ Xw:Iê$nM AmhoV. Ë`mV {Ma§VZ<br />

gwI Zmhr. Ë`mVM Jw§VyZ am{hbmg Va VwÂ`m _mJMo g§gmaMH«$ gwQ>Uma Zmhr.<br />

g§gmaMH«$ åhUOo OÝ__aU na§nam. OÝ_mbm `mdo, {df` ^mJmdo AZ² _amdo,<br />

nwÝhm OÝ_mbm `mdo Ago ho ahmQ>JmS>Jo Amho. g_W© åhUVmV, `oH$<br />

_ao `oH$ [aV|Ÿ& [aV| _mJwV| ^aV|Ÿ& ^aVo§{h [aV| hmoV|Ÿ& H$mim§VarŸ&& Eogr<br />

ho g¥ï>rMr MmbrŸ& g§n{Îm XwnmaMr gmCbrŸ& d`ogm Var {ZKmo{Z JobrŸ& hiyhiyŸ&&<br />

(Xm. 17-7-27,28) OÝ_mbm Ambo H$s _aU AmhoM. gd© g§Vm§Zr `m g§gmamMo<br />

^`mZH$ AgoM dU©Z Ho$bo Amho. g_W© g§gmambm _hmnya åhUVmV, ""g§gma<br />

åhUOo _hmnyaŸ& _mOr OiMa| AnmaŸ& S>§Iy§ YmdVr {dImaŸ& H$mign©Ÿ&&''<br />

(Xm. 3-10-1) `m g§gmamV Amem, __Vm, H$m_H«$moYm{X ImXmS> ObMao<br />

AmhoV, Agm hm _hmnya Amho. Aem g§gmamV gwI _mZUmam ehmUm<br />

åhUmdm H$m` ? ~m _Zm, _r åhUVmo Vo Iao H$s ImoQ>o `mMm VyM {dMma H$a. `m<br />

g§gmaMH«$mVyZ gwQ>Ê`mg ZaXohmVM g§Yr Amho d _mJ©hr EH$M Amho. Vmo<br />

åhUOo {ddoH$.<br />

_Zm, gmamgma {dMma H$ê$Z gË` Agob Vo Vy§ A§JrH$ma.<br />

AS>MUrVyZ {dMmamZo ~mhoa nS>UmamM ehmUm. Omo H$moUr g_OyZ nmho Ë`mg<br />

KS>oŸ&& H$moUË`mhr JmoîQ>rMr `mo½`m`mo½`Vm VrZ Jmooï>tZr nmhVmV. Ë`m VrZ Jmoï>r<br />

åhUOo emñÌà{MVr, Jwê$à{MVr d AmË_à{MVr. emñÌ gm§JVo H$s ~w{Õ_mZ<br />

_Zwî` Bï> hmoUmao lo` {ZdSy>Z KoVmo-åhUOo na_ H$ë`mUH$mar _mJ© ñdrH$maVmo.<br />

`ÀN´>o`:ñ`mV² {ZpíMV§ ~«y{h VÝ_oŸ& (^. Jr. 2-7) Ago AOw©Z åhUVmo. Am{U<br />

_§X ~wÕrMm _Zwî` B§{Ð` _ZmÀ`m AmoT>rbm ~ir nSy>Z VmËH$m{bH$ gwI XoUmao<br />

ào` åhUOo {à` {df` ñdrH$maVmo. åhUyZ ehmÊ`mZo lo` {ZdSy>Z ¿`mdo. Jwê$Mmhr<br />

hmM CnXoe AgVmo. g_W© {eî`mbm åhUVmV, ""Oar hm àn§M emídV OmUVmoŸ&<br />

Var Amåhr `mgrM Y[aVmoŸ& hm AemídV åhUmo{Z aS>VmoŸ&<br />

Vwåhm^modVrŸ&&'' Amåhmbm b§JmoQ>r bmdyZ qhS>UoMr hm¡g H$m Amho ? hm emídV<br />

gwI XoUmam AgVm Va Amåhrhr Ë`mbmM {MH$Qy>Z am{hbmo AgVmo. na§Vw `m<br />

g§gmamV, ~wS>Vo ho OZ nhmdoZm S>moimŸ& åhUmo{Z H$idim `oV AgoŸ&&<br />

Ago g‚mZ gm§JVmV. AmVm ñdàMrVr nm{hbr Va H$m` {XgVo ? OÝ_VmZm<br />

Xw:I AmHw$§{MV ÛmamVyZ `oVmZm H$moU hmb, _aVmZm Xw:I, H$maU gd© `oWoM<br />

amhmd`mMo d AmnU EH$Q>oM hmVnm` PmSy>Z Om`Mo {Od§V AgVmZm H$go<br />

H$ê$, H$m` H$ê$ hr aS> AmhoM. åhUOo OÝ_, OrdZ d _aU {VÝhr Xw:Iê$nM.<br />

hm ñdmZw^d gË` Zmhr H$m ? åhUOo {VÝhr à{MVtZr gË` H$m` `mMm emoY<br />

KoVë`mg, g§gma hm Kmoa Amho ho gË` àH$Q> hmoVo. {df Imë`mda gwI H$go<br />

hmoUma ? hmb d eodQ>r _aUM. {df` H$m_Zm hoM _wir {df Amho.<br />

{Xgm`bm JmoS> nU n[aUm_ {dfmMm. _Zwî` daÀ`m gm|Jmbm ^wbVmo. H$Sy><br />

{df` dmQ>o JmoSy>Ÿ& JmoSy> na_mW© dmQ>o H$Sy>Ÿ&& hm {dfê$n {df` H$m_Zm<br />

åhUOo g§gma. öX`r H$m_ZoMm Omo {dñVmaŸ& Vmo{M OmUmdm g§gmaŸ&<br />

H$m_Zo H$[aVm Xw:I KmoaŸ& OÝ_ _aUm ^moJVrŸ&&<br />

148 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 149


~hþVoH$ bmoH$ ÷m nwamV dhmV OmVmV. _J gwQ>VmV H$moU ? Oo gË`<br />

Aem AmË_mam_mbm Ami{dVmV, hmH$m _maVmV Vo. VmoM g§gma nwamVyZ<br />

gmoS>dVmo. ~hþVoH$ AmdVu n{S>boŸ& àmUr dmhmV{M JoboŸ& Omoqh ^Jd§Vmgr<br />

~mo^mBboŸ& ^mdmW©~i|Ÿ& Xod AmnU KmbyZ CS>rŸ& V`m§gr Zob| n¡bWS>rŸ& `oa<br />

V| A^m{dH|$ ~mnwS>tŸ& dmhmV{M JobtŸ&& (Xm. 3-10-8,9)<br />

åhUyZ _Zm, ^ŠV H$¡dmar lram_mMo Ü`mZ H$a. Xmg~moY X. 14<br />

g. 8 _Ü`o Ü`mZ H$go H$amdo `mMr g{dñVa _m§S>Ur Ho$br Amho. KQ>nQ>m{X AZoH$<br />

Ñï>m§VmZr ~«÷{gÕmÝV R>moH$bo Var kmZmÕçmZ§ {d{eî`Vo åhUyZ Ü`mZ<br />

nm{hOoM. VaM gmjmËH$ma.<br />

Á`m dñVyMo Ü`mZ H$am`Mo Ë`mMo kmZ Pmë`m{edm` Ü`mZ hmoV Zmhr.<br />

AmYt Xodmgr AmoiImd|Ÿ& _J AZÝ` ^md| ^Omd|Ÿ& AI§S> Ü`mZ{M Yamd|Ÿ&<br />

gdm}Îm_mMo§Ÿ&& (Xm. 14-8-3)<br />

XodmMo ê$n Va Aì`ŠV. dU© Zmhr, ê$n Zmhr, JwU Zmhr Ago. Vo VÐÿn<br />

hmoD$ZM AZw^dmdo bmJVo. Aem Aì`ŠV XodmMo Ü`mZ hmoUo AdKS>. H$maU<br />

Ü`mZ H$aUmam Ü`mVm Oa XohYmar gJwU gmH$ma Amho Va Á`mMo Ü`mZ H$am`Mo<br />

Vo Ü`o` hr gJwU gmH$ma XohYmar AgoM hdo. ZmaX Y«wdmbm åhUmbo,<br />

àgÝZ dXZ, gmH$ma, MVw^w©O Am`wYo YmaU H$aUmar Aer dmgwXodmMr<br />

_yVuM Ü`mZmV AmU. åhUOo Ë`m _yVuMo Ûmam VX«yn hmoD$Z Vy A_yV©<br />

Aem XodmMm AZw^d Koerb. g_W© åhUVmV - gJwUmMo{Z AmYmaoŸ&<br />

{ZJw©U nm{dOo {ZYm©aoŸ&<br />

AmË_mam_ gH$im§MmŸ& Xod XmZd _mZdm§MmŸ& Vmo{M am_ Am_wMmŸ&<br />

Hw$bñdm_rŸ&& gdmªV`m©_r OmUrd ê$nmZo amhmUmam, B§{Ð`m§Zm Moï>{dUmam, Ðï>m,<br />

gmjr, A§VamË_m hm g_WmªMm Aì`ŠV _w»` Xod d ømM XodmMo, gdm©oÎm_ Aem<br />

XmeaWr am_ê$nmZoo ZQ>boë`m ñdê$nmMo Vo Ü`mZ gm§JVmV. gJwU gmH$ma amKdmMo<br />

ê$nmV,Zm_mV, JwUdU©ZmV, H$s{V© ldUmV _Z EH$mJ«, V„rZ hmoVo d Ago<br />

gJwU Ü`mZ H$aVm H$aVm, Ü`mVm d Ü`o` `m§Mo VmXmËå` hmoD$Z g{ƒXmZ§X<br />

Aem Aì`ŠV AmË_mam_mMm AZw^d `oVmo d VoM Amnbo ê$n H$iVo. Ed§M<br />

àm{U_mÌmMmŸ& AmË_m Vmo{M lrH¥$îUmMmŸ& Eogm {gÕmÝV _ZmMmŸ& R>m_<br />

Pmbm nm{hOoŸ&& (XmgJUy)<br />

AmnUM AmË_ê$n Amhmo `mMm EH$X_ {ZíM` hmoV Zmhr. åhUyZ<br />

gdm©oÎm_ amKdmMo _mÜ`_ ñdrH$mê$Z AmË_ê$n OmUmd`mMo. åhUyZ g_W©<br />

åhUVmV, H$ar ao _Zm.....<br />

<br />

KZí`m_ hm am_ bmdÊ` ê$nrŸ&<br />

_hm§ Yra J§^ra nyU© àVmnrŸ&<br />

H$ar g§H$Q>r godH$mMm Hw$T>mdmŸ&<br />

à^mV| _Zr am_ qMVrV OmdmŸ &&67Ÿ&&<br />

_mJrb íbmoH$mV Agma Aem ^`mZH$ g§gmamMo ñdê$n gm§JyZ<br />

Ë`mVyZ gwQ>UogmR>r, gJwU amKdê$nmZo ZQ>boë`m AmË_ê$nmMo Ü`mZ H$a, Ago<br />

_Zmbm gm§{JVbo. `m íbmoH$mV gJwU amKdê$nmZo AdVaboë`m lr am_am`mMo<br />

ê$n d JwU dU©Z H$ê$Z Ë`m§Zm AmR>dyZ, Zm_ñ_aU {ZË` H$arV Om, Ago<br />

gm§JVmV. Zm_ñ_aU gd©H$mi Agmdo nU àmV:H$mbr Zm_qMVZ {ZË` Agmdo<br />

Ago gm§JVmV.<br />

{Vgè`m íbmoH$mV àW_ MaUmZoM à^mVo _Zr am_ qMVrV OmdmŸ&<br />

nwT>o d¡Iar - Aer gwédmV g_WmªZr Ho$br. `oWo Odi Odi Xhm ûcmoH$mV<br />

àË`oH$ ûcmoH$mMm eodQ>Mm MaU EH$M Amho, Vmo åhUOo à^mVo _Zr am_<br />

[§M§VrV OmdmŸ&<br />

gd© gmYZmV Zm_ ho gmono d loð> gmYZ Amho nU Ë`mMo loð>Ëd<br />

H$em_wio `mMr, OmUrd Zgë`m_wio, ho gmYZ gmno AgyZhr Ë`mH$S>o Xwb©j<br />

hmoVo. VwH$mam_ åhUVmV, ""VwH$m åhUo Amho gmono gdm©hÿZrŸ& ehmUm Vmo<br />

YUr KoVmo `oWoŸ&'' Á`mbm `m gmYZmVrb d_© g_Obo Ë`mbm Ë`mMr<br />

AmdS> CËnÝZ hmoVo. åhUyZ Zm_mMo _hËd H$emV Amho ho nmhÿ.<br />

na_oídamÀ`m AdVmam§Mo ê$n, JwU H$s{V© BË`m{XH$m§Mo. ldU H$sV©Z<br />

H$emgmR>r H$am`Mo ? Ë`mZo H$m` hmoVo ? gJwU M[aÌo na_ n{dÌo h[aMr<br />

dUm©drŸ& nU ho H$m ? `mMo WmoS>Š`mV CÎma Ago Amho - g§gma ~§Y H$moR>o<br />

Amho ? Vmo {MÎmmV Amho. _J _m`oZo ì`m{nboë`m {MÎmmMm AmH$ma Oa _m`mnVr<br />

^JdmZ `mZo ì`m{në`m_wio ^JdXmH$ma Pmbm, Va ~§Y H$gm amhrb ? bmJVm§<br />

gy`m©Mo {H$aUŸ& K¥VmM| Zmgo H${R>UnUŸ& Vodt àJQ>ë`m Zmam`UŸ& Z \$mo{S>Vm§<br />

OmU {b§JXoh ZmeoŸ&& (Zm. ^m. 20-376) ^Jd§VmÀ`m A§V:gm{ÝZÜ`mMo ho<br />

\$b Amho. ^Jd§VmMo AdVma H$m`m©Mo gVV ldU H$sV©ZmZo Ë`mMog§~§Yr ào_<br />

CËnÝZ hmoVo. `m ào_m_wio, ñZohm_wio {MÎm AmЩ hmoVo. bmI nmVi Pmbr H$s<br />

150 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 151


Ë`mV Omo a§J {_gimdm Vmo Vr YmaU H$[aVo, KÅ> Pmë`mdahr Vmo Vr gmoS>rV<br />

Zmhr. Ë`mMà_mUo ^JdËào_mZo AmЩ Pmbobo {MÎm gmpÎdH$ ~ZVo d ^JdXmH$ma<br />

YmaU H$[aVo. Vmo AmH$ma ÑT> hmoVmo. `m ewÕ ^mdmgM ^º$semñÌmV aVr, amJ,<br />

àrVr Aer Zmdo AmhoV. `m ewÕ ^mdmV B§{Ð` gwIoÀN>oMm A^md AgVmo d<br />

`m_wioM ñdoX amo_m§M, AmZ§Xmly B. Aï> gmpËdH$ ^md CËnÞ hmoVmV.<br />

AYm©oÝ_r{bV S>moioŸ& df©Vm{V AmZ§XOi|Ÿ& Am§Vw{b`m gwImo_uMo{Z ~i|Ÿ&<br />

~mho[a H$mnoŸ&& (km. 9-528) g§O`mÀ`m AdñWoMo ho dU©Z Amho. Eogm<br />

_hmgwImMo{Z A{Vag|Ÿ& OoWo AmQ>Ur hmoB©b OrdXeoŸ&& Ago ho ~§YZ<br />

VmoS>Umao, OrdXem AmQ>Ur H$aUmao ^º$s agm`Z Amho. `m ^º$s gwImbm<br />

n§M_ nwê$fmW© åhUVmV. `mMo_wio hmoUmao _hmgwI BVHo$ M{dï>, _Ywa Amho<br />

H$s Ë`mnwT>o _mojhr VwÀN> dmQ>Vmo. _moj gwIm Amåhr hm{U`oë`m bmWmŸ& VoWo<br />

`m àmH¥$Vm H$moU _mZrŸ&& (VwH$m.) nm§Sw>a§JmÀ`m ^OZ g_mYrV O| gwI Amåhr<br />

^mo{JVmo, Ë`mnwT>o _mojgwIhr VwÀN> Amho. _J `m àmH¥$V {df`gwImMr H$m`<br />

ndm© ?<br />

åhUyZ àmV:H$mir am_mMo qMVZ - åhUOo ê$n JwU `wº$ Zm_ñ_aU<br />

H$amdo Zm_ gVV ¿`mdoM nU àmV:H$mbMr doi MwH$dy Z`o, Agm `mV ^md<br />

Amho. g§gma ì`mnma gwê$ Pmbm åhUOo Zm_ qMVZ hmoB©bM Ago Zmhr. {ZË`<br />

Zo_ àmV:H$mitŸ& _mÜ`mZH$mir gm`§H$mitŸ& Zm_ñ_aU gd©H$mitŸ& H$arV<br />

Omd|Ÿ&& (Xm. 4-3-3) àmV:H$mbMr doi em§V AgVo. ^modVr JS>~S> ZgVo. nyd©<br />

{dlm§Vr_wio _Z Q>dQ>drV AgVo, àgÞ AgVo. Aem doir {MÎmmMr EH$mJ«Vm<br />

bJoM hmoVo. åhUyZ `m doiobm _hÎd Amho. ^JdXmH$mamZo a§Jbobo _Z nwT>o<br />

ì`dhmambm ZoQ>mZo Vm|S> XoVo. åhUyZ gH$mirM Vo am_r a§JdyZ Q>mH$mdo. Vm|S>mZo Zm_<br />

d _Z _mÌ ^bVrH$S>o ^Q>H$V Amho Ago hmoD$ Z`o, `mgmR>r Ë`mbm am_ -<br />

JwUê$nmV Jw§VdyZ R>odmdo. am_am`mMo ê$n H$go Amho nmhÿ.<br />

lram_ hm _oKdUm©à_mUo gmdim Amho. _XZmbmhr Ë`mdê$Z Amodmimdo<br />

Ago Ë`mMo Jmo{Oao ê$n Amho. AmOmZw~mhÿ, e§ImH¥$Vr H§$R>, _Zmoha hZwdQ>r, hmñ`<br />

dXZ, H$_b Z`Z, {demb djñWb, Aer hr M¡VÝ`mMr AmoVrd _yVu Amho.<br />

Omo bmdÊ`mMm OZH$Ÿ& Omo gm¢X`m©Mm Zm`H$Ÿ& Omo _mVªS> Hw$bXrnH$Ÿ&<br />

MmVw`© {ZYrŸ&& gwIê$n g§Vmofê$nŸ& AmZ§Xê$n hmñ`ê$nŸ& EoŠ`ê$n<br />

AmË_ê$nŸ& gd©Ìm§grŸ&& (Xm. 2-8-25)<br />

ho Pmbo Ë`mMo bmdÊ`ê$n. AmVm Vmo JwUm§Zr H$gm Amho nmhÿ.<br />

~mbnUr _mVm{nË`m§Mo bmS>mV Zm§Xm`Mo, Vmo {dídm{_Ìm§Mo _mJUr Ambr. `wdamO<br />

åhUyZ qghmgZmda ~gUma, Vmo {Obm gmnËZ ^md AgyZhr _mVoà_mUo _mZbo,<br />

Aem H¡$Ho$`r _mVoH$Sy>Z dZdmgmMr _mJUr Ambr. Aem doirhr gd© AS>MUtZm<br />

hmñ`_wImZo H$V©ì` åhUyZ Á`mZo Vm|S> {Xbo, Ë`m lram_mÀ`m Y¡`m©Mo H$m` dU©Z<br />

H$amdo ? Vmo Ogm YramMm VgmM J§^ra, Imob ~wÕrMm, àË`j _mVm {nVm emoH$mZo<br />

ì`mHy$i Pmbobo nmhÿZ Ë`m§Mo g_mYmZ H$aUmar ~wÕr Ë`m ~wÕrnwT>o Hw$bJwê$Zmhr hma<br />

Imdr bmJbr. `w{º$d§V JwUd§V d[að>Ÿ& ~w{Õd§V ~hþ Ym[aîQ>ç (Xm. 2-8-29)<br />

Ë`mÀ`m àVmnmMo dU©Z íbmoH$ H«$. 31 _Ü`o Ambobo Amho. bhmZnUr Ìm{Q>H$m dY,<br />

X§S>H$maÊ`mV hOmam| amjgm§Mm g§hma. aH$ma eãXmbm _m[aM Km~ao, eÌwhoa AH§$nZmZo<br />

amdUmg Oo {ZdoXZ Ho$bo Vo - am_moZm_ _hmVoO: loð>: gd© YZwî_Vm_²Ÿ& {Xì`mñÌ<br />

JwUg§nÞ: nwa§Y_© JVmo `w{YŸ& nU eÌyMm Agm WaH$mn CS>{dUmam am_, eaU<br />

Amboë`mMm Hw$S>mdm åhUOo ajU H$Vm© hmoVmo. gH¥$Xod ànÞm` Vdmpñ_VrM `mMVoŸ&<br />

A^`§ gd© ^yVoä`mo XXmå`oVX² d«V_² __Ÿ&& _r VwPm Amho åhQ>bo H$s nwao. _J<br />

{ZË` àmV:H$mbr Ë`mMo qMVZ Ho$ë`mg Ho$dT>r H¥$nm hmoB©b ? g_W© åhUVmV,<br />

""åhUo Xmg hm am_ VmËH$mi nmdoŸ& H$ar g§H$Q>r godH$mMo Hw$S>mdoŸ& àVmno{M<br />

~«÷m{XH$m gmoS>drbo Ÿ& _hr _§S>imbm{J AmZ§X{dboŸ&&''<br />

<br />

~io AmJim am_ H$moX§S>YmarŸ&<br />

_hm§ H$mi {dH«$mi Vmo hr WamarŸ&<br />

nwT>| _mZdm qH$H$am H$moU Ho$dmŸ&<br />

à^mVo _Zr am_ qMVrV OmdmŸ &&68Ÿ&&<br />

`mhr ûcmoH$mV am_mMo ê$n - JwU dU©Z Amho. YZwYm©ar am_ hm ~imZo<br />

looð>, {deof Amho. grVmñd`§damMo doir AZoH$ ~bg§nÞ, gm_Ï`©dmZ amOo<br />

nU qOH$Ê`mgmR>r O_bo hmoVo. nU lram_m{edm` H$moUrhr {edYZwî` CMby<br />

eH$bo Zmhr. _J ^§J H$aUo XyaM. àVmnr amdUgwÕm {Zîà^ R>abm. EdT>o<br />

EH$M CXmhaU Ë`mÀ`m loð>Vo~Ôb nwao Amho. ~imZo AmJim Agm lram_<br />

Amho. _hmH$mbmgmaIm ~bdmZ g_W© H$moU Amho ? H$mbmMr `m {dídmda<br />

A~m{YV gÎmm Amho ho ñnï> Amho. Mmar> ImUr Mmar dmUrŸ& Mm¡è`m§er bj<br />

Ord`moZtŸ& OÝ_m Ambo {VVwHo$ àmUrŸ& _¥Ë` nmdVrŸ&& (Xm. 3-9-37) Agm<br />

152 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 153


hm gd© ^jH$ H$mb lram_mnwT>o _mÌ WaWa H$mnVmo. jwÐ _mZdmMr H$m` H$Wm ?<br />

qH$H$am H$moU Ho$dm - `oWo Ho$dm åhUOo H$Wm, nmS>, VwH$mam_ åhUVmV, ""H$moU<br />

X_ Amho Eogm `m§Mo nmoQ>rŸ& H$m `m MH«$nmUr {dgaVrŸ&&''<br />

Amåhr Xod dJ¡ao H$mhr OmUV Zmhr Ago K_|S>rV _Zwî` åhUVmo. nU ho<br />

åhUUo åhUOo H$mOì`mZo gy`© OmUV Zmhr åhUÊ`mgmaIo Zìho H$m` ? g_W© åhUVmV,<br />

""h[aha ~«÷m{XH$Ÿ& ho O`mMo AmkmYmaH$Ÿ& Vy `oH$ _mZdr a§H$Ÿ& ^Oo{gZm Var<br />

H$m` JoboŸ&&'' (Xm. 6-7-20)<br />

gy`m©da Ww§H$bo, Va ñdV:daM KmU CS>Vo. Vgo Ah§H$mamZo AmË_mam_mbm<br />

VwÀN> JUUo ho Amnbo AmnUM AZ{hV H$aUo hmo`. H$mbmMo CXmhaUmZo Zm_mMr<br />

eº$s A_moK Amho, Ago g_W© gm§JVmV. am_mnwT>o WaWa H$mnUmam H$mb Ë`mÀ`m<br />

Zm_mbmhr Km~aVmo. _X²^ŠVm: `Ì Jm`§{V VÌ {Vð>m{_ ZmaXŸ&& Am{U "Z _o<br />

^º$: àUí`{V' ho ^Jd§VmMo ~«rXdmŠ` Amho. Voofm_h§ g_wÕVm©<br />

_¥Ë`wg§gmagmJamV²Ÿ&& (^. Jr. 12-7) am_H¥$noZoM Ord H$mbmMo H$MmQ>çmVyZ<br />

gwQ>Vmo. hr H¥$nm Zm_{Zð> ^OH$mda AgVo. VnVoOo _hmF$frŸ& Vo H$mimgr Am§XUr<br />

XmgrŸ& am_Zm_r ào_m Á`mgrŸ& H$mi Ë`m nmgr H$m_mamŸ&& AZoH$ Vnñdr F$ftZm<br />

amjgm§Zr _mabo; Ë`m§Mo Aml_ CÜdñV Ho$bo. nU Ooìhm§ {díd{_Ìm§Zr am_mgmR>r<br />

Ymd KoVbr, Voìhm§ gdmªMo ajU Pmbo. VwH$mam_ _hmamO Va åhUVmV, ""H$mi<br />

Jwbm_ H$ar gbm_Ÿ& VwH$`m Kar Vmo Zm§XVmoŸ&& OJm H$mi Im`Ÿ& Amåhr _mWm<br />

{Xbo nm`Ÿ&&''<br />

<br />

gwImZ§XH$mar {Zdmar ^`mV|Ÿ&<br />

OZt ^{º$^mdo ^Omdo V`mV|Ÿ&<br />

{ddoH|$ Ë`Omdm AZmMma hodmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ &&69Ÿ&&<br />

`mhr íbmoH$mV am_ê$ndU©Z Amho. hm AmË_mam_ am_ gwI d AmZ§X<br />

XoUmam Amho. H$maU Vmo ñdV:M gwI d AmZ§XmMm R>odm Amho. Oo Á`mÀ`mOdi<br />

AgVo VoM Vmo Xwgè`mg XoD$ eH$Vmo. {Odmbm {_iUmam {df`mZ§X hm Ë`mM<br />

AmZ§XqgYyMm q~Xy Amho. AkmZm_wio Vo Ë`mbm {df`gwI dmQ>Vo. nU Vo Iao<br />

AgVo AmË_gwIM. EVñ`¡dmZ§Xñ`mÝ`m{Z _mÌm_wnOrdpÝVŸ&& gwI AmË_mM<br />

Ho$diŸ& A§e Ë`mMo {df` gwI Ho$diŸ& `mM ~«÷mZ§Xm{M`m A§emVoŸ&<br />

^moJyZr {OVr gd© ^yVoŸ& åhUy{Z Eogr ~hþVoŸ& doXdMZo `o {df`rŸ&& (AmZ§X<br />

gm.) H$moUVmhr {à` nXmW© àmá Pmbm H$s Xwgar ñ\y$VuM amhmV Zmhr. A§V:H$aU<br />

em§V Pmë`mZo, {MÎmmbm {MXdñWm, ghOmdñWm àmá hmoVo d Ë`m_wio gwImZ§XmMm<br />

AZw^d `oVmo. Xwgar ñ\y$Vu Ambr H$s Vmo AmZ§X Zme nmdVmo. EH$ ñ\y$aU b`mg<br />

OmD$Z Xwgao ñ\w$abo Zmhr, Aem _Ü` g§YrV Oo H$mhr CaVo VmoM AmZ§X. gH$imMr<br />

Oo {dñ_¥VrŸ& VrM AmZ§XmMr pñWVrŸ&& ho BVŠ`m PQ>{Xer hmoD$Z OmVo {H$ ho<br />

AmË_gwI Amho ho H$iV ZmhrM, nU Ñí` {df`m_wio gwI Pmbo, Aer {dnarV<br />

^mdZm _mÌ hmoVo. H$moÊ`m dñVyV Oa AmZ§X AgVm Va Vmo H$moUmghr Ho$ìhmhr<br />

{_imbm nm{hOo. nU amoJJ«ñVmg qH$dm {daº$mg YZgwVXmam{XH$m§nmgyZ AmZ§X<br />

hmoV Zmhr. `mdê$Z B©ídamdmMyZ gd© H$m_Zm Xw:Iê$nM AmhoV, Ë`m§Zr Vi_i<br />

OmV Zmhr, ho ñnï> Amho. g_W© åhUVmV, ""O`m§Mm B©ídat {OìhmimŸ& Vo ^mo{JVr<br />

ñdmZ§XgmohimŸ& O`m§Mm OZm doJimŸ& R>odm Amj¡Ÿ& Vo Amj¡ gwI| gwImdboŸ&<br />

g§gmaXw:I| {dgaboŸ& {df`oa§Jr dmoa§JboŸ& lra§Ja§JrŸ&&'' (Xm. 3-10-31, 32)<br />

hm gwImZ§XH$mar am_ ^` {ZdmaU H$[aVmo. Ord {^Vmo H$em_wio ?<br />

Xoh~wÕr_wio, Xohmda ào_ Amho åhUyZ. hr Xoh~wÕrM Zï> Pmë`mda ^rVr<br />

H$emMr ? Xoh~wÕr am_H¥$noZo Zï> hmoVo. AmË_dí`¡{d©Yò mË_m àgmX_{YJÀN>Vr:Ÿ&<br />

àgmX åhUOo àgÞVmŸ& Á`m àgmXo OrdÝ_wº$VmŸ& Úmdr dmQ>o AZ§VmŸ& àgmX<br />

`oWo `m ZmdŸ&& (`. Xr.) ^`mZH$ Aem g§gmagmJamVyZ nma ZoUmam hm AmË_mam_<br />

am_M. åhUyZ gwI_yVu am_ gmoSy> ZH$mo H$XmŸ& VwO Vmo AmnXm bmJmo Z| XrŸ&&<br />

åhUyZ {Ma§VZ gwImZ§X, {Z^©` OrdÝ_wº$Vm nm{hOo Agob Va ZaXoh àmá Pmboë`m§Zr<br />

am_mMo ào_mZo ^OZ H$amdo. Vw_Mr lr_§Vr, nyOoMm WmQ>_mQ> `mH$S>o Vmo bj XoV<br />

Zmhr. Vmo ào_mMm ^wHo$bm Amho. ^Jd§V åhUVmV, ""n¡ ^º$s EH$s _r OmU|Ÿ&<br />

VoW gmZ| Wmoa Z åhU|Ÿ& Amåhr ^mdmMo nmhwUoŸ& ^bVo `mŸ&&'' (km. 9-395)<br />

hm EH$ AW© Pmbm.<br />

g_WmªMr CnmgZm Ho$di ì`{º$JV _`m©{XV ñdê$nmMr Zmhr. Vr ì`mnH$<br />

Amho. CnmgZm gH$im R>mB©Ÿ& AmË_mam_ H$moR>o ZmhrŸ& `m H$maUo R>mB© R>mB©Ÿ&<br />

Xodo AmQ>mo{nboŸ&& åhUyZ OZr åhUOo gd© bmoH$mV am_ nmhm Ago Ë`m§Mo<br />

gm§JUo Amho. `m Xwgè`m AWm©ZwgmaM Vo nwT>o åhUVmV.<br />

na_oídamMr ^º$s H$[aVmZm {ddoH$ewÕ AmMma Agmdm d<br />

H$moUm~Ôbhr _Ëga~wÕr Zgmdr. AZmMmam_wio ñdV:Mmhr AY:nmV hmoVmo d<br />

154 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 155


g_mO {~KS>Vmo åhUyZ "AmMma: na_moY_©:' Ago åhQ>bo Amho. AZmMma åhUOo<br />

loð>m§Zr, doXm§Zr Oo H$ê$ Z`o åhUyZ gm§{JVbo, Vo H$aUo. `m {Z{fÕ H$_m©Zr<br />

{Z{fÕ dmgZm dmT>V OmVmV. {Z{fÕ dmgZm_wio nwZ: {Z{fÕ H$_© KS>Vo d<br />

~wS>Ë`mMm nm` ImobmV Aer AdñWm hmoVo Am{U `m A{dYr H$_m©Zo ZaH$<br />

àmá hmoVmo, Ago lw{V åhUVo - "A{d{YH¥$ÞaH$_íZwVoŸ&&' åhUyZ {deof<br />

AmMma åhUOo dUm©l_ AmMma Oar `m H$mir nmiUo H$R>rU Agbo, Var<br />

gm_mÝ` AmMma nmibmM nm{hOo. {deofV: ^º$s _mJu`mZo Va Vmo Oê$a<br />

nmibm nm{hOo. OoUo {dÇ>b _mÌm ¿dmdrŸ& VoUo nÏ`o gm§^mimdrŸ&& Á`m<br />

A§V:H$aUmV am_mMo qMVZ H$am`Mo Vo ewÕ nm{hOo. Kar EImXm nmhþUm<br />

`md`mMm Agë`mg qH$dm H$moUr A{YH$mar `md`mMm Agë`mg AmnU<br />

ñdÀN>Vm amIVmo. _J Xodm{YXod AmË_mam_mMr à{Vð>mnZm Oa A§V:H$aUmV<br />

H$amd`mMr Va Vo ewÕ ZH$mo H$m ? åhUyZ ^º$mZ| gm_mÝ` Y_© nmibmM nm{hOo.<br />

_ZyZo gm§{JVbobm hm gm_mÝ` Y_© XebjU `wº$ Amho. Y¥{V: j_m<br />

X_mo@ñVo`§ em¡Mq_{Ð` {ZJ«h:Ÿ & lr{dÚm gË`_H«$moYmo Xe_§ Y_©<br />

bjU§Ÿ&& H$moUVrhr AmnÎmr Ambr Var am_mMm {dga nS>Uma Zmhr, Ago<br />

Ym[aîQ>ç nm{hOo. B§{Ð`X_Z nm{hOo, A§V~m©ø ew{MVm nm{hOo. dmJÊ`mV gË`Vm<br />

nm{hOo, AmË_kmZmMr AmdS> nm{hOo, H«$moYmbm ~ir nS>Vm H$m_m Z`o d KS>Vo<br />

Vo gd© B©eBÀN>oZo, Aer ÑT> ~wÕr nm{hOo. hm gm_mÝ` Y_© nmbZ H$aÊ`mg<br />

h„rMm H$mi _wirM AmS>dm `oV Zmhr. `m gm_mÝ` Y_© - nmbZmg g_W©<br />

g§gm[aH$mMm Ë`mJ Ago åhUVmV. gÝ_mJ© Vmo Ordt YaU|Ÿ& AZ _mJm©Mm Ë`mJ<br />

H$aU|Ÿ& g§gm[aH$m§ Ë`mJ `oU|Ÿ& àH$mao EogmŸ&& (Xm. 5-10-2) am_ H¥$nm hdr.<br />

Va EdT>m Ë`mJ ZH$mo H$m ?<br />

BVHo$hr hmoV Zgob Va ^º$s _mJu`mZo {ZXmZ VrZ Jmoï>r Var nmië`mM<br />

nm{hOoV. Ë`mV AZmMma {~bHw$b Cn`moJr Zmhr. VwbgrXmgOtZr øm VrZ Jmoï>r<br />

gm§{JVë`m AmhoV. Ë`m gË` dMZ Aê$brZVmŸ& nañÌr _mVg_mZŸ& BZ<br />

{VZmogo har Zm {_bo Vmo VwbgrXmg O~mZŸ&& gË`dMZ, brZVm d<br />

nañÌr _mVog_mZ _mZUo øm AmMmamMo nmbZ H$ê$Z Oa na_oída àmár<br />

Pmbr Zmhr Va Ë`mbm AmnU Om_rZ, O~m~Xma amhÿ, Ago VwbgrXmg<br />

åhUVmV. `mnojm Amnbr AmUIr H$moUVr gmo` X`miy g§Vm§Zr nmhmdr ?<br />

{H$Vr nmhmdr ? `m VrZ Jmoï>tMo nmbZ åhUOo AmMma d C„§KZ åhUOo<br />

AZmMma. hm AZmMma Ë`Omdm. VgoM Xwgè`m~Ôb hodm Zgmdm. VwH$mo~m<br />

H$moUmMmhr hodm A§V:H$aUmVM ZgUo, hrM gd©oídamMr nyOm Amho, Ago gm§JVmV.<br />

H$moÊ`mhr OrdmMm Z KS>mo _ËgaŸ& d_© gd©oída nyOZmMoŸ&&'' BVa doir hm<br />

gm_mÝ` AmMma nmiyZ gdm©Ë_H$ am_^OZ H$amdo d àmV:H$mir ñdV:Vrb<br />

öX`ñW am_ ñ_amdm Ago g_W© gm§JVmV.<br />

<br />

gXm am_Zm_| dXm nyU©H$m_|Ÿ&<br />

H$Xm ~m{YOoZmnXm {ZË` Zo_|Ÿ&<br />

_Xmbñ` hm gd© gmoSy>{Z ÚmdmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ &&70Ÿ&&<br />

{dMmanyd©H$ AZmMma gmoSy>Z, _Ëgaa{hV ào_mZo ^OZ H$amdo Ago _mJrb<br />

ûcmoH$mV gm§{JVbo. ^JdÞm_ KoVmZm H$moUVo nÏ` nmimdo d Vo KoVë`mZo H$moUVm<br />

bm^ àmá hmoVmo ho `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

nyU© H$m_o `m eãXmMm AW© H$moUr {ZîH$m_nUo Agm Ho$bm Amho H$moUr<br />

H$m_ZmM Zmhrgo H$aUmao am_Zm_ Agm Ho$bm Amho, Va H$moUr Á`m Zm_mZo gd©<br />

H$m_Zm nyU© hmoVmV Ago am_Zm_ Agm AW© Ho$bm Amho. H$m_Zm nyU© H$aUmao Zm_<br />

hm AW© ~am dmQ>Vmo. BVa n`m©` Z nQ>Umao Ago AmhoV. H$m_ øm eãXmZo Z<br />

{~MH$Vm. "H$m_ Agmdm B©ída ^OZr' `m AWm©ZoM hm MaU OmñV ñnï><br />

AW©dmhr hmoVmo.<br />

H$m_ åhUOo BÀN>m, dmgZm, Vr {df`mMr Agob Va dmB©Q>. nU<br />

Zm_mMr Agob Va CÎm_. nyU© H$m_o åhUOo AVr Vrd« BÀN>oZo am_Zm_ dXmdo<br />

Agm AW© OmñV Mm§Jbm dmQ>Vmo. fS²>[any_Ü`o H$m_ BVam§Mm OZH$ Amho H$maU<br />

H$m_m_YyZM BVam§Mr CËnÎmr hmoVo. ho fS²>[any _mZdmMo d¡ar _mZbo OmVmV<br />

H$m ? H$maU H$m_m{X {dH$ma {MÎmmbm nmPa \$moS>VmV. åhUOo {MÎm Ðdr^yV<br />

H$aVmV Am{U _mZdmMr ghO àd¥Îmr {df`mH$S>o Agë`m_wi| Ðdbobo {MÎm<br />

bJoM {df`J«hU H$aVo. nU H$m_mZr Ðdbobo {MÎm Oa Zm_mZo ^Jd§VmH$S>o<br />

dibo Va Vo Ë`mVhr a§JyZ OmVo. åhUyZ H$m_m{XH$mZr ÐdUmao {MÎm {df`mMo<br />

{R>H$mUr H$R>rU R>odUo d har ^OZmV a§JdUo. `mVM _mZdr à`ËZm§Mr<br />

Amdí`H$Vm Amho. "{df` Vmo Ë`m§Mm Pmbm Zmam`UŸ&' ho VwH$mo~m§Mo<br />

åhUUo `mM hoVyZo Amho. åhUyZM H$m_ gXm B©ída ^OZr Agmdm d<br />

B§{Ð`X_Zr H«$moY Agmdm. B©ída ^OZmMr hmd Agmdr, AZmda B§{Ð`mda<br />

156 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 157


amJdmdo, ^OZmV _Îm, Yw§X ìhmdo, ^º$ åhUdyZ KoÊ`mV Ah§H$ma dmQ>mdm. hoM<br />

fS²>[any {_Ì ~Z{dÊ`mV nwê$fmW© Amho. kmZmo~m `mpÝV Xodd«Vm XodmZ² `m<br />

ûcmoH$mda ^mî` H$aVmZm åhUVmV, ""Oo Ah§H$mê$ dmhV Am§JtŸ& Amåhr harMo<br />

^yfmd`mbmJtŸ& Oo bmo{^`o EH${M OJtŸ& _mPo{Z bmo^|Ÿ&& Oo _mPo{Z H$m_|<br />

gH$m_ Ÿ& Oo _mPo {Z ào_o gào_Ÿ& Oo _m{P`m ^wbr g§^«_Ÿ& ZoUVr bmoH$Ÿ&&''<br />

(km. 9-362-363) g_W© åhUVmV CËH$Q> dmgZoZo Vrd« BÀN>oZo Zm_mMm gVV<br />

Kmof R>odmdm. åhUOo `m KmofmZo H$moUVrhr AmnÎmr qH$dm g§H$Q> ~mYH$ hmoUma<br />

Zmhr. ~m{YOoZm hm eãX _m{_©H$ Amho. lram_ hm ^º$H¡$dmar Amho.<br />

AmnXm_nhVm©a§ XmVma§ gd© g§nXm_²Ÿ& Agm Vmo Amho. g_W© åhUVmV, ""Zm_|<br />

g§H$Q>o ZmgVtŸ& Zm_| {d¿Z| {ZdmaVrŸ& Zm_ñ_aU| nm{dOoVrŸ& CÎm_ nX|Ÿ&&<br />

`odT>oM H$m` nU, H$m§htM Z H$ê$Z àmUrŸ& am_Zm_ Ono dmUrŸ& VoU| g§Vwï><br />

MH«$nmUrŸ& ^º$m§bmJt gm§^mirŸ&&'' (Xm. 4-3-11-21) nU g_Om H$m§hr<br />

AmnÎmr àmaãYm_wio ghZ H$amì`m bmJë`m Var Ë`mhr ~mYH$ hmoUma ZmhrV.<br />

H$maU `m Zm_m_wio Xodm~ÔbMr BVH$s ÑT> {Zð>m CËnÞ hmoVo H$s ho g§H$Q> AmnU<br />

gmogmdo AerM am_mMr BÀN>m Amho, Agm _ZmV ^md CËnÞ hmoVmo. XodmMo O|<br />

_ZmoJVŸ& V|{M Amnwb| C{MVŸ& BÀN>ogmR>t ^Jd§VŸ& A§Vê$ Z`oŸ&& (Xm. 4-8-<br />

22) g§H$Q> {ZdmaU Pmbo Var qH$dm Zmhr Pmbo H$ar Ë`mMr {\$H$sa dmQ>V Zmhr.<br />

nU BVH$s ~o{\$H$sa d¥Îmr hmoÊ`mgmR>r EH$ nÏ` gm§^mimdo bmJVo.<br />

Vo nÏ` åhUOo {ZË` Zo_mZo Zm_ KoUo. {ZË` Zo_mZo gmYZ Pmbo VaM<br />

AmnXm ~mYH$ hmoV ZmhrV. {ZË` Zo_o A§Va ewÕŸ& {ZË` Zo_o dmT>o ~moYŸ& {ZË`<br />

Zo_o ~hÿ IoXŸ& àn§Mr VwQ>oŸ&& Zo_mZo ^OZ Ho$ë`m_wio àW_ {MÎmmMr ewÕr hmoVo.<br />

Z§Va ê$nmMo kmZ hmoVo. kmZmZo VoM Amnbo ê$n Amho ho g_OVo Am{U eara<br />

åhUOo AmnU Zìho Ago g_Oë`mZo àmn§{MH$ AmKmVm§Mr ndm© dmQ>V Zmhr. {ZË`<br />

Zo_mZo nÏ` - nmbZmV XmoZ _moR>r {d¿Zo `oVmV.<br />

(1) _X åhUOo VmR>m qH$dm Jd© (2) Amig. _Zwî` g§nÎmrZo, JwUmZo,<br />

ê$nm_wio, kmZm_wio J{d©ð> hmoVmo. {H$Ë`oH$Xm AmnU _moR>o Zm_YmaH$, BVa gd©<br />

A^º$, Agm ^º$s_Xhr hmoVmo. øm Ah§_Ý`Vo_wi| Wmoa Am`wî` _mobmMoŸ&<br />

_Xo ì`W©{M Zm{gboŸ& Ago hmoVo. Amnbm Ah§H$ma XodmMo gÎmoda MmbV<br />

AgyZ ê$n, JwU, Eoíd`© d kmZ gd©M ~m~VrV VmoM loð>, Amnbo<br />

^OZhr Ë`mMoM gÎmoda, Ë`mMoM H¥$no_wio, Agm Z_« ^md R>odyZ Ë`mbm<br />

ñ_amdo. WmoanU nèhm gm§{S>OoŸ& ì`wËnÎmr AmKdr {dg[aOoŸ& O¡ OJm YmHw$Q>o<br />

hmoB©Oo V¡ OdirH$ _mPrŸ&&<br />

_Xmà_mUoM Amighr gmoS>mdm. {ZË` Zo_mMo AmS> `oUmam åhUyZ Vmo<br />

A{VKmVH$ Amho. A§JmV eº$s AgyZhr à{VH$mamMr d¥Îmr _ZmV CËnÞ Z hmoUo<br />

åhUOo Amig. nhmQ>oMr doi, ~mhoa WmoS>m {P_{P_ nmD$g Amho, Jma dmam Amho.<br />

Aem dmVmdaUmV dmQ>Vo. "H$embm AmVm CR>m Am{U gmYZ H$am. WmoS>m doi<br />

nm§Kê$UmV nSy> _J CRy>' A§JmV eº$s AgVo nU Oam {Zamù`m hdobm à{VH$ma<br />

H$am`bm _Zwî` H§$Q>miVmo. VwH$m åhUo Amig H$ê${Z`m gmøŸ& ~io H$go nmø<br />

dm`m OmVrŸ&& g_W© åhUVmV, ""Amig CXmg ZmJdUmŸ& Amig àoËZ ~wS>dUmŸ&<br />

Amig| H$a§Q>nUmÀ`m IwUmŸ& àJQ> hmoVrŸ&& åhUm¡Z Amig ZgmdmŸ& VarM<br />

nm{dOo d¡^dmŸ& AaÌt naÌt OrdmŸ& g_mYmZŸ&&'' (Xm. 11-3-12,13)<br />

nmoQ>^ê$ nXdrgmR>r Amig gmoSy>Z H$ï> H$amdo bmJVmV, _J Jwø<br />

na_mW© gmYZmV Vmo H$gm Mmbob ? na_oídamZo _Zwî`mbm kmZ, {H«$`meº$s d<br />

ñdmV§Í` {Xbo Amho. `mo½` à_mUmV `m§Mm Cn`moJ H$ê$Z Bhna {hV gmYmdo.<br />

`oH$mJ« H$ê${Z`m _ZŸ& ~io{V Yamd| gmYZŸ& `oËZt AmigmM| Xe©ZŸ&<br />

hmoD§$M Z`oŸ&& (Xm. 18-3-12)<br />

<br />

O`mMo{Z Zm_| _hmXmof OmVrŸ&<br />

O`mMo{Z Zm_| JVr nm{dOoVrŸ&<br />

O`mMo{Z Zm_o KS>o nwÊ`R>odmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV Omdm Ÿ&&71Ÿ&&<br />

Amig gmoSy>Z {Zah§H$manUo {ZË` Zo_mZo AÅ>mhmgmZo am_Zm_ ¿`mdo,<br />

Ago _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo, `oWyZ nwT>o "Zm__hmËå`' dU©Z Ho$bo Amho. `m<br />

ûcmoH$mV Zm_mZo XohewÕr hmoD$Z nm{dÍ` H$go àmá hmoVo, gX²JVr H$er {_iVo d<br />

nwÊ`g§M` H$gm hmoVmo, ho gm§{JVbo Amho.<br />

XmofmMo AmJa åhUOo _mZdr eara. `m Xohmbm gd©M {R>H$mUr<br />

An{dÌ åhQ>bo Amho. eara Xw:ImMo H$moR>maŸ& eara amoJmMo ^m§S>maŸ& eara<br />

XwJªYrMm WmaŸ& Zmhr An{dÌ earam EogoŸ&& Ë`mÀ`m An{dÌnUmMr hr `mXrM<br />

nmhm. OÝ_m~amo~a Aem¡M, Ë`mMo CËnÎmr ñWmZ A_§Ji, Ë`mMo H$maU ~rO<br />

158 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 159


ewH«$ emo{UV, _aUmZ§Va nwÝhm Aem¡M. ñdV: An{dÌ AmhoM nU Á`m<br />

dñVyer Ë`mMm g§~§Y `oB©b Vr dñVyhr An{dÌ H$aVo. ZmZm gwÐì`| Jmo_Q>t<br />

Om{b`m earar n¡R>tŸ& hmoD${Z R>m{V {H$[aQ>rŸ& _iw{M OodtŸ&& (km. 18-<br />

677) ñWybXoh _b_yÌm{XH$m§Zr An{dÌ. {OH$S>o nhmdo {VH$S>o AÝV~m©ø<br />

XmofM. gyú_ Xoh åhUOo _Z, ~wÕr dJ¡ao H$m_H«$moYm{XH$m§Zr An{dÌ H$maU<br />

- Xoh AkmZm_wio An{dÌ; `mda Aer e§H$m `oB©b H$s Zm_YmaH$ Agmo H$s<br />

A^ŠV Agmo, eara ho Oa ñd^mdV: An{dÌ Amho, Va Vo {ZXm}f ìhmdo<br />

H$go ? Ë`mVrb An{dÌnUm OmUo åhUOo Ë`mMm ZmeM. `mMo CÎma Ago H$s<br />

_m§g-aŠV_` eara ho na_mWm©bm dmdS>o Zmhr. _m§g-aŠVm{X KQ>H$ ZgVrb<br />

Va earamMr KS>UM AeŠ`. _J Zm_ KoUma Var H$moU ? _m§g M_© hmS>oŸ&<br />

Xodm AdKrM JmoS>oŸ& åhUyZ Va Xod ^ŠVmbm ào_mZo AmqbJZ XoVmo. åhUOo<br />

XohmVrb An{dÌVm Or na_mWm©bm {dKmVH$ hmoVo Vr _m§gaŠVm{XH$m_wio<br />

ZgyZ VÎdV: Xohmh§H$ma d V‚mÝ` H$m_H«$moYm{X - {dH$mam_wio Amho. `m {dH$ma§mZm<br />

JrVoV ZaH$mMr Ûmao - {Ì{dY§ ZaH$ñ`oX - åhQ>bo Amho. `m H$m_H«$moY bmo^m§Ÿ&<br />

_mOt Ord| Omo hmo` C^mŸ& Vmo {Za`nwarMr g^mŸ& gÝ_mZw nmdoŸ&& (km.<br />

16-431) H$m_H«$moYm{X {dH$ma XmofmV Omo Ord ^mdmZo C^m Amho Ë`mbm<br />

ZaH$nwarV gÝ_mZ {_iVmo. `_ nmß`mg Xw:I XoVmo. nU H$m_ hm nwÊ`dmZmghr<br />

AS>dVmo Ago AmMm`© åhUVmV. åhUOo H$m_m{X {dH$ma Omon`©V earamV<br />

AmhoV, Vmon`©V VrW©`mÌm `k `mJm{X H$moUË`mhr gmYZmZo Xohmbm n{dÌVm<br />

`oV Zmhr. H$m_ H$adr Vo H$[aVrŸ& H«$moY _madr Vo _m[aVrŸ& Aer pñWVr<br />

hmoVo. gmam§e, gyú_ eara ho _hmXmofm§Mo ñWmZ Agbo_wio Ë`mMr ewÕr<br />

Zm_mZoM hmoVo. _Z ho qMVZerb Agë`m_wio Ë`mMo {df`-qMVZ<br />

ñdm^m{dH$nUo {ZË` Mmby AgVo. {df`-qMVZm_wio _Z {df`mH$ma hmoVo.<br />

Ë`mVyZ H$m_H«$moYm{X _hmXmof CËnÝZ hmoVmV. Ë`m Xmofm_wio AmnÎmr AmoT>dVo<br />

d XwJ©Vr àmßV hmoVo. `m {df` qMVZmMo {ZdmaU hmoÊ`mg B©eñ_aU hmM EH$<br />

Ombr_ Cnm` Amho. Omo H$ar {df`m§Mo Ü`mZŸ& Vmo hmo` {df`r {Z_½ZŸ&<br />

Omo H$at _mPo qMVZŸ& Vmo M¡VÝ` KZ _r{M hmo`Ÿ&& (Zm. ^m. 14-349)<br />

ho B©eñ_aU Zm_mZo gVV amhÿ eH$Vo åhUyZ Zm_mbm _hÎd. VwH$m åhUo Zm_Ÿ&<br />

Á`mMo Zmer H«$moY H$m_Ÿ& hao ^d l_Ÿ& Cƒm[aVm dmMogrŸ&& BVa gmYZm§Zr<br />

{MÎmmbm `oUmar n{dÌVm nwÝhm _brZ hmoVo d Vr gmYZo gVV Mmby R>odVm<br />

`oV ZmhrV. Zm_mZo ÷m XmoÝhr AS>MUr Xya hmoVmV. g_W© åhUVmV, ""Zm_ñ_ao<br />

{Za§VaŸ& V| OmUmd| nwÊ` earaŸ& _hmXmofm§Mo {J[adaŸ& am_ Zm_| ZmgVrŸ&&''<br />

(Xm. 4-3-22) Zm_mZo CÎm_ JVr àmßV hmoVo. JVr åhUOo AdñWm. CÎm_<br />

AdñWm Ago _moK_ åhQ>bo Amho. H$moUVr {Z{íMV AdñWm ho gm§{JVbo<br />

Zmhr. ho `mo½`M Amho. H$maU Zm_YmaH$mMr JVr hr A§VH$mbn`ªVÀ`m gmYZmZo<br />

CËnÝZ hmoUmè`m A{YH$mamda Adb§~yZ Amho. OgOgo Zm_mV ào_ dmTy><br />

bmJVo. VgVgo Vo gmVË`mZo KoVbo OmVo. gmVË`mZo ^JdËH¥$noMm AmoK dmTy><br />

bmJVmo. OgOer ^JdËH¥$noMr dmT> hmoB©b. VgVgm kmZmMm CX` hmoD$Z<br />

AkmZmMm Zme hmoVmo. O§d O§d ^ŠVrM| nyQ> MT>oŸ& V§d V§d A{dÚmd§Y<br />

{dKS>oŸ& _m`oM| _yi{M IwS>oŸ& Ordy MT>o {ZOnXmŸ&& (Zm. ^m. 14-340)<br />

AkmZmMm Zme Pmë`mZ§Va Á`mbm gm`wÁ` _wŠVrMr AmdS> Agob,<br />

åhUOo nwZ: OÝ_M ZH$mo Agob, Vmo na~«÷ ñdê$nmV {dbrZ hmoVmo. VwH$mo~mà_mUo<br />

Á`m§Zm gJwU ^OZmMrM kmZmoÎma AmdS> Agob Va Vmo d¡îUd d¡Hw§$R>mV amhmVmo d<br />

OJXmoÕmamW© EImXo doir _¥Ë`wbmoH$mV `oVmo d H$m`© AmQ>monyZ nwZ: d¡Hw§$R>r OmVmo.<br />

Amåhr d¡Hw§$R>dmgrŸ& Ambmo `m{M H$maUm{gŸ&& VwH$mo~m Ambo d¡Hw§$R>mhyZ d gXoh<br />

Jobo d¡Hw§$R>mbm. Agm Zm_YmaH$ EH$Q>mM CÕê$Z OmV Zmhr, Va Ë`mMo nyd©Ohr<br />

gê$nVm _wŠVrMo A{YH$mar hmoVmV. kmZmo~m Amnë`m harnmR>mV åhUVmV,<br />

""harnmR>H$s{V© _wI| Oar Jm`Ÿ& n{dÌ{M hmò Xoh Ë`mMmŸ& _mV¥{nV¥ ^«mVm gJmoÌ<br />

AnmaŸ& MVw^w©O Za hmoD${Z R>oboŸ&&'' nU g_Om B©ída H¥$nm hmoÊ`mBVH$s nmÌVm<br />

`oÊ`mnyduM `m XohmMm A§V Pmbm Va ?<br />

`m OÝ_mV KoVbobo Zm_ OmV Zmhr. Ë`m nwÊ`mB©Mr R>od gyú_ XohmV gwa{jV<br />

amhVo d nwZ: Za OÝ_ `oD$Z Vr nwÊ`mB© gX²JVr àmßV H$ê$Z XoÊ`mbm Cn`moJr nS>Vo.<br />

_mJrb OÝ_r Oa gH$m_ ^OZ Pmbo Agob Va `m OÝ_mV Vr nwÊ`mB© {ZîH$m_ ^OZ<br />

KS>{dVo. {ZîH$m_ ~wÕr{M`m ^OZmŸ& Ì¡bmoH$s¨ Zmht VwiUmŸ& gm_Ï`}{dU KS>oZmŸ&<br />

{ZîH$m_ ^OZŸ&& (Xm. 10-7-19)<br />

ho gm_Ï`© åhUOoM nyd©OÝ_mVrb Zm_mMm nwÊ` R>odm. Zm_mZo<br />

XmofhaU hmoVo d nXamV nwÊ` nS>Vo. åhUyZ g_W© åhUVmV, à^mVo _Zr -<br />

<br />

Z doM| H$Xm J«§{WM| AW© H$m§htŸ&<br />

_wI| Zm_ Cƒm[aVm§ H$ï> ZmhtŸ&<br />

_hm§ Kmoa g§gma-eÌy {OUmdmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ&&72Ÿ&&<br />

160 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 161


_mJrb ûcmoH$mV Zm_mZo earaewÕr H$er hmoVo d CÎm_ JVr H$er àmßV<br />

hmoVo ho gm§{JVbo. gmYZ Anwao amhÿZ A§V Pmë`mg Zm_mZo nwÊ` g§M` hmoD$Z<br />

nwZ: _mZd Xoh `oD$Z Vo nwÊ` H$go Cn`moJr nS>Vo hohr gm§{JVbo. `m ûcmoH$mV<br />

Zm_ \w$H$mMo d gwImMo gmYZ H$go, ho gm§{JVbo Amho.<br />

Zm_ gmYZmV nXaMo H$m§hr Ðì` IM© H$amdo bmJV Zmhr.Ago ho {~Z<br />

IMm©Mo gmYZ Amho. amYo H¥$îU ~mob _wIgoŸ& Š`m bJoJm _mobŸ&& `k, `mJ,<br />

d«Vo, VrW} BË`m{X gmYZm§V Ðì` IM© H$amdo bmJVo. X{jUm Úmdr bmJVo,<br />

^moOZ IM© hmoVmo d `m gmè`mgmR>r l_ ¿`mdo bmJVmV. VrW©`mÌm{XH$m§gmR>r<br />

IM© AmhoM. Zm_mV Ðì` d H$îQ> `m XmoÝhrMr Amdí`H$Vm Zmhr. Z bJVr<br />

gm`mg Omdo dZm§VamŸ& gwIo `oVmo Kam Zmam`UŸ&& Ago ho gwImMo, B©ídaàmßVrMo<br />

gmYZ Amho. doXmXr _§Ì CƒmaUo Pmë`mg Vo ewÕ, ñnï>, ñda _mÌm dJ¡ao bjmV<br />

KoD$Z åhUmdo bmJVmV. Vgo Vo Z åhQ>bo Jobo Va Xmof CËnÝZ hmoVmo. nU Zm_<br />

_§Ì H$gmhr åhQ>bm Jobm Var Ë`mnmgyZ Xmof-CËnÝZ Z hmoVm bm^M nXar nS>Vmo.<br />

Vmo ào_mZo åhQ>bm Jobm åhUOo Pmbo. ào_ hoM Zm_mMo _mob. Ë`mMr AmdS> hdr<br />

BVHo$M. _mP| _wI Zm_t a§Jmo gd©H$miŸ& JmoqdX Jmonmi am_H¥$îUŸ&& A~Õ<br />

Mm§Jbo JmD§$ ^bV¡g|Ÿ& ~mi dXo O¡go _m`~mnmŸ& VwH$m åhUo _O Z bmdt<br />

dmH$S>|Ÿ& _r VwP| ~mo~S>o ~mi VmÝh|Ÿ&& (Jm. 514) AmdS>rZo Ho$di _wImZo Zm_<br />

KoÊ`mV H$ï> Zmhr d nXaMm IM©hr Zmhr. Ago Vo {~Z_mob d gmono gmYZ Amho.<br />

`mMo \$bhr _moR>o Amho.<br />

`m Zm_ gmYZm_wio _hm^`§H$a eÌydahr _mV H$aVm `oVo. g§gmambm<br />

_hmKmoa eÌy Ago g_W© H$m åhUVmV ? g§gmamV {Ì{dY Vmn AmhoV.<br />

H$miOrgmaIm öÐmoJ Amho. _¥Ë`y^` Amho d OÝ__aUmMo KmVH$ MH«$hr Amho.<br />

`m g§gmambm ^Jd§Vm§Zr JrVoV d¥j åhQ>bo Amho. (A. 15 dm) hm d¥j Agm<br />

Amho H$s `mÀ`mImbr em§VrMr gwImMr gmD$br {~bHy$b Zmhr. Agm hm<br />

N>m`m{da{hV {dbjU d¥j Amho. hm O~aXñV d¥jhr Zm_ gmYZmZo _wimgH$Q><br />

CIS>bm OmVmo. g§gma gmohio ^mo{JVr gH$iŸ& ^ŠVm§ Ë`mM| ~i {dR>mo~mM|Ÿ&<br />

^` qMVm YmH$ Z _m{ZVr _ZtŸ& ^ŠVm MH«$nmUr gm§^m{iVŸ&& (Jm. 1289)<br />

dmñV{dH$ gd© àn§M _Zmo_mÌ Amho. ñdßZr ^mg_mZ hmoUmam<br />

g§H$ën-g§gma hm Ogm _Z:H$pënV Amho, VgmM OmJ¥VrVrb àà§Mhr<br />

_Z:H$pënV Amho. Agm doXmÝV {gÕmÝV Amho. d{gð> lram_ à^ybm<br />

gm§JVmV. "{MÎm_od{h g§gma:' {MÎm hoM g§gma Amho. Ë`mMo {MX² Pmbo H$s<br />

g§gma g§nbm. ^JdÝZm_m~amo~aM Ë`mMo Ü`mZhr Pmbo H$s g§H$ën {dH$ën ~§X><br />

nS>ë`m_wio _ZmMo _ZnUM OmVo. OoWo h| g§gma{MÌ C_Q>oŸ& Vmo _Zmoê$nw nQw><br />

\$mQ>oŸ& O¡g| gamoda AmQ>oŸ& _J à{V_m ZmhtŸ&& (km. 5-156) S>~Š`mV gmR>boë`m<br />

KmU nmÊ`mV àW_ Vm§~S>çm a§JmMo Añnï> Ago à{Vq~~ {XgVo. gy`© {H$aUmZo<br />

OgOer KmU Imbr ~gV OmVo, VgVgo Ë`mVrb à{Vq~~ ñnï> hmoV OmVo. nwT>o<br />

nmUr AmQ>Vo d à{Vq~~ {~§~mV g_m{dï> hmoVo. `mMà_mUo {MÎmmVrb<br />

^JdVà{Vq~~ åhUOo OrdXem hr Zm_mZo hiyhiy gwg§ñH$m[aV hmoV OmVo d<br />

{MÎmewÕ hmoD$Z kmZ Pmbo H$s Ord à{Vq~~, B©eq~~mV g_m{dï> hmoVo. {MÎmmMo<br />

{MX² hmoVo d g§gma AgyZhr Ord g§gmamdoJim hmoVmo. V¡g| ^moJmAm§Vy{Z {ZJVm§Ÿ&<br />

{MÎm _O_mOt [a¨JVm§Ÿ& hiyhiy nm§Sw>gwVmŸ& _r{M hmoB©bŸ&& (km. 12-109)<br />

kmZXod åhUo gJwU ho Ü`mZŸ& Zm_nmR> _m¡Z àn§MmMoŸ&& Ago ho {dZmH$ï>,<br />

{dZm_mob, Ago gmYZ AgyZ g§gma d¥j g_yi Zï> H$aÊ`mMo `mV gm_Ï`© Amho.<br />

g_W© åhUVmV, ""Vwbm gm§JVmo JyO hm ~rO_§ÌyŸ& OoU| Zrago Wmoa g§gmaeÌwŸ&<br />

Zìho {_Ï` h| ~mobU| gË` dmMmŸ& Onm A§Vat _§Ì Voamjam§MmŸ&&'' (H$ê$UmîQ>Ho$)<br />

eoVH$è`m§À`m {ñÌ`m eoVmda OmUonydu VmÝhþë`mg A\y$Mo EH$XmoZ<br />

digo nmOyZ _JM H$m_mda OmVmV. naV `oB©n`©V Ë`m A\y$À`m H¡$\$mV Vo<br />

_yb em§V {ZOyZ amhVo. VgoM CR>ë`m~amo~a àmV:H$mbrM am_Zm_ _§ÌmMo<br />

KwQ>Ho$ _Zmbm nmObo åhUOo Vo _Z ^ŠVrÀ`m Yw§XrV àn§MmV {Zdm§V amhmVo.<br />

åhUyZ à^mVo _Zr...<br />

<br />

XohoX§S>UoMo _hm§ Xw:I AmhoŸ&<br />

_hm§ Xw:I Vo Zm_ KoVm§ Z amhoŸ&<br />

gXmerd qMVrVgo XodXodmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ&&73Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV Zm_ ho \w$H$mMo d gwImMo gmYZ H$go Amho ho gm§{JVbo.<br />

AmVm H$ï>mMr Or BVa gmYZo AmhoV. Ë`m§À`mer VwbZm H$ê$Z, Zm_ ho gwImMo<br />

gmYZ H$go, ho `oWo ñnï> H$aVmV.<br />

^JdËàmßVrgmR>r emñÌm_Ü`o AZoH$ gmYZo gm§{JVbr AmhoV.<br />

162 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 163


Ë`mn¡H$s H$mhr IMm©Mr, H$mhr nmR>m§VamMr d H$mhr Xohmbm H$ï> XoUmar Aer<br />

AmhoV. gmVË`mZo Ho$boë`m ÷mn¡H$s H$moUË`mhr gmYZmbm Vn Ago åhUVmV.<br />

V¡gm ñdê$nm{M`m àgamŸ& bmJt àmU|{Ð`earam§Ÿ& AmQ>Ur H$aU| O| dramŸ&<br />

Vo§{M VnŸ&& (km. 16-108) YynmMm A½ZrV àdoe Pmbm H$s Vmo Zme nmdVmo.<br />

{hUH$g gmoZo ewÕ hmoVmZm dOZmV KQ>Vo, dÚ njmMr dmT> hmoVmZm M§Ð H$_r hmoV<br />

OmVmo. Ë`mà_mUo AmË_mZw^dmMo {dH$mgmgmR>r, àmUB§{Ð`o d eara `m§Mr Or<br />

AmQ>Ur H$aUo - {POdUo Ë`mbmM Vn åhUVmV.<br />

JrVoV ÷m VnmMo gÎd, aO, V_mË_H$ VrZ àH$ma gm§{JVbo AmhoV.<br />

ñdV:Mo Xohm{XH$m§Zm nrS>m XoD$Z, ñdV:gmR>r qH$dm Xwgè`mÀ`m {dZmemgmR>r<br />

Ho$bobo Vn-Vm_g Vn hmo`.<br />

n§Mm½Zr gmYZ, CnmgVmnmg, hR>`moJ, dm`w^jU, ewîH$ nÌmeZ,<br />

ObnmZ, Mm§Ðm`U d«V, àmUm`m_, BË`m{X gmYZo H$ï>mMr AmhooV. `m VnmnmgyZ<br />

Xw:I hmoVo. Ho$di Xw:IM Zìho "_hmXw:I' Ago g_W© åhUVmV. AmYrM eara|{Ð`o<br />

hr amoJ, nrS>m, H$miOr, Aem {Ì{dY Vmnm§Zr ì`mnbobr Am{U Ë`mVM nwZ: Vm_gr<br />

VnmZo VmndUo ho _hmXw:IM Zìho H$m` ? `mV `mVZm ^moJmì`m bmJVmV. [edm`<br />

gd© Vnm§Mm Zm_mV A§V^m©d hmoD$Z ídmg åhUOo àmU d _Z `mda gwImZo {dO`<br />

{_i{dVm `oVmo. _J ho gwImZo hmoUmao gmYZ H$m ZmH$mamdo ?<br />

Zm_gmYZmZo _hmXw:ImMo {ZdmaU hmoVo, BVHo$M Zìho Va `m gmYZmV<br />

AgVmZmhr gwI d gmYZmoÎma hr gwI, Ago ho JmoS> ho Jmo_Q>o B§{Ð`mgr<br />

dmS>Ÿ& Ho$bm H¡$dmS> _mÂ`m {MÎmoŸ& VwH$m åhUo VoWo {dH$mamMr _mVŸ&<br />

~mobmoZ`o {hV gH$im§MoŸ&& (VwH$mo~m)<br />

`mV Xw:ImMr AmË`m§{VH$ {Zd¥Îmr d {Ma§VZ gwImMr àmßVr, Agm<br />

Xwhoar bm^ Amho. _hmXw:I H$moUVo Agob Va OÝ_-_aUmMr nwZamd¥Îmr. VoM _wir<br />

÷m Zm_mZo Zmhrgo hmoVo. _wIr Zm_ hmVr _mojŸ& Eogr gmj ~hþVm§MrŸ& VwH$m<br />

åhUo AmS>H$mR>rŸ& Zmhr ^oQ>r XodmMoŸ&& ZmWm§Mo _Vo earamMo emofU H$ê$Z Vn<br />

H$aUo ho _wir Vn ZìhoM Va Vmo Ë`mMm àmaãY ^moJ. earaemofUm Zmd VnŸ&<br />

Vo àmaãY ^moJmZwê$nŸ& öX`r dmhUo H¥$îUñdê$nŸ& Vmo ewÕ gmjon<br />

VnmMmŸ&& (Zm. ^m. 3-400) Ago Zm_ ho loîR> d Xw:IH$maH$ Amho. Xodm§Mmhr<br />

Xod Omo lram_ Ë`m§Mo lre§H$a hr Zm_ñ_aU H$[aVmV. hmbmhb drf àmeZ<br />

H$aÊmmè`m e§H$amMo Vmn e_Z am_Zm_mZo Pmbo. Ago ho Xw:IhmaH$ Zm_ Amho.<br />

\$ma H$m` nU g¥ï>rH$Ë`m© àOmnVrbmhr Zm_OnmZo gm_Ï`© àmßV<br />

hmoVo.<br />

g¥ï>r {Z_m©U H$aÊ`mnydu ~«÷Xod XoIrb ^m§~mdyZ Jobm hmoVm. Ë`mbm<br />

B©ída ñdê$nmMr AmoiI ZìhVr d g¥ï>r {Z_m©U H$aÊ`mMo gm_Ï`©hr Ë`mMo A§Jr<br />

ZìhVo. nU Ho$di Zm_mÀ`m ~imZo Vmo gm_Ï`© g§nÝZ g¥ï>rH$Vm© Pmbm. {díd {Z_m©U<br />

H$aUoMr Ë`mbm `mo½`Vm Ambr. ~«÷Xodmg Vn `m eãXmZo B©ídamZo Zm_mMmM CnXoe<br />

Ho$bm. _O B©ídamVo ZmoiIoŸ& Zm g¥ï>rhr H$ê$ Z eHo$Ÿ& Vmo Wmoê$ Ho$bm EHo$Ÿ& Zm_o<br />

OoUoŸ&& åhUyZ Zm_mZo lram_mMo ñ_aU H$amdo. g_W© åhUVmV, ""am_ hm Xod Xodm§MmŸ&<br />

Xod àË`j gmo{S>boŸ& Jm{Obr Jmoï> d¡Hw§$R>r _mObr gMamMarŸ&&''<br />

<br />

~hþVm§nar g§H$Q>| gmYZm§MtŸ&<br />

d«V| XmZ CÚmnZ| Vt YZmMtŸ&<br />

{XZmMm X`miy _Zt AmR>dmdmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ&&74Ÿ&&<br />

_mJrb íbmoH$mV Vnm{X Kmoa gmYZmV H$ï> hmoD$Z Xoh Xw:I H$go gmogmdo<br />

bmJVo d Zm_ gmYZmZo OÝ_ _aUmgmaIo _hmXw:Ihr H$go Zmhrgo hmoVo ho gm§{JVbo.<br />

`m íbmoH$mV AmUIr H$mhr gmYZo gm§JyZ, VwbZoZo Zm_ hoM ghO,gmono,<br />

{~ZAS>MUrMo gmYZ H$go `mMo {ddoMZ H$aVmV.<br />

Zm_ ho gmYZ, {~ZH$ï>mMo, {~ZIMm©Mo AgyZ loð> \$b XoUmao åhUOo<br />

g§gma gwImMm H$ê$Z Vmo Vê$Z OmUoMo gm_Ï`© Agbobo, Ago ho gmYZ Amho,<br />

OÝ_ _¥Ë`yMr ^mIŸ& hmanmoZr Om` {Z:eofŸ& AmV ~mhoar gwIŸ& dmT>mo{M<br />

bmJoŸ&& Ago ho na_m_¥V Amho. Kmoa Vno, `mÌm{X gmYZo, H$ï>mMr AmhoV.<br />

h„rÀ`m VwbZoZo nydu H$mer`mÌm XwK©Q> hmoVr. Ðì`hr \$ma bmJm`Mo. d«Vo,<br />

XmZo, CÚmnZo, ÷m gmYZmVhr IM© d H$ï> \$ma.<br />

Á`mV l_ ZmhrV, H$moUVrhr AS>MU `oUoMo H$maU Zmhr, Á`mV<br />

Ðì`mMr Oê$ar Zmhr, Á`mbm H$mbmMr d ñWbmMr _`m©Xm Zmhr, Á`mV<br />

ñZmZm{X H$_mªMr Amdí`H$Vm Zmhr, Oo H$moUË`mhr dmUrV H$gohr KoVbo Var<br />

Xmof Zmhr, Á`mMm gd© dUmªZm A{YH$ma, Oo bhmZWmoa, ñÌrnwê$f, BË`m{X<br />

gdmªZm H$dQ>miUmao, Ago ho gd©H$mbr, gdm}n`moJr, g§H$Q>_wŠV Ago gmYZ<br />

164 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 165


Amho, åhUyZ g‚mZ§mZr kmZmoÎmahr `mMm Aml` KoVbm. `m§gr Z Mbo H$m§hr {d¿ZŸ&<br />

H$moUrhr Z H$ê$ eHo$ ^½ZŸ& åhUmo{Z ZmaXmXr gd©kŸ& nar Zm_rM a_moZr am{hboŸ&<br />

`m gmYZmMo ho gwb^Ëd bjmV KoD$Z XrZX`mKZ Agm lram_ `mMo gVV ñ_aU<br />

H$amdo.<br />

Á`m§Zr ÷m am_mbm gmagd©ñd _m{Zbo, Am{U {Zð>oZo VmoM EH$ Amnbm<br />

AmYma, Ago _mZyZ Ë`mbm Oo eaU Jobo, Ë`m gd© XrZXw~ù`m Ordmda Ë`mZo<br />

X`oMm, H¥$noMm dfm©dM Ho$bm. H$maU eaUm§JVmMo ajU H$aUo ho Ë`mMo ~«rXM Amho.<br />

XrZmZmWm VwPr ~«rXo MamMaŸ& Kogrb H¡$dma eaUmJVmŸ& Amnwë`m XmgmM|<br />

Z gmhmgr CU|Ÿ& C^m Ë`m H$maU| am{hbmgrŸ&& MH«$ JXm hmVr Am`wY|<br />

AnmaŸ& Ý`yZ V|Mr nwa| H$ê§$ Ym§doŸ&&<br />

_mJrb VrZ ûcmoH$mV Zm_mMm _moR>onUm XmIdyZ ho Zm_-gmYZM<br />

gdm©V gmono Ago gm§{JVbo. gd© g§Vm§Mr ÷m~m~V EH$dmŠ`Vm Amho. nU<br />

IaoM ho gmYZ BVHo$ gmono Amho H$m ? d ho Oa BVHo$ gmono Amho Va _mZd<br />

Amnbm CÕma H$m H$ê$Z KoV Zmhr ?<br />

ho gmYZ gmono Amho VgoM Vo AdKS>hr Amho. gmononUm_wio Ë`mMo _hÎd<br />

Z H$ië`m_wio Ë`mMoH$S>o Xwb©j hmoVo. Kgm Yabobm amoJr ~mOmamVyZ qH$_V<br />

XoD$Z Jmoù`m AmUyZ CnMma H$aVmo nU H$T>V nmÊ`mVyZ {_R>mÀ`m JwiÊ`m<br />

Q>mH$Uo, hm gmYm Cnm` Vmo H$arV Zmhr. H$m ? Va gwb^ _rR> Am¡fYr Amho Ago<br />

Ë`mbm dmQ>VM Zmhr. VwH$mam_ åhUVmV, ""VwH$m åhUo Amho gmono gdm©hþZrŸ&<br />

ehmUm Vmo YUr KoB© VoWoŸ&&'' Zm_mZo H$m` hmoUma, AgoM gdmªZm dmQ>Vo; åhUyZ<br />

{VH$S>o Xwb©j hmoVo.<br />

Ogo gmono VgoM AdKS>hr Amho Ago H$m åhQ>bo ? `m gmYZmV H$ï><br />

ZmhrV, ¿`m`bm gmono, Ðì`mMr Oê$ar Zmhr BVHo$M. nU `m{M Xohr `m{M<br />

S>moimŸ& nmho _wŠVrMm gmohimŸ&& Agm AZw^d nmhUoMm Pmë`mg ÷m gmYZmV<br />

H$ï> \$ma, Zm_ gmYZ hoM Á`m§Mo B{VH$V©ì` hmoVo VoM VwH$mo~m, na_mW© Zìho,<br />

boHw$amÀ`m Jmoï>rŸ& ^ŠVr Zìho gmonr, gwimdarb nmoirŸ&& Ago H$m<br />

åhUVmV ? gmono AgUmao ho gmYZ, Ë`mMr JmoS>r bmJon`ªV gVV Aä`mgmdo<br />

bmJVo. AÅ>mhmgmZo Aä`mgmdo bmJVo. Ë`mgmR>r {Zð>m bmJVo, {ZYm©a bmJVmo.<br />

_w»` åhUOo Zm_m~amo~a ~wÕr A§V_w©I åhUOo ñdê$nmH$ma ìhmdr bmJVo. hr Jmoï><br />

\$ma AdKS> Amho.<br />

~wÕrbm ~{h_w©I H$aUo hm B§{Ð`m§Mm ghO ñd^md Oo {hVmMo Vo<br />

B§{Ð`m§Zm ZH$mo AgVo. {df`md§mMmo{Z H$mhrŸ& Am{UH$ gd©Wm aå` ZmhrŸ& Eogm<br />

ñd^md{M nmhrŸ& B§{Ð`m§MmŸ&& B§{Ð`X_Z H$ê$Z ~wÕr A§V_w©I H$aUo, ho H$m_ gmono<br />

Zmhr. kmZmo~m åhUVmV, ""har ~wÕr Ono Vmo Za Xwb©^Ÿ& dmMogr gwb^ am_Zm_Ÿ&''<br />

am_Zm_ Vm|S>mZo KoUo gmono. nU ~wÕrÀ`mÛmao Ë`mMm On H$aUmam nwê$f {daimM.<br />

am_ Zm_ g~ H$moB© H$hoŸ& R>H$ R>mHy$a Am¡a MmoaŸ& {Og Zm_go Y«wd àëhmX VaoŸ& dmo<br />

Zm_ h¡ Hw$N> Am¡aŸ&&<br />

`m Ñï>rVyZ {dMma Ho$bm Va BVa gmYZo ~ar, nU A§V_w©I hmoD$Z Zm_<br />

KoUo AdKS>. g_WmªMo dS>rb ~§Yy åhUVmV, ""gwb^ d«V Vn XmZ X_ZŸ& gwb^<br />

VrWmªQ>U doXmÜ``ZŸ& gwb^ `k ì`mH$aUmä`mgZŸ& har^ŠVr A{V Xwb©^Ÿ&&''<br />

A§V_w©I hmoD$Z ào_mZo am_Zm_mV a§JyZ OmUo, ho gmono Zmhr. AdKS> Amho.<br />

~hþOZg_mO ~{h_w©I {df`~wÕrÀ`m Amhmar Agë`m_wio am_ê$nmH$S>o<br />

H$moUmMo bjM OmV Zmhr. Xw~©i ho AdKo OZ Zmam`Ur {dÝ_wIŸ&& hrM B§{Ð`<br />

~wÕrMr ~{h_w©IVm à^mV g_`r H$_r à_mUmV AgVo d {MÎmmMr EH$mJ«Vm ghO<br />

hmoD$ eH$Vo. åhUyZ à^mVo _Zr....<br />

<br />

g_ñVm_Y| gma gmMma AmhoŸ&<br />

H$ioZm Var gd© emoYyZ nmh|Ÿ&<br />

{Odm g§e`mo dmCJm Vmo Ë`OmdmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ&&75Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV Zm_mMr BVa gmYZm§er VwbZm H$ê$Z Zm_ ho H$moUVrhr<br />

AS>MU Zgbobo gmYZ H$go, ho gm§{JVbo. Zm_ hoM gd© gmYZm§Mo gmagd©ñd<br />

H$go, ho `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

^dqgYy Vê$Z OmUogmR>r gd© Cnm`m§_Ü`o am_Zm_ hoM<br />

gmMmaIamoIa gË` gmYZ Amho. ho ZrQ> g_OV Zgob Va Oam emoY<br />

Ko. emoY Ko åhUOo J«§W J«§Wm§Var ZrQ> {dMma H$ê$Z emoYyZ nmhm. gX²Jwê$bm<br />

eaU OmD$Z Ë`mMoH$Sy>Z g_OyZ Ko, åhUOo H$iob. nU Agm H$mhrM à`ËZ Z<br />

H$aVm, Zm_mV H$m` Amho ? Ë`mZo H$m` hmoUma ? Aem {ZaW©H$ g§e`mV<br />

Jwa\$Qy>Z amhÿ ZH$mog. g§e`mZo H$ë`mU hmoUma Zmhr. Am`wî` _mÌ \w$H$Q><br />

OmB©b. Agm `m íbmoH$mMm WmoS>Š`mV _{VVmW© Amho.<br />

166 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 167


Zm_ hoM nma_m{W©H$ gmYZmVrb gma gmYZ Amho, Ago Ho$di g_W©M<br />

åhUVmV Ago ZgyZ gd© g§V gÁOZm§Mo hoM gm§JUo Amho. VwH$mo~m åhUVmV, ""doX<br />

AZÝV ~mo{bbmŸ& AW© BVwH$m{M gm{YbmŸ& {dR>mo~mgr eaU Omd|Ÿ& {ZO{ZîR>|<br />

Zm_ Jmd|Ÿ& gd© gmYZm§Mo gmaŸ& CVar ^dqgYy nmaŸ&'' (Jm. 3717) kmZXod<br />

åhUVmV ""gma gma gma {dR>mo~m Zm_ VwPo gmaŸ&&'' VgoM Zm_| nmdZ Y_mªY_©Ÿ&<br />

Zm_ na~«÷ doXmW©oŸ&& (km. 10-233) ZmW _hmamO åhUVmV, ""~mn Zm_mMo<br />

{ZOVoOŸ& `_ d§Xr MaUaOŸ& Zm_mnmer AYmojOŸ& MVw^©wO ñd`o<br />

{Vð>VwŸ&&'' AmMm`mªgmaIo AÛ¡V doXm§Vr åhUVmV, ""^O JmoqdX§ ^O JmoqdX§''<br />

åhUOo Zm_ ho gma^yV gmYZ Amho `m~Ôb gd© g§VmMr EH$dmŠ`Vm Amho.<br />

ho gmYZ gma H$go `mMm `oWo CbJS>m Z H$aVm Ë`mMm {Odm VyM gd©<br />

Ñï>rZo {dMma H$ê$Z emoY Ko, Ago g_W© gm§JVmV, Zm_ qMVZmMo gm_Ï`©<br />

gm_mÝ` _Zwî`mg H$iV Zmhr. J«§W dmMyZ nm§{S>Ë` H$aUmè`mghr Ë`mMo _hÎd<br />

H$iyZ, Vmo Vo gmYZ åhUyZ AmMaUmV AmUobM, Ago Zmhr. Ë`mbm gX²Jwê$<br />

H¥$nmM hdr. Ë`mdmMyZ Vo H$iUma Zmhr. g§Vm dmMw{Z`m Zm_ Z`o hmVmŸ&<br />

gmYZo gm{YVm H$moQ>r OmUŸ& g§Vmgr eaU Jo{b`m dmMyZrŸ& EH$m OZmX©Zr<br />

Z H$io Zm_Ÿ&& (EH$ZmW)<br />

^JdÝZm_, ^ŠVr, ào_ hr JyT> ahñ`o AmhoV. Vr ~mobÊ`mMr ZmhrV;<br />

AZw^dmMr AmhoV. Á`m§Zr gd© g§H$ënmMm kmZmoÎma g§Ý`mg Ho$bm, gd©<br />

IpëdX§ ~«÷ hr Á`m§Mr YmaUm Ago g§Ý`mgrhr H¥$îUê$nmV d Zm_mV a§JyZ<br />

OmVmV. ho JyT> ahñ`M Zmhr H$m ? ho doXemñÌm§ AJå`Ÿ& gH$i Xodm§gr<br />

A{VXw©J_Ÿ& OoU| bwãY| _r nwê$fmoÎm_Ÿ& V| h| ^ŠVào_ahñ`Ÿ&& (Zm. ^m. 24-<br />

402) `m JyT> ahñ`mMm AZw^d Jwê$H¥$nodmMyZ `oV Zmhr. kmZmo~m åhUVmV,<br />

""kmZ JyT>Jå` kmZXodm bmYboŸ& {Zd¥ÎmrZo {XYbo _mPo hmVrŸ&&''<br />

AmVm gd© g§Vm§Zr Zm_ hoM gd© gma H$m åhQ>bo `mMm emoY<br />

KoD$. Oo H$mbmMo _`m©XoV Z amhVm {Ma§VZ AgVo Vo gma. CXm. gmoZo ho gË`,<br />

nU Ë`mM ê$nmZo Xm{JZo ho AgË`. VgoM na_mË_m hm gË` d Ë`mMo<br />

AmYmamda ^mg_mZ hmoUmao ZmZmê$nmZo ZQ>bobo OJ AemídV. g_Om AmH$mambm<br />

Amboë`m Xm{JÝ`mMr ê$no Zï> Pmbr Var Ë`mê$nm~amo~a gË`-gmoZo Zï> hmoV<br />

Zmhr, Vo amhVoM. am_amd, H¥$îUamd hr Zmdo YmaU H$aUmar AZoH$ ê$no<br />

OÝ_mbm Ambr. Zm_mZoM Ë`m§À`m ê$nmMr AmoiI nQ>br. Vr ê$no Zï><br />

Pmbr Var Zm_o _mJo H$m`_ AmhoVM. _J Zm_ ho XoeH$mb _`m©XonbrH$S>o<br />

Zmhr H$m ? Am{U ê$nmnojmhr Vo OmñV gË` Zmhr H$m ? _J Oo gË`, Vo<br />

loð>.<br />

`m OJmV {H$VrVar d¡{MÍ` Amho. ZmZm VèhoMo XJS>, {H$S>o,<br />

àmUr, njr, d¥j BË`m{X AmhoV. `m gdmªMr Zmdo {^ÝZ AmhoV. Ë`mV<br />

gOrd d {ZOud Ago XmoZ ^oX AmhoV. nU `m gd© gOrd, {ZOud dñVy_Ü`o<br />

EH$ gm_mÝ` JwU Amho, Vmo åhUOo AgUonUm. gOrd dñVy Pmbr Var<br />

Amho d {ZOud dñVy Pmbr Var Amho. ho ApñVËd Ambo H$s Zm_ê$n<br />

AmboM. ^m¡{VH$ g¥ï>rgmR>r ›H$mamVyZ eãX g¥ï>r CËnÝZ hmoVo. `m A{Ib<br />

g¥ï>rbm na_mËå`mMm AmYma Agë`m_wio ›H$ma ho na_mË_dmMH$ Zm_ Ambo.<br />

åhUyZ Zm_ åhUOo gV². OoWo gV² VoWo {MX² d AmZ§X åhUyZ Zm_ ho<br />

g{ƒXmZ§Xñdê$n Amho. Vo g¥îQ>rÀ`m Am{X A§Vr {e„H$ amhmVo BVHo$M Zìho<br />

Va ê$nmbmhr ì`mnyZ nwZ: {e„H$ amhVo. na_mË_ ñdê$nmOdi, AJXrOdi<br />

H$moU Agob, Va Vo Zm_M. Omo Zm_mV _rnUmZo Zmhrgm hmoVmo Ë`mbmM Zm_<br />

_hmËå`mMr H$ënZm `oVo.<br />

`m gV²bm åhUOo gË` na_mËå`mbm H$mhr ê$n {Xë`m{edm` Ë`mMo<br />

AZwg§YmZ R>odVm `oV Zmhr. åhUyZ Zm_ hoM Ë`mMo ê$n hmo`. `mda EH$<br />

Aer e§H$m `oB©b H$s g¥ï>rV dmÀ` åhUOo nXmW© d Ë`mMo dmMH$ åhUOo<br />

Zm_ ho {^ÝZ AgVmV Agm Ý`m` Amho. gmIa ho Zm_ åhUOo gmIa Zìho.<br />

A½Zr ho Zm_ åhUOo A½Zr Zìho. Zm_ hoM ê$n Agob Va gmIa åhQ>bo H$s<br />

Vm|S> JmoS> ìhm`bmM nm{hOo d A½Zr åhQ>bo H$s Vm|S> ^mObo nmhrOo. nU<br />

Ago hmoV Zmhr. åhUyZ nXmW© d Zm_ EH$ Agy eH$Uma ZmhrV. na§Vw<br />

dmÀ`dmMH$ ^oX hm ^m¡{VH$ nXmWm©bm bmJy Amho. ^JdmZ hm gd© g¥ï>rMm<br />

EH$M AmYma AgyZ Vmo Abm¡{H$H$ M¡VÝ` KZ Agë`m_wio, Ë`mMo Zm_hr<br />

AmnmoAmnM ^m¡{VH$ AV Ed gË` Amho. AZoH$ Xm{JÝ`m§À`m Zmdmn¡H$s<br />

H$moUVohr EH$ Zmd KoVbo Var Ë`mVbo gmoZo ho Zmd Zï>, hmoV Zmhr, H$m`_Mo<br />

amhVo. Ë`mà_mUo Ë`m ghòZm_r ^Jd§VmMo H$moUVohr Zm_ KoVbo Var Ë`mMo<br />

M¡VÝ` ñdê$n Ë`mV A§V^y©V amhVoM. {dídì`mnH$ na_mË_ñdê$n, Ho$di<br />

gmÜ` Zm_gmYZmZo hñVJV-Amnbogo H$ê$Z KoÊ`mMr hr g§V gX²Jwê$ `m§Mr<br />

Ho$dT>r {H$_`m ? M¡VÝ` {ZË` {ZamYmaŸ& {ZY©_©H$ {Z{d©H$maŸ& Ë`mMm Ho$bm<br />

OrUm}ÕmaŸ& gË` gmMma OJX²Jwê$Ÿ&& (Zm. ^m. 9-445)<br />

åhUyZ g_W© R>mgyZ Ordmbm gm§JVmV. ^OZa{hV kmZ| _moj hmoUma<br />

168 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 169


ZmhtŸ& gH$i {ZJ_ Ë`m§M| gma emoYy{Z nmhtŸ& gJwU^OZ _mJ| a{jb| WmoaWmoatŸ&<br />

AY_ Za V`m§M| kmZ g§XohH$marŸ&& (ñ\w$. ûcmoH$) åhUyZ - à^mVo _Zt.....<br />

<br />

Zìho H$_© Zm Y_© Zm `moJ H$m§htŸ&<br />

Zìho ^moJ Zm Ë`mJ Zm gm§J nmhtŸ&<br />

åhUo Xmg {dídmg Zm_t YamdmŸ&<br />

à^mVo _Zt am_ qMVrV OmdmŸ&&76Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV Zm_ ho gd© gmYZm§Mo gma H$go Amho, ho J«§Wmdê$Z<br />

qH$dm gX²Jwê$H$Sy>Z ZrQ> g_OyZ ¿`mdo. `m gmYZmg§~§Yr ì`W© g§e` Yê$ Z`o,<br />

Ago gm§{JVbo. J«§WmdbmoH$Z Z Pmë`mg qH$dm `mo½` gX²Jwê$ Z ^oQ>ë`mg BVa<br />

gmYZmV H$mhr Zm H$mhr ì`§J amhVo ho OmUyZ Zm_mda ÑT> {dídmg R>odyZ VoM<br />

gmYZ H$amdo, Ago `m ûcmoH$mV gm§JVmV. na_mW© àmßVrMo BVa Cnm` `Wmgm§J<br />

åhUOo {d{Ynyd©H$ hmoUo H$R>rU AgVo.<br />

(1) H$_© :- `m H${b`wJmV H$_©,Y_©,`moJ, Ë`mJ BË`m{X na_mW©<br />

àmßVrgmR>r Ho$bobo Cnm` {d{Ynyd©H$ hmoUo H$R>rU Amho. H$_m©Mr JVr gyú_ d JhZ<br />

Agë`m_wio ~w{ÕdmZmVhr H$_© H$moUVo d AH$_© H$moUVo `mMm KmoQ>mim CS>Vmo. Vo<br />

H$arV AgVm `Wm{dYr hmoVoM Ago Zmhr. gmYo AmM_ZgwÕm `Wmgm§J hmoV Zmhr.<br />

{edm` H$_© `Wmgm§J Pmbo Var B©ídamn©U H$amdo bmJVo d H$mhr d¡JwÊ` {Xgbo Var<br />

VoWo h[a ñ_aU H$amdo bmJVo. åhUOo H$_m©Mr ewÕVm amhUo d AewÕVm OmUo ho gd©<br />

Zm_mdaM Adb§~yZ Agë`m_wio ^JdÝZm_M gd© g_W© Amho.<br />

H$_v H$_© {dJwU hmoVŸ& VoW ñ_amdm _r AÀ`wVŸ& Zm_| Ý`yZ V| g§nyU©<br />

hmoVŸ& ho gm_Ï`© Zm_mM|Ÿ&& (Zm. ^m. 10-460)<br />

(2) Y_© :- Y_m©g§~§Yrhr n§{S>Vm§V {Za{Zamir _Vo AmhoV. H$moUr<br />

AmMmambm _hÎd XoVmo. H$moUr Aqhgobm _hÎd XoVmo. H$moUr àOm YmaUobm Y_©<br />

åhUVmo Va H$moUr Aä`wX` {Zlo`g {gÕrbm Y_© _mZVmo. ^JdmZ ñdV:<br />

Y_m}_Ø{ŠVH¥$V² àmoŠV:Ÿ& Ago åhUVmV. CÕdmbm Y_m©Mo Jwø gm§JVmZm Vo<br />

åhUVmV. EoH$ CÕdm {ZO d_©Ÿ& Jwø g§mJoZ _r na_Ÿ& _mPr ^ŠVr Oo<br />

gào_Ÿ& CÎm_ "Y_©' Vmo OmUŸ&& (Zm. ^m. 19-349) g_W© åhUVmV, ""gH$i<br />

Y_m©_Ü`o Y_©Ÿ& ñdê$nr amhUo ñdY_©Ÿ&'' Zm_mZo _ZmMo ê$nmer bJoM VmXmËå`<br />

hmoV Agë`m_wio Zm_mMo _hÎd loð> Amho.<br />

(3) `moJ :- `moJ åhUOo Aï>m§J `moJ. `mV `_{Z`_ AmgZm{XH$mgmR>r<br />

emar[aH$ d _mZ{gH$ l_ H$amdo bmJVmV d {MÎmd¥Îmr {ZamoY H$amdm bmJVmo.<br />

^ŠVr{edm` {MÎm{ZamoY ŠboeH$maH$ hmoVmo Ë`mgmR>r _Z gmpËdH$ Agmdo bmJVo.<br />

gmpÎdH$ _ZmgmR>r `wŠVmhma {dhma R>odmdm bmJVmo. BVHo$ H$ê$Zhr Aä`mgmMo<br />

doir {df`mH$S>o ghO YmdUmao _Zmg daModa naVdyZ Ü`o` dñVyH$S>o AmUmdo<br />

bmJVo. `mV _mZ{gH$ H$ï> \$ma hmoVmV. Zm_mZo Ü`o` dñVybm _Z bJoM {MH$Q>Vo<br />

d VÐÿn hmoVo.<br />

(4) ^moJ :- {H$Vrhr Ðì` {_idyZ {df`^moJ ^mo{Jobo Var Ë`mV<br />

H¥$VmW©Vm dmQ>V Zmhr, qH$dm g_mYmZ CËnÝZ hmoV Zmhr. hm AZw^d àË`j<br />

AmhoM. nU ^OZmV hmoUmè`m EH$mJ«Vo_wio g_mYmZ hmoVo. _Zr àJQ>Vm lrharŸ&<br />

Vmo B§{Ð`m§Var ^OZmZ§XyŸ&&<br />

(5) Ë`mJ :- Ë`mJ åhUOo H$_©\$bmMr BÀN>m gmoS>Uo. gm_mÝ` ~hþg§»`<br />

OZmg ho XwK©Q> Amho. Ho$ë`mMo H$mhrVar nXar nS>mdo, hm ghO ñd^md Amho. nU<br />

Zm_mZo H$Vm© H$a{dVm Vmo XodM Aer _ZmMr YmaUm hmoD$Z Oo Amho Vo R>rH$,<br />

Aer d¥Îmr hmoVo. H$mhr Yamdo bmJV Zmhr. H$mhr gmoS>mdo bmJV Zmhr.<br />

pñWVr ~mUVm ñdê$nmMrŸ& qMVm gmo{S>br XohmMrŸ& _J hmoUmè`mMrŸ&<br />

H$m§hr qMVm ZgoŸ&&<br />

gmam§e, H$_© Y_© `moJm{XH$m§Mo \$b AmË_g§Vmof hoM Amho. _§ÌhrZ§<br />

{H«$`mhrZ§ ^ŠVrhrZ§ gwaoídaŸ& `Ëny{OV§ _`mXod n[anyU© VXñVw_oŸ&& Ý`yZ§<br />

g§nyU©Vm§ `m{V `ÚmodÝXo V_À`wV_²Ÿ&& Ago eaU hmoD$Z Ý`yZ Vo nyU© H$ê$Z<br />

KoUogmR>r AmidmdoM bmJVo. ^JdËg§Vmofm{da{hV H$moUVohr Y_© H$_©<br />

`Wmgm§J Pmbo Ago _mZUo hoM _wir AkmZmMo qH$dm _yI©ËdmMo bjU hmo`.<br />

Z H$[aVm§ ^JdV²^OZŸ& doXmÜ``Z `k XmZŸ& `oU§o{M Amåhr OmD§$<br />

Vê$ZŸ& åhUVr Vo OZ _hm_yT>Ÿ&& (Zm. ^m. 26-381) H$_© ho OS> Agbo_wio<br />

\$b XoD$ eH$V Zmhr. \$bXmVm B©ída Amho. Zm_mZo Vmo àgÝZ hmoVmo. åhUyZ<br />

Zm_ gmYZmda {dídmg R>odyZ Vo gmYZ {ZYm©amZo H$amdo. åhUyZ lÕm Aer<br />

Agmdr H$s Zm_mZo AZoH$ ^ŠV Vê$Z Jobo Vo gd© gmYZmMo gma Amho. _r ho<br />

gmYZ Ho$ë`mg B©ída H¥$nm hmoD$Z _rhr _wŠV hmoB©Z; _mPm CÕma hmoB©b, Aem<br />

ÑT> {dídmgmZo ho gmYZ H$amdo.<br />

{dídmg ho na_mWm©Vbo _moR>o ^m§S>db Amho. lÕmdmZ² b^Vo kmZ§Ÿ&<br />

170 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 171


H$moUVohr H$m`© lÕoZo Ho$bo Va Vo g\$b hmoVo. lÕm Agob Va ^JdËH¥$noZo gd©<br />

g§e`{Zd¥Vr hmoVo. VwH$mam_ åhUVmV, ""nm§Sw>a§Jo gË` Ho$bm AZwJ«hmoŸ& {Zagy{Z<br />

g§Xoh ~w{Õ^oXŸ&&'' nU AlÕoZo ho gmYZ Ho$ë`mg XwJ©Vr àmßV hmoVo,<br />

AlÔYmZm: nwê$fmY_©ñ`mñ` na§VnŸ& Aàmß` _m§ {ZdV©ÝVo _¥Ë`wg§gma<br />

dË_©{ZŸ&& (^. Jr. 9-3) AlÕ H$moUmbm åhUm`Mo. Á`mbm Oo R>mD$H$ Zmhr,<br />

Ë`mbm AlÕ åhUVm `oV Zmhr. R>mD$H$ Zgboë`m Jmoï>r~Ôb lÕmhr ZgVo d<br />

AlÕmhr ZgVo. nU R>mD$H$ AgyZ Or Jmoï> A{dídmgmZo Ho$br OmV Zmhr,<br />

Ë`mbm AlÕ åhUVmV. Zm__hmËå` R>mD$H$ AgyZhr A{dídmgmZo Vo gmYZ Z<br />

H$aUmam Vmo AlÕ. Aem _Zwî`mbm ^JdmZ åhUVmV, Aàmß` _m§ {ZdV©ÝVo<br />

_¥Ë`wg§gma dË_©{ZŸ& åhUOo _¥Ë`y g§gma _mJm©V naV `oVmV. `mda Aer<br />

e§H$m `oB©b H$s _¥Ë`y g§gmamV Vo AmhoVM _J naV `oVmV `mMm AW©<br />

H$m` ? `mMm AW© Agm H$s H${b`wJr CÕmaH$ Ago Zm_m_¥VmMo _hmËå`<br />

EoHy$Zhr A{dídmgmZo Ë`mMm KmoQ> Z KoVm, `mZo H$m` hmoUma Ago _mZyZ,<br />

Ë`mnmgyZ namd¥Îm hmoD$Z, g§gmaMH«$mV ho A{dídmgy {\$aV amhVmV. `mgmR>r<br />

{dídmg Yê$Z à^mVo _Zr am_ qMVrV Omdm.<br />

gmam§e H$moUVohr H$_©, Y_©, `moJgmYZ Ho$bo Var Ë`mMo \$bàmßVrgmR>r,<br />

h[a-g§Vmof nm{hOoM. Vmo \w$H$mÀ`m d gwImÀ`m Zm_² gmYZmZo<br />

hmoVmo.<br />

gH$ihr Vno Ho$brŸ& gm§J {d{Ynyd©H$ Ë`mgrM \$ibrŸ& Á`mMo<br />

dmMo {dídmgo AmbrŸ& Zm_o harhamMrŸ&&<br />

<br />

H$ar H$m_ {ZîH$m_ `m amKdmM|Ÿ&<br />

H$ar ê$n ñdê$n gdm© Ordm§M|Ÿ&<br />

H$ar N>§X {ZÛªÛ ho JyU JmVm§Ÿ&<br />

harH$sV©Zt d¥{Îm{dídmg hmoVm§Ÿ&&77Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$m§V gd© H$_©Y_m©Vrb Ý`yZ Zm_mZo H$g| nyU© hmoV| h|<br />

gm§JyZ Zm_mda {dœmg R>odyZ V| gmYZ H$amd| Ag| gm§{JVb|. ""à^mVo _Zt<br />

am_ qMVtV Omdm'' `m gXamVrb Xhm ûcmoH$mV {Za{Zamù`m àH$ma|<br />

Zm__mhmËå` gm§{JVb|, åhUOo {Vgar ñ_aU^{ŠV gm§{JVbr. `m ûcmoH$m§V<br />

CËH$Q> am_^ŠVtZ| d Ë`mÀ`m Ü`mZmZ| H$m` \$bàm{ßV hmoVo h| gm§JyZ Xwgar<br />

H$sV©Z^{ŠV gm§JVmV.<br />

`m amKdmMm H$m_ ^ŠVmbm {ZîH$m_ H$[aVmo. åhUOo Ë`mÀ`m<br />

dmgZm§Mm j` hmoVmo. {df`mgŠVr Amho Vmo§da V¥{ßV H$YtM hmoV Zmhr§, nU<br />

{Z{d©f` Pmb| H$s¨ ñdm^m{dH$ V¥{ßV AmhoM. EH$m lram_mMr BÀN>m Ho$br,<br />

Ë`mMm Ü`mg bmJbm H$s¨ ^ŠV {ZîH$m_ hmoVmo. åhUOo am_H¥$noZ| Ë`mMr<br />

BÀN>mny{V© hmoD$Z Vmo g§Vwï> hmoVmo, qH$dm {df`d¡am½` CËnÝZ hmoD$Z gd© BÀN>m<br />

Zmhtem hmoVmV. "gXm Zm_ Kmof H$ê§$ h[aH$WmŸ& VoU| gXm {MÎmm g_mYmZŸ&&'<br />

Ag| VwH$mo~m åhUVmV. EH$ H$m_ Zmhtgm Pmbm H$s¨ Ë`mMonmgyZ CËnÝZ<br />

hmoUmao H«$moYbmo^m{X AZW© AmnmoAmn Q>iVmV Am{U ^JdÐÿnmMr JmoS>r bmJVo.<br />

H$sV©Z| CnOo ^JdËào_Ÿ& Ordmgr H$ar {ZîH$m_Ÿ&& {ZîH$m_ Vmo{M<br />

AmË_mam_Ÿ& bmJo ñdê$nt a_md`mŸ&& (Zm. ^. gy. 37,379) AmË_mam_<br />

ñdê$nm§V EH$Xm§ ^ŠV a_y§ bmJbm H$s¨ -<br />

"Vo ê$n gdmª {OdmM| ñdê$n H$ar,' V| am_ê$n EH$Xm§ R>gbo H$s¨<br />

^ŠVmbm gd©Ì am_M ^abobm {XgVmo. gd© g¥ï>rMm VmoM AmYma Agë`m_wi|<br />

Ñï>r OmB©b {VH$S>o am_ê$nM {XgV|. {ñÌ`m§Mo {MÎm Xm{JÝ`mÀ`m ~m÷<br />

gm¢X`m©daM {IiyZ amhV|.nU gam\$mM| {MÎm Ë`m Xm{JÝ`m§À`m gm¢X`m©Mm ^oX<br />

H$ê$Z Ë`mMm AmYma Ag| Oo gmoZ| Ë`mda {IiyZ amhVo. `mà_mU|M gm_mÝ`<br />

OZm§Mo bj ~mø g¥ï>rgm¢X`m©da {IiyZ amhV|, nU ^ŠVmM| bj g¥ï>rMm<br />

AmYma Omo na_mË_m Ë`mda OSy>Z amhV|. `m CnmYr_mOt JwßVŸ& M¡VÝ` Ago<br />

gd©JVŸ& V| VÎdk g§VŸ& ñdrH$m[aVrŸ&& (km. 2-126) JmontZm {OH$S>o<br />

nmho {VH$S>o harŸ& har{dZm XwO| ZmhtŸ&& AgmM AZw^d Ambm. Vg|M [aVm<br />

R>md `m amKdodrU ZmhtŸ&& h| àË``mg `oV|. ñdV:Mm {dga nSy>Z åhUOo<br />

Xoh~w{Õ Zmhter hmoD$Z am_ê$nmMr OmUrd Pmë`m_wi| {dœmË_H$ ^md CËnÝZ<br />

hmoVmo. Aer `m am_ê$nmMr loð> \$blwVr Agë`m_wio Vr R>gÊ`mgmR>r {Zð>oZ|<br />

h[aH$WoMm ZmX Agmdm.<br />

h[aH$sV©Zr§ d¥{Îm-{dœmg hmoVm, h| JwU JmVm§, N>§X {ZÛªÛ H$ar-h[aJwU<br />

JmZmMm EH$Xm ZmX bmJbm H$s¨ Ë`m§V ñdmW© d namW© ho XmoÝhrhr gmYVmV.<br />

(1) _Zwî` h[aZm_m§V V„rZ Pmbm åhUOo àW_ Vmo ñdV:bm {dgaVmo d<br />

^JdV²ñdê$nmet EH$ê$n hmoVmo. VoWo MmbVr ~mobVr g_m{Y àmßV hmoVo.<br />

VwH$mo~m åhUVmV g_mYrM| gwI gm§S>m AmodmiyZŸ& Eogm `m H$sV©Zr ~«÷ag<br />

(Jm. 2335). (2) H$sV©ZmMm N>§X bmJbm åhUOo Ë`m{dZm H$a_|Zmg| Pmb|<br />

172 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 173


H$s§ V| dma§dma hmoV|, Ë`m_wi| {MÎm gmpÎdH$ ~ZV| d B©ídar àgmXmZ| em§{V<br />

àmßV hmoVo. _Z:em§Vr_wi| Vo {ZÛªÛ hmoV| åhUOo erV CîU, bm^mbm^,<br />

gwIXw:I d _mZmn_mZ BË`m{X Û§Ûm§~Ôb g{hîUwVm àmßV hmoVo. H$erhr<br />

{ñWVr àmßV Pmbr Var {MÎm S>J_JV Zmht. H$amd| H$sV©ZŸ& _wI| Jmd|<br />

h[aMo JwUŸ&& _J H$m§hr Zìho ~mYmŸ& H$m_ XwO©ZmÀ`m H«$moYmŸ&& em§{VIS²>J<br />

hmVtŸ& H$mimgr Vo ZmJ{dVrŸ&& (Jm. 2382) WmoS>Š`mV åhUOo ""Amho V|<br />

R>rH$'' Aer d¥{Îm ~ZVo. Û§Û^mZ OgOg| H$_r hmoV OmV| VgVer Û¡V<br />

^mdZm _mdiV OmD$Z na_oœamÀ`m A{ÛVr` ñdê$nmMr AmoiI hmoVo. (3)<br />

{Vgam bm^ åhUOo H$sV©ZmV Amnbo ~amo~a AmUIr Mma bmoH$m§Mo§hr nma_m{W©H$<br />

{hV gmYV|. H$maU B©œamM| JwUJmZŸ& gdmªgr doY bmdyZŸ&& nmnnwÊ`mMr<br />

{ZdS> H$ê$ZŸ& gXmMmar àdV©drŸ&&<br />

Q>mi, drUm, _¥X§J `m§Mo P§H$mamV gd© lmoVo Amnbr g§gmaì`Wm<br />

{dgê$Z ^JdÞm_JwUm§V S>moby§ bmJVmV. Am{U ""H$Wo_mOr C^m Xod'' Aer<br />

pñWVr Agë`m_wio gd© dmVmdaU em§V, n{dÌ d àgÝZ ~ZV|. ZmXmZ| d<br />

Zm_mZ| hr àgÝZVm CËnÝZ hmoVo d Ë`mM ~amo~a nmnnwÊ`{dMma H$ië`m_wi|<br />

lmoË`m§Mr gXmMmamH$S>o àd¥{Îm hmoD$Z bmoH$g§J«h gmYVmo. ^md| H$[aVm§<br />

H$sV©ZŸ& Vao Vmar AmUrH$ OZŸ& ^oQ>o Zmam`UŸ& g§Xoh Zmht åhUo<br />

VwH$mŸ&& (Jm. 2346)<br />

nU `mM~amo~a EH$ JmoîQ> bjmV R>odmdr H$s¨, H$sV©Z^{ŠV nwT>o<br />

lmoVo Agbo VaM H$amd`mMr Ag| Zmhr. H$m§hr àg§Jt lmoVo Zgbo åhUOo<br />

H$sV©Z ~§X R>o{db| OmV|; nU h| Bï> Zmht, H$maU Ho$di bmoH$a§OZ hm<br />

H$sV©ZmMm CÔoe Zmht. H$sV©Z ho XodmM| JwUJmZ H$ê$Z Ë`mÀ`m H$Wmbrbm<br />

gm§JyZ Ë`m§V ñdV: a_yZ OmÊ`mgmR>t Amho. lmoVo AgVrb Va Ë`m§Mm \$m`Xm<br />

hmoB©b. nU ldUmW© H$moUr Zgob Varhr ñdmË_{hVmgmR>r H$sV©ZmMr<br />

Amdí`H$Vm Amho. Amnw{b`m gwIñdmWm©Ÿ& Ho$brM H$amdr h[aH$WmŸ&<br />

h[aH$WodrU gd©WmŸ& amhmo{M Z`oŸ&& (Xm. 4-2-4) h[aH$Wo_wi| dmMm ewÕ<br />

hmoVo. _hmXmof Zme nmdVmV, gwerbVm `oVo, lmoË`m-dŠË`m§Mo g§e`{ZagZ<br />

hmoV| Am{U ^JdËH¥$nm hmoVo. åhUyZ h[aH$sV©Zmda nyU© {dœmg R>odyZ V|<br />

EH$VmZVoZ| H$amd|.<br />

<br />

Ahmo Á`m Zam am_{dídmg ZmhtŸ&<br />

V`m nm_am ~m{YOo gd© H$m§hrŸ&<br />

_hmamO Vmo ñdm{_ H¡$dë`XmVmŸ&<br />

d¥Wm dmhU| Xohg§gmaqMVmŸ&&78Ÿ&&<br />

Zm_g§H$sV©Zmda {dœmg R>o{dë`mZo H$_©gm§JVm H$er hmoVo d h[aH$sV©Z<br />

{dœmg R>odyZ Ho$ë`mZ| {ZÛªÛ pñW{V H$er àmßV hmoVo ho _mJrb XmoZ ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVbo. B©ídamda {dœmg Agbobm _Zwî` ñ_aU qH$dm H$sV©Z^{ŠVÀ`m<br />

_mJm©bm bmJob. nU Xodmda Á`mMm {dœmgM Zmhr Aem A{dœmgr _Zwî`mMr<br />

pñWVr H$m` AgVo h| `m ûcmoH$mV gm§JyZ {Zð>md§V ^m{dH$ ^ŠVmMm ^mdhr<br />

Xím©{dVmV.<br />

Á`mMm am_mda {dœmg ZgVmo Aem A^ŠV qH$dm A{dœmgr<br />

_Zwî`mbm OrdZ H§$R>rV AgVm§Zm d _¥Ë`yZ§Vahr gd© Jmoï>r ~mYH$M hmoVmV.<br />

åhUOo OrdZ{h Agø, Xw:ImMo hmoV| d _aUmZ§Vahr AYmoJ{V àmßV hmoVo.<br />

nU Aer {df_Vm H$m§ Agmdr ? ^ŠV Agmo H$s¨ A^ŠV Agmo,<br />

B©ídambm XmoKohr gmaIoM. AmË_mam_mM| dmñVì` XmoKm§À`m{h {R>H$mUt Amho.<br />

_J A^ŠVmbm gd© Jmoï>r ~mYH$ d ^ŠVmbm gd© gmÜ`, ""_Zt Yamd| V|<br />

hmoV|'' Ag| H$m ? `mM| CÎma Ag| H$s, OJmMm _m`~mn-ñdm_r Agm B©ída<br />

{df_ Zmht. gd© _wbm§Mo H$ë`mU ìhmdo Ag|M ~mnmbm dmQ>V|. nU _bm<br />

AmVm gd© H$iV|, ~mnmbm H$m` {dMmamd`mMo§ ? Aer Ah§_Ý`Vm _wbmÀ`m<br />

{R>H$mUr Ambr H$t ~mn ñdñW amhVmo. _J Ah§_Ý`VoZ| Oo _wbmZ| Ho$b| V|<br />

Ë`mbmM ^moJmd| bmJV|. Vg|M `oW| Amho. ZmW åhUVmV ^ŠVmA^ŠVm§Mr<br />

H$_©J{VŸ& ^Jd§V Mmbdr {Z{üVrŸ& VoW ^ŠVm§Mr H$m§ A{bßV{ñWVrŸ&<br />

A^ŠV H$m§ hmoVr A{V~ÕŸ&& H$[aVm§ H¥$îU H$s{V© H$sV©ZŸ& ^ŠVm§Mm {Zago<br />

Xohm{^_mZŸ& `mbmJt Vo A{bßV OmUŸ& A^ŠVm§ ~§YZ Ah§^mdŸ&& (Zm.<br />

^m. 31-323,324) A^ŠVmbm gd© H$m§hr ~mYH$ hmoV| åhUOo Xoh<br />

Ah§H$mam_wi| Vmo g§gmaMH«$m§V ~Õ hmoVmo.<br />

Ah§H$mam_wio Xoh~w{Õ ÑT> hmoVo Ë`m_wi| Xohmer g§~§{YV Agob Vmo<br />

_mPm d _bm gwI XoUmam {df` Vmo gË` Ago dmQy> bmJV| V|{M H$m`m _r<br />

AmnUŸ& h| Xoh~wÕrMo bjUŸ& `oU| H$[aVm§ Omb| à_mUŸ& Ñí` AmdK|Ÿ&& (Xm.<br />

6-8-41) doX, emñÌ `mda {dœmg Zgë`m_wio g¥ï>tV àmßV hmoUmè`m<br />

174 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 175


{df`gwIm§V Vmo YS>nSy>§ bmJVmo. Ë`mgmR>r {d{hV, A{d{hV `m§Mm {dMma Z<br />

H$[aVm§ dmQ>ob V| H$_© Vmo H$ê§$ bmJVmo. BVH|$ H$ê$Zhr {Od§V Agon`ªV<br />

Xohg§gma qMVm gwQ>V Zmht, g_mYmZ àmßV hmoV Zmhr d nmnnwÊ`mMm {dMmaM<br />

Zgë`m_wi| A§Vr XwJ©{V àmßV hmoVo. XohmMo{Z WmoanU|Ÿ& g_mYmZm{g Amb|<br />

CU|Ÿ& Xoh nS>ob H$moÊ`mJwU|Ÿ& h| hr H$ioZmŸ&& (Xm. 7-2-36) åhUyZ<br />

Xodmda {dœmg ZgUmè`m Aem A^ŠVmbm nm_a åhUOo XwX¡dr, n{VV,<br />

H$a§Q>m Ag| åhUVmV. _mojXmVm fS²>JwU¡œ`©g§nÝZ, OJmMm ñdm_r, amOm{YamO<br />

amOmam_ A§Vat Odi AgyZ Á`mZo Ho$di A{dœmgmZo Amnb| Bhna AZ{hV<br />

Ho$bo Vmo AkmZr nm_a Zìho H$m ? {ZH$Q> Agboë`m AmË_mam_mM| A{dœmgmZ§o<br />

{dñ_aU Pmë`m_wio§ Ag| H$a§Q>onU nXat `oV|. Zm_Xod Va Aem Zambm<br />

Mm§S>mi åhUVmV. Zmht ^{ŠV Zm_t Vmo Mm§S>mi nmVH$sŸ& Vmo{M OmUm<br />

bmoH$s¨ Xwï> Zï>Ÿ&&<br />

^º$ qH$dm A^º$ `m§À`m ~mø {H«$`|V \$magm \$aH$ ZgVmo. XohY_m©bm<br />

AZwgê$Z ImU|, {nU|, ì`dgm` BË`m{X ì`mnma XmoKm§Mo{h MmbyM AgVmV; nU<br />

\$aH$ AgVmo g_OwVtV. ^º$mMm na_oœamda d Ë`mÀ`m gÎmoda {dœmg AgVmo.<br />

Va A^º$mMm Ah§H$V©¥Ëdmda {dœmg AgVmo. H$Vm©, H$a{dVm EH$ Xod Aer<br />

^º$m§Mr lÕm AgVo, Va H$Vm©, H$a{dVm _r Ago A^º$mbm dmQ>V|. ^ŠVmÀ`m<br />

{R>H$mUt nmnnwÊ`mË_H$ {dMma AgVmo Va A^ŠVmbm Ë`mMr JaO ZgVo. A^º$<br />

XohmMr d g§gmamMr qMVm H$aÊ`m§V Mya AgVmo, Va gd© H$m§hr qMVm Ho$br<br />

^Jd§Vo Aer ^º$mMr {Zð>m AgVo.<br />

`mda EH$ e§H$m Aer `oB©b H$s,§ gd© H$m§hr qMVm Amnbr AmnU<br />

H$aVmo Agm AZw^d AgVm§Zm ""gd© H$m§hr qMVm Ho$br ^Jd§Vo'' Ag| åhUU|<br />

qH$dm dmQ>U| h| A{dMmamM| Zìho H$m ? Zìho. ^ŠVmMm{h `m {Zð>o_mJo H$m§hr<br />

emñÌr` {dMma AgVmo, Vmo Agm-Á`m g§H$ën~rOmnmgyZ `m XohmàV AmnU<br />

Ambm| Vmo _yi g§H$ën H$moUmMm ? `mMm {dMma Ho$ë`mg Omo g§H$ën AmnU<br />

Amnë`m K_|S>rV Amnbm åhUyZ H$dQ>miVmo Vmo g§H$ën Amnbm ZgyZ _yi<br />

g§H$ën Vmo h[ag§H$ën Amho, Agm {Zü` hmoV OmVmo. g§H$ën Oa harMm Va<br />

Ë`mnmgyZ Pmbobo Xoh ho XodmM| YZ Hw$~oamM|Ÿ& VoW| _Zwî`mM| H$m` AmhoŸ&& ho<br />

VwH$mo~m§Mo åhUU| Ia| Zìho H$m ? Á`mMm Xoh Ë`mbm Ë`mMr qMVm. _J ""d¥Wm<br />

dmhU| Xohg§gmaqMVm'' ho g_W©dMZ gË` Zìho H$m ?<br />

gmam§e, H$Vm© H$a{dVm EH$ B©œa Amho Agm ÑT> {dœmg Var<br />

nm{hOo qH$dm Am_Mo Amåhr Amhm| Agm Var {dœmg nm{hOo. {haÊ`H$í`ny<br />

Var ìhmd| qH$dm àëhmX Var Agmd|; nU {haÊ`H$í`ny hmoU| AdKS> Amho,<br />

gmon| Zmht. g§H$Q>na§nam Ambr qH$dm à`ËZmZt An`e nXat `oD$ bmJb|<br />

åhUOo Ah§H$V©¥ËdmZo AmoW§~bobm A^ŠV S>i_iy§ bmJVmo. _J "BX§ M ZmpñV<br />

na' M Z bä`Vo' Aer Ë`mMr AdñWm hmoVo. ^ŠVmbm CnmgZo_wi| lram_ hm<br />

Amnbm nm{R>amIm Amho Agm {dœmg dmQ>Vmo. åhUyZ Ë`mÀ`m AmYmamda<br />

g§e`mVrV hmoD$Z Vmo g_mYmZm§V amhVmo d A§Vr gÒ{V àmßV H$ê$Z KoVmo.<br />

"dgo A§Var am_{dœmg OoW|Ÿ& Zgo _mZgt Zï> g§Xoh VoWoŸ&& {ddoHo$ Ah§^md<br />

Á`mMm JimbmŸ& gXm amKdt EoŠ`ê$n| {_imbmŸ&& (H$$. A. 134-116) åhUyZ<br />

öX`ñW am_mda A{dœmg Yê$Z _mZdm§Zr Amnb| AZ{hV H$ê$Z KoD$ Z`o.<br />

<br />

_Zm nmdZm ^mdZm amKdmMrŸ&<br />

Yar A§Var gmo{S> qMVm ^dmMrŸ&<br />

^dmMr {Odm _mZdm ^y{b R>obrŸ&<br />

Zgo dñVwMr YmaUm ì`W© JobrŸ&&79Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$m§V Á`mMm am_mda {dœmg Zmht Aem A{dœmgr<br />

_Zwî`mbm BhbmoH$s¨ d A§Vr H$ï> H$go hmoVmV h| gm§JyZ H¡$dë`XmVm lram_<br />

Odi AgVm§Zm CJrM Xohg§gmaqMVm H$aU| ì`W© hmo`, Ag| gm§{JVb|. h|<br />

ì`W© H$g| `mMm {ddoH$ `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

_Zm, amKdmMr nmdZm ^mdZm A§Vat Yar, ^dmMr qMVm gmoS>r.<br />

~m _Zm; Vy§ àn§MmMr Or {M§Vm H$[aVmog Vr gmoSy>Z Xo Am{U Á`m `moJmZ| Vy§ nmdZ<br />

hmoerb åhUOo VwPm CÕma hmoB©b. Aem amKdmM| ào_mZ| qMVZ H$a. gm§Sy>Z<br />

Amnbr g§gma doWmŸ& H$arV Omdr XodmMr qMVmŸ& {Zê$nU, H$sV©Z,<br />

H$WmdmVm©Ÿ& XodmÀ`m{M gm§Jmì`mŸ&& (Xm. 4-8-7) XodmMr qMVm åhUOo<br />

{Za{Zamù`m àH$mam§Zt Ë`mM| gVV ñ_aU. `m_wio Vy§ X¡dr g§nÎmrMm hmoerb<br />

d VwPr Xoh~w{Õ PSy>Z Vy§ AmË_~w{ÕMm hmoerb. Xoh g§gmaqMVZmZ| V_moJwU<br />

dmTy>Z AkmZ à~b hmoB©b, nU am_^OZmZ| gÎdJwU dmTy>Z kmZmMr dmT><br />

hmoV OmB©b. H$maU Jwê$Ûmam AmË_~wÕrMm XmVm _r Amho, Ag| ^JdmZ åhUVmV.<br />

Vofm§ gVV`wŠVmZm§ ^OVm§ àrVrnyd©H$§Ÿ& XXm{_ ~w{Õ`moJ§ V§ `oZ<br />

_m_wn`mpÝV VoŸ&& (^. Jr. 10-10) CÕdmbm Vo åhUVmV, ""^md| H$[aVm§ _mPr<br />

176 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 177


^ŠVrŸ& ewÕ hmo` {MÎmd¥ÎmrŸ& VoU| AmË_Ñï>rMr pñW{VŸ& Jwê$H¥$nm nmdVr<br />

_X²^ŠVŸ&& (Zm. ^m. 29-275) åhUyZ g§gmaqMVm gmoSy>Z amKdñ_aU gVV<br />

Agmd|. Ag| Z H$[aVm§ g§gmaqMVZM H$arV amherb Va H$m` hmoB©b h| ~m<br />

_Zm, Vwbm gm§JVmo.<br />

{Odm _mZdm ^dmMr ^y{b R>obrŸ& Zgo dñVwMr YmaUm doW© JobrŸ&&<br />

g§gma hr EH$ àH$maMr ^yb Amho. åhUOo Jw§JdyZ Q>mH$Umam ^«_ Amho. hm<br />

^yb^wbdUrMm Ioi Amho. _mZdr Ord `m§V ghO AS>H$Vmo. dmñV{dH$ g§gma<br />

Aer H$m§hr dñVyM Zmhr. ZwgË`m dñVyMr åhUOo AgË` dñVyMr ^mdZm H$aU|<br />

hmM _wit ^«_. Zgboë`m ~mJwb~modmMr H$ënZm Yê$Z AkmZr ~mbH$m§Zr Km~ê$Z<br />

~gmd| Ë`m§VbmM hm n«H$ma. gË`pñWVr Aer Amho H$s¨ EH$ na~«÷ g§Mb|Ÿ&<br />

H$Xmnr Zmht {dH$mab|Ÿ& Ë`mdoJio ^mgb|Ÿ& V| ^«_ê$nŸ&& (Xm. 10-6-9)<br />

_Zm, Vy§ åhUerb H$s¨ g§gma OJÐÿnmZo àË`j {XgVmo, _bm ñdV:bm ^mgVmo,<br />

Ag| AgVm§Zm Vmo ZmhtM qH$dm Vmo ^«_ Amho Ag| H$g| åhUVm ? _Zm, Oo<br />

àË`j nmhVm§ AmS>ioŸ& {dMma KoVm§ Var ZmS>ioŸ&& (Xm. 1-3-7) Ag| ho<br />

_m{`H$ ZmQH$ Amho. åhUyZ `mMm {dMma Vwbm gm§JVm|.<br />

àW_ ho bjmV R>odmdo H$s ""^«__yb{_X§ OJV²'' h| g_OyZ KoÊ`mM|<br />

Pmë`mg `mMm {dMma ì`mdhm[aH$ ÑîQ>rZ| H$ê$Z MmbUma Zmht. Vmo<br />

kmZÑï>rZ|M Pmbm nm{hOo. ì`dhmamH$S>o ì`dhmamÀ`m Ñï>rZ| nmhmd|, d<br />

na_mWm©H$S>o kmZÑï>rZ|, VmpËdH$ Ñï>rZ| nmhmd|. ì`dhmam§V {ham hm _mobmMm<br />

nXmW© Amho. nU agm`Zemi|V Vmo H$moiemÀ`m H$gm~amo~a ~gVmo. nU<br />

H$moiemÀ`m qH$_VrZ| Vmo _mJU| Aì`dhm`© R>aob. åhUyZM {dÛmZm§Zr<br />

ì`mdhm[aH$ gÎmm Am{U nma_m{W©H$ gÎmm Aem XmoZ gÎmm _mZë`m AmhoV.<br />

åhUyZ ~«÷mdoJi| BVa gd© ^«_ê$n H$g| h| Vm{ÎdH$ ÑîQ>rZo nmhÿ§.<br />

Agmd`mM| EH$ d {Xgmd`mM| qH$dm dmQ>md`mM| ^bV|, hm ^«_<br />

hmo`. Agmd`mMr gy`©{H$aU| nU dmQ>md`mM| nmUr (_¥JOi), Agmd`mM|<br />

dR>bob| PmS> nU dmQ>md`mM| ^yV, hm ^«_, `oH$ AgVm§ `oH$ dmQ>oŸ& `oH$ gm§JVm§<br />

`oH$ {ZdQ>oŸ& `oH$ {XgVm `oH$ CR>oŸ& `m Zm§d ^«_Ÿ&& (Xm. 10-6-23) `mbmM<br />

{dÛmZ² bmoH$ AÜ`mg Ag| åhUVmV. `XÝ`XÝ`Ì {d^mì`Vo<br />

^«_mXÜ`mg{_Ë`mhþa_w_² {dn{üV:Ÿ& Agn©^yVo@{h {d^mdZ§ `Wm aÁdm{XHo$<br />

VÛXnrœao OJV²Ÿ&&' (am. Jr. 37) ^«_mZ| EH$m dñVyÀ`m {R>H$mUr AÝ`<br />

dñVyMr àVr{V hmoUo `mbm {dÛmZ² AÜ`mg Ag| åhUVmV. Á`mà_mU| gn©ê$n<br />

Zgboë`m Xmoar_Ü`o§ gnm©Mr àVr{V hmoVo, Ë`mà_mU| B©œañdê$nmM|<br />

A{YîR>mZmda `m OJÐþnr g§gmamMr àVr{V `oVo. ^«_ê$n {dœ ñd^md|Ÿ& VoW|<br />

H$m` åhUmoZr gm§JmdoŸ& {ZJw©U ~«÷mdoJi| AmKd|Ÿ& ^«_ê$nŸ&& (Xm. 10-6-36)<br />

g§gmaahmQ>rgmR>t, Ë`m§Vrb ì`dhmamgmR>t _ZmZ|M CËnÝZ Ho$bobm hm<br />

Ag§»` H$ënZm§Mm Ioi Amho. åhUyZM _Zmg CnXoe. hm Ioi H$gm hmoVmo h|<br />

EH$m CXmhaUmZ| ñnï> hmoB©b. EImXm ì`mdhm[aH$ _Zwî` H$mnS>XwH$mZm§V<br />

Jobm åhUOo Ë`mg {Za{Zamù`m AZoH$ dñVy {XgVmV. bwJS>t, YmoVa|, MmXar,<br />

{Za{Zamù`m a§Jm§Mo H$mnS> BË`m{X. ho gd© {Za{Zamio Zm_ê$nmË_H$ àH$ma<br />

AmhoV Ago dmQy>Z, Vo nmhÿZ Vmo M{H$V hmoVmo. nU EImXm VÎdk Ë`m XwH$mZm§V<br />

Joë`mg Ë`mbm gd© XwH$mZm§V H$mngmÀ`m Vw§V{da{hV H$m§hr Zmht Ag| dmQ>ob<br />

d Vmo åhUob H$s¨ `oW| EH$ H$mngmMm V§VyM gË` Amho. YmoVa, bwJS>r<br />

BË`m{X Zmd| d ê$n| AgË` AgyZ V§Vw{da{hV `m gd© H$mnS>m§V H$m§htM<br />

Zmht. AmS>do{VS>do {dUbo V§VyŸ& Ë`m§gr dó Zm_ ho _¥fm _mVyŸ& Vodt g§gma<br />

eãX hm ì`W©wŸ& ñ\w$a| ^Jd§Vy _r VÐÿnŸ&& (Zm. ^m. 12-416) AmnUgwÕm§ VÎd<br />

H$ib| H$s¨ Ë`m Jmoï>rMm {dMma AgË` åhUyZ gmoS>Vmo. ñdßZ, _¥JOi,<br />

Jmê$S>çmMm Ioi, BË`m{XH$m§Zr AmnU _mo{hV hmoV Zmht d Ë`mMm {dMma{h<br />

H$arV Zmht H$maU hm ^mg Amho, Ë`m§V gË`Vm Zmht åhUyZ Ë`m§Mm {dMma<br />

H$aU| ì`W© hmo` Aer Amnbr ImÌr AgVo.<br />

VmËn`© h| H$s¨, _ZH$ënZo{da{hV g§gma Ag| H$m§ht ZmhrM.<br />

H$ënZoda C^mabobr g¥{ï> åhUOo ^mgM. åhUD${Z Zmht Am{U AgoŸ& ho<br />

H$ënZoMo{Z gm¡ag|Ÿ& Oo H$ënZmbmon| ^«§eoŸ& Am{U H$ënZogd| hmo`Ÿ&& (km. 9-<br />

91) hm AkmZ_ybH$, ^«m§V, Ñí` ngmam Á`m A{Yð>mZmda ^mgVmo Vmo gdmªMm<br />

gË` AmYma EH$M Amho. Vmo åhUOo {ZJw©U AmË_mam_. hmM Xod, hmM _r,<br />

Ë`mÀ`mer VmXmËå` hmoU| qH$dm Ë`mbm Zm_ê$nmM| boU| MT>dyZ Ë`mÀ`met VX«yn<br />

hmoU| hrM ^[ŠV. Ed§ g¥ï>r {_Ï`m OmUŸ& OmUyZr ajmd| gJwUŸ& Eogr ho<br />

AZw^dmMr IyUŸ& AZw^dr OmUVrŸ&& (Xm. 6-6-60) `m ^mdmZo g_W©<br />

åhUVmV- ""gË` ñdê$nmMm N>§X Ko. {_Ï`m _m`oMm gmoS>.''<br />

<br />

Yam lrdam Ë`m ham-A§VamV|Ÿ&<br />

Vam XwñVam Ë`m nam gmJamV|Ÿ&&<br />

gam drgam Ë`m ^am Xw^©amV|Ÿ&<br />

H$am ZrH$am Ë`m Iam _ËgamV|Ÿ&&80Ÿ&&<br />

178 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 179


_mJrb ûcmoH$m§V g§gma hm ~mJwb Agë`m_wi§o ZgË`m dñVyM| ì`W©<br />

qMVZ Z H$[aVm n{VVnmdZ Aem amKdmM| qMVZ H$a, Ag| _Zmbm<br />

gm§{JVbo. g§gma hm ^«_ Amho ho VmpËdH$ Ñï>rZ| Oar gË` Agbo Var<br />

Ordm_mJ| Oo§ nmoQ> bmJb| Amho V| ñdñW ~gy§ XoV Zmht, g§gmaqMVm<br />

H$a{dV|M, `mMr dmQ> H$m` ? `mM| CÎma `m ûcmoH$mV Ago XoVmV H$s¨ _moR>_moR>çm<br />

Xodm§Mo CXmhaU S>moù`m§nwT>| R>odyZ nmoQ>mbm {M_Q>m KoD$Z `m _m{`H$ IoimÀ`m<br />

{Z`§Ë`mbm ^OZmZ| Amnbmgm Ho$bmM nm{hOo. Ë`m{edm` AÝ` VaUmonm`<br />

Zmht.<br />

ham A§VamV| Ë`m lrdam Yam. Ë`m XwñVam nam gmJamV| Vam. lr<br />

e§H$a Á`mM| Zoh_t öX`m§V ñ_aU H$[aVmV Aem Ë`m bú_rnVrMo {dîUyM|,<br />

åhUOoM AdVmar lrgrVmnVr am_M§ÐmMo {dñ_aU hmoD$ Z XoVm§ Ë`mbm Yam, gmoSy>§<br />

ZH$m. åhUOo OZm~mB© åhUVmV Ë`mà_mU| Amnë`m öX`m§Vrb ~§XrImÝ`m§V<br />

ào_mÀ`m XmoarZo ~m§YyZ Ë`mbm H$m|Sy>Z R>odm. öX`r ~§{XImZm Ho$bmŸ&<br />

Ë`m§V {dÇ>b H$m|{S>`obmŸ&& ào_mMr Xmoar bd{MH$ d _D$ AgyZ{h Z VwQ>Umar<br />

Aer Amho. {VZ| ~Õ Pmbobm H$mê$Ê`ê$n lram_ {H$Vr{h g_W© Agbm Var<br />

Ë`mVyZ Vmo gwQ>V ZmhtM, nU Amnbmgm hmoVmo. kmZmo~m åhUVmV H$s¨ H$moaS>|<br />

H$mð> brboZ§ nmoIaUmam ^m|Jm H$modù`m H${iHo$V ào_m_wio AS>Hy$Z amhVmo.<br />

VoW CÎmrU© hmoB©b àmU|Ÿ& nar V| H$_iXi {Mê§$ ZoU|Ÿ& V¡go H${R>U H$modionU|Ÿ&<br />

ñZoh XoImŸ&& (km. 1-202) Ago h| H$modionUm_wi|M H$R>rU Ag| H$mê$Ê`ào_<br />

Amho. Vmo öX`ñW am_ EH$Xm H$m Amnbmgm Pmbm åhUOo nam åhUOo \$ma<br />

_moR>m d XwñVa åhUOo Vê$U OmÊ`mg \$ma H$R>rU Agm àn§Mê$nr gmJa<br />

AmQy>ZM OmVmo. åhUOo ^«_ê$n AgË` R>aVmo. H$maU lram_ hm H$mê$Ê`qgYy d<br />

H$ê$Um H$aUmam Agë`m_wio§ ^ŠVmbm Amnb| ñdê$nkmZ XoD$Z Vmo Ë`mMm<br />

^d^«_ Xya H$[aVmo. H$moUr {H$Vrhr kmZr Agmo. loð> Agmo, BVH|$M H$m` nU ~S>m<br />

Xod Agmo, ^JdV²^OZmZo ^JdVH¥$nm g§nmXZ Ho$ë`m[edm` àn§Mm§VyZ Ë`mMr<br />

gwQ>H$m Zmhr. Z H$[aVm§ ^JdV²^OZŸ& ~«h²å`mgrhr _w{ŠV Zìho OmUŸ&<br />

_J BVam§Mm kmZm{^_mZŸ& nwgo H$moU na_mWuŸ&& (Zm. ^m. 3-180)<br />

åhUyZ _hmXodmgma»`m loð> XodmMm AmMma bjm§V KoD$Z _mZdmZ§o{h<br />

am_^OZ H$ê$Z Amnbm CÕma H$ê$Z ¿`mdm.<br />

`mda Aer EH$ e§H$m `oB©b. H$s¨, _hmXodmgma»`m Xodm§Zm gd©<br />

Jmoï>tMr AZwHw$bVm Agë`m_wi| Vo ^OZmV H$mi Kmbdy§ eH$Vrb. nU<br />

_mZdmÀ`m _mJ| nmoQ>mMm O~aXñV àý Amho. AmYt nmoQ>mo~m _J {dR>mo~m.<br />

Aem pñWVtV g§gma hm ^«_ê$n Amho. Ë`mM| qMVZ gmoSy>Z am_^OZ H$arV<br />

amhm, Agm CnXoe Ho$ë`mg Vmo {H$VnV _mZdob ? Ho$di dmXmgmR>r Aer<br />

e§H$m KoVë`mg {VM| {ZamH$aU hmoUma Zmht. nU nma_m{W©H$ {hV<br />

gmYÊ`mÀ`m g{XÀN>oZ| hr e§H$m Agë`mg Ë`mbm {Vgè`m MaUm§V g_WmªMo<br />

CÎma Amho.<br />

Xw^©a åhUOo {H$Vr{h ^ab| Var ^aÊ`mg H$R>rU Ag| Oo§ nmoQ><br />

V| ^am. Amåhr ZH$mo åhUV Zmhr. H$maU V| ^aë`m{edm` XohYmaUmM hmoUma<br />

Zmhr, d Xohm{edm` gmYZ hmoUma Zmht. nU gmaI| nmoQ>mÀ`mM _mJ| bmJy<br />

ZH$m. AmYr nmoQ>mo~m Agy Xo, nU Z§Va Var {dR>mo~m Agy Xo. H$m§ gVV nmoQ>mo~mM ?<br />

Ë`mnmgyZ gam åhUOo Oa _mJ| hQ>m d Ë`mbm WmoS>| {dgam. _mZdoVa `moZr<br />

`m ^moJ`moZr Agë`m_wi| Ë`m gd© `moZtV qhSy>Z nmoQ> ^aÊ`mMrM MQ>H$<br />

bmJbr Amho, åhUyZ `m Xohm§V WmoS>m {ddoH$ H$ê$Z nwT>rb bm^ bjm§V<br />

KoD$Z nmoQ>mbm WmoS>m doi {dgam. ZmhrVa _mZdXoh àmßV hmoD$Z {deof Ago<br />

H$m` gmYbo§ ? åhUyZ àn§M gwI| H$amdmŸ& nar H$m§ht na_mW© dmT>dmdmŸ&<br />

na_mW© AdKm{M ~wS>dmdmŸ& h| {d{hV ZìhoŸ&& (Xm. 5-3-103) Ho$di<br />

nmoQ>mWu åhUyZ OJUo§ ho _mZdmbm emo^Ê`mgmaIo ZgyZ Ë`m§V AmË_KmV Amho.<br />

OJ h| ì`mdhm[aH$ gÎmm`wŠV Agë`m_wi| ImU|, {nU| BË`m{X<br />

ì`dhma MmbUmaM. Jmê$S>r {dÚoMm {Zamg Z H$[aVm§ Vr ImoQ>r Amho Ag|<br />

g_OyZ Mmbmd`mM| AgV|. Vg|M eara YmaUobm Amdí`H$ Aem ^moJm§Mm<br />

{Zamg Z H$[aVm ""^«__yb{_X§ OJV²'' ho OmUyZ ì`mdhm[aH$ gÎm|V<br />

Zm§Xmd`mMo AgV|. nmoQ>mgmR>r ì`dhma hm Amdí`H$ Amho. nU Vmo<br />

VwH$mo~m åhUVmV Ë`mà_mU| OmoSy>{Z`m YZ CÎm_ doìhma|Ÿ& CXmg {dMma|Ÿ&<br />

d|M H$arŸ&& (Jm. 3950) `m ñdê$nmMm Agbm nm{hOo VaM Vmo na_mWm©bm<br />

nmofH$ hmoVmo. g_Wm©§Mm ^md Agm Amho H$s§ gXmMmam§V amhÿZ nmoQ> ^am,<br />

nU Xwgam lr_§V d ^m½`dmZ² H$m§ Am{U _r Agm X[aÐr, XwX©¡dr H$m§ `m<br />

_Ëga~wÕrZo Oa nmoQ>mgmR>r YS>nS>V amhmb Va Vo KmVH$ R>aob. åhUyZ eodQ>À`m<br />

MaUm§V gm§JVmV-<br />

Ia åhUOo JX©^ê$nr _Ëga Ë`mÀ`mer ZrH$am H$am åhUOo hÅ>mZ|<br />

PJSy>Z Ë`mMm Zme H$am. _Ëga åhUOo Xwgè`mMo ~a| Z nmhU|. Xwgè`mMm<br />

_Ëga H$ê$Z Amnb| H$YrM ~a| hmoV Zmhr§. CbQ> ~w{Õ^«§e _mÌ hmoVmo. àË`oH$<br />

180 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 181


_Zwî` Amnë`m H$_m©Zo {Z~Õ Agë`m_wi| ""Og| H$amd| Vg| ^moJmd|'' hm B©œar<br />

Ý`m` Amho. B©œa Pmbm Var Vmo àmaãY-H$_m©Mm {Z`{V {Z`_ _moS>rV Zmht.<br />

CR>U| H$m ~¡gU|Ÿ& V| Xohmgr X¡dJwU|Ÿ& AÑï>JVt XoU| KoU|Ÿ& ImU| OodU|<br />

AÑï>|Ÿ&& (Zm. ^m. 13-643) Amnb| AÑï> AmnUM Amnë`m H$_m©Zo {Z_m©U<br />

H$arV AgVmo. åhUyZ B©œambm Xmof bmdy§ Z`o. Vmo Amnë`m ^ŠVmbm MT>UrMm<br />

X_ bmJy§ XoV Zmhr, åhUOo Xw:I ^mgy§ XoV Zmht. H$moUË`mht pñWVrV g_mYmZ<br />

amhV|. Agboë`m pñWVr§V g_mYmZ Z nmdUmam Mm§Jbr pñWVr àmßV Pmbr Var<br />

g_mYmZr hmoUma Zmht. åhUyZ H$moUmMm{h _Ëga Z H$[aVm§ Amnë`mnojm§ J[a~tV<br />

AgUmè`m bmoH$m§H$S>o Ñ{ï> R>odyZ g_mYmZm§V amhÿZ na_mW© gmYmdm. `mbmJt<br />

AÑï>| O| àmßVŸ& VoU| {Zdm©ho gXm {ZqüVŸ&& gmYH$ na_mW© gm{YVŸ&<br />

g§Vmof`wŠV Jwê$dmŠ`|Ÿ&& (Zm. ^m. 3-497)<br />

<br />

_Zm _Ëga| Zm_ gm§Sy>§ ZH$mo hmoŸ&<br />

AVr AmXa| hm {ZOÜ`mg amhmoŸ&&<br />

g_ñVm§_Y| Zm_ ho§ gma AmhoŸ&<br />

XwOr VwiUm Vy{iVm§hr Z gmhoŸ &&81Ÿ&&<br />

_Ëga~wÕrZ| Ho$di nmoQ>mWu amhÿZ _mZdr OrdZ \w$H$Q> Kmbdy§ ZH$m.<br />

Agboë`m pñWVtV g_mYmZ _mZyZ H$mht na_mW© gmYm. e§H$amgma»`m XodmH$S>o<br />

bj XoD$Z Var am_mbm Ü`mZt Yê$Z R>odm, Agm CnXoe _mJrb ûcmoH$mV<br />

OZmbm Ho$bm. nU _ËgamMm CÕd _Zm§V hmoV Agë`m_wio H$mZm§Zr EoH$bobm<br />

CnXoe _Zmbm R>gmdm åhUyZ `m ûcmoH$mV _mJrb-CnXoeM _Zmbm<br />

H$[aVmV.<br />

~m _Zm, Agboë`m pñWVtV g_mYmZ _mZyZ H$moÊ`mht OrdmH$S>o _Ëga<br />

~wÕrZ| nmhÿ ZH$mo hmo, H$maU àË`oH$ àm{U_mÌm§V AmË_mam_mM| dmñVì` Amho<br />

Ë`m_wi| H$moÊ`m{h OrdmMm _Ëga H$aU| åhUOo Ë`m am_mMm _Ëga<br />

H$aÊ`mgmaIo§ Amho. H$moÊ`m{h OrdmMm _Ëga Z hmoÊ`mZ| gd}œamMr nyOm<br />

hmoV AgVo. XmoZ Jmoï>r bjm§V R>od. H$moUmMm _Ëga H$ê§$ ZH$mog Am{U<br />

am_Zm_ gmoSy>§ ZH$mog.<br />

Zm_mZ| Xwgè`m{df`t VwPr _Ëga~w{Õ Zmhter hmoB©b, Am{U Xwgè`m<br />

H$moUr VwPm _Ëga Ho$ë`mg Vwbm Anm` hmoUma Zmht. CbQ> Cnm`M hmoB©b.<br />

Zm_ h| `mà_mU| {dÜZ| Zme H$aUma| XwYmar eñÌ Amho. H$moUmg§~§Yr _Ëga CËnÝZ<br />

hmoV Amho Ag| {Xgb| ao {Xgb| H$s bJoM Ë`mÀ`m {R>H$mUt Zm_mZ| ^JdV²^mdZm<br />

H$amdr. AWdm H$moUr Amnbm _Ëga H$[aVmo Ag| {Xgë`mg Ë`mMo {R>H$mUr{h<br />

Zm_mZ| ^JdØmdZm H$amdr. H$s¨ Anm` VmoM Cnm` hmoVmo. ho ^{ŠV_mJm©Vrb<br />

EH$ bjm§V R>odÊ`mgmaI| VËd Amho. OoWy{Z `oD§$ nmho AnmdŸ& VoW| ÑT><br />

dmT>ë`m ^JdØmdŸ&& Voìhm§ Anmd{M hmo` CnmdŸ& {d¿Zmgr R>md<br />

AgoZmŸ&& (Zm. ^m. 28-54) ""nU nr hiX H$s¨ hmo Jmoar'' Ag| PQ>{Xer<br />

hmoUma| ho H$m`© Zìho. _Zm, H$moR>ohr bJoM ^JdØmdZm CËnÝZ hmoUo ho H$m§hr<br />

gmon| H$m_ Zmht. Ë`mgmR>r AÅ>mhmgmZ| Ü`mg ¿`mdm bmJVmo.<br />

AmnËH$mit ñdg§ajUmW© Cn`moJr nS>mdm åhUyZ X§S> Ogm bjnyd©H$<br />

_ohZV KoD$Z gmaIm {\$admdm bmJVmo, Vg| Ü`mZt _Zt ^JdÝZm_ d ê$n<br />

h| gmaI| Kmoidmd| bmJV|. OS> Xoh d Ë`mbm Ioi{dUmam AmË_mam_<br />

`mì`{V[aŠV ""_r'' Agm H$moUrM Zgë`m_wio OmJ¥{V, ñdßZ d gwfw{ßV `m<br />

AdñWm§Mr OmUrd Agbobo Amnb|M V| ê$n hmo` BH$S>o gmaI| bj nwadmd|<br />

bmJVo. VaM _r Xoh hr AZoH$ OÝ_OÝ_m§VarMr ~gbobr JmR> {T>bt nS>Vo d<br />

A^`Ëd `oV|. {H$Ë`oH$ doit _Zm§V AgV| nU Ü`mZmV `oV Zmht. Va H$m§hr<br />

doim Ü`mZmMo doit ñdê$n ñW¡`© AgV| nU BVa doit {djon `oVmo. åhUyZ<br />

_Zm, Vwbm Zm_mMm ào_nyd© N>§X bmJy§ Xo. AI§S> Ü`mZmMo§ bjUŸ& AI§S><br />

XodmM| ñ_aUŸ& `mMo H$iVm§ {ddaUŸ& ghO{M KS>oŸ&& (Xm. 14-8-24)<br />

Ag| Agy§ Xo ~a|.<br />

_mojmgmR>r§ Or {d{dY gmYZ| doXemñÌm§Zt gm§{JVbr AmhoV Ë`m§V<br />

Zm_ h| gma gmYZ H$g| Amho h| emoYyZ nmhm Am{U g§e` Z Y[aVm§ V|<br />

gmYZ H$am Agm-""g_ñVm§_Y| gma gmMma Amho'' `m 75 ì`m ûcmoH$m§V<br />

bmoH$m§Zm CnXoe Ho$bm. nU CnXoe EH$m H$mZmZ| Am§V {eê$Z Xwgè`m H$mZmZ|<br />

VgmM ~mhoa nS>Ê`mMm g§^d AgVmo. _Zm, Vy§ gd© B§{Ð`m§Mm amOm Amhog<br />

åhUyZ VwPon`©V hm CnXoe nm|Mmdm åhUyZ Vwbm nwÝhm gm§JVmo H$s¨ g_ñVm§_Y|<br />

Zm_ h|M gma Amho.<br />

Zm_ h|M gd© ñdV§Ì, XoeH$mb~§YZa{hV Ag| loð> gmYZ Amho.<br />

Zm_mgr Zmht H$_©~§YZŸ& Zm_mgr Zmht {d{Y{dYmZŸ& AmgZt ^moOZt e`Zt<br />

OmUŸ& Zm_ nmdZ harM|Ÿ&& (^m. am.) gd© doXm§Mo h|M gma Amho. _m`oMm<br />

Aml` KoD$Z gd© g¥ï>rMr CËn{Îm H$ê$Z, gd© àm[U_mÌm§V ì`mnyZ am{hbob|,<br />

182 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 183


gJwU-{ZJwU© A§JmZo ZQ>Umao§ O| ñd`§^y ~«÷ V|M Zm_mM| bú` Amho. åhUyZ<br />

Zm_ h| gma Amho. emñÌmMo O| gma doXm§Mr Omo _y{V©Ÿ& Vmo Amåhm gm§JmVr<br />

àmUgImŸ&& (Jm. 1594) Ag| VwH$mo~m åhUVmV.<br />

AmUIr EH$ {dMma Agm H$s¨ XohmH$Sy>Z H$moUVo{h O| H$_© KS>V|<br />

V| ~mø H$_]{Ð`| d Am§Vrb kmZo§{Ð`| `m XmoZ gmYZm§_wi| KS>V|. nU ht XmoZ<br />

gmYZ| A_bm§V `oÊ`mnydu A§V:H$aUm§V H$ënZoZo Ë`m H$_mªMm àW_ CÀMma<br />

hmoVmoM. ""Kar§ ^mOr Zmhr§'' Ag| eãX EoHy§$ Ambo H$s ""~mOmamV Jobo§ nm{hOo''<br />

`m eãXm§Mm àW_ A§V:H$aUmV gyú_ Cƒma hmoVmo d _J hmV H$nS>o<br />

KmbVmV d nm` ~mOmamH$S>o diVmV. _J gd© H$_mªMo Am{XH$maU Zm_<br />

Zìho H$m ? Zm_mZ|M gd© H$_© Zm§dmê$nmbm `oV|. åhUyZ Zm_ h| ì`mnH$, gd©<br />

gmYZm§Mo gma d gdm©V à_wI gmYZ Amho.<br />

_Zm, AmUIr EH$ _w»` {dMma bjm§V R>od, JrV|V ^Jd§Vm§Zr bmS>Š`m<br />

AOw©Zmbm Omo eodQ>r Jwø g§Xoe gm§{JVbm Vmo _Ý_Zm ^d _ØŠVmo _ÚmOr<br />

_m_² Z_ñHw$ê$ (^. Jr. 18-65) Agm Amho. hm g§Xoe EH$m Zm_-gmYZmZ|<br />

gmYVm§ `oVmo. _r gd© dñVrM| dgm¡Q>|Ÿ& _mPt Zm_| {O`| MmoIQ>|Ÿ& {V`o§ Ordm<br />

`md`m dmQ>oŸ& dmMo{M`o bmdtŸ&& (km. 18-1357) gd©Ì _mPrM dñVr<br />

Amho. nU Ë`m ì`mnH$ ñdê$nmM| gd©H$mi ñ_aU amhmd| `mgmR>t dmUrZo<br />

gd© H$mi _mÂ`m n{dÌ Zm_mMm Cƒma H$arV Om.<br />

hm gd© {dMma Ho$bm åhUOo _Zm, Vwbm bJoM H$iob H$s¨ `m<br />

Zm_mÀ`m VmobmM| AÝ` gmYZ Zmht. `k, `mJ, XmZ, d«V|, Vn| B. gmYZm§Zm<br />

Zm_mMr ga Zmht- _J AÝ` Agma gmYZm§À`m _mJ| H$embm bmJmd| ?<br />

_Vm_Vm§À`m Jb~ë`m§V Z {eaVm {Zð>oZ| `mM gmagmYZmM| J«hU H$amd|<br />

Zm_mdrU gmYZ Zmht `m H${b`wJtŸ& ì`W© l_ ^moJr nmhVm§ _V|Ÿ&<br />

<br />

~hÿ Zm_ `m am_Zm_t VwioZmŸ&<br />

A^m½`m Zam nm_am h| H$ioZmŸ&<br />

{dfm Am¡fY KoVb| nmd©Vre|Ÿ&<br />

{Odm _mZdm qH$H$am H$moU nygoŸ&&82Ÿ&&<br />

_Ëga~wÕrZ| Zm_mH$S>o Xwb©j H$ê§$ ZH$mo. BVa AZoH$ gmYZ| AgVm§<br />

Zm_m§VM {deof H$m` Ago dmQy>§ XoD§$ ZH$mo H$maU gd© gmYZm§V V|M EH$<br />

gmagmYZ Amho Ag| _mJrb ûcmoH$mV _Zmbm gm§{JVb|. AmVm§ na_mËå`m§À`m<br />

AZoH$ Zm_m§V am_Zm_ h| loîR> H$g| Amho ho§ `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

na_oœamMt ghò Zm_| AmhoV. na§Vw BVa Zm_m§er am_Zm_mMr<br />

VwiUmhr hmoUma Zmht Ag| am_Zm_ loð> Amho. na§Vw AkmZr H$a§Q>çm d<br />

XwX¡dr _Zwî`mbm h| g_OV Zmht. g_W© Ag| H$m åhUVmV `mMm WmoS>m {dMma<br />

nmhÿ§.<br />

amdUdY _Zwî`mÀ`mM hmVyZ ìhmd`mMm Agë`m_wio§ {dîUyZ|<br />

Xodm§À`m {dZ§Vrdê$Z Xmea{W am_mM| ê$n YmaU H$ê$Z gd©ñdr _mZdVoMm<br />

A§JrH$ma Ho$bm. amdUdYmZ§Va, Vy§ Xod Amhog, Ag| BVa XodVm§Zt am_mg<br />

åhQ>ë`mZ§Va ñdV: am_M åhUVmV H$s¨ AmË_mZ§ _mZwf§ _Ý`o am_§ XeaWmË_O_²Ÿ&&<br />

(dm. am. `w. H$m§. g. 117, ûcmoH$ 11) _r _Zwî` AgyZ XeaWnwÌ Amho d _mP|<br />

Zmd am_ Amho. åhUyOo am_ `m Zm_m§V XeaWnwÌ `m ZmË`mZ| _mZdVm Amho d<br />

_yi {dîUwê$n `m ZmË`mZ| B©ídËd Amho åhUyZ na_oœamMm hm AdVma Ho$di<br />

XwîH¥$VmMm {dZme H$aÊ`mgmR>r§ ZgyZ _mZdmZ| Ë`mnmgyZ ~moY KoD$Z ZamMm Zmam`U<br />

ìhmd| `mgmR>r Amho. lrH¥$îU ho Xodm d _mZd ê$nmZ| dmdab| Var Ë`m§Mo AdVmam§V<br />

AK{Q>VKQ>ZmnQw>Ëd AgyZ Ah§H¥$V ^mdmMm nyU© A^md Agë`m_wi| Ë`m§Zm<br />

nyUm©dVma åhUVmV. Ë`m§Mo M[aÌ `ñ` Zmh§H¥$Vmo ^mdmo ~w{Õ`©ñ` Z<br />

{bß`VoŸ& hËdm{n g B_m§„moH$mÝV hpÝV Z {Z~Ü`Vo (^. Jr. 18-17)<br />

`m WmQ>mM| Agë`m_wi| _mZdmbm V| A_bm§V AmUU| H$R>rU Amho.<br />

am_M[aÌ h| EH$-dMZr, EH$ nËZr, EH$ ~mUr Ag| Agë`m_wio§ Ë`m§Zm<br />

_`m©Xmnwê$fmoÎm_ Ago åhUVmV.<br />

gmam§e, Á`mbm ""àn§M gmYyZr na_mW© Ho$bm Vmo Za ^bm ao ^bm''<br />

Ag| ^bonU nXam§V nmSy>Z ¿`md`mM| Amho Ë`mZ| am_Zm_mZ| Ë`m§Mo _mZdËd<br />

AmR>dyZ gmdYmZVoZo§ àn§M gmYmdm d Ë`m§Mo XodËd AmR>dyZ AmË_{hV<br />

gmYmd|. lram_mM| _mZdê$n AdVmam~amo~a g_mßV Pmb| Var Ë`m§Mo Xodê$n<br />

AmË_mam_ ê$nmZ| gd©Ì ì`mnyZM Amho. àJQ> am_mM| {ZemUŸ& AmË_mam_<br />

kmZKZŸ& {dœ§^a {dÚ_mZŸ& ^m½`| H$ioŸ&& (Xm. 20-4-14) hm am_ Amnë`m<br />

OdiM AgyZ Zm_mZ| Ë`mÀ`met g»` OmoS>ë`mg ^m½`dmZmbm Vmo àmßV<br />

hmoÊ`mOmoJm Amho.<br />

AdVmaÑîQ>çm darb {dMma gm§{JVbm. AmVm _§ÌÑîQ>çm Zm_mMm<br />

{dMma nmhÿ§. am_ hm VmaH$ _§Ì Amho. J^©OÝ_ Oam_aU g§gma _hË^`mV²<br />

184 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 185


g§Vma`{_{VŸ& Vñ_mXwÀ`Vo VmaH${_{VŸ&& (am. C. Vm. 2) lram_ J^©OÝ`<br />

_Oam_aU BË`m{XH$m§Zr `wŠV AgUmè`m g§gmamÀ`m _hX²^`mnmgyZ ^ŠVm§Zm<br />

VmaVmV. åhUyZ Ë`m§Zm VmaH$~«÷ åhUVmV. am_ `m nXmZ| na~«÷ A{^n«oV<br />

Amho. `mnmgyZ hmoUmam àUd _mojXm`H$ d VÎd_{g ê$n Amho. åhUOo<br />

na~«÷ Vy§ Amhog Agm hm _§Ì CnXoe H$[aVmo. a H$ma ho VËnXdmÀ`<br />

na_oœa, _H$ma ho Ëd§ nXdmÀ` Ord Am{U Amhog hm AW© Á`m nXmZ| hmoVmo<br />

V| A{gnX åhUOo A hmo`.<br />

àË`oH$ XodVog ~rO AgV|. am_ `m Zm_m§V aH$ma h| A{½Z~rO<br />

Amho. h| _Zmo_b Zme H$[aV|. AmH$ma h| gy`©~rO Amho. h| V_ åhUOo AkmZ<br />

Zmhtgo H$[aV|. _H$ma M§Ð~rO Amho. h| {Ì{dYVmn haU H$ê$Z erVbVm CËnÝZ<br />

H$[aV|. aH$ma d¡am½`hoVw, AmH$ma hm kmZhoVw d _H$ma hm ^{ŠVhoVw hmo`. `m_wi| h|<br />

Zm_ d¡am½`, kmZ d ^{ŠV àmßV H$ê$Z XoUma| Amho. Ago h| `m Zm_-_§ÌmVrb<br />

gm_Ï`© AkmZr _Zwî`mbm H$iV Zmht.<br />

nU nmd©Vrn{V e§H$amgma»`m XodmZ| {dfmMr ~mYm Pmë`m_wi|<br />

H§$R>m§V YmaU Ho$b| d Ë`m_wio Ë`m§Zm em§{V àmßV Pmbr. Ag| AgVm§{h àn§MmMm<br />

Xmg ~Zboë`m d {df`-gn©{dfmZ| ^maboë`m EImÚm jwÐ _mZdmZ| `m<br />

Zm_ê$nr Am¡fYmMr hoQ>miUr qH$dm Cnojm Ho$br Var Ë`mMr H$m` ndm© ?<br />

h[aha-~«÷m{XH$Ÿ& ho O`mMo AmkmYmaH$Ÿ& Vy§ EH$ _mZdr a§H$Ÿ& ^Oo{gZm Var<br />

H$m` Job|Ÿ&& (Xm. 6-7-20) Agm hm EH§$Xa ûcmoH$mMm ^mdmW© Amho.<br />

`oW| EH$ Jmoï> bjm§V R>o{dbr nm{hOo H$s¨ ""~hÿZm_ `m am_Zm_t VwioZm''<br />

Ag| åhUÊ`mV na_oœamÀ`m BVa Zm_m§~Ôb AZmXa XmI{dÊ`mMm g_WmªMm hoVw<br />

Zmhr. gd© XodmV EH$m M¡VÝ`mM|M dmñVì` Amho. nU EH$Xm XodVm R>abr H$s¨ {VMr<br />

CnmgZm EH${Zð>, à^mdr, Aì`{^Mmar ìhmdr `m Ñï>rZ| BVa Xodm§Mm AZmXa Z<br />

H$[aVm§ Bï> XodVobm _hÎd {Xob| OmV|. A_wH$ EH$ nwê$f hm n{V R>abm åhUOo órZo<br />

Á`mà_mU| Ë`mÀ`mer n{Vd«Vm Y_m©Zo dmJU| `mo½` Amho, Vg|M `oW| Amho. n{Vd«Vm<br />

ZoUo Am{UH$m§Mr ñVw{VŸ& gd©^md| nVr Ü`mZt _ZtŸ&& V¡g| _mP| _Z EH${dY Pmb|Ÿ&<br />

ZmdS>o {dÇ>bodrU XwOoŸ&& Ag| VwH$mo~m `mM hoVyZo åhUVmV. EH$m XodVoMr ^{ŠV<br />

H$aU| åhUOo BVa XodVm§Mm Ûof qH$dm _Ëga H$aU| Ag| Zmht. n{Vd«VoZo nVrer<br />

EH${Zð> amhmU| åhUOo ZmË`m§Vrb nwê$fOmVrMm Ûof H$amdm Ag| Zmhr. n§T>arVrb<br />

{dÇ>bmM| Xe©Z KoD$Z ""`oWo H$m Vy§ C^m am_m'' Ag| O| g_WmªZt åhQ>bo Vo EH${Zð><br />

CnmgZoM|M ÚmoVH$ hmo`.<br />

<br />

OoUo Om{ibm H$m_ Vmo am_ Ü`mVmoŸ&<br />

C_ogt AVr AmXa| JyU JmVmoŸ&<br />

~hÿ kmZ d¡am½` gm_Ï`© OoW|Ÿ&<br />

nar A§Var Zm_{dídmg VoW|Ÿ&&83Ÿ&&<br />

na_oœamÀ`m AZoH$ Zm_m§V am_Zm_ h| loð> Agë`m_wio e§H$am§Zr<br />

V| Amnë`m H§$R>mV {dfVmnhaUmW© dmJ{db|. Aem Zm_mM| _hÎd EImÚm<br />

àmn§{MH$mg dmQ>b| Zmht, Va Ë`mMr H$m` qH$_V ? Ag| _mJrb ûcmoH$mV<br />

gm§{JVb|. lram_mMr _hVr gm§JÊ`mgmR>r _mJrb 31 Vo 73 n`ªVÀ`m<br />

ûcmoH$mV d `mnwT>rb 84 d 85 `m ûcmoH$mV e§H$amMo CXmhaU AmXe©<br />

åhUyZ g_WmªZr _ZmnwT>| R>odb| Amho d Ë`mM XodmM| {Za{Zamù`m àH$ma|<br />

dU©Z Ho$bo Amho. Ë`m§Vrb hoVw BVH$mM H$s Xodm_Yrb _hmXod{h Á`m<br />

am_Zm_m§V a§JyZ amhVmo Ë`m Zm_mH$S>o _ZmM| d OZmM| bj doYmd| d V| {dœmgmZ|<br />

KoVbo Omdo. åhUyZ d¡am½`,kmZ d gm_Ï`©g§nÝZ Agm Agm_mÝ` _hmXod{h<br />

Zm_m{Zð> H$gm Amho h| `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

Xod, J§Yd©, F$fr, _wZr, XmZd, _mZd `m gdmªZm N>iUmam<br />

H$m_ê$nr Agm Omo _XZ Ë`mg Ho$di Ñï>rjonmZ| OmiyZ Q>mH$Ê`mM| Á`mM|<br />

gm_Ï`© Agm Omo _XZm[a Vmo{h Zo_mZ| am_Ü`mZ H$[aVmo. ñdV: Ü`mZ H$[aVmo,<br />

BVHo$M Zmht Va Amnbr nËZr Or nmd©Vr {VÀ`mnwT>| AmXanyd©H$ Vmo lram_m§M|<br />

JwUJmZ H$[aVmo. hm _hmXod gm_Ï`©g§nÞ d¡am½`mMm nwVim d kmZr Agm AgyZ{h<br />

Zm_mda {dœmg R>odyZ {ZîH$m_ am_^OZ H$[aVmo. {Z:H$m_ ~wÕr{M`m<br />

^OZmŸ& Ì¡bmoH$s¨ Zmht VwiUmŸ& g_W}drU KS>oZmŸ& {Z:H$m_ ^OZŸ&& (Xm.<br />

10-7-19) Agm hm WmoS>Š`m§V ûcmoH$mW© Amho.<br />

`mda EH$ Aer e§H$m `oB©b H$s¨ Vrd« d¡am½`,gm_Ï`©, AZw^dkmZ<br />

BË`m{X àmßV Pmë`mZ§Va e§H$amgma»`m _hmXodmbm am_Zm_ Ü`mZm{XH$m§Mr<br />

Oê$a H$m` ? _wŠVmdñWoMr OmUrd `oD$Z Vt AZw^dm§V Amë`mZ§Va ^OZ<br />

H$arV amhU| `m§V nwê$fmW© Vmo H$moUVm ?<br />

`mMo CÎma g_n©H$ Ag| CÕdmZ| ^JdmZ² lrH¥$îUmbm {Xb| Amho.<br />

Vmo åhUVmo. ^ŠVrÀ`m nmoQ>t OÝ_br _w{ŠVŸ& dmT>br _wŠVr ^ŠVrV| KmVrŸ&&<br />

Eogr Oo H$m _w{ŠV _mV¥h§VrŸ& {Vgr _r gd©Wu ZmVioŸ& OmoS>ë`mhr _wŠVnUŸ&<br />

_O Úmd| VwPo Jwê$^OZŸ& VoU| _wŠVrhr hmò nmdZŸ&& åhUmo{Z bmoQ>m§JU KmVb|Ÿ&&<br />

(Zm. ^m. 29-737, 739)<br />

186 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 187


{ZîH$m_ ^OZmZ| {MÎmew{Õ hmoVo. Ë`mZ§Va ^JdËH¥$noZo d¡am½` d<br />

Jwê$Ûmam kmZ àmßV hmoD$Z _wŠVmdñWm AZw^dmbm `oVo. `mà_mUo _wŠVmdñWm<br />

àmßV Pmë`mZ§Va Á`m_wi| hr loð> AdñWm àmßV Pmbr Ë`m ^OZ^ŠVrMm<br />

Ë`mJ Ho$ë`mg _w{ŠV hr _mV¥h§Vr R>aV Zmhr H$m ? d ^OH${h H¥$V¿Z R>aV<br />

Zmhr H$m ? åhUyZ doXm§V Jwê$ d B©œa `m§Mr Ord Agon`©V AI§S> godm Agmdr.<br />

AmOrdVmo Ì`: goì`m: doXmÝVmo Jwê$arœa: AmXm¡kmZmßV`o<br />

nümËH¥$V¿ZËd{Zd¥Îm`oŸ&& ^ŠVrMm _mZ R>odyZ AZw^{dbr OmUmar _wŠVr hrM<br />

Iar nmdZ_w{ŠV hmo`. {VÀ`mdê$Z {Ì^wdZ{h AmodmiyZ Q>mH$md| Aer Vr loð><br />

Amho. åhUmo{Z {Z:H$m_ ^OZŸ& d[a {deof ~«÷kmZŸ& V`mg Vw{iVm§ {Ì^wdZŸ&<br />

CU| dmQ>o (Xm. 10-7-25)<br />

åhUyZ kmZmoÎma ^OZ hm na_ nwê$fmW© qH$dm n§M_ nwê$fmW© åhQ>bm<br />

OmVmo. Amnë`m ^ŠVmZ| hm n§M_ nwê$fmW© gmYmdm åhUyZ kmZmoÎma{h ^OZ<br />

H$amd| Agm ^Jd§VmMm CnXoe Amho, Vo CÕdmbm åhUVmV. Ordw na_mË_m<br />

XmoZr EH$Ÿ& Eog| OmUU| V| "kmZ' XoIŸ& EoŠ`| ^moJUo na_mË_gwIŸ& "{dkmZ'<br />

gå`H² Ë`m Zm§dŸ&& Eogm kmZ{dkmZg§nÝZŸ& hmoD$Zr H$amd| _mP| ^OZŸ&&<br />

(Zm. ^m. 19-65,66) kmZnyd© ^OZm§Vrb JmoS>rnojm kmZmoÎma ^OZmVrb<br />

JmoS>r H$m§hr Am¡a Amho. åhUyZM lre§H$a Ë`m am_Zm_m§V Yw§X hmoD$Z<br />

amhVmV. hm na_ nwê$fmW© gdmªV CËH$Q>VoZo H$moUr gmYbm Agob Va Vmo<br />

e§H$am§Zr. e§H$a ho ^{ŠV_mJm©Vrb OJX²Jwê$ AmhoV. åhUyZ Ë`m§Mm C„oI<br />

g_WmªZr {Za{Zamù`m íbmoH$m§V Ho$bm Amho. g_W©M H$m` nU àË`j ^JdmZ²<br />

AOw©Zmbm gm§JVmV - Var lÕmdñVy{g AmXê$Ÿ& H$[aVm Om{UOo àH$mê$Ÿ& Oar<br />

hmò lrJwê$Ÿ& gXm{edw Ÿ&& (km. 12-216) ^{ŠV VÎdmMm AmXa H$gm H$amdm<br />

ho lre§H$a Jwê$ Ho$ë`mZoM H$iob.<br />

g_WmªZr Ho$di lr e§H$amM|M dU©Z `m ûcmoH$mV Ho$b| Amho.<br />

Ë`m§Vrb ^md Agm {XgVmo H$s¨ Á`m e§H$amÀ`m [§R>H$mUr d¡am½`, kmZ d gm_Ï`©<br />

hr AmhoV Vmo XoIrb Zm_ñ_aUmda {dœmg R>odyZ am_mM| Ü`mZ H$[aVmo. _J Oo<br />

XrZ, Xw~io bmMma, hVme Ago AmhoV Ë`m§Zr Zm_mda {dœmg R>odyZ V| AmñWoZ|<br />

¿`md`mg ZH$mo H$m ?<br />

<br />

{dR>mooZ| [eat dm[hbm XodamUmŸ&<br />

V`m A§Var Ü`mg ao Ë`m{g ZoUmŸ&&<br />

{Zdmbm ñd`| Vmngr M§Ð_m¡irŸ&<br />

{Odm§ gmoS>dr am_ hm A§VH$mir Ÿ&&84Ÿ&&<br />

kmZd¡am½` d _XZmbm{h OmiUmam Agm gm_Ï`©dmZ² lre§H$ahr<br />

C_ogh am_Zm_ {dœmgmZ| OnVmo, Ag| kmZmoÎma ^OZmM| _hÎd _mJrb<br />

íbmoH$mV gm§{JVb|. AmVm kmZmoÎma ^OZm_wi| {edmbm {H$Vr loð>Ëd àmßV<br />

Pmbo `mMo dU©Z `m ûcmoH$mV H$[aVmV.<br />

lr {dÇ>bmZr `m _hmXodmbm Amnë`m S>moH$sda {_admdo Ag| loð>Ëd<br />

Ë`mbm àmßV Pmb| Amh|. n§T>arVrb nm§Sw>a§JmÀ`m {eamda Agboë`m _hmXodmÀ`m<br />

qnS>rbm AZwbjyZ h| dU©Z Amho. {dÇ>b åhUOo {dîUw ho e§H$amZm _ñVH$s¨<br />

YmaU H$ê$Z {_a{dVmV Vo kmZmoÎma^{ŠVào_m_wio.<br />

`m ào_mMr OmVM doJir Amho. Xod hmoD$Z Xodmbm ^OÊ`mMm hm<br />

àH$ma Amho. g¥{ï>H$m`m©gmR>r ~mø ÑîQ>rZo AdVmaXoh doJim {Xgbm Var<br />

A§Va§JmV Xodm^ŠVmM| nañnaào_m_wio EoŠ`M AgV|. ~mbH$mMm d _mVoMm Ago<br />

XmoZ Xoh Oar ~møV: {Xgbo Var A§Va§JmV ào_m_wio Ë`m§M| EoŠ`M AgV|. ~mbH$mZ|<br />

_mVoÀ`m nm`m§V ào_mZo {_R>r _mamdr Am{U _mVoZo Ë`mbm S>moH$sda KoD$Z ZmMmdo.<br />

VgoM e§H$amZr {dîUyÀ`m nm`m§Vrb J§Jm S>moH$sda YmaU H$amdr Am{U {dîUyZ|<br />

e§H$ambm _ñVH$s {_admd|, Aer hr kmZmoÎma ào_mMr OmV Amho. ^JdmZ² CÕdmbm<br />

åhUVmV. {ZO^ŠV _O^rVatŸ& _r V`m Am§V~mhoarŸ& Eogo gm_añ`| Zm§Xmo ^marŸ&<br />

doJio ~mhoat Zm__mÌŸ& _m{P`m gm`wÁ`m Oo AmboŸ& Vo _r{M hmoD${Z`m R>oboŸ&<br />

nar _r hmoD${Z _O ^Ob|Ÿ& Vo "^ŠV' _m{Zb| å`m§ EogoŸ&& åhUyZ - gm`wÁ`mnarg<br />

^{ŠV JmoS> (Zm. ^m. 19-297 Vo 299) ^JdmZ² JrV|V AOw©Zmbm h|M gm§JVmV.<br />

AOw©Zm, gd© ñWmda O§J_mË_H$ OJ ho AmnUM Amhmo Agm Á`mbm AZw^d Amho<br />

Agm ^ŠV `m AÝd`~moYmZ§Va{h Oa _mP| ^OZ H$arb Va Ë`mbm _r _ñVH$s<br />

_wHw$Q>mà_mUo {_a{dVmo. ho {dœ{M _mP| KaŸ& Eogr _Vr O`mMr pñWaŸ& qH$~hþZm<br />

MamMaŸ&& AmnU OmhbmŸ&& _J `mhrdar nmWm©Ÿ& _m{P`m ^OZt AmñWmŸ&<br />

Var V`mV| _r _mWm§Ÿ& _wHw$Q> H$arŸ&& (km. 12-213-214)<br />

AmË_mZw^dmÀ`m Z§VaÀ`m ^OZm§V Omo AmZ§X,Or JmoS>r, O| loð>Ëd<br />

Amho Ë`mM| dU©Z {OVH|$ H$amdo {VVH|$ WmoS>oM, h| ^{ŠVào_ CËH$Q>VoZo<br />

Amnë`m {R>H$mUr Zm§Xmdo, AmnU XodmM| bmS>H|$ boH$ê$ hmoD$Z XodmZ|<br />

Amnë`mg ào_mZo S>moH$sda ¿`mdo Ag| VwH$mo~mgma»`m ^ŠV{eamo_Urbm{h<br />

188 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 189


dmQ>V|. Ë`m§Mm EH$ JmoS> A^§J `oW| gm§Jmdmgm dmQ>Vmo. Vo {dÇ>bmbm åhUVmV-<br />

_mPo nm` VwPr S>moB©Ÿ& Eog| H$ar Jm ^mH$ XoB©Ÿ&&1Ÿ&& nmhVm {Xgo C\$amQ>|Ÿ& KS>o<br />

V¢ ^m½` _moR>|Ÿ&&2Ÿ&& ~hþ gmYZ _mobmM|Ÿ& `mgr OmoS>m XwO| H¡$M|Ÿ&&3Ÿ&& ZH$m<br />

AmZ_mZ {dÇ>bmŸ& VwH$m åhUo YS>m OmbmŸ&& (Jm. 945)<br />

{dÇ>bm, _mPo nm` Am{U Vw_Mo§ S>moH|$ Ag| H$am åhUOo _bm Vw_À`m<br />

S>moŠ`mda ~gdyZ KoB©Z Ag| dMZ Úm. Xodm, _mP| h| ~mobU| {Xgm`bm Ca\$mQ>o<br />

{XgV| h| Ia| Amho. H$maU Vwåhr OJmMo ñdm_r Am{U _r EH$ `:H${üV² Ord.<br />

H$Vw©_H$Vw©_Ý`WmH$Vw©_² Ag| Vw_M| gm_Ï`©, Va _r XrZ, Xw~im, Aëneº$sMm<br />

Vwåhr gd©k Va _r Aënk. Ag| AgVm _r Vw_À`m S>moŠ`mda ~gÊ`mMr ^mfm<br />

~mobU| hm Ca\$mQ>m H$ma^ma hmoVmo ho Ia| Amho. na Ag| KSy>Z Amb| Va _mÌ _r<br />

^m½`mMm Iam. Vwåhr _Zm§V AmUb| Va AeŠ` Jmoï>{h eŠ` hmoVo. A§Y nm[aIr<br />

_m[UHo$Ÿ& ~mob{der ñnï> _wHo$Ÿ&& Aer Vw_Mr gÎmm Amho. _J _bm S>moŠ`mda<br />

~gÊ`mM| ^m½` H$m§ bm^y§ Z`o ? Xodm, Vw_À`mOdi Ogo gm_Ï`© Amho Vg|M<br />

Am_À`mOdi{h EH$ _mobmM| (Zm_) gmYZ Amho. Ë`m gmYZmbm OJm§V OmoS><br />

Zmhr d Ë`mZo Ca\$mQ>r {XgUmar Jmoï> hr gwa\$mQ>r hmoVo. V| gmYZ H$aÊ`mMm _mPm<br />

R>m_ {Zü` Pmbm Amho. Var Amnë`mH$Sy>Z AmV H$ga qH$dm g§H$moM hmoD$ Z`o.<br />

_bm S>moŠ`mda ¿`md|, Agm `m A^§JmMm JmoS> ^md Amho. åhUyZ g_W© åhUVmV<br />

H$s¨ {dîUyZ| {edmbm _ñVH$s YmaU H$amd|, Ë`m {edmZ| lram_mM| qMVZ<br />

H$amd| Am[U Aem am_mH$S>o Amnb| Xwb©j ìhmdo, Ë`mbm AmnU AmoiIy Z`o<br />

`mbm H$m` åhUmdo ?<br />

e§H$a ho CJ«Vn H$aUmao Vnñdr Ago AgyZ{h Ë`m§Zm Pmboë`m<br />

{dfVmnmMr em§{V am_Zm_mZ| Pmbr. Agm hm am_ Vmn{ZdmaH$ Agë`m_wi|<br />

OrdmMr _aUmnmgyZ _wº$Vm VmoM H$arb. Zìho gmoS>dU am_Zm_odrUŸ& am_Xmg<br />

IyU gm§JVgoŸ&&<br />

ûcmoH$m§Vrb nydm©YmªV g_WmªZm AmUIr EH$ ^md Üd{ZV H$amd`mMm<br />

Amho H$s¨ H$m` `mMr e§H$m `oVo. Vmo Agm - {dîUw {edmbm _mZVmV d<br />

{ed am_mbm _mZ XoVmV. {edmMr {df~mYm am_ Xya H$[aVmV, Va {dîUw<br />

{edmbm _ñVH$s¨ YmaU H$[aVmV. Ago ho VrZ Xod nañna ào_mZ|, gm_añ`mZ|<br />

Zm§XVmV. Ag| AgVm _yi AmË_mam_mbm Z AmoiIVm hm d¡îUd, hm e¡d,<br />

hm am_Xmgr Ago gm§àXm{`H$ ñdê$n bjm§V KoD$Z Ë`m Xodm§À`m ^º$m§Zr<br />

EH$_oH$mer ÛofmZ|, \w$Q>ranUmZ| dmJmdo `mbm H$m` åhUmd| ? Aem àH$maMm AW©<br />

ZmWm§Zr Amnë`m ^mJdVm§V ñnï> Ho$bm Amho. {ed YdbYm_ Jmojrê$Ÿ& {dîUw<br />

KZí`m_ A{Vgw§Xê$Ÿ& ~mn Ü`mZmMm ~{S>dmê$Ÿ& `oa| `oê$ ì`m{nbmŸ&& _wXbm<br />

Xmohtgr EoŠ` ewÕŸ & _m CnmgH$m§gr H$m§ {dê$ÕŸ&& (Zm. ^m.<br />

11-1260-1261) g§KQ>H$ g_WmªMm hm ^md Agob{h.<br />

<br />

^Om am_ {dlm_ `moJoídam§MmŸ&<br />

Ony Zo{_bm Zo_ Jm¡arhamMmŸ&<br />

ñd`| Zrddr Vmngr M§Ð_m¡irŸ&<br />

Vwåhm§ gmoS>dr am_ hm A§VH$mitŸ&&85Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$m§V lre§H$am§Zm am_Zm_m_wi| loð>Ëd àmá hmoD$Z<br />

em§{VgwImMm bm^ H$gm Pmbm h| gm§{JVb|, d OrdmMr A§VH$mir gwQ>H$m<br />

am_Zm_mZoM hmoB©b Ag| gm§{JVbo. `m ûcmoH$m§V On`kmM| _hÎd gm§JyZ am_^OZmZ|<br />

Amnbm CÕma H$ê$Z ¿`m Ag| gm§JVmV.<br />

gd© `moJr _wZr `m§Zm am_ hoM EH$ {dlm§VrM| åhUOo gwImg_mYmZmM|<br />

ñWmZ dmQ>V|. VgmM gd© `mo½`m§Mo _wHw$Q>_Ur Jm¡arha lre§H$a<br />

`m§Zm{h AZw^d Amë`m_wi| Vo am_ê$nm§V a§JyZ am{hbo AmhoV. g_wÐ_§WZmVyZ<br />

{Z_m©U Pmbob| d OJmbm{h OmiUma| Ag| {df àmeZ Ho$ë`m_wi| _ñVH$s<br />

J§Jm, ^mbr M§Ð, CaàXoer gn© BË`m{X Cnm`mZr{h Ë`m§Mr em§{V hmoB©Zm.<br />

nU am_OnmZo Ho$di Xohem§{VM Zìho Va AmË_em§{V{h Ë`m§Zm àmá Pmbr.<br />

Om{ib| nmo{ib| drf|Ÿ& H$H©$e| H$m{i_m MT>oŸ& Cnm` ~hþYm Ho$boŸ& am_Zm_|{M<br />

gy{Q>H$mŸ&& (_m. n§. 1-4)<br />

On`k hr {Xì` _mÌm Amho. {hZ| Xoh AgVm{h Amam_ d Xohm§Vr{h<br />

Amam_ àmá hmoVmo. åhUyZM JrV|V ^Jd§VmZr - `kmZm_² On`kmo@pñ_Ÿ&&<br />

(^. Jr. 10-25) Ag| åhQ>b| Amho. H$m` ~mobmoZr ~hþVŸ& On`kmg_ `k<br />

Zmht {Z{üVŸ&& BVa `k _rM `moJ¡œ`© eara ^Jd§VŸ& nar VmaH$ {d^y{V -<br />

ê$n On`k _rŸ&& (`. Xr. 10-719) Aem `m VmaH$ loð> OnmMm Ü`mg<br />

KoVë`mg bmoH$hmo, Vwåhmbm{h OÝ__aUmMo \o$è`mVyZ hm am_ gmoS>drb Ag|<br />

g_W© gm§JVmV. CbQ>o Zm_ KoD$Z{h `m \o$è`mVyZ AZoH$m§Mr gwQ>H$m Pmbr<br />

Amho.<br />

190 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 191


gì` Angì` `m Zm_|Ÿ& Vabo gwQ>bo ~hÿŸ& A§VH$mit gd© H$mitŸ&<br />

gw{Q>H$m gH$i¡ OZŸ&& (^m. n. 1-5)<br />

<br />

_wIt am_ {dlm_ VoW|{M AmhoŸ&<br />

gXmZ§X AmZ§X goD${Z amhoŸ&<br />

V`mdrU Vmo grU g§XohH$marŸ&<br />

{ZOmYm_ h| Zm_ emoH$mnhmarŸ&&86Ÿ&&<br />

lram_ ho `moJoœam§Mo Vg|M e§H$amM|hr {dlm§{VñWmZ Amho. Ag|<br />

_mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo, nU Ho$di `moJoœamZmM Zìho Va Oo H$moUr _wImZ|<br />

am_Zm_ KoVrb Ë`mZm{h {dlm_ åhUOo em§{V - gwI bm^ob Ago `m ûcmoH$m§V<br />

gm§JVmV.<br />

_wImZ| am_Zm_ Mmby Agb| H$s¨ am_mM| ñ_aU hmoVo. am_ñ_aU Pmb|<br />

H$s¨ öX`m§V am_ê$n àJQ> hmoV|. V| ê$n ñdV: g{ƒXmZ§X ê$n Agë`m_wi| B§{Ð`m§V<br />

Ë`mMr à^m \$mH$Vo, d Ë`m_wi| ^OZmZ§X CËnÞ hmoVmo. am_ AmZ§Xñdê$n<br />

åhUyZ Ë`m§M| Zm_{h AmZ§XH$mar. H$maU ^Jd§VmÀ`m ~m~VrV Zm_ V|M ê$n<br />

hmo`. Zm_mZ| {MÎm ewÕ hmoD$Z am_H¥$noZ| kmZ àmá Pmbo H$r ñdV:Mm gd©<br />

gwImMm R>odm am_M AgyZ V|M Amnb| ñdê$n Amho `mMr OmUrd `oVo. åhUyZ<br />

g_W© åhUVmV H$s¨ ~m _Zm qH$dm Ordm, AI§S> Zm_ñ_aU H$arV {ZË`mZ§XmV<br />

amhm.<br />

nU Zm_mì`{V[aº$ BVa gd© H$ënZm, dmgZm, VH©${dVH©$ ho g§e`<br />

CËnÞ H$aUmao j{UH$ Ago Agë`m_wi| _Zmbm Vmn XoVmV. Ë`m_wio erU<br />

`oV d em§{V qH$dm g_mYmZ àmá hmoV Zmhr. gm§Sy>Z am_ AmZ§XKZŸ& Á`mMo _Zt<br />

{df`qMVZŸ& Ë`mgr H¢$Mo g_mYmZŸ& bmob§JVmgrŸ&& (Xm. 3-10-62)<br />

{df`mZ§X àmá hmoÊ`mgmR>r Ho$bob| H$moUVo{h qMVZ h| àW_V: gwIH$maH$<br />

dmQ>b| Var A§Vr erUM CËnÞ H$[aV|.<br />

Agm hm ûcmoH$mW© Amho. nU gwImM| ñWmZ AÝ` H$moR>oM ZgyZ V|<br />

am_ê$nrM Amho d V|M Amnb|{h ê$n Amho h| H$emdê$Z ? Aer e§H$m `oU|<br />

ñdm^m{dH$ Amho. dmñV{dH$ am_ h|M Amnb| {dlm§{VñWmZ Amho, `mMm amoOMm<br />

AZw^d Amho. nU AkmZm_wi| Vmo g_OyZ `oV Zmhr BVHo$M. `m e§Ho$Mo<br />

g_mYmZ ~wÕrbm nQ>ob Ag| gwfwárÀ`m Ñï>m§VmZo hmoV|. åhUyZ Ë`m<br />

AdñWog§~§Yr WmoS>m {dMma H$ê$.<br />

_Zwî` hm Pmonon`ªV d¡f{`H$ qH$dm àmn§{MH$ {dMmaMH«$mVM<br />

dmdaVmo. nU Ë`m_wi| _r gwIm§V, AmZ§XmV Amho Ag| H$moUr åhUV Zmht.<br />

CbQ> gX¡d Ag_mYmZmM| aS>JmU|M Mmby AgV|. eodQ>r Vmo WH$Vmo Am{U<br />

eara, ~mø B§{Ð`| _Z~wÕ`m{X Am§VaB§{Ð`|, Ah§H$ma `m§Mm g§~§Y gwQy>Z Vmo<br />

PmonVmo. VoW| gd© g§H$ën{dH$ënm§Mm A^md AgVmo d gd© àH$maÀ`m kmZmMm<br />

Cng§hma ~wÕtV hmoD$Z Vr ~w{Õ JmT> AkmZm§V brZ Pmbobr AgVo. `oW| {df`<br />

Zmht, Ë`mZm J«hU H$aUmar B§{Ð`o ZmhrV Aem AdñWoVrb ""_r gwImZo Pmonbmo<br />

hmoVmo'' hm gwImMm AZw^d OmJm Pmë`mda Vmo H$gm gm§JVmo ? åhUOo {df` d<br />

B§{Ð`| `mnbrH$S>o gwImM| H$m§hrVar ñWmZ Amho h| {gÕ hmoV Zmhr H$m ? VoW| H$mhrM<br />

Zmhr åhUmdo Va gwI H$em_wio Pmb| ? VoW| AmË_mhr Zmhr åhUmdmŸ& Var AmZ§X<br />

H¡$gm JUmdmŸ& ~wÕrZ| VoWrb AmZ§X OmUmdmŸ& OmJ¥VrV Ë`mM AmË_`mH$[aVm§Ÿ&&<br />

(`. Xr. 3-849) åhUyZ {df`B§{Ð`{da{hV gwI AgV| h| AZw^dmbm AmUyZ<br />

XoUmar hr gwfw{á AdñWm Amho. AmË_m gwfw{áJå`Ÿ& Jwê$H¥$nodrU AJå`Ÿ&& (`.<br />

Xr. 581) gwfwárMm {dMma gX²Jwê$H$Sy>Z g_OyZ KoD$Z Ë`mMm Cn`moJ OmJ¥VmdñW|V<br />

gmYZmZo AmË_mZw^d KoÊ`mgmR>t Amho. åhUyZ íbmoH$mÀ`m ñnï>rH$aUmW© Ë`m<br />

AdñWo_Ü`o H$m` KS>V| `mMm ñWyb {dMma nmhÿ.<br />

OmJm Pmbobm _Zwî` PmonoVrb XmoZ AZw^d gm§JVmo. ""_r gwIm§V<br />

{ZObmo hmoVmo d _bm H$mht g_Ob| Zmhr'' `mà_mUo {ZÐoVrb gwI d<br />

AkmZ `m§Mo ñ_aU Vmo dmUrZ| gm§JVmo. ñ_aU h| AZw^dboë`m nXmWm©M|M<br />

hmoV|. Z AZw^dboë`m nXmWm©§Mo hmoV Zmhr Agm {Z`_ Amho. `m_wi|<br />

AkmZ d AmZ§X `m Xmohm|Mm AZw^d gwfwátV hmoVm. da gm§{JVë`mà_mU|<br />

WH$bobm d {dlm§VrgmR>r AmYmer Pmbobm Ord ñWyb gyú_ àn§MmMm<br />

Ë`mJ H$ê$Z öX`mH$mem§V ~«÷mZ§XmV brZ hmoVmo åhUyZ Vmo gwI AZw^{dVmo.<br />

Xw:ImMm A^md d AmË_M¡VÝ`mer VmXmËå` `m_wi| Vmo AmZ§XmV {Z_¾<br />

AgVmo. _Z h| ñWyb gyú_ àn§MmM| (OmJ¥Vr d ñdßZ) g§ñH$ma KoD$Z JmT><br />

AkmZm§V JS>n Pmbob| AgV|. Ë`m_wio g§gm[aËdmMr AWdm Or{dËdmMr àVrVr<br />

`oV Zmhr. VoW| AmË_gÎmmM Ho$di Zm§XVo. Ed§ Agmo eHo$ Oo BVamdrUŸ&<br />

Ë`m§V gÎmm Amho åhUVr àdrUŸ&& (`. {X. 3-807) nU JmT> AkmZmMo<br />

AmdaUm_wi| VoWrb gwImM| ñWmZ H$iV Zmhr. VmËn`© ho H$s¨, gwfwárV<br />

192 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 193


~«÷gwImZw^dmM| gmYZ AkmZ d¥ÎmrV à{V{~§{~~ Pmbob| AmË_M¡VÝ`<br />

Amho. hm gwImZw^d gmoSy>Z H$_m©_wi| Ord OmJ¥VrV `oVmo d darb XmoZ<br />

AZw^d gm§JVmo H$s gwI V| AmË_m AmnUŸ& Am{U VoW| H$m§hr Z H$iU|Ÿ& h|<br />

Amnbo OS>nUŸ& àJQ> H$ar ~wÕrMŸ&& (`. Xr. 3-841)<br />

`m PmonoÀ`m Ñï>mÝVmdê$Z ~moY KoÊ`mMm Vmo Agm H$s¨ OmJ¥VmdñW|V ~wÕrMo<br />

gm_«mÁ` A{YH$ åhUyZ d¥Îmr A{Vñnï> AgVmV; åhUyZ VoW| gwImZw^d ZgVmo.<br />

gwfwárV AkmZmM| gm_«mÁ` A{YH$ åhUyZ d¥Îmr{h A{V Añnï AgVmV. Ë`m_wio<br />

^moJmMo ^mZ hmoV Zmhr. nU AmË_gwImZw^d BVH$m JmoS> AgVmo H$s¨ H$moUr OmJo<br />

H$ê$ Joë`mg Ë`mda _Zwî` {MS>Vmo. _J OmJ¥VmdñW|V d¥{Îm ZmhrVM Aer d¥{Îma{hV<br />

AdñWm Amë`mg Ho$dT>m AmZ§X hmoB©b ? Aer AdñWm àmá ìhmdr `mgmR>r Va<br />

Zm_g§H$sV©Z hm Cnm` Amho, _mÌ V| H$arV AgVm - A§VarMo {df` OmS>Ÿ& `oD$<br />

nwT>| Z Úmd|Ÿ&& `mà_mU| gXmZ§X godrV Om, am_M AmZ§Xê$n Amho Ag| g_W©<br />

åhUVmV.<br />

`mda EH$ Aer e§H$m `oB©b H$s¨, gwfwárV Oa AmË_g§nÞVm Am`Vr hmoVo<br />

Va ^OZmM| H$ï> H$emgmR>r ¿`md`mMo ? `mM| CÎma Ag| H$s, gwfwátV AmË_g§nÞVm<br />

`oV Agbr Var AkmZmÀ`m àm~ë`m_wi| nyd©g§ñH$ma d dmgZm§Mo JmR>moS>o Zï> hmoV<br />

Zmhr. CamdaMo V| ~mOybm Agë`mMm ^mg hmoVmo åhUyZM {ZÐmZ§X àmá hmoVmo.<br />

nyd©g§ñH$mam_wio OmJ¥{V Ambr H$s¨ V| Camda AgVoM. nU EH${dY d¥ÎmrZ| Pmboë`m<br />

^OZmV AmZ§X {_iyZ kmZmMm CX` hmoV OmVmo d nyd©g§ñH$mamM| JmR>moS>| hiyhiy<br />

H$_r hmoV OmV|. {Zdm©gZmË_H$ pñW{V Ambr H$s¨ OÝ__aUmMm \o$am MwH$Vmo.<br />

^OZm§V AmZ§X, qbJXohZme d _w{º$ Agm {Vhoar bm^ Amho. Zmam`Ur<br />

dgbo KaŸ& {Za§Va AmZ§XwŸ&& åhUyZ Agm gXmZ§X AmZ§X gody{Z amho.<br />

<br />

_wIt am_ Ë`m H$m_ ~mYy§ eHo$ZmŸ&<br />

JwU| Bï> Ym[aï> Ë`m§Mo MwHo$ZmŸ&<br />

h[a^º$ Vmo eº$ H$m_mg _marŸ&<br />

OJt YÝ` Vmo _mê$Vr ~«÷MmarŸ&&87Ÿ&&<br />

Zm_mì`{V[aº$ AÝ` H$moUV|{h qMVZ emoH$mg H$maU hmoV|. nU<br />

lram_Zm_mZ| g_mYmZ àmá hmoD$Z {ZË`mZ§X AZw^{dVm `oVmo, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$mV gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V OJmbm N>iUmè`m H$m_mbm{h _mê$Z<br />

am_Zm_mZ| H$gm {dO` àmá H$ê$Z KoVm `oVmo h| hZw_§VmMo CXmhaU XoD$Z<br />

gm§JVmV. `m EH$mM ûcmoH$m§V _mê$VrM| gw§Xa JwUdU©©Z H$ê$Z Zm_mM|<br />

loð>Ëd{h d{U©bo Amho.<br />

Omo AI§S> am_Zm_ ñ_aU H$[aVmo Ë`mbm H$m_mMr ~mYm hmoD$ eH$V<br />

Zmhr. "Omo H$mUr ñ_ao _mP| Zm_yŸ& {VH$S>o nmhÿ§ Z eHo$ H$m_yŸ&& (Zm. ^m.<br />

12-155) Ag| ^JdmZ² åhUVmV. Zm_mZo am_ê$nm§V Omo AI§S> a§JyZ amhVmo<br />

Ë`mbm ñÌr AWdm AÝ` {df` H$m_mMr H$Yr{h nrS>m hmoV Zmhr. BVH|$M H$m`<br />

nU {H$Vr{h g§H$Q>| Ambt Var `m Zm_{Zð>o_wio Vmo àg§Jmo{MV Y¡`© XmIdyZ<br />

g§H$Q>mbm Vm|S> XoVmo, S>J_JV Zmht. H$maU Zm_m_wi| {MÎm ewÕ hmoD$Z C{MV<br />

Ym[aï> àmá hmoVo..... Á`mM| Ym[aï> MioZmŸ& Vmo gÎd JwU (Xm. 2-7-59)<br />

B©œa^{ŠV H$aUmam BVH$m g_Ï`©dmZ hmoVmo H$s¨ OJmÀ`m _mohmV<br />

AS>H${dUmam Agm Omo ~{bð> H$m_ Ë`mMm boe{h Ë`mÀ`m {R>H$mUr CaV Zmht. Omo<br />

H$m_mg qOH$Vmo VmoM {OV|{Ð`. hm Omo Zm__{h_m gm§{JVbm Ë`mM| àË`j CXmhaU<br />

Oa H$moUV| Agob Va V| YÝ` Aem ~«÷Mmar hZw_§VmM| hmo`. hm ûcmoH$mW© Pmbm.<br />

g_WmªZm _mê$Vr{df`r AË`§V ào_ hmoV|. ~«÷Mmar, àVmnr,<br />

~wÕrdmZ², kmZr Am{U AmXe© am_^º$ åhUyZ Ë`m§Zr _mê$VrMr {R>H${R>H$mUt<br />

ñWmnZm Ho$br. nwîH$im§Zm Vo _mê$Vr CnmgZm{h gm§JV, gm_mÝ` CnmgH$mMo<br />

_mê$VrÀ`m emar[aH$ eº$sH$S>o, AMmQ> gm_Ï`m©H$S>o bj OmV|. nU ""{OV|{Ð`§<br />

~w{Õ_Vm§ d[að>_²'' `m Ë`mÀ`m JwUmH$S>o Xwb©j hmoVo. åhUyZ ""hUå`m'' åhUOo<br />

eº$sZo Xm§S>Jm nU S>moŠ`mZo _§X, Agm eãXà`moJ Ho$bm OmVmo. `mgmR>t `m<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVbobo am_Zm_mZ| CËnÞ JwU _mê$VrÀ`m {R>H$mUr H$go {XgyZ<br />

`oVmV h| nmhÿ.<br />

(1) bú_U Ooìhm§ Km`mi Pmbm Voìhm§ ÐmoUm{Jar nd©Vmdarb<br />

nm{hOo Agbobr dZñn{V gmnS>oZm. àg§J Va VmVS>rMm d A{V H$R>rU. Aem<br />

g_`t doi J_dÊ`mnojm§ Vmo nd©VM Bï> ñWit ZoÊ`mMo O| ~wÕrH$m¡eë`<br />

Ë`mZ| XmI{db| V| Bï> Ym[aï> Zìho H$m ? (2) _mê$VrM| ~«÷M`© OoW| {ñÌ`m§Mm<br />

g§~§YM Zmhr Aem EH$mÝVm§V amhÿZ, _Zmda XS>nU R>odyZ, AmoTy>Z VmUyZ<br />

amIbob| Ag| ~«÷M`© Zmht. V| Am§JdiUt nS>bob|, ñdm^m{dH$, ghO Ag|<br />

~«÷M`© Amho. grVoMm emoY, VmaoM| gm§ËdZ, gwJ«rdm§Mo _§ÌrnX, amdUmÀ`m<br />

A§V:nwam§Vrb dmñVì` BË`m{X AZoH$ àg§Jr Ë`mMm gw§Xa pñÌ`m§er ghdmg<br />

Ambm AgVm{h d«V^§J Pmbm Zmhr. H$maU ñÌrH$S>o Ñ{ï> Jobr H$s¨ _mV¥^md<br />

194 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 195


qH$dm am_^md OmJ¥V ìhmdm Agm Ë`mMm ghO ñd^md Amho. (3) Og|<br />

ghO ~«÷M`© Ver Ë`mMr ^º$s{h ghO - ^º$s Amho. gVV H$m`©{Z_¾<br />

am{hë`m_wi| dada nm{hë`mg Ë`mÀ`m OrdZm§V Xmñ` ^º$s{edm` AÝ` ^º$sMm<br />

àH$ma {XgV Zmhr. Aml_ Zmht, EH$mÝV Zmhr, pñWa ~¡R>H$ Zmhr, S>moioPmH$<br />

Zmhr; CbQ> gd© Am`wî` YH$mYH$sM|M. Ho$ìhm§ {Zamon KoD$Z Omd| Va Ho$ìhm§<br />

{eï>mB© H$amdr. Ho$ìhm§ b§H$mXhZ H$amd| Va Ho$ìhm§ ^w`mamV {eamd|. Ag| AgyZ{h<br />

g_W© Ë`mbm h[a^º$ åhUVmV, Va ^º${eamo_{U VwH$mo~m Ë`mbm eaU<br />

OmD$Z ^º$sMr dmQ> nwgVmV. VwH$mo~m åhUVmV, ""eaU eaUOr<br />

hZw_§VmŸ& Vwåhm§ Ambm| am_XyVmŸ&& H$m` ^º$sÀ`m Ë`m dmQ>mŸ& _O Xmdmì`m<br />

gw^Q>mŸ&&'' (Jm. 1309) Agm hm ^º$sMm àH$ma Var H$moUVm ?<br />

_mê$VrÀ`m H$m`©{Z_¾ H$_©_` OrdZm§Vrb hr ghO^{º$ Amho.<br />

Á`mMm Ah§H$ma na_mË_ñdê$nr g_ag hmoD$Z Jobm Amho Ë`mbmM Vr R>mD$H$.<br />

^JdmZ² åhUVmV. {H«$`mOmV _r OmbonU|Ÿ& KS>o H$m§hr{M Z H$aU|Ÿ& V`m{M<br />

Zm§d nyOU|Ÿ& IwUoM| _mP|Ÿ&& (km. 18-1178) _Ðÿn Pmë`m_wi| O|<br />

H$m§hrM Z H$aU| hmoV| Ë`mM|M Zmd _mP| _m{_©H$ nyOZ. Ooìhm A{^_mZa{hV<br />

Ag| H$_© KS>V|; Voìhm V| H$Ë`m©Z| Z Ho$ë`mgmaI|M Amho. åhUm¡{Z H$arV`mhr<br />

dmoOmŸ& V| Z H$aU| h|{M H${nÜdOmŸ& {Z\$Oo {V`m _hmnyOmŸ& nyOr Vmo<br />

_mV|Ÿ& (km. 18-1179) H$_© H$arV AgVm{h OoW| Ah§H$mabmonm_wi| Z H$aU|<br />

CËnÞ hmoV| Ë`m _hmnyOoZ| Vmo _mPr nyOm H$[aVmo. Aer hr Zm_m_Ü`o a§JyZ,<br />

ñdV:bm {dgê$Z, AmË_ñdê$nr pñWa amhÿZ OrdZì`mnma H$arV AgVm{h<br />

hmoUmar ^º$s Amho. _J Vmo ~mobob V|M XodmM| ñVdZ, Vmo nmhrb VoW| XodXe©Z,<br />

qhS>ob Vr `mÌm, Ag| hmoV|. am_ åhUo ^moJr Ë`mJrŸ& H$_© Z qbno Ë`m A§JrŸ&&<br />

Eogm am_ Ono {ZË`Ÿ& VwH$m åhUo Vmo OrdÝ_wº$Ÿ&& (Jm. 1296) Aem `m<br />

ghO~«÷M`m©_wio d ghO am_^º$s_wi| - OJt YÝ` Vmo _mê$Vr ~«÷Mmar.<br />

<br />

~hÿ Mm§Jbo Zm_ `m amKdmM|Ÿ&<br />

AVr gm{Oa| ñdën gmon| \w$H$mM|Ÿ&<br />

H$ar _yi {Z_y©i KoVm§ ^dmM|Ÿ&<br />

{Odm§ _mZdm§ h|{M H¡$dë` gmM|Ÿ&&88Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$m§V hZw_§VmM| CXmhaU XoD$Z am_Zm_mM| loð>Ëd<br />

gm§{JVb|. Vg|M `m d nwT>rb H$m§hr ûcmoH$m§V {Za{Zamù`m àH$ma| Zm__mhmËå`<br />

gm§JVmV. `m ûcmoH$m§V _w»`Ëd| am_Zm_mZ| ^d{Z_y©bZ H$g| hmoV| h| gm§JVmV.<br />

am_ ht XmoZM Aja| nU Vt {H$Vr JmoS> d Mm§Jbt AmhoV. Cƒma<br />

H$aÊ`mg gmont d àUd ZmXmZ| `wº$ åhUyZ \$maM JmoS>. Ë`mgmR>t H$mht _mobhr<br />

ZH$mo. H$moUr EImXm åhUob H$s¨ Aja| JmoS>, gmont AgVrb. nU Vt gVV<br />

CƒmaÊ`m§V \$m`Xm H$moUVm ? g_W© åhUVmV H$s¨ V| Zm_ JmoS>, gmon| d \w$H$mM|<br />

Va AmhoM, nU Omo V| KoVmo Vmo OÝ_ _aUmÀ`m \o$è`mVyZ gwQ>Vmo, Ag| `m§V _hÎd<br />

Amho. OrdXe|V Zm§XUmè`m _mZdmMr OÝ_ - _aUmVyZ gyQ>H$m H$ê$Z KoU| `mbmM<br />

H¡$dë` åhUVmV, hmM _moj hmo`. OÝ__¥Ë`mnmgyZ gwQ>bmŸ& `m Zmd Om{UOo<br />

_moj OmbmŸ&& am_r am_Xmg åhUVmV, ""`odmo Úmdo dmMo Zm_ {Za§VaŸ& VoU| hm<br />

g§gma V[aOobŸ&&'' Agm hm ûcmoH$mW© Amho.<br />

nU `mda EH$ e§H$m Aer `oB©b H$s¨, _moj hm kmZmZ|M hmoVmo Agm<br />

{gÕmÝV Amho, g_W©hr Xmg~moYm§V VmoM gm§JVmV. ZaXoht kmZo§drUŸ& H$Xm<br />

Z MwHo$ OÝ__aUŸ&& (Xm. 8-7-25) kmZodrU _wº$ OmboŸ& h| Vmo KS>oZmŸ&&<br />

(Xm. 9-7-33) Ag| AgVm§Zm `m ûcmoH$m§V Zm_mZ| ^dmM| {Z_©ybZ hmoV|, Ag|<br />

Vo H$g| åhUVmV ? `mMm {dMma nmhÿ§.<br />

Ordm_mJ| Or OÝ__aUnam§nam bmJbr Amho {VM| _yi H$maU dmgZm<br />

h| Amho. dmgZm Omon`ªV {Z:eof Zï> hmoV ZmhtV Vmon`ªV OÝ__aU MwH$Uma<br />

Zmht. d{gð> am_mbm gm§JVmV - `mbmJr gd© g§gma aKwZmWmŸ& Ago OmU<br />

dmgZoÀ`m _mWmŸ&& dmgZm j`t OrdÝ_wº$VmŸ& ~mUo VÎdVm§ OmU Vy§Ÿ&& (`mo.<br />

dm.) dmñV{dH$ AmË_M¡VÝ` h| ñdV: ewÕ, gwIê$n, _wº$ Ag| AgyZ gd©<br />

dmgZm§M| d VXZwgma CËnÞ hmoUmè`m d¥ÎmtM| V| àH$meH$ Amho, Ag| AgVm§{h<br />

Amnbo ñdê$n {dgê$Z V| {df`dmgZm d¥ÎmrÀ`m g§JVrV Amë`m_wi| VmXmËå`<br />

nmdV| åhUyZ Ë`mbm ~Õ, _brZ OrdXem àmá hmoVo. AmËå`mZ| àH$m{ebr<br />

d¥ÎmrŸ& d¥ÎmrZo AmËå`mgr Ord-àmárŸ& Ordm OrdËd| Xohmgº$sŸ&<br />

gwIXw:Iàmár VoU| ^moJrŸ&& (Zm. ^m. 13-412) Ord Xem Ambr H$s¨ _r<br />

Xohr AgyZ _bm OÝ__aU, gwIXw:Im{X Û§Ûo AmhoV Ag| dmQy>§ bmJV|.<br />

dmgZmd¥Îmrer VmXmËå` Pmë`m_wi| _wº$ AgyZ{h ~§Y `oVmo. Ed§ d¥Îmr{M`m<br />

g§JVrŸ& dmT>br {df`m§Mr Amgº$sŸ& VoU| g§gma~§YàmárŸ& Pmbr {Z{üVt<br />

OrdmgrŸ&& (Zm. ^m. 13-413)<br />

`m gd© dmgZm§Mo dmñVì`ñWmZ Amho {MÎm. {df`m§À`m AnojoZo Á`m<br />

196 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 197


dmgZm {Z_m©U hmoVmV Ë`m {MÎmmV gmR>{dë`m Joë`m_wi| {MÎmmbm {MÎmnU<br />

`oV|. g§H$ën {dH$ën Agbo åhUOo _Zmbm _ZnU `oV| d V| Zgb| åhUOo Ë`mMo<br />

_ZnU Zï> hmoV|. `mà_mU| dmgZm_wi| {MÎmmbm {MÎmnU `oV|. dmgZm Zï><br />

Pmë`m H$s¨ {MÎm A{MÎm hmoV| d Ë`mbm àH$m{eV H$aUma| AmË_M¡VÝ` VodT>|<br />

CaV|. VmoM AmË_mam_. dmgZm`moJ| {MÎmnUŸ& dmgZm j`| A{MÎm OmUŸ&&<br />

{MÎmo g§gma hmo` Xmê$UŸ& A{MÎmo nyU© ~«÷ËdŸ&& (`mo. dm.) VmËn`© {MÎm åhQ>b|<br />

H$s¨ dmgZm Amë`m Am{U dmgZm Amë`m H$s g§gma~§Y Ambm. åhUyZ hm<br />

dmgZmj` Zm_mZ| H$gm gmYVm| h| nmhÿ§.<br />

{MÎmmM| A{MÎm hmoU| h| O| AdKS> H$m`© V| Zm_mgma»`m gmoß`m<br />

gmYZmZ| gmYV| åhUyZ Zm_mbm _hÎd Amho. {df`dmgZmW© ~{h_w©I hmoU| hm<br />

{MÎmmMm ghO ñd^md Amho, nU Zm_mZ| V| hiyhiy A§V_w©I hmoD$ bmJV|.<br />

Zm_ñ_aUm~amo~a {MÎm ê$nmH$S>o diV| d {df`dmgZm§er nmR>_moao hmoV|. OgOg|<br />

gmYZ dmT>ob VgVg| nmn jrU hmoD$ bmJV|. nmnj`m~amo~a {MÎmmVrb aO V_ ho<br />

JwU H$_r hmoD$Z gÎd JwUmMr dmT> hmoV OmVo. gÎdJwU dmT>V OmB©b VgVg| {MÎm<br />

ewÕ hmoD$Z V| Y_©nam`U hmoV OmV|. Amnb| {MÎm ewÕ Pmb| H$s Zmht ho AmoiImd|<br />

H$g| Agm àíZ EH$m gmYH$mZ| Ho$bm AgVm lr. n. n. Q>|~o ñdm_r åhUmbo H$s,<br />

""Ooìhm Amnb| dU©{d{hV H$_© {ZîR>oZ| d AmdS>rZ| H$amd| Ago dmQy> bmJV| Voìhm§<br />

{MÎm ewÕ Pmb| Amho Ag| g_Omd|''. ñdY_©{Zð>m Ambr H$s¨ dmgZmda {Z`§ÌU<br />

nSy>Z nmR>monmR> d¡am½` `oV|M. d¡am½` dmT>ob Vg| Zm_ê$nmH$S>o {MÎm OmñV AmoT> KoV| d<br />

öX`ñW OZmX©ZmMr OmUrd hmoD§$ bmJVo. "{MÎm' {dgamo{Z {MÎmmŸ& OS>mo{Z R>mHo$<br />

^Jd§VmŸ& "_ZmMr' _moS>br _ZmoJVVmŸ& g§H$ën{dH$ënVm H$ê§$ {dgaoŸ&&<br />

Eogr XoImo{Z öX`ewÕrŸ& VoWmo{Z {ÌewÕr Z [aKo harŸ&& (Zm. ^m. 2-<br />

778,779) `oWn`ªV AÅ>mhmgmZ| à`ËZnyd©H$ EH$mJ«{MÎmmZo Zm_gmYZ Ho$b|<br />

nm{hOo. `mnwT>| ^JdËH¥$nm AZw^dmbm `oVo.<br />

h| bjm§V Agmdo H$s¨ YZ§ YmÝ` new§ ~hþnwÌbm^§ ho ^JdVH¥$noM|<br />

bjU ZgyZ àmaãY ^moJmM| Amho. ^JdVH¥$noM| bjU ñdV: ^Jd§VM<br />

gm§JVmV. _mP| H¥$noM| bjUŸ& àmá {df` ^mo{JVm OmUŸ& Z VwQ>o _mP| AZÝ`<br />

^OZŸ& "nyU© H¥$nm' OmU `m Zm§dŸ&& (Zm. ^m. 20-360) Aem nyU© H¥$noZ§VaM<br />

{MÎmmV {ZJ©wU AmË_ê$nmM| kmZ CËnÞ hmoV|. Jwê$Z| kmZ{dMma gm§{JVbm Var<br />

B©œaH¥$no{edm` Vmo {MÎmm§V ZrQ> C_Q>V Zmht. Jwê§$Zt gm§{JVbr kmZ pñW{VŸ&<br />

Vo B©œaH¥$nodrU {MÎmtŸ& R>gmdoZm gmYH$m§àVrŸ& OmU {Z{üVt CÕdmŸ&& (Zm.<br />

^m. 22-100) åhUyZ Zm_gmYZmZ| B©œaH¥$nm hmoD$Z kmZmZ|M H¡$dë` àmá<br />

hmoV Agë`m_wio ""kmZmXod Vw H¡$dë`_²'' `m {gÕmÝVmbm ~mY `oV Zmht<br />

VwH$mo~m åhUVmV - ""VwQ>o ^damoJŸ& g§{MV {H«$`_mU ^moJŸ&& Eog| {dR>mo~mM|<br />

Zm_Ÿ& Cƒm[aVm I§S>o OÝ_Ÿ&&''<br />

<br />

OZt ^moOZr Zm_ dmMo dXmd|Ÿ&<br />

AVr AmXa| JÚ Kmof| åhUmd|Ÿ&<br />

harqMVZ| AÞ OodrV Omd|Ÿ&<br />

Var lrhar nm{dOo Vmo ñd^md|Ÿ&&89Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$m§V \w$H$mÀ`m Zm_mZ| ^d{Z_©ybZ hmoD$Z H¡$dë` H$g|<br />

àmá hmoV| h| gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V ^moOZg_`r Zm_ñ_aU Ho$ë`mg h[aH¥$nm<br />

hmoVo Ag| gm§JVmV.<br />

Á`m doit EImXm gm_wXm{`H$ ^moOZmMm àg§J AgVmo Ë`m doit JÚ<br />

Ag| O| na_oœamM| Zm_ Ë`mbm ZmXmMr gmW XoD$Z V| _moR>çmZ| JO©Zm H$ê$Z<br />

åhUmd|. ""grVmH$m§Vñ_aU O`O`am_,'' ""nmd©VrnVo haha _hmXod'' BË`m{X<br />

ñdê$nm§V AmnU V| KoVm| Vg|M _moR>çmZo JOy©Z gdmªZr V| ¿`md|. Ho$di JO©ZmM<br />

H$amd`mMr EdT>mM Ë`m§V hoVw Zgmdm, V| ào_mZ| KoVb| Omd|. Vg|M ^moOZ KoV<br />

AgVm§Zm AmnU EH$Q>o Agcm| AJa g_wXm`m§V Agcm| Var _Zm§V harM| ñ_aU<br />

gVV R>odyZ ^moOZ ¿`md|. Ë`m doit _Zm§V BVa H$ënZm§Zm Wmam XoD§$ Z`o. Agm<br />

^OZH«$_ am{hë`mg ñdm^m{dH$nU| lrhar nmdë`mdm§MyZ amhUma Zmht. H$m§hr<br />

nwñVH$m§V ""AÞ OodrV Omd|'' `mEodOt ""AÞ godrV Omd|'' Agm nmR> Amho.<br />

VmËn`©, AI§S> Zm_mMm N>§X> Agmdm nU {deofV: ^moOZg_`t V| ¿`md| åhUOo<br />

h[aH¥$nm hmoVo Agm `m ûcmoH$mMm AW© Amho.<br />

hm ûcmoH$ ^moOZmÀ`m doir Zoh_t åhQ>cm OmV Agë`mZ| Vmo<br />

~hþVoH$m§Zm nmR> AgVmo. Ë`mMm dada AW© nm{hë`mg Vmo gmonm{h Amho.<br />

n§JVtV AmnU _moR>çmZ| Zm_JO©Zm{h H$[aVmo. nU Vr ""AVr AmXa|'' AgVr<br />

H$m Zmht h| Á`mM| Ë`mg R>mD$H$$. JO©Zm Pmcr H$s¨ JßnmJmoï>r gwê$ hmoVmV.<br />

^moOZmÀ`m doit JßnmJmoï>r H$arV, AmZ§XmZ| hgVIoiV OodU Pmë`mg<br />

198 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 199


AÞnMZ Mm§Jc| d cm¡H$a hmoV|, Aer gd©gmYmaU g_OyV Amho d ì`mdhm[aH$<br />

Ñï>rZ| Vr ~amo~a{h Amho. nU H$moUr {dMmab| H$s¨ Zm_mMm Am{U ^moOZmMm g§~§Y<br />

H$m` ? ^moOZ H$aVm§Zm Zm_ KoVë`mZ| ñdm^m{dH$nU| har H$gm nmdVmo ? Va `m<br />

àým§Mo CÎma XoU| _wH$mQ>çmZ| Zm_ KoV OodUmè`m Zm_YmaH$mg{h AdKS> OmV|. åhUyZ<br />

gmYH$mÀ`m Ñï>rZo Zm_ d ^moOZ `m§Mm g§~§Y H$m` d Vmo {H$Vr Amdí`H$ d _hÎdmMm<br />

Amho `mMm {dMma nmhÿ§.<br />

~aoM bmoH$ åhUVmV H$s¨ Amåht Zm_ KoVm| nU _Zm§V ^b^bË`m<br />

H$ënZm `oVmV d {MÎm pñWa amhmV Zmht. `mÀ`m _yimet H$moUV| H$maU<br />

Agob Va V| AmhmamH$S>o Xwb©j h| hmo`. AÞm§Vrb gyú_ A§emZ| _ZmM|<br />

nmofU hmoV|. Vmo A§e gmpÎdH$ Zgob Va _Z{h gmpÎdH$ ~ZV Zmht.<br />

aOV_moJwUmË_H$ _Z H$ënZm gmoS>rV Zmhr d A§V_w©I hmoV Zmhr, åhUyZ<br />

_mZgt {df` nmoIoŸ& agZm Ûma|Ÿ&& (km. 2-306) h| VÎd {dgê§$ Z`o.<br />

ñdoÀN>m ñd¡a ImÊ`m{nÊ`mZ| {df`dmgZm à~b hmoVmV. {dfmZ| _aU<br />

`oV|. _{XaoZ| AmnU H$m` H$aVm|, H$moR>| Amhm| `mM| ^mZ amhmV Zmht h| AmnU<br />

nmhVm|M.<br />

O¡go ^m§{S>`mMo{Z Vmn|Ÿ& Am§Vwb| CXH$hr VmnoŸ& V¡gr YmVwde| AmQ>monoŸ&<br />

{MÎmd¥ÎmrŸ&& (km. 17-117) A½ZrZ| àW_ ^m§S>| VmnV| d Z§Va Am§Vrb nmUr<br />

VmnV|. Ë`mà_mU| Ogm Amhma ¿`mdm Vgm Xohm§Vrb YmVyda n[aUm_ hmoVmo; d<br />

Ë`m YmVyà_mU| {MÎmmMm ñd^md ~ZVmo. AÞmMm ag, aŠV, _m§g, ApñW,<br />

_‚mm, ñZm`w, d ewH«$ qH$dm emo{UV `m Xohm§Vrb gá YmVw hmoV. gmpÎdH$<br />

AmhmamZ| gá YmVy§da gmpÎdH$ n[aUm_ hmoD$Z {MÎmm§V gmpÎdH$ JwUm§Mr dmT><br />

hmoVo d X¡dr g§nÎmrMm bm^ hmoVmo. amOg, Vm_g AmhmamZ| Ë`m Ë`m JwUm§Mr dmT><br />

hmoD$Z amjgr qH$dm Amgwar ñd^md ~ZVmo. åhUyZM JrV|V AmhmamM| {Ì{dY<br />

ñdê$n gm§{JVb| Amho d `wŠVmhmamZ| Xw…IZme hmoVmo Ag| åhQ>b| OmV|.<br />

H$moUr åhUob H$s¨ h„tÀ`m H$mit OoW| gmYm Amhma {_iU| H$R>rU,<br />

VoW| gmpÎdH$ Amhma AmUmd`mMm H$moRy>Z ? hr AS>MU Amho Iar. nU<br />

Ë`mM~amo~a M{dï> ImÚ no`m§Mr XwH$mZ|{h ^a^amQ>tV Mmby AgyZ `m§Mr dmT><br />

hmoV Amho h|{h Ia| Zmhr H$m ? gdmªZm gmpÎdH$ AÞ {_iU| H$R>rU Amho,<br />

Ë`mà_mU|M BVa B§{Ð`m§da ~§YZ KmbVm§ Amb| Va OJÊ`mgmR>r agZ|{Ð`<br />

Mmby R>odmd|M bmJV| BË`m{X Jmoï>r bjm§V KoD$ZM g_W© åhUVmV, ""har<br />

qMVZ| AÞ OodrV Omd§o.'' (AÞ Og| {_iob Vg| d VodT>| ¿`m) nU V|<br />

Zm_mZ| g§ñH$m[aV H$am. AÞmbm _hmJmB© Amho, nU Zm_ Va \w$H$mMo Amho<br />

Zm ? OJÊ`mgmR>t O| nXat nS>ob V| ImVm§M; _J Zm_ H$m§ Q>miVm§ ?<br />

harM| ñ_aU H$ê$Z Oa Kmg ¿`mb Va lrhar nmdob.<br />

""ñd^md|'' hm eãX _hÎdmMm Amho. ñd^md åhUOo g§ñH$ma. H$s ñd^mdŸ&<br />

g§ñH$mamM| Zm§Ÿ&& g§ñH$mamZwê$n ^mdŸ& CnOVmo lÕoMmŸ&& (`. Xr. 17-<br />

41) Am{U Á`mÀ`mda lÕm VoM Ü`mZt _Zt {XgV|. harÀ`m Zm_m§V BVH|$<br />

gm_Ï`© Amho H$s¨ V| AÞmbm n{dÌ ~Z{dV| d Ë`m n{dÌ AÞm_wi| {MÎmmMr<br />

ew{Õ hmoD$Z h[aàgmX àmá hmoVmo. åhUyZ Zm_m~amo~a hmoUmè`m Amhmambm<br />

ZmW {ZJw©U Amhma åhUVmV. J«mgmoJ«mgt JmoqdXŸ& `oU| ñ_aU| AÞ<br />

ewÕŸ&& hm {ZJw©U Amhma à{gÕŸ& MH$ma| JmoqdX ~mo{bbmŸ&& `mÀ`m{h nwT>|<br />

na_ {ZJw©U Amhma Amho. Vmo Agm- AÞ ~«÷ Ah§M ~«÷Ÿ& n§ŠVrH$a Vmo{h<br />

~«÷Ÿ&& Eogm Á`mMm ^moOZmZwH«$_Ÿ& Vmo Amhma na_ {ZJw©UŸ&& (Zm. ^m. 25-<br />

378-79) gmam§e hm Amho H$s¨, O| {_iob V| `wŠV AÞ KoV AgVm§Zm AÅ>mhmgmZ|<br />

Zm_ñ_aU H$amd|. Ë`m_wi| AÞ ewÕ hmoV| d V| {MÎmewÕrbm \$ma CnH$maH$ hmoV|.<br />

<br />

Z `o am_dmUr V`m Wmoa hmUrŸ&<br />

OZr ì`W© àmUr V`m Zm_ H$mUrŸ&<br />

harZm_ h| doXemót nwamUtŸ&<br />

~hy AmJi| ~mo{bbr ì`mgdmUr Ÿ&&90Ÿ&&<br />

^moOZmÀ`m doit Zm_ KoVë`mZ| gËd d¥ÎmrMr dmT> H$er hmoVo h|<br />

gm§JyZ OZm§V qH$dm ^moOZm§V AI§S> Zm_ ¿`md|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVbo, nU Ag| Zm_ Z KoVb| Joë`mg _mZdr OrdZmMr \$ma _moR>r hm{Z<br />

hmoVo, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Á`mÀ`m _wIm§VyZ am_Zm_ `oV Zmht Vmo AmnUhÿZ Amnbm \$ma<br />

_moR>m KmV H$ê$Z KoV Amho Ag| g_Omd|. `m bmoH$s¨ Á`mMm OÝ_ {ZaW©H$ Amho<br />

Aem _Zwî`mbmM Zm_ h| VwÀN> qH$dm H$ï>mM| dmQ>V|. Ë`mM| _Zwî`ËdM<br />

\w$H$Q> hmo`. åhUOo Ë`mbm _Zwî` Ag| åhUVm§M `oUma Zmht. H$moUr - VwÀN><br />

qH$dm ŠboeXm`H$.<br />

_mZdXoh àmá Pmboë`m _Zwî`mZ| ñdV…Mm CÕma H$ê$Z ¿`mdm<br />

200 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 201


åhUyZ Va doX, emñÌ| d nwamUo§ `mM| à`moOZ-doX ho B©ûdamMo {Zœ{gV,<br />

Va nwamU| hr§ ì`mgàUrV. AÝd`-h[aZm_ ho ~hÿ AmJi|. doXemñÌr nwamUt ì`mg<br />

dmUr ~mo{bbr, doXemñÌ| h[aZm_ h| Og| Am¡a gmagmYZ Amho Ag| gm§JVmV.<br />

Vg|M nwamUm§V ì`mgdmUr{h gm§JVo. Mhÿ§ doXt OmU gmhr emñÌt H$maUŸ&<br />

AR>amhr nwamU| h[agr JmVrŸ&& (km. h. nm.) Aem `m ^Jd§VmÀ`m d<br />

_hmËå`m§À`m eãXmH$S>o Xwb©j H$ê$Z Zm_mbm VwÀN> boIUmam _mZd ñdV:Mo<br />

Kmoa ZwH$gmZ H$ê$Z KoVmo. Agm hm íbmoH$mW© Amho. nU Zm_mbm VwÀN><br />

boIUmat AZoH$ _mUg| àn§Mm§V ^a^amQ>tV d »`mbrIwembtV Zm§XV Ambobt<br />

{XgVmV. åhUyZ g_W© Á`mbm "Wmoa hmUr'' Ago§ åhUVmV {VM| ñdê$n H$m` h|o<br />

nmhÿ§.<br />

àW_ h| bjmV KoVb| nm{hOo H$s¨, ZaXohmÀ`m gmW©H$Vog§~§Yr qH$dm<br />

bm^hmZrg§~§Yr Amnë`mgma»`m àmn§{MH$m§À`m Am{U g§Vm§À`m H$ënZ|V \$ma \$aH$<br />

Amho. bhmZmMo _m|R>o ìhmdo. EImXr nmoQ>^ê$ {dÚm [eH$mdr, g§nÎmr {_idmdr,<br />

Eoœ`m©V Zm§Xmdo Am{U nmoQ> AZm`mgo ^amdo, åhUOo Pmbr ZaXohmMr B{VH$V©ì`Vm<br />

Aer Amnbr g_OyZ AgVo. g§V åhUVmV H$s¨ Am`wî`m§Vrb bm^hm{Z,<br />

lr_§Vr,J[a~r hr Vy§ {H$Vrhr YS>nS> Ho$brg Var VwÂ`m nyd©H$_m©ZwgmaM àmßV hmoUma,<br />

{Q>H$Uma qH$dm OmUma. hm bmoH$ gmoS>Vm§Zm ~è`mdmB©Q> H$_mªM| Jm§R>moS>o KoD$Z Vy§<br />

EH$Q>mM OmUma d gd© `oW|M amhUma. amOm AgVm§ _¥Ë`y AmbmŸ& bj H$moQ>r<br />

H$~yb PmbmŸ& Var gmoS>rZm V`mbmŸ& _¥Ë`y H$m§htŸ&& Eog| h| namYoZ {OU|Ÿ& `m_Yo<br />

XwIU| ~mhmU|Ÿ& ZmZm CÛoJ qMVm H$aU|Ÿ& {H$Vr åhUmo{ZŸ&& (Xm. 12-8-32,33)<br />

åhUyZ ZaXohmgmaI| K~mS> àmßV Pmb| AgVm§ Ë`mMm bm^ KoD$Z A_a hmo.<br />

OoWyZ Vwbm H$moUr Imbt IoMUma Zmht Ag| AÀ`wV nX àmßV H$ê$Z Ko daModa<br />

_ê§$ ZH$mog. gmam§e, g§Vm§À`m Ñï>rZ| A_a hmoU| hm ZaXohm§Vrb Abä` bm^ hmo`.<br />

Am{U daModa _aV amhU| hr Wmoa hm{Z hmo`.<br />

dmñV{dH$ na_oœamZ| _mZdXoh {Xbm Vmo ^OZmZ| h| A_aËd<br />

gmYÊ`mgmR>t. AÝ` H$moUVm{h bm^ CR>{dÊ`mgmR>t Zmhr Ag| ñdV: ^Jd§VM<br />

gm§JVmV. A{ZË`_gwI§ bmoH${__§ àmß` ^Oñd _m_²Ÿ&& hm bmS>Š`m AOw©Zmbm<br />

Ë`m§Mm g§Xoe Amho. ImU|{nU|, {ZÐm KoU|, àOmoËnmXZ H$aU|, BË`m{X ì`dhma<br />

BVa gd© `moZtV AmhoVM. nU {ddoH$ d d¡am½` `m§gmaIr ^Jd§VmMr A_mob<br />

XoUJr _mZd Xohmì`{V[aŠV AÝ` H$moUË`m{h Xohm§V Zmht. åhUyZ ZaXoht<br />

Am{b`m§ `oH$Ÿ& H$m§hr H$amd| gmW©H$Ÿ& OoU| nm{dOo nabmoH$Ÿ& na_ Xwëb^ OmoŸ&&<br />

(Xm. 2-4-5) lrXÎmmÌo`m§Zr Mmodrg Jwê$ Ho$bo, nU Ë`m gdm©nojm loð> Agm<br />

n§M{dgmdm Jwê$ ZaXoh _m{Zbm Amho. Mmodrg Jwê§$Mmhr Jwê$Ÿ&<br />

{ddoH$d¡am½`{dMmê$Ÿ& hm ZaXoht bmKo gKê$Ÿ& `mbmJt _w»` Jwê$ ZaXohmoŸ&&<br />

(Zm. ^m. 9-249) Á`m Xohm§Vrb {ddoH$m_wi| Xwb©^ Aem A{dZme nXmMr àm{ßV<br />

hmoVo Agm hm Abä` bm^ H$ê$Z XoUmam _mZd Xoh Amho. _J `mMm C{MV Agm<br />

Cn`moJ H$ê$Z ¿`md`mg ZH$mo H$m` ? ZaXohmM| C{MVŸ& H$m§hr H$amd| AmË_{hVŸ&&<br />

(Xm. 2-4-13) Agm gXwn`moJ Z Pmë`mg _mZdr OrdZ åhUOo IoiI§S>mo~mM,<br />

ZaXohmM| _mVoa| Ho$di Am`wî`ZmeM. V¡g| ZaXoh `oD${Z Zam§ H$[aVr Am`wî`mMm<br />

_mVoamŸ&& nyU© ì`dgm`mo {eñZmoXamŸ& Cnhmg {ZÐm H$m§ qZXmŸ&& (Zm.^m. 2-<br />

235) Ü`o`{dñ_aUm_wi| Ag| Am`wî`mM| _mVoa| hmoÊ`mnojm§ newËd ~a|. ney§V<br />

F$VwH$mbm{dZm ñÌrg§^moJ Zmhr, bmo^ Zmhr,qZXm Zmht; Am{U {ddoH$ AgyZ _Zwî`m§V<br />

ho gd© XwJw©U; _J Vmo neyhÿZhr hrZ Zìho H$m ? H$m_ H«$moY gbmo^VmŸ& qMVm<br />

qZXm A{VJd©VmŸ& ho _Zwî`mMo{M _mWmŸ& neygr gd©Wm AgoZmŸ&& (Zm.^m.<br />

9-368)<br />

Ho$di Am`wî`mM| _mVoa| hmoV| BVHo$M Zìho Va Ë`mhÿZ{h Wmoa hm{Z<br />

åhUOo AmË_hË`m d B©œamMm KmV `m Xmofm§Mo nmn nXar§ `oV|. _Zwî`mZ|<br />

A_a ìhmdo åhUyZ B©œamZ| _mZdXoh {Xbm. Ë`m _mZdmbm {deof Ag| kmZ<br />

{Xb|. Ë`mZ| {ddoH$mZ| `mo½` _mJm©Z| Omd| åhUyZ _mJ©Xe©Z doX, emñÌ| d nwamUo<br />

{Z_m©U Ho$bt. BVŠ`m gd© gmoB© H$ê$Z{h hm _mZd gmÜ`m ^OZ_mJm©Zo{h<br />

Amnbm CÕma H$ê$Z Z KoVm§ {Za{Zamù`m `moZtV qhSy>Z daModa _ê§$ bmJbm<br />

Va A_a Z Pmë`m_wi| Vmo AmË_KmVH$s d Xodmbm {dgaë`m_wio§ Vmo<br />

{dœmgKmVH$s hmo`.^dmpãY Z Vado V`mŸ& AmË_hË`mam ~mo{bOoŸ&& (Xm.<br />

8-7-23) Am{U Eogm ZaXoh nmdmo{Z XoIŸ& Omo Z gmYr{M ~«÷gwIŸ&<br />

Vmo OZm§_mOt na_ _yI©Ÿ& {dœmgKmVH$ XodmMmŸ&& (Zm. ^m. 9-377)<br />

`m ^mdmZ| "Wmoa hmUr' Ag| g_W© åhUVmV.<br />

<br />

ZH$mo drQ> _mZy§ aKyZm`H$mMmŸ&<br />

AVrAmXa| ~mo{bO| am_dmMmŸ&<br />

Z doM| _wIt gm§nS>o ao \w$H$mMmŸ&<br />

H$at Kmof Ë`m OmZH$sdëb^mMmŸ &&91Ÿ&&<br />

202 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 203


Á`m _mZdmÀ`m _wImVyZ am_Zm_mMm Cƒma hmoV Zmht Ë`mÀ`m<br />

Am`wî`mMr Wmoa hm{Z hmoVo. åhUOo AmË_KmV hmoD$Z OÝ__aUmÀ`m \o$è`m§V<br />

Ë`mbm AS>Hy$Z amhmd| bmJV| Ag| _mJrb íbmoH$m§V gm§{JVb|, hr Wmoa hm{Z<br />

MwH$dmd`mMr Agob Va _Zwî`mZ| H$m` gmYZ Ho$b| nm{hOo V| `m íbmoH$mV<br />

gm§JyZ Zm__mhmËå` dU©Z H$aVmV.<br />

amKdê$nmZ| ZQ>boë`m AmË_mam_mMm H§$Q>mim H$ê§$ ZH$mog åhUOo<br />

Ë`mÀ`m ê$nmH$S>o Xwb©j H$ê§$ ZH$mog. H$m§hr boIH$m§Zr ""aKyZm`H$mMm'' `m<br />

eãXm§Mm AW© am_Zm_mMm Agm Ho$bm Amho. nU `m àW_ MaUm§V Zm_mMm<br />

H§$Q>mim H$ê§$ ZH$mog Ag| g_WmªZm gm§Jmd`mM| ZgyZ Á`mM| Zm_ ¿`md`mM|<br />

Ë`m Zm_rÀ`m ê$nmH$S>o Xwb©j H$ê§$ ZH$mog Ag| gm§Jmd`mM| Amho Ag| dmQ>Vo.<br />

n{hë`m MaUm§V Ho$di Zm_rMm C„oI AgyZ Xwgè`m MaUm§V Zm_mMm C„oI<br />

Amho. åhUyZ amKdê$nmH$S>o Xwb©j Z H$aVm§ AË`§V ào_mZ| Ë`mM| Zm_ dmUrZ| Ko<br />

Agm hm nydm©Ym©Mm ^mdmW© ~am dmQ>Vmo.<br />

Zm_ KoVm§Zm Oa ê$nmH$S>o bj Zgob Va _Z H$moR>o{h AÝ`Ì ^Q>H$V<br />

amhV| d _wImZ| Zm_ KoUmam nwÊ`dmZ Agbm Var Zm_mZ| OÝ_~§Y{d{Z_w©ŠV<br />

ìhmd`mM| Agë`mg Ë`m Zm_m§V ê$nmMr AmR>dU Am{U Zm_r~Ôb ào_ `m XmoZ<br />

Jmoï>r Agë`mM nm{hOoM. _wIt Zm_ ¿`md|Ÿ& _Zt ê$n AmR>dmd|Ÿ&& Ago<br />

VwH$mo~m åhUVmV. Ho$di _wImZ| Zm_ KoVë`mg H$m§hr nwÊ`g§M` hmoB©b. nU<br />

EH$mJ«VoÀ`m A^mdt `mMr Xohr `mMr S>moim g§gmaZme hmoUma Zmhr. ê$nmMr Z<br />

Y[aVm§ gmo`oŸ& Zm_mg[ag| ^a§Jimo Z`oŸ&& (Xm. 10-10-9) åhUyZ n{hë`m<br />

MaUm§V amKdê$nmMm H§$Q>mim Zgmdm Ag| gm§{JVb| d Xwgè`m MaUm§V dmUrZ|<br />

Zm_ KoVm§Zm Ë`m§V ào_ Agmd| Ag| gm§{JVbo.<br />

gwadmVrg AmoT>rMo qH$dm Aï>gm{ÎdH$ ^md CËnÝZ hmoÊ`mBVH|$ ào_<br />

AgUma Zmht. H$maU ào_ h| H$ê§$ åhUyZ hmoV ZgV|. V| Amho ""XoUo B©œamMo''<br />

nU ê$nmMm AmR>d d Zm_mMm O`O`H$ma ho à`ËZ Ho$ë`mZ| hmoVmV d gmYVmV.<br />

Amnbm A§VamË_m hmM amKdê$nmZ| ZQ>bm. AgyZ Ë`mÀ`m ApñVËdmdaM Amnbm<br />

Xoh MmbVmo, ~mobVmo, nmhVmo, EoH$Vmo, _r åhUVm| ho OmUyZ, Amnë`m AmdS>Ë`m<br />

öX`ñW _Zmo_` _yVuH$S>o bj XoD$Z Zm_ KoVë`mg Ë`m§VyZM gmpÎdH$<br />

ào_mMr CËn{V hmoVo Am{U H$idù`mMm Kmof _wIm§VyZ {ZKVmo. VwH$mo~m<br />

åhUVmV. Mmb| h| eara H$moUm{M`| gÎmoŸ& H$moU ~mobdrV| h§ar{dUŸ&&<br />

XoIdr EoH$dr EH$ Zmam`UŸ& V`mM| ^OZ MwH$m| ZH$mŸ&&<br />

(Jm. 1118) Amnë`m nXaM| H$m§hr IM© Z hmoVm§ \w$H$Q> Ho$di dmUrZ| Oa h|<br />

A_mob gmYZ hmV|, Va `mMm H§$Q>mim H$m§ H$amdm ? `mgmR>r Ë`m§ grVmn{V<br />

am_mMm O`O`H$ma H$arV amhm.<br />

<br />

AVr AmXa| gd©hr Zm_Kmf|Ÿ&<br />

{JarH§$Xar Om{`Oo Xy[a Xmof|Ÿ&<br />

har {Vð>Vw Vmofbm Zm_Kmof|Ÿ&<br />

{deof§o ham _mZgt am_nrg|Ÿ &&92Ÿ&&<br />

H§$Q>mim Z H$aVm am_ê$nmH$S>o bj XoD$Z AË`§V à_mZ| am_Zm_mMm<br />

O`O`H$ma H$amdm, Ag| _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVb|. Ag| Zm_ KoVë`mZ|<br />

Ë`mM| H$moUV| \$b àmßV hmoV| V| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

AÝd` :- AVr AmXa| Zm_Kmof| gd©hr Xmoof|Ÿ& Xwar {JarH§$Xat<br />

Om{`Oo. AË`§V ào_mZ| Zm_Kmof Ho$bm H$s gd© Xmof, gd© nmVH|$ Zm_YmaH$mnmgyZ<br />

bm§~ niyZ nd©VJwhm§V XSy>Z ~gVmV. åhUOo Zm_YmaH$m§Mo gd© Xmof Zmhrg|<br />

hmoVmV. Zm_ ñ_ao {Za§VaŸ& V| OmUmd| nwÊ` earaŸ& _hmXmofm§Mo {JardaŸ&<br />

am_Zm_| ZmgVrŸ&& (Xm. 4-3-22) OÝ_OÝ_mVatMr nmVH|$ qH$dm g§ñH$maXmof<br />

Zmhr§go H$ê$Z {MÎm gËdJwUg§nÝZ H$aÊ`mM| gm_Ï`© Zm_m§V Amho. Hw$~Q> YmÝ`<br />

AWdm H$nS>o `m§Zm D$Z qH$dm gy`©àH$me XmI{dbm åhUO| Vt Oer nyd© ewÕ<br />

pñWVrbm `oVmV. Vg|M Zm_mÀ`m O`O`H$mamZ| EH$mJ« Pmbob| {MÎm M¡VÝ`KZ<br />

am_ê$nmÀ`m àH$memZo ewÕ hmoD$Z Amnë`m _yiÀ`m {MX² `m AdñWobm<br />

àmßV hmoV|. Agm `m Zm_mMm àVmn Amho. AÀ`wV h| ñ_aVm§ Zm_Ÿ& àVmn|<br />

{ZX©ir H$_m©H$_©Ÿ& gH$i nmVH|$ H$ar ^ñ_Ÿ& XmQw>J| Zm_ harM|Ÿ&& (Zm.<br />

^m. 26-14)<br />

AÝd` :- Zm_Kmof| Vmofbm har {VîR>Vw. Zm_KmofmZ| g§Vmof nmdbobm<br />

na_oœa ewÜX {MÎmm§V AmZ§XmZ| amhVmo. àË`oH$ àm{U_mÌm§V M¡VÝ`KZ am_mM|<br />

dmñVì` AmhoM. nU _{bZ {MÎmm_wi| Ë`mMr OmUrd `oV Zmht. XmQ> T>§JmÀ`m<br />

AmS> gy`© AgVmo, T>Jm§Zm VmoM àH$m{eVmo, nU Ag| AgyZ{h Vmo Zmht Ag|<br />

dmQ>V|. Vg| _{bZm{MÎmàH$meH${h am_M Amho nU {MÎm_m{bÝ`m_wi| Ë`mMr<br />

OmUrd hmoV Zmhr. åhUyZ OoW| Zm_ñ_aU² hmoV| VoW| Ë`mMr OmUrd `oV<br />

Agë`m_wio har AmZ§XmZ| amhVmo Ag| åhQ>b| Amho. Xwgar Jmoï> åhUOo OoW|<br />

204 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 205


ào_ VoW§o har. Vmo ào_mMm ^wHo$bm Amho. ào_imMr na_ àr{VŸ& C„§Ky Z eHo$<br />

lrnVrŸ&& (Zm. ^m. 2-772) Ë`mbm d¡Hw§$R> ZH$mo, gy`©bmoH$ ZH$mo, `mo½`m§M| öX`<br />

ZH$mo. Ë`mbm ào_i Zm_KmofmMr MQ>H$ Amho. Vr BVH$s H$s¨ Zm_Kmofm§Z| bwãY<br />

Pmbobm Vmo Zm_YmaH$m§À`m A§V:H$aUmVyZ ~mhoa {ZKVM Zmht.<br />

harZm_ào_àrVrdarŸ& öX`t [aKmbm Omo harŸ& Vmo {ZKm| {dgao ~mhoarŸ&<br />

^ŠVàrVrH$at H¥$nmiyŸ&& (Zm. ^m. 2-780) `mgmR>t har Vmofbm {Vð>Vw Zm_Vmof|<br />

Ago g_W© åhUVmV.<br />

åhUyZM har_mZgr am_ntgo {deof Amho. lre§H$am§Zm am_Zm_mM| doS><br />

\$ma Amho. AmnU YZ, ñÌrào_mZ| doS>o hmoVm|, nU AmË_mam_mÀ`m ào_mZ| doS>o Pmbobo<br />

\$maM WmoS>o. doS> Zgmo, nU AmdS> Var Agmdr, Ë`m_wi| OÝ_mM| gmW©H$ hmoB©b<br />

VwH$m åhUo `mgr (Zmam`Umg) H$sV©ZmMr JmoS>rŸ& n«o_| Kmbr CS>r<br />

Zm_mgmR>tŸ&& åhUyZ ào_i {MÎmmZ| Zm_Kmof H$amdm.<br />

<br />

OJt nmhVm§ Xod hm AÝZXmVmŸ&<br />

V`m bmJbr VÎdVm§ gma qMVmŸ&<br />

V`mM| _wIt Zm_ KoVm§ \w$H$mM|Ÿ&<br />

_Zm gm§J nm§ ao VwPo H$m` doM|Ÿ &&93Ÿ&&<br />

Zm_mZ| gd© Xmof Zmhrg| hmoD$Z h[ag§Vmof H$gm hmoVmo h| _mJrb<br />

ûcmoH$mV gm§{JVbo. `m ûcmoH$mV g_W© _Zmbm gm§JVmV H$s¨ Ho$di Amåhr<br />

Zm_mM| JmoS>do JmVm| åhUyZ Vy§ Zm_mbm _hËd XoD§$ ZH$mog. g¥ï>rH$S>o d _mZdr<br />

OrdZmH$S>o Vy§ WmoS>|g| bj X|, {dMma H$a, åhUOo Zm_mMr Amdí`H$Vm H$m`<br />

h| VwP| VwbmM g_Oob.<br />

g¥ï>tV OÝ_mg Amboë`m H$moUË`m{h àmÊ`mg AÝZmdm§MyZ OJVm§ `oV<br />

Zmhr h| ñnîQ> Amho. Am{U àË`oH$mMr YmaUm Aer AgVo H$s¨ _r ñdV: AÝZ<br />

{_i{dVm| d ImVm|. `m§V XodmMm Agbobm g§~§Y bjmV{h `oV Zmhr. nO©Ý`mZ|<br />

WmoS>r AmoT> Im„r H$s¨ qMVoZ| AmH$memH$S>o bj OmV| d _Z{h H$m§gmdrg hmoV|.<br />

V| nmdgmMr qMVm H$aV|. nU nO©Ý`d¥pîQ> Á`mÀ`m ñdmYrZ Amho Ë`m<br />

{dœMmbH$ {dœ§^amM| qMVZ H$arV Zmht qH$dm Ë`mbm AmidrV Zmhr.<br />

g¥{ï>H«$_ bjm§V `oVmo, nU g¥{ï>MmbH$ bjm§V `oV Zmht.<br />

dmñV{dH$ Á`mZ| g¥{ï> {Z_m©U Ho$br Ë`mbmM {VÀ`m YmaUoMrhr gma<br />

åhUOo gd© qMVm dmhmdr bmJVo. `m A{Ib g¥ï>rMm MmbH$ d _mbH$ na_mË_m<br />

Amho. Ef ^yVmZm_² A{Yn{V:Ÿ&& ^wdZñ`ZmW:Ÿ&& hmM gd© ^yVm§Mm A{Yn{V<br />

åhUOo ñdm_r Amho d OJmMm ajH$ Amho. nO©Ý`m_wi| AÝZmMr CËn{Îm hmoVo d<br />

AÝZmda àm{U_mÌm§Mo OrdZ d CËn{Îm Adb§~yZ Amho. nO©Ý`mÀ`m A^mdt gd©<br />

Ord H$ï>r hmoVrb h| OmUyZ X`miy B©œamZ| `kì`dñWm {Z_m©U Ho$br. gh`km:<br />

àOm: gwï²>dm BË`m{X ûcmoH$m§À`m Ûmam JrVoÀ`m {Vgè`m AÜ`m`m§V Vr ^Jd§VmZ|<br />

gm§{JVbr Amho. Mmby n[apñWVtV `km{X H$_} hmoU| h| gd© Ñï>rZ| AdKS> Amho,<br />

nU Á`mÀ`mda OrdZ Adb§~yZ Amho,Aem nO©Ý`mgmR>t {ZXmZ Kmg^a AÝZmMm<br />

d¡œXod Var ìhmdm. nU Ë`m§V AÝZ \w$H$Q> Job|g| dmQ>V|. Vmo Zmht Va nwT>|<br />

Amboë`m AÝZmÀ`m VmQ>mMm B©œañ_aUnyd©H$ Z¡doÚ Var XmI{dbm Omdm. h|{h<br />

KS>b| Zmht Va VmoS>m§V Kmg Jobm H$s¨ CnH¥$V ~wÜXrZ| Ë`m XodmM| \w$H$Q>Mo Zm_<br />

Var ¿`md|. nU h|{h hmoV Zmht; `mM| H$maU AÝZmXmVm Xod Amho `oWn`©V bj<br />

OmVM Zmht. A{hqZer Á`m ^Jd§VmŸ& gH$i Ordm§Mr bmJbr qMVmŸ& _oK<br />

dê$fo O`mMr gÎmmŸ& qgYy _`m©Xm YarŸ&& (Xm. 3-10-56) Aem H$Zdmiw<br />

H¥$nmiw XodmMr AmR>dU{h hmoV Zmht. åhUyZ OJt nmhVm§ Xod hm AÝZXmVm, Ag|<br />

ñ_aU H$ê$Z Úmd| bmJV|.<br />

ñdV: g_WmªMr `m dMZmda {H$Vr ÑT> lÜXm Amho h| Ë`m§À`m EH$m<br />

nXmdê$Z H$iob. EH$ H$mim \$Îma \$moSy>Z Ë`m§V Agboë`m ~oS>H$H$sH$S>o d<br />

nmÊ`mH$S>o {edam`mM| bj doYyZ Vo åhUVmV - Amåhr H$m` Hw$UmM| ImVm|<br />

lram_ Amåhm§bm XoVmoŸ&& {ed~m, VQ>mÀ`m q^VrV CJdboë`m qnnimÀ`m _wimbm<br />

H$m` _moQ>oZ| nmUr nmOb| OmV| ? VoWo§ nmUr H$moU KmbVmo ? _mVoÀ`m _m§gaŠV_`<br />

ñVZm§V ~mbH$mH$[aVm§ JmoS> d ewÜX XyY H$moU {Z_m©U H$aVmo ? IS>H$mÀ`m<br />

nmoQ>m§V H$m` g_wÐ AgVmo ? _J VoW| {Od§V Agboë`m, gdmªZr nm{hboë`m,<br />

`m amoS> ~oS>H$sÀ`m _wIm§V nmUr H$moU nmOVmo ? eodQ>t g_W© åhUVmV.<br />

ZgVm§ nmÊ`mMo ~wS>~wS>oŸ& gXm gd©Xm JJZ H$moaS>|Ÿ& Xmg åhUo OrdZ<br />

Mhþ§H$S>oŸ& Kmbw{Z gS>o nrH$ CJ{dVmoŸ& lram_ Amåhm§bm XoVmoŸ&& åhUyZ OJt<br />

Xod hm AÝZXmVm.<br />

<br />

206 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 207


{VÝhr bmoH$ Omiy§ eHo$ H$mon `oVm§Ÿ&<br />

{Zdmbm hê$ Vmo _wI| Zm_ KoVm§Ÿ&&<br />

Ono AmXa| nmd©Vr {díd_mVmŸ&<br />

åhUmoZr åhUm V|{M h| Zm_ AmVm§Ÿ &&94Ÿ&&<br />

g¥{ï>H$Ë`m© Xodmbm gd© Ordm§Mr qMVm Agë`m_wi| Vmo AÝZ {nH$dyZ<br />

Ë`m§Mr ^yH$ H$er ^mJ{dVmo h| _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVbo d Ë`m§Mo Zm§d KoÊ`mg<br />

gm§{JVb|. `m d nwT>rb VrZ-Mma ûcmoH$mV nm¡am{UH$ CXmhaU| XoD$Z g_OyZ AWdm<br />

MwHy$Z Zm_ Amë`mg{h H$g| H$ë`mU hmoV| h| gm§JVmV.<br />

`m ûcmoH$mV g_OyZ Zm_ KoV Agboë`m e§H$amM| CXmhaU àW_ {Xb|<br />

Amho. dmñV{dH$ Zm_m~Ôb nydu nwîH$i ûcmoH$mV e§H$amMm C„oI Ambm Amho.<br />

nU e§H$a ho AmXe© Vnñdr åhUyZ g_WmªZm Ë`mM| doimodoit ñ_aU hmoV| Ag|<br />

{XgV|. H$[aVm§ Vmngm§Mr H$S>gUrŸ& H$dU Odir R>o{dOo eybnmUrŸ&& Ag|<br />

kmZmo~m{h åhUVmV. XjàOmn{V `kmÀ`m doit C_oMm OmUyZ ~wOyZ An_mZ<br />

Ho$bm Jobm, Am{U Vmo{h _mhoamH$Sy>Z. Ë`m_wi| e§H$am§Zm BVH$m ^`§H$a g§Vmn<br />

Ambm H$s¨ Ë`m_wi| {VÝhr bmoH$ OiyZ ^ñ_ hmoVmV H$s¨ H$m` Ago dmQ>b|. nU<br />

Vgo Z Pmë`m_wi| Amnë`mnojm{h {dœajUm§Mo gm_Ï`© Agbobm H$moUr Var<br />

AmË_mam_ Amho Ag| dmQy>Z Vo am_Zm_ KoD§$ bmJbo. Ë`m_wi| XwY©a Agm Ë`m§Mm<br />

g§Vmn H$_r hmoD$Z Ë`§mZm nyU© em§{V bm^br. hm Zm_àVmn nmhÿZ OJÝ_mVm<br />

Or nmd©Vr Vr{h ào_nyd©H$ am_Zm_ Ony§ bmJbr. `m {edeŠVrMm<br />

Zm_m~ÔbMm AmXa gm§JyZ g_W© åhUVmV - bmoH$hmo, gwa|ÐM§ÐeoIê$Ÿ& AI§S><br />

Ü`mVgo hê$Ÿ& OZm{g gm§JVmo IwUmŸ& lram_ am_ ho åhUmŸ&&<br />

<br />

AOm_oi nmnr dX| nwÌH$m_|Ÿ&<br />

V`m _w{ŠV Zmam`oUmMo{Z Zm_|Ÿ&<br />

ewH$mH$maU| Hw§$Q>Ur am_dmUrŸ&<br />

_wI| ~mobVm§ »`m{V Ombr nwamUtŸ&&95Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mV {ZË`Zm_On H$aUmè`m e§H$anmd©VrM| CXmhaU<br />

{Xb|. `m ûcmoH$mV A§Vg_`t MwHy$Z _wImZ| Zm_ Amë`m_wi| gX²J{V H$er<br />

àmßV Pmbr `m g§~§Yr XmoZ nm¡am{UH$ CXmhaU| gm§JVmV.<br />

AmO_oim hm H$mÝ`Hw$ãO XoemMm _yiMm gXmMmar ~«m÷U, nU _Z<br />

AZmda Pmë`m_wio nmnr ~Zboë`m `m ~«m÷Umg XmgrnmgyZ Xhm nwÌ Pmbo.<br />

Ë`mV gdm©§V YmH$Q>çm _wbmM| Zm§d Zmam`U hmoV|. Ë`m _wbmda Ë`mM| \$ma<br />

ào_ hmoV|. AmgÝZ_aU pñWVtV{h Aao Zmam`Um, Aem Vmo hmH$m _mar. nU Ë`m<br />

Zm_m_wi| {dîUwXyV `_XyVm§Zm Ë`mÀ`mda nme Q>mHy$ XoB©ZmV. Ë`m§Mm g§dmX<br />

AOm_oimZ| Eo{H$bm d na_oœaZm_ñ_aUmM| nwÊ` OmUyZ Vmo nwT>| {daŠV d<br />

^JdØŠV Pmbm. _aUmoÎma Ë`mbm CÎm_ J{V àmßV Pmbr. Ho$di nwÌmÀ`m<br />

{_fmZo KS>boë`m Zm_ñ_aUmZ| Vmo {dîUynXt Jobm.<br />

Vgo§M, qnJbm Zm§dmMr EH$ doí`m hmoVr. {VZ| EH$ nmonQ> nmibobm<br />

hmoVm d Ë`m§Mo Zmd amKd Ag| R>o{db|. gm¡X`© Zï> Pmë`mda {Vbm H$moU<br />

{dMmaUma ? nyd©H$_m©~Ôb {Vbm nümVmn dmQy> bmJbm d A§Vg_`t Amnë`m<br />

amKdmMo§ nwT>| H$m` hmoUma `m H$miOr§Z| Vr amKdm, amKdm Aem hmH$m _mê$<br />

bmJbr. `m amKdZm_m_wio§ {VM| Zm§d nwamUm§V Jm{`b| Job|. g_W© åhUVmV.<br />

`mM Xoht J{V nmdbr Hw§$Q>UrŸ& am_Zm_ dmUr Cƒm[aVm§Ÿ&&<br />

Ho$di A§Vg_`r {Zamù`m {_fmZ| KoVboë`m Zm_mZ| `m XmoKm§Zm<br />

CÎm_ J{V H$er àmßV Pmbr ? Agm àý nwîH$im§À`m _Zm§V `oVmo. `mM| CÎma<br />

kmZmo~m§Zt kmZoœar A. 11 _Ü`| AOw©ZmÀ`m _wIm§VyZ dX{db| Amh|. ^Jd§ËmmÀ`m<br />

{dœê$nXe©ZmgmR>r CËgwH$ Pmbobm AOw©Z Ë`m§Zm åhUVmo Xodm, VwP| Am¡Xm`© gd©<br />

ñdV§Ì åhUOo VwÂ`m _Ouda Amho. Ë`m_wi| nmÌmnmÌ{dMma _Zm§V Z Am{UVm§<br />

n{dÌ _mojgwI Vy H$moUmbm{h XoVmog. nwÌ{_fmZ| VwP| Zm_ KoUmè`m AOm_oimg<br />

Vy§ Amnbr VÐÿnVm {Xbrg. nwÌm Ami{dVm AOm{_imŸ& AmnUn| XogrŸ&&<br />

(km. 11-104) Vgo§M Vy§Vo AmamYr Zm Am`Ho$Ÿ& hmoVr nw§gm ~mobm{d H$m¡VwH|$Ÿ&<br />

{V`o d¡Hw§$R>t Vwdm§ J{UHo$Ÿ& gwadmSy> Ho$bmŸ&& (km. 11-107) VwP| JwUdU©Z<br />

{OZ| H$Yr Eo{H$b|{h Zmht VwPt AmamYZm{h {OZ| H$Yt Ho$br Zmht, Aem<br />

J{UHo$bm A§VH$mit {VÀ`m _wIm§VyZ nmonQ>mÀ`m {_fmZ| {ZKUmè`m VwÂ`m<br />

Zm_m_wi| Vy d¡Hw§$R>bm^ H$ê$Z {Xbmg. `mdê$Z Ag| {XgV| H$s¨, VwPo Am¡Xm`©<br />

ñdV§Ì Ag|M Amho. _moj hm Xwb©j AgbmVar Vmo VwÂ`m nm`mda bmoiU<br />

KoVmo Am{U YmS>erb {VH$S>o Vmo godH$mà_mU| OmVmo. _mojw XwamamÜ`w H$sa<br />

hmo`Ÿ& nar Vmo{h AmamYr VwPo nm`Ÿ& åhUmo{Z Ym{S>gr VoW| Om`Ÿ& nmBHw$<br />

O¡gmŸ&& (km. 11-99) AÝ` {_fmZo KS>boë`m Zm_mZ| Oa Aer gØ{V àmßV<br />

hmoVo Va lÕmnyd©H$ Zm_mZ| CÎm_ J{V {_iob `m§V H$m` Zdb Amho ?<br />

<br />

208 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 209


_hm^º$ àëhmX hm X¡Ë`Hy$itŸ&<br />

Ono am_Zm_mdir {ZË`H$mitŸ&Ÿ&<br />

{nVm nmnê$nr V`m XoIdoZmŸ&<br />

OZt X¡Ë` Vmo Zm_ _yI| åhUoZmŸ &&96Ÿ&&<br />

AOm_oi d Hw§$Q>Ur `m§À`m H$Wm§Ûma| _mJrb ûcmoH$m§V Zm__hmËå`<br />

gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V ^ŠV àëhmXmMo CXmhaU XoD$Z Zm_àVmn dU©Z<br />

H$aVmV.<br />

^ŠV àëhmX hm X¡Ë`Hw$im§V OÝ_bm AgVm§{h bhmZnUmnmgyZ<br />

AI§S> Zm_ OnV Ago. Ë`mMr hr Z¡g{J©H$ ñ_aU^{ŠV Ë`mMm {nVm Omo<br />

{haÊ`H$í`ny Ë`mbm nmhdoZm. n§VmoOrZ| H$m` {eH${db| Agm {nË`mZ| àý Ho$bm<br />

AgVm§ ldU§ H$sV©Z {dîUmo… ñ_aU§ nmXgodZ§Ÿ&& BË`m{X Zd{dYm ^ŠVrM|<br />

ñdê$n Ë`mZ| gm§{JVbo. Amnë`m dJ©~§YyZm{h ¿`m h[aÀ`m Zm_mŸ& H$emg<br />

{b{hVm§ AmoZm_mŸ&& Ag| Vmo gm§Jo. {nË`mbm Ë`mZ| Zmam`U-_mhmËå`{h gm§{JVb|;<br />

naÝVw {haÊ`H$í`nyg V| nQ>oZm. Eoœ`© d Vnmo~bmZ| CÝ_Îm Pmboë`m Ë`m<br />

nmnr {nË`mZ| àË`j _wbmMm N>i Ama§{^bm.<br />

X¡Ë` d¥ÎmrÀ`m _Zwî`mg XodmM| Zm§d{h ghZ hmoV Zmht, CbQ> Ë`mMm<br />

ÛofM AgVmo. O~aXñV Ah§H$mam_wi| Vmo B©œambm{h VwÀN> g_OVmo. V¡gm<br />

Ah§Zm_mMo{Z _mohoŸ& B©œamMo| Zm_{h Z gmhoŸ&& (km. 16-235) _J Ë`mbm<br />

Amnë`m _wbmZ| KoVbob| XodmM| Zmd ghZ H$g| ìhmd| ? àëhmXmÀ`m N>imZ|<br />

Xodmbm Z¥qgh ê$n ¿`md| bmJb| `mMm C„oI gm_WmªZr nwT>o 121 ì`m ûcmoH$m§V<br />

Ho$bm Amho.<br />

X¡Ë`Hw$bm§V OÝ_ nmdUmè`mÀ`m {R>H$mUt B©ída^ŠVrMm A^md<br />

AgVmo, Agm gd© gmYmaU {Z`_ gm§JyZ Ë`mbm AndmX åhUyZ àëhmXmÀ`m<br />

ñ_aU^ŠVrMo `oWo dU©Z Ho$b| Amho. dmñV{dH$ PmS> Vg| \$i hm g¥{ï>{Z`_<br />

Amho. Ag| AgVm§ nmnr X¡Ë` {haÊ`H$í`nyÀ`m nmoQ>t X¡dr JwUmMm àëhmX nwÌ<br />

H$gm {Z_m©U Pmbm, Agm àíZ `oVmo. `mMo CÎma àëhmXmZ|M Amnë`m<br />

emimgmo~Ë`m§Zm {Xb| Amho. àëhmX Ë`m§Zm gm§JVm| H$s¨, ""Amnbm {nVm<br />

Vnü`}V {Z_¾ AgVm§Zm Amnbr _mVm H$`mYy {hbm ZmaXF$ftZt Amnë`m<br />

Aml_m§V R>odyZ KoVb|. C{MV doit àgy{V hmoD$Z J^©ajU ìhmd|, hm Ë`m§V<br />

hoVw hmoVm. _mÂ`m AmB©Z| Ë`m X`miy F$frMr CÎm_ godm Ho$br. Ë`m_wi| g§Vmof<br />

dmQy>Z ZmaXm§Zt _mVoÀ`m g§gma{Zd¥ÎmrgmR>t d _bm g_Omd| åhUyZ Y_m©M|<br />

^{º$ê$n VËd d AmË_mZmË_{ddoH$ê$n kmZ `m Xmohm|Mm {Vbm CnXoe Ho$bm.<br />

_mVm ór Agë`m_wi| {Vbm Ë`m {df`mMm {dga nS>bm. nU Ë`m CnXoemMo<br />

g§ñH$ma _mÂ`m _Zmda {Ma§VZ am{hë`m_wi| _bm Zmam`UmdmMyZ Xwga| H$m§ht<br />

{XgVM Zmht.'' ho àëhmXmM| CÎma bjm§V R>odyZ J^©dVr {ó`m§Zt H$moUVo J«§W<br />

dmMmdo d EoH$mdo `mMm ZrQ> {dMma Ho$ë`mg ^mdr {nT>rMo {hV hmoUma Zmhr<br />

H$m ?<br />

<br />

_wIt Zm_ Zmht V`m _w{ŠV H¢$MrŸ&<br />

Ah§VmJwU| `mVZm Vo \w$H$mMrŸ&<br />

nwT>| A§V `oB©b Vmo X¡Ý`dmUmŸ&<br />

åhUmoZr åhUm ao åhUm XodamUmŸ &&97Ÿ&Ÿ&<br />

Zm_mM| _hÎd H$ib| AJa Z H$ib| Var V| _wImZ| KoVb| Joë`mg<br />

H$g| {hV gmYV| ho àëhmX, AOm_oi Am{U Hw§$Q>rU `m§Mt nm¡am{UH$ CXmhaU|<br />

XoD$Z gm§{JVb|. nU _wIm§VyZ Zm_ {ZKmb|M Zmht Va Ë`mMr H$m` AdñWm<br />

hmoVo, h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Á`mÀ`m _wIm§VyZ ^Jd§VmM| Zm_ H$YtM `oV Zmht Ë`mbm `m<br />

g¥ï>rMm gÎmmYmaH$, MmbH$ d _mbH$ H$moUrVar EH$ Amho `mMr OmUrdM ZgVo.<br />

Aem _Zwî`mMm CÕma ìhmdm H$gm ? AmnU H$moUrVar EH$ à{V{ð>V XohYmar<br />

Amhmo `m K_|S>rVM Vmo AgVmo. Ë`m§Zm AZmË_ dñVy§Mo {H$Vrhr kmZ Agb| Var<br />

Ë`mZ| nmoQ> ^aob, bm¡{H$H$ hmoB©b. nU _wŠVpñW{V àmá hmoUma Zmht. Agmo<br />

gH$i H$imàdrUŸ& {dÚm_mÌ n[anyU©Ÿ& Var Vo H$m¡eë`Vm nar kmZŸ& åhUmo<br />

{M Z`oŸ&&'' (Xm. 5-5-32) AmË_kmZm{edm` _wŠVpñW{V Zmht. ewÕ<br />

{MÎmm{edm` AmË_kmZ Zmhr d Zm_m{edm` {MÎmewÕr Zmht. AewÕ {MÎmmM|<br />

_mZdr OrdZ åhUOo newOrdZmhÿZ{h H${Zð> hmo`. H$maU neyÀ`m {R>H$mUt KmVH$s<br />

XohAh§H$ma ZgVmo. nU AmnUmbm ~w{Õ_mZ g_OUmè`m _mZdmÀ`m {R>H$mUt Vmo<br />

^anya AgVmo.<br />

`m Ah§H$mam_wi|M \w$H$Q> hmb gmogmdo bmJVmV. _rnUmÀ`m K_|S>tV<br />

_bm åhUOo Xohmbm gwI ìhmd| åhUyZ _mZdmMr am̧{Xdg YS>nS> AgVo. _r<br />

_moR>m, _r gw§Xa, _r ehmUm, _mP| Ka, _mPm àn§M Ag| _t d _mP| H$aÊ`mZ|<br />

{MÎmmbm ñdmñÏ` amhmV Zmht d Xw…I _mÌ nXat nS>V|. nwÌ H$iÌ Am{U<br />

XmamŸ& BVwH$m{M _mZw{Z`m§ WmamŸ& {dgamoZr Jobm B©œamŸ& Vmo `oH$ _yI©Ÿ&&<br />

(Xm. 2-1-40)<br />

210 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 211


Xohmbm gwI ìhmd| åhUyZ AZoH$ dmgZm§À`m ZmXr bmJë`m_wi|<br />

aOmoJwUmMr AVrd dmT> hmoVo. OoW| aOmoJwUmM| àm~ë` VoW| nwZamd¥{Îm åhUOo<br />

nwZ… nwZ… OÝ_mbm `oU| d _aU| gwQ>V Zmht. ZoUmo{Z`m§ na_mË_mŸ& gH$i<br />

nXmWv ào_mŸ& ~bmËH$ma| Kmbt OÝ_mŸ& Vmo aOmoJwUŸ&& (Xm. 2-5-33)<br />

dmgZm§_wi| {MÎmmbm qMVm d aOmoJwUm_wi| nwZamd¥{Îm dmQ>çmbm `oD$ZÀ`m<br />

`oD$Z A§Ë`g_` Ambm H$s¨ ì`m{Y, Oam BË`m{XH$m§À`m `mVZm ghZ H$amì`m<br />

bmJVmV. Bï>{_Ì, ZmVrJmoVr ^modVr {H$Vrhr Agbr Var H$moUr H$moUmM| Xw…I<br />

KoD§$ eH$V Zmhr d A§Vt ~amo~a `oV Zmhr. `oWrb gd© `oW|M amhV| d Omo Vmo<br />

Amnë`m àmaãY `mVZm ^moJyZ Ambm Vgm EH$Q>mM OmVmo. OmUo bmJo A§Vt<br />

EH$bo godQ>tŸ& doW© IQ>nQ> gm§Sy>{Z`mŸ&& AmË_{hV Job| g§gmamMo dmoT>rŸ&<br />

A§Vr H$moU gmoS>r am_odrUŸ&& h`mVtV Zm_mZ| am_mM| nmR>~i {_i{db|<br />

Zgë`m_wi| Aer X¡Ý`mdñWm àmá hmoVo. `mgmR>t Jm\$sb Z amhVm Xodm{YXod<br />

lram_mMm Zm_Kmof H$ê$Z Ë`mbm Amidm.<br />

<br />

harZm_ Zo_ñV nmfmU VmarŸ&<br />

~hÿ Vm[abo _mZdXohYmarŸ&<br />

V`m am_Zm_t gXm Omo {dH$ënrŸ&<br />

dXoZm H$Xm Ord Vmo nmnê$nrŸ &&98Ÿ&&<br />

Á`mÀ`m _wImVyZ Zm_ `oV Zmht Ë`mbm _w{ŠV Va XyaM nU<br />

g§gmaMH«$m§V {\$aV amhmd| bmJyZ `mVZm _mÌ gmogmì`m bmJVmV, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVb|. nmÊ`m§V Ym|S>m ~wS>mdm hm g¥ï>r{Z`_ Amho, nU Vmo OS><br />

XhS>{h nmÊ`mda Va§Jmdm, Agm Zm_mMm àVmn Amho. Aem `m am_Zm_mH$S>o<br />

gme§H$ d¥ÎmtZo nmhÿZ V| Z KoU| åhUOo nXat nmn KoD$Z nmfmUmhÿZ{h<br />

hrZ R>aÊ`mgmaI| Amho, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

grVm_mB©À`m emoYm§V b§Ho$g OmÊ`mgmR>t am_Zm_ {bhÿZ d Ë`mMm<br />

O`Kmof H$ê$Z dmZam§Zr g_wÐm§V XJS> Q>mHy$Z Ë`m§Mm nyb V`ma Ho$bm, h|<br />

am_m`Umdê$Z H$iV|. Á`m Zm_mZ| OS> nmfmU Vabo V| Zm_ _mZdmbm VmaH$<br />

hmoUma Zmht H$m ? V| ZH$iV KoVë`mZ| AOm_oi d Hw§$Q>rU `m§Mm CÕma<br />

Pmbm. H$iyZ KoVë`mZ| àëhmXmgmR>t Xod AdVabm. Ago nwîH$i ^ŠV<br />

Zm_gmYZmZ| Vê$Z Jobo. Zm_| nmfmU VaboŸ& Ag§»`mV ^ŠV CÕaboŸ& _hmnmnr<br />

Vo{M OmboŸ& na_ n{dÌŸ&& (Xm. 4-3-18) EH$s¨ nmfmU dmD${Z CVabtŸ&<br />

g_wÐt H$Q>H|$Ÿ&& (km. 10-36) Ag| kmZmo~m{h åhUVmV.<br />

Aem Zm_m~Ôb Omo gme§H$ amhÿZ V| KoUma Zmht Vmo nmnrM åhQ>bm<br />

nm{hOo. B©œamM| {dñ_aU h|M nmn. Zm_mZ| XJS> Vabo, AZoH$m§Mm CÕma<br />

Pmbm, Ag| OmUyZ{h Á`mÀ`m {R>H$mUt ^JdËào_ CËnÞ hmoV Zmhr Vmo Ho$di<br />

nmnrM Zìho Va àË`j XJS> Amho. XJS> hm XJS> ZgyZ ^{ŠV{dÝ_wI _Zwî` hmM<br />

_y{V©_§V XJS> hmo`. gÚ… àË``hr XoIo{ZŸ& ^{ŠV ZwnOo Á`mMo _ZtŸ& Vmo{M<br />

nmfmU `o OZtŸ& Zìho nmfmU nmfmUŸ&& nmfmU nm{hOo Vgm KS>{dVm§ `oVmo,<br />

BVHo$M§ H$m` nU _y{V©ê$nmZ| Vmo Xod Pmë`mg _Zwî` {VÀ`m nm`mda Z_« hmoD$Z<br />

S>moH|$ R>o{dVmo. _Zwî` Ogm KS>bm Omdm Vgm AmYt KS>V Zmhr d KS>bm JobmV<br />

Va Vmo nyd© pñWVrbm Ho$ìhm§ `oB©b `mMm {Z`_ Zmht. Q>mH$sZ| Inbr \$moS>brŸ&<br />

nar Vr _mJwVr Zmht OS>brŸ& _Zwî`mMr Hw$~wÕr Pm{S>brŸ& Var Vr nwÝhm<br />

bmJoŸ&& (Xm. 8-6-10) nU Ag| Agb| Var OoW| YmXmÝV nmfmU Vabo VoW|<br />

am_Zm_mZ| XohYmar _mZdnmfmU VaVrb `m§V H$m` g§e` ?<br />

h| ûcmoH${ddaU Pmb|. nU gm_mÝ` _mUgmg h[aZm_ Zo_ñV nmfmU Vmar<br />

Ag| gm§{JVb| Var h| gm§JU| Zm_mÀ`m Jm¡admW©, ñVw{Vna hmo` Ag|M dmQ>U|<br />

gmh{OH$ Amho. H$maU Ver à{M{V Zmht. gmYmaU dmiyMm H$U nmÊ`m§V Q>m{H$bm<br />

Var Vmo ~wS>Vmo, Ag| OoW| AZw^dmbm `oV|, VoW| Zm_mZ| nmfmU Vabo Ag| J§«WmYma|<br />

Oar gm§{JVb| Var _Zm§V {dH$ën `oUmaM - _J {ddoH$mZ| àMr{V nmhmdr Agm<br />

àMrVrMm AmJ«h YaUmao g_W© ""harZm_ Zo_ñV nmfmU Vmar'' Ag| AZw^dmbm<br />

Z CVaUma| {dYmZ H$g| H$[aVmV, Ag| dmQ>U| gmh{OH$ Amho. `mM| CÎma Ag|<br />

Amho H$s¨ g§Vm§Zm B©œamÀ`m H$Vw©_H$Vw©_² gm_Ï`m©Mm nwîni doim§ AZw^d Ambobm<br />

AgVmo. åhUyZ Ë`mÀ`m AK{Q>VKQ>ZmnQw>Ëdmda Ë`m§Mm ÑT> {dœmg AgVmo. g_W©M<br />

H$m` nU kmZmo~m VwH$mo~m H$m` åhUVmV nhm. AmYUt KmV{b`m haiŸ& hmoVr<br />

A_¥VmMo Vm§XwiŸ& Oar ^wHo$Mr amIo doiŸ& OJÞmWwŸ&& (km. 15-23) EImÚmMr<br />

^yH$ {ZdmaU H$amdr Ag| OJÞmWmÀ`m _Zm§V Amë`mg AmYUm§V KmVbobo<br />

dmiyMo IS>o{h A_¥V_` Vm§Xyi hmoVmV. H$Wm Mmbbr AgVm§ EH$ _yb _¥V<br />

Pmb|. Voìhm ^Jd§Vm§Mr H$ê$Um ^mHy$Z VwH$mo~m åhUVmV- AeŠ` V| Vwåhm§ Zmht<br />

Zmam`UŸ& {ZOudm MoVZm AmUmd`mŸ&& BË`W© BVH$mM H$s¨ B©œamÀ`m eãXH$mofm§V<br />

AeŠ` hm eãXM Zmhr. åhUyZ H$moUVm{h {dH$ën _Zm§V Z AmUVm§ {Z…e§H$nU|<br />

212 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 213


am_Zm_ ¿`md|.<br />

<br />

OJt YÝ` dmamUer nwÊ`amer Ÿ&<br />

V`o_{O OmVm§ JVr nyd©Om§gr Ÿ&<br />

_wI| am_Zm_mdir {ZË`H$mit Ÿ&<br />

{Odm hrV gm§Jo gXm M§Ðm_m¡ir Ÿ&&99Ÿ&&<br />

Zm__hmË_ Xe©{dÊ`mgmR>t _mJrb ûcmoH$m§V OS> nmfmU{h nmÊ`m§V<br />

Vabo, Ag| am_m`Um§Vrb CXmhaU XoD$Z gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V Zm_mÀ`m<br />

à^mdm_wi| EImX| ñWmZ{h nmdZ hmoD$Z nwÊ`joÌ H$g| ~ZV| h| dmamUerM|<br />

CXmhaU XoD$Z gm§JVmV.<br />

H$merjoÌ h| OJm_Ü`| nmdZ joÌ g_Ob| OmV|. VoW| OmUmam ñdV…<br />

Va nmdZ hmoVmoM nU qnS>XmZm{X nwÊ` H$_m©Z| Vmo Amnë`m nyd©Om§ghr<br />

gX²J{V àmá H$ê$Z XoVmo. lram_Zm_m_Ü`| AI§S> a§JyZ Joboë`m lre§H$amM| VoW|<br />

dmñVd Agë`m_wi| Vmo Zm_mZ| Xw_Xw_bobm Xoe Amho. amdUdYmZ§Va gd© Xodm§Zr<br />

à^w am_M§ÐmMr ñVw{V Ho$br. Voìhm§ lram_mMr ñVw{V H$aVm§Zm e§H$a åhUVmV,<br />

""Ah§ ^dÞm_ J¥UÝH¥$VmWm}Ÿ& dgm{_ H$mí`m_{Ze§ ^dmÝ`mŸ&&<br />

_w_yf©_mUñ` {d_wŠV`o@h§Ÿ& {Xem{_ _§Ì§ Vd am_ Zm_Ÿ&&'' (A. am. `w. g.<br />

15-62) ho am_m, Amnë`m Zm_KmofmZo _r H¥$VmW© Pmbm| Amho. H$metV<br />

^dmZrgh _r {ZË` amhVmo, _aUmoÝ_wI Pmboë`m _Zwî`mZ| _wŠV ìhmd| åhUyZ<br />

_r VwÂ`m Zm_mMm Ë`mbm Zm__§Ì XoVm|. H$metV _¥Ë`w Amë`mg A§Vg_`r<br />

e§H$a am_Zm_mMr OmUrd XoVmV d Ë`m_wi| _w{ŠV àmá hmoVo Aem ÑT><br />

{Zð>o_wio H$mer h| _w{ŠVjoÌ g_Ob| OmV|. Zm_mMm _{h_m OmUo e§H$aŸ& OZm<br />

CnXoer {dœoœaŸ& dmamUer _w{ŠVjoÌŸ& am_Zm_| H$ê$ZrŸ&& (Xm. 4-3-15)<br />

nU hr joÌ_w{ŠV bm^Ê`mgmR>t H$merg Job| nm{hOo d VoW| _aU<br />

Amb| nm{hOo. h| gdmªZm ghO gmÜ` Zmht. íbmoH$m§Vrb ^mdmW©{h Vgm Zmht.<br />

OS> Aem nmfmU d ^y_rbm{h Oa am_Zm_wi| YÝ`Ëd àmá hmoV|,<br />

lre§H$a{h V| Zm_ ñdV… KoVmV d bmoH$m§g gm§JVmV, Va V| Zm_ Amnbm{h Img<br />

CÕma H$arb `m lÕ|Z| V| {dH$ëna{hV KoVb| Omd| EdT>mM `m d<br />

nyd© íbmoH$mMm ^md Amho.<br />

<br />

`oWmgm§J ao H$_© V|hr KS>oZmŸ &<br />

KS>o Y_© Vm| nwÊ` Jm§R>t nS>oZmŸ &<br />

X`m nmhVm§ gd©^yVt AgoZmŸ &<br />

\w$H$mM| _wIt Zm_ V|hr dgoZm Ÿ&&100Ÿ&&<br />

_mJrb XmoZ ûcmoH$m§V OS> nmfmU{h Zm_mZo nmÊ`mda Vabo d OS><br />

^y_r{h Zm_mZ| _w{ŠVjoÌ ~Zbr Ag| gm§{JVb|. BVŠ`m AÅ>mhmgmZ| Zm_mM|<br />

loð>Ëd AmnU H$m§ à{VnmXZ H$arV Amhm| h| `m ûcmoH$m§V gm§JyZ Zm_{dZm<br />

_mZd {H$Vr {ZH¥$ï> AdñWobm nmoMVmo h| gm§JVmV.<br />

H$m§ht nwñVH$m§V Xwga| MaU ""KS>o H$_© V| nwÊ` Jm§R>t nS>oZm'' Ag|<br />

Amho. lr. Xodm§À`m nwñVH$m§V ""KS>o Y_© Vm| nwÊ` Jm§R>t nS>oZm'' Agm nmR> AgyZ<br />

""Vo'' Mm _mJmhÿZ ""Vmo'' Ho$bm Amho, Ag| Vo åhUVmV. Á`m à_mU|<br />

{d{Y`wŠV H$_© KS>md| Vg| V| KS>V Zmht, hmoV Zmht, Am{U Omo H$m§hr WmoS>m<br />

Y_© KS>Vmo. Ë`mM| nwÊ` nXam§V nS>V Zmht. H$_© Agmo H$s¨ Y_© Agmo, XmoÝhr{h<br />

A{d{Ynyd©H$ Pmë`mg nwÊ`g§M` H$gm hmoB©b ? H$_© åhUOo dUm©l_mZwgma<br />

d g_mOmMm EH$ KQ>H$ åhUyZ dmQ>çmg Ambobm d¡{XH$ AmOma. Am{U Y_©<br />

åhUOo ñdCÞVrgmR>t C{MV Aer YmaU qH$dm XmZàXmZ H$_©.<br />

Y_© d H$_© ho XmoZ eãX BVHo$ {ZJ{S>V AmhoV H$s¨ EH$mMr gr_m<br />

H$moR>| g§nVo d Xwgè`mMr H$moR>| gwê$ hmoVo h| {Z{üV gm§JVm `oV Zmht; BVHo$<br />

Vo EH$ê$n AmhoV. åhUyZM ""AmMmaà^dmo Y_©…'' Ag| åhQ>b| OmV|. _Zwî`mbm<br />

OrdZm§V {Ma§VZ gwI Agmd| Ag| dmQ>V|. V| gwI Y_m©Z|M àmá hmoV|. ""Y_m©V²<br />

gwI_dmßZmo{VŸ&'' Á`mÀ`m_wi| gwImM| YmaU, OrdZ nmofU hmoV| Vmo Y_©. YmaUmV²<br />

Y_© BË`mhþ… Y_m} Yma`Vo àOm…Ÿ&& `m bmoH$sM| OrdZ gwairV d gwImM| hmoD$Z<br />

nabmoH$s¨ gX²J{V àmá hmoVo, Vmo Y_©. Y_m©_wioM CÎm_ g§V{V, AMb g§n{Îm d<br />

A§Vt gX²J{V àmá hmoVo, Agm doXmMm {Zü` Amho. gai añË`mZ| Mmbb| AgVm§<br />

Anm` hmoV Zmht qH$dm {Xì`mMm AmYma Agbm åhUOo R>oM bmJV Zmht.<br />

V`mnar nmWm©Ÿ& ñdY_] amhQ>Vm§Ÿ&& gH$iH$m_nyU©VmŸ& ghO| hmo`Ÿ && (km. 2-<br />

188)<br />

`m loð> YmaUogmR>tM H$m§ht {d{eï> AmMmam§M| nmbZ H$amd|<br />

bmJV|, Ë`mbm H$_© åhUVmV. Y_© hm H$_©àYmZ AgyZ gËH$_mªVyZ Y_m©Mr<br />

KS>U hmoVo. d¡`{ŠVH$, gm_m{OH$, H$m¡Qw>§{~H$, Zm¡{VH$, nma_m{W©H$ BË`m{X gd©<br />

{Z`_m§Mm Y_© `m eãXm§V A§V^m©d hmoVmo. åhUyZ {ZY_u amÁ`mZ| qH$dm<br />

214 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 215


Y_©{ZanojVoZ| amï´>, ì`{ŠV, Hw$Qy>§~, g_mO, na_mW© `m§n¡H$s H$em§V{h<br />

gwImMm ì`dhma hmoUma Zmht, H$maU OoW| Y_© Zmht VoW| gwI Zmht.<br />

g_WmªZt _ZmMo ûcmoH$ aMë`mZ§Va AmOnmdoVm| VrZeo dfmªda H$mb<br />

bmoQ>bm Amho. g_W©H$mbt WmoS>m~hþV Var Y_©H$_m©Mm ì`dhma Mmby hmoVm.<br />

ñZmZg§Ü`m, nyOm, Z¡doÚ, d¡œXod, gMmoQ>rMm ì`dhma BË`m{X H$_} Mmby§ hmoVt.<br />

Vt `Wmgm§J Z hmoU| EdT>|M Ë`m§V d¡JwÊ` hmoV|, Ag| åhUVm§ `oB©b. nU Mmby<br />

n[apñWVtV Y_©H$_m©Mm bmonM hmoV Mmbbm Amho VoW| `Wmgm§J, nwÊ` Jm§R>t<br />

nS>oZm, BË`m{X eãX {Zén`moJrM ZìhoV H$m ? Mmby H$mbt JrVmJ«§Wm~Ôb<br />

nwîH$i Jm¡adna ~mobb| OmV| nU `kXmZVn…H$_© Z Ë`mÁ`§ H$m`©_od VV²Ÿ&&<br />

(^. Jr. 18-5) `m ^JdX²dmUrH$S>o H$moU bj XoVmo ? Am_Mr AmdS> d gmo`<br />

`m§V ~gob V| Y_©H$_©, Aer Y_m©Mr h„rMt ì`m»`m Amho. {ZË` H$_} Va Xya<br />

amhmoV nU àmg§{JH$ Aem _§JbH$m`m©V Var Y_©, H$_©, g§ñH¥${V BË`m{XH$m§~Ôb<br />

{Oìhmim {XgVmo H$m ? _§Jb H$m`mªZm{h Ho$di CËgdmM| ñdê$n Ambob| Zmhr<br />

H$m ? ~Qy>bm {eIm R>odÊ`mMr bmO dmQ>Vo. AYu MÈ>r, eQ>© d H$m§hr {R>H$mUt<br />

Va Jù`m§V Q>m`, Aem WmQ>m§V Vmo {^jobm åhUOo XoU½`m ñdrH$maÊ`mgmR>t<br />

IwMuda ~gVmo. ñdmJVmW© d nmZgwnmar XoÊ`mgmR>t C^t Agbobr _mUg| ~moS>H$s¨.<br />

ew^{edm©X XoÊ`mgmR>t `oUmat _mUg|{h ~moS>H$s. ~mohë`mda MT>Umam ZdaXod<br />

gwQ>m§V {XgVmo d Vmo{h ~hþVoH$ H$mù`m a§JmMm! gd©M {dnarV, Aew^ d A_§Jb.<br />

nU Ag| AgyZ{h h| àJVrM| bjU JUb| OmV| h| Ho$dT>| Amü`© ? nU Amü`©<br />

Var H$gM| ? h| Vm_gr ~wÕrM| bjU hmo`, AY_ª Y_©{_{V `m _Ý`Vo<br />

V_gmd¥VmŸ& gdm©Wm©pÝdnarVm§ü ~w{Õ… gm nmW© Vm_grŸ&& hm ì`{ŠVJV H$m¡Qw>§{~H$<br />

AmMma Pmbm. g_mOmH$S>o nmhmd| Va nañna ào_, AmnwbH$sMm {Oìhmim H$moR>|M<br />

Zmhr.<br />

X`m Y_© H$m _yb h¡, `m Ñï>rZ| ^yV_mÌr X`m Var Agmdr, nU<br />

Vr{h ZgVo. H$moUmM|{h Xw…I nmhÿZ H$idim `oU| d V| Xya H$aU| `mbm X`m<br />

åhUVmV. gd© R>m`t X`m h| EH$ X¡dr g§nÎmrMo bjU Amho. X¡dr g§nÎmrM|<br />

bjUŸ& ^yV_mÌt X`m nyU©Ÿ&& bhmZ Wmoa hm ^oX gmoSy>ZŸ& gXm Váa Agmd|Ÿ&&<br />

(Zm. ^m. gy. 1035) nU hr X`m{h Amnb| åhQ>b| Ë`mÀ`m {R>H$mUt `oVo.<br />

gd©Ì AmË_^mdZoZ| `oV Zmhr. åhUyZ Vr X`m ZgyZ _m`m hmo`. X`m Zmht<br />

Va Y_© åhUyZ {ZXmZ ^Jd§VmMo \w$H$Q>M| Zm_ Var _wIm§VyZ `md|.<br />

{dîUwghòZm_m§V ^Jd§Vmbm Y_© Ag| Zmd§ Amho. Y_m} Y_©{dXwÎm_… nU EdT>m<br />

\w$H$Q>Mm Y_©{h hmoV Zmhr. gmam§e, C{MV Y_© Zmhr, d ^JdÞm_{h Zmht.<br />

_mZd åhUdyZ KoUmè`m OrdmMr H$moU hr Ho${dbdmUr pñW{V! H$bm¡ H$[aVmhr<br />

Z H$amdo ñdH$_©Ÿ& Y[aVm§{h Z Yado ñdY_©Ÿ&& Z H$io H¡$g| ^yVX`md_©Ÿ&<br />

Zm_hr \w$H$m§Mo Z `o _wItŸ&<br />

<br />

O`m ZmdS>o Zm_ Ë`m `_ OmMrŸ&<br />

{dH$ën| CR>| VH©$ Ë`m ZH©$ Mr MrŸ&<br />

åhUmoZr AVr AmXa| Zm_ ¿`md|Ÿ&<br />

_wI| ~mobVm§ Xmof OmVr ñd^md| Ÿ&&101Ÿ&&<br />

C{MV Ag| Y_©H$_© Zmht, gdmª^yVt X`m Zmht, Am{U XodmM|<br />

\w$H$mM| Zm_{h _wIm§V Zmht Aer Or n[apñW{V _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbr<br />

Vr Á`mÀ`m dmQ>çmg `oVo Ë`m _mZdmMt BhnabmoH$s¨ H$er Ho${dbdmUr pñW{V<br />

hmoVo V| `m íbmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Y_©H$_© Va `Wmgm§J ZmhtM nU {Za{Zamio VH©${dVH©$ CËnÞ<br />

Pmë`m_wi| g§e`J«ñV hmoD$Z Á`mbm ^JdÞm_hr AmdS>V Zmht Aem<br />

_mZdmbm `m bmo{H$hr gwI hmoV Zmhr d _oë`mZ§Vahr `_`mVZm gmogmì`m<br />

bmJVmV. åhUyZ "`_OmMr' Ago åhUVmV. kmZmo~m{h Amnë`m h[anmR>m§V<br />

åhUVmV, ""hatdrU OÝ_ ZH©$Mr n¡ OmUmŸ& `_mMm nmhþUm àmUr hmo`Ÿ&&'' (h.<br />

nm. 22) Ag| O| g§V åhUVmV Ë`mMm {dMma nmhÿ§.<br />

gm_mÝ` _mUgmbm Ag| dmQ>V| H$s¨ ZaH$, `_`mVZm BË`m{X O|<br />

Xw…I^moJ AmhoV Vo _aUmZ§VaM ^moJmdo bmJVmV. {Od§V AgVm§Zm Ë`m§Mm<br />

H$m§ht g§~§Y Zmht. EH§$Xa ZaH$ AÇ>mdrg AgyZ `mVZm ^moJm§Mt Vt<br />

{Za{Zamit ñWmZ| AmhoV, EdT>rM gm_mÝ` H$ënZm AgVo. nU Ho$di<br />

_aUmoÎma ^moJmì`m bmJUmè`m `mVZm§ZmM g§V ZaH$ åhUV ZmhtV.<br />

V_moJwUmMr AVrd dmT> hmoD$Z _mohJ«ñV Pmboë`m A§V…H$aUmÀ`m AdñWobm<br />

Ho$di ZaH$ Zìho Va _hmZaH$ Ag| V| åhUVmV. AkmZmdñWm hmM<br />

_hmZaH$. ZaH$ñV_ CÞmhmoŸ& Eogm V_mMm CÞmh CÐoH$Ÿ& Ë`m Zm§d OmU<br />

"_hmZaH$'Ÿ& nar `_`mVZm O| Xw…IŸ& ZaH$ åhUm| Z`oŸ&& H$m_ H«$moY bmo^<br />

XoIŸ& ho{M VrZhr {Za`Xm`H$Ÿ&& VoW| _hm_moh Amdí`H$Ÿ& Oo hmò EH$ A§YV_Ÿ&&<br />

216 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 217


(Zm. ^m. 19-539-541)<br />

Omo B©œa^OZ{d_wI AgVmo Ë`mbm Amnë`mda AÑí` Aem<br />

H$mbê$nr B©œamMr A~m{YV gÎmm Amho `mMr OmUrd ZgVo, {XgUmam Xoh h|M<br />

gmagd©ñd Ag| Ë`mbm dmQ>V|. EH$Xm§ Xoh^aU h|M Ü`o` R>ab| H$s¨ Ë`m XohmÀ`m<br />

gwIm§V B§{Ð`m§Mo ^b^bVo bmS> nwa{dÊ`m§V Vmo Jw§J hmoVmo. H$_m©H$_© {dMma<br />

gwQ>Vmo, dmgZm§da {Z`§ÌU Z am{hë`m_wi| H$m_H«$moYm{X f{S´>nw ~imdVmV. emó<br />

qH$dm gmYwdMZm~Ôb Vmo g§e`J«ñV hmoVmo d Ë`m§Mr qZXm H$[aVmo BVHo$M H$m`<br />

nU Xohmbm OÝ_, _¥Ë`w, Oam, ì`m{Y BË`m{X Xw…ImVyZ Omd| bmJUma Amho,<br />

`mMr nwgQ> H$ënZm{h Ë`mÀ`mnwT>| `oV Zmht. Eoer Oo H$m XohAh§VmŸ& Vr Zmd<br />

na_ _yI©VmŸ&& `_`mVZm `m ^moJyZ g§nVmV. nU V_moJwUmZ| _mohm§Y Pmbob|<br />

A§V…H$aU OrdZm§V em§{V bm^y XoV Zmhr d OÝ__aUmÀ`m Xw…IMH«$m§V<br />

{nMV R>odV|. OZH$amOmZ| F$ftZm {dMmaboë`m àým§V Agm EH$ àý<br />

{dMmabm H$s¨, ^JdË^OZmMr Á`mbm AmdS> Zmht, Ë`mH$S>o Á`mZ| nmR><br />

{\$adbr Amho Aem _mZdmg J{V H$moUVr ? Ë`mda M_g F$fr gm§JVmV,<br />

Oo dmgwXodt gXm {d_wIŸ& Á`mgt h[a^OZt Zmht h[aIŸ& Ë`m§Mt<br />

Xem ho AYmo_wIŸ& A{VXw…I| Xw…I ^mo{JVrŸ&& (Zm. ^m. 5-299)<br />

VmËn`©, ^JdÞm_mdm§MyZ _mZdr OrdZ åhUOo ZaH$M hmo`.<br />

åhUyZ _Zm§V H$moUVm{h {dH$ën Z R>odVm _wImZ| Zm_ ¿`md|. g§V,<br />

emó|, nwwamU| `m gdmªMr `m gmYZm~Ôb EH$dmŠ`Vm Amho h| Ü`mZm§V KoD$Z<br />

AmXanyd©H$ lÕoZ| ^JdÞm_ ¿`md|. `m_wi| ""{J[aH§$Xar Om{`Oo Xy[a Xmof|'' h|<br />

\$b {_iV| Ag| ûcmoH$ 92 _Ü`| gm§{JVb| Amho. ^OZm{edm` Xohm{^_mZ<br />

gwQ>V Zmht. Xohm{^_mZ gwQ>ë`m{edm` JmT> AkmZ Xya hmoV Zmht. _mPo {ZO<br />

^OZodrU OmUŸ& Xohm{^_mZ VwQ>oZmŸ&& (Zm. ^m. 28-393) Ag| ^JdmZ²<br />

ñdV…M gm§JVmV. ñ_aU^{ŠV hr A{V loð> ^{ŠV Amho. ñ_aU^{ŠV<br />

A{Vloð> Vr Zdm_mOt d[að>Ÿ& AmR>mbmJt ì`mnr J[að>Ÿ& ^JdËàoð> Vr OmUmŸ&&<br />

(X. _. A. 1-21)<br />

<br />

AVrbrZVm gd©^md| ñd^md|Ÿ&<br />

OZm g‚mZmbm{J g§Vmofdmd|Ÿ&&<br />

Xoho H$maUt gd© bmdrV Omd|Ÿ&<br />

gJyUt AVr AmXa|gr ^Omd|Ÿ &&102Ÿ&&<br />

ûcmoH$ 80 Vo 100 n`ªV {Za{Zamù`m àH$ma| Zm__hmËå` gm§{JVbo.<br />

VH©$Hw$V©H$ H$ê$Z {dH$ënmZ| Zm_ Z KoUmè`mMr Bhna bmoH$s¨ N>rWy hmoD$Z<br />

AYmoJ{V hmoVo d ào_nyd©H$ Zm_ KoUmam {ZXm}f d gmpÎdH$ hmoVmo, Ag| íbmoH$<br />

101 _Ü`| gm§{JVb|. `m d nwT>rb H$mhr ûbmoH$m§V Zm_gmYZ à^mdr<br />

hmoÊ`mgmR>r gmYH$m§Z| H$moUVr nÏ`| gm§^mimdrV ho gm§JVmV.<br />

A{V Z_« amhÿZ bmoH$m§Zm d {deofV… g‚mZm§Zm Amnë`mnmgyZ gwI<br />

hmoB©b, Ag| _ZmnmgyZ dmJmd|. BVH|$M Zìho Va Amnë`m_wi| Xwgè`mbm<br />

g_mYmZ ìhmd| Agm Amnbm ghO ñd^md åhUOo g§ñH$ma Agmdm. brZVm<br />

Agbr åhUOo Amnë`m {R>H$mUt Agboë`m JwUm§Mm AWdm kmZmMm Ah§H$ma<br />

amhmV Zmht d {Zah§H$mamnU| ñdm^m{dH$ bmoH$godm hmoVo. `m {Zah§H$ma<br />

bmoH$god|VyZ gdmªH$S>o AmË_dV² nmhÊ`mM| _Zmbm diU bmJV|. àg§J OmUmo{Z<br />

~mobmd|Ÿ& OmUnU H$m§htM Z ¿`md|Ÿ& brZVm Yê$Z Omd|Ÿ& OoWVoW|Ÿ&& (Xm.<br />

15-6-23) `mà_mU| gd© bmoH$m§er dmJmd|. nU g‚mZm§Zm g§Vmof dmQ>ob Ag|<br />

dmJÊ`m~Ôb {deof I~aXmar ¿`mdr.<br />

g‚mZ åhUOo ^JdËnam`U, kmZr g§V. Aem g§Vm§Zm H$m`mdmMm_Z|<br />

{POyZ OodT>| g_mYmZ XoVm§ `oB©b VodT>| Úmd|. Ë`m§M| _ZmoJV AmoiIyZ<br />

dmJmd|. H$maU Ë`m§À`m A§V…H$aUm§V Amnë`m~Ôb ào_ CËnÞ hmoÊ`m§V Amnë`m<br />

CÕmamM| ~rO AgV|. àg§Jr Amnë`m {ZË` gmYZm§V ì`Ë`` Ambm Var Mmbob,<br />

nU Ë`m§Mo g_mYmZ amImd|. H$maU na_mWm©bm Amdí`H$ Aem H$_©, ^{ŠV,<br />

kmZm{X gmYZm§À`m A^mdr Ho$di gËg§JmZ| CÕma Pmë`mMt AZoH$ CXmhaU|<br />

AmhoV. ^Jd§V CÕdmbm åhUVmV Z H$[aVm§ gmYZ ì`wËnÎmrŸ& Ho$di OmU<br />

gËg§JVrŸ& _O nmdbo ZoU| {H$VrŸ& V| _r VwOàVr gm§JoZŸ&& (Zm. ^m.<br />

12-63) g§V ho g¥ï>r_Ü`| dmdaUmè`m ^Jd§VmÀ`m _yVu hmoV. ^Jd§VmÀ`m<br />

_Zm§V Amë`mg Og| H$moUV|hr H$m`© KSy>§ eH$V|, Vg|, g‚mZm§À`m _Zm§V Amb|<br />

H$s¨ Vo H$moUmMm{h CÕma H$ê§$ eH$VmV. V`mnar lrJwéŸ& H$[aVr O¢<br />

A§JrH$mê$Ÿ& V¢ hmoD${Z R>mHo$ g§gméŸ& _moj_` AmKdmŸ&& (km. 15-24)<br />

`mgmR>t g‚mZm§bmJt g§Vmofdmd|.<br />

g‚mZg§VmofmW© _ZmnmgyZ, Z_«nU| {POÊ`m§V ZaXohmMr gmW©H$Vm<br />

Amho. nag§VmofmgmR>t {POU| åhUOoM Xoh H$maUr§ bmdU| hmo`. ñdmWm©gmR>r<br />

H$moUr{h H$m`mdmMm_Z|, YZ| {POVmo hm ghO ñd^md Amho. nU<br />

nag§VmofmgmR>r {POÊ`mMr {eH$dU Úmdr bmJVo. eara namonH$mat bmdmd|Ÿ&<br />

218 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 219


~hþVm§À`m H$m`m©g `md|Ÿ& CU| nS>m| ZoXmd|Ÿ& H$mo{U`oH$mM|Ÿ&& (Xm. 12-10-5)<br />

gd©^yV{hVaV AgU| h| EH$ na_mWm©M| gmYZ Amho. `mZo gd©bmoH$_hoœamM|<br />

nyOZ hmoD$Z Vmo g§Vwï> hmoVmo. åhUyZ Xoh H$maUt bmJVmo. earamg ~a| Ho$b|Ÿ&<br />

V| AmË_`mg nmdb|Ÿ& eara`moJ| Omb|Ÿ& g_mYmZŸ&& (Xm. 13-9-37)<br />

AZoH$ _mUg| OZVmOZmX©ZmMr godm `m Jm|S>g Zm§dmImbr<br />

g_mOgodm H$[aVmV. nU Ë`m§V bm¡{H$H$, _mÝ`Vm, ñdbm^, nañnagmhmæ`mMr<br />

AnojVm, à{g{Õ Ago AZoH$ hoVw AgVmV. {Z…ñn¥hVm Am{U ^{ŠV `m§Mm<br />

A^md Agbobr bmoH$godm nwÊ`H$maH$ hmoB©b nU _mojXm`H$ hmoUma Zmht. `m<br />

ûcmoH$m§V brZVm, gd©^md|, ñd^md| ho g_WmªZr `moObobo eãX \$ma _hÎdmMo<br />

AmhoV. Z_«nUo, _ZmnmgyZ, AmË_dV² boIyZ nag§Vmof gmYmd`mMm Agob<br />

Va Ë`m_mJ| ^ŠVrMm {Oìhmim nm{hOo. XodmMm g§~§Y bjm§V KoD$Z<br />

godmê$nmZ| {dœmet Pmbobr gmo`arH$ na_mWm©bm nmofH$ hmoVo. åhUyZ gJwUt<br />

^Omd|.<br />

Amnë`m {R>H$mUt Agboë`m öX`ñW AmË_mam_ê$nr am_mM| ào_mZ|<br />

^OZ H$amd|. Ë`m gdm©Ë_H$ M¡VÝ`mM| gJwU, gmH$ma, í`m_gw§Xa am_ê$nmZ|<br />

ñ_aU H$amd|, S>moù`mZ| gJwU _yVuMo Xe©Z ¿`md|, H$mZmZ| JwUmZwdmX EoH$mdo,<br />

_ñVH$mZ| Z_Z H$amd|, hmVmZ| nyOZ H$amd|, _ZmZ| Ü`mZ Yamd|, Ë`mMà_mU|<br />

namMo JwUXmof Z nmhVm§ Ë`mM am_mM| gd© ^yVm§À`m {R>H$mUt Xe©Z KoÊ`mMm<br />

Aä`mg H$amdm. EH$m§VmV öX`ñW am_mM| ñ_aU d bmoH$m§V Ë`mM|M<br />

bmoH$_hoœaXe©Z Agm OmoS> Aä`mg Pmbm åhUOoM Z_«nUmZ|, _ZmnmgyZ,<br />

AmË_dV², nag§Vmof amIÊ`mM| _Zmbm diU `oV|. _yV©am_ {dœì`mnH$ hmoVmo.<br />

^ŠVrZ| na~«÷ Zm_ê$nmbm `oV|. gJwU ~«÷ Ü`mZ| _ZŸ& erK« hmoB© gmdYmZŸ&<br />

_J {ZañVmonm[Y H$ënZŸ& ñdmË_Ü`mZ ñ\w$aVgoŸ&& (X. _. 1-19) `mà_mU|<br />

gJwU nmhVm§ _wimg JobmŸ& ghO{M {ZJw©U nmdbm.... && (Xm. 18-8-23)<br />

Ag| hmoV| d ZaXohmM| gmW©H$ hmoV|.<br />

g_mOgodH$ d na_mW©gmYH$ `m XmoKm§Zm{h hm ûcmoH$ \$ma<br />

_hÎdmMm Amho. g_mOgodH$ hm OZV|Vrb OZmX©Z _mZVmo. nU ñdV…V qH$dm<br />

_§{XamV Agboë`m Ë`mM XodmM| ApñVËd {dgaVmo. ^OZerb gmYH$<br />

ñdV…Vrb qH$dm _§{Xam§Vrb Xod _mZVmo, nU Ë`mM OZV|Vrb OZmX©Zmbm<br />

{dgaVm|. `m_wi| EH$mM| ñdV…Vrb AmË_mam_mH$S>o Xwb©j hmoV| d EH$mM|<br />

OZVmOZmX©ZmH$S>o Xwb©j hmoV|. Aer XmoKm§Mrhr ^{ŠV EH$m§Jr åhUyZ AnyU©M<br />

amhVo. `m ûcmoH$m§V gm§{JVë`mà_mUo gmYZ Pmë`mg XmoKoht n[anyU© {Z…ñn¥h<br />

^ŠV hmoD$Z ñdna g_mYmZ gmYVrb.<br />

<br />

harH$sV©Zr àr{V am_t YamdrŸ&<br />

Xoho~w{Õ Zrê$nUr drgamdrŸ&<br />

naÐì` AmUrH$ H$m§Vm namdrŸ&<br />

`XWu _Zm gm§{S> Ordt H$amdrŸ &&103Ÿ&&<br />

gJwU ê$nm§Mo ào_mZ| ^OZ H$arV AË`§V Z_« amhÿZ OZg‚mZm§Mo gd©<br />

àH$ma| g_mYmZ amImd| d Xoh gmW©H$s¨ bmdmdm, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. hm nag§Vmof ghOnUo H$gm gmYVm `oVmo `mMm {dMma `m ûcmoH$m§V<br />

gm§JVmV.<br />

ñdg§Vmof d nag§Vmof gmYÊ`mMm CÎm_ _mJ© åhUOo h[aH$sV©Z<br />

qH$dm {Zê$nU H$aU| hm hmo`. `m_wio ñdg§Vmof, nag§Vmof d ^{ŠV _mJm©Mm àgma<br />

Agm {Vhoar bm^ hmoVmo. h[aH$sV©Z| H$amdtŸ& {Zê$nU| _mOdmdtŸ& ^ŠVr_mJ}<br />

bmOdmdtŸ& qZXH$ XwO©Z|Ÿ&& (Xm. 2-9-18) H$sV©Zo åhUOo ^Jd§VmÀ`m<br />

gJwU ê$nmM| JwUdU©Z, gJwUH$Wm `m Zm§d {H$V©Z. H$sV©ZmV ^Jd§VmÀ`m<br />

{Za{Zamù`m AdVmam§Mr H$Wm gm§Jmdr. Vg|M Ë`mMo `e, H$s{V©, àVmn,<br />

_{h_m `m§Mo dU©Z H$amd|. Ë`m~amo~aM ^{ŠV, kmZ, d¡am½`, Zr{V, Ý`m`<br />

`m g§~§Yr ~mobmd|; _y{V© Agob Va VoW| H$sV©ZM H$amd|. gJwU_yVunwT>o<br />

^md|Ÿ& H$éUmH$sV©Z H$amd|Ÿ&& (Xm. 14-5-12) H$sV©Z H$arV AgVm§ qH$dm<br />

V| EoH$V AgVm AZwg§YmZ R>odyZ am_ê$nm§V ào_mZ| a§JyZ OmU| hm _hÎdmMm<br />

^mJ Amho. dŠVm hm ê$nm§V a§JyZ Ooìhm§ ~mobVmo Am{U lmoVm EH$mJ« {MÎmmZo<br />

EoH$Vmo Voìhm§M H$sV©Zm§V a§J ^aVmo. åhUOo dŠVmg_mYmZ nmdVmo, lmoVo ào_mZ|<br />

S>moby§ bmJVmV d dmVmdaU AmZ§X_` hmoV|. Ü`mZt Jw§Vb| _ZŸ& H¡$M| AmR>dob<br />

OZŸ& {Z…e§H$ {Zb©‚m H$sV©ZŸ& H$[aVm§ a§J _mOoŸ&& (Xm. 14-5-27) Ag|<br />

H$sV©Z ^Jd§Vmbm {à` Agë`m_wi| Ë`mM| gmjm§V dmñVì` VoW| AgV|.<br />

_J AmZ§Xmbm H$m` VmoQ>m ?<br />

AÛ¡V åhUOo {Zê$nUŸ& {Zê$nUm§V {ZamH$ma {ZJw©U na~«÷mM|<br />

à{VnmXZ H$amd|. V|M EH$ gd©Ì gdm©Yma Amho, VX²ì`{V[aŠV AÝ` H$mht<br />

Zmht Ag| AÛ¡V kmZ ~mobmd|. {Zê$nUm§V dŠË`mZ| Xoh~w{Õ {dgê$Z åhUOo<br />

220 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 221


kmZmMm A{^_mZ Z Y[aVm§, Z_«nU| {gÕmÝVdmŠ`mda ~mobmd| nyd© njmda<br />

\$mb ~moby§ Z`o. H$maU H$m§ht doim lmoVo nyd©njM Iam _mZyZ {dnarV g_OyV<br />

~miJyZ amhVmV. åhUyZ {Zê$nUm§V AÛ¡V {gÕmÝVmM| ñnï>rH$aU H$amd|,<br />

ewÕ~«÷kmZ ~mobmd|. OoW| _y{V© ZgyZ g‚mZ {dÛmZ lmoVo AgVrb VoW| {Zê$nU<br />

H$amd| nU gJwU CÀN>oXyZ {ZJw©U ~moby Z`o. `mà_mU| g_WmªZt Xmg~moYm§V H$sV©Z<br />

d {Zê$nU `m§M| ñdê$n ñnï> Ho$b| Amho. gJwUH$Wm `m Zm§d H$sV©ZŸ&<br />

AÛ¡V åh{UOo {Zê$nUŸ& gJwU ajyZ {ZJw©UŸ& ~mobV Omd|Ÿ& (Xm. 4-2-23)<br />

_yVu ZñVm§ gJwUŸ& ldUt ~¡gbo gmYwOZŸ& Var AÛ¡V{Zê$nUŸ& Adí`<br />

H$amd|Ÿ&& (Xm. 14-5-19) `mà_mU| H$Yt H$sV©Z d H$Yt {Zê$nU H$ê$Z<br />

gJwU ào_m§V qH$dm {ZJw©U ~moYm§V a§JyZ Omd|. nU EH$ YmoaU Ag| Agmd| H$s¨<br />

H$sV©Z Agmo AJa {Zê$nU Agmo dMZ| dmCJt doXZmŸ& dmda| {dda| dgoZmŸ&<br />

dŠV¥Ëd| {Zddr OZmŸ& {d{ZV hmodmoZrŸ&& (Xm. 14-4-29) dmda| {dda|<br />

åhUO| ^bV| gbV|; ^bV| gbV| H$mhr Z ~mobVm§ AWm©bm Yê$Z JmoS> d<br />

Z_« ^mfoZ| bmoH$m§Zm g§Vmof Úmdm. CÎmamYmªV nwT>| gm§JVmV H$s¨,<br />

ho _Zm, naÐì`, naór `m§À`m~Ôb nwgQ> H$ënZm{h R>ody§ ZH$mo ~a|.<br />

H$sV©Z qH$dm {Zê$nU `m§À`mer naór AWdm naYZ `m§Mm g§~§Y H$m`, Aer<br />

e§H$m `oB©b. {VM| g_mYmZ Ag| Amho H$s¨ {H$V©Z qH$dm {Zê$nU `m§V a§J ^ê$Z<br />

AmZ§X_` dmVmdaU amhmd`mM| Pmë`mg dŠVm d lmoVo ho à{VnmÚ {df`mer<br />

g_ag Agmdo bmJVmV. `m g_agVoMm ^§J H$aUmat qH$dm {VÀ`m AmS> `oUmar<br />

naór d YZ ht XmoZ {d¿Z| AmhoV. dŠË`mÀ`m _Zm§V Ðì` bmo^ Agob Va<br />

ào_mZo H$sV©Z hmoV Zmht. XodmÀ`m EodOt lmoË`m§Mr ñVw{VñVmoÌ| JmBbt OmVmV d<br />

Y{ZH$m§H$S>o qH$dm H$_rOmñV g_yhmH$S>o bj doYb| OmV|. Ðì`mgmR>t qhS>mo<br />

Z`oŸ& {H$V©Z H$arVŸ&& (Xm. 14-1-45) _mob| H$sV©Z H$ê§$ Z`oŸ& H$moR>|VarŸ&&<br />

(Xm. 14-1-55) Ðì`mÀ`m AnojoZ| H$sV©Z H$aU| hm nmoQ>mMm Y§Xm hmoVmo.<br />

Vg|M {ó`m§H$S>o Ñ{ï> R>odyZ e§¥Jm[aH$ H$sV©Z qH$dm hmd^md H$ê§$ Z`oV.<br />

Ë`m§VyZM ~wdm~mOr CËnÞ hmoVo d na_mWm©~Ôb qH$dm ^ŠVr~Ôb bmoH$m§V<br />

{ZîH$maU AZmXa CËnÞ hmoVmo. åhUyZ dŠË`mZ| `m XmoZ Jmoï>t{df`t H$Q>mjmZ|<br />

A{bá Agmd|.<br />

`mMà_mU| lmoË`mM|{h H$sV©Z{df`mH$S>oM bj Agmd|, ~m`H$m§H$S>o<br />

qH$dm Xwgè`mÀ`m {IemH$S>o Zgmd|. Ë`m§Zt EH$mJ« {MÎmmZ| ldUmW© H$sV©Zmg<br />

Omd|. Ë`m§V ldU^{ŠV hmM hoVw Agmdm. ZmhtVa Ago hmoV| H$s¨ {df`r bmoH$<br />

ldUt `oVrŸ& Vo ~m`H$m§H$S>oM nmhVrŸ& MmoaQ>o bmoH$ Mmoê$Z ZoVrŸ& nmXajmŸ&&<br />

(Xm. 18-10-26) naYZ d naór `m§Mr H$sV©Zmer `m Ñï>rZ| g§~§Y Amho.<br />

`m XmoZ Jmoï>t_wi| ldU^{ŠV Va hmoV ZmhrM nU nwÝhm OÝ_md| bmJV|.<br />

H$m§MZm§M| Ü`mZ naór qMVZŸ& OÝ_mgr H$maU hoMr XmoÝhrŸ&& (ñ\w$. ûcmoH$)<br />

åhUyZ ~m _Zm, `m XmoZ Jmoï>tMm gX¡d Ë`mJ H$a.<br />

<br />

{H«$`odrU ZmZmnat ~mo{bOoV|Ÿ&<br />

nar {MÎm XwürM V| bmOdrV|Ÿ&<br />

_Zm H$ënZm YrQ> g¡amQ> YmdoŸ&<br />

V`m _mZdm Xod H¡$go{Z nmdoŸ &&104Ÿ&&<br />

naÐì` d naZmar `m§À`m~Ôb _Zm§V nwgQ>{h H$ënZm Z R>odVm<br />

ào_mZ| H$sV©Z H$amd| d {Zah§H$manUo {Zê$nU H$amd|. Aem H$sV©Z {Zê$nUmÀ`m<br />

`moJmZ| ñdg§Vmof amhÿZ nag§Vmof{h amIVm§ `oVmo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb| hm ñdnag§Vmof amIÊ`mgmR>r dŠË`mZ| Ho$di dŠVì` H$ê$Z<br />

MmbV Zmht, ~mobÊ`mgmaIr Ë`mMr {H«$`m nm{hOo, Ag| `m ûcmoH$m§V<br />

gm§JVmV.<br />

{H«$`o{edm` dŠV¥Ëd h| ñdV…À`m{h Cn`moJr hmoV Zmhr d<br />

Xwgè`mda{h N>mn nmS>V Zmht. CnXoe H$aUmam hm ~mobë`mà_mU| ñdV…<br />

dmJUmam nm{hOo. Vgm Vmo Zgob Va Ë`mM|M _Z Ë`mbm ImV|, `m_wi| Vmo<br />

ñdV… Ag_mYmZr amhVmo. Ë`mÀ`m CnXoemMm {ddoH$s _Zmda{h n[aUm_ hmoV<br />

Zmht. H$maU Ho$di namonXoeo nm§{S>Ë` bmoH$m§Zm éMV Zmht. {H«$`odrU<br />

eãXkmZŸ& V|{M œmZmM| d_ZŸ& ^bo VoW| AdbmoH$ZŸ& H$Xm{n Z H$[aVrŸ&&<br />

(Xm. 12-10-30) ~mobo V¡gm Mmbo Agm dŠVm bmoH$m§Zm AmdS>Vmo.<br />

AmVm dŠË`mZo ~mobÊ`mnydu {H«$`m H$amdr åhUOo H$amd| Var H$m`<br />

Agm àý `oVmo. `mM| CÎma Ag| Amho H$s¨ H$sV©ZH$ma hm M[aÍ`g§nÞ nm{hOo.<br />

Ë`mÀ`m {R>H$mUt B§{Ð`{ZJ«h nm{hOo. Vmo ^{ŠV, kmZ, d¡am½`mg§~§Yr Xwgè`mg<br />

CnXoe H$arV Agë`m_wio Vmo ñdV… ^ŠV, kmZr, {daŠV nm{hOo. Xwgè`mbm<br />

ZrVrMo YS>o {eH${dUmam ñdV… Zr{V_mZ nm{hOo. gXmMma d CËH$Q> ^ŠVrZ|<br />

B©eH¥$nm Pmbr åhUOo dŠË`mÀ`m dmUtV àgmX CËnÞ hmoVmo Am{U Vr<br />

àgm{XH$ dmUr bmoH$_Zm§V éOVo. XodmMoZ àgÞnU|Ÿ& Oo. O| KS>o ~mobU|Ÿ&<br />

222 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 223


V| V| AË`§V ûcm¿`dmU|Ÿ& `m Zm§d àmgm{XH$Ÿ&& (Xm. 14-3-6) åhUyZ dŠVm<br />

AmMmag§nÞ Agmdm.<br />

ho _Zm, ñdV… Amnbr {H«$`m H$er hmoV Amho h| Z nmhVm§ Ho$di<br />

H$ënZoÀ`m ^amè`m _mê$Z ~mobV gwQ>U| hm hrZ {ddoH$ hmo`. ~mobU| EH$ MmbU|<br />

EH$Ÿ& Ë`mM| Zmd hrZ {ddoH$Ÿ& `oU| H$[aVm gH$i bmoH$Ÿ& hmgm| bmJVrŸ&&<br />

(Xm. 12-7-3) Aem hrZ {ddoH$mZo AmË_kmZ H$g| hmoB©b d Xod Var H$gm<br />

nmdob ?<br />

{Vgè`m MaUm§V ""H$ënZm YrQ> g¡amQ> Ymdo'' Ago eãX AmhoV.<br />

Xmg~moYm§V YrQ>, nmR>, àmgm{XH$ Ago H${dËdmMo VrZ àH$ma gm§{JVbo AmhoV.<br />

H$sV©ZmV dŠVm Amnë`m _Zmbm `oB©b Ë`mà_mU| ~moby§ bmJbm qH$dm H${dËd<br />

H$ê§$ bmJbm Va Ë`mbm Xod H$gm nmdob ? YrQ> H${dËd åhUOo {YQ>mB©Z| _Z<br />

_mZob Vg| Ho$bob| H${dËd. Ë`m§V emñÌàm_mÊ` ZgV| qH$dm ^{ŠV,<br />

kmZd¡am½`mMm Amobmdm ZgVmo. YrQ> åh{UOo YrQ>nU| Ho$b|Ÿ& O| O| Amnë`m<br />

_Zmg Amb|Ÿ&& (Xm. 14-3-8) {Za{Zamù`m {dMmam§V qH$dm dmgZm§V Jw§VyZ<br />

^aH$Q>bob| _Z XodmÀ`m {R>H$mUt EH$mJ« hmoV Zmht. _Z Ombo H$m_mH$maŸ&<br />

V¡go{M {ZK{V CX²JmaŸ& YrQ>nmR>| nanmaŸ& nm{dOoV ZmhtŸ&& (Xm. 14-3-12)<br />

<br />

{ddoH|$ {H«$`m Amnwbr nmbQ>mdrŸ &<br />

AVr AmXa| ewÕ H«$s`m YamdrŸ &<br />

OZt ~mobÊ`mgm[aI| Mmb ~mnmŸ &<br />

_Zm H$ënZm gmo{S> g§gmaVmnmŸ &&105Ÿ&&<br />

{H$V©ZH$ma qH$dm {Zê$nUH$ma ñdV… H$mht gmYZ Z H$[aVm§<br />

VËdkmZmMm bmoH$m§Zm CnXoeM H$arV am{hbm Va Ë`m_wi| Ë`mMr Ë`mbmM<br />

_ZmV bmO dmQy>§ bmJVo. Vg|M _Z _mZob Vg| Aemór` Ag| Vmo ~mobV gwQ>bm<br />

Va Ë`m_wi| Ë`mbm B©œa àmár{h hmoV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo. åhUyZM<br />

CnXoeH$mM| ~mobU| `mo½` åhUOo emómbm AZwgê$Z nm{hOo d Ë`m ~mobmà_mU|<br />

Ë`mM| ñdV…M| dmJU| nm{hOo, Ago `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

~mobUo Agmo H$s¨ MmbU| åhUOo {H«$`m Agmo Ë`m_mJ| gw{dMma hm<br />

AgbmM nm{hOo. A{dMmamZ| H$mht{h H$aU| `mo½` Zìho. àn§Mm§V{h O| O|<br />

{dMmamZ| Ho$b| OmV| V| V| bmoH$_mÝ` hmoV| d Ë`m_wi| ñdnagwI bm^V|.<br />

na_mWm©V Va {ddoH$ Adí` nm{hOo. A{d{dH$mZ| hmoUmè`m na_mWm©_wi| YS><br />

àn§M{h ZrQ> hmoUma Zmht d na_mW©{h gmYUma Zmhr. AVmo ^«ï>ñVVmo^«ï>…<br />

Aer pñWVr hmoB©b. `mgmR>t {dMma|drU ~mobm| Z`oŸ& {dd§MZo{dU Mmbm| Z`oŸ&&<br />

(Xm. 2-2-4) h| gwÌ bjm§V R>odb| nm{hOo.<br />

{ddoH$ åhUOo gmamgma qH$dm {ZË`m{ZË` {dMma. àW_V…<br />

ewÕ {H«$`m H$moUVr h| {dMmamZ| R>a{db| nm{hOo. Z§Va Vr ñdV… Ho$br nm{hOo<br />

d _J CnXo{ebr nm{hO|. ewÕ {H«$`m åhUOo dUm©l_mbm AZwgê$Z hmoUmar<br />

C{MV {H«$`m, BhanbmoH$s¨ H$ë`mU ìhmd| åhUyZ doX_mCbrZ| gm§{JVbobr d<br />

loð>m§Zr AmMmabobr {H«$`m Vr ewÕ {H«$`m. AmnU H$ê§$ VmoM H$m`Xm, gm§Jy<br />

VmoM Y_© H$ê§$ V|M H$_© Ag| Zgmd|. Amnbr {H«$`m C{MV hmoV Zgob Va<br />

Ë`m~Ôb {dMma H$ê$Z, Y_©~mø {H«$`oMm Ë`mJ H$ê$Z Y_m©bm _mÝ` Aem<br />

ewÕ {H«$`oMm ñdrH$ma Ho$bm nm{hOo. Aer {dMmanyd©H$ {H«$`m KS>br åhUOo<br />

Ë`m§V e§H$m amhmV Zmhr, Ë`m§V ào_ CËnÞ hmoV| d AmË_{hV gmYV|. {ddoH|$<br />

VwQ>o AZwXmZŸ& {ddoH|$ hmò g_mYmZŸ& {ddoH|$ AmË_{ZdoXZŸ& _moj bm^oŸ&&(Xm.<br />

9-9-39)<br />

`mà_mU| ewÕ AmMma ñdV… nmiyZ Xwgè`mg gm§Jmdm. Á`m {H«$`|V<br />

~mobÊ`mMm Am{U MmbÊ`mMm _oi AgVmo Vr CÎm_ {H«$`m hmo`. ~mobmEog|<br />

dVm] OmUoŸ& CÎm_ {H«$`mŸ&& (Xm. 19-4-8) íbmoH$ 103 nmgyZ H$sV©Z<br />

qH$dm {Zê$nUmbm AZwgê$Z ~mobÊ`mà_mU| {H«$`m Agmdr, Agm _Zmbm<br />

CnXoe Mmby Amho. åhUyZ AmoKmbm AZwgê$Z Mm¡Ï`m MaUm§Mm AW© bmdU| `mo½`<br />

dmQ>V|.<br />

H$sV©Z-{Zê$nUm{XH$m§V VÎdkmZ ~mobUmao nwîH$i AgVmV. V|<br />

OrdZm§V CVa{dÊ`mgmR>t {H«$`m H$aUmao \$ma WmoS>o bmoH$ AgVmV. Aem§Zt<br />

Amnë`m _Zmet {hVJwO H$amd| H$s¨ ho _Zm, Vy§ Zoh_r ~mobVmog H$s¨ g§gma hm<br />

H$ënZm_` Amho, ñdßZdV² Amho åhUyZ {_Ï`m Amho. Ë`m§Vrb gwIXw…Io{h<br />

H$ënZmoËnÞ AgyZ {_Ï`m AmhoV. AmVm§ `m ~mobÊ`mà_mU| Vwbm Oa AZw^d<br />

nm{hOo Agob Va Vwbm H$ënZmVrV hmoÊ`mÀ`m Aä`mgmMr {H«$`m H$amd`mg<br />

ZH$mo H$m ? àW_ AewÕ H$ënZm ewÕ H$ënZoZ| Zmhrer Ho$br nm{hOo d ewÕ<br />

H$ënZm{h {dê$Z OmÊ`mgmR>t ñdê$nmZwg§YmZ nm{hOo. H$ënZogr {_Ï`Ëd Amb|Ÿ&<br />

ghO{M VÐÿn Omb|Ÿ& AmË_{Zü`| Zm{gb|Ÿ& H$ënZogrŸ&& (Xm. 7-5-40) `m<br />

Aä`mg{H«$`o{edm`, g§gma {_Ï`m Amho Ag| O| Vy§ à{VnmXZ H$[aVmog, Ë`mbm<br />

224 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 225


H$mht AW© amhUma Zmhr. ~S>~S>rnojm§ VwÂ`m d Xwgè`mÀ`m nXam§V AÝ`<br />

H$m§ht nS>Uma Zmhr. ~mobmo{Z`m _wI| V¡gr {H«$`m H$arŸ& YÝ` Vmo g§gmar<br />

~«÷kmZrŸŸ&& ~«÷kmZrŸ& ^bm dVw©UwHo$nmgrŸ& H$moaS>çm eãXmgr H$moU nwgoŸ&&<br />

<br />

~ar ñZmZg§Ü`m H$ar `oH${Zð>m Ÿ&<br />

{ddoH|$ _Zm Amdar ñWmZ^«ï>m Ÿ&<br />

X`m gd©^yVt O`m _mZdmbm Ÿ&<br />

gXm ào_iy ^{ŠV^md| {Zdmbm Ÿ&&106Ÿ&&<br />

Amnbm ñdV…Mm AmMma ewÕ H$moUVm h| {ddoH$mZ| R>adyZ Vmo ñdV…<br />

nmimdm d _J Vmo bmoH$m§g gm§Jmdm. Ë`mMà_mU| H$sV©Zm{XH$m§V O| VÎdkmZ<br />

AmnU ~mobVmo V| ñdê$nmZwg§YmZmÀ`m Aä`mgmZ| àW_ ñdV… AZw^dmd| d _J<br />

bmoH$m§g Ë`mMm CnXoe H$amdm, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V _Zmg gm§{JVb|. h|<br />

ñdê$nmZwg§YmZ gwb^ hmoÊ`mgmR>t _Zmbm Amdê$Z dUm©l_mbm AZwgê$Z<br />

g§Ü`md§XZm{X ñdH$_© H$amd|. Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

_Z h| A{VM§Mb d {df`mH$S>o Ymd KoUma| B§{Ð` Amho. Ë`mbm<br />

{dMmamZ| ñdH$_m©H$S>o didmd|. B©œamMm CÔoe bjm§V KoD$Z Ë`mZ|<br />

Amnë`mgmR>t `mo{Obob| H$_© \$bmem gmoSy>Z VËàrË`W© Ho$ë`mg {MÎm ewÕ<br />

hmoV| d ewÕ {MÎm _yi ñdê$nm§V {dê$Z OmV|. B©œamoÔoe| H$_© H$[aVm§Ÿ& {MÎmm<br />

`o ewÕVmŸ&& dmñV{dH$ dUm©l_`wŠV Aem H$_mªV a_yZ amhÊ`m§V _mZdmM| {hV<br />

Amho. na§Vw O| {hVmM| VodT>|M _Zmbm ZH$mo AgV|. åhUyZ V| {ZîH$m_ ñdY_©H$_©<br />

VodT>| Q>miV| d AÝ` H$moUË`m Var _mJmªV ^Q>H$V amhV|. `mgmR>t {dMmamZ|<br />

_Zmbm AÝ` _mJm©nmgyZ naVdyZ ñdH$_mªV `mo{Ob| nm{hOo.<br />

ñdH$_mªV g§Ü`obm \$ma _hÎd Amho. g_W© åhUVmV, ñZmZg§Ü`m<br />

EH${Zð>m ~ar H$am. g§Ü`mH$_© h| AË`§V lÕmnyd©H$ ~a| H$amd|. ~a| åhUOo Ag|<br />

H$s AmM_Z gwê$ Pmb| H$s àmn§{MH$ {df`m§VyZ _Z {ZKyZ H$_© nyU© hmoB©n`ªV V|<br />

^Jd{Þð> amhmd|. Ag| Pmë`mg AÝ` H$moUmË`m{h gmYZ_mJm©Mr Amdí`H$Vm<br />

Zmht, Ag| h| ñd`§nyU© gmYZ Amho. ZmW åhUVmV, ""{dÜ`wŠV H$[aVm§<br />

g§Ü`mñZmZŸ& VoW|{M Amho ~«÷kmZŸ& AmM_Zt hmo` h[aê$n AmnUŸ& h|<br />

ZoUmo{Z AkmZ AmJ_t ^aVrŸ&&'' (Zm. ^m. 3-813) {Xdgm§M| nmn amÌr<br />

amhÿ Z`o, amÌtM| nmn {Xdgm amhÿ§ Z`o. Ag| XwîH$_mªMm j` H$aUma| h| H$_©<br />

Amho. Jm`Ìr hm _§Ì ~wÕrMr VoOpñdVm dmT>{dUmam Amho. EHo$ {R>H$mUt åhUOo<br />

öX`m§V Cnm{gbobm na_oœa Omo Xe{Xem ì`mnyZ gd© {R>H$mUt Amho Ë`mg<br />

A{^dmXZ ìhmd| Aer `m§V ì`dñWm Amho. g§Ü`m åhUOo gy`©ê$nmZ| hmoUmar hr<br />

~«÷monmgZm Amho. VX²~«÷ na_§ {ZË`§Ÿ& Ü`o`§ `V² gy`©_§S>boŸ&<br />

g{dVw…gH$bmoËn{Îm…Ÿ& pñW{V g§hmaH$maU…Ÿ&& gy`© _§S>bm_Ü`| pñWV Agboë`m<br />

`m Zmam`UmMr Jm`Ìr_§ÌmZ| CnmgZm Pmë`mg Xwga| H$m§hr gmYZ ZH$mo.<br />

nU `mM EH$m _hÎdmÀ`m gmYZmMr ~hþg§»` bmoH$m§H$Sy>Z Cnojm<br />

ìhmdr h| XwX£d hmo`. _Zwî` XodXod H$arV nwwîH$i qhS>Vmo. nU ñdH$_m©H$S>o<br />

Xwb©j H$aVmo. _Zwî`mZ| ñdH$_© H$ê$Z H«$_mZ| _wŠV ìhmd| åhUyZ ^Jd§VmZo<br />

dUm©l_Y_mªMr ì`dñWm Ho$br. _mP| gVV ^OZ H$a, ñ_aU R>od, Agm ^Jd§Vm§Zt<br />

AOw©Zmbm JrV|V CnXoe Ho$bm, nU AOw©ZmMr BÀN>m AgVmZm{h Ë`m§Zr Ë`mbm<br />

j{Ì`H$_m©nmgyZ namd¥Îm Ho$b| Zmht, Ë`mg àd¥Îm Ho$b|. ""_m_Zwñ_a'' nU<br />

""`wÕM'' _mP| ñ_aU R>od, nU j{Ì`m§M| `wÕH$_© H$a Ag| gm§{JVb|. åhUm¡{Z<br />

km{Vdeo gmMmê$Ÿ& ghO Ago Omo A{YH$mê$Ÿ& Vmo Amnwbm{b`m emò|<br />

JmoMê$Ÿ& AmnU H$sOoŸ&& (km. 18-891) OmVrà_mU| Omo H$_m©{YH$ma<br />

ñdm^m{dH$ Agob Vmo emómZ| g_OyZ ¿`mdm d H$amdm.<br />

nU hm B©œamoÔoe bjm§V Z KoVm§ g§Ü`oMm A{YH$ma Agbobo<br />

~hþg§»` bmoH$ na_mWm©gmR>t {Za{Zamio _mJ© MmoImirV Agbobo {XgVmV.<br />

dmñV{dH$ Jm`Ìr _§Ì hm gd© _§Ìm§Mm amOm Amho. `m§V gd© _§Ìm§Mm A§V^m©d<br />

Amho. Vmo _§Ì àW_Mm, Z§Va AÝ` _§Ìmg gwê$dmV. ZmW åhUVmV, ""Jm`Ìr<br />

[aKmë`mdrU H$m§htŸ& BVa _§Ìmgr [aJ_y ZmhtŸ& _w»`Ëd| Jm`ÌrÀ`m R>m`tŸ& Vo<br />

bmJbo nmht gH$i _§ÌŸ&Ÿ& (Zm. ^m. 13-105) Ed§ Jm`Ìr_§Ì ~«÷nyU©Ÿ&<br />

gH$i {gÕtMo H$maUŸ&&'' (Zm. ^m. 13-108) Ag| AgVm§Zm Aem loð><br />

_§ÌmMr Cnojm H$ê$Z, VodT>mM Q>miyZ AZoH$ bmoH$ doXnR>U, ñVmoÌnR>U, emñÌldU<br />

nyOm, Zm_ñ_aU, BË`m{X H$_© AI§S> H$arV AgVmV. nhm Zdb dmQ>V| Anyd©Ÿ&<br />

gmoSy>Zr _witMm CnmgZmJm¡adŸ& AmnUm§ åhU{dVr d¡îUd H$s em§^dŸ& emŠV<br />

gm¡a H$m JmUnË`Ÿ&& (ñdm. {X. 6-4-28) Amnë`m OÝ_XmË`m AmB©Mr<br />

hoigm§S> H$ê$Z _mZboë`m AmB©Mr {dMmanyg H$ê$Z {VM| H$moS>H$m¡VwH$ H$aÊ`mgmaI|<br />

h| Zìho H$m? Zm_ñ_aUmgmaI| loð> gmYZ H$aUmat ~atM _mUg| {MÎmmbm<br />

g_mYmZ Zmht Aer Or VH«$ma H$aVmV Ë`mM| _hÎdmM| H$maU Jm`Ìr_§ÌmMr<br />

Cnojm h| EH$ Amho. _oéñdm_r Amnë`m am_gmohmù`m§V åhUVmV- Jm`Ìr _§Ì<br />

226 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 227


On Z hmoVm§Ÿ& AÝ` _§Ì Onmo OmVm§Ÿ& Jm`Ìr Ë`m _§Ìmgr VÎdVm§Ÿ& ^jy{Z<br />

Om`Ÿ&& (am. gmo. 4-8-39) `mMm AW© Zm_ñ_aUm{X AÝ` gmYZ| H$ê§$ Z`oV<br />

Agm Zìh|. Vt Adí` H$amdt. nU Jm`ÌrM| nmR>~i {_idyZ Vt gmYZ| Ho$ë`mg<br />

_yiMr CnmgZm Z gwQ>Vm§ ñdH$_© hmoD$ZÀ`m hmoD$Z AÝ` gmYZm§V{h ew{MVm d<br />

VoOpñdVm {Z_m©U hmoVo. `m ^mdmZ| g_W© åhUVmV- ""~ar ñZmZg§Ü`mŸ&''<br />

ñdH$_m©Z| {MÎm ewÕ Pmb| åhUOo hiyhiy Û¡V^mdZm Zï> hmoV OmVo<br />

Am{U gdm©^yVm§M| öX`Ÿ& Zm_ Ë`mM| am_am`Ÿ&& Agm àË`` `oD§$ bmJVmo.<br />

Agm àË`` `oD$ bmJbm åhUOo ghO ^yV_mÌt X`m CËnÞ hmoVo d gmYH$ Û§ÛmZ|<br />

`wŠV Aem g§gmamV{h gdm©KQ>t am_ Amho `m g_mYZm§V ào_mZ| ì`dhma<br />

H$aVmo.<br />

<br />

_Zm H$monAmamonUm Vo Zgmdr Ÿ&<br />

_Zm ~w{Õ ho gmYwg§Jr dgmdr Ÿ&<br />

_Zm Zï> Mm§S>mi Vmo g§J Ë`mJtŸ &<br />

_Zm hmoBao _moj^mJt {d^mJr Ÿ&&107Ÿ&&<br />

{df`mH$S>o YmdUmè`m _Zmbm {ddoH$mZ| Amdê$Z ñZmZg§Ü`m{X<br />

ñdH$_mªV Ë`mbm `moOmd| d ^yV_mÌt X`m Agmdr Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. _Zmbm {ddoH$m~Ôb {deof AmXa CËnÞ hmoÊ`mgmR>t H«$moYm{XH$m§Zm<br />

Wmam Z XoVm§ gËg§J Yamdm Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV. gËg§J hm na_mWm©Mm<br />

nm`m Agë`m_wi| Ë`mMm CnXoe _mJ| ûcmo. 45 ì`m§V d nwT>| ûcmo. 135,<br />

203 d 204 _Ü`| dma§dma Ho$bm Amho.<br />

ho _Zm, VwÂ`m {R>H$mUt H«$moYmMr CËn{Îm hmoD§$ XoD§$ ZH$mog. H«$moYmM|<br />

~rO AgV| H$m_m§V, åhUOo {df`dmgZm§V. dmgZm§Mo ~rOmamonU Pmb| Zmht<br />

åhUOo H«$moYmMm CX²^d hmoÊ`mM| H$maUM Zmht. {df`dmgZm CËnÞ Z hmoÊ`mg<br />

CÎm_ Cnm` åhUOo gV²g§J, g§VMaUaO bmJVm ghOŸ& dmgZoM| ~rO<br />

OiwZr Om`Ÿ&& _J am_Zm_t CnOo AmdS>rŸ& gwI KS>moKS>t dmT>m| bmJ|Ÿ&&<br />

Ag| Agë`m_wio gËg§J R>odÊ`mMm ~wÕrMm {Zü` Agy§ Xo. Vy§ åhUerb H$s¨<br />

OJm§V gmYw§M| gm|J KoD$Z {_adUmao ^m|XyM \$ma AmhoV. Aem n[apñWVtV gmYw<br />

AmoiImdm Var H$gm? Aao, h| AJXr gmon| Amho. ^Jd§V ñdV…M gm§JVmV.<br />

{ZanojVm Am{U _mP| _ZZŸ& em§{V Am{U g_Xe©ZŸ& nm§Md| V| {Zd£a OmUŸ&<br />

n§MbjU h| _w»`Ëd|Ÿ&& (Zm. ^m. 14-180) hr nm§M bjU| OoW| {XgVrb<br />

VoW| gmYwËd Amho Ag| g_O. nU gËg§J åhUOo Ho$di gmYy§Mm ghdmg Zìho,<br />

h| bjm§V Agy§ Xo. ghdmgm~amo~a gmYw gm§JVmo Vg| {dœmgmZ| dmJb| nm{hOo.<br />

ghdmg d gmYwdMZmZwgma dmJU| `m~Ôb ÑT> ~wÕr Agbr åhUOo g§Vmnmbm<br />

H$maUM CaUma Zmht, gwIH$mar g§J g§Vg‚mZm§MmŸ& g§Vmn _ZmMm Xwar<br />

WmQ>oŸ&&<br />

ho _Zm, Ho$di gmYwg§JVr Yê$Z MmbV Zmht Va Xwï> g§J{V<br />

Q>mimd`mMrM Agm{h ~wÕrMm {Zü` nm{hOo. H$maU Zï>mMr g§JV BVH$s<br />

KmVH$ AgVo H$s¨ g‚mZmM|{h Ë`m_wi| AY…nVZ hmoV|.<br />

XwO©Z g§JVr g‚mZ T>mgioŸ& H«$moY hm à~io AH$ñ_mVŸ&& Á`m<br />

g§JVrnmgyZ gmYH$ H¥$V{Zü`mnmgyZ T>iVmo. Vmo g§J Xwï>M, Ë`mMm {ZüM`nyd©H$<br />

Ë`mJ Ho$bmM nm{hOo. Xwï> qH$dm AgmYw H$moUmbm åhUmd|? Omo Ho$di {df`t<br />

Ë`mbm. {eñZmoXamW© AmgŠVŸ& ñdY_©Ë`mJ| AY_©aVŸ& Eogo Oo {df`mgŠVŸ&<br />

Vo OmU {Z{üV AgmYyŸ&& (Zm. ^m. 26-40) Á`m a§JmV nmUr {_gimd| Ë`m<br />

a§JmM| V| hmoV|. Vgo nmbQ> hmoÊ`mMm ho _Zm, VwPm ñd^md Amho. Mm§S>mi g§JVr<br />

hmoB©Oo Mm§S>miŸ& hmo` nwÊ`eri gmYwg§JoŸ&& åhUyZ Xwï>, Mm§S>mi g§JVr Q>miyZ<br />

gmYwg§JVr Ya. gmYwg§JVrZ| Vy _mojmMm A{YH$mar hmoerb. VwÂ`m _mJÀ`m<br />

OÝ__aUmÀ`m \o$è`m MwH$Vrb. H$maU, g§gma Vmamd`m OmUŸ& gËg§JVr{M<br />

à_mUŸ&& (Zm. ^m. 26-434) OÝ_mbm `md|, H$m§hr {Xdg OJmd| AIoa _amd|,<br />

d nwÝhm OÝ_mbm `md| AgmM hm g§gmagmJa Zmht H$m? Aem `m ^`mZH$<br />

gm§Jam§VyZ n¡bnma hmoÊ`mg gËg§J hrM EH$ ÑT> Zm¡H$m Amho. `mnar g§gmar OZŸ&<br />

nmdVm CÝ_‚mZ {Z_‚mZŸ& Ë`mgr Vamd`m ^dmpãY OmUŸ& gmYw g‚mZ ÑT><br />

ZmdŸ&& (Zm. ^m. 26-421)<br />

<br />

_Zm gd©Xm g‚mZmMo{Z `moJ|Ÿ &<br />

{H«$`m nmbQ>o ^{ŠV^mdmW© bmJoŸ &<br />

{H«$`odrU dmMmiVm Vo {Zdmar Ÿ&<br />

VwQ>o dmX g§dmX Vmo hrVH$ar Ÿ&&108Ÿ&&<br />

Xwï> g§J Q>mi, gËg§J Ya åhUOo dmgZm§Mm j` hmoD$Z Vy§ _mojmMm<br />

228 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 229


A{YH$mar hmoerb, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V<br />

gËg§JVrZ| H$moUV| {hV gmYV| h| gm§JVmV.<br />

ho _Zm, gËg§J hm Agm Amho H$s¨ Ë`m`moJmZ| Amnë`m H$m{`H$ d<br />

_mZ{gH$ {H«$`|V gVV nmbQ> hmoV amhmVmo, ewÕ AmMma {eHy$Z earamZ|<br />

gXmMma hmoD§$ bmJVmo d _Zm§Vrb {df`dmgZm H$_r hmoV OmD$Z ^JdËào_<br />

dmTy> bmJV|. gm_mÝ` bmoH$ AmMaUm§V loð>m§M| AZwH$aU H$arV AgVmV. hm<br />

Ë`m§Mm ghO ñd^md Amho. EW d{S>b O| O| H$[aVrŸ& V`m Zm_ Y_©w R>o{dVrŸ&&<br />

V|{M `oa AZw{ð>VrŸ& gm_mÝ` gH$iŸ&& (km. 3-158) g‚mZm§Mm ghdmg<br />

Agbm åhUOo Ë`m§Mm AmMma daModa nmhÿZ VmoM H$amdm Ag| dmQy>§ bmJV|.<br />

`m_wi| _{bZ AmMma gwQy>Z ewÕ AmMma J«hU Ho$bm OmVmo. Ogm AmMmam§V<br />

nmbQ> hmoVmo, Ë`mà_mU| Ë`m§À`m ghO ~mobÊ`m§VyZ {ZKUmè`m {hVmonXoemÀ`m<br />

ldUm_wi| _Zm§V nmbQ> hmoVmo. {df`qMVZ H$aUma| _Z ^ŠVrH$S>o diV|.<br />

^mdmdm§MyZ Xod H$iV Zmht. nU ht ^md^{ŠV gËg§Jm{edm`<br />

H$iV Zmht. lÕmiy _Zwî`mZ| Amnë`m ~wÕrZ| {H$Vr{h gmYZ Ho$b| Var Ë`m§V<br />

g§e` d {d¿Z| CËnÞ hmoVmV. nU g‚mZm§À`m _mJ©Xe©Zm_wi| V|M gmYZ g§e`a{hV<br />

hmoD$Z Ë`m§V {d¿Z| CËnÞ hmoV ZmhtV. H$[aVm§ gmYZ| Amn_VtgrŸ& VoW| {d¿Z|<br />

CnOVr EoetŸ& VtM gmYZ| gmYwCnXoetŸ& gd©hr {gÕrgr nmdVrŸ&&<br />

(Zm. ^m. 12-61) Agm g‚mZm§À`m dmUtV à^md AgVmo. gmYwg§JVr<br />

ldUm_wi| ^{ŠV, kmZ, d¡am½`, ñdY_©, gmYZ BË`m{Xg§~§Yt ~moY hmoVmo.<br />

ldUm_wi| AmMma, {dMma `m_Ü`| `mo½` Vmo nmbQ> hmoD$Z AIoa AmË_{hV<br />

gmYV|. R>mBªMo Ii Mm§S>miŸ& Vo{M hmoVr nwÊ`{giŸ& Eogm JwU VËH$miŸ&<br />

ldUmMmŸ&& (Xm. 7-8-34)<br />

nU ho _Zm, gmYwg§JVrV O| ldUmZ| H$ib| qH$dm Ë`m§Zr O|<br />

gm§{JVb| V| H¥$VtV Amb| nm{hOo, Vg| dV©Z Pmb| nm{hOo, V| ZwgV| ~S>~S>V<br />

amhÊ`m§V H$m§ht \$m`Xm Zmhr. dV©ë`mdrU ~mobmdoŸ& Vo eãX {_Ï`mŸ&& (Xm.<br />

12-10-3) Omo _Zwî` gmYwg§JVtV amhÿZ Ë`mÀ`m _wIm§VyZ `oUmao ~mob EoHy$Z<br />

_wH$mQ>çmZ| H¥$VtV AmUVmo VmoM ehmUm, VmoM Iam lmoVm. V`m§Mo{Z _wI|<br />

{ZKoŸ& VoVwb| AmXa| Mm§J|Ÿ& EoH$mo{Z`m Am§J|Ÿ& _Z| hmoVrŸ&& (km. 13-1043)<br />

Ho$di H$ië`mZ| H$m§hr \$m`Xm hmoV Zmht. H$ië`mà_mU| dib| VaM {hV<br />

hmoV|. H$ië`mZ| H$m` hmoV| aoŸ& dV©U| IñV nm{hOoŸ&& IñV åhUOo H$ië`mà_mU|<br />

nyU©ËdmZ| H$aU|.<br />

ho _Zm, AmUIr EH$ Jmoï> bjm§V R>od Vr hr H$s¨, gmYyet g§dmX<br />

H$amdm nU dmX Kmby§ Z`o. g_WmªZr dmX Z H$aÊ`m~Ôb _mJ| nwîH$i íbmoH$m§V<br />

gm§{JVb| Amho. 52 ûcmoH$m§V am_mMm Xmg dmX{ddmXmÀ`m ^mZJS>tV nS>V Zmht<br />

Ag| gm§{JVb|. ûcmoH$ 61, 62, 63 _Ü`| _w_wjw, gmYH$ d {gÕ `m {VKm§Zr<br />

H$Yt{h dmX H$ê§$ Z`o Ago gm§{JVb|. `m d nwT>rb Mma ûcmoH$m§V dmX H$ê§$ Z`o<br />

nU g§dmX H$amdm Ag| {Za{Zamù`m àg§Jm§Zm AZwgê$Z gm§JVmV, VwQ>o dmX g§dmX<br />

Vmo hrVH$mar Ago e|dQ>Mo MaU Agboë`m nm§M ûcmoH$m§Mm hm JQ> Amho. `m<br />

ûcmoH$m§V gmYy§et dmX H$ê§$ Z`o g§dmX H$amdm Ag| _Zmbm gm§JVmV. H$m§ht<br />

_mUgo gËg§J H$[aVmV. {Xgob Ë`m g‚mZmMr ^oQ> ¿`md`mMr. H$m§ht àý Q>mH$md`mMo<br />

d {ZKyZ Omd`mM| Aer Ë`m§Mr ImoS>M AgVo, nU hm gËg§J ñdV…À`m H$m§hr<br />

e§H$m \o$Sy>Z KoD$Z gmYZm§V qH$dm {dMmam§V Bï> Vmo nmbQ> H$ê$Z ¿`mdm `m hoVyZ|<br />

ZgVmo. gmYyMr Oam narjm nhmdr d WmoS>r J§_V H$amdr EdT>mM Ë`m§V hoVw<br />

AgVmo. Aem àg§Jr dmX {Z_m©U hmoVmo, nU Amnë`mg H$m§hr {eH$md`mM| Amho<br />

Agm AmXa~wÕrZ| Ooìhm§ gËg§J hmoVmo, n[aàý hmoVmV, Voìhm§ dmX {_Q>Vmo d<br />

gm§JUmè`mMo d EoH$Umè`mM| XmoKm§Mo{h g_mYmZ hmoV|. Vmo g§dmX åhUmdm d VmoM<br />

{hVmMm d gwImMm hmoVmo.<br />

<br />

OZt dmXdodmX gmoSy>{Z Úmdm Ÿ&<br />

OZt gyIg§dmX gyI| H$amdm Ÿ&<br />

OJt Vmo{M Vmo emoH$g§Vmnhmar Ÿ&<br />

VwQ>o dmX g§dmX Vmo hrVH$mar Ÿ&&109Ÿ&&<br />

g‚mZg§JVtV AmMma d {dMma `m§V `mo½` Vmo nmbQ> hmoVmo,<br />

Ë`mà_mU| _wH$mQ>çmZ| dmJmd| d Ë`m§À`met dmX Z H$[aVm§ gwIg§dmX H$amdm,<br />

Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo. `m ûcmoH$m§V BVa gm_mÝ` OZm§er{h dmX<br />

Z H$[aVm§ g§dmX H$amdm Ag| _Zmbm gm§JVmV.<br />

gm_mÝ` OZmet{h dmX{ddmX H$ê§$ Z`o. dmX åhUOo ñd_Vm~Ôb<br />

AmJ«h Ë`m§V ""_r åhUVm| V|M Ia|'' Agm hÅ> AgVmo. Xwgè`mZo V|M _mÝ`<br />

Ho$bo nm{hOo Agm AmJ«h AgVmo d AmnU Xwgè`mM| H$mht _mÝ` H$amd`mMo<br />

Zmht Agm {Zü` AgVmo. dmXmM| _yi Ah§H$mam§V AgV|. _bm H$iV| {VVHo$<br />

230 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 231


Xwgè`mbm H$iV Zmht, Agm A§VñW A{^_mZ AgVmo. Pmon|VyZ _Zwî`mbm<br />

OmJ| H$[aVm§ `oV|, nU PmonoMo gm|J KoUmam OmJm hmoV Zmht. Vg| _Zmg nQ>b|<br />

Var _mÝ` H$amd`mM| Zmht ho OoW| R>abob| AgV| VoW| dmX åhUOo {dV§S>dmXM<br />

hmoVmo. Ë`m§VyZ AZW©M {Z_m©U hmoVmo. Ë`mM| dU©Z ûcmoH$ 52 _Ü`| Ho$b| Amho.<br />

{dV§S>dmX Q>mimdm Ë`mMr H$maU| Aet (1) OoW| àË`j AZw^d ZgVmo, AkmZ<br />

AgV| VoW|M dmX d PJS>m hmoVmo. eodQ>r {ZH$mb H$m§ht bmJV Zmht.<br />

(2) dmX{ddmXm§V lw{V-ñ_¥{V-nwamUm{XH$m§Mo àm_mÊ` ZgV|. OoWo H$m§hr<br />

{ZH$fM Zmhr VoW| Ia| ImoQ>| nmaImd`mM| H$go ? Omo Oo _Vt gm§nS>bmŸ&<br />

V`mgr V|{M WmoaŸ&& Ag| hmoV|. àË`oH$ OU Amnb|M Ia| Yê$Z ~gVmo.<br />

(3) OoW| Y_m©~Ôb AWdm gm§JUmè`m~Ôb lÕm ZgVo VoW| dmX H$ê§$ Z`o.<br />

Ë`mMm Cn`moJ hmoV Zmht d doi _mÌ \w$H$Q> OmVmo. lÕm CËnÞ hmoB©n`ªV<br />

ñdñW ahmd|. (4) Oa dmX H$amd`mMmM Agob Va Vmo Amnë`m _Zmet H$amdm.<br />

Amnbo JwUXmof bjmV KoD$Z g§V d ^JdÛmUret Vo gwg§JV AmhoV H$s¨<br />

{dg§JV AmhoV h| nS>VmiyZ nhmd| d `mo½` Vmo ~moY KoÊ`mgmR>r _ZmetM<br />

dmX H$amdm d Amnb| AmË_{hV gmYmd|. (5) OJm§V AZ§V d¥ÎmtMt AZoH$<br />

_mUg| AmhoV. EH$M _Zwî` gdmªMo g_mYmZ amIy eH$V Zmht. gmYyM| ~mobU|<br />

ZmpñVH$mbm nQ>V Zmhr. `mgmR>r g‚mZmÀ`m g§JVtV amhÿZ Ë`mÀ`m ~moYmZ|<br />

Amnb| g_mYmZ Pmë`mZ§Va BVa _V_Vm§am~Ôb dmX{ddmX H$aÊ`mM|<br />

H$maUM Zmht. {edm` AZw^{dÊ`mMr dñVw dmX{ddmXmZ| H$iV Zmht. åhUyZ<br />

dmX Q>mimdm.<br />

nU g§dmX Iwemb H$amdm. g§dmX hm ào_mMm AgVmo. Ë`m§V Ah§H$ma<br />

AgV Zmht. eodQ> g_mYmZm§V hmoVmo åhUyZ hm H$amdm. nU `m g§~§Ythr<br />

H$m§ht Jmoï>r bjm§V R>odmì`mV (1) H$moUr H$m§hr {dMmaë`m{edm` AmnUhÿZ<br />

H$m§hr gm§JV gwQy>§ Z`o, Ë`mMr hoQ>miUr hmoVo. JaO Agob VoW| {dH«$s hmoVo,<br />

VhmZ bmJbobmM nmUr _mJVmo, h| Ü`mZm§V Agmd|. (2) Amnë`m g§~§Yr OoW|<br />

AmXa Agob d Amnë`m eãXmda {dœmg Agob Aem {R>H$mUtM g§dmX<br />

H$amdm. (3) ~mobU| ào_mM| Agmd|, AMyH$ Agmd|, Vg|M AZw^dmM| Agmd|,<br />

Xwgè`mMr qZXm qH$dm Cnamo{YH$m ^mfm Zgmdr, daModa gm§Jmd| bmJb| Var qMSy><br />

Z`o, g_WmªÀ`m EH$mM AmodtV g§dmXmMo VmËn`© gm§JVm§ `oB©b. WmoS>o ~mobmo{Z<br />

g_mYmZ H$aU|Ÿ& amJoOmoZ Var _Z YaU|Ÿ& _Zwî` doYtM bmdU|Ÿ& H$moUr<br />

`oH$Ÿ&& (Xm. 19-7-4)<br />

Aem g§dmXmZo OJm§Vrb emoH$ d g§Vmn Zmhtgm hmoVmo d AmZ§X<br />

Am{U em§{V `m§Mo gm_«mÁ` Zm§XVo. Mmby H$mbm§V bmoH$m§V {dV§S>dmXmM| gm_«mÁ`<br />

gwê$ Amho. V| Zmhtgo hmoÊ`mÀ`m Ñï>rZ| hm ûcmoH$ _hÎdmMm Amho. {déÕ {dMmamMt<br />

_mUg| EH$_oH$m§g ^oQ>bt H$s¨ ""`mMH$mo `mMH§$ ÑîQ²>dm ídmZdV² JwaJwa`mVo''<br />

Ag| Ñí` {XgV|. gd© nj amï´>mM| qH$dm g_mOmM| ^b| H$aÊ`mgmR>t {Z_m©U<br />

hmoVmV. nU nmhmd| Vmo gdmªMt Vm|S>| Aï> {XeoH$S>o dibobt. Omo Vmo nj<br />

Amnb|M Ia| åhUVmo. _m¡OoZo EHo$ {R>H$mUt ~gyZ H$moUr H$moUmM| ZrQ> EoHy$Z<br />

KoÊ`mgM V`ma Zmht. EHo$ {R>H$mUt AmboM Va PJS>m. _Vm§V {^ÞËd<br />

Agb| åhUyZ Ûof d eÌwËd H$emgmR>r ? Ago AZoH$ {df` Agy§ eH$Vrb<br />

H$s¨ Á`m§V _V{^ÞVm Zmhr. Ë`m g§~§Yt gwIg§dmX H$m§ Zgmdm? `mM| H$maU<br />

njm{^_mZmM| nmaS>| BVa H$moUË`m{h {hVmdh Jmoï>rnojm§ OS> h|M hmò .<br />

OoWo Ûof ZgVmo, Ah§H$ma ZgVmo, H$iH$i AgVo, ào_mZ| ~mobU| d<br />

EoH$U| AgV| VoW|M g§dmX hmoVmo d VmoM {hVH$mar hmoVmo d OJmbm em§{V XoVmo.<br />

Agm g§dmX EH$ gmYyM OmUVmo. ZmZm _Vt ZmZm ^oXŸ& ^oX| dmT>Vr dodmXŸ&<br />

nar Vmo EoŠ`VoMm g§dmXŸ& gmYw OmUVrŸ&& (Xm. 8-7-35)<br />

<br />

VwQ>o dmX g§dmX Ë`mV| åhUmd| Ÿ&<br />

{ddoH|$ Ah§^md `mV| {OUmd| Ÿ&<br />

Ah§VmJwU| dmX ZmZm{dH$mar Ÿ&<br />

VwQ>o dmX g§dmX Vmo hrVH$mar Ÿ&&110Ÿ&&<br />

bmoH$m§er dmX Z H$[aVm§ g§dmXM H$amdm, g§dmXmZ|M nañna<br />

g_mYmZ hmoD$Z em§{V bm^Vo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V<br />

àW_ MaUm§V g§dmXmMo ñdê$n gm§JyZ {Vgè`m MaUm§V dmXmM| _yi H$moR>|<br />

AgV| h| gm§JVmV d Xwgè`m MaUm§V V| _yi Zmhtg| H$amd| Ag| gm§JVmV.<br />

Á`mnmgyZ dmXmMm CbJS>m hmoVmo d nañnam§À`m e§H$m {ZdmaU<br />

hmoVmV, Ë`mbmM g§dmX åhUmd|. g§dmXmMm eodQ> nañna g_OwVtV hmoVmo.<br />

Ë`m§V nañnam§Zm {O§H$Ê`mMr hmd ZgVo. nañna g{hîUwVo_wi| nañnam§Zm {df`<br />

g_OmdyZ XoÊ`mMr AmñWm AgVo. C^`njt A{^_mZ Amho Vm|da g§dmX hmoV<br />

Zmht, {dV§S>dmXM hmoVmo.<br />

232 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 233


H$maU nañnam§_Yrb Ah§H$ma h|M Ia| {dV§S>dmXmM| _yi Amho.<br />

Ah§H$mam_wi| Xoh~w{Õ d Xoh~wÕr_wi| Mwag, Ûof d _Ëga BË`m{X {dH$ma<br />

CËnÞ hmoVmV. ghO ~mobÊ`mdê$Z ~mobU| dmT>V| d Ë`mMm eodQ> H$bhm§V<br />

hmoVmo.<br />

A{^_mZ Yamo{Z Xnm}{ŠVŸ& H$[aVm§ Z gmho H$moUmàVrŸ&& ghO<br />

CŠVrdê$Z CŠVrŸ& dmT>Vm§ dmT>o H$bhŸ&& (Zm. ^. gy. 723) Ah§H$ma h| Ag|<br />

dmXmM| KmVH$ _yi Amho.<br />

hm Ah§H$ma ~mhoa {XgV Zmht. YmVwJV Ádamà_mU| Vmo eara<br />

ì`mnyZ amhVmo d Ë`mbm ZmM{dVmo. Ah§Vm åhUOo Xoh~w{Õ, AmË_ñdê$nmÀ`m<br />

{R>H$mUt Agbob| _yiM| ewÕ Ah§ ñ\w$aU Ooìhm§ ^«_mZ| Xohmet VmXmËå`<br />

nmdV| Voìhm§ Ah§H$ma ÑT> hmoVmo d Ë`m_wi| AmË_ËdmM| {dñ_aU hmoV| Am{U<br />

XwñVa g§gma _mJ| bmJVmo. OZH$ ~mnmM| ZmV| Q>mHy$Z XÎmH$ nwÌ Ooìhm§ XÎmH$<br />

KamÊ`mMm A{^_mZ Yê$Z Ë`mM| AmS>Zm§d YmaU H$[aVmo Voìhm§ Vmo _yi<br />

KamÊ`mbm _wH$Vmo d naŠ`mMm hmoVmo, Zgboë`m Am`m~{hUtMo§ ZmV| {MH$Q>V|.<br />

VgoM `oW| hmoV|. Vodt AmË_ËdmMm {dgê$Ÿ& VoU| _r Xoh hm Ah§H$mê$Ÿ& VoU|<br />

Ah§H$ma| g§gmê$Ÿ& A{VXwñVê$ WmoamdoŸ&& (Zm. ^m. 3-63) `m A{^_mZmZ|<br />

gdmªZm nN>mS>b| Amho. bhmZ Wmoa, AkmZr, gkmZr, lr_§V, Jar~ H$moUr{h<br />

Ë`mÀ`m VmdS>tVyZ gwQ>V Zmht. hm Xoh nS>bm Var Vmo AZoH$ OÝ_m§V ~amo~a<br />

Zm§XVmo d `mVZm ^moJ{dVmo. {Za{Zamio {dH$ma YmaU H$ê$Z ZmMUmam hm<br />

Ah§H$ma, H$m_, H«$moY, _Ëga, Ûof BË`m{XH$m§M| _yi AgyZ dmX{ddmXàg§Jt<br />

hm Mm¡\o$a CYiVmo, `mgmR>t Á`m§À`m A§VatMm Ah§H$ma Jobm Zmht. Ë`m§Zt<br />

dmXm§V nSy>§ Z`o d ^ë`m§Zt {dMmanyd©H$ Vmo gmoS>mdm, Ë`mbm qOH$md|.<br />

nU {ddoH$mZ| Ah§Vm qOH$mdr Ag| Vmo§S>mZ| åhUU| gmon| Amho.<br />

earaì`mnr h| Y|S> Xya H$aU| h| H$m_ \$ma H$R>rU Amho. Xoh~wÕrH$S>o YmdUmam<br />

hm Ah§H$ma naVdyZ _yiÀ`m AmË_ñdê$nm§V Zmhtgm H$aU| hm loð> nwéfmW©<br />

Amho. hm nwéfmW© XmoZ Jmoï>tZtM gmYVm§ `oVmo.<br />

EH$ gËg§J Var nm{hOo qH$dm B©œar H¥$nm Var nm{hOo. gËg§JmZ|<br />

{ddoH$ CËnÞ hmoD$Z OmMH$ Ah§H$ma Xya hmoVmo. Vmo XwY©a Xohm{^_mZŸ& kmVonUt<br />

A{VXméUŸ& `mM| g_yi {ZX©iUŸ& gËg§J OmU ñd`| H$arŸ& (Zm. ^m.<br />

28-638) gËg§JmdmMyZ qH$dm B©œagmhmæ` Agë`mdmMyZ hr Jmoï> KS>V<br />

Zmht. gd© Xohm§Mm {Z`§Vm EH$ B©œaM Amho, Agm ZrQ> {dMma H$ê$Z _yiMm<br />

Ë`mMmM Ah§H$ma Ë`mÀ`m MaUt g_n©U Ho$bm VaM Vmo qOH$bm OmVmo, Zmht<br />

Va ~moH$m§S>r ~gVmo. gH$i Xohm§Mm {Z`§VmŸ& Vmo{M OmUmdm VÎdVm§Ÿ& Ë`mM|<br />

ñ_aUt {ZübVmŸ& nmdmoZr gwIt Agmd|Ÿ&& VarM A{^_mZ VwQ>obŸ& ZmhtVar<br />

~moH$m§S>r ~gobŸ& qYS>dS>o H$amoZr dmT>obŸ& Eogm OmUm {Zü`Ÿ&& (Zm. ^. gy.<br />

734,35) na_oœaMaUt Xoh g_n©U Pmbm åhUOo Xohm§Vrb Ah§H$mamM|<br />

Ë`mÀ`m {R>H$mUt ghOM g_n©U hmoV|. `mgmR>t Ë`m öX`ñW na_mËå`mM| gVV<br />

Ü`mZ d ^OZ nm{hOo.<br />

Ë`m_wi| XohAh§H$mamM| àm~ë` hiyhiy H$_r hmoV OmD$Z Vmo<br />

B©eñdê$nm§V g_yi Zmhtgm hmoVmo. ^OZÜ`mZm_wi| B©eH¥$nm hmoVo d Ë`m H¥$no_wi|<br />

d¡am½`, kmZ, d gdmª^yVt ^JdX²^md ho CËnÞ hmoVmV. ^Jd§V åhUVmV-<br />

Á`m kmZm^oU| OmUŸ& YmH|${M nio A{^_mZŸ& V| _r Amnwb| Ë`m§gr X|<br />

kmZŸ& O| öX`ñWmM| ^OZ H$[aVr gXmŸ&& (Zm. ^m. 13-541) A{^_mZ<br />

àË`j {Xgbm Va Ë`mbm YŠHo$ _mê$Z ~mhoa Kmb{dVm§ `oB©b. nU Vmo {XgV<br />

Zmht; BVH|$M Zìho Va Vmo AVŠ`© AgyZ Ho$di eãXkmZmZ| OmV Zmht<br />

`mgmR>r B©œa gmhmæ`M bmJV|. Ü`mZ ^OZmZo V| àmá Pmb| åhUOo<br />

A^oX^md CËnÞ hmoVmo. A^oX^ŠVr_wi| OoW| Zoh_t ào_mMmM gwH$mi VoW|<br />

H$moU H$moUmet {dV§S>dmX H$aob ? ^JdX²^md gdmª^yVtŸ& `m Zm§d Jm<br />

"A^oX^ŠVr'Ÿ& ho AmH$ië`m ^OZ pñW{VŸ& Ah§H¥$Vr CaoZmŸ&& (Zm. ^m.<br />

28-395) `mn«_mU| Ah§H$mamMm bmon hmoD$Z OoW| {MÎmm§V A^oX^md AgVmo<br />

VoW|M dmX VwQ>Vmo d g§dmX hmoVmo. H$maU VoW| Ah§H$mamMr OmJm ào_mZ|<br />

ì`mnbobr AgVo. (nwT>rb 160 ûcmoH$ nmhm).<br />

<br />

{hVmH$maU| ~mobU| gË` Amho Ÿ&<br />

{hVmH$maU| gd© emoYy{Z nmho Ÿ&<br />

{hVmH$maU| ~§S> nmIm§S> dmar Ÿ&<br />

VwQ>o dmX g§dmX Vmo hrVH$mar Ÿ&&111Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gmaIm CnXoe Pmë`m_wi| Ë`mZ| H§$Q>miy Z`o<br />

åhUyZ WmoS>| Wm§~yZ Ë`mbm Jm|Omê$Z `m ûcmoH$m§V Ë`m§M| g_mYmZ H$[aVmV.<br />

A„S> _wbmbm gmaIm CnXoe _mZdV Zmhr. WmoS>o Wm§~yZ Ë`mÀ`m nmR>rda<br />

hmV {\$adyZ Ë`mMr g_OyV H$amdr bmJVo. VgmM `m ûcmoH$m§Vrb àH$ma Amho.<br />

234 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 235


ho _Zm, VwP| H$ë`mU ìhmd| åhUyZ Vwbm `m Iè`m Jmoï>r gm§Jmì`m<br />

bmJV AmhoV. VwP| {hV H$em§V Amho h| Amåhr ûcmoH$ 22, 23 _Ü`|<br />

{dñVmanyd©H$ gm§{JVb|. hm{Z H$em§V Amho h| Amåhr ûcmoH$ 46, 60 _Ü`|<br />

gm§{JVb|. {dlm§VrM| d AmZ§XmM| ñWmZ H$moR>| Amho h| ûcmoH$ 86 _Ü`|<br />

gm§{JVb|. Amåhr O| Vwbm gm§{JVbo Vo§{h emñÌmbm AZwgê$Z, n[aUm_t<br />

CnH$maH$, O| gË` V|M JmoS> eãXm§V gm§{JVb|. h| Am_M| gmJU| Vwbm<br />

H$m§ht doim A{à` Oar dmQ>b| Var Ë`m§V VwP| H$ë`mU Amho. åhUyZ Z H§$Q>miVm<br />

V| Vy§ EoHy$Z ¿`md|g.<br />

Amåhr gm§JVm| V| gd© Vy§ _wH$mQ>çmZ| Ia| _mZmd|g Agm Am_Mm<br />

Vwbm AmJ«h Zmht. Vy§ ñdV… Iè`mImoQ>çm, emœVAemœV Jmoï>tMm<br />

ZrQ> {dMma H$ê$Z VwP| {hV H$em§V Amho V| nmhm. ZrQ> {dMma H$[aVm§Zm<br />

Vwbm ñdV…Mo {hV ìhmd| Ago dmQ>V Agob Va EH$ Jmoï> _mÌ Ü`mZm§V R>od Vr<br />

hr -<br />

Aemór`, ZmpñVH$ {dMmam§Mm A§JrH$a H$ê$Z CJrM H$m§ht Var ~S>~Sy>Z<br />

AmJ nmIS>rV amhÿ§ ZH$mog. H$maU nmIm§S> _VmM| gd© ~mobU| {dnarV AgV|. O|<br />

OZmdoJi| Ho$b|Ÿ& Vo doX| Aìho[ab|Ÿ& åhUmo{Z Zm_ V`m{g R>o{db|Ÿ& nmfm§S>_VŸ&&<br />

(Xm. 5-1-17) OZ_Vm{dê$Õ V| ~§S>M. AmnUmg dmQ>V| V|M Ia| _mZyZ H$moUt<br />

dmJy§ Z`o åhUyZ Va g‚mZ bmoH$ doX à_mU _mZVmV. nU ZmpñVH$mbm à_mU<br />

Ag| H$mhtM ZgV|. Xoh Vmo{M XodŸ& ^moOZ Vo ^{ŠVŸ&& _aU Vo _w{ŠVŸ&<br />

nmIm§S>çmMrŸ&& doX, emó|, nwamU|, gËg§J BË`m{X Ë`m§Zm {dfmg_mZ dmQ>VmV.<br />

~m _Zm, Vwbm ñdV…Mo H$ë`mU ìhmd| Ag| dmQ>V Agob Va Aem ZmpñVH$<br />

VH©$Hw$VH$m©À`m ZmXt Z bmJVm Á`m emó{dMmamZ| dmX {_Qy>Z g§e`{Zd¥{Îm hmoVo<br />

Agm g§dmXM H$a. Ë`m§VyZM VwP| {hV Amho. gd© g§Vm§M| gm§JU|{h Ag|M Amho.<br />

{hV Amho XohmVrVŸ& åhUm¡{Z {Zamo{nVr g§VŸ&& Xoh~wÕrZ| AZ{hVŸ& hm|{M<br />

bmJoŸ&& (Xm. 7-2-37) nmIm§S> {dMmamZ| Xoh-~wÕr ÑT> hmoVo, dmX dmT>Vmo.<br />

åhUyZ Vmo Q>mi, {hVH$mar g§dmX H$a.<br />

<br />

OZt gmJVm§ EoH$Vm§ OÝ_ Jobm Ÿ&<br />

nar dmXdodmX V¡gm{M R>obm Ÿ&<br />

CR>o g§e`mo dmX hm X§^Ymar Ÿ&<br />

VwQ>| dmX g§dmX Vmo hrVH$mar Ÿ&Ÿ&112Ÿ&&<br />

nmfm§S> _VmÀ`m ZmXt Z bmJVm§ VwPm Vy§M {dMma H$ê$Z Amnb| {hV<br />

H$em§V Amho `mMm {Zü` H$a, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V _Zmg gm§{JVb|. Ag| Z<br />

H$aVm§ Ho$di dmX{ddmX H$arV AJa EoH$V amherb Va H$m§ht {hV Va hmoUma<br />

ZmhtM, nU dmX{h H$Yt Z g§nVm§ g§e` g§nUma Zmht, h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

OJmÀ`m Ama§^mnmgyZ AmVmn`ªV gm§JUmao d Ë`mhÿZ EoH$Umao<br />

nwîH$i bmoH$ hmoD$Z Jobo. gm§JUmè`m§Mo Vm|S> XwIy§ bmJb| d EoH$Umè`m§Mo H$mZ<br />

{H$Q>bo nU {dV§S>dmX OemMm Vgm MmbyM Amho. Vmo {_Q>bm Zmht. {e„H$M<br />

Amho. dŠË`m§À`m _wIm nma n{S>boŸ& lmoË`m§M| ldU KñQ>mo{Z JoboŸ&& Ed§ C^`Vm§<br />

d` do{Mb|Ÿ& AW©OmV Jobo dmhV{MŸ&& H$maU Aï>Ym àH¥${V Vr {d{dY ñdê$nmMr<br />

d {dH$mar Agë`m_wio {VÀ`mnmgyZ CËnÞ Pmbobr _mZd eara| Amnmnë`m<br />

àH¥${Vñd^mdmZwgma dmJy§ bmJVmV d AZoH$ àH$maMt _V| {Z_m©U hmoVmV. ZmZm<br />

_V| {Z_m©U OmbtŸ& ZmZm nmfm§S>| dmT>btŸ& ZmZm àH$matMt C{R>btŸ&<br />

ZmZm ~§S>|Ÿ&& (Xm. 11-2-16) Aem pñWVtV H$moU Iam, H$moU ImoQ>m h|<br />

R>admd`mM| H$g| ?<br />

EImXr gmYr KQ>Zm KS>br Var Ë`mg§~§Yr AZoH$ _V| {Z_m©U hmoD$Z<br />

dmX hmoVmo. EH$mÀ`m nm`mbm qdMy Mmdbm Va àmaãYdmXr åhUVmo H$g|{h Om,<br />

Vmo MmdUmaM, àmaãY Q>iV Zmht. nmnnwÊ`dmXr åhUVmo e§^a AnamY Pmbo<br />

åhUyZ Mmdbm. à`ËZdmXr åhUVmo-ZrQ> nmhÿZ nmD$b Z Q>mH$ë`mMm hm<br />

n[aUm_. ñd^mddmXr åhUVmo-qdMy d nm`mMm g§~§Y Ambm H$s¨ Vmo MmdUmaM.<br />

H$moUr EImXm åhUVmo-qdMy gmnS>bm Va _mam, Zmht Va aS>V ahm. dmX<br />

H$ê$Z H$m` {_iUma ?<br />

Ho$di gm_mÝ` _mUgm§V Aer _V{^ÞVm ZgyZ loð> Aem<br />

doXemóm§V{h Amho. nV§Obr åhUVmo {MÎm {ZamoY H$ê$Z Ord~«÷¡Š` gmYmd|.<br />

H${nb gm§»` åhUVmo-àH¥${V-nwê$f {dMma g_Obm H$s¨ g§nb|. _r_m§gH$-<br />

O¡{_Zr H$_© h|M ~«÷ åhUVmo. Z¡æ`m{`H$ Jm¡V_ gd© B©œamYrZ Amho, Ag|<br />

åhUVmo- Va Mmdm©H$ nwZO©Ý_M Zmht åhUVmo. doXm§Vr åhUVmo- gdª IpëdX§<br />

~«÷ Va AOmVdmXr åhUVo- AJm O| Pmbo{M Zmht Ë`m{M dmVm© nwggr<br />

H$m`rŸ&& gd© dmX àH¥$VrÀ`m àm§Vm§V AmhoV Am{U na_mË_ dñVw qH$dm AÀ`wVnX<br />

h| àH¥$VrÀ`m nbrH$S>o Amho. Ë`m na_mË_ dñVybm AZwbjyZ Om|n`ªV dmX hmoV<br />

Zmht, Vmon`ªV g§e` {Z_m©U hmoV amhUmaM.<br />

236 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 237


H$maU A{Yð>mZmbm {dgê$Z qH$dm ~mOybm R>odyZ åhUOo Ü`o`mH$S>o<br />

Xwb©j H$ê$Z Pmboë`m dmXmnmgyZ nXam§V H$m§hr Z nS>Vm g§e`M {Z_m©U<br />

hmoVmV. EH$ PmS> Amho. Ë`mbm nwîH$i \$m§Úm AmhoV. Ë`m PmS>mnbrH$S>o ewÕ<br />

à{VnXoMr gyú_ M§ÐH$moa Amho. Vr nmhÊ`mMr Pmë`mg AmnU ñdV… H$moUË`m<br />

~mOyg Amhmo. Amnb| _wI H$moUË`m {XeoH$S>o Amho h| bjm§V KoD$Z, {Xgob<br />

Ë`m \$m§Xrdê$Z M§ÐH$moa nm{hbr nm{hOo. nU Ag| Z H$[aVm§ A_wH$ \$m§Xrdê$Z<br />

M§Ð {Xgob, A_Š`mdê$Z {XgUma Zmht, Vr \$m§Xr dmH$S>r, Vr gai Ag|<br />

VH©$ H$mTy>Z \$m§Úm§~ÔbM dmX KmbrV gwQ>b| Va M§Ð Va ~mOybmM amhrb,<br />

H$moUË`m \$m§Xrdê$Z Vmo {XgVmo `mMm {Zü` hmoUma Zmhr, Am{U<br />

AZw^dm{edm` dmX KoVë`mZ| Xm§{^H$nUm nXat `oB©b. AZoH$ gmYZm§VyZ<br />

AmnUm§g Bï> Aem H$moUË`m{h gmYZmMm AZw^d Z KoVm§ Ë`m~Ôb VH©$Hw$VH©$<br />

H$mTy>Z dmX KoU| hm X§^Ymar dmXM hmo`.<br />

_V{^ÞVm Agbr Var doXemóm§Mm {gÕm§V EH$M Amho.<br />

Amnmnë`m ñd^mdmZwgma, A{YH$mamZwgma Á`mZ| Ë`mZ| Amnë`mg éMob d<br />

nMob Agm _mJ© nËH$ê$Z EH$M Ü`o` Jm§R>md| `mgmR>t Ë`m§Zt {Za{Zamio<br />

_mJ© XmI{dbo AmhoV. _w§~B©g nmoMÊ`mgmR>t Mhÿ ~mOy§Zr _mJ© AmhoV. Á`mZ|<br />

Ë`mZ| Amnë`m gmoB©à_mUo _mJ© nËH$ê$Z _w~B© Jm§R>mdr; Vg|M `oW| Amho.<br />

kmZmo~m åhUVmV, ""Oar doXo ~hþV ~mo{bb|Ÿ& {d{dY ^oX gw{Mb|Ÿ& Var<br />

AmnU {hV Amnwb|Ÿ& V|{M KonoŸ&& O¡gm àH$Q>{b`m J^ñVrŸ& Aeof{h<br />

_mJ© {XgVrŸ& Var VoVwbo{h H$m` Mm{bOVtŸ& gm§Jo _OŸ&&'' (km. 2-260,61)<br />

eñÌ H$g| dmJdmd| d dmnamd| h| H$iÊ`mgmR>r Jwé bmJVmo. Ë`mà_mU| emñÌ<br />

H$g| bmdmdo d AmMamdo h| H$iÊ`mgmR>r gËg§J bmJVmo. Ë`m_wi| g§e`{Zd¥{Îm<br />

hmoD$Z dmX {_Q>Vmo d ñd{hV gmYV|.<br />

<br />

OZt hrV n§S>rV gm§S>rV Jobo Ÿ&<br />

Ah§VmJwU| ~«÷amjg Ombo Ÿ&<br />

V`mhÿ{Z ì`wËnÞ Vmo H$moU Amho Ÿ&<br />

_Zm gd© OmUrd gm§Sy>{Z amh| Ÿ&&113Ÿ&&<br />

AmOn`ªV AZoH$m§Zr CnXoe Ho$bm d AZoH$m§Zr Vmo EoH$bm, na§Vw<br />

dmX {_Q>bo ZmhrV, Vo AÚmn VgoM Mmby AmhoV, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. `m {dV§S>dmXm§Zm Wmam H$m§ {_iVmo `mM| CÎma `m ûcmoH$m§V XoVmV.<br />

~moY nwîH$im§Zt Ho$bm, nU Ë`m§Vrb nwîH$i ehmÊ`m {dÛmZ² bmoH$m§Zt<br />

~moYmà_mU| ñdV…bm AZw^d Amho qH$dm Zmht d Vg| Amnbo| dV©Z Amho H$s¨<br />

Zmht h| nmhÊ`mH$S>o Xwb©j Ho$b|. Omo Vmo Amnë`m {dÛÎm|V d _moR>onUm§V JH©$<br />

hmoD$Z am{hbm. eãXnm§{S>Ë`mZ| Xwgè`mda Amnë`m {dÛÎmoMr N>mn ~gyZ AmnUm§g<br />

_moR>onUm {_imdm `mgmR>tM Á`mZ| Ë`mZ| YS>nS> Ho$br. `oW| n§{S>V hm<br />

eãX eãXn§{S>V `m AWm©Z| `mo{Obobm Amho, kmZr, g_Xeu d AZw^dr Agm<br />

Omo, Vmo n§{S>V, Agm n§{S>V `m eãXmMm Iam AW© Amho. kmZm¾rZo g§{MV|<br />

OmirŸ& Am{U AH$Vm©Ë_nU| {H«$`m_mU H$mitŸ& Ah§H$V©¥ËdmÀ`m {dQ>mitŸ&<br />

Amodi| Z H$ar {MÎmmgrŸ&& (`. Xr. 4-476) Aem n§{S>VmÀ`m {MÎmm§V<br />

A§hH$mamMm boe{h ZgVmo. Eogo g_Xeu kmZd§VŸ& Vo{M åhUmdo n§{S>VŸ&&<br />

(`. Xr. 5-622)<br />

eãXn§{S>V hm AmnUM Amnbm _moR>onUm {_adyZ A{^_mZm§V Mya<br />

AgVmo. Amnë`mM Mm§JwbnUmMm CXmoCXmo H$arV O`nÌ| KoV qhS>Vmo. Z_«Vm<br />

hr Ë`mbm R>mD$H$ ZgVo d _mZmMr hm¡g ^mar AgVo. emòkmZmMm ~{S>dma<br />

dmhUmè`m Aem `m eãXn§{S>VmÀ`m {R>H$mUt gm_Ï`© d Ah§H$ma EH$dQ>bo<br />

åhUOo Xn© CgiVmo. empãXH$ ~mobo CX§S> dmMmŸ& boe Zmht d¡am½`mMmŸ&<br />

AZwVmn Ym[aï> gmYZmMmŸ& _mJ© Z YarŸ&& (Xm. 5-3-86) gmam§e, ñdV…Mo<br />

AmË_H$ë`mU Z gmYVm§ XohmMr à{Vð>m dmT>mdr `m Vrd« dmgZ|VM `m<br />

eãXn§{S>Vm§Mm OÝ_ Jobm. `mMm n[aUm_ Agm Pmbm H$s¨ {dÚmä`mgmZ|<br />

g_mYmZ Z hmoVm§ Á`m§Mm A{^_mZ PS>bm Zmht Am{U dmX KmbÊ`mMr hmd<br />

AnyU© am{hbr Vo _aUmZ§Va ~«÷amjg `moZtV {nMV nS>bo. dmMH$m§Zm `oWo<br />

dm_Z n§{S>Vm§Mr Jmoï> AmR>dob. Ah§H$mamZ| nN>mS>ë`m_wi| Á`m§Zm ñdV…À`m<br />

{R>H$mUtM AZw^dmM| g_mYmZ Zmht Vo EoH$UmamM| g_mYmZ H$g| H$ê$<br />

eH$Uma? åhUyZ dmX VgoM Mmby AmhoV.<br />

ZrQ> {dMma Ho$ë`mg ho _Zm, AmnU {dÛÎmoMm, _moR>onUmMm qH$dm<br />

ñdV…À`m gm_Ï`m©Mm Ah§H$ma Vmo H$m` dhmdm ? V`mhÿ{Z åhUOo Ë`m<br />

B©œamnojm OmñV emòkmZ`wŠV ~wÕrZ| loð> qH$dm gm_Ï`©g§nÞ Xwgam H$moU<br />

Amho? AënkmZ, Aëngm_Ï`©, qMVm_` jU^§Jwa OrdZ `m§Mm {ZË` AZw^d<br />

AgVm§Zm _Zwî`mZ| Jd© H$emgmR>r dhmdm? Hw$üri Am{U jU^§JwaŸ& AI§S><br />

doWm qMVmVwaŸ& bmoH$ bJoM åhUVr WmoaŸ& doS>nU|Ÿ&&(Xm. 15-8-37) dmñV{dH$<br />

238 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 239


na_mËå`mnmgyZ n¥WH$ Ag| H$moUr amhÿ eH$V Zmht, BVH|$M H$m` nU<br />

~{bï>mM| ~b, VoOpñd`m§Mr VoOpñdVm, ~w{ÛdmZm§Mr ~w{Õ_Vm ho gd© Ë`m<br />

na_mËå`mMoM. ~rO§ _m§ gd©^yVmZm§ {d{Õ nmW© gZmVZ§Ÿ& ~w{Õ~©{Õ_Vm_pñ_<br />

VoO ñVoOpñdZm_h§Ÿ&& (^. Jr. 7-10) ~b§ ~bdVm§ Mmh§ Aer dñVwpñW{V<br />

Agë`m_wi| ho _Zm, _r _moR>m, _mP|M VodT>| Ia| Agm A{^_mZ Z Y[aVm<br />

gd© Ë`m B©œamM|M `m {ZûM`m§V amhm.<br />

<br />

\w$H$mM| _wIt ~mobVm§ H$m` doMoŸ &<br />

{Xg|Xrg Aä`§Var Jd© gm§M| Ÿ&<br />

{H«$`odrU dmMmiVm ì`W© Amho Ÿ&<br />

{dMma| VwPm Vy§{M emoYyZ nmho Ÿ&&114Ÿ&&<br />

_moR>_moR>o n§{S>V A{^_mZmbm ~ir nSy>Z ~«÷amjg hmoD$Z ~gbo.<br />

åhUyZ ho _Zm, gdmªV n§{S>V H$moU Agob Va Vmo EH$ AmË_mam_M hmo`,<br />

Agm {Zü` H$ê$Z Xohm{^_mZ gmoSy>Z amhm, Agm _mJrb ûcmoH$m§V _Zmg<br />

CnXoe Ho$bm. nU gdmªV kmZKZ AmË_mam_M _moR>m, AmnU Ho$di<br />

`…H${üV² _mZd Amhm|, Ag| Ho$di Vm|S>mZ| åhUyZ MmbV Zmht. A{^_mZ<br />

Zï> hmoÊ`mgmR>t àË`j IQ>nQ> nm{hOo, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Ho$di ~S>~S> H$aÊ`m§V nXaM| H$m§ht IM© hmoV Zmht d H$mhr<br />

H$amd|{h bmJV Zmht. Ë`m_wi| B©œa gd©k d gd©loð> AgyZ _mZdmZ| _rnUmMr<br />

OmUrd{h R>ody§ Z`o, Ag| VÎdkmZ nwîH$i ~mobb| OmVo§. nU Ag| ~mobV<br />

AgVm§ZmM A§V…H$aUmV {Xdg|{Xdg Amnë`m _moR>onUm~Ôb Jd© ~imdV<br />

Mmbbobm AgVmo. _Z ho _moR>| {d{MÌ A§Va B§{Ð` Amho. V| XmI{dV| EH$<br />

d H$aV| ^bV|M. V| H$mZmbm VÎdkmZ EoH$md`mg bmdV| d Xohmbm<br />

Ü`mZmbm ~g{dV|, nU amhV| _wbIm§V qhS>V, _wImH$Sy>Z A{^_mZ gmoS>mdm<br />

Ag| ~mob{dV| nU AmnU A{^_mZmbm {MH$Qy>Z Jdm©Z| \w$JyZ amhV|.<br />

gm§JÊ`mM| VmËn`© BVH|$M H$s¨ ZwgV| ~mobU| ì`W© hmo`. ~mobÊ`m_mJ|<br />

{H«$`oM| nmR>~i Agob VaM {hV hmoV|. nU H$m` H$amd| `mMm Omon`ªV<br />

{ZüM hmoV Zmhr Vmon`ªV H$m`©{h KS>V Zmht. H$m`m©Mm {Zü` hmoÊ`mgmR>r<br />

_Z EH$dQ>md| bmJV|. V| {ÛYm åhUOo A{Z{üV amhÿZ MmbV Zmht.<br />

{Zü`mgmR>r ~wÕrer V| EH$ê$n ìhmd| bmJV|. `mgmR>t EH$M Cnm` Amho.<br />

Vmo åhUOo _Zmbm {ddoH$ H$aÊ`mMr g§d` bmdU|. {ddoH$ h| A{Vloð> gmYZ<br />

Amho. A{dMma hm{M ~§YŸ& VoU|{M hmoVmo{g ~ÕŸ&& åhUyZr gm§S>r A{ddoH$Ÿ&<br />

hmoB© {dMmaYmaH$Ÿ&& (C. _m.) {ddoH$mZ| gmYZmMm {Zü` hmoVmo d {Zü`<br />

Pmbm åhUOo H$moUV|{h H$m`© KS>V|. _Z h| B§{Ð` Ag| Amho H$s¨ V| {XgV<br />

Zmht. åhUyZ Ë`mbm nH$Sy>Z H$m§ht {ejm H$[aVm§ `oV Zmhr. Ë`mbm<br />

{ddoH$mÀ`m Iw§Q>çmg _mÌ ~m§YyZ R>o{dVm§ `oV|. Vg| ~m§Yb| åhUOo V| H$moR>|{h {\$ab|<br />

Var {ddoH$mÀ`m ^mo§dVrM {\$aV|. _Z {XgV| _m Yamd|Ÿ& Á`mM| Ë`mZ| Amdamd|Ÿ&<br />

Amdê$Z {ddoH|$ Yamd|Ÿ& AWmªVatŸ& (Xm. 18-10-17) åhUyZ eodQ>À`m MaUm§V<br />

_Zmbm åhUVmV …-<br />

ho _Zm, _r åhUVm| Ë`mà_mU| Vy§ H$m§ht H¥${V Z H$[aVm§ Vm|S>mZo _mÌ<br />

~S>~S>Vmog Am{U Jdm©Z| \w$JyZ OmVmog. h| Ia| H$s¨ ImoQ>| `mMm Vy§M ZrQ><br />

{dMma H$ê$Z nmhm åhUOo VwP| VwbmM H$iob H$s¨, Vy§ bmoH$m§Zm Á`m<br />

VÎdkmZmÀ`m Jmoï>r gm§JVmog Ë`mà_mU| VwPr ñdV…MrM H¥${V ZgVo Am{U<br />

H¥${V Zmht Vm|n`ªV ~mobU| ì`W© hmo`, åhUyZ {dMmamZ| H$m` H$amd`mM| `mMm<br />

{Zü` H$ê$Z H$m`© H$a. {dMma| {Züi Ombr ~w{ÕŸ& ~w{Õnmet H$m`© {g{ÕŸ&<br />

nmhmVm§ d{S>bm§Mr ~w{ÕŸ& {Züit JobrŸ&& (Xm. 15-10-29) Á`m AmË_gÎmoda<br />

Vy§ ZmMVmog {VH$S>o bj XoD$Z Ë`m AmË_ñdê$nr a§JyZ Om åhUOo _r _moR>m<br />

hm Jd© amhUma Zmht.<br />

<br />

VwQ>o dmX g§dmX VoW| H$amdm Ÿ&<br />

{ddoH|$ Ah§^md hm nmbQ>mdm Ÿ&Ÿ&<br />

OZt ~mobÊ`mgmaI| AmMamd|Ÿ&<br />

{H«$`mnmbQ>| ^{º$n§W|{M Omd|Ÿ&&115Ÿ&&<br />

H$m§ht {H«$`m Z H$[aVm§ Ho$di ~S>~S>V amhÊ`mZ| _rnUmMm VmR>m<br />

VodT>m CËnÞ hmoVmo, h| Ia| H$s¨ ImoQ>| `mMm Vy§M {dMma H$a, Ago§ _mJrb<br />

ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V _mJrb gmV ûcmoH$m§V gm§{JVboë`m<br />

{dMmam§Mm g_mamon H$ê$Z VmËn`© gm§JVmV.<br />

OoW| dmX Z hmoVm eodQ> g_mYmZm§V hmoB©b VoW|M g§dmX H$amdm.<br />

Ooìhm§ XmoÝhr{h ~mOy XwamJ«h gmoSy>Z em§VnUo Iè`mImoQ>çmMm {ZH$mb<br />

bmdÊ`mÀ`m gX²hoVyZ| EH$Ì `oVmV, Voìhm§ dmXmMm {ZH$mb hmoVmo d VmoM g§dmX<br />

240 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 241


åhUmdm. nU eodQ> {dV§S>dmXm§V hmoB©b H$s¨ g§dmXmV hmoB©b h| AmYt H$g| R>amd|?<br />

Ë`mgmR>t nyd©gyMH$ EH$ Cnm` Amho. Vmo hm H$s¨ dmX KmbUmam Ah§_Ý` d XwamJ«hr<br />

{H$VnV Amho h| àW_ WmoS>çm ~mobÊ`mdê$Z OmUyZ ¿`md|. Ë`mÀ`m {R>H$mUt<br />

Ah§H$ma Agob Va dmX H$ê§$M Z`o. H$maU H$moUVm{h nj A{^_mZmZ| noQ>bm H$s¨<br />

dmXmMm eodQ> bmJV Zmht. XwamJ«h gwQ>ë`mg g§dmX hmoVmo. nar Eog| Z KS>o<br />

H$m§htŸ& dmXmgr Ah§H$ma _yi nmhrŸ& OmUmo{Z ZoUnU KoVm§ {VhtŸ& dmX bmJo<br />

~imdy§Ÿ&& (Zm. ^. gy. 887) Aem doit ""Vw_M|M ~amo~a'' Ag| åhUyZ _moH$i|<br />

ìhmd|. nU `mM doit Amnë`m S>moŠ`mda{h Ah§H$mamM| AmoP| {H$VnV Amho h|<br />

nm{hb| nm{hOo.<br />

Amnë`m {R>H$mUt Ah§H$ma Agë`mg Vmohr ûcmoH$ 113 _Ü`|<br />

gm§{JVë`mà_mU| {dMmanyd©H$ gmoSy>Z {Xbm nm{hOo. `mà_mU| XmoÝhr{h ~mOy<br />

Ah§H$maa{hV, {dMmar, em§V Agë`m åhUOo dmX VwQ>Vmo d g§dmX hmoVmo. XmoKohr<br />

em§VnU|Ÿ& {dMma H$ê§$ bmJVrb _Z|Ÿ& Var g§Vmofmgr H$m` CU|Ÿ& XwamJ«h<br />

gm§{S>{b`mŸ&& (Zm. ^. gy. 886)<br />

`mM~amo~a AmUIr{h EH$ Jmoï> bjm§V R>o{dbr nm{hOo, Vr hr H$s¨<br />

AmnU Og| ~mobVm| Vg| Amnb| AmMaU nm{hOo. dmX Agmo H$s¨ gm_mÝ`OZm§g<br />

CnXoe Agmo, Omo ~mobÊ`mà_mUo dmJVmo Ë`mÀ`m eãXmbmM _hÎd `oV| d Ë`mMmM<br />

eãX _mZbm OmVmo. O¡g| _wI| kmZ ~moboŸ& V¡grM gd| {H«$`m MmboŸ& Xrjm<br />

XoImoZr M{ŠH$V OmboŸ& ew{Mñ_§VŸ&& (Xm. 12-4-13) Z ~mobb| Var{h<br />

Ho$di gXmMma d Mm[aÍ`g§nÞVm `m_wi| bmoH$m§V AmXa CËnÞ hmoVmo d<br />

AmË_{hV gmYV|. `mgmR>t AmnU AmS>_mJm©da Agbm| Va Vmo gmoSy>Z gÝ_mJ©<br />

Yamdm. `mà_mU| Amnë`m AmMaUm§V `mo½` Vmo \$aH$ H$ê$Z ^{ŠV_mJm©Z|M<br />

Omd|.<br />

ûcmoH$ 2 _Ü`| Og| ""_Zm g‚mZm ^{ŠVn§W|{M Omd|'' Ag| gm§{JVb|<br />

Ë`mà_mU| MH$ma KmbyZ ""{H«$`mnmbQ>| ^{ŠVn§W|{M Omdo'' Ag| `oW| gm§JVmV.<br />

AmMma-g§nÞ hmoD$Z ewÕ A§V…H$aUmZ| Ë`m ^Jd§VmM| ñ_aU H$amd| EdT>|M H$m_.<br />

Agm hm gwb^ _mJ© Amho. `m _mJm©V `mVm`mV Zmhr, ~mø gm_wJ«rMr<br />

Amdí`H$Vm Zmht, H$moR>| Xya Omd| bmJV Zmht. R>m`tM ~¡gmoZr ahmd|Ÿ& _Z<br />

EH$mJ« H$amd|Ÿ& ^Jd§VmM| ñ_aU R>odmd|Ÿ& gd© H$mit _mZgtŸ&& (Zm. ^. gy.<br />

639) ^{ŠV hr gmonr Amho H$s¨ Zmht h| H$moUmbm {dMmaÊ`mM| H$maU Zmhr.<br />

H$moUV|{h à_mU emoYrV Z ~gVm ñdV…M AZw^d KoD$Z nmhmdm. OdiM<br />

Agboë`m öX`ñW AmË_mam_mÀ`m qMVZmV Ho$dT>m AmZ§X Amho d Ho$dT>r<br />

em§{V Amho h| Á`mM| Ë`mZ| AZw^dyZ nmhmd|. _mÌ `mgmR>t à`ËZnyd©H$<br />

Aä`mg nm{hOo. _Zwî` Ñí` g¥ï>tVrb {df`m§VyZ AmZ§X d em§{V àmá hmoÊ`mgmR>t<br />

nwîH$i YS>nS>Vmo. nU OdiM Agboë`m gwImÀ`m R>oì`mH$S>o Ë`mM| bj OmV<br />

Zmht. B©œa-qMVZm_wi| AmZ§X d em§{V Va {_iVoM {edm` ^ŠVH¡$dmar ^JdmZ²<br />

hm Amnbmgm hmoVmo d Ë`mÀ`m H¥$noZ| Amnbm H$moUVm{h H$m`©^mJ gmYVm|. B©œa<br />

gd©^yV öX`ñWŸ& OdirM Ago Zm§XVŸ& qMVZ H$[aVm§ gH$i hoVŸ& nwady§<br />

bmJo ghOŸ&& qMVZ h| Ë`mMr godmŸ& Oar {ZË` KS>ob `m OrdmŸ&<br />

H$emMmhr Z nS>o JmodmŸ& gXm _Z àgÞŸ&& (Zm. ^. gy. 644, 645)<br />

åhUyZ ^{ŠVn§W|{M Omd|.<br />

<br />

~hÿ lm{nVm§ H$ï>bm A§~F${f Ÿ&<br />

V`mMo ñd`| lrhar OÝ_ gmoer Ÿ&<br />

{Xëhm jraqgYy V`m D$n_mZr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&116Ÿ&&<br />

dmXmMm eodQ> hmoB©b VoW|M g§dmX H$amdm, ñdV…Mm A{^_mZ<br />

gmoS>mdm, ~mobÊ`mà_mU| dmJmd| d Aem gmpÎdH$ A§V…H$aUmZ| ^{ŠV_mJm©Z|M<br />

Omd|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Xod hm ^ŠV H¡$dmar Agë`m_wi|<br />

Ord hm EH$Xm§ H$m ^ŠVH$moQ>tV Jobm åhUOo Xod Ë`mM| Xw…I {ZdmaU H$[aVmo d<br />

Ë`mMo bmS> nwa{dVmo, Ag| `m nwT>rb Xhm ûcmoH$m§V {Za{Zamio nm¡am{UH$ XmIbo<br />

XoD$Z gm§JVmV.<br />

_mJrb ""Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr'' `m 28 Vo 36 íbmoH$m§À`m<br />

JQ>mà_mU| hm{h ""Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr'' Agm 116 Vo 125<br />

ûcmoH$m§Mm JQ> Amho. _mJë`m JQ>m§V am_Xmgm{^_mZr Ago eãX AgyZ `m<br />

JQ>m§V Xod ^ŠVm{^_mZr Ago eãX AmhoV. Zwnojr H$Xm d A{^_mZr ho eãX<br />

`m XmoÝhr JQ>m§V VgoM AmhoV. A§VamË_m hmM g_WmªMm am_ qH$dm Xod<br />

Agë`m_wi| Zwnojr H$Xm am_ åhQ>b| H$m` d Zwnojr H$Xm Xod åhQ>b| H$m`<br />

AW© EH$M. \$aH$ Amho Vmo Xmg d ^ŠV `m XmoZ eãXm§V.<br />

Xmg hm Zd{dYm ^ŠVtVrb gmVì`m åhUOo Xmñ`^ŠVtV pñWa<br />

Pmbobm AgVmo. godH$ hm Z_«nU| YÝ`mÀ`m ñdmYrZ hmoD$Z Ogm amhVmo,<br />

242 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 243


Vg|M `m XmgmM| bjU AgV|. XodmMr _Ou V|M `mM| Bï> Agë`m_wi| Vmo<br />

qMVma{hV AgVmo. Ë`mMr ñdV…Mr H$mhr _mJUr ZgV|. Var gXm {Z^©a<br />

XmgŸ& qMVm Amg{da{hVŸ&& am̧{Xdg XodmMr godm H$aU| EdT>|M Ë`mbm<br />

R>mD$H$. Xmgm{^_mZr XodM Ë`mÀ`m O| {hVmM| V| H$[aVmo. Xmg Z R>odr nmoQ>mMr<br />

qMVmŸ& V¡gr `moJjo_mMr qMVmŸ&& Z R>odmdr gd©WmŸ& V| Ko _mWm§<br />

na_oœaŸ&& (X. _. 1-53) EImXm gV²erb d gMmoQ>rMm _wZr_ YÝ`mMr<br />

B_mZmZ| godm H$ê$Z Ë`mM| ào_ g§nmXZ H$ê$Z godH$mMm gIm hmoVmo, Vg|M<br />

Xmñ`^{ŠV \$imbm Ambr åhUOo hm Xmg g»`^ŠVtV CVaVmo. ^Jd§VmM|<br />

^OZ H$aUmam nwÊ`dmZ àmUr hm AmV©, {Okmgy, AWm©Wu Agm{h ^ŠV Agy<br />

eHo$b qH$dm kmZr, {ZË``wŠV Agm{h Agob. gmam§e, _mJrb JQ>m§Vrb ûcmoH$<br />

Xmñ`^ŠVrbm åhUOo gmYZ {dMmambm AZwgê$Z AmhoV Ag| dmQ>V|.<br />

Xwdm©g F$ftZt emn {Xë`m_wi| A§~arf amOmbm \$ma Xw…I Pmb|.<br />

nU ^ŠVdËgb ^Jd§Vm§Zr Ë`m emnmMm ñdV…M A§JrH$ma H$ê$Z ^ŠVmbm<br />

Xw…Ina§naoVyZ gmoS>{db|.<br />

`m H$Wog§~§Yt _V^oX {XgVmV. Xwdm©gm§Zr§ A§~arfmda H¥$Ë`m<br />

gmoS>ë`m_wi| Ë`m§À`m _mJ| bmJb|b| gwXe©Z MH«$ Vo A§~arfmbmM eaU Joë`mda<br />

em§V Pmb|, Ag| ^mJdVmV dU©Z Amho. nU A§~arfmgmR>t ^Jd§Vm§Zr OÝ_<br />

KoÊ`mM| nËH$ab| `m~Ôb ^mJdVm§V AmYma Zgmdm Ag| e§H$a lrH¥$îU Xod<br />

åhUVmV. H$moUr gwXe©ZMH«$mMr H$Wm gm§JyZ ^ŠVmgmR>t ^Jd§Vm§ZrM OÝ_<br />

KoÊ`mM| ñdV…M A§JrH$m[ab| Ag| åhQ>b| Amho. `m ûcmoH$m§VrV ^mdmbm<br />

AZwgê$Z Jwê$M[aÌm§Vrb AÜ`m` VrZ_Ü`| gm§{JVbobm H$Wm^mJ OmñV J«mø<br />

dmQ>Vmo åhUyZ VmoM ñdrH$mabm Amho.<br />

A§~arf ZmdmMm EH$ nwÊ`dmZ, Y_©erb, kmZr d {dîUw^ŠV Agm<br />

amOm hmoVm. Vmo EH$mXer d«V H$arV Ago. Ë`m {Xdet H$moUr A{V{W<br />

Amë`mg Ë`mMr A¿`©nmÚnyOm H$ê$Z gd© H$mi Vmo h[aqMVZm§V amhr. Ë`mÀ`m<br />

`m d«VmMm hÅ>mZo ^§J H$aÊ`mgmR>t EH$Xm§ Xwdm©g F$fr Ë`mÀ`mH$S>o A{V{W<br />

åhUyZ Ambo. Ë`m {Xdet gmYZÛmXer EH$ KS>r^aM hmoVr Am{U<br />

AH$ñ_mV² A{V{W Va ~w{Õnwañga Ambo, `m_wi| A§~arfmg YmH$ nS>bm.<br />

Xwdm©gm§Mr nmÚnyOm H$ê$Z, Ë`m§Zm d§XZ H$ê$Z, ñZmZ-AZwð>mZm{X AmQ>monyZ<br />

nmaU| gmoS>Ê`mgmR>t bdH$a `md|, Aer amOmZo {dZ§Vr Ho$br. nU Xwdm©gZm<br />

`oÊ`mg {db§~ Pmbm. d«V^§J hmoD§$ Z`o åhUyZ amOmZ| Ho$di VrW© KoD$Z nmaU|<br />

gmo{S>b|. Xwdm©g Amë`mda nmaU| gwQ>ë`mM| nmhÿZ Vo A{Ve` amJmdb|. Ë`m<br />

amJmÀ`m ^amV Ë`m§Zr§ ""Vwbm _moj Z {_iVm§ ZmZm `moZtV OÝ_md| bmJob''<br />

Agm amOmg emn {Xbm. emn EoHy$Z amOmZ| ^Jd§VmM| ñ_aU Ho$b| Am{U<br />

emndmUr nyU© hmoVr Z hmoVr Vm|M öfrHo$e àJQ> Pmbo. amOmZ| F$frMm emn<br />

\w$H$Q> OmUma Zmht ho§ OmUyZ ^ŠVdËgb {dîUyÀ`m MaUm§g KÅ> {_Ç>r _mabr.<br />

Voìhm§ {dîUw åhUVmV- {dîUw åhUo Xwdm©gmgrŸ& Vwdm§ em{nb| A§~arfmgrŸ&&<br />

amIrZ Amnë`m XmgmgrŸ& emn Amåhm§gr Vwåhr ÚmdmŸ&& (Jw. M. 3-<br />

66) Xwdm©g ho XyaÑï>rMo kmZr Agë`m_wi| ^Jd§VmZtM AdVma KoVë`mg<br />

gmYy§M| g§ajU, Xwï>m§Mm Zme d Y_©ñWmnZm BË`m{X Jmoï>r hmoVrb, ^y^ma<br />

hbH$m hmoB©b Agm {dMma H$ê$Z namonH$mamW© {dîUy§Zm emn XoÊ`mM| Ë`m§Zt<br />

R>a{db|. V| {dîUy§Zm åhUVmV- Eog| {dMmamoZr _mZgtŸ& Xwdm©g åhUo<br />

{dîUygrŸ& AdVamoZr ^y_rgr ZmZm ñWmZr§ OÝ_md|Ÿ&&74Ÿ&& à{gÕ hmogr<br />

doi XhmŸ& Cna AdVma nyU© nhmŸ&Ÿ&75Ÿ&& Eogm H$m`©H$maU| emnŸ& A§{JH$mar<br />

OJmMm ~mnŸ&&76Ÿ&& åhUyZ V`mMo ñd`| lrhar OÝ_ gmoet'' Ag| g_W©<br />

åhUVmV. {deof ñnï>rH$aUmW© lrkmZoœam§Zt{h ho nm¡am{UH$ XmIbo {R>H${R>H$mUt<br />

kmZoœatV {Xbo AmhoV. A. 11 _Ü`o AOw©ZmÀ`m _Zm§V {dœê$nXe©Zmg§~§Yr<br />

{dMma Mmby AgVm Ë`mbm dmQ>V| H$s ^Jd§Vm§Zr EH$mMo J^©dmg{h gmogbo, nU<br />

{dœê$n _mÌ H$moUmgM XmI{db| Zmhr. EH$mMo J^©dmghr gm{hboŸ&& (km.<br />

11-35)<br />

Cn_Ý`w hm d{gð> Hw$bm§Vrb ì`mK«nmXmMm dS>rb _wbJm. KaMr<br />

AË`§V J[a~r Agë`m_wio Ë`mMr AmB© Ë`mbm nmÊ`m§V nrR> H$mbdyZ XyY<br />

åhUyZ XoV Ago. EH$Xm§ IoimgmR>t Vmo Xwgè`m {R>H$mUt Jobm AgVm§ Ë`mbm<br />

VmO| XyY XoÊ`m§V Amb|. Kat Amë`mda Vmo XwYmgmR>r hÅ> Yê$Z ~gbm Voìhm§<br />

d¡VmJmZ| Ë`mMr AmB© Ë`mbm åhUmbr H$s¨, nyd©OÝ_t Vy§ H$m§ht B©emamYZm Ho$br<br />

Zmhtg Va Vwbm XyY H$g| {_imd| ? h| EoHy$Z Ë`m§Z| H$S>H$ Vn Ho$b|. Voìhm<br />

e§H$a àgÞ hmoD$Z Ë`m§Zr Ë`mbm gVV XyY {_imd| åhUyZ jrag_wÐ {Xbm.<br />

lrH¥$îU ho AOw©ZmÀ`m ñdmYrZ Pmë`m_wio Ë`mbm H$moUV| gwI àmá<br />

hmoUma Zmht ? Agm {df` _m§S>rV AgVm kmZoœa åhUVmV, ""nmho nm§ lre§^yMr<br />

àgÞVmŸ& V`m Cn_Ý`y{M`m AmVm©Ÿ& H$m` jrampãY XyY^mVmŸ&<br />

XoBOo{MZmŸ&&'' (km. 5-11) Vg|M Jwé_{h_m gm§JVmZm Vo åhUVmV, ""_mJm§ XyY<br />

Xo åhUV{b`mgmR>tŸ& AmK{d`m{M jramãYrMr H$ê${Z dmQ>rŸ& Cn_Ý`ynyT>o<br />

244 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 245


YyO©Q>tŸ& R>o{dbr O¡grŸ&& (km. 10-17)<br />

Vg|M g_W© åhUVmV H$s¨ ^Jd§V hm ^ŠVm{^_mZr Agë`m_wi|<br />

""{Xbm jraqgYw''.<br />

<br />

Ywê$ boH$ê§$ ~mnwS>| X¡Ý`dmU| Ÿ&<br />

H¥$nm ^m{H$Vm§ XrYbr ^oQ> OoU| Ÿ&<br />

{Ma§Ord Vmam§JUt ào_ImUr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&117Ÿ&&<br />

^ŠVm{^_mZr Xod ^ŠVmÀ`m ào_mH$S>o nmhVmo, Ë`mÀ`m bhmZ-<br />

WmoanUmH$S>o nhmV Zmht, Ag| Y«wdmM| CXmhaU XoD$Z `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

nm§M dfmªM| AZmW Yw«d ~mi V| H$m`, dZm§V OmD$Z H$S>H$ Vn H$aV| V|<br />

H$m` Am{U B©œaàm{á H$ê$Z KoV| V| H$m` ! ""AZÝ`mMo bmS> nwadr Zmam`U''<br />

h|M Ia| Zìho H$m` ?<br />

`mH$Wog ^mJdVmMm AmYma Amho (ñH§$. 4, A. 8 Vo 12).<br />

CÎm_nmX amOmbm gw{ZVr d gwéMr Aem XmoZ pñÌ`m hmoË`m. gwZr{V hr<br />

dS>rb d {VMm _wbJm Y«wd, gwé{M hr YmH$Q>r d {VMm _wbJm CÎm_.<br />

YmH$Q>r gwê$Mr hr amOmMr bmS>H$s hmoVr. EH$Xm§ amOm CÎm_mbm<br />

_m§S>rda KoD$Z ~gbm AgVm§ Yw«dmZ| V| nm{hb| d Vmo{h amOmÀ`m<br />

Xwgè`m _m§S>rda OmD$Z ~gbm. h| nmhyZ gwéMr amJmdbr d {Vbm ~a| dmQ>md|<br />

åhUyZ amOmZ| Y«wdmbm _m§S>rdê$Z T>H$bb|. gwéMrZo Ë`mbm _m§S>rdê$Z AmoT>b|<br />

Ag|{h H$moUr åhUVmV. Y«wd aS>V Amnë`m AmB©H$S>o Jobm. Voìhm gwZr{V<br />

Ë`mbm åhUmbr, ""~mim aSy>§ ZH$mo, hr na_oœamMr BÀN>m, Vmo R>odrb Vg|<br />

amhmd|, aSy>Z H$m` Cn`moJ?'' Voìhm§ Yw«d åhUmbm- _r nao_œambmM ^oQ>Vm| d<br />

Ë`mbmM {dMmaVm|. AmB© åhUmbr- ~m~m, na_oœa H$m` \w$H$Q>Mm ^oQ>Vmo?<br />

Ë`mgmR>t EH$mÝVm§V Vn H$amd| bmJV|. Vy§ Va bhmZ. VwÂ`m hmVyZ h| H$g| O_ob<br />

~a|? nU Y«wdmZ| VnmMm _Zm§V ÑT> {Zü` Ho$bm d dZm§V OmD$Z Vmo Vn H$ê§$<br />

bmJbm. H$m§hr H$mimZ| Ë`mg ZmaX _w{Z ^oQ>bo. Ë`mMr {Zð>m {H$VnV ÑT> Amho<br />

h| nmhÊ`mgmR>r ZmaXm§Zr dZm§V amhÊ`mV YmoH$m H$gm Amho h| Ë`mbm gm§{JVb|.<br />

nU eodQ>t Ë`mMm ÑT> {Zü` nmhÿZ ZmaXm§Zr Ë`mbm ÛmXemjar _§ÌmMm<br />

CnXoe Ho$bm. Ë`mà_mU| Vn Ho$ë`mda ^Jd§V àgÞ Pmbm d Ë`m§Zr Ë`mbm<br />

~mnmMr _m§S>rM H$m` nU H$m`_M| AT>i nX {Xb|. ^JdV²ào_mMr ImUr<br />

Agm Omo Y«wd Vmo Vmam§JUr {Ma§Ord Pmbm åhUOo Ë`mZ| AT>i nX {_i{db|.<br />

Jwé_{h_m dU©Z H$aVm§Zm kmZXod åhUVmV, ""Zm Var d¡Hw§$R>nrR>Zm`H|$Ÿ& égbm<br />

Y«wd H$d{VH|$Ÿ& ~wPm{dbm XoD${Z ^mVwH|$Ÿ& Yw«dnXmM|Ÿ&&'' (km. 10-18)<br />

^ŠV ~mi Agbm Var Xod Ë`mMo bmS> nwa{dVmo Agm Vmo ^ŠVm{^_mZr<br />

Amho.<br />

<br />

JO|Ðÿ _hmg§H$Q>r dmg nmho Ÿ&<br />

V`mH$maU| lrhar Ym§dVmho Ÿ&<br />

CS>r KmVbr Omhbm OrdXmZr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&118Ÿ&&<br />

^ŠVm{^_mZr Xod Ho$di ~mbH$mMoM bmS> nwa{dVmo Ag| ZgyZ<br />

neyZo{h Ë`mM| ào_mZ| ñ_aU Ho$b| Var Vmo nmdVmo, Ag| EH$m H$WoÀ`m AmYma|<br />

gm§JVmV.<br />

{Odmda Amboë`m g§H$Q>m§V gmnS>ë`m_wi| JO|Ð ZmdmÀ`m EH$m hÎmrZ|<br />

^Jd§VmM| H$idiyZ ñ_aU Ho$ë`m~amo~a Vmo har Ë`mÀ`mgmR>t YmdV Jobm d<br />

Ë`mbm g§H$Q> _wŠV Ho$b|. Xod AZmWm§Mm H¡$njrŸ& ZmZm g§H$Q>mnmgyZr ajrŸ&<br />

Ym§{dÞbm A§VagmjrŸ& JO|ÐmH$maU|Ÿ&& (Xm. 4-8-27) `m H$Wog ^mJdVmMm<br />

AmYma Amho. (ñH§$. 8, A. 2 Vo 4) hm JO|Ð åhUOo nyd©OÝ_m§Vrb BÝÐÚwåZ<br />

ZmdmMm em{nV amOm. hm Y_©erb, namH«$_r d {dîUw^ŠV hmoVm. nU `Wm`mo½`<br />

AmXam{VÏ` Z Pmë`m_wi| AJpñV F$ftZt Ë`mbm ""Vy§ JO`moZr nmderb'' Agm<br />

emn {Xbm. VgmM ZH«$ qH$dm _Ja hm XodF$ftZt emn {Xbobm nyd©OÝ_mVrb hÿhÿ<br />

Zm§dmM J§Yd©. `m XmoKmhr ney§Mr nwîH$a VrWm©da Jm§R> nS>br. JO|Ð hm Amnë`m<br />

h{ÎmUtÀ`m H$inm§V Ob{H«$S>m H$arV AgVm§ ZH«$mZ| Ë`mMm nm` Yabm d Ë`mg Vmo<br />

nmÊ`mV AmoTy>§ bmJbm. JO|ÐmZ| nm` gmoS>{dÊ`mgmR>t nwîH$i YS>nS> Ho$br nU<br />

ZH«$mÀ`m O~S>çm§VyZ nm` gwQ>oZm. Vmo hVme Pmbm d Amnë`m gwQ>Ho$gmR>t Ë`mZ|<br />

Amnë`m Amá H$inmMr `mMZm Ho$br. Ë`mMr gwQ>H$m Va H$moUr Ho$br ZmhtM,<br />

nU Ë`mbm EH$Q>çmbm g§H$Q>mV gmoSy>Z gd© {ZKyZ Jobo. Ë`mMm Yra gwQ>bm. nU<br />

nyd©OÝ_m§Vrb g§ñH$mam_wi| Ë`mbm h[añ_aU Pmb| d AmVm§ VmoM Amnbm ÌmVm<br />

Ag| dmQ>b|. VwH$mo~m åhUVmV. gwöXt gm§{S>b| H$moUr Zmhr gmhoŸ& A§Vt dmQ><br />

246 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 247


nmho {dR>mo VwPrŸ&& AmVm AmnU dm§MV Zmhr Ag| nmhÿZ Ë`m§Z| Ë`mM<br />

gamodam§Vrb EH$ H$_i gm|S>oZ| VmoSy>Z V| ^Jd§Vmbm An©U Ho$b| d AmV© hmoD$Z<br />

Ë`mMm Ymdm Ho$bm. ~«rXmZo ~m§Ybobo lr{dîUw JéS>mMrhr dmQ> Z nmhVm§ (Ë`mgmR>t<br />

JéS> gm§Sy>{Z Ymdgr A. 405) VoW| YmdV Ambo Ë`m§Zr ZH«$mbm _mê$Z JO|ÐmMr<br />

_wŠVVm Ho$br d {dîUwñnem©Zo Vmo ZH«$hr _wŠV Pmbm. VmËn`©, ór Agmo, d¡í`<br />

Agmo, Hw$b H$g|{h Agmo BVHo$M H$m` nU XohmZ| ney{h Agbm Var {OdmMr<br />

gmW©H$Vm ^JdV² eaUmJVtVM Amho. ^Jd§V åhUVmV, nmh| nm gmdO|<br />

hm{Vê§$ Y[ab|Ÿ& VoU| V`m H$mHw$iVr _mV| ñ_[ab|Ÿ& H$s¨ V`mM| newËd<br />

dmdmo Omhb|Ÿ& nmV{b`m _mV|Ÿ&& (km. 9-442) åhUmo{Z Hw$i Om{VdU©Ÿ& ho<br />

AmKdo{M Jm AH$maUŸ& EW AOw©Zm _mPo nUŸ& gmW©H$ EH$Ÿ&& (km. 9-456)<br />

<br />

AOm_oi nmnr V`m A§V Ambm Ÿ&<br />

H¥$nmiynU| Vmo OZt _wŠV Ho$bm Ÿ&<br />

AZmWm{g AmYma hm MH«$nmUr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&119Ÿ&&<br />

nmnr AOm_ri hm _¥Ë`y_wIt nS>V AgVm§ Ë`mMm H$idim `oD$Z<br />

MH«$nm{U lr{dîUyZt `m _¥Ë`ybmoH$m§VyZ Ë`mbm _wŠV Ho$b|. `mà_mU| ^ŠVm{^_mZr<br />

Xod hm {ZamYma XrZ ^ŠVm§Mm \$ma _moR>m AmYma Amho. Vmo ^ŠVmMr Cnojm<br />

H$arV Zmhr. _mJ| ûcmoH$ 95 _Ü`| AOm{_imMm XmIbm {Xbm, VgmM Vmo<br />

`oW|{h {Xbm Amho. _mJrb ûcmoH$m§V Zm_mM| loð>Ëd à{VnmXZ H$aÊ`mgmR>t<br />

Ë`mMm C„oI Ho$bm d `m ûcmoH$m§V Xod hm ^ŠVm{^_mZr H$gm Amho h|<br />

XmI{dÊ`mgmR>t Ë`mMm C„oI Amho. ûcmoH$ 95 _Ü`o AOm{_imMr H$Wm<br />

g{dñVa gm§{JVbr Agë`m_wio Ë`mMr nwZé{ŠV Z H$[aVm `oWo Xod H¥$noMm<br />

gmJéŸ& Xod H$éUoMm OiYéŸ& Xodmer ^ŠVm§Mm {dgéŸ& nS>Uma ZmhrŸ&&<br />

(Xm. 4-8-28) EdT>| åhQ>b| åhUO| nwao Amho.<br />

<br />

{dYrH$maU| Omhbm _Ëñ` doJt Ÿ&<br />

Yar Hy$_©ê$n| Yam n¥ð>^mJt Ÿ&<br />

OZm ajUmH$maU| ZrM `moZr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&120Ÿ&&<br />

`m ûcmoH$m§V ^ŠVm{^_mZr Xod ^ŠVOZm§gmR>t {H$Vr hbŠ`m `moZr{h<br />

YmaU H$[aVm| h| _Ëñ`, Hy$_©, damhm{X AdVmam§Mo XmIbo XoD$Z gm§JVmV.<br />

AdVmam§Mo Amdoe, A§e d nyU© Ago VrZ àH$ma AmhoV. Ë`m§n¡H$s ho Amdoe<br />

AdVma hmoV. am_ hm A§e AdVma d H¥$îU hm nyU© AdVma g_OVmV.<br />

^Jd§VmZ| ~«÷XodmgmR>t bJ|M _Ëñ`ê$n YmaU Ho$bo. `m<br />

AdVmaH$Wog§~§Yt _V^oX {XgVmo. nyd©H$ënmeodQ>t n¥Ïdrda gË`d«V Zm§dmMm<br />

EH$ ^JdV² ^ŠV amOm hmoVm. VmoM Mmby H$ënm§Vrb ñd`§^w _Zw hmo`<br />

àb`H$mbm§Vrb Obàb`m§V _Ëñ`mdVmamÀ`m qeJmbm Amnbr Zmd ~m§YyZ<br />

amOmZo `m àb`mnmgyZ Amnb| ajU H$ê$Z ¿`md| Aer amOmbm nyd© gyMZm<br />

XoD$Z ^Jd§VmZ| hm AdVma Ë`m amOmÀ`m ajUmW© KoVbm Aer H$Wm H$moUr<br />

{Xbr Amho. na§Vw {dYrH$maU| Omhbm _Ëñ` doJr Ag| g_WmªZr åhQ>ë`m_wi|<br />

~«÷XodmgmR>t ^Jd§VmZt KoVboë`m _Ëñ` AdVmamMr H$Wm OmñV J«mø dmQ>Vo.<br />

H$ënH$mbt ~«÷Xod {ZÐm KoD§$ bmJbo AgVm§, h`J«rd X¡Ë`mZ| Ë`m§À`m<br />

_wIm§Vrb doX haU H$ê$Z g_wÐm§V Zobo. Ë`m doit ^Jd§Vm§Zt _Ëñ`ê$n YmaU<br />

H$ê$Z Ë`m X¡Ë`mbm _mê$Z ~«÷Xodm§Zm doX naV AmUyZ {Xbo, Aer H$Wm Amho.<br />

Hy$_m©dVmat ^Jd§Vm§Zt Amnë`m nmR>rda n¥Ïdr YmaU Ho$br.<br />

g_wÐ_§WZmÀ`m doit _§Xma nd©V Imbt OmD§$ bmJbm d Vmo ~wS>Vmo H$s¨ H$m`<br />

Aer Xodm§Zm qMVm dmQy>§ bmJbr. Voìhm§ ^Jd§Vm§Zr ^ì` Ag| H$mgdmMo ê$n<br />

YmaU H$ê$Z Vmo nd©V Amnë`m nmR>rda KoVbm d A_¥V àmá H$ê$Z XoÊ`m§V<br />

Xodm§Zm gmhmæ` Ho$b|.<br />

BVH|$M H$m` nU damhmgmaI| AJXt hbŠ`m àVrM|ht ê$n YmaU<br />

H$ê$Z bmoH$ajU Ho$b|. ^yXodrbm X¡Ë`m§Zt g_wÐm§V AmoTy>Z Zob| AgVm§ {Vbm da<br />

H$mT>Ê`mgmR>r XodmZ| CJ« damhê$n YmaU Ho$ë`mMr H$Wm ^mJdVm§V Amho.<br />

(ñH§$. 3, A. 13) `mà_mU| Xod ^ŠVm§Mm A{^_mZr Agë`m_wio Vmo Ë`m§Mr<br />

Cnojm H$arV Zmht.<br />

<br />

_hm^ŠV àëhmX hm H$ï>drbmŸ &<br />

åhUmoZr V`mH$maU| qgh Ombm Ÿ&<br />

Z `o Ádmi {demi gÞrY H$moUr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&121Ÿ&&<br />

248 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 249


n{hbo VrZ AdVma ^ŠVm{^_mZr XodmZo H$go YmaU Ho$b| h| _mJrb<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V ^ŠV àëhmXmgmR>t KoVboë`m MdÏ`m Zaqgh<br />

AdVmamMo dU©Z Amho. _mJrb ûcmoH$ 96 _Ü`| Zm__mhmËå` gm§JÊ`mgmR>r<br />

àëhmXmMm C„oI `oD$Z Jobm. `m ûcmoH$m§V Xod ^ŠVm{^_mZr H$gm Amho h|<br />

XmI{dÊ`mgmR>t Ë`mMm C„oI nwZ… Ho$bm Amho. `m ûcmoH$mWm©nwaVm Ë`mMm<br />

H$Wm{dMma nmhÿ§.<br />

^ŠVrnmgyZ namd¥Îm hmoÊ`mgmR>t {haÊ`H$í`nyZ| àëhmXmg \$ma<br />

N>{ib|. nU gd© N>i ghZ H$ê$Z{h Vmo ^ŠVM am{hbm. ûcmoH$ 96 _Ü`|<br />

d `oW|{h Ë`mbm _hm^ŠV Ag| åhQ>b| Amho. Ë`mM| H$maU Ag| H$s¨ Á`m§Zt<br />

Ë`mÀ`mgmR>t AdVma KoVbm Vo ^Jd§VM Ë`mMm _{h_m ñdV… JmVmV. {haÊ`H$í`nyZ|<br />

~«÷XodmnmgyZ daXmZ {_idyZ Amnb| Or{dV BVH|$ gwa{jV H$ê$Z KoVb| hmoV| H$s¨<br />

gd© ^jH$ H$mbmMr{h Ë`mbm {\$H$sa ZìhVr. Kam§V, ~mhoa, {Xdgm, amÌr, Za,<br />

new BË`m{XH$m§nmgyZ _¥Ë`w Zgmdm Agm hm {d{MÌ da hmoVm. Aem `m {d{MÌ<br />

damMm _mZ R>odyZ{h ^Jd§Vmbm Á`m ^ŠVmÀ`m ajUmW© {d{MÌ AdVma KoD$Z<br />

Im§~mVyZ Zaqghê$n KoD$Z àJQ> ìhmd| bmJb| Vmo H$m` gm_mÝ` ^ŠV åhUmdm?<br />

åhUyZ ^Jd§VM ñdV… AOw©Zmbm åhUVmV. nmho nm ^ŠVrMo{Z A{WbonU|Ÿ& X¡Ë`t<br />

X|dm Am{Ub| CU|Ÿ& _mP| Z¥qghËd boU|Ÿ& O`m{M`o _{h_oŸ&& (km. 9-450)<br />

_bm `m àëhmXmgmR>r AdVma ¿`mdm bmJbm BVH|$M Zìho Va _mÂ`met Ë`mMr<br />

VwbZm Ho$br AgVm§ VmoM H$mH$U^a gag R>aob. H$maU _r Omo _moj XoVmo Vmo Ho$di<br />

Ë`mÀ`m H$Wm ldU H$ê$Z {_iVmo. Vmo àëhmXw Jm _OgmR>tŸ& KoVm§ ~hþV| gXm<br />

{H$arQ>rŸ& H$m§ O| {_`m Úmd| Vo Jmoï>rŸ& V`m{M`m OmoS>oŸ&& (km. 9-451) Aem `m<br />

^ŠVloð>mMm Ë`mÀ`m ~mnmH$Sy>Z AZpÝdV N>i Pmë`m_wi| Xodmbm XohmZ| Za d<br />

_wImZ| qgh Ag| {d{MÌ ê$n ¿`md| bmJb|.<br />

Ádmi åhUOo A{¾, {demi d {dfmi Ago XmoZ nmR> {XgVmV.<br />

{demi åhUOo _moR>m. {dfmi åhUOo {dfm§ar. {dfmi åhUOo e§H$a Agm<br />

H$moUr AW© bm{dVmV nU {demi h| ÁdmiM| {deofU KoD$Z AW© H$aU| ~a|<br />

dmQ>V|. {haÊ`H$í`nyÀ`m dYmÀ`m doit V| Zaqghê$n BVH|$ CJ« d ^`mZH$<br />

Pmb| H$s¨ Ë`mÀ`m _wIm§VyZ {ZKUmè`m {dfmar d VmnXm`H$ A{¾Ádmim§nwT>o<br />

H$moUr{h OmD§$ eHo$Zm. ~«÷Xod, e§H$a BË`m{XH$m§Zr XodmMr ñVw{V Ho$br Var<br />

H$moUrhr nwT>o OmÊ`mg YOoZm. àË`j bú_rbm{h nwT>| OmÊ`mM| Y¡`© hmoB©Zm.<br />

Voìhm§ ~«÷XodmZ| àëhmXmg nwT>| Ho$b|. Ë`mbm Ë`m CJ« ê$nmMr _wirM ^r{V<br />

dmQ>br Zmht. Ë`mZ| gmï>m§J Z_Z H$ê$Z Ë`m ê$nmMr ñVw{V Ho$br V|ìhm§ ^JdmZ²<br />

g§Vwï> hmoD$Z em§V Pmbo d Ë`m§Zr Amnë`m bmS>Š`m ^ŠVmg ào_mZ| {_R>r<br />

_mê$Z nmoQ>mer KoVb|. hr H$Wm ^mJdV ñH§$ 7 A. 5 Vo 10 _Ü`| Ambr<br />

Amho. har^ŠV EH$ Omhbm àëhmXŸ& Á`mMm JmoqdX H¡$dmar Ÿ&& H¡$dmar<br />

har amIo ZmZmnarŸ& Eogm ^md Yar Amb`ma|Ÿ&&<br />

<br />

H¥$nm ^m{H$Vm Omhbm dO«nmUr Ÿ&<br />

V`mH$maU| dm_Zy MH«$nmUr Ÿ&<br />

{ÛOm§H$maU| ^mJ©d MmnnmUr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&122Ÿ&&<br />

`m ûcmoH$m§V Xod hm ^ŠVH¡$dmar H$gm Amho h| nm§Mì`m d ghmì`m<br />

åhUOo dm_Z d naewam_ `m AdVmam§Mo XmIbo XoD$Z gm§JVmV.<br />

dO«nmUr åhUOo B§ÐmZ| H¥$noMr `mMZm Ho$br AgVm§ MH«$Ymar {dîUyZ|<br />

Ë`mÀ`mgmR>t dm_Z AdVma KoVbm. {damoMZnwÌ d àëhmXmMm ZmVy ~ir hm<br />

Ym{_©H$ d CXma Agm X¡Ë`m§Mm amOm hmoVm. Xodm§er hmoUmè`m `wÕm§V g§OrdZr<br />

{dÚo_wio Vmo {Od§V amhr. B§ÐnX àmá hmoÊ`mgmR>t Ë`mZ| e§^a `km§Mm g§H$ën<br />

Ho$bm d Zì`mÊUd `k nwao Ho$bo. eodQ>Mm `k Mmby AgVm§ B§Ðm{X Xod<br />

{dîUyg eaU Jobo. {dîUyZ| ~Qw> dm_Z AdVma KoD$Z `mMH$ê$nmZ| `km§V<br />

~irbm {ÌnmX ^y_rM| XmZ _m{JVb|. X¡Ë` Jwê$ ewH«$mMm`mªZr§ ho XmZ Z<br />

XoÊ`mMm g„m {Xbm AgVm§{h Vmo Z EoH$Vm§ ~irZ| ~Qy>À`m hmVmda XmZmM|<br />

CXH$ gmoS>b|. dm_ZmZ| {damQ> ñdê$n YmaU H$ê$Z EH$m nmdbmZ| n¥Ïdr d<br />

Xwgè`m nmdbmZ| AmH$me ì`m{nb|. {Vgè`m nmdbmgmR>t ~irZ| Amnb|<br />

_ñVH$ nwT>| Ho$b| AgVm§ Ë`mg nmVmim§V XS>nb|. nU Ë`mM| h| CËH$Q><br />

Am¡Xm`© nmhÿZ ^JdmZ² àgÞ Pmbo. ""d¡dñdV _Ýd§Va'' Agon`ªV Vy Cn|Ð amherb<br />

d Z§Va B§Ð hmoerb, Vm|n`ªV Vy§ nmVmimM| amÁ` H$a'' Agm Ë`m§Zr da {Xbm.<br />

Ë`mÀ`m ajUmW© ^JdmZ² ñdV… Ë`mMo Ûmanmi hmoD$Z am{hb| AOw©Z åhUVmo, XmZ<br />

_mJmoZr Xmad§R>oH$ê$Ÿ& Omhbmgr ~irMmŸ&& (km. 11-106) ~irH$S>o XmZ<br />

_mJUog Jobo d Ûmanmb hmoD$Z am{hbo. ^m. ñH§$. 8, A. 15 Vo 23 _Ü`|<br />

hr H$Wm Amho. H$m{V©H$ ew. 1 bm h| XmZ {Xë`m_wi| ~{bà{VnXm åhUyZ hm<br />

250 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 251


{Xdg AmoiIbm OmVmo.<br />

~«m÷Um§Mm N>i Pmbobm nmhÿZ ^Jd§Vm§Zt naewam_ AdVma KoVbm.<br />

naewam_mMo dS>rb O_X{¾ F${f d _mVm aoUwH$m. naewam_ doX{dÚm {nË`mnmgyZ<br />

{eH$bo d emó Am{U YZw{d©Úm e§H$amnmgyZ {eH$bo. `m H$mbt _{hî_Vr<br />

ZJam§V H$mV©dr`© Zm§dmMm EH$ _hmnamH«$_r amOm hmoVm. Vmo XÎm^ŠV hmoVm.<br />

lrXÎmmbm Vmo amoO hOma H$_b| dmhr. EHo$ {Xdet nyOog EH$ H$_b H$_r<br />

nS>b| AgVm§ Ë`mZ§o bJoM Amnbm EH$ hmV H$mnyZ H$aH$_i åhUyZ Vmo Xodmg<br />

dm{hbm. Voìhm§ àgÞ hmoD$Z XÎmm§Zt Ë`mbm EH$ hOma hmV {Xbo. Voìhm§nmgyZ<br />

Ë`mbm amOm ghòmOw©Z Ag| Zm§d nS>b|. hm amOm Ym{_©H$, ~«m÷U^ŠV,<br />

`kH$_mªMm ^moŠVm d nwÌdV² àOmnmbZ H$aUmam hmoVm. VgmM Vmo kmZt d<br />

`moJr{h hmoVm.<br />

EH$Xm§ Ë`mZo Aœ_oY `k Ho$bm. Ë`mÀ`m OrdÝ_wŠV AdñWoMr<br />

BÝÐm{X Xodm§Zm OmUrd Zgë`m_wi| hm ñdJ© haU H$ê$Z BÝÐnX KoB©b H$s¨<br />

H$m` Aer Ë`m§Zm ^r{V dmQ>br. åhUyZ Xodm§Zr§ gy`m©bm A{V{Wê$nmZ|<br />

amOmH$S>o nmR>{db|. gy`m©Z| {jVrdarb gd© C{Ø‚mmM| XmZ _m{JVb|.<br />

`moJ~bmZ| AmnU V| CËnÞ H$ê§$ Ag| dmQy>Z amOmZ| XmZmM| CXH$ gmo{S>b|.<br />

Ë`m~amo~a n¥Ïdrdarb gd© bVm, V¥U, d¥jm{X OiyZ ^ñ_ Pmbo. hr dUì`mMr<br />

Pi d{gð>ml_mbm nmoMë`m_wi| Ü`mZñW d{gð> CR>bo d H«$moYmZ| Ë`m§À`m<br />

_wIm§VyZ emndmUr {ZKyZ Jobr, Vr Aer. ""ghòmOw©Zm, O_X{¾gwV naewam_<br />

VwPo hmV VmoS>rb d VwPm {eaÀN>oX H$arb.'' AmnUmg gm_mÝ` _mUgmH$Sy>Z<br />

_aU Z `oVm§ V| àË`j XodmH$Sy>Z `md|, Aer amOmMr XÎmmOdi _mJUr{h hmoVr.<br />

`m dmgZo_wi|M emndmUrMr KQ>Zm KSy>Z Ambr. AOw©Z hm ~«m÷U ^ŠVŸ&<br />

d{gð>hr AË`§V em§VŸ& Vmo hm Agm emn XoVŸ& `oW| H$maU ^mdt X¡dŸ&& (X.<br />

_. 17-45)<br />

`m emnmZ§Va ghòmOw©ZmMr ~w{Õ {\$abr. ñdJ© qOH$mdm Ag| Ë`mg<br />

dmQy>§ bmJb|. Xodmet Ë`mM| `wÕ hmoD$Z Xod{h ~§{XdmZ Pmbo. B§Ð XrZ ~Zbm.<br />

eodQ>t O_X¾rZo ñdmJV H$ê$Z WmQ>mMr _oOdmZr {Xë`mM| nmhÿZ amOmZ|<br />

Ë`mMr H$m_YoZy{h ~bmËH$mamZ| Zobr. O_X{¾ Ü`mZñW, em§V am{hbo. dZm§VyZ<br />

naV Amboë`m naewam_mg gd© hH$sJV g_OVmM Vmo amOmda YmdyZ Jobm.<br />

XmoKm§Mo KZKmoa `wÕ hmoD$Z amOmMo hmV d {ea VmoS>b| Job| Am{U Vmo<br />

aUm§JUmda nS>bm d ~«÷ê$n Pmbm.<br />

amOmÀ`m e§^a nwÌm§Zt Aml_m§V naewam_ Zmht Ag| nmhÿZ Ü`mZñW<br />

Agboë`m O_X½ZrM| {ea gyS>~wÕrZo Vmo{S>b|, `m ~«÷hË`onmgyZ namd¥Îm<br />

H$aÊ`mgmR>t aoUwHo$Z| Ë`m§Mr nwîH$i {dZdUr Ho$br, nU Ë`m§Zt Eo{H$b| Zmhr.<br />

naewam_mZ| {nV¥F$Um§VyZ _wŠV hmoÊ`mgmR>t Ë`m e§^a nwÌm§Zm `wÕm§V R>ma Ho$b|.<br />

d amJm§V EH$drg doim n¥Ïdr {Z…j{Ì` H$aÊ`mMr à{Vkm Ho$br. {nË`mMm<br />

XhZ{d{Y d _mVoM| ghJ_Z Pmë`mZ§Va naewam_mZ| hr à{Vkm nyU© Ho$br.<br />

<br />

Ahë`o gVrbm{J AmaÊ`n§W| Ÿ&<br />

Hw$S>mdm nwT>| Xod ~§Xr V`m§V| Ÿ&&<br />

~i| gmo{S>Vm§ Kmd Kmbr {ZemUt Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm am_ Xmgm{^_mZr Ÿ&&123Ÿ&&<br />

Xod ^ŠVm{^_mZr H$gm Amho, h| gmVì`m lram_dVmamM| CXmhaU<br />

XoD$Z `m ûcmoH$m§V gm§JVm§V.<br />

gVr A{hë`oMm CÕma H$aÊ`mgmR>t lram_mbm AaÊ`m§VyZ _mJ©<br />

Yw§S>mdm bmJbm. _mJo ûcmoH$ 32 _Ü`| lram_m§Zt A{hë`oMm CÕma H$gm Ho$bm<br />

`mM| dU©Z `oD$Z Job| Amho. Ë`mMà_mU| lram_mZt amdUmÀ`m ~§{XImÝ`mVyZ<br />

nwT>| Xodm§Mr gwQ>H$m H$ê$Z Ë`mMo ajU Ho$bo. Hw$S>mdm åhUOo ajU. `mM|{h<br />

dU©Z _mJ| ûcmoH$ 31 _Ü`| `oD$Z Job|.<br />

{Vgè`m MaUmg§~§Yt WmoS>m Iwbmgm H$aU| Oê$a Amho. _mJo ûcmoH$ 37<br />

_Ü`| har^{ŠVMm Kmd JmOo {ZemUrŸ& `mMo {ddoMZ H$aVmZm ""g§H$Q><br />

Amnb| {ZemU qH$dm P|S>m nwT>| H$ê$Z PJS>Ê`mg `oB©b Voìhm§ Z Km~aVm§<br />

Ë`mda har^ŠVrMm Kmd Kmb'' hm lr. AmR>ë`o `m§Mm AW© ~am dmQ>Vmo Agm<br />

C„oI Ho$bm Amho. `mM| H$maU Ag| H$s¨ {ZemU `m eãXmMm AWm©~Ôb g§e`<br />

d _V{^ÞVm Amho. ZJmam hm AW© H$moUË`m eãXmMm ? Agm lr. AmR>ë`o<br />

àý H$[aVmV, Va lr. Xod {ZemU `m eãXmMm AW© ZJmam Agm Agob AJa<br />

Zgob Aer e§H$m ì`ŠV H$ê$Z Vgm Agë`mg n{hbm Zgë`mg Xwgam,<br />

Ago `m MaUmMo XmoZ AW© H$[aVmV. ho _mJrb ûcmoH$ 37 g§~§Yt gm§{JVb|.<br />

`m ûcmoH$m§V{h lr Xod `m§Zt {ZemU åhUOo ZJmam Agm eãXmW©<br />

{Xbm Amho d ""Xodm§Zm ñdnamH«$_mZ| ~§Y_wŠV H$aÊ`mgmR>t ZJmam PS>Vmo''<br />

Agm `m MaUmMm AW© Ho$bm Amho. nU `m AWm©Z| H$m§ht ~moY hmoV Zmhr.<br />

252 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 253


åhUyZ {ZemU åhUOo ZJmam hm g§e{`V qH$dm Jwi_irV eãXmW© gmoSy>Z<br />

XoD$Z {ZemU åhUOo P|S>m qH$dm ÜdO Agm {Z{üV eãXmW© KoD$Z `m<br />

MaUmMm AW© bmdU| ~a| Ag| dmQ>V|. ñdgm_Ï`m©Z| Xodm§Zm ~§{Xdmgm§VyZ<br />

gmoS>dyZ Ë`m§M| ajU H$aÊ`mgmR>t à^y am_M§Ðm§Zt amdUmÀ`m amÁ`ÜdOmdaM<br />

àhma Ho$bm, Agm `m MaUmMm ñnï> AW© hmoVmo.<br />

am_ hm XmgmMr Cnojm H$YrM H$arV Zmhr. _mJMm d nwT>Mm<br />

CnH«$_ gmoSy>Z ""Xod ^ŠVm{^_mZrÀ`m'' EodOt ""am_ Xmgm{^_mZr'' Ag| `oW|<br />

åhQ>b| Amho. `m ûcmoH$m§V am_mdVmamMr _hVr gm§{JVbr Agë`m_wi| 28 Vo<br />

37 ûcmoH$_m{bHo$à_mU| `oW|{h VgmM MaU R>o{dbm Agmdm.<br />

<br />

V`| Ðm¡nXr H$maU| bmJdoJ| Ÿ&<br />

Ëda| Ym§dVy gd© gm§Sw>{Z _mJ| Ÿ&<br />

H$irbm{J Ombm Ag| ~m¡Õ _m¡Zr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&124Ÿ&&<br />

`m íbmoH$m§V AmR>dm H¥$îU-AdVma d Zddm ~m¡Õ AdVma ho<br />

^ŠVm{^_mZr H$go AmhoV h| gm§JVmV.<br />

gd© H$m_| ~mOybm gmê$Z _hmgmÜdr Ðm¡nXrgmR>t lrH¥$îU na_mË_m<br />

{Vbm g§H$Q>_wŠV H$aÊ`mñVd Vm§VS>rZ|o YmdV Ambm. Ðm¡nXrda gÎdhaU hmoÊ`mMo<br />

XmoZ àg§J Ambo. EH$ ^ag^|V dñÌhaU hmoÊ`mMm. hr KQ>Zm KSy>§ Z`o åhUyZ<br />

AK{Q>V-KQ>Zm-nQw>Ëd Agboë`m lrH¥$îUm§Zt {Vbm dñÌnwadR>m H$ê$Z {VMr<br />

{dQ>§~Zm hmoD§$ {Xbr Zmhr. Xwgam H$mo{nï> Xwdm©g _w{Z A{VWrÀ`m ê$nmZ| {eî`mgh<br />

Ambo Voìhm§Mm. Ë`m doir Ðm¡nXrZ| XodmMm Ymdm Ho$bm. XwemgZmXh§ nydª g^m`m_²<br />

_mo{MVm `WmŸ& VW¡d g§H$Q>mXñ_mÝ_m_wÕVw{_hmh©{gŸ&& Xw…emgZmÀ`m g§H$Q>m§VyZ<br />

nydu Vy§ _bm Og| _wŠV Ho$b|g Vg|M `m{h g§H$Q>m§VyZ _wŠV H$aUmam VwÂ`m§dmMyZ<br />

_bm Xwgam H$moU ? Agm Ymdm H$[aVmM F$ftÀ`m ^moOZmMr gd© ì`dñWm<br />

Pmbr. `m XmoÝhr{h H$Wm gdmªZm n[a{MV Aem AmhoV.<br />

H${b`wJm§V ^JdmZ² ~wÕmbm _m¡Z Yê$Z ñdñW ahmd| bmJb|. Ûmnma<br />

`wJm§Vrb H¥$îUmdVmam§V Xwï>m§Mm Zme, gmYy§M| ajU d Y_©ñWmnZm BË`m{X<br />

AdVmaH$m`} Pmbt. nU H${b`wJ gwê$ Pmë`mZ§Va ~gbobr KS>r nwÝhm<br />

{dgH$Q>br. nwÝhm AY_© dmTy>§ bmJbm, `k`mJm§V newhË`m hmoD§$ bmJë`m d<br />

{Za{Zamio g§àXm` CËnÞ hmoD$Z nañnam§V Ûof dmTy>§ bmJbm. Aem H$mbt H${nbdñVw<br />

ZJarMm amOm ewÕmoXZ `mÀ`m nmoQ>t ^JdmZ² ~wÕmMm OÝ_ Pmbm. VméÊ`m§V<br />

àn§Mm~Ôb hm CXmgrZ hmoB©b, Ag| ^{dî` EoHy$Z {nË`mZ| Ë`mbm gwImon^moJm§VM<br />

R>o{db| hmoV|. nU EH$mM {Xder _hmamoJr, dmY©Š`mZo OO©a Pmbobm åhmVmam d<br />

àoV `m§M| Ë`mg Xe©Z Pmë`m_wi| _mZd hm {dH$mar, Zmed§V d jU^§Jwa Amho<br />

Agm Ë`mMm {Zü` Pmbm. Amnbr hrM AdñWm hmoUma Ag| Ë`mg dmQy>Z<br />

àn§Mm~Ôb Ë`mbm Vrd« d¡am½` àmá Pmb|. Voìhm§ amÁ` d Hw$Qw>§~ `m§Mr Amem<br />

gmoSy>Z Vmo dZm§V Jobm d EH$m qnnimÀ`m PmS>mImbt AmË_qMVZm§V {Z_¾<br />

hmoD$Z am{hbm. AmË_gmjmËH$mamZ§Va Y_©àgmamW© {R>H${R>H$mUt Ë`mZ| _R>ñWmnZm<br />

Ho$br. Aqhgm, gË`, X`m, ào_, namonH$ma, g_mZVm d _mojmW© g§Ý`mg BË`m{X<br />

Ë`mÀ`m Y_m©Mo {Z`_ hmoVo. gd©M ZdrZ dmQ>ë`m_wi| AZoH$ bmoH$ Ë`m Y_mªV<br />

gm_rb Pmbo. na§Vw nümÎmmn d Vrd« d¡am½` `m§À`m A^mdt {^jw{^jwUt_Ü`|<br />

AZmMma _mObm. AIoa Iè`m Y_mªMo EH$-XmoZ {eî`M Ë`mÀ`m g§JVtV am{hbo.<br />

`m_wi| AË`§V H$ï>r hmoD$Z H${b`wJm§V hmoUma| nmn _mZdmZ| Á`mÀ`m Ë`mÀ`m<br />

àmaãYmZwgma ^moJmd| Ag| R>adyZ Ë`mZ| _m¡Z ñdrH$m[ab|. `mà_mU| ~wÕê$nmZo<br />

B©œamZ| _m¡Zd«V YmaU Ho$b| Amho.<br />

<br />

AZmWm§ {XZm§H$maU| OÝ_Vmho Ÿ&<br />

H$b§H$s nwT>| Xod hmoUma Amho Ÿ&<br />

O`m d{U©Vm§ grUbr doXdmUr Ÿ&<br />

Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr Ÿ&&125Ÿ&&<br />

`m ûcmoH$m§V nwT>| hmoUmè`m Xhmì`m H$b§H$s AdVmamM| dU©Z Ho$b|<br />

Amho.<br />

^ŠVdËgb Xod AZmW, XrZ Aem ^ŠVm§Mm CÕma H$aÊ`mgmR>t `m<br />

OJmV OÝ_Vmho åhUOo dma§nma AdVrU© hmoVmo. XrZ d AZmW `m eãXm§À`m<br />

AWm©Mm Iwbmgm ûcmoH$ 28 _Ü`| nydu g{dñVa Ho$bm Amho. `oW| BVH|$M<br />

gm§Jmd`mM| H$s¨ ^ŠVrhrZ, XrZ-Xw~ir, A§Y, n§Jw Aet Ag§»` _mUg| `m<br />

OJm§V AmhoV. nU Xod Ë`m§À`mgmR>r AdVrU© hmoV Zmht. Á`m§Zr Amnbm<br />

254 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 255


Ah§H$ma d gd© ^ma na_oœamg An©U Ho$bo AmhoV, ^Jd§V h|M Á`m§M|<br />

{dgmì`mM| ñWmZ Amho d Á`m§Mm gd© ^ma B©œamdaM Amho, Aem XrZ d<br />

Aghm` ^ŠVm§À`m CÕmamgmR>t Xod AdVma YmaU H$[aVmo.<br />

Y_© d gmYwajUmW© ^Jd§Vm§Zt `wJm`wJm§V AdVma KoVbo. Amnbo H$moUrM<br />

EoH$V Zmht Ag| nmhÿZ ~m¡ÕmZ| H${b`wJm§V _m¡Z ñdrH$mab|. AmVm§ H$brMt Ho$di<br />

nmdb| {XgV AmhoV. nwT>M| ^{dî` Va ^`§H$a ñdê$nmM| Amh|. ~w{ÕdmZm§V<br />

A^j-^jU, Ano`nmZ, Xwï>m§Mm Jm¡ad, gwï>m§Mm An_mZ BË`m{X Jmoï>r AmnUm§g<br />

{XgV ZmhtV H$m`? VwH$mo~m åhUVmV- ""_mJ| g§Vt hmoV| O| O| gm§{JVb|Ÿ& V|<br />

`oD§$ bmJb| AZw^dmŸ&& AmMma^«ï> hmoVr bmoH$ H$btŸ& nwÊ` jrU ~ir<br />

Pmb| nmnŸ&&2Ÿ&& dU© Y_© H$moUr Z YarVr {dQ>miŸ& Km{bVr Jm|Yi EHo$<br />

R>m`tŸ&&3Ÿ&&'' (Jm. 3096) nwT>| H$br _mVë`mda Va g‚mZm§Mm, ^ŠVm§Mm<br />

dmbr H$moUrM amhUma Zmht. Xodm§M| Zm§d KoU| h| gwÕm§ nmVH$ R>ê$Z gmYy§da<br />

Jmoù`m KmVë`m OmVrb. ^ŠVm§Mr XwX©em hmoD$Z Vo XrZ d Aghmæ` hmoVrb,<br />

Aem g_`mbm ^ŠVm§Mr ~mOy KoD$Z Ë`m§À`m ajUmW© _r gmH$maê$nmZ| AdVma<br />

KoVmo Am{U OJ^a ngabobm AkmZ A§YH$ma {JiyZ Q>mH$Vmo, Zmhtgm H$[aVmo,<br />

Ag| ñdV… ^Jd§VM gm§JVmV. Vo doit Amnwë`mMo{Z H¡$dma|Ÿ& _r gmH$mê$<br />

hmoD$Zr AdVa|Ÿ& _J AkmZmM| AmYma|Ÿ& {Jiy{Z KmbrŸ&& (km. 4-51)<br />

Amnwë`mMo{Z H¡$dma| åhUOo Ho$di XrZ Xw~i| Zìho, Oo Ë`mMo ^ŠV Ë`m§À`m<br />

H¡$dmamW©.<br />

`m Amnë`m dMZmà_mU| OJ{Þ`§Vm na_oœa e§^b J«m_m§V {dîUw`e<br />

Zm_H$ n{dÌ ~«m÷UmÀ`m Kat H$b§H$sê$nmZ| nwT>| àJQ> hmoUma Amho, Aer H$Wm<br />

^mJdVm§V Amho.<br />

`mà_mU| Amnë`m ^ŠVm§À`m CÕmamW© doimodoit AdVma KoUmè`m `m<br />

^ŠVdËgb ^Jd§VmMo JwUmZwdmX H$ê$Z doX{h WH$bo. `m ûcmoH$mZ| XemdVma<br />

dU©Z g§nyZ ""Zwnojr H$Xm Xod ^ŠVm{^_mZr'' h| gXa nyU© hmoV|.<br />

<br />

OZmH$maU| Xod brbmdVmar Ÿ&<br />

~hÿVm§nar AmXa| dofYmar Ÿ&<br />

V`m ZoUVr Vo OZ nmnê$nr Ÿ&<br />

XwamË_o _hmZï> Mm§S>mi nmnr Ÿ&&126Ÿ&&<br />

_mJrb 120 Vo 125 ûcmoH$m§V XemdVmam§M| dU©Z Ho$b|. OJmda<br />

CnH$ma H$aUmè`m Aem`m ZmQ>H$s ^Jd§VmM| gË` ñdê$n Z OmUUmam _mZd<br />

AYmoJVrbm OmVmo, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

OJm§Vrb nmn Zmhtg| ìhmd|, bmoH$m§Zt nwÊ` _mJm©Z| Omd|, Y_m©Mr<br />

{dgH$Q>bobr KS>r nwÝhm ì`dpñWV ~gmdr d ^ŠVm§Mm CÕma ìhmdm `mgmR>t<br />

AZoH$ dof YmaU H$ê$Z ^Jd§V bmoH$m§H$[aVm ghO brboZ| àJQ> hmoV<br />

AgVmV. ^ŠVm§Mo nwÊ`, A^ŠVm§M| nmn `m§Mt \$i| XoÊ`mgmR>t ^Jd§VmMm<br />

gJwU {dJ«h åhUOo {dñVma qH$dm AmH$ma YmaU H$aU| `mbm AdVma<br />

åhUVmV.<br />

Aem `m bmoH$H$ë`mUH$mar ZQ>Ymar ^Jd§VmÀ`m brbm d dmñVd<br />

ñdê$n bmoH$m§Zr g_OyZ ¿`md`mg nm{hOo. H$maU `mM| \$b \$ma _moR>| Amho.<br />

^Jd§V JrV|V AOw©Zmbm åhUVmV, ""OÝ_ H$_© M _o {Xì`_od§ `mo do{Îm<br />

VÎdV…Ÿ& Ë`ŠËdm Xoh§ nwZO©Ý_ Z¡{V _m_o{V gmo@Ow©ZŸ&&'' (^. Jr. 4-9)<br />

bmoH$m§gmaIm _mPm OÝ_ Zmht. bmoH$m§gmaI| _mP| H$_© Zmht. _mP| OÝ_ d<br />

H$_© {Xì` åhUOo Abm¡{H$H$ Amho Ag| ^JdmZ² åhUVmV. _Zwî`mbm<br />

nyd©H$_m©_wi| OÝ_mbm `oD$Z Xoh~§YZm§V AS>Hy$Z amhmd| bmJV|. B©œa hm<br />

M¡VÝ`_` AgyZ Ë`mMm OÝ_ _m`m_` åhUOo g§H$ën_mÌ AgVmo, Iam<br />

ZgVmo. bmoH$Ñï>rZ| Vmo OÝ_mbm Amë`mM| ^mg{dVmo, nU dmñV{dH$ Vmo<br />

AOÝ_mM AgVmo. _mZdmM| H$_© A{dÚm åhUOo AkmZ, Ah§H$ma d ^«_<br />

BË`m{XH$m§Zr `wŠV AgV|. B©œamM| H$_© A{dÚm Ah§H$ma d ^«_a{hV AgV|.<br />

åhUyZ Ë`mbm ~§YZ ZgV| d Vmo H$_m©nmgyZ A{báM AgVmo. bm¡{H$H$ Ñï>rbm<br />

Vmo H$_m©Mm H$Vm© Ag| XmI{dVmo, nU Vmo AH$Vm©M AgVmo. OJËn[anmbZ h|<br />

Ë`mM|M H$_© Amho, Xwgè`mM| Zìh|. h| B©œamM| OÝ_, H$_©, AdVma ahñ` empãXH$<br />

Zìho, nU ñdê$nmZw^dmZ| H$ib| åhUOo Ë`mMm g§gma~§Y VwQ>Vmo, Vmo _wŠV hmoVmo.<br />

kmZmo~m Va Ë`mbm na__wŠV åhUVmV. _mP| AOËd| OÝ_U|Ÿ& A{H«$`Vm{M<br />

H$_© H$aU|Ÿ& h| A{dH$ma Omo OmUoŸ& Vmo na__wŠVŸ&& (km. 4-58)<br />

åhUyZ g_W© åhUVmV H$s¨, Aem `m bmoH$H$ë`mUH$mar ZmQ>H$s,<br />

dofYmar B©œambm Oo bmoH$ OmUV ZmhtV Vo nmnr XwamË_o hmoV. XwamË_m H$moU<br />

`mMr ì`m»`m g_W© Aer XoVmV- gH$im§d{S>b A§VamË_mŸ& Ë`m{g ZoUo Vmo<br />

XwamË_mŸ& XwamË_m åh{UOo Xwar AmË_mŸ& A§Vabm V`mŸ&& (Xm. 15-9-18) ~a|,<br />

hm AmË_m Xya Var Amho? Zmht. Odit AgmoZ MwH$boŸ& àË``mg Zmht gmoH$boŸ&<br />

256 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 257


CJoqM Ambo Am{U JoboŸ& XodmMH$[aVm§Ÿ&& (Xm. 15-9-19) XodmgmR>t åhUyZ<br />

OÝ_mbm `oVmo nU hm XwamË_m Ambm Vgm OmVmo. J^©dmgm§Vrb hmb gmogoZmgo<br />

Pmbo åhUOo Vmo Xodmbm åhUVmo- AmVm gmoS>dr `oWyZŸ& `mdar nmn Z<br />

H$arZŸ& Xodm, VwP| ^OZ H$arZŸ& Vwbm {dgao Z H$YthrŸ&& (X. _. 11-23)<br />

Ag| åhUyZ{h Xodmbm {dgê$Z Omo AmË_KmV H$ê$Z KoVmo, Vmo _mZd Zï>,<br />

MmS>m§i, nmnr, XwamË_m Zìho H$m ? gmam§e, OÝ_mbm `oD$Z Omo _mZd ^Jd§VmM|<br />

AdVmaahñ` `WmW©nU| OmUVmo, Ë`mbm lo` àmá hmoV|. CbQ>, B©œamMm Xoh d<br />

OÝ_ Amnë`mgmaImM AgVmo d OJËnmbZmM| H$_© j{Ì`m§M| AgV| Ag|<br />

Omo g_OVmo Ë`mMr g§gmana§nam gwQ>V Zmht.<br />

nwamUm§Vrb JyT> AW© Z g_Oë`m_wi| VH©$Hw$VH©$ H$mTy>Z H$mhtZm Ag|<br />

dmQ>V| H$s¨ am_H¥$îUm{XH$m§M| earamg ~«÷ H$m§ _mZmd|? Am_À`mgmaImM Ë`m§Mm<br />

OÝ_ d Am_À`mgmaI|M Ë`m§M| H$_© d AdVma g_m{á _J Ë`m§Mt eara| {Xì`<br />

H$m _mZmd`mMt? `mMt CÎma| Imbrbà_mU| AmhoV. (1) Ordm§Mr eara| n§MrH¥$V<br />

n§M^yVm§Mt AgVmV. Xodm§M| eara M¡VÝ`m{lV _m`oMm gmjmV n[aUm_ AgVmo.<br />

(2) Ordm§Mr eara| nwÊ`nmnm{X nyd© H$_m©YrZ AmhoV. XodmMt eara| g§H$ën _mÌ<br />

AgVmV. (3) Ordm§Zm A{dÚo_wi| AmË_ñdê$nmg§~§Yt ^«_ AgVmo. Xodm§Zm Vmo<br />

ZgVmo. (4) A{dÚoÀ`m ZmemgmR>t d kmZàmárgmR>t Ordm§Zm gËg§JmMr<br />

Amdí`H$Vm AgVo. XodmÀ`m {R>H$mUt AmË_ñdê$nU{dñ_aU ZgV|. AdVmam§Vrb<br />

Jwé ho bmoH$m§Zm _mJ©Xe©ZmgmR>t AgVmV. (5) Ordm§Mr H$_} Ah§H$ma`wŠV AgVmV.<br />

XodmMr H$_} Ah§H$ma{da{hV EImÚm ZQ>mà_mU| hmoVmV. åhUyZ Vo H$_m©nmgyZ<br />

A{bá AgVmV. ^JdmZ² åhUVmV, ""_mP| Aì``Ëd Var Z ZgoŸ& nar hmoU|<br />

OmU| EH$ {XgoŸ& V| à{Vq~~o _m`mde|Ÿ& _mÂ`m§{M R>m`tŸ&& _mPr ñdV§ÌVm Var<br />

Z _moS>oŸ& nar H$_m©YrZw Eogm AmdS>oŸ& Vohr ^«m§{V~w{Õ Var KS>oŸ& Eèhdr ZmhtŸ&&''<br />

(km. 4-45-46) Ag| h| AdVmaahñ` Amho.<br />

AdVma-ahñ` OmUUmè`mbm _moj àmá hmoVmo, BVH|$M H$m` nU<br />

kmZmo~m Ë`mbm na__wŠV åhUVmV Ag| _mJ| gm§{JVb|. `mda Aer e§H$m<br />

`oB©b H$s, _moj hm kmZmZ|M àmá hmoVmo. Ë`mdm§MyZ Zmht. Agm Oa {gÕmÝV<br />

Amho Va Vmo `WmW© AdVma-ahñ` OmUë`mZ| àmá hmoVmo Ag| H$g| åhUVm§<br />

`oB©b ? `mM| CÎma Ag| Amho H$s¨, kmZmdm§MyZ _moj Zmht h| Ia|M, nU<br />

^Jd§VmMt {Xì` OÝ_H$_} H$iU| h|{h kmZmdm§MyZ KS>V Zmht. Á`mZ| Vt<br />

OmUbt Vmo AmË_kmZrM AgVmo. åhUyZ kmZmo~m Ë`mM| dU©Z H$g| H$[aVmV nhm.<br />

Eog|`m H$mOmbmJtŸ& AdVao _r `wJt `wJtŸ& nar h|{M dmoiIo Omo OJtŸ& Vmo<br />

{ddoH$s`mŸ&& (km. 4-57) Vmo Mm{bbm g§J| Z MioŸ& XohtMm Xohm Zm H$ioŸ&<br />

_J n§MËdt Vd {_ioŸ& _mPm{M ê$ntŸ&& (km. 4-59) ho AdVma ahñ`<br />

AmoiIUmam {ddoH$s AgVmo. Vmo gd© ì`dhma H$ê$Z {bá hmoV Zmht. Xohm§V amhÿZ<br />

XohmYrZ hmoV Zmhr Am{U XohmdgmZmZ§Va _mÂ`mM ñdê$nt EoŠ` nmdVmo. Agm<br />

hm kmZrM AgVmo.<br />

<br />

OJr YÝ` Vmo am_gyI| {Zdmbm Ÿ&<br />

H$Wm EoH$Vm§ gd© V„rZ Ombm Ÿ&<br />

Xoho^mdZm am_~moY| CS>mbr Ÿ&<br />

_ZmodmgZm am_ê$nt ~wS>mbr Ÿ&&127Ÿ&&<br />

AdVmar ^Jd§VmM| gË` ñdê$n Z OmUUmao bmoH$ nmnr, XwamË_o<br />

hmoV, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V _mZdr OrdZ YÝ`<br />

H$moUmM| åhUmd| h| gm§JVmV.<br />

gwIê$n Agm Omo lram_ Ë`m am_ê$nm§V Omo Amam_ nmdbm Vmo YÝ`<br />

hmo`. am_gyI| åhUOo lram_mM| Ü`mZ H$aÊ`mnmgyZ hmoUma| gwI. Ü`mZ ~mø<br />

ñdê$nmM| Agb| åhUOo Ñï>rbm gwI hmoV| d A§Va§JmVrb Agb| åhUOo _Zmbm<br />

gwI hmoV|. am_ê$nr Ñï>r OmD$Z ~¡gbrŸ& gwI| gwImdbr Ý`mhm{iVm§Ÿ&&<br />

H$m§ht {R>H$mUr ""am_gyI| {Z_mbm'' Agm nmR> Amho, Vmo{h R>rH$M Amho. H$maU<br />

hmñ`dXZmda _Z pñWa H$aU| hm{h EH$ Ü`mZm§Vrb _hÎdmMm ^mJ Amho. gdmªJmMm<br />

Ë`mJ H$ê$Z _wI nmhU|, _wImdê$Z hmñ`mda bj R>odU|, hmñ`m§VyZ AmZ§X KoU|<br />

Agm `m Ü`mZmMm àH$ma Amho. Ü`mZmM| _hÎd \$ma _moR>o Amho. kmZmX²>Ü`mZ§<br />

{d{eî`Vo Ag| ^Jd§V JrV|V åhUVmV. `m ûcmoH$m§V nwT>| gm§{JVboë`m V„rZVm,<br />

Xoh^md hanU|, dmgZmj`, BË`m{X gd© AdñWm Ü`mZm§VyZM {Z_m©U hmoVmV d<br />

na_mZ§X àmá hmoVmo. Ü`mZ| VÝ_` hmoVm§Ÿ& BVa qMVm Z CR>Vm§Ÿ& `o na_mZ§XVmŸ&<br />

Ü`o`mH$aVm hmodmoZrŸ&& (X. _. 34-47) åhUyZ Ü`mZmg§~§Yr WmoS>m {dMma nmhÿ§.<br />

am_gyI| `m eãXmZo `oW| lram_mM| gJwU Ü`mZ gwM{db| Amho.<br />

hmñ`dXZ, H¥$nmH$Q>mj, nwîn_mboZ| gwemo{^V Ag| ^ì` djñWb, M_H$Xma<br />

258 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 259


nrVm§~a, gwHw$_ma nmCb|, Im§Úmda brboZ| YmaU Ho$bob| YZwî` Aer hr ~mø<br />

AWdm öX`ñW _Zmoha am__y{V© nm{hbr H$s¨ {MÎmmMr hmbMmb ~§X hmoVo.<br />

_Ymbm _mer {MH$Q>br åhUOo {Vbm Og| CS>Vm§ `oV Zmht, Vg|M Vo Jmo{Oa| ê$n<br />

_Zmbm gmoS>dV Zmht. VwO nmhVm§ gm_moarŸ& Ñï>r Z {\$ao _mKmatŸ&& Ag|<br />

hmoV|. YÝ`mbm gmoSy>Z godH$OZ Ogo Xya hmoV ZmhtV, Ë`mà_mU| _Z h| gd©<br />

B§{Ð`m§Mm amOm Agë`m_wi| B§{Ð`|{h _Zm~amo~a am_ê$nm§V a§JyZ OmVmV d<br />

Ë`m§Mr ~mø Ymd Wm§~Vo. amOmbm _oOdmZr {_imbr H$s¨ godH$m§Zm{h nŠdmÞm§Mm<br />

bm^ hmoVmo, Vg| _Zm~amo~a B§{Ð`mZm{h na_mZ§X àmá Pmë`m_wi| Vt{h<br />

gwImdVmV. KSy>{Z `oVm§ Ü`mZŸ& ê$nt a_o _ZŸ&& B§{Ð`|hr V| ñWmZŸ& gd©Wm<br />

Z gmo{S>VrŸ&& (X. _. 37-71) {O^og A_¥V bmJb| H$s¨ V| JmoS>r XoD$Z A_a<br />

H$aUmaM. Vg| am_ê$nmZ| ZQ>bob| M¡VÝ` gd© gwImM| AmJa Agë`m_wi|<br />

Ë`mbm {MH$Q>bob| _Z d B§{Ð`| ht gwIê$n hmoUmaM. hr dñVwe{ŠV Amho.<br />

öX`ñW A§VÜ`m©Z h| CÎm_. nU V| gmYÊ`mnydu ~mø Ü`mZ Yamd|. na§Vw Ë`m<br />

Ü`mZmZ§Va _yVuMo {dgO©Z öX`m§VM H$amd| åhUOo Xodmbm Amnë`mnmgyZ<br />

Xya Z R>o{dVm§ Vmo öX`ñW Agë`mMr ^mdZm AI§S> Agmdr.<br />

Ü`mZm§Vrb _w»` {d¿Z åhUOo BVa qMVm CR>U| h| hmo`. {MÎm ewÕ<br />

Zgob Va BVa qMVm CR>Ê`mÀ`m Wm§~Uma ZmhtV. åhUyZ {MÎmewÕrgmR>t<br />

AmMma{dMmam§Mr ewÕVm nm{hOo d B§{Ð`{Z`_Z Adí` nm{hOo. qMVma{hV<br />

Ü`mZ Pmë`mg `mM gJwU am_Ü`mZmZ| g{ƒXmZ§Xê$n AmË_mam_mMr {ZJw©U<br />

ñdê$nmMr AmoiI nQy>Z AmË_gmjmËH$ma hmoVmo. h| Ü`mZ nydu OarŸ&<br />

gJwU dmQ>b| VarŸ& pñWa hmoVm§ A§VatŸ& {ZJw©U H$ar h|{M A§VtŸ&& (X. _.<br />

34-48) AÝ` H$moUVr{h d¥{Îm Z CR>Vm§ pñWa Ü`mZm§V Ooìhm§ _Z Ü`o`mH$ma<br />

hmoV|, åhUOo Ü`o`, Ü`mVm, Ü`mZ hr {ÌnwQ>r _mdiVo, Voìhm§ Ë`mbm g_m{Y<br />

åhUVmV.<br />

Ü`mZmMm Aä`mg OgOgm dmT>V OmB©b, VgVg| `m ûcmoH$m§Vrb<br />

nwT>rb AZw^d gmYH$mg `oD§$ bmJVmV. Ü`mZmMm Aä`mgw H$sV©ZldUm§V<br />

bJoM V„rZ hmoD$Z OmVmo. {Z{d©f` pñWVtV{h Anyd© AmZ§X AgVmo, Agm<br />

Ü`mZ`moJm§V AZw^d Amë`m_wi| Ë`mÀ`m {df`dmgZm hiyhiy H$_r hmoV<br />

OmVmV d eodQ>t {df`M am_ê$n hmoVmV. åhUOo H$moUË`m{h dñVyM| àW_<br />

Zm_ê$n bjm§V Z `oVm§ Ë`m dñVyÀ`m A{Yð>mZ M¡VÝ`mM|M ñ_aU hmoV|.<br />

Aä`mg dmT>ob Vgm Xoh^md{h _mdiV OmVmo. Xoh^md hmanbmŸ& VwO nmhVm§<br />

{dÇ>bmŸ&& Aer AdñWm hmoVo. Ü`mZm§V Ü`o`mer EH$ê$n hmoD$Z g_m{YAdñWm<br />

`oD§$ bmJbr H$s¨ Ðï>m hmoD$Z Ñí`nU| nm{hbob| O| gJwU ê$n V|M EH$<br />

AmË_ê$n Ag| AZw^dmM| kmZ hmoV|.<br />

VmËn`©, ldU_ZZm{X H$aUmè`m g_m{Y`wŠV nwéfmÀ`m {R>H$mUt<br />

Ü`mZmä`mgm_wi| AmË_mM ~«÷ Aem ñdê$nmM| _mojXm`H$ AZw^dkmZ {gÕ<br />

hmoV| d Vmo kmZr ^ŠV hmoVmo. hm§ Jm ny{U©_oAmYt H$m`rŸ& M§Ð gmd`dw{M<br />

ZmhtŸ& nat {V`o {Xdet ^oQ>o nmhrŸ& nyU©Vm V`mŸ&& V¡gm _r{M kmZÛma|Ÿ& {Xg|<br />

nar hñVm§Va|Ÿ& _J ÐîÅ>Ëdt V| gaoŸ& {_`m§{M _r bm^oŸ&& (km. 18-1127,28)<br />

ny{U©_onydu M§Ð hm Amnë`m ñdê$nmZ| g§nyU© Agbm Var Ë`mbm ny{U©_o<br />

{XdetM Amnë`m nyU© ñdê$nmMr ^oQ> hmoVo. Ë`mà_mU| Ü`o`, Ü`mVm qH$dm<br />

Ñí`, Ðï>m Ag| Ü`mZm§V Om|da Û¡V AgV| Vm|da XodmÀ`m M¡VÝ` ñdê$nmM| kmZ<br />

Agb| Var Xod d ^ŠV Ag| hmV^a bm§~M| ZmV| amhV|, {d^ŠV Zìho Vmo<br />

^ŠV `mMr OmUrd `oV Zmht. nU Ðïw>Ëd g§nyZ Ü`o`mH$ma Ñ{ï> Pmbr,<br />

nmhVonU g§nb| H$s¨ Xod^ŠVm§M| EoŠ` hmoV|, ^ŠV Xodmet EH$dQ>Vmo d AmnU<br />

Xoh ZgyZ Xod Amhm|, am_ê$n V|M Amnb| ê$n hmo` Aer Ë`mbm àVr{V `oVo. `m<br />

na_^ŠVrMm n[aUm_ Agm hmoVmo H$s¨ `oU| _Zmo^§J hmoB© Ÿ& dmgZmj`hr hmoB©<br />

Ÿ& g§e`g_yh OmB© Ÿ& hmVm `oB© OrdÝ_w{ŠVŸ&& (X. _. 34-54) `mà_mU|<br />

gwIê$n am_ê$nm§V Omo em§V{MÎm amhVmo VmoM OJm§V YÝ` hmo`.<br />

<br />

_Zm dmgZm dmgwXodt dgm| Xo Ÿ&<br />

_Zm H$m_Zm H$m_g§Jt Zgm| Xo Ÿ&<br />

_Zm H$ënZm dmCJr Vo Z H$sOo Ÿ&<br />

_Zm g‚mZm g‚mZt dpñV H$sOo Ÿ&&128Ÿ&&<br />

_mZdXoh àmá Pmbm AgVm§ nmnr, XwamË_m H$moU R>aVmo h| ûcmoH$<br />

126 _Ü`| gm§{JVb| d YÝ`Ëd H$moUmbm àmá hmoV| h| _mJrb 127 ì`m ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. XmoÝhr{h Jmoï>r bjm§V KoD$Z YÝ`Ëd àmá H$ê$Z KoÊ`mM| Pmë`mg _ZmZ|<br />

H$m` Ho$b| nm{hOo h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

H$ënZm, dmgZm d H$m_Zm `m eãXm§M| ñnï>rH$aU ûcmoH$ 58 _Ü`|<br />

g{dñVa Ho$b| Amho, àW_ ñ\w$aU H$ënZoM|, Vr Vrd« åhUOo daModa CRy>§<br />

bmJbr H$s¨ dmgZm d dmgZoMr CËH$Q>Vm Vr H$m_Zm EdT>| bjm§V R>odb|<br />

260 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 261


åhUOo Pmb|. ho _Zm, Vwbm dma§dma, OoW| VoW| lram_mMr AmR>dU Agy§ Xo. AÝ`<br />

H$moUmMr ZH$mo, dmgwXod `m eãXmZ| gd©Ì ì`mnH$ Ag| AmË_mam_mM| ñdê$n<br />

gwM{db| Amho, dmgwXod… gd©{_{V g _hmË_m gwXwb©^… `m JrVmdMZmM|<br />

ñ_aU hmoV|. ~m _Zm, H$m_m{X {dH$mam§V AmgŠV hmoD§$ ZH$mog ~a|, Vg|M<br />

{df`m{df`t CJrM ^b^bË`m H$ënZm H$arV ~gy§ ZH$mog. Ë`m§Mr g§JVrM<br />

ZH$mo. dmCJr åhUOo Y_©emñÌmbm gmoSy>Z AZw{MV H$ënZm ZH$mo,<br />

AÞnmZm{XH$ earaYmaUobm Amdí`H$ Aem H$ënZm Agy§ XoV. nU earamMo<br />

MmoMbo nwa{dUmè`m H$ënZm ZH$moV. H$maU Y_©emñÌmbm AZwgê$Z Oo CÎm_moÎm_<br />

^md AmhoV Vo B©œamM| d¡^d Amho, Ë`m§V X¡dr g§n{Îm Amho. nU A_§Ji<br />

AWdm XwJ©Vtbm ZoUmè`m ^mdm§V {d^y{V_Îd Zmht. Y_m©{déÕmo ^yVofw<br />

H$m_mo@pñ_ ^aVf©^Ÿ && (^. Jr. 7-11)<br />

ho g‚mZ _Zm, Vwbm `m CnXoemM| gma gm§Jd`mM| Agob Va Vy§ Zoh_t<br />

g‚mZm§À`mM dñVrbm amhm, Ë`m§MmM Aml` H$a åhUOo dmCJ| H$m§hr KS>Uma<br />

Zmht. dmñV{dH$ gËg§J hm XohmZ| KS>Vmo d Z§Va _Zmda Ë`mMm gwn[aUm_ hmoVmo.<br />

gmYyÀ`m g§JVtV _Zwî` am{hbm AgVm§ S>moù`mZ| Ë`mMm AmMma nmhÿZ d H$mZmZ|<br />

Ë`mMo {dMma EoHy$Z _Zwî`mÀ`m _Zmda Ë`mMm g§ñH$ma hmoVmo Am{U Ë`mÀ`m<br />

AmMma{dMmam§V nmbQ> hmoVmo. nU `oW| _ZmbmM g‚mZm§À`m g§JVtV amhm Ag|<br />

O| g_W© åhUVmV `mMm AW© H$m`? _ZmZ| Zoh_t g‚mZm§À`m na_mW©-J«§W<br />

{dMmam§VM dmdamd| Ag| gm§JÊ`mMm `oW| g_WmªMm hoVw {XgVmo. Amgwáoam_¥Vo<br />

H$mb§ Z`oÛoXmÝVqMV`m Ÿ& XÚmÞmdga§ qH${MËH$m_mX{Z_ZmJ{nŸ && OmJo<br />

Pmë`mnmgyZ {ZOoVm|n`ªV Ë`mMà_mU| XohnmV hmoB©n`ªV lÕoZo doXm§V emñÌm§Mm<br />

{dMma H$arV _Zwî`mZ| H$mb H§$R>rV amhmd| d _Zm§V H$m_H«$moYm{X {dH$mam§Zm _witM<br />

Wmam XoD§$ Z`o. gd© H$mi _Z Oa AÜ`mË_{dMmam§V Agob Va Xwï> {dMma CËnÞ<br />

hmoÊ`mg Ë`mg AdgaM {_iUma Zmht. EImXm XwJw©Ur _Zwî` Amnë`met bJQ><br />

H$é§ nhmV Amho Ag| nmhÿZ ehmUm _Zwî` Ë`mM| ñdmJV Z H$[aVm§ Oa<br />

Ë`mÀ`mH$S>o Xwb©j H$arV amhrb, Va Vmo Ambobm XwJw©Ur _Zwî` {Zame, {ha_wgbm<br />

hmoD$Z Ambm Vgm naV OmB©b. Xa Ionog Ag| Xwb©j {Xgob Va Vmo `oÊ`mMm<br />

Wm§~ob. Vg|M _Z Oa AÜ`mË_J«§Wm§V a_yZ OmB©b Va H$m_m{X {dH$ma daModa<br />

_Zm§V CX²^dUma ZmhtV, nwT>| Vo AmnmoAmn Wm§~VrbM. `mgmR>t nmaIyZ nma_m{W©H$<br />

J«§Wm§MmM _ZmZ| Aml` H$amdm. OoU| na_mW© dmT>o Ÿ& Am§Jt AZwVmn MT>o Ÿ&<br />

^{ŠVgmYZm AmdS>o Ÿ& Ë`m Zm§d J«§W ŸŸ&& BVa Oo àn§{MH$ ŸŸ& hmñ` {dZmoX Zda{gH$ Ÿ&<br />

{hV Zìho V| nwñVH$ Ÿ& na_mWm©gr Ÿ&& (Xm. 7-9-29,30) AÛ¡V J«§W dmMÊ`m§V<br />

a_md| `m AWm©Z| _Zmg gm§JVmV H$s¨, _Zm g‚mZm g‚mZt dpñV H$sOo Ÿ&<br />

<br />

JVrH$maU| g§JVr g‚mZmMr Ÿ&<br />

_Vr nmbQ>o gy_Vr XwO©ZmMr Ÿ&<br />

aVrZm{`Ho$Mm nVr Zï> Amho Ÿ&<br />

åhUmoZr _ZmVrV hmoD${Z amho Ÿ&&129Ÿ&&<br />

^b^bË`m H$ënZm§À`m qH$dm dmgZm§À`m ZmXt Z bmJVm§ am_ê$nmV<br />

qH$dm nma_m{W©H$ J«§WdmMZm§V VwP| dmñVì` Agy§ Xo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

_Zmbm gm§{JVb|. `m ûcmoH$m§V g‚mZghdmgmMr Amdí`H$Vm gm§JyZ Ë`m_wi|<br />

H$moUV| {hV gmYV|, h| _Zmbm gm§JVmV. B©eñ_aU, AÜ`mË_J«§W{ddaU d<br />

g‚mZghdmg `m {ÌdoUr-g§J_m§V ñZmZ KS>b| åhUOo Ordmbm {edËd àmá<br />

hmoV|. _mJrb ûcmoH$m§V dmgwXodñ_aU d AÜ`mË_J«§W dmMZ ht XmoZ gmYZ|<br />

gm§{JVbt. `m ûcmoH$m§V g‚mZg§JVrM| _hÎd gm§JVmV.<br />

_mZdmbm Oa CÎm_ J{V åhUOo _moj àmá H$ê$Z ¿`md`mMm<br />

Agob, Amnbr AgobobrM _wŠV pñW{V OmUmd`mMr Agob Va Ë`mZ|<br />

g‚mZm§À`m g§JVtV amhmd|. nU Mmby H$mim§V gmYy H$moU d ^m|Xy H$moU h|<br />

AmoiIU| \$ma AdKS> Amho. dada {XgUmè`m g‚mZm§Mr g§JV Ho$ë`mZ|<br />

nwîH$i _mUg| \$gbt AmhoV. åhUyZ hm gËg§J{h ZH$mo d na_mW©{h ZH$mo Ag|<br />

AZoH$m§Zm dmQ>V|. nU gËg§JmÀ`m Ñï>rZ| `mÀ`m CbQ> Xwgar{h ~mOy Amho h|<br />

bjm§V KoVb| nm{hOo. na_mWm©gmR>t qH$dm CÎm_ J{V {_imdr åhUyZ<br />

g‚mZm§Mm emoY KoUmat _mUg|{h \$ma WmoS>t. Amnë`m H$m§ht àmn§{MH$ dmgZm<br />

g\$b ìhmì`mV `m ~wÕrZ| M_ËH$mamda ^miyZ, OoW| M_ËH$ma VoW| gmYwËd Ag|<br />

_mZyZ, AmnU na_mW© H$[aVm| Ag| dmQy>Z EImÚmÀ`m _mJo bmJUmat _mUg|M<br />

\$ma. AkmZm_wi| ^bË`mM g_OwVrZ| ZmXmbm bmJbobt _mUg| \$gbr<br />

Va Ë`m§V Zdb H$m` ? gËg§JmMr Amdí`H$Vm Ooìhm§ X`miw g§V<br />

à{VnmXZ H$[aVmV Voìhm g‚mZ H$moU, h|{h Vo ~moQ> R>odyZ XmI{dVmV d Agm<br />

g‚mZ ^oQ>ë`mg Ë`mg H$m` {dMmamd| h|{h V| {Z{üVnU| gm§JVmV. nU<br />

`mH$S>o Xwb©j hmoVo åhUyZ AmnU \$gVm|. _mojpñW{V XmI{dUmè`m gmYybm<br />

262 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 263


AmoiIÊ`mM| n{hb| bjU Oa H$moUV| Agob Va V| {ZanojVm h| Amho.<br />

{Zanoj Vmo _w»` "^ŠV'Ÿ& {Zanoj Vmo A{V "{daŠV' Ÿ& {Zanoj Vmo "{ZË`_wŠV'Ÿ&<br />

gË` ^Jd§V {Zanojr Ÿ&& (Zm. ^m. 2-744) AmË_pñWVtV dmdaUmè`m<br />

AmË_V¥ámbm H$emMr Anojm AgUma? XwamemJwU| Omo Zìho X¡Ý`dmUmŸ&& Ag|<br />

nwT>| ûcmoH$ 168 _Ü`| g_WmªZr åhQ>b| Amho. Ë`mbm Anojm H$moUVr Agob Va<br />

OrdmM| H$ë`mU ìhmd| EdT>rM. OJmÀ`m H$ë`mUm g§Vm§À`m {d^y{VŸ&& Vmo<br />

gmpÎdH$ d d¡am½`g§nÞ Agë`m_wi| OZmMm CÕma H$[aVmo. gÝ_mJ© XmIdr<br />

OZm Ÿ& Omo bmdr h[a^OZm Ÿ& kmZ {gH$dr AkmZm Ÿ& Vmo gÎdJwU Ÿ&& (Xm.<br />

2-7-79)<br />

_Zwî`mZ| gËg§JmgmR>t ^JraW à`ËZ H$amdm. Ë`m_wi| gVV _mJ|<br />

bmJbob| OÝ__aUmM| MH«$ Wm§~V|. gËg§JoZ na§ àmß` XwñVa§ VaVo@{MamV²Ÿ &<br />

Vñ_mX{n à`ËZoZ gËg§J§ gVV§ Hw$é Ÿ&& gËg§JmMm bm^ {_iVmo Aer g§Yr<br />

Ambr ao Ambr H$s¨ àmn§{MH$ AS>MUr WmoS>çm _mJ| nwT>| H$ê$Z _mZdmZ| Ë`mMm<br />

{Za§Va bm^ ¿`mdm. Ë`m_wi| XwO©ZmMr _{V nmbQy>Z gw_{V hmoVo. åhUOo AkmZr<br />

OrdmÀ`m Xw_©VtV nmbQ> hmoD$Z Vr gw_{V hmoVo. ""XwO©ZmMr _Vr nmbQ>o gw_Vr<br />

(hmo`o)'' XwO©ZmMr _Vr åhUOo Xw_©{V. Xw_©{V H$moUVr d gw_{V H$moUVr h| JrV|V<br />

gm§{JVbo Amho. VÌ¡d§ g{V H$Vm©a_mË_mZ§ Ho$db§ Vw `… Ÿ& ní`Ë`H¥$V~w{ÕËdmÞ<br />

g ní`{V Xw_©{V… Ÿ&& (^. Jr. 18-16) AH¥$V~w{Õ åhUOo AewÕ ~w{Õ. Xoh<br />

B§{Ð`m{XH$m§À`m H$Sy>Z hmoUmè`m H$_m©M| H$V¥©Ëd Ë`m§À`mer EH$ê$n hmoD$Z Omo<br />

ewÕ AmËå`mda bmXVmo Vmo Xw_©{V hmo`. gw`©àH$memÀ`m ApñVËdmda KSy>Z<br />

`oUmao bmoH$m§Mo ì`dhma gy`m©da bmXU| h| _yI©nUmM| bjU Zìho H$m? Vg|<br />

AmË_m AH$Vm© AgyZ{h H$Vm© dmQ>U| hrM Xw_©{V hmo`. Á`mMr ~w{Õ `o arVr Ÿ&<br />

Vmo åhUmdm Xw_©{V Ÿ& Vmo{M OmUmdm gw_{V Ÿ& Á`mMr ~w{Õ AmË_m<br />

AH$Vm© XoIVo Ÿ&& (`. Xr. 18-411) gËg§JmZ| hr Xw_©{V OmD$Z gw_{V àmá<br />

hmoVo. åhUOo ~wÕtVrb AkmZ OmD$Z Vr gkmZ hmoVo. `mgmR>t A{Và`ËZmZ|<br />

gËg§J gmYmdm.<br />

`m gËg§JmÀ`m AmS> _w»`Ëd| H$moUVr Jmoï> `oV Agob Va Vr<br />

H$m_mg{ŠV hmo`. åhUyZ åhUVmV H$s¨, Zm`H$m Or a{V {VMm n{V Omo _XZ Vmo<br />

_hm Mm§S>mi Amho. OJm§V ñÌr Am{U YZ ho XmoZ {df` A{V _moh CËnÞ<br />

H$aUmao AmhoV. Ë`m§Vë`mË`m§V ñÌr_moh A{VXméU Amho. ñÌrbmo^mZo bwãY<br />

Pmbobm _Zwî` Ðì`mda nmUr gmoSy>Z {^H$mar ~ZÊ`mg{h V`ma hmoVmo.<br />

ñÌr_mohmZ| Xoh~w{Õ dmT>Vo d Ë`m_wi| na_mWm©bm nmofH$ Ag| {df`d¡am½`<br />

CËnÞ hmoV Zmhr. ñÌrH$m_| àn§M g~i Ÿ& ñÌrH$m_| Xw…I à~i Ÿ&<br />

ñÌrH$m_| _m`ogr ~i Ÿ& ñÌrH$m_| gH$i _mo{hb| OJ Ÿ&& (Zm. ^m. 3-<br />

234) åhUyZ _XZmbm Mm§S>mi åhQ>b|. `m Mm§S>mimMr ~mYm ZH$mo Agob Va<br />

ho _Zm, Vy§ {Z{d©H$ma hmoD$Z ahm. _ZmVrV hmoD$Zr amho åhUOo ho _Zm, VwÂ`m<br />

{R>H$mUt A_Zr^md CËnÞ hmoD§$ Xo. _Zmoì`mnmamda O` Pmbm AgVm§ _Z<br />

_wŠ`mà_mU| ì`mnmaeyÝ` hmoD$Z amhV|. ZmZm àH$maÀ`m d¥{Îm h|M _ZmM|<br />

ñdê$n Amho. V| d¥{ÎmeyÝ` Pmb| H$s¨ Ë`mM| _ZñËd Zï> hmoV|. hrM na_ pñW{V<br />

hmo`. gËg§Jm{edm` qH$dm gX²Jwé~moYm{edm` hr na_ pñW{V àmá hmoV Zmht,<br />

`mgmR>t gËg§J Ya.<br />

H$moUr Aer e§H$m KoB©b H$s¨, ñÌrH$m_ hm Oa BVH$m à~b Amho<br />

Va {Z{d©H$ma _Z hmoÊ`mgmR>t J¥hñWml_r _Zwî`mZ| ñÌr gmoSy>Z dZm§V Omd| H$s¨<br />

H$m`? `mM| CÎma Ag| Amho H$s¨, ñdñÌrghdmg {OVH$m A{YH$ {VVH$m<br />

_moh{dH$mambm Adga A{YH$ åhUyZ ZmW åhUVmV, ""ñdñÌrethr H$m`©nwaV|Ÿ&<br />

nmMmamd| ñnem©d| {ZéV|Ÿ& nar AmgŠV hmoD${Z`m {MÎm|Ÿ& gd©Wm VoW| Zgmd|Ÿ&&''<br />

({M. n.) nU Aem VèhoMr d¥{Îm hmoÊ`mgmR>t qH$dm Aer _ZmMr KS>U<br />

~ZÊ`mgmR>t{h gËg§J Amdí`H$ Amho.<br />

<br />

_Zm Aëng§H$ën Vmohr Zgmdm Ÿ&<br />

gXm gË`g§H$ën {MÎmt dgmdm Ÿ&<br />

OZr Oën {dH$ën Vmohr Ë`Omdm Ÿ&<br />

a_mH$m§V `oH$m§VH$mit ^Omdm Ÿ&&130Ÿ&&<br />

CÎm_ JVrgmR>t gËg§J Yamdm. Ë`m_wi| ~wÕtVrb AkmZ Xya hmoD$Z<br />

Vr gkmZ hmoVo. ñÌ¡U d¥{Îm hr gËg§JmAmS> `oVo åhUyZ {VMm Ë`mJ H$ê$Z<br />

_ZmVrV ìhmd|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. _ZmVrV hmoU| åhUOo H$m`<br />

d V| H$g| ìhmd| `mMm ñnï> {dMma `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

_ZmM| ñdê$n Ho$di d¥{Îmê$n Amho. d¥{Îm Zmhrem Pmë`m H$s¨ _ZmM|<br />

_ZnU Zmhtg| hmoV|. _Zmod¥{Îm Vo{M _Z OmU Ÿ& d¥{VhrZ V|{M _¥VnUŸ && (`mo.<br />

dm) åhUyZ {dMmamZ| {M{H$Ëgm H$ê$Z _ZmoZme H$amdm bmJVmo. `m _Zmbm<br />

{df`~mhþë`m_wi| _{bZVm `oVo d {Zdm©gZoZ| ewÕVm `oVo. dmgZm§ZtM _Z<br />

~Õ hmoV| Am{U {Zdm©gZoZ| Vo _wŠV hmoV|. AZoH$OÝ_ dmgZmg§ñH$mam§_wio _Z<br />

264 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 265


h| AZ§V d¥ÎmtV a§Jbob| AgV|. Ë`m d¥ÎmtVyZ Ë`mbm H$mT>U| h| H$m`© EH$X_<br />

hmoV Zmht. nÕVeranU| {ddoH$mZ| Ë`mbm hiyhiy d¥{Îma{hV H$amd| bmJV|.<br />

hr nÕV `m ûcmoH$m§V \$ma _m{_©H$nU| gm§{JVbr Amho.<br />

hr nÕV g_OÊ`mgmR>t àW_ {Vga| MaU Z§Va Xwga| d Z§Va<br />

n{hbo MaU Agm H«$_ KoD§$. {Vgè`m MaUm§V Vo gm§JVmV H$s¨ _Zm§V `oUmè`m<br />

_m{`H$ {dH$ënm§Mm àW_V… Ë`mJ H$amdm. Oën åhUOo ~S>~S> Am{U {dH$ën<br />

åhUOo AgË` ñ_aU. nU _w»` {dH$ën åhUOo hmo` qH$dm Zmht hm g§e`.<br />

g§e{`V, ^«_mË_H$ åhUOo AZmË_ dñVy~Ôb `oUmao AZoH$ {dMma àW_V…<br />

~§X H$amdoV. Ë`mMr CJrM ~S>~S> H$arV ~gy Z`o. ho AZmË_{dMma ~§X<br />

hmoÊ`mgmR>t AmË_dñVy~Ôb {dMma H$arV amhmd| Ag| Xwgè`m MaUm§V gm§JVmV.<br />

VmËn`© h| H$s¨, _m{`H$ qH$dm àmn§{MH$ {dMma Wm§~dyZ nma_m{W©H$ {dMmam§V<br />

ahmd|. gË` ~«÷mMm g§H$ënŸ & {_Ï`m _m`oMm {dH$ën Ÿ& Eo{g`m Û¡VmMm<br />

Oën Ÿ& _Z{M H$arŸ && (Xm. 7-5-4) O| nwT>| Q>mH$md| Ë`mda PS>n KmbÊ`mMr<br />

_Zmbm gd` Amho. åhUyZ AmË_{dMma nwT>| Ho$bo H$s¨ Ë`m§V{h V| a§JV|. na§Vw<br />

_ZmoO` hmoÊ`mgmR>r qH$dm _ZmM| _ZnU Zmhrg| hmoÊ`mgmR>r AZmË_ AJa<br />

AmË_ Agm H$moUVmM g§H$ën Cn`moJr Zmht, Ag| àW_ MaUm§V gm§JVmV.<br />

gË` ~«÷mMm g§H$ën H$aUma| _Z{h d¥{Îma{hV Pmb| nm{hOo. d¥{Îma{hV O|<br />

kmZŸ& V|{M nyU© g_mYmZŸ& OoW| VwQ>| AZwg§YmZŸ& _m`m~«÷rM|Ÿ&& (Xm. 7-5-14)<br />

hm {df` ñnï> hmoÊ`mgmR>t EH$ CXmhaU KoD§$. dmag Zgë`m_wi|<br />

EH$m g§ñWmZmÀ`m amÁ`mda EH$ hþema, VaVarV eoVH$è`mMm _wbJm XÎmH$<br />

KoD$Z ~g{dbm. nwT>| {ejU KoD$Z Vmo CÎm_ amÁ` H$ê§$ bmJbm. `m _wbmÀ`m<br />

_Z…pñWVrMm {dMma Ho$bm åhUOo darb {ddoMZ ñnï> hmoB©b. XÎmH$ Joë`mda<br />

`m _wbmbm àW_V… Amnë`m eoVH$ar OrdZmMr daModa AmR>dU hmoB©b.<br />

nU Vmo OgOgm amÁ`H$ma^ma nmhÿ§ bmJob VgVgm AmnU eoVH$ar hmoVm|,<br />

h| {dgaV OmB©b d AmnU amOm Amhm| Agm g§ñH$ma Ë`mÀ`m _Zmda hmoV<br />

OmB©b. amÁ`H$ma^mam§V Vmo nyU©nU| éibm åhUOo amÁ` H$arV AgVm§{h<br />

Amnb| amOonU {dgê$Z Vmo amÁ` H$arb. àW_V… eoVH$ar OrdZmM| ñ_aU. V|<br />

OmD$Z nwT>| amOm Agë`mM| ñ_aU d eodQ>r amOm amhÿZ amOonUmM|<br />

{dñ_aU. AerM _ZmMr CÞ{V hmoD$Z V| CÝ_Z hmoV|. àW_V… OrdXoeoM|<br />

ñ_aU, nwT>| Ë`m XeoM| {dñ_aU d AmË_XeoM| ñ_aU, Ë`mnwT>| AmË_ñdê$nt<br />

amhÿZ AmË_XeoM| {dñ_aU hm AZw^d Agë`m_wi| Vmo qMVZm§V `oV Zmht.<br />

åhUyZ gm§JVm{h `oV Zmht. AmH$mamM| qMVZŸ& amhVm§ AmË_mH$ma _ZŸ& O|<br />

CÝ_Zt V| CÝ_ZŸ& V| CÝ_Z OmUdob nar qMVdoZmŸ&& (`. Xr. 2-670)<br />

hm _ZmMm CÞVrMm H«$_ Oa ghO {dZmgm`mg gmYmd`mMm Agob<br />

Va Ë`mgmR>t CÎm_ gmYZ åhUOo am_am`mM| EH$mÝVm§V EH$mJ«VoZ|, ào_mZ| ^OZ<br />

H$aU| h| hmo`. EH$mÝVmM| _hÎd \$ma Amho. EH$mÝVm§V g§H$moM d¥{Îm d Xm§{^H$nUm<br />

`m§Mm g§Mma ZgVmo, åhUyZ {MÎm am_ñdê$nt OS>Ê`mg gmoB©M| hmoV|. {eî`m<br />

EH$m§Vt ~¡gmd|Ÿ& ñdê$nt {dlm§Vrg Omd|Ÿ& VoU| JwU| ÑT>mZ|Ÿ& na_mW© hmŸ&& (Xm.<br />

5-6-58) nwT>rb ûcmoH$ nmhVm§ `m ûcmoH$m§Vrb a_mH$m§V `m eãXmZ| g_WmªZr<br />

gJwU am_ê$n gwM{db| Amho. EH$mÝVmV lram_mM| nyOZ, ^OZ, Ü`mZ BË`m{X<br />

H$amd|. AmË_ê$n h| {ZJw©U Amho, {ZJw©Um§V _Z pñWa hmoU| h| AdKS> OmV|.<br />

am_ê$nmZ| ZQ>boë`m AmË_M¡VÝ`mM| Ü`mZ gwb^ nS>V|. `m gJwU ê$nmda{h<br />

_Z pñWa Z hmoVm§ BH$S>o {VH$S>o Ym§dy§ bmJb| Var IoX Z H$aVm§ ZoQ>mZ|<br />

Aä`mg H$ê$Z V| nwZ… nwZ… naVdyZ am_ê$nt pñWa H$amd|. gJwU ê$nmda<br />

YmaUm Yê$Z _Z {Züb Pmb| åhUOo gJwU kmZ {gÕ Pmb|. `m gJwU<br />

Ü`mZm§VyZM {ZJw©U YmaUm, Ü`mZ BË`m{X AdñWm§VyZ _ZmMr ghO àJ{V hmoD$Z<br />

V| CÝ_Z hmoV|. åhUyZ gJwU am_ê$nmM| EH$m§Vm§V ^OZ H$amd| Ag|<br />

gm§{JVb|. `m ê$ntM nwZ… nwZ…Ÿ& H$amdr pñWa YmaUmŸ& `oW| {Züi H$[aVm§<br />

_ZmŸ& {ZJw©Ut YmaUm ghO hmo`Ÿ&& (X. _. 14-95)<br />

<br />

^Om`m OZt nm§hVm§ am_ `oHy$ Ÿ&<br />

H$ar ~mU `oHw$ _wIt eãX `oHy$ Ÿ&<br />

{H«$`m nmhVm§ CÕao gd© bmoHy$ Ÿ&<br />

Yam OmZH$sZm`H$mMm {ddoHy$ Ÿ&&131Ÿ&&<br />

g§H$ën{dH$ëna{hV åhUOo d¥{Îma{hV Aer _ZmMr AdñWm ìhmd`mMr<br />

Agob Va EH$m§Vm§V lram_^OZ H$amd|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo§. AmnU<br />

am_^OZm~ÔbM BVH$m AmJ«h H$m YarV Amhm| d Ë`mMm àgma H$m§ H$arV Amhm|<br />

`mM| CÎma g_WmªZt `m ûcmoH$m§V gm§{JVb| AgyZ {ddoH$`wŠV ^OZ_mJ© XmI{dbm<br />

Amho.<br />

H$moUVr{h ì`{ŠV nyÁ` hmoVo, Vr Ë`mÀ`m {R>H$mUt Agboë`m<br />

JwUm_wi|. eara h| hmS>m_mgmM|, KmU, _Ë`© Amnb| AmnUmgM {H$igdmU|.<br />

266 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 267


Aem earamM| ^OZ H$moU H$arb ? nU eara nyOZr`, hmoVo V| Am§Vrb<br />

JwUm_wio. dada {Xgmd`mbm nyOm earamMr nU Vr Iar AgVo Am§Vrb<br />

JwUm§Mr. H$nS>çmda KmVbobm hma hm Ë`m H$nS>çmgmR>t ZgVmo, Vmo Am§Vrb<br />

nwéfmÀ`m JwUm§gmR>t AgVmo. åhUyZ JwUm… nyOmñWmZ§ Jw{Ufw ZM qbJ§ ZM<br />

d`…Ÿ&& lram_ h| gw§Xa àVrH$ M¡VÝ`mMm Jm^m AgyZ ~hþJwUr Ag| Amh|.<br />

gm¢X`¢dm© JwU¡dm© aKwn{VgÑemo ZmpñV Xodmo {ÛVr`…Ÿ&& Ag| EH$ gw^m{fV Amho.<br />

gm¢X`m©Z| qH$dm JwUmZ| `wŠV Ag| AÝ` X¡dV Zmht.<br />

EImXm OrdÝ_wŠV ñdV… AmË_V¥á AgVm§{h d Ë`mbm H$m§hr H$V©ì`<br />

ZgVm§{h, bmoH$g§J«hmW© Á`mà_mU| Y_m©bm AZwgê$Z Ë`mMm AmMma AgVmo, Ë`mà_mU|<br />

ñdV… M¡VÝ`ê$n AmË_mam_ AgyZ{h amOmZ| Y_©amÁ` H$g| H$amd| d gm_mÝ` OZm§Zr<br />

C{MV Ag| H$m¡Qw>§{~H$ d gm_m{OH$ OrdZ H$g| OJmd|, `mM| {ejU XoÊ`mgmR>t hm<br />

^Jd§VmMm AdVma Amho. AmkmYmaH$ nwÌ, ào_i n{V, nmR>ramIm ~§Yw, Anojma{hV<br />

{_Ì ho Ogo lram_mMo ì`{ŠVJV JwU AmhoV, Vg|M em¡`©, Y¡`©, XmV¥Ëd, àOmZwa§OZ<br />

BË`m{X amOmbm emo^Vrb Ago{h JwU Ë`mÀ`m {R>H$mUt AmhoV. amOm hm gXmMmag§nÞ<br />

d Y_©{Zð> Agbm åhUOo àOm Ë`mM| AZwH$aU H$ê$Z C{MV _mJm©Z| dmJVo d<br />

Voìhm§M Y_©amÁ` Zm§XV|. åhUyZM ""amOm H$mbñ` H$maU§'', Ag| åhQ>b| Amho.<br />

^maVr` d¡{XH$ Y_©amÁ` h| IamoIa ñn¥hUr` Amho. AH$mbt _aU Zmhr, CËnmV<br />

ZmhtV, Xw{^©ú` Zmht, Mmoar Zmhr, AY_m©Z| dmJU| Zmht. `WmH$mbt nS>o nO©Ý` Ÿ&<br />

gd©Ì {nHo$ CÎm_ YmÝ` Ÿ& bmoH$ hmoVr dXmÝ` Ÿ& _mÝ` amOm amÁ` H$[aVm§Ÿ && (X.<br />

_. 16-71) Ag| h| Y_© amÁ` Amho. am_amOm hm g_W© åhUOo AZoH$ CÎm_ JwUm§Zr<br />

`wŠV Agm amOm hmoVm. åhUyZ am_amÁ` Pmb|. am_Xmg ho àMr{V `oD$Z ~mobUmao<br />

g§V AmhoV. Ho$di H$mJXr nwamì`mbm _mZ XoUmao g§V ZìhoV. Vo åhUVmV,<br />

""Am_wMo Hw$it aKwZmWŸ & aKwZmW| Am_wMm na_mW© Ÿ& Omo g_Wm©Mm hr g_W©<br />

Ÿ& Xodm gmoS>{dVmŸ &&'' (Xm. 6-7-21) ""aKwZmW ñ_amoZr H$m`© H$amd| Ÿ& Vo<br />

VËH$miMr {gÕr nmdo Ÿ& H$Vm© am_ h| Agmd| Ÿ& Aä`m§Vat Ÿ&&'' (Xm. 6-7-<br />

33) `m ^mdmZ| ""^Om`m OZt nmhVm§ am_ `oHy$'' Ag| Vo åhUVmV.<br />

lram_ ho AdVmar nwéf Agë`m_wi| Ë`m§À`m {R>H$mUt AZoH$ CÎm_<br />

JwUm§Mm g_wƒ` AgU| h| ñdm^m{dH$ Amho. BVHo$ JwU _mZdm§V AgU|<br />

H$R>rU. nU Á`m JwUm§_wi| _mZd Amnbm CÕma H$ê§$ eHo$b Ago H$m§ht<br />

{ZdS>H$ JwU Ë`mbm am_M[aÌmnmgyZ AZwH$aU H$aVm `oÊ`mOmoJo AmhoV, Ag|<br />

{Vgè`m MaUm§V gm§JyZ Vo JwU H$moUVo ho Xwgè`m MaUm§V gm§{JVbo AmhoV.<br />

am_mnmgyZ KoVm§ `oÊ`mOmoJo JwU g_WmªZr AmUIr{h EHo$ {R>H$mUt gm§{JVb|<br />

AmhoV. H$s{V© `m aKwZmWmMr nmhVm§ VwiUm ZgoŸ & EH$ ~mUr EH$ dMZr Ÿ&<br />

EH$ nËZrM Ym{_©Hw$ Ÿ&& (_m. n§. 1-6) ho _mZdmZ| AZwgaÊ`mgmaIo JwU ZmhtV<br />

H$m ? lram_mMm ~mU Xwï>m§M| {ZX©iU d gwï>m§M| g§ajU `mgmR>t hmoVm. Ë`mà_mU|<br />

_mZdmbm C{MV H$_m©~Ôb AmXa d AZw{MV H$_m©~Ôb MrS> nm{hOo. Ogm<br />

lram_mMm AMwH$ ~mU Vgm _mZdmMm AMwH$ à`ËZ Agmdm, AMwH$ `ËZ<br />

H$adoZm Ÿ& åhUmoZ Ho$b| V| gOoZmŸ& Amnbm AdJwU OmUdoZmŸ& H$m§ht Ho$ë`mŸ&&<br />

(Xm. 12-2-6) AMwH$ à`ËZ, gËH¥$Ë`mMr MmS> d XwîH¥$Ë`mMr MrS>, gË`<br />

dMZ, nañÌr _mVog_mZ d Ym{_©H$ OrdZ `m JwUm§M| Adb§~Z H$aÊ`m§V _Zwî`mMm<br />

CÕma Amho. Oo JwU lram_mbm {à` Vo Oa Amnë`m§V Agbo Va AmnU lram_mMo<br />

bmS>Ho$ hmoUma Zmht H$m§? ~mnmbm AmdS>Umao JwU Oa _wbm§V AgVrb Va Vmo<br />

~mnmMm bmS>H$m Amho h| H$m` gm§Jmd`mg nm{hOo ? Xodmg Á`mMr AË`§V<br />

àr{VŸ& AmnU dVm©d| VoU| arVtŸ& `oUoH$[aVm§ ^Jd§VtŸ& g»` KS>o Zo_ñVŸ&&<br />

(Xm. 4-8-3) ho JwU A§Jt ~mUë`mg _Zwî`mMm AmR>ì`m åhUOo g»`^ŠVtV<br />

àdoe hmoD$Z, am_ hmoD$Z am_^OZ hmoUmar Zddr ^{ŠV Ë`mbm gmYVo d Ë`mMm<br />

CÕma hmoVmo.<br />

eodQ>À`m MaUm§V g_W© Agm Bemam XoVmV H$s¨ OmZH$sZm`H$mMm {ddoHw$<br />

Yam, lram_mÀ`m JwUm§M| Amåhr dU©Z Ho$b| åhUyZ Vmo ~hþJwUm§Zt `wŠV, JwUm§V<br />

AS>H$bobm Agm EH$ _mZd Amho, Ag| _mÌ g_Oy§ ZH$m. Vg| g_Omb Va Vwåhr<br />

A{ddoH$s R>amb. AdOmZpÝV _m§ _yT>m _mZwft VZw_m{lV§Ÿ&& (^. Jr. 9-11)<br />

`mgmR>r Ë`m OmZH$sd„^mMm ZrQ> {ddoH$ H$ê$Z Ë`mM| ^OZ H$am åhUOo Ë`mÀ`m<br />

{R>H$mUt Agbob| B©œaËd, na_mË_VÎd h| Ü`mZt ¿`m. hm OmZH$sd„^ åhUOo<br />

AmH$mem{X ^yVm§M| d àmÊ`m§Mo A{dZmer Am{XH$maU hmo` Ag| OmUyZ Ë`mM|<br />

{ddoH$`wŠV ^OZ H$am. gd©Ì VmoM nmhm d àm{U_mÌm§Mm g§Vmof amIm, Ë`mbm<br />

g_W© ^OZ åhUVmV. ^oQ>mo H$moUr EHw$ ZaŸ& YoS> _hma Mm§^maŸ& Ë`m§M| amImd|<br />

A§VaŸ& `mM| Zm§d ^OZŸ&& _mJrb ûcmoH$m§V EH$mÝV H$mim§Vrb ^OZ gm§{JVb|<br />

d `m ûcmoH$m§V gd© H$mit hmoUma| kmZ`wŠV AmË_mam_ ^OZ gm§{JVb|. EH$mÝVm§V<br />

Om|da gJwU am_ê$n^OZgmYZ Amho Vm|da bmoH$mV{h gJwU am_ê$n nmhmd|,<br />

EH$mÝVm§V {ZJw©U am_ê$n AZw^dmbm Amb| H$s¨ gd©Ì AmË_mam_M {Xgob.<br />

<br />

268 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 269


{dMmê${Z ~mobo {dd§My{Z Mmb|Ÿ &<br />

V`mMo{Z g§Vá Vohr {Zdmbo Ÿ&<br />

~a| emoYë`m{dU ~mobm| ZH$mo hmo Ÿ&<br />

OZt MmbU| ewÕ Zo_ñV amhmo Ÿ&&132Ÿ&&<br />

lram_mMo JwU d {H«$`m bjm§V KoD$Z Ë`mà_mU| dmJë`mg bmoH$m§Mm CÕma<br />

hmoB©b. åhUyZ gJwU am_ê$n bjm§V KoD$Z dmJmd| d V|M ê$n ^yV_mÌm§V nmhÿZ<br />

Ë`mM| ^OZ H$amd|. `mà_mU| Ë`mM| qMVZ gVV OmJ¥V R>odmd|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. _Zwî`mbm OrdËdmH$Sy>Z B©eËdmH$S>o Omd`mM| Agë`mg {dMma d AmMma<br />

`m§À`m EoŠ`m§M| Ho$dT>| _hÎd Amho, V| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

{dMma AgyZ AmMma Zgob Va H$m`©{g{Õ hmoV Zmht Am{U AmMma AgyZ<br />

Ë`mÀ`m_mJ| {dMma Zgob Va H$m`© ìhmd| Vg| hmoV Zmht. åhUyZ _Zwî`mbm Amnbr<br />

àJ{V Oa PnmQ>çmZ| H$ê$Z ¿`md`mMr Agob Va AmMma d {dMma `m XmoÝhr{h<br />

Jmoï>tMr Amdí`H$Vm Amho. {dMmam{edm` AmMma hm Am§Yim Amho Am{U<br />

AmMmam{dZm {dMma hm nm§Jim Amho. nU Am§Yù`mnm§Jù`mM| EoŠ` Pmë`mg àJ{V<br />

_mÌ hmoVo. nm§Jim dmQ> XmI{dVmo d Am§Yim MmbVmo. `m XwMmH$s JmS>rMr Om{hamV<br />

g_WmªZt Xmg~moYm§V {R>H${R>H$mUt {Xbr Amho. hr XwMmH$s OZmbmM Mmb{dVm§<br />

`oVo, OZmdambm Zmht. BVH|$M H$m` nU Vr Á`mbm Mmb{dVm§ `oVo VmoM _Zwî`,<br />

Ag| g_WmªM| åhUU| Amho. {ddoH$hrZ Oo OZŸ& Vo OmUmdo neyg_mZŸ& Ë`m§M|<br />

EoH$Vm§ ^mfUŸ& nabmoH$ H¢$MmŸ&& (Xm. 12-8-24) _mZdr OrdZ åhQ>b| H$s¨ VoW|<br />

AmMmam_mJ| {dMma nm{hOo. åhUyZM ûcmoH$ 41 _Ü`| ""{dMma| ~a| A§Vam ~moYdmd|''<br />

Ag| gm§{JVb| d ûcmoH$ 105 _Ü`| ""{d{dH|$ {H«$`m Amnwbr nmbQ>mdr'' Ag|<br />

gm§{JVb|. ~mobÊ`mMmbÊ`m_mJ| {dMma Agbm åhUOo H$m` bm^ hmoVmo V| `m<br />

ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Omo {dMma H$ê$Z ~mobVmo d A{V {dMmanyd©H$ MmbVmo Ë`mbm<br />

ñdV…bm Va em§{V {_iVoM, nU Ë`mÀ`m ghdmgm§V `oUmao Oo g§gmanr{S>V<br />

bmoH$ Vo{h Ë`mM| ~mobU| EoHy$Z d MmbU| nmhÿZ g_mYmZ nmdVmV. _Zwî`mZ|<br />

{ddoH$mZ|M `mo½` Vmo {dMma {ZdSy>Z Ë`mà_mU| ~mobb| Mmbb| nm{hOo, {dMma|<br />

OmUmdm {dMmaŸ& A§Vat OmUmd| A§VaŸ&& {dMmamZ|M {dMmamMr {ZdS> hmoVo<br />

d _ZmZ|M _Z OmUVm§ `oV|.{dd§My{Z åhUOo {dMmamM| _§WZ H$ê$Z,<br />

g_wÐ_§WZmVyZ {df {Z_m©U Pmb| Vg| A_¥V{h {Z_m©U Pmb|. Ë`mà_mU|<br />

{dMmamM| KwgiU| gwê$ Pmb| åhUOo Ë`m§VyZ gmYH$~mYH$ Ago gwï> d Xwï><br />

{dMma ~mhoa nS>VmV. Ë`m§VyZ gwï> {dMmaJ«hU H$ê$Z Ë`mà_mU| dmJmd| d<br />

~mobmd|. {dMmê${Z ~mobo åhUOo Omo {dMma H$ê$Z ~mobVmo Am{U {dd§My{Z<br />

Mmbo åhUOo A{V {dMmanyd©H$ qH$dm H$miOrnyd©H$ dmJVmo, VmoM ñdnag_mYmZ<br />

amIy§ eH$Vmo. ~mobU| ~mobyZ g§nV| nU H$_©-\$b ^moJmd| bmJV|. `mgmR>t<br />

dmJU| A{V {dMmanyd©H$ d gmdYmZVoM| nm{hOo.<br />

AmVm§ {dMma_§WZ Var H$moUË`m Jmoï>tM| H$amd| Ag| {dMmaë`mg g_W©<br />

åhUVmV H$s¨ g¥ï>rnmgyZ Vm| g¥{ï>H$Ë`m© B©œamn`ªV gd© Jmoï>tMm {dMma nwZ… nwZ…<br />

H$amdm. na_oœa| {Z{_©b| V|Ÿ& AI§S> Ñï>rg nS>V|Ÿ& {dda{ddam| g_Omd| V|Ÿ&<br />

{ddoH$s OZtŸ&& (Xm. 18-2-25) Vmo {Z_m©U H$aVmo OZmŸ& nar nmhm| OmVm§<br />

{XgoZmŸ& {ddoH$~i| AZw_mZmŸ& AmUrV OmdmŸ&& (Xm. 18-2-27) `m gd©<br />

{dMma_§WZmM| d_© h| Amho H$s¨ àJVrg Cn`wŠV AgVrb Ago gma {dMma Camet<br />

~miJmdoV d Oo {Zén`moJr Agma {dMma AgVrb, Vo H$m§ {Zén`moJr AmhoV h|<br />

OmUyZ gmoSy>Z ÚmdoV. Cƒ {dMmamZ|M _Zwî` Amnbr àJ{V H$arV AgVmo. {dMma|<br />

D$Üd© MT>VrŸ& V`mgrM D$Üd©J{VŸ& `oam§ gH$im§ AYmoJ{VŸ& nXmW©kmZoŸ&&<br />

(Xm. 17-3-21) Aem Cƒ AmMma-{dMmar nwéfm§À`m g§JVtV Oo H$moUr {Ì{dY<br />

VmnmZ| H$ï>r Pmbobo bmoH$ `oVmV, Ë`m§Zm àn§M d na_mW© `m XmoÝhrhr ~m~VtV `mo½`<br />

V| _mJ©Xe©Z KS>V| d Ë`m_wi| g_mYmZ {_iV|. àn§M d na_mWmªV Omo `mo½` {dMmamZ|<br />

dmJVmo VmoM {ddoH$s, VmoM _wŠV d VmoM Xwgè`mg g_mYmZ XoVmo. g§gmat AgVm§<br />

_wŠVŸ& Vmo{M OmUmdm g§`wŠVŸ& AI§S> nmho `wŠVm`wŠVŸ& {dMmaUm hoŸ&&<br />

(Xm. 12-1-8)<br />

àn§MmV AWdm na_mWmªV `wŠVm`wŠV {dMma H$ê$ZM dmJmd| d _J<br />

~mobmd|. Á`m Jmoï>r~Ôb Amnbm R>m_ {dMma Pmbm Zgob VoW| ""`m§Vrb _bm<br />

H$m§ht _mhrV Zmht'' Ag| ñnï> gm§JÊ`mg bmOy§ Z`o. _mhrV Zgboë`m<br />

Jmoï>r~Ôb Amnb| AkmZ Z_«nU| ì`ŠV H$amd|. {dMma Pmë`m{edm` CJmM<br />

~mobV gwQy>§ Z`o Am{U gVV gXmMmamM|M OrdZ OJmd|. g_W© åhUVmV, "_w»`<br />

`ËZ {dMmamMmŸ& Ë`mdar ~mobU| ~a|Ÿ&& MmbU| gË` Zo_mM|Ÿ& Zr{VÝ`m`<br />

MwH$m| Z`oŸ&&' (ñ\y$. à. 2-2)<br />

<br />

270 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 271


har^ŠV draŠV {dkmZamer Ÿ&<br />

OoU| _mZgt ñWm{nb| {ZíM`mgr Ÿ&<br />

V`m Xe©Zo ñne©Z| nwÊ` OmoS>o Ÿ&<br />

V`m ^mfU| Zï> g§Xoh _moS>o Ÿ&&133Ÿ&&<br />

~mobU| MmbU| `m§À`m_mJ| {dMmamMr ~¡R>H$ Agbr åhUOo Vmo _Zwî`<br />

ñdnag_mYmZ H$g| amIy§ eH$Vmo, h| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. EH$m AmË_~wÕrMm<br />

{Zü` Pmbm åhUOo ^{ŠV, kmZ, d¡am½` d ñdê$nmZw^d ho àmá hmoD$Z _Zwî`mM|<br />

gm_Ï`© H$g| dmT>V|, h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

gm_mÝ`nU| nm{hë`mg ^OZ qH$dm H$sV©Z H$aUmam h[aXmg ~hþYm<br />

{daŠV ZgVmo d nwîH$i kmZ gm§JUmam kmVm hm ^ŠV ZgVmo. ho XmoÝhr JwU EH$Ì<br />

EH$mM ì`ŠVtV AgU| h| ^m½` hmo`. V¡gm h[aXmg Am{U {daŠVŸ& kmVm Am{U<br />

ào_i ^ŠVŸ& {dËnÞ Am{U dmXa{hVŸ& Var hohr Anyd©VmŸ&& (Xm. 14-5-4)<br />

hr Anyd©Vm g¥ï>rg§~§Yr gmamgma d Xohmg§~Yt {ZË`m{ZË` {ddoH$mZ| bm^Vo.<br />

H$moUV|hr H$_© {ddoH$mZ| S>moig åhUOo ewÕ {ZXm}f hmoV|. AmdS>rZwgma H$moUË`m{h<br />

XodmM| Zm_ê$n ñdrH$mab| Var ^{ŠV hmoVo, Vr EH$m A§VamËå`mMrM hmo` Agm<br />

{ddoH$mZ| {Zü` Pmbm H$s¨, VrM ewÕ h[a^{ŠV hmo`. Ë`mà_mU| gd© MamMa<br />

g¥ï>rM| AmË_mam_ h|M A{Yð>mZM¡VÝ` Agë`m_wi| Amnb| ñdê$n{h V|M Amho,<br />

_r Agm AÝ` H$moUr Zmhr, Ag| {ddoH$mZ| kmZ hmoD$Z V| AZw^{dU| h|M ewÕ kmZ<br />

d {dkmZ hmo`. Ordw na_mË_m XmoZr EH$Ÿ& Eog| OmUU| V| "kmZ' XoIŸ& EoŠ`|<br />

^moJU| na_mË_gwIŸ& "{dkmZ' gå`H$ Ë`m Zm§dŸ&& (Zm. ^m. 19-65) emñÌ<br />

d Jwê$nmgyZ empãXH$ kmZ Pmb| Var Ë`mMm AZw^d `oÊ`mgmR>t d Vmo ÑT><br />

hmoÊ`mgmR>t YmaUmÜ`mZm{X Aä`mg H$amdmM bmJVmo. Ë`mZ§VaM AmË_ñdê$nmMm<br />

{Zü` ÑT> hmoD$Z Ë`mMm {dga nS>V Zmht. AmË_~w{Õ {Zü`mMrŸ& Vo{M Xem<br />

_mojlrMrŸ& Ahm_mË_m h| H$Yt{M Ÿ& {dgam| Z`o Ÿ&& (Xm. 5-10-38)<br />

H$mo@h§ hm g§Xoh Zmhtgm hmoD$Z gmo@h§ Ag| {Zü`mË_H$ kmZ Pmb| nm{hOo.<br />

Ag| AmË_kmZ Pmb| Amho h| AmoiIÊ`mMr IyU Var H$moUVr? Omo<br />

AmË_mZw^dr AgVmo Vmo gXmZ§Xr AgVmo. Ë`mbm AmZ§X ^moJÊ`mgmR>t BVa<br />

OZm§à_mU| {df`mMr Amdí`H$Vm ZgVo. {df`{da{hV Agm Ë`mMm AmZ§X AgVmo.<br />

g{ƒXmZ§X Aem AmË_ñdê$nt {Z_½Z Amho Vmo AmZ§X emoYÊ`mgmR>t XwgarH$S>o<br />

nmhrb H$embm? AmUrH$ EH$ VoWtMt IyUŸ& {df`mdrU ñdmZ§X nyU©Ÿ&<br />

h| AZw^dmM| _w»` bjUŸ& gË` OmU gmËdVmŸ&& (Zm. ^m. 19-31) Aem<br />

gmjmËH$mar nwéfmbm H$emMrhr Anojm amhmV Zgë`m_wi| Ë`mÀ`m {R>H$mUt ÑT><br />

d¡am½` AgV|. H$emMr{h ñn¥hm ZgU| V|M ÑT> d¡am½`. OoW {Z…ñn¥hVm g_yi<br />

gm§J Ÿ& Ë`m{M Zm§d ÑT> d¡am½`Ÿ && (Zm. ^m. 25-64) gmam§e,<br />

AmË_ZmË_{ddoH$`wŠV ^OZgmYZm_wi| Vmo AZÝ` ^ŠV AgVmo, AmË_kmZm_wi|<br />

Vmo kmZr AgVmo, Ë`m kmZmÀ`m AZw^dm_wi| Vmo {dkmZr AgVmo d AmË_Vwï>r_wi|<br />

Vmo {daŠV AgVmo.<br />

Aem nwéfmÀ`m Xe©ZmZ|, ñnem©Z| nwÊ` bm^V| d Ë`mÀ`m ^mfUmZ|<br />

Xwgè`mbm{h {Zü`mM| kmZ hmoV|. nwÊ` OmoS>U| åhUOo ~«÷kmZ hmoU|. g_W© Ñí`<br />

_m`obm nmn åhUVmV d gË` ~«÷mbm nwÊ` åhUVmV. Ñí` nmn dmogab| Ÿ& nwÊ`<br />

na~«÷ Cab| Ÿ& AZÝ` hmoVm§M Omb| Ÿ& Zm_mVrV Ÿ&& (Xm. 10-10-56) åhUyZ<br />

""AmË_kmZ nmho gXm Ÿ& Ë`mÀ`m nwÊ`mg Zmht _`m©XmŸ &&'' (Xm. 10-10-65)<br />

darb JwUm§Zt `wŠV Agm nwéf Amnë`m§Vrb kmZeŠVrMm àdoe Xwgè`mÀ`m<br />

{R>H$mUt H$ê§$ eH$Vmo. EdT>| Ë`mÀ`m {R>H$mUr§ gm_Ï`© CËnÞ hmoV|. `mbmM e{ŠVnmV<br />

Ag| åhUVmV. `m e{ŠVnmVmM| gm_Ï`© Á`m nwéfmbm AgV| Ë`mbm `moJramUm<br />

Ag| nwT>rb ûcmoH$m§V g_WmªZt åhQ>b|, Amho. h| emñÌ _moR>| J_VrXma AgyZ ^maVr`<br />

{daŠV gËnwéfm§M| AMmQ> AmÜ`mpË_H$ gm_Ï`© XmI{dUma| V| Amho. `m ûcmoH$m§Vrb<br />

V| Jwø ahñ` Agë`m_wi| Ë`mMm WmoS>Š`mV {dMma nmhÿ§.<br />

e{ŠVnmV åhUOo H$m` `mMr gw§Xa ì`m»`m _wHw§$XamOm§Zt Amnë`m<br />

{ddoH$qgYy§V {Xbr Amho. VoW kmZeŠVrMm àdoew Ÿ& AkmZeŠVrMm {ZamgwŸ&<br />

C{R>bm ñd`§ àH$mewŸ& {eî` M¡VÝ`tŸ&& `m kmZeŠVrMm àdoe Mma àH$mam§Zr Jwé<br />

H$[aVmV. Xe©ZmV² ñne©ZmV² eãXmV² H¥$n`m {eî` XohHo$ Ÿ&& (1) {eî`mH$S>o<br />

nmhÿZ (2) Ë`mbm ñne© H$ê$Z, (3) eãX_§ÌmZo qH$dm CnXoe H$ê$Z qH$dm (4)<br />

Ë`mM| H$ë`mU ìhmd| EdT>r BÀN>m Pmë`mZ|. `m g§~§YrMo ^anya XmIbo kmZoœar§V<br />

nmhmd`mg {_iVmV. gX²Jwé-ñVdZm§V kmZoœam§Zr {R>H${R>H$mUr Á`m Amoì`m KmVë`m<br />

AmhoV Ë`m nm{hë`m åhUOo, Ë`m§Mo Jwé Oo {Zd¥{ÎmZmW Ë`m§À`m{R>H$mUt darbà_mU|<br />

Mma{h àH$mam§Zt e{ŠVnmV KS>dyZ AmUÊ`mM| gm_Ï`© hmoV| Ag| {XgV|. H$g| V|<br />

nmhm.<br />

ñne©- kmZXod åhUo _r MmS>| Ÿ& gX²>Jwê§$Zt Ho$bm H$moS>| Ÿ& _mWm§ hmV<br />

R>o{dbo V| \w$S>| Ÿ& ~r{M dmBb| Ÿ&& (km. 6-492) lrH¥$îUm§Zt AOw©Zmbm {_R>r<br />

272 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 273


_mabr Ë`mM| H$maU gm§JVm§Zm kmZmo~m åhUVmV, ""Eog| O| H$m§ht EH$Ÿ & ~mobm<br />

~wÕrgrhr AQ>H$ Ÿ& V| Úmd`m {_I Ÿ& IodmM| Ho$b| Ÿ&&'' (km. 18-1420)<br />

lrH¥$îUmZ| CÕdmMr nmR> WmonQ>br `mM| H$maU gm§JVmZm ZmW åhUVmV, ""nmR>r<br />

WmnQ>d`m{_g| OmU Ÿ& H$[aV ñde{ŠVg§MaU Ÿ& VoU| AÛ~moYbjUŸ & CÕdmgr<br />

OmU àH$mer Ÿ&&'' (Zm. ^m. 11-128) ñne© d Ñ{ï>jon …- h| Agmo {XR>r<br />

O`mdar PiHo$ Ÿ& H$s¨ hm nÙH$ê§$ _mWm§ nméIoŸ& Vmo OrdMr n[a VwHo$Ÿ& _hoeoerŸ&&<br />

(km. 10-9) H¥$nmH$Q>mj| Ý`mhm{ib|Ÿ& Amnwë`mnXt ~¡g{db|Ÿ&& eãX …- Mm¡Xmì`m<br />

AÜ`m`m§V {df` gwê$ Z H$[aVm§ kmZmo~m§Zr JwéM| ñVdZM Mmby§ R>o{db|. Voìhm§<br />

{Zd¥{ÎmZmW åhUVmV- ""h| Agmo AmVm dmOQ>m Ÿ& Vmo kmZmW© H$ê$Zr Jmo_Q>m Ÿ&<br />

J«§W Xmdr CËH§$R>mŸ & ^§Jm| ZoXrŸ&&'' `mda kmZoœa CÎma XoVmV- ""hmo H$m§ Or ñdm_r<br />

Ÿ& h|{M nmhmVw hmoVm| _r Ÿ& O| lrJwé_wI| åhUm Vwåhr Ÿ& J«§Wy gm§J Ÿ&&'' (km. 14-<br />

26,27) H¥$nm …- H¥$noZ| hmoUmè`m e{ŠVnmVmM| dU©Z ûcmo. 151 _Ü`o "gmZwamJ|'<br />

`m eãXmZ| Ho$b| Amho. VoW| Ë`mMm {dMma nmhÿ.<br />

`m e{ŠVnmVmMm _w»` hoVw {eî`mÀ`m {R>H$mUtM Agbobr kmZe{ŠV<br />

OmJ¥V H$ê$Z d¥{Îma{hV AdñWoÀ`m Ûmam Ë`mbm AÛ¡V~moYmMm AZw^d XmI{dU|<br />

hm hmo`. åhUyZ g_W© åhUVmV- ""_w»` e{ŠVnmV Vmo EogmŸ& Zmht M§MimMm<br />

digmŸ& {Zdm§Vt {Zdm§V H¡$gmŸ& {Z{d©H$marŸ&&'' (Xm. 15-10-13) `m JyT> AWm©Z|<br />

""V`m Xe©Z| ñne©Z| nwÊ` OmoS>oŸ&&'' Ag| g_W© åhUVmV.<br />

<br />

Zgo Jd© Am§Jt gXm drVamJr Ÿ&<br />

j_mem§{V ^moJr X`mXj `moJr Ÿ&&<br />

Zgo bmo^ Zm jmo^ Zm X¡Ý`dmUm Ÿ&<br />

Bht bjUt Om{UOo `mo{JamUm Ÿ&&134Ÿ&&<br />

AmË_mZw^dr, {daŠV Aem h[a^ŠVmÀ`m Xe©ZmZ|, ñnem©Z|, nwÊ`bm^<br />

hmoD$Z Ë`mÀ`m g§^mfUmZ| g§e`{Zd¥{Îm hmoVo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

na§Vw d¡am½`, CËH$Q> h[aào_ d AmË_mZw^d ht A§Va§JmVrb bjU| Agë`m_wi| Vt<br />

Xwgè`mg g_OU| H$R>rU åhUyZ Aem {dkmZamer ^ŠVm§Mr H$m§ht ~mø bjU| `m<br />

ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Vmo J{d©ð> AgV Zmht, Z_« AgVmo. Jd© åhUOo VmR>m, JdmªV<br />

VwÀN>VoMm ^md AgVmo. gd©Ì AmË_Xe©Z AZw^{dUmam hm ^ŠV H$moUmet Jd©<br />

H$aUma? åhUyZ Vmo ^yV_mÌt Z_« AgVmo.<br />

VgmM Vmo drVamJr AgVmo. {d+B-OmU|. drV åhUOo Jobobm Amho, amJ<br />

åhUOo {df`m§darb ào_ Á`mM|, Agm Vmo {daŠV AgVmo. Á`mbm {df`m§V ào_<br />

dmQ>V Zmhr Vmo Ë`mÀ`m ZmXt H$embm bmJob? åhUyZ {Vgè`m MaUm§V Ë`mbm<br />

bmo^ ZgVmo d {^H$mè`mgmaIm XrZ hmoD$Z Vmo {df`m§À`m _mJ| bmJV Zmht qH$dm<br />

{df` Zgbo åhUOo Vmo AñdñW hmoV Zmht qH$dm ÌmgV Zmhr, Ag| åhQ>b| Amho.<br />

Ë`mÀ`m gd© dmgZm§Mm j` Pmbobm AgVmo. AZÝ` H$[aVm§ _mP| ^OZŸ& _mÂ`m<br />

ñdê$nt PJS>b| _Z Ÿ& gH$i dmgZm Joë`m {damoZ Ÿ& d¥{ÎmeyÝ` AdñWmŸ&&<br />

(Zm. ^m. 14-162) hr d¥{ÎmeyÝ` AdñWm åhUOoM {ZanojVm. d¥{ÎmeyÝ` AdñWmŸ&<br />

Vr Zmd OmU {ZanojVm Ÿ&& (14-166)<br />

Vg|M Ë`mÀ`m {R>H$mUt j_m Am{U em§{V ht bjU| AgVmV, Ag|<br />

Xwgè`m MaUm§V åhUVmV. j_m åhUOo Xwgè`m§À`m AnamYm~Ôb Ë`mbm {ejm<br />

H$aÊ`mM| gm_Ï`© A§JmV AgVm§{h Ë`mMo AnamY ghZ H$aU| qH$dm nmoQ>m§V KmbU|.<br />

à{VH$ma H$aÊ`mMr e{ŠV Zgbobm Xw~im _Zwî` Xwgè`mMo AnamY ghZ H$[aVmo,<br />

nU Vr j_m ZgyZ V| Xw~ionU hmo`. eŠVr AgyZ AnamY ghZ Pmbm åhUOo<br />

AnamYr _Zwî` Amnë`m J¡adV©Zm~Ôb bmOVmo d nümÎmmn nmdVmo.<br />

em§{V åhUOo H«$moY CËnÞ hmoÊ`mbm H$maU AgVm§{h amJmg Z `oU| Agm<br />

Zoh_tMm AW© Amho. nU `oW| ""X`mXj `moJr'' ht nwT>rb bjU| bjm§V KoVm§ em§{V<br />

`m eãXmMm kmZmo~m§Zr {Xbobm AW© J«mø dmQ>Vmo. V¡gr ko`m XoVm§ {_R>rŸ & kmV¥Ëdhr<br />

nS>o nmoQ>tŸ & _J Cao V|{M {H$arQ>rŸ & em§{VM| ê$nŸ && (km. 16-140) AmË_ê$nt<br />

EoŠ` nmdyZ Ë`m ñdê$nmMr OmUrd{h Z amhVm§ ghO ñdê$nt AgU|, `mbm em§{V<br />

åhUVmV. Agm em§V nwéfM Ë`mÀ`m g§JVtV `oUmè`m Xwgè`m§Mm CÕma H$ê§$ eH$Vmo<br />

d ^yVX`o{df`t Xj AgVmo.<br />

nr{S>Vm§Mr H$s¨d `oD$Z Ë`mM| ajU H$aÊ`mMr Or BÀN>m Ë`mbm X`m<br />

åhUVmV. AmËå`mÀ`m A{dH$mar ñdê$nmMr d Ë`mÀ`mda H$emMm{h AmKmV<br />

hmoV Zmhr `mMr `m `mo½`mbm OmUrd Agë`m_wi| Vmo ñdV… Oar ghZerb d<br />

j_md§V Agbm Var àm{U-_mÌm§À`m X`o~Ôb Vmo Xj AgVmo, H$maU gd©<br />

Ord gwIm§V Zm§XmdoV Aer Ë`mMr gÛmgZm AgVo. AZoH$ Ordê$nmZ|<br />

ZQ>boë`m na_mËå`mbm H$moUr XwIdy§ Z`o Ag| Ë`mbm dmQ>V|. åhUyZ em§V{MÎm<br />

AgyZ{h nanrS>H$mbm Vmo {ejm XoVmo. `m Ñï>rZ| VwH$mo~m åhUVmV V| bjm§V<br />

274 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 275


R>odÊ`mgmaI| Amho. nanrS>H$ Vmo Amåhm§ XmdoXmaŸ& {dœt {dœ§^a åhUD${ZŸ&&<br />

X§Sy> Ë`mJy ~i| ZmdbmoHy§$ S>moim§Ÿ& amIy§ Vmo Mm§S>mi Eogm XwarŸ&& AZmMma H$m§ht<br />

Z gmho AdJwUŸ& ~hþ hmo` _Z H$mgmdrgŸ&& (Jm. 3397)<br />

Aem ~mø bjUmMm hm `moJr AgVmo. `moJr åhQ>b| H$s¨ g_m{Y bmdyZ<br />

~gUmam Aï>m§J`moJr bJoM Ü`mZm§V `oVmo. na§Vw `moJr `m eãXmMm Aï>m§J`moJr<br />

EdT>mM AW© ZgyZ {ZîH$m_ H$_©, ^{ŠV, kmZ d `moJ `m H$moUË`m{h Cnm`mZ| Omo<br />

AmË_mam_mer OmoS>bm OmVmo qH$dm {MÎmmZ| AI§S> OS>bm OmVmo, Vmo `moJr hmo`.<br />

AI§S> `moJ åhUmoZ `moJrŸ&& (17-1-23) Mm¡Ï`m MaUm§V gm§JVmV H$s¨ `m<br />

bjUm§Zr `wŠV Agob Vmo `moJramUm g_Omdm. AmË_V¥á Pmë`m_wi| Á`mÀ`m<br />

A§V…H$aUm§Vrb gd© {df`dmgZm Zï> Pmë`m AmhoV. Aem§À`m {R>H$mUtM YJYJrV<br />

d¡am½` AgV| d Aem§ZmM gmoZ|, én| _¥{ÎmHo$g_mZ AgV|. `moJramUm qH$dm _hm`moJr<br />

`mMr g_WmªMr ì`m»`m Aer Amho. àË``okmZr drVamJrŸ& {ddoH$~i| gH$i<br />

Ë`mJrŸ& Vmo OmUrOo _hm§`moJrŸ& B©œar nwéfŸ&& (Xm. 12-7-18)<br />

<br />

Yat ao _Zm g§JVr g‚mZmMr<br />

OoU| d¥{Îm ho nmbQ>o XwO©ZmMr Ÿ&<br />

~i| ^md gX²~w{Õ gÝ_mJ© bmJo Ÿ&<br />

_hm Hy«$a Vmo H$mi {dH«$mi ^§Jo Ÿ&&135Ÿ&&<br />

_mJrb 133 d 134 ûcmoH$m§V h[a^ŠV Aem `moJramÊ`mMt A§Va§JmVrb<br />

d ~mø bjU| gm§{JVbt. Aem `m g‚mZ ^ŠVmÀ`m g§JVtV am{hë`mg H$m` àmá<br />

hmoV|, V| `m ûcmoH$m§V _Zmbm gm§JVmV.<br />

`m ûcmoH$m§Vrb nydm©YmªVrb {ddoMZ ""JVr H$maU| g§JVr g‚mZmMr'' `m<br />

129 ì`m ûcmoH$m§V g{dñVa Ho$b| Amho. g‚mZ H$moUmbm åhUmd|, XwO©ZmMr Xw_©{V<br />

åhUOo H$m` d Ë`m§V nmbQ> H$gm hmoVmo BË`m{X {ddoMZ Ë`m ûcmoH$m§V Amb|<br />

Agë`m_wi| `oW| {Ûé{ŠV Z H$[aVm§ CÎmamYm©H$S>o diy§ `m. XwO©ZmMr Xw_©{V OmD$Z<br />

gw_{V àmá hmoU| qH$dm XwO©ZmÀ`m d¥ÎmtV nmbQ> hmoU| åhUOo ~wÕtVrb AkmZ Xya<br />

hmoD$Z Vr gkmZ hmoU| {H$dm Xoh~w{Õ OmD$Z AmË_~w{Õ {Z_m©U hmoU| hmo`. EdT>|<br />

bjm§V R>odb| åhUOo CÎmamY© ñnï> hmoB©b.<br />

g‚mZmÀ`m g§JVrnmgyZ d¥ÎmtV H$gm nmbQ> hmoV OmVmo h| CÎmamYmªV<br />

gm§JVmV. ^md ~i| gX²~w{Õ gÝ_mJ© bmJo, Vmo _hmH«y$a {dH«$mi H$mi ^§Jo, Ago ho<br />

gËg§Jm_wi| hmoUmao \$m`Xo AmhoV. ^md ~io- ^md åhUOo ào_ AWdm {dœmg.<br />

gmYwg§JVtV {df`dmgZm hiyhiy H$_r hmoV OmVmV d B©œam~ÔbM| ào_ dmT>V<br />

OmV|. dmgZm§M| ~rO OgOg| OiV OmB©b VgVg| ^JdÞm_m§V ào_ CËnÞ hmoV|.<br />

Vg|M H$V}gdV} AmnUM Amhm| hm Omo XohAh§H$ma AgVmo Vmo Zmhtgm hmoD$Z H$Vm©-<br />

H$a{dVm EH$ B©œaM Amho, Agm {dœmg dmT>V OmVmo d Ë`m_wi| B©eH¥$nm hmoVo.<br />

`oHo$ ^mdZogmR>tŸ& Xodmgt nS>o VwQ>rŸ& H$m§ Vo hmo` H¥$nmÑï>rŸ& Xod H$Vm©<br />

^m{dVm§Ÿ&& (Xm. 6-7-37) `mà_mU| ñdV…Mm Ah§H$ma H$_r hmoV OmD$Z gËg§Jm_wi|<br />

Xodmdarb ào_ d {dœmg ho ~imdVmV.<br />

gX²~w{Õ gÝ_mJ© bmJo - ào_ d {dœmgm~amo~aM hiyhiy àn§Mm~Ôb<br />

drQ> `oD§$ bmJVmo, _ZmnmgyZ {df` gwQ>V OmD$Z B©œaàm{á h|M EH$ _mZdXohmM|<br />

A§{V_ Ü`o` hmo`, Agm ~w{ÕMm ÑT> {Zü` hmoVmo. hr {Zü`mË_H$ ~w{Õ åhUOoM<br />

gX²~w{Õ hmo`. Xwb©^ Oo gX²~w{ÕŸ& {O`o na_mË_{M Ad{KŸ&& (km. 2-241)<br />

Aer hr Xwb©^ gX²~w{Õ gËg§JmZo àmá hmoVo. YZ, ñÌr, nwÌ, {_Ìm{XH$ `m BVam§Mm<br />

g§J ~mYH$ hmoVmo, Vmo Hw$~w{Õ {Z_m©U H$[aVmo. V¡er Zìho gËg§J{VŸ& g§J| N>oXr<br />

Amg{ŠVŸ& Xoeg§JmŸ& VoW CnXoe ZbJo H$m§htŸ& g§J|{M XohrH$ar {dXohrŸ& (Zm.<br />

^m. 26-352-353) gX²~w{Õ àmá Pmbr H$s¨ _Zwî` {d{hV _mJm©Z|M dmJy§ bmJVmo.<br />

H$maU gÝ_mJm©Z|M B©œa g§Vwï> hmoVmo `mMr gËg§Jm_wi|M Ë`mbm OmUrd `oVo.<br />

Vmo _hmH«y$a {dH«$mi H$mi ^§Jo - VmnQ>, {ZX©`, ^`àX Ag| dmQ>Uma|<br />

`_amOmM| ñdê$n{h gËg§JmZ| ^§J nmdV| åhUOo Zmhrgo hmoD$Z {Z^©`Vm àmá hmoV|.<br />

H$mimM| ñdê$n VrZ àH$maM| Amho. EH$ JUZm H$mb åhUOo {Z{_f, niK{Q>, {XZ<br />

BË`m{X. Xwgam Aj` H$mb åhUOo g¥{ï> AgonmdoVmo Zm§XUmam H$mb. {Vgam gd©<br />

haU H$aUmam H$mb åhUOo Zme qH$dm _¥Ë`w. `m§Vrb n{hë`m XmoZ H$mbm§~Ôb<br />

H$moUmbm ^r{V dmQ>V Zmht, nU {Vga| ñdê$n gJù`m OJmbm Km~a| H$[aV|.<br />

g‚mZg§JVtV Amnë`m d H$mbmÀ`m Aem XmoKm§À`m{h ñdê$nmMm {ddoH$ hmoD$Z<br />

{Zü`mË_H$ kmZ hmoV| d Ë`m_wi| {Z^©`Vm àmá hmoVo.<br />

AmnU ñdV… AmË_ñdê$n Agë`m_wi| Amnbm Agm _m{Zbobm<br />

n§M^yVmË_H$ Xoh, H$mb Zmhtgm H$[aVmo, Amnë`mda Ë`mMm H$m§ht n[aUm_<br />

276 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 277


hmoV Zmht, Ag| ñdñdê$nmM| kmZ hmoV|. Vg|M H$mb åhUOo H$moUr EH$ ^`mZH$,<br />

Hy«$a nwéf ZgyZ O| O| OwZ| OO©a V| V| Zmhtg| H$ê$Z Zdo nXmW© nwa{dUma| OJmbm<br />

CnH$maH$ Ag| V| ^Jd§VmM| ñdê$n Amho, Ag| H$mbm~ÔbM|{h kmZ CnH$maH$ hmoV|.<br />

Ah_odmj`… H$mbmoŸ&& _¥Ë`w… gd©haümh§Ÿ&& (^. Jr. 10-33,34) BË`m{X<br />

^JdÛmŠ`m§Mm g‚mZghdmgm§V CbJS>m hmoVmo d Amnb| d H$mbmM| ñdê$n EH$M<br />

`m AÛ¡V ~moYm_wi| {Z^©`Ëd àmá hmoV|. AmË_m EH$Ëd| A^oXŸ& H$mbZm_| Vmo{M<br />

à{gÕŸ& Ord VX§eo {MXËd| ewÕŸ& Ë`mgr H$mim{X Û§Û ~mYrZmŸ&& (Zm. ^m.<br />

23-875) `mà_mU| {ddoH$ CËnÞ hmoD$Z {dH«$mi `_mM| ñdê$n ^§J nmdV| d Ë`m<br />

{R>H$mUt na_mË_-Xe©Z KS>V|. {ddoH$Ñï>r nmhVm§ OmUŸ& H$mi na_mË_m XmoÝhr<br />

A{^ÞŸ&& (Zm. ^m. 24-485) åhUyZ ho _Zm, g‚mZg§J{V Ya.<br />

<br />

^`| ì`m{nb| gd© ~«÷m§S> AmhoŸ &<br />

^`mVrV V| g§V AmZ§V nmho Ÿ&<br />

O`m nmhVm§ Û¡V H$mhr {XgoZm Ÿ&<br />

^` _mZgt gd©Wm hr AgoZm Ÿ&&136Ÿ&&<br />

g‚mZm§À`m g§JVtV d¥ÎmtV nmbQ> hmoD$Z gX²>~w{Õ àmá hmoVo,<br />

gÝ_mJ© bmJVmo ^`àX Ag| `_mM| ê$nhr ^JdÐÿnM hmo` `mMr OmUrd<br />

`oD$Z A^` àmá hmoV|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. gd© ~«÷m§S><br />

^`mZ| ì`m{nb| AgyZ EH$ ~«÷ qH$dm ~«÷ñdê$n Pmbobo kmZr g§V EdT>oM<br />

{Z^©` AgVmV, Ag| gm§JyZ Ë`m {Z^©`VoM| H$maU{h `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

gd© ~«÷m§S>mH$S>o nm{hb| åhUOo OS> AJa MoVZ<br />

H$moUVr{h dñVw Agmo, Ë`m§V {damoY {XgVmo. Ë`m_wi| gd©<br />

~«÷m§S>M ^rVrZ| ì`má {XgV|. OS> Aem n§M_hm^yVm§V n¥Ïdrbm<br />

nmUr ImV|, nmÊ`mbm A{¾ AmQ>{dVmo, A{¾bm dm`w {dP{dVmo<br />

d dm`ybm AmH$me JS>n H$[aV|. g¥{ï>H$m`mªV hr Ot EH$Ì Zm§XV AmhoV<br />

Vt na_oœamÀ`m ^rVrZ|M. OrdmOrdm§Vhr ñdm^m{dH$ {damoYm_wi| ^r{V<br />

{XgVo. _w§Jyg-gmn, C§{Xa-_m§Oa, Jm`-dmK, BË`m{XH$m§V ñdm^m{dH$ {damoY<br />

d ^r{V Amho. _mZdm§V Y{ZH$ Jar~mda, geŠV AeŠVmda, ~w{Õ_mZ²<br />

{Z~w©Õmda gÎmm JmO{dVmo åhUyZM ~ir Vmo H$mZ {nir Ag|<br />

åhQ>b| OmVo. ^moJm§Zm amoJmM| ^`, emñÌmbm dmXmM|, {dÎmmbm MmoamM|<br />

qH$dm H$am§M|, ê$nmbm OaoM| Ag| {OH$S>o nhmd| {VH$S>o ^rVrM| dmVmdaU<br />

{XgV|. EImXm eya nwéf àmUmMr{h ndm© Z H$aVm§ bT>Vmo nU hr<br />

ì`mdhm[aH$ {Z^©`Vm AgyZ {VÀ`m_mJ| eÌw^r{V ho H$maU AmhoM. `oW|<br />

OJm§V ñdm^m{dH$ ^` H$g| Zm§XV| `mMm nma_m{W©H$ Ñï>rZ| {dMma _m§S>bm<br />

Amho, åhUyZ gd© ~«÷m§S> ^`| ì`m{nb| Amho, Ag| àW_ MaUm§V åhQ>b|<br />

Amho. `mda ^`mVrV Aer H$moUVr{h dñVw Zmht H$m§? Agm ghOM<br />

àíZ CËnÞ hmoVmo. Ë`mM| CÎma Xwgè`m MaUm§V XoVmV.<br />

^`mVrV Vo AZ§V g§V nmho. OoW| ^` hm eãXM Zmht Ag| OJmV<br />

{Z^©` H$moUr Agob Va V| EH$ ~«÷ d EH$ ~«÷{Zð> g§VM hmoV. g§V åhUOo<br />

~«÷ Agm AW© KoD$Z d AmZ§V h| Ë`mM| {deofU KoD$Z H$moUr `m MaUmMm<br />

~«÷na AW© bmdVmV. BVa H$moUt g§V åhUOo gmYw Agm AW© KoD$Z g§Vna<br />

bmdVmV. na§Vw V| `m ZnwgH$qbJr àË``mMr VoW| AS>MU `oVo. åhUyZ Ho$di<br />

~«÷na AJa Ho$di gmYwna Agm EH$m§Jr AW© bmdÊ`mnojm§ AZ§V hm eãX<br />

~«÷dmMH$ KoD$Z AW© Ho$ë`mg AmoT>mVmU Z hmoVm§ A{^àoV AW© ñnï> hmoB©b<br />

Ag| dmQ>V|. ^`mVrV V| AZ§V åhUOo ~«÷ d g§V åhUOo gmYw nmho. Og| ~«÷<br />

h| ^`mVrV, VgmM ~«÷{Zð> g§V{h ^`mVrV hmo`. H$maU g§Vhr ~«÷ê$nM<br />

Pmbobm AgVmo. g§VbjU gm§JVm§Zm g_W© åhUVmV, ""{Z{d©H$ënr<br />

H$ënZmVrVŸ& Vmo{M dmoiImdm g§VŸ& `oa AdKo{M Ag§VŸ& ^«_ê$nŸ&&''<br />

(Xm. 13-2-26)<br />

~«÷ h| ^`mVrV Amho. H$maU V| EH$_odm{ÛVr`§ Ag| Amho. OoW|<br />

EH$M dñVw AgyZ VX²ì`{V[aŠV AÝ` dñVyM Zmhr VoW| ^r{V H$moUmMr<br />

dmQ>mdr? gd© H$mbr gd© {R>H$mUr d gdm©Ë_m Agë`m_wi| V| H$mb, Xoe d<br />

dñVw BË`m{XH$m§Zr _`m©{XV Zmhr åhUyZ AZ§V Amho. O| AO, {ZË`, emœV,<br />

nwamU Ag| EH$M EH$ Amho. Ë`mbm ^r{V H$emMr AgUma? gmYy{h VÐynM<br />

Pmbobm AgVmo åhUyZ Ë`mÀ`m {R>H$mUt Û¡V ZgV|.<br />

^r{V Amho Vr Û¡Vm§V Amho. ^`§ {ÛVr`m{^{ZdoeV…ñ`mV² dmñV{dH$<br />

gd© {R>H$mUt A{Yð>mê$nmZ| AgUmam AmË_m EH$M Amho. Vmo CnmYrdoJim<br />

Amho. nU Ë`mÀ`m Zm_ê$nmË_H$ {^Þ {^Þ CnmYter AkmZmZ| ~w{ÕM|<br />

VmXmËå` Pmë`m_wi| ^oX ^mgVmo. KQ>-_R>mÀ`m CnmYr_wi| EH$M AI§S><br />

AmH$me {^Þ {^Þ Zm_ê$nmZ| ^mgb| Var V| EH$M AgV| d KQ>_R>m§nmgyZ<br />

A{bá AgV|; Vg|M `oW| Amho. CnmYr`moJ| dmQ>o {^Þ Ÿ& nar V| AmH$me<br />

278 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 279


A{^ÞŸ& V¡gm AmË_m ñdmZ§XKZŸ& `oH${M AgoŸ&& (Xm.8-7-53) CnmYra{hV<br />

{Z_©i AmË_ê$n V|M ~«÷ d V|M Amnb| ñdê$n hmo`, Ag| AmË_mZmË_{ddoH$mZ|<br />

Omon`ªV H$iV Zmht Vmon`ªV ìX¡V~w{ÜX amhVo d Omon`ªV ìX¡V~wÜXr Amho<br />

Vmon`ªV ^r{V AmhoM. O§d Ago ìX¡VdmVm©Ÿ& Vd§ ^`mMr ~mYH$VmŸ&<br />

A^oXËd Amë`m hmVmŸ& {Z^©`Vm gmYH$mŸ&& (Zm.^m. 18-136)<br />

Ÿ gmYyÀ`m {R>H$mUt {ddoH$`wº$ d¡am½` AgV|. åhUyZ Vmo {Z^©` AgVmo.<br />

gd©§ dñVw ^`mpÝdV ^w{d Z¥Um§ d¡am½`_odm^`_² Ag| d¡am½`eQ>H$m§V åhQ>b| Amho.<br />

gV²-AgV²Mm {dMma hmoD$Z Á`mbm AmË_mZw^d àmá Pmbm Amho Ë`mbm dmgZm§Mm<br />

Ë`mJ H$amdm bmJV Zmhr§. Vmo AmnmoAmn hmoVmo d XohdmgZm{h gwQ>Vo ho§M d¡am½`mM|<br />

Ia| ñdê$n hmo`. Agm {daº$ nwê$f VmoM ~«÷{Zð> `moJr hmo`. {ddoH|$ A§Vat gwQ>bmŸ&<br />

{dam½`| àn§M VwQ>bmŸ& A§V~m©ø _moH$im PmbmŸ& {Z:g§J `moJrŸ&& (Xm. 12-4-<br />

12) ñdV:M| ñdê$n AÀN>oÚ AXmø, AŠboÚ, AemoÀ`, {ZË`, gd©JV d pñWa<br />

Amho Aer OmUrd Á`mbm Pmbr Vmo H$moUmMr H$emgmR>t ^r{V ~miJob? gmYw<br />

dñVw AìX`oŸ& VoW| H¡$Mo dmQ>ob ^`oŸ& na~«÷ V| {Z^©`oŸ& Vo{M gmYwŸ&& `m H$maUo§<br />

^`mVrVŸ& gmYw {Z^©` {Zdm§VŸ& gH$bmg _m§S>ob A§VŸ& gmYw AZ§Vê$nrŸ&&<br />

(Xm.8-9-39,40) `oW| gm_mÝ`V: CnmgZmH$m§S> g§nV| d nwT>rb ûcmoH$mnmgyZ<br />

kmZH$m§S>mg gwê$dmV hmoVo.<br />

<br />

{Odm§ loð> Vo ñnï> gm§Jmo{Z JoboŸ&<br />

nar Ord AkmZ V¡go{M R>oboŸ&<br />

Xoho~wpÜXM| H$_© ImoQ>| Q>ioZmŸ&<br />

OwZ| R>odU| _rnU| AmH$ioZmŸ&&137Ÿ&&<br />

gd© OJ ^rVrZ| J«mgbobo AgyZ ^`mVrV Ag| H$moU Agob Va V|<br />

EH$ ~÷ d V| AZw^{dUmao ~«÷{Zð> g§V hmoV, Ag| _mJrb ûcmoH$§mV gm§{JVbo. Ë`m<br />

~«÷{Zð> nwéfm§Mr `mo½`Vm {H$Vr Amho d _mZdH$ë`mUmgmR>t Ë`§mMr Ho$dT>r Vi_i<br />

Amho `mM| dU©Z `m ûcmoH$§mV H$[aVmV. ""OwZ| R>odU| _rnU| AmH$ioZm"" `m nmM<br />

íbmoH$m§À`m JQ>mg `m íbmoH$mnmgyZ àma§^ hmoV AgyZ `oWyZ kmZH$m§S> gwê$ hmoV|.<br />

d{gð>, `mkdëŠ`, {nßnbmXm{X F${f_wZtnmgyZ Vm| AmYw{ZH$ g§Vmn`ªV AZoH$<br />

_hmËå`m§Zr AkmZr _mZdm§Mm CÜXma ìhmdm åhUyZ ñnîQ> eãX§mV AmË_kmZmMm<br />

CnXoe Ho$bm. `m{R>H$mUr loð> hm eãX \$ma _m{_©H$nU| `mo{Obobm Amho. gdm©V<br />

looð>, ^`mVrV gdm©Yma Ag| EH$ ~«÷M hmo`. nU V| {Z{îH«$` {ZeãX Ago§ Amho.<br />

g§V g‚mZm§À`m_wio Ordmbm AZw^dmbm `oV|. O| Ì¡bmoŠ`mhÿZ doJio§Ÿ& Oo doXlwVrgr<br />

ZmH$ioŸ& V|{M O`m§Mo{Z dmoioŸ& na~«÷ A§VatŸ&& (Xm. 1-5-25) Agm `m<br />

~«÷{Zð>m§Mm _{h_m Agë`m_wi| Ë`mZm§ loð> Ag| åhQ>b|.<br />

Aem `m loð>§mZr§ _mZdmbm ñnï> Ag| H$m` gm§{JVb|? Ë`m§Zr gm§{JVb|<br />

H$s¨ "A`_mË_m ~«÷'&& "VÎd_{g'Ÿ&& AmË_m hmM ~«÷ Amho Am{U ho Ordm!<br />

V| ~«÷M Vy Amhog. ho gVV Ü`mZm§V amhmd| d Ë`mM| qMVZ Agmd|, åhUyZ<br />

"Ah_mË_m ho H$YrMrŸ& {dgamo Z`oŸ&&' (Xm.5-10-38) Ago g_W© gm§JVmV.<br />

lr n. n. dmgwXodmZ§X gañdVr Ë`mÀ`mhr nwT>| OmD$Z Amnë`m ~«÷qMVZmV<br />

gm§JVmV H$s¨- ~m~m§Zmo, h| qMVZ{h Vw_À`mH$Sy>Z hmoV Zgob Va {ZXmZ Vm|S>mZo<br />

Var Vg| åhUV amhm, Vg| KmoH$V amhm. ^¥§JH$sQ>H$ Ý`m`mZ| Vgo§ KmoH$ë`mZohr<br />

Vw_Mo H$ë`mU hmoB©b. _r ~«÷{M Z g§gmarŸ& _r _wº$ h| {M§{VOo A§VarŸ& h|<br />

{M§VZ Z KS>o Var& dmŠ` CÀÀmmar h| {ZË`& `m Aä`mgmZ| ^«_aH$sQ>dV²Ÿ&<br />

~«÷^md hmo` {Z{üVŸ& g§e` gmoSy{Z gVVŸ& H$amdm {Z{üV Aä`mg hm&&<br />

`mnojm§ gmYy§Zr§ _mZdmÀ`m H$ë`mUmW© {H$Vt H$iH$imd|?<br />

na§Vw loð> {H$Vr{h H$mZtH$nmir AmoaS>bo Var OrdmM| AkmZ<br />

AmO{_Vrbm Ogo§À`m Vg| H$m`_ Amho. H$moUr{h g‚mZm§À`m CnXoemH$S>o bj<br />

XoÊ`mg V`ma Zmht. {hVmonXoe AgyZhr {VH$S>o H$moUr bj H$m§ XoV Zmhr<br />

`mMo H$maU {Vgè`m MaUm§V gm§JVmV.<br />

OrdmZo Xoh åhUOoM _r hr ~w{ÜX Camet KÅ> ~m§YyZ R>odbr Amho.<br />

Vr gmoS>Ê`mg Vmo V`ma Zmhr. hr Xoh~wpÜX BVH$r KmVwH$ Amho H$s¨ Vr gw{dMma<br />

Zï> H$ê$Z Q>mH$Vo. Vr ñdV: Amnë`m {hVm{hVmMm {dMma H$[aV Zmht d<br />

Xwgè`m H$moUr Vmo gm§{JVbm Var {VH$S>o Xwb©j H$[aVo. AmR>dVm§ Xoh~wpÜXŸ&<br />

CS>o {ddoH$mMr ewÜXrŸ& (Xm. 5-10-37) `m_wi§o AkmZ Ogo§À`m Vg§oM<br />

H$m`_ amhmV| d Aj¡ OdiM Agbobm AmË_R>odm AZw^dmbm `oV Zmhr.<br />

OwZ| R>odU| åhUOo emídV, nwamU, gdmª-dS>rb Ag| AmË_ñdê$n, g_W©<br />

280 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 281


åhUVmV :- Aj¡ R>odm gH$im§MmŸ& nar nm§JS>m {\$Q>oZm earamMmŸ& VoU|<br />

_mJ© B©œamMmŸ& MwH$mo{Z OmVrŸ&& (Xm.5-2-39) nm§JS>m åhUOo A{^_mZ.<br />

`mà_mU| Ordmbm _mohm§V nmS>Ê`mM| Xoh~wÜXrM| O| ImoQ| H$_© V| Q>iV Zmhr.§<br />

åhUOo Ordm_mJMo gwQ>V Zmhr.<br />

hr Xoh~wpÜX BVH$s KmVH$ AgVmZm d AmË_~wpÜX gwIê$n AgVmZm<br />

Ord `m Xoh~wpÜXbmM BVH$m {MQ>Hy$Z H$m amhVmo? `mM| H$maU Ag| Amho H$s¨ {Xgm`bm<br />

_mohH$ nU n[aUm_t KmVH$ Aem {df`dmgZm XohmÀ`m AmYmamZ| nwè`m hmoVmV,<br />

åhUyZ {df`^moJm§Zm MQ>mdbobm Ord Xoh~wÜXr ÑT> Yê$Z R>o{dVmo. Oo àm{U`m§<br />

H$m_t ^aŸ& Xohm{Mdar AmXê$Ÿ& åhUmo{Z n{S>bm {dgê$Ÿ& AmË_~moYmMmŸ&&<br />

(km.4-20) {df`dmgZo_wi| Xoh, Xohm_wi| Xohm{^_mZ d ^moJ d ^moJm§V aU_mU<br />

Pmë`m_wio ñdê$n{dñ_¥{V åhUOoM AkmZ Ag| h| KmVH$ MH«$ Amho. `mgmR>t<br />

{df`d¡am½` nm{hOo. Om|da d¡am½` Zmhr§, Vm|da {ddoH$ Zmht, {ddoH$ Zmhr Vmoda<br />

AkmZ Xya hmoV Zmhr. AkmZ Agon`ªV Xoh~wpÜX OmV Zmht, Xoh~wpÜX Agon`ªV<br />

_rnU gwQ>V Zmht d _rnUm Agon`ªV OwZ| R>odU| gm§nS>V Zmht d AkmZ Vg|M<br />

amhV|. V¡go d¡am½`mMr {ed Z XoIVrŸ& Oo {ddoH$mMr ^mf ZoUVrŸ& Vo _yI© Ho$dt<br />

nmdVrŸ& _O B©œamV|Ÿ&& (km.4-25)<br />

<br />

^«_| ZmS>io drV V| Jwá Omb|Ÿ&<br />

Ordm OÝ_Xm{aÐç R>mHy${Z Amb|Ÿ&<br />

Xoh~wpÜXMm {ZíM`mo Á`m Q>ioZmŸ&<br />

OwZ| R>odU| _rnU| AmH$ioZmŸ&&138Ÿ&&<br />

OrdmÀ`m H$ë`mUmW© g‚mZm§Zr _hmdmŠ`mMm ñnï> CnXoe Ho$bm. nU<br />

XohAb§H$mam_wi| OrdmM| AkmZ Vgo§M H$m`_ am{hb|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. loð>m§À`m CnXoemH$S>o OrdmZ| bj {Xb| Zgob. nU Ord hm Oa ~«÷ê$nM<br />

Amho Va Ë`mM| Ë`mbmM Amnbooo§ ñdê$n H$m§ H$iy§ Z`o? amOmÀ`m _wbmg Vy§ amOnwÌ<br />

Amhog h| H$m` gm§Jmd| bmJV|? J^©lr_§Vr AgV§mZm Ord hm OÝ_X{aÐr H$m§ amhmdm?<br />

`mM| H$maU hr AkmZOÝ` Xoh~wpÜXM hmo`, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

drV åhUOo {dÎm. `oW| {dÎm åhUOo AmË_m»` YZ, ñdê$n. Amnë`m<br />

d§eOm§Zt Xm[aX«çm§V OrdZ H§$Ry>§ Z`o åhUyZ EImÚm nyd©OmZ| X«ì`mMo h§S>o Kat<br />

O{_ZtV nwê$Z R>odmdoV. nU XwX¡dmZo Ë`m Jwá Ðì`mMr _m{hVr Zgë`m_wi| Ë`mÀ`m<br />

d§eOm§Zt AkmZm_wi| Ë`m Jwá YZmdaM Xm[aÐçm§V Zm§Xmdo. `m CXmhaUmà_mU| OrdmM|<br />

na_ H$ë`mU ìhmd| åhUyZ loð>m§Zt ñnï> eãXm§V J«Wm§V gm§JyZ R>odbo Amho. nU<br />

XwX£dr Xoh~wpÜX_wi| Jwø öX`ñW YZmH$S>o OrdmM| bj OmV Zmht d Vmo OÝ__aUna§naoM|<br />

Xm[aÐç ^moJrV amhVmo. ZmVar {ZX¡dmMm n[adar§Ÿ& bmoøm éV{b`m Amhm{V<br />

ghòdatŸ& nar VoW ~¡gmo{Z Cndmgw H$arŸ& H$m§ X[aÐ| {O`o&& (km. 9-59)<br />

ñdV: Ordmbm AmnU ~«÷ê$n Agë`mMr OmUrd J^mªV Oar Agbr<br />

Var Vmo ~mhoa Ambm ao Ambm H$s¨ Amnb| ñdê$n {dgaVmo d _r H$moU `m ^«_m§V<br />

nS>Vmo. eodQ>t {XgUmam XohM _r Aer ÑT> ~wpÜX Yê$Z amhVmo. J^u§ åhUo gmo@h§<br />

gmo@h§Ÿ& ~mhoar nS>Vm§ åhUo H$mo@h§Ÿ&& (Xm. 3-1-47) dmñV{dH$ Zgbob|<br />

OÝ__aUna§naoMo ho Xm[aÐç OrdmÀ`m Kam§V åhUOo A§V:H$aUm§V ~mob{dë`mgmaIo<br />

O| Amb| Ë`mbm H$maU H$moUV| Agob Va AkmZm_wio§ CËnÞ Pmbobm ""_r Xohr'' hm<br />

^«_ h| hmo`. S>moiçmg EH$ AgVm§ O| ^bV| {XgV|, H$mZmbm EH$ AgVm§ O| ^bV|M<br />

EoHy§$ `oV| Am{U _Zmbm EH$ AgVm§ O|§ ^bV| ^mgV| Vmo ^«_ hmo`. `oH$ AñVm§ `oH$<br />

dmQ>oŸ& `oH$ gm§JVm§ `oH$ {ZdQ>oŸ& `oH$ {XgVm§ `oH$ CR>oŸ& `m Zm§d ^«_Ÿ&& (Xm. 10-<br />

6-23) hm ^«_ dñVyM| `WmW© AmH$bZ Z Pmë`m_wi| åhUOo AkmZmZ| hmoVmo. CX§S<br />

^«_ {dñVmabmŸ& AkmZOZt n¡gmdbmŸ&& (Xm.10-6-35)<br />

Xoh VmoM _r hm Omo ^«_ OrdmZ| Amnë`m Camer KÅ> ~miJwZ R>o{dbm Amho<br />

Vmo Omon`ªV Xya hmoV Zmht Vmon`ªV Amnë`m _yi ñdê$nmMm gmjmËH$ma hmoV Zmht.<br />

åhUOo OwÝ`m R>odUrM| AmH$bZ hmoV Zmht d Ë`m_wio§ _mJ| bmJbob| OÝ__aU Q>iV<br />

Zmhr. Xoh _r dmQ>o Á`m ZamŸ& Vmo OmUmdm AmË_hË`mamŸ& Xohm{^_mZ| `oaPmamŸ&<br />

^mo{Jë`mM ^moJrŸ&& (Xm.5-6-55)<br />

dmñV{dH$ Ord hm _yiMm {edñdê$n. nU ^«_mZ| Xoh~wÜXt_wi|<br />

Amnb| nyU©Ëd {dgabm d OÝ_moOÝ_t gwImMr {^jm _mJrV {\$ê$ bmJbm.<br />

ñdßZmV ñdV:Mo amOonU {dgê$Z EImÚm amOmZo ñdV:bm {^H$mar g_OyZ<br />

Á`mà_mU| {^jm _mJmdr Aer `m OrdmMr AdñWm Amho. AmnU{M amOm<br />

AmhoŸ& h| Ë`mM| Ë`mg R>mCHo$ ZìhoŸ& V¡g|M Ordmghr hmo`oŸ& nyU©Ëd ñd`|<br />

ñ_aoZmŸ&& (Zm. ^m. 12-283) dmñV{dH$ OS>mbm gOrd H$aUmam Vmo Ord<br />

eãXmMm AW© Amho. OS> earamg Vmo {Od§V R>odVmo `mdê$ZM earamhÿZ Vmo<br />

282 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 283


doJim Amho d M¡VÝ`ñdê$n Amho h| ñnï> hmoV|. O¡gm Ord OS>mV| Ord{dVmŸ&<br />

`mbmJt Ordy Eoer dmVm©Ÿ& ghO| Var ñd^mdVm§Ÿ& M¡VÝ` ê$nVm OrdmMrŸ&&<br />

(Zm. ^m. 12-289) Omo {Xdm KQ>§mV R>o{dbm åhUOo KQ>mbm àH$m[eV H$[aVmo Vmo<br />

{Xdm KQ> ~mOybm gmê$Z R>o{dbm Va gd© Ka àH$m{eV H$aUma Zmht H$m? Ë`mà_mUo§<br />

earañW M¡VÝ` eara ~mOybm Pmb| Va {dœ ì`mnUma Zmhr H$m? Vodt earam_mOt<br />

Var OrdyŸ& ghO| Var gXm{edyŸ&& (Zm. ^m. 12-291)<br />

na§Vw AkmZOÝ` ^«_mZ| Xohmet VmXmËå` Pmë`m_wi| _r åhUOo Xoh Aer<br />

OrdmMr g§Hw${MV d¥{Îm hmoVo. øm ^«_mbmM AÜ`mg Ag| åhUVmV. _r `m Ah§H$mam§V<br />

XmoZ Y_© AmhoV.EH$ ~w{ÕY_© d Xwgam AmË_Y_©. ~w{ÕY_m§©V OS>Ëd d A{ZË`Ëd<br />

Amho. ~wÕr hr ñd`§àH$m{eV Zgë`m_wi| OS> Amho d gwfwßVtV brZ hmoV Agë`m_wi|<br />

Vr A{ZË` Amho. AmË_Y_m©À`m {R>H$mUt kmZVËd {ZË`Ëd Amho. AmË_m hm OmUrd<br />

qH$dm kmZñdê$n Amho. OmJ¥{V, ñdßZ d gwfw{ßV `m VrZ{h AdñWm§Mm Vmo gmjr<br />

Agë`m_wi| {ZË` Amho. A{¾ d bmoI§S>mMm Jmoim `m§Mo gm{ÞÜ` Ambo åhUOo<br />

A¾rMo JwUY_© bmoI§S>mda d bmoI§S>mMo JwUY_© A¾rda bmXbo OmVmV. AmH$ma<br />

Zgbobm A{¾ dmQ>moim {XgVmo d Jma H$mi| bmoI§S>o VßV Vm§~S>| {XgV|. Vgo§M `m<br />

{R>H$mUt ~wÕrMo JwUY_© AmËå`mda d AmËå`mMo JwUY_© ~wÕrda bmXbo OmVmV. d<br />

Ë`m_wio§ Xoh åhUOoM _r, Agm Ab§H$ma CËnÞ hmoVmo. hr Xoh~w{Õ kmZmZo Omon`ªV<br />

Xya hmoV Zmht Vmon`ªV ñdñdê$n AZw^dmbm `oV Zmht d OÝ_Xm[aX«ç gwQ>V Zmht.<br />

^JdmZ² åhUVmV, V¡gt Ah§__Vo{M`oŸ bdS>gdS>rŸ& _mV| Z ndVr§{M ~mnwS>tŸ&<br />

åhUmo{Z OÝ__aUm{M`o XwWS>tŸ& S>hþ{iV| R>obtŸ&& (km. 9-62)<br />

<br />

nwT>| nmhVm§ gd©hr H$m|Xb|goŸ&<br />

A^m½`mg h| Ñí` nmfmU ^mgoŸ&<br />

A^md| H$Xm nwÊ` Jm§R>t nS>oZmŸ&<br />

OwZo§ R>odU| _rnU| AmH$ioZmŸ&&139Ÿ&&<br />

OwZr JwßV R>od ^y{_JV Agë`m_wi| d {VM| kmZ Zgë`m_wi| Vr<br />

Oer g_OyZ `oV Zmht. Vgo öX`ñW Agbobo JwßV AmË_ñdê$n Xoh~wÕr_wi|<br />

AZw^dmbm `oV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$§mV gm§{JVb|. nU h| AmË_YZ Ho$di<br />

JwßV EH$Xoer Ag| ZgyZ Am§V-~mhoa, da-Imbr§, Xya-Odi, gd© {R>H$mUt<br />

ì`mnH$ Amho, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV. ~{hÝVü ^yVmZm_Ma§ Ma_od MŸ&&<br />

(^. Jr. 13-15)<br />

Vwåhr H$moR>|{h nmhm h| AmË_YZ Vw_À`m g_moaM Amho. H$moUË`m{h {Xeobm<br />

Vm|S> {\$adm, V| nwT>| AmhoM. V| Yê$ OmVm§ Y[aVm§ `oV Zmht, Q>mHy§$ OmVm§ Q>mH$Vm§ `oV<br />

Zmht. _Zwî` H$moR>o{h niyZ Jobm Var VoW| g^modma AmH$me h| AgUmaM, Vgo§<br />

na~«÷{dZm {aH$m_| ñWmZM Zmht. _Zwî`mnwT>|, _mJo, da, Imbr V| AmhoM. {OH$S>o<br />

{VH$S>o OoW| VoW|Ÿ& {dÝ_wI hmoVm§ gÝ_wI hmoV|Ÿ& gÝ_wInU MwHo$Zm V|Ÿ& H$mht<br />

Ho$ë`m§Ÿ&& (Xm. 20-10-2) Ag| h| gd©Ì H$m|Xb|g| åhUOo KZXmQ> ^abob| Amho.<br />

AmÜ`mpË_H$ {dMmaÑï>rZ| nm{hë`mg V| H$m|Xb|g| Amho. nU ñWyb _m{`H$ Ñï>rZo<br />

nm{hë`mg Zm_ê$n VodT>|M {XgV|.<br />

g^m|dma Ag| Vo§M ~«÷M¡VÝ` AgVmZm A^mJr Ordmbm {OH$S>o {VH$S>o<br />

gd© Ñí` OS> nmfmUê$nmZ| ^mgV|. A^mJr åhUOo ñWyb Ñï>rMm, ~«÷Ñï>rZ| OJmH$S>o<br />

Z nmhUmam, AkmZr, na_mWu Vmo amÁ`YmarŸ& na_mW© Zmht Vmo {^H$marŸ&& (Xm.<br />

1-9-23) ^º$, `moJr, kmZr `m§À`m ÑîQ>rMm {dH$mg OJ h| ~«÷ê$nmZ| nmhÊ`m§VM<br />

Amho - Eogo{Z (Va§J gmJamà_mUo) ~m g_ag|Ÿ& Ñï>r O¡§` CëhmgoŸ& Vo ^{º$ n¢<br />

Eog|Ÿ& Amåhr åhUm|Ÿ&& Am{U kmZmM| Mm§Jmd|Ÿ& B`o{M Ñï>r Zm§doŸ& `moJmM|hr AmKd|Ÿ&<br />

gd©ñd h|Ÿ&& (km. 14-387-388) OJm§Vrb àË`oH$ nXmW© nm§M JwUm§Zr ZQ>bobm<br />

Amho. Zm_, ê$n, ApñV, ^m{V Am{U àr{V. Zm_ d ê$n ho _m`oMo JwU AgyZ<br />

A{ZË` AmhoV. Am{U A{ñV, ^m{V d àr{V ho ~«÷mMo JwU AgyZ {ZË` AmhoV.<br />

órMr Ñ[ï> _mohmZo§ A{ZË` Xm{JÝ`mda {IiyZ amhVo, nU gam\$mMr Ñ{ï> {ZË`<br />

Aem gmoÝ`mda pñWa AgVo. Vg|M `oW| Amho. AkmZr OrdmMr Ñ{ï> nXmWm©À`m<br />

Zm_ê$nmbm {MH$Qy>Z amhVo Am{U kmÝ`mMr Ñ{ï> {ZË` Aem AmYma^yV ~«÷VËdmda<br />

pñWa AgVo. A^º$mbm _y{V© nmfmUê$n ^mgVo, Va ^º$mbm Vr M¡VÝ`mMr AmoVrd<br />

_y{V© dmQ>Vo. `m ^mdmZ| ""A^m½`mg h| Ñí` nmfmU ^mgo'' Ag| åhQ>b| Amho. `m<br />

kmZ d AkmZ Ñï>tVrb \$aH$ kmZmo~mÀ`m XmoZ Amoì`m§dê$Z Mm§Jbm Ü`mZm§V `oB©b.<br />

ZwH${bVm§ nQw>Ÿ& V§Vy{M Ago ñnïw>Ÿ& Z {da{dVm§ KQw>Ÿ& _¥{ÎmH$m OodtŸ&&<br />

åhUmo{Z {dœnU Omd|Ÿ& _J _mV| Ko`md|Ÿ& V¡gm Zìho AmKd|Ÿ& gH$Q>Mr _rŸ&&<br />

(km.14-379-380)<br />

A^mJr _mZdmbm hr kmZÑ{ï> H$m§ `oV Zmht `mM| H$maU {Vgè`m<br />

284 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 285


MaUm§V gm§JVmV. A^md åhUOo AlÕm, A{dœmg. emó| qH$dm loð> nwê$f O|<br />

H$mht gm§JVmV Ë`mda `m XwX£dr _mZdmMm {dœmg AgV Zmhr åhUyZ Ë`mMo§ A§V:H$aU<br />

gÎdJwUg§nÞ hmoU| h|M nwÊ` hmo`. gmpÎdH$ A§V:H$aU Agb| åhUOo ewÕ qH$dm<br />

C{MV H$_© KS>V|. Bï> H$_mªZo nwÊ` nXat nS>V|, kmZ ê$OV| d `mo½` H$mbt nwÊ`àX<br />

Ag| AmË_ñdê$n AZw^dmbm `oV|. Omo AkmZmMm godQŸ& Omo nwÊ`mM| _yi nrR>Ÿ&<br />

Á`mMo{Z gm§nS>o dmQ>Ÿ& nabmoH$mMrŸ&& (Xm. 2-7-7) Eogm hm gÎdJwUŸ& _Zwî`<br />

hm àn§Mm§V AZoH$ Jmoï>r lÜXmnyd©H$ H$aVmo. nmD$g nS>ob `m lÕoZ| Vmo noaVmo, nmoQ><br />

^aob `m {dœmgmZ| {eH$Vmo. gwI hmoB©b åhUyZ {ddmh H$aVmo. åhmVmanUr§ {dMmaVrb<br />

åhUyZ nmoa| nmogVmo; nU na_mWmªV _mÌ OoW| Ë`mbm lÜXm Am§Yir dmQ>Vo. dmñV{dH$<br />

_Zwî`mÀ`m [R>H$mUt JwUmZwgma ñdm^m{dH$ qH$dm A§J^yV Agbobr lÕm hr S>moigM<br />

AgVo. Am§Yi| AgV| V| àmn§{MH$ ào_ hmo`, H$maU V| ^«_mZ| ZgVr Amem CËnÞ<br />

H$[aV|. åhUyZ ñdm^m{dH$ Agbobr lÕm gmpÎdH$ ~Z{dU| `m§VM _mZdr à`ËZm§Mr<br />

gmW©H$Vm Amho. Zm_ê$nmË_H$ OJ h| MmbyM amhUma. V| H$moUr Zï> H$ê$ eH$V<br />

Zmht. AmË_kmZmgmR>t V| {ddoH$mZ| ~m{YV H$amd| bmJV| d hm {ddoH$ AmË_dmŠ`mda<br />

{dûdmg Agob VaM CËnÞ hmoVmo. na§Vw doX, g§V, Jwé BË`m{XH$m§À`m eãXm§da<br />

{dœmg Zgë`mg AkmZ Vg|M amhV|. AkmZm_wi| A§V:H$aU ewÜX ZgV|. ewÜX<br />

Zgë`m_wi| kmZ ê$OV Zmht, kmZ Zgë`m_wio gdmªMm Aml` Ag| O| ~«÷ V|M<br />

Amnb| ñdê$n Amho `mMr OmUrd hmoV Zmht d nwÊ` nXar nS>V Zmht. åhUOo OwZ|<br />

R>odU| ~wÕrbm JdgV Zmht. `mgmR>t AlÕ _mUgmbm g_WmªZt A^mJr åhQ>b|<br />

Amho. O| gd©Ì gd©hr XohtŸ& O`m H$[aVm§hr KmVw ZmhtŸ& V| {dœmË_H$ Vy§ nmhrŸ&<br />

M¡VÝ` EH$Ÿ&& (km. 2-177) Ag| ñdV: ^JdmZ åhUVmV - ^JdV²dmUrdahr<br />

{dœmg Z R>odUmam _mZd A^mJr Zìho H$m?<br />

<br />

O`mM| V`m MyH$b| àmá Zmht ŸŸ&<br />

JwU| Jmo{db| Omhb| Xw:I Xoht Ÿ&<br />

JwUmdoJir d¥{Îm Vohr dioZm Ÿ&<br />

OwZo§ R>odU| _rnU| AmH$ioZm Ÿ&&140Ÿ&&<br />

gd©Ì EH$ na~«÷M KZXmQ> Ag| ^ab| Amho d V§oM Amnb| ê$n Amho. nU<br />

AlÕoZ| AkmZZme H$aUma| d nwÊ`mM| _yi Ag| gmpÎdH$ A§V:H$aU Zgë`mZ|<br />

Amnb§oM AmË_YZ Amnë`m AZw^dmbm `oV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$§mV gm§{JVbo§.<br />

h| AmË_YZ gm§nS>Ê`mgmR>t Ho$di gmpÎdH$ A§V:H$aU AgyZ MmbV Zmht Ë`mgmR>t<br />

Xoh~w{Õ gwQy>Z JwUmVrV ìhmd| bmJV| Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

_mJrb ûcmoH$§mV gm§{JVë`mà_mU| A§V~m©ø gd© {R>H$mUt AmË_ñdê$n<br />

^ab| AgVm§{h d V|M Amnb| AgyZ{h V| AZw^dmbm Va `oV Zmhr§M, nU CbQ><br />

Ord Xw:Im§VM nmoiV amhVmo. Ag| H$m§ ìhmd|? `mM| CÎma Ago Amho H$s¨, JwUmVrV<br />

Agbob| Amnbo§ gwIñdê$n ^«_mZ| {dgê$Z Ord JwUm§VM AS>Hy$Z amhVmo, åhUyZ<br />

Vmo Xw:Ir hmoVmo. ñdV:Odi H$ñVwar AgVmZm _¥JmZo§ Ë`mgmR>r Ym§nm Q>mH$sV amZmo_mi<br />

^Q>H$V {\$amd|, Aer OrdmMr pñW{V hmoVo. _¥J_X Zm^r{g AgVm ZoUw{Z,<br />

^«_Vm§ ^«_Vm§ _obo aoŸ&&<br />

àH¥$VrnmgyZ CËnÞ hmoUmao gÎd, aO, V_, ho {ÌJwU Xohmbm d Xoh~wÕrbm<br />

H$maU AgyZ hoM A{dZmer Aem AmËå`mbm Xohm§V ~Õ H$[aVmV. gÎd§ aOñV_<br />

B{V JwUm: àH¥${Vg§^dmŸ& {Z~ÜZpÝV _hm~mhmo Xoho Xo{hZ_ì``_²Ÿ&& (^. Jr.<br />

14-5) VrZ JwUm§V gÎd JwU hm AkmZ Xya H$aUmam, nwÊ`mM| _yi, CÞ{VH$maH$<br />

Agbm Var Vmo àH¥${VJwUM Amho. gwar hr gmoÝ`mMr Agbr Var Vr gwarM. H$mnU|<br />

hmM {VMm Y_©. Vgo§ gÎdJwU hm Mm§Jbm Agbm Var d CnH$maH$ Agbm Var<br />

~§YmMm JwUY_© Ë`m§V AmhoM. gÎdJwU hm gwImÀ`m d kmZmÀ`m g§JVrZo åhUOo<br />

_r gwIr, _r kmZr `m Ah§H$mamZ| Ordmbm ~Õ H$aVmo. aOmoJwUm§V gwIXw:I{_{lV<br />

àd¥{Îm AgVo d V_moJwUm§_wi| AkmZ dmTy>Z _moh CËnÞ hmoVmo. AmË_YZ h| àH¥$VrÀ`m<br />

àm§Vm~mhoa Agë`m_wi| àH¥$VrMo VrZ JwU Amobm§Sy>Z {ÌJwUmVrV ìhmd| bmJV|. VrZ<br />

JwUm§nbrH$S>o Joë`m{edm` Xw:I g§nV Zgë`m_wi| {Zò¡JwÊ`mo ^dmOw©Z Agm<br />

AOw©Zmbm ^Jd§VmMm CnXoe Amho.<br />

{Z_©i, {Z{d©H$ma, ~§YZa{hV Ag| {dœmM| _yi Agbob| AmË_ñdê$n `m<br />

JwUm§À`m_wio§ XohmEdT>| ~ZV|. Aì``Ëdm§V ì``Ëd `oVo. V¡g| h| gm§V:H$aUŸ & Xoh{M<br />

hmoVr {ÌJwU Ÿ& åhUmo{Z ~§Ym H$maU Ÿ& KS>o H$saŸ && (km. 14-283)<br />

d¥{Îm (~w{Õì`mnma) hr {ÌJwU H$er ~ZVo d AkmZ^«m§{V_wio§ ho VrZ<br />

286 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 287


JwU Ordmbm ~Õ H$g| H$[aVmV `mM| dU©Z kmZmo~m§Zt \$ma gw§Xa Ho$b| Amho. _Zwî`<br />

àW_ gmdY AgVmo. nwT>| hiyhiy Ë`mÀ`m {R>H$mUt Amig ~imdV OmVmo.<br />

~imdboë`m Amigm_wi| gmdYnU Og Og| AmohQ>rg bmJob, VgVgm Vmo {ZX«oÀ`m<br />

ñdmYrZ hmoVmo d eodQ>t {ZÐm qH$dm AkmZ h| ÑT h>moD$Z amhVo. V¡gr AkmZm§JrH$ma|Ÿ&<br />

{ZJmbr d¥{Îm {dIaoŸ& Vo gÎdaOìXma| & V_hr hmo` Ÿ&& (km. 14-143) AkmZmMm<br />

åhUOo Xoh~wÕrMm A§JrH$ma H$ê$Z ~mhoa nS>bobr d¥{Îm Ooìhm§ ngaV OmVo, Voìhm§ Vr<br />

gÎd, aO hmoD$Z V_{h hmoVo. `mà_mUo§ Amnbr d¥{Îm {ÌJwUm§Zt do{ï>V Pmë`m_wio<br />

XohmnbrH$S>o H$mht {XgV Zmht. AmnU `m {ÌJwUd¥Îmr§V AS>H$Vm| H$g| h|<br />

A§V:H$aUmH$S>o WmoS>| OmJéH$VoZ| nm{hë`mg qH$dm Ë`mMm {dMma Ho$ë`mg ghO<br />

Amnbo§ AmnUmg H$iÊ`mOmoJ| Amho. nU Vgm à`ËZ Amnë`mH$Sy>Z hmoV Zmht.<br />

åhUyZ {Vgè`m MaUm§V ""JwUmdoJir d¥{Îm Vohr dioZm"" Ag| åhQ>b| Amho.<br />

nwîH$i doim§ AmnU {dMma H$arV ~gVm|. EH$ {dMma g§nbm H$s¨ bJoM<br />

Xwgam gwê$ hmoVmo. {H$Vr doi Jobm h| g_OV{h Zmht. nU H$mht doim AmnUmg<br />

Aer OmUrd `oVo H$s¨, Aao, hm {dMma CXmÎm (gmpÎdH$) Amho, hm bm^Xm`H$<br />

(aOmË_H$) Amho, hm KmUoaS>m (V_moê$n) Amho. hr OmUrd `oVo Voìhm§ Wm§~yZ<br />

WmoS>m {dMma H$amdm H$s¨ `m {ÌJwUmË_H$ d¥{Îm Á`mbm {Xgë`m Vmo _r `m d¥ÎmrhÿZ<br />

H$moUrVar AbJ, doJim Amho. `m d¥ÎmtMm _r Ðï>m Amho. d¥Îmter _r Ooìhm<br />

EH$ê$n Pmbm| hmoVm| Vo§ìhm _mP| {Zami|nU _bm {XgV ZìhV| Am{U doioM|hr ^mZ<br />

ZìhV|, BVH$m _r Ë`m§V JwSy>n Pmbm| hmoVm|. AmVm d¥ÎmtMm Ðï>m hmoD$Z _r Ooìhm<br />

Ë`m§À`mH$S>o doJionU| nmhÿ§ bmJbmo Voìhm§ _bm H$iV| H$s¨ d¥Îmret _mP| VmXmËå`<br />

Pmb| H$s¨ _r _mP| AbJ ñdê$n {dgaVm|. åhUOo Ë`m _bm ~Õ H$aVmV Am{U<br />

doJionU| Ë`m nmhÿ§ bmJbm| H$s¨ _r XohmMm d d¥ÎmtMm gmjr hmoVmo. V¡g| JwUt<br />

JwUmnam¡V|Ÿ& O| AmnUno Ag| Am{`V| Ÿ& {V`o Ah§ ~¡go Ah§Vo Ÿ& _yiHo${M`oŸ&&<br />

V¡§ VoWy{Z _J nmhVm§Ÿ& åhUo gmjr _r AH$Vm©Ÿ& ho JwU{M {H«$`mOmVm§& {Z`moOZm&&<br />

(km.14-292, 93) Xoh Agon`ªV àH¥${VY_m©Zwgma d¥{Îm CR>V amhUmaM. d¥{Îm<br />

CR>V am{hë`mZ| OrdmÀ`m _wº$Vobm ~mY `oV Zmht. Vmo d¥Îmret VmXmËå` nmdyZ<br />

ñdV:Mo§ gm{jËd {dgaVmo, Ë`m_wi| Ë`mbm JwUmZ| ~Õ Pmë`mM| ^«_mZo§ ^mgV|.<br />

Amnë`mM ^mamZo§ {\$aË`m Zirbm {MH$Q>bobm Am{U AS>H$bobm amKy Ñ{ï> CbQ>r<br />

Pmë`m_wi| åhUOo AmH$memH$S>o dië`m_wi| Zirbm ~Õ hmoD$Z amhVmo.<br />

dmñV{dH$ Ë`mZ| Zit gmoS>br Var Ë`mbm CS>Vm `oD$Z Vmo _wº$ hmoB©b. nU ^«_mZo§<br />

Vmo Zit gmoS>rV Zmht, Vg§oM `oW| Amho. Ord {ÌJwUmË_H$ d¥{Îmì`mnmam§Zm gmoSy>Z<br />

WmoS>mgm Oa AbJ hmoB©b Va Ë`mbm Amnb| gm{jËd H$iob. nU Xoh~wÜXr_wi|<br />

JwUd¥ÎmtZm Vmo {MH$Qy>ZM amhVmo. JwUmdoJir hmoÊ`mMr hr gm{jËdmMr d¥{Îm Omo<br />

n`ªV diV Zmht åhUOo H$iyZ nMZt nS>V Zmhr, åhUOo _r hm _rnUm gwQ>V<br />

Zmht d _rnUm Agon`ªV OyZ| R>odU| åhUOo AmË_YZ gm§nS>V Zmht.<br />

<br />

åhUo Xmg gm`mg Ë`mMo H$amdo Ÿ&<br />

OZt OmUVm nm` Ë`mMo Yamdo Ÿ&&<br />

JwéA§OZ|drU V| AmH$ioZm Ÿ&<br />

OwZ| R>odU| _rnU| V| H$ioZm Ÿ&&141Ÿ&&<br />

OwZ| R>odU| åhUOo AmË_m»` YZ h| OrdmÀ`m _mbH$sM| AgyZ{h ^«_mZ|<br />

JwUmer§ VmXmËå` Pmë`m_wi| Ë`mM| {dñ_aU hmoD$Z Ord Xw:I ^moJrV Amho.<br />

JwUmnmgyZ A{bá hmoD$Z gmjtnUmZ| Ë`mÀ`mH$S>o nmhÊ`mM| Omon`ªV O_V Zmht<br />

Vmon`ªV Ë`mbm V| R>odU| àmá hmoV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. h| gm{jËd<br />

g_OyZ `oÊ`mbm åhUOo [ÌJwUmVrV hmoÊ`mbm Cnm` H$moUVm h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

gm`mg åhUOo H$ï>, godm, Vwåhm§bm AmË_YZ Oa nm{hOo Agob Va V|<br />

Á`mbm R>mD$H$ Amho Aem nwéfmMr {ZdS> H$ê$Z Ë`mMr godm H$am. Ë`mÀ`mgmR>t<br />

VZ_ZYZmZ| {POm. gd© H$m§ht H$io gX²Jwé H$[aVm§Ÿ& Xmg åhUo AmVm§ Jwé<br />

H$arŸ&& H$moUVr{h H$bm qH$dm {dÚm Amnbrer H$ê$Z ¿`md`mMr Pmë`mg<br />

Ë`m§V Omo VÁk Agob Ë`mMr _Ou g§nmXZ H$amdr bmJVo. Voìhm§ Vr H$bm<br />

qH$dm {dÚm hñVJV hmoVo. h| Og| ì`mdhm[aH$ gË` Amho, Vgo§M Or AmË_dñVw<br />

A{Vgyú_ d Abä` Amho {VM| kmZ H$ê$Z KoÊ`mgmR>r VÎdk g§VmMrM H$mg<br />

Y[abr nm{hOo, h| nma_m{W©H$ gË` Amho. Oo dñVw na_ Xw„^Ÿ& O`oMm<br />

Abä` bm^Ÿ& V|{M hmo`o gw„^Ÿ& g§Vg§JoH$ê${ZŸ&& (Xm. 1-5-2) CÎm_<br />

{ham Xw{_©i AgVmo h| Ia|, nU Ë`mMr Á`mbm AmoT> AgVo Vmo Ë`mÀ`m emoYm§V<br />

amhVmo d Vmo {ham Ë`mbm {_iVmo{h. Vg|M kmZXmVm H$moUrVar hdmM Aer<br />

288 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 289


_Zmbm AmoT> bmJbr, V| AmVwa Pmb| H$s¨ `mo½` Vmo nwéf bm^Vmo. `mH$maU| kmVm<br />

nmhmdm Ÿ& Ë`mMm AZwJ«h ¿`mdm Ÿ& gmamgma {dMma| Ordm Ÿ& _moj àmá Ÿ&& (Xm.<br />

6-1-31) Á`mMm AZwJ«h ¿`md`mMm, Ë`mÀ`mgmR>t {POmd`mM|. Omo OwZ| R>odU|<br />

XmI{dVmo, Vmo OmUVm Agmdm H$gm, h| g_W© EH$m AmodtV gm§JVmV. OoW| ewÜX<br />

~«÷kmZ Ÿ& AmUr ñWyi {H«$`oM| gmYZ Ÿ& Vmo{M gX²Jwé {ZYmZ Ÿ& XmIdr S>moim§<br />

Ÿ&&>'' (Xm. 5-2-28) ~«÷kmZm_wi| Vmo AmË_V¥á AgVmo. AmË_V¥ár_wi| Vmo {Z:ñn¥h<br />

AgVmo d {Z:ñn¥hVo_wi| Vmo em§V AgVmo. àm{U_mÌmÀ`m H$ë`mUmMr Ë`mÀ`m {R>H$mUt<br />

AmñWm Agë`m_wi| Ë`mbm ñdV:bm Amdí`H$Vm ZgVm§Zm{h bmoH$g§J«hmW© Vmo<br />

gËH$_m©M| OrdZ H§$R>rV AgVmo. Aem OmUË`mg AZÝ` eaU hmoD$Z d§XZ H$amd|.<br />

nU kmZàmárgmR>r ZwgV| d§XZ H$ê$Z ^mJV Zmht. d§XZm~amo~a n[aàý d<br />

godm{h nm{hOoV. godm åhQ>b| H$s¨ nwîH$i _mUg| XMH$VmV d nm`mg hmV bmdÊ`mg<br />

bmOVmV. godm KoUmam hm Jwé H$gbm Agm ñdV:~ÔbMm àûZ Ë`m§À`m _Zm§V CáÞ<br />

hmoV Zmht. Á`mbm na_mW©kmZ nm{hOo Agob Ë`mZ| emó d ñdJwU `m§À`mH$S>o bj<br />

{Xb| nm{hOo. AmnUmg `mo½` Jwé nm{hOo Agob Va AmnU{h `mo½` {eî` ~Zb|<br />

nm{hOo. Jwégodm hm {eî`Y_© Amho. Vmo CJmM gm§{JVbm Zmht. godo_wi| ào_ CËnÞ<br />

hmoV|. {OVH|$ A{YH$ n«o_, {VËmH$m A{YH$ {Oìhmim d OoWo § {Oìhmim VoW| A§Va§JmVrb<br />

Jwø àH$Q> hmoV|, åhUyZ g§Vê$nr kmZ_§{XamMm godm hm C§~aR>m hmo`, Ago kmZmo~m§Zr<br />

åhQ>b| Amho. à{UnmV, n[aàý d godm `m kmZn«márÀ`m VrZ gmYZm§~amo~aM {eî`mMm<br />

gX²JwédMZmda nyU© {dœmg nm{hOo. A{dœmg| H$mg gmo{S>br Ÿ& Eogr ~hþVoH$<br />

^dt ~wS>mbt....Ÿ&& `m H$maU| ÑT> {dœmg Ÿ& Vmo{M OmUmdm gpÀN>î` Ÿ&<br />

_mojm{YH$mar {deof Ÿ& AmJ«JÊ`w Ÿ&& (Xm. 5-3-37,38)<br />

OmUË`mMo nm` YaU| H$m§ Amdí`H$ Amho h| CÎmamYmªV EH$ Ñï>mÝV<br />

XoD$Z ñnï> H$[aVmV. nm`miy _Zwî`mÀ`m S>moù`mV {deof àH$maM| A§OZ<br />

KmVb| åhUOo Ë`mbm ^y{_JV Ðì` {XgV|, Agm EH$ g_mO Amho. _Zwî`<br />

nm`miy nm{hOo d A§OZ h| _mhrVJmamZ| S>moù`mV KmVb| nm{hOo åhUOo<br />

JwáYZ {Xgmd`mM|. `m CXmhaUmà_mU| `oW| nm`miy åhUOo _w_wjw {eî`,<br />

A§OZ åhUOo kmZ d `m A§OZmMm _mhrVJma åhUOo VÎdk Jwé. `m VrZ<br />

Jmoï>r Owië`m{edm` OwZo§ R>odU| O| AmË_YZ V| H$iV Zmht. {XgoZm O| JwáYZ Ÿ&<br />

V`mgr H$aU| bmJo A§OZ Ÿ& Jwá na_mË_m g‚mZ Ÿ& g§JVt emoYmdm Ÿ&& (Xm. 6-<br />

9-19) JwédMZmZ| Xoh~wÜXrM| S>moù`mdarb nS>i Zmhtg| hmoV| d {Xì` Ñ{ï> `oD$Z<br />

Jwá na_mË_m AZw^dmbm `oVmo. O¡go ZoÌt Km[bVm§ A§OZ Ÿ& nS>o Ñï>rg {ZYmZŸ&<br />

V¡g| gX²JwédMZ| kmZ Ÿ& àH$me hmo` Ÿ&& (Xm. 5-1-38)<br />

`m ûcmoH$mZ| "OwZ| R>odU| _rnU| AmH$ioZm' h| gXa nyU© Pmb|.<br />

<br />

H$ioZm H$ioZm H$ioZm T>ioZm Ÿ&<br />

T>io Zm T>io g§e`mo hr T>ioZm Ÿ&&<br />

JioZm JioZm Ah§Vm JioZm Ÿ&<br />

~i| AmH$ioZm {_ioZm {_ioZm Ÿ&&142Ÿ&&<br />

OwZ| R>odU| åhUOo Amnb| O| AmË_ñdê$n V| OmUË`m Jwê$bm eaU OmD$Z<br />

d Ë`mMr godm H$éZ OmUyZ ¿`md|, AÝ`Wm Vo AZw^{dVm§ `oV Zmht. Ago _mJrb<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVb|, `mda EImXm Agm n«ûZ H$arb H$s¨ Amnbm CÜXma AmnU<br />

H$amdm Ago§ ^Jd§VmZt JrV§oV gm§{JVbo§ AgVm§ Amnë`mM AmË_ñdê$nmM| kmZ<br />

AmnUmgM H$m§ hmoD§$ Z`o? (CÜXaoXmË_ZmË_mZ_²) Ë`mgmR>r§ Xwgè`m OmUË`mMo nm`<br />

YaÊ`mM| H$m` H$maU? `mM| CÎma `m ûcmoH$m§V {Xb| Amho.<br />

Mm¡Ï`m MaUm§V g_W© åhUVmV H$s¨, Amnë`mM qh_Vrda AmnU<br />

AmË_VÎd OmUy§ eHy§$ Agm XwamJ«h H$moUr Yabm Va V| VÎd Ë`mbm OmUVm§ `oUma<br />

Zmht d AmË_{ñW{V àmá hmoUma Zmht. EImXr dñVw Amnë`mM S>moù`m§Zr AmnU<br />

nmhVm Agbm| Var VoW| A{¾ AWdm gy`©àH$memMr JaO bmJVoM. S>moim AmnbmM<br />

Agbm Var A§Ymam§V Vmo H$mht nmhÿ§ eH$V Zmhr, Ë`mbm àH$memMr _XV bmJVoM.<br />

Ago§M `oW| Amho. ~w{Õ AmnbrM nU Vr A§Ymam§V dmdaV Agë`m_wi| {Vbm<br />

AmË_àË``mM| AmH$bZ hmoV Zmht. hm A§Yma, g§e` d Xoh~wÜXrMm åhUOo AkmZmMm<br />

Amho. Omon`ªV OmUË`mÀ`m kmZàH$memMm bm^ {_iV Zmhr Vmon`ªV hm AkmZ<br />

A§Y:H$ma Xya hmoV Zmhr. Ah§Vm d g§e` ho Xya Pmë`m{edm` AmË_VÎdm§Mo AmH$bZ<br />

hmoV Zmht, åhUyZ H$ioZm H$ioZm.<br />

Ÿ dñVyM| Xwb©^Ëd XmI{dÊ`mgmR>t eãXmMr {Ûé{º$, {Ìé{º$ Ho$br<br />

290 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 291


Amho. àW_ MaUm§Vrb T>ioZm `m eãXmMm g§~§Y nwT>rb {ÛVr` MaUmH$So Amho.<br />

H$ioZm H$ioZm åhUOo H$m` H$iV Zmht d g§e`mohr T>ioZm åhUOo H$moUVm g§e`<br />

Xya hmoV Zmht? Z {XgUma| OwZo§ R>odU| Ago§ O| AmË_VÎd V| H$g| Amho, H$moR>| Amho,<br />

h| H$mht Ho$ë`m H$iV Zmht. H$maU V| {XgV Zmht. nmhmd`mg Job| Va Amnbm<br />

Xoh d Ñí` g¥[ï S>moù`mg {XgVmV d VrM XmoÝhr gË` dmQ>VmV>. AmË_m `m<br />

Zm§dmMr H$mhr dñVw Amho h| _Zmbm nQ>VM Zmht. BH$S>o gË` _m{Zbm Xohmo Ÿ&<br />

{VH$S>o Ñí` gË` hm {Zdm©hmo Ÿ& Xmoht_Y| _mhm§ g§Xohmo Ÿ& n¡gmdbm ~i| Ÿ&&<br />

(Xm. 6-8-42) àË`j {XgVmo Vmo XohM Iam _r, Aer EH$Xm ~wpÜX ÑT> Pmbr<br />

Am{U {XgUmar g¥{ï> gË` dmQy>§ bmJbr Va AÑí` AmË_VÎdmH$S>o bj H$g|<br />

OmUma? qH$dm loîR>m§Zr ""VoM gd© Amho, V|M Vy§ Amhog,"" Ago§ Oar gm§{JVb|<br />

Var V| ~wÕrg PQ>{Xet H$go§ nQ>Uma? CbQ> g§e`~w{ÕM ÑT> hmoV OmVo. {_Ï`<br />

V|{M gË` Omb| Ÿ& gË` AgmoZ {_Ï` Ho$b| Ÿ& g§Xoh-gmJat ~wS>mb| Ÿ& AH$ñ_mV<br />

_Z Ÿ&& (Xm. 7-7-42) åhUyZ H$ioZm Ag| [Ìdma åhQ>bo. ldUmZ| qH$dm<br />

J«§WdmMZmZo§ nwîH$i doim§ Amnë`mg H$ib| d g§e` Xya Pmbm Ag| dmQ>V|, na§Vw<br />

nwÝhm EH$Xm AÝ` g§H$ën CR>bm H$s¨ Pmbobm ~wÜXrMm {Zü` T>mgiVmo d nwÝhm<br />

g§e` amhVmoM. g§e` T>ibm Ag| dmQ>bo§, nU AÚmn ZrQ> H$ib| Zmht. Ag|<br />

dmQy>§ bmJV|. Aem doit _mÂ`m ~wÕrZ| _rM g§e` \o$Sy>Z KoB©Z Agm XwamJ«h<br />

gmoSy>Z OmUË`mH$Sy>Z ~wÜXrMm {Zü` H$ê$Z ¿`mdm bmJVmo, Zmhr§Va g§e`m§V<br />

Jya\$Qy>Z amhmd| bmJV|. {edm` Xwgar Jmoï> Aer H$s¨ _ZmZo {H$Vr{h H$ënZm<br />

Ho$ë`m Var O| H$ënZ|V gm§nSy>§ eH$V Zmht Ë`m~ÔbMm g§e` Xya ìhmdm H$gm?<br />

g§e` {\$Q>bm d {\$Q>bm Zmht hr Amnbr H$ënZmM. _Zmg H$ënm`mMr gdo Ÿ&<br />

_Z| H$pënb| V| Zìho Ÿ& VoU| JwU| g§Xoh Ymdo Ÿ& _rnUmMo{Z n§Wo Ÿ&& (Xm. 7-7-<br />

43) åhUyZ T>io Zm, T>io, ZmT>io Ag| åhQ>b|.<br />

Ah§M| Xohmet Omon`ªV VmXmËå` Amho åhUOo _r Xoh Aer Omon`ªV ÑT><br />

~w{Õ Amho Vmon`ªV gd© H$ënZm XohmÀ`m àm§Vm§VM dmdaVmV. XohmnbrH$S>o Xohmbm<br />

AmYma^yV Aer H$mhr§ dñVw Amho Agm AmË_{dMma ghZ hmoV Zmht. {ddoH$<br />

dñVyH$S>o dmoT>r Ÿ& Xoh~wpÜX VoWy{Z nmS>r Ÿ& Ah§Vm bmdy{Z {ZdS>r Ÿ& doJionU|<br />

Ÿ&& (Xm. 7-2-40) Xoh-Ah§VoMr hr Jm§R> KÅ> hmoD$Z ~gbr Agë`m_wi| Vr<br />

g¡b hmoV Zmhr§, g§e` d Ah§Vm `m§_wio ~wÜXrda Ambobm AkmZ- A§YH$ma Omon`ªV<br />

gX²JwékmZàH$memZ| Xya hmoV Zmht. Vmon`ªV _mP| _r AmË_kmZ H$ê$Z KoB©Z<br />

Agm AmJ«h ì`W© hmo`. VoW OmUnU| OmUm| OmgrŸ& V¢ OmUmd| Vo{M ZoUgrŸ&<br />

VoW kmVonU| kmZmgrŸ& ñdê$nmnmet [aJy ZmhtŸ&& (Zm. ^m. 3-645)<br />

<br />

A{dÚmJwU| _mZdm D$_OoZm Ÿ&<br />

^«_| MyH$b| hrV V| AmH$ioZm Ÿ&<br />

narjo{dU| ~m§Yb| ÑT> ZmU| Ÿ&<br />

nar gË` {_Ï`m Ag| H$moU OmU| Ÿ&&143Ÿ&&<br />

g§e`d¥{Îm d XohAh§H$ma `m XmoZ AS>MUr Xya hmoV Zgë`m_wi| {H$Vrhr<br />

IQ>nQ> Ho$br Var AmË_ñdê$nmM| AmH$bZ hmoV Zmhr, Ago _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVbo. `m XmoZ AS>MUr Xya Z hmoÊ`mM| H$maU H$m` h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

_Zwî`mbm A{dÚo_wi| ñdñdê$nmMr AmoiI nQ>V Zmht. `mgmR>t A{dÚm<br />

åhUOo H$m` ho g_Ob| nm{hOo. A{dÚm åhUOo ì`{ï>, AkmZ, ñdV: ì`º$sbm<br />

AmnU H$moU, Amnb| ñdê$n H$m`,`mMr OmUrd ZgU|, _r H$moU Eog| Zo{UOo Ÿ&<br />

V`m Zm§d AkmZ ~mo{bOoŸ && (Xm. 7-2-22) A{dÚm hr AZmXr, ^mdê$n d<br />

gm§V ({OMm {ddoH$mZ| A§V hmoVmo) BË`m{X {deofUm§Zr {d{eï> Aer Amho. aOmoJwU<br />

d V_moJwU `m§Zr H$bw{fV Pmboë`m gÎdJwUmbm åhUOo _{bZ gÎdJwUmbm A{dÚm<br />

åhUVmV. hr OrdmMr Cnm{Y Amho. hr H$_m©Zwê$n H$_r A{YH$ ewÕ AWdm<br />

_{bZ AgVo. hrM ñWyi d gyú_ Xohmbm H$maU hmoV Agë`m_wi| {hbm H$maU<br />

eara Ag| åhUVmV. `m _{bZgÎdàYmZ CnmYr_wi| Ord hm {H$§{Mk hmoVmo.<br />

Ë`mbm ~mø H$ënZmê$n àn§MmM| kmZ AgV|; nU H$ënZonbrH$S>rb Amnë`m<br />

AmË_ñdê$nmM| kmZ ZgV|. åhUyZ Amnë`m H$ënZoZ| hmoUmam Omo ~moY VrM<br />

ñdm^m{dH$ A{dÚm hmo`, Ago§ ZmW åhUVmV, ""{ZO H$ënZoMm Omo ~moYŸ& VrM<br />

A{dÚm ñdV: {gÜXŸ& VoU|{M ~mY| {d{Y{ZfoY& Vo Ë`m{Jë`m ewÜX ~«÷{MŸ&&''<br />

(Zm. ^m. 12-224) EImXm ^«{_ï> _Zm§V H$ënZm `oB©b Vgm dmJV gwQ>Vmo,<br />

Ë`mà_mU| kmZr g§Vm§À`m Ñï>rZ| Amåhr AkmZr OZ H$ënZoÀ`m ^amè`m _maUmao,<br />

IwioM Amhm|V `m H$maUeara A{dÚobmM AkmZ Ag| åhUVmV.<br />

Ÿ AkmZ åhUOo kmZmMm A^md ZgyZ V| AZm{X, A{Zd©MZr`,<br />

^mdê$n Amho. V| Oa A^mdê$n AgV| Va ì`m_moh, ^«_ h| ^mdê$n H$m`©<br />

292 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 293


Ë`mnmgyZ H$YrM nyU© Pmbo§ ZgV|. `mñVd AkmZ åhUOo kmZmMm A^md ZgyZ<br />

kmZmZ| ZîQ> hmoUma|, Oo kmZ{damoYo V| AkmZ hmo`. A§Yma Agm H$mht nXmW© Zmht<br />

nU Vmo ^mgVmo. àH$membm à{V~§YH$ nU àH$me{damYr åhUOo àH$memZ| Zmhtgm<br />

hmoUmam Vmo A§Yma, `mà_mUo§ àË`j AZw^dmbm `oUmè`m ñdê$nmMm Omo à{V~§Y<br />

V| AkmZ hmo` d V| H$ënZmê$n Amho. A{dÚm åhUOo ì`{ï> AkmZ, ho§M OJÐþn<br />

^«_mM| H$maU Amho. `m A{dÚoMm Zme åhUOoM _moj d hr A{dÚm åhUOoM<br />

~§Y. A{dÚmñV_`mo _moj: g M ~§Y CXmöV:Ÿ& Ago gwaoœamMm`© åhUVmV.<br />

A{dÚoM| ñdê$n g_Ob| åhUOo `m ûcmoH$mMm AW© ñnï> hmoVmo. EImÚmZo<br />

Amnbr JaO qH$dm Bï> hoVw gmYob åhUyZ {Iem§V ZmUo§ R>o{db| nU V| Ia| Amho H$m<br />

ImoQo§ Amho h| Oa Ë`mZ| nm{hb| Zmht Va Vmo ^«{_ï>M åhQ>bm nm{hOo. ImoQ>çm ZmÊ`mZ|<br />

{hV gmYV Zmhr§ `mMr OmUrd Va Vmo {dgabmM; nU CbQ> _mÂ`mOdi Ðì` Amho<br />

Ë`mZ| gd© H$mht gmÜ` hmoB©b `m ^«_m§VM Vmo amhVmo. VìXV² H$ënZmê$n àn§Mê$n<br />

kmZmbmM _Zwî` Ia| kmZ g_OyZ MmbVmo d Amnb| AZ{hV H$ê$Z KoVmo.<br />

Am{XH$ê${Z Mm¡g{ï> H$im Ÿ& `m doJù`m ZmZm H$imŸ& Mm¡Xm {dÚm {gpÜX<br />

gH$imŸ& h| kmZ Zìho Ÿ&& (Xm. 5-5-31) hr OmUrd _Zwî`mbm ZgVo Ë`m_wi|<br />

~ÕXem VrM AmË_Xem `m ^«_m§V Vmo amhVmo.<br />

_Zwî`mbm Amnb| ñd{hV H$iV Zmht BVH§o$M Zìho Va Á`m§Zt AmË_{hV<br />

AmoiIb| Amho d Ë`mbm AZwgê$Z Á`m§M| AmMaU Amho VoM CbQ> ^«{_ï> hmoVo Ag|<br />

Ë`mbm dmQy>§ bmJV|. hr Va ~ÜXXeoMr gr_m hmo`. `m Xe|V {df`^moJgwI h|M<br />

{hVmM| dmQy>§ bmJV|. ñ\w$ao drf`t H$ënZm Vo A{dÚmŸ&& Ag| g_W© åhUVmV.<br />

{df`m§V Jw§Vë`m_wi| AmnU ñdV:M g{ƒXmZ§ê$n AmË_m Amhm| h| _Zwî`mbm H$iV<br />

Zmht. Xw:Iê$n {df`m§VM gwI _mZyZ Ë`m§V a§Jë`mZ§Va AmË`§{VH$ H$ë`mUmW©<br />

Iè`m gwImMm {dMma H$aÊ`mM| ^mZ H$moUmbm amhUma ?<br />

<br />

OJt nmhVm gmM V| H$m` Amho Ÿ&<br />

AVrAmXa| gË` emoYy{Z nmh| Ÿ&&<br />

nwT>| nmhVm§ nmhVm§ Xod OmoS>| Ÿ&<br />

^«_| ^«m§{V AkmZ h| gd© _moS>o Ÿ&&144Ÿ&&<br />

Iè`mImoQ>çmMm {dMma Z H$aVm§ H$ënZmê$n A{dÚoM| ImoQ>| ZmU| Odi<br />

~miJë`m_wi| _mZdmM| AmË`§{VH$ {hV Va gmYV ZmhtM, nU CbQ> Amnb| {hV<br />

gmYUma Amho, `m ^«_m§V _mÌ Vmo amhVmo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. åhUOo<br />

A{dÚmê$nr ImoQ>o ZmU| g§J«h Ho$ë`mZ| hmoUmam bm^ H$moUVm ho gm§JVmV.<br />

gmM åhUOo gË`. g¥ï>rH$S>o nm{hë`mg gË` Aer dñVw H$moUVr {XgVo?<br />

H$moUVrM Zmhr. O| O| S>moù`mbm {XgV| AJa _Zmg ^mgV| V| V| gd© {dH$mar Am{U<br />

Zmed§V Amho, gË` Ag| H$m§ht Zmht. `mgmR>t h| _Zm, `m OJVm§V gË` dñVw<br />

H$moUVr Amho `mMm AË`§V H$miOrnyd©H$ ~maH$mB©Z| {dMma H$ê$Z nmhm. Vy§ OgOgm<br />

{dMma H$arV Omerb VgVgm VwPm ^«_ Zmhtgm hmoD$Z Vwbm gË` dñVyM| kmZ<br />

hmoB©b. O| gË` AgV| V| Am{X, _Ü` d A§V `m {VÝhr H$mbt Og|À`m Vg| H$m`_<br />

AgV|, Ë`m§V H$moUVm{h ~Xb hmoV Zmht. noQ>tV Aì`ŠV Agbobm gmoÝ`mMm Jmoim<br />

Ab§H$mamÀ`m ê$nmZ| ì`ŠV hmoD$Z ~mhoa Ambm d Ab§H$ma AmQy>Z Vmo nwÝhm noQ>tV<br />

Jobm Var ì`ŠV d Aì`ŠV ê$nmhÿZ gmoZ| h| AJXt {Zami|M Amho. V| Jmoim{h Zmht<br />

AWdm Ab§H$ma{h Zmht. gmoÝ`m§V H$moUVr{h KS>m_moS> hmoV Zmhr. åhUyZ gmoZ| gË`<br />

hmo` d Jmoim, Ab§H$ma ho {_Ï`m hmoV. H$maU Vt XmoÝhr gmoÝ`m{edm` ñdV§Ì Zm§Xy§<br />

eH$V ZmhtV. gË`Zm_mì``_² {ZË`_{dH$m[a VW¡d MŸ&& (_. ^m.) Aer<br />

gË`mMr ì`m»`m Amho. O| Aì`` åhUOo H$Yr{h Zme Z nmdUma|, {ZË` åhUO|<br />

Zoh_t H$m`_ amhUma| Am{U A{dH$mar åhUO| Á`mM| ñdê$n H$Yr{h nmbQ>V Zmht,<br />

V|M gË` hmo`.<br />

øm Zm_ê$nmË_H$ Ñí` AÑí` OJm§V gd©Ì ì`mnyZ Agbob| O| ~«÷ V|M<br />

gË` hmo`. `… g gd}fw ^yVofw Zí`Ëgw Z {dZí`{V (^. Jr. 8-20) `m gË`<br />

dñVyÀ`m AmYmamda {díd ì`ŠV ñdê$nmbm `odmo qH$dm Aì`ŠV Xe|V Omdmo, hr<br />

na~«÷dñVw ì`ŠV Aì`ŠV XeohÿZ {^Þ AgyZ OerÀ`m VWr AZm{X {gÕ Amho.<br />

darb gmoÝ`mÀ`m Ñï>mÝVmg AZwgê$Z kmZmo~m åhUVmV, ""ZmVar AmQ>{V`o<br />

Ai§H$matŸ& ZmQ>V| H$ZH$ Ago O`mnarŸ& Vodt _a{V`o OrdmH$matŸ& A_a O|<br />

AmhoŸ&&'' (km. 8-178)<br />

ho _Zm, `m A_a gË` dñVyMm {ZË` {dMma H$ê$Z emoY KoV Omd|.<br />

h| gË` Zmhr, V| gË` Zmht, g¥{ï> gË` Zmht, Xoh, B§{Ð`|, gË` ZmhtV<br />

294 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 295


Agm AgË`mMm {dMma H$arV Omd|. AmË_mZmË_ {ddoH$mÀ`m gmhmæ`mZ| `m ~«÷<br />

dñVyMm A§Va§Jm§V emoY KoV am{hb| åhUOo AIoarg Ë`m gË` ñdê$nmMr Vwbm<br />

AmoiI hmoD$Z VwÂ`m {R>H$mUt Agbobr ^«m§{V AkmZ ht Zmhtet hmoVrb d Ë`m<br />

gË` ñdê$nmer VwP| AI§S> VmXmËå` amhrb.<br />

AgË` {ZdSy>Z ~mOybm gmarV gmarV kmZÑï>rZ| gË` ~«÷mMm A§Va§Jm§V<br />

emoY ¿`mdm BË`m{X ûcmoH$mW© Pmbm. nU `mda EH$ e§H$m `oU| AJXr ñdm^m{dH$<br />

Amho Vr Aer H$s¨, g¥ï>rH$S>o gË` ~wÕrZ| nmhÊ`mMmM _mZdmÀ`m {R>H$mUt ÑT><br />

g§ñH$ma AgVmo. g¥{ï>H$Vm©, B©œa, g¥{ï>, g¥ï>rVrb gd© ì`dhma ho gd© gË` Amho,<br />

AerM Ë`mMr ÑT> ~w{Õ AgVo. Aem n[apñWVtV ~«÷M VodT>| gË`; VÛç{V[aŠV<br />

gd© {_Ï`m ^«m§{V Ago Oa Ë`mg gm§{JVb| Va Ë`mbm V| bJ|M nQ>md| H$g|? d Ë`mZ|<br />

gË` ~«÷mMm emoY KoÊ`mbm àd¥Îm ìhmd| H$g|? {edm` `m gË`mbm Zm_ Zmht, ê$n<br />

Zmht, JwU Zmht S>moù`mbm V| {XgV Zmht, ZmH$mZ| hþ§JVm `oV Zmht, V| H$mZmZ| EoHy§$<br />

`oÊ`mOmoJ| Zmhr qH$dm hmVmZ| ñne© H$aÊ`mgmaI| Zmhr, Aem dñVyMm emoY KoÊ`mH$S>o<br />

_Zwî` àd¥Îm Var H$gm ìhmdm?<br />

hr `mo½` Aer e§H$m bjm§V KoD$ZM emñÌmZ|{h {VM| g_mYmZ Ho$b| Amho.<br />

_mZdmZ| {dMmanyd©H$ nmdb| Q>mH$sV H«$_mZo Amnbr CÞ{V H$ê$Z ¿`mdr `mgmR>t<br />

_§X, _Ü` d Vrd« Ago _w_wjyMo A{YH$ma bjm§V KoD$Z doXmÝV emñÌmZ| VrZ àH$maÀ`m<br />

gÎmm _mZë`m AmhoV. Ë`m bjm§V Z KoVë`mg ~aoM J¡ag_O VgoM amhVmV åhUyZ<br />

Ë`mMm WmoS>Š`m§V {dMma nmhÿ§.<br />

ì`mdhm[aH$, à{V^m{gH$ d nma_m{W©H$ Aem VrZ gÎmm doXmÝVemñÌmZ|<br />

_m{Zë`m AmhoV. (1) ì`mdhm[aH gÎmm…- `m§V ~«÷mda ^mgUmè`m AmH$mem{XH$m§Mr<br />

gÎmm {^Þ _m{Zbr Amho. Ë`m_wi| JméS>r {dÚoà_mU| OJ ì`mdhm[aH$ gÎmm`wŠV<br />

Amho Ag| åhUmd| bmJV|. bm¡{H$H$ ì`dhmam_Yrb KQ>nQ>m{X nXmW© `m§Mr bm¡{H$H$<br />

gÎmm Amho åhUOo {VZ| bm¡{H$H$ {g{Õ hmoVo. ~«÷kmZ Zgb| Var _Zwî` ì`dhmaMVwa<br />

Agy§ eH$Vmo. `m gÎmoMm OmJ¥VtV ~mY hmoV Zmhr. nU ñdßZ, gwfw{á, _yÀN>m©,<br />

g_m{Y `m AdñWm§V ~mY hmoVmo. {VMm ~«÷kmZmZ| åhUOo nma_m{W©H$ gÎmoZ| ~moY<br />

hmoVmo. (2) àm{V^m{gH$ gÎmm …- A{Yð>mZmM| kmZ Pmbo AgVm§ Or Zï >hmoVo Vr.<br />

CXm. ew{ŠVaOV, a‚mwgn©, ñdmpßZH$ nXmW©. {VMm ~«÷kmZmdm§MyZ åhUOo<br />

ì`mdhm[aH$ gÎmoZ| ~mY hmoVmo. COoS>mZ| XmoarM| kmZ hmoV| d OmJo Ho$ë`mZ|<br />

ñdßZ ImoQ>| R>aV|. (3) nma_m{W©H$ gÎmm …- `m gÎmoMm VrZ{h H$mbt ~mY hmoV<br />

Zmht. Vr EH$M {ÌH$mbm~m{YV Aer ~«÷gÎmm Amho. nma_m{W©H$ gÎmoZ| ì`mdhm[aH$<br />

Am{U à{V^m{gH$ Aem XmoÝhr gÎmm§Mm ~mY hmoVmo. na§Vw nma_m{W©H$ gÎmoMm H$emZ|{h<br />

Zme hmoV Zmht. åhUyZ ""EH$_odm{ÛVr`§ ~«÷'' hmM {gÕmÝV Iam Amho.<br />

`m gÎmm§g§~§Yt EH$ {dMma bjm§V R>odbm nm{hOo. Vmo hm H$s¨ `m§À`m_Yrb<br />

g_mZgÎmmH$ nXmWmªMr gÎmm nañnamg gmYH$ AWdm ~mYH$ hmoVo; nU {df_gÎmmH$<br />

nXmWmªMr gÎmm nañnam§g gmYH$~mYH$ hmoV Zmhr. ñdßZm_Ü`| gn©X§e Pmboë`mg<br />

ì`mdhm[aH$ _m§{ÌH$ Var nm{hOo qH$dm OmJ¥{V `oD$Z gÎmmnmbQ> Var nm{hOo.<br />

Omo nXmW© kmZmZ| ~m{YV hmoVmo Vmo nXmW© gË` ZgVmo. Ë`mMm AË`§V<br />

A^mdM AgVmo. åhUyZ OJm_Ü`| ""gmM V| H$m` Amho'' h| nhmd`mM| Pmë`mg<br />

àm{V^m{gH$ gÎmoMm ì`mdhm[aH$ gÎmoZ| d ì`mdhm[aH$ gÎmoMm nma_m{W©H$ gÎmoZ|<br />

ì`dhma _mÌ {gÕ hmoVmo, nU nma_m{W©H$ gÎmoZ| BVa XmoZ gÎmm§Mm ~mY hmoVmo. åhUyZ<br />

g_W© åhUVmV- ""ho kmZÑï>rZ| nhmd|Ÿ& nmhmoZ VoW|{M amhmd|Ÿ& {ZOÜ`mg| VÐÿn<br />

ìhmd|Ÿ& g§JË`mJ|Ÿ&& (Xm. 19-5-28)<br />

<br />

gXm {df`mo qM{VVm§ Ord Ombm Ÿ&<br />

Ah§^md AkmZ OÝ_m{g Ambm Ÿ&<br />

{ddoHo$ gXm ñdñdê$nt ^amd| Ÿ&<br />

{Odm D$J_t OÝ_ Zmht ñd^md| Ÿ&&145Ÿ&&<br />

OJm§V gË` dñVw H$moUVr Amho `mMm ZrQ> H$miOrnyd©H$ {dMma H$ê$Z<br />

nmhm. OgOgm AmË_ZmË_m{ddoH$ hmoB©b VgmVgm Iam Xod H$moUVm h| H$iyZ<br />

`oD$Z AkmZ ^«m§{V BË`m{X Zmhtet hmoD$Z Vmo Xod åhUOoM Amnb| ê$n hmo` h|<br />

AZw^dmbm `oB©b, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Xod OmoS>bm OmD$Z ñdñdê$nmMr<br />

AmoiI{h Oa nQ>Vo Va _Zwî` hm {ddoH$ H$m§ H$arV Zmht `mM| CÎma `m ûcmoH$m§V<br />

XoD$Z {ddoH$mZ| d gmYZmZ| _mZdmZ| Amnë`m ñdê$nmMr AmoiI H$ê$Z ¿`mdr<br />

Agm CnXoe H$aVmV.<br />

dmñV{dH$ Ord hm ~«÷M Amho. na§Vw ñdgwImMr JmoS>r {dgê$Z Vmo<br />

{df`mM|M qMVZ H$arV am{hbm. `m ñdê$n{dñ_¥VrÀ`m AkmZm_wi| {df`m§VM<br />

296 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 297


gd© gwImMm R>odm Amho, Ag| Ë`mbm dmQy>§ bmJb|. A§V…H$aUm§Vrb {df`dmgZm§_wi|<br />

Ë`m ^moJÊ`mgmR>t Ë`mbm nwÝhm eara KoD$Z OÝ_md| bmJV| d eara h|M gmagd©ñd<br />

_mZyZ Vmo Ah§H$mamZ| ZmMy§ bmJVmo. {df`{df h| O~aXñV Amho, {dfmMm boe{h<br />

nmoQ>mV Jobm åhUOo Vmo Ogm àmUKmVH$ R>aVmo, Ë`mà_mU| {df`m§Mm A§V…H$aUm§V<br />

gyú_ g§ñH$ma Agbm Var Vmo ~w{Õ^«§e KS>dyZ OÝ__aUna§naoM| KmVH$ MH«$ {Z_m©U<br />

H$aVmo. Ü`m`Vmo {df`mZ² nw§g… g§“ñVofynOm`VoŸ& (^. Jr. 2-62) V¡gr `m<br />

{df`m§Mr e§H$mŸ& _Zt dgVr XoImŸ& KmVw H$ar AeoImŸ& {ddoH$OmVmŸ&& (km.<br />

2-320)<br />

{df`m§Mr g§J{V {ddoH$^«ï> H$ê$Z nVZ KS>dyZ AmUUmar Agë`m_wi|<br />

ZrQ> {dMma H$ê$Z _Zwî`mZ| _Z…nyd©H$ Vr Q>mimdr. åhUOo {df`mg§~§Yt AmdS>ZmdS><br />

Q>mimdr. Vr Zgbr H$s¨ ~w{Õ A§V_w©I hmoD§$ bmJVo ~w{Õ A§V_w©I hmoD§$ bmJbr<br />

åhUOo ñdñdê$nmMm {dMma H$amdm d VÐÿn ìhmd|.<br />

`m ûcmoH$m§Vrb ""{ddoH|$ gXm ñdñdê$nt ^amd|'' h| {Vga| MaU nydu<br />

íbmoH$ 10 _Ü`| eodQ>Mo MaU åhUyZ Og|À`m Vg| `oD$Z Job| Amh|. Ë`m {R>H$mUt<br />

`mMm g§nyU© {dMma _m§S>bobm Amho. `m ûcmoH$mbm AZwgê$Z `oW| BVH|$M gm§Jmd`mM|<br />

H$s¨ {df`mg§~§Yr A_wH$ hdm, A_wH$ ZH$mo hr AmgŠVrM Zmhter Pmbr H$s¨<br />

{df` ho AmhoV VgoM Oar am{hbo Var Ë`m§Mr {dfmar Zm§Jr Zmhrer hmoVo d Vo<br />

AmË_mZmË_{ddoH$mbm ~mYH$ hmoV ZmhtV. Ë`m_wi| AmË_{ddoH$ d ñdê$nt ^aU|<br />

åhUOo VmXmËå` `m XmoÝhr{h Jmoï>r em§V {MÎmmZ| hmoVmV. {MÎmmbm nyU© àgÞVm<br />

Ambr åhUOo AIoa V| na_mË_ñdê$ntM brZ hmoD$Z amhV|, nmoQ>m§VM A_¥VmMm<br />

Pam Agbm Va jwYm d V¥foMr ~mYm H$er hmoB©b ? V¡g| öX` àgÞ hmo`oŸ& Var<br />

Xw…I H¢$M| H|$ AmhoŸ& VoW Amn¡gr ~w{Õ amhoŸ& na_mË_ê$ntŸ&& (km. 2-340)<br />

CJ_t åhUOo ~«÷mÀ`m {R>H$mUt OÝ_ _¥Ë`y `m§Mr dmVm©{h Zmht.<br />

_m`m CnOo ~«÷ CnOoZmŸ& _m`m _ao ~«÷ _aoZmŸ&& (Xm. 6-5-6) ~«÷<br />

h| ewÕ Agë`m_wi| V| H$emM| H$maU Zmht. \$mobnQ> H$mT>boë`m H$moUË`m{h<br />

ewÕ ~rOmnmgyZ A§Hw$amoËn{Îm Zmht. ~«÷ {ZË` Agë`m_wio H$emM| H$m`©<br />

Zmht d _wŠV Agë`m_wio H$emZ|{h ~Õ hmoV Zmht. hrM pñW{V OrdmMr Amho.<br />

Ord hm ~«÷M Amho. Ordmo ~«÷¡d Zmna…Ÿ&& A§V…H$aU CnmYrbm AZwgê$Z<br />

Ë`mbm A§e åhQ>bo Amho, __¡dm§emo OrdbmoHo$Ÿ&& (^. Jr. 15-7) na_oœa<br />

dñVwV… {MÐÿn Amho åhUyZ Ord hm CnmYr_wio Ë`mMm H$mën{ZH$ A§e Amho,<br />

dmñV{dH$ Zìho. {Za{Zamù`m ^m§S>çm§Vrb Obm_wio à{Vq~~| AZoH$ Agbr Var<br />

gy`© EH$M åhUyZ Ord hm dmñV{dH$ (ñd^md|) ~«÷M hmo`. na§Vw ~«÷mda Ah§Mm<br />

AÜ`mg (^«_) Pmë`m_wi| A{dÚm åhUOo AkmZ _mJ| bmJb|. V| Xya hmoD$Z<br />

OrdmZ| Amnb| CJ_ñWmZ Jm§R>md| åhUyZ na_oœamZ| _Zwî`mbm {deof Ag| kmZ<br />

{Xb| Amho. `m kmZmÀ`m Omoamda _m`mZXrnma Agbob| Amnb| CJ_ñWmZ Ë`mbm<br />

Jm§R>Vm§ `oV|.<br />

AmË_mZmË_{ddoH$mZ| Ë`mbm Amnë`m earam§V Agboë`m AZmË_ VÎdm§Mm<br />

PmS>m H$ê$Z EH$ AmË_VÎdM gË` Amho, _r Agm AÝ` H$moUr Zmht, _mP| _r _r<br />

åhUU| h| AmËå`mbm AZwgê$ZM Amho h| H$iyZ `oV|. nmhVm§ XohmMm {dMmaŸ& AdKm<br />

VÎdm§Mm {dñVmaŸ& VÎd| VÎd Pm{S>Vm§ gmaŸ& AmË_mM CaoŸ&& (Xm. 6-2-30)<br />

AmVm§ OoW| AmnUM Zmht VoW| OÝ__¥Ë`w H$moUmbm AgUma? AmnUm{g R>md{M<br />

ZmhtŸ& OÝ__¥Ë`w H¡$Mo H$mB©Ÿ&& (Xm. 6-2-34) AmË_m hm {ZJw©U Agë`m_wi|<br />

Ë`mÀ`m {R>H$mUt nmn-nwÊ`, OÝ_-_¥Ë`y hr ^mZJS>M Zmht. AmË_ZmË_{ddoH$mZ|<br />

`mà_mU| empãXH$ kmZ (namojkmZ) hmoV|. na§Vw AmnU AmË_ñdê$nM Amhm|, Ag|<br />

àË`j AZw^dmbm `oÊ`mgmR>t åhUOo Anamoj kmZmgmR>t AmË_mZwg§YmZmÀ`m<br />

Aä`mgmZ| AmË_ñdê$nmet VmXmËå` ìhmd| bmJV|. Am{U h| VmXmËå` ~mUb| åhUOo<br />

H$iyZ `oV| H$s nmnnwÊ` `o_`mVZmŸ& ho {ZJw©Ut Vm| AgoZmŸ& AmnU Vmo{M Var<br />

OÝ__aUmŸ& R>md H¡$MmŸ&& (Xm. 6-2-35) åhUyZ ""{Odm D$J_t OÝ_ Zmht<br />

ñd^md|'' Ag| åhQ>b| Amho.<br />

A§V…H$aUm§Vrb na_mËå`mM| O| à{Vq~~ Ë`mbm Ord Ag| åhUVmV.<br />

CnmYr_wi| {Z_m©U Pmbob| à{Vq~~ dmñV{dH$ ImoQ>|M, na§Vw AkmZ`wŠV Ah§H$mam_wi|<br />

V| Ia| dmQ>V| d OrdXem hr gË` ^mgVo. Vg| ^mgU| hmM g§gma hmo`. Amaem§Vrb<br />

Amnb| à{Vq~~ ImoQ>|M, nU Vo Iè`mà_mU| dmQy>Z _Zwî` Ë`m§V Jw§JyZ OmVmo hmM<br />

^«_.<br />

ñdê$nkmZmZ| h| Ordê$nr à{Vq~~ _yi na_mË_ê$nr q~~m§V g_m{dï><br />

hmoV| d OrdXem Am{U Ë`m§V ^mgUma| OÝ__¥Ë`y ho AgË` hmoV, Ag| dmñVd<br />

kmZ hmoV|. Imbrb Amoì`m§Zr hm AdKS> {df` gwb^ d ñnï> hmoB©b Ag| dmQ>V|.<br />

Ed§ EH$ gV² V| q~~Ÿ& gV² Xwga| à{Vq~~Ÿ& gwIXw…I ^moJmb§~Ÿ& gV² Xwga|<br />

V`mgrŸ& Adb§~moZr _rnUmŸ& à{Vq~~mË_m AmnUmŸ& ZoUmoZr gË`nUmÀ`m<br />

IwUmŸ& _r OS> Xoh åhUVgoŸ&& Ë`mg ~§Y Vmo hmMŸ& H$s¨ Xoh AmnU<br />

_mZr gmMŸ& Vo XohmË_Vm AmhmMŸ& gV² AgV² doJi| H$[aVm§Ÿ&& (`.<br />

298 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 299


Xr. 332, 333, 334).<br />

<br />

{Xgo bmoMZt V| Zg| H$ënH$moS>r Ÿ&<br />

AH$ñ_mV AmH$mab| H$mi _moS>r Ÿ&<br />

nwT>| gd© OmB©b H$m§ht Z amho Ÿ&<br />

_Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho Ÿ&&146Ÿ&&<br />

{df`qMVZm_wi| _Zwî` {ddoH$^«ï> hmoVmo åhUyZ Ë`m§M| qMVZ gmoSy>Z _mZdmZ|<br />

ñdñdê$n{dMma H$amdm åhUOo Ordmbm _wit OÝ_M Zmht, h| Ë`mbm H$iyZ `oB©b,<br />

Ago _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. na§Vw Ñí` OJ²V h|M _Zwî`mbm gË`ËdmZo ^mgV<br />

Agë`m_wi| Vo ñdñdê$n{dMmambm à{V~§Y H$aV|. `mgmR>t Ñí` OJVmMr A{ZË`Vm<br />

OmUyZ _mZdmZ| ko` Aem {ZË` ~«÷mMmM emoY KoD$Z ñdñdê$n AZw^dmd|, Ag|<br />

`m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

O| O| H$mht S>moù`mg {XgV| V| V| H$mo{Q>H$ën H$mbn`ªV {Q>H$Uma| Zmht,<br />

Ë`mMm Ho$ìhm§Var Zme hmoUmaM. AmH$mambm Ambobr dñVw Zme nmdUmaM. EImXr<br />

dñVw ~è`mM H$mbn`ªV {Q>H$bobr {Xgbr Var Vr AIoa H$mbmÀ`m nmoQ>m§V JS>n<br />

hmoUmaM. H$maU "O| CnOo V| Zmeo" hm {gÜXm§V Amho. OZr§ bmoMZt nmhVm§ {XgVm§<br />

h| Ÿ& V`m Zme H$ënm§Var hmoV Amho Ÿ&& `V² Ñï>§ VÞï>§ Ÿ&& gd© g¥{ï> hm {ÌJwU d<br />

n§M_hm^yV| `m Aï>Ym àH¥$VrMm Ioi AgyZ Ë`mbmM Ñí` Ag| åhUVmV. h| Ñí`<br />

Zmed§V Amho, Ag| doXlwVrM| gm§JU| Amho. n§M^yV| Am{U {ÌJwU Ÿ& Eogr Aï>Ym<br />

àH¥$Vr OmUŸ& Aï>Ym àH¥$Vrg Zm_m{^YmZŸ& Ñí` Eog|Ÿ&& V| h| Ñí` Zm{gd§V Ÿ&<br />

Eog| doX lw{V ~mobV Ÿ&& (Xm. 6-2-14, 15)<br />

`mgmR>t ho _Zm, A{dZm{e Vmo H$moU AmYt nhmdm Ÿ& Iam Xod Vmo<br />

AmXa| AmoiImdm Ÿ&& Or emœV dñVw Amho {VMm emoY Ko. Vr {XgV Zgbr Var<br />

{ddoH$mZo§ emoY KoD$Z g‚mZm§Zt {VMm AZw^d KoVbobm Amho. Aer dñVw åhUOo<br />

{ZJw©U ~«÷ emœV Ÿ& OmUVr kmZr Ÿ&& (15) V| emœV ~«÷ OmUë`mZo Amnbo§<br />

V|M ñdê$n Amho `mMm Ordmbm AZw^d `oVmo. d Ë`m_wi| Vmo {Z^©` hmoD$Z OÝ__aU<br />

na§naoVyZ gwQ>Vmo. åhUyZ - _Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho.<br />

h| eodQ>M| MaU Agboë`m nm§M ûcmoH$m§À`m JQ>m§Vrb hm n{hbm<br />

ûcmoH$ Amho. `m nm§M ûcmoH$m§V ko` Ag| O| ~«÷ Ë`mÀ`m ñdê$nmg§~§Yt {dMma<br />

Amho. àË`j Ñï>rbm {XgUmè`m Ñí` g¥ï>rbm{h ~mOybm gmê$Z h| g§V AmZ§V ~«÷<br />

OmUmd| Ag| `m ûcmoH$m§V åhQ>bo§ Amho. åhUyZ `m g§V AmZ§VmMm {dMma nmhÿ§.<br />

g§V åhUOo gË`, {ÌH$mbt ~m{YV Z hmoUma|, g¥ï>rÀ`m Am{X, _Ü` d<br />

A§Vr emœV AgUma|, {ZË`, Á`mMm A^md Zmht Ag|. AmZ§V åhUOo AZ§V.<br />

XoeV:, H$mbV: dñVwV: O| _`m©{XV hmoV Zmht V|. ûcmoH$ 136 nmhm. A§V{M Zmht<br />

V| AZ§V Ÿ& emœV Am{U gXmo{XV Ÿ& Ag§V Zìho V| g§V Ÿ& gd©H$mi Ÿ&& (Xm.<br />

17-2-2) kmZ åhUOo OS>{dbjU. gË`§kmZ_Z§V_² ~«÷ Ÿ&& Aer lw{V AgyZ<br />

O| gË`, kmZ d AZ§V ~«÷ V|M nma_m{W©H$ VÎd Amho. h| lwË`wº$ ~«÷bjU<br />

AmËå`mÀ`m {R>H$mUt{h Amho. gd© {df`m§Mm ^moº$m d gd© gmjr `m ê$nmZ| Ë`mM|<br />

gmjmV² ^mZ àË`oH$mbm hmoV AgV|. Vmo H$iVmo nar {XgoZm Ÿ& àMrV `oVo nar<br />

^mgoZm Ÿ& earat Ago nar dgoZm Ÿ& `oH|$ R>mB© Ÿ&& (Xm. 10-10-37)<br />

ewÜX na~«÷mÀ`m {RH$mUt M§MbËd Zmht V| {Züb Amho. nU Aï>Ym<br />

àH¥$VrÀ`m CnmYr_wi| Ë`mÀ`m {R>H$mUt M§MbËd ^mgy bmJb| H$s¨ V| B©ída, AmË_m,<br />

A§VamË_m, OrdmË_m BË`m{X Zm§dmbm nmÌ hmoV|. Eog| H$m§ht`oH$ AM§Mi Ÿ& Vo§<br />

AM§Mir ^mgo M§Mi Ÿ& Ë`mg Zm_|{h nwîH$i Ÿ& {Ì{dYm àH$ma| Ÿ&& (Xm. 10-<br />

10-5) CnmYret VmXmËå` Pmb| H$s¨ ~«÷M B©œaËdmbm àmá hmoVo§, ewÜX gÎdàYmZ<br />

àH¥$VrÀ`m åhUOo _m`oÀ`m CnmYr_wi| ~«÷ B©ûda, A§VamË_m, {Z`§Vm gd©k BË`m{X<br />

g§km nmdV| Am{U _{bZgÎdàYmZ CnmYt_wi| OrdmË_m, Aënk BË`m{X g§km<br />

nmdV|.<br />

VmËn`©, Ordm{df`t {dMma H$ê$ bmJbo H$s¨ OJmMm {dMma nwT>| `oVmo.<br />

OJmMm {dMma Ambm H$s¨ OJH$Ë`m© B©œamMm Am{U B©œa{gÜXrgmR>t Aï>Ym àH¥$VrMm<br />

qH$dm _m`oMm Aml` H$amdm bmJVmo. OoW| àH¥$VrM| {ng|Ÿ & g_yi dmdmo Ÿ&& Ag|<br />

àH¥$VrnbrH$S>rb Amnb| ewÜX ~«÷ñdê$n Oa Ordmbm OmUmd`mM| Agob Va<br />

àH¥$Vt_wio CËnÞ Pmboë`m `m _{bZ d ewÜX CnmYr Xya H$aÊ`mMm CnX²ì`mn _ZmZ|<br />

Ho$bmM nm{hOo. Ë`m{edm` JË`§Va Zmhr§. ^JdmZ AOw©Zmbm åhUVmV, ""AmH$mê$<br />

OoW gao Ÿ& OrdËd OoW {dao Ÿ& ìX¡V OoW Zwao Ÿ& AÕ` O| Ÿ&& V| na_ VÎd nmWm©Ÿ<br />

& hmoVr Vo gd©Wm Ÿ& O| AmË_mZmË_ì`dñWm-Ÿ& amOh§gw Ÿ&&'' (km. 13-<br />

1141,42) åhUyZ _Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho.<br />

<br />

300 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 301


\w$Q>oZm VwQ>oZm MioZm T>ioZm Ÿ&<br />

gXm g§Mb| _rnU| V| H$ioZm Ÿ&<br />

V`m `oH$mê$nm{g XwO| Z gmho Ÿ&<br />

_Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho Ÿ&&147Ÿ&&<br />

gd© Ñí` AÑí` g¥[ï> Zída Agë`m_wi| {Vbm {dMmamZ| Xya H$ê$Z {VMm<br />

AmYma Agboë`m ñWb, H$mb, dñVw BË`m{XH$m§Zt _`m©{XV Z hmoUmè`m Aem<br />

gË` emœV dñVyMm emoY KoD$Z {VMm AZw^d Ko, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

Ë`m emœV ~«÷mMr H$mht bjU| gm§JyZ Ah§H$ma åhUOo Xoh~wpÜX AgoVm|n`ªV Ë`mM|<br />

AmH$bZ hmoV Zmht, Ag| `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

h| ~«÷ Ag| Amho H$s¨ Vo H$emZ|M \w$Q>V Zmht qH$dm VwQ>V Zmht. O| eó|<br />

Vmo{S>Vm§ VwQ>oZm-Z¡Z§ {N>ÝXpÝV eñÌ{UŸ&& V| hmbV Zmht qH$dm MiV Zmht. Oo<br />

dm`moMo{Z CS>oZmŸ& O| nS>oZm PS>oZm Ÿ&& (Xm. 6-2-16 d 17) nwT>| 177 ì`m<br />

ûcmoH$m§V AgoM dU©Z Amho - \w$Q>oZm VwQ>oZm H$Xm XodamUm Ÿ&<br />

V| {XgV Zgb| Var gXm g§Mb| åhUOo gd©Ì KZXmQ> ^ê$Z am{hb| Amho.<br />

\w$Q>Umè`m, VwQ>Umè`m, MiUmè`m gd© dñVy§V V| Amho. Ë`m dñVw \w$Q>Vrb, VwQ>Vrb,<br />

T>iVrb, nU h| gdm©Yma ~«÷ Og|À`m Vg| H$m`_M amhV|.<br />

Z {XgUmè`m EImÚm dñVy§Mo Ho$bob| dU©Z Ia| H$emdê$Z Aer e§H$m `oU|<br />

gmh{OH$ Amho. `mM| CÎma Ag| Amho H$s¨ ~«÷ {XgV Zgb| Var V| OmUVm§ `oVo.AmH$me<br />

h| ~moQ>mZ| XmI{dVm `oV Zgb| d S>moù`m§g Z {Xgb| Var OmUVm§ `oV|. AZoH$<br />

g‚mZm§Zr h| ~«÷ AZw^{db| Amho. BVH|$M Zìho Va Z {XgUmè`m `m dñVybm<br />

OmUÊ`m§VM nwê$fmW© Amho, Ago§ g_W© åhUVmV. ""O| C_OoZm V| C_Omd| Ÿ& O|<br />

{XgoZm V| nmhmd| Ÿ& O| H$ioZm V| OmUmd| Ÿ& {ddoH$~i| Ÿ&&'' (Xm. 6-2-22)<br />

Om|n`ªV _rnUm åhUOo Xoh~w{Õ Amho Vmon`ªV hr dñVw gd©Ì H$m|XmQ>br Ago, Var<br />

OmUVm `oV Zmht. AmË_mZmË_{ddoH$mZ| Xoh d Ë`m§Zm AZwgê$Z AgUmam Ah§H$ma `m<br />

CnmYtMm eodQ> hmoVmo Voìhm§ `m dñVyMr OmUrd `oVo. Xoh~wÜXr_wi| OrdmË_m XohmEdT>m<br />

_`m©{XV d Xohmà_mU| {dH$mar hmoD$Z amhVmo. Am{U AmË_~wÜXr_wi| Vmo ì`mnH$ d<br />

{Z{d©H$mar ~«÷ hmoVmo. gd© CnmYtMm godQ> Ÿ& VoW| Zmht Ñí` IQ>nQ>Ÿ& {ZJw©U<br />

~«÷ KZXmQ> Ÿ& gH$im§ R>mB© Ÿ&& (Xm. 14-9-11) VwH$mo~m Amnbm AZw^d gm§JVmV.<br />

Amnwb| _aU nm{hb| å`m§ S>moim§ Ÿ& Vmo Pmbm gmohim AZwnå` Ÿ&&1Ÿ&& AmZ§X|<br />

XmQ>bt {VÝht {Ì^wdZ| & gdm©Ë_H$nU| ^moJ Pmbm Ÿ&&2Ÿ&& EH$Xoer hmoVmo Ah§H$ma|<br />

Am{Wbm Ÿ& Ë`mÀ`m Ë`mJ| Pmbm gwH$mi hm Ÿ&&3Ÿ&& {\$Q>bo gwVH$ OÝ__aUmM|<br />

Ÿ&& (Jm. 1712)<br />

""EH$_odm{ìXVt`§'' Ag| h| ~«÷ Agë`m_wi| Ë`mbm AÝ` H$moUË`m{h<br />

CnmYrMm g§J ghZ hmoV Zmht. V| {Zénm{YH$ pìXVr`g§~§YeyÝ` Ag| Amho. åhUyZ<br />

gd© CnmYtM| {ZagZ Pmë`m{edm` V| OmUVm§ `oV Zmht. Ë`mgmR>t VÐÿnM ìhmd|<br />

bmJV|. g§J gmoS>dm Amnwbm Ÿ& _J nmhmd| V`mbm Ÿ&& (Xm.7-2-19) AmnU<br />

åhUOo Var H$moU? AmnU åh{UOo _rnU Ÿ& _rnU åh{UOo OrdnU Ÿ& OrdnU<br />

åh{UOo AkmZ Ÿ& g§J OS>bm Ÿ&& (Xm. 7-2-20) gdmªV _moR>r O~aXñV CnmYr<br />

åhUOo AkmZm_wi| CËnÞ hmoUmar ""Ah§ Xohr'' hr ~w{Õ hmo`.hm _rnUm {ÌJwU<br />

d¥ÎmtV gm§nS>ë`m_wi|M Ë`mbm OrdXem `oVo. `m _rnUmMm g§J gwQ>bm åhUOo<br />

ñdñdê$nmMr OmUrd `oVo. dmam gwQ>bm åhUOo gw_wÐmM|M nmUr bmQ>mê$nmZ| {^Þg|<br />

^mgV|. dmam Wm§~bm H$s¨ Ë`mM bmQ>m§M| g_wÐmet EoŠ` hmoV|. Vg| AkmZOÝ`<br />

XohAh§H$mamÀ`m dmè`m_wi| CËnÞ Pmboë`m JwUd¥ÎmtÀ`m bmQ>m Wm§~ë`m åhUOo<br />

Ord{edmM| EoŠ` hmoV|. ^JdmZ² AOw©Zmbm åhUVmV - Xohm{^_mZmMm dmam Ÿ&<br />

AmVm§ dmOm| R>obm dram Ÿ& V¢ EoŠ` dr{MgmJam§ Ÿ& Ordoem§ h| Ÿ&& (km. 14-305)<br />

åhUyZ _rnUm gmoSy>Z _Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho.<br />

<br />

{ZamH$ma AmYma ~«÷m{XH$m§Mm Ÿ&<br />

O`m gm§JVm grUbr doXdmMm Ÿ&<br />

{ddoH|$ VXmH$ma hmoD${Z amh| Ÿ&<br />

_Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmh| Ÿ&&148Ÿ&&<br />

~«÷ h| VwQ>Uma| \w$Q>Uma| ZgyZ gd© {R>H$mUt ^abob| Amho. nU Ë`mbm ìX¡V<br />

ghO hmoV Zgë`m_wi| Ah§H$ma gmoSy>Z Ë`mMm emoY Ko, Ago _Zmbm _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. V| ~«÷ gdm©Yma d AdU©Zr` AgyZ {ddoH$mZ| VÐÿn hmoD$ZM V| AZw^{dVm§<br />

`oV|, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

`m ~«÷mbm AmH$ma Zmht. {ZamH$ma åh{UOo AmH$ma Zmht Ÿ&& Ë`mbm<br />

302 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 303


H$moUmMm AmYma Zmht nU V| _mÌ _m`meº$sZ| gd© ~«÷mS>m§Mm AmYma Amho.<br />

~«÷m{XH$mnmgyZ Vm| _eH$m§n`ªV AZ§V ~«÷mS>m§Mm V|M AmYma Amho. `m ~«÷mbm<br />

g¥pîQ>CËn{ÎmH$mbt ~«÷Xod åhUVmV, pñW{VH$mbt ì`mnH$Ëdm_wi| {dîUw åhUVmV<br />

d g§hmaH$mbt éÐ Ag| åhUVmV. VrZ JwU{h Ooìhm bmonyZ OmVmV ({ZY_© pñWVtV)<br />

Voìhm§ H$mht Zmht Aem eyÝ`mdñW|V{h O| CaV| V| doXm{XH$m§Zr R>a{dbob| _hmeyÝ`<br />

na~«÷ hmo`. Z^mM| eyÝ`Ëd {JiyZ Ÿ& JwUÌ`mV| ZwaD$Z Ÿ& V| eyÝ` V| _hmeyÝ` Ÿ&<br />

lw{VdMZg§_V Ÿ&& ( km. 13-925)<br />

Aem `m gdm©Yma ~«÷mM| dU©Z H$aVm§Zm doX{h WHy$Z Jobo. doXm§Zt<br />

BVa dñVy§Mm Zo{V Zo{V eãXmZ| {ZfoY H$ê$Z Ë`mM| dU©Z Ho$b|. Z B{V Z B{V<br />

åhUOo `mÀ`mhyZ Xwga| H$mhr§ Zmht d `mÀ`mhÿZ loð> H$m§hr Zmhr§.<br />

Aem `m ~«åhmMm {ddoH$mZ| emoY KoD$Z VÐÿn hmoÊ`mZ|M Ë`mMm AZw^d<br />

`oVmo. OrdmM| V|M ñdê$n Agë`m_wio§ Ë`mbm ~«÷met VÐÿn hmoVm§ `oV|.<br />

{df_Y_m©À`m dñVw EH$ê$n hmoV ZmhtV. na~«÷ åh{UOo gH$im§naV|Ÿ& V`mg<br />

nmh§Vm AmnU{M V|Ÿ&& (Xm. 9-1-29) na§Vw h| na~«÷ {ÌJwU d eyÝ`mdñWm<br />

`m§À`mnbrH$S>o Agë`m_wi| {ddoH$mZo Vr Amobm§Sy>Z nbrH$S>o Omdo§ bmJV|. AmYr§<br />

Ñí` gmo{S>b| Ÿ& _J gwÝ`Ëd Amobm§{S>bo Ÿ& _yi_m`onaV| Xo{Ib| Ÿ& na~«÷<br />

Ÿ&& (Xm. 8-10-70) {ddoH$mZo Agm qnS>~«÷m§S>{Zamg hmoÊ`mgmR>t gVV<br />

~«÷qMVZ Mmby§ R>odmd| bmJV|. h| qMVZ H$g| H$amd| h| AJXr gmoß`m ^mf§oV<br />

lr. n§. n. dmgwXodZ§XgañdVr `m§Zr Amnë`m ""~«÷qMVZmV"" gm§{JVb| Amh|.<br />

gmYH$mg Cn`moJ hmoÊ`mÀ`m Ñï>rZ| Ë`mMm WmoS>>Š`mV {dMma nmhÿ§.<br />

dmñV{dH$ ~«÷ h| H$emM| H$maU{h Zmht d H$m`©{h Zmht.<br />

V|M EH$ gd©Ì gdm©Yma AgyZ g¥[ï> hm Ë`mda ^mgUmam ^«_ hmo`, Agm<br />

doXmÝV{gÜXmÝV Amho. `m Ñï>rZ| _hmamO åhUVmV, ""AkmZm_wi| ~«÷mnmgwZ<br />

Ÿ& AmH$me Pmb| ~wX~wXmg_mZ Ÿ& dm`w Pmbm AmH$memnmgyZ Ÿ& dm`ynmgyZ<br />

VoO Pmb|Ÿ &&"" VoOmnmgyZ CXH , CXH$mnmgyZ n¥Ïdr, n¥ÏdrnmgyZ d«r{h`dm{XH$<br />

h| gd© AkmZm_wi| CËnÞ Pmb|. `mà_mU| H$maUmVyZ H$m`© {Z_m©U hmoV|. O|<br />

EH$mM| H$m`© V| Xwgè`mM| H$maU hmoD$Z g¥{ï> {Z_m©U hmoVo. g¥{ï>g§hmamÀ`m doit<br />

H$m`© H$maUm§V Zmhtg| hmoV|. åhUO| n¥Ïdr CXH$m§V {daVo, CXH$ VoOm§V, VoO<br />

dm`y§V, dm`w AmH$memV, AmH$me Aì`mH¥$V _m`|V d _m`m ewÜX ~«åhm§V {dê$Z<br />

OmVo. Ë`m ~«÷mdm§MyZ AÝ` H$m§ht CaV Zmht. V|M Amnb| gË` ñdê$n hmo`<br />

Agm {ddoH$ H$amdm. {ZË` {Z{d©H$ën {Z{d©H$ma& g{ƒXmZ§X Aì`` _r<br />

na Ÿ& n§MH$moemVrV na_oœa Ÿ& AH$Vm©, A^moº$m, Ag§J _r Ÿ&& g¥{ï> hr<br />

Mmby amhUmaM. na§Vw g¥{ï> AgVmZm§M Agm {ddoH$ H$ê$Z ewÜX ~«÷met VmXmËå`<br />

nmdU| `mbm {ddoH$ài` Ag| åhUVmV. àH¥$Vr AñVm§ {ddoH$ H$sOoŸ& Ë`mg<br />

{ddoH$ài`o ~mo{bOoŸ&& (Xm. 10-5-28) `mà_mU| {ddoH$`wº$ ~«÷qMVZmMm<br />

Aä`mg Pmë`mg g_W© åhUVmV - OmU§Vm OmU§Vm OmUrd OmVo Ÿ& Amnbr<br />

d¥{Îm VÐÿn hmoVo Ÿ& AmË_{ZdoXZ ^º$s Vo Ÿ& Eogr Amho Ÿ&& (Xm. 13-2-28)<br />

åhUyZ, _Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho.<br />

<br />

OJt nmhVm§ M_©Mjt Z bjo Ÿ&<br />

OJt nmhVm§ kmZMjt Z ajo Ÿ&<br />

OJt nmhVm§ nmhU| OmV Amho Ÿ&<br />

_Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho Ÿ&&149Ÿ&&<br />

{ZamH$ma, gdm©Yma ~«÷mM| dU©Z H$aVm§ `oV Zgë`m_wi| VÐÿn hmoD$ZM<br />

V| OmUmd| bmJV|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Og| V| dmUrZ| dU©Z H$aVm§<br />

`oV Zmht, Vg§oM V| M_©Mjy§Zm qH$dm kmZMjy§Zm {XgÊ`mgmaI| Zgë`m_wi| nmhU|<br />

~§X nSy>Z nmhUmam VÐÿnM hmoVmo, Ago§ `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

S>moù`mbm {XgUmar dñVw hr gJwU, gmH$ma Agmdr bmJVo. ~«÷ h| Oa<br />

{ZJw©U, {ZamH$ma Amho Va V| M_©MjyZ| H$g| {Xgob? S>moù`mZ| V| nmhÿ§ OmUmam _yI©<br />

R>aob. AñWrMm Xohr _m§gmMm S>moimŸ& nmhoZ åhUo ~«÷mMm JmoimŸ& Vmo kmVm<br />

Zìho Am§YimŸ& Ho$di _yI©Ÿ&& (Xm. 6-8-46) åhUyZ S>moù`mZ| V| OJm§V nmhVm§<br />

`oUma Zmhr§. _J V| kmZMjyZ| nmhVm§ `oB©b H$m? `mM| CÎma Vo Xwgè`m MaUm§V<br />

XoVmV.<br />

`m MaUmMm XmoZ àH$ma| nañna{damoYr AW© bm{dbm OmVmo d XmoÝhr{h<br />

~mOy§Zr§ AmYma {_iVmV. Vo àH$ma Ago, (1) Z ajo åhUOo {Zarjo. M_©MjyZ| V|<br />

{XgV Zgb| Var kmZMjyZ| V| OmUVm§ `oV|, kmZÑï>rM| XoIU| &<br />

M_©Ñï>r nmhm| ZoUo Ÿ&& (Xm. 7-4-48) kmZÑï>rZ| V| OmUVm§ `oV| åhUyZ Va<br />

~«÷kmZmMr Amdí`H$Vm d _hÎd. kmZmÀ`m Q>ßß`m§V `oV Zmht Ago H$m§ht<br />

Zmht d kmZXod Vw H¡$dë`_² Agm {gÜXmÝV Amho. g§ñH¥$V ê$nm§VaH$mam§Zr Va<br />

AgmM AW© Ho$bm Amho. OJË`m§ Vw `ÁkmZMjy{d©bmoŠ`§ Ÿ&& Xwgao H$moUr `mÀ`m<br />

304 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 305


CbQ> AW© H$aVmV. (2) Z ajo åhUOo b{jV hmoV Zmhr§. dmÀ`mWm©Z| åhUOo<br />

àË`j eãXmWm©Z| qH$dm bú`mWm©Z| åhUOo {dMmamZ| bjm§V `oUmè`m AWm©Zo Ë`mM|<br />

kmZ Pmb| Var àË`j AZw^yVrÀ`m doit eãXmW© d bú`mW© ho XmoÝhr{h b§JS>o<br />

nS>VmV d kmZ {XnyZ OmV|, gw`m©^m|dVtMm àH$me Ñï>rbm {Xgbm Var àË`j<br />

gy`©Xe©ZmÀ`m doit S>moio {XnyZ {_Q>VmV. AerM pñW{V kmZÑï>rMr hmoVo. M_©Mjw<br />

kmZMjwŸ& hm Vm| AdKmM nyd©njwŸ& {ZJw©U R>mBªMm AbjwŸ& bjdoZmŸ&&<br />

(Xm. 13-2-16)<br />

AZw^dmÀ`m doir§ ÐîQ>m, X¥í` d Xe©Z hr {ÌnwQ>rM g§^dV Zgë`m_wi|<br />

~«÷ nmhmd`mg Joë`mg nmhU|M Zmhtg| hmoV| Ag| {Vgè`m MaUm§V åhUVmV, V|<br />

nmhmd`mg Joë`mg nmhUonUmM Zmhtgm hmoVmo. Ðï>m Ðï>nU| Zwao Ÿ&& (Xm. 6-10-<br />

16) {Za{IV {Za{IV (d¥{Îm) Jobr ao Ÿ& nmhVm VÝ_` Pmbr ao Ÿ&& Ñí`M H$m§ht<br />

Zmht Va Ðï>m H$gm CaUma? AZw^{dUmè`mÀ`m {R>H$mUt AmnU V| AZw^drV Amhm|<br />

`mM| ^mZ{h Zmhtg| hmoV| H$maU kmZ Var V|M, kmVm{h V|M d ko`{h V|M Am{U O|<br />

AZw^dmbm `oVo V|hr V§oM. _J Vo|{M hmo` kmZŸ& kmVm ko` hZŸ& kmZ| J{_Oo<br />

ñWmZŸ& V|hr V|{MŸ&& (km. 13-936)<br />

gmam§e, VÐÿn Pmë`m{edm` ~«÷mZw^d Zmht. `mgmR>t H«$_mH«$_mZ| EH$<br />

EH$ nm`ar MT>V Aä`mgmZ| d¥{Îma{hV AdñWobm nmohm|Mmdo§ bmJV|. Vmo H«$_ Agm<br />

`oW| am{hbm dmÀ`m§e Ÿ& nmhmo{Z gm§{S>bm bú`m§e Ÿ& bú`m§emg[agm d¥{Îmboe<br />

Ÿ& Vmohr Jobm Ÿ&& (Xm. 11-9-25) `m H«$_mä`mgmZ| _Zm, g§V AmZ§V emoYy[Z nmho.<br />

<br />

Zgo nrV Zm œoV Zm em_ H$m§ht Ÿ&<br />

Zgo ì`º$ Aì`º$ Zm Zri Zmht Ÿ&<br />

åhUo Xmg {dídmgVm§ _w{º$ bmho Ÿ&<br />

_Zm g§V AmZ§V emoYy{Z nmho Ÿ&&150Ÿ&&<br />

~«÷ h| M_©MjyZ| qH$dm kmZMjyZ| nmhVm§ `oÊ`mOmoJ| ZgyZ<br />

nmhmUmè`mbm Ooìhm§ ñdV:MmM {dga nSy>Z Vmo VÐÿn hmoVmo Voìhm§M V|<br />

AZw^dmbm `oV|, Ag| _mJrb íbmoH$m§V gm§{JVbo§. V| ê$n d dU©a{hV<br />

Agë`m_wi| {gÜXmÝV dmŠ`mda {dûdmg R>odyZM Ë`mMm emoY KoV Job| nm{hOo<br />

Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

na~«÷ h| {ndi| Zmht, nm§T>a| Zmht, gmdi| qH$dm {Zi|{h Zmht. Ë`mbm<br />

H$moUVmM dU© qH$dm a§J Zmht. V| gdmªnbrH$S>o Amho h| Xe©{dÊ`mgmR>t<br />

Am{XË`dU©ñV_g: nañVmV² Ago Ë`mM| dU©Z Ho$bo OmV|. H$mio Zm {ndi| Zri|<br />

Ÿ& Vm§~S>| Zm {hado Zìho Ÿ& dU©do{º$ V`m Zmht Ÿ& gXmo{XV{M g§Mb| Ÿ&& VmËn`©<br />

ê$n, dU©, AmH$ma BË`m{X Zgë`m_wi| V| Ñï>rg nS>Uma| Zmht.<br />

V| ì`º${h Zmht d Aì`º${h Zmht. V| ZmhtM åhUmd| Va {dœê$nmZ| V|<br />

^mgV| Am{U {dœ V|M V|, Ag| åhUmd| Va O| {XgV| d ^mgV| Vr Zmed§V _m`m<br />

hmo`. Oo Zmhr åhUmo OmB©Oo Ÿ& Vd {dœmH$ma Xo{IOo Ÿ& Am{U {dœ{M Eog|<br />

åh{UOo & Var ho _m`m Ÿ&& ê$n dU© ì`º$s Ÿ& Zmht Ñí` Ðï>m pñW{V Ÿ& Var H$moU|<br />

H¡$g| AmWr Ÿ& åhUmd| nm§ Ÿ&& (km. 13-868, 869) ~«÷ h| `mà_mU| AË`§V<br />

ewÜX, A{Vgyú_ d AàË`j Ag| Agë`m_wi| ê$n, dU©, ì`{º$a{hV, {dbjU,<br />

A{Zd©MZr` Ag| Amho. _J Aem {dbjU dñVyMm AZw^d Var H$gm `mdm? `mM|<br />

CÎma {Vgè`m MaUm§V XoVmV.<br />

g_W© åhUVmV H$s, ho {dbjU na~«÷ doXm§V d JwédmŠ`mda lÜXm<br />

R>o{dë`mZo§M emo{YVm§ `oV| d _wº$ pñW{V àmá hmoVo. Xodmda {dœmg R>odyZ Á`mà_mU|<br />

H$m§ht bmoH$ AgVmV Ë`mà_mU| Ordmo ~«÷¡d Zmna…Ÿ& Vy§ ñd`§ ~«÷M Amhog, `m<br />

{gÜXmÝVdmŠ`mda ÑT> lÜXm R>odyZ gd© AZmË_ dñVy§Mm {Zamg H$[aVm§ H$[aVm§ Oo§<br />

CaV| V|M ~«÷ hmo`. Xoh^mdZobm Yê$Z AgUmam Vmo _r ZgyZ XohmVrV Agm _r<br />

Amho, Ag| AZw^dmbm `oU| hrM _w[º$ hmo`. gm§Sy>{Z ê$nZm_A{^YmZ Ÿ& ñ\w$ao O|<br />

H$m§ CÜXdnU Ÿ& V| _O öX`ñWmM| ê$n OmU Ÿ& Ë`mgr Vwdm§ eaU [aKmd|Ÿ&&<br />

(Zm. ^m. 12-264) {Zü`nyd©H$ Aer Or hr gË`~w{Õ VrM lÕm hmo` d Aer<br />

lÕm hrM _wŠVrg H$maU Amho. Omo lÕmdmZ Agob Ë`mbmM _moj hm Mm¡Wm<br />

nwéfmW© {gÕ hmoVmo. doXmda, Xodmda, Jwwéda, _§Ìmda, g§Vmda d Am¡fYmda Oer<br />

lÕm Agob Vg| \$i {_iV|. doX h| B©œamM| dmŠ` AgyZ V| Ho$ìhm§{h A`WmW©<br />

Zmht. Jwê${h B©œañdê$nM Amho åhUyZ doX d JwédmŠ`mda _w_wjyMr lÕm nm{hOo.<br />

_w»` gpÀN>î`mM| bjUŸ& gX²JwédMZt {dœmg nyU©Ÿ&& (Xm. 5-3-19)<br />

~«÷ h| AË`§V gyú_ na_mW©VÎd lwVrZ| gm§{JVb| Amh|. V| J«hU<br />

H$aÊ`mg H$R>rU Agë`m_wi| lÕñd gmoå` Ag| doXmZ| gm§{JVb| Amho. Omo<br />

lÕmhrZ AgVmo Ë`mMr gmYZmH$S>o àd¥{Îm hmoV Zmht d Omo àd¥{ÎmeyÝ` Amho<br />

306 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 307


Ë`mbm gmÜ` {gÕ hmoV Zmht. åhUyZ doXm§V d JwédmŠ`m§da lÕm R>odyZ _Zm, g§V<br />

AmZ§V emoYy{Z nmho.<br />

<br />

~a| emo{YVm§ emo{YVm§ emo{YVmho Ÿ&<br />

_Zm ~mo{YVm§ ~mo{YVm§ ~moYVmho Ÿ&<br />

nar gd© hr g‚mZmMo{Z `moJ| Ÿ&<br />

~am {ZíM`mo nm{dOo gmZwamJ| Ÿ&&151Ÿ&&<br />

~«÷ h| dU©, ì`{ŠVa{hV Agë`m_wi| V| B§{Ð`JmoMa Zmht. åhUyZ<br />

JwédoXmÝVdmŠ`m§da {dœmg R>odyZM Ë`mMm emoY KoVbm nm{hOo, Ago _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. Ë`mM| kmZ H$g| hmoV OmV| `mMm gmYZ{dMma d Ë`mgmR>t gËg§JmMr<br />

Amdí`H$Vm `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

~a| åhUOo AmñWoZ| qH$dm H$idirZ|. Ë`m ko` dñVyMm AmñWoZo `mo½`<br />

àH$ma| {dMma H$arV Joë`mg åhUOo à{VHy$b {dMma Xya gmê$Z AZwHy$b Ago {dMma<br />

_Zm§V R>gdrV Joë`mg Ë`mM| empãXH$ kmZ hmoV|. AmË_m H$moU, AZmË_m H$moU,<br />

qnS>m§V {ZË` H$m` d A{ZË` H$m`, ~«÷m§S>m§V gma H$moUVo d Agma H$moUV| `mMm<br />

{dMma H$[aVm§ H$[aVm§ ~«÷kmZ hmoV|. na§Vw h| kmZ PQ>{Xer, VS>H$m\$S>H$s hmoÊ`mOmoJ|<br />

Zmhr. Vo H«$_mH«$_mZ| hmoV OmV|. Am¡fY KoVb| H$s¨ bJoM amoJ OmV Zmht. O_rZ<br />

CÎm_ Agbr, nmUr{h {dnwb Agb| d ewÕ ~rOmMr noaUr{h doioda Pmbr Var<br />

àË`j \$b hmVt nS>on`ªV Wm§~md| bmJV|M. Vg|M ~«÷kmZ{h H«$_mH«$_mZ| hmoD$Z<br />

AZw^dmMr `mo½`Vm hiyhiy àmá hmoVo. VwH$m åhUo VoW| Z Mbo VmVS>rŸ& àmá H$mi<br />

KS>r Amë`mdrUŸ&& Ë`mgmR>t B§{Ð`O`, {df`d¡am½`, Vrd« _w_wjm ht Va Agmdt<br />

bmJVmVM nU Ë`m{edm` ldU, _ZZ, {Z{XÜ`mg d VËd§nXemoYZ BË`m{X{h<br />

KS>md| bmJV|. `m gmYZÛmam _Zmbm hiyhiy AmË_~moY hmoV OmVmo.<br />

nU h| gd© `mo½` àH$ma| hmoÊ`mgmR>t gËg§JmMr Amdí`H$Vm Amho. Yw§{S>Vm§<br />

Yw§{S>Vm§ XodmoŸ& gËg§J| gm§nS>o OZtŸ& EImÚm àmn§{MH$ nmoQ>^ê$ H$b|V nma§JV<br />

ìhmd`mM| Pmë`mg Oa H$moUr Var _mJ©Xe©H$ Jwé bmJVmo, Va gyú_ Aem H$ënZmVrV<br />

dñVyMm AZw^d ¿`md`mMm Pmë`mg _mJ©Xe©H Jwé ZH$mo H$m§ ? åhUyZ emoY d ~moY<br />

ho XmoÝhr g‚mZg§JVtV hmoVmV, Ag| {Vgè`m MaUm§V åhUVmV. O| H$emZ|{h<br />

gmYUma Zmht V| gËg§JmZ| KSy>Z `oV|. gyú_ Aem AmË_{ddoH$mMr gd` gËg§JmZo<br />

bmJVo. H¥$nmXmZ Ho$b| g§VtŸ& H$ënm§Vt{h gaoZmŸ&& VwH$m åhUo g§VgodmŸ& hm{M<br />

R>odm CÎm_Ÿ&&<br />

~am {Zü`mo åhUOo emœV ~«÷mMm {Zü` ""~am {Zü`mo emœVmMm H$amdm''<br />

Ag| nwT>| 167 ì`m ûcmoH$m§V åhQ>b| Amho. gmZwamJ| åhUOo ào_mZ| qH$dm AZwJ«hmZ|.<br />

g‚mZm§Mr g§JV Ooìhm§ bm^Vo Voìhm§ Ë`m§À`m H¥$noZ| gd© g§Xoh Zï> hmoD$Z na~«÷mÀ`m<br />

{R>H$mUt ~wÕrMm {Zü` hmoVmo. AmdS>rZo Ho$boë`m godoZ| g‚mZ gX²Jwé g§Vwï> hmoVmo d<br />

"hm _mPm,' Agm Ë`m§Zt ào_mZ| ñdrH$ma Ho$bm H$s¨ Ë`m {eî`mMm CÕma hmoVmo.<br />

kmZmo~m åhUVmV H$s¨ OJXremÀ`m _Zm§V ^yH$ {ZdmaU H$aÊ`mM| Amb| H$s¨ AYUm§V<br />

dmiy KmVbr Var {VMm g§wXa ^mV hmoVmo. Ë`mà_mU| JwéMm AZwJ«h Pmbm åhUOo<br />

Jwê$Zo {eî`mMm A§JrH$ma Ho$bm H$s¨ Ë`mMm g§gmaM _moj_` hmoD$Z OmVmo. AmYUt<br />

KmV{b`m haiŸ& hmoVr A_¥VmMo Vm§XwiŸ& Oar ^wHo$Mr amIo doiŸ& OJÞmWwŸ&&<br />

V`mnar lrJwéŸ& H$[a{V O¢ Am§JrH$mê$Ÿ& V¢ hmoD$Zr R>mHo$ g§gmê$Ÿ& _moj_`<br />

AmKdmŸ&& (km. 15-23-24) Agm hm g‚mZg§JVrMm à^md Amho. EH$m_odm{ÛVr`§<br />

~«÷ `m {gÕmÝV dmŠ`mMm emoY d ~moY KoD$Z V| AZw^dmd`mM| Agob Va gX²JwéH¥$nm<br />

hrM {H$ëbr hmo` Ag| g_W© åhUVmV. _m¡ë`dmZ² dñVy§Zr ^m§S>maJ¥h ^abob| Agb|<br />

d Ë`mMr {H$„r hñVJV Pmë`mg Ë`m§Vrb gd© dñVy§Mr àm{á hmoVo, Vg|M na_mWmªV<br />

Amho. gX²JwéH¥$nm Vo{M {H$brŸ& OoU| ~w{Õ àH$mebrŸ& Û¡V H$nmQ>| CKS>btŸ&<br />

`oH$gatŸ&& (Xm. 7-2-15)<br />

<br />

~hÿVm§nar Hy$gar VËdPmS>m Ÿ&<br />

nar A§Vat nm{hOo Vmo {ZdmS>m Ÿ&<br />

_Zm gma gmMma V| doJi| ao Ÿ&<br />

g_ñVm§_Y| `oH$ V| AmJi| ao Ÿ&&152Ÿ&&<br />

gyú_ Aem na~«÷mMm emoY d ~moY g‚mZm§À`m g§JVtV Ë`m§À`m<br />

AZwJ«hmZ| hmoVmo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. gËg§JM H$emg nm{hOo<br />

? ñdV:À`m ~w{ÕMmVw`mªZo qH$dm ldUm§Vrb dmŠMmVw`m©Z| Ë`m gyú_<br />

dñVy§M| AmH$bZ H$m§ hmoD$ Z`o? `mM| CÎma ûcmoH$m§V XoVmV. Hy$gar åhUOo<br />

MmVw`©. _Zwî`m§À`m {R>H$mUt ~w{Õ MmVw`© qH$dm dmŠMmVw`© Ag| gd© Ñï>tZo<br />

{H$Vrhr H$m¡eë` Agb|, AZoH$ VÎdm§Mo AmH$bZ hmoD$Z Ë`m§M| à{VnmXZ{h CÎm_<br />

308 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 309


àH$ma| Oar H$[aVm§ Amb| Var gmW©H$Vm Pmbr Ag| Zmht; H$maU ~«÷VÎd h|<br />

""~mobm ~w{Õgr AQ>H$'' Ag| VÎd Amho. V| dmMobm d ~w{Õbm AJå` Agë`m_wio<br />

BVa gd© VÎdm§Mm PmS>m åhUOo {ZfoY H$ê$ZM Ë`m§Mo AZw^dmM| kmZ ìhmd| bmJV|.<br />

Ho$di VÎdm§Mm empãXH$ CbJS>m H$aU| åhUOo H$U ~mOybm R>odyZ ^yg H$m§S>Ê`mgmaIo<br />

hmo`. VwH$mo~m åhUVmV, ""KamoKar gm§JVr kmZŸ& ^yg erU H$m§{S>VrŸ&&'' àW_<br />

~wÕrZ| BVa gd© VÎdm§Mm {ZfoY Pmbm nm{hOo. Ë`mZ§Va _Ü`| `oV| eyÝ`. nU eyÝ`<br />

Zmht `mMm {ZdmS>m hmoD$Z ~«÷ Amho, V| emœV Amho, Agm ~wÕrMm {Zü` Pmbm<br />

nm{hOo. BH$S>o Ñí` {VH$S>o XodŸ& _Ü`| gwÝ`ËdmMm R>mdŸ& V`mg _§X~w{ÕñVdŸ&<br />

àmUr ~«÷ åhUoŸ&& (Xm. 8-10-66) åhUyZ eyÝ`m§V Z nS>Vm§ V| Amobm§Sy>Z<br />

eyÝ`mnbrH$S>o eyÝ`Ëd OmUUmam CaVmoM, `mMm {Zü` Pmbm nm{hOo.<br />

gma åhUOo VÎd, gmMma åhUO| Ia|, AmJi| åhUOo {dbjU, Am¡a,<br />

gdmªhÿZ doJi| Ag| EH$_odm{ÛVr`_². ho _Zm, ~«÷VÎd h| EH$M Iao VÎd AgyZ<br />

V| gd©Ì gdmªhÿZ doJi| A{bá Ag| Am¡a VÎd Amho, h| na~«÷ emœV Agë`m_wi|<br />

gË` Amho. Ë`mÀ`mgmaIr Xwgar dñVw Zgë`m_wi| V| gdmªhÿZ {dbjU Amho d<br />

Ë`mÀ`m {R>H$mUtM OJmMr CËn{Îm, pñW{V d b` ^mg_mZ hmoV Agë`m_wi| V|<br />

gd©loð> Amho. n§M^yVt Ago {_{lVŸ& na§Vw V| n§M^yVmVrVŸ& n§H$s¨ AmH$me<br />

A{báŸ& Agmo{Z O¡g|Ÿ&& (Xm. 7-4-20) Ë`m dñVynwT>| VwP| MmVw`©, VÎdPmS>m<br />

H$m§htM Zmht. na~«÷mgm[aI| Xwga| H$m§htM Zgë`m_wi| Ñï>mÝV XoVm `oV Zmht.<br />

g_OwVrgmR>t Ñï>mÝV Úmd`mMm Pmë`mg EH$m AmH$memMmM Ñï>mÝV XoVm§ `oB©b.<br />

åhUyZM lwVrZ| "I§~«÷' d ñ_¥VrZ| "JJZgÑe§' Ag| åhQ>b| Amho. AmH$memÀ`m<br />

{R>H$mUt Agbobm eyÝ`Îd hm JwU Oa ~mOybm Ho$bm Va AmH$me h|M ~«÷ åhUVm<br />

`oB©b. H$m{i_m ZgVm§ {nViŸ& _J V| gmoZ|{M Ho$diŸ& gwÝ`Ëd ZgVm§ {ZdiŸ&<br />

AmH$me ~«÷Ÿ&& (Xm. 7-4-23)<br />

Ag| Zm_ê$nm§V AgyZ Zm_ê$nmVrV Agbob| h| gyú_ ~«÷ ho _Zm,<br />

~w{ÕMmVw`m©Z| OmUVm§ `oV Zmht.<br />

<br />

Zìho qnS>kmZ| Zìho VÎdkmZ|Ÿ&<br />

g_mYmZ H$m§ht Zìho VmZ_mZ|Ÿ&<br />

Zìho `moJ`mJ| Zìho ^moJË`mJ|Ÿ&<br />

g_mYmZ V| g‚mZmMo{Z `moJ|Ÿ&&153Ÿ&&<br />

_Zwî`mÀ`m {R>H$mUt ~w{ÕH$m¡eë` {H$Vr{h Agb| d MmVw`m©Z| Ë`mbm<br />

VËd {ddoMZ {H$Vr{h H$[aVm§ Amb| Var na~«÷ h| gdmªV AgyZ gdmªhÿZ doJi| Ag|<br />

{dbjU VÎd Agë`m_wi| Ë`mMm {Zü` Pmë`m{edm` gmW©H$Vm Zmht, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb|. hmM ^md `m ûcmoH$m§V ñnï> H$ê$Z g‚mZmÀ`m<br />

_mJ©Xe©Zm{edm` AmË_mZw^dmM| g_mYmZ àmá hmoV Zmht, Ag| 151 ûcmoH$mà_mU|,<br />

`m ûcmoH$m§V{h nwÝhm§ gm§JVmV.<br />

qnS>kmZ åhUOo earag§~§YtMo kmZ. VÎdkmZ åhUOo n§M^m¡{VH$ _m{`H$<br />

kmZ. `m§V n§M^yVm§nmgyZ Vm| _hÎmÎdmn`ªV gd© VÎdm§Mm A§V^m©d hmoVmo. VmZ_mZ<br />

åhUOo Jm`Zm{X H$bm§Mo kmZ. `moJ åhUOo Aï>m§J`moJ, `_, {Z`_, AmgZ,<br />

àmUm`_m{X. `mJ åhUOo `km{X H$_©. ^moJË`mJ åhUOo àmá Pmboë`m gwImon^moJmMm<br />

Ë`mJ, ~mø d¡am½`. g_mYmZ åhUOo g_m{Y qH$dm ñdê$nmH$ma d¥{Îm, VXmH$maVm.<br />

earakmZmZ|, g¥{ï> kmZmZ|, àmn§{MH$ kmZmZ|, Jm`ZmZ|, `moJkmZmZ|<br />

`k`mJm{X H$_©kmZmZ|, gwImon^moJË`mJmZ|, BË`m{X H$emZ|{h {MaH$mb pñWa Ag|<br />

g_mYmZ àmá hmoV Zmht. `mMm AW© qnS>kmZm{X darb Jmoï>r ZH$moV Agm. Zìho<br />

àmn§{MH$ ñdmñÏ`mbm qH$dm earaYmaUobm darb Jmoï>tMo kmZ Amdí`H$M Amho.<br />

na§Vw _moj hm Mm¡Wm nwéfmW© Oa {gÕ H$aÊ`mMm Agob Va Ë`mgmR>t AmË_kmZmMrM<br />

Amdí`H$Vm Amho. åhUyZ g_W© AmË_kmZmbmM kmZ Ag| åhUVmV d BVa àmn§{MH$<br />

kmZmbm H$bmH$m¡eë` Ag| åhUVmV. kmZmM| bjU gm§JVm§Zm Vo åhUVmV - ""kmZ<br />

åhUOo AmË_kmZŸ&& (Xm. 5-6-1) OoW| Ñí` àH¥${V gaoŸ& n§M^y{VH$ dmogaoŸ&<br />

g_yi Û¡V {ZdmaoŸ& `m Zm§d kmZŸ&&'' (Xm.5-6-3) `moJ hm _mojÑîQ>çm CnH$maH$<br />

Amho. na§Vw Vmo EImÚm {gÕrgmR>t Pmë`mg hm{ZH$maH$ R>aVmo. Vmo nma_m{W©H$<br />

Ñï>rZ|M ìhmd`mg nm{hOo.<br />

`m ûcmoH$m§V g_mYmZ hm eãX \$ma _hÎdmMm Amho. àm§n{MH$<br />

Jm`ZH$bm{XH$m§Zr g_mYmZ àmá hmoV Zmht Ag| Zmht, V| hmoV|, na§Vw V|<br />

j{UH$ AgV|. `moJg_mYrZ|{h g_mYmZ àmá hmoVo. na§Vw ì`wËWmZmZ§Va V|<br />

H$m`_ am{hbM Ag| Zmht. H$moUË`m{h n[apñWVtV {MÎmmMr àgÞVm Ooìhm§<br />

{ñWa amhVo Voìhm§M Ë`mbm AI§S> g_m{Y qH$dm na_g_m{Y åhUVmV.<br />

g_mYmZ hm eãX {MÎmmMr AI§S> àgÞVm `m AWm©Z| `oW| A{^àoV Amho.<br />

{Ma§VZ ko` Ag| O| ~«÷ Ë`mÀ`m {R>H$mUt ~wÕrbm pñWa H$aU| åhUO|<br />

310 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 311


g_mYmZ hmo`. ZmW åhUVmV, ""`mbmJt g_m{Y Am{U ì`wËWmZŸ& `m XmoÝhr<br />

AdñWm§g{hV OmUŸ& ~wÕr hmo` ~«÷mn©UŸ& AI§S>Ëd| nyU© na_g_m{YŸ&&''<br />

(Zm. ^m.2-431) Aer AI§S> g_mYmZmMr ~w{Õ g‚mZg§JVtV {_iUmè`m<br />

~«÷kmZmZ|M àmá hmoVo. gH$i H$_v g_mYrŸ& ho{M gX²Jwê$Mr ~moYr ~wÕrŸ&&<br />

(424) H$moUVr{h Jmoï> ZrQ> H$ië`m{edm` H¥$VtV CVaV Zmht. g‚mZg§JVr§V<br />

àW_ ldU KS>V|. ldUm_wi| gmYH$mMr ~w{Õ hiyhiy ewÕ hmoD$Z AmnU H$moU `m<br />

ñdê$nmM| kmZ hmoD$Z AÛ¡V ~moY hmoVmo. `m ~moYmZ§Va Aä`mgmZ| ñdê$nmH$ma d¥{Îm<br />

hmoVo. gËg§Jmdar ldUŸ& VoU| H$io {Zê$nUŸ& ldU| hmoBOo AmnUŸ& VXmH$maŸ&&<br />

(Xm. 7-8-9)<br />

<br />

_hmdmŠ` VÎdm{XH|$ n§{MH$UªoŸ&<br />

IwUo nm{dOo g§Vg§Jo {ddU©oŸ&<br />

{ÛVr`o{g g§Ho$V Omo Xm{dOoVmoŸ&<br />

V`m gm§SwZr M§Ð_m ^m{dOoVmoŸ&&154Ÿ&&<br />

earakmZ, VÎdmM| kmZ, Jm`Zm{X H$bm, `moJ - `mJ BË`m{XH$m§Zt Z<br />

àmá hmoUmao§ {MÎmmM| g_mYmZ g‚mZg§JVrZ| {_iV|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

`m ûcmoH$m§V g‚mZm§Mr CnXoenÕV H$em àH$maMr AgVo h| gm§JVmV.<br />

g‚mZm§À`m _wIm§VyZ VÎd_ñ`m{X _hmdmŠ`m§Mm CnXoe EoH$md`mg {_iVmo.<br />

Mma Xohm§Mr ã`mE|er VÎd| Ë`m§À`mH$Sy>Z H$iVmV. gyú_ n§M_hm^yV| EH$_oH$m§V<br />

{_giyZ Ë`m§M| _rbZ H$g| hmoV| `m n§MrH$aUmM| {ddoMZ Vo H$[aVmV. h| gd© EoHy$Z<br />

gd© VÎdm§Zm AmYma^yV Agbob| O| ~«÷ Ë`mMr IyU nQ>Vo, åhUOo Ë`m§Mo Ho$di<br />

{X½Xe©Z hmoV|. gd© Zmed§V nXmWmªnbrH$S>o {Ma§VZ Aer hr dñVw Amho d V|M<br />

Amnb| ñdén Amho, h| H$iyZ `oV|. ~«÷ hm H$m§ht EImXm nXmW© Zmht H$s§ Omo MQ>H$Z<br />

hmVm§V XoVm§ `oB©b. Vmo EH$ AZw^d Amho d Vmo Á`mMm Ë`mZ|M KoVbm nm{hOo. nU<br />

hm AZw^d H$gm ¿`mdm `mMm g§Ho$V åhUOo {Zü` hm gX²JwéH$Sy>ZM hmoVmo. nXmWm©Eog|<br />

~«÷ ZìhoŸ& _m V| hmVt Yê$Z Úmd|Ÿ& Agmo h| AZw^dmd|Ÿ& gX²Jwé_wI|Ÿ&& (Xm.<br />

7-3-52) hm {Zü` IwUoZ| H$gm hmoVmo ho g_OÊ`mgmR>t emImM§ÐÝ`m`mMm Ñï>mÝV<br />

{Xbm Amho. Ü`o`mbm AZwbjyZ g§dmX Z Pmë`mg Vmo dmXmbm H$maU hmoVmo, Ag|<br />

{ddoMZ ûcmoH$ 112 _Ü`| emImM§ÐÝ`m`mZ| Ho$b| Amho. `oW| Ü`o`mbm AZwbjyZ<br />

g‚mZ Ë`mMr IyU H$er nQ>dyZ XoVmV h| Ë`mM emImM§ÐÝ`m`mZ|M gm§Jmd`mM|<br />

Amho.<br />

AJXr gyú_ H$moa Agbobm Agm ewÕ {ÛVr`oMm M§Ð {XgV Zmht. Vmo<br />

Á`mZ| nm{hbobm AgVmo Vmo Z nm{hboë`mg PmS>mÀ`m {dd{jV \$m§XrMr IyU XmIdyZ<br />

Ë`m {XeoZ| nmhmd`mg gm§JVmo, Ë`m IwUoÀ`m {XeoZ| nm{hb| H$s¨ M§ÐH$moa {XgVo.<br />

M§ÐXe©ZmZ§Va Vmo IwUoMr \$m§Xr gmoSy>Z XoVmo d M§ÐM nmhmV amhVmo. Ag|M g‚mZm§À`m<br />

{ddoMZldUmZ| KS>V|. na~«÷ hm M§Ð, _hmdmŠ` hr \$m§Xr, _w_wjw hm M§Ð nmhÊ`mMr<br />

BÀN>m H$aUmam d g‚mZ gX²Jwé ho Á`mZ| AmYtM M§Ð nm{hbobm AgVmo Vmo.<br />

ho ûcmoH$mM| {ddaU Pmb|. VÎd| d n§MrH$aU `m§Mm C„oI nydu Pmbm<br />

Amho. `oW| emImM§ÐÑï>mÝVm§V _hmdmŠ` h| IyU åhUyZ emIoÀ`m {R>H$mUt g_Omd|<br />

Ag|{h gm§{JVb|; na§Vw `m _hmdmŠ`mM| ñdê$n H$m` h| _w_wjy§g R>mD$H$ AgU| Oê$a<br />

Amho, H$maU AmË_kmZmgmR>t _hmdmŠ`monXoe hm _hÎdmMm {df` AgyZ Ë`mM|<br />

{ddaU h| _w»` kmZ Amho, Ag| g_W© åhUVm. _hmdmŠ`mM| {ddaUŸ& h| _w»`<br />

kmZmM| bjUŸ& ewÕ bú`m§eo AmnUŸ& dñVyM AmhoŸ&& (Xm. 5-6-14) h| _w»`<br />

kmZXmZ dmñV{dH$ ~«÷{Zð>, AZw^dr Aem gX²Jwê$H$Sy>ZM ìhmd`mg nm{hOo.<br />

Ë`m§À`mH$Sy>Z gd© e§H$mM| {ZagZ hmoD$Z g§Xoha{hV Ag| kmZ àmá hmoV|. åhUyZ<br />

_hmdmŠ`~moY åhUOo H$m` h| g_OÊ`mnwaVmM `oW| {dMma H$ê§$.<br />

àË`oH$ doXmM| EH$ Aer Mma doXm§Mt Mma _hmdmŠ`| AmhoV. F$½doXàkmZ§<br />

~«÷Ÿ&& `Owd©©oX - Ah§ ~«÷mpñ_Ÿ&& gm_doX - VÎd_{gŸ&& AWd©doX -<br />

A`_mË_m ~«÷Ÿ&& Mmar{h _hmdmŠ`| ~«÷mË_¡Š` à{VnmXZ H$[aVmV, åhUOo Ord<br />

hm ~«÷ñdénM Amho Agm ~moY H$[aVmV; na§Vw ñnï> dmŠ` åhUyZ VÎd_{g `m<br />

gm_doXr` _hmdmŠ`mM| Zoh_t {ddaU Ho$b| OmV|. `mM| {ddaU H$aÊ`mnydu emñÌr`<br />

eãXmZ| Jm|Yi hmoD§$ Z`o åhUyZ `m _hmdmŠ`mÀ`m CnXoem§Vrb ahñ` H$m`, h| àW_<br />

nmhÿ§. eyÕ ~«÷ M¡VÝ`mbm ewÕ CnmYr_wi| B©œaËd `oV| d _{bZ CnmYr_wi| OrdËd<br />

`oV| BVH|$M. B©œamMr _m`mhr ewÕ Cnm{Y d OrdmMr A{dÚm hr _{bZ Cnm{Y. `m<br />

XmoÝhr{h Xya Pmë`m Va XmoKo{h ~«÷ê$nM. _hXmH$me h| EH$M, nU _R>mÀ`m CnmYr_wi|<br />

V| _R>mH$me (B©œa) hmoV| Am{U KQ>mÀ`m CnmYr_wi| V|M KQ>mH$me (Ord) hmoV|.<br />

312 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 313


KQ> d _R> CnmYr ~mOybm Pmë`m H$s¨ gd© _hXmH$meM. `m Ñï>mÝVmZ| _hmdmŠ`mW©<br />

g_OU| gmono OmB©b.<br />

`m _hmdmŠ`m§V VrZ nXo§ AmhoV. VV², Ëd_², Am{U A{g. {Zê$nm{YH$ d<br />

Cnm{YZ| `wº$ Ago XmoZ àH$ma Agë`m_wi| VV², Ëd_² `m nXm§Mo XmoZ AW© AmhoV.<br />

EH$ dmÀ`mW© d Xwgam bú`mW©. dmÀ`mW© åhUOo eãXmoƒma hmoVm§M bjm§V `oUmam<br />

AW©. CXm. Jm_mZ` åhUOo Jm` AmU, hm AW© bJoM bjm§V `oVmo. hm dmŠ`m§Vrb<br />

_w»` AW© AgVmo. bú`mW© åhUOo eãXmoƒma Pmë`mda{h dmŠ`m§V AW©`moOZm Z<br />

Pmë`m_wi| Ë`mÀ`met g§~Õ Agm {dMmamZ| bjm§V `oUmam AÝ` AW©. CXm. Ag|<br />

Ë`m PmS>mdê$Z Imbt Om, Agm nÎmm gm§{JVë`mg PmS> MTy>Z Imbt CVê$Z<br />

Omd`mM| ZgV|, ~mOyZ| Omd`mM| AgV|, hm bú`mW© H$iÊ`mgmR>t VrZ bjU|<br />

AmhoV, Vt Aet.<br />

(1) Oh„jU - `m§V dmÀ`mWm©Mm g_yi Ë`mJ H$ê$Z bú`mW©<br />

¿`mdm bmJVmo. CXm. J§Jm`m§ Kmof: à{Vdg{V. åhUOo J§JoV Jm¡idmS>m Amho.<br />

J§Jmàdmhm§V dmS>m AgU| eŠ` Zmht, åhUyZ J§Jm `m nXmMm _w»` AW© Omo àdmh<br />

Vmo gmoSy>Z XoD$Z Ë`mÀ`mer g§~§Y Agbob| O| Vra Ë`mM| J«hU H$amd| bmJV|. åhUOo<br />

J§JmVramda Jm¡idmS>m Amho Agm dmŠ`mMm AW© hmoVmo. (2) AOh„jUm - `m§V<br />

dmÀ`mW© Z gmoS>Vm§ bú`mW©{h ñdrH$mamdm bmJVmo. CXm. emoUmo Ymd{V åhUOo<br />

Vm§~S>m YmdVmo. a§J YmdUo eŠ` Zmht. åhUyZ a§Jmet g§~§Y Amho Aem KmoS>çmM|<br />

qH$dm ~¡bmM| nU J«hU H$amd| bmJV|. åhUOo Vm§~S>m KmoS>m Ym§dVmo Agm dmŠ`mMm<br />

AW© hmoB©b. (3) OhXOh„jUm qH$dm ^mJË`mJbjUm - `m§V dmÀ`mWmªVrb<br />

{déÕ ^mJmMm Ë`mJ H$ê$Z A{dê$Õ A§e bjm§V ¿`mdm bmJVmo. CXm. gmo@`§<br />

XodXÎm:Ÿ& EHo$ H$mit amÁ` H$arV Agbobm XodXÎm amOm d¡am½`m_wi| ~¡amJr dofm§V<br />

nmhÿZ Ë`mbm AmoiIyZ EH$ _Zwî` åhUVmo - VmoM hm XodXÎm. `oW| nyd©H$mb, nyd©Xoe,<br />

amOgÎmm, Vg|M AmoiIë`m doiMm dV©_mZH$mi, {R>H$mU d ~¡amJr dof BË`m{X<br />

nañna {déÕ Y_©ê$n dmÀ`mWm©Mm Ë`mJ H$ê$Z XodXÎmmÀ`m EH$_mÌ qnS>ñdê$n<br />

bú`mM| J«hU Ho$b| nm{hOo, åhUO| {Zénm{YH$ XodXÎmmM| ñdê$n OmUb| OmV|.<br />

_hmdmŠ`m§V `m {Vgè`m bjUoM| J«hU H$[aVmV. AmYt KoB©Oo dmÀ`m§eŸ& _J<br />

dmoi{IOo bú`m§eŸ& bú`m§et nmhVm§ dmÀ`m§eŸ& Agob H¡$MmŸ&& (Xm. 9-2-<br />

22) _hmdmŠ`m§V hr bjUm H$er bmJy nS>Vo V| nmhÿ§.<br />

VËnX - ewÕ gÎdJwU _m`monmYrZ| `wº$ gd©k, gd©e{º$_mZ², A§V`m©_t,<br />

OJmMr CËn{Îm, pñW{V d b` H$aUmam Agm Omo B©œa Vmo VËnnXmMm dmÀ`mW©<br />

Amho. A{dZmer, AÛ`, {dewÕ Am{U ñdg§doÚ O| ~«÷ Vmo VËnXmMm bú`mW©<br />

Amho.<br />

Ëd_²nX - A{dÚoZ| åhUOo _{bZ gÎdJwUmZ| `wº$, XohY_u åhUOo _r<br />

ñWyb, H¥$e BË`m{X _mZUmam, H$V¥©Ëd, ^moŠV¥ËdmMm A{^_mZr hm Ëd§nXmMm dmÀ`mW©<br />

Amho. eara, B§{Ð`|, Ah§H$ma BË`m{XhÿZ {Zamim, {Zénm{YH$, gmjr, Hy$Q>ñW M¡VÝ`<br />

hm Ëd§nXmMm bú`mW© Amho.<br />

`m _hmdmŠ`m§V Oh„jUm g§^dV Zmht. H$maU `m bjUoZ| VÎd_² nXm§À`m<br />

g_J« dmÀ`mWm©Mm Ë`mJ hmoB©b. `oW| VËnXmZ| B©eM¡VÝ` d Ëd_² nXmZ| OrdM¡VÝ`<br />

Agm dmÀ`mW© Amho. B©e d OrdM¡VÝ`mMm Ë`mJ Ho$bm Va EoŠ` H$emM| hmoUma ?<br />

_hmdmŠ`mZ| OmUÊ`mg `mo½` Ag| O| ewÕ M¡VÝ` Ë`mMm{h `m bjUoZ| Ë`mJ hmoD$Z<br />

AZW© hmoB©b. åhUyZ hr bjUm J«hU H$[aVm§ `oV Zmht.<br />

AOh„jU|V dmÀ`mW© Z gmoS>Vm§ bú`mW©{h J«hU H$amdm bmJVmo. `oW|<br />

hr bjUm _m{Zbr Va dmÀ`mW© g§nyU© amhUma. AmVm VÎd_² nXm§À`m dmÀ`mWm©H$S>o<br />

bj {Xë`mg Ord d B©œa `m§À`m§V ^oX {XgUmaM. Hw$R>| gd© e{º$_mZ B©œa d Hw$R>|<br />

Aën e{º$_mZ Ord! XmoKm§M| EoŠ` H$g| ìhmd| ? ho dmÀ`mW© nañna {damoYr<br />

Agë`m_wio§ EoŠ` {gÕ hmoUma Zmhr. åhUyZ hr bjUmgwÕm§ Ë`mÁ` R>aVo.<br />

{Vgè`m OhXOh„jUoZ| h| EoŠ` {gÕ hmoV|. `m§V dmÀ`mWm©Mm Ë`mJ<br />

H$ê$Z VËg§~§{YV bú`mWm©M| J«hU AgV|. gd©e{º$_mZ gd©k BË`m{X Y_©`wº$<br />

VËnX dmŠ`m§V B©œaM¡VÝ` Amho. Vg|M Aëne{º$, Aënk, BË`m{X Y_©`wº$ Ëd_²nX<br />

dmÀ`mW© OrdM¡VÝ` Amho. XmoÝhr {R>H$mUt M¡VÝ` EH$M Amho. na§Vw nañnam§Vrb<br />

Cnm{YH¥$V Y_© {déÕ Agë`m_wi| EH$Ëd {gÕ hmoV Zmht. åhUyZ `m ^mJË`mJ<br />

bjUoZ| nañna {déÕ Y_©ê$n dmÀ`mWm©Mm Ë`mJ Ho$bm åhUOo bú`mWm©Z| XmoÝhtH$S>o<br />

{Zénm{YH$ M¡VÝ` amhV| d A{g nXmZ| Ë`m§M| EoŠ` gmYV|. `m bjUoZ| ~«÷mË_¡Š`<br />

g_OyZ `oV Agë`m_wi| g_W© åhUVmV - ""h| bí`m§e| AZw^dU|Ÿ& `oW| Zmht<br />

dmÀ`m§e ~mobU|Ÿ& _w»` AZw^dmMo IwU|Ÿ& dmMma§^ H¡$MmŸ&'' (Xm. 9-2-25)<br />

_hmdmŠ`ê$n emIodê$Z g§V ho ~«÷M§ÐmMr {Xem XmI{dVmV. nU<br />

314 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 315


_ZZ d Aä`mg `m XmoZ S>moù`m§Zr _w_wjyZ|M `mMm àË`` KoVbm nm{hOo. àË``mZ§Va<br />

H$m` pñW{V hmoVo h| VwH$mo~m EH$m A^§Jm§V gm§JVmV - H$m§htM _r Zìho H$moUr `o<br />

Jm§dtMmŸ& EH$bm R>m`tMm R>m`t EH$Ÿ&&1Ÿ&& Zmht Amåhm§ Á`md| _amd| bmJVŸ&<br />

Amhmo AI§{S>V O¡go V¡g|Ÿ& VwH$m åhUo Zm_ê$n Zmht Amåhm§Ÿ& doJim `m H$_m©<br />

AH$_m©grŸ&&<br />

<br />

{XgoZm OZt V|{M emoYy{Z nmhoŸ&<br />

~a| nmhVm§ JyO VoW|{M AmhoŸ&<br />

H$at KoC§ OmVm§ H$Xm AmT>ioZmŸ&<br />

OZt gd© H$m|XmQ>b| V| H$ioZmŸ &&155Ÿ&&<br />

gËg§JVtV n§MrH$aU _hmdmŠ`m{X {ddoMZ EoHy$Z na~«÷mMr àMr{V H$er<br />

KoVm§ `oVo, h| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. `mda H$moUr EImXm åhUob H$s¨ Z {XgUmè`m,<br />

Z ^mgUmè`m Aem `m gyú_ dñVy~Ôb EdT>m IQ>mQ>mon H$emgmR>t H$amd`mMm ?<br />

`mM| CÎma `m ûcmoH$m§V XoD$Z _mZdmZ| AgmÜ` V|M gmÜ` H$amd| Ag| gm§JVmV.<br />

Oo OJVm§V M_©Mjy§Zm {XgV Zmht Ë`m ~«÷mMmM emoY KoD$Z AZw^d<br />

nmhmdm. hm CnXoe dada nm{hë`mg M_ËH$m[aH$ dmQ>ob. nU {dMmam§Vr hmM `mo½`<br />

R>aob. O| ~mhoa {XgV| V|M nmhÊ`mMr Ñï>rbm gd` AgVo. nU nwîH$i {R>H$mUt<br />

_hÎdmMr dñVw A§Vam§V Jwá AgVo Zmaim§Vrb Imo~ao ~mhoa {XgV Zmht, Am§V<br />

AgV|. ZamoQ>r \o$Hy$Z V|M ¿`md| bmJV|. Ag|M na_mWmªV Amho. g_W© åhUVmV,<br />

""àJQ> V| OmUmd| AgmaŸ& Am{U Jwá V| OmUmd| gmaŸ& Jwé_wI| hm {dMmaŸ&<br />

C_Om| bmJoŸ&&'' (Xm. 6-2-21)<br />

~«÷ h| M_©MjyZ| {XgV Zgb| Var AZoH$ g‚mZm§Zr kmZMjyZ| V|<br />

AZw^{db| AgyZ Ë`mg§~§Yr gdmªMr EH$dmŠ`Vm Amho. _J V| S>moù`mbm<br />

{XgV Zgbo Var Zmht Ago H$g| åhUVm `oB©b ? åhUyZ Ë`m g§V AmZ§VmMm<br />

emoY KoÊ`mMo H$ï> KoVbo nm{hOoV; H$maU Ë`mnmgyZ ~w{ÕJ«mø Aem AmË`§{VH$<br />

emœV gwImMm bm^ Amho. M§Ðmda dmñVì`, AUwg§emoYZ `m j{UH$<br />

gwImÀ`m Jmoï>r {dkmZm§V ñVwË`, àJVrÀ`m d _mZdr kmZmÀ`m ÚmoVH$<br />

R>aVmV, Va M§Ðmbm{h Or VoO nwa{dVo d AUybm{h Or dñVy AmYma Amho<br />

Vr dñVw AmnU ñdV: Agë`mMm AZw^d KoU| hm _mZdmMm _hmnwéfmW© Zìho<br />

H$m ? g¥{ï>`§Ìm§V H$moUVrhr JS>~S> Z _mO{dVm§ gñdê$nmMr AmoiI nQ>dyZ KoU|<br />

`m§VM _mZdr OrdZmMr gmW©H$Vm Amho. EImÚm g¥ï> nXmWm©M| kmZ Agmd`mM|<br />

nU AmnU ñdV: H$moU `mM| kmZ Zgmd`mM| hm AmË_KmV hmo`. åhUyZ Z {XgUmè`m<br />

~«÷mMmM emoY Ko, Ag| g_W© åhUVmV. doX {da§Mr Am{U eofŸ& OoW| {gUbo<br />

{ZeofŸ& V|{M gmYmd| {deofŸ& na~«÷ V|Ÿ&& (Xm. 6-2-24)<br />

hm emoY `mo½` nÕVrZ|M KoVbm nm{hOo. M_©MjyZ| Z {XgUmar dñVw<br />

kmZMjyZ| emo{Ybr nm{hOo. Aem ~è`m arVrZ| nmhV Joë`mg ~«÷ h| gd©Ì AJXt<br />

Odi AgyZ OUy H$m` Jwá Agë`mM| AmT>iyZ `oB©b. OJr Wmoabm Xod Vmo<br />

MmoabmgoŸ&& S>moù`mg_moa S>moù`m§V AgyZ{h Ë`m§Zm Z {XgUmar Aer hr AmO~<br />

dñVw Amho. amKdmM| ê$n nmhVm§ Z {XgoŸ& S>moim§ ^ab|go gd© H$miŸ&<br />

gd© {R>H$mUr ^abobr AgyZ{h EImÚm nXmWm©à_mU| hmVmda XoÊ`mgmaIr<br />

hr dñVw Zmht. ñWyb Zìho gyú_ ZìhoŸ& H$m§ht `oH$mgm[aIo ZìhoŸ& kmZÑï>rdrU<br />

ZìhoŸ& g_mYmZŸ&& (Xm. 20-10-12) na~«÷mMm gwJmdm bmJobŸ& d Ë`mÀ`met<br />

VmXmËå` hmoB©b Aer kmZÑ{ï> g‚mZ XoD§$ eH$VmV. Ë`m§À`mH$Sy>Z hmoUmè`m<br />

_hmdmŠ`monXoemZ| hr kmZÑ{ï> àmá hmoVo. Ag| gX²Jwê$H$Sy>Z kmZ Pmë`m{edm`<br />

OÝ__aUm§VyZ gwQ>H$m Zmht. _hmdmŠ`mM| {ddaUŸ& H$[aVm§ gwQ>oŸ&& (Xm. 11-3-<br />

29) kmZmZ| ~wÕrdarb AkmZmM| AmdaU Xya Pmb| H$s¨ ñd`§àH$me AmË_m AmhoM.<br />

<br />

åhUo OmUVm§ Vmo OZr _yI© nmhoŸ&<br />

AVH$m©{g VH$s© Agm H$moU AmhoŸ&<br />

OZt _rnU| nmhVm§ nmhdoZmŸ&<br />

V`m b{jVm§ doJi| amhdoZmŸ&&153Ÿ&&<br />

EImÚm nXmWm©gm[aI| hmVmda KoD$Z M_©MjyZ| nmhVm§ `oÊ`mOmoJ| h| na~«÷<br />

ZgyZ V| kmZMjyZ| AZw^{dbo nm{hOo Am{U `m§VM na_ nwéfmW© Amho, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVb|. na§Vw ""_r kmZr, _r V| OmUb| Amho'' Ag| Oa H$moUr Ah§H$mamZ|<br />

åhUob Va Vmo doS>m Amho, Ago `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

~«÷ hr H$m` MrO Amho h| _bm g_Ob| Amho Ag| Omo åhUVmo Vmo<br />

_yI© g_Omdm. åhUOo Ë`mbm ~S>~S>rM| eãXkmZ Amho nU AZw^d Zmht<br />

316 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 317


Ag| g_Omd|. H$maU ehmUm, AZw^dr _bm ~«÷ H$m` Amho V| g_Ob| Amho, Ag|<br />

H$Yt åhUV Zmht. A{dkmV§ {dOmZVm_², {dkmV§ A{dOmZVm_²Ÿ&& (Ho$Z C.)<br />

g_Ob| Agm A{^_mZ YaUmè`mbm V| g_Ob|b| ZgV| Am{U brZVoZ|, V| g_Obob|<br />

Zmht, Aer Á`mMr ~w{Õ AgVo Ë`mbm ~«÷kmZ AgV|. AÛ¡V MMm© JwéJå`<br />

AmhoŸ& H$io åhUo Vmo ghgm Z bmhoŸ& Mmoê${Z OmJo öX`t Ah§VmŸ& H$io åhUo Ë`m<br />

Z H$io{M ^«m§VmŸ&& ~«÷ hr dñVw ~wÕrMm {df` AgyZ Vr ko` Amho, Ag| AkmZ<br />

Á`mbm AgV| Vr {dMmar{h Zìho d kmVm{h Zìh|. Ë`mbm _yI© H$m§ åhQ>b| h| nwT>rb<br />

MaUm§V gm§JVmV-<br />

AVŠ`© Aem ~«÷mbm OmUUmam H$moU Amho ? Or dñVw {XgV{h Zmht<br />

qH$dm ^mgV{h Zmht Vr Ü`mZm§V Var H$er `oUma d Ë`mg§~§Yr VH©$ Var H$m`<br />

H$aUma? V| Ü`mZt Y[aVm§ Z`o Ÿ& qMVZr qMVmdo V| H$m`o Ÿ& _Zm_Yo Z g_m`o Ÿ&<br />

na~«÷ V| Ÿ&& (Xm. 7-7-25) OoW| VH©$ H$[aVm§M `oV Zmht Vr dñVw _r OmUVmo Ag|<br />

åhUU| h| doS>onUmM| Amho.<br />

Xwgar Jmoï> Aer Amh| H$s¨, Ord hm dmñV{dH$ ~«÷ñdê$nM Amho. Vmo<br />

doJim H$moUr AgVm Va ""_r ~«÷ OmUVmo§"" Ag| åhUUo§ `mo½` Pmb| AgV|. dñVw<br />

`oH$ AmnU `oH$ Ÿ& Eogr AgVr doJ{iH$ Ÿ& V[a AZw^dmMm {ddoH$ Ÿ& ~mobm|<br />

`oVm§ gwI| Ÿ&& (Xm. 6-10-34) na§Vw XmoKm§M| ñdê$n EH$M Agë`m_wi| ""_r ~«÷<br />

OmUVmo§"" Ag| Ooìhm§ EImXm åhUVmo Voìhm§ AmnU OmUUmam kmVm H$moUr Var Amhm|,<br />

OmUmd`mM| ~«÷ hr H$m§hrVar doJit ko` dñVw Amho Am{U kmZmZo§ Vr AmnU OmUbr<br />

Ag| g_OVmo. `m_wi| kmVm, ko`, kmZ Aer {ÌnwQ>r CËnÞ hmoD$Z Vmo ~«÷mhÿZ<br />

doJim nS>Vmo d _r H$moUr Var EH$ AÝ` Amho, Aer Ah§Vm {e„H$ amhVo. {ÌnwQ>r<br />

hr ìX¡Vm§V qH$dm _m`o§V AgVo. AìX¡V ~«÷mZw^dm§V Vr Zmhter hmoVo. ~«÷mZw^dm§§V<br />

AZw^d KoUmam AZw^{dVm Ord, Á`mMm AZw^d ¿`md`mMm Ag| O| AZw^mì`<br />

~«÷, Ë`mÀ`met EH$ê$n hmoD$Z OmV Agë`m_wi| {ÌnwQ>r Zmhter hmoVo. _J OmUVm,<br />

AZw^{dVm Agm H$moUr amhmVM Zmht. AZw^d Am[U AZw^{dVm Ÿ& gH$i `o<br />

_m`o{M H$[aVm§ Ÿ& Vo _m`m _wit ZgVm§ Ÿ& Ë`mgr H$m` åhUmd| Ÿ&& (Xm.6-10-<br />

33)<br />

`m ~«÷mZw^dm§V _rnUm åhUOo Ah§Vm Agon`ªV EoŠ`mZw^d `oV<br />

Zmht Am{U AZw^d Amë`mZ§Va gm§JUmam _r Agm H$moUr doJim CaV Zmht.<br />

{edm` Vmo AZw^d eãXmVrV, gwIñdê$nM Agm Agë`m_wi| gm§JVm§ `oV Zmhr.<br />

EW OmUrd H$ar Vmo{M ZoU| Ÿ& Am{WbonU {_adr V|{M CU| Ÿ& Amåhr<br />

Omhbm| Eog| Omo åhUo Ÿ& Vmo H$m§{hM Zìho Ÿ&& ( km. 9-368)<br />

<br />

~hÿ emó Y§wS>m{iVm§ dmS> Amho Ÿ&<br />

O`m {ZíM`mo `oH$ Vmohr Z gmho Ÿ&<br />

_Vr ^m§S>Vr emó~moY| {damoY| Ÿ&<br />

JVr Iw§Q>Vr kmZ~moY| à~moY| Ÿ&&157Ÿ&&<br />

_r ~«÷ OmUVmo Ago åhUUmam ~«÷mnmgyZ doJim H$gm amhVmo d Ë`mÀ`m<br />

A§V:H$aUm§V _rnUm H$gm Ka Yê$Z amhVmo, h| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. ñdV:À`m<br />

~wÕrZ|M ~«÷kmZ hmoD$ eH$V|, Agm Ah§H$ma YaÊ`m§V AS>MUr H$moUË`m AmhoV<br />

Ë`m `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

dmS> åhUOo nwîH$i. gdmªMm EH$ {Zü` Zmht Aet emóo nwîH$i AmhoV<br />

Vg|M ûcmoH$ 112 _Ü`| ì`dhmam§V d emñÌH$mam§V {Za{Zamù`m _V^oXm§_wi|<br />

dmX{ddmX {Z_m©U hmoD$Z EH$ {Zü` H$gm hmoV Zmht, `mM| {ddoMZ Pmb| Amho. `oW|<br />

EdT>o§M gm§{JVb| åhUOo nwa| H$s¨ - ~hÿ {Zd{S>Vm§ {ZdS>oZm Ÿ& EH$ {Zü` KS>oZm Ÿ&<br />

emñÌ| ^m§S>Vr nS>oZm Ÿ& {Zü` R>mBª Ÿ&& (Xm. 8-1-11) emóm§Mm nañna{déÜX<br />

AW© H$ê$Z _Vr ^m§S>Vr åhUOo ~w{ÕdmZ _Vm{^_mZr bmoH$ ^m§S>V AgVmV. `mg§~§Yr<br />

Ag| dmQ>V| H$s¨ _yi emóH$ma hm g{hîUw d àm_m{UH$ AgVmo. nU Ë`m emómdarb<br />

Q>rH$mH$mam§V Ah§_mÝ`Vm d nm§{S>Ë` `m§_wio dmX _mOyZ EH$ {Zü` hmoV Zmht. emóm§M|<br />

empãXH$ kmZ hmoV|; dº$ì` H$[aVm§ `oV| na§Vw AV:H$aUm§V Ah§H$ma d Ag_mYmZ<br />

Vg|M amhV|. ~hþV emñÌt ~hþV ^oX Ÿ& _Vm§_Vm§g {damoY Ÿ& Eogm H$[aVm§ dodmX Ÿ&<br />

~hþV Job| Ÿ&& (Xm. 8-1-12) OoW| emóemóm§V _V^oX VoW| Vr§ dmMyZ H$gm EH$<br />

{ZíM` H$gm ìhmdm? ñd^mdmg AZwgê$Z EImX| _V ~Zob EdT>§oM.<br />

{edm` _Zwî`mM| Am`wî` BVH|$ VmoH$S>| d A{Z{üV Amho H$s¨ Ë`mbm<br />

AZoH$ emóm§Mm Aä`mg EH$m OÝ_m§V hmoU| eŠ` Zmhr§. WmoS>m~hþV Aä`mg<br />

Pmbm Var emóm§Vrb _V{^ÞV|_wi| Ë`mMr g§e`ì`Wm dmT>VmM amhVo. ZmZm<br />

emó| Ym§S>moqiVm§ Ÿ& Am`wî` nwaoZm gd©Wm Ÿ& A§Vat g§e`mMr doWm Ÿ&<br />

dmT>m|{M bmJo Ÿ&& (Xm. 8-1-2)<br />

Ooìhm§ à~moY åhUOo `WmW© arVrZ| AmË_kmZ hmoV| qH$dm AkmZmMr<br />

318 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 319


{ZX«m g§nyZ kmZmMr OmJ¥VmdñWm àmá hmoVo, åhUOo {gÜXmÝVmg§~§Yt ÑT> {Zü`<br />

hmoVmo Voìhm§ _{VàH$me hmoD$Z _ZmMr M§MbVm Wm§~Vo Am{U g§e`M Z am{hë`m_wi|<br />

g_mYmZ hmoD$Z dmX{ddmX Wm§~Vmo. åhUyZ AZoH$ emóm§À`m _mJ| Z bmJVm§<br />

earañdmñÏ` Amho Vm|n`ªVM _Zwî`mZ| `WmW© kmZmgmR>t OmUË`mÀ`m eãXmda {dœmg<br />

R>odyZ Amnb| AmË_H$ë`mU gmYmdo§, Agm `m ûcmoH$m§Vrb ^mdmW© Amho. AZoH$<br />

emór nhmVm§ nS>oZmŸ& Am`wî` WmoS>| nhmU| KS>oZmŸ&& {dœmg `oHo dMZr§ YamdmŸ&<br />

g§gma hm XwñVa Zragmdm Ÿ&&<br />

<br />

lwVr Ý`m`_r_m§gH|$ VH©$emó| Ÿ&<br />

ñ_¥Vr doX doXm§VdmŠ`o§ {d{MÌ| Ÿ&<br />

ñd`| eof _m¡Zmdbm ñWra amho Ÿ&<br />

_Zm gd© OmUrd gm§Sy>{Z nmh| Ÿ&&158Ÿ&&<br />

AZoH$ _V^oX Agbobr§ emó| \$ma d Or{dV AË`§V Aën `m_wi| _r<br />

ñd~wÕrZ| ~«÷ OmUoZ, Agm Ah§H$ma YaU| ì`W© AgyZ OmUË`mH$Sy>Z `WmW© kmZ<br />

Pmb| åhUOo _Z:ñdmñÏ` bm^V|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. loð> emó| d<br />

Agm_mÝ` ì`{º$ `m§M| kmZ{h ~«÷ñdê$n dU©Z H$aÊ`mg Ag_W© Agë`m_wi|<br />

OmUVonUmMm A{^_mZ gmoSy>Z pñWa amhm, Ag| _Zmbm `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

lw{V, ñ_¥{V, Ý`m`emóo, VH©$emó, doXdoXmÝV, nyd©_r_m§gm d<br />

CÎma_r_m§gm, _hmdmŠ`o BË`m{X ~w{Õbm W¸$ H$ê$Z gmoS>Umao loð> J«§W AmhoV, na§Vw<br />

gdmªMr ~«÷{Zê$nUnÜX{V EH$ àH$maMr Zgë`m_wi| gdmªMr _{V Hw§${R>V Pmbobr<br />

{XgVo. doXemó lw{V ñ_¥VrŸ& VoW| dmŠ`^oX nS>VrŸ& Vo gd©hr {ZdS>VrŸ&<br />

gX²Jwê$Mo{Z dMZ|Ÿ&& (Xm. 6-6-26) emóm§Vrb {déÕ dMZm§Mm g_Ýd` H$ê$Z<br />

åhUOo _oi KmbyZ {eî`m§Mo g_mYmZ Ho$di ~«÷{Zð> gX²JwéM H$ê$ eH$Vmo. Ë`mÀ`m<br />

~moYm_wi| {eî`mM| AkmZ, ^«m§{V BË`m{X Xya hmoD$Z AmË_ñdê$nmÀ`m _mJm©M| {Z:g§Xoh<br />

kmZ hmoVo.<br />

OmUrdoÀ`m åhUOo kmZmÀ`m Ñï>rZ| doXemóBVnV kmZ H$moUmMo<br />

Amho? dº$ì`m_Ü`| ghñÌ_wIr eofmgm[aIm AÝ` dº$m H$moU gm§nS>ob? nU<br />

~«÷{Zê$nUmg§~§Yt doXm§Zm Zo{V Zo{V åhUyZ {ZfoYmWm©Z| gm§JÊ`mMr nmit<br />

Ambr Am{U eofmbm Imbt _mZ KmbyZ _m¡Z ñdrH$mê$Z ñdñW ~gmd| bmJb|.<br />

^Jd§VmMo gVV gm{ZÜ` AgyZhr eofmbm Ë`m gË` ñdê$nmM| dU©Z H$adoZm. nmho<br />

nm§ Om{UdoMo{Z ~i|Ÿ& H$moUr doXmnmgw{Z Ago AmJi|Ÿ& H$s¨ eofmhÿ{Z Vm|S>Ji|Ÿ&<br />

~mobH|$ AmWrŸ&& Vmohr Am§WéUmVidQ>t XS>oŸ& `oê$ Zo{V Zo{V åhUmo{Z ~hþS>oŸ&<br />

EW gZH$m{XH$ doS>oŸ& {ngo OmhmboŸ&& (km. 9-370, 371) OoW| doX,<br />

O¡{_Zrì`mgmgmaI| emñÌH$ma F$fr, gZH$m{XH$m§gmaIo Vnñdr{h ~«÷ñdê$nmM|<br />

dU©Z H$aÊ`mg Ag_W© R>aVmV. VoW| ho _Zm, VwPm nmS> Vmo {H$Vr? `mgmR>r ho _Zm,<br />

_r ~«÷ OmUVm|. hm Ah§H$ma gmoSy>Z {Züb hmoD$Z amhm. AkmZ Xya hmoÊ`mgmR>t kmZ<br />

Adí` nm{hOo, nU Ë`m kmZmMm A{^_mZ ZH$mo. H$maU Á`m ~«÷ñdê$nm§V ko`,<br />

kmVm d kmZ hr {ÌnwQ>r _mdiyZ OmVo. Ë`m ñdê$nm§M| {ddaU H$g| hmoUma ? OoW|<br />

eofmMr àkm _§XbrŸ& lwVrg _m¡Ý`_wÐm n{S>brŸ& OmUnU| Z dMo dXbrŸ&<br />

ñdê$npñWVrŸ&& (Xm. 7-4-40) OoWo OmUUmamM CaV Zmht VoW| gm§JUma H$moU?<br />

åhUyZ ho _Zm, kmVonUmMm A{^_mZ gmoS>. eodQ>M| MaU OgoÀ`m Vg| ûcmoH$ 113<br />

_Ü`|hr Amho.<br />

<br />

OoU| _{jH$m ^{jbr Om{UdoMr Ÿ&<br />

V`m ^moOZmMr éMr àmá H¡$Mr Ÿ&<br />

Ah§^md Á`m _mZgrMm {daoZm Ÿ&<br />

V`m kmZ h| AÞ nmoQ>r§ {OaoZm Ÿ&&159Ÿ&&<br />

kmZg§nÞ doXdoXm§V d ~mobH$m eof BË`m{XH$m§Zm{h Á`m ~«÷ñdê$nmM|<br />

dU©Z H$[aVm§ Z Amë`m_wi| _m¡Z ñdrH$mamd| bmJV| V| ~«÷ñdê$n _r OmUVm|, Agm<br />

kmZmMm Ah§H$ma ~miJU| `mo½` Zìho, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. kmZm{^_mZ<br />

hm KmVH$ Agë`m_wi| Vmo kmZ nMZt H$g| nSy>§ XoV Zmht. h| EH$m ì`mdhm[aH$<br />

Ñï>mÝVmZo `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

gw§Xa n¹$mÞmM| ^moOZ H$[aVm§Zm MwHy$Z Oa nmoQ>m§V _mer Jobr Va<br />

bJoM {O^oMr Md OmD$Z AÞmMm drQ> `oD$Z nmoQ> T>diy§ bmJV| d Im„obo<br />

AÞ CbQy>Z nS>V|. EH$m _merMm hm EdT>m àVmn. `mn«_mU| ~«÷kmZmgm[aI|<br />

A_¥V_` ^moOZ KoV AgVm§Zm "_r ~«÷kmZr Amh|' Aer A{^_mZd¥{Îmê$n<br />

_mer {MÎmm§V {eabr H$s¨ Vr AmË_kmZ hmoD$ XoV Zmht d Agbob| kmZ<br />

{MÎmm§V _wê§$ XoV Zmht. kmZmh§H$mamMr hr _mer _moR>r {d{MÌ Amho. AkmZr<br />

_Zwî`mbm Vr \$maer ~mYV Zmht, nU kmZmbm _mÌ Vr N>iVo. Zdb<br />

320 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 321


A§hH$mamMr JmoR>r Ÿ& {deof| Z bJo AkmZmnmR>t Ÿ& gkmZmM| Pm|~o H§$R>t Ÿ& ZmZm<br />

g§H$Q>t ZmMdr Ÿ&& (km. 13-82)<br />

AkmZr _Zwî` AmnUmg \$mag| H$iV Zmht `m Om{Udo_wi| A{^_mZ<br />

gmoSy>Z OmUË`mH$Sy>Z Amnb| g_mYmZ H$ê$Z KoVmo. na§Vw kmZr _Zwî`mbm BVam§nojm<br />

_bmM gd© H$m§ht A{YH$ g_OV| Ago dmQ>V AgV| hr A{^_mZmMr _mer A_¥V_`<br />

Aem kmZ^moOZm~amo~a {MÎmm§V {eabr H$s¨ H$mbdmH$mbd gwê$ hmoD$Z {MÎmmbm Vr<br />

AñdñW H$[aVo. A{^_mZ| CR>o _ËgaŸ& _Ëga| `o [VañH$maŸ& nwT>o§ H«$moYmMm {dH$maŸ&<br />

à~i| ~i|Ÿ&& (Xm. 1-1-23) Aem Zmgboë`m A§V:H$aUm§V kmZ [eamd| Var<br />

H$g| d [eab| Var nMmd| H$g|?<br />

A{^_mZa{hV {MÎm, Ah§H$ma {daKiyZ Joë`m_wi| ewÜX hmoD$Z<br />

AmË_ñdê$nmet EH$ê$n hmoV|, {MXmH$ma hmoV|. na§Vw A{^_mZ`wº$ {MÎmm§V ìX¡VmMr<br />

ÑT> Jm§R> VerM amhmV Agë`m_wi| V| AmË_ñdê$nmer VmXmËå` nmdV Zmht,<br />

{MÝ_` hmoV Zmht. Ah§H$ma eÌw ìX¡Vmgr H$maU Ÿ& hmoD§$ ZoXr kmZ ñdê$nmM|Ÿ&&<br />

Ah§H$ma hmM ìX¡Vmbm d Ord^mdmbm H$maU Agë`m_wi| Vmo Zï> Pmë`m{edm`<br />

_r kmZr Ag| åhQ>b| Var ñdê$npñW{V àmá hmoV Zmht. BVHo$§M H$m` nU<br />

- _rnU| dñVw ZmH$io Ÿ& _r nU| ^{º$ _mdio Ÿ& _rnU| e{º$ Jio Ÿ&<br />

d¡am½`mMr Ÿ&& (Xm. 7-7-46)<br />

<br />

ZH$mo ao _Zm dmX hm IoXH$mar Ÿ&<br />

ZH$mo ao _Zm ^oX ZmZm{dH$mar Ÿ&<br />

ZH$mo ao _Zm grH$dy§ ny{T>bm§gt Ÿ&<br />

Ah§^md Om| am{hbm VyOnmgt Ÿ&&160Ÿ&&<br />

nmoQ>m§V _mer Jobr åhUOo Vr Oer AÞ nMy§ XoV Zmht, Vg| kmZm{^_mZ<br />

Agbm åhUOo Vmo AmË_H$ë`mUmW© {MÎmm§V kmZ éOy§ XoV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. _merZ| Oer AÞmMr CbQ>r hmoVo, Vg| kmZm{^_mZm_wi| H$m` KS>V| h|<br />

gm§JyZ Vmo gmoS>mdm, Ago _Zmbm `m ûcmoH$m§V CnXoe H$[aVmV.<br />

kmZmMm A{^_mZ ñdñW ~gy§ XoV Zmht. Agbob| kmZ<br />

Vm|S>mdmQ>| dmX AWdm CnXoeê$nmZ| ~mhoa nSy>§ bmJV|. Ðì`mgmR>t hbdmB©<br />

Amnë`m {_R>mB©M| àXe©Z _m§S>Vmo. nU Ë`m {_R>mB©Vrb EH$ KmggwÜXm§ ñdV: gwImZ|<br />

Vmo ImV Zmht. Vg|M `m kmZmAm{^_mÝ`mM| hmoV|. Á`m ~«÷kmZmZ| ñdV:Mm CÜXma<br />

H$ê$Z ¿`md`mMm V| kmZ bm¡{H$H$m§gmR>t dmX{ddmXm§V Am{U namonXoem§V IMu<br />

nS>V|.<br />

dmXm_wi| ìXof, H$bh, H$m_H«$moYmqX {dH$ma CËnÞ hmoD$Z Ah§H$ma dmT>VM<br />

OmVmo. _rnU| {dH$ën CR>oŸ& _r nUo H$bh gwQ>oŸ& _rnU| g§_moh \w$Q>oŸ& EoŠ`VoMmŸ&&<br />

(Xm. 7-7-49) åhUyZ ho _Zm, {dMmamMr XodKod Agmdr, nU dmX ZH$mo. H$maU<br />

Ë`m_wi| eodQ>t Ag_mYmZM CËnÞ hmoV|. Kmb§y Z`o dmX dmD$Jm dodmXŸ& VoU| JwU|<br />

IoX hmoV AmhoŸ&&<br />

dmXmZ| {^ÞËd qH$dm ^oX^mdZm ÑT> hmoVo. ~«÷kmZ h| AZoH$m§V EH$Ëd,<br />

d¡få`m§V gmå`, ^oXm§V A^oX OmUyZ {Z{d©H$ma {MÎmmZ| ñdê$nmMr AmoiI nQ>dyZ<br />

KoÊ`mgmR>t Amho. ìX¡V^mdZo_wi| _rVy§nUmMr d fS²>{dH$mam§Mr CËn{Îm hmoD$Z Xoh~wÜXr{h<br />

ÑT> hmoV OmVo. ^oX _m`|V Amho. nU ~«÷mH$S>o nmhÿ§ Joë`mg ^oXmbm OmJmM Zmht.<br />

gH$i H$aU| B©ídambmŸ& åhUmo{Z ^oX {Z_m©U Ho$bmŸ& D$Üd©_wI hmoVm§ ^oXmbmŸ&<br />

R>md H¡$MmŸ&& (Xm. 20-8-16) åhUyZ ho _Zm, Vwbm Oa _m`oH$Sy>Z na~«÷mH$S>o<br />

dmQ>Mmb H$amd`mMr Agob Va {dH$ma CËnÞ H$aUmam ìX¡V^md VwÂ`m {R>H$mUt<br />

AgVm§ H$m_m Z`o.<br />

ny{T>bmgr åhUOo Xwgè`mg. ho _Zm, VwÂ`m {R>H$mUr Omon`ªV Ah§H$ma<br />

åhUOo Xoh~wpÜX Amho Vmon`©§V Xwgè`mbm ~«÷kmZ {eH$dÊ`mÀ`m ^mZJS>tV nSy>§<br />

ZH$mog. H$maU OoWo VwPmM Ah§H$ma Zï> Pmbm Zmht, VoW| VwÂ`m CnXoemZ| Xwgè`mda<br />

n[aUm_ H$m` hmoUma? kmVonUmM| gm|J OJmbm {Xgb| Var AmnU Amhm|V VgoM<br />

Ord^mdm§V Amhm|, Agm nümVmn H$aÊ`mMr nmir _mÌ eodQ>t åhUOo A§VH$mit<br />

VwÂ`mda `oB©b. åhUyZ ho _Zm, Ah§H$ma Agon`ªV JwéËd {_ady§ ZH$mog.<br />

<br />

Ah§VmJwU| gd©hr Xw:I hmoV| Ÿ&<br />

_wI| ~mo{bb| kmZ Vo doW© OmV| Ÿ&<br />

gwIr amh§Vm gd©hr gwI Amho Ÿ&<br />

Ah§Vm VwPr Vy§{M emoYy{Z nmho Ÿ&&161Ÿ&&<br />

kmZmMm Ah§H$ma Agbm åhUOo V| kmZ Am§Jr Z ~mUVm§ dmX qH$dm<br />

AZmdí`H$ CnXoe `m ê$nmZ| Vm|S>mdmQ>o§ H$go ~mhoa nS>V| V| gm§JyZ A{^_mZ<br />

322 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 323


Agon`ªV Xwgè`mg CnXoe H$ê§$ Z`o åhUOo Jwê$Ëd {_ady§ Z`o, Ago§ _mJrb ûcmoH$m§V<br />

_Zmbm gm§{JVb|, Ah§Vm AgVm§Zm Ho$boë`m CnXoemMm H$m` n[aUm_ hmoVmo,<br />

Ah§Vo_wi| Xw:I H$g| AmoT>dV| d Vr Zgbr åhUOo gwI H$g| hmoV|, `mMm {dMma<br />

_Zmbm `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Xohm{^_mZ hmM gd© Xw:ImM| _yi Amho. OrdZm§V Vmo Ag§»` AZW©<br />

CËnÞ H$[aVmo. `mÀ`m_wio§M AZoH$ {dH$ën CR>VmV d _moh CËnÞ hmoVmo. _rnU|<br />

_rÌr VwQ>o Ÿ& _rnUo§ àr{V AmQ>o Ÿ& _rnU| {bJQ>o Ÿ& A{^_mZ Am§Jr Ÿ&& (Xm. 7-<br />

7-48) Ë`m_wi| àn§M{h gwImMm hmoV Zmht d na_mW©{h gmYV Zmht Am{U Ord^md<br />

_mÌ ÑT> hmoVmo. JwUmZwgma hm VrZ àH$maMm hmoVmo Am{U JwU d Ah§H$mamMr hr KÅ><br />

Jm§R> åhUOoM g§gma qH$dm OrdXem hmo`. Ord kmZñdê$n MmoIS>mŸ& Vmo H$amo{Z<br />

OS> _yT> doS>mŸ& ÑT> Kmbr hmS>m§Mo ImoS>m§Ÿ& Vmo hm YS>\w$S>mŸ& Ah§H$mê$Ÿ&&<br />

(Zm. ^m. 24-121) g§gma d Ord^md `m§_wioM gd© Xw:I.<br />

Aem `m KmVH$s Ah§H$mam_wi| kmZr _Zwî`mÀ`m ~mobÊ`mMm Xwgè`mda<br />

n[aUm_ hmoV Zmht. ""AmhoV Pmbo Ah§_Ý` {eîQ>"" Aem eãXm§V Ë`mMr ~moidU<br />

hmoVo, Ë`m_wi| ~mobbob| kmZ \w$H$Q> OmV|. Agm hm Xw:IXm`H$ Ah§H$ma ñdV:À`m<br />

{R>H$mUr§ Ambm H$gm `mMm ZrQ> emoY KoD$Z Ë`mMm Ë`mJ H$a, Ah§H$ma {dd{O©V<br />

hmoD$Z amhm åhUOo Vy§ gwIê$n hmoerb, Ag| CÎmamYmªV _Zmbm gm§JVmV. _r H$moU<br />

h| OmUmd| Ÿ& _rnU Ë`mJy{Z AZÝ` ìhmd| Ÿ& _J g_mYmZ V| ñd^md| Ÿ& Am§Jt<br />

~mU| Ÿ&& (Xm. 6-8-50)<br />

~«÷XodmnmgyZ Vm| _w§Jrn`ªV gd© àm[U_mÌm§V JwaJwaUmam hm Ah§H$ma Ambm<br />

H$moRy>Z? `mM| CÎma ^Jd§Vm§ZtM JrVo§V {Xb| Amho. `ƒ{n gd©^yVmZm§ ~rO§<br />

VXh_Ow©Z Ÿ&& (^. Jr. 10-39) Ah_mË_m JwS>mHo$e Ÿ&&20Ÿ&& OJmÀ`m ~wS>mer<br />

""_r"" h| EH$ VÎd Amho. g¥[ï> ZgVm§Zm EH$mH$r ~«÷mÀ`m [§R>H$mUt ""_r ~«÷<br />

Amho"" Ag| O| ñ\w$aU Pmb| VrM _yi _m`m. VoW _r ~«÷ h| ñ\w$ao O| ñ\w$aU Ÿ& Vo§{M<br />

_m`oM| _w»` bjU && (Zm. ^m. 24-75) h|M "_r" Mo ñ\w$aU JTy>i hmoV hmoV<br />

Ordmn`ªV `oD$Z nmohm|Mb|. ~«÷m§S>mVrV, JwUa{hV ~«÷ "_r" ~«÷m§S>m§V ewÜX<br />

gÎdJwUg§nÞ B©œa "_r" Am{U qnS>m§V _{bZ {ÌJwU`wº$ Ord "_r" Ag| h| Ah§VÎd<br />

Imbn`ªV ngab| Amho.<br />

ho _Zm, VwPm Ah§H$ma Xwgè`mZo H$moUr XmI{dë`mg Vy§ {MS>Vmog.<br />

åhUyZ AmV gm§{JVë`mà_mUo§ VwPm Vy§M Oa {dMma H$aerb Va Vwbm H$iob<br />

H$s¨ _wim§V Ah§H$ma hm VwPm Zìho. Vmo Amho Ë`m AmË_mam_ XodmMm Am{U<br />

Ë`m CgÝ`m Ah§H$mamda Vy§ ZmMV Amhog. CgZdmarM| {OU| H$Yt gwImM| hmoV<br />

Zmht. dmñV{dH$ Xohm_Ü`| ^moJr, Ë`mJr qH$dm drVamJr Vmo EH$ AmË_m Amho na§Vw<br />

Ë`mÀ`mH$S>o Xwb©j hmoD$Z Xohm§MoM ñVmo_ _mOb|. àmUr gm{^_mZ| ^wbbo Ÿ& XoømH$S>o<br />

nmhmV JoboŸ & _w»` A§VamËå`mg MwH$bo Ÿ& A§Vat AgmoZr Ÿ&& (Xm. 18-1-21)<br />

åhUyZ _r ZmhrM, gd© H$m§ht Vmo AmË_mam_M, `m ^mdZoZo§ ho _Zm, Vy§ Amnbm<br />

Ah§H$ma Á`mMm Ë`mbm g_n©U H$ê$Z ñdñW amherb Va gwIê$n hmoerb. OoW|<br />

_wamb| _rnU Ÿ& Vo{M AZw^dmMr IyU Ÿ& AZwdm©À` g_mYmZ & `m H$maU|<br />

~mo{bOo Ÿ&& (Xm. 6-10-17)<br />

<br />

Ah§VmJwU| Zr{V gm§S>r {ddoH$s Ÿ&<br />

AZrVr~i| ûcm¿`Vm gd© bmoH$s¨ Ÿ&<br />

nar A§Vat gd©hr gmj `oVo Ÿ&<br />

à_mUm§Vao ~wpÜX gm§S>mo{Z OmVo &&162Ÿ&&<br />

Ah§Vm hr gd© Xw:ImM| H$maU AgyZ {VÀ`m_wi| kmZmonXoe{h \w$H$Q> OmVmo,<br />

Ag| gm§JyZ {VMm CJ_ bjm§V KoD$Z AmË_ñdê$nm§VM Vr brZ H$éZ gwIr ìhmdo,<br />

Ago _mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVbo. `m Ah§Vo_wi| {ddoH$s _Zwî`{h Zr{V^«ï><br />

H$gm hmoVmo, ho§ `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

{ddoH$ åhUOo gmamgma qH$dm AmË_mZmË_ {dMma. Ah§Vo_wi| nma_m{W©H$<br />

{dMmar _Zwî`{h Zr{V^«ï> hmoVmo, åhUOo doX_`m©Xm qH$dm loð>m§Zt gm§{JVbobm AmMma<br />

Vmo nmirV Zmhr§. OmUVonUm_wi| Ë`mMm bm¡{H$H$ dmT>Vmo, _mÝ`Vm {_iVo d AmnU<br />

n[anyU© Pmbmo§ Ag| dmQy>Z Vmo _mohm§V gmnS>Vmo; Ë`m_wi| Vmo A{ZVrZ| dmJy§ bmJVmo.<br />

gwú_ hmoD$Z AmË_ñdê$nm§V brZ hmoÊ`mEodOr Ah§_Ý`VoZ| \w$JyZ Vmo bm¡{H$H$m§V<br />

AS>Hy$Z amhVmo. g_wÐObm§VyZ {ZKmbob| _rR> Obm§V {daKiyZ Obê$n hmoV|. nU<br />

g_wÐm§VM CËnÞ Pmbobm _moVr Obm§V Z {_giVm§ órÀ`m ZmH$mVrb ZWo§V<br />

gwdU©gyÌm§V AS>Hy$Z {_adrV amhVmo. Vodt AkmZA{^_mZ Amho Ÿ& Vmo gd©Wm<br />

VËH$mi Om`o Ÿ& kmZm{^_mZ H${R>U nmho Ÿ& JmoqdVmho _wº$Ëd| Ÿ&& (Zm. ^m. 12-<br />

610) AkmZm_wi| Agbobm XohAh§H$ma kmZmZ| KmbqdVm `oVmo. nU kmZmMm VmR>a<br />

Ah§H$ma _wº$mdñWm ZgVm§{h AmnU _wº$ Amhm|, H$g|{h dmJmd|, Aem _moR>onUmÀ`m<br />

K_|S>tV ~ÜX H$ê$Z R>o{dVmo. AZw{MV dV©Z Agb| Var bmoH$m§V _mÝ`Vm {_iVo<br />

324 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 325


d bm¡{H$H${h dmT>Vmo. H$maU ~hþOZg_mO ~{ha§Jmbm ^wbUmam AgVmo Am{U H$m§ht<br />

hþfma _Vb~r bmoH$ dmhdm H$ê$Z Amnbm ñdmW© gmYyZ KoUmao AgVmV.<br />

~mhoa bm¡{H$H$ dmT>V Agbm Var {ddoH$s _Zwî`mg Ë`mM| _Z Am§VyZ<br />

~m|MVM AgV|. AmnU ~mhoa XmI{dVm| Vgo IamoIa Zmht, `mMr gmj Ë`mbm<br />

A§V: H$aUm§V nQ>V AgVo. doX qH$dm loð>m§Mt à_mU dMZo§ AmnUm§g _mhrV AgyZ{h<br />

Ë`mH$S>o Amnb| Xwb©j hmoV Amho, `mMr OmUrd Ë`mÀ`m _Zmbm AgVo. na§Vw<br />

Ah§H$mamMm {ddoH$mda nJS>m ~gë`m_wi| à_mU dMZm§H$S>o Vmo Xwb©j H$[aVmo Am{U<br />

_Z _mZob Ë`mà_mU| dmJy§ bmJVmo. `m_wi| {ddoH$ AgyZ{h {MÎmmbm g_mYmZ dmQ>V<br />

Zmhr§. g_W© åhUVmV, - ""n«_mUmoÎmat {MÎm V|hr Z Kmbr Ÿ& V`m nmnê$ß`mg<br />

H$m§ am§S> ì`mbr Ÿ&&"" {edm` A§Va Xod, AmË_mam_ XwamdVmo Vmo XwamdVmoM. ^JdmZ²<br />

åhUVmV - ""{Vi^ar amImo{Z A{^_mZ Ÿ& Oar _O [aKgr eaU Ÿ& Var _mPr<br />

àmár Zìho OmU Ÿ& A{^_mZ {d¿Z n«márgr Ÿ&&"" (Zm. ^m. 12-246) {ddoH$<br />

AgyZ{h Ah§VoZ| Am`wî` \w$H$Q> Joë`m_wi| A§Vg_`r§ nümVmn nmdë`mMr CXmhaU|<br />

AmnUm§g{h {XgVmV. åhUyZ na_mWm©Mm {dMma H$aUmè`m§Zt Ah§H$mam~Ôb {deof<br />

gmdY am{hb| nm{hOo. Ah§ Idië`m Xmê$U Ÿ& {edmgr {dgadr {ednU Ÿ&<br />

XohmË_dmXo ^wbdr nyU© Ÿ& OÝ__aU ^moJmdr Ÿ&& (Zm. ^m. 24-113)<br />

<br />

Xoho~wpÜXMm {ZíM`mo ÑT> Ombm Ÿ&<br />

XohmVrV V| hrV gm§S>rV Jobm Ÿ&<br />

Xoho~wpÜX Vo AmË_~wÜXr H$amdr Ÿ&<br />

gXm g§JVr g‚mZmMr Yamdr Ÿ&&163Ÿ&&<br />

Ah§Vo_wi| {ddoH$s _Zwî`{h Zr{V^«ï> H$gm hmoVmo d bmoH$m§V _mÝ`Vm<br />

{_imë`m_wi| ñdV:Mo _Z ImV AgVm§{h doX d loð>m§À`m dMZmH$S>o Xwb©j hmoD$Z<br />

Ë`mMr Xoh~w{Õ A{YH$ ÑT> H$er hmoV OmVo, ho§ _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|, `m<br />

ûcmoH$mZ| ""_Zm g§JVr g‚mZmMr Yamdr"" `m nm§M ûcmoH$m§À`m JQ>mg gwê$dmV<br />

hmoVo. `m nm§M ûcmoH$m§V gËg§J_mhmËå` dU©Z Ho$bo Amho. gËg§JVtV ÑT> Agbobr<br />

Xoh~w{Õ AmË_ñdê$nt brZ H$ê$Z na_ nma_m{W©H$ H$ë`mU gmYmdo§, Ag| `m ûcmoH$m§V<br />

gm§JVmV.<br />

Xohm{^_mZ gwQ>U| ho {ddoH$s _Zwî`mg{h OoW| AdKS> OmV|, VoW|<br />

gm_mÝ` _Zwî`mMr H$m` H$Wm? Xoh VmoM _r Agm Ë`mMm ÑT> {Zü` AgVmo. Agm<br />

{Zü` Pmbm H$s¨ XohmnbrH$S>o H$m§ht gwI Agob Ag| Ë`mbm dmQ>VM Zmht. Oo<br />

Xohmbm gwImM| V|M {hVmM|, Ag| Ë`mbm dmQ>V|. åhUyZ {df`mZo§ B§{Ð`m§Mo bio<br />

nwa{dÊ`mgmR>t Vmo OÝ_^a YS>nS>Vmo. _aon`ªV hm Xohm{^_mZ gwQ>V Zmht d OÝ__aU<br />

Q>iV Zmhr. ñdV:bm {deof kmZ AgyZ{h `mà_mU| Ë`mM| AZ{hV hmoV|. g§V gm§JVmV<br />

H$s¨ {Ma§VZ {hVmM| d gwImMo ñWmZ Xohmnb{H$S>o Amho. {hV Amho XohmVrVŸ& åhUmoZr<br />

{Zamo{nVr g§VŸ&& (Xm. 7-2-37) na§Vw Xoh~wÕr_wi| `m g§VdmUrH$S>o bj OmV<br />

Zmhr d MwHy$Z Job| Var Ë`mda {dœmg ~gV Zmht. EImÚm _¥JmZo Iè`m ObmH$S>o<br />

Xwb©j H$ê$Z D$a \w$Q>on`ªV _¥JOim_mJ| YmdV gwQ>md| AerM `m OrdmMr AdñWm<br />

hmoVo. _wº$ hmoVm nar ~i| Ombm ~ÕŸ& KoD${Z`m§ N>§X _mP| _mPoŸ&&1Ÿ&& nmn nwÊ`<br />

A§Jr§ KoVb| OSy>ZŸ& d_© ZoU| H$moU H$[aVm VmoŸ&&2Ÿ&& VwH$m åhUo Jobo ì`W© Jobo<br />

~m `mdrUŸ& O¡gm _¥J erU _¥JOitŸ&& (Jm. 3306) nmnnwÊ`mVrV XohmnmgyZ<br />

A{bßV Aem AmË_ñdê$nmH$S>o Ymd Z KoVm Zmed§V XohmH$S>o Ymd KoVë`m_wio Vmo<br />

{eUVmo d AmË_{hVmbm _wH$Vmo.<br />

`mgmR>t Xoh VmoM _r Aer Or AkmZ {H$§dm AewÕ ~wÕr Vr ""Ah_mË_m""<br />

`m kmZ qH$dm ewÕ ~wÕrZo Zï> H$amdr d eodQ>r§ ""Ah_mË_m"" `m kmZ~wÕrMm{h<br />

{dga nS>mdm. AewÕ AkmZmMm Agmo qH$dm ~wÕ kmZmMm Agmo, A{^_mZmMm<br />

g_yi Ë`mJ H$aÊ`mVM _mZdmMo na_ H$ë`mU Amho. OoWda Ah§nU Ÿ& {VVwHo$hr<br />

~mYH$ OmU Ÿ& ewÕmewÕ A{^_mZ Ÿ& {Z:eof gkmZ gm§{S>Vr Ÿ&& (Zm. ^m. 12-<br />

614) CnOV Xoh~wÕrÀ`m EodOr ghO AmË_m~wÕr Agmdr.<br />

nU Agm ~wÕrV nmbQ> hmoD$Z g_ye A{^_mZ Zmhtgm hmoÊ`mg gËg§JM<br />

nm{hOo. _rnU h| \$moS>Vm§ `oV Zmht, eómZ| VwQ>V Zmht d gmoSy>§ åhQ>bo Var H$m§ht<br />

Ho$ë`m gwQ>V Zmht. gËg§J{V h|M Ë`mda Am¡fY Amho. g‚mZm§À`m g§JVtV gVV<br />

ldU KS>V| d Ë`m_wi| `mo½` Vmo ~moY hmoVmo. åhUyZ ehmÊ`mZ| Zoh_t g‚mZ ghdmgm§V<br />

Agmd|. O| {dËnÎmrZ| Z H$io Ÿ& Vo§ gËg_mJ_| H$io Ÿ& gH$i emómW© AmH$io Ÿ&<br />

ñdmZw^dmgr Ÿ&& (Xm. 7-1-39)<br />

""Xoh~w{Õ Vo AmË_~wÕr H$amdr'' h| g_WmªÀ`m CnXoemMo gma Amho.<br />

`mMm gwú_ {dMma Ë`mZt ghO EH$m gmoß`m Amodr§V gm§{JVbm Amho Vmo<br />

nm{hbm åhUOo Ë`m§À`m ghdmgm§V am{hbobo gmYH$ IamoIa YÝ` hmoV Ag|<br />

326 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 327


dmQ>V|. Vr Amodr Aer - Xoh XoD$i AmË_m Xod Ÿ& H$moR>o§ Yê$ nmhVm§ ^md Ÿ& Xod<br />

dmoiImoZ Ord Ÿ& VoW|{M bmdmdm Ÿ&& (Xm. 14-8-29) XodmÀ`m ñWyb<br />

_y{V©Ü`mZmnojm§ _yVvV dgV Agboë`m M¡VÝ`mM| Ü`mZ hmo`, h| g_OmdyZ XoÊ`mgmR>t<br />

hr Amodr Amho. nU `mM AmodtM| ñdXohmbm åhUOo ñd_yVubm AZwgê$Z WmoS>|g|<br />

{Zamù`m àH$ma| qMVZ Ho$ë`mg Xoh~w{Õ Vo AmË_~w{Õ hmoÊ`mg gmon| OmV|.<br />

Vwåhmbm Xodmda ào_ H$amd`mM| Amho H$s¨ Xodimda? Ü`mZ XodimM| YaUma<br />

H$s¨ XodmM|? `mMm WmoS>m {dMma H$am Am{U Xod AmoiIyZ VoW| Ord^mdmZ| ào_ H$am.<br />

AmË_m gmoSy>Z AZmËå`m§M| Ü`mZ H$aÊ`m§V Xmof AgyZ nXat erUM nS>Vmo. åhUyZ<br />

qMVZ Ag| Agmd| H$s ñdXoh h| EH$ MmbV| ~mobV| XoD$i Amho. öX`ñW AmË_mam_<br />

hm Ë`m§V Xod Amho Am{U Ah§Ord hm Ë`mMm nwOmar Amho. nwOmè`mZo§ Xodim§V Z<br />

qhS>Vm Xodmg{ÞY amhÊ`mVM Ë`mM| {hV Amho. åhUyZ XohXodim§V Z a_Vm§<br />

AmË_XodmOdi amhÊ`mMr Ë`mZ| hiyhiy gd` Ho$br nm{hOo. OgOgm XodmOdi<br />

amhÊ`mMm N>§X dmT>ob VgVg| Xodmer§ g»`Ëd OS>ob d Ë`mÀ`m H¥$noZ| Ë`mbm<br />

AZw^dmbm `oB©b H$s¨ Ah§ Agm AÝ` H$moUr ZgyZ MmbVm ~mobVm, XoVm KoVm, H$Vm©<br />

H$a{dVm gd© H$mht Vmo EH$ AmË_mam_M Amho. XohXodim§Vrb gd© ì`mnma Ë`mÀ`m<br />

gÎmoImbrM Mmby Amho. ~wÕrMm Agm {Zü` Pmbm H$s¨ ewÕ AewÕ H$moUVrM<br />

Ah§Vm ~moMH$ Z hmoVm§ ghOmghOr Xoh~w{Õ hr AmË_~w{Õ hmoVo. g‚mZg§JVtV<br />

ghO ~mobÊ`m§VyZ Agm {hVmMm CnXoe hmoVmo. Ë`mM| ldU_ZZ H$ê$Z Xoh~w{Õ<br />

gmoSy>Z AmË_~w{Õ YaUmam hm Iam gmYH$ hmo`. Xoh~wpÜX {ddoH|$ dmarŸ& AmË_~w{Õ<br />

gÑT> YarŸ& ldU _ZZ Ho$b|{M H$arŸ& `m Zm§d gmYH$Ÿ&& (Xm. 5-9-8)<br />

<br />

_Z| H$pënbm drf`mo gmoS>dmdm Ÿ&<br />

_Z| Xod {ZJy©U Vmo dmoiImdm Ÿ&<br />

_Z| H$pënVm§ H$ënZm Vo gamdr Ÿ&<br />

gXm g§JVr g‚mZmMr Yamdr Ÿ&&164Ÿ&&<br />

gËg§Jm_wi| Xoh~wpÜX Zï> hmoD$Z AmË_~wpÜX pñWa hmoVo d XohmVrV<br />

AmË_ñdê$nmet EoŠ` hmoD$Z _mZdm§Mo na_ {hV gmYV|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVbo§. gËg§Jm_wi| gd© H$ënZm§Mm {Zamg hmoD$Z H$ënZmVrV Aem {ZJw©U XodmMr<br />

AmoiI nQ>Vo, Ago§ `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

{ZÐmdñWm gmoS>br Va _Z h| H$moUË`m Zm H$moUË`m Var {df`H$ënZ|V<br />

dmdaVM AgV|. V| _Zwî`mbm ñdñW ~gy§ XoV Zmht. Ho$ìhm H$ënZm ~è`m Ho$ìhm<br />

dmB©Q> BVH$mM \$aH$. H$ënZm h|M Ë`mM| OrdZ Agë`m_wi| Ë`m§À`m A^mdr V|<br />

Zmhr§g| hmoVo åhUOo ñdê$nr§ brZ hmoV|. {df`mnmgyZ Ë`mbm gmoS>{dÊ`mg hmM EH$<br />

Cnm` hmo`. XodmMr AmoiI H$ê$Z ¿`md`mMr, Vmo Va gd© H$ënZm§À`m nbrH$S>o,<br />

BVHo§$M Zìho Va Vmo ~wÕrÀ`m{h nbrH$S>o. "`mo ~wÕo: naVñVw g: Ÿ&& H$mio AgmoV<br />

AJa nm§T>ao AgmoV, T>J ~mOybm Pmë`m{edm` gy`©Xe©Z H$g| hmoUma? T>J gy`m©_wi|M<br />

àH$m{eV hmoVmV d Ë`mÀ`m_wi|M S>moi`mbm {XgVmV. T>J ~mOybm Pmbo H$s nbrH$S>o<br />

gy`© AmhoM. Ë`mà_mU| gd© H$ënZm AmË_ñdê$nm_wi| Ñí` hmoD$Z _Zmbm ^mgVmV.<br />

H$ënZm Xya Pmë`m H$s¨ AmË_mam_ AmhoM. gmam§e, H$moUVr{h H$ënZm Zgob Voìhm§M<br />

AmË_Xe©Z KS>V Agë`m_wi| {Z{d©H$ën {ñWVtV Joë`m{edm` AmË_mZw^d Zmht.§<br />

hr {Z{d©H$ënmdñWm EH$X_ àmá hmoV Zmht. Ë`mgmR>t ldU, _ZZ,<br />

gmYZm{X Aä`mg H$amdm bmJVmo. VmpÎdH$ Ñï>rZ| H$ënZoMo XmoZ àH$ma AmhoV. EH$<br />

ìX¡V åhUOo AewÕ H$ënZm d Xwgar AÛ¡V åhUOo ewÕ H$ënZm. AewÕ H$ënZm<br />

åhUOo _m{`H$ H$ënZm d ewÕ åhUOo ~«÷dñVyg§~§Yr H$ënZm. AewÕ H$ënZo_wi|<br />

ìX¡V ^md dmT>Vmo d ewÕ H$ënZo_wi| AÛ` ~«÷~moY hmoVmo. ewÕ H$ënZoMm AW©Ÿ&<br />

AÛ¡VmMm {Z{üVmW©Ÿ& Am{U g~i Vo doW©Ÿ& Û¡V H$ënr Ÿ&&(Xm.7-5-36) _Z h|<br />

Zoh_r AewÕ, _m{`H$ H$ënZoVM MaV AgV|, Ë`mMr Vr gd` Joë`mda ewÕ<br />

H$ënZm§Mo Kmg Kmbmdo bmJVmV. nU hr gd` Joë`mda ewÕ H$ënZm§Mr MQ>H${h<br />

amhVm§ Cn`moJr Zmht, VaM {ZJw©U XodmMr AmoiI ìhmd`mMr, Eadr§ Zmhr. MT>bobr<br />

^m§J CVadÊ`mgmR>t Xwga| CVmè`mM| Am¡fY Úmd`mM| AgV|. nU ew{Õ Ambr H$s¨<br />

CVmè`mM| Am¡fY{h Wm§~{dboM nm{hOo. ^m§J H$m` qH$dm CVmam H$m` XmoÝhr{h<br />

Am¡fY|M. Am¡fY{da{hV {ñW{V V|M Ia| ñdmñW hmo`. Vgo§M AewÜX H$ënZm Zï><br />

H$aÊ`mgmR>t ewÜX H$ënZm nm{hOo. nU Vr ewÕ H$ënZm{h VÐÿnVm àmá hmoD$Z<br />

ñdê$nm§V brZ Pmbr nm{hOo. ewÜX H$ënZoM| ê$nŸ& Vo§{M V| H$ënr ñdê$nŸ&<br />

ñdê$n H$pënVm§ VÐÿnŸ& hmo`o AmnUŸ&& (Xm. 7-5-39) ApìXVr` ~«÷mMr ewÕ<br />

328 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 329


H$ënZm H$[aVm§ H$[aVm§ Ë`m H$ënZobm{h {_Ï`Ëd `oD$Z Vr Zmhter ìhmdr d Ho$di<br />

{Z{d©H$ën ñdê$n Camd|. {Z{d©H$ënmgr H$pënVm§Ÿ& H$ënZoMr Zwao dmVm©Ÿ& {Z:g§Jmg<br />

^oQ>m| OmVm§Ÿ& {Z:g§Jm hmoB©OoŸ&& (Xm. 7-3-51)<br />

nU h| hmoÊ`mgmR>t ewÕ AewÕ H$ënZm§Mm ~moY Pmbm nm{hOo. Vmo<br />

hmoÊ`mgmR>r g‚mZm§À`m AÛ¡V {Zê$nUmM| ldU Pmb| nm{hOo d ldUmZ§Va _ZZ-<br />

{Z{XÜ`mgZ d Ü`mZm{XH$m§Mm Aä`mg Pmbm nm{hOo. ldU Am[U _ZZoŸ&<br />

{ZOÜ`mg| g_mYmZŸ& {_Ï`m H$ënZoM| ^mZŸ& CS>moZo Om`oŸ&& (Xm. 7-5-27)<br />

`mgmR>r gXm g§JVr g‚mZmMr Yamdr.<br />

<br />

XohmXrH$ àn§M hm qM{V`obmŸ&<br />

nar A§Vat bmo^ {ZpíMV R>obmŸ&<br />

harqMVZ| _w{º$H$m§Vm damdrŸ&<br />

gXm g§JVr g‚mZmMr YamdrŸ&&165Ÿ&&<br />

gËg§Jm_wi| _Zm§Vrb AewÕ H$ënZm ewÕ H$ënZm§Zr Zmhtem hmoD$Z<br />

H$ënZVrV XodmMr AmoiI H$er nQ>Vo h| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

g‚mZg§JVr_wi| Xoh àn§Mm{XH$mg§~§Yr d¡am½` CËnÞ hmoD$Z _wº$ pñWVrMr OmUrd<br />

`oVo Ag| `m íbmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Xoh d VËg§~§Yr àn§M qH$dm _r d _mP| `mM| {H$Vr{h qMVZ Ho$b|<br />

Var eodQ>r \$i H$m` ? A§V:H$aUm§V bmo^mM| R>mU| ÑT> hmoD$Z amhU| h|M hmo`.<br />

Ë`m bmo^mgmR>t nwÝhm Xoh d nwÝhm _aU. XøVo {Ì{dYVmn¡ñVÔoh:Ÿ&& Aer<br />

XohmMr ì`m»`m Amho. {Ì{dY VmnmZ| nmoiV amhUmam Vmo Xoh; Am{U<br />

n§MkmZ|{Ð`m§À`m eãX - ñnem©{X {df`m§Mm `oUmam Omo AZw^d Vmo àn§M. H$s¨<br />

àn§M åhUmd| V`mŸ& Omo AZw^d `o nm§Mm B§{Ð`m§Ÿ& eãX ñne© ê$n ag J§Y<br />

`mŸ& doJim àn§M H$m` Ago ?Ÿ&& (`. Xr. 6-1135) dmñV{dH$ Xoh H$m`,<br />

àn§M H$m`, XmoÝhr{h ZmgH$s¨ d Zœa. na§Vw `m _¥Ë`wbmoH$sMr g_OyVM CbQ>r<br />

Agë`m_wi| `m XmohmoM|M qMVZ gVV Mmby§ AgV|. {df`gwI^moJm§V Jw§VyZ<br />

nS>boë`mg `m bmoH$s¨ gwIr g_OVmV Am{U bmo^mImbr XS>nyZ Joboë`mg<br />

ehmUm _mZVmV. Omo ~hþdo {df`{dbmg| Jw§\|$Ÿ& Vmo åhUVr Cdm`| n{S>bm<br />

gmn|Ÿ& Omo A{^bmf^ma| XS>noŸ& V`mV| gkmZ åhUVrŸ&& (km. 9-509) CdmB©<br />

- CËH$f©-gmno-gm§àV. `m {dnarV g_OwVr_wi| Xoh d àn§Mbmo^ dmT>VM<br />

OmVmo. nydu íbmoH$ 16 _Ü`| gm§{JVë`mà_mU| Vmo nwÝhm OÝ_mbm H$maU hmoVmo.<br />

hmoUmao {df`mon^moJ H$Yr _Zm{déÕ åhUOo H$Yr gwImMo Va H$Yt Xw…ImMo<br />

AgVmV. Am[U Á`m XohmgmR>t Ë`m§Mm bmo^ Yamd`mMm Vmo Xoh Va KmUoaS>m d<br />

H$mbmYrZ. Var ^mo½`OmV OoVwb|Ÿ& V| EH$m Xohm{M`m {Z{H$`m bmJboŸ& Am{U<br />

`oW Xoh V§d Ago n{S>b|Ÿ& H$miMm§ Vm|S>tŸŸ&& (km. 9-495) åhUyZ `m<br />

Xohàn§Mm{XH$m§M| qMVZ Z H$[aVm§ nmnhmaH$ harM| qMVZ H$ê$Z _w{ŠVH$m§VoMm<br />

A§JrH$ma H$amdm, Ag| CÎmamYmªV gm§JVmV.<br />

h[aqMVZmZo _w{ŠVH$m§Vm H$er daVm§ `oVo h| ñdV… ^Jd§Vm§ZtM JrV|V<br />

gm§{JVb| Amho. Vo åhUVmV- AOw©Zm, Vy§ {dnarVkmZ Agboë`m `m A{ZË`,<br />

Xw…Iê$n _¥Ë`wbmoH$m§V OÝ_bm Amhog. `m H$MmQ>çm§VyZ Vwbm Oa _wŠV ìhmd`mMo<br />

Agob Va Ë`mbm EH$M Cnm` Amho. Vmo åhUOo- _Ý_Zm ^d _Ë^ŠVmo _ÚmOr<br />

_m§ Z_ñHw$éŸ&& (^. Jr. 9-34) _mÂ`m AZwg§YZmZ| gd© àmn§{MH$ H$ënZm<br />

OmiyZ _mÂ`m ^mdZoZ| Vy§ Oa ^ê$Z Omerb Va Vy§ _Ëñdê$n hmoerb. ho _mÂ`m<br />

A§Va§Jm§Vrb Jwø Vwbm gm§JVm|. Vy§ _Z h| _r{M H$arŸ& _mÂ`m ^OZt ào_<br />

Yar... Ÿ& Eogm {_`m§ Am{Wbm hmogrŸ& VoW _m{P`m ñdê$nm nmdgrŸ& h|<br />

A§V…H$aUtM| VwOnmgtŸ& ~mo{bOV AgoŸ&& (km. 9-517,519)<br />

dmñV{dH$ Hw$berbdmZ² _w{ŠV hr doXemóm§Zt OrdmgmR>t {Z{üV<br />

Ho$bobr dYy hmo`. nU O~aXñV Ah§H$mamÀ`m VmdS>tV gmnS>ë`m_wi| _mo{hV<br />

hmoD$Z OrdmM| ào_ OS>b| A_§Ji H$m`oda Am{U `m YyV© ^Ðoœa Xr{jV<br />

Ah§H$mamZ| Ë`m§À`m `m àr{V{ddmhmMr Jm§R> KÅ> ~m§YyZ Q>mH$br. Zdb Ah§H$mamMr<br />

WmoarŸ& gMoVZm AMoVZ ZmodarŸ& ñd`| b¾ bmdr àrVrdarŸ& {MX{MX²> J«§WrŸ&<br />

nwar nmSw>ZrŸ&& (Zm. ^m. 24-119) M¡VÝ`ñdê$n OrdmMr OS> H$m`oer b¾Jm§R><br />

~m§YyZ hm Ah§H$ma _moH$im hmoVmo. AmVm hr àr{V{ddmhmMr Jm§R> g‚mZmdm§MyZ<br />

Xwgam H$moU gmoS>{dUma? VmËn`© Xohàn§Mm{XH$m§Mm bmo^ gwQy>Z {df`d¡am½` CËnÞ<br />

hmoD$Z h[a^OZmH$S>o d¥{Îm diU|, hm d¥{ÎmnmbQ> gËg§JmdmMyZ hmoUmam Zgë`m_wi|<br />

""gXm g§JVr g‚mZmMr Yamdr.''<br />

<br />

Ah§H$ma {dñVmabm `m XohmMmŸ&<br />

{ó`mnwÌ{_Ìm{XH|$ _moh Ë`m§MmŸ&<br />

~i| ^«m§{V ho OÝ_qMVm hamdrŸ&<br />

gXm g§JVr g‚mZmMr YamdrŸ&&166Ÿ&&<br />

330 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 331


g‚mZg§JVr_wi| Xohàn§Mm{XH$m§Mm bmo^ gwQ>Vmo, {df`d¡am½` àmá hmoV|,<br />

h[aqMVZmH$S>o d¥{Îm diVo d h[aH¥$no_wi| _w{ŠVH$m§Vm daVm `oVo, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVb|. {dñVma nmdUmam d _moh Am{U ^«_ CËnÞ H$aUmam<br />

XohAh§H$ma gËg§Jm_wi| Xya hmoD$Z ^«_{Zamg hmoVmo d OÝ__aUmqMVm Zmhter<br />

hmoVo, Ag| `m íbmoH$m§V gm§JVmV.<br />

`m Ah§H$mamM| _yi ewÕ d Q>dQ>drV Agë`m_wi| Ë`mMm {dñVma \$ma<br />

PnmQ>çmZ| hmoVmo. Ë`mM| _yi Amho na~«÷mÀ`m {R>H$mUt ""Ah§ ~«÷mpñ_'' `m<br />

g¥ï>rnydu Pmboë`m àW_ ñ\w$aUmV. (ûcmoH$ 161 nmhm) Ah§ h| ñ\w$aU àW_<br />

C_Q>b| d öX`ñW na_mËå`m~amo~a V| A§V…H$aUmn`ªV ngaV Amb|. `m ewÕ<br />

Ah§M| ñ\w$aU V|M AmËå`mM| ñdê$n hmo` Am{U AmË_m d ~«÷ EH$M hmo`. `m<br />

ewÕ Ah§À`m ApñVËdmbm Ah§^md Ag| åhUVmV. Zm_ê$nmbm gmoSy>Z Agbobm<br />

hm Ah§^md _mojmbm CnH$maH$M Amho. na§Vw AkmZm_wi| åhUOo<br />

ñdê$n{dñ_¥{V_wi| hm Ah§^md Ooìhm A§V…H$aUmÀ`m V§ÌmZ| dmJy§ bmJVmo Voìhm§<br />

Vmo {MÎmMVwîQ>`m§Vrb Ah§H$ma ~ZVmo d Xohmer VmXmËå` nmdyZ Ordm~amo~a<br />

gwIXw…I ^mo{JVmo, _J Á`m Á`m VÎdm§V Vmo àdoe H$aob V| V| VÎd _rM Ag|<br />

åhUV gwQ>Vmo. Ah{_{V àW_mÜ`mg|Ÿ& Ordmet OrdËd Am^mgoŸ& Vmo O| O|<br />

VÎdt àdoeoŸ& V| _r Eog| åhUV{MŸ&& (Zm. ^m. 12-309) ñdV…À`m {MÐÿnmM|<br />

{dñ_aU d Xohmer VmXmËå`m_wi| O| {Xgob V| _r, Ag| ^«_mZ| Ë`mbm dmQy>§<br />

bmJV|. A§V…H$aUmVrb g§H$ën-{dH$ën H$aUma| _Z V| _rM Ag| dmQy>Z Vmo<br />

_Z hmoVmo, {df`qMVZ H$aUma| AmnUM Ag| dmQy>Z Vmo {MÎm hmoVmo. Am{U<br />

{Zü` H$aUmam ehmUm _rM Ag| dmQy>Z Vmo ~wÕr{h hmoVmo. Ed§ Xohm{^_mZmMo<br />

_mWm§Ÿ& {MÎmMVwï>` AdñWmŸ& _w»` g§gmamMm H$Vm©Ÿ& OmU VÎdVm§<br />

Xohm{^_mZwŸ&& (Zm. ^m. 3-112)<br />

hm A{^_mZ OgOgm \$mo\$mdV OmB©b VgVgm Vmo ñWyb d gyú_<br />

XohmnwaVmM _`m©{XV Z amhVm§ Xohmet g§~§Y Agboë`m ~mø OS> d MoVZ dñVy{h<br />

_mÂ`mM, Agm Vmo AmJ«h Yê$Z ~gVmo. _mVm{nVm, ~{hU^mD$, òrH$Ý`m,<br />

nwÌ{_Ì, YZYmÝ`, J¥hO_rZ, new BË`m{X gd© _mP|M Ag| Ë`mbm dmQy> bmJV|.<br />

na_oœamZ| ñdmYrZ Ho$boë`m dñVy§M| {dœñVnU {dgê$Z Ë`m§À`mda Vmo _mbH$s<br />

hŠH$ gm§Jy bmJVmo.<br />

`mà_mU| _r d _mP| åhUyZ òrnwÌm{XH$m§Mm _moh YaU| hm Ho$di<br />

^«_ hmo`. `m ^«_m_wi|M dmgZ|V Jw§VyZ OÝ__aU _mJ| bmJV| åhUyZ<br />

{ZJ«hnyd©H$ {ZË`m{ZË` {ddoH$~imZ| `m ^«_mM| {ZagZ Ho$b| nm{hOo d<br />

OÝ__aUMH«$m§VyZ gwQ>b| nm{hOo. _r d _mP| Ag| {H$Vr{h åhQ>b| Var _¥Ë`w<br />

Ambm H$s¨ gd© Wm§~Vo. _mP| åhQ>bob| gd© amhV| `oW| d AmnU OmVmo H$moR>o<br />

`mMm nÎmm{h Zmht. AZoH$ OÝ_ Pmë`m_wi| _m`~mn|{h AZoH$ Pmbt, na§Vw<br />

AmnUm~amo~a Ë`m§Vrb gVV Ag| H$moUrM Zmht. _J _mP| Ag| H$moUmbm<br />

åhUmd| ? Vwdm§ ^mo{Jë`m nwZamd¥{ÎmŸ& Eogt _m`~mn| {H$VtŸ& òr H$Ý`m nwÌ<br />

hmoVrŸ& bjmZbjŸ&& (Xm. 3-10-51) Agm _wÔm_ {ddoH$ Ho$ë`mZ| _Zm§V<br />

d¡am½` CËnÞ hmoV|, nU V| j{UH$ Z amhVm§ ÑT> hmoÊ`mgmR>t gËg§JmMt Oê$ar<br />

Amho. Xohm{^_mZ Imob _wim§V Agë`m_wi| Ë`mM| g_yi CƒmQ>Z g‚mZghdmgm§V<br />

{_iUmè`m kmZmZ|M hmoV|. Vmo XwY©a Xohm{^_mZŸ& kmVonUt A{V Xmê$UŸ& `mM|<br />

g_yi {ZX©iUŸ& gËg§J OmU ñd`| H$arŸ&& (Zm. ^m. 28-38) åhUyZ ""gXm<br />

g§JVr g‚mZmMr Yamdr.''<br />

<br />

~am {ZíM`mo emœVmMm H$amdmŸ&<br />

åhUo Xmg g§Xoh Vmo drgamdmŸ&<br />

KS>rZ| KS>r gmW©H$mMr H$amdrŸ&<br />

gXm g§JVr g‚mZmMr YamdrŸ&&167Ÿ&&<br />

XohAh§H$mam_wi| òrnwÌm{XH$m§{df`t hmoUmam _moh Xya H$ê$Z {ddoH$~imZ|<br />

g‚mZg§JVtV ^«_{Zamg H$amdm d OÝ__aUmnmgyZ _wŠV ìhmd|, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$m§V gm§{JVb|. g‚mZ-g§JVtV _w»`ËdoH$ê$Z "AmnU H$moU' `m~ÔbMm<br />

g§e` Xya H$ê$Z KoD$Z Amnë`m emœV ñdê$nmMm {Zü` H$ê$Z ¿`mdm d ZaXohm§Mo<br />

gmW©H$ H$amd|, Ag| `m g_mamonmÀ`m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

AkmZmZ| _r åhUOo Xoh Aer ÑT> ~w{Õ Pmbr Agë`m_wi| _bm OÝ_<br />

Amho, _aU Amho Aem ^«_m§V _Zwî` Amnb| OrdZ H§$R>rV AgVmo. ñdV:M|<br />

A_a Ag| AmË_ñdê$n AgVm§{h Xohm{^_mZm_wi| Vmo g§e`m§V, Ag_mYmZ§mV<br />

dmdaVmo. Xohmbm AmS>dUmè`m {df`gwIm§V Vmo a§JyZ Jobm H$s¨ AmnU H$moU<br />

`mM| kmZ H$ê$Z ¿`md| Ag| Ë`mbm dmQ>VM Zmht. AmË_kmZ {da{hV g§e`r<br />

OrdZ h| Kmoa nmn hmo`, Ag| kmZmo~m åhUVmV. åhUD${Z g§e`mhÿ{Z WmoaŸ&<br />

Am{UH$ Zmht nmn KmoaŸ& hm {dZmemMr dmJwaŸ& àm{U`mgrŸ&&<br />

(km. 4-203) `mgmR>t emídVmMm åhUOo AmË_ËdmMm, AmË_ËdmMm åhUOo<br />

332 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 333


{gÕ Agboë`m Amnë`m AmË_ñdê$nmMm AmË_kmZmZ| {Zü` H$ê$Z KoD$Z<br />

{Z:g§Xoh hmoD$Z _mZdmZ| {Ma§VZ g_mYmZm§V ahmd|, Ag| Z Pmë`mg Vmo<br />

AmË_hË`mam R>aVmo. kmZo{dU n«m{U`m§gr§ Ÿ& OÝ__¥Ë`y bj Mm¡è`m§grŸ&<br />

{VVwŠ`m AmË_hË`m Ë`mgrŸ& åhUmoZ AmË_hË`mamŸ&& (Xm. 8-7-24)<br />

_mZdmMr gd© YS>nS> gXm gwIr Agmd| `mgmR>t Amho. hr Ë`mMr B©ÀN>m Zída<br />

{df`mon^moJmZ| nyU© hmoV Zmht, nU Vr AmË_{Zü`mZ| nyU© hmoVo. åhUyZ emœVmMm<br />

~am {Zü` H$amdm Ag| gm§JVmV. {gÜX AgVm§ AmË_kmZŸ& g§Xoh dmT>dr<br />

Xohm{^_mZŸ& `mH$maU| g_mYmZŸ& AmË_{Zü`| amImd|Ÿ&& (Xm. 5-10-36)<br />

Ord hm ~«÷M Amho Ag| kmZ EH$m ZaXohm§VM hmoV|. Am{U ZaXoh hm<br />

daModa àmá hmoV Zmht. `mgmR>t _mZdmZ| Am`wî`mMm àË`oH$ jU _mobmMm<br />

g_OyZ gmW©H$s¨ bmdmdm. Á`mÀ`m H$[aVm§ O| {Z`V Amho V| H$aÊ`m§V Jobobm<br />

H$mi gmW©H$s¨ bmJbm Ag| g_Omd|. A{Z`V H$_mªV Jobobr KS>r hr ì`W©<br />

Joë`mgmaIr hmo`. _mZdOÝ_ hm ZamMm Zmam`U hmoÊ`mgmR>t Amho. åhUyZ Am`wî`<br />

g§nÊ`mnydu AmË_{hV gmYU| h| Ë`mM| AmÚ H$V©ì` hmo`. h| {hV ghO gmYVm<br />

`mdo§, àË`oH$ KS>r gmW©H$s¨ bmJmdr åhUyZ X`miy g§VmZt ^{º$bm àmYmÝ` {Xb|<br />

Amho. g_W© åhUVmV - h[a^{º$drU| OmD§$ ZoXr jUŸ& `m Zm§d bjU<br />

gmW©H$mM|Ÿ&& H§$Oyf _Zwî` Amnb| amoOM| H$_© H$arVM AgVmo. na§Vw Ë`mM| gd©<br />

bj AgV| {VOmoarVrb YZmÀ`m R>odrH$S>o. VÛV {ZË` ì`dhma Mmby§ Agbm<br />

Var Amnbo bj Agmd| öX`ñW AmË_mam_mH$S>o. MmbVm§ ~mobVm§ Y§Xm<br />

H$arVm§Ÿ& ImVm§ Oo{dVm§ gwIr hmoVm§Ÿ& ZmZm Cn^moJ ^mo{JVm§Ÿ& Zm_ {dgê§$<br />

Z`oŸ&& (Xm. 4-3-7)<br />

`m Zm_qMVZmZ| gmYH$ Zdì`m AmË_{ZdoXZ ^º$sMm A{YH$mar hmoVmo.<br />

hr eodQ>Mr ^{º$ KS>ë`m{edm` gwQ>H$m Zmht. Zd_r ^{º$ AmË_{ZdoXZŸ& Z<br />

hmoVm§ Z MwHo$ OÝ__aUŸ& h| dMZ gË` à_mUŸ& AÝ`Wm ZìhoŸ&& (Xm. 4-<br />

9-25) h| AmË_{ZdoXZ hmoÊ`mgmR>t g‚mZg§JVrMr Amdí`H$Vm Amho.<br />

AmË_ñdê$nm{df`t empãXH$ ~moY {H$Vr{h Pmbm Var {Z:g§Xoh d¥{Îm hmoD$Z<br />

AZw^dmM| kmZ hmoÊ`mgmR>t gËg§J hm Amdí`H$M Amho. Xmg~moYmM|<br />

{Zê$nU H$ê$Z{h g_W© åhUVmV, ""{Zamo{nb| {Zü`mM| bjUŸ& nar<br />

h| Z H$io gËg§Jo{dUŸ& g§Vmgr Jobr`m§ eaUŸ& g§e`o VwQ>VrŸ&&''<br />

(Xm. 5-10-39)<br />

<br />

H$ar d¥{Îm Omo g§V Vmo g§V OmUmŸ&<br />

XwamemJwU| Omo Zìho X¡Ý`dmUmŸ&<br />

CnmYt Xoh|~w{ÕV| dmT>drVoŸ&<br />

nar g‚mZm Ho${d ~mYy§ eHo$ VoŸ&&168Ÿ&&<br />

g‚mZg§JVtV Amnbo g§e` Xya H$ê$Z KoD$Z Amnë`m AmË_ñdê$nmMm<br />

{Zü` H$ê$Z ¿`mdm d _mZdr OrdZmM| gmW©H$ H$amd|, Ag| _mJrb íbmoH$m§V<br />

gm§{JVb|. nU Á`mMr g§JV Yamd`mMr Vmo g‚mZ AgVmo H$gm, h| `m íbmoH$m§V<br />

gm§JVmV.<br />

emœV Am{U AemûdV Aem dñVy§Mm Amnë`m _Zmet {ZdmS>m H$ê$Z<br />

Omo Amnbr d¥{Îm emœV Aem ~«÷ñdê$nt {ñWa H$[aVmo Vmo g§V OmUmdm. g§V<br />

`m eãXmMo em§V d na~«÷ Ago XmoZ AW© AmhoV. åhUyZ Omo ~«÷{ZîR> AgVmo<br />

d JmoS> dmUrZ| bmoH$m§M|hr g_mYmZ H$[aVmo Vmo g§V hmo`. Omo OmUob ^Jd§VŸ&<br />

V`m Zm§d ~mo{bOo g§VŸ& Omo emœV Am{U AmemœVŸ& {ZdmS>m H$arŸ& (Xm.<br />

6-1-16) Ia| g§VËd ~{ha§Jmdê$Z H$iÊ`mOmoJ| Zgë`m_wi| ZrQ> bj R>odyZM<br />

Ë`mMr nmaI H$amdr bmJVo. OoW| _w»`Ëdo§H$ê$Z XmoZ bjU| {XgyZ `oVmV VoW|<br />

g§VËd Amho Ago g_Omd|.<br />

g§V hm OZm_Ü`| dmJVmo, dmdaVmo, nU OZmdoJù`m Jmoï>r gm§JVmo.<br />

^{ŠVZr{V, kmZ, Y_©, AmMma `m{da{hV AÝ` Jmoï>r Vmo ~mobV Zmhr. O|<br />

~mobmd`mM| V| AmË_{hVmM|, Zmht Va _m¡Z ñdrH$mê$Z em§V{MÎm Agmd`mM|,<br />

Agm Ë`mMm ñd^md AgVmo.<br />

nU _w»` bjU åhUOo {MÎmmÀ`m g_mYmZVo_wi| Vmo {Z[aÀN>, {Z…ñn¥h<br />

AgVmo. Xwamem åhUOo Xwï> Amem, àn§Mm{df`t ñdmW©na Amem. hrM X¡Ý`mbm<br />

H$maU hmoVo. H$m§ht AnojoZ| hmV nwT>| Pmbm H$s¨ X¡Ý` Amb|M.<br />

nU {Ì^wdZm§V{h Z {_iUmè`m Aem na_mZ§X gwIm§V {Z_¾Agboë`m<br />

g§Vmg Anojm H$emMr AgUma, Am{U X¡Ý` H$moRy>Z `oUma ? åhUyZ {ZanojVm<br />

ho g§VmM| _wI bjU hmo`. Omo àË`j ^JdÐÿn hmoD$Z am{hbm Ë`mÀ`m {R>H$mUt<br />

X¡Ý` H$g| Caob ? lrH¥$îU CÕdmbm åhUVmV, ""{Zanoj Omo _mPm ^º$Ÿ& Vmo<br />

_Og_mZ g_W©Ÿ& ho§hr ~mobUo AmåhmM `oWoŸ& Vmo {_{M {Z{üV {MÐÿn|Ÿ&&''<br />

(Zm. ^m. 20-415)<br />

H$er{h n[a{ñWVr Ambr Var Vmo S>J_JV Zmht. H$maU Ë`mMr<br />

Xoh~w{Õ g_yi Zï> Pmbobr AgVo. _bm åhUOo Xohmbm ~ao dmQ>md| åhUyZ<br />

334 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 335


_Zwî`mMm gd© IQ>mQ>mon Mmby AgVmo. Ë`mgmR>t AZoH$ àmn§{MH$ dñVw Jmoim H$ê$Z<br />

Ë`m§Mm g§J«h Vmo H$arV AgVmo. nm{hOo Agboë`m dñVw {_iV Joë`m H$s¨ Xoh~w{Õ<br />

H$_t Z hmoVm§ Vr dmT>VM OmVo. W§S>rMo \$mOrb bmS> H$ê§$ Z`oV Aer EH$ åhU<br />

Amho. Vo Ho$ë`mg nm§Kê$Um§Mr dmT> Va hmoV OmVoM, nU eodQ>t {H$Vr{h nm§Kê$U|<br />

KoVbt Var W§S>r dmOVoM. `mà_mU| Xoh~w{ÜX_wi| Cnm{Y dmT>Vo d CnmYtÀ`m<br />

dmT>r~amo~a Xoh~wpÜX dmT>V OmVo.<br />

Á`mg Xoh hrM Cnm{Y dmQ>Vo Vmo g§V AÝ` CnmYtÀ`m _mJ| H$embm<br />

bmJob? ñdê$npñW{V ~mUboë`m g‚mZm§À`m {R>H$mUr ""_r Xoh Zìho'' hm {Zü`<br />

~mUbobm AgVmo. Ë`m_wi| Xohm~Ôb Ë`mbm qMVm ZgVo. O| ìhmd`mMo§ Agob V|<br />

hmoB©b d Oo§ Omd`mM| Agob V| OmB©b, `m {dMmamZ| Xoh d àmaãY `m§Mr Jm§R> KmbyZ<br />

Vmo {ZqüV AgVmo. OoW| Xoh~wÜXrM Zmht VoW| CnmYtMr ~mYm H$m` hmoUma? ñdê$nt<br />

bmJVm§ ~w[ÜX Ÿ& VwQ>o AdKr CnmYr Ÿ& `mH$maU| {ZamonmYr Ÿ& gmYwOZ Ÿ&& (Xm. 8-<br />

9-50) _mJrb nm§M ûcmoH$m§V gXm g§JVr g‚mZmMr Yamdr Ag| O| nmbwnX<br />

gm§{JVb|, Vmo g‚mZ AgVmo. Eogo§ Á`mnmer§ kmZ Ÿ& Vmo{M OmUmdm g‚mZ Ÿ&<br />

V`mnmet g_mYmZ Ÿ& nw{eb| nm{hOo Ÿ&& (Xm. 6-1-24)<br />

~«÷ñdê$nt d¥{Îm pñWa Pmë`m_wi| Xoh~w{Õ Zï> hmoD$Z Á`mÀ`m A§Jr§<br />

{Z:ñn¥hVm ~mUbr Amho VmoM g§V OmUmdm, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Agm<br />

g§V ^oQ>ë`mg Ë`mbm H$m` {dMmamd| h| gm§JyZ Ë`mÀ`mH$Sy>Z {Z{üV Pmboë`m {ZJw©U<br />

AmË_ñdê$nmM| qMVZ H$ê$Z Xoh-~w{Õ g_yi Zï> H$amdr, Ag| `m ûcmoH$m§V<br />

gm§JVmV.<br />

<br />

Zgo A§V AmZ§V g§Vm nwgmdm Ÿ&<br />

Ah§H$ma{dñVma hm Zragmdm Ÿ&<br />

JwU|drU {ZJy©U Vmo AmR>dmdm Ÿ&<br />

Xoho~opÜXMm AmR>dmo ZmR>dmdm Ÿ&&169Ÿ&&<br />

~«÷{Zð> d {Z:ñn¥h Agm gËnwéf ^m½`mZ| ^oQ>ë`mg àýê$nmZ|<br />

Ë`mÀ`mH$Sy>Z Á`mbm A§V Zmht, O| emœV d gXmo{XV Amho Aem<br />

~«÷ñdê$nmMm åhUOoM Amnë`m ñdê$nmMm {Zü` H$ê$Z ¿`mdm. H$maU<br />

AmË_m hm ~÷M Amho. A§V{M Zmht V| AZ§V Ÿ& emœV Am[U gXmo{XV Ÿ&&<br />

Amnbo emídV ñdê$n g_OyZ KoÊ`m§V {Ma§VZ gwImMm bm^ Agë`m_wi|<br />

Ë`mbm AÝ` àmn§{MH$ àý {dMmê$ Z`oV. gËg§J hm àn§M WmQy>Z hmoÊ`mgmR>t<br />

ZgyZ na_mWm©Mr {dñH$Q>bobr KS>r ~gdyZ KoÊ`mgmR>t Amho h| bjm§V Agmdo§.<br />

g_W© åhUVmV H$s§, g‚mZ ^oQ>ë`mg Ë`mbm XmoZM Jmoï>r {dMmamì`mV. XmoZr<br />

Jmoï>r Ë`m H$moUŸ& Xod H$moU AmnU H$moUŸ& `m Jmoï>tMo {ddaU Ÿ& Ho$b|Mr<br />

H$amd| Ÿ&& (Xm. 12-3-4) `m XmoZ~ÔbM àý {dMmê$Z Amnb| g_mYmZ H$ê$Z<br />

¿`mdo§. Ë`m§À`m ~moYm_wi| Xoh~w{Õbm AZwgê$Z Agbobm Ah§H$ma hm H$gm<br />

ngaV OmVmo, h| H$iyZ `oV|. ûcmoH$ 166 _Ü`| `mM| {ddoMZ Pmb| Amho.<br />

g§V hm Amnë`m {Zê$nUmZ| EH$mM Jmoï>rMm {Zü` H$ê$Z XoVmo. Vmo<br />

Agm H$s¨ gd©Ì ì`mnH$ Ag| Oo {Zénm{YH$ ~«÷M¡VÝ` V|M OrdmM| ñdê$n AgyZ<br />

OJm§V V|M EH$ gË` Amho. Ë`mda ^mg_mZ hmoUmao gd© MamMa h| Ho$di<br />

H$ënZmê$n Amho. gmYw {Zü` H$[aVr `oH$Ÿ& AmË_m gd©Ì ì`mnH$Ÿ& `oa<br />

ho AdK§o{M _m{`H$Ÿ& gMamMaŸ&& (Xm. 6-4-13) ñdßZmdñW|V gd© ñdßZg¥{ï><br />

Iar ^mgbr Var gË` ^mgb| Var OmJ¥VmdñWm Ambr H$s¨ Vr gd© ImoQ>r R>aVo,<br />

Ë`mà_mU| AkmZmdñWo_Ü`| gd© OJ Oar gË` ^mgb| Var kmZ àmá Pmb| H$s¨<br />

V| Ho$di H$ënZmê$n Amho ho H$iyZ `oV|. gmYyH$Sy>Z Ag| {Zü`mË_H$ kmZ<br />

Pmb| åhUOo V| ÑT> hmoD$Z AZw^dm§V CVaÊ`mgmR>t JwUa{hV Aem<br />

AmË_ñdê$nmM| qMVZ H$amd|.<br />

`mbm {ZJw©U Ü`mZ Ag| åhUVmV. AkmZXe|V _y{V©Ü`mZ, Á`mbm<br />

g_W© X§S>H$ Ü`mZ Ag| åhUVmV, h| Amdí`H$M Amho. na§Vw gËnwéfmH$Sy>Z Iam<br />

Xod H$moUVm ho H$ië`mZ§Va, {Z{üV Pmë`mZ§Va, A§Va{Zð>m§Zt `m AmË_{MV§Zm§V<br />

Agmd|. g§nyU© Xohmg AmË_M¡VÝ` ì`mnyZ am{hb| Agë`m_wi| Ë`mM| Ü`mZ ghO<br />

Amho, Ë`mgmR>t EImXr AZmË_ dñVw {MÎmm§VAmUyZ Ë`mM| H$ï>mZ| Ü`mZ YaÊ`mM|<br />

H$maU Zmht. Xohê$nr Xodim§V XoD$i ì`mnyZ VmoM EH$ AmË_mam_ Amho, Ag| gVV<br />

AZwg§YmZ R>o{dbo åhUOo Pmb|. h| ghOÜ`mZ Amho. `m_yi| Xoh~wÕrM| ñ\w$aU<br />

H$_r hmoV OmD$Z OrdmË`_¡Š` ghO gmYV|. ghO gm§Sy>Z gm`mgŸ& hm{M<br />

H$moUr EH$ XmofŸ& AmË_m gm§Sy>Z AZmËå`mgŸ& Ü`mZt Y[aVrŸ&& (Xm. 14-8-<br />

25) åhUyZ earañW AmË_M¡VÝ`mÀ`m {R>H$mUt {MÎm pñWa H$aÊ`mMm Aä`mg<br />

H$amdm. `mbm kmZmo~m gXä`mg Ag| åhUVmV. O| ZmZmJVr nmdV|Ÿ& V| {MÎm<br />

darb AmË_`mV|Ÿ& _J H$dU AmR>dr XohmV§oŸ& Job| H$s¨ AmhoŸ&& (km. 8-83)<br />

{MÎm h|M Ordmbm ZmZm àH$maÀ`m AdñWm àmá H$ê$Z XoUma| Amho. IiIiUmam<br />

336 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 337


AmoT>m ZXrbm {_iyZ {VÀ`m AmoKm~amo~a g_wÐm§V OmD$Z nS>bm H$s¨ Vmo nyd©<br />

pñWVrbm `oV Zmht. Ë`mà_mU| M§Mb {MÎm h| {Za§Va AmË_ñdê$nt a__mU Pmb|<br />

H$s¨ V| M¡VÝ`ê$n hmoD$Z na_mZ§X ñdê$nm§V {_iyZ OmV|. _J Xoh~wÜXrMm AmR>d<br />

H$gm hmoUma ? Vo§{d gXä`mg| {Za§Va Ÿ& {MÎmm{g na_nwéfmMr _moha Ÿ& bmdt<br />

_J eara Ÿ& Agmo AWdm Omdmo Ÿ&& (km. 8-82)<br />

<br />

Xoho~w{Õ ho kmZ ~moY| Ë`Omdr Ÿ&<br />

{ddoH|$ V`| dñVwMr ^o{Q> ¿`mdr Ÿ&<br />

VXmH$ma ho d¥{Îm Zmht ñd^md| Ÿ&<br />

åhUmo{Z gXm V|{M emo{YV Omd| Ÿ&&170Ÿ&&<br />

Xod H$moU d _r H$moU `m XmoZ Jmoï>t~Ôb g§VmH$Sy>Z {Zü` H$ê$Z ¿`mdm<br />

d AmnU ~«÷M Amhm| Agm Ë`mZt {Zü` H$ê$Z {Xbm åhUOo Xoh^md Z AmR>{dVm§<br />

AmË_^md pñWa hmoV OmB©b Agm Aä`mg H$amdm, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo.<br />

Aem Aä`mgmMr Amdí`H$Vm H$m§ Amho, ho| `m ûcmoH$m§V gm§{JVmV.<br />

AZoH$ OÝ_m§Vrb g§ñH$mam_wi| _r åhUOo Xoh d Xohmbm AmdS>Umao<br />

eãXñnem©{X n§M{df` h| _mP| gwI Amho, Agm ~w{ÕMm {Zü` Pmbobm AgVmo<br />

h|M AkmZ hmo`. h| AkmZ g§VmH$Sy>Z {_imboë`m kmZmZ|M Xya hmoV|. nU<br />

g§VmH$Sy>Z AmË_kmZ Pmb| Var ~wÕrMr XohmH$S>o d {df`mH$S>o YmdÊ`mMr<br />

àd¥{Îm bJoM ~§X hmoV Zmhr§. `mgmR>t JwénmgyZ ldU Ho$boë`m AmË_kmZmMm ZrQ><br />

{dMma H$ê$Z AmË_ñdê$nt ~w{Õ pñWa H$aÊ`mMm Aä`mg H$amdm bmJVmo. OgOer<br />

hr pñWaVm dmT>V OmVo, VgVer Xoh~w{Õ H$_r hmoV OmVo.<br />

{ddoH$mZ| ~«÷ê$n hmoÊ`mgmR>t AmnU n§MH$moemVrV Amhmo, Ag| kmZ<br />

{ZË` OmJ¥V R>odU| h| _hÎdmM| Amho. n§MH$moemZ| AmÀN>m{XV Pmbobm AmË_m<br />

ñdV:À`m ñdê$n{dñ_aUm_wi| g§gmamV AS>H$Vmo. åhUyZ `m n§MH$moemM| kmZ<br />

Amdí`H$ Amho. `mMm WmoS>Š`m§V {dMma nmhÿ§.<br />

Ag§»` Šboe XoUmao åhUyZ `m§Zm H$moe Ag| åhUVmV. ho H$moe<br />

nm§M AmhoV. (1) AÞ_` H$moe - AÞm_wi| ewH«$ d emo{UV CËnÞ hmoV|. Ë`m_wi|<br />

XohmMr CËn{Îm hmoVo d AÞmdaM XohmMr dmT> hmoVo. åhUyZ ñWyb Xoh hm<br />

AÞ_` H$moe hmo`. (2) àmU_` H$moe - H$_]{Ð`m§gh Omo àmU Vmo àmU_`<br />

H$moe. (3) _Zmo_` H$moe - kmZ|{Ð`| d _Z {_iyZ hmoVmo Vmo. (4) {dkmZ_`<br />

H$moe-kmZ|{Ð`| d ~wÜXr {_iyZ hmoVmo Vmo. àmU_`, _Zmo_` d {dkmZ_` `m VrZ<br />

H$moem§Mm g_mdoe gyú_ Xohm§V hmoVmo. (5) AmZ§X_` H$moe - {à`, _moX, d à_moX<br />

`m VrZ d¥ÎmtZo `wº$ O| O| kmZ Vmo AmZ§X_` H$moe hmo`. {à` åhUOo nm{hOo Agboë`m<br />

dñVyÀ`m Xe©ZmZo§ hmoUmam g§Vmof. _moX åhUOo Vr dñVw àmá Pmë`mZ| hmoUmam g§Vmof<br />

d à_moX åhUOo Ë`m dñVyÀ`m Cn^moJmZ| hmoUmam g§Vmof. `m H$moemMm g_mdoe<br />

H$maU Xohm§V hmoVmo. `mà_mU| VrZ Xohm§V nm§M H$moe g_m{dï> hmoVmV.<br />

Jwê$H$Sy>Z `m nm§M H$moem§M| {ddaU EoHy$Z {dMma Ho$bm AgVm§ ñWyb,<br />

gyú_ d H$maU `m VrZ Xohm§Mo AmnU Ðï>o Amhm|, OmJ¥{V, ñdßZ d gwfw{á `m VrZ<br />

AdñWm§Mo AmnU gmjr Amhm|, d AÞ_`, àmU_`m{X n§MH$moemhÿZ AmnU {Zamio<br />

AgyZ g{ƒXmZ§X AmË_ñdê$n Amhm| Ag| R>aV|. `m kmZmZo§ Xoh~wÜXrMm {dga nmS>rV<br />

Omd|. Xoh^mZ h| kmZeó| IwS>md| Ÿ&& Ag| nwT>| 188 ì`m íbmoH$m§V åhQ>bo Amho.<br />

Amnbr d¥{Îm ñd^mdV: XohmH$ma Amho, VXmH$ma åhUOo AmË_mH$ma Zmht. åhUyZ<br />

à`ËZm§Mr Amdí`H$Vm Amho. gËnwéfm§Zt Omo gmYZ _mJ© gm§{JVbm Amho Ë`m<br />

_mJm©Z| OmD$Z na~«÷mMm emoY ¿`mdm d VoW| d¥{Îm pñWa H$amdr. ~w{Õ{Zü`o§<br />

AmË_kmZ Ÿ& ~«÷ê$n ^mdr AmnUm AmnU Ÿ& ~«÷{Zð>m amIo nyU© Ÿ&<br />

VËnam`U Ah{Z©et Ÿ&& (km. 5-87)<br />

<br />

Ago gma gmMma V| Mmoab|go Ÿ&<br />

Bht bmoMZt nmhVm§ X¥í` ^mgo Ÿ&<br />

{ZamH$ma {ZJy©U V| AmH$ioZm Ÿ&<br />

Ah§Vm JwU| H$pënVm§hr H$ioZm Ÿ&&171Ÿ&&<br />

AmË_kmZmZ| Xoh~wÜXrMm hiyhiy Ë`mJ H$arV {ddoH$mZ| na~«÷ñdê$n<br />

Aem AmË_ñdê$nmMr ^oQ> ¿`mdr. {MÎmd¥{Îm hr ñd^mdV: VXmH$ma Zgë`m_wi|<br />

Agm à`ËZ H$amdm bmJVmo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. VXmH$ma d¥{Îm Z<br />

hmoÊ`m_Ü`| _w»` AS>MU Ah§d¥{Îm åhUOo XohAh§Vm hrM Amho, Ag| `m<br />

íbmoH$m§V gm§JVmV.<br />

OJm§V gË` Aer Or dñVw Amho Vr Jwá Amho. M_©MjyZ| Vr nmhÿ§<br />

Joë`mg ~mø Ñí` åhUOo OJ VodT>o§ {XgV|, na§Vw Iar dñVw AZw^dmbm `oV<br />

338 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 339


Zmht. OJm§V gwÕm§ nwîH$i {R>H$mUt _w»` J«mø ^mJ Mmoê$Z Agë`mM| {XgyZ<br />

`oV|. ^wgm§V YmÝ`, H$ad§Q>rV Imo~a|, gmonQ>m§V H$Urg, Q>a\$bm§V ~Xm_ ~r ht<br />

JwßVnU|M AgVmV. Zída nXmWmªMr Oa hr pñW{V Va gwú_, emœV, gdm©Yma<br />

Ag| na~«÷ Ñ{ï>AmS> XSy>Z am{hë`mg Ë`m§V Zdb V| H$m`? S>moù`mZ| V| nmhÿ§<br />

Joë`mg qnS> d ~«÷m§S> hm ~mø Ñí` XoImdm VodT>m {XgUma.<br />

Á`m nXmWmªÀ`m {RH$>mUt JwU d AmH$ma AgVmV Vo M_©Mjy§Zm {Xgy§<br />

eH$VmV. na§Vw na~«÷ h| {ZJw©U {ZamH$ma Agë`m_wi| S>moù`m§Mm {df` hmoD§$<br />

eH$V Zmht. Vgo§M JwU d AmH$ma nXmW© H$ënZ|V `oD§$ eH$Vmo. nU na~«÷ ho|<br />

{ZJw©U d {ZamH$ma Agë`m_wi| Ë`mMr H$ënZm H$[aVm§ `oV Zmht. H$ënZm Ho$br<br />

H$s¨ _m`m nwT>o§ C^r amhV|. Xoh~wÕr Ho$br ~iH$Q Ÿ& Am{U ~«÷ nmhm| Jobm<br />

YrQ> Ÿ& Vmo§ Ñí`mZ| é{Ybr dmQ> Ÿ& na~«÷mMr Ÿ&& (Xm. 6-8-43)<br />

Xoh~w{Õ åhUOo Ah§Vm H$m`_ R>odyZ Ë`m ~«÷m{df`r {H$Vr{h H$ënZm<br />

H$arV am{hb|, {H$Vr{h YS>nS>b| Var V| _witM H$imd`mM| Zmht - H$ënZmVrV<br />

dñVyet H$ënZmVrV hmoD$ZM VmXmËå` gmYmd| bmJV|. ~«÷ ht H$m§ht Var EH$<br />

A{Zdm©À` dñVw Amho, Vr OmUUmao AmnU{h H$moUr Var EH$ XohYmar {Zamio<br />

Amhm|, Aer ^oXH$ënZm Odi ~miJyZ Ë`m AmË_ñdê$nmM| AmH$bZ H$g|<br />

hmoB©b? AmË_H$ë`mUmW© `moJ_mJm©M| AZwð>mZ H$aUmè`m `mo½`mg{h AmnU<br />

gm_Ï`©g§nÞ Pmbmo Ag| WmoS>|go dmQy>§ bmJb| Var hr Ah§Vm ~mYH$ R>ê$Z Xoh~w{Õ<br />

dmT>{dVo. Aer hr KmVH$ Ah§Vm Odi R>odyZ ~«÷ñdê$nmM| AmH$bZ Ho$ìhm§{h<br />

hmoUma Zmht. åhUmo{Z Xoh~w{Õ ho PS>o Ÿ& VarM na_mW© KS>o Ÿ& Xoh~wÜXrZ|<br />

{dKS>o Ÿ& EoŠ`Vm ~«÷mMr Ÿ&& (Xm. 7-2-39)<br />

<br />

ñ\w$ao drf`t H$ënZm Vo A{dÚm Ÿ&<br />

ñ\w$ao ~«÷ ao OmU _m`m gw{dÚm Ÿ&<br />

_wit H$ënZm Xmoén| Vo{M Ombr Ÿ&<br />

{ddoH|$ Var ñdñdê$nt {_imbr Ÿ&&172Ÿ&&<br />

gË` Ag| O| ~«÷VÎd V| {ZamH$ma {ZJw©U d Jwá Agë`m_wi|<br />

M_©Mjy§Zm Ë`mMo Iao ñdê$n H$iV Zmht Am{U {H$Vr{h H$ënZm Ho$ë`m Var<br />

Ah§Vm Agon`ªV Ë`mM| AmH$bZ hmoV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

na§Vw {ddoH$`wº$ ~«÷^mdZoZ| Ah§H$ma Xya H$arV Joë`mg ñdñdê$ngmjmËH$ma<br />

hmoVmo, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

A{dÚm åhUOo H$m` `mM| ñnï>rH$aU ""A{dÚm JwU| _mZdm D$_OoZm''<br />

`m 143 ì`m ûcmoH$m§Vrb MaUm§V Pmb| Amho. åhUyZ `m ûcmoH$mnwaVm {VMm<br />

{dMma nmhÿ§. `m A{dÚoMt XmoZ H$m`] AmhoV. (1) AmdaU - h| ñdñdê$nmda<br />

nm§Kê$U KmbyZ Ë`mbm PmHy$Z Q>m{H$V|. Ë`m_wi| Amnb| ñdê$n H$m`, AmnU<br />

H$moU, ho H$iV Zmht. h|M AkmZ hmo` (2) {djon - åhUOo EH$ AgVm§ ^bV|<br />

^mg{dV| Ë`m_wi| {dnarV kmZ hmoV|. AmnU ñdV: gwIñdê$n AH$m_ ~«÷ê$n<br />

AmhmoV `mM| {dñ_aU hmoD$Z AmnU Xoh Amhmo, Ag| g_OyZ _Zwî` {df`<br />

gwImÀ`m H$ënZm H$arV amhmVmo. åhUyZ {df`mÀ`m {R>H$mUr ñ\w$aU nmdUmar<br />

H$ënZm Vr A{dÚm Ag| åhQ>b| Amho. hmM {dH$ën d hrM AewÜX: H$ënZm<br />

hmo`. gmam§e, _r åhUOo Xoh Ag| dmQ>U| hrM A{dÚm hmo`.<br />

OS> XohmhÿZ AmnU H$moUrVar doJio Amhm|, OmJ¥{V, ñdßZ, d gwfw{á<br />

`m VrZ AdñWm§M| AmnU gmjr Amhm|, Ho$di EH$m Xohm§VM Amnb| dmñVì`<br />

ZgyZ gd© MamMa g¥[ï> ì`mnyZ AgUmao ~«÷ AmnU Amhmo, Aem<br />

ldU_ZZm{XH$mZ| _ZmÀ`m {R>H$mUt ÑT> hmoV OmUmè`m H$ënZm hr _m`m<br />

gw{dÚm hmo`. `m gw{dÚoM| XmoZ àH$ma AmhoV. (1) ì`{VaoH$ ~moY :- gd©<br />

OS> dñVy§Mm {Zamg H$ê$Z AmnU ñdV:M| AmË_M¡VÝ` OmUU| (2) AÝd`:<br />

~moY :- OS> Ag| H$mht ZgyZ gd© H$m§ht EH$ ~«÷ê$nM Amho. OS>^mJ<br />

AdKm {Zagmdm Ÿ& Voìhm§ AmË_m ~«÷Ëd| g_Omdm Ÿ& àW_ AZw^d hm<br />

åhUmdm Ÿ& ì`{VaoH$ ~moY Ÿ&& `m Zm§d| AÝd` Ÿ& H$s¨ AmnU ~«÷<br />

MamMa_` Ÿ& Ü`mZ| ~mUVm§ hm {Zü` Ÿ& OS> hr ~«÷ Agm ~mU| g_m{Y<br />

Ÿ&& ( `. Xr. 4-746,748) ì`{VaoH$~moYmZ§o A{dÚoM| AmdaU ZîQ> hmoV| d<br />

AÝd`~moYmZ| {djon Zï> hmoVmo. åhUyZ {hbm gw{dÚm, g§H$ën, ewÜX<br />

H$ënZm Ag| åhUVmV. H$s¨ A{dÚoMt ê$n| XmoZr Ÿ& EH$ AmdaU EH$<br />

{djon åhUmo{Z Ÿ& AmdaU Zmgo ì`{VaoH$ {dÚoH$ê$Zr Ÿ& {djon Zmgo<br />

AÝd`| Ÿ&& (`. Xr. 13-1069)<br />

_yiÀ`m EH$mM H$ënZoMr ewÜX d AewÜX Aet hr§ XmoZ ê$n| AmhoV.<br />

Vr _yi H$ënZm åhUOo ""h[ag§H$ën'' hmo`. H$ënZm hr dmgZmê$nmZ| OÝ_<br />

KoVo. AmnU ~hÿ ìhmd|, `m EH$mM Aì`º$ BÀN>|VyZ n«H¥${VnwéfmË_H$ ìX¡V<br />

ì`º$ Pmb|. H$ënZm Vo{M Aï>Ym àH¥${V Ÿ& Aï>Ym Vo{M H$ënZm _y{V© Ÿ&& (Xm.<br />

340 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 341


11-1-6) åhUyZ H$ënZo_wi| nmn, H$ënZo_wi| nwÊ`, H$ënZo_wi| ~§YZ, H$ënZo_wi|<br />

g_mYmZ Agm hm EH$mM _yi H$ënZoMm XmoZ ê$nm§V Ioi Mmby Amho. _Z h| {VM|<br />

{H«$S>mñWmZ Amho. AewÜX A{dÚmê$nmZ| Vr {df`qMVZ H$[aVo Va ewÕ<br />

gw{dÚmê$nmZ| Vr ~«÷qMVZ H$[aVo. {df`qMVZmMm _Zmbm ñdm^m{dH$ N>§X AgVmo<br />

d Ë`m§À`m dmgZm_wi| gVV OÝ__aU _mJo§ bmJV|.<br />

ht Q>miÊ`mgmR>t {ddoH$mZ| _Zmbm {df`mdê$Z ~«÷qMVZmH$S>o Ý`md|<br />

bmJV|. {ddoH$ H$[aVm§ H$[aVm§ _Z AmË_ñdê$nr brZ Pmb| åhUOo V| CÝ_Z hmoV|.<br />

_Z h| Ho$di H$ënZmê$n AgyZ na~«÷ Va H$ënZmVrV Amho. Voìhm§ H$ënZm g_yi<br />

Zï> Pmë`m{edm` V| ñdê$nmH$ma H$g| ìhmd|? H$ënZmê$n _Z nmhtŸ& ~«÷r<br />

H$ënZm{M ZmhtŸ& (Xm. 7-2-11) H$ënZm Joë`m H$s¨ _ZmM| _ZnU Zmhtgo hmoD$Z<br />

V| AmË_ñdê$nt brZ hmoV|. `mgmR>t AewÜX {df`H$ënZm OmÊ`mH$[aVm§ ~«÷{dÚoÀ`m<br />

ewÜX H$ënZm `m ~«÷ñdê$nmbm AZwgê$Z Agë`m_wi| hiyhiy _Z VÐÿn hmoD§$<br />

bmJV| d Ë`m ewÜX H$ënZm{h eodQ>r§ Zmhtem hmoVmV d _Z AmË_ñdê$nt brZ<br />

hmoV|. O`mg ìX¡V ^mgb|Ÿ& V| _Z CÝ_Z Omb|Ÿ& ìX¡VmìX¡VmM| VwQ>b|Ÿ& AZwg§YmZŸ&&<br />

(Xm. 7-5-12) Aer Ho$di ñdñdê$npñW{V amhVo.<br />

<br />

ñdê$nt CXobm Ah§H$maamhmoŸ&<br />

VoU| gd© AmÀN>m{Xb| ì`mo_ nmhmoŸ&<br />

{Xem nmh§Vm V| {Zem dmT>VmhoŸ&<br />

{ddoH|$ {dMma| {dd§My{Z nmh|Ÿ &&173Ÿ&&<br />

EH$mM _yi g§H$ënm§VyZ {Z_m©U hmoUmè`m A{dÚm d gw{dÚm `m§Mo| bjU<br />

gm§JyZ ewÕ H$ënZoZ| AewÕ H$ënZm Zmhrer H$amdr åhUOo ewÕ H$ënZm{h eodQ>r<br />

~«÷ñdê$nt brZ hmoVo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. `m gmYZ_mJmªV AmS><br />

`oUma _w»` nmnJ«h åhUOo amhÿê$nr XohAh§H$ma hmo`. åhUyZ Ë`mH$S>o {deof bj<br />

Úmd|, Ag| `m íbmoH$m§V gm§JVmV.<br />

AmH$memgma»`m ì`mnH$ Aem ~«÷ñdê$nmÀ`m {R>H$mUt Ah§H$maê$nr<br />

amhþ CX`mbm `oD$Z Vmo `m ì`mo_mH$ma ñdê$nmbm{h PmHy$Z Q>m{H$Vmo. Ë`m_wi| {Xem<br />

nmhmd`mg Omd| Va gd© OJm§V AkmZê$n A§YH$ma ngabobm {XgVmo. åhUOo<br />

ñdñdê$ngmjmËH$ma hmoÊ`mbm Ah§H$mamM| _moR>| {d¿Z AmS> `oV|.<br />

EdT>mgm hm XohAh§H$ma ì`mo_mH$ma na~«÷mbm H$gm AmÀN>mXyZ<br />

Q>m{H$Vmo ? `mM| CÎma Ag| Amh| H$s¨, ÑT> Agbobr Xoh~w{Õ O| O| H$mhr ^mgV|<br />

VodT>o|M gË` _m{ZV|. Ñí`mnbrH$S>o H$m§ht gyú_ loð>, ì`mnH$ Aer dñVw Agob<br />

Agm {VMm {dûdmgM ZgVmo, Ë`m_wi| EH$ Ñí` g¥ï>r qH$dm EH$ X|h EdT>§oM gË`<br />

hmo`, Ag| {Vbm dmQ>V|. Am{U Ñí`mnbrH$S>o {Vbm gd© A§Yma ^mgVmo. AmVm§<br />

Agmo h| ~mobU|Ÿ& ~«÷ Z nm{dOo _rnU|Ÿ& Xoh ~wÕrMr bjUoŸ& Ñí` ^m{dVrŸ&&<br />

(Xm. 6-8-45) `mMm n[aUm_ Agm hmoVmo H$s¨ {XgUmam Xoh VodT>m _r Ord Amho,<br />

_bm OÝ__aU Amho, _r H$_©H$Vm© Agë`m_wio nmnnwÊ`m{X Ho$boë`m H$_m©Mt \$i|<br />

_bm ^moJmdt bmJUma åhUyZ _bm ~§YZ Amho BË`m{X H$ënZm hr Xoh~w{Õ ÑT><br />

Yê$Z AgVo. Xohm§V AgyZ{h XohmnmgyZ A{bá, A_a, Ag| Amnb| AmË_ñdê$n<br />

Amho, hm {dMmaM {Vbm ghZ hmoV Zmht. _r Ord _O ~§YZ& _O Amho OÝ__aUŸ&<br />

Ho$ë`m H$_m©M| \$i AmnU& ^moJrZ AmVm§Ÿ&& (Xm.8-7-6) EdT>çmem `m H$moË`m<br />

~wÜXrZ| Amnë`m ì`mnH$ d emœV ñdê$nmbm àmUr _wH$Vmo d g§g¥VrÀ`m \o$è`m§V<br />

AS>Hy$Z amhVmo. _r Ord Eogm g§H$ënŸ& ÑT> Y[aVm§ Jobo H$ënŸ& VoU| àmUr Ombm<br />

AënŸ& Xoh~wÜXrMmŸ&& (Xm. 8-7-5) ñdñdê$nmÀ`m AmS> `oUmam, Ë`mbm J«mgyZ<br />

Q>mH$Umam Agm hm Ah§H$maê$nr amhw Amho åhUyZ AmË_gmjmËH$ma hmoV Zmht.<br />

`mgmR>t {ddoH$mZo| åhUOo AmË_ZmË_ {ddoH$mZ|, {dMmamZ| åhUOo ~«÷m§S>mMm<br />

gmamgma {dMma H$ê$Z Am{U {dd§My{Z åhUOo gmYH$~mYH$ Jmoï>tMr {M{H$Ëgm<br />

H$ê$Z AmË_gmjmËH$ma H$ê$Z ¿`mdm. {ddoH$m§Vrb amO_mJ© åhUOo AmnU H$moU<br />

`mMm {Zü` H$ê$Z ¿`mdm. AmnU H$moU H$moR>| H¢$MmŸ& Eogm _mJ© {ddoH$mMmŸ&&<br />

(Xm. 11-8-24) {eVmdê$Z Oer ^mVmMr narjm hmoVo, Ë`mà_mU| ñdV:Vrb<br />

AmË_M¡VÝ` AZw^dmbm Ambo§ åhUO| ~«÷m§S>m§Vrb AZoH$ àm{U_mÌm§V V|M EH$<br />

emœV ñdê$n Agë`mM| H$iyZ `oV|. `mgmR>t _rÀ`m emoYm§V ñdV:À`m Xohm§Vrb<br />

gd© VÎdmMm PmS>m KoV Job| åhUO| _r Agm H$moUrM ZgyZ n§MH$moemVrV EH$<br />

AmË_M¡VÝ`M Amho d V|M Amnb| ñdê$n hmo`, h| H$iyZ `oV| d Xoh~w{Õ ZîQ> hmoVo.<br />

VÎd| VÎd Ooìhm§ CS>oŸ& Voìhm§ Xoh~w{Õ PS>oŸ& {Z_©i {Züi Mhÿ§H$S>oŸ& {Za§OZŸ&&<br />

(Xm. 11-8-23)<br />

<br />

O`m MjwZ| b{jVm§ bjdoZm&<br />

^dm ^{jVm a{jVm§ ajdoZmŸ&<br />

j`mVrV Vmo Aj{` _moj XoVmoŸ&<br />

X`mXj Vmo gm{jZ| nj KoVmoŸ&&174Ÿ&&<br />

342 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 343


Ah§H$maê$nr amhÿ CX`mbm `oD$Z Vmo AmË_gy`m©bm AmÀN>mXyZ Q>mH$sV<br />

Agë`m§_wio AmË_Xe©Z hmoV Zmhr§. `mgmR>r§ H$miOrnyd©H$ VËd{dd§MZm H$ê$Z<br />

Xoh~w{Õ Zï> H$amdr d AmË_gmjmËH$ma gmYmdm, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo.<br />

`m AmË_Xe©Zm_wio§ gmYH$mM| H$moUVo {hV gmYV| h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

hm AmË_Xod {ZamionUmZo§ nmhVm `oÊ`mOmoJm Zmht. Ah§H$mamM| {Z_y©bZ<br />

Pmë`mZo§M Ë`mÀ`mer§ VmXmËå` hmoD$Z gmjmËH$ma hmoVmo. Vg|M M_©MjyZm Vmo<br />

{XgV Zmht d kmZMjy{h àË`j AZw^dmÀ`m doit {XnyZ OmVmV. h| nydu 149<br />

ì`m ûcmoH$m§V gm§{JVbo§M Amho. _J Aem `m {ZamH$ma, {ZJw©U, gyú_ Aem<br />

ñdê$nmer§ VmXmËå` gmYyZ qH$dm AmË_{ZdoXZ ^{ŠV H$ê$Z (VËdPmS>mH$ê$Z)<br />

gmYH$mM| H$moUV| {hV gmYmV|? Agm ñd^m{dH$M àý `oVmo. `mM| CÎma nwT>rb<br />

VrZ MaUm§V XoVmV.<br />

OÝ__aUê$nr ^dmM| åhUOo g§gmamM| Vmo ^jU H$[aVmo. Ë`m§M| ajU<br />

H$ê§$ åhQ>b| Var V| hmoV Zmhr. _bm OÝ_ Amho d _aU Amho Ag| gË`ËdmZ|<br />

dmQ>U| hmM g§gma d hrM OrdXem hmo`. AmË_mam_mMr ^oQ> Pmbr H$s¨ hr<br />

OrdXem Zmhr§er hmoD$Z AmË_mam_{edm` _r Agm AÝ` H$moUr CaVM Zmht,<br />

Va OÝ_ _aU H$moUmbm? VÎdo§ gmjËd| dmogaVtŸ& gmjËd Zwao AmË_à{MVtŸ&<br />

AmË_m Ago Am{XA§Vt& AmnU H¢$Mm && (Xm. 4-9-14) gmjr amhÿZ AmnU<br />

XohmMt VÎd| ~mOybm Ho$ë`mZ§Va eodQ>t AmnUhr AmË_ñdê$nm§V Zmhtgo hmoVm|<br />

d EH$ AmË_mM CaVmo. BVa VËdm§n«_mUo§ _rnU{h Zmhrg| hmoV| Omo AmË_ê$n<br />

Pmbm Ë`mbm OÝ__aU H$moR>M|?<br />

XohmMm A§V hmoB©n`ªV Vmo g§gmam§V dmJV Agbm Var Ë`mbm<br />

Ah§H$ma{da{hV Xoh^mZ AgV|. Ë`mMm Agm ÑT> {Zü` AgVmo H$s¨, gmYZ<br />

Ambo§ XohmÀ`m _mWm§ Ÿ& AmnU Xoh Zìho gd©Wm Ÿ& Eogm H$ê$Zr AH$Vm© Ÿ&<br />

ghO{M Ombm Ÿ&& (Xm. 7-7-6) ZmQ>H$ H$§nZtV ZQ> EH$Xm gm_rb Pmbm<br />

åhUOo O| nS>ob V| Cƒ ZrM gm|J ¿`mdo bmJV|. nU V| gm|J åhUOo AmnU Zìho<br />

`m {Zü`mZo§ Vmo Ogm H§$nZtV dmdaVmo. Vg|M `mM| g§gmam§V dmJUo§ AgVo. åhUyZ<br />

EH$m§VmV Vmo AmË_mam_er VÐÿn hmoVmo d am_^OZm§V a§JyZ bm¡{H$H$ Jb~ë`m§V{h<br />

^mJ KoVmo. Aem `m WmQ>m§V AZwHy$b AWdm à{VHy$b g§gm[aH$ n[apñWVr hr<br />

AmË_H¥$nmM hmo` Aer Ë`mMr YmaUm AgVo. VwH$mo~m Amnbm AZw^d<br />

gm§JVmV. Xoh^ŠVmbmJr§ H$ê§$ ZoXr g§gmaŸ& A§J| dmamdma H$é{Z R>odrŸ&&<br />

^m½` Úmdo§ Var A§Jo^ao VmR>m Ÿ& åhUmo{Z H$a§Q>m H$amo{Z R>odr Ÿ&& ñÌr Úmdr<br />

JwUd§Vr Vrn| Jw§Vo Amem Ÿ& åhUmoZr H$H©$em H$é{Z R>odr Ÿ&& (Jm. 1272)<br />

Aem CËH$Q> d¡am½``wŠV ^OZmZ§Xm_wi| ñdV:À`m g§gmamgh gd© g¥{ï> h|<br />

OJÞmQ>H$ hmo` Ag| Ë`mbm kmZ hmoVo. gH$i {_Ï`m hmoD${Z OmV|Ÿ& h| am_^OZ|<br />

H$im| `oV| Ÿ& Ñí` km{Z`m§Mo{Z _V|Ÿ& ñdßZ O¡g|Ÿ&&( X. 6-7-43) g¥{ï>M O|W|<br />

{_Ï`m VoW| g§gma H$moR>Mm? `m ^mdmZo§ ^dm ^{jVm a{jVm§ ""ajdoZm'' Ago<br />

åhQ>bo§ Amho.<br />

emœV ñdénmMm hm AmË_am_ AmË_{ZdoXZ^ŠVr_wi| ^ŠVmbm ""Amj¡''<br />

_moj åhUOo A{dZmer åhUyZ {Z^©` Aer gm`wÁ`_w{ŠV XoVmo. gbmoH$Vm, g_rnVm,<br />

gê$nVm Am{U gm`wÁ`Vm Aem MËdma _w{ŠV emñÌmZ| gm§{JVë`m AmhoV. na§Vw<br />

n{hë`m VrZ _wŠVtZm Zme AgyZ Mm¡Wr gm`wÁ`- _wŠVrM emœV ñdénmMr Amho.<br />

AmdKr`m MËdma _w{ŠV Ÿ& h| doXemó| ~mobVrŸ& V`m_Y| VrZ ZmgVr Ÿ& Mm¡Wr<br />

A{dZmeŸ&& (Xm. 4-9-28 )<br />

AmË_Xod hm {ZamH$ma, {ZJw©U, AO, A{H«$` Agm Oar Agbm Var<br />

g¥{ï>H$m`mªV _m`oMm Aml` H$ê$Z Vmo B©œa ~ZVmo d gmjrê$nmZo§ gd© OJ OmUVmo.<br />

gd©kVo_wi| g‚mZ H$moU d XwO©Z H$moU h| Ë`mbm H$iV|. åhUyZ ^ŠVH¡$dmar hmoD$Z<br />

XwO©Zm§nmgyZ Vmo Ë`mM| ajU H$[aVm|. `mgmR>t {Za{Zamio AdVma YmaU H$ê$Zhr<br />

^ŠVmda X`m H$aÊ`mg Vmo VËna AgVmo.<br />

AmË_{ZdoXZ^ŠVr_wio§ g§gma{da{ŠV, gm`wÁ`_w{ŠV d nmR>rer<br />

^JdV²e{ŠV Agm {Vhoar bm^ gmYH$mÀ`m nXat nS>Vmo. åhUyZ g_W© åhUVmV-<br />

""AmË_m {ZJw©U {Za§OZ Ÿ& V`mgr Agmd| AZÝ`Ÿ& åh{UOo Zmht AÝ`Ÿ& AmnU<br />

H¢$Mm VoW| &&'' (Xm. 4-9-17)<br />

<br />

{dYr {Z{_©Vm br{hVmo gd© ^mitŸ&<br />

nar {b{hVmo H$moU Ë`mMo H$nmir§Ÿ&<br />

hê$ Om{iVmo bmoH$ g§hma H$mit Ÿ&<br />

nar godQ>t e§H$am H$moU Omit Ÿ&&175Ÿ&&<br />

S>moiçmZo§ Z {XgUmam nU emœV ñdénmMm AmË_Xod ^ŠVm§Mo<br />

g§gma_yi Zmhtgo H$[aVmo, gm`wÁ`_w{ŠV XoVmo Am{U ^ŠV H¡$dmar AgVmo, Ag|<br />

_mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Agm hm gd© Xodm§Mm{h _w»` Xod AgyZ Ë`m§M|<br />

344 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 345


ñdê$n H$m`, bmoH$ Xod H$moUmbm g_OVmV, Iam Xod Jwê${edm` H$gm H$iV<br />

Zmht BË`m{X emœV Xodmg§~§Yr§M| {dMma `m ûcmoH$mnmgyZ 179 ûcmoH$mn`ªV<br />

gm§JVmV. ~«÷m, {dîUw d _hoe `m bmoH$nar{MV Agboë`m VrZ Xodm§À`m nyduMm<br />

hm Am{XXod Amho, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

`m ûcmoH$m§V {dMmabobo àýM AJXr gmoß`m d ñnï> ^mf|V<br />

Xmg~moYm§V dU©Z Ho$bo AmhoV. Ë`m Amoì`m nm{hë`m åhUOo ghOM ûcmoH$mMm<br />

^mdmW© g_Oob. ~«÷`mZo§ gH$i {Z{_©boŸ& ~«÷`mg H$moUo {Z_m©U Ho$b|Ÿ& {dîUyZo<br />

{dœ nm{ib|Ÿ& {dîUyg nm{iVm H$dUwŸ&& éÐ {dœg§hmaH$Vm©Ÿ& nar H$moU éÐmg<br />

g§ìhm[aVmŸ& H$moU H$mimMm {Z`§VmŸ& H$ibm nm{hOoŸ&& (Xm. 9-5-24, 25 )<br />

H$nmoi åhUOo H$nmi. {ÌJwUË_H$ _m`m CËnÞ Pmbr H$s¨ g¥{ï>H$m`mªV<br />

{VÀ`m VrZ JwUm§Mo ÚmoVH$ Ago VrZ Xod {Z_m©U hmoVmV. aOmoJwUr ~«÷Xod g¥ï>tVrb<br />

Ag§»` Ordm§Mo§ àmaãY bjm§V KoD$Z Ë`m§Zm {Za{Zamiçm `moZr_Ü`o§ OÝ_mg KmbVmo.<br />

nU Ë`mM| g¥{ï>H$m`©{h emœV ñdê$nmM| ZgV|. H$maU Ë`mZ| CËnÞ Ho$boë`m OrdmMm§<br />

V_moJwUt e§H$a g§hma H$arV AgVmo. _hmH$ënmÀ`m A§Vr g¥{ï>H$Vm© ~«÷Xod d<br />

g¥{ï>g§hmaH$ e§H$a ho XmoKo{h Zmhrgo hmoVmV. na§Vw ~«÷Xod Am{U e§H$amgh g¥{ï><br />

nwÝhm {Z_m©U hmoVoM.<br />

`m ûcmoH$m§V g¥{ï>H$Vm© ~«÷m d g¥{ï>g§hmaH$ e§H$a `m XmoZ Xodm§MmM<br />

C„oI AgyZ gÎdJwUr {dîUyMm C„oI Zmht. Y_©½bmZr_wi| g¥ï>tMr {~KS>bobr<br />

KS>r ZrQ> ~gdyZ AdVma g§ndyZ {dlm§Vrg OmU| EdT>|M VmËnwaVo g¥{ï>H$m`©<br />

Agë`m_wi| Ë`mMm C„oI Z H$[aVm§ gVV H$m`©aV Agboë`m XmoZ Xodm§MmM C„oI<br />

g_WmªZr Ho$bm Agmdm. Vo åhUVmV. ""ZmZm AdVma YaUo§Ÿ& Xwï>m§Mm g§ìhma<br />

H$aU| Ÿ& Y_© ñWmnm`mH$maU| Ÿ& {dîUyg OÝ_ Ÿ&&'' (Xm. 10-4-41)<br />

VmËnwaV| Agmo {H$§dm gVVMo AgmoV H$moUVmhr g¥{ï>H$m`© H$aUmam Xod<br />

H$ënm§Vr§ Oa Zmhr§gm hmoVmo d g¥{ï>M| ahmQ>JmS>J| Oa MmbyM amhV| Va `m VrZ{h<br />

Xodm§Mm CËn{Îm, pñW{V d b` H$aUmam H$mimMm {Z`§Vm `m VrZ Xodm§hÿZ doJim<br />

Agm H$moUr Var _w»` Xod AgbmM nm{hOo. ~«÷m {dîUw Am{U haŸ&<br />

Ë`m§gr {Z{_©Vm Vmo{M WmoaŸ& Vmo dmoiImdm na_oœaŸ& ZmZm `ËZ| Ÿ&& (Xm.<br />

6-1-12) Omo gd© {Z_m©U H$[aVmo, na§Vw Á`mbm {Z_m©U H$aUmam H$moUrM<br />

AgV Zmht; Omo gdmª dS>rb AgyZ emœV Amho VmoM gdm©Mm _yi doXà{VnmÚ<br />

AmÚ Xod hmo`. gH$im§gr {Z{_©Vm XodŸ& Xodmgr {Z{_©Vm ZgoŸ&<br />

gdmªgr _yi Vmo Xodmo Ÿ& Xodmgr _yi ZmS>i|Ÿ&&<br />

<br />

OJt ÛmXem{XË` ho éÐ AH«$m Ÿ&<br />

Ag§»`mV g§»`m H$ar H$moU eH«$m§ Ÿ&<br />

OJt Xod Yw§S>m{iVm§ AmT>ioZm Ÿ&<br />

OZt _w»` Vmo H$moU H¡$gm H$ioZm Ÿ&&176Ÿ&&<br />

g¥{ï>CËn{ÎmH$Vm© ~«÷Xod d g§hmaH$ e§H$a `m XmoZ ~S>çm Xodm§Mr{h<br />

H$mb_`m©Xm R>a{dUmam H$moUr Var AÝ` _w»` emœV Xod Amho, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVbo. g¥{ï>H$m`m©V Agboë`m BVa ImbÀ`m XodVm{h H$mbmÀ`m AmoKm§V Zmhtem<br />

hmoUmè`m Agë`m_wi| Ë`m§À`m§V emœV XodmMm emoY KoVbm Var Ë`mMm Wm§J nÎmm<br />

bmJUma Zmht Ago§ `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

OJm§V Am{XË` ~mam AmhoV d éÐ AH$am AmhoV. ghñÌ `wJmn`ªV<br />

AgUmè`m ~«÷XodmÀ`m EH$m {Xdgm§V Xodm{YXod B§Ð Oa Mm¡Xm hmoD$Z OmVmV Va<br />

Ë`mnwT>o§ BVa XodVm§Mo§ Am`wî` V| {H$Vr ? gmam§e, gd© Xodm§Zm Oa nwZamd¥{Îm {XgVo,<br />

Va Vr KS>{dUmam gd© Xodm§À`m n{bH$S>o emœV Xod H$moUr Var Agbm nm{hO|.<br />

~mam Am{XË` AH«$m éÐ Ÿ& Zd ZmJ gá F$foœa Ÿ& ZmZm XodVm§Mo AdVma Ÿ&<br />

EobrH$S>oŸ&& (Xm. 8-4-52 ) nwZamd¥{Îm hmoUmao gd© Xod _m{`H$ Agë`m_wio§<br />

emœV hmoV. Ë`m Xodm§À`m Zm_énm§V {H$Vr{h Yw§S>mib| Var _m`onbrH$S>rb AemœV<br />

Xod gmnS>Uma H$gm ? Zm_énmË_H$ Cnm{Y Xya Ho$ë`m{edm` åhUOo _m`m<br />

Amobm§S>ë`m{edm` _w»` Xod H$iUma Zmhr. _hmÛma Amobm§S>mdo Ÿ& _J XodXe©Z<br />

¿`mdo§Ÿ& V¡g| Ñí` V| gm§S>md| Ÿ& OmUmo{Z`m§ Ÿ&& (Xm. 8-4-58) åhUyZ CÎmamYmªV<br />

åhUVmV H$s¨ Ñí` OJmH$S>o nmhm§d| Va Xod H$moR>| AmT>iV Zmhr Am{U XohYmar<br />

OZmH$S>o nmhmdo§ Va ~«÷{Zð> H$moU V|{h H$iV Zmht.<br />

<br />

VwQ>oZm \w$Q>oZm H$Xm XodamUmŸ&<br />

MioZm T>ioZm H$Xm X¡Ý`dmUm Ÿ&<br />

H$ioZm H$ioZm H$Xm bmoMZmgr Ÿ&<br />

dgoZm {XgoZm OZt _rnUmgr Ÿ&&177Ÿ&&<br />

346 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 347


Am{XË`, éÐ, BÝÐm{X Zœa Xodm§V{h _w»` XodmMm emoY bmJV<br />

Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo. Ë`m emœV Xodm§Mo ñdén gm§JyZ<br />

Ah§Vm Agon`ªV Vmo AZw^dmbm `oV Zmht§, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

hm Xodm§Vrb Ywa§Ya Xod H$Yr VwQ>V Zmhr, \w$Q>V Zmhr, MmbV Zmhr d<br />

hmbV Zmhr. Ag| {ddoMZ ûcmoH$ 147 _Ü`| Pmb| Amho. Vmo gpÀMXmZ§Xñdén,<br />

gd©g_W© Agm Xod Agë`m_wio§ H$Xm X¡Ý`dmUm Zmht åhUOo Ë`mÀ`m {R>H$mUt<br />

nyU©Ëdm_wio§ X¡Ý` hm eãXM CËnÞ hmoV Zmhr§.<br />

Ë`mM| ñdén Ñ{ï>AmS> MmoéZ Amho. ""Ah§VmJwU| H$pënVm§hr H$ioZm''<br />

Ag| Ë`mM| dU©Z ûcmoH$ 171 _Ü`| Pmb| Amho.<br />

`oWo BVH|$M gm§{JVbo åhUOo nwao H$s¨ Zgbob| _rnUmMo§ åhUOo Xoh~wÜXrM|<br />

nm§Kê$U Ho$di H$ënZoZ§ YmaU H$ê$Z Omon`ªV AmnU AkmZ A§YH$mam§V dmdaV<br />

Amhm| Vmon`ªV Ë`m _w»` XodmM| AmH$bZ hmoUma Zmht. {ddoH$mZ|o ho nm§Kê$U Xya<br />

Pmb| H$s¨ XodmMr AmoiI nQy>Z Vmo d AmnU EH$ AmhmoV h| g_OyZ `oV|. AmnU<br />

H$pënb| _rnUŸ& _rnU emo{YVm§ Zwao OmUŸ& _rnU Jo{b`m§ {ZJw©UŸ& AmË_m<br />

ñd`|Ÿ&& (Xm. 6-3-29) g_W© åhUVmV H$s¨ H$moUt{h H$Yr{h `m Xodm{YXodm§Mo<br />

CÀN>mXZ H$ê§$ eH$V Zgë`m_wio§ d V|M Amnbo ñdV:Mo§ ñdén Agë`m_wi| am_Xmg<br />

hm `m emœV XodmMm {Zü` H$ê$Z Ë`mMrM CnmgZm H$[aVmo. {Za§OZm Xodm H$moUr<br />

CÀN>oXrZmŸ& \w$Q>oZm VwQ>oZm H$Xm H$mirŸ& H$XmH$m§it Xod nS>oZm PS>oZmŸ& ÑT> CnmgZm<br />

am_XmgrŸ&& (ñ\y$. ûcmo.)<br />

<br />

O`m _mZbm Xod Vmo ny{OVmho Ÿ&<br />

nar Xod emoYyZ H$moUr Z nmho Ÿ&<br />

OJt nmhVm§ Xod H$moQ>çmZH$moQ>r Ÿ&<br />

O`m_mZbr ^{ŠV Oo Vo{M _moR>r Ÿ&&178Ÿ&&<br />

emœV Xod hm Z VwQ>Umam, Z \w$Q>Umam, gd© g_W© Agm AgyZ _rnU Xya<br />

Pmë`m{edm` Vmo H$iUma Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. nU XodmMo§ Ia|<br />

ñdê$n Z OmUVm§ _Z _mZob Vmo Xod g_OyZ ~hþOZ XodnyOZ qH$dm ^{ŠV H$er<br />

H$[aVmV, h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

AmpñVH$ _Zwî` hm Ë`mÀ`m {R>H$mUr§ Agboë`m ñdm^m{dH$ lÜXobm<br />

AZwgê$Z Ë`mbm AmdS>Umè`m Xodm§Mo§ ^OZ - nyOZ H$arV AgVmo.<br />

_Zwî`ñd^mdmMo§ Ogo AZoH$ {d{MÌ àH$ma AmhoV. VgoM Xod{h AZoH$ {d{MÌ<br />

àH$maMo AmhoV. MmoamMm Xod åhgmo~m, Va gmdmMm {dîUw, Jm|YiçmMr Xodr Va<br />

dm¿`mMm I§S>mo~m, H$moUmbm e§H$a AmdS>Vmo Va H$moUmbm {dÇ>b, H$moUmbm _mé{V<br />

Va H$moUmbm JUn{V, H$moUr àË`j Agbobo A{¾, gy`© M§Ðm{X Xod _mZVmV Va<br />

H$moUr hmoD$Z Joboë`m AdVmam§Mo nyOZ H$[aVmV. Ogo Xod AZoH$ Vet Ë`m§Mr§ àVrH|${h<br />

AZoH$. _mVrMo Xod, nmfmUm§Mo Xod, YmVy§Mo Xod, H$mð>m§Mo Xod, {MÌbon, Q>mH$, ZmUt<br />

Aet nyOoMt AZoH$ àVrH|$ AmhoV. CX§S> CnmgZoMo ^oXŸ& {H$Vr H$amdo {deXŸ&<br />

AmnbmboAmdS>rMm doYŸ& bmJbm OZtŸ&& (Xm. 19-5-4)<br />

gm_mÝ`V: Zm_ê$nYmar _Zwî`mbm àW_V: {ZamH$ma {ZJw©U XodmMr H$ënZm<br />

PonV Zmhr. Ë`mbm Zm_ê$nYmar XodM AmdS>Vmo. ì`mdhm[aH$ gÎm|V Agboë`m<br />

^ŠVmbm ì`mdhm[aH$ gÎm|Vrb XodM _mZdVmo. àVrH$ Zgob Va Ë`mZ| XodnyOZ H$g|<br />

H$amd| ? J§Y H$moUmbm bmdmd| ? \w$b| H$moR>| dmhmdrV ? Z¡odoÚ H$moUmbm g_n©U<br />

H$amdm ? åhUyZ {^Þê${Mà_mUo d A{YH$mamZwgma AZoH$ Xodm§Mo AZoH$ àVrH$m§À`m<br />

Ûmam nyOZ Pmb| åhUyZ H$m§hr {~KS>V Zmht. BVHo$M Zìho Va h| Jm¡U nyOZ {ZîH$m_nU|<br />

d Iè`m XodmM| kmZ hmoD$Z Pmë`mg loîR> àVtMo R>aV|. A{YH$mamZwgma gdmªZm<br />

^{ŠV H$[aVm§ `mdr åhUyZ JrV|V åhQ>bo Amho H$s¨ `mo `mo `m§ `m§ VZw§ ^ŠV:<br />

lÕ`m{M©Vw{_ÀN>{VŸ& Vñ` Vñ`mMbm§ lÕm§ Vm_od {dXYmå`h_²Ÿ&& (^. Jr.<br />

7-21) Omo Á`m XodVoM| nyOZ lÕoZ| H$[aVmo Ë`mMr Ë`m Xodmdarb lÕm _r pñWa<br />

H$[aVmo, Ag| ^JdmZ åhUVmV. {Za{Zamù`m XodVm§À`m ê$nmZ| Pmbob| h| nyOZ<br />

eodQ>t _w»` XodmgM nmohmoMV Agë`m_wi| `m gd© Xodm§Zm _mZb| nm{hOo Ag|<br />

g_W©{h åhUVmV. ZmZm Xodt ^OZ Ho$b|Ÿ& V| _yi nwê$fmgr nmdb|Ÿ&<br />

`mH$maU| gÝ_m{ZboŸ& nm{hOo gH$i H$m§htŸ&& (Xm. 19-5-14) na§Vw `m<br />

{Za{Zamù`m Xodm§À`m ê$nmZ| nyOm KoUmam Xod EH$M Agë`m_wi| Ë`m§Mr<br />

AmoiI Omon`ªV hmoV Zmht Vmon`ªV h| nyOZ Jm¡U Amho, AkmZÚmoVH$ Amho,<br />

A{d{Ynyd©H$ Pmbob| nyOZ Amho. åhUyZ Xwgè`m MaUm§V ""nar Xod emoYy{Z H$moUr Z<br />

nmho'' Ag| åhUVmV. amOm H$moU h| _m{hV ZgVm§Zm nwT>o§ {XgUmè`m _moQ>maÀ`m<br />

Vm§~S>çm nmQ>rg Ho$bobm Z_ñH$ma hm AàË`jnU| amOmbm Agbm Var àË`jnU|<br />

Vm§~S>çm nmQ>rbm hmoVmo. åhUyZ Xod AmoiIyZ Z_ñH$ma Ho$bm nm{hOo d Ë`mM| ^OZ<br />

Ho$b| nm{hOo. ^JdmZ² åhUVmV H$s¨ AÝ` XodVm§Mo nyOZ H$aUmao gwÕm AkmZnyd©H$<br />

348 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 349


_mP|M nyOZ H$[aVmV. `o@ß`Ý` XodVm ^ŠVm `O§Vo lÕ`mpÝdVm:Ÿ& Vo@{n _m_od<br />

H$m¢Vo` `O§Ë`{d{Ynyd©H$_²Ÿ&& (^. Jr. 9-23) earam§Vrb Xe|{Ð`m§Zr godZ<br />

Ho$bobo {df` eodQ>t EHo$ {R>H$mUr åhUOo ^moŠË`mbmM nmohmoMVmV. h| Ia| Agbo<br />

Var AÝZ Im`M| V| _wImZ|M Im„o nm{hOo, dmg hm ZmH$mZ|M KoVbm nm{hOo, Ë`mà_mU|<br />

_mP| nyOZ AmË_Ëd|H$ê$Z åhUOo _mÂ`mM ^mdZoZ| OmUyZM Ho$b| nm{hOo, Ag|<br />

^JdmZ åhUVmV. VoW agw Vmo _wIo§{M godmdmŸ& n[a_iy Vmo K«mU|{M ¿`mdmŸ&<br />

V¡gm _r Vmo `OmdmŸ& _r{M åhUmoZrŸ && (km. 9-349)<br />

na_mË_^md Z OmUVm§ AkmZmZ| hmoUmè`m `m AZoH$ Xod§mÀ`m<br />

^ŠVr_wi| H$m§ht nwÊ` g§M` hmoB©b, VmËnwaV| ^OZgwI dmQ>ob, H$m§hr H$m_Zm{h<br />

{gÕrbm OmVrb. na§Vw CnmgZoMo eodQ>tŸ& Xodm§ ^ŠVm§ AI§S> ^oQ>rŸ&& (Xm. 18-<br />

2-30) h| O| CnmgZoM| d_© V| H$iUma Zmhr d _wŠVpñW{V àmßV hmoUma Zmht.<br />

^mVmMr H$m§Or {nD$Z A_¥VH$im H$er `oUma ? V¡g| ñWybmH$mat Zm{ed§VoŸ& ^a§dgm<br />

~m§Ymo{Z {MÎm|Ÿ& nmhVr _O A{dZmemV|Ÿ& Var H¢$Mm {Xg| ? Ÿ&& (km. 9-<br />

152) Ag| ^JdmZ åhUVmV.<br />

AmËå`mM| ì`mnH$Ëd Z H$ië`m_wio§ AkmZ ^ŠVtV AmUIr{h EH$<br />

Xmof CËnÝZ hmoÊ`mOmoJm AgVmo. Vmo hm H$s¨ ^ŠVmbm OS> àVrH$m§V OodT>| _hËd d<br />

ào_ dmQ>Vo VodT>| M¡VÝ``wŠV àm{U_mÌmÀ`m {R>H$mUt dmQ>V ZmhtŸ& CXmhaUmW© -<br />

Vmo Xoìhmè`m§Vrb XodmgmR>t nŠdmÝZmMm Z¡doÚ XmIdrb. na§Vw Xmat Amboë`m<br />

X[aÐrZmam`UmÀ`m nXam§V EImXm Kmg Q>mH$sbM Ag| Zmhr. Ë`m_wi| hr g§H$mo{MV<br />

^{ŠV hmoVo, na§Vw ì`mnH$ CnmgZm hmoV Zmhr§. `m ^mdmWm©Z| ^{ŠV Mmby§ Amho. nar<br />

Xod emoYy{Z H$moUr Z nmho Ag| åhQ>b| Amho. gmam§e, àVrH$ nyOZ. nU Ë`m Ûmam<br />

Amnbm öX`ñW AmË_m OmJ¥V hmoD$Z Ë`mM| Amnë`m {R>H$mUt d gd©Ì Xe©Z<br />

KS>b| nm{hOo. åhUyZ AmËå`mM| ì`mnH$Ëd OmUyZ ^{ŠV ìhmdr.<br />

<br />

{VÝhr bmoH$ OoWy{Z {Z_m©U OmboŸ&<br />

V`m Xodam`m{g H$moUr Z ~moboŸ&<br />

OJt Wmoabm Xod Vmo MmoabmgoŸ&<br />

Jwê$drU Vmo gd©Wmhr Z XrgoŸ&&179Ÿ&&<br />

Iè`m XodmMm {Zü` Z H$[aVm§ AkmZr OZ gd© Xodm§V EH$M<br />

_w»` Xod ì`mnyZ Amho h| Z OmUyZ _Z _mZob Ë`m Xodm§Mr Vo gd©<br />

{Zamio§ Ago g_OyZ, ^{ŠV H$arV AgVmV, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|,<br />

Wmoabm åhUOo Iam Xod g¥{ï>doJim d PmH$bobm Agë`m_wi| Jwê$H¥$no{edm`<br />

H$iÊ`mOmoJm Zmhr, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Á`mÀ`m gÎmo_wi| ñdJ©, _¥Ë`w d nmVmi ho VrZ bmoH$ {Z_m©U hmoVmV<br />

Ë`m loð> Xodmg H$moUr AmoiIrV Zgë`m_wio Ë`m§À`m g§~§Yr H$moUr eãXhr<br />

H$mT>rV Zmhr.<br />

Wmoabm Xod åhUOo Ho$db ~«÷ hmo`. VmoM {Zê$nm{YH$ AmË_m. Ë`mbmM<br />

na_oœa åhUVmV. _m`oMr Cnm{Y ñdrH$mabr H$s ewÕ ~«÷ e~b hmoVo d Ë`mbm<br />

B©œa h| Zm§d àmßV hmoV|. _m`mdr B©œa, g¥ï>tVrb ~«÷m, {dîUw d _hoe ho VrZ Xod<br />

d Ë`m ImbÀ`m AZoH$ XodVm, `m emœV ñdê$nmÀ`m ZmhrV. AdKr g¥ï>r Omo<br />

H$Vm©Ÿ& Vmo Vo g¥ï>thÿ{Z nVm©Ÿ& VoW| g§e`mMr dmVm©Ÿ& H$mT>y§{M Z`oŸ&& (Xm. 8-1-<br />

34) ~«÷ `m eãXmMm AW© ì`mnH$ Agm Amho. h| ewÕ emœV, ì`mnH$ M¡VÝ`M<br />

gd© àn§MmM| Am{U Ë`mbm H$maU AgUmè`m _m`oM| A{Yð>mZ Amho åhUyZ Ë`mbm<br />

Wmoabm Xod Ago| åhQ>bo Amho. hmM ì`mnH$ {Zê$nm{YH$ AmË_m OrdmM| ñdê$n<br />

Amho. _m{`H$ gd© Xod Zœa Agë`m_wi| g_W© åhUVmV, ""åhUmo{Z OJ<br />

{_Ï`m gmM AmË_mŸ& gdmªna Omo na_mË_mŸ& A§V~m©ø A§VamË_mŸ& ì`mny{Z<br />

AgoŸ&& V`mg åhUmd| XodŸ& `oa h| AdK|{M dmdŸ&& Eogm Amho A§V^m©dŸ&<br />

doXm§VrMmŸ&&'' (Xm. 8-1-44,45)<br />

_Zwî`mbm S>moù`mZo {XgUmam _m`oMm Ñí` ngmam VodT>m gË`<br />

^mgVmo. {VZ| Amnë`m AmdaU d {djon eŠVrÀ`m nm§Kê$UmImbr Mmoê$Z PmHy$Z<br />

R>odbobm Wmoabm Xod bmoH$m§Zm {XgV Zmht Ë`m_wio Ag§»` _m{`H$ Xodm§À`m _mJo<br />

bmoH$ bmJVmV. na§Vw `m PmH$boë`m Wmoaë`m XodmH$S>o H$moUmM|M bj OmV Zmht d<br />

Ë`mMr {dMmanyghr H$moUr H$arV Zmhr. _m`oMr AmdaU d {djon ht XmoZ nm§Kê$Uo<br />

EH$ doXemñÌg§nÞ ~«÷{ZîR> gX²Jwê$M Xya H$ê$ eH$Vmo. {Xì`mZ| Ogm Xwgam {Xdm<br />

bmJVmo, Ë`mà_mU| gX²Jwê$ ~moYmZ| {eî`~w{Õ àÁd{bV Pmbr åhUOo `m _w»`<br />

XodmM| AmH$bZ hmoV|, AÝ`Wm Zmhr. _rnU åhUOo Xoh~w{Õ hr Oa Zï> ìhmd`mg<br />

nm{hOo Agob, _m`oÀ`m nS>ÚmAmS> bnboë`m Wmoaë`m emœV Xodmg Oa OmUmd`mM|<br />

Agob, Am{U Ë`m XodmMo| ê$n V|M Amnbo ñdê$n hmo`, h| Oa AZw^dmd`mM| Agob<br />

Va h| gd© EH$m gX²Jwê$H¥$noZ| gmYV|. _r nmhmVm§ AmS>ioZmŸ& {ZJw©U ~«÷ V| MioZmŸ&<br />

350 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 351


AmnU V|{M nar H$ioZmŸ& gX²JwédrUŸ&& (Xm. 6-3-25)<br />

<br />

Jwé nmhVm§ nmhVm§ bj H$moQ>rŸ&<br />

~hÿgmb _§Ìmdir e{º$ _moR>rŸ&<br />

_Zt H$m_Zm MoQ>H|$ YmV_mVmŸ&<br />

OZt ì`W© ao Vmo Zìho _w{º$XmVmŸ&&180Ÿ&&<br />

gd© _m{`H$ àn§MmM| A{Yð>mZ Oo§ ewÜX ~«÷ `mbmM Wmoabm Xod<br />

åhUVmV d Vmo Jwá Agë`m_wi| Jwé{edm` Ë`mM| kmZ hmoV Zmhr, Ag|<br />

_mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Jwé hm eãX ì`mnH$ AWm©Z| dmnabm OmV<br />

Agë`m_wi| _mojXmË`m JwéMt bjU| H$moUVt ho§ `m ûcmoH$mnmgyZ 184<br />

ûcmoH$mn`ªV Mma ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

kmZ XoUmam Vmo Jwé Ag| åhQ>b| OmV|. g¥ï>tV kmZ AZoH$ àH$maM|<br />

Agë`m_wi| V| XoUmao Jwé{h AZoH$ AmhoV. _mVm-{nVm, {dÚmXmVm, nmoQ>^ê$, H$bm<br />

{eH$[dUmam _§Ì-`§Ì-V§Ì gm§JUmam d ~«÷kmZ ~mobUmam `m gdmªZm Oar Jwé<br />

åhQ>b| Var _mojXmVm Jwé `m gdmªhÿZ doJimM AgVmo. Ë`mbm gX²Jwé åhUVmV,<br />

""Agmo Eogo CX§S> Jwê$Ÿ& ZmZm _Vm§Mm {dMmê$Ÿ& nar Omo _mojXmVm gX²JwéŸ& Vmo<br />

doJimMr AgoŸ&&'' (Xm. 5-2-72) na§Vw AmnUmg gX²Jwé åhUdyZ KoUmao bmoH${h<br />

AZoH$ Agë`m_wi| Ë`m§À`m _YyZ _mojXmVm gX²Jwé {ZdS>Vm§ `mdm åhUyZ ht<br />

bjU| gm§{JVbt AmhoV.<br />

_mojmg§~§Yt g_WmªZt Xmg~moYm§V XmoZ _hÎdmM| {gÜXmÝV gm§{JVbo<br />

AmhoV. Vo Ago H$s¨, kmZmdm§MyZ _moj Zmht Am{U gX²JwédmMyZ kmZ Zmht. _moj<br />

åhUOo OÝ__aUm§VyZ gwQ>H$m. Agmo O`m{g _moj ìhmdmŸ& VoU| gX²Jwé H$amdmŸ&<br />

gX²Jwé{dU _moj nmdmdmŸ& h| H$ënm§Vr Z KS>oŸ&& (Xm. 5-1-44) `oW| gX²Jwé<br />

^oQ>mdm Agm eãX ZgyZ gX²Jwé ""H$amdm'' Agm eãX Amho h| bjm§V `md|. hm<br />

eãX{h `mo½`M Amho; H$maU Vrd« _w_wjybm gX²JwéMr CËH$Q> Oê$ar dmQ>Vo.<br />

nwÊ`_mJ© nmoQ>t YarŸ& gËg§JmMr dm§N>m H$arŸ& {daº$ Ombm g§gmatŸ& `m<br />

Zm§d _w_wjŸ&& (Xm. 5-8-24) Aem doit {Za{Zami| M_ËH$ma EoHy$Z qH$dm<br />

nmhÿZ, AmVwa hmoD$Z Vmo H$moUrVar ^m|Xy JwéÀ`m ZmXt bmJyZ \$gÊ`mMm g§^d<br />

AgVmo. Aer \$gdUyH$ Z ìhmdr, Amnbr ~wpÜX dmnê$Z AË`§V OmJê$H$VoZ|<br />

AZoH$ Jwê§$VyZ `mo½` Vmo _mojXmVm gX²Jwé _w_wjyZ| emoYyZ ¿`mdm `mgmR>t ho<br />

Mma _hÎdmM| ûcmoH$ AmhoV.<br />

_§Ìeº$sZ| AMmQ> H$m`© H$ê$Z XmI{dUmao Jwé AZoH$ AmhoV. _Zm§V Ðì`<br />

AWdm órH$m_Zm Yê$Z OmXyQ>moUm, OmaU_maU, ^mZm_Vr BË`m{X {dÚm§_Ü`o àdrU<br />

Ago nwîH$i bmoH$ AmhoV. dmgZo_wi| ^rS> ~miJyZ {eî`mÀ`m V§ÌmZo MmbUma|<br />

Jwé{h nwîH$i AmhoV. YmV åhUOo JrV à~§Y Am{U _mV åhUOo J«§W nmR>m§Va qH$dm<br />

_wImZ| Jmoï>r gm§JUo. AmeminU| B©œa^OZ JmUmao qH$dm g§Vm§Mm CnXoe Jmoï>rê$nmZ|<br />

gm§JUmao Ago{h AZoH$ bmoH$ AmhoV. ho gd© Jwé åhUdyZ KoUmao Agbo Var ì`W©<br />

hmoV; H$maU `m§À`m_Ü`o H$moUr{h _mojXmVm Jwé ZgVmo. Oo H$am_Vr XmI{dVrŸ& Vo<br />

{h Jwé åh{UOoVrŸ& na§Vw gX²Jwé ZìhoVrŸ& _mojXmVoŸ&& (Xm. 5-2-1)<br />

<br />

Zìho MoQ>Hy$ MmiHy$ Ðì`^m|XyŸ&<br />

Zìh| qZXHy$ _Ëgê$ ^{º$_§XyŸ&<br />

Zìho CÝ_Vy dogZr g§J~mYyŸ&<br />

OZt km{Z`m Vmo{M gmYy AJmYyŸ&&181Ÿ&&<br />

ZmZm H$am_Vr H$ê$Z AmnUmg Jwé åhUdyZ KoUmao qH$dm Jwé åhQ>bo OmUmao<br />

bjmd{Y bmoH$ Agbo Var Vo _mojXmVo Jwé ZìhoV, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

gX²JwéÀ`m {R>H$mUt H$moUVm{h AdJwU ZgVmo d Vmo ~«÷kmZr, gX²JwUr gmYy<br />

AgVmo, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

gX²JwénXmg `mo½` Agm gV²nwê$f A§Jmao-Ywnmao CYiyZ MoQ>H|$ qH$dm H$aUr<br />

H$aÊ`mÀ`m ^mZJS>tV nS>V Zmht. MmiHy$ åhUOo Mmi{dUmam qH$dm \$g{dUmam.<br />

Vmo {Za{Zamù`m Wmnm _mê$Z H$moUmbm PwbdrV Zmht. gmYyM| gm|J XmIdyZ Vmo<br />

H$moUmH$Sy>Z n¡go CH$irV Zmht. Vmo H$moUmMt qZXm H$arV Zmht qH$dm H$moUmMm _Ëga<br />

H$arV Zmht. Vmo ^{º$hrZ AgV Zmht. na_oœamda Ë`mMo§ {ZVm§V ào_ AgV|. Vmo<br />

CÝ_Îm ZgVmo. àm{U_mÌmÀ`m {R>H$mUt ^JdX²^md Agë`m_wi| Vmo gXmgd©Xm Z_«<br />

AgVmo. Ë`mbm H$moUV|{h ì`gZ ZgV|. Ë`mbm ñdñdê$nmM| kmZ Agë`m_wi| Vmo<br />

A§V~«m©ø {Z_©i Pmbobm AgVmo. Ë`m_wi| Ë`mMr g§JV H$moUmg{h ~mYH$ qH$dm<br />

hm{ZH$maH$ hmoV Zmht. ñdê$nt Z gmho _i& åhUyZ gmYw Vmo {Z_©iŸ& gmYw ñdê$n{M<br />

Ho$diŸ& åhUmo{Z`m§Ÿ&& (Xm. 8-9-53) Agm àË``kmZr VmoM gmYw. Vmo ghOmghOt<br />

AmoiIÊ`mOmoJm ZgVmo.<br />

<br />

352 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 353


Zìho dmCJr MmhþQ>r H$m_ nmoQ>tŸ&<br />

{H«$`|drU dmMmiVm Vo{M _moR>rŸ&<br />

_wI| ~mo{bë`mgm[aI| MmbVmhoŸ&<br />

_Zm gX²Jwé Vmo{M emoYyZ nmhoŸ&&182Ÿ&&<br />

gX²JwénXmg nmÌ Aem gmYyÀ`m {R>H$mUt H$moUVm{h XwJw©U ZgVmo d Vmo<br />

AmË_kmZr AgVmo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo. Ë`mMt AmUIr H$mht bjU|<br />

gm§JyZ AemM gX²JwéMm emoY ¿`mdm, Ag| _Zmbm `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Vmo dmømV qH$dm \$Q>H$i ì`W© ~S>~S> H$arV Zmht. O| ~mobmd`mg<br />

nm{hOo VodT>|M Zo_H|$ ~mobVmo. H$maU dmgZmj` Pmë`m{edm` _moj Zmht,<br />

`mMr Ë`mbm OmUrd AgVo. ñdV: H$mhrM gmYZ_mJ© Z H$aVm§, Ag| H$amd|,<br />

Vg| H$amd|, Ag| dm`\$i ~S>~S>UmaoM nwîH$i bmoH$ AgVmV. åhUyZ CÎmamYmªV<br />

_Zmbm gmdY H$aÊ`mgmR>t gm§JVmV H$s¨, ho _Zm, Omo Vm|S>mZo ~mobVmo Vgm<br />

dmJVmo Ë`mMmM CnXoe bmoH$m§À`m _Zmda R>gVmo. åhUyZ VemM gX²JwéMm<br />

emoY Ko. ~mobÊ`mgm[aI| MmbU|Ÿ& ñd`| H$ê$Z ~mobU| & V`mMt dMZo<br />

à_mU|Ÿ& _m{ZVr OZtŸ&& (Xm. 12-10-39)<br />

hm _Zmbm {Xbobm Bfmam Zoh_t bjm§V R>o{dbm nm{hOo. `mM| H$maU<br />

Ag| H$s¨ {Za{Zamù`m H$am_VtZm qH$dm M_ËH$mam§Zm nmhÿZ _Zwî` Ogm<br />

^miVmo, Vgm {_Ç>mg ~mobÊ`mbm{h ^miVmo. M_ËH$ma d JmoS> VËdkmZmMr<br />

^mfm `m XmoZ Jmoï>r na_mW©ào_r _Zwî`mbm Zoh_r§ _mohm§V Jw§V{dVmV d \$g{dVmV.<br />

åhUyZ Á`m _Zwî`mÀ`m {R>H$mUt `m XmoZ Jmoï>r {XgVrb VoW| Vmo {Z[aÀN>,<br />

d¡am½`g§nÞ Amho H$s¨ Zmht d Ë`mM| ñdV:M| dV©Z H$g| Amho h| nmhÿZM nwT>M|<br />

nmD$b Q>m{H$b| nm{hOo. AÛ¡V{Zê$nU| AJmY dº$mŸ& nar {df`t bmob§JVmŸ&<br />

Eo{g`m Jwê$Mo{Z gmW©H$VmŸ& hmoUma ZmhtŸ&& (Xm. 5-2-31) åhUyZ MH$ma<br />

KmbyZ _Zmbm - "_Zm gX²Jwê$ Vmo{M emoYy{Z nmho' Ag| gm§JVmV.<br />

<br />

OZt ^º$ kmZr {ddoH$s {damJrŸ&<br />

H¥$nmiy _Zñdr j_md§V `moJrŸ&<br />

à^w Xj ì`wËnÞ MmVw`© OmUoŸ&<br />

V`mMoZ `moJo g_mYmZ ~mUoŸ&&183Ÿ&&<br />

gX²Jwé ZgVmo H$gm, h| _mJrb ûcmoH$m§V {ZfoY bjUm§Zr gm§{JVbo.<br />

Vmo AgVmo H$gm h| ñnîQ> eãXm§V `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

Vmo ^Jd§VmMm ào_i ^º$ AgVmo VgmM AmË_kmZr AgVmo. AmË_kmZ<br />

Pmb| Var gJwU^º$sMm V§Vy Vmo VmoS>rV Zmht. Vmo AmË_{ddoH$s d {daº$ AgVmo.<br />

d¡am½` {ddoH$`wº$ Agë`m_wi| V| H$Yt{h Z T>iUma|, CËH$Q> AgV|. Xwgè`mbm<br />

gwIr nmhÊ`m§VM Ë`mbm gwI hmoV Agë`m_wi| Vmo ñd^mdV:M X`miy d H¥$nmiy<br />

AgVmo. VwH$m åhUo gwI nam{d`m gwI|Ÿ& A_¥V h| _wI| òdVgoŸ&& gX²JwéÀ`m<br />

{R>H$mUt AZoH$ {dÚm AgVmV, na§Vw Ë`mÀ`m {R>H$mUt Agboë`m `m H¥$nmiynUm_wi|<br />

bmoH$H$ë`mU gmYV Agë`m_wi| g_W© `m JwUmbm \$ma _hÎd XoVmV. ZmZm g{ÛÚoMo<br />

JwUŸ& `mhrdar H¥$nmiynUŸ& h| gX²JwéM| bjUŸ& Om{UOo lmoVtŸ&& (Xm. 5-2-<br />

73) Vmo CXma _ZmMm d _Z ñdmYrZ R>odUmam AgVmo. A§Jm§V {ejm H$aÊ`mM|<br />

gm_Ï`© AgVm§{h Vmo _mVoà_mU| {eî`mMo AnamY nmoQ>m§V KmbVmo. Vmo {OV|{Ð`<br />

Û§Ûg{hîUw d gXm g§Vwï> Agm `moJr AgVmo. Ë`mÀ`m {R>H$mUt __Ëd AgV|. Vmo<br />

doXemñÌ nma§JV, gm_Ï`©g§nÞ, gmdY d MVwa AgVmo. gX²Jwé hm Agm ~hwJwUr<br />

AgVmo. _w_wjybm MQ>{Xer emoY KoVm§ `mdm åhUyZ g_WmªZr EH$m Amodr§V<br />

gX²JwéMr ~mam bjUo gm§{JVbt AmhoV. Ë`m§V EH$ bjU H$_r AgU| h|<br />

gX²Jwébm H$_rnUm AmUUma| Amho, Ag| V| åhUVmV. åhUmo{Z kmZ, d¡am½`<br />

Am{U ^OZŸ& ñdY_©H$_© Am{U gmYZŸ& H$Wm {Zê$nU ldU _ZZŸ& Zr{V<br />

Ý`m` _`m©XmŸ&& `m_Ü`| EH$ CU| AgoŸ& VoU| V| {dbjU {Xgo& åhUm¡Z<br />

gd© hr {dbgoŸ& gX²JwénmgtŸ&& (Xm. 5-2-52-53) g§Xoha{hV kmZ hmoD$Z<br />

em§V{MÎm hmoÊ`mgmR>t Aem gX²Jwébm Z_«^mdmZ| eaU Omd|. Omo ñdV:M AV¥á<br />

AgVmo Vmo Xwgè`mMr V¥{á H$er H$aUma? ñdê$npñWVt_wi| Omo ñdV: g_mYmZr<br />

AgVmo VmoM Xwgè`mM| g_mYmZ H$ê§$ eH$Vmo. _w»` gX²Jwê$M| bjUŸ& AmYt<br />

nm{hOo {d_i kmZŸ& {Zü`mM| g_mYmZŸ& ñdê$npñWVrŸ&& (Xm. 5-2-45)<br />

<br />

Zìh| V|{M Omb| Zg| V|{M Amb|Ÿ&<br />

H$im| bmJb| g‚mZmMo{Z ~m|b|Ÿ&<br />

A{Zdm©À` V| dmÀ` dmM| dXmd|Ÿ&<br />

_Zm g§V AmZ§V emoYrV Omd|Ÿ&&184Ÿ&&<br />

354 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 355


gX²Jwê$Mr ñnîQ> bjU| gm§JyZ Aem gX²Jwê$nmgyZ g_mYmZ àmá<br />

hmoV|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo. g_mYmZ Ë`m g‚mZmH$Sy>Z ~«÷{dMma<br />

H$ië`m_wi| hmoV|, Ag| gm§JyZ Vmo {dMma gVV OmJ¥V R>odmdm, Ag| `m<br />

íbmoH$m§V _Zmbm gm§JVmV.<br />

n{hë`m AmoirMm AÝd` "V|{M Omb| Zìho, V|{M Amb| Zgo, AgmM<br />

Ho$bm nm{hOo. na~«÷ CËnÞ Pmb| Ag| Zmht d H$moRy>Z Amb| Ag| Zmht. V| AO,<br />

emœV, ñd`§^y, Amho Vg|M Amho. nU V| H$g| Amho h| gm§JVm§{h `oV Zmht d<br />

_ZmÀ`m H$jo§V `oV Zgë`m_wi| H$iÊ`m OmoJ|{h Zmht. `Vmo dmMmo {ZdV©ÝVo<br />

Aàmß` _ZmgmghŸ&& Aer lw{V Amho. V| EImÚm nXmWm©gmaI| AgV| Va<br />

gm§JVm Amb| AgV|. nU V| gdmªhÿZ {Zami|M Amho Va gm§JUma H$g|? Vg|M V|<br />

H$ënZmVrV Agë`m_wi| H$ënZmê$n _Zmbm Ë`mM| AmH$bZ hmoV Zmht. _Z<br />

{Z:g§H$ën Pmb| åhUOo Ë`mMm AZw^d `oVmo.<br />

O| dmUtZ| gm§JVm `oV Zmhr d Á`mM| _Zmbm AmH$bZ hmoV Zmhr Ë`m<br />

na~«÷ñdê$nmMm AZw^d `mdm H$gm Agm ghOM àíZ `oVmo. Ë`mM| CÎma g_W©<br />

Ag| XoVmV H$s¨ h| H$moS>| EH$ gX²JwéM gmoS>dy§ eH$Vmo d Ë`mgmR>t gX²JwédMZmda<br />

{dœmg R>odUmam d Aä`mgy AgmM {eî` bmJVmo. AmVm§ _Zm{g O| Aàmá& V|<br />

H¡$g| hmoB©b àmáŸ& Eog| åhUmb Var H¥$Ë`Ÿ& gX²Jwé{dU ZmhtŸ&& (Xm. 7-2-<br />

12) gX²JwéM| Oar h| H¥$Ë` Agb| Var {eî`hr Aä`mgy nm{hOo. {eH$dUmam {ejH$<br />

Oar VÁk Agbm Var {dÚmWu{h gm§{JVbobm Aä`mg _Z bmdyZ H$aUmam nm{hOo.<br />

na_mWm©À`m ~m~VtV nwîH$im§Mr Aer g_OyV AgVo H$s¨ Jwé Ho$bm<br />

H$s¨ Pmb|, gd© O~m~Xmar Ë`mÀ`mda. AmnUmg H$m§ht H$aÊ`mM| H$maU Zmht na§Vw<br />

hr g_OyV ~amo~a Zmht. Jwê$Z| kmZ~moY Ho$bm d Vmo H$ibm Var Vo kmZ ÑT><br />

hmoÊ`mgmR>t d AZw^dm§V CVaÊ`mgmR>t {eî`mZ| gmYZ h| Ho$b|M nm{hOo. eoV<br />

noab| d CJdb| Var \$mo\$mdyZ `oÊ`mgmR>t Ë`mMr {ZJm amIÊ`mM| l_ H$amd|M<br />

bmJVmV. Vg§oM `oW| Amho. goV no[ab| Am{U CJdb|Ÿ& na§Vw {ZJo{dU Job|Ÿ&<br />

gmYZo{dU V¡g| Omb|Ÿ& gmYH$m§grŸ&& (Xm. 5-3-9)<br />

`mgmR>t gX²JwéH$Sy>Z ~«÷ñdê$n H$ib| d V| Oar ~mobyZ<br />

XmI{dÊ`mOmoJ| Zgb|, åhUOo A{Zdm©À` Agb| Var V| dmÀ` H$ê$Z ~mobmdo§.<br />

åhUOo Ë`mMm ldU-_ZZm{XÛmam Aä`mg H$ê$Z Ë`m g§V, AZ§V Aem<br />

na~«÷mMm emoY KoV amhmd|. ~«÷ eãXt Eog| V¡g|Ÿ& ~mo{bOo Ë`mhÿ{Z AZm[ag|Ÿ&<br />

nar V| ldUAä`mg|Ÿ& nm{dOo ~«÷Ÿ&& (Xm. 7-2-7) Og| ~«÷ñdê$n h|<br />

A{Zdm©À` Amho Vg§oM ~«÷kmZmZ§Va hmoUma| g_mYmZ h|qh A{Zdm©À` Amho. na§Vw<br />

Xwgè`mg àmoËgmhZ XoÊ`mgmR>t V| g_mYmZ{h {OVH|$ eãXmZ| gm§JVm `oB©b<br />

{VVH|$ gm§{JVb| nm{hOo. A{Zdm©À` Ag| ~«÷ñdê$n qH$dm Ë`m_wio hmoUmao<br />

g_mYmZ eãXmZ| ì`º$ Pmbo åhUyZ Zmhrg| hmoV Zmht CbQ> hr dmT>VmVM.<br />

A{Zdm©À` g_mYmZ Omb|Ÿ& V| nm{hOo ~mo{bb|Ÿ& ~mobÊ`mgmR>t g_mYmZ<br />

Job|Ÿ& h| Vmo KS>oZmŸ&& (Xm. 20-7-1)<br />

"g§V AmZ§V' `m§Mo {ddaU nydu Pmb| AmhoM. (ûcmoH$ 146 Vo<br />

160 nhm.)<br />

A{Zdm©À` ~«÷m§Mo dmÀ`H$ê$Z {ddaU h| Og| gX²JwéH$Sy>Z hmoV|<br />

Vg|M àË``mM| g§V Ooìhm§ EH$Ì {_iVmV Voìhm{h V| hmoV|. Ë`m§À`m àýmoÎma<br />

ê$nmZ| Pmboë`m g§dmXm_wi| kmZ ÑT> hmoD$Z g_mYmZ àmá hmoV|. {_iVm§<br />

àË``mMo g§VŸ& `oH$m§Vmnar `oH$m§VŸ& Ho$br nm{hOo gmdMrVŸ& ZmZm MMm©Ÿ& (Xm.<br />

20-7-24)<br />

<br />

bnmd| AVr AmXa| am_ê$ntŸ&<br />

^`mVrV {ZqüV `o ñdñdê$ntŸ&<br />

H$Xm Vmo OZt nmhVm§ hr {XgoZmŸ&<br />

gXm EoŠ` Vmo {^Þ^md| dgoZmŸ&&185Ÿ&&<br />

emœV, ñd`§^w Aem na~«÷mM| ñdê$n Oar eãXmVrV Agb| Var<br />

Ë`mM| kmZ gX²Jwê$H$Sy>Z H$iV| d V| ÑT> hmoÊ`mgmR>t A{Zdm©À` Aem ~«÷mMr<br />

MMm© dmÀ` H$ê$Z H$amdr, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|, na§Vw Pmbob| kmZ<br />

Ho$di ~mobÊ`mZ| AZw^dmbm `oÊ`mgmaI| Zgë`m_wi| Zdì`m åhUOo<br />

AmË_{ZdoXZ^º$sZ| AmË_ñdê$nr VÐÿn hmoD$Z amhmd| Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

"AVr' hm eãX "bnmd|' `m eãXmbm OmoSy>Z Am{U "AmXa|' `mhr<br />

eãXmbm OmoSy>Z KoVm§ `oVmo. "bnmd| AVr' Am{U "^`mVrV am_ê$nt AVr<br />

AmXa|' Ag| `oW| åhQ>b| Amho. gX²JwéH$Sy>Z AmË_kmZ Pmb| Var àW_V:<br />

{ZamH$ma, {ZJw©U Aem AmË_Xodmda ào_ OS>U| H$R>tU AgV|. Ë`mgmR>t<br />

gJwUmMm AmYma ¿`mdm bmJVmo. åhUyZ _Zmbm gm§JVmV H$s¨ h| _Zm,<br />

lram_ê$nmZ| ZQ>boë`m Ë`m AmË_am_ ñdê$nm§V Vy§ ào_mZ| Agm ~wSy>Z ahm H$s§<br />

356 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 357


VwP| _r nUmMo S>moH|${h da {Xgy Z`o. Ë`m ñdê$nào_mÀ`m S>mohmV ~wS>Ê`mM|<br />

_witM ^` Zmht, h| 136 ì`m ûcmoH$mV gm§{JVb|M Amho. åhUyZ {^Ê`mM| H$maU<br />

Zmhr. Vg|M O| am_ê$n V|M VwP| ñdV:M| ñdê$n Amho. åhUyZ {^Ê`mM| H$maU Zmht.<br />

^rVrZ| Km~ê$Z am_mda ào_ H$aÊ`mnojm {Z^©` hmoD$Z am_ê$nmV a§Jmd|. am_mda<br />

Ho$bob| ào_ h| VwÂ`m ñdV:daM Ho$bob| ào_ hmo`. Vmo AmË_Xod Ogm lram_ê$nmZ|<br />

ZQ>Vmo VgmM Vmo Vy§ YmaU Ho$boë`m ê$nmZ| ZQ>bobm Amho. qnS>~«÷m§S>mMm gd© Ioi<br />

nmhUmam Omo M¡VÝ`ñdê$n AmË_m Vmo EH$Q>mM AgyZ àH¥$VrÀ`m {^ÞËdm_wio Vmo<br />

{Za{Zamù`m ñdê$nm§Zr {^ÝZ ^mgVmo. _wit nmhmUma Vmo `oH$bmŸ& gH$im§ R>mBª<br />

{d^mJbmŸ& XohàH¥$VrZ| OmbmŸ& {^ÝZ {^ÝZŸ&& (Xm. 14-8-9) am_ê$nm§V VwPm<br />

Xoh^md bmonbm H$s¨ V§y d am_ EH$M. åhUyZ _rnUm gmoSy>Z VÐÿn hmoD$Z ahm. Xoh<br />

Agon`ªV H$_© ho H$moUmbm gwQ>V Zgë`m_wio àmn§{MH$ Agmo qH$dm nma_m{W©H$<br />

Agmo, {d{Y{ZfoY nmiyZ VwPm ì`dhma Mmby§ Xo. na§Vw _rnUmZ| Ë`mÀ`m H$V}nUmM|<br />

AmoP| _mÌ S>moŠ`mda KoD$ ZH$mog. O| O| KS>Vo V| V| Ë`m am_gÎmo_wi| Amho, `mM| gVV<br />

ñ_aU R>odyZ ì`dhma Mmby§ Xo, åhUmo{Z àd¥{Îm Am{U {Zd¥{ÎmŸ& B`o dmoPt<br />

ZoK| _VrŸ& AI§S> {MÎmd¥{Îm Ÿ& AmR>dt _mV|Ÿ&& (km. 12-122) Ag| ^JdmZ<br />

gm§JVmV. `mn«_mU| OrdZ OJU| åhUOo AmXamZ| am_ê$nr bnU| hmo` Am{U<br />

Ag| {d^ŠVnUo ZgU| åhUOo ^ŠV hmo`. Á`m am_ê$nm§V Vy§ XS>r _mê$Z<br />

~gUma V| ê$nM Oa _wim§V {ZË`, gd©JV d AMb Ag| Amho, Va Vwbm<br />

{^Ê`mM| H$maU H$mhrM Zmht. Omo XohmZ| am_Xmg hmoVmo d Ord^mdmZ| AmË_mam_<br />

AgVmo Ë`mbm ^r{V H$emMr d H$moUmMr AgUma ? VwH$mo~m Amnbm AZw^d<br />

gm§JVmV H$s¨ ^`mMr Vm| Amåhm§ {MÎmtŸ& amhmo I§Vr eHo$ZmŸ&&1Ÿ&& g_{n©bmo<br />

Ordo ^md|Ÿ& H$mem ä`md| H$maU|Ÿ&&2Ÿ&& (Jm 1619)<br />

AmË_ñdê$nmet EoŠ` Pmbobm, AÛ¡V ~moYmMm gmjmËH$mar nwê$f<br />

emoYyZ{h gm§nS>U| H$R>rU AgV|. AmË_V¥ßV Agë`m_wio Vmo OZg§nH$m©nmgyZ<br />

Xya AgVmo d H$Yt H$Yt g_mOm§V dmdabm Var ~mhoê$Z EImÚm gmÜ`m<br />

_mUgmgmaIm {XgVmo. Ë`mÀ`m A§VarM| ñdê$n¡Š` ~mhoê$Z g_OÊ`mgmaI|<br />

ZgV|. Ë`mMm WmoS>mgm gwJmdm bmJVmo - nar Vmo H$moR>| AmS>>ioZmŸ& H$moU| ñWir<br />

gmnS>oZmŸ& dof nmhmVm§ hrZXrZmŸŸ& gm[aIm {Xg|Ÿ&& (Xm. 15-2-20) "AmYr<br />

Ho$b|, _J gm§{JVbo' Aem g_WmªMo `m ûcmoH$mZ| ñ_aU Pmë`m{edm` amhmV<br />

Zmht.<br />

<br />

gXm gd©Xm am_ gÝZrY AmhoŸ&<br />

_Zm g‚mZm gÎ` emoYyZ nmhoŸ&<br />

AI§S>rV ^oQ>r aKyamO`moJwŸ&<br />

_Zm gm§{S> ao _rnUmMm {d`moJwŸ&&186Ÿ&&<br />

{Z^©` d emœV am_ê$nm§V XS>r _mê$Z ~gbobm gËnê$f hþS>Hy$Z{h Z<br />

gmnS>Umam Agë`m_wi| Ë`m ñdê$nm§V Vy bnyZ ahm, Ag| _mJÀ`m ûcmoH$m§V<br />

_Zmbm gm§{JVb|. Vmo am_ H$moR>| Xya ZgyZ VwÂ`m AJXt OdiM Amho, BVH|$M<br />

H$m` nU Ë`mMm d VwPm {d`moJ H$Yr ZmhrM, gXm `moJM Amho, Ago _Zmbm<br />

`m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

ho _Zm, hm AmË_mam_ gVV VwÂ`m OdiM Amho. `m am_m~Ôb<br />

H$moUr ZrQ> {dMmaM H$arV Zmhr. åhUyZ Vmo Odi AgyZ{h gmnS>V Zmhr.<br />

AZw^dmbm `oV Zmhr. Xod hm Amnë`mnmgyZ doJim AgyZ H$moR>| Var Xya Amho,<br />

Vmo `oD$Z ^oQ>mdm qH$dm AmnU H$moR>o Var Joë`mZo Ë`mMr ^oQ> hmoB©b. Ago O|<br />

_Zwî`mbm dmQ>Vo| V| AkmZm_wio dmQ>V|. gd© Xodm§Mm Xod hm AmË_mam_M Amho.<br />

åhUyZ ho g‚mZ _Zm, `mo½` Vmo {dMma H$ê$Z Ë`mMm emoY Ko. Ë`m ñdê$nmMm<br />

WmoS>mgm {dMma Ho$ë`mg Vwbm H$iyZ `oB©b H$s VwPr d Ë`m amOmam_mMt gVV ^oQ><br />

Amho. H$Yr {d`moJ ZmhtM; gVV `moJM Amho. Á`m AmË_ñdê$nmda gd©<br />

g¥ï>rMm CX`, ^mg d AñV ^mgVmo, VmoM AmË_m VwÂ`m{h {R>H$mUr Amho.<br />

Xodm^ŠVm§Mo _yiŸ& emoYyZ nmhmVm§ gH$iŸ& CnmYr doJim Ho$diŸ& {Zê$nmYr<br />

AmË_mŸ&& (Xm. 12-3-27) bmQ>m nmÊ`mdaM CR>VmV, Ë`mdaM ZmMVmV d<br />

nmÊ`mVM {dbrZ hmoVmV. Og| nmUt ho Ë`m§Mo| OrdZ Vgo§M AmË_gÎmoda VwPo<br />

A{ñVËd d VwPm gd© H$ma^ma Mmby Amho. gd© àH$memMm VmoM àH$me<br />

AgyZ VwÂ`m eara|{Ð`m§Zm àH$m{eV H$aUmam VmoM AmË_mam_ Amho. Ë`mÀ`m<br />

àH$memZ|M Ë`mbm OmUVm§ `oVo d Ë`mÀ`m H¥$noZ|M Vmo hmoU| KS>V|. hm<br />

ñdàH$me ghO {ZO|Ÿ& `mgr àH$mer Eog| Zmhr XwO|Ÿ& `mM|o{Z àH$meo hm<br />

Xo{IOoŸ& `mMo{Z hmoBOo `mEog|oŸ&& (Zm. ^m. 22-345)<br />

VwPr d amOmam_mMr Aer OdirH$ AgVm{h Vwbm Omo doJionUm<br />

dmQ>Vmo Vmo AkmZm_wio VwÂ`m {R>H$mUr Agboë`m Xoh~wÕr_wio Amho. åhUyZ<br />

ho _Zm, _r nUm_wi|, dmQ>Umam hm {d`moJ gmoSy>Z Xo Am{U Ë`mM| d Amnb|<br />

AI§S> EoŠ` Agë`mMm {Zü` H$a. {Zü` H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZ| Imbrb A^§J<br />

bjm§V R>odÊ`mgmaIm Amho. Vwåhm Amåhm _wit Ombr Zmhr VwQ>rŸ&<br />

358 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 359


VwQ>rdrU ^oQ>r BpÀN>VgmŸ& B{ÀN>Vgm `moJ ZgVm {d`moJŸ& Vwåhm Amåhm `moJ<br />

gd©H$miŸ&& gd©H$mi Vwåhr Amåhr EHo$ ñWitŸ& dm`m _¥JOit ~wwS>mo Z`oŸ&&<br />

(ñ\w$. ûcmo).<br />

<br />

^wV| qnS> ~«÷m§S> h| EoŠ` AmhoŸ&<br />

nar gd©ht ñdñdê$nr Z gmhoŸ&<br />

_Zm ^mgb| gd© H$m§hr nhmd|Ÿ&<br />

nar g§J gmoS>y{Z gyIr ahmd|Ÿ&&187Ÿ&&<br />

am_ hm VwÂ`m AJXt Odi Amho. na§Vw Xoh~wÕr_wi| AmnU Ë`mÀ`mnmgyZ<br />

Xya, doJio Amhmo Ag| Vwbm dmQ>V|. åhUyZ _rnU gmoSy>Z Ë`m gÛñVyMm emoY Ko, Ag|<br />

_mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb| Amho. Á`m AmË_mam_mMm emoY ¿`md`mMm Vmo<br />

gdmªV AgyZ gdm©hÿZ doJim Agm Agë`m_wio Ë`m {Z:g§JmMr ^oQ> {Z:g§J Pmë`mZ|M<br />

hmoVo, Ago `m ûcmoH$mnmgyZ Mma ûcmoH$m§V gm§JVmV. AmË_mZwg§YmZ gmYÊ`mgmR>r<br />

~m÷ Ñí` nXmWmªMm g§J gwQ>bm nm{hOo. Ag| _Zmbm `m íbmoH$m§V gm§JVmV.<br />

^wVo qnS> ~«÷m§S> - qnS>r V| ~«÷m§S>r Ago daModa bmoH$ ~mobVmV. VÎdk<br />

d emñÌ|{h Ag|M gm§JVmV. nUo h| åhUUo AZw^dmÀ`m H$gmbm CVaV Zmht.<br />

{Za{Zamio Xod, newnjm{X `moZr, VrW©joÌ|, ~hþ{dY Am¡fYr ho {Za{Zamù`m àH$maMo<br />

~«÷m§S>m§Vrb nXmW© qnS>mV H$moR>|o AmhoV ? Oa Vgo Vo Zmhr§V Va qnS>r§ Vo ~«÷m§S>r§ Ago<br />

loð> bmoH${h H$m åhUVmV ? `mM| CÎma Ag| Amho H$s¨, Ag§»` nXmWmªMo ~«÷m§S><br />

H$m` qH$dm {Za{Zamù`m B§{Ð`md`dm§Mm Xoh H$m`, hr XmoÝhr{h n§M^yVm§MtM ~Zbobt<br />

AmhoV; åhUyZ qnS>r Vo ~«÷m§S>r åhUÊ`mMm àKmV Amho. Oo§ {M qnS>r§ V|{M ~«÷m§S>rŸ&<br />

à{MV Zmht H$s¨ amoH$S>rŸ& n§M^yVm§Mr VmVS>rŸ& XmohrH$S>oŸ&& (Xm. 9-5-40) gmam§e.<br />

n§M_hm^yV|, qnS> d ~«÷m§S> `m§Mo EoŠ`M Amho.<br />

nar gd©hr - na§Vw ewÕ AmË_ñdê$n qH$dm ~«÷ h| `m gdm©n{bH$S>o<br />

Amho. VoWo§ `m {ÌJwU, n§M^yVm§Mr bQ>nQ> IQ>nQ> H$m§hr MmbV Zmhr. Ë`m ewÕ<br />

AmË_ñdê$nmMm Oa AZw^d ¿`md`mMm Agob Va `m n§M^yVmË_H$<br />

qnS>~«÷m§S>Ñí`mMm ZmX gmoSy>Z Ë`mÀ`mnmgyZ AbJ Pmb| nm{hOo. `o àH¥$VrMm<br />

{ZamgŸ& {ddoHo$ H$amdm gmdH$meŸ& _J na_mË_m naoeŸ& AZÝ`^md| ^OmdmŸ&&<br />

(Xm. 9-6-54) hm àH¥$VrMm {Zamg H$amdm H$gm h| CÎmamYm©V gm§JVmV.<br />

(3-4) _Zm ^mgb|Ÿ& narg§J...Ÿ&& B©œa{Z{_©V g¥{ï> hr H$m§hr H$moUmbm<br />

_moS>Vm§ `oV Zmhr d `m g¥ï>rV dmdaUmam _Zwî` hm H$m§hr S>moi| Pm§Hy$Z MmbV Zmht.<br />

åhUyZ g¥{ï> hr ^mgUmaM. na§Vw `m g¥ï>rM| d Amnbo ñdê$n H$m` ho§ kmZ {ddoH$mZ|<br />

R>mD$Z Pmë`mg, ^mgUmè`m Ñí`m_Ü`| d¥{Îm Jw§VyZ ahmV Zmhr. nmhþUm hm naŠ`m<br />

Kar dmdaV Agbm d VoWrb gd© ì`dhma Ë`mbm {XgV Agboo Var AmnU doJi|<br />

AmhmoV `m Om{Udo_wio§ Vmo H$em§V{h Jw§VyZ Z amhVm§ _moH$ù`m d¥ÎmrZ| gwImV amhVmo.<br />

Ë`mà_mUo ~m _Zm, ho qnS>~«÷m§S> Vwbm Oar ^mgb| Var ^mgy§ Xo, V| nhm, nU Amnb|<br />

ñdê$n n§M^yVmVrV åhUOo Ñí`^mgmVrV Amho `mMr OmUrd R>od åhUOo d¥{Îm<br />

AmnmoAmn A§V_w©I hmoD$Z V§y ñdñdê$nm§V gwImZ| amherb. {_Ï`Îd| d¥{Îm {\$aoŸ&<br />

Vm| Ñí` AgVm§M dmogaoŸ& ghO{M `oU| àH$ma|Ÿ& Omb| AmË_{ZdoXZŸ&& (Xm. 5-<br />

6-51)<br />

<br />

Xoh^mZ h| kmZeñÌo IwS>md|Ÿ&<br />

{dXohrnUo ^{ŠV_mJ}{M Omd|Ÿ&<br />

{daŠVr~i| {Z§Ú gd] Ë`Omd|Ÿ&<br />

nar g§J gmoSy>{Z gyIo§ ahmd§oŸ&&188&&<br />

n§M^yVmË_H$ Ñí` g¥{ï> Oar ^mgbr Var nhmdr, nU {ddoH$mZ| {VM|<br />

ZœanU OmUyZ, {VÀ`mnmgyZ A{bßV amhÿZ ñdñdê$nm§V gwImZ| amhmd|, Ag|<br />

_mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Xoh hm{h n§M^yVmË_H$ Agë`m_wi| Ë`mMm kmZmZ|<br />

{Zamg H$ê$Z, {daŠV hmoD$Z A{bßVnU| ^{ŠV_mJm©Zo§M {dXohmdñW|M gwImZo<br />

amhmd|, Ago `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

Xoho^mZ ho..Ÿ& {dXohrnUo§...Ÿ&& Xoh hm _bm Ñí` Agë`m_wio§ "_r' h|<br />

^mZ Ë`mnmgyZ doJi| H$go Amho| `mMm g{dñVa {dMma ûcmoH$ 12 _Ü`| Pmbm<br />

Amho. åhUyZ `m ûcmoH$mnwaVmM Ë`mMm WmoS>Š`m§V {dMma nmhÿ.<br />

AkmZXeoV Xohmer VmXmËå` Agë`m_wi| Ordmbm Xoh åhUOoM _r,<br />

Ag| dmQ>V AgV|. AmË_mZmË_{ddoH$ Pmbm åhUOo OS> Xoh>mnmgyZ AmnU<br />

åhUOo "_r' doJim Amho h| _Zwî`mbm H$iyZ `oVo Am{U _r Agm H$moUr<br />

doJim Zmhr§M, gd© H$m§hr Vmo EH$ AmË_mM Amho, ho Zdì`m AmË_{dZoXZ<br />

360 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 361


^ŠVrZ| H$iyZ `oV|. `m ^ŠVrZo AmË_ñdê$nmer AZÝ` Pmb| H$s, Vmo<br />

XohmdoJim, {dXohr hmoD$Z {Ma§VZ gwIm§V amhVmo. åhUyZ kmZemñÌmZ| _r Xoht ho ^mZ<br />

Zï> H$ê$Z, ^{ŠV_mJm©ZoM OmD$Z {dXohmdñWm àmßV H$ê$Z ¿`mdr, Ag| nydm©Ym©V<br />

åhQ>bo Amho. kmZmZ| {dXohmdñWm àmá H$ê$Z XoUmar hr {ZJw©U ^{ŠV Amho. ûcmoH$<br />

169 _Yrb "JwUodrU {ZJw©U Vmo AmR>dmdm', Agm hm AmR>d Amho. qH$dm kmZmo~m§Zr<br />

gm§{JVbobm hm gXä`mg Amho. (ûcmo. 169 nhm)<br />

`mà_mU|M dÕmdñWoVyZ {dXoh_wŠVmdñWm ghO àmßV H$er hmoVo, `mM|<br />

{ddoMZ g_WmªZr Ho$di XmoZ Amoì`m§V \$ma _m{_©H$nUo gm§{JVbo Amho. Ë`m XmoZ<br />

Amoì`m nm{hë`m åhUOo ûcmoH$mMm nydm©Y© ghO Ü`mZmV `oB©b. VËdr Jw§Vbm<br />

åhUo H$moh§Ÿ& {ddoH$ nmhmVm§ åhUo gmoh§Ÿ& AZÝ` hmoVm Ah§ gmoh§Ÿ& _mdibrŸ&&<br />

`mCnar Cd©{aVŸ& Vo§{M ñdê$n g§VŸ& Xoht Agmo{Z XohmVrbŸ& Om{UOo EogmŸ&&<br />

(Xm. 6-3-35,36)<br />

OrdÝ_w{ŠV d {dXoh_w{ŠV Ag| _w{ŠVM| XmoZ àH$ma gm§{JVbo AmhoV.<br />

OrdZ_w{ŠV hr earamdñWmZwê$n åhUOo eara {Od§V Ago Vmon`©VMr AgyZ,<br />

{dXoh_w{ŠV hr, XohàmaãYmMm AS>Wim Agë`m_wio, earanmVmZ§VaMr<br />

~«÷mdñWmZwê$n Amho, Ago AÛ¡VJ«§WH$mam§Mo åhUUo Amho. g_WmªZr `m ûcmoH$m§V<br />

"{dXohrnUo ^{ŠV_mJ]{M Omd|' d ~mamì`m ûcmoH$m§V "{dXohrnUo§ _w{ŠV ^moJrV<br />

Omdr' Ago§ åhQ>bo§ Amho. {dXohrnU| `m eãXà`moJmdê$Z Ag| {XgV| H$s {dXoh_w{ŠV<br />

hr Oar XohnmVmZ§VaMr Aearar Agbm Var _wŠVmdñWm, {dXohmdñWm, ghOmdñWm<br />

BË`m{X gwIê$n AdñWm§Mm AZw^d Xoh AgVm§Zm hmoVmo. åhUyZ g_WmªZr gßVAdñWm<br />

EH$ê$ZhmoV Ag| åhQ>bo Amho. g§JË`mJ Am{U {ZdoXZŸ& {dXohpñW{V<br />

A{bßVnUŸ& ghOpñW{V CÝ_Zr {dkmZŸ& ho gßV{h `oH$ê$nŸ&& (Xm. 4-4-8)<br />

(3/4) {daŠVt~io -& narg§J -& {dXohpñWVr hr gwIê$n Agbr<br />

Var, àmaãY^moJmZwgma Vr I§{S>V hmoD$Z Xoh^mZ `oV| Aem doir{h ÑT> d¡am½`mZ|<br />

{Z{fÕmMma Q>mibm nm{hOo. kmZ Pmbo, AZw^d Ambm, AmVm H$go{h dmJmd|,<br />

Ag| dmQ>Vm§ Cn`moJt Zmhr. kmZrM Oa qZÚ H$_m©MaU H$ê§$ bmJbm Va<br />

OJmbm gÝ_mJ© XmI{dUmam Xwgam H$moU ? Am{U _{bZ {MÎmmZ| ~«÷¡Š` Var<br />

H$go hmoUma ? kmZr {^S>oZ| XS>nbmŸ& {Züb na~«÷ H¢$Mo Ë`mbmŸ& CJmM<br />

H$[aVmo Jb~bmŸ& _m`o_Ü`|Ÿ&& (Xm. 15-4-28) `mgmR>r Xoh^mZ Amb|<br />

H$s¨ H$Q>mjmZ| C{MV H$_©M Ho$b| nm{hOo. na§Vw Ë`m H$_©H$MmQ>çmVm{h Jwa\$Qy>Z<br />

Cn`moJr Zmhr. åhUyZ A{bßVnUm R>odyZ {MVH|$ amhmVm `oB©b {VVHo$ Xoh^mZ<br />

{dgê$Z AmË_ñdê$nt gwImZ| ahmd|.<br />

<br />

_hr {Z{_©br Xod Vmo dmoiImdmŸ&<br />

O`m nmhVm§ _moj VËH$mi OrdmŸ&<br />

V`m {ZJw©UmbmJr JyUt nhmd|Ÿ&<br />

nar g§J gmoSy>{Z gyI| ahmdoŸ&&189Ÿ&&<br />

kmZmZ| Amnb| ñdê$n OmUyZ, Xoh^mZ gmoSy>Z, [ZJw©U ^ŠVrZ§o<br />

AmË_ñdê$nt AZÝ` hmoD$Z {dXohmdñWoV ahmd| Am{U Xoh^mZ AgVm§Zm A{^_mZ<br />

gmoSy>Z, d¡am½`~bmZ| {Z§Ú H$_© Q>mimd|, åhUOo gËH$_©M H$amd|, Ag| _mJrb<br />

ûcmoH$mV gm§{JVbo. Á`mbm _mojmMr BÀN>m Agob Ë`mZ| `m {ZJw©U Xodmbm AmoiIyZ<br />

Ë`mÀ`met AZÝ` Agbo§ nm{hOo. nU Ë`mM~amo~a gJwUr§ OZmH$S>o{h Xwb©j hmoD$<br />

XoVm§ H$m_m Z`o, Ag| `m ûcmoH$mV gm§JVmV.<br />

(1-2) _hr {Z{_©br ...Ÿ& O`m nmhVm§...Ÿ&& ñdBÀN>oZ| _m`oMm<br />

ñdrH$ma H$ê$Z Á`mZo§ Amnë`m {d{MÌ H$boZ| `m g¥ï>rMm XoImdm CËnÝZ Ho$bm<br />

Amho Ë`m _w»` Xodmbm AmoiImd|. Ë`mMr AmoiI hmoD$Z Ë`mMo Xe©Z Pmb| VaM<br />

OrdmÀ`m _mJ| bmJbobr g§gmanrS>m gwQy>Z Ë`mbm _moj àmßV hmoVmo.<br />

na§Vw g¥ï>rnydu Agboë`m; g¥{ï> {Z_m©U H$aUmè`m Am{XXodmbm<br />

AkmZm_wi| Z OmUVm g¥ï>rÀ`m nmoQ>t CËnÝZ Pmboë`m nmfmUm{X nXmWm©g bmoH$<br />

Xod g_OVmV. Iè`m XodmMm {dMma H$aUmam ghòm_Y| EImXmM AgVmo. Xod|<br />

{Z{_©br ho {jVrŸ& {VMo nmoQ>r§ nmfmU hmoVrŸ& V`mg{M Xod åhUVrŸ&<br />

{ddoH$hrZŸ&& (Xm. 8-1-29) Hw§$^ma hm JmS>½`m-_S>Š`mnyduMm d Ë`m§À`mhÿZ<br />

doJim Amho. Vt ^m§S>r åhUOo Hw§$^ma Zìho. Vg| Xoh hm g¥ï>rnyduMm, g¥ï>rhÿZ<br />

doJim AgyZ g¥{ï> åhUOo Xod Zìho. g¥ï> nXmWmªMm H$ënZoZo Xod ~ZdyZ Ë`mM|<br />

^OZ Ho$b| Va Ë`mZ| H$pënV \$i {_iob. na§Vw g§gma-{Zd¥{Îm hmoD$Z _moj<br />

{_iUma Zmhr. nar Vo ^ŠV _mV| ZoUVrŸ& Oo H$ënZo~mhoar Z {ZKVrŸ&<br />

åhUmo{Z H$pënV \$i nmdVrŸ& A§Vd§VŸ&& qH$~hþZm Eog| Oo§ ^OZŸ& V| g§gmamM|{M<br />

gmYZŸ&& (km. 7-147,48) åhUyZ _moj ho \$i nm{hOo Agob Va OrdmZ|<br />

{ZJ©wU, H$ënZmVrb Xod AmoiIbm nm{hOo.<br />

362 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 363


{ZJw©UmË_H$, g¥{ï> {Z_m©U H$aUmam Xod g¥ï>rhwZ doJim d {ZJw©U<br />

Amho. Ë`m emœV Xodmg AmoiIë`mZ|M _moj àmßV hmoVmo. Ag| nydm©Ym©V<br />

gm§{JVb|. na§Vw Ë`m {ÌJwUmVrb XodmM| kmZ hmoÊ`mgmR>t kmZnyd© åhUOo kmZ<br />

hmoÊ`mnydv gJwUmMm AmYma Ü`mdm bmJVmo. Am{U {ZJw©UkmZmZ§Va{h H¥$V¿ZËdmMm<br />

Xmof bmJy§ Z`o åhUyZ gJwU ^OZ gwQ>Vm§ H$m_m Z`o. `mgmR>r "V`m {ZJw©Umbm{J<br />

JwUr nhmdo', Ag| CÎmamYm©V gm§JVmV.<br />

(3-4) V`m {ZJw©Umbm{J...Ÿ& nar g§J...Ÿ&& - Vmo {ZJw©U XodM JwUm§Zr<br />

`wŠV Aem gd© nXmWmªZm ì`mnyZ nU doJim Agm Agë`m_wi| gJwUm§V {ZJw©U{h<br />

g_m{dï> Amho. åhUyZ gJwU ^OZ{h Q>miVm§ H$m_m Z`o. ~«÷kmZ Pmb|, AmVm<br />

gJyU ^OZ H$m` H$amd`mM| Ag| dmQ>U| hm Xmof hmo`. h| ^ŠVmM| AY:nVZ hmo`.<br />

kmZ~i| CnmgZmŸ& Amåhr ^ŠV Oar _mZy§ ZmŸ& Var `m XmofmÀ`m nVZmŸ& nmdm|<br />

A^ŠVnU|Ÿ&& (Xm. 6-7-40)<br />

AkmZXeo|V hmoUmè`m CnmgZonojm kmZmoÎma CnmgZm hr dmñV{dH$ A{YH$<br />

ào_ñdê$nmMr ìhmd`mg nm{hOo. H$maU kmZmoÎma CnmgZ|V Cnmñ`CnmgH$m§Mo§ ñdê$n<br />

d g§~§Y R>mD$H$ AgVmV. O| JwUmVrV V| JwUmZ| ^mgb| åhUyZ {~KS>b| H$moR>| ?<br />

JwUmVrV d JwUm§V O| emœV Amho Ë`mV H$moUVrM KS>m_moS> hmoV Zmhr. gVV<br />

gmoZonUmZ| AgUma| gmoZ| Ab§H$maê$nm§V {Xgb| Va Agbobm AmZ§X {ÛJw{UV<br />

ìhmd`mg nm{hOo. H$maU gmoZo Og|À`m Vg| amhÿZÀ`m amhÿZ da ^moJ nXar nS>Vmo.<br />

Vg| JwUm§V Amboë`m {ZJw©U XodmÀ`m ^OZmZ| gJwU ^{ŠVào_gwI ^moJVm§ `oV| d<br />

àm{U_mÌm§V{h ^JdX²^md CËnÝZ hmoVmo, nyOmonMma H$aVm `oVmo d ^yV_mÌt ào_<br />

OS>V|. åhUyZ {ZJ©wU kmZ d gJwU ^OZ ht XmoÝht{h Agmdr.<br />

V`m {ZJw©UmbmJr Oa JwUr nhmd`mM| Agob Va, Ë`mM| gd©loð> àVrH$<br />

åhUOo gX²Jwê$ hmo`. "Jwê$: gmjmËna~«÷'Ag| V| àVrH$ Amho. nU Aem Jwê$Mr<br />

^oQ> hmoB©nQ>°V àH¥$VtVrb gJwU OS> àVrH$mÀ`mÛma| {ZJw©UmH$S>o dmQ>Mmb H$amdr<br />

bmJVo. `mgmR>r {R>H${R>H$mUr lram__yVvMr ñWmnZm g_WmªZr Ho$br. g_W©<br />

åhUVmV, ^OZahrV kmZ| _moj hmoUma ZmhrŸ& gH$i {ZJ_ Ë`m§M| gma emoYy{Z<br />

nmhrŸ&& gJwU ^OZ _mJ| a{jb| WmoaWm|arŸ& AY_ Za V`m§Mo kmZ g§XohH$marŸ&&''<br />

nyd©ûcmoH$mZwg§YmZ bjmV KoVm gmam§e Agm {XgVmo H$s {dXohmdñWm<br />

Agob Voìhm {ZJw©Umer ({ZJw©U AmË_ñdê$nr) AZÝ` Agmd| d Xoh^mZ Agob<br />

Voìhm am_^OZm§V a§Jmd|. H$Vm© am_ _r Zìho AmnUŸ& Eog| gJwU{ZdoXZŸ& {ZJw©Ur<br />

V| AZÝ`Ÿ&{ZJw©U{M hmoB©OoŸ&&(Xm. 6-7-34) g§J gmoSy>Z ewÕ AmË_M¡VÝ`met<br />

AZÝ` hmoD$Z gwIm§V ahmd|. XodnX Amho {ZJw©UŸ& XodnXr AZÝ`nUŸ& hm{M<br />

AW© nmhmVm nyU©Ÿ& g_mYmZ ~mUoŸ& (Xm. 6-9-32)<br />

<br />

Zìho H$m`©H$Vm© Zìho g¥{ï>H$Vm©Ÿ&<br />

naohÿZ nVm© Z qbno {ddVm©Ÿ&<br />

V`m {Z{d©H$ënm{g H$ënrV Omd|Ÿ&<br />

nar g§J gmoSy>{Z gyI| ahmd|Ÿ&&190Ÿ&&<br />

Á`mZ| g¥{ï> {Z_m©U Ho$br Ë`m _w»` Xodmbm AmoiIë`mZ| _w{ŠV h| \$i<br />

{_iVo. åhUyZ Ë`m {ZJw©U Xodmer AZÝ` Agmd|, nU gJwU XodmM| _hËd H$_r<br />

boIy§ Z`o, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Omo g¥ï>rÀ`m nyduMm nU Omo g¥ï>rodoJim.<br />

na§Vw Á`mbm CnmYr_wi| gJwUËd d g¥{îoQ>H$V¥©Ëd {MH$Q>Vo, Ë`m ì`mnH$ AmË_XodmM|<br />

{Zê$nm{YH$ ñdê$n gm§JyZ, Vmo {Z{d©H$ën Agbm Var, A{^_mZ gmoSy>Z Ë`mMr<br />

H$ënZm H$arV Omd| H$ënZmVrV hmoD$Z gwIm§V ahmd|, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

(1) Zìho H$m`©H$Vm© - hm {ZJw©U Xod ~«÷Xodmà_mU| g¥{ï>H$Vm© qH$dm<br />

{dîUyà_mU| {VMm nmbZH$Vm©{h Zmht. h| AdmT>ì` g¥{ï>H$m`© Ë`mÀ`m gÎmoda<br />

Mmbb| Agb| Var Ë`m H$m`m©er `m XodmMm H$m§hr g§~§Y Zmhr. Vmo gmH$mam~amo~a<br />

gmH$ma {XgVmo, nU Amnbo {ZamH$maËd gwQy>§ Z XoVm§. Ë`mbm g¥ï>rMm CËn{ÎmH$Vm©,<br />

nmbZH$Vm© d g§hmaH$Vm© Ag| g_OU| h| AkmZ hmo`. OJmÀ`m Ordt AmhoŸ&<br />

nar H$dUmÀ`m H$ht ZmohoŸ& OJmM| ho hmo` Om`|Ÿ& Vmo ewÕrhr ZoUoŸ&& Vmo<br />

g¥ï>r nmir g§hmarŸ& Eog| ~mobVr O| MamMarŸ& V| AkmZ Jm AdYmar<br />

n§Sw>Hw$_amŸ&& (km. 5-79,82)<br />

(2) naohÿZ nVm© - Ag| ho AVŠ`© ñdê$n Agë`m_wio V| Ag| AJa<br />

Vg| Amho, h| {ZpíMVnU| dmUrZ| gm§JVm§ `oV Zmhr. åhUyZ OoWyZ eãX<br />

C_Q>md`mMm Ë`m namdmUr nbrH$S>Mm Vmo Amho, dmMmVrb Amho, namËna Amho.<br />

naohÿZ Omo nVm©namËna{M ~mo{bOoŸ& CÝ_oe Vo namdmMmŸ& dmMmVrV {Za§OZwŸ&&<br />

hm {ddVm© Z qbno - {ddV© åhUOo _m`m, ^«_. Ë`mbm _m`m ñne©<br />

364 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 365


H$ê$ eH$V Zmhr. _m`m hr H$ënZmê$n Agë`m_wi| hm Xod H$ënZ|V gm§nS>V<br />

Zmht. Oo ~mobmg AmH$ioZmŸ& ~mmobë`m{dU{h H$ioZmŸ& O`mgr H$pënVm§<br />

H$ënZmŸ& qhnwQ>r hmò oŸ&&(Xm. 6-10-7) Ag| ho {Zê$nm{YH$ ê$n Amho. V| dmMmVrV<br />

Agb| Var ~mobë`m{edm` Og| H$iV Zmht Vg| Vo§ H$ënZmVrV Agbo| Var. H$ënZm<br />

Ho$ë`m{edm` Vo AZw^dmbm `oV Zmhr. åhUyZ CÎmamYmªV "V`m {Z{d©H$ënm{g H$ënrV<br />

Omdo' Ago åhQ>bo Amho.<br />

Ë`m ewÕñdê$nmg§~§Yr H$ënZm hmoÊ`mg _w»` AS>MU H$moUVr Amho. h|<br />

_mJ| ûcmoH$ 171 _Ü`o gm§{JVbo Amho, "Ah§VmJwUo H$pënVmhr H$ioZm' Ago VoWo<br />

åhQ>bo Amho. AhVo_wio Ë`m ñdê$nmMr H$ënZm ZrQ> hmoV Zmhr, åhUyZ _rnUmMm<br />

g§J gmoSy>Z Ë`m {Z{d©H$ënmg H$ënrV Omdo Am{U H$ënZmVrb ñdê$nm§V gwImZo<br />

ahmdo Ago `oW| åhUVmV.<br />

_rnU gmoS>yZ Ë`m {Z{d©H$ënmg H$g| H$ënrV Omdo h| g_WmªZr EH$m AmodrV<br />

\$ma _m{_©H$nUo gm§{JVbo Amho. Vr Amodr Aer - {Z{d©H$ënmgr H$ënmd|Ÿ& nar<br />

H$pënVo AmnU Z ìhmdoŸ& _rnUm{g Ë`mJmd|Ÿ& `oU| [aVrŸ&& (Xm. 7-7-56)<br />

Ë`m ewÕ AmË_ñdê$nm{df`r H$ënZm H$arV Omd|, nU Ë`m H$ënZm§Mo<br />

doJionUmZ| AmnU Ðï>o AJa gmjr ~Zy§ Z`o, O| {Z{d©H$ën V|M gd©gmjr, ì`mnH$,<br />

àH$meH$ d gd©MmbH$ _mÂ`m Xohm§V ^ab| Amho, Aer H$ënZm H$amdr, nU XohmMm<br />

AWdm gm{jËdmMm Ah§^md gmoS>mdm.<br />

H$ënZmM Zmht Ag| H$ënZmeyÝ`Ëd Amb| H$s ewÝ`ËdmMr H$ënZm{h Zmht,<br />

V| ewÕ ñdê$n hmo` d VrM VÐÿnVm. `mà_mUo _rnUmMm g_yi g§J gmoSy>Z ñdñdê$nr<br />

gwImZ| ahmd|.<br />

<br />

Xoho~w{ÕMm {ZíM`mo Á`m T>ioZmŸ&<br />

V`m kmZ H$ënm§VH$mir H$ioZmŸ&<br />

na~«÷m V| _rnU| AmH$ioZm<br />

_Zt eyÝ` AkmZ h| _mdioZmŸ&&191Ÿ&&<br />

Á`mÀ`m {R>H$mUr g¥{ï>H$V©¥Ëd qH$dm ^moŠV¥Ëd Zmht, Á`mbm _m`m<br />

ñne© H$ê§$ eH$V Zmht, Omo dmMmVrV Amho Aem {Zê$nmm{YH$, {Z{d©H$ën<br />

XodmMr _r nUm gmoSy>Z H$ënZm H$arV Omd| Am{U H$ënZmVrV hmoD$Z<br />

ñdñdê$nm§V gwImZ| ahmd|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|, na§Vw Á`mMr<br />

Xoh~w{Õ Zï> hmoV Zmht Ë`mbm H$Yr{h AmË_kmZ hmoV Zmhr Am{U _r nUm<br />

gwQy>Z ~«÷Ë_¡Š` Omon`ªV hmoV Zmhr Vmon`ªV AkmZ Xya hmoV Zmhr, Agm `m<br />

íbmoH$mV {gÕm§V gm§JVmV.<br />

(1-2) Xoh~w{ÕMm...Ÿ& V`m kmZ....Ÿ&& - 138 ì`m ûcmoH$m§V<br />

Á`mMr Xoh~w{Õ gwQ>V Zmht Ë`mbm Amnbo§ OwZ| R>odU| gm§nS>V Zmht, Ag| gm§JVm§Zm<br />

`m ûcmoH$m§Vrb àW_ MaUmMo {ddoMZ g{dñVa Pmb| Amho. Ë`m ûcmoH$m§Vrb V¥Vrb<br />

MaU AgmM Amho, Vgo§M `oWo§{h gm§JVmV H$s Á`m§Mr "Xoh åhUOo _r' hr AmË_KmVH$s<br />

~w{Õ gwQ>V Zmhr. Ë`mbm H$Yr{h AmË_kmZ hmoUma Zmhr.<br />

Ord hm dmñV{dH$ _wŠV AgyZ ~§YZ Ago H$moUmgM Zmhr. nU<br />

AZm{XH$mbÀ`m ñdñdê$nmÀ`m AkmZm_wi| Xoh åhUOoM AmnU hmo`. Agm<br />

^«_{Z{ü` ÑT> Pmboë`m AgVmo. H$moUmgrM Zmhr ~§YZŸ& ^«m§{VñVd ^wbbo<br />

OZŸ& ÑT> KoVbm Xohm{^_mZŸ& åhUm¡{Z`m§Ÿ&& (Xm. 5-6-57) hr Xohm{^_mZmMr<br />

^yb Omon`ªV Zmhter hmoV Zmhr. Vmon`ªV Amnb| AÝ` Ag| H$m§ht emœV<br />

ñdê$n Agob Aer OmUrdM CËnÝZ hmoV Zmht Am[U _Zwî` {df`H$ënZm H$arV<br />

d A{dÚ|V amhÿZ Amnbm ñdV:Mm ñdV: KmVM H$ê$Z KoVmo. åhUD${Z AmnU{M<br />

AmnUno`mŸ& KmVw {H$OVw Ago YZ§O`mŸ& {MÎm XoD${Z Zm{W{b`mŸ&<br />

Xohm{^_mZmŸ&& (km. 6-70)<br />

(3-4) na~«÷ V| ... Ÿ& _Zt eyÝ`...Ÿ&& ~wÕrZ| Omon`ªV Xohm{^_mZ KÅ><br />

Yê$Z R>o{dbm Amho Omon`ªV {Vbm na~«÷mM| AmH$bZ hmoUma Zmhr hm {gÕm§V<br />

gVV OmJ¥V ahmdm åhUyZ "OwZo' R>odU| _rnU| AmH$ioZm' `m 134 Vo 141 ûcmoH$m§À`m<br />

JQ>m§V Vmo _m§Sy>Z nwÝhm§ `oW|{h Vmo gm§JVmV. na§Vw gmYwdMZmH$S>o Xwb©j H$ê$Z<br />

""_mÂ`mgma»`m ~w{ÕdmZmbm H$m` AmH$bZ hmoV Zmht ?'' Aem K_|§S>rZo Oa<br />

H$moUr V| na~«÷ nmh§ÿ Jobm Va V| nhmU|{h eyÝ`ËdmM| åhUOo AkmZmM| R>aV| d<br />

nXat{h eyÝ` åhUOo AkmZM nS>V|. O| H$mht Zmhr V| eyÝ` na~«÷ hmo`, Ag|<br />

~wÕrbm dmQy>Z Vr AkmZm§V VerM amhVo. AmnU H$moUt Var gmS>oVrZ hmVmMm EH$<br />

XohYmar AmhmoV d nhmd`mM| na~«÷{h H$m§ht Var EH$ A\$mQ>, AdmT>ì` dñVy Amho<br />

Aem Û¡V, doJionUmÀ`m ^mdZoZ| BVa dñVyà_mU| V| nmhÿ§ Joë`mg gd© eyÝ`ËdM<br />

{XgUma. doJionUo§ nmhmU| KS>oŸ& VoUo d¥{Îm gyÝ`Ëdt nS>oŸ& nmoQ>r g§Xoh ndmS>oŸ&<br />

366 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 367


gyÝ`ËdmMmŸ&& (Xm. 8-10-71)<br />

<br />

_Zm ZmH$io ZmT>io ê$n Á`mM|Ÿ&<br />

XwOodrU V| Ü`mZ gdm}Îm_mM|Ÿ&<br />

V`m IyU Vo hrZ Ñï>m§V nmhoŸ&<br />

VoWo| g§J {Z:g§J XmoZr Z gmho Ÿ&&192Ÿ&&<br />

Xoh~w{Õ Agon`©V ~«÷kmZ H$Xm{Z àmßV hmoV Zmhr. _rnUmZ| V| OmUy§<br />

Joë`mg d¥{Îm ewÝ`m§V nSy>Z AkmZ Vg|M amhV|, Ag| _mJrb ûcmoH$mV gm§{JVb|.<br />

~«÷ñdê$n h| _Zmbm Z H$iUma| A{Zd©MZr` d EH$_oH${ÛVr` Amho, Ag| gm§JyZ<br />

189 ûcmoH$mnmgyZ àma§^ Ho$bobm _w»` Xod dmoiIU|' hm {df` `m ûcmoH$mZ| nwT>|<br />

Mmby§ H$aVmV.<br />

(1/3) _Zm Zm H$io...Ÿ& V`m IyU...Ÿ& gdmª d{S>b VgmM gdm}Îm_ Omo<br />

A§VamË_m Ë`mM| ñdê$n _Zmbm AmH$bZ hmoÊ`mOmoJ| Zmhr. _Z V| nmh§ÿ Joë`mg<br />

Ë`mbm gd© eyÝ`M ^mgV|. OoWo dmMm {ZdV©VVrŸ& _Zmgr Zmhr ~«÷àmßVrŸ& Eog|<br />

~mo{bbr lwVrŸ& {gÕm§VdMZŸ&& (Xm. 7-2-10) _Zmbm V| ê$n ^mgV Zmhr|<br />

åhUyZ V| ZmhtM Ag| åhUmd| Va Vg|{h Zmhr. V| gXmo{XV gd©Ì g§Mb| Amho, Oa<br />

gd©Ì g§Mb| Amho Va Ë`m gdm}Îm_mM| Ü`mZ Amho Var H$moUmgmaI| ? AemgmaIo<br />

åhUyZ Ñï>m§V XoD$Z gm§Jmd| åhQ>bo| Va Ë`mgmaIm Xwgam nXmW©M ZgyZ V| EH$ A{ÛVr`<br />

Amho. åhUyZ Ñï>m§V XoD$Z V| gm§JVm `oV Zmht. ~«÷mgma[aI| Xwga|Ÿ& nmhmVm§ H$m`<br />

Amho Ia|Ÿ& ~«÷m Ñï>m§V CÎma|Ÿ&H$Xm Z gmhoŸ&& (Xm. 7-2-9) Ë`mMr IyU<br />

nQ>{dÊ`mgmR>r Omo Omo Ñï>m§V ¿`mdm Vmo Vmo {hUH$gM R>aVmo. Ë`mbm OdiMm Ñï>m§V<br />

åhUOo AmH$memMm XoVmV. na§Vw AmH$me AZw^dm `oV|Ÿ& ñdê$n AZw^dmnaV|Ÿ&<br />

åhUmo{Z`m§ AmH$memV|Ÿ& gmå`Vm Z KS>oŸ&& (Xm. 8-5-68)<br />

(2/4) XwOodrU V|...Ÿ& VoW| g§J...Ÿ&& Aem `m ñdê$nmM| Ü`mZ<br />

Var H$g| ìhmdo ?' "gdm}Îm_mM| Ü`mZ XwOodrU' Amho Ag| gm§JVmV. Ooìhm§<br />

Ü`mZ YaUmam Ü`mVm Ü`o`m§V Zmhrgm hmoD$Z, Ho$di EH$ Ü`o`M ~mH$s CaV|<br />

Voìhm§ Ë`mM| Ü`mZ hmoVo. åhUOo _r, Ü`mZ YaUmam Ü`o`m§V Ho$ìhm Zmhtgm<br />

Pmbm| `mM| ^mZ{h amhmV Zmht, Voìhm h| Ü`mZ hmoV|. gmam§e. ~«÷ hmoD$ZM<br />

~«÷ AZw^dmbm `oV|. Xoh~wÕrM| WmoanUŸ& na~«÷r Z Mbo OmUŸ& VoW| hmoVgo<br />

{Zdm©UŸ& Ah§^mdmgrŸ&& (Xm. 7-2-23) Ë`m ñdê$nmÀ`m {R>H$mUt g§J qH$dm<br />

{Z:g§J ho XmoÝhr{h ghZ hmoV ZmhtV. _r Ü`mZ YaUmam Amho qH$dm _r Ü`mZ<br />

YaUmam Zìho, `m XmoÝhr{h H$ënZm g§nyZ, H$ënZmVrV Ag| O| Z gm§JVm<br />

`oÊ`mOmoJ| CaV| V| Ë`m gdm}V_mM| Ü`mZ hmo`. H$ënZm OoW gm§S>moZr Om`oŸ&<br />

VoW| {gÕñdê$n{M hmo`oŸ& V| hmVt XoVm Z`oŸ& _m¡Z|{M C_Omd|Ÿ&& (h§gamO)<br />

H$moUË`m{h H$ënZoMm g§J Z amhVm§, H$ënZmVrV hmoD$Z ñdñW hmoUmam hmM<br />

gdm}Îm_mÀ`m Ü`mZmMm A{YH$mar hmo`. gmo{S>Vm§ V`m g§JmgrŸ& EoŠ` hmo`<br />

{Z:g§JmgrŸ& H$ënZo{dU àßVrgrŸ& A{YH$ma EogmŸ&& (Xm. 7-2-21)<br />

<br />

Zìho OmUVm ZoUVm XodamUmŸ&<br />

Z `o d{U©Vm§ doXemñÌm§ nwamUm§Ÿ&<br />

Zìho Ñí` AÑí` gmjt V`mMmŸ&<br />

l¥Vt ZoUVr ZoUVr A§V Ë`mMm Ÿ&&193Ÿ&&<br />

Ë`m gdm}Îm_mM| ê$n _Zmbm Z H$iUma|, AdU©Zr` d gXmo{XV<br />

g§Mbob| Ag| Amho; Ë`mM| Ü`mZ Û¡VH$ënZm gmoSy>Z Ë`mÀ`mer EH$ag Pmë`mZ|M<br />

hmoV|, Ag|o _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo. Ë`m na~«÷mMr AmUIr H$m§hr bjU| gm§JyZ<br />

doXemñÌ nwamU|{h Ë`mM| dU©Z H$aÊ`mg Ag_W© AmhoV, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

~«÷ B§{Ð`m§Zr OmUVm§ `oV Zmht; na§Vw V| _wirM OmUVm `oV Zmht<br />

Ago{h Zmht, Agm lr. Xod `m§Zr àW_ MaUmMm AW© {Xbm Amho. Va H$moUr<br />

"na~«÷ OmUVm§ `oVo d OmUVm `oV Zmht, Ag|{h åhUVm§ `oV Zmht'.Agm<br />

AW© {Xbm Amho.<br />

na§Vw `oW| _w_wjyg V| OmUVm§ `oV| qH$dm OmUVm§ `oV Zmhr, h|<br />

gm§Jmd`mM| ZgyZ, Ë`mÀ`m {R>H$mUr H$moUV|M Û¡V ghZ hmoV Zmhr|, V|<br />

"EH$_odm{ÛVr`_²' H$g| Amho, h| Ë`mM| ñdê$n bjU gm§JÊ`mMm {df` Mmb§y<br />

Amho. _mJÀ`m ûcmoH$m§V VoWo§ g§J qH$dm {Z:g§J ho XmoÝhr{h ghZ hmoV ZmhrV,<br />

h| Og| gm§{JVb| Vg|M `m MaUm§V OmUrd-ZoUrd h| Û¡V na~÷t Zmht, ho<br />

gm§Jmd`mM| Amho Ag| dmQ>V|. `oW| "Z `o OmUVm ZoUVm' Ag| eãX ZgyZ "Zìho<br />

OmUVm§-ZoUVm§' Ago eãX Agë`m_wio "XodamUm OmUVm ZoUVm Zìho' Agm<br />

gai AÝd`mW© hmoVmo. na~«÷r qH$dm ewÕ AmË_ê$nr OmUrd{h Zmht<br />

368 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 369


Am{U ZoUrd{h Zmht. OmUU| åh{UOo ñ_aUŸ& ZoUU| åhU{UOo {dñ_aUŸ&&(Xm.<br />

9-4-40) OmUrd åhUOo OmUU| qH$dm ñ_aU Am{U ZoUrd åhUOo Z OmUU| qH$dm<br />

{dñ_aU. OmUrd hr dm`wê$n M§Mb Agë`m_wi| dm`wê$n, M§Mb _m`|V Vr Amho.<br />

nU {Züb na~«÷r Vr Zmhr. OmUrd åh{UOo OmUV| MiUŸ& V|{M dm`moM| bjUŸ&&<br />

(Xm. 9-6-19) {dñ_aU h| AkmZ Agë`m_wio| V| _m`|V Amho nU na~«÷t Zmhr.<br />

OmUrd ZoUrd, ñ_aU-{dñ_aU, àH$me-A§YH$ma BË`m{X Û¡V _m`|V Amho, nU h|<br />

Û¡V na~«÷t Zmht. OmUrd hr gËdJwUr Amho. ZoUrd hr V_moJwUr Amho d H$m§hr<br />

OmUrd d H$m§hr ZoUrd ho {_lU aOmoJwUmË_H$ Amho. ho {ÌJwU _m`|V AmhoV nU {ZJw©U<br />

na~«÷mÀ`m {R>H$mUt V| H$go g§^dUma ? H$m§htM§ Zo{UOo V| AkmZŸ& gH$i Om{UO|<br />

V| kmZŸ& OmUrd amhmVm§ {dkmZŸ& ñd`|{M AmË_mŸ&& (Xm. 9-7-51) gmam§e,<br />

M§Mb d {ÌJwUmË_H$ _m`|V Û¡V AgV|; na§Vw {Züb {ZJw©U na~«÷mV V| ZgV|. åhUyZ<br />

"Zìho OmUVm ZoUVm XodamUm,' Ag| åhQ>b| Amho. OmUVm ZoUVm àmUrŸ& OÝ_Vmo<br />

_aVmo gXmŸ& OmUU| ZoUU| ZmhtŸ& Vo ~«÷ OmUVo ^boŸ&& (ñ\w$.)<br />

V| ~«÷ Ñí`{h Zmht d AÑí`{h Zmht, qH$dm Ñí`Ñí`mM| V| gmjr{h<br />

Zmht. Ñí`-ñWyb AmÑí`-gyú_ g¥ï>tVrb nXmWm©à_mUo V| ñWyb qH$dm gyú_ XmoÝhr{h<br />

Zmht. ñWyb gyú_ nXmWmªV V| ì`mnyZ Amho. ^«_ê$n Ñí`mMm gmjr{h ^«_ê$nM<br />

R>abo, åhUyZ V| gmjr{h Zmht. Ñí` Zm ^mg gmjrŸ& kmZmkmZ Ago{M ZmŸ& d¥Îmr<br />

{Zd¥{Îmhr ZmhtŸ& eãX _m¡Z KS>o{M ZmŸ&& Aem `m {dbjU _m`onaË`m dñVyM|<br />

_m{`H$ eãXmZo H$g| dU©Z H$aUma ? åhUyZ doXemñÌnwamU{XH$m§Zm Ë`m Anma dñVyMm<br />

A§V bmJV Zmht d {VM| dmñVd dU©Z H$aÊ`mg ht gd© Ag_W© R>aVmV.<br />

<br />

dgo öX`r Xod Vmo H$moU H¡$gmŸ&<br />

nwgo AmXa| gmYHy$ àíZ EogmŸ&<br />

Xoho Q>m{H$Vm§ Xod H$moR>| ahmVmoŸ&<br />

nar _mJwVm R>md H$moR>| nhmVmoŸ &&194Ÿ&&<br />

~«÷mñdê$nt OmUrd Zmht ZoUrd Zmht, V| Ñí` Zmht AÑí`{h<br />

Zmht, V| EH$_odm{ÛVr`, {dbjU Ag| Agë`m_wio lw{VemñÌnwamUm{XH$m§Zm<br />

Ë`mM| dU©Z{h H$aVm `oV Zhr, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. _Zwî` kmZr<br />

Agmo qH$dm ~Õ Agmo, Ë`mÀ`m öX`m§V dmñVì` H$aUmè`m XodmM| ñdê$n<br />

H$m` ? XohnmVmZ§Va Vmo H$moR>§o amhVmo ? Xohm~amo~a nwÝhm§ H$gm `oVmo ? BË`m{X<br />

gmYH$mbm `oUmè`m e§H$m àíZê$nmZ| `m ûcmoH$m§V _m§S>VmV.<br />

gmYH$mMr àm_m{UH$ e§H$m Aer Amho H$s àmUr_mÌmÀ`m {R>H$mUr<br />

XodmM| dmñVì` Amho, Ag| Va Wmoa åhUVmV. Vmo Xod A_a Amho. nU nhmd| Va<br />

àË`oH$ àmUr_mÌmbm OÝ__aU Amho. _J _aUmZ§Va Xohm_Ü`| dmñVì` H$aUmam<br />

Xod H$moR>o OmVmo ? nwÝhm OÝ_ `oB©n`ªV Vmo H$moR>o ahmVmo ? d nwÝhm OÝ_ë`m~amo~a Vmo<br />

H$moRy>Z `oVmo ? kmZr OÝ__aUmnmgyZ gwQ>Vmo åhUOo H$m` hmoVm| ? `m gmYH$mÀ`m<br />

gd© e§H$m§Mo g_mYmZ EH$m dmŠ`m§V Amho. V| Ag| H$s Xohm§VaJ_Z h| Xodmbm<br />

H$YrM ZgV|§. Vmo OemMm Vgm gXmo{XV g§MbobmM AgVmo, h| CÎma nwT>rb<br />

195 ûcmoH$m§V {Xb| Amho. VoW| `mMm {dMma nmhÿ.<br />

Xohm§VaJ_Z h| Oa Xohmbm ZgV| Va H$moUmbm AgV|, H$em_wio<br />

hmoV| ? hr e§H$m nwÝhm amhVoM. hr e§H$m amhÿ§ Z`o d nwT>rb ûcmoH$m§W© ñnï> ìhmdm<br />

åhUyZ dmgZmË_H$ qbJXohm_wio Xohm§VaJ_Z H$g| hmoV| `mMm WmoS>Š`mV<br />

{dMma nmhÿ§.<br />

Ord hm dmgZoZo ~Õ Agë`m_wio dmgZmj` hmoB©n`ªV Ë`mMm<br />

nwZO©Ý_ gwQ>V Zmht. ^mo½` ^moJm§Mm j` Pmë`m_wio ñWyb XohmM| AË`§V {dñ_aU<br />

hmoD$Z _aUmZ§Va Vmo ^y_rda nhVmo. na§Vw gyú_ qH$dm qbJ Xoh n§MàmUm~amo~a<br />

ñWyb Xohm~mhoa nSy>Z dm`wê$nm§V amhVmo. n§MkmZ|{Ð`o, n§MH$_]{Ð`o, n§MàmU<br />

d _Z Agm gmoim H$im§Mm gyú_Xoh ñWyb Xoh gmoSy>Z dm`wê$nm§V amhVmo. B§{Ð`| hr<br />

_ZmÀ`m ñdmYrZ Agë`m_wi| dm`wê$n _ZmM| `m Xohm§V àmYmÝ` AgV|. _ZmgM<br />

Xohm{^_mZ d dmgZm AgVmV. gmam§e. n§MàmU ñWio gmo{S>VrŸ& àmUê$n<br />

dmgZmd¥Îmr dmgZm{_lrV àmU OmVrŸ& Xoh gmoSy>{Z`m§Ÿ&& (Xm. 9-8-4) `mà_mUo<br />

dmgZm dm`wê$nm§V amhVo.<br />

_Z h| ^moJdmgZm KÅ> Yê$Z R>o{dV|. A§VH$mbt Or ^moJdmgZm à~b<br />

hmoD$Z amhVo, VÐÿn _Z hmoV| d Vr dmgZm nyU© hmoÊ`mÀ`m Ñï>rZo H$_m©Zwgma Omo Xoh<br />

~am dmQ>Vmo. Ë`m ñWyb Xohm§V V| àdoe H$[aV|. {df`dmgZmê$n _ZŸ&<br />

{OZH$_©V§Ìo OmUŸ& Xohm§Vat H$ar J_ZŸ& VoW gàmU g§Ma|Ÿ&& (Zm. ^m. 22-<br />

435) VmËn`©, dmgZm§À`m, àdmhm_wi|M OÝ_-_aU _mJ| bmJV|.<br />

dmgZmM EH$ Xoh gmoSy>Z Xwgam Y[aVo. dm`mog[agr dmgZm JobrŸ&<br />

370 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 371


Vo dm`wê$no{M am{hbrŸ& nwÝhm§ OÝ_ KoD${Z AmbrŸ& hoVwnaËd|Ÿ&&(Xm. 9-8-5)<br />

AmË_kmZ Pmb| åhUOo Ordmbm Amnë`m AI§S> g{ƒXmZ§Xñdê$nmMr, Amnë`m<br />

nyU©ËdmMr OmUrd `oVo d {Z:eof dmgZmj` hmoVmo. ^mObob| ~rO Á`mà_mUo CJdV<br />

Zmhr Ë`mà_mUo kmZmZ| ^{O©V Pmbobm qbJXoh nwÝhm OÝ_mbm H$maU hmoV Zmhr.<br />

åhUyZ kmZr OÝ__aUmnmgyZ gwQ>Vmo.<br />

dmgZmnyVugmR>r XohYmaU H$aUma| ho _Z dmñV{dH$ AmË_ñdê$nmhÿZ<br />

A{bßV d {^ÝZ Amho. nU Ago AgyZ{h Xohm§VaJ_Z h| Amnb| ZgyZ AmËå`mM|<br />

Amho, Ag| ^mg{dU| hr `m _ZmMr AVŠ`© Aer H$am_V Amho. AmË_m `mgr<br />

A{bßV {^ÝZŸ& nar Xohmgd| Xmdr _JZŸ& ho A{VAVŠ`© qdXmZŸ& EoH$<br />

bjU V`mM|Ÿ&& (Zm. ^m. 22-425) åhUyZM _Zwî` ^«_mZ| AmË_m Ambm<br />

Am{U Jobm Ag| åhUVmo.<br />

<br />

dgo öX`r Xod Vmo OmU EogmŸ&<br />

Z^mM| nar ì`mnHy$ OmU V¡gmŸ&<br />

gXm g§Mbm `oV Zm OmV H$m§htŸ&<br />

V`mdrU H$moR>| [aVm R>md ZmhtŸ&&195Ÿ&&<br />

Xod H$moR>| OmV `oV Zmhr, OmU| `oU| ho dmgZobm AgV| h| ñnï><br />

hmoÊ`mgmR>t ñWyb Xoh gwQ>bm åhUOo Ë`m§VyZ dmgZm ~mhoa OmVo, dm`wê$nmZ|<br />

amhVo d VrM OÝ_mbm H$maU hmoD$Z nwÝhm Xoh YmaU H$aVo, Ag| _mJrb<br />

íbmoH$m§V gm§{JVb|. Á`mM| öX`m_Ü`o dmñVì` Amho Agm Xod Vmo H$moU d H$gm<br />

Amho ? `m _mJrb íbmoH$m§V {dMmaboë`m gmYH$mÀ`m àíZmg `m íbmoH$mÀ`m<br />

nydm©Ym©V CÎma Amho Am{U XohnmVmZ§Va Vmo Xod H$moR>o amhVmo, nwÝhm XohYmaU<br />

H$aVmo H$m` ? `m Xwgè`m àíZmg `m íbmoH$mÀ`m CÎmamYm©V CÎma Amho.<br />

(1-2) dgo öX`r –Ÿ& Z^mMo nar – && – öX`m§V dmñVì`<br />

H$aUmam Xod H$gm Amho h| EoH$, OmUyZ Ko. Vmo Xod _`m©{XV ZgyZ<br />

AmH$memà_mUo qnS>~«÷m§S>mbm A§V~m©ø ì`mnyZ AgUmam Agm ì`mnH$ Amho.<br />

n¥ÏdrÀ`m H$UmH$Umbm{h ahmd`mg OmJm bmJVo. åhUyZ n¥ÏdrÀ`m A§V~m©ø<br />

Á`mà_mU| ho AmH$me ì`mnyZ Amho., Ë`mà_mU| àm{U_mÌmbm hm Xod A§V~m©ø<br />

ì`mnyZ Amho. `oWyZ CRy>Z XwgarH$S>o ~gb| qH$dm niV gwQ>b| Var ~gU|,<br />

niU| ho gd© AmH$mem§VM AgV| d V| gÝ_wI AgV|M, VgoM `m XodmM|<br />

ñdê$n ì`mnH$ Amho. njr A§Vamit Jobm§Ÿ & ^m|dV| AmH$me{M V`mbm Ÿ& V¡g|<br />

~«÷ àmUr`mbmŸ & ì`mnyZ Amho Ÿ&&(Xm. 20-10-9) h|M ì`mnH$ M¡VÝ` A{V<br />

ñdÀN> d `mo½` Aem A§V:H$aUm§V ^mg_mZ hmoV|. `mbmM A§Vgm©jr Ag|<br />

åhUVmV. A§V:H$aUd¥ÎmtZm ho M¡VÝ` àH$m{eV H$aV| d Ë`m_wi|M àm{U_mÌmbm<br />

B§{Ð`Ûmam {df`mM| J«hU hmoV|. ^JdmZ CÛdmbm åhUVmV- _OdoJim [aVm<br />

H$m§hrŸ & AUw^ar R>md Cabm ZmhtŸ & _r gdm©Ë_m gd© XohtŸ & gd©JV nmht<br />

gd©XmŸ&& (Zm. ^m. 10-695) _R>mÀ`m AmH$mam§V gm§nS>boë`m _hXmH$membm<br />

Á`mà_mUo _R>mH$me Ag| åhQ>bo OmVo, Ë`mà_mU| XohmÀ`m AmH$mam§V gm§nS>boë`m<br />

`m {dídì`mnH$ M¡VÝ`mg Xohr Ag| Zm§d àmßV hmoV|. Ed§ê$n n¢ AmË_mŸ & Xoht<br />

Oo åhUVr {à`moÎm_mŸ & V| _R>mH$ma| ì`mo_mŸ & Zm§_ O¡g|Ÿ && (km. 13-1114)<br />

Og| _R>mH$me V|M _hXmH$me AgV|, Vg| öX`ñW Xod V|M ho gd©JV {dœM¡VÝ`hmo`.<br />

(3/4) gXmg§Mbm... Ÿ& V`mdrU ...Ÿ && ho {dœì`mnH$ M¡VÝ` åhUOo<br />

~«÷ H$ënH$mbt{h Zmhrg| Z hmoUma| Ag| gXmo{XV ì`mnyZ Agë`m_wio Ë`mÀ`m<br />

ApñVËdmda AZoH$ Xohm§Mo AmH$ma {Z_m©U hmoVmV d Zmhtgo hmoVmV. na§Vw V|<br />

M¡VÝ` XohmH¥${V KoVhr Zmht d Q>mH$sV{h Zmht. V| Og|À`m Vgo Xohm§Zm<br />

A§V~m©ø ì`mnyZ A{bßV AgV|. V¡g| V`m{M`o AZwñnyVuŸ& hmoVr OmVr<br />

XohmH¥$Vr Ÿ& Vmo Ko Zm gm§S>r gw_VrŸ& O¡gm V¡gmŸ&& (km 13-1115) _mVrM|<br />

JmS>J| BH$Sy>Z {VH$S>o R>o{db| Var Ë`m~amo~a AmH$me h| AgV|M. Ë`m§V<br />

A_¥V ^ab| qH$dm IV R>o{db| Var Ë`mVrb AmH$me h| Ë`m XmoÝhr nXmWm©nmgyZ<br />

A{bßVM amhV|. V| _S>H|$ \w$Qy>Z My>a Pmb| Var AmH$membm H$m§hr VS>m OmV<br />

Zmht. AmH$me OemM| Vgo ahmV| d ZdrZ KQ> {Z_m©U Pmbm H$s¨ Ë`mbm V|<br />

ì`mnV|. Vg|M `m öX`ñW AmË_XodmM| Amho. eara| {Z_m©U Pmbt, am{hbr<br />

Am{U Jobr Var Ë`m Xodmg OmUf|-`oUo Zmhr. Vmo OemMm Vgm, AI§S> A{bßV<br />

Agm gdm]Zm ì`mnyZ AgVmoM. Vodt XohmM| ZœanUŸ& AmË_m AI§S>Ëd| n[anyU©Ÿ&<br />

AmËå`mgr Xohm§VaJ_ZŸ& OÝ__aU AgoZmŸ&& (Zm. ^m. 22-430)<br />

<br />

Z^r dmdao Omo AUyaoUy H$m§hrŸ&<br />

[aVm R>md `m amKdodrU ZmhtŸ&<br />

V`m nmhVm§ nmhVm§ V|{M Omb|Ÿ&<br />

VoWo bj Ambj gd} ~wS>mb|Ÿ&&196Ÿ&&<br />

372 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 373


Á`mM| öX`m§V dmñVì` Amho Vmo Xod AmH$memà_mU| ì`mnH$ AgyZ<br />

Vmo {dœm§V OemMm Vgm KZXmQ> ^ê$Z am{hbobm Amho. Vmo H$moR>| OmV `oV<br />

Zmht, Ag| gmYH$mÀ`m àíZmg _mJrb ûcmoH$m§V CÎma {Xb|. öX`ñW Xod<br />

AmH$memVrb AUwaoUy_Ü`o{h ^abobm AgyZ VmoM amKd, hmo` AmË_m hmo`. `m<br />

amKdmMm emoY KoV Jobo H$s _Zwî` VÐÿn hmoD$Z ñdV:bm {dgê$Z OmVmo, Ag|<br />

`m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

(1/2) Z^r dmda| ...Ÿ& [aVm R>md ....Ÿ&& AmH$mem§V gyú_ Ago<br />

AZoH$ Ord dmdaV AgVmV. Vo S>moù`m§Zm ghOmghOr {XgV ZmhtV. nU KamV<br />

nS>boë`m CÝhmÀ`m H$S>moem§V Ë`m§Mr hmbMmb {XgVo. Ë`m gyú_ Ordm§V{h am_-<br />

AmË_m ^ê$Z am{hbm Amho. Ë`mÀ`m{edm` [aH$m_r Aer OmJmM Zmhr.<br />

(3/4) V`m nmhVm§....Ÿ& VoW| bj ...Ÿ&& Aem `m amKdmM| Xe©Z KoVm§<br />

KoVm§ Xe©Z KoUmamM VÐÿn hmoD$Z OmVmo Am{U Ë`m ñdê$nm§VM gd© Ñí`mÑí`mMm<br />

b` hmoD$Z OmVmo. Ñí`, Ðï>m Am{U Xe©Z hr {ÌnwQ>r Zmhter hmoVo.<br />

Abj åhUOo Á`m§V bj _waV| V| na~«÷m bjmd|. åhUOo gyú_ kmZÑï>rZ|<br />

AZw^dyZ bj _mdib| H$s V|M Ag| bjmd|, M_©Ñï>rZ| qH$dm gyú_ kmZÑï>rZ|<br />

AmË_mM nmhmVmo. åhUyZ S>mo{i`mMm S>moimŸ& nhm Zmam`UŸ&Ago g§V åhUVmV.<br />

Ag| nmhVm§ nmhVm§ _Zmob` hmoD$Z Ñí`mÑí` _mdiV|. O`mdrU H$moR>| [aVm R>md<br />

ZmhtŸ& V`m emo{YVm§ Vmo{M hmoD${Z amhrŸ& åhUo Xmg {dœmg ^md| YamdmŸ&<br />

Iam Xod Vmo AmXa| dmoiImdmŸ&& (H$. A.)<br />

hm ûbmoH$mW© Pmbm. na§Vw `m d nwT>rb H$m§hr ûcmoH$mdê$Z<br />

{M{H$ËgH$mÀ`m _Zm§V EH$ ñd^m{dH$ e§H$m CËnÝZ hmoÊ`mOmoJr Amho {H|$dm<br />

EImÚmÀ`m {dMmam§V Jm|Yi CËnÝZ hmoÊ`mMm g§^d Amho. _Zmo~moYmMm<br />

eodQ>{h Odi Amë`m_wi| H$moUVr{h e§H$m VetM amhU| Bï> Zmht åhUyZ Ë`m<br />

e§Ho$Mo ñdê$n H$m`, {VM| g_mYmZ H$moUVo h| nmhÿ§. íbmoH$ 189 nmgyZ _w»`<br />

Xod H$moU, XodamUm H$moUmbm åhUmd| ? `m {df`mg gwê$dmV hmoVo. Vmo Xod<br />

g¥{ï>H$Vm© nU g¥{ï>nVm©, naohÿZ na, {ZJw©U, {Zo{d©H$ën, OmUrd-ZoUrd a{hV,<br />

öX`ñW, AUwaoUy§Zm ì`mnyZ gXmo{XV Agm Amho, Aer Ë`mMr AmoiI `m<br />

íbmoH$mn`ªV H$ê$Z {Xbr Amho. ho§ gd© dU©Z na~«÷ qH$dm {Zê$nm{YH$, ewÕ<br />

AmË_ñdê$nmM| Amho. 191 ûcmoH$m§V "na~«÷ Vo _r nU| AmH$ioZm' Ag|<br />

åhQ>b|{h Amho. Ag| AgVm§Zm `m ûcmoH$mnmgyZ nwT>rb Mma ûcmoH$mV amKd,<br />

aKwn{V, am_ hr gJwU ~«÷dmMH$ Zm§do H$emgmR>r `mo{Obt AmhoV ? ûcmoH$<br />

200 _Ü`o Va gd© {R>H$mUr ~«÷ nhm, Ag| Z åhUVm "Vmo Jo Vmo{M Vmo am_ gd©Ì<br />

nmho' Ag| åhQ>b| Amho. gJwU h| Zmed§V Ag| gm§JVmV. AdVmar Xod hmoD$Z Jobo<br />

åhUyZ Zœa hmoV, Ag| åhUVmV. AWdm ZmZm AdVmaŸ&EoH$moZr Y[aVr {ZYm©aŸ&<br />

nar Vo AdKo g{dñVaŸ& hmoD$Z Job|Ÿ&& `oH$ ~«÷m{dîUw_hoeŸ& EoH$moZ åhUVr ho<br />

{deofŸ& JwUmVrb Omo OJXreŸ& Omo nm{hbm nm{hOoŸ&& (Xm. 19-5-19,20)<br />

àH¥$Vr_Yrb Xod àH¥$VrgmaIo hmoV, Ag|{h ~mobVmV. Ag| Oa Amho Va "V`m<br />

{ZJw©UmbmqJ JyUt nhmd|' (ûcmoH$ 189) "V`m {Z{dªH$ënm{g H$ënrV Omd|' (ûcmoH$<br />

190) h| H$emgmR>t ? gË` gm§Sy>Z Zmed§VmÀ`m _mJ| H$m§ bmJmd`mM| ? {ZJw©U<br />

kmZmZo Oa _moj {_iVmo Va {ZJw©U ~«÷ñdê$ndU©Zm§V Zmed§V gJwU H$embm ?<br />

gJwU Zm{gd§V Eogo gm§JVmŸ& nwÝhm ^OZ H$amd| åhUVm§Ÿ& Var H$memgmR>r AmVm§Ÿ&<br />

^OZ H$ê§$Ÿ&& ñdm_rMo {^S>oZ| ~mobdoZmŸ& `oèhdt h| H$m§hrM _mZoZmŸ&& (Xm. 6-<br />

7-7,8) Aer _ZmMr AdñWm hmoD$Z `m {R>H$mUt Jm|Yi hmoÊ`mMm g§^d Amho.<br />

åhUyZ g_WmªÀ`m am_CnmgZoM| ahñ` OmUyZ A{YH$mamZwê$n CnmgZm H$arV {VMm<br />

eodQ> Jm§R>bm nm{hOo. Vmo eodQ> åhUOo CnmgZm godQ>tŸ& Xodm§ ^ŠVm AI§S><br />

^oQ>rŸ&& (Xm. 18-2-30) hm hmo`.<br />

g_WmªMm am_ H$iÊ`mgmR>t gJwU d {ZJ©wU `m eãXm§À`m Ë`m§Zt<br />

Ho$boë`m ì`m»`m nhmì`m. M§MinU| {dH$mab|Ÿ& gJwU Eog| ~mo{bb|Ÿ& `oao V|<br />

{ZJ©wU Cab|Ÿ& JwUmVrVŸ&& (Xm. 16-9-13) {Züi, ewÕ Aem na~«÷ñdê$nt<br />

{ÌJwUmË_H$ _m`oÀ`m CnmYr_wi| M§MbËd ^mgy bmJb| H$s¨ Ë`mbmM gJwUËd<br />

`oV|. ewÕ na~«÷ JwUm_wi| e~b ^mgVo. ewÕ ~«÷mÀ`m {R>H$mUt O| àW_<br />

"Ah§ ~«÷mpñ_' Ag| ñ\w$aU Pmb|, åhUOo M§MbËd ^mgb| VrM _m`m, VmoM<br />

A§VamË_m, AmË_mam_ qH$dm g_WmªMm am_ hmo`. VmoM B©œa VmoM AdVmar<br />

Xod, Vmo gd©Xod d VmoM OrdmË_m hmo`. AmË_m A§VamË_m {dœmË_mŸ& Ðï>m<br />

gmjr gdm©Ë_mŸ& joÌk {edmË_m OrdmË_mŸ& Xohr Hy$Q>ñW ~mo{bOoŸ&& (Xm.<br />

10-10-18) g¥ï>rVrb OS>MoVZmË_H$ gd© V_mem `m A§VamË_mÀ`m gÎmoda<br />

MmbVmo. gH$i Mm{iVm `oH$Ÿ& A§VamË_m dV©dr AZoH$Ÿ& _w§JrnmgyZ<br />

~«÷m{XH$Ÿ& VoU|{M MmbVrŸ&& (Xm. 10-10-35)<br />

gd© g¥{ï>Ioi Oa `m AmË_XodmMmM Va AdVmaYmaH${h VmoM, _J<br />

Omo AdVma gdm©oÎm_ JwUm§Zr _§{S>V Amho VmoM AmXe© _mZU|, Ë`mMo X¡dr<br />

374 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 375


JwU KoU| d Ë`mda ào_ H$aU| h| `mo½`M R>aV|. earaYmar ^º$mbm earaYmar<br />

A§VamËå`m{edm` ^OZnyOZ hmoV Zmht d ^OZnyOZm{edm` ^º$mbm g_mYmZ<br />

Zmht. åhUmoZr Xoøm{dU AS>V|Ÿ& gmH$S>|{M nS>V|Ÿ& XoømH$[aVm KS>V|Ÿ& ^OZ<br />

H$m§htŸ&& (Xm. 19-5-12) `mgmR>t gJwU lram__yVvMr Amdí`H$Vm Amho. VmoM<br />

A§VamË_m lram__yVuV{h Amho d ^ŠVm§V{h Amho. _yVuMm AmH$ma d ^º$mMm Xoh ho<br />

doJio Pmbo H$s¨ EH$ {Zê$nm{YH$ AmË_mM amhVmo. AmË_mZmË_{ddoH$mZ| ^º$mMr<br />

Xoh~wpÜX Zmhter hmoD$Z Xoh{Zamg Pmbm H$s¨ M§Mb XodmM| A§VamË_nU Zmhtg| hmoV|<br />

d {Zénm{YH$, {Züb na~«÷M CaV|. Vo§M Amnb|{h emœV ê$n hmo`. Xoh_mÌ<br />

{Zagw{Z JobmŸ& VoW| A§VamË_m H¡$gm CabmŸ& {Z{d©H$mat {dH$mabmŸ& R>md ZmhtŸ&&<br />

(Xm. 10-10-48) gmam§e, A§V:H$aUm§V Û¡V-~w{Õ d Xohñ_aU AgVm§Zm<br />

"aKwn{VamKd amOmam_" åhUyZ am_^OZ H$amd| Am{U Xoh{ZamgmZo Xoh^md hanbm<br />

H$s¨ {Zê$nm{YH$ lram_met AZÝ` ìhmd|. AdVmaH$m`m}nm{YdoJim lram_ åhUOo<br />

~«÷M hmo`. `m ÑîQ>rZ| na~«÷ñdê$ndU©Zm§V amKd, aKwn{V, am_ ho eãX ûcmoH$m§_YyZ<br />

Ambo AmhoV. H$V©¥Ëd doJi| H$amd|Ÿ& _J Ë`m Xodmgr nmhmd|Ÿ& VarM H$m§ht`oH$<br />

nS>o R>md|Ÿ& Jm¡ß`JwøŸ&& (Xm. 19-5-24)<br />

<br />

Z^mgm[aI| ê$n `m amKdmM|Ÿ&<br />

_Zt qM{VVm§ _yi VyQ>o ^dmM|Ÿ&<br />

V`m nmhVm§ Xoh~wÕr CaoZmŸ&<br />

gXm gd©Xm AmV© nmoQ>t nwaoZmŸ&&197Ÿ&&<br />

`m amKdmZ| AUwaoUy§Zm{h ì`m{nbo§ AgyZ Vmo Zmht Ag| [aH$m_|<br />

{R>H$mUM Zmht. Ë`m amKdmM| _yi ñdê$n gm§JyZ Vmo nmhÿ§ Joë`mg Ñí`mÑí` gd©<br />

_mdiVo, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVbo§. Aem amKdmÀ`m qMVZmZ| H$moUV|<br />

\$b àmá hmoV|, h| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

(1/2) Z^mgm{aI|...Ÿ& aKyZm`H$m...Ÿ&& amKdñdê$nmMr ewÜX H$ënZm<br />

`mdr `m Ñï>rZo AJXr `mo½` åhUyZ AmH$memMm Ñï>m§V XoVmV. "I§~«÷"<br />

Aer lwVr{h Amho. AmH$me h| ì`mnH$, {Z_©i d {Züi Agë`m_wi| V|<br />

ñdê$nmgmaI| hmo`, Ag| åhQ>b| OmV|. na§Vw {Z{d©H$ma, ewÕ AmË_ñdê$n h|<br />

na~«÷M Agë`m_wi| Cn_oa{hVM Amho. BVa H$dr Á`mbm AmH$me åhUVmV<br />

Ë`mbm g_W© A§VamË_m åhUVmV. H$maU g¥{ï> CËnÎmrnydu O| àW_ ñ\w$aU<br />

Pmb| V| dm`w d OmUrdê$nmM| Agë`m_wi| Ë`mbm _wim§VM M§MbËd Amho.<br />

Am{U AmH$me h| ñVãY Amho. M§Mi Vmo A§VamË_mŸ& AmH$me Z Mio H$XmŸ&<br />

åhUyZ n§M_hm^yVm§Mr CËn{Îm gm§JVm§Zm AmH$memnmgyZ dm`w Pmbm Ag| g_W©<br />

åhUVmV. AmH$me åh{UOo A§VamË_mŸ& àË``o nmhmdm _{h_mŸ& Ë`m<br />

AmH$memnmgyZ OÝ_mŸ& dm`mo AmbmŸ&& (Xm. 12-6-12) gmam§e, AmH$me h|<br />

ì`mnH$, {Z_©i d {Züi Agë`m_wi| lram_ê$nmbm Ë`mMr Cn_m Oar {Xbr<br />

Agbr Var Vr Anwar d {hUgH$M Amho. AmH$me d lram_ê$n `m§V O_rZ-<br />

Añ_mZmM| A§Va Amho. V| Ago :- 1 "lram_ê$nm§V (AmË_m) dU© Zmht.<br />

AmH$me h| í`m_dUmªMo Amho. 2 AmH$me nmoH$i, AdH$meê$n Amho;<br />

lram_ê$n gd©Ì, gXmo{XV g§Mb| Amho, Ë`mÀ`m{edm` [aH$m_| {R>H$mU Zmht.<br />

3 AmH$me ho V_moJwUmnmgyZ Pmbo Agë`m_wi| Ë`mV H$m_H«$moYm{X {dH$ma<br />

AmhoV, ñVãYV|_wi| Ë`mÀ`m {R>H$mUr§ OS>Ëd, ewÝ`Ëd Amho Am{U ewÝ`Ëdm_wi|<br />

AkmZ Amho, `mà_mUo AmH$memMm gßV{dY ñd^md Amho Ag| emó gm§JV|.<br />

H$m_H«$moY emoH$ _mohmoŸ& ^d AkmZ gyÝ`Ëd nmhmoŸ& Eogm gá{dY ñd^md<br />

AmH$memMmŸ&& (Xm. 8-5-41) Aem `m gßVJwUm§Zt `wº$ n§M_hm^yVm§Vrb<br />

EH$m ^yVmMr Cn_m {ZJw©U d nwamVZ am_ê$nmbm H$er emo^ob ? 4 AmH$me<br />

ho Ñí` Agë`m_wi| hmoVo. AmH$me doJionU| nmhmd|Ÿ& ñdê$nt ñdê$n{M<br />

ìhmd|Ÿ& dñVyM| nmhmU| ñd^md|Ÿ& Eogo AgoŸ&& (Xm. 8-5-66)<br />

<br />

Z^| ì`m{nb| gd© g¥ï>rg AmhoŸ&<br />

aKyZm`H$m Cn_m Vo Z gmhoŸ&<br />

XwOodrU Omo Vmo{M Vmo hm ñd^md|Ÿ&<br />

V`m ì`mnHy$ ì`W© H¡$g| åhUmd|Ÿ&&198Ÿ&&<br />

dñVwV: lram_ê$nmdm§MyZ Xwga| Ag| H$m§hr§M Zmht. V|M EH$<br />

AÛ`ê$n gd©Ì, gXmo{XV Amho. na§Vw AkmZOÝ` ^«m§{V_wi| g¥ï>rMm Ñí` ngmam<br />

gË` ^mgVmo. åhUyZ Ë`m JwUmVrV ñdê$nmda g¥{ï>H$Vm©, ^Vm©, ^moº$m<br />

BË`m{X JwUm§Mm Amamon Ho$bm OmVmo. Omon`ªV Ñí` OJ h| Ia| ^mgV|, Vmon`ªV<br />

376 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 377


~«÷mZ| V| ì`m{nb| Amho, Ag| åhUmd| bmJV|. na§Vw lmoVoM Zgob Va dº$m<br />

H$moUmbm åhUUma ? Vg| am_ê$nmdm§MyZ Xwga| H$mht ZmhtM, Ag| gË`kmZ<br />

Pmë`mZ§Va, OoW| ì`mnmd`mg AÝ` nXmW©M Zmht VoW| Ë`m ê$nmbm ì`mnH$ hm<br />

eãX Var H$gm {edUma? åhUyZ Ë`m ê$nmbm AmH$memMm Ñï>m§V XoD$Z<br />

ì`mnH$ Ag| åhUVm `oV Zmht. ~«÷ ì`mnH$ h| Vmo Ia|Ÿ& Ñí` Amho Vm| h|<br />

CÎma|Ÿ& ì`mn|{dU H$moÊ`màH$ma|Ÿ& ì`mnH$ åhUmd|Ÿ&& (Xm. 20-10-23)<br />

<br />

AVr OrU© {dñVrU© V| ê$n AmhoŸ&<br />

VoW| VH©$ g§nH©$ Vmohr Z gmhoŸ&<br />

AVr JyT> Vo Ñí` VËH$mi gmon|Ÿ&<br />

XwOodrU O| IyU ñdm_ràVmn|Ÿ&&199Ÿ&&<br />

lram_ê$nmg AmH$memMr Cn_m{h gmOV Zmht. H$maU AmH$me gd©<br />

g¥ï>rbm ì`m{nV|, nU lram_ê$nmdmMyZ AÝ` H$m§htM Zgë`m_wi| ì`mß`m§dmMyZ<br />

Ë`mg ì`mnH$ åhUVm§ `oV Zmht, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|. Ë`m amKdê$nmM|<br />

dU©Z `m{h ûcmoH$m§V Mmby R>odyZ Ë`m ê$nmMr "EH$_odm[ÛVr`_²" hr IyU<br />

gX²Jwê$~moYmZ|M H$iVo, Ag| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

(1) AVrOrU©...Ÿ& - Agm Omo aKwZm`H$ Ë`mM| ê$n OrU© åhUOo<br />

OwZmQ> qH$dm nwamVZ Amho. OwZmQ> nwéf Ag| Ë`mM| dU©Z{h g_WmªZr Ho$b| Amho.<br />

gd© gÎmmYmar, MmbH$, gwÌYma, Agm AgyZ{h Á`mMm EH$m§V _moS>V Zmht, Ag|<br />

O| ~«÷ VmoM OwZmQ> nwê$f hmo`. V| ñdê$n A[V {dñVrU© åhUOo \$ma _moR>|,<br />

Mhÿ§H$S>o ngabobo, Á`mMm nma bmJV Zmhr Ag| d gXmo{XV Agbobo Ag| Amho.<br />

g¥ï>rnydu g¥{ï> MmbVm§Ÿ& g¥[ï> AdKr g§hmaVm§Ÿ& emœV Xod VÎdVmŸ&<br />

Am{XA§VtŸ&& (Xm. 6-6-48)<br />

(2) VoW| VH©$... Ÿ& Ag| h| {dbjU ñdê$n Agë`m_wi| Ë`mÀ`mg§~§Yt<br />

qH${MV{h VH©$ H$aVm§ `oV Zmht. VH©$ OoW| nmohmoMy§ eH$V Zmht, AmnmoAmn<br />

_mdiyZ OmVmo Ag| h| AVŠ`© ñdê$n Amho. Amho {VVwH|$ Zmhtg| Omb|Ÿ& Zmht<br />

ZmhtnU| {Z_mb|Ÿ& Amho Zmht OmD${Z Cab|Ÿ& ZgmoZ H$m§htŸ&& Aem `m<br />

A{Zdm©À` dñVyn`ªV VH©$ nmoMmdm Var H$gm ?<br />

(3/4) AVr JyT>....Ÿ& XwOodrU....Ÿ&& - Ag| h| AVŠ`© d JyT><br />

ê$n Agb| Var Aem JwéàVmnmZ| Ë`mÀ`m A{V gwb^nU| {Zü` hmoVmo.<br />

_w»` na_mË_m AZw^dmbm `oD$Z V|M Amnb| ñdê$n Amho, Ag| H$iyZ `oU| `mbmM<br />

na_mW© Ag| åhUVmV. Vmo dmñV{dH$ gwJ_ Amho, na§Vw Ë`m§Vrb d_© _mhrV<br />

Zgë`m_wi|, AZoH$m§Zm Vmo gmonm AgyZ{h AdKS>, XwJ©_ dmQ>Vmo. Vmo gmonm hmoÊ`mM|<br />

d_© gËg§JmV Amho. Amho Var na_ gwJ_Ÿ& nar OZmgr Ombm XwJ©_Ÿ& H$m§ O`mM|<br />

MwH$b| d_©Ÿ& gËg_mJ_mH$S>oŸ&& (Xm. 1-9-2) `m ^mdmWm©Zo "AVr JyT> V| Ñí`<br />

VËH$mi gmon|" Ag| ûcmoH$m§V åhQ>b| Amho. Amnë`m ~mbH$mMm ñd^md OmUyZ<br />

_mVm Á`mà_mUo Ë`mMr g_OyV KmbVo, Ë`mà_mU| {eî`mMm A{YH$ma bjm§V KoD$Z<br />

`mo½` Ë`m _mJm©Z| gX²Jwé Ë`mM| g_mYmZ H$aVmV. åhUyZ Jwø na_mW© gwJ_<br />

hmoVmo. h| Jwø ñdê$n nQ>Ê`mgmR>t Ë`mMr H$m§ht IyU gm§Jmdr åhQ>b| Va<br />

Ë`mÀ`mgmaIm Xwgam nXmW©M Zmht. EH$_od V|M am_ñdê$n gd©Ì Amho, hrM<br />

Ë`mMr IyU Agë`m_wi| gm_W©g§nÞ gX²Jwé{edm` Vr H$moUmbm{h nQ>dyZ XoVm<br />

`oÊ`mgmaIr Zmhr. gm§JVm Z `o V| gm§JUoŸ& JmoS>r H$imd`m Jyi XoU|Ÿ& Eog|<br />

h| gX²Jwé{dU|Ÿ& hmoUma ZmhtŸ&& (Xm. 6-10-10)<br />

<br />

H$io AmH$io ê$n V| kmZ hmoVm§Ÿ&<br />

VoW| AmQ>br gd©gmjr AdñWmŸ&<br />

_Zm CÝ_Zr eãX Hw§$R>rV amhoŸ&<br />

Vmo Jo Vmo{M Vmo am_ gd©Ì nmhoŸ&&200Ÿ&&<br />

lram_ê$n ho nwamVZ, AVŠ`© d A{V JyT> Agb| Var<br />

gX²Jwê$gm_Ï`m©Z| V| VËH$mi gwJ_ hmoV|, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|.<br />

gX²JwéH$Sy>Z n«má Pmboë`m kmZm_wi| Ë`m ewÕ ñdê$nm§Mo AmH$bZ hmoD$Z<br />

AdñWmVrV Aer ñdê$npñW{V H$er àmá hmoVo d gd©Ì am_Xe©Z H$g| KS>V|<br />

V| `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

(1) H$io AmH$io...Ÿ& - O| gm§JVm `oV Zmht V| gm§JÊ`mM|<br />

gX²Jwê$À`m {R>H$mUr§ gm_Ï`© Agë`m_wi| Ë`m§À`m H¥$noZ| Ë`m am_ñdê$nmM| kmZ<br />

hmoD$Z V| àË``mg `oV|. hm AZw^d AdñWmVrV Agm Agë`m_wi| Vmo gm§JVm§<br />

`oV Zmht, Ë`m pñWVtM| dU©Z H$[aVm§M `oV Zmht.<br />

(2) VoW| AmQ>br...Ÿ&& - _Zwî`mbm OmJ¥{V, ñdßZ d gwfw{ßV `m<br />

VrZ AdñWm§Mm AZw^d AgVmo. na§Vw `m VrZ AdñWmdoJir EH$ Mm¡Wr<br />

378 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 379


AdñWm Amho. {VMr OmUrd _Zwî`mbm ZgVo. `m AdñWobm Vy`m© qH$dm<br />

gd©gmjr AdñWm Ago åhUVmV. hr AdñWm gd© OmUrdñdê$n [H§$dm<br />

kmZñdê$n Amho. `m AdñWobmM _hmH$maU Xoh åhUVmV. hr ewÕ gËdJwUê$n<br />

AdñWm Amho. OmUo ~«÷ OmUo _m`mŸ& Vo `oH$ OmUmdr Vy`m©Ÿ& gd© OmUo<br />

åhUmo{Z`mŸ& gd©H$gm{jUrŸ&& (Xm. 7-5-5) OmJ¥{V, ñdßZ d gwfw{ßV `m VrZ<br />

AdñWm ~wÕrÀ`m Amho. `m VrZ AdñWm Á`mÀ`m `moJmZ| OmUë`m OmVmV,<br />

Vmo `m VrZ AdñWm§Mm gmjr `m AdñWmhÿZ AJXt {Zamim Amho, Ë`mbm Vwar`<br />

åhUVmV. h| gmjrM¡VÝ` ewÕ kmZñdê$n, g{ƒXmZ§Xê$n Amho,<br />

`m ewÕ M¡VÝ`mbm Vwar` d gmjr ht Ot {deofU| bmJVmV Vt<br />

VrZ AdñWmÀ`m AnojoZ| AmhoV. dmñV{dH$ Vt Iat ZmhtV. h| g_OÊ`mgmR>t<br />

EH$ gw§Xa JwOamWr Xmohm Amho. Ë`m§V {eî` Amnbm ñdê$nmZw^d gm§JVmo, Vmo<br />

Agm, Vw`m© gmjr Vmo H$mo` H$ho, gmú` nXmaW hmo`Ÿ&& Cnm{Ya{hV ñdê$n<br />

hÿ§, Zhr gmú` gmjr Xmo`Ÿ&& Oa gmú` åhUOo OmUbo OmUmao nXmW© `m§Zm<br />

gË`Ëd Agob Va AmËå`mbm gmjr, Vwar` BË`m{X {deofU| bmJy§ eH$Vrb.<br />

nwVÊ`m Agob Va H$mH$m, ^mMm Agob Va _m_m, à{Vq~~ Agob Va q~~ Ag|<br />

åhUU| `mo½` R>aV|, nU nwVÊ`m ^mMm Zgob, nmUr qH$dm Amagm Zgob Va H$mH$m,<br />

_m_m, q~~ BË`m{X Zm§d| H$pënV d \$mob R>ê$Z _yi nwê$f VodT>m Iam amhVmo.<br />

Ag§oM `oW| Amho. OmJ¥Vm{X AdñWm d ñWyb nXmW© ht nma_m{W©H$Ñî`m Oa gË`<br />

ZmhtV. Va AmËå`mbm gmjr, Vwar` Ag| H$g| åhUVm§ `oB©b ? åhUyZ<br />

ñdê$npñWVtV gm{jËd{h CaV Zmht, AmQy>Z OmV|, Ag| åhQ>b| Amho. gd©M Zmht<br />

Va gm{jËd H$emM| ? O§d Ia|nU _m`ogrŸ& V§d{M gmjËd ~«÷mgrŸ& _m`m<br />

A{dÚoMo {ZamgtŸ& Û¡V H¡$M|Ÿ&& (Xm. 7-5-10)<br />

(3) _Zm CÝ_Zr...Ÿ&- g§H$ën{dH$ënmË_H$, Û¡V g¥ï>rMm Ioi<br />

IoiUma| _Z CÝ_Z åhUOo AmË_mH$ma Pmë`mda (ûcmo. 130 nhm) gm{jËd<br />

H$emM| ? åhUmo{Z gd©gmjr _ZŸ& Vo§{M Om{b`m CÝ_ZŸ& _J Vy`m©ê$n kmZŸ&<br />

V| _mdimoZ Job|Ÿ&& (Xm. 7-5-11)<br />

(4) Vmo Jo Vmo{M...Ÿ&- gmam§e, Á`m ñdê$nt d¥{ÎmewÝ`Ëdm_wi|<br />

gm{jËd g§nV|, _Z CÝ_Z hmoV| d eãX Hw§${R>V hmoVmo V| ewÕ, ñdg§doÚ h|M<br />

am_ê$n hmo`. ho _Zm, h|M am_ê$n gd©Ì nhm. `m ñdê$nmMm AZw^d KoU| åhUOo<br />

AmnUM AmnUmg « AÛ¡V ^mdZoZ| nmhU| hmo`. AmnU{M AmnU`mV| &<br />

nm{hOo O| AÛ¡V|Ÿ& V| Eog| hmo` {Zê$V|Ÿ& ~mo{bOVw Ago && (km. 15-274)<br />

gmYH$mÀ`m ÑîQ>rZ| hm ûcmoH$ Cng§hmamË_H$ dmQ>Vmo. 201<br />

ûcmoH$m§Vrb ñdê$npñW{V hr {gÕ H$moQ>tVrb Amho. hr {gÕH$mo{Q> àmá<br />

hmoÊ`mgmR>t, åhUOo Pmbobm gmjmËH$ma ÑT> hmoÊ`mgmR>t, Pmbob| AmË_kmZ<br />

ÑT> hmoÊ`mgmR>t 202, 203 d 204 ho ûcmoH$ gmYZ gwM{dUmao AgyZ, 205<br />

ì`m ûcmoH$m§V \$blw{V Amho.<br />

amKd n§W åhUOo ~«÷{dÚoMm AZm{X n§W d Vmo OmUÊ`mgmR>t àW_<br />

ûcmoH$m§V JUoeñVdZ Pmë`mZ§Va bJoM Xwgè`m ûcmoH$m§V g_WmªZt _Zm g‚mZm<br />

^{º$n§W|{M Omd| Aer ^{º$gmYZmMr dmQ> XmI{dbr d _Zmbm, `mM dmQ>obm<br />

bmJ, Ag| gm§JyZ am_monmgZm gm§{JVbr. hr ^{º$ CËH$Q> ìhmdr `mgmR>t {Vbm<br />

nmofH$ Ago AZoH$ {df` Oar _Ü`§Var `oD$Z Jobo Var ^º$sMo AI§S> gwÌ _YyZ<br />

_YyZ S>moH$mdV|M. ^º$sÀ`m dmQ>obm bmJbob| _Z dmQ>Mmb H$arV H$arV eodQ>t `m<br />

ûcmoH$m§V ~«÷ñdê$nt, lram_ê$nm§V {dê$Z Job|, AÛ¡V ^º$s¨V gwImdb|.<br />

H$moUr åhUob H$s§ OoW| Xod d ^º$ Ag| ìX¡VM Zmht, Aem AÛ`<br />

pñWVtV ^{º$ H$er g§^dVo ? `mM| CÎma Ag| Amho H$s¨, AmË_ào_ h|<br />

ñdm^m{dH$ AmhoM, na§Vw Ë`m ào_mMr OmUrd Zgë`m_wi|, Vr CËnÞ hmoÊ`mgmR>r<br />

àW_ Û¡V ñdrH$mamd| bmJV|. dmñV{dH$ {d^º$ Zìho VmoM ^º$ hmo`. ^º$<br />

åh{UOo {d^º$ ZìhoŸ& AmUr {d^º$ åh{UOo ^º$ ZìhoŸ& {dMma|{dU<br />

H$m§hr§M ZìhoŸ& g_mYmZŸ&& (Xm. 4-9-6) kmZmo~m åhUVmV H$s¨ AÛ¡Vm§V<br />

^{º$ Amho V¡gr {H«$`m H$sa Z gmhoŸ& Vèht AÛ¡Vt ^{º$ AmhoŸ& h|<br />

AZw^dm{MOmoJ| ZìhoŸ& ~mobmEog|Ÿ&& (km. 18-1151)<br />

Xmg~moYm§V g_WmªZt ""`oW| ~mo{bbm ^{º$_mJ©'' Am{U ""~hþYm<br />

AÜ`mË_{Zê$nU {Zamo{nb|'' Ag| Á`mà_mU| åhQ>b| Amho Ë`mMà_mU| `m<br />

ûcmoH$m§M|{h ñdê$n Amho. XmoZeo g_mgm§Mm Ogm Amodr~Õ Xmg~moY VgmM<br />

XmoZe| ûcmoH$m§Mm ûcmoH$~Õ hm _Zmo~moY hmo`.<br />

<br />

H$Xm dmoiIr_m{O XyO| {XgoZmŸ&<br />

_Zt _mZgt Û¡V H$mht dgoZmŸ&<br />

~hþVm§ {Xgm Amnwbr ^o{Q> OmbrŸ&<br />

{dXohrnU| gd© H$m`m {ZdmbrŸ&&201Ÿ&&<br />

380 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 381


gX²JwénmgyZ {_imboë`m kmZm_wi| AdñWmVrV Ag| am_ê$n<br />

AZw^dmbm `oV|. Ë`mMm {Zü` H$ê$Z V|M gd©Ì nhm, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V<br />

_Zmbm gm§{JVbo§. AmË_gmjmËH$ma Pmbm Var Vr AdñWm AnwarM Amho. Pmbobm<br />

gmjmËH$ma A§JdiUt nSy>Z Ë`m AmË_ñdê$nmM| AI§S>Ëd d ì`mnH$Ëd AZw^dmbm<br />

Amb| åhUOo nyU©Ëd `oD$Z {gÕmdñWm àmá hmoVo. `m {gÕmdñWoM| dU©Z `m<br />

ûcmoH$m§V Ho$b| AgyZ OÝ_mM| gmW©H$ Pmë`mM| g_mYmZ ì`º$ Ho$b| Amho.<br />

(1/2) H$Xm dmoiIr...Ÿ& _Zt _mZgr...Ÿ& - am_ê$nmMm<br />

gmjmËH$ma Pmbm AgVm§{h V|M ê$n gd©Ì nhm, Ago§ _Zmbm _mJrb ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVbo§ Amho `mMm àW_ {dMma Ho$bm åhUOo `m ûcmoH$m§Vrb ^mdmW©<br />

A{YH$ ñnï> hmoB©b.<br />

"gË` ~«÷mMm g§H$ën' d "{_Ï`m _m`oMm {dH$ën' hm gd©<br />

Û¡VmMm ì`mnma _ZmMm Amho. V| _Z CÝ_Z hmoD$Z gm{jËd g§nb| H$s¨<br />

AmË_gmjmËH$a hmoVmo. åhUOo AmnU hm g§e` {\$Qy>Z, AmnU AmË_ñdê$nM<br />

Amhm| h| àË``mg `oV|. Ë`m_wi| _m`oÀ`m XmoZ eº$sn¡H$s¨ AmdaUe{º$<br />

(ñdê$nmM| AkmZ) hr Xya hmoVo. na§Vw CÝ_Z Pmbob| _Z nyd©pñWVrbm `oD$Z Ñí`<br />

g¥ï>rH$S>o nmhÿ§ bmJbo H$s¨ gmjra{hV AdñWoÀ`m Aä`mgm_wi| _m`oMr<br />

AmdaUe{º$ Oar Xya Pmbr Var Xwgar, {djon{º$ Zï> Pmbobr ZgV|. Vr Zï><br />

H$aÊ`mgmR>t gmjra{hV Aem EH$m§VmV AZw^dmbm Ambob| AmË_mam_ê$n<br />

Ñí` g¥ï>tV nhmÊ`mMm Aä`mg H$amdm bmJVmo. VmËn`© "Ah§ ~«÷mpñ_' hm<br />

AZw^d Ogm ì`{VaoH$ Aä`mgmZ| ¿`mdm bmJVmo. VgmM "gdª IpëdX§ ~«÷'<br />

hm AZw^d AÝd` Aä`mgmZ| ¿`mdm bmJVmo. (ûcmo. 172 nhm) `m<br />

Aä`mgmZt nyU©Ëd àmá Pmb| åhUOo AÝd` ì`{VaoH$~moY hm nyd©nj{h<br />

_mdiVmo Am{U {gÕm§Vê$n EH$ {Z:gr_ ~«÷{ñWVrM amhVo. AÝd`o<br />

Am{U ì`{VaoH$Ÿ& hm nyd©njmMm {ddoH$Ÿ& {gÕm§V åh{UOo ewÕ EH $Ÿ&<br />

Xwga| ZmhtŸ&& (Xm. 20-3-21) hr {gÕpñW{V àmá hmoÊ`mgmR>t gm{jËda{hV<br />

AdñW§oV AZw^dbob| am_ê$n gd©Ì nhm Ag| _mJrb ûcmoH$m§V gm§{JVb|<br />

Amho. Aer {gÕpñW{V àmá Pmbr åhUOo M_©Mjy§Zm Ñí` g¥ï>tV am_ê$nmdmMyZ<br />

AÝ` H$m§ht {XgV Zmht d ~wÕtV{h Û¡V^md ahmV Zmht. H$maU AmË_kmZmZ|<br />

AkmZ^«m§{V Xya Pmbo_wi| A§V~m©ø Ñïr ewÕ Pmbobr AgVo. _¥JOi<br />

S>moù`m§Zm Obê$nmZ| ^mgV Agb| Var kmZm_wi| ~w{Õ Ë`mM| gË`ËdmZ| J«hU<br />

H$arV Zmht d S>moù`m§Mo{h bj gy`©{H$aUmH$S>oM OmV|. Vgo§M g¥{ï> Û¡Vê$nmZ| ^mgbr<br />

Var ~w{Õ {VM| gË`ñdê$nmZ| J«hU H$arV Zmht; S>moù`m§dmQ>o {Vbm gd©Ì gd©H$mir§<br />

EH$ _yi AmË_mam_ê$nM {XgV|.""VwH$m åhUo Ho$br dmoiIU'' `m VwH$mo~m§À`m<br />

CŠVrà_mUo kmZÑï>rbm am_ê$nmMr AmoiI Pmbr H$s¨ gd© H$m§ht, gd©Ì, gH$i<br />

B§{Ð`m§Zm V|M EH$ nhmd`mM| diU bmJV| d Û¡V^md g_yi Zmhtgm hmoVmo. n{S>b|<br />

diU B§{Ð`m§ gH$im§Ÿ& ^md Vmo {Zamim Zmhr§ XyOmŸ&& nm§Sw>a§J Ü`mZt nm§Sw>a§J<br />

_Zr... Ag| EH${dY åhUOo EH${Zð> _Z hmoVo§. `m ^mdmWm©Z| nydm©YmªV "XyO| {XgoZm'<br />

d "Û¡V H$m§ht dgoZm' Ag| åhQ>b| Amho.<br />

(3-4) ~hÿVm§ {Xgm§... Ÿ& {dXohrnUo ...Ÿ&& - ho à^mo, AZoH$ OÝ_m§Zr H$m§<br />

hmoB©Zm, Amnbr ^oQ> Pmbr, Ag| dmQy>Z _Z J{hdaV|. dmñV{dH$ hm AmË_mam_<br />

gVV, gd© OÝ_m§V Amnë`m AJXt Odi, ~amo~a AgVmo. na§Vw Agm Odi AgyZ{h<br />

Xoh~wÕr_wi| Ë`mMr AmoiI nQ>br ZìhVr. na§Vw AmO ~hwV {Xdgm§Zr åhUOo<br />

AZoH$ OÝ_mZ§Va g_W© gX²JwéH¥$noZ| `m _w»` XodmMr ^oQ> Pmbr d Ë`m_wi| Amnb|<br />

XohmdoJi| Vo§M emœV ñdê$n Amho, h| H$ib|. Ë`m_wi| _Zmbm g_mYmZ dmQy>Z V|<br />

àgÞ Pmb| d OÝ_mM| gmW©H$ Pmë`m~Ôb Ë`mbm YÝ`Vm dmQ>br.<br />

dmoiIVm§ kmZ dmoiIr _moS>brŸ& ^oQ>r ho OmoS>br AmnUmgrŸ&&<br />

AmnUmgr ^oQ>r Ombr ~hw {Xgm§Ÿ& VwQ>bm digm _rnUmMmŸ&& _rnUmMm<br />

^md ^mdo§ Ho$bm dmdŸ& Xmg åhUo Xod àJQ>bmŸ&& (ñ\w$. ûcmo.)<br />

<br />

_Zm JyO ao VwO h| àmá Omb|Ÿ&<br />

nar A§Var nm{hOo `oËZ Ho$boŸ&<br />

gXm ldUo§ nm{dOo {ZíM`mgrŸ&<br />

Yar g‚mZg§JVr YÝ` hmogrŸ&&202Ÿ&&<br />

lram_ê$nmdmMyZ H$moR>|{h AÝ` Ag| H$m§qhM {XgoZm. Ë`m_wi|<br />

_Zm§Vrb Û¡V^md Zmhtgm hmoD$Z Amnb|{h XohmdoJi| V|M EH$ emœV ê$n<br />

Amho. Ag| H$iyZ OÝ_mM| gmW©H$ Pmë`mM| g_mYmZ àmá Pmb|. hr _ZmMr<br />

àgÞVm n«^wMaUt _mJrb ûcmoH$m§V {d{XV Ho$br. AmË_kmZ Pmë`m_wi| Aer<br />

382 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 383


{gÕmdñWm àmá hmoD$Z YÝ`Vm dmQ>br Var{h Vr ghOpñW{V hmoB©n`ªV<br />

gmYZm§V Agmd|, gmYZ gmoSy>§ Z`o, Ag| `m d nwT>rb XmoZ ûcmoH$m§V _Zmbm<br />

~OmdVmV.<br />

(1-2) _Zm JyO...Ÿ& nar A§Vat...Ÿ&& - ho _Zm, ho A{V JwßV<br />

Ag| AmË_kmZ d Ë`m kmZmMm AZw^d åhUOo {dkmZ ht XmoÝhr{h Oar Vwbm àmßV<br />

Pmbt Var Vwbm ghO{gÕpñW{V àmßV hmoÊ`mgmR>t AOyZ {Zð>oZ| à`ËZ Ho$boM<br />

nm{hOoV. kmZ Pmb| d AZw^d{h Ambm, AmVm§ H$embm XJXJ H$am, Ag| åhUyZ<br />

MmbUma Zmht. _w_wjmdñW|VyZ gmYH$mdñWm d gmYH$mdñW|VyZ {gÕmdñWm ht<br />

àmßV hmoÊ`mgmR>r Ogo gmYZmMo l_ ¿`mdo bmJVmV Vg| {gÕmdñWoMr<br />

ghO{gÕmdñWm hmoÊ`mgmR>r gmYZ gmoS>Vm§ H$m_m Z`o. go{db|M godmd| AÞŸ&<br />

KoVb|{M ¿`md| OrdZŸ& V¡g| ldU _ZZŸ& Ho$b|{M H$amd|Ÿ&& (Xm. 7-8-47)<br />

AmË_mZw^d Ambm Var Vmo A§JdiUr nSy>Z _wamdm bmJVmo. amOonU àmßV Pmb| Var<br />

AmnU amOm Amhmo§ ho {dgab| OmD$Z amO^moJ ^moJÊ`mV ghOmdñWm Amho.<br />

Ambobm AmË_mZw^d{h ~«÷ñdê$nmV {dê$Z Omdm bmJVmo. OoW| AkmZ gaoŸ&<br />

kmZ V|hr ZwaoŸ& {dkmZd¥{Îm _waoŸ& na~«÷tŸ&& Eog| ~«÷ emœVŸ&& (Xm. 7-4-<br />

51, 52) Aer emœV ñdê$npñW{V ~mUbr nm{hOo. åhUyZ ho _Zm, Vwbm AOyZ{h<br />

`ËZ Ho$bm nm{hOo. {gÕXem àmßV hmoÊ`mgmR>t Á`m XmoZ _hÎdmÀ`m gmYZm§Mm Vy§<br />

Aml` Ho$bm hmoVmg Vt VetM Oa Vy§ Mmby§ R>oderb Va Vwbm YÝ`Ëd àmßV hmoB©b.<br />

Vr XmoZ gmYZ| åhUOo ldU d gËg§J ht hmoV.<br />

(3-4) gXm ldU|...Ÿ& Yar g‚mZ...Ÿ&& - ldUmZ| ñdê$n{Zü` ÑT><br />

hmoVmo d g‚mZg§JVtV ldU KS>V|. g_W© åhUVmV H$s¨ H$ënZmVtV Aem<br />

AmË_ñdê$nmMm {Zü` Oa T>iy§ Úmd`mMm Zgob Va Û¡VH$ënZm CR>Vm§M Cn`moJ<br />

Zmhr. gy`© AñV_mZ Pmbm H$s¨ _mJmo_mJ Ogm A§Yma `oVmoM Vg|M ñdê$n{Zü`<br />

{T>bm nS>bm H$s¨ AkmZ Cgir _maV|M h| Z hmoÊ`mgmR>t ldU hmM EH$ Cnm`<br />

Amho. V¡g| kmZ hmoVm§ _{iUŸ& AkmZ n«~io OmUŸ& `mH$maUo ldUŸ&<br />

AI§S> Agmd|Ÿ&& (Xm. 7-5-42) ldU_ZZm{X gmYZm~Ôb ûcmoH$ 43<br />

_Ü`| {ddoMZ Pmb| Amho. `oW| BVH|$M gm§{JVb| åhUOo nwao H$s¨ {gÕXem<br />

Oar àmßV Pmbr Var ldU_ZZm{X gmYZm§Mr Amdí`H$Vm Amho. _w_wjw<br />

gmYH$ AWdm {gÕŸ& ldU|{dU Vmo A~ÕŸ& ldU_ZZ| ewÕ {MÎmd¥{Îm<br />

hmo`oŸ&& (Xm. 7-8-43)<br />

doXm§V{df`mM| ldU gËg§JmdmMyZ KS>V Zmht åhUyZ gVV<br />

ldUmW© gVV gËg§J nm{hOo. gËg§J Agob Va ldU KS>Uma| Agë`m_wi|<br />

gËg§J nm{hOo. gËg§J Agob Va ldU KS>Uma| Agë`m_wi| gËg§J hm na_mWm©Mm<br />

nm`m Amho. AmË_mZw^d Oar Ambm Var Omon`ªV Xoh àn§Mm§V dmdaV AgVmo<br />

Vmon`ªV "Ah§' IdiyZ {dnarV ~w{Õ Ho$ìhm§ hmoB©b h| gm§JVm§ `oV Zmhr. åhUyZ gVV<br />

gËg§J Agmdm. {edm` AmË_pñW{V àmá hmoÊ`mgmR>r Á`m§M| gmø Pmb| Aem<br />

doXm§VemñÌ, Jwé d B©œa `m {VKm§~Ôb Ho$ìhm§M AZmXa hmoVm Cn`moJt Zmht. Ë`mMr<br />

Cnojm Pmë`mg Vmo H¥$V¿ZnUm R>aVmo. `mdXm`wñÌ`mo d§Úm doXmÝVmo Jwéarœa:Ÿ&<br />

AmXm¡ kmZà{gì`Wª H¥$V¿ZËdmnZwÎm`oŸ&& _aon`ªV ImU|, {nU|, dmdaU| BË`m{X<br />

XohmÀ`m {H«$`m Oa MmbyM amhVmV Va Ë`m XohmÀ`m _mJ| gmYZ bmJb| åhUyZ<br />

{~KS>b| H$moR>o ? gmam§e, ldU, _ZZ {Z{XÜ`mgm{X Aä`mg d gËg§J `m XmoZ<br />

gmYZm§V Xoh nS>onn`ªV _Zwî`mZ| H$mb H§$R>mdm.<br />

<br />

nS>on`ªV _Zwî`mZ| H$mb H§$R>mdm.<br />

_Zm gd©hr g§J gmoSy>{Z ÚmdmŸ&<br />

AVr AmXa| g‚mZmMm YamdmŸ&<br />

O`mMo{Z g§J| _hmXw:I ^§JoŸ&<br />

OZt gmYZodrU gÝ_mJ© bmJoŸ&&203Ÿ&&<br />

AmË_kmZ àmá hmoD$Z Ë`mMm AZw^d Oar Ambm Var V| kmZ ÑT><br />

hmoÊ`mgmR>t d AZw^d _waÊ`mgmR>t ldU d gËg§J H$arV ahm, ñdñW amhÿ§<br />

ZH$mog, Ag| _mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb|. gd© g§JmMm Ë`mJ H$a na§Vw<br />

gËg§Jm_wi| gmYZm{edm`{h g§gmaXw:I Zmhtg | hmoD$Z gÝ_mJ© bmJV Agë`m_wi|<br />

Ë`m~Ôb H$YtM AZmXa H$ê$ ZH$mog, Ago `m ûbmoH$m§V _Zmbm gm§JVmV.<br />

(1/2) _Zm gd©hr... Ÿ& AVr AmXa|..Ÿ&& - ho _Zm, gd©g§Jn[aË`mJ<br />

H$a. na§Vw g‚mZg§JVr~Ôb H$YtM AZmXa CËnÞ hmoD§$ XoD$ ZH$mog. gd©<br />

g§J åhUOo àn§M d Xoh `m§Mm g§J gmoS>, Ag| _Zmbm gm§{JVb| Amho.<br />

(165 ûcmoH$m§V àn§M `m eãXmMr ì`m»`m nhm.) Ü`mZ qH$dm<br />

g_m{YH$mbt Xoh d {df` `m§Mm {dga nS>ë`m_wi| Ë`m Xmohm|Mm g§J gwQ>ob<br />

na§Vw BVa doit `m Xmohm|Mm{h g§J _aon`ªV amhUmaM. åhUyZ Ë`m§Mm g§J<br />

gmoSy>Z Úmdm, åhUOo àn§M d Xoh `m§À`m g§~§Yr Amg{º$ gmoSy>Z CXmgrZ<br />

384 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 385


d¥Îmr R>odmdr. na§Vw g‚mZg§JVrMr _mÌ Cnojm H$ê§$ Z`o; {VMr Amg{º$ Agmdr.<br />

3) O`mMo{Z g§J| .. Ÿ& - `mM| H$maU Ago H$s¨ `m g‚mZm§Mm _{h_m<br />

\$maM _moR>m Amho. Ë`mM| dU©Z{h H$aVm `oUma Zmht. Ë`m§À`m g§JVr_wi|<br />

OÝ__aUê$n g§gmamgmaI| _hmXw:I Zmhrg| hmoV|. Ì¡bmoŠ`m§V Z hmoUma|<br />

_w{º$XmZ h| Ho$di Ë`m§À`H$Sy>Z hmoVo. O| Ì¡bmoH$s¨ Zmht XmZŸ& V|{M H$[aVr<br />

g§Vg‚mZŸ& V`m§ g§Vm§Mo _{h_mZŸ& H$m` åhUm¡{Z dUm©d|Ÿ&& (Xm. 1-5-<br />

24) Ho$di _Zwî`M Zìho Va H$moUVm{h Ord Ë`m§À`m ghdmgm§V Amë`m§g<br />

Ë`mMm CÕma hmoVmo; njr, hÎmr, XmZd, pñÌ`m, nmnr, Y_©ì`mY BË`m{X<br />

gËg§Jm_wi|M CÕê$Z Jobo. à{VHy$b H$moUm Z hmoVrŸ& åhUmo{Z gdmªMo<br />

g¥öX`ñW hmoVrŸ&& CnH$ma Zmnojy{Z CnH$ma H$[aVrŸ& gmoS>{dVr ^d~§YŸ&&<br />

(a§. `mo. nm. 1-522)<br />

(4) OZt gmYZo ...Ÿ& - Á`mà_mU| H$moUË`m{h OrdmMm gËg§JVrZ|<br />

CÕma hmoVmo Ë`mà_mUo H$moUV|{h gmYZ Z H$aVm§ gËg§JmZ| _wº$mdñWm àmßV hmoVo.<br />

`moJ, `mJ d«V, XmZ, doXmÜ``Z, Vn, VrW©, kmZ, Ü`mZ, AmXanyd©H$<br />

g§Ý`mgJ«hU BË`m{X ZmZm gmYZ| {Z~ªY nmiyZ {Zð>oZ| Ord^mdmZ| Oar Ho$bt<br />

Var Or ^JdËàm{ßV hmoV Zmhr, Vr _mPr àmßVr Ho$di gËg§JmZ| hmoVo, Ag| ñdV:<br />

^Jd§VM CÕdmbm gm§JVmV. `mnar {eUVm§ gmYZ|gtŸ& _mPr àmßVr Zìho<br />

A{Và`mgrŸ& Vo Jmonr nmdë`m Aà`mgtŸ& gËg§Jmgr bmhmoZrŸ&& (Zm. ^m.<br />

12-121) H$moUË`m{h gmYZmMo H$ï> Z KoVm§ Ho$di gËg§JmZ| OrdmMm CÕma<br />

H$em_wi| hmoVmo ? `mM| H$maU g‚mZm§À`m dmUrV Agbob| gm_Ï`© hmo`.<br />

A{YH$mamZwgma _w_wjyÀ`m _Zm§V R>gmdoV AgoM Ë`m§Mo ghO ~mob AgVmV.<br />

Ë`m§À`m ldUmZ| gÝ_mJ© bmJyZ AmË_{hV gmYV|. g§Vm§Mo O| ghO ~mobU|Ÿ&<br />

V| _hmdmŠ`mgr H$ar R>|JUoŸ&& (`mo. dm. 1-576) H$moUË`m{h gmYZmZ| Xya Z<br />

hmoUma| Ag| O| AkmZ V| g‚mZeãXldUmZ| Xya hmoV|. åhUyZ ho _Zm,<br />

Amb`m ao g§J gmYyMm H$amdmŸ& g§gma Vamdm gmYwg§J|Ÿ&& gËg§J Ya, VaM<br />

Vy§ YÝ` hmoerb.<br />

<br />

_Zm g§J hm gd© g§Jmg VmoS>rŸŸ&<br />

_Zm g§J hm _moj VmËH$mi OmoS>rŸ&<br />

_Zm g§J hm gmYH$m§ grK« gmoS>rŸ&<br />

_Zm§ g§J hm Û¡V {Z:eof _moS>rŸ&&204Ÿ&&<br />

àn§M d Xoh `m§Mr{h Cnojm H$ê$Z AVr AmXamZ| g‚mZg§J{V H$amdr;<br />

Ë`m_wi| g§gmamgmaI| _hmXw:I Zï> hmoV| d gmYZm{edm` gÝ_mJ© bmJVmo, Ago<br />

_mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb|. gËg§Jm_wio gmYH$mM gd©g§Jn[aË`mJ hmoD$Z<br />

Ë`mM| H$moUV| {hV gmYV|, Vmo `m ûcmoH$m§V gm§JVmV.<br />

(1) _Zm g§J hm gd©...Ÿ& - Xohàn§MmH$S>o ~imZ| Xwb©j H$ê$Z<br />

g‚mZg§J{V H$a Ag| O| _mJrb ûcmoH$m§V _Zmbm gm§{JVb| Vmo ~moY _w_wjw AdñW|V<br />

Agboë`m _Zmbm Amho. g‚mZg§JV bm^yZ _w_wjybm gmYH$mdñWm àmá Pmbr<br />

åhUOo H$emMm{h g§J ~imZ| åhUOo ñdà`ËZmZ| gmoS>mdm bmJV Zmht. ghOmghOt<br />

gd©g§Jn[aË`mJ hmoVmo. åhUyZ "_Zm g§J hm gd© g§Jmg VmoS>r' Ag| àW_ MaUm§V<br />

åhQ>b| AgyZ {Vgè`m MaUmV "gmYH$' hm eãX dmnabm Amho. Omo g§Vm§gr<br />

eaU JobmŸ& g§VOZt Amœm{gbmŸ& _J Vmo gmYH$ ~mo{bbmŸ& J«§Wm§VatŸ&& (Xm.<br />

5-9-3) åhUyZ gËg§JmZo gmYH$mbm àmá hmoUmao bm^ `m ûcmoH$m§V _Zmbm<br />

gm§{JVbo AmhoV. g‚mZm§À`m {R>H$mUr MmVw`© AgV|, Ord `oH$Xogr ~mnwS>|Ÿ&<br />

V`m§g ~«÷ {M H$ar amoH$S>|Ÿ& \o$S>r g§gmagm§H$S>|Ÿ& dMZ_mÌ|Ÿ&& (Xm. 5-2-<br />

16)<br />

(2) ... _moj VËH$mi OmoS>rŸ&& - Omo Y{ZH$ d XmVm AgVmo VmoM<br />

Xwgè`mM| Xm[aÐç Xya H$ê§$ eH$Vmo. g‚mZ ho _mojê$nr g§nÎmrZ| ñdV… lr_§V d<br />

CXma AgVmV. Ë`m_wi| X[aÐr Ordmbm ~«÷kmZÛmam _mojXmZ XoD$Z<br />

ñdmZ§Xgm_«mÁ`mda ~g{dVmV. _moj{l`m Ami§H¥$VŸ& Eogo g§V lr_§VŸ& Ord<br />

Xm[aÐr Ag§»`mVŸ& Z¥nVr Ho$boŸ&& (Xm. 1-6-21) åhUyZ Ë`m§À`m g§JVrZ|<br />

gmYH$mbm _wŠVmdñWm ghO àmá hmoVo.<br />

(3/4) ... grK« gmoS>rŸ& Û¡V _moS>rŸ& - g‚mZg§JVtV hmoUmè`m<br />

ldUm_wi| gmYH$ g§gma~§YmnmgyZ gwQy>Z H$em nÕVrZ| _wŠV hmoVmo h| EH$m N>moQ>çmem<br />

g§ñH¥$V gyÌm§V gm§{JVb| Amho; V| Ag|, gËg§JËdmV² {Z_mo©hËd§ {Z_m}hËdmV²<br />

{Züb{MÎm§, {Züb{MÎmo OrdZ_w{ŠV… g‚mZg§JVtV ldUm_wi|<br />

Xohàn§Mm{XH$m{df`t A§V…H$aUm§V ñdm^m{dH$ Agbobm _moh àW_ Zï> hmoVmo.<br />

OgOgm _moh Zï> hmoV OmB©b VgVg| {MÎm d¡am½`g§nÞ hmoD§$ bmJV|. nyU© {daŠV<br />

Pmbob| {MÎm eodQ>t amKdê$nm§V åhUOo ewÕ AmË_ñdê$nm§V pñWa hmoV|. g§Vg§J|<br />

OÝ_ MwH$Vr `mVZmŸ& Am{U OZmX©Zm ^oQ>r hmo`Ÿ&& amKdmMr ^oQ > Pmbr<br />

386 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 387


H$s¨ Amnb| d amKdê$n EH$M hmo`, Agm gmYH$mbm àË`` `oD$Z Ë`mMm Û¡V^md<br />

Zmhtgm hmoVmo d gd©Ì EH$ amKdê$nM g§Mb| Amho, `m AÛ`~moYm§V Vmo amhVmo.<br />

^oQ>r hmo` g§Vg§J| amKdmMrŸ& Am{UH$ ^mdmMr em§{V hmo`Ÿ&& AmË_ñdê$nt<br />

pñWa Pmboë`m {MÎmmZ| OJm§V dmdab| Var gd© dmgZm§Mm j` Pmbm Agë`m_wi|<br />

OJm§V AgyZ OJmnmgyZ A{bá Aem OrdÝ_wŠV pñWVtV Vmo amhVmo. `m íbmoH$mZ|<br />

_Zmo~moY g§nbm, n{hë`m íbmoH$m§V gm§{JVë`mà_mU| `m AZ§V amKdn§Wmbm<br />

bmJbobm, ñdñdê$nmnmgyZ ^«ï> Pmbobm Ord g‚mZm§À`m gmo~VrZ| eodQ>t<br />

amKdê$nm§V åhUOo ñdñdê$nm§V {dgê$Z OmVmo d Xw…ImMr AmË`§{VH$ {Zd¥{Îm<br />

hmoD$Z Ë`mbm {Ma§VZ gwI àmá hmoV|. H$V©ì` d àmáì` nyU© Pmë`mZ§Va<br />

gm§JÊ`mgmaI| H$m§ht CaVM Zmht.<br />

<br />

_ZmMt eV| EoH$Vm§ Xmof OmVrŸ &<br />

_Vr_§X Vo gmYZm `mo½` hmVr Ÿ&<br />

MT>o kmZd¡am½`gm_Ï`© A§JtŸ &<br />

åhUo Xmg {dídmgVm§ _w{ŠV ^moJr Ÿ&&205Ÿ&&<br />

_mJrb ûcmoH$mZ| _Zmo~moY g§nbm. `m ûcmoH$m§M| ldU Pmë`mg<br />

H$moUV| \$b àmá hmoV|, h| `m eodQ>À`m ûcmoH$m§V gm§JVmV. n{hë`m<br />

d eodQ>À`m MaUm§V gm§{JVbob| JwU Oa lmoË`m§À`m {R>H$mUt AgVrb<br />

VaM _Yë`m XmoZ MaUm§V gm§{JVbob| \$b nXat nS>ob. Vo XmoZ JwU<br />

åhUOo ldU d lÕm ho hmoV.<br />

g_W© Á`mbm EoH$U| åhUVmV V| Ho$di H$mZm§Zt EoH$U| Zìho. _Zmbm<br />

Ho$bobm CnXoe H$mZmÀ`m Ûma| _Zmn`ªV nmohm|Mbm nm{hOo, åhUOo Ia| ldU<br />

hmo`. ldUmMm {dMma H$ioŸ& VarM ^m½`lr àJQ>o ~i|Ÿ& _w»` na_mË_m<br />

AmH$ioŸ& ñdmZw^dmgrŸ&. (Xm. 7-8-38) Ag| ldU hmoÊ`mgmR>t em§V doir<br />

EH$ XmoZ íbmoH$ dmMyZ Ë`mM| {ZË` Zo_mZo ñdVF$ _ZZ H$aU| Amdí`H$ Amho.<br />

Aem ldUmà_mU|M Á`m§Zr ho íbmoH$ {b{hbo Ë`m gX²Jwé<br />

g_W© am_Xmgm§da {ZVm§V lÕm nm{hOo. lÕm h| na_mWm©M| _yi<br />

Amho. Z {XgUmè`m, H$ënZVrV, A{Zd©MZr` Aem ewÕ AmË_ñdê$nmM|<br />

kmZ loð>m§À`m eãXmda {dœmg R>o{dbm Va hmoUma| Amho. åhUyZ lÕm Agob<br />

VaM Vmo kmZmMm A{YH$mar hmoVmo. ~wÕrg AmpñVH$VmŸ& Vo lÕm åhUmdr<br />

VÎd§Vm§Ÿ& AmpñVŠ` åhUOo gË`VmŸ& ^ë`mÀ`m dmŠ`mMr _mZU|Ÿ&& Vmo{M<br />

A{YH$mar kmZmgr ...Ÿ& (`. Xr. 4-1286)<br />

g_WmªZr _ZmMo ûcmoH$ {b{hbo Vo H$m§ht bmoHo$fUogmR>r qH$dm H$m§ht<br />

àmáì`mgmR>t ZgyZ "AdKo{M gwIr Agmdo' `m H$idù`mZ| {b{hbo AmhoV.<br />

bmoH$moÕmamMr Vi_i Ë`m§À`mM Imbrb CX²Jmamdê$Z {XgyZ `oB©b. amKdmMm<br />

Xmg _r Pmbmo nmdZŸ& n{VV H$moU Camo eHo$Ÿ&& Camo eHo$ Eog| H$ënm§Vr<br />

KS>oZmŸ& O| H$moÊhr nwgoZm Ë`mMr CU|Ÿ& `oU| H$mi| _moj Oar _r XoB©ZmŸ&<br />

Xmg åhUdrZm amKdmMmŸ&& (ñ\w$. ûcmo.) hr à{Vkm n{hbr åhUOo Mm¡Ï`m<br />

MaUmM| _hÎd bjm§V `oB©b.<br />

(1-2) _ZmMr eV|.... _Vr_§X.... Ÿ&& Omo H$moUr lÕoZ| `m ûcmoH$m§M|<br />

da gm§{JVë`mà_mU| ldU H$arb Ë`mMo XwJw©U Zmhtg| hmoVrb d H$moUr _§X<br />

~wÕrM| AgVrb Var Vo na_mW©gmYZmbm nmÌ hmoVrb. hm Xwgam MaU{h<br />

Ë`m§Mm loð> A{YH$ma d lÕoMr Amdí`H$Vm Xe©{dVmo. VrúU ~wÕrMm _Zwî`<br />

na_mW© {dMma ghO J«hU H$ê§$ eHo$b. na§Vw {eî` _§X ~wÕrMm qH$dm<br />

H$gm{h Agmo, gX²JwédMZmda Ë`mMm {dœmg Agob Va Ë`m§À`mV nmbQ><br />

KS>dyZ Ë`mbm na_mWm©Mm A{YH$mar ~Z{dU| h| gm_Ï`© gX²Jwê$M| Amho, Ag|<br />

g_WmªM| åhUU| Amho. `oW| (na_mWm©V) eãX Zmht {eî`mgrŸ& h| AdK|<br />

gX²Jwê$nmgtŸ& gX²Jwé nmbQ>r AdJwUmgrŸ& ZmZm `oËZ|H$ê${ZŸ&& (Xm. 4-<br />

3-15) åhUyZ _yT>mZ|{h `m ûcmoH$m§M| {dœmg`wŠV A§V…H$aUmZ| ldU Ho$ë`mg<br />

Ë`mbm H$m§ht na_mW©- gmYZ H$amd| Ag| dmQ>bo d Ë`mMr àJ{V hmoB©b.<br />

na_mWmªV H«$_mZo àJ{V H$er hmoV OmVo h| {Vgè`m MaUm§V gm§JVmV.<br />

(3) MT>o kmZ ......! - `m ûcmoH$m§À`m ldUm_wi| H$m§ht na_mW©<br />

gmYmdm Ag| dmQy>§ bmJV|, Ag| dmQy> bmJb| H$s¨ _Zwî` àW_ ^{ŠV_mJm©H$S>o<br />

diVmo d gmoß`m Aem Zm_gmYZmH$S>o Ë`mM| bj OmV|. Zm_gmYZ {Zð>oZ|<br />

Mmby§ Pmb| H$s¨ ^JdËào_ dmTy>§ bmJV|. ^JdËào_ dmTy> bmJb| H$s¨<br />

hiy§hiy§ {df`d¡am½` CËnÞ hmoVo. dmT>Ë`m d¡am½`m~amo~a ^{ŠVào_ dmTy>§ bmJV|<br />

d g§Vm§À`m J«§Wm_wi| ^ŠVrbm nmÝhm \w$Qy>Z Vr CËH$Q> hmoD$ bmJVo. Ë`m_wi|<br />

B©eH¥$noZ| g‚mZg§J bm^yZ {ZamH$ma {ZJw©U AmË_ñdê$nmM| åhUOo gË` XodmM|<br />

kmZ hmoV|. g‚mZmH$Sy>Z {_imboë`m kmZm_wi| Xohàn§Mm{XH$m§M| ZœaËd,<br />

{_Ï`Ëd _Zmbm nQ>V|. Ë`m_wi| Vrd« d¡am½` `oD$Z dmgZmj` hmoVmo d<br />

388 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 389


dmgZmj`m_wi| OÝ__aU Q>iV| åhUOo _moj-bm^ hmoVmo. Aer H«$_mZo {MÎmmMr<br />

CÝZ{Îm hmoVo. åhUyZ CÎmamYm©V MT>o kmZ-_w{ŠV ^moJr Ag| åhQ>b| Amho.<br />

{ddoH$`wŠV d¡am½` h|M _moR>| gm_Ï`© Amho. OJVm§V YZ, ~b, amoJ, eÌw<br />

BË`m{X gd© dñVw ^`mdh AmhoV. \$ŠV EH$ d¡am½` {Z^©` Amho. nyU© {daŠVmbm<br />

H$emM|{h ^` ZgV|. ~è`m dmB©Q> H$moUË`m{h _m{`H$ dñVy§Mo {_Ï`Ëd ~mUë`mZ§Va<br />

H$emMr BÀN>m hmoB©b d H$moUm{M ^r{V dmQ>ob ? åhUyZ kmZ`wŠV d¡am½` h|M _moR>|<br />

gm_Ï`© hmo`. åhUm¡Z {ddoH$ Am{U d¡am½`Ÿ& V|{M Om{UOo _hX²^m½`Ÿ& am_Xmg<br />

åhUo `mo½`Ÿ& gmYy OmUVrŸ&& (Xm. 12-4-20) Aem {daŠV nwê$fmÀ`m _Zm§V<br />

`oB©b V| KSy> eH$V| - _Z_r Yamd| V| hmoVo.<br />

<br />

Cng§hma<br />

_Zmo~moY åhUOo _wIm§V amhrb Agm Xmg~moYM hmo`. Ogo<br />

Xmg~moYmMo 200 g_mg Vgo _ZmM| h| 204 ûcmoH$ AmhoV. XmoÝhtVrb<br />

{Zê$nUmM| ñdê$n EH$M Amho. `oW| ~mo{bbm {deXŸ& ^{ŠV_mJ©Ÿ& ~hþYm<br />

AÜ`mË_ {ZamonUŸ& {Zamo{nb|Ÿ&&h| Og| Xmg~moYm§V g_WmªZr åhQ>b| Amho Vg|M<br />

`m _Zmo~moYm§Vrb {Zê$nU Amho.<br />

amKdn§W åhUOo ~«÷{dÚoMm AZm{Xn§W. Ë`m _mJm©bm àd¥Îm Pmboë`m<br />

_Zmbm Xwgè`mM ûcmoH$m§V "^{ŠVn§Wo{M Omdo' Agm ^{ŠVgmYZmMm amO_mJ©<br />

g_WmªZr XmI{dbm. "gJwUmMo{Z AmYma|Ÿ& {ZJw©U nm{dOo {ZYm©a|Ÿ&&' hm Ë`m§Mm<br />

àË`` Agë`m_wi| Ë`m§Zr gJwU am_monmgZoM| _hËd _Zmbm nQ>dyZ {Xb|. Am{U<br />

gmon| d à^mdr Ago Zm_g§H$sV©Z h| gmYZ _Zmbm gm§{JVbo§, ^ŠVmbm ~mig|<br />

`oD$Z Vr CËH$Q> d ì`mnH$ ñdê$nmMr ìhmdr `m hoVyZ| gXmMma, JmoS> ^mfU,<br />

dmX{ddmX Z H$aU|, ~mo{bë`mgmaI| dmJU|, naÐì`, nañÌrMm A{^bmf Z YaU|,<br />

Ah§H$ma gmoS>U| BË`m{X AZoH$ {df` _YyZ _YyZ gm§{JVbo AmhoV nU `m gd©<br />

{df`m§V ^ŠVrM| gyÌ eodQ>n`©V AI§S> H$m`_ R>o{db| AgyZ "Xoh~w{Õ V| AmË_~w{Õ<br />

H$amdr'hr _hËdmMr OmUrd _Zmbm daModa {Xbr Amho. Xwgè`m ûcmoH$m§V<br />

^ŠVrÀ`m dmQ>obm bmJbob| _Z am_H¥$nm d g‚mZg§J{V `m_wi| kmZ`wŠV hmoD$Z<br />

200 ì`m ûcmoH$mV AmË_ñdê$nt {dê$Z OmV|. hm AmË_mZw^d ñdV: ì`ŠVrnwaVmM<br />

_`m©{XV Z amIVm Ë`mMm gd©Ì AZw^d ¿`mdm Agm `mM ûcmoH$m§V _Zmbm {Xbobm<br />

Bemam 201 ûcmoH$m§V nyU© hmoD$Z, "gdª IpëdX§ ~«÷' hm AZw^d _Zmbm `oD$Z<br />

AmË_Vwï>r_wi| àmßV Pmbobr YÝ`Vm d àgÝZVm ì`ŠV Ho$br Amho. `mà_mU|<br />

^ŠVrÀ`m dmQ>obm bmJbob| _Z eodQ>n`ªV ^ŠVr§VM amhÿZ eodQ>t ~«m÷ñdê$n<br />

lram_ê$nmer EoŠ` nmdb| Amho.<br />

AÛ` pñWVtV OoW| ^Á`^OH$ hm ^mdM ahmV Zmhr VoW|<br />

eodQ>n`ªV ^{ŠV H$er g§^dVo ? Agm H$moUr EImXm àíZ H$arb. `mM|<br />

CÎma Ag| Amho H$s¨ Û¡VAÛ¡V hm _ZmMm Ioi AgyZ, AmË_ào_ åhUOo<br />

^{ŠV hr ñdm^m{dH$M Amho. na§Vw `m ào_mMr OmUrd Zgë`m_wi| Vr<br />

CËnÝZ hmoÊ`mgmR>r àW_ am_ê$nmgma»`m àVrH$monmgZoMm AmYma KoD$Z Xod d<br />

^ŠV Ag| Û¡V ñdrH$mamd| bmJV|. Ë`m CnmgZo_wi| gX²Jwê$ ^ooQy>Z kmZ Pmb| åhUOo<br />

390 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 391


Amnb| d am_ê$n ht XmoÝhthr EH$ {dœmË_H$$ M¡VÝ`M hmo`, Agm {Zü` hmoVmo.<br />

AmË_kmZ Pmb| Var XohÑîQ>çm "AmnU {_Ï`mŸ& gmMXod' `m ñdê$nm§V<br />

Ah§H$ma{dd{O©V hmoCZ Û¡Vm§V gwê§$ Pmbobr ^{ŠV AÛ¡V ñdê$nm§V Mmby§ amhVo.<br />

^ŠV Xodm§V Zmhrgm hmoD$Z Ho$di XodM CaVmo. `m Ñï>rZ| ^ŠVmMr ì`m»`m H$aVm§§Zm<br />

g_W© åhUVmV. ^ŠV åh{UOo {d^ŠV ZìhoŸ& Am{U {d^ŠV åhUOo ^ŠV<br />

ZìhoŸ& {dMmao{dU H$m§htM ZìhoŸ& g_mYmZŸ&& (Xm. 4-9-6) ^ŠVm~Ôb ho Og|<br />

g_W© åhUVmV Vg|M ^ŠVr~Ôb kmZmo~m åhUVmV - V¡gr {H«$`m H$sa Z gmhoŸ&<br />

nar AÛ¡Vt ^{ŠV AmhoŸ& h| AZw^dm{MOmoJ| ZìhoŸ& ~mobm Eog|Ÿ&& (km. 18-<br />

1151)<br />

gËg§J hm kmZmgmR>r àma§^r d kmZ Pmë`mZ§Va Ë`mÀ`m ÑT>VogmR>r<br />

Agm gVV Amdí`H$ Agë`m_wi| Ë`mM| _hËd 202 Vo 204 ûcmoH$m§V<br />

gm§{JVb| AgyZ, 205 ûcmoH$m§V J«§WmMr \$blw{V gm§{JVbr Amho.<br />

Q>mH$sÀ`m Kmdm§Zr XJS>mbm{h Á`mà_mU| XodH$im `oVo Ë`mà_mU|<br />

_yT>mbm{h _mojmMm A{YH$mar ~Z{dÊ`mM| gm_Ï`© `m ûcmoH$m§_Ü`| Amho. åhUyZ<br />

OmUË`m§Zr§ Var `m ûcmoH$m§Mr Cnojm H$ê§$ Z`o, Aer eodQ>Mr {dZdUr Amho.<br />

"Xoh V§d nm§Mm ^yVm§MmŸ& H$Vm© AmË_m VoWtMmŸ& Am{U<br />

H${dËdàH$ma _ZwemMmŸ& H$memdê$ZrŸ&&'' (Xm. 20-10-34)<br />

<br />

boIZH$mb …-<br />

XmgZd_r, eHo$ 1886 Vo A{œZ ew. EH$mXer, eHo$ 1889<br />

lr Xmg~moYm§VJ©V<br />

Xe~moY<br />

(g§{jßV Xmg~moY - àË`oH$ g_mgmVrb EH$M Amodr)<br />

g§H$bZ<br />

H¡$. S>m°. am. X. àmUr<br />

(1) Jwê$~moY<br />

VoW| (Jwê$JrVm) {Zamo{nb| ~ad|Ÿ& nmd©VràVr gXm{ed|Ÿ&<br />

`m H$maU| gX²^md|Ÿ& gX²Jwê$MaU godmd|Ÿ&& 7-10-44 Ÿ&&<br />

Agmo O`m{g _moj ìhmdmŸ& VoU| gX²Jwê$ H$amdmŸ&<br />

gX²Jwê${dU _moj nmdmdmŸ& h| H$ënm§Vt Z KS>oŸ&& 5-1-44Ÿ &&<br />

åhUmo{Z kmZ d¡am½` Am{U ^OZŸ& ñdY_©H$_© Am{U gmYZŸ&<br />

H$Wm {Zê$nU ldU _ZZŸ& Zr{V Ý`m`o _`m©XmŸ&& 5-2-52Ÿ &&<br />

V`m Xohm_Ü`| ZaXohmoŸ& Ë`m ZaXohm§V ~«m÷U XohmoŸ&<br />

V`m ~«m÷UXohmg nmhmoŸ& A{YH$ma doXtŸ&&10-2-17Ÿ &&<br />

öXB© doXJ^© {dbgoŸ& _wIt gañdVr {dimgoŸ&<br />

gm{hË` ~mobVm§ O¡goŸ& ^mgVr XodJwê$Ÿ&& 1-6-6 Ÿ&&<br />

`w{º$d§V JwUd§V d[að>Ÿ& ~w{Õd§V ~hþYm[aï>Ÿ&<br />

Xrjmd§V gXm g§Vwï>Ÿ& {Zñn¥h drVamJrŸ&& 2-8-29Ÿ &&<br />

~mobÊ`mgm[aI| MmbU|Ÿ& ñd`| H$ê$Z ~mobUo &<br />

V`mMr dMZ| à_mUo|Ÿ& _m{ZVr OZtŸ&& 12-10-39 Ÿ&&<br />

OmUmoZ nm{hOoV gd© Ÿ& h|{M V`mM| Anyd©Ÿ&<br />

Á`mM| Ë`mnar Jm¡adŸ& amIm| OmUoŸ&& 12-1-20 Ÿ&&<br />

Eogm JUoe _§Ji_yVuŸ&Vmo å`m ñV{dbm `Wm_VrŸ&<br />

dm§N`m Yê$Z pMÎmtŸ& na_mWm©MrŸ&& 1-2-30 Ÿ&&<br />

392 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 393


Amao `m AmË_`mMr Midi nmhoŸ& Eogm ^y_§S>it H$moU AmhoŸ&<br />

AJmY nwÊ`| AZwg§YmZ amhoŸ& H$m§ht`oH$Ÿ&& 18-1-22Ÿ &&<br />

H$s¨ hm nabmoH$s¨Mm {ZOñdmWw©Ÿ& H$s¨ hm `mo{J`m§Mm JwßV n§WwŸ&<br />

ZmZm km{Z`m§Mm na_mWw©Ÿ& ê$nm{g AmbmŸ&& 1-7-7Ÿ &&<br />

åhUmoZr ~mobVm§ MmbVm§Ÿ& {ZMo{ï>V n{S>b| ZñVm§Ÿ&<br />

_w{º$ bm^ gm`moÁ`VmŸ& gX²Jwê$~moY|Ÿ&& 7-6-44 &&<br />

bmohmo n[agogr bmJbmŸ& W|~wQ>m gmJat {_imbmŸ&<br />

J§Jo g[aVo g§J_ OmbmŸ& VËjUrŸ&& 8-6-43Ÿ &&<br />

Eogr gyú_ pñW{V JVrŸ& H$iVm§ MwHo$ AYmoJVrŸ&<br />

gX²Jwê$Mo{Z gX²J{VŸ& VËH$mi hmoV|Ÿ&& 19-5-30Ÿ &&<br />

VoW| OmUrd am{hbrŸ& Am{U OJ‚mmoVr {Z_mbrŸ&<br />

ewÕ gmam§e CabrŸ& ñdê$npñWVrŸ&& 10-5-26 &&<br />

åhUmo{Z gd©gmjr _ZŸ& V|{M Om{b`m CÝ_ZŸ&<br />

_J Vw`m©ê$n kmZŸ& V| _mdimoZ JoboŸ&& 7-5-11Ÿ &&<br />

gJwU ^{º$ Vo MioŸ& {ZJw©U ^{º$ Vo Z MioŸ&<br />

h| AmdK| àm§Oi H$ioŸ& gX²Jwê$ Ho${b`m§Ÿ&& 4-10-31 &&<br />

~hþV OZmg MmbdrŸ& ZmZm _§S>i| hmbdrŸ&<br />

Eogr ho g_W©nXdrŸ& {ddoH|$ hmoVoŸ&& 18-10-46 &&<br />

CnmgZoMm JOaŸ& ñWimoñWit Wmoa WmoaŸ&<br />

àË``mZ| àm{U{_ÌŸ& gmoS>{dboŸ&& 15-2-28 &&<br />

åhUm¡{Z gX²Jwê$ dU©doZmŸ& ho Jo ho{M _mPr dU©ZmŸ&<br />

A§VapñWVr{M`m IwUmŸ& A§V{Z©ð> OmUVrŸ&& 1-4-31 &&<br />

(2) ~«÷~moY<br />

Am{X A§Vt ~«÷ {ZJw©UŸ& Vo{M emœVmMr IyUŸ&<br />

`oa n§M^y{VH$ gJwU Zm{gd§VŸ&& 6-2-8 &&<br />

Vmo {dlm§VrMm {dlm_Ÿ& Am{Xnwê$f AmË_mam_Ÿ&&<br />

V| `oH${M na~«÷ Xwga| ZmhrŸ&& 7-2-53 &&<br />

^«_ê$n {dœ ñd^md|Ÿ& VoWo H$m` åhUmoZ gm§Jmd|Ÿ&<br />

{ZJw©U ~«÷mdoJio AmKd|Ÿ& ^«_ê$nŸ&& 10-6-36Ÿ &&<br />

Xod gXmo{XV g§MbmŸ& bmoH$s¨ ~hþ{dY Ho$bmŸ&<br />

na§Vw ~hþ{dY OmbmŸ& h| Vmo KS>oZmŸ&& 9-3-31Ÿ&&<br />

Ho$b| V| AdK|{M b{Q>H|$Ÿ& Var H$Vm© ho ~mobU|{M {\$H|$Ÿ&<br />

dº$m åhUo ao {ddoH|$Ÿ& ~a| nmhmŸ&& 13-8-35 &&<br />

Ñí` hbH$mbmoi| Zob|§Ÿ& OS> M§Mi {dVwib|Ÿ&<br />

`m Cnar emœV Cab|Ÿ& na~«÷ V|Ÿ&& 13-4-24Ÿ &&<br />

OoW| kmZ{M hmoV| {dkmZŸ& OoW| _Z{M hmoV| CÝ_ZŸ&<br />

VoW| H¡$M| M§MinUŸ& AmË_`mgrŸ&& 10-10-52 Ÿ&&<br />

OoW| AkmZ gaoŸ& kmZ Vo|{h ZwaoŸ&<br />

{dkmZd¥{Îm _waoŸ& na~«÷rŸ&& 7-4-51 &&<br />

~«÷ OmUmd| emœVŸ& _m`m Vo{M AemûdVŸ&<br />

Mm¡Xm ~«÷m§Mm {gÕm§VŸ& hmoB©b AmVm§Ÿ&& 7-3-23Ÿ&&<br />

åhUmo{Z h| Ñí`OmVŸ& AmdK|{M Amho AemœVŸ&<br />

na_mË_m AÀ`wV AZ§VŸ& Vmo `m Ñí`mdoJimŸ&& 6-9-22 &&<br />

{_Ï`m eãXt H$m§htM ZmhtŸ& VoW| Ho$b| H$moU| H$mB©Ÿ&<br />

H$aU| {ZJw©UmMm R>mB©Ÿ& h|{h AK{Q>VŸ&& 8-2-54 &&<br />

^mgmH$[aVm§ ^mg ^mgoŸ& Ñí`mH$[aVm§ Ñí` {XgoŸ&<br />

AÑí`mg Cn_m ZgoŸ& åhUmo{Z {Zamon_Ÿ&& 8-3-9 &&<br />

gH$i CnmYrdoJimŸ& Vmo na_mË_m {ZamimŸ&<br />

Oit Agmo{Z ZmVio OimŸ& AmH$me O¡g|Ÿ&& 6-5-24 &&<br />

{ddamoZ nmhmVm§ Aï>XohŸ& nwT>| ghO{M {Z:g§XohŸ&<br />

AI§S> {Zê$nU| amhoŸ& g_mYmZŸ&& 13-5-23 &&<br />

Eogm nm§Mm ^yVm§Mm {dñVmaŸ& Zm{gd§V hm {ZYm©aŸ&<br />

emœV AmË_m {ZamH$maŸ& gË` OmUmdmŸ&& 13-6-11 &&<br />

nam ní`§Vr _Ü`_m d¡IarŸ& OoW| dmogaVr À`marŸ&<br />

VoW| eãXH$imHw$garŸ& H$moU H$mOŸ&& 9-2-26 &&<br />

394 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 395


eãX_m¡Ý`mMm {dMmaŸ& ìhmd`m _yi dm|H$maŸ&<br />

Vmo dm|H$ma Jo{b`m CƒmaŸ& H¡$gm H$amdmŸ&& 6-10-32 &&<br />

{OH$S>o {OH$S>o àmUr nmhoŸ& {VH$S>o Vo gÝ_wI{M AmhoŸ&<br />

g_ñVm§Mo _ñVH$s¨ amhoŸ& _mÜ`mZr _mVªS> O¡gmŸ&& 20-10-5 &&<br />

AmYt Ñí` gmo{S>boŸ& _J eyÝ`Ëd dmobm§{S>boŸ&<br />

_yi _m`o-naV| Xo{Ib|Ÿ& na~«÷Ÿ&& 8-10-70 &&<br />

na~«÷ åh{UOo gH$im§naV|Ÿ& V`m nmhVm AmnU{M V|Ÿ&<br />

h| H$io AZw^d_V|Ÿ& gXJwê$ Ho${b`m§Ÿ&& 9-1-29 &&<br />

(3) gmYw~moY<br />

n¥Ïdr_Y| ~hþV OZŸ& Ë`m_Ü`| AgVr g‚mZŸ&<br />

nar gmYyg OmUVmo H$moUŸ& gmYwdoJimŸ&& 20-3-25 &&<br />

n{VVnmdZmMo XmgŸ& Vo {h nmdZ H$[aVr OJmgŸ&<br />

Eogr ho à{MV _ZmgŸ& ~hþVm§À`m AmbrŸ&& 12-3-33 &&<br />

gXm ñdê$nmZwg§YmZŸ& h| _w»` gmYyM| bjUŸ&<br />

OZt AgmoZ AmnUŸ& OZmdoJimŸ&& 8-9-9 &&<br />

~«÷kmZr AmË_kmZrŸ& VËdkmZr qnS>kmZrŸ&<br />

`mo½`mä`mgr `moJkmZrŸ& CXmgrZŸ&& 1-8-15 &&<br />

Omo OmUob ^Jd§VŸ& V`m Zm§d ~mo{bOo g§V<br />

Omo emœV Am{U AemœVŸ& {ZdmS>m H$arŸ&& 6-1-16Ÿ&&<br />

kmË`mMr CJdbr d¥ÎmrŸ& ~ÕmEogr Z nS>o Jw§VrŸ&<br />

^wHo$ë`mMr AZw^d àmßVrŸ& Ymë`mg ZmhrŸ&& 9-7-56Ÿ&&<br />

åhUm¡Z gJwU^OZŸ& dar {deof ~«÷kmZŸ&<br />

àË``mM| g_mYmZŸ& Xwb©^ OJtŸ&& 10-7-31 &&<br />

gm§H$S>r_Yo dVm©o OmUoŸ& CnmYr_Yo {_im| OmUoŸ&<br />

A{bßVnU| amIm| OmUoŸ& AmnUmgrŸ&& 11-6-13 &&<br />

AmnU {ddoH|$ {demibmŸ& _`m©XodoJim OmbmŸ&<br />

_J ~«÷Jmoi Xo{IbmŸ& dQ>~rOÝ`m`|Ÿ&& 9-9-32 &&<br />

gmÜ` H$amd| gmYZmgrŸ& Ü`o`| Yamd| Ü`mZmgrŸ&<br />

CÝ_Z| Amdamdo _ZmgrŸ& H$moÊ`m àH$ma|Ÿ&& 9-10-37Ÿ &&<br />

V¡gm h[aXmg Am{U {daº$Ÿ& kmVm Am{U ào_i ^º$Ÿ&<br />

ì`wËnÞ Am{U dmXa{hVŸ& Var ho hr Anyd©VmŸ&& 14-5-4 &&<br />

`m H$maU| _ZmoJVŸ& amIob Vmo _moR>m _h§VŸ&<br />

_ZmoJV amIVm§ g_ñVŸ& dmoT>moZ `oVrŸ&& 13-10-29 &&<br />

bmoH$ g§H$ën {dH$ën H$[aVrŸ& Vo AdKo{M {Z\©$i hmoVrŸ&<br />

OZmMr OZm bmOdr d¥ÎmrŸ& Voìhm§ `moJoœaŸ&& 11-10-15 &&<br />

CX§S> àJQ>bm {dMmaŸ& Y_©ñWmnZm VXZ§VaŸ&<br />

VoW|M nyOog A{YH$maŸ& nwÊ`earatŸ&& 18-4-36 &&<br />

gmYw {Zü` H$[aVr `oH$Ÿ& AmË_m gd©Ì ì`mnH$Ÿ&<br />

`oa h| AdK|{M _mBH$Ÿ& gMamMaŸ&& 6-4-13 &&<br />

AmË_mam_CnmgZmŸ& VoU| nmdb| {Za§OZmŸ&<br />

{Z:g§Xoho AZw_mZmŸ& R>md{M ZmhtŸ&& 20-6-30 &&<br />

na_mW© gH$im§g {dgm§dmŸ& {gÕ gmYw _hmZw^mdm§Ÿ&<br />

goIt gmpËdH$ OS>Ordm§Ÿ& gËg§J|H$ê$ZrŸ&& 1-9-20 &&<br />

{ddoH|$ A§Var gwQ>bmŸ& d¡am½`| àn§M VwQ>bmŸ&<br />

A§V~m©÷ _moH$im OmbmŸ& {Z:g§J `moJrŸ&& 12-4-12 &&<br />

kmVm VËd| g§mSy>Z nimbmŸ& Vw`©}n¡brH$S>o JobmŸ&<br />

AmË_{ZdoXZ| OmbmŸ& ~«÷ê$nŸ&& 18-9-24 &&<br />

O¡ Ì¡bmoH$s¨ Zmht XmZŸ& V| H$[aVr g§Vg‚mZŸ&<br />

V`m§ g§Vm§Mo _{h_mZŸ& H$m` åhUm¡{Z dUm©d|Ÿ&& 1-5-24 &&<br />

(4) B©œa~moY<br />

`oH$ ZmZm à{V_mŸ& Xwgam AdVma _{h_mŸ&<br />

{Vgam Vmo A§VamË_mŸ& Mm¡Wm Vmo {Z{d©H$marŸ&& 11-2-33 &&<br />

qnS>r XohYVm© OrdŸ& ~«÷m§S>r XohYVm© {edŸ&<br />

B©œaVZwMVwï>` gd©Ÿ& B©œaYVm©Ÿ&& 13-1-24 &&<br />

396 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 397


_m`m~«÷t Omo g_raŸ& Ë`mV OmUVm Vmo B©ídaŸ&<br />

B©œa Am{U gd}œaŸ& V`mgrM ~mo{bOoŸ&& 10-4-16 &&<br />

`od§ H$ënZoa{hVŸ& V`m Zm§d ^Jd§VŸ&<br />

XodnUmMr _mVŸ& VoW| ZmhtŸ&& 8-1-52 &&<br />

{Züi ~«÷t M§Mi AmË_mŸ& gH$im§ na Omo na_mË_mŸ&<br />

M¡VÝ` gmjr kmZmË_mŸ& fS²>JwU¡œê$Ÿ&& 17-1-1 &&<br />

àH¥${Vnwê$f {edeº$sŸ& AY©ZmarZQ>oœa åhUVrŸ&<br />

nar Vo AmdKr OJ‚mmoVrŸ& _yi Ë`mgrŸ&& 15-7-3 &&<br />

Vo _§wJrg_mZ eara|Ÿ& CX§S> AgVr bhmZWmo§a|Ÿ&<br />

g_ñVm§_Ü`| Ordoœa|Ÿ& dñVr H$sOoŸ&& 15-8-5 &&<br />

Eogm hm g{dVm gH$im§MmŸ& nyd©O hmo` aKwZmWmMmŸ&<br />

AJmY _{h_m _mZdr dmMmŸ& H$m` åhUmo{Z dUm©drŸ&& 16-2-19 &&<br />

OrdmË_m {edmË_m na_mË_mŸ& OJXmË_m {dœmË_m JwámË_mŸ&<br />

AmË_m A§VamË_m gyú_mË_mŸ& XodXmZd_mZdrŸ&& 16-8-6 &&<br />

Vñ_mV² d{S>b A§VamË_mŸ& OoW| MoVbm VoW| _{h_mŸ&<br />

h| Vm| àJQ>{M Amho Amåhm§Ÿ& eãX ZmhtŸ&& 15-3-19 &&<br />

B©œa| _moR>| gyÌ Ho$b|Ÿ& _Zwî`_mÌ Jw§VmoZ am{hb|Ÿ&<br />

bmo^mM| Jw§S>mi| Ho$b|Ÿ& CJdoZm Eog|Ÿ&& 17-2-30 &&<br />

AmdUm}XH$s¨ hQ>Ho$œaŸ& Ë`mgr KS>o Z_ñH$maŸ&<br />

_{h_m AË`§V{M WmoaŸ& V`m nmVmiqbJmMmŸ&& 17-10-1 &&<br />

gÎmm n¥Ïdr_Ü`| dm§Q>brŸ& OoW| VoW| {d^m{JbrŸ&<br />

H$ioZ| g¥ï>r Mm{bbrŸ& ^Jd§VmMoŸ&& 20-4-6 &&<br />

V`m JwUm_Y| gËdJwUŸ& {ZIi OmUrdbjUŸ&<br />

Ë`mMm XohYmar AmnUŸ& {dîUw OmbmŸ&& 10-9-12 &&<br />

OJXre Amho OJXm§VarŸ& MoQ>H|$ H$amdt H$moUmdarŸ&<br />

Omo H$moUr {ddoH|$ {ddarŸ& Vmo{M loð>Ÿ&& 15-1-10 &&<br />

ZmZm Zm_| ^Jd§VmMtŸ& ZmZm Ü`mZ| gJwUmMtŸ&<br />

ZmZm H$sV©Z| H$sVvMtŸ& AX²^wV H$amdtŸ&& 14-4-5 &&<br />

Y_©ñWmnZoMo ZaŸ& Vo B©ídamMo AdVmaŸ&<br />

Ombo AmhoV nwT>| hmoUmaŸ& XoUo B©ídamM|Ÿ&& 18-6-20 &&<br />

åhUm¡{Z Wmoamhÿ{Z WmoaŸ& Oo B©ídamMm B©ûdaŸ&<br />

V`ogr _mPm Z_ñH$maŸ& VX§e|{M AmVm§Ÿ&& 1-3-26 &&<br />

AH$ma CH$ma _H$maŸ& AY©_mÌm Vmo B©œaŸ&<br />

Eoñ`m _mÌm MËdmaŸ& Mm¡XohmÀ`mŸ&& 17-9-4 &&<br />

{ZJw©U åh{UOo ~hþJwUŸ& ~hþJwUr A§VamË_m OmUŸ&<br />

gH$i Ë`mMo A§e h| à_mUŸ& à{MV nmhmŸ&& 16-9-4 &&<br />

(5) Ord~moY<br />

`oM jUr§ _amoZ OmgrŸ& Var aKwZmWt A§VabmgrŸ&<br />

_mP| _mP| åhUVmogrŸ& åhUm¡{Z`m§Ÿ&& 3-10-50Ÿ&&<br />

{ZOob| AgVm§{M _oboŸ& nwÝhm CnOVm§{M {ZOoboŸ&<br />

Eogo Amboo Am{U JoboŸ& ~hþV bmoH$Ÿ&& 7-1-24Ÿ&&<br />

dm`mog[agr dmgZm JobrŸ& Vo dm`moén|{M am{hbrŸ&<br />

nwÝhm§ OÝ_ KoD$Z AmbrŸ& hoVwnaËd|Ÿ&& 9-8-5Ÿ&&<br />

J^u åhUo gmoh§ gmoh§Ÿ& ~mhoar nS>Vm§ åhUo H$moh§Ÿ&<br />

Eogm H$ï>r Ombm ~hþŸ& J^©dmgrŸ&& 3-1-47Ÿ&&<br />

OZmMm bmbMr ñd^mdŸ& Ama§^rM åhUVr XodŸ&<br />

åh{UOo _bm H$m§ht XodŸ& Eogr dmgZmŸ&& 18-7-1Ÿ&&<br />

Xoh XoD$i AmË_m XodŸ& H$moR>| Yé§ nmhVm§ ^mdŸ&<br />

Xod dmoiImoZ OrdŸ& VoW|{M bmdmdmŸ&& 14-8-29Ÿ&<br />

KQ>t ì`mnH$ O| AmH$meŸ& V`m Zmd KQ>mH$meŸ&<br />

qnS>r ì`mnH$ ~«÷m§eŸ& Ë`mg OrdmË_m ~mo{bOoŸ&& 8-7-49Ÿ&&<br />

EoŠ` Ord Vmo ~«÷m§eŸ& OoW| qnS>~«÷m§S>{ZamgŸ&<br />

`oW| gm§{JVbm {deofŸ& MËdma OrdŸ&& 11-1-35Ÿ&&<br />

_w»` gpÀN>î`mM| bjUŸ& gX²JwédMZt {dûdmg nyU©Ÿ&<br />

AZÝ`^md| eaUŸ& Ë`m Zm§d gpÀN>î`Ÿ&& 5-3-19Ÿ&&<br />

398 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 399


gH$i CnXoet {deofŸ& AmË_kmZmMm CnXoeŸ&<br />

`o {dfBª OJXreŸ& ~hþVm§ R>mBª ~mo{bbmŸ&& 5-4-33Ÿ&&<br />

EoH$ ewÕ kmZmM| bjUŸ& ewÕ ñdén{M AmnUŸ&<br />

`m Zm§d ewÕ ñdê$nkmZŸ& Om{UO| lmoVtŸ&& 5-6-10Ÿ&&<br />

Xoh~w{Õ {ddoH|$ dmarŸ& AmË_~w{Õ gwÑT> YarŸ&<br />

ldU _ZZ Ho$b|{M H$arŸ& `m Zm§d gmYH$Ÿ&& 5-9-8Ÿ&&<br />

qnS>r {ZË`m{ZË` {ddoH$Ÿ& ~«÷m§S>r gmamgma AZoH$Ÿ&<br />

gH$i emoYy{Z`m `oH$Ÿ& gma ¿`md|Ÿ&& 18-5-31Ÿ&&<br />

Y[aVm§ gmo gm§{S>Vm§ h§Ÿ& AI§S> Mmbo gmoh§ gmoh§Ÿ&<br />

`mMm {dMma nmhVm§ ~hþŸ& {dñVmabmŸ&& 17-5-11Ÿ&&<br />

~«÷tMm A§e AmH$meŸ& Am{U AmËå`mMm A§e _mZgŸ&<br />

XmohtMm AZw^d àË``mgŸ& `oW| ¿`mdmŸ&& 20-1-18Ÿ&&<br />

gmoh§ h§gm VËd_grŸ& V| ~«÷ Vy§ AmhogrŸ&<br />

{dMma nmhVm§ pñW{V EogrŸ& ghO{M hmoVoŸ&& 13-2-20Ÿ&&<br />

Eog| OmUmo{Z`m§ Ord|Ÿ& `mM| gmW©H${M H$amd|Ÿ&<br />

OZr _amoZ Cadmd|Ÿ& H$s{V©ê$noŸ&& 3-9-44Ÿ&&<br />

g§VH¥$nm hmo` O`mgŸ& VoU| CÕ[abm d§eŸ&<br />

Vmo B©œamMm A§eŸ& gËdJwU|Ÿ&& 2-7-78Ÿ&&<br />

na_oœamg dmoi{Ib|Ÿ& AmnU H$moUg| H$ib|Ÿ&<br />

AmË_{ZdoXZ Ombo§Ÿ& åh{UOo ~a|Ÿ&& 10-8-22Ÿ&&<br />

VËdm§_Ü`o§ _rnU Job|Ÿ& Var {ZJw©U ghO{M Cab|Ÿ&<br />

gmoh§^md| àË``m Amb|Ÿ& AmË_{ZdoXZŸ&& 6-3-31Ÿ&&<br />

(6) gmYZ~moY<br />

gÝ_mJ© Vmo Ordt YaUo§Ÿ& AZ_mJm©Mm Ë`mJ H$aU|Ÿ&<br />

g§gm[aH$m Ë`mJ `oU|Ÿ& àH$mao EogmŸ&& 5-10-2Ÿ&&<br />

ñdmW© gm§Sy>Z àn§MmMmŸ& hì`mg Y[abm na_mWm©MmŸ&<br />

A§{H$V hmoB©Z g‚mZmMmŸ& åhUo Vmo _w_wjwŸ&& 5-8-43Ÿ&&<br />

AmigmMo g§ajUŸ& na_mWm©Mr ~wS>dUŸ&<br />

`mH$maU| {ZË` ldUŸ& Ho$b|{M nm{hOoŸ&& 7-8-49Ÿ&&<br />

åhUmo{Z {ZË`m{ZË`{dMmaŸ& OoW| ~mo{bbm gmamgmaŸ&<br />

Vmo{M J«§W n¡bnmaŸ& nmdmdr {ddoH|$Ÿ&& 7-9-60Ÿ&&<br />

h| AmdK| AmnUm§nmetŸ& `oW| ~mob Zmht OZm§grŸ&<br />

{gH$dmd| Amnë`m _ZmgrŸ& jUjUmŸ&& 12-2-23Ÿ&&<br />

_w»` h[aH$Wm {Zê$nUŸ& Xwga| V| amOH$maUŸ&<br />

{Vga| V| gmdYnUŸ& gd©{dfBªŸ&& 11-5-4Ÿ&&<br />

Amho {VVwH|$ XodmM|Ÿ& Eog| dV©U| {Zü`mM|Ÿ&<br />

_yi VwQ>| CÛoJmM|Ÿ& `oUo ar{V§Ÿ&& 11-3-28Ÿ&&<br />

JwU_m`m _yi_m`mŸ& na~«÷t nmdVr b`mŸ&<br />

V| na~«÷ {ddam`mŸ& {ddoH$ nm{hOoŸ&& 14-9-10Ÿ&&<br />

nXmW© OS> AmË_m M§MiŸ& {d_i~«÷ V| {ZüiŸ&<br />

{ddamoZ {dao VËH$miŸ& VÐÿn hmo`Ÿ&& 12-5-15Ÿ&&<br />

{Züi M§Mi Am{U OS>Ÿ& qnS>r H$amdm {ZdmS>Ÿ&<br />

àË``mdoJi| OmS>Ÿ& ~mobU| ZmhtŸ&& 20-7-13Ÿ&&<br />

g_Ob| Var C_OoZmŸ& C_Ob| Var g_OoZmŸ&<br />

àË``|{dU AZw_mZoZmŸ& gH$i H$m§htŸ&& 15-5-17Ÿ&&<br />

g~i {df` Ë`mJU|Ÿ& ewÕ H$m`©H$maU KoU|Ÿ&<br />

{df`Ë`mJmMt bjU|Ÿ& dmoiIm EogtŸ&& 12-7-27Ÿ&&<br />

ldU_ZZmMm {dMmaŸ& {ZOÜ`mg| gmjmËH$maŸ&<br />

amoH$S>m _mojmMm CYmaŸ& ~mobm|{M Z`oŸ&& 17-3-3Ÿ&&<br />

AI§S> `oH$m§V godmdmŸ& J§«W_mÌ Ym§S>moimdmŸ&<br />

àMrV `oB©b Vmo ¿`mdmŸ& AW© _ZtŸ&& 18-3-20Ÿ&&<br />

H$m§ht Jë~bm H$m§hr§ {ZdiŸ& Eogm H§$R>rV Omdm H$miŸ&<br />

OoU|H$[aVm§ {dlm§Vr doiŸ& AmnUmgr \$mdoŸ&& 19-8-29Ÿ&&<br />

XwO©Z àmUr g_OmdoŸ& nar Vo àJQ> Z H$amdoŸ&<br />

g‚mZmnarg AmidmdoŸ& _hÎd XoCZrŸ&& 19-9-23Ÿ&&<br />

400 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 401


Aä`mg| àJQ> ìhmd|Ÿ& Zmht Var Pm§H$moZ Agmd|Ÿ &<br />

àJQ> hmoD$Z Zmgmd|Ÿ& h| ~a| ZìhoŸ&& 19-7-17 &&<br />

ZoUVnU gmoSy> Z`oŸ& OmUnU| \w$Jm| Z`oŸ &<br />

ZmZm OZm§M| öX`oŸ& _¥XyeãX| CH$bmd|Ÿ&& 19-2-10 &&<br />

nXmWv Agmd| CXmgŸ& {ddoH$ nmhmdm {deof gmdH$mgŸ &<br />

`oU|H$[aVm§ OJXreŸ& Abä` bm^oŸ&& 12-8-29 &&<br />

emhÊ`mZ| Eog| Z H$amd|Ÿ& gwI hmo` V|{M H$amd|Ÿ &<br />

Xodmgr Yw§{S>V Omd|Ÿ& ~«÷mS>mnaV|Ÿ&& 13-7-26 &&<br />

(7) àH¥${V~moY<br />

CnmYr{dU O| AmH$meŸ& V|{M ~«÷ {Zam^mgŸ&<br />

Vo {Zam^mgt _yi_m`ogŸ& OÝ_ OmbmŸ&&10-3-1Ÿ&&<br />

Ho$di AM§Mir {Z_m©U OmbrŸ& AYmo_wI| ~i| Mm{bbrŸ&<br />

AI§S> dmho nar Xo{IbrŸ& ZmhtM H$moUtŸ&&11-7-2Ÿ&&<br />

`oWyZ nmhmVm§ `oWdarŸ& MËdma OrZg AdYmatŸ&<br />

`oH$ Mm¡Xm nm§M À`marŸ& Eog| AmhoŸ&&20-5-1Ÿ&&<br />

nwéfBÀN>o_Y| àH¥$VrŸ& àH¥$Vr_Y| àéfdoº$sŸ&<br />

àH¥$Vrnwéf ~mobVrŸ& `oU| Ý`m`|Ÿ&&16-7-40Ÿ&&<br />

^yV| JwU _oi{dOoŸ& Ë`mgr Aï>Ym ~mo{bOoŸ&<br />

n§M^y{VH$ Om{UOoŸ& Aï>Ym àH¥$VrŸ&& 8-4-42Ÿ&&<br />

À`m[a ImUr À`m[a dmUrŸ& Mm¡è`m§gr bj Ord`moZrŸ&<br />

{Z_m©U Ombo bmoH$ {VZrŸ& qnS>~«÷m§S>Ÿ&&13-3-15Ÿ&&<br />

{Z{d©H$ën O| ñ\w$aUŸ& CJ|M AgVm§ AmR>dUŸ&<br />

V| OmUmd| A§V:H$aUŸ& OmUVrH$imŸ&& 17-8-4Ÿ&&<br />

{H$S>m_w§JrnmgyZ ~«÷m{XH$Ÿ& g_ñVm§V A§V:H$aU `oH$Ÿ&<br />

`o Jmoï>rM| H$m¡VwH$Ÿ& àË``| OmUmd|Ÿ&&10-1-23Ÿ&&<br />

n¥ÏdrM| _yi OrdZŸ& OrdZmM| _yi XhZŸ&<br />

XhZmM| _yi ndZŸ& WmoamhÿZ WmoaŸ&&16-4-30Ÿ&&<br />

Eogm hm g_W© ndZŸ& hZw_§V O`mMm Z§XZŸ&<br />

aKwZmW ñ_aUt VZ_ZŸ& hZw_§VmM|Ÿ&&16-6-24Ÿ&&<br />

O|{M qnS>r V|{M ~«÷m§S>tŸ& à{MV Zmht H$s¨ amoH$S>rŸ&<br />

n§M^yVm§Mr Vm§VS>rŸ& XmohrH$S>oŸ&&9-5-40Ÿ&&<br />

Mm¢ImUrMo àmUr AgVrŸ& AdKo CXH$|{M dmT>VrŸ&<br />

Eogo hmoVr Am{U OmVrŸ& Ag§»`mVŸ&&15-9-1Ÿ&&<br />

`oH$m CXH$mMo {dH$maŸ& nmhmVm§ {XgVr AnmaŸ&<br />

nm§Mm ^yVm§Mo {dñVmaŸ& Mm¡è`mgr bj`moZrŸ&&9-6-43Ÿ&&<br />

_Zwî`| _aVm§M EoH$mŸ& H¥${_ ^ñ_ H$m§ _¥{ÎmH$mŸ&<br />

Eoem H$m`m nS>Vr AZoH$mŸ& nwT>| n¥ÏdrŸ&&15-4-5Ÿ&&<br />

Eogm n¥ÏdrMm _{h_mŸ& Xwgar H$m`o Úmdr Cn_mŸ&<br />

~«÷m{XH$m§nmgwZr Amåhm§Ÿ& Aml`mo{M AmhoŸ&&16-3-30Ÿ&&<br />

n{hbm Xoh ñWyiH$m`mŸ& AmR>dm Xoh _yi_m`mŸ&<br />

Aï> Xoh {Zag{b`m§Ÿ& {dMma H¡$MmŸ&&11-4-11Ÿ&&<br />

^mod§S>rZ| n¥Ïdr H$bWbrŸ& H$m{_UrZ| {ndir OmbrŸ&<br />

g{ÞnmVñWm§ AZw^dbrŸ& V¡gr _m`mŸ&&14-10-20Ÿ&&<br />

JwßVén| JwUgm¡å`Ÿ& åhUm¡{Z ~mo{bOo JwUgmå`Ÿ&<br />

gyú_ g§Ho$V AJå`Ÿ& ~hþVm§g H¢$MmŸ&&20-2-25Ÿ&&<br />

gmYwg§V _hmZw^mdŸ& Ë`m§Mm Eogm{M AZw^dŸ&<br />

n§M^yVmVrV XodŸ& g¥{ï> {_Ï`mŸ&&6-6-47Ÿ&&<br />

gH$i _m`m JWmJmo{dŸ& g§Vg§Jo ho CJdmdrŸ&<br />

nm{dOo _mojmMr nXdrŸ& gËg_mJ_|Ÿ&&8-5-70Ÿ&&<br />

(8) Xoh~moY<br />

Xohg§Jo {df` ^mo{JboŸ& Xohg§Jo àmUr {_adb|Ÿ&<br />

XohYË`m©g MwH$b|Ÿ& Zdb _moR>|Ÿ&&11-8-15Ÿ&&<br />

^{º$hrZ ^mdhrZŸ& kmZhrZ d¡am½`hrZŸ&<br />

em§{VhrZ j_mhrZŸ& gd©hrZ jw„Hw$Ÿ&&2-3-37Ÿ&&<br />

402 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 403


ZoUmo{Z`m§ na_mË_mŸ& gH$i nXmWv ào_mŸ&<br />

~bmËH$ma| Kmbr OÝ_mŸ& Vmo aOmoJwUŸ&&2-5-33Ÿ&&<br />

XodmMr Omo qZXm H$arŸ& Vmo Amem~Õ AKmoarŸ&<br />

Omo g§Vg§J Z YarŸ& Vmo V_moJwUŸ&&2-6-37Ÿ&&<br />

XodÐmohr JwéÐmohrŸ& _mV¥Ðmohr {nV¥ÐmohrŸ&<br />

~«÷Ðmohr ñdm_rÐmohrŸ& Vmo `oH$ _yI©Ÿ&&2-1-44Ÿ&&<br />

Zmht ^º$sM| gmYZŸ& Zmht d¡am½` Zm ^OZŸ&<br />

{H«$`o{dU ~mobo ~«÷kmZŸ& Vmo `oH$ nT>V_yI©Ÿ&&2-10-23Ÿ&&<br />

Xoh B§{Ð` Am{U àmUŸ& `m§M|{Z `moJ| AmnUŸ&<br />

gwIXw…Io {gUo OmUŸ& `m Zm§d AmÜ`pË_H$Ÿ&&3-6-13Ÿ&&<br />

gd© ^yVm§Mo{Z g§`moJ|Ÿ& gwI Xw…I CnOm| bmJoŸ&<br />

Vmn hmoVm§ _Z ^§JoŸ& `m Zm§d Am{X^y{VH$Ÿ&&3-7-2Ÿ&&<br />

ew^mew^ H$_m©Z| OZmŸ& Xohm§Vt `_`mVZmŸ&<br />

ñdJ© ZH©$ ^moJ ZmZmŸ& `m Zm§d Am{XX¡{dH$Ÿ&&3-8-2Ÿ&&<br />

ñÌrH$maU| na_mW© ~wS>{dbmŸ& àmUr ñd{hVmg ZmS>bmŸ&<br />

B©œat H$mZH$m|S>m OmbmŸ& ñÌrH$maU| H$m_~wÕrŸ&&3-2-55Ÿ&&<br />

{df`gwI V| am{hb|Ÿ& dm§OnU| Xw…Ir Ho$b|Ÿ&<br />

V§d V| Hw$iX¡dV nmdb|Ÿ& Ombr d¥ÕrŸ&&3-3-34Ÿ&&<br />

Eog| Amnwb| gwI nmhmVrŸ& nar Ë`mM| Xw…I ZoUVrŸ&<br />

Am{U eº$s Jo{b`m A§VrŸ& H$moUrM H$m_m Z `oVrŸ&&3-4-20Ÿ&&<br />

A{dÚoZ| A{dÚm Xo{IbrŸ& åhUmo{Z Jmoï>r {dœmgbrŸ&<br />

VwPr H$m`m AdKr g§MbrŸ& A{dÚoMrŸ&&6-8-40Ÿ&&<br />

H$m`m dmMm Am{U _ZŸ& {MÎm {dÎm Ord àmUŸ&<br />

Ðì`XmaoM| H$ar ^OZŸ& `m Zm§d ~ÕŸ&&5-7-41Ÿ&&<br />

åhUm¡{Z _mJwV| OÝ_m§VaŸ& àmßV _mV|Mo CXaŸ&<br />

g§gma hm A{V XwñVaŸ& Vmo{M R>mHy$Z AmbmŸ&&3-5-55Ÿ&&<br />

Agmo gH$i H$imàdrUŸ& {dÚm_mÌ n[anyU©Ÿ&<br />

Var Vo H$m¡eë`Vm nar kmZŸ& åhUm|{M Z`oŸ&&5-5-32Ÿ&&<br />

OZmM| g_mYmZ amhmd|Ÿ& Amnwb| nm[aI| dmoiImd|Ÿ&<br />

Am{U ^OZ{M _moS>md|Ÿ& h| H$moU kmZŸ&&6-7-17Ÿ&&<br />

`oH$ (Xoh+AmË_m) AñVm§ CX§S> KS>oŸ& doJio nmhVm§ H$m§htM Z KS>oŸ&<br />

{ddoH|$ {ÌbmoH$s ndmS>oŸ& XohmË_`moJ|Ÿ&&13-9-40Ÿ&&<br />

Xoh na_mWv bm{db|Ÿ& VarM `mM| gmW©H$ Omb|Ÿ&<br />

Zmht Var h| doW©{M Job|Ÿ& ZmZmAmKmV| _¥Ë`wn§W|Ÿ&&1-10-61Ÿ&&<br />

AmnUmg Zw_Oo ~ad|Ÿ& åhUmo{Z {_Ï`m H¡$g| åhUmd|Ÿ&<br />

ZmVar gwÑT> Yamd|Ÿ& gX²Jwé_wI|Ÿ&&7-7-41Ÿ&&<br />

(9) {d{hVH$_©~moY<br />

dmë_rH$ F$fr ~mo{bbm ZgVmŸ& Var Amåhm§gr H¢$Mr am_H$WmŸ&<br />

åhUmo{Z`m§ g_Wm©Ÿ& H$m` åhUmoZr dUm©d|Ÿ&&16-1-18Ÿ&&<br />

Eogm J§«W OnmoZr ë`mhmdmŸ& àm{U_mÌm§g CnOo hodmŸ&<br />

Eogm nwéf Vmo nhmdmŸ& åhUVr bmoH$Ÿ&&19-1-12Ÿ&&<br />

OJt ^oX H$m_m Z`oŸ& dU© g§H$a H$ê§$ Z`oŸ&<br />

Amnbm Y_© CS>dy§ Z`oŸ& A{^_mZ ImoQ>mŸ&&14-1-76Ÿ&&<br />

AmYt H$_m©Mm àg§JŸ& H$_© Ho$b| nm{hOo gm§JŸ&<br />

H$Xm{MV n{S>bo ì`§JŸ& Var àË`dm` KS>oŸ&&11-9-1Ÿ&&<br />

Á`m B§{Ð`m§g Omo ^moJŸ& Vmo Vmo H$ar `oWmgm§JŸ&<br />

B©œamM| Ho$b| OJ (^oX`wº$)Ÿ& _mo{S>Vm§ CaoZmŸ&&17-4-28Ÿ&&<br />

H$_©{dYr CnmgZm{dYrŸ& kmZ{dYr d¡am½`{dYrŸ&<br />

{demi kmV§¥ËdmMr ~wÕrŸ& Miob H¢$grŸ&&19-4-20Ÿ&&<br />

àn§M AWdm na_mW©Ÿ& OmUVm VmoqM g_W©Ÿ&<br />

ZoUVm Om{UOo doW©Ÿ& {Z…H$maUŸ&&9-4-19Ÿ&&<br />

AnH$s{V© Vo gm§S>mdrŸ& gËH$s{V© dmT>dmdrŸ&<br />

{ddoH|$ ÑT> YamdrŸ& dmQ> gË`mMrŸ&&2-2-41Ÿ&&<br />

àmV…H$mit CR>V Omd|Ÿ& àmV…ñ_am{_ H$amd|Ÿ&<br />

{ZË` Zo_| ñ_amd|Ÿ& nmR>m§VaŸ&&12-9-9Ÿ&&<br />

404 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 405


ZaXoht {deof ~«m÷UŸ& Ë`mhrdar g§Ü`mñZmZŸ&<br />

gÛmgZm ^JdX²^OZŸ& KS>o nyd©nwÊ`|Ÿ&&2-4-2Ÿ&&<br />

~«m÷Umg VZw_ZwŸ& gy`©Xod hþVmeZwŸ&<br />

`oV{ÛfBª AZw_mZwŸ& H$m§htM ZmhtŸ&&16-5-17Ÿ&&<br />

Agmo Eogm ^JdX²^º$Ÿ& Omo `o g§gmat {daº$Ÿ&<br />

V`mg _m{ZVr _wº$Ÿ& gmYwOZŸ&&14-3-33Ÿ&&<br />

`oU|{M Ý`m`| AÞ dgZŸ& `oU|{M Ý`m`| XodVmMªZŸ&<br />

`oU|{M Ý`m`| ~«÷kmZŸ& àmßVì`mgm[aI|Ÿ&&17-6-24Ÿ&&<br />

CÎm_ g§JVr YamdrŸ& Amnbr AmnU qMVm H$amdrŸ&<br />

A§Var ~ar {ddamdrŸ& ~w{Õ OmUË`mMrŸ&&17-7-12Ÿ&&<br />

{daº|$ CÎm_ JwU ¿`mdoŸ& {daº|$ AdJwU Ë`mJmdoŸ&<br />

ZmZm Anm` ^§JmdoŸ& {ddoH$~i|Ÿ&&2-9-39Ÿ&&<br />

H$m§hr Zo_H$nU Amnwb|Ÿ& ~hþVOZmgr H$im| Amb|Ÿ&<br />

V|{M _Zwî` _mÝ` Omb|Ÿ& ^y_§S>irŸ&&19-3-23Ÿ&&<br />

g§Vmg§V Oo OZŸ& VoWo H$moamÞ _mJmoZ H$ar ^moOZŸ&<br />

VoU| Ho$b| A_¥VàmeZŸ& à{V{XZtŸ&&14-2-3Ÿ&&<br />

^y_§S>ir gH$im§V _mÝ`Ÿ& Vmo åhUmo Z`| gm_mÝ`Ÿ&<br />

{H$Ë`oH$ bmoH$ AZÝ`Ÿ& V`m nwéfmgrŸ&&15-6-29Ÿ&&<br />

AÜ`mË_ldU H$arV Omd|Ÿ& åh{UOo gH$i H$m§ht \$md|Ÿ&<br />

ZmZm àH$matMo JmodoŸ& VwQ>mo{Z OmVrŸ&&20-9-18Ÿ&&<br />

H$m§ht AZw_m{Zb| {dMma|Ÿ& Xod Amho OJXm§VaoŸ&<br />

gJwUmH$[aVm§ {ZYm©a|Ÿ& {ZJw©U nm{dOoŸ&&18-8-22Ÿ&&<br />

(10) ^{º$~moY<br />

gd©àH$ma| Zo_H$Ÿ& emñÌmoº$ H$aU| H$m§ht`oH$Ÿ&<br />

Ë`m{h_Ü`| Abm¡{H$H$Ÿ& Vmo hm ^{º$_mJ©Ÿ&&14-7-6Ÿ&&<br />

doX emñÌ| Am{U nwamU|Ÿ& _mhmdmŠ`mMt {ddaU|Ÿ&<br />

VZwMVwï>`{Ze©Z|Ÿ& H¡$gt V| EoH$mdrŸ&&4-1-29Ÿ&&<br />

gJwUH$Wm `m Zmd {H$V©ZŸ& AÛ¡V åh{UOo {ZénUŸ&<br />

gJwU ajyZ {ZJw©UŸ& ~mobV Omd|Ÿ&&4-2-23Ÿ&&<br />

MmbVm§ ~mobVm§ Y§Xm H$[aVm§Ÿ& ImVm§ Oo{dVm§ gwIr hmoVm§Ÿ&<br />

ZmZm Cn^moJ ^mo{JVm§Ÿ& Zm_ {dgam| Z`oŸ&&4-3-7Ÿ&&<br />

nmXgodZ (gX²Jwénm`) Mm¡Wr ^º$sŸ& nmdZ H$[aVgo {ÌOJVrŸ&<br />

O`oH$[aVm gm`wÁ`_wº$sŸ& gmYH$mg hmo`oŸ&&4-4-25Ÿ&&<br />

H$m`m dmMm Am{U _Z|Ÿ& {MÎm| {dÎm| Ord| àmU|Ÿ&<br />

gX²^md| ^Jd§V AM©U|Ÿ& `m Zm§d AM©Z^º$sŸ&&4-5-29Ÿ&&<br />

gd© Xodm§g Z_ñH$m[ab|Ÿ& Vo `oH$m ^Jd§Vmg nmdb|Ÿ&<br />

`oXWv `oH$ dMZ ~mo{bb|Ÿ& Amho V| EoH$mŸ&& (AmH$meËn{VV§Ÿ)Ÿ&&4-6-11Ÿ&&<br />

gmVd| ^OZ V| Xmñ` OmUmd|Ÿ& n{S>b| H$m`© {VVwH|$ H$amd|Ÿ&<br />

gXm g{ÞY{M Agmd|Ÿ& XodÛmatŸ&&4-7-2Ÿ&&<br />

XodmÀ`m g»`ËdmH$maU|Ÿ& Amnb| gm¡»` gmoSy>Z XoU|Ÿ&<br />

AZÝ`^md| Ord| àmU|Ÿ& eara V|hr doMmd|Ÿ&&4-8-6Ÿ&&<br />

Ëd§nX VËnX A{gnXŸ& qZagw{Z gH$i ^oXm^oXŸ&<br />

dñVw R>mBªMr A^oXŸ& AmnU H¢$MmŸ&&4-9-20Ÿ&&<br />

AmË_{ZdoXZmMo A§VtŸ& Oo H$m§ KS>br A^oX ^º$sŸ&<br />

V`o Zm§d gm`moÁ`_wº$sŸ& gË` OmUmdrŸ&&8-8-19Ÿ&&<br />

CnmgZoM| godQ>tŸ& Xodm§^º$m§ AI§S> ^oQ>rŸ&<br />

AZw^dm OmUob Jmoï>rŸ& àË``mMrŸ&&18-2-30Ÿ&&<br />

CnmgZoM| CÎmrU© ìhmd|Ÿ& ^º$OZ| dmT>dmd|Ÿ&<br />

A§Var {ddoH|$ C_Omd|Ÿ& gH$i H$m§htŸ&&15-10-33Ÿ&&<br />

emhmUo H$amdo OZŸ& n{VV H$amdo nmdZŸ&<br />

g¥{ï>_Y| ^JdX²^OZŸ& dmT>dmd|Ÿ&&14-6-33Ÿ&&<br />

CËH$Q> ^{º$ CËH$Q> kmZŸ& CËH$Q> MmVw`© CËH$Q> ^OZŸ&<br />

CËH$Q> `moJ AZwð>mZŸ& R>mBª R>mBªŸ&&19-6-22Ÿ&&<br />

406 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 407


AmÚ _Ü` AdgmZŸ& Oo emœV {Za§OZŸ&<br />

VoW| bmdmd| AZwg§YmZŸ& OmUVo nwéftŸ&&12-6-20Ÿ&&<br />

AmnU H$amd| H$admd|Ÿ& AmnU {ddamd| {ddadmd|Ÿ&<br />

AmnU Yamd| Yadmd|Ÿ& ^OZ_mJm©grŸ&&19-10-17Ÿ&&<br />

AmdmhZ {dgO©ZŸ& h|{M ^OZmM| bjUŸ&<br />

gH$i OmUVr g‚mZŸ& _r H$m` gm§Jm|Ÿ&&20-8-30Ÿ&&<br />

^OZ gmYZ Aä`mgŸ& `oU| nm{dOo nabmoH$mgŸ&<br />

Xmg åhUo hm {dœmgŸ& Y[abm nm{hOoŸ&&16-10-31Ÿ&&<br />

^{º$MoZ `moJ| XodŸ& {Zü`| nmdVr _mZdŸ&<br />

Eogm Amho A{^àmdŸ& B`o J«§WtŸ&&1-1-4Ÿ&&<br />

Am_Mo XmXm<br />

* * *<br />

_Zm M§XZmMo nar Ëdm§ {POmdoŸ&<br />

nar A§Var gÁOZm ZrddmdoŸ&&<br />

`m g_WmªÀ`m AmXoemà_mUo OrdZ H¥$VmW© H$aUmao<br />

d§XZr` H¡$. S>m°. am_M§Ð XÎmmÌo` VWm XmXmgmho~ àmUr<br />

E_². ~r. ~r. Eg².<br />

`m§À`m ^{ŠVOrdZmMm Aën n[aM`<br />

boIH$ … H¡$. lr Ho$ed JmoqdX JmoIbo<br />

408 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 409


n{dÌ Hw$b<br />

g_W© am_Xmgm§À`m nXñnem©Z| nmdZ Pmbob| Am{U Ë`m§Zr ñWmnZ Ho$boë`m<br />

_méVram`mÀ`m _§{Xam_wio _hÎd nmdbob| _gya h| àmUr KamÊ`mM| _yi Jmd. H$m§ht<br />

Amn{Îm Amë`m_wio S>m°. XmXm§À`m d{S>bm§Zm _gya gmoS>md| bmJb|. AmßVm§À`m<br />

AmYmamZ| H$moëhmnya `oWo Ë`m§Mo ~r. E. d Eb². Eb². ~r. n`ªV {ejU nyU© hmoD$Z<br />

{_aO `oW| g§ñWmZmÀ`m gaÝ`m`mYremÀ`m A{YH$mamda Vo A{Y{ð>V Pmbo. AË`§V<br />

Y_©{Zð>, H$_©{Zð>, gË`{Zð> ~«m÷U Am{U {Z:ñn¥h Ý`m`mYre Agm bm¡{H$H$,<br />

Agm Xamam, Agm AmXa Ë`m§À`m{df`t Ë`m H$mit {Z_m©U Pmbobm hmoVm.<br />

Ë`m§À`m{df`t AmË`§{VH$ AmXamZ| d AmnwbH$sZ| ~mobUmao bmoH$ AmOhr AmT>iVmV.<br />

Ë`m§À`m {Z:ñn¥hVoMo Am{U Ý`m`{à`VoMo {H$Ë`oH$ àg§J AOyZ{h bmoH$m§À`m ñ_aUm§V<br />

gmR>dbobo AmhoV.<br />

XodH$m`© d {nV¥H$m`© `m§gmR>r Ë`m§À`m Kar§ àg§JmZwgma `oUmè`m XmoZ _mZZr`<br />

d¡{XH$m§_Yrb dmX Ë`m§À`m Ý`m`mgZmg_moa Ambm AgVm§Zm Ë`m XmoKm§Mr Mm§JbrM<br />

H$mZCKS>Ur H$ê$Z dmX VS>OmoS>tZo {_Q>{dÊ`mg Ë`m§Zr ^mJ nmS>b|. Ë`m§À`m ZmVrÀ`m<br />

~maemÀ`m {Z{_ÎmmZo EH$m J¥hñWmZ| dmOVJmOV Amhoa AmUbm. na§Vw Ë`m§À`m<br />

Ý`m`mgZmg_moa Ë`m J¥hñWmMo H$m_ Mmby§ Agë`mZ| Ë`m Amhoamn¡H$s \$º$ IU-<br />

Zmai Am{U hiX-Hw§$Hy AmJ«hmImVa ñdrH$mê$Z ~mH$sMm gd© Amhoa Ë`m§Zr naV<br />

Ho$bm. Kat MmbV Amboë`m bú_rMm Aìhoa Ho$bm åhUyZ H$m§ht AmßV gwöX² ZmamO<br />

Pmbo. nU Ý`m`XmZmÀ`m doit h| {df {O^oda ~gob, Vmo àg§J Z `mdm åhUyZM<br />

öX`ñWmZ| Ë`m§Zm hr gX²~w{Õ {Xbr Agmdr. `mZ§Va H$m§ht H$mimZ| lr_§V Hw$éX§dmS>H$a<br />

`m§À`m g§ñWmZm§Vrb H$m§ht {~H$Q> Ý`m`àH$aUt Ë`m§Mr Zo_UyH$ Pmbr d V| H$m_<br />

g_mYmZH$maH$ nyU© Pmb|. lr_§V Hw$é§XdmS>H$a `m§Zr Ë`m§À`m H$m_{Jar~Ôb XoD§$<br />

Ho$bobm _ohZVmZm Ë`m§Zt gm^ma d gmXa ZmH$mabm. AmnU lr_§V {_aOH$a<br />

gaH$mam§À`m god|V Amhmo§V d Ë`m§À`m Amkodê$Z AmnU h| H$m`© Ho$b| åhUyZ Ë`m~Ôb<br />

AmnU H$m§htM ñdrH$mê§$ eH$V Zmht, Ag| Ë`m§Zr H$idb|. nwT>| C^`Vm§ lr_§Vm§À`m<br />

^oQ>r Pmë`mda lr_§V Hw$é§XdmS>H$am§Zr lr_§V {_aOH$am§À`m AZwkogh gwdU©_wÐm§{H$V<br />

Amhoa Kat nmR>dbm. Voìhm§ Ë`m§Zr Vmo ñdrH$mabm Am{U nydu ZmamO Pmboë`m AmßV<br />

gwöXm§Zm gm§{JVb| H$s¨ nhm hr Kat Ambobr bú_r H$er gd©g§_V Am{U n{dÌ<br />

Amho!<br />

{ZË`H$_© AmMê$Z Ý`m`mb`m§V Om`bm Ë`m§Zm WmoS>m Cera hmoV Ago.<br />

lr_§V gaH$mam§Zm h| AmdS>Uma Zmht Am{U Ë`m§Mr ZmamOr hmoB©b, Ag| EH$m O~m~Xma<br />

J¥hñWmZ| Ë`m§Zm gwM{db| Voìhm lr A§~m~mB©À`m Xodim§V amoO nwamU gm§{JVb| Va<br />

M[aVmW© Mmby§ eHo$b Am{U {ZË`H$_©hr `Wmgm§J AmMaVm§ `oB©b, Ag| gS>oVmoS><br />

CÎma Ë`m§Zr {Xb|. na§Vw lr_§Vm§Zm Ë`m§À`m gXmMmamMr Am{U {Z:ñn¥hVoMr Mm§Jbr<br />

OmUrd hmoVr åhUyZ ZmamOrMm àg§J H$Yr§M Ambm Zmht. CbQ> àmUr amdgmho~m§À`m<br />

Kar§ ZdamÌm§V {ÌH$mi nyOm Ago, Ë`mdoit àgmXmgmR>t lr_§V EH$ {Xdg à{Vdfu<br />

{Z`_mZo `oV AgV. hr àWm AOyZhr Mmby Amho.<br />

ewMrZm§ Joho<br />

Aem n{dÌ {nË`mÀ`m nmoQ>t S>m°. XmXm§Mm OÝ_ {XZm§H$ 23 OyZ 1892 `m<br />

{Xdet Pmbm. Ë`m§À`m nyduMt XmoZ VrZ _wb| Jobobr§ Agë`mZ| Ë`mÀ`m _mVmoltZt<br />

AZoH$ Zdggm`mg Ho$bo d lrH¥$noZ| Ë`m§Zm hm nwÌbm^ Pmbm hmoVm. Zdg\o$S>rgmR>t<br />

XmXm§Mo ZmH$ COì`m ~mOybm Q>moMbob| hmoV|. _mV¥gyI _mÌ Ë`m§Zm \$ma {Xdg bm^bo<br />

Zmht. _mV¥{d`moJmZ§Va Ë`m§À`m _mderZ| Ë`m§Mo g§JmonZ Ho$b|.<br />

dS>rb H$moëhmnwat Agon`ªV XmXm ~mbnUt VoW|M hmoVo. Ë`m§Mm AmdmO<br />

\$ma gwaob hmoVm. H$moëhmnwam§V Ë`mdoir§ JUn{V CËgdm§V lr. {nedrH$am§À`m<br />

_oiçm§Vrb XmXm§Mr nX| bmoH$m§Zm \$ma AmdS>V. AemM EH$m àg§Jr VoWrb à{gÕ<br />

gËnwéf H¥$îUgañdVr `m§À`m g_moa XmXm§Zr nX| åhQ>bt, Voìhm§ àgÞ hmoD$Z ñdm_tZt<br />

Ë`m§Zm Amnë`m _m§S>rda ~gdyZ _wIt àgmX KmVbm Am{U Amnbr Q>monr XmXm§À`m<br />

S>moŠ`mda KmbyZ Ë`m§Mo§ \$ma H$m¡VwH$ Ho$b|. gËnwéfmÀ`m `m H¥$nmàgmXmZ| nwT>rb<br />

AmÜ`mpË_H$ OrdZmM| ~rOmamonU Ë`mdoit Pmb| Ag| _mZb| nm{hOo.<br />

gmYZnyd©H$ OrdZ<br />

n«mW{_H$ {ejUmZ§Va XmXm§Mo nwT>rb {ejU {_aO `oWrb àemb|V gwê$<br />

Pmb|. Ë`m§À`m g§JrV H$bobm {_aOobm{h Mm§Jbr g§{Y {_imbr. ñZohg§_obZm§V<br />

Pmboë`m "gw_{V' `m _amR>r ZmQ>H$m§V Am{U "àgÞamKd' `m g§ñH¥$V ZmQ>H$m§V<br />

Ë`m§M| g§JrV d A{^Z`H$m¡eë` `m§Mr Ë`mdoir \$ma àe§gm Pmbr. _¡XmZr d<br />

_Xm©Zr Ioim§V{h XmXm Mm§Jbo§ Va~oO hmoVo. Ë`m§Mo embo` {_Ì lr. {dZm`H$amd<br />

gmR>o, lr. XÎmmon§V gadQ>o, lr. J§JmYan§V \$UgmiH$a, lr. bú_Uamd {gÞaH$a,<br />

410 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 411


lr. VmË`m {eIao BË`m{XH$m§et Ë`m§Mo {_ÌËdmMo g§~§Y AIoan`ªV {Q>H$bo hmoVo.<br />

"ñdmÜ`m` _Zmo~moYmMo' ~a|M hñV{b{IV lr. {gÞaH$a `m§Zt Ho$bob| Amho.<br />

XmXm§M| _hm{dÚmb`rZ {ejU ~S>moÚmbm Am{U d¡ÚH$s` {ejU _w§~B©bm<br />

J«±Q> _o{S>H$b H$m°boO_Ü`| Pmb|. Ë`m§À`m Jm`Z A{^Z` H$bm§Zm _hm{dÚmb`m§V{h<br />

Adga {_imbm. g§e`H$„moim§Vrb ^mXì`m, Ìm{Q>H$m ZmQ>H$m§V {në`m Am{U EH$M<br />

ß`më`m§Vrb Viram_ `m Ë`m§À`m ^y{_H$m_YyZ XmXm§À`m A§J^yV ZmQ>çJwU Am{U<br />

{dZmoX `m§Mm à^md àH$em©Z| {Xgbm. ho JwU nwT>| Ë`m§Zr ^OZ- H$sV©Zm§V B©œagodogmR>t<br />

am~{dbo. d¡ÚH$s` {ejU Mmby§ AgVm§ZmM Ë`m§Mm {ddmh ^moa g§ñWmZm§Vrb<br />

_m_boXma lr. dmgwXodamd _hmOZr `m§Mr H$Ý`m, XwJm©~mB© `m§À`met Pmbm. 1922<br />

gmbt XmXm S>m°ŠQ>a Pmbo Am{U Ë`mM dfu, n{hë`m XmoZ _wbtÀ`m nmR>rda nwÌàmßVrMm<br />

bm^ Pmbm. S>m°. ^S>H$_H$a `m§À`m AmJ«hmZ| Am{U lr_§V {_aOH$a gaH$mam§À`m<br />

Amerdm©XmZo§ 1923 gmbt XmXm§Zr {_aOog ImOJr XdmImZm ^S>H$_H$am§À`m<br />

dmS>çm§V gwê$ Ho$bm.<br />

{nV¥{d`moJ<br />

`mM gw_mamg XmXm§Mo YmH$Q>o ~§Yy lr. ~m~wamd VWm {dZm`H$ XÎmmÌo`<br />

àmUr `m§Mm {ddmh Pmbm. Ë`mZ§Va WmoS>çm {Xdgm§Zr Ý`m`mb`m§VyZ naV `oV<br />

AgVm§Zm Xwnmat 11 À`m gw_mamg lr ~mbmOr _§{Xamg_moa N>mVr§V H$i `oD$Z<br />

amdgmho~ Imbt ~gbo. {enm`mZ| Ë`m§Zm nmR>Hw$irdê$Z Kar AmUb|. d¡ÚH$s`<br />

CnMmam§Zm AdH$me ZìhVmM. {_aOoMo n{hbo gaÝ`m`mYre, ñdH$V¥©ËdmZ| bmoH$Xamg<br />

nmÌ Pmbobo amdgmho~ lrMaUt {dbrZ Pmbo. KamÊ`m§V H$moë`mnyadm{gZr<br />

lr_hmbú_rMr AmamYZm Am{U XohnmV lr{dîUwñdê$n ~mbmOrg_moa hm _moR>mM<br />

`moJm`moJ Zìho H$m`?<br />

amOdmS>çmda hr dmVm© Jobr. lr_§V J[h§dabo d åhUmbo, ""g§ñWmZmMm<br />

{eanoM Jobm.'' gaH$mañdmar bJoM XmXm§À`m Kar `md`mg {ZKmbr. H$moëhmnwaMo<br />

EH$ _wËgÔr g‚mZ amOdmS>çmÀ`m dmQ>oda C^o hmoVo. Ë`m§Zr§ lr_§Vm§Zm Z_ñH$ma<br />

Ho$bm. _moQ>ma Ë`m§Zm KoÊ`mgmR>r Wm§~br Voìhm§ Vo J¥hñW åhUmbo, ""gaH$maMo<br />

gaÝ`m`mYre H$OmªV dmabo `m§Mo \$ma Xw:I dmQ>V|,'' bmIm§Mm nmoqeXm, MVwa,<br />

JwUk amOmZ| `m CX²Jmam§Vrb B§{JV OmUb|. gaH$ma Ambo Voìhm§ Kamg_moa Vw\$mZ<br />

JXu hmoVr. nm`CVma hmoD$Z lr_§V Kam§V Ambo. Amnë`m g§ñWmZÀ`m {Xd§JV<br />

gaÝ`m`m{YemM| Xe©Z KoÊ`mgmR>t Vo ImobtV Ambo Voìhm§ {_eZar S>m°ŠQ>a<br />

ìhobgmho~ B§OoŠeZ XoÊ`mÀ`m V`mar§V hmoVo. lr_§Vm§Zt {dMmab|, ""S>m°ŠQ>a, `mMm<br />

{Z{üV Cn`moJ hmoB©b H$m`?'' S>m°ŠQ>aMr _mZ ZH$mamWv hbbr Ag| nmhÿZ V|<br />

åhUmbo, ""_J earamMr {dQ>§~Zm H$ê§$ Z`o.''<br />

Vofm§ {ZË`m{^`wº$mZm§ `moJjo_§ dhmå`h_²<br />

nwT>rb g§ñH$ma gwê$ Pmbo. _hm`mÌm {ZKÊ`mnydu lr_§Vm§Zt XmXm§Zm EH$sH$S>o<br />

KoD$Z gm§{JVb| H$s ñ_emZmVyZ naVVm§Zm àW_ amOdmS>çm§V ^oQy>Z Omd|. H$maUmMm<br />

H$m§htM Iwbmgm Zgë`mZo XmXm ~wMH$ù`m§V nS>bo, nU Amkoà_mU| Vo amOdmS>çmda<br />

Jobo Voìhm§ amdgmho~m§Zm Agboë`m H$Om©Mm gd© {heo~ Xhm {Xdg hmoÊ`mnydu boIr<br />

H$idm, Ag| Ë`m§Zm gm§JÊ`mV Ambo|. Xhm {Xdgm§V H$O© {\$Q>ob|M nm{hOo Agm<br />

lr_§VmMm {ZYm©a hmoVm.<br />

A§H$bImon `oWrb gmdH$ma lr. JmoJQ>o d amdgmho~ àmUr `m XmoZ<br />

KamÊ`m§Mo nañnamet BVHo$ AmnwbH$rMo g§~§Y AgV H$s¨ EH$_oH$m§À`m {dMmam{edm`<br />

Ë`m§M| H$moUV|{h H$m`© hmoV Zgo. lr AÊUmgmho~ JmoJQ>o `m§Zm XmXm Amnbo dS>rb<br />

~§Yw _mZrV AgV. lr_§Vm§Mr Amkm XmXm§Zr AÊUmgmho~m§Zm H$i{dbr. H$maU<br />

Kam§Vrb n¡em§À`m ì`dhmamMr XmXm§Zm H$m§htM _m{hVr Zgo, CbQ> amdgmho~m§À`m<br />

Am{W©H$ AmoT>KñVrMr AÊUmgmho~m§Zm nyU© _m{hVr hmoVr. Jm§dm§Vrb JmoaJar~m§Mm<br />

amdgmho~m§da EdT>m {dœmg hmoVm H$s¨, gwa{jVVogmR>t ht _§S>ir Amnbm n¡gm-<br />

AS>H$m d XmJ-Xm{JZo amdgmho~m§Odi R>odrV. àË`oH$mÀ`m nwaMw§S>rV ~m§YyZ `m<br />

R>odr Ë`m§À`m Kam§V R>odboë`m AgV. Vgo§M Ë`m§À`m nVrda ~mOmam§Vrb IaoXr<br />

AJa hmVCgÝ`m aH$_m§Mrhr Zm|X R>odbobr Ago. AÊUmgmho~m§Zr gdmªÀ`m R>odr<br />

Am{U XoUt XmoZVrZ {Xdgm§V ^mJdyZ àË`oH$mH$Sy>Z boIr nmdË`m KoVë`m d gd©<br />

{hemo~mM§o Q>m§MU KoD$Z Vo amOogmho~m§Zm ^oQ>bo Am{U amdgmho~m§À`m H$Om©~m~V<br />

lr_§Vm§À`m Amkoà_mU| EHy$U XoU| {H$Vr Amho?'' AÊUmgmho~m§Zt CÎma {Xb|,<br />

""AmO{_Vrg H$mhtht XoU| {e„H$ Zmht.'' lr_§VmZt CÎmamMm AW© AmoiIbm. Vo<br />

åhUmbo, ""åhUOo Vwåhr gdmªMr XoUt ñdV: ^mJ{dbtV. nU `mMm boIr nyamdm<br />

H$m`?'' AÊUmgmho~m§Zr gdmªÀ`m nmdË`m Am{U EHy$U {hemo~mM| {Q>nU nwT>| Ho$b|.<br />

V| nmhÿZ lr_§Vm§Zr Amkm Ho$br, ""gmdH$ma JmoJQ>o `m§Zr {Xboë`m {hemo~mMr a¸$_<br />

AmOÀ`m AmO MwH$Vr ìhmdr.'' Z§Va Vo AÊUmgmho~m§Zm åhUmbo, ""Vwåhr gdm©M|<br />

412 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 413


XoU| ^mJ{dë`mZ| Am_M| H$m_ gmon| Pmb|. Amåhm§bm \$º$ EH$mM gmdH$mamMm<br />

{heo~ ^mJdyZ amdgmho~m§Mo gwVH$ g§nÊ`mnydu Ë`m§Zm F$U_wº$ H$aVm§ Amb|. `m_wi|<br />

Amåhm§bmhr \$ma g_mYmZ dmQ>b|.''XmXm§Zr hr hH$sH$V AZoH$Xm gm§{JVbr hmoVr.<br />

gXmMmar ^º$mMo g§H$Q> {ZdmaU H$aÊ`mMr B©œamMr Vèhm AVŠ`© Amho!<br />

_r _mPr`m§ _OH$S>o AmUmo{Z Kmbr !!<br />

`m n«g§JmZ§Va ZdamÌmÀ`m CËgdmÀ`m IMm©Mr VOdrO H$er H$amdt hr<br />

qMVm bmJbr hmoVr. AJXt EoZ doit naJm§dMm EH$ lr_§V é½U XmXm§Mo§M Am¡fY<br />

KoÊ`mMm AmJ«h Yê$Z Ambm Am{U Am¡fYmgmR>t Ë`mZ| {Xboë`m aH$_oZo CËgd<br />

ì`dpñWVnU| nma nS>bm. XmXm ^{º$_mJm©H$S>o Á`m àg§Jm§Zt AmoT>bo Jobo Ë`m§n¡H$s¨<br />

ho XmoZ àg§J daModa Ë`m§À`m ~mobÊ`mV `oV AgV.<br />

Eadr§ XmXm d¥ÎmrZ| AmZ§{X, n«o_i, {dZmoXr AgV. g§Ü`mH$mit Vo Šb~m§V<br />

OmV. {_Ìn[admam§V H$mì`emó{dZmoXmÀ`m MM}V a§JV. Ë`m§Zm ZmQ>H$m§Mr AmdS><br />

\$ma, JmÊ`m~OmdÊ`m§V _¡\$btV Vo a§JyZ OmV AgV. nU d{S>bm§À`m {Z`m©UmZ| Vo<br />

EH$X_ J§^ra Pmbo. g§gmamMm ^maht Ë`m§À`mda EH$X_M nS>bm hmoVm. Ë`m§Zm<br />

PmonÊ`mnydu amÌt dmMZmMr gd` hmoVr. _ZmMr Aer J§^ra AdñWm AgVm§Zm<br />

EH$m amÌt EH$ AÜ`mpË_H$ J«§W-~hþYm Xmg~moY dmMmd`mg KoVbm. Vmo dmMVm§<br />

dmMVm§ Pmon bmJbr. Xwgè`m {XdgmMm gy`© CJdbm Vmo AmË_à~moYmMt {H$aU|<br />

XmXm§À`m A§Va§JmV CYirVM! Voìhm§nmgyZ Ë`m§Mr d¥{Îm hiy hiy§ ^{º$_mJm©H$S>o,<br />

{Zd¥ÎmrH$S>o dibr. Mm§Jë`m g§ñH$mam§V amhÿZ Am{U ~mbnUtM gËnwéfmMr H¥$nm<br />

A`m{MVnU| bm^yZhr _Z na_mWm©V a_md`mg d`mMt 31 df} bmoQ>bt. BVH$m<br />

Cera H$m§ ìhmdm? gËH$_© \$bmoÝ_wI hmoÊ`mg, gËnwéfmZ| noabob| na_mW©-~rO<br />

éOyZ Ë`mÀ`m d¥jmbm gX²^º$s¨M| \$b `oÊ`mght ""H$mbñVdmV²-àVrú`Vm_²Ÿ&''<br />

""VwH$m åhUo VoW| Z Mbo Vm§VS>rŸ& àm{ßVH$mb KS>r Amë`m{dUoŸ&&''<br />

VÌ V§ ~w{Õg§`moJ§@b^Vo nm¡d©Xo{hH$_²Ÿ&<br />

XmXm§Zm AmÜ`mpË_H$ dmMZmMr JmoS>r bmJbr. Ë`m~amo~a _ZZ hmoD§$<br />

bmJb|, {dMmam§M| _§WZ hmoD§$ bmJb|. g§JrVào_r {_Ì_§S>it~amo~a ^OZmMm \$S><br />

a§Jy bmJbm. Q>mi-nIdmOm§À`m gmWtV "O` O` am_ H¥$îU h[a' JOa gwê$<br />

Pmbm. gd©lr ~§S>mon§V H$a_aH$a, ^mD$amd ndma, A§Xw~modm Jwad, Aßnm {XdoH$a<br />

A{U AZoH$. lr_§VmÀ`m H$mZr dmVm© Jobr. lr_§Vm§Zr drUm XmXm§À`m Jù`mV<br />

KmbyZ gm§{JVb|, ""_w»` h[aH$Wm {Zê$nU. V|M H$am.'' ~rOê$nmZ| Agbobo g§ñH$ma<br />

AmH$ma Yê§$ bmJbo. H«$_mH«$_mZ| Xmg~moY, kmZoœar, EH$ZmWr ^mJdV Am{X J«§Wm§Mr<br />

nmam`U| gwê$ Pmbt. amÌt ñdV:À`m Amogarda àdMZ Mmbo. Ë`m doir gd©lr<br />

JUnVamd Omoer, VmË`m {eIa|, bú_Uamd ndma Am{U H$m§hr _§S>ir ldUmg<br />

`oV AgV. Am{U gJù`m§V ZdbmMr Jmoï>, EH$ _wH$m lmoVmhr Ë`mV Ago - Q>m°_r<br />

Hw$Ìr. àdMZmMr doi Pmbr H$s Vr AmoaSy§> bmJo. gmoS>ë`mda Vr R>aboë`m Im§~mOdi<br />

~gyZ OmJoda OmB©. _wH|$ OZmda, nU Ë`mbmhr ldUmMr JmoS>r bmJbr hmoVr. hr<br />

Hw$Ìr eodQ>r EH$mXerbm d¡Hw§$R>mg Jobr.<br />

gVm§ g{Ø: g§J:Ÿ&<br />

lr g_WmªÀ`m H$mit g_W©n§MH$ à{gÕ hmoV|; Ë`mM à_mU| lr.<br />

AÊUmgmho~ JmoJQ>o, g§V Aßnm JwidUr, lr. VmË`m {XdoH$a, S>m°. Xoenm§S>o,<br />

lr. ^mD$gmho~ _moKo Am{U `m gdmªMo dVw©im_Ü`o Am_Mo XmXm. XmoZ H$moH$UñW,<br />

XmoZ XoeñW Am{U XmoZ H$èhmS>o Agm hm CnmgH$m§Mm fQ²>H$moZ V`ma Pmbm<br />

hmoVm. `m gdmªZm EH$ ñZohgyÌm§V ~m§Ybo AÊUmgmho~m§Zr. AÊUmgmho~ åhUOo<br />

XmXm§À`m AmÜ`mpË_H$ OrdZm§Vrb EH$ A{d^mÁ` KQ>H$. `m§À`m_wi|M AZoH$<br />

gmYwg§Vm§Mm ghdmg XmXm§Zm d Ë`m§À`m Hw$Qw>§{~`m§Zm KS>bm. `m CnmgH$m§À`m<br />

_oimì`m§Vrb àË`oH$ OU _moR>çm OmUË`m, Ádb§V {Zð>oMm Am{U S>moig lÕ|Mm<br />

hmoVm. XmXm§À`m M[aÌmMm {dMma H$aVm§Zm `m§Vrb àË`oH$ ì`º$sÀ`m M[aÌmMm<br />

WmoS>m~hþV ^mJ {dMmam§V ¿`mdmM bmJob.<br />

1. lr. AÊUmgmho~ JmoJQ>o :-AË`§V ì`dhmaHw$eb, {heo~r Am{U<br />

{M{H$ËgH$ ~wÜXtMo. na_mWmªVgwÕm§ {M{H$Ëgm Am{U {heo~rnUm Zoh_t àË``mg<br />

`md`mMm. gmYwg_mJ_m§V XoIrb `mM B©œaXÎm ~w{Õgm_Ï`m©Zo AZoH$ Wmoa g§Vm§Mm<br />

ghdmg Ë`m§Zm d Ë`m§À`m {_ÌdJm©g bm^bm. n. n. AdYyVñdm_r _hmamO<br />

Zoh_t åhUV, ""_r Ho$di AÊUmgmho~m§À`m ào_mgmR>r§M `m àm§VmV Ambm|''.<br />

2. S>m°. Xoenm§S>o :- `m§Mm _yi qnS> ^{º$^mJu ZìhoM. na§Vw lr<br />

XÎmà^y§Mr BÀN>mM Aer H$s¨ Vo `m _mJm©H$S>o dimdo. Ë`m§À`m nËZrbm<br />

414 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 415<br />

·


{ZÐmZmemMm amoJ OS>bm. d¡ÚH$s` CnMma WH$bo. hdmnmbQ>mH$[aVm§ lrjoÌ<br />

Am¡Xw§~a `oW| Ambo. Xodmda {dœmg åhUyZ Zìho. na§Vw lrJwê$M[aÌ gßVmh<br />

dmMë`mg ~a| dmQ>ob, nhm H$ê$Z, Ag| H$mht {hVqMVH$m§Zr gm§{JVb| d Ë`m§Zthr<br />

nmhÿ§`m H$ê$Z Aem gXam§V gßVmh H$a{dbm. dmMZ EoH$Vm§ EoH$Vm§ _§S>ir Kmoê$<br />

bmJbr. AJXr {Zdm§V Pmon. S>m°ŠQ>am§Zm Amü`© dmQ>b| d H«$_mH«$_mZo Vo nyU©<br />

B©œa{Zð> ~Zbo.<br />

3. g§V Aßnm JwidUr :- n§T>arÀ`m dmarMm {Z`_. XodmOdi _mJU|<br />

h|M ""Ho$bm Zo_ Mmbdr _mPm'' Am{U lÕm Aer ""dmar MwH$m| ZoXr h[a''.<br />

AJXt hmS>mMo dmaH$ar. O~aXñV nmR>m§Va. Jmoï>r gm§Jmì`mV Ë`m Aßnm§ZtM. doXm§VmM|<br />

gma Jmoï>rV ^abob| Agm`Mo.H$ê$Uag Agmo, ^{º$ag Agmo, draag Agmo ZmhtVa<br />

l¥§Jmaag Agmo, AJXr a§JyZ OmV AgV. lmoVo Am{U dºo$hr!<br />

4. lr. VmË`m {XdoH$a :- a§J Jmoam, gVoO S>moio, Ho$g d XmT>r dmT>bobr,<br />

AJXr doXH$mbrZ F$frM {Xgmd`mMo. \$ma em§V ñd^md, amJ _mhrVM ZìhVm<br />

Ë`m§Zm. EH$Xm§ AÊUmgmho~ JmoJQ>o Ë`m§À`mH$S>o ^moOZmg hmoVo. Oodm`bm ~gë`mda<br />

VmË`m åhUmbo ""AÊUm, Am_M§ Hw$Qw>§~ åhUOo bmIm§V EH$. _mP| na_ ^m½` åhUyZ<br />

Aer gmo~V _bm {_imbr.'' AÊUm§Zr Ë`m§À`mH$S>o nm{hb| ""Ahmo, Vw_À`m gmaIm<br />

nmhþUm Ambm H$s¨ bmoH$ \$ma Va n§MnŠdmÞ| H$aVrb. nU Vwåhr _mPo àmU{à` {_Ì,<br />

AJXr _mZgrMo amOh§gM. Vw_À`m ñdmJVmgmR>t Am_À`m Hw$Qw>§~mZ| AmO _moË`m§Mr<br />

MQ>Ur Ho$br Amho. nhm ~a§ {VMr Ho$dT>r lÕm Amho Vr.'' ho eãX EoH$ë`m~amo~a<br />

Ë`m§À`m nÎZrZ| H$mZmbm hmV bmdyZ nm{hb| Vmo§ IamoIarM Hw$S>rMo _moVr Zmhr§V!<br />

Ë`m§Zm dmB©Q> dmQ>b| Am{U S>moio ^ê$Z Ambo Ë`m§Mo. VmË`m åhUmbo, ""dmB©Q> H$m§<br />

dmQy>Z KoVog. Vy§ ñd`§nmH$m§V BVH$s V„rZ Pmbr hmoVrg H$t Vwbm `mM| ^mZ{h<br />

Zmhr§. Aer V„rZVm B©œamÀ`mR>m`r Agmdr. _moVr Xwgao AmU§y.'' Xwgam _mUyg<br />

AgVm Va \$ma amJdbm AgVm AJXt AÊUmgmho~ XoIrb.<br />

5. lr. ^mD$gmho~ _moKo :- gmVmam `oWrb H$moQ>m©V g~² a{OñQ´>maMr<br />

ZmoH$ar H$arV AgVm§Zm Jwê$M[aÌmM| {Z`{_V dmMZ Mmby§ Ag|. ñd^mdmZ| J§^ra<br />

Am{U lÕm \$ma Imob. lr Jwê$XÎmmOdi _mJU| EdT>oM H$s¨ Or{dV Agon`ªV<br />

Jwê$M[aÌmM|§ dmMZ Mmby§ ahmd|. lrJwê§$Zr Ë`m§Mr hr H$m_Zm nyU© Ho$br.<br />

^{º$Z^m§Vrb ho gd© VoOñdr Vmao XmXm§À`m AmYtM AñVmbm Jobo.<br />

gËg_mJ_<br />

Aet hr gd© EH$ {XbmMr _mUg| dfm©VyZ EH$ XmoZ doim H$moR>|o Var `mÌog<br />

OmV AgV. H$m`©H«$_ S>m°. Xoenm|S>o R>adrV d ì`dñWm AÊUmgmho~m§À`mH$S>o Ago.<br />

gd©OU {_aOog O_V d VoWyZ `mÌm {ZKo. EH$Xm§ gd©OU JmUJmnwat Jobo hmoVo.<br />

CÔoe nwT>o| Hw$adnwat OmÊ`mMm hmoVm. Ë`mdoit lrjoÌt Vob§JUm§Vrb EH$ g§Ý`mgr<br />

hmoVo. Vo lrjoÌt Ambo Voìhm àW_ Ë`m§Mr H$moUr{h dmñVnwg Ho$br Zmhr. na§Vw<br />

^º$H$s{V©{ddY©Z hr à^y§Mr {~ê$Xmdbr! à^y§Zr ñdm_tÀ`m ñdê$nm§V godoH$è`m§Zm<br />

Am{U nwOmè`m§Zmhr Ñï>m§V XoÊ`mg gwadmV Ho$br. `emdH$me ñdm_rOtMm {H$VugwJ§Y<br />

Xadiy§ bmJbm. AÊUmgmho~m§Zr n{hë`mM ^oQ>tV ñdm_rOtMr H¥$nm g§nmXZ Ho$br<br />

d Ë`m§À`mgh gd©OU Hw$adnwat _mJ©ñW Pmbo. joÌmonmÜ`m`m§Zr AÊUm§Zm {dZ§{Vnyd©H$<br />

gm§{JVb|, ""bm¡H$am§V bm¡H$a ñdm_tZm `oW| naV nmoMdm.''<br />

Ë`mdoir Hw$adnwam§V XÎmà^y§À`m na_^ŠV "gm~mOr' hmoË`m. Ë`m n. n.<br />

dmgwXodmZ§X gañdVtÀ`m AmYtnmgyZM VoW| godog am{hboë`m hmoË`m. Ë`m§M| ào_i<br />

^OZ EoH$Ê`mMm `moJ `m _§S>itZm Ambm. `oWrb EH$ hH$s¨H$V \$ma öX`ñneu<br />

Amho. EH$m gmYH$mZ| `oW| amhÿZ lr Jwê$M[aÌmMr hñV{b{IV àV V`ma Ho$br<br />

hmoVr. EH$ g§Ý`mgr `oW| `oVrb Ë`m§À`m hmVyZ nmoWrMm àgmX ¿`mdm Agm Ñï>m§V<br />

Ë`m gmYH$mg Pmbobm hmoVm. VoWrb nwOmar do. Ho$ed^Q>OrH$S>o Ë`m§Zr Mm¡H$er<br />

Ho$br Voìhm§ {_aOohyZ S>m°ŠQ>a _§S>ir `oV Agë`mM| Ë`m§Zm H$ibo. g§Ý`mem~Ôb<br />

H$m§ht H$ib| ZìhVo. nU Amboë`m _§S>ir~amo~a EH$ X§S>Ymar `{V AmhoV Ag|<br />

nmhÿZ Ñï>m§VmMr à{MVr Ambr. ñdm_tZr Amnë`mH$S>o {^jog `md| Aer Ë`mMr<br />

AmJ«hmMr {dZ§{V àW_ `m _§S>itZt ZmH$mabr. na§Vww nwOmè`mH$Sy>Z Ñï>m§VmMr gd©<br />

hH$sH$V H$ië`mda lrñdm_rOr Ë`m§À`mH$S>o {^jog Jobo. ^º$H$m_H$ënÐþ_<br />

XÎmà^y§ZtM hm àg§J KS>dyZ AmUbm Agob H$m ?<br />

Ago AZoH$ àg§J JmR>r nS>Vm§ nS>Vm§ lÕoÀ`m Jm§R>r ÑT>Va hmoV Joë`m.<br />

`mM gw_mamg ñZoøm§À`m à`ËZm§_wi| XmXm§Zm Cng§KMmbH$ËdmMr O~m~Xmat<br />

ñdrH$mamdr bmJbr. VWm{n am. ñd. g§KmMo H$m`© VËnaVoZ| H$arV AgVm§Zmhr<br />

Ë`m§À`m AmÜ`mpË_H$ AmMma{dMmam§V _witM \$aH$ nS>bm Zmht. V| `Wmnyd© Mmby§M<br />

am{hbo. na§Vw lrJwê$H¥$noM| {e¸$m_moV©~ AOyZ ìhmd`mM| am{hbo hmoVo.<br />

416 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 417


Jwê$H¥$nm<br />

XmXm§Mo ñZohr lr. dm_Z~modm ~«÷Mmar `m§Zr H$ë`mU _m{gH$mVrb EH$<br />

boI dmMbm. na_nyÁ` lr. JwidUr _hmamOm§Mm "e{º$nmVgo AmË_gmjmËH$ma'<br />

hm boI d gd© _m{hVr Ë`m§Zr AÊUmgmho~ JmoJQ>o `m§Zm H$i{dbr. AÊUmgmho~<br />

nwÊ`mg XmIb Pmbo d lr. JwidUr _hmamOm§~amo~a `mg§~§Yr MMm© H$ê$Z _mJ©Xe©Z<br />

H$aÊ`m~Ôb Ë`m§Zm {dZ§{V Ho$br. lr XÎmà^yOdi AÊUm§Mm d{ebm \$ma _moR>m.<br />

lr. JwidUr _hmamOm§Zr Ë`m§Zm n. n. bmoH$ZmWVrW© `m§Mo Xe©Z KS>{dbo. ñdm_rOt<br />

Voìhm| nwÊ`mVM hmoVo. EH$m Ñï>rjonm§VM AÊUmgmho~§mMr `mo½`Vm ñdm_r§OrZr<br />

AmoiIbr d Xwgè`m {Xder àmV:H$mbr AÊUmgmho~ XrjoZ| H¥$VmW© Pmbo. hm<br />

Jwê$H¥$noMm agJw„m MmIVm§Zm AÊUm§À`m _Zm§V ~mH$sÀ`m n§MH$S>rM| ñ_aU Pmbo|<br />

AgobM. Ë`m§Zr Amnë`m AZw^dm§Mr qXS>o {_aOog XmXm§À`m g_moa Imobbt. nwT>o|<br />

g§K{ejmdJm©gmR>r nwÊ`mg Jobo AgVm§Zm XmXm lr. JwidUr _hmamOm§À`m godog<br />

ê$Oy Pmbo. Ë`mZ§VaMr Jwê$ÛmXer Pmë`mda Am¡Xw§~a joÌmOdirb A§H$bImon `oWo<br />

lr. Aßnm g§V, dm_Zmo~m Am{U XmXm lr. JwidUr _hmamOm§H$Sy>Z Xrjm§{H$V Pmbo.<br />

Ë`m doionmgyZ AmOn`ªV dmS>rg OmVm§ `oVm§ Jwê$ÛmXerÀ`m gw_mamg lr. JwidUr<br />

_hmamOm§Mm _w¸$m_ XmXm§À`m Kar {_aO|V hmoV AgVmo.<br />

nma_m{W©H$ A{YH$ma<br />

XmXm§Mr Ooð> H$Ý`m gm¡. _ZyVmB©Zm Ë`m§À`m XrK© AmOmam§V XmXm§À`m<br />

gËg§JmMm bm^ Pmbm d AI§S> Zm_OnmMo _hËd H$iyZ Vg| AZwð>mZhr KS>b|.<br />

""Xoh Zœa Amho. Vmo H$Yt Var OmUmaM. åhUOo Xoh `oW| Q>mHy$Z XohmMm Ah§H$mar<br />

OmV AgVmo. Vmo A{dÚmonmYrZ| `wº$ Agë`mZ| Ë`mg Ord hr g§km àmßV Pmbr.<br />

Cnm{Ya{hV Ord hm _yi ~«÷ñdê$nM Amho.'' ho VËdkmZ {Za{Zamù`m CXmhaUm§Zr<br />

Am{U Xmg~moY, kmZoœar BË`m{X J«§Wm§À`m ldUmZ| g_Oë`mda d¥{Îm lrH¥$îUMaUt<br />

a§JyZ Jobr. "O`mgr CnmgZm O¡grŸ& VoUo ^Omd| Amnwë`m XodmgrŸ& {Z{XÜ`mg<br />

bmJ{b`m Zo_ogrŸ& gmjmËH$a hmo`'Ÿ&& hr g_W©dmUr Iar Pmbr. lrH¥$îUmM|<br />

Ë`m§Zm gJwU ñdê$nm§V Xe©Z Pmb|. eodQ>À`m amÌt XmXm§Zm _wÔm_ Odi ~mobmdyZ<br />

Ë`m§À`m ZrQ> bjm§V `oB©b BVŠ`m ñnï> eãXm§V Ë`m§Zr gm§{JVbo. ""_r, Vwåhr, h|,<br />

V| dJ¡ao H$m§hr Zmhr.'' doXmÝVmM| gmadmŠ` `mM AWm©M| Amho. ""Zoh ZmZmpñV<br />

qH$MZŸ&'' hm Amnbm AZw^d Ë`m gm§JV hmoË`m. XmXm§À`m {ZË` dmMZmMm à^md<br />

Ë`m§À`m AmV©^º$sÀ`m ^y{_H|$V Agm ê$Obm. `mhÿZ loð> AZw^d AÜ`mË_m§V Zmhr<br />

Am{U `m AZw^dmMr àMr{V AmUyZ XoUmè`mhÿZ OmñV _moR>m gËnwê$fhr Agy eH$V<br />

Zmhr.<br />

n. ny. AdYyVñdm_r _hmamO VWm n. ny. e§H$amZ§XVrW© `m§À`met XmXm§Mm<br />

àW_ n[aM` AÊUmgmho~m§_wioM Pmbm. Ë`mZ§Va Ë`m§Mo XmXm§da BVH|$ ào_ OS>b|<br />

H$s¨ à{Vdfu _{hZm XmoZ _{hZo Ë`m§Mm _w¸$m_ XmXm§À`m Kar hmoV Ago. Ë`m§M| dmñVì`<br />

Ago Voìhm§ XmXm§À`m Kat Xgam {Xdmir Agm`Mr. amoO {_ï>mÞ ^moOZ Am{U H$_©-<br />

CnmgZm-doXmÝV-^{º$ `m§darb MM}Mr _oOdmZr. hm H«$_ {H$Ë`oH$ df©o Mmby hmoVm.<br />

Ë`m§À`m g§JVrV Hw$adnwa, Jê$S>oœa, Ymaoœa Aem XyaÀ`m `mÌm{h _moR>çm<br />

_oimì`m{Zet Pmë`m. lrZ¥qghdmS>r, Am¡Xw§~a `oWrb `mÌm d _w¸$m_ Va AmR>dS>çm<br />

n§YadS>çmbm KS>V Ago. Ë`m§À`m gËg§JVrV gXmMmamM| àË`j {ejU gdmªZm<br />

{_iV Ago. n. ny. AdYyVñdm_tZr ~«÷M`m©l_m§V Amnbo Jwê$ {eZmoaMo<br />

lr_m¡Zrñdm_r `m§Mr EH${Zð> godm Ho$br hmoVr. Ë`m§Zr VrZ-Mma Z_©Xm n[aH«$_m<br />

Ho$ë`m hmoË`m. "AOr{d Vmo Ì`: goì`m doXmÝVmo Jwê$arœa.' Ag|M Ë`m§Mo gd©<br />

Am`wî` Job|. g_m{Yg_`t Ë`m§Mo d` gw_mao 130 dfmªMo Agmdo Ago A§XmOmZ|M<br />

åhUmd| bmJVo. Eadt Ë`m§Mo OÝ_ñWmZ, OÝ_H$mi, nydm©l_rM| Zm§dgwÕm Ë`m§À`m<br />

AJXr {ZH$Q>dVu`m§Zmhr H$Yt H$ib| Zmht ! 1967 gmbr H$merg OmD$Z Vo<br />

{dœoœamer EH$ê$n Pmbo d Xoh J§Jmn©U Pmbm. n. ny. AdYyVñdm_tM| Am¡Xw§~a<br />

`oWrb loð> A{YH$ma {eî` n. ny. Zmam`UmZ§XVrW© `m§Zr ñdm_tÀ`m 8, 9 d 10<br />

ì`m {Xder§Mr AmamYZm Am{U Ë`m§À`m nwÊ`{VWrbm VrW©nyOm A¡mXw§~a `oW| XmXm§H$Sy>Z<br />

H$a{dbr.<br />

^º$sMr narjm<br />

lrXÎmà^yÀ`m _Zm§V gX²^º$mMr H$gmoQ>r nmhmdr Ag| Amb| Agob<br />

""am_ Ono Ë`mM| {MÎm nmhVmoŸ& On H$[aVm§ erU `oVmoŸ& {dH$ën A§Var<br />

àdoeVmoŸ& Var T>io Zm _oê$ O¡gmŸ&&'' nU XmXm§À`m {MÎmd¥ÎmrV AmVm<br />

{dH$ënmbm àdoe {_iU| eŠ` ZìhV|. g§H$ën{dH$ënm§M| I~S>~ ZmhtM|<br />

hmoD$Z _Zmo^y{_ AJXr g_mZ Pmbr hmoVr. _J hm H$gbr H$gmoQ>r nmhUma?<br />

gZ 1948 gmbt _hmamï´>m^a ~«÷d¥§Xmda Ambob| g§H$Q >! Ka| Xma| ^ñ_gmV²<br />

hmoV hmoVt. {_aO Ë`m§V AndmX H$g| R>amdo ? Ë`m§VyZ XmXm g§KMmbH$ ! Vo<br />

amhmV Agbobm S>m°ŠQ>a ^S>H$_H$am§Mm dmS>m OiyZ ImH$ Pmbm. gwX¡dmZo XmXm<br />

{_aO|V ZìhVo. lr. n. ny. AdYyV ñdm_r~amo~a _w§~B©V Jobo hmoVo- _wÔm_ AmJ«hmZo<br />

Ë`m§Zm Zobo hmoVo. Kar hmoË`m gm¡. AmB©gmho~ Am{U Ë`m§À`m XmoZ bhmZ ZmVr.<br />

418 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 419


Ë`m§Zm _moR>çm eWuZo dmS>çm~mhoa H$mT>b|. Xod ~amo~a ¿`mdo Aer Ë`m§Mr BÀN>m.<br />

nU ~amo~aMo bmoH$ åhUmbo, ""AmB©gmho~, àmU AmYt dmMdm, Xod Xwga| KoD§$'' Xoh<br />

Xwgam YmaU Ho$ë`mM| Eo{H$dm§V Amho. nU Xod Xwgam! AeŠ`M. VrZ _Obr dmS>m<br />

OiyZ ^ñ_ Pmbm. Ë`mVyZ H$m` am{hbo Agob ~a| ? H$m` amhUma ? amI Am{U<br />

H$moigo. na§Vw Ë`m A{¾{Xì`mVyZ gwa{jV am{hbr Vr ~«÷ Am{U _m`m! lrXÎmà^y§À`m<br />

nmXwH$m Am{U lr OJX§~oMr _yVu AJXt gmb§H$ma. H$er am{hbr Agob ~ao Vr ?<br />

B©œar _m`|M| H$m¡VwH$ ~«÷m{XH$m§ ZoUdo.<br />

g§nÎmm¡M {dnÎmm¡M _hVm_oH$ê$nVm<br />

XmXm _w§~B©hÿZ naV Ambo. gJio ì`dhma `Wmnyd© Mmby§ Pmbo. d¥ÎmtV<br />

H$m§hr§hr Mb{~Mb Zmht. EHo$ {Xder gm¡. AmB©gmho~m§Zr àíZ Ho$bm, ""AmOn`ªV<br />

Ho$boë`m B©œa godoM| h|M \$b H$m` ?'' nmZ Hw$Q>Vm§ Hw$Q>Vm§ XmXm hgbo Am{U Ë`m§Zr<br />

EH$ Jmoï> gm§{JVbr. AOw©ZmZ| AgmM àíZ lrH¥$îUmbm {dMmabm hmoVm .... Jmoï><br />

g§nbr. gd©OU ^mamdyZ Jobo. V§~mIyMr {M_yQ> Vm|S>mV Q>mH$Vm§ Q>mH$Vm§ XmXm gm¡.<br />

AmB©Zm åhUmbo, ""hm Zœa ngmam KoD$Z H$m Vy§ XodmH$S>o OmUma Amhog. A{¾àb`m§VyZ<br />

Amnbr Cnmñ` XodVoMr _yVu {_imbr Zm ? _J Vr Amnë`m nmR>rer C^r Amho h|<br />

{Z{üV g_O.''<br />

nwÝhm§ ZdrZ Omo_mZ| Zdr _m§S>Ur gwê$ Pmbr. {~èhmS> Zd|, XdmImZm<br />

ZdrZ, AJXr ^m§S>t, ~¡R>H$s, A§WéU|, nm§Kê$U| gwÕm ZdrZ. OUy§ H$mht Amn{Îm<br />

AmbobrM ZìhVr BVŠ`m em§V {MÎmmZ| gd© ì`dhma Mmby Pmbo. ^mJmZJa<br />

Am§XmobZmÀ`mdoir Am{U Z§Va g§K~§XrÀ`m doit Agm XmoZ doim H$mamdmg ghZ<br />

H$ê$Z{h XmXm§Mr em§V, g_mYmZr d¥{Îm T>ibr Zmht. "g_mYmZ gmYy OZm§Mo{Z<br />

`moJ|' gËg§JVtV {MÎmmda Pmbobo g§ñH$ma AmMaUm§V CVabo.<br />

1956 gmbt XmXm§Mo YmH$Q>o qMa§Ord S>m°ŠQ>a Pmb| d Ë`m§Zr ñdV:Mm<br />

ñdV§Ì XdmImZm {_aOog doJù`m dñVtV gwé Ho$bm. XdmImÝ`mMo CX²KmQ>Z lr.<br />

JwidUr _hmamOm§Zr§ Ho$b|. Xwgam Amerdm©X AÊUmgmho~m§Mm. Am¡fY XoD$Z Ë`mM|<br />

{~b AmnUmH$Sy>Z ¿`mdo Agm Ë`m§Mm AmJ«h. Ë`m§Zm Am¡fYmMm nobm ^ê$Z {Xbm.<br />

Ë`m§Zr Am¡fYmMm KmoQ>m KoVbm d Vo _ZmnmgyZ hgbo. noë`m§V Mhm hmoVm!<br />

ZdrZ XdmImÝ`mg gwédmV Pmë`mZ§Va H$m§ht {Xdgm§Zr AÊUmgmho~m§Zt EH$<br />

~§X nmH$sQ> XmXm§Zm {Xb| d XdmImÝ`mbm EH$ df© nyU© Pmë`mda V| CKS>md| Ago<br />

gm§{JVb|. nm{H$Q> CKS>ë`mda Ë`m§V AÊUm§Zt ^{dî` d g{XÀN>m {bhÿZ R>odë`mM|<br />

AmT>ib|. EH$m dfm©V {Ma§Ordm§Mm O_ CÎm_ ~gob Am{U XmXm ì`dgm`mVyZ nyU©<br />

{Zd¥Îm hmoVrb hr ^{dî` dmUr Iar R>abr. XmXm§Zt Am{U AÊUmgmho~m§Zt H$moH$Um§V<br />

aå` {R>H$mUt EH$Ì amhÿZ B©œa god|V H$mb H§$R>mdm hr Ë`m§Mr g{XÀN>m _mÌ AYuM<br />

g\$b Pmbr. H$maU Ë`mnyduM lr XÎmgodogmR>t AÊUm§Zr _hmà`mU Ho$bob| hmoVo!<br />

ì`dgm`m§VyZ nyU© _wº$ Pmë`mZ§Va XmXm§Zr boIZ - dmMZ-_ZZ `m§V H$mbì``<br />

H$ê$Z, nyduM _¡XmZ lr XÎm_§{Xam§V gwé Pmboë`m kmZgÌm§V _wº$ hñV| kmZXmZ<br />

Ho$b|. lr XÎm_§{Xam§Vrb `moJdm{gîR>ç, XÎm_mhmËå`, Xmg~moY d eodQ>r _ZmMo<br />

ûcmoH$ BVŠ`m J«§Wm§Mm lmoË`m§Zm AmZ§X bm^bm.<br />

Xmg~moYmMo 13 d| nmam`U<br />

XmXm§Mm gdm©V AmdS>rMm J«§W Xmg~moY Ë`mM| 13 d| nmam`U g‚mZJS>mda<br />

H$amd| d Ë`mdoit AmoiIrMm CngJ© Z ìhmdm Aer Ë`m§Mr BÀN>m. AJXr Oê$arnwaV|<br />

gm_mZ KoD$Z Vmngr doem§V nmam`U g_m{ßV XmgZd_rbm Pmbt - AJXt Ë`m§À`m<br />

BÀN>oà_mU| H$moUr{h Ë`m§Zm AmoiIVm. nU XmgZd_rbm amÌt H$sV©ZmÀ`m doit<br />

lr. Mm\$iH$am§ZtM Ë`m§Zm Z AmoiIbo d ñdV: eoOmat ~gdyZ Ë`m§Mr Mm¡H$er<br />

Ho$br. Ë`m_wio S>m°ŠQ>a àmUr JS>mda AmhoV h| {d{XV Pmb|. Xwgè`m {Xder Omo Vmo<br />

àH¥$VtÀ`m VH«$mar KoD$Z Ë`m§À`mH$S>o `oD§$ bmJbm! BÀN>oà_mU| AkmVdmgm§V nmam`U<br />

nma nS>b|. Z§Va lr g_WmªZr Ë`m§Mr AmoiI bmoH$m§Zm {Xbr! hmM {Zamon g_OyZ<br />

XmXm§Zr JS>mdê$Z _w¸$m_ hb{dbm.<br />

VrW©`mÌm<br />

_Ðmgbm Á`oð> {Ma§Ordm§À`m {~èhmS>r XmXm§Mm d gm¡. AmBªMm _w¸$m_<br />

AgVm§Zm 1963-64 gmbm§V C^`Vm§Zt X{jUoVrb à_wI joÌm§Mr `mÌm Ho$br. `m<br />

`mÌ|V lr. JwidUr _hmamOm§Mo {eî` lr. lrnmXamd VWm _m_m Xoenm§S>o `m§Mr<br />

g§JV \$ma Cn`moJmMr Pmbr. VrW©{d{Ygh gd© `mÌm `Wmgm§J nma nS>br.<br />

`mÌm H$ê$Z naV Amë`mda lr. JwidUr _hmamOm§À`m Amkodê$Z {ÌñWir<br />

H$mer`mÌmhr KS>br. n. ny. AdYyV ñdm_r _hmamOm§Mm _w¸$m_ Z_©XoVrb ì`mg<br />

~oQ>mda AgVm§Zm C^`§Vm H$Ý`mnwÌm§gh VoW| gËg§JVtV H$m§ht H$mi am{hbo hmoVo.<br />

ì`mg ~oQ>mdatb AZgy`oÀ`m ñWmZmM| Xe©Z KoVm§Zm AmnU Amnë`m Iè`m Kar<br />

Agë`mMm AmZ§X dmQ>bm, Ag| gm¡. AmB© gm§JV. Ë`m§Mo JmoÌ A{Ì Agë`mZo<br />

420 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 421


AZgy`oM| ñWmZ h|M Amnb| Ia| Ka, Aer Ë`m§Mr lÕm hmoVr. XmXm§M| EH$ ñZo{h<br />

lr. ~§S>mon§V nmoVZrg `m§À`m AmJ«hmZ| H$mí_raMm{h àdmg C^`Vm§Zr Ho$bm d naV<br />

`oVm§Zm h[aÛma, F$frHo$e ht n{dÌ ñWmZ| nm{hbt.<br />

OJX§~m _mbH$sÀ`m Kat Ambt<br />

XmXm§À`m d{S>bm§Zr _gya gmoS>ë`mnmgyZ 1965 gmbm§n`ªV H$moUmbm{h<br />

ñdV:À`m _mbH$sM| Ago Ka ZìhV|M. Vmo `moJ AmVm Ambm. Á`m Kat n. ny.<br />

AdYyV ñdm_r _hmamOm§Mo àW_Xe©Z Pmb|, n. ny. JwidUr _hmamOm§Mm H¥$nmàgmX<br />

Pmbm, ^OZàdMZmMr gwadm§V Á`m dmñVy§V Pmbr, Vr dmñVw XmXm§À`m {Ma§OrdmZt<br />

{dH$V KoD$Z ZdamÌmoËgd \$ma WmQ>m§V Ho$bm. gdm©V g_mYmZ Pmb| Vo gm¡. AmB©Zm.<br />

ñdV:M| Ka Pmb|. Ë`m§Mr lrOJX§~m _mbH$sÀ`m Kat Ambr.<br />

{_aOoÀ`m àmMr§Z ^dmZr _§{Xam§V n§Mdrg df©o Aì`mhV ^OZ {Zê$nU|<br />

MmbV. hr àWm XmXm§Zt d lr. ~moS>g `m§Zt gwê$ Ho$br hmoVr. Ë`m {Z{_ÎmmZ| `m<br />

XmoKm§Mm gËH$ma Am{U Ë`m§À`m àdMZm§Mr Am{U {Zê$nUm§Mr J«§Wê$nmZ| à{g{Õ<br />

ìhmdr `m hoVyZ| "{dÛV gËH$ma g{_{V' ñWmnZ Pmbr. `m gËH$mag_ma§^mMr g{dñVa<br />

hH$sH$V "ñdmÜ`m` _Zmo~moY' ^mJ n{hbm `m g{_VrZ| àH$m[eV Ho$boë`m nwñVH$m§V<br />

Ambobt Amho.<br />

OrdZgmWr<br />

XmXm§Mm {_Ìn[adma \$ma _moR>m. {edm` g§KMmbH$ Agë`m_wi| Kat<br />

gmaIr dX©i Agm`Mr. g§gmamMm hm gJim ^ma dmhm`bm Xwga| MmH${h Vg|M<br />

^¸$_ hmoV|. H$moUrhr `odmoV, {H$Vrhr `odmoV, Am{U Ho$ìhm§hr `odmoV, gdmªMo ñdmJV<br />

hgV_wImZ| H$ê$Z AmË_r`VoZ| AmXam{VÏ` H$amd| V| gm¡. AmB©gmho~m§ZtM. H$nmimda<br />

AR>r qH$dm eãXm§V H$Qw>Vm H$Yt {XgbrM Zmht. nhmQ>o Mma dmOë`mnmgyZ amÌt<br />

AH$am dmOon`ªV Ë`m§Mm IS>m nhmam gwê$ Agm`Mm. Amnna^mdmMm A^md hmM<br />

Ë`m§À`m ñd^mdmMm ñWm`r^md hmoVm. XmXm§À`m nma_m{W©H$ OrdZm§Vhr gm¡.<br />

AmB©gmho~m§Zt ~amo~arZ| gmW Ho$br. ""g§Vg_mJ_ AMm©Ÿ& gmamgma kmZMMm©Ÿ&<br />

BVwH|$ Xo _Obm Xo _ObmŸ& _mJVgo h[a VwObmŸ&&'' hr XmXm§Mr _mJUr, ""g§V<br />

J¥hmà{V `oVrŸ& ^{º$^md| eaU V`mà{VŸ& BVHo$ Xo _Obm Xo _ObmŸ& _mJVgo<br />

h[a VwObmŸ&&'' hr AmB©gmho~m§Mr àmW©Zm. h|M _mJU| XodmOdi _mJyZ hr OmoS>r<br />

OÝ_mg Ambr Agmdr Eadr Ago EH$Ord g§gma \$maM Šd{MV².<br />

H¡$. gm¡. OmZH$s~mB© àmUr<br />

ñdm_r{d`moJ| nihr J_oZmŸ&<br />

VwOdrU am_m _O H§$R>doZmŸ&&<br />

XmXm, Vw_À`m gwIr Am{U g_mYmZr OrdZmM| Ia| lo` gm¡. AmB©ZmM,<br />

Ë`m§À`m gmo~Vr_wi|M Vw_Mm Eo{hH$ Am{U AÜ`mpË_H$ nW gwH$a Pmbm. ""ñd`§<br />

n§MmZmZmo nwÌm¡ JOmZm - fS>mZZm¡Ÿ& H$nXu Vw H$W§ OrdXÞnwUm© J¥ho Z MoV²Ÿ&&<br />

AmB©gmho~, h| gd©lo` VwåhmbmM, {Z:g§e` Vw_M|M. "^dmZr<br />

ËdËnm{UJ«hUn[anmQ>r\$b{_X_².''<br />

422 ñdmÜ`m` _Zmo~moY 423


gZ 1942 nmgyZ 1969 n`ªV gÎmmdrg df©o _mV¥{nV¥ ào_mMr CUrd<br />

Á`m§Zt ^ê$Z H$mT>br Am{U h| eãXnmëhmi {bhÿZ KoVb| Ë`m H¡$. Vr. XmXm H¡$.<br />

gm¡. AmB© `m§À`m MaUr hr dmŠnyOm g_n©U H$aVm§Zm dmMH$m§Zm {dZ§Vr EdT>rM H$s¨<br />

""Yr ewÕ`¡ àmŠM[aVmW© Ef g§J¥øVo ñ\w$Q>:Ÿ&<br />

àmk¡: àoú`mo@Ì VËgmamo Xn©Uo@ëno `Wm _R>:Ÿ&&<br />

gd© nyOoÀ`m eodQ>t _§Ìnwînm§O{b g_n©U H$am`Mt AgVo. VXW© H¡$.<br />

XmXm§À`m Á`oð> {Ma§Ordm§Zr Ë`mÀ`m A§VH$miÀ`m pñWVrM| öX`ñneu g[dñVa<br />

{ZdoXZ Ho$b| Amho, Ë`m§VyZ EH$ CVmam `oWo CX²Y¥V H$aVmo.<br />

gmjmËH$ma<br />

""{M. AaqdXmZ| Vr. XmXm§Mo S>moH|$ _m§S>rda KoVb|. gd© e{º$ EH$dQy>Z,<br />

WaWaVo hmV C§M H$ê$Z, XmoÝhr hmV OmoSy>Z Z_ñH$ma H$aÊ`mMm Vr. XmXm§Mm à`ËZ<br />

Mmbbm hmoVm. S>moio KÅ> {_Q>bo Jobo. CKS>| Vm|S> ~§X Pmb|. Zwnojr H$Xm hr Ë`m§Mr<br />

ImÌr hmoVr, lr XÎm_mD$brÀ`m Xe©ZmgmR>t AÅ>mhmg Mmby§ hmoVm. Ë`m<br />

Cnmñ`_mD$brbm `m ^º$ ~mimMr H$m§ ~a| X`m `oUma Zmhr ? S>moù`m§V Xe©Z<br />

Pmë`mMr gmj ào_mly§Zr nQ>dbr. A§Jmda AmZ§XmMo amo_m§M CR>bo. ""gX²J{XV<br />

H§$R> XmQ>moŸ&& `oUo \w$Q>mo öX`Ÿ&& ZoÌt Oi dmhmo gXmŸ& AmZ§XmMo amo_m§MŸ& VwH$m<br />

åhUo H¥$nmXmZŸ& BÀN>r _Z ho OmoS>rŸ&&'' Xodmbm {_R>r _maÊ`mMm hm gmohim gw_mao<br />

EH$ {_{ZQ> eodQ>t Ë`m§À`m ^m|dVr Agboë`m§Zm nhm`bm {_imbm. gdmªZr Zm_mMm<br />

_moR>çmZ| JOa Ho$bm. {M. AaqdX Ë`m§À`m COì`m H$mZm§V ""JwéXod XÎm'' hm _§Ì<br />

Cƒm[aV hmoVm. Á`oð> ewÕ Xe_r eHo$ 1891 {X. 26 _o 1969 `m {Xdet Xwnmar<br />

gmS>onmMÀ`m gw_mamg Vr. XmXm lrXÎmñdê$nt brZ Pmbo. Á`m§Zr Vr. XmXm§Mo OrdZ<br />

OdiyZ nm{hb| Ë`m§ZmM Ë`m§À`m eodQ>rÀ`m H¥$VrMm AW© g_Oob. ""CnmgZoÀ`m<br />

eodQ>tŸ& Xodm ^º$m AI§S> ^oQ>rŸ& AZw^dr OmUo§b Jmoï>tŸ& àË``mMrŸ&& `m<br />

g_Wm©oº$sMr àMr{V {Xgbr. Á`mgmR>t EdT>m AÅ>mhmg Ho$bm hmoVm, Vmo eodQ>Mm<br />

{Xdg Jwê$H¥$noZ| JmoS> Pmbm.''<br />

› › ›<br />

424 ñdmÜ`m`

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!