شماره 63 ، ثور 1392

24غازی امان اهلل خان و مصطفی کمال اتاترک،‏ انقره،‏ )1928(منشاء روابط افغانستان با ترکیه از قرنها قبل آب می خورد،‏ در واقعاساس این روابط را عناصر تاریخی و فرهنگی تشکیل می دهد.‏ بهعنوان مثال می توان از یکی از مشخصه های مهم فرهنگی ما یعنیموالنا جالل الدین محمد بلخی که در شهر بلخ افغانستان متولدگردیده و بعدها با خانواده اش به ترکیه مهاجرت نموده است یادآورشد که مطمئنًا به مثابۀ نماد با ارزشی در مسیر روابط تاریخی ودوستانه میان افغانستان و ترکیه نقش بسزایی داشته است.‏در اوایل قرن بیستم میالدی جهان،‏ دچار دگرگونی عمیقی که ثمرۀجنگ جهانی اول بود گردید.‏ این دگرگونی ها در پی شکست وپیروزی های کشورهای درگیر جنگ به شکل چشمگیری در اکثرنقاط جهان نفوذ نموده تغییرات شگرفی را در بخش های سیاسی،‏نظامی،‏ اقتصادی و فرهنگی در دولت ها به میان آورد.‏ قیام ها و حساستقالل طلبانۀ ملت ها در پی ضعف و ناتوانی روزافزون قدرت هایامپریالیزم خسته از جنگ،‏ سیر صعودی خویش را به اوج رسانید.‏افغانستان از اولین کشورهایی است که مبارزات استقالل طلبانه وآزادیخواهی خویش را بعد از جنگ جهانی اول آغاز و به زودترینفرصت نتیجۀ مثمر را بدست آورد.‏افغانستان به مثابه کشور مستقل و جهت نیل به اهداف سیاسی و پرستیژخویش در سطح بین الملل کوشید تا حمایت سیاسی کشورهای بزرگجهان را بدست آورده و روابط دراز مدتی را با آنها نهادینه سازد.‏بنابر همین دالیل شاه امان اهلل بعد از سفرهای طوالنی که در سال1927 به اروپا داشت توانست به شکل قابل مالحظۀ حمایت سیاسیو اقتصادی کشورهای اروپایی را بدست آورد.‏ که این مسئله در نوعخود دستآورد تاریخی و حیاتی برای افغانستان به شمار می رود.‏ شاهامان اهلل در پایان سفر خویش از کشور ترکیه بازدید بعمل آورد.‏وی بخوبی می دانست که داشتن روابط نزدیک با وارث امپراطوریعثمانی اهمیت خاصی دارد.‏ تجارب مصطفی کمال رهبر ترکیه میتوانست الگوی مناسبی برای رهبر جوان افغان نیز باشد.‏ چون هر دوکشور جنگ های مخرب و دگرگونی های سیاسی را تجربه کردهبودند.‏ شباهت دیگری که میان این دو کشور وجود داشت این بود،‏هر دو ملت مسلمان در مسیر مدرنیزم و پیشرفت گام برداشته بودند.‏هر دو کشور خواهان داشتن روابط تنگاتنگ و مساوی با جهان بودند.‏به همین دلیل رهبر جوان کشور در اوایل سالهای حکومتش،‏ نمایندههای خویش را به مسکو فرستاد و به تاریخ اول ماه مارچ 1921هیأت های افغانی و ترک در آن شهر مالقات نمودند.‏ به نمایندگیاز افغانستان جنرال محمد ولی خان و به نمایندگی از کشور ترکیهیوسف کمال تنگیرشنک و رضا نور،‏ توافقنامه اتفاق افغانستان-‏ ترکیهرا به امضأ رسانیدند.‏ این موافقتنامۀ ده ماده یی اساس روابط سیاسیدو کشور نو تأسیس را تشکیل می دهد.‏قابل یادآوریست که همه ساله از اول ماه مارچ به عنوان آغاز و