Giáo án (kế hoạch giảng dạy) môn Hóa học lớp 10 THPT (mẫu GA mới)

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

Ngày soạn: 

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 

CHỦ ĐỀ 1: ÔN TẬP ĐẦU NĂM 

(Tổng số tiết: 2) 

09/ 08 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ: 

ÔN TẬP ĐẦU NĂM (tiết 1, 2) 

a) Kiến thức: HS được ôn tập và hệ thống hóa các kiến thức hóa học cơ bản đã 

được học ở chương trình THCS gồm: 

- Định nghĩa, thành phần cấu tạo, đặc điểm của nguyên tử 

- Định nghĩa nguyên tố hóa học 

- Ôn tập về hóa trị của nguyên tố và quy tắc xác định CTPT của hợp chất vô cơ 

- Phân loại chất vô cơ, đặc điểm và tính chất của các hợp chất vô cơ cơ bản 

- Các công thức tính toán hóa học thường gặp 

b) Kĩ năng: HS được rèn các kĩ năng sau: 

- Lập CTPT của các hợp chất vô cơ, xác định hóa trị của nguyên tố, nhóm nguyên tố 

- Phân loại các hợp chất vô cơ cụ thể 

- Vận dụng các công thức tính toán hóa học để giải các bài tập hóa học đơn giản 

c) Thái độ: HS có tinh thần học tập nghiêm túc, tích cực 

2. Định hướng các năng lực có thể hình thành và phát triển của học sinh: 

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học 

- Năng lực tính toán hóa học 

- Năng lực giải quyết vấn đề. 

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1. Giáo viên: hệ thống câu hỏi và bài tập 

2. Học sinh: bảng tên và kí hiệu hóa học, bảng hóa trị của các nguyên tố, nhóm 

nguyên tố; hệ thống kiến thức THCS 

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 

1. Hoạt động trải nghiệm kết nối (10 phút): 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

GV đặt câu hỏi: Hoàn thành các PTHH sau trong thời gian 10 phút: 

1) Na + H 2 O 

1 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








2) Mg + HCl 

3) Cu + HCl 

4) NaOH + HCl 

5) CaO + CO 2 

6) CO 2 + NaOH 

7) CuO + H 2 SO 4 

8) BaCl 2 + Na 2 SO 4 

9) BaCl 2 + NaNO 3 

t 

10) CaCO o 

3 ⎯⎯→ 

- HS thực hiện yêu cầu. GV chữa, đánh giá mức độ nhận thức của HS. Nêu một số vấn 

đề nhận thức cần lưu ý yêu cầu HS nắm vững sau khi học xong chương trình THCS 

2. Hoạt động hình thành kiến thức: 

Hoạt động của GV và HS 

? Nhắc lại các khái niệm: 

+ Nguyên tử, thành phần cấu tạo 

nguyên tử 

+ Nguyên tố hóa học 

+ Đơn chất 

+ Hợp chất 

Yêu cầu HS lấy VD cụ thể cho trường 

hợp đơn chất, hợp chất 

GV kết luận 

? Nhắc lại ĐN hoá trị 

- Hoá trị của H, O trong các đơn chất, 

hợp chất là bao nhiêu? 

a 

? Lấy Vd với công thức hoá học Ax 

B 

thì quy tắc hoá trị được viết như thế 

nào? 

Tổ chức hoạt động nhóm:Xác định 

hóa trị của các ntố, nhóm nguyên 

b 

y 

Nội dung 

I.CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN (7 phút): 

-Nguyên tử là những hạt vô cùng nhỏ trung 

hòa về điện. 

+ Thành phần cấu tạo nguyên tử: 

* Vỏ nguyên tử 

* Hạt nhân nguyên tử 

-Nguyên tố hóa học là tập hợp những 

nguyên tử cùng loại, có cùng số p trong hạt 

nhân. 

-Đơn chất là những chất được tạo nên từ 

một nguyên tố hóa học. 

-Hợp chất là những chất tạo nên từ 2 

nguyên tố hóa học trở lên. 

II. Hoá trị (8 phút) 

-Hóa trị là con số biểu thị khả năng liên kết 

của ntử ntố này với ntử của ntố khác. 

-Hóa trị của một ntố được xác định theo 

hóa trị của ntố Hidro (được chọn làm đơn 

vị) và hóa trị của ntố Oxi (là hai đơn vị). 

-Qui tắc hóa trị: gọi a,b là hóa trị của 

nguyên tố A,B. Trong công thức A x B y ta có: 

A a xB b y 

a*x = b*y 

Vd: Al a 2O 2 3 ta có 2*a = 3*2 → a = 3 


2 















tốtrong các cthức: H 2 S; NO 2 ; HNO 3 , 

H 2 SO 4 , MgO. 

- HS tiến hành hoạt động nhóm thực 

hiện làm VD theo yêu cầu của GV (3 

phút) 

- Các nhóm trình bày kết quả, GV 

chữa và kết luận 

- Từ kết quả VD đã nêu, đại diện từng 

nhóm nêu lần lượt các định nghĩa: 

+ Oxit 

+ Axit 

+ Bazo 

+Muối 

- Tổ chức hoạt động nhóm (8 phút): 

+ Nhóm 1: Nhắc lại tính chất hh của 

oxit axit và dẫn chứng bằng các 

PTHH 


oxit bazo và dẫn chứng bằng các 

PTHH 


axit và dẫn chứng bằng các PTHH 


bazo và dẫn chứng bằng các PTHH 

- Đại diện các nhóm báo cáo, GV 

chữa, bổ sung, kết luận 

III. Phân biệt các loại hợp chất vô cơ (8 

phút) 

VD: Ghép nối thông tin cột A với cột B sao 

cho phù hợp 

Tên hợp chất Loại chất 

1. axit a. SO 2 ; CO 2 ; P 2 O 5 

2. muối b. Cu(OH) 2 ; 

Ca(OH) 2 

3. bazơ c. H 2 SO 4 ; HCl 

4. oxit axit d. NaCl ; BaSO 4 

5. oxit 

e. Na 2 O; CaO 

bazơ 

* Định nghĩa. 

IV. Tính chất của các hợp chất vô cơ (12 

phút) 

1. Oxit 

a) Oxit axit: 

- Tác dụng với H 2 O dd axit 

- Tác dụng với oxit bazo muối 

- Tác dụng với dd bazo muối + H 2 O 

b) Oxit bazo: 

- Oxit tan trong H 2 O tác dụng với H 2 O 

dd bazo 

- Tác dụng với oxit axit 

- Tác dụng với dd axit muối + H 2 O 

2. Axit: 

- Làm quỳ tím đỏ 

- Tác dụng với bazo, oxit bazo muối + 

H 2 O 

- Tác dụng với một số muối muối mới 

và axit mới 

- Tác dụng với KL trước H muối + H 2 

3. Bazo: 

- DD bazo làm quỳ tím xanh 

- Tác dụng với axit, oxit axit muối + 

H 2 O 

- Tác dụng với một số muối muối mới + 

bazo mới 


3 















? Hoàn thành PTHH sau, cho biết các 

PT trên thuộc loại phản ứng nào? 

CaO + HCl 

CaCl 2 + H 2 O 

Fe 2 O 3 + H 2 Fe + H 2 O 

Na 2 O + H 2 O NaOH 

t 

Al(OH) 3 Al 2 O 3 + H 2 O 

Hs làm việc theo nhóm (4 phút), cử 

đại diện nhóm trình bày kết quả. 

Nhóm khác nhận xét, gv nhận xét, kết 

luận 


? Viết các công thức tính số mol từ 

khối lượng, công thức tính thể tích 

chất khí đo ở đktc, các công thức xác 

định nồng độ phần trăm, nồng độ 

dung dịch, công thức tính tỉ khối hơi 

của 2 chất khí 

- Đại diện nhóm báo cáo kết quả 

- Bổ sung, nhận xét, kết luận. 

4. Muối: 

- Nhiều muối bị phân hủy khi đun nóng 

hoặc ở nhiệt độ cao 

- Tác dụng với một số dd axit, bazo 

- Tác dụng với một số dd muối 2 muối 

mới 

V. Cân bằng phản ứng hoá học (7 phút) 

VD: Hoàn thành PTHH, xác định loại phản 

ứng: 

CaO + 2HCl → 

thế) 

Fe 2 O 3 + 3H 2 

hóa) 

CaCl 2 + H 2 O ( P/ư 

→ 2Fe + 3H 2 O( P/ư oxi 

Na 2 O + H 2 O 2NaOH( P/ư hóa 

hợp) 

t 

2Al(OH) 3 

hủy) 

Al 2 O 3 + 3H 2 O( P/ư phân 

VI. Các công thức hóa học thường gặp 

(13 phút) 

1. Định nghĩa mol và công thức tính số 

mol : 

a/ Định nghĩa : 

Mol là lượng chất chứa 6,023.10 23 

hạt vi mô (nguyên tử, phân tử, ion). 

Vd : 1 mol nguyên tử Na(23g) chứa 

6,023.10 23 hạt nguyên tử Na. 

b/ Một số công thức tính mol : 

m 

* Với chấtbất kì: n = 

M 

* Với chất khí : 

- Chất khí ở điều kiện tiêu chuẩn 

(O o C, 1atm) 

V 

n = 

22,4 

2. Nồng độ dung dịch: 

a/ Nồng độ phần trăm(C%). 

mct 

C% = 100% 

mdd 

b/ Nồng độ mol (C M hay [ ]) 






4 











- Lớp chọn, GV yêu cầu HS nêu bổ 

sung công thức tính khối lượng 

riêng của chất lỏng/dd, từ đó thiết 

lập mối liên hệ giữa 2 loại nồng độ 

? Phát biểu định luật bảo toàn khối 

lượng (cho một phản ứng hóa học), 

thiết lập biểu thức của ĐL 

- Hoạt động nhóm (4 phút): Giải 

nhanh bài tập tính toán áp dụng định 

luật bảo toàn khối lượng 

3. Luyện tập: 

nct 

CM 

hay[] = 

V 

V dd : thể tích dung 

dd 

dịch(lit) 

c/ Công thức liên hệ : 

m dd = V.D (= m dmôi +m ct ) 

10.C%.D 

CM = lưu ý : V (ml) ; D 

M 

(g/ml) 

3. Tỉ khối hơi của các chất khí đo ở cùng 

điều kiện: 

M 

A 

d 

A/ 

B 

= 

M 

B 

4. Định luật bảo toàn khối lượng: 

Khi có pứ: A + B → C + D 

Áp dụng ĐLBTKL ta có: 

m A + m B = m C + m D ⇔ ∑m sp = 

∑m tham gia 

Vd:cho 6,50 gam Zn pứ với lượng vừa đủ 

dung dịch chứa7,1 gam axit HCl thu được 

0,2 gam khí H 2 . Tính tổng khối lượng chất 

tan trong dd tạo thành sau pứ? 

Giải 

Zn + 2HCl → ZnCl 2 + H 2 

6,5g 7,1g xg 0,2g 

Áp dụng ĐLBTKL ta có: 

6,5 + 7,1 = x + 0,2 → x = 

13,4g 

Bài 1. Lập công thức phân tử của các hợp chất tạo thành bởi các nguyên tử và 

nhóm nguyên tử sau: 

a) Fe(III), Cl 

b) Fe(III), SO 4 

c) Na, PO 4 

d) Ca, N(III) 

e) P(V), O 

f) S(VI), O 

Bài 2.Tính nồng độ mol/l của các dung dịch sau: 

a) 500 ml dung dịch A chứa 19,88g Na 2 SO 4 . 


b) 200ml dung dịch B chứa 16g CuSO 4 . 

c) 200 ml dung dịch C chứa 25g CuSO 4 .2H 2 O. 

5 















Bài 3. Tính nồng độ phần trăm của các dung dịch sau: 

a) 500g dung dịch A chứa 19,88g Na 2 SO 4 . 

b) 200g dung dịch B chứa 16g CuSO 4 . 

c) 200 g dung dịch C chứa 25g CuSO 4 .2H 2 O. 

Bài 4. Cho 8,4 g Fe vào cốc đựng dung dịch HCl dư. Sau khi phản ứng xảy ra 

hoàn toàn, thu được dung dịch A chứa m gam muối và V lít khí H 2 (đktc). 

- Xác định giá trị của m và V. 

4. Vận dụng, tìm tòi mở rộng: 

* Câu hỏi nghiên cứu và trả lời tại lớp: 

- Tại sao khi tôi vôi (thả vôi sống vào nước) lại xảy ra hiện tượng nước trong bể vôi bị 

sôi? 

- Tại sao khi xát chanh vào dao bị rỉ có thể làm cho bề mặt dao sáng trở lại? 

* Câu hỏi giao về nhà: 

- Cấu tạo nguyên tử gồm các hạt electron ở lớp vỏ nguyên tử mang điện tích âm, các 

hạt proton (ở hạt nhân) mang điện tích dương và các hạt nowtron (ở hạt nhân) không 

mang điện). Biết điện tích của mỗi hạt electron và proton bằng nhau. Vậy để nguyên tử 

trung hòa về điện phải đảm bảo điều kiện gì? 

IV. CÂU HỎI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 

1. Mức độ biết: 

Câu 1: Nêu các định nghĩa: nguyên tử, nguyên tố hóa học, hóa trị 

Câu 2: Cho biết các công thức tính toán hóa học thường gặp 

2. Mức độ hiểu: 

Câu 1: Phân biệt oxit axit và oxit bazo dựa vào đặc điểm phân tử và tính chất hóa học. 

Câu 2: Phân biệt axit và bazo dựa vào đặc điểm phân tử và tính chất hóa học 

Câu 3: Phân biệt muối axit và muối trung hòa. 

3. Mức độ vận dụng thấp: 

Câu 1: Hoàn thành các PTHH sau: 

Ba + H 2 O Fe + CuSO 4 CaO + H 2 O 

Mg + HCl CaCO 3 + HCl FeCl 3 + NaOH 

Câu 2: Tính nồng độ mol/l của các dung dịch sau: 


a) 100 ml dung dịch NaOH chứa 6 gam chất tan 

b) Dung dịch thu được sau khi pha loãng 10 ml dung dịch HCl 3M vào 90 ml H 2 O 

6 















c) 100 ml dung dịch CuSO 4 9,8% có khối lượng riêng d = 1,12g/ml 

Câu 3: Cho 10 gam hỗn hợp A gồm Al và Cu vào dung dịch H 2 SO 4 loãng, dư. Sau 

phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X, chất rắn Y và 6,72 lít khí (đktc). Tính khối 

lượng của mỗi chất trong hỗn hợp A ban đầu. 

4. Mức độ vận dụng cao: 

Câu 1: Cho 10 gam hỗn hợp A gồm Al và Cu vào dung dịch H 2 SO 4 loãng, dư. Sau 

phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X, chất rắn Y và 6,72 lít khí (đktc). Lọc chất 

rắn Y, cho tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng, dư. Tính thể tích tích khí SO 2 

thoát ra ở đktc. 

Câu 2: Sục hoàn toàn 4,48 lít khí SO 2 (đktc) vào cốc chứa 125 ml dung dịch Ca(OH) 2 

1M. Tính: 

a) Khối lượng kết tủa thu được 

b) Tổng khối lượng muối thu được. 

V. RÚT KINH NGHIỆM 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

______________________________________Ký duyệt của TTCM______________ 






7 











CHỦ ĐỀ 2: NGUYÊN TỬ 

(Tổng số tiết: 10 – từ tiết 3 đến tiết 12) 

Ngày soạn: 15 / 08 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 1: 



a) Kiến thức: HS có các nhận thức về: 

THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ 

- Thành phần cấu tạo nguyên tử, kích thước, khối lượng, đặc điểm của nguyên tử 

- Kích thước, khối lượng, điện tích của các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử 

b) Kĩ năng: HS rèn luyện các kĩ năng sau: 

- Nghiên cứu lý thuyết 

- Suy luận và giải quyết vấn đề 

- Giải một số bài tập hóa học cơ bản về nguyên tử 

c) Thái độ: nghiêm túc học tập, hứng thú với những kiến thức về thế giới vi mô 



- Năng lực nghiên cứu 

- Năng lực giải quyết vấn đề 

- Năng lực tính toán 


1. Giáo viên: hệ thống câu hỏi và bài tập vận dụng, luyện tập, củng cố 

2. Học sinh: - Tổng hợp các kiến thức về nguyên tử đã học ở chương trình Hóa học, 

Vật lí THCS 


1. Hoạt động trải nghiệm kết nối (5 phút): 

- HS trả lời câu hỏi đã giao về nhà tiết trước: 

+ Nêu khái niệm, thành phần nguyên tử 

+ Cấu tạo nguyên tử gồm các hạt electron ở lớp vỏ nguyên tử mang điện tích âm, các 


hạt proton (ở hạt nhân) mang điện tích dương và các hạt nowtron (ở hạt nhân) không 





8 











mang điện). Biết điện tích của mỗi hạt electron và proton bằng nhau. Vậy để nguyên tử 

trung hòa về điện phải đảm bảo điều kiện gì? 

- GV dẫn dắt vào bài mới, đề cập đến những vấn đề kiến thức HS chưa biết 

+ Đặc điểm các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử 

+ Kích thước và khối lượng của nguyên tử 

+ Đặc điểm về kích thước và khối lượng của lớp vỏ nguyên tử, hạt nhân 

Và sẽ được nghiên cứu trong bài. 




+ Nhóm 1 + 2: nghiên cứu thí 

nghiệm tìm ra electron. Từ thí 

nghiệm đó chỉ ra các đặc điểm của 

electron 

+ Nhóm 3 + 4: nghiên cứu thí 

nghiệm tìm ra hạt nhân nguyên tử. 

Từ thí nghiệm đó chỉ ra các đặc 

điểm của hạt nhân nguyên tử 

- Đại diện 2 nhóm báo cáo kết quả 

2 hoạt động 

- Nhóm khác nhận xét, bổ sung 

- GV tổng kết. 

? Nghiên cứu sự tìm ra proton, 

nơtron; cho biết đặc điểm của 2 loại 

hạt cấu tạo nên hạt nhân nguyên tử 

- HS nghiên cứu bài (3 phút), xác 

định các đặc điểm của proton, 

nơtron trong hạt nhân 

- HS điền thông tin vào bảng tổng 

kết: 

Vỏ ngtu Hạt nhân ngtu 

TP hạt Electron Proton Nơtron 

Nội dung 

I. THÀNH PHÂN CẤU TẠO CỦA NGUYÊN TỬ: 

1. Electron (e): 

• Sự tìm ra electron: Năm 1897, J.J. 

Thomson (Tôm-xơn, người Anh ) 

đã tìm ra tia âm cực gồm những hạt 

nhỏ gọi là electron(e). 

• Khối lượng và điện tích của e: 

+ m e = 9,1094.10 -31 kg. 

+ q e = -1,602.10 -19 C(coulomb) = -1 

(đvđt âm, kí hiệu là – e 0 ). 

2. Sự tìm ra hạt nhân nguyên tử: 

Năm 1911, E.Rutherford( Rơ-dơ-pho, 

người Anh) đã dùng tia α bắn phá một 

lá vàng mỏng để chứng minh rằng: 

-Nguyên tử có cấu tạo rỗng, phần 

mang điện tích dương là hạt nhân, rất 

nhỏ bé. 

-Xung quanh hạt nhân có các e 

chuyển động rất nhanh tạo nên lớp vỏ 

nguyên tử. 

-Khối lượng nguyên tử hầu như tập 

trung vào hạt nhân ( vì khối lượng e rất 

nhỏ bé). 

3. Cấu tạo hạt nhân nguyên tử: 

a) Sự tìm ra proton: 

Năm 1918, Rutherford đã tìm thấy hạt 

proton(kí hiệu p) trong hạt nhân nguyên tử: 

m p = 1,6726. 10 -27 kg. 

p 

q p = +1,602. 10 - 

19 Coulomb(=1+ hay e 0 ,tức 

1 đơn vị đ.tích dương) 

b) Sự tìm ra nơtron: 

Năm 1932,J.Chadwick(Chat-uých) đã tìm 


9 















Khối 

lượng 

Điện 

tích 


Nhóm 1+2: 

+ Cho biết đường kính của nguyên 

tử, hạt nhân nguyên tử, proton và 

electron 

+ So sánh đường kính của nguyên 

tử, hạt nhân nguyên tử. Kết luận về 

kích thước của hạt nhân nguyên tử 

so với kích thước của nguyên tử 

Nhóm 3+4: 

+ So sánh khối lượng của các loại 

hạt cấu tạo nên nguyên tử 

+ Trả lời câu hỏi: Những loại hạt 

nào quyết định khối lượng của 

nguyên tử 

+ Cho biết đơn vị đo khối lượng 

của nguyên tử, so sánh với đơn vị 

kg. 

- Đại diện 2 nhóm báo cáo kết quả 

- Nhóm khác bổ sung. 

- GV đưa ra kết luận 

- Vận dụng: 

Một nguyên tử của nguyên tố Oxi 

có 8 proton, 8 nơtron và 8 electron. 

+ Tính khối lượng của nguyên tử 

Oxi 

+ Tính khối lượng của hạt nhân 

nguyên tử Oxi 

Lớp đại trà: GV hướng dẫn HS sử 

dụng các dữ liệu về khối lượng mỗi 

loại hạt để tính toán. 

- GV kết luận đặc điểm vê kích 

thước và khối lượng của nguyên tử 

ra hạt nơtron (kí hiệu n) trong hạt nhân 

nguyên tử: 

∑ = 

p ∑ e 

m n ≃ m p . 

q n = 0. 

c) Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử: 

- Trong hạt nhân nguyên tử có các 

proton và nơtron. 

II/ KÍCH THƯỚC VÀ KHỐI LƯỢNG CỦA NGUYÊN 

TỬ: 

1. Kích thước nguyên tử: 

• Người ta biểu thị kích thước 

nguyên tử bằng: 

+ 1nm(nanomet)= 10 - 9 m 

+ 1A 0 (angstrom)= 10 -10 m 

• Nguyên tử có kích thước rất lớn 

so với kích thước hạt nhân ( 

−1 

10 nm 

= 10.000 lần). 

− 5 

10 nm 

• d e,p ≈10 -8 nm. 

2. Khối lượng nguyên tử: 

- Do khối lượng thật của 1 nguyên tử quá bé, 

người ta dùng đơn vị khối lượng nguyên tử 

u(đvC). 

1 u = 1/12 khối lượng 1 nguyên tử đồng vị 

cacbon 12 = 1,6605.10 -27 kg.(xem bảng 1/trang 

8 sách GK 10). 

- m nguyên tử = m P + m N (Bỏ qua m e ) 

- VD: 

n 

1 nm = 10A 0 

- Kết luận: 

+ Khối lượng của nguyên tử tập trung chủ yếu 

ở hạt nhân (khối lượng của lớp vỏ electron là 

không đáng kể) 

+ Hạt nhân nguyên tử có kích thước vô cùng 

nhỏ trong nguyên tử. Các electron chuyển 


10 












động trên một vùng không gian rộng lớn ở lớp 

vỏ nguyên tử Nguyên tử có cấu tạo rỗng. 





Bài tập 1, 2, 3- SGK T9 

Bài 1. Tính nguyên tử khối gần đúng của: 

a) Một nguyên tử Cl có 17 proton, 18 nơtron trong hạt nhân. 

b) Một nguyên tử S có16 nơtron trong hạt nhân và 16 electron ở lớp vỏ. 

Bài 2: Nguyên tử của một nguyên tố A có tổng số hạt proton, notron và electron là 46. 

Trong đó tổng số hạt mang điện nhiều hơn hạt không mang điện là 14. Xác định thành 

phần mỗi loại hạt trong nguyên tử A. 


- Biết nguyên tử của nguyên tố oxi có 8 proton, 8 nơtron, nguyên tử của nguyên tố 

Hidro có 1 proton, 1 nơtron. Tính tổng số mỗi loại hạt proton, nơtron, electron trong 

một phân tử H 2 O. Phân tử H 2 O có trung hòa điện không? Tại sao? 

- Trong tự nhiên, có loại hạt nào có kích thước nhỏ hơn proton, notron và electron hay 

không? Đó là hạt quark, đây chính là những loại hạt tạo nên proton và notron trong hạt 

nhân. 

- Một cách gần đúng, nguyên tử khối của một nguyên tử được xác định bằng tổng số 

hạt proton và notron trong hạt nhân nguyên tử (đơn vị KLNT u) do khối lượng của 1u 

xấp xỉ khối lượng của 1 proton, 1 notron. 



Câu 1: Nêu thành phần các loại hạt cơ bản cấu tạo nên nguyên tử, cho biết kích thước 

và khối lượng của từng loại hạt. 

Câu 2: Nêu các đặc điểm của nguyên tử (về điện tích, khối lượng, kích thước) 


Câu 1: Tại sao nói nguyên tử có cấu tạo rỗng? 

Câu 2: Khối lượng nguyên tử tập trung chủ yếu ở đâu? Vì sao? 


Câu 1: Nguyên tử của nguyên tố X có tổng số hạt là 40, trong đó số hạt mang điện 


nhiều hơn số hạt không mang điện là 12 hạt. Xác định: 

a) Thành phần các hạt cơ bản trong nguyên tử X 

11 















b) Nguyên tử khối của nguyên tố X. 

Câu 2: Nguyên tử của nguyên tố Y có tổng số hạt là 18, trong đó số hạt mang điện 

nhiều hơn số hạt không mang điện là 6. Xác định: 

a) Thành phần các hạt trong nguyên tử Y 

b) Nguyên tử khối của nguyên tố Y 

Câu 3: Nguyên tử của nguyên tố Z có tổng số hạt là 36. Trong hạt nhân của nguyên tử 

Z, số hạt mang điện bằng số hạt không mang điện. Xác định: 

a) Thành phần các hạt trong nguyên tử Z 

b) Nguyên tử khối của nguyên tố Z 

Câu 4: Nguyên tử của nguyên tố T có tổng số hạt là 46, trong đó số hạt mang điện 

nhiều gấp 1,875 lần số hạt không mang điện. Xác định: 

a) Thành phần các hạt trong nguyên tử T 

b) Nguyên tử khối của nguyên tố T 


Câu 1: Hợp chất XY 2 có tổng số hạt mang điện và không mang điện là 42. Trong 

nguyên tử X, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện 6 hạt. Trong hạt 

nhân của nguyên tử Y, số hạt mang điện bằng số hạt không mang điện. Biết X có ít 

hơn Y 2 electron ở lớp vỏ nguyên tử. Xác định X, Y và thành phần hạt trong nguyên tử 

của các nguyên tố X, Y. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







12 











Ngày soạn: 16/ 08 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 2: HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ - NGUYÊN TỐ HÓA HỌC – 



a) Kiến thức: 

ĐỒNG VỊ 

- HS biết và hiểu được các khái niệm: điện tích hạt nhân, số hiệu nguyên tử, số khối. 

Nắm được mối liên hệ giữa số hiệu nguyên tử, số khối với số proton, số notron của 

nguyên tử 

- HS biết thế nào là nguyên tố hóa học, đồng vị. Phân biệt được nguyên tử khối và 

nguyên tử khối trung bình. Biết cách xác định nguyên tử khối trung bình của NTHH có 

nhiều đồng vị 

b) Kĩ năng: HS rèn luyện các kĩ năng: 

- Nghiên cứu, suy luận 

- Làm việc nhóm 

- Tính toán hóa học 

c) Thái độ: Từ những nghiên cứu về hạt nhân nguyên tử, HS mở rộng tư duy 

về thế giới vi mô, sự kì diệu của thế giới vi mô và của tự nhiên. 





- Năng lực sáng tạo 



2. Học sinh: Ôn tập các kiến thức về thành phần nguyên tử, đặc điểm của các loại hạt 

trong nguyên tử. Ôn lại khái niệm nguyên tố hóa học ở THCS 




- HS trả lời các câu hỏi sau: 





13 











+ Nêu khái niệm nguyên tử, thành phần cấu tạo của nguyên tử, đặc điểm của 3 loại hạt 

proton, notron, electron 

+ Nêu các đặc điểm của nguyên tử (về điện tích, kích thước, khối lượng)? 

+ Thế nào là nguyên tố hóa học (dựa vào kiến thức THCS)? 

- Đặt vấn đề: Loại hạt nào quyết định điện tích của hạt nhân? Lớp vỏ? Loại hạt nào 

quyết định khối lượng của nguyên tử? Có những con số đại diện cho điện tích của hạt 

nhân và khối lượng của nguyên tử hay không? Có phải những nguyên tử có thành phần 

các hạt giống hệt nhau mới lập thành một nguyên tố hóa học hay không? 



- Tổ chức hoạt động nhóm (5 

phút): 

+ Trong hạt nhân nguyên tử, hạt 

nào mang điện tích? Nếu trong 

một nguyên tử có 8 proton và 8 

electron thì hạt nhân nguyên tử 

đó có điện tích là bao nhiêu? 

+ Từ đó suy ra công thức tính 

điện tích hạt nhân (Z+), công 

thức tính số hiệu nguyên tử hay 

số đơn vị điện tích hạt nhân(Z) 

+ Số khối là gì? Nêu công thức 

tính số khối 

- Đại diện nhóm báo cáo kết quả, 

nhóm còn lại bổ sung. 

- GV kết luận 

- HS vận dụng 

? Nêu định nghĩa nguyên tố hóa 

học 

? Nghiên cứu SGK, cho biết 

cách viết kí hiệu nguyên tử đầy 

đủ của một nguyên tố hóa học X. 

Nội dung 

I/ HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ: 

1.Điện tích hạt nhân: 

-Hạt nhân có Z proton ⇒ điện tích hạt nhân 

là +Z. 

-Số đơn vị điện tích hạt nhân Z = số proton = 

số electron . 

⇒ nguyên tử trung hòa về điện . 

2.Số khối (A): = Số proton(Z) + Số nơtron(N) 

• A = Z + N 

• Số đơn vị điện tích hạt nhân Z và số khối 

A đặc trưng cơ bản cho hạt nhân và 

nguyên tử. 

VD: Tổng số hạt cơ bản trong nguyên tử của một 

nguyên tố là 60, trong đó tổng số hạt mang điện 

nhiều hơn số hạt không mang điện là 20. Tìm số 

khối A? 

II/ NGUYÊN TỐ HÓA HỌC: 

1. Định nghĩa: 

Nguyên tố hóa học gồm những nguyên tử có 

cùng điện tích hạt nhân . 

2. Số hiệu nguyên tử (Z): 

Số đơn vị điện tích hạt nhân nguyên tử của 1 

nguyên tố được gọi là số hiệu của nguyên tố 

đó, kí hiệu là Z. 

3. Kí hiệu nguyên tử: 

Nguyên tố X có số khối A và số hiệu Z được 

kí hiệu như sau: 






14 











Vận dụng: HS viết kí hiệu 

nguyên tử của nguyên tố A trong 

VD đã nêu ở mục I. 

Hoạt động nhóm (2 phút): Các 

nguyên tử sau, những nguyên tử 

nào thuộc cùng một nguyên tố 

hóa học? 

12 14 16 14 19 15 18 13 

6 

X , 

7Y , 

8 

Z, 6T , 

9U, 7V , 

8 

A, 

6 

B 

- Đại diện 1 nhóm báo cáo kết 

quả, các nhóm khác bổ sung. GV 

chữa và kết luận. 

? Những nguyên tử của cùng 

một nguyên tố nhưng có số 

nơtron khác nhau được gọi là gì? 

Khái niệm đồng vị 

? Khối lượng của một nguyên tử 

tập trung chủ yếu ở đâu? 

Một cách gần đúng, ta coi 

nguyên tử khối = số khối của 

nguyên tử đó 

- Một nguyên tố hóa học có 

nhiều loại đồng vị với hàm 

lượng trong tự nhiên khác nhau, 

số khối khác nhau có giá trị 

nguyên tử khối trung bình. 

Nghiên cứu SGK cho biết công 

thức tính NTK TB của nguyên tố 

hóa học có 2 loại đồng vị. 

- Hoạt động nhóm (3 phút): 

VD: Tính nguyên tử khối TB của 

Clo, biết trong tự nhiên Clo có 2 

đồng vị: 35 Cl chiếm 75,77%, còn 

17 

lại là đồng vị 37 Cl 17 

- (Lớp chọn), yêu cầu HS lập 

công thức tính nguyên tử khối 

TB tổng quát cho trường hợp 

nguyên tố có nhiều đồng vị. 

A 

X Z 

Số khối 

Số hiệu 

III/ ĐỒNG VỊ: 

Đồng vị là những nguyên tử có cùng số proton, 

nhưng khác về số nơtron nên số khối khác nhau. 

Vd : Nguyên tố hiđro có 3 đồng vị : 

Proti 1 1 H Đơteri 2 1 H Triti 3 1 H 

IV/ NGUYÊN TỬ KHỐI VÀ NGUYÊN TỬ 

KHỐI TRUNG BÌNH CỦA CÁC NGUYÊN 

TỐ HÓA HỌC: 

1. Nguyên tử khối A(khối lượng tương đối 

của nguyên tử): Cho biết khối lượng của 

nguyên tử đó nặng gấp bao nhiêu lần đơn 

vị khối lượng nguyên tử. 

Do khối lượng của e quá nhỏ nên nguyên 

tử khối coi như bằng số khối. 

2. Nguyên tử khối trung bình A : 

- Với một nguyên tố hóa học có 2 loại 

đồng vị có số khối lần lượt bằng A, B; 

hàm lượng trong tự nhiên của chúng lần 

lượt là x %, y % ta có: 

Nguyên tử khối TB: 

A. x + B. 

y 

A = 

100 

- VD 

Kí hiệu nguyên tử 

* Do 1 nguyên tố thường có nhiều đồng vị, nên 

dùng nguyên tử khối trung bình: 

A1 x1 + A2 x2 + ... + An 

xn 

A= 







- A 1,A 2,…,A n : ng.tử khối của các đồng vị. 

- X 1,x 2,…,x n: % số ng.tử của các đồng vị. 

15 












- Bài tập 1, 2, 3, 4, 5 SGK T13, 14 


-GV lưu ý: nhiều trường hợp có thể thay hàm lượng các loại đồng vị trong tự nhiên 

bằng số nguyên tử hay tỉ lệ số nguyên tử tương ứng trong tự nhiên 

công thức tính NTK TB: 

A = 

A. x + B. 

y 

x + y 

Vận dụng: bài tập 6, 7, 8 SGK T14 

- Trong thiên nhiên ngoài các loại đồng vị bền còn có đồng vị kém bền, đồng vị phóng 

xạ. Chúng là những nguyên tử mà hạt nhân không bền, dễ bị biến đổi (phân rã) và phát 

ra các bức xạ hạt nhân (tia phóng xạ), giải phóng nhiều năng lượng. Các nguyên tố chỉ 

gồm các đồng vị phóng xạ gọi là nguyên tố phóng xạ ( như Urani, plutoni, …). Các 

đồng vị phóng xạ có nhiều ứng dụng trong công nghiệp, y học, khảo cổ học, thiên văn 

học, … 



Câu 1: Nêu các định nghĩa: số hiệu nguyên tử, điện tích hạt nhân, số khối và cách xác 

định các giá trị trên 

Câu 2: Nêu định nghĩa nguyên tố hóa học, đồng vị 

Câu 3: Nêu cách tính NTK TB của nguyên tố hóa học có nhiều đồng vị 


Câu 1: So sánh các khái niệm: Số hiệu nguyên tử/số đơn vị điện tích hạt nhân và điện 

tích hạt nhân; so sánh khái niệm: nguyên tử khối và số khối 

Câu 2: Vì sao có thể coi nguyên tử khối của một nguyên tử bằng số khối? 


40 

36 

38 

Câu 1: Nguyên tố argon có 3 đồng vị: Ar (99,63%); Ar (0,31%); (0,06%) 

. Xác định 

nguyên tử khối trung bình của Ar. 

99,63.40 + 0,31.36 + 0,06.38 

Giải : M = 

= 39, 98 


18 18 

18Ar 


16 















79 

81 

Câu 2. Trong tự nhiên brom có hai đồng vị bền : 

35 

Br chiếm 50,69% số nguyên tử và 

35 

Br 

chiếm 49,31% số nguyên tử. Hãy tìm nguyên tử khối trung bình của brom. 

Câu 3 : Cho thành phần phần trăm các đồng vị của 2 nguyên tố Ar, K là 

40 

18 Ar 36 

18 Ar 38 

18 Ar 39 

18 K 39 

19 K 40 

19 K 

99,63% 0,31% 0,06% 93,26% 6,73% 0,01% 

a) Tính nguyên tử khối trung bình của Ar và K. 

b) Giải thích tại sao Ar có số hiệu nguyên tử nhỏ hơn K nhưng lại có khối lượng nguyên tử 

trung bình lớn hơn. 

Câu 4: Tính nguyên tử khối trung bình của các nguyên tố sau, biết trong tự nhiên chúng có 

các đồng vị là: 

a) Ni(67,76%); Ni(26,16%); Ni(2,42%); Ni(3,66%) 

58 60 61 62 

28 28 28 28 

16 17 18 

b) 8O(99,757%); 8O(0,039%); 8O(0,204%) 

55 56 57 58 

c 

26 26 26 26 

204 206 207 

208 

d) 82Pb(2,5%); 82Pb(23,7%); 82Pb(22, 

82 

) Fe(5,84%); Fe(91,68%); Fe(2,17%); Fe(0,31%) 

ĐS: a) 58,74 ; b) 16,00 ; c) 55,97 ; d) 207,20 

4%); Pb(51,4%) 

Câu 5: Tính % số nguyên tử mỗi đồng vị của các nguyên tố sau: 

a. 35 

17 

b. 29 63 

37 

Cl và Cl , A = 35,45 

17 

Cl 

65 

Cu và Cu , A = 63,54 

29 

Cu 

c. 12 6 C và 13 6C , và A C = 12,01 

Câu 6: Brom có hai đồng vị, trong đó đồng vị 79 Br chiếm 54,5%. Xác định số khối đồng vị 

còn lại, biết ABr 

= 79,91. ( ĐS: 81 ) 

Câu 7: Biết rằng nguyên tố agon có ba đồng vị khác nhau, ứng với số khối 36, 38 và A. Phần trăm 

các đồng vị tương ứng lần lượt bằng : 0,34% ; 0,06% và 99,6%. Tính số khối của đồng vị A của 

nguyên tố agon, biết rằng nguyên tử khối trung bình của agon bằng 39,98. 

Câu 8: Nguyên tử của nguyên tố A có tổng số hạt là 58. Trong hạt nhân của A, số hạt mang 

điện ít hơn số hạt không mang điện 1 hạt. Xác định số hiệu nguyên tử, số khối của A. Viết kí 

hiệu nguyên tử của nguyên tố A. 






17 











Câu 9: Nguyên tử của nguyên tố B có tổng số hạt là 42, trong đó số hạt mang điện gấp đôi số 

hạt không mang điện. Xác định số hiệu nguyên tử, số khối của B. Viết kí hiệu nguyên tử của 

nguyên tố B. 

4. Mức độvận dụng cao: 

Câu 1: A, B là 2 đồng vị của 1 nguyên tố. A có NTK = 24, đồng vị B hơn A 1 n. Tính NTK 

trung bình của 2 đồng vị biết tỉ lệ số nguyên tử của 2 đồng vị A, B là 3:2. 

HD: Theo giả thiết NTK của B = 25 

Đặt số nguyên tử đồng vị A là 3x số nguyên tử đồng vị B là 2x 

24 .3x 

+ 25.2x 

A = 

= 24,4 

5x 

Câu 2: Nguyên tố Cu có NTK trung bình = 63,54 có 2 đồng vị X, Y. Biết tổng số khối của 2 

đông vị = 128, tỉ lệ số nguyên tử 2 đồng vị X:y = 0,37. Xđ số khối của 2 đồng vị ? 

HD: Vì NTK ≈ số khối 

Đặt số khối của đồng vị X, Y tương ứng là x , y 

Theo gt có x = y = 128 (10 

Đặt số nguyên tử của đồng vị X là 0,37a số ngtử của đồng vị Y là a 

Từ (1,2) X = 63, Y = 65 

Câu 3: Bo trong tự nhiên có hai đồng vị bền: 

có bao nhiêu nguyên tử đồng vị 

11 


5 

B và 

5 

B . Mỗi khi có 760 nguyên tử 

5 

B thì 


5 

B . Biết A B = 10,81. 

11 

Câu 4: Mg có 3 đồng vị : 24 Mg ( 78,99%), 25 Mg (10%), 26 Mg( 11,01%). 

a. Tính nguyên tử khối trung bình. 

b. Giả sử trong hỗn hợp nói trên có 50 nguyên tử 25 Mg, thì số nguyên tử tương ứng của 2 

đồng vị còn lại là bao nhiêu. 

Câu 5: Clo có hai đồng vị là 

Cl; 

35 37 

17 17 

nguyên tử lượng trung bình của Clo. ĐS: 35,5 


Cl . Tỉ lệ số nguyên tử của hai đồng vị này là 3 : 1. Tính 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


_____________________________________________________________________ 






18 
















19 









Bài 3: 

LUYỆN TẬP: THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ 






a) Kiến thức: Củng cố kiến thức về: 

- Thành phần cấu tạo nguyên tử, hạt nhân nguyên tử, kích thước, khối lượng, 

điện tích của hạt nhân 

- Định nghĩa nguyên tố hoá học, kí hiệu nguyên tử, đồng vị, nguyên tử khối, 

nguyên tử khối trung bình 

b) Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng xácđịnh số electron, số proton, số nơtron và 

nguyên tử khối khi biết kí hiệu nguyên tử 

c) Thái độ: Tự giác, tích cực trong học tập và hoạtđộng nhóm 







1. Giáo viên: hệ thống câu hỏi và bài tập, bảng phụ, máy chiếu 

2. Học sinh: Ôn bài cũ, làm bài tập trước khi đến lớp. 



- HS trả lời câu hỏi: 

+ Cho biết thành phần cấu tạo nguyên tử (trong đó nêu rõ đặc điểm của mỗi loại hạt e, 

p, n) 

+ Cho biết đặc điểm của nguyên tử 

+ Viết quy ước ký hiệu nguyên tử của một nguyên tố X và giải nghĩa mỗi thành phần. 

- GV đặt vấn đề: Có bài tập sau: Tổng số proton, nơtron, electron trong nguyên tử của 

nguyên tố Y là 21. Nếu chỉ dựa vào dữ kiện này có tìm ra nguyên tử Y hay không? Nếu không 


thì cần thêm dữ kiện nào khác? 

- HS tư duy từ một số bài tập đã làm trả lời câu hỏi. 





20 













- GV kết luận các đặc điểm của nguyên 

tử: về điện tích, kích thước, khối lượng 

? Nêu ý nghĩa của các ký hiệu N, A, Z, 

Z+ và cách xác định chúng? 

- Hoạt động nhóm (7 phút): GV bổ sung 

dữ kiện cho bài toán đã đặt vấn đề ở 

phần trên, gợi ý để HS hoạt động nhóm 

giải BT trên. 

- HS hoạt động nhóm theo yêu cầu, hết 

TG, đại diện nhóm báo cáo kết quả. 

- Các nhóm còn lại chữa, bổ sung 


? Nhắc lại các định nghĩa: Nguyên tố hóa 

học, đồng vị 

? Viết công thức tính nguyên tử khối 

trung bình của nguyên tố hóa học có 

nhiều đồng vị. 

Nội dung 

I. Thành phần nguyên tử, ký hiệu 

nguyên tử 

1. Kiến thức cần nắm vững: 

- Cấu tạo nguyên tử: 

+ Hạt nhân nguyên tử 

+ Vỏ nguyên tử 

- Đặc điểm của nguyên tử: 

+ Điện tích: trung hòa về điện (số hạt p = 

số hạt e) 

+ Kích thước: Hạt nhân có kích thước vô 

cùng nhỏ so với nguyên tử. Nguyên tử có 

cấu tạo rỗng. 

+ Khối lượng: Tập trung chủ yếu ở hạt 

nhân (do electron có khối lượng rất nhỏ 

so với khối lượng của proton và notron) 

- Ký hiệu nguyên tử 

+ Số hiệu nguyên tử (Z)/số đơn vị điện 

tích hạt nhân = số proton 

+ Số khối = số proton + số notron 

(A = Z + N) 

VD: Tổng số proton, nơtron, electron trong 

nguyên tử của nguyên tố Y là 21.Biết trong 

nguyên tử của một nguyên tố hóa học, 

p








Dạng 1: Bài tập xác định thành phần nguyên tử 

Bài 1: Nguyên tử của một nguyên tố X có tổng số hạt bằng 28. Xác định thành phần 

các hạt trong nguyên tử của nguyên tố X, viết ký hiệu nguyên tử của nguyên tố X. 

Bài 2: Nguyên tử của một nguyên tố Y có tổng số hạt trong hạt nhân là 27. Biết rằng 

trong nguyên tử Y, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 12 hạt. Xác 

định thành phần hạt trong nguyên tử Y, viết ký hiệu nguyên tử của nguyên tố Y. 

Bài 3: Lớp vỏ nguyên tử của một nguyên tố Z có 15. Trong nguyên tử Z, số hạt mang 

điện gấp 1,875 lần số hạt không mang điện. Xác định thành phần hạt trong nguyên tử 

Z, viết ký hiệu nguyên tử của nguyên tố Z. 

Dạng 2: Bài tập xác định khối lượng nguyên tử 

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 

Công thức tính: KLNT = me + mp + mn ≈ mp + mn 

KLNT ( kg) 

KLNT(u) = 

− 27 

1,6605.10 

Bài 4: Tính khối lượng nguyên tử (theo đơn vị kg và đơn vị KLNT u) của các nguyên 

tư X, Y, Z trong các bài tập 1, 2, 3 

Dạng 3: Bài tập về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình 

Bài 5: Mg có 3 đồng vị : 24 Mg ( 78,99%), 25 Mg (10%), 26 Mg( 11,01%). 

a. Tính nguyên tử khối trung bình. 

b. Giả sử trong hỗn hợp nói trên có 50 nguyên tử 25 Mg, thì số nguyên tử tương 

ứng của 2 đồng vị còn lại là bao nhiêu? 

Bài 6: Oxi có 3 đồng vị: 16 O, 17 O, 18 O. Có bao nhiêu đồng vị MgO có thể có trong tự nhiên? 

Đồng vị nào có tổng số khối lớn nhất? Nhỏ nhất? 


- Một hợp chất được tạo nên bởi nhiều nguyên tử thì thành phần hạt trong chất đó bằng 

tổng số hạt các loại trong các nguyên tử tạo nên hợp chất cộng lại. 

VD: Trong phân tử M 2 X có tổng số hạt (p, n, e) là 140 hạt , trong đó số hạt mang điện nhiều 

hơn số hạt không mang điện là 44 hạt. Số khối của nguyên tử M lớn hơn số khối của nguyên 

tử X là 23. Tổng số hạt (p, n, e) trong nguyên tử M nhiều hơn trong nguyên tử X là 34 hạt. 

Xác định thành phần hạt của M, X. Viết công thức phân tử của hợp chất M 2 X. 




- Cho biết thành phần cấu tạo nguyên tử và các đặc điểm của nguyên tử 

22 















- Cho biết định nghĩa nguyên tố hóa học, đồng vị. 

- Viết ký hiệu nguyên tử, nêu công thức tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tố 

hóa học có nhiều đồng vị. 


Câu 1: Phát biểu nào sau đây không đúng? 

1. Trong một nguyên tử luôn luôn có số proton bằng số electron và bằng số đơn vị điện 

tích hạt nhân 

2. Tổng số proton và số electron trong hạt nhân được gọi là số khối 

3. Số khối A là khối lượng tuyệt đối của nguyên tử 

4. Số proton bằng số đơn vị điện tích hạt nhân 

5. Đồng vị là các nguyên tử có cùng số proton nhưng khác nhau về số nơtron 

A. 2, 3 B. 3, 4, 5 C. 1, 3 D. 2, 5 

Câu 2: Có các đồng vị sau: 

H; H; H; Cl; 

Cl . Hỏi có thể tạo ra bao nhiêu phân tử 

1 2 3 35 37 

1 1 1 17 17 

hiđroclorua có thành phần đồng vị khác nhau? 

A. 8 B. 12 C. 6 D. 9 

Câu 3: Những điều khẳng định sau đây có phải bao giờ cũng đúng ? 

a) Số hiệu nguyên tử bằng số đơn vị điện tích hạt nhân nguyên tử 

b) Số proton trong nguyên tử bằng số nơtron 

c) Số proton trong hạt nhân bằng số electron ở lớp vỏ nguyên tử 

d) Chỉ có hạt nhân nguyên tử oxi mới có 8 proton 

e) Chỉ có hạt nhân nguyên tử oxi mới có 8 nơtron 

f) Chỉ có hạt nhân nguyên tử oxi mới có tỉ lệ giữa số proton và nơtron là 1:1 


Câu 1: Có các loại nguyên tử sau: 

35 37 

• 17Cl 

; 

17Cl 

12 13 14 

• C; C; 

C 

6 6 6 

Xác định số nơtron, số proton, số e và số khối của mỗi loại nguyên tử trên? 

10 64 84 11 109 63 40 39 106 

Câu 2: Cho các nguyên tử: A; B; C; D; G; H; E; L; 

J . 

5 29 36 5 47 29 19 19 47 

a/ Định nghĩa: A và D; B và H; E và L; G và J? Giải thích? 


b/ Một nguyên tử X có số hiệu Z, số khối A được kí hiệu như thế nào? 





23 








Câu 3: Tính số khối đồng vị còn lại của các nguyên tố sau biết mỗi nguyên tố có hai 

đồng vị bền: 




a. 29 65 Cu ( 27% ), A Cu 63,54 

Câu 4:Chì có 4 đồng vị là: 

= b. 

35 

17 

Cl ( 75,8 % ) , A Cl = 35,45 

204 

204 

204 

82 

Pb (2,5%); 

82 

Pb (23,7%); 

82 

Pb (22,4%); 

82 

Pb (51,4%) 

204 

a. Tìm khối lượng nguyên tử trung bình của chì 

b. Tìm tỷ lệ số nơtron và số proton trong mỗi đồng vị 


Câu 1:Nguyên tử Al có bán kính nguyên tử 1,43 A 0 và có khối lượng nguyên tử là 

27u. 

a. Tính khối lượng riêng của nguyên tử Al. 

b. Trong thực tế thể tích thật chiếm bởi các nguyên tử chỉ bằng 74% của 

tinh thể còn lại là các khe trống. Định khối lượng riêng đúng của Al. Biết 

4 3 

thể tích của hình cầu: V = π r 

3 

Câu 2:Tính bán kính gần đúng của nguyên tử Cu, biết khối lượng riêng của Cu là 

8,93g/cm 3 và khối lượng nguyên tử của Cu là 64u. Mặt khác, thể tích thật chiếm bởi 

các nguyên tử chỉ bằng 74% của tinh thể, còn lại là các khe trống. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







24 








Ngày soạn: 24 / 08/2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 4 : 

CẤU TẠO VỎ NGUYÊN TỬ 






a) Kiến thức: hs nắm được các nội dung kiến thức sau: 

- Các electron chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân nguyên tử không theo 

những quỹđạo xác định, tạo nên vỏ nguyên tử. 

- Trong nguyên tử, các electron có mức năng lượng gần bằng nhau được xếp vào 

một lớp (K, L, M, N, O, P, Q). 

- Một lớp electron bao gồm một hay nhiều phân lớp. Các electron trong mỗi phân 

lớp có mức năng lượng bằng nhau. 

b) Kĩ năng: Xác định được thứ tự các lớp electron trong nguyên tử, số phân lớp 

(s, p, d) trong một lớp. 

Thực hiện sắp xếp các electron ở lớp vỏ nguyên tử của một số nguyên tố đơn giản 

theo các lớp và phân lớp từ gần đến xa hạt nhân. 

c) Thái độ: hứng thú tìm tòi kiến thức mới 






1. Giáo viên: Mô hình mẫu hành tinh nguyên tử 

2. Học sinh: Chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp. 



- GV nêu câu hỏi: Nêu thành phần cấu tạo nguyên tử. Lớp vỏ nguyên tử có đặc điểm 

gì? 

- Gợi mở: Theo em, các electron ở lớp vỏ nguyên tử chuyển động có theo những quỹ 

đạo xác định xung quanh hạt nhân tương tự như các hành tinh quay xung quanh mặt 


trời hay không? 






25 












- GV cho HS quan sát mô 

hình nguyên tử của Bohr 

phân tích cách thức chuyển 

động của electron theo mô 

hình này. 

- GV cho biết một số hạn chế 

của mô hình mẫu hành tinh 

nguyên tử Bohr 

? Theo quan niệm hiện đại thì 

các electron chuyển động như 

thế nào? 

- GV kết luận. Cho HS quan 

sát mô hình nguyên tử hiện 

đại 

? Nhận xét từ mô hình nguyên 

tử hiện đại, các electron được 

sắp xếp như thế nào? 

theo các lớp và phân lớp 

- Hoạt động nhóm: 

+ Hoạt động 1 (5 phút): Phân 

tích lớp electron: 

* Các e chuyển động trên 

cùng một lớp có năng lượng 

như thế nào? 

* Các e được phân bố trên các 

lớp như thế nào? 

* Hoàn thành bảng sau: 

STT 1 2 3 4 

lớp 

Tên 


Số e 

tối đa 

- Đại diện 1 nhóm báo cáo kết 

quả 

- Nhóm khác chỉnh sửa, bổ 

sung 


+ Hoạt động 2 (5 phút): 

Phân tích phân lớp electron: 

* Các e chuyển động trên 

cùng một phân lớp có năng 

lượng như thế nào? 

* Có mấy loại phân lớp, thứ 

tự của chúng ra sao? Mỗi 

Nội dung 

I.SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA CÁC ELECTRON 

TRONG NGUYÊN TỬ: 

1.Quan niệm cũ (theo E.Rutherford, N.Bohr, 

A.Sommerfeld): Electron chuyển động quanh hạt 

nhân nguyên tử theo những quỹ đạo hình bầu dục 

hay hình tròn (Mẫu nguyên tử hành tinh). 

2.Quan niệm hiện đại: Các electron chuyển động 

rất nhanh quanh hạt nhân nguyên tử trên những quỹ 

đạo không xác định tạo thành những đám mây e gọi 

là obitan. 

II.LỚP ELECTRON VÀ PHÂN LỚP 

ELECTRON: 

1. Lớp electron: 

- Gồm những e có mức năng lượng gần bằng 

nhau. 

- Các electron phân bố vào vỏ nguyên tử từ mức 

năng lượng thấp đến mức năng lượng cao, từ trong 

ra ngoài trên 7 mức năng lượng ứng với 7 lớp 

electron: 

Mức năng lượng n 1 2 3 4 5 6 

Tên lớp K L M N O P 

2.Phân lớp electron: 

- Mỗi lớp chia thành các phân lớp 

- Các e trên cùng một phân lớp có mức 

năng lượng bằng nhau. 


26 















phân lớp có thể điền tối đa 

bao nhiêu electron? 

* Hoàn thành bảng sau: 

STT 


Ký 

hiệu 

P.lớp 

Số e 

tối đa 

- Đại diện nhóm báo cáo kết 

quả. Nhóm khác nhận xét, bổ 

sung 

- GV tổng kết. Gợi ý để HS 

phát hiện các quy luật: 

+ Số phân lớp ở lớp thứ n 

(n








trong đều bão hòa. Hãy điền 11 electron của nguyên tử T vào lớp vỏ nguyên tử cho 

hợp lí. 


Bài tập: Các nguyên tử sau, quy tắc sắp xếp các electron ở lớp vỏ nguyên tử tương tự 

nguyên tử T (bài 2-LT). Hãy sắp xếp các electron cụ thể vào các lớp và phân lớp của 

chúng cho hợp lí: 

a) O (Z=8) 

b) Al (Z= 13) 

c) P (Z=15) 

d) Cl (Z=17) 

Giới thiệu về đám mây electron (obitan nguyên tử- AO). Yêu cầu HS đọc thêm tư 

liệu “Khái niệm về obitan nguyên tử” (SGK T22, 23) ở nhà. 



- Cho biết quan điểm hiện đại mô tả sự chuyển động của electron ở lớp vỏ nguyên tử 

- Cho biết ký hiệu các loại lớp và phân lớp. Số e tối đa trên từng lớp và phân lớp. Ký 

hiệu các phân lớp trên lớp K, L, M như thế nào? 


- Một nguyên tử X có lớp ngoài cùng là lớp M, trên lớp M có 3 electron. Hãy cho biết 

nguyên tử M có bao nhiêu electron vào biểu diễn sự sắp xếp các e đó trên các lớp và 

phân lớp. 

- Một nguyên tử Y có tổng số electron trên các phân lớp s từ trong ra ngoài là 5. Hãy 

cho biết nguyên tử Y có tổng cộng bao nhiêu electron và biểu diễn sự sắp xếp các e đó 

trên các lớp và phân lớp. 


- Nguyên tử của một nguyên tố A có tổng số hạt là 48, trong hạt nhân của A. số hạt 

mang điện bằng số hạt không mang điện. 

a) Xác định thành phần hạt trong A. Viết ký hiệu nguyên tử của nguyên tố A. 

b) Xác định sự phân bố electron của A trên các lớp và phân lớp. 



_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

28 












_____________________________________________________________________ 










29 








Ngày soạn: 24/ 08/2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 5: 

CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ 






a) Kiến thức: hs nắm được các nội dung kiến thức sau: 

- Thứ tự các mức năng lượng của các electron trong nguyên tử. 

- Sự phân bố electron trên các phân lớp, lớp và cấu hình electron nguyên tử của 20 

nguyên tốđầu tiên. 

- Đặc điểm của lớp electron ngoài cùng: Lớp ngoài cùng có nhiều nhất là 8 

electron (ns 2 np 6 ), lớp ngoài cùng của nguyên tử khí hiếm có 8 electron (riêng heli có 2 

electron). Hầu hết các nguyên tử kim loại có 1, 2, 3 electron ở lớp ngoài cùng. Hầu 

hết các nguyên tử phi kim có 5, 6, 7 electron ở lớp ngoài cùng. 

b) Kĩ năng: 

- Viết được cấu hình electron nguyên tử của một số nguyên tố hoá học. 

- Dựa vào cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử suy ra tính chất hoá học 

cơ bản (là kim loại, phi kim hay khí hiếm) của nguyên tố tương ứng. 

c) Thái độ: Hứng thú, say mê học tập, tìm tòi kiến thức mới 







1. Giáo viên: Sơ đồ phân bố mức năng lượng của các lớp và phân lớp ( hoặc bảng qui 

tắc Kleckowski); cấu hình e của 20 nguyên tố đầu. 

2. Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp. 



Biểu diễn sự phân bố các electron ở mỗi lớp và phân lớp trong các nguyên tử: 


8O; 15 

P; 11Na; 17Cl 

; 

18Ar 





30 











- Nếu theo quy luật như vậy thì nguyên tử K (Z=19) có cách phân bố electron như 

thế nào? 

GV cho biết sự phân bố electron chính xác ở lớp vỏ của nguyên tử K HS nảy 

sinh mâu thuẫn nhận thức, cần được giải quyết trong bài học. 



? Các electron được sắp xếp tại các 

lớp và phân lớp như thế nào? 

? Cho biết thứ tự các phân mức 

năng lượng từ 1s đến 6s 

? Có điểm gì đặc biệt ở thứ tự này? 

- Vận dụng trả lời câu hỏi đã đặt ra 

ở hoạt động trải nghiệm. 

? Nêu khái niệm cấu hình electron 

nguyên tử 

- GV chỉ rõ sự giống và khác nhau 

giữa cấu hình electron nguyên tử và 

sự phân bố electron theo các mức 

năng lượng 

- Hoạt động nhóm (8 phút): Xác 

định cấu hình electron nguyên tử 

của một số nguyên tố: H, He, O, 

Ar, Ca, Br 

- Đại diện nhóm báo cáo, nhóm 

khác bổ sung, chỉnh sửa 

- GV chữa và kết luận 

- GV bổ sung: Phân loại nguyên tố 

theo họ (dựa vào phân lớp electron 

cuối cùng điền theo mức năng 

lượng) 

- HS vận dụng: Xác định họ của 

các nguyên tố ở VD trên. 

Nội dung 

I. THỨ TỰ CÁC MỨC NĂNG LƯỢNG 

TRONG NGUYÊN TỬ: 

* Các electron sắp vào các lớp và phân lớp từ 

mức năng lượng thấp đến mức năng lượng cao 

theo thứ tự sau: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 

5p 6s,… 

Khi điện tích hạt nhân tăng, có sự chèn mức 

năng lượng nên mức năng lượng của 4s thấp 

hơn 3d. 

VD: Vì sao nguyên tử K có cách phân bố 

electron ở lớp vỏ nguyên tử là: 

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 mà không phải là 1s 2 2s 2 

2p 6 3s 2 3p 6 3d 1 ? 

II. CẤU HÌNH ELECTRON CỦA 

NGUYÊNTỬ: 

1. Cấu hình e của nguyên tử: 

- Cấu hình electron: Biểu diễn sự phân 

bố e trên các lớp và phân lớp 

- Ví dụ: Cấu hình e của các nguyên tử: 

1H: 1s 1 

2He: 1s 2 

8O: 1s 2 2s 2 2p 4 hay [ He] 

2s 2 2p 4 

Ar : 18 1s2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 

[ ] 

20Ca: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 hay Ar 

4s 2 

35Br: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 5 hay 

Ar 3d 10 4s 2 4p 5 

[ ] 

- Phân lớp cuối cùng là họ của nguyên 

tố : 

+ H, He, Ca: là nguyên tố svì e cuối 

cùng điền vào phân lớp s . 

+ O, Ar, Br: là nguyên tố p vì e cuối 

cùng điền vào phân lớp p. 

+ Ngoài ra còn có nguyên tố d, 

31 
















? Các nguyên tố ở VD trên, đâu là 

kim loại? phi kim? Khí hiếm? 

Khái quát thành nội dung: dự 

đoán tính chất của nguyên tố dựa 

vào số electron lớp ngoài cùng 


nguyên tố f. 

2/ Cấu hình electron của 20 nguyên tố đầu 

( xem sách GK) 

III/ ĐẶC ĐIỂM LỚP ELECTRON NGOÀI 

CÙNG: 

- Đối với nguyên tử của tất cả các 

nguyên tố, lớp e ngoài cùng có nhiều 

nhất là 8 e 

- Các nguyên tử đều có khuynh hướng 

đạt trạng thái bão hòabền với 8 e ở 

lớp ngoài cùng( trừ He, 2e ngoài 

cùng). 

- Lớp e ngoài cùng quyết định tính chất 

hóa học của một nguyên tố: 

+ Nếu tổng số e ngoài cùng < 4 

(1,2,3e) => Nguyên tử CHO e ⇒ là 

kim loại. 

+ Nếu tổng số e ngoài cùng > 4 

(5,6,7e) ⇒ Nguyên tử NHẬN e ⇒ 

là phi kim. 

+ Nếu tổng số e ngoài cùng = 4 ⇒ 

Nguyên tử có thể là kim loại hoặc phi 

kim. 

+ Nếu tổng số e ngoài cùng = 8 ( trừ 

He , 2e ngoài cùng) ⇒ Nguyên 

tử bền về mặt hóa học ⇒ là khí 

hiếm. 

Vậy: khi biết cấu hình e của nguyên tử có 

thể dự đoán được các loại nguyên tố. 

- Bài 1: Viết cấu hình e và xác định các nguyên tố sau thuộc kim loại, phi kim, khí 

hiếm?Tại sao? 

26Fe ; 

25 Mn ; 36Kr 

- Bài tập 4 SGK T 28 


- GV lưu ý một số trường hợp những nguyên tố có cấu hình electron bất thường do 

p.lớp d ở trạng thái bão hòa hoặc nửa bão hòa: Cr (24), Cu (29) 

- Giới thiệu về cấu hình electron biểu diễn trên ô lượng tử. 




32 















- Cho biết thứ tự các phân mức năng lượng. 

- Các electron được sắp xếp ở lớp vỏ nguyên tử như thế nào? 

- Cấu hình electron là gì? Cách viết cấu hình electron nguyên tử như thế nào? 


- Nguyeân töû cuûa nguyeân toá coù ñieän tích haït nhaân Z = 13, soá khoái A = 27, coù soá 

electron hoaù trò laø: 

A: 13 B: 3 C: 5 D: 14 

- Moät nguyeân töû X coù toång soá electron ôû caùc phaân lôùp p laø 11. Haõy cho bieát X thuoäc 

veà nguyeân toá hoaù hoïc naøo sau ñaây? Nguyeân toá X laø: 

A: nguyeân toá s B: nguyeân toá p C: nguyeân toá d D: 

nguyeân toá f 

- Moät nguyeân töû cuûa nguyeân toá M coù caáu hình electron lôùp ngoaøi cuøng laø 3s 2 3p 6 . ÔÛ 

daïng ñôn chaát M coù nhöõng ñaëc ñieåm naøo sau ñaây? 

A: Phaân töû chæ goàm moät nguyeân töû 

B: Phaân töû goàm hai nguyeân töû. 

C: Ñôn chaát raát beàn, haàu nhö khoâng tham gia caùc phaûn öùng hoaù hoïc 

D: A vaø C ñuùng 

- Caáu hình electron cuûa caùc nguyeân töû coù soá hieäu Z = 3, Z = 11 vaø Z = 19 coù ñaëc 

ñieåm naøo sau laø chung? 

A: Coù moät electron lôùp ngoaøi cuøng 

B: Coù hai electron lôùp ngoaøi cuøng 

C: Coù ba electron lôùp trong cuøng 

D: Phöông aùn khaùc. 

- Nguyeân töû cuûa nguyeân toá X coù toång soá electron trong caùc phaân lôùp p laø 7. Nguyeân 

töû cuûa nguyeân toá Y coù toång soá haït mang ñieän nhieàu hôn toång soá haït mang ñieän cuûa 

X laø 8. X vaø Y laø caùc nguyeân toá: 

A: Al vaø Br B: Al vaø Cl C: Mg vaø Cl D: Si vaø Br 


- Moät nguyeân töû R coù toång soá haït mang ñieän vaø khoâng mang ñieän laø 34, trong ñoù soá 


haït mang ñieän gaáp 1,833 laàn soá haït khoâng mang ñieän. Nguyeân toá R vaø caáu hình 

electron laø: 

33 












A: Na, 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 B: Mg, 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 




C: F,1s 2 2s 2 2p 5 D: Ne, 1s 2 2s 2 2p 6 . 

- Viết cấu hình electron nguyên tử của những nguyên tố sau: 

P (Z=15); Si (Z=14); Br (Z=35), Mn (Z=25), Cr (Z=24), Cu (Z=29) 

- Cho biết số electron lớp ngoài cùng của chúng, dự đoán loại nguyên tố. 


- Một nguyên tử X có tổng số electron ở các phân lớp s là 5. Một nguyên tố Y có tổng 

số electron ở các phân lớp p là 11. Xác định cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố 

X, Y, cho biết loại nguyên tố 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







34 








Ngày soạn: 14 / 09 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 6: 

LUYỆN TẬP: CẤU TẠO VỎ NGUYÊN TỬ 






a) Kiến thức: HS được củng cố các nội dung kiến thức sau: 

- Đặc điểm của lớp vỏ nguyên tử, sự chuyển động của electron ở lớp vỏ nguyên tử 

- Lớp và phân lớp electron, số electron tối đa trên các lớp và phân lớp 

- Thứ tự các mức năng lượng electron 

- Cách xác định cấu hình electron nguyên tử ở trạng thái cơ bản 

b) Kĩ năng: HS được củng cố và luyện tập các kĩ năng sau: 

- Thực hành xác định sự phân bố các electron theo thứ tự các phân mức năng lượng 

- Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố hóa học dựa vào số electron ở 

lớp vỏ của nguyên tử, dựa vào đặc điểm phân bố electron trên các lớp và phân lớp 

- Giải bài tập định lượng xác định thành phần nguyên tử, ký hiệu nguyên tử từ đó viết 

cấu hình electron 

- Xác định loại nguyên tố dựa vào đặc điểm cấu hình electron 

c) Thái độ: Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo 







1. Giáo viên: Hệ thống câu hỏi và bài tập, nội dung hoạt động nhóm 

2. Học sinh: Ôn tập nội dung kiến thức 2 bài: “Cấu tạo vỏ nguyên tử” và “Cấu hình 

electron nguyên tử”, làm BTVN theo yêu cầu. 



Lớp chọn: Hãy viết cấu hình electron : Fe , Fe 2+ , Fe 3+ , S , S 2- , Rb và Rb + . 


(Biết số hiệu : Z Fe = 26 ; Z S = 16 ; Z Rb = 37 ) 

35 















So sánh độ bền cấu hình giữa nguyên tử S với ion S 2- , nguyên tử Rb với ion Rb + , ion 

Fe 2+ và ion Fe 3+ . Giải thích ngắn gọn. 

Lớp đại trà: Hãy viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố sau: 

16S , 18 

Ar , 30 

Zn , 29 

Cu . 

- Cho biết nguyến tố nào là kim loại , nguyên tố nào là phi kim, nguyên tố nào là 

khí hiếm? Vì sao? 

- Cho biết nguyên tố nào thuộc nguyên tố s , p , d , f ? Vì sao? 

Từ kết quả kiểm tra của HS, GV gợi ý và đề cập đến vấn đề lý thuyết sau: dựa vào 

cấu hình electron nguyên tử, xác định độ bền của các nguyên tố, hợp chất trong tự 

nhiên. 



? Cho biết đặc điểm của lớp vỏ nguyên 

tử (gồm loại hạt nào, chúng chuyển động 

ra sao, điện tích như thế nào?) 

? Lập bảng thống kê các lớp và phân lớp 

electron 

? Nêu thứ tự các phân mức năng lượng 

electron (từ thấp đến cao) từ phân mức 

1s đến 6s 

? Cho biết quy tắc phân bố electron ở lớp 

vỏ nguyên tử ở trạng thái cơ bản? 

Tổ chức hoạt động nhóm (5 phút) 

VD: Phân bố electron trên các nguyên tử 

sau theo thứ tự phân mức năng lượng 

Ne (Z=10); Ca (Z=20), Br (Z=35) 

- HS chia thành 4 nhóm thực hiện hoạt 

động theo yêu cầu 

- Đại diện nhóm báo cáo kết quả hoạt 

động, các nhóm còn lại chữa, bổ sung 

- GV kết luận, đánh giá 

VD: Viết cấu hình electron nguyên tử 

Nội dung 

I. Cấu tạo vỏ nguyên tử (8 phút) 

1. Đặc điểm lớp vỏ nguyên tử 

- Gồm các electron chuyển động tự do, 

rất nhanh xung quanh hạt nhân, không có 

quỹ đạo xác định 

- Mang điện tích âm 

2. Lớp và phân lớp electron 

a) Lớp electron, số electron tối đa 

b) Phân lớp electron 

II. Các mức năng lượng electron 

- Thứ tự các phân mức năng lượng 

electron từ thấp đến cao: 

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s … 

- Quy tắc sắp xếp electron ở lớp vỏ 

nguyên tử: Theo thứ tự các phân mức 

năng lượng từ thấp đến cao, trong đó các 

phân mức năng lượng thấp hơn phải có 

đủ số electron tối đa 

VD: 


III. Cấu hình electron nguyên tử 

1. Các bước xác định cấu hình electron 

36 















của các nguyên tử đã cho (trong nội dung 

hoạt động nhóm) 

ĐN cấu hình electron nguyên tử 

- Nêu các bước viết cấu hình electron? 

? Thế nào là nguyên tố s, p d, f 

? Dự đoán tính chất của nguyên tố dựa 

vào số electron lớp ngoài cùng. Vận 

dụng xác định loại nguyên tố và tính chất 

của mỗi nguyên tố ở VD trên. 


Dạng 1: Bài tập xác định cấu hình electron nguyên tử 

2. Lớp electron ngoài cùng và đặc điểm 

của nguyên tử 

a) Phân loại nguyên tố s, p, d, f 

b) Dự đoán tính chất của nguyên tố dựa 

vào số electron lớp ngoài cùng 

Câu 1: Vì sao cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố Cr (Z=24), Cu (Z=29) 

đặc biệt hơn những nguyên tố khác? Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên 

tố trên. 

Câu 2: Những nguyên tử và ion nào sau đây có cấu hình electron giống nhau? Ne 

(Z=10), Mg (Z=12), Mg 2+ , O (Z=8), O 2- , Al (Z=13), Al 3+ . 

Câu 3: Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố sau, xác định giá trị Z+ của 

những nguyên tử đó? 

a) Nguyên tử X có 4 lớp electron, lớp ngoài cùng có 5 electron 

b) Nguyên tử Y có tổng số electron ở các phân lớp s là 5 electron 

c) Nguyên tử Z có tổng số electron ở các phân lớp p là 17 electron 

d) Nguyên tử U thuộc loại nguyên tố p, có 3 lớp electron, có 6 electron hóa trị 

đ) Nguyên tử T thuộc loại nguyên tố d, có 4 lớp electron, có 7 electron hóa trị 

Dạng 2: Bài tập định lượng xác định thành phần cấu tạo nguyên tử, cấu hình 

electron nguyên tử 

Câu 1: Nguyên tử của một nguyên tố X có tổng số hạt là 80, trong đó số hạt mang điện 

nhiều hơn số hạt không mang điện là 20 hạt. 

a) Xác định số hiệu nguyên tử, số khối của nguyên tử X 

b) Viết cấu hình electron nguyên tử, xác định loại nguyên tố và dự đoán tính chất của 

X 

Đáp số: 55 

25 Mn 

Câu 2: Nguyên tử của một nguyên tố Y có tổng số hạt là 42, trong đó số hạt mang điện 


gấp đôi số hạt không mang điện. 

a) Xác định số hiệu nguyên tử, số khối của nguyên tử Y 

37 















b) Viết cấu hình electron nguyên tử, xác định loại nguyên tố 


14 Si 

Câu 3: Hạt nhân nguyên tử của một nguyên tố Z có tổng số hạt cơ bản là 65. Trong 

nguyên tử Z, số hạt mang điện gấp 12/7 lần số hạt không mang điện. 

a) Xác định số hiệu nguyên tử, số khối của nguyên tử Z 

b) Viết cấu hình electron nguyên tử, xác định loại nguyên tố 


30 Zn 


* Electron hóa trị: Là những electron có thể cho đi trong các quá trình hóa học, quyết 

định tính chất hóa học của nguyên tố 

- Với nguyên tố s, p: số electron hóa trị = số electron ở lớp ngoài cùng 

- Với nguyên tố d, f: số electron hóa trị = số electron ở lớp ngoài cùng + số electron ở 

phân lớp sát ngoài cùng (nếu phân lớp đó chưa bão hòa) 



- Nêu thứ tự các mức năng lượng electron 

- Cho biết quy tắc xác định cấu hình electron nguyên tử 

- Thế nào là nguyên tố s, p, d, f? 

- Dựa vào số electron lớp ngoài cùng có dự đoán được tính chất của nguyên tố hay 

không? 


- Lấy ví dụ cho mỗi loại nguyên tố s, p, d, f một nguyên tử có cấu hình electron tương 

ứng và dựa vào số electron lớp ngoài cùng dự đoán chúng là kim loại, phi kim hay khí 

hiếm 

- Viết Che nguyên tử của các nguyên tố có Z = 11 đến 22, cho biết loại nguyên tố 

- Viết Che nguyên tử của các nguyên tố sau: 

+ Nguyên tử của nguyên tố A có 4 lớp electron, thuộc loại nguyên tố s. Lớp ngoài 

cùng có 1 electron 

+ Nguyên tử của nguyên tố B có tổng số electron điền tại các phân lớp p là 17. 



Bài 1: Có bao nhiêu nguyên tử thỏa mãn cấu hình electron ở trạng thái cơ bản có tổng 

số electron điền tại các phân lớp s là 

38 















a) 8 electron? 

b) 7 electron? 

Hãy chỉ ra cụ thể cấu hình electron của những nguyên tử đó 

Bài 2: Hạt nhân nguyên tử của một nguyên tố X có tổng số hạt là 52 hạt. Trong nguyên 

tử X, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 20 hạt. 

a) Xác định thành phần nguyên tử của nguyên tố X 

b) Viết Che nguyên tử của nguyên tố X ở trạng thái cơ bản. Cho biết X là kim loại hay 

phi kim? 


Bài 1. Tổng số hạt mang điện và không mang điện trong ion X 2- là 50. Trong nguyên 

tử X, số hạt mang điện gấp đôi số hạt không mang điện. Viết Che nguyên tử của 

nguyên tố X, cấu hình electron của ion X 2- . Cho biết X là kim loại hay phi kim? 

Bài 2: Tổng số hạt mang điện trong ion M 2+ là 50. Trong nguyên tử X, số hạt mang 

điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 24 hạt. Viết Che nguyên tử của nguyên tố 

M, cấu hình electron của ion M 2+ . Cho biết M là kim loại hay phi kim? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







39 









KIỂM TRA VIẾT 45 PHÚT 




I. MỤC TIÊU KIỂM TRA: 

- Kiểm tra khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh về thành phần nguyên tử; hạt 

nhân nguyên tử-nguyên tố hoá học-đồng vị; cấu tạo vỏ nguyên tử; cấu hình e 

nguyên tử 

- Kiểm tra kĩ năng giải bài toán xác định loại hạt trong nguyên tử; điện tích hạt 

nhân; tính nguyên tử khối trung bình; số khối; viết cấu hình e nguyên tử 

II. NỘI DUNG KIẾN THỨC VÀ KĨ NĂNG CẦN KIỂM TRA: 

1. Kiến thức: 

1.1/. Thành phần nguyên tử: Đặc điểm các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử 

1.2/. Hạt nhân nguyên tử- nguyên tố hoá học - đồng vị: 

1.2.1. Đặc trưng của hạt nhân nguyên tử 

1.2.2. Đồng vị- nguyên tử khối- nguyên tử khối trung bình 

1.3/. Cấu tạo vỏ nguyên tử: 

1.3.1. Cấu tạo vỏ nguyên tử 

1.3.2. Số e tối đa trên một lớp, phân lớp 

1.4/. Cấu hình e nguyên tử: 

2. Kĩ năng: 

- Xác định số hạt p, e, n, số khối, điện tích hạt nhân, số đơn vị điện tích hạt 

nhân,... 

- Xác định nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình, % các đồng vị 

- Viết cấu hình e nguyên tử 

- Xác định loại nguyên tố 

III. HÌNH THỨC KIỂM TRA: Trắc nghiệm tự luận (50%) kết hợp trắc 

nghiệm khách quan (50%) 

IV. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1. Giáo viên: Bảng trọng số, ma trận đề kiểm tra cho lớp chọn và lớp đại trà 

2. Học sinh: Ôn tập kĩ các nội dung kiến thức, củng cố các kĩ năng trước giờ kiểm tra 

V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 


1. Ổn định tổ chức 

40 












2. Giao đề và tính giờ làm bài 

3. Thu bài 




4. Dặn dò, nhắc nhở cuối giờ kiểm tra. 

- Nghiên cứu trước bài “Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học” thuộc chương 2 

chương trình SGK hóa học cơ bản lớp 10. 

- Trả lời câu hỏi sau: 

Viết Che nguyên tử của các nguyên tố sau: F (Z=9); Al (Z=13) và cho biết: 

+ Số electron ở lớp vỏ nguyên tử, số lớp electron, số electron ở lớp ngoài cùng 

+ Dựa vào bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, cho biết 2 nguyên tố này thuộc vị trí 

nào (ô thứ mấy, thuộc chu kì nào và nhóm nào) trong bảng tuần hoàn? 

+ Dự đoán cách xác định vị trí của nguyên tố trong BTH dựa vào Che nguyên tử. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







41 











CHỦ ĐỀ 3: 

BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 

ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN 

(Tổng số tiết: 9 – Từ tiết 13 đến tiết 20) 


Bài 7: 


BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 


a) Kiến thức: hs nhận thức được các nội dung kiến thức: 

- Cấu tạo bảng tuần hoàn 

- Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn 

b) Kĩ năng: HS được rèn luyện các kĩ năng sau: 

- Xác định cấu hình electron nguyên tử từ vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn 

- Từ cấu hình electron nguyên tử ở trạng thái cơ bản tìm vị trí của nguyên tố trong 

bảng tuần hoàn 

- Giải một số bài tập định lượng xác định thành phần cấu tạo nguyên tử, từ đó suy ra 

cấu hình electron và vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn. 

c) Thái độ: Tích cực trong học tập, chủ động nắm bắt kiến thức 

Bước đầu hình thành thế giới quan về quy luật của vật chất trong tự nhiên 







1. Giáo viên: - Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học của Đi-mi-tri Men-de-le-ep 

- Một số tư liệu về việc tìm ra bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 


- Câu hỏi và BT vận dung, luyện tập 





42 











2. Học sinh: - Kiến thức và kĩ năng viết cấu hình electron nguyên tử, xác định loại 

nguyên tố đã học ở chương 1 



- GV cho HS quan sát bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 

- Đặt câu hỏi: 

+ Biết 2 nguyên tố ở cột đầu tiên là 1 Hvà 3 Li. Từ cấu hình electron nguyên tử của 

chúng hãy giải thích tại sao chúng đều được xếp vào cột IA? 

+ Biết 2 nguyên tố 3 Li và 4 Be đứng cạnh nhau ở cùng một hàng. Từ cấu hình electron 

nguyên tử của chúng hãy giải thích tại sao chúng đều nằm ở hàng thứ hai trong bảng 

tuần hoàn? 

- Đặt vấn đề: Các nguyên tố hóa học được sắp xếp trong bảng tuần hoàn có quy luật gì 

không? 



- GV và HS đưa ra kết luận sau nội dung 

hình thành kiến thức 

- HS nêu quy tắc sắp xếp electron trong 

bảng tuần hoàn 

- GV lưu ý về khái niệm electron hóa trị: 

những electron có khả năng tham gia 

hình thành liên kết hóa học, tham gia pư 

hóa học 

+ Nguyên tố s, p: electron hóa trị là các e 

ở lớp ngoài cùng 

+ Nguyên tố d, f: electron hóa trị gồm 

các electron lớp ngoài cùng + các 

electron ở phân lớp (d, f) sát ngoài cùng 

nếu phân lớp đó chưa bão hòa 

Nội dung 

I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố 

trong bảng tuần hoàn 

VD: 

1H, 2 He, 3 Li, 4 Be lần lượt được sắp xếp 

nối tiếp nhau từ trên xuống dưới, từ trái 

qua phải trong bảng tuần hoàn 

1H 3 Li có lớp ngoài cùng đều có 1 e 

thuộc cùng một cột 

3Li và 4 Be đều có 2 lớp electron thuộc 

cùng một hàng 

KL: 

- Theo chiều tăng của điện tích hạt nhân 

nguyên tử 

- Các nguyên tố cùng số lớp electron 

được xếp vào cùng một hàng (chu kì) 

- Các nguyên tố có cùng số electron hóa 

trị được xếp vào cùng một cột (nhóm) 


43 















- Tổ chức hoạt động nhóm (8 phút): GV 

chia lớp thành 4 nhóm học tập: 

+ Nhóm 1, 2: Khảo sát cấu hình electron 

nguyên tử và vị trí trong bảng tuần hoàn 

của 2 nguyên tố: 9 F và 11 Na 

+ Nhóm 3, 4: Khảo sát cấu hình electron 

nguyên tử và vị trí trong bảng tuần hoàn 

của 2 nguyên tố: 7 N và 13 Al 

Trình bày như sau: 

aX: số e = thuộc ô thứ: 

Che: số lớp e= , thuộc chu kì 

Số e lớp NC= , thuộc nhóm 

- Sau khi khảo sát, các nhóm HS đưa ra 

cách xác định vị trí của nguyên tố trong 

bảng tuần hoàn dựa vào Che nguyên tử 

- Các nhóm tiến hành hoạt động theo yêu 

cầu của GV, đại diện 1 nhóm mỗi hđ báo 

cáo kết quả, nhóm còn lại chữa và bổ 

sung. 

- GV tổng kết nội dung 

+ Ô nguyên tố: 

Định nghĩa 

Cách xác định 

VD: 

+ Chu kì: 


? Quan sát bảng tuần hoàn, hãy cho biết 

trong bảng tuần hoàn hiện tại có mấy chu 

kì? Nguyên tố hóa học có lớp vỏ 

II. Cấu tạo bảng tuần hoàn 

VD: 

Nguyên tố 9 F: số e = 9 

Che: 1s 2 2s 2 2p 5 

- số lớp e = 2, thuộc chu kì 2 

- số e lớp ngoài cùng = 7, thuộc nhóm 

VIIA. 

… 

1. Ô nguyên tố: 

- Mỗi nguyên tố hóa học được xếp 

vào một ô của bảng gọi là ô nguyên tố. 

- Số thứ tự của ô nguyên tố đúng 

bằng số hiệu nguyên tử của nguyên tố 

đó. 

Số hiệu nguyên tử 

Kí hiệu hóa học 

Tên nguyên tố 

Số oxi hóa 

13 26,98 

Al 

Nhôm 

+3 

1,61 

Nguyên tử khối 

Trung bình 

Độ âm điện 

Cấu hình electron 

2. Chu kì: 

a. Định nghĩa 

Chu kì là dãy các nguyên tố mà 

nguyên tử của chúng có cùng số lớp 

electron, được sắp xếp theo chiều điện 

tích hạt nhân tăng dần. 

b.Giới thiệu các chu kì: 


44 















electron lớn nhất hiện tại có bao nhiêu 

lớp e? 

? Những chu kì nhỏ là các chu kì nào? 

Có bao nhiêu nguyên tố? Giải thích? 

? Kể tên các chu kì lớn? Chúng có bao 

nhiêu nguyên tố? Giải thích? 

? Mỗi chu kì luôn bắt đầu bằng loại 

nguyên tố nào và kết thúc bằng loại 

nguyên tố nào? 

+ Nhóm nguyên tố 


? Có các loại nhóm nguyên tố nào? 

Thế nào là nhóm A, nhóm B? 

−Chu kì 1: gồm 2 nguyên tố H(Z=1) 

đến He(Z=2) 

−Chu kì 2: gồm 8 nguyên tố Li(Z=3) 

đến Ne(Z=18) 

− Chu kì 3: gồm 8 nguyên tố 

Na(Z=11) đến Ar(Z=18) 


K(Z=19) đến Kr(Z=36) 


Rb(Z=37) đến Xe(Z=54) 


Cs(Z=55) đến Rn(Z=86) 

− Chu kì 7: Bắt đầu từ nguyên tố 

Fr(Z=87), đây là một chu kì chưa đầy đủ. 

c.Phân loại chu kì : 

− Chu kì 1, ,2, 3 là các chu kì nhỏ. 

− Chu kì 4, 5, 6, 7 là các chu kì lớn. 

Nhận xét : 

− Các nguyên tố trong cùng chu kì có 

số lớp electron bằng nhau và bằng STT 

của chu kì. 

− Mở đầu chu kì là kim lọai kiềm, 

gần cuối chu kì là halogen (trừ CK 1); 

cuối chu kì là khí hiếm. 

− Dưới bảng có 2 họ nguyên tố: 

Lantan và Actini. 

3. Nhóm nguyên tố: 

a. Định Nghĩa : Nhóm là tập hợp các 

nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình 

electron tương tự nhau, do đó có tính 

chất hóa học gần giống nhau, sắp xếp 

thành một cột. 

b.Phân loại: Gồm 8 nhóm A và 8 

nhóm B 

- Nhóm A: gồm 8 nhóm từ IA → VIIIA 

(Mỗi nhóm 1 cột) 

+ Nguyên tố s: Nhóm IA (nhóm kim loại 

kiềm, trừ H) và nhóm IIA (kim loại kiềm 

thổ) 

+ Nguyên tố p: Nhóm IIIA đến VIIIA 

(trừ He) 

+ STT nhóm = Số e lớp ngoài cùng = Số 

e hoá trị 

- Nhóm B: gồm 8 nhóm từ IB → VIIIB 

(Mỗi nhóm là một cột, riêng nhóm VIIIB 


45 















Vận dụng: (hoạt động nhóm, 5 phút) 

Câu hỏi: Quan sát bảng tuần hoàn các 

nguyên tố hóa học, cho biết vị trí của 

nguyên tố K, Fe. Từ vị trí này hãy viết 

cấu hình electron nguyên tử của 2 

nguyên tố trên ở trạng thái cơ bản 


có 3 cột). 

+ Nguyên tố d: 

+ Nguyên tố f: Thuộc 2 hàng cuối bảng 

+ Số TT nhóm = Số e hoá trị 

Ngoại lệ: Số e hoá trị = 9,10 thuộc 

nhóm VIIIB 

VD: 

- K: ô 19, chu kì 4, nhóm IA 

Che: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 

Câu 1: Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố hóa học sau, từ đó cho biết 

vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn: 

6C; 10 Ne; 12 Mg; 17 Cl; 20 Ca; 22 Ti; 24 Cr; 29 Cu; 30 Zn 

Câu 2: Từ các thông tin sau về vị trí của nguyên tố, hãy cho biết cấu hình electron 

nguyên tử của nguyên tố đó và cho biết tên nguyên tố: 

a) Nguyên tố A thuộc ô thứ 14 trong BTH 

b) Nguyên tố B thuộc chu kì 4, nhóm IVA 

c) Nguyên tố C thuộc chu kì 4, nhóm IVB 

d) Nguyên tố D thuộc chu kì 4, nhóm A, có 5 electron hóa trị 

e) Nguyên tố E thuộc chu kì 4, nhóm B, có 5 electron hóa trị 

Câu 3: Nguyên tử của một nguyên tố X có 58 hạt cơ bản. Trong hạt nhân của X, số hạt 

mang điện ít hơn số hạt không mang điện 1 hạt. 

a) Viết Che nguyên tử của nguyên tố X 

b) Xác định vị trí của X trong bảng tuần hoàn 

Đ/s: X là 19 K: ô thứ 19, chu kì 4, nhóm IA 

Câu 4: Hạt nhân nguyên tử của một nguyên tố Y có tổng số hạt cơ bản là 27. Trong 

nguyên tử Y, số hạt mang điện gấp 1,7 lần số hạt không mang điện. 

a) Viết Che nguyên tử của nguyên tố X 

b) Xác định vị trí của X trong bảng tuần hoàn 

Đ/s: Y là 17 Cl: ô thứ 17, chu kì 3, nhóm VIIA 



- Tiểu sử nhà bác học Mendeleev: Tư liệu đọc thêm SGK T39 

46 















- Lịch sử tìm ra bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học: 

Khi Menđêlêep viết "Nguyên lý hóa học", ông nghĩ đến lúc này trong số các nguyên tố 

đã phát hiện trên thế giới là 63 nguyên tố, giữa chúng nhất định có những quy luật biến 

hóa thống nhất, vì rằng tất cả các sự vật điều có liên quan với nhau. Để phát hiện quy 

luật này ông đãđăng ký 63 nguyên tố này vào 63 chiếc thẻ, trên thẻ ông viết tên, 

nguyên tử lượng, tính chất hóa học của nguyên tố. Ông dùng 63 chiếc thẻ mang tên 63 

nguyên tố này xếp đi xếp lại trên bàn. Bỗng nhiên một hôm ông phát hiện ra rằng nếu 

xếp các nguyên tố này theo sự lớn nhỏ của nguyên tử lượng thì sẽ xuất hiện sự biến 

hóa mang tính liên tục rất kỳ lạ, nó giống như một bản nhạc kỳ diệu vậy. Menđêlêep 

không giấu nổi niềm vui, ông tin tưởng chắc chắn rằng loại quy luật này chứng tỏ quan 

hệ của vạn vật trên thế giới này là tất nhiên và có luật tuần hoàn của chúng. 

Menđêlêep như đã có chìa khóa mở cánh cửa của mê cung đã phát hiện trên những bí 

mật của cả cung điện. Ông đã sắp xếp những nguyên tố thành một bảng tuần hoàn, 

trong đó có những nguyên tố vẫn phải để trống. Ông công bố tác phẩm của mình, kiên 

trì chờ đợi kết quả kiểm nghiệm của các nhà khoa học ở khắp nơi trên thế giới đối với 

quy luật tuần hoàn của các nguyên tố, nhưng suốt 4 năm không phát hiện thêm được 

nguyên tố mới nào. 

Năm 1875 Viện Hàn lâm khoa học Pari nhận được thư của một nhà khoa học, trong 

thư nói ông đã tạo ra được một nguyên tố mới trong quặng kẽm trắng, ông gọi 

nguyên tố là "Gali". Tính chất của Gali giống như nhôm, nguyên tử lượng là 59,72; tỷ 

trọng là 4,7. Nghe được tin này Menđêlêep mắt sáng hẳn lên, theo phát hiện 4 năm 

trước đây của mình nguyên tố mới này cùng "nhóm của nhôm" đây là điều 4 năm 

trước ông đã dự đoán. Nhưng ông lại cảm thấy không yên tâm, theo cách tính của bảng 

tuần hoàn thì nguyên tử lượng của nhôm phải là khoảng 68, tỷ tọng phải là 5,9 - 6,0. 

Menđêlêep tin rằng mình đúng, ông lập tức viết thư cho Viện Hàn lâm khoa học Pari 

nói ý kiến của mình. 

Bức thư được chuyển đến tay nhà khoa học đã công bố phát hiện ra Gali. Ông ấy hết 

sức ngạc nhiên, Menđêlêep chưa nhìn thấy mặt "Gali" mà dám nói biết được nguyên 

tử lượng và tỷ trọng của nó là bao nhiêu, cứ như là chuyện đùa? Nhưng vì thận trọng, 

nhà khoa học ấy đã tiến hành xác định lại một lần nữa những số liệu trên, kết quả vẫn 

không thay đổi. 

Một thời gian sau, nhà khoa học người Pháp này lại nhận được thư của Menđêlêep, lời 

lẽ trong thư hết sức tự tin, hình như không phải là đang nói đến nguyên tố mới, mà là 

đang làm một bài toán: "4 + ( ) = 10". Nhưng là nhà khoa học ông không thể xem 

thường ý kiến của Menđêlêep. Ông lại tuyển Gali một lần nữa rồi xác định những chỉ 

số của nó, kết quả lần này làm ông ngạc nhiên bởi đúng như dự đoán của Menđêlêep: 

Tỷ trọng của Gali là 5,94; đây đúng là một sự trùng hợp đặc biệt không thể tưởng 

tượng được. 

Sau khi lời dự đoán kỳ lạ này được chứng thực, cả giới hóa học kinh ngạc. Lý luận về 

quy luật tuần hoàn của các nguyên tố học đã bị lãng quên nhiều năm, nay được mọi 

người coi trọng, một số nhà khoa học đã chân thành chúc mừng sự phát hiện tài ba của 

Menđêlêep. Bảng tuần hoàn nhanh chóng được dịch thành nhiều thứ tiếng và truyền bá 

đi khắp nơi trên trái đất. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (còn gọi là bảng 


47 















tuần hoàn Menđêlêep) trên 100 năm qua đã là chìa khóa dẫn đến việc phát minh 

nhiều nguyên tố hóa học mới. 

Bốn năm sau, Thụy Điển phát hiện một loại nguyên tố mới khác, có người gọi nó là 

"Scanđi". Khi mọi người nghiên cứu sâu hơn một bước thì phát hiện ra rằng "Scanđi" 

chính là nguyên tố nằm trong "nhóm của Bo" mà Menđêlêep đã dự đoán. Mọi người 

phát hiện ra rằng lý luận về quy luật tuần hoàn của các nguyên tố không chỉ có thể dự 

kiến vị trí cho các nguyên tố chưa tìm ra "mà còn có thế biết trước được tính chất quan 

trọng của chúng". 

"Nguyên lý hóa học" của Menđêlêep đã được đánh giá rất cao, trở thành bộ sách giáo 

khoa kinh điển được thế giới công nhận. Có người đánh giá Menđêlêep như 

sau: "Trong lịch sử hóa học, ông dùng một chủ đề đơn giản mà đã gọi ra được cả thế 

giới". 



- Nêu quy tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn? 

- Nêu cách xác định ô nguyên tố, chu kì, nhóm nguyên tố trong BTH? 


- Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố có Z từ 17 đến 25. Xác định vị trí 

của chúng trong bảng tuần hoàn. 


Bài 1 : Tổng số hạt cơ bản (p, n, e) trong nguyên tử nguyên tố X là 46, biết số hạt 

mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 14. Xác định chu kì, số hiệu nguyên 

tử của X trong bảng tuần hoàn. 

A. Chu kì 2, ô 7 B. Chu kì 3, ô 15 

C. Chu kì 3 ô 16 D. Chu kì 3 ô 17 

Bài 2 : Hai kim loại X và Y đứng kế tiếp nhau trong một chu kỳ có tổng số proton 

trong hai hạt nhân nguyên tử là 25. Số electron lớp ngoài cùng của X và Y lần lượt là : 

A. 1 và 2 B. 2 và 3 

C. 1 và 3 D. 3 và 4 


Bài 1: Hai nguyên tố X và Y hai nhóm kế tiếp trong bảng HTTH. Y thuộc nhóm VA. 

Ở trạng thái đơn chất X, Y không tác dụng được với nhau. Tổng điện tích dương của 

hạt nhân của hai nguyên tử bằng 23. Cho biết cấu tạo vỏ electron của hai nguyên tố và 

gọi tên chúng. 

Bài 2: Ion M 3+ có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 3s 2 3p 6 3d 5 . 






48 








a. Xác định vị trí (số thứ tự, chu kỳ, nhóm) của M trong bảng tuần hoàn. Cho biết M 

là kim loại gì? 




b. Trong điều kiện không có không khí, cho M cháy trong khí Cl 2 thu được một chất 

A và nung hỗn hợp bột (M và S) được một hợp chất B. Bằng các phản ứng hóa học, 

hãy nhận biết thành phần và hóa trị của các nguyên tố trong A và B. 

Bài 3: X, Y là hai kim loại có electron cuối cùng là 3p 1 và 3d 6 . 

a) Dựa vào bảng tuần hoàn, hãy xác định tên hai kim loại X, Y. 

b) Hòa tan hết 8,3 gam hỗn hợp X, Y vào dung dịch HCl 0,5M (vừa đủ), ta thấy khối 

lượng dung dịch sau phản ứng tăng thêm 7,8 gam. Tính khối lượng mỗi kim loại và 

thể tích dung dịch HCl đã dùng. 

Bài 4: Một hợp chất có công thức là MA x , trong đó M chiếm 46,67% về khối lượng. M 

là kim loại, A là phi kim ở chu kì 3. Trong hạt nhân của M có n - p = 4, trong hạt nhân 

của A có n’ = p’. Tổng số proton trong MA x là 58. 

Xác định tên nguyên tố, số khối của M, số thứ tự A trong bảng tuần hoàn. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







49 












Bài 8: 

SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN CẤU HÌNH ELECTRON 

NGUYÊN TỬ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 



A; 

a) Kiến thức: Hs sau khi nghiên cứu bài học có những nhận thức về: 

- Đặc điểm cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố nhóm 

- Sự tương tự nhau về cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử (nguyên tố 

s, p) là nguyên nhân của sự tương tự nhau về tính chất hoá học các nguyên tố trong 

cùng một nhóm A; 

- Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các 

nguyên tố khi sốđiện tích hạt nhân tăng dần chính là nguyên nhân của sự biến đổi tuần 

hoàn tính chất của các nguyên tố. 

b) Kĩ năng: Luyện tập các kĩ năng sau: 

- Dựa vào cấu hình electron của nguyên tử, suy ra cấu tạo nguyên tử, đặc điểm 

cấu hình electron lớp ngoài cùng. 

- Dựa vào cấu hình electron, xác định nguyên tố s, p. 

c) Thái độ: Tích cực, chủ động tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức 







1. Giáo viên: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 

2. Học sinh:Nắm vững kiến thức bài 7. Đã hình thành được kĩ năng xác định vị trí của 

nguyên tố trong bảng tuần hòa dựa vào cấu hình electron nguyên tử và ngược lại 








50 











- GV đặt câu hỏi: Từ cấu hình electron nguyên tử, hãy xác định vị trí của các nguyên 

tố sau trong bảng tuần hoàn: 

Từ nguyên tố Li đến nguyên tố Ne ứng với Z=3 đến 10 

- Căn cứ vào số electron lớp ngoài cùng, cho biết tính chất của các nguyên tố. 

- Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố kể trên đều thuộc vị trí nào? 

Đặt vấn đề: Các nguyên tố thuộc chu kì 2 biến đổi tuần tự từ kim loại phi kim 

khí hiếm. Vậy ở các chu kì khác quy luật biến đổi tính chất của các nguyên tố hóa học 

có diễn ra tương tự hay không? Tại sao? 



? Các nguyên tố Li, Na, K có điểm gì 

chung về cấu hình electron nguyên tử? 

Chúng đều được xếp vào nhóm nào? 

? Tính chất hóa học của chúng có điểm 

chung không? Nếu có hãy chứng minh 

bằng PTHH cụ thể 

? Quan sát bảng tuần hoàn, hãy khảo sát 

các nguyên tố nhóm A thuộc chu kì 3, 4 

và cho biết từ trái qua phải, tính chất của 

các nguyên tố biến đổi như thế nào? 

? Kết luận vể sự biến đổi cấu hình 

electron nguyên tử của các nguyên tố teo 

chu kì? 

- Tổ chức hoạt động nhóm (10 phút) 

+ Nhóm 1: Nghiên cứu cấu hình electron 

chung và tính chất của các nguyên tố 

nhóm VIIIA 


Nội dung 

I. Cấu hình electron nguyên tử của các 

nguyên tố nhóm A 

- Trong 1 nhóm, số e hóa trị bằng nhau 

tính chất của các nguyên tố thuộc 

cùng nhóm giống nhau 

VD: Nhóm IA: Kim loại kiềm, hoạt động 

mạnh 

Na + H 2 O NaOH + ½ H 2 

K + H 2 O KOH + ½ H 2 

- Trong 1 chu kì (từ trái qua phải) 

VD: 

Chu kì 1: Từ kim loại Phi kim khí 

hiếm 

Chu kì 3: Từ kim loại phi kim khí 

hiếm 

… 

Có sự lặp lại về tính chất của các 

nguyên tố nhóm A theo chu kì 

* Kết luận: SGK 

II.Một số nhóm A tiêu biểu. 

a.Nhóm VIII A (Nhóm khí hiếm) 

- Gồm các nguyên tố: 

He,Ne,Ar,Kr,Xe,Rn 

- Cấu hình e lớp ngoài cùng chung: 

ns 2 np 6 (Trừ He) 

- Hầu hết các khí hiếm không tham gia 

phản ứng hoá học, tồn tại ở dạng khí, 

phân tử chỉ 1 ntử 

b.Nhóm I A (Nhóm Kim Loại kiềm) 


51 
















nhóm IA (Kim loại kiềm) 



nhóm IIA (Kim loại kiềm thổ) 



nhóm VIIA (halogen) 


- Gồm các nguyên tố: Li,Na,K,Rb,Cs,Fr * 

- Cấu hình e lớp ngoài cùng chung: ns 1 

(Dễ nhường 1 e để đạt cấu trúc bền vững 

của khí hiếm) 

- Tính chất hoá học: 

+ T/d với oxi tạo oxít bazơ 

+ T/d với Phi kim tạo muối 

+ T/d với nuớc tạo hiđroxít +H 2 

c.Nhóm VII A (Nhóm Halogen) 

- Gồm các nguyên tố: F,Cl,Br,I,At * 

- Cấu hình e lớp ngoài cùng chung: ns 2 

np 5 (Dễ nhận 1 e để đạt cấu trúc bền 

vững của khí hiếm) 

-Tính chất hoá học: 

+ T/d với oxi tạo oxit axit 

+ T/d với kim loại tạo muối 

+ T/d với H 2 tạo hợp chất khí. 

Bài 1: Cho các nguyên tử có Z = 8, 9 , 17, 19. Xác định vị trí của chúng trong bảng 

tuần hoàn và cho biết khả năng nhường/ nhận e của chúng 

Bài 2: Viết Che và xác định vị trí của các nguyên tố có Z = 20, 21, 24, 29, 30. Cho biết 

loại nguyên tố. Từ đó kết luận về tính chất hóa học chung của các nguyên tố nhóm B. 


Bài tập: Khảo sát các nguyên tố có Z từ 21 đến 30. Xác định số e hóa trị của chúng và 

vị trí (theo nhóm) của chúng trong bảng tuần hoàn. Có sự lặp lại về cấu hình electron 

nguyên tử, vị trí của các nguyên tố và số e hóa trị với các nguyên tố nhóm B thuộc chu 

kì 5, 6 hay không? 

Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố nhóm B. 



- Nêu quy luật biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố nhóm 

A 



Câu 1 : Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố hoá học được sắp xếp dưới ánh sáng của 

52 















A. thuyết cấu tạo nguyên tử. 

B. thuyết cấu tạo phân tử. 

C. Thuyết cấu tạo hoá học. 

D. định luật tuần hoàn các nguyên tố hóa học. 

Câu 2 : Các nguyên tố hoá học trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo nguyên tắc 

: 

A. Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp cùng một hàng. 

B. Các nguyên tố có cùng số electron hoá trị trong nguyên tử được xếp thành một cột. 

C. Các nguyên tố được sắp theo theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. 

D. Cả A, B và C. 

Câu 3 : Các nguyên tố hoá học trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều tăng dần 

của 

A. số nơtron trong hạt nhân. 

B. số proton trong hạt nhân. 

C. số electron ở lớp ngoài cùng. 

D. cả B và C. 

Câu 9 : Nguyên nhân của sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố là sự biến 

đổi tuần hoàn 

A. của điện tích hạt nhân. 

B. của số hiệu nguyên tử. 

C. cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử. 

D. cấu trúc lớp vỏ electron của nguyên tử. 

Câu 10 : Số thứ tự của nhóm A cho biết : 

A. số hiệu nguyên tử. 

B. số electron hoá trị của nguyên tử. 

C. số lớp electron của nguyên tử. 

D. số electron trong 

E. nguyên tử. 

Câu 11 : Nguyên nhân của sự giống nhau về tính chất hoá học của các nguyên tố trong 

cùng một nhóm A là sự giống nhau về 

A. số lớp electron trong nguyên tử. 

B. số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử. 

C. số electron trong nguyên tử. 

D. Cả A, B, C. 

Câu 12 : Electron hoá trị của các nguyên tố nhóm IA, IIA là các electron 

A: s B: p C: d D:f 


Câu 1:Hòa tan hoàn toàn 3,1g hỗn hợp hai kim loại kiềm thuộc hai chu kì liên tiếp vào 

nước thu được 1,12 lít hiđro (đktc). Hai kim loại kiềm đã cho là 

A. Li và Na B. Na và K 






53 











C. K và Rb D. Rb và Cs 

Hướng dẫn: 

- Hai kim loại cùng là kim loại kiềm Hoá trị I, gọi kí hiệu chung cho 2 kim loại 

để viết phương trình 

- Tính phần trăm kim loại phải lập phương trình để giải 

Câu 2: A, B là 2 kim loại nằm ở 2 chu kỳ liên tiếp thuộc nhóm IIA. Cho 4,4 gam một 

hỗn hợp gồm A và B tác dụng với dung dịch HCl 1M (dư) thu được 3,36 lit khí (đktc). 

1. Viết các phương trình phản ứng và xác định tên 2 kim loại. 

2. Tính thể tích dung dịch HCl đã dùng, biết rằng HCl dùng dư 25% so với lượng 

cần thiết. 

Câu 3: Cho 0,85 gam hai kim loại thuộc hai chu kỳ kế tiếp trong nhóm IA vào cốc 

chứa 49,18 gam H 2 O thu được dung dịch A và khí B. Để trung hòa dung dịch A cần 

30 ml dung dịch HCl 1M. 

a. Xác định hai kim loại 

b. Tính nồng độ % của các chất trong dung dịch A. 


Câu 1:A và B là hai nguyên tố ở cùng một nhóm và thuộc hai chu kì liên tiếp trong 

bảng tuần hoàn. Tổng số proton trong hai hạt nhân nguyên tử của A và B bằng 32. 

Hãy viết cấu hình electron của A , B và của các ion mà A và B có thể tạo thành. 

Câu 2: Hai nguyên tố A và B ở hai nhóm A liên tiếp trong bảng tuần hoàn, B thuộc 

nhóm VA, ở trạng thái đơn chất A, B không phản ứng với nhau. Tổng số proton trong 

hạt nhân nguyên tử của A và B là 23. 

1. Viết cấu hình electron nguyên tử của A, B. 

Câu 3: Cho 10 gam kim loại M (thuộc nhóm IIA) tác dụng với nước, thu được 6,11 lit 

khí hiđro (đo ở 25 o C và 1 atm). 

a. Hãy xác định tên của kim loại M đã dùng. 

b. Cho 4 gam kim loại M vào cốc đựng 2,5lit dung dịch HCl 0,06M thu được dung 

dịch B. 

Tính nồng độ mol/l các chất trong cốc sau phản ứng. Coi thể tích dung dịch trong cốc 

vẫn là 2,5 l. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







54 
















55 











Ngày soạn: 05 /10 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 9: 

SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN TÍNH CHẤT CỦA CÁC 

NGUYÊN TỐ HÓA HỌC – ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN 




- Biết và giải thích được sự biến đổi độ âm điện của một số nguyên tố trong một chu 

kì, trong nhóm A. 

- Hiểu được quy luật biến đổi tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố trong một 

chu kì, trong nhóm A (dựa vào bán kính nguyên tử). 

- Hiểu được sự biến đổi hoá trị cao nhất với oxi và hoá trị với hiđro của các nguyên tố 

trong một chu kì. 

- Biết được sự biến đổi tính axit, bazơ của các oxit và hiđroxit trong một chu kì, trong 

một nhóm A. 

- Hiểu được nội dung định luật tuần hoàn. 

b) Kĩ năng: 

Dựa vào qui luật chung, suy đoán được sự biến thiên tính chất cơ bản trong chu kì 

(nhóm A) cụ thể, thí dụ sự biến thiên về: 

+ Độ âm điện, bán kính nguyên tử. 

+ Tính chất kim loại, phi kim. 

+ Hoá trị cao nhất của nguyên tốđó với oxi và với hiđro. 

+ Công thức hoá học và tính axit, bazơ của các oxit và hiđroxit tương ứng. 

c) Thái độ: 

Từ sự nghiên cứu định luật tuần hoàn trong hóa học, HS tiếp cận với những quy luật 

của tự nhiên, từ đó cảm nhận rõ hơn và yêu thích bộ môn Hóa học 








56 















1. Giáo viên: 

Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, bảng độ âm điện của một số nguyên tố theo 

nhóm, chu kì, hệ thống câu hỏi và bài tập 

2. Học sinh: - Chuẩn bị tố kiến thức ở nhà 



- Câu hỏi: Khảo sát cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố thuộc chu kì 3 (từ 

Na (Z=11) đến Ar (Z=18), nhận xét sự biến đổi tính chất của các nguyên tố từ đầu đến 

cuối chu kì 3. Các chu kì còn lại có tương tự như vậy hay không? 

- Đặt vấn đề: Vậy, có thể kết luận sự biến đổi tính chất của nguyên tố (tính kim loại, 

tính phi kim) theo chu kì diễn ra như thế nào? 

Trong một nhóm, sự biến đổi tính kim loại, tính phi kim có giống như trong chu kì hay 

không? 


Hoạt động của GV 

và HS 

? Thế nào là tính 

kim loại? Tính phi 

kim? 

- GV: Lấy ví dụ dẫn 

chứng, yêu cầu HS 

nhận xét đặc điểm 

cấu hình electron 

của các ion Na + , 

Mg 2+ , Cl - , S 2- có 

được sau các quá 

trình nhường, nhận 

electron tương ứng. 

- Từ ND hoạt động 

trải nghiệm kết nối, 

HS kết luận về sự 

biến đổi tính kim 

loại, tính phi kim 

của các nguyên tố 

trong 1 chu kì 

Nội dung 

I/ TÍNH KIM LOẠI, TÍNH PHI KIM 

1/ Tính kim loại – phi kim : 

•Tính kim loại: 

M → M n+ + ne 

- Tính KL là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử dễ 

nhường e để trở thành ion dương. 

- Nguyên tử càng dễ nhường e → tính KL càng mạnh 

•Tính phi kim: 

X + ne → X n- 

- Tính PK là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử dễ 

nhận thêm e để trở thành ion âm. 

- Nguyên tử càng dễ nhận e → tính PK càng mạnh. 

• Không có ranh giới rõ rệt giữa tính KL và PK. 

VD. 

2/ Sự biến đổi tính kim loại – phi kim : 

a/ Trong một chu kì : Trong mỗi chu kì theo chiều tăng 

dần của điện tích hạt nhân, tính KL của các nguyên tố yếu 

dần, đồng thời tính PK mạnh dần. 


57 















- GV: Giải thích quy 

luật 

- HS: hoàn thành 

bảng đánh giá tính 

kim loại, tính phi 

kim trong chu kì 3 

theo hướng dẫn của 

GV 

- GV: gợi ý HS dự 

đoán sự biến đổi 

tính KL, tính PK 

trong 1 nhóm A 

- Kết luận 

? Nêu khái niệm độ 

âm điện 

- HS quan sát bảng 

độ âm điện của một 

số nguyên tố theo 

nhóm và chu kì, từ 

đó phát hiện quy 

luật biến đổi độ âm 

điện theo nhóm, chu 

kì 


- GV cho biết quy 

luật biến đổi hóa trị 

của các nguyên tố 

theo nhóm, chu kì 

Giải thích: Trong 1 chu kì khi đi từ trái sang phải: Z+ tăng 

dần nhưng số lớp e không đổi lực hút giữa hạt nhân với e 

ngoài cùng tăng bán kính giảm khả năng nhường e 

giảm( Tính KL yếu dần) khả năng nhận thêm e tăng dần 

=> tính PK mạnh dần 

Nhóm IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA 

Tính 

Chất 

Na 

Kl 

điển 

hình 

Mg 

Kl 

mạnh 

Kim loại 

Al 

Kl 

TB 

Si 

Pk 

yếu 

P 

Pk 

TB 

S 

Pk 

mạnh 

Cl 

Pk 

điển 

hình 

Phi kim 

b/ Trong một nhóm A : Trong một nhóm A, theo chiều tăng 

dần của điện tích hạt nhân, tính KL của các nguyên tố tăng 

dần, đồng thời tính PK giảm dần. 

Giải thích: Trong 1 nhóm A khi đi từ trên xuống : Z+ tăng 

dần và số lớp e cũng tăng bán kính nguyên tử tăng và 

chiếm ưu thế hơn khả năng nhường e tăng tính kim loại 

tăng và khả năng nhận e giảm => tính PK giảm. 

Kết luận : 

Tính KL-PK biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dần của điện 

tích hạt nhân. 

3/ Độ âm điện : 

a/ Khái niệm 

Độ âm điện của một nguyên tố đặc trưng cho khả năng hút 

electron của nguyên tử đó khi hình thành liên kết hóa học. 

b/ Sự biến đổi độ âm điện các nguyên tố. 

− Trong một chu kì, đi từ trái sang phải theo chiều tăng 

dần của điện tích hạt nhân thì độ âm điện tăng dần. 

− Trong một nhóm A, đi từ trên xuống theo chiều tăng 

dần của điện tích hạt nhân thì độ âm điện giảm dần. 

Kết luận : Vậy độ âm điện của các nguyên tố biến đổi tuần 

hoàn theo chiều tăng dần của Z+. 

ΙΙ/ HÓA TRỊ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ 

• Trong 1 chu kì: đi từ trái sang phải, hóa trị cao nhất với 

oxi của các nguyên tố tăng lần lượt từ 1 đến 7, hóa trị với 

hiđro của các PK giảm từ 4 đến 1. 


58 















- Tổ chức hoạt động 

nhóm (4 phút): Viết 

Công thức phân tử 

của các hợp chất 

oxit cao nhất của 

nguyên tố R, công 

thức hợp chất của R 

với Hidro ứng với R 

ở vị trí nhóm IA đến 

VIIA 

- Đại diện nhóm báo 

cáo kết quả, nhóm 

còn lại và GV chữa, 

bổ sung, kết luận 

? Viết công thức của 

các hidroxit tương 

ứng với các oxit: 

Na 2 O, MgO, Al 2 O 3 , 

P 2 O 5 , SO 3 (các 

nguyên tố tạo các 

oxit đều thuộc chu 

kì 3) 

- Nhận xét tính chất 

của các hidroxit kể 

trên? 

Rút ra quy luật sự 

biến đổi tính axit, 

bazo theo chu kì 

- GV kết luận quy 

luật biến đổi tính 

axit, bazo theo nhóm 

? Phát biểu nội dung 

của định luật tuần 

hoàn 


Hchất 

oxit 

cao 

nhất 

Hc khí 

với 

hiđro 

IA IIA IIIA IVA VA 

VIA VIIA 

R 2 O RO R 2 O 3 RO 2 R 2 O 5 RO 3 R 2 O 7 

RH 4 RH 3 RH 2 

RH 

•Kết luận: Hóa trị cao nhất của một nguyên tố với 

oxi, hóa trị với hiđro biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của 

điện tích hạt nhân 

ΙΙΙ/ SỰ BIẾN ĐỔI TÍNH AXIT-BAZƠ CỦA OXIT VÀ HIĐROXIT 

• Trong 1 chu kì: từ trái sang phải theo chiều tăng dần của 

điện tích hạt nhân, tính bazơ của oxit và hiđroxit tương ứng 

giảm dần, đồng thời tính axit của chúng tăng dần. 

Oxit 

Hidroxit 

Na 2 O 

Oxit 

bazơ 

NaOH 

Bazơ 

mạnh 

kiềm 

Bazơ 

MgO 

Oxit 

bazơ 

Mg(OH) 2 

Bazơ 

yếu 

Al 2 O 3 

Oxit 

l/tính 

Al(OH) 3 

Hidroxit 

lưỡng 

tính 

SiO 2 

Oxit 

axit 

H 2 SiO 3 

Axit 

yếu 

P 2 O 5 

Oxit 

axit 

H 3 PO 4 

Axit 

TB 

SO 3 

Oxit 

axit 

H 2 SO 4 

Axit 

mạnh 

Axit 

Cl 2 O 7 

Oxit 

axit 

HClO 4 

Axit 

rất 

mạnh 

• Trong 1 nhóm A : Đi từ trên xuống, theo chiều tăng dần 

điện tích hạt nhân : tính bazơ của các oxit và hidroxit tăng, 

tính axit giảm dần. 

ΙV/ ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN : 

Định luật tuần hoàn: 

“Tính chất của các nguyên tố và đơn chất, cũng như thành 

phần và tính chất của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố 

đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân 

nguyên tử” 






59 











Câu 1: Sắp xếp các nguyên tố sau theo chiều tăng của tính kim loại: Al; K, Mg; Na. 

Giải thích ngắn gọn. 

Hướng dẫn: Dựa vào sự biến đổi tính kim loại của nguyên tố theo nhóm và chu kì 

Kết quả so sánh: tính kim loại tăng dần theo dãy: Al < Mg < Na < K 

Câu 2: Sắp xếp các nguyên tố sau theo chiều tăng tính phi kim: F, O, S, Cl. Giải thích 

ngắn gọn. 

Hướng dẫn: Dựa vào sự biến đổi tính phi kim của các nguyên tố theo nhóm và chu kì 

Kết quả so sánh: Tính phi kim tăng dần: S < Cl < O < F 

Câu 2: Các nguyên tố của chu kì 2 được sắp xếp theo chiều giá trị độ âm điện giảm 

dần (từ trái sang phải) như sau: ĐA: A 

A. F, O, N, C, B, Be, Li 

B. Li, B, Be, N, C, F, O 

C. Be, Li, C, B, O, N, F 

D. N, O, F, Li, Be, B, C 

Câu 3: Trong một chu kì, bán kính nguyên tử của các nguyên tố 

A. Tăng theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân 

B. Giảm theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân 

C. Giảm theo chiều tăng của tính phi kim 

D. B và C đều đúng 

Câu 4: Trong một nhóm A, bán kính nguyên tử của 

các nguyên tố: 

A. Tăng theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân 

B. Giảm theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân 

C. Giảm theo chiều tăng của tính phi kim 

D. A và C đều đúng 

Câu 5: Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tính phi kim tăng dần (từ trái sang phải) 

như sau: 

A. F, Cl, S, Mg 

B. Cl, F, Mg, S 

C. Mg, S, Cl, F 

D. S, Mg, Cl, F 


Một số đại lượng vật lí của nguyên tử, nguyên tố hóa học có sự biến đổi tuần hoàn: 

*Bán kính nguyên tử: Trong một chu kì bán kính nguyên tử giảm dần từ trái sang phải. 


Trong một phân nhóm bán kính nguyên tử tăng dần từ trên xuống dưới. 





60 











*Năng lượng ion hoá (I). Năng lượng ion hoá là năng lượng tối thiểu cần để tách 1e ra 

khỏi nguyên tử ở trạng thái cơ bản. Nguyên tử càng dễ nhường e (tính kim loại càng 

mạnh) thì I có trị số càng nhỏ. Đơn vị kJ/mol.Trong một chu kì năng lượng ion hóa 

tăng dần từ trái sang phải. Trong một phân nhóm năng lượng ion hóa giảm dần từ trên 

xuống dưới. 

*Ái lực với electron (E). Ái lực electron là năng lượng giải phóng hay hấp thụ khi một 

nguyênt tử trung hòa ở trạng thái khí nhận 1e để trở thành ion âm. Nguyên tử có khả 

năng thu e càng mạnh (tính phi kim càng mạnh) thì E có trị số càng lớn.Trong một chu 

kì, trị số của ái lực electron tăng dần theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân (mang 

dấu âm). Tuy nhiên các khí hiếm lại có ái lực electron dương. Trong một phân nhóm 

theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân phần lớn ái lực electron có trị số giảm dần. 



- Nêu nội dung của định luật tuần hoàn 

- Nêu sự biến đổi tuần hoàn tính kim loại, tính phi kim, độ âm điện, tính axit/bazo của 

hidroxit theo chu kì, theo nhóm 


Câu 1. Biết các ion X + và Y - có cấu hình electron giống nhau, nghĩa là 

A. nguyên tử X, Y thuộc cùng 1 chu kỳ trong bảng tuần hoàn. 

B. số electron trong nguyên tử X nhiều hơn trong nguyên tử Y là 2. 

C. số proton trong nguyên tử X, nguyên tử Y như nhau. 

D. nguyên tử X nhiều hơn nguyên tử Y 2 nơtron. 

Câu 2. Cho 2 nguyên tố X (Z = 11), Y (Z = 15). Nhận định nào đúng? 

A. Tính kim loại của X lớn hơn Y, độ âm điện của X nhỏ hơn Y, bán kính nguyên 

tử X nhỏ hơn Y. 

B Tính kim loại của X nhỏ hơn Y, độ âm điện của X nhỏ hơn Y, bán kính nguyên 

tử X nhỏ hơn Y. 

C. Tính kim loại của X lớn hơn Y, độ âm điện của X lớn hơn Y, bán kính nguyên 

tử X lớn hơn Y. 

D. Tính kim loại của X lớn hơn Y, độ âm điện của X nhỏ hơn Y, bán kính nguyên 

tử X lớn hơn Y. 



61 















Câu 1. A, B là 2 nguyên tố thuộc cùng một nhóm và thuộc 2 chu kì liên tiếp trong 

bảng tuần hoàn. Biết Z A + Z B = 32. A, B lần lượt là : 

A. N, P. B. Mg, Ca. C. P, Cl. D. O, Si. 

Câu 2. Một nguyên tố có oxit cao nhất là RO 3 . Nguyên tố ấy tạo với hiđro một chất 

khí trong đó R chiếm 94,23% về khối lượng. Nguyên tố đó là: 

A. Flo. B. Lưu huỳnh. 

C. Oxi. D. Iot. 

Câu 3. Hai nguyên tố A và B đứng kế tiếp nhau trong cùng một chu kỳ của bảng 

tuần hoàn có tổng số đơn vị điện tích hạt nhân là 30. Hai nguyên tố A và B là: 

A. Na và Mg. B. Mg và Al. C. Mg và Ca. D. Na và K. 

Câu 4. Hợp chất của R với hiđro ở thể khí có dạng RH 4 . Oxit cao nhất của nguyên 

tố R có 53,3% oxi về khối lượng. Nguyên tố R có số khối là: A. 

12. B. 28. C. 32. D. 31. 

Câu 5. Oxit cao nhất của nguyên tố R có dạng R 2 O 5 . Trong hợp chất của R với 

hiđro ở thể khí có chứa 8,82 % hiđro về khối lượng. Công thức phân tử của hợp 

chất khí với hiđro là ( C = 12, N= 14, P= 31, S= 32) 

A. NH 3 . B. H 2 S. C. PH 3 . D. CH 4 . 

Câu 6. Hai nguyên tố X và Y ở hai chu kỳ kế tiếp nhau, ở hai nhóm A cạnh nhau 

trong bảng tuần hoàn có tổng số hạt proton bằng 23. Ở trạng thái đơn chất chúng 

không phản ứng với nhau. X, Y có số hạt proton lần lượt là 

A. 7 và 16. B. 8 và 15. C. 8 và 18. D. 7 và 17. 

Câu 7. Hai nguyên tố X, Y thuộc cùng một chu kỳ ở hai ô kế tiếp nhau trong bảng 

hệ thống tuần hoàn có tổng số hạt proton bằng 23. X, Y có số hạt proton lần lượt 

là: A. 11 và 12. B. 10 và 13. C. 9 và 14. D. 12 và 13. 

Câu 8. Cho 4,8 gam kim loại X thuộc nhóm IIA tác dụng hoàn toàn với dung dịch 

HCl thu được 4,48 lít khí H 2 (đktc). X là 

A. Be. B. Mg. C. Ca. D. Ba. 

Câu 9. Nguyên tố X có hóa trị cao nhất với oxi bằng hóa trị trong hợp chất khí với 

hiđro. Phân tử khối của oxit này bằng 2,75 lần phân tử khối của hợp chất khí với 

hiđro. X là nguyên tố: A. C. B.Si. C. Ge. D. S. 

Câu 10. Nguyên tố X có công thức oxit cao nhất là XO 2 , trong đó tỉ lệ khối lượng 

của X và O là 3/8. Công thức của XO 2 là 

A. CO 2 . B. NO 2 . C. SO 2 . D. SiO 2 . 


Câu 11. Hỗn hợp gồm hai kim loại X và Y thuộc hai chu kỳ liên tiếp của nhóm IIA. 

Cho 6,4 gam hỗn hợp trên phản ứng hết với dung dịch HCl thu được 4,48 lít khí 

H 2 (đktc). X và Y là 

62 















A. Be và Mg. B. Mg và Ca. C. Ca và Sr. D. Sr và Ba. 

Câu 12. Hỗn hợp hai kim loại X và Y thuộc hai chu kỳ liên tiếp của nhóm IA. Hòa 

tan hoàn toàn 6,2 gam hỗn hợp vào nước, toàn bộ khí thu được cho qua ống đựng 

CuO nung nóng. Sau phản ứng thu được 6,4 gam Cu. X và Y là 

A. Li và Na. B. Na và K. C. K và Rb. D. Rb và Cs. 


Câu 1. X, Y là 2 nguyên tố ở cùng nhóm A hoặc nhóm B và thuộc 2 chu kỳ liên 

tiếp trong bảng tuần hoàn. Tổng số proton trong 2 hạt nhân nguyên tử X và Y bằng 

32. Cấu hình electron của 2 nguyên tố đó là 

A. 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 và 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 

B. 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 và 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 4s 2 

C. 1s 2 2s 2 2p 5 và 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 

D. 1s 2 2s 2 2p 2 và 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 2 

Câu 2. Hợp chất M 2 X có tổng số hạt là 116. Trong đó số hạt mang điện nhiều hơn 

không mang điện là 36. Khối lượng nguyên tử của X lớn hơn M là 9. Tổng số hạt 

trong X 2- nhiều hơn trong M + là 17. Vị trí của M, X trong bảng tuần hoàn là 

A. M (STT 11, chu kì 3, nhóm IA); X( STT8, chu kì 2, nhóm VIA). 

B. M (STT19, chu kì 4, nhóm IA); X (STT8, chu kì 2, nhóm VIA). 

C. M ( STT11, chu kì 3, nhóm IA); X (STT16, chu kì 3, nhóm VIA). 

D. M (STT19, chu kì 3, nhóm IA); X (STT16, chu k ì 3, nhóm VIA). 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







63 











Ngày soạn: 12 /10 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 10: 

Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 




- HS xác định được mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử và vị trí của nguyên tố trong 

bảng tuần hoàn, xác định được mối liên hệ giữa vị trí và tính chất của nguyên tố, của 

hợp chất 

- HS nắm chắc các quy luật biến đổi tuần hoàn 

b) Kĩ năng: HS thực hiện rèn các kĩ năng sau: 

- Xác định vị trí của nguyên tố dựa vào cấu hình electron nguyên tử và ngược lại 

- Phân tích cấu tạo của nguyên tử để suy ra tính chất của nguyên tố, đơn chất 

- So sánh tính chất của các nguyên tố lân cận, tính chất của các đơn chất, hợp chất 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động, sáng tạo. Từ việc hiểu rõ và vận dụng được 

các quy luật tuần hoàn, HS thêm đam mê, tìm tòi các quy luật của tự nhiên. 







1. Giáo viên: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 

2. Học sinh: Nắm vững kiến thức bài cũ 



2 HS thực hiện trả lời 2 câu hỏi sau: 

a) Nguyên tử Mg có Z = 12. 


- Viết Che nguyên tử của Mg ở tt cơ bản 





64 











- Xác định vị trí của Mg trong BTH. Mg thể hiện tính chất đặc trưng là tính KL hay 

tính PK? 

- Viết CT oxit cao nhất của Mg và CT hidroxit tương ứng 

b) Nguyên tử S có Z = 16 

- Viết Che nguyên tử của S ở tt cơ bản 

- Xác định vị trí của S trong BTH. S thể hiện tính chất đặc trưng là tính KL hay tính 

PK? 

- Viết CT oxit cao nhất của S và CT hidroxit tương ứng 

GV cho HS nhận xét: mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử (cấu hình electron) với vị 

trí của nguyên tố trong BTH như thế nào? Dựa vào vị trí của nguyên tố có xác định 

được tính chất của nguyên tố đó hay không? 



Hoạt động 1: Quan hệ giữa vị 

trí và cấu tạo nguyên tử (6 

phút) 

HS hoàn thành bảng mối liên hệ 

giữa vị trí và cấu tạo nguyên tử 

Vị trí trong Cấu tạo 

BTH nguyên tử 

STT nguyên 

tố 

STT chu kì 

STT nhóm 

? Trình bày cách xác định số 

electron hóa trị của các nguyên 

tố nhóm A, nhóm B? 

Hoạt động 2: Quan hệ giữa vị 

trí và tính chất của nguyên tố 

(10 phút) 

? Cho biết các nguyên tố thể 

hiện tính KL, tính PK ở các vị 

trí nào trong BTH? 

Nội dung 

I/ QUAN HỆ GIỮA VỊ TRÍ NGUYÊN TỐ VÀ CẤU TẠO 

NGUYÊN TỬ CỦA NÓ: 

Kết luận: Biết vị trí của một nguyên tố trong 

bảng tuần hoàn, có thể suy ra cấu tạo của nguyên 

tố đó và ngược lại. 

_ Số thứ tự của nguyên tố ↔ Số proton, số 

electron 

_ Số thự tự của chu kì ↔ Số lớp electron. 

_ Số thứ tự của nhóm ↔ Số electron hóa trị* 

II/ QUAN HỆ GIỮA VỊ TRÍ VÀ TÍNH CHẤT CỦA 

NGUYÊN TỐ : 

Biết vị trí một nguyên tố trong bảng tuần 

hoàn, ta có thể suy ra những tính chất hóa học cơ 

bản của nó : 

_ Tính kim loại, tính phi kim: 

+Các nguyên tố ở các nhóm IA, IIA, IIIA (trừ H 

và B) có tính kim loại. 

+ Tất cả các nguyên tố nhóm B đều là KL 

+ Các nguyên tố ở các nhóm VA, VIA, VIIA (trừ 

antimon, bitmut và poloni) có tính phi kim. 

_ Hóa trị cao nhất của nguyên tố trong hợp chất 

với oxi, hóa trị của nguyên tố trong hợp chất với 

hiđro. 


65 















? Nêu quy tắc xác định hóa trị 

của nguyên tố trong CT oxit cao 

nhất, CT hợp chất khí với 

hidro? 

- HS nêu quy tắc và tự hoàn 

thành bảng công thức oxit cao 

nhất, CT hợp chất khí với H của 

các nguyên tố từ nhóm IA đến 

VIIA 

Hoạt động 3: So sánh tính 

chất của một nguyên tố với 

các nguyên tố lân cận (10 

phút) 

- GV tổ chức hoạt động nhóm 

(5 phút): 

+ Nhóm 1, 2: Trình bày các quy 

luật biến đổi tuần hoàn R nt , độ 

âm điện, tính KL, tính PK (của 

nguyên tố), tính axit, tính bazo 

(của hợp chất) theo nhóm, theo 

chu kì 

+ Nhóm 3, 4: So sánh tính phi 

kim của các nguyên tố: 

a) P, Si và S 

b) P, N và As 

- Kết thúc thời gian hoạt động, 

GV chữa hoạt động của các 

nhóm Đánh giá, kết luận 


_ Công thức oxit cao nhất. 

_ Công thức hợp chất khí với hiđro (nếu có) 

hchất 

oxit 

cao 

nhất 

Hchất 

khí với 

hiđro 

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA 

R 2 O RO R 2 O 3 RO 2 R 2 O 5 RO 3 R 2 O 7 

RH 4 RH 3 RH 2 RH 

_ Công thức hiđroxit tương ứng (nếu có) và tính 

axit hay bazơ của chúng. 

III/ SO SÁNH TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA MỘT 

NGUYÊN TỐ VỚI CÁC NGUYÊN TỐ LÂN CẬN: 

Dựa vào qui luật biến đổi tính chất của các 

nguyên tố trong bảng tuần hoàn có thể so sánh 

tính chất hóa học của một nguyên tố với các 

nguyên tố lân cận. 

Vd : So sánh: P(Z=15) với Si(Z=14) và S(Z=16) 

P(Z=15) với N(Z=7) và As(Z=33) 

_ Si, P, S thuộc cùng một chu kì => theo chiều 

tăng của Z => tính PK tăng dần Si 

_ N, P, As thuộc cùng nhóm A => theo chiều tăng 

của Z => tính PK tăng dần As 

Câu 1: Nguyên tử của một nguyên tố có cấu hình e lớp ngoài cùng là 

định vị trí và tính chất hoá học cơ bản của nguyên tố đó? 

2 2 

3s 

3p . Hãy xác 

Câu 2: Một nguyên nằm ở chu kì 3, nhóm VIA của BTH. Hãy xác định cấu tạo 


nguyên tử của nguyên tố đó? 

Câu 3: Sắp xếp các nguyên tố sau theo chiều giảm dần tính PK: N, F, P, O 

66 















Câu 4: Viết CT oxit cao nhất và công thức hidroxit tương ứng của các nguyên tố sau: 

K (Z=19); Mg (Z=12), Al (Z=13), Si (Z=14), Na (Z=11) 

Sắp xếp các hidroxit đó theo thứ tự tính bazo tăng dần. 


GV đặt 2 câu hỏi: 

- Viết công thức oxit cao nhất và công thức hidroxit tương ứng (tổng quát) của các 

nguyên tố nhóm IVA, VA, VIA, VIIA? 

- Hidroxit nào có tính axit mạnh nhất? 

GV chữa, mở rộng: Không có hợp chất HFO 4 . Hidroxit có tính axit mạnh nhất là 

HClO 4 . Đây là axit mạnh nhất trong tất cả các axit. 



Câu 1: Nhận xét nào sau đây đúng? 

A. Trong 1 chu kì, khi Z+ tăng, tính kim loại tăng, tính phi kim giảm 

B. Trong 1 nhóm A, khi Z+ tăng, tính phi kim tăng, tính kim loại giảm 

C. Độ âm điện và tính kim loại có sự biến đổi tuần hoàn giống nhau 

D. Khi tính kim loại của nguyên tố tăng thì tính bazo của hidroxit tăng và ngược lại 


Câu 2: Lập sơ đồ tư duy tổng kết chương 2 với 2 nội dung chính: bảng tuần hoàn – sự 

biến đổi tuần hoàn (GV chia lớp thành 4 nhóm, hoàn thành yêu cầu trên trước tiết học 

sau) 


Câu 3: A và B là 2 nguyên tố thuộc cùng 1 nhóm, ở 2 chu kì liên tiếp nhau trong BTH. 

Biết Z A + Z B = 32. Xác định vị trí của A, B trong bảng tuần hoàn và tên của chúng. 

Câu 4: Hợp chất của R với Hidro ở thể khí có CT RH 4 . Oxit cao nhất của R có 53,33% 

Oxi về khối lượng. Xác định nguyên tố R. 


Câu 5: Nguyên tố X có hóa trị cao nhất với oxi bằng hóa trị trong hợp chất khí với 

hidro. Phân tử khối của oxit này bằng 2,75 lần phân tử khối của hợp chất khí với 


Hidro. Xác định nguyên tố X. 





67 











Câu 6 (lớp chọn): Ion M + có 11 proton. Hòa tan 7,72 g hỗn hợp KL M và oxit cao 

nhất của M vào x gam H 2 O được 1,344 lít H 2 (đktc) và dung dịch Y có nồng độ 

16%. Tính x. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Ngày soạn: 12/ 10 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 11: 

LUYỆN TẬP: 

BẢNG TUẦN HOÀN, SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN CẤU HÌNH 

ELECTRON NGUYÊN TỬ VÀ TÍNH CHẤT CỦA CÁC 



NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC 

a) Kiến thức: HS củng cố hệ thống kiến thức về: 

- Cấu tạo bảng tuần hoàn, nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong BTH 

- Sự biếnđổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử và tính chất của nguyên tố và 

tínhaxit, bazơ của hợp chất 

- Nội dung của định luật tuần hoàn 

b) Kĩ năng: HS rèn các kĩ năng sau: 

- Hệ thống kiến thức dưới dạng sơ đồ 

- Giải một số bài tập thuộc các dạng sau: 

+ So sánh tính KL, tính PK, tính axit, tính bazo 

+ Xác định thành phần nguyên tử, liên hệ cấu tạo nguyên tử và vị trí của nguyên tố 

+ Xác định 2 nguyên tố hóa học kế tiếp trong 1 chu kì, 1 nhóm A 

+ Xác định nguyên tố hóa học dựa vào thành phần trong oxit cao nhất hoặc hợp chất 

khí với Hidro 


c) Thái độ: Tích cực, chủ động trong hoạt động nhóm. Sáng tạo tìm tòi trong 

xây dựng sơ đồ tư duy 

68 




















1. Giáo viên: Hệ thống câu hỏi và bài tập 

2. Học sinh: Hệ thống kiến thức đã học chương 2 



- GV yêu cầu HS cử đại diện 4 nhóm trình bày sơ đồ tư duy tổng kết chương do HS đã 

chuẩn bị ở nhà. 

- Các nhóm nhận xét chéo, GV chữa, lưu 1 sơ đồ tư duy trên bảng. 



Hoạt động: Củng cố kiến thức (5 phút) 

- GV kết luận các nội dung kiến thức HS 

cần nắm vững từ sơ đồ tư duy 

- ? Phát biểu nội dung của định luật tuần 

hoàn? 

Nội dung 

A. Kiến thức cần nắm vững 

* Định luật tuần hoàn 

“Tính chất của các nguyên tố và đơn 

chất cũng như thành phần và tính chất 

của các hợp chất tạo nên từ các nguyên 

tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng 


69 















của điện tích hạt nhân nguyên tử” 


Dạng 1 : Trắc nghiệm lý thuyết 

Câu 1 : Tìm câu sai trong những câu dưới đây: 

A. Trong chu kì, các nguyên tố được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần 

B. Trong chu kì, các nguyên tố được xếp theo chiều số hiệu nguyên tử tăng dần 

C. Nguyên tử cảu các nguyên tố trong cùng một chu kì có số e bằng nhau 

D. Chu kì thường bắt đầu là kim loại kiềm, kết thúc là một khí hiếm (trừ chu kì 1 và 

chu kì 7 chưa hoàn thành) 

Câu 2 : Số hiệu nguyên tử Z của các nguyên tố X, A, M, Q lần lượt là 6, 7, 20, 19. 

Nhận xét nào sau đây đúng ? 

A. X thuộc nhóm VA B. A, M thuộc nhóm IIA 

C. M thuộc nhóm IIB D. Q thuộc nhóm IA 

Câu 3 : Số hiệu nguyên tử Z của các nguyên tố X, A, M, Q lần lượt là 6, 7, 20, 19. 

Nhận xét nào sau đây đúng ? 

A. Cả 4 nguyên tố trên thuộc một chu kì B. M, Q thuộc chu kì 4 

C. A, M thuộc chu kì 3 D. Q thuộc nhóm IA 

Câu 4 : Trong bảng tuần hoàn, nguyên tố X có STT 16, nguyên tố X thuộc : 

A. Chu kì 3, nhóm IVA B. Chu kì 4, nhóm VIA 

C. Chu kì 3, nhóm VIA D. Chu kì 4, nhóm IIIA 

Câu 5 : Theo quy luật biến đổi tính chất đơn chất của các nguyên tố trong bảng tuần 

hoàn thì : 

A. Phi kim mạnh nhất là iôt B. Kim loại mạnh nhất là Liti 

C. Phi kim mạnh nhất là flo D. Kim loại yếu nhất là cesi 

Câu 6 : Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tính phi kim tăng dần (từ trái sang 

phải) như sau: 

A. F, Cl, S, Mg C. Cl, F, Mg, S 

B. Mg, S, Cl, F D. S, Mg, Cl, F 

Câu 7 : Các nguyên tố halogen được sắp xếp theo chiều bán kính nguyên tử giảm dần 

(từ trái sang phải) như sau: 

A. I, Br, Cl, F C. F, Cl, Br, I 

B. I, Br, F, Cl D. Br, I, Cl, F 

Dạng 2: Xác định nguyên tố dựa vào cấu tạo, vị trí và tính chất 

BT9/54SGK: Khi cho 0,6 gam một kim loại nhóm IIA tác dụng với nước tạo ra 0,336 

lít khí hiđro ở đktc. Xác định kim loại đó? 

Hướng dẫn: Kim loại Nhóm IIA có hoá trị II, Gọi kim loại là M và viết phương trình 

giống như một nguyên tố bình thường đã biết để tìm ra khối lượng nguyên tử và xác 

định nguyên tố 

Bài tập: Nguyên tử của một nguyên tố X có tổng số hạt cơ bản là 92. Trong hạt nhân 

của X, số hạt không mang điện nhiều hơn số hạt mang điện là 5 hạt. 


a) Xác định thành phần cấu tạo của nguyên tử X 

b) Viết Che nguyên tử của X và xác định vị trí của X trong BTH 

70 















Đ/s: Cu (số e = số p = 29; số n = 34) 

Bài tập: X và Y là 2 nguyên tố kế tiếp nhau trong một nhóm A. Biết tổng số hạt mang 

điện của chúng là 104. Xác định X, Y và vị trí của chúng trong BTH 

Đ/s: Cl (Z=17), Br (Z=35) 

Dạng 3: Xác định tên nguyên tố dựa vào công thức oxit cao nhất, công thức hợp 

chất khí với hidro 

BT7/54SGK: Oxit cao nhất của một nguyên tố là RO 3 , trong hợp chất của nó với hiđro 

có 5,88%H về khối lượng. Xác định nguyên tử khối của nguyên tố đó? 

HD: Dựa vào công thức oxit cao nhất xác định vị trí của nguyên tố Xác định hợp 

chất khí với hiđro và giải 

BT8/54SGK: Hợp chất khí với hiđro của một nguyên tố là RH 4 . Oxit cao nhất của nó 

chứa 53,3% oxi về khối lượng. Tìm nguyên tử khối của nguyên tử đó? 

HD: Dựa vào hợp chất khí với hiđro xác định vị trí nguyên tố suy ra công thức oxit cao 

nhất và giải 


Oxi là một phi kim hoạt động, đặc biệt ở nhiệt độ cao. Em hãy lấy một số ví dụ chứng 

minh cho khả năng hoạt động của khí oxi trong thực tế? 



- Nêu nội dung của định luật tuần hoàn 

- Cho biết các quy luật biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố và hợp chất theo 

nhóm, chu kì. 


- Giải thích tại sao có sự biến đổi tuần hoàn tính kim loại, tính phi kim theo nhóm và 

theo chu kì? 


Câu 1: Cho 2 nguyên tố A, B nằmở 2 ô liên tiếp trong cùng một chu kì của bảng tuần 

hoàn. Hãy xácđịnh số thứ tự của 2 nguyên tố, biết rằng tổng số proton trong 2 nguyên 

tử A, B là 23? 

Câu 2: Hoà tan hoàn toàn 4,6 gam một kim loại kiềm vào nước thu được dung dịch A. 

Để trung hoà hết dung dịch A cần 100 ml dung dịch HCl 2M. Xácđịnh tên nguyên tố 

kim loại? 

Câu 3: Công thứcoxit cao nhất của một nguyên tố là RO 3 . Trong hợp chất khí với 

hiđro, R chiếm 94,12% về khối lượng. Hãy xácđịnh tên nguyên tố R? 






71 











Câu 4: Hai nguyên tố A và B thuộc cùng một phân nhóm chính vàở hai chu kì liên tiếp 

trong bảng tuần hoàn. Tổng số hạt proton trong hai hạt nhân nguyên tử A và B là 32. 

Xácđịnh tên A, B và viết cấu hình electron nguyên tử? 

Câu 5: Hãy viết cấu hình electron nguyên tử của: 

- 

Ion M 2+ có cấu hình electron phân lớp ngoài cùng là 3d 5 

- Ion X - có cấu hình electron phân lớp ngoài cùng là 2p 6 


Ion M n+ có tổng số hạt mang điện và không mang điện là 57, trong đó số hạt mang 

điện nhiều hơn hạt không mang điện là 17 hạt. 

- Xác định thành phần cấu tạo của nguyên tử M. Viết cấu hình electron của nguyên tử 

M, ion M n+ . Cho biết vị trí của M trong BTH. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Ngày soạn: 18/ 10/2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

KIỂM TRA VIẾT 45 PHÚT 


- Kiểm tra khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh về bản tuần hoàn, sự biến đổi 

tuần hoàn cấu hình e, tính chất các nguyên tố và hợp chất 

- Kiểm tra kĩ năng vận dụng kiến thức vào giải bài tập 



1.1/. Ý nghĩa bảng tuần hoàn: 

- Quan hệ giữa vị trí nguyên tố và cấu hình e nguyên tử 

- Quan hệ giữa vị trí và tính chất nguyên tố và hợp chất 

1.2/. Sự biến đổi tuần hoàn: 

- Cấu hình e lớp ngoài cùng 

- Tính chất nguyên tố 

- Bán kính nguyên tử 

- Tính chất của hợp chất 

2. Kĩ năng: 

2.1 Xác định vị trí nguyên tố trong BTH 

2.2. Xác định cấu tạo nguyên tử 

2.3. Xác định tên nguyên tố trong cùng một chu kì, ở 2 chu kì liên tiếp 

2.4. Xác định loại nguyên tố dựa vào phản ứng hoá học 


72 















2.5. Viết cấu hình e của ion 

III.HÌNH THỨC KIỂM TRA:Trắc nghiệm khách quan (10 câu/5 điểm) + 

tự luận (5 câu/5 điểm) 

IV. BẢNG TRỌNG SỐ, MA TRẬN ĐỀ, ĐỀ VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM: 

Lưu tại phụ lục cuối giáo án 

V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 

1. Ổn định tổ chức 

2. Phát đề, tính giờ làm bài 

3. Thu bài, rút kinh nghiệm cuối giờ kiểm tra. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Chủ đề 4: LIÊN KẾT HÓA HỌC 

Tổng số tiết: 07 (từ tiết 22 đến tiết 28) 

Ngày soạn: 26/11/2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 


Bài 12: 



LIÊN KẾT ION 

- HS biết và nêu được các khái niệm: ion, cation, anion 

- HS hiểu sự hình thành ion dương, ion âm; phân biệt được các ion đơn, ion đa nguyên 

tử 

- HS nêu được khái niệm liên kết ion, hiểu rõ bản chất của liên kết ion 

b) Kĩ năng: HS rèn luyện các kĩ năng sau: 

- Viết được cấu hình electron của ion đơn nguyên tử cụ thể. 

- Xác định ion đơn nguyên tử, ion đa nguyên tử trong một phân tửchất cụ thể. 


- Biểu diễn được các quá trình hình thành các hợp chất ion từ đơn chất tương ứng 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động trong tìm tòi và phát hiện kiến thức 

73 

















- Năng lực nghiên cứu và thực hành hóa học 



1. Giáo viên: Tranh ảnh minh họa sự tạo thành phân tử NaCl, mô hình tinh thể NaCl 

2. Học sinh: Ôn tập các kiến thức về cấu hình electron nguyên tử, khả năng nhường, 

nhận electron của nguyên tử. 



- Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố Na (Z=11), Cl (Z=17), cho biết 

vị trí của chúng trong bảng tuần hoàn, xác định khả năng nhường nhận electron của 

mỗi nguyên tử và viết các quá trình nhường, nhận e tương ứng. 

- HS thực hiện yêu cầu (theo nhóm hoặc cá nhân), GV chữa và đặt câu hỏi: Phần tử 

mang điện thu được sau khi nguyên tử nhường, nhận electron là gì? Nếu đặt 2 phần tử 

mang điện trái dấu lại gần nhau sẽ có hiện tượng gì? 



Hoạt động 1: Sự hình thành ion, 

cation, anion (7 phút) 

- HS lấy thêm ví dụ về quá trình tạo ion 

Li + , F - từ các nguyên tử tương ứng 

- GV yêu cầu HS nhận xét và tổng kết từ 

nội dung kiểm tra bài cũ các khái niệm 

sau: 

- Ion 

- Ion dương (cation) 

- Ion âm (anion) 

- GV hướng dẫn HS viết quá trình tạo 

cation, anion tổng quát từ nguyên tử, đọc 

tên các cation, anion đã xét trong VD 

HS nêu cách đọc tên tổng quát của 

cation, anion 

Nội dung 

I/ SỰ HÌNH THÀNH ION, CATION, ANION 

1/ Ion, cation và anion 

a) Sự tạo thành cation 

Thí dụ: Sự hình thành Cation của 

nguyên tử Li(Z=3) 

Cấu hình e: 1s 2 2s 1 

1s 2 2s 1 → 1s 2 + 1e 

(Li) (Li + ) 

Hay: Li → Li + + 1e 

Kết luận : Trong các phản ứng hoá học, 

để đạt được cấu hình bền của khí hiếm, 

nguyên tử kim loại có khuynh hướng 

nhường e cho nguyên tử các nguyên tố 

khác để trở thành phần tử mang điện 

dương gọi là cation 

M M n+ + ne 

- Tên cation được gọi theo tên kim loại 

Vd: Li + gọi là cation liti 


74 















Hoạt động 2: Phân biệt ion đơn 

nguyên tử, ion đa nguyên tử (5 phút) 

- GV cho VD một số ion: Na + , Cl - , OH - , 

NO - 3 , Mg 2+ , Al 3+ , SO 2- 4 , S 2- , HS - . Yêu 

cầu HS phân biệt chúng thành 2 nhóm 

Tổng kết thành khái niệm 

Hoạt động 3: Sự hình thành liên kết 

ion (15 phút) 

- Xét quá trình hình thành phân tử NaCl 

từ các đơn chất tương ứng 

? Viết quá trình tạo ion từ nguyên tử Na 

và phân tử Cl 2 . 

? Sau quá trình tạo các ion, khi 2 ion 

mang điện tích trái dấu lại gần nhau có 

hiện tượng gì xảy ra? 

- HS nhận xét: 2 ion trái dấu hút nhau 

bằng lực hút tĩnh điện tạo thành liên 

kết giữa chúng 

- GV kết luận về liên kết ion. 

? HS nêu khái niệm liên kết ion 

b) Sự tạo thành anion 

Thí dụ : Sự hình thành anion của 

nguyên tử F(Z=9) 

2 2 5 

Cấu hình e: 1s 2s 2 p 

1s 2 2s 2 2p 5 + 1 e → 1s 2 2s 2 2p 6 

(F) (F – ) 

Hay: F + 1e F − 

Kết luận :Trong các phản ứng hoá học, 

để đạt được cấu hình bền của khí hiếm, 

nguyên tử phi kim có khuynh hướng nhận 

thêm e của nguyên tử các nguyên tố 

khác để trở thành phần tử mang điện âm 

gọi là anion 

X + ne X n- 

-Tên anion được gọi theo tên gốc axit 

(trừ O 2– gọi là anion oxit) 

VD: F – gọi là anion florua 

2/ Ion đơn nguyên tử và ion âm đa 

nguyên tử 

a) Ion đơn nguyên tử là ion tạo nên từ 

1 nguyên tử . Thí dụ cation Li + , Na + , 

Mg 2+ , Al 3+ và anion F – , Cl – , S 2– , ……. 

b) Ion đa nguyên tử là những nhóm 

nguyên tử mang điện tích dương hay 

âm.Thí dụ: Cation amoni NH + 4 , anion 

hidroxit OH – , anion sunfat SO 2– 4 , ... 

II/ SỰ TẠO THÀNH LIÊN KẾT ION 

Xét quá trình hình thành phân tử 

NaCl: 

Na Na + + 1e 

Cl 2 +2.1e 2Cl - 

1e 

Na + Cl → Na + + Cl – 

Hai ion tạo thành Na + và Cl – mang điện 

tích ngược dấu hút nhau bằng lực hút 

tĩnh điện , tạo nên phân tử NaCl : 

Na + + Cl – → NaCl 

PTHH: 

2x1e 


2 Na + Cl 2 → 2Na + Cl – 

ĐN : Liên kết ion là liên kết được hình 

thành bởi lực hút tĩnh điện giữa các ion 

75 















Vận dụng: Tổ chức hoạt động nhóm (3 

phút): 

+ Cho biết Che nguyên tử của Mg và Cl 

như sau: 

Mg: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 

Cl: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 

Cho biết khả năng nhường nhận electron 

của chúng 

+ Xét phản ứng Mg + Cl 2 MgCl 2 . Biểu 

diễn các quá trình tạo phân tử MgCl 2 . 

- Đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả, các 

nhóm còn lại chữa và bổ sung 



mang điện tích trái dấu 

VD: 

Bài 1: Xác định số p , n , e trong các nguyên tử và ion sau : 

a) 

b) 

2 

1 

H + , 

40 

20 

Ca 2+ , 

40 

18 

Ar , 

32 

16 

S 2– , 

35 

17 

Cl – , 

27 

13 

Al 3+ 

56 

26 

Fe 2+ 

Bài 2: Biểu diễn sự tạo thành các ion Al 3+ , Fe 2+ , Fe 3+ , S 2- , N 3- từ các nguyên tử tương 

ứng 

Bài 3: Quá trình tạo ion nào sau đây là đúng? 

A. Mg 2+ + Br 2- MgBr B. K 2+ + 2S - KS 2 

C. 2Mg + + Br 2- Mg 2 Br D. 2K + + S 2- K 2 S 


Quy tắc bát tử: “Cấu hình với 8 electron ở lớp ngoài cùng (của các khí hiếm) (hoặc 2 

electron đối với He) là cấu hình electron vững bền” 

Nhận xét: theo quy tắc này, nguyên tử của các nguyên tố có khuynh hướn liên kết 

với các nguyên tử khác để đạt cấu hình electron bền vững của khí hiếm với 8 electron 

ở lớp ngoài cùng (hoặc 2 electron với He) 

Trước khi tạo liên kết ion, các nguyên tử đã tham gia các quá trình nhường, nhận 

electron để đạt cấu hình bền của khí hiếm gần nhất. 

- Quan sát tranh mô phỏng mô hình mạng tinh thể NaCl Cho biết cấu tạo mạng tinh 

thể ion, quy tắc sắp xếp các phần tử trong mạng tinh thể ion. Nhận xét các đặc điểm về 

tính chất chung của những hợp chất ion (hợp chất tạo bởi các ion) từ tính chất của tinh 

thể muối ăn 




76 















- Nêu các khái niệm ion, cation, anion 

- Thế nào là ion đơn nguyên tử, ion đa nguyên tử 


- Biểu diễn sự tạo thành các ion bền từ những nguyên tử sau: 

Ca (Z=20), O (Z=8), P (Z=15), K (Z=19) 

Viết cấu hình electron của các ion tương ứng 


- Xét phản ứng tạo hợp chất KBr từ các đơn chất tương ứng. Biết K, Br có số hiệu 

nguyên tử lần lượt là 19, 35. Biểu diễn các quá trình tạo hợp chất KBr 


- Cation M 2+ có tổng số p, e, n là 58, trong đó số hạt mang điện gấp 1,9 lần số hạt 

không mang điện. 

a) Xác định số p, e, n trong nguyên tử M 

b) Viết cấu hình electron nguyên tử, cấu hình electron của ion M 2+ . 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







77 









Bài 13: 

LIÊN KẾT CỘNG HÓA TRỊ 






a) Kiến thức: Biết được: 

-Định nghĩa liên kết cộng hoá trị, liên kết cộng hoá trị không cực (H 2 , O 2 ), liên kết 

cộng hoá trị có cực hay phân cực (HCl, CO 2 ). 

- Mối liên hệ giữa hiệu độ âm điện của 2 nguyên tố và bản chất liên kết hoá học giữa 2 

nguyên tốđó trong hợp chất. 

- Tính chất chung của các chất có liên kết cộng hoá trị. 

- Quan hệ giữa liên kết cộng hoá trị không cực, liên kết cộng hoá trị có cực và liên kết 

ion. 

b) Kĩ năng: 

- Viết được công thức electron, công thức cấu tạo của một số phân tử cụ thể 

- Giải thíchđược sự hình thành liên kết trong một số loại hợp chất 

- Xác định được 1 hợp chất tạo bởi liên kết cộng hóa trị hay liên kết ion phụ thuộc vào 

hiệu độ âm điện của các nguyên tố 

c) Thái độ: Khi tìm hiểu về liên kết cộng hóa trị, HS hiểu thêm về một quy luật 

liên kết trong tự nhiên: sự góp chung electron để cả 2 nguyên tử đều đạt cấu hình 

electron bền vững, giải thích được công thức cấu tạo của nhiều đơn chất, hợp chất đã 

học lớp 8, 9 Hiểu rõ hơn mối liên hệ giữa kiến thức cũ và kiến thức mới xây dựng 

niềm yêu thích môn học 





- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 


1. Giáo viên: Mô hình một số phân tử chất vô cơ, hữu cơ (dạng quả cầu, thanh nối) 


2. Học sinh: Ôn lại công thức cấu tạo của một số chất: CH 4 , C 2 H 4 , C 2 H 2 






78 












Câu 1: Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố: H (Z=1), Cl (Z=17), C 

(Z=6), O (Z=8). Xác định số electron cần đưa thêm vào lớp vỏ của mỗi nguyên tử để 

đạt Che bền vững. 

Câu 2: Viết CTCT của các hợp chất hữu cơ sau (đã học lớp 9-THCS): metan (CH 4 ), 

etilen (C 2 H 4 ), axetilen (C 2 H 2 ). 

- HS thực hiện các yêu cầu, GV chữa bài 

- Đặt câu hỏi: Theo em, các nguyên tử trong những HCHC trên liên kết với nhau như 

thế nào? Các gạch nối (đơn, đôi, ba) trong các công thức biểu thị cho điều gì? 



Hoạt động 1: Liên kết cộng 

hoá trị hình thành giữa các 

nguyên tử giống nhau-Sự 

hình thành đơn chất 

(15 phút) 

- GV: xét sự hình thành phân 

tử H 2 từ 2 nguyên tử tương 

ứng: 

? Chúng có tạo liên kết ion 

không? Vì sao? 

- HS nêu: 2 nguyên tử H 

không tạo phân tử bằng lk 

ion 

? Mỗi nguyên tử H cần thêm 

bao nhiêu electron để đạt 

Che bền? 

- HS nêu: mỗi ntu H cần 

thêm 1 electron 

- GV hướng dẫn HS cách 

hình thành phân tử H 2 bằng 

sự góp chung e của 2 nguyên 

tử 

? Nhận xét số electron ở lớp 

vỏ của mỗi nguyên tử sau 

khi hình thành liên kết? 

GV kết luận: Liên kết hóa 

học hình thành bởi sự góp 

chung electron của các 

nguyên tử gọi là lk cộng hóa 

trị (CHT) 

- GV nêu quy ước và cách 

Nội dung 

I/ SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT CỘNG HOÁ TRỊ 

1/ Liên kết cộng hoá trị hình thành giữa các 

nguyên tử giống nhau . Sự hình thành đơn chất 

a) Sự hình thành phân tử hidro H 2 

H : 1s 1 

Sự hình thành phân tử H 2 : 

H + •H → H : H→ H – H → H 2 

*Quy ước 

- Mỗi chấm () bên kí hiệu nguyên tố biểu diễn 1 

electron ở lớp ngoài cùng 

- Kí hiệu H : H được gọi là công thức electron , thay 

2 chấm (:) bằng 1 gạch (–), ta có H – H gọi là công 

thức cấu tạo 

- Giữa 2 nguyên tử hidro có 1 cặp electron liên kết 

biểu thị bằng (–) , đó là liên kết đơn 

b) Sự hình thành phân tử N 2 

N : 1s 2 2s 2 2p 3 

:N⋮ + ⋮ N: : N⋮⋮N : ⇒ N ≡ N 

Công thức electron Công thức cấu tạo 


79 















viết công thức electron, 

CTCT của phân tử H 2 . 

- Vận dụng: Hoạt động 

nhóm (5 phút): Viết công 

thức cấu tạo của phân tử Cl 2 , 

giải thích sự hình thành liên 

kết trong phân tử Cl 2 . 

- Xét sự hình thành phân tử 

N 2 : GV yêu cầu HS nghiên 

cứu SGK đại diện 1 nhóm 

lên trình bày về sự tạo thành 

phân tử N 2 , biểu diễn công 

thức electron và công thức 

cấu tạo của phân tử N 2 

- Kết luận: Nêu các định 

nghĩa: liên kết CHT, liên kết 

đơn, đôi, ba 

- GV cung cấp thông tin về 

lk CHT không phân cực 

Hoạt động 2: Liên kết cộng 

hoá trị hình thành giữa các 

nguyên tử khác nhau-Sự 

hình thành hợp chất (15 

phút) 

- Tổ chức hoạt động nhóm 

(5 phút): xét sự hình thành 

phân tử HCl từ các nguyên 

tử tương ứng: 

+ Để đạt Che bền của khí 

hiếm, H và Cl cần thêm bao 

nhiêu electron ở lớp vỏ? 

+ Khi hình thành liên kết, 

mỗi nguyên tử sẽ góp chung 

bao nhiêu electron? 

+ Biểu diễn quá trình tạo 

*Hai nguyên tử N liên kết với nhau bằng 3 cặp 

electron liên kết biểu thị bằng 3 gạch ( ≡ ) , đó là liên 

kết ba. Liên kết 3 bền hơn liên kết đôi. 

c) Khái niệm liên kết cộng hoá trị 

ĐN: Liên kết cộng hoá trị là liên kết được tạo nên 

giữa 2 nguyên tử bằng 1 hay nhiều cặp electron 

dùng chung 

- Mỗi cặp electron chung tạo nên 1 liên kết cộng hoá 

trị, nên ta có liên kết đơn (trong phân tử H 2 ) , liên kết 

ba (trong phân tử N 2 ) 

- Liên kết trong các phân tử H 2 , N 2 tạo nên từ 2 

nguyên tử của cùng 1 nguyên tố (có độ âm điện như 

nhau) , do đó liên kết trong các phân tử đó không 

phân cực . Đó là liên kết cộng hoá trị không phân 

cực 

2/ Liên kết giữa các nguyên tử khác nhau. Sự hình 

thành hợp chất 

a) Sự hình thành phân tử hidro clorua HCl 

*Mỗi nguyên tử H và Cl góp 1 electron tạo thành 1 

cặp electron chung → tạo thành 1 liên kết cộng hoá 

trị 

ii 

Hi + ٠Cl 

ii 

ii 

: → H : Cl 

ii 

CT electron 

: → H – Cl 

CT cấu tạo 


80 















liên kết trong Ptu HCl 

+ Viết CTCT của phân tử 

HCl 

- Đại diện nhóm báo cáo kết 

quả thảo luận, các nhóm còn 

lại và GV chữa, bổ sung 

- GV bổ sung: Để biết cặp e 

chung giữa H và Cl lệch về 

phía nguyên tử nào, dựa vào 

giá trị độ âm điện của 2 

nguyên tử. Nguyên tử nào có 

ĐAĐ lớn hơn hút e mạnh 

hơn cặp e chung lệch về 

phía nguyên tử đó LK 

CHT phân cực 

? LK CHT trong ptu HCl 

lệch về phía nguyên tử nào? 

- Xét sự hình thành phân tử 

CO 2 : 

Đại diện 1 nhóm lên trình 

bày sự hình thành phân tử 

CO 2 

+ Các nhóm khác và GV 

chữa, bổ sung 


? Các lk C=O trong phân tử 

CO 2 có phân cực không? 

Nếu có thì lệch về phía 

nguyên tử nào? Vì sao? 

? Phân tử CO 2 có phân cực 

không? Vì sao? 

Hoạt động 3: Tính chất 

của các chất có liên kết 

cộng hoá trị (5 phút) 

- HS nêu tính chất của các 

chất có liên kết CHT (SGK) 

Kết luận: 

* Liên kết cộng hoá trị trong đó cặp eletron chung bị 

lệch về phía 1 nguyên tử (có độ âm điện lớn hơn) gọi 

là liên kết cộng hoá trị có cực hay liên kết cộng hoá 

trị phân cực 

*Trong công thức electron của phân tử có cực, người 

ta đặt cặp electron chung lệch về phía kí hiệu của 

nguyên tử có độ âm điện lớn hơn 

b) Sự hình thành phân tử khí cacbonic CO 2 (có cấu 

tạo thẳng) 

C : 1s 2 2s 2 2p 2 (2, 4) 

O : 1s 2 2s 2 2p 4 (2, 6) 

. Ta có : 

ii 

O : + : C : + : O → 

ii 

ii 

ii 

: O ii : : C : : O ii : ⇒ O = C = O 

(Công thức electron) (Công thức cấu tạo) 

Kết luận : Theo công thức electron, mỗi nguyên tử 

C hay O đều có 8e ở lớp ngoài cùng đạt cấu hình 

của khí hiếm nên phân tử CO 2 bền vững . 

3/ Tính chất của các chất có liên kết cộng hoá trị 

a/Trạng thái: Các chất mà phân tử chỉ có liên kết 

cộng hoá trị có thể là : 

- Các chất rắn : đường , lưu huỳnh , iot …. 

- Các chất lỏng : nước , rượu , xăng , dầu ….. 

- Các chất khí : khí cacbonic , khí clo , khí hidro … 

b/Tính tan: 

- Các chất có cực như rượu etylic , đường ,… tan 


81 















Hoạt động 4: Độ âm điện 

và liên kết hoá học 

? Phân biệt liên kết CHT 

không phân cực, LK CHT 

phân cực (có cực) và LK ion 

- GV cung cấp bảng thống 

kê khoảng giá trị hiệu độ âm 

điện và liên kết hóa học 

- Vận dụng: 

Xét các phân tử: NaCl, HCl, 

H 2 . Hãy cho biết chúng được 

tạo bởi loại liên kết nào dựa 

vào hiệu độ âm điện của các 

nguyên tử 


nhiều trong dung môi có cực như nước 

- Phần lớn các chất không cực như lưu huỳnh, iot, 

các chất hữu cơ không cực tan trong dung môi không 

cực như benzen , cacbon tetra clorua ,….. 

• Nói chung các chất có liên kết cộng hoá trị không 

cực không dẫn điện ở mọi trạng thái 

III/ ĐỘ ÂM ĐIỆN VÀ LIÊN KẾT HOÁ HỌC 

1/ Quan hệ giữa liên kết cộng hoá trị không cực, 

liên kết cộng hoá trị có cực và liên kết ion 

a/Trong phân tử, nếu cặp electron chung ở giữa 2 

nguyên tử liên kết ta có liên kết cộng hoá trị không 

cực 

b/ Nếu cặp electron chung lệch về 1 nguyên tử (có 

giá trị độ âm điện lớn hơn) thì đó là liên kết cộng 

hoá trị có cực 

c/ Nếu cặp electron chung lệch hẳn về 1 nguyên tử , 

ta sẽ có liên kết ion 

2/ Hiệu độ âm điện và liên kết hoá học 

Quy ước : 

Hiệu độ âm Loại liên kết 

điện(∆χ) 

0 ≤ (∆χ) < 0,4 

0,4 ≤ (∆χ) < 1,7 

(∆χ) ≥ 1,7 

Liên kết CHT không cực 

Liên kết cộng hoá trị có cực 

Liên kết ion 

VD: 

a) Trong NaCl : (∆χ) = 3,16 – 0,93 = 2,23 > 1,7 

→ liên kết giữa Na và Cl là liên kết ion 

b) Trong phân tử HCl : (∆χ) = 3,16 – 2,2 = 0,96 

→ 0,4 < (∆χ) < 1,7 → liên kết giữa H và Cl là liên 

kết cộng hoá trị có cực 

c) Trong phân tử H 2 : ∆χ = 2,20 – 2,20 = 0,0 

→ 0 ≤∆χ< 0,4 → liên kết giữa H và H là liên kết 

cộng hoá trị không cực 

- Xác định loại liên kết (dựa vào giá trị hiệu độ âm điện) và biểu diễn sự hình thành 

liên kết trong các phân tử sau: CH 4 , H 2 S, NH 3 . 


- Sự khác nhau trong cấu tạo các phân tử CO 2 , H 2 O, H 2 S: 


CTCT: CO 2 : O=C=O (phân tử thẳng, đối xứng, liên kết phân cực, phân tử không phân 

cực) 

82 















H 2 O: H-O-H (Phân tử tạo góc 104,5 o , liên kết CHT có cực, phân tử có cực) 

H 2 S: H-S-H (Phân tử tạo góc 92 o , liên kết CHT có cực, phân tử có cực) 

- Liên kết cộng hóa trị cho - nhận: (liên kết phối trí) 

Liên kết cho – nhận là trường hợp đặc biệt của liên kết cộng hóa trị khi cặp electron 

dùng chung chỉ do một nguyên tử đóng góp. Nguyên tử đóng góp cặp electron là 

nguyên tử cho, nguyên tử nhận cặp electron gọi là nguyên tử nhân. Liên kết cho – 

nhận biển diễn bằng mũi tên “ → ”, gốc mũi tên là nguyên tử cho, đầu mũi tên là 

nguyên tử nhận. 

Điều kiện hình thành liên kết cho – nhận: Nguyên tử cho phải có cặp electron chưa 

tham gia liên kết, nguyện tử nhận phải có obitan trống (hoặc dồn hai electron độc 

thân lại để tạo ra obitan trống). 



- Nêu định nghĩa liên kết cộng hóa trị. Phân biệt liên kết đơn, đôi, ba 

- Hiệu độ âm điện của các nguyên tử giúp xác định loại liên kết như thế nào? 


- Xác định loại liên kết trong các phân tử sau: C 2 H 4 , C 2 H 2 , Na 2 O, SO 2 , NO 2, C 2 H 5 OH, 

Al 2 O 3 . 


- Biểu diễn sự hình thành liên kết trong các phân tử: C 2 H 4 , C 2 H 2 . Viết CTCT của các 

phân tử này. 


X, Y, Z là các nguyên tố có số hiệu nguyên tử lần lượt là 9, 19 và 8. 

a) Viết Che nguyên tử của các nguyên tố đó 

b) Dự đoán kiểu liên kết hóa học có thể có giữa các cặp X và Y, Y và Z, X và Z. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







83 
















84 








Ngày soạn: 02/11 /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 14: 

LUYỆN TẬP 






a.Kiến thức: Củng cố kiến thức về liên kết hoá học: 

- Sự hình thành liên kết ion 

- Sự hình thành liên kết cộng hoá trị 

b.Kĩ năng:Rèn luyện kĩ năng giải thích sự hình thành liên kết trong phân tử, xác 

định loại liên kết 

c.Thái độ:Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh 








2. Học sinh: Làm các bài tập đã giao về nhà theo yêu cầu 



-Chữa BTVN sau: Xác định loại liên kết và biểu diễn sự hình thành liên kết trong các 

phân tử: C 2 H 4 , C 2 H 2 . Viết CTCT của các phân tử này. 



Hoạt động 1: Củng cố các kiến 

thức đã học về liên kết ion (5 

phút) 

? Nêu các khái niệm và biểu diễn 

sự hình thành cation M n+ , X n- từ 

các nguyên tử tương ứng 

? Thế nào là liên kết ion? Cho ví 

dụ cụ thể 

Hoạt động 2: Củng cố các kiến 

thức đã học về liên kết CHT (5 

Nội dung 


I. Liên kết ion: 

1. Ion, cation, anion 

2. Liên kết ion: là liên kết hình thành bởi lực 

hút tĩnh điện giữa các ion mang điện tích trái 

dấu 

VD: 

II. Liên kết cộng hóa trị: 

1. Các khái niệm: 


85 















phút) 

? Nêu các khái niệm: 

LK CHT 

LK CHT không cực 

LK CHT có cực 

Hoạt động 3: Củng cố mối liên 

hệ giữa hiệu độ âm điện và loại 

liên kết (5 phút) 

- Tổ chức trò chơi “Ai nhanh hơn” 

(2 phút): Hoàn thành bảng tổng 

hợp giá trị hiệu độ âm điện và dự 

đoán lại liên kết 

+ GV tổ chức lớp thành 2 đội 

+ Lần lượt các đội mỗi lượt cử 1 

thành viên lên điền từng nội dung 

bảng tổng hợp 


Bài tập 1: Hoàn thành bảng sau: 

- Liên kết CHT: 

+ Phân biệt: liên kết đơn, đôi, ba 

- Liên kết CHT không phân cực 

- Liên kết CHT phân cực 

3. Mối liên hệ giữa hiệu độ âm điện và liên 

kết hóa học 

Hiệu độ âm điện 

Loại liên kết 

Ntử/Ion Số e Số p Số n 

32 S 2 − 

16 

17 O 2 − 

8 

40 

Ar 18 

35 

Cl − 

17 

56 3 

26 Fe + 

2 

H + 

1 

Bài 2: Viết sự tạo thành ion bền của nguyên tử: 16 

S; 8 

O; 17 

Cl; 20 

Ca; 19 

K; 

13 

Al 

Bài 3: Giải thích sự hình thành liên kết ion trong phân tử: MgO, MgCl 2 , Na 2 O 

Bài 4: Giải thích sự hình thành liên kết cộng hoá trị trong phân tử: H 2 S; CH 4 ; C 2 H 4 

Bài 5: Xác định loại liên kết trong phân tử các hợp chất sau: HF; HBr; Cl 2 ; NH 3 ; NaBr; 

CaO 


Sự lai hóa các obitan nguyên tử 

- Sự xen phủ trục là sự xen phủ trong đó các trục obitan liên kết trùng với đường nối 

tâm hai nguyên tử liên kết. sự xen phủ trục tạo thành liên kết xích ma. 


- Sự xen phủ bên là sự xen phủ trong đó trục của các obitan liên kết song song với 





86 











nhau và vuông góc với đừng nối tâm hai nguyên tử. sự xen phủ bên p−pp−p tạo thành 

liên kết pi. 

* Sự lai hóa 

Sự lai hóa obitan nguyên tử là sự tổ hợp một số obitan nguyên tử trong một nguyên tử 

để được các obitan lai hóa giống nhau, có số lượng bằng tổng số obitan tham gia lai 

hóa, nhưng định hướng khác nhau trong không gian. 

* Các kiểu lai hóa thường gặp 

a. Lai hóa sp : Là sự tổ hợp 1 obitan svới 1 obitan p tạo thành 2 obitan lai hóa sp nằm 

thẳng hàng với nhau, hướng về hai phía, góc hợp bởi hai obitan lai hóa là 180o. 

b. Lai hóa sp2: Là sự tổ hợp của 1 obitan s với 2 obitan p của một nguyên tử tham gia 

liên kết tạo thành 3obitan lai hóa sp2 nằm trong một mặt phẳng, định hướng từ tâm 

đến các đỉnh của tam giác đều, góc tạo bởi hai obitan lai hóa là 120o. 

c. Lai hóa sp3: Là sự tổ hợp của 1 obitan s với 3 obitan p của một nguyên tử tham gia 

liên kết tạo thành 4obitan lai hóa sp3 định hướng từ tâm đến 4 đỉnh của tứ diện đều, 

góc tạo bởi hai obitan lai hóa mà 109o28′ 



- Liên kết trong những phân tử sau thuộc loại liên kết nào? 

KCl, AlCl 3 , HCl, O 2 , HBr 


- Biểu diễn sự hình thành liên kết hóa học trong các phân tử KCl, AlCl 3 , HCl, O 2 , HBr 


- Ion X 3- có tổng số hạt mang điện và không mang điện là 49, trong đó số hạt mang 

điện nhiều hơn hạt không mang điện là 17 hạt. 

a) Xác định thành phần hạt cơ bản trong nguyên tử X, trong ion X 3- 

b) Viết Che của nguyên tử X, ion X 3- 

c) Nguyên tử X tạo hợp chất với H và hợp chất oxit cao nhất có CT như thế nào? Liên 

kết tạo thanh trong các phân tử đó là liên kết gì? 


Ion XY − 

3 

có tổng số hạt mang điện và không mang điện là 94, trong đó số hạt mang 

điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 32. Biết hạt nhân của nguyên tử Y có số hạt 

mang điện nhiều hơn số hạt mang điện trong hạt nhân của nguyên tử X 1 đơn vị. Xác 

định tên của X, Y. Ion XY − 3 

tồn tại trong những loại hợp chất nào? 







87 











_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 



Bài 15 : 



a) Kiến thức: HS biết: 

HÓA TRỊ VÀ SỐ OXI HÓA 

- Cách xác định điện hoá trị, cộng hóa trị của nguyên tố trong hợp chất. 

- Các quy tắc xác định số oxi hoá của nguyên tố trong các phân tửđơn chất, hợp 

chất, ion 

b) Kĩ năng: Xác định được điện hoá trị, cộng hóa trị, số oxi hoá của nguyên tố 

trong một sốphân tửđơn chất và hợp chất cụ thể. 

c) Thái độ: Tích cực, chủ động trong nghiên cứu và tìm tòi phát hiện kiến thức 







1. Giáo viên: hình ảnh công thức cấu tạo của một số phân tử đơn chất, hợp chất 

2. Học sinh: Nắm vững công thức cấu tạo của một số đơn chất, hợp chất: H 2 , Cl 2 , N 2 , 

HCl, CO 2 , H 2 O,… 



- Cho biết độ âm điện của một số nguyên tố: Ca (1,00), K (0,82), O (3,44), Cl (3,16), 


H (2,20). Giải thích sự hình thành liên kết trong các phân tử KCl, HCl, H 2 O, CaCl 2 . 

Xác định hóa trị của các nguyên tố trong những chất đã cho. 

88 















- HS chia thành 2 nhóm lớn thực hiện yêu cầu GV đã đề ra: 

+ Nhóm 1, 2: Giải thích sự hình thành liên kết trong các phân tử KCl, CaCl 2 , xác định 

hóa trị của các nguyên tố 

+ Nhóm 3, 4: Giải thích sự hình thành liên kết trong các phân tử HCl, H 2 O, xác định 

hóa trị của các nguyên tố 

- GV chữa. Đặt câu hỏi: Hóa trị của các nguyên tố có liên hệ như thế nào với điện tích 

của các ion trong hợp chất ion; số liên kết trong hợp chất cộng hóa trị? 



Hoạt động 1: Hóa trị (10 phút) 

- Từ bài tập đã giao trong hoạt động 

nhóm, GV yêu cầu HS tổng kết cách xác 

định hóa trị của nguyên tố trong hợp chất 

ion, hợp chất cộng hóa trị 

- GV bổ sung: Hóa trị của nguyên tố 

trong hợp chất ion gọi là điện hóa trị, 

bằng điện tích của ion (có dấu) 

VD: Xác định điện hóa trị của các 

nguyên tố trong hợp chất CaF 2 

Hóa trị của nguyên tố trong hợp chất 

cộng hóa trị gọi là cộng hóa trị 

VD: Xác định cộng hóa trị của các 

nguyên tố trong hợp chất CH 4 . 

I/ HÓA TRỊ 

Nội dung 

1/ Hóa trị trong hợp chất ion 

*Trong các hợp chất ion , hóa trị của 1 

nguyên tố bằng điện tích của ion và được 

gọi là điện hóa trị của nguyên tố đó 

VD:Trong hợp chất NaCl , Na có điện 

hóa trị 1+ và Cl có điện hóa trị 1– . 

Trong hợp chất CaF 2 , Ca có điện hóa trị 

2+ và F có điện hóa trị 1– 

*Người ta quy ước , khi viết điện hóa trị 

của nguyên tố , ghi giá trị điện tích 

trước, dấu của điện tích sau 

2/ Hóa trị trong hợp chất cộng hóa trị 

Quy tắc : Trong các hợp chất cộng hóa 

trị, hóa trị của 1 nguyên tố được xác 

định bằng số liên kết cộng hóa trị của 

nguyên tử nguyên tố đó trong phân tử và 

được gọi là cộng hóa trị của nguyên tố 

đó 

VD: Hoá trị các nguyên tố trong phân tử 

nước và metan 

H – O – H 

H 

H – C – H 

H 

⇒ Trong H 2 O : Nguyên tố H có cộng 

hóa trị 1 , nguyên tố O có cộng hóa trị 2 

⇒ Trong CH 4 : Nguyên tố C có cộng 


89 















Hoạt động 2: Số oxi hóa (15 phút) 

- GV cung cấp cho HS khái niệm số oxi 

hóa 

- GV cho HS nghiên cứu SGK (3 phút), 

từ đó phát biểu các quy tắc xác định số 

oxi hóa của nguyên tố và lấy VD cụ thể 

- Vận dụng: hoạt động nhóm (7 phút): 

Xác định số oxi hóa của các nguyên tố 

trong các hợp chất sau: H 2 O, H 2 S, HCl, 

Na 2 O, Fe 2 O 3 , NaOH, HNO 3 . 

- Các nhóm thực hiện hoạt động theo yêu 

cầu. Kết thúc thời gian, các nhóm báo 

cáo kết quả hoạt động 



Câu 1: Hoàn thành bảng sau: 

hóa trị hóa trị 4 , nguyên tố H có cộng 

hóa trị 1 

II/ SỐ OXI HÓA (SOXH) 

1/ Khái niệm 

*SOXH của 1 nguyên tố trong phân tử là 

điện tích của nguyên tử nguyên tố đó 

trong phân tử , nếu giả định rằng mọi 

liên kết trong phân tử đều là liên kết ion 

2/ Các quy tắc xác định số OXH 

Quy tắc 1 : SOXH của các nguyên tố 

trong các đơn chất bằng không 

VD: Na, Cl 2 , O 2 , N 2 , Fe, Cu, … có số oxi 

hóa =0 

Quy tắc 2 : Trong hầu hết các hợp chất, 

SOXH của H bằng +1 , trừ 1 sốtrường 

hợp như hidrua kim loại (NaH , CaH 2 

….) . SOXH của O bằng –2 trừ trường 

hợp OF 2 , peoxit (chẳng hạn H 2 O 2 , 

Na 2 O 2 ), supeoxit 

Quy tắc 3 : SOXH của các ion đơn 

nguyên tử bằng điện tích của ion đó . 

Trong ion đa nguyên tử , tổng số SXOH 

của các nguyên tố bằng điện tích của ion 

VD: 

Ion Na + có số oxi hóa = +1 

Ion Fe 2+ có số oxi hóa =+2 

Ion Fe 3+ có số oxi hóa =+3 

Ion NH + 4 có tổng số oxi hóa =+1 

Ion PO 3- 4 có tổng số oxi hóa =-3 

Quy tắc 4 : Trong 1 phân tử, tổng số 

SOXH của các nguyên tố bằng 0 

Lưu ý: SOXH được viết bằng chữ số 

thường dấu đặt phía trước và được đặt ở 

trên kí hiệu nguyên tố 

- VD. 


90 















Công thức Cộng hóa trị của Số oxi hóa của 

N ≡ N N là N là 

Cl – Cl Cl là Cl là 

H – O – H H là 

O là 

H là 

O là 

Công thức Điện hóa trị của Số oxi hóa của 

NaCl 

Na là 

Na là 

Cl là 

Cl là 

AlCl 3 

Al là 

Al là 

Cl là 

Cl là 

Câu 2: Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong các phân tử và ion sau: O 3 , SO 2 , 

N 2 O, NO, NO 2 , H 2 SO 4 , Na 2 SO 4 , PO 4 

3- 

. 


- Một số nguyên tố tồn tại nhiều trạng thái oxi hóa trong các loại đơn chất và hợp chất 

khác nhau. 

- Ví dụ: Nito có các trạng thái oxi hóa: -3, 0, +1, +2, +3, +4, +5 

Crom có các trạng thái oxi hóa: 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 

Lưu huỳnh có các trạng thái oxi hóa: -2, 0, +4, +6 

… 

- Câu hỏi: Lấy ví dụ các đơn chất và hợp chất của Nito có các trạng thái oxi hóa tương 

ứng là -3, 0, +1, +2, +3, +4, +5 



- Thế nào là điện hóa trị, cộng hóa trị? Nêu cách xác định điện hóa trị và cộng hóa trị? 

- Nêu các quy tắc xác định số oxi hóa của nguyên tố 


- Giải thích tại sao nguyên tố N phân tử N 2 có cộng hóa trị =3 nhưng số oxi hóa =0? 


- Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong các phân tử và ion sau: FeCl 3 , SO 2 , SO 3 , 

H 3 PO 4 , SO 4 2- , HCO 3 

- 

- Xác định điện hóa trị của các nguyên tố trong các chất sau: BaO, Al 2 O 3 , NaCl, KF, 

CaCl 2 

- Xác định cộng hóa trị của các nguyên tố trong các chất sau: H 2 S, HI, C 2 H 4 , NH 3 . 



Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong các phân tử và ion sau: 

91 















a) Mn, MnO 2 , MnCl 2 , KMnO 4 

b) CrO, Cr 2 O 3 , CrO 3 , HCrO 4 , NaCrO 4 , K 2 Cr 2 O 7 

c) MnO 4 - , NH 4 + , ClO 4 - , HSO 3 - . 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 



Bài 16: 


LUYỆN TẬP: LIÊN KẾT HÓA HỌC 


a.Kiến thức:Củng cố, hệ thống hoá kiến thức về: 

b.Kĩ năng: 

- Liên kết ion: Viết sự hình thành ion, sự hình thành hợp chất ion 

- Liên kết cộng hoá trị: Viết công thức e, công thức cấu tạo của các chất 

- Mối liên hệ giữa các loại liên kết hoá học 

- Hoá trị và số oxi hoá 

- So sánh các loại liên kết hoá học 

- Xácđịnh loại liên kết hoá học dựa vàođộâm điện 

- Viết sự hình thành ion, liên kết ion 

- Viết công thức e, công thức cấu tạo 

- Xác định hoá trị và số oxi hoá của nguyên tố 

c. Thái độ:HS tích cực, chủ động trong các hoạt động học tập 







1. Giáo viên: Hệ thống câu hỏi và bài tập 

92 















2. Học sinh: Một số mô hình phân tử, nguyên tử đã chuẩn bị trước ở nhà theo yêu cầu 

của GV 



- HS báo cáo kết quả chuẩn bị các mô hình nguyên tử, phân tử theo yêu cầu và nêu đặc 

điểm cấu tạo của các phân tử dựa vào mô hình đã chuẩn bị 


Hoạt động của GV và 

HS 

Hoạt động 1: Củng cố 

các kiến thức trọng 

tâm về liên kết hóa học 

- Tổ chức hoạt động 

nhóm (7 phút): Hoàn 

thành bảng so sánh liên 

kết cộng hóa trị không 

cực, liên kết CHT có 

cực, LK ion theo một số 

tiêu chí đã cho sẵn 

- HS hoạt động trong 

thời gian quy định 

- Đại diện nhóm báo cáo 

kết quả 


nội dung 

Nội dung 


I. Liên kết hóa học 

1)So sánh liên kết ion với liên kết cộng hoá trị có cực 

và liên kết CHT không cực 

So sánh Liên kết cộng Liên kết cộng Liên kết ion 

Giống 

nhau về 

mục 

đích 

Khác 

nhau về 

bản chất 

Đặc 

điểm của 

các 

nguyên 

tố tạo 

liên kết 

hóa trị không 

cực 

hoá trị có cực 

Các nguyên tử kết hợp với nhau để tạo ra cho 

mỗi nguyên tử lớp electron ngoài cùng bền 

vững giống cấu trúc khí hiếm (2e hoặc 8e) 

Dùng chung 

e. Cặp e 

không bị lệch 

2 nguyên tử 

giống nhau 

hoặc có độ 

âm điện gần 

bằng nhau 

Dùng chung 

e. Cặp e bị 

lệch về phía 

nguyên tử có 

độ âm điện 

lớn hơn 

2 nguyên tử 

khác nhau 

(đều là phi 

kim hoặc 1 

KL, 1 PK 

không lệch 

nhau nhiều về 

ĐÂĐ) 

Cho và nhận 

e 

Kim loại 

mạnh và phi 

kim mạnh 






93 











? Căn cứ vào hiệu độ âm 

điện của các nguyên tố 

tham gia liên kết, ta xác 

định loại liên kết giữa 

chúng như thế nào? 


các kiến thức đã học về 

hóa trị 

- Trò chơi “Ai nhanh 

hơn” (5 phút): Hoàn 

thành bảng so sánh 2 

loại hóa trị: điện hóa trị 

và cộng hóa trị bằng 

cách điền các nội dung 

đúng vào các cột tương 

ứng, sau đó cho VD cụ 

thể 

- HS hoạt động nhóm 

theo yêu cầu 

- GV chữa hoạt động 

của các nhóm, NX và 

đánh giá 


các kiến thức đã học về 

số oxi hóa 

? Số oxi hóa là gì? 

? Nêu ngắn gọn 4 quy 

tắc xác định số oxi hóa 

của nguyên tố 


Nhận xét Liên kết cộng hóa trị có cực là dạng trung 

gian giữa liên kết cộng hóa trị không cực và 

liên kết ion 

2) Hiệu độ âm điện và liên kết hoá học: 

Quy ước : 

Hiệu độ âm điện 

Loại liên kết 

( ∆χ ) 

0 ≤ (∆χ) < 0,4 

0,4 ≤ (∆χ) < 1,7 

II. Hóa trị 

(∆χ) ≥ 1,7 

Liên kết cộng hoá trị không 

cực 

Liên kết cộng hoá trị có cực 

Liên kết ion 

Loại hợp chất Hợp chất ion Hợp chất CHT 

Loại hóa trị 


Ví dụ 

III. Số oxi hóa 

1. KN 

2. 4 quy tắc xác định số oxi hóa 






94 











Bài tập 1 (SGK): Viết PT biểu diễn sự hình thành các ion từ những nguyên tử tương 

ứng, cho biết Che của các nguyên tử và ion đó 

a) Na Na + d) Cl Cl - 

b) Mg Mg 2+ e) S S 2- 

c) Al Al 3+ f) O O 2- 

Bài tập 2: Cho dãy các oxit sau: Na 2 O, MgO, Al 2 O 3 , SiO 2 , P 2 O 5 , Cl 2 O 7 . Xác định kiểu 

liên kết trong từng phân tử oxit. 

Bài tập 3: Viết CTCT của các phân tử sau: Cl 2 O, NCl 3 , H 2 S, NH 3 . Xác định hóa trị 

của các nguyên tố trong những hợp chất đó. 

Bài tập 4: Có bao nhiêu electron trong những ion sau: NO 3 -, SO 4 2- , CO 3 2- , Br - , NH 4 + ? 

Bài tập 5: Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong những chất và ion sau: BaO, 

K 2 O, CaCl 2 , Al 2 O 3 , AlF 3 , Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 , Ca(NO 3 ) 2 , Fe 2 (SO 4 ) 3 , NH 4 +, PO 4 3- . 


Sù ph©n cùc cña ph©n tö 

• L−ìng cùc ®iÖn: L−ìng cùc ®iÖn lµ mét hÖ gåm hai ®iÖn tÝch +q vµ 

-q çch nhau mét khong çch l. L−ìng cùc ®iÖn ®Æc tr−ng b»ng ®¹i l−îng 

momen l−ìng cùc µ víi ®Þnh nghÜa momen l−ìng cùc µ b»ng tÝch cña ®iÖn 

tÝch q vµ çch tay ®ßn l. µ = l.q 

+q 

l 

-q 

l−ìng cùc ®iÖn 

Trong hÖ SI momen l−ìng cùc µ ®−îc tÝnh b»ng Cm (coulomb.met). Víi ph©n tö do 

momen l−ìng cùc cã gi¸ trÞ nhá nªn ng−êi ta th−êng tÝnh theo D (Debye) víi qui −íc : 

1D = 1 3 

.10 -29 Cm 

• L−ìng cùc liªn kÕt: mçi liªn kÕt ion hoÆc liªn kÕt céng hãa trÞ ph©n cùc lµ mét l−ìng 

cùc ®iÖn vµ cã mét momen l−ìng cùc x¸c ®Þnh ®−îc gäi lµ momen l−ìng cùc liªn kÕt. Liªn kÕt 

ph©n cùc cµng m¹nh th× momen l−ìng cùc cµng lín. 

VÝ dô: HF HCl HBr HI 

Liªn kÕt H F H Cl H Br H I 

µ (D) 1,83 1,08 0,82 0,44 

• L−ìng cùc ph©n tö: Trong viÖc kho s¸t l−ìng cùc ph©n tö, ng−êi ta thõa nhËn thuéc 

tÝnh céng tÝnh cña momen l−ìng cùc liªn kÕt vµ coi momen l−ìng cùc cña ph©n tö lµ tæng 

vect¬ çc momen l−ìng cùc liªn kÕt. 

VÝ dô: 


Víi ph©n tö CO 2 : O = C = O ⇒⇒µ = 0 

Víi ph©n tö H 2 O : µ≠ 0 (µ = 1,84D) 

95 












• ViÖc kho s¸t momen l−ìng cùc ph©n tö lµ mét th«ng sè cÇn thiÕt cho viÖc nghiªn cøu 

tÝnh chÊt cña liªn kÕt (khi µ cµng lín, tÝnh ion cña liªn kÕt cµng m¹nh), cÊu tróc h×nh häc cña 

ph©n tö còng nh− çc tÝnh chÊt vËt lÝ, hãa häc cña mét chÊt. 






- Thế nào là liên kết ion? Liên kết cộng hóa trị? 

- Cho biết cách xác định hóa trị của nguyên tố trong hợp chất ion, hợp chất cộng hóa 

trị? 


- Vì sao giữa 2 nguyên tử tham gia liên kết CHT, cặp e chung luôn lệch về phía 

nguyên tử có độ âm điện lớn hơn? 

- Giải thích tại sao phân tử CO 2 tạo bởi các LK CHT phân cực, nhưng phân tử CO 2 lại 

là phân tử không phân cực? 


- Các định loại liên kết trong các phân tử sau: PCl 3 , Na 2 S, KCl, P 2 O 3 và cho biết hóa 

trị của các nguyên tố trong những hợp chất đó 

- Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong những chất sau: 

K 2 SO 4 , KMnO 4 , Mg(NO 3 ) 2 , HS - , HCO 3 

- 


Cho biết những nguyên tố nào có sự thay đổi số oxi hóa trong các phản ứng sau: 

a) Fe + 2HCl FeCl 2 + H 2 

b) CuO + H 2 Cu + H 2 O 

c) Na + H 2 O NaOH + ½ H 2 

d) KClO 3 KCl + 3/2 O 2 

Trong những phản ứng trên, đâu là phản ứng oxi hóa – khử? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







96 
















97 












PHẢN ỨNG HÓA HỌC 

Tổng số tiết: 6 – Từ tiết 29 đến tiết 34 


Bài 17: 



a) Kiến thức: Hiểu được: 

PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ 

- Phản ứng oxi hoá - khử là phản ứng hoá học trong đó có sự thay đổi số oxi hoá 

của nguyên tố. 

- Chất oxi hoá là chất nhận electron, chất khử là chất nhường electron. Sự oxi hoá 

là sự nhường electron, sự khử là sự nhận electron. 

- Ý nghĩa của phản ứng oxi hoá - khử trong thực tiễn. 

Biết được: Các bước lập PTHH của phản ứng oxi hóa – khử 

b) Kĩ năng: : 

- Phân biệt được chất oxi hóa và chất khử, sự oxi hoá và sự khử trong phản ứng 

oxi hoá - khử cụ thể. 

- Lập PTHH của phản ứng oxi hóa – khử 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động trong tìm tòi và phát hiện kiến thức 








2. Học sinh: ôn tập kiến thức về chất khử, chất oxi hóa, phản ứng oxi hóa – khử đã 

học ở chương trình hóa học THCS 




98 















Câu hỏi: Hoàn thành các PTHH sau đây: 

1) Mg + O 2 → 

2) CuO + H 2 → 

3) Fe + HCl → 

4) Na + H 2 O → 

5) KClO 3 → 

- Nhận xét trong các phản ứng đã cho, đâu là phản ứng oxi hóa khử, xác định chất khử, 

chất oxi hóa trong các phản ứng đó. 

HS bằng các kiến thức đã học hoàn thành các PT, nhận xét các Pư oxi hóa – khử bằng 

kiến thức đã học ở lớp 9: pư 1, 2, xác định các chất khử: Mg, H 2 , các chất oxi hóa: O 2 , 

CuO 

- GV chữa và công bố kq: cả 5 pư đã cho đều là pư oxi hóa- khử. Dẫn dắt vào bài mới 



Hoạt động 1: Nghiên cứu bản 

chất của chất khử, chất oxi hóa, 

quá trình khử, quá trình oxi hóa 

? Xác định số oxi hóa của các 

nguyên tố trong các pT 1, 2 (hoạt 

động trải nghiệm kết nối), xác 

định các nguyên tố có sự thay đổi 

số oxi hóa 

? Nhận xét các chất khử, chất oxi 

hóa có sự thay đổi số oxi hóa như 

thế nào trong pư 

HS rút ra định nghĩa mới về 

chất khử, chất oxi hóa 

? Viết các quá trình thay đổi số 

oxi hóa của Mg, H 2 , CuO, O 2 . Từ 

đó nêu các định nghĩa mới về quá 

trình oxi hóa, quá trình khử 

Nội dung 

I. Phản ứng oxi hoá- khử: 

1. Xét phản ứng có oxi tham gia: 

VD1: 2 Mg 0 

0 

+ 

+ O2 

2 Mg 2 − 

O 

2 

(1) 

Số oxh của Mg tăng từ 0 lên +2, Mg nhường 

electron: 

0 

Mg Mg 

+ 2 

+ 2e 

Oxi nhận electrron: 

0 

O + 2e O −2 

Quá trình Mg nhường electron là quá trình 

oxh Mg. 

Ở phản ứng (1): Chất oxh là oxi, chất khử là 

Mg. 

+ 2 −2 

0 

VD2 : CuO + H 

2 

Cu 0 

+ 1 −2 

+ H 2 O (2) 

Số oxh của Cu giảm từ +2 xuống 0, Cu trong 

CuO nhận thêm 2 electron: 

2 

Cu 

+ + 2e Cu 

0 

Số oxh của H tăng từ 0 lên +1, H nhường đi 

1 e: 


=> Quá trình 

0 + 1 

H → H + 1e 

2 

Cu 

+ nhận thêm 2 electron gọi là 

99 
















- Tổ chức hoạt động nhóm (6 

phút) 

Xác định sự thay đổi số oxi hóa 

của các chất trong 2 pư (hoặc 3 

pư – lớp chọn)sau: 

1) 2Na + Cl 2 2NaCl 

2) H 2 + Cl 2 2HCl 

3) NH 4 NO 3 N 2 O + H 2 O 

Từ định nghĩa về chất khử, chất 

oxi hóa đã học cho biết các chất 

khử, chất oxi hóa trong VD trên 

và viết các quá trình khử, quá 

trình oxi hóa tương ứng 

- Kết thúc thời gian hoạt động (6 

phút): đại diện 1 nhóm báo cáo 

kết quả, các nhóm còn lại chữa, 

bổ sung 


- VD: Xác định các chất khử, chất 

oxi hóa và quá trình oxi hóa, quá 

trình khử trong 3 VD còn lại ở 

HĐ trải nghiệm kết nối 

Hoạt động 2: Nghiên cứu phản 

ứng oxi hóa khử 

? Từ các VD về pư oxi hóa – khử 

đã nêu, hãy cho biết bản chất của 

pư oxi hóa – khử 

- HS nêu bản chất của pư OXHkhử: 

pư phải có sự thay đổi số oxi 

hóa của các nguyên tố, nghĩa là 

phải có các quá trình nhường e, 

nhận e 

? Nêu định nghĩa pư oxi hóa – 

2 

quá trình khử Cu 

+ 2 

(sự khử Cu 

+ ). 

Phản ứng (2): Chất oxh là CuO, chất khử là 

Hiđro. 

Tóm lại: 

+ Chất khử ( chất bị oxh) là chất nhường 

electron. 

+ Chất oxh ( Chất bị khử) là chất thu 

electron. 

+ Quá trình oxh ( sự oxh ) là quá trình 

nhường electron. 

+ Quá trình khử (sự khử ) là quá trình thu 

electron. 

2.Xét phản ứng không có oxi tham gia 

2x1e 

VD3: 2 Na 0 

+ 0 + 

Cl 2 2 NaCl 

1 − 1 

(3) 

Phản ứng này có sự thay đổi số oxi hóa, sự cho 

nhận electron: 

0 

Na Na 

+ 1 

+ 1 e 

0 

Cl + 1 e − 

Cl 

1 

0 0 

+ 

VD4 : H 

2 

+ Cl 2 2 H 1 − 

Cl 

1 

(4) 

Trong phản ứng (4) có sự thay đổi số oxi hóa 

của các chất, do cặp electron góp chung lệch về 

Clo. 

− 3 + 5 

t o + 

VD 5 : N H 

4 

N O3 

N 1 2 

O + 2H 2 

O 

Phản ứng (5) nguyên tử N -3 nhường e, N +5 

nhận e 

có sự thay đổi số oxh của một nguyên tố. 

3.Phản ứng oxi hoá- khử 


ĐN:Phản ứng oxh – khử là phản ứng hóa 
















khử 

- Vận dụng: Trong 2 pư sau đây, 

đâu là pư oxi hóa – khử? Giải 

thích ngắn gọn 

o 

t 

a) Cu + 2H 2 SO 4 đ ⎯⎯→ CuSO 4 

+ SO 2 + 2H 2 O 

b) NaOH + HCl NaCl + H 2 O 

Hoạt động 3: Tìm hiểu ý nghĩa 

của pư oxi hóa – khử trong thực 

tiễn 

- HS tổng kết ý nghĩa của pư 

OXH-K (từ SGK) và lấy một số 

VD cụ thể trong thực tế 

Hoạt động 4: Hướng dẫn HS 

phương pháp lập PTHH của pư 

oxi hóa – khử 

- GV: hướng dẫn HS các bước lập 

PTHH của 1 pư oxi hóa – khử 

bằng 1 VD cụ thể: 

Al + HCl AlCl 3 + H 2 

+ Bước 1: Xđ chất khử, chất 

OXH: 

Chất khử: Al (SOXH tăng từ 0 

+3) 

Chất OXH: HCl ( H có số OXH 

giảm từ +1 0) 

+ Bước 2: viết QT OXH, QT khử: 

o 

+ 3 

Al → Al+ 

3e 

+ 1 0 

2 H + 2e → H 2 

+ Bước 3: Tìm hệ số thích hợp 

cho chất khử và chất OXH để: 

tổng e nhường = tổng e nhận 

o 

+ 3 

2 × ( Al → Al+ 

3 e) 

+ 1 0 

3 (2 H 2 e H 2) 

× + → 

+ Bước 4: Đặt hệ số vào sơ đồ, 

kiểm tra cân bằng 

2Al + 6HCl 2AlCl 3 + 3H 2 

- Vận dụng: hoạt động nhóm (5 

phút): Thực hiện các bước lập 

PTHH của pư oxi hóa – khử sau: 

học, trong đó có sự chuyển electron giữa các 

chất phản ứng, hay pư oxh – khử là phản 

ứng hóa học trong đó có sự thay đổi số oxh 

của một số nguyên tố. 

- VD 

II.Ý nghĩa của phản ứng oxi hoá- khử trong 

thực tiễn (SGK) 

III. Lập PTHH của phản ứng oxi hoá khử: 

Bước 1: Xác định số oxh của các nguyên tố để 

tìm chất oxi hoá và chất khử: 

Bước 2: Viết quá trình oxh và quá trình khử, 

cân bằng mỗi quá trình 

Bước 3: Tìm hệ số thích hợp cho chất oxh và 

chất khử sao cho tổng số electron cho bằng tổng 

số electron nhận 

Bước 4: Đặt hệ số của các chất oxh và khử vào 

sơ đồ phản ứng, từ đó tính ra hệ số các chất 

khác. Kiểm tra cân bằng số nguyên tử của các 

nguyên tố và cân bằng điện tích hai vế để hoàn 

thành PTHH 

Ví dụ : Lập PTHH của phản ứng oxi hoá khử 

sau : 

NH 3 + Cl 2 N 2 + HCl 

















NH 3 + Cl 2 N 2 + HCl 

- Kết thúc hoạt động, đại diện 

nhóm báo cáo kết quả. Các nhóm 

khác chữa, bổ sung 



− 3 + 1 0 0 + 1 −1 

Bước 1 : N H 

3 

+ Cl2 → N2 

+ H Cl 

Số oxh của N tăng từ -3 lên 0 : Chất khử 

Số oxh của Cl giảm từ 0 xuống -1 : Chất oxh 

Bước 2 : 

−3 0 

Quá trình oxh : 2 N → N + 6e 

Quá trình khử : 0 − 

Cl 1 

2 + 2e → 2Cl 

Bước 3 : 

−3 0 

Quá trình oxh : 2 N → N + 6e 

x 1 

Quá trình khử : 0 − 

Cl 1 

2 + 2e → 2Cl 

x 3 

−3 0 0 −1 

2 N 3Cl 2 N 2 6Cl 

+ → + 

Bước 4 : 2NH 3 + 3Cl 2 N 2 + 6HCl 

1) Các pư nào sau đây là pư oxi hóa – khử? Cho biết vai trò của các chất trong các pư 

oxi hóa – khử, viết các quá trình OXH, quá trình khử tương ứng: 

a) H 2 + Cl 2 

b) Fe 2 O 3 + CO 

c) Na 2 SO 4 + BaCl 2 

d) CaCO 3 CaO + CO 2 

e) NH 4 NO 2 N 2 + H 2 O 

2)Xác định chất khử, chất oxi hóa, viết các QT oxi hóa, quá trình khử và lập PTHH 

của các phản ứng oxi hoá khử : 

1) Mg + AlCl 3 MgCl 2 + Al 

2) KClO 3 KCl + KClO 4 

3) KClO 3 KCl + O 2 

4) FeS 2 + O 2 Fe 2 O 3 + SO 2 

5) MnO 2 + HCl MnCl 2 + Cl 2 + H 2 O 


PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG OXI HOÁ - KHỬ 

Phản ứng oxi hoá - khử được chia thành nhiều loại khác nhau: 

- Phản ứng oxi hóa - khử thông thường: chất khử và chất oxi hóa ở 2 phân tử chất khác 

nhau. 

C + 4HNO 3 đặc → CO 2 + 4NO 2 + 2H 2 O 

Cu + 2H 2 SO 4 đặc → CuSO 4 + SO 2 + 2H 2 O 


- Phản ứng oxi hóa - khử nội phân tử: chất khử và chất oxi hóa thuộc cùng 1 phân tử 

nhưng ở 2 nguyên tử khác nhau (thường gặp là phản ứng nhiệt phân). 

2 

2 
















AgNO 3 → Ag + NO 2 + O 2 

Cu(NO 3 ) 2 → CuO + NO 2 + O 2 

- Phản ứng tự oxi hóa - khử, chất khử đồng thời cũng là chất oxi hóa (chất khử và chất 

oxi hoá thuộc về cùng một nguyên tố trong một phân tử chất). 

Cl 2 + 2NaOH → NaCl + NaClO + H 2 O 

2NO 2 + 2NaOH → NaNO 2 + NaNO 3 + H 2 O 

4KClO 3 → 3KClO 4 + KCl 



- Nêu các khái niệm chất khử, chất oxi hóa, quá trình khử, quá trình oxi hóa, pư oxi 

hóa – khử 


- Xác định chất khử, chất oxi hóa trong các pư hh sau: 

1) Cu(NO 3 ) 2 CuO + 2NO 2 + 1/2O 2 

2) 2Fe + 6H 2 SO 4 đ Fe 2 (SO 4 ) 3 + 3SO 2 + 6H 2 O 

3) Fe + H 2 SO 4 l FeSO 4 + H 2 

4) 2Al + Fe 2 O 3 Al 2 O 3 + 2Fe 

- Xác định pư oxi hóa – khử trong các pư sau đây: 

1) Ca(OH) 2 + H 2 SO 4 

2) CaCO 3 + HCl 

3) Mg + FeSO 4 

4) AgNO 3 + NaCl 

5) 2NO 2 + 1/2O 2 + H 2 O 2HNO 3 


- Lập PTHH của các pư OXH-K sau: 

a) Fe + HNO 3đ --> Fe(NO 3 ) 3 + NO 2 + H 2 O 

b) Fe + HNO 3l Fe(NO 3 ) 3 + NO + H 2 O 

c) Fe + H 2 SO 4đ,n Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + H 2 O 

d) Zn + HNO 3l Zn(NO 3 ) 2 + N 2 O + H 2 O 

e) Al + HNO 3l Al(NO 3 ) 3 + N 2 + H 2 O 

f) Mg + HNO 3l Mg(NO 3 ) 2 + NH 4 NO 3 + H 2 O 


- Lập PTHH của các pư oxi hóa – khử sau: 


a) FeS + H 2 SO 4đ,n Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + H 2 O 

b) FeS + KMnO 4 + H 2 SO 4 Fe 2 (SO 4 ) 3 + K 2 SO 4 + MnSO 4 + H 2 O 

c) FeS 2 + KMnO 4 + H 2 SO 4 Fe 2 (SO 4 ) 3 + K 2 SO 4 + MnSO 4 + H 2 O 

















_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 



Bài 18: 


PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG TRONG HÓA HỌC VÔ CƠ 


a) Kiến thức: Hiểu được: 

Các phản ứng hoá học được chia thành 2 loại: phản ứng oxi hoá - khử và không 

phải là phản ứng oxi hoá - khử. 

b) Kĩ năng: Nhận biết được một phản ứng thuộc loại phản ứng oxi hoá - khử 

dựa vào sự thay đổi số oxi hoá của các nguyên tố. 

c) Thái độ: hs tích cực, chủ động trong tìm tòi và phát hiện kiến thức 







1. Giáo viên: Hệ thống câu hỏi, phiếu học tập hay nội dung hoạt động nhóm 

2. Học sinh: Nắm vững kiến thức bài 17 



- Lập PTHH của các phản ứng oxi hoá khử sau: 


1) KMnO 4 K 2 MnO 4 + MnO 2 + O 2 

2) NH 3 + CuO Cu + N 2 + H 2 O 
















- Phản ứng sau có phải là phản ứng oxi hóa – khử hay không? Pu này thuộc loại pư gì? 

CaCO 3 CaO + CO 2 

Dẫn dắt: có những pư phân hủy thuộc loại pư oxi hóa- khử (như pư 1), nhưng cũng 

có những pư phân hủy không phải là pư oxi hóa – khử. 



Hoạt động 1: Nghiên cứu 2 loại 

pư: pư có sự thay đổi số oxi hóa 

và pư không có sự thay đổi số 

oxi hóa 

- Hoạt động nhóm (7 phút) Phân 

loại các pư hóa học sau thành các 

loại: pư hóa hợp, pư phân hủy, pư 

trao đổi, pư thế. Cho biết những 

pư nào có sự thay đổi số oxi hóa 

của nguyên tố 

(1) CaO + CO 2 CaCO 3 

(2) 2H 2 + O 2 2H 2 O 

(3) 2NaOH + CuCl 2 2NaCl + 

Cu(OH) 2 

(4) Cu + 2AgNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + 

2Ag 

(5) KClO 3 KCl + 3/2O 2 

(6) Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 

- HS hoạt động nhóm trong thời 

gian đã quy định 

- GV chữa hoạt động của các 

nhóm, kết luận 

? Những pư nào chỉ thuộc loại pư 

oxi hóa – khử, những pư nào 

không thuộc loại pư oxi hóa – 

khử? Những pư nào có thể bao 

gồm cả 2 loại pư? 

- HS nhận xét, GV kết luận 

Nội dung 

I. PHẢN ỨNG CÓ SỰ THAY ĐỔI SỐ OXH VÀ PHẢN 

ỨNG KHÔNG CÓ SỰ THAY ĐỔI SỐ OXH 

1. Phản ứng hóa hợp: 

0 0 + 1 −2 

VD 1: 2 H 2 + O2 

→ 2 H 2 O 

- Số oxh của hiđro tăng từ 0 +1 

- Số oxh của oxi giảm từ 0 -2 

+ 2 − 2 + 4 − 2 + 2 + 4 −2 

VD2: CaO + CO2 → CaCO3 

Số oxh của các nguyên tố không thay đổi. 

Nhận xét:Trong phản ứng hóa hợp, số oxi 

hóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc 


2. Phản ứng phân hủy: 

VD1: 

+ 5 −2 −1 0 

2K C l O → 2 K C l + 3 O 

3 2 

- Số oxh của Oxi tăng từ -2 lên 0; 

- Số oxi hóa của clo giảm từ +5 xuống -1. 

VD2: 

+ 2 − 2 + 1 + 2 − 2 + 1 −2 

C u(O H ) 

2 

→ C u O + H 2 O 

Số oxi hóa của các nguyên tố không thay 

đổi. 

Nhận xét: Trong phản ứng phân hủy, số oxh 

của có thể thay đổi hoặc khong thay đổi. 

3. Phản ứng thế: 

VD1: 

o + 1 + 2 

Cu + 2AgNO → Cu(NO ) + 2Ag ↓ 

3 3 2 

- Số oxh của đồng tăng từ 0 lên +2; 

- Số oxh của H giảm từ +1 xuống 0. 

VD2: 

0 + 1 + 2 0 

+ → 

2 

+ 2 ↑ 

Z n 2 H C l Z n C l H 

- Số oxh của tất của Zn kẽm tăng lên từ 0 

lên +2; 

- Số oxh của hiđro giảm từ +1 xuống 0. 

Nhận xét: Trong hóa học vô cơ, phản ứng thế 

bao giờ cũng có sự thay đổi số oxh của các 

nguyên tố. 

4. Phản ứng trao đổi: 

VD1: 



0 















+ 1 + 5 − 2 + 1 − 1 + 1 − 1 + 1 + 5 −2 

Ag N O 3 + Na Cl → Ag Cl ↓ + Na N O 3 

Số oxi hóa của tất cả của tất cả các nguyên tố 


+ 1 − 2 + 1 + 2 − 1 + 2 − 2 + 1 + 1 −1 

VD2: 2NaOH + CuCl 2 → Cu(OH) 

2 

↓ + 2NaCl 

Số oxh của tất cả các nguyên tố không thay 

đổi. 

Nhân xét: Trong phản ứng trao đổi số oxi 

hóa của tất cả các nguyên tố không thay đổi. 

Hoạt động 2: Kết luận 

II. KẾT LUẬN 

? Có thể chia pư hóa học vô cơ Dựa vào sự thay đổi số oxh, có thể chia pứ hóa 

làm 2 loại lớn, là những loại nào? học thành 2 loại: 

− Phản ứng có sự thay đổi số oxh là phản 

ứng oxh-khử. 

− Phản ứng hóa học không có sự thay đổi số 

oxh, không phải là phản ứng oxh – khử. 


- Xác định pư oxi hóa – khử trong những pư sau, cho biết chất khử, chất oxi hóa và 

viết các quá trình oxi hóa, khử tương ứng: 

Mg + 2HCl MgCl 2 + H 2 

KCl + AgNO 3 AgCl + KNO 3 

3Cu + 8HNO 3l 3Cu(NO 3 ) 2 + 2NO + 4H 2 O 

- Lập PTHH của các pư sau: 

Al + HNO 3 Al(NO 3 ) 3 + NO/N 2 O,N 2 + H 2 O 


Kể tên một số phản ứng oxi hóa – khử diễn ra trong tự nhiên? Ý nghĩa của chúng như 

thế nào? 



- Phản ứng trong hóa học vô cơ được chia thành những loại nào? 

- Trong các pư sau: pư hóa hợp, phân hủy, thế, trao đổi, pư nào thuộc loại pư oxi hóa 

khử? Pư nào không phải pư oxi hóa khử? 


- Hoàn thành các pư hóa học sau, cho biết đâu là pư oxi hóa – khử? 

1) Ca + O 2 

2) Fe + HCl 

3) Fe 2 O 3 + Al 

4) CuO + HCl 

5) NH 4 NO 2 

6) Fe 3 O 4 + HCl 


Lập PTHH của các pư sau: 

Fe/FeO/Fe 3 O 4 + HNO 3đ Fe(NO 3 ) 3 + NO 2 + H 2 O 

Fe/FeO/Fe 3 O 4 + H 2 SO 4đ Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + H 2 O 


















- Cho 3,2 g Cu vào dung dịch HNO 3 loãng, dư. Sau pư hoàn toàn thu được dung dịch 

A và V lít khí NO (là sp khử duy nhất, đktc). Xác định: 

a) Giá trị của V 

b) Cô cạn dung dịch A thu được m gam chất rắn. Xác định giá trị m 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 



















Bài 19: 

LUYỆN TẬP: 




a) Kiến thức: hs nắm vững các kiến thức sau: 

- Sự oxi hóa, sự khử, chất oxi hóa, chất khử, phản ứng oxi hóa – khử 

- Phân loại phản ứng trong hóa học vô cơ 

b) Kĩ năng: HS củng cố và luyện tập các kĩ năng sau: 

- Nhận biết phản ứng oxi hóa khử, chất khử, chất oxi hóa 

- Lập PTHH của phản ứng oxi hóa - khử theo PP thăng bằng electron 

- Giải một số bài tập tính toán đơn giản về phản ứng oxi hóa – khử 


- HS có thái độ nghiêm túc, tích cực trong học tập và trao đổi, thảo luận 







2. Học sinh: ôn tập các kiến thức chương 4 



GV tổ chức hoạt động nhóm (5 phút): 

Câu hỏi: Trong các phản ứng sau đây, phản ứng nào thuộc loại phản ứng oxi hóa – 

khử, xác định chất khử, chất oxi hóa trong những phản ứng đó: 

a) 2NaOH + H 2 SO 4 Na 2 SO 4 + 2H 2 O 


b) Cu + 2H 2 SO 4 đ CuSO 4 + SO 2 + 2H 2 O 

c) SO 2 + Br 2 + 2H 2 O 2HBr + H 2 SO 4 
















d) MgO + H 2 SO 4 MgSO 4 + H 2 O 

- Các nhóm thực hiện yêu cầu trong thời gian đã quy định 

- Kết thúc hoạt động, đại diện nhóm báo cáo kết quả. 




Hoạt động 1: Ôn tập một số khái 

niệm: chất khử, chất oxi hóa, sự khử, 

sự oxi hóa, pư OXH-K (5 phút) 

? Thế nào là chất khử, chất oxi hóa? 

? Cho biết các quá trình khử, quá trình 

oxi hóa trong 2 VD b, c ở trên, từ đó 

nhắc lại khái niệm sự khử, sự oxi hóa? 

? Nêu định nghĩa phản ứng oxi hóa – 

khử 

Hoạt động 2: Ôn tập các bước lập 

PTHH của phản ứng oxi hóa – khử 

theo pp thăng bằng electron (15 phút) 

- Hoạt động nhóm (10 phút): Lập PTHH 

của 2 pư OXH-K sau theo pp thăng bằng 

e: 

a) H 2 S + O 2 SO 2 + H 2 O 

b) SO 2 + KMnO 4 + H 2 O K 2 SO 4 + 

MnSO 4 + H 2 SO 4 

- Các nhóm thực hiện hoạt động theo yêu 

cầu. Kết thúc hoạt động, HS báo cáo kết 

quả, GV chữa và kết luận. 

? Nêu các bước lập PTHH của pư OXH- 

K theo pp thăng bằng electron 

Hoạt động 3: Ôn tập sự phân loại 

Nội dung 


I. Một số khái niệm 

1. Chất khử, chất oxi hóa 

- Chất khử: chất nhường electron 

- Chất oxi hóa: chất nhận electron 

2. Sự khử, sự oxi hóa 

- Sự khử: sự thu electron 

- Sự oxi hóa: sự nhường electron 

- VD: 

3. Phản ứng oxi hóa – khử 

- Là pư hóa học trong đó có sự chuyển e 

giữa các chất pư 

- Là pư trong đó có sự thay đổi số OXH 

của một số nguyên tố 

II. Phương pháp thăng bằng electron 

- VD: 

- Kết luận: các bước lập PTHH của pư 

OXH-K: 

+ Bước 1: xác định số OXH, chất khử, 

chất OXH 

+ Bước 2: viết QT khử, QT OXH 

+ Bước 3: tìm hệ số của chất khử, chất 

OXH sao cho số e nhường = số e nhận 

+ Bước 4: đưa hệ số lên PTHH, CB PT 

III. Phân loại pư trong hóa học vô cơ 

















phản ứng trong hóa học vô cơ (3 phút) 

? Qua nội dung kiểm tra ở hoạt động trải 

nghiệm kết nối, nêu cách phân loại phản 

ứng trong hóa vô cơ? 


1. Pư có sự thay đổi số OXH (pư OXH- 

K): 

Gồm: các pư thế, một số pư hóa hợp và 

phân hủy 

2. Pu không có sự thay đổi số OXH: 

gồm: các pư trao đổi, một số pư hóa hợp 

và phân hủy 

GV chia các nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho các nhóm thực hiện giải các BT sau: 

Bài 5 SGK T89: Xác định số OXH của các nguyên tố: 

- Nito trong NO, NO 2 , N 2 O 5 , HNO 3 , HNO 2 , NH 3 , NH 4 Cl 

- Clo trong HCl, HClO, HClO 2 , HClO 3 , HClO 4 , CaOCl 2 

Bài 6 SGKT89: Cho biết đã xảy ra sự OXH, sự khử những chất nào trong các pư thế 

sau (viết các QT khử, QT OXH cụ thể): 

a) Cu + 2AgNO 3 

b) Fe + CuSO 4 

c) 2Na + 2H 2 O 

Bài 7 SGKT89: Tìm chất khửu và chất OXH trong những pư sau: 

a) Fe 2 O 3 + 2Al 2Fe + Al 2 O 3 

b) 2KNO 3 2KNO 2 + O 2 

c) NH 4 NO 2 N 2 + 2H 2 O 

Bài 9 SGKT90: Cân bằng PTHH của các pư OXH-K sau bằng pp thăng bằng e và cho 

biết chất khử, chất OXH trong mỗi pư: 

b) FeSO 4 + KMnO 4 + H 2 SO 4 Fe 2 (SO 4 ) 3 + MnSO 4 + K 2 SO 4 + H 2 O 

c) FeS 2 + O 2 Fe 2 O 3 + SO 2 

e) Cl 2 + KOH KCl + KclO 3 + H 2 O 


GV giao yêu cầu cho HS về nhà trả lời các câu hỏi sau: 

- Khi thanh sắt để lâu ngoài không khí ẩm, thanh sắt bị gỉ rất nhanh. Hãy viết PTHH 

xảy ra và cho biết chất khử, chất oxi hóa trong phản ứng. 

- Khi ta đốt than, có 2 chất khí là sản phẩm cháy của cacbon là các khí không màu, 

không mùi, không vị được sinh ra. Em hãy cho biết công thức hóa học của 2 khí đó và 


viết các PTHH xảy ra. Có nên đốt than để sưởi ấm trong nhà đóng kín cửa hay không? 

Vì sao? 

110 

















- Xác định số oxi hóa của các nguyên tố, xác định chất khử, chất oxi hóa trong các pư 

sau: 

Na + H 2 O NaOH + ½ H 2 

S + 2H 2 SO 4đ 3SO 2 + 2H 2 O 

H 2 S + 1/2O 2 S + H 2 O 


- Lấy 2 VD về mỗi pư: hóa hợp, phân hủy, thế, trao đổi. Cho biết những pư nào là pư 

OXH- K? 


- Lập PTHH của các pư sau: 

O 3 + Ag Ag 2 O + O 2 

O 3 + KI + H 2 O KOH + I 2 + O 2 

Fe 3 O 4 + KMnO 4 + H 2 SO 4 Fe 2 (SO 4 ) 3 + K 2 SO 4 + MnSO 4 + H 2 O 


- Hòa tan hoàn toàn 8 g hỗn hợp Mg và Fe vào dung dịch axit HCl dư thấy có 4,48 lít 

khí thoát ra ở đktc và dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thì thu được bao nhiêu gam 

muối khan? 

A. 22,2g. B. 11,1g. C. 22,0g. D. 16,0g. 

- Hòa tan hết 5,1 gam hỗn hợp bột Mg, Al bằng 500ml dung dịch hỗn hợp HCl 0,5M 

và H 2 SO 4 0,25M thu được dung dịch X và 5,6 lít khí H2 (đktc). Cô cạn dung dịch X 

thu được lượng muối khan là: 

A. 25,975 g B. 25,950 g C. 103,850 g D.77,865 g 

- Cho 15,8 gam KMnO 4 tác dụng với dung dịch HCl đậm đặc. Thể tích khí clo thu 

được ở điều kiện tiêu chuẩn là: 

A. 5,6 lít. B. 0,56 lít. C. 0,28 lít. D. 2,8 lít. 

- Cho m gam Fe tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 loãng tạo 1,792 lít khí ( đktc). Cũng 

cho m gam Fe tác dụng với HNO 3 loãng thì thấy thoát ra V lít khí (đktc) khí N 2 O. Giá 

trị V là: 


A. 0,672 lít B, 1.344 lít C. 4,032 lít D. 3,36 lít 





111 











- Hoà tan hoàn toàn m gam Al vào dung dịch HNO 3 rất loãng thì thu được hỗn hợp 

gồm 0,015 mol khí N 2 O và 0,01mol khí NO (phản ứng không tạo NH 4 NO 3 ). Giá trị 

của m là: 

A. 13,5 gam. B. 1,35 gam. C. 0,81 gam. D.8,1gam. 

- Hòa tan hoàn toàn 1,2g kim loại X vào dung dịch HNO 3 dư thu được 0,224 lít khí 

N 2 (đktc). Giả thiết phản ứng chỉ tạo ra khí N 2 . Vậy X là: 

A. Zn B. Cu C. Mg D. Al 

- Một hỗn hợp gồm hai bột kim loại Mg và Al được chia thành hai phần bằng nhau: 

Phần 1: cho tác dụng với HCl dư thu được 3,36 lít H 2 . 

Phần 2: hoà tan hết trong HNO 3 loãng dư thu được V lít một khí không màu, hoá nâu 

trong không khí (các thể tích khí đều đo ở đktc). Giá trị của V là: 

A. 2,24 lít. B. 3,36 lít. C. 4,48 lít. D. 5,6 lít. 

- Hoà tan Fe trong đung dịch HNO 3 dư thấy sinh ra hỗn hợp khí chứa 0,03 mol NO 2 và 

0,02 mol NO. Khối lượng Fe bị tan: 

A. 0,56g B. 1,12 g C. 1,68g D. 2,24g 

- Cho 11g hỗn hợp Fe, Al tác dụng hết với dung dịch HNO 3 loãng thu được 0,3 mol 

khí NO. Khối lượng Al trong hỗn hợp là: 

A. 49,1g B. 50,9g C.36,2g D. 63,8g 

- Cho m gam Cu phản ứng hết với dung dịch HNO 3 thu được 8,96 lít hỗn hợp khí NO 

và NO 2 (đktc) có khối lượng là 15,2 gam. Giá trị m là: 

A. 25,60 B. 16,00 C. 2,56 D. 8,00 

- Hoà tan hoàn toàn 32 gam kim loại M trong dung dịch HNO 3 dư thu được 8,96 lít 

(đktc) hỗn hợp khí gồm NO 2 và NO, có tỉ khối so H 2 bằng 17. Kim loại M là: 

A. Cu B. Zn C. Fe D. Ca 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







112 












Bài 20: BÀI THỰC HÀNH SỐ 1: 




a.Kiến thức: Biết được mục đích, các bước tiến hành, kĩ thuật thực hiện của 

các thí nghiệm: 

trên. 

+ Phản ứng giữa kim loại và dung dịch axit, muối.. 

+ Phản ứng oxi hoá- khử trong môi trường axit. 

b.Kĩ năng: 

- Sử dụng dụng cụ và hoá chất để tiến hành an toàn, thành công các thí nghiệm 

- Quan sát hiện tượng, giải thích và viết các PTHH. 

- Viết tường trình thí nghiệm. 

c.Thái độ: 

- Tích cực, chủ động 

- Cẩn thận trong thực hành, tiếp xúc với hoá chất 







sau: 


- Dụng cụ : Ống nghiệm, kẹp gỗ, giá, .... 

- Hoá chất : Zn, dd H 2 SO 4 , dd CuSO 4 , đinh sắt, dd KMnO 4 

2. Học sinh: Ôn tập kiến thức chương 4, chuẩn bị tường trình thí nghiệm theo mẫu 

Tên TN Dụng 

hóa chất 

1. Pư 

giữa 

KL với 

dd axit 

2. Pư 

cụ, 

Cách tiến hành Hiện tượng Giải thích, PTHH 


113 















giữa 

KL với 

dd 

muối 

3. Pư 

OXH-K 

trong 

MT axit 



- HS nêu các dụng cụ, hóa chất sẽ sử dụng trong bài thực hành. Nêu đặc điểm vật lí 

của một số hóa chất khi quan sát lọ đựng các dung dịch sau: H 2 SO 4 loãng, CuSO 4 , 

FeSO 4 , KMnO 4 

- Dự đoán hiện tượng xảy ra khi nhỏ dung dịch KMnO 4 vào ống nghiệm chứa dd 

FeSO 4 trong môi trường H 2 SO 4 (TN3) 

2. Hoạt động nghiên cứu và thực hành thí nghiệm: 

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ 

- Học sinh lần lượt trình bày 

nội dung từng thí nghiệm 

- Gv nêu yêu cầu của từng thí 

nghiệm 

- Gv lưu ý với học sinh một 

số thao tác thí nghiệm: Cách 

kẹp ống nghiệm, cách lấy hoá 

chất, sử dụng hoá chất ... 

Hoạt động 1: Nội dung thực hành 

NỘI DUNG KIẾN THỨC 

Mục tiêu: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh 

1.TN1: Phản ứng giữa kim loại và dd axit: 

- Rót vào ống nghiệm khoảng 2ml dung dịch axit 

sunfuric loãng rồi cho tiếp và ống nghiệm một viên 

kẽm nhỏ. Quan sát hiện tượng xảy ra. 

- Giải thích hiện tượng. Viết phương trình hóa học 

của phản ứng và cho biết vai trò của từng chất 

trong phản ứng. 

2. TN2: Phản ứng giữa dung dịch muối và kim 

loại: 

- Rót vào ống nghiệm khoảng 2ml dung dịch 

CuSO 4 loãng. Cho vào ống nghiệm một đinh sắt đã 

được làm sạch bề mặt. Để yên ống nghiệm khoảng 

10 phút. Quan sát hiện tượng xảy ra. 

- Giải thích và viết phương trình hóa học, cho biết 

vai trò của các chất. 


3. Phản ứng oxi hóa – khử trong môi trường 

axit: 

114 















-Rót vào ống nghiệm 2ml dung dịch FeSO 4 . Thêm 

vào đó 1ml dung dịch H 2 SO 4 loãng. 

- Nhỏ vào ống nghiệm trên từng giọt dung dịch 

KMnO 4 , lắc nhẹ ống nghiệm sau mỗi lần giọt thêm 

dung dịch. Quan sát hiện tượng xảy ra. 

- Quan sát hiện tượng, viết phương trình và cho 

biết vai trò của các chất trong phản ứng. 

Hoạt động 2: Thực hành 

Mục tiêu: Rèn luyện kĩ năng thực hành của học sinh 

- Học sinh tiến hành các thí nghiệm 

- Gv bao quát lớp, hướng dẫn từng nhóm 


- Lớp chia làm 8 nhóm tiến hành thí 

nghiệm 

- Hoàn thành nội dung bài yêu cầu 

- Tổ chức hoạt động nhóm (6 phút): Viết PTHH của các pư hóa học xảy ra trong 3 TN, 

xác định chất khử, chất OXH, viết các quá trình khử, quá trình OXH tương ứng 


- Dự đoán hiện tượng hóa học xáy ra khi cho 1 lá Cu vào ống nghiệm chứa dung dịch 

H 2 SO 4 đặc, đun nóng? 

- HS tiến hành TN theo sự hướng dẫn và theo dõi của GV, nêu và giải thích hiện tượng 

xảy ra. 


- Hoàn thành tường trình TN 

- BT: Hòa tan hết 11,0 g hỗn hợp A gồm Al và Fe vào cốc chứa dung dịch HCl dư, 

sau khi pư kết thúc thu được 8,96 lít khí H 2 (đktc). Tính % khối lượng mỗi KL trong 

hỗn hợp ban đầu 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







115 
















116 












CHỦ ĐỀ 6 

Tiết 35: 



sau: 

ÔN TẬP VÀ KIỂM TRA HỌC KÌ I 

(Tổng số tiết: 02- tiết 35, 36) 

ÔN TẬP HỌC KÌ I 

a) Kiến thức: hs được củng cố, ôn tập, hệ thống hóa các nội dung kiến thức 

- Chủ đề 2: Nguyên tử: 

+ Thành phần cấu tạo nguyên tử, đặc điểm của nguyên tử 

+ Ý nghĩa của số hiệu nguyên tử, số khối, ký hiệu nguyên tử 

+ Định nghĩa NTHH, đồng vị 

+ Cách xác định NTK, NTK TB 

+ Đặc điểm lớp vỏ nguyên tử, thứ tự các mức năng lượng e, cấu hình electron nguyên 

tử. Dự đoán tính chất của nguyên tố dựa vào đặc điểm của lớp e ngoài cùng 

- Chủ đề 3: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 

+ Cấu tạo bảng tuần hoàn, nguyên tắc sắp xếp các NTHH trong BTH 

+ Sự biến đổi tuần hoàn, ĐL tuần hoàn 

- Chủ đề 4: Liên kết hóa học 

+ Khái niệm LK ion, LK CHT 

+ Sự hình thành LK ion, LK CHT 

+ Dự đoán loại liên kết dựa vào hiệu DÂD 

+ Khái niệm điện hóa trị, cộng hóa trị, số oxi hóa. Cách xác định hóa trị và số oxi hóa 

- Chủ đề 5: Phản ứng oxi hóa – khử 

+ ĐN chất khử, chất OXH, sự khử, sự OXH, pư OXH-K 

+ Các bước lập PTHH của pư OXH-K 


+ Phân loại pư hóa vô cơ 

b) Kĩ năng: HS luyện tập và củng cố các kĩ năng sau: 

117 















- Từ cấu tạo nguyên tử viết ký hiệu nguyên tử và ngược lại 

- Từ Che nguyên tử vị trí nguyên tố trong BTH và ngược lại 

- Biểu diễn sự hình thành liên kết hóa học, viết CT e, CTCT của một số hợp chất CHT 

- Xác định loại LK dựa vào hiệu ĐÂ Đ 

- So sánh tính chất của 1 nguyên tố với các NT lân cận 

- Lập PTHH của pư OXH-K 

- Giải một số BT định lượng thuộc các dạng toán sau: 

+ Xác định thành phần cấu tạo nguyên tử 

+ NTK, NTK TB 

+ Xác định tên nguyên tố dựa vào công thức oxit cao nhất/CT hợp chất khí với hidro, 

xác định tên của 2 nguyên tố kết tiếp trong 1 chu kì/nhóm A, xác định tên nguyên tố 

tham gia pư hóa học 

+ Tính toán lượng chất trong pư oxi hóa – khử 

c) Thái độ: HS nghiêm túc, tích cực trong học tập 







1. Giáo viên: hệ thống câu hỏi và BT, đề cương ôn tập 

2. Học sinh: Ôn tập ở nhà các nội dung kiến thức trọng tâm chương 1 đến chương 4 



GV tổ chức cho HS tham gia hoạt động nhóm (10 phút) 2 nội dung sau: 

Bài 1: Cho các nguyên tử sau: 

X , Y, Z, T, 

A 

12 14 14 16 16 

6 7 6 6 7 

a) Xác định số hiệu nguyên tử, số khối, số p, n, e của lần lượt mỗi nguyên tử đã cho 

Nguyên tử Z A Số p Số e Số n 

X 

Y 

Z 

T 

A 


118 















b) Những nguyên tử nào thuộc cùng một nguyên tố hóa học? Vì sao? 

Bài 2: Viết Che nguyên tử ở TT cơ bản của các nguyên tố sau và cho biết vị trí của 

chúng trong BTH: 

Na (Z=11), K(Z=19), Fe (Z=26), Cu(Z=29), Br(Z=35) 



Hoạt động 1: Ôn tập nội dung kiến 

thức về cấu tạo nguyên tử 

- Đại diện nhóm HS trình bày kết 

quả bài tập 1 

- Các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung 

- GV chữa và kết luận, từ đó yêu cầu 

HS trả lời các câu hỏi: 

+ Nêu thành phần cấu tạo nguyên tử 

+ Nêu các đặc điểm của nguyên tử 

+ Cho biết ký hiệu nguyên tử 

+ Nêu định nghĩa NTHH, đồng vị 

+ Nêu công thức tính NTK TB của 

nguyên tố có nhiều đồng vị 

Hoạt động 2: Củng cố kiến thức về 

cấu tạo vỏ nguyên tử, cấu hình 

electron nguyên tử và vị trí của 

nguyên tố trong BTH: 

- Đại diện nhóm HS chữa BT 2 

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung 

- GV kết luận, từ đó yêu cầu HS trả 

lời các câu hỏi sau: 

+ Cho biết các lớp, phân lớp electron 

và đặc điểm của chúng 

+ Nêu thứ tự các mức năng lượng e 

từ 1s đến 6s 

+ Cách biểu diễn Che nguyên tử 

+ Cách xác định vị trí của nguyên tố 

trong BTH 

Nội dung 

A. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG 

I. Cấu tạo nguyên tử 

1. Cấu tạo nguyên tử 

- Lớp vỏ nguyên tử: electron (q, m) 

- Hạt nhân nguyên tử: p, n (q, m) 

2. Đặc điểm của nguyên tử 

3. Ký hiệu nguyên tử: 

A 

Z 

X , Z: số hiệu nguyên tử = số p = số e 

A: số khối = Z+N 

Z+ điện tích hạt nhân 

4. Nguyên tố hóa học: các nguyên tử cùng 

Z+ 

Đồng vị: các nguyên tử cùng Z, khác A 

5. Nguyên tử khối, NTK trung bình 

II. Cấu tạo vỏ nguyên tử. Vị trí của nguyên 

tố trong bảng tuần hoàn 

1. Các lớp và phân lớp e 

2. Thứ tự các mức năng lượng e: 

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 

3. Cấu hình electron nguyên tử 

4. Vị trí của nguyên tố trong BTH: 

- STT nguyên tố = Z = số p = số e 

- STT chu kì = số lớp e 

- STT nhóm nguyên tố = số e hóa trị 

+ Nhóm A 

+ Nhóm B 


119 















+ Dựa vào đặc điểm lớp e ngoài 

cùng, dự đoán TC của các nguyên tố 


Hoạt động 3: Củng cố kiến thức về 

sự biến đổi tuần hoàn, định luật 

tuần hoàn 

- HS trả lời nhanh các câu hỏi sau: 

- Nêu khái niệm tính KL, tính PK 

- Nêu cách xác định hóa trị của các 

nguyên tố nhóm A trong oxit cao 

nhất, hợp chất với H 

- Trình bày quy luật biến đổi tuần 

hoàn Rnt, độ âm điện, tính KL, tính 

PK, tính axit, tính bazo của hợp chất 

- Phát biểu nội dung của ĐL tuần 

hoàn 


GV tổ chức hoạt động nhóm luyện tập các BT sau: 

- Tính chất của nguyên tố 

III. Sự biến đổi tuần hoàn. Định luật tuần 

hoàn 

1. Tính KL, tính PK 

2. Hóa trị của nguyên tố: 

- Hóa trị trong oxit cao nhất – STT nhóm nt 

- Hóa trị trong hợp chất khí với H = 8-STT 

nhóm nt (ứng với các nt nhóm IVA-VIIA) 

2. Sự biến đổi tuần hoàn: 

- Trong 1 chu kì 

- Trong 1 nhóm A 

3. Định luật tuần hoàn: SGK 

Bài 1: Dựa vào hiệu độ âm điện, xác định loại liên kết hình thành trong các phân tử 

sau: MgO, BaCl 2 , H 2 S, SO 2 

Bài 2: Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong các phân tử và ion sau: H 2 S, SO 2 , 

SO 3 , H 2 SO 3 , H 2 SO 4 , HSO 4 

- 

Bài 3: Lập PTHH của các pư oxi hóa- khử sau: 

a) Fe + H 2 SO 4 đ Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + H 2 O 

b) Al + HNO 3 l Al(NO 3 ) 3 + N 2 + H 2 O 


GV giao nhiệm vụ cho HS ở nhà thực hiện 2 yêu cầu sau: 

- Lập sơ đồ tư duy liên hệ kiến thức chương 3: Liên kết hóa học và chương 4: Pư oxi 

hóa – khử, từ đó ôn tập kiến thức 2 chương 3, 4. 



Chương I : Nguyên tử 

1. Hãy cho biết thành phần cấu tạo nguyên tử và đặc điểm các hạt cơ bản tạo nên 


nguyên tử? Tại sao nói khối lượng nguyên tử tập trung chủ yếu ở hạt nhân? 





120 











2. Thế nào là số khối? Định nghĩa nguyên tố hóa học? Nhận xét về quan hệ giữa số 

khối và khối lượng nguyên tử? Những đặc trưng cơ bản của nguyên tử? 

3. Đồng vị là gì? Nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình? Cách xác định nguyên tử 

khối trung bình? 

4. Thế nào là lớp electron, phân lớp electron? Mỗi lớp có bao nhiêu phân lớp? Số 

electron tối đa trong một lớp, một phân lớp? 

5. Cấu hình electron nguyên tử là gì? Cách viết cấu hình electron nguyên tử? 

6. Thế nào là nguyên tố s, p, d, f ? đặc điểm của lớp electron ngoài cùng? (Số electron 

độc thân). Hãy cho biết sự liên quan giữa số electron độc thân và hóa trị của các 

nguyên tố nhóm A? 

Chương II. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học – Định luật tuần hoàn 

1. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn: theo 3 nguyên tắc? 

2. Cấu tạo bảng tuần hoàn gồm ô nguyên tố, chu kì và nhóm nguyên tố? 

3. Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron, bán kính nguyên tử, độ âm điện , tính kim 

loại , tính phi kim, tính axit- bazơ của oxit và hiđroxit tương ứng, hóa trị cao nhất với 

oxi, hóa trị trong hợp chất khí với hiđro theo chu kì và theo nhóm A? 

4. Ý nghĩa bảng tuần hoàn? 

Chương III. Liên kết hóa học 

1. Khái niệm: Liên kết ion, liên kết cộng hóa trị, liên kết CHT có cực, liên kết cộng 

hóa trị không cực? So sánh liên kết cộng hóa trị v liên kết ion 

2. Hóa trị của nguyên tố trong hợp chất ion, hợp chất cộng hóa trị? Cách xác định? 

3. Phân biệt liên kết đơn, liên kết đôi, liên kết ba. Cho ví dụ minh họa. 

Chương IV. Phản ứng oxi hóa khử 

1. Thế nào là số oxi hóa ? Quy tắc xác định số oxi hóa? 

2. Phản ứng oxi hóa-khử là gì? Phân biệt chất oxi hóa, chất khử? Sự oxi hóa, sự khử? 


Bài 1: Hãy cho biết số đơn vị đthn, số proton, số nơtron và số electron của các nguyên 

tử có kí hiệu sau: 

a) 

7 23 39 40 234 

3 11 19 19 90 

Li, Na, K, Ca, Th b) 

2 4 12 16 32 56 

1 2 6 8 15 26 

H, He, C, O, P, Fe. 


Bài 2: Cấu hình e của nguyên tử nhôm là 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 . 

a.Nhôm có bao nhiêu electron? bao nhiêu lớp e?Cho biết số e trong từng lớp? 

121 















b. Nhôm thuộc nguyên tố s,p,d hay f ? Tại sao ? 

Bài 3: Cation R 2+ có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 3p 6 , anion X - có cấu hình 

electron giống R 2+ . Viết cấu hình electron của R và X. 

Bài 4: Cho nguyên tố X (Z=12), Y (Z=16) 

a. Viết cấu hình e của X, Y. Vị trí của X, Y trong BHTTH. 

b. Tính chất hoá học của X, Y. 

c. Hoá trị cao nhất với oxi của X, Y. Công thức oxit cao nhất. Công thức 

hidroxit tương ứng. 

d. Công thức hợp chất khí với Hidro. 

Bài 5: Viết cấu hình e ứng với các trường hợp sau 

a. X thuộc CK 2, nhóm VA. b. X thuộc chu kì 4, nhóm IIA 

c. X có 3 lớp e, lớp ngoài cùng có 7e. d. X thuộc chu kì 3, có 3 e lớp 

ngoài cùng. 

Bài 6: Cho các nguyên tố 

điện. 

nguyên tử. 

a. P (Z =15), C (Z=6), Na ( Z= 11), N (Z=7). Sắp xếp theo chiều tăng dần độ âm 

b. Si (Z =14), C (Z=6), Na ( Z= 11), K (Z=19). Sắp xếp giảm dần bán kính 

c. Sắp xếp theo chiều giảm dần tính phi kim của F,S,O,P. 

Bài 7: Sắp xếp các hợp chất sau theo chiều: 

a) tăng dần tính axit: SrO, SO 3 , Cl 2 O 7 , SeO 3 , CaO 

b) giảm dần tính axit HClO 4 , H 2 SO 4 , H 2 SiO 3 , H 3 PO 4 . 

c) tăng dần tính bazơ: NaOH, Mg(OH) 2 , H 2 SO 4 , H 3 PO 4 và KOH. 

Bài 8: Viết quá trình tạo thành ion và cấu hình e của ion Na + , Mg 2+ , S 2- , Fe 2+ , Fe 3+ , Cl - 

Bài 9: Dựa vào giá trị hiệu độ âm điện, xác định loại liên kết trong các phân tử: Al 2 O 3 , 

NH 3 , CaCl 2 , H 2 O, KCl. 


Bài 1: Cho biết tổng số hạt p,e,n trong nguyên tử của nguyên tố X là 52 , trong đó số 

hạt mang điện nhiều hơn hạt không mang điện là 16 hạt 

a. Xác định số hiệu nguyên tử , số khối của X. Viết kí hiệu nguyên tử của X. 


b. Viết cấu hình electron , từ đó xác định vị trí của X trong bảng HTTH 





122 











Bài 2: Nguyên tử X có tổng số hạt cơ bản bằng 48, trong đó số hạt mang điện gấp đôi 

số hạt không mang điện. a. Xác định số proton, số electron, số nơtron, đthn. 

b. Viết cấu hình e? c. Xác định số e ở từng lớp. 

Bài 3 : Nguyên tử khối trung bình của Ag là 107,87 . Bạc có hai đồng vị, trong đó 

đồng vị 109 Ag chiếm tỉ lệ 44%. Xác định nguyên tử khối của đồng vị còn lại? 

Bài 4: Khối lượng nguyên tử trung bình của Bo là 10,812. Bo có hai đồng vị là 10 B và 

11 B. 

a. Tìm phần trăm về số nguyên tử của mỗi đồng vị. 

b. Mỗi khi có 94 nguyên tử 10 B thì có bao nhiêu nguyên tử 11 B ? 

Bài 5: Nguyên tử Mg có ba đồng vị ứng 24 Mg, 25 Mg, 26 Mg với thành phần phần trăm 

trong tự nhiên lần lượt là 78,6%; 10,1%; 11,3%. 

a. Tính nguyên tử khối trung bình của Mg. 

b. Giả sử trong một lượng Mg có 50 nguyên tử 25 Mg, thì số nguyên tử của hai đồng vị 

còn lại là bao nhiêu? 

Bài 6:Cho 2 nguyên tố A và B thuộc cùng một nhóm A, hai chu kỳ kế tiếp trong BTH. 

Biết tổng số đơn vị điện tích hạt nhân của A và B bằng 30. Tìm Z A , Z B và xác định vị 

trí trong BTH? 

Bài 7: Cho 2 nguyên tố A và B thuộc cùng một chu kì A, hai nhóm A kế tiếp trong 

BTH. Biết tổng số đơn vị điện tích hạt nhân của A và B bằng 33. Tìm Z A , Z B và xác 

định vị trí trong BTH? 

Bài 8: Oxit cao nhất của một nguyên tố ứng với công thức R 2 O 5 . Hợp chất khí với 

hiđro của R có chứa 82,35% R về khối lượng. Xác định nguyên tử khối và tên nguyên 

tố R? 

Bài 9: M thuộc nhóm IIIA. Trong oxit cao nhất của M, oxi chiếm 47,05% khối lượng. 

X thuộc nhóm VIA. Trong oxit bậc cao nhất, X chiếm 40% khối lượng. Xác định tên 

nguyên tố M và X. viết công thức phân tử của các oxit 


Bài 1: Cho biết tổng số electron trong ion AB 2− 

3 

là 42. Trong các hạt nhân của A cũng 

như B số proton bằng số nơtron. Xác định số khối của A, B. Biết số khối của A gấp 

đôi của B 

Bài 2: Trong tự nhiên đồng có 2 đồng vị 65 Cu và 63 Cu. Nguyên tử khối trung bình của 

Cu là 63,54.Tính thành phần % của 65 Cu trong CuCl 2 (Nguyên tử khối của Cl là 35,5). 







123 











_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 



Tiết 36: 

I. MỤC TIÊU 

KIỂM TRA HỌC KÌ I 

a) Kiến thức, kĩ năng: HS được đánh giá các kiến thức, kĩ năng đã học và ôn 

tập trong chương trình học kì I môn Hóa học lớp 10 

b) Thái độ: HS nghiêm túc thực hiện quy chế thi và kiểm tra 


1. Giáo viên: đề kiểm tra học kì I môn Hóa học lớp 10, chương trình cơ bản 

Cấu trúc đề: 100% tự luận, biên soạn theo bảng trọng số và ma trận đề học kì I đáp 

ứng đủ các mức độ: biết, hiểu, vận dụng thấp và vận dụng cao (trong đó các mức độ 

biết, hiểu chiếm 65% tổng số điểm của bài thi) 

Bảng trọng số, ma trận đề, đề kiểm tra và hướng dẫn chấm: lưu cuối giáo án. 

2. Học sinh: Ôn tập tốt các kiến thức và kĩ năng giải các dạng BT trong chương trình 

Hóa học 10 học kì 1 

III. TIẾN TRÌNH KIỂM TRA 

1. Ổn định tổ chức phòng thi 

2. Phát đề cho thí sinh, tính giờ làm bài 

3. Thu bài sau 45 phút kể từ thời điểm tính giờ làm bài 

4. Rút kinh nghiệm sau giờ thi 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







124 
















125 











CHỦ ĐỀ 7 

Ngày soạn: 


NHÓM HALOGEN 

(Tổng số tiết: 12, từ tiết 37 đến tiết 48) 

14/ 12/2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

BÀI 21: KHÁI QUÁT VỀ NHÓM HALOGEN 



- HS kể tên được các nguyên tố nhóm halogen, chỉ ra được vị trí của nhóm halogen và 

vị trí từng nguyên tố của nhóm trong bảng tuần hoàn 

- HS nêu được tính chất vật lí của các nguyên tố nhóm halogen và sự biến đổi có quy 

luật của một số đại lượng như: bán kính nguyên tử, độ âm điện, tính phi kim, tính oxi 

hóa trong nhóm halogen 

- HS xác định được tính chất hóa học cơ bản của các đơn chất halogen dựa vào đặc 

điểm lớp e ngoài cùng 

b) Kĩ năng: 

- Viết được cấu hình lớp electron ngoài cùng của nguyên tử F, Cl, Br, I. 

- Dựđoán được tính chất hóa học cơ bản của halogen là tính oxi hóa mạnh dựa vào cấu 

hình lớp electron ngoài cùng và một số tính chất khác của nguyên tử. 

- Viết được các phương trình hóa học chứng minh tính chất oxi hoá mạnh của các 

nguyên tố halogen, quy luật biến đổi tính chất của các nguyên tố trong nhóm. 

c) Thái độ: HS tự giác, tích cực, chủ động trong nghiên cứu kiến thức bài mới 

có liên quan đến việc vận dụng những kiến thức cũ 









126 















1. Giáo viên: phiếu học tập, dụng cụ và hóa chất thí nghiệm: 

- Ống nghiệm, kẹp gỗ, giá sắt, bình thu khí, bông tẩm dung dịch NaOH, nước cất, đèn 

cồn 

- KMnO 4 rắn, HCl đặc, Brom lỏng, I 2 rắn 

2. Học sinh: Ôn lại kiến thức về sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố 



GV phát phiếu học tập hoặc nội dung câu hỏi hoạt động nhóm cho HS: 

- Viết Che nguyên tử của các nguyên tố nhóm halogen sau: F (Z=9), Cl (Z=17), Br 

(Z=35), cho biết vị trí của mỗi nguyên tố trong BTH 

- Cho biết số e lớp ngoài cùng của các nguyên tố halogen, nhận xét xu hướng 

nhường/nhận electron 

- Dự đoán tính chất hóa học đặc trưng của nhóm halogen: tính KL/PK? Tính 

khử/OXH? 

HS tiến hành hoạt động nhóm theo thời gian quy định của GV, nộp kết quả sau khi hết 

thời gian hđ 



Hoạt động 1: nghiên cứu vị trí của 

nhóm halogen trong BTH 

- HS dại diện 1 nhóm trình bày 2 ND 

sau: 

Kể tên các nguyên tố nhóm halogen? 

Cho biết vị trí của chúng trong BTH? 

- GV bổ sung, chữa nội dung cấu hình 

electron nguyên tử và vị trí nhóm 

halogen trong BTH 

- HS đại diện 1 nhóm trình bày cấu 

hình electron nguyên tử của các ng tố 

F, Cl, Br, nêu Che chung của chúng, 

nhận xét số e lớp ngoài cùng và xu 

hướng nhường/nhận e 

- GV bổ sung, chữa nội dung trong 

các PHT 

? Viết công thức e và CTCT của phân 

tử Clo 

Công thức cấu tạo chung của các 

I. VỊ TRÍ: 

Nội dung 

* Nhóm halogen gồm : Flo(F); Clo(Cl); 

Brom (Br), Iot (I), Atatin (At) 

* Các ngtố halogen thuộc nhóm VIIA. 

Chúng đứng gần cuối các chu kì, ngay 

trước các ngtố khí hiếm. 

II. CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ, CẤU TẠO 

PHÂN TỬ: 

* Ngtử có 7e lớp ngoài cùng ( ns 2 np 5 ) 

* Ở trạng thái tự do, 2 ngtử halogen góp 

chung 1 e với nhau tạo 1 lk CHT không 

cực. 

.. 

: X . + 

.. 

.. 

. X : → : X : X : → X- X → X 2 


CTPT 

.. 

.. .. 

.. 

.. 

CT e 

CT cấu tạo 

127 















đơn chất halogen? 

- GV nhận xét về đặc điểm liên kết 

trong phân tử X 2 cho biết khả năng 

tham gia pư hh của đơn chất halogen 

- GV kết luận về tính chất hóa học đặc 

trưng của các đơn chất halogen 

Hoạt động 3: nghiên cứu sự biến đổi 

tính chất của các nguyên tố và đơn 

chất halogen 

- GV hướng dẫn HS thực hiện thí 

nghiệm điều chế khí Clo từ KMnO 4 và 

HCl đặc (5 phút) 

- HS quan sát thí nghiệm, nhận xét 

hiện tượng xảy ra 

- GV cho HS quan sát bình đựng khí 

Clo, bình đựng Br 2 lỏng và cốc đựng 

I 2 rắn. 

- GV tổ chức cho HS tiến hành hoạt 

động nhóm (5 phút): 

a) Hoàn thành bảng sau: 

Trạng thái, màu F 2 : 

sắc 

Cl 2 : 

Br 2 : 

I 2 : 

Sự biến đổi Rnt F…Cl…Br…I 

Sự biến đổi F…Cl…Br…I 

ĐÂĐ 

Sự biến đổi t nc, t s F 2 …Cl 2 ...Br 2 …I 2 

Sự biến đổi tính F 2 …Cl 2 …Br 2 …I 2 

OXH 

(Lưu ý: ở dấu … HS điền dấu “”) 

b) Hoàn thành một số PTHH sau: 

H 2 + F 2 

H 2 + Cl 2 

Na + Cl 2 

Na + Br 2 

Fe + Cl 2 

- HS hoạt động nhóm theo yêu cầu 

trong thời gian GV đã quy định 

- HS nộp sp cho GV 

- GV công bố kết quả, chữa các PHT, 

nhận xét, đánh giá kết quả hoạt động 

của HS 

* Liên kết trong phân tử X 2 là liên kết đơn, 

không bền, dễ bị tách thành 2 ngtử X. 

* Trong phản ứng hoá học, các ngtử X dễ 

thu thêm 1e ⇒ Tính chất hoá học cơ bản 

của các halogen là tính oxi hoá mạnh. 

III. SỰ BIẾN ĐỔI TÍNH CHẤT 

1. Sự biến đổi tính chất vật lí của các đơn 

chất: 

(Bảng 11 trang 95 SGK) 

Từ F đến I, ta thấy: 

* Trạng thái tập hợp: khí → lỏng → 

rắn. 

* Màu sắc: đậm dần 

* t o nc , t o sôi : tăng dần. 

2. Sự biến đổi độ âm điện: 

* ĐAĐ tương đối lớn. 

* Giảm dần từ F đến I 

* F có ĐAĐ lớn nhất nên chỉ có số 

oxi hoá -1, 0. 

Các ngtố halogen khác có số oxi hoá -1, 0, 

+1, +3, +5, +7 

3. Sự biến đổi tính chất hoá học của các 

đơn chất 

- Các đơn chất halogen giống nhau về 

tính chất hoá học cũng như thành phần và 

tính chất của các hợp chất do chúng tạo 

thành(Do lớp e ngoài cùng có cấu hình 

tương tự nhau ns 2 np 5 ) 

- Halogen là những phi kim điển hình. 

Tính oxi hoá giảm dần từ Flo đến Iot. 

- Các đơn chất halogen oxi hoá được 

+ Hầu hết các kim loại→ muối 

halogenua 

+ H 2 → hợp chất khí không màu hiđro 


128 
















halogenua 

(khí này tan trong nước tạo dd axit 

halogen hiđric) 

GV tổ chức cho HS thực hiện hoạt động theo nhóm nhỏ (2HS cùng bàn) làm các BT 

sau (luân phiên): 

Bài 1: Cân bằng PTHH của pư điều chế Cl 2 : 

KMnO 4 + HCl KCl + MnCl 2 + Cl 2 + H 2 O 

K 2 Cr 2 O 7 + HCl KCl + MnCl 2 + CrCl 3 + Cl 2 + H 2 O 

Bài 2: Tính thể tích khí Cl 2 (đktc) thu được khi cho dung dịch HCl đặc, dư tác dụng 

với 23,7 gam KMnO 4 (biết pư xảy ra hoàn toàn). 


GV yêu cầu HS tìm hiểu ở nhà nội dung sau: 

- Cho biết thành phần của các nguyên tố halogen có trong muối ăn của nước biển. 

- Kem đánh răng có chứa Flo có tác dụng gì? Flo trong kem đánh răng tồn tại ở dạng 

nào? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







129 









Bài 22: 

CLO 







- HS nêuđược: Tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên, ứng dụng của clo, phương pháp 

điều chế clo trong phòng thí nghiệm, trong công nghiệp. 

- HS giải thích được: Tính chất hoá học cơ bản của clo là phi kim mạnh, có tính 

oxi hoá mạnh (tác dụng với kim loại, hiđro). Clo còn thể hiện tính khử . 

b) Kĩ năng: 

- Dựđoán, kiểm tra và kết luậnđược về tính chất hóa học cơ bản của clo. 

- Quan sát các thí nghiệm hoặc hình ảnh thí nghiệm rút ra nhận xét. 

- Viết các phương trình hóa học minh hoạ tính chất hoá học vàđiều chế clo. 

- Tính thể tích khí clo ởđktc tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng. 

c) Thái độ: tích cực trong nghiên cứu bài học, nắm rõ tác hại của khí Clo để 

biết cách phòng tránh ngộ độc khí Clo trong PTN hoặc ngoài môi trường 









1. Giáo viên: dụng cụ và hóa chất thí nghiệm 

- Bộ dụng cụ, hóa chất điều chế khí Clo trong PTN 

- 03 bình thu khí Clo, kẹp sắt, muôi sắt 

- Mẩu nhỏ Na, dây sắt, giấy màu ẩm 


2. Học sinh: 






130 












GV phát phiếu học tập, yêu cầu HS thực hiện hoạt động nhóm trong thời gian 10’ 

Câu hỏi: 

1) Cho biết vị trí của Clo trong BTH, viết Che nguyên tử, nhận xét xu hướng nhường/ 

nhận e cho biết Clo thường tồn tại số OXH nào trong các hợp chất? 

2) Thực hiện các TN sau: 

TN1. Điều chế khí Clo từ dung dịch HCl đặc và KMnO 4 /K 2 Cr 2 O 7 , thu khí vào 3 bình 

thu. Clo dư sục vào cốc đựng nước cất. 

TN2. Đốt mẩu nhỏ Na (bằng hạt đậu) trên muôi sắt, khi mẩu Na bắt đầu cháy đưa 

nhanh vào lọ đựng khí Clo 

TN3. Đốt nóng đỏ dây sắt (quấn hình lò xo) trên ngọn lửa đèn cồn rồi đưa nhanh vào 

lọ đựng khí Clo 

Ghi lại các hiện tượng xảy ra trong 3 TN và viết PTHH vào bảng sau: 

STT Hiện tượng PTHH 

TN1 Khí thu được trong bình có 

màu…. 

TN2 

TN3 

Nếu trong điều kiện không cho phép cả 4 nhóm đều tiến hành TN thì GV mời 

HS đại diện các nhóm lên tiến hành TN chung cho tập thể lớp quan sát, ghi lại hiện 

tượng. 



Hoạt động 1: Nghiên cứu tính 

chất vật lí của Clo (5 phút) 

- HS đại diện nhóm 1 báo cáo 

kết quả thí nghiệm 1, nhận xét 

về một số tính chất vật lí của 

Clo và trả lời câu hỏi sau: 

Vì sao phải đặt ngửa bình để thu 

khí Clo? Từ đó hãy cho biết 

cách thu khí theo phương pháp 

đẩy kk với các khí nhẹ và nặng 

hơn kk 

- GV chữa kết quả hoạt động 

của các nhóm, tổng kết các tc 

vật lí của Clo, lưu ý HS: Clo rất 

độc, nếu hít phải lượng lớn sẽ 

gây ra hiện tượng ngạt khí, nguy 

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 

Nội dung 

- Ở điều kiện thường, Clo là chất khí, màu vàng 

lục, mùi xốc. 

M 71 

- Tỉ khối dCl 

= = = 2,5 > 1⇒ Nặng hơn 

2 

KK 29 29 

không khí 2,5 lần. 

- Tan vừa phải trong nước (ở 20 o C, 1 lít nước hoà 

tan 2,5 lít Clo) tạo thành nước Clo có màu xanh 

nhạt. Clo tan nhiều trong dung môi hữu cơ. 

- Khí Clo rất độc. 


131 















hiểm đến cơ quan hô hấp và lưu 

ý HS thao tác tiến hành TN an 

toàn 

Hoạt động 2: nghiên cứu tính 

chất hóa học của clo (15 phút) 


kết quả khảo sát tính chất của 

Clo dựa vào đặc điểm Che 

nguyên tử và vị trí của Clo trong 

BTH 

- GV chữa, bổ sung, đánh giá 

nội dung hoạt động của các 

nhóm 


kết quả 2 thí nghiệm khảo sát 

tính chất của Clo, nêu các PTHH 

xảy ra 

- Nhóm 4 chữa nội dung báo cáo 

của nhóm 3 

- GV nhận xét, đánh giá kết quả 

hoạt động của các nhóm 

- Yêu cầu HS bổ sung các 

PTHH sau: 

Cl 2 + Cu 

Cl 2 + H 2 

Cl 2 + H 2 O 

Cl 2 + NaOH (đk thường) 

- GV chữa và lưu ý HS: 

+ pư Clo + H 2 xảy ra ở đk 

thường khi có ánh sáng chiếu 

vào, không xảy ra trong bóng tối 

như khí F 2 . Hỗn hợp H 2 , Cl 2 

theo đúng hệ số tỉ lượng là hỗn 

hợp gây nổ mạnh 

+ Pư Cl 2 + H 2 O tạo thành nước 

Clo có tính OXH mạnh có 

khả năng khử trùng và tẩy màu. 

GV dẫn chứng bằng TN: Lấy tờ 

giấy màu nhúng vào cốc đựng 

nước Clo điều chế được ở hoạt 

động trải nghiệm kết nối 

+ Pư Clo + dung dịch NaOH đk 

thường tạo nước giaven cũng có 

tc tương tự nước clo 

II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC 

Clo là chất oxi hoá mạnh. Trong các phản ứng 

hoá học Clo dễ thu thêm 1e ion Cl – 

Cl + 1e Cl – 

1. Tác dụng với kim loại: Muối Clorua 

Clo oxi hoá hầu hết kim loại lên mức oxh cao 

nhất:S 

0 

3 

0 + 3 −1 

Fe+ Cl2 → FeCl3 

2 

Saét (III) Clorua 

0 

1 

0 + 1 −1 

Na+ Cl2 

→ NaCl 

2 

(Natri Clorua) 

0 0 o + 2 −1 

t 

2 2 

Cu+ Cl ⎯⎯→ Cu Cl 

2. Tác dụng với hidrô: 

0 aùs + 1 −1 

H + Cl2 

→2HCl ↑ ∆H=-91,8 KJ 

2 

HidroClorua 

Nếu tỉ lệ số mol H 2 :Cl 2 = 1:1 thì hỗn hợp nổ 

mạnh. 

3. Tác dụng với nước và dung dịch NaOH: 

Khi hoà tan vào nước, 1 phần Clo tác dụng 

chậm với nước.(vừa khử vừa oxi hoá) 

0 

−1 +1 

Cl2 + H2O 

H Cl + H ClO 

Axit clohidric Axit 

hipoclorơ 

HClO: axit yếu (yếu hơn H 2 CO 3 ), kém bền, có 

tính oxi hoá mạnh, nó phá hủy màu ⇒ nước Clo 

có tác dụng tẩy màu. 

Cl 2 + NaOH NaCl + NaClO + H 2 O 

4. Tác dụng với hợp chất: 

- Clo đẩy được halogen yếu hơn ra khỏi dung 

dịch muối 


132 















? So sánh tính OXH của Clo với 

F 2 , Br 2 , I 2 ? Cho biết những 

PTHH nào sau đây xảy ra? 

Cl 2 + 2NaF 2NaCl + F 2 

Cl 2 + 2NaBr 2NaCl + Br 2 

Cl 2 + 2NaI 2NaCl + I 2 

Hoạt động 3: Nghiên cứu các 

phương pháp điều chế Clo 

trong PTN và trong CN (8 

phút) 


kết quả TN 1: điều chế Clo, viết 

và cân bằng PTHH điều chế Clo 

từ KMnO 4 

- GV chữa, đánh giá kết quả 

hoạt động các nhóm 

- Yêu cầu HS hoàn thành một số 

PTHH điều chế Clo trong PTN 

khác: 

MnO 2 + HCl 

K 2 Cr 2 O 7 + HCl 

KClO 3 + HCl 

- GV cho biết phương pháp điều 

chế Clo trong công nghiệp, HS 

cân bằng các PTHH điều chế clo 

trong CN 

Hoạt động 4: Nghiên cứu 

trạng thái tự nhiên và ứng 

dụng của clo (5 phút) 

? Clo trong tự nhiên tồn tại ở 

dạng đơn chất hay hợp chất? Tại 

sao? 

? Hợp chất chứa clo chủ yếu là 

hợp chất nào? Tồn tại ở đâu? 

? Nêu một số ứng dụng của clo 

và lấy dẫn chứng 

Cl 2 + 2NaBr 2NaCl + Br 2 

Cl 2 + 2NaI 2NaCl + I 2 

- Với hợp chất khác: 

Cl 2 + 2FeCl 2 2FeCl 3 

Cl 2 + 2H 2 O + SO 2 2HCl + H 2 SO 4 

III. ĐIỀU CHẾ 

1. Trong phòng thí nghiệm: 

Cho axit HCl + Chất oxi hoá mạnh 

o 

+ 4 − 1 t + 2 0 

Mn O + 4H Cl → Mn Cl + Cl + 2H O 

⎧KClO3 

⎪MnO2 

⎨ 

⎪KMnO4 

⎪ 

⎩K Cr O 

2 2 2 2 

+ 7 − 1 + 2 0 

2 2 7 

2K Mn O + 16H Cl = 2KCl + 2 Mn Cl + 5Cl + 8H O 

4 2 2 2 

+ 6 − 1 + 2 0 

K 

2 

Cr2 O7 + 14H Cl = 2KCl + 2 Cr Cl3 + 3Cl2 

+ 7H2O 

KClO 3 + 6HCl = KCl + 3Cl 2 + 3H 2 O 

2. Trong công nghiệp 

a. Điện phân Natri Clorua (nóng chảy) 

ñ / p 

1 

NaCl = Na + Cl2 

nc 2 

b. Điện phân dung dịch NaCl có màng ngăn 

− 1 + 1 ñ / p 

0 0 

2NaCl+ 2H O = 2NaOH + Cl2 

+ H 

2 2 

coù m.n 

IV. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN – ỨNG DỤNG 

1) Trạng thái tự nhiên: 

Trong tự nhiên, Clo tồn tại dạng hợp chất, chủ 

yếu là muối Clorua (NaCl). Muối NaCl có trong 

nước biển và muối mỏ, có trong khoáng vật như 

Cacnalit KCl.MgCl 2 .6H 2 O và xinvinit NaCl.KCl 

2) Ứng dụng: 

Sát trùng trong hệ thống cung cấp nước sạch. 

Tẩy độc khi xử lý nước thải. 

Tẩy trắng vải, sợi, giấy. 

Sản xuất axit Clohidric, Clorua vôi, . . . 


133 
















Bài 1: Hãy xác định sự thay đổi số OXH của Clo trong các pư sau và cho biết vai trò 

của Clo trong các pư đó: 

Cl 2 + Mg MgCl 2 

3Cl 2 + 2NH 3 6HCl + N 2 

Cl 2 + 2NaOH NaCl + NaClO + H 2 O 

3Cl 2 + 6KOH 5KCl + KClO 3 + 3H 2 O 

Bài 2: Cân bằng PTHH sau: 

NaCl r + KClO 3r + H 2 SO 4 đ Na 2 SO 4 + KCl + Cl 2 + H 2 O 

- Biết rằng để điều chế 6,72 lít khí Clo (đktc) cần dùng m gam NaCl và một lượng dư 

KClO 3 rắn và H 2 SO 4 đặc. Tính giá trị của m. 


HS trả lời các câu hỏi sau trên lớp và ở nhà: 

- Vì sao khí Clo dư sau điều chế phải sục vào cốc đựng nước cất hoặc dung dịch 

NaOH hoặc nhúng vào bông tẩm dung dịch NaOH? 

- Vì một lí do nào đó, khí clo điều chế được bị lan ra khắp phòng thí nghiệm. Em hãy 

đề xuất cách khử khí clo ô nhiễm trong PTN trên. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







134 













Bài 23: 



HIĐRO CLORUA 

AXIT CLOHIĐRIC VÀ MUỐI CLORUA 

- HS trình bày được công thức phân tử, công thức cấu tạo của phân tử HCl, chỉ ra được 

tính chất hóa học đặc trưng của axit clohidric 

- HS nêu được phương pháp điều chế HCl trong phòng thí nghiệm và trong công 

nghiệp 

- HS chỉ ra được công thức của một số muối clorua, xác định được số oxi hóa của clo 

trong muối clorua và nắm được phương pháp nhận biết ion clorua trong dung dịch 

(axit hoặc muối tương ứng) 

b) Kĩ năng: HS rèn các kĩ năng làm BT hóa học sau: 

- Viết PTHH của pư, PTHH thực hiện dãy chuyển hóa 

- Lập sơ đồ hoặc nêu phương pháp phân biệt dung dịch 

- Giải một số BT định lượng về axit HCl và muối clorua 

HS rèn kĩ năng thực hành thí nghiệm với axit HCl và muối clorua 

c) Thái độ: Từ việc nghiên cứu đặc điểm cấu tạo, tính chất, ứng dụng, sản xuất 

của axit HCl, HS hiểu được tầm quan trọng của HCl trong công nghiệp, hiểu rõ tính 

chất của HCl để thực hiện thí nghiệm an toàn, hiệu quả 










1. Giáo viên: Dụng cụ và hóa chất thí nghiệm: 





135 











- Hóa chất: dung dịch HCl loãng, dung dịch NaOH, phenolphtalein, Zn viên, dung dịch 

Na 2 CO 3 , dung dịch AgNO 3 , dung dịch NaCl 

- Dụng cụ: ống nghiệm, kẹp gỗ, kẹp sắt 

2. Học sinh: Ôn tập các tính chất của axit HCl đã học ở chương trình THCS 



- GV phổ biến nội dung phiếu học tập và giao cho 4 nhóm HS hoạt động trong thời 

gian 12 phút: 

Nhóm 1+ 2: Thực hiện yêu cầu 1, 2 (6 phút) yêu cầu 3 (6 phút) 

Nhóm 3+4: Thực hiện yêu cầu 3 (6 phút) yêu cầu 1, 2 (6 phút) 

1) Viết CTPT, CTCT của hợp chất hidro clrua, cho biết liên kết hóa học hình thành 

trong PT này thuộc loại liên kết nào. Nêu một số tính chất vật lí của hidro clorua 

2) Hoàn thành một số PTHH sau: 

HCl + NaOH 

HCl + MgO 

HCl + Zn 

HCl + Fe 

HCl + Na 2 CO 3 

3) Thực hiện các thí nghiệm sau: 

TN1: Nhúng giấy quỳ tím hoặc giấy chỉ thị vạn năng vào cốc đựng dung dịch HCl. 

Quan sát và nêu hiện tượng xảy ra 

TN2: Cho vào ống nghiệm 2 ml dung dịch NaOH, thêm một vài giọt dung dịch 

phenolphtalein. Nhỏ từ từ từng giọt dung dịch HCl, lắc đều ống nghiêm. Quan sát và 

nêu hiện tượng xảy ra 

TN3: Cho vào ống nghiệm vài viên Zn, sau đó nhỏ thêm vào ống nghiệm 2 ml dung 

dịch HCl. Quan sát và nêu hiện tượng xảy ra 

TN4: Cho vào ống nghiệm 2 ml dung dịch HCl, nhỏ từ từ dung dịch Na 2 CO 3 vào ống 

nghiệm. Quan sát và nêu hiện tượng xảy ra. 



- HS đại diện nhóm 1 báo cáo kết quả 

thực hiện yêu cầu 1 

- Nhóm 2 nhận xét, bổ sung 

Nội dung 

I. HIĐRO CLORUA: 

1. Cấu tạo phân tử: Hợp chất cộng hoá 

trị, phân tử có cực 


136 















- GV kết luận về cấu tạo phân tử và tính 

chất vật lí của hidro clorua (có thể thực 

hiện thí nghiệm thử tính tan của hidro 

clorua nếu có điều kiện) 


hoạt động trả lời yêu cầu 2 


hoạt động trả lời yêu cầu 3 

- Nhóm 4 nhận xét, bổ sung. Từ 2 yêu 

cầu 2, 3, nhóm 4 nêu tính chất hóa học 

đặc trưng của axit clohidric 

- GV kết luận, bổ sung 

1. Tính chất vật lí 

2. Tính chất hóa học 

- tính axit 

H 

Cl 

ii 

ii 

: : hay H-Cl 

2. Tính chất: 

- Hidro Clorua là chất khí, không màu, 

mùi xốc, độc. 

M 36,5 

- Tỉ khối d = = = 1,26 > 1⇒ Nặng 

29 29 

hơn không khí. 

- Tan rất nhiều trong nước tạo thành 

dung dịch axit HCl (0 o C, gần 500lít HCl 

↑ hoà tan 1 lít nước). 

II. AXIT CLOHIĐRIC: 

1. Tính chất vật lí: 

- Chất lỏng không màu, mùi xốc 

- Khối lượng riêng D= 1,19g/cm 3 

- Dung dịch HCl đậm đặc bốc khói trong 

không khí ẩm 

2. Tính chất hoá học: 

a) Tính axit: Axit HCl là axit mạnh 

1.Làm quì tím (xanh) → đỏ. 

2.Tác dụng với kim loại (Đứng trước H) 

n 

nHCl + M → MCln + H2 

(n: hoaù trò thaáp I cuûa k.loaïi M) 2 

Ví dụ: Fe + 2HCl → FeCl 2 + H 2 

Al + 3 HCl → AlCl 3 + 3/2H 2 

3. Tác dụng với axit bazơ, bazơ 

⎧Oxit bazô 

HCl + ⎨ → Muoái Clorua + H2O 

⎩Bazô 

Ví dụ: 2HCl + CuO → CuCl 2 + H 2 O 

2HCl + Mg(OH) 2 → MgCl 2 + 2H 2 O 

HCl + NaOH → NaCl + H 2 O 


4. Tác dụng với muối: 

HCl + Muối → Muối Clorua + Axit 

(mới) 

137 















- tính khử 

- HS nêu công thức hóa học của một số 

muối clorua, cho biết số OXH của clo 

trong các muối này 

- GV bổ sung tính tan của muối clorua và 

ứng dụng của một số muối clorua 

(Sản phẩm phải có muối clorua ↓ hay 

axit (mới) là axit yếu, dễ bay hơi). 

Ví dụ: 2HCl + CaCO 3 → CaCl 2 + H 2 O + 

CO 2 ↑ 

HCl + AgNO 3 → AgCl↓ + HNO 3 

HCl + Na 2 SO 4 → 

b)Tính khử: 

Do trong phân tử HCl có số oxi hoá –1 

(Thấp I) 

Ví dụ: 

− 1 + 4 + 2 −1 0 

4H Cl+ Mn O → Mn Cl + Cl +H O 

2 2 2 2 

+ 4 − 1 + 2 0 

Pb O + 4H Cl → Pb Cl + Cl +2H O 

2 2 2 2 

III. ĐIỀU CHẾ 

1. Trong phòng thí nghiệm 

Cho NaCl (r) + H 2 SO 4 đđ (PP sunfat) 

NaCl (r) + H 2 SO 4đđ 

NaHSO 4 + HCl↑ 

o 

o 

⎯ t ⎯ 

< ⎯⎯ 

250 ⎯ 

C → 

⎯ t o 

> 400 o 

C 

2NaCl (r) + H 2 SO 4đđ ⎯⎯⎯⎯ 

→ 

Na 2 SO 4 + 2HCl↑ 

Khí HCl hoà tan vào nước → dd axit 

HCl 

2. Trong công nghiệp 

- Tổng hợp từ H 2 và Cl 2 

H 2 + Cl 2 HCl 

- Phương pháp sunfat (pư trên) 

- Thu từ phản ứng clo hoá các hợp chất 

hữu cơ: 

CH 4 + Cl 2 CH 3 Cl + HCl 

IV. MUỐI CLORUA – CÁCH NHẬN BIẾT ION 

CLORUA (Cl – ) 

1/. Muối Clorua: 

Đa số muối clorua tan trong nước, 1 số 

muối clorua không tan trong nước như: 

AgCl↓ (tr) ; ít tan như PbCl 2 ↓ (tr) , CuCl↓ (tr) 

. . . 

2/.Ứng dụng: 

+ NaCl: Muối ăn, đ/c NaOH, Cl 2 , nước 

Javel, axit HCl. 

+ KCl: dùng làm phân Kali. 

+ ZnCl 2 : Chất chống mục gỗ, t/d tẩy 


138 















- GV hướng dẫn HS thực hiện thí 

nghiệm: nhận biết ion clorua: 

+ Nhỏ vào 2 ống nghiệm, ống nghiệm 

thứ nhất 2 ml dung dịch HCl, ống 

nghiệm thứ hai 2 ml dung dịch NaCl, 

nhỏ thêm vài giọt dung dịch AgNO 3 vào 

2 ống nghiệm. Quan sát và nêu hiện 

tượng xảy ra. 

- HS thực hiện thí nghiệm theo hướng 

dẫn, nêu hiện tượng và viết PTHH, cho 

biết công thức hóa học của chất kết tủa 

màu trắng trong 2 ống nghiệm 

- Từ đó GV và HS kết luận phương pháp 

nhận biết ion clorua trong dung dịch 


1. Hoàn thành dãy chuyển hóa sau: 

Cl 2 HCl NaCl AgCl 

HNO 3 

FeCl 2 

gỉ. 

+ AlCl 3 : Chất xúc tác trong 

tổng hợp hữu cơ. 

+ BaCl 2 : trừ sâu bệnh. 

Nhận biết: 

- Thuốc thử: dd AgNO 3 

- Dấu hiệu phân biệt: Khi nhỏ dd 

AgNO 3 vào dd axit HCl hay dd muối 

Clorua tạo ↓ trắng (AgCl) 

Cl – + AgNO 3 → AgCl↓ trắng + NO − 

3 

CuCl 2 

2. Bằng phương pháp hoá học hãy nhận biết những dung dịch chứa trong 3 lọ mất 

nhãn sau: HCl, NaNO 3 , NaCl? 

Giải: 

- Dùng quì tím nhận biết HCl (hoá đỏ) 

- Dùng dd AgNO 3 nhận biết NaCl ( kết tủa trắng) 

- PTHH: NaCl + AgNO 3 AgCl↓+ NaNO 3 

3. BT7/106SGK: 

a) Khối lượng AgNO 3 có trong 200g dd 8,5%: 

m 

ct 

m . % 200.8,5 dd 

C 

= = = 17( g) 

100 100 

m 17 

nAgCl 

= = = 0,1mol 

M 170 

PTHH : HCl + AgNO → AgCl ↓ + HNO 

Xmol 

3 3 

xmol 


Số mol HCl = Số mol AgCl = 0,1 mol 

C 

M 

n 0,1 

= = = 0,66M 

V 0,15 

139 















b) Số mol khí: 

V 2,24 

n = = = 0,1mol 

22,4 22,4 

PTHH: HCl + NaHCO 3 NaCl + CO 2 + H 2 O 

Số mol HCl = Số mol CO 2 = 0,1 mol 

Khối lượng HCl: m=n.M= 0,1. 36,5=3,65(g) 

Nồng độ %: 

m .100 3,65.100 

C% = ct 

= = 7,3% 

m 50 

dd 


GV giao cho HS trả lời câu hỏi sau ở nhà: 

- Khi để lọ đựng dựng dung dịch HCl đặc ở gần lọ đựng dung dịch NH 3 đặc, nếu ta mở 

nắp cả 2 lọ thì sẽ thấy hiện tượng: ở khu vực phía trên miệng của 2 lọ hóa chất có một 

đám khói màu trắng bốc lên. Em hãy giải thích hiện tượng xảy ra. 

- Axit clohidric có vai trò gì đối với cơ thể? Axit clohirictrong dịch dạ dày có tác dụng 

gì? 

TL:Trong cơ thể con người, Axit clohidric (HCl ) tồn tại chủ yếu trong dịch vị dạ dày, 

nó đóng vai trò là một chất xúc tác để giải phóng ra enzym pepsin có tác dụng phân cắt 

protein. Vì vậy, Axit clohidric có vai trò rất quan trọng đối với quá trình trao đổi chất 

của cơ thể chúng ta 

Trong dung dịch dạ dày của người có axit clohidric với nồng độ khoảng từ 0,0001 đến 

0,001 mol/l (có độ pH tương ứng là 4 và 3). Ngoài việc hòa tan các muối khó tan, axit 

clohidric còn là chất xúc tác cho các phản ứng thủy phân các chất gluxit (chất đường, 

bột) và chất protein (chất đạm) thành các chất đơn giản hơn để cơ thể có thể hấp thụ 

được. 

Lượng axit clohidric trong dịch vị dạ dày người nhỏ hơn hoặc lớn hơn mức bình 

thường đều gây bệnh cho người. Khi trong dịch vị dạ dày có nồng độ axit clohidric 

nhỏ hơn 0,0001 mol/l (pH > 4,5), người ta mắc bệnh khó tiêu, ngược lại nồng độ lớn 

hơn 0,001 mol/l (pH < 3,5), người ta mắc bệnh ợ chua. Một số thuốc chữa đau dạ dày 

có chứa muối natri hidrocacbonat NaHCO 3 (còn gọi là thuốc muối) có tác dụng trung 

hòa bớt axit trong dạ dày. 

NaHCO 3 + HCl -> NaCl + CO 2 + H 2 O 

* Yêu cầu về nhà: HS chuẩn bị tường trình thí nghiệm bài thực hành số 2 (SGK T120) 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







140 












Bài 27 : BÀI THỰC HÀNH SỐ 2: 

TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA KHÍ CLO VÀ HỢP CHẤT CỦA CLO 



a) Kiến thức: Biết được mục đích, các bước tiến hành, kĩ thuật thực hiện của 


Cl - 

+ Điều chế clo trong phòng thí nghiệm, tính tẩy màu của clo ẩm. 

+ Điều chế axit HCl từ H 2 SO 4 đặc và NaCl . 

+ Bài tập thực nghiệm nhận biết các dung dịch, trong đó có dung dịch chứa ion 

b) Kĩ năng: - Sử dụng dụng cụ và hoá chất để tiến hành an toàn, thành công các 

thí nghiệm trên. 



c) Thái độ: - Tích cực, chủ động 

- Cẩn thận khi làm việc với hoá chất độc, nguy hiểm 






1. Giáo viên: dụng cụ và hóa chất thí nghiệm 

- Dụng cụ: ống nghiệm, giá sắt, đèn cồng, ống dẫn khí, bông tẩm kiềm, kẹp gỗ, kẹp sắt 

Nút cao su kín hoặc nút cao su hở kèm theo ống hút nhỏ giọt chứa dung dịch HCl đặc, 

- Hóa chất: KMnO 4 rắn, dung dịch HCl đặc, dung dịch H 2 SO 4 đặc, NaCl rắn, dung 

dịch HCl loãng, dung dịch NaCl, dung dịch HNO 3 loãng, quỳ tím, giấy màu ẩm, dung 

dịch AgNO 3 . 


2. Học sinh: Tường trình thí nghiệm đã chuẩn bị ở nhà 


141 
















- GV kiểm tra việc thực hiện và trả lời các yêu cầu đã giao cho HS ở nhà vào bài trước 

- Theo em, khi tiến hành các thí nghiệm ở bài thực hành số 2, có những hóa chất, dụng 

cụ nào có thể gây nguy hiểm, khi sử dụng chúng cần lưu ý điều gì? 

- GV kết luận, nêu mục đích, yêu cầu của bài thực hành và giới thiệu các dụng cụ và 

hóa chất được sử dụng trong bài thực hành, lưu ý HS cách thí nghiệm để đảm bảo an 

toàn với dung dịch H 2 SO 4 đặc, dung dịch HCl đặc, khí Clo, đèn cồn 



Hoạt động 1: Hướng dẫn tiến hành thí 

nghiệm 1 

-GV: Yêu cầu hs nêu nội dung thí nghiệm 

1Thay đổi dụng cụ(ống nhỏ giọt) 

-GV hỏi tại sao phải thay đổi cách thực 

hiện thí nghiệm đchế và thử tính tẩy màu 

khí clo ẩm? 

- Lưu ý: Làm đúng hướng dẫn, tránh tạo 

ra quá nhiều khí clo 

Hoạt động 2: Hướng dẫn tiến hành thí 

nghiệm 2 

- Gv yêu cầu hs nêu cách tiến hành thí 

nghiệm 2 

- Hướng dẫn HS quan sát hiện tượng xảy 

ra. 

-GV nhắc nhở những yêu cầu thực hiện 

trong buổi thực hành: HS cẩn thận khi 

dùng H 2 SO 4 đặc. 

Lưu ý : Khi dừng thí nghiệm phải cho 

ống dẫn khí ra khỏi ống nghiệm (2) ra 

trước, sau đó mới tắt đèn cồn, để nước 

không dâng từ ống nghiệm (2) sang ống 

nghiệm (1) gây vỡ ống nghiệm 

Hoạt động 3: Hướng dẫn làm bt phân 

biệt các dung dịch 

- HS nêu cách nhận biết ion clorua 

- GV hướng dẫn HS quan sát hiện tượng 

xảy ra. 

- Yêu cầu HS lập sơ đồ phân biệt 3 dung 

dịch và nêu thứ tự tiến hành thí nghiệm 

Nội dung 

I. Nội dung tiến hành thí nghiệm và 

cách tiến hành: 

1. Điều chế khí Clo. Thử tính tẩy màu 

của khí Clo ẩm: 

- Ống nghiệm: KMnO 4 (bằng 2 hạt ngô) 

- Đậy miệng ống nghiệm bằng nút cao su 

có kèm ống nhỏ giọt chứa dd HCl đặc. 

- Kẹp 1 mảnh giấy màu ẩm ở miệng ống 

nghiệm 

- Đặt ống nghiệm trên giá để ống nghiệm 

- Mở khoá ống nhỏ giọt cho 3-4 giọt HCl 

đặc vào KMnO 4 . 

2. Điều chế axit clohiđric: 

- Kẹp ống nghiệm (1) trên giá thí nghiệm 

- Cho vào khoảng: 2g NaCl rắn + 3ml dd 

H 2 SO 4 đặc 

-Đậy ống nghiệm bằng nút cao su có gắn 

ống dẫn thuỷ tinh hình chữ L dẫn sang 

ống nghiệm (2) có chứa 3ml H 2 O. 

- Đun nhẹ ống nghiệm (1) bằng đèn cồn. 

3. BT thực nghiệm phân biệt các dung 

dịch 

Có 3 lọ hoá chất mất nhãn: dd HCl, dd 

NaCl, dd HNO 3 . Hãy thảo luận cách 

phân biệt 3 dung dịch trên và tiến hành 

phân biệt 3 dung dịch trên 


142 















Hs tiến hành thực hành 

GV theo dõi toàn bộ quá trình thí nghiệm 

của HS, hướng dẫn, xử lí tình huống khi 

cần 


II. Thực hành 

- HS đại diện các nhóm báo cáo kết quả từng thí nghiệm, giải thích và viết PTHH xảy 

ra 

- Các nhóm khác nhận xét 

- GV kết luận, đánh giá kết quả buổi thực hành. 


- Hãy đề xuất một số thí nghiệm để chứng minh tính axit mạnh của dung dịch HCl, dự 

đoán hiện tượng xảy ra trong các thí nghiệm đó và viết các PTHH minh họa. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







143 








Ngày soạn:04/01 /2018 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 24: 

SƠ LƯỢC VỀ HỢP CHẤT CÓ OXI CỦA CLO 






a) Kiến thức: hs chỉ ra được các PTHH điều chế nước giaven, clorua vôi, nêu 

được thành phần hóa học, số oxi hóa của nguyên tố clo chứa trong các hợp chất trong 

nước giaven, clorua vôi 

- HS hiểu rõ tính chất chung nước giaven, clorua vôi và nguyên nhân của những tính 

chất chung đó. 

b) Kĩ năng: HS rèn một số kĩ năng sau: 

- Viết PTHH, thực hiện dãy chuyển hóa 

- Lập sơ đồ điều chế 

- Giải một số bài tập định lượng 

c) Thái độ: Từ những nghiên cứu về tính chất của nước giaven, clorua vôi, HS 

nắm rõ hơn những ứng dụng của các hóa chất này trong đời sống hàng ngày để vận 

dụng hiệu quả hơn vào cuộc sống 








1. Giáo viên: phiếu học tập, một số câu hỏi và bài tập 

2. Học sinh: mẫu nước giaven được sử dụng để tẩy trắng quần áo trong hộ gia đình 



- HS thực hiện thí nghiệm nhỏ sau: 

+ Lấy một miếng vải nhỏ màu trắng, nhỏ 1 giọt mực lên miếng vải trên rồi nhúng 


miếng vải vào cốc đựng nước giaven 

+ Lấy một tờ giấy màu nhỏ nhúng vào cốc đựng nước giaven 

144 















Quan sát và cho biết hiện tượng xảy ra. Từ đó kết luận về tính chất của nước giaven. 

- GV nêu lịch sử hình thành nước giaven: Nước Javel đuợc sản xuất lần đầu bởi 

Claude Louis Berthollet trong phòng thí nhiệm tại Javel, Paris, Pháp bằng cách dẫn khí 

Clo vào dung dịch Natri Cacbonat. Chất lỏng thu đuợc là Eau de Javel (nước Javel), 

dung dịch Natri Hypoclorit yếu. 



Hoạt động 1: Nghiên cứu về 

thành phần, tính chất, điều chế 

nước giaven (15 phút) 

- GV tổ chức hoạt động nhóm (5 

phút): 

+ Trình bày phương trình hóa học 

điều chế nước giaven, 

+ Cho biết thành phần hóa học của 

nước giaven, 

+ Xác định số oxi hóa của nguyên 

tố clo trong thành phần hóa học của 

nước giaven 

+ Nêu tính chất hóa học của nước 

giaven 

+ Chỉ ra các ứng dụng của nước 

giaven 

- Các nhóm HS thực hiện yêu cầu 

- Đại diện nhóm HS báo cáo kết 

quả 

- GV chữa, bổ sung và đánh giá kết 

quả học tập của HS 

Hoạt động 2: Nghiên cứu về 

thành phần, tính chất, điều chế 

clorua vôi (10 phút) 

- GV yêu cầu HS viết PTHH điều 

chế clorua vôi, cho biết thành phần 

hóa học của clorua vôi 

I. NƯỚC JAVEL: 

Nội dung 

dd hỗn hợp NaCl, NaClO(Natri hipoclorit) 


* NaClO là muối của axit yếu (yếu hơn 

H 2 CO 3 ) nên dễ tác dụng với CO 2 của không 

khí 

* Tính oxi hoá mạnh nên có tính tẩy màu 

2. Ứng dụng 

Nước Javel được dùng: Sát trùng; 

Tẩy trắng vải, giấy, 

sợi… 

3. Điều chế 

– Cho Cl 2 tác dụng với NaOH loãng, 

nguội: 

0 − 1 + 1 

Cl2 + 2NaOH → NaCl+ NaCl O + H2O 

Natri Hipoclorit 

 

Nöôùc Javel 

(*) 

– Trong công nghiệp: Người ta điều chế 

bằng cách điện phân dd NaCl không 

có vách ngăn. 

NaCl + H 2 O ⎯ ñ/p ⎯→ NaOH + 

½Cl 2 + ½H 2 

vì không có vách ngăn giữa 2 cực nên Cl 2 tác 

dụng với NaOH theo phương trình (*). 

NaCl + H 2 O 

H 2 

II. CLORUA VÔI: CaOCl 2 

o 

ñ/p k 

⎯⎯⎯⎯⎯⎯ 

vaùch ngaên ⎯→ 

NaClO + 

1. Tính chất 

– Là chất bột màu trắng, có mùi xốc 

của khí Clo. 


145 















- GV giới thiệu CTCT của clorua 

vôi và chỉ ra số OXH của mỗi 

nguyên tố clo trong ptu clorua vôi 

? Clorua vôi có tính chất hóa học 

tương tự nước giaven không? Vì 

sao? 

HS trả lời câu hỏi dựa vào đặc điểm 

cấu tạo của phân tử clorua vôi 


- HS nêu một số ứng dụng của 

clorua vôi 


Bài 1. Hoàn thành các PTHH sau: 

1. Cl 2 + H 2 O 

2. Cl 2 + NaOH (đk thường) 

3. Cl 2 + Ca(OH) 2 (30 o C) 

4. Cl 2 + KOH (t 0 ) 

Bài 2. BT3 SGK T108 

Bài 3. BT 5 SGK T108 


– Có tính oxi hoá mạnh. 

2. Ứng dụng 

– Dùng tẩy trắng sợi, vải, giấy, tẩy 

nước. 

– Xử lý các chất độc. 

– Dùng trong tinh chế dầu mỏ. 


Cho Cl 2 tác dụng với dd Ca(OH) 2 ở 30 o C: 

0 

−1 

+ 1 

Cl2 

+ Ca(OH) 2 = Ca Cl2 

+ Ca(ClO) 2 + H2O 

 

 

Clorua voâi 

hay Cl2 + Ca(OH) 

2 

= CaOCl2 + H2O 

 

Clorua voâi 

HS tìm hiểu và trả lời một số câu hỏi sau (ở nhà): em hãy cho biết cách để: 

- Khử trùng nước ở hồ bơi 

- Khử trùng nước sinh hoạt bị ô nhiễm do mưa lũ 

- Khử khuẩn ở các khu chuồng trại chăn nuôi 



_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

146 















_____________________________________________________________________ 



Bài 25: 




FLO – BROM - IOT 

HS trình bàyđược: Sơ lược về tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên, ứng dụng, điều 

chế flo, brom, iot và một vài hợp chất của chúng. 

HS hiểuđược: Tính chất hoá học cơ bản của flo, brom, iot là tính oxi hoá, flo là phi 

kim có tính oxi hoá mạnh nhất; nguyên nhân tính oxi hoá giảm dần từ flo đến iot. 

b) Kĩ năng: 

- Dựđoán, kiểm tra và kết luận được tính chất hoá học cơ bản của flo, brom, iot. 

- Viết được các phương trình hóa học chứng minh tính chất hoá học của flo, brom, 

iot và tính oxi hóa giảm dần từ flo đến iot. 

- Giải bài tập phân biệt các dung dịch chứa ion halogenua, bài tập tính toán về flo, 

brom, iot 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động trong nghiên cứu bài học và tham gia hoạt 

động nhóm. Qua việc nắm được các tính chất, ứng dụng và trạng thái tự nhiên của các 

nguyên tố halogen, HS có sự liên hệ một số kiến thức đã học vào đời sống: vai trò của 

các nguyên tố nhóm halogen, các chất chứa halogen với sức khỏe và cuộc sống. 








1. Giáo viên: Nội dung hoạt động nhóm (phiếu học tập) 


Hóa chất và thiết bị thí nghiệm: 





147 











- Hóa chất: Brom lỏng, dung dịch brom, iot rắn, dung dịch iot (trong nước hoặc cồn), 

dung dịch NaI 

- Dụng cụ: ống nghiệm, kẹp gỗ, ống hút nhỏ giọt 

2. Học sinh: lát cắt củ khoai lang (HS chuẩn bị ở nhà), dung dịch hồ tinh bột (nước 

cơm) 



GV yêu cầu HS tiến hành hoạt động nhóm với 2 nội dung sau: 

ND1: 

- Trình bày cấu hình e nguyên tử chung của các nguyên tố halogen, cho biết khả năng 

nhường/nhận e của chúng, tính chất hóa học đặc trưng, so sánh tính chất hóa học đó 

giữa các đơn chất halogen 

- Hoàn thành các PTHH: 

F 2 + H 2 

Br 2 + H 2 

I 2 + H 2 

F 2 + NaCl 

Cl 2 + NaBr 

Br 2 + NaI 

ND2: Nhỏ 1 giọt dung dịch I 2 loãng lên mặt cắt của củ khoai lang, quan sát và nhận 

xét hiện tượng xảy ra 

- HS tiến hành hoạt động nhóm trong thời gian quy định, nhóm hoàn thành sớm nhất 

cử đại diện báo cáo kết quả ND 1, các nhóm khác bổ sung 

- Gv kết luận, đánh giá, cho điểm, nêu nội dung trọng tâm của bài học. 




chất, trạng thái tự nhiên của flo (5 

phút) 

? Nhận xét khả năng tham gia pư của 

flo? Từ đó hãy cho biết flo có tồn tại 

dạng đơn chất trong TN hay không? 

? Kể tên một số khoáng vật có chứa 

I. FLO 

Nội dung 

1.Trạng thái tự nhiên 

- Trong tự nhiên, Flo chỉ tồn tại dạng hợp 

chất. Hợp chất của Flo có trong men răng 

của người và động vật, trong lá cây của 1 số 

loài cây, phần lớn tập trung trong 2 khoáng 

vật: Florit (CaF 2 ), Criolit (Na 3 AlF 6 ). 


148 















flo? 

- GV yêu cầu HS hoàn thành bổ sung 

một số PTHH và nhận xét sự thay 

đổi số oxi hóa của flo trong tất cả 

các pư này 

F 2 + Fe 

F 2 + Au 

F 2 + C 

F 2 + H 2 

F 2 + H 2 O 

? Flo có tính khử hay không? 



chất, trạng thái tự nhiên của 

Brom, iot 

- Lớp chọn: GV giao yêu cầu cho 

HS chuẩn bị nội dung thuyết trình 

về tính chất vật lí, trạng thái tự 

nhiên và tính chất hóa học của 

brom, iot và thực hiện trình bày 

lần lượt các nội dung này (mỗi nội 

dung trình bày trong thời gian 5-7 

phút) 

- Tập thể lớp đánh giá, bổ sung 

- GV tổng kết 

Lớp đại trà: HS hoạt động cá nhân, 

tự tổng kết trạng thái tự nhiên, tính 

chất vật lí, tính chất hóa học của 

brom, iot (thời gian chuẩn bị 5 phút) 

sau đó cử đại diện 2 HS trình bày 

theo nội dung đã tổng kết 

- Tập thể lớp bổ sung và hoàn thành 

một số PTHH chứng minh tính chất 

của brom, iot 

- Chất khí, màu lục nhạt, rất độc 

2. Tính chất hoá học 

a. Tác dụng với kim loại: Flo là phi kim 

mạnh nhất nên oxi hoá hầu hết các kim loại 

kể cả Au và Pt. 

Ví dụ: Au + 3 F2 → AuF3 

(Vàng florua) 

2 

3 

Fe + F2 → FeF3 

(Sắt III 

2 

Florua) 

b. Tác dụng với phi kim: (Trừ oxi và Nitơ) 

Ví dụ: F 2 + C CF 4 

c. Tác dụng với Hidrô: H 2 tác dụng với F 2 

ngay ở t o thấp (–250 o C) 

H 2 (K) + F 2 (K) 2HF (K) ∆=–288,6KJ/mẫu 

(Phản ứng gây nổ mạnh ở t o rất thấp) 

d. Tác dụng với nước: Khi Flo đi qua nước, 

thì nước bốc cháy 

2F 2 + 2H 2 O 4HF + O 2 

II. BROM 

1. Trạng thái tự nhiên – tính chất vật 

lý 

– Giống Clo, Brom tồn tại trong tự 

nhiên dạng hợp chất, chủ yếu là 

muối Bromua Kali, Natri, Magie. 

– Hàm lượng Brom trong tự nhiên ít 

hơn Clo và Flo. 

– Muối Bromua có trong nước biển. 

– Brom là chất lỏng màu nâu đỏ, dễ 

bay hơi, Brom ít tan trong nước, 

nhưng tan nhiều trong dung môi hữu 

cơ. 

2. Tính chất hoá học: Brom là chất oxi 

hoá mạnh nhưng kém Clo. 

a. Tác dụng với kim loại: Oxi hoá nhiều kim 

loại, phản ứng toả nhiệt. 

Ví dụ: Fe + 3 Br2 → FeBr3 

(Sắt (III) Bromua) 

2 

1 

Na + Br2 

→ NaBr (Natri Bromua) 

2 

149 
















- HS nêu hiện tượng thí nghiệm đã 

thực hiện ở hoạt động trải nghiệm 

kết nối, GV hướng dẫn HS giải thích 

thí nghiệm và làm bổ sung TN sau: 

b. Tác dụng với Hidrô: Phản ứng không gây 

nổ, khi đun nóng phản ứng cũng toả nhiệt, 

nhưng ít hơn so với phản ứng của Clo. 

H 2 + Br 2 → 2HBr 

(∆H=–35,98 KJ/mol) 

c. Tác dụng với nước: Phản ứng khó khăn 

hơn so với phản ứng của Clo. 

0 

−1 +1 

Br2 + H2O 

H Br + H Br O 

d. Tác dụng với dd muối Iot: Brom oxi hoá 

được I – . 

Ví dụ: Br 2 + 2NaI → 2NaBr + 2I 2 

e. Tác dụng với chất oxi hoá mạnh: 

Ví dụ: Với nước Clo: 

0 0 + 5 −1 

Br + 5Cl + 6H O → 2H Br O + 10H Cl 

2 2 2 3 

III. IOT 

1. Trạng thái tự nhiên – tính chất vật 

lý 

– Trong tự nhiên iot tồn tại dạng hợp 

chất, có trong 1 số loài rong biển, 

tuyến giáp của người. 

– Ở nhiệt độ thường iot là tinh thể có 

màu tím đen, có vẻ sáng kim loại. 


a) Tác dụng với kim loại: Oxi hoá 

nhiều kim loại. 

Ví dụ: 

0 0 o + 1 −1 

t 

2 

2 Na+ I ⎯⎯→ 2 Na I 

0 0 + 2 −1 

+ 2 → 2 (Sắt II Iotua) 

Fe I Fe I 

0 

H O 

+ 3 −1 

2 

2Al 

+ 3I2 

⎯⎯⎯ 

→ 2 Al I3 

Tác dụng với Hidrô: 

Iot tác dụng với hidrô ở nhiệt độ cao, phản 

ứng thuận nghịch. 

½ H 2 (k) + ½ I 2 (r) ⇔ HI 

∆H = +25,94 KJ/mol 

b) Tác dụng với hồ tinh bột: Iot + 

hồ tinh bột → có màu xanh. 

⇒ Hồ tinh bột là thuốc thử để nhận biết iot 

và ngược lại. 

* Lưu ý: phản ứng màu xảy ra ở đk thường, 

khi đun nóng, màu xanh biến mất 


150 















Cho vào ống nghiệm 2 ml dung dịch 

hồ tinh bột, nhỏ thêm vào ống 

nghiệm vài giọt dung dịch iot, lắc 

nhẹ và quan sát hiện tượng xảy ra. 

Tiếp tục đun nóng ống nghiệm trên, 

quan sát và nhận xét hiện tượng 

Để nguội ống nghiệm khoảng 10 

phút, sau đó quan sát và nhận xét 

hiện tượng 


Bài 1: Hoàn thành chuỗi phản ứng sau: 

KClO → Cl → Br → I → HI 

3 2 2 2 

↓ 

CaOCl 2 → CaCl 2 

Bài 2: Hoà tan 37,125 gam hỗn hợp các muối NaCl và NaI vào nước. Cho vừa đủ khí 

clo đi qua dung dịch rồi đem cô cạn. Nung chất rắn thu được cho đến khi màu tím bay 

hết, bã rắn còn lại sau khi nung có khối lượng 23,4 gam. Tính thành phần phần trăm 

mỗi muối trong hỗn hợp đầu? 


GV yêu cầu HS tìm hiểu và trả lời câu hỏi sau: 

Bệnh bướu cổ do nguyên nhân nào gây nên? Làm thế nào để phòng bệnh bướu cổ? 

Thành phần hóa học của muối iot là gì? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







151 









Bài 26: 

LUYỆN TẬP: NHÓM HALOGEN 






halogen: 

a) Kiến thức: hs củng cố các nội dung kiến thức trọng tâm của chủ đề “nhóm 

- Cấu tạo nguyên tử, đặc điểm phân tử, tính chất hóa học chung của các đơn chất 

halogen, điều chế các đơn chất halogen 

- Cấu tạo, tính chất hóa học của các hợp chất của clo: HCl, một số hợp chất có oxi. 

Phương pháp điều chế các hợp chất này 

- Phương pháp nhận biết các ion halogenua 

b) Kĩ năng: Rèn luyện các kĩ năng 

- Viết PTHH, hoàn thành chuỗi phản ứng, nhận biết chất 

- Giải một số dạng bài tập về halogen, axit HCl và muối halogenua 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động trong luyện tập và hoạt động nhóm 







1. Giáo viên: hệ thống câu hỏi và bài tập, phiếu học tập 

2. Học sinh: vẽ sơ đồ tư duy thể hiện kiến thức trọng tâm của chủ đề “Nhóm halogen” 



- Đại diện từng nhóm HS lên trình bày sơ đồ tư duy kiến thức chủ đề “Nhóm halogen” 

theo nội dung đã chuẩn bị trước ở nhà 

- GV nhận xét, bổ sung và đánh giá kết quả hoạt động của các nhóm HS 

- GV đưa ra sơ đồ tư duy kiến thức tổng quát, liên kết với nội dung “Kiến thức cần 


nắm vững” 





152 













- GV và HS tổng kết nội dung 

kiến thức cần nắm vững theo sơ 

đồ tư duy 


Nội dung 

I. Kiến thức cần nắm vững: 


- GV cho HS tiến hành luyện tập theo nhóm các dạng bài tập sau: 

Dạng 1: Rèn kĩ năng viết PTHH, thực hiện dãy chuyển hóa 

153 















Viết PTHH hoàn thành các dãy biến hoá sau (ghi rõ đk nếu có) 

a) Manganđioxit CloHiđrocloruaCloCanxi cloruaCanxi hiđroxitClorua 

vôi 

b) KalipemanganatCloKalicloruaCloAxit hipocloro 

c) CloBrômIôt 

NatrihipocloritNatricloruaCloSắt(III)clorua 

HiđrocloruaSắt(II)cloruaSắt(II)hiđroxitSắt(II)oxit 

Dạng 2: Nhận biết, phân biệt dung dịch: 

Chỉ dùng một thuốc thử, hãy nhận biết các dung dịch sau: 

a) HCl, NaOH, AgNO 3 , CaCl 2 , NaNO 3 ? 

b) NaCl, NaBr, NaI, NaNO 3 

Dạng 3: Bài tập tính toán về halogen và hợp chất của chúng 

Bài 1: Hoà tan 31,4 gam hỗn hợp gồm Al và Zn tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl 

2M, thu được 15,69 lít H 2 (đkc) 

a) Tính % khối lượng từng chất trong hỗn hợp 

b) Tính khối lượng dung dịch HCl đã dùng 

Bài 2: Cho 69,6g MnO 2 tác dụng với dung dịch HCl đặc, dư. Dẫn khí thoát ra đi vào 

500ml dung dịch NaOH 4M(ở nhiệt độ thường) 

a)Viết PTHH của các phản ứng xảy ra 

b)Xác định nồng độ mol của các chất có trong dung dịch sau phản ứng. Xem thể tích 

thay đổi không đáng kể 

Bài 3: Cho 300ml một dung dịch có hoà tan 5,85 g NaCl tác dụng với 200ml dung dịch 

có hoà tan 34g AgNO 3 , người ta thu được một kết tủa và nước lọc 

a)Tính khối lượng chất kết tủa thu được 

b)Tính nồng độ mol của chất còn lại trong nước lọc. Cho rằng thể tích nước lọc thu 

được thay đổi không đáng kể 



GV yêu cầu HS tìm hiểu và trả lời câu hỏi sau ở nhà: 





154 











Hợp chất CFC là gì? Tác dụng và tác hại của loại hợp chất này như thế nào? Ngày nay 

hợp chất CFC còn được sử dụng hay không? Vì sao? 

(Gợi ý: nghiên cứu tư liệu bài đọc thêm trang 114) 



Câu 1. Các nguyên tử nhóm halogen đều có số e lớp ngoài cùng là: 

A. 4 B. 5 C. 6 D. 7 

Câu 2. Các nguyên tố nhóm halogen có cấu hình electron lớp ngoài cùng là: 

A. ns 2 np 3 B. ns 2 np 4 C. ns 2 np 5 D. ns 2 np 6 

Câu 3. Nhận xét nào sau đây về liên kết trong phân tử các halogen là không chính 

xác? 

A. Liên kết cộng hóa trị B. Liên kết phân cực 

C. Liên kết đơn D. Tạo thành bằng sự dùng chung 1 đôi e 

Câu 4. Tính chất hóa học cơ bản của các halogen là: 

A. Tính nhường e B. Tính oxi hóa mạnh 

C. Tính khử D. Cả tính oxi hóa và tính khử 

Câu 5. nhận xét nào sau đây không đúng? 

A. F chỉ có số oxi hóa -1 B. F chỉ có số oxi hóa -1 trong hợp chất 

C. F có số oxi hóa 0 và -1 D. F không có số oxi hóa dương 

Câu 6. Trong nhóm halogen, tính oxi hóa thay đổi theo thứ tự? 

A. F>Cl>I>Br B. F>Cl>Br>I C. FI C. F








Câu 13. Tính tẩy màu của dung dịch nước Clo là do: 

A. Cl 2 có tính oxi hóa mạnh B. HClO có tính oxi hóa mạnh 

C. HCl là axit mạnh D. Nguyên nhân khác 

Câu 14. PTHH nào sau đây biểu diễn đúng phản ứng của dây sắt nóng đỏ cháy trong 

khí Cl 2 ? 

A. Fe + Cl 2 FeCl 2 B. 2Fe + 3 Cl 2 2FeCl 3 

C. 3Fe + 4Cl 2 FeCl 2 + 2FeCl 3 D. Cả A, B, C đều không đúng 

Câu 15. Phản ứng của Cl 2 với H 2 có thể xảy ra ở điều kiện? 

A. Nhiệt độ thường và bóng tối B. Ánh sáng mặt trời 

C. Ánh sáng của Magie cháy D. Cả A, B và C 

Câu 16. Những ứng dụng của Cl 2 là: 

A. Diệt trùng, tẩy trắng B. Sản xuất các hóa chất hữu cơ 

C. Sản xuất chất tẩy trắng, sát trùng và hóa chất vô cơ D. Cả A, B, C đều đúng 


Câu 1. Để loại khí HCl có lẫn trong khí Cl 2 , ta dẫn hỗn hợp khí đi qua: 

A. Nước B. DD NaOH C. DD NaCl đặc D. H 2 SO 4 đặc 

Câu 2. để loại hơi nước có lẫn trong khí Cl 2 . ta dẫn hỗn hợp đi qua: 

A. CaO khan B. DD NaOH C. DD NaCl đặc D. H 2 SO 4 đặc 

Câu 3. Các hệ số cân bằng trong PTPU: HNO 3 + HCl NO 2 + Cl 2 + H 2 O theo thứ tự 

là: 

A. 2,6,2,3,4 B. 2,6,2,3,2, C. 2,2,2,1,2 D. 1,6,1,3,1 

Câu 4. Hiện tượng HCl đặc bốc khói trong không khí ẩm là do: 

A. HCl dễ bay hơi B. HCl dễ bị phân hủy thành H 2 và Cl 2 

C. HCl dễ bay hơi, hút ẩm tạo các giọt nhỏ axit D. Cả A, B, C đều đúng 

Câu 5. Để điều chế HCl trong PTN, người ta sử dụng phương pháp: 

A. Sunfat B. Tổng hợp 

C. Clo hóa các hợp chất hữu cơ D. Cả A,B,C 

Câu 6. Trong các hóa chất dưới đây, dãy gồm các chất đều tác dụng được với dd HCl 

là: 

A. Fe 2 O 3 , KMnO 4 , Cu B. Fe, CuO, Ba(OH) 2 

C. CaCO 3 , H 2 SO 4 , Mg(OH) 2 D. AgNO 3 , MgCO 3 , BaSO 4 

Câu 7. Nước Gia ven là: 

A. hỗn hợp 2 muối NaCl và NaClO B. dd hỗn hợp muối NaCl và NaClO 

C. dung dịch hỗn hợp muối clorua và hipoclorit D. đáp án khác 

Câu 8. Clorua vôi là: 

A. Muối tạo bởi 1 kim loại liên kết với 1 gốc axit 

B. Muối tạo bởi 1 kim loại liên kết với 2 loại gốc axit 

C. Muối tạo bởi 2 kim loại liên kết với 2 loại gốc axit 

D. Đáp án khác 

Câu 9. số oxi hóa của Cl trong CaOCl 2 là: 






156 











A. 0 B. -1 C. +1 D. -1 và +1 

Câu 10. Tính sát trùng và tẩy màu của nước Giaven có được là do: 

A. NaClO phân hủy ra oxi nguyên tử có tính oxi hóa mạnh 

B. NaClO phân hủy ra Cl 2 là chất oxi hóa mạnh 

C. Trong NaClO, Cl có số OXH +1, thể hiện tính oxi hóa mạnh 

D. NaCl trong nước có tính tẩy màu và sát trùng 

Câu 11. Dung dịch axit nào sau đây không thể chứa trong bình thủy tinh? 

A. HCl B. H 2 SO 4 C. HF D. HNO 3 

Câu 12. Để chứng minh tính oxi hóa thay đổi theo chiều F 2 >Cl 2 >Br 2 >I 2 ta có thể dùng 

pư: 

A. Halogen tác dụng với H 2 B. Halogen đẩy halogen yếu hơn ra khỏi muối 

C. Halogen tác dụng với kim loại D. Cả A và B 


Câu 1. 2,24 lít halogen X 2 tác dụng vừa đủ với Magie, thu được 9,5 g MgX 2 . Nguyên 

tố halogen đó là: 

A. Flo B. Clo C. Brom D. Iot 

Câu 2. Cho 1,03g muối natri halogenua (NaX) tác dụng với dd AgNO 3 dư thì thu được 

1 kết tủa. Kết tủa này sau khi phân hủy hoàn toàn cho 1,08g Ag. X là: 

A. Flo B. Clo C. Brom D. Iot 

Câu 3. Cho 16g hỗn hợp bột Fe và Mg tác dụng với dd HCl dư thấy có 1g khí H 2 bay 

ra. Khối lượng muối Clorua tạo ra trong dd là bao nhiêu gam? 

A. 33,75g B. 51,5g C. 87g D. Kết quả khác 

Câu 4. Cho hỗn hợp 2 muối FeCO 3 và CaCO 3 tan trong dung dịch HCl vừa đủ tạo ra 

2,24 lít khí (đktc). Số mol HCl tiêu tốn hết là: 

A. 0,1 mol B. 0,15 mol C. 0,2 mol D. 0,3 mol 

Câu 5. Cho hỗn hợp 2 muối FeCO 3 và CaCO 3 tan trong dung dịch HCl vừa đủ tạo ra 

2,24 lít khí (đktc). Số mol HCl tiêu tốn hết là: 

A. 0,1 mol B. 0,15 mol C. 0,2 mol D. 0,3 mol 

Câu 6. Hòa tan hoàn toàn 5,6 g một kim loại M hóa trị II bằng dd HCl dư, thu được 

2,24 lít khí (đktc). Chọn phát biểu đúng? 

A. M là Fe, khối lượng muối khan là 9,15g 

B. M là Si, khối lượng muối khan là 9,15g 

C. M là Fe, khối lượng muối khan là 12,7g 

D. M là Si, khối lượng muối khan là 12,7g 

Câu 7. Cho 10g MnO 2 tác dụng với axit HCl dư, đun nóng. Chọn phát biểu đúng: 

1) Thể tích khí thoát ra (đktc) là: 

A. 2,57 lít B. 5,2 lít C. 1,53 lít D. 3,75 lít 

2) Khối lượng MnCl 2 tạo thành là: 

A. 8,4 g B. 14,5 g C. 12,2 g D. 4,2 g 







157 











Câu 1. Hoà tan hoàn toàn 7,8 gam hỗn hợp Mg và Al trong dung dịch HCl 10%. Sau 

phản ứng khối lượng dung dịch tăng thêm 7 g. 

a) Tính khối lượng và % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu? 

b) Lượng axit còn dư trong dung dịch sau phản ứng được trung hoà vừa đủ bởi 100 ml 

dung dịch KOH 0,02M. Tính khối lượng dung dịch axit đã dùng? 

Câu 2. Hoà tan 23,6 gam hỗn hợp KBr và NaCl vào nước rồi cho tác dụng hoàn toàn 

với dung dịch AgNO 3 0,5M thấy tạo ra 47,5 gam hỗn hợp kết tủa. 

a) Tính khối lượng mỗi muối trong hỗn hợp đầu? 

b) Tính thể tích dung dịch AgNO 3 cần dùng? 

Câu 3. Cho 9,14 gam hợp kim gồm Cu, Mg, Al tác dụng hoàn toàn với dung dịch HCl 

4M dư thì thu được 1 khí A, 1 dung dịch B và 1 phần không tan C có khối lượng 2,84 

gam. 

a) Xác định A, B, C? 

b) Xác định % mỗi kim loại có trong hợp kim, biết rằng khối lượng Al gấp 5 lần khối 

lượng Mg ? 

c) Tính khối lượng dung dịch HCl 2M cần dùng biết dung dịch HCl có d=1,2 g/ml? 

Câu 4. Cho 16,5 gam hỗn hợp muối Na 2 S và Na 2 SO 3 tác dụng với 100 ml dung dịch 

HCl đun nóng ta được hỗn hợp khí có tỉ khối đối với hiđro là 27. Lượng axit dư trung 

hoà vừa đủ 500 ml dung dịch NaOH 1M. 

a) Tìm khối lượng mỗi muối trong hỗn hợp? 

b) Tìm nồng độ mol của dung dịch HCl? 

Câu 5. Cho 5 gam Br 2 có lẫn tạp chất là clo vào 1 lit dung dịch chứa 1,6 gam KBr. Sau 

phản ứng làm bay hơi dung dịch thì thu được 1,155 gam chất rắn khan. Xác định % 

khối lượng của clo trong 5 gam brom đem phản ứng? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







158 












Bài 28: BÀI THỰC HÀNH SỐ 3 


TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA BROM VÀ IOT 


a) Kiến thức: Biết được mục đích, các bước tiến hành, kĩ thuật thực hiện của các thí 

nghiệm: 

+ So sánh tính oxi hoá của clo và brom. 

+ So sánh tính oxi hoá của brom và iot. 

+ Tác dụng của iot với tinh bột. 

b) Kĩ năng: 


trên. 


c) Thái độ: Cẩn thận, nghiêm túc trong thao tác thực hành 








- Dụng cụ: Ống nghiệm, ống nhỏ giọt, cặp gỗ, giá để ống nghiệm, đèn cồn, nước brom. 

- Hóa chất:Dung dịch NaBr, dung dịch NaI, nước clo, hồ tinh bột, nước iot, nước 

brom. 

(Dụng cụ hóa chất đủ thực hành theo nhóm) 

2. Học sinh: Tường trình thí nghiệm đã chuẩn bị trước ở nhà, dung dịch hồ tinh bột, 

mặt cắt củ khoai lang 



- GV kiểm tra sự chuẩn bị tường trình thí nghiệm của HS 

Đặt câu hỏi: Những phản ứng đơn giản nào trong PTH giúp chứng minh được tính oxi 

hóa của các đơn chất halogen giảm dần từ F 2 đến I 2 ? 



159 
















Hoạt động 1: Hướng dẫn cách tiến 

hành thí nghiệm 1 

GV: Hướng dẫn học sinh tiến hành thí 

nghiệm: 

Ống 1 + 1 ml dd NaBr + nước clo + lắc 

nhẹ 

Cho biết khả năng oxi hóa của brom đối 

với clo? 

-HS: Tiến hành thí nghiệm và quan sát 

các hiện tượng xảy ra và giải thích. 

-HS: Thảo luận và nhận xét 



GV:Hướng dẫn học sinh tiến hành thí 

nghiệm: 

Ống 1 + 1 ml dd NaI + nước brom + lắc 

nhẹ. 

-Cho biết khả năng oxi hóa của iot đối 

với brom? 

HS: Tiến hành thí nghiệm và quan sát 


-> Thảo luận và nhận xét 



Hướng dẫn học sinh tiến hành thí 

nghiệm: 

-Ống 1 + 1 ml hồ tinh bột+ nước iot. 

Đun nóng ống nghiệm, sau đó để 

nguội 

HS: Tiến hành thí nghiệm và quan sát 


=>quan sát hiện tượng xảy ra và giải 

thích 


Nội dung 

I. NỘI DUNG THÍ NGHIỆM VÀ CÁCH TIẾN 

HÀNH. 

1. So sánh tính oxi hóa của brom và 

clo. 

*Hiện tượng: dung dịch có màu vàng 

*Pt: NaBr+Cl 2 ->2NaCl +Br 2 

Kl : Tính oxi hoá Cl>Br 

2. So sánh tính oxi hóa của brom và iot 

*Hiện tượng: Sau phản ứng dung dịch có 

màu vàng nâu 

*Pt: NaI+Br 2 2NaBr +I 2 

Kl : Tính oxi hoá Br>I 

3. Tác dụng của iot với hồ tinh bột. 

Hiện tượng: Hồ tinh bột chuyển sang 

màu xanh đen,khi đun nóng màu xanh 

biến mất. Để nguội thì màu xanh hiện ra. 

- GV hướng dẫn HS tiến hành bổ sung thí nghiệm: Nhỏ lên mặt cắt củ khoai lang vài 

giọt dung dịch I 2 loãng, quan sát và nhận xét hiện tượng xảy ra 


- HS tiến hành bổ sung thí nghiệm theo yêu cầu. Giải thích hiện tượng xảy ra bằng 

kiến thức đã học 





160 











- Lớp chọn: Thực hiện thêm thí nghiệm: nước clo tác dụng với dung dịch NaI. Nhận 

xét và giải thích hiện tượng xảy ra. 


GV chuẩn bị thêm chất lỏng benzen, sau khi HS tiến hành thí nghiệm 1, 2, GV đề xuất 

bổ sung thí nghiệm: Nhỏ khoảng 2 ml benzen vào ống nghiệm, lắc nhẹ và quan sát sự 

thay đổi màu sắc của lớp chất lỏng benzen ở phía trên. GV yêu cầu HS tìm hiểu ở nhà 

và giải thích hiện tượng xảy ra. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







161 








Ngày soạn: 25 / 01/2018 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

KIỂM TRA 1 TIẾT 





- HS được đánh giá việc nắm vững, hiểu và vận dụng các kiến thức đã học thuộc 

chủ đề “Nhóm Halogen” 

- Được đánh giá kĩ năng vận dụng kiến thức vào giải bài tập 



1.1/. Các nguyên tố nhóm halogen: 

- Vị trí, cấu tạo nguyên tử, cấu tạo phân tử đơn chất, sự biến đổi một số tính chất 

trong nhóm halogen 

- Tính chất vật lí, tính chất hóa học của các đơn chất halogen 

- Điều chế, ứng dụng, trạng thái tự nhiên của các đơn chất halogen 

- Phương pháp nhận biết iot 

1.2/. Các hợp chất của clo: 

- Cấu tạo, tính chất vật lí, tính chất hóa học của HCl, axit HCl 

- Điều chế, ứng dụng của HCl 

- Thành phần hóa học, tính chất, ứng dụng, điều chế nước giaven, clorua vôi 

- Phương pháp nhận biết ion halogenua trong dung dịch 

2. Kĩ năng: 

2.1Viết PTHH của các phản ứng, thực hiện dãy chuyển hóa 

2.2. Phân biệt dung dịch 

2.3. Giải một số dạng bài tập vận dụng về Clo, axit HCl, muối clorua 

III.HÌNH THỨC KIỂM TRA:Trắc nghiệm khách quan (10 câu/5 điểm) + 

tự luận (5 câu/5 điểm) 

IV. BẢNG TRỌNG SỐ, MA TRẬN ĐỀ, ĐỀ VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM: 

Lưu tại phụ lục cuối giáo án 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







162 











CHỦ ĐỀ 8: OXI – LƯU HUỲNH 

Tổng số tiết: 12 – Từ tiết 49 đến tiết 60) 




Bài 29: 

a) Kiến thức: hs trình bày được 

OXI - OZON 

- Vị trí, cấu tạo nguyên tử Oxi, đặc điểm cấu tạo phân tử O 2 , tính chất vật lí, 

tính chất hóa học, điều chế oxi. Hiểu các ứng dụng của oxi trong công nghiệp và đời 

sống. 

- Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí – hóa học của ozon, so sánh tính chất của 

ozon với oxi, biết tầm quan trọng và ứng dụng của ozon 

b) Kĩ năng: HS rèn các kĩ năng sau: 

- Dựđoán tính chất, kiểm tra, kết luậnđược về tính chất hoá học của oxi. 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh...rút ra được nhận xét về tính chất, điều chế. 

- Viết phương trình hóa học minh hoạ tính chất vàđiều chế. 

c) Thái độ: Nhận thức được tầm quan trọng của oxi trong đời sống, xây dựng ý 

thức bảo vệ môi trường, tránh các hoạt động làm giảm thiểu lượng oxi trong không khí 

và phát thải độc hại như: đốt các loại rác thải, vứt rác bừa bãi ra môi trường; chung tay 

góp sức tuyên truyền và bảo vệ rừng – bảo vệ cây xanh – nguồn cung cấp oxi cho sự 

sống 









1. Giáo viên: Dụng cụ và hóa chất điều chế oxi từ KMnO 4 rắn, MnO 2 rắn, bình thu khí 

oxi (3 bình); kẹp sắt, đèn cồn 

163 















2. Học sinh: chuẩn bị sẵn ở nhà một số hóa chất:mẩu than, dây sắt/dây đồng 



- GV biểu diễn thí nghiệm điều chế oxi từ KMnO 4 , thu khí theo phương pháp đẩy 

nước, được 3 bình thu 

- GV hướng dẫn HS tiến hành 2 thí nghiệm: 

+ TN1: Than cháy trong khí O 2 

+ TN2: Sắt cháy trong khí O 2 

- GV giao cho 01 HS biểu diễn 2 thí nghiệm 

- Các HS còn lại quan sát hiện tượng, GV yêu cầu HS nhận xét và giải thích các hiện 

tượng xảy ra, nêu các PTHH xảy ra trong 3 TN. 

Dẫn dắt: tính chất hóa học, điều chế oxi 



Hoạt động 1: Nghiên cứu vị trí, 

cấu tạo, tính chất vật lí của oxi 


phút): yêu cầu 2 nhóm 1, 2 chuẩn bị 

các nội dung sau vào bảng phụ: 

+ Cho biết vị trí của oxi trong 

BTH, viết Che nguyên tử của oxi 

+ Nhận xét: số e lớp NC, xu hướng 

chủ yếu trong các pư 

+ Biểu diễn CT e, CTCT của phân 

tử O 2 

+ Quan sát lọ đựng khí oxi, rút ra 

nhận xét về tính chất vật lí của Oxi. 

Tại sao phải thu oxi theo phương 

pháp đẩy nước? 

- HS thực hiện hoạt động trong thời 

gian quy định 

- Đại diện nhóm 1 báo cáo kết quả, 

nhóm 2 nhận xét, bổ sung 

- GV đánh giá chung và kết luận 


chất hóa học của oxi 


phút) (song song cùng hoạt động 

1): yêu cầu nhóm 3, 4 thực hiện trả 

A. OXI 

I/ VỊ TRÍ VÀCẤU TẠO 

Nội dung 

O (z =8 ): 1s 2 2s 2 2p 4 

-Oxi thuộc: CK: 2 ;Nhóm: VIA 

=>Có 2 e độc thân và 6e lớp ngoài cùng. 

-CTCT: O = O ;CTPT : O 2 

II/ TÍNH CHẤT VẬT LÍ 

-Oxi là chất khí không màu, không mùi và 

không vị, hơi nặng hơn không khí 

32 

d O = = 1.1 

2 KK 29 

-Dưới áp suất của khí quyển, oxi hóa lỏng ở - 

183 0 C 

- Khí oxi ít tan trong nước 

III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA OXI 

-Nguyên tử oxi có 6e lớp ngoài cùng, dễ nhận 

thêm 2e(để đạt cấu hình e của khí hiếm) 


0 

−2 

O + 2e 

→ O 

ĐAĐ của O = 3,44








lời các câu hỏi sau: 

+ Cho biết tính chất hóa học đặc 

trưng của oxi, giải thích nguyên 

nhân 

+ Hoàn thành một số PTHH sau: 

O 2 + H 2 

O 2 + Na 

O 2 + Mg 

O 2 + Al 

O 2 + Fe 

O 2 + S 

O 2 + C 

O 2 + P 

O 2 + CH 4 

O 2 + C 2 H 5 OH 

- HS các nhóm thực hiện yêu cầu 

trong thời gian đã quy định 

- Đại diện nhóm 3 báo cáo kết quả 

Nhóm 4 nhận xét, bổ sung 


Hoạt động 3: Nghiên cứu ứng 

dụng, điều chế oxi 

? Vai trò của oxi trong đời sống và 

sản xuất là gì? Lấy dẫn chứng cụ 

thể 

? Nêu nguyên tắc điều chế oxi 

trong PTN, hoàn thành một số PT 

điều chế oxi từ KClO 3 , H 2 O 2 , 

K 2 Cr 2 O 7 , KNO 3 

? Nêu 2 phương pháp điều chế oxi 

trong công nghiệp 

Oxi có tính oxi hóa mạnh. 

*Vậy : Oxi là nguyên tố phi kim hoạt động 

mạnh, có tính oxi hóa mạnh 

1. Tác dụng với kim loại ( trừ Au, Phương 

trình, Ag ở điều kiện thường, ...) 

Vd: 

0 0 0 + 1 −2 

t 

4 Na+ O2 

⎯⎯→ 2 Na2 

O 

0 0 0 + 2 −2 

t 

Mg+ O2 

⎯⎯→ 2Mg 

O 

0 0 t 0 + 3 −2 

+ 

2 

⎯⎯→ 

2 3 

2 

4 Al 3O 2 Al O 

8 

+ 

0 0 0 3 −2 

t 

+ 

2 

⎯⎯→ 

3 4 

3 Fe 2O Fe O 

2. Tác dụng với hiđro: 

o 

t 

2 

+ 

2 

⎯⎯→ 

2 

2H O 2H O 

Tỉ lệ VH 2 :VO 2 = 2:1 Nổ 

3. Tác dụng với phi kim( trừ halogen) 

0 0 0 + 4 −2 

t 

C+ O2 

⎯⎯→ C O2 

0 0 0 + 4 −2 

t 

S+ O2 

⎯⎯→ S O2 

0 0 0 + 5 −2 

t 

4 P+ 5O2 

⎯⎯→ 2 P2 

O 5 

4. Tác dụng với hợp chất 

*Etanol cháy trong không khí: 

*CO cháy trong không khí 

−2 

C 

2 

2 

H OH 

5 

0 0 + 4 −2 

−2 

t 

+ 3O 

2 ⎯⎯→ 2C O 2 + 3H 

2 

O 

+ 2 0 0 + 4 

t 

C O + O2 

⎯⎯→ 2C O2 

+ 2 − 1 0 o + 3 − 2 + 4 

t 

Fe S 2 + O2 ⎯⎯→ Fe2 O3+ 

S O2 

4 11 2 8 

Oxi là chất oxi hóa. 

(Các quá trình oxi hóa đều tỏa nhiệt) 

IV/ ỨNG DỤNG 

-Oxi duy trì sự sống và sự cháy 

-Oxi cóvai trò quan trọng trong các lĩnh vực: 

công nghiệp, luyện gang thép, y học, vũ trụ… 

V/ ĐIỀU CHẾ OXI 

1. Trong phòng thí nghiệm. 

*Nguyên tắc: phân hủy những hợp chất giàu 

oxi và ít bền đối với nhiệt. 

0 

MnO , 

Vd: 2 

3 2 t 

KClO ⎯ ⎯⎯ 

→2KCl 

+ 3 O 2 

MnO2 2H 

2O2 

⎯ ⎯ →2H 

2O 

+ O2 

2KMnO 4 K 2 MnO 4 +2MnO 2 +O 2 

0 

t 

3 

⎯⎯→ 

2 

+ 

2 

2KNO 2KNO O 


2. Trong công nghiệp. 

a. Từ không khí: 

165 
















chất vật lí của ozon 

? Nêu một số tính chất vật lí của 

ozon (nghiên cứu SGK) 

? Phân tử O 3 có tồn tại được lâu 

trong khí quyển không? Tại sao? 

Hoạt động 5: Nghiên cứu một số 

tính chất hóa học của ozon 

- GV dẫn ra CTCT của ozon, yêu 

cầu HS so sánh với cấu tạo O 2 , chỉ 

ra độ bền của 2 loại hợp chất này 

chất nào có tính oxi hóa mạnh 

hơn? 

? Nêu 2 PTHH chứng minh O 3 có 

tính oxi hóa mạnh hơn O 2 

Hoạt động 6: Nghiên cứu trạng 

thái tự nhiên, ứng dụng của ozon 

- GV giao yêu cầu tìm hiểu nội 

dung này cho HS ở nhà chuẩn bị 

Không khí 

Không khí khô 

Loại bỏ CO 2 ( dùng dd NaOH) 

Loại bỏ hơi nước (-25 0 C ) 

Hóa lỏng không khí 

Không khí lỏng 

N 2 Ar O 2 

-196 0 C -186 0 C -183 0 C 

b. Từ nước. 

Điện phân nước có hòa tan ( H 2 SO 4 hay NaOH 

tăng tính dẫn điện của nước). 

đp 

2H 

O ⎯ ⎯→ H + O 

2 

2 

B. OZON.(O 3 ) 

I. TÍNH CHẤT 

2 

2 


- O 3 là chất khí, mùi đặc trưng, màu xanh 

nhạt; 

- Hóa lỏng -112 0 C. 

- Tan trong nước nhiều hơn O 2 

- Phân tử O 3 kém bền hơn. 

- Ozon cũng có thể phân hủy tạo thành oxi 

theo phản ứng: 

O 3 → O 2 + O 

2. Tính chất hóa học: 

Ozon có tính oxi hóa rất mạnh. 

(Mạnh hơn oxi) 

*Tác dụng với kim loại( trừ Au và Pt): Ở nhiệt 

độ thường 

Ag + O 2 →Không phản ứng. 

2Ag + O 3 →Ag 2 O + O 2 

O 2 +KI +H 2 Okhông pư 

O 3 +2KI +H 2 O2KOH + O 2 + I 2 (Làm hồ 

tinh bột chuyển thành màu xanh- Nhận biết 

ozon) 

II. OZON TRONG TỰ NHIÊN. 

-Ozon được tạo thành từ oxi do ảnh hưởng của 

tia cực tím hoặc sự phóng điện trong cơn 

giông. 

Tia tử ngoại 

166 
















trước (nội dung trình bày trên bảng 

phụ hoặc powerpoint), đại diện HS 

1 nhóm thuyết trình về nội dung 

này 

- Các nhóm khác bổ sung 

- GV kết luận và đánh giá 


3 O 2 2 O 3 

-Tầng ozon hấp thụ tia tử ngoại từ tầng cao 

của không khí bảo vệ con người và các sinh 

vật trên trái đất tránh được tác hại của tia này. 

III. ỨNG DỤNG CỦA OZON 

-Làm sạch không khí, khử trùng y tế.Tẩy trắng 

trong công nghiệpvà ngăn tia tử ngoại để bảo 

vệ trái đất. 

Vai trò của ozon là ngăn không cho tia cực tím 

chiếu xuống trái đất gây hại cho con người và 

động vật, thực vật. 

1) Đánh dấu X vào những ô chứa cặp chất có xảy ra pư và viết PTHH? 

Chất pư oxi Ozon 

Cu 

Ag 

Au 

C 

Dd KI 

CH 4 

2) Cho 2,24 lít khí ozon (đkc) vào dung dịch KI 0,5M. Tính thể tích dung dịch 

KI cần dùng và khối lượng iôt sinh ra? 


GV yêu cầu HS tìm hiểu ở nhà và trả lời câu hỏi sau: 

- Nêu sự hình thành tầng ozon ở tầng bình lưu của khí quyển, vai trò của tầng ozon đối 

với sự sống 

- Tầng ozon bị phá hủy gây ra những hậu quả gì? Những chất hóa học nào có thể gây 

ra sự phá hủy tầng ozon? 

- Ở các bệnh viện lao, phổi thường có trồng nhiều cây thông hoặc được xây dựng ở 

những nơi có rừng thông, tại sao? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







167 









Bài 30: 

LƯU HUỲNH 







*Học sinh biết được: 

- Vị trí, cấu hình electron lớp electron ngoài cùng của nguyên tử lưu huỳnh. 

- Tính chất vật lí: Hai dạng thù hình phổ biến (tà phương, đơn tà) của lưu huỳnh, 

ứng dụng. 

*Học sinh hiểu được:Lưu huỳnh vừa có tính oxi hoá( tác dụng với kim loại, với 

hiđro), vừa có tính khử (tác dụng với oxi, chất oxi hoá mạnh). 

huỳnh. 

b) Kĩ năng: 

- Dựđoán tính chất, kiểm tra, kết luận được về tính chất hoá học của lưu huỳnh. 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh... rút ra được nhận xét về tính chất hoá học của lưu 

- Viết phương trình hóa học chứng minh tính chất hoá học của lưu huỳnh. 

- Tính khối lượng lưu huỳnh, hợp chất của lưu huỳnh tham gia và tạo thành trong 

phản ứng. 

c) Thái độ: Từ những hiểu biết về cấu tạo, tính chất của lưu huỳnh, HS liên hệ 

và so sánh với nguyên tố oxi, từ đó hiểu cách nghiên cứu tính chất của các nguyên tố 

và đơn chất, có định hướng học tập bộ môn một cách khoa học và hiệu quả 







1. Giáo viên: Dụng cụ và hóa chất thí nghiệm: 

- Lưu huỳnh bột, dây sắt hoặc dây đồng, khí oxi được điều chế sẵn và thu vào bình tam 


giác 

- Muôi sắt, kẹp sắt, đèn cồn 

168 















2. Học sinh: Tìm hiểu về diêm sinh (ứng dụng của diêm sinh, một số tác hại khi sử 

dụng trong thực phẩm) 



- GV chia 2 hoạt động cho các nhóm HS cùng tiến hành song song: 

+ Nhóm 1+2: Hoàn thành phiếu học tập (5 phút): 

Viết Che nguyên tử của nguyên tố S (Z=16) ở TT cơ bản, nhận xét số e lớp ngoài cùng 

của S, xu hướng chủ yếu trong các pư hóa học TCHH đặc trưng 

So sánh tính oxi hóa của S so với O 2 

Hoàn thành các PTHH: 

H 2 + S 

Cu + S 

Fe + S 

S + O 2 

+ Nhóm 3+4: Quan sát bột lưu huỳnh và cho nhận xét về tính chất vật lí của lưu 

huỳnh. Thực hiện 02 thí nghiệm sau (5 phút), quan sát và ghi lại hiện tượng xảy ra 

TN1: Lưu huỳnh tác dụng với đồng/sắt: 

Đốt nóng lưu huỳnh trong ống nghiệm đến khi hóa hơi 

Đốt dây Cu (dây sắt) đến nóng đỏ rồi đưa vào ống nghiệm chứa hơi lưu huỳnh 

TN2: Lưu huỳnh tác dụng với oxi 

Đốt nóng bột lưu huỳnh trên muôi sắt ngoài không khí 

Đưa nhanh ngọn lửa lưu huỳnh đang cháy vào lọ đựng khí oxi 

(kết thúc thí nghiệm, đậy kín miệng lọ bằng bông tẩm kiềm) 



Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí, Che 

nguyên tử của lưu huỳnh 


về vị trí, cấu hình e nguyên tử của S, 

nhận xét xu hướng và dự đoán tính 

chất của lưu huỳnh 

- GV bổ sung, kết luận 

Hoạt động 2: Tìm hiểu 2 dạng thù 

hình của lưu huỳnh 

- HS đại diện nhóm 2 báo cáo một số 

Nội dung 

I.VỊ TRÍ, CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ 

- Vị trí: Ô thứ 16, chu kì 3, nhóm VI A 

32 

- Kí hiệu: 

16 

S 

- Cấu hình e: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 

- Độ âm điện: 2,58 


II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ CỦA LƯU HUỲNH 

- Có 2 dạng thù hình: 

+Lưu huỳnh tà phương: S α . 

169 















tính chất vật lí của lưu huỳnh và so 

sánh tính chất vật lí của các dạng thù 

hình của lưu huỳnh 

- GV yêu cầu HS hoàn thành sơ đồ sự 

biến đổi tc vật lí của S bằng cách bổ 

sung điều kiện nhiệt độ thích hợp: 

………… o C ………… o C 

S rắn dạng lỏng, sánh 

……………. o C …………….. o C 

S hóa hơi Hơi (S 2 ) 

……………. o C 

Hơi (S) 

Hoạt động 3: Nghiên cứu tính chất 

hóa học của lưu huỳnh 

? So sánh tính oxi hóa giữa Oxi và lưu 

huỳnh, lưu huỳnh và F, Cl 

? Lưu huỳnh có tính khử hay không? 

Vì sao? 


hoạt động các thí nghiệm 


các PTHH thể hiện tính chất hóa học 

của lưu huỳnh 

- GV nhận xét, kết luận 

Hoạt động 4: Ứng dụng, sản xuất 

lưu huỳnh 

? Trình bày phương pháp khai thác 

lưu huỳnh 

- GV bổ sung phương pháp hóa học 

+Lưu huỳnh đơn tà : S β . 

- Chất rắn, màu vàng 

- Nóng chảy ở 113 o C 

- Sự biến đổi tc vật lí 

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA LƯU HUỲNH 

Trạng thái oxi hoá: -2; 0; +4; +6 

Nguyên tử S có 6e lớp ngoài cùng, trong 

đó có 2e độc thân. 

1. Tính oxi hoá: S 0 + 2e → 

− 

S 2 

a. Tác dụng với kim loại: Muối sunfua 

2 Al 

0 0 0 + 3 −2 

t 

+ 3S 

⎯⎯→ Al 2 S 3 

0 0 t o + 2 −2 

(Nhôm sunfua) 

Fe+ S ⎯⎯→ Fe S (Sắt(II) sunfua) 

0 0 + 2 −2 

Hg+ S → Hg O (ở nhiệt độ thường) 

b. Tác dụng với hiđro: 

0 

2 

0 

0 + 1 −2 

t 

H 

2 

0 + 4 

H + S ⎯⎯→ S 

S → S+ 

4e 

2. Tính khử: 

0 + 6 

S → S+ 

6e 

a. Tác dụng với phi kim 

S phản ứng ở nhiệt độ thích hợp 

0 0 o 4 2 

t 

S+ O2 ⎯⎯→ 

+ S O 

− 

2 

0 0 o + 6 −1 

t 

S+ 3 F2 ⎯⎯→ S F6 

b.Tác dụng với chất oxi hoá mạnh( 

H 2 SO 4 , HNO 3 , ...) 

S + 2H 2 SO 4 → 3SO 2 + 2 H 2 O 

S + 6HNO 3 

→ H 2 

SO 4 

+ 6 NO 2 

+ 2H 2 

O 

IV. SẢN XUẤT LƯU HUỲNH 

1. Phương pháp vật lí. 

-Dùng khai thác S dưới dạng tự do trong 

lòng đất. 

-Dùng hệ thống nén nước siêu nóng 

(170 0 C) vào mỏ S để đẩy S nóng chảy lên 

mặt đất 


170 












điều chế lưu huỳnh 

2. Phương pháp hóa học 

*Đốt H 2 S trong điều kiện thiếu không khí 

2H 2 S +O 2 →2S + 2H 2 O 




? Trình bày một số ứng dụng của lưu 

huỳnh 

? Trong bảo quản một số thực phẩm 

(VD: măng khô), người ta có sử dụng 

lưu huỳnh. Việc làm này có gây hại 

hay không? 


HS thảo luận và trả lời câu hỏi sau: 

*Dùng H 2 S khử SO 2 . 

2H 2 S +SO 2 → 3S +2 H 2 O 

IV. ỨNG DỤNG CỦA LƯU HUỲNH 

-90% S dùng điều chế H 2 SO 4 

-10% dùng lưu hóa cao su, sản xuất chất 

tẩy trắng bột giấy, chất dẻo ebonit, dược 

phẩm, phẩm nhuộm, thuốc trừ sâu và chất 

diệt nấm trong nông nghiệp… 

- Trong bảo quản một số thực phẩm (VD: măng khô), người ta có sử dụng lưu huỳnh. 

Việc làm này có gây hại hay không? 

HS thảo luận phương pháp giải BT sau: 

- Đun nóng một hỗn hợp gồm 6,4 gam lưu huỳnh và 14,3 gam kẽm trong một bình kín. 

Sau phảnứng thu được chất nào? Khối lượng bao nhiêu? 


- “Nước siêu nóng” được tạo thành như thế nào? Vì sao phải dùng nước siêu nóng để 

khai thác lưu huỳnh? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







171 












Bài 31 : BÀI THỰC HÀNH SỐ 4: 



TÍNH CHẤT CỦA OXI – LƯU HUỲNH 



trên. 

+ Tính oxi hoá của oxi. 

+ Sự biến đổi trạng thái của lưu huỳnh theo nhiệt độ. 

+ Tính oxi hoá của lưu huỳnh. 

+ Tính khử của lưu huỳnh. 

b) Kĩ năng: 




c) Thái độ: Cẩn thận, nghiêm túc trong thực hành, thí nghiệm 






(1) Dụng cụ: Ống nghiệm, lọ thủy tinh, kẹp hóa chất. muỗng đốt hóa chất, đèn cồn, 

cặp ống nghiệm, giá thí nghiệm, giá để ống nghiệm. 

(2) Hoá chất: Dây thép, S bột, Oxi, que diêm, Fe bột 

Dụng cụ hóa chất đủ để học sinh thực hành từng nhóm. 

2. Học sinh: Chuẩn bị tốt tường trình thí nghiệm ở nhà 




- GV kiểm tra sự chuẩn bị tường trình thí nghiệm của HS 

172 















- Yêu cầu HS nêu mục đích của các thí nghiệm bài TH số 3, nêu các dụng cụ, hóa chất 

sử dụng trong bài thực hành 



Hoạt động 1:Hướng dẫn thực hành thí 

nghiệm 1: Tính OXH của oxi 

-Cần đánh sạch gỉ hoặc lau sạch dầu mỡ 

phủ trên mặt đoạn dây thép. 

-Uốn đoạn dây thép thành hình xoắn lò 

xo để tăng thêm diện tích tiếp xúc. 

-Cắm một mẩu than bằng hạt đậu xanh 

vào đầu dây thép và đốt nóng mẩu than 

trước khi cho vào bình đựng khí oxi. 

Mẩu than cháy trước tạo nhiệt độ đủ làm 

sắt nóng lên. 

-Cho một ít cát hoặc nước dưới lọ thuỷ 

tinh để khi phản ứng xảy ra những giọt 

thép tròn chảy xuống không làm vỡ lọ. 

Hs: Thực hiện và quan sát hiện tượng 

Hoạt động 2: Hướng dẫn thực hành 

thí nghiệm: Tính oxi hóa của lưu 

huỳnh. 

-Trong phản ứng Fe+S nên dùng lượng S 

nhiều hơn lượng Fe để tăng diện tích tiếp 

xúc. Cần dùng ống nghiệm trung tính 

chịu nhiệt cao. 



thí nghiệm: Tính khử của lưu huỳnh 

Oxi được điều chế và thu vào lọ thủy 

tinh miệng rộng, dung tích khoảng 

100ml, S được đun nóng trong muỗng 

hóa chất trên ngọn lửa đèn cồn. 



Nội dung 

*Thí nghiệm 1:Tính oxi hóa của các 

đơn chất oxi. 

-Đốt cháy một đoạn dây thép xoắn trên 

ngọn lửa đèn cồn rồi đưa nhanh vào bình 

khí oxi. 

-HT: Dây thép bị nung cháy trong khí 

oxi sáng chói không thành ngọn lửa, 

không khói, tạo ra các hạt nhỏ nóng chảy 

màu nâu bắn tung tóe ra xung quanh như 

pháo hoa đó là Fe 3 O 4 . 

-Ptpư: t 0 

3Fe + 2O 2 Fe 3 O 4 

*Thí nghiệm 2: Tính oxi hóa của lưu 

huỳnh. 

-Cho một ít hỗn hợp bột sắt và S vào đáy 

ống nghiệm. Đun nóng ống nghiệm trên 

ngọn lửa đèn cồn cho đến khi phản ứng 

xảy ra 

-HT: Hỗn hợp bột Fe và S trong ống 

nghiệm có màu xám nhạt. Khi đun nóng 

trên ngọn lửa đèn cồn phản ứng xảy ra 

mãnh liệt, tỏa nhiều nhiệt làm đỏ rực hỗn 

hợp và tạo thành hợp chất FeS màu xám 

đen. 

Ptpư: t 0 

Fe + S FeS 

Thí nghiệm 3: Tính khử của lưu 

huỳnh 

-Đốt S cháy trong không khí rồi đưa vào 

bình đựng khí oxi. 

-HT: S cháy trong oxi mãnh liệt hơn 

nhiều cháy ngoài không khí, tạo thành 

khói màu trắng đó là SO 2 có lẫn SO 3. 

Ptpư : t 0 

S + O 2 SO 2 


173 















- HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, ghi lại hiện tượng các thí nghiệm 

- Kết thúc thí nghiệm, các nhóm thảo luận về kết quả thí nghiệm, giải thích và viết các 

PTHH xảy ra 

- Đại diện các nhóm báo cáo kết quả thí nghiệm cho GV 


- GV hướng dẫn HS thực hiện thí nghiệm bổ sung: lưu huỳnh tác dụng với đồng 

- Đặt câu hỏi cho HS tìm hiểu ở nhà: Cho biết các sản phẩm thu được trong pư này. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







174 












Bài 32: 


HIDRO SUNFUA – LƯU HUỲNH ĐIOXIT 



– LƯU HUỲNH TRIOXIT 

- Biết được: Tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên, tính axit yếu của H 2 S.Tính chất 

vật lí, trạng thái tự nhiên, tính chất oxit axit, ứng dụng, phương pháp điều chế SO 2 , 

SO 3 . 

- Hiểu được tính chất hoá học của H 2 S (tính khử mạnh), SO 2 (vừa có tính khử, 

vừa có tính oxi hóa) 

b) Kĩ năng: 

- Dựđoán, kiểm tra, kết luận được về tính chất hoá học của H 2 S, SO 2 , SO 3 

- Viết phương trình hóa học minh hoạ tính chất của H 2 S, SO 2 , SO 3 

- Phân biệt H 2 S, SO 2 , O 2 , ... 

- Giải một số bài tập tính toán về H 2 S, SO 2 

c) Thái độ: HS nghiêm túc, tích cực, chủ động trong học tập. Từ việc nghiên 

cứu tính chất vật lí, hóa học của H 2 S, SO 2 , đặc biệt là việc nhận biết được H 2 S, SO 2 là 

các chất khí độc, gây hại đến môi trường và con người, HS tiếp tục hình thành ý thức 

bảo vệ môi trường, không đốt các loại chất thải độc hại 









- Hóa chất: Na 2 SO 3r , dung dịch HCl, dung dịch KMnO 4 , FeS, dung dịch brom, giấy 


quỳ tím, nước cất 

- Dụng cụ: bình cầu, ống nghiệm, cốc, ống dẫn khí, phễu nhỏ giọt 

175 















2. Học sinh: Tìm hiểu về các khí thải chứa lưu huỳnh và tác hại của chúng 


1. Hoạt động trải nghiệm kết nối (20 phút, chia làm 2 hoạt động trong 2 tiết): 

- HĐ1: GV biểu diễn các thí nghiệm sau: 

+ Điều chế H 2 S từ FeS và dung dịch HCl 

+ Đặt mẩu giấy quỳ tím ẩm và đầu ống dẫn khí thoát ra. HS quan sát hiện tượng 

+ Đốt khí thoát ra, đặt một tấm kính thủy tinh lên phía trên ngọn lửa. HS quan sát hiện 

tượng 

GV yêu cầu HS thảo luận nhận xét hiện tượng xảy ra, từ đó chỉ ra được những tính 

chất hóa học quan trọng của H 2 S từ các thí nghiệm trên 

- HĐ2: GV biểu diễn các thí nghiệm sau: 

+ Điều chế SO 2 từ Na 2 SO 3 rắn và H 2 SO 4 đặc 

+ Đặt mẩu giấy quỳ tím ẩm và đầu ống dẫn khí thoát ra. HS quan sát hiện tượng 

+ Dẫn khí thoát ra lần lượt vào ống nghiệm chứa dung dịch nước brom và dung dịch 

thuốc tím. HS quan sát hiện tượng 

GV yêu cầu HS thảo luận nhận xét các hiện tượng xảy ra, GV cung cấp sản phẩm 

của 2 pư SO 2 + dd Br 2 và SO 2 + dd KMnO 4 ; từ đó HS dự đoán các tính chất hóa học 

của SO 2 



Hoạt động 1: nghiên cứu một 

số tính chất vật lí của H 2 S 

? Nêu một số tính chất vật lí 

của H 2 S? 


chất hóa học của H 2 S 

- Đại diện nhóm 1 giải thích 

hiện tượng xảy ra khi đặt mẩu 

giấy quỳ tím ẩm lên đầu ống 

dẫn khí H 2 S kết luận tính 

chất hóa học của dung dịch H 2 S 

- HS hoàn thành PTHH: H 2 S + 

dung dịch NaOH 

- HS đại diện nhóm 2 giải thích 

Nội dung 

I. Hiđro sunfua H 2 S 


- Chất khí, có mùi trứng thối đặc trưng 

- Rất độc và ít tan trong nước 

- Nặng hơn KK ( d = 34/29≈1.17) 

2 Tính chất hoá học: 

a. Tính axit yếu: 

*Dung dịch axit sunfuhiđric : Tính axit rất yếu 

(yếu hơn axit cacbonic) 

- Có thể tạo ra 2 loại muối: 

+ Muối trung hòa: Na 2 S; CaS; FeS… 

+ Muối axit: NaHS, Ba(HS) 2 . 


Vd: H 2 S + NaOH NaHS + H 2 O 

H 2 S + 2NaOH Na 2 S + 2H 2 O 

b. Tính khử mạnh: 

176 















hiện tượng xảy ra khi đốt khí 

H 2 S, cho biết sản phẩm chất 

rắn màu vàng bám trên mẩu 

kính thủy tinh, viết PTHH xảy 

ra và cho biết vai trò của H 2 S 

trong pư 

- GV bổ sung pư đốt khí H 2 S 

trong oxi dư và yêu cầu HS 

hoàn thành các pTHH xảy ra 

khi cho H 2 S tác dụng với Cl 2 , 

SO 2 , nước clo 

Hoạt động 3: Tìm hiểu TT tự 

nhiên, pp điều chế H 2 S trong 

PTN 

- HS báo cáo kết quả tìm hiểu ở 

nhà: Khí H 2 S trong tự nhiên 

sinh ra từ các nguồn nào? 

Lượng lớn khí H 2 S trong môi 

trường gây ảnh hưởng gì đến 

môi trường sống và sức khỏe 

con người? 

- GV bổ sung, kết luận 

? Viết PTHH điều chế H 2 S từ 

thí nghiệm thực hiện ở HĐ trải 

nghiệm kết nối 

Hoạt động 4: Tìm hiểu tính 

chất vật lí của SO 2 

? Nêu một số tính chất vật lí 

của SO 2 ? 

Hoạt động 5: Tìm hiểu tính 

chất hóa học của SO 2 

- HS đại diện nhóm 3 nêu và 

giải thích các hiện tượng xảy ra 

trong thí nghiệm đặt mẩu giấy 

quỳ tím ẩm vào đầu ống dẫn 

khí SO 2 kết luận về tính chất 

của dung dịch thu được khi 

SO 2 hòa tan trong nước 

- GV yêu cầu HS hoàn thành 

PTHH: SO 2 + dd NaOH 

- GV gợi ý để HS xác định các 

điều kiện tạo muối của pư H 2 S, 

- Nguyên tố S trong H 2 S có số oxi hóa thấp nhất (- 

2) 

H 2 S có tính khử mạnh. 

S -2 S 0 + 2e 

S -2 S +4 + 6e 

2H 

2H 

2 

2 

−2 

S+ 

O 

−2 

0 

2 

S + 3O 

t 

⎯⎯→ 2S+ 

2H 

0 

2 

0 

0 

0 

+ 4 

t 

⎯⎯→ 2 S O 

2 

2 

O 

+ 2H 

2H 2 S + SO 2 3S + 2H 2 O 

H 2 S + Cl 2 2HCl + S 

H 2 S +4Cl 2 +4H 2 O8HCl + H 2 SO 4 

3.Trạng thái tự nhiên điều chế: 

- H 2 S có ở khí ga, xác động thực vật, nước thải 

nhà máy. 

- Điều chế: 

FeS + 2HCl FeCl 2 + H 2 S 

II. Lưu huỳnh đioxit: SO 2 


- Khí không màu, mùi hắc, rất độc. 

- Nặng hơn 2 lần KK và tan nhiều trong nước. ( 

64 

d 

SO 

= = 2,2 ) 

2 

KK 29 

2.Tính chất hóa học 

a. Lưu huỳnh đioxít là oxít axit: 

- Tan trong nước tạo axit tương ứng 

SO 2 + H 2 O H 2 SO 3 (axit sunfuarơ->Tính axit 

yếu ) 

- Tính axit :H 2 S








SO 2 tác dụng với dung dịch 

NaOH 



kết quả và giải thích hiện tượng 

xảy ra khi sục khí SO 2 vào 

dung dịch nước brom, dung 

dịch KMnO 4 , lập hệ số CB của 

các PTHH: 

SO 2 + Br 2 + H 2 O HBr + 

H 2 SO 4 

SO 2 + KMnO 4 + H 2 O 

K 2 SO 4 + MnSO 4 + H 2 SO 4 và 

nêu vai trò của SO 2 trong các 

pư 

? Từ số OXH của S trong hợp 

chất SO 2 , dự đoán SO 2 có khả 

năng thể hiện tính oxi hóa hay 

không, lấy dẫn chứng bằng 1 

PTHH minh họa 

- GV kết luận về các tính chất 

hóa học của SO 2 

Hoạt động 5: Tìm hiểu ứng 

dụng, điều chế khí SO 2 

? Nêu một số ứng dụng của 

SO 2 

- Đại diện nhóm HS báo cáo 

kết quả chuẩn bị ở nhà về sự 

tạo thành khí SO 2 trong tự 

nhiên và ảnh hưởng của SO 2 

đến môi trường và sức khỏe 

con người 

? Viết PTHH điều chế khí SO 2 

trong PTN (dựa vào thí nghiệm 

điều chế thực hiện ở hđ trải 

nghiệm kết nối) 

? Trong CN, khí SO 2 được tạo 

thành như thế nào? 


chất, ứng dụng và sản xuất 

SO 2 + NaOH NaHSO 3 

SO 2 + 2NaOH Na 2 SO 3 + H 2 O 

b.SO 2 là chất vừa có tính khử vừa có tính oxi hóa. 

- Nguyên tố S trong SO 2 có số oxi hóa trung gian 

(+4) 

+ 4 6 

S → + 

S+ 

2e 

( tính khử ) 

+ 4 

0 

S+ 

4e 

→ S ( tính oxi hoá ) 

SO 2 vừa có tính khử vừa có tính oxi hóa. 

* Lưu huỳnh đioxit là chất khử: 

+ 4 

0 

−1 

2 2 2 

2 4 

+ 4 + 7 + 6 

+ 6 

S O + Br + 2H 

O → 2H Br+ 

H S O 

5 S O + 2K MnO + 2H O → K SO + 2MnSO + 2H S O 

2 4 2 2 4 4 2 4 

+ 4 0 o 

V 6 

2O5 

, t 

S O2 + O2 ⎯⎯⎯→ 

+ 

S O3 

2 2 

* Lưu huỳnh đioxít là chất oxi hoá: 

+ 4 

−2 

S O2 

+ 2 H 

2 

S → 3S+ 

2H 

2O 

3. Ứng dụng và điều chế: 

a. Ứng dụng: ( SGK) 

0 

b. Điều chế: 

* Trong PTN: Cho H 2 SO 4 đun nóng trong Na 2 SO 3 

(phản ứng trao đổi ) 

NaSO 3 + H 2 SO 4 Na 2 SO 4 + SO 2 + H 2 O 

* Trong CN: Đốt S trong khí O 2 hoặc đốt quặng 

pirít sắt (phản ứng oxi hóa-khử) 

t 

Ptpư: S + O 2 ⎯⎯→ 

0 

SO 2 

t 

4FeS 2 + 11O 2 ⎯⎯→ 

0 

2Fe 2 O 3 + 8SO 2 

II. Lưu huỳnh trioxit: SO 3 



178 















SO 3 

? Nêu tính chất vật lí của SO 3 

? Viết PTHH xảy ra khi SO 3 

hóa hợp với H 2 O tính chất 

hóa học của SO 3 

- GV bổ sung Pư tạo oleum 

- Từ só OXH của S trong SO 3 , 

dự đoán SO 3 thể hiện tính oxi 

hóa hay tính khử? 

- GV kết luận về tính chất hóa 

học của SO 3 

? Nêu một số ứng dụng của 

SO 3 và phương pháp sản xuất 

SO 3 trong CN, viết PTHH xảy 

ra 


- Chất lỏng, không màu. 

- Tan vô hạn trong nước và trong axit sunfuric 

SO 3 + H 2 O H 2 SO 4 

nSO 3 + H 2 SO 4 H 2 SO 4 .nSO 3 (ôleum) 

- SO 3 là một oxít axit mạnh: 

SO 3 + MgO MgSO 4 

SO 3 + 2NaOH Na 2 SO 4 + H 2 O 

- SO 3 là một chất oxi hoá mạnh 

2. Ứng dụng và sản xuất: ( SGK) 

HS thảo luận và làm các BT sau: 

Bài tập 1: Từ các chất : H 2 S, MgSO 3 , S, FeS 2 , O 2 , dung dịch H 2 SO 4 . Viết 

phương trình phản ứng tạo ra SO 2 ? 

+) MgSO 3 + H 2 SO 4 MgSO 4 + SO 2 +H 2 O 

+) S + O 2 ⎯⎯→ 

t 0 

SO 2 

t 

+)2H 2 S + 3O 2 ⎯⎯→ 

0 

2SO 2 + 2H 2 O 

+)4FeS 2 +11O 2 ->2Fe 2 O 3 + 8SO 2 

Bài tập 2: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X gồm H 2 S và S ta cần 8,96 lít oxi, thu 

được 7,84 lít SO 2 . Tính % khối lượng các chất trong hỗn hợp X (các khí đo ở điều kiện 

chuẩn) 


Khí SO 2 làm nhạt màu giấy, vải, cánh hoa. Hãy tìm hiểu và giải thích hiện tượng trên. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







179 








Ngày soạn: 01/ 03/2018– Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 33: 

AXIT SUNFURIC – MUỐI SUNFAT 







HS trình bàyđược: Công thức cấu tạo, tính chất vật lí của H 2 SO 4 , ứng dụng và sản 

xuất H 2 SO 4 . 

yếu...) 

HS hiểu được: 

- H 2 SO 4 có tính axit mạnh ( tác dụng với kim loại, bazơ, oxit bazơ và muối của axit 

- H 2 SO 4 đặc, nóng có tính oxi hoá mạnh (oxi hoá hầu hết kim loại, nhiều phi kim 

và hợp chất) và tính háo nước. 

chất 

HS nêu được: 

- Ứng dụng và sản xuất H 2 SO 4 . 

- Tính chất của muối sunfat, nhận biết ion sunfat. 

b) Kĩ năng: 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh... rút ra được nhận xét về tính chấtaxit sunfuric. 

- Viết phương trình hóa học minh hoạ tính chất 

- Thực nghiệm nhận biết dung dịch chứa ion sunfat và phân biệt các dung dịch hóa 


c) Thái độ: Nghiêm túc, cẩn thận khi sử dụng hóa chất, đặc biệt là dung dịch 








- Hoá chất: H 2 SO 4 (l), H 2 SO 4 đặc, Zn, Cu, quì tím, dd NaOH, phenolphatalein, tờ 

giấy, đường saccarozơ (tiết nghiên cứu tính chất của axit sunfuric) 

Dung dịch H 2 SO 4 , Na 2 SO 4 , NaCl, BaCl 2 , Ba(OH) 2 (tiết nghiên cứu phương pháp 

nhận biết ion sunfat) 

- Dụng cụ: Ống nghiệm, đèn cồn, giá ống nghiệm, đũa thuỷ tinh 

180 

















- Ôn tập các tính chất hóa học chung của axit và hoàn thành các pTHH xảy ra khi cho 

H 2 SO 4 loãng tác dụng với các chất sau: NaOH, CuO, Zn, Cu, Fe, CaCO 3 , BaCl 2 , 

Ba(OH) 2 (tiết 1) 

- Tìm hiểu và vẽ sơ đồ sản xuất axit sunfuric trong công nghiệp (trên khổ giấy A1) 

(tiết 2) 



- GV nêu câu hỏi (phát phiếu học tập), yêu cầu các nhóm hoạt động cùng tiến hành 

thảo luận và hoàn thành trong thời gian 7 phút: 

Hãy hoàn thành các PTHH sau và cho biết vai trò của H 2 SO 4 trong mỗi pư: 

1) H 2 SO 4 + NaOH 

2) H 2 SO 4 + Ba(OH) 2 

3) H 2 SO 4 + CaO 

4) H 2 SO 4 + CaCO 3 

5) H 2 SO 4l + Fe 

6) H 2 SO 4đ + S 

7) H 2 SO 4đ + Fe 

- Kết thúc thời gian hoạt động, đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả, GV cung cấp đáp án 

và kết luận về tính chất hóa học của axit sunfuric trong các pư đã cho 



Hoạt động 1: Tìm hiểu tính chất 

vật lí của axit sunfuric 

- HS quan sát trạng thái của dd 

H 2 SO 4 đậm đặc, nêu một số tính 

chất vật lí của H 2 SO 4 

- GV giới thiệu phương pháp pha 

loãng H 2 SO 4 , giải thích nguyên 

nhân và đề nghị HS tiến hành thực 

hành pha loãng dd H 2 SO 4 


chất hóa học của H 2 SO 4 loãng 

- GV đề nghị HS tiến hành 2 TN: 

cho H 2 SO 4 loãng tác dụng lần lượt 

với 2 KL: Zn, Cu 

- HS thực hiện thí nghiệm, nhận xét 

hiện tượng kết luận về tính chất 

hóa học của axit sunfuric, so sánh 

với axit HCl 

Nội dung 

A. Axit sunfuric: 

I. Tính chất vật lí: 

- Axit sunfuric là chất lỏng, sánh, không màu, 

không bay hơi 

- D= 1,84g/cm 3 

- Tan vô hạn trong nước và toả nhiều nhiệt 

II. Tính chất hoá học: 

1. Axit sunfuric loãng: 

- Quỳ tím hoá đỏ 

- Tác dụng với kim loại đứng trước HH 2 

- Tác dụng với bazơ và oxit bazơ 

- Tác dụng với muối của axit yếu hơn 


181 
















chất hóa học của axit sunfuric 

đặc 

- GV giao cho HS tiến hành hoạt 

động nhóm (6 phút): 

(1) Thực hiện các thí nghiệm sau: 

- Cho lá sắt, lá đồng vào ống 

nghiệm chứa dung dịch H 2 SO 4 đặc, 

phía trên dung dịch đặt sẵn một 

cánh hoa hồng, miệng 2 ống 

nghiệm đặt bông tẩm cồn. Đun 

nóng cả 2 ống nghiệm trên ngọn 

lửa đèn cồn 

- Nhỏ vài giọt dung dịch H 2 SO 4 đặc 

vào tờ giấy trắng, hơ nhẹ tờ giấy 

trên ngọn lửa đèn cồn 

(2) Ghi lại các hiện tượng, giải 

thích các hiện tượng xảy ra bằng 

những PTHH (ở TN 2 kim loại tác 

dụng với dd H 2 SO 4đ ) 

- Các nhóm hoạt động trong thời 

gian quy định, kết thúc thời gian 

các nhóm báo cáo kết quả trên bảng 

phụ, GV chữa và đánh giá 

- GV bổ sung tính thụ động hóa của 

một số KL với dd H 2 SO 4 đậm đặc 

- GV có thể thực hiện thêm TN: 

nhỏ vài giọt dd H 2 SO 4 đặc vào cốc 

chứa đường saccarozo, HS quan sát 

và nhận xét về sp của pư xảy ra 

- GV cung cấp các sp của pư bổ 

sung tính háo nước của H 2 SO 4 đặc 

- GV đặt câu hỏi: axit sunfucric đặc 

có tác dụng với dd NaOH, 

Ca(OH) 2 , CuO không? Nếu có thì 

vai trò của H 2 SO 4 đặc trong các pư 

trên là gì? 

GV bổ sung tính axit của H 2 SO 4 

đặc 

Hoạt động 4: Nghiên cứu ứng 

dụng và phương pháp điều chế 


- HS nêu các ứng dụng của H 2 SO 4 

b. Tính chất của axit sunfuric đặc: 

- Tính oxi hoá mạnh 

H 2 SO 4 đặc, nóng oxi hoá hầu hết kim loại (trừ Au, 

Pt), nhiều phi kim (C,S,P…) và nhiều hợp 

chất SO 2 , kim loại có hoá trị cao nhất 

+ Với kim loại: 

M + H 2 SO 4 đặc M 2 (SO 4 ) n + SO 2 /S/H 2 S+ 

H 2 O 

(n là mức oxi hoá cao nhất của kim loại M) 

2H 2 SO 4 + 2Ag Ag 2 SO 4 + SO 2 + 2H 2 O 

6H 2 SO 4 +2FeFe 2 (SO 4 ) 3 + 3SO 2 + 6H 2 O 

+ Với phi kim: 

5H 2 SO 4 + 2P 2H 3 PO 4 + 5SO 2 + 2H 2 O 

2H 2 SO 4 + C CO 2 + 2SO 2 + 2H 2 O 

+ Với hợp chất: 

3H 2 SO 4 + H 2 S 4SO 2 + 4H 2 O 

H 2 SO 4 + 2HBr Br 2 + SO 2 + H 2 O 

Lưu ý: H 2 SO 4đặc, nguội không phản ứng với 

Al, Fe, Cr… thụ động hoá 

- Tính háo nước 

C n (H 2 O) m H 2 SO 4đặc nC + mH 2 O 

(gluxit) 

Ví dụ: 

C 12 H 22 O 11 H 2 SO 4đặc 

(saccarozơ) 

12C + 11H 2 O 

2H 2 SO 4 + C CO 2 + 2SO 2 + 2H 2 O 

- Tính axit:Khi tác dụng với các chất không có 

tính khử 

Vd: 3H 2 SO 4 +Fe 2 O 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 + 3H 2 O 

3. Ứng dụng: (SGK) 


182 















- HS đại diện 1 nhóm thuyết trình 

về các giai đoạn trong quy trình sản 

xuất H 2 SO 4 (theo sơ đồ đã chuẩn bị 

sẵn ở nhà) 

- Các nhóm còn lại nhận xét, bổ 

sung 

- GV đánh giá và cho điểm các 

nhóm 

Hoạt động 5: Tìm hiểu về các 

muối sunfat và phương pháp 

nhận biết ion sunfat 


phút) 

(1) Cho một số muối sunfat sau: 

Na 2 SO 4 , KHSO 4 , MgSO 4 , CuSO 4 , 

PbSO 4 , BaSO 4 , CaSO 4 

Hãy phân loại chúng theo các tiêu 

chí sau: 

+ Chỉ ra muối trung hòa, muối axit 

+ Chỉ ra muối dễ tan trong nước, 

muối ít tan trong nước, muối không 

tan trong nước 

(2) Cho dung dịch: Na 2 SO 4 . Hãy 

thực hiện thí nghiệm để chọn ra hóa 

chất dùng để phân biệt dung dịch 

trên trong các dung dịch sau: 

A. HCl B. BaCl 2 

C. Ba(OH) 2 D. NaCl 

- HS tiến hành hoạt động trong thời 

gian quy định 

- Đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả, 

các nhóm khác chỉnh sửa, bổ sung 

- GV kết luận, đánh giá 

4. Điều chế: 

a) Sản xuất SO 2 : từ S hoặc quặng pirit sắt 

FeS 2 … 

S + O 2 t 0 SO C 2 

4FeS 2 + 11O 2 t 2Fe 2 O 3 + 8SO 0 C 

2 

b) Sản xuất SO 3 : 

2SO 2 + O 450-500 0 C 

2 2SO 3 

c) Hấp thụ SO 3 bằng H 2 SO 4 : 

H 2 SO 4 + nSO 3 H 2 SO 4 . nSO 3 

(oleum) 

H 2 SO 4 .nSO 3 + nH 2 O (n+1)H 2 SO 4 

Tóm tắt: 

S 

SO 2 SO 3 H 2 SO 4 .nSO 3 H 2 SO 4 

FeS 2 

B. Muối sunfat. Nhận biết ion sunfat 

1. Muối sunfat: Có 2 loại: 

- Muối trung hoà (muối sunfat) chứa ion 

2− 

SO 

4 

:Phần lớn đều tan trừ BaSO 4 , SrSO 4 , 

PbSO 4 …không tan; CaSO 4 , Ag 2 SO 4 , ... ít 

tan 

- Muối axit (muối hiđrosunfat) chứa ion 

- 

HSO 4 

H 2 SO 4 + NaOH NaHSO 4 + H 2 O 

Natri hiđrosunfat 

H 2 SO 4 + 2NaOH Na 2 SO 4 + 2H 2 O 

Natri sunfat 

2. Nhận biết ion sunfat: 

Dùng dung dịch chứa ion Ba 2+ (muối bari, 

Ba(OH) 2 ): 

SO + Ba 2+ BaSO 4 ↓ trắng 

2− 

4 

(không tan trong axit) 

Ví dụ: 

BaCl 2 + H 2 SO 4 BaSO 4 ↓+ 2HCl 

Ba(OH) 2 + Na 2 SO 4 BaSO 4 ↓+ 2NaOH 


183 
















- GV giao cho HS một số bài tập cho HS tiến hành hoạt động theo nhóm trong thời 

gian quy định: 

Bài 1: Cho m gam Fe hòa tan trong dung dịch H 2 SO 4 loãng, dư. Sau pư hoàn toàn thu 

được 4,48 lít khí (đktc). Cũng cho m gam Fe trên vào dung dịch H 2 SO 4 đặc, dư, đun 

nóng, sau pư hoàn toàn thu được V lít khí SO 2 duy nhất (đktc). Tính các giá trị m, V 

Bài 2: Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các dung dịch sau: NaCl, Na 2 SO 4 , 

NaOH, HCl, H 2 SO 4 . 


HS tìm hiểu ở nhà về loại axit được nạp trong các loại bình acquy hiện nay và những 

lưu ý khi sử dụng và bảo quản bình acquy trong thời gian dài 

Tham khảo: 

Ắc -quy nước là loại Ắc- quy acid chì, thường xuyên phải bổ sung nước cất 

trong quá trình sử dụng mỗi khi ắc- quy cạn dung dịch. Nếu không châm nước kịp thời 

ắc- quy sẽ mất khả năng tích điện và phóng điện, thậm chí ắc- quy sẽ bị hỏng. Với loại 

ắc- quy này, trong quá trình nạp điện thường bốc mùi khó chịu, ảnh hưởng xấu tới sức 

khỏe người dùng. Với nhược điểm đó, loại ắc- quy này thường được sử dụng trong các 

môi trường ngoài trời như dung khởi động, ô tô, xe điện… 

Đối với loại ắc- quy mới (chưa có nước dung dịch bên trong), khi đưa vào sử 

dụng việc đầu tiên là dùng dung dịch điện phân (dung dịch axít Sunfuarít H2SO4 

loãng) có tỷ trọng 1.28 (cho bình xe máy) hoặc 1.255-1.270 (cho bình ô-tô) đổ vào các 

ngăn của ắc quy tới vạch UPPER trên vỏ bình và đợi khoảng 15 phút để dung dịch 

ngấm đều vào các tấm điện cực mới tiến hành nạp điện. Sạc bình với cường độ dòng 

điện bằng 1/10 dung lượng bình, thời gian sạc bình mới khoảng 30 phút là đủ.. Nếu 

thấy mức dung dịch giảm xuống không đồng đều ở các ngăn thì phải bổ sung thêm cho 

đủ và đồng đều ở các ngăn. (Không nên sử dụng dung dịch có tỷ trọng cao quá hoặc 

thấp quá sẽ không tốt đến tuổi thọ của ắc- quy). 

Thông thường khi mua ắc- quy, nhà cung cấp (sản xuất) đã đổ đầy dung dịch 

điện phân. Khi đưa vào sử dụng bạn không cần phải tiếp thêm nước, chỉ cần tiến hành 

nạp điện cho bình rồi mang ra sử dụng. Khi nước dung dịch bị cạn trong quá trình sử 

dụng, chỉ nên dùng nước cất nguyên chất tiếp thêm vào bình cho đầy đến vạch 

UPPER, không nên đổ thêm nước dung dịch vì sẽ làm tăng nồng độ chất điện phân 

(nồng độ acid tăng) làm các tấm điện cực bị sunfat hóa dẫn đến hỏng bình. 

Không để mức dung dịch trong các ngăn bình xuống thấp dưới vạch LOWER, chỉ 

được dùng nước cất để bổ sung.Trước khi tháo các nắp ra cần vệ sinh sạch bên ngoài 

ắc quy tránh lọt các chất bẩn vào trong các ngăn của bình. 

* Một số lưu ý: 

+ Chỉ thêm nước cất, tuyệt đối không châm thêm acid. 

+ Không được sử dụng bình ắc-quy có mức điện dịch thấp hơn LOWER LEVEL, bởi 

vì nó có thể gây ra cháy nổ. 


184 















+ Không được châm quá mức UPPER LEVEL, dung dịch có thể tràn ra ngoài và gây 

hư hỏng hoặc gây cháy. 

+ Không để bình gần nơi có nguồn phát sinh tia lửa điện, nguồn lửa hoặc tàn thuốc lá 

đang cháy... 

+ Nếu dung dich axít bắn vào mắt hay tiếp xúc với da thì rửa với nước sạch rồi chuyển 

đến bác sĩ chuyên môn điều trị. 

+ Tồn trữ ắc quy nơi thoáng mát, khô ráo và tránh để bình trực tiếp dưới nắng, mưa. 

+ Để bình xa tầm tay của trẻ em. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







185 








Ngày soạn: 08/ 03/2018– Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 

Bài 34: 

LUYỆN TẬP: OXI VÀ LƯU HUỲNH 






a) Kiến thức: HS củng cố và hệ thống các kiến thức trọng tâm chương 6: Oxi – 

lưu huỳnh gồm: 

- Các đơn chất O 2 , O 3 , S: cấu tạo nguyên tử, đặc điểm phân tử, tính chất vật lí, tính 

chất hóa học, điều chế O 2 

- Các hợp chất của lưu huỳnh: H 2 S, SO 2 , SO 3 , H 2 SO 4 : tính chất vật lí, tính chất hóa 

học, điều chế, ứng dụng 

b) Kĩ năng: Củng cố các kĩ năng: 

- Viết PTHH của phản ứng, hoàn thành dãy chuyển hóa 

- Nhận biết, phân biệt dung dịch, chất khí 

- Giải các bài tập định lượng về O 2 , O 3 , H 2 S, SO 2 , H 2 SO 4 

c) Thái độ: HS nghiêm túc, tích cực trong học tập, trao đổi nhóm 







2. Học sinh: Lập bảng so sánh tính chất vật lí, tính chất hóa học của O 2 , O 3 , S (chuẩn 

bị trước trên bảng phụ hoặc khổ giấy A2) 



- HS đại diện 1 nhóm do GV lựa chọn hoặc bốc thăm báo cáo kết quả chuẩn bị ở nhà 

Mẫu: 

Nội dung so sánh O 2 O 3 S 

- Cấu tạo nguyên tử 

- Đặc điểm phân tử 

- Tính chất vật lí 

- Tính chất hóa học 


186 















- Các nhóm còn lại bổ sung 

- GV nhận xét và đánh giá kết quả hoạt động của HS 



Nội dung 

Hoạt động 1: Củng cố kiến thức về A. Kiến thức cần nắm vững 

các đơn chất O 2 , O 3 , S 

I. O 2 , O 3 , S 

- GV và HS tổng kết các kiến thức cơ 1. Cấu tạo nguyên tử: 

bản cần nắm vững về các nguyên tố Che chung: ns 2 np 4 

Số e lớp NC: 2 

Xu hướng chủ yếu: nhận 2e 

ĐÂĐ: O > S 

3,44>2,58 

Khả năng nhận e của Oxi > S 

Oxi có tính OXH mạnh hơn S 

2. Cấu tạo phân tử: 

- Phân tử O 2 : lk đôi, không cực, bền ở đk 

thường 

- Phân tử O 3 : kém bền, dễ bị phân hủy 

O 2 và O 

O 3 hoạt động hơn O 2 

- Phân tử S 8 : bền ở đk thường 



a) TCHH chung: tính OXH mạnh 

(O 3 > O 2 > S) 

b) S còn có tính khử (tác dụng với O 2 , F 2 và 

một số hợp chất có tính OXH mạnh) 

? Nêu phương pháp điều chế O 2 trong 5. Điều chế O 2 

PTN và CN, viết PTHH minh họa 

Hoạt động 2: Củng cố tính chất của II. H 2 S, SO 2 , SO 3 

H 2 S, SO 2 , SO 3 và phương pháp điều 1. Tính chất vật lí, hóa học 

chế H 2 S, SO 2 trong PTN 

a. Hidro sunfua (H 2 S): chất khí, không màu, 

- Tổ chức hoạt động nhóm (6 phút): mùi trứng thối, độc, tan ít trong nước 

Thực hiện dãy chuyển hóa sau và cho - Dung dịch: có tính axit yếu 

biết vai trò của các chất H 2 S, SO 2 , - Khí H 2 S: có tính khử mạnh 

SO 3 trong mỗi phản ứng 

VD: 

H 

2S S SO2 → SO3 → H 

2SO4 

b. Lưu huỳnh đioxit (SO 2 ): chất khí, không 

- HS thực hiện hoạt động nhóm theo màu, mùi hắc, độc, tan nhiều trong nước 

yêu cầu 

- Dung dịch: tính axit 

- Khí SO 2 : vừa có tính khử, vừa có tính oxi 

- GV chữa và tổng kết tính chất của hóa 

H 2 S, SO 2 , SO 3 

VD: 

c. Lưu huỳnh trioxit (SO 3 ): chất lỏng, 

không màu sánh, tan vô hạn trong nước 

- SO 3 : là oxit axit và thể hiện tính oxi hóa 


187 















? Nêu phương pháp điều chế H 2 S, SO 2 

trong PTN và viết PTHH minh họa 

Hoạt động 3: Củng cố tính chất, 

điều chế H 2 SO 4 . Phương pháp nhận 

biết ion sunfat trong dd 

? Viết 3 PTHH chứng minh axit 

sunfuric có đầy đủ tính chất hóa học 

của 1 axit mạnh 

? Viết 3 PTHH chứng minh axit 

sunfuric có tính oxi hóa mạnh 

GV và HS hệ thống tính chất hóa 

học của axit sunfuric 

? Nêu 3 giai đoạn của qt sản xuất axit 

sunfuric 

? Nêu phương pháp nhận biết ion 

sunfat trong dd? 


mạnh 


a. H 2 S: FeS + HCl 

b. SO 2 : Na 2 SO 3r + H 2 SO 4 đ 

III. Axit sunfuric. Muối sunfat 

1. H 2 SO 4 

+H 2 SO 4 (l) có tính chất chung của axit( làm 

quì hoá đỏ, t/d với Kl trước H 2 , t/d với 

muối, t/d với oxit bazơ và bazơ) 

+H 2 SO 4 (đ) có tính háo nước và tính oxi 

hoá mạnh, tính axit 

+6 0 

+6 +4 

+6 -2 

S + 6e 

S + 2e 

S + 8e S 

+ Sản xuất: phương pháp tiếp xúc 

2. Muối sunfat 

- Thuốc thử dùng để nhận biết ion sunfat: 

Dung dịch BaCl 2 hoặc Ba(OH) 2 

GV tổ chức các hoạt động cho HS tiến hành luyện tập củng cố KT và rèn các kĩ năng: 

a) Viết PTHH 

BT1: Hoàn thành các dãy biến hoá sau (ghi rõ điều kiện nếu có) 

a) FeS H 2 S S SO 2 H 2 SO 4 

b) ZnS H 2 SH 2 SO 4 CuSO 4 BaSO 4 


a) b) 

FeS + 2HCl → FeCl + H S 

2 2 

o 

t 

2 

+ 

2thieu 

⎯⎯→ + 

2 

2H S O 2S 2H O 

2 2 2 2 4 

ZnS + 2HCl → ZnCl + H S 

2 2 

H S + 4Cl + 4H O → 8HCl + H SO 

2 2 2 2 4 

o 

t 

S + O2 ⎯⎯→ SO 

H 

2 

2SO4 + CuO → CuSO4 + H 

2O 

SO + Br + 2H O → 2HBr + H SO CuSO + BaCl → CuCl + BaSO 

b) Phân biệt dung dịch 

BT2: Nhận biết các dung dịch sau: 

a) H 2 SO 4 ; HCl; HNO 3 ; NaOH 

4 2 2 4 


S 

S 

188 















b) Na 2 SO 4 ; Na 2 SO 3 ; NaNO 3 


a) Dùng quì tím, ddBaCl 2 , ddAgNO 3 

b) Dùng dd BaCl 2 , HCl 

c) Giải bài tập định lượng 

BT3: 10/139SGK 

m 12,8 

nNaOH = CM . V = 0, 25 mol; nSO 

= = = 0,2mol 

2 

M 64 

n 

Ta có: 1< 

n 

NaOH 

SO2 

0,25 

= < 2 Tạo hỗn hợp 2 muối 

0,2 

PT: SO 2 + NaOH NaHSO 3 (1) 

0,2 0,2 0,2 mol 

NaHSO 3 + NaOH Na 2 SO 3 + H 2 O (2) 

0,05 0,05 0,05 mol 

Số mol NaOH dư sau pư (1) = 0,25- 0,2 = 0,05 mol 

Số mol Na 2 SO 3 = Số mol NaOH dư = 0,05 mol 

Số mol NaHSO 3 còn lại= 0,2 – 0,05 = 0,15 mol 

n 

Na 

2 SO 3 

nNaHSO 

3 

= 0,05.126 = 6,3( g) 

= 0,15.104 = 15,6( g) 

BT4: Cho 40 gam hỗn hợp Fe-Cu tác dụng vừa đủ với dung dịch H 2 SO 4 98% nóng, 

thu được 15,68 lit SO 2 (đkc) 

a) Tính phần trăm khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp? 

b) Tính khối lượng dung dịch H 2 SO 4 đã dùng? 


Phương pháp bảo toàn electron áp dụng cho bài tập về phản ứng oxi hóa – khử chương 

Oxi, lưu huỳnh: 

- GV giới thiệu phương pháp, cách áp dụng 

- GV chữa BT4 theo phương pháp bảo toàn electron 

- HS vận dụng giải BT sau theo phương pháp bảo toàn electron: 






189 











BT5: Cho hỗn hợp X gồm Mg và Al có tỉ lệ mol 1:1. Hòa tan hết 5,1 g X vào dung 

dịch H 2 SO 4 đặc, nóng, dư. Sau phản ứng thu được dung dịch A và V lít khí SO 2 là sản 

phẩm khử duy nhất (đktc). Tính giá trị của V. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







190 













TÍNH CHẤT CÁC HỢP CHẤT CỦA LƯU HUỲNH 



a) Kiến thức: Củng cố, khắc sâu kiến thức về tính chất hoá học của các hợp 

chất của lưu huỳnh như: 

+ Tính khử của hiđro sunfua 

+ Tính khử và tính oxi hoá của lưu huỳnh đioxit 

+ Tính oxi hoá mạnh của axit sunfuric 

b) Kĩ năng: rèn luyện các thao tác thí nghiệm, quan sát hiện tượng. Đặc biệt 

yêu cầu thực hiện thí nghiệm an toàn với những hoá chất độc, dễ gây nguy hiểm như: 

SO 2 , H 2 S, H 2 SO 4đặc 

c) Thái độ: nghiêm túc, cẩn thận khi làm việc với dụng cụ và hóa chất, đặc biệt 

là dung dịch H 2 SO 4 đặc 



- Năng lực thực hành hóa học 




1. Giáo viên: Dụng cụ và hóa chất thí nghiệm 

2. Học sinh: tường trình thí nghiệm đã chuẩn bị sẵn ở nhà 



- GV nêu câu hỏi: Làm thế nào để pha loãng axit sunfuric? Thực hành pha loãng dung 

dịch H 2 SO 4 

- HS trả lời câu hỏi và tiến hành thực nghiệm 

? Cần lưu ý những điều gì khi làm việc với dung dịch H 2 SO 4 đặc? 


GV lưu ý HS các thao tác an toàn với dung dịch H 2 SO 4 đặc 


191 
















Nội dung 

Hoạt động 1: Xác định mục tiêu của thí nghiệm, yêu cầu của giờ thực hành 

GV: Nêu những yêu cầu của buổi thực 

hành: 

- Cẩn thận, an toàn khi làm thí nghiệm 

với các hoá chất độc và dễ gây nguy 

hiểm như H 2 S, SO 2 , H 2 SO 4 

Gv yêu cầu HS nêu các dụng cụ, hóa 

chất sử dụng trong bài thực hành. 

HS: nêu các dụng cụ, hóa chất cần dùng 

GV: hướng dẫn một số thao tác, làm mẫu 

cho hs quan sát dụng cụ được lắp ráp để 

thực hiện thí nghiệm tính khử của H 2 S, 

SO 2 

I. Mục đích thí nghiệm: 

- Về kiến thức: 

- Về kĩ năng: 

II. Dụng cụ, hóa chất thí nghiệm: 

Hoạt động 2: Thực hiện thí nghiệm điều chế và thử tính chất của H 2 S 

- Hs làm thí nghiệm theo hướng dẫn 

trong vở thí nghiệm 

- Gv hướng dẫn hs quan sát hiện 

tượng, viết PTHH, xác định vai trò 

các chất trong phản ứng : 

Phản ứng điều chế H 2 S: 2HCl + FeS 

FeCl 2 + H 2 S 

Phản ứng đốt cháy H 2 S: 2H 2 S + 3O 2 

2H 2 O + 2SO 2 

Lưu ý: H 2 S là khí không màu, mùi trứng 

thối, rất độc dùng lượng hoá chất nhỏ 

(FeS bằng hạt ngô), dụng cụ thí nghiệm 

thật kín, khí không thoát ra, đảm bảo an 

toàn. 

III. Thí nghiệm: 

1. Thí nghiệm 1: Điều chế và chứng 

minh tính khử của hiđro sunfua 

Hoạt động 3: Thực hiện thí nghiệm: tính khử của lưu huỳnh đioxit 

- Gv hướng dẫn hs làm thí nghiệm theo 

vở thực hành 

- Gv hướng dẫn hs quan sát màu của 

dung dịch brôm hoặc KMnO 4 nhạt 

dần 

- Hs quan sát hiện tượng, viết pthh để 

giải thích xác định vai trò các chất 

trong phản ứng: 

Phản ứng tạo thành SO 2 : Na 2 SO 3 + 

H 2 SO 4 Na 2 SO 4 + H 2 O +SO 2 ↑ 

2. Tính khử của lưu huỳnh đioxit 


192 















Phản ứng của SO 2 với dd Br 2 : SO 2 + 

Br 2 + H 2 O 2HBr + H 2 SO 4 

Lưu ý: Khí SO 2 không màu, mùi hắc, 

rất độc làm thí nghiệm cẩn thận, 

lắp dụng cụ kín, dùng lượng hoá chất 

nhỏ 

Hoạt động 4: Thực hiện thí nghiệm thử tính oxi hóa của lưu huỳnh đioxit 

- Gv hướng dẫn hs làm thí nghiệm và 

quan sát hiện tượng: dd trong ống 

nghiệm sau khi sục khí SO 2 vào bị 

vẩn đục, màu vàng 

- Giải thích: do H 2 S là chất khử mạnh 

hơn, SO 2 thể hiện tính oxi hoá, đã oxi 

hoá H 2 S thành S: SO 2 + 2H 2 S 

3S↓ + 2H 2 O 

- Hs xác định vai trò các chất trong 

phản ứng 

3. Thí nghiệm 3: Thử tính oxi hóa 

của lưu huỳnh đioxit 

Hoạt động 5: Thực hiện thí nghiệm: Tính oxi hóa của axit sunfuric đặc 

- Gv hướng dẫn hs quan sát hiện tượng, 

viết pthh , xác định vai trò các chất trong 

phản ứng 

- Hiện tượng: DD trong ống nghiệm sau 

khi đun nóng có sủi bọt, từ không màu 

chuyển thành màu xanh. Ống nghiệm 

chứa nước cất và mẩu giấy quỳ có bọt 

khí , giấy quỳ chuyển dần sang màu đỏ 

(SO 2 là oxit axit): 

Cu + 2H 2 SO 4đ CuSO 4 + SO 2 

+2H 2 O 

Lưu ý: cho thêm vài giọt nước để thấy rõ 

màu xanh của dd 

Gv nhận xét, đánh giá 

- Hs viết bản tường trình, dọn dẹp vệ 

sinh phòng thí nghiệm 


4. Thí nghiệm 4: Tính oxi hóa của 

axit sunfuric đặc 

Hoạt động 6: Đánh giá kết quả thực hành 

• Kết quả: 


GV bổ sung thí nghiệm: SO 2 + dung dịch KMnO 4 và thí nghiệm: Fe + dung dịch 

H 2 SO 4 loãng 

193 















- HS dự đoán hiện tượng xảy ra dựa theo lý thuyết đã học 

- HS tiến hành thí nghiệm theo hướng dẫn, kiểm chứng lý thuyết và viết các PTHH 

xảy ra 


HS tìm hiểu ở nhà nội dung sau: 

- Khi thực hiện phản ứng Cu + dung dịch H 2 SO 4 đặc, nếu axit dư thì thu được dung 

dịch màu xanh, nếu Cu dư thì thu được dung dịch màu xám đen. Hãy giải thích hiện 

tượng xảy ra 

IV. Câu hỏi kiểm tra, đánh giá 

1. Mức độ biết 

1) Viết phương trình phản ứng chứng minh: H 2 S là một axit và là một chất khử. 

2) Tại sao điều chế Hidrôsunfua từ sun fua kim loại thì ta thường dùng axit HCl mà 

không dùng H 2 SO 4 đậm đặc? 

3) Tại sao pha loãng axit H 2 SO 4 ta phải cho từ từ H 2 SO 4 vào nước và khuấy điều mà 

không làm ngược lại. 

4) Tại sao khi điều chế H 2 S ta khong dùng muối sunfua của Pb, Cu, Ag…? 

5) Viết phương trình chứng minh SO 2 vừa có tính oxihóa vừa có tính khử. 

6) Viết 5 pt chứng minh O 2 là một chất oxihóa 

7) Viết 5 pt điều chế O 2 . 

8) Phân biệt O 2 và O 3 . 

Viết 2 pt chứng minh S là một chất oxihóa, 2 pt chứng minh S là chất khử. 

9) Cách thu gom Hg rơi rớt. 

10) Viết 3 pt mà trong đó H 2 S là chất khử, 2 pt mà trong đó H 2 S là một axit. 

11) Viết các phương trình phản ứng chứng tỏ H 2 S là một axit yếu nhưng là chất khử 

mạnh. 

12) Viết 3 pt chứng minh SO 2 là một chất khử, 1 pt chứng minh SO 2 là một chất 

oxi hóa, 2 pt chứng minh SO 2 là một oxit axit. 

13) Điều chế SO 2 từ Cu, Na 2 SO 3. 

14) So sánh tính chất của dd HCl và dd H 2 SO 4 loãng. 

15) Nêu tính chất hoá học giống và khác nhau của H 2 SO 4 loãng và H 2 SO 4 đặc. 

Viết các phương trình phản ứng để minh hoạ, từ đó rút ra kết luận gì đối với tính 

chất hoá học của H 2 SO 4 

16) Giấy quì tím tẩm ướt bằng dung dịch KI ngã sang màu xanh khi gặp Ozôn. Giải 

thích hiện tượng và viết phương trình phản ứng. 

17) Nếu dùng FeS có lẩn Fe để điều chế H 2 S thì có tạp chất nào trong H 2 S? Nêu 

cách nhận ra tạp chất đó. 

18) Viết phương trình phản ứng(nếu có) khi cho H 2 SO 4 loãng tác dụng với: Mg, 

Cu, CuO, NaCl, CaCO 3 , FeS. [Zn, Ag, Fe 2 O 3 , KNO 3 , Na 2 CO 3 , CuS]. 

19) Viết phương trình phản ứng khi H 2 SO 4 loãng và H 2 SO 4 đặc nóng tác dụng với 

các chất sau: Fe, Cu, FeO, Na 2 CO 3 . Từ các phản ứng trên rút ra kết luận gì với axit 

sunfuric. 


194 















2. Mức độ hiểu 

1. Bằng pp hóa học hãy phân biệt các dd sau: 

a)KCl, K 2 CO 3 , MgSO 4 , Mg(NO 3 ) 2. 

b)Na 2 SO 4 , NaNO 3 , Na 2 CO 3 , NaCl. 

c)Na 2 SO 3 , Na 2 S, NaCl, NaNO 3 . 

d) HCl, H 2 SO 4 , BaCl 2 , Na 2 CO 3 . 

e) AgNO 3 , Na 2 CO 3 , NaCl, K 2 SO 4 . 

f) HCl, H 2 SO 4 , BaCl 2 , K 2 CO 3 . 

g) Na 2 SO 4 , Na 2 CO 3 , BaCl 2 , NaNO 3 , BaCl 2 , AgNO 3 . 

h) HCl, Na 2 SO 4 , NaCl, Ba(OH) 2 . 

2. Phân biệt các khí mất nhãn sau: 

a) O 2 , SO 2 , Cl 2 , CO 2 . 

b) Cl 2 , SO 2 , CO 2 , H 2 S, O 2 , O 3 . 

c) SO 2 , CO 2 , H 2 S, H 2 , N 2¸, Cl 2 , O 2 . 

d) O 2 , H 2 , CO 2 , HCl. 

3. Mức độ vận dụng thấp 

Câu 1: Hỗn hợp O 2 và O 3 có tỉ khối hơi so với H 2 là 19. 

a) Tính thành phần phần trăm về số mol và khối lượng mỗi khí trong hỗn hợp. 

b) Cho 1,12 l hỗn hợp trên đi qua dung dịch NaI dư thu được m g kết tủa. Tính 

m. 

Câu 2: Để thu được 6,72 lit O 2 (đktc), cần phải nhiệt phân hoàn toàn bao nhiêu gam 

tinh thể KClO 3 .5H 2 O? 

Câu 3: Cho hỗn hợp gồm Fe và FeS tác dụng với dung dịch HCl dư thu được 2,24 lit 

hỗn hợp khí ở điều kiện tiêu chuẩn. Hỗn hợp khí này có tỷ khối so với hiđro là 9. Tính 

thành phần % theo số mol của hỗn hợp Fe và FeS ban đầu? 

Câu 4: Sục từ từ 2,24 lit SO 2 (đktc) vào 100 ml dd NaOH 3M. 

a) Viết PTHH xảy ra. Trong dung dịch sau phản ứng chứa muối nào ? 

b) Tính khối lượng muối thu được. 

Câu 5: Để trung hoà 500 ml dung dịch X chứa hỗn hợp HCl 0,1M và H 2 SO 4 0,3 M 

cần bao nhiêu ml dung dịch hỗn hợp NaOH 0,3M và Ba(OH) 2 0,2M? 

Câu 6: Cho V lit SO 2 (đktc) tác dụng hết với dung dịch Br 2 dư. Thêm tiếp vào dung 

dịch sau phản ứng một lượng BaCl 2 dư thu được 2,33 gam kết tủa. Viết các PTHH của 


các phản ứng và tính giá trị V. 

Câu 7: Hòa tan 0,4 g SO 3 vào a g dung dịch H 2 SO 4 10% thu được dung dịch 

195 















H 2 SO 4 12,25%. Tính giá trị a. 

Câu 8: Để phản ứng vừa đủ với 100 ml dd BaCl 2 2M cần phải dùng 500 ml dung dịch 

Na 2 SO 4 vớinồng độ mol/l là bao nhiêu? 

Câu 9: Nung 11,2 gam Fe và 26 gam Zn với một lượng S dư. Sản phẩm của phản ứng 

cho tan hoàn toàn trong dung dịch H 2 SO 4 loãng, toàn bộ khí sinh ra được dẫn vào dung 

dịch CuSO 4 10% (d = 1,2 gam/ml). Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. 

a) Viết các PTHH của các phản ứng. 

b) Tính thể tích tối thiểu của dung dịch CuSO 4 cần để hấp thụ hết khí sinh ra? 

Câu 10: Cho 21 g hỗn hợp Zn và CuO vào 600 ml dung dịch H 2 SO 4 0,5 M, phản ứng 

vừa đủ. Tính thành phần % khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp đầu. 

Câu 11:Hoà tan hoàn toàn 4,8g kim loại R trong H 2 SO 4 đặc nóng thu được 1,68 lít 

SO 2 (đkc). Lượng SO 2 thu được cho hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch NaOH dư thu 

được muối A. 

Kim loại R và khối lượng muối A thu được là: 

a. Zn và 13g b. Fe và 11,2g c. Cu và 9,45g d. Ag và 10,8g 

Câu 12: Hoà tan hoàn toàn 1 oxit kim loại bằng dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng vừa đủ 

thu được 2,24 lít khí SO 2 (đkc) và 120g muối. Công thức của oxit kim loại là công 

thức nào sau đây: 

a. Al 2 O 3 b. Fe 2 O 3 c. Fe 3 O 4 d. CuO 

Câu 13:Hoà tan 24,8g hh X gồm Fe, Mg, Cu trong dd H 2 SO 4 đđ, nóng dư thu được 

dung dịch A. Sau khi cô cạn dd A thu được 132 g muối khan. 24,8 g X tác dụng với dd 

HCl dư thì thu được 11,2 lít khí (đkc). 

a. Viết phương trình phản ứng 

b. Tính % khối lượng mỗi kim loại trong hh X. 

4. Mức độ vận dụng cao 

Câu 1: Cho 8,3 g hỗn hợp A gồm 3 kim loại Cu, Mg và Al tác dụng vừa đủ với dd 

H 2 SO 4 loãng 20%. Sau phản ứng còn chất rắn không tan B và thu được 5,6 l khí 

(đktc). Hòa tan hoàn toàn B trong dd H 2 SO 4 đậm đặc, dư và đun nóng thu được 1,12 l 

khí SO 2 (đktc). 

hợp đầu. 

a) Xác định khối lượng và thành phần % về khối lượng mỗi kim loại trong hỗn 

b) Dẫn toàn bộ khí SO 2 ở trên vào dd Ca(OH) 2 , sau một thời gian thu được 3g 


kết tủa và dung dịch D. Lọc bỏ kết tủa, cho Ca(OH) 2 dư vào dung dịch D lại thu được 

m g kết tủa. Tính giá trị m. 

196 















Câu 2: Dùng 300 tấn quặng pirit (chứa 20% tạp chất) để sản xuất H 2 SO 4 có nồng độ 

98%. Biết rằng hiệu suất phản ứng là 90%. Tính khối lượng H 2 SO 4 98% thu được. 

Câu 3: Đun nóng hỗn hợp gồm 5,6 g bột sắt và 1,6 g bột lưu huỳnh thu được hỗn hợp 

X. Cho hỗn hợp X phản ứng hoàn toàn với 500 ml dung dịch HCl, thu được hỗn hợp 

khí A và dung dịch B (hiệu suất của phản ứng là 100%). 

a. Tính thành phần phần trăm theo thể tích của hỗn hợp khí A 

b. Biết rằng cần phải dùng 125 ml dung dịch NaOH 0,1 M để trung hoà HCl dư 

trong dung dịch B. Hãy tính nồng độ mol của dung dịch HCl đã dùng. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







197 









KIỂM TRA 1 TIẾT 





a) Kiến thức: hs được đánh giá các kiến thức đã học và ôn tập của chương 

“oxi, lưu huỳnh” gồm: 

- Oxi-ozon: Oxi và ozon đều có tính oxi hoá rất mạnh nhưng ozon có tính oxi hóa 

mạnh hơn oxi. 

- Lưu huỳnh: Lưu huỳnh vừa có tính oxi hoá vừa có tính khử. 

- Hiđrosunfua-lưu huỳnh đioxit-lưu huỳnh trioxit: Tính chất hoá học của H 2 S (tính 

khử mạnh) và SO 2 (vừacó tính oxi hoá vừa có tính khử). 

- Axit sunfuric: H 2 SO 4 đặc, nóng có tính oxi hoá mạnh (oxi hoá hầu hết kim loại, 

nhiều phi kim và hợp chất) và tính háo nước; H 2 SO 4 loãng có tính axit mạnh. 

- VIết PTHH 

b) Kĩ năng: HS thực hành các kĩ năng: 

- Nhận biết, phân biệt dung dịch, chất khí 

- Giải một số BT định lượng 

- Giải BT trắc nghiệm khách quan 

c) Thái độ: HS nghiêm túc trong quá trình kiểm tra 


1. Giáo viên: Đề kiểm tra, hướng dẫn chấm, ma trận đề và bảng trọng số (lưu cuối 

giáo án) 

2. Học sinh: Ôn tập các kiến thức chương “Oxi – lưu huỳnh” 

III.HÌNH THỨC KIỂM TRA: Trắc nghiệm khách quan (10 câu/5 điểm) + tự luận 

(5 câu/5 điểm) 

IV. RÚT KINH NGHIỆM 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







198 












TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG – CÂN BẰNG HÓA HỌC 



Bài 36: 


TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG HÓA HỌC 


a) Kiến thức: Biết được: 

- Định nghĩa tốc độ phản ứng và nêu thí dụ cụ thể. 

- Các yếu tốảnh hưởng đến tốc độ phản ứng:nồng độ, áp suất, nhiệt độ, diện tích 

tiếp xúc, chất xúc tác. 

b) Kĩ năng: - Quan sát thí nghiệm cụ thể, hiện tượng thực tế về tốc độ phản 

ứng, rút ra được nhận xét. 

- Vận dụng được các yếu tốảnh hưởng đến tốc độ phản ứng để làm tăng hoặc giảm 

tốc độ của một số phản ứng trong thực tếđời sống, sản xuất theo hướng có lợi. 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động trong học tập 







1. Giáo viên: dụng cụ và hóa chất thí nghiệm: 

- Hoá chất: H 2 SO 4 loãng, đặc, Cu, BaCl 2 , Na 2 S 2 O 3 

- Dụng cụ: ống nghiệm, giá ống nghiệm, bình tam giác có nút cao su, muỗng sắt... 

2. Học sinh: trả lời câu hỏi: “Vì sao thực phẩm bảo quản lạnh sẽ tươi lâu hơn so với để 

ngoài không khí?” 




GV cho 2 ví dụ: 

199 















- Thực phẩm để trong tủ lạnh sẽ tươi lâu hơn, lâu bị ôi thiu hơn so với để ngoài không 

khí 

- Phản ứng của Cu với dung dịch H 2 SO 4 đặc, ở điều kiện thường gần như không có 

hiện tượng xảy ra, nhưng khi đun nóng một thời gian ngắn thấy có phản ứng 

HS cho biết điểm chung của 2 ví dụ trên (gợi ý: liên quan đến phản ứng xảy ra 

nhanh, chậm) 

Từ đó GV đề cập đến khái niệm “Tốc độ phản ứng hóa học 


Hoạt động của 

GV và HS 

Nội dung 

Hoạt động 1: Nghiên cứu thí nghiệm và rút ra khái niệm tốc độ phản ứng (10 

- GV làm TN và hs quan sát, 

nhận xét hiện tượng 

- So sánh phản ứng nào xảy ra 

nhanh hơn? 

*TN 1: xuất hiện ngay tức 

khắc 

*TN2:Sau một thời gian thấy 

trắng đục S xuất hiện. 

=>Nhận xét: Phản ứng (1) xảy 

ra nhanh hơn (2) 

- KL: Đánh giá mức độ xảy ra 

nhanh chậm của các phản ứng 

hoá học, gọi tắt là tốc độ phản 

ứng. 

- Khi 1 phản ứng hoá học xảy 

ra, nồng độ các chất phản ứng 

và sản phẩm biến đổi như thế 

nào ? 

- KL: Có thể dùng độ biến thiên 

phút) 

Mục tiêu: Biết khái niệm tốc độ phản ứng hoá học 

I) Khái niệm về tốc độ phản ứng hoá học 

1) Thí nghiệm: 

- Ống nghiệm 1: 5ml dd BaCl 2 

- Ống nghiệm 2: 5ml dd Na 2 S 2 O 3 

Cho đồng thời vào 2 ống nghiệm cùng 5ml dd 


Ptpư: 

BaCl 2 +H 2 SO 4 BaSO 4 +2HCl (1) 

=> xuất hiện ngay tức khắc 

Na 2 S 2 O 3 +H 2 SO 4 S+SO 2 +H 2 O+ Na 2 SO 4 (2) 

=>Sau một thời gian thấy trắng đục xuất hiện. 

2) Nhận xét: 

- Phản ứng (1) xảy ra nhanh hơn (2) 

- Tốc độ trung bình: 

J = 

C 

t 

− C 

1 2 

− t 

2 1 

- Tốc độ phản ứng là độ biến thiên C M của một 

trong các chất phản ứng hoặc sản phẩm phản ứng 


trong 1 đơn vị thời gian. 

200 















C M làm thước đo tốc độ phản 

ứng. 

Trong quá trình phản ứng C M 

các chất phản ứng giảm còn sản 

phẩm tăng. 

Trong cùng thời gian, C M 

các chất phản ứng giảm nhiều 

thì phản ứng sảy ra càng nhanh. 

Gv dẫn dắt hs lập CT tính tốc 

độ phản ứng và đưa ra khái 

niệm 

Hoạt động 2: Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng, ảnh 

hưởng của nồng độ, nhiệt độ (15 phút) 

Mục tiêu: Biết và hiểu sự ảnh hưởng của nồng độ, nhiệt độ đến tốc độ phản ứng 

*GV hướng dẫn HS tiến hành 

các thí nghiệm về ảnh hưởng 

của nồng độ, nhiệt độ đến tốc 

độ phản ứng 

- Cho HS tiến hành hoạt động 

nhóm (7 phút): 

+ Sau khi quan sát các thí 

nghiệm, nhận xét và cho biết 

ảnh hưởng của nồng độ, nhiệt 

độ đến tốc độ phản ứng hóa 

học: “Khi nồng độ/nhiệt độ 

càng ....... thì tốc độ phản ứng 

càng..........” 

+ Các nhóm HS tiến hành hoạt 

hoá học 

II) Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng 

1) Nồng độ: 

a) Thí nghiệm: 


- Ống nghiệm 2: 2,5ml dd Na 2 S 2 O 3 + 2,5ml H 2 O 



b) Nhận xét: Kết tủa ở ống nghiệm 1 xuất hiện 

trước 

Phản ứng ở ống nghiệm 1 xảy ra nhanh hơn 

c) Kết luận: 

Khi tăng nồng độ chất phản ứng, tốc độ phản 

ứng tăng. 

2. Nhiệt độ 

a) Thí nghiệm: 



- Ống nghiệm 2: 5ml dd Na 2 S 2 O 3 , đun nóng 

201 















động trong thời gian quy định 

đại diện 1 HS báo cáo kết 

quả hoạt động của nhóm, nhóm 

khác chữa, bổ sung. GV kết 

luận 

- GV hướng dẫn HS giải thích : 

Điều kiện để các chất phản ứng 

nhau là chúng phải chạm nhau, 

tần số va chạm lớn thì tốc độ 

phản ứng lớn. Khi C M tăng, 

nhiệt độ tăng tần số va chạm 

tăng nên tốc độ phản ứng nhanh 

và ngược lại 



b) Nhận xét: Kết tủa ở ống nghiệm xuất hiện 

trước 

Phản ứng ở ống nghiệm 2 xảy ra nhanh hơn 

c) Kết luận: 

Khi tăng nhiệt độ chất phản ứng, tốc độ phản 

ứng tăng 

Hoạt động 3: Ảnh hưởng của áp suất đến tốc độ phản ứng (5 phút) 

Mục tiêu: Biết sự ảnh hưởng của áp suất đến tốc độ phản ứng hoá học 

GV: Đối với chất khí, v, t o không đổi thì P tỉ lệ 

với số mol chất. 

- GV hướng dẫn HS quan sát thí nghiệm, nhận 

xét? 

- Gợi ý: phản ứng xảy ra nhanh nhờ sự va 

chạm của các chất phản ứng. 

*Khi tăng hoặc giảm P chất pứ thì tốc độ pứ 


3) Áp suất: 

- Khi P tăng, C M chất khí tăng, 

nên tốc độ phản ứng tăng. 

Hoạt động 4: Nghiên cứu ảnh hưởng của diện tích bề mặt đến tốc độ phản ứng 

(8 phút) 

Mục tiêu: Biết ảnh hưởng của diện tích bề mặt đến tốc độ phản ứng hoá học 

GV: Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm theo 

nhóm, quan sát phản ứng xảy ra giữa dung 

dịch axit HCl và đá vôi có cùng thể tích cùng 

nồng độ nhận xét so sánh mức độ sủi bọt khí 

CO 2 ở mỗi trường hợp từ đó kết luận về sự 

liên quan giữa diện tích bề mặt chất sẵn với 

tốc độ phản ứng. 

4. Ảnh hưởng của diện tích bề 

mặt. 

Cho Axit HCl tác dụng với 2 mẫu 

đá vôi có kích thước khác nhau. 

CaCO 3 + 2HCl → CaCl 2 + CO 2 ↑ 

+ H 2 O 



202 












HS : Quan sát nhận xét và kết luận. 

Khi tăng diện tích bề mặt chất 

phản ứng, tốc độ phản ứng tăng. 




Hoạt động 5: Nghiên cứu sự ảnh hưởng của chất xúc tác (5 phút) 

Mục tiêu: Biết sự ảnh hưởng của chất xúc tác đến tốc độ phản ứng hoá học 

- Quan sát sự phân hủy của H 2 O 2 chậm trong 

dung dịch ở điều kiện thường và khi rắc 

thêm vào 1 ít bột MnO 2 , so sánh 2 thí 

nghiệm nhận xét và kết luận. 

- HS quan sát rút ra nhận xét. 

- Khi kết thúc phản ứng chất xúc tác MnO 2 

không bị tiêu hao. 

-Gv thông tin về chất ức chế phản ứng, tốc độ 

khuấy trộn ảnh hưởng đến tốc độ pư 

5. Ảnh hưởng của chất xúc tác. 

- Thí nghiệm : xét sự phân hủy 

của H 2 O 2 chậm trong dung dịch 

ở nhiệt độ thường. 

2H 2 O 2 → 2H 2 O + O 2 ↑ 

- Khi cho vào 1 ít bột MnO 2 


Chất xúc tác là chất làm tăng tốc 

độ phản ứng, nhưng còn lại sau 

khi phản ứng kết thúc. 

Hoạt động 6: Ý nghĩa thực tiễn của tốc độ phản ứng (5 phút) 

Mục tiêu: Rút ra được ý nghĩa của tốc độ phản ứng 

Dựa vào các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản 

ứng hoá học, cho biết ý nghĩa của tốc độ 

phản ứng trong thực tiễn, cho ví dụ? 


III. Ý nghĩa thực tiễn của tốc độ 

phản ứng hoá học: (SGK) 

GV tổ chức hoạt động nhóm cho HS thảo luận và trả lời các câu hỏi sau: 

1) Tại sao đốt S trong không khí, ngọn lửa của S cháy với màu xanh rất nhạt, nhưng 

khi đưa vào lọ đựng khí oxi, ngọn lửa lưu huỳnh lại sáng chói ? 

2)Tại sao khi đun bếp ở gia đình người ta thường đập nhỏ than, củi ra ? 

3) Xét phản ứng A + B C 

Lúc đầu [ A] 

bđ = 0,8M, [ B] 

bđ = 1M.Sau 20 phút, [ ] 

A giảm xuống còn 0,78M. 

a) Tính tốc độ phản ứng trung bình trong khoảng thời gian 20 phút. Tốc độ tính theo A 

và B có khác không? 

b) Nồng độ của B sau 20 phút là bao nhiêu? 



HS tìm hiểu ở nhà các vấn đề sau: 





203 











- Trong 3 giai đoạn của quá trình sản xuất axit sunfuric trong công nghiệp, có một giai 

đoạn tốc độ phản ứng xảy ra khá chậm là giai đoạn nào? Người ta đã làm thế nào để 

thúc đẩy cho phản ứng xảy ra nhanh hơn? 

- Nhiều lỗ nhỏ trên viên than tổ ong có ý nghĩa gì? Có liên hệ gì với tốc độ phản ứng 

hóa học hay không? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







204 
















205 















TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG HÓA HỌC 



trên. 

+ ảnh hưởng của nồng độđến tốc độ phản ứng. 

+ ảnh hưởng của nhiệt độđến tốc độ phản ứng. 

+ ảnh hưởng của diện tích tiếp xúc đến tốc độ phản ứng. 

b) Kĩ năng: 



- Viết tường trình thí nghiệm 

c) Thái độ: Nghiêm túc, cẩn thận trong quá trình tiến hành thí nghiệm 



- Năng lực thực hành hóa học 




* Dụng cụ: 

-Ống nghiệm 

-Giá để ống nghiệm -Kẹp gỗ 

-Ống nhỏ giọt -Kẹp hóa chất -Đèn cồn 

* Hóa chất: 

-Dung dịch HCl 18% và dung dịch HCl 6%. 

-Dung dịch H 2 SO 4 (loãng) 10%. 

-Kẽm kim loại dạng hạt và vụn nhỏ . 


2. Học sinh: Chuẩn bị trước tường trình thí nghiệm trước khi lên lớp 

206 

















- GV kiểm tra sự chuẩn bị tường trình thí nghiệm ở nhà của HS 

- Yêu cầu HS nêu mục đích của bài thực hành, kể tên các dụng cụ, hóa chất sử dụng 

trong bài thực hành 

- GV nêu một số lưu ý khi sử dụng các loại dụng cụ, hóa chất trong thí nghiệm 




thí nghiệm 1:Ảnh hưởng của nồng độ 

đến tốc độ phản ứng. 

GV hướng dẫn HSlàm thí nghiệm như 

SGK , quan sát thí nghiệm xảy ra 

GV lưu ý HS quan sát lượng bọt khí 

thoát ra ở 2 ống nghiệm 


thí nghiệm 2: Ảnh hưởng của nhiệt độ 

đến tốc độ phản ứng . 

GVhướng dẫn HS làm thí nghiệm như 

SGK ,quan sát hiện tượng xảy ra ,giải 

thích 


thí nghiệm 3:Ảnh hưởng của diện tích 

bề mặt chất rắn đến tốc độ phản ứng . 

GVhướng dẫn HS làm thí nghiệm,quan 

sát hiện tượng xảy ra ,giải thích 

Nội dung 

Thí nghiệm 1:Ảnh hưởng của nồng độ 


HSthực hiện theo từng bước : 

-Bước 1:chuẩn bị 2 ống nghiệm như sau: 

+Ống 1: 3ml dd HCl 18% 

+Ống 2: 3ml dd HCl 6% 

-Bước 2:Cho đồng thời vào mỗi ống 

nghiệm 1 hạt kẽm 

-Bước 3: HS quan sát hiện tượng xảy ra 

và nhận xét. Viết phương trình phản ứng 

xảy ra. 

HSviết kết quả vào bảng tường trình 

Thí nghiệm 2: Ảnh hưởng của nhiệt độ 


HS thực hiện theo từng bước : 

-Bước 1: Chuẩn bị 2 ống nghiệm như 

sau: 

+ ống 1: 3ml dd H 2 SO 4 15% 

+ ống 2: 3ml dd H 2 SO 4 15% 

-Bước 2: Đun nóng một ống nghiệm đến 

gần sôi ,tiếp tục cho hạt kẽm vào cả hai 

ống nghiệm. 

-Bước 3: HSquan sát hiện tượng xảy ra 


xảy ra . 

HS viết kết quả vào bảng tường trình. 

Thí nghiệm 3: Ảnh hưởng của diện tích 

bề mặt chất rắn đến tốc độ phản ứng . 


HS thực hiện theo từng bước : 

207 
















-Bước 1: Chuẩn bị 2 ống nghiệm như 

sau: 

+ ống 1: 3ml dd H 2 SO 4 15% 

+ ống 2: 3ml dd H 2 SO 4 15% 

-Bước 2:Cho đồng thời vào ống 1 hạt 

kẽm to, ống 2 vụn kẽm (có tổng khối 

lượng bằng hạt kẽm ở ống 1) 

-Bước 3: HSquan sát hiện tượng xảy ra 


xảy ra . 

HS viết kết quả vào bảng tường trình. 

- GV hướng dẫn HS tiến hành bổ sung một trong các thí nghiệm sau: 

TN1: Đốt S ngoài không khí rồi đưa nhanh vào lọ đựng khí O 2 tinh khiết. So sánh hiện 

tượng xảy ra, từ đó kết luận về yếu tố gây ảnh hưởng đến tốc độ pư trong pu này 

TN2: Nhỏ vào ống nghiệm vài ml dung dịch H 2 O 2 , thêm vài ml nước xà phòng. Tiếp 

theo, cho một ít bột MnO 2 vào ống nghiệm. Quan sát và giải thích hiện tượng xảy ra. 


GV yêu cầu HS giải thích các hiện tượng sau: 

- Những lỗ tròn trên viên than tổ ong có ý nghĩa thực tiễn gì liên quan đến tốc độ phản 

ứng? 

- Vì sao muốn rau luộc xanh và nhanh chín, người ta cần cho thêm muối vào nước luộc 

rau? 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







208 









Bài 38: 

CÂN BẰNG HÓA HỌC 






a) Kiến thức: HS trình bày được: 

- Định nghĩa phản ứng thuận nghịch và nêu thí dụ . 

- Khái niệm về cân bằng hoá học và nêu thí dụ. 

- Khái niệm về sự chuyển dịch cân bằng hoá học và nêu thí dụ. 

- Các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng hóa học 

b) Kĩ năng: Xét sự ảnh hưởng của các yếu tố đến sự chuyển dịch của một số 

cân bằng hóa học cụ thể 

Quan sát, mô tả thí nghiệm rút ra đặc điểm của phản ứng thuận nghịch và sự chuyển 

dịch cân bằng 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động, sáng tạo trong nghiên cứu và học tập. Từ 

việc hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng hóa học, HS nêu ra được các biện pháp 

thực tiễn để làm tăng hiệu suất của các phản ứng điều chế trong công nghiệp. 








1. Giáo viên: Dụng cụ và hóa chất thí nghiệm (nếu có): 

- Ống nghiệm chứa khí NO 2 (màu nâu đỏ), cốc nước đá, đèn cồn, kẹp gỗ 

- Ống nghiệm chứa dung dịch K 2 Cr 2 O 7 (màu da cam), dung dịch NaOH, dung dịch 


2. Học sinh: Nắm vững sự ảnh hưởng của các yếu tố đến tốc độ phản ứng hóa học 








209 











Hoàn thành các PTHH sau đây, phân loại chúng theo 2 loại: pư một chiều ( → ), phản 

ứng thuận nghịch ( ⇌ ): 

1) Na + H 2 O 

2) Cl 2 + H 2 O 

3) Cl 2 + NaOH 

4) H 2 + Cl 2 

5) H 2 + I 2 


HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 

NỘI DUNG 

Hoạt động 1: Phản ứng một chiều, phản ứng thuận nghịch 

Mục tiêu: Học sinh biết thế nào là phản ứng một chiều, phản ứng thuận nghịch 

HS dựa vào các 

PT đã phân loại ở 

hđ trải nghiệm 

kết nối, nêu KN 

phản ứng 1 chiều, 

phản ứng thuận 

nghịch. 

I Phản ứng một chiều, phản ứng thuận nghịch và cân bằng hóa 

học : 

1 Phản ứng một chiều : là phản ứng chỉ xảy ra theo 1 chiều từ 

trái sang phải 

MnO 2 , t 0 

Vd: 2KClO 3 2KCl + 3O 2 

2.Phản ứng thuận nghịch :là những phản ứng trong cùng điều 

kiện xảy ra theo 2 chiều trái ngược nhau. (1) 

Vd : Cl 2 + H 2 O (2) HCl + HClO 

ứng nghịch. 

(1) phản ứng thuận (2) phản 

Hoạt động 2: Cân bằng hoá học 

Mục tiêu: Học sinh biết thế nào là cân bằng hoá học 






210 











GV hướng dẫn Hs tập phân tích số liệu thu 

được từ thực nghiệm của phản ứng thuận 

nghịch sau: 

H 2(k + I 2 (k) 2 HI (k) 

t =0 0,500 0,500 0 mol 

t ≠ 0 0,393 0,397 0,786 mol 

t: cb 0,107 0,107 0,786 mol 

GV hướng dẫn HV (GV treo hình vẽ 7.4) 

- Lúc đầu do chưa có HI nên số mol HI bằng 0 

- Phản ứng xảy ra: H 2 kết hợp với I 2 cho HI 

nên lúc này v t max và giảm dần theo số mol H 2 , 

I 2 , đồng thời HI vừa tạo thành lại phân huỷ cho 

H 2 , I 2 , v n tăng 

Sau một khoảng thời gian v t =v n lúc đó hệ cân 

bằng Cbhh là gì? 

- HS dựa vào SGK định nghĩa thế nào là cân 

bằng hóa học 

- HS nghiên cứu SGK và cho biết : tại sao 

CBHH là cân bằng động? 

- GV lưu ý HS các chất có trong hệ cân bằng 

3 Cân bằng hóa học : 

- Định nghĩa: CBHH là trạng thái 

của phản ứng thuận nghịch khi 

tốc độ phản ứng thuận bằng tốc 

độ phản ứng nghịch. 

Hoạt động 3: Sự chuyển dịch cân bằng 

- CBHH là một cân bằng động. 

- Ở trạng thái cân bằng thì trong 

hệ luôn luôn có mặt chất phản 

ứng và các chất sản phẩm 

Mục tiêu: Học sinh biết thế nào là sự chuyển dịch cân bằng 

-GV thực hiện thí nghiệm sự chuyển dịch CB của khí 

NO 2 

2NO 2 (k) 

(nâu đỏ) 

N 2 O 4 (k) 

(không màu) 

- HS quan sát hiện tượng thí nghiệm và trả lời câu hỏi: 

+ Khi hạ nhiệt độ: chất nào tạo thành nhiều hơn? Phản 

ứng thuận hay nghịch có tốc độ lớn hơn? Cân bằng còn 

tồn tại không? 

+ Khi tăng nhiệt độ: chất nào tạo thành nhiều hơn? Phản 

ứng thuận hay nghịch có tốc độ lớn hơn? Cân bằng còn 

II. Sự chuyển dịch cân 

bằng hóa học : 

1.Thí nghiệm : sgk 


211 












tồn tại không? 




-GV lưu ý: Nếu tiếp tục , màu sắc của ống nghiệm sẽ 

không thay đổi nữa nghĩa là CBHH mới đang hình thành 

.=> sự chuyển dịch cân bằng. 

-HS dựa vào sgk phát biểu định nghĩa ? 

2.Định nghĩa : Sự 

chuyển dịch cân bằng 

hóa học là sự dịch 

chuyển từ trạng thái 

cân bằng này sang 

trạng thái cân bằng 

khác do tác động từ 

các yếu tố bên ngoài 

lên cân bằng 

Hoạt động 3: Ảnh hưởng của nồng độ đến cân bằng hoá học 

Mục tiêu: Biết sự ảnh hưởng của nồng độ đến cân bằng hoá học, dự đoán được 

chiều chuyển dịch cân bằng khi thay đổi nồng độ chất 

GV cho HS tiến hành hoạt động nhóm (6 phút): Xét 

VD sau: 

C(r) + CO 2 (k) ⇌ 2CO( k) 

- Hãy cho biết: 

+ Khi thêm CO 2 vào hệ pư tốc độ phản ứng nào 

tăng lên? Cân bằng chuyển dịch theo chiều nào? 

+ Khi lấy bớt CO 2 ra khỏi hệ pư tốc độ phản ứng 

nào giảm đi? Cân bằng chuyển dịch theo chiều nào? 

+ Khi thêm CO vào hệ pư tốc độ phản ứng nào 

tăng lên? Cân bằng chuyển dịch theo chiều nào? 

- HS tiến hành hoạt động trong thời gian quy định 

đại diện nhóm báo cáo kết quả 


III.Các yếu tố ảnh hưởng 

đến cân bằng hóa học 

1.Ảnh hưởng của nồng độ: 

Ví dụ: Xét phản ứng: 

C(r) + 

2CO( k) 

CO 2 (k) 

+ Khi thêm CO 2 [CO 2 ] 

tăng v t tăng xảy ra phản 

ứng thuận (chiều làm giảm 

[CO 2 ] ) 

+ Khi lấy bớt CO 2 [CO 2 ] 

giảm v n tăng v t < v n 

xảy ra phản ứng nghịch 

(chiều làm tăng [CO 2 ]) 

Vậy : Khi tăng hoặc giảm 

nồng độ của một chất trong 

cân bằng thì cân bằng bao 

giờ cũng chuyển dịch theo 


chiều làm giảm tác dụng 

của việc tăng hoặc giảm 

212 















nồng độ của chất đó. 

Lưu ý : Chất rắn không làm 

ảnh hưởng đến cân bằng 

của hệ. 

Hoạt động 4: Ảnh hưởng của áp suất đến cân bằng hoá học 

Mục tiêu: Biết sự ảnh hưởng của áp suất đến cân bằng hoá học, dự đoán được chiều 

chuyển dịch cân bằng khi thay đổi áp suất 

GV mô tả thí nghiệm và hướng dẫn HS xét sự ảnh hưởng 

của áp suất đến cân bằng hóa học 

Ví dụ: Xét phản ứng: 

N 2 O 4 (k) 

-Nhận xét phản ứng: 

2NO 2 (k) 

+Cứ 1 mol N 2 O 4 tạo ra 2 mol NO 2 =>phản ứng thuận 

làm tăng áp suất . 

+Cứ 2mol NO 2 tạo ra 1 mol N 2 O 4 => phản ứng nghịch 

làm giảm áp suất. 

-Sự ảnh hưởng của áp suất đến cân bằng: 

+ Khi tăng p hệ số mol NO 2 giảm, số mol N 2 O 4 tăng 

=> cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch ( làm giảm áp 

suất của hệ ) 

+ Khi giảm p hệ số mol NO 2 tăng, số mol N 2 O 4 giảm 

=> cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận ( làm tăng áp 

suất ) 

2.Ảnh hưởng của áp 

suất : 

Khi tăng hoặc giảm 

áp suất chung của hệ 

cân bằng thì cân 

bằng bao giờ cũng 

chuyển dịch theo 

chiều làm giảm tác 

dụng của việc tăng 

hoặc giảm áp suất đó 

*Lưu ý : Khi số mol 

khí ở 2 vế bằng nhau 

thì áp suất không ảnh 

hưởng đến cân bằng. 

Ví dụ: H 2 (k) + I 2 (k) 

2HI (k) 

Hoạt động 5: Ảnh hưởng của nhiệt độ đến cân bằng hoá học 

Mục tiêu: Biết sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến cân bằng hoá học, dự đoán được 

chiều chuyển dịch cân bằng khi thay đổi nhiệt độ 

- GV giới thiệu phản ứng tỏa nhiệt, 

phản ứng thu nhiệt, cách ký hiệu pư 

tỏa nhiệt, thu nhiệt theo ∆ H 

- Lấy VD về pư đã thực hiện trong 

thí nghiệm yêu cầu HS kết luận 

sự ảnh hưởng của t 0 đến sự chuyển 

dịch CB của pư này 

3.Ảnh hưởng của nhiệt độ: 

*Phản ứng thu nhiệt và phản ứng toả nhiệt: 

-Phản ứng thu nhiệt là phản ứng lấy thêm 

năng lượng để tạo sản phẩm .Kí hiệu: ∆ H > 


0. 

-Phản ứng toả nhiệt là phản ứng mất bớt 

213 















N 2 O 4 (k) 2NO 2 (k) ∆ H = 

+58kJ 

(không màu ) 

(nâu đỏ) 

+Khi đun nóng hỗn hợp màu 

nâu đỏ của hỗn hợp khí đậm lên 

=>phản ứng xảy ra theo chiều 

thuận nghĩa là chiều thu nhiệt 

(giảm nhiệt độ phản ứng) 

+Khi làm lạnh hỗn hợp màu nâu 

đỏ của hỗn hợp khí nhạt dần 

=>phản ứng xảy ra theo chiều 

nghịch nghĩa là chiều tỏa nhiệt 

(tăng nhiệt độ phản ứng). 

năng lượng . Kí hiệu ∆ H < 0. 

*Ví dụ: Xét phản ứng: 

N 2 O 4 (k) 

(không màu ) 

-Nhận xét: 

2NO 2 (k) ∆ H = +58kJ 

(nâu đỏ) 

+Phản ứng thuận thu nhiệt vì ∆ H = +58kJ 

>0 

+Phản ứng nghịch tỏa nhiệt vì 

< 0 

∆H =-58kJ 

-Ảnh hưởng của nhiệt độ đến cân bằng hóa 

học: Khi tăng nhiệt độ, cân bằng chuyển dịch 

theo chiều phản ứng thu nhiệt (giảm tác dụng 

tăng nhiệt độ).Khi giảm nhiệt độ, cân bằng 

phản ứng chuyển dịch theo chiều phản ứng 

tỏa nhiệt (giảm tác dụng giảm nhiệt độ) 

Hoạt động 6: Nguyên lí chuyển dịch cân bằng và vai trò của chất xúc tác 

Mục tiêu: Biết nguyên lí chuyển dịch cân bằng và vai trò của chất xúc tác 

GV : Em hãy nêu điểm giống nhau của 

chiều chuyển dịch CBHH khi có một yếu tố 

(nồng độ, nhiệt độ, áp suất )tác động đến 

phản ứng thuận nghịch. 

HS nêu nguyên lí CDCB 

GV nêu vai trò của xúc tác 

trong pư 

Kết luận: Nguyên lí chuyển dịch cân 

bằng Lơ Sa-tơ-li-ê: Một phản ứng 

thuận nghịch đang ở trạng thái cân 

bằng khi chịu một tác động từ bên 

ngoài như biến đổi nồng độ, áp suất, 

nhiệt độ thì cân bằng sẽ chuyển dịch 

theo chiều làm giảm tác động bên 

ngoài đó. 

4.Vai trò của xúc tác: 

- Không ảnh hưởng đến CBHH 

- Làm cho CB được thiết lập nhanh hơn 

Hoạt động 7: Ý nghĩa của tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học trong sản xuất hoá 

học 

Mục tiêu: Biết cách tăng hiệu suất phản ứng trong sản xuất hoá học 


GV đặt câu hỏi IV. Ý nghĩa của tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học trong 

214 















đàm thoại cùng 

HS 

GV có thể lấy 

thêm ví dụ minh 

hoạ 

CaCO 3 (r) 

CaO(r) + CO 2 (k) 

∆ H < 0 


sản xuất hóa học. 

Ví dụ 1: Trong sản xuất axit sunfuric phải thực hiện phản ứng 

sau trong diều kiện nào?(nồng độ, nhiệt độ, áp suất ) 

2SO 2 (k) +O 2 (k) 2SO 3 (k) ∆ H < 0 

Giải: 

Để tăng hiệu suất tạo SO 3 cần tác động vào hệ pư những cách 

sau: 

+ Dùng dư không khí ( dư oxi) 

+ Thực hiện pư ở nhiệt độcao vừa phải (450 0 C) , 

không nâng t o lên quá cao sẽ làm chuyển dịch CB theo chiều 

nghịch 

+ Dùng chất xúc tác (V 2 O 5 ) 

+ Tăng áp suất 

Ví dụ 2: Cần thực hiện ở điều kiện nào để phản ứng tổng hợp 

amoniac đạt hiệu suất cao? 

N 2 (k) + 3H 2 (k) 2 NH 3 (k) ∆ H < 0 

Giải: 

Thực hiện phản ứng trong điều kiện: 

+ áp suất cao 

+ nhiệt độ thích hợp 

+ xúc tác bột Fe + Al 2 O 3 /K 2 O 

Xét phản ứng: H 2k + I 2k ⇌ 2HI k ( ∆ H








Bài tập: (Lớp chọn): Cho phản ứng: CO k + H 2 O k ⇌ CO 2k + H 2k , ở t o C có hằng số K c 

= 1. Nếu nồng độ ban đầu của CO = 0,1 M; của H 2 O = 0,4M. Hãy tính nồng độ lúc cân 

bằng của các chất trên. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







216 












: Bài 39: LUYỆN TẬP: TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG 



VÀ CÂN BẰNG HÓA HỌC 

a) Kiến thức: Củng cố kiến thức về: 

- Tốc độ phản ứng và các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng 

- Cân bằng hoá học, sự chuyển dịch cân bằng và các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng 

hoá học 

- Nguyên lí chuyển dịch cân bằng Lơ Sa-tơ-li-e 

thể. 

b) Kĩ năng: 

- Dựđoán được chiều chuyển dịch cân bằng hoá học trong những điều kiện cụ thể. 

- Vận dụng được các yếu tốảnh hưởng đến cân bằng hoá học trong trường hợp cụ 

c) Thái độ: HS tích cực, chủ động trong ôn tập, luyện tập 








2. Học sinh: Ôn tập nội dung kiến thức bài “Tốc độ phản ứng “ và “Cân bằng hóa 

học” 



- HS lấy 3 VD thực tiễn về sự ảnh hưởng của nồng độ, nhiệt độ, áp suất hoặc diện tích 

bề mặt đến tốc độ phản ứng. 



HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 

NỘI DUNG 

Hoạt động 1:Kiến thức cần nắm vững 

217 















Mục tiêu: Củng cố kiến thức về các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng hoá học, 

cân bằng hoá học, sự chuyển dịch cân bằng, các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng 

- Có thể dùng những biện pháp gì để 

tăng tốc độ của những phản ứng hoá 

học xảy ra chậm ở những điều kiện 

thường. 

- GV cùng HS thảo luận giải bài tập 

số 4 (SGK) 

- Một phản ứng thuận nghịch ở trạng 

thái như thế nào gọi là CBHH? 

- Có thể duy trì một CBHH để nó 

không biến đổi theo thời gian không? 

Bằng cách nào? 

- Thế nào là sự CDCB ? 

- Nêu nguyên lí chuyển dịch cân 

bằng? 

I. Các biện pháp tăng tốc độ phản ứng hóa 

học. 

- Tăng C M , t o , P, xt, diện tích bề mặt. 

- Phản ứng có tốc độ phản ứng lớn. 

BT4/168 

Fe + CuSO 4 (4M) 

Znbột + CuSO 4 (2M) 

Zn + CuSO 4 (2M, 50 o C) 

2H 2 + O 2 

2 H 2 O 

II. Cân bằng hoá học 

-Khi V t = V n 

-Có thể duy trì 

-Bằng cách giữ nguyên đk phản ứng. 

III. Sự chuyển dịch Cân bằng 

- Là sự chuyển từ trạng thái Cb này sang trạng 

thái CB khác do tác động C M , t o , P 

- Các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng hóa 

học : 

+ Nồng độ 

+ Nhiệt độ 

+ Áp suất 

+ Xúc tác (không làm chuyển dịch cân bằng, 

chỉ thúc đẩy tốc độ của cả pư thuận và 

nghịch) 

- Nguyên lí chuyển dịch cân bằng Lơ Sa-tơ-liê 

: SGK 

Hoạt động 2:Vận dụng 


Mục tiêu: Rèn luyện kĩ năng vận dụng nguyên lí Lơ Sa-tơ-liê để xác định chiều 

218 















Hoạt động 4: Bài tập 

Làm bài tập 5, 6, 7 

HS đứng tại chỗ trả lời 


chuyển dịch cân bằng 

BT5: - Hút khí CO 2 , hơi nước 

BT6: 

- Đun nóng 

a) Cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

b) c) Chất rắn không ảnh hưởng đến cân bằng 

d) Cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

e) Cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

BT7: 

a) Chuyển dịch theo chiều nghịch 

b) Không chuyển dịch 

c) Chuyển dịch theo chiều thuận 

d) Không chuyển dịch 

e) Chuyển dịch theo chiều nghịch 

- GV tổ chức hoạt động nhóm yêu cầu HS trả lời các câu hỏi trắc nghiệm trong PHT 

theo nhóm (thời gian 10 phút) 

Câu 1: Phản ứng tổng hợp NH 3 theo pthh: 

N 2 + H 2 ⇌ NH 3 ∆ H < 0 Để cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận cần: 

A. Tăng áp suất B. Tăng nhiệt độ 

C. Giảm nhiệt độ D. A và C 

Câu 2: Phản ứng sản xuất vôi: 

CaCO 3 (r) ⇌ CaO(r) + CO 2 (k) ∆ H > 0 

Biện pháp kĩ thuật tác động vào quá trình sản xuất để tăng hiệu xuất phản ứng là: 


C. Giảm áp suất D. A và C 

Câu 3: Phản ứng sản xuất vôi: 

CaCO 3 (r) ⇌ CaO(r) + CO 2 (k) ∆ H > 0 

Hằng số cân bằng K p của phản ứng phụ thuộc vào: 


A. Áp suất của khí CO 2 C. Khối lượng CaO 

B. Khối lượng CaCO 3 D. Chất xúc tác 

219 















Câu 4: Cho cân bằng: 

2NO 2 ⇌ N 2 O 4 ∆ H=-58,04 kJ Nhúng bình đựng hỗn hợp NO 2 và N 2 O 4 vào nước đá 

thì: 

A. Hỗn hợp vẫn giữ nguyên màu như bđ 

B. Màu nâu đậm dần 

C. Màu nâu nhạt dần 

D. Hỗn hợp có màu khác 

Câu 5: Khi tăng áp suất của hệ phản ứng: 

CO + H 2 O ⇌ CO 2 + H 2 thì cân bằng sẽ: 

A. Chuyển rời theo chiều thuận 

B. Chuyển rời theo chiều nghịch 

C. Không dịch chuyển 

D. Chuyển rời theo chiều thuận rồi cbằng 

Câu 6: Cho cân bằng hóa học: 

N 2 + O 2 ⇌ 2NO ∆ H > 0 Để thu được nhiều khí NO, người ta: 

A. Tăng nhiệt độ B. Tăng áp suất 

A. Giảm nhiệt độ D. Giảm áp suất 

Câu 7: Hằng số cân bằng của phản ứng: 

N 2 O 4 (k) ⇌ 2NO 2 (k) là: 

2 

[ NO2 

] 

[ N O ] 

A. K = B. K = 

C. 

2 4 

[ NO2 

] 

[ N O ] 

2 4 

[ NO ] 

2 

2 4 

1 

2 

[ N O ] 

K = D. Kết quả khác 

Câu 8: Chất xúc tác là: 

A. Chất làm tăng tốc độ phản ứng 

B. Chất không thay đổi khối lượng trước và sau phản ứng 

C. Chất làm thay đổi tốc độ phản ứng nhưng khối lượng không đổi sau khi phản 

ứng kết thúc 

D. Cả A, B và C 

Câu 9: Hằng số cân bằng K C của một chất xác định chỉ phụ thuộc vào: 

A. Nồng độ của các chất 

B. Hiệu suất phản ứng 

C. Nhiệt độ phản ứng 

D. Áp suất 


220 















Câu 10: (Lớp chọn) Cho biết phản ứng sau: 

H 2 O(k) + CO(k) ⇌ H 2 (k) + CO 2 (k) ở 700 o C hằng số cân bằng K=1,873. Tính nồng độ 

H 2 Ovà CO ở trạng thái cân bằng, biết rằng hỗn hợp ban đầu gồm 0,300 mol H 2 Ovà 

0,300 mol CO trong bình 10lít ở 700 o C. 

A. 0,01733M B. 0,01267M 

C. 0,1733M D. 0,1267M 

- Các nhóm hoạt động báo cáo kết quả trên bảng phụ. GV chấm, cho điểm. 


Đại diện 1 HS chữa bài tập 10. GV bố sung lời giải, đánh giá và kết luận. 



Câu 1 : Để đánh giá mức độ xảy ra nhanh hay chậm của các phản ứng hoá học người 

ta dùng đại lượng nào dưới đây? 

A. Nhiệt độ B. Tốc độ phản ứng 

C. Áp suất D. Thể tích khí 

Câu 2 : Nhận định nào dưới đây là đúng? 

A. Khi nhiệt độ tăng thì tốc độ phản ứng tăng 

B. Khi nhiệt độ tăng thì tốc độ phản ứng giảm 

C. Khi nhiệt độ giảm thì tốc độ phản ứng tăng 

D. Sự thay đổi nhiệt độ không ảnh hưởng đến tốc độ p/ứ 

Câu 3 : Nhận định nào dưới đây là đúng? 

A. Nồng độ chất phản ứng tăng thì V p/ứ tăng 

B. Nồng độ chất phản ứng giảm thì V p/ứ tăng 

C. Nồng độ chất phản ứng tăng thì V p/ứ giảm 

D. Sự thay đổi nồng độ chất p/ứ không ảnh hưởng đến V p/ứ 

Câu 4 : Một phản ứng hoá học được biểu diễn như sau: Các chất phản ứng Các sản 

phẩm. 

Yếu tố nào sau đây không ảnh hướng đến tốc độ phản ứng? 

A. Chất xúc tác B. Nồng độ các chất phản ứng 

C. Nồng độ các sản phẩm D. Nhiệt độ 

Câu 5 : Yếu tố nào dưới đây đã được sử dụng để làm tăng tốc độ phản ứng khi rắc 

men vào tinh bột đã được nấu chín (cơm, ngô, khoai, sắn) để ủ rượu 

A. Nhiệt độ B. Chất xúc tác 

C. Nồng độ D. Áp suất 



Câu 1 :Sản xuất amoniac trong công nghiệp dựa trên phản ứng sau: N 2 (k) + 3H 2 (k) 

p, xt 

2NH 3 (k) ( ∆ H








Cân bằng hóa học sẽ chuyển dịch về phía tạo ra amoniac nhiều hơn nếu: 

A. Tăng áp suất chung của hệ B. Tăng nồng độ N 2 ; H 2 

C. Tăng nhiệt độ D. Giảm nhiệt độ 

Câu 2 : Cho phản ứng: A + B ⎯ ⎯→ C + D. Nồng độ ban đầu : C A = C B = 0,1 mol/lít. 

Sau một thời gian, nồng độ của A, B còn lại 0,04 mol/l. Tốc độ p/ứ ở thời điểm này 

giảm bao nhiêu lần sao với thời điểm ban đầu? 

A. 4,25 lần B. 5,25 lần 

C. 6,25 lần D. 7,25 lần 

Câu 3 : Cho phản ứng sau: 

Phản ứng sẽ dịch chuyển theo chiều thuận khi: 


C. Giảm nhiệt độ D. A và C đúng 

Câu 4. Cho cân bằng hóa học: N 2 + 3H 2 

phản ứng trên là: 

A. 

C. 

[ ΝΗ 

3 

] 

= 

[ Ν ][ Η ] 

Κ B. 

2 

[ ΝΗ 

3 

] 

= 

[ Ν ][ Η 

2 

2 

2 

Κ D. 

2 

] 

[ Ν 

2 

][ Η 

2 

] 

Κ = 

[ ΝΗ ] 

[ Ν 

2 

][ Η 

Κ = 

[ ΝΗ 

3 

] 

3 

2 

2 

3 

] 

2NH 3 . Hằng số cân bằng của 

Câu 5 : Khi bắt đầu phản ứng, nồng độ một chất là 0. 024 mol/l. Sau 10 giây xảy ra 

phản ứng, nồng độ của chất đó là 0. 022 mol/l. Tốc độ phản ứng trong trường hợp này 

là: 

A. 0. 0003 mol/l. s C. 0. 00015 mol/l. s 

B. 0. 00025 mol/l. s D. 0. 0002 mol/l. s 

Câu 6 : Cân bằng một phản ứng hoá học đạt được khi: 

A. t phản ứng thuận = t phản ứng nghịch 

B. v phản ứng thuận = v phản ứng nghịch 

C. C chất phản ứng = C của sản phẩm 

D. phản ứng thuận và nghịch đều kết thúc. 

Câu 7 : Cho phương trình phản ứng: 2SO 2 + O 2 2SO 3 . ∆H < 0. Để tạo ra nhiều 

SO 3 thì điều kiện nào không phù hợp 

A. Tăng nhiệt độ B. Lấy bớt SO 3 ra 

C. Tăng áp suất bình phản ứng D. Tăng nồng độ O 2 

Câu 8 : Khi tăng áp suất, phản ứng nào không ảnh hưởng tới cân bằng : 

A. N 2 +3H 2 = 2NH 3 B. 2CO +O 2 = 2CO 2 

C. H 2 + Cl 2 = 2HCl D. 2SO 2 + O 2 = 2SO 3 

Câu 9 : Cho phản ứng: CaCO 3 (r) = CaO (r) + CO 2(k) ∆ H > 0 Cân bằng phản ứng trên 

dịch chuyển theo chiều thuận khi: 

A. Tăng nhiệt độ B. Giảm áp suất 

C. Giảm nồng độ D. Chỉ có A, B 

Câu 10 : Sự chuyển dịch cân bằng là 


222 















A. Phản ứng trực tiếp theo chiều thuận 

C. Chuyển từ trạng thái cân bằng này sang trạng thái cân bằng khác 

B. Phản ứng trực tiếp theo chiều nghịch 

D. Phản ứng tiếp tục xảy ra cả chiều thuận và nghịch. 

Câu 11 :Trong các cặp phản ứng sau, cặp nào có tốc độ phản ứng lớn nhất? 

A. Fe + ddHCl 0,1M. B. Fe + ddHCl 0,2M. 

C. Fe + ddHCl 0,3M D. Fe + ddHCl 20%, (d = 1,2g.ml) 

tia löa ®iÖn 

Câu 12 : Cho phương trình hoá học : N 2 (k) + O 2 (k) 

2NO (k); ∆H 

> 0 

Hãy cho biết những yếu tố nào sau đây ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cân bằng hoá 

học trên? 

A. Nhiệt độ và nồng độ. B. Áp suất và nồng độ. 

C. Nồng độ và chất xúc tác. D. Chất xúc tác và nhiệt độ. 

Câu 13 : Sản xuất vôi trong công nghiệp và đêi sống đều dựa trên phản ứng hoá học: 

t o 

CaCO 3 (r) 

CaO(r) + CO 2 (k), ∆H < 0 . Cân bằng hoá học sẽ chuyển sang 

chiều thuận khi 

A. tăng nhiệt độ. 

B. thổi không khí nén vào lò để làm giảm nồng độ khí cacbonic. 

C. đập nhỏ đá vôi làm tăng diện tích tiếp xúc. 

D. cả ba phương án A, B, C đều đúng. 


Câu 1:Trong sản xuất H 2 SO 4 , phản ứng điều chế SO 3 thực hiện trong tháp tổng hợp: 

2SO 2(k) +O 2(k) 2SO 3(k) ∆ H < 0. Hãy nêu các phương pháp để tăng hiệu suất tạo thành 

sản phẩm SO 3 ? 

Câu 2: Trong công nghiệp, amoniac được tổng hợp theo phản ứng 3H 2(k) + N 2(k) 

2NH 3(k) ∆ H < 0 

Hãy nêu các phương pháp để tăng hiệu suất tạo thành sản phẩm NH 3 . 

Câu 3: Hãy cho biết người ta đã sử dụng biện pháp nào để tăng tốc độ phản ứng hóa 

học trong các trường hợp sau đây? 

a) Rắc men vào tinh bột đã được nấu chín (cơm, ngô, khoai, sắn…) để ủ rượu. 

b) Tạo thành những lỗ rỗng trong viên than tổ ong. 

c) Nén khí O 2 nóng vào lò luyện gang, thép. 

d) Nghiền nhỏ đá vôi trước khi cho vào HCl. 

e) Trộn thêm bột MnO 2 vào KClO 3 đã nghiền nhỏ và nung ở nhiệt độ cao. 


Câu 1 :Biết rằng khi nhiệt độ tăng lên 10 0 C thì tốc độ tăng lên 2 lần. Vậy tốc độ phản 

ứng tăng lên bao nhiêu lần khi tăng nhiệt độ từ 20 0 C đến 100 0 C 

A. 16 lần B. 256 lần 

C. 64 lần D. 14 lần 






223 











Câu 2 : Cho phản ứng: A (k) + 2B (k) C (k) + D (k) . Khi áp suất của hệ tăng lên 2 

lần thì tốc độ phản ứng tăng lên là: 

A. 9 lần B. 8 lần 

C. 4 lần D. 6 lần 

p, xt 

Câu 3 : Cho phản ứng tổng hợp amoniac: N 2 (k) + 3H 2 (k) 

2NH 3 (k) 

Tốc độ phản ứng hoá học tổng hợp amoniac sẽ tăng bao nhiêu lần nếu tăng nồng độ 

hiđro lên 2 lần? 

A. 2 lần. B. 4 lần. 

C. 8 lần. D. 16 lần. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







224 











CHỦ ĐỀ 10 

ÔN TẬP VÀ KIỂM TRA HỌC KỲ II 





ÔN TẬP HỌC KỲ II (2 tiết) 

a) Kiến thức: Củng cố lại kiến thức về các chủ đề: nhóm halogen, oxi- lưu 

huỳnh, axit sunfuric, tốc độ phản ứng, cân bằng hoá học, sự chuyển dịch cân bằng 

b) Kĩ năng: rèn luyện kĩ năng phân tích và trả lời câu hỏi trắc nghiệm, kĩ năng 

làm bài tự luận, kĩ năng giải một số dạng bài tập thường gặp: kim loại tác dụng với 

dung dịch axit, SO 2 /H 2 S tác dụng với dung dịch kiềm, điều chế Cl 2 , điều chế O 2 , … 

c) Thái độ: Nghiêm túc, tích cực trong các hoạt động củng cố và ôn tập 







1. Giáo viên: Bộ đề cương ôn tập kiến thức học kỳ II bao gồm các nội dung: lý thuyết, 

bài tập trắc nghiệm, bài tập tự luận phân chia dạng cụ thể. 

2. Học sinh: Ôn tập kiến thức 3 chủ đề: “Nhóm halogen”, “Oxi – lưu huỳnh”, “Tốc độ 

phản ứng và cân bằng hóa học” 


1. Hoạt động trải nghiệm kết nối (10 phút): Hoàn thành dãy chuyển hóa sau: 

Nhóm 1 + 2: KMnO 4 O 2 H 2 O O 2 SO 2 SO 3 

Cl 2 HCl NaCl AgCl 


Nhóm 3: 4: FeS 2 SO 2 S H 2 S SO 2 SO 3 H 2 SO 4 Na 2 SO 4 BaSO 4 

Fe 2 (SO 4 ) 3 

225 















Các nhóm báo cáo kết quả hoạt động. GV chữa và kết luận 

2. Hoạt động ôn tập kiến thức: 

2.1.Giao cho các nhóm HStổng kết kiến thức cơ bản của từng chương (từ 

chương 5: nhóm halogen). 

2.2. Tổ chức cho các nhóm HS thảo luận và bổ sung cho nhau. 

2.3. Hướng dẫn HS tổng kết kiến thức dưới dạng sơ đồ và bảng biểu, có thể thu 

lại để chấm và cho điểm từng nhóm, sau đó trả lại để HS làm tài liệu ôn tập. 

2.4. Hướng dẫn các nhóm HS giải một số bài tập trọng điểm liên quan đến kiến 

thức của từng chương và cả chương trình. 

kết quả tốt. 

2.5. Trao đổi một số nội dung cơ bản và chuẩn bị cho việc ôn thi học kì II đạt 


GV và HS ôn tập kiến thức thông qua việc trả lời các câu hỏi trắc nghiêm khách quan, 

thực hiện theo nhóm, mỗi nhóm trả lời 10 câu hỏi theo thứ tự chủ đề: 

CHỦ ĐỀ: NHÓM HALOGEN.(nhóm 1 + 2) 

Câu 1: Các nguyên tố nhóm halogen có cấu hình electron lớp ngoài cùng là: 

A.ns 2 np 3 B.ns 2 np 4 C.ns 2 np 5 D.ns 2 np 6 

Câu 2:Để điều chế HCl trong PTN, người ta sử dụng phương pháp: 

A. Sunfat B. hóa hợp H 2 và Cl 2 

C. Clo hóa các hợp chất hữu cơ D. điện phân dd NaCl 

Câu 3: Khi đun nóng, Iot rắn biến thành hơi, không qua trạng thái lỏng. Hiện tượng 

này được gọi là: 

A.sự chuyển trạng thái 

C.sự thăng hoa 

B.sự bay hơi 

D.sự phân hủy 

Câu 4: Hiện tượng xảy ra khi thêm từ từ nước Clo vào dung dịch KI có chứa sẵn một 

ít hồ tinh bột là: 

A.không có hiện tượng gì 

C.dung dịch chuyển sang màu vàng 

đặc trưng 

B.có hơi màu tím bay lên 

D.dung dịch có màu xanh tím 

Câu 5: Dung dịch axit nào sau đây không thể chứa trong bình thủy tinh? 


A. HCl B. H 2 SO 4 C. HF D. HNO 3 

Câu 6: Trong nhóm halogen, tính oxi hóa thay đổi theo thứ tự? 

226 















A.F>Cl>I>Br B.F>Cl>Br>I C.F








Câu 9: Phương pháp sản xuất oxi trong công nghiệp là: 

A. 2KClO 3 → 2KCl + O 2 B. 2H 2 O 2 → 2H 2 O + O 2 

C. 2H 2 O → 2H 2 O + O 2 D. 2Cu(NO 3 ) 2 → 2CuO + 4NO 2 + O 2 

Câu 10: Chất làm mất màu dung dịch brom la: 

A. NaCl B. O 2 C. SO 2 D. SO 3 

CHỦ ĐỀ: TỐC ĐỘ PHẢN ƯNG VÀ CÂN BÀNG HÓA HỌC (cả 4 nhóm) 

Câu 1: Nhận định nào dưới đây là đúng? 

A. Khi nhiệt độ tăng thì tốc độ phản ứng tăng 

B. Khi nhiệt độ tăng thì tốc độ phản ứng giảm 

C. Sự thay đổi nhiệt độ không ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng 

D. Khi nhiệt độ giảm thì tốc độ phản ứng tăng 

Câu 2: Trong các yếu tố sau: (1) nồng độ chất phản ứng; (2) nhiệt độ; (3) diện tích 

tiếp xúc; (4) chất xúc tác. Những yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng hóa học là: 

A. (1), (2) B. (1), (2), (3) C. (1), (2), (3), (4) D. (2), (3) 

tia löa ®iÖn 

Câu 3: Cho phương trình hoá học : N 2 (k) + O 2 (k) ` 2NO (k); ∆H > 0. 

Những yếu tố ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cân bằng hoá học trên là: 

A. Nhiệt độ và nồng độ. B. Áp suất và nồng độ. 

C. Nồng độ và chất xúc tác. D. Chất xúc tác và nhiệt độ 

Câu 4:Định nghĩa nào sau đây là đúng 

A. Chất xúc tác là chất làm thay đổi tốc độ phản ứng, nhưng không bị tiêu hao trong 

phản ứng. 

B. Chất xúc tác là chất làm giảm tốc độ phản ứng, nhưng không bị tiêu hao trong 

phản ứng. 

C. Chất xúc tác là chất làm tăng tốc độ phản ứng, nhưng không bị tiêu hao trong 

phản ứng. 

D. Chất xúc tác là chất làm tăng tốc độ phản ứng, nhưng bị tiêu hao không nhiều 

trong phản ứng 

Câu 5: Vì sao thức ăn bảo quản trong tủ lạnh sẽ lâu bị hỏng hơn so với để ngoài không 

khí? 

A. vì trong tủ lạnh không có vi khuẩn nên thức ăn không thể bị phân hủy 


B. vì ở nhiệt độ thấp, tốc độ phân hủy thức ăn xảy ra chậm hơn 





228 











C. vì ở nhiệt độ thấp, thành phần hóa học của các chất trong thức ăn bị biến đổi nên 

chúng không phân hủy 

D. vì thức ăn lạnh bị đông cứng nên vi khuẩn không thể tấn công được 

Câu 6: Khi một phản ứng thuận nghịch đạt trạng thái cân bằng ta có: 

A. tốc độ phản ứng thuận bằng tốc độ phản ứng nghịch 

B. phản ứng dừng lại 

C. tốc đô phản ứng thuận lớn hơn tốc độ phản ứng nghịch 

D. tốc độ phản ứng nghịch lớn hơn tốc độ phản ứng thuận 

p, xt 

Câu 7: Xét phản ứng sau: N 2 (k) + 3H 2 (k) 

2NH 3 (k) ( ∆H








Câu 13:Hòa tan hoàn toàn 15 g một muối NaX (X là halogen) vào dung dịch AgNO 3 

dư, sau phản ứng thu được c 23,5 g kết tủa. 

Tên muối NaX: A. NaF 

B. NaCl C. NaBr D. NaI 



a. Tốc độ phản ứng hóa học c (TĐPƯ) là gj? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến đ tốc độ 

phản ứng hóa học? Trình bày sựự ảnh hưởng của các yếu tố đó tới TĐPƯ? Lấy L ví dụ 

minh họa? 

b. Cân bằng hóa học là gì? Tại i sao nói cân bằng hóa học là cân bằng động? 

c. Thế nào là sự chuyển dịch cân bằng? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến n cân bằng 

hóa học? Trình bày nội i dung nguyên lí chuyển dịch cân bằng Le Chaterlier (Lơ Sa-tơ- 

li-ê)? 


Dạng 1: Bài tập dựa a vào hình vẽ 

Bài 1: 

a) Hình vẽ bên mô tả thí nghiệm 

điều chế oxi. Em hãy viết 

phương trình hóa học của phản n 

ứng xảy ra và nêu phương pháp 

thu khí O 2 trong thí nghiệm này. 

b) Cho biết phương pháp thu 

khí oxi, vì sao lai thu oxi theo 

phương pháp đó? 

c) Lớp bông có tác dụng gì? 

Bài 2: 

a. Dựa vào hình vẽ sau hãy cho biết phương pháp 

điều chế lưu huỳnh đioxit trong phòng thí nghiệm. 

Viết phương trình phản ứng hóa học h minh họa. 

b. Thu khí SO 2 bằng cách nào, vì sao? 

c. Tại sao lại dùng bông tẩm m NaOH để trên miệng 

bình thu khí SO 2 ? 

Dạng 2: Bài tập viết PTHH 

Bài 3: Hoàn thành các PTHH sau: 

1) H 2 S + O 2 → 

5) KMnO 4 + HCl → 9) Al + H 2 SO 4đặc c , nóng→ 

a/ 

s 

2) Cl 2 + H 2 ⎯⎯→ 

t 

6) KMnO 4 ⎯⎯→ 

0 

10) Fe+ H 2 SO 4đặc c , nóng→ 

3) Cl 2 + NaBr → 

4) MnO 2 + HCl → 

7) Fe + HCl → 

8) Mg + HCl → 

11) Al + HNO 3 đặc c , nóng→ 

12) Cu + H 2 SO 4 đặc, nóng 

Bài 4: Hoàn thành sơ đồ chuyển n hoá sau – ghi rõ điều kiện nếu có: 


230 















(1) (3) (4) 

a. Cl2 

←⎯⎯ ⎯⎯→ HCl ⎯⎯→ NaCl ⎯⎯→ AgCl 

(2) 

b. HCl ⎯ ⎯→ 

( 1) 

NaCl ⎯ ⎯→ 

( 2) 

Cl 2 ⎯ ⎯→ 

( 3) 

CaOCl 2 ⎯ ⎯→ 

( 4) 

CaCl 2 

c. S ⎯ ⎯→ 

( 1) 

SO 2 ⎯ ⎯→ 

( 2) 

H 2 SO 4 ⎯ ⎯→ 

( 3) 

ZnSO 4 ⎯ ⎯→ 

( 4) 

BaSO 4 

d. FeS 2 ⎯ ⎯→ 

( 1) 

SO 2 ⎯ ⎯→ 

( 2) 

H 2 SO 4 ⎯ ⎯→ 

( 3) 

SO 2 ⎯ ⎯→ 

( 4) 

Na 2 SO 3 

Dạng 3: Nhận biết: 

Bài 5:Trình bày phương pháp hóa học để phân biệt các dung dịch hóa chất mất nhãn 

sau: 

a. NaCl, NaOH, Na 2 SO 4 , NaNO 3 b. NaOH, NaCl, NaI, HCl. 

c.NaCl, Na 2 SO 4 , HCl, H 2 SO 4 . d. NaOH, NaBr, NaCl, K 2 SO 4 , 

HCl, H 2 SO 4 

e. NaOH, NaCl, NaI, HCl, H 2 SO 4 

Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra. 


Dạng 4: Bài tập SO 2, H 2 S, ...tác dụng với dung dịch kiềm: 

Bài 6:Xác định loại muối thu được sau phản ứng và tính khối lượng của muối trong 

các trường hợp sau: 

a) Hấp thụ hoàn toàn 4,48 lít khí SO 2 (đktc) vào bình đựng 300ml dd NaOH 0,5M. 

b) Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lít khí SO 2 (đktc) vào bình đựng 150ml dd NaOH 1M. 

c) Sục 2,24 lít H 2 S (đktc) vào 150ml dd KOH 2M 

Bài 7: Sục 2,24 lít khí H 2 S vào V ml dung dịch NaOH 0,5M, sau phản ứng vừa đủ chỉ 

thu được muối axit. Viết phương trình phản ứng xảy ra và tính giá trị của V? 

Bài 8: Dẫn 6,72 lít khí SO 2 (đktc) vào 500ml dd NaOH, sau phản ứng vừa đủ chỉ thu 

được muối trung hòa. Tính nồng độ mol/l của NaOH và nồng độ mol/l của muối? 

Dạng 5: Bài tập kim loại và hợp chất tác dụng với HCl và H 2 SO 4 : 

Bài 9: Cho m gam Fe tác dụng vừa đủ với 100 ml dung dịch HCl xM, cô cạn dung 

dịch sau phản ứng thu được 16,15 gam muối khan. Xác định các giá trị m, x. 

Bài 10:Cho 15,2 gam hỗn hợp bột Zn và Mg tác dụng với dd HCl dư thấy có 11,2 lít 

khí H 2 bay ra (đktc). 

a. Viết phương trình phản ứng hóa học xảy ra. 

b. Tính thành phần phần trăm khối lượng các kim loại trong hỗn hợp ban đầu. 

c. Tính khối lượng muối thu được sau phản ứng, số mol axit phản ứng. 

Bài 11: Cho 17,6 gam hỗn hợp X gồm Fe và CuO tác dụng vừa đủ với 400 gam dung 

dịch H 2 SO 4 loãng thu được 2,24 lít khí (đktc) và dung dịch A. 

a) Tính phần trăm khối lượng mỗi chất trong X 

b) Tính nồng độ phần trăm (C%) dung dịch H 2 SO 4 đã dùng. 

Bài 12: Cho 6,4 gam kim loại đồng (Cu) tác dụng hoàn toàn với dung dịch H 2 SO 4 đặc 

nóng, dư thuđược V lít khí SO 2 (đktc) và m gam muối. Tính V và m. 

Bài 13: Cho 11,08 gam hỗn hợp Al và Fe phản ứng hoàn toàn với H 2 SO 4 đặc, nóng, 

dư thu được8,736 lít một khí (sản phẩm khử duy nhất ở đktc) và dung dịch A.Tính 

khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu. 

Bài 14: Chia m gam hỗn hợp X gồm Al và Cu thành 2 phần bằng nhau: 

- Phần 1 tác dụng với dung dịch HCl dư, sau phản ứng hoàn toàn thu được 10,08 

lít khí (đktc). 


231 















- Phần 2 tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc, dư, đun nóng đến khi phản ứng xảy 

ra hoàn toàn thu được 13,44 lít khí SO 2 (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. 

a. Viết các phương trình hóa học xảy ra. 

b. Tính giá trị của m. 

Bài 15: Hỗn hợp X gồm Fe và Cu. Cho 15,2 g hỗn hợp X tác dụng hết với dung dịch 

H 2 SO 4 loãng, dư thì thu được 2,24 lít khí duy nhất (đktc) và m gam chất rắn không tan 

Y. Cho Y tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng, dư thì thu được V lít khí SO 2 là 

sản phẩm khử duy nhất (đktc). Xác định giá trị của m, V. 


Bài 1: Cho 14,44 g hỗn hợp gồm Fe và kim loại M có hóa trị không đổi. Chia hỗn hợp 

thành hai phần bằng nhau : 

Phần 1: tan hết trong dung dịch HCl thu được 4,256 lít H 2 ở đktc. 

Phần 2: tan hết trong dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng thu được 5,376 lít SO 2 ở đktc. 

a. Xác định kim loại M? 

b. Tính % khối lượng mỗi kim loại? 

Bài 2: Hỗn hợp bột X gồm Fe và S. Đốt nóng m gam X trong điều kiện không có 

không khí đến phản ứng hoàn toàn thu được hỗn hợp Y (gồm 2 chất). Cho Y tác dụng 

với dung dịch HCl dư, sau khi phản ứng kết thúc thu được 4,48 lít (đktc) hỗn hợp Z 

gồm 2 khí có tỉ khối hơi so với H 2 là 9. Tính giá trị của m. 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







232 
















233 
















234 









KIỂM TRA HỌC KÌ II (Tiết 70) 





a) Kiến thức, kĩ năng: HS được đánh giá các kiến thức, kĩ năng đã học và ôn 

tập trong chương trình học kì II môn Hóa học lớp 10 

b) Thái độ: HS nghiêm túc thực hiện quy chế thi và kiểm tra 


1. Giáo viên: đề kiểm tra học kì II môn Hóa học lớp 10, chương trình cơ bản 

Cấu trúc đề: trắc nghiệm + tự luận, biên soạn theo bảng trọng số và ma trận đề học kì 

II đáp ứng đủ các mức độ: biết, hiểu, vận dụng thấp và vận dụng cao (trong đó các 

mức độ biết, hiểu chiếm từ 65% tổng số điểm của bài thi) 

Bảng trọng số, ma trận đề, đề kiểm tra và hướng dẫn chấm: lưu cuối giáo án. 

2. Học sinh: Ôn tập tốt các kiến thức và kĩ năng giải các dạng BT trong chương trình 

Hóa học 10 học kì II 

III. TIẾN TRÌNH KIỂM TRA 

1. Ổn định tổ chức phòng thi 

2. Phát đề cho thí sinh, tính giờ làm bài 

3. Thu bài sau 45 phút kể từ thời điểm tính giờ làm bài 

4. Rút kinh nghiệm sau giờ thi 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







235 








Ngày soạn: 

Bài : ( tiết) 

/ /2017 – Lớp dạy: 10A1, 10A8, 10A9 







b) Kĩ năng: 







1. Hoạt động trải nghiệm kết nối ( phút): 







Nội dung 






236 















_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Ngày soạn: 






b) Kĩ năng: 










237 













Nội dung 












_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Ngày soạn: 









238 













b) Kĩ năng: 
















Nội dung 






239 













_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Ngày soạn: 






b) Kĩ năng: 










Nội dung 






240 



















_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 


Ngày soạn: 







b) Kĩ năng: 


241 































Nội dung 


_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

242 












_____________________________________________________________________ 





Ngày soạn: 






b) Kĩ năng: 











Nội dung 






243 


















_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 

_____________________________________________________________________ 







244

Giáo án (kế hoạch giảng dạy) môn Hóa học lớp 10 THPT (mẫu GA mới)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?