01.09.2015 Views

第 三 章 热 力 学 第 二 定 律 Qi Ti

第三章热力学第二定律

第三章热力学第二定律

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>章</strong> <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> (contents)<br />

本 <strong>章</strong> <strong>学</strong> 习 目 的 和 要 求 以 及 考 核 目 标<br />

3.1 自 发 变 化 的 共 同 特 征 P135<br />

<strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>章</strong> <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong><br />

The second law of Themodynamics<br />

不 可 能 把 <strong>热</strong> 从 低 温 物<br />

体 传 到 高 温 物 体 , 而<br />

不 引 起 其 它 变 化<br />

Edited by SunRu 2010.4.19 15:20<br />

• 3.1 自 发 变 化 的 共 同 特 征 —— 不 可 逆 性<br />

• 3.2 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong><br />

• 3.3 Carnot <strong>定</strong> 理<br />

• 3.4 熵 的 概 念<br />

• 3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理<br />

• 3.6 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 基 本 方 程 与 T-S 图<br />

• 3.7 熵 变 的 计 算<br />

• 3.8 熵 和 能 量 退 降<br />

• 3.9 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 本 质 和 熵 的 统 计 意 义<br />

• 3.10 Helmholtz 自 由 能 和 Gibbs 自 由 能<br />

• 3.11 变 化 的 方 向 与 平 衡 条 件<br />

• 3.12 ΔG 的 计 算 示 例<br />

• 3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

• 3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵<br />

2<br />

1. 理 解 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 内 容 和 意 义 , 了 解 自 发 变 化 的 共<br />

同 特 征 。<br />

2. 了 解 卡 诺 循 环 的 意 义 以 及 ig. 在 诸 过 程 中 <strong>热</strong> 、 功 的 计 算 .<br />

3. 了 解 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 卡 诺 <strong>定</strong> 理 的 联 系 。 理 解 克 劳 修 斯<br />

不 等 式 的 重 要 性 。<br />

4. 理 解 U、H、S、A、G 的 <strong>定</strong> 义 , 了 解 其 物 理 意 义 。<br />

5. 理 解 ΔG 在 特 殊 条 件 下 的 物 理 意 义 以 及 如 何 利 用 它 来 判<br />

别 变 化 的 方 向 和 平 衡 条 件 。<br />

6. 会 应 用 吉 布 斯 - 亥 姆 霍 兹 公 式 。<br />

7. 了 解 熵 的 统 计 意 义 。<br />

8. 了 解 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 内 容 , 理 解 规 <strong>定</strong> 熵 值 的 意 义 、 计<br />

算 及 其 应 用 。<br />

3<br />

一 、 <strong>定</strong> 义 :<br />

不 需 外 界 供 给 其 它 功 而 能 自 动 发 生 的 变 化<br />

<strong>二</strong> 、 常 见 的 自 发 过 程<br />

<strong>三</strong> 、 共 同 特 征 —— <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 不 可 逆 过 程<br />

说 明 :<br />

1. 不 可 逆 过 程 不 等 于 逆 过 程 不 可 进 行<br />

2. 方 向 和 限 度 是 相 互 关 联 的<br />

4<br />

3.1 自 发 变 化 的 共 同 特 征 P135<br />

3.2 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> P136<br />

3.2 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> P136-137<br />

3.3 Carnot <strong>定</strong> 理 P138<br />

过 程<br />

<strong>热</strong> 传 导<br />

气 体 的 流 动<br />

浓 差 扩 散<br />

化 <strong>学</strong> 变 化<br />

共 同 特 征<br />

方 向<br />

高 温 → 低 温<br />

高 压 → 低 压<br />

高 浓 度 区 域 →<br />

低 浓 度 区 域<br />

Zn + CuSO 4<br />

→<br />

Cu + ZnSO 4<br />

非 平 衡 态 → 平 衡 态<br />

限 度<br />

温 度 处 处 相 等<br />

压 <strong>力</strong> 处 处 相 等<br />

浓 度 处 处 相 等<br />

体 系 的 组 成<br />

不 变<br />

平 衡 态<br />

5<br />

一 、 两 种 经 典 说 法<br />

克 劳 修 斯 (Clausius) 说 法 :<br />

不 可 能 把 <strong>热</strong> 从 低 温 物 体 传 到 高<br />

温 物 体 而 不 引 起 其 它 变 化 。<br />

即 <strong>热</strong> 传 导 的 不 可 逆 性<br />

开 尔 文 (Kelvin) 说 法 : 不 可<br />

能 从 单 一 <strong>热</strong> 源 取 出 <strong>热</strong> 使 之 完 全<br />

变 为 功 , 而 不 发 生 其 它 变 化 。<br />

即 <strong>热</strong> 功 转 换 的 不 可 逆 性<br />

6<br />

<strong>二</strong> 、 两 种 说 法 的 一 致 性<br />

<strong>第</strong> <strong>二</strong> 类 永 动 机 是 不 可 能 制 成 的<br />

( 从 单 一 <strong>热</strong> 源 吸 <strong>热</strong> 使 之 完 全 变 为 功 而 不 留 下<br />

任 何 影 响 的 机 器 )<br />

<strong>三</strong> 、 说 明<br />

1. <strong>第</strong> <strong>二</strong> 类 永 动 机 必 须 是 服 从 能 量 守 恒 原 理 的<br />

2. 正 确 理 解 开 尔 文 说 法<br />

ig. 等 温 膨 胀 Q=W 体 系 的 状 态 改 变 了<br />

7<br />

<strong>热</strong> 机 效 率 的 最 高 限 度 ? 又 跟 什 么 因 素 有 关 呢 ?<br />

卡 诺 <strong>热</strong> 机 —— 可 逆 机<br />

一 、 卡 诺 <strong>定</strong> 理<br />

内 容 : 所 有 工 作 于 同 温 <strong>热</strong> 源 和 同 温 冷 源 之 间 的 <strong>热</strong><br />

机 , 其 效 率 都 不 能 超 过 可 逆 机 , 即 可 逆 机<br />

的 效 率 最 高<br />

<strong>二</strong> 、 证 明 P139<br />

<strong>三</strong> 、 推 论<br />

所 有 工 作 于 同 温 <strong>热</strong> 源 与 同 温 冷 源 之 间 的 可 逆<br />

机 , 其 <strong>热</strong> 机 效 率 都 相 等 , 即 与 <strong>热</strong> 机 内 的 工 作 物<br />

质 无 关 。<br />

8<br />

3.3 Carnot <strong>定</strong> 理 P140<br />

3.4 熵 的 概 念 P140<br />

3.4 熵 的 概 念 P141<br />

3.4 熵 的 概 念 P141<br />

卡 诺 <strong>定</strong> 理 的 实 际 意 义 :<br />

(1) 可 逆 <strong>热</strong> 机 的 效 率 是 所 有 <strong>热</strong> 机 效 率 的 极 限<br />

(2) 提 高 <strong>热</strong> 机 效 率 的 有 效 方 法 是 扩 大 两 个 <strong>热</strong> 源<br />

之 间 的 温 度 差<br />

9<br />

一 、 可 逆 过 程 的 <strong>热</strong> 温 商<br />

1. 卡 诺 循 环<br />

−W<br />

Qc<br />

+ Qh<br />

T<br />

1 c Qc Q<br />

η = = = − + h = 0<br />

Qh<br />

Qh<br />

Th<br />

Tc<br />

Th<br />

2. 任 意 的 可 逆 循 环 <strong>热</strong> 温 商 之 和 等 于 零<br />

⎛δ<strong>Qi</strong><br />

⎞<br />

∑⎜<br />

⎟ =0<br />

⎛δQ<br />

⎞<br />

或<br />

i ⎝ T<br />

∫ ⎜ ⎟ =0<br />

i ⎠ R ⎝ T ⎠ R<br />

即 : 在 任 意 的 可 逆 循 环 中 , 工 作 物 质 在 各 <strong>热</strong> 源 所<br />

吸 收 的 <strong>热</strong> 与 该 温 度 之 比 的 总 和 等 于 零 。<br />

10<br />

证 明 :<br />

11<br />

根 据 任 意 可 逆 循 环 <strong>热</strong> 温 商 的 公 式 :<br />

⎛δQ<br />

⎞ B⎛δQ<br />

⎞ A⎛<br />

δQ<br />

⎞<br />

∫ ⎜ ⎟ =0<br />

⇒ ∫<br />

⎝ T ⎠<br />

A⎜<br />

⎟ + ∫<br />

R T B⎜<br />

⎟<br />

⎝ ⎠R<br />

⎝ T ⎠<br />

1 R 2<br />

B⎛δQ<br />

⎞ B⎛δQ<br />

⎞<br />

即 ∫A⎜<br />

⎟ = ∫<br />

T A⎜<br />

⎟<br />

⎝ ⎠R<br />

⎝ T<br />

1 ⎠ R 2<br />

<strong>二</strong> 、 熵 (entropy)<br />

B⎛δQ<br />

⎞<br />

SB<br />

− SA<br />

= ΔS<br />

= ∫A⎜<br />

⎟<br />

⎝ T ⎠ R<br />

= 0<br />

12<br />

3.4 熵 的 概 念 P142<br />

3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理 P143<br />

3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理 P144<br />

3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理 P144<br />

<strong>二</strong> 、 熵 (entropy)<br />

B⎛δQ<br />

⎞<br />

SB<br />

− SA<br />

= ΔS<br />

= ∫A⎜<br />

⎟<br />

⎝ T ⎠ R<br />

⎛δQ<br />

⎞<br />

ΔS<br />

= ∑⎜<br />

i ⎟<br />

⎛ Q ⎞<br />

dS ⎜ ⎟<br />

i ⎝ <strong>Ti</strong><br />

⎠ R ⎝ T ⎠ R<br />

单 位 :J⋅ K -1<br />

一 、 不 可 逆 过 程 的 <strong>热</strong> 温 商<br />

根 据 卡 诺 <strong>定</strong> 理 : η IR < ηR<br />

Qc<br />

+ Qh<br />

T<br />

1 c Q Q<br />

⇒ < − ⇒ c + h < 0<br />

Qh<br />

Th<br />

Tc<br />

Th<br />

推 广 到 任 意 不 可 逆 循 环 :<br />

= δ 14<br />

⎛ <strong>Qi</strong> ⎞<br />

⎜ ⎟ < 0<br />

i ⎝ <strong>Ti</strong><br />

⎠IR<br />

<strong>二</strong> 、Clausius 不 等 式<br />

⎛ δQ<br />

⎞ ⎛ δQ<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟<br />

∑<br />

< 0<br />

i T<br />

+<br />

∑<br />

i T<br />

⎝ ⎠IR,A→B<br />

⎝ ⎠R,B→A<br />

⎛ Q ⎞<br />

Q ⎜ ⎟<br />

∑ δ = SA<br />

− SB<br />

i T<br />

⎝ ⎠R,B→A<br />

⎛ Q ⎞<br />

SB<br />

- SA<br />

> ⎜ ⎟<br />

i T<br />

⎝ ⎠IR,A→B<br />

⎛ Q ⎞<br />

⎛ Q ⎞<br />

SB<br />

- SA<br />

> ⎜ ⎟<br />

i T<br />

或 ΔS > ⎜ ∑ δ<br />

⎝ ⎠IR,A→B<br />

i T<br />

⎟<br />

⎝ ⎠IR,A→<br />

⎛ B δQ<br />

⎞<br />

即 ΔS-⎜<br />

⎟<br />

∑ > 0<br />

A T<br />

⎝ ⎠IR<br />

B δQ<br />

ΔSA→B-<br />

∑ ≥ 0 Clausius 不 等 式<br />

A T<br />

δ Q<br />

− ≥ 0 或 dS ≥<br />

δQ <strong>热</strong> <strong>二</strong> <strong>律</strong> 的<br />

dS<br />

T<br />

T 数 <strong>学</strong> 表 达 式<br />

∴ ∑ δ B<br />

∑ δ 15<br />

∴ ∑ δ 16<br />

13


3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理 P144<br />

3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理 P144<br />

3.5 Clausius 不 等 式 与 熵 增 加 原 理 P145<br />

3.6 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 基 本 方 程 与 T-S 图 P146<br />

Clausius 不 等 式<br />

B δQ<br />

δQ<br />

δQ<br />

ΔSA→B-<br />

∑ ≥ 0 dS − ≥ 0 或 dS ≥<br />

A T<br />

T<br />

T<br />

意 义 :<br />

(1) 可 用 来 判 别 过 程 的 可 逆 性<br />

(2) 是 过 程 进 行 不 可 逆 程 度 的 度 量 ; 过 程 的<br />

<strong>热</strong> 温 商 与 熵 变 相 差 越 大 , 则 过 程 的 不 可 逆<br />

程 度 也 越 大 。<br />

17<br />

<strong>三</strong> 、 熵 增 ( 加 ) 原 理 —— 过 程 方 向 和 限 度 的 判 据<br />

⎧><br />

不 可 逆<br />

⎪<br />

绝 <strong>热</strong> 体 系 ΔS ≥ 0 ⎨=<br />

可 逆<br />

⎪<br />

⎩<<br />

不 可 能 发 生<br />

⎧><br />

表 示 自 发<br />

隔 离 体 系 ΔS ≥ 0<br />

⎪<br />

⎨=<br />

达 平 衡<br />

⎪<br />

⎩<<br />

不 可 能 发 生<br />

只 有 在 绝 <strong>热</strong> 体 系 中 才 可 以 用 熵 变 的 符 号 来 判<br />

<strong>定</strong> 过 程 的 可 逆 性 ; 只 有 在 隔 离 体 系 中 才 可 以 用 熵<br />

变 的 符 号 来 判 <strong>定</strong> 过 程 的 自 发 与 平 衡 。<br />

18<br />

⎧><br />

表 示 自 发<br />

⎪<br />

非 隔 离 体 系 ΔS总<br />

=ΔS体<br />

+ΔS环<br />

≥ 0 ⎨=<br />

达 平 衡<br />

⎪<br />

⎩<<br />

不 可 能 发 生<br />

δQ<br />

Q环<br />

ΔS体<br />

= R<br />

∫ ΔS环<br />

=<br />

T<br />

T环<br />

熵 增 原 理 : 在 绝 <strong>热</strong> 体 系 或 隔 离 体 系 中 熵 永 不 减 少<br />

四 、 关 于 熵 的 小 结 P145<br />

19<br />

一 、 <strong>热</strong> 一 <strong>律</strong> 与 <strong>热</strong> <strong>二</strong> <strong>律</strong> 的 联 合 式<br />

dU = δQR + δW<br />

= TdS − pdV ⇒ TdS = dU + pdV<br />

<strong>二</strong> 、T-S 图 及 其 应 用<br />

dS = δQ ⇒ Q =<br />

T R ∫TdS<br />

任 一 可 逆 过 程<br />

Q = ∫ CdT 不 适 用 于 等 温 过 程<br />

在 等 温 过 程 中 QR<br />

= ∫TdS<br />

= T ∫ dS = T( S2<br />

− S1)<br />

以 T 为 纵 坐 标 、S 为 横 坐 标 所 作 的 表 示 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 过<br />

程 的 图 称 为 T-S 图 , 或 称 为 温 - 熵 图 。<br />

20<br />

3.6 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 基 本 方 程 与 T-S 图 P147<br />

3.6 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 基 本 方 程 与 T-S 图 P147<br />

3.7 熵 变 的 计 算 P148<br />

3.7 熵 变 的 计 算 P149<br />

S<br />

Carnot 循 环 : η =<br />

S<br />

ABCD<br />

ABEF<br />

T<br />

O<br />

A<br />

D<br />

F<br />

B<br />

C<br />

E S<br />

T-S 图 的 优 点 :<br />

(1) 既 显 示 体 系 所 作 的 功 , 又 显 示 体 系 所 吸 取<br />

或 释 放 的 <strong>热</strong> 量 。p-V 图 只 能 显 示 所 作 的 功 。<br />

(2) 既 可 用 于 等 温 过 程 , 也 可 用 于 变 温 过 程 来<br />

计 算 体 系 可 逆 过 程 的 <strong>热</strong> 效 应 ; 而 根 据 <strong>热</strong> 容<br />

计 算 <strong>热</strong> 效 应 不 适 用 于 等 温 过 程 。<br />

⎛δQ<br />

⎞<br />

= ∑⎜<br />

i ⎛ Q ⎞<br />

ΔS<br />

⎟ dS = ⎜<br />

δ ⎟<br />

i ⎝ <strong>Ti</strong><br />

⎠ T<br />

R<br />

⎝ ⎠ R<br />

一 、 可 逆 过 程 的 熵 变<br />

1. 等 温<br />

⎛ Q ⎞ (2) ig. 简 单 状 态 变 化<br />

ΔS<br />

= ⎜ ⎟<br />

⎝ T ⎠ p<br />

R<br />

1<br />

V → p 1 2 V 2<br />

(1) 相 变<br />

V<br />

Q = −W<br />

= nRT ln 2<br />

nΔ相 变 H<br />

V<br />

m<br />

1<br />

Δ S =<br />

T<br />

Q V<br />

相 变<br />

2 p<br />

ΔS = = nR ln = nR ln<br />

T V p<br />

1<br />

1<br />

2<br />

ig. 等 温 等 压 混 合 :<br />

VA<br />

+ VB<br />

VA<br />

+ V<br />

Δ<br />

B<br />

mix S = nAR ln + nBR ln<br />

VA<br />

VB<br />

= −R ( n ln x + n ln x )<br />

A<br />

A<br />

B<br />

B<br />

补 充 题 1<br />

21<br />

22<br />

23<br />

24<br />

3.7 熵 变 的 计 算 ( 补 充 题 1)<br />

3.7 熵 变 的 计 算 P150<br />

3.7 熵 变 的 计 算 P151<br />

3.7 熵 变 的 计 算 ( 补 充 题 6)<br />

1. 计 算 ig 在 下 列 等 温 过 程 中 的 △S m<br />

( 1)<br />

O2 + N2<br />

→ O2<br />

,N<br />

1 1<br />

2 ΔS 1 = −R(ln<br />

+ ln )<br />

p,V p,V p,2V<br />

2 2<br />

( 2)<br />

O<br />

= 2Rln 2<br />

2 + N2<br />

→ O2<br />

,N2<br />

p,V p,V 2 p,V ΔS 2 = 0 ( p,V ,T不 变 )<br />

( 3)<br />

O2 + O2<br />

→ O<br />

1<br />

2 ΔS 3 = 2Rln<br />

p,V p,V 2 p,V<br />

2<br />

( 4)<br />

O2 + O2<br />

→ O2<br />

ΔS 4 = 0<br />

p,V p,V p,2V<br />

25<br />

2. 非 等 温 可 逆 过 程<br />

C = δQ ⇒ δQ = CdT<br />

dT<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ C<br />

等 容 : δ QV =<br />

C<br />

V<br />

CV<br />

dT ⇒ dS = V ⎜ ⎟ =<br />

dT ⎝ ∂T<br />

⎠ T<br />

T<br />

V<br />

T nC<br />

⇒ =<br />

2 V ,m<br />

T<br />

ΔS ∫ dT ig. ΔS = nC 2<br />

T<br />

V ,m ln<br />

1 T<br />

T1<br />

等 压 : δ Q p =<br />

C p S C p<br />

C pdT<br />

⎛ ∂ ⎞<br />

⇒ dS = dT ⎜ ⎟ =<br />

T ⎝ ∂T<br />

⎠ p T<br />

T nC<br />

T<br />

⇒ =<br />

2 p,m<br />

ΔS<br />

ig. ΔS = nC 2<br />

∫ dT<br />

p,m ln<br />

T1<br />

T<br />

T1<br />

26<br />

ig. p 1<br />

V 1<br />

T → p 1 2 V 2 T 2<br />

T2<br />

V<br />

ΔS = nC<br />

2<br />

V ,m ln + nR ln ( 先 等 容 再 等 温 )<br />

T1<br />

V1<br />

T2<br />

p<br />

= nC 2<br />

p,m ln − nR ln<br />

T1<br />

p1<br />

V2<br />

p<br />

= nC 2<br />

p,m ln + nCV ,m ln<br />

V1<br />

p1<br />

证 明 之 !<br />

27<br />

6. 1molHe (ig) 从 始 态 22.4dm 3 , 273K 经 由 一 任 意 变 化<br />

到 终 态 为 2×10 5 Pa,T 2<br />

=303K, 试 计 算 此 过 程 的 △S<br />

nRT2<br />

1×<br />

8.314 × 303 3<br />

V2<br />

= =<br />

= 12.6dm<br />

p<br />

5<br />

2 2 × 10<br />

T2<br />

V<br />

ΔS<br />

= C<br />

2<br />

V ,m ln + Rln<br />

T1<br />

V1<br />

3 303 12.6<br />

−1<br />

= × 8.314 × ln + 8.314 ln = −3.48J .K<br />

2 273 22.4<br />

28<br />

3.7 熵 变 的 计 算 P151<br />

3.7 熵 变 的 计 算 ( 补 充 题 2)<br />

3.7 熵 变 的 计 算 ( 补 充 题 7)<br />

3.7 熵 变 的 计 算 ( 补 充 题 7)<br />

<strong>二</strong> 、 不 可 逆 过 程 的 熵 变<br />

—— 需 设 计 从 相 同 始 态 到 相 同 终 态<br />

的 可 逆 过 程 来 计 算 ΔS。<br />

29<br />

2、1mol ig 置 于 绝 <strong>热</strong> 容 器 中 , 向 真 空 膨 胀 , 计 算 此 过 程<br />

的 △S, 用 △S 判 断 过 程 的 可 逆 性<br />

T1<br />

= 273 K<br />

T2<br />

= 273 K<br />

真 空 膨 胀<br />

θ<br />

θ<br />

p1<br />

= 2 p<br />

p<br />

W=0 Q=0 △U=0 2 = p<br />

V1<br />

= 11.2 L<br />

V2<br />

= 22.4 L<br />

解 : 设 计 为 等 温 可 逆 过 程<br />

V<br />

S nR ln 2 −1<br />

Δ = = Rln 2 = 5.76J .K<br />

V1<br />

Q Q<br />

= 0 ⇒ Δ S > —— 不 可 逆 过 程<br />

T<br />

T<br />

30<br />

7. 试 求 p o 下 ,-5℃ 的 过 冷 液 体 苯 变 为 固 体 苯 的 △S, 并<br />

用 克 劳 修 斯 不 等 式 判 断 此 凝 固 过 程 是 否 可 能 发 生 。 已<br />

知 苯 的 正 常 凝 固 点 为 5℃<br />

−1<br />

Δ fusHm<br />

= 9340J .mol ,<br />

−1<br />

−1<br />

C p,m ( C6H6<br />

,l ) = 127 J .K mol ,<br />

−1<br />

−1<br />

C p,m ( C6H6<br />

,s ) = 123J .K mol<br />

31<br />

解 法 1 : C H ( l ,268 K )<br />

ΔS<br />

6 6<br />

C6H6<br />

( s,268K )<br />

ΔS 1<br />

ΔS3<br />

ΔS 2<br />

C 6 H 6 ( l ,278 K ) C6<br />

H6<br />

( s,278K )<br />

ΔS体<br />

= ΔS1<br />

+ ΔS2<br />

+ ΔS3<br />

T2<br />

Δ fusHm<br />

T<br />

= C<br />

1<br />

p,m ( l )ln − + C p,m ( s )ln<br />

T1<br />

T fus<br />

T2<br />

278 9940<br />

= 127 ln − + 123ln 268<br />

268 278 278<br />

−1<br />

−1<br />

= −35.62J .K .mol<br />

32


3.7 熵 变 的 计 算 ( 补 充 题 7)<br />

3.8 熵 和 能 量 退 降 P152<br />

3.9 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 本 质 和 熵 的 统 计 意 义<br />

3.9 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 本 质 和 熵 的 统 计 意 义<br />

268<br />

Δ fusHm(<br />

268K ) = Δ fusHm(<br />

278K ) + ∫ ΔC<br />

pdT<br />

278<br />

= −9940<br />

+ ( 123 − 127 )( 268 − 278 )<br />

−1<br />

= −9900Jmol<br />

Q − 9900<br />

−1<br />

= = −36.94J .K<br />

T 268<br />

P152 例 3<br />

Q<br />

ΔS<br />

> ∴ 此 凝 固 过 程 可 能 发 生 。<br />

T<br />

−1<br />

( ΔS)<br />

iso = ΔS体<br />

+ ΔS环<br />

= −35.62<br />

+ 36.94 = 1.32J .K<br />

33<br />

• 实 际 过 程 —— 不 可 逆 过 程<br />

• <strong>热</strong> 一 <strong>律</strong> —— 能 量 守 恒 <strong>定</strong> <strong>律</strong> ; <strong>热</strong> <strong>二</strong> <strong>律</strong> —— 不 可<br />

逆 过 程 中 熵 的 总 值 增 加 ⇒ 系 统 中 能 量 的 一<br />

部 分 却 丧 失 了 做 功 的 能 <strong>力</strong> , 这 就 是 能 量 “ 退<br />

降 ”, 退 降 的 程 度 与 熵 的 增 加 成 正 比 。<br />

• P153 图 3.9 存 储 在 高 温 物 体 的 能 量 和 存 储<br />

在 低 温 物 体 的 能 量 虽 数 量 相 同 , 但 “ 质 量 ” 是<br />

不 同 的 。<br />

• 功 的 质 量 高 于 <strong>热</strong><br />

• 高 级 能 量 与 低 级 能 量<br />

34<br />

一 、 不 可 逆 过 程 的 微 观 本 质 P154<br />

<strong>热</strong> 功 交 换 的 不 可 逆 性<br />

<strong>热</strong> 是 大 量 物 质 微 粒 以 无 序 运 动 的 形 式 而 传 递<br />

的 能 量 , 功 是 体 系 与 环 境 间 因 物 质 微 粒 有 序<br />

运 动 而 交 换 的 能 量 。<br />

微 观 本 质 : 一 切 不 可 逆 过 程 都 是 向 混 乱 度 增<br />

加 的 方 向 进 行 , 而 熵 函 数 则 可 以 作 为 系 统 混<br />

乱 度 的 一 种 量 度 。<br />

35<br />

<strong>二</strong> 、 几 率 ( 概 率 )、 宏 观 状 态 、 微 观 状 态 P155<br />

⎧<strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 几 率 ( Ω ): 微 观 状 态<br />

几 率 ⎨<br />

⎩数 <strong>学</strong> 几 率 ( P)<br />

: 所 占 比 例<br />

不 同 颜 色 小 球 a、b、c、d, 装 在 两 个 盒 子<br />

中 , 总 分 装 方 式 有 2 4 =16 种<br />

均 匀 分 布 是 几 率 最 大 的 分 布 , 可 代 替 体 系<br />

的 一 切 分 布 —— 最 可 几 分 布<br />

36<br />

3.9 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 本 质 和 熵 的 统 计 意 义<br />

宏 观 状 态 微 观 状 态 数 <strong>学</strong> 几 率 P<br />

( <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 几 率 Ω)<br />

(4,0) C4 4 = 1 1 ( 1 ) 4<br />

16<br />

=<br />

2<br />

(3,1) C4 3 = 4<br />

4<br />

16<br />

(2,2) C4 2 = 6<br />

6<br />

16<br />

无 序<br />

(1,3) C4 1 = 4<br />

4<br />

16<br />

(0,4) C4 0 = 1<br />

1<br />

( 1 ) 4<br />

16<br />

=<br />

2<br />

37<br />

3.9 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 本 质 和 熵 的 统 计 意 义<br />

<strong>三</strong> 、 熵 的 统 计 意 义 P156<br />

玻 兹 曼 公 式 :S = k lnΩ<br />

k = R/L = 1.38×10 -23 J⋅ K -1<br />

—— 联 系 宏 观 与 微 观 的 重 要 桥 梁 , 奠 <strong>定</strong> 了 统<br />

计 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 的 基 础 。<br />

熵 函 数 的 物 理 意 义 :<br />

熵 是 体 系 混 乱 度 的 量 度 , 体 系 的 混 乱 度 越<br />

低 , 有 序 性 越 高 , 熵 值 就 越 低 。<br />

四 、 <strong>热</strong> <strong>二</strong> <strong>律</strong> 的 微 观 本 质 P158<br />

在 隔 离 体 系 中 , 自 发 变 化 的 方 向 是 由 比 较 有<br />

序 的 状 态 向 比 较 无 序 的 状 态 变 化 。<br />

38<br />

3.10 Helmholtz 自 由 能 和 Gibbs 自 由 能 P158<br />

为 何 要 <strong>定</strong> 义 新 函 数 ?<br />

一 、 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> 一 、 <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 的 联 立 式<br />

dU = δ Q + δW<br />

⎫<br />

⎬ ⇒ dU ≤ TdS + δW<br />

TdS ≥ δQ ⎭<br />

δW<br />

= − pedV<br />

− δW f ⎭ ⎬⎫<br />

⇒ dU ≤ TdS − pedV<br />

− δW f<br />

<strong>二</strong> 、Helmholtz 自 由 能 ( A)<br />

1、 <strong>定</strong> 义 dU ≤ TdS + δW<br />

− δW ≤ −dU<br />

+ TdS ⎫<br />

⎬ ⇒ −δW ≤ −dU<br />

+ d( TS)<br />

等 温 T 1<br />

=T 2<br />

=T<br />

环 ⎭ = −d( U -TS)<br />

39<br />

3.10 Helmholtz 自 由 能 和 Gibbs 自 由 能 P159<br />

− δ W ≤ −dU<br />

+ d( TS)<br />

= −d( U -TS)<br />

def<br />

A = U -TS 单 位 :J 状 态 函 数 , 容 量 性 质<br />

2、 物 理 意 义<br />

⎧<<br />

自 发 过 程<br />

⎪<br />

− δW<br />

≤ −dA<br />

-W ≤ -ΔA<br />

⎨=<br />

达 平 衡<br />

⎪<br />

⎩><br />

不 可 能 进 行<br />

自 发 变 化 总 是 朝 着 A 减 小 的 方 向 进 行 , 直 到 A<br />

达 最 小 值 , 达 平 衡 为 止 。<br />

40<br />

3.10 Helmholtz 自 由 能 和 Gibbs 自 由 能 P159<br />

3.10 Helmholtz 自 由 能 和 Gibbs 自 由 能 P160<br />

3.10 Helmholtz 自 由 能 和 Gibbs 自 由 能 P160<br />

3.11 变 化 的 方 向 和 平 衡 条 件 P161<br />

等 温 可 逆 过 程 :- ΔA = - W max<br />

功 函<br />

等 温 等 容 不 做 其 它 功 :<br />

( Δ A ) T V, ,W 0 ≤ 0<br />

f = 等 温 等 容 位<br />

可 用 ΔA 判 别 自 发 变 化 的 方 向 和 平 衡 条 件<br />

考 虑 : 是 不 是 只 有 等 温 过 程 才 有 Δ A ?<br />

41<br />

<strong>三</strong> 、Gibbs 自 由 能 ( G )<br />

1. <strong>定</strong> 义 : dU ≤ TdS − pedV<br />

+ δW<br />

f<br />

⇒ −δW<br />

f ≤ −dU<br />

+ TdS − pedV<br />

等 T 等 p ⇒ −δ W f ≤ −d( U − TS + pV ) = −d( H − TS)<br />

def<br />

G = H − TS 单 位 :J 状 态 函 数 , 容 量 性 质<br />

2. 物 理 意 义<br />

− δW<br />

f ≤ −dG<br />

⎧<<br />

⎪<br />

-W f ≤ -ΔG<br />

⎨=<br />

⎪<br />

⎩><br />

自 发 过 程<br />

达 平 衡<br />

不 可 能 进 行<br />

42<br />

3. 说 明<br />

(1) 一 个 体 系 在 某 一 过 程 中 是 否 做 W f<br />

, 则 与 该<br />

反 应 的 安 排 及 具 体 进 行 过 程 有 关 , 如<br />

Zn + CuSO 4<br />

= Cu + ZnSO 4<br />

ΔrG<br />

= −nEF<br />

(2) ( Δ G ) T ,p,W 0 ≤ 0<br />

f = 等 温 等 压 位<br />

可 用 ΔG 判 别 自 发 变 化 的 方 向 和 平 衡 条 件<br />

43<br />

函 数<br />

项 目<br />

公 式<br />

体 系<br />

过 程<br />

自 发 进 行<br />

达 平 衡<br />

不 可 发 生<br />

S 判 据<br />

( Δ ) ≥ 0<br />

S U V,<br />

隔 离 体 系<br />

一 切 过 程<br />

ΔS > 0<br />

ΔS = 0<br />

ΔS < 0<br />

A 判 据<br />

( ΔA)<br />

T V, ,W = 0<br />

( ΔG)<br />

T ,p,W = 0<br />

≤ 0<br />

f<br />

等 T,V,W f =0 等 T,p,W f =0<br />

ΔA < 0<br />

ΔA = 0<br />

ΔA > 0<br />

G 判 据<br />

≤ 0<br />

封 闭 体 系<br />

f<br />

ΔG < 0<br />

ΔG = 0<br />

ΔG > 0<br />

UH<br />

44<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P167<br />

一 、 <strong>定</strong> 义 式<br />

H=U+pV A= U-TS G=H-TS=A+pV<br />

<strong>二</strong> 、 基 本 公 式<br />

δQ<br />

dS = ( 可 逆 ) ⎫<br />

T ⎪ dU = TdS−<br />

pdV <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong><br />

dU = δ Q + δW<br />

⎬ ⇒<br />

⎪ dH = TdS + Vdp 基 本<br />

δW f = 0 ⎭<br />

dA = −SdT<br />

− pdV 公 式<br />

dG = −SdT<br />

+ Vdp<br />

适 用 条 件 : 达 平 衡 态 的 组 成 不 变 的 封 闭 体 系 ,<br />

W f = 0 的 一 切 过 程 。<br />

45<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P169<br />

• 特 性 函 数 特 征 变 量<br />

dU = TdS − pdV<br />

♠ ♠ ♠<br />

dH = TdS + Vdp<br />

♠ ♠ ♠<br />

dA = −SdT<br />

− pdV<br />

♠ ♠ ♠<br />

dG = −SdT<br />

+ Vdp<br />

♠ ♠ ♠<br />

U ( S,V ) TdS<br />

H ( S,p ) -pdV<br />

A ( T,V ) Vdp<br />

G ( T,p ) -SdT<br />

46<br />

函 数<br />

项 目<br />

公 式<br />

体 系<br />

过 程<br />

自 发 进 行<br />

达 平 衡<br />

不 可 发 生<br />

变 化 的 方 向 和 平 衡 条 件 判 据<br />

SAG<br />

U 判 据<br />

( Δ U ) S V, ,W = 0 ≤ 0 ( Δ H ) S ,p,W = 0 ≤ 0<br />

等 S, V,<br />

W f =0<br />

ΔU < 0<br />

ΔU = 0<br />

ΔU > 0<br />

f<br />

封 闭 体 系<br />

H 判 据<br />

f<br />

等 S, p,<br />

W f =0<br />

ΔH < 0<br />

ΔH = 0<br />

ΔH > 0<br />

47<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P168<br />

<strong>三</strong> 、 对 应 系 数 关 系 式 ( 状 态 函 数 的 全 微 分 性 质 )<br />

⎛ ∂U<br />

⎞ ⎛ ∂H ⎞<br />

T = ⎜ ⎟ =<br />

dU = TdS − pdV<br />

⎜ ⎟⎠<br />

⎝ ∂S<br />

⎠ V ⎝ ∂S<br />

p dH = TdS + Vdp<br />

⎛ ∂U<br />

⎞ ⎛ ∂A<br />

⎞<br />

p = −⎜<br />

⎟ = −⎜<br />

⎟<br />

⎝ ∂V<br />

S ⎝ ∂V<br />

dA = −SdT<br />

− pdV<br />

⎠ ⎠ T<br />

⎛ ∂A<br />

⎞ ⎛ ∂G<br />

⎞<br />

S = −⎜<br />

⎟ = −<br />

dG = −SdT<br />

+ Vdp<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂H<br />

⎞ ⎛ ∂G<br />

⎞<br />

V = ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠ ⎝ ∂p<br />

⎠<br />

S<br />

T<br />

48


3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P170<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

四 、Maxwell 关 系 式 ( 尤 拉 关 系 )<br />

⎛ ∂z<br />

⎞ ⎛ ∂z<br />

⎞<br />

dz = ⎜ ⎟ dx + ⎜ ⎟ dy = Mdx + Ndy<br />

⎝ ∂x<br />

⎠ y ⎝ ∂y<br />

⎠ x<br />

dU = TdS − pdV<br />

⎛ ∂M<br />

⎞ ⎛ ∂N<br />

⎞<br />

=<br />

dH = TdS + Vdp<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂y<br />

⎠ x ⎝ ∂x<br />

⎠ y<br />

dA = −SdT<br />

− pdV<br />

dG = −SdT<br />

+ Vdp<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = −⎜<br />

⎟ ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠S<br />

⎝ ∂S<br />

⎠V<br />

⎝ ∂p<br />

⎠S<br />

⎝ ∂S<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = −⎜<br />

⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

49<br />

常 见 的 18 个 含 熵 偏 导 :S、T、p、V<br />

含 熵 在 上 :<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p ⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠ p ⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

含 熵 在 下 :<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂S<br />

⎠V<br />

⎝ ∂S<br />

⎠ p ⎝ ∂S<br />

⎠T<br />

⎝ ∂S<br />

⎠ p ⎝ ∂S<br />

⎠T<br />

含 熵 在 外 :<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠S<br />

⎝ ∂p<br />

⎠S<br />

⎝ ∂T<br />

⎠S<br />

⎝ ∂p<br />

⎠S<br />

⎝ ∂T<br />

⎠S<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠V<br />

⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂S<br />

⎠V<br />

⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠S<br />

50<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

含 熵 在 上 : ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂T<br />

⎠<br />

V<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠ p<br />

含 熵 在 上 且 含 T 有 公 式 :<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ C<br />

= V ⎛ ∂S<br />

⎞ C p<br />

⎜ ⎟<br />

⎜ ⎟ =<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

T ⎝ ∂T<br />

⎠ p T<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎜ ⎟ = −<br />

⎠<br />

⎜ ⎟<br />

V ⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠V<br />

51<br />

含 熵 在 上 不 含 T 插 入 T:<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂T<br />

⎞ C p ⎛ ∂T<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠ p ⎝ ∂T<br />

⎠ p⎝<br />

∂V<br />

⎠ p T ⎝ ∂V<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ CV<br />

⎛ ∂T<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠V<br />

T ⎝ ∂p<br />

⎠V<br />

52<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 例 题 1)<br />

含 熵 在 下 , 利 用 倒 数 关 系 :<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ T ⎛ ∂T<br />

⎞ T<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟ =<br />

⎝ ∂S<br />

⎠V C V ⎝ ∂S<br />

⎠ p C p<br />

⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂T<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = −⎜<br />

⎟<br />

⎝ ∂S<br />

⎠T<br />

⎝ ∂p<br />

⎠ S<br />

V ⎝ ∂ ⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂V<br />

⎞ T ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ T ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂S<br />

⎠ p C p ⎝ ∂T<br />

⎠ p ⎝ ∂S<br />

⎠V<br />

CV<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

53<br />

含 熵 在 外 , 利 用 循 环 关 系 :<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = −1<br />

⎝ ∂V<br />

⎠S<br />

⎝ ∂S<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

T ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = − = − ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠S<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ C<br />

⎜ ⎟ V ⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎛ ∂V<br />

⎞ CV<br />

⎛ ∂T<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = − ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂T<br />

⎠S<br />

T ⎝ ∂p<br />

⎠V<br />

54<br />

⎛ ∂S<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

T<br />

⎜ ⎟ = −<br />

⎛ ∂V<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ C p ⎛ ∂T<br />

⎞<br />

=<br />

⎝ ∂p<br />

⎠ S<br />

S ⎛ ∂<br />

⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎞ C<br />

⎜ ⎟ p ⎝ ∂T<br />

⎠ p ⎝ ∂T<br />

⎠S<br />

T ⎝ ∂V<br />

⎠ p<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

⎛ ∂S<br />

⎜<br />

⎞ ⎟<br />

⎛ ∂p<br />

⎞ ⎝ ∂V<br />

⎠ p C p ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂p ⎞<br />

⎜ ⎟ = − = ⎜ ⎟ = γ ⎜ ⎟⎠<br />

⎝ ∂V<br />

⎠S<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ C<br />

⎜ ⎟ V ⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

T<br />

⎝ ∂p<br />

⎠V<br />

⎛ ∂V<br />

⎞ 1 ⎛ ∂V<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠S<br />

γ ⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

55<br />

证 明 ig. 绝 <strong>热</strong> 可 逆 过 程 的 方 程 为<br />

γ<br />

γ -1<br />

1−γ<br />

γ<br />

pV = 常 数 , TV = 常 数 , p T = 常 数<br />

证 明 :<br />

⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ nRT ⎞ p<br />

⎜ ⎟ = γ ⎜ ⎟ = γ ⎜ − ⎟ = −γ<br />

⎝ ∂V<br />

⎠ V<br />

2<br />

S ⎝ ∂ ⎠T<br />

⎝ V ⎠ V<br />

dp dV<br />

+ γ = 0<br />

p V<br />

γ<br />

d ln p + γd lnV = 0 d ln pV = 0 γ<br />

pV = 常 数 ,<br />

pV = nRT<br />

γ -1<br />

1−γ<br />

γ<br />

∴TV<br />

= 常 数 , p T = 常 数<br />

56<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 补 充 题 8)<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 补 充 题 9)<br />

补 充 题 9<br />

补 充 题 9<br />

8、 证 明 焦 耳 - 汤 姆 逊 实 验 是 不 可 逆 过 程<br />

证 明 : 节 流 过 程 d H = 0<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ V<br />

dH = TdS + Vdp ⎜ ⎟ = − < 0<br />

⎝ ∂p<br />

⎠H<br />

T<br />

p2<br />

V<br />

Δ p < 0, 则 ΔS<br />

> 0 或 ΔS<br />

= ∫ − dp > 0<br />

p T<br />

根 据 熵 判 据 ,<br />

则 必 为 不 可 逆 过 程<br />

体 系 在 绝 <strong>热</strong> 过 程 中 S ↑<br />

1<br />

9、 证 明 ig 的 内 能 和 焓 只 是 温 度 的 函 数 , 与 体 积 无<br />

关 , 而 范 德 华 气 体 的 内 能 随 体 积 增 大 而 增 大 。<br />

证 明 : dU = TdS − pdV<br />

⎛ ∂U<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = T⎜<br />

⎟ − p = T⎜<br />

⎟ − p<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎛ ∂p<br />

⎞ nR ⎛ ∂U<br />

⎞ nR<br />

对 ig ⎜ ⎟ = , 则 ⎜ ⎟ = T × − p = 0<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

V ⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

V<br />

dH = TdS + Vdp<br />

⎛ ∂H<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = T⎜<br />

⎟ + V ⎜ ⎟ = T⎜<br />

⎟ + V ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎝ ∂V<br />

⎠ T<br />

nR ⎛ nRT ⎞<br />

= T × + V ⎜ − ⎟ = 0<br />

V ⎝<br />

2<br />

V ⎠<br />

2<br />

n a<br />

对 范 氏 气 体 ( p + )(V − nb ) = nRT<br />

2<br />

V<br />

∂p<br />

nR<br />

( ) V =<br />

∂T<br />

V − nb<br />

2<br />

∂U<br />

nR n a<br />

( ) T = − p = > 0<br />

∂V<br />

V − nb 2<br />

V<br />

57<br />

58<br />

59<br />

60<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 补 充 题 10)<br />

10、 证 明 :<br />

(1) 气 体 自 由 膨 胀 的 焦 耳 系 数 为<br />

⎛ ∂p<br />

⎞<br />

p − T⎜<br />

⎟<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎝ ∂T<br />

⎠<br />

μ =<br />

V<br />

J = ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠U<br />

CV<br />

(2) 节 流 过 程 ⎛ ∂V<br />

T⎜<br />

⎟<br />

⎞ −V<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

μJ<br />

−T<br />

= ⎜ ⎟ =<br />

⎝ ∂p<br />

⎠H<br />

C p<br />

并 对 ig 证 明 μ J<br />

= 0 , μ J-T<br />

= 0<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 补 充 题 10)<br />

证 明 :<br />

⎛ ∂U<br />

⎜<br />

⎞ ⎟<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ ⎝ ∂V<br />

⎠<br />

( 1 ) μ<br />

T<br />

J = ⎜ ⎟ = −<br />

⎝ ∂V<br />

⎠U<br />

⎛ ∂U<br />

⎞<br />

⎜ ⎟<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

⎛ ∂S<br />

T<br />

⎞<br />

⎛ ∂p<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ − p p − T⎜<br />

⎟<br />

⎝ ∂V<br />

⎠<br />

= − T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠<br />

=<br />

V<br />

CV<br />

CV<br />

nR<br />

p − T<br />

ig. μ<br />

V<br />

J −T<br />

= = 0<br />

CV<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 补 充 题 10)<br />

证 明 : ( 2 )<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞<br />

T⎜<br />

⎟ + V T⎜<br />

⎟ −V<br />

⎝ ∂p<br />

⎠<br />

T<br />

T<br />

⎝ ∂ ⎠ p<br />

μ J-T = −<br />

=<br />

C p<br />

C p<br />

nR<br />

T × −V<br />

p<br />

对 ig. μJ −T<br />

= = 0<br />

C p<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 ( 补 充 题 11)<br />

11. 假 <strong>定</strong> 给 出 了 纯 物 质 均 相 的 T-S 图 , 证 明 :<br />

任 何 一 条 等 容 线 和 任 何 一 条 等 压 线 的 斜 率 之<br />

比 , 在 相 同 温 度 下 等 于 C p /C V 。<br />

证 明 : ⎛ ∂T<br />

⎞ T<br />

⎜ ⎟ = ⎫ ⎛ ∂T<br />

⎞<br />

⎝ ∂S<br />

⎠V C V ⎪ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂S<br />

⎠V<br />

C p<br />

⎬ ⇒ =<br />

⎛ ∂T<br />

⎞ T ⎛ ∂T<br />

⎞ CV<br />

⎜ ⎟ =<br />

⎪ ⎜ ⎟<br />

⎝ ∂S<br />

⎠ p C ⎝ ∂S<br />

⎠<br />

p<br />

⎪⎭<br />

p<br />

61<br />

62<br />

63<br />

64


3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P173<br />

五 、Gibbs 自 由 能 与 温 度 、 压 <strong>力</strong> 的 关 系<br />

dG = −SdT<br />

+ Vdp G=H-TS<br />

1、 与 温 度 的 关 系<br />

⎛ ∂G<br />

⎞ ⎛ ∂ΔG<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = −S<br />

⇒ ⎜ ⎟ = −ΔS<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p ⎝ ∂T<br />

⎫<br />

⎠ p ⎪ ⎛ ∂ΔG<br />

⎞ ΔG<br />

− ΔH<br />

⎬ ⇒ ⎜ ⎟ =<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p T<br />

ΔG<br />

= ΔH<br />

− TΔS<br />

⎪<br />

⎭<br />

1 ⎛ ∂ΔG<br />

⎞ ΔG<br />

− ΔH<br />

1 ⎛ ∂ΔG<br />

⎞ ΔG<br />

ΔH<br />

⇒ ⎜ ⎟ = ⇒<br />

T ⎝ ∂T<br />

⎠ 2 ⎜ ⎟ − = −<br />

2 2<br />

p T T ⎝ ∂T<br />

⎠ p T T<br />

65<br />

3.13 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P173<br />

1 ⎛ ∂ΔG<br />

⎞ ΔG<br />

ΔH<br />

⇒ ⎜ ⎟ − = −<br />

T ⎝ ∂T<br />

⎠ 2 2<br />

p T T<br />

⎡ ⎛ ΔG<br />

⎞⎤<br />

⎢<br />

∂⎜<br />

⎟<br />

T ⎥ ΔH<br />

⇒<br />

⎝ ⎠<br />

⎢ ⎥ = − —Gibbs—Helmholtz 方 程<br />

T<br />

2<br />

⎢<br />

∂<br />

⎥ T<br />

⎣ ⎦ p ⎧ΔG<br />

ΔH<br />

⎪<br />

= −∫<br />

dT + I<br />

ΔG<br />

ΔH<br />

T 2<br />

T<br />

d = dT ⇒<br />

T 2 ⎨<br />

T ⎪ΔG2<br />

ΔG<br />

⎛ ⎞<br />

− 1 1 1<br />

= ΔH⎜<br />

− ⎟<br />

⎪⎩<br />

T2<br />

T1<br />

⎝T2<br />

T1<br />

⎠<br />

∫ −∫<br />

66<br />

2.11 几 个 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 函 数 间 的 关 系 P174<br />

⎡ ⎛ ΔG<br />

⎞⎤<br />

⎡ ⎛ ΔA⎞⎤<br />

⎢<br />

∂⎜<br />

⎟<br />

⎢<br />

∂⎜<br />

⎟<br />

⎝ T ⎠⎥<br />

ΔH<br />

⎝ T ⎠⎥<br />

ΔU<br />

⎢ ⎥ = −<br />

2 ⎢ ⎥ = −<br />

T<br />

2<br />

⎢<br />

∂T<br />

⎥ T ⎢<br />

∂<br />

⎥ T<br />

⎣ ⎦ p<br />

⎣ ⎦V<br />

2、 与 压 <strong>力</strong> 的 关 系 —Gibbs—Helmholtz 方 程<br />

⎛ ∂G<br />

⎞<br />

p<br />

⎜ ⎟ = V ⇒ = 2<br />

∫p ⎝ ∂p<br />

ΔG<br />

Vdp<br />

1<br />

⎠T<br />

p<br />

ig. 等 温 可 逆 ΔG = nRTln 2<br />

p 1<br />

67<br />

⎧<br />

⎪<br />

⎪<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎪<br />

⎩<br />

3.12 ΔG 的 计 算 P162<br />

<strong>定</strong> 义 式 G=H-TS<br />

ΔG=ΔH-Δ(TS) ⎨ ⎧ 等 温 ΔG<br />

= ΔH - TΔS<br />

⎩ 绝 <strong>热</strong> ΔG<br />

= ΔH - SΔT<br />

基 本 公 式 dG = −SdT<br />

+ Vdp ΔG = −∫ SdT + ∫Vdp<br />

吉 - 亥 方 程<br />

⎡ ⎛ ΔG<br />

⎞⎤<br />

⎢<br />

∂⎜<br />

⎟<br />

⎝ T ⎠⎥<br />

ΔH<br />

⎢ ⎥ = −<br />

T<br />

2<br />

⎢<br />

∂<br />

⎥ T<br />

⎣ ⎦ p<br />

68<br />

3.12 ΔG 的 计 算 P163<br />

3.12 ΔG 的 计 算 P162<br />

3.12 ΔG 的 计 算 P165<br />

3.12 ΔG 的 计 算 示 例 P166<br />

一 、 简 单 状 态 变 化 过 程<br />

1. 等 温 可 逆 过 程<br />

p<br />

p2<br />

ΔG<br />

= ΔH<br />

− TΔS<br />

ΔG = ∫ 2<br />

Vdp = nRT ln<br />

p1<br />

p1<br />

2. 非 等 温 可 逆 过 程<br />

ΔG<br />

= ΔH<br />

− Δ( TS) = ΔH<br />

− ( T S − T )<br />

ΔG = −∫ SdT + ∫Vdp<br />

2 2 1S1<br />

69<br />

<strong>二</strong> 、 相 变 过 程<br />

1. 可 逆 相 变<br />

等 温 等 压 dG = −SdT<br />

+ Vdp = 0<br />

( ΔG) T , p = 0<br />

2. 不 可 逆 相 变 —— 设 计 成 可 逆 相 变<br />

<strong>三</strong> 、 化 <strong>学</strong> 变 化 过 程<br />

<strong>定</strong> 温 下 ig. dD + eE = fF + gG 求 Δ r<br />

G m<br />

范 霍 夫 平 衡 箱 P165 图 3.10<br />

70<br />

半 透 膜 : 只 允 许 一 种 气 体 通<br />

过 , 不 用 时 可 随 时 换 成 不<br />

透 性 的 板 壁 。<br />

Δ G<br />

dD + eE ⎯→<br />

r m<br />

fF + gG<br />

pD<br />

pE<br />

pF<br />

pG<br />

ΔG 1<br />

ΔG 3<br />

Δ r G m , 2 = 0<br />

dD + eE ⇔ fF + gG<br />

p' D<br />

p' E<br />

p' F<br />

p' G<br />

71<br />

Δ G<br />

Δ dD eE r m<br />

rGm<br />

= ΔG1<br />

+ ΔrGm ,2 + ΔG3<br />

+ ⎯⎯⎯→<br />

fF + gG<br />

pD<br />

pE<br />

pF<br />

p<br />

p'<br />

G<br />

D p'<br />

= dRT ln + eRT ln E<br />

p<br />

ΔG 1<br />

ΔG<br />

D pE<br />

3<br />

Δ r G m , 2 = 0<br />

pF<br />

p dD + eE ⇔ fF + gG<br />

+ fRT ln + gRT ln G<br />

p' F p' G p' D p' E p' F p' G<br />

f g<br />

f g<br />

pF<br />

pG<br />

p' F p'<br />

= RT ln − RT ln G<br />

d e d e<br />

pD<br />

p E p' D p' E<br />

= RT lnQp − RT ln K p<br />

72<br />

3.12 ΔG 的 计 算 示 例 P167<br />

范 霍 夫 等 温 式<br />

⎧Qp<br />

< K p<br />

Q p ⎪<br />

1 . ΔrGm<br />

= RT ln<br />

K ⎨Qp<br />

= K p<br />

p ⎪<br />

⎩Qp<br />

> K p<br />

θ<br />

θ<br />

2. Δ rGm<br />

= ∑ν<br />

BΔ<br />

f Gm( B)<br />

B<br />

Δr<br />

Gm<br />

< 0 正 向 自 发 进 行<br />

ΔrGm<br />

= 0 达 平 衡<br />

ΔrGm<br />

> 0不 能 自 发 进 行<br />

<strong>第</strong> 六 <strong>章</strong> 中 介 绍<br />

73<br />

3.12 ΔG 的 计 算 示 例 P167<br />

θ θ θ<br />

3.<br />

ΔrGm<br />

= Δr<br />

Hm<br />

− TΔr<br />

Sm<br />

⎧ θ<br />

θ<br />

( )<br />

θ<br />

Δr<br />

Hm<br />

= ∑ν<br />

BΔ<br />

f Hm<br />

B = −∑ν<br />

BΔc<br />

Hm( B)<br />

⎪ B<br />

B<br />

⎨<br />

θ θ<br />

⎪Δr<br />

Sm<br />

= ∑ν<br />

BSm( B)<br />

⎩ B<br />

74<br />

3.12 ΔG 的 计 算 ( 补 充 题 12)<br />

12、 在 27℃ 时 ,1mol ig 由 10 6 Pa <strong>定</strong> 温 膨 胀 至<br />

10 5 Pa, 试 计 算 此 过 程 的 Q、W 及 体 系 的 △U、<br />

△H、△S、△A、△G<br />

解 : ΔU<br />

= ΔH<br />

= 0<br />

V p<br />

Q = −W<br />

= nRT ln 2 = nRT ln 1 = 5743J<br />

V1<br />

p2<br />

p<br />

1<br />

S nR ln 1<br />

−<br />

Δ = = 19.14J .K<br />

p2<br />

p<br />

ΔA<br />

= ΔG<br />

= nRT ln 2 = −5743J<br />

p1<br />

75<br />

补 充 题 13<br />

13、1mol ig. He 由 273K,3p o 经 绝 <strong>热</strong> 可 逆 膨 胀<br />

至 2p o , 求 此 过 程 的 Q、W 及 体 系 的 △U、<br />

△H、△S、△A、△G。 已 知<br />

θ<br />

3 p<br />

−1<br />

−1<br />

Sm<br />

( 273K ) = 115.1J .K . mol<br />

解 : Q = 0 ΔS<br />

= 0<br />

1−γ<br />

1−γ<br />

γ 1−γ<br />

γ ⎛ p<br />

p T p T T 1 ⎞ γ<br />

1 1 = 2 2 ⇒ 2 = ⎜ ⎟ T1<br />

= 232K<br />

⎝ p2<br />

⎠<br />

76<br />

补 充 题 13<br />

解 : Q = 0 ΔS<br />

= 0<br />

1−γ<br />

1−γ<br />

γ 1−γ<br />

γ ⎛ p<br />

p T p T T 1 ⎞ γ<br />

1 1 = 2 2 ⇒ 2 = ⎜ ⎟ T1<br />

= 232K<br />

⎝ p2<br />

⎠<br />

3<br />

ΔU<br />

= nCV ,mΔT<br />

= 1×<br />

× 8.314 × ( 232 − 273 ) = −511.3J<br />

2<br />

W = ΔU<br />

= −511.3J<br />

ΔH<br />

= nC p,mΔT<br />

= −852.2J<br />

ΔG<br />

= ΔH<br />

− Δ(TS ) = ΔH<br />

− SΔT<br />

= 3867 J<br />

ΔA<br />

= ΔU<br />

− Δ(TS ) = ΔU<br />

− SΔT<br />

= 4208J<br />

补 充 题 14<br />

14、 已 知 25℃ 液 体 水 H 2<br />

O(l) 的 饱 和 蒸 气 压 为<br />

3168Pa, 试 计 算 25℃ 及 p o 的 1mol 过 冷 水 蒸 气<br />

变 成 同 温 同 压 的 H 2<br />

O(l) 的 △G, 并 判 断 过 程<br />

是 否 自 发 。<br />

解 : 298K<br />

(<br />

θ ΔG<br />

) → (<br />

θ<br />

H2O<br />

g, p<br />

H2O<br />

l,<br />

p )<br />

ΔG 1<br />

ΔG 3<br />

0<br />

H ( 168Pa) G 2 2 O g, 3 ⎯ Δ ⎯→<br />

= H 2 O ( l , 3 168Pa)<br />

补 充 题 14<br />

解 : (<br />

θ ΔG<br />

) → (<br />

θ<br />

298K O g, p<br />

H O l,<br />

p )<br />

H2<br />

2<br />

ΔG 1<br />

ΔG 3<br />

0<br />

H ( 168Pa) G 2 2 O g, 3 ⎯ Δ ⎯→<br />

= H 2 O ( l , 3 168Pa)<br />

p<br />

p<br />

1<br />

ΔG<br />

= ΔG<br />

G G nRT ln 2<br />

1 + Δ 2 + Δ 3 = + 0 + ∫Vmdp<br />

p1<br />

p2<br />

= −8585<br />

+ 1.77 = −8583J<br />

< 0 为 自 发 过 程<br />

讨 论 : 因 p 对 凝 聚 态 体 积 影 响 较 小 , 故 一 般 计 算<br />

△G 时 可 将 其 忽 略 。<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P176<br />

一 、 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong><br />

1. <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> 温 标 ( K ) 1848 年 Kelvin<br />

2. 凝 聚 体 系 的 ΔG 和 ΔH 与 T 的 关 系 :<br />

1902 年 ,T.W.Richard lim ( ΔG-ΔH<br />

) = 0<br />

T→0<br />

3.Nernst <strong>热</strong> <strong>定</strong> 理 (Nernst heat theorem) 1906 年<br />

⎛ ∂ΔG<br />

⎞<br />

lim ⎜ − ⎟ = lim ( ΔS) 0<br />

T<br />

T =<br />

T→0⎝<br />

∂ ⎠ p T →0<br />

在 T→0K 时 的 等 温 过 程 中 , 系 统 的 熵 值 不 变 。<br />

77<br />

78<br />

79<br />

80


3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P178<br />

4. <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 内 容<br />

在 0 K 时 , 任 何 纯 物 质 的 完 整 晶 体<br />

( 只 有 一 种 排 列 方 式 ) 的 熵 值 为 零 , 也 称<br />

绝 对 零 度 不 能 达 到 <strong>定</strong> 理 。<br />

lim S T = 0<br />

T→0<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P178<br />

<strong>二</strong> 、 规 <strong>定</strong> 熵 值<br />

1. <strong>定</strong> 义 :<br />

当 S 0<br />

=0 时 , 求 得 的 纯 物 质 在 其 它 状 态 下 的<br />

熵 值 称 为 规 <strong>定</strong> 熵 。<br />

2. 标 准 熵 :<br />

1mol 某 纯 物 质 在 标 准 状 态 下 的 规 <strong>定</strong> 熵 称 为 该<br />

物 质 的 标 准 摩 尔 熵 值 , 简 称 标 准 熵 。<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P179<br />

3. 如 何 求 T K 时 某 气 体 的 规 <strong>定</strong> 熵 值 ?<br />

Δ S<br />

Δ S<br />

2<br />

(<br />

1 Δ S<br />

)→ ( f ) (<br />

3<br />

s 0 K s T ⇔ l T f )→ l ( Tb<br />

)<br />

Δ S 4<br />

Δ S<br />

(<br />

5<br />

⇔ g Tb<br />

)→ g ( T )<br />

S( g,T ) = S0 + Δ S1<br />

+ ΔS2<br />

+ ΔS3<br />

+ ΔS4<br />

+ ΔS5<br />

T<br />

Δ<br />

=<br />

f<br />

fusH<br />

∫ ()<br />

0<br />

C p s d lnT<br />

+<br />

T f<br />

T<br />

ΔvapH<br />

T<br />

+<br />

b<br />

∫ C () + + ∫ ( )<br />

T p l d lnT<br />

T<br />

C p g d lnT<br />

f<br />

T b b<br />

符 号 :S m<br />

θ<br />

单 位 :J ⋅ K -1 ⋅ mol -1 83<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P179<br />

81<br />

82<br />

84<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P179<br />

一 般 规 <strong>律</strong><br />

熵 的 类 型<br />

熵 的 类 型<br />

说 明 :<br />

(1) lim S T = 0 是 一 种 规 <strong>定</strong> , 并 不 表 明 S 0<br />

真 正<br />

T→0<br />

为 零 , 这 是 由 于 物 质 中 元 素 同 位 素 的 存 在 ,<br />

核 自 旋 对 熵 贡 献 以 及 体 系 被 “ 冻 结 ” 所 致 。<br />

(2) 习 惯 将 规 <strong>定</strong> 熵 称 为 “ 绝 对 熵 ” 不 确 切 , 因 为 规<br />

<strong>定</strong> 熵 实 际 上 是 一 个 相 对 值 。<br />

(1) 同 一 物 质 当 温 度 升 高 时 , 熵 值 增 大 。<br />

S m<br />

(H 2<br />

O,g) 188.74(298K) 208.49(500K) 232.62(1000K)<br />

(2) 同 一 物 质 的 气 液 固 <strong>三</strong> 态 , 混 乱 度 递 减 , 熵 值 也 递 减<br />

S m<br />

(g) > S m<br />

(l) > S m<br />

(s)<br />

298K 时 , H 2<br />

O(g) 188.74 H 2<br />

O(l) 69.94 H 2<br />

O(s) 0<br />

(3) 分 子 中 的 原 子 数 越 多 , 混 乱 度 就 越 大 , 熵 值 也 越 大<br />

CH 4<br />

: 186.19 C 2<br />

H 6<br />

: 229.49 C 3<br />

H 8<br />

: 269.91<br />

(4) 对 于 气 相 化 <strong>学</strong> 反 应 , 由 于 分 解 反 应 质 点 数 目 增 多 而<br />

混 乱 度 加 大 , 其 熵 值 也 增 大 , 相 反 , 加 成 或 聚 合 反<br />

应 中 体 系 的 熵 值 要 减 小 。<br />

1. 量 <strong>热</strong> 熵 : 历 史 上 克 劳 修 斯 根 据 卡 诺 循 环 显 示<br />

的 特 点 <strong>定</strong> 义 了 熵 , 它 的 变 化 值 用 可 逆 过 程 的 <strong>热</strong><br />

温 商 表 示 , 称 为 量 <strong>热</strong> 熵 。<br />

2. 统 计 熵 : 又 称 为 光 谱 熵 。 用 统 计 <strong>学</strong> 原 理 计 算<br />

出 的 熵 称 为 统 计 熵 。 因 计 算 时 要 用 到 分 子 光 谱<br />

数 据 , 故 又 称 为 光 谱 熵 。<br />

3. 残 余 熵 : 统 计 熵 与 量 <strong>热</strong> 熵 之 间 的 差 值 称 为 残<br />

余 熵 , 有 许 多 物 质 的 残 余 熵 很 小 , 有 的 物 质 由<br />

于 电 子 , 核 及 构 型 对 熵 的 贡 献 , 量 <strong>热</strong> 熵 测 不<br />

到 , 故 残 余 熵 较 大 。<br />

4. 构 型 熵 : 分 为 取 向 构 型 熵 和 混 合 构 型 熵 , 不 对<br />

称 分 子 在 0K 时 由 于 取 向 不 同 产 生 的 微 态 数 的 贡<br />

献 称 为 取 向 构 型 熵 。 混 合 构 型 熵 是 由 于 非 全 同<br />

粒 子 的 可 辨 性 引 起 的 微 态 数 增 加 。<br />

5. 规 <strong>定</strong> 熵 : 规 <strong>定</strong> 完 整 晶 体 0K 时 的 微 态 数 为 零 , 用<br />

积 分 式 计 算 温 度 T 时 的 熵 值 , 若 有 状 态 变 化 ,<br />

则 进 行 分 段 积 分 , 这 样 得 到 的 熵 称 为 规 <strong>定</strong> 熵 。<br />

6. 标 准 摩 尔 熵 : 标 准 压 <strong>力</strong> 下 , 实 验 温 度 T 时 求 得<br />

1mol 物 质 的 熵 值 称 为 标 准 摩 尔 熵 , 只 有 298K<br />

时 的 数 值 有 表 可 查 .<br />

85<br />

86<br />

87<br />

88<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P180<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 P180<br />

3.14 <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> 与 规 <strong>定</strong> 熵 ( 例 题 )<br />

补 充 题 15<br />

<strong>三</strong> 、 化 <strong>学</strong> 反 应 过 程 的 熵 变 计 算<br />

θ<br />

( )<br />

θ<br />

Δr<br />

Sm<br />

298.15K = ∑ν<br />

BSm( 298.15, B)<br />

B<br />

θ<br />

P483 附 录 Ⅳ 表 16<br />

1. Δ r S m 与 温 度 的 关 系<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ C p<br />

⎜ ⎟ =<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p T<br />

∑ν<br />

BC<br />

p,m ( B)<br />

θ<br />

T<br />

( )<br />

θ<br />

Δ = ( ) + B<br />

r Sm<br />

T Δr<br />

Sm<br />

298.15K ∫298.15K<br />

dT<br />

T<br />

89<br />

θ<br />

2 . Δ r S m 与 压 <strong>力</strong> 的 关 系<br />

⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂V<br />

⎞<br />

⎜ ⎟ = −⎜<br />

⎟<br />

⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p<br />

( )<br />

θ p ⎡ ⎛ ∂V<br />

⎞ ⎤<br />

298.15K时 , S p = S ( p) + ∫ θ ⎢−<br />

⎜ ⎟ ⎥dp<br />

p<br />

⎣⎢<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p⎥⎦<br />

ig.<br />

θ<br />

p<br />

= S ( p)<br />

− nR ln<br />

θ<br />

p<br />

90<br />

已 知 He, θ<br />

( )<br />

−1<br />

−1<br />

Sm<br />

298K = 126.06J .K mol , 求<br />

S 3 p θ<br />

m ( 273K ) = ?<br />

解 :<br />

θ<br />

273<br />

θ<br />

3 p<br />

θ<br />

3 p<br />

Sm<br />

( 273K ) = Sm(<br />

298K ) + ∫ C p,md lnT − nRln<br />

θ<br />

298<br />

p<br />

5 273<br />

= 126.06 + × 8.314ln − 1×<br />

8.314ln3<br />

2 298<br />

−1<br />

−1<br />

= 115.1J .K mol<br />

91<br />

15、10g He ( 可 视 为 ig ) 在 400K 时 压 <strong>力</strong> 为 5p o , 若 在 等 温 、 恒<br />

<strong>定</strong> 外 压 10p o 下 进 行 压 缩 。 试 计 算 此 过 程 的 Q、W 及 体 系 的<br />

△U、△H、△S、△A、△G。 已 知 M(He) = 4.00 g.mol -1<br />

解 : ΔU<br />

= ΔH<br />

= 0<br />

Q = −W<br />

= p2(V2<br />

−V1<br />

)<br />

p<br />

= nRT( 1 − 2 ) = −8.314kJ<br />

p1<br />

θ<br />

p 10 5 p<br />

1<br />

S = nR ln 1<br />

−<br />

Δ<br />

= × 8.314 ln = −14.4J .K<br />

p2<br />

4.00<br />

θ<br />

10 p<br />

p<br />

ΔA<br />

= ΔG<br />

= nRT ln 2 = 5.76kJ<br />

p1<br />

92<br />

补 充 题 16<br />

课 本 习 题 <strong>第</strong> 20 题<br />

课 本 习 题 <strong>第</strong> 20 题<br />

<strong>第</strong> <strong>三</strong> <strong>章</strong> <strong>热</strong> <strong>力</strong> <strong>学</strong> <strong>第</strong> <strong>二</strong> <strong>定</strong> <strong>律</strong> ( 作 业 )<br />

16、 人 体 活 动 和 生 理 过 程 是 在 恒 压 下 做 广 义 电 功 的 过 程 , 问<br />

1mol 葡 萄 糖 最 多 能 供 应 多 少 能 量 来 供 给 人 体 动 作 和 维 持 生<br />

命 之 用 (298K)?<br />

θ<br />

已 知 :298K 时 葡 萄 糖 的 ΔC H m = - 2808 kJ ⋅ mol-1<br />

葡 萄 糖 CO2<br />

H2O(<br />

l ) O2<br />

θ −1<br />

−1<br />

Sm(<br />

J .K mol ) 288.9 213.639 69.94 205.029<br />

CH<br />

6 12O6() l + 6 O2( g) → 6 CO2( g) + 6 HOl<br />

2<br />

()<br />

θ<br />

θ<br />

−1<br />

Δ<br />

rH m<br />

= Δ<br />

CH m<br />

= −2808 kJ . oml<br />

θ θ θ θ θ<br />

Δ<br />

rSm = 6 Sm( CO2) + 6 Sm( H2O) −6 Sm( O2) − Sm( C6H12O6)<br />

= 6× 213.639 + 6× 69.94 − 6× 205.029 −288.9<br />

−1 −1<br />

= 182.4 JK . mol<br />

θ θ θ<br />

−1<br />

Δ<br />

rGm = ΔrHm −TΔ rSm<br />

= −2862 kJ.<br />

mol<br />

93<br />

解 :<br />

V2<br />

V2<br />

RT<br />

Vm ,1 − α p<br />

W = −<br />

2<br />

∫ pdV = − ∫ dV = RT ln = RT ln<br />

V V Vm<br />

− α<br />

Vm ,2 − α p<br />

1<br />

1<br />

1<br />

dU = TdS − pdV<br />

⎛ ∂U<br />

⎞ ⎛ ∂S<br />

⎞ ⎛ ∂p<br />

⎞<br />

R<br />

⎜ ⎟ = T⎜<br />

⎟ − p = T⎜<br />

⎟ − p = T ⋅ − p = 0<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂V<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠V<br />

Vm<br />

− α<br />

∴U<br />

= f ( T ) ΔU<br />

= 0<br />

Vm ,2 − α p<br />

∴Q<br />

= −W<br />

= RT ln = RT ln 1<br />

Vm ,1 − α p2<br />

ΔH<br />

= ΔU<br />

+ Δ( pV ) = p V − p V = α( p − p )<br />

2 m ,2<br />

1 m ,1<br />

2<br />

1<br />

94<br />

p<br />

⎛ ∂S ⎞ V R<br />

2<br />

⎛ ∂ ⎞<br />

R<br />

⎜ ⎟ = −⎜<br />

⎟ = − ⇒ ΔS<br />

= ∫ −<br />

⎝ ∂p<br />

⎠T<br />

⎝ ∂T<br />

⎠ p p p1<br />

p<br />

ΔA<br />

= ΔU<br />

− TΔS<br />

= RT ln 2<br />

p1<br />

dp<br />

p<br />

p<br />

ΔG<br />

= ΔH<br />

− TΔS<br />

= α( p2<br />

− p1<br />

) + RT ln<br />

p<br />

2<br />

1<br />

p<br />

= Rln 1<br />

p2<br />

95<br />

<strong>章</strong> 节<br />

3.7<br />

3.12<br />

3.13<br />

3.14<br />

习 题<br />

2, 3,9<br />

4, 7, 11, 12, 14, 15, 17<br />

20, 24, 25<br />

19, 22, 28<br />

96

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!