Giáo án hóa học 11 soạn theo hướng phát huy năng lực học sinh (2016)

https://twitter.com/daykemquynhon 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

Ngày soạn: 27/8/2016 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

§ 3. SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC - pH. 

Tiết 5 

CHẤT CHỈ THỊ AXIT – BAZƠ 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

I. MỤC TIÊU: 

1.Kiến thức 

Học sinh biết đánh giá độ axit và độ kiềm của các dung dịch theo nồng độ H + và PH; màu của 

một số chất chỉ thị thông dụng trong dung dịch ở các khoảng PH khác nhau. 

2.Kĩ năng 

- Tính pH của dung dịch axit mạnh, bazơ mạnh. 

- Xác định được môi trường của dung dịch bằng cách sử dụng giấy chỉ thị vạn năng, giấy quỳ 

tím hoặc dung dịch phenolphtalein. 

3. Thái độ: 

Học sinh có thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác. 

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN, HỌC SINH: 

1 .Giáo viên: 

Giáo án, máy chiếu 

2 .Học sinh: 

Ôn bài cũ và tìm hiểu trước nội dung bài mới. 

III. PHƯƠNG PHÁP: 

Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp nêu vấn đề và giải quyết vấn đề, kĩ thuật dạy học 

theo nhóm. 

IV. QUY TRÌNH LÊN LỚP 

1. Ổn định lớp: 1' 

2. Hoạt động khởi động: 

?1. Hãy viết phương trình điện li của các chất sau trong nước: HCl, CH 3 COOH, H 2 SO 3 , NaOH, 

KHCO 3 ? 

?2. Nước có thẻ bị điện li không? Nếu có thì điện li ra ion nào? 

3. Hoạt động hình thành kiến thức mới: 

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NĂNG LỰC 

Hoạt động 1 :Tìm hiểu sự điên ly của 

nước 

+ Nước là chất điện li mạnh hay yếu? 

Viết phương trình diện li của nước? 

+ Dựa vào phương trình điện li trên 

I. Nước là chất điện li rất yếu 

1. Sự điện li của nước 

- Nước là chât điện li rất yếu 

H 2 O H + + OH - (1) 

2. Tích số ion của nước 

+ 

HS: [ H ] = [ OH ] 

Năng lực giải 

quyết vấn đề 

hãy so sánh nồng độ ion H + và ion 

OH - trong nước nguyên chất? 

+Thực nghiệm: 

+ 

[ H ] = [ OH ] 

= 1,0.10 -7 ở 25 o C. 

+ Nêu khái niệm môi trường trung 

tính? 

+ Môi trường trung tính là môi trường 

+ 

+ Hãy nêu biểu thức tính hằng số cân có [ H ] = [ OH ] 

= 1,0.10 -7 

+ − 

[ H ][ OH ] 

bằng của pứ (1)? 

+ K = 

[ 

2 

] 

+ Nước là chất điện li rất yếu, coi 

[H 2 O] không đổi. Đặt 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

Skype : daykemquynhon@hotmail.com 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial



K H2 O 

=K[H 2 O] là tích số ion cuả nước. 

+ Hãy xác định giá trị tích số ion của 

nước? 

+ Tích số ion của nước phụ thuộc vào 

những yếu tố nào ? 

+ tích số ion cuả nước đúng với cả 

một số dung dịch loãng của các chất 

khác nhau. 




Hoạt động 2 : Ý nghĩa tích số ion 

củanước 

GV:Tính nồng độ [ OH ] 

- 

của dung 

dịch HCl 1,0.10 -3 M? 

+ Gv: nhận xét nồng độ của H + trong 

môi trường axit? 

+ 

+ Gv:Tính nồng độ [ H ] của dung 

dịch NaOH 1,0.10 -5 M? 

+ Gv: nhận xét nồng độ của H + trong 

môi trường bazo? 

Hoạt động 3 : Khái niệm về pH 

+ PH là gì? Tại sao cần dùng tới PH? 

+ Dung dịch axit, kiềm, trung tính có 

PH bằng bao nhiêu? 

+ Thang PH thường dùng từ 1 đến 14. 

+ GV giao nhiệm vụ cho các nhóm 

nhỏ ((2hs/nhóm): tính PH của dung 

dịch HCl 0,1M và dung dịch Ba(OH) 2 

0,005M? 

+ 

K = [ H ][ ] 

- 

+ 

O H 2 

OH = 10 -14 

+ Tích số ion của nước phụ thuộc vào 

nhiệt độ của dung dịch. 

3. Ý nghĩa tích số ion của nước 

a. Môi trường axit 

HCl → H + + Cl - 

+ 

[ H ][ OH ] 

- 

= 1,0.10 -14 

−14 

−14 

- 1,0.10 1,0.10 

⇒ [ OH ] = = = 

+ 

−3 

[ H ] 1,0.10 

1,0.10 -11 M. 

+ 

+[ H ] >[ OH ] hay[ ] 

- 

+ 

H >1,0.10 -7 M 

b. Môi trường kiềm 

NaOH → Na + + OH - 

+ 

[ H ][ OH ] 

- 

= 1,0.10 -14 

−14 

−14 

+ 1,0.10 1,0.10 

⇒ [ H ] = = = 

− 

−5 

[ OH ] 1,0.10 

1,0.10 -9 M 

+ Môi trường kiềm là môi trường 

trong đó 

7 

Môi trường trung tính pH = 7 

+ HS: 

-Dd HCl 0,1M: PH = -lg0,1 = 1 

-DD Ba(OH) 2 0,005M: 

[OH - ] = 0,005x2 = 0,01M 

[H + ] = 10 -14 : 0,01 = 10 -12 

PH = -lg10 -12 = 12 



Năng lực tính 

toán, năng lực 

giai quyết vấn 

đề 


toán 


4. Hoạt động luyện tập: 

Bài tập: Dung dịch HNO 3 có PH = 2, cần pha loãng dung dịch trên bao nhiêu lần để thu được 

dung dịch có PH = 4? 

5. Hoạt động vận dụng: không 

5. Hoạt động tìm tòi, mở rộng: 









Yêu cầu học sinh đọc trước phần chất chỉ thi axit, bazo 


















§ 3. SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC - pH. 

Tiết6 

CHẤT CHỈ THỊ AXIT – BAZƠ 






Học sinh biết đánh giá độ axit và độ kiềm của các dung dịch theo nồng độ H + và PH; màu của 

một số chất chỉ thị thông dụng trong dung dịch ở các khoảng PH khác nhau. 


- Tính pH của dung dịch axit mạnh, bazơ mạnh. 

- Xác định được môi trường của dung dịch bằng cách sử dụng giấy chỉ thị vạn năng, giấy quỳ 

tím hoặc dung dịch phenolphtalein. 

3. Thái độ: 

Học sinh có thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác. 

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN, HỌC SINH: 


Giáo án, máy chiếu, phenolphtalein, giấy chỉ thị vạn năng, dd HCl và dd NaOH ở một số nồng 

độ khác nhau. 

2 .Học sinh: 

Ôn bài cũ và tìm hiểu trước nội dung bài mới. 

III. PHƯƠNG PHÁP: 

Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp nêu vấn đề và giải quyết vấn đề, phương háp dạy 

học thực nghiệm,kĩ thuật dạy học theo nhóm. 




+ Nêu khái niệm PH? Cho biết khoảng PH của dung dịch axit, bazo và dd có môi trường tung 

tính? 



Hoạt động 1 :chất chỉ thi axit – 

bazo 

+Chất chỉ thị axit - bazơ là gì ? 

+Đặc điểm của chỉ thị ? 

+Những chỉ thị nào hay dùng trong 

phòng thí nghiệm ? 

+Để xác định chính xác giá trị pH 

của dung dịch người ta làm cách 

nào ? 

II. KHÁI NIỆM VỀ PH. CHẤT 

CHỈ THỊ AXIT – BAZO: 

2. Chất chỉ thị axit - bazơ 

- Chất chỉ thị axit - bazơ là chất có 

màu sắc biến đổi phụ thuộc vào pH 

của dung dịch. 

-Các chất chỉ thị: 

+ quỳ tím: mt axit (đỏ), mt bazo 

(xanh) 

+ Phenolphtalein: mt axit (không 

màu), mt bazo (hồng) 

+ chất chỉ thị vạn năng. 

-Cách xác định: cho chất chỉ thị 

vạn năng vào dung dịch cần xác 

định, so sánh màu. 

Năng lực tự học, 

năng lực giao tiếp 





Hoạt động 2 :Xác định dộ axit – 

bazo bằng các chất chỉ thị. 

+ Gv chia lớp thành các nhóm nhỏ( 

mỗi nhóm 1 lớp), phát hóa chất đã 


Các nhóm nhúng chỉ thị vào các 

dung dịch và so sánh với bảng màu 

tiêu chuẩn. 

Năng lưc thực hành 






chuẩn bị và chất chỉ thị vạn năng 


cho các nhóm 

4. Hoạt động luyện tập: phát triển năng lực tính toán 

Bài tập 1: Cho m gam Na vào nước dư thu được 1,5 lit dd có pH=12. Xác định giá trị của m? 

Bài tập 2: 100ml dung dịch X chứa H 2 SO 4 0,1M và HCl 0,2M. Xác định PH của dung dịch X? 




5. Hoạt động vận dụng: 

Bài tập: Trộn lẫn V ml dung dịch NaOH 0,01M với V ml dung dịch HCl 0,03M thu được 2V 

ml dung dịch Y. dung dịch Y có PH là bao nhiêu? 

6. Hoạt động tìm tòi, mở rộng: 

Đọc trước bài phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li. 











plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn Bài 4:PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONGDUNG 


Tiết7 

DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI 






Học sinh biết bản chất và điều kiện xảy ra của phản ứng trao đổi ion xảy ra trong dung dịch 

chất điện li. 

2.Kĩ năng: 

+ Học sinh vận dụng được các điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất 

điện li để làm đúng bài tập lí thuyết và bài tập thực nghiệm. 

+ Học sinh viết đúng phương trình ion dầy đủ và phương trình ion thu gọn của phản ứng. 

3. Thái độ: Có thái độ học tập đúng đắn 

II. PHƯƠNG PHÁP: 

Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học thực nghiệm, kĩ thuật day học theo nhóm. 

III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN, HỌC SINH: 


+Giáo án, máy chiếu 

+ Hóa chất: các dung dịch: Na 2 SO 4 , BaCl 2 , NaOH, HCl, CH 3 COONa, Na 2 CO 3 

+ Dụng cụ: ống nghiêm, giá để ống nghiêm, kẹp gỗ, ống hút. 

2 .Học sinh:ôn bài cũ và đọc trước bài mới 




Nêu điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi? Phản ứng trao đổi xảy ra giữa những nhóm chất nào? 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NĂNG 

LỰC 

Gv chia lớp thành 3 nhóm học tập và 

phát dụng cụ, hóa chất cho mỗi nhóm. 

Hoạt động 1: Tìm hiểu phản ứng tạo 

I.Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi 

ion trong dung dịch các chất điện li 

1)Phản ứng tạo thành chất kết tủa: 

+ Học sinh làm tn 

Năng lực 

thực hành, 

năng lực giải 

quyết vấn đề. 

thành chất kết tủa: 

+ Gv yêu cầu các nhóm làm tn: 

Na 2 SO 4 tác dụng với BaCl 2 , nêu ht 

quan sát được và viết pt hóa học 

+ hãy viết các chất điện li mạnh dưới 

dạng ion, chất điệ li yếu ở dạng phân 

tử. 

+ hãy rút gon các ion giống nhau ở 2 

vế phương trình. 

+ phương trình cuối chính là phương 

trình ion thu gọn. 

+Bản chất của phản ứng trên là do ion 

Ba 2+ phản ứng với ion SO 2- 4 . 

+ muốn điều chế BaSO 4 cần chon hóa 

chất nào? 

+ Hiện tượng: có kết tủa trắng xuất 

hiện 

Na 2 SO 4 +BaCl 2 →BaSO 4 + 2NaCl 

2Na + +SO 2- 4 +Ba 2+ +2Cl - →BaSO 4 +2Na + 

+ 2Cl - 

Ba 2+ + SO 2- 4 → BaSO 4 

+ Chọn 1 dd chứa Ba 2+ , một dd chứa 

ion SO 2- 4 . 

Hoạt động 2: Tìm hiểu phản ứng tạo 2)Phản ứng tạo thành chất điện li Năng lực 

thành chất điện li yếu và tạo thành yếu: 

thực hành, 


www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial 





DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN



chất khí. 

Gv giao nhiệm vụ cho 3 nhóm: 

Nhốm 1; tìm hiểu phản ứng HCl và 

NaOH 

Nhóm 2: phản ứng HCl và 

CH 3 COONa 

Nhóm 3: tìm hiểu phản ứng HCl và 

Na 2 CO 3 

+ Thực hiện thí nghiệm, nêu ht 

+ Viết phương trình phản ứng dạng 

phân tử 

+ Viết phương trình ion thu gọn. 

+ lấy một phản ứng khác có cùng 

phương trình ion thu gọn với phản 

ứng trên 




Hoạt động 2: Kết luận 

+GV:Bản chất của phản ứng xảy ra 

giữa các chất điện li trong dung dịch 

là gì ? 

+Khi nào thì phản ứng tảo đổi ion 

giữa các chất điện li trong dung dịch 

xảy ra ? 

4. Hoạt động luyện tập: 

BT5, BT6 tang 20 sgk hóa học 10 

5. Hoạt động vận dụng: 


a) Phản ứng tạo thành nước https://daykemquynhon.blogspot.com 

năng lực hợp 

Thí nghiệm 

tác, năng lực 

HCl + NaOH → NaCl + H 2 O giao tiếp, 

Phương trình ion rút gọn 

năng lực 

H + + OH - → H 2 O 

ngôn ngữ. 

Phản ứng xảy ra do có sự kết hợp của 2 

ion H + và OH - tạo thành chất điện li 

yếu. 

b. Phản ứng tạo thành axit yếu 

Thí nghiệm 

HCl + CH 3 COONa → NaCl + 

CH 3 COOH 


H + + CH 3 COO - → CH 3 COOH 

Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H + và 

CH 3 COO - tạo thành CH 3 COOH là chất 

điện li yếu 

3. Phản ứng tạo thành chất khí 

Thí nghiệm: 

2HCl + Na 2 CO 3 → 2NaCl + H 2 O + 

CO 2 


2H + + CO 2- 3 → H 2 O + CO 2 

Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion 

H + và ion CO 2- 3 sản phẩm khí là CO 2 

II. Kết luận: 

1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch các 

chất điện li là phản ứng giữa các ion. 

2. Phản ứng tao đổi trong dung dịch 

các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion 

kết hợp được với nhau tạo thành một 

trong các chất sau : 

- chất kết tủa. 

- chất điện li yếu. 

- chất khí. 

Bài tập:Các tập hợp ion nào sau đây có thể đồng thời tồn tại trong cùng một dung dịch 

A. Fe 2+ , Fe 3+ , NO - 2- 

3 , CO 3 . B. Na + , Cu 2+ , OH - , H + 

C. H + , K + , NO - 3 , Cl - . D. Mg 2+ , Ca 2+ , OH - , Cl - . 

6. Hoạt động tìm tòi, mở rộng: không 


ngôn ngữ 





7. Giao nhiệm vụ về nhà: 

-BTVN: 1,2,3,4,7 (sgk) 

-Ôn tập kiến thức về sự điện li, axit, bazo, muối và phản ứng trao đổi ion trong dung dịch. 
















§ 5. LUYỆN TẬP AXIT - BAZƠ - MUỐI. 

Tiết 8 

PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION 






plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN https://daykemquynhon.blogspot.com 

LI 



Củng cố kiến thức về axit, bazo, hidroxit lưỡng tính, muối trên cơ sở thuyết Areniut 

2 .Kỹ năng: 

-Rèn luyện kĩ năng vận dụng điều kiện xảy ra phản ứng giuwax các ion trong dung dịch chất 

điện li. 

-Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li dạng đầy đủ và 

dạng ion thu gọn. 

-Rèn luyện kĩ năng giải các bài toán có liên quan đến PH và môi trường axit, trung tính hay 

kiềm. 

3. Thái độ - Có thái độ học tập đúng đắn 

II. PHƯƠNG PHÁP: 

Phương pháp vấn đáp gợi mở, kĩ thật dạy học theo nhóm. 


1 .Giáo viên:giáo án, máy chiếu 

2 .Học sinh: Ôn tập các kiến thức chương điện li 




Câu hỏi: hãy nêu bản chất và điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch? 






Hoạt động 1:Ôn tập axit, bazo, 

muối 

Gv yêu cầu học sinh thảo luận nhóm. 

GV:Yêu cầu học sinh nhắc lại các 

khái niệm axit, bazơ, muối theo quan 

điểm Areniut. 

Axit? Bazơ ? Hiđroxit lưỡng tính ? 

Muối và sự phân li của nó ? 

1. Axit là chất khi tan trong nước 

phân li ra ion H+. 

2. Bazơ là chất khi tan trong nước 

phân li ra ion OH-. 

3. Hiđroxit lưỡng tính là chất khi 

tan trong nước vừa có thể phân li 

theo kiểu axit, vừa có thể phân li 

theo kiểu bazơ. 

-Năng lực tự 

học: on tập các 

kiến thức đã 

học 

- Năng lực 

giao tiếp: trả 

lời câu hỏi 

ngắn gon, đầy 

4. Hầu hết các muối khi tan trong đủ. 

nước phân li hoàn toàn thành cation - Năng lực 

kim loại (hoặc NH4+) và anion gốc ngôn ngữ: đọc 

axit. 

đúng tên các 

Nếu gốc axit còn chứa hiđro axit thì ion khi viết 

nó sẽ tiếp tục phân li yếu ra cation phương trình 

H+ và anion gốc axit. 

điện li. 

+ GV chiếu bài tập 1: 

Viết phương trình điện li của các chất 

sau: K 2 S, Na 2 HPO 4 , NaH 2 PO 4 , 

Pb(OH) 2 , H 3 PO 4 , Ba(OH) 2 ? 

K 2 S → 2K + +S 2- 

Na 2 HPO 4 →2Na + 2- 

+ HPO 4 

HPO 2- 3- 

4 H+ + PO 4 

NaH 2 PO 4 →Na + - 

+ H 2 PO 4 

H 2 PO - 4 H + 2- 

+ HPO 4 

HPO 2- 4 H + 3- 

+ PO 4 

Pb(OH) 2 Pb 2+ + 2OH - 

PB(OH) 2 2H + 2- 

+ PbO 2 

H 3 PO - 4 H + - 

+ H 2 PO 4 

H 2 PO - 4 H + 2- 

+ HPO 4 













Hoạt động 2: Ôn tập vè phản ứng 

trao đổi ion trong dung dịch chất 

điện li 

Gv chiếu bài tập 2: 

Hoàn thành các phương trình hóa học 

sau dưới dạng phân tử và dạng ion 

thu gon? 

a.Na 2 CO 3 + Ca(NO 3 ) 2 → 

b. FeSO 4 + 2NaOH→ 

c. NaHCO 3 + HCl HCO 3 + NaOH → 

e. K 2 CO 3 + NaCl →. 

g. Pb(OH) 2 (r) + HNO 3 

Hoạt động 3: Ôn tập về PH 

Gv chiếu bài tập số 3: 

Có 10ml dung dịch axit HCl có pH = 

3. Cần thêm bao nhiêu ml nước cất 

để thu được dung dịch axit có pH = 

4? 

Hoạt động 4: 

Gv chiếu bài tập số 4: 

Trộn 100ml dung dịch có pH=1 gồm 

HCl và HNO 3 với 100ml dung dịch 

NaOH nồng độ a (mol/l) thu được 

200ml dung dịch có pH=12. Xác dịnh 

giá trị của (biết trong mọi dung dịch 

[H + ][OH - ]=10 -14 ) 


HPO 2- 4 H + 3- 

+ PO 4 


Ba(OH) 2 → Ba 2+ + 2OH - 

a. Na 2 CO 3 + Ca(NO 3 ) 2 → CaCO 3 ↓ + 

2NaNO 3 

CO 2- 3 + Ca 2+ →CaCO 3 ↓ 

b. FeSO 4 + 2NaOH→ Fe(OH) 2 ↓ + 

Na 2 SO 4 

Fe 2+ + 2OH - →Fe(OH) 2 ↓ 

c. NaHCO 3 + HCl NaCl + H 2 O + 

CO 2 ↑ 

HCO - 3 + H + →H 2 O + CO 2 ↑ 

d. NaHCO 3 + NaOH → Na 2 CO 3 

+H 2 O 

HCO - 3 + OH - → CO 2- 3 + H 2 O 

e. K 2 CO 3 + NaCl →không xảy ra. 

g. Pb(OH) 2 (r) + HNO 3 Pb(NO 3 ) 2 + 

2H 2 O 

Pb(OH) 2 + 2H + → Pb 2+ + 2H 2 O 

Từ PH=3 đến PH=4 nồng độ H + 

giảm 10 lần → thể tích tăng 10 lần. 

Vậy thể tích nước cần thêm là: 100 

– 10 = 90ml 

[H + ] = 0,1 

→ số mol H + là: 0,01mol 

Dung dịch sau khi trộn có PH = 12, 

chứng tỏ bazo dư. 

→ số mol OH - dư là: 

0,2x0,01 = 0,002 mol. 

→ 0,1a – 0,01 = 0,002 

→ a = 0,12 


quyết vấn đề: 

vận dụng điều 

kiện xảy ra 

phản ứng trao 

đổi ion để xét 

các phản ứng 

xảy ra trong 

dung dịch. 


toán. 







4. Hoạt động luyện tập: không 






5. Hoạt động vận dụng: không 






6. Hoạt động tìm tòi, mở rộng: không 

7. Giao nhiệm vụ về nhà: 

-BTVN: 1,2,3,4,5, 6, 7 (sgk) 

-tìm hiểutrước nội dung bài thực hành. 


Bài 6: BÀI THỰC HÀNH 1 

Tiết 9 

TÍNH AXIT – BAZƠ, PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI 

ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI 



- Học sinh biết các quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm hóa học. 

- Củng cố các kiến thức về axit – bazo và điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung 

dịch chất điện li. 


− Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được thành công, an toàn các thí nghiệm trên. 

− Quan sát hiện tượng thí nghiệm, giải thích và rút ra nhận xét. 













− Viết tường trình thí nghiệm. 

3. Thái độ: Có thái độ học tập đúng đắn, cẩn thận khi tiếp xúc với hóa chất. 

II. PHƯƠNG PHÁP: Sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp với phương tiện trực quan, kĩ 

thuật dạy học theo nhóm. 


1 .Giáo viên: Dụng cụ: 

• Đĩa thuỷ tinh. - Đèn cồn. 

• Ống hút. - Cốc thuỷ tinh 250ml 

• Kẹp hoá chất. - Bộ giá thí nghiệm. 

- Hoá chất: 

• Dung dịch HCl 0,1M. - Giấy đo pH. 

• Dung dịch Na 2 CO 3 . - Dung dịch CaCl 2 . 

• Dung dịch NH 3 . - Dung dịch phenolphtalein. 

• Dung dịch CH 3 COOH. 

Chuẩn bị nội dung kiến thức 

2 .Học sinh: .Cần chuẩn bị trước nội dung ở nhà. 




Câu hỏi: hãy nêu bản chất và điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch? 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH 

Giáo viên giới thiệu nội dung yêu - Đặt một mẫu chỉ thị pH lên mặt kính 

cầu của buổi thực hành 

đồng hồ. Nhỏ lên mẩu giấy đó một giọt 


dung dịch HCl 0,10M. So sánh với mẩu 

Thí nghiệm 1: Tính axit - bazơ. giấy chuẩn đê biết giá trị pH. 

- Làm tương tự như trên nhưng thay dung 

dịch HCl lần lượt bằng dung dịch 

CH 3 COOH 0,1M, NaOH 0,1M, NH 3 

0,1M 

b.Hoạt động 2 : Thí nghiệm 2 a.Cho khoảng 2ml dung dịch Na 2 CO 3 đặc 

Phản ứng trao đổi ion trong dung vào ống nghiệm đựng khoảng 2ml dung 

dịch các chất điện li. 

dịch CaCl 2 đặc. 

+ Gv yêu cầu học sinh làm tn theo + hiện tượng: có kết tủa trắng 

hướng dân, nêu hiện tượng, viết Na 2 CO 3 + CaCl 2 →CaCO 3 ↓ + 2NaCl 

phương trình phản ứng dạng phân 

2- 

CO 3 + Ca 2+ → CaCO 3 ↓ 

tử và dạng ion thu gọn. 

b. Hoà tan kết tủa thu được ở thí nghiệm 

2a bằng dung dịch HCl loãng. 

Hiện tượng: có khí bay ra 

CaCO 3 + HCl → CaCl 2 + CO 2 + H 2 O 

CaCO 3 + 2H + → Ca 2+ + CO 2 + H 2 O 

c. Một ống nghiệm đựng khoảng 2ml 

dung dịch NaOH loãng. Nhỏ vào đó vài 

giọt dung dịch phenolphtalein. 

Hiện tượng; phenolphtalein chuyển sang 

nàu hồng. 

+ Nhỏ từ từ dung dịch HCl loãng vào ống 

nghiệm trên, vừa nhỏ vừa lắc. 



NĂNG LỰC 











Hiện tương: phenolphtalein https://daykemquynhon.blogspot.com 

nhạt màu dần 

và mất màu khi NaOH phản ứng hết 

NaOH + HCl → NaCl + H 2 O 




OH - + H + → H 2 O 

Hoạt động 3 : Viết tường trình HS: viết tường trình theo mẫu 

V.Dặn dò sau buổi thực hành: 

+ Giáo viên nhận xét buổi thực hành, yêu cầu học sinh thu dọn dụng cụ, hóa chất. 

+ dặn dò học sinh ôn tập chương điện li để làm bài kiểm tra 1 tiết. 


§ KIỂM TRA MỘT TIẾT 

Tiết 

BÀI KIỂM TRA SỐ 1 

101010 

A .MỤC TIÊU 

1Kiến thức 

- kiểm tra đánh giá khả năng lĩnh hội kiến thức của các em. qua kết quả giáo viên điều 

chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp với mưc học của học sinh từng lớp 

- Củng cố kiến thức về sự điện li, axit, bazơ, muối và hiđroxit lưỡng tính. 

- pH của dung dịch, phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li. 

2.Kỹ năng 











- Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa https://daykemquynhon.blogspot.com 

các chất điện li dạng phân 

tử, ion và ion thu gọn. 

- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi giữa các chất điện li 

và làm một số dạng bài tập cơ bản. 

3. Thái độ: Có thái độ học tập đúng đắn 

B.PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY : kiểm tra theo hình thức tự luận và trắc nghiệm. 

C. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1. Giáo viênChuẩn bị nội dung đề kiểm tra đánh giá. 

2. Học sinhCần chuẩn bị trước nội dung đã học chương I để kiểm tra. 

D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 

I .Ổn định lớp 

II.Nội dung kiểm tra : 




KIỂM TRA ĐỊNH KỲ MÔN HÓA LỚP 11 LẦN 1 

Mã đề 132 


Họ, tên học sinh:...............................................Lớp............... 

A/ Trắc nghiệm: 20câu; cho Fe=56; Al=27; Ca=40; Cl=35,5; S=32= N=14; K=39; O=16 




Câu 1: Chọn câu đúng trong các phát biểu sau: 

A. Al(OH) 3 là hyđroxit lưỡng tính B. Các bazơ đều gọi là kiềm 









C. Al(OH) 3 là bazơ lưỡng tính D. các bazơ đều lưỡng tính 

Câu 2: Cần thêm bao nhiêu lít nước vào 10 lít dung dịch HCl có pH= 3 để được dung dịch HCl 

có pH=4 ? 

A. 10 lít B. 90 lít C. 100 lít D. 9 lít 

Câu 3: Trộn 150 ml dung dịch gồm Na 2 CO 3 1M và K 2 CO 3 0,5M với 250ml dd HCl 2M thì thể 

tích khí sinh ra (ở ĐKC) là: 

A. 5,6 lit B. 2,52 lit C. 5,04 lit D. 3,36 lit 

Câu 4: Phản ứng giữa các chất nào sau đây có cùng phương trình ion thu gọn? 

(1) HCl +NaOH (2) CaCl 2 + Na 2 CO 3 

(3) CaCO 3 + HCl (4) Ca (HCO 3 ) 2 + Na 2 CO 3 

(5) CaO + HCl (6) Ca(OH) 2 +CO 2 

A. (2), (3) B. (2), (4) C. (4), (5), (6) D. (2), (3), (4),(5),(6) 

Câu 5: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch ZnSO 4 , khuấy đều, hiện tượng quan 

sát được là: 

A. Có kết tủa keo trắng và bọt khí thoát ra. 

B. Có kết tủa keo trắng 

C. Có kết tủa keo trắng sau đó tan dần tạo dung dịch trong suốt. 

D. Không có hiện tượng gì. 

Câu 6: Phương trình hóa học nào viết sai so với phản ứng xảy ra? 

A. CaCl 2 + CO 2 + H 2 O ⎯⎯→ CaCO 3 + 2HCl 

B. CH 3 COONa + HCl ⎯⎯→ CH 3 COOH + NaCl 

C. BaCl 2 + H 2 SO 4 ⎯⎯→ BaSO 4 + 2HCl 

D. FeS + 2HCl ⎯⎯→ FeCl 2 + H 2 S 

Câu 7: Cho dung dịch NaOH lần lượt tác dụng với các chất: HCl, NaNO 3 , CuSO 4 , CH 3 COOH, 

Al(OH) 3 , CO 2 , CaCO 3 . Số phản ứng hóa học xảy ra là: 

A. 6 B. 5 C. 4 D. 3 

Câu 8: Câu nào sai trong các câu sau đây: 

A. Khi phân ly trong nước, H 3 PO 4 chỉ phân ly ra cation H + 3- 

và anion PO 4 

B. Trong dung dịch, tích số ion của nước là một hằng số ở nhiệt độ xác định. 

C. Dung dịch axit có pH < 7. 

D. Dung dịch bazơ có pH càng lớn thì độ bazơ càng lớn. 

Câu 9: Dãy chất nào dưới đây chỉ gồm chất điện ly mạnh: 

A. Ca(OH) 2 , KOH, CH 3 COOH, NaCl B. CaO, H 2 SO 4 , LiOH, K 2 SiO 3 

C. H 2 SO 4 , NaOH, Ag 3 PO 4 , HF D. HBr, Na 2 S, MgCO 3, Na 2 CO 3 , 

Câu 10: Dung dịch Ba(OH) 2 0,005M có pH bằng: 

A. 2,3 B. 2 C. 12 D. 5 

Câu 11: Một dd chứa 0,1mol Fe 2+ , 0,2 mol Al 3+ , x mol Cl - , y mol SO 2- 4 . Cô cạn dd thu 46,9g 

chất rắn.Tính x, y? 

A. 0,2 và 0,15 B. 0,1 và 0,2 C. 0,25 và 0,3 D. 0,2 và 0,3 

Câu 12: Chọn câu đúng 

A. Các chất hữu cơ đều là các chất điện li yếu 

B. Chỉ khi tan trong H 2 O,các chất mới phân li thành ion 

C. Các muối của kim loại đều là các chất điện li mạnh 

D. Tất cả các chất điện li đều ít nhiều tan trong nước 

Câu 13: Trường hợp nào dưới đây khôngdẫn điện ? 

A. dd NaOH B. dd HF trong nước C. NaOH nóng chảy D. NaOH rắn, khan 


Câu 14: Chất điện li là: 












A. Chất dẫn điện B. Chất phân li trong https://daykemquynhon.blogspot.com 

nước thành các ion 

C. Chất tan trong nước D. Chất hòa tan trong nước tạo cation 

Câu 15: Phản ứng nào sau đây không phải phản ứng trao đổi ion? 

A. MgSO 4 + BaCl 2 → MgCl 2 + BaSO 4 . B. HCl + AgNO 3 → AgCl + HNO 3 . 

C. 2NaOH + CuCl 2 → 2NaCl + Cu(OH) 2 . D. Cu + 2AgNO 3 → Cu(NO 3 ) 2 + 2Ag. 

Câu 16: Chọn khẳng định sai: 

A. chất điện li là chất có khả năng dẫn điện 

B. dung dịch A có thể chứa 0,2 mol Ca 2+ , 0,1 mol Cl - - 

, 0,1 mol NO 3 

C. các ion HSO - 4 , NH + 4 đều có tính axit 

D. sau khi cân bằng 1 phương trình, các chất ít điện li, kết tủa được viết dạng phân tử 

Câu 17: Dãy chất nào sau đây vừa tác dụng với dd HCl vừa tác dụng với KOH? 

A. Al(OH) 3 , Al 2 (SO 4 ) 3 , Al 2 O 3 

+ 

B. ZnO, Ca(HCO 3 ) 2 , NH 4 

C. Al 2 O 3 , KHCO 3 , Sn(OH) 2 D. Mg(OH) 2 , NH + 4 , ZnO 

Câu 18: Trường hợp nào sau đây các ion không cùng tồn tại trong một dung dịch? 

A. H + , NO - 3 , SO 2- 4 , Mg 2+ B. Al 3+ , SO 2- 4 , Mg 2+ , Cl - 

C. Fe 2+ , NO - 3 , S 2- , Na + D. K + , CO 2- 2- 

3 , SO 4 

Câu 19: Phương trình ion: Fe(OH) 2 + 2H + → Fe 2+ + 2H 2 O ứng với Fe(OH) 2 phản ứng với: 

A. HBr B. HNO 3 C. H 2 SO 4 đặc D. tất cả đều đúng 

Câu 20: Trong 1 lít dd axit HCl ở 25 0 C tích số ion của [H + ]và [OH - ] có giá trị là: 

A. 10 -14 B. 10 -7 C. > 10 -7 D. > 10 -14 




Câu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

---------------------- Đáp án 

---------------------- 

--- 

Câu 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 

Đáp án 

B/ Tự luận 

Trộn 200ml dd KOH 0,02M với 300ml dd HCl 0,01M, được 500ml dd X. 

1/ viết phương trình phân tử, ion và rút gọn 

2/ tính C M các ion trong dd X 

3/ tính pH trong dd X 

4/ cô cạn dd X, tính khối lượng chất rắn thu được. 





A/ Trắc nghiệm: 


ĐÁP ÁN 






Câu 1 2 3 4 5 6 7 


8 9 10 


132 

A B C B C A B A D C 

Câu 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 


132 

D D D B D B C C A A 




B/ Tự luận:. 

Câu Nội dung Điểm 

1/ KOH + HCl ⎯⎯→ KCl + H 2 O 

K + + OH - + H + + Cl - ⎯⎯→ K + + Cl - + H 2 O 

H + + OH - ⎯⎯→ H 2 O 

nK + = nOH - = 0,004mol; nH + = nCl - = 0,003mol 

0,25đ 

0,25đ 

0,25đ 

0,25đ 

2/ nH + pư = nOH - pư = 0,003mol 

sau phản ứng: nOH - = 0,001mol ⇒ C M OH - = 

0,002M 

nK + = 0,004mol ⇒ C M K + = 0,008M 

nCl - = 0,003mol ⇒ C M Cl - = 0,006M 

0,25đ 

0,25đ 

0,25đ 

0,25đ 

3/ [OH - ] = 2.10 -3 M ⇒ pOH = 2,7 ⇒ pH = 11,3 1đ 

4/ m rắn = mK + + mCl - + mOH - dư 

1đ 

= 39.0.004 + 35,5.0,003 + 17.0,001 = 

0,2795g 

Tổng 

4đ 

Mỗi câu trắc nghiệm đúng, được 0,6đ 

Phần tự luận, học sinh phân tích, giải theo cách khác hợp lý vẫn đạt điểm tối đa 


Bài Tiết 7: 11 

1111 

NITƠ 

CHƯƠNG 2: 

NITO – PHOTPHO 





I.MỤC TIÊU 


- HS biết: Vị trí của nguyên tố N trong bảng tuần hoàn , cấu hình electron nguyên tử của 

nguyên tố nitơ và đặc điểm cấu tạo của phân tử nito 









- HS hiểu: tính chất hóa học, ứng dụng của nito và điều chế nito 


- Viết cấu hình elctron nguyên tử, công thức cấu tạo của phân tử 

- Dự đoán tính chất hóa học của nito, viết phương trình hóa học minh họa. 

- Đọc tóm tắt thông tin về tính chất vật lí, ứng dụng và điều chế nito. 

3.thái độ :có thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác. 

B.PHƯƠNG PHÁP 

Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học nêu vấn đề, kĩ thuật công não. 

C.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1.Giáo viên: giáo án, máy chiếu 

2.Học sinhCần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. 

D. QUY TRÌNH LÊN LỚP 

1) Ổn định lớp: 

2) Hoạt động khởi động: 

Câu hỏi: tổng số hạt cơ bản trong nguyên tử X là 21, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số 

hạt không mang điện là 7. 

a) Viết cấu hình electron nguyên tử X? 

b) Xác định vị trí của X trong bảng tuần hoàn? Gọi tên nguyên tố X? 

3) Hoạt động hình thành kiến thức: 


Hoạt động 1: tìm hiểu vị trí và cấu 

hình elctreon nguyên tử. 

+GV chiếu bảng HTTH, yêu cầu hs 

quan sát hoạt động khởi động và nhắc 

lại cấu hình electron nguyên tử và vị 

trí của N trong bảng tuần hoàn. 

+ Dựa vào quy tắc bát tử hãy viết 

công thức cấu tạo của phân tử nito? 

+ hãy cho biết độ âm điện và các mức 

oxi hoá của nitơ? 

Hoạt động 2: tìm hiểu tính chất vật lí 

Yêu cầu học sinh thảo luận và điền 

thông tin về tc vật lí: 

- Trạng thái: 

- Màu sắc: 

- Mùi vị: 

- tỉ khối hơi so với không khí: 

- Nhiệt độ hóa lỏng: 

- Tính tan: 

- Khả năng duy trì sự cháy: 

I.VỊ TRÍ VÀ CẤU HÌNH 

ELECTRON NGUYÊN TỬ 

+Hs: 

- Cấu hình electron nguyên tử : 

1s 2 2s 2 2p 3 

- Nitơ thuộc chu kì 3 nhóm V A . 

+ HS: N≡N. 

- Độ âm điện 3,04 chỉ kém oxi, flo. 

- Số oxi hóa: -3, 0, +1, +2, +4, +5 

II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 

+HS: 

- Trạng thái: khí 

- Màu sắc: không màu 

- Mùi vị: không mùi vị 

- tỉ khối hơi so với không khí: 28/29 

- Nhiệt độ hóa lỏng: - 196 o C 

- Tính tan: tan rất ít trong nước 

- Không duy trì sự cháy. 



Năng lực tự 



học, năng 

giao tiếp. 





Hoạt động 3: tìm hiểu tính chất hóa 


+ tại sao ở điều kiện thường nito trơ 

về mặt hóa học? 


II. TÍNH CHẤT HÓA HỌC - Năng lực 

giải quyết vấn 

+ Do liên kết 3 bền vững trong phân đề. 

tử. 

-Năng lực 





+ nito hoạt động hóa học trong đk 

nào? 

+ Hãy dự đoán tính chất hóa học cơ 

bản của nito? 


+ Đk nhiệt độ cao, có xúc https://daykemquynhon.blogspot.com 

tác. ngôn ngữ: đọc 

đúng tên các 

+Các mức oxi hoá của nitơ sản phẩm tạo 

-3 0 +1 +2 +3 +4 +5 

thành. 




+ Nito thể hiện tính oxi hóa khi tác 

dụng với nguyên tố nào? 

+ Hãy viết phương trình phản ứng của 

nito với các kim loại Al, Mg, Na? Xác 

định sự thay đổi số oxi hóa của các 

nguyên tố và gọi tên sản phẩm? 

+ Hãy viết phương trình phản ứng của 

nito với hidro? Xác định sự thay đổi 

số oxi hóa của các nguyên tố? 

+Nito thể hiện tính khử khi tác dụng 

với nguyên tó nào? Viết phương trình 

phản ứng? 

NO là khí không màu hóa nâu trong 

không khí 

2NO + O 2 → 2NO 2 

Hoạt động 4: tìm hiểu ứng dụng của 

nito 

+ Hãy nêu một số ứng dụng của nito 

mà các em biết? 

+ Gv chiếu 1 số ứng dụng của nito. 

Hoạt động 5: tìm hiểu trạng thái tự 

nhiên của nito 

+Hãy nêu các dạng tồn tại của nito 

trong tự nhiên? 

Hoạt động 5: tìm hiểu phương pháp 

điều chế nito 

+ Hãy nêu cách điều chế nito trong 

công nghiệp? 

+ Trong phòng thí nghiệm người ta 

điều chế nito từ hóa chất nào? 

4)Hoạt động luyện tập: BT5 (sgk) 

5)Hoạt động vận dụng: không 

6) Hoạt động tìm tòi, khám phá: không. 

Tính OXH Tính Khử 

+ Thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng 

với kim loại mạnh và H 2 . 

1. Tính oxi hoá 

a. Tác dụng với kim loại 

0 0 +2 -3 

Mg + N 2 

2Al + N 2 

⎯ o 

t 

⎯→ 

⎯ o 

Mg 3 N 2 

0 0 +3 -3 

t 

⎯→ 2AlN 

t 

6Na + N 2 ⎯⎯→ 

o 

2Na 3 N 

b. Tác dụng với hiđro 

0 

0 0 +1 -3 

N 2 + 3H 2 ⎯ 

t ⎯ o ,p, 

xt 

→ 2NH 3 

+ Thể hiện tính khử khi tác dụng với 

oxi. 

2.Tính khử: 

N 2 + 3O 3000 o 

C 

2 ⎯⎯⎯→ 2NO 

IV. Ứng dụng 

Sản xuất amoniac, phân đạm, axit 

nitric. 

V. Trạng thái tự nhiên 

- Dạng tự do. 

- Dạng hợp chất. 

VI. Điều chế 

1. Trong công nghiệp 

- Chưng phân đoạn không khí lỏng. 

1. Trong phòng thí nghiệm: 

NH 4 NO 2 

0 -3 

0 0 +2 -2 

t 

⎯⎯→ 

o 

N 2 + H 2 O 

Năng lực giao 

tiếp 


tiếp 


tiếp 











7)Giao nhiệm vụ về nhà: 


BTVN: 1,2,3,4 (sgk) 

- Đọc trước bài amoniac và muối amoni (phần A) 

- Viết công thức electron?, công thức cấu tạo của amoniac? 

- Phân tử amoniac chứa loại liên kết nào? Có cặp e nào của nito chưa tham gja lk không? 

- Nêu tính chất vật lí của amoniac: trạng thái, màu sắc, mùi, tính tan? 

- Dự đoán tính chất hóa học cơ bản của amoniac? 





Bài Tiết 7: 12 


AMONIAC VÀ MUỐI AMONI 

I.MỤC TIÊU 


- HS biết: Đặc diểm cấu tạo của phân tử amoniac, tínhchất vật lí, tính chất hóa học của 

amoniac: tính bazo yếu, tính khử; ứng dụng và phương pháp điều chế amoniac trong phòng thí 

nghiệm và trong công nghiệp. 


- Dựa vào trạng thái oxi hóa của N trong phân tử amoniac dự đoán tính chất hóa học của 

amoniac. 











- Quan sát các thí nghiệm hóa học hoặc tìm các ví dụ để kiểm chứng https://daykemquynhon.blogspot.com 

những dự đoán và kết luận 

về tính chất của amoniac. 

- Viết phương trình hóa học biểu diễn tính chất của amoniac. 

- Đọc, tóm tắt tắt thông tin về ứng dụng quan trọng của amoniac và phương pháp điều chế 

amoniac. 

- Phân biệt được dung dịch amoniac. 

3.thái độ : 

- có thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác. 

- Biết nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường của việc sản xuất amoniac và axit nitric từ đó có ý 

thức bảo vệ môi trường. 


Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp thực hành, phương pháp dạy học nêu nhiệm vụ, kĩ 

thuật tia chớp. 







Câu hỏi: hãy viết phương trình phản ứng nito tác dụng với hidro? Cần bao nhiêu lit hidro và 

bao nhiêu lit nito để điều chế 10 lit amoniac biết hiệu suất phản ứng là 25% 






Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo 

phân tử amoniac 

+ Gv kiểm tra phần tự học của 

học sinh: 

-Viết công thức cấu tạo của 

amoniac? 

-Phân tử amoniac chứa loại liên 

kết nào? Có cặp e nào của nito 

chưa tham gia lk không? 

+Gv: phân tử amoniac có cấu tạo 

hình chóp tam giác. 

+ Hãy cho biết số oxi hóa của nito 

trong hợp chất amoniac? 

Hoạt động 2: Tìm hiểu tính chất 

vật lí của amoniac 

Gv kiểm tra phần tự học của học 

sinh: 

Nêu tính chất vật lí của amoniac: 

trạng thái, màu sắc, mùi, tính tan? 

A. AMONIACNH 3 

I. Cấu tạo phân tử 

H 

N 

H 

-Phân tử có 3 liên kết cộng hóa trị phân 

cực về phía nito. 

- Trên nguyên tử nito còn 1 cặp electron 

chưa tham gia liên kết. 

+ Số oxi hóa của nito: -3 

II. Tính chất vật lý 

+Amoniac là chất khí, không màu, mùi 

khai xốc và tan rất nhiều trong nước. 

H 


học, năng lực 

giao tiếp 


học, năng lực 


đề, năng lực 

giao tiếp 





+ Gv chiếu thí nghiệm tính tan 

của amoniac: 

-Tại sao nước phun vào binh? 


+ Amoniac tan tốt trong nước làm áp suất 

trong bình giảm mạnh nên nước phun 





-Dung dịch amoniac mang môi 

trường gì? Tại sao? 

-Tại sao amoniac tan tốt trong 

nước? 





hóa học của amoniac 

+GV: Hãy viết phương trình điện 

li của NH 3 trong nước? 

+ Hãy viết các phương trình phản 

ứng dạng phân tử và dạng ion thu 

gọn để chứng minh tính bazo của 

amoniac? 

+ GV: amoniac thể hiện tính oxi 

hóa hay tính khử? 

+ Amoniac thể hiện tính khử khi 

tác dụng với chất nào? Viết 

phương trình phản ứng? 

Hoạt động 4: Tìm hiểu ứng dụng 

của amoniac 

+Hãy nêu những ứng dụng của 

amoniac mà e biết? 

+ Gv chiếu 1 số hình ảnh ứng 

dụng của amoniac. 

Hoạt động 5: Tìm hiểu cách điều 

chế của amoniac 

+ Trong phòng thí nghiệm người 

ta dung hóa chất nào để điều chế 

amoniac? Viết phương trình phản 

ứng? 

+ Nêu hóa chất sản xuất NH 3 

trong công nghiệp? Viết phương 

trình phản ứng? 

+ nêu các biện pháp làm tăng hiệu 

suất sản xuất NH 3 ? 


vào bình? 


+ Dung dịch amoniac mang môi trường 

bazo vì đ này làm phenolphtalein chuyển 

sang màu hồng. 

+ Amoniac là hợp chất phân cực nên tan 

tốt trong dung môi phân cực là nước. 

III. Tính chất hoá học 

* Tính axit – bazo: 

1. Tính bazơ yếu 

a. Tác dụng với nước 

NH 3 + H 2 O NH + 4 + OH - 

b. Tác dụng với dung dịch muối 

AlCl 3 +3NH 3 +3H 2 O→Al(OH) 3 +3NH 4 Cl 

Al 3+ + 

+ 3NH 3 + 3H 2 O → Al(OH) 3 3NH 4 

c. Tác dụng với axit 

NH 3 + HCl → NH 4 Cl 

NH 3 + H 2 SO 4 → (NH 4 ) 2 SO 4 

*Tính oxi hóa khử: 

+Thể hiện tính khử vì -3 là số oxi hóa 

thấp nhất của nito. 

2. Tính khử 

a)Tác dụng với oxi 

-3 0 

t 

4NH 3 + 3O 2 ⎯⎯→ 

o 

2N 2 + 6H 2 O 

IV.Ứng dụng 

- Làm phân bón và nguyên liệu sản xuất 

HNO 3 . 

V.Điều chế: 

1. Trong phòng thí nghiệm 

+ Cho muối amoni tác dụng với dung 

dịch bazo 

t 

Ca(OH) 2 + NH 4 Cl ⎯⎯→ 

o 

CaCl 2 + 

NH 3 + H 2 O 


N 2 + 3H 2 ←⎯ t o 

,xt, p 

⎯ 2 NH 3 ∆H



↓ 

Fe(OH) 3 N 2 

5)Hoạt động vận dụng: không. 

6)Hoạt động tìm tòi, khám phá: không 


+BTVN: 1,2,3,4,5,6 (sgk) 

+ Đọc trước nội dung phần B. Muối amoni 







AMONIAC VÀ MUỐI AMONI 



I.MỤC TIÊU 


- HS biết: 

- Tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, tính tan)của muối amoni 

- Tính chất hoá học của muối amoni (phản ứng với dung dịch kiềm, phản ứng nhiệt phân) và 

ứng dụng 














- Quan sát thí nghiệm, rút ra được nhận xét về tính chất của muối amoni. 

- Viết được các PTHH dạng phân tử, ion thu gọn minh hoạ cho tính chất hoá học. 

- Phân biệt được muối amoni với một số muối khác bằng phương pháp hóa học. 

- Tính % về khối lượng của muối amoni trong hỗn hợp. 




Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp thực hành, phương pháp dạy học nêu vấn đề, kĩ 

thuật dạy học theo nhóm.. 







Câu hỏi: Hoàn thành dãy chuyển hoá sau. 

⎯→ 

NH 3 ⎯→ 

NH 4 NO 2 ⎯→ 

N 2 

N 2 

NH 4 Cl 






+ gv cho học sinh quan sát mẫu 

I. Tính chất vật lý 

- Muối amoni là chất điện li mạnh và 


tiếp 

muối amoni sau đấy hòa tan. 

+ Hãy nêu tính chất vật lí của muối 

amoni? 

tan nhiều trong nước. 


GV làm thí nghiệm biểu diễn muối 

amoni tác dụng với dung dịch 

NaOH. 

II. Tính chất hóa học 

1. Phản ứng với dung dịch kiềm 

(NH 4 ) 2 SO 4 + NaOH → Na 2 SO 4 + 

NH 3 + H 2 O 

- Phương trình ion rút gọn. 

Năng lực thực 

hành, năng lực 

ngôn ngữ, 



Phản ứng này được sử dụng làm gì ? 

Yêu cầu học sinh cho một vài thí dụ 

khác, viết phương trình phản ứng, 

phương trình ion rút gọn. 

NH + 4 + OH - → NH 3 + H 2 O 

- Phản ứng này dùng để điều chế khí 

NH 3 trong phòng thí nghiệm và để 

nhận biết khí muối amoni. 

Hoạt động 3 

2. Phản ứng nhiệt phân 


+GV chiếu thí nghiệm biểu diễn sự 

t 

NH 4 Cl ⎯⎯→ 

o 

NH 3 + HCl (1) quyết vấn đề, 

phân huỷ muối amoni clorua. Yêu 

t 

(NH 

cầu hs viết phương trình phản ứng 

4 ) 2 CO 3 ⎯⎯→ 

o 

NH 4 + NH 4 HCO 

năng lực ngôn 

3 

(2) 

ngữ, năng lực 

+GV hãy viết phương trình nhiệt 

hợp tác 

t 

phân NH 4 HCO 3 , (NH 4 ) 2 CO 3 , 

NH 4 HCO 3 ⎯⎯→ 

o 

NH 3 + H 2 O +CO 2 

NH 4 NO 2 , NH 4 NO 3 . (hoạt động 

(3) 

t 

nhóm: 2bàn/nhóm) 

NH 4 NO 2 ⎯⎯→ 

o 

N 2 + 2H 2 O (4) 

+ Hãy nhận xét sự phân huỷ của 

muối amoni. 

Gợi ý cho học sinh chú ý tính oxi 

hoá khử của gốc axit trong muối 

amoni. 

t 

NH 4 NO 3 ⎯⎯→ 

o 

N 2 O + 2H 2 O (5) 

*. Nhận xét 

- Muối amoni chứa gốc axit không có 

tính oxi hoá khi bị nhiệt phân sẽ sinh 

ra amoninac. 










Chú ý NH 4 HCO 3 là bột nở. 


- Muối amoni chứa gốc axit https://daykemquynhon.blogspot.com 

có tính 

oxi hoá sẽ sinh ra N 2 hoặc N 2 O. 




4) Hoạt động luyện tập: bài tập 2,4,7(sgk) 


6) Hoạt động tìm tòi, sáng tạo: không 

7) Giao nhiệm vụ về nhà: 

BTVN: 1,2,3,5,6,8 (sgk) 

Đọc và chuẩn bị nội dung bài axit nitric và muối nitrat 




AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT 

I.MỤC TIÊU 


+HS biết: 

- Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, khối lượng riêng, tính tan), ứng dụng, 

cách điều chế HNO 3 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp (từ amoniac). 

+ hs hiểu : 

- HNO 3 là một trong những axit mạnh nhất. 

- HNO 3 là chất oxi hoá rất mạnh: oxi hoá hầu hết kim loại, một số phi kim, nhiều hợp chất vô 

cơ và hữu cơ. 


- Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra dự đoán bằng thí nghiệm và rút ra kết luận. 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh..., rút ra được nhận xét về tính chất của HNO 3 . 













- Viết các PTHH dạng phân tử, ion rút gọn minh hoạ tính chất hoá học của HNO 3 đặc và loãng. 

- Tính thành phần % khối lượng của hỗn hợp kim loại tác dụng với HNO 3 . 





thuật dạy học theo nhóm, phương pháp dạy học dự án. 


1.Giáo viên: giáo án, máy chiếu, hệ thống câu hỏi giao nhiệm vụ trước cho học sinh . 

Gv chia lớp thành 3 nhóm : 

+ Điền thông tin vào phiếu ht: 

1) Tính axit: 

- Ion nào là nguyên nhân gây ra tính axit? 

- Viết phương trình hóa học chứng minh tính axit của HNO 3 ? 

2) Tính oxi hóa : 

- HNO 3 thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với những chất nào? 

+5 

- Khi thể hiện tính oxi hóa thì N có thể giảm xuống các số oxi hóa nào? Ghi sản phẩm 

khử tương ứng với số oxi hóa trên? 

- Những kim loại nào tác dụng với HNO 3 ? Sau phản ứng kim loại thay đổi số oxi hóa như 

thế nào? Viết 2 ví dụ?( Xác định sự thay đổi số oxi hóa sau phản ứng) 

- Kim loại nào bị thụ động hóa trong HNO 3 ? 

- HNO 3 thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với phi kim nào? Cho ví dụ? (xác định sự thay 

đổi số oxi hóa sau phản ứng) 

- HNO 3 thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với hợp chất nào? Cho ví dụ? 

DỰ ÁN: BÍ ẨN MƯA AXIT 

Nhóm 1: tìm hiểu nguyên nhân gây ra mưa axit 

- Hãy kể tên các khí thải của các nhà máy công nghiệp, động cơ đốt trong (ô tô, xe máy) 

mà em biết? (có hình ảnh kèm theo) 

- Trong các khí đó có khí nào là oxit axit không? 

- Khi các oxit này gặp nước mưa thì xảy ra phản ứng hóa học nào? Viết phương trình 

phản ứng? 

- Nước mưa có hòa tan các oxit này có giá trị PH nằm trong khoảng nào? 

Nhóm 2: tìm hiểu tác hại của mưa axit (có các hình ảnh kèm theo) 

- Mưa axit có ảnh hưởng như thế nào tới sức khỏe con người, sự phát triển của động, thực 

vật? 

- Các công trình kiến trúc bằng đá hoa cương và đá cẩm thạch (có chứa CaCO 3 ) nếu gặp 

phải mưa axit thì xảy ra hiện tượng gì? 

Nhóm 3: các biện pháp bảo vệ môi trường khỏi mưa axit? 


Theo e để hạn chế mưa axit thì chúng ta phải làm gì? 
















N 2 ⎯→ 

NH 3 ⎯→ 

NO ⎯→ 

NO 2 → HNO 3 

3)Hoạt động hình thành kiến thức: 





Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo I. Cấu tạo phân tử 


phân tử 


+ Hãy viết công thức cấu tạo. 

+5 O 

Và xác định số oxi hoá của nitơ H O N 

trong phân tử axit nitric? 

O 

Hoạt động 2: Tìm hiểu tính chất vật 

lí 

Gv cho học sinh quan sát lọ chứa 

axit nitric. Yêu cầu học sinh cho biết 

màu sắc, trạng thái. 

+ Vì sao axit nitric có màu vàng ? 


hóa học 

+ hãy dự doán tính chất hóa học của 

HNO 3 ? 

+ gv yêu cầu các nhóm treo kết quả 

đã chuẩn bị trước về tc hóa học của 

HNO 3 (dùng bảng phụ) 

+ Gv hướng dẫn các nhóm nhận xét 

phần chuẩn bị của nhau để dẫn tới 

kết luận. 

+ Gv chiếu 1 số tn kiểm chứng tc 

hóa học của axit nitric 


HNO 3 có những ứng dụng nào ? 

+ gv bổ sung thêm thông tin 

Hoạt động 5: Tìm hiểu điều chế 

+ Hãy viết phương trình điều chế 

axit nitric trong ptn? 

+ quan sát phần khởi động hãy lựa 

chọn các phương trình dùng để điều 

chế axit nitric trong cn? 

4)Hoạt động luyện tập 

- Hoàn thành các phản ứng sau : 

Al + HNO 3 → N 2 O +... 

Fe + HNO 3 → NO +... 

Zn + HNO 3 → N 2 O +... 

Mg + HNO 3 → NH 4 NO 3 

II. Tính chất vật lí 

- Axit nitric là chất lỏng không màu, 

tan vô hạn trong nước. 

+ Vì axit nitric không bền dễ bị phân 

hủy tao ra NO 2 (mầu nâu đỏ) 


Phân tử HNO 3 có tính axit và tính oxi 

hoá. 

+ 3 nhóm treo kết quả và so sánh với 

nhóm khác, đưa ra nhận xét 


Hs trả lời các ứng dụng mà mình biết 

V. Điều chế 


NaNO 3 + H 2 SO 4 → NaHSO 4 + 

HNO 3 

2,Trong công nghiệp 

Hs lựa chon 




tiếp, năng lực 


đề 

Năng lực hợp 




giao tiếp, năng 

lực thực hành. 


tiếp 


















6)Hoạt động tìm tòi khám phá: 

3 nhóm lên thueets trình về nhiệm vụ của minh khi thực hiện dự án mưa axit. Gv hướng dẫn 

các nhóm đặt câu hỏi và nhận xét lẫn nhau để đi tới kết luận 

7) Giao nhiêm vụ về nhà: 

BTVN: bài tập sgk 

- Đọc trước phần muối amoni 














141511 

AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT 




I.MỤC TIÊU 


+HS biết: 

.- Muối nitrat đều dẽ tan trong nước và là chất điện li mạnh, kém bền với nhiệt và bị phân hủy 

bởi nhiệt tạo ra khí O 2 . . 

- Cách nhận biết ion NO 3 

– 

bằng phương pháp hóa học. 


- Quan sát thí nghiệm, rút ra được nhận xét về tính chất của muối nitrat. 

- Viết được các PTHH dạng phân tử và ion thu gọn minh hoạ cho tính chất hoá học. 

- Tính thành phần % khối lượng muối nitrat trong hỗn hợp; nồng độ hoặc thể tích dung dịch 

muối nitrat tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng . 





thuật dạy học theo nhóm, 


1.Giáo viên: giáo án, máy chiếu, hệ thống câu hỏi giao nhiệm vụ trước cho học sinh . 






NH 3 ⎯→ 

NO ⎯→ 

NO 2 → HNO 3 → NaNO 3 



Hoạt động 1: tìm hiểu tính chất 

B. MUỐI NITRAT: 

I.Tính chất của muối nitrat 


tiếp 

vật lí 

GV cho học sinh quan sát một mẩu 

muối kali nitrat và thực hiện thí 

nghiệm hòa tan. 

+ Gv: hãy nhận xét trạng thái và tính 

tan của muối nitrat? 

1. Tính chất vật lí 

- Tất cả các muối nitrat đều là chất 

rắn, dễ tan trong nước và là điện li 

mạnh. 

Hoạt động 2: tìm hiểu phản ứng 

nhiệt phân muối nitrat. 

+GV: hãy nêu quy luật chung về 

phản ứng nhiệt phân muối nitrat? 

2)phản ứng nhiệt phân 

+ nhiệt phân muối nitrat của kim loại 

kiềm, kiềm thổ, sp: muối nitrit, O 2 

+ nhiệt phân muối nitrat của kim loại 

từ Al đến Cu, sp: oxit kim loại, NO 2 , 


quyết vấn đề, 


tác. 



O 2 











Hoạt động nhóm (2 bàn/nhóm) 

+ hày hoàn thàn các phương trình 

phản ứng sau: 

t 

KNO 3 ⎯⎯→ 

o 

t 

Mg(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ 

o 

t 

Cu(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ 

o 

t 

Hg(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ 

o 

t 

Fe(NO 3 ) 2 

⎯⎯→ 

o 

t 

Fe(NO 3 ) 3 

⎯⎯→ 

o 

Hoạt động 3: tìm hiểu ứng dụng 

của muối nitrat 

Cho biết các ứng dụng của muối 

nitrat ? 

4)Hoạt động luyện tập 

Bài tập: Thực hiện hai thí nghiêm sau: 


+ nhiệt phân muối nitrat của https://daykemquynhon.blogspot.com 

kim loại 

đứng sau Cu, sản phẩm: kim loại , 

NO 2 , O 2 

t 

KNO 3 ⎯⎯→ 

o 

KNO 2 + O 2 

⎯ o 

1 

t 

Mg(NO 3 ) 2 ⎯→ MgO+ 2NO 2 + O2 

2 

Cu(NO 3 ) 2 

⎯ o 

t 

⎯→ 

CuO+2NO 2 + 

O 2 

t 

Hg(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ 

o 

Hg +2NO 2 + O 2 

t 

4Fe(NO 3 ) 2 

⎯⎯→ 

o 

2Fe 2 O 3 +8NO 2 + 

O 2 

t 

4Fe(NO 3 ) 3 

⎯⎯→ 

o 

2Fe 2 O 3 +12NO 2 + 

3O 2 

II. Ứng dụng 

- Các muối nitrat chủ yếu được sử 

dụng làm phân bón ngoài ra nó còn 

được làm thuốc nổ 

1 

2 


tiếp 

TN1: Cho 3,84 gam Cu phản ứng với 80 ml dung dịch HNO 3 1M thoát ra V 1 lit NO 

TN2: Cho 3,84 gam Cu phản ứng với 80 ml dung dịch chứa HNO 3 1M và H 2 SO 4 0,5M 

thấy thoát ra V 2 lit NO. Biết NO là sản phẩm khử duy nhất, các thể tích đo ở cùng điều 

kiện. quan hệ giữa V 1 và V 2 là: 

A. V 2 = V 1 B. V 2 = V 1 C. V 2 = 2,5V 1 D. V 2 = 1,5V 1 


6)Hoạt động tìm tòi khám phá: không 

7) Giao nhiêm vụ về nhà: 















Tiết 16 


LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA NITO 

VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố, ôn tập các tính chất của nito và hợp chất của chúng. 


Vận dụng các kiến thức đã học dể giải các bài tập về nito 




Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học nêu vấn đề, kĩ thuật dạy học theo nhóm, 


1.Giáo viên: giáo án, máy chiếu, hệ thống câu hỏi. 

2.Học sinh ôn tập kiến thức về nito và hợp chất 





N 2 →NH 3 ⎯→ 

NO ⎯→ 

NO 2 → HNO 3 → NH 4 NO 3 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC 

SINH 

Hoạt động 1: GV chiếu bài tập số 1 

HS: 

cho 11g hỗn hợp 2 kim loai Al và Fe tác dụng Gọi x, y lần lượt là số mol của 

với axit nitric loãng dư thu được 6,72 lit khí Al, Fe. 

NO (đktc). Xác định khối lượng Al và Fe trong 27x + 56y = 11 (1) 

hỗn hợp? 

Al → Al 3+ + 3e 

+Gv yêu cầu học sinh thảo luận, trình bày và x 3x 

nhận xét lẫn nhau. Gv kết luận 

Fe → Fe 3+ + 3e 

y 

3y 

+5 

+2 

N + 3e → N 

0,9 0,3 

Áp dụng định luật bảo toàn 

electron: 

3x + 3y = 0,9 (2) 

Từ (1) và (2) 

x = 0,2 mol, y = 0,1mol 

vậy: 

-Khối lượng Fe là: 5,6g 

-Khối lượng Al là: 5,4g 


Gọi sản phẩm cần tìm là N x O y 

cho hỗn hợp gồm 0.2mol Fe và 0.3mol Mg vào dd Áp dụng định luật bảo toàn 

HNO 3 dư thu được 0.4mol một sản phẩm khử chứelectron 

duy nhất , xác định sản phẩm đó? 

0,4(5x – 2y) = 0,2*3 + 0,3*2 

5x -2y = 3 



NĂNG 

LỰC 


tính toán, 


giải quyết 

vấn đề 





vấn đề 








+Gv yêu cầu học sinh thảo luận, trình bày và 



Cho 0,07 mol Cu vào dd chứa 0,03 mol H 2 SO 4 

loãng và 0,1 mol HNO 3 thu được V lít khí NO 

(đktc). Xác định Giá trị của V ? 




+Gv yêu cầu học sinh thảo luận, trình bày và 


Hoạt động 3: GV chiếu một số câu hỏi trắc 

nghiệm 

1)NhiệtphânhoàntoànFe(NO3)2trong 

khôngkhíthu được sảnphẩmgồm 

A. FeO,NO2,O2. B. Fe2O3,NO2. 

C. Fe2O3,NO2,O2. D. Fe,NO2,O2. 

2) 

Khinhiệtphân,dãymuốirắnnàodướiđâyđềusinhra 

kimloại? 

A. AgNO3,Hg(NO3)2. 

B. AgNO3, Cu(NO3)2. 

C. Hg(NO3)2,Mg(NO3)2. 

D. Cu(NO3)2,Mg(NO3)2. 

3)Xét phản ứng 

N 2 (k) + 3H 2 (k) 

2NH 3 (k) ∆ H = -92kJ 

Nồng độ của NH 3 trong hỗn hợp khi đạt tới 

trạng thái cân bằng sẽ lớn hơn khi 

A. nhiệt độ và áp suất đều giảm. 

B. nhiệt độ tăng và áp suất giảm. 

C. nhiệt độ và áp suất đều tăng. 

D. nhiệt độ giảm và áp suất tăng. 


→ x =1=, y = https://daykemquynhon.blogspot.com 

1 

Vậy sản phẩm khử là: NO 

3Cu + 2NO - 3 + 8H + → 3Cu 2+ + Năng lực 

2NO+ H 2 O 

tính toán 

n H = 0.16 mol 

n NO = 0,07*1,5 = 0,105 mol 

V = 2,352 lit 

Hs: 

1C, 2A, 3D 

Năng 

nluwcj giải 

quyết vấn 

đề 

4)Hoạt động luyện tập: không 




Câu 1. Cho m(g) Al tan hoàn toàn trong dd HNO3 thì thấy thoát ra 11,2 lit (đktc) hỗn hợp khí 

A gồm 3 khí N2, NO, N2O có tỉ lệ mol tương ứng là 2:1:2. Giá trị m là bao nhiêu? 

A.2,7 B.16,8 C.3,51 D.35,1 






Tiết 17 



PHOTPHO 










I.MỤC TIÊU 


*HS biết được: 

- Vị trí trong bảng tuần hoàn , cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố photpho. 

- Các dạng thù hình, tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, khối lượng riêng, tính tan, độc 

tính), ứng dụng, trạng thái tự nhiên và điều chế photpho trong công nghiệp . 

*HS hiểu được: 

- Tính chất hoá học cơ bản của photpho là tính oxi hoá (tác dụng với kim loại Na, Ca...) và 

tính khử (tác dụng với O 2 , Cl 2 ) 

- So sánh 2 dạng thù hình chủ yếu của Photpho là P trắng và P đỏ về một số tính chất vật lí. 


- Dự đoán, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận về tính chất của photpho. 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh .., rút ra được nhận xét về tính chất của photpho. 

- Viết được PTHH minh hoạ. 

- Sử dụng được photpho hiệu quả và an toàn trong phòng thí nghiệm và thực tế 





phương pháp dạy học thực hành 



2.Học sinh Đọc trước bài mới 




Câu hỏi: cho nguyên tố X (Z = 15). Hãy xá định vị trí của nguyên tố X trong bảng hệ thống 

tuần hoàn? Nêu các tính chất hóa học của X mà em biết? 



Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí và cấu 

hình electron nguyên tử 

Từ phần trả lời của hs ở phần khởi 

động, gv chiếu bảng tuần hoàn yêu 

I.Vị trí và cấu hình electron nguyên 

tử 

P: 1s 2 2p 6 3s 2 3p 3 

Photpho ở ô thứ 15 thuộc chu kỳ 3, 



năng lực giao 

tiếp 

cầu học sinh chỉ vị trí của P. 

- cho biết hóa trị cao nhất trong hợp 

chất với oxi và hóa trị thấp nhất trong 

hc khí với hidro của P? 

-Hãy nêu các số oxi hóa thường gặp 

của P? 

nhóm V A . 

Hs: 

- hóa trị cao nhất trong hợp chất với 

oxi là V và hóa trị thấp nhất trong hc 

khí với hidro là: III 

HS: -3, 0, +3, +5 

Hoạt động 2: Tìm hiểu tính chất vật lí 

-P có mấy dạng thù hình? Đó là những 

dạng nào? 


2 dạng: P trắng và P đỏ 




vấn đề, năng 

lự giao tiếp 


+Gv yêu cầu hs thảo luận nhóm để Tính chất P trắng P đỏ 









điền thông tin vào bảng: 

Tính chất P trắng P đỏ 

Trạng 

thái, màu 

sắc 

Cấu trúc 

Độc tính 

Tính bền 

Tính tan 

Khả năng 

phát 

quang 




+ Hãy viết sơ đồ chuyển hóa giữa hai 

dạng thù hình? 

Hoạt động 3: Tìm hiểu tính chất hoá 


-Hãy dự đoán tính chất hoá học của 

photpho ? So sánh mức độ hoạt động 

của hai dạng thù hình photpho ?Giải 

thích ? 

+Thảo luận nhóm nhỏ (1 bàn/1 nhóm) 

+Vấn đề 1:P thể hiện tính oxi hóa 

khi tác dụng với những chất nào? 

Viết phương trình phản ứng và xác 

định sự thay đổi số oxi hóa? 

-Gv bổ sung ứng dụng của kẽm 

photphua và hiện tượng ma trơi 

+Vấn đề 2:P thể hiện tính khử khi 


Trạng Chất rắn https://daykemquynhon.blogspot.com 

Chất bột, 

thái, màu trong suốt, màu đỏ 

sắc màu tắng 

hoặc hơi 

vàng 

Cấu trúc P 4 (P 4 ) n 

Độc tính Rất độc Không 

độc 

Tính bền Kém bền, 

t nc = 

44,1 o C 

Bền, khó 

nc, bốc 

cháy ở 

250 o C 

Tính tan Tan trong 

một số 

dung môi 

hữu cơ: 

CS 2 , C 6 H 6 

Không tan 

trong 

dung môi 

thường 

Khả năng 


quang 

Phát 

quang 

màu lục 

Không 


quang 

-Sự chuyển hoá giữa hai dạng thù hình 

P 

P 

trắng t o , cao, không có không khí đỏ 


Các mức oxi hoá của photpho 

-3 0 +3 +5 

Tính oxi 

tính khử 

-P trắng hoạt động hóa học mạnh hơn 

P đỏ vì cấu trúc phân tử kém bền hơn. 


-Tác dụng với kim loại 

t 

2P + 3Ca ⎯⎯→ 

o 

Ca 3 P 2 

Canxi photphua 

0 

0 

P + 3Na 

0 

250 o C, không có không khí 

⎯ o 

t 

⎯→ Na 3 P 

natri photphua 

t 

2P + 3Zn ⎯⎯→ 

o 

Zn 3 P 2 

Kẽm photphua 

-Tác dụng với hidro 

0 

-3 

-3 

-3 

-3 



vấn đề 


ngôn ngữ ( 

gọi đúng tên 

sản phẩm) 






t 

2P + 3H 2 ⎯⎯→ 

o 

2PH 3 





tác dụng với những chất nào? Viết 

phương trình phản ứng và xác định 

sự thay đổi số oxi hóa? 





Photpho có những ứng dụng nào ? 

Giáo viên chiếu 1 số hình ảnh về ứng 

dụng của P. 

Hoạt động 5: Tìm hiểu trạng thái tự 

nhiên và sản xuất photpho 

-Photpho tồn tại trong tự nhiên ở dạng 

nào ? 

- tại sao gọi photpho là nguyên tố của 

sự tư duy và sự sống? 

Sản xuất 

-Photpho được sản xuất như thế nào ? 

-Giáo viên bổ sung thêm một số thông 

tin về quy trình sản xuất photpho và 

lịch sử tìm ra photpho 


- Cháy trong oxi 

Thiếu oxi 

0 

photphin 

t 

4P + 3O 2 ⎯⎯→ 

o 

2P 2 O 3 

điphotpho trioxit 

Thừa oxi 

t 

4P + 5O 2 ⎯⎯→ 

o 

2P 2 O 5 

điphotpho pentaoxit 

Tác dụng với clo 

Thiếu clo 

t 

2P + 3Cl 2 ⎯⎯→ 

o 

2PCl 3 

photpho triclorua 

Thừa oxi 

t 

2P + 5Cl 2 ⎯⎯→ 

o 

2PCl 5 

photpho pentaclorua 


-sử dụng làm diêm, phân lân, thuốc 

bào vệ thực vật. 

- Dùng trong quân sự. 

V. Trạng thái tự nhiên 

-tồn tại ở dạng hợp chất chủ yếu là 

photphorit và apatit. 

-Trong cơ thể người 90%P tập trung ở 

xương, 10% ở các cơ, 1% ở tế bào não. 

Cơ thể thiếu P sẽ giảm kn làm việc, 

loạn thần kinh chức năng và phá hủy 

sự tao đổi chất. 

VI. Sản xuất 

Ca 3 (PO 4 ) 2 + 3SiO 2 + 5C 

3CaSiO 3 + 5CO + 2P 

⎯ 

1200o 

⎯ C 

→ 


giao tiếp 


giao tiếp, 



4)Hoạt động luyện tập: 

BT3 trang 49 ((sgk) 

5)Hoạt động vận dụng: 

Câu hỏi: Tại sao photpho và nitơ thuộc cùng một nhóm chính, độ âm điên của photpho nhỏ hơn 

nitơ nhưng photpho hoạt động hóa học mạnh hơn nitơ ? 



BTVN: 1,2,4,5,(sgk) 

+3 

0 +5 

0 

0 


+3 

+5 


















Tiết 18 


AXIT PHOTPHORIC VÀ MUÔI PHOTPHAT 




I.MỤC TIÊU 


-HS biết được: Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí (trạng thái, màu, tính tan), ứng dụng, cách điều 

chế H 3 PO 4 và muối photphat ; nhận biết ion photphat. 









- HS hiểu : Tính chất hóa học của axit photphoric và muối photphat 


- Viết được công thức cấu tạo của axit photphoric, 

- Viết các PTHH dạng phân tử hoặc ion rút gọn minh hoạ tính chất của axit H 3 PO 4 và muối 

photphat. 

- Nhận biết được axit H 3 PO 4 và muối photphat bằng phương pháp hoá học. 





phương pháp dạy học thực hành 







Câu hỏi: Hoàn thành các phản ứng sau: 

P → P 2 O 5 

P 2 O 5 → H 3 PO 4 

H 3 PO 4 + NaOH→ 



Hoạt động 1 Tìm hiểu cấu tạo phân tử 

+Dựa vào quy tắc bát tử hãy viết công 

I. Cấu tạo phân tử 



thức cấu tạo của phân tử axit 

H O +5 

photphoric ? Xác định số oxi hoá của H O P O 

photpho trong phân tử axit photphoric H O 

? 

Photpho có số oxi hoá +5 

Hoạt động 2 Tìm hiểu tính chất vật lí 

Giáo viên cho học sinh quan sát một 


Axit phot phoric là chất rắn ở dạng 


tiếp 

mẫu axit photphoric 

+Hãy nêu các tính chất vật lí của axit 

photphoric? 

tinh thể không màu. 

Nó tan vô hạn trong nước 

Hoạt động 2 Tìm hiểu tính chất hóa 


GV: Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất 

hoá học có thể có ? 

+ H 3 PO 4 là axit mấy nắc?Viết phương 

trình điện li của axit 

photphoric ? 

GV: Cho biết trong dung dịch H 3 PO 4 

có những loại ion nào? 


1. Tính axit 

H 3 PO 4 H + - 

+ H 2 PO 4 

H 2 PO - 4 H + 2- 

+ HPO 4 

HPO - 4 H + 3- 

+ PO 4 

- Dung dịch H 3 PO 4 chứa H 2 PO - 4 , 



Tổ chức thảo luận nhóm 

+ Viết phương trình phản ứng chứng 

minh tính axit của axit photphoric? 

HPO 4 2- ,PO 4 

3- 

- Dung dịch H 3 PO 4 có đầy đủ tính chất 

của một axit, nó là một axit có độ 

mạnh trung bình và là một chất điện li 

yếu. 

- Tác dụng với chỉ thị, bazơ, oxit bazơ, 

muối, kim loại trước H. 















+ khi cho axit photphoric tác dụng với 

dung dịch NaOH có thể tạo ra bao 

nhiêu sản phẩm? Làm tn để xác định 

sản phẩm sinh ra? 

+So sánh tính oxi hoá của HNO 3 với 

H 3 PO 4 ? 

Hoạt động 4: Tìm hiểu cách điều chế 

axit photphoric? 

+Trong ptn người ta điều chế axit 

photphoric bằng cách nào? Viết pt hóa 

học? 

+ Nêu các phương pháp điều chế axit 

photphoric trong công nghiệp? Phương 

pháp nào thu được axit tinh khiết hơn? 

Hoạt động 5: Tìm hiểu ứng dụng của 

axit photphoric? 

Hãy nêu các ứng dụng của axit 

photphoric mà em biết? 

Hoạt động 6: Tìm hiểu về muối 

photphat 

+Có mấy loại muối photphat? Đó là 

những loại nào? 

+ Hãy nhận xét tính tan của muối 

photphat ? 

+Làm cách nào để nhận biết muối 

phophat ? 

+Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn 

dung dịch AgNO 3 tác dụng với dung 

dịch Na 3 PO 4 

2H 3 PO 4 + 6Na → 2Na 3 PO 4 +3 H 2 

2H 3 PO 4 + 3K 2 O →2 K 3 PO 4 + 3H 2 O 

2H 3 PO 4 + 3K 2 CO 3 →2 K 3 PO 4 + 3CO 2 

+ 3H 2 O 

Tác dụng với dung dịch kiềm 

H 3 PO 4 + NaOH → NaH 2 PO 4 + H 2 O 

(1) 

H 3 PO 4 + 2NaOH → Na 2 HPO 4 + H 2 O 

(2) 

H 3 PO 4 + 3NaOH → Na 3 PO 4 + 3H 2 O 

(3) 

n 

Đặt k = 

n H NaOH 

3 PO 4 

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra (1) 

Nếu 1< k < 2 thì xảy ra (1) và (2) 

Nếu k= 2 thì xảy ra (2) 

Nếu 2< k < 3 thì xảy ra (2) và (3) 

Nếu k≥ 3 thì xảy ra (3) 

2. Axit photphoric không thể hiện tính 

oxi hoá mạnh như axit nitric 

IV. Điều chế 

1. Phòng thí nghiệm 

t 

P + 5HNO 3 ⎯⎯→ 

o 

H 3 PO 4 + 5NO 2 + 

H 2 O 


t 

Ca 3 (PO 4 ) 2 + 3H 2 SO 4(đặc) ⎯⎯→ 

o 

2H 3 PO 4 + 3CaSO 4 ↓ 

Hoặc 

⎯ + 2 

O 

⎯→ 

⎯ + O 

⎯→ 

H 2 

P P 2 O 5 H 3 PO 4 

V. Ứng dụng 

Làm phân lân và thuốc trừ sâu. 






tiếp 

B. MUỐI PHOTPHAT 

3- 

- Muối photphat PO 4 

2- 

- Muối hiđrophophat HPO 4 

- 

- Muối đihiđrophotphat H 2 PO 4 

I. Tính tan 


ngôn ngữ 

(đọc đúng tên 

các loại muối 

photphat) 

- Tất cả các muối photphat, - Năng lực 

hiđrophophat đều không tan trừ thực hành 

photphat kim loại kiềm và amoni. Với 

các kim loại khác chỉ có muối 

đihđrophophat là tan. 

II. Nhận biết 

AgNO 3 + Na 3 PO 4 → Ag 3 PO 4 ↓ + 

3NaNO 3 

Ag + + PO 3- 4 → Ag 3 PO 4 ↓ 

màu vàng 










+Hãy nêu hiện tượng xảy ra và viết 

pthh? 


BT4 (sgk) 


6) hoạt động tìm tòi, khám phá: không 


BTVN: 1,2,3,5 (sgk) 





Tiết 19 

181914 

PHÂN BÓN HÓA HỌC 



I.MỤC TIÊU 


-HS biết được: cây trồng cần những loại nguyên tố dinh dưỡng nào ; thành phần hóa học của 

các loại phân đạm, phân lân, phân kali, phân phức hợp và cách điều chế các loại phân bón này, 

một số nhà máy sản xuất phân bón ở Việt Nam. 


Phân biệt và sử dụng một số loại phân bón hóa học 

























Câu hỏi: 

- Hưng Yên nổi tiếng với loại cây ăn quả nào? 

- để cây sai quả và quả ngọt thì cần bón loại phân nào? 

3)Hoạt động hình thành kiến thức 


Hoạt động 1: Tìm hiểu chung 

-Cây trồng cần những nguyên tố dinh 

dưỡng nào?các nguyên tử này dược 

-Cây trồng cần các nguyên tố dinh 

dưỡng: N,P,K.O,Mn......(hấp thụ dưới 


tiếp. 

cây trồng hấp thụ ở dạng phân tử, 

nguyên tử hay ion? 

-Tại sao phải bón phân hóa học cho 

cây trồng? 

-Có những loại phân bón chính nào? 

dạng ion) 

- bón phân hóa học để tăng cường 

hàm lượng các nguyên tố dinh dưỡng 

cho cây phát triển. 

- các loại phân bón chính: đạm , lân, 

kali 

Hoạt động 2: Tìm hiểu về phân đạm 

-Phân đạm cung cấp nguyên tố dinh 

dưỡng nào cho cây? 

-Tác dụng của phân đạm? 

-Cách đánh giá độ dinh dưỡng của 

phân đạm? 

- Có những loại phân đạm nào? 

I. Phân đạm 

- Phân đạm cung cấp nitơ hoá hợp cho 

cây dưới dạng ion nitrat và ion amoni. 

-Phân đạm làm tăng tỉ lệ của protein 

thực vật, có tác dụng làm cho cây 

trồng phát triển nhanh, mạnh cho 

nhiều hạt củ quả. 


tiếp 

- Phân đạm được đánh giá dựa vào tỉ 

lệ % về khối lượng của nguyên tố nitơ 

trong phân. 

-Các loại: đạm amoni, đạm nitrat, 

đạm ure. 

-Đạm ure 

-Loại đạm nào cố độ dinh dưỡng cao 

nhất? 

-Tổ chức thảo luận nhóm: 

Đạm amoni Đạm nitrat Đạm ure 

Thành phần hóa 


Phương pháp 

điều chế 

Dạng ion mà cây 

trồng đồng hóa 

Các nhóm hoàn thành thông tin vào bảng , một nhóm trình bày, các nhóm khác 

bổ sung. 

-Kết quả phản hồi: 

Đạm amoni Đạm nitrat Đạm ure 

Thành phần hóa muối amoni như muối nitrat như (NH 2 ) 2 CO 


NH 4 Cl. NaNO 3 , 

(NH 4 ) 2 SO 4 , Ca(NO 3 ) 2 .... 




đè, năng lực 

giao tiếp 









plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn NH 4 NO 3 ... 

Phương pháp Cho amoniac tác 

điều chế dụng với dung 

dịch axit. 

2NH 3 + H 2 SO 4 

→ (NH 4 ) 2 SO 4 

+ 

Dạng ion mà cây NH 4 





Hoạt động 3: Tìm hiểu về phân lân 

-Phân lân cung cấp nguyên tố dinh 


-Tác dụng của phân lân? 


phân lân? 

- Có những loại phân lân nào? 

-Loại lân nào cố độ dinh dưỡng cao 

nhất? 

-Tổ chức thảo luận nhóm: 

muối cacbonat + 

axit nitric. 

CaCO 3 + HNO 3 

→ Ca(NO 3 ) 2 + 

CO 2 + H 2 O 

- 

NO 3 

CO + 2NH 3 → 

(NH 2 ) 2 CO + H 2 O 

NH 4 

+ 

II. Phân lân 

-Phân lân cung cấp photpho cho cây 

dưới dạng ion photphat PO 3- 4 . 

-Tác dụng: thúc đẩy các quá trình sinh 

hóa, trao đổi chất và trao đổi dinh 

dưỡng. 

-Phân lân được đánh giá theo tỉ lệ khối 

lượng P 2 O 5 tương ứng với lượng 

photpho có trong thành phần của nó. 

-Superphotphats kép có hàm lượng 

dinh dưỡng cao nhất 

Superphotphat 

đơn 

Superphotphat 

kếp 

Phân lân nung 

chảy 

Thành phần hóa 


Phương pháp 

điều chế 

Dạng ion mà cây 


Các nhóm hoàn thành thông tin vào bảng , một nhóm trình bày, các nhóm khác 

bổ sung. 

-Kết quả phản hồi: 

Superphotphat đơn Superphotphat kép Phân lân nung 

chảy 

Thành phần 


Ca(H 2 PO 4 ) 2 và 

CaSO 4 

Ca(H 2 PO 4 ) 2 Hỗn hợp 

phootphat và 

silicat của 

canxi và 

magie 

Phương 

pháp điều 

chế 

Ca 3 (PO 4 ) 2 + 

H 2 SO 4 →Ca(H 2 PO 4 ) 2 

+ CaSO 4 

Ca 3 (PO 4 ) 2 +3H 2 SO 4 → 

2H 3 PO 4 +3 CaSO 4 

Nung bột 

quặngapatit 

với đá xà vân, 




tiếp 




đè, năng lực 

giao tiếp 













Dạng ion mà 

cây trồng 

đồng hóa 

H 2 PO 4 

- 

Hoạt động 4: Tìm hiểu về phân kali 

-Phân kali cung cấp nguyên tố dinh 


-Tác dụng của phân kali? 


phân kali? 

Hoạt động 4: Tìm hiểu về phân 

Phân hỗn hợp, phân phức hợp, 

phân vi lượng 

-Nêu khái niệm phân hỗn hợp và 

phân phức hợp, phân vi lượng ? 

Ca 3 (PO 4 ) 2 +4H 3 PO 4 → 

3Ca(HPO 4 ) 2 

H 2 PO 4 

- 

III. Phân kali 

- Phân kali cung cấp cho cây trồng 

nguyên tố dưới dạng ion K + . 

- Phân kali giúp cho cây hấp thụ đạm 

nhiều hơn, cần cho việc tạo ra chất 

đường bột, chất xơ, tăng sức đề kháng 

của cây. 

- Phân kali được đánh giá theo tỉ lệ % 

về khối lượng kali oxit tương ứng với 

lượng kali có trong thành phần của 

phân. 

IV. Phân hỗn hợp và phân phức hợp 

* Phân hỗn hợp là phân chứa nitơ, 

photpho, kali gọi chung là phân N, P, 

K. 

- Cách điều chế là trộn các loại phân 

N, P, K theo tỉ lệ định trước. 

* Phân phức hợp là hỗn hợp các chất 

được tạo ra đông thời bằng tương tác 

hoá học của các chất. 

V. Phân vi lượng 

Phân vi lượng cung cấp cho cây trồng 

một lượng rất nhỏ các nguyên tố như 

Cu, Mo, B, Mn... 


than https://daykemquynhon.blogspot.com 

cốc ở 

nhiệt độ trên 

1000 o C 

- 

H 2 PO 4 


tiếp 


tiếp 


Câu hỏi: 

Câu 1: để nâng cao sản lượng và chất lượng cho cây nhãn lồng và cam Đường Canh thì cần sử 

dụng những loại phân bón nào? 

Câu 2: Một loại phân supephotphat kép có chứa 69,62% muối canxi đihiđrophotphat, còn lại 

gồm các chất không chứa photpho. Độ dinh dưỡng của loại phân lân này là 

A. 48,52%. B. 42,25%. C. 39,76%. D. 45,75%. 


5)Hoạt động vận dụng : không 

6) Hoạt động tìm tòi, khám phá: không 














Tiết 20 

181914 

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA PHOTPHO 

VÀ HỢP CHẤT CỦA PHOTPHO 




I.MỤC TIÊU 


Củng cố, ôn tập các tính chất của phopho và các hợp chất của PHOTPHO. 


Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản. 











Câu hỏi:Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau: 

Ca 3 (PO 4 ) 3 →P→ P 2 O 5 →H 3 PO 4 →Na 2 HPO 4 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 

Hoạt động 1: GV chiếu BT1 

Cho14,2gam P2O5vào200gamdungdịchNaOH8%thuđượcdungdịch A.Xác 

định nồngđộ% của muối thu được? 

+Yêu cầu các học sinh thảo luận theo nhóm nhỏ (1 bàn/nhóm) 

+gọi 1 học sinh trình bày, học sinh khác nhận xét, gv kết luận. 

HOẠT NĂN 

ĐỘNG G 

CỦA LỰC 

HỌC 

SINH 

-Số mol Năng 

P 2 O 5 : lực 

0.1 mol tính 

-Số mol toán, 

NaOH: năng 

0,4 mol lực 

n Na : n P giải 

= 0,4 : quyết 

0,2 = 2 vấn đề 

muối thu 

được là 

Na 2 HPO 

4 với số 

mol là: 

0,2 mol 

m chất tan = 

0,2(23*2 

+ 96) = 

28,4 g 

m dd = 














Thêm 150 ml dung dịch KOH 2M vào 120 ml dung dịch H 3 PO 4 1M. Xác 

định khối lượng các muối thu được trong dung dịch? 

+Yêu cầu các học sinh thảo luận theo nhóm nhỏ (1 bàn/nhóm) 




200 + 

14,2 = 

214,2 g 

→C% = 

13,25% 

-số mol Năng 

KOH: lực 

0,3mol tính 

-Số mol toán 

H 3 PO 4 : 

0,12 mol 

n K : n P = 

0,3 : 

0,12 = 

2,5 

muối tạo 

thành là: 

K 2 HPO 4 

(x mol) 

và 

K 3 PO 4 

(y mol) 

-Áp 

dụng 

định luật 

bảo toàn 

nguyên 

tố K: 2x 

+ 3y = 

0,3 (1) 

-Áp 

dụng 

định luật 

bảo toàn 

nguyên 

tố P: x + 

y = 0,12 

(2) 

-Từ (1) 

và (2): 

x = 0,06 

mol, y = 

0,06mol 

-Khối 

lượng 

K 2 HPO 4 : 

5,58g 

-Khối 

lượng 

K 3 PO 4 











Từ quặng photphorit,cóthể điều chế axitphotphoric theosơđồsau: 




2 

Quặng photphorit SiO , 

⎯⎯ ⎯→ P 

C 

lodien 

O 0 

2 , t 

H 2O 

⎯⎯⎯→ P 2 O 5 ⎯⎯⎯→ H 3 PO 4 

Biếthiệusuấtchungcủaquátrìnhlà90%.Đểđiềuchếđược1tấndungdịchH3PO 

449%,cần bao nhiêu khối lượng quặng photphoritchứa 73%Ca3(PO4)2? 

Yêu cầu các học sinh thảo luận theo nhóm nhỏ (1 bàn/nhóm) 


Hoạt động 4: GV chiếu một số câu hỏi lí thuyết 

Câu 1: Nhận định nào sau chính xác nhất ? 

A. khi bón phân supephotphat vào loại đất chua, nên bón đồng thời với 

vôi. 

B. nên bón đạm nitrat ngay trước cơn mưa để khi mưa có nhiều nước 

cây trồng hấp thu tốt hơn. 

C. khi bón phân đạm vào loại đất chua, nên bón đồng thời với vôi. 

D. khi đợt dự báo có đợt lạnh giá kéo dài, nông dân miền bắc nên bón 

phân kali cho các loài cây trồng chịu rét kém. 

Câu 2: Nung hỗn hợp quặng photphorit, cát và than cốc ở 1200 o C trong lò 

điện, ngoài P sẽ thu được các sản phẩm là 

A. canxi silicat, CO 

B. canxi photphat, CO. 

C. canxi silicat, CO 2 

D. canxi cacbonat, CO. 

Câu 3: Cho a mol P 2 O 5 vào dung dịch chứa b mol KOH thu được dung 



Khối 

lượng 

axit Năng 

nguyên lực 

chất: tính 

0,49 tấn toán 

Ca 3 (PO 4 

) 2 → 

2H 3 PO 4 

310 g 

→ 196g 

0,775 

tấn ← 

0,49 tấn 

Khối 

lượng 

Ca 3 (PO 4 

) 2 tinh 

khiết cần 

lấy trên 

thực tế 

là: 

0,775 x 

100 : 90 

= 0,861 

tấn 

Khối 

lượng 

quặng 

cần lấy: 

0,861 x 

100 : 73 

= 1,1796 

tấn 

1D, Năng 

2A,3D lực 

giải 

quyết 

vấn ề 











dịch X chỉ chứa 2 muối gồm một muối axit và một muối trung hòa. https://daykemquynhon.blogspot.com 

Công 

thức 2 muối là 

A. K 3 PO 4 , KH 2 PO 4 

B. K 2 HPO 4 , KH 2 PO 4 

C. A, B đều đúng. 

D. K 3 PO 4 , K 2 HPO 4 




7)giao nhệm vụ về nhà: bài tập trang 61,62 sgk) 
















Tiết 21 

181914 

BÀI THỰC HÀNH 2 

TÍNH CHẤT CỦA MỘT SỐ HỢP CHẤT NITƠ - PHOTPHO 




I.MỤC TIÊU 


*Biết được : Mục đích, cách tiến hành và kĩ thuật thực hiện các thí nghiệm : 

− Phản ứng của dung dịch HNO 3 đặc, nóng và HNO 3 loãng với kim loại đứng sau hiđro. 

− Phản ứng KNO 3 oxi hoá C ở nhiệt độ cao. 

− Phân biệt được một số phân bón hoá học cụ thể (cả phân bón là hợp chất của photpho). 


− Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên. 

− Quan sát hiện tượng thí nghiệm và viết các phương trình hoá học. 

− Loại bỏ được một số chất thải sau thí nghiệm để bảo vệ môi trường. 

− Viết tường trình thí nghiệm. 




Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp thực hành, kĩ thuật dạy học theo nhóm, 


1.Giáo viên: 

-Dụng cụ: 

• Ống nghiệm. - Nút cao su. 

• Kẹp gỗ. - Đèn cồn. 

• Giá thí nghiệm. - Bông gòn. 

• Kẹp sắt. - Chậu cát. 

-Hoá chất: 

• Dung dịch HNO 3 68% và 15%. - Than. 

• Đồng lá. - (NH 4 ) 2 SO 4 . 

• Dung dịch NaOH. - KCl. 

• KNO 3 tinh thể. - Ca(HPO 4 ) 2 . 

• Dung dịch AgNO 3 . - Quỳ tím. 

2.Học sinh:Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. 



2) Dặn dò trước buổi thực hành: 

Gv chia lớp thành 4 nhóm, phát dụng cụ, hóa chất và phổ biến nội dung, mục tiêu của buổi thực 

hành, nhắc nhở học sinh cẩn thận khi làm việc với hóa chất 



Hoạt động 1: Thí nghiệm 1: tính 

oxi hoá của axit nitric. 

-Yêu cầu học sinh tiến hành thí 

nghiệm như hướng dẫn. 

-Cho 1ml dung dịch HNO 3 68% vào 

ống nghiệm 1. 

-Cho 1ml dung dịch HNO 3 15% vào 

ống nghiệm 2. 













- Hãy nêu hiện tượng xảy ra? Giải 

thích? 

-nhắc nhở HS sau khi tiến hành xong 

thí nghiệm thì ngâm ống nghiệm 

ngay vào cốc xút đặc để hấp thụ hết 

NO 2 




Hoạt động 2: Thí nghiệm 2; Tính 

oxi hoá của muối kali nitrat nóng 

chảy. 

-Yêu cầu học sinh tiến hành thí 

nghiệm như hướng dẫn. 

- Hãy nêu hiện tượng xảy ra? Giải 

thích? 

Chú ý cẩn thận không lấy lượng hoá 

chất nhiều sẽ gây nổ. 

Hoạt động 2: Thí nghiệm 3 

Phân biệt một số loại phân bón hoá 

học. 

+ Phân đạm amoni, phân kali clorua 

và supe photphat kép 

4)Dặn dò sau buổi thực hành: 

-gv yêu cầu học sinh viết tường trình. 

-Giáo viên nhận xét buổi thực hành 

-Gv yêu cầu học sinh vệ sinh phòng thí nghiệm. 


Ôn tập chương 2 đề làm bài kiểm tra 1 tiết số 2 

-Cho lá đồng vào 2 ống nghiệm và 

đậy bằng bông tẩm xút. Đun nhẹ ống 

nghiệm thứ 2 

+ Hiện tượng: dung dịch sau phản ứng 

ở 2 ống nghiệm đều có màu xanh, khí 

thoát ra ở ống 1 có màu nâu đỏ, khí 

thoát ra ở ống nghiệm 2 không màu, 

hóa nâu trong không khí 

Cu + 4HNO 3đặc, nóng →Cu(NO 3 ) 2 + 

2NO 2 + 2H 2 O 

3Cu + 8HNO 3loãng →3Cu(NO 3 ) 2 + 

2NO + 4H 2 O 

2NO + O 2 → 2NO 2 

-Lấy một ống nghiệm sạch, khô cặp 

vào giá. Đặt giá sắt vào chậu cát rồi 

cho một lượng nhỏ KNO 3 vào ống 

nghiệm và đun. Đun đến khi có bọt 

khí bắt đầu xuất hiện thì dùng kẹp sắt 

cho một mẩu than nóng đỏ vào ống 

nghiệm chứa KNO 3 nóng chảy. 

-Hiện tượng: viên than bùng cháy. 

2KNO 3 

t o 

2KNO 2 + O 2 





lực hợp tác 

C + O CO 




hợp tác, năng 

lực giao tiếp 

2 2 

a. Phân đạm amoni sunfat 

3Ag + + PO 3- 4 → Ag 3 PO 4 

Lấy 1ml dung dịch của mỗi loại phân hành, năng lực 

bón cho vào ống nghiệm riêng. Cho tự quản lí, 

vào mỗi ống 0,5ml dung dịch NaOH năng lực hợp 

và đun nóng nhẹ mỗi ống. Ống tác 

nghiệm nào có khí thoát ra làm xanh 

quỳ tím ẩm là amoni sunfat. 

(NH 4 ) 2 SO 4 + NaOH →Na 2 SO 4 + NH 3 

+ H 2 O 

b. Phân kali clorua và phân 

supephotphat kép 

Lấy 1ml dung dịch pha chế của kali 

clorua vào một ống nghiệm và của 

supephotphat vào ống nghiệm khác. 

Nhỏ vài giọt dung dịch AgNO3 vào 

từng ống. ống nào có kết tủa màu 

vàng xuất hiện là supe photphat kép 






























KIỂM TRA MỘT TIẾT 

Tiết 22 

BÀI KIỂM TRA SỐ 2 

22 

I.MỤC TIÊU 

1. Kiến thức 

-kiểm tra đánh giá khả năng lĩnh hội kiến thức của các em. qua kết quả giáo viên điều 

chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp với mưc học của học sinh từng lớp 

-Củng cố kiến thức về nitơ, photpho và các hợp chất của của nó. 

2. Kỹ năng 

- Rèn luyện kỹ năng làm các dạng bài tập trắc nghiệm. 

3.Thái độ :có thái độ học tập đúng đắn 

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1.Giáo viên ma trận và đề kiểm tra, đáp án 

2.Học sinh Cần chuẩn ôn lại các kiến thức đã học 

III. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT CHƯƠNG NITƠ – PHOTPHO LỚP 11( Cơ bản) 

VËn dông 

Tªn chñ NhËn biÕt Th«ng hiÓu VËn dông 

møc cao 

®Ò 

TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL 

Céng 

Vị trí, cấu 

hình, tính chất 

Phân tử bền, trơ 

về mặt hóa học ở 

Dự đóan, kiểm tra 

TCHH, viết PTHH 

vật lí, ứng điều kiện 

Nitơ dụng điều chế thường, hoạt 

động hơn ở nhiệt 

độ cao 

TCHH đặc trưng 

Sè c©u 2 1 1 4 

Tỉ lệ điểm 0.5 0.25 0.25 1 

Cấu tạo phân Tính chất hóa Dự đóan, kiểm tra 

Aminiac 

tử, tính chất học của amoniac, tính chất hóa học . 

và Muối 

vật lí, ứng ứng muối amoni Viết PTHH 

amoni 

dụng, điều chế 

Sè c©u 2 1 1 4 

Tỉ lệ điểm 0.5 0.25 0.25 1 

Cấu tạo, tính 

chất vật lí, ứng 

dụng điều chế 

HNO 3 là một 

trong những axit 

mạnh nhất 

Dự đóan và kiểm tra 

tính chất hóa học 

Viết PTHH 

Tính thành 

phần phần 

trăm khối 

Axit nitric 

và muối 

nitrat 

HNO 3 Có tính oxi hóa 

mạnh 

lượng hỗn hợp 

kim loại tác 

dụng với 

HNO 3 , khối 

lượng muối, 

thể tích,nồng 













độ mol HNO 3 

Sè c©u 1 2 2 1 6 

Tỉ lệ điểm 0.25 0.5 0.5 2.5 3,75 

Dự đóan và kiểm tra 

Tổng hợp 

tính chất hóa học 

Viết PTHH 

Sè c©u 1 1 

Tỉ lệ điểm 1,5đ 1,5đ 

Vị trí, cấu 

hình, dạng thù 

hình, tính chất 

vật lí,trạng thái 

H 3 PO 4 là axit 3 

nấc 

Tính chất muối 

photphat 

Viết các PTHH 

dạng phân tử hoặc 

ion rút gọn minh 

hoạ tính chất của 

Phot pho 

và hợp 

chất 

ứng dụng và 

điều chế 

Cấu tạo phân 

axit H 3 PO 4 và muối 

photphat. 

Nhận biết được axit 

tử, tính chất 

H 3 PO 4 và muối 

vật lí, ứng 

photphat bằng 

dụng, điều chế 

phương pháp hoá 

H 3 PO 4 

học. 

Sè c©u 2 1 2 5 

Tỉ lệ điểm 0.5 0.25 0.5 1,25 

Khái niệm Tính chất, Quan sát mẫu vật, 

phân bón hóa ứng dụng, điều thí nghiệm nhận biết 

Phân bón 

học và phân chế phân đạm, một số phân bón hóa 


loại lân, kali, NPK học. 

và vi lượng. 

Sè c©u 1 1 1 3 

Tỉ lệ điểm 0.25 0.25 1 1,5 

Tổng Sè 8 6 6 2 1 23 

c©u 

Tỉ lệ điểm 2,0 1,5 1,5 2,5 2.5 10 

BÀI KIỂM TRA MỘT TIẾT SỐ 2 

Họ tên học sinh: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..Lớp: 11A . . . 

I. TRẮC NGHIỆM: (5Đ) 

Câu 1. Trong coâng nghieäp ngöôøi ta ñieàu cheá N 2 tröïc tieáp töø: 

A. khoâng khí B. NH 3 C. NH 4 NO 2 D. HNO 3 







Câu 2. Haõy choïn caâu ñuùng nhaát: 

A. Nitô laø moät chaát oxi hoùa B. Nitô vöøa laø chaát oxi hoùa vöøa laø 

chaát khöû 







C. Nitô laø moät chaát khöû https://daykemquynhon.blogspot.com 

D. Taát caû ñeàu sai 

Câu 3. Số oxi hóa của photpho trong các ion hay hợp chất P 2 O 3 , PO 3- 4 , K 2 HPO 4 , PCl 3 lần lượt 

là 

A. +3, +5, -5, +3. B. -3, +5, +5, +3. C. +3, +5, +5, +3. D. +3, +5, +5, -3. 

Câu 4.Ion NH + 4 có tên gọi: 

A. Amoni B. Nitric C. Hidroxyl D. Amino 

Câu 5. Công thức của phân urê là: 

A. (NH 4 ) 2 CO 3 . B. (NH 2 ) 2 CO 3 . C. (NH 2 ) 2 CO. D. NH 2 CO. 




Câu 6. Chất khí nào khi tan trong nước tạo thành dung dịch bazơ: 

A. Nitơ monooxit. B. Nitơ đioxit. 

C. Amoniac D. Cacbon đioxit 

Câu 7. Khi bÞ nhiÖt ph©n d·y muèi nitrat nµo sau ®©y cho sn phÈm lµ oxit kim lo¹i, khÝ 

nit¬ ®ioxit vµ oxi? 

A. KNO 3 , Hg(NO 3 ) 2 , LiNO 3 B. Mg(NO 3 ) 2 , Zn(NO 3 ) 2 , Cu(NO 3 ) 2 

C. Cu(NO 3 ) 2 , AgNO 3 , NaNO 3 D. Mg(NO 3 ) 2 , Fe(NO 3 ) 3 , AgNO 3 

Câu 8. Phản ứng:Cu + HNO 3loãng → Cu(NO 3 ) 2 + NO + H 2 O. Hệ số các chất tham gia và sản 

phẩm phản ứng lần lượt là: 

A. 3; 8; 3; 4; 2. B.3; 8; 3; 2; 4. C. 3; 8; 2; 3; D. 3; 3; 8; 2; 4. 

Câu 9. Choïn kim loaïi khoâng taùc duïng vôùi HNO 3 ñaëc nguoäi 

A. Fe, Cu B. Cu, Ag, Mg C. Fe, Al D. Al , Pb 

Câu 10. Để nhật biết ion PO 3- 4 người ta sử dụng thuốc thử là 

A. NaOH. B. KOH. C. Quì tím. D. AgNO 3 . 

Câu 11. Trong các công thức dưới đây, chọn công thức hóa học đúng của magie photphua: 

A. Mg 2 P 2 O 7 . B. Mg(PO 4 ) 2 . C. Mg 3 P 2 . D. Mg 3 (PO 4 ) 2 . 

Câu 12. Photpho tr¾ng ®-îc bo qun b»ng çch ng©m trong : 

A.dÇu ho. B. n-íc C. benzen D. xăng 

Câu 13. Phân lân được đánh giá bằng hàm lượng phần trăm 

A.P. B. P 2 O 5 . C. H 3 PO 4 . D. PO 3 

Câu 14. Chieàu taêng daàn soá oxi hoaù cuûa Nitô trong caùc hôïp chaát cuûa nitô döôùi ñaây 

laø : 

A. NH 4 Cl, N 2 , NO, NO 2 , HNO 3 B. NH 4 Cl, N 2 , NO 2 , NO, HNO 3 

C. N 2 , NO 2 , NO, HNO 3 , NH 4 Cl D. N 2 , NH 4 Cl, NO 2 , NO, HNO 3 

Câu 15. Trong caùc phaûn öùng döôùi ñaây, phaûn öùng naøo NH 3 khoâng theå hieän tính 

khöû : 

A. 2NH 3 + 3CuO 3Cu + 3H 2 O + N 2 B. 4NH 3 + 5O 2 4NO + 6H 2 O 

C. NH 3 + HCl NH 4 Cl D. 8NH 3 + 3Cl 2 6NH 4 Cl + N 2 

Câu 16. Axit HNO 3 khi tác dụng với kim loại thì không cho ra chất nào sau đây? 

A.NH 4 NO 3 . B. NO 2 . C. H 2 . D. NO. 

Câu 17. Cho phn øng sau : 4HNO 3®Æc nãng + Cu → Cu(NO 3 ) 2 + 2NO 2 + H 2 O 

á phn øng trªn HNO 3 ®ãng vai trß lµ: 

A. ChÊt oxi ho¸ B. Axit C. Môi trường D. C A vµ C 

Câu 18. Trong dd axit photphoric có các ion và phân tử: 

A. H + , H 2 PO - 4 , HPO 2- 4 , PO 3- 4 , H 3 PO 4 . B. H 2 PO - 4 , HPO 2- 4 , PO 3- 4 , H 3 PO 4 . 

C. H + , H 2 PO - 4 , HPO 2- 4 , PO 3- 4 . D. H + , H 2 PO - 4 , PO 3- 4 , H 3 PO 4 . 





− . 

4 









Câu 19. Số oxi hóa của nitơ trong các hợp chất và ion : NH + 4 , HNO 3 , NO 2 , NaNO 2 .lần lượt là: 

A.-3, +5, +2, +3. B. -3, +5, +4, +4. C. -3, +3, +4, +5. D. -3, +5, +4, +3. 

Câu 20. Muối nào sau đây không tan trong nước? 

A.Ca(HPO 4 ). B. (NH 4 ) 3 PO 4 . C. Na 3 PO 4 . D. Na 2 HPO 4 . 

II. TỰ LUẬN : ( 5Đ): 

Câu 1: (1,5đ) Viết phương trình hóa học của các phản ứng thực hiện dãy chuyển hóa sau đây: 

Ghi rõ điều kiện (nếu có ) 

N 2 ⎯ ⎯→ 

( 1) 

NH 3 ⎯ ⎯→ 

( 2) 

NO ⎯⎯→ (3) 

(4) 

(5) 

(6) 

NO 2 ⎯⎯→ HNO 3 ⎯⎯→ Cu(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ NO 2 

Câu 2 : (1đ) Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết 3 dung dịch sau: KNO 3 ,NH 4 Cl, 

(NH 4 ) 2 SO 4 

Câu 4:(2,5đ) Cho 30,4g gam hỗn hợp Fe và Cu tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng thấy thoát 

ra 8,96 lit khí NO (đktc) duy nhất. 

a/ Tính thành phần phần trăm khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu . 

b/ Tính thể tích dung dịch HNO 3 1M cần dùng. 

c/ Tính khối lượng muối thu được sau phản ứng. 

Cho : Fe(56), Cu(64), H(1), N(14), O(16) 

ĐÁP ÁN 

I. TRẮC NGHIỆM : (5đ) Mỗi câu đúng được 0,25 đ 

Đáp án mã đề: 

01. A; 02. B; 03. C; 04. A; 05. C; 06. C; 07. B; 08. B; 09. C; 10. D; 

11. C; 12. B; 13:B; 14:A ; 15:C ; 16: C ; 17: A ; 18: A ; 19:D ; 20: A 

II. Tự luận : (5đ) 

Câu 1:1,5đ 

- 1 phương trình phân tử đúng :0,25 đ 

Câu 2:1đ 

Trình bày đúng phương pháp nhận biết : 1đ 

Câu 3: Tuỳ theo phương phương pháp giải của Hs 

a/1,5đ 

Các phương trình đúng : 0,75đ 

-Tìm đúng: số mol Fe = 0,2 

Số mol Cu = 0,3 

0,25đ 

- % Fe = 36,84% 0,25đ 

- % Cu = 63,16% 0,25đ 

b/ Thế tích HNO 3 =1,6 lít 0,5đ 

c/ khối lượng muối = 104,8g 0,5đ 






















Tiết 23 

181914 

I.MỤC TIÊU 


CACBON 









*hs biết: 

- Vị trí của cacbon trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, cấu hình electron nguyên tử , 

các dạng thù hình của cacbon, tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, độ cứng, độ dẫn điện), ứng 

dụng 

* hs hiểu: 

- Cacbon có tính phi kim yếu (oxi hóa hiđro và kim loại canxi), tính khử ( khử oxi, oxit kim 

loại). Trong một số hợp chất, cacbon thường có số oxi hóa +2 hoặc +4. 


- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của C. 

- Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp ; 



II.PHƯƠNG PHÁP 

Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp thực hành, kĩ thuật dạy học theo nhóm, 

II.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 


Giáo án, máy chiếu, hóa chất (KClO 3 và than hoa), dụng cụ (ống nghiệm, đèn cồn, giá để ống 

nghiệm, kẹp gỗ) 





-Gv chiếu một số hình ảnh về than. 

-Khoáng sản trên được tạo ra từ nguyên tố nào? 

-Gv chiếu một số đồ trang sức kim cương 

- những viên kim cương này được tạo ra từ nguyên tố nào? 



Hoạt động 1 Vị trí và cấu hình 

electron nguyên tử cacbon. 

I.Vị trí và cấu hình electron nguyên 

tử 


tiếp 

+Gv chiếu bảng HTTH 

+Hãy chỉ vị trí của nguyên tử C trên 

bảng HTTH? 

+Hãy viết cấu hình electron nguyên 

tử C? 

- C thuộc chu kỳ 2 nhóm IVA, ô số 12 

bảng hệ thống tuần hoàn. 

- cấu hình electron nguyên tử: 

12C 1s 2 2s 2 2p 2 

Hoạt động 2 Tính chất vật lí của 

cacbon 

+Cacbon có những dạng thù hình 

nào? 


+Các dạng thù hình cuả cacbon: kim 

cương, than chì, than vô định hình, 

fuleren 



tự học, năng 

lực ngôn ngữ 

+Hãy so sánh cấu trúc và tính chất 

của kim cương và than chì? 

(đây là nv đã giao trước, một nhóm 

đại diện trình bày, các nhóm khác bổ 

sung) 

Cấu trúc 

Tứ diện đều. 

Tính chất 



Kim 

cương 



Không màu, 

không dẫn 

nhiệt, điện. 











Hoạt động 3:Tìm hiểu tính chất 

hóa học của cacbon 

+ Dụa vào số oxi hóa hãy dự đoán 

tính chất hóa học của C? 

+Cacbon thể hiện tính khử khi tác 

dụng với những chất nào? Cho ví dụ 

minh họa? (tùy học sinh lấy ví dụ, 

gv có thể định huướng thêm một số 

ví dụ cho dầy dủ và sinh động) 

+ C khử được oxit của những kim 

loại nào? 

+ Khí nào sinh ra trong quá trình đốt 

than và nhiên liệu gây ra hiệu ứng 

nhà kính? 

+ Có nên dùng than để sưởi ấm 

trong phòng kín không? 

+ Cacbon thể hiện tính oxi hóa khi 

tác dụng với những chất nào? Ví 

dụ? 

Hoạt động 4: Tìm hiểuứng dụng 

+ Hãy nêu các ứng dụng của cacbon 

mà em biết? 

+Gv chiếu một số hình ảnh ứng 

dụng của cacbon. 

Hoạt động 5: Tìm hiểutrạng thái tự 

nhiên của cacbon 

+ Trong tự nhiên C tồn tại dạng tự 

Than 

chì 

Cấu trúc lớp. 

Các lớp liên 

kết yếu với 

nhau. 


- Các mức oxi hoá của cacbon 

-4 0 +2 +4 

Tính oxi 

hoá 

Tính khử 


a. Tác dụng với oxi 

0 

t 

C + O 2 ⎯⎯→ 

o 

CO 2 

Nếu thiếu oxi 

+4 

⎯ o 

t 

⎯→ 

CO 2 + C 2CO 

b. Tác dụng với chất oxi hoá 

0 

C + 4HNO 3đặc 

2H 2 O 

0 

⎯ o 

t 

⎯→ 

⎯ o 

t 

⎯→ 



Rất cứng 

Xám đen có 

ánh kim. 

Dẫn điện 

khá tốt. Các 

lớp dễ bong 

ra. 

CO 2 + 4NO 2 + 

3C + Fe 2 O 3 2Fe + 3CO 


0 

a. Tác dụng với hiđro 

C + 2H 2 

0 

⎯ xt 

⎯→ 

, 

to CH 4 

b. Tác dụng với kim loại 

⎯ o 

+4 

t 

⎯→ 

+2 

+5 +4 +4 

+3 0 

0 

4Al + 3C Al 4 C 3 

nhôm cacbua 


Kim cương được dùng làm đồ trang 

sức, khoan. 

Than cốc dùng để luyện kim. 

Than muội làm chất độn, sản xuất mực 

in. 

Than gỗ để làm chất đốt, thuốc pháo... 

IV. Trạng thái tự nhiên: 

-Dạng tự do: kim cương, than chì.... 

-Dạng hợp chất: quặng canxit, 

-4 

-4 

+2 


quyết vấn dề, 


ngữ 


tiếp 




tiếp 








do hay hợp chất? Cho ví dụ về dạng 

tồn tại của cacbon? 

+hãy quan sát atlat địa lí và chỉ ra 

các mỏ than lớn ở nước ta? 




đôlômit... 




Bài 1: Chọn câu đúng trong các câu sau:Cacbon vô định hình và than chì là 2 dạng thù hình của 

cacbon vì: 

A.Có cấu tạo mạng tinh thể giống nhau B.Có tính chất vật lý tương tự nhau 

C. Đều do nguyên tố cacbon tạo nên D.Có tính chất hoá học không giống nhau 

Bài2: Quặng nào sau đây chứa CaCO 3 trong thành phần hoá học ? 

A. Đôlômit B.Cacnalit C.Pirit D.Xiđerit 

Bài 3: Hãy chọn dãy chất nào sau đây phản ứng được với cacbon: 

A.CuO;ZnO;CO 2 ;H 2 ;HNO 3 đ;H 2 SO 4 đ B.Al 2 O 3 ;K 2 O;Ca;HNO 3 đ;H 2 SO 4 đ 

C.CuO;Na 2 O;Ca;HNO 3 đ;H 2 SO 4 đ;CO 2 D.Ag 2 O;BaO;Al;HNO 3 đ;H 2 SO 4 đ;CO 2 

Bài 4: Ở điều kiện thích hợp xảy ra các phản ứng sau: 

2C + Ca → CaC 2 (a); C + 2H 2 → CH 4 (b); 

C + CO 2 → 2CO (c); 3C + 4Al → Al 4 C 3 (d). 

Trong các phản ứng trên, tính khử của cacbon thể hiện ở phản ứng 

A. (c) B. (b) C. (a) D. (d) 

Bài 5: Để xác định hàm lượng cacbon trong một mẫu thép, người ta đốt 10 gam mẫu thép này 

trong oxi dư rồi dẫn toàn bộ sản phẩm qua nước vôi trong dư thì thu được 0,5 gam kết tủa. Hàm 

lượng cacbon trong mẫu thép này là 

A. 0,2% B. 0,3% C. 0,4% D. 0,6% 

5) Hoạt động vận dụng: không 



BTVN: toàn bộ bài tập sgk 

-Đọc trước bài hợp chất của cacbon (CO và CO 2 ) 






Tiết 24 

242318 


HỢP CHẤT CỦA CACBON 








I.MỤC TIÊU 


*hs biết: 

Tính chát vật lí của CO và CO 2 . 

* hs hiểu: 

CO có tính khử ( tác dụng với oxit kim loại), CO 2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu ( tác 

dụng với Mg, C ). 


- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của C, CO, CO 2 , muối cacbonat. 

Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp ; Tính % khối lượng oxit trong hỗn hợp phản 

ứng với CO; tính % thể tích CO và CO 2 trong hỗn hợp khí.. 




Phương pháp vấn đáp gợi mở, kĩ thuật dạy học theo nhóm 










+ Hãy viết các phương trình phản ứng xảy ra khi đốt than? 

+ đốt than trong phòng kín có thể gây hại gì dến sức khỏe con người? 

+Loại khí nào sinh ra trong quá trình dốt than và nhiên liệu gây ra hiệu ứng nhà kính? 



Hoạt động 1: Tìm hiểu tính chất vật 

lí của CO 

A.CACBON MONOXIT: 

Cấu tạo phân tử 


+ Hãy viết cấu tạo của CO ? So sánh C O 


CO với N 2 ? Nhận xét tính chất vật 


Giống N 

lý của CO ? 

2 : phân tử có liên kết ba bền 

tiếp 

vững 

I. Tính chất vật lí 

CO là khí không màu, không mùi, 

không vị. 

Khí CO rất độc(đã nêu ở phần khởi 

động) 

Hoạt động 2 Tính chất hoá học của 

CO 

+ Dựa vào cấu tạo phân tử hãy dự 

đoán khả năng hoạt động hóa học 

II. Tính chất hoá học 

CO kém hoạt động ở nhiệt độ thường 

và có tính khử. 

1. Cacbon monoxit là oxit không tạo 




ngữ 

của CO? 

+ CO thuộc loại oxit nào? 

+ CO thể hiện tính oxi hóa hay tính 

muối (oxit trung tính). 


Tác dụng với oxi. 

khử? Tại sao? Cho ví dụ minh họa? 

+2 

(học sinh tự lấy ví dụ, gv định 

t 

2CO+ O 

hướng thêm các ví dụ cần thiết) 

2 ⎯⎯→ 

o +4 

2CO 2 










+ CO khử được oxit của những kim 

loại nào? 


H < 0 


Tác dụng với oxit kim loại 




Hoạt động 3 Điều chế 

+ Hãy viết phương trình điều chế 

CO trong phòng thí nghiệm? 

+ Trong công nghiệp có những 

phương pháp nào điều chế CO? Viết 


Hoạt động 4: Tìm hiểu cấu tạo và 

tính chất vật lí của CO 2 


hóa học của CO 2 

+ CO 2 có duy trì sự cháy và sự sống 

không? 

+ CO 2 thuộc loại oxit nào? Viết 

phương trình hóa học chứng minh? 

+Làm thế nào xác định được sản 

phẩm tạo ra khi CO 2 tác dụng với 

kiềm? 

+ Dự đoán tính oxi hóa – khử của 

CO 2 ? 

Hoạt động 6: Tìm hiểu cách điều 

chế CO 2 

Phương pháp điều chế CO2 trong 

công nghiệp, trong phòng thí 

+2 +4 

⎯ o 

t 

⎯→ 

3CO + Fe 2 O 3 3CO 2 + 2Fe 

III. Điều chế 


H2SO , t 

⎯⎯ 

⎯ 

o 

→ 

4 

HCOOH 

CO + H 2 O 

2.Trong công nghiệp 

-Phương pháp khí than ướt: 

C+ H 2 O 1050o C 

CO + H 2 

-Phương pháp khí than khô 

C + CO 2 

⎯ o 

⎯ o 

t 

⎯→ 

t 

⎯→ 

CO 2 

CO 2 + C 2CO 

B.CACBON ĐIOXIT 

Cấu tạo phân tử 

O=C=O 

I. Tính chất vật lí 

Là chất khí không màu, nặng hơn 

không khí, tan không nhiều trong nước, 

ở trạng thái rắn CO 2 tạo thành khối 

trắng gọi là nước đá khô. 

II.Tính chất hóa học 

1. Cacbon đioxit không duy trì sự cháy, 

sự sống. 

2. Cacbon đioxit là oxit axit 

Tác dụng với nước. 

CO 2(k) + H 2 O (l) H 2 CO 3(dd) 

Tác dụng với kiềm. 

CO 2 + NaOH→ NaHCO 3 (1) 

CO 2 + 2NaOH →Na 2 CO 3 + H 2 O (2) 

n 

NaOH 

k = 

n 

CO 2 

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra phản ứng (1). 

Nếu 1 < k < 2 thì xảy ra phản ứng (1) 

và (2). 

Nếu k ≥ 2 thì xảy ra phản ứng (2). 

Tác dụng với oxit bazơ (kiềm) 

CO 2 + CaO → CaCO 3= 

3)CO 2 thể hiện tính oxi hóa: 

+4 

0 +2 

⎯ o 

t 

⎯→ 

CO 2 + C 2CO 


Muối cacbonat + axit HCl, H 2 SO 4 

CaCO 3 + HCl → CO 2 + CaCl 2 + H 2 O 




ngôn ngữ 


tiếp 




tiếp 




tiếp 








nghiệm. 

Thu hồi từ khí thải 







Câu 1:Thành phần chính của khí than ướt là 

A- CO,CO 

2,H 2,N 2 

B- CH 

4,CO,CO 2,N 

2 

C- CO,CO 

2,H 2,NO 2 

D- CO,CO 

2,NH 3,N 

2 

Câu 2:Cặp chất nào sau đây tác dụng với nhau tạo ra sản phẩm đều là chất khí: 

A.C và H 2 O B.CO và CuO C.C và FeO D.CO 2 và KOH 

Câu 3: Khí CO không khử được oxit nào dưới đây 

A- CuO B- CaO C- PbO D- ZnO 

Câu 4: Dẫn luồng khí CO qua hổn hợp Al 

2O 3,CuO,MgO,Fe 2O 3(nóng) sau khi phản ứng xảy ra 

hoàn toàn thu được chất rắn là 

A- Al 

2O 3,Cu,MgO,Fe 

B- Al,Fe,Cu,Mg 

C- Al 

2O 3,Cu,Mg,Fe D- Al 

2O 3,Fe 2O 3,Cu,MgO 


6) Hoạt động tim tòi, khám phá: không 


BTVN: 1,2,3,5(sgk) 

- Đọc trước phần axit cacbonic và muối cacbonat 










Ngày soạn: 7/11/2016 






Tiết 25 

HỢP CHẤT CỦA CACBON 

242318 

I.MỤC TIÊU 


*hs biết: 

Tính chát vật lí của CO và CO 2 . 

* hs hiểu: 

CO có tính khử ( tác dụng với oxit kim loại), CO 2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu ( tác 

dụng với Mg, C ). 


- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của C, CO, CO 2 , muối cacbonat. 

Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp ; Tính % khối lượng oxit trong hỗn hợp phản 

ứng với CO; tính % thể tích CO và CO 2 trong hỗn hợp khí.. 











2) Hoạt động khởi động 

Hoàn thành các phương trình phản ứng sau: 

C→ CO 2 → NaHCO 3 → CO 2 → Na 2 CO 3 



Hoạt động 1: tìm hiểu tính chất của 

axit cacbonic và muối cacbonat 

+ Axit cacbonic là axit mạnh hay 

yếu? 

+ Viết phương trình điện li của axit 

cacbonic? 

C. AXIT CACBONIC VÀ MUỐI 

CACBONAT 

I. Axit cacbonic 

Axit cacbonic là axit yếu kém bền. 

H 2 CO 3 H + - 

+ HCO 3 

HCO 3 - H + 2- 

+ CO 3 

II. Muối cacbonat 



ngôn ngữ, 


tác 

+ Có mấy loại muối cacbonat? Muối 

cacbonat có dễ tan không? 

1. Tính chất 

a. Tính tan 

Tất cả các muối cacbonat đều không 

tan trừ cacbonat kim loại kiềm và 

+ Nêu tính chất hóa học của muối 

cacbonat? Lấy ví dụ minh họa? 

(hoạt động nhóm : 4 nhóm) 

amoni. 

Muối hiđrocacbonat dễ tan hơn muối 

cacbonat. 

b. Tác dụng với axit 

NaHCO 3 +HCl→NaCl+H 2 O + CO 2 ↑ 

HCO - 3 + H + →H 2 O + CO 2 ↑ 

Na 2 CO 3 +2HCl→NaCl+CO 2 ↑+ H 2 O 

CO 2- 3 + 2H + →CO 2 ↑+ H 2 O 














b. Tác dụng với dung dịch https://daykemquynhon.blogspot.com 

kiềm 

Muối hiđrocacbonat tác dụng với dung 

dịch kiềm 

NaHCO 3 + NaOH → Na 2 CO 3 +H 2 O 

HCO - 3 + OH - → CO 2- 3 + H 2 O 

d. Phản ứng nhiệt phân 

Muối cacbonat của kim loại kiềm bền 

nhiệt. Muối cacbonat của các kim loại 

khác và muối hiđrocacbonat kém bền 

nhiệt. 

MgCO 3(r) 

⎯ o 

t 

⎯→ 

t 

⎯→ 

o 

MgO (r) + CO 2(k) 

2NaHCO 3(r) Na 2 CO 3(r) +CO 2(k) 

+H 2 O (k) 

Hoạt động 2: tìm hiểu ứng dụng của 2.Ứng dụng 


muối cacbonat: 

Làm vật liệu xây dựng, soda, bột tiếp 

+ hãy nêu các ứng dụng của muối nở........ 

cacbonat mà em biết? 


Câu 1:Hoàn thành dãy chuyển hóa sau 

C CO 2 Na 2 CO 3 →CaCO 3 

↓↑ 

CO. 

Câu 2: Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lít khí CO 2 (đkc) vào 2,5 lít dd Ba(OH) 2 nồng độ a mol/lít,thu 

được 15,76g kết tủa .Giá trị của a là 

A 0,032 B 0.048 C 0,06 D 0,04 

Câu 3:Để khử hoàn toàn hổn hợp FeO,CuO cần 4,48 lít H 2 (đkc).Nếu cũng khử hoàn toàn hổn 

hợp đó bằng CO thì lượng CO 2 thu được khi cho qua dd nước vôi trong dư tạo ra bao nhiêu 

gam kết tủa? 

A 1,0g B 2,0g C 20g D 10g 

Câu 3:Cho 3,8 gam hỗn hợp X gồm Na 2 CO 3 và NaHCO 3 tác dụng vừa đủ với V ml dung dịch 

axit HCl 20% (d = 1,1 g/ml), thu được 0,896 lít khí Y (đktc). Giá trị của V là 

A. 99,5 ml B. 14,9 ml C. 9,95 ml D. 6,63 ml 


6)Hoạt động tìm tòi, khám phá: hãy giải thích câu “nước chảy đá mòn” theo quan điểm hóa 

học? 


Cho 7 gam hỗn hợp hai muối cacbonat của kim loại hóa trị (II) tác dụng với dung dịch HCl 

thấy thoát ra V lit khí (đktc). Cô cạn dung dịch thu được 9,2g muối khan. Giá trị của V là 

A. 4,48 lít B. 3,48 lít C. 4,84 lít D. 3,84 lít 






Tiết 26 

242318 


SILIC VÀ HỢP CHẤT CỦA SILIC 








I.MỤC TIÊU 


*hs biết: 

- Vị trí của silic trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, cấu hình electron nguyên tử. 

- Tính chất vật lí (dạng thù hình, cấu trúc tinh thể, màu sắc, chất bán dẫn), trạng thái tự nhiên , 

ứng dụng (trong kĩ thuật điện), điều chế silic (Mg + SiO 2 ). 

- Tính chất hoá học : Là phi kim hoạt động hoá học yếu, ở nhiệt độ cao tác dụng với nhiều chất 

(oxi, cacbon, dung dịch NaOH, magie). 

- SiO 2 : Tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, tính tan), tính chất hoá học (tác dụng với kiềm đặc, 

nóng, với dung dịch HF). 

- H 2 SiO 3 : Tính chất vật lí (tính tan, màu sắc), tính chất hoá học ( là axit yếu, ít tan trong nước, 

tan trong kiềm nóng). 


- Viết được các PTHH thể hiện tính chất của silic và các hợp chất của nó. 

- Tính % khối lượng SiO 2 trong hỗn hợp. 












Câu hỏi: nguyên tử nguyên tố X có tổng số các loại hạt cơ bản là 42, trong đó số hạt mang điện 

nhiều hơn số hạt mang điện là 14. 

a)viết cấu hình electron nguyên tử X? 

b)Xác định vị trí của X trong bảng hệ thống tuần hoàn? 



Hoạt động 1: tìm hiểu tính chất vật 

lí của silic 

A.SILIC 

I.Tính chất vật lí: 


giao tiếp 

+ Silic có mấy dạng thù hình? Nêu 

tính chất vật lí của các dạng thù 

hình? 

-Silic tinh thể: cấu trúc giống kim 

cương, màu xám, có ánh kim, có tính 

bán dẫn. 

-Silic vô định hình là chất bột màu đen. 

Hoạt động 2: tìm hiểu tính chất hóa 

học của silic 

+Dựa vào số oxi hóa hãy dự đoán 

II. Tính chất hoá học 

- Các mức oxi hoá của silic. 




tính chất hóa học của silic? Viết -4 0 (+2) +4 


phương trình phản ứng? (tổ chức 


hoạt động nhóm: chia lớp thành 4 Tính oxi Tính khử 


nhóm) 

hoá 

Td với Td với 



chất khử chất oxi hoá 













Hoạt động 3: tìm hiểu trạng thái tự 

nhiên, ứng dụng và điều chế silic 

+trong tự nhiên silic tồn tại dạng đơn 

chất hay hợp chất? 

+nêu các ứng dụng của silic? 

+ nêu phương pháp điều chế silic? 

Hoạt động 4: tìm hiểu silic dioxit 

+ Hãy nêu tính chất vật lí của silic 

dioxit? 

+ Silic dioxit thuộc loại oxit nào? 

Viết phương trình minh họa? 




a. Tác dụng với phi kim 

0 

Si + 2F 2 →SiF 4 

silic tetraflorua 

0 

⎯ o 

t 

⎯→ 

Si + O 2 SiO 2 

silic đioxit 

b. Tác dụng với hợp chất 

0 

Si + 2NaOH + H 2 O → 

+4 

Na 2 SiO 3 + 2H 2 ↑ 


⎯ o 

t 

⎯→ 

2Mg + Si Mg 2 Si 

magie silixua 

III. Trạng thái tự nhiên 

-Dạng hợp chất: silic ddioxxit. Khoáng 

vật silicat và aluminosilicat 


Làm chất bán dẫn... 

V. Điều chế 

⎯ o 

t 

⎯→ 

SiO 2 + 2Mg Si + 2MgO 

B. HỢP CHẤT CỦA SILIC 

I. Silic đioxit 

1. Tính chất vật lí và trạng thái tự nhiên 

SiO 2 là chất dạng tinh thể, nóng chảy ở 

1713 o C, không tan trong nước. 

2. Tính chất hoá học 

Tính chất hoá học cơ bản là tính oxit 

axit. 

⎯ o 

t 

⎯→ 


giao tiếp 

Năn lực giao 

tiếp 

SiO 2 + NaOH Na 2 SiO 3 + H 2 O 

SiO 2 + 4HF → SiF 4 + 2H 2 O 

Hoạt động 5: tìm hiểu về axit silixic II. Axit Silixic 


và muối silicat 

Axit silixic là chất ở dạng keo, không giao tiếp 

+ Nêu tính chất vật lí của axit silixic? tan trong nước, dễ mất nước khi đun 

+ hãy so sánh tính axit của H 2 SiO 3 và nóng. 

H 2 CO 3 ? Viết phương trình phản ứng Na 2 SiO 3 +CO 2 +H 2 O→Na 2 CO 3 +H 2 SiO 3 ↓ 

chứng minh? 

II. Muối silicat 

+ Các muối silicat có dễ tan không? Chỉ có muối silicat kim loại kiềm tan 

trong nước, còn lại không tan. 


Câu hỏi: Cho a gam hỗn hợp X gồm Si và Al tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được 1,792 

lít H 2 (đktc). Mặc khác, cũng lượng hỗn hợp X trên khi tác dụng với dung dịch HCl dư, thu 

được 0,672 lít H 2 (đktc). Viết phương trình phản ứng xảy ra và tính a. 



0 



+4 

+4 

-4 








7)Giao nhiệm vụ về nhà: BT 1,2,3,4,5,6(sgk) 








Tiết 27 

272627 

LUYỆN TẬP 

TÍNH CHẤT CỦA CACBON - SILIC VÀ 

CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG 




I.MỤC TIÊU 










Hệ thống hóa, củng cố các kiến thức về: 

- Sự giống nhau và khác nhau về cấu hình electron nguyên tử, tính chất cơ bản của cacbon và 

silic. 

- Sự giống nhau và khác nhau về thành phần phân tử, cấu tạo phân tử, tính chất cơ bản giữa các 

hợp chất: oxit CO 2 và SiO 2 , axit H 2 CO 3 và H 2 SiO 3 , muối cacbonat và silicat. 


- So sánh cấu hình electron, tính chất cơ bản giữa C, Si và các hợp chất tương ứng từ đó rút ra 

điểm giống nhau và khác nhau. 

- Viết các phương trình hóa học minh họa cho những kết luận về sự giống nhau và khác nhau 

giữa các đơn chất và các hợp chất. 

- Giải bài tập: phân biệt các chất đã biết, tính phần trăm khối lượng các chất trong hỗn hợp 

phản ứng và một số bài tập có nội dung liên quan. 














Câu hỏi: hãy kể tên các hợp chất cuả cacbon và silic đã học? 



Hoạt động 1 . Kiến thức cần nắm 

vững 

GV tổ chức hoạt động nhóm: 

-Nhóm 1: hoàn thành thông tin bảng 

Học sinh các nhóm hoàn thiện nội dung 

kiến thức và cử đại diện trình bày. Trên 

cơ sở các kiến thức đã học các nhóm 

khác nhận xét bổ sung 


hợp tác, 


giao tiếp 

1 


2 


3 


4 

Hoạt động 2: GV chiếu bài tập 1 

Cho các chất sau: CO 2 , Na 2 CO 3 , C, 

NaOH, Na 2 SiO 3 , H 2 SiO 3 . Hãy viết 

sơ đồ chuyển hóa giữa các chất và 

viết các phương trình hóa học xảy 

ra? 

+ các học sinh thảo luận theo nhóm, 

trình bày kết quả và nhận xét. 

C→CO 2 →Na 2 CO 3 →NaOH→Na 2 SiO 3 → 

H 2 SiO 3 

C + O 2 → CO 2 

CO 2 + NaOH → Na 2 CO 3 + H 2 O 

Na 2 CO 3 + Ba(OH) 2 → BaCO 3 + 2NaOH 

NaOH + SiO 2 → Na 2 SiO 3 + H 2 O 

Na 2 SiO 3 +CO 2 +H 2 O→ H 2 SiO 3 + Na 2 CO 3 



vấn đề 


Hoạt động 3: GV chiếu bài tập 2 H 2 + O → H 2 O Năng lực 









Để khử hoàn toàn hổn hợp FeO,CuO 

cần 4,48 lít H 2 (đkc).Nếu cũng khử 

hoàn toàn hổn hợp đó bằng CO thì 

lượng CO 2 thu được khi cho qua dd 

nước vôi trong dư tạo ra bao nhiêu 

gam kết tủa? 

+ các học sinh thảo luận theo nhóm, 

trình bày kết quả và nhận xét. 







7)Giao nhiệm vụ về nhà: BT 1,2,3,4,5,(sgk) 

Bảng 1 So sánh tính chất của cacbon với silic 

Cấu hình electron 

nguyên tử 

Độ âm điện 

Các mức oxi hoá 

Các dạng thù hình 

Tính khử 

Tính oxi hoá 

Bảng 2 So sánh tính chất của axit cacbonic với axit silixic 

Trạng thái 

Tính axit 


0,2 mol→ 0,2 mol https://daykemquynhon.blogspot.com 


CO + O → CO 2 

0,2mol ← 0,2mol 

Số mol CaCOa 3 là: 0,2mol 

Vậy khối lượng kết tủa thu được là: 

100 x 0,2 = 20 gam 

Cacbon Silic Nhận xét 

H 2 CO 3 H 2 SiO 3 Nhận xét 





Bảng 3 So sánh tính chất của muối cacbonat với muối silicat 

Muối cacbonat Muối silicat Nhận xét 






Tính tan trong 

nước 






Tác dụng với 

axit 

Tác dụng nhiệt 

Bảng 3 So sánh CO, CO 2 , SiO 2 

Trạng thái oxi hoá 

Tính chất vật lí 

Tác dụng với kiềm 

Tính khử 

Tính oxi hoá 

Tính chất khác 


Tiết 27 

272627 

CO CO 2 SiO 2 Nhận xét 

Chương 4 : ĐẠI CƯƠNG VỀ HOÁ HỌC HỮU CƠ 

§ 20 MỞ ĐẦU VỀ HOÁ HỌC HỮU CƠ 


I.MỤC TIÊU 


Học sinh biết : 

−Khái niệm hoá học hữu cơ và hợp chất hữu cơ, đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ. 

−Phân loại hợp chất hữu cơ theo thành phần nguyên tố (hiđrocacbon và dẫn xuất). 












−Các loại công thức của hợp chất hữu cơ : Công thức chung, công thức đơn giản nhất, công 

thức phân tử và công thức cấu tạo. 

−Sơ lược về phân tích nguyên tố : Phân tích định tính, phân tích định lượng. 


−Tính được phân tử khối của chất hữu cơ dựa vào tỉ khối hơi. 

−Xác định được công thức phân tử khi biết các số liệu thực nghiệm. 

−Phân biệt được hiđrocacbon và dẫn xuất của hiđrocacbon theo thành phần phân tử. 














Câu hỏi: hãy kể tên các hợp chất cuả cacbon và silic đã học? 



Hoạt động 1: Khái niệm về hợp 

chất hữu cơ và hoá học hữu cơ 

I. Khái niệm về hợp chất hữu cơ và 

hoá học hữu cơ 


tiếp 

+Khái niệm về hợp chất hữu cơ và 

hoá học hữu cơ 

+Hợp chất hữu cơ là những hợp 

chất như thế nào? 

+Hoá học hữu cơ là gì ? 

*Phân loại hợp chất hữu cơ 

+Cơ sở phân loại hợp chất hữu cơ? 

+Có những loại hợp chất hữu cơ 

Hợp chất hữu cơ là hợp chất của 

cacbon (trừ CO, CO 2 , muối cacbonat, 

xianua, cacbua...). 

Hoá học hữu cơ là ngành Hoá học 

chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu 

cơ. 

Phân loại dựa vào thành phần 

nguyên tố. 

Hiđrocacbon 

• Hiđrocacbon no. 

• Hiđrocacbon không no. 

nào dựa trên cơ sở phân loại đó ? • Hiđrocacbon thơm. 

+Hiđrocacbon là gì ? 

Dẫn xuất của hiđrocacbon. 

+Dẫn xuất hiđrocacbon là gì ? 

• Dẫn xuất halogen. 

• Ancol, phenol, ete. 

• Anđehyt, xeton. 

• Amin, nitro. 

• Axit, este. 

• Hợp chất tạp chức polyme. 

Phân loại dựa theo mạch cacbon 

Hợp chất hữu cơ mạch vòng. 

Hợp chất hữu cơ mạch hở. 

Hoạt động 2:Đặc điểm chung của 1. Đặc điểm cấu tạo 


hợp chất hữu cơ 

- Liên kết hoá học ở các hợp chất hữu tiếp 










+ trong phân tử hợp chất hữu cơ 

thường chứa loại iên kết hóa học 

nào? 

+ nhận xét chung về tính chất vật lí 

của các hợp chất hữu cơ? Cho ví 

dụ? 

+ nhận xét đặc điểm chung về tính 

chất hóa học của các hợp chất hữu 

cơ? Cho ví dụ? 




Hoạt động3: Sơ lược về phân tích 

nguyên tố 

+Nêu mục đích, nguyên tắc và 

phương hành tiến hành phân tích 

định tính? 

+ Nêu mục đích và nguyên tắc tiến 

hành phân tích định lượng? 

+ Giả sử có a gam hợp chất hữu cơ 

chứa C, H, N, O, hãy trình bày cách 

để định lượngcác nguyên tố đó? 



cơ thường là liên kết cộng hoá trị. 

2. Về tính chất vật lí 

- Thường có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt 

độ sôi thấp (dễ bay hơi). 

- Thường không tan hoặc ít tan trong 

nước, nhưng tan trong dung môi 

hữu cơ. 

3. Về tính chất hoá học 

- Các hợp chất hữu cơ kém bền với 

nhiệt nên dễ bị phân huỷ bởi nhiệt. 

Phản ứng của các hợp chất hữu cơ 

thường xảy ra chậm, không hoàn toàn, 

không theo một hướng nhất định, 

thường cần đun nóng hoặc cần có xúc 

tác. 

1. Phân tích định tính 


a. Mục đích : phân tích định tính tiếp, năng lực 

nguyên tố nhằm xác định các nguyên giải quyết vấn 

tố có mặt trong hợp chất hữu cơ. đề, năng lực tính 

b. Nguyên tắc : chuyển các nguyên tố toán. 

trong hợp chất hữu cơ thành vô cơ 

đơn giản rồi nhận biết. 

c. Cách tiến hành 

C ⎯→ 

CO 2 

H ⎯→ 

H 2 O 

N ⎯→ 

NH 3 

2. Phân tích định lượng 

a. Mục đích 

Xác định thành phần % về khối lượng 

các nguyên tố trong phân tử hợp chất 

hữu cơ. 

b. Nguyên tắc 

Cân chính xác hợp chất hữu cơ, sau 

đó chuyển C thành CO 2 , H thành 

H 2 O... 

rồi xác định chính xác lượng CO 2 , 

H 2 O....từ đó tính % khối lượng các 

nguyên tố có mặt trong hợp chất hữu 

cơ. 

c. Phương pháp tiến hành 

C ⎯→ 

CO 2 ⎯ KOH 

⎯ → cân bình 

H ⎯→ 

H 2 O ⎯ H 

⎯ 

2SO 

4 

→ cân bình 

N ⎯→ 

NH 3 ⎯ ⎯→ 

H + 

chuẩn độ.... 

d. Biểu thức tính 

m .12,0 

CO 2 

m = C 

44,0 













m 

H 

m .2,0 

H 2O 

= 

18,0 

V .28,0 

N 2 

m = N 

22,4 

Tính được 

m 

%C = 

C 

.100% 

a 

m 

%H = 

H 

.100% 

a 

m 

% N = 

N 

.100% 

a 

%O = 100% - %C - %H -%N 


BT3 (trang 91 sgk) 




BT1,2,4 (sgk) 















Tiết 29 

272627 

CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ 




I.MỤC TIÊU 



−Biểu diễn thành phần phân tử hợp chất hữu cơ bằng các loại công thức, biết được ý nghĩa của 

từng loại công thức 

- Thiết lập công thức hợp chất hữu cơ theo cách phổ biến là dựa vào: (1)phần trăm khối lượng 

các nguyên tố, (2) thông qua công thức đơn giản nhất, (3) tính trực tiếp theo khối lượng sản 

phẩm đốt cháy. 

Học sinh hiểu: để thiết lập được CTPT hợp chất hữu cơ ngoài việc phân tích định tính, định 

lượng nguyên tố, cần xác định khối lượng mol phân tử hoặc biết tên hợp chất...từ đó giúp xác 

định được CTĐGN, CTPPT của hợp chất hữu cơ khảo sát 


Rèn luyện kĩ năng giải một số dạng bài tập lập công thức phân tử. 




Phương pháp vấn đáp gợi mở 








Câu hỏi: hãy kể tên một số hợp chất hữu cơ mà em biết? Tính tỉ lệ số nguyên tử các nguyên tố 

trong hợp chất đó? 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HOẠC SINH NĂNG LỰC 

Hoạt động 1:Tìm hiểu vềcông thức I. Công thức đơn giản nhất 


đơn giản nhất 

1. Định nghĩa 

giao tiếp, 

+hãy nêu định nghĩa công thức đơn 

giản nhất? 

+ xác định công thức đơn giản nhất 

của các hợp chất sau: C 2 H 4 , C 6 H 6 , 

C 4 H 8, C 6 H 12 O 6 , CH 2 O? 

+một công thức đơn giản nhất có thể 

ứng với nhiều công thức đơn giản 

được không? 

+ Công thức đơn giản nhất có trùng 

với công thức phân tử được không? 

+Giả sử CTĐGN là C x H y O z 

- Công thức đơn giản nhất là công thức 

biểu thị tỉ lệ tối giản về số nguyên tử 

của các nguyên tố trong phân tử. 

2. Cách thiết lập công thức đơn giản 

nhất 

Gọi công thức đơn giản nhất của hợp 



năng lực tính 











+ Nêu mố quan hệ giữa tỉ lệ x:y:z và 

n C , n H , n O và %C, %H, %O 




+Hướng dẫn học sinh giải bài tập ví 

dụ sgk 

Hoạt động 2: tìm hiểucông thức 

phân tử 

- công thức phân tử là gì ? cho ví dụ? 

-Mối quan hệ giữa công thức phân tử 

và công thức đơn giản nhất ? 

ố và số lượng nguyên t( xét về thành 

phần nguyên ố và số lượng nguyên 

tử) 


chất hữu cơ là C x H y O z 

x : y : z = n C : n H : n O = 

m m 

C 

m 

H O 

: : 

12,0 1,0 16,0 

Hoặc 

%C %H %O 

x : y : z = : : 

12,0 1,0 16,0 

Bước 1 : Xác định thành phần định tính 

chất A : C, H, O 

Bước 2 : Đặt công thức phân tử của A : 

C x H y O z 

Bước 3 : Căn cứ đầu bài tìm tỉ lệ 

%C %H %O 

x : y : z = : : = 

12,0 1,0 16,0 

40,00 6,67 53,33 

: : = 1:2:1 

12,0 1,0 16,0 

Bước 4 : Từ tỉ lệ tìm công thức đơn 

giản nhất là : CH 2 O 

II. Công thức phân tử 

1. Định nghĩa 

- Công thức phân tử là công thức biểu 

thị số lượng nguyên tử của mỗi nguyên 

tố trong phân tử. 

Ví dụ: C 2 H 4 , C 2 H 2 , CH 4 , C 11 H 22 O 11 .... 

2. Quan hệ giữa công thức phân tử và 

công thức đơn giản nhất 

-Giống nhau về thành phần nguyên tố. 

- Số nguyên tử nguyên tố trong công 

thức phân tử gấp một số nguyên lần 

trong công thức đơn giản nhất. 

- Công thức phân tử có thể là công thức 

đơn giản nhất. 

Các chất khác nhau có thể có cùng công 

thức phân tử. 

X¸c ®Þnh c«ng thøc đơn giản nhất cho mçi chÊt theo çc sè liÖu sau: 

a) Thµnh phÇn: 85,8% C ; 14,2% H 

b) 51,3% C ; 9,4% H; 12,0% N; 27,3% O 

c) 54,5% C ; 9,1% H ; 36,4% O. 



Năng 

giao tiếp 


lực 







BT1,2,3 (sgk) 












Tiết 30 

272627 

CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ 

I.MỤC TIÊU 



− Biểu diễn thành phần phân tử hợp chất hữu cơ bằng các loại công thức, biết được ý nghĩa của 

từng loại công thức 

- Thiết lập công thức hợp chất hữu cơ theo cách phổ biến là dựa vào: (1)phần trăm khối lượng 

các nguyên tố, (2) thông qua công thức đơn giản nhất, (3) tính trực tiếp theo khối lượng sản 

phẩm đốt cháy. 

Học sinh hiểu: để thiết lập được CTPT hợp chất hữu cơ ngoài việc phân tích định tính, định 

lượng nguyên tố, cần xác định khối lượng mol phân tử hoặc biết tên hợp chất...từ đó giúp xác 

định được CTĐGN, CTPPT của hợp chất hữu cơ khảo sát 


Rèn luyện kĩ năng giải một số dạng bài tập lập công thức phân tử. 












Câu hỏi: nêu mối quan hệ giữa công thức đơn giản và công thức phân tử? 



Hoạt động 1: xác định công II. Công thức phân tử 

thức phân tử dựa vào % khối a. Dựa vào % khối lượng các nguyên tố 

lượng các nguyên tố 

C x H y O z → xC + yH + zO 

+Giả sử hợp chất hữu cơ có dạng M (g) 12x 1y 16z 

C x H y O z có khối lượng mol phân 100% %C %H %O 

tử là M 

Lập tỉ lệ 

+ hãy viết biểu thức tính %C,%H M 12.x 1.y 16.z 

và %O, từ đó rút biểu thức tính x, = = = 

100% %C %H %O 

y,z? 

Ta có 

+Yêu cầu học sinh làm thí dụ 

trong sách giáo khoa và bài tập 6 M.%C 

x = 

trang 95. 

12.100% 

NĂNG LỰC 



năng lực tính 











M.%H 

y = 1.100% 

M.%O 

z = 16.100% 






Hoạt động 2: xác định công 

thức phân tử dựa vào công thức 

đơn giản nhất 

Gv hướng dẫn học sinh làm bài 

tập sgk 

Hoạt động 3: xác định công 

thức phân tử dựa vào khối 

lượng sản phẩm cháy 

Gv hướng dẫn học sinh làm bài 

tập sgk 

Thí dụ 

giải ra x = 20 ; y = 14 ; 

z = 4 

Vậy công thức phân tử là : C 20 H 14 O 4 . 

b. Thông qua công thức đơn giản nhất 

Từ công thức đơn giản nhất công thức 

phân tử của X là (CH 2 O)n hay C n H 2n O n 

M X = (1.12 + 2.1 + 16.1)n = 60 

Giải ra n = 2. 

vậy công thức phân tử là C 2 H 4 O 

c. Tính trực tiếp theo khối lượng sản 

phẩm đốt cháy 

M Y = 29,0.3,04 ≈ 88,0 (g/mol) 

0,88 

nY = = 0, 010(mol) 

88,0 

1,76 

n = = 0, 040 (mol) 

CO 2 

44,0 

Đặt công thức phân tử của Y là C x H y O z 

C x H y O z + 

1 mol 

0,010 mol 

y z t 

(x+ − )O2 ⎯⎯→ 

o 

xCO 2 

4 2 

x mol 

0,040 mol 

+ 

2 

y 

H2 O 

y 

2 

0,040 mol 


Bài tập 2,3,4 sgk 




BT1,5,6 (sgk) 

Từ các tỉ lệ ta tính được x = 4; y = 8. 

M Y =12.4 + 1.8+16.z=88 ta có z = 2. 

Vậy công thức phân tử là C 4 H 8 O 2 . 




















CẤU Tiết TRÚC 31 PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ 

272627 

I.MỤC TIÊU 


-Học sinh biết các nội dung cơ bản của thuyết cấu tạo hoá học, khái niệm đồng đẳng đồng 

phân. 

- Học sinh hiểu thuyết cấu tạo hóa học giữ vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu cấu tạo và 

tính chất của hợp chất hữu cơ, sự hình thành liên kết đơn, đôi, ba, 


Rèn luyện kĩ năng: lập được dãy đồng đẳng, viết được công thức cấu tạo của các đồng phân 

ứng với công thức phân tử cho trước. 












Câu hỏi: Hãy viết công thức cấu tạo của CH 4 , C 3 H 8 ? 



Hoạt động 1: . Công thức cấu tạo 

+Nêu khái niệm về công thức cấu 

tạo? 

+Yêu cầu học sinh quan sát bảng 

trang 96. 

+ Có mấy loại công thức cấu tạo? 

Nêu cách biểu diễn của mỗi loại? 

I.Công thức cấu tạo 

1. Khái niệm 

Công thức cấu tạo biểu diễn thứ tự và 

cách thức liên kết (liên kết đơn, liên 

kết bội) của các nguyên tử trong phân 

tử. 

2. Các loại công thức cấu tạo 

a. Công thức cấu tạo khai triển 

- Biểu diễn tất các liên kết trên mặt 

phẳng giấy. 

b. Công thức cấu tạo thu gọn 

- Công thức cấu tạo thu gọn nhất 

Cách biểu diễn các nguyên tử, nhóm 

nguyên tử cùng liên kết với một 

nguyên tử cacbon được viết thành một 

nhóm. 


tiếp 

- Công thức cấu tạo thu gọn nhất 













Hoạt động 2: Thuyết cấu tạo hoá 


+Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các 

nguyêntử liên kết với nhau theo 

nguyên tắc nào?nêu ví dụ? 

+ nguyên tử cacbon tạo ra bao nhiêu 

liên kết ? Nó có thể tạo liên kết với 

những nguyên tử nào ? nêu ví dụ? 

+ tính chất hóa học của phân tử hợp 

chts hữu cơ phụ thuộc yếu tố nào? 

Nêu ví dụ?ạo hóa học? 

+nêu ý nghĩa của thuyết cấu t 


Bài tập 6,7 sgk 




BT8 (sgk) 

Cách biểu diễn chỉ biểu diễn liên kết 

giữa các nguyên tử cacbon và với 

nhóm chức. mỗi đầu đoạn thẳng hoặc 

điểm gấp khúc ứng với một nguyên tử 

cacbon, không biểu diễn số nguyên tử 

hiđro. 

II. Thuyết cấu tạo hoá học 

1. Nội dung 

a. Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các 

nguyên tử liên kết với nhau theo 

đúng hoá trị và theo một thứ tự nhất 

định. Thứ tự liên kết đó gọi là cấu tạo 

hoá học. Sự thay đổi liên kết đó tức là 

thay đổi cấu tạo hoá học sẽ tạo ra chất 

mới. 

b. Trong phân tử hợp chất hữu cơ, 

cacbon có hoá trị bốn. Nguyên tử 

cacbon không những có thể liên kết 

với nguyên tử của các nguyên tố khác 

mà còn liên kết với nhau tạo thành 

mạch cacbon (mạch vòng, mạch 

không hở (mạch nhánh và mạch 

không nhánh)). 

c. Tính chất của các chất phụ thuộc 

vào thành phần phân tử (bản chất, 

số lượng các nguyên tử) và cấu tạo 

hoá học (thứ tự liên kết các nguyên 

tử). 

Thí dụ bảng phụ 4 

2. Ý nghĩa 

- Thuyết cấu tạo hoá học giúp giải 

thích được hiện tượng đồng đẳng, 

đồng phân 





ngôn ngữ, năng 

lực giải quyết 

vấn đề 






Tiết 31 






CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ 






I.MỤC TIÊU 


-Học sinh biết các nội dung cơ bản của thuyết cấu tạo hoá học, khái niệm đồng đẳng đồng 

phân. 

- Học sinh hiểu thuyết cấu tạo hóa học giữ vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu cấu tạo và 

tính chất của hợp chất hữu cơ, sự hình thành liên kết đơn, đôi, ba, 


Rèn luyện kĩ năng: lập được dãy đồng đẳng, viết được công thức cấu tạo của các đồng phân 

ứng với công thức phân tử cho trước. 












Câu hỏi: Hãy viết công thức cấu tạo của C 2 H 6 O? 



Hoạt động 1: . Đồng đẳng, đồng 

phân 

III.Đồng đẳng, đồng phân 

1. Đồng đẳng 

Năng 

giao 


tiếp, 

Gv hướng dẫn học sinh viết công 

thức phân tử dãy đồng đẳng ankan. 

+hãy nêu khái niệm đồng đẳng? 

+ Gv chỉ ra ví dụ đồng phân từ phần 

khởi động. 

+Nêu khái niệm đồng phân? 

+ có mấy loại đồng phân? Đó là 

những loại nào? Nêu ví dụ cụ thể? 

- Những hợp chất có thành phần phân tử 

hơn kém nhau một hay nhiều nhóm CH 2 

nhưng có tính chất hoá học tương tự 

nhau là những chất đồng đẳng, chúng 

hợp thành dãy đồng đẳng. 

2. Đồng phân 

a. Thí dụ 

CH 3 -O-CH 3 và CH 3 -CH 2 -OH đều có 

cùng công thức phân tử là C 2 H 6 O. 

b. Khái niệm 

- Những hợp chất khác nhau nhưng có 

cùng công thức phân tử được gọi là các 

chất đồng phân của nhau. 

c. Các loại đồng phân. 








đồng phân cấu tạo 

• đồng phân mạch cacbon 

• đồng phân loại nhóm chức 

• đông phân vị trí nhóm chức 








Hoạt động 2:Liên kết cộng hoá trị 

trong phân tử hợp chất hữu cơ 

+Liên kết cộng hoá trị trong hợp 

chất hữu cơ được chia làm những 

loại nào ? Đặc điểm của chúng ? 

+Sự tổ hợp của những loại liên kết 

đó tạo ra những loại liên kết nào ? 


Bài tập 4,56sgk 




BT1,2,4,7,8 (sgk) 

• đồng phân vị trí liên kết bội 

Đồng phân lập thể 

• đồng phân vị trí nhóm chức trong 

không gian 

IV. Liên kết cộng hoá trị trong phân 

tử hợp chất hữu cơ 

Gồm: 

- Liên kết xichma (б) bền 

- Liên kết pi (π) kém bền 

LK LK LK 

đơn đôi ba 

do 1 do 2 do 3 

Hình 

cặp cặp cặp 

thành 

e e e 

Cấu 1б + 1б + 

1 б 

trúc 1π 2π 

Tính kém kém 

bền 

chất bền bền 

Biểu 

diễn 

− = ≡ 




giao tiếp, 


ngôn ngữ. 
















Tiết 33 

3333331 

LUYỆN TẬP: HỢP CHẤT HỮU CƠ, 

CÔNG THỨC PHÂN TỬ VÀ CÔNG THỨC CẤU TẠO 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố các kiến thức về hợp chất hữu cơ, công thức phân tử, công thức cấu tạo 


Vận dụng kiến thức để viết đồng phân và làm một số dạng bài tập cơ bản. 








2.Học sinh: ôn tập toàn bộ kiến thức chương 4 




Câu hỏi: hãy nêu các khái niệm: công thức phân tử, đồng đẳng, đồng phân 




a) Ta cã %O = 100 – ( 49,32 + Năng lực 

(Thảo luận cặp đôi) 

Hy thiÕt lËp c«ng thøc ph©n tö çc 

9,59+19,18 )= 21,91% 

Gäi A cã c«ng thøc : C x H y O z N t 


hîp chÊt A,B øng víi çc sè liÖu thùc 

⇒ x: y : z : t = 49,32 

nghiÖm sau: 

12 : 9,59 

1 : 21,91 

16 : 

19,18 

a) C: 49,32% ; H : 9,59% ; N: 

= 4,11: 9,59 : 1,37 : 1,37 = 3:7 

14 

19,18% ; còn lại là oxi,d A/kk =2,52 :1: 1 

b) C: 54,54% ; H: 9,09 % ; còn lại là ⇒ C«ng thøc ®¬n gin nhÊt cña A lµ 

oxi, d B/CO2 = 2,00 















Cho hîp chÊt X cã thµnh phÇn çc 

nguyªn tè nh− sau : C= 45,70% ; H= 

1,90% ; 

O= 7,60% ; N= 6,70% ; Br = 38,10% 

a) X¸c ®Þnh c«ng thøc ®¬n gin nhÊt 

cña X 

b) Thùc nghiÖm x¸c ®Þnh ®−îc ph©n 

tö X chøa hai nguyªn tö brom . X¸c 

®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña X 


(Thảo luận nhóm nhỏ theo bàn) 

Đốt cháy hoàn toàn a g chất A cần dùng 

0,15 mol oxi , thu được 2,24 lít CO 2 (đkc) 

và 2,7g H 2 O . 

a)Xác định CTPT A biết M A = 46 g/mol 

b)Viết công thức cấu tạo có thể có 

của A 


(Thảo luận nhóm nhỏ theo bàn) 

A là chất hữu cơ chứa C, H, O có M = 74 

đvC. Tìm CTPT A ? 

+ Gv hướng dẫn học sinh làm theo phương 

pháp biện luận 


C 3 H 7 ON 


⇒ C«ng thøc ph©n tö cã d¹ng : ( 

C 3 H 7 ON) n 

M= 2,52 .29 = 73 ⇔ (36 +7 + 

16+14).n=73 ⇔ n= 1 

⇒ C«ng thøc ph©n tö cña A lµ C 3 H 7 NO 

b) %O = 100- 54,54- 9,09 = 36,37 

Gäi B cã c«ng thøc ph©n tö : C x H y O z ⇒ 

54,54 9,09 36,37 

x:y:z = : : = 

12 1 16 

4,545:9,09 : 2,27 

= 2 : 4 : 1 ⇒ C«ng thøc ®¬n gin nhÊt lµ 

: C 2 H 4 O ⇒ c«ng thøc ph©n tö cã d¹ng 

(C 2 H 4 O) n 

M B = 2,00.44 = 88 ⇒ 44.n=88 ⇔ n=2 

⇒ C«ng thøc ph©n tö cña B lµ C 4 H 8 O 2 

Gäi X : C x H y O z N t Br v ⇒ x:y:z:t:v= 3,81 : 

1,90 : 0,48: 0,48 : 0,48 = 8 : 4 :1:1:1 

⇒ C«ng thøc ®¬n gin nhÊt lµ 

C 8 H 4 ONBr 

Víi sè nguyªn tö Br = 2 ⇒ C«ng thøc 

ph©n tö : C 16 H 8 O 2 N 2 Br 2 

Năng 



a)Gọi CTPT chất A là C x H y O z ( có thể có O Năng lực 

hoặc không).Để xác định CTPT A ta phải tính tính toán, 

bằng cách : m A + m O = m CO2 + m H2O m A = 


m CO2 + m H2O – m O = 2.24/22.4*44 + 2.7 – 

0.15*32 = 2.3 g 


Ta có m C = 2.24/22.4*12 = 1.2 g ; m H = 

2.7/18*2 = 0.3 g m O = 2.3 - 1.2 – 0.3 = 0.8 

g 

x : y : z = 1.2/12 : 0.3/1 : 0.8/16 = 2:6:1 

CT đơn giản A : C 2 H 6 O 

Vì M A = 46 g/mol nên CTPT là C 2 H 6 O 

b)CH 3 -CH 2 OH 

CH 3 OCH 3 

+ Giả sử A chỉ có 1 O C x H y có M = 74-16 = Năng lực giải 

58. Ta có : 12x + y = 58 y = 58 – 12x. quyết vấn đề, 

⎧ y > 0 ⎧58 − 12x > 0 ⎧x 

< 4.83 

Đk : ⎨ ⎨ ⎨ . năng lực tính 

⎩2x + 2 ≥ y ⎩2x + 2 ≥ 58 −12x ⎩x 

≥ 4 



Vì x là số nguyên x =4 CTPT C 4 H 10 O. 

+ Tương tự ta giả sử có 2 O, 3 O các bạn tự 

giải tiếpthu được C 3 H 6 O 2 ; C 2 H 2 O 3 















Cho hợp chất hữu cơ A gồm C, H, O đốt cháy tạo ra 224 cm 3 (đktc) CO 2 và 0.24 g H 2 O. Tỉ khối A với He là 19. 

Tìm CTPT A. 





Tiết 34 

ÔN TẬP HỌC KÌ I 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


- Củng cố kiến thức sự điện li và phản ứng trao đổi. 

-Củng cố kiến thức về tính chất hoá học của nitơ, photpho và cacbon 

Thế nào là sự điện li? Khái niệm về axit, bazơ, muối, hiđroxit lưỡng tính theo thuyết 

điện li. pH amoniac và axit nitric. thuyết cấu tạo hoá học, ứng với công thức phân tử 


- Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản. 

-Làm một số dạng bài tập cơ bản. 








2.Học sinh: ôn tập toàn bộ kiến thức đã học ở học kì I 




Hãy nêu tên những nội dung kiến thức em đã học ở học kì I? 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC 

SINH 


NĂNG 

LỰC 









Hoạt động 1: ôn tập chương điện li 

Gv yêu cầu hs trả lời nhanh các câu hỏi lí 

thuyết: 

+Sự điện li ? chất điện li ?chất điện li mạnh, 

chất điện li yếu ? 

+ Nêu biểu thức tính PH? 

+ Điều kiện của phản ứng trao đổi ion trong 

dung dịch. Bản chất của phản ứng trao đổi ion 

trong dung dịch ? 

+ Gv phát phiếu học tập số 1: 

Câu 1:Một cốc nước có chứa a mol Ca 2+ , b mol 

Mg 2+ , c mol Cl - , d mol HCO - 3 . Hệ thức liên hệ 

giữa a, b, c, d là: 

A. 2a +2b = c – d C. 2a + 2b = c+d 

B. a + b = c + d D. a + b = 2c +2d 

Câu 2:Có V 1 ml dung dịch axit HCl có pH = 3, 

pha loãng thành V 2 ml dung dịch axit HCl có 

pH = 4. Biểu thức quan hệ giữa V 1 và V 2 : 

A.V 1 =9V 2 B.V 2 =10V 1 C.V 2 =9V 1 D.V 2 =V 1 




Câu 3:Những ion nào dưới đây không thể tồn tại 

trong cùng một dung dịch? 

A.Na + ,Mg 2+ ,NO - 2- 

3 ,SO 4 C.Ba 2+ ,Al 3+ ,Cl,HSO 4 

B.K + ,Cu 2+ , OH - 3- 

, PO 4 D. Cu 2+ , Fe 3+ ,SO 2- 4 ,Cl - 

Câu 4:Trộn 100ml dung dịch có pH=1 gồm HCl và 

HNO 3 với 100ml dung dịch NaOH nồng độ a (mol/l) thu 

được 200ml dung dịch có pH=12. Giá trị của a là (biết 

trong mọi dung dịch [H + ][OH - ]=10 -14 ) 

A. 0,1B. 0,30C. 0,03 D. 0,12 

Hoạt động 2: ôn tập chương nito – photpho 

Gv phát phiếu học tập số 2: 

Câu 1: Hoàn thành dãy chuyển hoá sau: 

a. N 2 NH 3 NH 4 NO 2 →NH 3 

↓ 

↓ 

Al(OH) 3 NO 

↑ 

↓ 

Al(NO 3 ) 3 ←HNO 3 ← NO 2 

b. P → P 2 O 5 → H 3 PO 4 

Câu 2: cho 11g hỗn hợp 2 kim loai Al và Fe tác 

dụng với axit nitric loãng dư thu được 6,72 lit khí 

NO (đktc). Xác định khối lượng Al và Fe trong hỗn 

hợp? 

Câu 3:Thêm 150 ml dung dịch KOH 2M vào 120 

ml dung dịch H 3 PO 4 1M. Xác định khối lượng các 

muối thu được trong dung dịch? 


I. Điện li https://daykemquynhon.blogspot.com 

+ HS trả lời nhanh các kiến Năng lực 

thức 

tự học, 



vấn đề, 



Câu 1: C 

Câu 2: B 

Câu 3: B 

Câu 4: D 

II.Chương nito – photpho: 

Câu 1: các nhóm thảo luận, 

trình bày 

Câu 2: Gọi x, y lần lượt là 

số mol của Al, Fe. 

27x + 56y = 11 (1) 

Al → Al 3+ + 3e 

x 3x 

Fe → Fe 3+ + 3e 

y 

3y 

+2 

N + 3e → N 

0,9 0,3 

Áp dụng định luật bảo toàn 

electron: 

3x + 3y = 0,9 (2) 

Từ (1) và (2) 



vấn đề, 



















Ôn tập chương 3 và chương 4 



x = 0,2 mol, y = 0,1mol 

vậy: 

-Khối lượng Fe là: 5,6g 

-Khối lượng Al là: 5,4g 

Câu 3:-số mol KOH: 0,3mol 

-Số mol H 3 PO 4 : 0,12 mol 

n K : n P = 0,3 : 0,12 = 2,5 

muối tạo thành là: K 2 HPO 4 

(x mol) và K 3 PO 4 (y mol) 

-Áp dụng định luật bảo toàn 

nguyên tố K: 2x + 3y = 0,3 

(1) 

-Áp dụng định luật bảo toàn 

nguyên tố P: x + y = 0,12 

(2) 

-Từ (1) và (2): 

x = 0,06 mol, y = 0,06mol 

-Khối lượng K 2 HPO 4 : 5,58g 

-Khối lượng K 3 PO 4 
















Tiết 35 

ÔN TẬP HỌC KÌ I 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


- Củng cố kiến thức sự điện li và phản ứng trao đổi. 

-Củng cố kiến thức về tính chất hoá học của nitơ, photpho và cacbon 

Thế nào là sự điện li? Khái niệm về axit, bazơ, muối, hiđroxit lưỡng tính theo thuyết 

điện li. pH amoniac và axit nitric. thuyết cấu tạo hoá học, ứng với công thức phân tử 


- Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản. 

-Làm một số dạng bài tập cơ bản. 








2.Học sinh: ôn tập toàn bộ kiến thức đã học ở học kì I 




Hãy nêu tên những nội dung kiến thức em đã học ở chương 3 và chương 4? 



LỰC 

Hoạt động 1: ôn tập chương 

t 

Câu 1: Si + O 2 ⎯⎯→ 

0 


cacbon – silic 

SiO 2 


t 

(thảo luận nhóm nhỏ thao bàn) SiO 2 + NaOH ⎯⎯→ 

0 

Na 2 SiO 3 + H 2 O vấn đề, 

Câu 1: hoàn thành sơ đồ phản ứng Na 2 SiO 3 +H 2 O+CO 2 →Na 2 CO 3 + H 2 SiO 3 


sau: 

Na 2 CO 3 + Ca(OH) 2 →CaCO 3 + NaOH tính toán 

Si→SiO 2 →Na 2 SiO 3 →Na 2 CO 3 → 

CaCO 3 + CO 2 + H 2 O → Ca(HCO 3 ) 2 

CaCO 3 →Ca(HCO 3 ) 2 →CO 2 

t 

Câu 2: Nung 52,65 g CaCO 3 ở Ca(HCO 3 ) 2 ⎯⎯→ 

0 

CaCO 3 + CO 2 + H 2 O 

1000 0 C và cho toàn bộ lượng khí Câu 2: 










thoát ra hấp thụ hết vào 500 ml 

dung dịch NaOH 1,8 M. Khối 

lượng muối tạo thành là bao nhiêu 

( Hiệu suất của phản ứng nhiệt 

phân CaCO 3 là 95% )? 

Câu 3: Nung 16,8 gam hỗn hợp X 

gồm MgCO 3 và CaCO 3 đến khối 

lượng không đổi, rồi dẫn khí thu 

được vào 180ml dung dịch 

Ba(OH) 2 1M thì thu đựợc 33,49 

gam kết tủa. Xác định thành phần 

% khối lượng các chất trong X. 




CaCO 3 ⎯ t0 ⎯→ 

C 

CaO + CO 2 

52,65 

nCO = n 

0,5265( mol) 

2 CaCO 

= = 

3 

100 

Vì phản ứng trên có h = 95% nên số mol 

CO 2 thực tế thu được 

0,5265 

n CO 

= .95 = 0,5002( mol) 

2 

100 

n NaOH = 0,5.1,8 = 0,9 (mol) 

Tỉ lệ số mol NaOH và CO 2 

nNaOH 

0,9 

1 < = < 2 

n 0,5002 

CO 

2 

Do đó phản ứng tạo 2 muối NaHCO 3 và 

Na 2 CO 3 

CO 2 + 2NaOH → Na 2 CO 3 + H 2 O 

x 2x 

CO 2 + NaOH → NaHCO 3 

y y 

Theo bài ra ta có : 

x + y = 0,5002 → x = 0,3998 

2x + y = 0,9 y = 0,1002 

NaHCO 3 8,438 g và Na 2 CO 3 42,38g 

Câu 3 : Gọi x, y lần lượt số mol MgCO 3 và 

CaCO 3 trong X 

MgCO 3 

x 

t 

⎯→ 

⎯ 0 

⎯ 0 

MgO + CO 2 ↑ (1) 

x 

t 

CaCO 3 ⎯→ CaO + CO 2 ↑ (2) 

y 

y 

33,49 

n BaCO 

= = 0,17( mol) 

3 

197 

n < nên có hai trường hợp 

BaCO 

n Ba(OH 

3 ) 2 

TH1: 

CO 2 + Ba(OH) 2 → BaCO 3 ↓ + H 2 O 

0,01 0,01 0,01 (mol) 

Theo bài ra ta có: 

x + y = 0,17 x = 0,0125 

84x+ 100y = 16,8 y = 0,1575 

% CaCO 3 = 93,75% 

% MgCO 3 = 6,25% 

TH2: 

CO 2 + Ba(OH) 2 → BaCO 3 ↓ + H 2 O 

0,18 0,18 0,18 (mol) 

CO 2 + BaCO 3 + H 2 O → Ba(HCO 3 ) 2 

0,01 0,01 (mol) 


x + y = 0,19 x = 0,1375 

84x+ 100y = 16,8 y = 0,0525 

% CaCO 3 = 31,25% 

% MgCO 3 = 68,75% 












Hoạt động 2: ôn tập hóa hữu cơ 

(thảo luận nhóm nhỏ theo bàn) 

Gvphát phiếu học tập số 2: 

Đốt cháy hoàn toàn 2,2 g chất hữu cơ 

A, người ta thu được 4,4 g CO 2 và 1,8 g 

H 2 O. 

a/ Xác định công thức đơn giản nhất 

của A. 

b/ Xác định CTPT của A biết rằng khi 

làm bay hơi 1,1 g chất A thì thể tích hơi 

thu được đúng bằng thể tích của 0,4 g 

khí O 2 ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp 

suất. 





4,4 



a/ m C 

= .12 = 1,2g 

44 


1,8 

m H 

= .2 = 0,2g 

18 

m O = 2,2 – 1,2 – 0,2 = 0,8 g 

Gọi CTĐGN là C x H y O z ( x, y, z nguyên 

dương) 

1,2 0,2 0,8 

x: y : z = : : = 2 : 4 : 1 

12 1 16 

CTĐGN là C 2 H 4 O 

b/Số mol A trong 1,1 g A = sốmol O 2 trong 0,4 g 

O 2 = 

0,4 

1,1 

= 0,0125(mol);M 

A 

= = 88(g/mol) 

32 

0,0125 

( C 2 H 4 O) n = 88 ⇒ 44n =88 ⇒ n =2 

CTPT là C 4 H 8 O 2 





Bài tập: 

Câu 1 :Hợp chất X có % khối lượng cacbon, hiđro và oxi lần lượt bằng 54,54%, 9,1% và 36,36 

%. M X = 88g/mol. Xác định CTPT của X? 

Câu 2: Cho 16,8 lít hổn hợp X gồm CO và CO 2 (đkc) có khối lượng là 27g,dẫn hổn hợp X qua than 

nóng đỏ thu được V lít khí Y.Dẫn khí Y qua ống đựng 160g CuO(nung nóng)thì thu được m gam rắn. 

a) Số mol CO và CO 2 lần lượt là 

A- 0,0375 và 0,0375 B- 0,25 và 0,5 C- 0,5 và 0,25 D- 0,375 và 0,375 

b) V có giá trị là 

A- 1,68 B- 16,8 C- 25,2 D- 2,8 

c)Giá trị của m là 

A- 70 B- 72 C- 142 D- Kết quả khác 
















Tiết 36 

KIỂM TRA HỌC KÌ I 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố, hệ thống hóa toàn bộ kiến thức đã học ở học kì I 


Rèn luyện kĩ năng giải bài tập hóa học dạng trắc nghiệm và dạng tực luận 


- có ý thức ôn tập và nghiêm túc làm bài kiểm tra 

MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 

CHỦ ĐỀ MƯC ĐỘ NHẬN THỨC TỔNG 

NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG VẬN DỤNG 

CAO 

TN TL TN TL TN TL TN TL 

Phản ứng trao 

đổi ion 

2 

0,66đ 

2 

0,66đ 

Hợp chất của 1 

1 

2 

photpho 0,33đ 

0,33đ 

0,66đ 

Nito và hợp 1 

1 

2 1 1 2 7 

chất nito 0,33đ 0,33đ 

0,66đ 1,5đ 0,33đ 1đ 4,15đ 

Cacbon và 3 

1 

4 

hợp chất 0,99đ 0,33đ 

1,2đ 

Nhận biết 1 

0,33đ 

1 

0,3đ 

Sơ đồ phản 1 

1 

ứng 

2,5đ 

2,5đ 

Xác định 

CTPT hợp 

1 

1 

chất hữu cơ 

0,33đ 

0.33đ 

Tổng 5 1 5 

4 1 1 2 18 

1,65đ 2,5đ 1,65đ 

1,32đ 1,5đ 0,33đ 1đ 10đ 















SỞ GD & ĐT TỈNH HƯNG YÊN 

TRƯỜNG THPT ĐỨC HỢP 

ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ I - NĂM HỌC 2016 – 

2017 

MÔN HÓA HỌC– 11 

Thời gian làm bài : 45 phút 

Họ và tên học sinh :............................................................... Số báo danh : ................... 

Cho K=39, P=31,O=16,Cu=64,Zn=65,N=14,C=12,Fe=56,Mg=24,H=1 

I)PHẦN TẮC NGHIỆM: (5 điểm) 

Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng 

Câu 1: Cho 100ml dung dịch KOH 1,5M vào 200ml dung dịch H 3 PO 4 0,5M, thu được dung 

dịch X. cô cạn dung dịch X thu được hỗn hợp các chất là: 

A. KH 2 PO 4 , H 3 PO 4 B. K 3 PO 4 , KOH C. KH 2 PO 4 , K 3 PO 4 D. KH 2 PO 4 , 

K 2 HPO 4 

Câu 2: Cho 1 luồng khí CO dư đi qua ống nghiệm chứa Al 2 O 3 ;FeO;CuO;MgO,nung nóng đến 

khi phản ứng xảy ra hoàn toàn.Chất rắn còn lại trong ống nghiệm là: 

A. Al 2 O 3 ;Cu;Fe;MgOB. Al;Fe;Cu;MgO 

D.Al;Cu;Fe;MgC. Al 2 O 3 ;Cu;Fe;Mg 

Câu 3: Dung dịch nào dưới đây không thể hoà tan được kim loại Cu? 

A. dd HNO 3 B. dd NaNO 3 +HCl 

C. dd NaHSO 4 D. dd FeCl 3 

Câu 4: Cho dãy các chất: NH 4 Cl, (NH 4 ) 2 SO 4 , NaCl, MgCl 2 , FeCl 2 , AlCl 3 . Số chất trong dãy 

tác dụng với lượng dư dung dịch Ba(OH) 2 tạo thành kết tủa là 

A. 5 B. 3 C. 1 D. 4 

Câu 5: Nhiệt phân hoàn toàn R(NO3)2 thu được 4 gam oxit kim loại và 2,52 lít hỗn hợp khí X 

(NO2 và O2) ở đktc. Khối lượng của hỗn hợp khí X là 5 gam. Xác định công thức của muối X. 

A. Zn(NO 3 ) 2 . B. Mg(NO 3 ) 2 . C. Cu(NO 3 ) 2 . D. Fe(NO 3 ) 2 . 

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn 13,00 gam Zn trong dung dịch HNO 3 loãng, dư thu được dung dịch 

X và 0,448 lít khí N 2 (đktc). Khối lượng muối trong dung dịch X là 

A. 28,35 gamB. 39,80 gamC. 18,90 gam D. 37,80 gam 

Câu 7: Phản ứng nhiệt phân nào sau đây không xảy ra 

A. Na 2 CO 3 → Na 2 O+ CO 2 B. 2NaHCO 3 → Na 2 CO 3 + CO 2 + H 2 O 

C. MgCO 3 → MgO + CO 2 D. CaCO 3 → CaO + CO 2 

Câu 8: Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng trái đất đang ấm dần lên .do các bức xạ có bước sóng 

dài trong vùnghồng ngoại bị giữ lại mà không bị bức xạ ra ngoài vũ trụ.Khí nào dưới đây là 

nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính ? 

A. SO 2 B. CO 2 C. CO D. NO 


Câu 9: Dãy các ion cùng tồn tại trong một dung dịch là 

A. Ca 2+ , Cl - , Na + , CO 3 

2- 





Mã đề521 

B. K + , Ba 2+ , OH - , Cl - 





C. Na + , K + , OH - - 

, HCO 3 





D. Al 3+ , PO 3- 4 


, Cl - , Ba 2+ 

Câu 10: Phân tích thành phần nguyên tố hợp chất hữu cơ A thu được kết quả như sau: 32%C, 

6,7%H, 18,7%N, còn lại là oxi. A có tỉ khối hơi so với H 2 là 37,5.công thức phân tử của A là: 

A. C 4 H 5 O 2 N B. C 2 H 5 ON C. C 2 H 7 ON 2 D. C 2 H 5 O 2 N 

Câu 11:Có bốn lọ đựng bốn dung dịch mất nhãn là : AlCl 3 , NaNO 3 , K 2 CO 3 , NH 4 NO 3 . Chỉ 

dùng một chất nào dưới đây để nhận biết 4 dung dịch trên ? 

A. Dung dịch NaOH. B. Dung dịch H 2 SO 4 . 

C. Dung dịch Ba(OH) 2 . D. Dung dịch AgNO 3 

Câu 12: Cho 5 g hh X gồm Fe, Cu vào 80 ml ddHNO 3 loãng 1M. Sau phản ứng hoàn toàn thu 

được dd A chỉ chứa 1 chất tan duy nhất và khí NO là sản phẩm khử duy nhất. Vậy % khối lượng 

nhỏ nhất của Fe là 

A. 48,17 B. 33,6. C. 22,4. D. 47.82. 

Câu 13:Tính khử của C thể hiện ở phản ứng nào sau đây 

0 

t 

A. CaO + 3C ⎯⎯→ CaC + CO B. C + 2H ⎯⎯→ CH 

2 

0 

t 

2 4 

0 

0 

t 

t 

C. C + CO2 

⎯⎯→ 2CO D. 4Al + 3C ⎯⎯→ Al4C 

3 

Câu 14:Những kim loại nào sau đây không tác dụng được với dung dịch HNO 3 đặc, nguội 

A. Fe, Al B. Cu, Ag C. Zn, Pb D. Mn, Ni 

Câu 15:Dung dịch nước của axit photphoric có chứa các ion (không kể H + và OH - của nước) 

A. H + 3- 

, PO 4 B. H + , HPO 2- 3- 

4 , PO 4 

C. H + , H 2 PO - 3- 

4 , PO 4 D. H + , H 2 PO - 4 , HPO 2- 3- 

4 , PO 4 

II)PHẦN TỰ LUẬN (5 điểm): 

Câu 1 (2,5 điểm):hoàn thành sơ đồ phản ứng sau: 

NH 4 Cl → NH 3 → N 2 → NO → NO 2 → HNO 3 

Câu 2 (2,5 điểm):Hoà tan hoàn toàn 19,2 gam một kim loại M hóa trị II trong dung dịch HNO 3 

ta thu được 4,48 lít NO (đktc). 

a)Xác định tên kim loại M? 

b) Cho 19,2 g kim loại M trên vào 200 ml dung dịch gồm KNO 3 0,5M và HCl 2M, thu được 

dung dịch A và V lit khí NO (sản phẩm khử duy nhất ở đktc). 

-Tính V? 

-Cô cạn dung dịch A thu được bao nhiêu gam muối khan? 















PHẦN TRẮC NGHIỆM: 

523 

1 B 

2 C 

3 C 

4 A 

5 D 

6 A 

7 A 

8 A 

9 B 

10 D 

11 B 

12 C 

13 C 

14 A 

15 D 

ĐÁP ÁN 

524 522 521 

D C D 

B B A 

C D C 

C C D 

D D D 

A B B 

D D A 

D C B 

A A B 

C C D 

C A C 

A D B 

C C C 

B B A 

D C D 

PHẦN TỰ LUẬN 

Câu 1: mỗi phương trình đúng 0,5 điểm, nếu cân bằng sai hoặc thiếu điều u kiện phản ứng trừ 

nửa số điểm 

Câu 2: 

a)2 điểm 

-Tính được số mol NO là: 0,3mol (0,25 điểm) 

-viết quá trình oxi hóa và quá trình khử (1 điểm) 

-viết được biểu thức định luật bảo toàn electron (1 điểm) 

-Tính được M =64 (0,25 điểm) 

- kết luận kim loại Cu (0,25đ) 

b) 0,5 điểm 

3Cu + 2NO 3 + 8H + → 3Cu 2+ + 2NO + 4H 2 O 

-số mol Cu: 0,3mol 










-số mol NO - 3 là: 0,1mol 

-số mol H + : 0,4mol 

H + và NO - 3 hết, Cu dư. 

→số mol NO: 0,1mol→V=2,24lit 

-muối trong dd là CuCl 2 (0,15mol) và KCl (0,1mol) 

→khối lượng muối: 27,7gam 







Chương V: HIĐROCACBON NO 

Tiết 37 

ANKAN 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


Học sinh biết: 

- sự liên quan giữa đồng đẳng, đồng phân của ankan. 

- Sự hình thành liên kết và cấu trúc không gian của ankan. 

- Gọi tên các ankan với mạch chính không quá 10 nguyên tử C. 


Rèn luyện kĩ năng viết công thức phân tử, công thức cấu tạo. 




Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ 




2.Học sinh: đọc trước kiến thức bài ankan 




+ Gv đặt vấn đề: phân tử ankan đầu tiên các em học ở chương trình THCS là khí metan. Hãy 

viết công thức phân tử của metan và các đồng đẳng tiếp theo (C 2, C 3 ......, C n ) 



Hoạt động 1: tìm hiểu dãy đồng I. Đồng đẳng, đồng phân, danh Nă ng lực giao 

đẳng của ankan 

pháp: 

tiếp 

+ GV: hãy quan sát phần khởi 1. Đồng đẳng: 

động và nêu công thức tổng quát Dãy đồng đẳng metan ( ankan):CH 4 , 

của dãy đồng đẳng ankan? 

C 2 H 6 , C 3 H 8 , C 4 H 10 … C n H 2n+2 ( n≥ 1) 

Hoạt động 2: tìm hiểu đồng phân 2. Đồng phân: 


của ankan 


+ phân tử ankan có những loại đồng + Đồng phân mạch cacbon: 


phân nào? 

Từ C 4 H 10 có hiện tượng đồng phân tác 

mạch C 










+ tổ chức thảo luận cặp đôi: hãy 

viết CTCT các đồng phân có CTPT 

là C 4 H 10 và C 5 H 12 ? 

+ C 4 H 10 có hai đồng phân. 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

CH 3 -CH-CH 3 






+ hãy nêu khái niệm bậc 

cacbon ? xác định bậc của các 

nguyên tử cacbon trong các 

CTCT vừ viết ? 

Hoạt động 3: tìm hiểu danh pháp 

của ankan 

+ hãy quan sát bảng 5.1 (trang 111 

– sgk) và nêu các gọi tên ankan 

không nhánh? 

+ thế nào là gốc ankyl? Nêu cách 

gọi tên gốc ankyl? 

+ Nêu các bước gọi tên ankan phân 

nhánh? 

+ hãy gọi tên của các đồng phân 

ankan vừa viết ở phần trên? 


vật lí của ankan 

+ tổ chức thảo luận cặp đôi 

+ hãy quan sát bảng 5.1 (trang 111 

– sgk) và nhận xét một số tính chất 

vật lí của ankan: 

- Trạng thái 

CH 3 

C 5 H 10 có 3 đồng phân: 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

CH 3 

CH 3 -CH-CH 2 -CH 3 CH 3 -C-CH 3 

CH 3 CH 3 

+ bậc cacbon là số liên kết C – C xung 

quanh nguyên tử cacbon đó. 

3. Danh pháp: 

a. Ankan không phân nhánh và 

tên gốc ankyl 

Tên ankan không nhánh=Tên mạch 

C chính + an 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

Butan Pentan 

Ankan(C n H 2n+2 ) – 1H = nhóm 

ankyl ( C n H 2n+1 -) 

Tên nhóm ankyl = Tên mạch C 

chính + yl 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 - 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 - 

Pentyl Butyl 

b. Ankan phân nhánh: Gọi theo 

danh pháp thay thế: 

- Bước 1 : Chọn mạch C chính ( dài 

và nhiều nhánh nhất). 

- Bước 2 : Đánh số mạch C chính từ 

phía gần nhánh đánh đi. 

- Bước 3 : Tên = Vị trí + tên nhánh + 

Tên mạch C chính + an. 

+ Học sinh áp dụng gọi tên các 

ankan vừa viết. 

II. Tính chất vật lí: 

1. Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi 

và khối lượng riêng: 

- Từ C 1 – C 4 : Khí, C 5 – C 18 : Lỏng, 

C 19 trở đi: Rắn. 

- M tăng → t nc , t s , d tăng, ankan nhẹ 



mgôn ngữ 





hợp tác 








- nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy 

- màu sắc 

- Tính tan (trong dung môi nước và 

dung môi hữu cơ? 

hơn nước. 

2. Tính tan và màu sắc: Không tan 

trong nước ( kị nước), là dung môi 

không phân cực.Không màu. 







Câu hỏi: hãy gọi tên các ankan có công thức cấu tạo sau: 

CH 3 -CH-CH-CH 2 -CH 3 CH 3 -CH-CH-CH 2 -CH 3 

CH 3 CH 2 CH 3 CH – CH 3 

CH 3 CH 3 




Bài tập: viết công thức cấu tạo và gọi tên các ankan có công thức phân tử C 6 H 12 ? 
















Tiết 38 

ANKAN 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


Học sinh biết: 

- Tính chất hóa học của các ankan 

- Cách điều chế và ứng dụng của các ankan 


Rèn luyện kĩ năng viết công thức phân tử, công thức cấu tạo, viết phương trình phản ứng 

thể hiện tính chất hóa học của ankan. 




Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học theo nhóm 




2.Học sinh: tìm hiểu tính chất hóa học của ankan 




+ hã nhắc lại những tính chất hóa học của khí metan (đã học trong chương trình THCS) mà em 

còn nhớ? 



Hoạt động 1: tìm hiểu phản ứng III. Tính chất hoá học: 


thế của ankan 

Ankan chỉ chứa các liên kết C-C, C- quyết vấn đề, 

+ Phân tử ankan chưa loại liên kết H. Đó là các l/k σ bền vững → tươgn năng lực 

nào? Liên kết này có bền không? đối trơ về mặt hoá học: Chỉ có khả ngôn ngữ, 

+ Dự đoán tính chất hóa học của 


năng tham gia p/ứ thế, p/ứ tách, p/ứ 

ankan? 

tác 

oxi hoá. 

1. Phản ứng thế bởi halogen: 

Ví dụ 1: 

CH 4 + Cl 2 ⎯⎯→ 

as CH 3 Cl + HCl(1) 

CH 3 Cl + Cl 2 ⎯⎯→ 

as CH 2 Cl 2 + HCl 


+ Hãy viết phương trình phản ứng 

metan + clo (tỉ lệ mol 1:1)? 

+ nếu sau phản ứng (1) tiếp tục cho 

clo phản ứng thì sản phẩm tiếp theo 

là gì? Gọi tên các sản phẩm tạo 

thành? 


CH 2 Cl 2 + Cl 2 ⎯⎯→ 

as CHCl 3 + HCl 

CHCl 3 + Cl 2 ⎯⎯→ 

as CCl 4 + HCl 








+ thảo luận cặp đôi: viết phương trình 

phản ứng xảy ra khi cho etan và 

propan tác dụng với clo theo tỉ lệ mol 

1:1? Gọi tên sản phẩm tạo thành? 

Ví dụ 2: 

CH 3 -CH 3 + Cl 2 

+ HCl 

⎯ ) 

⎯ (1:1 

→ 



as CH 3 -CH 2 Cl 




+ GV: Các p/ứ trên gọi là p/ứ 

halogen hoá, sản phẩm gọi là dẫn 

xuất halogen. 


tách của ankan 

+ Gv yêu cầu hs quan sát sgk 

+ Gv: dưới tác dụng của nhiệt độ, 

những loại liên kết nào trong phân tử 

ankan bị bẻ gãy? 

+ sản phẩm của phản ứng tách là gì? 

+ hãy viết phương trình phản ứng 

tách butan? 


oxi – hóa của ankan 


cháy tổng quát của ankan? So sánh số 

mol CO 2 và số mol H 2 O? 

+ Tìm mối quan hệ giữa số mol 

ankan và số mol CO 2 và số mol H 2 O? 

+ Gv chú ý: P/ứ oxi hoá không 

hoàn toàn ( khi có xt) -> Dẫn xuất 

chứa oxi: 

xt , t 

CH 4 + O 2 ⎯⎯ o 

→ HCH=O + H 2 O 

Hoạt động 4: tìm hiểu ứng dụng và 

điều chế ankan 

+GV: Nêu phương pháp điều chế 

ankan trong CN? 

+Trong phòng thí nghiệm, người 

ta điều chế CH 4 từ hóa chất nào? 

Viết phương trình phản ứng xảy 

ra? 

+ hãy quan sát sơ đồ trong SGK 

rút ra những ứng dụng cơ bản của 

ankan? 


Ví dụ 3: 

CH 3 -CH 2 -CH 3 +Cl 2 

2. Phản ứng tách: 

Dưới tác dụng của t 0 , xt các ankan 

không những bị tách H mà còn bị bẽ 

gãy các lk C-C tạo ra các ptử nhỏ 

hơn. 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

500 0 C, xt 

3. Phản ứng oxi hoá: 

- P/ứ cháy ( p/ứ oxi hoá hoàn toàn). 

3n 

+ 1 

C n H 2n+2 + O2 

⎯→nCO2 

2 

+ ( n + 1) H 2 O 

Số mol ankan = số mol CO 2 - số mol 

H 2 O 

III. Điều chế và ứng dụng: 

1. Điều chế: 

A. Trong CN: Tách từ khí dầu mỏ. 

B. Trong PTN: Điều chế CH 4 

CH 3 COONa r + NaOH r 

⎯⎯ 

⎯⎯ 

nung → 

as 

CaO , CH 4 + Na 2 CO 3 

CH 3 -CHCl-CH 3 

2 – clopropan 

CH 3 -CH 2 -CH 2 Cl 

1 - clopropan 

CH 3 -CH=CH-CH 3 + H 2 

CH 3 -CH=CH 4 + CH 4 

CH 2 =CH 2 + CH 3 -CH 3 

Al 4 C 3 + 12H 2 O → 3CH 4 + 4Al(OH) 3 

2. Ứng dụng: 

- Làm nhiên liệu, vật liệu. 

- Làm nguyên liệu. 






giao tiếp. 











Câu hỏi: hãy cho biết khi clo hóa 2 – etyl – 3 – metylpentan https://daykemquynhon.blogspot.com 

thì thu được mấy dẫn xuất 

monoclo? 



7) Giao nhiệm vụ về nhà: Bài tập: tất cả các bài tập sgk 













Ngày soạn: 8/1/2017 






Tiết 39 

LUYỆN TẬP 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố các kiến thức về ankan 


Rèn luyện kĩ năng viết công thức phân tử, công thức cấu tạo và gọi tên các ankan 












+ hãy viết công thức tổng quát của dãy đồng đẳng ankan và gọi tên 10 ankan không phân nhánh 

đầu tiên? 



Hoạt động 1: Gv chiếu phiếu học 

tập số 1 

Hs viết CTCT và gọi tên các ankan Năng lực 

ngôn ngữ 

Hãy viết CTCT và gọi tên các ankan 

có CTPT C 6 H 12 ? 

Hoạt động 2: Gv chiếu phiếu học Hs thảo luận cặp đôi, trình bày ý kiến, Năng lực 

tập số 2 

các hs khác nhận xét 

ngôn ngữ 

Hãy viết công thức cấu tạo của các 

ankan sau: 

a) 2 – metylbutan 

b) 2,3 – đimetylpentan 

c) 3 – etyl – 2 – metylhexan 

d) 4 – etyl – 2,2,3 – trimetylheptan 

Hoạt động 3: GV chiếu phiếu học 

tập số 3 

Thảo luận cặp đôi 

Ankan nào sau đây chỉ cho 1 sản 

phẩm thế duy nhất khi tác dụng với 

Cl 2 theo tỉ lệ mol (1 : 1):CH 3 CH 2 CH 3 

(a), CH 4 (b),CH 3 C(CH 3 ) 2 CH 3 (c), 

CH 3 CH 3 (d), CH 3 CH(CH 3 )CH 3 (e) 

A. (a), (e), (d) 

B. (b), (c), (d) 

Đáp án B 












C. (c), (d), (e) 

D. (a), (b), (c), (e), (d) 

Hoạt động 4: GV chiếu phiếu học 

tập số 4 

Ankan X ở thể khí, X tác dụng với Cl 2 

theo tỉ lệ mol 1 : 1, có chiếu sáng thu 

được dẫn xuất clo Y chứa 70,3% clo 

theo khối lượng. Xác định công thức 

phân tử của X và Y? 






C n H 2n+2 + Cl 2 → C n H 2n+1 Cl +HCl 

35,5 : (14n + 36,5) = 0,703 

→ n = 1 

Vậy X là CH 4 

Y là CH 3 Cl 



Năng 




Ankan X tác dụng với Cl 2 ( askt ) tạo được dẫn xuất monoclo trong đó clo chiếm 55,04% khối lượng. 

Xác định công thức phân tử của ankan X? 

















Tiết 40 

LUYỆN TẬP 

3333331 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố các kiến thức về ankan 


Rèn luyện kĩ năng viết công thức phân tử, công thức cấu tạo và gọi tên các ankan, giải các bài 

tập định tính và định lượng về ankan 












+ hãy nêu các tính chất hóa học của ankan? 



Hoạt động 1: Gv chiếu phiếu học tập số 5 sản phẩm 


1 ( thảo luận cặp đôi) 

-Học sinh gọi tên các sản phẩm 

ngôn ngữ 

Tiến hành p/ư clo hóa 3-metylpentan tỉ lệ 

1:1, ta co thể thu được bao nhiêu dẫn xuất 

monoclo là đồng phân của nhau?Gọi tên 

các sản phẩm? 

Hoạt động 2: Gv chiếu phiếu học tập số 

2 ( thảo luận nhóm nhỏ theo bàn) 

Số mol H 2 O: 0,1 mol 

Số mol CO 2 : 0,07 mol 



Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X 

gồm 2 hidrocacbon kế tiếp nhau trong 

day đồng đẳng. toàn bộ sản phẩm cháy 

dẫn lần lượt qua bình 1 đựng dung dịch 

H 2 SO 4 đặc, bình 2 đựng dung dịch 

Ca(OH) 2 dư. Thấy khối lượng bình 1 tăng 

1,8g, bình 2 xuất hiện 7g kết tủa. xác 

định công thức phân tử và số mol của 

mỗi hidrocacbon? 

Số mol H 2 O > số mol CO 2 nên hai 

hidrocacbon thuộc dạy đồng đẳng ankan 

Gọi CTTB của hai ankan C n H 2n+2 

Số mol hai ankan = 0,1 – 0,07 = 0,03 mol 

n = 0,07 : 0,03 = 2,3 

vậy 2 ankan kế tiếp đó là: C 2 H 6 và C 3 H 8 

Dựa vào sơ đồ đường chéo: 

- Số mol C 2 H 6 : 0,02 mol 

- số mol C 3 H 8 : 0,01 mol 

Hoạt động 2: Gv chiếu phiếu học tập số - Số mol CO 2 : 0,08 mol 


2 ( thảo luận nhóm nhỏ theo bàn) - Số mol H 2 O: 0,095 mol 


Hỗn hợp gồm 2 ankan X, Y kế tiếp nhau Số mol CO 2 < Số mol H 2 O 


Vậy X, Y là ankan 

trong dãy đồng đẳng. đốt cháy hoàn toàn 











hỗn hợp 2 ankan trên thu được 1,792l 

CO 2 (dktc) và 1,71g H 2 O. khi thực hiện 

phản ứng clo hóa mỗi chất thì X tạo 

thành 4 dẫn xuất monoclo, Y tạo thành 2 

dẫn xuất monoclo. Hãy xác định CTCT 

và gọi tên X, Y? 





- sử dụng phương pháp TB https://daykemquynhon.blogspot.com 

xác định được ngôn ngữ 

CTPT hai ankan là: C 5 H 12 và C 6 H 14 

Dựa vào phản ứng clo hóa 

X: 2 – metylbutan 

Y: 2,3 – đimetylbutan 





Hỗn hợp M chứa 2 ankan kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Để đốt cháy hoàn toàn 22,2g M cần dùng 

vừa hết 54,88l O 2 (đktc). Xác định công thức phân tử và khối lượng của từng chất có trong A? 
















Tiết 41 

BÀI THỰC HÀNH SỐ 3 

PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH, ĐIỀU CHẾ VÀ 

TÍNH CHẤT CỦA METAN 

I.MỤC TIÊU 


Xác định sự có mặt của C, H và halogen trong hợp chất hữu cơ. 

- Biết phương pháp điều chế và nhận biết về một số tính chất hoá học của metan. 


Tiếp tục tập luyện kỹ năng thực hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất, quan sát, 

nhận xét và giải thích các hiện tượng xảy ra 


- có thái độ cẩn trọng khi tiếp xúc với hóa chất. 



III.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 


a. Dụng cụ thí nghiệm: 

- Ống nghiệm. - Đèn cồn, diêm. - Nút cao su 1 lỗ đậy vừa miệng ống nghiệm. 

- Ống hút nhỏ giọt. - Ống dẫn khí hình chữ L. - Cốc thuỷ tinh 100-200 ml 

- Bộ giá thí nghiệm thực hành. - Kẹp hoá chất. - Giá để ống nghiệm 2 tầng. 

b. Hoá chất: 

- Đường kính. - CHCl 3 hoặc CCl 4 - CuO - CH 3 COONa đã được nghiền nhỏ. 

- Bột CuSO 4 khan. - Vôi tôi. - Dung dịch KMnO 4 1% - Dung dịch nước brôm. 

- Dung dịch nước vôi trong. - Nắm bông. 

2.Học sinh:ôn tập ankan và đọc trước bài thực hành 


1) Dặn dò trước buổi thực hành 

- GV phát dụng cụ hóa chất cho các nhóm thực hành, thông báo mục tiêu và nhiệm vụ cuôi 

thực hành 



Hoạt động 1: Xác định định tính 

cacbon và hidro 

+Gv hướng dẫn học sinh lắp dụng cụ 

như hình 4.1 sgk 

+ hãy quan sát sự đổi màu của bông 

tẩm đồng sunfat và hiện tượng xảy ra 

ở ống nghiệm đựng nước vôi trong? 

Thí nghiệm 1: Xác định định tính 

cacbon và hidro 

+ trộn đều 0,2g saccarozo với 2g CuO, 

sau đó cho vào ống nghiệp khô. Cho 

thêm khoảng 1g CuO ở phía trên để phủ 

kín hỗn hợp. Phần trên của ống nghiệm 

có nhồi 1 ít bông tẩm đồng sunfat khan. 


thực hành, 




vấn đề 













Hoạt động 2: điều chế và thử tính 

chất của metan 

ực hiện t hướng dẫn học sinh thực 

hiện thí nghiệm như sách giáo khoa 

trình bày 

- khí sinh ra cháy cho ngọn lửa màu 

gì? 

+ Lắp dụng cụ và đun nóng ống nghiệm 

chứa hỗn hợp phản ứng 

+ hiện tượng: 

- bông tẩm đồng sunfat chuyển sang 

màu xanh, ống đựng nước vôi trong có 

kết tủa trắng. 

- Giải thích: 

Dưới tác dụng của nhiệt độ và CuO 

C 12 H 22 O 11 → CO 2 + H 2 O 

CuSO 4 + 5 H 2 O→ CuSO 4 .5 H 2 O 

( màu xanh) 

CO 2 + Ca(OH) 2 → CaCO 3 + H 2 O 

- Cho vào ống nghiệm kho có nút và 

ống dẫn khí khoảng 5g hỗn hợp bột 

mịnđã được trộn đều gồm natri axetat 

khan và vôi tôi xút theo tỉ lệ 1:2 về khối 

lượng. 

- Lắp dụng cụ như hình 5.2(sgk) 

- Đun nóng phần đáy ống nghiệm 

-thay ống dẫn khí bằng ống vuốt nhọn 

rồi đốt khí sinh ra ở đầu ống dẫn khí. 

- khí sinh ra cháy cho ngon lửa màu 

xanh 

CH 3 COONa r + NaOH r 

⎯⎯ 

⎯⎯ 

nung → 

CaO , CH 4 + Na 2 CO 3 

CH 4 + 2O 2 → CO 2 + 2 H 2 O 

- Hãy dẫn dòng khí sinh ra lần lượt - Khí CH 4 không làm mất màu dung 

vào bình đựng dung dịch KMnO 4 và dịch thuốc tím và dung dịch nước brom 

bình đựng dung dịch nước brom. Hãy 

nêu hiện xảy ra? 

4) Dặn dò sau buổi thực hành: 

- Gv nhận xét buổi thực hành, yêu cầu học sinh viết tường trình theo mẫu 

- Gv yêu cầu học sinh thu dọn dụng cụ, hóa chất và vệ sinh phòng thí nghiệm. 

t o 




thực hành, 




vấn đề. 
















ChươngVI: HIĐROCACBON KHÔNG NO 

Tiết 42 

ANKEN 

I.MỤC TIÊU 

1. Kiến thức : 

-Cấu trúc electron và cấu trúc không gian của anken. 

- Viết đồng phân cấu tạo, đồng phân hình học và gọi tên anken. 

- Luyện kỹ năng viết đồng phân hình học. 

- Biết mối quan hệ giữa cấu tạo và tính chất vật lí của anken. 

- Phương pháp điều chế và ứng dụng của anken. 

-Tính chất hoá học của anken. 

2. Kỹ năng : - Luyện kỹ năng viết đồng phân hình học. 

3. Thái độ :có thái độ học tập đúng đắn 


Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học nêu vấn đề 

III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1.Giáo viên : Mô hình ptử etilen, mô hình đồng phân hình học cis-trans của but-2-en ( 

hoặc tranh vẽ). 

- Ống nghiệm, nút cao su kèm ống dẫn khí, kẹp ống nghiệm, đèn cồn, bộ giá TN. 

2.Học sinh: đọc trước bài anken 


1. Ổn định lớp 

2. hoạt động khởi động 

+ Gv đặt vấn đề: trong chương trình THCS các em đã được tìm hiểu phân tử anken đầu 

dãy đồng đẳng là etilen. Hãy viết CTPT của etilen? 

+ hãy viết CTPT của các đồng đẳng tiếp tiếp theo (C 3 , C 4 , C 6, C 10 , C n )? 

3. hoạt động hình thành kiến thức 


Hoạt động 1: tìm hiểudãy đồng 

đẳng của anken (olefin) 

I. Đồng đẳng ,đồng phân, danh 

pháp: 


giao tiếp 

+ Hãy quan sát phần khởi động và 

cho biết CTTQ của dãy đồng đẳng 

anken? 

1. Dãy đồng đẳng anken: 

CTTQ: C n H 2n ( n ≥ 2) 

Hoạt động 2: tìm hiểu đồng phân 

anken 

+ Anken có loại đồng phân cấu tạo 

nào? 

2. Đồng phân: 

a. Đồng phân cấu tạo: 

+ Đồng phân mạch cacbon và 

đồng phân vị trí liên kết bội 




vấn đề 










+ Hãy viết đồng phân anken của 

C 4 H 8 ? 

Viết đồng phân của C 4 H 8 : 

CH 2 =CH-CH 2 -CH 3 , 

CH 3 -CH=CH-CH 3 






+ Thảo luận nhóm nhỏ theo bàn 

+ Gv yêu cầu học sinh quan sát 

phân tử cis-but-2-en và 

trans-but-2-en 

+ thế nào là đồng phân cis? Đồng 

phân trans? 

+ cho CTCT tổng quát sau: 

R 1 R 3 

C = C 

R 2 R 4 

Hãy xác định điều kiện: R 1 , R 2 và 

R 3 , R 4 để hợp chất trên có đồng 

phân hình học? 


của anken 

+ Hãy nêu cách gọi tên thông 

thường của anken? 

+ Tên thay thế của anken được hình 

CH 2 =C-CH 3 

CH 3 

b. Đồng phân hình học: 

Đồng phân cis khi mạch chính 

nằm cùng một phía của liên kết 

C=C. 

Đồng phân trans khi mạch chính 

nằm hai phía khác nhau của liên 

kết C=C. 

CH 3 CH 3 

C = C 

H 

cis-but-2-en 

CH 3 

C = C 

H 

H 

H CH 3 

trans-but-2-en 

+ Điều kiện: R 1 ≠ R 2 và R 3 ≠ R 4 


giao tiếp, 


ngôn ngữ 

(gọi dúng tên 

các anken 

theo 2 kiểu 

danh pháp) 

3.Danh pháp 

a) Tên thông thường: tên ankan 

tương ứng nhưng đổi đuôi an thành 

đuôi ilen. 

CH 2 =CH-CH 3 : Propilen 

CH 2 =CH-CH 2 -CH 3 : α - butilen 

CH 3 -CH=CH-CH 3 : β - butilen 

CH 2 =CH- : Nhóm vinyl 

b) Tên thay thế: 

+ dược hình thành từ tên ankan bỏ 

« an » thay « en » 













thành như thế nào? (quan sát bảng 

6.1 sgk) 

+ Hãy nêu các bước gọi tên enken 

có nhánh? 

+ Bài tập: hãy gọi tên các anken sau 

theo danh pháp thay thế: 

(1) CH 2 =CH-CH-CH 3 

CH 3 

(2) CH 3 -C=CH - CH 2 – CH 3 

CH 3 CH 3 

CH 3 

(3) CH 2 =CH-C-CH 2 - CH 3 


CH 2 =CH 2 CH 2 =CH-CH https://daykemquynhon.blogspot.com 

3 

Eten Propen 

CH 2 =CH-CH 2 -CH 3 But-1-en 

CH 3 -CH=CH-CH 3 But-2-en 

- Chọn mạch chính là mạch chứa l/k 

đôi, dài nhất và có nhiều nhánh nhất. 

- Đánh số C mạch chính bắt đầu từ 

phía gần liên kết đôi. 

- gọi tên : Số chỉ vị trí – Tên nhánh – 

tên mạch chính - Số chỉ vị trí lk đôi 

– en. 

+HS: 

(1) 3- metylbut -1- en 

(2) 2,4 – đimetylpent – 2 – en 

(3) 3,3 – đimetylpent – 1 – en 

CH 3 

Hoạt động 4: tìm hiểu tính chất II. Tính chất vật lí: (SGK). Năng lực 

vật lí của anken 

- Từ C 2 đến C 4 là khí, còn lại ở giao tiếp 

+ Hãy quan sát bảng 6.1 sgk và trạng thái lỏng hoặc rắn 

nhận xét một số tính chất vật lí của - Không màu 

anken 

- nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy 

- Trạng thái, màu sắc 

tăng khi khối lượng phân tử tăng. 

- sự biến đổi nhiệt độ sôi, nhiệt độ - Không tan trong nước, nhẹ hơn 

nóng chảy 

nước 

- tính tan 


Câu hỏi: hãy viết tất cả các CTCT và gọi tên theo danh pháp thay thếcác anken có CTPT 

C 5 H 10 ? 



7) Giao nhiệm vụ về nhà 

Bt2 (sgk) 













Tiết 43 

ANKEN 




I.MỤC TIÊU 


- Biết mối quan hệ giữa cấu tạo và tính chất vật lí của anken. 

- Phương pháp điều chế và ứng dụng của anken. 

-Tính chất hoá học của anken. 

2. Kỹ năng : - Luyện kỹ năng viết phương trình hóa học thể hiện tính chất của anken. 





1.Giáo viên : Giáo án, máy chiếu 

2.Học sinh: đọc trước bài anken 




Câu hỏi: hãy viết các đồng phân anken của C 5 H 10 và gọi tên theo danh pháp thay thế? 



LỤC 

Hoạt động 1: dụ đoán tính chất 

hóa học của anken 

II. Tính chất hoá học: 

L/k đôi C=C là trung tâm p/ứ. 

Năng lục 

giao tiếp 

- Trung tâm phản úng của anken là 

gì? 

- Anken dễ tham gia những phản 

úng hóa học nào? 

L/k π ở nối đôi của anken kém bền 

vững nên trong p/ứ dễ bị đứt ra để 

tạo thành l/k σ với các ntử khác. 


cộng của anken 

- hãy viết phương trình phản ứng 

etilen tác dụng với hidro? Từ đó đưa 

ra phương trình phản ứng tổng quát? 


etilen và but – 2- en tác dụng với 

clo và brom? 

1. Phản ứng cộng H 2 (P/ứ hiđro 

hoá) 

CH 2 =CH 2 + H 2 ⎯⎯→ 

xt CH 3 -CH 3 

C n H 2n + H 2 ⎯⎯→ 

xt C n H 2n+2 

2. Phản ứng cộng halogen ( phản 

ứng halogen hoá) 

A. Tác dụng với clo: 

CH 2 =CH 2 + Cl 2 → CH 2 Cl-CH 2 Cl 

1,2-đicloetan 

B. Tác dụng với brôm: 

CH 3 -CH=CH-CH 2 -CH 2 -CH 3 + 

Br 2 → 

CH 3 -CH-CH-CH 2 -CH 2 -CH 3 

Br Br 

( 2,3-đibromhexan) 


giao tiếp, 


ngôn ngữ, 



vấn đề 














etilen tác dụng với HCl và H 2 O có 

xúc tác H 2 SO 4 đặc? 

+ Gv đặt vấn đề: nếu thay etilen 

bằng propilen thì có bao nhiêu sp 

được tạo ra? Sản phẩm nào là sp 

chính? 

+ hãy nêu quy tắc cùa phản úng 

cộng HX? 


trùng hợp của anken 

+ Gv hướng dẫn học sinh viết 

phương trình phản ứng trùng hợp 

etilen. 

+ hãy giải thích các kí hiệu hóa học 

trên phương trình? 

(-CH 2 -CH 2 -) n 

-CH 2 -CH 2 - 

Giá trị n? 

+ Hãy cho biêt cách gọi tên polime? 


oxi hóa của anken 


cháy của anken? So sánh số mol 

CO 2 và số mol nước? 

+ nêu hiện tượng xảy ra khi sục 

etilen vào dung dịch thuốc tím? 

+ thuốc thử nhậ biết anken là gì? 

Hoạt động 4: tìm hiểu điều chế 

của anken 

+ Hãy nêu các phương pháp điều 

3. Phản ứng cộng axit và cộng 

nước: 

A. Cộng axit: 

CH 2 =CH 2 + H-Cl (khí) → CH 3 CH 2 Cl 

( Etyl clorua) 

CH 2 =CH + H-OH ) → CH 3 CH 2 OH 

( Etyl hiđrosunfat) 

+ nếu là propilen thì thu được 2 sp. 

Ví dụ: 

CH 2 =CH – CH 3 + H-Cl (khí) → 

CH 3 -CHCl- CH 3 và 

CH 2 Cl-CH 2 -CH 3 

+ sp đầu là sp chính. 

+ HS nêu quy tắc Maccopnhicop 

4. Phản ứng trùng hợp: 

nCH 2 =CH 2 ⎯ 

t 0 

⎯ 

, xt ⎯ 

, p → (-CH 2 -CH 2 -) n 

Etilen 

Polietilen(PE) 

nCH 2 =CH-CH 3 → (-CH 2 -CH-) n 

CH 3 

( Polipropilen) 


Phản ứng oxi hoá hoàn toàn: 

3n 

C n H 2n + O2 

→ nCO2 

+ nH 

2O 

; ∆ H 

2 

< 0 

- số mol CO 2 bằng số mol nước 

Phản ứng oxi hoá không hoàn 

toàn: 

3CH 2 =CH 2 + 2KMnO 4 + 2H 2 O → 

3HOCH 2 -CH 2 OH + 2KOH + 

2MnO 2 

- hiện tượng: màu tím nhạt dần và 

có kết tủa đen. 

- thuốc thử nhận biết anken: dd 

nước brom, đ thuốc tím 

IV.ĐIỀU CHẾ VÀ ÚNG DỤNG 


- Dựa vào p/ư tách hiđro, p/ứg 



Nang lực 

ngôn ngữ 



vấn đề 




giao tiếp 











chế anken? 

+ Hãy nêu các ứng dụng của anken 

trong đời sống mà các em biết? 


Câu hỏi : bt3(sgk) 




Bt1,4,5,6 (sgk) 

cracking. 

H 

CH 3 CH 2 OH ⎯⎯ 

2SO 

⎯ 

4 → CH 2 =CH 2 +H 2 

2. Ứng dụng: 170 0 C 

a. Tổng hợp polime: 

Cl 

CH 2 =CH 2 ⎯⎯→ 

CH 2 

2 -CH 2 

500 

⎯⎯⎯ 

0 C → CH 2 =CH 

-HCl 

Cl 

Cl 

Cl 

⎯ xt ,t 

→ (-CH 2 -CH-)n 

⎯ 0 

Cl 

( Vinyl clorua) (PVC) 

b. Tổng hợp các hoá chất khác: 

Ag ,t 

CH 2 =CH 2 + 1/2O 2 ⎯⎯ 0 

→ 

CH 2 -CH 2 

O 















Tiết 44 

ANKAĐIEN 




I.MỤC TIÊU 


Hs biết: 

- Đặc điểm cấu trúc của hệ liên kết đôi liên hợp. 

- Phương pháp điều chế và ứng dụng của butađien và isopren. 

Viết phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp của butađien và isopren. 

2. Kỹ năng : - Luyện kỹ năng viết phương trình hóa học thể hiện tính chất của ankeđien 






2.Học sinh: đọc trước bài ankadien 




Câu hỏi: hãy nêu các tính chất hóa học cơ bản của anken? Viết phương trình phản ứng 

minh họa? 



Hoạt động 1: tìm hiểu định nghĩa, 

phân loại ankadien 

+ GV chiếu 1 số phân tử ankadien 

+ hãy nhận xét đạc điểm chung của 

các phân tử ankaddien? Nêu định 

nghĩa ankaddien? 

+ nêu cơ sở phân loại ankadien? 

Dựa trên cơ sở này phân ankaddien 

làm mấy loại? 

I. Định nghĩa, Phân loại: 

Khái niệm: 

- Hiđrocacbon mà trong phân tử 

có 2 liên kết đôi C=C gọi là đien. 

- Hiđrocacbon mà trong phân tử 

có 3 liên kết đôi C=C gọi là trien. 

CTTQ đien mạch hở: C n H 2n-2 

(n≥3) 

- 2 liên kết đôi liền nhau. 

Ví dụ: CH 2 =C=CH 2 : Anlen. 

- 2 nối đôi cách nhau 1 liên kết 

đơn ( đien liên hợp). 

CH 2 =CH-CH=CH 2 :CH 2 =C- 

CH=CH 2 


giao tiếp, 


ngôn ngữ 














hóa học của ankadien 

- Xác định trung tâm phản ứng của 

ankadien? Tính chất hóa học của 

ankadien tương tụ giống dãy đồng 

đảng nào? 

+ ankadien có khả năng tham gia 

những phản ứng nào? 

+ 1 phân tử ankadien có khả năng 

cộng hợp tối đa với mấy phân tử H 2 , 

Br 2 , HX? 

+ hãy viết các phương trình phản 

ứng: 

-buta-1,3-dien và isopren tác dụng 

với H 2 theo tỉ lệ 1:2? 

-buta-1,3-dien tác dụng với Br 2 theo 

tỉ lệ 1:1? Xác định sản phẩm chính? 

- buta-1,3-dien tác dụng với HBr 

theo tỉ lệ 1:1? Xác định sản phẩm 

chính? 

+ Gv hướng dẫn học sinh viết 

phương trình phản ứng trùng hợp 

buta-1,3-đien 

+hãy viết phương trình phản ứng 

trùng hợp isopren? Gọi tên sản 

phẩm tạo thành? 

II. Tính chất hóa học 

-Trung tâm phản ứng : liên kết đôi 

- Tính chất hóa học gần giống 

anken 

- tham gia : phản ứng cộng, phản 

ứng trùng hợp, phản ứng oxi hóa 

1. Phản ứng cộng 

a. Cộng H 2 : 

CH 2 =CH-CH=CH 2 + 2H 2 ⎯ t 0 

⎯⎯ , Ni → 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

CH 2 =C-CH=CH 2 + 2H 2 

⎯ 0 

CH 3 

,t 

⎯⎯ → 

Ni 

CH 3 -CH-CH 2 -CH 3 

CH 3 

b.Cộng halogen và 

hiđrohalogen: 

CH 2 =CH-CH=CH 2 + Br 2 

CH 2 Br-CHBr-CH=CH 2 (1) 

CH 2 Br-CH=CH-CH 2 Br (2) 

- ở -80 0 C sản phẩm (1): 80% và 

sản phẩm (2): 20%. 

- ở 40 0 C sản phẩm (1): 20% và sản 

phẩm (2): 80%. 

1,2 

CH 2 =CH-CH=CH 2 + HBr 

CH 2 Br-CH 2 -CH=CH 2 (1) 

CH 2 Br-CH=CH-CH 3 (2) 

- ở -80 0 C sản phẩm (1): 80% và 

sản phẩm (2): 20%. 

- ở 40 0 C sản phẩm (1): 20% và sản 

phẩm (2): 80%. 

2. Phản ứng trùng hợp: 

0 

nCH 2 =CH-CH=CH 2 ⎯ 

t ⎯ 

, xt ⎯ 

, p → 


(-CH 2 -CH=CH-CH 2 -) n 

Polibutađien ( cao su buna) 

CH 2 =C-CH=CH 

xt 2 

t 0 

, , 

CH 3 

⎯ → 

⎯ 

p 



1,2 

1,4 

1,4 


giao tiếp, 


ngôn ngữ, 












( -CH 2 -C=CH-CH 2 -) n 







đốt cháy ankadien? So sánh số mol 

CO 2 và số mo nước? 

+ lập biểu thức toán học thể hiện 

mối quan hệ giũa số mol CO 2 và số 

mol nước, số mol ankadien? 

+Ankadien có làm mất màu dung 

dịch thuốc tím không? Nêu thuốc 

thử nhận biết ankaddien? 

Hoạt động 2: tìm hiểu điều chế và 

ứng dụng của ankadien 

+ hãy viết phương trình điều chế 

buta-1,3-dien và isopren? 

CH 3 

Poli isopren 

3) Phản ứng oxi hóa 

a)Phản ứng oxi hóa hoàn toàn: 

2C n H 2n-2 + (3n-1)O 2 → 2nCO 2 

+ ( 2n-2) H 2 O 

Số mol CO 2 lớn hơn số mol nước 

- số mol akadien = Số mol CO 2 - 

số mol nước 

b)Pứ oxi hoá không hoàn toàn: 

ankadien làm mất màu dd KMnO 4 . 

III.ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG 

- Điều chế: 

0 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 ⎯ 

t ⎯ 

, xt ⎯ 

, p → 

CH 2 =CH-CH=CH 2 + 2H 2 

0 

CH 3 -CH-CH 2 -CH 

t , xt , p 3 

⎯⎯⎯→ 

CH 3 

CH 2 =C-CH=CH 2 + 2H 2 

CH 3 - ứng dụng: Điều chế 

+ hãy nêu các ứng dụng thực tế của các cao su. 

ankadien? 


Câu hỏi : bt2(sgk) 




Bt1,3,4,5 (sgk) 


giao tiếp 













Tiết 45 

LUYỆN TẬP 




I.MỤC TIÊU 


Giúp học sinh: Ôn lại kiến thức về anken,ankadien so sánh giữa ankan và anken. 

2.Kỹ năng : 

Luyện kỹ năng làm bài tập tổng hợp về anken và ankadien 






2.Học sinh: Ôn tập kiến thức về anken và ankadien 




Câu hỏi: so sánh tính chất hóa học của anken và ankadien? 



0 

H 2SO4 

, 170 

Hoạt động 1: tổ chức thảo luận C 2 H 5 OH ⎯⎯ ⎯⎯⎯ 

C → C 2 H 4 + H 2 Năng lực tự 

Ni ,t 

cặp đôi 

C 2 H 4 + H 2 ⎯⎯ 0 

→ C 2 H 6 


Cho sơ đồ phản ứng 

C 2 H 6 + Cl 2 ⎯ aùkt ⎯⎯ 

,1: 1 → C 2 H 5 Cl+HCl 

C 2 H 4 + HCl → C 2 H 5 Cl 

C 2 H 5 OH→C 2 H → 0 

4 C 2 H 6 → C 2 H 5 Cl 

Craêckinh , xt , t , p 

C 2 H 6 ⎯⎯ ⎯⎯⎯ 

→ C 2 H 4 + H 2 

Hoạt động 2: tổ chức thảo luận 

cặp đôi 

Dùng pp hóa học để : 

a.Phân biệt metan và etylen. 

b.Làm sach khí etan có lẫn etylen. 

c.Phân biệt 2 chất lỏng hexen-1 và 

xiclohexan 


nhóm nhỏ theo bàn 

BT6/98 sgk 

a.Dẫn từng khí qua đ brôm, khí 

nào làm mất màu dd brôm là 

etylen. 

b.Dẫn hỗn hợp có etylen qua dd 

brôm thì etylen bị giữ lại : 

ptpứ: CH 2 =CH 2 + Br 2 → CH 2 Br- 

CH 2 Br. 

c. Dùng brôm để phân biệt:hexen- 

1 làm mất màu dd brôm: 

CH 2 =CH-CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 + 

Br 2 → 

CH 2 Br-CH 2 Br-CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 

Gọi A: C x H y 

C x H y +(x+y/4) O 2 → xCO 2 

+y/2H 2 O 

⇒ x=4 và x+y/4= 6 ⇒x=4 và y=8 

A C 4 H 8 

A làm mất màu dd brom⇒A là 



vấn đê 






tác 








anken có CTCT: CH 2 =C-CH 3 






CH 3 

Hoạt động 4: tổ chức thảo luận - số mol brom: 0,05 mol 



- số mol brom:số mol X = 1 tính toán, 

0,05 mol hiđrocacbon X làm mất màu vừa Vậy X là anken 


đủ dung dịch chứa 8 gam brom cho ra sản Sản phẩm: C n H 2n Br 2 

tác, năng ực 

phẩm có hàm lượng brom đạt 69,56%. 

%Br = 69,56% 


Xác định công thức phân tử của X? 

→ n = 5 

vấn đề 

Vậy anken là: C 5 H 10 





Bài tập: Dẫn 3,36lit khí gồm metan và một anken đi qua bình đựng dd Br 2 dư, thấy khối 

lượng bình 4,2 g, khí thoát ra có thể tích 1,12lit. Xác định CTPT của A. 













Tiết 46 

ANKIN 




I.MỤC TIÊU 

1. Kiến thức : Hs biết: 

- Khái niệm đồng đẳng, đồng phân, danh pháp và cấu trúc phân tử của ankin. 

- Phương pháp điều chế và ứng dụng của axetilen. 

Sự giống và khác nhau về tính chất hoá học giữa ankin và anken. 

Biết mối quan hệ giữa cấu tạo và tính chất vật lí. 

- Phương pháp điều chế và ứng dụng 

-Tính chất hoá học 


- Viết PTPƯ minh hoạ tính chất hoá học của ankin. 

- Giải thích hiện tượng thí nghiệm 






2.Học sinh: Ôn tập kiến thức về anken và ankadien, đọc trước bài anken. 




Câu hỏi: hãy viết CTPT của axetilen và các đồng đẳng tiếp theo? 



Hoạt động 1: tìm hiểu đồng đẳng 

của ankin 

+ ankin đầu dãy C 2 H 2 , hãy viết 

CTPT của các đồng đẳng tiếp theo 

C 3 , C 5 , C 7 và suy ra CTTQ của dãy 

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh 

pháp: 

1. Đồng đẳng: 

C 2 H 2 , C 3 H 4 , C 5 H 8 , C 7 H 12, … 

→CTTQ: C n H 2n-2 ( n ≥ 2) 


giao tiếp 

đồng đẳng ankin? 

(HC ≡ CH), C 3 H 4 ( HC ≡ C-CH 3 ) 

+ Gv chiếu CTCT của các ankin -Ankin là những hiđrocacbon 

+Hãy nhận xét đặc điểm cấu tạo của mạch hở có một l/k ba trong phân 

phân tử ankin? 

tử. 


của ankin 

+ Ankin có những loại đồng phân 

nào? 

+ tổ chức thảo luận cặp đôi 

+ Bài tập: hãy viết các đồng phân 

ankin của C 4 H 6 và C 5 H 8 ? 

+ đồng phân mạch cacbon, đồng 

phân vị trí liên kết ba. 

C 4 H 6 

HC ≡ C-CH 2 -CH 3 

CH 3 -C ≡ C-CH 3 

C 5 H 8 HC ≡ C-CH 2 -CH 2 -CH 3 


họp tác, năng 

lực giải 











CH 3 -C ≡ C-CH 2 -CH 3 

HC ≡ C-CH-CH 3 







của ankin 

+ hãy nêu cách gọi tên thông thường 

của ankin? 

+ hãy gọi tên các ankin vừa viết 

bàng tên thường? 

+ hãy nêu các bước gọi tên thay thế 

của ankin? 

+ hãy gọi tên thay thế của các đồng 

phân ankin của C 4 H 6 và C 5 H 8 vừa 

viết. 


hóa học của ankin 

+ dựa vào cấu tạo hãy dự đoán tính 

chất hóa học của ankin? 

+ một phân tử ankin có khả năng 

cộng hợp tối đa bao nhiêu phân tủ 

H 2 , Br 2 , hoặc HX? 

+ thảo luận nhóm nhỏ theo bàn: hãy 

viết phương trình phản ứng: 

- Axetilen , propin tác dụng với H 2 

và Br 2 , HCl theo tỉ lệ 1:1 và 1:2? 

- axetilen + H 2 O? 

+ Gv giới thiệu sự chuyển vị của sản 

phẩm khi cho ankin tác dụng với 

nước. 

CH 3 

a)tên thông thường: 

-tên gốc ankyl + Axetilen. 

+ mỗi học sinh chọn 1 ankin để 

gọi tên 

b)Tên thay thế: 

bước 1: chọn mạch chính chứa 

liên kết ba dài nhất 

bước 2: đánh số mạch chính từ 

đầu gần lk ba 

bước 3: gọi tên = số chỉ vt 

nhánh+tên nhánh+tên mạch chính 

tên mạch chính= tên ankan bỏ 

“an” thay “in” 


1. Phản ứng cộng: 

+ ankin chứa 2 lk pi kém bền nên 

dễ tham gia phản ứng cộng 

+ tỉ lệ cộng hợp tối đa 1:2 

a. Cộng H 2 : 

CH ≡ CH + H 2 → CH 2 =CH 2 

CH = CH + H 2 → CH 3 CH 3 

CH ≡ C-CH 3 +H 2 → CH 2 =CH-CH 3 

CH = CH-CH 3 +H 2 →CH 3 CH 2 -CH 3 

Nếu xt Ni pứ dừng lại giai đoạn 2. 

Nếu xt Pd/PbCO 3 pứ dừng lại 

gđoạn 1. 

b. Cộng dung dịch brôm: 

HC ≡ CH + Br 2 → CHBr = CHBr 

CH≡ CH + 2Br 2 →CBr 2 - CBr 2 

Tương tự với propin 

c. Cộng HCl: 

Hg 

HC≡CH + HCl ⎯⎯ 

2 ⎯ 

Cl 2 → HC =CH 2 

Cl 

200 o C 


giao tiếp, 


ngôn ngữ 


ngôn ngữ, 

nang lục giao 

tiếp 










HC=CH 2 + HCl → CH 3 -CHCl 2 






-hãy viết phương trình đime hóa của 

axetilen 


thế bỏi ion kim loại 

+ gv hướng dẫn học sinh viết 

phương trình phản ứng axetilen + 

AgNO 3 /NH 3 


tổng quát của ankin có nối ba đầu 

mạch? 


oxi hóa của ankin 

+ hãy viết phương trình cháy của 

ankin? So sánh số mol CO 2 và số 

mol H 2 O 

+ lập biểu toán học thể hiện mối 

quan hệ số mol CO 2, số mol H 2 O và 

số mol ankin? 

+ ankin có làm mất màu dung dịch 

KMnO 4 không? 


ứng dụng của anki 

+ hãy viết phương trình điều chế 

axetilen trong CN và trong phòng 

thí nghiệm? 

+ hãy nêu các ứng dụng của ankin 


Cl 

d. Cộng nước: 

HC≡CH+H-OH 

HgSO 

⎯ ⎯ 

4 → 

80 0 C 

CH 2 =CHOH 

CH 3 -CH=O 

e. Phản ứng đime hoá và trime 

hoá: 

2CH ≡ CH ⎯ t ⎯ 0 , xt → CH 2 =CH- 

C≡CH 

3CH ≡ CH ⎯ t 0 

⎯ , xt → C 6 H 6 

2. Phản ứng thế bằng ion kim 

loại: 

2AgNO 3 + 3NH 3 + H 2 O → 

[Ag(NH 3 ) 2 ] + OH - + NH 4 NO 3 

CH ≡ CH + [Ag(NH 3 ) 2 ] + OH - → 

CAg ≡ CAg + 2H 2 O + 4NH 3 

R-C ≡ CH + [Ag(NH 3 ) 2 ] + OH - → 

R-C ≡ CAg + 2H 2 O + NH 3 


Phản ứng cháy: 2C n H 2n-2 + (3n- 

1)O 2 → 2nCO 2 + ( 2n-2) H 2 O 

+ nhận xet: số mol CO 2 > số mol 

H 2 O 

Số mol ankin = số mol CO 2 > số 

mol H 2 O 

+Pứ oxi hoá không hoàn toàn 

ankin làm mất màu dd KMnO 4 . 



Nhiệt phân metan ở 1500 0 C. 

1500 

2CH 4 ⎯⎯⎯ 

0 C →CH ≡ CH + 3H 2 ↑ 

Thuỷ phân CaC 2 : 

CaC 2 + HOH → C 2 H 2 + Ca(OH) 2 


- Làm đèn xì. 

- Dùng điều chế các hoá chất khác. 



vấn đề 



vấn đề 


giao tiếp 






Bài tập1b và bài tập 2 - sgk 









Bài tập: 3,4,5,6-sgk 











Tiết 47 









LUYỆN TẬP 

HIĐROCACBON KHÔNG NO 

I.MỤC TIÊU 


Sự giống và khác nhau về tính chất giữa anken, ankin và ankađien. 

- Nguyên tắc chung điều chế các hiđrocacbon không no dùng trong công nghiệp hoá 

chất. 

Mối liên quan giữa cấu tạo và tính chất các loại hiđrocacbon đã học 


Viết PTPƯ minh hoạ tính chất hoá học của anken, ankađien và ankin. So sánh ba loại 

hiđrocacbon trong chương với nhau và với hiđrocacbon đã học. 






2.Học sinh: Ôn tập kiến thức về anken và ankadien, đọc trước bài anken. 




Câu hỏi: hãy viết CTPT tổng quát của anken, ankadien và ankin? So sánh tính chất hóa 

học của 3 dãy đồng đẳng trên? 



Hoạt động 1: tổ chức thảo luận cặp 

1500 

2CH 4 ⎯⎯⎯ 

0 C →CH ≡ CH + 3H 2 ↑ Năng lực hợp 

đôi 

(A) 


Hãy hoàn thành dãy chuyển hoá sau: 

2CH≡ CH ⎯ t 0 

⎯ , xt → CH 2 =CH-C≡CH ngôn ngữ 

CH 3 CHO 

(B) 

t 

CH 2 =CH-C≡CH + H 0 , Pd 

2 ⎯⎯⎯→ 

CH 2 =CH-C=CH 2 (C) 

0 

CH 4 →A→ B → C → Cao su buna nCH 2 =CH-CH=CH 2 ⎯ 

t ⎯ 

, xt ⎯ 

, p → 


etien→poli etilen 

(-CH 2 -CH=CH-CH 2 -) n 

HgSO 

HC≡CH+H-OH ⎯ ⎯→ 

CH 

ancol etylic 

4 

2 =CHOH 



Cho hiđrocacbon X phản ứng với brom 

(trong dung dịch) theo tỉ lệ mol 1 : 1, thu 

được chất hữu cơ Y (chứa 74,08% Br về 

khối lượng). Khi X phản ứng với HBr thì 

thu được hai sản phẩm hữu cơ khác nhau. 

Hãy xác định công thức cấu tạo của X và 

80 0 C 

CH 3 -CH=O 

.......... 

X tác dụng với brom theo tỉ lệ 1:1, 

X là anken 

→ sản phẩm: C n H 2n Br 2 

Từ %Br = 74,08 

→ n = 4 

→ CTPT: C 4 H 8 

Vì khi cộng HBr chỉ tạo ra 1 sản 






đề,năng lực 

ngôn ngữ 










gọi tên theo danh pháp thay thế ? 






Bằng phương pháp hóa học hãy 

nhận biết các chất khí sau: etilen, 

etan, etin? 



phẩm nên X có tính đối xứng 

CH 3 -CH=CH-CH 3 (but -2- en) 

Dùng thuốc thử: dung dịch nước 

brom và dd AgNO 3 /NH 3 






đề 

Gọi công thức phân tử trung bình Năng lực tính 

của 3 chất là C 3 H x 


Hỗn hợp X có tỉ khối so với H 2 là 21,2 gồm M hh = 42,4 = 12*3 + x 


propan, propen và propin. Khi đốt cháy 

→ x = 6,4 

đề 

hoàn toàn 0,1 mol X, tổng khối lượng của 

CO 2 và H 2 O thu được là bao nhiêu? 

-Số mol CO 2 : 0,3 mol 

-Số mol nước: 0,32 mol 

-Tổng khối lượng CO 2 và H 2 O là: 

18,96 g 





Cho hỗn hợp X gồm etilen và H 2 có tỉ khối so với H 2 bằng 4,25. Dẫn X qua bột niken nung nóng (hiệu 

suất phản ứng 75%) thu được hỗn hợp Y. Tỉ khối của Y so với H 2 (các thể tích đo ở cùng điều kiện) là: 

A. 5,23. B. 3,25. C. 5,35. D. 10,46. 






BÀI THỰC HÀNH 4 

ĐIỀU Tiết CHẾ 48 VÀ TÍNH CHẤT CỦA ETILEN, AXETILEN 











I.MỤC TIÊU 


HS biết: - Biết làm việc với các dụng cụ thí nghiệm trong hoá hữu cơ. 

- Biết thực hành về tính chất hoá học của hiđrocacbon không no. 


* HS vận dụng: Tiếp tục luyện tập kỹ năng thực hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá 

chất, quan sát nhận xét và giải thích các hiện tượng xảy ra. 



Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp trực quan 


1.Giáo viên : 

a. Dụng cụ thí nghiệm: 

- Ống nghiệm. - Đèn cồn. - Nút cao su 1 lỗ đậy vừa miệng ống nghiệm. 

- Ống hút nhỏ giọt. - Ống dẫn khí hình chữ L. - Cốc thuỷ tinh 100-200ml. 

- Bộ giá thí nghiệm thực hành. - Kẹp hoá chất. - Giá để ống nghiệm 2 tầng. 

b. Hoá chất: 

- Dầu thông, nước cà chua chín. - Đá bọt, CaC 2 - H 2 SO 4 đặc. 

- Dung dịch KMnO 4 loãng, dung dịch brôm.. 

2.Học sinh: Ôn tập kiến thức về hidrocacbon không no và đọc trước nội dung bài thực 

hành 



2. Dặn dò trước buổi thực hành 

- Gv chia lớp thành 4 nhóm thực hành, phát dụng cụ hóa chất cho các nhóm 

- Gv thông báo nội dung và nhiệm vụ buổi thực hành. 

3. Nội dung buổi thực hành 


Hoạt động 1: thực hành thí 

nghiệm 1 

+ Gv hướng dẫn học sinh làm thí 

nghiệm theo yêu cầu sgk 

+ hãy nêu hiện tượng xảy ra và giải 

thích? 

-Lắp dụng cụ thú nghiệm như hình 

vẽ sgk 

- cho 2ml ancol etylic vào ống 

nghiệm khô có sẵn vài viên đá bọt, 

sau đó cho thêm từng giọt H 2 SO 4 

đặc 

- đun nóng hỗn hợp phản ứng 

- đót khí sinh ra ở đầu vuốt nhọn 

của ống dẫn khí thấy ngọn lửa cháy 

có màu xanh 

- dẫn khí vào dung dịch KMnO 4 

thấy dung dịch bị mất màu 

Giải thích: 

H 

CH 3 CH 2 OH ⎯⎯ SO 

4 →CH 2 =CH 2 +H 2 


thực hành, 


giao tiếp, 


tác 


170 0 C 












Hoạt động 2: thực hành thí 

nghiệm 2 

+ Gv hướng dẫn học sinh làm thí 


+ hãy nêu hiện tượng xảy ra và giải 

thích? 

C 2 H 4 + 3O 2 → 2CO 2 + 2H 2 O 

3C 2 H 4 + 2KMnO 4 + 4H 2 O → 

3C 2 H 4 (OH) 2 + 2KOH + 2MnO 2 

Cho vài mẫu canxi cacbua vào ống 

nghiệm đựng 1ml nước và đậy 

nhanh bằng nút có ống dẫn khí 

vuốt nhọn 

-Đốt khí sinh ra ở đầu ống vuốt 

nhọn cho ngọn lửa màu xanh 

-dẫn khí qua dung dịch KMnO 4 

thấy dung dịch bị mất màuvà khi 

dẫn qua dung dịch AgNO 3 /NH 3 

thấy có kết tủa màu vàng xuất hiện 

CaC 2 + H 2 O → Ca(OH) 2 + C 2 H 2 

C 2 H 2 + O 2 → CO 2 + H 2 O 

C 2 H 2 là ankin làm mất màu dd 

thuốc tím và tạo kết tủa với cation 

kim loại bạc 

4)Dặn dò sau buổi thực hành: 

+ Gv nhận xét buổi thực hành 

+ Gv yêu cầu học sinh viết tường trình theo mẫu 

+ yêu cầu học sinh dọn dẹp, vệ sinh dụng cụ thí nghiệm và phòng thí nghiệm 





lực thực 

hành, năng 






Ngày soạn: 11/2/2016 

KIỂM TRA 1 TIẾT 

Tiết 49 









I.MỤC TIÊU 


- kiểm tra kiến thức: 

- Nắm vững công thức tổng quát của ankan, anken, ankin gọi tên các ankan, anken, ankin 

mạch không có nhánh và các đồng phân vị trí . 

- Nắm được cấu tạo phân tử, từ đó suy ra tính chất hóa học của ankan, anken, ankin 

(phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp, phản ứng oxi hóa) 


Biết phương pháp điều chế ankan, anken, ankin. 

- Gọi tên và viết công thức cấu tạo của các ankan, anken, ankin không phức tạp. 

- Viết phương trình phản ứng một cách thành thạo 


II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 


Ma trận và đề kiểm tra 

2.Học sinh: Ôn tập kiến thức về hidrocacbon no và không no 







Ngày soạn: 11/02/2017 


Chương 7: HIĐROCACBON THƠM 





Tiết 50 

NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN 

BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG CỦA BENZEN 






I.MỤC TIÊU 


* HS biết: - Cấu trúc e của benzen. 

- Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp của ankylbenzen. 

- Tính chất vật lí, tính chất hoá học của benzen và ankylbenzen. 

* HS hiểu: Sự liên quan của cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của benzen. 


* HS vận dụng: Quy tắc thế ở nhân benzen để viết phương trình phản ứng điều chế các 

dẫn xuất của benzen và ankylbenzen 






2.Học sinh: Ôn lại tính chất của hiđrocacbon no, hiđrocacbon không no. 




Câu hỏi: - dựa vào kiến thức đã học ở chương trình THCS hãy viết CTPT, CTCT của 

bezen? 

- Viết tiếp các CTPT của các đồng đẳng tiếp theo (C 7 ,C 9 , C 10 ), từ đó đưa ra CTTQ của 

dãy đồng đẳng của bezen? 



Hoạt động 1: tìm hiểu dãy đồng 

đẳng của benzen 

A.Benzen và đồng đẳng : 

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh 


giao tiếp 

+ yêu cầu hs quan sát CTTQ của 

dãy ở phần khởi động. 

+ Gv chiếu 1 số CTCT của các 

aren. 

+Hãy nhận xét về đặc điểm cấu tạo 

chung của dãy? 

+ các đồng đẳng của benzen được 

gọi là các ankyl benzen 

pháp : 

1) Đồng đẳng (Aren): 

+ đặc điểm chung : đều chứa vòng 

benzen. 

. 

Hoạt động 2: Tìm hiểu đồng 

phân, danh pháp 

+ ankyl benzen có những loại đồng 

phân nào? 

2)Đồng phân, danh pháp : 

a) Đồng phân : 


ngôn ngữ 

- Ankylbenzen có đồng phân mạch 

cacbon và đồng phân vị trí nhóm 













+ Hãy viết các đồng phân ankyl 

benzen của C 8 H 10 ? 

+ nêu cách gọi tên các ankyl 

benzen? 

+ Gv giới thiệu 1 số tên thường của 

ankylbenzen 

Hoạt động 3: Tìm hiểu cấu tạo 

của benzen 

+ Gv chiếu mô hình phân tử 

benzen 

+ hãy nêu cấu trúc phân tử benzen? 

+ người ta biểu diễn CTCT của 

benzen đưới những dạng nào? 


vật lí 

Hãy nhận xét một số tính chất vật lí 

của aren: 

Trạng thái, sự biến đổi nhiệt độ sôi, 

nhiệt độ nóng chảy, khối lượng 

riêng, tính tan 

thế trên vòng benzen. 

+ Hs thảo luận viết các CTCT. 

b)Danh pháp : 

+ tên = tên nhóm ankyl + bezen 

+ Đánh số vòng benzen sao cho 

tổng chỉ số các nhánh nhỏ nhất. 

3)Cấu tạo 

+ Cấu trúc phẳng, 3lk đơn xen kẽ 3 

lk đôi 

+2 dạng biểu diễn 

II.Tính chất vật lí 

+ T nc nhìn chung giảm dần, có sự 

bất thường ở p-Xilen; o-Xilen; m- 




giao tiếp 


giao tiếp 

Xilen. 

+ Nhiệt độ sôi tăng dần. 

+ Khối lượng riêng các aren nhỏ 

hơn 1g/cm 3 các aren nhẹ hơn nước. 

4)Hoạt động luyện tập : 

Câu hỏi : hãy viết các đồng phân ankyl benzen của C 9 H 12 và gọi tên theo danh pháp thay 

thế ? 


6)Hoạt động tìm tòi, khám phá : không 

7) Giao nhiệm vụ về nhà : 

đọc trước phần tính chất hóa học của benzen 











Tiết 51 

NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN 

BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG CỦA BENZEN 






I.MỤC TIÊU 


* HS biết: - Cấu trúc e của benzen. 

- Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp của ankylbenzen. 

- Tính chất vật lí, tính chất hoá học của benzen và ankylbenzen. 

* HS hiểu: Sự liên quan của cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của benzen. 


* HS vận dụng: Quy tắc thế ở nhân benzen để viết phương trình phản ứng điều chế các 

dẫn xuất của benzen và ankylbenzen 






2.Học sinh: Ôn lại tính chất của hiđrocacbon no, hiđrocacbon không no. 




Câu hỏi: hãy viết các đồng phân ankylbenzen của C 8 H 10 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH 

VIÊN 

Hoạt động 1 : Tìm hiểu phản 1. Phản ứng thế: 

ứng thế cuả benzen 

a. Phản ứng halogen hoá: 


+ Với benzen: 

- viết phương trình phản ứng khi Br 

benzen tác dụng với brom (1 :1), 

Fe ,t 

xúc tác Fe 

+ Br 2 ⎯ ⎯⎯ → + HBr 

- Nếu thực hiện phản ứng trên đối 

với toluen thì có thể thu được + Với đồng đẳng: CH 3 Br 

những sản phẩm nào ? 

Fe, 

+Br 2 

t 0 

CH 3 

CH 3 

NĂNG LỰC 



vấn đề, năng 






Br 


+HBr 





Thế nguyên tử H của mạch nhánh: 

CH 3 

CH 2 Br 







giữa benzen và toluen với HNO 3 ? 

(gợi ý : thế nhóm NO 2 vào vòng 

benzen) 

Hoạt động 2 : Tìm hiểu phản 

ứng cộng cuả benzen 


cộng của benzen với H 2 và 

Cl 2 ?gọi tên sp ? 

Hoạt động 3 : Tìm hiểu phản 

ứng oxi hóa cuả benzen và 

ankyl benzen 

+ chiếu thí nghiệm : 

Nhỏ dd KMnO 4 vào 2 ống 

nghiệm chứa benzen và toluen ở 

nhiệt độ thường, sau đó đun nóng. 

+ nêu hiện tượng xảy ra và giải 

thích 

+ viết phương trình cháy tổng 

quát của ankylbenzen. 

+ Gv khái quát tính chất hóa học 

của benzen và đồng đẳng, đưa ra 

khái niệm tính thơm 

Hoạt động 4 : Tìm hiểu cách 

điều chế và ứng dụng cuả 

benzen và ankyl benzen 


Hãy nêu các điều chế và ứng 

dụng của benzen và 

anklbenzen ? 

t 

+ Br 2 ⎯⎯→ 

0 

+ HBr 

Toluen benzyl bromua 

b)Phản ứng nitro hoá: 

+ HS viết ptpư và gọi tên sp 

c)Quy tắc thế: 

2)Phản ứng cộng: 

+HS viết phương trình và gọi tên sp 


+Phản ứng oxi hóa không hoàn 

toàn 

+ benzen không làm mất màu dd 

thuốc tím ở bất kì nhiệt độ nào. 

+ Toluen làm mất màu dd thuốc tím 

ở đk nhiệt độ 

KMnO4 

C 6 H 5 CH 3 ⎯⎯⎯→ C 6 H 5 COOK 

H 2O 

HCl 

⎯⎯⎯→C 6 H 5 COOH 

+Phản ứng oxi hóa hoàn toàn 

3n 

−3 

2 

C n H 2n-6 + O2 → nCO2 

+(n-3)H 2 O 


1. Điều chế 

+ Chưng cất nhựa than đá hoặc dầu 

mỏ. 

+ Điều chế từ ankan hoặc 

xicloankan. 

0 

xt , t 

CH 3 (CH 2 ) 4 CH 3 

⎯ ⎯ ⎯→ 

−4 

H 2 

0 

xt , t 

CH 3 (CH 2 ) 5 CH 3 

⎯ ⎯ ⎯→ 

−4 

H 2 

CH 3 

Etylbenzen: 

C 6 H 6 + CH 2 = CH xt 0 

, t 

2 

C 6 H 5 CH 2 CH 3 


⎯⎯⎯→ 


ngôn ngữ 

Năng 

giải 

vấn đề 

Năng 

giao tiếp 


quyết 















Câu hỏi : 

nhuộm) 

TNT) 

Dung môi 

Chất dẻo (polistiren) 

Cao su (buna-stiren) 

Tơ sợi (tơ capron) 

Nitrobenzen (phẩm 

Anilin (dược phẩm) 

Phenol ( thuốc trừ hại) 

Toluen(sản xuất thuốc nổ 

?1) Cho các chất: C 6 H 5 CH 3 (1) p-CH 3 C 6 H 4 C 2 H 5 (2) C 6 H 5 C 2 H 3 (3) o-CH 3 C 6 H 4 CH 3 (4) 

Dãy gồm các chất là đồng đẳng của benzen là: 

A.(1); (2) và (3). B.(2); (3) và (4). C. (1); (3) và (4). D.(1); (2) và (4). 

?2) CH 3 C 6 H 2 C 2 H 5 có tên gọi là: 

A. etylmetylbenzen.B.metyletylbenzen. C. p-etylmetylbenzen. D.p-metyletylbenzen 

?3) Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết: benzen, toluen, hex-1-en, hex-1-in? 




-Toàn bộ bài tập sgk về ankylbenzen. 

- đọc trước phần stiren 













Tiết 52 

STIREN 






I.MỤC TIÊU 


.* HS biết:- Cấu tạo, tính chất, ứng dụng của stiren và naphtalen. 

* HS hiểu: Cách xác định CTCT hợp chất hữu cơ bằng phương pháp hoá học. 


HS vận dụng:- Viết một số phương trình phản ứng chứng minh tính chất hoá học của 

stiren 



Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp trực quan 



2.Học sinh: Ôn lại tính chất của benzen, hiđrocacbon không no. 




Câu hỏi: hãy viết CTCT đồng phân thơm của C 8 H 8 ? 

3.hoạt động hình thành kiến thức 


Hoạt động 1: tìm hiểu cấu tạo của 

stiren 

+ hãy nhận xét đặc điểm cấu tạo 

phân tử và nêu tc vật lí của stiren? 

II. STIREN 

1. Cấu tạo: 

CH=CH 2 


tiếp 

Hoạt động 2 : tìm hiểu tính chất 

hóa học của stiren 

+Từ đặc điểm cấu tạo hãy dự đoán 

tính chất hoá học của stiren ? 

+ Hoạt động nhóm : hãy viết các 

phương trình phản ứng xảy ra khi 

cho stiren tác dụng với dd nước 

Stiren ( vinylbenzen hoặc 

phenyletilen) 

+ Có vòng benzen. 

+ Có 1 liên kết đôi ngoài vòng 

benzen. 

Tính chất vật lí của stiren: Chất 

lỏng không màu, nhẹ hơn nước và 

không tan trong nước. 

2. Tính chất hoá học: 

+ Có tính chất giống aren và 

anken: tham gia phản ứng cộng, 

phản ứng trùng hợp, phản ứng thế 

vào nhân thơm, làm nhạt màu dd 

thuốc tím ở đk thường, phản ứng 

cháy) 

+HS thảo luận, trình bày, nhận xét 

lẫn nhau 




đề 













brom, dd thuốc tím, phản ứng 

trùng hợp và đốt cháy stiren ? 

Hoạt động 2 : tìm hiểu ứng dụng 

của stiren 

+ hãy nêu các ứng dụng của 

stiren? 


Câu hỏi : 

3. Ứng dụng 

sgk 


tiếp 

?1)Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết: benzen, hex-1-in, toluen, stiren? 

?2) A có công thức phân tử là C 8 H 8 , tác dụng với dung dịch KMnO 4 ở nhiệt độ thường tạo ra ancol 2 

chức. 1 mol A tác dụng tối đa với: 

A. 4 mol H 2 ; 1 mol brom. B. 3 mol H 2 ; 1 mol brom. 

C. 3 mol H 2 ; 3 mol brom. D. 4 mol H 2 ; 4 mol brom. 

?3)Khi trên vòng benzen có sẵn nhóm thế -X, thì nhóm thứ hai sẽ ưu tiên thế vào vị trí m - . Vậy -X là 

những nhóm thế nào ? 

A. -C n H 2n+1 , -OH, -NH 2 . B.-OCH 3 , -NH 2 , -NO 2 . 

C. -CH 3 , -NH 2 , -COOH. D.-NO 2 , -COOH, -SO 3 H. 

H2SO4d 

?4) 1 mol nitrobenzen + 1 mol HNO 3 đ ⎯⎯⎯→ B + H 2 O. B là: 

o 

t 

A. m-đinitrobenzen.B. o-đinitrobenzen. C. p-đinitrobenzen. D. B và C đều đúng. 

?5) C 2 H 2 → A → B → m-brombenzen. A và B lần lượt là: 

A. benzen ; nitrobenzen.B.benzen,brombenzen. 

C. nitrobenzen ; benzen. D. nitrobenzen; brombenzen. 




ôn tập toàn bộ kiến thưc phần hidrocacbon thơm. 
















Tiết 53 

LUYỆN TẬP HIDROCACBON THƠM 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố các kiến thức về hidrocacbon 


Luyện kỹ năng viết 

Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của các hiđrocacbon thơm 






2.Học sinh: Ôn lại tính chất của các hidrocacbon thơm 




Câu hỏi: tính thơm là gì? 



Hoạt động 1: Gv chiếu bài tập 1 Hs chuẩn bị, lên bảng trình bày 

Viết công thức cấu tạo và gọi tên các 

đồng phân hiđrocacbon thơm có công 

thức phân tử C 8 H 10. 

Hoạt động 2: thảo luận cặp đôi Hs thảo luận, một cặp đôi tả lời, 

Bài 3: Viết các phương trình hoá học xảy các hs khác nhận xét 

ra khi cho toluen lần lượt tác dụng với a) thế halogen ở mạch nhánh 

các chất sau: 

b) 2sp chính: thế vào vị trí o và p 

a, Br 2 /ánh sáng 

b, Br 2 /Fe (tỉ lệ 1) 

c) sp: metylxiclohexan 

d) sp: C 6 H 5 COOK, MnO 2 , H 2 O 

c, H 2 /Ni, t 0 

d, dung dịch KMnO 4, t o . 

Hoạt động 3: thảo luận nhóm nhỏ 

theo bàn 

Bằng phương pháp hoá học hãy phân 

biệt các chất lỏng : stiren, 

phenylaxetilen, toluen, bezen 



Chất A là một đồng đẳng của 

benzen. Khi đốt cháy hoàn toàn 

1,50 gam chất A người ta thu được 

- Lấy mẫu thử 

- cho các maauc thử tác dụng với 

AgNO 3 /NH 3 , chất tạo kết tủa là 

phenylaxetilen 

- cho các mẫu còn lại tác dụng với 

dung dịch KMnO 4 

+ stiren làm mất màu ở dk thường 

+ toluen làm mất màu khi đun nóng 

-Mẫu còn lại là benzen 

CTTQ: C n H 2n-6 

Số mol CO 2 : 0,1125mol 

1,5:(14n-6) = 0,1125 :n 

→ n = 9 

CTPT: C 9 H 12 



NĂNG LỰC 


ngôn ngữ 


giảo quyết 

vấn đề 



vấn đề 






ngôn ngữ 








2,52 lit CO 2 (ĐKTC). 

a/ Xác định CTPT của A. 

b/ Viết các CTCT của A và gọi tên. 









7)Giao nhiệm vụ về nhà: đọc tước bài hệ thống hóa về hidrocacbon 

BTVN: Từ etilen và benzen tổng hợp Stiren theo sơ đồ 

a/ Viết các PTHH thực hiện các biến đổi trên. 

b/ Tính khối lượng Stiren thu được từ 1,00 tấn benzen nếu hiệu suất của cả quá trình là 

78% 














Tiết 54 

HỆ THỐNG HÓA VỀ HIDROCACBON 

I.MỤC TIÊU 


* HS biết: 

- Sự giống và khác nhau về tính chất hoá học giữa hiđrocacbon thơm, hiđrocacbon no và 

hiđrocacbon không no. 

* HS hiểu: Mối liên quan giữa cấu trúc và tính chất đặc trưng của hiđrocacbon thơm, 

hiđrocacbon no và hiđrocacbon không no. 

* HS vận dụng: 

- Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của các hiđrocacbon 


Luyện kỹ năng viết 

Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của các hiđrocacbon 








2.Học sinh: Ôn lại tính chất của các hidrocacbon đã học. 

- lập bảng hệ thống các kiến thức theo yêu cầu của GV : 

Ankan Anken Ankin Ankylbenzen 

Công thức 

phân tử 

Đặc điểm cấu 

tạo 

Tính chất hoá 

. 


- Lập sơ đồ chuyển hóa giữa các dãy đồng đẳng, chỉ rõ đk phản ứng và lấy ví dụ minh 

họa. 




Câu hỏi: kể tên các dãy đồng đẳng hidrocacbon mà các em đã được học? 




Gv yêu cầu các nhóm trình bày sp 

của mình đã chuẩn bị theo nhiệm 

Hs trình bày, nhận xét 


học, năng 


vị giao sẵn 

Hoạt động 2: thảo luận nhóm 

theo đơn vị bàn 

Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau: 

Natri axetat→CH 4 →C 2 H 2 →C 2 H 6 

Hs thảo luận, viết pt phản ứng Năng lực 

hợp tác 













↓ 

C 6 H 6 →C 6 H 5 Cl 


theo đơn vị bàn 

Chỉ dùng 1 thuốc thử hãy nhận biết 

các chất sau: benzen, stiren, etyl 

benzen 


Thuốc thử dd KMnO 4 : 

Stiren làm mất màu dd ở đk thường, 

toluen làm mất màu dd khi đun 

nóng, còn lại là benzen 

Câu 1:Dãy gồm các chất đều có khả năng tham gia phản ứng trùng hợp là: 

A. stiren; clobenzen; isopren; but-1-en. 

B. 1,2-điclopropan; vinylaxetilen; vinylbenzen; toluene 

C. buta-1,3-đien; cumen; etilen; trans-but-2-en 

D. 1,1,2,2-tetrafloeten; propilen; stiren; vinyl clorua 


hợp tác 

Câu 2:Cho hỗn hợp X gồm CH 4 , C 2 H 4 và C 2 H 2 . Lấy 8,6 gam X tác dụng hết với dung dịch brom (dư) 

thì khối lượng brom phản ứng là 48 gam. Mặt khác, nếu cho 13,44 lít (ở đktc) hỗn hợp khí X tác dụng với 

lượng dư dung dịch AgNO 3 trong NH 3 , thu được 36 gam kết tủa. Phần trăm thể tích của CH 4 có trong X là 

A. 20%. B. 50% C. 25% D. 40% 


6)Hoạt động tìm tòi khám phá 

7) giao nhiệm vụ về nhà: BT sgk 













Tiết 55 

ANCOL 






I.MỤC TIÊU 


* HS biết: 

- Tính chất vật lí của ancol. 

* HS hiểu: Định nghĩa, phân loại, đồng phân, danh pháp, liên kết hiđro. 


- GV giúp HS rèn luyện để đọc tên viết được công thức của ancol và ngợc lại. Viết đúng 

công thức đồng phân của ancol. Vận dụng liên kết hiđro giải thích tính chất vật lí của 

ancol 


GV giúp HS rèn luyện để đọc tên viết được công thức của ancol và ngợc lại. Viết đúng 

công thức đồng phân của ancol. Vn dụng liên kết hiđro giải thích tính chất vật lí của 

ancol 






C 2 H 6 CH 3 OH CH 3 F CH 3 OCH 3 

M 30 32 34 46 

t nc -172 -98 -142 -138 

t s -89 65 -78 -25 

2.Học Độ 0,00 Vô cùng 0,25 7,6 sinh: đọc trước kiến thức bài mới 

IV. 

tan 7 

QUY TRÌNH LÊN LỚP 



Câu hỏi: hãy cho biết công thức phân tử của ancol etylic? Cho biết CTPT của đồng đẳng 

phía trước và một số đồng đẳng đằng sau nó? Viết công thức tổng quát của dãy đồng 

dẳng này? 



Hoạt động 1: tìm hiểu định nghĩa 

ancol 

GV chiếu thêm công thức một vài 

chất ancol 

GV hỏi: nhận xét điểm giống nhau 

của các phân tử trên? Từ đó nêu 

định nghĩa ancol? 

+ CTTQ vừa thiết lập ở phần khởi 

I. Định nghĩa, phân loại, đồng 

phân và danh pháp: 

1. Định nghĩa: 

Ancol là hợp chất hữu cơ mà trong 

phân tử có nhóm hiđroxyl (-OH) 

liên kết trực tiếp với nguyên tử 

cacbon no. 

- Các ancol no, đơn chức, mạch hở 


tiếp 










động ứng với dãy đồng đẳng ancol 

nào? 

hợp thành dãy đồng đẳng của 

ancol etylic có công thức chung là 

C n H 2n+1 OH ( n ≥ 1). 






Hoạt động 2: tìm hiểu phân loại 

ancol 

Gv chiếu bảng 8.2 sgk 

+ có mấy cách phân loại ancol? 

+ bậc ancol là gì? Chỉ ra ví dụ cụ 

thể 


ancol 

+ ancol có những loại đồng phân 

cấu tạo nào? 

+ hãy viết các đồng phân ancol của 

C 4 H 10 O? 


ancol 

+ nêu cách gọi tên thường của 

ancol?VD? 

+ nêu các bước gọi tên thay thế của 

ancol? 

+ hãy goi tên thay thế của các đồng 

phân ancol C 4 H 10 O vừa viết? 

Hoạt động 4: tìm hiểu tính chất lí 

+ hãy nêu các tính chất vật lí cơ 

bản của ancol? 

2. Phân loại: Bảng 8.2 

+ 3 cách phân loại : 

- theo gốc hidrocacbon : ancol no, 

ancol không no, ancol thơm 

- theo số nhóm chức : ancol đơn 

chức, ancol đa chức 

+ theo bậc : ancol bậc 1, ancol bậc 

2, ancol bậc 3 

Bậc ancol: Bậc của ancol bằng bậc 

của nguyên tử cacbon liên kết với 

nhóm OH 

3. Đồng phân 

Có 3 loại: 

Đồng phân về vị trí nhóm chức. 

Đồng phân về mạch cacbon. 

Đồng phân về nhóm chức 

4) Danh pháp: 

- Tên gốc-chức 

CH 3 – OH Ancol etylic 

CH 3 –CH 2 – OH Ancol etylic 

CH 3 – CH 2 – CH 2 – OH: Ancol n- 

propylic 

+ Nguyên tắc: 

Ancol + Tên gốc h.c tương ứng + 

ic 

- Tên thay thế: 

Quy tắc: Mạch chính ược qui định 

là mạch cacbon dài nhất chứa 

nhóm OH. 

Số chỉ vị trí được bắt đầu từ phía 

gần nhóm –OH hơn. 

Tên hiđrocacbon tương ứng + Số 

chỉ vị trí. 

II. Tính chất vật lí: 

1. Tính chất vật lí: 

- Từ CH 3 OH đến C 12 H 25 OH là 

chất lỏng, từ C 13 H 27 OH trở lên là 

chất rắn ở điều kiện thường. 

- Từ CH 3 OH đến C 3 H 7 OH tan vô 

hạn trong nước, độ tan giảm khi số 

nguyên tử C tăng. 


tiếp 




đề 


ngôn ngữ 















+ gv chiếu bảng so sánh tính chất 

vật lí đã chuẩn bị và đặt vấn đề: tại 

sao ancol lại có nhiệt độ sôi, nhiệt 

độ nóng chảy và độ tan lớn hơn các 

chất khác có phân tử khối tương 

đương? 

+ Hãy so sánh sự phân cực ở nhóm 

C-O-H ancol và ở ptử nước ở hình 

9.2 SGK. Nguyên tử H của nhóm 

OH này nếu ở gần nguyên tử O của 

nhóm OH khác thì có hiện tượng gì 

xảy ra? 

+ GV: liên kết yếu này gọi là liên 

kết hidrobiểu diễn bằng dấu … như 

hình 9.3 SGK. 

+ liên kết hidro có ảnh hưởng gì tới 

tính chất vật lí của ancol? 

- Poliancol: Sánh, nặng hơn nước, 

vị ngọt. 

- Ancol không màu. 

2. Liên kết hiđro: 

a. Khái niệm về liên kết hiđro: 

Ntử H mang một phần điện tích 

dương δ + của nhóm –OH này khi 

ở gần ntử O mang một phần điện 

tích δ - của nhóm –OH kia thì tạo 

thành một l/k yếu 

b. Ảnh hưởng của l/k hiđro đến 

tính chất vật lí: 

So sánh ancol với hiđrocacbon, 

dẫn xuất halogen, ete có ptử khối 

chênh lệhc không nhiều, nhưng 

nhiệt độ sôi, độ tan trong nước của 

ancol đều cao hơn. 

Giải thích: 

Do có l/k hiđro giữa các ptử với 

nhau ( l/k hiđro liên ptử), các ptử 

ancol hút nhau mạnh hơn so với 

những ptử có cùng ptử khối nhưng 

không có l/kt hiđro (hiđrocacbon, 

dẫn xuất halogen, ete…). Vì thế 

cần phải cung cấp nhiệt nhiều hơn 

để chuyển ancol từ trạng thái rắn 

sang trạng thái lỏng (nóng chảy) 

cũng như từ trạng thái lỏng sang 

trạng thái khí (sôi). 

Các ptử ancol nhỏ một mặt có sự 

tương đồng với các ptử nước (hình 

9.4), mặt khác lại có khả năng tạo 

l/k hiđro với nước (hình 9.3), nên 

có thể xen giữa các ptử nước, gắn 

kết với các ptử nước, vì thế chúng 

hoà tan tốt trong nước. 





Câu hỏi: hã biểu diễn các loại liên kết hidro có trong dung dịch ancol etylic? 










6)Hoạt động tìm tòi khám phá 

7) giao nhiệm vụ về nhà: 

Hãy viết các đồng phân ancol của C 5 H 12 O và gọi tên theo danh pháp thay thế? 

+ đọc trước tính chất hóa học của ancol? 
















Tiết 55 

ANCOL 






I.MỤC TIÊU 


* HS hiểu: Tính chất hoá học, điều chế và ứng dụng của ancol. 

* HS vận dụng: Tính chất hoá học của ancol để giải đúng bài tập. 


Rèn luyện kĩ năng viết phương trình hóa học thể hện tính chất của ancol 






2.Học sinh: đọc trước kiến thức bài mới 




Câu hỏi: 



Hoạt động 1: Dự đoán tính chất 

hóa học của ancol 

Hãy phân tích đặc điểm cấu tạo 

I .Tính chất hoá học: 

Do sự phân cực của các liên kết C 

→ O và O ← H, các phản ứng hoá 



vấn đề 

nhóm –OH, dự đoán tính chất hóa 

học của ancol? 

học của ancol xảy ra chủ yếu ở 

nhóm chức –OH. Đó là phản ứng 

thê snt H trong nhóm –OH; phản 

ứng thế cả nhóm –OH, phản ứng 

tách nhóm –OH cùng với nguyên tử 

H trong gốc hiđrocacbon. Ngoài ra 

ancol còn tham gia các phản ứng 

oxi hoá. 


thế H của nhóm OH 

+ Gv chiếu thí nghiệm ancol etylic 

tác dụng với Na và thủy phân natri 

etylat. 

+ hãy nêu hiện tượng xảy ra? Viết 

phương trình phản ứng? So sánh 

tính axit của ancol với nước? 

1. Phản ứng thế H của nhóm OH 

ancol: 

a). Phản ứng chung của ancol: 

2RO – H + 2Na → H 2 + 2RO – Na 

Natri ancolat. 

Ancol hầu như không phản ứng 

được với NaOH mà ngược lại natri 

ancolat bị thuỷ phân hoàn toàn, 

ancol là axit yếu hơn nước. 

RO – Na + H – OH → RO – H + 

NaOH 

TQ: 

C n H 2n+1 OH + Na → C n H 2n+1 ONa + 


ngôn ngữ, 















+ Gv chiếu thí nghiệm glixerol tác 

dụng với Cu(OH) 2 

+ hãy nêu hiện tượng xảy ra? Viết 

phương trình phản ứng? Cho biết 

ứng dụng của phản ứng? 


thế nhóm OH ancol 

+ thảo luận cặp đôi: 

Hãy viết phương trình phản ứng 

etanol tác dụng HBr, glixerol tác 

dụng HNO 3 , đun metanlo hoặc 

etanol ở 140 o C 


tách nước của ancol 

+ khi xảy ra phản ứng nhóm OH bị 

tách ra cùng nguyên tử H ở vị trí 

nào? 


tách nước của etanol và propanol? 

Cho biết quy tắc xác định sản 

phẩm chính 


oxi hóa của ancol 

+ hãy cho biết sản phẩm được tạo 

ra khi oxi hóa ancol bậc 1, bậc 2, 

bậc 3 bằng CuO? 

+ viết phương trình cháy của ancol 

no, đơn chức mạch hở? So sánh số 

mol CO 2 và H 2 O? 

1/2H 2 ↑ 

b) Phản ứng riêng của glixerol: 

+ hiện tượng: Cu(OH) 2 bị tan ra tạo 

dd màu xanh lam 

+ ứng dụng: nhận biết các ancol có 

2 nhóm OH cạnh nhau 

2. Phản ứng thế nhóm OH anco). 

a)Phản ứng với axit vô cơ: 

C 2 H 5 – OH + HBr ↽ ⇀ C 2 H 5 Br + 

H 2 O 

b. Phản ứng với ancol: 

H2SO4 

CH 3 -OH + HO-CH 3 ⎯⎯⎯→CH 0 

140 C 3 -O- 

CH 3 + H 2 O 

H2SO4 

CH 3 -OH + HO-C 2 H 5 ⎯⎯⎯→ 0 

140 C 

CH 3 OC 2 H 5 + H 2 O 

3. Phản ứng tách nước: 

Ví dụ 1: 

H2SO4 

CH 2 – CH 2 ⎯⎯⎯→ 0 CH 2 = CH 2 

170 C 

OH H 

+ quy tắc: nhóm OH tách ra cùng 

nguyên tử H liên kết với cacbon bậc 

cao 


a) Phản ứng oxi hoá không hoàn 

toàn: 

0 

t 

CH 3 -CH 2 -OH + CuO ⎯⎯→ CH 3 - 

CHO + Cu + H 2 O 

0 

t 

=> Rượu bậc 1 + CuO ⎯⎯→ 

Anđehit + Cu + H 2 O 

0 

t 

=> Rượu bậc 2 + CuO ⎯⎯→ Xêton 

+ Cu + H 2 O 

0 

t 

=> Rượu bậc 3 + CuO ⎯⎯→ Gãy 

mạch cacbon. 

b)Phản ứng oxi hoá hoàn toàn: 

C n H 2n+2 O + 3n/2 O 2 → nCO 2 + (n+1) 

H 2 O 




ngôn ngữ, 




ngôn ngữ, 




ngôn ngữ, 







Hoạt động 5: tìm hiểu điều chế 

và ứng dụng ancol 


IV. Điều chế vừ ứng dụng: 



giao tiếp 








+ hãy nêu các phương pháp sản 

xuất etanol trong thực tế? 

+ hãy viết sơ đồ sản xuất glixerol? 

+ hãy nêu cá ứng dụng của ancol 


a. Sản xuất etanol: 

xt 

CH 2 =CH 2 + HOH ⎯⎯→ CH 3 -CH 2 - 

OH 

xt 

TQ:C n H 2n + H 2 O ⎯⎯→ C n H 2n+1 -OH 

xt 

RX + NaOH ⎯⎯→ ROH + NaX 

Lên men rượu 

xt 

(C 6 H 10 O 5 ) n + nH 2 O ⎯⎯→ nC 6 H 12 O 6 

enzim 

C 6 H 12 O 6 ⎯⎯⎯→ 2C 2 H 5 OH + 2CO 2 

b. Điều chế Glixerol 

CH 2 =CH-CH 3 + Cl 2 → CH 2 =CH- 

CH 2 Cl→ CH 2 -CH-CH 2 

Cl OH Cl 

→ glixerol 


Etanol, metanol là những ancol ược 

sử dụng nhiều. 

Bên cạnh các lợi ích mà etanol, 

metanol đem lại, cần biết tính độc 

hại của chúng đối với môi trường. 

a. Etanol: SGK 

Chú ý: 

0 

2 3 

2C 2 H 5 OH 

ZnO, Al O ,450 C 

⎯⎯⎯⎯⎯⎯→ C 4 H 6 + H 2 

+ 2H 2 O 

b. Metanol: SGK 

4) Hoạt động luyện tập: 

Viết các phương trình phản ứng xảy ra: etylen glicol + Na, +Cu(OH) 2 

5) hoạt động vận dụng: không 


7) Giao nhiệm vụ về nhà: làm BT sgk 













Tiết 57 

LUYỆN TẬP: ANCOL 






I.MỤC TIÊU 


Củng cố các kiến thức về tính chất của ancol 


Rèn luyện kĩ năng viết phương trình hóa học thể hện tính chất của ancol 










Câu hỏi: nêu các tính chất hóa học cơ bản của ancol? 




Gv yêu cầu HS làm BT1 

Hoàn thành sơ đồ chuyển hóa sau bằng 

CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 +Br 2 → 

CH 3 CHBrCH 2 CH 3 + HBr 

CH 3 CHBrCH 2 CH 3 + KOH 


ngôn ngữ 

các phương trình hóa học. 

⎯ 

2 

⎯ 

5 

⎯ 

→ CH 3 - CH = CH – 

Butan → 2 – brombutan →but -2- en CH 3 + KBr + H 2 O 

→ CH 3 CH(OH)CH 2 CH 3 

H 

CH 3 - CH = CH – CH 3 + H 2 O ⎯ ⎯→ 

CH 3 - CH(OH) CH – CH 3 



BT2: hãy sắp xếp các chất sau theo 

chiều tăng dần nhiệt độ sôi: ancol etylic 

(1), ancol metylic(2), propan (3), 2- 

clopropan(4)? 


Thảo luận nhóm nhỏ theo bàn 

Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp 

hai ancol A, B no đơn chức kế tiếp 

nhau trong dãy đồng đẳng thu được 

4,48 lít khí CO 2 (đktc) và 4,95 gam 

nước. 

a/ Tìm CTPT của A và B. 

b/ Tính phần trăm khối lượng mỗi 

ancol trong hỗn hợp. 

Những chất có khối lượng phân tử Năng lực giải 

lớn có nhiệt độ sôi cao, ancol có liên quyết vấn đề 

kết hidro sẽ có nhiệt đọ sôi cao hơn 

so với các chất có khối lượng phân 

tủ tương đương nhưng không có liên 

kết hidro. 

Vậy nhiệt độ sôi: 

(3) < (4)



Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp 

hai ancol A, B no đơn chức kế tiếp 

nhau trong dãy đồng đẳng thu được 

4,48 lít khí CO 2 (đktc) và 4,95 gam 

nước. 

a/ Tìm CTPT của A và B. 

b/ Tính phần trăm khối lượng mỗi 

ancol trong hỗn hợp. 





3n 


C n H 2n + 1 OH + O 

2 

→nCO 2 + (n + 

2 

1) H 2 O 

0,2 

0,275 

Ta có: 0,2 ( n + 1) = 0,275 .n 

→ n = 2,67 

CTPT của A là: C 2 H 5 OH 

CTPT của B là: C 3 H 7 OH 

C 2 H 5 OH + 3O 2 → 2CO 2 + 3H 2 O 

x 2x 3x 

C 3 H 7 OH + 4,5O 2 →3CO 2 + 4H 2 O 

y 3y 4y 

Gọi x, y lần lượt là số mol C 2 H 5 OH, 

C 3 H 7 OH 

Ta có : 2x + 3y = 0,2 x = 

0,025 

3x + 4y = 0,275 y = 0,05 

% C H OH = 27,71% 

2 

% C3H 

7OH 

= 72,29% 

4) Hoạt động luyện tập: không 




BT: Hỗn hợp A chứa gixerol và một ancol đơn chức. Cho 20,30 gam A tác dụng với natri dư 

thu được 5,04 lít H 2 ( đktc). Mặt khác 8,12 gam A hòa tan vừa hết 1,96 g Cu(OH) 2 . Xác định 

CTPT, Tính % về khối lượng của ancol đơn chức trong hỗn hợp A. 

5 






Tiết 58 


PHENOL 










I.MỤC TIÊU 


* HS biết: 

- Tính chất vật lí, ứng dụng của phenol. 

* HS hiểu: Định nghĩa, ảnh hưởng qua lại giữa các nhóm nguyên tử trong phân tử , tính 

chất hoá học, điều chế phenol. 


- Giứp HS rèn luyện các kỹ năng: Phân biệt phenol và rượu thơm, vận dụng các tính chất 

hoá học của phenol để giải đúng các bài tập. 


rèn luyện các kỹ năng: Phân biệt phenol và rượu thơm, vận dụng các tính chất hoá học 

của phenol để giải đúng các bài tập. 



Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp trực quan 







HO HO CH 2 -OH 

CH 3 

(A) (B) (C) 

Hãy so sánh điểm giống và khác nhau ở các công thức trên? 



Hoạt động 1: tìm hiểu định 

nghĩa, phân loại, tính chất vật li 

+ từ nhận xét ở phần khởi động 

+Dựa trên cơ sở nào phân loại 

ancol? Người ta chia ancol làm 

mấy loại? 

+Nhiệt độ sôi của C 6 H 5 -OH cao 

I. Định nghĩa, phân loại và tính 

chất vật lí: 

1. Định nghĩa: 

Định nghĩa: Phenol là hợp chất 

hữu cơ mà phân tử của chúng có 

nhóm hiđroxyl (-OH) liên kết trực 

tiếp với nguyên tử C của vòng 

benzen. 

2. Phân loại: 

Dựa vào số nhóm OH: 

- monophenol 

- poliphenpl 

3. Tính chất vật lí: 



ngôn ngữ 










hay thấp hơn nhiệt độ sôi của 

C 2 H 5 -OH? C 6 H 5 -OH có khả năng 

liên kết hiđro liên phân tử hay 

không? 

- SGK 

Phenol có liên kết hiđro liên phân 

tử. 

O – H . . . O - H 








+ Dựa vào công thức cấu tạo hãy 

nhận xét tính chất hóa học của 

phenol? 

+ hãy viết ptpư phenol tác dụng với 

Na? 

+ phenol có tác dụng với NaOH 

không? So sánh tính axit của 

phenol với axit cacbonic? Viết 

phương trình chứng minh? 


phenol tác dụng với dd brom? So 

sánh khả năng phản ứng của 

phenol và benzen? 

+ nêu ứng dụng của phản ứng thế 

của phenol? 


+ mang tc hóa học tương tự ancol 

và benzen 

1. Tính axit: 

Phản ứng với kim loại kiềm (Na, 

K) 

C 6 H 5 OH + Na → C 6 H 5 ONa + 

1/2H 2 ↑ 

Phản ứng với dung dịch bazơ 

mạnh: 

C 6 H 5 OH + NaOH → C 6 H 5 ONa 

(tan) + H 2 O 

Tính axit của phenol < H 2 CO 3 

C 6 H 5 ONa + CO 2 + H 2 O → 

C 6 H 5 OH + 

NaHCO 3 

( vẫn đục) 

Phenol có tính axit mạnh hơn 

ancol nhưng tính axit của nó còn 

yếu hơn cả axitcacbonic. Dung 

dịch phenol không làm đổi màu 

quỳ tím. 

2. Phản ứng thế ở vòng thơm: 

Tác dụng với dung dịch Br 2 : 

OH 

OH Br Br 

+3Br 2 (dd) → 

Br 

+ 3HBr 

( Kết tủa trắng) 

Phản ứng này được dùng để nhận 

biết phenol. 

3. Ảnh hưởng qua lại giữa các 

nhóm nguyên tử trong phân tử 

phenol: 




ngữ 










H 

O 






- Cặp e chưa tham gia l/k của ntử 

oxi do ở cách các e π của vòng 

benzen chỉ 1 l/k σ nên tham gia 

liên hợp với các e π của vòng 

benzen ( mũi tên cong). 

+ L/k O-H trở nên pcực hơn, làm 

cho ntử H linh động hơn dễ phân 

li cho một lượng nhỏ cation H + . 

Do vậy phenol có khả năng thể 

hiện tính axit. 

+ Mật độ e ở vòng benzen tăng 

lên làm cho p/ứ thế dễ dàng hơn 

và ưu tiên thế vào vị trí ortho, 

para. 

+ L/k C-O trở nên bền vững hơn 

so với ancol, vì thế nhóm –OH 

phenol không bị thế bởi gốc axit 

như nhóm –OH ancol 


điều chế và ứng dụng 

+ hãy viết phương trình điều chế và 

nêu ứng dụng của phenol? 

III. Điều chế và ứng dụng 

(sgk) 


ngôn ngữ, 


tiếp 


Câu hỏi: Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các chất lỏng: bezen, toluen, 

stiren và phenol? 




Tất cả bài tập sgk 





Ngày soạn: /3/2017 






Tiết 59 

LUYỆN TẬP: CHƯƠNG 8 






I.MỤC TIÊU 


Củng cố các kiến thức về ancol và phenol 


rèn luyện các kỹ năn g bàairi tập trắc nghiệm và tự luận về ancol , phenol. 



Phương pháp vấn đáp gợi mở, kĩ thuật dạy hoạc theo nhóm 







Câu hỏi: hãy so sánh tính chất hóa học của ancol và phenol 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌ SINH 

Hoạt động 1: thảo luận cặp đôi 

Hỗn hợp X gồm phenol và ancol etylic. 

Cho 14g hỗn hợp tác dụng với natri dư 

thấy có 2,24 lít khí thoát ra ( đktc). 

a/ Tính % khối lượng của các chất trong 

hỗn hợp. 

b/ nếu cho 14 g X tác dụng với dung dịch 

brom thì có bao nhiêu gam kết tủa. 



nhận biết các chất lỏng sau: 

a) etanol, glixerol, ancol allylic 

b) toluen, stiren và phenol 



Hỗn hợp A chứa gixerol và một ancol 

đơn chức. Cho 20,30 gam A tác dụng với 

natri dư thu được 5,04 lít H 2 ( đktc). Mặt 

khác 8,12 gam A hòa tan vừa hết 1,96 g 

Cu(OH) 2 . Xác định CTPT, Tính % về 

a/C 6 H 5 OH + Na→ C 6 H 5 ONa + 1/2H 2 

x x/2 

C 2 H 5 OH + Na→ C 2 H 5 ONa + 1/2H 2 

y y/2 


94x + 46y =14 x = 0,1 

x/2 + y/2 = 0,1 y = 0,1 

94.0,1 

% C 

6 

H 

5OH 

= .100% = 67,14% 

14 

%C 2 H 5 OH = 32,86% 

b/ C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH ↓ + 

3HBr 

Khối lượng kết tủa = 0,1.331= 33,1(gam) 

a) lấy mẫu thử 

-Dùng Cu(OH) 2 nhận biết glixerol 

-Dùng dd Br 2 nhận biết ancol 

allylic 

b) dùng ddBr 2 : 

-stiren làm mất màu ở đk thường 

- Phenol làm mất màu và xuất hiện 

kết tủa màu trắng 

2C 3 H 5 (OH) 3 + Cu(OH) 2 → 

[C 3 H 5 (OH) 2 O] 2 Cu + 2H 2 O 

Số mol gixerol trong 8,12 g A = 2 số mol 

1,96 

Cu(OH) 2 = 2. = 0,04( mol) 

98 

Số mol gixerol trong 20,3 g A: 

NĂNG LỰC 




giải quyếtvấn 

đề 






tác 








khối lượng của ancol đơn chức trong hỗn 

hợp A. 







7) giao nhiệm vụ về nà: 

- bt bài luyện tập (SGK11) 

0,04.20,3 

= 0,1( mol) 

8,12 

Khối lượng gixerol trong 20,3 g A là : 

0,1.92 = 9,2 (g) 

Khối lượng ROH trong 20,3 g A là: 

20,3 – 9,2 =11,1(g) 

2C 3 H 5 (OH) 3 + Na → 2C 3 H 5 (ONa) 3 + 

3H 2 

0,1 

0,15 

2ROH + 2Na →RONa + H 2 

x 0,5x 

Số mol H 2 = 0,15 + 0,5x = 

5,04 

= 0,225 → x = 0,15 

22,4 

11 ,1 

Khối lượng 1 mol ROH: = 74 

0,15 

R = 29; R là C 4 H 9 – 

CTPT: C 4 H 10 O 

Phần trăm khối lượng C 4 H 9 OH = 

11,1 

.100% = 54,68% 

20,3 








Tiết 60 


Bài thực hành số 5 








TÍNH CHẤT CỦA MỘT VÀI DẪN XUẤT HALOGEN, 

ANCOL VÀ PHENOL 

I.MỤC TIÊU 


Củng cố kiến thức về một số tính chất vật lí và tính chất hoá học của etanol, glixerol và 

phenol. 


Tiếp tục rèn luyện kỹ năng tiến hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất. 

3. Thái độ :có thái độ cẩn thận khi làm việc với hóa chất 


Phương pháp vấn đáp gợi mở, kĩ thuật dạy hoạc theo nhóm, phương pháp trực quan 



Dụng cụ thí nghiệm: 

- Ống nghiệm. 

- Giá để ống nghiệm. 

- Nút cao su một lỗ đậy miệng ống nghiệm. 

- Kẹp hoá chất. 

- Ống dẫn thuỷ tinh thẳng một đầu vuốt nhọn. 

- Ống hút nhỏ giọt. 

- Đèn cồn. 

- Ống nghiệm có nhánh. 

Hoá chất: 

- Mẫu Na. 

- Dung dịch CuSO 4 5%, dung dịch NaOH 10%, 20%. 

- Etanol khan. 

- Phenol. 

- Glixerol. 

- Dung dịch brôm, dung dịch HNO 3 . 

2.Học sinh: đọc trước nội dung bàithực hành 



2. Dặn dò trước buổi thực hành: 

Gv chia lớp thành 4 nhóm thực hành, phát dụng cụ, hóa chất cho mỗi nhóm, nêu mục 

tiêu, yêu cầu của buổi thực hành 




Gv hướng dẫn học sinh làm thí 

nghiệm như sgk trình bày 

Thí nghiệm 1: etranol tác dụng 

với Na 

+ cách tiến hành: cho 1 mẩu Na 

nhỏ bằng hạt đậu xanh vào ống 

nghiệm khô chứa 7ml etanol 

+hiện tượng: mẩu Na tan, có bọt 

khí sinh ra 




thực hành, 



giao tiếp 



















+ Giải thích: 

2C 2 H 5 OH+2Na→2C 2 H 5 ONa + H 2 

Thí nghiệm 2: glixerol tác dụng 

với đồng (II) hidroxit 

+ Cách tiến hành: lấy 2 ống 

nghiệm, mỗi ống chưa 5 giọt 

CuSO 4 5%, cho tiếp 2-5ml 

ddNaOH 10%, lắc nhẹ, sau đó cho 

thêm 5 giọt glixerol vào ống thứ 

nhất, 5 giọt etanol vào ống thứ 2 

+ Hiện tượng: 

Ban đầu có kết tủa màu xanh 

CuSO 4 +NaOH→Cu(OH) 2 +Na 2 SO 4 

-khi cho etanol vào, không có hiện 

tượng gì 

- khi cho glixerol vào; kết tủa bị 

hòa tan tạo dung dịch màu xanh am 

2C 3 H 5 (OH) 3 + Cu(OH) 2 → 

[C 3 H 5 (OH) 2 O] 2 Cu + H 2 O 

Thí nghiệm 3: phenol tác dụng 

với nước brom 

+ cách tiến hành: cho 0.5ml dung 

dịch phenol vào ống nghiệm, nhỏ 

thêm từng giọt nước brom vào ống 

nghiệm. 

+Hiện tượng: 

Nước broom mất màu, xuất hiện 

kết tủa trắng 

C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH ↓ + 

3HBr 


thực hành, 



giao tiếp 


thực hành, 



giao tiếp 


Gv yêu cầu học sinh nhận biết 3 

chất lỏng etanol, phenol, glixerol 

bằng phương pháp hóa học 

Thí nghiệm 4:phân biệt các dung 

dịch phenol, etanol, glixerol 

+ lấy mẫu thử 

+ Dùng Cu(OH) 2 nhận biết glixerol 

+Dùng nước brom nhận biết phenol 


thực hành, 



giao tiếp, 


quyeeta vấn 

đề 


Gv nhận xét buổi thực hanh 

+ Yêu cầu học sinh thu dọn dụng cụ, hóa chất, vệ sinh phòng thí nghiệm và viết tường 

trình theo mẫu 



Tiết 61 


KIỂM TRA MỘT TIẾT 















I.MỤC TIÊU 


kiểm tra đánh giá khả năng lĩnh hội kiến thức của các em. qua kết quả giáo viên điều 

chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp với mức học của học sinh từng lớp 


rèn luyện các kỹ năn g bàairi tập trắc nghiệm và tự luận về ancol , phenol, benzen và 

đồng đẳng 

3. Thái độ :có thái độ học tập đúng đắn, nghiêm túc khi làm bài kiểm tra 




1.Giáo viên : ma trận và đề kiểm tra, đáp án 

2.Học sinh: ôn tập kiến thức về ancol , phenol, benzen và đồng đẳng 






Tiết 62 






ANĐEHIT - XETON 






I.MỤC TIÊU 


Học sinh biết định nghĩa, cấu tạo phân tử anđehit, ứng dụng và điều chế anđehit 

Học sinh hiểu tính chất hóa học của anđehit 


rèn luyện các kỹ năng viết phương trình hóa học thể hiện tính chất của anđehit 





1.Giáo viên : giáo án, máy chiếu 





Câu hỏi: hãy cho biết sản phẩm tạo ra khi oxi hóa ancol bậc I bằng CuO? Viết phương 

trình phản ứng cụ thể đối với metanol và etanol? 



Hoạt động 1: tìm hiểu định nghĩa A. Andehit 


Cho các chất H-CHO, CH 3 -CHO, I. Định nghĩa,phân loại, danh pháp 

giao tiếp, 

1)Định nghĩa: 


C 6 H 5 -CHO, O=CH-CH=O….. 

ĐN. Anđêhit là những hợp chất hữu tác 

+ hãy nhận xét đặc điểm cấu tạo của 

các chất trên từ đó suy ra định nghĩa? 

+ hãy viết các đồng phân andehit 

của C 4 H 8 O? (thảo luận cặp đôi) 

cơ mà phân tử có nhóm CHO liên kết 

trực tiếp vối nguyên tử cacbon hoặc 

hyđro. 

Hoạt động 2: tìm hiểu phân loại 

+ Nêu cơ sở phân loại anđehit? 

Dựa trên cơ sở này phân anđehit 

thành những loại nào? 

+ hãy lập CTTQ của andhit no, đơn 

chức, mạch hở? 


+ Nêu cách gọi tên thường của 

anđehit? 

2) Phân loại: 

-Dựa vào cấu tạo của gốc 

hyđrocacbon: anđêhit no, không no, 

thơm 

-Dựa vào số nhóm CHO: anđehit đơn 

chức, đa chức. 

+ CTTQ của andhit no, đơn chức, 

mạch hở: C n H 2n+1 CHO hay C n H 2n O 


a) Tên thường: anđhit + tên axit tương 

ứng 


giao tiếp 




ngôn ngữ 











+ Hãy nêu cách goi tên thay thế 

của anđehit? 

+ hãy gọi tên thay thế của các đồng 

phân andehit của C 4 H 8 O vừa viết? 

Hoạt động 4: tìm hiểu cấu tạo và 

tính chất vật lí 

+ hãy nhận xét đặc điểm cấu tạo của 

nhóm -CH=O? 

+ hãy nêu tính chất vật lí của anđehit: 

trạng thái, tính tan,...? 


b) Tên thay thế: anđêhit https://daykemquynhon.blogspot.com 

no đơn chưc 

mạch hở 

+ chọn mạch chính là mạch dài nhất 

bắt đầu từ nhóm CHO. 

+ đánh số mạch C tử C của nhóm 

CHO 

+ tên anđehit=tên hyđrocacbon no 

tương ứng với mạch chính + al 

II. Đặc điểm cấu tạo, tính chất vật lý 

1. Đặc điểm cấu tạo 

Nhóm CHO có cấu tạo –CH=O . có 1 

liên kết đôi C=O, tương tự liên kết C=C 

trong anken. 

2Tính chất vật lý. 

Các anđêhit đầu dãy đồng đẳng là chất 

khí, tantốt trong nước 

-Các anđêhit tiếp theo là chất lỏng hoặc 

rắn, độ tan trong nước giảm dần theo 

chiều tăng KLPT 


giao tiếp 

-Dung dịch nước của anđêhit fomic 

được gọi là fomon. Dung dịch có nồng 

độ 37-40% gọi là fomalin. 


Câu hỏi: hãy viết các đồng phân anđehit của C 5 H 10 O và gọi tên theo danh pháp thay thế: 



7) Giao nhiệm vụ về nhà: tìm hiểu tính chất hóa học của anđehit? 





Ngày soạn: / /2017 

Tiết 63 


ANĐEHIT - XETON 








I.MỤC TIÊU 


Học sinh biết định nghĩa, cấu tạo phân tử anđehit, ứng dụng và điều chế anđehit 

Học sinh hiểu tính chất hóa học của anđehit 


rèn luyện các kỹ năng viết phương trình hóa học thể hiện tính chất của anđehit 










Câu hỏi: hãy nêu dặc điểm cấu tạo nhóm CHO, dự đoán tính chất hóa học của anđehit? 



Hoạt động 1: tìm hiểu phản ứng cộng 1. Phản ứng cộng H 2 

Năng lựcôn 

Dựa vào đặc điểm nhóm CHO hãy dự CH 3 CH=O + H 2 .......> CH 3 -CH 2 -OH ngữ, năng 


đoán tính chất hoá học 

TQ RCHO + H 2 ....> RCH 2 OH. lực giải quyết 

–hãy viết phương trình phản ứng anđhit HS phân tích sự biến đổi số oxi hóa v 

axetic cộng H 2 ? Từ đó viết phương trình 

tổng quát? 

Hoạt động 2: tìm hiểu phản ứng oxi 

hóa không hoàn toàn 

+ gv chiếu thí nghiệm anđehit 

fomic tác dụng với AgNO 3 /NH 3 

+ hãy nêu hiện tượng xảy ra và viết 


+ viết phương trình phản ứng tổng 

quát với anđehit đơn chức và 

andehit x chức? 

+ hãy viết biểu thức tính số nhóm 

chức dựa vào số mol Ag và số mol 

anđehit? 

+ gv chú ý: HCHO→4Ag vì 

của các chất, dẫn đến kết luận : 

anđehit là chất oxi hóa. 

-Phản ứng trên có thể dùng để điều 

chế rượu từ anđêhit. 

2. Phản ứng oxihoá không hoàn 

toàn. 

Hs tiến hành làm thí nghiệm dưói sự 

chỉ đạo của GV. Sau đó nhận xét 

HS viết phương trình hóa học của 

phản ứng tráng bạc (dạng phân tử và 

dạng ion rút gọn) 

HCHO + 2AgNO 3 + H 2 O + 

3NH 3 ....> HCOONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 

2 Ag. 




ngôn ngữ, 












HCOONH 4 vẫn có khả năng phản ứng 

tiếp với AgNO 3 





ứng dụng 

+ người ta có thể điều chế anđehit từ 

những hóa chất nào? Viết phương trình 

phản ứng xảy ra? 

+ hãy trình bày những ứng dụng của 

anđehit mà em biết? 

TQ 

RCHO + 2AgNO 3 + H 2 O + 

3NH 3 ....>RCOONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 

2 Ag 

R(CHO) x + 2xAgNO 3 + xH 2 O + 

3xNH 3 ....>R(COONH 4 ) x + 

2xNH 4 NO 3 + 2x Ag 

Số chức: x = n Ag : 2n andhit 

IV. Điều chế và ứng dụng 

1)Điều chế: 

a) Từ rượu 

Oxi hoá rượu bậc 1 thu được anđêhit. 

R-CH 2 -HO+CuO→R-CHO+Cu+ H 2 O. 

Lưu ý phản ứng cộng H 2 O vào 

axeetilen 

CH=CH + H 2 O → CH 3 CHO. 

b) ừ hyđrôcac bon 

CH 4= + O 2 → HCHO + H 2 O 

2 CH 2 =CH 2 + O 2 → 2 CH 3 -CHO. 

2)ứng dụng 

Các nhóm HS trình bày những hiểu 

biết về ứng dụng của anđehit đã sưu 

tầm được. 




ngôn ngữ, 


tiếp 

4) hoạt động luyện tập: 

Câu 1: bằng phương phán hóa học hãy nhận biết các chất sau: but – 1- in, but – 2- in, 

anđehit axetic? 

Câu 2:xác định khối lượng Ag thu được khi cho 200ml dd fomalin 35% tác dụng với 

lượng dư AgNO 3 /NH 3 ? 



7) giao nhiệm vụ về nhà: Bài tập sgk hóa học 11 phần anđehit 






Tiết 64 


AXIT CACBOXYLIC 








I.MỤC TIÊU 



- định nghĩa, phân loại và gọi tên axit cacboxylic 

- Cấu tạo, ứng dụng của axit cacboxylic 

Học sinh hiểu tính chất hóa học của axit cacboxylic 


- Vận dụng tính chất chung của axit và axit axetic để nêu tính chất hóa học của axit 

cacboxylic 

- Viết phương trình ion thu gọn khi cho axit cacboxylic tác dụng với các chất. 










Gv chiếu 1 số phân tử axit cacboxylic 

Câu hỏi: các phân tử trên có đặc điểm gì chung? 



Hoạt động 1: tìm hiểu định 

nghĩa, phân loại 

+ hãy nêu định nghĩa axit 

cacboxylic? 

+ hãy viết các đồng phân axit 

cacboxylic của C 4 H 8 O? (thảo luận 

cặp đôi) 

+ có mấy cơ sở phân loại axit 

I. Định nghĩa, phân loại, danh 

pháp 

1) Định nghĩa: 

Axit cacboxylic là những hợp chất 

hữu cơ có chứa nhóm cacboxyl liên 

kết với gốc hiddrocacbon 

2)Phân loại: 

-Dựa vào cấu tạo của gốc 


giao tiếp 

cacboxylic? Dựa trên các cơ sở này hyđrocacbon: axit cacboxylic no, 

phân axit cacboxylic làm mấy loại? 

+ Lập công thức tổng quát của axit không no, thơm 

cacboxylic no, đơn chức, mạch hở? -Dựa vào số nhóm CHO: axit 


+ hãy nêu các bước gọi tên thay 

thế của axit cacboxylic no, dơn 

chức mạch hở? 

+ hãy goi tên thay thế của các đồng 

phân C 4 H 8 O? 

cacboxylic đơn chức, đa chức. 

+ CTTQ của axit cacboxylic no, đơn 

chức, mạch hở: C n H 2n+1 COOH hay 

C n H 2n O 2 


Tên thay thế: axit cacboxylic no đơn 



chưc mạch hở 

+ chọn mạch chính là mạch dài nhất 




ngôn ngữ 











+ hãy gọi tên các axit sau theo tên 

thông thường: HCOOH, 

CH 3 COOH, CH 3 -CH 2 -COOH, 

CH 3 -CH 2 -CH 2 -COOH? 


vật lí 

+ hãy êu các tính chất vật lí cơ bản 

của axit cacboxylic? 

+ axit cacboxylic có khả năng tạo 

liên kết hidro không? So sánh độ 

bền liên kết hidro của axit 

cacboxylic và của ancol? 



bắt đầu từ nhóm COOH. https://daykemquynhon.blogspot.com 

+ đánh số mạch C tử C của nhóm 

COOH 

+ tên axit cacboxylic=tên 

hyđrocacbon no tương ứng với mạch 

chính + oic 

+HS lần lượt gọi tên: 

Axit fomic, axit axetic, axit proionic, 

axit butiric 


+ trạng tahis: lỏng, rắn, tan tốt 

trong nước 

+ có khả năng tạo liên kết hidro bền 

hơn ancol→ nhiệt độ sôi, nhiệt độ 

nóng chảy cao hơn anco có cùng số 

nguyên tử C? 


giao tiếp, 



Câu hỏi: viết các đồng phân axit cacboxylic của C 5 H 10 O 2 và gọi tên theo danh pháp thay 

thế? 

5) Hoạt động vận dụng: 

Câu hỏi: hãy so sánh nhiệt độ sôi của các chất sau: metan, metanol, clometan, axit 

fomic? 



Tìm hiểu tính chất hóa học của axit cacboxylic 






Tiết 65 


AXIT CACBOXYLIC 








I.MỤC TIÊU 



- định nghĩa, phân loại và gọi tên axit cacboxylic 

- Cấu tạo, ứng dụng của axit cacboxylic 

Học sinh hiểu tính chất hóa học của axit cacboxylic 


- Vận dụng tính chất chung của axit và axit axetic để nêu tính chất hóa học của axit 

cacboxylic 

- Viết phương trình ion thu gọn khi cho axit cacboxylic tác dụng với các chất. 






2.Học sinh: tìm hiểu tính chất hóa học của axit cacboxylic 




Câu hỏi: axit axetic là axit mạnh hay yếu? Viết phương trình điện li của axit axetic? Chỉ 

ra các phản ứng thể hiện tính axit của axit axetic? 


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 

Hoạt động 1: tìm hiểu tính axit 

của axit cacboxylic 

+ hãy viêt phương trình điện li tổng 

quát của axit cacboxylic đơn chức? 

+ Dựa trên các tính chất đã nêu ở 

phần khởi động hãy viết ptpư cụ 

thể? 


este hóa 

+ GV phân tích cơ chế phản ứng 

este hóa 

Thảo luận cặp đôi: 


CH 3 -COOH + C 2 H 5 ỌH? 

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NĂNG LỰC 

IV. Tính chất hóa học: 


1/ Tính axit: 

giao tiếp, 

a.Trong dd, ax cacboxilic phân li 


thuận nghịch 

ngôn ngữ 

VD: CH 3 COOH ←⎯⎯→ 

⎯ H + + CH 3 COO - 

(gọi dúng tên 

Dd ax cacboxilic làm quì tím hóa đỏ. sản phẩm) 

b. Tác dụng với bazơ, oxit bazơ 

tạothành muối và nước: 

VD: CH 3 COOH + NaOH 

CH 3 COOH + Zn 

c. Tác dụng với muối: 

CH 3 COOH + CaCO 3 

d. Tác dụng với kloại đứng trước H 

tạo thành muối và giải phóng hiđro: 

CH 3 COOH + Zn, Al, Na... 

2/ Pư thế nhóm –OH(pư este hóa): 

RCOOH + R’OH 

H 2 O 

o 

t ,H + 



←⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯→ RCOOR’ + 

Năng lục 

giao tiếp, 


giair quyết 

vấn đề 






t 

VD: CH 3 COOH + C 2 H 5 ỌH 

o ,H 

⎯⎯⎯→ 

+ 

←⎯⎯⎯ 

CH 3 COO C 2 H 5 + H 2 O 

+Đặc điểm của pư este háo là thuận 

nghịch và cần axit H 2 SO 4 đặc làm 





+ hãy nêu đặc điểm phản ứng este hóa? Để 

cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận thì 

cần phải thay đổi những yếu tố nào? 





ứng dụng 

+ thảo luận nhóm nhỏ theo bàn 

Hãy viết các phương trình điều chế 

axit cacboxylic từ các hóa chất khác 

nhau? 

+ hạy nêu các ứng dụng của axit 

cacboxylic? 

chất xt.ân bằng chuyển địch theo 

chiều thuận cần tăng nồng độ của 

axit và ancol, giảm 

+ để cân bằng chuyển địch theo 

chiều thuận cần tăng nồng độ của 

axit và ancol, giảm nồng độ của este 

V. Điều chế: 

1/ P 2 lên men giấm: 

mengiam 

C 2 HOH + O 2 ⎯⎯⎯⎯→ CH 3 COOH + 

H 2 O. 

2/ Oxh anđehit axetic: 

xt 

CH 3 CHO + 1/2O 2 ⎯⎯→ CH 3 COOH 

xt 

RCHO + 1/2O 2 ⎯⎯→ RCOOH 

3/ Oxh ankan: 

-Oxh butan thu được ax axetic: 

xt 

2CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 +5O 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

o 

180 C,50atm 

4CH 3 COOH + 2H 2 O 

-Oxh không hoàn toàn các ankan có 

mạch C dài để tổng hợp các ax có PTK 

lớn: 

t 

2RCH 2 CH 2 R’+ 5O o ,xt 

2 ⎯⎯⎯→ 2RCOOH 

+2R’COOH + 2H 2 O 

4/ Từ metanol: (p 2 hiện đại) 

o 

t ,xt 

CH 3 OH + CO ⎯⎯⎯→ CH 3 COOH 

+O 

+CO 

CH 4 

2 

⎯⎯⎯→ CH 3 OH ⎯⎯⎯→ 

CH 3 COOH 

VI. Ứng dụng: sgk 





Câu hỏi: 

1) Trung hòa 10g dung dịch axit hữu cơ đơn chức X nồng độ 3,7% cần dùng 50 ml dung dịch 

KOH 0,1 M. CTCT của X là 

A. CH 3 CH 2 COOH B. CH 3 COOH C. HCOOH D. CH 3 CH 2 CH 2 COOH 

2)X, Y là 2 axit no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho hỗn hợp A gồm 4,6 

gam X và 6,0 gam Y tác dụng hết với Na thu được 2,24 lít khí H 2 (đktc). Công thức phân tử của X và Y 

lần lượt là 

A. CH 2 O 2 và C 2 H 4 O 2 B. C 2 H 4 O 2 và C 3 H 6 O 2 

C. C 3 H 6 O 2 và C 4 H 8 O 2 D. C 4 H 8 O 2 và C 5 H 10 O 2 



7) Giao nhiệm vụ về nhà: bài tập sgk 








Tiết 66 

LUYỆN TẬP: AXIT CACBOXYLIC 

I.MỤC TIÊU 










Củng cố, hệ thống hóa kiến thức về axit cacboxylic. 


Vận dụng kiến thức đã học giải bài tập về axit cacboxylic 






2.Học sinh: Ôn tập t axit cacboxylic 




Câu hỏi: hãy nêu các tính chất hóa học của axit cacboxyic? 




Hãy viết các đồng phân axit của 

Hs thảo luận và trình bày 


ngôn ngữ 

C 5 H 10 O 2 và gọi tên theo danh pháp 

thay thế 

Hoạt động 2: thảo luận nhóm RCOOH + KOH → RCOOK + H 2 O Năng lực 

nhỏ theo bàn 

Số mol RCOOH trong 50 ml dung tính toán 

Để trung hòa 50 ml dung dịch của dịch axit là: 

một axit cacboxylic đơn chức phải 2.30 

= 0,06( mol) 

dùng vừa hết 30 ml dung dịch KOH 1000 

2M. Mặt khác, khi trung hòa 125 ml Nồng độ mol của dung dịch axit là: 

dung dịch axit nói trên bằng một 0,06.1000 

= 1,2( mol / l) 

lượng KOH vừa đủ rồi cô cạn, thu 50 

được 16,8 gam muối khan. Xác định 

CTPT, CTCT, tên và nồng độ mol của 

axit trong dung dịch đó 

Số mol RCOOH trong 125 ml dung 

dịch axit là: 

1,2.125 




Chất A là một axit no, đơn chức, 

mạch hở. Để đốt cháy hoàn toàn 

2,225 gam A phải dùng vừa hết 3,64 

lít O 2 ( đktc). 







= 0,15( mol) 

1000 

Đó cũng là số mol muối thu được sau 

khi cô cạn dung dịch . 

16,8 

Khối lượng 1 mol muối là: = 112 

0,15 

RCOOK = 112 →R = 29 →R là 

C 2 H 5 – 

CTPT của axit là: C 3 H 6 O 2 

CTCT: CH 3 – CH 2 – COOH axit 

propanoic 

3n 

− 2 

C n H 2n O 2 + O2 

→nCO 2 + nH 2 O 


2 


Theo phương trình ( 14n + 32)g axit năng lực 

3n 

− 2 

tác dụng với mol O 2 

ngôn ngữ 

2 

Theo bài ra 2,25 gam axit tác dụng với 






Xác định CTPT, CTCT và tên gọi. 0,1625 mol O 2 


14n 

+ 32 3n 

− 2 

= → n = 5 

2,55 0,1625.2 

CTPT C 5 H 10 O 2 

CH 3 – CH 2 – CH 2 – CH 2 – COOH 

axit pentanoic 

CH 3 – CH – CH 2 – COOH 

CH 3 

axit -3-metylbutanoic 




CH 3 – CH 2 – CH – COOH 

CH 3 

axit -2-metylbutanoic 

CH 3 

CH 3 – C – COOH 

CH 3 

axit -2,2 -dimetylpropanoic 

4) Hoạt động luyện tập: đã tiến hành 




Câu 1: Trung hoµ 5,48 gam hçn hîp gåm axit axetic, phenol vµ axit benzoic, cÇn dïng 600 ml dung 

dÞch NaOH 0,1M. C« c¹n dung dÞch sau phn øng, thu ®−îc hçn hîp chÊt r¾n khan cã khèi l−îng lµ: 

A. 8,64 gam B. 6,48 gam C. 4,90 gam D. 6,80 gam 

Câu 2:Cho hçn hîp X gåm hai axit cacboxylic no, m¹ch kh«ng ph©n nh¸nh. §èt ch¸y hoµn toµn 0,3 

mol hçn hîp X, thu ®−îc 11,2 lÝt CO 2 (ë ®ktc). NÕu trung hßa 0,3 mol X th× cÇn dïng 500 ml dung dÞch 

NaOH 1M. Hai axit ®ã lµ: 

A. HCOOH, HOOC-CH 2 -COOH. B. HCOOH, CH 3 COOH. 

C. HCOOH, C 2 H 5 COOH D. HCOOH, HOOC-COOH 






Tiết 67 

LUYỆN TẬP: AXIT CACBOXYLIC 









I.MỤC TIÊU 


Củng cố, hệ thống hóa kiến thức về axit cacboxylic. 


Vận dụng kiến thức đã học giải bài tập về axit cacboxylic 








2.Học sinh: Ôn tập axit cacboxylic 




Câu hỏi: hãy nêu các tính chất hóa học của axit cacboxyic? 





nhận biết các chất sau: axit fomic, 

axit axetic, ancol etylic, glixerol? 

Lấy mẫu thử 

- dùng quỳ tím 

+ nhóm 1: làm quỳ tím chuyển 

màu đỏ: : axit fomic, axit axetic 


ngôn ngữ, 



+nhóm 2: không có hiện tượng: 

ancol etylic, glixerol 

+ phân biệt 2 chất trong nhóm 1: 

dùng dd AgNO 3 /NH 3 

+ phân biệt 2 chất trong nhóm 2: 

dùng Cu(OH) 2 


X, Y là 2 axit no, đơn chức, mạch hở, 

Gọi công thức phân tử trung bình 

2 axit là C n H 2n+1 COOH 



kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Khối lượng 2 axit: 10,6g 

Cho hỗn hợp A gồm 4,6 gam X và 6,0 Số mol H 2 : 0,1mol 

gam Y tác dụng hết với Na thu được → số mol axit: 0,2 mol 

2,24 lít khí H 2 (đktc). Xác định công →14n + 46 = 10,6:0,2 

thức phân tử của X và Y? 

→ n = 0,57 

Vậy 2 axit là: HCOOH và 

CH 3 COOH 

Hoạt động 3: thảo luận cặp đôi Gọi CTTQ của axit là RCOOH Năng lực tính 

Trung hoà 9 gam một axit đơn chức bằng 1 mol axit→1mol muối→ khối toán, năng lực 

lượng vừa đủ NaOH thu được 12,3 gam lượng tăng 22 gam 

ngôn ngữ 

muối. Xác định Công thức cấu tạo của 

Theo đề khối lượng tăng 3,3g → 

axit và gọi tên ? 

số mol axit: 0,15 mol 

→ R + 45 = 9:0,15 

→R = 15 

Vậy: CH 3 COOH (axit axetic) 

Hoạt động 4: thảo luận nhóm Số mol CO 2 : 0,5 mol Năng lực tính 














Chia 0,6 mol hỗn hợp 2 axit no thành 2 

phần bằng nhau. Phần 1 đốt cháy hoàn 

toàn thu được 11,2 lít khí CO 2 (đktc). 

Phần 2 tác dụng vừa đủ với 500 ml dung 

dịch NaOH 1M. Công thức cấu tạo của 2 

axit ban đầu là 

A.CH 3 -COOH và CH 2 =CH-COOH 

B.H-COOH và HOOC-COOH 

C.CH 3 -COOH và HOOC-COOH 

D.CH 3 -COOH và HOOC-COOH 

4) Hoạt động luyện tập: đã tiến hành 




Số mol NaOH: 0,5 mol 

Số nguyên tủa cacbon trung binh: 

0,5:0,3 =1,66 

Số nhóm chức trung bình: 

0,5:0,3 =1,66 

→ đáp án B 

toán. Năng lực 


đề 

Câu 1:Cho hỗn hợp X gồm 2 axit hữu cơ đơn chức, mạch hở, là đồng đẳng kế tiếp tác dụng vừa đủ với 

dung dịch NaHCO 3 thu được 1,12 lít khí CO 2 (đktc). Nếu đốt cháy hoàn toàn X thì thu được 3,136 lít 

CO 2 (đktc). Công thức cấu tạo của 2 axit trong X là 

A. HCOOH và CH 3 COOH B. CH 3 COOH và C 2 H 5 COOH 

C. C 2 H 3 COOH và C 3 H 5 COOH D. C 2 H 5 COOH và C 3 H 7 COOH 

Câu 2:Đốt cháy hoàn toàn a mol một axit hữu cơ Y được 2a mol CO 2 . Mặt khác, để trung hoà a mol Y 

cần vừa đủ 2a mol NaOH. Công thức cấu tạo thu gọn của Y là 

A. CH 3 COOH B. HOOC-COOH 

C. HOOC-CH 2 -CH 2 -COOH D. C 2 H 5 COOH 








Tiết 68 

BAØI THÖÏC HAØNH 6 

TÍNH CHAÁT CUÛA ANÑEHIT VAØ AXIT CACBOXYLIC 









I.MỤC TIÊU 


Kieåm chöùng tính chaát hoaù hoïc cuûa anñehitfomic, axit axetic.: 

- Phaûn öùng traùng baïc cuûa anñehit fomic. 

- Phaûn öùng cuûa axit axetic vôùi quyø tím, vôùi natri cacbonat. 


Bieát caùch thöïc hieän moät soá thí nghieäm nhö traùng baïc cuûa andehit fomic, phaûn öùng cuûa axit axetic. 

3. Thái độ : có tahis độ cẩn thận, nghiêm túc khi làm thí nghiệm 





2.Học sinh: 

Duïng cuï thí nghieäm: 

- OÁng nghieäm - OÁng nhoû gioït - Coác thuyû tinh 100ml 

- Ñeøn coàn - Giaù thí nghieäm - Giaù ñeå oáng nghieäm. 

Hoaù chaát: 

- Anñehit fomic - Axit axetic CH 3 COOH ñaëc - H 2 SO 4 ñaëc 

- Dung dòch AgNO 3 1% - Dung dòch NH 3 - Dung dòch Na 2 CO 3 

- Dung dòch NaCl baõo hoaø - Giaáy quyø tím 



2. Dặn dò trước buổi thực hành 

Gv chia lớp thành 4 nhóm thực hành, phát dụng cụ, hóa chất và nêu mục tiêu buổi thực 

hành 

3.Nội dung buổi thực hành: 

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NĂNG LỰC 

VIÊN 

Thí nghieäm 1: Phaûn öùng traùng 

Nhoû töø töø 


dd NH 3 2M 3-4 gioït 

baïc 

ñeàn khi keát dd anñehit 

thực hành, 


tuûa tan heát. fomic 




(1) (2) (3) (4) (5) (6) 

+ hãy nêu hiện tượng xảy ra? Giải 


thích? 

OÁng 

vấn đề 

nghieäm 

saïch 

Laéc 

nheï 

1 ml dd 

AgNO 3 

1% 

dd Keát tuûa 

Ton -len hoaø tan 

(Tollens) heát 



Ñun noùng nheï 

60 -70 0 C 

Keát thuùc 

thí nghieäm 






Kết thúc thí nghiệm thu được kết tủa 

màu trắng bám vào thành ống nghiệm 

AgNO 3 +NH 3 +H 2 O→AgOH + NH 4 NO 3 

AgOH+2NH 3 → [Ag(NH 3 ) 2 ]OH 








Thí nghiệm 2: thử tính chất của 

axit axetic 

a)thử với quỳ tím 




thích? 

Thí nghiệm 2: thử tính chất của 

axit axetic 

a)tác dụng với dung dịch 

Na 2 CO 3 




thích? 

HCHO+[Ag(NH 3 ) 2 ]OH→HCOONH 4 + 

2Ag + 2NH 4 NO 3 

Axit 

axetic 

10% 

Nhuùng ñaàu ñuõa thuyû tinh vaøo dung dòch 

axit axetic 10% sau ñoù chaám vaøo maåu 

giaáy quì tím. 

→ quỳ tím chuyển màu đỏ 

roùt vaøo 

(1) (2) 

1-2 ml dd 

1-2 ml dd 

axit axe tic 

Na 2 CO 3 

ñaämñaëc 

Chuaån bò 

(2) 

Roùt oáng (1) vaøo 

oáng (2), ñöa que 

dieâmchaùyvaøo 

mieäng oáng (2) 

Khi cho dd axit axetic vào dung dịch 

Na 2 CO 3 , thấy có khí bay ra, khí này 

làm tắt que đóm đang cháy 

CH 3 COOH+Na 2 CO 3 →CH 3 COONa + 

CO 2 + H 2 O 


- Gv nhận xét buổi thực hành 

- yêu cầu học sinh viết tường trình thí nghiệm 

- yêu cầu HS thu dọn hóa chất, vệ sinh phòng thí nghiệm 




thực hành 


thực hành, 


tác 
















Tiết 69 

ÔN TẬP HỌC KÌ II 

I.MỤC TIÊU 


Hệ thống, khái quát hóa kiến thức về đại cương hóa hữu cơ và kiến thức về hidrocacbon, 

ancol, phenol, andehit, axit cacboxylic. 


Rèn kĩ năng tư duy logic, tổng hợp khái quát hóa kiến thức và kĩ năng giải bài tập về hóa 

hữu cơ. 

3. Thái độ :HS có thái độ tích cự, chủ động học tập 

















2.Học sinh: 

Ôn tập, hệ thống hóa kiến thức về hóa hữu cơ và làm bài tập SGK, SBT. 



2. Hoạt động khởi động 

Câu hỏi: hãy kể tên các dãy đồng đẳng đã học ở học 

3.Hoạt động hình thành kiến thức: 



+ GV: Kiểm tra bảng hệ thống hóa kiến 

thức đã giao cho HS về nhà chuẩn bị. 

+ GV nhận xét, khái quát hóa. 

HS tiếp thu. 


Bài 1: 

Bằng phương pháp hóa học hãy phân 

biệt các hóa chất sau: Ancol etylic, 

phenol, glixerol. Viết phương trình 

minh họa nếu có 


Từ CaC 2 và chất vô cơ cần thiết có đầy 

đủ viết phương trình điều chế caosu 

buna, nhựa PE, PVC, CH 3 CHO 

Hoạt động 3: thảo luận nhóm nhỏ theo 

bàn 

I/Hệ thống hóa kiến thức: 

(Lập bảng tổng kết, hệ thống 

hóa kiến thức hóa hữu cơ đã học 

trong học kì II). 

Trích mỗi lọ ra một ít để làm mẫu 

thử 

Cho dung dịch Br 2 lần lượt vào các 

mẫu thử 

+ Mẫu thử nào xuất hiện kết tủa 

trắng → Phenol 

C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH ↓ + 

3HBr 

+ Mẫu thử không có hiện tượng là: 

Ancol etylic và glixerol. 

Cho dung dịch CuSO 4 / NaOH vào 2 

mẫu thử còn lại 

+ Mẫu thử làm cho dung dịch có 

màu xanh lam → glixerol 

CuSO 4 + 2NaOH →Cu(OH) 2 + 

Na 2 SO 4 

2C 3 H 5 (OH) 3 + Cu(OH) 2 → 

[C 3 H 5 (OH) 2 O] 2 Cu + 2H 2 O 

+ Mẫu thử không có hiện tượng → 

Ancol etylic 

CaC 2 + 2H 2 O → C 2 H 2 + Ca(OH) 2 

2C 2 H 2 ⎯⎯→ 

xt CH 2 = CH – C = CH 

⎯⎯→ 

Pd CH 2 = CH – 

CH 2 = CH – C = CH + H 2 

CH = CH 2 

nCH 2 = CH – CH = CH 2 ⎯ 

xt ⎯ , p, 

t → (- CH 2 – CH = 

CH –CH 2 - ) n 

C 2 H 2 + H 2 ⎯⎯→ 

Pd CH 2 = CH 2 

nCH 2 = CH 2 ⎯ 

xt ⎯ , p, 

t → ( - CH 2 – CH 2 - 

) n 






giao tiếp, 




ngôn ngữ 

C 2 H 2 + HCl ⎯⎯→ 

xt CH 2 = CH – Cl 

CH 2 = CH – Cl ⎯ 

xt ⎯ , p, 

t → ( - CH 2 – 

CH - ) n 

Cl 

HgSO 

C 2 H 2 + H 2 O ⎯⎯⎯ 

4 → CH 3 CHO 

C 2 H 4 + Br 2 →C 2 H 4 Br 2 


y y 











Cho 21,4 gam hỗn hợp khí A gồm 

metan, etilen, axetilen qua dung dịch 

brom, thấy có 112 gam brom tham gia 

phản ứng. Mặt khác, nếu cho 21,4 gam 

khí A trên qua dung dịch bạc nitrat 

trong amoniac thấy có 24 gam kết tủa. 

a/ Viết các phương trình hóa học xảy 

ra. 

b/ Tính thành phần % theo khối lượng 

mỗi chất trong hỗn hợp A. 





C 2 H 2 + 2Br 2 →C 2 H 2 Br https://daykemquynhon.blogspot.com 

4e 

lực tính toán 

z 2z 

CH = CH + 2AgNO 3 + NH 3 →Ag – 

C = C – Ag ↓ + 2NH 4 NO 3 

z 

z 

Gọi x, y, z lần lượt là số mol của 

metan, etilen, axetilen. 

Theo bài ra ta có : 16x + 28y + 26z = 

21,4 (1) 

112 

n Br 

= = 0,7( mol) 

→ y + 2z = 0,7 

2 

160 

(2) 

Số mol kết tủa = Số mol axetilen = 

24 

= 0,1( mol) 

→ z = 0,1 (3) 

240 

Từ (1), (2), (3) ta có hệ phương trình. 

16x + 28y + 26z = 21,4 

x = 0,3 

y + 2z = 0,7 

→ y = 0,5 

z = 0,1 

z = 0,1 

16.0,3 

%CH 4 = .100% = 22,43% 

21,4 

28.0,5 

%C 2 H 4 = .100% = 65,42% 

21,4 

%C 2 H 2 = 12,15% 


5)hoạt động vận dụng: không 

6) Hoạy độngtìm tòi, khám phá: không 


Ôn tập chuẩn bị bài kiểm tra học kì II 
















Tiết 70 

I.MỤC TIÊU 


KIỂM TRA HỌC KÌ II 

Đánh giá kiến thức đã về hóa hữu cơ đã học trong chương trình lớp 11. 

Đánh giá học sinh tiếp thu kiến thức của chương trình học kỳ II 

Phân loại học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu kém 

2.Kỹ năng : Rèn luyện kỹ năng làm bài tập trắc nghiệm và tự luận. 

.3. Thái độ :thái độ nghiêm túc, trung thực 


Phương pháp trác nghiệm khách quan, trăc nghiệm tự luận 




2.Học sinh: ôn tập kiến thức học kì II

Giáo án hóa học 11 soạn theo hướng phát huy năng lực học sinh (2016)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?