"Odpowiedzialność nauczyciela - refleksja pogłębiona". - Centrum ...

Biuletyn Centrum Edukacji Nauczycieli
w Gdańsku
EDUKACJA POMORSKA
nr 57-58 (8-9) marzec-czerwiec 2013 r.
Porozmawiajmy o…
bezpieczeństwie w szkole
ROK BEZPIECZNEJ SZKOŁY
Fot. B. Kwaśniewska
Małgorzata
Bukowska-Ulatowska
nauczyciel konsultant CEN
ds. języka angielskiego
Rozmowa z Marzeną Kozłowską,
nauczycielem konsultantem CEN ds. pedagogiki
M. B.-U.: Przygotowując się do naszej rozmowy, poprosiłam kilkunastu
nauczycieli o podanie skojarzeń, jakie wywołuje u nich hasło
„bezpieczeństwo w szkole”. Najczęściej wskazywane były rozwiązania
organizacyjne (monitoring, regulaminy, dyżury nauczycieli itp.)
oraz negatywne zjawiska (przemoc, narkotyki). Wśród skojarzeń nauczycielskich
pojawiały się też takie, które dotyczą świadomości
(przeprowadzanie lekcji na ten temat, reagowanie na zło, stosunek
nauczycieli do opieki nad uczniami) oraz wskazujące podmioty, których
dotyczy zagadnienie (uczeń, nauczyciel). W pojedynczych odpowiedziach
wymieniano aspekty psychologiczne: relacje międzyludzkie,
przyjaźń, partnerstwo, pewność, dobre samopoczucie.
M. K.: Czyli myśląc o bezpiecznej szkole skupiamy się na regulaminach, procedurach,
dyżurach nauczycieli itp. Oczywiście kwestie formalną są istotne,
ale warto czasem zastanowić się nad hierarchią ważności. Często tak bardzo
skupiamy się na tym, czy mamy wymagane prawem dokumenty, że zapominamy
o tym, co jest istotą zagadnienia i wokół czego tak naprawdę powinny koncentrować
się nasze działania: przede wszystkim musimy zadbać o wewnętrzne
poczucie bezpieczeństwa. Zastanawiamy się, co robić w sytuacji zagrożenia,
gdy uczniowie są agresywni czy uzależnieni, a za mało mówimy o profilaktyce,
o tym, że może pewne sytuacje nie wydarzyłyby się, gdybyśmy wcześniej zadbali
o aspekty psychologiczne.
M. B.-U.: No właśnie, czy to nie jest tak, że skupiamy się na bezpieczeństwie
wokół nas, a nie na tym, co jest w nas i pomiędzy nami?
M. K.: Myślę, że tak właśnie jest. Skupienie się na kamerach, regulaminach
itp. jest bardzo powierzchowne, tak jakbyśmy chcieli zapewnić sobie dowody
na to, że coś zrobiliśmy. Już będzie spokojnie, bo przecież mamy odpowiednie
procedury, monitoring. A przecież poczucie bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych
potrzeb psychicznych człowieka. Takiego bezpieczeństwa szukamy
najpierw w domu, a potem również w szkole.
M. B.-U.: Co się dzieje z uczniem, który nie ma zapewnionego poczucia
bezpieczeństwa?
M. K.: Reakcja na lęk bywa różna. Może to być na przykład postrzeganie
świata jako wrogiego miejsca. Wówczas neutralne komunikaty, które u innych
nie wzbudzają silnych emocji, odbierane są przez osobę czującą zagrożenie jako
prowokacja, atak, a zatem wywołują reakcję obronną, często agresywną. Zdarza
się, że uczniowie, którzy nie czują się bezpiecznie w klasie, uciekają w zachowania
prowokacyjne. Chociaż oczywiście nie jest to jedyne wytłumaczenie tego
typu zachowań. Dbałość o zapewnienie uczniom bezpieczeństwa psychicznego
nie rozwiąże wszystkich problemów, ale z pewnością ograniczy wiele niepożądanych
zjawisk. Często nauczyciel wchodzący do klasy bombardowany jest
wieloma różnymi problemami, próbuje zmierzyć się ze wszystkimi na raz i nie
myśli o tym, że na początku pracy z daną grupą warto skupić się na rzeczach
podstawowych.
M. B.-U.: Od czego zatem warto zacząć pracę z nową klasą?
23