Poradnik 2009

Witamy w Szkocji 

Poradnik 2009 

Na temat poradnika 

Niniejszy poradnik został wydany przez 

Szkocki Rząd. 

Jeżeli rozważasz osiedlenie się, pracowanie 

lub studia w Szkocji, przed przeprowadzką 

chcielibyśmy zapoznać Cię z ważnymi faktami 

i informacjami jak również pomóc Ci po 

przyjeździe. Nie jesteśmy w stanie zamieścić 

w niniejszym poradniku wszystkich możliwych 

informacji, możemy jednak podpowiedzieć, 

gdzie otrzymasz fachową pomoc w języku polskim 

i angielskim. Zalecamy korzystanie z linków 

podanych na końcu broszury, dzięki którym 

uzyskasz szczegółowe informacje dotyczące 

Twojej indywidualnej sytuacji. 

Lista linków do stron internetowych 

Na końcu poradnika znajdziesz listę linków 

internetowych. Jeżeli strona internetowa 

wyświetla się w języku angielskim, należy wpisać 

„Polska” w zamieszczoną na stronie wyszukiwarkę. 

Wówczas zostaniesz przekierowany na stronę 

w języku polskim. 

Przewodnik jest również dostępny 

w Internecie, co ułatwia wchodzenie na strony 

internetowe. Patrz – www.szkocja.eu 

Strona w języku angielskim znajduje się pod 

adresem: www.scotlandistheplace.com 

Uwaga: Szkocki Rząd nie ponosi odpowiedzialności 

za skutki korzystania przez użytkowników ze stron 

internetowych innych niż strony rządowe. 

Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 01 

21574 Polish A5 Brochure V3.indd 1 19/3/09 17:33:22

Witamy w Szkocji 

Polska broszura powitalna: 

słowo wstępne premiera szkocji 

Witamy w Szkocji – kraju, który posiada długą 

tradycję goszczenia Polaków oraz obywateli 

innych państw przyjeżdżających, aby tu zamieszkać. 

Tradycję, którą pragniemy pielęgnować. 

Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 

w 2004 roku przyjęliśmy ponad 50 tysięcy 

polskich obywateli, których zachwyciły jedne 

z najpiękniejszych i niezwykłych krajobrazów 

na świecie, żywa kultura, znakomite szkoły 

i uczelnie wyższe, dobra sieć komunikacyjna 

oraz sprawnie działające służby publiczne. 

Szkocka przedsiębiorczość i silne poczucie etyki 

zawodowej stwarzają młodym, utalentowanym 

ludziom możliwości udziału w sukcesie Szkocji. 

Niski wskaźnik bezrobocia oznacza, że oferty 

zatrudnienia dostępne są na różnych szczeblach 

kariery zawodowej i w wielu branżach, na przykład 

w sektorze energetycznym, finansowym, 

gastronomicznym, turystycznym, opieki 

zdrowotnej czy transportowym. Innymi słowy, 

Szkocja to znakomite miejsce dla tych, którzy 

chcą odnieść sukces. 

Naszym celem jest zachęcenie większej liczby 

osób do przyjazdu do Szkocji. Zapraszamy 

inteligentnych, utalentowanych i pracowitych 

ludzi do pracy i życia w Szkocji, którzy pomogą 

nam zrealizować wizję bogatszego i bardziej 

sprawiedliwego kraju dla każdego. Dlatego, jeżeli 

rozważacie pracę za granicą, mam nadzieję, 

że Wasz wybór padnie na Szkocję. 

Ten poradnik ma za zadanie Wam pomóc. 

Zawarte są w nim wszystkie informacje potrzebne 

do podjęcia pracy i mieszkania w Szkocji – 

począwszy od zatrudnienia po kwestie związane 

ze znalezieniem mieszkania i szkoły dla Waszych 

dzieci – oraz informacje na temat spędzania 

wolnego czasu i imprez kulturalnych. 

Mam nadzieję, że okaże się on Wam pomocny 

i że zdecydujecie się dołączyć do nas w Szkocji. 

Gwarantujemy ciepłe powitanie po szkocku. 

Alex Salmond 

Premier Szkocji 

www.scotland.gov.uk 

Kilka słów powitania od Konsula 

Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej 

Również i ja pragnę serdecznie powitać moich 

Rodaków przybywających do Szkocji. Nasze narody 

dzielą długą historię bliskich stosunków. 

Konsulat Generalny Rzeczpospolitej Polskiej 

w Szkocji powstał w Glasgow w 1946 roku jako 

jedna z pierwszych placówek konsularnych. 

Został utworzony przede wszystkim w celu 

podtrzymania relacji z polskimi emigrantami, 

w dużej mierze żołnierzami Polskich Sił Zbrojnych, 

którzy postanowili osiąść w Szkocji. 

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej 

w 2004 roku wielu Polaków postanowiło 

przyjechać do Szkocji w celu podjęcia pracy lub 

kontynuowania nauki. Wielu z Was być może 

rozważa pozostanie na dłużej w tym urzekającym 

kraju. Mam nadzieję, że niniejszy poradnik 

pomoże Wam lepiej przygotować się przed 

przyjazdem i sprawi, że będziecie mogli w pełni 

wykorzystać możliwości, jakie oferuje Szkocja. 

Obecnie Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej znajduje 

się w Edynburgu, stolicy Szkocji, nadal dbając 

o interesy Polaków odwiedzających ten kraj, jak 

również tych pragnących pozostać tu na dłużej. 

Współpracujemy z lokalną społecznością polską 

oraz działamy na rzecz zacieśniania bliskiej 

przyjaźni, która od lat łączy nasze narody. 

Mam nadzieję, że społeczność polska w Szkocji 

będzie rosła i prężnie się rozwijała. Życzę Wam 

ciekawego i owocnego pobytu w Szkocji. 

Aleksander Dietkow 

Konsul Generalny Rzeczypospolitej 

Polskiej w Edynburgu 

www.polishconsulate.org 

02 Witamy w Szkocji Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 03 

21574 Polish A5 Brochure V3.indd 2-3 19/3/09 17:33:23

Szkocja jest jednym z regionów Zjednoczonego Królestwa, 

który cieszy się stosunkowo dużą autonomią. W 1999 r. 

w wyniku procesu dewolucji Szkocja otrzymała prawo do 

stworzenia własnego parlamentu i władz wykonawczych. 

Decyzje dotyczące większości spraw, takich jak edukacja, transport 

czy zdrowie, są podejmowane w Szkocji. Kraj ten posiada również 

inny system prawny i sądowniczy niż pozostałe części Zjednoczonego 

Królestwa. W Szkocji wyznaje się wiele religii, a jej mieszkańcy 

posługują się głównie językiem angielskim. Część Szkotów 

porozumiewa się językiem galickim wywodzącym się 

z celtyckiej grupy językowej. Ze względu na różnice 

kulturowe niektóre instytucje działają w Szkocji zupełnie 

inaczej niż w innych częściach Zjednoczonego Królestwa. 

Western Isles 

Shetland 

Islands 

Władze lokalne są odpowiedzialne za wiele usług, 

które państwo świadczy mieszkańcom. Na stronie COSLA, 

organizacji grupującej władze lokalne www.cosla.gov.uk 

lub www.direct.gov.uk/en/Dl1/Directories/ 

DevolvedAdministrations/DG_4003604 znajdziesz 

adres strony internetowej Twojego samorządu lokalnego. 

Skye 

Inverness 

Aberdeen 

Orkney 

Islands 

O Szkocji 

Stolica 

Największe miasto 

Język oficjalny (języki oficjalne) 

Ustrój 

Królowa (Zjednoczonego Królestwa) 

Premier(Zjednoczonego Królestwa) 

Premier Szkocji 

Powierzchnia 

Edynburg 

Glasgow 

angielski, galicki, 

szkocki lallans 

monarchia konstytucyjna 

Królowa Elżbieta II 

Gordon Brown, 

członek Parlamentu 

Brytyjskiego 

Alex Salmond, 

członek Parlamentu 

Szkockiego 

Ludność 5 144 200 

Zagęszczenie 

Wartość dodana brutto na osobę 

Jednostka monetarna 

78 772 km² (30 414 mil² 

64/km² (167,5/mil²) 

19 152 funtów (dane 

przybliżone za rok 2007 

funt szterling 

Waluta euro nie jest na 

ogół przyjmowana w Szkocji. 

Fort 

William 

Oban 

Stirling 

Glasgow 

Falkirk 

Dundee 

Perth 

Edinburgh 

Galashiels 

Agencja Doradztwa 

Przesiedleńczego 

Dla osób chcących zamieszkać w Szkocji 

Rząd Szkocji udostępnił specjalną usługę. 

Więcej informacji uzyskasz na stronie 

www.szkocja.eu (w j. polskim) 

www.scotlandistheplace.co.uk 

(w j. angielskim) 

Dla tych, którzy wolą uzyskać informacje 

w języku ojczystym, posiadamy również 

usługę telefoniczną w języku polskim. 

Tel. 0845 602 0297 (z Wielkiej Brytanii); 

+ 44 (0) 141 248 2808 (z zagranicy); 

RNIB/BT Typetalk 

Szkocja 

Stranraer 

Dumfries 



Rozdział 1 praca 

1. Przepisy o zatrudnieniu i prawa 

pracownicze 

(a) Formalności: 

Program Rejestracji Pracowników 

Numer Ubezpieczenia Społecznego 

(b) Prawo: 

Prawa dotyczące czasu pracy 

Krajowa Płaca Minimalna, 

Przepisy BHP, 

Ochrona przed dyskryminacją 

(c) Rodzaje umów o pracę 

(d) Samozatrudnienie 

(e) Organizacje i instytucje świadczące 

pomoc przedsiębiorcom 

(f) Związki zawodowe 

2. Podatki i zasiłki 

(a) Podatek dochodowy 

(b) Zasiłki: 

Ulga podatkowa dla osób pracujących 

Zasiłek chorobowy 

(c) Praca a ciąża 

3. Jak znaleźć pracę 

(a) Poszukiwania: (agencje pracy, portale 

internetowe) 

(b) Dokumenty: 

CV 

List motywacyjny 

Referencje 

4. Kwalifikacje zdobyte w Polsce 

5. Doradztwo zawodowe 

Rozdział 2 pieniądze 

1. Konto w banku 

(a) Jak założyć konto w banku 

(b) Rodzaje kart bankowych 

(c) Inne usługi bankowe 

(d) Spółdzielcze kasy 

oszczędnościowo-kredytowe 

2. Transfery pieniężne 

Rozdział 3 mieszkanie 

1. Agencja Doradztwa Przesiedleńczego 

2. Zakwaterowanie krótkoterminowe: 

(a) Schroniska młodzieżowe, B&B, hotele 

(b) Wynajem 

Jak szukać 

Depozyty 

Umowa najmu 

Wspólne mieszkanie 

(c) Mieszkanie socjalne 

Komu przysługuje lokal socjalny 

Dodatek mieszkaniowy 

3. Kupno mieszkania 

(a) Koszt 

(b) Status nieruchomości 

(c) Kredyty hipoteczne 

4. Rachunki i usługi 

(a) Opłaty eksploatacyjne 

(b) Telefon stacjonarny, Internet 

(c) Lokalny podatek od nieruchomości 

(d) Abonament telewizyjny 

(e) Ubezpieczenie mieszkania 

Rozdział 4 rodzina 

1. Jakie uprawnienia otrzymuje 

najbliższa rodzina 

2. Dzieci 

(a) Rejestracja urodzonego dziecka 

(b) Obywatelstwo 

3. Opieka nad dzieckiem- zasiłki 

(a) Ulga podatkowa na dziecko 

(b) Zasiłek na dziecko 

4. Przedszkole 

5. Szkoła 

(a) Obowiązek szkolny 

(b) Szkocki system edukacyjny 

(c) Jak znaleźć najlepszą szkołę 

(d) Mundurki 

6. Polskie szkoły 

Rozdział 5 edukacja 

1. Kursy językowe: 

(a) Nauka języka angielskiego 

(b) Bezpłatne kursy 

(c) Inne kursy 

2. Studia 

(a) Wymagane kwalifikacje językowe 

(b) Procedura przyjęcia 

(c) Finansowanie 

Rozdział 6 prawo 

1. Co jest zabronione w Szkocji 

2. Zasady ruchu drogowego 

(a) Ruch lewostronny 

(b) Dozwolona ilość alkoholu 

(c) Dozwolona prędkość 

(d) Pasy bezpieczeństwa 

(e) Dziecko w samochodzie 

(f) Telefon komórkowy 

3. Co może policjant 

4. Pełnoletniość w prawie szkockim 

5. Co robić, gdy padniesz ofiarą przestępstwa 

(a) Gdzie i jak zgłaszać przestępstwa 

(b) Criminal Injuries Compensation Agency 

(c) Przemoc w rodzinie 

6. Ślub w Szkocji 

Pytania i odpowiedzi 

7. Organizacje udzielające porad prawnych 

Rozdział 7 pomoc społeczna 

1. Gdy jesteś bezdomny 

2. Pomoc w powrocie do domu 

w nagłych wypadkach 

3. Niepełnosprawni 

Rozdział 8 zdrowie 

1. Komu przysługuje opieka medyczna 

(a) Lekarz rodzinny (GP) 

(b) Opieka nad kobietą w ciąży 

(c) Szczepienia 

(d) Szpitale 

(e) Apteki 

(f) Usługi nieodpłatne 

2. Zdrowie psychiczne i uzależnienia 

3. Zdrowie seksualne 

(a) Antykoncepcja 

(b) Choroby przenoszone drogą płciową 

Rozdział 9 udział w życiu publicznym 

1. Status rezydenta 

(a) Jak i kiedy się o niego ubiegać 

2. Wybory 

(a) W których wyborach można brać udział 

(b) Rejestracja na liście uprawnionych do 

głosowania 

3. Polskie stowarzyszenia 

4. Wolontariat 

Rozdział 10 czas wolny – 

rozrywka i kultura 

1. Sport 

2. Imprezy kulturalne 

(festiwale, święta lokalne) 

3. Instytucje kulturalne (kina, teatry) 

4. Biblioteki 

5. Podróże po Szkocji 

Rozdział 11 transport 

1. Samochód: 

(a) Ubezpieczenie w Szkocji 

(b) Rejestracja w Szkocji 

(c) Dowód opłacenia podatku drogowego 

(d) Zaświadczenie z przeglądu technicznego 

(e) Jak uzyskać prawo jazdy 

(f) Jak postępować w razie wypadku 

(g) Nauka jazdy 

(h) Samolot 

(i) Pociąg 

(j) Komunikacja miejska 

(k) Rower lub motocykl 

Rozdział 12 różne 

Nagłe sytuacje – numery alarmowe 

Konsulat Generalny RP 

Polskie media w Wielkiej Brytanii 

Linki do innych przewodników 

Wagi i miary 

Różnice kulturowe 



Praca 

Przepisy o zatrudnieniu 

i prawa pracownicze 

Pozwolenie na pracę 

W 2004 r. Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. 

Jako obywatel Unii masz zatem prawo do pracy w 

Zjednoczonym Królestwie i nie musisz ubiegać się 

o pozwolenie na pracę. Jedynym wymogiem jest 

rejestracja. Wszyscy obywatele Polski, podlegają 

Programowi Rejestracji Pracowników (Worker 

Registration Scheme – WRS) pozwalającemu 

na podjęcie pracy w Wielkiej Brytanii. 

Program Rejestracji Pracowników 

W przeciągu miesiąca od podjęcia pracy należy 

zarejestrować się poprzez złożenie wypełnionego 

formularza WRS. 

Podczas rejestracji potrzebne będą także: 

• zaświadczenie o zatrudnieniu wystawione 

przez pracodawcę, 

• 2 zdjęcia paszportowe, 

• paszport/dowód osobisty, 

• opłata w wysokości 90 funtów. 

Prosimy pamiętać, że proces rejestracji może 

potrwać od 2 do 4 tygodni, dlatego przed 

wysłaniem oryginałów konieczne jest zrobienie 

fotokopii dokumentów tożsamości. W przypadku 

zmiany pracy należy pamiętać o konieczności 

przerejestrowania się w Biurze Rejestracji 

Pracowników. Jeżeli nie wystąpisz o rejestrację 

w ciągu jednego miesiąca, Twoje zatrudnienie 

stanie się nielegalne i utracisz w ten sposób 

uprawnienia i ochronę przysługującą pracownikom 

legalnie zatrudnionym. 

Jeśli posiadasz więcej niż jedną pracę, rejestracji 

musisz dokonać w ramach każdej z nich. 

Jeśli jesteś samozatrudniony, nie musisz rejestrować 

się w ramach programu WRS, powinieneś jednak 

niezwłoczne skontaktować się z Królewskim 

Urzędem Podatkowym i Celnym (HM Revenue 

and Customs – HMRC) w celach rejestracji 

podatkowej. Za późną rejestrację grozi kara 

w wysokości 100 funtów. 

W razie pytań możesz zadzwonić na infolinię pod 

numerem 08705 210224 lub znaleźć więcej 

informacji na www.ind.homeoffice.gov.uk lub 

www.workingintheuk.gov.uk. 

Przydatne porady oraz ulotki na temat WRS 

uzyskasz kontaktując się z organizacją Positive 

Action In Housing (PAIH) www.paih.org. 

Broszurkę informacyjną na temat WRS można 

pobrać ze strony www.paih.org/NMAPFILES/ 

WRSFoldedLeaflet-Polish.pdf. 

Gdy kontaktujesz się telefonicznie z jakąkolwiek 

instytucją czy organizacją szkocką, zawsze 

pytaj, czy można przeprowadzić rozmowę 

po polsku („Do you speak Polish?”). Większość 

instytucji zatrudnia tłumaczy i zazwyczaj 

na przejęcie rozmowy przez tłumacza czeka 

się około 1 minuty! 

Dopiero po zarejestrowaniu się będziesz mógł 

ubiegać się o zezwolenie na pobyt w Europejskim 

Obszarze Gospodaczym (EOG) (EEA residence 

permit). Jeśli zdobędziesz zezwolenie na pobyt 

w Zjednoczonym Królestwie, będziesz mógł 

złożyć podanie o wsparcie i fundusze publiczne 

dostępne dla obywateli brytyjskich. 

O zezwolenie na pobyt w EOG można ubiegać 

się dopiero po 12 miesiącach od rejestracji 

w programie WRS lub jeśli jest się wyłączonym 

z obowiązku rejestracji. 

Osobom, które nie otrzymały jeszcze potwierdzenia 

rejestracji przysługuje wsparcie oraz pomoc 

z funduszy publicznych. Po zarejestrowaniu i 

podjęciu pracy mogą pobierać zasiłki pracownicze 

i przysługują im te same prawa pracownicze, 

co Brytyjczykom. Jako osoba zarejestrowana 

w WRS będziesz mógł ubiegać się o: 

• pracownicze zasiłki socjalne, 

• zapomogę mieszkaniową, 

• zapomogę dla osób bezdomnych. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 1 praca Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 05 


Numer Ubezpieczenia Społecznego 

Tuż po rozpoczęciu pracy należy uzyskać numer 

ubezpieczenia społecznego (National Insurance 

Number – NIN). Jest to indywidualnie przydzielany 

numer, wymagany przez każdego pracodawcę. 

Aby otrzymać NIN należy skontaktować się z 

najbliższym urzędem pracy (Job Centre). Zadzwoń 

pod numer telefonu, aby umówić się na spotkanie 

w Job Centre w celu nadania NIN: 0 845 6000 643. 

Urzędnik poprosi Cię o podanie podstawowych 

danych osobowych: imienia, nazwiska, 

daty urodzenia, adresu zamieszkania w Wielkiej 

Brytanii. Zapytany zostaniesz również o długość 

planowanego pobytu na Wyspach. Więcej 

informacji można uzyskać na stronie www.emito. 

net/?q=pl/praca/formalnolci/35330.html. 

Wśród dokumentów potrzebnych do uzyskania 

NIN powinny się znaleźć: 

• paszport lub dowód osobisty, 

• rachunek lub wyciąg z banku 

potwierdzający adres, 

• list od pracodawcy z danymi osobowymi, 

• payslip, czyli pasek wypłaty, dla potwierdzenia 

zatrudnienia, może być to także umowa 

zawarta z pracodawcą, 

• w przypadku studentów – 

dokument potwierdzający status studenta. 

W przypadku samozatrudnienia należy 

przedstawić jeden z dokumentów: 

• faktury, 

• list od księgowego, 

• formularz Schedule D Tax. 

Jeżeli płacisz składki w Polsce, aby nie płacić ich 

w Szkocji konieczne jest wypełnienie formularza 

E101, który można znaleźć na stronie www.zus.pl. 

Pracownikom, którzy nie wykorzystali całego 

urlopu przed wygaśnięciem umowy o pracę, 

należy się wypłata wynagrodzenia za każdy 

niewykorzystany dzień. 

Krajowa Płaca Minimalna 

Krajowe stawki płacy minimalnej 

Stawka godzinna 

w funtach 

szterlingach 

Stawka główna dla 

pracowników powyżej 22 lat 

Stawka wstępna dla osób 

w wieku 18-21 lat 

Stawka wstępna dla osób 

w wieku 16-17 lat 

5,73 funtów 

4,77 funtów 

3,53 funtów 

Stawka wstępna może również dotyczyć 

pracowników powyżej 22 roku życia, którzy 

podczas pierwszych 6 miesięcy pracy dla 

nowego pracodawcy uczestniczą w formalnie 

uznanym szkoleniu. 

Stawki dla pracowników zatrudnionych 

w sektorze rolnym różnią się nieco od podanych 

powyżej, ale nie są od nich niższe. W przemyśle 

budowlanym często obowiązują stawki za 

wykonanie zlecenia. Więcej informacji można 

znaleźć na oficjalnej stronie Szkockiej Federacji 

Budowlanej (Scottish Building Federation) – 

www.scottish-building.co.uk. 

Jeśli nie masz pewności czy otrzymujesz 

odpowiednie wynagrodzenie, należy dzwonić pod 

numer 0845 600 0678, a jeśli pracujesz w 

rolnictwie 0845 000 0134. Wszystkie rozmowy są 

poufne i nie wymagają podawania swoich danych, 

można też poprosić o rozmowę w języku polskim. 

Jeżeli chcesz złożyć zażalenie w sprawie Krajowej 

Płacy Minimalnej, możesz zadzwonić na infolinię 

0845 600 0678. 

Na stronie www.direct.gov.uk/en/Employment/ 

Employees/Pay/DG_10027201 znajdziesz 

zawsze aktualne informacje dotyczące płacy 

minimalnej. Możesz także odwiedzić stronę 

www.direct.gov.uk/en/Employment/Starting 

ANewjob/POLISH LINK. 

Prawa dotyczące czasu pracy 

Regulują one czas na odpoczynek, urlop, 

wynagrodzenie urlopowe, pracę nocą oraz liczbę 

godzin, jakie możesz przepracować tygodniowo. 

Dla przykładu, masz prawo pracować nie dłużej 

niż średnio 48 godzin w tygodniu, chyba że 

pisemnie zgodziłeś się pracować dłużej. 

W niektórych sektorach, w celu wypracowania 

wcześniej umówionych tygodniowych godzin 

pracy, pracownicy zobowiązani są do pracy 

wieczorami i/lub w weekendy bez dodatkowego 

wynagrodzenia. Ponadto niektórzy pracodawcy 

mogą oczekiwać od personelu przepracowania 

dodatkowych godzin za stawkę standardową 

bez naliczania nadgodzin. Te oraz inne warunki 

zazwyczaj zawarte są w umowie o pracę. 

Każdy pracownik powinien zapoznać się z taką 

umową, aby wiedział na jakie godzi się warunki, 

podejmując prace dla danego pracodawcy. 

Niektórzy pracodawcy płacą za nadgodziny 

stawkę standardową, niektórzy równowartość 

półtorej stawki, inni zaś jej dwukrotność. 

Jeśli spodziewasz się pracować w nadgodzinach, 

powinieneś dowiedzieć się od nowego pracodawcy, 

jaką stawkę będzie za nie płacił – „Czy chodzi 

o stawkę standardową, równowartość półtorej 

stawki czy jej dwukrotność”(„is it the standard 

rate, time and a half or double time”). 

Zgodnie z prawem pracownik ma prawo do 

dobowego odpoczynku w wymiarze co najmniej 

11 godzin oraz do co najmniej 24 godzin 

odpoczynku w ciągu tygodnia. Czas, jaki mamy 

do swojej dyspozycji zależy od liczby 

przepracowanych godzin. W przypadku pracy w 

wymiarze 6 godzin dziennie przysługuje nam 20 

minutowa przerwa. Pracownicy młodociani mają 

prawo do dłuższej przerwy, po 4,5 godzinach 

pracy wynosi ona 30 minut. 

Urlopy 

Masz prawo do nie mniej niż 24 dni płatnego 

urlopu rocznie (od kwietnia 2009 roku liczba 

dni urlopu wzrasta do 28). Dla pracujących 

w niepełnym wymiarze godzin liczba ta jest 

obniżona w proporcji do czasu pracy. Pracownicy 

zatrudnieni w sektorze rolniczym mają prawo do 

22 dni urlopu rocznie (plus święta państwowe). 

Przepisy BHP 

Pracodawca ma obowiązek zagwarantować 

bezpieczne i zdrowe środowisko pracy. 

Dalsze informacje na ten temat można uzyskać 

na stronie www.hse.gov.uk. 

Ochrona przed dyskryminacją 

Agencja rekrutacyjna oraz pracodawca nie 

mają prawa traktować Cię gorzej niż innych 

pracowników ze względu na płeć, rasę, 

niepełnosprawność, ciążę, orientację seksualną, 

wyznawaną religię czy wiarę lub wiek. 

Jeśli czujesz się dyskryminowany, skontaktuj 

się z jedną z agencji podanych poniżej. 

Przydatne telefony i strony internetowe 

Więcej informacji o prawach pracowniczych 

i obowiązkach w miejscu pracy można znaleźć 

na www.direct.gov.uk/employees. 

Wszelkimi przejawami dyskryminacji zajmuje 

się Komisja ds. Równości i Praw Człowieka 

(The Equality & Human Rights Commission). 

Więcej informacji na stronie 

www.equalityhumanrights.com. 

Employment Agency Standard Helpline – 

porady dotyczące prawa pracy można uzyskać 

pod numerem 0845 955 5105 i na stronie 

www.direct.gov.uk/en/Dl1/Directories/ 

DG_173465. Możesz skontaktować się także, 

jeśli chcesz złożyć skargę przeciwko jakiejś agencji. 

Gangmaster Licensing Authority – 

jeśli masz pytania dotyczące roli czy uprawnień 

szefów brygad w rolnictwie lub przemyśle 

wytwarzającym żywność zadzwoń pod numer 

0845 602 5020 lub wejdź na stronę 

www.gla.gov.uk. 

Health and Safety Executive – 

na numer 0845 345 0055 zadzwoń w przypadku 

problemów dotyczących BHP w miejscu pracy. 

www.hse.gov.uk/migrantworkers/polish/ 

index.htm. 

ACAS – 

jest instytucją publiczną promującą dobre 

stosunki w miejscu pracy. Udziela nieodpłatnych 

porad pod numerem 0845 747 4747 i na stronie 

www.acas.org.uk. 



Umowa o pracę 

Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie. 

W umowie powinny się znaleźć: 

• nazwa stanowiska i jego opis, 

• nazwisko bezpośredniego przełożonego, 

• miejsce pracy, 

• liczba godzin do przepracowania tygodniowo, 

• godziny pracy, 

• wysokość wynagrodzenia, 

• częstotliwość i sposób wypłaty wynagrodzenia, 

• prawo do urlopu, 

• warunki rozwiązania umowy. 

Samozatrudnienie 

W Szkocji posiadanie zgody na otwarcie własnego 

interesu nie jest wymagane. Konieczne jest 

płacenie ubezpieczenia społecznego oraz 

podatku dochodowego od dochodu. 

W tym celu należy zarejestrować się w Królewskim 

Urzędzie Podatkowym i Celnym na stronie 

www.hmrc.gov.uk. Rejestracji można również 

dokonać dzwoniąc na infolinię dla nowych 

przedsiębiorców: 0845 915 4515. Przedsiębiorcy 

indywidualni oraz wspólnicy w spółkach są dla 

celów podatkowych traktowani jako osoby 

samozatrudnione. 

Działalność trzeba zarejestrować najpóźniej 

w ciągu trzech miesięcy od rozpoczęcia pracy 

na własny rachunek. Osoby decydujące się na 

samozatrudnienie nie muszą się rejestrować 

w ramach programu WRS. 

Co roku osoba samozatrudniona ma obowiązek 

składania w urzędzie podatkowym Tax Return, 

czyli rozliczenia podatkowego na podstawie 

wystawionych faktur i płacenia należnego podatku. 

Okres podatkowy zaczyna się 6 kwietnia i kończy 

5 kwietnia następnego roku, ostateczny termin 

składania zeznań podatkowych mija 31 stycznia. 

Osoby samozatrudnione, które zarabiają więcej 

niż 64 000 funtów rocznie, mają obowiązek 

zarejestrować się jako płatnicy VAT. 

Organizacje i instytucje udzielające 

informacji i porad przedsiębiorcom: 

Scottish Enterprise – 

to agencja oferująca pomoc przedsiębiorstwom. 

Więcej informacji na stronie 

www.scottish-enterprise.com. 

Specjalistycznych porad biznesowych nowym 

migrantom i przedstawicielom środowisk 

czarnych i mniejszości etnicznych udziela Chanel 

Bikorimana pod numerem 0141 572 8361, 

chanel.bikorimana@bgateway.com 

Small Business Service to rządowa agencja, 

która pomaga osobom przechodzącym na 

samozatrudnienie: www.businesslink.co.uk. 

Business Gateway – udziela praktycznych porad 

i wsparcia nowym i rozwijającym się firmom 

w Szkocji: www.bgateway.com. 

Przykładowy business plan dostępny jest na stronie 

www.homeworking.com/library/business. 

Związki zawodowe 

Prawo do wstąpienia do związku zawodowego 

przysługuje zatrudnionemu bez obowiązku 

powiadomienia pracodawcy. Obecnie wiele 

związków zawodowych oferuje specjalne usługi 

dla pracowników z zagranicy. 

STUC (Scottish Trades Union Congress), 

czyli Centrala Szkockich Związków Zawodowych, 

koordynuje, kształtuje i wyraża opinie i politykę 

ruchu związków zawodowych w Szkocji: 

www.stuc.org.uk. 

Więcej informacji znajdziesz na stronie 

Centrali Brytyjskich Związków Zawodowych 

(Trade Union Congress) www.tuc.org.uk. 

TUC to organizacja, która zrzesza związki 

zawodowe w Zjednoczonym Królestwie. 

Podatki i zasiłki 

Podatek dochodowy 

Podatek dochodowy będzie odprowadzany od 

wynagrodzenia przez cały rok. Taki system znany 

jest jako „zarabiasz-płacisz” (pay as you earn – 

PAYE). W roku podatkowym (od 6 kwietnia do 

5 kwietnia) możesz zarobić określoną kwotę 

wolną od podatku, tzw. ulgę indywidualną 

(Personal Allowance). Wysokość opodatkowania 

zależy od indywidualnej sytuacji podatnika. 

Obecne stawki można sprawdzić na stronie 

internetowej Królewskiego Urzędu Podatkowego 

i Celnego www.hrmc.gov.uk. 

W przypadku osób zatrudnionych odprowadzaniem 

podatku zajmuje się pracodawca, jeśli jesteś 

samozatrudniony obowiązek ten spoczywa na Tobie. 

Zasiłki 

Po spędzeniu w Zjednoczonym Królestwie 

12 miesięcy będą przysługiwać Ci takie same 

uprawnienia socjalne, jak innym mieszkańcom/ 

rezydentom, a więc także prawo do otrzymywania 

zasiłków. Po zarejestrowaniu się w systemie WRS 

lub jako osoba samozatrudniona migrantom 

przysługują zasiłki pracownicze, w tym zasiłek na 

dziecko (Child Benefit) i ulga podatkowa na dziecko 

(Child Tax Credit) przez pierwsze 12 miesięcy. 

Po upływie 12 miesięcy od zarejestrowania 

dostępny jest pełny wachlarz zasiłków. 

Aby uzyskać więcej informacji na temat zasiłków 

należy skontaktować się z Job Centre plus na 

stronie www.jobcentreplus.gov.uk. 

Citizens Advice Bureau (Biuro Porad 

Obywatelskich) pomoże Ci wypełnić formularz 

zgłoszeniowy: www.citizensadvice.org.uk. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 1 praca 



Ulga podatkowa dla osób pracujących 

(Working Tax Credit) 

Przeznaczony jest dla osób pracujących lub 

prowadzących własną działalność i osiągających 

niskie dochody. Na stronie www.hmrc.gov.uk 

dowiesz się, przy jakich dochodach kwalifikujesz 

się do ich otrzymania. 

Zasiłek chorobowy 

W Wielkiej Brytanii są dwa rodzaje zasiłków 

chorobowych: 

1. Ustawowa płatność za czas choroby 

w wysokości 75,40 funtów tygodniowo, 

wypłacana ze składek ubezpieczenia 

społecznego od czwartego dnia choroby. 

Więcej informacji na stronie www.dwp.gov.uk. 

2. Zasiłek uznaniowy wypłacany przez 

pracodawcę; zależy od indywidualnych 

ustaleń lub polityki firmy. 

Praca a ciąża 

Od pierwszego dnia pracy kobieta nabywa prawo 

do 26 tygodni urlopu macierzyńskiego (Ordinary 

Maternity Leave). Ma także prawo do kolejnych 

26 tygodni urlopu macierzyńskiego (Additional 

Maternity Leave) (niepłatnego). Może również 

wziąć wolne ze względu na wizyty lekarskie, 

a pracodawca musi zapłacić za godziny 

nieobecności w pracy. 

Kobieta w ciąży, w zależności od stażu pracy 

i formy zatrudnienia, może być uprawniona do 

otrzymywania jednego z zasiłków: ustawowy 

zasiłek macierzyński (Satutory Maternity Pay), 

dodatek macierżyński (Maternity Allowance) lub 

zasiłki z tytułu niezdolności do pracy (Incapacity 

Benefits). Więcej informacji można uzyskać 

na stronach: 

• www.dwp.gov.uk 

• www.direct.gov.uk 

• www.jobcentreplus.gov.uk 

• www.hmrc.gov.uk 

Jeśli wychowujesz dziecko poniżej 6 roku życia, 

możesz ubiegać się wyznaczenie elastycznych 

godzin pracy. W przypadku, gdy dziecko jest 

niepełnosprawne przysługują one do ukończenia 

przez nie 18 roku życia. 

Jobcentre Plus 

Jeszcze przed przyjazdem do Szkocji możesz 

zapoznać się z dostępnymi ofertami pracy. 

Jobcentres Plus to państwowe urzędy pracy, 

gdzie znajdziesz informacje na temat możliwości 

zatrudnienia w różnych rejonach Szkocji. To właśnie 

lokalny urząd zatrudnienia jest najlepszym 

miejscem do rozpoczęcia poszukiwań pracy, 

gdy jesteś już w Szkocji. 

Więcej informacji znajdziesz na 

www.jobcentreplus.gov.uk. 

Agencje rekrutacyjne 

Agencje rekrutacyjne znajdziesz zarówno 

w Polsce jak i w Szkocji. Działają one na jeden 

z dwóch sposobów: 

• zatrudniając pracownika i płacąc mu na 

podstawie umowy zawartej z pracodawcą; 

• kierując pracownika do pracodawcy, który 

zatrudnia go bezpośrednio. 

Musisz upewnić się co do zastosowanej metody, 

warunków umowy oraz potrąceń z wynagrodzenia. 

Prosimy pamiętać, że pracodawca może dokonać 

potrąceń jedynie, gdy: 

• są wymagane przez prawo (np. podatki, składki 

na ubezpieczenie społeczne); 

• pozwala na nie umowa; 

• przed potraceniem pracownik wyrazi na nie 

pisemną zgodę. 

Przydatne linki – agencje rekrutacyjne: 

Informacje znajdziesz w Internecie lub na stronie 

www.yell.com. 

www.agencycentral.co.uk 

www.recruit-online.co.uk 

www.jobsite.co.uk 

Dokumenty 

• CV (szczegóły dotyczące wcześniejszego, 

zatrudnienia i kwalifikacji), 

• list motywacyjny, 

• referencje. 

Dobrze przygotowane CV jest kluczem do 

znalezienia pracy. Pracodawcy w Zjednoczonym 

Królestwie zwracają szczególną uwagę na 

zakres obowiązków jaki dana osoba wykonywała 

pracując na poprzednich stanowiskach. 

Jak znaleźć pracę 

Większość pracodawców wymaga znajomości 

języka angielskiego, dlatego warto wcześniej 

pomyśleć o kursie językowym. 

Więcej informacji pod adresem 

www.esolscotland.com. 

Poszukiwania 

Prosimy pamiętać, że nie musisz płacić nikomu 

za pomoc w znalezieniu pracy i nikt nie ma prawa 

żądać od Ciebie zapłaty za rejestracje w agencji 

rekrutacyjnej. W Szkocji znajdziesz ludzi służących 

radą i pomocą, nawet jeśli znasz angielski jedynie 

w stopniu podstawowym. 

Zajrzyj na naszą stronę internetową, aby uzyskać 

dalsze porady: www.szkocja.eu/sitppolish/46. 

html?pMenuID=21&pElementID=26. 

Portale internetowe 

Eures – Europejski Portal Mobilności Zawodowej 

Na stronie internetowej portalu Eures 

www.europa.eu.int/eures znajdziesz listę 

aktualnych ofert pracy oraz szczegółowe 

wskazówki na temat życia i pracy w państwach 

Unii Europejskiej. 

Ogłoszenia o pracę można znaleźć również 

na portalach: 

• www.talentscotland.com 

• www.s1jobs.com 

• www.jobcentreplus.gov.uk 

• www.scottishenterprise.com 

• www.emito.net 

• www.gumtree.com 

Przydatne mogą być także strony www.szkocja.eu 

(w j. polskim) oraz www.scotlandistheplace.com 

(w j. angielskim) 

Przed wysłaniem CV poproś osobę biegłą 

w angielskim (najlepiej native speakera) 

o sprawdzenie czy CV nie zawiera błędów. 

Przy szukaniu pracy przydatne będą wszelkie 

dokumenty potwierdzające zdobyte kwalifikacje 

i umiejętności – przetłumaczone na język angielski. 

Jeśli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu 

dokumentów zajrzyj na stronę Career Advice 

www.careersadvice.direct.gov.uk/ 

ethnichelpline/polishhelpline/ (w j. polskim). 

Kwalifikacje zdobyte 

w Polsce 

Konieczne będzie sprawdzenie czy zdobyte 

w Polsce kwalifikacje zawodowe są uznawane w 

Szkocji. Pomoże w tym krajowa agencja UK NARIC. 

Punktem wyjściowym dla osób planujących 

kontynuowanie nauki lub podjęcie pracy w 

Wielkiej Brytanii powinno być skorzystanie z usług 

Wydziału ds. 

Uznawania i Oceny Kwalifikacji NARIC 

(NARIC Recognition and Evaluation Service). 

www.sqa.org.uk. Usługa jest odpłatna. 

Aby pomóc Tobie lub pracodawcy zrozumieć 

posiadane przez Ciebie kwalifikacje i porównać 

je z kwalifikacjami szkockimi, Szkocki Urząd ds. 

Kwalifikacji (Scottish Qualifications Authority – 

SQA) udostępnia zestawienie tabelaryczne 

oraz przegląd polskiego systemu edukacji. 

Więcej informacji znajdziesz pod adresem 

www.sqa.org.uk/sqa/17280.html. 

Doradztwo zawodowe 

Porady jak rozwinąć swoją karierę 

zawodową znajdziesz na stronie 

www.careers-scotland.org.uk. Careers Scotland 

posiada lokalne biura, w których można umówić 

się na spotkanie w celu omówienia perspektyw 

zawodowych. 



Pieniądze 

Konto w banku 

Aby otworzyć konto w banku należy dostarczyć 

następujące dokumenty: 

• Potwierdzenie tożsamości (paszport, dowód 

osobisty lub prawo jazdy); 

• Potwierdzenie adresu w Wielkiej Brytanii 

(umowę najmu lub list wystawiony 

przez pracodawcę); 

• Często wymagane jest także potwierdzenie 

zatrudnienia (paski wypłat, list od pracodawcy) 

Jeżeli od dłuższego czasu posiadasz polskie 

konto bankowe, referencje banku w Polsce mogą 

również okazać się pomocne. 

Rodzaje kart bankowych 

Po przyjeździe do Szkocji konieczne będzie 

otwarcie konta bankowego, co umożliwi 

otrzymywanie wpłat i dokonywanie wypłat. 

W Szkocji szeroko stosowany jest system chip + PIN. 

Przy otwarciu tzw. konta podstawowego (Basic 

Account) bank wydaje tylko kartę bankomatową 

(tzw. Cash Card) – można za jej pomocą pobierać 

gotówkę z bankomatu, ale nie można płacić nią 

w sklepach lub przez Internet. 

Kartę debetową (Debit Card), którą można płacić 

w sklepach, można otrzymać przy założeniu konta 

bieżącego (Current Account). 

O kartę kredytową (Credit Card) można ubiegać 

się zazwyczaj po 6 miesiącach od otwarcia konta. 

Niektóre banki zatrudniają Polaków, dlatego 

zawsze pytaj, czy możesz zostać obsłużony 

po polsku. 

Inne usługi bankowe 

Nie wszystkie banki stosują te same zasady, 

a w ofertach można znaleźć różne oprocentowania 

oszczędności oraz wiele innych produktów 

finansowych, jak np. kredyty hipoteczne czy 

ubezpieczenia. Wiele banków posiada obecnie 

specjalne usługi dla klientów z Polski, dlatego 

warto zapoznać się z dostępną ofertą i wybrać 

coś dla siebie. 

W całej Szkocji znajdują się urzędy pocztowe, 

gdzie poza usługami pocztowymi można także 

skorzystać z usług bankowych, opłacić rachunki, 

wykupić ubezpieczenie, wymienić walutę, opłacić 

abonament telewizyjny, podatek samochodowy, 

kupić karty telefoniczne lub doładować telefon 

komórkowy. Strona internetowa Post Office: 

www.postoffice.co.uk. 

Spółdzielcze kasy 

oszczędnościowo-kredytowe 

Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe 

(credit unions) można postrzegać jako organizacje 

prowadzące działalność niezarobkową lub 

jako przedsiębiorstwa nastawione na zysk dla 

własnych członków (którzy otrzymują dywidendy 

z oszczędności opodatkowanych jak zwyczajny 

przychód lub korzystają z niskooprocentowanych 

pożyczek). 

Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe 

świadczą wiele takich samych usług jak banki, 

często stosując inną terminologię, w tym rachunki 

papierów wartościowych, konta oszczędnościowe, 

konta czekowe, karty kredytowe, lokaty terminowe, 

certyfikaty depozytowe oraz bankowość 

internetową. Strona internetowa Scottish League 

of Credit Unions: www.scottishcu.org. 

Transfery pieniężne 

Istnieje wiele firm, które oferują przelewy 

pieniężne do Polski. Warto pamiętać, iż firmy 

posiadające renomę pobierają wyższe stawki za 

dokonanie operacji. W każdym przypadku 

pieniądze trafiają do adresata w lokalnej walucie, 

a kwota przeliczana jest wg stawek ustalonych na 

dany dzień przez firmę podejmującą się operacji. 

Więcej informacji można znaleźć na stronach: 

www.samiswoi.co.uk 

www.moneygram.com 

www.westernunion.com 

www.1stcontact.com 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 2 pieniądze Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 11 


Mieszkanie 

Koszt życia w Szkocji spodziewana wysokość 

opłat za czynsz, jedzenie, transport, opłaty 

eksploatacyjne oraz ogólne wydatki na życie 

będzie różniła się w zależności od regionu Szkocji, 

w którym zamieszkasz. Zazwyczaj koszt mieszkania 

jest wyższy w miastach, jednak wydatki na 

transport mogą okazać się niższe. Wydatki 

na mieszkanie mogą stanowić znaczną część 

kosztów utrzymania. Ważne jest zatem, 

aby zawczasu dowiedzieć się nieco na temat 

dostępnych rodzajów zakwaterowania oraz 

swoich praw jako najemcy. 

Zakwaterowanie 

krótkoterminowe: 

Schroniska młodzieżowe, B&B, hotele 

Po przyjeździe możesz zechcieć najpierw znaleźć 

zakwaterowanie tymczasowe, a dopiero po 

znalezieniu pracy przeprowadzić się do bardziej 

odpowiedniego lokum. Do wyboru masz 

schroniska młodzieżowe (najtańsza opcja) 

oraz tzw. Bed and Breakfast (B&B), czyli pokoje 

w prywatnym domu ze śniadaniem wliczonym 

w cenę noclegu oraz hotele. Więcej informacji 

można znaleźć na stronach www.visitscotland. 

com, www.bedandbreakfastscotland.co.uk, 

www.hostelscotland.com. 

Wynajem 

Lokale do wynajęcia są dostępne umeblowane lub 

nie, a czynsz zazwyczaj płacony jest miesięcznie. 

Wynajem pokoju we wspólnym mieszkaniu 

lub pensjonacie kosztuje średnio 50-80 funtów 

tygodniowo. Samodzielny wynajem mieszkania 

może kosztować 300-600 funtów na miesiąc 

w zależności od rozmiaru lokalu, jego położenia 

i liczby pokoi. Na koszt wynajmu wpływ ma 

miejsce zamieszkania w Szkocji. 

Jak szukać 

Wynajmu mieszkania możesz się podjąć osobiście 

lub zlecić to agencji nieruchomości. Informacje na 

temat lokali do wynajęcia można znaleźć 

w agencjach nieruchomości, gazetach i tablicach 

informacyjnych w sklepach. Jeśli zdecydujesz 

się skorzystać z pomocy agencji, musisz się liczyć 

z opłatą agencyjną. 

Umowa najmu określa rolę agencji: 

• Przy agencjach działających na zasadzie 

let only po podpisaniu umowy najmu 

pośrednictwo agencji wygasa. 

• Natomiast w przypadku agencji działających na 

zasadzie management agencja ma obowiązek 

sprawowania opieki nad wynajmowanym 

domem oraz prawidłowym przebiegiem najmu. 

Oferty mieszkań możesz znaleźć na stronach 

www.rightmove.co.uk, www.gumtree.com, 

www.emito.net, www.citylets.co.uk, 

www.lettingweb.com. 

Depozyty 

Najemca musi wpłacić depozyt wynoszący 

zazwyczaj równowartość czynszu za dwa miesiące, 

jednak musisz pamiętać, żeby otrzymać 

potwierdzenie jego wpłaty oraz dowiedzieć się, 

co depozyt obejmuje oraz czy po zakończeniu 

najmu lokalu zostanie zwrócony w całości. 

Umowa najmu 

Należy pamiętać, że będziesz podpisywał 

umowę najmu lokalu – Tenancy Agreement. 

Umowę należy przeczytać i zabrać ze sobą do 

szczegółowego przestudiowania. Należy także 

zadać sobie szereg hipotetycznych pytań. 

Konieczna jest znajomość swoich praw oraz 

upewnienie się, że lokal i jego wyposażenie 

są ubezpieczone od kradzieży i zniszczenia. 

Nawet jeśli Twoje układy z wynajmującym są 

nieformalne, ważne jest sporządzenie umowy 

na piśmie i prowadzenie książeczki 

dokonywanych opłat. 

Umowa najmu powinna zawierać podstawowe 

informacje, takie jak: 

• imiona i nazwiska najemców i wynajmujących, 

• okres najmu, 

• wysokość najmu i innych opłat ponoszonych 

przez najemcę, 

• wysokość wpłaconego depozytu, 

• adres nieruchomości. 

Wspólne mieszkanie 

Możesz wynajmować pokój we wspólnym 

mieszkaniu lub być może taki rodzaj 

zakwaterowania zapewni Ci pracodawca 

(mieszkanie służbowe). Lokale tego typu powinny 

posiadać licencję wydaną przez lokalne władze, 

która jest gwarancją bezpieczeństwa, dobrego 

zarządzania i wysokiej jakości. 

Lokale wieloosobowe (House in Multiple 

Occupation – HMO) zamieszkują przynajmniej 

3 niespokrewnione ze sobą osoby, które dzielą 

kuchnie, łazienkę i toaletę. 

Więcej informacji uzyskasz od Shelter Housing 

www.shelter.org.uk Informacje nt. wynajmu 

w sektorze prywatnym. 

www.shelter.org.uk/data/assets/pdf_file0006/ 

55698/Renting_privately_leaflet_in _Polish.pdf. 

Mieszkanie socjalne 

W Szkocji każdy samorząd posiada własne 

lokale mieszkalne lub ma dostęp do lokali 

wynajmowanych przez spółdzielnie mieszkaniowe. 

Są to mieszkania komunalne/socjalne (council/ 

social housing). Często, aby otrzymać 

mieszkanie komunalne, należy zapisać się 

na listę oczekujących. Jednak, gdy masz zamiar 

przeprowadzić się do Szkocji, możesz 

skontaktować się z samorządem lokalnym 

i dowiedzieć się, czy przysługuje Ci prawo do 

mieszkania socjalnego i jakie mieszkania 

są dostępne. Na stronie www.cosla.gov.uk 

znajdziesz dane kontaktowe Twojego 

urzędu miasta. Aby złożyć podanie o lokal 

socjalny należy być zarejestrowanym w WRS. 

Podania należy składać w lokalnym biurze 

mieszkaniowym. Pracownicy urzędu miasta 

pomogą Ci w wypełnieniu formularza. 

Możesz domagać się także obecności tłumacza. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 3 mieszkanie Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 13 


Informacje na temat spółdzielni mieszkaniowych 

znajdziesz na stronie www.sfha.co.uk. Ponieważ 

spółdzielnia przyznaje mieszkania niezależnie od 

statusu imigracyjnego lub narodowości lokatora, 

możesz się o nie ubiegać od razu po przyjeździe 

do Szkocji. 

Liczba lokali socjalnych jest bardzo ograniczona, 

więc oczekiwanie może trwać kilka lat. 

Zasiłek mieszkaniowy (Housing Benefit) 

Housing Benefit to zasiłek, który może pokryć 

częściowo lub w całości opłatę za wynajęcie 

mieszkania. Council Tax Benefit – to zwolnienie 

z podatku lokalnego. Do ubiegania się o zasiłek 

konieczne jest wypełnienie formularza, który 

możesz znaleźć w urzędzie miasta. W wypełnieniu 

pomoże Ci bezpłatnie Citizens Advice Bureau. 

Podania składa się w urzędzie miasta wraz z: 

• dokumentami potwierdzającymi tożsamość, 

• NIN, 

• wyciągiem z konta, 

• dokumentami potwierdzające wysokość 

wynagrodzenia, 

• umową najmu mieszkania. 

Zasiłki Housing Benefit i Council Tax Benefit 

przysługują jedynie podczas pierwszego roku 

osobom zarejestrowanym w systemie WRS 

lub zarejestrowanym jako samozatrudnione. 

Citizens Advice Bureau pomaga w rozwiązywaniu 

wielu problemów, np. wypełnianiu podań 

o przyznanie zasiłku mieszkaniowego. 

www.cas.org.uk. 

Kupno mieszkania 

Gdy zdecydujesz się pozostać w Szkocji na stale, 

możesz postanowić kupić mieszkanie na 

własność. W Szkocji obowiązuje system kupna 

i sprzedaży mieszkań różniący się od stosowanego 

w pozostałych częściach Wielkiej Brytanii. 

Zakup mieszkania finansowany jest z pożyczki 

hipotecznej udzielanej przez banki lub kasy 

oszczędnościowo-budowlane oferujące wiele 

rodzajów kredytów hipotecznych na różnych 

warunkach. Aby sprawdzić, który kredyt 

odpowiada Twoim potrzebom, warto skorzystać 

z pomocy niezależnego doradcy finansowego. 

Koszt 

Do ceny mieszkania będziesz musiał 

dodatkowo doliczyć: 

• koszty oględzin i pomiarów (survey fee). 

Od sprzedającego nieruchomość można 

zakupić raport o nieruchomości (home report), 

który zawiera ankietę (property questionnaire), 

raport rzeczoznawcy (single survey) i raport 

energetyczny (energy report). Możesz również 

zlecić własny przegląd. 

• koszt wyceny (valuation fees), 

• podatek od zakupu nieruchomości 

(Stamp Duty Land Tax), 

• opłatę za wpis do księgi wieczystej 

(Land Registy Fee), 

• badanie przeprowadzone przez władze lokalne 

(Local Authority Search), 

• koszty kancelarii prawnej, 

• VAT. 

Status nieruchomości 

Aby znaleźć odpowiednią nieruchomość 

powinieneś skontaktować się z miejscowym 

biurem nieruchomości. Należy również wyznaczyć 

prawnika, który będzie działał w Twoim imieniu, 

kiedy złożysz już ofertę zakupu konkretnej 

nieruchomości. 

Kredyt hipoteczny 

Czas oczekiwania na uzyskanie kredytu od 

momentu złożenia wniosku wynosi zwykle około 3 

tygodni. Ponieważ bank sprawdzi Twoją zdolność 

kredytową, będziesz musiał udokumentować 

swoje dochody. Będą do tego potrzebne 


• Formularz P60 (zeznanie podatkowe i deklaracja 

wpłat składek ubezpieczenia społecznego), 

• odcinki z wypłatą z trzech ostatnich miesięcy, 

• dane dotyczące pracodawcy, 

• National Insurance Number. 

Będziesz potrzebował środków na własny wkład, 

który powinien stanowić około 10% wartości 

nieruchomości. Przyda się również pomoc 

doradcy finansowego. 

Szczegółowe informacje na temat zakupu 

mieszkania w Szkocji znajdziesz na stronie 

www.scotlandistheplace.com. 

Rachunki i usługi 

Opłaty eksploatacyjne 

Opłaty eksploatacyjne, czyli opłaty za gaz, 

elektryczność, wodę i telefon. Rachunki mogą być 

wystawione na nazwisko właściciela, zaś najemca 

opłaca je w ramach czynszu. Jeżeli właściciel 

wymaga opłacenia części wydatków, należy 

poprosić o wgląd w rachunki, ponieważ 

obowiązuje ograniczenie opłat, które ponosi 

lokator. Niezależnie od sytuacji, przed 

rozpoczęciem najmu oraz po jego zakończeniu 

należy razem z właścicielem spisać licznik. 

Pozwoli to uniknąć wszelkich nieporozumień 

dotyczących wysokości opłat. 

Jeżeli opłaty eksploatacyjne nie są wliczone w 

czynsz, należy skontaktować się z usługodawcami 

i upewnić się, że rachunki są wystawiane na Twoje 

nazwisko i że liczniki zostaną spisane w momencie 

rozpoczęcia najmu. Rachunki za media to 

przydatny dowód tożsamości oraz potwierdzenie 

adresu zamieszkania, które można wykorzystać 

składając podanie o inne usługi, jak na przykład 

otwieranie rachunku bankowego. Pomoc w 

prawidłowym odczytaniu rachunków i listów 

otrzymasz w „Świetlicy” Polskim Domu Kultury 

w Edynburgu. Personel pomoże Ci w wypełnianiu 

formularzy oraz pisaniu listów. 

Telefon stacjonarny 

Decydując się na telefon stacjonarny powinieneś 

sprawdzić, który z operatorów jest dostępny 

w Twoim miejscu zamieszkania i skontaktować 

z biurem obsługi klienta. 

Dwaj główni operatorzy to BT (British Telecom) 

0800 800 150 i Virgin media 0845 045 0019. 

Dane kontaktowe innych operatorów znajdziesz 

na stronie: www.homephonechoices.co.uk. 

Internet 

Jeśli chcesz założyć Internet w swoim mieszkaniu 

możesz to zrobić na jeden z trzech sposobów: 

za pośrednictwem firmy telekomunikacyjnej, 

firmy świadczącej usługi podłączenia Internetu 

poprzez kabel, albo korzystać z Internetu 

bezprzewodowego. Więcej informacji znajdziesz 

na stronie www.broadband-finder.co.uk/ 

compare-broadband/compare-broadband.html. 

Lokalny podatek od nieruchomości 

(Council Tax) 

Lokalny podatek od nieruchomości (Council Tax) 

zazwyczaj opłaca właściciel lub lokator danego 

lokalu. Jest on płacony władzom lokalnym 

i pokrywa koszt usług komunalnych, takich jak 

wydatki na policję, wywóz śmieci i usługi 

świadczone przez miasto. Wysokość podatku 

zależy od miejsca zamieszkania. Słuchacze 

studiów dziennych zwolnieni są z płacenia 

podatku, istnieją także inne ulgi podatkowe. 

Informacji dotyczących wysokości obowiązującego 

podatku udzielają lokalne samorządy. Council tax 

zwykle należy płacić miesięcznie. Można to zrobić 

za pomocą Internetu, w sklepach z punktami 

opłat (PayPoint), albo poprzez stałe zlecenie 

ze swojego konta bankowego. 

Abonament telewizyjny 

Jeśli korzystasz z telewizora lub innego urządzenia 

do odbioru lub nagrywania programów 

telewizyjnych, zgodnie z prawem musisz wykupić 

abonament telewizyjny. Abonament za telewizor 

kolorowy wynosi 139,50 funtów, a za czarno-biały 

47,00 funtów. 

Więcej informacji znajdziesz na stronie 

www.licensing.co.uk. 

Ubezpieczenie mieszkania 

Sprowadzając do Szkocji swój dobytek należy 

go ubezpieczyć od ewentualnej kradzieży lub 

zniszczenia. Po przyjeździe należy wykupić 

ubezpieczenie mieszkania, które obejmie także 

mienie. Otwierając konto bankowe możesz 

uzyskać informacje na temat pakietów 

ubezpieczeniowych, które za niewielką cenę 

dostępne są także w wielu supermarketach. Jeżeli 

mieszkasz w lokalu komunalnym, jego właściciel 

udzieli informacji na temat dostępnych pakietów 

ubezpieczeniowych. 

Ceny ubezpieczeń możesz porównać 

w Internecie: 

www.gocompare.com 

www.moneysupermarket.com 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 3 mieszkanie 



Rodzina 

Jakie uprawnienia 

otrzymuje najbliższa 

rodzina? 

W Szkocji mile widziana jest także Twoja rodzina 

i dzieci. Każdemu dziecku w wieku od 5 do 16 lat 

mieszkającemu w Szkocji przysługuje prawo do 

darmowego miejsca w szkole. Młodzież zachęca 

się do kontynuowania nauki do 18. roku * życia. 

Dzieciom w wieku od 3 do 5 lat przysługuje zaś 

darmowe miejsce w przedszkolu w niepełnym 

wymiarze godzin. 

Młodzież kontynuująca naukę do 18 roku życia ma 

prawo do darmowej nauki oraz, w zależności od 

dochodów rodziny, może ubiegać się o darmowe 

posiłki szkolne, dofinansowanie mundurków lub 

dodatek pielęgnacyjny (attendance allowance) 

(informacji udostępniają szkoły). 

W zależności od dochodów rodziny dzieciom 

mogą należeć się darmowe posiłki szkolne i 

dofinansowanie mundurków (clothing allowance).* 

Dzieci 

Rejestracja urodzonego dziecka 

Do sześciu tygodni po urodzeniu dziecko powinno 

zostać zarejestrowane w Registrar of Births, 

Marriages and Deaths. Adres urzędu i więcej 

informacji na temat rejestracji znajdziesz na 

stronie www.gro.gov.uk. 

Obywatelstwo 

W Wielkiej Brytanii nie obowiązuje prawo ziemi tzn. 

dzieci urodzone na terenie Zjednoczonego 

Królestwa nie otrzymują automatycznie 

obywatelstwa brytyjskiego. Dziecko, którego 

rodzicami są Polacy, bez względu na miejsce 

urodzenia, jest obywatelem polskim. 

Opieka nad dzieckiem – 

zasiłki 

Ulga podatkowa na dziecko 

(Child Tax Credit) 

Przysługuje wszystkim rodzicom o dochodach do 

58 tysięcy funtów rocznie (66 tysięcy jeśli dziecko 

ma poniżej 1 roku życia). Możesz starać się 

o zasiłek, jeśli opiekujesz się przynajmniej jednym 

dzieckiem poniżej 16 roku życia. (lub w wieku 

16-18 lat, jeśli dziecko uczy się dziennie w pełnym 

wymiarze godzin). Zasiłki wypłacane są osobie, 

która utrzymuje rodzinę. Więcej informacji można 

uzyskać pod nr 0845 300 3900 lub na stronie 

www.hmrc.gov.uk. 

Zasiłek na dziecko (Child Benefit) 

Przysługuje osobom wychowującym dzieci i nie 

zależy od wysokości dochodów ani posiadanych 

oszczędności. O Child Benefit można ubiegać się: 

• Zaraz po urodzeniu dziecka i zarejestrowaniu go. 

• W przypadku, kiedy dziecko mieszka z 

opiekunami ubiegającymi się o zasiłek. 

• Kiedy adoptujemy dziecko i zamieszkamy z nim. 

• W przypadku dopłacania do kosztów 

utrzymania dziecka (poniesione koszty muszą 

być równe lub większe niż zasiłek jaki 

przysługuje na dziecko). 

Ile otrzymasz w ramach zasiłku? 

• Istnieją dwie różne kwoty, z których wyższa 

przysługuje za najstarsze dziecko. Za najstarsze 

dziecko otrzymasz 180 funtów tygodniowo 

(20,00 funtów tygodniowo począwszy od 

5 stycznia 2009 r.) oraz 12,55 funtów 

tygodniowo (13,20 funtów tygodniowo 

począwszy od 5 stycznia 2009 r.) za każde 

z pozostałych dzieci. 

Aby ubiegać się o Child Benefit, należy wypełnić 

specjalny formularz, który możesz zamówić pod 

numerem telefonu 0845 302 1444. 

www.hmrc.gov.uk. 

Ogólna pomoc oraz porady dla rodziców 

Jeśli jesteś samotnym rodzicem możesz uzyskać 

wsparcie wchodząc na stronę One Parent Families – 

http://www.oneparentfamilies.org.uk/. 

Jeśli jesteś rodzicem bliźniąt, trojaczków lub 

większej liczby dzieci, pomocy może Ci udzielić 

stowarzyszenie Twins and Multiple Births 

Association. Więcej informacji na stronie 

www.tamba.org.uk/scotland. 

Rodzicom z małymi dziećmi praktycznego 

wsparcia udziela także Home Start 

www.home-start.org.uk. 

Skorzystaj także z porad Parentzone na stronie 

www.parentzone.com. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 4 rodzina 



Przedszkole 

Wszystkim dzieciom w wieku 3-4 lat przysługuje 

prawo do bezpłatnego miejsca w przedszkolu 

w niepełnym wymiarze godzin. Najbliższe 

przedszkole znajdziesz dzwoniąc na darmowy 

numer 08000 96 02 96. 

Poza bezpłatnymi publicznymi przedszkolami 

istnieje także wiele prywatnych. 

Więcej informacji można uzyskać na stronie 

www.childcarelink.gov.uk. 

Szkoła 

Obowiązek szkolny 

Obowiązkiem edukacji objęte są dzieci od 5 do 

16 roku życia. Za zagwarantowanie dzieciom 

edukacji odpowiedzialni są rodzice, dlatego tak 

ważne jest zarejestrowanie dziecka w 

odpowiednim urzędzie w miejscu zamieszkania. 

Szkocki system edukacyjny 

Rodzaj szkoły 

Szkoła podstawowa 

Szkoła średnia 

Wiek 

5-12 lat 

Edukacja obowiązkowa 

w wieku od 12 do 16 lat 

oraz do 18 lat, jeśli 

dziecko zechce pozostać 

w szkole i podejść do 

dalszych egzaminów. 

Jeżeli Twoje dziecko ukończyło 16 lat, a Twoje 

zarobki są niskie, może Ci przysługiwać Education 

Maintenance Allowance – zasiłek pozwalający na 

kontynuowanie nauki. Więcej informacji na ten 

temat można znaleźć na stronie 

www.emascotland.com. 

Jak znaleźć najlepszą szkołę 

Lokalne samorządy odpowiadają za większość 

szkół w Szkocji, chociaż istnieją także szkoły 

prywatne oraz płatne. Niektórzy rodzice chcą, 

aby ich dzieci uczyły się w szkołach wyznaniowych, 

z których większość to szkoły rzymskokatolickie. 

Szkoły wyznaniowe są prowadzone w taki sam 

sposób, jak inne placówki podlegające władzom 

oświatowym, z tym że nauczyciele w nich 

nauczający musza zostać zatwierdzeni przez 

odpowiednie władze kościelne. 

Jeśli Twoje dziecko ma szczególne potrzeby, 

również jeśli wymaga pomocy w języku angielskim, 

należy porozmawiać z dyrektorem szkoły, aby 

dowiedzieć się jakie formy wsparcia są dostępne. 

Parentzone www.itscotland.org.uk/parentzone. 

Scottish catholic education service 

www.sces.uk.com. 

Polskie szkoły www.polskaszkola.pl. 

Znęcanie się 

W szkockich szkołach obowiązuje polityka zero 

tolerancji wobec znęcania się nad słabszymi, która 

zazwyczaj opisana jest w informatorze szkolnym. 

Jeśli obawiasz się, że Twoje dziecko jest gnębione, 

powinieneś porozmawiać z dyrektorem. 

Przydatną witryną internetową może okazać się: 

www.respectme.org.uk/publications/ 

publications_introduction/translations.html. 

Mundurki 

W Szkocji panuje zwyczaj noszenia przez uczniów 

mundurków. Ponieważ każda szkoła ma własne 

charakterystyczne barwy, najlepiej zadzwonić 

do niej albo do wydziału ds. edukacji (Education 

Department), aby uzyskać szczegółowe informacje. 

Większość szkół posiada także własne stroje na 

lekcje WF-u. 

Rodzinom o niskich dochodach może 

przysługiwać dofinansowanie mundurków. 

Dalszych informacji udzielić może lokalna szkoła. 

Dzieci nie muszą nosić do szkoły zeszytów, książek 

czy piórników. Wszelkie pomoce naukowe znajdą 

na miejscu. 

Polskie szkoły 

Więcej informacji na temat polskich szkół w Szkocji 

można znaleźć na stronach www.polskaszkola.pl 

oraz www.polskamacierz.org. 

Przy przyjmowaniu do szkoły decyduje kolejność 

zgłoszeń, więc warto zapisać swoje dziecko 

wcześniej. Większość szkół organizuje dzień 

otwarty – możesz wtedy zobaczyć szkołę 

i porozmawiać z nauczycielami. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 4 rodzina 



Marzena & Tomek 

Woszczyna 

Marzena i Tomasz Woszczynowie 

Wiek: 30 lat 

Tomek pochodzi z Jaworzno-Szczakowej 

w Polsce i od czterech lat jest w Szkocji. 

Kiedy przyjechał tu po raz pierwszy, był 

zachwycony Edynburgiem. 

„Szkocja wydała mi się wspaniała, a zwłaszcza 

Edynburg” – mówi. „Był niewiarygodny. Miasto, 

zamek, cała Królewska Mila – aż brak słów”. 

„Gdy tu przyjechałem, mało wiedziałem o 

Wielkiej Brytanii, ale jestem bardzo zadowolony, 

że wybrałem Edynburg”. 

Tomek pracował we francuskiej piekarni Au 

Gourmand i uważa, że dzięki temu lepiej poznał 

język angielski. Teraz pracuje na nocną zmianę 

w brytyjskim supermarkecie Asda. Mówi: „Kiedy 

przyjechałem do Szkocji, znałem tylko kilka słów 

po angielsku. Ponieważ jednak byłem jedynym 

Polakiem na nocnej zmianie, musiałem nauczyć 

się porozumiewać z innymi. Mój angielski 

poprawił się od mojego przyjazdu do Szkocji 

i lubię tutaj pracować”. 

Żona Tomka, Marzena, uważa, że angielski 

nadal stanowi dla niej problem. Jest gospodynią 

domową i przyjechała do Szkocji rok po mężu. 

„Po przyjeździe od razu zauważyłam, jak 

pięknym miastem jest Edynburg” – mówi. 

„Jest tu wiele osób z całego świata, a Szkoci 

są bardzo przyjaźni”. 

„Przed przyjazdem do Szkocji wcale nie znałam 

angielskiego. Zapisałam się na kurs językowy 

do Stevenson College i przed urodzeniem 

syna pracowałam w restauracji Always Sunday 

na High Street. Najwięcej języka nauczyłam 

się właśnie podczas pracy w restauracji i po 

urlopie macierzyńskim chciałabym tam wrócić. 

Uważam, że muszę jeszcze mocno 

podszlifować angielski”. 

Marzena i Tomek mają dwoje dzieci. Starszy syn, 

Patryk, ma dziewięć lat i urodził się w Polsce. 

Dawid ma sześć miesięcy i Marzena cieszy się, że 

przyszedł na świat w Edynburgu. „Byłam bardzo 

zadowolona, że drugiego syna urodziłam 

w Szkocji. Dają tutaj wszystko, nawet środki 

przeciwbólowe! W Polsce trzeba za nie płacić, 

ale w Szkocji są darmowe. Wspaniałe jest 

również to, że lekarze i pielęgniarki są tutaj 

bardzo mili” – mówi Marzena. 

Ich najstarszy syn cieszy się, że chodzi do Dalry 

Primary School. „Kiedy mówimy, że wracamy do 

Polski, Patryk zgadza się na przeprowadzkę pod 

warunkiem, że nadal będzie chodził do tej samej 

szkoły! Mówi, że do żadnej innej nie pójdzie” – 

mówi Tomek. 

Chociaż Tomek i Marzena tęsknią za Polską, wolą 

mieszkać w Szkocji. „Zazwyczaj odwiedzamy 

Polskę dwa razy w roku. Ale to od żony zależy 

jak długo pozostaniemy w Szkocji” – mówi 

Tomek. „Myślę, że wrócimy kiedyś do kraju, 

ponieważ mamy tam rodzinę i przyjaciół, ale 

zdecydowanie polecam życie i pracę w Szkocji”. 

Marzena: „Tęsknię za Polską, ale Szkocja oferuje 

nam lepsze życie i lepszą przyszłość. Moje dzieci 

bardziej na tym korzystają. Uczą się angielskiego 

i mają szanse na lepszą pracę w Szkocji. 

W Polsce pensje nie są tak wysokie, jak tutaj. 

Moje dzieci otrzymują lepszy start w życiu i to 

jest najważniejsze. Ja też uwielbiam to miejsce. 

Ludzie są przyjaźni, wszyscy uśmiechają się 

do ciebie na ulicy!” 



Nauka języka angielskiego 

Istnieje wiele szkół, które organizują dzienne 

i wieczorowe lekcje angielskiego dla 

cudzoziemców (ESOL), które pozwolą Ci zdobyć 

kwalifikacje uznawane przez Szkocki Urząd ds. 

Kwalifikacji (Scottish Qualification Authority – SQA). 

Niektórzy pracodawcy zapewniają lekcje 

angielskiego swoim pracownikom. 

Informacji o szkołach organizujących lekcje w 

Twojej okolicy udzielą lokalne władze. Baza kursów 

języka angielskiego znajduje się także na stronach: 

www.education/scotland 

www.britishcouncil.org 

www.esolscotland.com 

www.learninglinkscotland.org.uk 

www.diverseroutes.co.uk/second-language.htm 

Edukacja 

Bezpłatne kursy językowe 

Warto poszukać informacji na temat bezpłatnych 

kursów języka angielskiego. Bardzo często są one 

prowadzone przez urzędy miasta. Więcej informacji 

na stronie www.cosla.gov.uk. 

Inne kursy 

Learn Direct Scotland udostępnia krajowa bazę 

danych wszelkich szkoleń i możliwości nauki 

w całej Szkocji. Na stronie internetowej 

znajdziesz opisy zawodów oraz informacje 

na temat kwalifikacji potrzebnych do pracy 

w danym zawodzie. Więcej informacji na 

www.learndirectscotland.com oraz Skills 

Development www.skillsdevelopmentscotland. 

Może Ci przysługiwać również dofinansowanie 

z ILA Scotland. Kwota zależy od Twoich dochodów 

i może wynosić do 200 funtów, za które możesz 

opłacić kursy. 

Informacje są dostępne na stronie 

www.ilascotland.org.uk/NR/rdonlyres/ 

D2415522-458C-43D5-B507-53F80303873A/0/ 

ILAEuropeanLeaflet.pdf. 

Studia w Szkocji 

Wymagane kwalifikacje językowe 

Należy pamiętać, że znajomość języka angielskiego 

jest jednym z podstawowych kryteriów studiowania 

na uczelni wyższej w Szkocji. 

Możesz dokonać oceny własnych umiejętności 

językowych i otrzymać Europass CV i Europass – 

Paszport Językowy, które mają jednolity format 

w całej Europie. Więcej informacji na stronie 

www.europass.org.uk. 

Procedura przyjęcia 

Większość uniwersytetów akceptuje polską 

maturę. Ponadto można się spodziewać rozmowy 

kwalifikacyjnej, a czasem egzaminów. Niektóre 

uniwersytety organizują tzw. rok zerowy dla 

studentów, którym brakuje istotnych kwalifikacji. 

Wszystkie zgłoszenia na uczelnie wyższe rozpatruje 

Biuro ds. Przyjęć na Uczelnie Wyższe (Universities 

and Colleges Admissions Service – UCAS). 

Strona internetowa UCAS zawiera obszerne 

informacje o dostępnych kierunkach oraz linki do 

stron internetowych wszystkich uczelni wyższych. 

Możesz skorzystać z elektronicznego formularza 

zgłoszeniowego jak również znaleźć informacje 

i linki stron na temat możliwości wsparcia 

finansowego. Więcej znajdziesz na stronie 

www.ucas.ac.uk. 

Jeżeli zdecydujesz się złożyć podanie na jedną 

z uczelni, powinieneś skontaktować się z nią 

bezpośrednio. 

Finansowanie 

Obywatele polscy uczący się w pełnym wymiarze 

godzin maja prawo do bezpłatnej nauki, tak samo 

jak studenci ze Szkocji. Większość kursów w 

college’ach odbywa się w niepełnym wymiarze 

godzin i jest odpłatnych, chyba ze dochody 

studenta są zbyt niskie. Jeżeli od dłuższego czasu 

pracujesz w Szkocji i zdecydujesz się na dalszą 

naukę, może wówczas przysługiwać Ci wsparcie 

finansowe na utrzymanie. Jeżeli przyjeżdżasz do 

Szkocji w celu studiowania na uczelni wyższej, 

pomoc finansowa zazwyczaj nie jest dostępna. 

Szczegółowe informacje na temat studiowania 

w Szkocji znajdziesz na stronie 

www.hotcourses.com/polska. Aby sprawdzić, 

czy przysługuje Ci wsparcie finansowe wejdź 

na stronę www.student-support-saas.gov.uk. 

Ważne jest, aby wiedzieć, jaki będzie koszt 

podjęcia pracy i nauki w Szkocji. Większość 

uczelni wyższych posiada strony internetowe z 

informacjami dla studentów międzynarodowych, 

które podają przybliżony koszt mieszkania, 

jedzenia, transportu i innych wydatków na życie. 

Podczas studiów możesz także podjąć pracę 

w niepełnym wymiarze godzin za gwarantowana 

stawkę minimalną. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 5 edukacja 



Prawo 

Co jest zabronione 

w Szkocji: 

• Przestępstwem jest posiadanie i noszenie 

broni i ostrych narzędzi w miejscu publicznym. 

• Zakłócanie porządku i ciszy. 

• Pozostawianie dziecka do 14 roku życia 

samego, stosowanie przemocy wobec niego, 

niespełnianie jego podstawowych potrzeb, 

narażenia go na niebezpieczeństwo. 

• Karze podlega osoba kupująca alkohol dla 

osoby niepełnoletniej. Obowiązuje również 

zakaz spożywania alkoholu w większości miejsc 

publicznych. Wszystkie miejsca, w których 

picie alkoholu jest zakazane są oznakowane. 

• Palenie papierosów jest zabronione 

we wszystkich miejscach publicznych. 

Zasady ruchu drogowego 

Obowiązuje poruszanie się lewą stroną jezdni. 

Wymijanie odbywa się z prawej strony. Na rondzie 

pierwszeństwo mają pojazdy nadjeżdżające 

z prawej strony. 

Kodeks drogowy znajdziesz w Internecie 

na stronie www.highwaycode.gov.uk. 

Dopuszczalna ilość alkoholu 

Dopuszczalna 

ilość alkoholu 

Sposób pomiaru 

80 miligramów Na 100 

alkoholu 

mililitrów krwi 

35 mikrogramów Na 100 ml 

wydychanego powietrza 

107 mg Na 100 ml moczu 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 6 prawo 



Nie ma bezpiecznej ilości alkoholu, dlatego najlepiej 

przestrzegać zasady „Piłeś – nie jedź”. Za jazdę 

w stanie nietrzeźwym grożą surowe kary: grzywna 

do 5 tysięcy funtów lub pozbawienie wolności 

z automatycznym odebraniem prawa jazdy. 

Narkotyki i jazda pod wpływem środków 

odurzających lub leków również stanowi 

wykroczenie. Osoby przyjmujące leki powinny 

sprawdzić, czy mogą prowadzić samochód. 

Dozwolona prędkość na drodze 

Typ drogi 

Autostrady i drogi 

szybkiego ruchu 

Drogi jednojezdniowe 

Tereny zabudowane 

Dozwolona prędkość 

70 mph (112km/h) 

60 mph (96km/h) 

30 mph (48km/h) 

Pasy bezpieczeństwa 

Prawo nakłada na kierowców i wszystkich 

pasażerów obowiązek zapinania pasów 

bezpieczeństwa. Obowiązkiem kierowcy jest 

dopilnowanie, aby wszyscy pasażerowie do 

14 roku życia mieli zapięte pasy. 

Dziecko w samochodzie 

Dzieci do 3 roku życia podróżujące na przednim 

siedzeniu muszą siedzieć w foteliku. Jeżeli fotelik 

jest zamocowany z przodu, a nie z tyłu, dzieci 

do 3 roku życia muszą podróżować z przodu. 

Dzieci do 11 roku życia i poniżej 135 cm wzrostu 

podróżujące z przodu muszą siedzieć w foteliku. 

Zapinanie pasów bezpieczeństwa jest w takim 

przypadku niedozwolone. 

Telefon komórkowy 

Zabronione jest używanie telefonu komórkowego 

bez zestawu głośnomówiącego podczas jazdy. 

Aby skorzystać z telefonu należy samochód 

zatrzymać w bezpiecznym miejscu i wyłączyć silnik. 

Bezpieczeństwo na drogach – informacje ogólne 

Road Safety www.road-safetyscotland.org.uk. 

Driving Vehicle Licence Agency www.dvla.gov.uk. 

Co może policjant 

Jeśli zatrzymała Cię policja masz obowiązek podać: 

• swoje imię i nazwisko, 

• adres, 

• datę i miejsce urodzenia, 

• narodowość. 

Masz prawo do adwokata. O zatrzymaniu możesz 

także poinformować bliską osobę. 

Jeśli policja aresztowała Cię, masz prawo 

do prywatnego spotkania z adwokatem. 

Nie musisz odpowiadać na żadne pytania 

(poza wymienionymi powyżej). Nie przysługuje 

Ci prawo do wykonania rozmowy telefonicznej. 

Do momentu przesłuchania nie przysługuje 

Ci prawo do widzenia się z adwokatem. 

Policji przysługuje prawo do przeszukania 

zatrzymanego oraz do przesłuchania go przed 

postawieniem zarzutów. 

W celu ułatwienia Polakom dostępu do wymiaru 

sprawiedliwości PDSO (Biuro Publicznych 

Obrońców/Szkockie Prawo Karne) zatrudniło 

Polskiego Radcę prawnego biegłego w prawie 

szkockim. Jeśli masz problem, skontaktuj się 

z PDSO (Milena Jeczelewska) pod numerem 

07917 052 911. Możesz otrzymać bezpłatną 

pomoc prawną. 

Pełnoletniość 

w prawie szkockim 

Prawo szkockie uważa za osoby pełnoletnie 

wszystkich, którzy ukończyli 18 rok życia. 

Większość uprawnień przysługująca ludziom 

pełnoletnim jest nabywana w dniu 18 urodzin. 

Od 18 roku życia możesz kupować alkohol 

i papierosy oraz brać udział w wyborach. 

Niemniej jednak są pewne wyjątki – prowadzenie 

samochodu jest legalne od 17 roku życia, a od 16 

roku życia prowadzenie motocykli. Gdy kończysz 

16 rok życia, możesz zgodnie z prawem odbywać 

stosunki seksualne oraz wziąć ślub. 

Co robić, gdy jesteś 

ofiarą lub świadkiem 

przestępstwa 

Jeśli jesteś świadkiem lub ofiarą przestępstwa, 

skontaktuj się z policją telefonicznie lub osobiście, 

udając się na najbliższy posterunek. W nagłych 

przypadkach należy dzwonić pod numer 999 

i prosić o połączenie z policją. W razie potrzeby 

poproś o tłumacza. 

Przestępstwa na tle rasowym można także 

zgłaszać w innych instytucjach, mówimy wtedy 

o zgłaszaniu za pośrednictwem osób trzecich 

(third party reporting). Do instytucji tych zalicza 

się rady ds. uchodźców, rady ds. równości rasowej, 

organizacje pomocy społecznej dla uchodźców, 

wydziały opieki społecznej, służby pomocy 

doraźnej oraz tzw. punkty jednorazowego 

kontaktu (one stop shop) organizowane przez 

władze samorządowe. 

Jeśli jesteś ofiarą lub świadkiem przestępstwa 

i boisz się iść na policję, może anonimowo 

poinformować organizację pozarządową 

Crimestoppers pod numerem 0800 555 111 

lub na stronie www.crimestoppers-uk.org. 

Po zebraniu dowodów policja przesyła raport 

do prokuratora (Procurator Fiscal – PF), który 

podejmuje decyzje o skierowaniu sprawy do sądu. 

Policja nie może decydować o wszczęciu sprawy 

sądowej, a ofiara przestępstwa nie może prosić 

o wycofanie sprawy. 

Pamiętaj! Nigdy nie dawaj nikomu swojego 

paszportu. Jeśli ktoś ma Twój paszport i nie 

chce oddać, zgłoś się na policję. 

The Criminal Injuries Compensatiom Agency 

(CICA) to instytucja powołana przez rząd brytyjski 

do niesienia pomocy ofiarom przestępstw. 

Do ubiegania się o odszkodowanie uprawnione 

są wszystkie osoby, które padły ofiarą przemocy 

na terenie Wielkiej Brytanii i doznały obrażeń 

fizycznych bądź psychicznych. O odszkodowanie 

może się również starać najbliższa rodzina, 

jeśli ofiara przemocy zmarła. 

Warunkiem otrzymania odszkodowania jest 

ścisła współpraca z policją podczas dochodzenia. 

Szczegółowe informacje możesz uzyskać na 

stronie www.cica.gov.pl. 

Więcej na stornie www.adviceguide.org. 

Gdy jesteś ofiarą przemocy w rodzinie 

W Szkocji obowiązuje polityka zero tolerancji 

wobec przemocy w rodzinie. 

Jeśli jesteś ofiarą przemocy w rodzinie, możesz 

zwrócić się o pomoc do różnych źródeł, m.in. 

do lokalnej przychodni. 

National Domestic Violance – 

infolinia 0808 200 0247 

Victim Support – 

infolinia 0845 303 0900 

National Child Protection Helpline – 

infolinia 0800 800 500 

Oaz na stronach internetowych: 

www.womansaid.org.uk 

www.refuge.org.uk 

www.adviceguide.org.uk 

www.rapecrisisscotland.org.uk 

Zawarcie małżeństwa 

w Szkocji 

Aby uzyskać odpowiedzi na często zadawane 

pytania odwiedź witrynę. 

Pełne informacje: 

www.gro-scotland.gov.uk/regscot/ 

getting-married-in-scotland/index.html. 

Organizacje udzielające 

porad prawnych 

Scottish Legal Aid Board 

(Szkocka Rada ds. Pomocy Prawnej) – 

www.slab.org.uketnic. 

Ethnic Minorities Law Centre 

(Centrum Prawne ds. Mniejszości Etnicznych) – 

www.emlc.org.uk. 

Law Society of Scotland 

(Stowarzyszenie Prawnicze Szkocji) – 

www.lawscot.org.uk. 

Polak w Szkocji – 

firma prawnicza, która pomaga Polakom – 

www.polakwszkocji.com. 

Public Defence Solicitors Office – 

www.pdso.org.uk. 

Immigration Advisory Service 

(Centrum Pomocy Imigrantom) – 

www.iasuk.org. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 6 prawo 



Pomoc 

społeczna 

Gdy jesteś bezdomny 

Dla osób bezdomnych istnieje wiele ośrodków 

pomocy doraźnej. Gdy jesteś bezdomny, 

powinieneś skontaktować się z biurem urzędu 

miasta odpowiedzialnym za porady dotyczące 

mieszkalnictwa. 

Lista urzędów miasta: www.cosla.gov.uk/ 

index.asp?leftId=10001D0EF-10766746. 

Migrantom przysługuje pomoc w przypadku 

utraty mieszkania tylko, jeśli pracują i w ciągu 

pierwszego roku zarejestrowali się w programie 

WRS lub jeśli są samozatrudnieni. Osobom 

niezarejestrowanym niezwykle trudno jest 

uzyskać jakiekolwiek wsparcie udzielane 

bezdomnym. Wówczas konieczne może okazać 

się zwrócenie się do lokalnych organizacji 

charytatywnych zajmujących się mieszkalnictwem 

lub grup kościelnych. 

Możesz też skontaktować się z Shelter 

(darmowa linia na cały kraj 0808 800 4444), 

Szkocja: scotland.shelter.org.uk. 

Positive Action In Housing (PAIH) udziela 

informacji i porad na temat mieszkalnictwa 

i bezdomności: www.paih.org. 

Organizacje nie mogą udzielić wsparcia 

finansowego ani zakwaterowania osobom 

bezdomnym, którym nie przysługuje prawo 

do pomocy w przypadku bezdomności, 

ale mogą informować je o ich prawach 

i dostępnych opcjach. 

Jeśli mieszkasz w Edynburgu, możesz uzyskać 

pomoc w Cowgate Centre – 0131 557 6055. 

Pomoc w powrocie 

do domu w nagłych 

wypadkach 

Jeżeli zostałeś zmuszony do przyjazdu do Wielkiej 

Brytanii albo przyjechałeś tutaj myśląc, że masz 

pracę, a na miejscu okazało się, że tak nie jest, 

pomoc i porady otrzymasz na lokalnym 

komisariacie lub w biurze porad obywatelskich. 

Niepełnosprawni 

Jeśli jesteś osobą niepełnosprawną, masz prawo 

do równego traktowania w pracy, szkole, 

oraz równego dostępu do wszystkich usług. Aby 

dowiedzieć się więcej o swoich prawach, wejdź 

na stronę www.direct.gov.uk/en/ 

DisabledPeople/index.htm. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 7 pomoc społeczna 



Bartosz 

Madejski 

Bartosz Madejski 

Wiek: 29 lat 

Fotograf Bartosz Majewski przyjechał do 

Glasgow ze względu na podejście w Szkocji 

do cudzoziemców. „Szkocja z otwartością 

przyjmuje ludzi, którzy chcą tu pracować 

lub studiować. Nie robi się problemów. 

Kraj wydawał mi się interesujący, więc 

zdecydowałem się na przyjazd” – mówi Bartosz. 

Bartosz pochodzi z Wrocławia , a w Szkocji jest 

od czterech lat. Jedno z pierwszych wrażeń 

w Szkocji wywarli na nim ludzie. 

„Zaobserwowałem, że mieszkańcy są tutaj 

bardzo przyjaźni” – mówi. „Toczy się tutaj 

ciekawe życie nocne – zawsze dzieje się tyle 

rzeczy. Z zawodowego punktu widzenia jest 

to dla mnie bardzo przydatne”. 

Bartosz zainteresowanie fotografią zaczął 

rozwijać w Szkocji. Mimo że fotografem jest 

od dwóch lat, nie posiada profesjonalnego 

przygotowania w tej dziedzinie. „Kupiłem aparat 

i sprzęt i zacząłem ćwiczyć. Kiedy przyjechałem 

do Szkocji nie myślałem o zakładaniu firmy, ale 

robienie zdjęć sprawiało mi wielką przyjemność. 

Zawsze łatwiej jest przekształcić hobby w pracę, 

dlatego właśnie zostałem fotografem. 

Skupiam się na fotografowaniu koncertów 

na żywo” – mówi. 

Obok zajmowania się swoją firmą – 

„Bart Photography” – Bartosz pracuje także 

w niepełnym wymiarze godzin w sklepie 

fotograficznym w Glasgow. „Lubię pracę na pół 

etatu w Jessops, ponieważ jest blisko związana 

z działalnością, którą sam prowadzę” – mówi. 

„Uważam, że warunki zatrudnienia w Szkocji 

są świetne. Byłem bardzo zaskoczony łatwością, 

z jaką można tutaj założyć działalność 

gospodarczą. W Polsce jest zupełnie inaczej. 

W Szkocji istnieje wiele instytucji rządowych, 

które pomagają szybko założyć firmę. 

Organizacja Business Gateway udzieliła mi 

dużego wsparcia i przyznała grant”. 

Pobyt w Szkocji pomógł także Bartoszowi 

podszkolić język. „Uważam, że mój angielski 

poprawił się, odkąd przeprowadziłem się do 

Szkocji. Kiedy tu przyjechałem był całkiem dobry, 

ale zmienił mi się akcent, który teraz podobno 

jest lekko szkocki” – zauważa. 

Bartosz tęskni za Polską, ale podoba mu się życie 

w Szkocji. „Brak mi Polski, ale dwa razy do roku 

wracam, aby zobaczyć się z rodziną, która 

odwiedziła już Szkocję”. 

„Nie wiem, jak długo tutaj zostanę, ale 

posiedzę jeszcze kilka dobrych lat. Bardzo 

podoba mi się wyluzowana atmosfera w tym 

kraju. Ponieważ Szkocja jest niewielka nigdy 

nie jest się z dala od natury”. 

„Najbardziej w pracy w Szkocji podoba mi się 

to, że ciągle poznaję sympatycznych ludzi. 

Codzienna praca z nimi to czysta przyjemność”. 

Więcej informacji 

www.bartphoto.co.uk. 



Zdrowie 

Jeśli masz problemy ze słuchem lub mówieniem 

przez telefon, poproś kogoś, aby skontaktował 

się z infolinią NHS pod numerem 0800 224488. 

Otrzymasz porady na temat dostępu 

do informacji zdrowotnych przy użyciu 

różnych pomocy. 

Komu przysługuje 

opieka medyczna 

Przysługuje Ci opieka medyczna w brytyjskiej 

Narodowej Służbie Zdrowia (National Health 

Service – NHS), jednak część kosztów leczenia 

musisz pokrywać sam. Jeżeli opłacasz składki 

zdrowotne w Polsce, przed przyjazdem będzie 

Ci potrzebna Europejska Karta Ubezpieczenia 

Zdrowotnego (EHIC). Możesz ją otrzymać 

w lokalnym oddziale NFZ. 

Osoby, które są w Szkocji, ale tutaj nie pracują, 

mają prawo do każdego koniecznego leczenia 

(w nagłych przypadkach), jeśli posiadają 

Europejską Kartę Ubezpieczenia Społecznego. 

Lekarz rodzinny (General Practitioner) 

Po przyjeździe do Szkocji należy zarejestrować 

się u lekarza rodzinnego (GP). Jeśli sobie tego 

życzysz, zapisując się na wizytę, możesz poprosić 

o lekarza tej samej płci. Aby otrzymać skierowanie 

do specjalisty, należy wpierw udać się do lekarza 

rodzinnego, który rozpoczyna leczenie w prawie 

wszystkich przypadkach. Lekarz rodzinny nie 

zajmuje się rutynowym leczeniem dentystycznym 

i okulistycznym, natomiast może Ci wskazać 

specjalistę, który znajduje się najbliżej Twojego 

miejsca zamieszkania. 

Jak się zarejestrować 

u lekarza rodzinnego 

Wpisując swój kod pocztowy na stronie NHS 

www.nhs24.com, zlokalizujesz przychodnię 

znajdującą się najbliżej Twojego domu. 

Możesz zarejestrować się tylko w przychodni, 

która obsługuje Twoje miejsce zamieszkania. 

Podczas rejestracji należy przedstawić 


• Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, 

Jeżeli posiadasz status rezydenta w Wielkiej 

Brytanii i opłacasz składki na ubezpieczenie 

społeczne, wypełnianie formularza nie jest 

konieczne i możesz ubiegać się o pomoc 

w pokrywaniu kosztów opieki medycznej, tak jak 

obywatele brytyjscy. W takim przypadku opieka 

zdrowotna przysługuje także mieszkającym razem 

z osobą uprawnioną – małżonce lub małżonkowi 

oraz dzieciom poniżej 16 roku życia lub dzieciom 

poniżej 19 roku życia, jeżeli nadal się uczą. 

Osobom uprawnionym przysługują następujące 

bezpłatne usługi. Informacje na temat zdrowia 

i usług zdrowotnych otrzymasz od NHS 24, 

na stronie www.nhs24.com. 

Informacje w języku polskim na temat 

systemu opieki zdrowotnej, a także innych 

instytucji świadczących usługi społeczne 

znajdziesz na stronie 

www.polishinformationplus.co.uk/indeks.aspx. 

Szczegółowe informacje na temat systemu 

opieki zdrowotnej znajdują się na stronie 

www.scot.nhs.uk/organisations/index.html. 

• potwierdzenie adresu zamieszkania 

(umowa najmu, rachunki, wyciąg z banku), 

• niektóre przychodnie mogą poprosić 

o dokument ze zdjęciem np. paszport. 

Opieka nad kobietą w ciąży 

W Zjednoczonym Królestwie kobietą w ciąży niemal 

wyłącznie opiekują się wykwalifikowane położne. 

Ich rolą jest opieka podczas ciąży, porodu, a także 

w okresie po urodzeniu dziecka. 

Szczepienia 

Dzieci w Zjednoczonym Królestwie są zwykle 

szczepione przeciw: odrze, śwince, różyczce, 

polio, błonicy, tężcowi i zapaleniu opon 

rdzeniowo-mózgowych. Więcej informacji można 

znaleźć na stronie www.immunisation.nhs.uk/ 

Immunisation_Schedule. 

Szpitale 

Jeśli musisz jechać do szpitala, zajmie się tym 

Twój lekarz rodzinny. Natomiast w razie wypadku 

lub gdy ktoś jest w stanie ciężkim, nie może 

oddychać, odczuwa bóle klatki piersiowej itp. 

należy zadzwonić pod numer 999 i wezwać 

karetkę. Aby zgłosić się do szpitala na oddział 

ratunkowy (Accident and Emergency Department) 

wizyta u lekarza rodzinnego nie jest konieczna, 

ale powinieneś to zrobić tylko, jeśli jest to 

konieczne. Nie wszystkie szpitale posiadają 

oddziały ratunkowe. Więcej informacji uzyskasz 

o NHS 24 www.nhs24.com. 

Porady medyczne są dostępne 24 godziny na 

dobę dzięki infolinii NHS 24. Bezpłatny numer 

w Szkocji to 08454 24 24 24, pod którym 

dowiesz się, czy konieczna jest wizyta u lekarza 

lub zgłoszenie się do szpitala. Jeżeli nie jesteś 

w stanie wyjaśnić problemu po angielsku, 

do Twojej dyspozycji są polscy tłumacze. 

Apteki 

Aby uzyskać porady dotyczące mniejszych 

dolegliwości, możesz się udać do najbliższej apteki. 

Posiadają one wyszkolony personel, który 

Ci doradzi. Jeśli Twój lekarz rodzinny wypisał 

Ci receptę, będziesz musiał ją zanieść do apteki, 

aby otrzymać leki. Zrealizowanie recepty w aptece 

kosztuje 5 funtów, więcej informacji na stronie 

emito.net: www.emito.net/?q=pl/zdrowie/ 

opieka_zdrowotna/51583.html oraz na 

www.infoscotland.com/prescriptions/ 

frequently-asked-questions.html#q1. 

Pomoc w pokryciu kosztów leczenia 

W lokalnej przychodni poproś o ulotki zawierające 

pełne informacje. Pracownicy recepcji podadzą 

Ci dane kontaktowe oraz poradzą gdzie uzyskać 

pomoc w języku polskim. 

Ceny certyfikatów opłacenia recept z góry – 

Prescription Prepayment Certificate (PPC) 

od kwietnia 2009: 

4 miesiące 17,00 funtów 

12 miesięcy 48,00 funtów 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 8 zdrowie 



Usługi nieodpłatne 

Osobom uprawnionym do opieki zdrowotnej 

przysługują następujące bezpłatne usługi: 

• wizyty u lekarza rodzinnego oraz większość 

innych usług w ramach jego opieki, 

• leczenie szpitalne (obejmuje nagłe 

przypadki i leczenie niewymagające 

natychmiastowej pomocy). 

Konieczne może być opłacenie: 

• lekarstw przypisanych przez lekarza rodzinnego, 

• niektórych usług oferowanych przez 

lekarza rodzinnego, np. szczepień przed 

podróżą zagraniczną, 

• leczenia stomatologicznego 

(kontrole są darmowe), 

• leczenia okulistycznego oraz pokrycie części 

kosztów okularów lub soczewek kontaktowych 

(badania wzroku są darmowe). 

Osoby chcące uzyskać zaświadczenie o 

zwolnieniu z opłat za recepty (Medical Exemption 

Certificate) powinny zgłosić się na recepcję 

w swojej przychodni, w celu wypełnienia 

i zatwierdzenia przez lekarza podania EC92A. 

Przychodnia wyśle podanie do rady krajowej 

służby zdrowia NHS Board. Gotowe zaświadczenie 

otrzymasz pocztą. 

Jeśli jesteś zwolniony z opłat za recepty, 

może również przysługiwać Ci pomoc w pokryciu 

koniecznych kosztów podróży. 

Leczenie stomatologiczne w NHS 

Standardowa kontrola NIEODPŁATNIE 

Szczegółowe badanie przedmiotowe 

NIEODPŁATNIE 

Dentysta poinformuje Cię o kosztach 

innych zabiegów. Aby zapisać się na wizytę 

w celu podjęcia leczenia w ramach NHS, 

musisz zarejestrować się w lokalnym gabinecie 

stomatologicznym. 

Badania wzroku 

Badanie wzroku w ramach NHS NIEODPŁATNIE 

Badanie wzroku przeprowadzone w domu 

w ramach NHS (dla pacjentów niezdolnych 

do opuszczenia domu) NIEODPŁATNIE 

Dostępne są również bony NHS na pokrycie 

kosztów okularów i soczewek kontaktowych. 

Dowiedz się więcej u swojego optyka. 

Osoby podające fałszywe dane w celu 

uzyskania pomocy finansowej na pokrycie 

kosztów leczenia podlegają karze. Porady 

znajdziesz pod numerem 0845 601 2912. 

Jeśli podejrzewasz, że ktoś bezpodstawnie 

pobiera pomoc finansową na pokrycie kosztów 

leczenia, skontaktuj się z: NHSScotland Counter 

Fraud Services – 0800 151628. 

Niniejsze informacje nie stanowią pełnego 

poradnika na temat dostępnej pomocy. Więcej 

szczegółów znajdziesz w broszurze HCS 1, 

„Are you entitled to help with health costs?” 

na stronie www.scotland.gov.uk/healthcosts. 

Zdrowie psychiczne 

i uzależnienia 

Informacji na temat chorób psychicznych i miejsc, 

w których możesz otrzymać pomoc znajdziesz 

na stronie www.mentalhealth.org.uk. 

W Edynburgu istnieje polska organizacja, która 

udziela pomocy i wsparcia psychologicznego – 

Centrum FENIKS: www.feniks.org.uk. 

Pomocy osobom uzależnionym udzielają 

następujące organizacje i instytucje: 

Need 2 know: 

www.need2know.co.uk/health/addictions. 

AA (Anonimowi Alkoholicy) 

(krajowa infolinia: 0845 769 7555): 

Szkocja: www.aa-uk.org.uk/lists/htfs.htm. 

Drinkline (darmowa krajowa infolinia: 

0800 917 8282): 

www.patient.co.uk/showdoc/26738981/. 

Talk to Frank – darmowa infolinia: 0800 77 66 00: 

www.talktofrank.com/home_html.aspx. 

Scottish Network for Families Affected by Drugs – 

infolinia: 08080 101011: www.snfad.org.uk. 

Samaritans oferują poufne i bezstronne wsparcie 

emocjonalne. www.samaritans.org.uk. 

Zdrowie seksualne 

Antykoncepcja 

W Wielkiej Brytanii wiele środków 

antykoncepcyjnych można otrzymać za darmo. 

Miejscem, w którym otrzymasz informacje 

i pomoc dotyczącą antykoncepcji i planowania 

rodziny jest Family Planning Association. Więcej 

informacji znajdziesz na stronie www.fpa.org.uk 

lub dzwoniąc pod numer 0845 310 1334. 

Choroby przenoszone drogą płciową 

Pomoc i informacje uzyskasz w National Sexual 

Health Helpline pod numerem 0800 567 123 

lub na stronie www.condomessentialwear.co.uk. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 8 zdrowie 



Udział w życiu 

publicznym 

Status rezydenta 

Jak i kiedy się o niego ubiegać 

Po zakończeniu 12-miesięcznego okresu 

kwalifikującego masz prawo ubiegać się o status 

rezydenta EEA. Podania i dalsze informacje można 

uzyskać pod numerem 0870 241 0645 lub na 

stronie internetowej www.ind.homeoffice.gov.uk. 

www.ukba.homeoffice.gov.uk/sitecontent/ 

applicationforms/eea/eea1.pdf 

Wybory 

W których wyborach możesz głosować 

Jako obywatel Unii Europejskiej mieszkający na 

terenie Wielkiej Brytanii masz prawo do udziału 

w wyborach do władz lokalnych w okręgu 

swojego zamieszkania. W Szkocji masz 

prawo wyboru władz gminnych oraz posłów 

do Parlamentu Szkockiego. 

Możesz także brać udział w wyborach do 

Parlamentu Europejskiego. 

Rejestracja na liście 

uprawnionych do głosowania 

Wyborcy nie są rejestrowani automatycznie na 

liście do głosowania. W celu rejestracji, należy 

wypełnić formularz wysyłany przez urzędy miasta. 

Więcej informacji na stronie www.direct.gov.uk/ 

en/RightsAndResponsabilities. 

Wolontariat 

Największą korzyścią płynącą z pracy wolontariusza 

jest zdobywanie wiedzy, doświadczenia do 

dalszej pracy oraz doskonalenie języka. W ten 

sposób możesz zdobyć referencje, które pomogą 

Ci w rozwoju kariery zawodowej. W Szkocji 

działa wiele organizacji, które oferują pracę 

wolontariuszom. Aby otrzymać taką pracę, 

bardzo często wymagane jest zaświadczenie 

o niekaralności (Disclosure Scotland 

www.disclosurescotland.co.uk). 

Więcej informacji o organizacjach zatrudniających 

wolontariuszy znajdziesz na stronach: 

www.projectscotland.co.uk 

www.csv.org.uk 

www.princes-trust.org.uk 

www.do-it.org.uk 

www.volunteering.org.uk 

www.timebank.org.uk 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 9 udział w życiu publicznym 



Czas wolny – 

rozrywka 

i kultura 

Szkocja oferuje szeroki wachlarz zajęć na świeżym 

powietrzu, w tym golf, wędkarstwo, jazdę na 

rowerze, wędrówki górskie, jazdę na nartach 

oraz sporty ekstremalne od snowboardingu 

i jazdy czterokołowcem po kajakarstwo górskie. 

Odwiedź strony: 

www.scotlandistheplace.com/stitp/ 

185.3.47.html Sport i czas wolny – linki. 

www.scotlandistheplace.com/stitp/ 

183.3.46.html Kultura – linki. 

Biblioteki 

Publiczne biblioteki dysponują zazwyczaj nie 

tylko książkami, ale także multimediami. 

Ponadto w bibliotece możesz za darmo skorzystać 

z Internetu. W niektórych bibliotekach znajdziesz 

dostęp do literatury w języku polskim. 

Podróże po Szkocji 

Więcej informacji znajdziesz na stronach: 

VisitScotland www.visitscotland.com 

Traveline www.travelinescotland.com 

Scotrail www.scotrail.com 

Aby móc korzystać z zasobów biblioteki, 

musisz się zapisać. Do tego będą potrzebne: 

• dokument ze zdjęciem, 

• dwa dokumenty potwierdzające 

adres zamieszkania. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 10 czas wolny – rozrywka i kultura 



Tomasz Zalewski 

Wiek: ?? lat 

Przewodnik dla Polaków – 

studium przypadku: polski sklep Zall 

Tomasz Zalewski i jego żona Justyna przyjechali 

do Szkocji w 2003 roku, a od 2005 roku 

prowadzą dwa polskie sklepy ogólnospożywcze 

w Dundee i Perth. 

Sklepy o nazwie Zall obsługują miejscowych 

klientów ze Szkocji, Polski, Czech, Słowacji, 

Rumunii, Bułgarii i całej Europy i sprzedają 

ponad 4000 produktów, w tym polskie wędliny, 

sery, pieczywo, piwo, słodycze, konserwy, 

artykuły użytku domowego i książki. 

„W Polsce nie mieliśmy własnej firmy i nie 

posiadaliśmy doświadczenia w prowadzeniu 

sklepu” – wyjaśnia Tomasz. „Ale podczas 

odwiedzin u znajomych w Londynie 

zauważyliśmy, że w okolicy jest wiele polskich 

sklepów i uznaliśmy za dobry pomysł otwarcie 

sklepu w Szkocji. Kiedy otworzyliśmy pierwszy 

sklep w Dundee przyjeżdżało do nas wielu 

klientów z Perth. Pytali się, czy nie otworzymy 

sklepu również tam, gdyż byłoby im wygodniej. 

Pół roku później tak zrobiliśmy”. 

Zall był jednym z pierwszych polskich sklepów 

w Szkocji i obecnie ma kilka tysięcy stałych 

klientów. Jest także dumnym sponsorem 

miejscowego klubu piłkarskiego FC Polonia 

Dundee, który liczy 24 graczy. 

Pochodzące ze Świec na północy Polski 

małżeństwo przyjechało do Szkocji w 

październiku 2003 roku, sześć miesięcy przed 

przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. 

„Wówczas nie było w Polsce zbyt wiele pracy, 

ale dużo osób widziało, że przystąpienie do Unii 

otworzy granice i stworzy nowe możliwości” – 

mówi Tomasz. 

Przez dwa lata pracowali w zakładach 

przetwórstwa drobiu Grampian Country Foods 

w Coupar Angus, w Fife. Znaleźli się tam dzięki 

znajomemu, którego zadaniem była rekrutacja 

nowych pracowników z Polski. Firma zatrudnia 

kilkuset polskich pracowników i pomogła 

małżeństwu w uzyskaniu pozwolenia na pracę, 

znalezieniu mieszkania i otworzeniu rachunku 

w banku. 

Od przyjazdu do Szkocji Tomasz nauczył się 

mówić po angielsku od podstaw i teraz pomaga 

promować lokalną polską szkołę. Justyna uczyła 

się angielskiego w Polsce i szlifuje umiejętności 

językowe w polskiej szkole w Edynburgu. 

Do trzydziestoletnich Tomasza i Justyny 

dołączyło ponad czterdziestu krewnych. 

Do sklepu w Perth Tomasz dojeżdża siedem dni 

w tygodniu z domu w Dundee, gdzie Justyna 

wraz z jednym pracownikiem prowadzi większy 

sklep Zall. 

„Wszystko układa się dobrze” – wyjaśnia Tomasz. 

„Czasami pracuję siedem dni w tygodniu, 

ale jestem szczęśliwy”. 

W wolnym czasie Tomasz i Justyna zwiedzają 

Szkocję. Odwiedzili już wyspę Skye, Fort William 

i Mallaig. W Dundee i Perth mieszka odpowiednio 

około 10 000 i 4000 Polaków. 

Internet: www.polskisklepzall.com.pl. 



Transport 

Szkocja posiada dobrą sieć autostrad i dróg 

szybkiego ruchu łączących wiele głównych miast 

i miasteczek. 

Samochód 

Aby prowadzić samochód w Szkocji 

należy posiadać: 

• ważne prawo jazdy, 

• ubezpieczenie komunikacyjne, 

• dowód rejestracji pojazdu, 

Ubezpieczenie w Szkocji 

Konieczne jest wykupienie pełnego ubezpieczenia. 

Każdy, kto prowadzi pojazd na drodze zgodnie 

z prawem musi być ubezpieczony od 

odpowiedzialności cywilnej (third party). 

Ubezpieczenie pokrywa koszty roszczenia z tytułu 

wypadku samochodowego. Koszt ubezpieczenia 

zależy od wieku kierowcy i rodzaju pojazdu. 

Firmy ubezpieczeniowe ogłaszają się w książkach 

telefonicznych i w Internecie – warto poprosić 

o wycenę i porównać kilka ofert. 

• dowód opłacenia podatku drogowego, 

• zaświadczenie z przeglądu technicznego 

(MOT) w przypadku samochodów posiadających 

co najmniej 3 lata. 

Rejestracja w Szkocji 

Właściciele pojazdów mają obowiązek 

zarejestrować je w Agencji Rejestracji Kierowców 

i Pojazdów (Driver and Vehicle Licensing 

Agency). Pojazdy sprowadzone z zagranicy, 

za które opłacono podatek drogowy i które 

zostały zarejestrowane w kraju pochodzenia, 

można prowadzić w Wielkiej Brytanii przez 6 

miesięcy w dowolnym okresie 12-miesięcznym. 

Po upływie tego czasu należy skontaktować się 

z miejscowym oddziałem DVLA lub zadzwonić 

pod numer 0870 240 0010. Pojazdy zakupione 

w Wielkiej Brytanii muszą być zarejestrowane 

w DVLA. Salony samochodowe zwykle udzielają 

pomocy przy rejestracji zakupionych pojazdów. 

W przypadku pojazdów kupowanych od osób 

prywatnych należy żądać okazania dowodu 

rejestracji samochodu oraz zaświadczenia 

z przeglądu technicznego (jeżeli samochód ma 

ponad 3 lata). Należy także zażądać okazania 

dowodu własności pojazdu. 

Więcej informacji na www.dvla.gov.uk. 

Dowód opłacenia podatku drogowego 

Właściciel pojazdu musi zapłacić podatek. 

Podatek drogowy wykupić można na 6 lub 12 

miesięcy, a dowodem jego opłacenia jest tarcza, 

którą należy umieścić w samochodzie. 

Prowadzenie pojazdu bez tarczy lub z nieważną 

tarczą jest niezgodne z prawem. Wysokość 

podatku zależy od mocy silnika i wieku pojazdu. 

Więcej informacji na stronie internetowej DVLA 

lub na poczcie. W przypadku samochodów 

zakupionych w salonie samochodowym podatek 

jest często opłacony, w przeciwnym razie należy 

wypełnić formularz V55/4, aby zarejestrować 

pojazd w miejscowym urzędzie DVLA. 

Właściciele pojazdów zarejestrowanych na swoje 

nazwisko otrzymują formularz do wypełnienia 

2 tygodnie przed upływem terminu płatności 

podatku. Wypełniony formularz należy okazać 

w urzędzie pocztowym wraz z ważną polisą 

ubezpieczeniową i zaświadczeniem z przeglądu 

technicznego. Na poczcie zostanie wydany 

dowód opłacenia podatku drogowego, 

który należy umieścić z lewej strony za przednią 

szybą pojazdu. 

Zaświadczenie z przeglądu 

technicznego (MOT) 

Jeżeli pojazd, którym jeździsz ma ponad 3 lata, 

konieczne jest posiadanie potwierdzenia przeglądu 

technicznego MOT. Certyfikat MOT, ważny przez 

12 miesięcy, wydają licencjonowane stacje 

kontroli pojazdów. Za wydawanie świadectwa 

pobierana jest opłata. Nie zastosowanie się 

do tego przepisu stanowi wykroczenie. 

Jak uzyskać prawo jazdy 

Jeżeli posiadasz ważne prawo jazdy wydane w 

Polsce, możesz korzystać z niego również w Szkocji. 

Gdy jego ważność wygaśnie i jeśli uzyskasz status 

rezydenta dla celów podatkowych i zatrudnienia, 

(tzn. przed upływem 12 miesięcy od przyjazdu 

do Wielkiej Brytanii) trzeba złożyć wniosek 

o brytyjskie prawo jazdy. Można również zwrócić 

się o wymianę ważnego polskiego prawa jazdy 

na brytyjskie. Przy wymianie prawa jazdy nie ma 

obowiązku zdawania egzaminu. 

Jeżeli nie posiadasz ważnego prawa jazdy, należy 

wystąpić o przyznanie tymczasowego dokumentu, 

a następnie zdać egzamin teoretyczny 

i praktyczny, aby uzyskać stałe prawo jazdy. 

Tymczasowe prawo jazdy uprawnia do 

prowadzenia pojazdów w Wielkiej Brytanii 

z następującymi zastrzeżeniami: 

• Prowadzącemu musi towarzyszyć osoba 

powyżej 21 roku życia posiadająca stałe prawo 

jazdy od co najmniej trzech lat. 

• Z przodu i z tyłu samochodu musza być 

wywieszone czerwone znaki L (learner), 

identyfikujące niedoświadczonych kierowców. 

• Tymczasowe prawo jazdy nie uprawnia do 

jazdy po autostradzie. 

• Nie wolno ciągnąć przyczep. 

• Samodzielna jazda samochodem jest 

dozwolona dopiero po zdaniu egzaminu 

na prawo jazdy. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 11 transport Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 19 


Więcej informacji na temat prawa jazdy 

można znaleźć na stronie www.direct.gov.uk/ 

Motoring/DriverLicensing/fs/en. 

O prawo jazdy w Wielkiej Brytanii można 

się ubiegać po ukończeniu 17 roku życia. 

Jazda samochodem bez ważnego prawa jazdy 

stanowi wykroczenie. 

Jak postępować w razie wypadku 

Jeśli uczestniczysz w wypadku, masz obowiązek 

się zatrzymać. W przypadku uszkodzenia pojazdu 

lub obrażeń ciała u któregokolwiek z uczestników 

wypadku należy podać któremukolwiek 

uczestnikowi wypadku następujące dane: 

• imię i nazwisko, 

• imię i nazwisko właściciela pojazdu 

(jeżeli samochód nie jest własnością 

osoby prowadzącej), 

• numer rejestracyjny, 

• dane Twojej firmy ubezpieczeniowej, 

• po wezwaniu policji możesz zostać poproszony 

na komisariacie o okazanie prawa jazdy i 

dokumentów potwierdzających ubezpieczenie. 

Możesz zarejestrować się i opłacić 24-godzinną 

usługę pomocy drogowej na wypadek popsucia 

się pojazdu. 

Całodobową pomoc drogową zapewniają 

Automobile Association (AA). 

www.theaa.com *0800 88 77 66 

Royal Automobile Club (RAC). 

www.rac.co.uk *0800 82 82 82 

National Breakdown. 

www.nationalbreakdown.com *0800 400 600 

Na autostradach pomoc można wezwać z telefonu 

na poboczu, na innych drogach można dzwonić 

bezpłatnie pod numery – *patrz powyżej. 

Nauka jazdy – egzamin 

Szkolenie może przeprowadzić każdy, kto ukończył 

21 lat i posiada prawo jazdy od co najmniej 3 lat. 

Można także skorzystać z kursów prowadzonych 

przez wykwalifikowanego i wpisanego do 

ewidencji instruktora 

(Approved Driving Instructor). 

Egzamin na prawo jazdy składa się z części 

teoretycznej – (test wielokrotnego wyboru oraz 

filmiki video dotyczące umiejętności oceny 

zagrożeń na drodze). Część praktyczna trwa około 

40 minut. Na egzamin można umówić się przez 

Internet pod adresem www.dsa.gov.uk lub 

telefonicznie 0870 010 1372. 

Samolot 

Linie, które oferują bezpośrednie połączenia na 

trasie Polska – Szkocja to m.in. www.ryanair.com 

i www.wizzair.com. Na stronie emito.net można 

znaleźć aktualne informacje dotyczące połączeń 

lotniczych. www.emito.net/?q=pl/przed_ 

wyjazdem/35613.html. 

Główne lotniska w Szkocji 

• Edinburgh Airport (7 mil od centrum miasta). 

Autobusy co 10-20 minut. Taksówki. 

Wynajem samochodu. 

• Glasgow Airport (8 mil od centrum miasta). 

Autobusy bezpośrednio do centrum co 

20 minut. Połączenie autobusowe ze stacją 

kolejową odległą o 2 mile. Częste autobusy do 

Edynburga. Taksówki. Wynajem samochodu. 

• Prestwick Airport. 30 mil na południe od 

Glasgow na wybrzeżu Ayrshire. Autobusy do 

Glasgow co godzinę. Pociągi do Glasgow co 

30 minut. 50% zniżki na bilety kolejowe. 

Taksówki. Wynajem samochodu. 

• Aberdeen Airport (w Dyce 7 mil od centrum 

miasta). Regularne połączenia autobusowe 

w godzinach szczytu. Niedaleko znajduje się 

stacja kolejowa w Dyce – taksówka 5 funtów. 

Taksówki. Wynajem samochodu. 

• Inverness Airport (w Dalcross, 8 mil od 

Inverness, 7 mil od Nairn). Częste połączenie 

autobusowe z i do centrum Inverness. 

Taksówki. Wynajem samochodu. Najbliższe 

stacje kolejowe w Inverness i Nairn. 

Pociagi 

Linie kolejowe na terenie Szkocji 

www.scotrail.co.uk 

www.nationalexpress.com 

www.nationalrail.co.uk 

www.virgintrains.com 

Komunikacja miejska 

W większości obszarów Szkocji funkcjonuje 

publiczna komunikacja autobusowa. Autobusy 

jeżdżą często i są niezawodnym środkiem 

transportu. Zazwyczaj bilety można nabyć 

u kierowcy. Jeżeli często podróżujesz do pracy, 

możesz zaoszczędzić na kosztach podróży 

kupując bilet dzienny, tygodniowy lub miesięczny. 

Travel Line www.traveline.org.uk. 

Rower, motocykl, motorower 

Osoby pragnące prowadzić motocykl lub 

motorower, a których prawo jazdy nie obejmuje 

tych podkategorii, powinny ukończyć 

obowiązkowy kurs CBT (Compulsory Basic 

Training). Więcej informacji na ten temat udziela 

Driving Sandards Agency (DSA) pod numerem 

0115 901 2595. 

Motocykliści i pasażerowie mają obowiązek 

noszenia kasków. 

Informacje Road Safety www.road-safety.org.uk. 

• Dundee Airport – loty z ScotAirways do 

i z London City. Również samoloty prywatne. 

• Więcej na temat Highlands and Islands Airports 

www.hial.co.uk. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 11 transport 



Różne 

Nagłe sytuacje – 

Numery alarmowe 

W nagłych przypadkach pod numerem 999 

można wezwać policję, straż pożarną, karetkę lub 

straż przybrzeżną. W innych przypadkach można 

skontaktować się z najbliższym posterunkiem 

policji, gdzie pomocy udzieli funkcjonariusz ds. 

kontaktów z mieszkańcami (Local Community 

Liaison Officer). Wszystkie posterunki w Szkocji 

posiadają dostęp do tłumaczy ustnych i 

pisemnych przez 24 godziny na dobę. 

Polskie placówki 

dyplomatyczne w Szkocji 

Konsulat Generalny RP w Edynburgu 

2 Kinnear Road 

Edinburgh EH3 5PE 

Tel. 00441315520301 


Polskie media w Szkocji 

Portale internetowe 

www.emito.net 

www.edinburgh.com.pl/przewodnik 

www.szkocja.org.pl 

www.glasgow24.com 

Radio 

www.radioszkocja.pl 

www.szkockie.info 

www.szkocja.fm 

Linki do innych 

przewodników 

dla Polaków 

Aberdeen www.aberdeenshirecommunitysafety. 

org.uk/download/welcome/polish.pdf 

Highlands&Islands highlandlife.net/welcome_ 

pack/polski_pakiet_powitalny 

Perth & Kinross www.pkc.gov.uk 

Glasgow www.glasgow.gov.uk 

Edinburgh www.edinburgh.gov.uk 

Borders www.scotborders.gov.uk 

Dundee www.dundeecity.gov.uk 

www.idea.gov.uk/idk/core/page. 

do?pageId=8865883#contents-13 

Wagi i miary 

1 cal (inch) – 2,54 cm 

1 stopa (foot) – 30,4 cm 

1 jard (yard) – 91,4 cm 

1 uncja (ounce) – 28,350 g 

1 funt (pound) – 0,4535 kg 

Różnice kulturowe 

Przebywając w Szkocji warto pamiętać, że w 

pewnych sytuacjach panują tu inne zwyczaje 

niż w Polsce. 

Jak przywitać Szkota 

Szkoci potrafią być dość powściągliwi podczas 

powitania z drugą osobą. Rzadko podają sobie 

ręce na powitanie i prawie nigdy nie robią 

tego przy pożegnaniu. Pocałunkiem witają tylko 

osoby bardzo bliskie. 

Język 

Chociaż w Szkocji używa się głównie języka 

angielskiego, słownictwo i akcent różnią się 

w zależności od regionu. 

Szkoci często w rozmowię używają zdrobnień, 

dlatego nie czuj się urażony, gdy powiedzą 

do Ciebie „sweetheart”, „darling”, „my dear”. 

Kolejki 

Pamiętaj, aby cierpliwie czekać na swoją kolej 

i nie przepychać się do przodu. W Szkocji jest 

to uważane za niegrzeczne. 

Formułki grzecznościowe 

Szkoci są bardzo uprzejmi i bardzo często 

używają formułek grzecznościowych. Jeśli nie 

będziesz używał słów takich jak ‘dziękuję’, 

‘przepraszam’, ‘proszę’, będziesz postrzegany 

jako osoba niegrzeczna. 

04 Witamy w Szkocji – Rozdział 12 różne Dowiedz się więcej korzystając z listy linków zamieszczonych na końcu broszury 19 


Polskie 

stowarzyszenia 

w Szkocji 

Polish Art Scotland 

Polish Association 

Aberdeen 

Polish Cultural Festival 

Association 

Stowarzyszenie zajmujące się promocją polskich 

artystów na terenie Szkocji. Organizują przeglądy 

filmów krótkometrażowych, wystawy, koncerty 

poezji śpiewanej i muzyki alternatywnej, 

występy DJ-ów. 

Szerzenie kultury, tradycji i języka polskiego. 

Organizowane są różnego rodzaju wydarzenia 

i imprezy mające na celu promocję Polski. 

Stowarzyszenie zajmujące się przygotowaniem 

Festiwalu Kultury Polskiej, który odbędzie się w 

Edynburgu w 2009 roku. Główne nurty działalności: 

koncerty, wykłady, projekcje filmów, wystawy, 

turniej średniowieczny. 

1/15 Port Hamilton, 

Edinburgh EH3 8JL 

Polish Association Aberdeen, 

c/o 2, Stronsay Drive, 

Aberdeen AB15 6EA 

30A St Albans Road, 

Edinburgh EH9 2LU 

Adres email: 

info@polishculturalfestival.org.uk 

Strona: 

www.polishculturalfestival.org.uk 

Centrum Rozwoju, 

Terapii i Wsparcia 

FENIKS 

Dom Polski im. 

Władysława Sikorskigo 

w Glasgow 

Dom SPK oraz 

Stowarzyszenie Polskich 

Kombatantów 

Edinburgh.com.pl 

Organizacja zajmuje się udzielaniem pomocy 

psychologicznej oraz wspieraniem rozwoju 

osobistego i zawodowego: uzależnieniami; 

problemami z lekami; problemami adaptacyjnymi; 

trudnościami w kontaktach społecznych; 

depresją i zaburzeniami osobowości. 

Ponadto prowadzimy grupy samorozwojowe, 

wsparcia, szkolenia i warsztaty. 

Mieści się tu Klub Polski, sala widowiskowa, 

sala kinowa, biblioteka, restauracja i bar. 

Działalność kulturalna, muzeum. 

Siedziba Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, 

organizowane są tu liczne spotkania, konferencje, 

wydarzenia kulturalne, a także odbywają się 

tu sobotnie zajęcia dla dzieci. 

Portal internetowy Polskiej społeczności w Szkocji. 

Celem Serwisu jest integracja osób chcących 

od Szkocji „czegoś więcej”. Celem portalu jest 

integracja i animacja osób aktywnych, chętnych 

do działania. 

St. Stephen’s Centre 

ST Stephen Street 

Edinburgh EH3 5AB 

Email: info@feniks.org.uk 

Strona: www.feniks.org.uk 

5 Parkgrove Terrace, 

Glasgow G3 7SD, 

Scotland/Great Britain, 

tel. 0 141 339 40 53. 

11 Drummond Place, 

Edinburgh EH3 6PJ 

Tel: 0044 131 5561011 

6 Whitson Crescent, 

flat 1 Edinburgh Lothian 

United Kingdom EH7 5LR 

Adres email: 

office@edinburgh.com.pl 

Polska Świetlica 

Stowarzyszenie 

Nauczycieli, Rodziców 

i Sympatyków Kultury 

Polskiej w Szkocji 

Stowarzyszenie 

Polaków w Fife „MOST” 

Szkocko-Polskie 

Towarzystwo Kulturalne 

United Polish Falkirk 

(UPF) 

Udziela wsparcia Polakom, którzy niedawno 

osiedli w Szkocji i borykają się z nowa 

rzeczywistością z powodu słabej znajomości 

języka lub różnic kulturowych. 

Stowarzyszenie mające na celu promocję kultury 

polskiej oraz języka polskiego. 

Celem stowarzyszenia jest działalność kulturalna 

oraz pomoc polskim obywatelom. 

Stowarzyszenie organizuje m.in. koncerty, konkursy, 

wystawy, współorganizuje i wspiera młodą 

emigrację w przygotowywaniu własnych wydarzeń. 

Celem organizacji jest rozpowszechnianie polskiej 

kultury, promowanie porozumienia i przyjaźni, 

a także pomoc rodakom w trudnościach. 

Polish Volunteers, 

Fort Community Wing, 

North Fort Street, 

Edinburgh EH6 4HF 

Adres email: 

polishvolunteers@yahoo.com 

Flat 3/2, 221 Langlands Road, 

Glasgow G51 3TY 

Adres email: 

olanta.senkowska@ 

dziecidlaprzyszlosci.org 

1 Victoria Road, 

Kirkcaldy KY1 1DT 

11 Lady Road, 

Edinburgh EH16 5PA 

Tel: 0044 131 6670341 

Strona: www.scotpoles.co.uk 

UPF c/o SPK Polish Club 37, 

Arnot Street, Falkirk 

glospoloniiwfalkirk@yahoo.co.uk 

Edynburski Biuletyn 

Informacyjny (Szkocja) 

GAPPAD Theatre 

Inverness 

Polish Association 

Biuletyn wydawany dla Polonii, zawierający relacje 

z wydarzeń kulturalno-społecznych odbywających 

się w Szkocji. 

Polski teatr zmierzający swoją pracą do kulturowej 

wymiany między Polską i Szkocją na arenie 

teatralnej. Adresowany jest w równym stopniu 

do oydwu narodowości. 

Pomoc Polakom w integracji z lokalnym 

środowiskiem poprzez udzielanie im wskazówek 

w podstawowych kwestiach związanych z życiem 

w Szkocji oraz integrację w sferze kulturalnej. 

Strona: biuletyn.szkocja.net 

3/1, 74 Budhill Avenue, 

Glasgow G32 0PH 

Adres email: 

info@gappadtheatre.co.uk 

Strona: www.gappadtheatre.co.uk 

Albyn House (3/24), 

37A Union Street, 

Inverness IV1 1QA 

Tel: 0044 1463 223223 

Adres email: zpi@polness.org.uk 

Strona: www.polness.org.uk 

www.Emito.net 

Zjednoczenie Polonii 

Szkockiej w Highlands 

Emito.net to polska internetowa platforma 

informacyjno-integracyjna obejmująca swym 

zasięgiem całą Wielką Brytanię. Portal oferuje 

wiele serwisów tematycznych, w których oprócz 

bieżących wiadomości znajdziesz informacje 

i porady dotyczące: edukacji, kultury, mieszkania, 

motoryzacji, pracy, rozrywki, turystyki, zagadnień 

rodzinnych oraz zdrowia. 

Stowarzyszenie mające na celu zarówno 

ochronę praw swoich rodaków oraz promocję 

kultury polskiej. 

Efero LLP, 

3 Quayside Street, 

Edinburgh EH6 6EJ 

Tel: 0044 131 5550011 

info@emito.net 

Tel: 0044 7954086023 

Adres email: 

polish_scottish_union@wp.pl 

Strona: poloniaszkocka.co.uk 

It’s My Place 

Projekt mający na celu rozpromowanie prac polskich 

artystów obecnie mieszkających w Edynburgu. 

Organizacja wystaw, pokazów, warsztatów dla 

lokalnych artystów i lokalnej społeczności. 

1 Mountcastle Drive South, 

Edinburgh EH151QD 

Tel: 0044 131 6699574 

Strona: itsmyplace-scotpol.net 



Polskie 

organizacje 

w Szkocji 

Przepisy dot. zatrudniania pracowników 

przez biura pośrednictwa pracy 

Strona brytyjskiego urzędu ds. 

pośrednictwa pracy 

(Gangmasters Licencing Authority) 

Informacje dla pracowników 

z zagranicy 

Strona organizacji działającej na rzecz 

poprawy relacji między pracodawcą 

a pracownikiem (ACAS) 

Informacje podatkowe 

www.direct.gov.uk/en/Dl1/Directories/DG_1734655 

www.gla.gov.uk 

www.hse.gov.uk/migrantworkers/polish/index.htm 

www.acas.org.uk 

www.hmrc.gov.uk 

Linki do stron w naszym informatorze 

Niniejszy informator jest również dostępny 

w formie elektronicznej pozwalającej przejść 

bezpośrednio na poniższe strony internetowe. 

Adresy stron podano w kolejności, 

w której pojawiają się w wersji papierowej. 

Strona w j. polskim – 

www.szkocja.eu 

Głównym językiem obowiązującym w Szkocji 

jest angielski. Warto się nauczyć nim posługiwać – 

zapewni to lepsze perspektywy zatrudnienia 

i nauki w Szkocji, a także ułatwi codzienne kontakty 

z jej mieszkańcami. 

Uwaga: władze Szkocji nie odpowiadają 

za korzystanie ze stron, których adresy podano 

poniżej, z wyjątkiem stron rządowych. 

Informacje biznesowe 




Strona internetowa szkockiej 

centrali związków zawodowych STUC 

(Scottish Trades Union Congress) 

www.scottish-enterprise.com 

chanel.bikorimana@bgateway.com 

www.businesslink.co.uk 

www.bgateway.com 

www.homeworking.com/library/business 

www.stuc.org.uk 

Strona w j. angielskim – 

www.scotlandistheplace.com 

Strona internetowa brytyjskiej 

centrali związków zawodowych TUC 

(Trades Union Congress) 

www.tuc.org.uk 

Rozdział – 1 praca 

Strona rządowej agencji ds. imigracji 

(UK Borders agency) 

Praca w Zjednoczonym Królestwie 

Strona organizacji charytatywnej 

działającej na rzecz lepszych 

warunków zakwaterowania imigrantów, 

uchodźców i mniejszości narodowych 

www.ind.homeoffice.gov.uk 

www.ukba.homeoffice.gov.uk/eucitizens 

www.paih.org 

Strona Biura Porad Obywatelskich 

Strona brytyjskiego ministerstwa 

pracy i emerytur (Department 

for Work and Pensions) 

Strona informacyjna rządu brytyjskiego 

Rządowa agencja pośrednictwa pracy 

Jobcentre Plus 

Informacje na temat nauki angielskiego 

w Szkocji 

www.citizensadvice.org.uk 

www.dwp.gov.uk 

www.direct.gov.uk 

www.jobcentreplus.gov.uk 


Workers Registration Scheme – 

ulotka w j. polskim 

www.paih.org/NMAPFILES/WRSFoldedLeaflet-Polish.pdf 

Szkocja Twoim Miejscem – 

strona w j. polskim 

www.szkocja.eu/sitppolish/46.html?pMenuID=21&pElementID=26 

Polska internetowa platforma 

informacyjno-integracyjna Emito 

www.emito.net 

Europejski Portal Mobilności 

Zawodowej EURES 

www.europa.eu.int/eures 

Informacje na temat opłat ZUS 

w Polsce 

www.zus.pl 

Talent Scotland – informacje 

na temat pracy i życia w Szkocji 

www.talentscotland.com 

Strona internetowa szkockiej federacji 

pracodawców 

przemysłu budowlanego 

www.scottish-building.co.uk 

www.direct.gov.uk/en/Employment/Starting 

Pośrednictwo pracy S1 Jobs 

Scottish Enterprise 

www.s1jobs.com 

www.scottishenterprise.com 

Bezpieczeństwo i Higiena Pracy 

www.hse.gov.uk 

Emito (Polish site) 

www.emito.net 

Informacje na temat minimalnych 

płac w Zjednoczonym Królestwie 

www.direct.gov.uk/employees 

Portal ogłoszeniowy Gumtree 

(m.in. oferty pracy) 

www.gumtree.com 

Strona Komisji ds. 

Równości i Praw Człowieka 

www.cre.gov.uk 

Książka telefoniczna 

www.yell.com 



Agencja pośrednictwa pracy 



www.agencycentral.co.uk 

www.recruit-online.co.uk 

www.jobsite.co.uk 

Witryna porównująca 

oferty ubezpieczalni 

Witryna porównująca ceny żywności, 

ubezpieczeń samochodowych itp. 

www.gocompare.com 

www.moneysupermarket.com 

Poradnictwo zawodowe 

www.careersadvice.direct.gov.uk/ethnichelpline/polishhelpline/ 

www.sqa.org.uk.There 

Rozdział – 4 rodzina 

Poradnictwo zawodowe 

www.careers-scotland.org.uk 

Brytyjski urząd stanu cywilnego 

www.gro.gov.uk 

Rozdział – 2 pieniądze 

Podatki 

www.hmrc.gov.uk 

Strona brytyjskiego urzędu 

pocztowego Post Office 

Strona szkockich spółdzielczych 

kas oszczędnościowo-kredytowych 

(Scottish League of Credit Unions) 

Przelewy pieniężne – 

strona polska 

www.postoffice.co.uk 

www.scottishcu.org 

www.samiswoi.co.uk 

Porady dla samotnych rodziców 

Strona dla rodziców dzieci urodzonych 

z ciąż mnogich (bliźniąt, trojaczków itp.) 

Strona dla rodziców małych dzieci 

Strona dla rodziców 

Informacje na temat żłobków 

www.oneparentfamilies.org.uk 

www.tamba.org.uk/scotland 

www.home-start.org.uk 

www.parentzone.com 

www.childcarelink.gov.uk 

Przelewy pieniężne 



www.moneygram.com 

www.westernunion.com 

www.1stcontact.com 

Finansowanie nauki dzieci 

z rodzin o niskich dochodach 

Strona poświęcona szkołom 

katolickim w Szkocji 

www.emascotland.com 

www.sces.uk.com 

Rozdział – 3 mieszkanie 

Strona w j. polskim poświęcona 

polskim szkołom 

www.polskaszkola.pl 

Strona poświęcona Szkocji 

Zakwaterowanie typu 

Bed & Breakfast 

www.visitscotland.com 

www.bedandbreakfastscotland.co.uk 

Porady dla dzieci prześladowanych 

w szkole oraz dla ich rodziców 

Strona poświęcona polskim szkołom 

www.respectme.org.uk/publications/ 

publications_introduction/translations.html 

www.polskaszkola.pl 

Schroniska 

Pośrednictwo nieruchomości 

www.hostelscotland.com 

www.rightmove.co.uk 

Strony w j. polskim poświęcone 

polskim szkołom 

www.polskamacierz.org 

Ogłoszenia 

www.gumtree.com 

Rozdział – 5 edukacja 

Ogłoszenia na polskiej 

stronie Emito 

www.emito.net 

Strona poświęcona edukacji 

w Szkocji 

www.education/scotland 

Pośrednictwo wynajmu 

www.citylets.co.uk 

British Council 

www.britishcouncil.org 

Pośrednictwo wynajmu 

Zakwaterowanie i porady dla bezdomnych 

Zakwaterowanie i porady dla 

bezdomnych w j. polskim 

www.lettingweb.com 

www.shelter.org.uk 

www.shelter.org.uk/data/assets/pdf_file0006/55698/ 

Renting_privately_leaflet_in _Polish.pdf 

Informacje na temat nauki 

angielskiego w Szkocji 

Informacje o edukacji dorosłych 

Kursy językowe 


www.learninglinkscotland.org.uk 

www.diverseroutes.co.uk/second-language.htm 

Strona szkockich władz lokalnych 

Szkockie stowarzyszenie 

spółdzielni mieszkaniowych SFHA 

Strona Biura Porad Obywatelskich 

Strona dla konsumentów 

na temat firm telefonicznych 

Informacje o dostawcach 

internetu (szerokiego pasma) 

www.cosla.gov.uk 

www.sfha.co.uk 

www.cas.org.uk 

www.homephonechoices.co.uk 

www.broadband-finder.co.uk/compare-broadband/ 

compare-broadband.htmll 

Strona poświęcona możliwościom 

doskonalenia zawodowego w Szkocji 

Pomoc finansowa dla uczestników 

kursów doskonalenia zawodowego 

Europass 

Informacje na temat możliwości 

dalszego kształcenia 

www.skillsdevelopmentscotland 

www.ilascotland.org.uk/NR/rdonlyres/ 

D2415522-458C-43D5-B507-53F80303873A/0/ 

ILAEuropeanLeaflet.pdf 

www.europass.org.uk 

www.ucas.ac.uk 



Kursy 

www.hotcourses.com/polska 

Rozdział – 8 zdrowie 

Pomoc dla studentów 

www.student-support-saas.gov.uk 

Znajdź przychodnię/lekarza 

http://www.scot.nhs.uk/organisations/index.html 

Rozdział – 6 prawo 

Informacje o szczepieniach ochronnych 

http://www.immunisation.nhs.uk/Immunisation_Schedule 

Bezpieczeństwo na drodze 

www.road-safetyscotland.org.uk 

Informacje na temat opieki zdrowotnej 

na polskiej stronie Emito 

www.emito.net/?q=pl/zdrowie/opieka_zdrowotna/51583.html 

Strona agencji rządowej 

odpowiedzialnej za pobieranie podatku 

drogowego i wydawanie praw jazdy 

Strona organizacji ds. 

przeciwdziałania przestępczości 

Rządowy program odszkodowań 

dla poszkodowanych fizycznie 

ofiar przemocy 

Porady obywatelskie 

Strona dla kobiet-ofiar przemocy 

www.dvla.gov.uk 

www.crimestoppers-uk.org 

www.cica.gov.uk 

www.adviceguide.org 

www.womensaid.org.uk 

Informacje na temat zasad wydawania 

leków na receptę i ich kosztów 

Koszty korzystania 

z opieki zdrowotnej 

Porady na temat 

zdrowia psychicznego 

Pomoc w rozwiązywaniu 

problemów natury 

psychologicznej – 

strona dla Polaków 

www.infoscotland.com/prescriptions/frequently-asked-questions. 

html#q1 

www.scotland.gov.uk/healthcosts 

www.mentalhealth.org.uk 

www.feniks.org.uk 

Pomoc dla uchodźców 

www.refuge.org.uk 

Poradnictwo w zakresie uzależnień 

www.need2know.co.uk/health/addictions 

Pogotowie dla ofiar gwałtu 

www.rapecrisisscotland.org.uk 

AA ( Anonimowi Alkoholicy) 

www.aa-uk.org.uk/lists/htfs.htm 

Strona szkockiego urzędu 

stanu cywilnego 

www.gro-scotland.gov.uk/regscot/getting-married-in-scotland/ 

index.html 

Poradnictwo w zakresie 

uzależnienia od alkoholu 

www.patient.co.uk/showdoc/26738981/ 

System darmowej pomocy prawnej 

dla osób o niskich dochodach 

Pomoc prawna w Szkocji 

Kompleksowa pomoc w sprawach 

urzędowych – strona w j. polskim 

Porady w sprawach imigracyjnych 

www.slab.org.uk 

www.lawscot.org.uk 

www.polakwszkocji.com 

www.iasuk.org 

Strona szkockiej organizacji 

działającej na rzecz rodzin 

dotkniętych uzależnieniami 

Pomoc w sytuacjach 

kryzysu emocjonalnego 

Poradnictwo na temat 

zdrowia seksualnego 

www.snfad.org.uk 

www.samaritans.org.uk 

www.condomessentialwear.co.uk 

Rozdział – 7 pomoc społeczna 

Rozdział – 9 udział w życiu publicznym 

Dane kontaktowe placówek 

lokalnego rządu 

Porady i zakwaterowanie 

dla bezdomnych 

Porady w sprawach zakwaterowania 

Porady dla osób niepełnosprawnych 

www.cosla.gov.uk/index.asp?leftId=10001D0EF-10766746 

scotland.shelter.org.uk 

www.paih.org 

www.direct.gov.uk/en/DisabledPeople/index.htm 

Prawa i obowiązki obywatelskie 

Informacje dla wolontariuszy 

www.direct.gov.uk/en/RightsAndResponsabilities 

www.projectscotland.co.uk 

www.csv.org.uk 

www.princes-trust.org.uk 

www.do-it.org.uk 

www.volunteering.org.uk 

www.timebank.org.uk 

Całodobowa linia informacyjna NHS 

www.nhs24.com 

Rozdział – 10 rozrywka i kultura 

Polska strona informacyjna 

www.polishinformationplus.co.uk/index.aspx 

Sport i rozrywka 

www.scotlandistheplace.com/stitp/185.3.47.html 

Wydarzenia kulturalne 

www.scotlandistheplace.com/stitp/183.3.46.html 

Festiwal w Edynburgu 

www.edinburgh-festivals.com 

Zwiedzanie Glasgow 

www.seeglasgow.com 

Polska strona poświęcona 

kulturze Celtów 

www.celtica.pl 

Informacje dla zwiedzających Szkocję 

www.visitscotland.com 



Rozdział – 11 transport 

Informacje na temat środków 

transportu w Szkocji 

Lotniska i linie lotnicze w Szkocji 

Informacje na temat 

transportu autokarowego 

Informacje na temat kolei – 

Scotrail 

Informacje na temat kolei 

Informacje na temat kolei 

Informacje dla zmotoryzowanych 

Pomoc drogowa 

Pomoc drogowa 

Pomoc drogowa 

Rozdział – 12 różne 

Traveline www.travelinescotland.com 

www.ryanair.com 

www.wizzair.com 

http://www.emito.net/?q=pl/przed_wyjazdem/35613.html 

• Edinburgh Airport 

• Glasgow Airport 

• Prestwick Airport 

• Aberdeen Airport 

• Inverness Airport 

• Dundee Airport 

• Highland & Islands airports 

www.hial.co.uk 

www.nationalexpress.com 

www.scotrail.com 

www.nationalrail.co.uk 

www.virgintrains.com 

www.direct.gov.uk/Motoring/DriverLicensing/fs/en 

Automobile Association (AA), www.theaa.com 

Royal Automobile Club (RAC), www.rac.co.uk 

National Breakdown. www.nationalbreakdown.com 


www.emito.net 

www.Edinburgh.com.pl/przewodnik/ 

www.szkocja.org.pl 

www.glasgow24.com 

Radio 

www.radioszkocja.pl 

www.szkockie.info/ 

www.szkocja.fm 

Links to other guides for Poles 

Aberdeen www.aberdeenshirecommunitysafety.org.uk/download/ 

welcome/polish.pdf 

Highlands&Islands highlandlife.net/welcome_pack/ 

polski_pakiet_powitalny 

Perth & Kinross www.pkc.gov.uk 

Glasgow www.glasgow.gov.uk 

Edinburgh www.edinburgh.gov.uk 

Borders www.scotborders.gov.uk 

Dundee www.dundeecity.gov.uk 

www.idea.gov.uk/idk/core/page.do?pageId=8865883#contents-13 

Linki do stron zawierajücych informacje 

na temat uprawniei pracowniczych w szkocji 

Rozmaite organizacje przygotowały broszury informacyjne oraz strony internetowe w języku polskim dla przyjezdnych 

zamieszkałych i zatrudnionych w Zjednoczonym Królestwie, między innymi w Szkocji. 

Zapraszamy osoby planujące przyjazd do Szkocji do zapoznania się z informacjami na temat ich praw pracowniczych. 

Poniżej znajduje się lista przydatnych linków do stron internetowych oraz danych adresowych. 

Obowiązkowa rejestracja 

pracowników (program WRS) 

www.homeoffice.gov.uk/ 

passports-and-immigration 

angielski 

Informacje Link do strony internetowej Język 

Szkocja Twoim Miejscem – 

strona w języku polskim 

Ambasada Brytyjska w Warszawie 

Agencja rządowa BERR (Business, 

Enterprise and Regulatory Reform) 

regulująca przepisy dotyczące m.in. 

działalności gospodarczej oraz praw 

pracowniczych i konsumenckich 

Biuro Porad Obywatelskich 

(Citizens Advice Bureau) 

Ministerstwo Zatrudnienia 

i Doskonalenia Zawodowego 

(Department for Employment 

& Learning) 

Informator na temat polskich 

organizacji, usług i produktów 

Ośrodek pomocy osobom 

przybyłym z krajów Europy 

wschodniej (Eastern European 

Advice Centre) 

www.szkocja.eu 

www.britishembassy.gov.uk/servlet/ 

Front?pagename=OpenMarket/Xcelerate/ 

ShowPage&c=Page&cid=1086624743611 

www.berr.gov.uk/files/file37558.pdf 

www.adviceguide.org.uk/scotland/ 

languages_scotland/polish/ 

employment_polish_.htm 

www.delni.gov.uk/polish.pdf 

www.informatorpolski.co.uk 

www.eeac.org.uk 

polski 

polski 

polski 

polski 

polski 

polski 

angielski 

Związek Polaków w Wielkiej Brytanii www.zpwb.org.uk angielski/polski 

Inspektorat ds. Bezpieczeństwa 

i Higieny Pracy (Health & 

Safety Executive) 

Brytyjskie Ministerstwo Spraw 

Wewnętrznych (Home Office) 

www.hse.gov.uk/languages/polish 

www.workingintheuk.gov.uk 

Niezależna organizacja prowadząca www.lrd.org.uk/issue.php?pagid=52&issueid=1191 

badania na zamówienie brytyjskich 

związków zawodowych i placówek 

zainteresowanych tematyką pracowniczą 

(Labour Research Department) 

polski 

angielski 

angielski (witryna)/ 

polski (informator 

„Prawo w pracy”) 

34 Witamy w Szkocji 



Organizacja prowadząca działalność 

na rzecz praw cudzoziemców w 

Zjednoczonym Królestwie 

SIPTU (organizacja wspierająca 

pracowników w Irlandii) 

Informatory organizacji Stonewall 

na temat praw pracowniczych 

dla pracowników o orientacji 

homoseksualnej 

www.migrantsrights.org.uk 

www.siptu.ie/Resources/EmploymentRights/ 

FileDownload,3746,en.pdf 

www.stonewall.org.uk/documents/Polish.pdf 

angielski 

polski 

polski 

The British Embassy in Warsaw www.hse.gov.uk/pubns/polish/indg410.pdf polski 

Konsulat RP w Szkocji 


Ambasada RP w Szkocji www.polishembassy.org.uk polski 

Federacja Pracodawców Europejskich www.fedee.com angielski 

Transport & General Workers Union 

(związek zawodowy pracowników 

transportu i innych sektorów) 

www.tgwu.org.uk/Templates/ 

News.asp?NodeID=93151&int1stParentNodeID= 

42556&int2ndParentNodeID=42556&Action=Display 

angielski 

(adresy emailowe 

pod artykułem) 

Strona internetowa 

brytyjskiej centrali 

www.hse.gov.uk/languages/polish 

polski 

34 Witamy w Szkocji 

21574 Polish A5 Brochure V3.indd 64 19/3/09 17:34:13

Poradnik 2009

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?