TXOSTENA1

Kapital jabetza
Sozietate anonimo diren enpresetan jabetza ziurtatzen duen agiri akzioa, akzio bat
daukana enpresaren zati txiki baten jabea da eta bere erantzukizuna akzioaren baliora
mugatzen da. Akzioak etengabe eta modu askean eskualdatzen dira burtsan.
Enpresaren jabetza-motak eta ondoriozko nortasun juridikoak enpresaren helburuak eta
antolakuntza, erabakiak hartzeko eskumena eta hartzekodunekiko erantzukizuna
eragiten dituzte. Enpresaren nortasun juridikoei buruzko legeria herrialde bakoitzaren
merkataritza -kodean biltzen da batez ere.
Enpresa baten kapitalaren jabetza kontuan hartuta, hiru enpresa mota daude:
Enpresa publikoak: Estatuaren edo erakunde publiko baten jabetzakoa da.
Estatua enpresaren jabea da eta horietan helburua ez da izaten ahalik eta irabazi
handienak lortzea, baizik eta errentagarritasun ezagatik ekonomia kapitalistako
merkatuak batzuetan eskaintzen ez dituen ondasun eta zerbitzuak ekoiztea.
Esaterako, Euskotren eta Euskal Herriko Unibertsitatea.
Enpresa pribatuak edo kapitalistak: pertsona fisiko edo juridiko partikularren
jabetzakoa da. Adibidez, Danone, Telepizza, edo etxe ondoko edozein taberna.
Enpresa mistoak: jabetza Estatuaren eta partikularren artean banatuta duen
enpresa da. Esaterako, Altadis. Kapitalaren zati handiena publikoa bada, enpresa
publikoa dela esaten da.
Etekinen helburua
Enpresaren etekinak zertarako erabiltzen diren kontuan hartuta, bi mota desberdinekoak
izan ahal dira:
Irabazi- asmoak dituzten enpresak: Enpresaren helburua irabaziak lortzea da eta
ondarea handitzeko balio dute. Enpresa mota ohikoena da.
Irabazi- asmorik ez duten enpresak: enpresaren estatutuetan jasotzen da
irabaziak helburu sozialetarako erabiliko direla edo enpresa bera hartzeko eta ez
jabeei ordaintzeko.
Neurriaren arabera
Enpresak, neurria aintzat hartuta, handiak, ertainak eta txikiak izan daitezke. Zenbait
irizpide daude enpresak neurriaren arabera sailkatzeko. Irizpide nagusiak:
15