EPIZODYCZNE KASACJE W POSTĘPOWANIU KARNYM

112 JAN GRAJEWSKInieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na24rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego .Jak wiadomo, o unieważnienie określonych w tej ustawie orzeczeń mogą występować— w razie śmierci represjonowanego — osoby najbliższe. W takiej sytuacji,gdy orzeczenie o unieważnieniu się uprawomocniło (w I lub II instancji), nie jestdopuszczalna kasacja na niekorzyść osoby, której orzeczenie to dotyczy (nieżyjącegorepresjonowanego). Taka kasacja nie byłaby bowiem skierowana „na niekorzyść”wnioskodawcy (osoby najbliższej), lecz na niekorzyść zmarłego, któregodotyczy to orzeczenie. Śmierć oskarżonego (represjonowanego) nie jest przeszkodądo wniesienia kasacji tylko wtedy, gdy wnosi się ją na korzyść oskarżonego(art. 468 w zw. z art. 11 pkt 5 kpk). Inaczej przedstawia się natomiast sytuacja, gdyskarga kasacyjna dotyczy orzeczenia zasądzającego odszkodowanie na rzecz osobynajbliższej (wnioskodawcy), na podstawie uprzednio zapadłego orzeczenia unieważniającego.Tu kasacja skierowana jest „na niekorzyść” wnioskodawcy (osoby25najbliższej), a nie „na niekorzyść” nieżyjącego represjonowanego .Sumując uwagi dotyczące kasacji epizodycznej z art. 3 ust. 1 ustawy nowelizacyjnej,należy podnieść, że jest ona kasacją n a d z w y c z a j n ą i z pewnościąmoże odegrać pozytywną rolę w zakresie weryfikacji wydanych w przeszłościwadliwych pod względem prawnym orzeczeń kończących postępowanie sądowe26i ma duże znaczenie dla zakończenia tzw. procesów rehabilitacyjnych . Może onatakże dostarczyć doświadczeń na rzecz potrzeby wprowadzenia w przyszłości instytucji„kasacji w obronie ustawy”, skoro instytucja wznowienia postępowania nie jest27przydatna w tak szerokim zakresie do naprawy drastycznych omyłek sądowych .Rzecz jasna chodzi tu o taki model „kasacji w obronie ustawy”, który nie mógłbyspowodować następstw niekorzystnych dla oskarżonego.Kasacja nadzwyczajna jest niewątpliwie naruszeniem zasady równouprawnieniastron procesowych, która zakłada wyposażenie stron w te same środki prawne.Strony powinny korzystać z tych samych uprawnień procesowych, to znaczy mieć28te same prawa i obowiązki . Skoro omawiana kasacja przysługuje jedynie MinistrowiSprawiedliwości-Prokuratorowi Generalnemu i Rzecznikowi Praw Obywatelskich,a nie innym podmiotom, zasadny wydaje się postulat, skierowany zwłaszczapod adresem Prokuratora Generalnego, o oszczędne korzystanie z możliwościzaskarżania bieżących orzeczeń na niekorzyść oskarżonego. Chodzi bowiem o to,by ten nadzwyczajny środek odwoławczy nie przekształcił się w wygodne narzędzienaprawiania braku aktywności organów oskarżycielskich, nie wykorzystującychmożliwości instancyjnego zaskarżania wadliwych orzeczeń sądowych.2425262728Dz.U. nr 34, poz. 149 z późn. zm.Por. postanowienie SN z dnia 3 kwietnia 1996 r., II KKN 4/96 (nie opublikowane).Z. Doda, J. Grajewski, A. Murzynowski, Kasacja..., s. 54; S. Waltoś, Nowa kasacja..., s. 19.S. Waltoś, Nowa kasacja..., s. 19.Szerzej patrz przykładowo K. Marszał, Proces..., s. 76; W. Daszkiewicz, Proces..., s. 89-90.