ebook okno.mk

ebookokno.mk

Urednik na edicijata: Nikola GelevskiGrafi~ko ureduvawe i dizajn: Branko Prqacrte` na koricata: Keith ShoreTemplum, adresa:Kliment Ohridski 15, 1000 Skopjewww.templum.com.mktemplum@mt.net.mkk n i g a 5PISATELOTVARSKI I DRUGIRASKAZIDU[KO GO[EVSKICIP - Katalogizacija vo publikacija;Nacionalna i univerzitetska biblioteka„Kliment Ohridski”, Skopjeraskazi821.163.3-32GO[EVSKI, DU[KOPisatelot Varski i drugi raskazi: raskazi / Du{ko Go{evski- Skopje : Templum, 2008. - 113 str.; 18 sm. - (Katapult; kn. 5)ISBN 978-9989-189-22-7COBISS.MK - ID 71100682T E M P L U MSkopje, 2008::::

“When I die Dublin will be written in my heart. ”James Joyce (1882 – 1941)“Koga }e umram }e go najdat Dablin vo moeto srce”.Xems Xojs“Oh, London is a man’s town, there’s power in the air;And Paris is a woman’s town, with flowers in her hair;And it’s sweet to dream in Venice, and it’s great to study Rome;But when it comes to living, there is no place like home.”Henry Van Dyke (1852 – 1933)“O, London e ma{ki grad, so taa mo} vo vozduhot;Pariz e ènski grad, so cve}iwa vo kosite;i slatko e da se sonuva vo Venecija,i prekrasno e da se prou~uva Rim;no nikade kako doma ne e”.Henri Van Dajk::::

SODR@INAa: Pisatelot VarskiKolku za po~etok :15A sega vistinski po~etok :16Skopje – Wujork – Skopje :17Poets society: Beginning :19Interesen Raskaz :25Navreden :28Inspiracija :31Time – out :34Mamurlak :38Hronologija na razo~aruvaweto :40Slatko progonstvo :41Fin ~ovek :46Potsvesta na stopiraweto (pod eden mlad bor) :51Opravdano otsuten :55Poveli i drugpat :57Varski na {alter :61Чehovci :64Rakuvawe :70Kako stanav lekar :71Jazz smoke :74Portret na eden ìv mrtovec :76Bele{kite na nesudeniot pravnik :80Neprdlivi a smrdlivi :84Poslednata cigara :88I za kraj edna bajka :91::::

a: PISATELOT VARSKI:12::13:

KOLKU ZA POÊTOKKolku bedni i niski udari se po~etocite.Poto~no, po~etocite za po~etocite. Vo tie prvi re~enicipisatelot naj~esto se obiduva da go zalaè ~itatelot so po-~etok koj ja obrabotuva teìnata na toj po~etok, so àlbii poplaki za te{kotijata na prvata re~enica, istovremenoskrivaj}i ja svojata avtorska blokada. Prviot interval,neume{nosta za svirewe na prvata nota ja pokriva so navidumnov, moderen po~etok koj mu sluì kako alibi. Tupii zamajuva istovremeno probuvaj}i da bide interesen. Idodeka da zavr{i za po~etokot, toj e ve}e na sredina. Kolkupodlo.Neli?:15::14:

A SEGA VISTINSKI POÊTOKSKOPJE - WUJORK - SKOPJE:16:Suetata, nadmenosta i gordelivosta otsekoga{ mu bilepodragi i poblizki na Varski. Skromnosta, dare`livosta,filantropijata mu se tu|i, so sekoj nov den s$podale~ni. Nepoznati.Toj e prototip, nederatiziran eksperimentalen glu{ecna tranziciskoto studirawe. Toj e Janus , i ma~enik igre{nik, i arhangel i lucifer, apokrifen i vistinitvo isto vreme. Antagonizmot na dobroto i zloto, taa ve~nabitka }e ja pronajdete i vo nego.Zatoa, }e ve molam, ne sudete mu prestrogo.Od vekovistite (kratenka od ve~ni studenti) ostanavmejas (9 godina) Aki (8), Kinezot (8), Slave (jubilej 10),Koki (nikoj ne znae{e), i u{te nekolku pomladi koi vedna{se vklopija, a nemaa ni po pet godini sta`.Vo taa devetta godina od moeto poluprekrasno - polutraumati~nostudirawe, ìveev na osmi sprat vo “Goce”.Sobata be{e so kujna, alternativata neli e VC. [to birekol Hamlet na ova? To cook or not to cook, to …Vlegov, se vseliv. Sobata be{e suva, nema{e vlaga, prozorotse otvara{e, imav i stol~e i du{ek. Se {tipnav.Vo red sum.Vo taa moja privremena radost, vo ìvosta na ureduvawetome stemni. Toga{ ja vidov.Golemiot prozor be{e bez zavesa, nadvor vrne{e. Na ekranotpred mene ima{e neverojatna, fantasti~na gletka. Rojod svetilki na zgradite i ku}ite. I do niv vode{e pravilnoosvetleniot, navla`net bulevar. Pi{teweto na do`dotvnesuva{e dopolnitelna relaksacija, ja prave{e atmosferata~udna, filmska, nepoznata. Se setiv. Pa ova e Wujork,a jas sum na Menhetn. Inaku od Xersi.Go pu{tiv maloto radio. I {tekerot rabote{e. Ednostavnokockite se poklopuvaa. Vrtev na stanicite. 100.8.:17: Starorimski mitolo{ki bog so dve lica

- jazz fm. I ni{to ne e kako {to izgleda. Pletenki od saks,do`d i nade` ja ispolnuvaa 809-kata. Se razbukti kreativnostai imaginacijata do docna vo no}ta... devet osumsedum.. dva eden.Be{e okolu devet izutrina. Stanav, poglednav. Lele...Otidov da kupam zavesi.POETS SOCIETY: BEGGINING:18:Be{e rano utro okolu deset. Sedev na masi~kata i namestoda u~ev gledav kako natrenot se rastopuva vo kafeto.Staviv u{te edno. Pa u{te edno. Bev gotov da go frlamkafeto samo poradi uìvaweto na taa gletka na pretopuvawe.Be{e tivko, tmurno i bledosivo i ne sakav da se vrtamnaokolu. Ne sakav ni muzika, ni {u{tewa ni brm~ewa.Samo jas i mojot joga partner, taa crna te~nost {to giprogoltuva{e malite beli tabletki i pritoa ja zadrùva{esvojata boja.I toga{ se slu{na silno tropawe na vratata. Siot miri spokoj otidoa niz {oqata. Чi{{{.Vleze Viktor. Negovata gabaritna pojava ja ispolnivratata od malata studentska soba.- Nekoj den }e mi vleze{ sose vrata.- [o prai{?- Gledam kako se rastopuva natrenot vo kafeto.- Auu, izvini {to pre~am, da dojdam pokasno?- Aj na majka vickast bil on?- Dojdov da te pokanam, ve~er kaj mene vo 9. Imam iznenaduvawe.Ima s$ {to treba, ne se ma~ete so kupuvawe. - I:19:

:22:VARSKI ]E DOJDE PRV.Poglednav, 19.50. Kikotej}i se vlegovme vo kujnata.Pobarav pija~ka. Mi podade u{te edno pismence.VARSKI VEDNA[ ]E POBARA PIJAЧKA.- A {o treba ebago, oficijalno barawe da podnesam?Viktor izvadi dve kristal ~a{i, sad so led. Vlegovmevo dnevnata. Od komodata izvadi irsko viski.- De be, òlta nema{?- Imam. Pij viski. @olta }e pieme drugpat.- Ne odi ova se meze!- Ne, ne odi, pazi da ne ti se slo{i.Izvadi nekoe dansko sirewe so magdanos i maslinkii se vrati vo kujnata. Jas ja istraùvav bogatata irskatradicija. Ne e Bernard [o najzasluèn za promocijana Irska. Ili U2. Ne. Najgolemiot ambasador na Irskae tokmu ova malo kafeavo {i{ence. Zastanav pokraj negovatadoma{na biblioteka i ne znam koga pomina ~asot.Stignaa i Anton i Bor~e, se raspostelivme. Po~navmeda xagorime. Viktor po~na ne{to da objasnuva, novi tekovinovi strui, ni{to ne go razbirav. ]e razberete sega,vrte{e okolu nas, spremaj}i ne{to okolu DVD-to. Sedna,n$ podgotvi, gi izgasi svetlata. Proekcijata zapo~na.- Ne be, komedija e. – vikna Bor~e, Viktor se razdra ponas. Anton be{e mol~aliv kako i obi~no.I po~na. Od po~etokot do krajot ne progovorivme, ne sesvrtevme, ne mrdnavme. Kako zmii da imavme vo nozete.Filmot n$ zate~e, n$ impresionira, n$ povle~e vo edenmagi~en svet, vo poetskata nedojdija. Od toga{ go imamgledano desettina pati, no sekoga{ }e se se}avam na tojprv pat, na na{ite izrazi, na na{ite pogledi polnizadovolstvo i neo~ekuvanost. Kako most kon ve~nosta koje vidliv samo za nas. Dlaboko skriena tajna. Porakatabe{e jasna.Viktor {lapna so racete, odnosno go zapali svetloto.Se pribravme. Anton i Bor~e go pofatija {i{eto. Jasgledav vo Viktor. Nema{e potreba od objasnuvawa. Nema-{e potreba od soglasnost, se razbiravme.- ]e treba da smislime ime!- rekov. Viktor izvadi u{teedno pismence zad televizorot.VARSKI ]E POЧNE DA GO DRVI SO TEHNIЧKIPRA[AWA.Podocna i jas se pridruìv na smeata. Anton (za kojpodocna se ispostavi deka ve}e go imal gledano) pu{tibluz od Huker, Viktor po~na da ja polni masata. Na sekojzvuk od mikrobranovata nose{e po eden oval. Morskahrana, xiger so luk i parmezan, pohovano sirewe i limoni...Be{e odli~en doma}in i edvaj ~ekav da dojde nekoga{ kajmene doma, da go nagostam, a ne vo onaa studentska kelija,sekoga{ se ~uvstvuvav kako ve~en dol`nik {to ne moèda nadomesti. Izborot na vina be{e negov, nie poniznose pokoruvavme. Be{e tradicionalist. Za sekoe {i{eima{e posebna prikazna koja ja prenesuva{e. Moravme daslu{ame, dodeka ne zavr{e{e ne go otvara{pe {i{eto.:23:DEAD POETS SOCIETY- Au, ova horor a? – pssst slu{nav istovremeno. Seskrotiv vo foteljata.Staring: ROBIN WILLIAMS

Na ~etvrtoto “{ato” }e dehidriravme za malku. Sedevmedo docna. Do rano. Edinstveno ovde, me|u niv, se gubevkako sogovornik, no bev beskrajno sre}en slu{atel.Be{e no} na nekontrolirana mlade{ka enerija, bujnafantazija i golemi sonuvawa. No} koja vo se}avawatasekoga{ }e prostrujuva so nezadr`livi emocii.Se zazoruva{e koga Anton i Bor~e trgnaa kon svojotdom, zaedno ìveeja. Jas go zamoliv Viktor da prespijamkaj nego, te{ko deka }e stignev doma.Legnav zadovolen i iscrpen kako po maturska ve~er,koga zavr{uva edna i zapo~nuva druga epoha.Pod pernicata pismence.SLATKI SNI[TA, VARSKI.INTERESEN RASKAZ:24:Sosem slu~ajno i ne sakaj}i se najdov na edna od oniesredbi na stari poznajnici na koi se preraskaùvaat“slu~ki” od starite denovi. Site zaedno evociraa spomeni,preraskaùvaa edna pa druga pa treta situacija, me|usebnonadopolnuvaj}i gi detalite {to gi propu{taa.Na krajot na sekoja prikazna se konstatira{e kolku smebile ludi, otka~eni i.t.n. Po zavr{uvaweto ima{e pauzaod nekolku sekundi i najbrbliviot ili onoj so najdobramemorija za vakvi nastani (a naj~esto toa e eden ist)zapo~nuva{e novo, odnovo, nanovo.Nekoja ma~nina me stega{e vo dolniot del od stomakotso sekoja nova re~enica za “golemite ludorii” koi naj-~esto gi preraskaùvaa – vo toa vreme nemi posmatra~i.Nikoj ne go zabeleùva{e moeto posveteno mol~ewe,site bea okupirani ili so zboruvawe ili so mislewe nanekoja zaboravena.Intenzitetot i glasnosta na muzikata se zgolemi notoa ne im pre~e{e na moite soborci, tie odgovorija proporcionalno.Odvreme-navreme }e pomine{e nekoj odstaroto jato, pa so dofrluvawe i izvici se pozdravuvaaiako do v~era, a verojatno i od utre edinstveniot kontaktim e koga }e se is~e{ea edni od drugi. Se ~uvstvuvav kakovo lo{ amerikanski film od osumdesettite.:25:

:26:Probav na dvapati da go svrtam muabetot. Prviot pat zasport, vtoriot za muzika. Neuspe{no. Koga i tretiot patne uspeav, i toa so najsilniot adut – politikata, pomislivdeka ovaa ve~er nema da zavr{i.Sekako ima{e nekolku interesni momenti, no od ovaaperspektiva mi li~ea na izdi{an balon, na izgazena~anta. Popusto se koncentrirav na nekolkute pesni naXo Koker, tankiot gra~liv glas na Slaveto ja uni{tuva{eute{nata nagrada. Pomisliv da si odam. Tokmu votoj mig, ni porano ni podocna, tuku vo toj daden momentnadvor se isturi. A jas bev pe{ak. A Xigata so koj dojdovbe{e eden od glavnite u~esnici vo nekolkute nastanikoi sledea na repertoarot. Bar da be{e Baronot tuka, sonego neam gajle...Turi se nosea, masata se polne{e i prazne{e, edinstvenotoebanata tema ne se iscrpuva{e, bunar bez dno vo kojtonev cela ve~er.Nema{e nitu edna poznata masa, nitu edna guma za spasuvawenaokolu.Potpren, zabeleàv deka site se svrteni kon mene.A? – pra{a Tode. Bevme sedummina i osven jas i Xigisite bea poletarci, ebivetri so koi se nemav videnonekolku godini. Kaj se nasukaa ovde se ~udev.- Ti li be{e?- [o e be Tode?- Ti li & ja stavi ~avkata na stolot na taa po francuski?– smea.- Ne! – Se svrtea. Mislea.- Ne be, ti be{e? - Nastojuva{e Tode.- Ne, ne bev jas, da ve ebam i gavranite mislev da kaàm.Sepak:- Ne bev, se kladime? – i se otka~i nekako temata. Nared dojde maturskata. Ova ne moèv da go istrpam. Sednavna {ankot. Sam. Zapaliv edna i pivkav kapu~ino, ~ekavda projde vremeto.Ne se slu~i ni{to interesno do krajot, kako ni predtoa. Samo sakav ovaa melanholija, ovaa agonija da japodelam so nekogo i da mu predizvikam barem polovinaod ma~ninata i dosadata {to jas ja po~uvstvuvav. Se nadevamdeka uspeav.:27:

- Ccc, nema{ pet sprata kondicija.Poleka se ispraviv s$ u{te glumaj}i zadi{anost. Gopoglednav toa milno, naivno trkalezno lice, od negoizleguvaa najprijatelskite pcovki {to sum gi slu{nalnekoga{. Vistina e vi velam, slikite od celiot zaedni~kiìvot moèt da vi preletaat za nekolku sekundi, dave obmotaat, da ve sru{at. Probav da kaàm ne{to, glasotme izdade.I toga{:- Izvini peder, ozbilno izvini - jas u{te nesvesen, atoj prodolì – ako ne dojde{e u{te saat, ne znam {o }enapravev.Mol~e{e. Jas mol~ev u{te pove}e.- [o da praam, edna mucka {o imam naaaa – pokaùva{eso racete okolu u{ite.- Baron be {o...- Vlezi ajde, pa} }e ispadne “pacientot” otsprotiva- i me povede vnatre, vo maloto pretsobje. Bran topliname previ, po~naa da mi àrat obrazite. Razmisluvav zav~era, Baronot o~igledno pome{al ne{to, nekoja od kockitese izmestile.- Cel den budalam niz stanov. Arno dojde.Vlegovme vo kujnata, sednavme. Popusto se napregav dase setam. Чajnikot be{e vrel, si staviv ~aj. Baronot prodolìda se izvinuva. Go prekinav za kratko.Limon ima{? – mi podade, ima{e rase~eno dve kri{ki.Toj seu{te zboruva{e.- Varski znae{ deka jas za tebe nikoga{...Чajot be{e od hibiskus, odli~no mi dojde. Zaedno zavr-{ivme. Jas so ~ajot toj so monologot. Jas pak si naleav,sega ~eka{e jas da kaàm ne{to.NAVREDEN:28:Naj~esto koga }e zaglavam, mislam koga navistina }e jaopleskam, drugiot den sum vonredno nestrpliv da probamda se ispravam. Moè da zaginam tr~aj}i, itaj}i kon mestotona zlostorot, po {to zapo~nuvaat operaciite: fingirawena nastanite, glumewe ludilo, pravewe naudren.Kako ni{to da ne bilo, probuvam da pomognam na drugipoliwa, podmestuvam planini. Vrtam okolu samo da mevidite kolku sum mil i pameten. Dobar i smiren risjanin.Ne srkam toa {to jas sum go plukal, tuku toa {to goplukale site zaedno. I mu stavam sol i crn piper.Odev kaj Baronot, niz glavata mi se prevrtuvaa slikiteod v~era ve~er. Reìrav nekolku scenarija za opravduvawe,izmisluvav i novi po patot. I sekoe novo be{epolovina od prethodnoto, ponekoga{ gi povtoruvav istite.A bev tolku jasen. I glasen...Stignav pred zgradata, go ima{e iznajmeno potkrovjeto.Celiot pat go minav pe{, be{e studeno i nosot po~na dami te~e. Tr~av po skalite kolku da se zadi{am za da nemora prv jas da po~nam. Ova be{e najnovoto scenario.Proizleze samo od sebe. Zvonev. Go slu{nav klu~ot, sesvitkav i po~nav silno da vdi{uvam i izdi{uvam. Vratatase otvori.:29:

- Baron, i da znae{ deka ti se lutev, ama posle si velam,aj pijan be{e.- Pijan bev, pijan bev, {o ne zemav gomna da jadam kogasum pijan. Ah be... se sepnav koga si ja zgrap~i kosata,po~na da se kube, mojata ne~uvstvitelnost sepak ima granici.Si velev, da go smiram malku.- Arni gomna si izede v~era – sepak tie moi granici semnogu niski - drug pat ne si go ispivaj...- A ne – me prekina – gotovo. Zavr{iv so toa.- So {o zavr{i?- Ne pijam ve}e. Kraj – go naglasi poslednoto i odmavnaso rakata.- Ne zaebavaj. – Ova otide vo neposakuvan pravec.Negovata sovest be{e klimava i neodlu~na, budalavanavistina moè{e da napravi ne{to vakvo.Posle dolgi i ma~ni razgovori uspeav da gi otkovamklincite {to gi zakovav, go nagovoriv za posletka. Ima-{e u{te od vinoto, go ispivme, kupivme novo. Dojde iKoki. Pievme cela ve~er, a najmnogu baronot, presre}en{to si go vratil prijatelot.INSPIRACIJA:30:- A be, ti ~epka{ ne{to?- [o?- Znae{.- Ne znam- Go mrsi{ ma~orot?- Koj ma~or?- De be, Varski, ne dup~i, znae{ {o te pra{uvam?- [o?- A be ti mentalen si?Znaev deka Koqo v~era ja drndosal kole{kata, i segauporno ja forsira{e temava. Kaj be{e do v~era, da goebam?Koqo leè{e na drugiot krevet cel iskezen. Cimerotv~era gi slu{nal, kole{kata mu vikala “svr{i na mene itaka }e se tu{iram”. Stivska romantika.Vleze Giro.- A be Giro, ti ~epka{ ne{to?- De be, Koqo, cel sprat te razbra, {o ne zalepi{ soop-{tenie ebago?:31:

- Ah gnidi qubomorni. Znam jas oti ve pecka. Ama }e dojdetevie pak kaj bate Koqo. Sezonata samo {to po~na - iizleze nekade. Tor top.Zapaliv, pu{ev. Razmisluvav za Koqo. [o ti zna~iupornost. Se isplati. Go poglednav i Giro. [o ti zna~isistematska gre{ka na evolucijata.go zazedoa mestotona rojalistitesocijalistitefeudalistitecrkovistiteGolemata glava na Stojan se podade na vratata vo pridru`bana negovoto zaloeno telo. Majka mu ispratila{est pastrmajlii. Giro trgna po vino, Koqo pak izniknaod nekade. Jas otkaàv i ostanav sam. Kone~no.i se branat i {titatkako nekoga{:32:Vleze Boki, zede {e}er, izleze. Boban pobara dva stola,imal gosti. Boki go vrati {e}erot. Giro se vrati po~a{i. Site gi pre~ekav i gi oterav dosta so~no.Zaklu~iv. Kone~no mir.Mir. Mir. Mir. Stanav. Do terasa. Sednav.na Goce misliteili na Tito bistiteda, da, tie istite.:33:Krstozbor. Zaglaviv.Dosadno. Dosadno. Dosadno.I {o }e praam trgnav kaj Stojan. U{te bea na na{ite,pri kraj, i poleka se prefrluvaa na Amerika - Rusija.Kapitalisti, globalisti, komunisti. Globalizam, antiglobalizam i anarhija. Pa geostrategija, pa vlada vo senka,vlada pod sonce. I toga{, vo toj moment mi pominane{to niz glava. Zedov tetratka i penkalo. I se rodislednoto:Kraj potokot na nade`takraj izvorot na veratakaj vrutokot na ~ove~nostakraj mudrosta vekovnastojat globalistite

nivnite tela, nivnite studeni srca. kako {to e studena imojata pakosna du{a od den na den se potemna i pomra~na.Mojata iskrivena sovest pove}e ne prepoznava dobrinavo ovie lu|e.- Povelete? - Ah, eve edna prijatna li~nost.- Espreso i ~aj - odgovaram sepnuvaj}i se. Razmisluvavme|u dvete opcii, a ne dvete zaedno. Brza ku~ka…- Чaj od? - Taa e tolku prijatna. ]e gi pora~am i dvete,nema nazad.- Od {to imate?- Imame od kamilica, planinski, nane, kantarion, praska,kru{a, jabolko, jabolko so cimet...- Jabolko so cimet, bez espreso - sepak preovlada razumot.Od policata na {ankot zedov dneven vesnik, po~nav dase zanimavam so nego. Lu|eto ~ita~i se delat na dve grupi.Onie koi po~nuvaat da ~itaat od prvata i onie koipo~nuvaat da ~itaat od poslednata strana. Jas pripa|avvo treta grupa. Po~nuvav od KULTURA. ]e pominevpreku sodrìnite i potoa od po~etok. [tom }e stignevdo rubrikata ja preskoknuvav i ja ostavav za kraj. Kakosladok desert.- Izvinete, àl mi e. Nemame jabolko so cimet. Moèsamo jabolko.- Vo toj slu~aj espreso.Stigna. Racete s$ u{te mi treperea i pravev dostanapori da ne tropkam so filxanot po staklenata masa.Zapaliv.- Izvinete, se pu{i na sprotivnata strana. Na onie~etiri - bi moèl da se premestam samo poradi taa slatkanasmevka.TIME - OUT(Na Tajm aut - Valandovo):34:Be{e maglivo, uàsno studeno.Bev vo centarot bez mo`nost za brzo vra}awe vo domot.Strategijata “vlezi - izlezi” niz prodavnicite ne mezatopluva{e, morav da se trgnam nekade. Koga }e zastanevpred nekoj izlog se tresev kako list.Moite dvesta i sedumdeset denari na nekolkupati jaodloùvaa mojata odluka no koga prestanav da gi ~uvstvuvamprstite na nozete kolku moèv pobrzo se vturnav voomileniot kafe-bar.Ne znam {to me zgrea pobrzo. Toplinata od silnonavaleniot kamin ili blagite zvuci na Ahmad Xamal.Stoev nekoe vreme nasladuvaj}i se na atmosferata.Moment na zadovolstvo {to gi izbri{a moite sivotemnisliki od porazeniot grad, grdite izrazi na licata koi gisre}avam, koi ne me poznavaat, koi ni samite ne se poznavaat.Od onoj haos koj go ostaviv eden beskone~en metarzad mene, sega me {tite{e Kolman. Moèbi sum pristrasenno mislam deka najsre}nite lica gi gledam tokmu voovoj lokal. Чisti mo}ni nesovr{eni lica koi oddavaatblagost i prijatnost. Vo momentov bea tri. Ponekoga{ sepomalku.Sednav nasproti prozorot, sakav da im se potsmevam naminuva~ite. Da se voshituvam na studot koj gi stega{e:35:

:36:- Samo edna }e palam.- Vo red. Izvinete u{te edna{, ne e do nas. Znaete zakone.- Fala i na vas, ne e problem - prekinavme so isprepleteniotdijalog, se vrativ na kafeto i vesnikot.Naedna{ me preplavi nekoj neosnovan optimizam, minaviraa relaksirawa i sre}ni misli. Za patuvawetodoma vo petok, za poloèniot ispit pred dve nedeli, za,za... za udobniot stol vo koj sedam...- Povelete?- [tok.Zapaliv u{te edna. Ova ve}e nalikuva{e na ne{to.Zamiùvav dodeka goltav i mnogu brgu vo ~a{ata ostanaedna mala goltka kafeava te~nost koja edvaj go prekriva-{e dnoto.- U{te edna i da platam.Mi ostanaa u{te {eeset denari no toa voop{to ne mevoznemiruva{e. Sega sedev i gledav vo vrvolicata odlu|e koi im begaa na prvite kapki do`d.Mala promena vo raspoloènieto vnese faktot {to{tokot be{e osumdeset, a jas imav {eeset. No koga se sakas$ se moè.- Izvinete, kolku vi e uzoto?- Pedeset.- Aj edno.Kupiv dvaesetminutno uìvawe so ostanatite pedesetdenari i sega definitivno be{e kraj.Majls Dejvis me isprati do vratata. Ja otvoriv so strav,za~ekoriv kako da vleguvam vo druga dimenzija. Bezmalkutoa i be{e. Silen vetar prostrui okolu u{ite, malku migo odzede zdivot. Trgnav niz vla`nite ulici, minuvavniz koloni topli avtomobili so mislite vo raskrsnicatame|u topliot xez-klub i u{te potopliot krevet,daleku zad stanbenite blokovi.:37:

Duri po nekolku dena doa|a do nekakvo provetruvawe,nekoja faza na samoopravduvawe i potraga po uteha vobednosta ne drugite.A dotoga{ pi{uvam...MAMURLAK:38:Sega primetiv deka seriozno se zanimavam so pi{uvawesamo koga poradi te{ki budala{tini i nenadminliviglupirawa, samoprogonet se zatvoram vo mojata soba.Nate`nuvaat se}avawata i pri raskrevaweto na maglata,se davam vo sopstveniot sram. Nesredenite haoti~nimisli koi slajduvaa vo mojata glava, nikako ne se otstranuvaa.Ma~ninata vo du{ata e s$ pogolema, s$ posilna.Po iljada zo{to i ni edno zatoa doa|am do psiholo{kiotzenit na samokritikata i do prezir kon ona {to sum.Ne se ni osmeluvam da izlezam, nitu me interesira pogledot{to go nudi prozorecot. Bednosta na ovie ~asovi{to traat so denovi e najgolema vnatre{na bolka, poduslov ìvotot da e zdodeven i bezgrièn. Boli sekade, anajmnogu vo umot i sovesta.Da moàm da slikam, sovesta bi si ja naslikal kakotemna provalija polna kal, gnoj i crvi. Probav da jais~istam. Popusto.Ne uspeaja ni Nabokov, Xojs, Kafka. Moèbi Uelbek iBukovski zagrebaa malku pod povr{inata.Ne uspeaja ni Najtvi{, Jutu, Koker. Moèbi malku Ram-{tajn.:39:

HRONOLOGIJA NA RAZOÂRUVAWETO.SLATKO PROGONSTVO:40:Edna od najgolemite ve{tini na ~ovekot e prikrivawena razo~aruvaweto. Golema bedotija na sovesta. Gopotisnuvame tolku dlaboko, na tolku nepristapno mesto{to i samite zaboravame na nego. Ili se trudime.Neprijatnosta e u{te pogolema ako razo~aruvaweto e odnekoj blizok.Toa ne e psihi~ka bolka, toa e psihi~ka tortura.[amarewe na nade`ta, raskrinkuvawe na stabilnatamisla.Pridruèn element?Glumata. Lo{ata gluma, pred s$. Kiselite nasmevki, prenasilenotosmeewe.Potoa doa|a utehata. Mnogu lo{ leksilium. So mnogukratko dejstvo.Sovet?Ima lek za lo{ mamurlak?E pa nema ni za ova.Staklata od malite prozori po~naa da se tresat, vetrotsilno fu~e{e. Be{e kraj na noemvri i taa ve~er prv patse spu{ti pod nulata. Leèv zagledan vo drvjata, vo ridotpred mene ~ij bel vrv se spu{ta{e s$ podolu i podolu.Za nekolku ~asa i ovde }e provee prviot sneg. Telefonotpo~na da yvoni. Nekolku zagrièni povici, kolku da migo uni{tat denot.Tie: sam si, }e te zavee, }e te odnese, redovno polni gotelefonot na agregatot.Jas: doma sum, ima lu|e okolu, agregatot e poln, nemasneg, a i da ima nema da me zatrupa. Da, ima iscepeno drvja.Ima i leb. Ima, ima...Stanav. [esti den od samoprogonot. Poleka minuvaaneprijatnite misli, ma~ninata vetree{e. U{te ednaednadve nedeli i da se prosti, da se zaboravi.Mala soba i u{te edna mala ostava na po~etokot na planinata,za celosna reparacija i pro~istuvawe na gre{niotum.Vo oganot tlee{e ~akor drvo od v~erave~er, lesno go rasplamtiv.Sedev pokraj prozorecot i ~ekav da mi pomineprviot stud. Po patekata minuva{e edna silueta, se izraduvavkoga po raskrsnicata me|u dvete kolibi se upati:41:

:42:navamu. Kolku i da mi be{e sma~eno od lu|eto ne moèvbez niv. Eden mal razgovor so poznat ili nepoznat za razbivawena monotonijata. Go prepoznav. Stojan od [umskatapolicija.Zatropa. Vleze. Se pozdravivme, mi podade dva vesnika,od v~era i denes. Mi gi ispratile od najbliskoto selo.Tamu imav prijateli. Bi trebalo da naminam, da gi vidam.Da sekako.- Da stavam kafe? – gi krevav knigite- Kafe }e stavi{, ama stavi i od taa va{ata, lozovata.– Nato~iv edna ~a{a.- Ti?- Ne.- De be?- Ne, ne, rano mi e.- [o pisatel }e be{e?- Se napi, napravi gargara.Zaradi dvaeset te{ki alkosi celata pisatelska fela eproglasena za pijana bagra. Mislat oti i jas pijam za dapi{uvam. Ne pomisluvaat deka pijam oti sum mlad.Ognot po~na da pukoti. Bidna i kafeto. Imav gr~kokafe, mirisot ja prekri celata soba. I Stojan po~uvstvuva.Srkna i re~e:- Aaa, {o kafe e ova?- Hrvatsko.- Aha – u{te edna goltka – si {etal ti po beliot svet,znae{ {o da pie{. Zapaliv so ~akmakot, objasnuvaj}ideka ima kibrit, palam so ~ak-mak ili so àr~e zaradifiling.- I ti si stanal ~udak.Go ispivme kafeto, staviv da pottoplam pojadok...Mirisot od ~orbata go sovlada prethodniot, Stojan pakse okokori.- Tele{ka, moè?Mavna potvrdno so glavata i stana sam da si nato~i od{i{eto.Postavivme na masata, si staviv i jas edna, greota e dasrka{ samo ~orba. Od ~iniite se {ire{e miris na luk,Stojan po~na da stenka od zadovolstvo.Go pu{tiv tivko radioto.- Aj pro~itaj nekoj od tvoite raskazi.- Kakov?- Nekoj so èni. Ima{ ti i takvi, znam jas.Po~nav da ~itam eden, povremeno zastanuvaj}i dasrknam ili da zemam goltka. Iskreno saka{e da slu{a.Nato~i u{te edna kolku da gi zavr{ime ~iniite, bez dame prekinuva.Zavr{iv. Mi go pobara da go odnese na kolegite. Mu godadov, go svitka vnatre vo uniformata, kako poster odporno yvezda. Se gordeev.- Aj so mene – re~e na stanuvawe. Odbiv. Me potfati podrakata i po~na da me vle~e. Edvaj uspeav da nato~am ednolitro, za pozdrav kaj {to }e odime. Znaev deka so negomotika ne mi treba{e.Trgnavme nagore. Go gledav toj prosed pedesetogodi{-nik kako so lesnotija grabi napred. Jas zadi{en uspevavnekako da go sledam.Ostriot vetar me se~e{e, sveìot vozduh se polne{e iprazne{e od moite gradi. Stignavme do maliot vrv {toli~e{e na grbavka i prodolìvme desno. Odevme paralelnoso prviot drvored od {umata. Neboto be{e belo, u{te:43:

jatno i lamarinata na golfot }e zavr{e{e rabota no bevnere{itelen, zbrkan a i ni{to dobro nema{e da donesenova modrica.Se vrativ vo kolata i probav da zapalam., Ne pale{e.Taman koga pomisliv deka }e stane interesno zapali itrgnav po patot. Najprvo gi odbegnuvav a potoa namernogi gazev lajnata, pravev osmici, se vra}av nazad pa paknapred i sobirav trofei od kravi, ovci i po nekoja koza.Dodeka se smeev se potsetiv na edna scena od eden film zahisteri~en nervnoobolen kamionxija i prestanav da seglupiram. Zastanav na benzinska, zemav dve piva i sednavkraj ~e{mata. Da se oladam i odmoram. Mi prijde policaec{to kisne{e tuka.- Pie{ i vozi{, a?- Ne. Prvo pijam a potoa vozam. - se nasmevnav i goltnav.He he, fintava mi ja kaà eden prijatel. Stoe{e i megleda{e, ni{to ne mi odgovori. Ne treba{e da tropnamvakvo ne{to. Ne se vrati nakaj prodava~ot, otide nakaj policiskatakola, ja zavrte na izlezot i ~eka{e da trgnam.Ne treba{e da tropnam, ebago, navistina ne treba{e. Giispiv dvete piva i sedev. Ne planira{e da mrdne od tamu.Be{e 15. 35. Trgnav da zemam u{te dve piva. Izgleda }e siposedam tuka.Na pumpata rabote{e samo eden, mlad de~ko.- Koga planira da mrdne od tamu?- A?- Milicajov!- Aaa! [o znam. Najkasno do osum. - Do osum zna~i.Zemav kikiriki i ~ips so pivata, sednav do kolata,pu{tiv ne{to od Koker i razmisluvav da si go prese~amjazikot. Poleka piev navalen na sedi{teto. Vo me|uvre-:46:FIN ÔVEKZastanav pokraj patot, ne be{e krstosnica no sepakmorav da razmislam za ponatamu. Kolata zafa}a{e malkuod asfaltot na dvosmerniot neramen i posran od stadaregionalen pat.Zapaliv edna, trgnav nadolu po ìtoto i po~nav razmisluvavza ìtnite krugovi i neobi~ni pojavi. Se mislevkakvi se {ansite da se spu{tat vonzemjani i da me dignatso niv, na ispituvawe. Verojatno tolku }e se razo~araatod primerokot {to nema ni da me spu{tat, }e me frlatodozgora. Brzo zaklu~iv deka vakvi misli sega mi senajmalku potrebni. Se dvièv nadolu po poleto a klasjatakrckaa pod moite noze. Kaewe i bezbroj lo{i misli mija pravea ~ar{af glavata, {aram-baram od se}avaweto naludostite od prethodnite dva dena. Tapata bolka pod jabol~nicatame potsetuva{e na dolgiot jazik i verojatno}e me odvra}a{e od ludorii vo narednite nekolku dena.Dodeka ne zaboravam. I dodeka navistina ne mi ja skr{atglavata nekade.Koli minuvaa neramnomerno pokraj mojot parkirangolf, a jas se ~udev {to pravam sam, talkaj}i niz nivitena sredna Makedonija. Znaev {to pravam. Barav drvo dasi ja aknam glavata od nego. A drvo nikade nema{e. Vero-:47:

anica so sirewe. Od èna mu. Mi se dopadna. Ja pozdravivpo nego. Ve~erta mi tekna edna luda ideja da napi{amraskaz za ova. Go pi{uvav ve~erta pod malata svetilka nagolfot. Utro e i go dopi{uvam. Eve go ide so ne{to vorakata. Vo }ese.- ]e me pu{ti{ denes?- Ne. ]e posedam u{te nekoj den. I taka nemam popametnarabota. Vo }eseto ima{e leb, meso so kompir i pala~inki.Neverojatno. Kupiv malo {i{ence crveno vino. Odru~ekot si ostaviv i za ve~er. @ena mu odli~no gotvi.Go dovr{uvam raskazot. Pred da si odi }e mu go dadamna Stojan, da go isprati za objavuvawe. Znam deka }e goobjavi.Toj e fin ~ovek.POTSVESTA NA STOPIRAWETO(POD EDEN MLAD BOR):50:So Aki se razdelivme pred dva ~asa kaj Veles. Toj trgnanagore, za Zagreb, na metal festivalot. Treba{e dastigne do utre poru~ek.Jas imav pote{ka zada~a. Treba{e da stignam od Velesdo Valandovo. Po mo`nost ovaa nedela.Aki be{e eden od dvajcata poradi koj gi pravev oviepatuvawa. Vtoriot be{e Keruak. Dvajcata mi vdahnaare~isi mitska qubov kon stopiraweto. Toa za niv be{einstitucija, profesija, na~in na ìvot. Se voodu{evuvav.Me privlekuva{e avanturata, prostranstvata i neznaewetona slednata cel, nasokata, me{avinata na sre}ai strav.Sega be{e samo edna glupava idejaSilen vetar duva{e na avtopatot, probav da se zasolnamdolu pod asfaltot. Stoev nekolku kilometri po vtoratapatarina. Barav {to i da e, Negotino, Strumica iliGevgelija, ne be{e va`no. Vetrot vo sebe ima{e pra{ina,koja ja goltav povremeno, koga }e se svrtev kon sever. Sam,so edna mala no nova temna ta{na, mobilen vo edniot xebi usb flash vo drugiot. Vo nego bea bea site moi poemi, dvaalbumi od Sidarta, i nekolku e-knigi.:51:

:52:Go izvadiv ostatokot od sendvi~ot, hranata sekoga{pruà zadovolstvo i smiruvawe. Go degustirav so mislitevo nekoj restoran, so mlad burgundec na masata i prijatenmakedonski melos. Zastana kamion, tipot se simna dase olesni. Be{e sredove~en, sreden rast, sredna teìnanajverojatno i srednist. Ako ne se trgnev od dupkata podasfaltot, }e me pomo~e{e.- Ej, {o prai{ be ti tuka?- Stopiram.- Stopira{? A {o na pauza si momentalno? – Sram mube{e da se izmo~a pred mene, se zavrte na drugata strana,i go pu{ti mlazot. Чekav da zavr{i.- Nadolu odi{? – Pra{av- Aha. - Trgna nakaj kamionot povikuvaj}i me so rakata.- Ripaj ajde.Se ka~iv vnatre. Slobodno bi moèl da ìveam vnatre.Ima{e DVD pleer, i okolu dvaesettina pornofilmovipod nego, limenki bezalkoholni i alkoholni piva,kokakoli i sodi, site staveni vo edna mreèsta kesi~ka,nekolki kutii cigari... Krevetot, pozadi dobro namesten.Razvrzavme mal muabet iako po~avme nekako sporo,potajno. Voze{e za Atina.Nekolku minuti mi bea potrebni za da se relaksiram ida zapadnam vo dobro raspoloènie i prijaten razgovor.Be{e eden od onie lu|e koi vedna{ ti “legnuvaat”; vospostavuva{komunikacija bez problem se razbirate napolare~enica, smeata e neizostavna. Me ostavi posle Gradsko,pred Negotino. Nikojpat ne moàm da najdam vakov ~ovekna dobra relacija. No pominav prijatni 20 kilometriso nego. Omilena akterka mu bila Xejna Xejmison. Najmnogumu se dopa|al filmot koga se vo vselenata. Toa mudoa|a ne{to kako postmodernisti~ko virtuelno porno,razmisluvav vo mene. Se ma~am ponekoga{ so nesoodvetnimisli, toa mi e del od karakterot.Se pozdravivme, dodeka se simnuvav mi frli paket~e“Virginia” cigari, kolku prekrasen ~ovek be{e toj fanna Xejna Xejmison. Zape~e dobro pozadi, veter i sonce,mladite bor~iwa se ni{aa, asfaltot be{e ispravenpred mene. Trnav po krajot na òltata linija se u{tepod impresii na kratkoto patuvawe, razmisluvaj}i dasopram so avanturite. Inaku nekoga{ }e naidam na nekojfan na Fredi Merkjuri.Kolku e razdraznuva~ko da pe{a~i{ po avtopat, zvuciteod avtomobilite ti gi paraat u{ite i nervite, te gledaat~udni faci so nosevite zalepeni na staklata od kolite...Se iska~iv nad patot pod eden bor, sednav pod negovatasenka da zdivnam. Gi izvadiv pakuvaweto Virxinija,splesnata kutii~ka-tabakera, dosega nemav pu{eno vakvi.Zapaliv, zapaliv i gledav suvi ridi{ta i asfalt, sopogledot vrtev naokulu i razmisluvav {to ponatamu.Dlabokite dimovi me pe~ea odvnatre, ne bev naviknatna pojaki cigari. Suvata usta ne moè{e da go pruìzadovolstvoto {to treba da go dobie ~ovek koga pu{i kvalitetnacigara.Stoperite znaat, najte{ko se stopira na avtopat, taapusta linija prepolna ma{ini, bez ìvot vo nea, bez stanicii narod, bez toplina i lutina, bez xagor, bez pulsebate...Nikoj ne moè da si ja pretstavi ovaa agonija, zatoa{to e mala, nezabele`liva, prestanuva vedna{ po prvatazastanata kola, zaborava{ na nea i odi{, prodolùva{.Na samosta koja prethodno te druèla i koja te tera darazmisluva{ & go vrti{ grbot, so nade` deka nema pove}eda se sretnete. Mislite {to naviraat i {to ti sozdavaatma~nina, gi trgnuva{, gi i{ka{. Da da toa e odgovorot.:53:

Samite ja skrivame vo potsvesta ovaa delumno nezabele`livarabota, zatoa {to se pla{ime od nea. Se pla{imeod osamenosta i razmisluvaweto, a najmnogu od dvete zaedno.Zatoa is~eznuva ovaa ma~na slika od na{ite glavi,iz~eznuva so na{a pomo{, so na{ amanet. Razlikata me-|u ìvotot so partner, drugar, sogovornik i osamenosta,e kako razlikata me|u ovie i prvite re~enici. I ova }eostane potsvesna slika vo mojata glava nekoga{. Zatoa re-{iv. ]e go zapi{am ova vedna{ po pristigaweto... ne, }ego zapi{am ova, sega i vedna{.OPRAVDANO OTSUTEN:54:Vo dale~inata jasno i bistro sjajea sne`nite vrvovi na[ar planina.Vo neposredna blizina, pod terasata edno kup~e plastika,tegli od ajvar, polni vrzani kesi i edno ku~e{kolajno davaa dopolnitelen {arm na momentot koj sodrè-{e goltka kafe. Smrdeata me povrati vnatre, od prozorecotprodolìv da go gledam utrinskoto otsjajuvawekoe se sudira{e so belinite po celiot isto~en poteg naplaninata. Ne{to kako ute{na nagrada.Be{e okolu pladne, i navistina, navistina se ~udev{to da pravam. Eden od onie mrzlivi denovi koga nemateideja, koga i bezdelni~eweto vi izgleda te{ko, koga semolite da ne dojde nekoj i da vi gi odzema zborovite odustata. I zatropa nekoj na vratata.- Nazad!Vleze tenok, ispien sredove~en ~ovek.- Чorapi? Pet za sto?- Ne fala.Izleze. Go ispiv kafeto, i legnav pak.Spiev okolu dva ~asa, i ve}e be{e makedonsko pladne.Tri ~asot pomina.Vleze Zo.:55:

- Ajde nakaj doma, stop?- Ne si odam.- Oti be?- Imam vaèn sostanok ve~er.- So ènska?- Ne, so kolegiumot. Petok sme.- Aaaa, ok. Aj se gledame.Kolegiumot bevme Jas, Baronot, Zo, Aki, Slave i pridru`ni~lenovi.Чuden be{e toj kolegium, sekoj pat zasedava{e a nikojpat ne nose{e odluki. Kakvo gubewe na vreme i energija,kakvo tro{ewe na mladosta. Be{e prekrasno.Znaev deka ova }e zavr{i, deka e posledna godina. Zatoaforsiravme do maksimum. Se simnav i trgnav vo menzata.Riba, oriz, cveklo, dobro be{e denes. Pametam ponekoga{i vojnicite {to ne posetuvaa se àlea na hranata. Naradioaktivnite pleskavici i gumenata zelka.Otkako ja zavr{iv i ovaa obvrska trgnav nakaj Kozle,se vrativ i fativ pravo nadolu do kejot na Vardar iottamu pravo po patekata. Dobro potsredena, zelena. Votoploto martovsko utro ima{e po nekoj velosipedist,parovi so rolerki, eden-dvajca {to xogiraat i tolku.Gi staviv slu{alkite, pu{tiv live radio i ne znam kogasum stasal pred vladata. Se mislev dali da sednam prednekoja kafeterija i da pro~itam nekolku vesnici na prijatnotovreme ili da se ka~am na Kale i da slu{am classicfm, ili da prodolàm pravo do Aerodrom kaj ribarite...Se pra{uvate koga }e se slu~i interesnoto, {to e sièto.Epa nema siè, tuka nekoi de~i{ta od kameniot most miroknaa kamen vo glavata i se razbudiv vo bolnica so malpotres na mozokot.Taa ve~er go ispu{tiv kolegiumot.POVELI I DRUGPAT:56:Nikoj me nema{e tepano tolku mnogu kako Ko~eto. Koga}e podrazmislam mislam deka site drugi zaedno ne memavale tolku mnogu pati. ]e me sretne{e nekade po ulicite,bez razlika dali ima lu|e po nea ili ne, bez razlikadali me gleda nekoj od oddelenieto i }e me pra{a{e“zo{to sum berel praski od negovata kru{a”. Otkako }emu odgovorev, {to i da odgovorev, }e me ra{laka{e sonegovite dolgi race. Neminovno. Edinstveno dobro be{e{to ne trgnuva{e po mene koga }e se istrgnev, ne, toga{}e naprave{e maksimum dva-tri ~ekori, me ispra}a{eso dobroplasiran {ut otpozadi. Iako ne tr~a{e po menebegav s$ do agolot od nekoja sledna ulica, ne svrtuvaj}ise, ne sakav da ja vidam taa silueta koja be{e najgolemiotko{mar vo moeto detstvo. Potoa Ko~eto se izgubi,be{e nekade vo stranstvo, no edna{ dojde na eden meseci toga{ iako gimnazijalec jadev }otek u{te dvapati. Sevrati pred tri-~etiri godini. Dojde oènet so dete napat. Ko~eto se smiri. Od negovata kru{a praski bere{esamo èna mu.Sega be{e pred mojata vrata, suv, ispien vo liceto,izgleda{e kako ~etiriesetgodi{nik iako ima{e desetgodini pomalku. Stoe{e taka pred mene so molben, stradalni~kiizraz na koj se oddava{e seta maka koja ja pre-:57:

:58:trgnal niz godinite, surovosta na vremeto koe ja pregazinegovata mladost ima{e ostaveno silen beleg vrz nego.Mu rekov da vleze. Ode{e pred mene simnuvaj}i se poskalite nadolu, i vo toj moment mislev dali nekoj go imavideno kako vleguva, se mislev dali da mu pomognam da gipomine site skali vo eden ~ekor. Naglave~ki.Mi se razbistrija mislite koga vlegovme vo rabotnatasoba, koja se nao|a{e vo podrumot od ku}ata i vo koja giminuvav denovite pi{uvaj}i, preveduvaj}i, ~itaj}i. Neznam dali be{e vo pra{awe glupavosta, razbienite receptoriza vkus i ubavina ili pak nezainteresiranost kajnego no toj ne izre~e nitu eden zbor za mojata prostorijakoja ja opremuvav ve}e dve godini, gri`livo go planiravi go postavuvav sekoj nejzin del. Mojata biblioteka, knigitenaredeni na temnocrvenite mahagonski polici, stolovitei biroto od masivni drva, slikite, kaminot...Okolu ~as i polovina mi gi obrazloùva{e svoiteproblemi, be{e prili~no zaglaven, delumno poradi neznaewe,a delumno poradi u{te pogolemo neznaewe. Nikojne se potrudi da im objasni na ovie lu|e deka patot dobrza zarabotuva~ka e najbrziot pat do bankrot, rizikotkoj go prezemaa ili ne im be{e poso~en ili voop{to nego slu{aa od zvukot na {u{kaweto na parite, od tropkawetona zlatnite moneti, tie zvuci {to n$ hipnotiziraai n$ drèa nesvesni cela decenija. Sakav sevo ova da goisturam mnogu pogrubo i posilno, da go rastresam, da goisturam svojot gnev vo ovoj kanal vo koj se dave{e, da muja potegnam jamkata koja samiot si ja stavil. Ne moèv.Go gledav toj skr{en ~ovek koj iskreno veruva{e deka }emu pomognam, be{e nekako siguren vo toa iako nenametlivo,ednostavno go znae{e toa. Vo negoviot pogled nemoèv da vidam ni{to od zloto i pakosta koja ja gledavsite onie godini, no sepak toa be{e toj, stra{iloto namoeto detstvo be{e pred mene i jas imav {ansa da go zako-pam. Sonuvav za vakva {ansa, mnogupati razmisluvav zana~inot kako da se osvetam, kako }e go zgazam, uni{tam.A sega be{e pred mene i vo nego ne gledav deka se se}avana ne{to, na maltretiraweto, na stravot so koj odev nau~ili{te, so solzi koga... edna{ mu rekov da ne me maltretirapred devoj~iwata, posle moè da pravi {to saka.Me drè{e dodeka ne dojdoa i potoa pred niv mi gi soble~epantalonite. Znam deka vedna{ potoa se razbolev ine odev na u~ili{te cela nedela, a potoa kako ni{to dane bilo. Ne znaev kako da go potsetam, da pobaram izvinuvawe,negovite problemi bea pogolemi, tolku realni itolku... sega{ni.Ne znam kako da si go objasnam ova, no slednite nekolkudenovi gi potegnav site vrski, prijatelstva i slu`bi zada mu pomognam. Nikoga{ vo ìvotot ne sum se zazemal natakov na~in ni za mnogu pobliski. A za nego go isprevrtevceliot telefonski imenik, ~etiri dena se zanimavav samoso toa ne razmisluvaj}i za ni{to drugo. Slikite od minatotone is~eznaa, bea tuka celo vreme, no nekako podrugi, netolku silni, nekako... duri me pottiknuvaa u{te pove}e.Be{e okolu osum ~asot, samo {to se be{e spu{til mrakot.Чekav eden dokumentarec koj go pratev vo serijal,obrabotki na bibliskite misterii i nemav ispu{tenonitu eden del. Yvone{e yvon~eto i izlegov nadvor, vlezebez da pra{a. Be{e pijan, smrdeata na lo{o vino ilidobro vino v lo{a usta ree{e niz celata soba. Sednavmevo dnevnata, samiot si pobara rakija. Nadrobiv malkukrastavica i domati, mol~e{e za seto vreme. Potoa po~na,po~na da zboruva. Otpo~etok gi povrzuva{e prikaznite,no potoa se gube{e i zboruva{e sosem drugo. Pak gomrazev, no sedev tamu sproti nego ne kaùvaj}i mu ni{to,dodeka postojano me tera{e da se napijam i jas, jas go odbivav,pa po nekoe vreme pak }e po~ne{e da me tormozi. Prvobe{e ta`no nezadovolen, potoa malku se opu{ti i po~na:59:

:60:da zboruva mnogu posilno, pcue{e i kolne{e s$ {to }e mudojde pred nego. Ne znam kolku misli mi preletaa niz glavata,{to pravev so nego sega, zo{to ne go isfrliv nadvorkako klop~e, kako vre}a |ubre {to nesomneno i be{e. Koga}e se sepnev toj s$ u{te be{e tuka zboruvaj}i postojano i~uvstvuvav kako ni{to da ne sum ispu{til od negoviotmonolog. Po~na i kon mene vulgarno da se odnesuva, metera{e da pijam, mi ja nude{e svojata ~a{a. Stanav i jas,si nato~iv edna kolku da go uspokojam. Piev kolku da nazdravam,potoa si staviv u{te edna i mi dojdoa nekolkuskici za raskazi vo glavata, hrabri sièa koi posakav dagi iskoristam i prodolìv da pijam so namera podocnakoga }e si otide da se simnam dolu i da pi{uvam. Tojzboruva{e za edno, jas mrdav so glavata mislej}i na ne{tososem drugo. Gi praznevme ~a{ite sedej}i vo ista soba somislite vo dve razli~ni dimenzii.Utroto stanav od tretpat, aspirinot vistina ja ubiglavobolkata, no zadu{nosta i gadlivosta me pratea votekot na celiot den. Re{iv da zavr{am so nego, go zedovre{enieto i samiot trgnav da mu go vra~am. Na vratataizleze èna mu, skromna i ispla{ena {to zboruva soma` vo hodnikot. Mi re~e da dojdam pokasno koga }e bidedoma. Popladneto go pronajdov, mu go vra~iv dokumentot,nekolkupati mi se zablagodari, me pokani, ne vlegov, mevle~e{e da vlezam, mu rekov ne sakam, a dojdov so namerada mu kaàm deka pove}e ne sakam da go vidam, deka ovae prv i posleden pat {to mu vr{am usluga. Negovotonasmeano lice dodeka go ~ita{e dokumentot voop{tone predizvikuva{e simpatija kaj mene ili zadovolstvoza moeto dobro delo. Se gotvev da si zaminam, sega be{emomentot da mu iznakaàm s$:- Ej Ko~o?- U{te edna{ fala ti Varski.- Nema problem Ko~e. Poveli i drugpat.VARSKI NA [ALTERNekolku lica bea vnatre, podeleni vo dve grupi. Vlegovi zastanav zad ednata. Broev. Чetvorica. Dobro e. Gi prebroivi od drugata strana, bea {est. Se zamisliv. Zo{to{estiot od prvata redica ne zastanal ili barem da se premestelotkako ja uvidel gre{kata. ]e bil petti na red. Vored e, podobro e za mene. @enata pred mene se svrte. Be{eniska i sitna so iskriveno zlobno lice, onakvo kakvo{to imaat nekoi èni koga igraat na orata po svadbite.Najverojatno glasno progovoriv ne{to {tom se svrtetaka brzo. Me izgleda bez da re~e ni{to; prvo me poglednavo liceto, potoa me izmerka nadolu i pak se zavrtenakaj redot. Pominaa nekolku minuti, u{te bevme {estod ednata i pet od drugata strana. Pak pomisliv na gre{-kata na posledniot od drugata linija. Eden ja napu{tikolonata i izleze so voznemireno lice. Najverojatno sebrza{e. Pred da ja otvori vratata se svrte i pak se vrati.Site gledavme vo nego. Se obrati kon vtorite od sekojalinija, koi otkako }e zavr{ea onie koi bea na {alterot}e stanea na{i voda~i. Zastana pome|u niv- Izvinete, no se brzam, ograni~en sum so rok. Moè lida me propu{tite pred vas, za kratko sum. ]e ve molam?- Dodeka go kaùva{e poslednoto gleda{e kon site, obra-}aj}i se na site, no najmnogu na idnite voda~i.:61:

:62:Gospo|ata od prviot red so {estorica, koja nalikuva{ena onie nesudeni i neostvareni dami, koi postojano sedrèa so stav na gordelivost, prva se obrati:- Gospodine site nie sme vrzani so rok, site nie sebrzame. - Ovaa opaska izre~ena so prividen inteligentenizraz gi okuraì i drugite, pa vedna{ se javi i tretataod mojot red odnosno vtora po voda~ot. - Da, pa ne stevie najpametniot ovde, site nie… - potoa se slu{aa pove-}e isprepleteni glasovi koi zboruvaa pove}e edna kondruga otkolku kon gospodinot koj zamoli za prednost.Mrdaa so glavite vo znak na razbirawe edna kon druga,nesudenata dama od prviot red mrda{e so glavata dijagonalnonagore, i{kaj}i si ja {i{kata i prevrtuvaj}iso o~ite. Vrabotenite na {alterot rabotea i povremenopoglednuvaa pod oko {to se slu~uva.Gospodinot s$ u{te ne be{e trgnat, no namerata mube{e o~igledna. Tokmu vo momentot koga minuva{eokolu mene re{iv da se vklu~am i jas.- Gospodine, ako sakate jas }e vi go otstapam redot.- Ma idete u pi~ku mater site, koj gospodin, da bevgospodin nema{e da ~maam ovde pred {alter kako vas gmizavciedni. - I silno ja turna vratata kon nadvor sakaj}ida ja tresne nazad, no mehanizmot ne mu dozvoli. Damataod prviot red si re~e ne{to za sebe, no dovolno glasno daja slu{nat site. Nekakvo kaewe {to ne ispratila drug.Drugite se poglednaa eden so drug. Se po~uvstvuvav kakovo vozot Orient-ekspres.Sega bevme pet na pet i bevme izramneti. Gre{kata na{estiot od prviot red, sega petti, be{e ispravena, ne ponegova zasluga. Чista sre}a. Prviot od mojot red, a potoai prviot od drugiot red zavr{ija i se upatija nazad.Pristapija vtorite, sega voda~i na kolonite. Gospo|ataod prviot red sega ja postavi svojata ~anta na {alterot ipoleka gi vade{e dokumentite pri {to se pogriì siteda vidime kakva elegantna i moderna ~anta ima. Polekagi vade{e dokumentite, drèj}i gi so krajot na prstite,kako {totuku da gi lakirala noktite. Nasmevkata & be{evko~aneta i postojana. Re~isi site od mojata kolonagledaa kon nea, so izraz koj jasno ja oddava{e zlobata ignevot koi se taloèa vo ova op{testvo. Kolku bednoizgleda{e seto toa.Se slu{na nekoj povi{en glas od {alterot na mojatakolona, no nabrzo se sti{i. Do krajot nema{e i nekoislu~uvawa, osven po nekoe tuvkawe i netrpelivo izdi-{uvawe. Nikoj, re~isi nikoj ne moè{e da uìva vomomentite na ~ekawe. Site bea agresivni i neraspoloèni.Ima{e edno mom~e koe be{e smireno, no postojanopoglednuva{e kon ~asovnikot.Dojdov na red. Se bliè{e krajot na ova prekrasno doìvuvawe.Zavr{i so zborovite na {alterskiot rabotnik iso moja blaga nasmevka i pozdrav.- Gospodine Varski, s$ u{te nema pristignato ni{to nava{ata smetka.:63:

espogovorno go sledat. Koj }e gi nasledi? Sekako nesega{nava sredna generacija bezbo`nici. Dali nekoj }egi nasledi?Mislite mi se raziduvaa zaedno so mamurlakot, akafeto dopolnitelno mi pomogna vo nadminuvaweto namojata sostojba iako znaev deka podocna racete }e mi setresat od nego. Neminovno. Go ispiv i stanav da se pro-{etam po ~ar{ijata. Be{e okolu pladne, zracite po~naanemilosrdno da napa|aat. Poleka se ~iste{e narodot odulicata, ostanavme jas i u{te ~etvorica –pet koi samo{to sednaa na edna od masite pred malata kebap~ilnicai koi o~igledno planiraa da se zadràt. Go ostaviv nivniotglasen xagor zad mene i si zaminav doma. Sednav dapi{uvam no ni{to ne doa|a{e pred mene, nikakva slikane mi pomaga{e da prodolàm. Bri{ev i pak pi{uvavzborovi, samo zborovi, bez da ja dovr{am re~enicata. Jassum Varski, majstor na po~etocite.Si nato~iv rakija vetuvaj}i si deka }e ispijam samoedna i deka nema da se zaigruvam. Koga }e se napievpi{uvav kako lud, pi{uvav dodeka ne se otreznam ipotoa ili }e zaspiev ili pak }e prodolèv so pieweto.Drugiot den im se voshituvav na moite raskazi i poemine veruvaj}i deka jas sum gi napi{al, no vedna{ potoa gibri{ev ili gi pe~atev i gi kriev vo edno sanda~e nemaj-}i hrabrost da gi objavam ili pokaàm nekomu.Racete po~naa da mi se tresat i se simnav da jadam iakoznaev deka toa nema da mi pomogne, naprotiv }e imamproblemi i so vareweto. Pojaduvav i izlegov nadvor otka-ùvaj}i se od idejata da pi{uvam denes, barem ne sega.Moèbi ve~er. Nadvor vrne{e ogan, a toa go potvrduva{ei gradskiot termometar koj avtomatski se gase{e po ~etiriesettiotstepen i momentalno be{e edna crna ramka.:64:ЧEHOVCIBe{e nedela, sedev pred slatkarnicata, samo {to ja do~ituvavrecenzijata za objavenite raskazi. Akcentot be{estaven kaj onie avtorite kaj koi “se ~uvstvuva Чehov, toje prisuten, ìvee vo ovie mladi pisateli”, a bidej}i vomene ne ìvee{e nikoj drug osven jas, ne bev spomnat.Moite raskazi gi objavuvaa na krajnite stranici.Go zatvoriv spisanieto i se zagledav vo kolonata {toide{e kon mene. Pred mene proa|aa postari èni, se vra-}aa od crkva i jas razmisluvav za niv. Razmisluvav koj}e ni ja odrùva verata koga }e si otidat ovie skromnièni~ki. Koj }e ja nasledi nivnata vostanovena praksa.Sekoja nedela odea na liturgija, palea sve}i za zdravje,gi posetuvaa grobi{tata, ve~nite domovi vo koi po~ivaatnivnite bli`ni. Sveò cve}e i dogorki od sve}iteostanuvaa po niv. Se vra}aa ottamu so poblagi izrazi,spokoj se o~ituva{e na mnogumina od niv. Razmisluvavza niv i ne navleguvav vo nekoi nivni paganski obi~aikoi se vkoreneti vo niv, ili nivnoto tolkuvawe i postojanoisprevrtuvawe na nekoi dotoga{ni tradicionalniveruvawa, koi se menuvaa so sekoj nov pop. Ne, toa nemi e bitno, edinstveno va`no e {to seto toa go pravatporadi nivnata vera, seto toa e posveteno na Boga i tie:65:

[totuku ot~uka pladne. Sedev nadvor pod debelatasenka koja nude{e neobi~na ladovina i ~itav, odnosno goprepro~ituvav Чehov. Toa mi be{e sovet od izdava~ite,profesorite, internet-lekciite, pa duri i od bibliotekarot.- Чitaj go Чehov mom~e, toj e knigata od koja trebada u~i{... ~itaj i prepro~ituvaj go potoa pak... od nego}e nau~i{ s$ {to ti tr.. – i taka jas go ~itav, nonstop go~itav i ni{to ne razbirav.Od toplinata mi se vla`nea prstite i s$ pote{ko givrtev stranicite na prastaroto izdanie od {eeset iosma, me nerviraa tie òlti rapavi stranici. Leèv igo goltav najdobriot raskaùva~ koj idnite generacii }ego baraat po antikvarnici.Koga zavr{iv, so zadovolstvo konstatirav deka sepakЧehov e genij i se raduvav {to najposle go doìveav uìvawetokoe site go ~uvstvuvaa koga go ~itaa i se raduvav{to ne sum pove}e poglupav od drugite tuku glupav kakosite niv. Ne znaev dali e sugestivno ili navistina mi sedopadna ovoj pat. Site mi se ka~ija na glava so nego. Segaznaev deka go sakam, go sakam ~ovekot i mi e drago {topostoel, {to gi napi{al site ovie stranici, }e pro~itamapsolutno s$ {to }e najdam. Mojata radost be{e neizmerna,sli~na vakva radost ~uvstvuvav koga go “otkriv”Dostoevski, iako za nego mi treba{e mnogu pove}e vremeda sfatam deka ima ne{to posebno vo celiot galimatijasod re~enici koi se gleda{e deka ne se pi{uvani tukueruptirani. Te{ko mi ode{e vareweto.Vedna{ trgnav vo bibliotekata, tamu ne be{e bibliotekarotAndon, be{e negoviot sin koj ~esto go menuva{e.Mi pokaà kade e raftot so Чehov, kaj ruskite pisateli,o~ite mi se ra{irija koga gi vidov kompletite. Izvadivedno pozdravo izdanie, navidum so site stranici.- Dali ima nekoe ponovo izdanie, ili site se predpotopski?-morav da pra{am.- Eee, ehe – se slu{na glasot na Andon koj vleguva{e– ehe, aj zemaj ako zema{ i ne se pravi vickast ovie se za~itawe, a ne za vo vitrina.- Andone, kaj si? Prav be{e Andone, Чehov e majstor,sega po~nuvam so nego.- Se ubedi, a? Dizela{ si ti, kasno pali{, ama akozapali{...- Da, ajde }e se vidime ve~er na pivo i ima{ nekoja pinceta?– Me pogledna za~udeno – za stranive da ne se raspa|aatkoga vrtam – edna postara tetratka preleta pokrajmojata glava na izleguvawe, no toa ne e va`no, go imavЧehov vo racete, a odev po ladno pivo vo prodavni~kata.:66:* * *Prepora~uvam Чehov (a i s$ drugo) da se ~ita so ladnopivo ili vino zavisi od vremeto, toga{ zadovolstvotoe kompletno. Denovite mi minuvaa pod golemata cre{akade piev pivo i ~itav, so zadovolstvo ~itav, pi{uvavs$ pove}e, se ~uvstvuva{e negovoto vlijanie vo moiteraskazi. Mu se javiv na Oli, kolega od fakultet, inakuprofiliran pisatel so nekolku romani i bezbroj lo{imetafori vo niv.- Oli, ovoj bil neverojaten, virtuoz e bez nikakov..- Koj, za koj mi zbori{? – Mu objasniv deka go ~itamЧehov, moite impresii gi iskaùvav brzo za da go prekinamnegovoto smeewe i grogotawe.- Ooo, Kolumbo ti si? – i pak smeewe. Ova ne be{e sme{-no, ne voop{to ne be{e, go poznavam negovoto iznasilenosmeewe i prepravawe, ova be{e poniùva~ki od negovastrana i zatoa pobrzav da prekinam.:67:

:68:Se raduvav kako malo dete dodeka go ~itav i toa mistanuva{e somnitelno. Po~nav da se javuvam na nekoi odprijatelite i im kaùvav kolku e dobar Чehov, bez sramza zadocnetost im se javuvav i na nekoi pisateli, na lektori,po~nav da gi testiram dali moeto mislewe e sli~nona nivnoto, dali n$ odu{evile istive raboti, me zagri-ùva{e mojata opsesija. Maka ma~ev da izvadam pove}eod dva-tri zbora od niv, od site tie. Nikoj ne saka{e darazgovara za nego, a razgovaravme za s$ drugo. Osven bajatitekomentari deka toj e “majstor na kratkiot raskaz”nagolemoto prikaùvawe na “Чehovskata vozdrànost”i negovata “lesnotija na raskaùvaweto niz koja te vodikako leptir niz vetrot” nema{e ni{to pove}e.Zarem nikoj ne go prepozna zo{to e tolku fantasti~en,dobar. Zarem nikoj ne gleda{e deka toj stava{e du{a vosekoj od svoite raskazi?Zarem nikoj ne go gleda{e ona {to go gledav jas?Dekasamiot Чehov ne se razlikuva{e (mnogu) od stariotVelko od Strmjani ili dedo Vasilij. Se pla{ev javno dago “plasiram” takvoto gledawe, no zarem ne e taka?. Zarembea porazli~ni prikaznite, ne samo na dedo Velko tukuna cela edna generacija starci koi kako mal gi slu{av,gi slu{av nivnite prikazni, nivnite ìvoti i sudbini?Zarem ne go imav istoto ~uvstvo denta na nivite ilive~erta koga nasednati pred nekoe ogni{te gi slu{avmestarite, so blagost polni prikazni, nivnata prirodnasposobnost intrigantno da zapo~nat, celosno drèj}i tevo tenzija do samiot kraj koga sekoga{ ima{e efekt kojme drè{e zamislen i po nekolku dena? A nivnata narativnatehnika, prirodna nenametliva, nivnite zborovi...Site tie Чehovci, eden do eden nepismeni majstori nanepi{aniot zbor. Zar Чehov ne e ni{to drugo tuku samoobrazovan pretstavnik na vakviot soj? Fotograf koj gizamrznuva{e slikite vo nivniot zenit ne davaj}i im daostarat!Vakvata ekstaza me drè{e nekolku nedeli, bezmalkutri i za seto toa vreme pi{uvav pod dlaboka impresija,bez prestan. Napi{av ~etirinaeset raskazi, i gi isprativdo dvete spisanija so koi sorabotuvav, i koi giizdavaa moite tvorbi. Se mislev kako }e odgovorat namojata promena, duri i tie me ohrabruvaa da u~am od nego.Po nekolku dena dobiv dva identi~ni odgovori dekanema da mi objavat nitu eden od raskazite.:69:

RAKUVAWE KAKO STANAV LEKAR:70:Prodolìv i po prviot i po vtoriot svire`. Po tretiotjasno go ~uv svoeto ime i morav da zastanam iako znaev kojdovikuva. Be{e studeno i suvo vreme i mnogu ma~no mi sevide vadeweto na racete od toplite xebovi i rakuvawetoso negovite kamen - {aki. Ima{e lo{a navika da ne japu{ta rakata dodeka zboruva, a jas se sramev da priznaamdeka ima{e nekoja toplina i udobnost vo negovata golema{epa i pokraj tvrdata kora na koàta. Dodeka zboruva{erazmisluvav za negovata rabota, za se~eweto drvja, vle~eweto,tovareweto. Ottamu toj reljef na dlankite. Od ma~ninatana mislata mi zamina neprijatnosta.S$ u{te zboruva{e, sega i jas se vklu~iv vo razgovorot.Racete ne ni se razdelija ni koga zamina eden avtomobil.Samo malku se pomestivme ponazad.Razgovorot poleka se pridviùva{e kon krajot. Stisokotse olabavi i kone~no na{ite race se razdelija. Serazdelivme i nie. Kraj.- Kaj si Varski, defektu fabri~ki? Anton gi ra{iriracete i trgna kon mene, cela kafeana se svrte kon nas.- Kaj si Antone torpedo neispukano? – se pregrnavme,sednavme. Se nemavme videno dve godini. Prijateli odstudentskite denovi. Anton be{e poet. Zaedno se krievmeod studentskata inkvizicija na koja & smeta{e sekakvakreativnost, koja edinstveno go poddrùva{e sportot,no samo vo ramkite na slaboorganiziranosta.Dodeka pora~uva{e se potse}av na nekoi na{i zaedni~kimomenti.Na crveniot ~ar{av po~naa da niknuvaat; najprvo dve~a{i i bokal~e temnoòlta, najverojatno farbana, pa{opskata, pa bokal~e mineralna. Nie ve}e razvrzavme.- Ti go ~itav raskazot. Onoj za vozot? Dobar e. Podobarod prethodnite - sekojpat koga me ocenuva{e me ostava{ebez zborovi, bez mo`nost za replika. [to i da kaèvbe{e odvi{no. – Koga bi po~nal i da misli{ koga pi{uva{,moè da napi{e{ golemi raboti.Чuknavme, se napivme i jas nemo ~ekav da prodolì.- Izdava{ vo dve spisanija koi izleguvaat na tri meseci.Kade brza{?Gi ispivme ~a{ite, stavivme u{te po edna.:71: Ova e eden od raskazite spomnat vo Чehovci, pi{uvan podvlijanie.

:72:- A ti po~na da pi{uva{ proza?- Ne postavuvaj pra{awa na koi go znae{ odgovorot.– zaboraviv kolku teòk be{e. Bez nepotrebni zborovi,bez bezna~ajni prikazni, bez povtoruvawa i stereotipi.A moè{e da zboruva cela ve~er. I po takov razgovorsite okolu nego se ~uvstvuvavme kako po boks me~. Izudiranina fer na~in.Ne pi{uva{e proza. Od nekoi svoi pri~ini ja ~uvstvuva{eza ne~ista, kako krpa so koja sekoj moè da bri{e.Od druga strana, za nego poezijata pretstavuva{e ~ista,iskonska tvorba, izvor od koj moàt da pijat samo onieso ~isto srce i blagost vo du{ata. Edinstvena od staritevrednosti koja ne e zagrozena.Salatata privr{uva{e. Po kratki konsultacii odlu-~ivme da prejdeme na belo. Anton ve}e se ima{e najavenoovde, se najavuva{e sekojpat koga doa|a{e vo glavniotgrad, imal spremeno riba za nego.Чetirite par~iwa morska cipora i prigodno izladeniot“Traminec” bea posluèni. Anton znae{e deka uìvamvo ovie gurmanski sedenki i so zadovolstvo me gleda{e.Jas se pravev deka ne go zabeleùvam.- Da bevme sega 14 vek, jas }e bev lekar – re~e Anton iprodolì da ja ~isti ribata. Jas so vnimanie go sledev,znaev deka ova vodi nekade. Ne ~eka{e pra{awe, prodol-ì:- Vo 14 vek vo pobogatite italijanski gradovi kakoVenecija, Firenca, postoele cehovi. – sekoga{ raskaùva{edetalisti~ki. – Cehovi na trevari(aptekari), grade`nici,cehovi na sudii... Najpriznaeni i najceneti vocehot na lekarite bile poetite.- Poetite?Da, poetite. Bidej}i tie go le~ele najva`noto. Tie jale~ele du{ata.So slast jadevme od ribata i pievme od vinoto koiodli~no se nadopolnuvaa so medot koj te~e{e od ustatana Anton.:73:

:76:PORTRET NA EDEN @IV MRTOVEC(POZNANIK NA VARSKI)Vo dva ~asot izutrina, daleku od gradskiot haos,mladite neartikulisani zvuci i xagorot na no}natastrast, edna mala uli~ka im go nude{e svojot mir ispokoj na nejzinite ìteli. Se nao|a{e na periferijatana edna gradska naselba i s$ u{te odoleva{e na urbanitedemoni koi koga-toga{ }e navlezea vo nea. So maliku}i, drvoredi od lipa od dvete strani i nekolku mesnisobirali{ta, be{e posledniot bastion na nekoga{notomaalsko ìveewe, i onie koi ìveeja ovde bea gordi nasvoite domovi, kolku i da se neatraktivni i zastareni.Uli~nite svetilki zgasnaa i re~isi celata ulica ja obvitemnina. Re~isi cela.Gorniot prozorec na edna dvokatna ku}a ostana da sveti.Vo malata soba sede{e vo foteljata i ve}e nekoe vremezjapa{e vo kaminot Josif Vasinev – Seledin. Lesno eda se kaè deka ima{e okolu 54-55 godini, sreden rast,proseda kosa i brkovi. Lesno e da se kaè i deka sedataproret~ena kosa mu se spu{ta{e do ramewata, s$ u{tenosej}i ja kako spomen na edno vreme, bleda kopija nanekoga{niot buren ìvot koj go prikriva{e i pritiska{esevo ova vreme, i koj sega go progolta. Vistinskatateìna e da se pronikne vo negovite o~i. Dlabokitecrni zenici, tie bele`nici na ìvotot sega bea prazni.Vo niv nema{e taga, bolka, zavist. U{te pomalku sre}aili radost. Vo niv nema{e ni{to ostanato, bea ispieni,presu{eni. Negoviot odraz potsetuva{e na odrazot kojgo imaa ìvite mrtovci, ubieni pred vreme, ìvi zakopani.Lu|e koi go izgubile najva`noto vo ìvotot, ja beaizgubile nade`ta. Sega bea pobrojni za u{te eden, Josif- SeledinotS$ u{te sede{e vo svojata fotelja, posmatraj}i ja celatasoba, masata, knigite po policite, sve}ata koja gore{e.Pripali cigara. Dlaboko go vovlekuva{e ~adot i go pu{-ta{e nagore kon zatemnetiot luster.Dodeka nemo gleda okolu sebe, skoro nesvesen i vopoluson, da go razgledame negoviot ìvot odnosnokrahot {to go srozi ovoj nekoga{ silen i ambiciozen~ovek.Toj ne potklekna na navredite od negovite {efovi,nitu na ucenite koga ja zagubi rabotata. So dignata glavagi rabote{e najponiùva~kite raboti. Toj ne se skr{ini koga ne moè{e da ja {koluva }erkata iako prethodnogo obezbedi sinot i be{e spremen na osuda poradi toa,kolku i da go bole{e. Gi gube{e prijatelite, steknuva{enovi. @ivotot prodolì i otkako mu ja prekinaa strujatapred dve nedeli. Kakva be{e taa du{a golema kolkuplanina i {to se slu~i pred nekolku ~asa za taa da goizgubi àr~eto {to tlee{e vo nea sive ovie godini?No da se vratime na po~etokot. Josif be{e roden voblaènosta i qubovta na edno malku podobro situiranosemejstvo. Sre}ni detski denovi kakvi {to sekoe detezasluùva, ispolneti so igri i zabava i povremeni pro-{etki niz toga{nata golema dràva. Mina nezaboravnigimnaziski denovi vo koi, poradi negovata otvorenosti {irokogradost, no i poradi negovite patuvawa nadvorpostojano be{e ~ekor ponapred pred negovite vrsnici.:77:

:78:Avtoritativen i zavodliv, be{e... edna sre}na prikazna.Studentskiot veter go odduva na eden sosema poinakovbreg. Po kratkite revolucionerni obidi, zaplovi vo zanego sosema novi vodi. Zapo~na da zadira vo umetnosta.Najprvo proba so slikawe, dosta neuspe{no i samiotprizna. Potoa so golem entuzijazam se obide i vo muzikata,bez pogolemi uspesi. Zapo~na da pi{uva kratkiraskazi i povremeno poetski tvorbi, najprvo so posveti,a podocna po~na i da gi objavuva vo nekolku knièvnispisanija. Iako negovite mali uspesi voop{to ne beaohrabruva~ki, negovata naklonetost kon umetnosta u{tepove}e se zasili. Otkriva{e novi pravci, posetuva{esekakvi kulturni nastani. Redovno ode{e na teatar,balet, operi, vistinski vqubuvaj}i se vo niv.Diplomiraweto i brakot, a podocna i nesre}niot razvodpoleka go ottrgnuvaa od prethodnite aktivnosti, postepenocelosno im se posveti na rabotata i decata.Prethodniot {ematski modeliran ìvot prodolì davozi po {inite {to gi postavuva{e op{testvoto, no segatoa be{e pateka na bedata, siroma{tija i o~aj. Nikoj nemoè{e da se prepoznae vo novata sostojba. Lu|e odea popatot zboruvaj}i sami so sebe, nikoj ne prepoznava{enikogo. Potresot be{e tolku silen {to gi podmesti siteplastovi koi bea prethodno gradeni. Slojot na qubovtase soedini so bogatstvoto, slojot na harmonijata se pretopivo nesre}ata, imavme nesre}na harmonija. I niz setotoa pominuva{e Josif Vasinev, seto toa go prebroduva-{e, s$ do pred nekolku ~asa.Vo posledno vreme rabote{e honorarno, postavuva{esceni. Nekolkumina rabotea na povik, naj~esto kogaima{e manifestacii ili otvoreni proslavi, izbori.V~era, koga kombeto gi transportira{e, neo~ekuvanone{to go rastrese Josif. Se parkiraa pozadi golematascena na operata, vlegoa niz podrumot. Nikoj ne se zagle-duva{e vo izrazot na Josif koj kako malo dete {eta{e sopogledot levo-desno. Dolu, dodeka drugite rabotea, toj seiska~i gore na scenata. Iako nema{e dojdeno dvaesettinagodini malku {to se ima{e izmeneto. Se simna, rabote-{e nemarno. Po~na da se nabliùva po~etokot, tie treba-{e da u~estvuvaat i vo promenite i vo tekot na izvedbata.Tegobite rasnea vo nego, ne se ~uvstvuva{e najdobro.Naedna{ izvika pred site deka toj treba da e gore, vo salata.Se rasprava{e so negovite kolegi, go prokolnuva{e{efot da go pu{ti gore. Apsurdnosta na negovoto baraweim be{e jasna na site, no nikoj ne znae{e {to se slu~uvaso Josif, inaku stabilen i seriozen ~ovek koj eve kakomalo dete tr~a{e od edna do druga strana. Prvite zvucina orkestarot gi pre~ekaa nepodgotveni. Site se str~aakon svoite mesta ostavaj}i go Josif sam, gledaj}i nagoreniz scenata kako da moè da vidi niz {ticite. Kakoopien stoe{e i gleda{e nagore, ja prepozna Kavalerijarustikana. Po dve decenii se vrati na svojata qubovkoja ja izneveri, ja do~eka vo nejziniot podrum, sobiraj-}i gi kablite i vle~ej}i oprema od scenata. Ne moè{eda izdrì i izleze nadvor. Zvucite s$ u{te odyvonuvaavo negovata glava, zadiraa vo negovite spomeni. Vonegovite damne{ni nadeì i èlbi. Bezbroj sliki muminuvaa niz glavata, sliki koi blikaa so strast, qubovi mlade{ka energija. Negovite ostareni i grubi racene moèa da gi zadràt solzite koi navrea. Nitu edenod malkuminata minuva~i ne moè{e da razbere {to jajade{e negovata du{a. Nitu eden ne moè{e da znae {toja gori du{ata na ovoj sredove~en ~ovek. Pla~e{e beskone~nododeka ne presu{i.Zastana i pogledna (so toj prazen, prazen pogled), okolunego se bea nasobrale nekolkumina, moèbi pra{uvaane{to. Da mu pomognat? Dali nekoj moè da mu go vratiìvotot? Ne moàt, ne moàm ni jas, ni vie...:79:

:80:BELE[KITE NA NESUDENIOT PRAVNIKPred nekoe vreme primiv praven sovet od Fi~o, kom{ijasocijalec, vo pretodniot ìvot bil vraboten vo “Vodovod”.Ne mi be{e vaèn tolku sovetot, ne mi be{e poniùva~kiobidot na ovaa sirota du{a da se nadvie nadnekogo i da mu popuva. No ne smee{e da mi zadira vo onavo {to sum najdobar, prv {ampion. No me iritira{e inervira{e smeeweto i kreskaweto na crniot oblak kojve}e podolgo vreme mi vrne{e nesre}i, neretko i grmotevici.Ajde da raskaàm prvo ne{to i za crniot oblak, papotoa da gi soedinam ovie dve prikazni.Crniot oblak, taa nesre}a ve}e nekolku godini e somene, moj veren pridru`nik, kompawon vo vistinskasmisla na zborot. Postojano e so mene, odnosno nad mene,nikoga{, nitu edna{ za sevo ova vreme ne me napu{ti, posebnovo nekoi retkosvetli momenti koga moàm da namirisampristojnost i malku ~ove~nost. Toga{ na site yvonarazglasuva, eve tuka sum, podobro istavi se, da ne ti napakostam,da ne te sotrijam, {to me zaboravi? Ne, moj draggubitniku, jas ne dozvoluvam da prejde{ kaj normalnite,saka{ belo obla~e? Ti }e skapuva{, o~aen si, prekrasen,ti koj najdobro znae{ {to e sre}a, radost, }e gnie{ votemninata na ~ovekovata nesre}a, znam deka saka{ da tepregrne toplata prijatna pazuva na qubovta, no edinstve-no moè da te pregrnat dvete pazuvi na debeliot zadnikso aroma na tvojata smrdlivata sudbina. Fi~o pak, kojima{e daleku pogolem oblak od mojot, iako ne tolku lut,so negovata sme{na arogantnost, retko ima{e problemi,osven neizbe`nite egzistencijalni, povrzani so preìvuvaweto.Toj duri i im se dopa|a{e na onie nad koi seobiduva{e da go vospostavi svojot beden avtoritet, tie sesme{kaa, toj osvojuva{e nekoi nevidlivi za drugite, noza nego da, podanici, vraboteni, vojnici, pa duri i glasa-~i. I ne bi se zanimaval, so negoviot umobolen karakterdokoku i jas ne dojdov na dneven red vo negovata {izofrenaagenda.Sedevme na zaedni~kata terasa, gledavme fudbal, kone~nona bliznacite dolu im se posre}i da ukradat televizor.Ne im dozvolivme da go ~uvaat doma, od nenadeenpretres. Sedevme, gledavme, pcuevme i pievme, odli~nave~er. Seto vreme dodeka trae{e natprevarot, pokraj dosadniotkomentar na sportskiot novinar moravme da jaslu{ame i plitkosta na Fi~o i negovite izleti i obidida ni ja dolovi od drug i poblizok agol ubavinata na ovaaigra. Edinstvenite munuti zadovolstvo koi i gi imavnedelava, kontinuirano gi ubiva{e so dodavawe nezrelikomentari. âsovnikot na moeto trpenie be{e okolu petdo dvanaeset koga Fi~o, koj go dopiva{e {estoto pivozastana me|u mene i televizorot. Negovata opservativnamisla o~igledno be{e odamna zamostena inaku sekako }ego primete{e bezmalku ubistveniot moj pogled. Duri idrugite koi sedea do nas po~uvstvuvaa deka saatot na Fi-~o mnogu brzo ot~ukuva, pa i tie po~naa ne{to da stenkaat,da mr~varat okolu o~iglednata negova sega{na i mojaidna nepresmetlivost i nepravilno rasuduvawe.Raspravijata be{e vo poln ek, dvajca stoeja kraj Fi~o,eden zad mene, a jas mol~ev. Vo toj moment Fi~o zastana:81:

:82:pred dvajcata koi go drèa i me posovetuva da si najdamadvokat zatoa {to toj }e me tuèl za navreda i kleveta.Tenxereto na kapakot po~na silno da pi{ti i jas gromoglasno,silno gestikuliraj}i pobarav pauza od petnaesetminuti dodeka da se snabdime so potrebnite zakonski materijalii pivo, jas trgnav po prvoto, a edniot od bliznacitepo vtoroto. Po pauzata jasno im gi pretstaviv odlomkitekoi se odnesuvaa na poso~eniot navoden deliktpo {to se razvi burna raspravija po faktite. S$ te~e{edobro, pivoto najmazno od s$, koga Fi~o stana i nezadovolenod vaka postavenata fakti~ka sostojba, gi prezemavoobi~aenite dejstvija {to mu stoeja na raspolagawe inamesto da se àli preku redovnite i vonrednite pravnilekovi, toj izleze od procedurata i napravi presedan.Toj kako {to ve}e rekov ne ja prifati vaka postavenatafakti~ka sostojba poradi najbanalen fakt - nedovolnastru~na sprema na protivnikot, T.E. mene, po {to be{enapraven presedanot odnosno prifatena takvata konstatacijai mi be{e sugerirano da ja prifatam i jas. Jasno edeka udri(ja) po mene so najsilnoto oru`je, po intimnatabolka {to me razoruva{e sekojpat koga }e be{e spomnatodeka ne uspeav da dobijam diploma i da go zavr{am pravoto.Sekojpat se sveduva{e na toa. No ovojpat ne moèv dapreminam preku toa, ne koga na sprotivnata klupa be{eedna propadnata bedotija od ~ovek. Ona {to se slu~i podocna,mnogu dobro znam deka e taka, se narekuva dejstvievo mig, i ne sum celosno, tuku delumno odgovoren. Ne sumodgovoren nitu za podmetnuvawe, nitu za izgoreniciteod vtor i tret stepen.Crniot oblak se smee{e, se smee{e kako nikoga{dotoga{, se smee{e so ~asovi bez prekin, dodeka me priveduvaa,za vreme na ispra{uvaweto be{e do istra`natasudijka(moja kole{ka), koga zboruvav so advokatot poslu`bena dol`nost(istotaka moj kolega, no poslab odmene) kaj slu`benoto vozilo… Nekolku ~asa se smee{e ivreska{e, pa se naviknav. Potoa nedna{ prestana, go snema.Is~ezna. Potoa zavrna …:83:

NEPRDLIVI, A SMRDLIVI- Vo red. No bi bilo interesno dokolku mu e kratok, adebel, ne mora sekojpat da mu e dolg, bez razlika na va{iteèlbi - Eli se vcrvi - A kade e reklamata za kondomi.Ne zaboravajte dragi studenti, ova e kurs za kreativno pi-{uvawe, a ne za devetnaesetvekoven realizam. - Profesorotse svrte i se navedna so zadnikot svrten nakaj klasot.Naedna{ ispu{ti dolg glasen gas. Zbunetite u~enici segledaa vtren~eno.- Razmislete okolu ova, neka vi bide inspiracija. Ipatem zo{to vo nieden va{ roman ne prdat. - So ova zavr-{i u{te eden ~as kaj ekscentri~niot profesor Dolin.Izleze nadvor na ve}e popladnevnoto sonce i se upatikon kafeterijata na krajot na ulicata. Vo kafeterijatase pie{e s$ osven kafe. Vleze i ja spu{ti {apkata naposlednata masa vo desniot agol. Mu se dopa|a{e malkupozatemneta atmosfera. Sam so dupliot {tok razmisluva{e{to ponatamu. Ovaa negova reaktivacija koja ja prifatiso drago srce ve}e mu dosaduva{e. Ne moè{e da ginavede negovite u~enici kon sr`ta na negovoto u~ewe.Po otvaraweto na ovaa ednogodi{na {kola za kreativnopi{uvawe toj treba{e da gi nau~i negovite u~enici nana~inot na pravewe pari od pi{uvawe. Amerikanskiotna~in. Spored nego kruna na pi{uvaweto ne e Pulicerovatanagrada, ili pak Bukerovata, tuku otkupenite pravaod nekoja holivudska produkcija. Za izdavawe roman nee najvaèn recenzentot ili lektorot tuku menaxerot imarketin{kiot sorabotnik. Taka gi u~e{e negovite studenti.Komercijaliziraweto na literaturata ovde ode{emnogu pote{ko. Verojatno }e ja napu{ti rabotata i }e sepreseli vo nekoja druga isto~noevropska zemja. A tolkustrasti moè da se rasplamtat i tolku tabu temi da se otvoratvo ovaa konzervativna sredina. Mnogu dobro znae-{e deka kontroverzijata i toa kako se prodava.:84:Vo edna izmislena post-socijalisti~ka zemja kadeintelektualcite ne prdat i kade {to obilno se pierakija.- Son~evite zraci se prelevaa vrz cve}iwata vo razni boi.Pokraj potokot koj ùbore{e, crcorea pticite. @abite krekaakraj rekata, i se …. - Viktor be{e prekinat.- Dobro, dosta e, prestani - Profesorot tivko, no sogolema pritaena agresivnost go prekina svojot student.- Kako prvo, ova e ve}e izliten i pred s$ dosaden po~etokna edna tvorba, a kako vtoro odlu~i se dali e potok ilireka. – Se svrte kon ostanatite:- Treba da evoluirate, sami da pronao|ate novi izrazi,da se borite protiv literarnata stereotipnost. Ako sakateda stanete uspe{ni pisateli ili poeti ne treba da seraduvate koga }e ve pro~itaat recenzentite ili kriti~arite,toa im e rabota. Koga }e ve pro~itaat drugarite, kom-{iite, prodava~ite vo najbliskata prodavnica, toga{ste ja postignale celta. Ako ve pro~itaat i roditelitevie ste na tronot. Ajde sledniot! - Profesorot se svrtekon Julija- Dolgiot organ na Arigo se mava{e tamu-vamu. Elise navla`ni, so cela svoja strast {to ja ~uvstvuva{e iprodolì po…:85:

:86:Vratata na kafeterijata se otvori i vnatre vleze postar,elegantno oble~en ~ovek. So proseda kosa, so mala crnabradi~ka, vedna{ se upati kon Dolin. Verojatno znae{edeka e tamu.- Dobar den po~ituvan gospodine Dolin. - Mu re~e nalo{ angliski jazik.- Ne sum jas po~ituvan, no sednete. - Mu odgovori Dolinso mala nasmevka.- Za kratko sum, }e me izvinite. - Se svrte kon {ankot- Kelner edna òlta.- Ovde sum da vi predloàm ne{to. Vie kako pretstavnikna Amerikanskata literatura i kultura i kako cenetgostin vo na{ata zemja gi uìvavte site prijatnosti nana{eto gostoprimstvo.Uìvavte? O ne ne pak, si pomisli Dolin. Kako lepe{kasum za ovie pateti~ni doma{ni intelektualci. Verojatnopovtorno }e me progonuvaat. Sekade e isto.- No vie ne smeete vaka da se odnesuvate i vo vakva merada ni vra}ate po s$ {to sme storile za vas.- Izvinete, no vie u{te na po~etokot znaevte deka jassum pretstavnik i promoter na eden poinakov stil na…- Vie ste go posramotile mojot vnuk na va{eto predavawe.A toj tolku se trude{e. Duri i jas mu pomagav so opisitei likovite.- O zar vie ne ste pisatel? Pa jas sum sosema zbunet, izvinete,ne znaev. Jas pomisliv deka ste od onie {to mi gopratija dopisot vo koj me obvinuvavte za ki~...- Pisatel sum kako ne sum. Lektor, preveduva~, kriti-~ar, eseist, recenzent, stru~en sorabotnik, zatoa vi velamdeka vie ne moète tuku taka da navreduvate ne~ie delo nakoe i jas sum pomognal. I to~no e i jas sum potpi{an nadopisot, no taka mi nalaga statusot, ni{to li~no. ]e vemolam da bidete poqubezni so vnuk mi, eve, go podgotvuvasvoeto prvo delo, ne treba vaka da vlijaete na negoviot moral.Se nadevam deka vo idnina podobro }e se razbiramei deka ova }e bide samo edna pominata benka vo odnos nana{eto idno prijatelstvo. - Ja dopi rakijata i izleze bezda plati.Lektor, preveduva~, kriti..? Dolin donese odluka. ]eostane. Ova e plodna po~va. ]e pravi pari, pa makar i samda im gi pi{uva knigite na studentite.:87:

POSLEDNATA CIGARAko deka be{e prigodno na letnata vrelina da se pripalicigara, zaedno so buz studenata krigla, no kriglata be{edobra i bez nea, nejzinata ubavina i sveìna ne be{e diktiranaod lesnoto vdi{uvawe i izdi{uvawe na tutunot.Pu{am u{te od “poslednata cigara” i ve}e se gadam odnea re{en u{te pove}e da prekratam so nea sega, vedna{,no sepak si velam }e ja dopu{am do kraj, za kraj.Beskone~no dolgo trae ovaa cigara, ja gledam kako nevinoispu{ta ~ad ednostavno postoej}i, razlevaj}i se vo vozduhot,stopuvaj}i se so ~istiot vozduh, igraj}i so son~evitezraci... Se se}avam deka otprilika taka e opi{uvanacigarata kaj golemite pisateli. I se trudam da se setamna nekoj opis na crnilata vo gradite, na taa temnina kojaosvojuva s$ pred sebe. Ne moàm da se se}avam... S$ u{tetlee, doa|a do krajot, u{te malku }e zgasne zasegoga{ odmojot ìvot.S$ u{te ima vreme da se prisetam na nekolku nejzinisvetli strani. Da, se se}avam na strasta kaj nekoi lu|e,moèbi s$ u{te gi ima, sigurno gi ima. Zvu~am pateti~no,no toa sepak be{e “toa vreme”, vremeto i pred mene.Koga po makotrpna rabota, }e dojdea, }e sednea da ru~aat.Po ru~ekot, (pred |ezveto, so kafeto koe isparuva{e ijakiot miris koj se {irel niz sobata) poleka poleka }ese fatea za rabota. ]e go izvadea }eseto i vo edna mala hartijastavaa tutun. Be{e milina da gi gleda ~ovek, posebnoonie koi toa go rabotea so edna raka. Ve{to, precizno. ]eja liznea hartijata i }e ja svitkaa cigarata. Ritualot (da,da, toa be{e ritual) be{e gotov. ]e pripalea... Ili pakonie vozdràni gospoda }e izlezea ve~erta na pro{etka,oble~eni vo najnovi kostumi i ko{uli, }e pro{etaa po~ar{ijata, edna{ dvapati i }e se smestea vo ne~ij dvor.Tamu sedej}i na masite pred bokalite so vino, }e gi prodolèarazgovorite poleka vadej}i gi luliwata. Po~nuva-{e da se {iri mirisot na tutunot, a nivnite o~i po mal-:88:Ja gasam poslednata cigara i se se}avam... Sedevme predkinoto, biv{oto kino, a sega prigodna sala vo koja povremenose odrùvaa manifestaciite na Crveniot krst.Znaevme deka e neverojatna mo`nosta da namine nekoj ida n$ fati, ova mesto be{e bezmalku napu{teno. Viko zapaliprv i ja podade nakaj nas. I pokraj o~ekuvawata nikojne se zaka{la, site dolgo vovlekovme po instrukciite{to gi imavme primeno. Prvata cigara {to ja ispu{ivme.Site imavme po petnaeset godini, site vozbudeni iupla{eni i istovremeno sigurni vo ona {to go pravime.Sega sedam na istoto ova mesto, magi~no i polno sospomeni i patem s$ u{te zatvoreno. Vo utrinskite ~asovi,sloboden od sekakvi obvrski i problemi, sedev ovde ise se}avav na prvata cigara. Ottoga{ pominaa osum godini,sekako ne premnogu, no dobar period prepoln so nikotinskitruewa vo malite studentski sobi~ki, vo docniteve~erni ~asovi zaedno so prepolnite filxani kafe. Ilivo partnerstvo so trilitarskite tubi nekakva me{avinana koja stoe{e etiketa koja n$ ubeduva{e deka vnatre imavino. Ili vo utrinskite ~asovi pred kabinetite na profesoritevedna{ po prviot |evrek beskone~no ~ekaj}iispitot da po~ne. Sega koga razmisluvam za cigarata, sfa-}am deka nitu eden dobar spomen ne me vrzuva za nea. Seka-:89:

ku solzea od prviot ~ad koj go odbivaa. Samo malku ~ad votekot na celiot den. Na otvoreno... Ili pak otmenosta naonie koi ne samo {to gi pu{ea, tuku so vistinska stavai gordost gi drèa purite. Prefinetosta na nivnite dvi-èwa so cigarata, mirislivosta koja se {ire{e okoluniv. Vistinski uìvateli na finiot tutun.Dogoruva. Se ~uvstvuva èstinata na àr~eto, sli~nana èstinata na onie koi pu{at bez prestan, bez red i redosled.Pu{at bez ogled, bez kontekst. Sekoga{ i sekade,bez nikakva umerenost, bez nikakvo uìvawe. Nasilno,nasilno e toa {to go gledam denes. Se siluva nekoga{-niot dreven ritual na mirot. Se gu{ime vo sopstvenatapotreba, koja stanuva s$ ponepotrebna. Ne, ova e krajot!Mojata peta silno zgazna vrz malata svetlina i zgasna.Za navek.I ZA KRAJ EDNA BAJKA:90:I ~adot od cigarite koj polze{e po yidovite, ka~uvaj-}i se gore dolu, vrtej}i i kruèj}i okolu prostorijatanema{e pove}e kade da odi. O~ite pe~ea, s$ po~esto seslu{a{e ka{lawe. Nekolkumina pobaraa voda, na vraboteniotmu prekur~i od polnewe i po~na ne{to da negoduva.Po nekolku pcovki i dosta interesni izrazi, voda moèada pobaraat samo onie pohrabrite, onie koi site gi poznavaa.Toga{ se otvori vratata. onie najnestrplivi dimni~esti~ki koi se nao|aa najblizu jurnaa nadvor. Vlegoanekolku nesre}ni kislorodni atomi. Naskoro }e bidatprogoltani od sivite zmejovi, }e bidat izdi{ani niz nikotinskipraznini, oh, kolku nesre}na sudbina imaa tiemale~kite.Ne znaev dali pogornite misli mi doa|aa od nedostigotna sve` vozduh ili od zamaenosta na mojot um so sekakvidostojni sièa, makar i basni. Horor basni.Odnekade vleze Kinezot, nisko i debelo tip~e sookrugli o~i, na s$ li~e{e osven na Kinez. Zatoa i takago vikaa.- Ela nadvor!- [o e be Kinez?- Te ~ekaat, odi.:91:

:92:Znaev deka }e dojde i ovoj den, be{e 27 dekemvri, kraenrok, a siguren sum deka nemaa slu{nato za “novodogi{namilostina”. Izlegov nadovor, do vratata stoeja Bale, Viktori Jasika. [o & treba{e i na nea da zastane so niv, sega}e dobieja sila.- Kaj si be Varski? - Nekako ènstveno, ne`no me pra{aViktor, da vidi{ da ne veruva{.- Tuka.- I na Internet mi odi{, a ne si vra}a{ dugot, a? - sevme{a i Bale palej}i cigara, da go otrovi da go ebam.- Ne be, se pi{av. - Odgovoriv. Gledav, gledav... sekadegledav, levo desno, si vikav belki nema da pomine nekojpoznat, da me opezat.- Aha, kako kaj nas a? Ako se zaglavuva, znaeme nie {o eteòk ìvot, ama znae{, kraj godina e. Popis praime -sezakikotija dvajcata. Me nervira{e ova licemerie, ~ekavpobrzo da zavr{at. Si velam da si odat, pa da odam da goskr{am Kinezot, da mu gi ebam tie kodo{kite u{i...- [o, ne ti e sme{no, a?- Bale.- Sme{no mi e be. Se smeam vo sebe.- [o to, na vibracii da ne si? Vra}aj parite. Abe vra}ajparite be kopuk. - Bale glume{e makedonski narodni prikazni,moèbi i ne glume{e - oti }e ti se ka~am nekoja ve~er be,ej. ]oa }e ti go bapnam ima gnojot od zabot da ti izleze be ej, meslu{a{ li? - Mirotvorecot Viktor slu{a{e i se smee{e.Mi zayvoni telefonot, se javiv, u~tivo me po~ekaa dazavr{am, u{te pou~tivo mi ja vra~ija sim-karti~kata sepozdravivme i si otidoa.Taka olesnet si trgnav nakaj sobata i si spomnuvav nasite pisateli koi gi tepale i gi gwavele. Uelbek, jas, Uelbeki u{e nekoj ima{e. Verojatno i drugite gi maltretiraleama sram im e da priznaat.Pomina Kinezot od nekade i mu zalepiv edna kloca,duri vo petata me frkna.Vlegov vo sobata, na masata ima{e pismence od cimerot.Varski, ti gi zedov bonovite i gi prodadov, mora{e, nemavza pat. A i taka mi dolì{. Pomini si ubavo za Novagodina.Ne mu se lutev, jas ne bev al~en za pari kako celiot drugzaeban svet. Samo sakav Lap-top i besplaten (ili platen)internet i ni{to drugo. I ni{to drugo. I ni{to drugooooooooo!!!Izlegov nadvor, sednav na klupi~kite i po~nav da~itam vesnik, da gi pomine è{tinata. Dojde Zombi so~etiri limenki. Zombi, najveseliot ~ovek na planetava.Pie{e pivo vo leto i zime, den i no}, pred i po jadewe,Otvorivme dve limenki, pievme od ladnite piva, nadvorbe{e ne znam, minus dvaeset mislam i me ubedi da odimekaj nego.Tropavme nekoi bezveze muabeti, toj po~na ne{to zakoli, a jas pojma nemav za koli, vozev ~at pat ama ne znaev{o e dizna, a {o karburator, iako ubavo zvu~e{e. Bev nasredina na vtorata limenka, koga mi re~e:- Saka{ da se zbogatime?- Ne be, sakam da sum dupen, pa pu{ten, {o pra{awe }eti be{e ova.- Ozbilno be?Go obrazloì negoviot plan, go oterav u kurac i trgnavnakaj postrojkata. Treba{e da odam da se sretnam so Ivona,treba{e da mi sredi za honorarot, mi tekna, nema{ekaj da mi se javi.Po pat go sretnav Bale, ~eka{e avtobus. Zedov edna od{ipkite {to stoeja kraj trafikata, se zaletav i go lupnav:93:

:94:pozadi. Mu ja proma{iv glavata, mala glava ima{e i mi sesvrte. Jas begav so {ipkata toj prazen tr~a{e nakaj mene.Cirkus. Toa si go zamisluvav dodeka ja gledav negovatamala glava. Sepak si velev deka nekojpat }e go napravamtoa i nema da ja proma{am, ne, nema.Stigna privaten, vlegov pozadi, me isfrlija i trgnavpe{.Odev, talkav po trgovski, gledav Lap-topi (negovoto veli~estvoLap-topot, namerno go pi{uvam so golema bukva,of koga bi imal eden). Vlegov vo veceto, gi ~itav nevoobi~aenokreativnite poraki, ispi{ani so crveno, sino,crno... Dodeka ~vr~orev mi dojde ideja da se olesnam, kaj}e baram posle... Izvadiv od palomite i go izbri{av oklopotna {oljata.Toga{, to~no nad kazan~eto pred mene se stvori vol{eben~ad, od koj izleze eden proziren de~ko so namr{tenafaca, so crvena marama okolu glavata, vo belo plava rubaod polovinata nadolu.- Poveli moj gospodaru - izvika, glasot kako da doa|a{eod nekoj dlabok bunar, so eho. Go gledav nekoe vreme, sezakop~av- A be ne ti e ladno? - go pra{av, znaev deka ne tripuvam,ne koristev drogi i sli~ni gomna, na Aco pivata beazape~ateni.- Ne.- Dobro. Kolku èlbi imam na raspolagawe?- Edna.- De be? Neli tri bea. [o edna {o poprvo.- De~ko znae{ li kolku lu|e serat na ovoj kapak?- I na site im ispolnuva{ èlbi?- Ne, samo na onie koi }e go zabri{at, ti si prv ovaagodina.- E pa godinata }e zavr{i, vaqda moè..- Ne àlam, ako ne go iskoristime buxetot se prefrlavo idnata godina.Gledav deka se brza, sigurno ladno mu be{e iako ne saka-{e da priznae i si pobarav lap-top. Bap, naedna{ toj seizgubi, ~ad nasekade, a jas ne ka{lav, i koga se ras~istipred mene, postaven na {oqata ima{e glanc nov laptop.Ne proveriv dali ima licenciran Windows, i koiprogrami gi ima. Trgnav doma, tr~av, itav, niz koli iavtobusi, kon domot, kon domot...Me razbudi tropawe na vratata. Gi slu{nav glasovitena Bale i Viktor. S$ bilo son, vidi be zaebana rabota, {oubavo }e be{e. Spiev oble~en, izlegov na terasa, skoknavdolu(ìveev na prvi) i trk nakaj trgovski. Se simnav dolu,vlegov vo veceto. Triev, triev, triev... Popusto... :95:

: PERPETUUM MOBILE:96::97:

OD PRV RED.Go stavi {e{irot na glava, go podigna vesnikot od vtorataskala i izleze na ulicata. Pomina od drugata strana,zastana i se zagleda vo golemiot ~asovnik nad katedralata.Zad golemite strelki majstorot go nadgleduva{e mehanizmot{to sozdava{e problemi minatiot den. Ja izvedicigarata od ustata i taka neizgasnata ja frli niz otvorot.Se spu{ta{e nadolu razgoruvaj}i se i padna na trotoarotkade {to sosema izgasna.Pomina gradskiot sluìtel koj gi ~iste{e ulicite ija {utna kon plasti~nata korpa {to ja drè{e vo drugataraka.Eden fotograf go slika{e dodeka gi mete{e ulicite.Si otide doma i vo malata rabotilnica ja izvadi fotografijata.Be{e odli~na i bojata i senkata. Moèbi malkuposlab be{e kontrastot.Urednikot odlu~i da ja vmetne fotografijata na prednatastranica so naslov “TROTOARITE SE RASPUKANI,GRADSKITE VLASTI NE GI ZABELE@UVAAT”.Silen miris se ra{iri vnatre. Cigarata go osveì, muja razbistri dremkata dodeka go voze{e mini - kombeto.Zastana na slednata ulica i ja ufrli kutijata vo edno pogolemosanda~e, specijalno praveno za taa namena.:99::98:

Deteto brzo go izvedi velosipedot od garaàta, ve-}e docne{e. Silno potegna na pedalite i po~na da girasfrla vesnicite dol` ulicata.Go stavi {e{irot na glava, go podigna vesnikot od vtorataskala i izleze na ulicata. Pomina od drugata strana,zastana i se zagleda vo golemiot ~asovnik nad katedralataOD VTOR RED:100:Vrz skalite, drvenite skali, poluraspadnati od vlagata,se vle~e{e edna stara izvalkana krpa. Celata iskinata,razderena na pove}e mesta se trkala{e gore dolu, vo racetena sluginkata. Silno se tresea tie predvreme ostarenii ispukani dlanki, obeleàni {to od vodata {to od ne-~istotijata, {to gi korne{e tkivata na nekoga{ ne`natakoà. Bez nikakva misla vo glavata, bez nikakva ideja ilinamera, krpata prodolùva{e da gi sledi motoriziraniterace na sluginkata. Skala po skala, s$ do celta bez cel.Krajot ovde be{e po~etok, po~etokot eden del od krajot.I s$ taka do najgornata skala, toj po~etok na ogromnata oddrvo prekriena soba. Samo nekolku stapki, pred malatasofa i pred masi~kata. Ostanatoto be{e tvrda daska, sotenki procepi edna od druga, koi bea silno kovani, no sepakpropustlivi.Nova, ovojpat slabo navla`neta krpa ima{e svoimomenti. Edna po edna vo dolìna, bez zapirawe poradisu{nosta na tvrdoto bukovo drvo. Mahagonot be{e vertikalen,kraj malata vitrina i malite trino`ni stol~iwa.Podot be{e zavr{en po pominati dva ~asa nad nego.Strugaj}i mu ja ne~istotijata, vle~ej}i ja tankata prekrivkaod prav i muvla, sluginkata se podigna, so racetena polovinite. Bez da odmori, bez da zeme zdiv, prodolìkon malite prozor~iwa, ovoj pat so mala, skoro suva krpa.:101:

:102:Vedna{ do prozor~iwata be{e krevetot. Pod krevetot mirisa{ena svinska slanina sveò gotvena, vlagata od poddrveniot pod zadira{e vo mirisot, kako i muvlosanatastara postelina koja ne se gleda{e pod krevetot, no ja~uvstvuva{e. Narodnite {ari bea izvezeni na postelinata,stari |um~iwa i |ezviwa, svetilkata na gaza be{ena yidot, zabesena zaedno so ~ak-makot (alatka za palewecigari).Dodeka da se svrti dve mali ~a{i nalik na epruvetkibea na masata. Zad nea stoe{e slugata, koj samo {to be{ezavr{il nadvor so senoto. Kako i rakijata. Sobata be{emala i za~adena od {totuku zapalenoto {pore, na koetivko svire{e lon~eto so ~aj. Pivnaa po edno malo ~okan-~e rakija i sednaa da se odmorat, sami vo samotijata i voti{inata na koja bea naviknati. Sami ìveeja ve}e osumgodini, so povremeni gostini, bez postojani podstanari.Sekoj den go minuvaa ~istej}i, rabotej}i. I nikoj ne doa-|a{e. Nivniot dom be{e ~ist, dvorot be{e sreden, kujnatabe{e gotova. Za denes. Do utre…g: ART BONUS:103:

QUBOVNO KRE[ENDOOtse~na i silno izrazena ti{ina go prese~e burniotaplauz i ja obvi salata so presileno o~ekuvawe. @edtana publikata be{e pove}e od normalna, nivnata vozbudaso samiot prestoj ovde ja podgreva{e temperaturata.Dostoinstvenoto drèwe na cenetite gosti ode{e potanka linija, na samata granica. Prigu{eni izvici navoshit i razgora~eni o~i go odlikuvaa ovoj neobi~ennastan. Eden od najgolemite umetnici na dene{nicata,Golemiot Arturo po prv pat be{e ovde vo golemata kralskasala. Se pokloni. Vo prepoznatliv stav gi o~ekuva{eprvite zvuci na pijanoto.Pritisokot vrz nego, onoj silen damne{en neprijatelbe{e se poslab, pominoren se gube{e.. Ogromnata energijasostavena od volja i iskustvoto go ponese i ja razbisitnikavata trema. Zapo~na. Prvite zvuci od pijanoto,tivki no ostri ja razbija èdnata ti{ina i se razvioreaniz golemata sala. A gore, vo malata loà, vo zatemnetoalova atmosfera eden par budno go slede{e po~etokot nakoncertot. Vol{ebnata mocartova Cosi fan tute ja porositemnata pateka po koja }e odi nezauzdanata strast nasredove~niot par. Mocart be{e i pove}e od dovolen zada ja podigne atmosferata, nivnite srca zaigraa. Damatago ~eka{e gospodinot, go imaa zadràno xentlmenskiot:105::104:

:106:odnos i pravilata na qubovnata igra. Na qubovta kojase budi sekojpat koga be{e neo~ekuvano. Negovite prstitreperea, energi~en bran prostrui niz negovite veni, sedo negovata ma{kost. Be{e spremen, be{e al~en ~eka{emoment. Krajot na mocartovoto delo ne go namali intenzitetotna qubovniot nagon koj ja para{e atmosferata odaplauz, ti{ina i nov po~etok. Чekaa. Чekaa i ja testiraasvojata izdr`livost. Dobro vladeea so ubavinata na odlo-ùvaweto.Nekade kon sredinata na ve~era{nata koncertna programa,dojde momentot. Malku pointenzivnata La promessaod Rosini go pridviì trkaloto na koe vlijae{ei samata Venera. Dojde migot na najvisokiot naboj nastrast, posle ovoj mig ili }e se prepu{te{e na slastaili }e sogore{e. Vo toj mra~en ~as, vo temnata loà senkatase nadvi nad vitosta na ènskata silueta, i kakoVlad vrz Mina se vpu{ti kon nejziniot vrat, neèn agrub i tolku sladok. Samo nema vozdi{ka izleze od ustatana damata, i so zatvoreni o~i uìva{e vo o~ekuvanoto.Gospodinot rastegaj}i ja vratovrskata se spu{tipodolu, kon gradite, kako mladen~e zaslepeno i orientiranosamo kon nabreknatata bradavica. Prodolì konveneriniot triagolnik, kon toj hram na zadovolstvoto.Ostrite jazi~ni zafati soodvetstvuvaa so krajnite notnivarijacii. Krajot na Rosini be{e samo moment, dolgapauza za vozduh, za da ja zeme razgolenata dama ostro, nazemjata, vo sovr{ena harmonija so silnoto i napadno tempona La mia letizia infondere, pa potoa da se opu{ti soopa|a~kiot intenzitet vedna{ po po~etokot. Na dnoto namalata terasa, pozlatenite ostri rabovi izvieni vo nepravilniformigo krieja soedinetototelo koe vode{e qubov.Vo branovi, onaka kako {to nalaga{e ritamot na bezvremeno~istata muzika na Verdi. A taa trae{e i trae{e.Tivki vozdi{ki gi propratuvaa visokite notni kraevina O sole mio, ~uvstvoto be{e vonzemsko, dolìnata jatempiraa so krajot na koncertot, so krajot na O sole mio,so najdobroto delo na Kapua. Ritualot na qubovnata igrase bliè{e kon krajot. Se tresea i dvajcata, mornici imminea po teloto, muskulite se zgr~uvaa, vozdi{kite nebea pove}e tivki. Na krajot, na poslednata nota i izvik,izvadeni od petna ìla, vo taa istro{enost na umetnikotna scenata, u{te eden silen izvik, dvoen i usoglasen seprolea niz salata i se izgubi vo glasovnata mo}nost napeja~ot. Qubovnoto kre{~endo go dostigna svojot zenit.Vo vrhovna ekstazi~nost demonot blikna niz telata nadvajcata, eruptiraj}i silno. Vrela lava se lee{e vrzcrveniot sentilon. Dolgo po burniot aplauz se povratija,si dojdoa na sebe, zedoa vozduh. Nivnite srca go poprimijanormalniot takt, se usoglasija so atmosferata naveli~estveno doìveani momenti koi gi ~uvstvuva{ecelata sala, no samo tie gi doìveaja. Moèbi najveli~estvenitevo nivniot ìvot.:107:

DNEVNO SONUVAWENe bea neobi~ni ovie dnevni sonuvawa za nego iako beaporetki vo poslednite nekolku nedeli, otkako se vraboti.Iako be{e rastr~an po muzei i antikvarnici, povremenosi go dozvoluva{e ova zadovolstvo. Pora~a u{teeden kowak, i zaplovi po vodite na edna kanadska reka.Studena, kako srceto na negovata sakana, koe }e go stopipodocna vo eden vigvam nad kawonot. Pod {atorot, samotoj i negovata Pokahontas, skrieni od zvezdite. Potoapred vodopadite, vo utrata se galea i miluvaa iako taamirisa{e na kowak. Kow...Posle nekoe vreme se svrte kon slikata. Be{e prazna,stoe{e samo ramkata na mestoto kade {to do pred nekojmoment, do pred strasnata qubov vo vigvamot stoe{etamu. Sega ja nema, ja nema, ja nema...No go ima seto vreme na svetot za nego i negovata qubena.:108:Postelnina so sliki od zumbul, liv~iwa od rozi vrznea i golema damka, temno crvena. Toa bea elementite naslikata pred koja stoeja dve postari gospo|i. Ednata zboruva{e,drugata slu{a{e, iako dvete bea svrteni kon slikata.Cenata pod niv ne se gleda{e, obemot na gospo|ite,posebno na taa od levata strana ne go dozvoluva{e toa. Istingne saka{e da se pribliì, ne saka{e da go vidat. Sesvrte kon drugata strana, kon {ankot. Zastana i pora~aeden kowak. Dodeka go ~eka{e pijalokot razmisluva{eza narednite ~ekori. Iako ima{e dovolno pari, sepakbe{e nesiguren. Onie dve dami dolgo vreme stoeja predslikata. Po~etnata cena ne moè{e da ja vidi, nevozmo`nibea onie dvete. Ispi edna goltka koja dobro go protrese.Ispi u{te edna, kolku da ja utopi prvata. Krvta murazigra niz teloto, mu se vrati bojata. [est ~asa be{eovde, vo ovaa zatemneta prostorija, bez da gi oddeli o~iteod slikata. Slikata ja postavija pred dva ~asa, i ottoga{gleda vo nea. Cenata ja postavija pred triesettina minuti,no ne saka{e da se pribliè vedna{. Go ispi kowakoti pora~a u{te eden. Sega pie{e poleka. Si zamisluva{enekoja tenka i mazna zgodna brineta kako mu prio|a ovdena {ankot. Pora~uva koktel, ja zaveduva...:109:

1991 - 2008:110:Trgnavme poleka. Poleka mnogu bavno re~isi i ne se zabeleùva{edeka se dviìme. Treperevme, srcata silnoni udiraa.Se opu{tivme malku. Iako s$ u{te ispla{eni i nervozni~ekorite ni bea polesni. Kradevme mali rastojanija.No site bevme svrteni so glavite nazad, podgotveni da sestr~neme nazad vo sekoj moment.Ajde poleka, poleka, no so sitno brzi ~ekori. Moè dase kaè deka ve}e po~navme da se dviìme.Sega povremeno se svrtuvavme. I se stresuvavme od ona{to navistina moè da go vidime, na sekoe svrtuvawe ispolnetoso strav i o~ekuvawe.Odime, odime duri i malku podispraveno. Daleku odsilno izrazeno odewe, se u{te so nestabilni ~ekori.Stravot igra{e vo na{ite o~i, prstite se gr~ea na sekoesvrtuvawe nazad iako retko se svrtuvavme.Opu{teno i poleka, odime bez da se svrtime. Sepak neizdràv. Sakav da se svrtam nazad, i se svrtev. Nema{enikoj.Gordi i ispraveni mar{irame napred. Napred, napreeeeeed!:111:

Za avtorotGo{evski Du{ko e roden na 11. septemvri 1983 godinavo Valandovo kade {to zavr{uva osnovno i sredno obrazovanie.Momentalno e apsolvent na Pravniot fakultet na univerzitetot“Sv Kiril i Metodi” vo Skopje, kade {to paralelnoso pravnite studii se posvetuva na knièvnosta iekologijata.Vo po~etokot na 2006 godina gi objavuva prvite raskazina raznite knièvni portali i blog strani na interneta podocna i vo knièvni spisanija.“Pisatelot Varski i drugi raskazi” e prvo negovo deloso koe konkurira na konkursot za najdobra debitantskaproza NOVITE 2007 vo organizacija na izdava~kata ku}aTemplum i vleguva vo najtesniot izbor za nagradata.Podocna pod licencata na creative commons knigatabesplatno ja objavuva na internet, so {to taa stanuvatreta elektronska kniga vo Makedonija dostapna na ovojna~in.Za edna nedela knigata e simnata nad 2 000 pati.Najposle ja objavuva vo pe~atena verzija.:113::112:

ebook okno.mk

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?