Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
22 - OCAK <strong>2016</strong> .com<br />
BIR ZAMANLAR<br />
DALIŞ TARIHIN<br />
SAYFALARINDAN (1)<br />
İnsanoğlunun denize “ne zaman” ve “neden” girdiği, canlıların evrimindeki<br />
gibi denizden karaya çıkış kavramı kadar belirgin değildir. Ancak insanın<br />
karasal kaynakların tükenmesi veya azalması sebebiyle denizi yiyecek<br />
aramak için kullandığı düşünülmektedir. Paleantologlar Baltık Denizi<br />
kıyılarında kabuklu deniz canlıları yiyen insanların varlığını destekleyen<br />
binlerce yıl öncesine ait fosillere rastlamışlardır.<br />
Doç. Dr. F. OZAN<br />
DÜZBASTILAR<br />
Ege Üniversitesi<br />
Özellikle arkeolojik verilere bakarsak, Mezopotamya’da<br />
yapılan kazılarda, M.Ö. 4500 yıllarında süs eşyası yapmak<br />
için insanın denize girmiş olduğu açıktır. Benzer<br />
şekilde Mısır’da M.Ö. 3100 yıllarında incilerin süs eşyası<br />
olarak kullanılması, suya birilerinin girdiğini işaret<br />
etmektedir. İnsanoğlunun yerkürede görülmesinden<br />
sonra, denizle olan ilişkisini saptayamadığımız 30.000<br />
yıllık karanlık bir devre söz konusudur. Tabi ki, insanın<br />
denizden daha önce akarsu veya durgun sularla<br />
karşılaşmış olması daha yüksek bir olasılıktır. Yırtıcılardan<br />
korunmak, su ve besin ihtiyacını karşılamak,<br />
bir yerden bir başka yere gitmek gibi amaçlarla insanoğlu<br />
su ortamına hep yakın olmuştur.<br />
Savaşlar ve savaşçılar tarihin akışında çok önemli aktörler<br />
olmuşlardır. Homer’in İliada’sında değindiği Truva<br />
Savaşları, düşman teknelerine zarar vermek için çapa<br />
iplerini kesen şnorkelli dalgıçlardan bahseder (M.Ö.<br />
1194-1184). Rodoslu dalgıçların batan gemilerin mallarını<br />
çıkarmak için belli bir pay aldıkları ve derinlik<br />
artıkça, alınan payın da artığı bilinmekteydi. Suya olan<br />
ilgisi giderek artan insanoğlu, suyun altında daha uzun<br />
süre kalmak ve daha derinlere dalmak için çok farklı<br />
araç ve gereçleri tasarlamış ve hayata geçirmiştir. İlk<br />
başta suyun yüzeyinde uzun mesafeler kat etmek için<br />
boru benzeri araçları şnorkel olarak kullanmışlardır.<br />
M.Ö. 900 yıllarında Asurlular bir hayvanın derisinden<br />
yaptıkları tulumu sualtında hava kaynağı olarak ya da<br />
bunları nehirleri aşmak amacıyla yüzmek için kullandıkları<br />
söylenmektedir. Heredot, Pers kralı XerXes komutasındaki<br />
Perslerle yapılan savaşta Scione’li Yunan<br />
Scyllis ve kızı Cyane’nin çok iyi birer dalgıç oldukları<br />
ve millerce mesafeyi sualtından yüzerek gemilerin çapa<br />
iplerini kestikleri söylenmiştir (M.Ö. 500). Aslında basit<br />
bir şnorkel kullanarak bu işi yaptıkları açıktır. Günümüzde<br />
birçok ülkenin modern silahlarla donatılmış,<br />
her türlü zorluğa meydan okuyabilen, sualtı taarruz ve<br />
savunma timleri vardır. Buralarda görev yapan donanma<br />
komandoları hava kabarcığı çıkarmayan kapalı devre<br />
soluma cihazları (rebreather) kullanıp düşman hatlarına<br />
nüfuz ederek görevlerini yaparlar.<br />
Suyun altında “ne olduğu” sorusu insan beynini hep<br />
meşgul etmiştir. Eski çağlarda suyun sadece birkaç<br />
metre altına dalabilmek için uğraşan insan, günümüzde<br />
tek nefesle 200 metrenin altına inebilmiştir. Avusturyalı<br />
serbest dalıcı Herbert Nitsch 2012’in Haziran ayında<br />
250 metrenin altına inerek, nefesle en derine dalan insan<br />
unvanını almıştır. Akdeniz ve Ege Denizi civarında,<br />
özellikle Girit’te bulunan fresk ve seramiklerin üzerlerine<br />
çizilmiş ahtapot gibi deniz canlıları olması, bu dönemlerde<br />
(M.Ö. 3000-2000) yaşayan insanların denizle<br />
olan ilişkisini kesin bir şekilde desteklemektedir. Mitolojide<br />
denizle uğraşanların koruyucusu kabul edilen<br />
Glaukus’un Girit’te yaşamış bir dalgıç olduğu ve daha<br />
sonra derinlerde yetişen bir yosunu yiyerek tanrılaştığı<br />
anlatılır (M.Ö. 2500-1400). Aynı dönemde (M.Ö. 2200)<br />
Çin İmparatoru Yü dalgıçlardan vergiyi inci ve kırmızı<br />
mercan olarak almaktadır.<br />
Glaukus’un denizci ve balıkçıları fırtınalardan<br />
kurtarmak için geldiğine inanılırdı.<br />
Vegetius bahsettiği ilkel başlık ve günümüzde<br />
sanayi dalgıçlarının kullandığı modern dalış başlığı<br />
Asurlu dalgıçların kullandığı deri torba ve günümüzde sualtı<br />
savunma ve hücum görevlerinde yer alan tam teçhizatlı<br />
komandolar<br />
Aristotle, Lebeta adı verilen, içi havayla dolu kazanlardan<br />
(dalış çanı) bahsetmektedir (M.Ö. 360). Büyük İskender’in<br />
bizzat kendisinin ve dalgıçlarının dalış çanına<br />
benzer bir araçla, Trre’nin sualtı barikatını tahrip etmeyi<br />
planladıkları bilinmektedir. Romalı Pliny, 77 yılında<br />
Historia Naturalis isimli kitabında yine askeri dalgıçlardan<br />
bahseder. 1511’de basılan, ancak Vegetius tarafından<br />
375 yılında kaleme alındığı bilinen kitapta -De re Militari-,<br />
hava borusu olan dalış başlığı ve giysisine verilebilecek<br />
ilk örneği anlatılmıştır.<br />
Günümüzde açık ve kapalı devre SCUBA (Self-Contained<br />
Underwater Breathing Apparatus) sistemleri ile<br />
sportif, profesyonel ve teknik dalışlar yapılmaktadır.<br />
Bize en yakın dalış okulundan alacağımız bir dalış kursuyla<br />
derin maviliklere ilk adımı atmak mümkündür.<br />
Tüm bu tarihsel süreç günümüz teknolojisinin gelişmesinde<br />
büyük önem taşımaktadır. Sualtında saatlerce<br />
kalmak, hayal edilemeyen derinliklere inmek, sualtında<br />
haberleşmek ve her türlü konfora sahip dalışlar yapmak<br />
insan aklı sayesinde gerçekleşmiştir.<br />
Kaynak: Düzbastılar, M. K., Düzbastılar, F.O., 2007. Dalma<br />
Tekniği. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir, 457s.
Change language