YENİ

ANALİZ / KAYA GAZI - DOĞAN AYDALÜLKEMİZDE NASILYAPILACAK?Nükleer bomba patlatmadan bukadar geniş bir arazide ve minimum1.035 metre derinde petrollü şeyl’leriparçalamak ve sıvılaştırmak nasılmümkün olacak. Bölge topografikbir yükseklik vermediğine göre yerinen az 1.035 metre altında yatay sondajnasıl yapılacak? Kimyasalların kullanıldığıhidrolik parçalama kırma ile yapacaklarınıdüşünürsek Anadolu’nungöbeğinde kısa ve uzun vadede karşımızaçıkacak olan çevre felaketininasıl ortadan kaldıracağız? Bu sorularıncevabını kimse vermemiştir. Buhaberlerin üzerinden sadece iki yıl geçmişolmasına rağmen, şimdi bu çalışmalardanve sonuçlarından söz edentek bir kişi bile yok.Şeyl gaz ile ilgili kararların yenidengözden geçirilmesi ülkemiz çıkarlarınınkorunması ve kolay telafi edilemezproblemlerin çıkışından önce çokönemli.O tarihlerde TPAO bölgede yaptıracağısondajları bir ABD’li şirketaracılığı ile yaptıracağını açıklamıştı.Sondaj işlerinin verileceği şirketinisminin anlaşılmaz bir şekilde açıklanmamasıbirçok dedikoduyu daberaberinde getirmişti. Olay başkaboyutlara taşınmış, birçok haber sitesiolaya tam araştırmadan yaklaşmış,milyar dolarlık bu petrollerinAmerikalı bir şirkete peşkeş çekildiğihaberleri internet aracılığı ile milyonlarayayılmıştı. Buraya kadar herşey tamamdır tamam olmasına da işlerinaslı nedir diye araştıran pek olmamıştır.Peki, gerçek nedir?MTA Endüstriyel HammaddeServisi’nce hazırlanan ve 2006 yılındabaşlatılan Orta AnadoluEndüstriyel Hammadde AramaProjesi çerçevesinde Ereğli-Bor havzasındayapılan çalışmalarda çeşitliçalışmalara ek olarak 15 adet sondajda yapılmış ve 10 tanesinde belli derinliktesıvı petrol izleri ve petrollüşeyl’ler bulundu.Bu sıvı petrol bulgularının ilkine2007 yılında Niğde-Bor-Badak Köyükuzeyinde açılan 1.168 metre derinliğindekiaraştırma kuyusunda, 1.035–1.168 metreleri arasında rastlandığıifade edilmişti. Daha sonra 2008 yılındaKonya-Ereğli-Yeniköy veAcıkuyu köyü çevresinde açılan 8 kuyudada sıvı petrol ve petrollü şeylbulgularına rastlandı. Söz konusuhavzada açılan sondajlar bölgedeortalama 40 metre kalınlığında petrolüretilebilecek kayaçların varlığınıgösterdiği ifade ediliyor.Bütün hikâye bu bulgulardan ortayakonulmuş ve daha sonra neMTA, ne de TPAO, bu çalışmalarınrezerv hesapları yapmak için aslayeterli veri olmadığını belirtmediveya belirtmek istemedi. Daha daötesi bölgeye ait hiçbir fizibilite çalışmasıda yapılmadı. Sadece birilerieline bir kâğıt kalem alıp sızıntı bulunan10 sondaj ile binlerce kilometrekarelik alan hakkında uydurma bir rezervhesabı yaptı. Bölgedeki kalınlıkve alanı matematiksel olarak çarpmışhepsinin petrollü şeyl olacağını varsayaraksekiz milyar ton petrollüşeyli’n var olduğunu kabullenip, bukayaçlardan da her nasılsa 2,6 milyarvaril ile 8,3 milyar varil petrol eldeedilebileceğini hesaplandı.Bu kadar petrol elde varsayılarakmevcut piyasa fiyatı ile çarpılıp ülkemizinen az 218 milyar dolar en fazla687 milyar dolar olmak üzere büyükbir servetin üstünde oturduğu hikâyesiyazıldı. Şimdilerde yapılantrilyonluk şeyl gaz hikayelerine ne kadarda benziyor değil mi? İşte böylesinebir araştırma! NasrettinHocanın çalı-koyun-yün-kazak hikâyesidaha gerçekçi duruyor.Olaya biraz daha umutla ve iyi niyetleyaklaşalım ve bu bölgede yapılacakbinlerce sondaj sonrasında eldeettiğimiz veriler hep olumlu olsun.Ereğli’den Bor’a kadar aynı derinliklerdepetrol sızıntılarının bulunduğukayaçlara rastlamış olalım. Buşartlarda dahi bu bölgedeki petrollerdağdaki kuştur!Bu kayaçlarda tabakalı özel yapılarıve az geçirgen olmaları sebebiyledikey sondaj ile üretim yapmakmümkün olamadı. Zira bu kayaçlardadiğer petrol yataklarında olduğugibi iç basınç söz konusu değil. Bu sebepleABD’de uygun bölgelerde butip kayaçlarda yatak parçalanarak, ısıtılıyorve eriyen petrol veya mevcutgaz, son zamanlarda geliştirilen yataysondaj tekniği ile dışarı alınabiliyor.Dışarı alınan bu malzemenin rafinerilerdeısıl ve kimyasal işleme tabitutulup hidrojen zenginleştirilmeside yapılabiliyor. Dolayısıylamaliyet bu şartlarda bile oldukçapahalı.116EKO V‹T R‹N MAYIS 2013