شماره 61 ، دلو و حوت 1391
11.07.2015 • Views
Share Embed Flag

شماره 61 ، دلو و حوت 1391

شماره 61 ، دلو و حوت 1391

شماره 61 ، دلو و حوت 1391

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
  • No tags were found...
mfa.gov.af

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

35 کنفرانس ساالنه سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان586266زنان افغان هم میت<strong>و</strong>انند پیل<strong>و</strong>ت ش<strong>و</strong>ندلیگ برتر افغانستان اسط<strong>و</strong>ره های د<strong>و</strong>راندافغانستان د انتخابات<strong>و</strong> په اړه معل<strong>و</strong>ماتمن با قهرمانی خ<strong>و</strong>د نشان دادم که افغانستان سرزمینخش<strong>و</strong>نت نیست73پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل 77838795افغانستان پېژندنهد<strong>و</strong>لت سازی یا حک<strong>و</strong>متداری بین المللید امان اهلل خان په <strong>و</strong>خت کې قان<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نهلرغ<strong>و</strong>ني دیکتات<strong>و</strong>ران ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>سني ز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>اکي 99

1افغانستان به تر<strong>و</strong>یج<strong>و</strong> حراست از حق<strong>و</strong>قبشر متعهد استبیانیۀ جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیرام<strong>و</strong>ر خارجۀ جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستانبه مناسبت بیست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>مین نشستش<strong>و</strong>رای حق<strong>و</strong>ق بشر سازمان ملل متحد

2آقای رئیس<strong>،</strong>‏خانم کمیشنر عالی<strong>،</strong>‏جاللتمآبان<strong>،</strong>‏حاضرین گرامی<strong>،</strong>‏ خانم ها <strong>و</strong> آقایان!‏برای من جای افتخار <strong>و</strong> خرسندی فرا<strong>و</strong>ان است که از جانب جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در بیست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>مین نشست ش<strong>و</strong>رای حق<strong>و</strong>ق بشر سازمانملل متحد اشتراک می نمایم.‏ اجازه دهید از شما<strong>،</strong>‏ آقای رئیس بخاطررهبری تان از نشست امر<strong>و</strong>زی صمیمانه ابراز امتنان <strong>و</strong> قدردانی نمایم.‏همچنان میخ<strong>و</strong>اهم حمایت کش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>یش را به خانم ن<strong>و</strong>انتیم پیلی<strong>،</strong>‏بخاطر ک<strong>و</strong>شش های خستگی نا پذیر شان در جهت پیشبرد آجندایحق<strong>و</strong>ق بشر در سراسر جهان تجدید نمایم.‏افغانستان به تامین حق<strong>و</strong>ق بشر <strong>و</strong> بخص<strong>و</strong>ص به کار مهمی که ش<strong>و</strong>رایحق<strong>و</strong>ق بشر در این قبال انجام میدهد<strong>،</strong>‏ اهمیت خاصی قائل است.‏ش<strong>و</strong>رای حق<strong>و</strong>ق بشر یک مجتمع منحصر به فرد ب<strong>و</strong>ده که مشغ<strong>و</strong>ل گفتگ<strong>و</strong>های صادقانه <strong>و</strong> نتیجه بخش در جهت مقابله با چالش هایی است کهما همه با آن م<strong>و</strong>اجه هستیم.‏به نظر بنده<strong>،</strong>‏ بر همۀ ما الزم است که هدف این گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> همکاری رارشد دهیم<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> نیاز های عاجل حق<strong>و</strong>ق بشر را در ج<strong>و</strong>امع خ<strong>و</strong>د بر آ<strong>و</strong>ردهساخته <strong>و</strong> تالش نمائیم تا برای نسل های آینده یک آیندۀ بهتر<strong>،</strong>‏ صلحآمیز <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شن تری را به ارمغان بیا<strong>و</strong>ریم<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> از آ<strong>و</strong>ای تحمل پذیری <strong>و</strong>تفاهم در میان خ<strong>و</strong>یش حمایت نمائیم.‏آقای رئیس!‏چالش ها <strong>و</strong> تهدیدات متدا<strong>و</strong>می در منطقه آسیای جن<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> مرکزی<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد که به ت<strong>و</strong>جه جدی ضر<strong>و</strong>رت دارند.‏تنش های مسلحانۀ م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د <strong>،</strong> تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong> فقر ه<strong>و</strong>لناک در منطقه بدینمعناست که بسیاری از افراد بشر در یک ترس <strong>و</strong> بدبختی عمیق باتخلفات جدی حق<strong>و</strong>ق بشری بخص<strong>و</strong>ص حق<strong>و</strong>ق زنان <strong>و</strong> دختران به سرمی برند.‏ مقابله با این ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های مهم <strong>و</strong> عاجل ایجاب مینماید کهحک<strong>و</strong>مت های ملی<strong>،</strong>‏ جامعۀ بین المللی با سازمان ملل متحد در صفا<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ حق<strong>و</strong>ق بشر را به شکل جامع <strong>و</strong> شفاف در صدر دست<strong>و</strong>ر کارخ<strong>و</strong>یش قرار دهند.‏آقای رئیس<strong>،</strong>‏ خانم ها <strong>و</strong> آقایان!‏بیش از یک دهه قبل افغانستان یک عصر جدیدی را با مشخصۀاحترام به ارزش های دم<strong>و</strong>کراتیک <strong>و</strong> حق<strong>و</strong>ق بشری آغاز نم<strong>و</strong>د که این<strong>و</strong>اقعًا یک فصل بی همتا در تاریخ کش<strong>و</strong>ر مان ب<strong>و</strong>د.‏ این زمانی ب<strong>و</strong>د کهحک<strong>و</strong>مت به اساس قان<strong>و</strong>ن اساسی متعهد به تحقق <strong>و</strong> تطبیق اص<strong>و</strong>ل حق<strong>و</strong>قبشر گردید.‏با ک<strong>و</strong>شش های ادارۀ ج<strong>و</strong>ان <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتیک از آن زمان تا بدینس<strong>و</strong><strong>،</strong>‏افغانستان به ط<strong>و</strong>ر قابل مالحظه ای در عرصه های اجتماعی<strong>،</strong>‏ سیاسی<strong>،</strong>‏اقتصادی<strong>،</strong>‏ فرهنگی<strong>،</strong>‏ حاکمیت قان<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ رسانه ها<strong>،</strong>‏ حق<strong>و</strong>ق بشر <strong>و</strong> جامعۀمدنی دچار تغییر گردیده که ارزش های دم<strong>و</strong>کراسی در آن ریشهگرفته <strong>و</strong> مردم ما از زندگی بهتری لذت می برند.‏دستا<strong>و</strong>رد های ما در عرصه های متعددِ‏ کمک به مردم در جهتاحقاق حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> آزادی های شان از سال 2001 بدینس<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ بخص<strong>و</strong>صبا در نظر داشت عقب مانده گی های ناشی از تخریبات فیزیکی<strong>،</strong>‏اجتماعی <strong>و</strong> فرهنگی <strong>و</strong> همچنان آالمی که جنگ <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت تحمیلشده در بیش از سه دهۀ گذشته بر ملت افغان <strong>و</strong>ارد نم<strong>و</strong>ده است<strong>،</strong>‏ نشاندهندۀ چیزی کمتر از یک دگرگ<strong>و</strong>نی تاریخی نیست.‏در این مقطع زمانی ما در افغانستان از یک مرحلۀ حساس در امر انتقالبس<strong>و</strong>ی تحکیم حاکمیت ملی<strong>،</strong>‏ مالکیت <strong>و</strong> صلح پایدار<strong>،</strong>‏ امنیت<strong>،</strong>‏ ثبات <strong>و</strong>پیشرفت در حال گذر هستیم.‏آقای رئیس<strong>،</strong>‏ خانم ها <strong>و</strong> آقایان!‏ما در میان شماری از تالش هایی قرار داریم که برای مؤفقیت مادر سالهای آینده <strong>و</strong> یک افغانستان دم<strong>و</strong>کراتیک <strong>و</strong> با حاکمیت نقشاساسی دارند.‏ این تالش ها شامل پر<strong>و</strong>سۀ انتقال <strong>و</strong> خر<strong>و</strong>ج تدریجیهمۀ نیر<strong>و</strong>های نات<strong>و</strong> <strong>و</strong> سایر نیر<strong>و</strong>های بین المللی تا پایان سال 2014از افغانستان<strong>،</strong>‏ تالش های پر<strong>و</strong>سه صلح <strong>و</strong> آشتی <strong>و</strong> انتخابات ریاستجمه<strong>و</strong>ری در ا<strong>و</strong>ایل سال 2014 میباشد.‏حک<strong>و</strong>مت اطمینان کامل دارد-‏ <strong>و</strong> من نیز میت<strong>و</strong>انم با اعتماد بیشتر ازهر زمان دیگری نسبت به گذشته<strong>،</strong>‏ این اطمینان را به شما بدهم کهنیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان آمادگی <strong>و</strong> استعداد به عهده گرفتن مسئ<strong>و</strong>لیتکامل امنیت داخلی افغانستان <strong>و</strong> دفاع از کش<strong>و</strong>ر را در مقابل تهدیداتخارجی دارند.‏استعداد های در حال رشد نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان در حقیقت یکشاخص آشکار <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ی است که نشان میدهد امر<strong>و</strong>ز امنیت 80 فیصداز مردم افغانستان ت<strong>و</strong>سط عساکر <strong>و</strong> افسران پ<strong>و</strong>لیس افغان از میان خ<strong>و</strong>دایشان تأمین می گردد.‏ در ضمن<strong>،</strong>‏ این <strong>و</strong>اقعیت که در مناطقی کهمسئ<strong>و</strong>لیت های امنیتی از نیر<strong>و</strong>های بین المللی به نیر<strong>و</strong>های افغان سپردهشده اند<strong>،</strong>‏ خش<strong>و</strong>نت ها 20 فیصد کاهش یافته است آشکارا نشان دهندۀصحت استراتیژیک <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>رت به برنامه انتقال <strong>و</strong> تطبیق م<strong>و</strong>فقانۀ آنمیباشد.‏ جهت تدا<strong>و</strong>م این تحرک مثبت <strong>و</strong> نهادینه ساختن این م<strong>و</strong>فقیت<strong>،</strong>‏ما بر این با<strong>و</strong>ریم که بلند بردن کیفیت نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان بشم<strong>و</strong>لفراهم سازی ز<strong>و</strong>دهنگام تجهیزات <strong>و</strong> <strong>و</strong>سایل حمای<strong>و</strong>ی مناسب<strong>،</strong>‏ هن<strong>و</strong>زمنحیث یک ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت کلیدی باقیست.‏ در این زمینه ما از جامعۀجهانی بخاطر حمایت درازمدت مالی شان از نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغاندر جریان دهۀ تح<strong>و</strong>ل ‏)از 2015 الی 2024( سپاسگزار هستیم.‏همچنان با استفاده از این فرصت میخ<strong>و</strong>اهم گزارشات اخیر یکطرفۀ

3رسانه هارا مطلقًا رد نمایم که یکی د<strong>و</strong> مثالی از برخ<strong>و</strong>رد ناگ<strong>و</strong>ارنیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان را نشان میداد <strong>و</strong> ما این <strong>و</strong>اقعات را به شدتتعقیب <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد پیگرد قان<strong>و</strong>نی قرار داده ایم.‏ ما این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را به یکتالش ناکام <strong>و</strong> باطل در جهت بی اعتبار نم<strong>و</strong>دن پ<strong>و</strong>لیس ملی <strong>و</strong> ارد<strong>و</strong>یمان تبدیل نم<strong>و</strong>دیم چ<strong>و</strong>ن آنها این بدبینی ها را با بد<strong>و</strong>ش گرفتن م<strong>و</strong>ثرامنیت <strong>و</strong> دفاع کش<strong>و</strong>ر شان از نیر<strong>و</strong> های بین المللی<strong>،</strong>‏ نادرست به اثباترساندند.‏در حالی که همچنان فشار الزم را در میدان جنگ بر دشمن اعمالمیکنیم<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>قف است<strong>و</strong>ار <strong>و</strong> اص<strong>و</strong>لی د<strong>و</strong>لت افغانستان این است که پر<strong>و</strong>سۀصلح <strong>و</strong> آشتی تحت رهبری افغانها مطمئن ترین راه برای پایان دادنبه خش<strong>و</strong>نت ها <strong>و</strong> تأمین ثبات د<strong>و</strong>امدار در افغانستان <strong>و</strong> منطقه میباشد.‏اجازه دهید در اینجا تصریح نمایم که تالش های ما در راستایصلح در مطابقت با ت<strong>و</strong>صیه های ل<strong>و</strong>یه جرگۀ تاریخی در ن<strong>و</strong>مبر 2011در خص<strong>و</strong>ص پر<strong>و</strong>سۀ صلح <strong>و</strong> آشتی خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ این ت<strong>و</strong>صیه ها اص<strong>و</strong>لیهمچ<strong>و</strong>ن احترام به قان<strong>و</strong>ن اساسی افغانستان<strong>،</strong>‏ حفظ دستا<strong>و</strong>رد هایتاریخی دم<strong>و</strong>کراتیک <strong>و</strong> پیشرفت هایی که که افغانستان در طی یکدهۀ گذشته داشته است<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> حفظ حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> آزادی های مردم افغانستانبشم<strong>و</strong>ل آن زنان <strong>و</strong> دختران افغانی که بیش از همه در ط<strong>و</strong>ل اینمتحمل رنج گردیده اند را در بر دارد.‏ل<strong>و</strong>یه جرگۀ صلح ا<strong>و</strong>لین گردهمایی ملی در م<strong>و</strong>رد صلح <strong>و</strong> آشتی<strong>،</strong>‏دارای چینن عظمتی ب<strong>و</strong>د که در آن شمار قابل ت<strong>و</strong>جهی از زنانمنحیث اعضای اشتراک کنندۀ حض<strong>و</strong>ر داشتند.‏آقای رئیس!‏جهت تحکیم بیشتر پر<strong>و</strong>سۀ دم<strong>و</strong>کراتیک خ<strong>و</strong>یش<strong>،</strong>‏ مردم افغانستان دراپریل 2014 به پای صند<strong>و</strong>ق های رای خ<strong>و</strong>اهند رفت تا یک رئیسجمه<strong>و</strong>ر جدید را انتخاب نمایند.‏ حک<strong>و</strong>مت افغانستان هر آنچه را کهممکن است انجام میدهد تا از برگزاری یک انتخابات آزاد<strong>،</strong>‏ شفاف<strong>،</strong>‏همه شم<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتیک در کش<strong>و</strong>ر که در آن نهاد های مستقلانتخاباتی افغان قرار است تا تمام پر<strong>و</strong>سۀ انتخابات را بد<strong>و</strong>ن مداخالتداخلی <strong>و</strong> خارجی رهبری نمایند<strong>،</strong>‏ اطمینان حاصل نماید.‏آقای رئیس!‏د<strong>و</strong>لت افغانستان به تر<strong>و</strong>یج <strong>و</strong> حراست از حق<strong>و</strong>ق بشر به خص<strong>و</strong>صحق<strong>و</strong>ق زنان<strong>،</strong>‏ دختران <strong>و</strong> اطفال متعهد است.‏این تعهد به سطح ملی در مفاد قان<strong>و</strong>ن اساسی کش<strong>و</strong>ر که به ص<strong>و</strong>رتدم<strong>و</strong>کراتیک تص<strong>و</strong>یب گردیده <strong>و</strong> نیز در سایر ق<strong>و</strong>انین<strong>،</strong>‏ پالیسی ها <strong>و</strong>پالنهایی که در مطابقت با قان<strong>و</strong>ن اساسی <strong>و</strong> تعهدات بین المللی که ازس<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت افغانستان تد<strong>و</strong>ین شده است<strong>،</strong>‏ مشه<strong>و</strong>د میباشد.‏ این تعهدهمچنان به سطح بین المللی از طریق همکاری های گسترده ای کهافغانستان در قسمت حق<strong>و</strong>ق بشر دارد<strong>،</strong>‏ به اثبات رسیده است.‏در ماده 7 قان<strong>و</strong>ن اساسی افغانستان تأکید گردیده که د<strong>و</strong>لت از منش<strong>و</strong>رملل متحد<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>افقتنامه های بین کش<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> نیز میثاق های بین المللی<strong>و</strong> اعالمیه جهانی ملل متحد که افغانستان به آنها پی<strong>و</strong>سته است<strong>،</strong>‏ تابعیتمینماید.‏د<strong>و</strong>لت افغانستان نهادهای کلیدی را به شم<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر زنان<strong>،</strong>‏کمیسی<strong>و</strong>ن مستقل حق<strong>و</strong>ق بشر افغانستان<strong>،</strong>‏ کمیسی<strong>و</strong>ن منع خش<strong>و</strong>نت علیهزنان<strong>،</strong>‏ سارن<strong>و</strong>الی خاص رسیدگی به خش<strong>و</strong>نت علیه زنان<strong>،</strong>‏ محاکمخان<strong>و</strong>ادگی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>احد حمایت از حق<strong>و</strong>ق بشر در <strong>و</strong>زارت عدلیه<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>احدهایجندر در چندین <strong>و</strong>زارت خانه<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> کمیته های بین <strong>و</strong>زارتی را جهتگزارشدهی از تطبیق کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن های مرب<strong>و</strong>ط به حق<strong>و</strong>ق زنان<strong>،</strong>‏ تأسیسنم<strong>و</strong>ده است.‏د<strong>و</strong>لت افغانستان همچنان تعدادی از اسناد مرب<strong>و</strong>ط به پالیسی<strong>،</strong>‏ ق<strong>و</strong>انین <strong>و</strong>پالن های عمل<strong>،</strong>‏ به شم<strong>و</strong>ل استراتیژی انکشاف ملی افغانستان<strong>،</strong>‏ افغانستانکمپکت Compact( <strong>،</strong>)Afghanistan پالن عمل ملی برای زنانافغانستان<strong>،</strong>‏ برنامه های ملی دارای ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت<strong>،</strong>‏ پالن ملی برای مبارزه باترافیک اطفال<strong>،</strong>‏ قان<strong>و</strong>ن مح<strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت علیه زنان<strong>،</strong>‏ قان<strong>و</strong>ن مبارزه با ترافیکانسان<strong>،</strong>‏ قان<strong>و</strong>ن اطفال<strong>،</strong>‏ قان<strong>و</strong>ن افراد دارای معل<strong>و</strong>لیت<strong>،</strong>‏ مقرره های مرب<strong>و</strong>ط بهسرپناه را که هدف تمامی آنها بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ضعیت حق<strong>و</strong>ق بشر در سراسرکش<strong>و</strong>ر میباشند<strong>،</strong>‏ تص<strong>و</strong>یب نم<strong>و</strong>ده است.‏بر عال<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ امضای کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن ها<strong>،</strong>‏ میثاق ها <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>کل ها از جانب مابیان کنندۀ تعهدات بین المللی افغانستان منحیث یک عض<strong>و</strong> فعال مللمتحد<strong>،</strong>‏ میباشد.‏افغانستان عض<strong>و</strong> تعدادی از کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن های حق<strong>و</strong>ق بشر ملل متحد<strong>،</strong>‏ بهشم<strong>و</strong>ل کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن مح<strong>و</strong> تبعیض علیه زنان)‏ <strong>،</strong>)CEDAW کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>نحق<strong>و</strong>ق اطفال ( )CRC <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>کل ا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> د<strong>و</strong>م اختیاری مرب<strong>و</strong>ط بهآن<strong>،</strong>‏ میثاق بین المللی حق<strong>و</strong>ق مدنی <strong>و</strong> سیاسی <strong>،</strong>)ICCPR( معاهدهمنع شکنجه ملل متحد ( <strong>،</strong>)UNCAT میثاق بین المللی در م<strong>و</strong>ردحق<strong>و</strong>ق اقتصادی<strong>،</strong>‏ اجتماعی <strong>و</strong> فرهنگی ( <strong>،</strong>)ICESCR کمیتۀ حذفتبعیض نژادی ملل متحد ( <strong>،</strong>)CERD کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن در م<strong>و</strong>رد قتل <strong>و</strong> عام <strong>،</strong>کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن مرب<strong>و</strong>ط به جرائم جنگی <strong>و</strong> جرائم علیه بشریت<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>نحق<strong>و</strong>ق اشخاص دارای معل<strong>و</strong>لیت با پر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>کل اختیاری آن <strong>و</strong> تعداددیگری از اسناد مرب<strong>و</strong>طۀ بین المللی حق<strong>و</strong>ق بشر میباشد.‏د<strong>و</strong>لت افغانستان گام های مهمی را در راستای کار عملی برای تطبیقکن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن ها <strong>و</strong> میثاق های حق<strong>و</strong>ق بشر <strong>و</strong> ترتیب <strong>و</strong> ارائه گزارش هایملی در م<strong>و</strong>رد تطبیق آنها<strong>،</strong>‏ برداشته است.‏ گزارش د<strong>و</strong>ره ای بازنگریجهانی ( Report ) Universal Periodic Review در م<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>ضعیت کلی حق<strong>و</strong>ق بشر در افغانستان در سال 2009 به ش<strong>و</strong>رایحق<strong>و</strong>ق بشر ارائه گردید.‏ گزارش ترکیبی د<strong>و</strong>ره ای د<strong>و</strong>م <strong>و</strong> چهارمافغانستان از پیمان بین المللی در م<strong>و</strong>رد حق<strong>و</strong>ق اقتصادی<strong>،</strong>‏ اجتماعی <strong>و</strong>

4فرهنگی در سال 2010 به کمیتۀ مرب<strong>و</strong>طه آن ارائه گردید.‏ا<strong>و</strong>لین گزارش افغانستان در م<strong>و</strong>رد کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن بین المللی در م<strong>و</strong>ردحق<strong>و</strong>ق طفل در ا<strong>و</strong>ایل سال 2011 به کمیتۀ مرب<strong>و</strong>طه آن ارائه گردید.‏بر عال<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>لین <strong>و</strong> د<strong>و</strong>مین گزارش د<strong>و</strong>ره ای ترکیبی افغانستان در م<strong>و</strong>ردکن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>ن مح<strong>و</strong> هر ن<strong>و</strong>ع تبعیض علیه زنان در سال 2011 به کمیتهمرب<strong>و</strong>طه ارائه گردید.‏آقای رئیس!‏افغانستان قطعنامه 1325 ش<strong>و</strong>رای امنیت ملل متحد را به رسمیت شناخته<strong>و</strong> از تطبیق آن<strong>،</strong>‏ در قسمت « تأکید مجدد بر نقش زنان در جل<strong>و</strong>گیری<strong>و</strong> حل <strong>و</strong> فصل منازعات <strong>و</strong> ایجاد صلح<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> تأکید بر اهمیت اشتراکمسا<strong>و</strong>یانه <strong>و</strong> سهمگیری کامل آنها در تمامی تالش ها برای حفظ <strong>و</strong>ارتقاء صلح <strong>و</strong> امنیت <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>رت افزایش نقش آنها در تصمیم گیریها در ارتباط با جل<strong>و</strong>گیری <strong>و</strong> حل <strong>و</strong> فصل منازعات<strong>،</strong>‏ حمایت مینماید.«‏ما انکشاف یک پالن عمل در م<strong>و</strong>رد زنان<strong>،</strong>‏ صلح <strong>و</strong> امنیت را آغازنم<strong>و</strong>ده ایم.‏ پالن عمل ملی در م<strong>و</strong>رد زنان<strong>،</strong>‏ صلح <strong>و</strong> امنیت یک ابزاراصلی جهت حص<strong>و</strong>ل اطمینان از اشتراک پر معنی زنان در قسمتجل<strong>و</strong>گیری از منازعه<strong>،</strong>‏ حل <strong>و</strong> فصل منازعه<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>سۀ صلح <strong>و</strong> ریف<strong>و</strong>رمسکت<strong>و</strong>ر امنیتی که در آن به مسئله حراست<strong>،</strong>‏ جل<strong>و</strong>گیری از خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong>ارائه خدمات آسایشی <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د برای زنان نیز پرداخته میش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ به شمارمی آید.‏پیشرفت زیادی در این زمینه ص<strong>و</strong>رت گرفته است <strong>و</strong> ما امیدا<strong>و</strong>ر هستیمتا از هم اکن<strong>و</strong>ن طی مدت یکسال<strong>،</strong>‏ این پالن مهم ملی را عملینماییم.‏ آقای رئیس<strong>،</strong>‏ در حقیقت افغانستان دستا<strong>و</strong>ردهای تاریخی را درزمینۀ کمک به زنان برای احقاق حق<strong>و</strong>ق خدا دادی شان <strong>و</strong> دسترسیبه فرصتها برای تمامی مشاغل داشته است.‏ امر<strong>و</strong>ز زنان افغان 27 فیصداز قان<strong>و</strong>نگذاران را در پارلمان افغانستان تشکیل می دهند.‏ زنان یکچهارم مشاغل د<strong>و</strong>لتی به شم<strong>و</strong>ل یک فیصد قابل ت<strong>و</strong>جه در سط<strong>و</strong>حتصمیم گیری<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زرا<strong>،</strong>‏ معینان <strong>و</strong>زرا<strong>،</strong>‏ رؤسا<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏ شار<strong>و</strong>ال<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>ال<strong>،</strong>‏ سفیر<strong>و</strong> دیگر سمت های دیپل<strong>و</strong>مات های ارشد را اشغال نم<strong>و</strong>ده اند.‏دختران در حد<strong>و</strong>د 40 فیصد از بیش از 8 میلی<strong>و</strong>ن اطفالی را که امر<strong>و</strong>زبه مکاتب میر<strong>و</strong>ند تشکیل می دهند که این رقم در سال 2001 کمتراز یک میلی<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>د که در آن رقم دختران شامل نب<strong>و</strong>دند.‏ امر<strong>و</strong>زسی فیصد از معلمین مکاتب <strong>و</strong> پانزده فیصد از اساتید پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن هارا زنان تشکیل می دهند.‏ زنان <strong>و</strong> دختران افغان امر<strong>و</strong>ز 24 فیصد ازسکت<strong>و</strong>ر صحت<strong>،</strong>‏ 5 فیصد از سکت<strong>و</strong>ر امنیت<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> 30 فیصد از سکت<strong>و</strong>رزراعت را تشکیل می دهند.‏ 40 فیصد از رأی دهندگان در آخرینانتخابات ریاست جمه<strong>و</strong>ری ما در سال 2009 زنان ب<strong>و</strong>دند.‏ ما دارایپیل<strong>و</strong>ت<strong>،</strong>‏ افسران ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> <strong>و</strong>رزشکاران رزمی مسلکی از طبقهاناث هستیم.‏ زنان حد اقل پنجاه فیصد از نیر<strong>و</strong>ی رسانه های مستقل<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>یای افغانستان <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه های فعال جامعۀ مدنی که هر د<strong>و</strong>ی اینهااز دستا<strong>و</strong>ردهای مشه<strong>و</strong>د <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقعی دهۀ گذشته محس<strong>و</strong>ب میگردند<strong>،</strong>‏ راتشکیل میدهند.‏در حقیقت امر<strong>و</strong>ز میلی<strong>و</strong>ن ها تن از دختران <strong>و</strong> زنان افغانستان در سرتاسرافغانستان دیگر در معرض زندگی تحت ستم<strong>،</strong>‏ منز<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> نا امید کنندهای که در جریان جنگ ها <strong>و</strong> به سطح بی رحمانه تر آن تحت رژیمطالبان قرار داشتند<strong>،</strong>‏ نیستند.‏این دستا<strong>و</strong>ردها در شرایط استثناییِ‏ <strong>و</strong>خیم <strong>و</strong> چالشهای جاری <strong>و</strong> مستمردر کش<strong>و</strong>ر به شم<strong>و</strong>ل خش<strong>و</strong>نت های جدی علیه زنان<strong>،</strong>‏ قتل های هدفمند<strong>،</strong>‏استفاده از افراد ملکی منحیث سپر دفاعی<strong>،</strong>‏ حمالت دهشت افکنی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>بم گذارهای جاده ای که از س<strong>و</strong>ی تر<strong>و</strong>ریستان خارجی <strong>و</strong> تر<strong>و</strong>ریستانیکه از خارج حمایت می گردند <strong>و</strong> دیگر گر<strong>و</strong>ه های مسلح به شم<strong>و</strong>لطالبان ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع می پی<strong>و</strong>ندند<strong>،</strong>‏ به دست آمده اند.‏آقای رئیس!‏در خاتمه اجازه دهید تا عال<strong>و</strong>ه نمایم که بد<strong>و</strong>ن شک چالشهای زیادیدر افغانستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد که زنان <strong>و</strong> مردان افغان با آنها م<strong>و</strong>اجه اند <strong>و</strong>مهمترین آنها نب<strong>و</strong>د یک امنیتِ‏ اعتماد ساز میباشد.‏ کار ما که هماناتحقق کامل حق<strong>و</strong>ق اتباع مان میباشد هن<strong>و</strong>ز به پایان نرسیده است.‏دستا<strong>و</strong>ردهای ما زیاد اما شکننده اند <strong>و</strong> حفظ آنها<strong>،</strong>‏ به شم<strong>و</strong>ل م<strong>و</strong>ارددیگر<strong>،</strong>‏ من<strong>و</strong>ط به یک انتقالِ‏ آرام <strong>و</strong> مؤفق در سال 2014 <strong>و</strong> پس از آنمیباشد.‏ما خ<strong>و</strong>ش با<strong>و</strong>ر یا ساده ل<strong>و</strong>ح نیستم که ادعا نماییم تالش ما برای تأمینحق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> آزادی های مردم مان کامل است.‏ ما کار زیادی پیش ر<strong>و</strong>داریم.‏ اما من می ت<strong>و</strong>انم به شما این اطمینان را بدهم که همچنانیکه ما سفر مشکل اما <strong>و</strong>اضح <strong>و</strong> پر هیجان ملت خ<strong>و</strong>یش را به سمتدم<strong>و</strong>کراسی ق<strong>و</strong>یتر<strong>،</strong>‏ امنیت بهتر<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong> شک<strong>و</strong>فایی جهت میدهیم<strong>،</strong>‏ همد<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> هم مردم افغانستان به خص<strong>و</strong>ص جامعۀ مدنیِ‏ فعال <strong>و</strong> رسانههای مستقل ما اراده<strong>،</strong>‏ شجاعت<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> عزم را برای حفظ<strong>،</strong>‏ حراست<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>سعه<strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> آزادی های تمامی اتباع مان خاصتًا حق<strong>و</strong>ق زنان<strong>،</strong>‏دختران <strong>و</strong> اطفال دارا میباشند.‏ این چیزی است که مردم ما آرز<strong>و</strong> <strong>و</strong>شایستگی آنرا دارند <strong>و</strong> این چیزی است که ما با صداقت <strong>و</strong> قاطعیتبه آن متعهد هستیم.‏

5ر<strong>و</strong>ابط افغانستان <strong>و</strong> سریالنکاسید عبدالبشیر سادات

6گزارش سفر رسمی جاللتمآب دکت<strong>و</strong>ر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیرام<strong>و</strong>رخارجه به کش<strong>و</strong>ر جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیک س<strong>و</strong>سیالیستیسریالناکاتاریخ 21-18 دسامبر 2012جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>رخارجه<strong>،</strong>‏ بنا به دع<strong>و</strong>تجاللتمآب پر<strong>و</strong>فیس<strong>و</strong>ر جی.‏ ال پیریز<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتیک س<strong>و</strong>سیالیستی سریالنکا<strong>،</strong>‏ به تاریخ 18 دسامبر 2012 درراس یک هیئت <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه شامل آقایان شیدا محمد ابدالیسفیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در دهلی جدید <strong>و</strong> سفیر غیرمقیمافغانستان در سریالنکا<strong>،</strong>‏ عزیزالدین احمدزاده رئیس شعبۀ ا<strong>و</strong>ل سیاسی<strong>،</strong>‏سید بشیر سادات معا<strong>و</strong>ن ریاست سخنگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> محمد نجیم جانباز کارمندریاست تشریفات <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه به کش<strong>و</strong>ر جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیکس<strong>و</strong>سیالیستی سریالناکا سفر رسمی نم<strong>و</strong>دند.‏جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> هیئت معیتی شان را به تاریخ 18دسامبر 2012 آقایPrera Neomal معین <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجهکش<strong>و</strong>ر سریالنکا در میدان ه<strong>و</strong>ای بین المللی Bandaranaikeک<strong>و</strong>لمب<strong>و</strong> پذیرای نم<strong>و</strong>دند.‏ جاللتمآب دکت<strong>و</strong>ر زلمی رس<strong>و</strong>ل طی اینسفر چهار ر<strong>و</strong>زه با رئیس جمه<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زرای خارجه<strong>،</strong>‏ دفاع<strong>،</strong>‏ اقتصاد <strong>و</strong>فرهنگ کش<strong>و</strong>ر سریالناکا مالقاتهای د<strong>و</strong>جانبه <strong>و</strong> چند جانبه را نم<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏مزید بر آن م<strong>و</strong>افقتنامه <strong>و</strong> یادداشت تفاهم را نیز با مقامات آن کش<strong>و</strong>رامضاء نم<strong>و</strong>دند.‏مالقات مشترک با <strong>و</strong>زرای خارجه<strong>،</strong>‏ عدلیه <strong>و</strong> فرهنگ سریالنکاجاللتماب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه به ساعت 11:00قبل از ظهر م<strong>و</strong>رخ 29 ق<strong>و</strong>س <strong>1391</strong> مطابق 19 دسامبر 2012<strong>،</strong> با آقایG.L. Peiris <strong>و</strong>زیر خارجه<strong>،</strong>‏ آقای رؤف حکیم <strong>و</strong>زیر عدلیه <strong>و</strong> آقایEkanayake <strong>و</strong>زیر فرهنگ کش<strong>و</strong>ر سریالنکا مالقات مشترک رادر <strong>و</strong>زارت خارجه آنکش<strong>و</strong>ر انجام دادند.‏در نخست جناب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل ضمن تشکری از آقای G.L.Peiris که ایشان <strong>و</strong> هیئت همراه شان را به شهر ک<strong>و</strong>لمب<strong>و</strong>دع<strong>و</strong>ت نم<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏اظهار داشت:‏ ط<strong>و</strong>ریکه ر<strong>و</strong>سای جمه<strong>و</strong>ری افغانستان <strong>و</strong> سریالناکا مصمماند تا ر<strong>و</strong>ابط شان را در سطح دیپل<strong>و</strong>ماتیک گسترش دهند<strong>،</strong>‏ ما میخ<strong>و</strong>اهمتا ر<strong>و</strong>ابط د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر مستحکم ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> همکاری های د<strong>و</strong>جانبه در سطحسیاسی<strong>،</strong>‏ اقتصادی<strong>،</strong>‏ فرهنگی <strong>و</strong> اجتماعی نیز ت<strong>و</strong>سعه یابد.‏ افغانستانمیخ<strong>و</strong>اهد تا از تجارب <strong>و</strong> اند<strong>و</strong>خته های کش<strong>و</strong>ر سریالناکا در بازسازی <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سعه زیر بنای های اقتصادی خ<strong>و</strong>د استفاده نماید.‏داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل گفت که مشابهتای زیاد بین د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد<strong>،</strong>‏مبارزه با بیکاری<strong>،</strong>‏ ارتقای ظرفیت بشری<strong>،</strong>‏ بازسازی <strong>و</strong> مساعد نم<strong>و</strong>دنزمینۀ تحصیل برای نسلهای د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر.‏ افغانستان همچنان در تالشاست تا پر<strong>و</strong>سه صلح <strong>و</strong> مذاکره با طالبان را م<strong>و</strong>فقانه به پیش ببرد.‏کسانیکه مخالف امنیت <strong>و</strong> ثبات در افغانستان اند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان جنگ <strong>و</strong> ناامنی می باشند<strong>،</strong>‏ با آنها مبارزه می گردد.‏آقای G.L. Peiris <strong>و</strong>زیر خارجه سریالنکا ضمن خ<strong>و</strong>ش آمدید <strong>و</strong>زیرخارجه افغانستان با هیئت معیتی شان<strong>،</strong>‏ افز<strong>و</strong>د که کش<strong>و</strong>ر ما خ<strong>و</strong>اهانصلح<strong>،</strong>‏ ثبات <strong>و</strong> امنیت در افغانستان است <strong>و</strong> ما میخ<strong>و</strong>اهیم تا ر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>درا با افغانستان مستحکم تر سازیم.‏ ایجاد ر<strong>و</strong>ابط دیپل<strong>و</strong>ماتیک بیند<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر می ت<strong>و</strong>اند همکاری های د<strong>و</strong>جانبه را در عرصه های مختلفت<strong>و</strong>سعه دهد.‏ امضای م<strong>و</strong>افقت نامۀ ها که قرار است امر<strong>و</strong>ز امضاء گردد<strong>،</strong>‏نم<strong>و</strong>نۀ خ<strong>و</strong>ب در همکاری های د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر میباشد <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر ما آمادۀهرگ<strong>و</strong>نه همکاری با جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان می باشد.‏داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل اظهار داشت؛ نیر<strong>و</strong>های امنیتی خارجی تا سال2014 افغانستان را ترک می کنند که فعالً‏ 75 فیصد امنیت خاککش<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>سط نیر<strong>و</strong>های افغان تأمین می گردد <strong>و</strong> تا سال 2014 تأمینامنیت تمام خاک کش<strong>و</strong>ر به د<strong>و</strong>ش نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان سپرده میش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ی همچنان گفت؛ در کنفرانس ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر های کمککننده <strong>و</strong> جامعه جهانی <strong>و</strong>عدۀ همکاری به افغانستان را نم<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> مامی خ<strong>و</strong>اهیم تا از این کمکها به اساس شفافیت استفادۀ بیشتر <strong>و</strong> مؤثرتر نماییم.‏ م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع تعلیم <strong>و</strong> تربیه از جمله مسایل است که حک<strong>و</strong>متافغانستان ک<strong>و</strong>شش نم<strong>و</strong>ده تا ارتقای ظرفیت <strong>و</strong> ارائه زمینۀ تحصیل برایج<strong>و</strong>انان افغان را به کش<strong>و</strong>ر های منطقه<strong>،</strong>‏ ار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> امریکا مساعد نماید.‏

7آقای رؤف حکیم <strong>و</strong>زیر عدلیه سریالنکا گفت:‏ کش<strong>و</strong>ر ما آماده <strong>و</strong> حاضراست تا هرگ<strong>و</strong>نه همکاری را در بخشهای قضایی با د<strong>و</strong>لت افغانستاننماید<strong>،</strong>‏ ما میت<strong>و</strong>انیم تا در قسمت ارتقای سطح مسلکی کارمندان حق<strong>و</strong>قی<strong>و</strong> قضایی افغانستان با ایجاد ک<strong>و</strong>رسهای ک<strong>و</strong>تاه مدت <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>یل المدتهمکاری نمائیم.‏ مزید بر آن کش<strong>و</strong>رما عالقمند است تا در قسمتاسترداد مجرمین نیز م<strong>و</strong>افقتنامۀ داشته باشیم.‏امضای م<strong>و</strong>افقتنامه <strong>و</strong> یادداشت تفاهمم<strong>و</strong>افقت نامه همکاری در عرصه های اقتصادی<strong>،</strong>‏ تعلیمی<strong>،</strong>‏ علمی<strong>و</strong>تکنال<strong>و</strong>ژی میان حک<strong>و</strong>مت جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متجمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیک س<strong>و</strong>سیالیستی سریالنکا به تاریخ ۱۹ دسامبر۲۰۱۲ ت<strong>و</strong>سط جاللتماب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>رخارجه <strong>و</strong> آقایپر<strong>و</strong>فیس<strong>و</strong>ر جی.‏ ال پیریز<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیکس<strong>و</strong>سیالیستی سریالنکا به امضاء رسید.‏همچنان یادداشت تفاهم همکاری فرهنگی میان حک<strong>و</strong>مت جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیک س<strong>و</strong>سیالیستیسریالنکا به تاریخ ۱۹ دسامبر ۲۰۱۲ ت<strong>و</strong>سط جاللتماب داکتر زلمیرس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>رخارجه <strong>و</strong> آقای Ekanayake <strong>و</strong>زیر فرهنگ کش<strong>و</strong>رسریالنکا امضاء گردید.‏مالقات با <strong>و</strong>زیر دفاع سریالنکاداکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه به تاریخ 20 دسامبر 2012 ساعت2:30 بعد از ظهر با آقای Gotabaya Rajapaksa <strong>و</strong>زیر دفاع<strong>و</strong> انکشاف شهری سریالنکا در <strong>و</strong>زارت دفاع آنکش<strong>و</strong>ر مالقات نم<strong>و</strong>د.‏نخست داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل اظهار داشت ط<strong>و</strong>ریکه در مالقات با <strong>و</strong>زیرخارجه راجع به صلح <strong>و</strong> امنیت در افغانستان<strong>،</strong>‏ بحث <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> ص<strong>و</strong>رتگرفت<strong>،</strong>‏ افغانستان بعد از شکست اتحاد جماهر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سابق<strong>،</strong>‏ بامشکالت <strong>و</strong> چالشهای امنیتی م<strong>و</strong>اجه شد <strong>و</strong> جنگهای داخلی سبب زیان<strong>و</strong> خسارات بیشتر مالی <strong>و</strong> جانی برای مردم افغانستان گردید.‏ همچنانبا آمدن رژیم طالبان در افغانستان <strong>و</strong>ضعیت سیاسی این کش<strong>و</strong>ر حالتدش<strong>و</strong>ار تر را به خ<strong>و</strong>د گرفت.‏ اما امر<strong>و</strong>ز کش<strong>و</strong>ر ما دارای حاکمیت ملی<strong>،</strong>‏امنیت<strong>،</strong>‏ حک<strong>و</strong>مت<strong>،</strong>‏ پارلمان<strong>،</strong>‏ ق<strong>و</strong>ۀ قضایه <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراسی ن<strong>و</strong>ین<strong>،</strong>‏ میباشد کهآزادی بیان <strong>و</strong> حق<strong>و</strong>ق زنان نیز رشد قابل مالحظۀ نم<strong>و</strong>ده است.‏ار<strong>و</strong>دی افغانستان اکن<strong>و</strong>ن 75 فیصد مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت تأمین امنیت افغانستان رادارد که بعد از خر<strong>و</strong>ج نیر<strong>و</strong>های بین المللی از افغانستان در سال 2014<strong>،</strong>نیر<strong>و</strong>های افغان مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت تأمین امنیت تمام کش<strong>و</strong>ر را خ<strong>و</strong>اهند داشت.‏داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل فرم<strong>و</strong>د چنانچه قبالً‏ اظهار داشتم در م<strong>و</strong>رد تعلیماتتخنیکی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> مسایل اقتصادی با <strong>و</strong>زرای محترم سریالنکا صحبتهایداشتیم.‏ قابل ذکر است که ارد<strong>و</strong>ی افغانستان به <strong>و</strong>سایل <strong>و</strong> تجهیزاتنظامی <strong>و</strong> ارتقای ظرفیت مسلکی افسران ضر<strong>و</strong>رت دارد که ما خ<strong>و</strong>اهانهمکاری جانب سریالنکا جهت آم<strong>و</strong>زش افسران نظامی افغان در این

8کش<strong>و</strong>ر هستیم.‏آقای Gotabaya Rajapaksa <strong>و</strong>زیر دفاع <strong>و</strong> انکشاف شهریسریالنکا اظهار داشت؛ ما می ت<strong>و</strong>انیم تا افسران نظامی ار<strong>و</strong>دی افغانستانرا جهت آم<strong>و</strong>زش به انستیت<strong>و</strong>ت های نظامی خ<strong>و</strong>د در بخشهای مختلفجذب نمائیم <strong>و</strong> در این راستا کمکهای همه جانبۀ خ<strong>و</strong>د را با کش<strong>و</strong>رافغانستان داریم.‏ <strong>و</strong>ی افز<strong>و</strong>د؛ بهتر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د تا یک تیم از متخصصیننظامی افغانی به این کش<strong>و</strong>ر سفر نمایند تا در م<strong>و</strong>رد طرح<strong>،</strong>‏ سیستم<strong>و</strong>نح<strong>و</strong>ۀ آم<strong>و</strong>زش افسران افغانی با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین نظامی سریالنکا صحبتنمایند.‏ <strong>و</strong>ی گفت ما از تجاربی که در بخشهای نظامی داریم<strong>،</strong>‏ میخ<strong>و</strong>اهیم آنرا با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین نظامی افغانستان جهت تأمین امنیت کش<strong>و</strong>رشان شریک نمائیم.‏مالقات با رئیس جمه<strong>و</strong>ری سریالنکاجاللتماب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه به تاریخ 20 دسامبر2012 ساعت 11:00 قبل از ظهر باجناب Mahinda Rajapaksaرئیس جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیک س<strong>و</strong>سیالیستی سریالناکا در قصر ریاستجمه<strong>و</strong>ری سریالنکا مالقات نم<strong>و</strong>دند.‏در نخست جناب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل پیام رئیس جمه<strong>و</strong>ری افغانستانرا برای آقای Mahinda تقدیم نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> اظهار داشت ؛ افتخار دارمکه منحیث ا<strong>و</strong>لین <strong>و</strong>زیرخارجه افغانستان به کش<strong>و</strong>ر سریالنکا سفر رسمیدارم.‏ <strong>و</strong>ی افز<strong>و</strong>د که رئیس جمه<strong>و</strong>ری افغانستان خ<strong>و</strong>اهان همکاری <strong>و</strong> تأمینر<strong>و</strong>ابط د<strong>و</strong>جانبه میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر می باشد.‏ <strong>و</strong>زیر خارجه گفت مالقات مابا آقای Peiris <strong>و</strong>زیرخارجه <strong>و</strong> آقای Gotabaya Rajapaksa<strong>و</strong>زیر دفاع <strong>و</strong> انکشاف شهری سریالنکا ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات متعدد شاملهمکاری های د<strong>و</strong>جانبه در عرصه های سیاسی<strong>،</strong>‏ اقتصادی <strong>و</strong> فرهنگیص<strong>و</strong>رت گرفت <strong>و</strong> همچنان م<strong>و</strong>افقت نامه همکاری در عرصه هایاقتصادی<strong>،</strong>‏ تعلیمی <strong>و</strong>تکنال<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> یادداشت تفاهم همکاری فرهنگیمیان افغانستان <strong>و</strong> سریالنکا را نیز امضاء نم<strong>و</strong>دیم.‏ <strong>و</strong>ی همچنان از<strong>و</strong>ضعیت کن<strong>و</strong>نی افغانستان برای رئیس جمه<strong>و</strong>ری معل<strong>و</strong>مات ارایه نم<strong>و</strong>دمبنی بر اینکه ا<strong>و</strong>ضاع امنیتی اکن<strong>و</strong>ن در افغانستان در حال بهب<strong>و</strong>د است<strong>و</strong> فعالً‏ نیر<strong>و</strong>های افغان 75 فیصد تأمین امنیت مناطق کش<strong>و</strong>ر را به عهدهدارند که بعد از خر<strong>و</strong>ج نیر<strong>و</strong>های بین المللی از افغانستان درسال2014<strong>،</strong> نیر<strong>و</strong>های افغان مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت امنیت تمام کش<strong>و</strong>ر را به د<strong>و</strong>ش خ<strong>و</strong>اهندداشت.‏ <strong>و</strong>ی گفت پر<strong>و</strong>سه مذاکره با مخالفین را آغاز نم<strong>و</strong>ده ایم که اینپر<strong>و</strong>سه تا کن<strong>و</strong>ن م<strong>و</strong>فقانه پیش میر<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>زیر خارجه همچنان در قسمتاعطای ب<strong>و</strong>رسیه های تحصیلی برای محصلین ملکی <strong>و</strong> نظامی افغان کهمصارف آن از جانب حک<strong>و</strong>مت افغانستان پرداخت می گردد<strong>،</strong>‏ نیز اشارهنم<strong>و</strong>ده گفت؛ افغانستان خ<strong>و</strong>اهان اعزام محصلین ملکی <strong>و</strong> نظامی خ<strong>و</strong>دجهت ادامه تحصیالت عالی در رشته های طب<strong>،</strong>‏ انجنییری<strong>،</strong>‏ حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong>تکنال<strong>و</strong>جی به کش<strong>و</strong>ر سریالنکا می باشد.‏رئیس جمه<strong>و</strong>ری سریالنکا ضمن خ<strong>و</strong>ش آمدید <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>رخارجهافغانستان <strong>و</strong> هئیت معیتی شان به شهر ک<strong>و</strong>لمب<strong>و</strong>-‏ سریالنکا اظهار داشتکه ما نیز خ<strong>و</strong>اهان ر<strong>و</strong>ابط نیک <strong>و</strong> بهتر با جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستانهستیم.‏ <strong>و</strong>ی گفت سریالنکا می ت<strong>و</strong>اند با استفاده از تجارب <strong>و</strong> اند<strong>و</strong>ختههای خ<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر اففانستان را در عرصه مختلف همکاری <strong>و</strong> کمکنماید<strong>،</strong>‏ به <strong>و</strong>یژه آم<strong>و</strong>زش افسران نظامی افغانستان در انستیت<strong>و</strong>ت هاینظامی سریالنکا <strong>و</strong> همچنان در قسمت تأمین امنیت ط<strong>و</strong>ریکه کش<strong>و</strong>رما هم تجربۀ تلخ جنگ را دیده است <strong>و</strong> فعالً‏ امنیت کش<strong>و</strong>ر بهب<strong>و</strong>دیافته است.‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ری اعالم داشت که کش<strong>و</strong>رش آمادۀ هرگ<strong>و</strong>نههمکاری با جانب افغانستان می باشد.‏در مالقات هیئت افغانی شامل آقای شیدا محمد ابدالی سفیر جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در دهلی جدید<strong>،</strong>‏ آقای عزیزالدین احمدزاده رئیسشعبۀ ا<strong>و</strong>ل سیاسی <strong>و</strong> ازجانب سریالناکا آقای Peiris <strong>و</strong>زیر خارجه<strong>و</strong> آقای Karunatillaka معین <strong>و</strong>زارت خارجه سریالناک<strong>،</strong>‏ حض<strong>و</strong>رداشتند.‏بیانیۀ جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> زیر خارجۀ جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در رابطه « افغانستان امر<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> بعد از سال2014« در انستتی<strong>و</strong>ت مطالعات استراتیژیک <strong>و</strong>زرات خارجۀسریالنکاک<strong>و</strong>لمب<strong>و</strong> - 29 ق<strong>و</strong>س <strong>1391</strong>جاللتمآب گامینی لکشمن پیریز<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زیر خارجه!‏د<strong>و</strong>ستان ارجمند!‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏برای من جای افتخار است که از سریالنکا <strong>و</strong> از شهر زیبای ک<strong>و</strong>لمب<strong>و</strong>بنابر دع<strong>و</strong>ت صمیمانۀ د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> همکارم جاللتمآب <strong>و</strong>زیر خارجه<strong>،</strong>‏آقای پیریز<strong>،</strong>‏ دیدن مینمایم.‏ من از شما آقای <strong>و</strong>زیر بخاطر مهمان ن<strong>و</strong>ازیبا شک<strong>و</strong>ه <strong>و</strong> سخا<strong>و</strong>تمندانۀ که برای من <strong>و</strong> هیأت همراه من در جریان اینمالقات انجام داده اید<strong>،</strong>‏ سپاسگزاری مینمایم.‏ من سالمهای گرم رئیس

9جمه<strong>و</strong>ر کرزی <strong>و</strong> تمنیات نیک مردم افغانستان را به شما تقدیم مینمایم.‏هرد<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر مشترکات زیادی دارند مانند تمدن<strong>،</strong>‏ فرهنگ<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> عالیقمنطق<strong>و</strong>ی که ما را به دردهای مشترکی که ملتهای ما از درک جنگ<strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت تحمل نم<strong>و</strong>ده اند<strong>،</strong>‏ پی<strong>و</strong>ند میدهد.‏ من با استفاده از فرصت بهشما <strong>و</strong> مردم سریالنکا بخاطر صلحی که در جریان چند سال گذشتهبدست آ<strong>و</strong>رده اید<strong>،</strong>‏ تبریک میگ<strong>و</strong>یم.‏ این چیزیست که ما در افغانستانر<strong>و</strong>ی آن به دقت تمرکز نم<strong>و</strong>ده ایم.‏ تاریخ درد <strong>و</strong> رنج ما به سه دهۀگذشته برمیگردد که با اشغال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آغاز <strong>و</strong> بعدًا با کشاکشها<strong>،</strong>‏جنگهای تحمیلی داخلی <strong>و</strong> سلطۀ طالبان ادامه پیدا کرد.‏در نتیجۀ آن ما زیان ها <strong>و</strong> <strong>و</strong>یرانی های غیرقابل محاسبۀ را متحملشدیم.‏ بیشتر از یک میلی<strong>و</strong>ن افغان به شهادت رسیدند <strong>و</strong> بیشتر از پنجمیلی<strong>و</strong>ن دیگر به کش<strong>و</strong>رهای همسایه <strong>و</strong> د<strong>و</strong>رتر مهاجر شدند.‏ در جریاندهۀ غم انگیز 1370 افغانستان برای یک دهه داخل یک مرحلۀ انز<strong>و</strong>اشد <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ر از همسایگان <strong>و</strong> جهان بسر میبرد.‏ برعال<strong>و</strong>ۀ <strong>و</strong>یرانی زیربنایفزیکی<strong>،</strong>‏ این جنگها قسمًا یا کالً‏ مؤسسات اساسی کش<strong>و</strong>ر ما را نیز به<strong>و</strong>یرانه مبدل نم<strong>و</strong>د.‏ در جریان آن سالها مردم در زیر بار فقر شدید<strong>،</strong>‏بیکاری<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> عدم اعتماد به آینده بسرمیبردند.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏با سق<strong>و</strong>ط رژیم طالبان درسال 1380<strong>،</strong> ما در تاریخ خ<strong>و</strong>د یک فصلجدیدی را باز نم<strong>و</strong>دیم.‏ با<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د چالشها <strong>و</strong> مشکالت متعدد<strong>،</strong>‏ در جریانده سال گذشته <strong>و</strong> همراه با حمایت جامعۀ جهانی<strong>،</strong>‏ ما در افغانستان گامهای عمده یی را به طرف بهب<strong>و</strong>د سیستم های سیاسی<strong>،</strong>‏ اقتصادی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>امنیتی خ<strong>و</strong>د برداشته <strong>و</strong> در ساحات <strong>و</strong>سیعی به مؤفقیت های تاریخینایل آمده ایم.‏ ما بر این دستآ<strong>و</strong>ردهای مثبت خ<strong>و</strong>د در افغانستانافتخار مینماییم <strong>و</strong> این دست آ<strong>و</strong>ردها در نتیجۀ قربانیها <strong>و</strong> فداکاریمردم افغانستان <strong>و</strong> قربانی <strong>و</strong> حمایت سخا<strong>و</strong>تمندانۀ جامعۀ جهانی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمده است.‏ ما بر دم<strong>و</strong>کراسی ج<strong>و</strong>ان خ<strong>و</strong>یش افتخار میکنیم.‏ ما داراییک رئیس جمه<strong>و</strong>ری منتخب<strong>،</strong>‏ پارلمان منتخب<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> همچنان ش<strong>و</strong>را هایمنتخب <strong>و</strong>الیتی در هریک از 34 <strong>و</strong>الیت خ<strong>و</strong>د هستیم.‏ امر<strong>و</strong>ز حض<strong>و</strong>ردختران <strong>و</strong> خانمها در عرصه های سیاسی<strong>،</strong>‏ اجتماعی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> اقتصادی درکش<strong>و</strong>ر ما چشمگیر است.‏ ما دارای آزاد ترین رسانه ها در میانهمسایه های خ<strong>و</strong>د هستیم <strong>و</strong> جامعۀ مدنی ما نقش بسیار فعال مثبت <strong>و</strong>عمده یی را در زنده گی اجتماعی <strong>و</strong> سیاسی کش<strong>و</strong>ر بازی میکند.‏ امر<strong>و</strong>زبیشتر از 8 ملی<strong>و</strong>ن طفل ما شامل مکتب اند که 40 درصد آنرا دخترانتشکیل میدهد.‏ این رقم در 1380 کمتر از یک میلی<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>د.‏ ده ها هزارج<strong>و</strong>ان اعم از دختر <strong>و</strong> پسر در بیشتر از 70 پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>صیدر سرتاسر کش<strong>و</strong>ر مشغ<strong>و</strong>ل فراگیری تحصیل اند.‏ امر<strong>و</strong>ز اکثریت مردمما به خدمات ابتدایی صحی دسترسی دارند.‏ ما هزاران کیل<strong>و</strong>متر سرک<strong>و</strong> پل در سرتاسر افغانستان اعمار نم<strong>و</strong>ده ایم.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان به ر<strong>و</strong>ابط د<strong>و</strong> جانبۀ خ<strong>و</strong>د همراه با کش<strong>و</strong>رهایجن<strong>و</strong>ب آسیا به سطح خاصی ارزش قایل است <strong>و</strong> تحکیم <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعۀاین رابطه یکی از ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یتهای عمدۀ پالیسی خارجی ما میباشد.‏ د<strong>و</strong>سند بسیار مهمی که امر<strong>و</strong>ز در عرصه های همکاریهای فرهنگی<strong>،</strong>‏اقتصادی<strong>،</strong>‏ علمی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> تخنیکی میان افغانستان <strong>و</strong> سریالنکا به امضاء رسیدیکی از مثال های این پالیسی را تشکیل میدهد.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏من میخ<strong>و</strong>اهم تا برای شما در م<strong>و</strong>رد طرح مختصر اما <strong>و</strong>سیع بعضی ازا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت هایی که ما در افغانستان داریم معل<strong>و</strong>مات دهم.‏ ا<strong>و</strong>لین نکتهپیرام<strong>و</strong>ن انتقال مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های امنیتی در افغانستان است که فعالً‏ جریاندارد.‏ این ر<strong>و</strong>ند تابستان گذشته آغاز <strong>و</strong> بعد از انتقال کامل مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیتهای امنیتی در سرتاسر افغانستان به نیر<strong>و</strong>های ملی امنیتی افغان تا سال1392 به ا<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>د میرسد.‏ در حال حاضر<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ند انتقال جریان دارد<strong>و</strong> بخ<strong>و</strong>بی به پیش میر<strong>و</strong>د.‏امر<strong>و</strong>ز با تکمیل نم<strong>و</strong>دن مرحلۀ س<strong>و</strong>م انتقال<strong>،</strong>‏ عساکر ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیسافغانستان امنیت بیشتر از 75 درصد نف<strong>و</strong>س افغانستان را تأمین مینمایندکه این رقم بعد از اعالن مرحلۀ چهارم انتقال ت<strong>و</strong>سط رئیس جمه<strong>و</strong>رکرزی در ا<strong>و</strong>اخر این ماه به 90 درصد افزایش خ<strong>و</strong>اهد یافت.‏ بانظر انداختن به تص<strong>و</strong>یر بزرگ امنیتی در افغانستان<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ند انتقال یکمؤفقیت استراتیژیک <strong>و</strong> تاکتیکی را به اثبات میرساند.‏ ر<strong>و</strong>ند انتقال<strong>،</strong>‏حاکمیت <strong>و</strong> مالکیت ملی افغانستان را تق<strong>و</strong>یت مینماید <strong>و</strong> مردم افغانستانآنرا به عن<strong>و</strong>ان یک تالش اساسی پذیرفته اند.‏ عساکر ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیسر<strong>و</strong>ند انتقال را مؤفقانه به پیش میبرند.‏من تنها از سه شاخص برای بیان این مؤفقیت یادآ<strong>و</strong>ری مینمایم:‏الف.‏ عساکر افغان آماده اند تا برای کش<strong>و</strong>رشان قربانی بدهند.‏ شمارتلفات نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان در این سال بیشتر از 2100 نفر <strong>و</strong> شمارزخمی ها به بیشتر از‎4600‎ نفر میرسد که تقریبًا 9 الی 10 درصد بیشتراز تلفات نیر<strong>و</strong>های بین المللی میباشد؛ب.‏ از زمانیکه نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغان رهبری را از همکاران بینالمللی خ<strong>و</strong>د گرفته اند<strong>،</strong>‏ شهرت<strong>،</strong>‏ مشر<strong>و</strong>عیت<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> اعتماد آنها در بینمردم افغانستان به ص<strong>و</strong>رت پایدار افزایش یافته است.‏ در هر بررسی<strong>و</strong>احدیکه در افغانستان ص<strong>و</strong>رت گرفته است<strong>،</strong>‏ خص<strong>و</strong>صًا در بررسی هایاخیر<strong>،</strong>‏ ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیس از جملۀ مؤسساتی اند که از همه بیشتر م<strong>و</strong>رداحترام قرار میگیرند؛ج.‏ سطح خش<strong>و</strong>نت در ساحاتی که انتقال در آن ص<strong>و</strong>رت گرفته استدر بعضی حاالت حتی‎20‎ در صد در مقایسه با زمان قبل از انتقالکاهش یافته است.‏ازهمینر<strong>و</strong> ما بسیار مطمئن هستیم که کمک های مالی د<strong>و</strong>امدار جامعۀجهانی که برای چند سال به آن نیاز خ<strong>و</strong>اهیم داشت <strong>و</strong> برای آن ما یک

10تعهد <strong>و</strong>اضح <strong>و</strong> مستحکم نیز از طرف جامعۀ جهانی گرفته ایم<strong>،</strong>‏ نیر<strong>و</strong>هایامنیتی افغان ها قادر خ<strong>و</strong>اهند ب<strong>و</strong>د تا امنیت داخلی را تأمین نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>انایی دفاع از افغانستان را در مقابل تهدیدات خارجی قبل از سال2015 زمانیکه ر<strong>و</strong>ند انتقال به پایان میرسد<strong>،</strong>‏ حاصل نمایند.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏در د<strong>و</strong> سال اخیر<strong>،</strong>‏ ما ر<strong>و</strong>ند انتقال را با داخل شدن به همکاریهای درازمدت استراتیژیک با جامعۀ جهانی تق<strong>و</strong>یت نم<strong>و</strong>ده ایم <strong>و</strong> تالشهای خ<strong>و</strong>درا برای ایجاد اعتماد <strong>و</strong> بدست آ<strong>و</strong>ردن اشکال جدید همکاریهای عملیهمراه با همسایگان ما <strong>و</strong> منطقه آغاز نم<strong>و</strong>ده ایم.‏ در جریان سال گذشتهما سندهای عمدۀ دراز مدت استراتیژیک را با هند<strong>و</strong>ستان<strong>،</strong>‏ ایاالتمتحده<strong>،</strong>‏ آلمان<strong>،</strong>‏ آسترالیا<strong>،</strong>‏ ایتالیا<strong>،</strong>‏ بریتانیا<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> فرانسه به امضاء رسانیده ایم.‏ما تعدادی از اسناد همکاری های مشابه را منعقد نم<strong>و</strong>ده ایم <strong>و</strong> یا درحال مذاکره در م<strong>و</strong>رد عقد آنها با کش<strong>و</strong>رهای نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ اتحادیه ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ترکیه<strong>،</strong>‏ دنمارک<strong>،</strong>‏ فنلند<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>لند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> امارات متحده عربی میباشیم.‏ کمتراز یک ماه قبل<strong>،</strong>‏ ما مذاکرات رسمی را با ایاالت متحده در م<strong>و</strong>ردم<strong>و</strong>افقتنامه امنیتی د<strong>و</strong>جانبه در کابل آغاز نم<strong>و</strong>دیم.‏ این مؤافقتنامه<strong>،</strong>‏ بااحترام به حاکمیت ملی افغانستان<strong>،</strong>‏ طریق همکاری های آینده دفاعیمیان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر به شم<strong>و</strong>ل امکان حض<strong>و</strong>ر پرس<strong>و</strong>نل نظامی ایاالت متحدهدر افغانستان پس از سال 2014 را تعیین میکند.‏نکته د<strong>و</strong>م من<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد یک پر<strong>و</strong>سه سیاسی در م<strong>و</strong>ازات انتقال امنیتیفعلی میباشد.‏ ما میدانیم هیچ راه حل نظامی برای خش<strong>و</strong>نت ها درافغانستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد <strong>و</strong> نیز میدانیم که یک پر<strong>و</strong>سه سیاسی<strong>،</strong>‏ مطمئنترین مسیر در راستای نیل به صلح عادالنه <strong>و</strong> پایدار برای مردمافغانستان میباشد.‏ بنًا تعقیب پر<strong>و</strong>سه صلح <strong>و</strong> آشتی ملی با طالبان <strong>و</strong> دیگرگر<strong>و</strong>ه های مخالف مسلح<strong>،</strong>‏ که از حمایت تمام گر<strong>و</strong>ه های سیاسی درافغانستان برخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> پشتیبانی ق<strong>و</strong>ی مردم افغانستان را با خ<strong>و</strong>ددارد<strong>،</strong>‏ منحیث یک ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت عاجل برای د<strong>و</strong>لت افغانستان باقی است.‏ما پر<strong>و</strong>سه صلح را به این دلیل تعقیب مینماییم چراکه میدانیم جریاناتمهمی در میان طالبان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد که با ر<strong>و</strong>ند پر<strong>و</strong>سه صلح با ما م<strong>و</strong>افقهستند.‏ من مطمئن هستم که اکثر شما از اخبار اخیر در م<strong>و</strong>رد پیشرفتتالشهای ما در طی چند هفته گذشته آگاهی دارید.‏ با سفر هیئتش<strong>و</strong>رای عالی صلح به اسالم آباد <strong>و</strong> نیز مالقات د<strong>و</strong>جانبه اینجانب باخانم کهر <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه در جمعه گذشته<strong>،</strong>‏ یک تحرک تازه رابه این پر<strong>و</strong>سه داده است.‏رسیدن به یک ت<strong>و</strong>افق با همسایه پاکستانی ما در م<strong>و</strong>رد نقشه راه پر<strong>و</strong>سهصلح افغانستان <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>رت ترغیب طالبان جهت پی<strong>و</strong>ستن به این پر<strong>و</strong>سه<strong>،</strong>‏ت<strong>و</strong>افق در م<strong>و</strong>رد آزادی زندانیان طالبان در زندانهای پاکستان<strong>،</strong>‏ آزادی<strong>و</strong>اقعی ا<strong>و</strong>لین گر<strong>و</strong>ه از زندانیان طالبان از زمان سفر ش<strong>و</strong>رای عالی صلح<strong>،</strong>‏ت<strong>و</strong>افق در م<strong>و</strong>رد یک مسیر امن برای نمایندگان طالبان که <strong>و</strong>ظیفه انجاممذاکرات را به عهده دارند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> تصمیم در م<strong>و</strong>رد برگزاری کنفرانسعلمای افغان <strong>و</strong> پاکستانی در ا<strong>و</strong>اخر ماه جن<strong>و</strong>ری به منظ<strong>و</strong>ر تفریق اسالماز خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> تر<strong>و</strong>ریزم به شم<strong>و</strong>ل حمالت انتحاری در منطقه <strong>و</strong> طیف<strong>و</strong>سیعتر آن<strong>،</strong>‏ به هدف تق<strong>و</strong>یت صدای عُلما برای حمایت از صلح<strong>،</strong>‏تالشهای ما را تق<strong>و</strong>یت نم<strong>و</strong>ده است.‏ با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د حمله انتحاری ناکام <strong>و</strong>بزدالنه اخیر باالی رئیس امنیت ملی در کابل<strong>،</strong>‏ ما به تالشهای ما برایصلح ادامه خ<strong>و</strong>اهیم داد.‏نقش اساسی پاکستان در پیشرفت پر<strong>و</strong>سه صلح افغانستان یک مثال<strong>و</strong>اضح از حمایتی است که همسایگان افغانستان <strong>و</strong> دیگر کش<strong>و</strong>رهایمنطقه به خص<strong>و</strong>ص کش<strong>و</strong>رهای اسالمی<strong>،</strong>‏ می ت<strong>و</strong>انند برای پر<strong>و</strong>سه صلحافغانستان فراهم سازند.‏ثالثًا<strong>،</strong>‏ در کنار پر<strong>و</strong>سه فعلی یک انتقال بسیار مهم سیاسی در افغانستان<strong>،</strong>‏یعنی انتخابات ریاست جمه<strong>و</strong>ری در حمل سال‎1393‎ در راه است.‏این ا<strong>و</strong>لین باریست که عرصه برای یک دا<strong>و</strong>طلب دیگر جهت عهدهدار شدن ریاست جمه<strong>و</strong>ری ما <strong>و</strong> تشکیل د<strong>و</strong>لت آینده افغانستان کامالً‏باز میباشد.‏ د<strong>و</strong>لت فعلی افغانستان هر کار ممکن را جهت ایجاد زمینهبرای انتخابات باز<strong>،</strong>‏ آزاد <strong>و</strong> شفاف انجام میدهد.‏ انتقال مؤفق سیاسیبه د<strong>و</strong>لت آینده افغانستان<strong>،</strong>‏ باعث تحکیم بنیادهای ثبات <strong>و</strong> انکشافپایدار در افغانستان خ<strong>و</strong>اهد شد.‏ بنًا ما مؤفقیت این انتخابات را با عزم<strong>و</strong> قدرت کامل تعقیب مینماییم.‏رابعًا<strong>،</strong>‏ ما در یک انتقال مهم اقتصادی نیز دخیل هستیم چرا که میدانیمپر<strong>و</strong>سه انتقال امنیتی با برگشت نیر<strong>و</strong>های بین المللی به خانه هایشان یکتأثیر اقتصادی برجای خ<strong>و</strong>اهد گذاشت <strong>و</strong> مصارف نظامی خارجی کهیک عنصر مهم در فعالیت های اقتصادی ما در طی دهه گذشته ب<strong>و</strong>دهاست<strong>،</strong>‏ در سراسر افغانستان کاهش خ<strong>و</strong>اهد یافت.‏ کنفرانس انکشافبین المللی در م<strong>و</strong>رد افغانستان در ماه ج<strong>و</strong>الی در ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ بیش از 16میلیارد دالر امریکایی را برای سه سال آینده جهت کمک برای پرکردن خالء پیشبینی شده مالی در ب<strong>و</strong>دجه ما<strong>،</strong>‏ متعهد شد.‏اما ما همچنان تالش داریم تا اقتصاد ملی مان را تق<strong>و</strong>یت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>داتکایی دراز مدت مان را از طریق جذب سرمایه ها در سکت<strong>و</strong>رهای مختلف اقتصاد ملی خ<strong>و</strong>یش<strong>،</strong>‏ تأمین نماییم.‏ در این زمینه<strong>،</strong>‏ ما ت<strong>و</strong>جهخاصی را به جذب سرمایه گذاری ها در صنایع <strong>و</strong> سکت<strong>و</strong>رهای کلیدیما به شم<strong>و</strong>ل زراعت <strong>و</strong> منابع طبیعی<strong>،</strong>‏ مبذ<strong>و</strong>ل میداریم.‏ بنا بر تخمیناتسنتی انجام شده<strong>،</strong>‏ معادن ما به ارزش هزاران میلیارد دالر حا<strong>و</strong>ی منرالها <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اد هایدر<strong>و</strong>کاربن میباشد که میت<strong>و</strong>اند حافظ رشد اقتصادی مابرای دهه های پیشر<strong>و</strong> باشد.‏من میخ<strong>و</strong>اهم از تمام تجار <strong>و</strong> سرمایه گذاران سیریالنکایی تقاضا نمایمتا از افغانستان دیدن نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> فرصت های بیشماری را برای مفادهای ز<strong>و</strong>د هنگام <strong>و</strong> قابل ت<strong>و</strong>جه در منابع طبیعی<strong>،</strong>‏ زراعت<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> سکت<strong>و</strong>رهایزراعتی-‏ تجارتی ما جستج<strong>و</strong> نمایند.‏ د<strong>و</strong>لت افغانستان تمام تدابیرضر<strong>و</strong>ری را برای فراهم سازی امنیت <strong>و</strong> حمایت از سرمایه گذاری

11های شما اتخاذ خ<strong>و</strong>اهد نم<strong>و</strong>د.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان<strong>،</strong>‏من میخ<strong>و</strong>اهم به عن<strong>و</strong>ان نکته پنجم خ<strong>و</strong>د به ط<strong>و</strong>ر مختصر بر اهمیتبنیادین همکاری های منطق<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ تأکید نمایم.‏ افغانستان منحیث پلیمیان جن<strong>و</strong>ب آسیا<strong>،</strong>‏ آسیای مرکزی <strong>و</strong> خا<strong>و</strong>ر میانه<strong>،</strong>‏ میت<strong>و</strong>اند یک نقشمح<strong>و</strong>ری را از لحاظ ارتقاء <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعه همکاری های اقتصادی <strong>و</strong> سیاسیدر منطقه ایفا نماید.‏ بد<strong>و</strong>ن شک صلح<strong>،</strong>‏ امنیت <strong>و</strong> ثبات در افغانستان بههدف ارتقاء <strong>و</strong> انسجام همکاری های اقتصادی در منطقه <strong>و</strong> البته برایمنفعت <strong>و</strong> شک<strong>و</strong>فایی مردمان منطقه<strong>،</strong>‏ از اهمیت حیاتی برخ<strong>و</strong>ردار میباشد.‏اگر چه این پر<strong>و</strong>سه هن<strong>و</strong>ز به س<strong>و</strong>ی تکامل کامل خ<strong>و</strong>یش به پیش میر<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏اما به یک مجمع معق<strong>و</strong>ل برای مذاکره در م<strong>و</strong>رد تدابیر اعتماد سازیانکشاف یافته <strong>و</strong> پیشرفت قابل ت<strong>و</strong>جهی در این زمینه د اشته است.‏یک نکته مهم در م<strong>و</strong>رد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل این است که این پر<strong>و</strong>سه قصدندارد تا هیچ یک از تالشها <strong>و</strong> اقدامات ابتکاری م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د را جایگزیننم<strong>و</strong>ده یا تکرار نماید<strong>،</strong>‏ بلکه قصد دارد تا آنها را تکمیل <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یتنم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> یک انسجام را میان آنها به خص<strong>و</strong>ص در رابطه به افغانستان<strong>،</strong>‏ایجاد نماید.‏سازمانهای منطق<strong>و</strong>ی مانند سازمان همکاری های آسیای جن<strong>و</strong>بی (سارک(‏ که افغانستان <strong>و</strong> سریالنکا عض<strong>و</strong> آن میباشند<strong>،</strong>‏ دارای نقشی مهممیباشد تا آنرا در قسمت حمایت از پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل از طریق ایجادانسجام بیشتر <strong>و</strong> تمرکز در برنامه هایش <strong>و</strong> کار در داخل <strong>و</strong> در رابطه بهافغانستان <strong>و</strong> عزم ما مبنی بر تحکیم بیشتر <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعه ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> همکاریهای د<strong>و</strong>جانبه ما<strong>،</strong>‏ ایفا نماید.‏ من معتقدم که بد<strong>و</strong>ن شک د<strong>و</strong>ستان مادر سریالنکا میت<strong>و</strong>انند به ما از طریق سازمان سارک در این قسمتکمک نمایند.‏در نهایت<strong>،</strong>‏ میخ<strong>و</strong>اهم یکبار دیگر از اینکه به اینجانب اجازه دادید تادر حض<strong>و</strong>ر این حضار گرامی سخن بگ<strong>و</strong>یم<strong>،</strong>‏ ابراز تشکر نمایم.‏مالقات با <strong>و</strong>زیر انکشاف اقتصادی سریالنکاداکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل به تاریخ 20 دسامبر 2012 ساعت 6:00 شام باآقای Basil Rajapaksa <strong>و</strong>زیر انکشاف اقتصادی سریالنکادر <strong>و</strong>زارت انکشاف اقتصادی آنکش<strong>و</strong>ر مالقات نم<strong>و</strong>د.‏ در ابتدا <strong>و</strong>زیرخارجه افغانستان افز<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ جای افتخار است که ا<strong>و</strong>لین سفر رسمی <strong>و</strong>زیرام<strong>و</strong>رخارجه جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان با هیئت همراه اش به اینکش<strong>و</strong>ر ص<strong>و</strong>رت گرفت.‏ <strong>و</strong>ی گفت چنانچه میدانید که افغانستان طیدهه های قبل چالشها <strong>و</strong> مشکالت متعدد را متحمل گردید <strong>و</strong> ما میخ<strong>و</strong>اهیم برای بازسازی <strong>و</strong> ن<strong>و</strong> سازی کش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د از تجارب <strong>و</strong> اند<strong>و</strong>ختههای کش<strong>و</strong>ر سریالنکا استفاده نمائیم<strong>،</strong>‏ چنانچه ما م<strong>و</strong>افقت نامه همکاری

12در عرصه های اقتصادی<strong>،</strong>‏ تعلیمی<strong>،</strong>‏ علمی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> تکنال<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> یادداشتتفاهم همکاری فرهنگی میان جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتیک س<strong>و</strong>سیالیستی سریالنکا<strong>،</strong>‏ را امضاء نم<strong>و</strong>دیم <strong>و</strong> مزید بر آنم<strong>و</strong>افقت گردید تا نمایندگی های سیاسی د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر در کابل <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>لمب<strong>و</strong>نیز ایجاد گردد.‏داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل گفت<strong>،</strong>‏ ما خ<strong>و</strong>اهان همکاری جانب سریالنکا جهتاعزام کادر های مسلکی <strong>و</strong> متخصص سریالنکایی به افغانستان درراستای ارتقای ظرفیت <strong>و</strong> تأسیس زیربنا های اقتصادی افغانستان<strong>،</strong>‏هستیم.‏ زیرا این از لحاظ مالی برای ما مؤثر تر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د تامتخصصین را از کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> امریکا جذب نمائیم.‏ <strong>و</strong>زیر خارجهافغانستان افز<strong>و</strong>د؛ محص<strong>و</strong>الت افغانستان می<strong>و</strong>ه تازه<strong>،</strong>‏ می<strong>و</strong>ه خشک <strong>و</strong> قالینمی باشد <strong>و</strong> همچنان پر<strong>و</strong>ژه های انکشافی <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ژۀ های استخراج معادن<strong>و</strong> گاز در افغانستان به کار آغاز نم<strong>و</strong>ده است.‏آقای Basil Rajapaksa <strong>و</strong>زیر انکشاف اقتصادی سریالنکا اظهارهمکاری نم<strong>و</strong>ده گفت که کش<strong>و</strong>ر سریالنکا از تجارب خ<strong>و</strong>د در راستایبازسازی <strong>،</strong> <strong>و</strong> ایجاد زیر بناهای اقتصادی <strong>و</strong> مسایل تخنیکی<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>رافغانستان را همکاری می نماید.‏ ما در چندین <strong>و</strong>الیات کش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>دمشکالت ماین را داشتیم که مخالفین حک<strong>و</strong>مت در بعضی <strong>و</strong>الیاتمحالت مسک<strong>و</strong>نی را ماین گذاری نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ که با همکاری کش<strong>و</strong>رامریکا<strong>،</strong>‏ آسترالیا <strong>و</strong> هند ما ت<strong>و</strong>انستیم با ایجاد یک طرح <strong>و</strong> میکانیزم<strong>،</strong>‏پالن خنثی نم<strong>و</strong>دن این ماین ها را ر<strong>و</strong>ی دست گیریم که در این راستامشکالت مرف<strong>و</strong>ع گردیده است <strong>و</strong> ما می ت<strong>و</strong>انیم با اعزام متخصصینخ<strong>و</strong>د به کش<strong>و</strong>ر افغانستان<strong>،</strong>‏ در قسمت خنثی نم<strong>و</strong>دن ماین ها همکارینماییم.‏ <strong>و</strong>ی گفت کش<strong>و</strong>ر ما آماده است تا افغانستان را در عرصه طبابت<strong>و</strong> فرهنگ نیز همکاری نماید.‏تقدیم اعتماد نامه آقای ابدالیجناب شیدا محمد ابدالی سفیر کبیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستاندر دهلی جدید به تاریخ 20 دسامبر 2012 طی مالقات رسمی باجناب Mahinda Rajapaksa رئیس جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتیکس<strong>و</strong>سیالیستی سریالنکا<strong>،</strong>‏ اعتماد نامۀ خ<strong>و</strong>یش را به حیث سفیر غیر مقیمجمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در سریالنکا به ایشان تقدیم نم<strong>و</strong>دند.‏ دراین مالقات جناب ابدالی پیام جاللتمآب حامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان را معن<strong>و</strong>نی آقای ماهیندا راجاپکسا رئیس جمه<strong>و</strong>ریسریالنکا<strong>،</strong>‏ رسانیده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان تأمین ر<strong>و</strong>ابط د<strong>و</strong>ستانه <strong>و</strong> گسترش ر<strong>و</strong>ابط<strong>و</strong> همکاری های د<strong>و</strong>جانبه در عرصه های مختلف میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر شد.‏در این مالقات آقای Peiris <strong>و</strong>زیر خارجه <strong>و</strong> معین <strong>و</strong>زارت خارجهسریالنکا<strong>،</strong>‏ نیز حض<strong>و</strong>ر داشتند.‏

13سفرای جدیدضیا الدین نظام سفیر <strong>و</strong> نماینده ف<strong>و</strong>ق العاده جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در ر<strong>و</strong>مدکت<strong>و</strong>ر ضیا الدین نظام اعتماد نامه خ<strong>و</strong>یش را به حیث سفیر کبیر <strong>و</strong> نماینده ف<strong>و</strong>ق العاده جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان مقیم ر<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ به جاللتمآبج<strong>و</strong>رجی<strong>و</strong> ناپ<strong>و</strong>لیتات<strong>و</strong> رئیس جمه<strong>و</strong>ر ایتالیا طی مراسم خاص تشریفاتی تقدیم نم<strong>و</strong>ده است.‏ همچنین آقای داکتر ضیا الدین نظام سفیر <strong>و</strong> نماینده ف<strong>و</strong>قالعاده جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در ر<strong>و</strong>م به تاریخ 22 جدی <strong>1391</strong> طی مالقات رسمی با خانم ارتارین کازن <strong>،</strong> مدیر عم<strong>و</strong>می اجرائی<strong>و</strong>ی سازمانغذایی جهان )WFP( اعتماد نامه خ<strong>و</strong>یش را به حیث سفیر غیر مقیم جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در آن سازمان تقدیم نم<strong>و</strong>ده است.‏م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در سال 1325 در کابل مت<strong>و</strong>لد شده است <strong>و</strong> دارای مدرک دکترای ق<strong>و</strong>انین بین الملل از پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن نیک<strong>،</strong>‏ فرانسه می باشد.‏ آقای نظام درکش<strong>و</strong>رهای مختلف سفیر افغانستان ب<strong>و</strong>ده اند.‏ در سال 2007 تا 2010 سفیر در کش<strong>و</strong>ر شاهی بلجیم ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> در سالهای 2010 تا 2012 مشا<strong>و</strong>ر ارشددر <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ب<strong>و</strong>ده است.‏

14آقای نجیب اهلل علی خیل سفیر <strong>و</strong> نمایندۀ ف<strong>و</strong>ق العادۀ ج.ا.‏ افغانستان در هنگریآقای نجیب اهلل علی خیل بر اساس حکم مقام عالی ریاست جمه<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ در ماه عقرب سال <strong>1391</strong><strong>،</strong> به حیث سفیر <strong>و</strong> نمایندۀ ف<strong>و</strong>ق العادۀ جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان مقیم کش<strong>و</strong>ر هنگری مقرر گردید که به تاریخ 3 ماه دسمبر 2012 مطابق 13 ق<strong>و</strong>س <strong>1391</strong><strong>،</strong> اعتماد نامۀ خ<strong>و</strong>یش را طی مراسمخاص تشریفاتی<strong>،</strong>‏ به جاللتمآب جان<strong>و</strong>س آدر رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر هنگری تقدیم نم<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> مت<strong>و</strong>لد سال 1341 است <strong>و</strong> در قریه نیال<strong>و</strong>ات شمتی<strong>و</strong>الیت لغمان مت<strong>و</strong>لد زاده شد.‏ آقای علی خیل تحصیالت عالی به س<strong>و</strong>یه ماستری در رشته ر<strong>و</strong>ابط بین المللی شهر مسک<strong>و</strong> به پایان رسانیده است.‏ ا<strong>و</strong>در بخش های مختلف <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ایفای <strong>و</strong>ظیفه نم<strong>و</strong>ده است.‏

15غالم سخی غیرت سفیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در اند<strong>و</strong>نیزیاغالم سخی غیرت فرزند مرح<strong>و</strong>م غالم محمد در سال 1324 هجری شمسی در یک خان<strong>و</strong>اده سنگبر-‏ سنگتراش در محلۀ برج خاکستر شهر هراتچشم به جهان گش<strong>و</strong>د.‏ در ث<strong>و</strong>ر 1376 به حیث سکرتر ا<strong>و</strong>ل سفارت افغانستان در مسک<strong>و</strong> تعیین شد.‏ در جدی سال 1380 به رتبۀ مستشار <strong>و</strong> شارژدافرآن سفارت ارتقا یافت.‏ نامبرده از سال 1383 تا سال 1386 سرپرست سفارت افغانستان در مسک<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ همان سال به مرکز آمد <strong>و</strong> در سمت مدیرانستیت<strong>و</strong>ت دیپل<strong>و</strong>ماسی در <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه به خدمت ادامه داد.‏ غالم سخی غیرت از <strong>دل<strong>و</strong></strong> 1390 به این س<strong>و</strong> به حیث سفیر افغانستان در اند<strong>و</strong>نیزیابه کار اشتغال دارد.‏

16محمد صادق دا<strong>و</strong><strong>و</strong>دزی سفیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در ازبکستانآقای محمد صادق دا<strong>و</strong><strong>و</strong>دزی سفیر کبیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در تاشکند به تاریخ 17 <strong>دل<strong>و</strong></strong> <strong>1391</strong> اعتماد نامه خ<strong>و</strong>یش را به اسالم عبدالغنیی<strong>و</strong>یچ کریم اف رئیس جمه<strong>و</strong>ری ازبکستان تقدیم کرد.‏ا<strong>و</strong> در سال 1329 در شهر کابل به دنیا آمده است <strong>و</strong> در سال 1355 مدرک لیسانس خ<strong>و</strong>د را از پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن دهلی در عل<strong>و</strong>م سیاسی دریافت کردهاست.‏ 1381 تا 1383 جنرال ق<strong>و</strong>نسل در ک<strong>و</strong>یته پاکستان ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از‎1384‎ تا 1388 جنرال ق<strong>و</strong>نسل در شهر نی<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>رک ب<strong>و</strong>ده است.‏ از 1388 تا <strong>1391</strong> بهحیث رئیس ریاست تفتیش <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ایفای <strong>و</strong>ظیفه کرده است.‏ آقای محمد صادق دا<strong>و</strong>دزی در 24 حمل <strong>1391</strong> به حیث سفیر کبیرجمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در ازبکستان مقرر شده است.‏

17شاکر کارگر سفیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمیافغانستان در آذربایجانمحمد شاکر کارگر به حیث سفیر <strong>و</strong> نمایندهف<strong>و</strong>ق العاده جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان مقیمباک<strong>و</strong> است.‏ ا<strong>و</strong> به تاریخ <strong>1391</strong>/9/9 اعتمادنامه خ<strong>و</strong>یش را به حض<strong>و</strong>ر جاللتمآب الهامعلی اف رئیس جمه<strong>و</strong>ر آن کش<strong>و</strong>ر تقدیمنم<strong>و</strong>د.‏محمد شاکر کارگر فرزند الحاج استادعبدالرس<strong>و</strong>ل کارگر<strong>،</strong>‏ در 11 <strong>دل<strong>و</strong></strong> 1346 عجریشمسی در دهکده کارگر خانه شهر باستانی<strong>و</strong> فرهنگ پر<strong>و</strong>ر اندخ<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>الیت فاریاب دریک خان<strong>و</strong>اده ر<strong>و</strong>شنفکر مت<strong>و</strong>لد شده است.‏ ازسال 1363 تا 1364 یک سال فاک<strong>و</strong>لته آمادهگی را در کابل تمام کرد <strong>و</strong> بعد برای ادامهتحصیالت عالی به اتحاد جماهیر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>قت رفتند.‏ تحصیالت عالی را در رشتهحق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> تاریخ تمام کرده <strong>و</strong> سند ماستری رادر سال 1370 از آن کش<strong>و</strong>ر به دست آ<strong>و</strong>رد.‏ایشان در کنفرانس بن ا<strong>و</strong>ل به صفت معا<strong>و</strong>ناداره م<strong>و</strong>قت افغانستان <strong>و</strong> <strong>و</strong>زیر آب <strong>و</strong> برقتقرر حاصل کرد.‏

18مقرری هایسفرای خارجیتقدیم اعتماد نامه سفير جديد آسترالیاجاللتمآب حامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ر افغانستان اعتماد نامه جان فیلپ Philp« »Jonathan Hugh <strong>،</strong> سفیر جدید آسترالیا را طی مراسمتشریفاتی پذیرفت.‏ پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که در تاریخ 12 <strong>دل<strong>و</strong></strong> <strong>1391</strong> در ارگ برگزار شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید آسترالیابرای افغانستان<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر صحبت کردند.‏ حامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ر افغانستان به نماینده گی مردم افغانستاناز کمک های حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>مردم آسترالیا طی چند سال گذشته قدردانی نم<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ بر گسترش همکاری ها میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر تاکید نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> تقاضای

19همکاری های بیشتر درعرصه معارف <strong>و</strong> تحصیالت را کرد.‏در مقابل جان فیلپ سفیر جدید آسترالیا نیز به نماینده گی از صدراعظم <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رش به رئیس جمه<strong>و</strong>ر اطمینان داد<strong>،</strong>‏ که بر ادامه کمک <strong>و</strong> حمایتبلند مدت آسترالیا با افغانستان متعهد می باشد.‏ <strong>و</strong>ی افز<strong>و</strong>د در زمان مام<strong>و</strong>ریتش در افغانستان<strong>،</strong>‏ تالش خ<strong>و</strong>اهد کرد که ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ بیشتراز پیش گسترش یابد.‏

20تقدیم اعتماد نامه سفير جديد ازبکستانحامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان اعتماد نامه یادگار خ<strong>و</strong>اجه شادمان<strong>و</strong>ف<strong>،</strong>‏ سفیر جدید ازبکستان را طی مراسم تشریفاتی پذیرفت.‏پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که به تاریخ 5 <strong>دل<strong>و</strong></strong> <strong>1391</strong> در ارگ برگزار شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید ازبکستان برای افغانستان<strong>،</strong>‏ درم<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر صحبت کردند.‏ حامد کرزی ضمن اینکه کش<strong>و</strong>ر ازبکستان را همسایه د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> برادر با مشترکات تاریخی<strong>و</strong> فرهنگی دانست<strong>،</strong>‏ بر گسترش همکاری ها میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر تاکید کرد.‏ در این دیدار رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر از طریق سفیر ازبکستان در کابلاز اسالم کریم<strong>و</strong>ف رئیس جمه<strong>و</strong>ر آن کش<strong>و</strong>ر دع<strong>و</strong>ت به عمل آ<strong>و</strong>رد تا در یک فرصت مناسب از افغانستان دیدن نماید.‏ در مقابل اقای یادگارخ<strong>و</strong>اجه شادمان<strong>و</strong>ف سفیر جدید ازبکستان گفت که در زمان مام<strong>و</strong>ریت اش در افغانستان تالش خ<strong>و</strong>اهد کرد که رابطه میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر بیشتر از پیشگسترش یابد.‏

21تقدیم اعتماد نامه سفير جديد بلجیمحامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ر اسالمی افغانستان<strong>،</strong>‏ ارن<strong>و</strong>لد ت<strong>و</strong><strong>و</strong>لز سفیر جدید کش<strong>و</strong>ر بلجیم را غرضتقدیم اعتماد نامه به حض<strong>و</strong>ر پذیرفت.‏ مراسم تقدیم اعتماد نامه در 11 <strong>دل<strong>و</strong></strong> <strong>1391</strong> در ارگص<strong>و</strong>رت گرفت<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> سفیر جدید بلجیم در م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong>انکشاف ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر بحث <strong>و</strong> تبادل نظر نم<strong>و</strong>دند.‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستاناز کمک <strong>و</strong> همکاری کش<strong>و</strong>رهای بلجیم در ده سال گذشته به افغانستان ابراز امتنان نم<strong>و</strong>د.‏ حامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان آرز<strong>و</strong> نم<strong>و</strong>د که در جریان مام<strong>و</strong>ریت سفیر جدید بلجیمر<strong>و</strong>ابط همکاری میان افغانستان <strong>و</strong> آن کش<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong> انکشاف مزید یابد.‏در مقابل سفیر جدید بلجیم اطمینان داد ا<strong>و</strong> با تیمش سعی خ<strong>و</strong>اهند کرد تا همکاری ها میانافغانستان <strong>و</strong> بلجیم به ص<strong>و</strong>رت خاص در بخش های معارف <strong>و</strong> تحصیالت عالی ت<strong>و</strong>سعه یابد.‏در این مراسم داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> صدیق حمید رئیس تشریفات <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه نیز اشتراک نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دند.‏

22تقدیم اعتماد نامه سفیر جدید بلغاریاجاللتمآب حامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان اعتماد نامه آقای نیک<strong>و</strong>الی یانک<strong>و</strong>ف سفیر جدید بلغاریا را طی مراسم تشریفاتی به تاریخ22 میزان <strong>1391</strong> پذیرفت.‏ پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که در ارگ برگزار شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید بلغاریا برای افغانستان<strong>،</strong>‏در م<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر در عرصه های مختلف بحث <strong>و</strong> تبادل کردند.‏ حامد کرزی ضمن اظهار قدردانی از کمک های بلغاریا بهافغانستان<strong>،</strong>‏ برای سفیر جدید کش<strong>و</strong>ر بلغاریا آرز<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>فقیت در جریان مام<strong>و</strong>ریت اش در افغانستان نم<strong>و</strong>د.‏ در مقابل آقای نیک<strong>و</strong>الی یانک<strong>و</strong>ف سفیرجدید بلغاریا گفت که در جریان مام<strong>و</strong>ریت خ<strong>و</strong>یش در افغانستان در رابطه به گسترش ر<strong>و</strong>ابط بیشتر میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ تالش خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏

23تقدیم اعتماد نامه سفير جديد جمه<strong>و</strong>ری چکحامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان اعتماد نامه آقای میر<strong>و</strong>سال<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>سیک سفیر جدید جمه<strong>و</strong>ری چک را طی مراسم تشریفاتی به تاریخ۲۵ <strong>دل<strong>و</strong></strong> ۱۳۹۱ پذیرفت.‏ پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که در ارگ انجام شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید چک برای افغانستان<strong>،</strong>‏ درم<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر در عرصه های مختلف بحث <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> کردند.‏ حامد کرزی ضمن اینکه کش<strong>و</strong>ر چک را د<strong>و</strong>ست دیرینه مردمافغانستان دانست <strong>و</strong> از کمک های آن کش<strong>و</strong>ر به افغانستان تشکری نم<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ برای سفیر جدید جمه<strong>و</strong>ری چک آرز<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>فقیت در جریان مام<strong>و</strong>ریتاش در افغانستان کرد.‏در مقابل آقای میر<strong>و</strong>سال<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>سیک سفیر جدید چک در افغانستان گفت که کش<strong>و</strong>رش عالقمند است تا در عرصه های انکشافی <strong>و</strong> سرمایه گذاریبخص<strong>و</strong>ص در سکت<strong>و</strong>ر خص<strong>و</strong>صی<strong>،</strong>‏ با افغانستان همکاری نماید.‏ <strong>و</strong>ی همچنان گفت که در جریان مام<strong>و</strong>ریت خ<strong>و</strong>یش در افغانستان در رابطه بهگسترش ر<strong>و</strong>ابط بیشتر میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ تالش خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏

24تقدیم اعتماد نامه سفير جديد کش<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>یدنجاللتمآب حامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمیافغانستان اعتماد نامه آقای پیتر سمنبی Peter()Semneby سفیر کش<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>یدن برای افغانستانرا طی مراسم تشریفاتی به تاریخ 22 میزان <strong>1391</strong>پذیرفت.‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید س<strong>و</strong>یدنبرای افغانستان<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رصحبت کردند.‏ حامد کرزی ضمن اظهار قدردانی ازکمک های س<strong>و</strong>یدن به افغانستان<strong>،</strong>‏ برای سفیر جدیدکش<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>یدن آرز<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>فقیت در جریان مام<strong>و</strong>ریتاش در افغانستان نم<strong>و</strong>د.‏کمیته س<strong>و</strong>یدن برای افغانستان در سال 1980 به فعالیتهای ملکی خ<strong>و</strong>د آغاز کرده که تقریبًا سی سال میش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مقامات بلند پایه این کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>عده داده اند کهاین کمک ها برای 15 تا 20 سال آینده هم ادامه پیداخ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ در ختم سال 2014 نیر<strong>و</strong>های این کش<strong>و</strong>رافغانستان را ترک می نمایند اما به کمک های خ<strong>و</strong>د بهنیر<strong>و</strong>های افغان ادامه می دهند <strong>و</strong> برای سرک<strong>و</strong>بی مخالفاند<strong>و</strong>لت با ق<strong>و</strong>ت تمام نیر<strong>و</strong>های افغان را در عملیات هاهمکاری می نماید.‏ کش<strong>و</strong>ر های س<strong>و</strong>یدن <strong>و</strong> فنلند کهمس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت تیم های پی آر تی چهار <strong>و</strong>الیت شمال را بهعهده دارد در این ا<strong>و</strong>اخیر تمرکز شان را از فعالیت هاینظامی به فعالیت ها ملکی بیشتر ساخته اند.‏ <strong>و</strong>ظیفه شاناز تیم های پی آر تی به تیم های تی تی سی تبدیلشده است <strong>و</strong> این تیم ها بیشتر خدمات ملکی را انجاممی دهند.‏ کش<strong>و</strong>ر های س<strong>و</strong>یدن <strong>و</strong> فنلند در حال حاضردر <strong>و</strong>الیات ج<strong>و</strong>زجان<strong>،</strong>‏ بلخ<strong>،</strong>‏ سرپل <strong>و</strong> سمنگان حد<strong>و</strong>دپنجصد سرباز دارند.‏ کش<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>یدن مبلغ کمک خ<strong>و</strong>دبه افغانستان را از آغاز سال 2013 از 78 ملی<strong>و</strong>ن ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>به 90 ملی<strong>و</strong>ن ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> افزایش خ<strong>و</strong>اهد داد.‏ این کش<strong>و</strong>ر بهتعهداتش در قبال افغانستان ادامه خ<strong>و</strong>اهد داد.‏

25تقدیم اعتماد نامه سفير جديد کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>یحامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان اعتماد نامه آقای نلزا<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>س<strong>و</strong>یت سفیر جدید کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی را طی مراسمی با حض<strong>و</strong>رداکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه کش<strong>و</strong>رمان به تاریخ 20 سنبله<strong>1391</strong> پذیرفت.‏ پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که عصر امر<strong>و</strong>ز درارگ برگزار شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید نار<strong>و</strong>ی برایافغانستان<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر صحبت کردند.‏حامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ر ضمن خ<strong>و</strong>ش آمد به آقای نلز ا<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>س<strong>و</strong>یتگفت که کش<strong>و</strong>ر نار<strong>و</strong>ی جایگاه خاصی در قل<strong>و</strong>ب ما دارد.‏ رئیسجمه<strong>و</strong>ر از حمایت های ثابت قدم نار<strong>و</strong>ی از افغانستان تشکر کرد.‏آقای نلز ا<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>س<strong>و</strong>یت سفیر جدید نار<strong>و</strong>ی نیز بر تدا<strong>و</strong>م همکاری هایدرازمدت کش<strong>و</strong>رش با افغانستان اطمینان داد <strong>و</strong> گفت که حک<strong>و</strong>متشاهی نار<strong>و</strong>ی از پر<strong>و</strong>سه صلح افغانستان حمایت می کند.‏تقدیم اعتماد نامه سفير جديد کش<strong>و</strong>ر کاناداحامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان اعتماد نامه آقایگلین دی<strong>و</strong>یدسن سفیر جدید کانادا را طی مراسم تشریفاتی به تاریخ‎13‎ج<strong>و</strong>زای <strong>1391</strong> پذیرفت.‏ پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که ظهرامر<strong>و</strong>ز در ارگ برگزار شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید کانادابرای افغانستان<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد گسترش ر<strong>و</strong>ابط میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر در عرصه هایمختلف بحث <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> کردند.‏ حامد کرزی از همکاری <strong>و</strong> مساعدتحک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> مردم کانادا در طی سالهای گذشته به نماینده گی از مردمافغانستان<strong>،</strong>‏ اظهار قدردانی کرد.‏ در مقابل آقای گلین دی<strong>و</strong>یدسن سفیرجدید کانادا بر ادامه همکاری های کش<strong>و</strong>رش به افغانستان<strong>،</strong>‏ تاکید کرد.‏

26تقدیم اعتماد نامه سفير جديد هالندحامد کرزي رئيس جمه<strong>و</strong>ري اسالمي افغانستان اعتماد نامه آقاي « دي ژ<strong>و</strong>ان » سفير جديد کش<strong>و</strong>رهالند را به تاریخ 18 ق<strong>و</strong>س ‎<strong>1391</strong>‎پذيرفت.‏ درمراسم تقديم اعتماد نامه داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زير ام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> حميد صديق رئيس تشريفات آن <strong>و</strong>زرات نيز اشتراک داشتند.‏ رئيس جمه<strong>و</strong>رياسالمي افغانستان <strong>و</strong> سفير جديد هالند<strong>،</strong>‏ پس از مراسم تقديم اعتماد نامه مالقات کردند <strong>و</strong> دررابطه به م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات م<strong>و</strong>رد عالقه د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر بحث <strong>و</strong>گفتگ<strong>و</strong> نم<strong>و</strong>دند.‏ کش<strong>و</strong>ر شاهي هالند نزديک به د<strong>و</strong>هزار سرباز در چهارچ<strong>و</strong>ب سازمان نات<strong>و</strong> در افغانستان دارد که عمدتاٌ‏ در <strong>و</strong>اليت ارزگان مستقرهستند.‏ همچنان اين کش<strong>و</strong>ر در کنفرانس پاريس پرداخت مبلغ يک ميليارد <strong>و</strong> د<strong>و</strong>صد نه ميلي<strong>و</strong>ن دالر را براي بازسازي <strong>و</strong> انکشاف افغانستان تعهدکرده است.‏اعتماد نامه سفير جديد هنگریحامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان اعتماد نامه آقای انتل درگ<strong>و</strong>س سفیر جدید هنگری را طی مراسم تشریفاتی به تاریخ ۲۶ <strong>دل<strong>و</strong></strong>۱۳۹۱ پذیرفت.‏ پس از مراسم تقدیم اعتماد نامه که در ارگ انجام شد<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سفیر جدید هنگری برای افغانستان<strong>،</strong>‏ در رابطه

28منیژه باختری سفیر افغانستان در نار<strong>و</strong>یر<strong>و</strong>ابط میان جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی را بهگ<strong>و</strong>نۀ فشرده میت<strong>و</strong>ان در یک پیش آغاز <strong>و</strong> سه مرحله تعریف نم<strong>و</strong>د.‏ پیشآغاز ر<strong>و</strong>ابط میان جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ بهسال 1962 میالدی بر می گردد؛ زمانی که معاهده م<strong>و</strong>دت میان این د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر به امضا رسید <strong>و</strong> به تعقیب آن ر<strong>و</strong>ابط سیاسی نه چندان عمیقیایجاد شد.‏ دلیل این امر را در د<strong>و</strong> نکته میت<strong>و</strong>ان خالصه کرد:‏ نخستفاصله جغرافیایی میان این د<strong>و</strong> سرزمین <strong>و</strong> د<strong>و</strong> دیگر<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>ضعیت سیاسی<strong>،</strong>‏اجتماعی <strong>و</strong> اقتصادیی که در دهۀ هفتاد قرن گذشته<strong>،</strong>‏ هر د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر باآن ر<strong>و</strong> به ر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند.‏در دهۀ هفتاد سده گذشته<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی به اکتشاف <strong>و</strong> استخراج منابع عظیمنفت که در آب های جن<strong>و</strong>ب غربی <strong>و</strong> شمالی این کش<strong>و</strong>ر نهفته ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏آغاز کرد؛ ر<strong>و</strong>ندی که یکسره <strong>و</strong>ضعیت اقتصادی<strong>،</strong>‏ سیاسی <strong>و</strong> اجتماعیاین کش<strong>و</strong>ر را که سده ها زیر اقتدار <strong>و</strong> سلطه س<strong>و</strong>یدن <strong>و</strong> دنمارک ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏دگرگ<strong>و</strong>ن نم<strong>و</strong>د.‏ تا ا<strong>و</strong>اخر قرن نزدهم میالدی<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی یکی از فقیرترینکش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پایی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بیشتر شهر<strong>و</strong>ندان آن بنابر نب<strong>و</strong>د فرصت هایشغلی <strong>و</strong> دش<strong>و</strong>اری های اقتصادی ناگزیر به مهاجرت گردیده ب<strong>و</strong>دند؛ اماپس از کشف ذخایر عظیم نفتی <strong>و</strong> آغاز استخراج <strong>و</strong> بهره برداری ازآن <strong>و</strong> مدیریت خردمندانۀ منابع<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>ره شگ<strong>و</strong>فایی اقتصادی<strong>،</strong>‏ سیاسی <strong>و</strong>اجتماعی نار<strong>و</strong>ی آغاز شد.‏ مفه<strong>و</strong>م د<strong>و</strong>لت رفاه<strong>،</strong>‏ که بیشتر ریشه در الگ<strong>و</strong>ین<strong>و</strong>ردیک)‏Nordic‏(دارد<strong>،</strong>‏ برای بار نخست در کش<strong>و</strong>رهای اسکندنا<strong>و</strong>ی

30‏)دنمارک<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>یدن<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی(‏ تجربه شد.‏ این الگ<strong>و</strong> بهمثابۀ یک شبکۀ اقتصادی - اجتماعی<strong>،</strong>‏ بستر <strong>و</strong>سیعیدر راستای تغییرات شگرف اقتصادی <strong>و</strong> اجتماعی درنار<strong>و</strong>ی ایجاد نم<strong>و</strong>د.‏ با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دی که این الگ<strong>و</strong> بر پایه اص<strong>و</strong>لاقتصادی بنیان نهاده شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لی تأثیرات چشمگیر <strong>و</strong>قابل مالحظه یی در زندهگی اجتماعی نیز <strong>و</strong>ارد نم<strong>و</strong>د.‏نار<strong>و</strong>ی با بهکارگیری سیستم ‏»س<strong>و</strong>سیال دم<strong>و</strong>کراسی«‏ بنیاند<strong>و</strong>لت رفاه را بر پایه های آزادی <strong>و</strong> برابری اجتماعی- ت<strong>و</strong>زیع عادالنه عاید-‏ بنا نهاده است.‏ از آنجایی کهتأمین رفاه اجتماعی برای شهر<strong>و</strong>ندان این کش<strong>و</strong>ر نیازمندهزینۀ هنگفت است<strong>،</strong>‏ سیاست افزایش مالیات با پیر<strong>و</strong>یاز الگ<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>ردیک )Nordic( یگانه راه حل برای ایننیازمندی شناخته شده است.‏آبشخ<strong>و</strong>ر این سیاست در حقیقت مفک<strong>و</strong>ره لیبرالیزماقتصادی به منظ<strong>و</strong>ر تامین هزینه های د<strong>و</strong>لت است<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لیدر سیستم س<strong>و</strong>سیال دم<strong>و</strong>کراسی کش<strong>و</strong>ر نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ این تنهایک سیاست یک جانبه نیست؛ بل سیاست افزایشمالیات ت<strong>و</strong>أم با سیاستهای اقتصادی - ناشی از عایداتنفتی-‏ پایه های د<strong>و</strong>لت رفاه را در این کش<strong>و</strong>ر برای همیشهمستحکم ساخته است.‏ در نتیجه د<strong>و</strong>لت با استفاده از اینمنابع<strong>،</strong>‏ فعالیت های خدماتی خ<strong>و</strong>د را گستردهتر ساختهدر زمینه های صحت<strong>،</strong>‏ آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>رش<strong>،</strong>‏ حمل <strong>و</strong> نقل<strong>،</strong>‏مسکن<strong>،</strong>‏ بازنشستهگی <strong>و</strong> سایر تأمینات اجتماعی<strong>،</strong>‏ برایشهر<strong>و</strong>ندان خ<strong>و</strong>د خدمات قابل مالحظهیی را عرضه میدارد.‏ این خدمات جنبه همهگانی داشته تمام شهر<strong>و</strong>نداناین کش<strong>و</strong>ر یکسان از آن بهرهمند میگردند.‏کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی به دلیل عایدات سرشار نفت<strong>،</strong>‏ امر<strong>و</strong>زاز ثر<strong>و</strong>تمندترین کش<strong>و</strong>رهای دنیا به حساب میآید.‏ اماافغانستان<strong>،</strong>‏ که از نگاه اقتصادی<strong>،</strong>‏ اجتماعی <strong>و</strong> سیاسیهمسان با نار<strong>و</strong>ی سال های قبل از کشف ذخایر نفت<strong>و</strong> گاز طبیعی ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ به دالیل گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن نت<strong>و</strong>انست همچ<strong>و</strong>ننار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ مراحل ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong> پیشرفت را در پنجاه سال اخیربپیماید.‏مرحلۀ نخستدر جریان سال های جنگ سرد <strong>و</strong> پس از اقتدار سامانهکم<strong>و</strong>نیستی در افغانستان<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی که از ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong> گسترشکم<strong>و</strong>نیسم در جهان <strong>و</strong> اقتدار د<strong>و</strong>لت کم<strong>و</strong>نیستی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبزرگ<strong>،</strong>‏ در هراس ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ در مسایل سیاسی افغانستان فعال

32های مالی <strong>و</strong> سیاسی خ<strong>و</strong>یش<strong>،</strong>‏ مردم افغانستان <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه های جهادی رایاری رساند.‏ناگفته نباید گذاشت که افز<strong>و</strong>ن بر پی<strong>و</strong>ند سال های جهاد<strong>،</strong>‏ پاکستان<strong>،</strong>‏کش<strong>و</strong>ر مهمی برای نار<strong>و</strong>ی به شمار می ر<strong>و</strong>د.‏ پاکستانی ها که بزرگترینگر<strong>و</strong>ه مهاجر را در نار<strong>و</strong>ی تشکیل می دهند<strong>،</strong>‏ در پارلمان<strong>،</strong>‏ ش<strong>و</strong>را های<strong>و</strong>الیتی<strong>،</strong>‏ حک<strong>و</strong>مت<strong>،</strong>‏ رسانه ها <strong>و</strong> جامعۀ مدنی نار<strong>و</strong>ی حض<strong>و</strong>ر دارند.‏ آراینار<strong>و</strong>یژی های پاکستانی االصل برای احزاب نار<strong>و</strong>ی خیلی مهم اند.‏به همین دلیل از آغاز تا امر<strong>و</strong>ز<strong>،</strong>‏ تأثیر حض<strong>و</strong>ر پاکستانی ها در نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ر<strong>و</strong>ی ر<strong>و</strong>ابط آن با افغانستان سایه-‏ هر چند نامحس<strong>و</strong>س-‏ افگنده است.‏مرحلۀ د<strong>و</strong>مپس از ر<strong>و</strong>یداد سپتامبر 2001<strong>،</strong> ر<strong>و</strong>ابط میان جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی در چارچ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> شکل جدیدی بازتاب یافت.‏سفارت کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی در افغانستان رسمًا در ماه دسامبر 2001افتتاح گردید <strong>و</strong> در ابتدا به عن<strong>و</strong>ان یک مام<strong>و</strong>ریت د<strong>و</strong> نفره آغاز بهفعالیت نم<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>لین سفیر کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی مقیم افغانستان در ماهاکت<strong>و</strong>بر سال 2004 به این سمت گماشته شد.‏ ا<strong>و</strong> در حقیقت ا<strong>و</strong>لیننماینده از میان کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پای شمالی ب<strong>و</strong>د که در افغانستان تقدیماعتماد نامه نم<strong>و</strong>د.‏ سفارت افغانستان در اسل<strong>و</strong> در سال 2004 بد<strong>و</strong>ندرنظرداشت عنعنه یی که در ار<strong>و</strong>پای شمالی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت<strong>،</strong>‏ در اسل<strong>و</strong>گشایش یافت.‏ به این معنا که در حال حاضر سفارت افغانستان یگانهنماینده گیست که به ص<strong>و</strong>رت مقیم در نار<strong>و</strong>ی قرار داشته <strong>و</strong> مناسباتسیاسی در سطح سفارت غیرمقیم با سایر کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پای شمالیرا ازطریق نار<strong>و</strong>ی برقرار نم<strong>و</strong>ده است.‏ این در حالیست که کش<strong>و</strong>رهاییکه در ار<strong>و</strong>پای شمالی تنها یک یا د<strong>و</strong> سفارت دارند<strong>،</strong>‏ مقر دایمی آن راس<strong>و</strong>یدن یا دنمارک گزیده اند.‏نار<strong>و</strong>ی با پی<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> تعهد عض<strong>و</strong>یت در نات<strong>و</strong> <strong>و</strong> در ضمن بر بنیاد ر<strong>و</strong>ابط گرم<strong>و</strong> تنگاتنگ با ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong>‏ در چارچ<strong>و</strong>ب نیر<strong>و</strong>های آیساف<strong>،</strong>‏با حض<strong>و</strong>ر نظامی در افغانستان <strong>و</strong> گشایش تیم بازسازی <strong>و</strong>الیتی در شهرمیمنه <strong>و</strong>الیت فاریاب با م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیت پنجصد سرباز<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>زنۀ جدیدی ازر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>یش با افغانستان را باز نم<strong>و</strong>د.‏ چنانچه از سال 2001 تا 2012<strong>،</strong>به تعداد 8363 سرباز نار<strong>و</strong>یژی به ص<strong>و</strong>رت د<strong>و</strong>ره یی در افغانستان ایفای<strong>و</strong>ظیفه نم<strong>و</strong>ده اند؛ که از جمله 2770 سرباز د<strong>و</strong> بار یا سه بار در اینر<strong>و</strong>ند سهم گرفته اند.‏کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی در تابستان سال 2008 نیر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اکنش سریع شانرا از مزارشریف بیر<strong>و</strong>ن کردند <strong>و</strong> برای تق<strong>و</strong>یت تیم بازسازی <strong>و</strong>الیتیاین کش<strong>و</strong>ر به <strong>و</strong>الیت فاریاب فرستادند.‏ فاریاب میان سال های 2002تا 2010 از شمار <strong>و</strong>الیات امن افغانستان به شمار می رفت <strong>و</strong> در جریاناین سال ها<strong>،</strong>‏ نیر<strong>و</strong>های نار<strong>و</strong>یژی به ندرت با طالبان <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه های مخالفمسلح درگیر شدند.‏ آرامش <strong>و</strong> امنیت سربازان نار<strong>و</strong>یژی در میمنه تااندازه یی ب<strong>و</strong>د که در اسناد سری امریکا که از س<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>یکی لیکس بهنشر رسید<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی از س<strong>و</strong>ی امریکا <strong>و</strong> انگلیس که سربازان ایشان عمالً‏در میدان نبرد ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>رد انتقاد شدید قرار گرفته ب<strong>و</strong>د.‏د<strong>و</strong>لت نار<strong>و</strong>ی پالن خر<strong>و</strong>ج تدریجی نیر<strong>و</strong>های این کش<strong>و</strong>ر را از آغاز سال2012 ر<strong>و</strong>ی دست گرفت.‏ با این که <strong>،</strong> نار<strong>و</strong>ی در این راستا به تصامیمکنفرانس لیزبن احترام گذاشته در تفاهم با آیساف <strong>و</strong> مقامات محلیافغانستان برنامه خر<strong>و</strong>ج سربازان خ<strong>و</strong>یش را هماهنگ نم<strong>و</strong>ده است؛ <strong>و</strong>لی<strong>،</strong>‏خر<strong>و</strong>ج ز<strong>و</strong>د هنگام نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ از دیدگاه شماری از کارشناسان نار<strong>و</strong>یژی<strong>و</strong> افغان در رسانه ها <strong>و</strong> مجامع دیپل<strong>و</strong>ماتیک<strong>،</strong>‏ برق آسا <strong>و</strong> سریع ت<strong>و</strong>صیفگردید <strong>و</strong> اشاره هایی هم به تغییر ناگهانی در پالیسی نار<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> همچنانتقسیم ا<strong>و</strong>قات برنامه انتقال داشت.‏ به هر حال<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ند خر<strong>و</strong>جسربازان <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong>های نظامی خ<strong>و</strong>یش را تا اخیر ماه اکت<strong>و</strong>بر سال 2012تکمیل نم<strong>و</strong>د.‏در حال حاضر کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی چند افسر در عرصه پشتیبانینیر<strong>و</strong>های ملی افغان<strong>،</strong>در مقر فرماندهی آیساف در شمال <strong>و</strong> مقرفرماندهی آیساف در کابل دارد.‏ عال<strong>و</strong>ه به این<strong>،</strong>‏ تعدادی از نیر<strong>و</strong>های<strong>و</strong>یژه کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی در اطراف کابل مستقر اند که بیشتر <strong>و</strong>ظایفآم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> تدریس نیر<strong>و</strong>های امنیتی ملی افغانستان را بر عهده دارند.‏نار<strong>و</strong>ی همچنان مسؤ<strong>و</strong>لیت آم<strong>و</strong>زش ی<strong>و</strong>نیت <strong>و</strong>یژه پ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> ی<strong>و</strong>نیتپاسخدهی سریع به بحران را در کابل از ا<strong>و</strong>ل اپریل سال 2012 بر عهدهگرفته است.‏ نار<strong>و</strong>ی به این با<strong>و</strong>ر است که این ی<strong>و</strong>نیت ها کارآیی زیادیدر افغانستان دارند.‏ نار<strong>و</strong>ی تالش خ<strong>و</strong>اهد <strong>و</strong>رزید تا نیر<strong>و</strong>های امنیتیافغان را به گ<strong>و</strong>نه یی آم<strong>و</strong>زش دهد که با ت<strong>و</strong>انمندی تمام<strong>،</strong>‏ مسؤ<strong>و</strong>لیتهای امنیتی شان را ادا کرده<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>لت مرکزی را نیر<strong>و</strong>مندتر بسازند.‏قابل یادآ<strong>و</strong>ریست که این برنامه نیز در هماهنگی با پالن های عم<strong>و</strong>میآیساف در افغانستان قرار دارد.‏با این که نار<strong>و</strong>ی حض<strong>و</strong>ر نظامی درافغانستان را در جلسات رسمی ملی<strong>و</strong> بین المللی بیشتر بر مح<strong>و</strong>ر همبسته گی با نات<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ جنگ با تر<strong>و</strong>ریزم<strong>،</strong>‏<strong>و</strong> سپس د<strong>و</strong>لت سازی<strong>،</strong>‏ فراهم سازی زمینه های دم<strong>و</strong>کراسی <strong>و</strong> تعلیم<strong>و</strong> تربیه<strong>،</strong>‏ حمایت از حق<strong>و</strong>ق زنان <strong>و</strong> حق<strong>و</strong>ق بشر تعریف نم<strong>و</strong>ده است<strong>،</strong>‏مردم نار<strong>و</strong>ی که یکسره مخالف کنش های نظامی اند<strong>،</strong>‏ این حض<strong>و</strong>ررا تنها در راستای حمایت از حق<strong>و</strong>ق بشر <strong>و</strong> به <strong>و</strong>یژه حق<strong>و</strong>ق زنان<strong>،</strong>‏ تعلیم<strong>و</strong> تحصیل اطفال <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>انان<strong>،</strong>‏ کمک های اقتصادی به مردم <strong>و</strong> حمایتبرای ایجاد یک نظام دم<strong>و</strong>کراسی می دانند نه جنگ با تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>ر در میدان نبرد.‏کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی که یکی از با سابقه ترین کش<strong>و</strong>رها در عرصهکمک های انکشافی به شمار می ر<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ در سی سال گذشته هم<strong>و</strong>ارهیکی از مهم ترین کش<strong>و</strong>رهای کمک کننده به افغانستان ب<strong>و</strong>ده است.‏ پساز سق<strong>و</strong>ط طالبان<strong>،</strong>‏ حمایت کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی از طریق سازمان مللمتحد<strong>،</strong>‏ گر<strong>و</strong>ه پشتیبانی از افغانستان <strong>و</strong> از دیگر سازمان های غیرد<strong>و</strong>لتی

33انجام شده است.‏ صند<strong>و</strong>ق <strong>و</strong>جهی بازسازی افغانستان »ARTF« یکیاز مهمترین کانالهای کمک های کش<strong>و</strong>ر شاهی نار<strong>و</strong>ی به افغانستاناست.‏بر اساس گزارش سازمان ن<strong>و</strong>راد )NORAD( <strong>،</strong> نار<strong>و</strong>ی برای کمک بهافغانستان از سال 2001 تا 2011 مبلغ 4.5 ملیارد کر<strong>و</strong>ن را به مصرفرسانیده <strong>و</strong> بیشتر از هشتصد قرارداد د<strong>و</strong>جانبه را بین سال های 2001 تا2011 امضا کرده است.‏نار<strong>و</strong>ی در رده بندی کش<strong>و</strong>رهای کمک کننده به افغانستان در جایگاهیازدهم <strong>و</strong> در رده بندی کش<strong>و</strong>رهای کمک کننده در عرصه های ت<strong>و</strong>سعهیی <strong>و</strong> بشر د<strong>و</strong>ستانه در جایگاه نهم قرار دارد.‏نار<strong>و</strong>ی ساالنه 750 میلی<strong>و</strong>ن کر<strong>و</strong>ن نار<strong>و</strong>یژی معادل 125 میلی<strong>و</strong>ن دالر رادر عرصه بازسازی به افغانستان کمک می کند.‏ در نشست سراننات<strong>و</strong> در شیکاگ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ینس ست<strong>و</strong>لتنبرگ نخست <strong>و</strong>زیر این کش<strong>و</strong>ر به حامدکرزی رییس جمه<strong>و</strong>ری افغانستان <strong>و</strong>عده سپرد که مبلغ 25 میلی<strong>و</strong>ن دالرافزایش در عرصه نظامی نیز به میان می آید.‏ همچنان نار<strong>و</strong>ی مبلغ 280میلی<strong>و</strong>ن کر<strong>و</strong>ن نار<strong>و</strong>یژی را تنها در عرصه بازسازی افغانستان در سال2011 مصرف کرده است.‏ صدها برنامه برای حمایت از حق<strong>و</strong>ق زنان<strong>،</strong>‏برابری جنسیتی در سراسر افغانستان از س<strong>و</strong>ی نار<strong>و</strong>ی تم<strong>و</strong>یل <strong>و</strong> حمایتمی گردند.‏از کمک <strong>و</strong> فعالیت های نار<strong>و</strong>ی در شمال افغانستان به ص<strong>و</strong>رت فشردهمیت<strong>و</strong>ان چنین نام برد:‏ ساخت <strong>و</strong> بازسازی 120 مکتب در فاریاب<strong>،</strong>‏بازسازی <strong>و</strong> ساخت قسمت های جدید محبس عم<strong>و</strong>می فاریاب با ارزشعم<strong>و</strong>می یک ملی<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> 600 هزار دالر امریکایی<strong>،</strong>‏ ساخت شانزده بابذخیره گاه م<strong>و</strong>اد غذایی<strong>،</strong>‏ راه اندازی ک<strong>و</strong>رس های ک<strong>و</strong>تاه مدت آم<strong>و</strong>زشهای حرفه یی <strong>و</strong> <strong>و</strong>رکشاپ های گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن.‏مرحلۀ س<strong>و</strong>م در ر<strong>و</strong>ابط افغانستان <strong>و</strong> نار<strong>و</strong>یپس از خر<strong>و</strong>ج سربازان نار<strong>و</strong>یژی <strong>و</strong> پایان کار تیم بازسازی <strong>و</strong>الیتینار<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>الیت فاریاب<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ابط این د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر با امضای م<strong>و</strong>افقتنامه همکاری های استراتیژیک در پنجم فبر<strong>و</strong>ری 2013 <strong>و</strong>ارد مرحلهجدیدی شد.‏ پایان حض<strong>و</strong>ر نظامی نار<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ادامۀ کمک های ملکی <strong>و</strong>بشرد<strong>و</strong>ستانه آن کش<strong>و</strong>ر را از چند جهت میت<strong>و</strong>ان مفید تلقی کرد؛ با ت<strong>و</strong>جهبه سطح رفاه در جامعۀ نار<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> فاصلۀ جغرافیایی میان این د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏نار<strong>و</strong>ی مبالغ هنگفتی را برای آسایش <strong>و</strong> راحتی سربازان خ<strong>و</strong>یش درشمال افغانستان به مصرف می رساند <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی دیگر برای جلبافکار عامه در م<strong>و</strong>رد حض<strong>و</strong>ر نظامی در افغانستان نیز باید ک<strong>و</strong>شش هایفرا<strong>و</strong>ان سیاسی <strong>و</strong> رسانه یی مبذ<strong>و</strong>ل می داشت.‏پس از بازنگری تجربه های حض<strong>و</strong>ر نظامی کش<strong>و</strong>رهای بزرگ <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>چک در افغانستان<strong>،</strong>‏ میت<strong>و</strong>ان به این نتیجه گیری رسید که کمکهای اقتصادی<strong>،</strong>‏ فراهم سازی زمینه های آم<strong>و</strong>زش<strong>،</strong>‏ حمایت از حق<strong>و</strong>ق

36کنفرانس ساالنه سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان که از تاریخ 25الی 29 ق<strong>و</strong>س <strong>1391</strong> خ<strong>و</strong>رشیدی به اشتراک 62 سفیر <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسلافغانستان مقیم در 44 کش<strong>و</strong>ر جهان تحت عن<strong>و</strong>ان « سیاست خارجیافغانستان از انتقال تا دهه تح<strong>و</strong>ل « در مقر <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه درکابل برگزار شد<strong>،</strong>‏ با کسب نتایج ذیل پایان یافت.‏‎1‎سفرا 1. <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان فرصت یافتند تا از بیانیۀرهنم<strong>و</strong>دی جاللتمآب حامدکرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمیافغانستان در م<strong>و</strong>رد سیاست خارجی کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> نمایندگی بهتراز افغانستان مستفید ش<strong>و</strong>ند.‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستانبه سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان خاطرنشان ساخت کهسیاست خارجی افغانستان برپایۀ کثیرالمح<strong>و</strong>ری است<strong>و</strong>ار است <strong>و</strong>درصدد دست یافتن به مناسبات نیک با همه کش<strong>و</strong>ر های جهانمی باشد.‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر همچنان به سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل هایافغانستان تاکید کرد که در کش<strong>و</strong>ر های میزبان هنگام دیدار باهمتایان <strong>و</strong> دیگر دست اندرکاران خارجی با پشت<strong>و</strong>انۀ هزاران سالتاریخ گرانبار <strong>و</strong> با عظمت افغانستان <strong>و</strong>ارد تعامل ش<strong>و</strong>ند.‏‎2‎سفرا 2. <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان در ضیافتی نیز شرکتکردند که از س<strong>و</strong>ی جاللتمآب مارشال محمد قسیم فهیم معا<strong>و</strong>نا<strong>و</strong>ل ریاست جمه<strong>و</strong>ری به افتخارشان ترتیب شده ب<strong>و</strong>د.‏‎3‎جاللتمآب 3. زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه<strong>،</strong>‏ سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسلهای افغانستان را در جریان آخرین تح<strong>و</strong>الت <strong>و</strong> انکشافاتی که درر<strong>و</strong>ابط افغانستان با کش<strong>و</strong>ر های همسایه<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر های بزرگ منطقه<strong>،</strong>‏کش<strong>و</strong>رهای اسالمی <strong>و</strong> متحدین بزرگ افغانستان به شم<strong>و</strong>ل امریکا <strong>و</strong>نات<strong>و</strong> ص<strong>و</strong>رت گرفته است<strong>،</strong>‏ قرار داد.‏‎4‎دراین 4. کنفرانس جاللتمآب شیک<strong>و</strong>رسکی <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه پ<strong>و</strong>لندکه جهت یک دیدار رسمی <strong>و</strong>ارد کابل شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ نیز به عن<strong>و</strong>انمهمان <strong>و</strong>یژه در م<strong>و</strong>رد ر<strong>و</strong>ابط افغانستان <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لند <strong>و</strong> نقش دستگاهدیپل<strong>و</strong>ماسی در گسترش مناسبات بین المللی سخنرانی کرد.‏‎5‎داکتررنگین 5. دادفر سپنتا مشا<strong>و</strong>ر امنیت ملی <strong>و</strong> زیر خارجه سابقنیز در خص<strong>و</strong>ص سیاست خارجی جمه<strong>و</strong>ری اسالمی با ت<strong>و</strong>جه به<strong>و</strong>ضعیت کن<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> پیچیده گی هایی که در منطقه <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد<strong>،</strong>‏صحبت کرد <strong>و</strong> خاطر نشان ساخت که تثبیت جایگاه حق<strong>و</strong>قید<strong>و</strong>لت افغانستان با جهان<strong>،</strong>‏ بیر<strong>و</strong>ن آ<strong>و</strong>ردن افغانستان از فصل هفتمماده 151 منش<strong>و</strong>ر سازمان ملل متحد <strong>و</strong> بردن به فصل ششم <strong>و</strong>همچنین دادن یک چارچ<strong>و</strong>ب حق حاکمیت ملی به د<strong>و</strong>لتافغانستان <strong>و</strong> اعمال آن در تمام عرصه های ر<strong>و</strong>ابط داخلی <strong>و</strong>خارجی از ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت استراتیژیک د<strong>و</strong>لت افغانستان در آینده خ<strong>و</strong>اهدب<strong>و</strong>د.‏‎6‎در 6. جریان این کنفرانس همچنین مس<strong>و</strong>ده دکترین/‏ اص<strong>و</strong>ل اساسیسیاست خارجی جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان که ت<strong>و</strong>سط <strong>و</strong>زارتام<strong>و</strong>ر خارجه تد<strong>و</strong>ین شده است<strong>،</strong>‏ در اختیار سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسلهای افغانستان گذاشته شد.‏ شماری از سفرا نظرات شان رادرم<strong>و</strong>رد مفاد دکترین/اص<strong>و</strong>ل اساسی سیاست خارجی تد<strong>و</strong>ینشده<strong>،</strong>‏ ابراز کردند <strong>و</strong> تصمیم اتخاذ شد<strong>،</strong>‏ تا آنها پس از مطالعهبیشتر نظرات شان را ط<strong>و</strong>ر کتبی جهت غنی ساختن متن مذک<strong>و</strong>رارایۀ کنند <strong>و</strong> در ضمن پس از تکمیل آن ت<strong>و</strong>سط <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه<strong>،</strong>‏ جهت نهایی شدن به ش<strong>و</strong>رای امنیت ملی فرستاده ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏تا مراحل قان<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>د را طی کرده<strong>،</strong>بعد از تایید ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زیران <strong>و</strong><strong>و</strong>لسی جرگه به ت<strong>و</strong>شیح رئیس جمه<strong>و</strong>ر برسد.‏‎7‎<strong>و</strong>زارت 7. ام<strong>و</strong>ر خارجه اخیرا طرح پالن استراتیژیک سه ساله راآماده کرده است که در بخشی از آن ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت پالیسی <strong>و</strong>زارتخارجه در نه ست<strong>و</strong>ن مشخص شده است.‏ ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های پالیسی<strong>و</strong>زارت خارجه ت<strong>و</strong>سط جاللتماب جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین معین سیاسی<strong>و</strong>زارت خارجه در کنفرانس ارایه شد.‏ سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل هایافغانستان بعد از بحث های همه جانبه ر<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های پالیسی<strong>و</strong>زارت خارجه نظرات جامع <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>بی را برای غنی تر شدن آنارایه کردند <strong>و</strong> همچنین قرار شد<strong>،</strong>‏ تا نظرات بیشتری را در ر<strong>و</strong>زهای آینده ط<strong>و</strong>ر کتبی به <strong>و</strong>زارت خارجه بفرستند.‏‎8‎در 8. بخش دیگر کنفرانس که ت<strong>و</strong>سط جاللتمآب عبدالحی حیدرمعین اداری <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه رهبری گردید<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ی مشکالتاداری <strong>و</strong> مالی سفارت ها <strong>و</strong> نماینده گی های ق<strong>و</strong>نسلی افغانستانبحث هایی همه جانبه ص<strong>و</strong>رت گرفت <strong>و</strong> در ضمن جناب محمدشریف شریفی رئیس اداره عالی تفتیش <strong>و</strong> کنتر<strong>و</strong>ل ریاستجمه<strong>و</strong>ری در م<strong>و</strong>رد راه های برطرف کردن مشکالت <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>اقصمالی در سفارت ها <strong>و</strong> نماینده گی افغانستان صحبت کرد.‏‎9‎بحث 9. درم<strong>و</strong>رد مس<strong>و</strong>ده طرزالعمل ام<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>نسلی<strong>،</strong>‏ رهنم<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دجه <strong>و</strong>مقرره استخدام <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه که اخیرًا تعدیل <strong>و</strong> اصالحشده است<strong>،</strong>‏ نیز بخش دیگر کنفرانس را تشکیل می داد <strong>و</strong> درضمن معا<strong>و</strong>ن ریاست پاسپ<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر داخله<strong>،</strong>‏ رئیس ثبت<strong>و</strong> اح<strong>و</strong>ال نف<strong>و</strong>س <strong>و</strong> رئیس تذکره های الکتر<strong>و</strong>نیکی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رداخله نیز در م<strong>و</strong>رد هماهنگی با <strong>و</strong>زارت خارجه در مسایل صد<strong>و</strong>رپاسپ<strong>و</strong>رت<strong>،</strong>‏ تذکره <strong>و</strong> تثبیت ه<strong>و</strong>یت افراد معل<strong>و</strong>مات ارایه کردند.‏‎1010‎در بخش دیگر کنفرانس<strong>،</strong>‏ اعضای کمیسی<strong>و</strong>ن های ام<strong>و</strong>ر بینالمللی <strong>و</strong>لسی جرگه <strong>و</strong> مشران<strong>و</strong> جرگه نیز اشتراک کردند <strong>و</strong> استادعبدالرب رس<strong>و</strong>ل سیاف رئیس کمیسی<strong>و</strong>ن ام<strong>و</strong>ر بین المللی <strong>و</strong>لسیجرگه از همکاری ش<strong>و</strong>رای ملی به <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه اطمینانداد <strong>و</strong> به اشتراک کننده گان کنفرانس تصریح کرد که در م<strong>و</strong>رداینده افغانستان با خ<strong>و</strong>شبینی <strong>و</strong> اطمینان در تعامل با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>الن کش<strong>و</strong>رهای میزبان شان صحبت نمایند.‏‎1111‎به دلیل مبرمیت پر<strong>و</strong>سۀ های که در د<strong>و</strong> سال آینده برای افغانستان

37ف<strong>و</strong>ق العاده اهمیت دارند مانند پر<strong>و</strong>سۀ انتقال مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت هایامنیتی<strong>،</strong>‏ پر<strong>و</strong>سه مصالحه <strong>و</strong> آشتی ملی <strong>و</strong> همچنین برگزاریانتخابات ریاست جمه<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>یک بخش اساسی کنفرانس را بحثر<strong>و</strong>ی پیشرفت ها <strong>و</strong> آماده گی ها در این عرصه ها تشکیل میداد.‏ در این بحث آقایان هریک داکتراشرف غنی احمدزیرئیس کمیسی<strong>و</strong>ن تنظیم پر<strong>و</strong>سۀ انتقال<strong>،</strong>‏ صالح الدین ربانی رئیسش<strong>و</strong>رای عالی صلح <strong>و</strong> فضل احمد معن<strong>و</strong>ی رئیس کمیسی<strong>و</strong>ن مستقلانتخابات شرکت کردند.آنها ضمن ارایه معل<strong>و</strong>مات در م<strong>و</strong>رد تازهترین انکشافات در عرصه های ذکر شده<strong>،</strong>‏ به س<strong>و</strong>االت مطر<strong>و</strong>حهسفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان پاسخ ارایه کردند.‏ در اینبحث چالش ها<strong>،</strong>‏ فرصت ها<strong>و</strong> اقداماتی که قرار است در عرصههای یاد شده ص<strong>و</strong>رت گیرد به بررسی گرفته شد <strong>و</strong> نقش نمایندهگی های سیاسی افغانستان در م<strong>و</strong>فقیت این پر<strong>و</strong>سه های ملی <strong>و</strong>طرح آن در تعامالت شان با کش<strong>و</strong>ر های میزبان تحلیل <strong>و</strong> ارزیابیگردید.‏‎1212‎در بخش دیگر کنفرانس سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان بهبحث ر<strong>و</strong>ی نقش <strong>و</strong> اثر گذاری دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه در جهان کن<strong>و</strong>نیپرداختند <strong>و</strong> خالی های م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه افغانستانرا بررسی کردند.‏ کنفرانس بر اهمیت انکار ناپذیر دیپل<strong>و</strong>ماسیعامه جهت ارایه تص<strong>و</strong>یر مثبت از ه<strong>و</strong>یت<strong>،</strong>‏ تاریخ<strong>،</strong>‏ سنن پسندیده<strong>،</strong>‏ارزش ها ملی <strong>و</strong> دست آ<strong>و</strong>ردهای افغانستان تاکید کرد <strong>و</strong> بهاتقاق تصمیم به بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> فعال تر ساختن بخش های دیپل<strong>و</strong>ماسیعامه در مرکز <strong>و</strong> نماینده گی های سیاسی افغانستان اتخاذ کرد.‏دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه:‏جانان م<strong>و</strong>سی زی سخنگ<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه یکی دیگر ازسخنران ها ب<strong>و</strong>د که در م<strong>و</strong>رد دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه صحبت کرد.‏ ا<strong>و</strong> گفتکه دیپل<strong>و</strong>ماسی سنتی تغییر کرده است <strong>و</strong> در قرن 21 دیپل<strong>و</strong>ماسی عامهیکی از اساسات دیپل<strong>و</strong>ماسی فعال <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>یا است.‏ اهمیت مشخص فعالساختن یک فنکشن دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه در دستگاه سیاست خارجیکش<strong>و</strong>ر قسمی که اشاره شد<strong>،</strong>‏ معرفی ه<strong>و</strong>یت اصیل افغانستان<strong>،</strong>‏ برجستهساختن دستآ<strong>و</strong>رد های تاریخی یک دهۀ گذشته همکاری با جامعهجهانی است.‏ ما باید در م<strong>و</strong>رد دستآ<strong>و</strong>رد هایی که در نتیجه قربانیشدن عساکر خارجی در افغانستان <strong>و</strong> سرمایه گذاری های خارجیها در افغانستان پدید آمده است<strong>،</strong>‏ باید به آنها معل<strong>و</strong>مات بدهیم <strong>و</strong> اینمعل<strong>و</strong>مات را با آنها شریک بسازیم.‏ همچنان برجسته نگه داشتن اهمیتصلح در افغانستان برای صلح <strong>و</strong> امنیت منطقه <strong>و</strong> جهان از مسایل بسیاربا اهمیت است که می ت<strong>و</strong>انیم از این طریق ت<strong>و</strong>جه جهان را به افغانستانحفظ کنیم.‏ <strong>و</strong> همچنین حفظ حمایت های سیاسی <strong>و</strong> اقتصادی جهاناز افغانستان <strong>و</strong> در ص<strong>و</strong>رت امکان افزایش نف<strong>و</strong>ذ افغانستان در سطحجهانی<strong>،</strong>‏ ابزار خ<strong>و</strong>بی است که از طریق آن می ت<strong>و</strong>انیم یک دیپل<strong>و</strong>ماسیفعال را در سطح جهانی ایجاد کنیم.‏ همچنین شبکۀ <strong>و</strong>سیع نمایندگیهای ما در خارج از کش<strong>و</strong>ر است که از ارائه خدمات قنس<strong>و</strong>لی که بهده ها هزار تبعه خارجی که به افغانستان سفر می کنند یا در افغانستان

38کار می کنند می ت<strong>و</strong>ان استفاده نم<strong>و</strong>د.‏ ادارۀ جلب سرمایه گذاری درافغانستان نیز می ت<strong>و</strong>اند در این هدف به ما کمک کند.‏ مؤسسات<strong>و</strong> نهاد های تحقیقی دیگر که می ت<strong>و</strong>انند در این زمینه با ما همکارباشند<strong>،</strong>‏ شبکۀ محصلین افغان در کش<strong>و</strong>ر های دیگر<strong>،</strong>‏ نخبه های ما درخارج از کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> همچنان د<strong>و</strong>ستان افغانستان که در بعضی کش<strong>و</strong>رها <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>د دارند <strong>و</strong> ما از طریق نمایندگی های خ<strong>و</strong>د باید ک<strong>و</strong>ششکنیم که چنین شبکه هایی را به <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د بیا<strong>و</strong>ریم تا بت<strong>و</strong>انیم فنکشن مؤثردیپل<strong>و</strong>ماسی عامه را داشته باشیم.‏ مسائلی دیگری که <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد بایدم<strong>و</strong>رد مطالعه قرار گیرد.‏ مسائلی از قبیل مالقات های ر<strong>و</strong> به ر<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ تماسمستقیم با اهل مطب<strong>و</strong>عات <strong>و</strong> مسئله تعلیم <strong>و</strong> تربیه یکی از زمینه هایبسیار خ<strong>و</strong>ب برای دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه است.‏ به همینگ<strong>و</strong>نه آقای م<strong>و</strong>سیزی گفت<strong>،</strong>‏ تعامالت فرهنگی<strong>،</strong>‏ کتاب <strong>و</strong> کتابخانه ها<strong>،</strong>‏ برگزاری نمایشها <strong>و</strong> کنسرت ها می ت<strong>و</strong>انند نقش مهمی در رسیدن به هدف ما داشتهباشد.‏ ما از طریق دفتر سخنگ<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ک<strong>و</strong>شش میکنیم که کتاب مناظر افغانستان <strong>و</strong> همچنان کتاب رهنمای افغانستانرا چاپ کنیم <strong>و</strong> به نمایندگی های خ<strong>و</strong>د بفرستیم تا در مالقات ها ازآن به عن<strong>و</strong>ان یک تحفۀ خ<strong>و</strong>ب استفاده ص<strong>و</strong>رت گیرد.‏ از طریق فیلم <strong>و</strong>تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن می ت<strong>و</strong>انیم با ایجاد co-productions بین شبکه هایتل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>نی در کش<strong>و</strong>ر هایی که نمایندگی های ما فعال اند استفاده کنیم.‏ا<strong>و</strong> اظهار داشت<strong>،</strong>‏ به ط<strong>و</strong>ر خالصه اجزای یک دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه فعالافغانی می ت<strong>و</strong>اند سه نکته باشد:‏ ا<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ابط عامه <strong>و</strong> مطب<strong>و</strong>عات فعال<strong>و</strong> مؤثر<strong>،</strong>‏ که البته این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع تنها به مطب<strong>و</strong>عات خالصه نمی ش<strong>و</strong>د.‏ما می ت<strong>و</strong>انیم از طریق ایجاد رابطه انج<strong>و</strong> ها <strong>و</strong> مؤسسات <strong>و</strong> همچنان باپ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن ها <strong>و</strong> مردم کش<strong>و</strong>ر های دیگر تالش کنیم <strong>و</strong> این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع بایدیکی از ارکان دیپل<strong>و</strong>ماسی عامۀ ما باید باشد.‏ د<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ دیپل<strong>و</strong>ماسی فرهنگیکه شامل <strong>و</strong>رزش<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>سیقی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ریزم می باشد.‏ نکته س<strong>و</strong>م مسئلۀ البیگری است که هزینه هایی را نیز در بر خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏ من فکر میکنم س<strong>و</strong>دی را که ما می ت<strong>و</strong>انیم از این راه به دست بیا<strong>و</strong>ریم<strong>،</strong>‏ می ت<strong>و</strong>اندهزینه های آن را به خ<strong>و</strong>بی جبران کند.‏ امر<strong>و</strong>ز در <strong>و</strong>اشنگتن بیش از23000 سازمان البی گری <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد <strong>و</strong> ساالنه بیش از یک <strong>و</strong> نیممیلیارد دالر به خاطر فعالیت های البی گری به مصرف می رسد <strong>و</strong>تأثیرات بسیار زیادی دارد.‏ تغییر ق<strong>و</strong>انین<strong>،</strong>‏ تغییر م<strong>و</strong>قف یک کش<strong>و</strong>ردر رابطه به مسائل <strong>و</strong> ایجاد حسن نیت <strong>و</strong> حمایت از پر<strong>و</strong>گرام هاییکه در رابطه به افغانستان از س<strong>و</strong>ی کش<strong>و</strong>ر های دیگر <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد.‏قدم دیگر در رابطه به دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه این است که این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع بهعن<strong>و</strong>ان یکی از ست<strong>و</strong>ن های اساسی کار <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه تشخیصشده است.‏ طرح <strong>و</strong> پالن های مفصلی در این رابطه <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد <strong>و</strong>کار هایی نیز ص<strong>و</strong>رت گرفته است که بعد از این ما با نمایندگی هایخ<strong>و</strong>د در تماس نزدیک تر خ<strong>و</strong>اهیم ب<strong>و</strong>د.‏ رهنم<strong>و</strong>د مطب<strong>و</strong>عاتی را نیز ماچندی قبل فرستاده ب<strong>و</strong>دیم <strong>و</strong> به نظر من<strong>،</strong>‏ ما باید ر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>د را بهتر<strong>و</strong> نزدیک تر بسازیم که نکته س<strong>و</strong>م دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه<strong>،</strong>‏ می ت<strong>و</strong>اند همینم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع همکاری <strong>و</strong> هماهنگی های نزدیک میان مرکز <strong>و</strong> نمایندگیها باشد.‏ باید از فعالیت های همدیگر آگاهی داشته <strong>و</strong> از همدیگرحمایت کنیم.‏

39‎1313‎میکانیزم هماهنگی ارتباطات مرکز <strong>و</strong> نماینده گی های <strong>و</strong>زارتخارجه در بیر<strong>و</strong>ن کش<strong>و</strong>ر یکی از مباحث دیگر کنفرانس سفرا<strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان ب<strong>و</strong>د که با عالقمندی <strong>و</strong> اشتراکفعال اکثریت اشتراک کننده گان پیگیری شد.‏ در نتیجه بحث هاتصمیم اتخاذ گردید تا ر<strong>و</strong>ی ایجاد یک سیستم جدید ارتباطاتمص<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> سریع در آینده نزدیک اقدامات الزم ص<strong>و</strong>رت گیرد.‏‎1414‎ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های اقتصادی افغانستان <strong>و</strong> نقش نماینده گی های سیاسیدر خارج یکی از مباحث اساسی <strong>و</strong> مثمر کنفرانس را تشکیلمی داد که در آن جاللتمآب <strong>و</strong>حیداهلل شهرانی <strong>و</strong>زیر معادن<strong>،</strong>‏مصطفی مست<strong>و</strong>ر معین مالی <strong>و</strong>زارت مالیه<strong>،</strong>‏ مزمل شین<strong>و</strong>اری معین<strong>و</strong>زارت تجارت<strong>،</strong>‏ عبدالغنی غ<strong>و</strong>ریانی معین <strong>و</strong>زارت زراعت <strong>و</strong>آبیاری اشتراک داشتند.‏ آنها ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های اقتصادی افغانستانرا در بخش های معادن<strong>،</strong>‏ زراعت<strong>،</strong>‏ تجارت <strong>و</strong> ترانزیت <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ژههای بزرگ اقتصادی با سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستاندر میان گذاشتند <strong>و</strong> در ضمن ت<strong>و</strong>قعات شان را از نماینده گیهای افغانستان در کش<strong>و</strong>رهای خارجی جهت حمایت از جلبسرمایه گذاری خص<strong>و</strong>صی<strong>،</strong>‏ تطبیق م<strong>و</strong>افقت نامه های تجارتی<strong>،</strong>‏ایجاد سه<strong>و</strong>لت های الزم<strong>،</strong>‏ هماهنگی در کنفرانس های اقتصادی<strong>،</strong>‏بازار یابی به محص<strong>و</strong>الت افغانی<strong>،</strong>‏ معرفی جاذبه ها <strong>و</strong> فرصت هایسرمایه گذاری خص<strong>و</strong>صی در افغانستان <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ارد دیگر مطرحکردند.‏ همچنین سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان با تشریحبرخی مشکالت م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در عرصه های یاد شده<strong>،</strong>‏ دیدگاه ها <strong>و</strong>س<strong>و</strong>االت شان را با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین مرب<strong>و</strong>طه شریک ساخته<strong>،</strong>‏ به بحث <strong>و</strong>تبادل نظر پرداختند.‏ اشتراک کننده گان به اتفاق تصمیم گرفتندکه هماهنگی <strong>و</strong>ارتباطات شان را جهت تطبیق ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت هایاقتصادی افغانستان <strong>و</strong> تدا<strong>و</strong>م رشد اقتصادی کش<strong>و</strong>ر بهتر سازند.‏‎1515‎آذرخش حافظی رئیس ر<strong>و</strong>ابط بین المللی اتاق های تجارت <strong>و</strong>صنایع افغانستان ت<strong>و</strong>قعات سکت<strong>و</strong>ر خص<strong>و</strong>صی را از دستگاه سیاستخارجی <strong>و</strong> به <strong>و</strong>یژه نماینده گی سیاسی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>نسلی افغانستان درخارج ت<strong>و</strong>ضیح کرد.‏‎1<strong>61</strong>6‎سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان در ضیافتی نیز اشتراککردند که از جانب سترجنرال بسم اهلل محمدی <strong>و</strong>زیر دفاع ملیبرای شان ترتیب شده ب<strong>و</strong>د.‏ در این ضیافت کاری <strong>و</strong>زیر دفاعملی در م<strong>و</strong>رد پیشرفت های ارد<strong>و</strong>ی ملی <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong>های های امنیتیافغانستان معل<strong>و</strong>مات ارایه کرده<strong>،</strong>‏ خاطر نشان ساخت که در حالحاضر شمار منس<strong>و</strong>بین ارد<strong>و</strong>ی ملی افغانستان به 195 هزار تنرسیده است <strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>ع نیر<strong>و</strong>های امنیتی بالغ بر 350 هزار تن میباشند.‏ <strong>و</strong>ی تاکید کرد که در حال حاضر کار باالی افزایشکیفیت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انمندی های ارد<strong>و</strong>ی ملی جریان دارد.‏ <strong>و</strong>زیر دفاع ملیهمچنان تصریح کرد که ر<strong>و</strong>ند انتقال به خ<strong>و</strong>بی در حال پیشرفتاست <strong>و</strong> در مناطقی که انتقال امنیتی تحقق یافته <strong>و</strong>ضعیت امنیتیبط<strong>و</strong>ر قابل مالحظه ای بهتر شده است.‏ <strong>و</strong>زیر دفاع ملی به سفرا<strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان اطمینان داد که ت<strong>و</strong>انمندی هاینیر<strong>و</strong>های امنیتی افغانستان به حدی است که جایی هیچ گ<strong>و</strong>نه

40تش<strong>و</strong>یش <strong>و</strong> نگرانی پس از پایان مام<strong>و</strong>ریت رزمی نیر<strong>و</strong>های نات<strong>و</strong> درسال 2014 <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏‎1717‎بحث دیگر کنفرانس سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان راهمکاری <strong>و</strong> همگرایی منطقه ای تشکیل می داد<strong>،</strong>‏ در این بحثسفرای کش<strong>و</strong>ر های عض<strong>و</strong> پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل ‏)قلب آسیا(‏ نیز اشتراکداشتند.‏ در این بحث تاکید گردید که افغانستان همکاری<strong>و</strong>همگرایی منطقه ای در ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت سیاست خارجی خ<strong>و</strong>یش قرارداده <strong>و</strong> با<strong>و</strong>ر دارد که صلح<strong>،</strong>‏ امنیت <strong>و</strong> رفاه اقتصادی منطقه بههمکاری <strong>و</strong> همگرایی کش<strong>و</strong>ر های منطقه <strong>و</strong>ابسته است <strong>و</strong> نیاز استکه این همکاری ها در تمامی عرصه های سیاسی<strong>،</strong>‏ اقتصادی<strong>،</strong>‏فرهنگی <strong>و</strong> امنیتی گسترش یابد.‏ در جریان این بحث سفرایکش<strong>و</strong>رهای ترکیه<strong>،</strong>‏ چین<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>سیه<strong>،</strong>‏ هند <strong>و</strong>ایران به ترتیب صحبتکردند <strong>و</strong> پیام های حاکی از همکاری کش<strong>و</strong>رهای شان را درتحکیم همکاری های منطقه ای در چارچ<strong>و</strong>ب پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>لبیان کردند.‏‎1818‎کی از مباحث عمده دیگر کنفرانس را ر<strong>و</strong>ابط چند جانبه افغانستانبا جهان تشکیل می داد<strong>،</strong>‏ به دلیل اینکه ماهیت <strong>و</strong> چارچ<strong>و</strong>ب ر<strong>و</strong>ابطمیان افغانستان <strong>و</strong> جامعه جهانی پس از تکمیل پر<strong>و</strong>سة انتقال تغییرکیفی خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ شکل دادن به سیاست خارجی که مناسباتافغانستان را با جهان تنظیم <strong>و</strong> ارتقا دهد از اهمیت خیلی زیادبرخ<strong>و</strong>ردار است.‏ کنفرانس های شیکاگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong> در سال 2012میالدی نقش عمده ای را در شکل دادن این ر<strong>و</strong>ابط در آینده ایفاخ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ در این کنفرانس ها سران نات<strong>و</strong> <strong>و</strong> سایر کش<strong>و</strong>ر هایجهان تعهد کردند که به حمایت از نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغانستانالی ختم دهه تح<strong>و</strong>ل در سال 2025 ادامه خ<strong>و</strong>اهند داد <strong>و</strong> ساالنه4.1 میلیار دالر امریکایی را به سکت<strong>و</strong>ر امنیتی افغانستان خ<strong>و</strong>اهندپرداخت.‏ همینگ<strong>و</strong>نه در کنفرانس ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong> نیز تعهدات ر<strong>و</strong>شن مالیبرای ادامه حمایت از ر<strong>و</strong>ند انکشاف افغانستان ت<strong>و</strong>سط کش<strong>و</strong>رهای جهان ص<strong>و</strong>رت گرفت.‏ به دلیل اهمیت این د<strong>و</strong> کنفرانس<strong>و</strong> تعهدات متقابلی که د<strong>و</strong>لت افغانستان به جامعه جهانی کردهاست.‏ در کنفرانس سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان<strong>،</strong>‏ نمایندهملکی سازمان نات<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ معا<strong>و</strong>ن نماینده خاص سازمان ملل متحد برایافغانستان<strong>،</strong>‏ معا<strong>و</strong>ن سفیر جاپان در کابل <strong>و</strong> همچنان داکتر سیما سمررئیس کمیسی<strong>و</strong>ن مستقل حق<strong>و</strong>ق بشر افغانستان <strong>و</strong> شفیق اهلل قاریزادهمعین پالیسی <strong>و</strong>زارت مالیه شرکت کردند<strong>،</strong>‏ آنها در م<strong>و</strong>رد تعهداتمتقابل جهان <strong>و</strong> افغانستان صحبت کردند <strong>و</strong> از اینکه ر<strong>و</strong>ند اینتعهدات به خ<strong>و</strong>بی در حال پیشرفت است اطمنیان دادند.‏ معا<strong>و</strong>ننماینده ملکی سازمان نات<strong>و</strong> تاکید کرد که تعهدات کنفرانسشیکاگ<strong>و</strong> پیام ق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اطمینان صریح به نگرانی های پس از سال2014 است.‏‎1919‎در بخش اخیر کنفرانس سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستانجاللتمآب عبدالکریم خلیلی معا<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>م رئیس جمه<strong>و</strong>ر بیانیۀایراد کرد <strong>و</strong> خط<strong>و</strong>ط کاری آنها را در پرت<strong>و</strong> سیاست خارجیجمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان مشخص کرد.‏‎2020‎کنفرانس سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل های افغانستان پس از پنج ر<strong>و</strong>زکار فشرده <strong>و</strong> متن<strong>و</strong>ع با تعهد بر تالش های بیشتر <strong>و</strong> هماهنگتر جهت گسترش <strong>و</strong> تحکیم مناسبات حسنه افغانستان با تمامید<strong>و</strong>ل جهان <strong>و</strong> فعالیت های گسترده تر نماینده گی های سیاسیافغانستان پایان یافت.‏

41دکت<strong>و</strong>رین<strong>،</strong>‏یک نیاز استمصاحبه با نصیر احمد اندیشهسفیر افغانستان در استرالیااسترالیا کش<strong>و</strong>ری ت<strong>و</strong>سعه یافته در نیمکره جن<strong>و</strong>بی زمین است.‏ این کش<strong>و</strong>ربا ۷۶۸۶۸۵۰ کیل<strong>و</strong>متر مربع <strong>و</strong>سعت<strong>،</strong>‏ ششمین کش<strong>و</strong>ر پهنا<strong>و</strong>ر دنیا است.‏استرالیا در سال ۱۹۰۱ از بریتانیای کبیر استقالل یافته ‏است.‏ پایتختاسترالیا شهر کانبرا است.‏ این کش<strong>و</strong>ر از نظر مساحت د<strong>و</strong>مین کش<strong>و</strong>رپهنا<strong>و</strong>ر عض<strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>عه اتحادیه کش<strong>و</strong>رهای مشترکالمنافع است.‏ استرالیادارای حک<strong>و</strong>مت پادشاهی مشر<strong>و</strong>طه است <strong>و</strong> باالترین مقام سلطنتیبریتانیای کبیر یعنی ملکه الیزابت د<strong>و</strong>م ملکه این کش<strong>و</strong>ر نیز به حسابمیآید.‏ جمعیت آن در حد<strong>و</strong>د 23 میلی<strong>و</strong>ن نفر در سال 2013 پیش بینیشده است.‏ ت<strong>و</strong>لید ناخالص ملی این کش<strong>و</strong>ر در سال 2011 برابر 915میلیارد دالر ب<strong>و</strong>ده است که درآمد سرانه مردم آن معادل 40847 دالرمی باشد.‏همکاری های د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر به سال های قبل بر می گردد اما به ط<strong>و</strong>رمشخص م<strong>و</strong>افقتنامه همکاری های دراز مدت میان افغانستان <strong>و</strong> استرالیابه تاریخ ا<strong>و</strong>ل ج<strong>و</strong>زای ‎<strong>1391</strong>‎در شهر شیکاگ<strong>و</strong> به امضاء رسید.‏ ت<strong>و</strong>افقنامههمکاری های دراز مدت میان افغانستان <strong>و</strong> استرالیا در پی<strong>و</strong>ند نزدیکبه فیصله های کنفرانس های منعقده لندن<strong>،</strong>‏ کابل <strong>و</strong> لزبن<strong>،</strong>‏ با در نظرداشت ر<strong>و</strong>ابط عمیق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ستانه میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر به خاطر مشارکت درازمدت<strong>،</strong>‏ است<strong>و</strong>ار به منافع مشترک <strong>و</strong> استراتیژیک در عرصه های سیاسی<strong>،</strong>‏دینی<strong>،</strong>‏ انکشاف<strong>،</strong>‏ تجارت<strong>،</strong>‏ سرمایه گذاری<strong>،</strong>‏ ام<strong>و</strong>ر مهاجرت<strong>،</strong>‏ تق<strong>و</strong>یه <strong>و</strong>رشد ارتباطات فرهنگی <strong>و</strong> مردمی<strong>،</strong>‏ امضا گردید.‏استرالیا مبلغ سه صد میلی<strong>و</strong>ن دالر را برای مدت سه سال پس از تکمیلپر<strong>و</strong>سه انتقال در پایان سال 2014 میالدی به نیر<strong>و</strong> های امنیتی افغانستانمساعدت می کند <strong>و</strong> عال<strong>و</strong>ه بر آن این کش<strong>و</strong>ر کمک های خ<strong>و</strong>یش رادر عرصه آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> مش<strong>و</strong>ره دهی به نیر<strong>و</strong> های ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیس افغانستانتدا<strong>و</strong>م می بخشد.‏در حاشیه کنفرانس ساالنه سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسل ها با سفیر افغانستانآقای نصیر احمد اندیشه در این کش<strong>و</strong>ر مصاحبه یی داشتیم که در زیرآمده است.‏س:‏ نظر جناب شما در م<strong>و</strong>رد تد<strong>و</strong>یر کنفرانس سفرا <strong>و</strong> جنرال ق<strong>و</strong>نسلهای جمه<strong>و</strong>ری سالمی افغانستان چیست؟ج:‏ تد<strong>و</strong>یر کنفرانس سفرا یکی از عمده ترین ابتکارات هیات رهبری<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه کش<strong>و</strong>ر است.‏ برگزاری همچ<strong>و</strong>ن کنفرانس ها آنهم در شرایط خاص کن<strong>و</strong>نی که کش<strong>و</strong>ر به س<strong>و</strong>ی اکمال پر<strong>و</strong>سه انتقال<strong>و</strong> تحقق حاکمیت ملی در حال پیشرفت است<strong>،</strong>‏ خیلی مهم می باشد.‏امید<strong>و</strong>اریم که این رسم همان ط<strong>و</strong>ری که در کش<strong>و</strong>ر های دیگر نیز<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد<strong>،</strong>‏ هر ساله تد<strong>و</strong>یر شده <strong>و</strong> شامل برنامه کاری <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه گردد.‏س:‏ ط<strong>و</strong>ری که می دانید هدف از تد<strong>و</strong>یر کنفرانس ایجاد طرح سیاستخارجی می باشد<strong>،</strong>‏ تد<strong>و</strong>ین سیاست خارجی چقدر می ت<strong>و</strong>اند بر فعالیتهای <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه تاثیر گذار باشد؟

43ق<strong>و</strong>ای امنیتی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ان حفظامنیت بعد از 2014سید نادر پژ<strong>و</strong>هش

44چکیده:‏مسئله مهمی که این ر<strong>و</strong>زها برای مردم اهمیت بسیار پیدا کرده ایناست که آیا ق<strong>و</strong>ای امنیتی ما ت<strong>و</strong>ان حفظ امنیت داخلی <strong>و</strong> سرحداتکش<strong>و</strong>ر را بعد از 2014 میالدی دارند <strong>و</strong> یا اینکه ممکن است آنهانت<strong>و</strong>انند بعد از همین سال امنیت پایدار <strong>و</strong> سرتاسری را ایجاد نمایند.‏س<strong>و</strong>ال دیگر همانا مقایسه ت<strong>و</strong>ان نظامی همسایه ها است <strong>و</strong> اینکه آیا مامی ت<strong>و</strong>انیم تعادل قدرت در منطقه را بعد از خر<strong>و</strong>ج بیشتر نیر<strong>و</strong>هایامنیتی ائتالف حفظ نماییم.‏ اینها س<strong>و</strong>ال های مهمی است که اگر مانت<strong>و</strong>انیم پاسخ درست به آنها بدهیم <strong>،</strong> مردم نسبت به آینده سیاسی <strong>و</strong>امنیتی کش<strong>و</strong>ر ناامید خ<strong>و</strong>اهند شد <strong>و</strong> ناامیدی مردم یعنی بی اعتمادینسبت به نظام.‏کلید <strong>و</strong>اژه ها:‏ ارد<strong>و</strong>ی ملی<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>لیس ملی<strong>،</strong>‏ امنیت ملی<strong>،</strong>‏ منافع ملی<strong>،</strong>‏استراتیژی کالن<strong>،</strong>‏ استراتیژی امنیتی<strong>،</strong>‏ ب<strong>و</strong>دجه امنیتی<strong>،</strong>‏ سالح هایاستراتیژیک<strong>،</strong>‏ سالح های تاکتیکی ....مقدمه:‏ارد<strong>و</strong>ی ملی افغانستان در سال 1382 به کمک نات<strong>و</strong> بازسازی شدهاست.‏ این تشکل نظامی امنیتی کش<strong>و</strong>ر در ط<strong>و</strong>ل تاریخ فراز <strong>و</strong> نشیبهای مختلفی را گذرانده است.‏ د<strong>و</strong>ران طالیی استیال بر قسمت اعظمخا<strong>و</strong>رمیانه<strong>،</strong>‏ جن<strong>و</strong>ب آسیا <strong>و</strong> آسیای مرکزی را پشت شر نهاد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زیرا هم دید که در کابل تبدیل به ارد<strong>و</strong>ی احزاب نظامی شد.‏ ارد<strong>و</strong>یملی افغانستان شاید در طالیی ترین د<strong>و</strong>ران خ<strong>و</strong>د به سر می برد.‏ به ایندلیل که شاید مفاهیم د<strong>و</strong>لت - ملت <strong>،</strong> منافع ملی <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت مردم برمردم ت<strong>و</strong>اسنته تا جایی بیان کننده م<strong>و</strong>قعیت تازه <strong>و</strong> مس<strong>و</strong>النه تری برای آنباشد.‏ امر<strong>و</strong>ز ارد<strong>و</strong>ی ملی تالش دارد تا بر اساس منافع ملی برای تمامنقاط کش<strong>و</strong>ر امنیت را به ارمغان بیا<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> اقتدار خ<strong>و</strong>یش را افغانی بسازد.‏پ<strong>و</strong>لیس ملی افغانستان هم خ<strong>و</strong>د را از قالب های سنتی بیر<strong>و</strong>ن کشیده <strong>و</strong>با به دست آ<strong>و</strong>ردن عل<strong>و</strong>م ر<strong>و</strong>ز نظامی <strong>و</strong> امنیتی <strong>و</strong> آشنایی با مفاهیم ن<strong>و</strong>ینپ<strong>و</strong>لیس چ<strong>و</strong>ن حافظان امنیت اجتماعی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>انی جامعه تالش دارد تاابزار استحکام دم<strong>و</strong>کراسی ن<strong>و</strong>پای افغانستان ش<strong>و</strong>د.‏ پ<strong>و</strong>لیس ملی<strong>،</strong>‏ ملی میاندیشد <strong>و</strong> ملی عمل می کند.‏ ریاست امنیت ملی کش<strong>و</strong>ر هم خ<strong>و</strong>د را بهکمک کش<strong>و</strong>رهای متحد افغانستان د<strong>و</strong>باره بازسازی کرده <strong>و</strong> بیشتر سعی<strong>و</strong> تالش خ<strong>و</strong>د را برای کسی تکن<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مدرن استخباراتی در کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>منطقه به خرج می دهد.‏ این سازمان که از مهمترین نهادهای امنیتیهر کش<strong>و</strong>ر است <strong>و</strong> هم در داخل <strong>و</strong> هم در بیر<strong>و</strong>ن از جغرافیای ملیفعالیت مستمر <strong>و</strong> سخت دارد<strong>،</strong>‏ بعد از سق<strong>و</strong>ط رژیم طالبان از نظر کمی<strong>و</strong> کیفی خ<strong>و</strong> را به حدی رسانیده که بیشتر عملیات های امنیتی نیر<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>رشی مخالف د<strong>و</strong>لت را در نطفه خفه کرده <strong>و</strong> یا قبل از <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع آنسعی در خنثی سازیش می نماید.‏ق<strong>و</strong>ای امنیتی افغانستان متشکل از ارد<strong>و</strong>ی ملی<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>لیس ملی <strong>و</strong> امنیتملی می باشد.‏ارد<strong>و</strong>ی ملیارد<strong>و</strong>ی ملی به تاریخ ‎10‎عقرب 1381 با فرمان رئیس جمه<strong>و</strong>رجاللتمآب حامد کرزی تأسیس شده است <strong>و</strong> در سال ۱۳۸۲ ه.‏ ش.‏به همکاری د<strong>و</strong>لت امریکا <strong>و</strong> کمک کش<strong>و</strong>رهای کمک کننده ت<strong>و</strong>سعهیافته است.‏ ا<strong>و</strong>لین کندک ارد<strong>و</strong>ی ملی در ماه ج<strong>و</strong>زای سال 1381 ایجاد<strong>و</strong> در زمینه اکمال<strong>،</strong>‏ رشد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعه این نهاد ملی<strong>،</strong>‏ ایاالت متحده امریکابیشترین کمک نظامی را هر سال به افغانستان دارد.‏ در سال گذشتهنزدیک به 7 میلیارد دالر از طرف این کش<strong>و</strong>ر در بخش نظامی کمکاقتصادی شده است <strong>و</strong> در سال اینده جنگ افغانستان برای این کش<strong>و</strong>رنزدیک 88 میلیارد دالر هزینه اقتصادی خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏ با ت<strong>و</strong>جه به اینکهدر سال <strong>1391</strong> مقدار 59 فیصد ب<strong>و</strong>دجه عادی <strong>و</strong> در سال 1392 مقدار43 فیصد ب<strong>و</strong>دجه ملی د<strong>و</strong>لت افغانستان در بخش نظامی ب<strong>و</strong>ده است.‏<strong>و</strong>زارت دفاع 28 تا 29 فی صد ب<strong>و</strong>دجه د<strong>و</strong>لت را در این د<strong>و</strong> سال به خ<strong>و</strong>داختصاص داده است.‏ بخش عمده این ب<strong>و</strong>دجه هزینه معاش سربازانارد<strong>و</strong>ی ملی خ<strong>و</strong>اهند شد <strong>و</strong> در بخش انکشافی قرار بر این است کهکش<strong>و</strong>رهای متحد افغانستان در بخش تجهیزات نظامی کمک نمایند.‏چالش های عمده پیش ر<strong>و</strong>ی ارد<strong>و</strong>ی ملی افغانستان عبارتند ازل<strong>و</strong>جستیک<strong>،</strong>‏ استخبارات<strong>،</strong>‏ مراقبت<strong>،</strong>‏ شناسایی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ان ه<strong>و</strong>ایی.‏ در قسمتل<strong>و</strong>جستیک افغانستان تالش دارد تا سیستم یک پارچه ل<strong>و</strong>جستیکیرا فعال تر نماید تا بت<strong>و</strong>اند در سرتاسر افغانستان ت<strong>و</strong>ان هدایت نیر<strong>و</strong> <strong>و</strong>سیالیت ارد<strong>و</strong> را باال ببرد.‏ برای همین در نقاط مختلف کش<strong>و</strong>ر پایگاههای نظامی ساخته شده که پر<strong>و</strong>سه ل<strong>و</strong>جستیک را تسهیل می کند.‏ راهه<strong>و</strong>ایی <strong>و</strong> راه زمینی مهمترین راه های ل<strong>و</strong>جستیکی ارد<strong>و</strong>ی ملی هستندکه ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>زارت دفاع ملی هم بر همین د<strong>و</strong> بخش بیشتر از پیش است.‏در بخش استخبارت ریاست کشف <strong>و</strong> استخبارات ستاد ارتش فعالاست.‏ برای باال بردن سطح امنیتی <strong>و</strong> استخباراتی در ارد<strong>و</strong>ی ملی درجلب <strong>و</strong> جذب سربازان ارد<strong>و</strong>ی ملی دقت بیشتر ص<strong>و</strong>رت می گیرد <strong>و</strong>مام<strong>و</strong>ران کشفی <strong>و</strong> استخباراتی نیز در قطعات ارد<strong>و</strong>ی ملی استخدام شدهاند.‏ مراقبت به این معنی که رفتار دیگران جهت باالبردن مدیرت<strong>،</strong>‏م<strong>و</strong>ثریت <strong>،</strong> محافظت <strong>و</strong> هدایت کردن ارزیابی ش<strong>و</strong>د.‏ در این قسمتارد<strong>و</strong>ی ملی افغانستان با راه اندازی سیستم اطالعات جمعی <strong>و</strong> کنترلرفتار سربازان افغان ت<strong>و</strong>انسته تا جایی کار عملی نماید.‏ در قسمتهایی که ت<strong>و</strong>سط دشمن تصرف شده باید کار شناسایی دقیق ص<strong>و</strong>رتبگیرد.‏ این امر ت<strong>و</strong>سط کسب اطالعات دقیق از مناطقی که دشمنفعالیت دارد<strong>،</strong>‏ برای باالبردن قدرت مان<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> کاستن از میزان اشتباهاتدر قبال دشمن کاربرد دارد.‏ ارد<strong>و</strong>ی ملی افغانستان شناسایی را قبلاز راه اندازی عملیات های تصفی<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د در مناطقی که ش<strong>و</strong>رشیانمستقر هستند انجام می دهد.‏ شناسایی باعث کاهش میزان تلفات

45انسانی <strong>و</strong> کاستن خسارت های مالی <strong>و</strong> نظامی خ<strong>و</strong>اهد شد.‏ ت<strong>و</strong>ان ه<strong>و</strong>اییکمک بسیار مهمی جهت ل<strong>و</strong>جستیک ارد<strong>و</strong>ی ملی در مناطق ک<strong>و</strong>هستانی<strong>و</strong> سخت گذر<strong>،</strong>‏ پشتیبانی نظامی <strong>،</strong> باالبردن سیالیست ارد<strong>و</strong>ی ملی <strong>و</strong>مقا<strong>و</strong>مت بیشتر در مقابل دشمن خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ ارد<strong>و</strong>ی افغانستان تالشدارد تا به کمک سازمان نات<strong>و</strong> <strong>و</strong> ایالت متحده آمریکا بخش ه<strong>و</strong>ایی رات<strong>و</strong>انمند تر بسازد.‏<strong>و</strong>زیر سابق <strong>و</strong>زارت دفاع افغانستان جنرال عبدالرحیم <strong>و</strong>ردک با اشارهبه تجهیزات م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نظامی ارد<strong>و</strong>ی ملی <strong>و</strong> سالح هایی که در آینده دراختیار ارد<strong>و</strong> قرار خ<strong>و</strong>اهد گرفت به م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع مهمی اشاره کردند.‏ ایناشاره خاطر نشان می دارد که ارد<strong>و</strong>ی افغانستان از بابت دفاع از امنیتسرحدات <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز خارجی خ<strong>و</strong>د دارای کمب<strong>و</strong>د است.‏ ا<strong>و</strong> در جریاننشان دادن سالح های کمک شده به ارد<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط کش<strong>و</strong>ر آمریکا تذکرداد که:‏‏»تاکید می کنم که سالح<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>سایط <strong>و</strong> تجهیزاتی که در اختیار ارد<strong>و</strong>یملی فعالً‏ قرار دارد <strong>و</strong> در آینده قرار خ<strong>و</strong>اهد گرفت<strong>،</strong>‏ برای یک جنگغیر متعارفی غیر منظم یعنی تهدید فعلی که افغانستان با آن م<strong>و</strong>اجهاست م<strong>و</strong>ثر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در برابر یک جنگ منظم<strong>،</strong>‏ تجا<strong>و</strong>ز خارجی مابه سالح های ثقیل تر <strong>و</strong> در بخش ه<strong>و</strong>ایی به سالح های زرهی ثقیلتر احتیاج خ<strong>و</strong>اهد داشتیم.‏ یگانه راه تامین امنیت درازمدت افغانستانت<strong>و</strong>انمند ساختن خ<strong>و</strong>د افغان ها است.‏ به هیچ بدیل دیگر به جز خ<strong>و</strong>دکفایی <strong>و</strong> کسب قدرت دفاع مستقل <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏ یک افغانستان که ازنگاه نظامی ق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong>مند باشد نه تنها که امنیت داخلی افغانستان راتامین خ<strong>و</strong>اهد کرد<strong>،</strong>‏ بلکه به صلح <strong>و</strong> امنیت منطق<strong>و</strong>ی ممد خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.«‏در هجدههم جدی 1390 بحث ر<strong>و</strong>ی استراتیژی درازمدت ارد<strong>و</strong>یملی افغانستان برگزار شد.‏ نشست ش<strong>و</strong>رای امنیت ملی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>ضعیت فعلی<strong>و</strong> استراتیژی درازمدت ارد<strong>و</strong>ی ملی افغانستان را م<strong>و</strong>رد بحث <strong>و</strong> ارزیابیقرار داد که به اشتراک معا<strong>و</strong>نین ریاست جمه<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زيران دفاع ملی<strong>،</strong>‏داخله<strong>،</strong>‏ خارجه<strong>،</strong>‏ مالیه<strong>،</strong>‏ سرپرست <strong>و</strong>زارت انرژی <strong>و</strong> آب<strong>،</strong>‏ ريیس عم<strong>و</strong>میامنیت ملی<strong>،</strong>‏ شماری از جنراالن ق<strong>و</strong>ای مسلح <strong>و</strong> ريیس کمیسی<strong>و</strong>ن انتقالمسؤ<strong>و</strong>لیت ها دایر گردید.‏ سیستم تعلیم <strong>و</strong> تربیه<strong>،</strong>‏ تجهیز ارد<strong>و</strong>ی ملی <strong>و</strong>جستج<strong>و</strong>ی راه های ت<strong>و</strong>انمند شدن آن که بت<strong>و</strong>اند در دراز مدت دفاعمستقالنه کش<strong>و</strong>ر را به عهده گیرد<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>رد بحث <strong>و</strong> ارزیابی قرار گرفت.‏این سند قرار است ساز <strong>و</strong> کار ارد<strong>و</strong>ی ملی بعد از سال 2014 میالدیرا ترسیم نماید.‏ در این استراتیژی پیش بینی شده تا ارد<strong>و</strong>ی کش<strong>و</strong>ر مااستقالل مالی بیشتری را در دست بگیرد.‏ دانش ر<strong>و</strong>ز را در آکادمیهای نظامی در داخل <strong>و</strong> خارج بیام<strong>و</strong>زند.‏ تجهیزات <strong>و</strong> تسلیحات نظامی بهحدی برسد که ما بت<strong>و</strong>انیم سالح های تاکتیکی<strong>،</strong>‏ عملیاتی <strong>و</strong> استراتیژیکرا در ارد<strong>و</strong> تفکیک کنیم <strong>و</strong> جهت م<strong>و</strong>ازنه قدرت در منطقه استفادهنماییم.‏ارد<strong>و</strong>ی ملی در حال حاضر با داشتن نزدیک به )195( هزار تنپرس<strong>و</strong>نل در <strong>و</strong>ضعیت بسیار خ<strong>و</strong>بی قرار دارد.‏ این ارقام رشد 23685نفری در بین ارد<strong>و</strong>ی ملی در عرض یک سال را نشان می دهد.‏ ارد<strong>و</strong>یملی در پر<strong>و</strong>سه برگشت ناپذیر انتقال مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های امنیتی مرحله س<strong>و</strong>مرا م<strong>و</strong>فقانه به پایان رسانیده <strong>و</strong> مرحله چهارم عنقرب آغاز می گردد.‏ با

46پایان یافتن مرحله چهارم انتقال امنیتی از نیر<strong>و</strong>های خارجی به نیر<strong>و</strong>هایداخلی قرار است %90 عملیات های نظامی<strong>،</strong>‏ امنیتی <strong>و</strong> تصفی<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>سطنیر<strong>و</strong>های امنیتی ملی اجرا ش<strong>و</strong>د.‏پ<strong>و</strong>لیس ملی افغانستانتاریخ تاسیس پ<strong>و</strong>لیس در افغانستان به سال های 1125 هجری شمسی برمی گردد زمانی که د<strong>و</strong>لتی مستقل در خراسان تحت رهبری احمد شاهابدالی شکل گرفت.‏ این نهاد در افغانستان با گذر از مراحل تاریخیمختلف تغییر <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>الت زیادی را پشت سر نهاده است <strong>و</strong> امر<strong>و</strong>ز یکیاز ارکان عمده تامین امنیت داخلی افغانستان است.‏ کلمه پ<strong>و</strong>لیس ا<strong>و</strong>لینمرتبه در سال 1315 هجری شمسی در عبارت«‏ تعلیم گاه پ<strong>و</strong>لیس « درکش<strong>و</strong>رمان استفاده شده که در م<strong>و</strong>قعیت مهتاب قلعه کابل تاسیس شدهب<strong>و</strong>د.‏ استادان آلمانی تبار مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت آم<strong>و</strong>زش آنها را به د<strong>و</strong>ش گرفتهب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> در زمان اعلیحضرت شاه امان اهلل خان <strong>و</strong> قبل از آن پ<strong>و</strong>لیس راکه تشکیل محد<strong>و</strong>دی داشت به نام امنیه یاد می کردند.در سال 1326ریاست امنیه به نام ق<strong>و</strong>ماندانی عم<strong>و</strong>می پ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> ژاندارم نامیده شد کهبر اساس آن مسایل <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات امنیت داخلی کش<strong>و</strong>ر شامل شهرها <strong>و</strong>محالت را پ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> <strong>و</strong>ظایف تامین امنیت سرحدات کش<strong>و</strong>ر را ژاندارمبه عهده داشت.‏ قبال از 1326 اکثرا افسران <strong>و</strong>اجد شرایط از حربیښ<strong>و</strong>نځی <strong>و</strong> حربی پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن فازغ می شدند <strong>و</strong> بعد از آن اکادمی پ<strong>و</strong>لیسدر ساحه افشار کابل به منظ<strong>و</strong>ر فراگیری تعلیمات بیشتر <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>بتر پ<strong>و</strong>لیسایجاد گردید.‏ ق<strong>و</strong>ماندانی پ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> ژاندارم الی 6 جدی 1358 به همیننام ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>لی بعدا جای آنرا معینیت ام<strong>و</strong>ر امنیتی گرفت <strong>و</strong> در سال های1369 این پست به معا<strong>و</strong>نیت ا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر داخله مسمی گردید.‏بر طبق گزارش استراتیژی ملی انکشاف افغانستان<strong>،</strong>‏ هدف بلندمدتبخش امنیت کش<strong>و</strong>ر دستيابی به ثبات<strong>،</strong>تطبيق قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د امنيت فردیافغانها درسراسرکش<strong>و</strong>ر است <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیس ملی در این امر خطیر یکی ازمهمترین ارگان های د<strong>و</strong>لتی است که می ت<strong>و</strong>اند ضامن انکشاف مت<strong>و</strong>ازنبا ایجاد <strong>و</strong> آ<strong>و</strong>ردن امنیت داخلی با ثبات <strong>و</strong> د<strong>و</strong>امدارش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> تاثیر آنر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>سعه اجتماعی <strong>،</strong> بالنده گی هر چه بیشتر فرهنگی <strong>و</strong> رشد سریعاقتصادی<strong>،</strong>‏ مستقیم خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ امنیت داخلی چه از لحاظ ر<strong>و</strong>انی <strong>و</strong> چهاز نگاه اجتماعی ضامن اصلی ت<strong>و</strong>سعه انسانی است.‏در سال 2001 میالدی در نشست بن ا<strong>و</strong>ل که ر<strong>و</strong>ی اساسات د<strong>و</strong>لتآینده افغانستان مذاکره می شد قرار بر این شد تا در احیای د<strong>و</strong>باره

47پ<strong>و</strong>لیس ملی افغانستان کش<strong>و</strong>ر آلمان همکاری نماید.‏ در سال 2002میالدی کش<strong>و</strong>ر آلمان برای رسیدن به این هدف تالش های جدیخ<strong>و</strong>یش را آغاز کرد <strong>و</strong> در مرحله ا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> بر طبق ت<strong>و</strong>افقنامه بن افغانستاننیاز به 67000 نیر<strong>و</strong>ی پ<strong>و</strong>لیس داشت.‏ در سال 2009 در گزارش بهکانگرس ایاالت متحده آمریکا آمده است که در پایان سال 2009افغانستان باید 95800 نیر<strong>و</strong>ی پ<strong>و</strong>لیس داشته باشد.‏ در گزارش سال2012 به کانگرس ایاالت متحده آمریکا ذکر شده که در پایان برجاکت<strong>و</strong>بر قرار است نیر<strong>و</strong>های پ<strong>و</strong>لیس ملی افغانستان به 157000 پرس<strong>و</strong>نلبرسد <strong>و</strong> در گزارش ب<strong>و</strong>دجه سال <strong>1391</strong> <strong>و</strong>زارت مالی ذکر شده استکه هدف ب<strong>و</strong>دجه امنیتی در بخش پ<strong>و</strong>لیس ملی در سال <strong>1391</strong> رسانیدنتعداد عساکر پ<strong>و</strong>لیس به میزان 187000 گفته شده است.‏ به نظر میرسد د<strong>و</strong>لت افغانستان در قسمت استخدام <strong>و</strong> تعلیم پ<strong>و</strong>لیس ملی از برنامهتعیین شده کانگرس ایاالت متحده آمریکا کمی پیش است <strong>و</strong> نشانبسیار خ<strong>و</strong>بی است از ت<strong>و</strong>ان <strong>و</strong> تالش شبانه ر<strong>و</strong>زی مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین پ<strong>و</strong>لیس ملیجهت باالبردن کیفیت <strong>و</strong> کمیت این ارگان حیاتی کش<strong>و</strong>ر.‏ در بخشب<strong>و</strong>دجه امنیتی د<strong>و</strong>لت افغانستان در سال <strong>1391</strong> به مقدار %57.6 کلب<strong>و</strong>دجه د<strong>و</strong>لت افغانستان را به خ<strong>و</strong>د اختصاص داده ب<strong>و</strong>د.‏ این ب<strong>و</strong>دجهنسبت به سال 1389 به مقدار %90.6 در بخش امنیتی افزایش داشتهاست که نشان از عزم د<strong>و</strong>لت برای آ<strong>و</strong>ردن صلح <strong>و</strong> ثبات <strong>و</strong> اتکای بیشتربه منابع مالی داخلی است.‏ ب<strong>و</strong>دجه <strong>و</strong>زارت داخله در سال 1390 بهمیزان %5.8 افزایش را نسبت به سال 1389 نشان می دهد که مبلغ 36میلیارد افغانی ب<strong>و</strong>ده است.‏ در سال <strong>1391</strong> ب<strong>و</strong>دجه ساالنه بخش امنیتبه میزان %59 کل ب<strong>و</strong>دجه د<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> برای 9 برج ا<strong>و</strong>ل سال به میزانبیشتر از 100 میلیارد گفته شده ب<strong>و</strong>د که 33.1 میلیارد آن به <strong>و</strong>زارتداخله اختصاص داده است.‏ در سال 1392 میزان 21 فیصد ب<strong>و</strong>دجهملی )42.5 میلیارد افغانی(‏ برای <strong>و</strong>زارت داخله اختصاص داده شدهاست.‏برنامه های اصلی د<strong>و</strong>لت در بخش پ<strong>و</strong>لیس ملی عبارت است ازاستخدام نیر<strong>و</strong>های قابل اعتماد <strong>و</strong> با<strong>و</strong>رمند به نظام جمه<strong>و</strong>ری اسالمیافغانستان <strong>و</strong> منافع ملی کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ تعلیم <strong>و</strong> تربیت کادر پ<strong>و</strong>لیس ملی جهتباالبردن دانش ر<strong>و</strong>ز نظامی <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>زش اخالق جمعی<strong>،</strong>‏ مبارزه با م<strong>و</strong>ادمخدر<strong>،</strong>‏ مبارزه با فساد اداری به <strong>و</strong>یژه در بین پ<strong>و</strong>لیس ملی<strong>،</strong>‏ تسریع پر<strong>و</strong>سهانتقال امنیتی از نیر<strong>و</strong>های خارجی به نیر<strong>و</strong>های داخلی پ<strong>و</strong>لیس ملی جهتباالبردن اعتماد <strong>و</strong> اطمینان مردم <strong>و</strong> کاستن از تلفات انسانی ت<strong>و</strong>سطنیر<strong>و</strong>های نظامی خارجی <strong>و</strong> کاهش حمالت نیر<strong>و</strong>های سبز علیه آبی<strong>،</strong>‏ دردست گرفتن ابتکار عملیات های نظامی علیه دشمنان مردم <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت درسرتاسر کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ باالبردن ت<strong>و</strong>ان نظامی پ<strong>و</strong>لیس از طریق عقد قراردادهاینظامی با کش<strong>و</strong>رهای عمده صادر کننده تجهیزات پ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> دیگر م<strong>و</strong>اردمی باشد.‏ پ<strong>و</strong>لیس ملی در قسمت استخدام تالش دارد تا با استفاده ازسیستم های کشف نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> جل<strong>و</strong>گیری از نف<strong>و</strong>ذ <strong>،</strong> تشکیل کمیته نظارتبر استخدام افراد <strong>و</strong> استفاده از سیستم الکتر<strong>و</strong>نیک ثبت اطالعات<strong>،</strong>‏میزان نف<strong>و</strong>ذ ش<strong>و</strong>رشی ها را در میان پ<strong>و</strong>لیس ملی به حداقل برساند.‏ این

49این ریاست در سال 2002 با این نام شکل گرفت <strong>و</strong> حاال 15000تا 30000 نفر را استخدام کرده است.‏ این ریاست ت<strong>و</strong>سط <strong>و</strong>زارتامنیت داخلی ایاالت متحده آمریکا <strong>و</strong> سازمان نات<strong>و</strong> همکاری می ش<strong>و</strong>د<strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>ره داده می ش<strong>و</strong>د.‏ افرادی که در این ریاست استخدام می ش<strong>و</strong>ندهم ت<strong>و</strong>سط این سازمان ها آم<strong>و</strong>زش داده می ش<strong>و</strong>ند.‏ب<strong>و</strong>دجه این ریاست از ب<strong>و</strong>دجه ملی در سال های 1390 تا 1392 بهترتیب ٪1.8 - ٪3.7 <strong>و</strong> ٪5 ب<strong>و</strong>ده است.‏ رشد کمی این ب<strong>و</strong>دجه نشانمی دهد که د<strong>و</strong>لت در قسمت استخدام <strong>و</strong> تربیت نیر<strong>و</strong>های این ریاستتالش بیشتری خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ریاست عم<strong>و</strong>می امنیت ملی در زمینه بازداشت تر<strong>و</strong>ریستان<strong>،</strong>‏ آدم ربایان<strong>و</strong> در مجم<strong>و</strong>ع<strong>،</strong>‏ در قسمت مبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong> جرایم سازمان یافتهکه امنیت کش<strong>و</strong>ر را به شدت تهدید می کند<strong>،</strong>‏ دست آ<strong>و</strong>ردهای خ<strong>و</strong>ب<strong>و</strong> ارزنده ای داشته است.خنثی ساختن طرح تر<strong>و</strong>ر مقامات عالیرتبه د<strong>و</strong>لتی<strong>،</strong>‏ دست یافتن به اطالعات دقیق <strong>و</strong> مستند از فعالیت هایتر<strong>و</strong>ریستان <strong>و</strong> حامیان آنان<strong>،</strong>‏ انهدام شبکه های هراس افکنی که درساختارهای آم<strong>و</strong>زشی کش<strong>و</strong>ر رخنه کرده ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ بازداشت شمار کثیرآدم ربایان <strong>و</strong> متالشی ساختن گر<strong>و</strong>هک های آنان <strong>و</strong> ده ها م<strong>و</strong>رد دیگرکه برایند تالش های شبانه ر<strong>و</strong>زی منس<strong>و</strong>بان دلیر این اداره است<strong>،</strong>‏ نم<strong>و</strong>نهر<strong>و</strong>شن کارایی <strong>و</strong> اقتدار اداره امنیت ملی کش<strong>و</strong>ر می باشد.‏ اداره امنیتملی کش<strong>و</strong>ر که بر بنیاد گفته های آگاهان ضعف هایی نیز دارد<strong>،</strong>‏ یکیاز کلیدی ترین نهادهای امنیتی است <strong>و</strong> به منزله ست<strong>و</strong>ن فقرات نظامرده بندی می ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ نیازمند حمایت بیشتر است <strong>و</strong> باید زمینه های ق<strong>و</strong>امگرفتن <strong>و</strong> رشد کیفی اداره امنیت ملی بیشتر از پیش فراهم ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بهخ<strong>و</strong>است های این اداره<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>جه الزم ص<strong>و</strong>رت گیرد.اداره امنیت ملی<strong>،</strong>‏ ازانگشت شمار نهادهای است که ت<strong>و</strong>انسته حمایت شهر<strong>و</strong>ندان کش<strong>و</strong>ر رابا خ<strong>و</strong>د داشته باشد.‏از چالش های عمده این ریاست نف<strong>و</strong>ذ نیر<strong>و</strong>های استخباراتی کش<strong>و</strong>رهایمنطقه در ست<strong>و</strong>ن فقرات آن است <strong>و</strong> از این بابت آسیب پذیر ب<strong>و</strong>ده است.‏در بخش امنیت خارجی یا نف<strong>و</strong>ذ در میان دستگاه های استخبارتیکش<strong>و</strong>رهای دیگر ما کدام حرفی برای گفتن نداریم <strong>و</strong> ضعیف عملکرده ایم.‏ کار ضد استخبارتی هم به ط<strong>و</strong>ر جدی باید م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه قراربگیرد.‏ این ریاست از بابت مسایل باال دچار ضعف <strong>و</strong> نقصان است <strong>و</strong>در قسمت کار حرفه یی امنیتی با ابزار پیچیده<strong>،</strong>‏ باید ک<strong>و</strong>شید <strong>و</strong> نیاز بههمت بیشتر داریم.‏در جریان کنفرانس د<strong>و</strong>م ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong> در کش<strong>و</strong>ر جاپان کش<strong>و</strong>رهای همکارافغانستان برای بخش امنیتی کش<strong>و</strong>ر بعد از سال 2014 <strong>و</strong>عده کمکاقتصادی 4.1 میلیارد دالر برای هر سال به مدت چهارسال را نم<strong>و</strong>دهاند.‏ قرار است این ب<strong>و</strong>دجه در قسمت کمی <strong>و</strong> کیفی نیر<strong>و</strong>های امنیتیکش<strong>و</strong>ر هزینه ش<strong>و</strong>د.‏ ت<strong>و</strong>ان نظامی ما بعد از سال 2014 میالدی در حدیاست که بت<strong>و</strong>انیم از امنیت داخلی حفاظت کنیم <strong>و</strong> در قسمت حفاظت

51لز<strong>و</strong>م برقراری رابطة نزدیک میان <strong>و</strong>زارتام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> نهاد های علمی-‏ تحقیقیعبدال<strong>و</strong>لی <strong>و</strong>لید

52مرکز مطالعات استراتیژیک <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه اخیرًا از د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>راحمد ادریس رحمانی پژ<strong>و</strong>هش گر سیاست بین الملل در م<strong>و</strong>سسه راندامریکا دع<strong>و</strong>ت به عمل آ<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>د تا لکچری را تحت عن<strong>و</strong>ان ‏»جایگاهافغانستان در سیاست های جهانی ( جغرافیا<strong>،</strong>‏ رقابت های قرن بیست <strong>و</strong>یکم <strong>و</strong> مبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم(«‏ به کارمندان عالقمند <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجهدر تاالر انستیتی<strong>و</strong>ت دیپل<strong>و</strong>ماسی ارایه نماید.‏لکچر یاد شده بیشتر حاصل مطالعات <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هش های گسترده آقایرحمانی ب<strong>و</strong>د که اعمال <strong>و</strong> رفتار بازیگران عمده بین المللی به منظ<strong>و</strong>رحفظ <strong>و</strong> ارتقای منافع شان در جهان امر<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> جایگاه افغانستان دراین بازی ها را به بحث می گرفت.‏آقای رحمانی افزایش سرسام آ<strong>و</strong>ر جمعیت جهان را عامل عمدةکمب<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>ز افز<strong>و</strong>ن م<strong>و</strong>اد غذایی <strong>و</strong> دیگر نیازمندی های انسان هایساکن در کره خاکی دانست <strong>و</strong> تصریح کرد که در تناسب به رشدجمعیت جهان<strong>،</strong>‏ زمین های زراعتی بیشتر نشده <strong>و</strong> با<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مطالعات <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هش های دانشمندان منابع بدیل غذایی که بت<strong>و</strong>اند جمعیت ر<strong>و</strong>بهافزایش جهان را تغذیه کند<strong>،</strong>‏ سراغ نشده است.‏<strong>و</strong>ی ناکامی کش<strong>و</strong>ر های بزرگ صنعتی را در کشف منابع <strong>و</strong> ح<strong>و</strong>زههای جدید نفتی که در <strong>و</strong>اقع خ<strong>و</strong>راک <strong>و</strong> محرک تمدن کن<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> دلیلرفاه کش<strong>و</strong>رهای شان است<strong>،</strong>‏ عامل اصلی تالش های مستمر این کش<strong>و</strong>رها جهت دسترسی بال مانع به منابع نفتی خا<strong>و</strong>رمیانه بیان کرد <strong>و</strong> تاکیدکرد که بسیاری از منازعات بین المللی<strong>،</strong>‏ بحران ها <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>التی کهدر سطح جهان جریان دارد <strong>و</strong> یا هم در آینده بر<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>اهد کرد<strong>،</strong>‏ بهرقابت جدی برسر دسترسی <strong>و</strong> تسلط بر ح<strong>و</strong>زه های نفتی جهان <strong>و</strong> به<strong>و</strong>یژه خا<strong>و</strong>رمیانه خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏محت<strong>و</strong>ای لکچر آقای رحمانی که در حد<strong>و</strong>د شصت شن<strong>و</strong>نده از جمعکارمندان <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه داشت<strong>،</strong>‏ در <strong>و</strong>اقع سطح معل<strong>و</strong>مات آنهارا به ر<strong>و</strong>ز کرد <strong>و</strong> به دانش آنها جزییات <strong>و</strong> مسایل تازه ای را افز<strong>و</strong>د.‏راه اندازی چنین برنامه ها از س<strong>و</strong>ی مرکز مطالعات استراتیژیک بیتردید نشانۀ از اراده مثبت جهت افزایش معل<strong>و</strong>مات کارمندان دستگاهدیپل<strong>و</strong>ماسی کش<strong>و</strong>ر است.‏ اهمیت دادن به دانش در سیاست گذاریخارجی باعث می ش<strong>و</strong>د که سیاست خارجی از حالت راکد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زمرهگی بیر<strong>و</strong>ن شده<strong>،</strong>‏ آینده نگر گردد <strong>و</strong> برای دست یابی به منافع بزرگ<strong>و</strong> درازمدت کش<strong>و</strong>ر پیشاپیش عیار گردد.‏به هرحال<strong>،</strong>‏ در جهان کن<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>زارت خارجه هیچ کش<strong>و</strong>ری در جهان<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداد که به دانش متخصصین عرصه بین المللی <strong>و</strong> حاصل کارنهاد های تحقیقاتی ارزش قایل نباشد <strong>و</strong> از محص<strong>و</strong>ل مطالعه <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشهای آنها در جهت بهب<strong>و</strong>د کار خ<strong>و</strong>یش بهره نگیرد.‏ هرچند در افغانستاننهاد های تحقیقاتی که عرصه فعالیت شان ر<strong>و</strong>ابط بین الملل یا مطالعهکش<strong>و</strong>رها <strong>و</strong> یا ح<strong>و</strong>زه های منطقه ای باشد خیلی اندک <strong>و</strong> آنهم تازه کاراند<strong>،</strong>‏ اما الزم است که <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> به <strong>و</strong>یژه ادارات مرب<strong>و</strong>طهمانند مرکز مطالعات استراتیژیک<strong>،</strong>‏ انستیتین<strong>و</strong>ت دیپل<strong>و</strong>ماسی <strong>و</strong> ریاستهای ح<strong>و</strong>زه یی تماس های مستمر را با چنین نهاد ها برقرار کنند <strong>و</strong> دریک تعامل سازنده جهت انتقال دانش <strong>و</strong> یافته های نهاد های علمی<strong>و</strong> تحقیقاتی به <strong>و</strong>زارت خارجه <strong>و</strong> نماینده گی های سیاسی افغانستاندر خارج اقدام کنند.‏ مق<strong>و</strong>لۀ در عرصه علم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد که ‏»هیچانحصاری از س<strong>و</strong>ی هیچ نهادی باالی دانش نباید <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشته باشد.«‏بنًا دانش های بدست آمده نباید محد<strong>و</strong>د <strong>و</strong> منحصر به استفاده شماراندکی از عالقمندان در صنف های درسی گردد , یا در آرشیف هاباقی بماند.‏در حال حاضر چند نهاد تحقیفاتی <strong>و</strong> دهها انستیتی<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن درافغانستان فعالیت دارند که حاصل کار شان می ت<strong>و</strong>اند<strong>،</strong>‏ در حد مطل<strong>و</strong>بیبرای <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه مفید <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ثر <strong>و</strong>اقع ش<strong>و</strong>د.‏ مرکز مطالعات منطق<strong>و</strong>یافغانستان<strong>،</strong>‏ انستیتی<strong>و</strong>ت مطالعاتاستراتیژیک افغانستان<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>نکابل<strong>،</strong>‏ انستیتی<strong>و</strong>ت تحصیالت عالیدیپل<strong>و</strong>ماسی <strong>و</strong> مطالعات بین المللی<strong>،</strong>‏انستیتی<strong>و</strong>ت مطالعات استراتیژیککابل<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن امریکایی افغانستان<strong>و</strong> برخی پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن های دیگر در<strong>و</strong>الیات کش<strong>و</strong>ر عمالً‏ فعال اند.‏ درد<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر احمد ادریس رحمانی پژ<strong>و</strong>هش گراین نهاد ها افغان های دانشمندیسیاست بین الملل در م<strong>و</strong>سسه راند امریکابه مطالعه <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>زش مشغ<strong>و</strong>لیت دارندکه برقراری رابطه سازنده <strong>و</strong> دع<strong>و</strong>تاز آنان برای انتقال آم<strong>و</strong>خته های شان به کارکنان دستگاه دیپل<strong>و</strong>ماسی<strong>و</strong> ادارات <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه بی تردید که تاثیرات ارزنده ای درتق<strong>و</strong>یت بنیۀ علمی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏ تردیدی نیستکه مس<strong>و</strong><strong>و</strong>الن <strong>و</strong> استادان این نهاد ها از همکاری با <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجهکش<strong>و</strong>ر شان دریغ نخ<strong>و</strong>اهند کرد.‏در کناراین مساله<strong>،</strong>‏ شماری از افغان هایی که تحصیالت عالی شانرا در پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن های با اعتبار جهان تکمیل کرده اند <strong>و</strong> گاه گاهی بهافغانستان سفر می کنند<strong>،</strong>‏ حاضر اند<strong>،</strong>‏ اند<strong>و</strong>خته های علمی شان را به<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه شریک سازند.‏ مهم این است که چنین شخصیتها شناسایی ش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه رابطه مدا<strong>و</strong>م با آنهابرقرارکند.‏این ابتکار مرکز مطالعات استراتیژیک <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه یک قدممثبت در راستای برقراری ر<strong>و</strong>ابط نزدیک با نهاد ها <strong>و</strong> شخصیت هایعلمی کش<strong>و</strong>ر است <strong>و</strong> می ت<strong>و</strong>اند سیاست خارجی <strong>و</strong> دستگاه دیپل<strong>و</strong>ماسیافغانستان را با دانش <strong>و</strong> یافته های جدید آراسته گرداند.‏ امید است<strong>،</strong>‏ اینابتکار قدم های متین <strong>و</strong> بعدی را در پی داشته باشد <strong>و</strong> چنین ر<strong>و</strong>ندی در<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه نهادینه <strong>و</strong> جا افتاده گردد.‏

53په هره پېړۍ کی ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد د زبرځ<strong>و</strong>اک په ت<strong>و</strong>ګه را پ<strong>و</strong>رته کیږي <strong>،</strong> هڅهک<strong>و</strong>ي ټ<strong>و</strong>ل نړی<strong>و</strong>ال نظام تر خپلې <strong>و</strong>اکمنۍ الندی را<strong>و</strong>لي ا<strong>و</strong> نړی<strong>و</strong>النظام له خپل<strong>و</strong> ارزښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره برابر کړي . په ا<strong>و</strong><strong>و</strong>لسمې پېړۍ کې فرانسهد کاردنل ریچلی<strong>و</strong> تر رهبری الندې د ی<strong>و</strong>ه زبرځ<strong>و</strong>اک هی<strong>و</strong>اد په ت<strong>و</strong>ګهپه هڅه کې <strong>و</strong>ه <strong>،</strong> چې د خپل<strong>و</strong> ملي ګټ<strong>و</strong> د تر السه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره په نړی<strong>و</strong>النظام کې د نېشن سټېټ تص<strong>و</strong>ر رامنځته کړي . په اتلسمې پېړۍ کیل<strong>و</strong>یې برتانیې د ځ<strong>و</strong>اک د انډ<strong>و</strong>ل تص<strong>و</strong>ر رامنځته کړ<strong>،</strong>‏ چې تر راتل<strong>و</strong>نک<strong>و</strong>۲۰۰ کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ری یی د ار<strong>و</strong>پا دیپل<strong>و</strong>ماسي تر خپلې <strong>و</strong>اکمنۍ الندېنی<strong>و</strong>لې <strong>و</strong>ه . همدارنګه په ن<strong>و</strong>لسمه پېړۍ کي میټرنیخ اتریش د ی<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>تليزبرځ<strong>و</strong>اک په ت<strong>و</strong>ګه راپ<strong>و</strong>رته ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> هڅه یې ک<strong>و</strong>له <strong>،</strong> چې هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه ترخپل نف<strong>و</strong>ذ الندي <strong>و</strong>ساتي<strong>،</strong>‏ چي بیا د بېسمارک تر مشرۍ الندې الماند د<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اکمنۍ ته د پای ټکی کېښ<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> امپرات<strong>و</strong>ري یې <strong>و</strong>رته ړنګهکړه ا<strong>و</strong> المان بیا د ز<strong>و</strong>ر یا ځ<strong>و</strong>اک سیاست ته مخه کړه . په شلمېپېړۍ کی د ډیم<strong>و</strong>کراسۍ<strong>،</strong>‏ بشري حق<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د بیان ازادي ا<strong>و</strong> داسی ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ارزښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تر نامه الندې متحده ایاالت د ی<strong>و</strong>ه داسې زبرځ<strong>و</strong>اک په ت<strong>و</strong>ګهراپ<strong>و</strong>رته ش<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ چې هېڅ ساری نه لری ا<strong>و</strong> د دغه هی<strong>و</strong>اد په پرتله هېڅ ی<strong>و</strong>هی<strong>و</strong>اد هم په نړی<strong>و</strong>ال سیاست ا<strong>و</strong> اړیک<strong>و</strong> کې د<strong>و</strong>مره نف<strong>و</strong>ذ ا<strong>و</strong> اغېز نه لریلکه متحده ایاالت چې یې لري .جان ایف کینیډی پر ۱۹۶۱ م کال په پ<strong>و</strong>ره ډاډ سره <strong>و</strong><strong>و</strong>یل <strong>،</strong> چېامریکا تر دي حده ق<strong>و</strong>ي ده چي د ازادۍ د بریا په خاطر دا هي<strong>و</strong>اد”هرقیمت ادا کړی ا<strong>و</strong> هر جبریې برداشت کړی دی“.‏پر نړۍ د دغه هی<strong>و</strong>اد <strong>و</strong>اکمني دې برید ته رسېدلې<strong>،</strong>‏ چې هېڅ ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>ادهم د د<strong>و</strong>ی له نف<strong>و</strong>ذ څخه پاتې نه د ی.‏نف<strong>و</strong>ذ ا<strong>و</strong> تسلط یې تر دې حده زیات ش<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ چې هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه هڅه ک<strong>و</strong>يپه ی<strong>و</strong> نه ی<strong>و</strong> ډ<strong>و</strong>ل خپل<strong>و</strong> ملي ګټ<strong>و</strong> ته د امریکا له ګټ<strong>و</strong> سره تړا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رکړي<strong>،</strong> چې د د<strong>و</strong>ی د پرمختللې ټېکنال<strong>و</strong>ژۍ<strong>،</strong>‏ اقتصاد ا<strong>و</strong> ان د د<strong>و</strong>ی د متحد پهحیث له ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه امتیازات تر السه کړي .د لیټ<strong>و</strong>یا د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> پخ<strong>و</strong>اني <strong>و</strong>زیر په خپل<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ضیحات<strong>و</strong> کې <strong>و</strong><strong>و</strong>یل<strong>،</strong>‏چې ‏»م<strong>و</strong>ږ باید په هر قیمت امریکا خ<strong>و</strong>شحاله <strong>و</strong>سات<strong>و</strong>......‏ د<strong>و</strong>ی ته سالم<strong>و</strong>کړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ‏)د اړتیا په <strong>و</strong>خت د ارد<strong>و</strong> د افسران<strong>و</strong> په څېر(‏ په ز<strong>و</strong>ره چیغې<strong>و</strong>کړ<strong>و</strong> چې ه<strong>و</strong>کې ښاغلیه«‏ ......امریکا د زبرځ<strong>و</strong>اک په ت<strong>و</strong>ګه هر هغه بد ا<strong>و</strong> ښه عمل ته مشر<strong>و</strong>عیت<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي چې د د<strong>و</strong>ی له ملي ګټ<strong>و</strong> سره تړا<strong>و</strong> <strong>و</strong>لري<strong>،</strong>‏ چې په مرسته يېخپلي ملي ګټې خ<strong>و</strong>ندي کړي.‏ ا<strong>و</strong> د ملی ګټ<strong>و</strong> په ل<strong>و</strong>مړیت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې یېک<strong>و</strong>رنی ا<strong>و</strong> بهرنی امنیت تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> مهم ا<strong>و</strong> ارزښتمن اصل دی.‏د ‎۲۰۰۲‎م کال په سېپتمبر میاشت کې د ب<strong>و</strong>ش ادارې خپله ملي امنیتيستراتیژي اعالم کړه<strong>،</strong>‏ په هغې کې په ډاګه ش<strong>و</strong>ه چې امریکا د هر هغهق<strong>و</strong>ت د کار<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> حق لري چې د امریکا نړی<strong>و</strong>الې <strong>و</strong>اکمنۍ ته ګ<strong>و</strong>اښپېښ<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> دا ستراتیژي به دایمي <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>سي . دا په دې معنا چې دامریکا ګټي که د ز<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ دیپل<strong>و</strong>ماسۍ ا<strong>و</strong> یا هم د اشغال په بڼه <strong>و</strong>ي بایدخ<strong>و</strong>ندي پاتې شي .د یاد هی<strong>و</strong>اد د ملي امنیتي ستراتېژۍ په رسمی <strong>و</strong>ینا کې <strong>و</strong><strong>و</strong>یل ش<strong>و</strong>ل:‏‏»زم<strong>و</strong>ږ ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نه باید د<strong>و</strong>مره ق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ي چې د هر رنګه باالق<strong>و</strong>ه دښمن<strong>،</strong>چېهڅه ک<strong>و</strong>ي نظامی ق<strong>و</strong>ت تر دې حده ج<strong>و</strong>ړ کړي<strong>،</strong>‏ چې د متحده ایاالت<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ت برابر یا هم له هغه څخه زیات امید <strong>و</strong>لري مخنی<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کړي«.‏داستعمار د ل<strong>و</strong>یې ستراتېژۍ م<strong>و</strong>خه دا <strong>و</strong>ه چې ( د متحده ایاالت<strong>و</strong> دحیثیت<strong>،</strong>‏ دریځ ا<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>اک(‏ ته د هر رنګه <strong>و</strong>رپېښېد<strong>و</strong>نکي ګ<strong>و</strong>اښ مخنی<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>کړي .یعنی کله چې د هی<strong>و</strong>اد د ملي امنیت ا<strong>و</strong> ګټ<strong>و</strong> مسله مطرح ده<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> هرمشر<strong>و</strong>ع ا<strong>و</strong> نا مشر<strong>و</strong>ع عمل الزمي ګڼل کیږي.‏همدارنګه د ب<strong>و</strong>ش د ادارې جګپ<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> چار<strong>و</strong>اک<strong>و</strong> د ۲۰۰۲ م کال په اکت<strong>و</strong>برکې <strong>و</strong><strong>و</strong>یل<strong>،</strong>‏ چې ‏”م<strong>و</strong>ږ د امنیت ش<strong>و</strong>را ته هېڅ اړتیا نه لر<strong>و</strong>“.‏ ن<strong>و</strong> کهغ<strong>و</strong>اړي مهمه <strong>و</strong>ا<strong>و</strong>سی<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>ی باید م<strong>و</strong>ږ ته همد<strong>و</strong>مره صالحیت راکړي<strong>،</strong>‏چې کانګریس راکړی دی یعنی د ځ<strong>و</strong>اک د کار<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> بشپړ <strong>و</strong>اک ا<strong>و</strong>

54د ځ<strong>و</strong>اک سیاست ا<strong>و</strong>افغانستانڅیړند<strong>و</strong>ي احمدشاه کټ<strong>و</strong>ازیاختیار.‏کله چې ملګر<strong>و</strong> ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ۱۱/۹ م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع تر بحث الندی <strong>و</strong>نی<strong>و</strong>له<strong>،</strong>‏ دسپینی ماڼۍ ددفتر مشر اندری<strong>و</strong> کارد <strong>و</strong><strong>و</strong>یل : ‏»ملګري ملت<strong>و</strong>نه ک<strong>و</strong>الیشي سره <strong>و</strong><strong>و</strong>یني<strong>،</strong>‏ جلسې <strong>و</strong>کړي ا<strong>و</strong> بحث <strong>و</strong>کړي<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ږ د د<strong>و</strong>یاجازې ته اړتیا نه لر<strong>و</strong> .«همدارنګه د ۲۰۰۳ م کال په فېبر<strong>و</strong>رۍ کې کله چې ک<strong>و</strong>لېن پا<strong>و</strong>ل دملګر<strong>و</strong> ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> امنیت ش<strong>و</strong>را ته <strong>و</strong>ینا ک<strong>و</strong>له <strong>،</strong> ن<strong>و</strong> هغه د دې ش<strong>و</strong>را غړ<strong>و</strong> ته پهډاګه کړه چې ‏»امریکا به د ملګر<strong>و</strong>ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> له ل<strong>و</strong>ري د صالحیت <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> نه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>)‏ په د<strong>و</strong>اړ<strong>و</strong> ص<strong>و</strong>رت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>(‏ کې پر عراق برید <strong>و</strong>کړي .«له دې څخه معل<strong>و</strong>میږي چې د ځ<strong>و</strong>اک یا ق<strong>و</strong>ت پر <strong>و</strong>ړاندې ملګريملت<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د امنیت ش<strong>و</strong>راهېڅ اهمیت نه لري .پر ۲۰۰۱ م کال د امریکا دفاعې ب<strong>و</strong>دیجه ( ۲۹۳( ملیارده ډالره <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ترا<strong>و</strong>سه پ<strong>و</strong>رې دا د نړۍ په کچه د ۱۵ هغ<strong>و</strong> هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ډله کې چېدخپل<strong>و</strong> هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د دفاع لپاره ډېره ب<strong>و</strong>دیجه ځانګړې ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ چې ټ<strong>و</strong>لار<strong>و</strong>پایي ځ<strong>و</strong>اکمن هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> چین هم پکې شامل دي<strong>،</strong>له ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> نه ډېرهبرخه ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ي .همدارنګه پر ‎۲۰۰۸‎م کال د امریکا دفاعي ب<strong>و</strong>دیجه د افغانستان ا<strong>و</strong>عراق په جګړه کې<strong>،</strong>‏ چې ی<strong>و</strong> ټریلین ډالر لګښت پرې راغی ان تر ۶۴۷ملیارده ډالر<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې <strong>و</strong>رسېده.‏د خپلې دفاع په خاطر د <strong>و</strong>خت زبرځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نه سربیره پر دې چې دځمکې<strong>،</strong>‏ ه<strong>و</strong>ا ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ب<strong>و</strong> له الرې ځان ځ<strong>و</strong>اکمن کړي<strong>،</strong>‏ د فضا د ف<strong>و</strong>ځيک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> بشریت ضد بیال<strong>و</strong>ژیکې ا<strong>و</strong> کیمیا<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>سل<strong>و</strong>په کار<strong>و</strong>نه کېهم صرفه نه ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ بلکې د<strong>و</strong>ی ته تر هر څه زیات د خپل هې<strong>و</strong>ادا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ګړ<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب مهم دی.‏ د بېلګې په ډ<strong>و</strong>ل ‏»د ب<strong>و</strong>ش ادارې دملګر<strong>و</strong>ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong> هڅ<strong>و</strong> مخنی<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کړ چې غ<strong>و</strong>ښتل یې د فضا پهف<strong>و</strong>ځې ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> باندې بندیز <strong>و</strong>لګ<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ چې د ژ<strong>و</strong>ند لپاره ډېر خطر ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ي. همدې ادارې هغه نړی<strong>و</strong>الې خبرې اترې هم په ټپه <strong>و</strong>در<strong>و</strong>لې چېغ<strong>و</strong>ښتل یې د بیال<strong>و</strong>ژیکي جګړ<strong>و</strong> مخنی<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کړي.«‏همدا رنګه د افغانستان ګا<strong>و</strong>نډي هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه لکه پاکستان چې ډېر بې<strong>و</strong>زله ا<strong>و</strong> د نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> د پ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پر مټ پرهې<strong>و</strong>اد حک<strong>و</strong>مت ک<strong>و</strong>ي د ب<strong>و</strong>دیجېزیاته سلنه دفاع ته ځانګړې کړې . ایران چې نږدې ټ<strong>و</strong>له نړۍ یې دات<strong>و</strong>م ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> پر خالف ده ا<strong>و</strong> تر اقتصادي ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> فشار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> الندېدی بیا هم د ات<strong>و</strong>م پر ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> باندې ټینګار ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ځکه چې د خپلژ<strong>و</strong>ند ا<strong>و</strong> بقا راز په ځ<strong>و</strong>اکمنېد<strong>و</strong> کې <strong>و</strong>یني . ځ<strong>و</strong>اکمن کیدل یا په ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ټک<strong>و</strong> له خپل ځان نه په خپله دفاع ا<strong>و</strong> ساتنه د ی<strong>و</strong>ه هي<strong>و</strong>اد <strong>و</strong>لس باید پهخپله <strong>و</strong>کړي.‏څرنګه چې په نړی<strong>و</strong>ال نظام کې داسی هېڅ برالسی ځ<strong>و</strong>اک نشته<strong>،</strong>‏ چېد ز<strong>و</strong>ر یا ق<strong>و</strong>ت د استعمال مخنی<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کړی<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه پر خپل زیار یاخپلې مرستې پخپله اعتماد ک<strong>و</strong>ي <strong>،</strong> د دې لپاره چې خپل امنیت پخپلهخ<strong>و</strong>ندي کړي ا<strong>و</strong> د امنیت د خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب لپاره اقدامات <strong>و</strong>کړي<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong> هې<strong>و</strong>ادپه ات<strong>و</strong>ماتیک ډ<strong>و</strong>ل د بل هې<strong>و</strong>اد امنیت له خطر سره مخامخ<strong>و</strong>ي . دغهحالت یا د نا امنۍ دې حالت ته د امنیت مشکل حالت یا سیکی<strong>و</strong>رټیډایلیما ‏)له داسې د<strong>و</strong><strong>و</strong> حاالت<strong>و</strong> څخه د ی<strong>و</strong>ه انتخاب چې ی<strong>و</strong> هم د دهخ<strong>و</strong>ښ نه <strong>و</strong>ي(‏ <strong>و</strong>یل کیږی.‏نړی چې په ل<strong>و</strong>یه کچه یا د ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په کچه ی<strong>و</strong> نا منظم ا<strong>و</strong> ګډ<strong>و</strong>ډنظام لری<strong>،</strong>‏ د ځ<strong>و</strong>اک ا<strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ر معیار تر ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په کې ل<strong>و</strong>ړګڼل کیږي ا<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>اکمن هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> برخلیک ټاکي.‏د ت<strong>و</strong>سیدیدیز*‏ <strong>و</strong>ینا چې”ستر ملت<strong>و</strong>نه هر هغه څه ک<strong>و</strong>ي چې خ<strong>و</strong>اهشیې ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>اړه ملت<strong>و</strong>نه باید هر هغه څه قب<strong>و</strong>ل کړي چې د<strong>و</strong>ی ته <strong>و</strong>یلکیږي.‏ “دا ی<strong>و</strong>اځې امریکا نه ده بلکې د نړۍ ن<strong>و</strong>ر ډېر هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه هم د خپل<strong>و</strong> مليګټ<strong>و</strong> د خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب لپاره له ځ<strong>و</strong>اک څخه کار اخلي ‏<strong>،</strong>چې <strong>و</strong>کړی شيخپل <strong>و</strong>ګړي ا<strong>و</strong> ملي ګټې خ<strong>و</strong>ندي کړي .نړی<strong>و</strong>ال حق<strong>و</strong>ق ا<strong>و</strong> ملګري ملت<strong>و</strong>نه ک<strong>و</strong>الی شي هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه په رسمیت

55<strong>و</strong>پېژني ا<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته مشر<strong>و</strong>عیت <strong>و</strong>رکړي<strong>،</strong>خ<strong>و</strong> په هېڅ ص<strong>و</strong>رت نه شيک<strong>و</strong>الی ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد ج<strong>و</strong>ړ کړي ا<strong>و</strong> یا هم د هی<strong>و</strong>اد <strong>و</strong>ن<strong>و</strong> حفاظت <strong>و</strong>کړي.‏په ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ټک<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>ن نه شي ک<strong>و</strong>الی د ځ<strong>و</strong>اک ځای <strong>و</strong>نیسی<strong>،</strong>‏ ځکه چې لهځ<strong>و</strong>اک پرته قان<strong>و</strong>ن پاتې کېدای نشي ا<strong>و</strong> د ځ<strong>و</strong>اک د نشت<strong>و</strong>ن په ص<strong>و</strong>رتکې قان<strong>و</strong>ن نه شي ک<strong>و</strong>الی پلی یا تطبیق شي.‏اسراییل د ی<strong>و</strong>ه هی<strong>و</strong>اد په ت<strong>و</strong>ګه شت<strong>و</strong>ن لري<strong>،</strong>خ<strong>و</strong> د اسراییل<strong>و</strong> د شت<strong>و</strong>ن الملدا نه دی چې ملګر<strong>و</strong> ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په رسمیت پیژندلی<strong>،</strong>‏ بلکې د ۱۹۴۹ ا<strong>و</strong>۱۹۶۷ م کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د جګړ<strong>و</strong> په پایله کې د ځ<strong>و</strong>اک ا<strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ر په <strong>و</strong>اسطه دبري له <strong>و</strong>جې اسراییل د ی<strong>و</strong>ه ق<strong>و</strong>ي هي<strong>و</strong>اد په ت<strong>و</strong>ګه شت<strong>و</strong>ن لري . اسراییل<strong>و</strong>د ځ<strong>و</strong>اک په کار<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د جګړې په پایله کې د خپل هی<strong>و</strong>اد م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیتتثبیت کړ ا<strong>و</strong> نن <strong>و</strong>رځ د فلسطین پر ډېره سیمه <strong>و</strong>اکمني ک<strong>و</strong>ي.‏همدارنګه بنګله دېش د ف<strong>و</strong>ځي هڅي په پایله کې په سیاسي ټ<strong>و</strong>لنه کېد ی<strong>و</strong>ه ازاد هي<strong>و</strong>اد په ت<strong>و</strong>ګه را پ<strong>و</strong>رته ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> خپل شت<strong>و</strong>ن یې تثبیت کړ.‏په نړی<strong>و</strong>ال سیاست کې چې ا<strong>و</strong>سمهال یې د نړی<strong>و</strong>ال کلي یا ګل<strong>و</strong>بل <strong>و</strong>یلیجبڼه اختیار کړې هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه مجب<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> مکلف دي چې له ی<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> بل سرهاړیکي <strong>و</strong>ساتي ا<strong>و</strong> په دغ<strong>و</strong> اړیک<strong>و</strong> کې د<strong>و</strong>ی په سیالۍ کې <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ چېخپلی ګټي د نف<strong>و</strong>ذ په پراخ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> سره <strong>و</strong>ساتي ا<strong>و</strong> که اړتیا <strong>و</strong>ي د خپل<strong>و</strong>ګټ<strong>و</strong> د خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب لپاره د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ګټې تر پښ<strong>و</strong> الندې کړي .په دې د<strong>و</strong>مداراې سیالۍ کې کله کله هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه ‏)په ځانګړي ډ<strong>و</strong>لد درېیمی نړۍ کمز<strong>و</strong>ري هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه(‏ مجب<strong>و</strong>ر شي<strong>،</strong>چې خپل سیاست یاپالیسي د بې پرې یا نی<strong>و</strong>ټرل هی<strong>و</strong>اد په ت<strong>و</strong>ګه پر مخ ب<strong>و</strong>ځي . ‏)افغانستان پهشلمه پېړۍ ا<strong>و</strong> په ځانګړي ډ<strong>و</strong>ل د نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> جګړ<strong>و</strong> پر مهال د بې پرېهی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سیاست غ<strong>و</strong>ره کړی <strong>و</strong><strong>و</strong>(‏ ښایي هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه ایتالف<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ته <strong>و</strong>رنن<strong>و</strong>ځيیا ‏»خپله مرسته په خپل<strong>و</strong> مټ<strong>و</strong> پالیسی«‏ غ<strong>و</strong>ره کړي لکه نن سبا چېاسراییل<strong>و</strong> دا سیاست غ<strong>و</strong>ره کړی دی .اسراییل که له ی<strong>و</strong>ې خ<strong>و</strong>ا له امریکا ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>یدیځ سره ایتالف لري خ<strong>و</strong> پهعین حال کې یې ‏»خپله مرسته په خپل<strong>و</strong> مټ<strong>و</strong>«‏ یا له ځان سره دمرستېسیاست غ<strong>و</strong>ره کړی دی.‏ځینی <strong>و</strong>خت<strong>و</strong>نه ی<strong>و</strong>ه ټ<strong>و</strong>لنه یا هي<strong>و</strong>اد د مجب<strong>و</strong>ریت پر اساس د بل هي<strong>و</strong>اد دامنیت یا ملي ګټ<strong>و</strong> برخه ګرځي <strong>،</strong> هغه هی<strong>و</strong>اد غ<strong>و</strong>اړي ا<strong>و</strong> که نه غ<strong>و</strong>اړی

56خ<strong>و</strong> د بل هی<strong>و</strong>اد د امنیتي نظام برخه ګرځي ا<strong>و</strong> یا هم د جګړې په ی<strong>و</strong>هداسې میدان بدلیږي<strong>،</strong>‏ چې دښمن هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه پکې په نیابتی ډ<strong>و</strong>ل جګړېته د<strong>و</strong>ام <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي .افغانستان هم ی<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ډله کې دی<strong>،</strong>‏ چي په ی<strong>و</strong> نه ی<strong>و</strong>ډ<strong>و</strong>ل د امریکا ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>یدیځ د امنیت ا<strong>و</strong> ملي ګټ<strong>و</strong> برخه ګرځیدلی ا<strong>و</strong>له بلې خ<strong>و</strong>ا دا هی<strong>و</strong>اد دګا<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د سیالۍ مرکز ګرځېدلیدی <strong>،</strong> د بېلګی په ډ<strong>و</strong>ل د کشمیر د مسلې په اړه چي شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا له څه دپاسه ۶۰ کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> راهیسی هند ا<strong>و</strong> پاکستان پکې په جګړ<strong>و</strong> اخته دي<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>سمهال د کشمیر جګړه د نیابتي جګړې په بڼه په افغانستان کې پرمخ <strong>و</strong>ړل کیږي.‏د نیچه په اند ‏)هر هغه څ<strong>و</strong>ک چې له ښامار سره جګړه ک<strong>و</strong>ي بایدپخپله هم له ځان څخه ښامار ج<strong>و</strong>ړ کړي ا<strong>و</strong> هر هغه څ<strong>و</strong>ک چې لهښامار سره جګړه یا مقابله نه شی ک<strong>و</strong>الی هغه مجب<strong>و</strong>ر دی چې ښاماریې ژ<strong>و</strong>ندی تېر کړي.‏له بده مرغه افغانستان د ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> ښاماران<strong>و</strong> په ل<strong>و</strong>مه کې راګیر دی<strong>،</strong>‏دا هی<strong>و</strong>اد چې د ی<strong>و</strong>ه ښامار له خ<strong>و</strong>لې څخه <strong>و</strong><strong>و</strong>ځی بل <strong>و</strong>ار له مخه <strong>و</strong>رتهخپله خ<strong>و</strong>له پرانستې <strong>و</strong>ي.‏ خ<strong>و</strong> له بده مرغه تیر ته په کت<strong>و</strong> سره افغانستاند ښاماران<strong>و</strong> سره د مقابلی ا<strong>و</strong> یا هم له د<strong>و</strong>ی څخه د ځان د ژغ<strong>و</strong>رنی لپارههغه څه <strong>و</strong> نه کړل چې الزمی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ا<strong>و</strong>سمهال م<strong>و</strong>ږ د تاریخ له ی<strong>و</strong>ه ډېر حساس ا<strong>و</strong> پیچلي<strong>،</strong>خ<strong>و</strong> مهم ا<strong>و</strong> طالييچانس څخه تیریږ<strong>و</strong>.‏ باید له دې طاليي چانس څخه ګټه <strong>و</strong>اخل<strong>و</strong><strong>،</strong>که نهن<strong>و</strong> نه به م<strong>و</strong> راتل<strong>و</strong>نکي <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> نه هم تاریخ <strong>و</strong>بښي.‏م<strong>و</strong>ږ باید له تاریخ څخه زده کړه <strong>و</strong>کړ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د نامت<strong>و</strong> فیل<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ف جی<strong>و</strong>رجسنتیانا په اند ‏»هغه <strong>و</strong>لس چې تېر <strong>و</strong>خت په یاد نه ساتي<strong>،</strong>‏ د جزا په ت<strong>و</strong>ګهپر هغ<strong>و</strong>ی باندې هغه تېر <strong>و</strong>خت ‏)دردید<strong>و</strong>نکی(‏ بیا تکراریږي«‏ له بدهمرغه افغانستان په کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> له ناخ<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> سره مخ دی دا ځکه چې لهتېر <strong>و</strong>خت څخه م<strong>و</strong> درس نه دی اخیستی.‏د ک<strong>و</strong>ریا بیلګه به را<strong>و</strong>اخل<strong>و</strong> :د شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا د<strong>و</strong>ه زره کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> راهیسی ک<strong>و</strong>ریا یا خ<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ه زبرځ<strong>و</strong>اک یال<strong>و</strong>ی هی<strong>و</strong>اد تر تسلط الندې پاتې ش<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> یا هم د د<strong>و</strong><strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> قدرت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترمنځ د جګړې ډګر ګرځېدلې ده .دا هی<strong>و</strong>اد چې په جغرافی<strong>و</strong>ي لحاظ له چین سره نږدی پر<strong>و</strong>ت دی<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> دتاریخ په ا<strong>و</strong>ږد<strong>و</strong> کې زیات <strong>و</strong>خت د چین تر نف<strong>و</strong>ذ الندې پاتې ش<strong>و</strong>ی. کله چې چین کمز<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> بل هی<strong>و</strong>اد لکه جاپان ک<strong>و</strong>ښښکړی ‏<strong>،</strong>چې هلته خپلی پښې ټینګي کړي . له ل<strong>و</strong>مړۍ پېړۍ راهیسېک<strong>و</strong>ریا یا د چین تر نف<strong>و</strong>ذ الندې پاتې ش<strong>و</strong>ې ا<strong>و</strong> یا هم د چین ا<strong>و</strong> جاپاند دښمنۍ ډګر ګرځیدلې ده . په ا<strong>و</strong><strong>و</strong>مه پیړی کې د ک<strong>و</strong>ریا ی<strong>و</strong><strong>و</strong>الی دچین د مداخلې په پایله کې منځته راغی<strong>،</strong>‏ له دیارلسمې پېړی څخه ترن<strong>و</strong>لسمی پېړي پ<strong>و</strong>رې کله چې د چین ځ<strong>و</strong>اک کم ش<strong>و</strong><strong>،</strong>ک<strong>و</strong>ریا د چینتر نف<strong>و</strong>ذ الندې <strong>و</strong>ه . په ۹۵-۱۸۹۴ م کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې د چین ا<strong>و</strong> جاپان دجګړې په پایله کې چې جاپان بریالی ش<strong>و</strong> دغه هی<strong>و</strong>اد د جاپان تر نف<strong>و</strong>ذالندې راغی<strong>،</strong>‏ چې <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ر<strong>و</strong>سیې بیا د جاپان نف<strong>و</strong>ذ ته ګ<strong>و</strong>اښ<strong>و</strong>نه پیښکړل ا<strong>و</strong> له ۱۸۹۶ م کال را<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ر<strong>و</strong>سیې دغلته خپل نف<strong>و</strong>ذ ته پراختیا<strong>و</strong>رکړه.‏ دغه دښمني تر ۱۹۰۴- ۰۵ م کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې د ر<strong>و</strong>سیې ا<strong>و</strong> جاپانله جګړې را<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته چې ر<strong>و</strong>سیې <strong>و</strong>بایلله ختمه ش<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> بیا تر د<strong>و</strong>همېنړی<strong>و</strong>الې جګړې پ<strong>و</strong>رې چې جاپان پکی ماتې <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ړه<strong>،</strong>‏ جاپان دلته ‏]پهک<strong>و</strong>ریا کې[‏ خپلی پښې ټینګې کړې <strong>و</strong>ې . له هغه را<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته امریکا دجاپان ځایناستې ش<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> د ر<strong>و</strong>سیی د نف<strong>و</strong>ذ مخنی<strong>و</strong>ی ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> نن <strong>و</strong>رځد ک<strong>و</strong>ریا ی<strong>و</strong> اړخ س<strong>و</strong>یلی ک<strong>و</strong>ریا د امریکا ا<strong>و</strong> بل اړخ یې شمالي ک<strong>و</strong>ریا دچین ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سیې تر نف<strong>و</strong>ذ الندې ده.‏که له ی<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>ا س<strong>و</strong>یلي ک<strong>و</strong>ریا اقتصادي پرمختګ کړی ا<strong>و</strong> د خپلزیارله امله یې پرمختللې ټېکنال<strong>و</strong>ژۍ ته ‏]له امریکی سره د اړیک<strong>و</strong> په<strong>و</strong>اسطه[‏ ځان رس<strong>و</strong>لی<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> له بلې خ<strong>و</strong>ا شمالي ک<strong>و</strong>ریا هم له ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>سره د ایتالف په مرسته ا<strong>و</strong> په خپل زیار ان تر اټ<strong>و</strong>مي بمب ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ځان رس<strong>و</strong>لی دی .افغانستان تقریباْ‏ په عین <strong>و</strong>ضعیت کې دی<strong>،</strong>‏ دې هې<strong>و</strong>اد د ی<strong>و</strong>ه حساس جی<strong>و</strong>سټراټیژیک م<strong>و</strong>قعیت په درل<strong>و</strong>د<strong>و</strong> سره د ر<strong>و</strong>سیې ا<strong>و</strong> برتانیې تر منځ د نف<strong>و</strong>ذد پراخ<strong>و</strong>الي پرسر شخړې <strong>و</strong>لیدي ا<strong>و</strong> همدا رنګه ایران ا<strong>و</strong> پاکستان همپه دې هې<strong>و</strong>اد کې د ا<strong>و</strong>ر لمب<strong>و</strong> ته لمن <strong>و</strong>هله . نن امریکا<strong>،</strong>‏ چین<strong>،</strong>‏ هند<strong>،</strong>‏برتانیه ا<strong>و</strong> د نړۍ ن<strong>و</strong>ر هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه په هڅه کې دي ‏<strong>،</strong>چې پدې هی<strong>و</strong>اد کېسیاسي<strong>،</strong>‏ نظامي ا<strong>و</strong> اقتصادي نف<strong>و</strong>ذ ته پراختیا <strong>و</strong>رکړي.‏افغانستان له امریکا ا<strong>و</strong> د نړۍ له ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> قدرت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د ستراتیجیک<strong>و</strong>تړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره باید له خپل ځان سره په خپله مرستی ته الس را<strong>و</strong>نغاړیا<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د استعمال سره خپل هي<strong>و</strong>اد ځ<strong>و</strong>اکمن ا<strong>و</strong> په پښ<strong>و</strong><strong>و</strong>در<strong>و</strong>ي.‏ له دغ<strong>و</strong> هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د اړیک<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په ملي ګټ<strong>و</strong> کې د <strong>و</strong>رته<strong>و</strong>الی له امله ک<strong>و</strong>الی شي افغانستان له ر<strong>و</strong>ان<strong>و</strong> شرایط<strong>و</strong> څخه د ځان پهګټه کار <strong>و</strong>اخلي.‏څنګه ک<strong>و</strong>الی ش<strong>و</strong> دلنډ مهالې ګټې پر ځای ی<strong>و</strong>ه تلپاتې س<strong>و</strong>له <strong>،</strong> ثباتا<strong>و</strong> پرمختګ خپلې سیمې ته را<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ؟ م<strong>و</strong>ږ هر ی<strong>و</strong> باید دې پ<strong>و</strong>ښتنېته ځ<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>لټ<strong>و</strong><strong>و</strong> <strong>،</strong> عملي میکانیزم<strong>و</strong>نه یې رامنځته کړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پر خپل<strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> فشار را<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> چې دا طرحې عملي کړي . په داسی حال کېچې نړی<strong>و</strong>ال په هي<strong>و</strong>اد کې فز یکي شت<strong>و</strong>ن لری باید <strong>و</strong>رڅخه د هي<strong>و</strong>اد پهرغ<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د بنسټیز<strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> کې ګټه <strong>و</strong>اخل<strong>و</strong>.‏ا<strong>و</strong>سمهال چې په نړی کې عقلي ( رشنلیزم ) نړی<strong>و</strong>الت<strong>و</strong>ب ( ګل<strong>و</strong>بلیزم(‏ا<strong>و</strong> عملي <strong>و</strong>اقعبینانه سیاست ر<strong>و</strong>اج دی<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>ږ باید پر دې ځان پ<strong>و</strong>ی کړ<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> د دې عصر له غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> سره سم د خپل هي<strong>و</strong>اد د ترقۍ ا<strong>و</strong> پرمختګلپاره ګام<strong>و</strong>نه پ<strong>و</strong>رته کړ<strong>و</strong>.‏افغانان باید د سیاسي ځ<strong>و</strong>اک تریخ حقیقت ته پاملرنه <strong>و</strong>کړي ا<strong>و</strong> داحقیقت <strong>و</strong>پېژني<strong>،</strong>‏ چې ی<strong>و</strong>ازې په خپل زیار ا<strong>و</strong> مرستې سره ک<strong>و</strong>الیشي په هې<strong>و</strong>اد کې س<strong>و</strong>له ا<strong>و</strong> امنیت را<strong>و</strong>لي<strong>،</strong>‏ ځکه چې د بهرنیان<strong>و</strong>له ل<strong>و</strong>ري

57د س<strong>و</strong>لې راتګ د هغ<strong>و</strong>ی په م<strong>و</strong>خ<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې تړلی <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ کله چې هغ<strong>و</strong>یخپلې م<strong>و</strong>خې تر السه کړي بیا دا <strong>و</strong>رته د اندېښنې <strong>و</strong>ړ خبره نه <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ چېافغانان په څه حال کې دي.‏د هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لپاره امنیت ترهرڅه مهم <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>ځکه چې امنیت دهې<strong>و</strong>ادد مال د تیر حيثيت لري ا<strong>و</strong> اقتصاد<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ پرمختګ<strong>،</strong>‏ د مدني بنسټ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رې پرمختیا<strong>و</strong>ې د امنيت په شت<strong>و</strong>ن کې نغښتې <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> لههمدې امله حاکم ټیم باید په ل<strong>و</strong>مړي پړا<strong>و</strong> کې په هې<strong>و</strong>اد کې دننه خپل<strong>و</strong>اک ا<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>اک منِظم ا<strong>و</strong> بیا په نړی<strong>و</strong>اله کچه د ځ<strong>و</strong>اک تر السه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>لپاره هڅی <strong>و</strong>کړي.‏تر ا<strong>و</strong>سه پ<strong>و</strong>ری د اسالم ا<strong>و</strong> عقیدې تر نامه الندې د ګا<strong>و</strong>نډی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>له خ<strong>و</strong>ا دا هي<strong>و</strong>اد تخریبیږي<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لس یې ځ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ل کيږي ا<strong>و</strong> د پرمختګ ا<strong>و</strong>ترقۍ ل<strong>و</strong>ري ته نه پرېښ<strong>و</strong>دل کیږي.‏م<strong>و</strong>ږ افغانان اکثره د عاطفي احساسات<strong>و</strong> سیاست ک<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ اخالق<strong>،</strong>‏ عاطفه ا<strong>و</strong>احساسات په ټ<strong>و</strong>لنیز ژ<strong>و</strong>ند کې مهم دي<strong>،</strong>خ<strong>و</strong> په سیاست کې هېڅ ځاینه لري . م<strong>و</strong>ږ ډېری <strong>و</strong>خت عاطفي ا<strong>و</strong> احساساتي سیاست ته مخه ک<strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏حال دا چې په سیاست کې عاطفه ا<strong>و</strong> احساسات هیڅ ځای نه لری .هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه د عقاید<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ارزښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اسالمي <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لۍ پر بنسټ نه بلکی دګټ<strong>و</strong> پر بنسټ خپل سیاست<strong>و</strong>نه پر مخ بیایي . د سع<strong>و</strong>دی عربستان سیاستته که ځیر ش<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ دا هي<strong>و</strong>اد د خپل<strong>و</strong> ګټ<strong>و</strong> د خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب په خاطر د عراقپه خالف چې ی<strong>و</strong> اسالمي هي<strong>و</strong>اد دی له امریکا ا<strong>و</strong> غرب سره الس ی<strong>و</strong>کړ<strong>،</strong>‏ امریکايي ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته یې اډې <strong>و</strong>رکړې ا<strong>و</strong> د د<strong>و</strong>ی له خا<strong>و</strong>رېڅخه به امریکایي ال<strong>و</strong>تک<strong>و</strong> پر عراق باندې برید<strong>و</strong>نه ک<strong>و</strong> ل.‏ همدارنګه دفلسطین د ګټ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ان شت<strong>و</strong>ن پر تضاد د مصر ا<strong>و</strong> اسراییل<strong>و</strong> د کمپ دی<strong>و</strong>دمعاهده<strong>،</strong>‏ د افغانستان په چار<strong>و</strong> کې د ایران ا<strong>و</strong> پاکستان مداخله همدارنګها<strong>و</strong>سمهال د ترکیی ا<strong>و</strong> س<strong>و</strong>ریی تر منځ جنجال<strong>و</strong>نه ټ<strong>و</strong>ل دا څرګند<strong>و</strong>يچې د هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ترمنځ عقاید ا<strong>و</strong> ارزښت<strong>و</strong>نه نه بلکې ملي ګټي مطرح دي.‏افغانان اکثرا په دې نامه تېرایستل کیږي چې اسالمي هی<strong>و</strong>اد دی<strong>،</strong>‏ر<strong>و</strong>سیې ته یې ماته <strong>و</strong>رکړې ا<strong>و</strong> امریکا به په لنډ<strong>و</strong> <strong>و</strong>خت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې په ګ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong>کړي.‏حال دا چي د دې هی<strong>و</strong>اد اقتصاد<strong>،</strong>‏ امنیت<strong>،</strong>‏ سرحد<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>به ا<strong>و</strong> ان د<strong>و</strong>لتيمعاش<strong>و</strong>نه د پردی<strong>و</strong> په الس کی دی <strong>،</strong> د عادي <strong>و</strong>سل<strong>و</strong> لپاره یې نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> تهد س<strong>و</strong>ال الس نی<strong>و</strong>لی <strong>و</strong>ي.‏پداسې حال کې افغانستان د متحده ایاالت<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ه مهم متحد په ت<strong>و</strong>ګهباید د هغ<strong>و</strong>ی له ټېکنال<strong>و</strong>ژۍ<strong>،</strong>‏ اقتصادي مرست<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ پرمختلل<strong>و</strong> <strong>و</strong>سل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong><strong>و</strong>سایل<strong>و</strong> د تر السه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره اعظمي استفاده <strong>و</strong>کړي ا<strong>و</strong> د خپل<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>مړیت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په کتار کې د امنیت ا<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>اک د ال پیا<strong>و</strong>ړتیا لپاره هلېځلې <strong>و</strong>کړي<strong>،</strong>‏ چې د ځ<strong>و</strong>اک سیمه ییز انډ<strong>و</strong>ل را منځته کړي.‏که څه هم ملیارد<strong>و</strong>نه ډالر <strong>و</strong>لګ<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> ملیارد<strong>و</strong>نه ن<strong>و</strong>ر به هم <strong>و</strong>لګ<strong>و</strong>لشی <strong>،</strong> خ<strong>و</strong> چي بنسټیز کار<strong>و</strong>نه نه <strong>و</strong>ي ش<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> پر خپل ځان باندېافغانستان پخپله متکي نشي دا مرستې به ک<strong>و</strong>مه ا<strong>و</strong>ږد مهاله پایله <strong>و</strong>نلري .بنیسټیز کار<strong>و</strong>نه پدې معنا لکه په افغانستان کې د <strong>و</strong>سل<strong>و</strong> د کارخان<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل <strong>،</strong> چې په ا<strong>و</strong>ږد مهال یا راتل<strong>و</strong>نکې کې د هي<strong>و</strong>اد امنیتي ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نهپخپله پر ځان متکي شي .د ه<strong>و</strong>ایي ځ<strong>و</strong>اک ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د سیمی په کچه داسی <strong>و</strong>سایل افغانستان ته<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل چې نه ی<strong>و</strong>اځې د هي<strong>و</strong>اد په کچه بلکې د سیمي په کچه دامنیت په را<strong>و</strong>ست<strong>و</strong> کي دا هی<strong>و</strong>اد خپل ر<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>ي.‏البته په ځین<strong>و</strong> برخ<strong>و</strong> لکه ‏<strong>،</strong>پ<strong>و</strong>هنه<strong>،</strong>‏ سړک ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د ر<strong>و</strong>غتیا په برخهکې تر ډېره حده په ا<strong>و</strong>سنی<strong>و</strong> شرایط<strong>و</strong> کې بنسټیز کار<strong>و</strong>نه ش<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>خ<strong>و</strong>امینت چې تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>مړیت<strong>و</strong>ب لري ا<strong>و</strong> د ځ<strong>و</strong>اک تر السه ک<strong>و</strong>ل له بدهمرغه تر ا<strong>و</strong>سه پ<strong>و</strong>ری همداسې پاتې دي.‏<strong>و</strong>ړاندیز<strong>و</strong>نه:‏۱( افغانستان د خپل سټراټیژیک م<strong>و</strong>قعیت له امله مکلف دی<strong>،</strong>‏ چې خپلځ<strong>و</strong>اک ډېر ا<strong>و</strong>پيا<strong>و</strong>ړی کړی؛ ځکه چې د افغانستان ځینې ګا<strong>و</strong>نډيهې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ لکه چین<strong>،</strong>‏ پاکستان<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>سیه ا<strong>و</strong> هند اټ<strong>و</strong>مي ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نه دېا<strong>و</strong> ایران هم نن سبا پر اټ<strong>و</strong>مي ځ<strong>و</strong>اک بدليږي<strong>،</strong>‏ له دې سره په څنګکې یاد هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه مسلکې ف<strong>و</strong>ځي ظرفیت<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ادارې ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رې <strong>و</strong>ړتیا<strong>و</strong>ېهم لري.‏۲( د هې<strong>و</strong>اد خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب ا<strong>و</strong> امنیت باید د د<strong>و</strong>لت په ل<strong>و</strong>مړیت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې<strong>و</strong>ي .۳( افغانستان چې ی<strong>و</strong> حساس جی<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیټیکل ا<strong>و</strong> جی<strong>و</strong> سټراټیژیک م<strong>و</strong>قعیتلري باید د ی<strong>و</strong>ه ځ<strong>و</strong>اکمن ا<strong>و</strong> سنبال دفاعي نظام تر څنګ پیا<strong>و</strong>ړي ا<strong>و</strong>مسلکي امنیتي ارګان<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>لري.‏۳( افغان د<strong>و</strong>لت باید نړی<strong>و</strong>ال پدې قانع کړي<strong>،</strong>‏ چې افغانستان ک<strong>و</strong>الی شيد سیمه ییز ځ<strong>و</strong>اک د انډ<strong>و</strong>ل ساتل<strong>و</strong>په برخه کې فعال ر<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ کهد دې هې<strong>و</strong>اد د جغرافی<strong>و</strong>ې م<strong>و</strong>قعیت پر بنسټ <strong>و</strong>ر سره ف<strong>و</strong>ځي ا<strong>و</strong> ملکيمرستې <strong>و</strong>شي.‏۴( افغان ارد<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> امنیتي ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته باید د <strong>و</strong>اقعبینې پر بنسټ <strong>و</strong>الړمډرن ا<strong>و</strong> د نن <strong>و</strong>رځې د اړتیا<strong>و</strong><strong>و</strong> پر بنسټ ر<strong>و</strong>زنه <strong>و</strong>رکړل شي ا<strong>و</strong> له ن<strong>و</strong>ېټیکنال<strong>و</strong>ژۍ سره باید د<strong>و</strong>ی اشنا کړل شي.‏۵( م<strong>و</strong>ږ باید په <strong>و</strong>اقعیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> <strong>و</strong>الړ عملي سیاست ته مخه کړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong>له شت<strong>و</strong>ن څخه اعظمي ګټه پ<strong>و</strong>رته کړ<strong>و</strong>.‏۶( د مرست<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پیس<strong>و</strong> تر السه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> پر ځای باید بنسټیز<strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>؛ لکهکارخانې ا<strong>و</strong> داخلي ت<strong>و</strong>لیدات<strong>و</strong> ته چې د هی<strong>و</strong>اد اقتصاد په پښ<strong>و</strong> در<strong>و</strong>الیشي زیاته پاملرنه <strong>و</strong>کړ<strong>و</strong>.‏ د <strong>و</strong>سل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د جنګي االت<strong>و</strong> د کارخان<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> د امنیت د خ<strong>و</strong>ندیت<strong>و</strong>ب لپاره باید هلې ځلې <strong>و</strong>کړ<strong>و</strong>.‏جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> جامعه جهانی بعد از سپری نم<strong>و</strong>دن یازدهسال<strong>،</strong>‏ به دست آ<strong>و</strong>ردهای فرا<strong>و</strong>انی نایل آمده اند که از جمله میت<strong>و</strong>انبه حق<strong>و</strong>ق زنان <strong>و</strong> نقش فعال آنان در جامعه کن<strong>و</strong>نی کش<strong>و</strong>ر اشاره کرد.‏

58نعیم محمدیمجله ست<strong>و</strong>ری این بار به معرفی د<strong>و</strong> تن از نم<strong>و</strong>نه های م<strong>و</strong>فق <strong>و</strong> بارز رشدزنان در جامعه می پردازد.‏مصاحبه با خانم معص<strong>و</strong>مه حسینیخانم معص<strong>و</strong>مه حسینی<strong>،</strong>‏ جزء ا<strong>و</strong>لین پیل<strong>و</strong>تان زن در افغانستان می باشدکه بعد فراغت از صنف د<strong>و</strong>ازدهم<strong>،</strong>‏ شامل ک<strong>و</strong>رس منتخب افسرانارد<strong>و</strong>ی ملی شد.‏ <strong>و</strong>ی سپس برای سپری نم<strong>و</strong>دن د<strong>و</strong>ره فشرده زبانانگلیسی به کش<strong>و</strong>ر ایاالت متحده امریکا سفر نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بعد از اخذدیپل<strong>و</strong>م زبان انگلیسی<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>ره پیل<strong>و</strong>تی را سپری <strong>و</strong> م<strong>و</strong>فق به اخذ دیپل<strong>و</strong>مپیل<strong>و</strong>تی هلیک<strong>و</strong>پتر گردید.‏مجله ست<strong>و</strong>ری ت<strong>و</strong>جه شما را به مصاحبه اختصاصی این مجله با خانمحسینی جلب می دارد.‏س:‏ چط<strong>و</strong>ر به این رشته عالقمند شدید؟ج:‏ من از د<strong>و</strong>ران ک<strong>و</strong>دکی عالقمند به فضان<strong>و</strong>ردی ب<strong>و</strong>دم <strong>و</strong> این دلیلباعث شد که من به این رشته جذب ش<strong>و</strong>م.‏ با خ<strong>و</strong>د فکر می کردم کهفضان<strong>و</strong>رد شدن برای یک زن افغان بسیار سخت است.‏ از س<strong>و</strong>ی دیگرمن هم تصمیم داشتم که هر ط<strong>و</strong>ری که می ش<strong>و</strong>د به آرز<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>دبرسم.‏ <strong>و</strong>قتی شنیدم که بخش ه<strong>و</strong>ان<strong>و</strong>ردی <strong>و</strong>زارت دفاع ملی افغانستانک<strong>و</strong>رس های پیل<strong>و</strong>تی را برگزار می کند<strong>،</strong>‏ این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را بهترین فرصتبرای خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بهترین راه برای رسیدن به آرز<strong>و</strong>ی دیرینه ام<strong>،</strong>پنداشتم.بهاین ارگان نظامی مراجعه کردم <strong>و</strong> عالقمندی خ<strong>و</strong>د را نشان دادم.‏س:‏ در م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>ظیفه<strong>،</strong>‏ فعالیت های ر<strong>و</strong>زانه <strong>و</strong> این که در آینده چهخ<strong>و</strong>اهید کرد<strong>،</strong>‏ صحبت کنید؟ج:‏ به تازگی تعلیمات من تمام شده است <strong>و</strong> چند ماه از برگشتم بهکش<strong>و</strong>ر می گذرد.‏ من فکر می کنم در آینده پر<strong>و</strong>از های خدماتی مانندانتقاالت به م<strong>و</strong>قع م<strong>و</strong>اد غذایی<strong>،</strong>‏ دار<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ آمب<strong>و</strong>النس ه<strong>و</strong>ایی <strong>و</strong> سایر فعالیت

59های امدادی <strong>و</strong> خدماتی را خ<strong>و</strong>اهم داشت.‏س:‏ شما فکر می کنید کار نظامی برای زنان سخت است؟ج:‏ بله.‏ بسیار سخت است<strong>،</strong>‏ در کل کار نظامی گری برای مرد <strong>و</strong> زنسخت است <strong>و</strong> به <strong>و</strong>یژه برای زنان سخت تر است.‏ زنان باید در م<strong>و</strong>رد بهخطر افتادن جان خ<strong>و</strong>د در میدان جنگ پیشاپیش خ<strong>و</strong>ب سنجش <strong>و</strong> فکرکنند<strong>،</strong>‏ رفتار <strong>و</strong> برخ<strong>و</strong>رد زنان نظامی در جامعه <strong>و</strong> فامیل بسیار مهم است<strong>و</strong> این که چه باید در سطح جامعه <strong>و</strong> در بین فامیل انجام بدهد که زیادحساسیت <strong>و</strong> <strong>و</strong>اکنش های آنها را ایجاد نکند.‏ مردم ما متاسفانه فرهنگپذیرش <strong>و</strong> دیدن زنان نظامی را ندارند <strong>و</strong> این در حالی است که به نظرمن این حق طبیعی ما است که کار نظامی انجام بدهیم<strong>،</strong>‏ به راحتی درجامعه ظاهر بش<strong>و</strong>یم <strong>و</strong> در فامیل خ<strong>و</strong>د اس<strong>و</strong>ده خاطر در م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>ظیفه خ<strong>و</strong>دت<strong>و</strong>ضیح بدهیم <strong>و</strong> آن را دنبال کنیم.‏س:‏ نظر شما در م<strong>و</strong>رد فعالیت زنان <strong>و</strong> این که این فعالیت تا چه سرحدیمی ت<strong>و</strong>اند باشد<strong>،</strong>‏ چه است؟ج:‏ به نظر من فعالیت زنان در سطح جامعه آزاد است.‏ یک زن به هرمقدار که بخ<strong>و</strong>اهد می ت<strong>و</strong>اند پیش بر<strong>و</strong>د کسی حق ندارد مانع تراشیبه آمال <strong>و</strong> آرز<strong>و</strong>های خ<strong>و</strong>ر برسند.‏ آنها نباید خ<strong>و</strong>استه های به حق خ<strong>و</strong>درا به خاک ببرند.‏ به نظر من مردساالری یکی از مشکالت عمده برایفعالیت های ر<strong>و</strong>زمره ما است <strong>و</strong> آنها باید ذهن خ<strong>و</strong>د را در م<strong>و</strong>رد زنافغان تغییر بدهند <strong>و</strong> به ت<strong>و</strong>انمندی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انایی آنها با<strong>و</strong>ر پیدا کنند.‏س:‏ فکر می کنید می ت<strong>و</strong>انید دیدگاه مردساالری جامعه را تغییر بدهید؟ج:‏ در تالش هستیم <strong>و</strong> نشان آن هم ب<strong>و</strong>دن ما در م<strong>و</strong>قعیت امر<strong>و</strong>زی است.‏اگر با<strong>و</strong>ر به تغییر نداشتیم امر<strong>و</strong>ز اینجا نب<strong>و</strong>دیم.‏ تالش داریم به پیشبر<strong>و</strong>یم.‏س:‏ شما جزء ا<strong>و</strong>لین پیل<strong>و</strong>ت های زن افغان در ط<strong>و</strong>ل 30 سال گذشتههستید که مسلک پیل<strong>و</strong>تی را جدی دنبال کرده <strong>و</strong> از آن فارغ شده اید<strong>،</strong>‏حس شما در م<strong>و</strong>رد این <strong>و</strong>ضعیت چیست؟ج:‏ به خ<strong>و</strong>دم افتخار می کنم به این خاطر که ما در<strong>و</strong>ازه را به ر<strong>و</strong>یزنانی باز کرده ایم که به ق<strong>و</strong>ل شما در این 30 سال بسته ب<strong>و</strong>ده است.‏این که من <strong>و</strong> خانم ثریا صالح پیل<strong>و</strong>ت شدیم کار ساده یی نب<strong>و</strong>د بلکهبه خاطر رسیدن به این هدف بسیار تالش کردیم . ما در ط<strong>و</strong>ل ایند<strong>و</strong>ره آم<strong>و</strong>زشی از نزدیک دیدیم <strong>،</strong> کاری را که برای مردها در د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زبه نظر من فعالیت زنان در سطح جامعه آزاد است.‏ یکزن به هر مقدار که بخ<strong>و</strong>اهد می ت<strong>و</strong>اند پیش بر<strong>و</strong>د کسی حقندارد مانع تراشی کند.‏ اما <strong>و</strong>اقعیت های جامعه ما ط<strong>و</strong>ریدیگر است <strong>و</strong> آماده گی برای پذیرش م<strong>و</strong>قعیت <strong>و</strong>اقعی زنانرا ندارند.‏ دید مردم در کش<strong>و</strong>ر فعالیت زنان را کمی سختتر می سازد.‏ فعالیت زنان در اجتماع عنصر کمک کنندهبرای ت<strong>و</strong>سعه آن است <strong>و</strong> می ت<strong>و</strong>اند م<strong>و</strong>ثر باشد.‏کند.‏ اما <strong>و</strong>اقعیت های جامعه ما ط<strong>و</strong>ری دیگر است <strong>و</strong> آماده گی برایپذیرش م<strong>و</strong>قعیت <strong>و</strong>اقعی زنان را ندارند.‏ دید مردم در کش<strong>و</strong>ر فعالیتزنان را کمی سخت تر می سازد.‏ فعالیت زنان در اجتماع عنصرکمک کننده برای ت<strong>و</strong>سعه آن است <strong>و</strong> می ت<strong>و</strong>اند م<strong>و</strong>ثر باشد.‏س:‏ مشکالت شما در فعالیت های ر<strong>و</strong>زمره نظامی در بخش ق<strong>و</strong>ایه<strong>و</strong>ایی چیست؟ج:‏ فکر مردم در م<strong>و</strong>رد زن <strong>و</strong> مردساالری که به ا<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>دش است<strong>،</strong>‏ ازع<strong>و</strong>امل بازدارنده فعالیت های ر<strong>و</strong>زمره ما است.‏ اینکه باید قب<strong>و</strong>ل کنندزن حق زندگی در جامعه را دارد <strong>و</strong> حق فعالیت در آن را.‏ زنان بایدقابل حل در دفاتر اداری ب<strong>و</strong>د برای ما متاسفانه یک <strong>و</strong> یا د<strong>و</strong> ماه <strong>و</strong>قتمی گرفت.‏ این نشان از این داشت که آنها با<strong>و</strong>ر به اینکه زنان هم میت<strong>و</strong>انند پیل<strong>و</strong>ت ش<strong>و</strong>ند<strong>،</strong>‏ نداشتند <strong>و</strong> م<strong>و</strong>انعی ب<strong>و</strong>د که از سر راه خ<strong>و</strong>یش باتالش د<strong>و</strong>امدار برداشتیم.‏س:‏ فکر می کنید شما با فعالیت های خ<strong>و</strong>د می ت<strong>و</strong>انید این دیدگاه درم<strong>و</strong>رد زنان را تغییر بدهید؟ج:‏ فعأل ما قربانی هستیم.‏ ک<strong>و</strong>شش می کنیم.‏س:‏ اگر پیل<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>دن خ<strong>و</strong>د را نادیده بگیریم شما به چه کار دیگریعالقمند ب<strong>و</strong>دید؟

60ج:‏ د<strong>و</strong>ست دارم داکتر ش<strong>و</strong>م.‏س:‏ نگرانی شما از آینده به <strong>و</strong>یژه بعد از 2014 چیست؟ج:‏ نگرانی من از بیشتر شدن مردساالری در این سال ها است <strong>و</strong>زحمت های ما صفر ش<strong>و</strong>د.‏ از ر<strong>و</strong>زی می ترسم که باز هم زنانافغانستان خانه نشین ش<strong>و</strong>ند.‏س:‏ در ص<strong>و</strong>رت نیاز به پشتیبانی از میدان جنگ شما حاضر هستید بهپشتیبانی از آن پر<strong>و</strong>از کنید؟ج:‏ بله.‏ <strong>و</strong>ظیفه من است <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زی که به بخش نظامی گری آمدم دستبه ر<strong>و</strong>ی قرآن گذاشتم که به مردم خ<strong>و</strong>د خدمت کنم<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>قتی زمینه آنفراهم ش<strong>و</strong>د که به پشتیبانی از نیر<strong>و</strong>های نظامی خ<strong>و</strong>د بر<strong>و</strong>یم من حتمًا این<strong>و</strong>ظیفه را انجام می دهم.‏س:‏ در کل ارد<strong>و</strong>ی افغانستان را چط<strong>و</strong>ر می بینید؟ج:‏ به نظر من نسبت به گذشته پیشرفت کرده است.‏ خالها <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارداما پیشرفت ما در ارد<strong>و</strong> بسیار زیاد ب<strong>و</strong>ده است.‏س:‏ بخش ه<strong>و</strong>ایی ارد<strong>و</strong>ی ملی را چط<strong>و</strong>ر می بینید؟ج:‏ چ<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>دم در همین بخش هستم به نظر من از تمام ارگان هایدیگر بهتر است <strong>و</strong> پیشرفت داشته است.‏س:‏ انتقاد به بخش ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ایی به این ترتیب ب<strong>و</strong>ده که نت<strong>و</strong>انسته به مانندسال ها قبل در سه دهه گذشته پیشرفت نماید<strong>،</strong>‏ به نظر شما در ده سالگذشته ت<strong>و</strong>انستیم در این بخش زیربنایی بگذاریم؟ج:‏ به نظر من با این نگاه تمام د<strong>و</strong>لت باید م<strong>و</strong>رد نقد قرار بگیرد.‏ درکش<strong>و</strong>رهای دیگر به دلیل ت<strong>و</strong>سعه اقتصادی <strong>و</strong> داشتن ب<strong>و</strong>دجه کافی آنهااز امکانات کافی در زمینه خرید تجهیزات م<strong>و</strong>رد نیاز ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>اییبرخ<strong>و</strong>ردارند.‏ اقتصاد ما ضعیف است <strong>و</strong> ما نمی ت<strong>و</strong>انیم تجهیزات الزمبرای ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ایی را خریداری نماییم.‏ نظر به <strong>و</strong>ضعیت اقتصادیکش<strong>و</strong>رمان ما در قسمت ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ایی پیشرفت زیادی داشته ایم.‏س:‏ پیام شما برای زنان افغان که عالقمند این رشته هستند<strong>،</strong>‏ چی است؟ج:‏ خ<strong>و</strong>استن ت<strong>و</strong>انستن است <strong>و</strong> هیچ گاه عقب نشینی نکنند.‏ من زنانبسیاری را می شناسم که مستعد هستند اما به دلیل مخالفت فامیل <strong>و</strong>جامعه شان نت<strong>و</strong>انستند به خ<strong>و</strong>استه های مشر<strong>و</strong>ع خ<strong>و</strong>د برسند.‏ منظ<strong>و</strong>ر منتنها در بخش نظامی گری نیست بلکه تمام زنان را خطاب می کنم.‏آنها به دالیلی که گفتم آرز<strong>و</strong>های خ<strong>و</strong>د را به خاک می برند.‏ باید بهخاطر خ<strong>و</strong>استه های خ<strong>و</strong>د تالش کنند.‏مصاحبه با ثریا صالحمصاحبه کننده:‏ سید نادر پژ<strong>و</strong>هشثریا صالح فارغ صنف د<strong>و</strong>ازدهم است.‏ ک<strong>و</strong>رس منتخبه افسران ج<strong>و</strong>ان‏)ا<strong>و</strong> سی اس(‏ در بخش مالی را خ<strong>و</strong>انده <strong>و</strong> دیپل<strong>و</strong>م لسان انگلیسی رااز ایاالت متحده امریکا دریافت کرده است.‏ هم چنان پیل<strong>و</strong>تی درهلیک<strong>و</strong>پترهای ( تی اچ‎67‎‏(‏ <strong>و</strong> ‏)ا<strong>و</strong> اچ‎58‎‏(‏ آم<strong>و</strong>زش دیده <strong>و</strong> تحصیالتشرا درایاالت متحده به اتمام رسانده است.‏مجله ست<strong>و</strong>ری ت<strong>و</strong>جه شما را به مصاحبه اختصاصی این مجله با خانمصالح جلب می خ<strong>و</strong>اهد.‏س:‏ در م<strong>و</strong>رد شغل تان <strong>و</strong> این که چرا این حرفه را انتخاب کردید<strong>،</strong>‏بن<strong>و</strong>یسید؟ج:‏ چ<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>دم از هنگام خردسالی همیشه در فکر انجام یک کار

<strong>61</strong>تازه <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>آ<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>دم . زنان در بیشتر عرصه ها فعالیتدارند <strong>و</strong>لی کار در بخش نظامی جدید است <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استمراه گشاه این راه جدید من باشم ‏.می خ<strong>و</strong>استم مش<strong>و</strong>قحض<strong>و</strong>ر بیشتر زنان در عرصه نظامی گری باشم.‏س:‏ در م<strong>و</strong>رد فعالیت های ر<strong>و</strong>زانه تان صحبت کنید<strong>و</strong> بیشتر چه فعالیتی را د<strong>و</strong>ست دارید ر<strong>و</strong>زانه انجامبدهید؟ آیا مطالعه آزاد را برای خ<strong>و</strong>دتان یک امرطبیعی <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>ری می دانید؟ج:‏ چ<strong>و</strong>ن تازه به کش<strong>و</strong>ر بازگشته ام <strong>و</strong> هن<strong>و</strong>ز کارهایتعیین بست ما جریان دارد.‏ <strong>و</strong> مصر<strong>و</strong>ف ک<strong>و</strong>رسدرای<strong>و</strong>ری استم نت<strong>و</strong>انستم منسجم عمل کنم.‏ البته کهمطالعه را د<strong>و</strong>ست دارم <strong>و</strong> کتابهای را نیز مطالعه میکنم .س:‏ جایگاه زن افغان را در بین ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ایی <strong>و</strong> در کل ارگان <strong>و</strong>زارتدفاع ملی چط<strong>و</strong>ر می بینید؟ به آینده خ<strong>و</strong>شبین هستید؟ج:‏ در رابطه به جایگاه زنان باید گفت که مشکالت هن<strong>و</strong>ز هم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددارد اما به مقایسه با سالهای گذشته <strong>و</strong>ضع نسبتا بهتر است <strong>و</strong>من خ<strong>و</strong>د بهاینده زنان افغان در داخل نظام خ<strong>و</strong>شبین هستم <strong>و</strong> اگر با تالش همینط<strong>و</strong>رادامه دهند امید<strong>و</strong>ارکننده تر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏س:‏ مشکالتی را که ر<strong>و</strong>زانه با آن برخ<strong>و</strong>رد می کنید بن<strong>و</strong>یسید <strong>و</strong> این کهآیا امنیت ر<strong>و</strong>انی شغلی در محل کار دارید؟ج:‏ اگر بگ<strong>و</strong>یم که کامال خاطر آرام داریم در<strong>و</strong>غ گفتیم زیرا یکسلسله مشکالت ر<strong>و</strong>انی در قسمت شغل <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد <strong>و</strong> شاید به دلیل<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سالها جنگ <strong>و</strong> بدبختی در کش<strong>و</strong>ر است.‏ جنگ باالی ر<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>فکر مردم ما تاثیر گذار ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> آ<strong>و</strong>ردن تغییر در افکار <strong>و</strong> عقاید مردمبه <strong>و</strong>قت نیاز دارد.‏س:‏ از نگرانی های خ<strong>و</strong>دتان بن<strong>و</strong>یسید <strong>و</strong> این که آیا شما هم مثل بسیاریاز مردم نسبت به آینده کمی نگران هستید؟ج:‏ همانط<strong>و</strong>ر که قبال هم ذکر کردم<strong>،</strong>‏ مشکالت <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد <strong>و</strong> از نگرانیها نمیت<strong>و</strong>ان چشم پ<strong>و</strong>شی کرد<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لی مبارزه<strong>،</strong>‏ پشت کار <strong>و</strong> فعالیت هایمردم ما برای بهب<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong>ضاع کش<strong>و</strong>ر خیلی مهم است <strong>و</strong> همچنان فکرمیکنم از طرف دیگر <strong>و</strong>عده های جامعه بین الملل به د<strong>و</strong>لت افغانستانما را به آینده خ<strong>و</strong>شبین می سازد.‏س:‏ شما به عن<strong>و</strong>ان پیل<strong>و</strong>ت ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ایی <strong>و</strong>زارت دفاع ملی چه باید بکنیدتا مردم احساس امنیت داشته باشند؟ج:‏ تحصیل در بخش های مختلف باعث می ش<strong>و</strong>د تا اعتماد مردم به مابه عن<strong>و</strong>ان قشر تحصیل کرده <strong>و</strong> آگاه از ام<strong>و</strong>ر جامعه <strong>و</strong> جهان باال بر<strong>و</strong>د<strong>و</strong> تالش کنیم تا تعریفی تازه از رابطه بین خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مردم داشته باشیم.‏مردم به قشر فرهیخته بیشتر با<strong>و</strong>ر دارند تا به کسانی که بی س<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> بیخبر از دانش هستند.‏ ما هم باید بک<strong>و</strong>شیم یک نظامی تحصیل کرده <strong>و</strong>آگاه از ام<strong>و</strong>ر باشیم <strong>و</strong> اعتماد از دست رفته را باز ایجاد کنیم.‏ به <strong>و</strong>یژهدختران افغانی بیشتر باید تالش کنند تا با<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اعتماد مردم را کسبنمایند <strong>و</strong> یک الگ<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>ب برای دیگر بان<strong>و</strong>ان افغان باشیم <strong>و</strong> سبب رشداعتماد به نفس آنها ش<strong>و</strong>یم.‏س:‏ فکر می کنید در آینده می ت<strong>و</strong>انید در میدان جنگ عنصری م<strong>و</strong>ثر<strong>و</strong> تاثیر گذار برای پیشبرد م<strong>و</strong>فقانه آن با دشمن باشید؟ تا کجا حاضربه فداکاری برای آینده ملت <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت هستید؟ج:‏ <strong>و</strong>قتی که این رشته را انتخاب نم<strong>و</strong>دم از تمام حاالت <strong>و</strong> شرایط آندر حال <strong>و</strong> آینده آگاه ب<strong>و</strong>دم<strong>،</strong>‏ زیرا ا<strong>و</strong>ضاع افغانستان برایم آشکار ب<strong>و</strong>د.‏ با<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دانستن <strong>و</strong>اقعیت های جامعه خ<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ پذیرفتم که در کجا هستم <strong>و</strong>باید چه بکنم.‏ این خ<strong>و</strong>دآگاهی از م<strong>و</strong>قعیت امر<strong>و</strong>زی آغازی ب<strong>و</strong>ده برایمبارزه <strong>و</strong> ادامه دادن.‏ تالش برای ادامه دادن این راه نشان دهنده ایناست که با هر ن<strong>و</strong>ع مبارزه برای حال <strong>و</strong> آینده حاضر هستم.‏س:‏ سفارش شما به دختران افغان چیست <strong>و</strong> چه راهی را برای آنهاپیشنهاد می کنید که نقش م<strong>و</strong>ثر در آینده درخشان کش<strong>و</strong>ر داشته باشند؟ج:‏ تقاضای من از خ<strong>و</strong>اهران افغانم این است که ر<strong>و</strong>یایی را که در سردارند ناممکن ندانند<strong>،</strong>‏ چ<strong>و</strong>ن پپل<strong>و</strong>ت شدن من نیز یک ر<strong>و</strong>یا ب<strong>و</strong>د اما بااراده ام آن را به حقیقت تبدیل کردم.‏ شما هم می ت<strong>و</strong>انید با اراده <strong>و</strong>تالش خ<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>یاهاتان را به حقیقت تبدیل کنید <strong>و</strong> بدانید که <strong>و</strong>طن مابه ک<strong>و</strong>شش فرد فرد ما نیاز دارد.‏

62لیگ برتر افغانستان <strong>،</strong> اسط<strong>و</strong>ره های د<strong>و</strong>رانامر<strong>و</strong>ز درافغانستان ج<strong>و</strong>انان قشر عظیمی از جامعه را تشکیل میدهند.‏ج<strong>و</strong>انان افغانستان آسیب های جسمی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>حی زیادی را در جریانجنگ <strong>و</strong> بحران های گذشته متحمل شده اند.‏ متاسفانه بیش از %80ج<strong>و</strong>انان محر<strong>و</strong>م از نعمت س<strong>و</strong>اد میباشند.‏ بیکاری<strong>،</strong>‏ عدم اعتماد به آینده<strong>،</strong>‏اعتیاد به م<strong>و</strong>اد مخدر<strong>،</strong>‏ ازد<strong>و</strong>اج های اجباری<strong>،</strong>‏ فقر <strong>و</strong> بحران های ه<strong>و</strong>یتیاز قابل پیش بینی ترین پیامدهای <strong>و</strong>ضعیت م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د برای آینده ج<strong>و</strong>انانافغانستان دانسته می ش<strong>و</strong>ند.‏<strong>و</strong>رزش میت<strong>و</strong>اند برای بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ضعیت ج<strong>و</strong>انان در جامعه نفش مهمیرا بازی کند.‏ <strong>و</strong>رزش به فرد در جریان اجتماعی شدن<strong>،</strong>‏ سازگاریبا محیط<strong>،</strong>‏ تکامل شخصیتی<strong>،</strong>‏ پر کردن ا<strong>و</strong>قات فراغت<strong>،</strong>‏ جل<strong>و</strong>گیری ازانحرافات اجتماعی ‏)به خص<strong>و</strong>ص در د<strong>و</strong>ران ن<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>انی(‏ <strong>و</strong> رعایت حق<strong>و</strong>قدیگران کمک شایانی می کند.‏ همچنین هنگام <strong>و</strong>رزش با ت<strong>و</strong>جه بهفعل <strong>و</strong> انفعاالتی که در بدن ص<strong>و</strong>رت می گیرد<strong>،</strong>‏ بیماریهایی از قبیل: افسردگی<strong>،</strong>‏ اضطراب <strong>و</strong> استرس<strong>،</strong>آلزایمر که در ط<strong>و</strong>ل عمر به سراغآدمی می آیند به تدریج از میان می ر<strong>و</strong>ند.‏ یک <strong>و</strong>رزشکار خ<strong>و</strong>بمیت<strong>و</strong>اند در حل مسائل اجتماعی الگ<strong>و</strong>ی رفتاری مناسبی برای سایرینخص<strong>و</strong>صا برای ج<strong>و</strong>انان باشد..‏در افغانستان با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د کاستی ها <strong>و</strong> در دسترس نب<strong>و</strong>دن امکانات به ط<strong>و</strong>ریکسان<strong>،</strong>‏ رشته های مختلف <strong>و</strong>رزشی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارند.‏ اما در میان رشتههای فرا<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>رزشی مر<strong>و</strong>ج در افغانستان,‏ ف<strong>و</strong>تبال در <strong>و</strong>ضعیت بدتریبسر می برد.‏ ا<strong>و</strong>لین لیگ ملی تاریخ افغانستان آغاز جدیدی ب<strong>و</strong>د درعرصه این رشته <strong>و</strong>رزشی که نه تنها نخستین گام مهم در ایجاد ف<strong>و</strong>تبالحرفه ای باشگاهی در کش<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ بلکه قدمی م<strong>و</strong>ثر جهت بهب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ضعیت ر<strong>و</strong>حی ج<strong>و</strong>انان نیز محس<strong>و</strong>ب می گردید.‏ حمید اهلل ‏»کریمی«‏عض<strong>و</strong> تیم ط<strong>و</strong>فان هریر<strong>و</strong>د <strong>و</strong> برنده جایزه بهترین گل زن این مسابقاتمیگ<strong>و</strong>ید:‏ ‏»لیگ برتر باعث شد تا استعداد های نهفته ج<strong>و</strong>انان آشکارش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> همچنان این مسابقات ت<strong>و</strong>انست تا مردم را نیز به <strong>و</strong>رزش <strong>و</strong>بخص<strong>و</strong>ص ف<strong>و</strong>تبال افغانستان امید<strong>و</strong>ار کند . <strong>و</strong>رزشکاران نیز با استقبالاز این مسابقات<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>حیه خ<strong>و</strong>بی برای ادامه تمرینات شان <strong>و</strong> یا کسبقهرمانی پیدا نم<strong>و</strong>دند«.‏بر اساس تقسیم بندی فدراسی<strong>و</strong>ن ف<strong>و</strong>تبال افغانستان<strong>،</strong>‏ این کش<strong>و</strong>ر به هشتح<strong>و</strong>زه تقسیم شد <strong>و</strong> هر منطقه یک تیم در این لیگ داشت.‏ نح<strong>و</strong>هانتخاب بازیکنان این لیگ به ص<strong>و</strong>رت غیر متعارف <strong>و</strong> جدید انجام شد.‏این بازیکنان از طریق برنامهای به نام ‏»میدان سبز«‏ انتخاب شدند.‏ نشانا<strong>و</strong>لین لیگ حرفهای افغانستان<strong>،</strong>‏ شیری ایستاده است.‏ به گفته مسئ<strong>و</strong>لینفدراسی<strong>و</strong>ن ف<strong>و</strong>تبال افغانستان علت انتخاب این نماد به لقب تیم ملی اینکش<strong>و</strong>ر ارتباط دارد.‏ لقب تیم ملی افغانستان ‏»شیران خراسان«‏ است.‏برنده این لیگ در مرحله نهایی تیم ط<strong>و</strong>فان هریر<strong>و</strong>د ‏)از ح<strong>و</strong>زه جن<strong>و</strong>ب

63غرب افغانستان(‏ ب<strong>و</strong>د . این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع امید<strong>و</strong>ار کننده است<strong>و</strong> یک فرصت بسیار خ<strong>و</strong>ب برای رشد <strong>و</strong> برآ<strong>و</strong>رده ساختنآرز<strong>و</strong>های تمام ج<strong>و</strong>انانی است که در مناطق مختلفافغانستان به <strong>و</strong>رزش عالقه دارند.‏ محمد معر<strong>و</strong>ف محمدیعض<strong>و</strong> تیم ط<strong>و</strong>فان هریر<strong>و</strong>د <strong>و</strong> برنده جایزه بهترین بازیکناین لیگ میگ<strong>و</strong>ید:‏ ‏»به زندگی شخصی خ<strong>و</strong>د در کنارفامیل عالقه خاصی دارم.‏ اما مثل هر کس دیگر<strong>،</strong>‏ افکار<strong>و</strong> آرز<strong>و</strong> های زیادی در سر دارم.‏ یکی از آرز<strong>و</strong>هایماینست که بت<strong>و</strong>انم زندگی ام را به شکل درست آن بهپیش ببرم <strong>و</strong> در همه عرصه ها<strong>،</strong>‏ بخص<strong>و</strong>ص در عرصه<strong>و</strong>رزش <strong>و</strong> ف<strong>و</strong>تبال پیشرفت نمایم«.‏دستا<strong>و</strong>رد لیگ برتر افغانستان عال<strong>و</strong>ه بر ارزشهای <strong>و</strong>رزشیکه مارا با جهان <strong>و</strong>رزش در دنیای دیگر <strong>و</strong>صل میکند<strong>،</strong>‏این است که نیر<strong>و</strong>ی ج<strong>و</strong>ان را از مجاری منفی <strong>و</strong> مخربناشی از بیکاری به س<strong>و</strong>ی فعالیتهای مثبت س<strong>و</strong>ق میدهد.‏در این مسابقه در کنار هزاران تماشاچی<strong>،</strong>‏ شماری ازمقامات د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> شخصیتهای سیاسی نیز شرکتداشتند.‏ حض<strong>و</strong>ر زنان حاضر در <strong>و</strong>رزشگاه نیز پررنگب<strong>و</strong>د که ه<strong>و</strong>ادارای از تیمهایشان را با صدای بلندابراز میکردند.‏ لیگ برتر افغانستان م<strong>و</strong>فق شد تا یکسرگرمی سالم را برای مردم ایجاد کند.‏ در جریاناین بازی ها تعداد قابل ت<strong>و</strong>جهی از ج<strong>و</strong>انان نیز مشغ<strong>و</strong>لفعالیت های جانبی <strong>و</strong> آمادگی های برگزاری <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ششرادی<strong>و</strong>یی <strong>و</strong> تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>نی این مسابقات ب<strong>و</strong>دند که از نقطه نظرکارآفرینی دستا<strong>و</strong>ردی قابل ذکر است.‏معین حامدی مربی تیم ف<strong>و</strong>تبال ط<strong>و</strong>فان هریر<strong>و</strong>د:‏ ‏»بسیاریاز افغانان در داخل <strong>و</strong> خارج از کش<strong>و</strong>ر این مسابقات راتعقیب نم<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> انعکاس بسیار <strong>و</strong>سیعی داشت.‏ برگزاریاین لیگ <strong>و</strong> قهرمانی تیم ط<strong>و</strong>فان هریر<strong>و</strong>د دستا<strong>و</strong>رد بسیاربزرگی برای ما ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مات<strong>و</strong>انستیم ازین طریق خ<strong>و</strong>شی هارا به خانه های مردم برسانیم«.‏در جامعه ما ه<strong>و</strong>یت های ق<strong>و</strong>می معضالت <strong>و</strong> منازعاتی را بههمراه دارند که میت<strong>و</strong>اند بحران زا باشد.‏ چنین مسابقاتیمیت<strong>و</strong>اند در چ<strong>و</strong>کات سرگرمی<strong>،</strong>‏ رقابت های مثبت ق<strong>و</strong>میرا میان مردم ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رد که باعث <strong>و</strong>حدت ملی درافغانستان ش<strong>و</strong>د.‏ رئیس فدراسی<strong>و</strong>ن ف<strong>و</strong>تبال افغانستان<strong>،</strong>‏ اکرامالدین کریم در آغاز این مسابقات<strong>،</strong>‏ به م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع اینگ<strong>و</strong>نهپرداخت:‏ ‏»در شکل ف<strong>و</strong>تبال افغانستان یک رقم قابلمالحظه خ<strong>و</strong>اهد خ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> این رقم نه تنها در بلند رفتن

65سطح ف<strong>و</strong>تبال در افغانستان کمک خ<strong>و</strong>اهد کرد <strong>و</strong> من مطمئن هستم کهج<strong>و</strong>انان عزیز ما را برای نیل به <strong>و</strong>حدت <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>یت ملی شان کمکخ<strong>و</strong>اهد کرد«.‏در پهل<strong>و</strong>ی همه منفعت های اجتماعی که <strong>و</strong>رزش دارد<strong>،</strong>‏ در بعداقتصادی <strong>و</strong>رزش میت<strong>و</strong>اند به گر<strong>و</strong>هی از افراد جامعه <strong>و</strong>سیله در آمدنیز باشد.‏ میت<strong>و</strong>ان محص<strong>و</strong>الت <strong>و</strong>رزشی را به خدمات حرفهای مربیان<strong>،</strong>‏<strong>و</strong>رزشکاران<strong>،</strong>‏ پزشکان <strong>و</strong>رزشی <strong>و</strong> مراکز آمادگی <strong>و</strong> کاالها <strong>و</strong> خدمات<strong>،</strong>‏پ<strong>و</strong>شاک<strong>،</strong>‏ تجهیزات <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>یدادها <strong>و</strong> محص<strong>و</strong>الت رسانهای <strong>و</strong>رزشی تقسیمکرد <strong>و</strong> بازار هر یک از این عرصهها <strong>و</strong> محص<strong>و</strong>الت را م<strong>و</strong>رد مطالعه قرارداد.‏ در <strong>و</strong>اقع<strong>،</strong>‏ به ط<strong>و</strong>ر مشخص<strong>،</strong>‏ بازار کاالهای <strong>و</strong>رزشی بازار نمایشر<strong>و</strong>یدادهای <strong>و</strong>رزشی<strong>،</strong>‏ بازار انتشارات <strong>و</strong>رزشی <strong>و</strong> بازار نیر<strong>و</strong>ی کار<strong>،</strong>‏ اعماز بازیکنان <strong>و</strong> دستاندرکاران <strong>و</strong> سایر بازارها<strong>،</strong>‏ از جمله م<strong>و</strong>ارد مهمیهستند که در رشد اقتصاد یک کش<strong>و</strong>ر کمک میکنند.‏ج<strong>و</strong>انان میت<strong>و</strong>انند نقش فعال داشته باشند در پیشرفت افغانستان<strong>،</strong>‏ کامیابیج<strong>و</strong>انان کامیابی افغانستان خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د پس هدف اساسی ما بررسی <strong>و</strong>بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ضعیت قشر ج<strong>و</strong>ان کش<strong>و</strong>ر در تمام ساحات حیات اجتماعی<strong>،</strong>‏اقتصادی<strong>،</strong>‏ فرهنگی <strong>و</strong> سیاسی باید باشد.‏لیگ برتر افغانستان <strong>و</strong> همچ<strong>و</strong> مسابقات یک فرصت خ<strong>و</strong>ب استبرای ج<strong>و</strong>انان افغان تا استعداد های خ<strong>و</strong>د را ازین طریق به نمایشبگزارند <strong>و</strong> میت<strong>و</strong>اند در عرصه رشد استعداد های ج<strong>و</strong>ان افغان<strong>،</strong>‏ بلند بردناستنداردهای <strong>و</strong>رزشی<strong>،</strong>‏ سرگرمی مردم<strong>،</strong>‏ بیدار ساختن ر<strong>و</strong>حیه <strong>و</strong>حدتملی <strong>و</strong> رشد اقتصادی در افغانستان.‏

66امان اهلل ایمانیادښت:‏ په دې لیکنه کې د انتخابات<strong>و</strong> په تړا<strong>و</strong> د کنفرانس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> له شخصيیادښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د ځین<strong>و</strong> ژباړ<strong>و</strong> لنډیز ا<strong>و</strong> د افغانستان له ق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong> څخه ګټهاخیستل ش<strong>و</strong>ې ده.‏ټاکنې<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکي ا<strong>و</strong> تاریخي پرمختګ<strong>و</strong>نه:‏د <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکۍ پیل انتخابات <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ یا د <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکۍ تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ښه تظاهر پهټاکن<strong>و</strong> کې دی.‏ په بله ژبه<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکۍ اعظمه برخه ټاکنې دي.‏ م<strong>و</strong>ږ د<strong>و</strong>لسمشرۍ ټاکنې د<strong>و</strong>ه ځلې په هی<strong>و</strong>اد کې تجربه کړې<strong>،</strong>‏ دریم پړا<strong>و</strong> یېډیر حیاتی ا<strong>و</strong> را ر<strong>و</strong>ان دی.‏ د افغانستان د تیر<strong>و</strong> پارلماني ټاکن<strong>و</strong> په اړهامریکايي دیپل<strong>و</strong>مات ریچارډه<strong>و</strong>لبر<strong>و</strong>ګ <strong>و</strong>یلي <strong>و</strong><strong>و</strong>:‏ )) په افغانستان کېټاکنې ی<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>نزمن کار دی چې تر هر ډ<strong>و</strong>ل شرایط<strong>و</strong> الندې ترسرهکیږي<strong>،</strong>‏ په ځانګړې ت<strong>و</strong>ګه کله چې د جګړې په حاالت<strong>و</strong> کې تر عاديحاالت<strong>و</strong> په ډیره ل<strong>و</strong>ړه کچه ترسره شي.‏ هیڅ ټاکنې بشپړې نه <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong>دغه ټاکنې له ډ<strong>و</strong>ل ډ<strong>و</strong>ل ست<strong>و</strong>نز<strong>و</strong> سره مخ <strong>و</strong>ي.((‏ له 2009 کاله تر ننهپ<strong>و</strong>رې دا <strong>و</strong>ضعیت ال هم پسې پیچلی ش<strong>و</strong>ی دی.‏ دغ<strong>و</strong> پیچلتیا<strong>و</strong><strong>و</strong> دا زمینهمساعده کړې چې د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په څیر م<strong>و</strong>ږ د ټاکن<strong>و</strong> هغه مزه <strong>و</strong>نهڅک<strong>و</strong> چې د<strong>و</strong>ی یې څ<strong>و</strong> څ<strong>و</strong> کاله <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته په خپل ژ<strong>و</strong>ند کې ګ<strong>و</strong>ري.‏انتخابات د افغانستان د خلک<strong>و</strong> تر فرد پ<strong>و</strong>رې منحصر د ی<strong>و</strong> فرصت پهت<strong>و</strong>ګه د ملي ه<strong>و</strong>یت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>لسي ه<strong>و</strong>یت د ساتنې لپاره دي<strong>،</strong>‏ چې په هغه کېنه ی<strong>و</strong>ازې د رایې کار<strong>و</strong>ل مهم دي<strong>،</strong>‏ بلکې دا هم مهمه ده چې سیاسيډګر ته ن<strong>و</strong>ي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ې څیرې را<strong>و</strong><strong>و</strong>ځي.‏ دې خبرې ته په پام چېډیری افغانان تر دیرش<strong>و</strong> کم عمر لري<strong>،</strong>‏ ضر<strong>و</strong>ر ده چې باید ی<strong>و</strong> متقابله

67پ<strong>و</strong>ها<strong>و</strong>ی رامنځته شي<strong>،</strong>‏ څ<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>هیږي چې حاکمه پ<strong>و</strong>هه طبقې<strong>،</strong>‏ نهی<strong>و</strong>ازې افغانستان <strong>و</strong>رته له خپل<strong>و</strong> نیک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه په میراث پاتې دی<strong>،</strong>‏ بلکېافغانستان د خپل<strong>و</strong> ماش<strong>و</strong>مان<strong>و</strong> مدی<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ړی هم ب<strong>و</strong>لي دا په دې ماناده چې باید راتل<strong>و</strong>نکي نسل ته م<strong>و</strong>که <strong>و</strong>رکړل شي څ<strong>و</strong> له سیاسي اړخهپه راتل<strong>و</strong>نک<strong>و</strong> ټاکن<strong>و</strong> کې تر ډیره برخه <strong>و</strong>اخلي.‏له تاریخي پل<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ پارلمان ته <strong>و</strong>رته ادارې د ل<strong>و</strong>مړي ځل لپاره په 1923کال کې چې کله امان اهلل خان پارلمان ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>راګانې له اساسيقان<strong>و</strong>ن سره ی<strong>و</strong> ځای <strong>و</strong>ړاندیز کړلې<strong>،</strong>‏ تاسیس ش<strong>و</strong>ې.‏ دغه پرمختګ دسیاسي ا<strong>و</strong> مدني ژ<strong>و</strong>ند غ<strong>و</strong>ړیدا ا<strong>و</strong> د پراخه ټ<strong>و</strong>لنیز<strong>و</strong> ب<strong>دل<strong>و</strong></strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> انعکاس<strong>و</strong>رکا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> د ښاري کید<strong>و</strong> ښکارند<strong>و</strong>يي یې ک<strong>و</strong>له.‏ پ<strong>و</strong>هنه ا<strong>و</strong> اقتصاد<strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چې له فعاله سیاسي ارمان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> افکار<strong>و</strong> سره ی<strong>و</strong> ځای یې د ی<strong>و</strong>ېمت<strong>و</strong>سطې سیاسي طبقې رامنځته ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته الره <strong>و</strong>کړه.‏ دغه ټ<strong>و</strong>لنیزج<strong>و</strong>ړښت د ډیری سیاسي خ<strong>و</strong>ځښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پراختیا ته الره پرانیسته<strong>،</strong>‏ چېځین<strong>و</strong> دغه ډلې د کین اړخ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ اسالمپال<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ملتپال<strong>و</strong> په ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> <strong>و</strong><strong>و</strong>یشلې.‏ له2001 کال <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته<strong>،</strong>‏ په ل<strong>و</strong>مړی<strong>و</strong> کې د 1964 کال د اساسي قان<strong>و</strong>ن پهاستناد<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ی رژیم رامنځته ش<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ل<strong>و</strong>یې جرګې اساسي قان<strong>و</strong>نتص<strong>و</strong>یب کړ ا<strong>و</strong> باالخره په 2005 کال کې د ملي سراسري ټاکن<strong>و</strong> لهالرې پارلمان رامنځته ش<strong>و</strong>.‏ دا مجلس ی<strong>و</strong> مقننه جرګه <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ نه د نړی<strong>و</strong>الېټ<strong>و</strong>لنې له غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> سره سم ی<strong>و</strong> د پردي عناصر<strong>و</strong> د پلیتابه سیاسي عنصر.‏د افغانستان د <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکۍ تاریخ په ډیره کامله مانا تر ډیره 2004 کالته <strong>و</strong>رګرځی<strong>،</strong>‏ هغه مهال چې د ملګر<strong>و</strong>ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تر سی<strong>و</strong>ري الندې د بن دپر<strong>و</strong>سې په پای کې له څ<strong>و</strong> لسیز<strong>و</strong> ترخ<strong>و</strong> جګړ<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته د ل<strong>و</strong>مړي ځللپاره ټاکنې <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ې.‏ تر هغه <strong>و</strong>ړاندې<strong>،</strong>‏ افغانستان د ی<strong>و</strong>ې لرغ<strong>و</strong>نې سنتي<strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکۍ درل<strong>و</strong>د<strong>و</strong>نکی <strong>و</strong>.‏ له ډیر پخ<strong>و</strong>ا<strong>،</strong>‏ سنتي جرګه په ی<strong>و</strong>ه ناسته کې دافراد<strong>و</strong> د برابرۍ د اصل انځ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong><strong>و</strong>نکې ده<strong>،</strong>‏ چې هیڅ ډ<strong>و</strong>ل سلسله مراتبنه مني.‏ د ډیر<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ږد<strong>و</strong> شخړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> منځنی<strong>و</strong> اختالفات<strong>و</strong> د حل په اړه بهجرګې د ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په خ<strong>و</strong>ښه پریکړه ک<strong>و</strong>له.‏ جرګه د ی<strong>و</strong>ه سازمان یا ادارېپه شان<strong>،</strong>‏ په افغانستان کې د ی<strong>و</strong>ه غټ قان<strong>و</strong>نیت <strong>و</strong>اک اعمال<strong>و</strong>ي.‏ له همدېامله ده چې په 2003 کال کې د افغانستان د اساسي قان<strong>و</strong>ن د تص<strong>و</strong>یبلپاره <strong>و</strong>ړاندیز ش<strong>و</strong>ې ل<strong>و</strong>یه جرګه ک<strong>و</strong>مه ناڅاپي پیښه نه <strong>و</strong>ه.‏د افغانستان د ا<strong>و</strong>سني نظام انتخاباتي ج<strong>و</strong>ړښت:‏په 2004 کال کې د افغانستان ن<strong>و</strong>ي ج<strong>و</strong>ړ ش<strong>و</strong>ي اساسي قان<strong>و</strong>ن دا خبره پهډاګه کړه<strong>،</strong>‏ چې افغانستان ی<strong>و</strong> اسالمي ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اک د<strong>و</strong>لت دی<strong>،</strong>‏ چې ی<strong>و</strong>

68<strong>و</strong>لسمشر<strong>،</strong>‏ ملي ش<strong>و</strong>را ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رې ګڼ سیمه ییزې ادارې لري.‏ د افغانستاند مرکزي حک<strong>و</strong>مت اجرایه څانګه<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>لسمشر له دفتر<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>لسمشر لهد<strong>و</strong><strong>و</strong> مرستیاالن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ل<strong>و</strong>ی څارن<strong>و</strong>الي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>سني 25 <strong>و</strong>زیران<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ دغه شان له ځین<strong>و</strong>خپل<strong>و</strong>اک<strong>و</strong> ارګان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> د مرکزي حک<strong>و</strong>مت ادار<strong>و</strong> نه ج<strong>و</strong>ړه ده.‏د افغانستان د اسالمي د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>لسمشر د مستقیم<strong>و</strong> ټاکن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پټ<strong>و</strong> رای<strong>و</strong>له الرې د ی<strong>و</strong>ې پنځه کلنې د<strong>و</strong>رې لپاره ټاکل کیږي<strong>،</strong>‏ چې حد اکثرد<strong>و</strong>ه د<strong>و</strong>رې <strong>و</strong>لسمشر ک<strong>و</strong>لی شي خدمت <strong>و</strong>کړي.‏ <strong>و</strong>لسمشرۍ څ<strong>و</strong>کۍته ن<strong>و</strong>ماندان له خپلې ن<strong>و</strong>ماندۍ سره ج<strong>و</strong>خت<strong>،</strong>‏ خپل د<strong>و</strong>ه مرستیاالن همکاندید<strong>و</strong>ي.‏ د هی<strong>و</strong>اد د اساسي قان<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>لسمشرۍ ن<strong>و</strong>ماند ته د افغانستانتبعه<strong>،</strong>‏ د بل هی<strong>و</strong>اد تابعیت نه درل<strong>و</strong>دل<strong>،</strong>‏ د کاندیدۍ په <strong>و</strong>رځ تر 40 کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>د عمر زیات<strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏ د محکمې له ل<strong>و</strong>ري په بشري ضد جرم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> نه ارتکابا<strong>و</strong> له مدني حق<strong>و</strong>ق<strong>و</strong> څخه عدم محر<strong>و</strong>میت ا<strong>و</strong> له د<strong>و</strong>ه د<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> زیات دکاندید<strong>و</strong> نه حق درل<strong>و</strong>دل – شرایط ټاکلي دي)‏ د اساسي قان<strong>و</strong>ن د 62مې مادې تلخیص(‏<strong>و</strong>لسمشر په اکثریت مطلق سره ټاکل کیږي.‏ که په ټاکن<strong>و</strong> کې ی<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ماندهم تر 50 سلنه زیاتې رایې په ل<strong>و</strong>مړي د<strong>و</strong>ر کې خپلې نه کړې<strong>،</strong>‏ د د<strong>و</strong><strong>و</strong>هغ<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ماندان<strong>و</strong> ترمنځ<strong>،</strong>‏ چې تر ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> یې زیاتې رایې ګټلې<strong>،</strong>‏ ټاکنې د<strong>و</strong>همپړا<strong>و</strong> ته در<strong>و</strong>مي.‏ <strong>و</strong>لسمشر د <strong>و</strong>سله <strong>و</strong>ال<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د سرق<strong>و</strong>ماندان ا<strong>و</strong> دد<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong> کابینې په راس کې هم <strong>و</strong>ي.‏ معم<strong>و</strong>ال <strong>و</strong>لسمشر به <strong>و</strong>زیران<strong>،</strong>‏ل<strong>و</strong>ی څارن<strong>و</strong>ال<strong>،</strong>‏ د افغانستان بانک رییس<strong>،</strong>‏ د سترې محکمې غړي<strong>،</strong>‏ دخپل<strong>و</strong>اک<strong>و</strong> کمیسی<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> مشران ا<strong>و</strong> ځینې ن<strong>و</strong>ر مهم پ<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>نه د <strong>و</strong>لسي جرګېپه تایید مقرر<strong>و</strong>ي.‏ د 2004 کال د اکت<strong>و</strong>بر په میاشت کې <strong>و</strong>لسمشر حامدکرزی د 55,4 سلنه راي<strong>و</strong> په ترالسه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ په ل<strong>و</strong>مړی پړا<strong>و</strong> ټاکن<strong>و</strong> کې<strong>و</strong>لسمشر <strong>و</strong>ټاکل ش<strong>و</strong>.‏ په افغانستان کې په ټاکن<strong>و</strong> کې د ګډ<strong>و</strong>ن لپاره درایه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> حق ښځ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> نران<strong>و</strong> ته تر 18 کلنۍ پ<strong>و</strong>رته <strong>و</strong>رکړل ش<strong>و</strong>یدی.‏ <strong>و</strong>لسمشر د د<strong>و</strong>ه پړا<strong>و</strong>یزه سیستم پر بنسټ ټاکل کیږي.‏د نظام د<strong>و</strong>همه برخه د تقنین ق<strong>و</strong>ه ده<strong>،</strong>‏ د افغانستان د<strong>و</strong>ه تقنینې جرګې)‏<strong>و</strong>لسي ا<strong>و</strong> مشران<strong>و</strong> جرګه(‏ د قان<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نې تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ړ مظاهر دي<strong>،</strong>‏ چېد <strong>و</strong>لس د اراد<strong>و</strong> څرګند<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي ا<strong>و</strong> دغه شان د ټ<strong>و</strong>ل ملت استازي <strong>و</strong>ي ‏)داساسي قان<strong>و</strong>ن 81 مه ماده(‏ د ن<strong>و</strong>ي اساسي قان<strong>و</strong>ن پر بنسټ<strong>،</strong>‏ ملي ش<strong>و</strong>را یاپارلمان له د<strong>و</strong>ه خ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه ج<strong>و</strong>ړ دی<strong>،</strong>‏ یانې مشران<strong>و</strong> جرګه)‏ د مخ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> یامشران<strong>و</strong> مجلس(‏ ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>لسي جرګه ( د <strong>و</strong>لس مجلس(‏ دي.‏ له ا<strong>و</strong>ږد<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ځنډ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته<strong>،</strong>‏ د هی<strong>و</strong>اد ملي ش<strong>و</strong>را د ل<strong>و</strong>مړي ځل لپاره د 2005 کال پهډسمبر کې د انتخابات<strong>و</strong> په پایله کې خپله ل<strong>و</strong>مړنۍ غ<strong>و</strong>نډه ترسره کړه.‏

69د <strong>و</strong>لسي جرګې غړي د پنځ<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لپاره د ازاد<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ مخامخ ا<strong>و</strong> پټ<strong>و</strong>رای<strong>و</strong> اچ<strong>و</strong>نې له الرې د <strong>و</strong>الیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ټاکنیز<strong>و</strong> ح<strong>و</strong>ز<strong>و</strong> کې <strong>و</strong>ټاکل ش<strong>و</strong>ل.‏ا<strong>و</strong>سمهال په <strong>و</strong>لسي جرګه کې<strong>،</strong>‏ 249 څ<strong>و</strong>کۍ دي.‏ څ<strong>و</strong>کۍ د <strong>و</strong>الیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ترمنځ د نف<strong>و</strong>س په اساس <strong>و</strong>یشل ش<strong>و</strong>ې دي<strong>،</strong>‏ ټ<strong>و</strong>لې اته شپیته څ<strong>و</strong>کۍا<strong>و</strong> له هره <strong>و</strong>الیته په ا<strong>و</strong>سط ډ<strong>و</strong>ل د<strong>و</strong>ه څ<strong>و</strong>کۍ د ښځ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> لس څ<strong>و</strong>کۍ دک<strong>و</strong>چیان<strong>و</strong> لپاره ځانګړې ش<strong>و</strong>ې دي.‏ <strong>و</strong>لسي جرکې ته ن<strong>و</strong>ماند کس بایدد کاندید<strong>و</strong>الي پر مهال 25 کلن <strong>و</strong>ي.‏ ‏)د اساسي قان<strong>و</strong>ن د 81 مه مادېتلخیص(‏د تقنین د ق<strong>و</strong>ې د<strong>و</strong>همه خ<strong>و</strong>نه مشران<strong>و</strong> جرګه 102 غړي لري<strong>،</strong>‏ چې ځینېیې د <strong>و</strong>لسمشر له خ<strong>و</strong>ا انتصاب کیږي ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر د غیرمستقیم<strong>و</strong> انتخابات<strong>و</strong> لهالرې ا<strong>و</strong> د <strong>و</strong>لسي جرګې ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>راګان<strong>و</strong> د انتخابات<strong>و</strong> په ترڅ کېله <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی<strong>و</strong> یا ناحی<strong>و</strong> څخه دي<strong>،</strong>‏ چې ی<strong>و</strong> ثلث غړي یې د څل<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>لپاره له <strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>راګان<strong>و</strong> څخه ټاکل کیږي ا<strong>و</strong> د ناحی<strong>و</strong>ي ش<strong>و</strong>راګان<strong>و</strong>له الرې ی<strong>و</strong> په درېیمه یې د دری<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لپاره ټاکل کیږي ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> پهدرېیمه برخه یې د <strong>و</strong>لسمشر له ل<strong>و</strong>ري د نظر خا<strong>و</strong>ندان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> باتجربه کسان<strong>و</strong>له ډلې<strong>،</strong>‏ د پنځ<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لپاره ټاکل کیږي<strong>،</strong>‏ چې پنځ<strong>و</strong>س سلنه به پکېښځې <strong>و</strong>ي.‏ په دې ترتیب<strong>،</strong>‏ ۲\۱ برخه)غیرمستقیم(‏ د ټاکل<strong>و</strong> سیټ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لپاره<strong>و</strong>ټاکل ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> تر هغې به د<strong>و</strong>ام لري چې ناحی<strong>و</strong>ي ش<strong>و</strong>راګانې ج<strong>و</strong>ړېشي.‏ د مشران<strong>و</strong> جرګې غړي باید د انتخاب یا انتصاب پر مهال د‎35‎کلنۍ عمر بشپړ کړی <strong>و</strong>ي.‏ د افغانستان اساسي قان<strong>و</strong>ن 90 مه مادې دملي ش<strong>و</strong>را <strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نه - د ق<strong>و</strong>انینی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تقنیني فرمان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تص<strong>و</strong>یب<strong>،</strong>‏ تعدیل یالغ<strong>و</strong>ه ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د ټ<strong>و</strong>لنیز<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ فرهنګي<strong>،</strong>‏ اقتصادي ا<strong>و</strong> تکنال<strong>و</strong>جیکي پرمختیایيپر<strong>و</strong>ګرام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تص<strong>و</strong>یب<strong>،</strong>‏ د د<strong>و</strong>لتي ب<strong>و</strong>دیجی تص<strong>و</strong>یب ا<strong>و</strong> د پ<strong>و</strong>ر اخست<strong>و</strong> یا<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> اجازه<strong>،</strong>‏ د اداري <strong>و</strong>احد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> منځته را<strong>و</strong>ړل<strong>،</strong>‏ تعدیل ا<strong>و</strong> یا لغ<strong>و</strong>هک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د د<strong>و</strong>لت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترمنځ د تړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> میثاق<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تصدیق ا<strong>و</strong> یا لههغ<strong>و</strong> څخه د افغانستان بیل<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر په دې قان<strong>و</strong>ن کې مندرج <strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نهپه ګ<strong>و</strong>ته کړي دی.‏له 9 څخه تر 29 پ<strong>و</strong>رې د مناسب<strong>و</strong> غړ<strong>و</strong> په درل<strong>و</strong><strong>دل<strong>و</strong></strong> سره د هر <strong>و</strong>الیتد نف<strong>و</strong>س په کچه په ی<strong>و</strong>ه انتخاباتي ح<strong>و</strong>زه کې ټاکل کیږي.‏ ن<strong>و</strong>ماندانباید په هغه <strong>و</strong>الیت کې هست<strong>و</strong>ګن <strong>و</strong>ي په ک<strong>و</strong>م کې چې انتخابیږي ا<strong>و</strong>نه شي ک<strong>و</strong>لی ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>خت هم د <strong>و</strong>لسي جرګې ا<strong>و</strong> هم د <strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>رالپاره کاندید شي.‏ د ټاکن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>سنی قان<strong>و</strong>ن دا خبره ر<strong>و</strong>ښان<strong>و</strong>ي چې په<strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>را کې ی<strong>و</strong> په څل<strong>و</strong>ره څ<strong>و</strong>کۍ د ښځ<strong>و</strong> لپاره دي)‏‎29‎مه ماه<strong>،</strong>‏ل<strong>و</strong>مړی پراګراف(.‏ <strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>راګانې ا<strong>و</strong>س هم په دې لټه کې ديچې د افغانستان د حک<strong>و</strong>مت د فرعي پ<strong>و</strong>ړی<strong>و</strong> په ت<strong>و</strong>ګه خپل اغیز ثابتکړي.‏ <strong>و</strong>الیتي ش<strong>و</strong>راګانې تر ا<strong>و</strong>سه معم<strong>و</strong>ال د منتخب<strong>و</strong> غړ<strong>و</strong> څخه مشران<strong>و</strong>جرګې ته د خپل<strong>و</strong> استاز<strong>و</strong> په ټاکل<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>الیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په هر اړخیزه<strong>،</strong>‏ اداريا<strong>و</strong> اقتصادي پراختیا ‏)لکه اقتصادي<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>غتیایي<strong>،</strong>‏ ښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زنه<strong>،</strong>‏ دبیارغ<strong>و</strong>نې م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات(<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>الیت له ادارې سره د پراختیایي پالن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پهانکشاف<strong>،</strong>‏ همکاري سال مش<strong>و</strong>ره ا<strong>و</strong> څارنې په برخ<strong>و</strong> کې اغیز ا<strong>و</strong> نقشلري.‏سیاسي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د ه<strong>و</strong>یت د پړس<strong>و</strong>ب ست<strong>و</strong>نزه:‏د اساسي قان<strong>و</strong>ن په 35 مه ماده کې د ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> فعالیت ته ج<strong>و</strong>از <strong>و</strong>رکړلش<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ دغه ماده <strong>و</strong>ايي:‏ )) د افغانستان اتباع حق لري د خپل<strong>و</strong> ماديیا معن<strong>و</strong>ي غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> د تامین لپاره د قان<strong>و</strong>ن له حکم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره سم<strong>،</strong>‏ ټ<strong>و</strong>لنېج<strong>و</strong>ړې کړي.‏ د افغانستان اتباع حق لري د قان<strong>و</strong>ن له حکم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره سم<strong>،</strong>‏سیاسي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه ج<strong>و</strong>ړ کړي.‏ (( په دغه ماده کې د ګ<strong>و</strong>ند د ج<strong>و</strong>ړښتلپاره الندې شرایط په نظر کې نی<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ي:‏ د ګ<strong>و</strong>ند مرامنامه ا<strong>و</strong> اساسنامهبه د اسالم د سپیڅلي دین له احکام<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په دې اساسي قان<strong>و</strong>ن کې دراغل<strong>و</strong> نص<strong>و</strong>ص<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ارزښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> مخالف نه <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ د ګ<strong>و</strong>ند تشکیالت ا<strong>و</strong> ماليمنابع به څرګند <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ نظامي ا<strong>و</strong> نظامي ډ<strong>و</strong>له تشکیالت ا<strong>و</strong> هدف<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>نهلري<strong>،</strong>‏ له بهرنی<strong>و</strong> سیاسي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> یا ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> بهرنی<strong>و</strong> منابع<strong>و</strong> سره تړلي نه<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ د ق<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ سیمې<strong>،</strong>‏ ژبې ا<strong>و</strong> فقهي مذهب پر بنسټ د ګ<strong>و</strong>ند ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>لا<strong>و</strong> فعالیت ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ ج<strong>و</strong>از نه لري<strong>،</strong>‏ هغه جمعیت ا<strong>و</strong> ګ<strong>و</strong>ند چې د قان<strong>و</strong>ن لهحکم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره سم ج<strong>و</strong>ړیږي<strong>،</strong>‏ د قان<strong>و</strong>ني م<strong>و</strong>جبات<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> باصالحیته محکمېله حکمه پرته نه منحل کیږي.‏ په 2001 کال کې له <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکې د<strong>و</strong>رې<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته<strong>،</strong>‏ درې ډ<strong>و</strong>له تاریخي<strong>،</strong>‏ سیاسي ا<strong>و</strong> افغاني ایډیال<strong>و</strong>ژۍ راډګر تهش<strong>و</strong>ې ا<strong>و</strong> د سیاست په ماح<strong>و</strong>ل کې یې د پام <strong>و</strong>ړ غ<strong>و</strong>ره ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>نه تر السهکړل:‏ ګیڼ اړخي<strong>،</strong>‏ اسالمپالي ا<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>مپالي یا ملتپالي.‏ سره له دې چېدغه درې ډلې تر پخ<strong>و</strong>ا ډیرې ځ<strong>و</strong>اکمنې دي<strong>،</strong>‏ درېیمه رامنځته ش<strong>و</strong>ېډله ن<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اکان دي چې<strong>،</strong>‏ د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ایډیال<strong>و</strong>ژیک<strong>و</strong> خنډ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ماح<strong>و</strong>لکې د ی<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ي څیز د پیل په هیله دي.‏ که څه هم په افغانستان کېسیاسي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه د عدد له مخې معجزه امیزه دي<strong>،</strong>‏ سره له دې چې ډیرکم ډیم<strong>و</strong>کراتیک عمر لري<strong>،</strong>‏ ښه <strong>و</strong>ده یې نه ده کړې ا<strong>و</strong> بده ال دا چېدغه ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه د پیژن<strong>دل<strong>و</strong></strong> له سختې ست<strong>و</strong>نزې سره الس ا<strong>و</strong> ګری<strong>و</strong>ان دي.‏تر ډیره یې حالت هغه ک<strong>و</strong>رنۍ ته <strong>و</strong>رته دی چې د ي<strong>و</strong> پالر ډیر ماش<strong>و</strong>مانزیږیدلي <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> د سالمې ر<strong>و</strong>زنې ت<strong>و</strong>ان یې نه لري ن<strong>و</strong> په پایله کې یېاکثره بچي په خ<strong>و</strong>ارز<strong>و</strong>اکۍ باندې اخته <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ د افغانستان ا<strong>و</strong>سمهالي لهشمیر <strong>و</strong>تلي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه په سیاسي خ<strong>و</strong>ارز<strong>و</strong>اکۍ باندې ر<strong>و</strong>ږدي دي<strong>،</strong>‏ چې دډیرې م<strong>و</strong>دې د پایښت مسله یې تر بخت پ<strong>و</strong>رې تړلې ده.‏ دغه بې ماناډیرښت په <strong>و</strong>اقعي مانا باندې دا ست<strong>و</strong>نزه را میدان ته ک<strong>و</strong>لی شي چې داساسي قان<strong>و</strong>ن د پ<strong>و</strong>رتنی<strong>و</strong> ماد<strong>و</strong> په رڼا کې <strong>و</strong>رسره محاسبه <strong>و</strong>شي<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> ډیریيې د اساسي قان<strong>و</strong>ن سره کلک په ټکر کې راتلی شي.‏ د <strong>و</strong>لس له نظردا ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه د خلق دیم<strong>و</strong>کراتیک افغانستان تر مالتړ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د ښکیالکګر<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> یا د مجاهدین<strong>و</strong> تر اسالمي ډل<strong>و</strong> ټپل<strong>و</strong>)تنظیم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>(‏ پ<strong>و</strong>رې اړ<strong>و</strong>ندب<strong>و</strong>لي<strong>،</strong>‏ چې دد<strong>و</strong>ی د جګړ<strong>و</strong> له السه د 1990 کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ترڅ کې خ<strong>و</strong>نړۍجګړې ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رانۍ <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ې.‏ له همدې کبله ډیری افغانان<strong>،</strong>‏ د د<strong>و</strong>لت <strong>دل<strong>و</strong></strong>ړپ<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> مقامات<strong>و</strong> په ګډ<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ په ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> بې با<strong>و</strong>ره دي ا<strong>و</strong> دغه ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نهد خپل<strong>و</strong> شخصي غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> په اساس د پالیسی<strong>و</strong> د مخته <strong>و</strong>ړل<strong>و</strong> پل<strong>و</strong>یان ا<strong>و</strong> د

70خپل<strong>و</strong> ځانګړ<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>مي ا<strong>و</strong> قبیل<strong>و</strong>ي ډل<strong>و</strong> مالتړي ب<strong>و</strong>لي.‏ ی<strong>و</strong> له هغه دالیل<strong>و</strong> چېد SNTV سیسټم ‏)د ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پر ځای فرد ته ارزښت <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل(‏ یېغ<strong>و</strong>ره بللی دی<strong>،</strong>‏ دادی چې په دغه سیستم کې په افراد<strong>و</strong> تمرکز <strong>و</strong>ينسبت سیاسي ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته.‏ ښایي تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> عمده دلیل یې د ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>لنډ عمر ا<strong>و</strong> د افغانستان د <strong>و</strong>ران <strong>و</strong>ضعیت لپاره د ثابت<strong>و</strong> پالیسی<strong>و</strong> نه درل<strong>و</strong><strong>دل<strong>و</strong></strong>ي<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>ږ ګ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> چې د ماش<strong>و</strong>مان<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>ب<strong>و</strong> په شان ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه ی<strong>و</strong> له بل سرهبرخ<strong>و</strong>رد ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> هره <strong>و</strong>رځ د ایتالف<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پاشل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> راته له خنداډکه ننداره ج<strong>و</strong>ړه کړې ده.‏ خ<strong>و</strong> په یاد باید <strong>و</strong>لر<strong>و</strong> چې ال ا<strong>و</strong>س هم پهی<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اک نظام کې د <strong>و</strong>ګړ<strong>و</strong> د اغیزمن استازیت<strong>و</strong>ب ا<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> لپارها<strong>و</strong> دغه شان د اغیزمن<strong>و</strong> پالیسی<strong>و</strong> د ج<strong>و</strong>ړښت لپاره د ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> شت<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>رامهم دی.‏ که په <strong>و</strong>اقعي ت<strong>و</strong>ګه له شته زیات شمیر ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د اساسيقان<strong>و</strong>ن د پاسنۍ مادې د شرایط<strong>و</strong> په رڼا کې محاسبه <strong>و</strong>شي<strong>،</strong>‏ زه ډاډه یمچې ډیر کم شمیر ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه به خپل حض<strong>و</strong>ر ثابت ا<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>ابګ<strong>و</strong>یه کړي.‏په دې اړه ښایي د <strong>و</strong>طن نازکه شرایط<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چار<strong>و</strong>اکي ا<strong>و</strong> مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین دېتسامح ته اړ<strong>و</strong>یستي <strong>و</strong>ي.‏ا<strong>و</strong>سني مقننه مجلس د مختلف<strong>و</strong> ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترمنځ د همکارۍ پر شت<strong>و</strong>نسربیره<strong>،</strong>‏ تر ا<strong>و</strong>سه د ی<strong>و</strong>ه منسجم پارلماني ګر<strong>و</strong>پ اړتیا نه ده پیژندلې<strong>،</strong>‏ددې پر ځای<strong>،</strong>‏ د سمت <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ب<strong>دل<strong>و</strong></strong>ن<strong>،</strong>‏ ایتالف<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>قفه یی <strong>و</strong>ابستګییې ج<strong>و</strong>ړې کړې دي.‏ دا چې د انتخاباتي سیسټم SNTV سیاسیگ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه نه پیژني<strong>،</strong>‏ ډیری ن<strong>و</strong>ماندان<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ې ملي هر اړخیزه تګالرې پرځای<strong>،</strong>‏ سیمه ییز<strong>و</strong> یا قبیل<strong>و</strong>ي محد<strong>و</strong>د<strong>و</strong> ته مخه کړې ده.‏ پر دې سربیره<strong>،</strong>‏ټاکنیزې سیالۍ په ځاني شهرت ا<strong>و</strong> تش<strong>و</strong> ژمن<strong>و</strong> باندې راڅرخيدلې<strong>،</strong>‏ نسبتمسلکي ځ<strong>و</strong>اکمنتیا ته چې د ی<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي لپاره اړین ت<strong>و</strong>کيدي.‏ په نتیجه کې پارلمان څ<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ټې ا<strong>و</strong> کمز<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> په پ<strong>و</strong>چه<strong>و</strong>ړتیا ملي م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات تر پاملرنې الندې نیسي.‏ په ځانګړې ت<strong>و</strong>ګه<strong>،</strong>‏ دحک<strong>و</strong>مت د مالتړ<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ښانه ځانګړنه یا د هغ<strong>و</strong>ی مخالف ځ<strong>و</strong>اک ترا<strong>و</strong>سه نشته<strong>،</strong>‏ هغه څه چې شته<strong>،</strong>‏ د ځاني غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> پر بنسټ د ايتالف<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ب<strong>دل<strong>و</strong></strong>ن ا<strong>و</strong> دغه شان ق<strong>و</strong>مي ا<strong>و</strong> قبیل<strong>و</strong>ي اړیکي دي.‏ نظارت چې د پارلمانتر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ستره دنده ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>جیبه ده<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>س داسې په نشت حساب ده چېاصلن کماحقه دا <strong>و</strong>جیبه د پارلمان له ل<strong>و</strong>ري ادا ش<strong>و</strong>ې نه ده.‏ دغه شته<strong>و</strong>ضعیت په عامه عرصه کې هم <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته <strong>و</strong>الی له ځانه سره لري.‏ پها<strong>و</strong>س شرایط<strong>و</strong> کې هیڅ))‏ ګ<strong>و</strong>ندي بنسټ((‏ نه شي رامنځته کیدی<strong>،</strong>‏ چېپه هغه دې سړی حساب <strong>و</strong>کړي.‏ که ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>نه رسمي غړي <strong>و</strong>لري هم<strong>،</strong>‏هغه بیا د ګ<strong>و</strong>ند د رهبرۍ په ج<strong>و</strong>ړښت ا<strong>و</strong> یا پالیسی<strong>و</strong> کې ډیر لږ عملينف<strong>و</strong>ذ لري.‏د ټاکن<strong>و</strong> د ګټل<strong>و</strong> طالیي رمز<strong>و</strong>نه:‏د ټاکن<strong>و</strong> د ګټل<strong>و</strong> د یقیني ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره ځینې مهم ټکي شته چې باید پهمسلکي ت<strong>و</strong>ګه یې ی<strong>و</strong> کاندید په نظر کې <strong>و</strong>نیسي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> ددغ<strong>و</strong> ټکی<strong>و</strong> مراعتک<strong>و</strong>لی شي د ی<strong>و</strong> کاندید د بریا چانس بري ته نږدې کړي<strong>،</strong>‏ الندې یېځینې مهم په ډير لنډیز سره یاد<strong>و</strong><strong>و</strong>:‏خپل د ګټل<strong>و</strong> چانس م<strong>و</strong> با<strong>و</strong>ري کړئ:‏ په دې ځان مه تیر باسئ چې پهښ<strong>و</strong> صفات<strong>و</strong> م<strong>و</strong> ځان معرفي کړی ا<strong>و</strong> په دې فکر کې یاست چې تاس<strong>و</strong>به یې ګټی.‏ د نیت خل<strong>و</strong>ص کفایت نه ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ تاس<strong>و</strong> باید دا <strong>و</strong>س <strong>و</strong>لرئچې ټاکنې ګټی.‏ ی<strong>و</strong> ژمن کاندید چې الندې صفت<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>لري<strong>،</strong>‏ ښاييټاکنې <strong>و</strong>ګټي:‏ ځان ښه د اعتماد <strong>و</strong>ړ ن<strong>و</strong>ماند ج<strong>و</strong>ړ کړئ<strong>،</strong>‏ د نف<strong>و</strong>ذ سیمه م<strong>و</strong>باید ډیره پراخه <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong>ه د پام <strong>و</strong>ړ منبع د خپل<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> د تم<strong>و</strong>یل لپاره<strong>و</strong>لرئ<strong>،</strong>‏ د صادقه خلک<strong>و</strong> یا سازمان ايتالف)یانې له د<strong>و</strong>اړ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ سیاسي ګ<strong>و</strong>ندا<strong>و</strong> انتخاباتي ډله(‏ ا<strong>و</strong> باالخره ی<strong>و</strong>ه ښه ا<strong>و</strong> پالن ش<strong>و</strong>ې ستراتیژي <strong>و</strong>لری.‏ښایي تاس<strong>و</strong> په دې هیله یاست چې د ن<strong>و</strong>ماندۍ د <strong>و</strong>س درل<strong>و</strong><strong>دل<strong>و</strong></strong> یا د <strong>و</strong>ړل<strong>و</strong>په اړه د شک<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong> لیست تهیه کړئ.‏ دغه لیست باتجربه ا<strong>و</strong> د اعتماد<strong>و</strong>ړ شخص ته <strong>و</strong>سپارئ څ<strong>و</strong> ستاسې ت<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>سنج<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> هغه ته پاملرنه<strong>و</strong>کړي.‏ که داسې ی<strong>و</strong> دلیل <strong>و</strong>ي چې ښايي تاس<strong>و</strong> یې له السه ټاکنۍ بایلیا<strong>و</strong> تاس<strong>و</strong> د هغه ست<strong>و</strong>نزې حل ته <strong>و</strong>س نه کیږي<strong>،</strong>‏ بیا ن<strong>و</strong> له سره له خپلېن<strong>و</strong>ماندۍ څخه بیخي تیر شی.‏اړیکې یا ارتباطات:‏ د ارتباطات<strong>و</strong> متخصص داسې څ<strong>و</strong>ک دی چېستاس<strong>و</strong> د شخصي ارز<strong>و</strong>نې پایله ا<strong>و</strong> له چاپیریال څخه ستاس<strong>و</strong> نی<strong>و</strong>کې پهی<strong>و</strong>ه پیغام کې په ښکلې بڼه انځ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي.‏ دا هغه څیز<strong>و</strong>نه دي چې تاس<strong>و</strong><strong>و</strong>رته د کمپاین په جریان کې پاملرنه ک<strong>و</strong>ی.‏ د کمپاین پیغام<strong>و</strong>نه ی<strong>و</strong>ازېپه پ<strong>و</strong>سټر<strong>و</strong> باندې تر شعار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې محد<strong>و</strong>د نه دي<strong>،</strong>‏ بلکې تر کیسټ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏رسال<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ الری<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> دغه شان رایه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> ته تر کلیدي معل<strong>و</strong>مات<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> باالخره د سیمه ییز<strong>و</strong> رسنی<strong>و</strong> تر ځانګړ<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې هم اړهلري.‏ ستاس<strong>و</strong> تص<strong>و</strong>یراخست<strong>و</strong>نکي ستاس<strong>و</strong> د پیغام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> <strong>و</strong>رپیژند<strong>و</strong>نکي دي ا<strong>و</strong>خلک<strong>و</strong> ته دا ډاډ <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي چې د خلک<strong>و</strong> ترمنځ ستاس<strong>و</strong> رابرسیره کیدل<strong>،</strong>‏ درایه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> د ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لپاره ستاس<strong>و</strong> مبارزه ا<strong>و</strong> خبرې د خلک<strong>و</strong> لپارهستاس<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> معق<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> په ت<strong>و</strong>ل تللی پیغام دی.‏تص<strong>و</strong>یراخست<strong>و</strong>نکی باید له تاس<strong>و</strong> څخه په <strong>و</strong>اقعي ډ<strong>و</strong>ل ی<strong>و</strong> منل<strong>و</strong> <strong>و</strong>ړ تص<strong>و</strong>یر پهاخستل<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انا <strong>و</strong>ي.‏ هغه باید داسې څ<strong>و</strong>ک <strong>و</strong>ي چې جنجالي ا<strong>و</strong>رید<strong>و</strong>نک<strong>و</strong>ته ستاس<strong>و</strong> پیغام<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>رس<strong>و</strong>لی شي<strong>،</strong>‏ د ساري په ت<strong>و</strong>ګه:‏ د حک<strong>و</strong>مت د ی<strong>و</strong>رسمي غړي په ت<strong>و</strong>ګه ستاس<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ړه منل ش<strong>و</strong>ې رتبه<strong>،</strong>‏ یا هغه مجلس یاغ<strong>و</strong>نډه چې ډیر<strong>و</strong> مهم<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> دا هڅه کړې <strong>و</strong>ي چې له تاس<strong>و</strong> سره <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏دا باید ډیره له احساسه ډکه خلک<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>ښيي<strong>،</strong>‏ یا له عامه مکتب څخه دی<strong>و</strong> بې ساري محص<strong>و</strong>ل په ت<strong>و</strong>ګه ستاس<strong>و</strong> شت<strong>و</strong>ن چې ک<strong>و</strong>لی شی هغه کسانچې د خپلې سیمې د تعلیم ا<strong>و</strong> تربیې د پرمختګ ت<strong>و</strong>ان لري<strong>،</strong>‏ له تاس<strong>و</strong>څخه ګټه <strong>و</strong>اخلي.‏ دا به هم متخصص ټاکي چې ک<strong>و</strong>م تص<strong>و</strong>یر<strong>و</strong>نه ک<strong>و</strong>م<strong>و</strong>سیم<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>لیږل شي.‏ ستاس<strong>و</strong> د اړیک<strong>و</strong> کارپ<strong>و</strong>ه له تاس<strong>و</strong> سره په بیانی<strong>و</strong> کېهم مرسته ک<strong>و</strong>ي.‏باید نیک شهرت <strong>و</strong>لرئ:‏ په انتخاباتي منډ<strong>و</strong> ترړ<strong>و</strong> کې خ<strong>و</strong>را حساسهمسله ستاس<strong>و</strong> شهرت دی<strong>،</strong>‏ با<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>سئ چې ستاس<strong>و</strong> سیاالن ستاس<strong>و</strong> د

71شهرت د بدنام<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره هر څه ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ دارنګه چې ی<strong>و</strong>ازې مالتړيم<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>لی شي ستاس<strong>و</strong> ناکامۍ حس کړي.‏ که تاس<strong>و</strong> د افغانستان د<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی<strong>و</strong> لسیز<strong>و</strong> ژ<strong>و</strong>ند <strong>و</strong>ګ<strong>و</strong>رئ<strong>،</strong>‏ ډیری خلک په دې پ<strong>و</strong>هیږي چې تاس<strong>و</strong>په مخکنی<strong>و</strong> رژیم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې چیرته <strong>و</strong>ی.‏ ډاډه ا<strong>و</strong>سئ چې له دغه شانڅنګه ا<strong>و</strong> چیرته څخه به ستاس<strong>و</strong> پر ضد کار اخستل کیږي.‏ دغه شان<strong>،</strong>‏د دغه سرچپه هم ی<strong>و</strong> حقیقت دی<strong>،</strong>‏ که تاس<strong>و</strong> بیرته په دې <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی<strong>و</strong> کېافغانستان ته راغلي <strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ خلک تاس<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong> بهرنیان<strong>و</strong> به ن<strong>و</strong>م پیژني چېد خلک<strong>و</strong> له <strong>و</strong>رځنی<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>نز<strong>و</strong> څخه هیڅ خبر نه لری.‏دا ا<strong>و</strong> دیته <strong>و</strong>رته ن<strong>و</strong>ر هغه شهرتي عناصر لکه چې کله م<strong>و</strong> رش<strong>و</strong>ت یابډې منلې ا<strong>و</strong> یا م<strong>و</strong> له خپل م<strong>و</strong>قف څخه د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> د مالتړ لپاره استفادهکړې ده.‏ دغه شان<strong>،</strong>‏ په دا شان ځای<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې ستاس<strong>و</strong> شخصي مسایل لکهاخالقي سل<strong>و</strong>ک چې ښايي ځین<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>رمعل<strong>و</strong>م <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>لی شي درایه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي اعتماد پر تاس<strong>و</strong> له منځه ی<strong>و</strong>سي.‏ له همدې امله<strong>،</strong>‏ د ی<strong>و</strong>هن<strong>و</strong>ماند لپاره د حل الره داده چې ی<strong>و</strong><strong>و</strong>الی ا<strong>و</strong> اعتبار <strong>و</strong>لري څ<strong>و</strong> د ترخ<strong>و</strong>شریر<strong>و</strong> برید<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پر <strong>و</strong>ړاندې د مقا<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>س <strong>و</strong>لري.‏ د ی<strong>و</strong>ه عادل سیالپه شان<strong>،</strong>‏ باید تاس<strong>و</strong> د خپل مخالف د شخصي ا<strong>و</strong> مسلکي ژ<strong>و</strong>ند په ت<strong>و</strong>پیرباندې قایل شی.‏ ستاس<strong>و</strong> د سیال شخصي ژ<strong>و</strong>ند باید د انتخاباتي مسابقېبرخه <strong>و</strong>نه ګرځي.‏ د سیال عامه ا<strong>و</strong> سیاسي ژ<strong>و</strong>ند ته که چلنج <strong>و</strong>رکړیدا به ډیره په ځای <strong>و</strong>ي.‏له مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> عامه کانال<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره ښې اړیکې:‏ مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> په دې<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستي<strong>و</strong> کې په ن<strong>و</strong>ره نړۍ سربیره په افغانستان کې د پام <strong>و</strong>ړ ځاىني<strong>و</strong>لي<strong>،</strong>‏ که ښه <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> که بد<strong>،</strong>‏ اخبار ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر معل<strong>و</strong>مات په چاپي<strong>،</strong>‏ غږيز<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> تص<strong>و</strong>يري رسني<strong>و</strong> سربيره په انټرنيټ هم خپريږي چې د رسني<strong>و</strong> دغهپراخ فعاليت د خلک<strong>و</strong> په افکار<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اعمال<strong>و</strong> هم تاثير کړى <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ خص<strong>و</strong>صًاپه ل<strong>و</strong>ي<strong>و</strong> ښار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې چې د هر ډ<strong>و</strong>ل رسني<strong>و</strong> د فعاليت سيمې دي.‏ ک<strong>و</strong>رپه ک<strong>و</strong>ر ګرځيدل ا<strong>و</strong> له خپل<strong>و</strong> پالن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ګرام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه د خلک<strong>و</strong>خبر<strong>و</strong>ل کافي نه دي په تيره بيا په هغه لنډ ا<strong>و</strong> تنګ <strong>و</strong>خت کې چېستاس<strong>و</strong> انتخاباتي کمپاين لپاره ټاکل ش<strong>و</strong>ى دى<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> مطب<strong>و</strong>عات له تاس<strong>و</strong>سره هغ<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> ته د پيغام په رس<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> کې خ<strong>و</strong>را مرسته ک<strong>و</strong>ي چې دالس <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> چانس م<strong>و</strong> نه دى <strong>و</strong>ر سره پيدا کړى)مخامخ کتل(‏ له<strong>و</strong>رځپاڼ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> رادي<strong>و</strong> څخه استفاده <strong>و</strong>کړئ ا<strong>و</strong> له دې الرې درايه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> د جلب<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> چانس <strong>و</strong>ګټئ.‏ اضافي <strong>و</strong>خت له مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong>سره د ښ<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط<strong>و</strong> په تامين کې مؤثر دى<strong>،</strong>‏ په دې اساس الندې څ<strong>و</strong>ټکي په پام کې <strong>و</strong>نيسئ:‏ د مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> له کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> سره ښه ر<strong>و</strong>ابطهپيدا کړئ ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>یې پالئ<strong>،</strong>‏ منصفانه عمل <strong>و</strong>کړئ<strong>،</strong>‏ معنا داچې له مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong>سره د معاملې په <strong>و</strong>خت کې ي<strong>و</strong> ته په بل غ<strong>و</strong>را<strong>و</strong>ی مه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ئ<strong>،</strong>‏ کله چېله تاس<strong>و</strong> نظر پ<strong>و</strong>ښتل کيږي دقيق ځ<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>رکړئ ځکه دا <strong>و</strong>ړيا تبليغاتدي ا<strong>و</strong> له السه بايد <strong>و</strong>رنه کړل شي<strong>،</strong>‏ مطب<strong>و</strong>عات هميشه د خبر په لټه کې<strong>و</strong>ي ن<strong>و</strong> خپل<strong>و</strong> فعاليت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته خبري بڼه ا<strong>و</strong> ارزښت <strong>و</strong>رکړئ<strong>،</strong>‏ رايه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong>ته د رسيد<strong>و</strong> په هدف له هر ډ<strong>و</strong>ل مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> څخه استفاده <strong>و</strong>کړئ.‏له مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> سره ښه ر<strong>و</strong>ابط ا<strong>و</strong>ږد مهاله پانګه اچ<strong>و</strong>نه ده<strong>،</strong>‏ له معم<strong>و</strong>ل سرهسم<strong>،</strong>‏ خبرياالن هغه کانديدان ذهن ته سپاري چې د<strong>و</strong>ى يې له پ<strong>و</strong>هنې ا<strong>و</strong>درک څخه تر اغیز ا<strong>و</strong> سی<strong>و</strong>ري الندې راغلي <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> له د<strong>و</strong>ى سره ش<strong>و</strong>ىعمل له خپل<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> همکاران<strong>و</strong> سره شريک<strong>و</strong>ي.‏ په بحراني حاالت<strong>و</strong> کېستاس<strong>و</strong> مطب<strong>و</strong>عاتي د<strong>و</strong>ستان ک<strong>و</strong>لى شي ژ<strong>و</strong>رناليستان<strong>و</strong> ته د مناسب<strong>و</strong> مش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>په <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> سره<strong>،</strong>‏ هغ<strong>و</strong>ى ستاس<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ر ته رامات ا<strong>و</strong> په <strong>و</strong>ړيا ډ<strong>و</strong>ل ستاس<strong>و</strong>تبلیغاتي مرستند<strong>و</strong>يان شي.‏د ی<strong>و</strong> کاندید د بریا لپاره به په پاسنی<strong>و</strong> طالیي رمز<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> برسیره<strong>،</strong>‏ بده نه<strong>و</strong>ي که ی<strong>و</strong> کاندید د کاندید<strong>و</strong>الي پر مهال ځان ارز<strong>و</strong>نه )َ له کاندیدۍڅخه یې م<strong>و</strong>خې<strong>،</strong>‏ په شرایط<strong>و</strong> باندې یې برابر<strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏ د ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ړي ارزښت<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏د هغه شخصیت<strong>،</strong>‏ شهرت<strong>،</strong>‏ د مالتړ میکانیزم<strong>،</strong>‏ د کاندید شتمني<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>ړتیا ا<strong>و</strong>برجسته ګي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> د ګټل<strong>و</strong> چانس – دا ټ<strong>و</strong>ل باید <strong>و</strong> ارز<strong>و</strong>ل شي.‏ (<strong>،</strong> له منفيکمپاین<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره معامله ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د خپل<strong>و</strong> انتخاباتي ح<strong>و</strong>ز<strong>و</strong> پیا<strong>و</strong>ړتیا<strong>،</strong>‏ د خپلچاپیریال ارز<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ د انتخابات<strong>و</strong> په <strong>و</strong>رځ بالق<strong>و</strong>ه اختالالت<strong>و</strong> ته اماده ګي<strong>،</strong>‏د خپل<strong>و</strong> ټاکنیز<strong>و</strong> سیاالن<strong>و</strong> پیژندنه<strong>،</strong>‏ د خپل<strong>و</strong> م<strong>و</strong>کلیین<strong>و</strong> د م<strong>و</strong>قعیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ټاکلا<strong>و</strong> پيژندنه<strong>،</strong>‏ د ټیم یا ډلې پیا<strong>و</strong>ړي ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د پرمختګ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ارز<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ټاکنیزتا<strong>و</strong>تریخ<strong>و</strong>الي کنتر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د اجرای<strong>و</strong>ي مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین<strong>و</strong> پيا<strong>و</strong>ړي ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ مالتړ ا<strong>و</strong><strong>و</strong>سنج<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د خپل<strong>و</strong> تګالر<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>را<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ ریښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏ په خپل<strong>و</strong> بیانی<strong>و</strong> دقیقفکر ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ له رایه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> سره اړیکې ټینګ<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د ټاکن<strong>و</strong> لپاره دکاندید اماده ګي<strong>،</strong>‏ سیاسي ا<strong>و</strong> سنتي غ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong> ته پام ا<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong> کنټر<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏پ<strong>و</strong>سټر<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> تبلیغات<strong>،</strong>‏ د کمپاین سیاسي ادبیات<strong>،</strong>‏ مالي چارې سنج<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏سیاسي اعالنات<strong>،</strong>‏ د رای<strong>و</strong> شمیرل<strong>و</strong> په بهیر کې اخري اختالالت – ا<strong>و</strong>دیته <strong>و</strong>رته ن<strong>و</strong>ر هغه مهم ټکي ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات دي چې د کاندید لپاره یېمنظم تنظیم ا<strong>و</strong> ثابت مدیریت-‏ دده د بریا په فیصدي کې غ<strong>و</strong>څ مثبتا<strong>و</strong>ښت<strong>و</strong>ن را<strong>و</strong>ستلی شي.‏د افغانستان انتخابات څ<strong>و</strong>ک ا<strong>و</strong> څه ډ<strong>و</strong>ل مخته <strong>و</strong>ړي:‏ټاکنې ی<strong>و</strong> سخت مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت ا<strong>و</strong> د <strong>و</strong>لس په سرن<strong>و</strong>شت پ<strong>و</strong>رې تړلې مسلهده<strong>،</strong>‏ په دې جریان کې بې طرفي<strong>،</strong>‏ ښه مدیریت<strong>،</strong>‏ جرات<strong>،</strong>‏ د خلک<strong>و</strong> لپارهد حق د ثب<strong>و</strong>ت په ت<strong>و</strong>ګه دد<strong>و</strong>ی حق<strong>و</strong>ق په نظر کې نی<strong>و</strong>ل ټ<strong>و</strong>ل حیاتيمسایل دي.‏ مشخص ارګان<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> اشخاص دي چې باید د ټاکن<strong>و</strong> چارېداسې تنظیم کړي چې د <strong>و</strong>لس ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ذیدخله اړخ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> تهداسې ځ<strong>و</strong>اب <strong>و</strong><strong>و</strong>یلی شي چې د ی<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ري ګیله هم پاتې نه شي ا<strong>و</strong> دغهګیلې ا<strong>و</strong> عقدې د <strong>و</strong>لس سیاسي سرن<strong>و</strong>شت ک<strong>و</strong>مې سیاسي کندې تهبرابر نه کړي<strong>،</strong>‏ الندې د ټاکن<strong>و</strong> تنظیم<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي ا<strong>و</strong> ذیدخله ارګان<strong>و</strong>نه درتهلنډ معرفي ک<strong>و</strong><strong>و</strong>:‏‏•تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> غټ مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> چارې د ټاکن<strong>و</strong> خپل<strong>و</strong>اک کمیسی<strong>و</strong>نترسره ک<strong>و</strong>ي.‏ )IEC( په افغانستان کې د ټاکن<strong>و</strong> د ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>ښتنې د ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ډ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په اړه د څارنې ا<strong>و</strong> ادارې چارېمخته بیایي.‏ ‏)د اساسي قان<strong>و</strong>ن 156 مه ماده(‏ د ټاکن<strong>و</strong> کمیسی<strong>و</strong>ن

72د 2005 کال د جن<strong>و</strong>رۍ په میاشت کې )9( تنه افغان غړيدرل<strong>و</strong>دل<strong>،</strong>‏ چې د دغه کمیسی<strong>و</strong>ن د رییس ا<strong>و</strong> د رییس د مرستیالپه شم<strong>و</strong>ل ټ<strong>و</strong>ل د <strong>و</strong>لسمشر له خ<strong>و</strong>ا ټاکل کیږي.‏ د ټاکن<strong>و</strong> <strong>و</strong>الیتيدفتر<strong>و</strong>نه)‏PEOS‏(‏ په هر <strong>و</strong>الیت کې د IEO د هر <strong>و</strong>الیت دسکرتریت د څانګې په ت<strong>و</strong>ګه تاسیس ش<strong>و</strong>ي دي.‏ دغه دفتر<strong>و</strong>نهپه خپل اړ<strong>و</strong>نده <strong>و</strong>الیت کې د ټاکن<strong>و</strong> د جریان د تنظیم د نظارتمس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت ا<strong>و</strong> د ټاکن<strong>و</strong> د فعالیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د همغږي ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> مراقبت ک<strong>و</strong>يا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>الیتي کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي منظم<strong>و</strong>ي.‏ د IEC له ل<strong>و</strong>ري به ټ<strong>و</strong>لپالن<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> دست<strong>و</strong>رالعمل<strong>و</strong>نه د عامه ارتباطات<strong>و</strong> په مټ د عامه پ<strong>و</strong>ها<strong>و</strong>يلپاره خپریږي هم<strong>،</strong>‏‏•د انتخاباتي شکایت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کمېسی<strong>و</strong>ن <strong>،</strong>)ECC( د ټاکن<strong>و</strong> د قان<strong>و</strong>ن د 52مې مادې له مخې<strong>،</strong>‏ د کاندیدان<strong>و</strong> د قان<strong>و</strong>ني خنډ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ټاکنیز<strong>و</strong>تیر<strong>و</strong>تن<strong>و</strong> په اړه د رارسی<strong>دل<strong>و</strong></strong> شکایت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د پرېکړې ا<strong>و</strong> څیړنې دندهمخته <strong>و</strong>ړي.‏ دا کمیسی<strong>و</strong>ن 5 تنه غړي لري<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong> افغان د سترېمحکمې په استاز<strong>و</strong>لۍ<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong> افغان د بشر د حق<strong>و</strong>ق<strong>و</strong> د کمیسی<strong>و</strong>ن پهنماینده ګۍ<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> درې نړی<strong>و</strong>ال استازي د ملګر<strong>و</strong> ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د سرمنشيپه استازیت<strong>و</strong>ب .)SRSG( د<strong>و</strong>ی ی<strong>و</strong> تن د رییس په ت<strong>و</strong>ګه ټاکي.‏ دټاکنیز<strong>و</strong> شکایت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کمیسی<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong>لی شي له <strong>و</strong>سله <strong>و</strong>ال<strong>و</strong> غیرقان<strong>و</strong>نيډل<strong>و</strong> ټپل<strong>و</strong> سره د اړیک<strong>و</strong> درل<strong>و</strong><strong>دل<strong>و</strong></strong> په ت<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>ماندان محر<strong>و</strong>م یا سلبصالحیت کړي.‏ دغه شان ک<strong>و</strong>لی شي د د<strong>و</strong>هم ځل رایه اچ<strong>و</strong>نې ا<strong>و</strong>د<strong>و</strong>هم ځل رای شمیرنې امر هغه <strong>و</strong>خت صادر کړي<strong>،</strong>‏ چې د ک<strong>و</strong>مېتیر<strong>و</strong>تنې یا ټاکنیز جرم په اړه پ<strong>و</strong>ره یقین ته <strong>و</strong>رسیږي.‏‏•په افغانستان کې د ملګر<strong>و</strong>ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د معا<strong>و</strong>نیت پال<strong>و</strong>ی UNAMA<strong>و</strong>ظیفه داده چې د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> دند<strong>و</strong> ترڅنګ<strong>،</strong>‏ د ټاکن<strong>و</strong> کمیسی<strong>و</strong>ن له الرېد ټاکن<strong>و</strong> له پر<strong>و</strong>سې مالتړ <strong>و</strong>کړي.‏ ( د ملګر<strong>و</strong>ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د امنیت ش<strong>و</strong>راد 2008 کال د مارچ میاشتې د ‎20)2008(1806‎مه ګڼه پریکړهلیک(.‏ دغه پال<strong>و</strong>ی د ټاکن<strong>و</strong> د پر<strong>و</strong>سې لپاره اداري ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>جیسټیکيمالتړهم چمت<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏‏•د UNAMA له ت<strong>و</strong>ظیف ا<strong>و</strong> نظارت سره<strong>،</strong>‏ د ملګر<strong>و</strong>ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پراختیایيپر<strong>و</strong>ګرام)‏UNDP‏(‏ د ټاکن<strong>و</strong> د فعالیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د همغږۍ دنده د ټاکن<strong>و</strong>د ظرفیت د حق<strong>و</strong>قي پیا<strong>و</strong>ړتیا د پر<strong>و</strong>ګرام په مالي مالتړ پلی ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏‏•د ټاکن<strong>و</strong> د څار نړی<strong>و</strong>الې ا<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>رنۍ م<strong>و</strong>سسې<strong>،</strong>‏ د انتخابات<strong>و</strong> د پر<strong>و</strong>سېمهم مجریان دي<strong>،</strong>‏ تر هغه پ<strong>و</strong>رې<strong>،</strong>‏ څ<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ره ډاډ تر السه کړي چېعادالنه ا<strong>و</strong> شفافه ټاکنې ترسره ش<strong>و</strong>ې دي.‏ د ټاکن<strong>و</strong> څار<strong>و</strong>نکي دټاکن<strong>و</strong> د اعتبار په پیا<strong>و</strong>ړتیا کې مهم اغیز لري ا<strong>و</strong> د ټاکن<strong>و</strong> د پایل<strong>و</strong>په بااعتباره ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> کې مهم ر<strong>و</strong>ل پرغاړه لري.‏ په مخکنی<strong>و</strong> ټاکن<strong>و</strong>کې<strong>،</strong>‏ ار<strong>و</strong>پايي ټ<strong>و</strong>لنې<strong>،</strong>‏ د ازاد<strong>و</strong> ټاکن<strong>و</strong> اسیايي شبکې)‏ANFREL‏(‏ دار<strong>و</strong>پا لپاره د مرست<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> امنیت سازمان)‏OSCE‏(‏ ا<strong>و</strong> د ټاکنیز سیسټملپاره نړی<strong>و</strong>ال سازمان)‏IFES‏(‏ نړی<strong>و</strong>ال څار<strong>و</strong>نکي استخدام کړي<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د افغانستان لپاره د ازاد<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> عادالنه ټاکن<strong>و</strong> بنسټ)‏FEFA‏(‏ دافغانستان د مدني ټ<strong>و</strong>لن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د بشر د حق<strong>و</strong>ق<strong>و</strong> د خپل<strong>و</strong>اک کمیسی<strong>و</strong>نله خ<strong>و</strong>ا زرګ<strong>و</strong>نه داخلي دا<strong>و</strong>طلبان ا<strong>و</strong> څار<strong>و</strong>نکي د ټاکن<strong>و</strong> د جریان دنظارت لپاره استخدام<strong>و</strong>ي.‏‏•د هی<strong>و</strong>اد ملي ارد<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ملي پ<strong>و</strong>لیس د ټاکن<strong>و</strong> لپاره امنیت نیسي.‏ مليارد<strong>و</strong> د رای <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>نې د مرکز<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د ن<strong>و</strong>م لیکنې د پر<strong>و</strong>سې امنیتتامین<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ په داسې حال کې چې پ<strong>و</strong>لیس د سیمه ییز امنیت مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لدي.‏ نړی<strong>و</strong>ال ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>نه دغه شان په ځین<strong>و</strong> حاالت<strong>و</strong> کې د درند<strong>و</strong><strong>و</strong>سایل<strong>و</strong> د لیږد ا<strong>و</strong> د م<strong>و</strong>اد<strong>و</strong> د <strong>و</strong>یش په برخه کې هم مرسته ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏

74من با قهرمانی خ<strong>و</strong>د نشان دادمکه افغانستان سرزمین خش<strong>و</strong>نت نیستحمید رحیمی قهرمان بکس<strong>،</strong>‏ درد<strong>و</strong>ازدهم سپتامبر ۱۳۶۱ در کابلبدنیا آمد <strong>و</strong> در سال ‎۱۳۷۰‎به اثرجنگ های داخلی مانند بسیاری ازخان<strong>و</strong>اده های افغان<strong>،</strong>‏ با فامیل خ<strong>و</strong>دمجب<strong>و</strong>ر شد تا کش<strong>و</strong>رش را ترککند <strong>و</strong> به شهر هامب<strong>و</strong>رک آلمانپناهنده ش<strong>و</strong>د .یک حادثه در د<strong>و</strong>ران ک<strong>و</strong>دکیحمید رحیمی که در سن یازدهسالگی اتفاق افتاد زندگی ا<strong>و</strong> رادگر گ<strong>و</strong>ن کرد <strong>و</strong> قدرت عظیمی رادر مشت ها <strong>و</strong> باز<strong>و</strong>ان این ک<strong>و</strong>دکبیدار ساخت.‏ در صنف درسی کههمه ء شاگردان آن آلمانی ب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong> حمید رحیمی تازه به آلمانرسیده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> به زبان آلمانی هیچتسلطی نداشت<strong>،</strong>‏ معلم از ا<strong>و</strong> درسهایش را پرسید<strong>،</strong>‏ اما حمید بنا برنات<strong>و</strong>انی که در زبان آلمانی داشتم<strong>و</strong>رد تمسخر هم صنفی هایشقرار گرفت.‏ درتفریح سه تنازشاگردان سرش<strong>و</strong>خ حمید رحیمیرا حلقه زدند <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> را م<strong>و</strong>رد تمسخرقرار دادند.‏ حمید رحیمی با خشمک<strong>و</strong>دکانه خ<strong>و</strong>د هر سه شاگرد رازیر هج<strong>و</strong>م مشت هایش قرارداد <strong>و</strong>آن ها را مجب<strong>و</strong>ر کرد تا با ترس<strong>و</strong> پشیمانی در برابر سایر شاگرداناز آن جا بگریزند.‏ از آن ر<strong>و</strong>ز بهبعد همه ش<strong>و</strong>خی ها <strong>و</strong> تمسخرهانسبت به حمید پایان یافت <strong>و</strong> همه بااحترام به ا<strong>و</strong> می نگریستند .حمید رحیمی در همان سن دریافت که در مشت هایش نیر<strong>و</strong>یبزرگی پنهان است<strong>،</strong>‏ از همین ر<strong>و</strong> تصمیم گرفت تا <strong>و</strong>ارد <strong>و</strong>رزشبکس ش<strong>و</strong>د.‏ درسال ۱۳۷۶ اساسات بکسنگ تایلند را فراگرفت .درسال ۱۳۸۰ حمید رحیمی ماه ها را در تایلند<strong>،</strong>‏ درمحل تمرینبکسنگ تایلندی سپری کرد . بتاریخ دهم سپتامبر ۱۳۸۴ برایا<strong>و</strong>لین بار به حیث ‏)دراگ<strong>و</strong>ان )the dragan <strong>و</strong>ارد رنگ بکسگردید <strong>و</strong> با م<strong>و</strong>فقیت مسابقه را به پایان رساند <strong>و</strong>لقب قهرمانجهانی را در <strong>و</strong>زن خ<strong>و</strong>د کسب کرد .حمید رحیمی با آن که در آلمان بزرگ شده است <strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>انقهرمان آلمانی در عرصه بکسنگ جهانی معرفی است<strong>،</strong>‏ امابه پاس خاطرات ک<strong>و</strong>دکی اش در افغانستان,‏ خ<strong>و</strong>د را همچنانافغان می پندارد <strong>و</strong> دلش برای افغانستان <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>انان این کش<strong>و</strong>رمی تپد.‏ حمید رحیمی از مسافرتش به افغانستان بسیار راضیاست <strong>و</strong>افتخار می کند که ریشه ای دراین آب <strong>و</strong>خاک دارد ا<strong>و</strong>درهرمسابقه جهانی که شرکت می کند<strong>،</strong>‏ نام <strong>و</strong> نشان افغانستان رامدی<strong>و</strong>ن افغانستان می داند.‏استقبال بی بدیل مس<strong>و</strong><strong>و</strong>الن د<strong>و</strong>لتی<strong>،</strong>‏ مردم <strong>و</strong> <strong>و</strong>رزشکاران از <strong>و</strong>ی درافغانستان<strong>،</strong>‏ پی<strong>و</strong>ندهای عاطفی ا<strong>و</strong> را به این سرزمین بیشتر مستحکمکرده است <strong>و</strong> آرز<strong>و</strong>مند است تا بیرق افغانستان درسراسر جهانب<strong>و</strong>سیله <strong>و</strong>رزشکاران افغان به اهتزاز درآید.‏ بنا بر دلبستگی بیپایانی که حمید رحیمی به ج<strong>و</strong>انان <strong>و</strong> <strong>و</strong>رزش افغانستان دارد میگ<strong>و</strong>ید :« <strong>و</strong>ضیعت <strong>و</strong>رزش افغانستان به نظر من <strong>و</strong>ضعیت خ<strong>و</strong>بی نیست.‏کش<strong>و</strong>ری که اکثر جمعیت آن را ج<strong>و</strong>انان تشکیل می دهند<strong>،</strong>‏<strong>و</strong>رزش می ت<strong>و</strong>اند ملی<strong>و</strong>ن ها ج<strong>و</strong>ان بیکار را مشغ<strong>و</strong>ل فعالیتی نمایدکه تا اندازۀ زیادی می ت<strong>و</strong>اند نیر<strong>و</strong> آن ها را در مسیر درست س<strong>و</strong>قدهد.‏ <strong>و</strong> از رفتن آن ها به س<strong>و</strong>ی افکار رادیکال <strong>و</strong>تمایل به م<strong>و</strong>ادمخدر جل<strong>و</strong>گیری کند«‏حمید رحیمی هیچ گ<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>ابستگی سیاسی <strong>و</strong> حزبی-‏ ق<strong>و</strong>می درافغانستان ندارد.‏ ا<strong>و</strong> این کش<strong>و</strong>ر را به معنی <strong>و</strong>اقعی کلمه د<strong>و</strong>ستدارد<strong>،</strong>‏ از این ر<strong>و</strong> دیدگاه های انتقادی ا<strong>و</strong> به <strong>و</strong>رزش <strong>و</strong> ساختارهای

76<strong>و</strong>رزشی در افغانستان به منظ<strong>و</strong>ر اصالح <strong>و</strong> بیدار کردن هزاراناستعداد نیر<strong>و</strong>مند <strong>و</strong>رزشی درمیان ج<strong>و</strong>انان <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>انان افغانستاناست.‏ حمید رحیمی می افزاید :« کمیته المپیک تنها <strong>و</strong>ظیفه شرکت دربازی های المپیک رابد<strong>و</strong>ش دارد <strong>و</strong> باید تیم های ملی <strong>و</strong>رزش های المپیکی را آمادهشرکت در بازی های المپیک نماید<strong>،</strong>‏ اما این نهاد <strong>و</strong>ظیفه تمامتربیت بدنی <strong>و</strong>اجتماعی کردن <strong>و</strong>رزش را درمقیاس افغانستانبد<strong>و</strong>ش گرفته است <strong>و</strong> ساختار های انتخابات آزاد این دستگاه کهاص<strong>و</strong>ال باید با شرکت <strong>و</strong>رزشکاران انجام ش<strong>و</strong>د را از میان برداشتهاست.‏ از این ر<strong>و</strong> این نهاد به دستگاه فرس<strong>و</strong>دهء اداری تبدیل شدهاست که اگر کمیته بین المللی المپیک از این <strong>و</strong>ضعیت <strong>و</strong> شی<strong>و</strong>هانتخابات آگاه ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ حتی حق شرکت در بازی های المپیک رااز افغانستان سلب خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ا<strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>ید:‏ ‏»من هنگامیکه دراین ا<strong>و</strong>اخر از افغانستان دیدنکردم<strong>،</strong>‏ بی نهایت خ<strong>و</strong>شحال شدم<strong>،</strong>‏ زیرا افغانستان در مقایسه باد<strong>و</strong>ران طالبان <strong>و</strong> پیش از آن<strong>،</strong>‏ به پیشرفت های بسیار بزرگی دستیافته است.‏ اما هن<strong>و</strong>ز هم جنگ<strong>،</strong>‏ بسیاری از ر<strong>و</strong>ابط افغانستان راتعیین می کند.‏ بیرق افغانستان با ز<strong>و</strong>رگ<strong>و</strong>ئی <strong>و</strong> نادانی نمی ت<strong>و</strong>اندهمراه با اعتبار <strong>و</strong> احترام بلند ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>رزشکاران <strong>و</strong>قهرمان میدانهای <strong>و</strong>رزش درنهایت احترام به دیگران<strong>،</strong>‏ با صب<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> اخالق<strong>و</strong>رزشی باید بیرق افغانستان را در جهان بلند نمایند.‏ این افتخارهم میت<strong>و</strong>اند احترام دنیا را ببار آ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> هم در قلب میل<strong>و</strong>نها افغانسر فرازی <strong>و</strong> افتخار جای دهد.‏ مس<strong>و</strong><strong>و</strong>الن د<strong>و</strong>لتی افغانستان <strong>و</strong>رزشرا نباید صرفًا به منظ<strong>و</strong>ر سالمتی بدنی ج<strong>و</strong>انان در نظر بگیرند.‏<strong>و</strong>رزش می ت<strong>و</strong>اند ج<strong>و</strong>انان را از ده ها جنایت <strong>و</strong> انحراف ممکنباز دارد <strong>و</strong> حتی با <strong>و</strong>رزش می ت<strong>و</strong>اند از سر بازگیری طالبان <strong>و</strong>سایر افراطی<strong>و</strong>ن در میان ج<strong>و</strong>انان جل<strong>و</strong>گیری کنیم.‏ من به حیثیک <strong>و</strong>رزشکار ازهیچ گ<strong>و</strong>نه کمک در راه بهتر شدن زنده گی<strong>و</strong> <strong>و</strong>رزش در افغانستان دریغ نمی کنم<strong>،</strong>‏ اما این <strong>و</strong>ظیفه مس<strong>و</strong><strong>و</strong>النام<strong>و</strong>ر است تا راه هایی را که من می ت<strong>و</strong>انم م<strong>و</strong>ثر <strong>و</strong>اقع ش<strong>و</strong>م فراهمنمایند.‏ من اقالً‏ میت<strong>و</strong>انم پیام صلح <strong>و</strong>رزشکاران افغانستان را بهسراسر جهان برسانم <strong>و</strong> در حد ت<strong>و</strong>ان خ<strong>و</strong>د نشان دهم که افغانستانسرزمین جنگ <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت نیست <strong>و</strong> اکن<strong>و</strong>ن مهمترین <strong>و</strong> بزرگترینخ<strong>و</strong>است ما صلح برای افغانستان <strong>و</strong> صلح برای تمام دنیاست <strong>و</strong> مادر جنگ هیچ س<strong>و</strong>دی نداریم.«‏

77سید حفیظ اهلل م<strong>و</strong>د<strong>و</strong>دیبا ت<strong>و</strong>افق بر اینکه ‏»پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل«‏ با قرار دادن افغانستان در مرکزیتمنطقه قلب آسیا <strong>و</strong> سهیم ساختن کش<strong>و</strong>رهای«قلب آسیا«‏ در همکاریصادقانه <strong>و</strong> نتیجه مح<strong>و</strong>ر برای یک افغانستان صلح آمیز <strong>و</strong> با ثبات <strong>و</strong>در کل یک منطقه امن <strong>و</strong> مرفه<strong>،</strong>‏ طرح جدیدی را برای همکاریمنطق<strong>و</strong>ی در ‏»قلب آسیا«<strong>،</strong>‏ فراهم میسازد<strong>،</strong>‏ این ر<strong>و</strong>ند در نشست استانب<strong>و</strong>لبا ابتکار مشترک افغانستان <strong>و</strong> ترکیه ایجاد شد.‏ ایجاد این پر<strong>و</strong>سه چشمانداز جدیدی برای همکاری های منطق<strong>و</strong>ی برای کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیامیباشد <strong>و</strong> می ت<strong>و</strong>اند برای افغانستان م<strong>و</strong>ثر باشد.‏ این پر<strong>و</strong>سه به صفتیک مجمع معق<strong>و</strong>ل برای مذاکره در م<strong>و</strong>رد تدابیر اعتماد سازی ایجادگردیده <strong>و</strong> به هیچ <strong>و</strong>جه قصد ندارد تا هیچ یک از تالش ها <strong>و</strong> اقداماتابتکاری م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د را در منطقه جاگزین نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> یا تکرار نماید.‏با ت<strong>و</strong> جه به نقش مهم افغانستان به عن<strong>و</strong>ان پل زمینی در قلب آسیا کهجن<strong>و</strong>ب آسیا<strong>،</strong>‏ آسیای مرکزی<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> آسیا<strong>،</strong>‏ ار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> شرق میانه را <strong>و</strong>صلمیکند<strong>،</strong>‏ رهبری پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل را این کش<strong>و</strong>ر به عهده دارد.‏

78‏»پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل«‏ در کنفرانس منطق<strong>و</strong>ی استانب<strong>و</strong>ل برای افغانستان که بهتاریخ ‎۱۱‎عقرب‎۱۳۹۰‎با حض<strong>و</strong>ر داشت حامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان تحت عن<strong>و</strong>ان )) امنیت <strong>و</strong> همکاری در قلب آسیا ((به میزبانی کش<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>ست ترکیه <strong>و</strong> اشتراک <strong>و</strong>زرای خارجه <strong>و</strong>نمایندهگان عالی رتبه 14 کش<strong>و</strong>ر همسایه افغانستان <strong>و</strong>منطقه برگزار شد<strong>،</strong>‏ آغازگردید.‏د<strong>و</strong>مین نشست به تاریخ 25 ج<strong>و</strong>زای <strong>1391</strong> در شهر کابل به عن<strong>و</strong>ان ا<strong>و</strong>لینجلسه <strong>و</strong>زراء جهت پیگیری پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل برگزار گردید.‏ کنفرانست<strong>و</strong>سط جاللتمآب حامد کرزی<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستانافتتاح <strong>و</strong> تحت ریاست مشترک جاللتمآب دکت<strong>و</strong>ر زلمی رس<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زیرام<strong>و</strong>ر خارجۀ جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> جاللتمآب احمد دا<strong>و</strong>دا<strong>و</strong>غل<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه جمه<strong>و</strong>ری ترکیه به پیش برده شد که <strong>و</strong>زرایام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> هیئت های عالی رتبۀ 14 کش<strong>و</strong>ر قلب آسیا <strong>،</strong> <strong>و</strong>زرایام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> هیئت های عالی رتبۀ 14 کش<strong>و</strong>ر حمایت کننده <strong>و</strong> 11هیئت عالیرتبه از سازمانهای منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بین المللی در این نشستاشتراک داشتند.‏حامد کرزی<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ری افغانستان از شرکت کنندگان ایننشست خ<strong>و</strong>است تا برای کمک به تامین صلح پایدار در منطقه<strong>،</strong>‏ ازافغانستان حمایت کنند.‏این کنفرانس یک نشست منطق<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> دقیقا همین امر یکی ازبرجستگی های این کنفرانس ب<strong>و</strong>د.‏ کابل برای ا<strong>و</strong>لین بار کنفرانسمنطق<strong>و</strong>ی را میزبانی کرد که اجندای آن نه مسایل افغانستان<strong>،</strong>‏ بلکهآغاز یک پر<strong>و</strong>سه ر<strong>و</strong> به جل<strong>و</strong> منطق<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ این امر از نظر سیاسی <strong>و</strong>دیپلماتیک دارای پیام های مشخص <strong>و</strong> امید<strong>و</strong>ار کننده از س<strong>و</strong>ی افغانستانمی باشد.‏ افز<strong>و</strong>ن برآن افغانستان در این کنفرانس نقش <strong>و</strong> جایگاه خ<strong>و</strong>درا د<strong>و</strong>باره تعریف کرد.‏

79در این کنفرانس افغانستان تالش کرد تا به کش<strong>و</strong>رهای همسایه <strong>و</strong>منطقه این نکته را تفهیم کند که ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> مناسبات این کش<strong>و</strong>ر باسایر کش<strong>و</strong>رهای جهان به معنای نفی همکاریهای منطق<strong>و</strong>ی نیست؛ بلکهافغانستان با ت<strong>و</strong>جه به الزامات <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>ریاتی که با آنها م<strong>و</strong>اجه است<strong>،</strong>‏ باحفظ منافع خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> منافع مشر<strong>و</strong>ع منطق<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ با کش<strong>و</strong>رهای دیگر ر<strong>و</strong>ابطسیاسی <strong>و</strong> دیپلماتیک برقرار می سازد <strong>و</strong> همکاریهای درازمدت آنان رادر عرصه های اقتصادی <strong>و</strong> امنیتی <strong>و</strong> اجتماعی جلب می کند.‏بعد از برگزاری کنفرانس <strong>و</strong>زرای ام<strong>و</strong>ر خارجه کش<strong>و</strong>ر های قلب آسیادر کابل<strong>،</strong>‏ جلسات کارمندان ارشد یا مقامات ارشد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل بهترتیب ذیل برگزار شد:‏ا<strong>و</strong>لین جلسه مقامات ارشد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل در حاشیه کنفرانس ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong>بتاریخ 8 ج<strong>و</strong>الی 2012 در سفارت افغانستان در ت<strong>و</strong>کی<strong>و</strong> برگزار شد.‏د<strong>و</strong>مین جلسه بتاریخ 24 سپتامبر 2012 در حاشیه شصت <strong>و</strong> هفتمیناجالس عم<strong>و</strong>می سازمان ملل متحد در نی<strong>و</strong>یارک<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>مین جلسه بتاریخ18 اکت<strong>و</strong>بر 2012 در انقره <strong>و</strong> چهارمین اجالس کارمندان ارشد پر<strong>و</strong>سهاستانب<strong>و</strong>ل بتاریخ 6 فبر<strong>و</strong>ری 2013 به ریاست مشترک آقای جا<strong>و</strong>ی<strong>دل<strong>و</strong></strong>دین <strong>و</strong> اراز عظیم<strong>و</strong>ف معینان <strong>و</strong>زارت های خارجه افغانستان <strong>و</strong>آذربایجان در شهر باک<strong>و</strong> تد<strong>و</strong>یر یافت.‏در این اجالس نماینده گان کش<strong>و</strong>ر های قلب آسیا<strong>،</strong>‏ شش کش<strong>و</strong>رهمسایه افغانستان <strong>و</strong> هشت کش<strong>و</strong>ر دیگر منطقه چ<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سیه<strong>،</strong>‏ قرغزستان<strong>،</strong>‏قزاقستان<strong>،</strong>‏ آذربایجان<strong>،</strong>‏ هند<strong>و</strong>ستان<strong>،</strong>‏ امارات متحده عربی<strong>،</strong>‏ عربستانسع<strong>و</strong>دی<strong>،</strong>‏ ترکیه <strong>و</strong> همچنان نماینده گان کش<strong>و</strong>ر های حمایت کنندهپر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> هکذا نماینده گان سازمان های منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بینالمللی اشتراک داشتند.‏مح<strong>و</strong>ر اصلی چهارمین اجالس کارمندان عالیرتبه کش<strong>و</strong>ر های قلبآسیا را م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات اساسی چ<strong>و</strong>ن بحث نهایی سازی <strong>و</strong> تأیید مس<strong>و</strong>دهپالن های اقدامات عملی <strong>و</strong> همچنان بحث <strong>و</strong> ارائه ت<strong>و</strong>ضیحات در م<strong>و</strong>ردصد<strong>و</strong>ر اعالمیه کنفرانس <strong>و</strong>زرای خارجه کش<strong>و</strong>ر های قلب آسیا که بهتاریخ 26 اپریل در شهر الماتای جمه<strong>و</strong>ری قزاقستان دایر خ<strong>و</strong>اهد شد<strong>،</strong>‏تشکیل میداد.‏عمده ترین دستآ<strong>و</strong>رد های این نشست عبارتند از:‏‎1‎سه 1. تدبیر اعتماد سازی پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل چ<strong>و</strong>ن م<strong>و</strong>اد مخدر<strong>،</strong>‏تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong> فرصت های تجارتی <strong>و</strong> سرمایه گذاری به ط<strong>و</strong>ر کاملم<strong>و</strong>رد تایید <strong>و</strong> م<strong>و</strong>افقت اشتراک کننده گان قرار گرفت.‏‎2‎تدابیر 2. اعتماد سازی دیگر پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل مانند تعلیم <strong>و</strong> تربیه<strong>،</strong>‏زیربنا ها <strong>و</strong> مدیریت ح<strong>و</strong>ادث طبیعی در پرنسیب م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>افق قرارگرفت که امکان تغییر <strong>و</strong> اصالح با در نظرداشت نظرات کش<strong>و</strong>رهای اشتراک کننده در آنها <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد.‏‎3‎قدم 3. بعدی در تطبیق تدابیر اعتمادسازی پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل تد<strong>و</strong>یرنشست های کارشناسانه تدابیر مرب<strong>و</strong>ط جهت تد<strong>و</strong>ین <strong>و</strong> اجرایپر<strong>و</strong>ژه ها <strong>و</strong> برنامه های هر تدبیر میباشد.‏‎4‎کش<strong>و</strong>ر 4. های حامی نقش حمای<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د را مشخصًا در تدابیری کهعض<strong>و</strong> می باشند <strong>و</strong> همچنان حمایت های سیاسی-‏ تخنیکی خ<strong>و</strong>درا مشخص خ<strong>و</strong>اهند کرد.‏بهمین گ<strong>و</strong>نه در حاشیه این اجالس آقای جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین معین سیاسی<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه که جهت اشتراک در چهارمین اجالس کارمندانارشد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل به باک<strong>و</strong> مسافرت نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ با مقامات مختلفآذربایجان مالقات های جداگانه کرد.‏در مالقاتی که با آقای م<strong>و</strong>سی جالل رئیس <strong>و</strong> آقای فکرت علی ی<strong>و</strong>فمس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل ارشد اداره ماین پاکی آذربایجان )ANAMA( بعمل آ<strong>و</strong>رد<strong>،</strong>‏معین سیاسی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ضمن تقدیر از همکاری آن ادارهبرای آم<strong>و</strong>زش 260 تن از کارمندان ماین پاکی افغانستان در باک<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ابرازامید<strong>و</strong>اری کرد که این مساعدت های آنان ادامه یابد.‏آقای م<strong>و</strong>سی جالل درین رابطه اظهار داشت که برنامه های آم<strong>و</strong>زشی<strong>و</strong> اطالع رسانی به مردم م<strong>و</strong>ثر ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> نتیجه مطل<strong>و</strong>ب به بار آ<strong>و</strong>رده است<strong>و</strong> ما حاضریم این تجارب را با افغانستان نیز شریک سازیم.‏ به اساسمعل<strong>و</strong>مات مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین دفتر ماین پاکی آذربایجان<strong>،</strong>‏ حد<strong>و</strong>د هشتاد هزارجلد کتب آگاهی دهی از خطرات ماین ها <strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نگی مقابله با آنهاکه به زبان دری چاپ گردیده به افغانستان ارسال شده است <strong>و</strong> اینسلسله ادامه خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏آقای ل<strong>و</strong>دین در مالقات با آقای م<strong>و</strong>سی پناه<strong>و</strong>ف معین <strong>و</strong>زارتترانسپ<strong>و</strong>رت آذربایجان اظهار داشت که نظر به اهمیت ر<strong>و</strong>ابطی کهبا آذربایجان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد<strong>،</strong>‏ تالش گردید تا آذربایجان شامل پر<strong>و</strong>سهاستانب<strong>و</strong>ل گردد<strong>،</strong>‏ زیرا برای افغانستان به مثابه کش<strong>و</strong>ری که سالها جنگ<strong>و</strong> <strong>و</strong>یرانی را تجربه کرده <strong>و</strong> حال بس<strong>و</strong>ی انکشاف <strong>و</strong> ترقی در حرکتاست باید یکجا <strong>و</strong> هماهنگ با کش<strong>و</strong>ر های منطقه زیربناهای اقتصادی<strong>و</strong> انکشافی خ<strong>و</strong>د را ایجاد <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یت نماید.‏ آذربایجان با ت<strong>و</strong>انمندیها <strong>و</strong> امکاناتی که دارد خ<strong>و</strong>بتر میت<strong>و</strong>اند ما را در راه رسیدن به رشد<strong>و</strong> شک<strong>و</strong>فایی اقتصادی کمک کند.‏ از جانب دیگر باید پر<strong>و</strong>از هایطیارات د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر به پایتخت های هم دیگر آغاز ش<strong>و</strong>د زیرا بخ<strong>و</strong>بیمیت<strong>و</strong>اند ملت های ما را با هم نزدیک ساخته <strong>و</strong> باعث پیشرفت <strong>و</strong>ترقیگردد.‏معین <strong>و</strong>زارت ترانسپ<strong>و</strong>رت آذربایجان نیز ضمن تاکید بر اهمیت ر<strong>و</strong>ابطمیان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ ابراز عالقمندی نم<strong>و</strong>د که تجارب کش<strong>و</strong>رش را درعرصه انکشاف اقتصادی با افغانستان شریک سازد.‏ <strong>و</strong>ی همچنانخاطر نشان ساخت که کش<strong>و</strong>رش حاضر است در بخش ترانسپ<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>ترانزیت با افغانستان همکاری داشته باشد.‏آقای ل<strong>و</strong>دین گفت که د<strong>و</strong>لت افغانستان برای ایجاد<strong>،</strong>‏ گسترش <strong>و</strong> تعمیقر<strong>و</strong>ابط در عرصه های مختلف با آذربایجان<strong>،</strong>‏ تصمیم اتخاذ نم<strong>و</strong>د تا

80نماینده گی سیاسی خ<strong>و</strong>د را در باک<strong>و</strong> افتتاح <strong>و</strong> یک شخص فعال <strong>و</strong> باانرژی را در راس آن بگمارد.‏ آرز<strong>و</strong>مندی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد تا آذربایجاننیز سفارت خ<strong>و</strong>د را در کابل ایجاد نماید تا این ر<strong>و</strong>ابط بص<strong>و</strong>رت بهتر <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>بتر تق<strong>و</strong>یت مزید یابد.‏طی مالقات دیگری که آقای ل<strong>و</strong>دین با اد<strong>و</strong>ارد بیری ی<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>ف سکرترجنرال سازمان ( TRACECA ) داشت<strong>،</strong>‏ بر اهمیت هماهنگی <strong>و</strong>همکاری های نزدیک تجارتی <strong>و</strong> ترانزیتی میان کش<strong>و</strong>ر های عض<strong>و</strong> اینسازمان در رشد <strong>و</strong> انکشاف اقتصادی تاکید ص<strong>و</strong>رت گرفت.‏آقای ل<strong>و</strong>دین گفت که افغانستان با م<strong>و</strong>قعیت محاط به خشکه ب<strong>و</strong>دنشنیاز دارد تا راهی به بحر بیابد هرچند با د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر همسایه اش قرارداداستفاده از قلمر<strong>و</strong> آنان را جهت رسیدن به بحر به امضا رسانیده اما اینتعهدات به اثر مسایل سیاسی دستخ<strong>و</strong>ش یک سلسله مشکالت شدهاست . ما ناگزیر در جستج<strong>و</strong>ی راه س<strong>و</strong>می برآمدیم <strong>و</strong> بهترین گزینهیعنی رسیدن از طریق ترکمنستان<strong>،</strong>‏ ارمنستان<strong>،</strong>‏ گرجستان<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> آذربایجانبه ترکیه <strong>و</strong> باالخره به بحیره سیاه میباشد.‏ <strong>و</strong> در این راستا عالقمندتق<strong>و</strong>یت نقش خ<strong>و</strong>د در تراسیکا استیم <strong>و</strong> امید<strong>و</strong>اریم از م<strong>و</strong>قعیت ناظر بهحیث عض<strong>و</strong> مبدل ش<strong>و</strong>یم . در نظر است تا برای دست یافتن به هدفاتصال به بحیره سیاه چهارچ<strong>و</strong>ب قان<strong>و</strong>نی آنرا ایجاد کنیم.‏آقای اد<strong>و</strong>ارد هدف از ایجاد اداره اشرا تق<strong>و</strong>یت <strong>و</strong>گسترش ر<strong>و</strong>ابطتجارتی <strong>و</strong> اقتصادی با کش<strong>و</strong>ر های همسایه<strong>،</strong>‏ منطقه <strong>و</strong> جهان <strong>و</strong> همچناننقطه <strong>و</strong>صل آسیا <strong>و</strong> ار<strong>و</strong>پا دانسته<strong>،</strong>‏ گفت:‏ افغانستان قبالً‏ تقاضای عض<strong>و</strong>یتدر این سازمان را نم<strong>و</strong>ده است <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر های عض<strong>و</strong> نیز از عض<strong>و</strong>یتافغانستان به این سازمان استقبال بعمل آ<strong>و</strong>رده اند . در اجالس ماهسپتامبر سال جاری سازمان<strong>،</strong>‏ عض<strong>و</strong>یت افغانستان م<strong>و</strong>رد بررسی قرارمیگیرد <strong>و</strong> امید<strong>و</strong>اریم با شم<strong>و</strong>لیت شما در این سازمان شاهد بهب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ضعیت اقتصادی<strong>،</strong>‏ رشد <strong>و</strong> ترقی افغانستان باشیم.‏آقای جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین به همین گ<strong>و</strong>نه در باک<strong>و</strong> با آقای نیازی صفر<strong>و</strong>فمعا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زارت انکشاف اقتصادی آذربایجان مالقات نم<strong>و</strong>د.‏ در ایندیدار آقای ل<strong>و</strong>دین گفت که این فرصت خ<strong>و</strong>ب است تا دیدگاه ها <strong>و</strong>نظریات خ<strong>و</strong>د را برای تق<strong>و</strong>یت هرچه بیشتر ر<strong>و</strong>ابط م<strong>و</strong>رد بررسی قراردهیم.‏معین <strong>و</strong>زارت انکشاف اقتصادی آذربایجان در کنار اینکه از ابتکارافغانستان برای ایجاد <strong>و</strong> رهبری پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل قدردانی بعمل آ<strong>و</strong>رده<strong>،</strong>‏ابراز امید<strong>و</strong>اری نم<strong>و</strong>د که کش<strong>و</strong>رش با عض<strong>و</strong>یت در این پر<strong>و</strong>سه بت<strong>و</strong>اندسهم سازنده خ<strong>و</strong>د را در انکشاف منطقه بخص<strong>و</strong>ص رشد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعهاقتصادی افغانستان بازی نماید.‏در ادامه دیدار با مقامات آذربایجان<strong>،</strong>‏ آقای ل<strong>و</strong>دین با آقای کمال الدینحیدر<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زیر حاالت اضطراری آن کش<strong>و</strong>ر نیز مالقات کرد.‏آقای ل<strong>و</strong>دین گفت که کش<strong>و</strong>ر ما از نقطه نظر ح<strong>و</strong>ادث طبیعی <strong>،</strong>خشکسالی <strong>،</strong> زلزله <strong>و</strong> سیالب آسیب پذیر ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> ایجاب می کند تااقدامات <strong>و</strong>قای<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> هم چنان عملیات های نجات ت<strong>و</strong>سط اشخاص باتجربه انجام ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> این امر مستلزم آم<strong>و</strong>زش مسلکی افراد می باشد <strong>و</strong>آرز<strong>و</strong>مندیم کش<strong>و</strong>ر شما تجارب بسیار غنی خ<strong>و</strong>د را با ما شریک ساخته<strong>و</strong> در قسمت آم<strong>و</strong>زش کادرهای افغان همکاری نماید.‏

81در مقابل معین <strong>و</strong>زارت حاالت اضطراری آذربایجان اظهار داشت کهبا درنظرداشت رابطه نزدیک <strong>و</strong> برادرانه میان د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> هم چنان<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اشتراکات فرهنگی <strong>و</strong> دینی<strong>،</strong>‏ حاضریم هر آنچه در ت<strong>و</strong>ان داریم بابرادران افغان خ<strong>و</strong>د شریک سازیم.‏مالقات بعدی با آقای ر<strong>و</strong>ناگ عبداهلل ی<strong>و</strong>ف رئیس شرکت د<strong>و</strong>لتی نفتآذربایجان ب<strong>و</strong>د.‏ آقای ل<strong>و</strong>دین اظهار داشت که افغانستان دارای منابعطبیعی زیرزمینی می باشد که در حال حاضر زمنیه استفاده از این منابعمساعد گردیده به کمک د<strong>و</strong>ستان افغانستان نیاز احساس می گردد.‏ما عالقمند استیم تا کمپنی های شما نیز در این عرصه در افغانستانسرمایه گذاری نماید.‏آقای عبداهلل ی<strong>و</strong>ف گفت:‏ ما امکانات ارسال متخصصین <strong>و</strong> جی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>جستها را به افغانستان داریم تا بعد از تحقیق ساحات م<strong>و</strong>رد ضر<strong>و</strong>رت راتشخیص <strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نگی همکاری ها را بررسی نمایند.‏مالقات دیگر آقای ل<strong>و</strong>دین در شهر باک<strong>و</strong> با آقای الچین گل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>فرئیس عم<strong>و</strong>می سرحدات آذربایجان مالقات ب<strong>و</strong>د.‏ در این مالقات نیز برتحکیم مناسبات سیاسی <strong>و</strong> اقتصادی <strong>و</strong> هم چنان همکاری آذربایجاندر قسمت آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> تربیه پ<strong>و</strong>لیس سرحدی افغانستان تاکید به عملآمده<strong>،</strong>‏ آقای الچین در عرصه آم<strong>و</strong>زش پ<strong>و</strong>لیس سرحدی افغانستان ازطریق برنامه های ک<strong>و</strong>تاه مدت <strong>و</strong> میان مدت <strong>و</strong> دراز مدت در اکادمینظامی باک<strong>و</strong> اظهار آماده گی نم<strong>و</strong>د.‏آقای ل<strong>و</strong>دین در حالیکه سفیر کبیر افغانستان در باک<strong>و</strong> نیز حاضر ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ ازاکادمی دیپل<strong>و</strong>ماسی آذربایجان دیدار نم<strong>و</strong>د.‏ در این دیدار که از جانبآقای کارض اسماعیل زاده معا<strong>و</strong>ن اجرائی<strong>و</strong>ی اکادمی ت<strong>و</strong>ضیحات ارایهمیگردید<strong>،</strong>‏ آقای ل<strong>و</strong>دین از بخش های مختلف آن اکادمی باز دید بهعمل آ<strong>و</strong>رد.‏امکانات م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ده در اکادمی دیپل<strong>و</strong>ماسی باک<strong>و</strong> <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انایی های اساتیدآن آقای ل<strong>و</strong>دین را عالقه مند ساخت تا در م<strong>و</strong>رد برنامه ها آم<strong>و</strong>زشیدیپل<strong>و</strong>ماسی کادر دیپل<strong>و</strong>ماتیک افغانستان که به مصرف کش<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>یسدر آینده نزدیک راه اندازی میش<strong>و</strong>د با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین اکادمی متذکرهصحبت نمایند<strong>،</strong>‏ تا در ص<strong>و</strong>رت امکان در باک<strong>و</strong> انجام گردد.‏همچنان آقای ل<strong>و</strong>دین پیشنهاد ایجاد یک برنامه آم<strong>و</strong>زشی برای مذاکرهکننده ها را ارایه نم<strong>و</strong>د تا اکادمی متذکره چنین یک برنامه یی را برایکارمندان د<strong>و</strong>لت افغانستان فراهم نماید.‏اکادمی متذکره حاضر است ساالنه 5 ب<strong>و</strong>رس ط<strong>و</strong>یل المدت را دراختیار افغانستان به سطح لیسانس <strong>و</strong> ماستری آماده سازد <strong>و</strong>لی یکی ازشرایط اساسی آن آشنایی کامل به زبان انگلیسی <strong>و</strong> همچنان ت<strong>و</strong>اناییهای خاص در عرصه مطالعات <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط بین الملل می باشد.‏گفتنی است که ‏¬پنجمین جلسه مقامات ارشد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل قراراست بتاریخ‎25‎ مارچ 2013 در کابل دایر گردد.‏

83پر<strong>و</strong>فيس<strong>و</strong>ر کانستانتين الکساندري<strong>و</strong><strong>و</strong>يچ لېبېدېف د ۲۰۱۳ کال د مارچ په‎۲۰‎ مهنېټه ستر افغانستان پېژند<strong>و</strong>نکی ۹۳ کلن کېږيداکتر لطیف بهاندد ر<strong>و</strong>سیې په امپراط<strong>و</strong>رۍ <strong>،</strong> بيا په ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي اتحاد کې ا<strong>و</strong> ترهغه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته په ا<strong>و</strong>سنۍ ر<strong>و</strong>سيه کې <strong>،</strong> ختيځ پېژندنه د ختيځ<strong>و</strong>ژب<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> فرهنګ ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>د دست<strong>و</strong>ر زده کړې خ<strong>و</strong>را غ<strong>و</strong>ره ځایدرل<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> لري يې.‏د ر<strong>و</strong>سيې هي<strong>و</strong>اد ا<strong>و</strong> امپراط<strong>و</strong>ري تل د ختيځ ا<strong>و</strong> ختيځ پ<strong>و</strong>هنېلې<strong>و</strong>اله <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> تر ا<strong>و</strong>سه پ<strong>و</strong>رې هم ال لې<strong>و</strong>اله ده .که څه هم د اسالم د دین له برکته په پخ<strong>و</strong>انی ر<strong>و</strong>سیه کېډېر پ<strong>و</strong>هان ا<strong>و</strong> د دیني عل<strong>و</strong>م<strong>و</strong> مشران په عربي ژبه پ<strong>و</strong>هېدل ا<strong>و</strong>

84ترکي ژبې خ<strong>و</strong> د تاتاري ا<strong>و</strong> باشقري ژب<strong>و</strong> ته د نېږدي<strong>و</strong>الي لهامله <strong>،</strong> خ<strong>و</strong>را <strong>و</strong>ده کړې <strong>و</strong>ه . د دې ژب<strong>و</strong> ترڅنګ د افغانستانله رسمي ژب<strong>و</strong> نه<strong>،</strong>‏ د پښت<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> فارسي ژب<strong>و</strong> زده کړه هم پهدې هې<strong>و</strong>اد کې لرغ<strong>و</strong>نی تاريخ لري.‏ دا هم څ<strong>و</strong>ک په ډاګهنشي <strong>و</strong>يالی چې ل<strong>و</strong>مړني ر<strong>و</strong>سان<strong>و</strong> به دغه د<strong>و</strong>ه ژبې څه <strong>و</strong>ختزده کړې <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> د ا<strong>و</strong>سني<strong>و</strong> کتاب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ر<strong>و</strong>ايت ا<strong>و</strong> شهادتله مخې<strong>،</strong>‏ فارسي ژبې زده کړې له د فارسي ژبې ل<strong>و</strong>مړنۍقام<strong>و</strong>س په ۱۷۸۶ کال کې په سنت پترزب<strong>و</strong>رګ کې چاپش<strong>و</strong>ی دی .په دې مقاله کې م<strong>و</strong>ږ په شلمه پېړۍ کې د ی<strong>و</strong>ه استاد پرژ<strong>و</strong>ند ا<strong>و</strong> کار<strong>،</strong>‏ چې ي<strong>و</strong>ه پېړۍ يې د افغانستان فرهنګ په تېرهبیا پښت<strong>و</strong> ژبې ا<strong>و</strong> ادب ته خدمت کړی دی<strong>،</strong>‏ خبرې ک<strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ دااستاد څ<strong>و</strong>ک دی:‏دا استاد پر<strong>و</strong>فيس<strong>و</strong>ر کانستانتين الکساندري<strong>و</strong><strong>و</strong>يچ لېبېدېف.‏لنډ ژ<strong>و</strong>ند لیک :استاد د ۱۹۲۰ کال د مارچ په شلمه د مسک<strong>و</strong> د څنډ<strong>و</strong> دکالمنسکي په ښارګ<strong>و</strong>ټې کې پيدا ش<strong>و</strong>ی دی.‏ په سیمه کې دښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نځې تر پای ته رسېد<strong>و</strong> پر ۱۹۳۹ کال د مسک<strong>و</strong> د ختيځپېژندنې په انستیت<strong>و</strong>ت کې زده کړې<strong>،</strong>‏ دپښت<strong>و</strong> ژبې زده کړېپیل کړې دي.‏ پر ‎۱۹۴۲‎کال همالته استاد ش<strong>و</strong>ی دی.‏له ۱۹۴۹ تر ۱۹۵۴ پ<strong>و</strong>رې د پښت<strong>و</strong> ژبې ا<strong>و</strong> ادب د څانګې دمشرتابه کفیل پاتې ش<strong>و</strong>ی دی.‏له ۱۹۶۷ تر ۱۹۶۹ پ<strong>و</strong>رې د ر<strong>و</strong>سیې د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> د <strong>و</strong>زارتد نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> اړیک<strong>و</strong> د انستیت<strong>و</strong>ت مرستیال ا<strong>و</strong> هممهاله دبښت<strong>و</strong> ژپېاستاد <strong>و</strong>.‏له ۱۹۸۱ نه تر ۱۹۸۶ پ<strong>و</strong>رې د مسک<strong>و</strong> د د<strong>و</strong>لتي پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن دآسیا ا<strong>و</strong> افریقا د انستیت<strong>و</strong>ت د فالل<strong>و</strong>ژۍ د څانګې مشر.‏۹۳ کلن استاد<strong>،</strong>‏ ال تر ا<strong>و</strong>سه هم د هماغې څانګې استاد ا<strong>و</strong> پههغه انستیت<strong>و</strong>ت کې د پښ<strong>و</strong> ژبې ا<strong>و</strong> ګرامر تدریس ک<strong>و</strong>ي.‏د استاد داستان:‏ده خپله ماته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل:‏په ۱۹۳۹ کال کې د مسک<strong>و</strong> د ختیځ پېژندنې په انستیتی<strong>و</strong>تکې شامل ش<strong>و</strong>م.‏ دې انستیتی<strong>و</strong>ت د افغانستان څانګه هم درل<strong>و</strong>ده. زه ا<strong>و</strong> نهه تنه ن<strong>و</strong>ر محصالن په همدې انستیت<strong>و</strong>ت کې شاملا<strong>و</strong> د ختیځ<strong>و</strong> ژب<strong>و</strong> زده کړې م<strong>و</strong> پیل کړې.‏ ال م<strong>و</strong> زده کړېپای ته رس<strong>و</strong>لې نه <strong>و</strong>ې<strong>،</strong>‏ چې د ۴۱ کال د ج<strong>و</strong>ن په میاشتکې<strong>،</strong>‏ د د<strong>و</strong>یمې نړې<strong>و</strong>الې جګړې لمن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي ته را<strong>و</strong>رسېده .ټ<strong>و</strong>ل ځ<strong>و</strong>انان باید جګړې ته تللي <strong>و</strong>ای.‏ ک<strong>و</strong>الی ش<strong>و</strong>م <strong>و</strong><strong>و</strong>ایمچې زه د ی<strong>و</strong>سف استالین نه په مننې سره<strong>،</strong>‏ جګړې ته نه الړم. ستالین داسې ی<strong>و</strong> فرمان <strong>و</strong>رکړ چې هیڅ څ<strong>و</strong>ک نه شيک<strong>و</strong>الی چې د ختیځ پېژندنې د انستیتی<strong>و</strong>ت ی<strong>و</strong> محصل ا<strong>و</strong> یااستاد جګړې ته <strong>و</strong>لېږي.‏ ‏)استاد <strong>و</strong>ایي چې د دغه فرمان متنماسره شته دی(.‏ کله چې دې جګړې ز<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اخیست<strong>،</strong>‏ داانستیتی<strong>و</strong>ت سره له محصلین<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> استادان<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د ازبکستان فرغانېته <strong>و</strong>لېږد<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>.‏ هر څه شي ا<strong>و</strong> له هغې ډلې نه د انستیتی<strong>و</strong>تق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځي بڼه پیدا کړه.‏ زم<strong>و</strong>ږ استاد هلته ‏)فرغانه(‏ کېاسالن<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> . هغه پښت<strong>و</strong> ژبه په کندهاري ګړد<strong>و</strong>د <strong>و</strong>یله <strong>،</strong> خ<strong>و</strong>څ<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ده ال تېره نه <strong>و</strong>ه چې د جګړې د اغېز<strong>و</strong> له امله دغهاستاد د ستا<strong>و</strong>راپ<strong>و</strong>ل په نامه ی<strong>و</strong> ښار ته <strong>و</strong>لېږل ش<strong>و</strong> . هلته ی<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ځي انستیتی<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> چې د ختیځ ژبې په کې ل<strong>و</strong>ستل کېدې .م<strong>و</strong>ږ هم دې ته اړ <strong>و</strong><strong>و</strong> ش<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چې هماغه انستیتی<strong>و</strong>ت ته الړ ش<strong>و</strong>.‏۱۹۴۲ کال <strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چې داسې ی<strong>و</strong> فرمان راغی:‏ ټ<strong>و</strong>ل محصلینباید په چټکه آزم<strong>و</strong>ینې <strong>و</strong>رکړي ا<strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>ګمارل شي.‏د استاد آثار:‏۱- د پښت<strong>و</strong> ژبې گرامر<strong>،</strong>‏ )۱( ۱۹۴۵۲- د افغانستان افسانې<strong>،</strong>‏ قصې ا<strong>و</strong> شعر<strong>،</strong>‏ ۱۹۵۳۳- پښت<strong>و</strong> ژبې گرامر<strong>،</strong>‏ )۲( ۱۹۵۶‎۴‎‏-په ر<strong>و</strong>سيه کې د پښت<strong>و</strong> ژبې زده کړه.‏ ۱۹۵۸‎۵‎‏-ک<strong>و</strong>چنی دايرة المعارف<strong>،</strong>‏ ۱۹۶۱‎۶‎‏-د ر<strong>و</strong>سي ژبې د زده کړې درسي کتاب<strong>،</strong>‏ پښت<strong>و</strong> ژبه )۱(۱۹۶۱۷- ر<strong>و</strong>سي-‏ افغاني جيبي قام<strong>و</strong>س ۱۹۶۲‎۸‎‏-څرنګه ک<strong>و</strong>الی ش<strong>و</strong> د زده کړې لپاره جالب درسي کتابتيار کړ<strong>و</strong>؟ ۱۹۶۳۹- ر<strong>و</strong>سي-‏ افغاني جيبي قام<strong>و</strong>س ۱۹۶۷۱۰- افغاني متل<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ۱۸۶۷

85‎۱۱‎‏-د ر<strong>و</strong>سي ژبې د زده کړې درسي کتاب )۲( ۱۹۶۷‎۱۲‎‏-په پښت<strong>و</strong> ژبه کې فعل ا<strong>و</strong>قيد<strong>،</strong>‏ ۱۹۶۹۱۳- د ر<strong>و</strong>سي ژب<strong>و</strong> لپاره د پښت<strong>و</strong> درسي کتاب<strong>،</strong>‏ – ۱۹۶۹ل<strong>و</strong>مړی کتاب.‏۱۴- پښت<strong>و</strong> ژبې گرامر<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۰.- ۱۵ افغاني قصې ا<strong>و</strong> افسانې<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۲۱۶- دپښت<strong>و</strong> ادبیات<strong>و</strong> زده کړه <strong>،</strong> منتخبات<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۲.۱۷- افغاني افسانې<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۲۱۸- د د<strong>و</strong>یم ا<strong>و</strong> درېیم کال لپاره پښت<strong>و</strong> ژبې د زده کړېد مقال<strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>عه<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۲‎۱۹‎‏-د څل<strong>و</strong>رم کال لپاره پښت<strong>و</strong> ژبې د زده کړېد مقال<strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>عه<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۲‎۲۰‎‏-د پنځم کال لپاره د مقال<strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>عه<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۳۲۱- شرقي ژبې ا<strong>و</strong> ادبيات<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۳۲۲- پښت<strong>و</strong> قام<strong>و</strong>س ۱۹۷۳ پښت<strong>و</strong> - ر<strong>و</strong>سي۲۳- د پښت<strong>و</strong> ژبې د گرامر جد<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۳۲۴- افغاني کالسيکه شاعري<strong>،</strong>‏ ۱۹۷۵‎۲۵‎‏-پښت<strong>و</strong> قام<strong>و</strong>س ۱۹۸۳ پښ<strong>و</strong> - ر<strong>و</strong>سي۲۶- د ژبې ا<strong>و</strong> ادبيات<strong>و</strong> مسئله ۱۹۸۳۲۷- د پښت<strong>و</strong> ژبې زده کړې<strong>،</strong>‏ ۱۹۸۳۲۸- د ل<strong>و</strong>مړی کال لپاره د پښت<strong>و</strong> ژبې د زده کړ<strong>و</strong> کتاب<strong>،</strong>‏د مقال<strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>عه<strong>،</strong>‏ ۱۹۸۳۲۹- د د<strong>و</strong>یم ا<strong>و</strong> درېيم کال لپاره د پښت<strong>و</strong> ژبې<strong>،</strong>‏ مقال<strong>و</strong> مجم<strong>و</strong>عه<strong>،</strong>‏۱۹۸۳-30 افسانه ا<strong>و</strong>شعر<strong>،</strong>‏ ترجمه<strong>،</strong>‏ ۱۹۸۵‎۳۱‎‏-پښت<strong>و</strong>-ر<strong>و</strong>سي قام<strong>و</strong>س ۱۹۸۵۳۲- افغاني <strong>و</strong>لسي شاعري<strong>،</strong>‏ ۱۹۸۵۳۳- د بنگ مسافری ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> داستان<strong>و</strong> ژباړه<strong>،</strong>‏ له پښت<strong>و</strong> نهر<strong>و</strong>سي ژبې ته د ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی<strong>،</strong>‏ ۱۹۸۷‎۳۵‎‏-پښت<strong>و</strong> ژبې گرامر<strong>،</strong>‏ ۱۹۸۸– ۳۶ د ر<strong>و</strong>سي ژب<strong>و</strong> د زده کړې لپآره پښت<strong>و</strong> ګرامر<strong>،</strong>‏ ۱۹۹۲<strong>،</strong> ۳۷- په تاریخي ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>سنۍ زمانه کې افغان <strong>و</strong>لس<strong>،</strong>‏ ۱۹۹۷۳۸- د ر<strong>و</strong>سيې ژب<strong>و</strong> لپآره د پښت<strong>و</strong> ژبې زده کړې<strong>،</strong>‏ ۱۹۹۷۳۹ مختصر اسالمي قام<strong>و</strong>س ۱۹۹۷‎۴۰‎‏-پښت<strong>و</strong>-ر<strong>و</strong>سي درسي قام<strong>و</strong>س . ۲۰۰۰۴۱- د ديپل<strong>و</strong>ماسي اصطالحات<strong>و</strong> قام<strong>و</strong>س<strong>،</strong>‏ ۲۰۰۲۴۲ پښت<strong>و</strong>-‏ دری ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سی درسي قام<strong>و</strong>س<strong>،</strong>‏ ۲۰۰۹ا<strong>و</strong> داسې ن<strong>و</strong>رکتاب<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> ډېرې مقالې ا<strong>و</strong> زپاړې.‏د لېبېدېف استاد:‏ښاغلی لېبېدېف <strong>،</strong> په شلمه پېړئ کې په ر<strong>و</strong>سیه کې د پښت<strong>و</strong>ژبې د ل<strong>و</strong>مړني استاد<strong>،</strong>‏ ښاغلي مارتير<strong>و</strong>س ګريګ<strong>و</strong>ري<strong>و</strong><strong>و</strong>يچاسالن<strong>و</strong>ف شاګرد دی.‏ښاغلی اسالن<strong>و</strong>ف د افغانی ادبيات<strong>و</strong> ډاکتر <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پښت<strong>و</strong> ژبه يېپه افغانستان کې زده کړې <strong>و</strong>ه.‏ هغه له ۱۹۳۰ مه کاله تر۱۹۳۸ کله پ<strong>و</strong>رې په افغانستان کې ديپل<strong>و</strong>مات ا<strong>و</strong> د ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي پهسفارت کې يې کار کړی دی.‏استاد اسالن<strong>و</strong>ف چې کله په ۱۹۳۸ کال کې له افغانستانهبېرته خپل هې<strong>و</strong>اد ته ست<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ی د مسک<strong>و</strong> دختيځ پېژندنې پهانستيتی<strong>و</strong>ت کې د پښت<strong>و</strong> ژبې استاد ش<strong>و</strong>ی دی .دهغه د ډاکټري اثر ‏:افغاني فکل<strong>و</strong>ر:افسانې<strong>،</strong>‏ سندرې ا<strong>و</strong> متل<strong>و</strong>نهن<strong>و</strong>مېده .دهغه تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> نه ستر اثر<strong>،</strong>‏ افغان-ر<strong>و</strong>سي قام<strong>و</strong>س <strong>و</strong> . هغه دغهقام<strong>و</strong>س چې پنځ<strong>و</strong>ش زره لغت<strong>و</strong>نه لرل <strong>،</strong> هغه له ‎۱۹۶۳‎تر ۱۹۶۸کال پ<strong>و</strong>رې د پښت<strong>و</strong> ادبيات<strong>و</strong> په اړه تر ۵۰ پ<strong>و</strong>رې مقالې خپرېکړي دي .زه ( لېبېدېف ) ا<strong>و</strong> افغانستان:‏ زه د ل<strong>و</strong>مړي ځل لپاره په ۷۰ م<strong>و</strong>کلن<strong>و</strong> کې افغانستان ته الړم . ه<strong>و</strong> دا باید <strong>و</strong><strong>و</strong>ایم چې زه ټ<strong>و</strong>لټال د<strong>و</strong>ه ځله افغانستان ته تللی یم . ل<strong>و</strong>مړۍ ځل درې مېاشتېپه افغانستان کې پاتې ش<strong>و</strong>م ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>یم ځل ی<strong>و</strong>ه میاشت . زه هغه<strong>و</strong>خت افغانستان ته الړم چې زه خپله د پښت<strong>و</strong> ژبې استاد <strong>و</strong>م

86. د افغانستان سره مې بشپړه آشنایي درل<strong>و</strong>ده <strong>،</strong> څ<strong>و</strong> کتاب<strong>و</strong>نها<strong>و</strong> بې شمېره مقالې مې د افغانستان په هکله لیکلې <strong>و</strong>ې .کله چې زه کابل ته <strong>و</strong>رسيدم<strong>،</strong>‏ زما خ<strong>و</strong>را ډېر ا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>د هرکلی<strong>و</strong>ش<strong>و</strong> . د هغه <strong>و</strong>خت پښت<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لنې مشران<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> غړ<strong>و</strong> زما لپارهي<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>يه غ<strong>و</strong>نډه ج<strong>و</strong>ړه کړه<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>رځپان<strong>و</strong> زما د راتګ په <strong>و</strong>ياړځانګړې خپر<strong>و</strong>نې درل<strong>و</strong>دې ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> خپر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> زما د کړ<strong>و</strong> <strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>په اړه پ<strong>و</strong>ره مطالب خپاره کړل .دغه راز په افغانستان کې زم<strong>و</strong>ږ سفارت بيا زما لپاره د خدایپه امانۍ ي<strong>و</strong>ه پرتمينه غ<strong>و</strong>نده ج<strong>و</strong>ړه کړه .دا خ<strong>و</strong> هغه <strong>و</strong>خت <strong>و</strong> چې زما له خ<strong>و</strong>ا د پښت<strong>و</strong> ژبې ليکل ش<strong>و</strong>يګرامر<strong>و</strong>نه هم خپاره ش<strong>و</strong>ي <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> هم ل<strong>و</strong>ی قام<strong>و</strong>س ا<strong>و</strong> دغه رازدرسي کتاب<strong>و</strong>نه مې هم څ<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>که په بېالبېل<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>هن<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کېتدريس لپاره کارېدل .د<strong>و</strong>یم ځل چې افغانستان ته الړم<strong>،</strong>‏ زما لپاره ډېر په زړه پ<strong>و</strong>رې<strong>و</strong> ه . ددې سفر په زړه پ<strong>و</strong>رتيا په دې کې <strong>و</strong>ه چې زه کندهارا<strong>و</strong> جالل آباد ته په م<strong>و</strong>تر کې الړم .په سفر کې زما ي<strong>و</strong> ملګري ا<strong>و</strong> زما دري<strong>و</strong>ر زما سره <strong>و</strong><strong>و</strong> . خ<strong>و</strong>تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> نه زما نه هېريد<strong>و</strong>نکې خاطره دا <strong>و</strong>ه چې کندهار تهپه الره کې<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>ږ د ک<strong>و</strong>چيان<strong>و</strong> له کار<strong>و</strong>ان سره مخامخ ش<strong>و</strong><strong>و</strong>. ماته مخکې له مخکې ا<strong>و</strong> په <strong>و</strong>ار <strong>و</strong>ار <strong>و</strong>يل ش<strong>و</strong>ي <strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چېک<strong>و</strong>چان چاته د عکاس اخېست<strong>و</strong> اجازه نه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي.‏ م<strong>و</strong>ږ چېکله د ک<strong>و</strong>چيان<strong>و</strong> له کار<strong>و</strong>ان سره نېږدې م<strong>و</strong>تر <strong>و</strong>درا<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>ښان<strong>و</strong>ترېدل ا<strong>و</strong> نا ارامه ش<strong>و</strong>ل . دد<strong>و</strong>د له مخې زم<strong>و</strong>ږ مخې ته مشرا<strong>و</strong> سپي ږېري ک<strong>و</strong>چان راغلل<strong>،</strong>‏ ما هم ژر هغ<strong>و</strong> سره په پښت<strong>و</strong> ژبهر<strong>و</strong>غبړ ا<strong>و</strong> ستړې مشي <strong>و</strong>کړه . هغه هک حيران ش<strong>و</strong>ل <strong>،</strong> چېدا تک سپين<strong>،</strong>‏ شين سترګی بهرنی ګ<strong>و</strong>ره چې داسې پښت<strong>و</strong><strong>و</strong>ايي<strong>،</strong>‏ ي<strong>و</strong> تن خ<strong>و</strong> يې ال دا <strong>و</strong><strong>و</strong>يل چې دا خ<strong>و</strong> چ<strong>و</strong>ر پښت<strong>و</strong>ن دی<strong>،</strong>‏ځکه تر ستړې مشي <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته <strong>،</strong> د هغ<strong>و</strong> ي<strong>و</strong> تن له مانه <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ښتلچې کار<strong>و</strong>نه دې څنګه دي؟ ا<strong>و</strong> ما ځ<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>رکړ چې هر څهدخدای په الس دي <strong>،</strong> ښه دي <strong>،</strong> کار<strong>و</strong>نه ښه دي.‏ تر دې ا<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ډېر<strong>و</strong> خبر<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ک<strong>و</strong>چان ډېر خ<strong>و</strong>شاله ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> ماتهيې <strong>و</strong><strong>و</strong>يل چې ک<strong>و</strong>الی شې<strong>،</strong>‏ عکاسي <strong>و</strong>کړې .ما چې ال مشر<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>چان<strong>و</strong> سره خبرې ک<strong>و</strong>لې<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>را ډېرک<strong>و</strong>چينيان راټ<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> هک حيران يې زما خبر<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> څېرېته کتل . هغ<strong>و</strong>ی په ډېر ځير زما خبرې ا<strong>و</strong>رېدې ا<strong>و</strong> بيا يې ي<strong>و</strong>بل ته <strong>و</strong>يل چې ښه سړی دی<strong>،</strong>‏ دېر ښه سړی دی . آپل<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>انۍک<strong>و</strong>چانې <strong>و</strong>الړې <strong>و</strong>ې.‏ زه چې کله د هغ<strong>و</strong> له څنګه تېرېدم <strong>،</strong>دې ته مې پام ش<strong>و</strong> چې دا د د افغانستان د ل<strong>و</strong>ديزک<strong>و</strong>چانې دافغانستان تر ختيځ<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong> سپنې دي.‏ ما هلته هغه ښکال<strong>و</strong>ې<strong>و</strong>ليدې چې کل<strong>و</strong>نه کل<strong>و</strong>نه مې دک<strong>و</strong>چان<strong>و</strong> دښکال په اړه په پښت<strong>و</strong>لنډي<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ادبيات<strong>و</strong> کې ل<strong>و</strong>ستې <strong>و</strong>ه.‏په کندهار کې م<strong>و</strong>ږ په ه<strong>و</strong>تل کې ژ<strong>و</strong>ند کا<strong>و</strong>ه <strong>،</strong> م<strong>و</strong>ږ ل<strong>و</strong>مړنير<strong>و</strong>سان <strong>و</strong> چې داسې کندهار ته راغلي <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> هلته م<strong>و</strong> پهپښت<strong>و</strong> ژبه خبرې ک<strong>و</strong>لې . ډېر خلک زم<strong>و</strong>ږ ه<strong>و</strong>تل ته راتلل ا<strong>و</strong>ددې لې<strong>و</strong>اله <strong>و</strong>چې له م<strong>و</strong>ږ سره د زړه خ<strong>و</strong>اله <strong>و</strong>کړي.‏ نه ي<strong>و</strong>ازېر<strong>و</strong>ښان اندي بلکې د هلمند له پر<strong>و</strong>ژې امريکايان هم زم<strong>و</strong>ږديدن ته راتلل . دغه راز د پل<strong>و</strong> آپل<strong>و</strong> نه هم ځينې ليک<strong>و</strong>ال ا<strong>و</strong> دژبې لې<strong>و</strong>ال ه<strong>و</strong>تل ته راتلل ا<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ښتل <strong>و</strong>ګ<strong>و</strong>ري چې ي<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سيڅنګه پښت<strong>و</strong> <strong>و</strong>ايي ا<strong>و</strong> دد<strong>و</strong>ی په اړه څه فکر ک<strong>و</strong>ي .د کندهار په ښار کې مې چهل زينه خ<strong>و</strong>ښه ش<strong>و</strong>ه <strong>،</strong> هلته پ<strong>و</strong>رته<strong>و</strong>خت<strong>و</strong> <strong>،</strong> هلته م<strong>و</strong> د هغه ځای ا<strong>و</strong> له هغه ځايه د ښار عکس<strong>و</strong>نه<strong>و</strong>اخيستل . د سردې بند ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ضه م<strong>و</strong> هم <strong>و</strong>کتل .لنډه دا چې کندهار م<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>څه په ک<strong>و</strong>څه <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>ت ا<strong>و</strong> دازما د ژ<strong>و</strong>ند ي<strong>و</strong>ه تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ښه خاطره <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ده .تر کندهاره <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته بيا کابل ا<strong>و</strong> له کابله بيا ننګرهار<strong>،</strong>‏ دجاللآباد ښار ته الړ<strong>و</strong><strong>و</strong> .دا هغه <strong>و</strong>خت چې ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يان<strong>و</strong> هلته کار کا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> فارم<strong>و</strong>نه يېج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل . دهغه ښار باغ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تاريخي <strong>و</strong>دانۍ د تل لپاره زماپه ياد دی ا<strong>و</strong> مي<strong>و</strong><strong>و</strong> يې زما حيرت راپارا<strong>و</strong>ه .مي<strong>و</strong>ې هغه <strong>و</strong>خت ډېرې ارزانه <strong>و</strong>ې .افغانستان<strong>،</strong>‏ دپښت<strong>و</strong> ژبه ا<strong>و</strong> ادبيات ماته په ژ<strong>و</strong>ند کې تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>غ<strong>و</strong>ره ا<strong>و</strong> زما د ارمان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ره ارمان پاتې ش<strong>و</strong>ی دی . ن<strong>و</strong> لههمدې کبله زما په ژ<strong>و</strong>ند کې ډېر <strong>و</strong>اره داسې ش<strong>و</strong>ي دي چېماته د بهرني<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> د <strong>و</strong>زارت ا<strong>و</strong> دش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي د مرکزي کميتېله خ<strong>و</strong>ا د ډېر<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> <strong>و</strong>ړانديز ش<strong>و</strong>ی دی ا<strong>و</strong> ما ي<strong>و</strong>ازېله دې امله نه دي منلي چې ما غ<strong>و</strong>ښتل د پښت<strong>و</strong> ژبې استادپاتې شم . ماته له پښت<strong>و</strong> ژبې ا<strong>و</strong> افغانستان سره مينه تر هرڅهنه غ<strong>و</strong>ره <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ده . ‏)د ۲۰۱۰ کال مارچ(‏د ر<strong>و</strong>سیې په فدراتیف کې جمه<strong>و</strong>ریت <strong>،</strong> کله چې ښاغلیزلمی عزیز سفیر ا<strong>و</strong> ما خپله هلته د فرهنګي آتشې دندهدرل<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>ږ ددغه استاد په <strong>و</strong>یاړ د<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>اره ل<strong>و</strong>یې غ<strong>و</strong>نډې<strong>و</strong>نی<strong>و</strong>لې.‏ ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>ار د استاد د فرهنګي هل<strong>و</strong> ځل<strong>و</strong> د ا<strong>و</strong>یایمېکالیزې په <strong>و</strong>یاړ ا<strong>و</strong> بل <strong>و</strong>ار : د استاد د ز<strong>و</strong>کړې د ۹۰ یمېکالیزې په <strong>و</strong>یاړ.‏زه استاد ته ال ا<strong>و</strong>ږد عمر <strong>،</strong> ر<strong>و</strong>غ ص<strong>و</strong>رت ا<strong>و</strong> نیکمرغي غ<strong>و</strong>اړم. ا<strong>و</strong> هیله لرم ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>خت بیا په ر<strong>و</strong>سیه کې د افغاني فرهنګيهل<strong>و</strong> ځل<strong>و</strong> پسرلی راشي چې ددغه ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> استادان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> افغانپېژند<strong>و</strong>نک<strong>و</strong> هغه شان قدرداني <strong>و</strong>شي <strong>،</strong> لکه څنګه چې ښايي .

87د<strong>و</strong>لت سازییا حک<strong>و</strong>متداریبین المللیدکتراندس م.‏ نبی هیکلهر آنکه مانند د<strong>و</strong>لتمردان<strong>،</strong>‏ زنان <strong>و</strong> محصالن ر<strong>و</strong>ابط بین الملل<strong>و</strong> آنانی که عالقمند مطالعه ر<strong>و</strong>ابط بینالملل اند<strong>،</strong>‏ با ر<strong>و</strong>ابطبین الملل سر<strong>و</strong>کاردارند ممکن است با این پرسش برخ<strong>و</strong>ردهباشند که هدف اساسی ایجاد جامعه ملل <strong>و</strong> بعدها سازمانملل متحد چه ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> تاکدام حد حک<strong>و</strong>متداری بینالمللی درحالیکه چیزی به نام حک<strong>و</strong>مت جهانی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد<strong>،</strong>تحققیافته است.‏د<strong>و</strong>لت سازی )State-building( که ملت سازی)Nation-building( نیز نامیده میش<strong>و</strong>د عبارت استاز پر<strong>و</strong>سه ایکه به هدف تأمین حک<strong>و</strong>متداری بینالمللیخدمت می نماید.‏ د<strong>و</strong>لت سازی یا ملت سازی به ت<strong>و</strong>سعۀسیستم د<strong>و</strong>لتی نیز ممکن است کمک نماید.‏ تعریف د<strong>و</strong>لتسازی که عمدتًا در ایاالت متحده امریکا به نام ملت سازیشهرت دارد<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong> غلط فهمی را م<strong>و</strong>جب گردیده است.‏ غلطفهمی نخستی این است چیزی به نام ملت سازی به این معنانمی ت<strong>و</strong>اند <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشته باشد که فکت<strong>و</strong>ر یا عامل خارجیملتی را بسازد؛ زیرا در م<strong>و</strong>اردی که ملتهای جدید به معناییک سازمان سیاسی مستقل ‏)یعنی د<strong>و</strong>لتهای جدید دارایحاکمیت(‏ در نتیجه استقالل طلبی ایجاد می گردند از پیش<strong>،</strong>‏ملت ب<strong>و</strong>دهاند <strong>و</strong> در پی شناسایی مستقالنۀ ه<strong>و</strong>یت سیاسی قرار

88داشته اند.‏ در م<strong>و</strong>اردی مانند از هم پاشی د<strong>و</strong>لتهای بزرگ<strong>،</strong>‏مانند اتحاد جماهیر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سابق <strong>و</strong> ی<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>سال<strong>و</strong>یا نیز اینمسأله صدق می نماید.‏ ایالت ک<strong>و</strong>بیک را یک مثال از م<strong>و</strong>اردتجزیه طلبی می ت<strong>و</strong>ان دانست.‏ در چنین م<strong>و</strong>ارد نیز آنانیکه در پی شناسایی مستقالنۀ ه<strong>و</strong>یت سیاسی خ<strong>و</strong>د قراردارنددارای ساختارهایی اند که از این ه<strong>و</strong>یت نمایندگی <strong>و</strong> از آندفاع می نماید.‏درمیان برخی از ر<strong>و</strong>شنفکران افغانی<strong>،</strong>‏ از اصطالح ملت سازیتعبیر نادرست ص<strong>و</strong>رت گرفته است.‏ این اشتباه م<strong>و</strong>جب اینشی<strong>و</strong>ه تفکر گردیده که گ<strong>و</strong>یا ملت<strong>،</strong>‏ ساخته میش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> افغانها هن<strong>و</strong>ز ملت ساخته نشده است <strong>و</strong> باید ملت ساخته ش<strong>و</strong>د.‏این احتمال نیز <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد که دستهیی از اصطالح ملتسازی<strong>،</strong>‏ ناشیانه یک مسأله مهم <strong>و</strong> کلیدی سیاسی می سازند.‏ادعاهای مرب<strong>و</strong>ط به ساختار م<strong>و</strong>زاییک ملت<strong>،</strong>‏ یک کج فهمیدیگر است که بر اساس آن فکر میش<strong>و</strong>د؛ ملتی که دارایساختار م<strong>و</strong>زاییک باشد ملت <strong>و</strong>احد نیست<strong>،</strong>‏ در حالیکه ساختارم<strong>و</strong>زاییک می ت<strong>و</strong>اند همزمان کیفیت اصلی تن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> رنگارنگی<strong>و</strong> همزیستی را بازتاب دهد.‏ این ساختار م<strong>و</strong>زاییک را درنهاد اجتماعی فامیل نیز می ت<strong>و</strong>ان یافت<strong>،</strong>‏ زیرا اعضای یکخان<strong>و</strong>اده نیز از تن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> رنگارنگی برخ<strong>و</strong>ردار اند<strong>،</strong>‏ آنها از نظررنگ<strong>،</strong>‏ جسامت<strong>،</strong>‏ عادت <strong>و</strong> تفکر ازهمدیگر متفا<strong>و</strong>ت اند <strong>و</strong> درحالیکه همۀ افراد<strong>،</strong>‏ مستقل <strong>و</strong> دارای احساس <strong>و</strong> تفکر فردیاند <strong>و</strong> ممکن است از همدیگر گله <strong>و</strong> شکایتی نیز داشتهباشند<strong>،</strong>‏ اما با همدیگر یک فامیل را می سازند.‏تفکر کالسیک ملت <strong>و</strong>احد با نژاد <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی خ<strong>و</strong>نی بهیک تفکر راسیستی می ت<strong>و</strong>اند منتهی گردد<strong>،</strong>‏ زیرا از اختالطنژاد <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ن به دالیلی ابا می <strong>و</strong>رزد.‏ نظریۀ اسیمیلیشن)assimilation( در تی<strong>و</strong>ری انتیگریشن اگر گسترش دادهش<strong>و</strong>د نیز می ت<strong>و</strong>اند به همرنگی ملی <strong>و</strong> انکار ساختار م<strong>و</strong>زاییکملت <strong>و</strong>احد بیانجامد.‏ به این ترتیب ر<strong>و</strong>شنفکرانی که ملتنشدن را مطرح می کنند <strong>و</strong> در امتداد آن ساختار م<strong>و</strong>زاییکرا به مثابه دلیل می آ<strong>و</strong>رند<strong>،</strong>‏ نا آگاهانه به تناقض گ<strong>و</strong>ییمت<strong>و</strong>سل می گردند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د را در م<strong>و</strong>ضع راسیستی قرار میدهند.‏با این مسأله که چرا آنچه در عل<strong>و</strong>م سیاسی بحیث د<strong>و</strong>لتسازی نامیده می ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ در ایاالت متحده امریکا به آن ملتسازی می گ<strong>و</strong>یند آنقدر مسأله مهم نیست<strong>،</strong>‏ زیرا منظ<strong>و</strong>ر ازملت سازی نیز همان است که د<strong>و</strong>لت سازی بیانگر آن میباشد.‏ اما اصطالح د<strong>و</strong>لت سازی<strong>،</strong>‏ بیشتر با محت<strong>و</strong>ای هدف <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>سۀ د<strong>و</strong>لت سازی سازگاری دارد تا اصطالح ملت سازی.‏تعریف ملت با <strong>و</strong> صف دش<strong>و</strong>اریها <strong>و</strong> ابهام ها دیگر برایهمه آشکار است که جمعیت یک قلمر<strong>و</strong> ارضی دارایحاکمیت سیاسی را گ<strong>و</strong>یند.‏ د<strong>و</strong>لت مفه<strong>و</strong>م <strong>و</strong>سیعتر از آن رااحت<strong>و</strong>ا می کند <strong>و</strong> ملت مشم<strong>و</strong>ل آنچه دانسته میش<strong>و</strong>د که د<strong>و</strong>لتنامیده می ش<strong>و</strong>د.‏ ملت<strong>،</strong>‏ قلمر<strong>و</strong> ارضی <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت د<strong>و</strong>لت رامی سازند.‏ حض<strong>و</strong>ر ۴۶ کش<strong>و</strong>ر جهان در افغانستان یک مثالمعر<strong>و</strong>ف از مساعی د<strong>و</strong>لت سازی می باشد.‏ به همین دلیل دراین مقاله اصطالح د<strong>و</strong>لت سازی به جای ملت سازی ترجیحداده می ش<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>یکی پیدیا ملت سازی را چنین معرفی می کند:‏‏»ملت سازی به پر<strong>و</strong>سۀ ساختن یا شکل دهی یک ه<strong>و</strong>یتملی با استفاده از قدرت د<strong>و</strong>لت می باشد.‏ این پر<strong>و</strong>سه هدفاتحاد مجدد مردم در داخل د<strong>و</strong>لت را دارد تا د<strong>و</strong>لت از نظرسیاسی در دراز مدت با ثبا ت <strong>و</strong> فعال بماند«‏به گمان اغلب<strong>،</strong>‏ این تعریف درک کارل د<strong>و</strong>چ را از ملتسازی بازتاب می دهد.‏ اما یک نکته خیلی مهم در اینتعریف نهفته می باشد<strong>،</strong>‏ اتحاد مجدد مردم در اینجا به د<strong>و</strong>دلیلعمده دارای اهمیت است:‏ نخست اینکه د<strong>و</strong>لت سازی پساز حالتی مطرح می گردد که ساختارهای د<strong>و</strong>لتی ناب<strong>و</strong>دشدهاند <strong>و</strong> هدف این است تا در جامعۀ جنگ زده<strong>،</strong>‏ مردمرا به د<strong>و</strong>ر یک رهبری <strong>و</strong>احد د<strong>و</strong>لتی متحد گرداند.‏ مفه<strong>و</strong>م<strong>و</strong>حدت ملی نیز در عل<strong>و</strong>م سیاسی همین هدف را انتقال میدهد.‏ در حالیکه در میان ر<strong>و</strong>شنفکران افغانی <strong>و</strong>حدت ملیدقیقًا د<strong>و</strong>ستی ملیتها<strong>،</strong>‏ اق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> قبایل ساکن در افغانستان مراداست.‏ بنابراین<strong>،</strong>‏ حمایت متحدانۀ مردم از یک حک<strong>و</strong>متدارای مشر<strong>و</strong>عیت م<strong>و</strong>رد نظر است.‏اصطالح ملت سازی در دهه های ۱۹۵۰ <strong>و</strong> ۱۹۶۰ در میاندانشمندان عل<strong>و</strong>م سیاسی دارای عالقمندی به تاریخ<strong>،</strong>‏ مر<strong>و</strong>جگردید.‏ مهمترین ه<strong>و</strong>اداران آن<strong>،</strong>‏ رهبران جامعه آکادمیکامریکا مانند کارل د<strong>و</strong>چ Deutsch( .K( چارلیستیلی)‏Tilly )Ch. <strong>و</strong> راینهارد بندیکس)‏Reinhard)bendix ب<strong>و</strong>دند.‏ تی<strong>و</strong>ری ملت سازی مقدم بر همه برایت<strong>و</strong>ضیح پر<strong>و</strong>سۀ امتزاج یا انتیگریشن <strong>و</strong> استحکام به کار بردهمی شد که از د<strong>و</strong>لت های سنتی مانند د<strong>و</strong>لت های فی<strong>و</strong>دالی<strong>،</strong>‏د<strong>و</strong>لت های د<strong>و</strong>دمانی<strong>،</strong>‏ کلیسایی <strong>و</strong> امپرات<strong>و</strong>ری ها به تأسیسد<strong>و</strong>لت ملی معاصر منتهی می گردید.‏ http://folk.uio.()htm.no/palk/ch02 در درک د<strong>و</strong>چ<strong>،</strong>‏ ملت سازیبه معنای انحالل در جامعه بزرگتر <strong>و</strong> امحای <strong>و</strong>یژگیهایاتنیکی است.‏ به با<strong>و</strong>ر کانر)‏Connor‏(‏ ملت سازی دردرازنای تاریخ<strong>،</strong>‏ بیشتر به ناب<strong>و</strong>دی ملت منتهی گردیده تا به

89اعمار آن)همان منبع(.‏در این معنا<strong>،</strong>‏ ملت سازی به معنای مح<strong>و</strong> تن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> رنگارگی یابه عبارت دیگر ساختار م<strong>و</strong>زاییک است.‏ در حالیکه مدافعانملت سازی در افغانستان بر خالف ساختار م<strong>و</strong>زاییک<strong>،</strong>‏ ملتاند <strong>و</strong> آن را بیانگر این حقیقت می دانند که ملت <strong>و</strong>احد<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏ خصلت اتن<strong>و</strong>سنتریک چنین تفکر در همین جاصراحت می یابد.‏ این ساختارم<strong>و</strong>زاییک می ت<strong>و</strong>اند در نتیجۀتحقق تی<strong>و</strong>ری ملت سازی کارل د<strong>و</strong>چ <strong>و</strong> دیگران از میان بردهش<strong>و</strong>د.‏ تجارب ملت سازی در جهان بخص<strong>و</strong>ص در ار<strong>و</strong>پایشرقی می ت<strong>و</strong>اند در این رابطه خیلی آم<strong>و</strong>زنده باشد.‏راهنمای ملت سازی to( Biginner’s Guide)Nation-Building اصطالح م<strong>و</strong>رد بحث ما را چنینتعریف می نماید:‏ ‏»ملت سازی<strong>،</strong>‏ به گ<strong>و</strong>نهایکه در ایاالتمتحده پنداشته می ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ شامل استفاده از نیر<strong>و</strong>ی مسلحرا بحیث بخشی از مساعی گستردهتر شامل می گردد کههدف آن تحقق اصالحات سیاسی <strong>و</strong> اقتصادی برای تبدیلیک جامعه جنگزده به یک جامعهیی می باشدکه با خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>با همسایگان خ<strong>و</strong>د در صلح بت<strong>و</strong>اند زندگی نماید.«‏مقدمۀ این راهنما ت<strong>و</strong>ضیح بیشتر بدست می دهد<strong>،</strong>‏ بازسازیهر ملتی ممکن است <strong>و</strong>یژگی خ<strong>و</strong>د را داشته باشد اماسازندگان ملت ابزار محد<strong>و</strong>دی در اختیار دارند تا بر آن ‏هااتکا کنند <strong>و</strong> این ابزار در هر عمل ‏)ملت سازی-‏ م(‏ همگ<strong>و</strong>ناند.‏ این راهنما عمده ترین ابزارها را به شم<strong>و</strong>ل سربازان<strong>،</strong>‏افسران پ<strong>و</strong>لیس<strong>،</strong>‏ کارمندان ملکی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> متخصصان اصالحاتسیاسی <strong>و</strong> انکشاف اقتصادی<strong>،</strong>‏ معرفی می نماید که تقریبًاهمۀ مأم<strong>و</strong>ریت های ملت سازی به آن‏ ها اتکا دارند ‏)هماناثر<strong>،</strong>‏ ص.‏ .)Viiاین بیان نیز آنچه را به اصطالح امریکایی ملت سازی احت<strong>و</strong>امی نماید باصراحت نشان نمی دهد.‏ عراق <strong>و</strong> افغانستان مثالهای شناخته شده از به اصطالح ملت سازی می باشد.‏ ازجیمس د<strong>و</strong>بینز <strong>و</strong> همراهان نقل می کنیم.‏هدف ا<strong>و</strong>لی هر مأم<strong>و</strong>ریت ملت سازی<strong>،</strong>‏ این است تا ج<strong>و</strong>امعدرگیر جنگ به ج<strong>و</strong>امع صلح آمیز تبدیل گردند<strong>،</strong>‏ نه اینکهج<strong>و</strong>امع فقیر به ج<strong>و</strong>امع مرفه <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>امع غیر دم<strong>و</strong>کراتیک بهدم<strong>و</strong>کراتیک مبدل گردند.‏ انکشاف اقتصادی <strong>و</strong> ریف<strong>و</strong>رمسیاسی برای مؤثریت این گذار ابزار مهمی اند اما تنها بهتأمین آن منتهی نخ<strong>و</strong>اهند شد.‏ امنیت <strong>و</strong> کمک بشرد<strong>و</strong>ستانه<strong>،</strong>‏ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یتهای درجه ا<strong>و</strong>ل هر مأم<strong>و</strong>ریت ملت سازی اند.‏ هرگاهنیازمندیهای اساسی بشری برای امنیت<strong>،</strong>‏ غذا <strong>و</strong> مسکنبرآ<strong>و</strong>رده نگردند<strong>،</strong>‏ هر مقدار سرمایه که صرف برایانکشاف اقتصادی <strong>و</strong> سیاسی به مصرف رسیده است ممکناست به هدر ر<strong>و</strong>د.‏ ‏)همان اثر ص.‏ )Xxiiiراهنمای ملت سازی <strong>و</strong>ظایف ملت سازی را چنین ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یتبندی کرده است:‏‏•امنیت<strong>،</strong>‏ ‏)حفظ صلح<strong>،</strong>‏ اعمال قان<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ حک<strong>و</strong>مت قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>اصالح سکت<strong>و</strong>ر امنیتی(؛‏•کمک بشرد<strong>و</strong>ستانه<strong>،</strong>‏ ‏)برگشت مهاجرین<strong>،</strong>‏ پاسخگ<strong>و</strong>یی بهایپیدیمیک های بالق<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ گرسنگی <strong>و</strong> فقدان سرپناه(؛‏•حک<strong>و</strong>متداری<strong>،</strong>‏ ‏)عرضه مجدد-‏ م<strong>،</strong>‏ خدمات عامه <strong>و</strong> اعادهاداره عامه(؛‏•ثبات اقتصادی<strong>،</strong>‏ ‏)ایجاد <strong>و</strong>احد پ<strong>و</strong>لی با ثبات <strong>و</strong> فراهمسازی یک چهارچ<strong>و</strong>ب حق<strong>و</strong>قی که در حد<strong>و</strong>د آنتجارت محلی <strong>و</strong> بین المللی بت<strong>و</strong>انند د<strong>و</strong>باره فعال گردد(؛‏•دم<strong>و</strong>کراتیزه کردن<strong>،</strong>‏ ‏)ایجاد احزاب سیاسی<strong>،</strong>‏ مطب<strong>و</strong>عاتآزاد<strong>،</strong>‏ جامعه مدنی <strong>و</strong> اساس <strong>و</strong> چهارج<strong>و</strong>ب قان<strong>و</strong>نی برایانتخابات(؛‏•انکشاف<strong>،</strong>‏ ‏)تأمین رشد اقتصادی<strong>،</strong>‏ کاهش فقر <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>دزیربناها(.‏با این ت<strong>و</strong>ضیح<strong>،</strong>‏ صراحت می یابد که ملت سازی عبارت استاز د<strong>و</strong>لت سازی<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>الی که از ده سال بدینس<strong>و</strong> در افغانستانشاهد آنیم که در نتیجۀ آن<strong>،</strong>‏ حک<strong>و</strong>مت تشکیل گردید<strong>،</strong>‏اساسات <strong>و</strong> چهارچ<strong>و</strong>ب های قان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> مؤسسات د<strong>و</strong>لتی مانندارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>لیس<strong>،</strong>‏ رسانهها <strong>و</strong> جامعۀ مدنی ایجاد گردیدند.‏یک دش<strong>و</strong>اری عمده راهنمای ملت سازی<strong>،</strong>‏ این است که بهاصالحات سیاسی <strong>و</strong> اقتصادی بحیث ابزار ملت سازی مینگرد <strong>و</strong> به آن ‏ها اهمیت ثان<strong>و</strong>ی می دهد <strong>و</strong> در نتیجه<strong>،</strong>‏ آنبحش عمده کار که به برابری سیاسی <strong>و</strong> آزادی های فردی<strong>و</strong> به ن<strong>و</strong>بۀ خ<strong>و</strong>د به سهم <strong>و</strong> مشارکت مردم <strong>و</strong> حمایت آن ازد<strong>و</strong>لت ‏)<strong>و</strong>حدت ملی(‏ ارتباط می گیرد<strong>،</strong>‏ اهمیت کمتر دادهمی ش<strong>و</strong>د.‏ افغانستان بهترین مثال این م<strong>و</strong>رد را نیز بدست میدهد.‏اما مهمترین <strong>و</strong> اساسیترین س<strong>و</strong>ال م<strong>و</strong>رد بحث به ماهیت <strong>و</strong>هدف استراتیژیک فعالیتهای ملت سازی<strong>،</strong>‏ تعلق می گیردزیرا این مداخالت اغلب نقض صریح اصل عدم مداخلهدر ام<strong>و</strong>رداخلی کش<strong>و</strong>رهای دارای حاکمیت ملی می باشد<strong>و</strong> به پر<strong>و</strong>سۀ جهانی شدن اقتصاد<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong>نی<strong>و</strong>رسالیزم <strong>و</strong> در کل بهحک<strong>و</strong>متداری جهانی خدمت می نماید.‏ آیا چنین نح<strong>و</strong>ه تفکراساس منطقی <strong>و</strong> تجربی دارد؟اساس ن<strong>و</strong>رماتیف:‏چه ما خ<strong>و</strong>استه باشیم یا نه<strong>،</strong>‏ تی<strong>و</strong>ری یا مفک<strong>و</strong>ره بر عمل سبقت

90دارد <strong>و</strong> هر عملی اساس ن<strong>و</strong>رماتیف دارد.‏ سیاست بد<strong>و</strong>ن شکنمی ت<strong>و</strong>اند در استثناء قرار داده ش<strong>و</strong>د زیرا سیاست را بحیثمداخلۀ آگاهانه به هدف تع<strong>و</strong>یض یک حالت ناخ<strong>و</strong>شایندبا یک حالت خ<strong>و</strong>شایند یا دلخ<strong>و</strong>اه می ت<strong>و</strong>ان تعریف کرد.‏درسهای عل<strong>و</strong>م سیاسی بخص<strong>و</strong>ص ر<strong>و</strong>ابط بینالمللی ‏)ص/‏‎5‎‏(.‏میام<strong>و</strong>زاند که این ن<strong>و</strong>رمها تاچه حد مهم <strong>و</strong> تعیین کنندههستند.‏<strong>و</strong>یدر<strong>و</strong> <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ پس از جنگ جهانی ا<strong>و</strong>ل استدالل می کردکه جهان باید از یک جنگل به یک باغ <strong>و</strong>حش مبدل گرددکه درآن قدرتهای بزرگ مانند حی<strong>و</strong>انات درنده در قفسهاقرارداده می ش<strong>و</strong>ند.‏ منظ<strong>و</strong>ر از قفسها ساختارهای حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong>قان<strong>و</strong>نی هستند که قدرت ز<strong>و</strong>رمندان را در عرصۀ بینالمللیباید مهار نماید.‏ جامعۀ ملل بر مبنای این با<strong>و</strong>رمندی تأسیسگردید <strong>و</strong> در تحقق این آرمان ناکام گردید<strong>،</strong>‏ زیرا بر اساسق<strong>و</strong>ل رابیرت جیکسن <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>رج س<strong>و</strong>رینسن<strong>،</strong>‏ جامعه مللهیچگاهی به یک سازمان بین المللی نیر<strong>و</strong>مند که لیبرال هات<strong>و</strong>قع داشتند که د<strong>و</strong>لتهای نیر<strong>و</strong>مند <strong>و</strong> متجا<strong>و</strong>ز را مهار سازد<strong>،</strong>‏مبدل نگردید.‏آلمان <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سیه در امضای پیمان صلح <strong>و</strong>رسالیس)Versailles( ناکام شدند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> رابطۀ آنها با جامعه مللهم<strong>و</strong>اره تیره ب<strong>و</strong>د.‏ آلمان در سال ۱۹۲۶ به جامعه ملل پی<strong>و</strong>ست<strong>،</strong>‏اما در ا<strong>و</strong>ایل سالهای ۱۹۳۰ آن را ترک گفت.‏ جاپان نیزدر آن ح<strong>و</strong>الی در حالیکه با منچ<strong>و</strong>ریا به جنگ آغاز کردهب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ عض<strong>و</strong>یت جامعه ملل را ترک گفت<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>سیه در ۱۹۳۴به جامعه ملل پی<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> در ۱۹۴۰ به علت جنگ با فنلنداخراج گردید.‏ آما در آن زمان جامعه ملل از لحاظ مؤثریتمرده ب<strong>و</strong>د.‏ هرچند بریتانیا <strong>و</strong> فرانسه که از آغاز اعضای جامعهملل ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ هیچگاهی جامعه ملل را بحیث یک نهاد مهمتلقی نکردند <strong>و</strong> از عیار سازی پالیسی های خارجی بر اساسمعیارهای جامعه ملل ابا <strong>و</strong>رزیدند.‏ ابا <strong>و</strong>رزی ایاالت متحدهامریکا از تص<strong>و</strong>یب عهد نامه جامعه ملل <strong>و</strong>یرانگرترین همۀآنچه را جامعه ملل نت<strong>و</strong>انست انجام دهد<strong>،</strong>‏ سازمان ملل ت<strong>و</strong>انستهبه آن دست یابد.‏رژیم بینالمللی<strong>،</strong>‏ بر ساختارهای اص<strong>و</strong>ل بینالمللی ماننداعالمیه جهانی حق<strong>و</strong>ق بشر <strong>و</strong> چهارچ<strong>و</strong>ب حق<strong>و</strong>ق بین د<strong>و</strong>لایجاد گردیده <strong>و</strong> این رژیم برای تحقق فیصله های خ<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ابزار مؤثری را مانند ج<strong>و</strong>امع امنیتی <strong>و</strong> اقتصادی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>ردهاست.‏مص<strong>و</strong><strong>و</strong>ن ساختن جهان برای دم<strong>و</strong>کراسی:‏رئیس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>ن می خ<strong>و</strong>است ‏»جهان را برایدم<strong>و</strong>کراسی مص<strong>و</strong><strong>و</strong>ن سازد«.‏ این دید در یک برنامه چهاردهماده یی ف<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ل بندی شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در یک بیانیه به کانگرسامریکا در جن<strong>و</strong>ری ۱۹۱۸ ایراد گردید.‏ مفک<strong>و</strong>ره های <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>نبرکنفرانس صلح پاریس که به دنبال خص<strong>و</strong>مت ها دایر شد <strong>و</strong>تالش نم<strong>و</strong>د نظم جدید بین المللی را بر اساس مفک<strong>و</strong>ره هایلیبرال ایجاد نماید<strong>،</strong>‏ اثر گذاشت.‏برنامه صلح <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>اهان پایان دیپل<strong>و</strong>ماسی مخفیdiplomacy( )secret گردید:‏ ‏»ت<strong>و</strong>افقات باید برایارزیابی مردم آشکار باشند.‏ آزادی دریان<strong>و</strong>ردی باید <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دداشته باشد <strong>و</strong> م<strong>و</strong>انع در برابر تجارت آزاد از میان برداشتهش<strong>و</strong>ند.‏ تسلیحات باید با در نظرداشت نیاز امنیتی داخلیتا حد ممکن کاهش داده ش<strong>و</strong>ند.‏ ادعاهای استعماری <strong>و</strong>ارضی بر اساس حق خ<strong>و</strong>د ارادیت مردم م<strong>و</strong>رد حل <strong>و</strong> فصلقرارگیرند.‏ در نهایت<strong>،</strong>‏ ‏»یک انجمن بزرگ ملل باید براساس قراردادهای معین به هدف دستیابی به تضمین هایمتقابل<strong>،</strong>‏ استقالل سیاسی <strong>و</strong> تمامیت ارضی ملت های خ<strong>و</strong>رد<strong>و</strong> بزرگ بص<strong>و</strong>رت همسان تشکیل گردد.«‏ Vasquez() 40:1996 دراینجا <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>استار تشکیل جامعه/‏ لیگملل می ش<strong>و</strong>د که ب<strong>و</strong>سیلۀ کنفرانس پاریس در سال ۱۹۱۹ایجاد گردید.‏د<strong>و</strong> نکته دیگر در مفک<strong>و</strong>ره های <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>ن به نظر جکس<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>س<strong>و</strong>رینسن در م<strong>و</strong>رد یک دنیای صلح آمیز سزا<strong>و</strong>ار تأکید است.‏Brown( 24:1997( رشد دم<strong>و</strong>کراسی <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د ارادیت.‏ ایناعتقاد لیبرال که حک<strong>و</strong>متهای دم<strong>و</strong>کراتیک علیه همدیگر بهجنگ نمی پردازند <strong>و</strong> نه خ<strong>و</strong>اهند پرداخت درآنس<strong>و</strong>ی ایننکته قرار دارد.‏ بنابراین دم<strong>و</strong>کراسی لیبرال باید با ق<strong>و</strong>ت آنتش<strong>و</strong>یق گردد.‏ د<strong>و</strong>مین نکته کلیدی در برنامه <strong>و</strong>یلس<strong>و</strong>ن بهایجاد یک سازمان بین المللی مرب<strong>و</strong>ط می گردید.‏ بر اساس

91ارزیابی جکس<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> س<strong>و</strong>رینس<strong>و</strong>ن )35:2007( این مفک<strong>و</strong>ره کهنهادها/‏ ساختارهای بین المللی همکاری صلح آمیز را میاند<strong>و</strong>لتها می ت<strong>و</strong>انند رشد دهند عنصراساسی تفکر لیبرال است<strong>،</strong>‏رابطه دم<strong>و</strong>کراسی لیبرال <strong>و</strong> صلح بر چنین با<strong>و</strong>رمندی است<strong>و</strong>اراست.‏ اساس این مفک<strong>و</strong>ره که دم<strong>و</strong>کراسی ها با هم به جنگنمی پردازند از مفک<strong>و</strong>ره کانت منشاء می گیرد که در م<strong>و</strong>ردجمه<strong>و</strong>ری ها بیان داشته ب<strong>و</strong>د.‏مساعی ملت سازی که به معرفی دم<strong>و</strong>کراسی لیبرال<strong>،</strong>‏ بازارآزاد اقتصادی<strong>،</strong>‏ سرمایه گذاری جهانی <strong>و</strong> معرفی ن<strong>و</strong>رمهایلیبرال می انجامد شامل آن مساعی بزرگ <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>النی تاریخیمی باشد که برای مص<strong>و</strong><strong>و</strong>ن ساختن جهان برای دم<strong>و</strong>کراسیجریان دارد.‏اساس تجربی:‏مساعی ایکه تحت نام ملت سازی <strong>و</strong> یا د<strong>و</strong>لت سازی ازد<strong>و</strong>ران جنگ سرد تاکن<strong>و</strong>ن ادامه دارند عمدتًا دارای حداقل چند مشخصه اساسی ب<strong>و</strong>ده اند:‏ انگیزه مداخله در اغلباین کش<strong>و</strong>رها را تهدید به امنیت بینالمللی تشکیل می دادهاست.‏ د<strong>و</strong>م منافع اقتصادی سیاسی انگیزۀ مداخله را تشکیلمی داده است.‏ <strong>و</strong> همۀ آن‏ ها دم<strong>و</strong>کراسی لیبرال را با اقتصادبازار آن به آن کش<strong>و</strong>رها <strong>و</strong>ارد کرده اند.‏در هستۀ مساعی ملت سازی <strong>و</strong> هدف اساسی همۀ آنا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یتهایی که راهنمای ملت سازی آماده کرده است<strong>،</strong>‏قب<strong>و</strong>ل ن<strong>و</strong>رمها <strong>و</strong> معیارهای آنچه مطرح است که به جامعه بینالمللی معر<strong>و</strong>ف است <strong>و</strong> آنچه را مؤلفان راهنمای ملت سازینادیده گرفته اند<strong>،</strong>‏ الزم است در مساعی د<strong>و</strong>لت سازی د<strong>و</strong>مرحله را از هم متمایز سازیم.‏ مساعی نیر<strong>و</strong>های حافظ صلحبا <strong>و</strong>صف قرابت ها <strong>و</strong> مشابهت های <strong>و</strong>ظیف<strong>و</strong>ی از مساعی ملتسازی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت سازی متفا<strong>و</strong>ت است.‏ مأم<strong>و</strong>ریت سازمان مللدر دارف<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> در ب<strong>و</strong>سنیا هرزگ<strong>و</strong>ینا<strong>،</strong>‏ در سالهای ا<strong>و</strong>ل مأم<strong>و</strong>ریتتا برقراری ق<strong>و</strong>ای نات<strong>و</strong> مثال هایی از مساعی برای برقراریصلح <strong>و</strong> کمک به جنگ زدگان ب<strong>و</strong>د.‏ در مساعی د<strong>و</strong>لتسازی جامعه بینالمللی در عراق <strong>و</strong> افغانستان<strong>،</strong>‏ نقش سازمانملل بیشتر ابزاری <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ژیستیکی ب<strong>و</strong>ده است.‏ مساعی د<strong>و</strong>لتسازی بص<strong>و</strong>رت کل زمانی مطرح می گردد که د<strong>و</strong>لتی کهساختن آن مطرح است دیگر سق<strong>و</strong>ط کرده است<strong>،</strong>‏ نهادهاید<strong>و</strong>لتی مانند نیر<strong>و</strong>های امنیتی<strong>،</strong>‏ حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> دستگاه قضا<strong>،</strong>‏زیربناهای اقتصادی <strong>و</strong>...‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارند.‏ در برخی از م<strong>و</strong>ارد<strong>،</strong>‏این ساختارهای د<strong>و</strong>لتی قبل از مداخله <strong>و</strong> در م<strong>و</strong>ارد دیگر درنتیجه مداخه<strong>،</strong>‏ آگاهانه سق<strong>و</strong>ط داده شدند.‏ د<strong>و</strong>لت سازی درافغانستان از این لحاظ با د<strong>و</strong>لت سازی در عراق مشابهتهایی دارد.‏همچنان باید گامی به جل<strong>و</strong> نهاده <strong>و</strong> در مساعی د<strong>و</strong>لت سازینه تنها عنصر مداخله نظامی را در نظر گیریم<strong>،</strong>‏ بلکه مساعیمشترک د<strong>و</strong>لت سازی را در م<strong>و</strong>اردی در نظر گیریم کهد<strong>و</strong>لتها پس از انقالبهای اجتماعی مانند آنچه در مصر<strong>،</strong>‏ت<strong>و</strong>نس<strong>،</strong>‏ بحرین ص<strong>و</strong>رت گرفت<strong>،</strong>‏ به د<strong>و</strong>لت سازی قسمی یاکلی نیازخ<strong>و</strong>اهند داشت.‏ لیبیا <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ریه<strong>،</strong>‏ از م<strong>و</strong>ارد <strong>و</strong>یژه میت<strong>و</strong>انند شمرده ش<strong>و</strong>ند زیرا هم عنصر انقالب اجتماعی <strong>و</strong>همعنصر مداخله خارجی را درخ<strong>و</strong>د دارند.‏ افغانستان را نیز میت<strong>و</strong>ان در آن دسته قرار داد که ساختارهای د<strong>و</strong>لتی آنها درنتیجۀ مداخله نظامی <strong>و</strong> ناشیانه ناب<strong>و</strong>د گردیدند.‏مسأله ناب<strong>و</strong>د سازی ساختارهای د<strong>و</strong>لتی در یک کش<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>سیلهنیر<strong>و</strong>هایی که به هدف د<strong>و</strong>لت سازی یا ملت سازی اصلعدم مداخله را نادیده می گیرند دارای اهمیت سیاسی <strong>و</strong>حق<strong>و</strong>قی فرا<strong>و</strong>ان است.‏ این مسأله ماهیت اهداف ملت سازی<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت سازی را نیز می ت<strong>و</strong>اند م<strong>و</strong>رد س<strong>و</strong>ال قراردهد.‏ بدینترتیب م<strong>و</strong>د<strong>و</strong>س ا<strong>و</strong>پراندی Operandi( )Modus برای

92کار ملت سازی یا د<strong>و</strong>لت سازی که هدف آن ایجاد یکم<strong>و</strong>د<strong>و</strong>س <strong>و</strong>ی<strong>و</strong>یندی Vivendi( )Modus می باشد کسباهمیت فرا<strong>و</strong>ان می کند.‏تحقیقات رندکارپ<strong>و</strong>ریشن که مطالعه م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عی ۱۶ م<strong>و</strong>ردد<strong>و</strong>لت سازی را احت<strong>و</strong>ا کرده به این نتیجهگیری رسیده استکه<strong>،</strong>‏ دستآ<strong>و</strong>ردهای کلی ملت سازی تش<strong>و</strong>یق کننده اند.‏ امریکابیشترین <strong>و</strong> دش<strong>و</strong>ارترین مبارزه طلبی های ملت سازی رابرد<strong>و</strong>ش گرفته است.‏ حد<strong>و</strong>د نیمی از مساعی ملت سازی آن<strong>،</strong>‏صلح دایمی <strong>و</strong> تدا<strong>و</strong>م حک<strong>و</strong>متداری دم<strong>و</strong>کراتیک را م<strong>و</strong>جبگردیده است.‏اندازه م<strong>و</strong>فقیت سازمان ملل متحد تا حدی بهتر ب<strong>و</strong>ده است.‏ب<strong>و</strong>سنیا<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>س<strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ کمب<strong>و</strong>دیا<strong>،</strong>‏ نامیبیا<strong>،</strong>‏ السل<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>ذمبیق<strong>،</strong>‏سیرالی<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> الیبیریا همه در صلح به سر می برند زیراحافظان صلح امریکا<strong>،</strong>‏ نات<strong>و</strong> <strong>و</strong> سازمان ملل به آنجاها <strong>و</strong>اردشدند<strong>،</strong>‏ نظم را ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رده<strong>،</strong>‏ میان ج<strong>و</strong>انب درگیر مصالحهکردند<strong>،</strong>‏ انتخابات را سازمان داده <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت انتخابی راب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>ردند همچنین اقتصاد این کش<strong>و</strong>ر ها را به س<strong>و</strong>یرشد س<strong>و</strong>ق داده اند.‏درحالیکه حک<strong>و</strong>متهای غربی پذیرفتهاند که ملت سازی بهیک مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت گریز ناپذیر مبدل گردیده<strong>،</strong>‏ ملتهای غربی بهآن ‏)مساعی ملت سازی(‏ به دیده شک می نگرند.‏ ناکامیهای مساعی ا<strong>و</strong>لیه ملت سازی در س<strong>و</strong>مالیا <strong>و</strong> ی<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>سال<strong>و</strong>یا اینتفکر را شکل داده است <strong>و</strong> انکشافات عراق آن را ق<strong>و</strong>تبخشیده است.‏ ‏)راهنمای ملت سازی<strong>،</strong>‏ ص )viiاین بیان ساده حقایقی را در م<strong>و</strong>رد مأم<strong>و</strong>ریت ملت سازیدر ب<strong>و</strong>سنیا بط<strong>و</strong>ر مثال ناگفته می گذارد<strong>،</strong>‏ حقیقتی که برایمأم<strong>و</strong>ریت صلح <strong>و</strong> ملت سازی <strong>و</strong> برای ملت های مرب<strong>و</strong>طهدارای اهمیت است.‏ در تصمیم گیری بر مسأله ب<strong>و</strong>سنیا-‏هرزگ<strong>و</strong>ینا مبنی بر مداخله بشرد<strong>و</strong>ستانه<strong>،</strong>‏ این اصل نقشاساسی را ایفا نم<strong>و</strong>د که مناقشه متذکره نه امنیت بینالمللی <strong>و</strong>نه هم منافع قدرتهای بزرگ را متأثر میساخت.‏ به تحلیلی ازاین جنگ مراجعه می نماییم:‏جنگ در ب<strong>و</strong>سنیا-‏ هرزگ<strong>و</strong>ینا یعنی جمه<strong>و</strong>ری سابقی<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>سال<strong>و</strong>یا<strong>،</strong>‏ )1995- 1992( یک تصادم پیچیده در د<strong>و</strong>رانپس از جنگ سرد می باشد.‏ د<strong>و</strong>لتمردان در رابطه با اینتصادم با سه انتخاب اساسی ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند.‏ عدم مداخلهمطلق<strong>،</strong>‏ مداخله نظامی کامل که در آن جامعه بین المللیمسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت سنگین ر<strong>و</strong>یدادها را بر عهده می گرفت <strong>و</strong> راهیمیان این د<strong>و</strong> انتخاب.‏ مشی که درقسمت اعظم د<strong>و</strong>ران تصادماتخاذ <strong>و</strong> دنبال گردید از نظر ن<strong>و</strong>رماتیف مبهم ب<strong>و</strong>د.‏ این مشیعبارت از مداخله محد<strong>و</strong>د بشر د<strong>و</strong>ستانه ملل متحد ب<strong>و</strong>د کهتالش می کرد ج<strong>و</strong>انب غیر در گیر در تصادم را حمایتنماید<strong>،</strong>‏ کمک بشرد<strong>و</strong>ستانه برساند <strong>و</strong> یک راه حل از راهمذاکره را سازمان دهد.‏ این مشی در سال ۱۹۹۵ زمانی کهنات<strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد اقدام مسلحانه در ب<strong>و</strong>سنیا گردید<strong>،</strong>‏ ترک گفته شد.‏برای سه سال )1995- 1992( ش<strong>و</strong>رای امنیت سازمان مللمتحد در همکاری با اتحادیه ار<strong>و</strong>پا در اتخاذ مشی د<strong>و</strong>م باسهل انگاری برخ<strong>و</strong>رد نم<strong>و</strong>د.‏ استدالل عمده علیه مداخلهاین ادعای <strong>و</strong>اقعگرایی معتدل ب<strong>و</strong>د که تصادم متذکره یکجنگ داخلی می باشد <strong>و</strong> تهدیدی را به صلح <strong>و</strong> امنیت بینالمللی م<strong>و</strong>جب نگردیده <strong>و</strong> منافع حیاتی ملی قدرتهای بزرگرا متأثر نساخته است.‏ اما مداخله عمدۀ نظامی در ب<strong>و</strong>سنیادر <strong>و</strong>اقعیت امر از پیش ص<strong>و</strong>رت گرفته ب<strong>و</strong>د.‏ در سال ۱۹۹۲آن کش<strong>و</strong>ر از جانب د<strong>و</strong>لتهای عض<strong>و</strong> اتحادیه ار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> ایاالتمتحده امریکا بحیث یک د<strong>و</strong>لت دارای حاکمیت شناختهشد.‏ آنها بدین ترتیب مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت عمده بین المللی را برایاستقالل ب<strong>و</strong>سنیا از ی<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>سال<strong>و</strong>یا بر عهده گرفتند.‏ برعال<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏جامعه بین المللی متعاقبًا از راه تحریم اسلحه بر ی<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>سال<strong>و</strong>یا

93که حک<strong>و</strong>مت ب<strong>و</strong>سنیا را در م<strong>و</strong>قعیت بهتر نظامی قرارداد<strong>،</strong>‏ بهمداخله پرداخت.‏ ملیشاهای صرب <strong>و</strong> کر<strong>و</strong>ات ت<strong>و</strong>سط د<strong>و</strong>لتهای صربیا <strong>و</strong> کر<strong>و</strong>شیا مسلح می گردیدند.‏ این کار م<strong>و</strong>جبگردید تا آنها ‏)صربیا <strong>و</strong> کر<strong>و</strong>شیا(‏ یک جنگ اعالم ناشدهرا علیه انقسام د<strong>و</strong>لت بر ضد ب<strong>و</strong>سنیا-‏ هرزگ<strong>و</strong>ینا به پیش برند.‏در )1995- 1994( رهبران قدرتهای بزرگ با تصمیمدش<strong>و</strong>اری ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> گردیدند که در نتیجۀ ناکامی مشی میانهآنان ناگزیر شده ب<strong>و</strong>د این س<strong>و</strong>ال در برابر آنها قرار گرفته کهآیا به مداخله محد<strong>و</strong>د ملل متحد که ثابت کرده ب<strong>و</strong>د دارایپیامدهای غیر قابل تحمل از نظر اخالقی<strong>،</strong>‏ مانند ناکامی در<strong>و</strong>ادار ساختن ج<strong>و</strong>انب به حل منازعات از طریق مذاکرات <strong>و</strong>ناکامی آن در جل<strong>و</strong>گیری از ‏»تصفیۀ اتنیکی«‏ <strong>و</strong> دیگر تخطیهای حق<strong>و</strong>ق بشر می باشد ادامه دهند <strong>و</strong> یا با قب<strong>و</strong>ل همۀ خطرات<strong>و</strong> پیامدهای احتمالی به مداخله نظامی بپردازند؟ امریکا نقشرهبری را بدست می گیرد.‏ نیر<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>ایی نات<strong>و</strong> در سال ۱۹۹۴جابجا می گردد <strong>و</strong> در نهایت گزینش نظامی بحیث تهدید<strong>،</strong>‏م<strong>و</strong>رد استفاده قرار داده شد تا ج<strong>و</strong>انب در گیر را به حض<strong>و</strong>ردر کنفرانس صلح <strong>و</strong>ادارد.‏ در ا<strong>و</strong>اخر ۱۹۹۵ معاهدۀ صلحامضا <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong>های نات<strong>و</strong> در ب<strong>و</strong>سنیا مستقر گردیدند تا از تطبیقم<strong>و</strong>اد م<strong>و</strong>افقتنامه دیت<strong>و</strong>ن Agreement( )Dayton نظارت<strong>و</strong> به ایجاد یک راه حل دایمی به آن منازعه کمک نماید.‏‏)کجس<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> س<strong>و</strong>رینسن مقدمهیی بر ر<strong>و</strong>ابط بین المللی تی<strong>و</strong>ریها <strong>و</strong> برخ<strong>و</strong>ردها.‏ ترجمه دری م.ن.‏ هیکل(‏در همۀ این حاالت د<strong>و</strong>لت سازی به ت<strong>و</strong>سعۀ افکار لیبرال <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراسی های لیبرال منتهی گردیده است.‏ اما آیا لیبرالیزم<strong>و</strong> ریالیزم ایدی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی های حاکم بر مهمترین عرصه هایحیات سیاسی <strong>و</strong> اقتصادی جهان کن<strong>و</strong>نی ما نیستند؟ حاکمیتا<strong>و</strong>لی را در عرصه های سیاسی <strong>و</strong> اقتصادی بیشتر شاهدیم<strong>و</strong> حاکمیت <strong>و</strong>اقع گرایی را در گزینش های عمده مرب<strong>و</strong>طبه امنیت <strong>و</strong> منافع ملی.‏ دالیل دیگری نیز <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارند کهحاکمیت این ایدی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی ها را در حک<strong>و</strong>متداری جهانی نشانمی دهند.‏ این بیان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دیدگاههای دیگر را نفی نمیکند.‏ در اینجا خ<strong>و</strong>اه ناخ<strong>و</strong>اه پای هژم<strong>و</strong>نی جهانی نیز به بحثکشانده می ش<strong>و</strong>د.‏به سازمان ملل متحد <strong>و</strong> منش<strong>و</strong>ر آن ت<strong>و</strong>جه را بر می گردانیم<strong>و</strong> در می یابیم که ارگانهای عمده این سازمان بر اص<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>اعد متفا<strong>و</strong>ت بنا یافته <strong>و</strong> فعالیت می نمایند.‏ حض<strong>و</strong>ر نظامیجامعه بینالمللی مشر<strong>و</strong>عیت خ<strong>و</strong>د را از تصمیم ش<strong>و</strong>رای امنیتسازمان ملل متحد می گیرد.‏ م<strong>و</strong>اد ۴۱ ۳۹<strong>،</strong> <strong>و</strong> ۴۲ منش<strong>و</strong>ررا بحیث مثال یادآ<strong>و</strong>ری می نماییم که به ش<strong>و</strong>رای امنیتصالحیت می دهد تصمیم بگیرد چه <strong>و</strong> چه زمانی صلح <strong>و</strong>امنیت بینالمللی را تهدید می نماید <strong>و</strong> چه تدابیر ی برای

94جل<strong>و</strong>گیری از آن الزمی پنداشته میش<strong>و</strong>د.‏بر اساس ماده ۲۳<strong>،</strong> اعضای دایمی ش<strong>و</strong>رای امنیت متشکلاز پنج عض<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چین<strong>،</strong>‏ فرانسه<strong>،</strong>‏ اتحاد جماهیرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>لتشاهی بریتانیای کبیر <strong>و</strong> ایرلند شمالی <strong>و</strong> ایاالت متحده امریکااز قدرتهای بزرگ ذر<strong>و</strong>ی اند که دارای حق <strong>و</strong>یت<strong>و</strong> هستند.‏این حقیقت به معنای شناسایی ز<strong>و</strong>ر یا قدرت نظامی درر<strong>و</strong>ابط بینالمللی می باشد.‏ ش<strong>و</strong>رای امنیت بخص<strong>و</strong>ص قدرتهای بزرگ ذر<strong>و</strong>ی در م<strong>و</strong>رد تأمین امنیت <strong>و</strong> صلح بینالمللیتصمیم می گیرد.‏مساعی تأمین صلح <strong>و</strong> امنیت بینالمللی از راه ایجاد جامعه ملل<strong>و</strong> بعدها سازمان ملل متحد به تأمین صلح <strong>و</strong> امنیت محد<strong>و</strong>د <strong>و</strong>منحصر نمانده بلکه اصالح چهارچ<strong>و</strong>بهای حق<strong>و</strong>قی ‏)رعایتاعالمیه حق<strong>و</strong>ق بشر<strong>،</strong>‏ کن<strong>و</strong>انسی<strong>و</strong>نها <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>افقات بین المللی(<strong>،</strong>‏اصالحات سیاسی ‏)پخش افکار لیبرال <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراسی هایلیبرال(‏ <strong>و</strong> اصالحات اقتصادی ‏)تر<strong>و</strong>یج تجارت آزاد<strong>،</strong>‏ اقتصادبازار آزاد <strong>و</strong> جهانی شدن مارکیت های مالی <strong>و</strong> اقتصادی(‏را نیز احت<strong>و</strong>ا می نماید.‏ بدین ترتیب در حالیکه از <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیک حک<strong>و</strong>مت بینالمللی نمی ت<strong>و</strong>ان سخن گفت<strong>،</strong>‏ ساختارهایالزمی چنین یک حک<strong>و</strong>متداری فعال هستند<strong>،</strong>‏ نات<strong>و</strong> بحیثپ<strong>و</strong>لیس <strong>و</strong> ارد<strong>و</strong>ی بینالمللی فعالیت می نماید<strong>،</strong>‏ ق<strong>و</strong>انین <strong>و</strong> رژیمهای بین المللی فعال اند <strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد سلسله مراتب حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نیملت های عض<strong>و</strong> سازمان ملل متحد گردیده اند.‏ دم<strong>و</strong>کراسیهای لیبرال یکی پس از دیگری ایجاد می گردند <strong>و</strong> اقتصادبازار گسترش می یابد.‏ سازمانهای بینالمللی نیز بص<strong>و</strong>رتفرامرزی فعال هستند.‏ اینهمه آنچه را احت<strong>و</strong>ا می نماید کههر د<strong>و</strong>لت ملی برای انجام د<strong>و</strong>لتداری به آنها نیاز دارد.‏ درحک<strong>و</strong>متداری جهانی یا بینالمللی نیز این ساختارها فعال اند.‏برای <strong>و</strong>ضاحت بیشتر حض<strong>و</strong>ر حک<strong>و</strong>متداری جهانی به آنچهت<strong>و</strong>جه می نماییم که بحیث ت<strong>و</strong>قعات شهر<strong>و</strong>ندان از د<strong>و</strong>لتهایشان معر<strong>و</strong>ف است.‏ این ت<strong>و</strong>قعات عبارت اند از:‏ امنیت<strong>،</strong>‏آزادی<strong>،</strong>‏ نظم<strong>،</strong>‏ عدالت <strong>و</strong> رفاه.‏ ما در <strong>و</strong>اقعیت هم در تعیینا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یتهای ملت سازی ت<strong>و</strong>سط راهنمای ملت سازی <strong>و</strong> هم درترتیب اهمیت این پنج ارزش<strong>،</strong>‏ همان هیرارشی م<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> را میبینیم <strong>و</strong> این برخ<strong>و</strong>رد با دید تی<strong>و</strong>ری انتخاب عقلی سازگاریدارد که انسان را ‏»خ<strong>و</strong>د نفع ج<strong>و</strong>«‏ معرفی می دارد که درپی اعظمی ساختن منافع خ<strong>و</strong>د قرار دارد.‏ برخ<strong>و</strong>رد به مسایلامنیت <strong>و</strong> بقای د<strong>و</strong>لتها بر دید منفی <strong>و</strong>اقعگرایی است<strong>و</strong>ار است<strong>،</strong>‏در حالیکه انکشاف اقتصادی <strong>و</strong> همکاری بین الملل بر دیدخ<strong>و</strong>ش‏ بینانه لیبرال.‏

95د امان اهلل خان پېژندګل<strong>و</strong>ي:‏امان اهلل خان د ۱۸۹۲ کال د ج<strong>و</strong>ن په ا<strong>و</strong>له چې د ۱۲۷۱ کالد ج<strong>و</strong>زا له د<strong>و</strong>لسمې سره سم<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>ري<strong>،</strong>‏ د کابل په پغمان کې<strong>و</strong>زېږېد.‏ دی د امیر حبیب اهلل خان ز<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ د امیرعبدالرحمنلمسی<strong>،</strong>‏ د امیر محمد افضل خان کړ<strong>و</strong>سی ا<strong>و</strong> د امیر د<strong>و</strong>ستمحمد خان ک<strong>و</strong>دی دی.‏ د امان اهلل خان م<strong>و</strong>ر سر<strong>و</strong>ر سلطانبېګم ن<strong>و</strong>مېده.‏ کله چې د ۱۲۹۷ زېږدیز کال د سل<strong>و</strong>اغې په‎۳۰‎مه دده پالر د لغمان په کله ګ<strong>و</strong>ش کې <strong>و</strong><strong>و</strong>ژل ش<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> پههغه <strong>و</strong>خت کې امان اهلل خان د کابل <strong>و</strong>الي <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د کابل دپ<strong>و</strong>ځ ا<strong>و</strong> خزانې ټ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>اک دده په الس کې ؤ<strong>،</strong>‏ په دې <strong>و</strong>ختکې په کابل کې پاچا ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د خپلې پاچاهۍ له اعالن سرهیې له انګرېزان<strong>و</strong> څخه د افغانستان خپل<strong>و</strong>اکي اعالن کړه ا<strong>و</strong> د

96خان په امان <strong>و</strong>خت اهللامان <strong>و</strong>خت اهلل قان<strong>و</strong>ند کې خان په ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نهج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نه کې قان<strong>و</strong>ند امان اهلل خانپه <strong>و</strong>خت کېقان<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نهجا<strong>و</strong>يد ک<strong>و</strong>ټ<strong>و</strong>الانګرېزان<strong>و</strong> پر ضد یې په ټ<strong>و</strong>ل هې<strong>و</strong>اد کې د خپل<strong>و</strong>اکۍ د غزاډ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>غږا<strong>و</strong>ه.‏ ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ړي ډېر ژر د افغانستان د خلک<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> قبایل<strong>و</strong>مالتړ تر السه کړ ا<strong>و</strong> په همدې ت<strong>و</strong>ګه لس کاله د افغانستانپاچا پاتې ش<strong>و</strong>.‏د امان اهلل خان حک<strong>و</strong>مت:‏ښاغلی امان اهلل خان دېته ډېر لې<strong>و</strong>اله ؤ چې هې<strong>و</strong>اد يېپرمختګ <strong>و</strong>کړي ا<strong>و</strong> د نړۍ له پرمختللی<strong>و</strong> هې<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره سیالشي <strong>،</strong> ده په همدې م<strong>و</strong>خه د هې<strong>و</strong>اد په بېالبېل<strong>و</strong> ځای<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې دنج<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> هلکان<strong>و</strong> لپاره ښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نځي ج<strong>و</strong>ړ کړل.‏هغه ځ<strong>و</strong>ان<strong>و</strong> عناصر<strong>و</strong> چې عصري زده کړې یې کړې <strong>و</strong>ې ا<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>همې مشر<strong>و</strong>طې غړي بلل ش<strong>و</strong>ي دي<strong>،</strong>‏ د کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په رأسکې <strong>و</strong>درېدل ا<strong>و</strong> امان اهلل خان هم <strong>و</strong>رته پ<strong>و</strong>ره زمینې برابرېکړې.‏ امان اهلل خان پخپله ی<strong>و</strong> زړ<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>طن د<strong>و</strong>ست شخصیتؤ<strong>،</strong>‏ ده د افغانستان د <strong>و</strong>دانۍ ا<strong>و</strong> پرمختیا لپاره ډېر فعالیت<strong>و</strong>نه<strong>و</strong>کړل<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> متاسفانه چې د هې<strong>و</strong>اد په اړخ کې یې ی<strong>و</strong> محیلدښمن انګرېز خنډ<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>رته پیداک<strong>و</strong>ل.‏امان اهلل خان د امیرحبیب اهلل د مرګ په ا<strong>و</strong><strong>و</strong>مه <strong>و</strong>رځ خپلهل<strong>و</strong>مړۍ اعالمیه صادره کړه<strong>،</strong>‏ چې په اعالمیه کې یې داسېراغلي دي:‏‏))ای د افغانستان معظم ملته!‏ ما د پالر د شهادت پر <strong>و</strong>ختپه کابل کې د سلطنت <strong>و</strong>کالت پر غاړه درل<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>س پههغه اصالت د امانت در<strong>و</strong>ند بار مت<strong>و</strong>کالً‏ <strong>و</strong> معتصمًا باهلل پرغاړه اخلم.‏ کله چې ستر ملت زما پر سر د پاچاهۍ ج<strong>و</strong>غهکښېښ<strong>و</strong><strong>و</strong>له<strong>،</strong>‏ ما ژمنه <strong>و</strong>کړه چې د افغانستان د<strong>و</strong>لت به لکه دنړۍ ن<strong>و</strong>ر خپل<strong>و</strong>اک قدرت<strong>و</strong>نه د هې<strong>و</strong>اد په دننه ا<strong>و</strong> بهر کې آزاد ا<strong>و</strong>خپل<strong>و</strong>اک <strong>و</strong>ي.‏ د افغانستان خلک به د قان<strong>و</strong>ن تابع <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ بېګارا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر جبري کار<strong>و</strong>نه بند دي<strong>،</strong>‏ دلته به ډېر اصالحات راځيتر څ<strong>و</strong> په نړۍ کې زم<strong>و</strong>ږ هې<strong>و</strong>اد خپل مناسب ځای <strong>و</strong>م<strong>و</strong>مي.‏زه به د <strong>و</strong>شا<strong>و</strong>رهم فی االمر په اساس د هې<strong>و</strong>اد چارې پر مخ<strong>و</strong>ړم.‏ تاسې به د خپل دین ا<strong>و</strong> هې<strong>و</strong>اد په چار<strong>و</strong> کې ډېر ه<strong>و</strong>ښیارا<strong>و</strong>سئ ا<strong>و</strong> په بیدارۍ به <strong>و</strong>طن ساتئ.((‏امان اهلل خان د پاچاهۍ له پیل سره سم د ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پهاجراء الس پ<strong>و</strong>رې کړ چې په خپله ل<strong>و</strong>مړۍ <strong>و</strong>ینا کې یې ملتته <strong>و</strong>عده <strong>و</strong>رکړې <strong>و</strong>ه.‏ د پاچا ل<strong>و</strong>ی سالکار ا<strong>و</strong> همکار محم<strong>و</strong>دطرزي رف<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>نه په ډېر بصیرت سره ف<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>لبندي کړل ا<strong>و</strong>بیا یې په ترتیب سره پاچا پر هغه الر ر<strong>و</strong>ان کړ چې د <strong>و</strong>خترښتیانۍ غ<strong>و</strong>ښتنه <strong>و</strong>ه.‏کله چې د انګرېز سره د حساب تصفیه <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> افغانستاند هغې <strong>و</strong>رځې د<strong>و</strong><strong>و</strong> زبرځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ‏)انګریز ا<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي(‏ پهرسمیت <strong>و</strong>پېژانده ا<strong>و</strong> دا د رسمیت پېژندنې لړۍ په ار<strong>و</strong>پا ا<strong>و</strong>آسیا کې پسې تعقیب ش<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> ځ<strong>و</strong>ان افغان د<strong>و</strong>لت دې تهفارغه ش<strong>و</strong> چې د ټ<strong>و</strong>لنیز ژ<strong>و</strong>ندانه د ن<strong>و</strong>ي ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په خاطر په بېل<strong>و</strong>بېل<strong>و</strong> برخ<strong>و</strong> کې ریف<strong>و</strong>رم یا اصالحات را<strong>و</strong>لي.‏د رف<strong>و</strong>رم ډېر مهم اړخ د ق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong> طرح ا<strong>و</strong> تطبیق ؤ چې د قان<strong>و</strong>ن

97تر حاکمیت الندې ی<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نمند د<strong>و</strong>لت منځ ته راشي.‏د ۱۳۰۱ کال د کب په ‎۹‎مه په جالل آباد کې د ملت د۸۷۲ استاز<strong>و</strong> په ګډ<strong>و</strong>ن په ل<strong>و</strong>یه جرګه کې د افغانستان ل<strong>و</strong>مړیاساسي قان<strong>و</strong>ن تائید ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> بیا د پغمان په ل<strong>و</strong>یه جرګه کېتص<strong>و</strong>یب ش<strong>و</strong>.‏تر دغه اساسي قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>ړاندې چې ی<strong>و</strong> شمېر ق<strong>و</strong>انین تد<strong>و</strong>ینش<strong>و</strong>ي <strong>و</strong><strong>و</strong> هغه د اساسي قان<strong>و</strong>ن سره هم آهنګه ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رپسې پهمختلف<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> کې د ق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong> د تد<strong>و</strong>ین لړۍ په چټکۍ سرهر<strong>و</strong>انه ش<strong>و</strong>ه.‏دغه ل<strong>و</strong>مړنی ملي <strong>و</strong>ثیقه )) دد<strong>و</strong>لت اساسي نظامنامه((<strong>،</strong>‏ لسفصله ا<strong>و</strong> دري ا<strong>و</strong>يا مادې درل<strong>و</strong>دې<strong>،</strong>‏ چې په هغه كې د د<strong>و</strong>لتدندې ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>جيبې د ملت په <strong>و</strong>ړاندې ا<strong>و</strong> د ملت دندې ا<strong>و</strong><strong>و</strong>جيبې د د<strong>و</strong>لت په <strong>و</strong>ړاندې تنظيم ا<strong>و</strong> تشریح ش<strong>و</strong>ې <strong>و</strong>ې.‏ددې نظامنامې له ۸ مې مادې څخه تر ۲۴ مې مادې پ<strong>و</strong>رېد هې<strong>و</strong>اد د اتباع<strong>و</strong> حق<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> دندې ‏)بشري حق<strong>و</strong>نه(‏ تشرېحش<strong>و</strong>ې <strong>و</strong>ې.‏ ددې نظامنامې په اتمه ماده كې داسې <strong>و</strong>يلش<strong>و</strong>ي دي:‏ ‏))ټ<strong>و</strong>ل خلك چې په افغانستان كې ا<strong>و</strong>سېږي لهديني ا<strong>و</strong> مذهبي ت<strong>و</strong>پير څخه پرته د افغانستان ا<strong>و</strong>سيد<strong>و</strong>نكي بللكېږي((.‏نهمه ماده <strong>و</strong>ایي:‏ ‏))د افغانستان ټ<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>سيد<strong>و</strong>نكي په دينيا<strong>و</strong> مذهبي چار<strong>و</strong> کې ا<strong>و</strong> دد<strong>و</strong>لت د اساسي نظامنامې پابندا<strong>و</strong> د خپل<strong>و</strong> شخصي حق<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ازادي لري.((‏ <strong>،</strong> په لسمه مادهکې راغلي دي:‏ )) شخصي ازادي له هر ډ<strong>و</strong>ل تيري ا<strong>و</strong>الس <strong>و</strong>هنې څخه خ<strong>و</strong>ندي ده.‏ هېڅ<strong>و</strong>ك د شرعي ا<strong>و</strong> مقننهنظامنامې له امر نه پرته ت<strong>و</strong>قيف ا<strong>و</strong> مجازات كېدلى نه شي<strong>،</strong>‏په افغانستان كې د اسارت اص<strong>و</strong>ل بالكل م<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ف دي.((<strong>،</strong>‏ پهشپاړسمه ماده كې په صراحت سره <strong>و</strong>يل ش<strong>و</strong>ي چې:‏ ‏))دافغانستان ټ<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>سيد<strong>و</strong>نكي د شريعت ا<strong>و</strong> د د<strong>و</strong>لت د نظامنامېپه <strong>و</strong>ړاندې په هې<strong>و</strong>اد كې مسا<strong>و</strong>ي حق<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> دندې لري.((‏د امان اهلل خان د <strong>و</strong>اکمنۍ پر مهال په بېال بېل<strong>و</strong> برخ<strong>و</strong> کېپرمختګ<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ تعلیم ا<strong>و</strong> تربیې د<strong>و</strong>مره پراختیا <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ندلهچې حتی د پکتیا ا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ست خلک<strong>و</strong> هم ۷۰۰ زره افغانۍمرسته د<strong>و</strong>لت ته <strong>و</strong>رکړه<strong>،</strong>‏ چې ښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نځي <strong>و</strong>رته ج<strong>و</strong>ړشي ا<strong>و</strong> پههمدغه <strong>و</strong>خت کې په ګردېز<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>ست<strong>،</strong>‏ زرمت ا<strong>و</strong> څمکنی<strong>و</strong>کې څل<strong>و</strong>ر ښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نځي ج<strong>و</strong>ړ ا<strong>و</strong> زده ک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> په زده کړ<strong>و</strong> پیل<strong>و</strong>کړ.‏په ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> <strong>و</strong>الیات<strong>و</strong> کې هم د معارف سره مینه په زیاتېد<strong>و</strong> <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong>په کندهار ا<strong>و</strong> کابل کې هند<strong>و</strong>ان<strong>و</strong> هم ښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نځي ج<strong>و</strong>ړ کړل ا<strong>و</strong>په <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی<strong>و</strong> کې د مست<strong>و</strong>رات<strong>و</strong> یا نج<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نځي هم تاسیسش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> خارج ته د ل<strong>و</strong>ړ تحصیل لپاره هلکان ا<strong>و</strong> نج<strong>و</strong>نې <strong>و</strong>لېږلش<strong>و</strong>ل.‏په اقتصادي برخه کې رف<strong>و</strong>رم د صنایع<strong>و</strong> له انکشاف سره<strong>و</strong>تړل ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په باندینۍ س<strong>و</strong>داګرۍ کې افغاني پیدا<strong>و</strong>ار<strong>و</strong> دنړۍ مارکېټ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته الره پیداکړه.‏په عمراني یا رغنیزه برخه کې ن<strong>و</strong>ي ښار<strong>و</strong>نه ج<strong>و</strong>ړ ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>د کابل ښار له پخ<strong>و</strong>ا څخه څ<strong>و</strong> چنده پراخ ش<strong>و</strong>.‏ د <strong>و</strong>الیات<strong>و</strong> ترمنځ الرې ا<strong>و</strong> سړک<strong>و</strong>نه له سره <strong>و</strong>رغ<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> په الر<strong>و</strong> کې دمسافر<strong>و</strong> د ه<strong>و</strong>ساینې لپاره ه<strong>و</strong>ټل<strong>و</strong>نه ج<strong>و</strong>ړ ش<strong>و</strong>ل.‏امیر امان اهلل خان ‏)چې د ‎۱۳۰۵‎کال د ج<strong>و</strong>زا له ‎۱۶‎مېڅخه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته امان اهلل شاه ش<strong>و</strong>(‏ ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>طن د<strong>و</strong>ست پاچا ؤ<strong>،</strong>‏خ<strong>و</strong> د شهزادګۍ غر<strong>و</strong>ر هغه ته ډېره لږ اجازه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>له چېد سالم<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په مسائل<strong>و</strong> کې د باخبره شخصیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> مش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> تهغ<strong>و</strong>ږ <strong>و</strong>نیسي.‏په خپله دی ل<strong>و</strong>مړی پاچا ؤ چې ملت ته یې د خپل هغه سفرد لګښت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په اړه راپ<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>رکړ<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>م یې چې د ۱۹۲۷ کالپه ډسمبر کې پیل ا<strong>و</strong> د ۱۹۲۸ کال په ج<strong>و</strong>الی کې یې پایته <strong>و</strong>رسا<strong>و</strong>ه-‏ ددغه سفر په لړ کې امان اهلل خان هند<strong>،</strong>‏ ایران<strong>،</strong>‏ترکیې<strong>،</strong>‏ مصر<strong>،</strong>‏ ایټالیا<strong>،</strong>‏ فرانسې<strong>،</strong>‏ بلجیم<strong>،</strong>‏ آلمان<strong>،</strong>‏ انګلستان ا<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي ته الړ.‏په دې سفر کې لګښت<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> ع<strong>و</strong>اید داسې <strong>و</strong><strong>و</strong>:‏ل<strong>و</strong>مړی-لګښت<strong>و</strong>نه:‏ مېلمستیا<strong>و</strong>ې<strong>،</strong>‏ ښار<strong>و</strong>الی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>غت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تهاعانې<strong>،</strong>‏ له غریب<strong>و</strong> افغانان<strong>و</strong> سره مرسته<strong>،</strong>‏ بخشش<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ د ه<strong>و</strong>ټلخرڅ<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ د ه<strong>و</strong>ټل کرایه ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر ټ<strong>و</strong>ل جیب خرڅ<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong>لسلکه ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> پنځ<strong>و</strong>س زره افغانۍ.‏د<strong>و</strong>هم-‏ عایدات:‏ س<strong>و</strong>غات<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ تحفې ا<strong>و</strong> بخشش<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong> کر<strong>و</strong>ړ اته<strong>و</strong>یشت لکه ا<strong>و</strong> اته اتیا زره افغانۍ.‏قان<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نه:‏د قان<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> ښې حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong>الۍ په برخه کې د اساسي تشکیالت<strong>و</strong>د نظامنامې رامنځ ته ک<strong>و</strong>ل ل<strong>و</strong>یه السته را<strong>و</strong>ړنه <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ د ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ړېنظامنامې تاریخي اهمیت پدې کې ؤ چې ددې قان<strong>و</strong>نپ<strong>و</strong>اسطه په ډېره ژ<strong>و</strong>ره ت<strong>و</strong>ګه په هې<strong>و</strong>اد کې د مشر<strong>و</strong>طه ادارېډ<strong>و</strong>ل رامنځ ته ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>مړي ځل لپاره یې په افغانستان کېد <strong>و</strong>زیران<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ری ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتي ش<strong>و</strong>ری رامنځ ته کړه.‏د اساسي نظامنامې مطابق د د<strong>و</strong>لتي <strong>و</strong>اک په سر کې پاچا دامیر په ت<strong>و</strong>ګه راغی ا<strong>و</strong> د میراثي اص<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> مطابق سلطنت د شاهک<strong>و</strong>رنۍ ته لېږدېده.‏ددې قان<strong>و</strong>ن ‎۴‎مې ا<strong>و</strong> ‎۷‎مې مادې پاچا ته زیات صالحیت<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong>افتخاري حق<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>رکړي <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏په خطب<strong>و</strong> کې د پاچا ن<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ د پاچا په ن<strong>و</strong>م سکه<strong>،</strong>‏ د ځانګړی<strong>و</strong>

ق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong> مطابق د منصب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د رتب<strong>و</strong> ټاکل<strong>،</strong>‏ د نښان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> <strong>و</strong>رکړه ا<strong>و</strong>د هغ<strong>و</strong>ی ټاکل ا<strong>و</strong> ب<strong>دل<strong>و</strong></strong>ل<strong>،</strong>‏ د محافظت ا<strong>و</strong> عم<strong>و</strong>مي نظام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>تصدیق<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د شرعي ا<strong>و</strong> نظامي حکم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> اجرا ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ دافغانستان د عسکري عم<strong>و</strong>مي ځ<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>مانداني<strong>،</strong>‏ د جګړېاعالن<strong>،</strong>‏ د مصالحې ا<strong>و</strong> په عم<strong>و</strong>مي ډ<strong>و</strong>ل د تړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ دقان<strong>و</strong>ني جزاګان<strong>و</strong> عف<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تخفیف ټ<strong>و</strong>ل د امیر په الس کې <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ددې تر څنګ ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ړي اساسي قان<strong>و</strong>ن پر شاه باندې الندېمکلفیت<strong>و</strong>نه اېښي <strong>و</strong><strong>و</strong>:‏ ‏)په سلطنت باندې له کښېناستل<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستهپاچا ژمن دی چې د حک<strong>و</strong>مت ټ<strong>و</strong>لې چارې به د شرعېشریفې ا<strong>و</strong> ددغه اساسي قان<strong>و</strong>ن په رڼا کې پر مخ بیایي<strong>،</strong>‏ دافغانستان خپل<strong>و</strong>اکي مراعات ا<strong>و</strong> د خپل <strong>و</strong>طن ا<strong>و</strong> ملت سرهصداقت <strong>و</strong>کړي(.‏د ۱۳۰۲ کال د اساسي قان<strong>و</strong>ن مطابق د د<strong>و</strong>لت د دری ګ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>‏)اجرائیه<strong>،</strong>‏ مقننه ا<strong>و</strong> قضائیه(‏ ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> تر منځ بېل<strong>و</strong>الی رامنځ ته ش<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> دغ<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> په خپل<strong>و</strong>اک ډ<strong>و</strong>ل په خپل<strong>و</strong> ساح<strong>و</strong> کې په کارپیل <strong>و</strong>کړ.‏له دې سره سره ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ړي قان<strong>و</strong>ن پارلماني ډیم<strong>و</strong>کراسۍ ته لږپام <strong>و</strong>کړ<strong>،</strong>‏ ټ<strong>و</strong>ل قدرت یې په پاچا پ<strong>و</strong>رې <strong>و</strong>تاړه ا<strong>و</strong> ځانګړیحق<strong>و</strong>قي خاصیت م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ؤ چې د ‎۳۱‎مې مادې مطابق د<strong>و</strong>زیران<strong>و</strong> کابینه ی<strong>و</strong>ازې شاه ته مسؤ<strong>و</strong>له <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> دغه راز د ‎۶‎مېمادې مطابق شاه مسؤ<strong>و</strong>لیت نه درل<strong>و</strong>د.‏له دې حق<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> صالحیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته شاه د صدارت چارېهم په الس کې <strong>و</strong>اخیستې ا<strong>و</strong> د عمر تر پایه د صدراعظم پهت<strong>و</strong>ګه غیر مسؤ<strong>و</strong>ل پاتې ش<strong>و</strong>.‏همدا راز د خلک<strong>و</strong> د حق<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لنیز ژ<strong>و</strong>ند د غ<strong>و</strong>ره <strong>و</strong>اليد تنظیم په خاطر د<strong>و</strong>لت د ی<strong>و</strong> لړ ق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong> په تد<strong>و</strong>ین السپ<strong>و</strong>رې کړ تر څ<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong> په رڼا کې ملت ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ی<strong>و</strong> د بلپه <strong>و</strong>ړاندې خپلې دندې <strong>و</strong>پېژني<strong>،</strong>‏ په همدې ترتیب په هې<strong>و</strong>ادکې د قان<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نې ی<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی حرکت رامنځ ته ش<strong>و</strong> چې دېاقدام د خلک<strong>و</strong> په سیاسي ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لنیز ژ<strong>و</strong>ند کې د پام <strong>و</strong>ړ ب<strong>دل<strong>و</strong></strong>نرا<strong>و</strong><strong>و</strong>ست.‏دا چې د افغانستان په سیاسي تاریخ کې دا ل<strong>و</strong>مړی ځل ؤچې د<strong>و</strong>لت د اساسي قان<strong>و</strong>ن په طرحې الس پ<strong>و</strong>رې کړ<strong>،</strong>‏ دفردي ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لنیز<strong>و</strong> آزادی<strong>و</strong> ضامن ؤ ا<strong>و</strong> د ملت ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت تر منځیې خال له منځه ی<strong>و</strong>ړه.‏په دې <strong>و</strong>سیله اماني د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>الی ش<strong>و</strong>ل چې د اساسيقان<strong>و</strong>ن د طرحې<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> نظامنام<strong>و</strong>)ق<strong>و</strong>انین<strong>و</strong>(<strong>،</strong>‏ د مش<strong>و</strong>رتي مجلس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> د د<strong>و</strong>لتي ش<strong>و</strong>ری په ج<strong>و</strong>ړېد<strong>و</strong> سره د مطلقیت پرده د د<strong>و</strong>لتله څېرې لېرې کړي ا<strong>و</strong> د افغانستان خلک یې په رڼا کې دنېکمرغۍ ا<strong>و</strong> پرمختګ په ل<strong>و</strong>ر ګام<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>اخلي.‏98

99لرغ<strong>و</strong>ني دیکتات<strong>و</strong>ران ا<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>سني ز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>اکيد<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر محب سپین غر

100د دیکتات<strong>و</strong>رۍ په ټاټ<strong>و</strong>بي ا<strong>و</strong> زیږنځي یانې لرغ<strong>و</strong>ني ر<strong>و</strong>م کېدیکتات<strong>و</strong>ر هغه لنډمهاله سیاسي ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>اک <strong>و</strong> چې د کړکیچا<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>رني اړ<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ړ د ارام<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> دنده به <strong>و</strong>رسپارل کیده.‏ ددیکتات<strong>و</strong>رۍ د رامنځته کید<strong>و</strong> پر مهال دیکتات<strong>و</strong>ر د ژغ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>نکيدنده درل<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ نه د ز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>اکي!‏ دیکتات<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ د ر<strong>و</strong>م جمه<strong>و</strong>ریتپه پړا<strong>و</strong> کې ‏)له ۵۱۰ څخه تر ۲۷ مخزیږدیز کال پ<strong>و</strong>رې(‏ دپراخ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> استثنایي <strong>و</strong>اک<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> درل<strong>و</strong>د<strong>و</strong>نکی سیاسي چار<strong>و</strong>اکی <strong>و</strong>.‏خ<strong>و</strong> د دندې له مهم<strong>و</strong>الي سره سره یې د ا<strong>و</strong>سنی<strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>اک<strong>و</strong>په پرتله د <strong>و</strong>اکمنۍ مهال خ<strong>و</strong>را لنډ <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په هیڅ ت<strong>و</strong>ګه یې لهشپږ<strong>و</strong> میاشت<strong>و</strong> تیری نه کا<strong>و</strong>ه.‏ د دیکتات<strong>و</strong>ر ښیګڼه په دې کې <strong>و</strong>هچې د خپلې لنډمهاله <strong>و</strong>اکمنۍ پر مهال د احتمالي تیر<strong>و</strong>تن<strong>و</strong> لهامله د ژ<strong>و</strong>ند تر پایه له محاکمې څخه خ<strong>و</strong>ندي <strong>و</strong>.‏له ا<strong>و</strong>سنی<strong>و</strong> فاسد<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> مستبد<strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>اک<strong>و</strong> سره په ت<strong>و</strong>پیر<strong>،</strong>‏ لرغ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>دیکتات<strong>و</strong>ران<strong>و</strong> په هیڅ ت<strong>و</strong>ګه پر <strong>و</strong>اک خیټه نه اچ<strong>و</strong>له.‏ هغ<strong>و</strong>یپر دې <strong>و</strong>یاړ کا<strong>و</strong>ه چې <strong>و</strong>رسپارل ش<strong>و</strong>ې دنده ان تر ټاکلېم<strong>و</strong>دې مخکې پای ته <strong>و</strong>رس<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> د هی<strong>و</strong>اد د مشرتابه <strong>و</strong>اګيله ځنډه پرته بیرته سنا ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>اړ<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>نسالن<strong>و</strong> یا <strong>و</strong>اکمشران<strong>و</strong> ته<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سپاري.‏ په لرغ<strong>و</strong>ني ر<strong>و</strong>م کې دیکتات<strong>و</strong>ر په الندې حاالت<strong>و</strong>کې ګ<strong>و</strong>مارل کیده:‏ د جګړې د پرمخ <strong>و</strong>ړل<strong>و</strong> په م<strong>و</strong>خه- د ک<strong>و</strong>رني اړ <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ړ د ارام<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په م<strong>و</strong>خه- د ټاکن<strong>و</strong> د تر سره ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په م<strong>و</strong>خه- په محکم<strong>و</strong> کې د د<strong>و</strong>سی<strong>و</strong> په باب د پریکړ<strong>و</strong> په م<strong>و</strong>خه- د مشران<strong>و</strong> جرګې د شمیر د پ<strong>و</strong>ره ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> یا د هغې د بیاپرانیستل<strong>و</strong> په م<strong>و</strong>خه- د ن<strong>و</strong><strong>و</strong> قان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د لیکنې ‏)تس<strong>و</strong>ید(‏ په م<strong>و</strong>خه ا<strong>و</strong> داسی ن<strong>و</strong>ر.‏ډیر ځلې داسی هم کیدل چې ی<strong>و</strong>ه دیکتات<strong>و</strong>ربه خپله دندهی<strong>و</strong>ازې په څ<strong>و</strong> <strong>و</strong>رځ<strong>و</strong> کې تر سره ک<strong>و</strong>له<strong>،</strong>‏ ځکه چې خلک<strong>و</strong><strong>،</strong>‏سنا ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>اړ<strong>و</strong> <strong>و</strong>اکمشران<strong>و</strong> له ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ړي نه د ښې <strong>و</strong>ړتیا ا<strong>و</strong> چټک<strong>و</strong>ګام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> تمه درل<strong>و</strong>ده.‏ ی<strong>و</strong>ازې د ر<strong>و</strong>م جمه<strong>و</strong>ریت په <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی<strong>و</strong>کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې د سا<strong>و</strong>ال ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته بیا د ج<strong>و</strong>لی<strong>و</strong>س سزار له خ<strong>و</strong>اهڅه <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ه چې د خپلې دیکتات<strong>و</strong>رۍ شپږمیاشتنۍ م<strong>و</strong>ده ن<strong>و</strong>رههم <strong>و</strong>غځ<strong>و</strong>ي.‏ د ج<strong>و</strong>لی<strong>و</strong>س سزار هڅه نه ی<strong>و</strong>ازې د ر<strong>و</strong>م داساسي قان<strong>و</strong>ن د ب<strong>دل<strong>و</strong></strong>ن ا<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ازیني ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>اک د رامنځته کید<strong>و</strong>سبب ش<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ بلکې په پای کې پخپله ده ته هم د خپل سر پهبیه تمامه ش<strong>و</strong>ه.‏لکه چې یاد<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ه په لرغ<strong>و</strong>ني ر<strong>و</strong>م کې د پاچاهۍ لهله منځه تل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د جمه<strong>و</strong>ریت له رامنځته کید<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته دد<strong>و</strong><strong>و</strong> ق<strong>و</strong>نسالن<strong>و</strong> یا <strong>و</strong>اکمشران<strong>و</strong> د ګ<strong>و</strong>مارنې د<strong>و</strong>د پیل ش<strong>و</strong> چې دبرابر<strong>و</strong> حق<strong>و</strong>ق<strong>و</strong> درل<strong>و</strong>د<strong>و</strong>نکي <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د هغ<strong>و</strong>ی د <strong>و</strong>اکمنۍ م<strong>و</strong>ده ی<strong>و</strong>کال <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> هر ی<strong>و</strong>ه ک<strong>و</strong>لی ش<strong>و</strong> چې د خپل سیال پریکړه <strong>و</strong>یت<strong>و</strong>کړي.‏ خ<strong>و</strong> د <strong>و</strong>خت په تیرید<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په تیره د بهرنی<strong>و</strong> ګ<strong>و</strong>اښ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> یرغل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په زیاتید<strong>و</strong> سره داسې احساس رامنځته ش<strong>و</strong> چېپه بیړنی<strong>و</strong> حاالت<strong>و</strong> کې ښایي ی<strong>و</strong> څه سخت چلنده ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ټي<strong>و</strong>اکمني خ<strong>و</strong>را ګټ<strong>و</strong>ره <strong>و</strong>ي.‏ هماغه <strong>و</strong><strong>و</strong> چې د دیکتات<strong>و</strong>ر دګ<strong>و</strong>مارل<strong>و</strong> په ګټه پریکړه <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ه.‏ د اړتیا پر مهال به د ر<strong>و</strong>م سنای<strong>و</strong>ه ق<strong>و</strong>نسل ته دنده <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>له چې ی<strong>و</strong> تن د دیکتات<strong>و</strong>ر په ت<strong>و</strong>ګه<strong>و</strong>ړاندې کړي.‏ مس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل ق<strong>و</strong>نسل به د سنا له سپارښتنې سره سمد خپلې خ<strong>و</strong>ښې <strong>و</strong>ړ تن پر دغه دنده ګ<strong>و</strong>ماره.‏ په زړه پ<strong>و</strong>رېدا <strong>و</strong>ه چې په دې اړه پریکړه به د نیمې شپې ا<strong>و</strong> سپیده چا<strong>و</strong>دتر منځ کیده.‏له د<strong>و</strong>د سره سم به دیکتات<strong>و</strong>ر د پخ<strong>و</strong>انی<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>نسالن<strong>و</strong> له منځڅخه غ<strong>و</strong>ره کیده.‏ هغه به له معم<strong>و</strong>ل سره سم په ر<strong>و</strong>م کې پردنده ګ<strong>و</strong>مارل کیده.‏ خ<strong>و</strong> که چیرې به د پام <strong>و</strong>ړ دیکتات<strong>و</strong>ر پهر<strong>و</strong>م کې نه <strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> سنا به <strong>و</strong>اکمشر یا ق<strong>و</strong>نسل ته دنده <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>لهچې ی<strong>و</strong> دیکتات<strong>و</strong>ر ان له ر<strong>و</strong>م نه بهر هم پر دنده <strong>و</strong>ګ<strong>و</strong>ماري.‏ خ<strong>و</strong>هیڅ<strong>و</strong>خت هم داسې نه دي پیښ ش<strong>و</strong>ي چې سنا یا ق<strong>و</strong>نسل دېک<strong>و</strong>م څ<strong>و</strong>ک له ایټالیا نه بهر د دیکتات<strong>و</strong>ر پر دنده <strong>و</strong>ګ<strong>و</strong>ماري.‏

101

102

STORAIISSUE <strong>61</strong>, FEBRUARY AND MARCH 2013

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!