"Odpowiedzialność nauczyciela - refleksja pogłębiona". - Centrum ...

Biuletyn Centrum Edukacji Nauczycieli
w Gdańsku
EDUKACJA POMORSKA
nr 57-58 (8-9) marzec-czerwiec 2013 r.
Czy postawą ciała można zmienić
stan umysłu?
Małgorzata
Bukowska-Ulatowska
nauczyciel konsultant CEN
ds. języka angielskiego
Wiele napisano już i powiedziano o komunikacji
niewerbalnej. Wiemy, że to język ciała przekazuje znaczną
część komunikatu, często lepiej oddając rzeczywistą intencję
wypowiedzi niż nasze słowa. Badania naukowe potwierdzają
decydujące wpływ takich elementów, jak mimika czy
gestykulacja kandydata ubiegającego się o pracę lub polityka
startującego w wyborach na decyzje podejmowane przez
pracodawców albo wyborców. Dlatego też tak dużą
popularnością, również wśród kadry pedagogicznej,
cieszą się szkolenia z zakresu umiejętności sprawnego
odczytywania sygnałów wysyłanych przez innych
oraz świadomego kierowania mową własnego ciała.
Nawet w cyfrowym świecie potrzebujemy czegoś więcej
niż słowa – stąd popularność emotikonów w korespondencji
elektronicznej, nie tylko prywatnej.
Jednym ze zjawisk badanych przez psychologów społecznych są postawy
dominacji i władzy, występujące zarówno w świecie zwierząt, jak i ludzi.
Charakteryzuje je „rośnięcie” ciała – przyjmowanie pozycji otwartej,
w których ciało wydaje się zajmować znacznie większą przestrzeń niż ma
to miejsce w rzeczywistości. Są to postawy spotykane zarówno u osób
pozostających u władzy przez dłuższy czas, jak i u tych, którzy odnoszą
jednorazowe sukcesy. Doskonałą ilustracją tej drugiej sytuacji jest gest
zwycięstwa sportowca, który jako pierwszy przekracza linię mety. Analizy
przeprowadzone kilka lat temu przez kanadyjską badaczkę Jessicę
Tracy 1 pokazały, że wzniesienie rąk ułożonych w literę V jako gest zwycięstwa
jest charakterystyczne również dla sportowców niewidomych
od urodzenia, a zatem nie jest to wyuczony, uwarunkowany kulturowo
element naszej mowy ciała.
Na zasadzie kontrastu, wizualne zmniejszenie rozmiaru ciała, postawa
zamknięta, skulona, wyraża niepewność i podporządkowanie. W sytuacji
kontaktu z osobą, której poza demonstruje siłę, nie upodobnimy się do niej,
wręcz przeciwnie: w naturalny sposób przyjmiemy postawę uległości.
Amerykańskie badaczki, Amy Cuddy, profesor Harvard Business
School oraz Dana Carney, profesor Berkeley Haas School of Business,
zwróciły uwagę na istnienie korelacji pomiędzy demonstrowaniem
pozycji władzy a aktywnością studentów podczas zajęć – osoby przybierające
postawę siły częściej zabierały głos w dyskusji, co w konsekwencji
przekładało się na uzyskiwanie przez nich wyższych ocen
(na studiach MBA ocena końcowa w 50% jest odzwierciedleniem aktywności
na zajęciach). Ponieważ mężczyźni wykazują większą skłonność
do przybierania pozycji władzy niż kobiety, skutkowało to niższymi wynikami
na dyplomach studentek, chociaż testy potwierdzały posiadanie
przez nie kompetencji porównywalnych z kompetencjami ich kolegów.
1 Tracy, J. L., Matsumoto, D. The spontaneous display of pride and shame: Evidence for
biologically innate nonverbal displays. Proceedings of the National Academy of Sciences.
– 2008.
31