Y Llusern

Eleni rydym yn dathlu tri chan mlwyddiant geni un o emynwyr mwyaf
Cymru ac Ewrop sef William Williams. Roedd ei emynau yn un o
nodweddion mwyaf dylanwadol y Diwygiad Methodistaidd yn y 18 ganrif
ac y mae eu dylanwad yn parhau hyd heddiw. Byddwn yn nodi hyn yn
ystod y flwyddyn hon gan roi sylw arbennig i’w emynau bendigedig. Ar
nos Sul 26ain Chwefror byddwn yn cynnal oedfa nodwedd arbennig yn
Eglwys y Ddinas am 5.30 i ddathlu gyda’n gilydd un o arwyr ffydd ein
cenedl. Dyma grynodeb o’i hanes.
Ganwyd ef yn y Cefncoed, Llanfair-ar-y-bryn,
Caerfyrddin, yn un o chwech o blant i John a Dorothea
Williams. Ef oedd yr unig un o blith tri o feibion a gafodd
fyw i fod yn oedolyn. Yr oedd ei dad yn henadur yn
eglwys Annibynnol Cefnarthen hyd nes i Arminiaeth
rwygo’r achos yn ddwy. O ganlyniad ymneilltuodd y
teulu gan gychwyn achos a gyfarfyddai yn fferm
Clinpentan. Yn ddiweddarach adeiladwyd capel
Pentre-ty-gwyn ar dir Pantycelyn. Fe gafodd ei
addysg gynnar yn Athrofa Llwyn-llwyd gyda’r
bwriad o fynd yn feddyg a hynny o dan arweiniad
y Parch David Price, gweinidog eglwys
Annibynnol Maesyronen ond yn ystod ei dymor yno fe gafodd dröedigaeth.
Ym mynwent Eglwys Talgarth y digwyddodd hynny ym 1738 wrth wrando
ar Howell Harris yn pregethu. Fel hyn y canodd Pantycelyn am y profiad
yn ddiweddarach
Dyma’r boreu, fyth mi gofia,
Clywais innau lais y nef;
Daliwyd fi wrth wÿs oddi uchod
Gan ei sŵn dychrynllyd ef;
Dyma’r fan, trwy byw mi gofiaf,
Gwelais i di gynta erioed,
O flaen porth yr Eglwys eang,
Heb un twmpath dan dy droed.
Ymunodd gyda’r Eglwys Sefydledig ac fe’i hordeiniwyd yn ddiacon ym
1740 ym Mhlas Abergwili gan Nicholas Claget a bu’n gurad yn Llanwrtyd,
Llanfihangel a Llanddewi Abergwesyn hyd 1743. Bu mewn helbul hefo
llys yr esgob oherwydd ei gydymdeimlad gyda’r Methodistiaid ac o’r
5