Bộ đề thi chính thức vào 10 môn Ngữ Văn của các Sở giáo dục và đào tạo và các trường chuyên trên cả nước cho cả hệ cơ bản và hệ chuyên có lời giải chi tiết năm học 2018 - 2019

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Bắc Giang (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (4.0 điểm) 

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

Dọc khắp các vùng quê, đâu cũng có những ngôi đình, ngôi chùa để nhân dân cầu bình an. 

Muốn bình yên cần học cách đối xử hiền hòa với thiên nhiên. Vào thời điểm này, những con 

sông bậc nhất Bắc Kỳ, dòng sông của thi ca, dòng sông của tiếng hát quan họ vẫn còn lóng 

lánh đón mặt trời vào mỗi sớm mai, còn đong đưa những thứ ánh sáng huyền diệu của trăng 

lên, những canh hát hội, tiếng gõ mạn thuyền gọi cá tôm vào lưới. Người Bắc Giang đang có 

những dòng sông đẹp như cô gái đang thời xuân sắc. Giá trị trong lành của những dòng sông 

không nơi nào có được, cần phải giữ gìn và nâng cao chất lượng của dòng nước. Thiên nhiên 

ban cho người Bắc Giang những dòng sông, ngọn núi đẹp, là những báu vật để dành cho 

tương lai. Ở những nước giàu có, nhờ những dòng sông đẹp, nhiều nơi đã phát triển được hệ 

thống đường thủy trong giao thương và du lịch. 

Mọi dòng sông đều đổ hết về biển lớn. Trên hành trình về biển, sông đi qua bao gian khó và 

thử thách […]. 

Có lẽ mơ ước của những dòng sông đổ về biển lớn mang theo mơ ước của người Bắc Giang 

về sự hội nhập và phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội cũng từ đây. 

(Theo Nguyễn Thị Thu Hà, Những dòng nước huyền thoại, Ngàn năm dưới bóng quê nhà, 

trang 81-82, NXB Quân đội Nhân dân 2018) 

1. Nhận biết 

Theo đoạn trích trên: 

a. Con người cần phải làm gì nếu muốn bình yên? 

b. Thiên nhiên đã ban tặng cho người Bắc Giang những gì? 

2. Thông hiểu 

Hãy chỉ rõ và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu sau: 

Người Bắc Giang đang có những dòng sông đẹp như cô gái đang thời xuân sắc. 


Nhận xét ngắn gọn về tâm tư, tình cảm của tác giả với những dòng sông quê hương. 

Câu 2: (6.0 điểm) Vận dụng cao 

Từ hình ảnh mọi dòng sông đều đổ về biển lớn với bao gian khó và thử thách trong đoạn trích 

trên, em có liên tưởng gì đến hành trình hội nhập của thế hệ trẻ trong xu thế toàn cầu hóa hiện 

nay? 

(Trình bày bằng một bài luận khoảng 400 – 500 chữ) 

Câu 3: (10 điểm) Vận dụng cao

Suy nghĩ của em về hình tượng con người đối diện với vầng trăng trong hai đoạn thơ sau: 

Đêm nay rừng hoang sương muối 

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới 

Đầu súng trăng treo. 

(Trích Đồng chí, Chính Hữu, Ngữ văn 9, tập 1, NXB GD 2009) 

Ngửa mặt lên nhìn mặt 

có cái gì rưng rưng 

như là đồng là bể 

như là sông là rưng 

Trăng cứ tròn vành vạnh 

kể chi người vô tình 

ánh trăng im phăng phắc 

đủ cho ta giật mình. 

(Trích Ánh trăng, Nguyễn Duy, Ngữ văn 9, NXB GD 2009) 

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI 

Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ nội dung đoạn trích 

Cách giải: 

a. Con người muốn bình yên cần phải: học cách ứng xử hiền hòa với thiên nhiên 

b. Thiên nhiên đã ban tặng cho người Bắc Giang: những dòng sông, ngọn núi đẹp, là những 

báu vật có thể dành cho tương lai. 

2. 

Phương pháp: căn cứ các biện pháp tu từ đã học 


- Biện pháp: So sánh (so sánh những dòng sông với cô gái đang thời xuân sắc) 

- Tác dụng: nhấn mạnh khẳng định vẻ đẹp tràn đầy sức sống của những dòng sông ở Bắc 

Giang. 

3. 

Phương pháp: phân tích, tổng hợp 


- Tình yêu dành cho những dòng sông quê. 

- Niềm tự hào về những dòng sông gắn với văn hóa lâu đời của người dân: dòng sông của thi 

ca, dòng sông của tiếng hát quan họ vẫn còn lóng lánh đón mặt trời vào mỗi sớm mai

Câu 2: 

Phương pháp: phân tích, tổng hợp. 


* Yêu cầu về hình thức 

- Đoạn văn 400 - 500 chữ, sử dụng phép lập luận tổng – phân – hợp. 

- Diễn đạt rõ ràng, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, đặt câu. 

* Yêu cầu về nội dung: 

*Nêu vấn đề. 

*Giải thích vấn đề: 

- Hội nhập là tham gia vào một cộng đồng để cùng hoạt động và phát triển với cộng đồng ấy 

(thường nói về quan hệ giữa các dân tộc, các quốc gia). 

- Hình ảnh mọi dòng sông đều đổ về biển lớn với bao gian khó và thử thách gợi liên tưởng về 

những khó khăn lớn lao mà thế hệ trẻ phải vượt qua để hội nhập với thế giới bởi cũng như 

những dòng sông muốn đổ về biển lớn phải vượt qua bao nhiêu gềnh thác. 

*Phân tích, bàn luận vấn đề: 

- Tại sao khi hội nhập, giới trẻ phải vượt qua nhiều thử thách? 

+ Do sự cách biệt về văn hóa và ngôn ngữ. 

+ Do điều kiện về kinh tế và xã hội giữa nước ta với các nước khác có sự chênh lệch khá 

nhiều. 

- Giới trẻ cần làm gì để xóa bỏ những khó khăn, thử thách trên: 

+ Cần trau dồi cho mình tri thức và kinh nghiệm sống. 

+ Không ngừng học hỏi, tiếp thu tri thức nhân loại. 

+ Phát huy những điểm mạnh, xóa bỏ những điểm yếu. 

+ Cần gạt bỏ những mặt tiêu cực của cái “tôi” cá nhân để có thể hòa nhập hơn với cộng đồng. 

- Tuy nhiên cần lưu ý, hội nhập chứ không phải hòa tan vẫn cần giữ những nét văn hóa đẹp 

đẽ của dân tộc. 

- Liên hệ bản thân. 

Câu 3: 



* Yêu cầu về kĩ năng: 

- Viết đúng kiểu bài nghị luận văn học. 

- Lý lẽ rõ ràng, dẫn chứng xác thực. 

- Văn viết giàu cảm xúc, diễn đạt trôi chảy.

- Bố cục ba phần rõ ràng, cân đối. 

- Trình bày sạch đẹp; ít sai lỗi câu, từ, chính tả. 

* Yêu cầu về kiến thức: đảm bảo được các ý sau: 

1.Giới thiệu chung 

- Giới thiệu hai tác giả: Nguyễn Duy, Chính Hữu. 

- Giới thiệu về vầng trăng trong văn học và trong hai đoạn trích: Ánh trăng, Đồng chí. 

2. Phân tích 

a. Đoạn trích Ánh trăng. 

* Được bắt đầu từ khi gặp lại vầng trăng: 

- Điệp từ “mặt”, lối chuyển nghĩa độc đáo: 

+ Diễn tả giây phút soi chiếu, giao hòa giữa con người và vầng trăng. 

+ Soi vào trăng để con người nhận ra mình và nhận ra cả sự đổi thay của mình. 

- “Rưng rưng”: là những cảm xúc đang ùa về trong giây phút con người nhận ra vầng trăng 

tri kỉ của đời mình -> để rồi thức tỉnh. 

- “Đồng, bể, sông, rừng”: 

+ Xóa đi thời gian, không gian, đưa con người về quá khứ. 

+ Kéo trăng và người xích lại gần nhau. 

+ Để trăng vẫn vẹn nguyên là tri kỉ. 

+ Để con người nhận ra sự nông cạn, thờ ơ, bạc bẽo của chính mình. 

* Càng thức tỉnh sâu sắc hơn khi: 

- “Trăng”: 

+ “tròn vành vạnh”: ẩn dụ cho nghĩa tình không bao giờ thay đổi, không bao giờ vơi cạn của 

nhân dân, đất nước. 

+ “im phăng phắc”: bao dung, độ lượng và nghiêm khắc -> cái im lặng chứa đựng lời nhắc 

nhở, cảnh báo, thức tỉnh con người. 

- Người “giật mình” -> thức tỉnh: 

+ Nhận ra những cám dỗ vật chất khiến con người đánh mất đi những giá trị tinh thần đẹp đẽ, 

khiến tâm hồn họ trống rỗng, nghèo nàn. 

+ Nhận ra: không được lãng quên quá khứ, không được thờ ơ, bội bạc với nghĩa tình sâu 

nặng, thiêng liêng. 

+ Biết trở về nâng niu, trân trọng quá khứ; biết sống ân nghĩa, thủy chung. 

->Với khoảnh khắc giật mình, nhà thơ đã gieo vào lòng người đọc niềm tin và sức sống mãnh 

liệt của lương tri con người. 

=> Nhận xét

- Nội dung: 

+ Lời nhắn gửi con người không được lãng quên quá khứ gian khổ mà sâu đậm nghĩa tình. 

+ Lời nhắc nhở về nghĩa tình thiêng liêng của nhân dân, đạo lí uống nước nhớ nguồn. 

- Nghệ thuật: 

+ Thể thơ ngũ ngôn với nhiều sáng tạo độc đáo. 

+ Sự kết hợp hài hòa giữa chất tự sự và trữ tình. 

+ Ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi mà giàu sức gợi. 

+ Giọng điệu tâm tình thấm thía, khi thì thiết tha cảm xúc, lúc lại trầm lắng, suy tư. 

b. Đoạn trích Đồng chí 

Sức mạnh và vẻ đẹp của tình đồng chí: 

* Được xây dựng trên nền một hoàn cảnh khắc nghiệt: 

- Thời gian, không gian: rừng đêm hoang vu, lạnh lẽo. 

- Không khí căng thẳng trước một trận chiến đấu. 

-> Tâm hồn họ vẫn bay lên với hình ảnh vầng trăng nơi đầu súng. 

-> Họ vẫn xuất hiện trong tư thế điềm tĩnh, chủ động “chờ giặc tới”. 

=> Nhờ tựa vào sức mạnh của tinh thần đồng đội. Họ “đứng cạnh bên nhau” và trở thành 

một khối thống nhất không gì lay chuyển nổi. 

* Được biểu hiện qua một hình ảnh thơ độc đáo, đầy sáng tạo: “Đầu súng trăng treo”: 

- Vốn là một hình ảnh thơ được cảm nhận từ thực tiễn chiến đấu. 

- Song hình ảnh này mang nhiều ý nghĩa biểu tượng phong phú: 

+ Gợi liên tưởng: chiến tranh - hòa bình, hiện thực - ảo mộng, kiên cường – lãng mạn, chất 

chiến sĩ – chất thi sĩ. 

+ Gợi vẻ đẹp của tình đồng chí sáng trong, sâu sắc. Sự xuất hiện của vầng trăng là một bằng 

chứng về sức mạnh kì diệu của tình đồng đội. Tình cảm ấy giúp tâm hồn người lính bay lên 

giữa lúc gay go, khốc liệt của chiến tranh. 

+ Gợi vẻ đẹp của tâm hồn người lính – một tâm hồn luôn trong trẻo, tươi mát dẫu phải băng 

qua lửa đạn chiến tranh. 

+ Gợi vẻ đẹp tâm hồn dân tộc Việt Nam – một bàn tay giữ chắc cây súng mà trái tim luôn 

hướng đến những khát vọng thanh bình. 

=> Nhận xét 

- Nội dung: Bài thơ thể hiện chân thực, cảm động một tình cảm lớn mang tính thời đại, đó là 

tình đồng chí bền chặt, thiêng liêng của những người lính cách mạng. Qua đó tác giả đã khắc 

họa thành công hình ảnh người lính thời kì đầu chống Pháp.

- Nghệ thuật: Lối miêu tả chân thực, tự nhiên; từ ngữ, hình ảnh giản dị và giàu sức gợi, cảm 

xúc dồn nén. 

c. Suy ngẫm về giây phút con người đối diện với vầng trăng 

- Giống nhau: 

+ Vầng trăng là người bạn thủy chung, tình nghĩa. 

+ Vầng trăng luôn bên cạnh con người, nâng đỡ con người trong những phút khó khăn, đưa 

đường dẫn lối con người trở về với những giá trị nhân văn tốt đẹp. 

- Khác nhau 

+ Đồng chí: vầng trăng là người đồng chí, là người bạn, là biểu tượng của hòa bình, tự do. 

+ Ánh trăng: vầng trăng mang ý nghĩa thức tỉnh, giúp con người sống với những giá trị đẹp 

đẽ của dân tộc “Uống nước, nhớ nguồn” 

3. Tổng kết

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Đồng Nai (chuyên Văn) (Năm học 2018 - 

2019) 

Câu 1: (2.0 điểm) 

Đọc kĩ đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới 

“Nếu có thể đo xương máu tiền nhân 

Trường Sơn ngút ngàn dễ gì đo được 

Bao người mẹ, người vợ, người em – nước mắt 

Hồng Hà, Cửu Long đâu thể sánh cùng” 

(Trích Tổ quốc, Nguyến Thế Ký, nguồn: thanhnien.vn) 

a. Thông hiểu 

Xác định và nêu tác dụng biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ trên. 

b. Thông hiểu 

Nhận xét trật từ sắp xếp trật tự từ trong hai câu thơ: “Bao người mẹ, người vợ, người em – 

nước mắt/ Hồng Hà, Cửu Long đâu thể sánh cùng” 


Đọc câu chuyện sau: 

CÂU CHUYỆN VỀ CHIẾC ĐIỆN THOẠI 

Sáng hôm đó, một ông lão đến cửu hàng sửa điện thoại. Tôi cẩn thận kiểm tra chiếc điện 

thoại nhưng vẫn không tìm ra lỗi nào. Tôi nói với ông mọi thứ vẫn ổn, điện thoại vẫn chạy 

tốt. 

Ông lão nhìn tôi rơm rớm nước mắt rồi hỏi: “Thế tại sao từ lâu rồi lão không nhận được 

cuộc điện thoại nào của con lão”. 

Tôi chết lặng trước câu hỏi của ông … 

(Theo Quà tặng cuộc sống) 

Hãy viết bài văn ngắn (khoảng một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em sau khi đọc câu 

chuyện trên. 


Từ quan niệm của Chế Lan Viên về chất muối trong mỗi vần thơ: 

“Cái kết tinh của một vần thơ và muối bể 

Muối lắng ở ô nề và thơ đọng ở bề sâu” 

(Đối thoại mới – Chế Lan Viên) 

Em hãy tìm thứ “muối thơ” qua một số bài thơ em biết.


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ các biện pháp tu từ đã học 


- Liệt kê: + người mẹ, người vợ, người em; 

Tác dụng: Nhấn mạnh đối tượng của sự hy sinh. 

+Trường Sơn, Hồng Hà, Cửu Long. 

Tác dụng: Khẳng định công lao to lớn và sự mất mát đau thương của những tiền nhân cho Tổ 

quốc. 

- So sánh: Trường Sơn ngút ngàn dễ gì đo được; Hồng Hà, Cửu Long đâu thể sánh cùng 

=> Nhấn mạnh nỗi đau, sự mất mát không gì có thể sánh nổi đồng thời ca ngợi công lao của 

tiền nhân đối với đất nước. 

b. 

Phương pháp: căn cứ Lựa chọn trật tự từ trong câu 


- Bao người mẹ, người vợ, người em được đảo lên trước từ “nước mắt”: trật tự này biểu hiện 

sự nhấn mạnh về đối tượng chịu nhiều đau thương, mất mát. 

- Hồng Hà, Cửu Long: trật tự này biểu hiện thứ tự của sự vật – trình tự không gian từ Bắc vào 

Nam 

=> Tác dụng: Nhấn mạnh sự hy sinh lớn lao, cao cả của các bậc tiền nhân cho Tổ quốc đồng 

thời ca ngợi công lao của họ và thể hiện niềm tự hào dân tộc, lòng yêu nước thiết tha. 

Câu 2: 



*Nêu vấn đề: Mối quan hệ của con cái với cha mẹ. 


- Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái là mối quan hệ huyết thống và cùng với quan hệ vợ - 

chồng, anh- em nó cũng là mối quan hệ cơ bản cấu thành một gia đình. 

- Giữa cha mẹ và con cái cần có sự quan tâm, chăm sóc, sẻ chia và yêu thương lẫn nhau. Cha 

mẹ có trách nhiệm nuôi dạy con cái trưởng thành và con cái cần phải báo hiếu với cha mẹ. 

- Câu chuyện trên phản ánh một thực trạng trong quan hệ giữa cha mẹ và con cái là sự lỏng 

lẻo, con cái vô tâm, không quan tâm, chia sẻ với cha mẹ. 

*Phân tích, bàn luận vấn đề:

- Vai trò của sự quan tâm, sẻ chia giữa cha mẹ và con cái: 

+ Sự quan tâm, sẻ chia giữa con cái và cha mẹ làm cho mối quan hệ trở nên bền chặt, khăng 

khít hơn. 

+ Quan tâm, sẻ chia của con cái với cha mẹ còn là biểu hiện của lòng hiếu thảo và sự tôn 

kính. 

- Hiện nay, trong xã hội hiện đại, sự quan tâm, sẻ chia giữa con cái và cha mẹ trở nên mờ 

nhạt, không còn diễn ra thường xuyên. 

- Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên: 

+ Do những biến chuyển của xã hội về nhiều mặt, trong đó có mặt văn hóa – tư tưởng. Chữ 

hiếu, chữ tình, chữ nghĩa dường như không được coi trong như xưa. Chính vì vậy con người 

thiếu trách nhiệm đối với gia đình và những mối quan hệ ruột thịt. 

+ Sự phát triển của xã hội với nền kinh tế thị trường làm gia tăng nhu cầu muốn tự khẳng 

định mình của mỗi cá nhân làm cho sự cách biệt giữa các thế hệ càng lớn, mỗi người trở nên 

ích kỉ hơn và ít quan tâm nhau hơn trong gia đình. 

+ Con cái và cha mẹ đều bận rộn, ít có thời gian bên nhau, tâm sự, chia sẻ để hiểu nhau hơn 

nên sự cách biệt về tâm lý càng lớn. 

+ Các bậc cha mẹ nhiều khi còn nặng về tư tưởng công lao, sự áp đặt trong suy nghĩ khiến 

các con bị ức chế và muốn thoát ra ngoài ảnh hưởng của cha mẹ => mối quan hệ rạn nứt. 

- Giải pháp khắc phục: 

+ Rút ngắn khoảng cách thế hệ. Biện pháp này chỉ thực sự được thực hiện khi có sự cố gắng 

của cả cha mẹ và con cái. Cha mẹ và con cái nên dành nhiều thời gian cho nhau để chia sẻ, để 

tâm sự cùng nhau. Sự khác biệt về thế hệ là điều có tồn tại, tuy nhiên cha mẹ cần tìm cách 

khắc phục nó bằng cách thấu hiểu con trẻ và con cái cần cảm thông cho cha mẹ về những suy 

nghĩ đã lâu đời. 

+ Mỗi người cần nâng cao trách nhiệm của mình với gia đình, với người thân, cần nhận biết 

rõ rằng gia đình mới là nhân tố chính tạo nên sự hạnh phúc và bình yên của mỗi cá nhân. Khi 

nhận thức được điều đó, mỗi người sẽ tự biết mình cần làm gì để các mối quan hệ trong gia 

đình trở nên tốt đẹp hơn. 

*Liên hệ bản thân: 

Em đã làm gì để cải thiện mối quan hệ của mình với cha mẹ? Hãy chia sẻ đôi điều với bạn bè 

của mình về quan hệ giữa mình và cha mẹ để giúp các thế hệ cùng trang lứa với mình hiểu 

nhiều về gia đình mình hơn. 

Câu 3: 

Phương pháp: phân tích, tổng hợp


1. Giới thiệu chung 

2. Giải thích nhận định 

- Câu thơ của Chế Lan Viên để nói về hành trình sáng tạo nghệ thuật và giá trị của thơ ca 

chân chính. 

- Tác giả dùng hình ảnh muối kết tinh để nói về hành trình sáng tạo nghệ thuật. Để có một hạt 

muối trăng trẻo, có giá trị phải trải qua biết bao công đoạn nhọc nhằn. Sáng tạo nghệ thuật 

cũng tương tự như vậy, người nghệ sĩ phải lao động nghiêm tục, không ngừng sáng tạo nên 

có được những bài thơ kết tinh về nội dung và nghệ thuật. Chất thơ cũng chính là kết tinh tài 

năng, tư tưởng của người nghệ sĩ. 

=> Nhận định đã khẳng định giá trị của một tác phẩm chân chính phải hội tụ đầy đủ ở cả hai 

phương diện nội dung và nghệ thuật 

3. Phân tích, chứng minh. 

Học sinh có thể lựa chọn vài tác phẩm đã học trong chương trình lớp 9 để chứng minh cho 

nhận định: Làng, Sang thu,… 

Với mỗi tác phẩm học sinh cần phát hiện những điểm mới mẻ trên cả hai phương diện Nội 

dung và Nghệ thuật. 

Ví dụ: Tác phẩm Làng – Kim Lân 

- Nội dung 

+ Niềm tự hào, nỗi nhớ về làng cũng mang nét mới: Xa làng đi tản cư, ông Hai nhớ làng, vẫn 

giữ thói quen khoe làng, tự hào về làng . 

+ Ông gắn danh dự của mình với danh dự của làng, cho thấy sự gắn bó sâu sắc với làng, với 

nước bằng tất cả niềm vui, nỗi buồn. 

+ Thái độ thù làng Chợ Dầu theo Tây, làm Việt gian thể hiện tình cảm với làng, với nước rất 

rạch ròi, quyết liệt: làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. Đó là một nhận 

thức mới mẻ, sáng suốt, cho thấy người nông dân đã biết đặt danh dự, lợi ích của dân tộc lên 

trên hết. 

+ Người nông dân còn biết hi sinh đến tận cùng cho cuộc kháng chiến, dù tài sản bị đốt 

nhưng ông vẫn vô cùng hạnh phúc bởi danh dự của làng của bản thân đã được khôi phục. 

- Nghệ thuật 

+ Xây dựng tình huống truyện tự nhiên, bất ngờ, cảm động, tạo ra bước ngoặt về tâm lí, làm 

nổi bật nhân vật... 

+ Miêu tả tâm lí nhân vật chân thực, phong phú, sống động, điển hình.

+ Lựa chọn chi tiết tự nhiên, chân thực nhưng rất tinh tường khiến cho nhân vật hiện lên có 

những nét ấn tượng riêng (kể cả ngoại hình và nội tâm). 

+ Ngôn ngữ dân dã, bình dị, tự nhiên rất phù hợp với nhân vật: có sự hài hòa giữa ngôn ngữ 

độc thoại và đối thoại làm nổi bật tâm trạng nhân vật. 

=> Truyện ngắn Làng đã phát hiện ra những nét mới mẻ trong lòng yêu nước của nhân vật 

ông Hai. Để có những phát hiện mới mẻ này tác giả đã phải tìm tòi, nghiên cứu một cách cẩn 

trọng. Đồng thời có sự gắn bó, am hiểu tâm lí người nông dân sâu sắc. 

4. Bàn luận 

- Đây là quan điểm hết sức chính xác về hành trình sáng tạo của người nghệ sĩ. 

- Để có những tác phẩm giàu cảm xúc, có giá trị đòi hỏi người nghệ sĩ phải lao động nghệ 

thuật nghiêm túc, say mê và không ngừng sáng tạo. 

- Mọi sáng tạo phải bắt rễ, đào sâu từ hiện thực cuộc sống và đem những gì tinh túy nhất của 

cuộc sống vào trong tác phẩm.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn chuyên Hà Nam (Năm học 2018 - 2019) 

Phần I: Đọc hiểu (3,0 điểm) 

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi: 

“Đêm nay rừng hoang sương muối 

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới 

Đầu súng trăng treo” 

(Trích bài thơ Đồng chí, Chính Hữu, SGK Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục, 2017) 


Xác định phương thức biểu đạt chính 


Từ ngữ, hình ảnh nào trong đoạn thơ thể hiện hoàn cảnh chiến đấu của người lính? 


Nêu ý nghĩa của hình ảnh “Đầu súng trăng treo”. 

4. Vận dụng 

Trình bày cảm nhận của em về hình ảnh người lính trong đoạn thơ trên (trả lời ngắn từ 5 – 7 

dòng) 

Phần II. Làm văn (7,0 điểm) 

Câu 1: (2,0 điểm) Vận dụng cao 

Hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) nêu suy nghĩ về vai trò của tình bạn trong 

cuộc sống con người. 


Cảm nhận của em về hình tượng nhân vật Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam 

Xương của Nguyễn Dữ. Từ đó, hãy liên hệ với người phụ nữ Việt Nam trong xã hội hiện nay. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ các phương thức biểu đạt đã học: tự sự, miêu tả, biểu cảm,… 


Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm 

2. 



- Hình ảnh: rừng hoang sương muối, đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới, đầu súng.

3. 



Hình ảnh thơ độc đáo, đầy sáng tạo: “Đầu súng trăng treo”: 

- Vốn là một hình ảnh thơ được cảm nhận từ thực tiễn chiến đấu. 

- Song hình ảnh này mang nhiều ý nghĩa biểu tượng phong phú: 

+ Gợi liên tưởng: chiến tranh - hòa bình, hiện thực - ảo mộng, kiên cường – lãng mạn, chất 

chiến sĩ – chất thi sĩ. 

+ Gợi vẻ đẹp của tình đồng chí sáng trong, sâu sắc. Sự xuất hiện của vầng trăng là một bằng 

chứng về sức mạnh kì diệu của tình đồng đội. Tình cảm ấy giúp tâm hồn người lính bay lên 

giữa lúc gay go, khốc liệt của chiến tranh. 

+ Gợi vẻ đẹp của tâm hồn người lính – một tâm hồn luôn trong trẻo, tươi mát dẫu phải băng 

qua lửa đạn chiến tranh. 

+ Gợi vẻ đẹp tâm hồn dân tộc Việt Nam – một bàn tay giữ chắc cây súng mà trái tim luôn 

hướng đến những khát vọng thanh bình. 

4. 



- Người lính trong tư thế điềm tĩnh, chủ động, sẵn sàng chờ giặc đến. 

- Tinh thần yêu nước nồng nàn, sẵn sàng hi sinh cho đất nước. 

- Tinh thần đồng đội gắn bó chặt chẽ, vượt qua mọi khó khăn. 

- Dù đứng trước cảnh mất mát hi sinh, tâm hồn họ vẫn bay lên với những hình ảnh vầng trăng 

nơi đầu súng. 

Câu 2: 



*Yêu cầu về kĩ năng: 

- Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một đoạn văn nghị luận xã hội. 

- Đoạn văn phải có bố cục, kết cấu rõ ràng; lập luận thuyết phục; diễn đạt mạch lạc; không 

mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 

- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau; có thể bày tỏ quan điểm, suy nghĩ riêng 

nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng; có thái độ chân thành, nghiêm túc, phù hợp với chuẩn 

mực đạo đức và pháp luật. 

*Yêu cầu về nội dung:

1. Giải thích vấn đề 

Tình bạn là gì? Tình bạn là tình cảm gắn bó thân thiết giữa những người có nét chung về sở 

thích, tính tình, ước mơ, lý tưởng,… họ có thể chia sẻ với nhau mọi niềm vui, nỗi buồn trong 

cuộc sống với nhau. 

2. Bàn luận vấn đề 

- Vai trò, ý nghĩa của tình bạn trong cuộc sống: 

+ Có bạn bè sẽ giúp chúng ta san sẻ nỗi buồn, nhân đôi niềm vui, làm cho cuộc sống trở nên 

hạnh phúc hơn. 

+ Người bạn tốt còn là người bạn có thể giúp ta học được những điều hay lẽ phải, để bản thân 

chúng ta trở nên hoàn thiện hơn. 

- Chứng minh: Có thể kể đến những tình bạn đẹp của Lưu Bình và Dương Lễ, Bá Nha và Tử 

Kì, Nguyễn Khuyến và Dương Khuê,… 

- Cách ứng xử trong tình bạn 

+ Tình bạn cần sự chân thành từ hai phía, mỗi người cần chân thành, tin tưởng lẫn nhau. 

+ Luôn bên cạnh bạn những lúc buồn, giúp đỡ bạn những lúc khó khăn. 

+ … 

3. Mở rộng vấn đề và liên hệ bản thân 

- Dân gian có câu “Giàu vì bạn, sang vì vợ” nhưng cũng có câu “Tin bạn mất bò” bởi lẽ có 

nhiều người tưởng như là bạn nhưng thật ra lại lợi dụng ta để mưu cầu lợi ích cá nhân. Vì thế 

phải suy nghĩ cẩn thận để chọn người bạn tốt để tránh xa những kẻ trục lợi, lừa thầy phản 

bạn. 


Câu 3: 






- Văn viết giàu cảm xúc, diễn đạt trôi chảy. 





- Nguyễn Dữ (khoảng thế kỉ XVI) quê Thanh Miện, tỉnh Hải Dương.

- Thời đại: nhà Lê bắt đầu khủng hoảng, các tập đoàn phong kiến tranh giành quyền lực, nội 

chiến liên miên, đời sống nhân dân vô cùng cực khổ. 

- Con người: 

+ Nổi tiếng học rộng, tài cao. 

+ Chỉ làm quan một năm rồi lui về sống ẩn dật ở miền núi Thanh Hóa. 

+ Sưu tầm truyện dân gian để sáng tác “Truyền kì Mạn Lục”. 

- Tác phẩm: 

+ Là truyện thứ 16 trong tổng số 20 truyện của “Truyền kì Mạn Lục”. Lấy nguồn gốc từ một 

truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương”. 

+ Nổi bật trong tác phẩm là nhân vật Vũ Nương có vẻ đẹp toàn diện nhưng số phận nhiều 

đắng cay, bất hạnh. 

2. Chứng minh vấn đề 

a. Vũ Nương có vẻ đẹp toàn diện: 

* Nàng là người có“tư dung tốt đẹp”: 

- Nhan sắc xinh đẹp. 

- Phẩm chất đẹp đẽ, cao quý. 

=> Mang vẻ đẹp toàn vẹn nhất của người phụ nữ xã hội phong kiến. 

* Nàng có nhiều phẩm chất cao quý: 

❖ Là người vợ, người mẹ đảm đang, người con dâu hiếu thảo: 

- Đảm đang (khi chồng đi lính): 

+ Một mình gánh vác gia đình. 

+ Chăm sóc mẹ chồng già yếu. 

+ Nuôi dạy con thơ. 

- Hiếu thảo (khi mẹ chồng ốm): 

+ Nàng hết lòng chăm sóc như với cha mẹ đẻ của mình (cơm cháo, thuốc thang, an ủi…) 

+ Lễ bái thần phật cầu cho bà tai qua, nạn khỏi. 

+ Lời trăng trối của bà trước khi mất đã khẳng định lòng hiếu thảo, tình cảm chân thành của 

Vũ Nương. 

+ Bà mất: nàng lo tang ma chu đáo. 

❖ Là người vợ nết na, thủy chung, giàu lòng vị tha: 

- Nết na, thủy chung: 

+ Khi mới cưới: nàng hết sức giữ gìn khuôn phép. 

+ Ngày tiễn chồng ra trận, trong lời từ biệt ta thấy nàng chỉ mong chồng trở về bình yên.

+ Ba năm xa chồng, Vũ Nương buồn nhớ khôn nguôi, toàn tâm toàn ý chăm sóc gia đình. 

+ Thậm chí, ngày Trương Sinh trở về, bị nghi ngờ, Vũ Nương chỉ biết khóc rồi thanh minh 

bằng những lời lẽ tha thiết, dịu dàng. 

=> Tấm lòng son sắt, thủy chung. 

- Giàu lòng vị tha: 

+ Khi bị chồng đổ oan, mắng nhiếc, đánh đuổi đi, Vũ Nương chỉ đau khổ, thanh minh mà 

chẳng hề oán hận, căm ghét chồng. 

+ Sống dưới thủy cung nàng vẫn một lòng nhớ thương gia đình, quê hương. 

+ Gặp lại Trương Sinh, Vũ Nương không trách móc mà còn hết lời cảm tạ Trương Sinh. 

=> Vũ Nương trở thành hiện thân cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam thảo hiền, đức 

hạnh. 

b. Số phận bất hạnh: 

❖ Phải sống trong nỗi cô đơn, vất vả: 

- Vất vả thể xác: 

+ Gánh vác gia đình. 


+ Chăm sóc mẹ già. 

- Cô đơn tinh thần (phải vượt lên): 

+ Cảnh sống lẻ loi. 

+ Nỗi nhớ thương khắc khoải. 

+ Nỗi lo lắng cho chồng đang chinh chiến nơi xa. 

❖ Phải gánh chịu nỗi oan lạ lùng và phải tìm đến cái chết: 

- Nguyên nhân (của nỗi oan): 

+ Do lời nói ngây thơ của bé Đản. 

+ Do Trương Sinh vốn đa nghi, hay ghen lại đang buồn vì mẹ mất. 

+ Do chiến tranh gây ra 3 năm xa cách, niềm tin vào Vũ Nương bị thử thách, bị lung lay. 

+ Do cuộc hôn nhân bất bình đẳng giữa Vũ Nương và Trương Sinh, do xã hội phong kiến 

trọng nam, khinh nữ cho phép Trương Sinh được đối xử rẻ rúng, tàn tệ với vợ mình. 

- Hậu quả (của nỗi oan): 

+ Trương Sinh nghi ngờ, gạt đi lời thanh minh của Vũ Nương, mắng nhiếc, đánh đuổi Vũ 

Nương đi. 

+ Cùng đường Vũ Nương nhảy xuống sông Hoàng Giang tự tận.

- Sống không hạnh phúc dưới thủy cung: Dù được cứu sống, sống cuộc đời bất tử, song Vũ 

Nương không hạnh phúc vẫn luôn nhớ về gia đình. 

=> Tiêu biểu cho phận bạc của biết bao người phụ nữ trong xã hội phong kiến bất công, tàn 

bạo, nặng nề lễ giáo, hà khắc. 

3. Liên hệ 

- Người phụ nữ trong xã hội hiện đại đã được sống cuộc đời bình đẳng nam nữ, họ đương tôn 

trọng, được học tập. 

- Nhiều phụ nữ đã khẳng định bản lĩnh của bản thân, trở thành nhà kinh doanh giỏi, nhà chính 

trị gia kiệt xuất. 

- Điều đó khiến chúng ta càng phải trân trọng hơn cuộc sống này. 

4. Tổng kết.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Hà Nội (chuyên Văn) (Năm học 2018 – 2019) 

Câu 1: (4.0 điểm) (ID: 266850) Vận dụng cao 

Ngạn ngữ Pháp có câu: “Đừng sống theo điều anh ước muốn mà hãy sống theo điều anh có 

thể” còn Nelson Mandela lại khẳng định: “Người chiến thắng là người biết ước mơ và không 

bao giờ bỏ cuộc” 

Trình bày suy nghĩ của em về hai ý kiến trên. 

Câu 2: (6 điểm) (ID: 266851) Vận dụng cao 

Người xưa thường nói chất thơ của thơ nằm ở ngoài lời, ở những chỗ im lặng. Nhà thơ Tố 

Hữu cũng nói: “Nếu người ta lắng nghe cái im lặng đó, thì có những tiếng dội vang rất đa 

dạng và tinh tế” 

(Theo giáo trình Lí luận văn học, tập hai, NXB Đại học Sư Phạm, 2016) 

Viết bài văn nghị luận về những chỗ im lặng có sức dội vang trong đoạn trích Kiều ở lầu 

Ngưng Bích (Truyện Kiều) của Nguyễn Du và bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Du. 


Câu 1: 

Phương pháp: phân tích, lí giải, tổng hợp 




- Đừng sống theo điều anh ước muốn mà hãy sống theo điều anh có thể. 

+ “Ước muốn”: thứ quá cao xa, không thực hiện được điều mơ ước sẽ dẫn đến bất hạnh. 

+ “Điều ta có thể” là sống theo những cái ta làm được, có thể tìm kiếm hạnh phúc từ những 

cái mình đang có, hoặc sẽ có trong tầm tay. 

Cả câu nói khuyên con người ta cần phải sống hiện thực, tìm kiếm hạnh phúc và 

thành công từ những thứ nằm trong khả năng của mình, không nên viển vông, hão 

huyền. 

- Người chiến thắng là người biết ước mơ và không bao giờ bỏ cuộc. 

+ “Người chiến thắng”: người gặt hái được những thành tựu nhất định. 

+ “Ước mơ”: điều mong muốn tốt đẹp trong tương lai. 

+ “Không bao giờ bỏ cuộc”: luôn luôn giữ vững niềm tin, hành động cho dù mình có từng 

vấp ngã. 

Câu nói khuyên con người ta phải biết sống có ước mơ và luôn cố gắng, nỗ lực 

không ngừng.

➔ Hai câu nói trên bổ sung ý nghĩa cho nhau. Từ hai câu nói ta có thể rút ra bài học: 

Trong cuộc sống, con người cần có ước mơ và phải cố gắng hết mình nhưng cần phải 

thực tế và tìm kiếm thành công trong giới hạn năng lực của mình. 


-Tại sao còn người cần tìm kiếm thành công trong khả năng của mình? 

+ Trong khả năng của mình, con người sẽ làm được một cách dễ dàng. 

+ Nếu viển vông và thiếu thực tế, có thể cả đời bạn chỉ đi tìm những thứ xa vời, không thiết 

thực cho đời sống của mình. 

+ Cuộc sống luôn có những thách thức, mình cần phải sống thực tế và biết nhìn nhận hoàn 

cảnh, năng lực của mình một cách thích đáng. 

- Tại sao con người cần có ước mơ và cần nỗ lực không ngừng? 

+ Ước mơ giúp ta có động lực để thực hiện những dự định cũng như niềm đam mê của chính 

mình. 

+ Ước mơ giống như một phần lãng mạn của cuộc sống. Nó giúp ta thăng hoa hơn, yêu đời 

hơn và nhiệt tình với những gì mình theo đuổi. Ước mơ giống như dầu bôi trơn trong một cỗ 

máy. 

+ Những người biết ước mơ là những người có lý tưởng riêng. 

+ Phải cố gắng không ngừng vì chỉ có sự cố gắng ta mới đạt được thành công. Thành công 

đôi khi không phải là đích đến mà là hành trình trải nghiệm và nó cần được bắt đầu từ ngay 

hôm nay. 

- Phê phán những con người sống thiếu thực tế và không biết ước mơ. 


Câu 2: 



1. Giới thiệu vấn đề 

- Giới thiệu nhận định 

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Kiều ở lầu Ngưng Bích (Nguyễn Du), Ánh trăng (Nguyễn 

Duy) 


- Chất thơ là những cái hay cái đẹp trong nội dung, tư tưởng, trong hình thức nghệ thuật, 

không chỉ vậy chất thơ còn nằm ở ngoài lời thơ cùng với đó là sự đồng điệu trong tâm hồn tác 

giả.

- Chỗ im lặng chính là những thanh âm trong trẻo, đẹp đẽ nằm ngoài lời thơ (ý tại ngôn 

ngoại) 

=> Nhận xét đã khẳng định một tác phẩm nghệ thuật chân chính cần phải hay về nội 

dung, nghệ thuật mà còn phải có sự đồng điệu với tâm hồn tác giả. 


a. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích 

- Giới thiệu nội dung đoạn trích 

- Giá trị nội dung: 

+ Cảnh ngộ cô đơn, bất hạnh, lẻ loi của Kiều khi ở lầu Ngưng Bích. 

+ Nỗi nhớ Kim Trọng và cha mẹ tha thiết cháy bỏng. 

+ Nỗi buồn đau, cô đơn và dự cảm tương lai bất hạnh, đầy sóng gió của Thúy Kiều. 

- Giá trị nghệ thuật: 

+ Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc. 

+ Sử dụng điệp từ “buồn trông” theo chiều tăng tiến diễn tả cảm xúc của nhân vật. 

+ Hệ thống từ láy giàu giá trị biểu đạt. 

=> Qua đoạn trích ta không chỉ thấy được số phận bất hạnh của nàng Kiều mà còn thấy 

được trái tim nhân đạo bao la, ấm áp mà Nguyễn Du dành cho những người con gái 

hồng nhan, bạc mệnh. Đoạn trích tiêu biểu cho giá trị nhân đạo của tác phẩm bởi nhà 

thơ đã bày tỏ sự thấu hiểu, niềm cảm thương sâu sắc cho cảnh ngộ, thân phận của Thúy 

Kiều. 

b. Bài thơ Ánh trăng 

- Giới thiệu nội dung tác phẩm 


+ Sự gắn bó của con người và vầng trăng trong quá khứ 

+ Mối quan hệ giữa con người và vầng trăng trong hiện tại: 

• Cuộc sống hòa bình làm con người quên đi người bạn khi xưa, vầng trăng chỉ như 

“người dưng” qua đường. 

• Biến cố dẫn đến sự thức tỉnh của con người. 

+ Sự thức tỉnh của con người. 





+ Giọng điệu tâm tình thấm thía, khi thì thiết tha cảm xúc, lúc lại trầm lắng, suy tư.

=> Với khoảnh khắc giật mình, nhà thơ đã gieo vào lòng người đọc niềm tin và sức sống 

mãnh liệt của lương tri con người. Đây cũng là lời nhắn gửi con người không được lãng quên 

quá khứ gian khổ mà sâu đậm nghĩa tình. Lời nhắc nhở về nghĩa tình thiêng liêng của nhân 

dân, đất nước và đạo lí uống nước nhớ nguồn. 

4. Bình luận 

- Để có thể tạo ra chất thơ cho thơ, người sáng tác cần lao động nghệ thuật nghiêm túc, không 

ngừng sáng tạo. 

- Viết bằng trái tim nhiệt huyết, đồng cảm.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Hoàng Văn Thụ Hòa Bình (Năm học 2018 - 


Câu 1: 

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

Lãng phí thời gian là mất tuyệt đối. Thời gian là một dòng chảy thẳng, không bao giờ dừng 

lại và cũng không bao giờ quay lại. Mọi cơ hội, nếu bỏ qua là mất. Tuổi trẻ mà không làm 

được gì cho đời, cho bản thân thì nó vẫn xồng xộc đến tuổi già. Thời gian là một dòng chảy 

đều đặn, lạnh lùng, chẳng bao giờ chờ đợi sự chậm trễ. Hãy quý trọng thời gian, nhất là trong 

thời đại trí tuệ này; nền kinh tế tri thức đã và đang làm cho thời gian trở nên vô giá. Chưa đầy 

một giờ, công nghệ Nhật Bản đã có thể sản xuất một tấm thép, con tàu tốc hành của các nước 

phát triển, trong vài giờ đã có thể vượt qua được vài ngàn kilômét. Mọi biểu hiện đủng đỉnh, 

rềnh ràng đều trở nên lạc lõng trong xu thế toàn cầu hiện nay. Giá trị là cần thiết những chơi 

bời quá mức, để thời gian trôi qua vô vị là có tội với đời, với tương lai đất nước. 

(Phong cách sống của người đời, nhà báo Trường Giang, theo nguồn Internet) 

a. Nhận biết 

Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên. 

b. Nhận biết 

Hãy chỉ ra trong đoạn trích 01 phép liên kết về hình thức. 

c. Thông hiểu 

Em hiểu như thế nào về câu văn: “Thời gian là một dòng chảy đều đặn, lạnh lùng, chẳng bao 

giờ chờ đợi sự chậm trễ”? 

d. Thông hiểu 

Thông qua đoạn trích trên, em hãy nêu ngắn gọn bài học có ý nghĩa nhất đối với bản thân. 

Câu 2: Vận dụng cao 

Từ nội dung đoạn trích ở câu 1, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 150 – 200 chữ) trình bày 

suy nghĩ của mình về việc phải làm gì để không lãng phí thời gian. 


Cảm nhận của em về bé Thu trong đoạn trích Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng. (Sách 

giáo khoa Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục. 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: Căn cứ các phương thức biểu đạt đã học


Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên: nghị luận. 

b. 

Phương pháp: Căn cứ bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn 


01 phép liên kết về hình thức là phép lặp: Thời gian 

c. 

Phương pháp: Phân tích, lí giải 


“Thời gian là một dòng chảy đều đặn, lạnh lùng, chẳng bao giờ chờ đợi sự chậm trễ” 

Thời gian sẽ liên tục trôi qua mà không biện pháp nào có thể ngăn cản; nó không phụ thuộc 

vào bất cứ điều gì. Dù bạn có nhanh hay chậm, thời gian vẫn sẽ cứ tuần hoàn trôi đi. 

d. 

Phương pháp: Phân tích, tổng hợp 


Bài học có ý nghĩa nhất: Con người cần biết quý trọng thời gian, biết sử dụng quỹ thời gian 

của mình cho hợp lí để không bỏ lỡ các cơ hội trong cuộc đời hay hối tiếc vì những gì đã qua. 

Câu 2: 

Phương pháp: HS vận dụng các phương pháp giải thích, phân tích, chứng minh vào để làm 

bài văn về nghị luận xã hội. 



- Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một bài văn nghị luận xã hội. 

- Bài văn phải có bố cục, kết cấu rõ ràng; lập luận thuyết phục; diễn đạt mạch lạc; không mắc 

lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 




*Yêu cầu về nội dung: 

1. Nêu vấn đề. 

2. Giải thích vấn đề. 

- Lãng phí thời gian là sử dụng quỹ thời gian của mình không hợp lí, để thời gian trôi qua một 

cách vô ích.

Lãng phí thời gian là điều đáng chê trách, lãng phí thời gian cũng đồng nghĩa với 

việc lãng phí cuộc đời của chính mình. 

3. Bàn luận vấn đề: 

- Tại sao lãng phí thời gian lại đáng chê trách: Thời gian vũ trụ là vô tận nhưng thời gian cho 

một đời người là hữu hạn. Nếu lãng phí thời gian bạn sẽ không làm gì được cho cuộc đời của 

chính mình và cho xã hội. 

- Nguyên nhân con người thường lãng phí thời gian: Con người mải miết rong chơi. Con 

người chưa biết quản lí quỹ thời gian hợp lí. 

- Biện pháp khắc phục và sử dụng quỹ thời gian hợp lí: 

+ Mỗi người cần tự nhận thức được giá trị của thời gian với cuộc đời để từ đó biết quý trọng 

thời gian mình có. 

+ Lập thời gian biểu để sử dụng thời gian hợp lí. 

+ Tận dụng tối đa thời gian để học tập và làm việc. 

+ Tạo bản thân thói quen làm việc đúng giờ. 

+ … 

4. Liên hệ bản thân: Em đã làm gì để sử dụng quỹ thời gian của mình hợp lí? 

Câu 3: 











- Nguyễn Quang Sáng là nhà văn miền Nam, những tác phẩm của ông chủ yếu viết về cuộc 

sống và con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến cũng như sau hòa bình. 

- Chiếc lược ngà được sáng tác năm 1966 khi tác giả tham gia chiến đấu ở chiến trường Nam 

Bộ. 

- Tác phẩm:

+ Ca ngợi tình cha con thắm thiết, sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Từ đó 

khẳng định tình cảm cha con thiêng liêng như một giá trị nhân bản sâu sắc. 

+ Gợi cho người đọc nghĩ tới và thấm thía những đau thương, mất mát và éo le mà chiến 

tranh đã gây ra với con người. 

2. Tình yêu thương cha sâu nặng của bé Thu. 

a. Trước khi nhận ông Sáu là cha: 

- Bé Thu gặp lại cha sau 8 năm xa cách, một người mà Thu mới chỉ nhìn thấy trong ảnh. 

Nhưng ngay từ lần đầu gặp mặt, cô bé đã vô cùng hoảng sợ và phải gọi “Má!Má!”, nó nhìn 

ông Sáu bằng đôi mắt xa lạ. 

- Rồi những ngày sau đó Thu tỏ ra ngang ngạnh, bướng bỉnh, gan lì kiên quyết không gọi ông 

Sáu là ba. Bị mẹ ép gọi ba vào ăn cơm nó chỉ nói trống không, khi bị đẩy tới bước đường 

cùng chắt nước cơm nó cũng linh hoạt tự làm một mình. 

- Nhất là khi ông Sáu gắp cho nó cái trứng cá, nó hất ra khỏi bát cơm, khiến cơm văng tung 

tóe. Lúc bị đánh những tưởng nó sẽ khóc, nhìn bằng ánh mắt căm giận, nhưng nó chỉ lặng lẽ 

gắp cái trứng cá ra rồi bỏ về nhà ngoại. Nó không chấp nhận bất cứ sự quan tâm nào của ông 

Sáu với nó. 

=> Đây là sự biểu hiện của một cái tính mạnh mẽ, đồng thời cũng rất phù hợp với tâm lý 

thường thấy của con người. Bởi trong hoàn cảnh xa cách và trắc trở của chiến tranh, Thu còn 

quá nhỏ để biết được những tình thế khắc nghiệt và éo le của cuộc sống. 

=> Nhưng đằng sau tất cả sự từ chối đến cứng đầu đấy của bé Thu là tình yêu thương cha 

mãnh liệt. 

b. Khi được bà ngoại giải thích: 

Tuy nhiên khi được nghe bà ngoại giải thích, anh Sáu không giống trong bức ảnh thì bé Thu 

hiểu ra mình đã sai. Thu đã rất ân hận về hành động của mình. 

c. Nhận ra cha 

- Phản ứng không nhận anh Sáu quyết liệt bao nhiêu thì khi nhận ra cha tình cảm ấy lại càng 

sâu nặng bấy nhiêu. Trong giờ phút cuối cùng trước khi cha đi, tình cảm dồn nén bấy lâu nay 

bùng lên thật mãnh liệt, mạnh mẽ. 

- Nó thét tiếng “Ba” xé ruột, xé gan. Đó là tiếng “ba” nó mong chờ bấy lâu nay, tiếng gọi ấy 

khiến ông Sáu rơi lệ. 

- Rồi nó nhảy tót lên ôm chặt lấy ông Sáu, hôn vào tóc, vai, mặt, mũi và cả vết thẹo dài trên 

mặt ông. Chân nó quắp chặt lấy ba, như thể không muốn cho ông rời đi.

=> Tất cả những hành động ấy cho thấy Thu yêu thương ba vô cùng, một tình yêu mãnh liệt, 

chân thành, thắm thiết. Tình yêu đó được bộ lộ một cách cảm động qua hoàn cảnh éo le của 

chiến tranh. 

d. Đặc sắc nghệ thuật 

- Miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật đặc sắc. 

- Ngôn ngữ giản dị, đậm chất Nam Bộ. 

- Tình huống bất ngờ hợp lí, đã bộc lộ tình yêu thương tha thiết bé Thu dành cho ba của mình 

3. Đánh giá chung 

- Tác phẩm đã thể hiện một cách chân thực và cảm động tình cảm yêu thương sâu nặng của 

bé Thu dành cho cha của mình trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. 

- Miêu tả tâm lí nhận vật đặc sắc, giàu sức biểu cảm.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên KHTN Hà Nội (Năm học 2018 - 2019) 

A. PHẦN BẮT BUỘC ĐỐI VỚI MỌI THÍ SINH 

Câu I: (3.0 điểm) 

1. Trắc nghiệm (1 điểm) (Nhận biết) 

Chọn một trong 4 phương án A, B, C, D để trả lời các câu hỏi sau: 

a/ Văn bản nào sau đây có cùng thể thơ với bài thơ “Ông đồ”? 

A. Nói với con B. Sang thu C. Viếng lăng Bác D. Đồng chí 

b/ Tác phẩm nào sau đây không thuộc văn học trung đại? 

A. Làng B. Vũ trung tùy bút C. Lục Vân Tiên D. Truyện Kiều 

c/ Bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu được sáng tác năm nào? 

A. 1947 B. 1948 C. 1949 D. 1950 

d/ Câu “Nói ngọt lọt đến xương” thuộc kiểu loại nào sau đây? 

A. Thành ngữ B. Tục ngữ C. Ca dao D. Dân ca 

2. Tiếng Việt (2 điểm) 

a. (Nhận biết) Chỉ ra và gọi tên thành phần biệt lập trong các câu sau: 

- Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn 

thành sáng tác còn là một chặng đường dài. 

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) 

- Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một 

tuổi. 

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) 

b. (Thông hiểu) Chỉ ra và phân tích hiệu quả nghệ thuật của các biện pháp tu từ trong đoạn 

thơ sau: 

Việt Nam, ôi Tổ quốc thương yêu! 

Trong khổ đau, Người đẹp hơn nhiều 

Như bà mẹ sớm chiều gánh nặng 

Nhẫn nại nuôi con suốt đời im lặng… 

(Tố Hữu, Chào xuân 67!) 

Câu II: (2 điểm) Vận dụng cao 

Lời nói trong giao tiếp ứng xử được xem là một tiêu chuẩn đánh giá trình độ tri thức, 

văn hóa của mỗi con người. 

Coi câu trên là câu chủ đề, em hãy viết tiếp một đoạn văn khoảng 12 đến 15 câu trình 

bày suy nghĩ của mình về việc lựa chọn sử dụng ngôn từ trong cuộc sống hàng ngày. Trong 

đó có một phép nối để liên kết câu (gạch chân dưới từ ngữ liên kết đó).

B. PHẦN TỰ CHỌN (Thí sinh chọn một trong hai câu IIIa hoặc IIIb để làm bài) 

Câu IIIa: (5 điểm) Vận dụng cao 

Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy có gợi nhắc thấm thía về thái độ sống “Uống nước 

nhớ nguồn”, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ. Em hãy phân tích đoạn thơ sau để làm sáng 

tỏ nhận xét trên. 

Từ hồi về thành phố 

quen ánh điện cửa gương 

vầng trăng đi qua ngõ 

như người dưng qua đường 

thình lình đèn điện tắt 

phòng buyn-đinh tối om 

vội bật tung cửa sổ 

đột ngột vầng trăng tròn 

Ngửa mặt lên nhìn mặt 

có cái gì rưng rưng 

như là đồng là bể 

như là sông là rừng 

Trăng cứ tròn vành vạnh 




(Nguyễn Duy, Ánh trăng, Ngữ văn 9, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, trang 156) 

Câu IIIb: (5 điểm) 

Phân tích hình tượng nhân vật Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi 

của Lê Minh Khuê (phần trích SGK Ngữ văn 9, Tập hai) để làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn, tư 

tưởng và những phẩm chất cao cả của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ 

cứu nước. 


Phần A: 

Câu I: 

1. Trắc nghiệm

a – B, b – A, c – B, d – A 

2. Tiếng Việt 

a) 

- Thành phần biệt lập: Chao ôi – thành phần biệt lập cảm thán. 

- Thành phần biệt lập: và cũng là đứa con duy nhất của anh – thành phần biệt lập phụ chú. 

b) 

- Biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ là so sánh (như bà mẹ) và nhân hóa . 

- Tác dụng: 

+ Giúp câu thơ trở nên sinh động giàu hình ảnh. 

+ Hai biện pháp nghệ thuật khẳng định sự gắn bó giữa Tổ quốc và mỗi người dân như tình 

mẫu tử thiêng liêng. 

+ Đồng thời ngợi ca bà mẹ Tổ quốc, làm nổi bật sự nhẫn nại, lam lũ, hy sinh, bao bọc cho các 

con mình, suốt đời vất vả mà vẫn bình thản 

Câu II: 


- Đoạn văn 12 đến 15 câu 

- Đoạn văn có câu chủ đề là Lời nói trong giao tiếp ứng xử được xem là một tiêu chuẩn đánh 

giá trình độ tri thức, văn hóa của mỗi con người. 

- Trong đoạn văn sử dụng một phép nối để liên kết câu (gạch chân dưới từ ngữ liên kết đó). 

- Trình bày rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. 

* Yêu cầu về nội dung 

- Lời nói là phương tiện để giao tiếp → lời nói trong giao tiếp hàng ngày được xem là tiêu 

chuẩn đánh giá trình độ văn hóa, trình độ tri thức của mỗi người đúng như ông bà xưa đã dạy 

“Lời nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” hay “Nhất ngôn cửu đỉnh 

– Tứ mã nan truy” (một lời nói ra, bốn con ngựa chạy theo không kịp). Vì vậy, phải lựa chọn 

sử dụng ngôn từ trong cuộc sống cẩn trọng để đạt được hiệu quả giao tiếp và ứng xử có văn 

minh. 

- Thực trạng: Hiện nay việc sử dụng ngôn ngữ giao tiếp còn thiếu chuẩn, đặc biệt là đối với 

các bạn học sinh. 

- Vì sao phải lựa chọn ngôn ngữ trong giao tiếp? 

+ Cách sử dụng ngôn ngữ sẽ phản ánh con người, nhân cách, trình độ văn hóa của mỗi người. 

+ Lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp không đúng sẽ không đạt được hiệu quả giao tiếp. 

+ Đôi khi sử dụng những lời lẽ nặng nề, xúc phạm có thể làm cho người cùng giao tiếp tổn 

thương.

+ …. 

- Cách lựa chọn ngôn từ để sử dụng chính xác: 

+ Lựa chọn từ xưng hô chuẩn xác. 

+ Dùng từ ngữ phù hợp với ngữ cảnh và đối tượng giao tiếp. 

- Khi không sử dụng từ ngữ đúng, kết quả giao tiếp sẽ kém, gây khó chịu với người khác. 

Không sử dụng đúng từ ngữ còn thể hiện sự không lịch sự, kém văn minh của bản thân. 

- Liên hệ bản thân: em đã và đang sử dụng ngôn ngữ giao tiếp như thế nào? 

Phần B: 

Câu IIIa: 

A. Giới thiệu chung: 

- Giới thiệu nhà thơ Nguyễn Duy, nhà thơ quân đội, một gương mặt tiêu biểu cho lớp nhà thơ 

trẻ thời chống Mĩ cứu nước. 

- Tập thơ “Ánh trăng” của ông được tặng giải A của Hội Nhà Văn Việt Nam năm 1984. 

Trong đó, có bài thơ mà tựa đề dùng làm nhan đề cho cả tập thơ : Ánh Trăng. Bài thơ là một 

câu chuyện riêng nhưng có ý nghĩa triết lý như một lời tự nhắc nhở thấm thía của nhà thơ về 

lối sống nghĩa tình, thủy chung với quá khứ gian lao, với thiên nhiên, đất nước và đồng đội. 

- Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy có gợi nhắc thấm thía về thái độ sống “Uống nước nhớ 

nguồn”, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ. Bốn khổ thơ cuối bài thơ đã thể hiện nội dung tư 

tưởng đó. 

B. Phân tích: 

1. Vầng trăng trong hiện tại và tính huống bất ngờ ập đến 

- Hoàn cảnh sống: “Từ hồi về thành phố” 

+ Bản lề: khép lại một thời gian chiến tranh gian khó, mở ra những năm tháng hòa bình. 

+ Đánh dấu những đổi thay trong cuộc đời con người; họ đã đi qua chiến tranh để bước vào 

một cuộc sống đầy đủ hơn về tiện nghi, vật chất. 

+ Hoàn cảnh sống thay đổi: xa rời cuộc sống giản dị của quá khứ, con người được sống sung 

túc trong “ánh điện cửa gương” - cuộc sống đầy đủ, tiện nghi, khép kín trong những căn 

phòng hiện đại, xa rời thiên nhiên. 

- “Vầng trăng đi qua ngõ – như người dưng qua đường”: 

+ Vầng trăng bây giờ đối với người lính năm xưa giờ chỉ là dĩ vãng, dĩ vãng nhạt nhòa của 

quãng thời gian xa xôi nào đó. 

+ Biện pháp nhân hóa, so sánh→ “Vầng trăng tình nghĩa” trở thành “người dưng qua 

đường”. Vầng trăng vẫn “đi qua ngõ”, vẫn tròn đầy, vẫn thủy chung tình nghĩa, nhưng con

người đã quên trăng, hờ hững, lạnh nhạt, dửng dưng đến vô tình. Vầng trăng giờ đây bỗng trở 

thành người xa lạ, chẳng còn ai nhớ, chẳng còn ai hay biết. 

→ Rõ ràng, khi thay đổi hoàn cảnh, con người có thể dễ dàng quên đi quá khứ, có thể thay 

đổi về tình cảm. 

- Con người gặp lại vầng trăng trong một tình huống bất ngờ: 

+ Tình huống: “Đèn điện tắt”. Đây là biến cố chân thực, thường thấy trong cuộc sống đô thị. 

Cái lấp lánh của ánh điện, cửa gương biến mất, con người bị vây bọc trong căn phòng tối om, 

ngột ngạt. 

+ Hành động “Vội bật tung”: vội vàng, khẩn trương → bắt gặp vầng trăng 

→ Đây là khổ thơ quan trọng trong cấu tứ toàn bài. Chính cái khoảnh khắc bất ngờ ấy đã tạo 

nên bước ngoặt trong mạch cảm xúc của nhà thơ → Sự xuất hiện bất ngờ của vầng trăng 

khiến nhà thơ ngỡ ngàng, bối rối, gợi cho nhà thơ bao kỉ niệm nghĩa tình. 

+ “Đột ngột vầng trăng tròn”: Đảo ngữ: Cảm giác ngỡ ngàng khi con người gặp lại vầng 

trăng. 

+ Ấn tượng về vẻ đẹp của trăng: trăng đang độ tròn đẹp nhất; trăng vẫn vẹn nguyên, vẫn ở rất 

gần, luôn chờ đợi dõi theo dù con người thờ ơ, dửng dưng. 

2. Cảm xúc và suy ngẫm của tác giả trước vầng trăng. 

- Với tư thế “ngửa mặt lên nhìn mặt” người đọc cảm nhận sự lặng im, thành kính và trong 

phút chốc cảm xúc dâng trào khi gặp lại vầng trăng: “có cái gì rưng rưng”. Rưng rưng của 

những niềm thương nỗi nhớ, của những lãng quên lạnh nhạt với người bạn cố tri; của một 

lương tri đang thức tỉnh sau những ngày đắm chìm trong cõi u mê mộng mị; rưng rưng của 

nỗi ân hận ăn năn về thái độ của chính mình trong suốt thời gian qua. Một chút áy náy, một 

chút tiếc nuối, một chút xót xa đau lòng, tất cả đã làm nên cái “rưng rưng”,cái thổn thức 

trong sâu thẳm trái tim người lính. 

- Và trong phút giây nhân vật trữ tình nhìn thẳng vào trăng- biểu tượng đẹp đẽ của một thời 

xa vắng, nhìn thẳng vào tâm hồn của mình, bao kỉ niệm chợt ùa về chiếm trọn tâm tư “như là 

đồng là bể, như là sông là rừng”. Đồng, bể, sông, rừng, những hình ảnh gắn bó nơi khoảng 

trời kỉ niệm. 

→ Chính thứ ánh sáng dung dị đôn hậu đó của trăng đã đánh thức bao tâm tình vốn tưởng 

chừng ngủ quên trong góc tối tâm hồn người lính. Chất thơ mộc mạc chân thành như vầng 

trăng hiền hòa, ngôn ngữ hàm súc, giàu tính biểu cảm như “có cái gì rưng rưng”, đoạn thơ 

đã đánh động tình cảm nơi người đọc. 

- Hình ảnh “trăng cứ tròn vành vạnh” là tượng trưng cho quá khứ nghĩa tình, thủy chung, 

đầy đặn, bao dung, nhân hậu.

- Hình ảnh “ánh trăng im phăng phắc” mang ý nghĩa nghiêm khắc nhắc nhở, là sự trách móc 

trong lặng im. Chính cái im phăng phắc của vầng trăng đã đánh thức con người, làm xáo 

động tâm hồn người lính năm xưa. Con người “giật mình” trước ánh trăng là sự bừng tỉnh 

của nhân cách, là sự trở về với lương tâm trong sạch, tốt đẹp. Đó là lời ân hận, ăn năn day 

dứt, làm đẹp con người. 

C. Kết luận: 

- Nội dung: Đoạn thơ đã cho thấy và lí giải sự đổi thay của người lính trước và sau chiến 

tranh; từ đó tạo tình huống thức tỉnh tâm hồn họ. Hai khổ cuối bài thơ cho ta thấy sự thức tỉnh 

của con người. 

+ Lời nhắn gửi con người không được lãng quên quá khứ gian khổ mà sâu đậm nghĩa tình. 

+ Lời nhắc nhở về nghĩa tình thiêng liêng của nhân dân, đất nước và đạo lí uống nước nhớ 

nguồn. 






Câu IIIb: 

Phân tích nhân vật Phương Định trong tác phẩm "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê 

(Ngữ văn 9, tập hai) để thấy được vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuôn cuộc bảo vệ Tổ 

quốc. 

Yêu cầu về kĩ năng: 






Yêu cầu về kiến thức: đảm bảo được các ý sau: 

I. Mở bài: Giới thiệu vấn đề 

II. Thân bài 

- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác. 

- Tóm tắt ngắn gọn nội dung tác phẩm 

1. Hoàn cảnh sống và chiến đấu đầy gian khổ:

- Phương Định cùng những người đồng đội của mình ở trong một cái hang dưới chân cao 

điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập trung nhiều nhất bom 

đạn, sự nguy hiểm và ác liệt, từng ngày từng giờ phải đối mặt với bom rơi, đạn nổ. 

- Công việc của các cô đặc biệt nguy hiểm. Họ phải chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi 

mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch để đo và ước tính khối lượng đất 

đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom. Nhiệm vụ của họ quan trọng 

nhưng cũng đầy gian khổ, hi sinh, phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đòi 

hỏi sự dũng cảm và bình tĩnh hết sức. 

2. Vẻ đẹp của Phương Định: 

a. Vẻ đẹp ngoại hình: Phương Định là một cô gái đẹp, cô ý thức được vẻ đẹp của mình (dẫn 

chứng). Đó là một vẻ đẹp nữ tính, ẩn chứa chiều sâu nội tâm. 

b. Vẻ đẹp tâm hồn: 

* Vẻ đẹp của tình yêu nước, tinh thần dũng cảm: 

- Tình yêu nước: Rời ghế nhà trường phổ thông, Phương Định xung phong ra mặt trận, cùng 

thể hệ của mình “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai” để giành 

độc lập, tự do của Tổ quốc. Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến hết 

mình cho đất nước. 

- Tinh thần dũng cảm: 

+ Đối mặt với nguy hiểm, cô và những người đồng đội của mình thật sự là những anh hùng. 

Phương Định nghĩ về hoàn cảnh sống nơi đây một cách giản dị và cho là có cái thú riêng. 

+ Đặc biệt, hi sinh mất mát của bản thân cũng được Phương Định coi hết sức nhẹ nhàng: 

“Tôi bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi. Tất nhiên Tôi không vào viện 

quân y”. Nếu không có cái nhìn lạc quan và một tinh thần dũng cảm thì Phương Định không 

thể có cách nói bình thản như thế. 

+ Cuộc sống nơi chiến trường luôn đối mặt với thử thách, nguy hiểm và cái chết đã tôi luyện 

ở Phương Định lòng quả cảm, không sợ hi sinh. (Phương Định trong một lần phá bom) 

b. Tính hồn nhiên, mơ mộng, và tinh nghịch của Phương Định: 

- Nét nổi bật và cũng là điểm hấp dẫn nhất ở Phương Định chính là vẻ đẹp của một tâm hồn 

trong sáng, hồn nhiên và mơ mộng: 

+ Phương Định mê hát và thích nhiều bài hát. Thích hát, Phương Định còn bịa ra lời mà hát, 

ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát. 

+ Vẻ đẹp tâm hồn Phương Định ngời sáng nhất khi cơn mưa đá bất ngờ ập đến. Chỉ một trận 

mưa đá vụt đi qua cũng đánh thức ở Phương Định rất nhiều kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, 

quê hương, về gia đình, về tuổi thơ thanh bình của mình.

c. Tình đồng chí, đồng đội nồng ấm: 

- Ở Phương Định nét đẹp còn được ngời sáng trong tình đồng đội thắm thiết. Cô luôn yêu 

thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội. Cô lo lắng cho chị Thao và Nho lên cao điểm 

chưa về đến nỗi “nói như gắt vào máy” khi đại đội trưởng hỏi tình hình. 

- Chăm sóc chu đáo, cẩn thận cho Nho khi Nho bị thương 

- Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho tất cả những chiến sĩ mà cô gặp ngày đêm 

trên con đường ra mặt trận. Với cô “những người đẹp nhất, thông minh, cam đảm và cao 

thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao trên mũ”. 

→ Tình đồng chí đồng đội của Phương Định thật thiêng liêng, cao cả và đáng quý! Chính 

điều đó đã tiếp thêm sức mạnh cho cô để cô hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. 

3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật: 

- Có thể nói, xây dựng nhân vật Phương Định, Lê Minh Khuê đã chọn được những phương 

thức trần thuật hợp lí khi nhà văn đặt điểm nhìn vào nhân vật chính của mình để nhân vật tự 

kể chuyện. Nhờ vậy, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật – tâm lí Phương Định đạt đến độ tinh 

tế nhất. 

- Ngôn ngữ trần thuật qua nhân vật chính làm cho tác phẩm có giọng điệu, ngôn ngữ tự nhiên 

gần với khẩu ngữ, trẻ trung, nữ tính. 

- Lời kể linh hoạt, cùng câu ngắn dài, nhịp nhanh tạo không khí chiến trường, nhịp kể chậm 

lại khi hồi tưởng như gợi nhớ kỉ niệm của tuổi thơ êm đềm… Tất cả góp phần tạo nên một 

nhân vật chính- một Phương Định thật như ở ngoài đời và một Phương Định rất Hà Nội. 

4. Đánh giá, bình luận: 

- Qua dòng suy nghĩ và tâm trạng của nhân vật Phương Định, cuộc sống chiến đấu của các cô 

thanh niên xung phong được tái hiện đầy đủ, chân thực và sinh động với vẻ đẹp tỏa sáng. 

Hình tượng về những nữ thanh niên xung phong Trường Sơn không hiếm trong văn học 

chống Mĩ, song với những sáng tạo riêng của mình, Lê Minh Khuê trong truyện ngắn "Những 

ngôi sao xa xôi" đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng giàu mơ mộng, cuộc sống chiến đấu đầy 

gian khổ, sự hi sinh và rất lạc quan của họ. Đó là hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt 

Nam đã sống và chiến đấu, hi sinh tuổi thanh xuân của mình cho Tổ quốc.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Kiên Giang (chuyên Văn) (Năm học 2018 - 


I. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) (ID: 266698) 

Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

Bơi vào đi Vàng ơi, tao về đây 

Đừng ra xa, thân thể mày bé lắm 

Sóng thì to, nước biển kia rất mặn 

Mày cứ bơi ra, tao sao thể cầm lòng... 

Bơi vào đi, Vàng ơi, có nghe không 

Mày quyến luyến làm lòng tao chợn sóng 

Đại dương mênh mông, thân thể mày bé bỏng 

Cứ ngước về tàu, sao tao thể cách xa... 

Bơi vào đi, Vàng ơi, quay lại nhà 

Tao phải về thôi bởi đã xong nghĩa vụ 

Và tao biết đêm qua mày mất ngủ 

Cứ liếm tay tao, sợ trốn mày về. 

Đừng vậy nữa mà, Vàng ơi, tao thương quá 

Thương những đêm tao và mày đứng gác 

Gió bão từng cơn mày vẫn không sai khác 

Phủ phục canh me bọn cướp biển chực chờ. 

Về đi mày, đừng bơi nữa, tao nhờ 

Tao xin lỗi, bởi đã xong nghĩa vụ 

Và tao biết chừng ấy vẫn chưa đủ 

Nhưng phải vào bờ, anh em khác ra thay. 

Về đi mày, 

đừng bơi nữa, 

mắt cay... 

(Hoàng Hải Lý – Học viên Trường Sĩ quan không quân Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa – Báo 

Tuổi trẻ, ngày 11/8/2016)

Câu 1: (1.0 điểm) Nhận biết 

Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ sau: 


Mày quyến luyến làm lòng tao chợn sóng 

Đại dương mênh mông, thân thể mày bé bỏng 

Cứ ngước về tàu, sao tao thể cách xa... 


Nhân vật “tao” về đâu và nhân vật “Vàng” về đâu? 

Câu 3: (1.0 điểm) Thông hiểu 

Ở khổ thơ cuối, nhân vật “tao” khuyên: “Về đi mày” nhưng lại bảo “đừng bơi nữa”; theo anh 

(chị), điều đấy có mâu thuẫn không, vì sao? Nếu xét câu theo mục đích phát ngôn, dòng thơ 

sau thuộc loại câu gì: 


II. PHẦN LÀM VĂN (7.0 điểm) 


Anh (chị) hãy viết 1 đoạn văn (không quá 200 chữ) trình bày suy nghĩ về câu nói: “Cuộc 

sống cũng cần những giọt nước mắt”. 


Vẻ đẹp trong lối sống, tâm hồn của nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn 

Thành Long và nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. 


Phần 1: 

Câu 1: 

Phương pháp: căn cứ biện pháp tu từ đã học 


Biện pháp tu từ: Nhân hóa (Vàng ơi – trò chuyện với vật như đối với người). 

Câu 2: 



Nhân vật “tao” vào bờ - đất liền, nhân vật Vàng về đảo. 

Câu 3: 

Phương pháp: phân tích 

Cách giải:

Ở khổ thơ cuối, nhân vật “tao” khuyên: “Về đi mày” nhưng lại bảo “đừng bơi nữa” không 

mâu thuẫn nhau vì: nhân vật tao khuyên “Về đi mày” chính là ý bảo Vàng đừng bơi theo 

nhân vật 

Phần 2: 

Câu 1: 

Phương pháp: HS vận dụng các phương pháp giải thích, phân tích, chứng minh để làm bài 

văn nghị luận xã hội. 










*Giải thích vấn đề. 

- Giọt nước mắt là một trạng thái cảm xúc, thể hiện sự xúc động cao độ. Giọt nước mắt biểu 

tượng của sự đồng cảm, sự chia sẻ, sự hối lỗi, niềm xót xa và thậm chí cả khi vui quá người 

ta cũng khóc. Dân gian có câu: “Cười như anh khóa hỏng thi/Khóc như cô ả được đi lấy 

chồng.” 

- “Cuộc sống cũng cần những giọt nước mắt”: Cuộc sống ngoài cần nụ cười – niềm vui, hạnh 

phúc, người ta còn cần cả những sự chia sẻ, đồng cảm, sự ăn năn, hối hận, xót xa. 


- Tại sao “Cuộc sống cũng cần cả những giọt nước mắt”? 

+ Mỗi người sẽ có những cuộc sống riêng mà không ai là có toàn vẹn và đủ đầy, vì vậy con 

người cần biết chia sẻ, đồng cảm với nhau. 

+ Mỗi người cũng không thể sống thẳng tắp như một đường thẳng mà không mắc những sai 

lầm, những lỡ dở. Vì vậy chúng ta cần biết suy nghĩ và nhận ra những sai lầm, hối hận về 

những gì ta sai trái hay lầm lỡ. Giọt nước mắt còn là sự ân hận, hối lỗi. 

+ “Giọt nước mắt” sẽ khiến cho chúng ta biết xích lại gần nhau hơn, làm cho cuộc sống có ý 

nghĩa và giá trị hơn. 

- Phê phán những con người vô cảm, chỉ biết sống cho chính mình.

- Cũng không nên chìm đắm trong sự đau khổ, phải dũng cảm vượt qua để hướng đến cuộc 

sống tốt đẹp. 


Câu 2: 








- Trình bày sạch đẹp; không sai lỗi câu, từ, chính tả. 



- Giới thiệu về tác giả: Lê Minh Khuê, Nguyễn Thành Long 

- Giới thiệu tác phẩm. 

- Nội dung nghị luận: Vẻ đẹp trong lối sống, tâm hồn 


2.1. Anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa 

a. Là con người thiết tha yêu cuộc sống: 

- Được thể hiện qua tình cảm gắn bó, quan tâm, gần gũi của anh với những người xung 

quanh. 

+ Thèm người, nhớ người, mong được trò chuyện anh đã dùng khúc gỗ chắn ngang đường. 

+ Anh là người có trái tim biết yêu thương, sẻ chia, thân thiện: gửi củ tam thất cho vợ bác lái 

xe, trò chuyện cởi mở, tặng hoa, tặng quà ăn đường cho người vừa mới gặp lần đầu là ông 

họa sĩ, cô kĩ sư. 

- Anh còn là người có tinh thần lạc quan trong một hoàn cảnh sống nhiều khó khăn, thử 

thách: 

+ Biết tạo ra niềm vui cho cuộc sống của mình: trồng hoa trước nhà. 

+ Biết tổ chức một cuộc sống gọn gàng, ngăn nắp, tìm cho mình những thú vui lành mạnh: 

căn nhà anh ở sạch sẽ, đọc sách. 

b. Là con người sống có lí tưởng, có niềm say mê và trách nhiệm với công việc. 

- Rất say mê công việc đo gió, đo mưa trên đỉnh Yên Sơn:

+ Chấp nhận sống và làm việc một mình trên đỉnh núi cao mấy nghìn mét so với mặt biển, 

anh dám đối mặt và vượt lên nỗi cô đơn vì tình yêu công việc. 

+ Coi công việc như một người bạn “ta với công việc là đôi” 

+ Thấy hạnh phúc khi được làm việc: tin vào ý nghĩa công việc mình làm, dự báo chính xác 

thời tiết giúp người nông dân sản xuất, giúp không quân bắn rơi máy bay. 

- Làm việc với một tinh thần trách nhiệm rất cao: 

+ Có những đêm trời lạnh giá anh vẫn trở dậy đo gió, đo mưa. 

+ Anh đã vượt lên hoàn cảnh và vượt lên chính mình để hoàn thành công việc. 

-> Tinh thần trung thực và ý thức trách nhiệm với nghề. 

- Tất cả đều bắt nguồn từ lí tưởng sống đẹp của anh thanh niên: 

+ Anh muốn góp sức mình vào công cuộc dựng xây và bảo vệ cuộc sống mới (công việc của 

anh giúp ích cho lao động sản xuất và chiến đấu) 

+ Anh không lẻ loi, đơn độc mà tìm thấy những người bạn đồng hành trên con đường mình 

đã chọn: ông kĩ sư vườn rau Sa Pa, anh cán bộ địa chất lập bản đồ sét => tất cả đều lặng lẽ và 

bền bỉ với đời sống, với công việc. 

+ Anh tác động lớn tới ông họa sĩ và cô kĩ sư. Ông họa sĩ tìm thấy ở anh lí tưởng sáng tạo của 

mình. Còn cô kĩ sư cũng tìm thấy ở anh một tấm gương về tình yêu cuộc sống, tình yêu công 

việc. 

=> Anh là hiện thân cho vẻ đẹp của một lớp người đang tích cực góp phần tạo dựng lên cuộc 

sống mới cho quê hương, đất nước. 

2.2 Nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi 

a. Vẻ đẹp dũng cảm, kiên cường: 

- Phương Định cùng đồng đội đảm nhận một công việc đầy gian khổ, hiểm nguy trên cung 

đường Trường Sơn, giữa những năm kháng chiến chống Mĩ ác liệt: 

+ Cô thuộc tổ trinh sát mặt đường, hàng ngày phải đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm 

bom chưa nổ và nếu cần phải phá bom. 

+ Vì thế, mỗi khi máy bay ném bom phải lao lên mặt đường, đánh dấu đoạn đường bị bom 

phá hỏng và những quả bom chưa nổ. 

+ Không chỉ vậy, cô và tổ trinh sát còn đảm đương việc phá bom nổ chậm. Đây là nhiệm vụ 

đòi hỏi sự bình tĩnh, dũng cảm, quên mình của chiến sĩ vì thần chết luôn lẩn trong ruột những 

quả bom. 

➔ Là công việc mà có làm bao nhiêu lần vẫn không thể quen, vẫn luôn căng thẳng đến 

mức “thần kinh căng như chão… tim đập bất chấp cả nhịp điệu”.

➔ Vậy mà, cô vẫn bám trụ 3 năm liền trên tuyến đường Trường Sơn, chứng tỏ vẻ đẹp 

quả cảm, ý chí kiên cường, lòng yêu nước của Phương Định. 

- Diễn biến tâm trạng Phương Định trong một lần phá bom nổ chậm: 

+ Nền của tâm trạng là không khí căng thẳng: bầu trời, mặt đất vắng lặng phát sợ. 

+ Phương Định đã chiến thắng nỗi sợ hãi của mình: Đi thẳng người đến bên quả bom; tất cả 

mọi giác quan của cô trở nên nhạy bén, có ngày cô phá bom đến 5 lần. Tinh thần trách nhiệm, 

sự quên mình trong công việc khiến cái chết trở nên mờ nhạt. Cô chỉ nghĩ đến “liệu mìn có 

nổ, bom có nổ không?” 

➔ Cô là biểu tượng cho vẻ đẹp của lòng quả cảm, kiên cường của thế hệ nữ thanh niên 

xung phong thời chống Mĩ. 

b. Vẻ đẹp tâm hồn nhạy cảm, mơ mộng, giàu yêu thương: 

- Nét đẹp trẻ trung, hồn nhiên, mơ mộng: 

+ Cô luôn chăm chút cho ngoại hình và rất tự hào về đôi mắt “có cái nhìn sao mà xa xăm” và 

cái cổ kiêu hãnh như đài hoa loa kèn => tự thấy mình là một cô gái khá. 

+ Cô thích soi gương, thích làm điệu trước các anh bộ đội. 

+ Đặc biệt, Phương Định rất thích hát, thích nhiều loại nhạc khác nhau và còn thường bịa lời 

ra để hát. 

+ Cô vui thích cuống cuồng trước một cơn mưa đá. 

+ Cô cũng hay hồi tưởng về quá khứ, về tuổi học sinh, về căn nhà nhỏ bên quảng trường 

thành phố. Cô nhớ khuôn cửa sổ, nhớ những ngôi sao trên bầu trời Hà Nội, nhớ bà bán kem 

với lũ trẻ con háo hức vây quanh. Đó là những kí ức làm tươi mát tâm hồn cô trong hoàn 

cảnh chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh. 

➔ Vào chiến trường, phải trải qua nhiều gian khổ, thiếu thốn song Phương Định vẫn 

giữ vẹn nguyên thế giới tâm hồn mình. Đây là một minh chứng cho sức sống mãnh liệt 

của cô gái trẻ này. 

- Tình cảm gắn bó, yêu thương cô dành cho những đồng đội: 

+ Cô yêu thương, chiều chuộng Nho như một đứa em út trong nhà. Khi Nho bị thương, cô lo 

lắng, chăm sóc, cảm thấy đau như chính mình bị thương. 

+ Với chị Thao: Phương Định hiểu tính cách và tình cảm của chị, cô coi chị Thao như người 

chị cả trong gia đình. 

+ Khi đồng đội trên cao điểm, Phương Định ở nơi an toàn trực điện đài, mà chẳng thể yên 

lòng: cô gắt lên với đội trưởng, cô sốt ruột chạy ra ngoài rồi lo lắng.

➔ Tất cả đã làm hiện lên một thế giới tâm hồn tinh tế, trong sáng, nhân hậu và vẻ đẹp 

nhân cách của một người thiếu nữ, sống giữa hiện thực chiến tranh khốc liệt mà vẫn 

tràn đầy niềm yêu thương, tin tưởng dành cho con người và cuộc sống. 

➔ Lê Minh Khuê đã khắc họa thành công nhân vật Phương Định, người thiếu nữ Hà 

Nội với tâm hồn phong phú và lòng dũng cảm, tinh thần quên mình vì nhiệm vụ. Nhà 

văn đã góp cho văn xuôi chống Mĩ một trong những hình tượng sống động và đáng yêu 

nhất. 

2.3: Điểm gặp gỡ và khác biệt giữa hai nhân vật 

+ Gặp gỡ: Họ đều là những con người có lí tưởng sống đẹp đẽ, có tinh thần trách nhiệm cao 

trong công việc. Họ là con người tiêu biểu cho thế hệ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ: hăng 

say lao động và nhiệt huyết chiến đấu. 

+ Khác biệt: Phương Định nổi bật với vẻ đẹp thơ mộng, nữ tính rất đỗi con gái, tình cảm 

đồng đội sâu nặng và sự gan dạ, dũng cảm sẵn sàng hi sinh cho tổ quốc; Anh thanh niên lại 

hiện lên với tinh thần lạc quan, sự gần gũi, giản dị với những người xung quanh. 

3. Tổng kết

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Lê Quý Đôn - Quảng Trị (chuyên Văn) 

(Năm học 2018 - 2019) 

I. ĐỌC HIỂU (4.0 điểm) 

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: 

CÂU CHUYỆN CỦA HAI HẠT MẦM 

Có hai hạt mầm nằm cạnh nhau trên một mảnh đất màu mỡ. Hạt mầm thứ nhất nói: Tôi 

muốn lớn lên thật nhanh. Tôi muốn bén rễ sâu xuống lòng đất và đâm chồi nảy lộc xuyên qua 

lớp đất cứng phía trên... 

Tôi muốn nở ra những cánh hoa dịu dàng như dấu hiệu chào đón mùa xuân... Tôi muốn cảm 

nhận sự ấm áp của ánh mặt trời và thưởng thức những giọt sương mai đọng trên cành lá. 

Và rồi hạt mầm mọc lên. 

Hạt mầm thứ hai bảo: 

- Tôi sợ lắm. Nếu bén những nhánh rễ vào lòng đất sâu bên dưới, tôi không biết sẽ gặp phải 

điều gì ở nơi tối tăm đó. Và giả như những chồi non của tôi có mọc ra, đám côn trùng sẽ kéo 

đến và nuốt ngay lấy chúng. Một ngày nào đó, nếu những bông hoa của tôi có thể nở ra được 

thì bọn trẻ con cũng sẽ vặt lấy mà đùa nghịch thôi. Không, tốt hơn hết là tôi nên nằm ở đây 

cho đến khi cảm thấy thật an toàn đã. 

Và rồi hạt mầm nằm im và chờ đợi. 

Một ngày nọ, một chú gà đi loanh quanh trong vườn tìm thức ăn, thấy hạt mầm nằm lạc lõng 

trên mặt đất bèn mổ ngay lập tức. 

Trong cuộc sống sẽ luôn có những cơ hội cho những ai dám chấp nhận mạo hiểm, trải 

nghiệm những thử thách, mạnh dạn vượt qua những khuôn khổ lối mòn để bước lên những 

con đường mới. 

(Theo Hạt giống tâm hồn, Fisrt New và NXB Tổng hợp TP HCM) 


Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên 


Tác dụng của biện pháp điệp ngữ “tôi muốn” trong lời nói của hạt mầm thứ nhất. 


Sự khác nhau về quan điểm sống được thể hiện trong lời nói của hai hạt mầm. 


Viết đoạn văn (khoảng 15 dòng) trình bày suy nghĩ của em về con đường để đạt được ước 

mơ.

II. LÀM VĂN (6.0 điểm) Vận dụng cao 

“Từ cuối hạ sang thu, đất trời có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt. Sự biến chuyển 

này đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm nhận tinh tế, qua những hình ảnh giàu sức biểu 

cảm trong bài Sang thu”. 

(SGK Ngữ văn 9, tập hai, 2017) 

Bằng sự cảm nhận bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ các phương thức biểu đạt đã học 


Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên: tự sự. 

2. 



Điệp ngữ “tôi muốn” nhấn mạnh và diễn tả những khát khao, ước mơ của hạt mầm thứ nhất. 

3. 



Sự khác nhau về quan điểm sống được thể hiện trong lời nói của hai hạt mầm: 

- Hạt mầm thứ nhất: sống đầy mơ ước, khát khao hương tới những điều cao đẹp, dũng cảm 

đương đầu với thử thách. 

- Hạt mầm thứ hai: chọn cách sống an toàn, sống hèn nhát, thụ động, luôn sợ hãi. 

4. 



* Nêu vấn đề. 

* Giải thích vấn đề 

- Ước mơ là ước mong, khát vọng, là những gì tốt đẹp mà ta luôn hướng tới. Mỗi người sẽ có 

những ước mơ khác nhau. 

- Con đường đạt được ước mơ chính là cách thức để ta biến ước mơ thành hiện thực. 

* Phân tích, bàn luận vấn đề. 

- Tại sao con người cần có ước mơ?

+ Ước mơ chính là động lực thúc đẩy ta hành động. 

+ Người có ước mơ là người sống có lí tưởng riêng và nhất định sẽ thành công với những sự 

lựa chọn của mình. 

- Con đường thực hiện ước mơ: 

+ Không ngừng nâng cao năng lực của bản thân, trau dồi tri thức và kĩ năng. 

+ Không chùn bước trước khó khăn, sẵn sàng vượt qua mọi trở ngại. 

+ Con đường thực hiện ước mơ phải bắt đầu từ ngày hôm nay, từ những bước nhỏ nhất. 

+ Điều quan trọng nhất trong quá trình đi đến ước mơ đôi khi không phải là đích đến mà là 

hành trình. 

- Phê phán những kẻ bất chấp tất cả để đạt được ước muốn của mình. 

- Liên hệ bản thân: Em có ước mơ gì? Em đã lựa chọn con đường nào để thực hiện những 

ước mơ đó? 

Câu 2: 

Phương pháp: phân tích, chứng minh, tổng hợp 

Cách giải 








A. Giới thiệu tác giả, tác phẩm và trích dẫn nhận định. 


Tác giả: 

- Là nhà thơ chiến sĩ, trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Ông từng cầm súng chiến 

đấu trong chiến trường miền Nam. 

- Sáng tác của ông cuốn hút người đọc nhờ cảm xúc tinh tế, ngòi bút giàu chất lãng mạn và 

lối viết giản dị, giàu sức gợi. 

Tác phẩm: 

- Mùa thu – một đề tài quen thuộc của thơ ca phương Đông nói chung và thơ ca Việt Nam nói 

riêng. 

- Tác phẩm được sáng tác vào năm 1977, được in lại nhiều lần trong các tập thơ mà gần đây 

nhất là tập “Từ chiến hào đến thành phố” – 1991.

- Nhận định: “Từ cuối hạ sang thu, đất trời có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt. Sự 

biến chuyển này đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm nhận tinh tế, qua những hình ảnh giàu 

sức biểu cảm trong bài Sang thu”. 

2. Phân tích, chứng minh 

- Nhận xét đã khẳng định giá trị trên cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật của bài Sang 

thu. 

2.1. Giá trị nội dung 

a. Khoảnh khắc giao mùa 

* Tín hiệu mùa thu 

- Tín hiệu đầu tiên mà tác giả cảm nhận qua khứu giác là hương ổi mộc mạc, bình dị. Hương 

ổi chủ động “phả vào trong gió se”. 

+ Với từ “phả” tác giả đã đặc tả hương thơm đậm như sánh lại, quện lại, lùa vào trong gió, 

làm cho nó trở nên thơm tho lạ thường. 

+ Vì thế gợi hình dung cụ thể về mùi ổi chín thơm nồng, ngọt mát, có sức lan tỏa. 

- Mùa thu về còn hiện qua cả xúc giác “gió se”. Gió và hương ổi làm thức dậy cả không gian 

thôn vườn, ngõ xóm. 

- Hình ảnh “sương qua ngõ”. Nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy “chùng chình” đã làm cho làn 

sương trở nên sinh động có hồn. 

* Cảm xúc của nhà thơ 

- Trong giờ phút giao mùa ấy lòng nhà thơ đắm say: 

+ Đó là cảm giác bất ngờ khi bắt gặp tín hiệu thu về: “bỗng” diễn tả cảm xúc ngạc nhiên, ngỡ 

ngàng, một niềm vui chợt đến, một thoáng xúc động, một cái giật mình khẽ đánh thức con 

người khỏi những bề bộn của cuộc sống để hòa mình với thiên nhiên. 

+ Rồi đến cảm giác mơ hồ, mong manh, bối rối, tự hỏi lòng mình “hình như thu đã về”. 

+ Từ “về” còn gợi ra cảm giác thân thiết, quen thuộc. 

=> Phải gắn bó lắm với cuộc đời, phải có giác quan vô cùng nhạy cảm thì nhà thơ mới có 

những cảm nhận tinh tế đến vậy về phút giao mùa. 

b. Bức tranh mùa thu và sự chuyển biến rõ nét hơn của đất trời khi sang thu 

* Hai câu đầu: 

- Hình ảnh dòng sông và cánh chim được vẽ với những nét tương phản: 

+ Dòng sông trôi một cách hiền hòa, nhàn hạ. Nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy gợi hình 

“dềnh dàng” đã đặc tả hình ảnh dòng sông trôi chậm chạp, thong thả. 

+ Đối lập lại là hình ảnh những cánh chim vội vã. 

* Hai câu sau: tạo điểm nhấn cho bức tranh

- Hình ảnh đám mây xuất hiện cùng từ “vắt” đã gợi ra khung cảnh: một làn mây mỏng nhẹ, 

mềm mại, uyển chuyển như một dải lụa, một tấm khăn voan vắt ngang trên bầu trời. 

- Nghệ thuật nhân hóa đã làm đám mây mang tâm trạng con người: nửa lưu luyến, bịn rịn 

mùa hạ, nửa háo hức nghiêng hẳn sang thu. 

c. Những biến chuyển của thiên nhiên & suy ngẫm về đời người lúc chớm thu: 

- Những biến chuyển của thiên nhiên được tái hiện tài tình: 

+ Phép đối: “vẫn còn” – “vơi dần”, “nắng” – “mưa” gợi sự vận động trái chiều của hai hiện 

tượng thiên nhiên -> biểu hiện của sự giao mùa. 

+ “Mưa”, “nắng”: Nắng vẫn còn nhưng không chói chang, gay gắt, cơn mưa rào đặc trưng 

của mùa hạ đã vơi dần -> dấu hiệu của mùa thu đậm nét hơn. 

+ Những từ ngữ chỉ mức độ “vẫn còn” “vơi” “bớt” được sắp xếp giảm dần cho thấy mùa hạ 

đang nhạt dần, mùa thu ngày càng rõ nét hơn. 

- Suy ngẫm về đời người lúc chớm thu: 

+ Tiếng sấm: Theo nghĩa thực, tiếng sấm là dấu hiệu của những cơn mưa rào mùa hạ. Sang 

thu, tiếng sấm nhỏ dần, không đủ sức làm lay động hàng cây đã bao mùa thay lá. Nghĩa ẩn 

dụ: chỉ những biến động thất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời, cho những gian nan, thử 

thách mà con người gặp phải trong cuộc đời. 

+ “hàng cây đứng tuổi”: gợi cái xế chiều của đời người, gợi hình ảnh những con người đã 

trưởng thành, trầm tĩnh và vững vàng hơn. 

➔ Con người khi đã trưởng thành sẽ hiểu biết hơn, bình tĩnh, ung dung hơn trước mọi 

đổi thay, biến động của cuộc đời. 

2.2. Nghệ thuật 

- Thể thơ 5 chữ. Nhịp thơ chậm, âm điệu nhẹ nhàng. 

- Nhiều từ có giá trị gợi tả, gợi cảm sâu sắc. 

- Sự cảm nhận tinh tế, thú vị, gợi những liên tưởng bất ngờ. 

- Hình ảnh chọn lọc mang nét đặc trưng của sự giao mùa 

hạ - thu 

3. Đánh giá chung: Đất trời sang thu gợi biết bao cảm xúc, gợi bao suy ngẫm về đời người 

sang thu.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn chuyên Lê Quý Đôn - Vũng Tàu (Năm học 2018 - 


Câu 1: (2.0 điểm) 

Đọc phần trích Bức thư của thầy Hiệu trưởng ở Singapore gửi phụ huynh học sinh và trả lời 

các câu hỏi bên dưới: 

(1) Nếu con bạn đạt điểm cao, điều đó là tuyệt vời. Nhưng nếu con không thể, xin đừng làm 

mất đi sự tự tin và nhân phẩm của con. 

(2) Hãy nói với con rằng: ổn thôi mà, đó chỉ là một kì thi. Con được sinh ra trên đời cho 

những điều lớn lao nhiều hơn nữa. 

(3) Hãy nói với con rằng: dù điểm số của con là bao nhiêu, cha mẹ vẫn yêu con và không hề 

phán xét. 

(Nguồn: kenh14.vn) 


Tìm và gọi tên một phép liên kết trong đoạn văn (1) 


Các cụm từ in đậm ở đoạn văn (2) và (3) thuộc phép tu từ gì? Nêu tác dụng của phép tu từ ấy. 


- Sau sự kiện bé Hải An hiến giác mạc cứu người, trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ 

phận cơ thể người cho biết họ đã nhận được 765 hồ sơ đăng kí hiến tạng trong thời gian 11 

ngày (từ 25/2 đến 6/3/2018). Đây là con số kỉ lục về số lượng người đăng kí hiện tạng từ 

trước đến nay. 

(Theo Báo Sức khỏe đời sống, ngày 7/3/2018) 

- Sau sự việc các hiệp sĩ tử nạn khi truy bắt cướp ở Sài Gòn, Nguyễn Sin – đội Săn bắt cướp 

Biên Hòa, đã đăng tải dòng trại thái công khai trên trang cá nhân của mình, cho biết chỉ 

trong vòng hai ngày đứng ra kêu gọi mọi người quyên góp, hỗ trợ gia đình hai hiệp sĩ, anh đã 

nhận được từ cộng đồng số tiền ủng hộ lên tới 1,7 tỉ đồng. 

(Theo Báo Đất Việt, ngày 15/5/2018) 

Từ số liện trong các thông tin trên, viết một bài văn nghị luận (khoảng một trang giấy thi) 

trình bày suy nghĩ của em về sức mạnh của mạng xã hội, đối với các sự việc có ý nghĩa trong 

đời sống. 

Câu 3: (5.0 điểm) (ID: 264897) Vận dụng cao 

Cảm nhận của em về khúc tâm tình của người cha qua đoạn thơ. 

“Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn 

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói 

Sống như sông như suối 

Lên thác xuống ghềnh 

Không lo cực nhọc 

Người đồng mình thô sơ da thịt 

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con 

Người đồng mình tự đục đá kê cao quyên hương 

Còn quê hương thì làm phong tục. 

Con ơi tuy thô sơ da thịt 

Lên đường 

Không bao giờ nhỏ bé được 

Nghe con.” 

(Nói với con – Y Phương, Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục 2015) 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn 


- Phép lặp từ ngữ: Nếu con 

- Phép nối: Nhưng 

b. 

Phương pháp: căn cứ các biện pháp nghệ thuật đã học: so sánh, nhân hóa. 


- Biện pháp tu từ: điệp ngữ 

- Tác dụng: Nhấn mạnh việc cần làm và là việc làm tốt nhất, cần thiết nhất với những đứa con 

trong thời điểm đó – đó là sự an ủi, khích lệ, động viên để con tự tin và có sức mạnh vượt qua 

mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống. 

Câu 2: 





- Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một bài văn nghị luận xã hội.







1. Giải thích vấn đề: 

Mạng xã hội là gì? Mạng xã hội hay gọi là mạng xã hội ảo, (trong tiếng Anh gọi là: social 

network). Là dịch vụ nối kết các thành viên cùng sở thích trên Internet lại với nhau, với nhiều 

mục đích khác nhau không phân biệt không gian và thời gian. Có sự tham gia trực tiếp của 

nhiều cá nhân trên cùng một trang web (hoặc các doanh nghiệp – nhưng có vai trò như các cá 

nhân). Các mạng xã hội điển hình hiện nay có thể kể đến như twitter, Facebook, instagram, 

youtube … 

=> Bên cạnh những mặt tiêu cực, có thể thấy mạng xã hội cũng đã góp phần không nhỏ vào 

việc lan truyền những việc tử tế trong xã hội. 


- Sức mạnh của mạng xã hội: 

+ Ngày nay mạng xã hội đóng vai trò như một “Người phán xử”. Rất nhiều sự việc quan 

trọng vì nhờ có mạng xã hội mà mọi được trao quyền quan sát, nhận định, phán xét… và có 

rất nhiều sự việc nhờ mạng xã hội đã giúp người bị án oan tìm được công lí. 

+ Mạng xã hội lan tỏa những việc tử tế một cách nhanh chóng. 

+ Mạng xã hội góp phần giúp đỡ những hoàn cảnh nghèo khó, trao đi yêu thương. 

+ Mạng xã hội giúp cho những người thất lạc có thể tìm lại nhau. 

- Sử dụng mạng xã hội thế nào cho hiệu quả. 

+ Mạng xã hội là một con dao hai lưỡi, nó có thể đem đến những lợi ích to lớn nhưng bên 

cạnh đó cũng có những mặt tiêu cực. 

+ Người dùng mạng xã hội cần phải có con mắt đánh giá, nhận định trước các vấn đề xã hội 

để không bị truyền thông dắt mũi. Hãy là một người sử dụng mạng xã hội khôn ngoan. 


- Mạng xã hội như con dao hai lưỡi, thái độ của người dùng sẽ quyết định cho mặt tốt hay 

mặt xấu trở nên phổ biến. 

- Em đã sử dụng mạng xã hội như thế nào? 

Câu 3: 

Phương pháp: phân tích, tổng hợp.










- Y Phương là một trong những nhà thơ dân tộc Tày nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại. 

Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của 

con người miền núi. 

- “Nói với con” là một trong những thi phẩm đặc sắc làm nên tên tuổi của ông, được viết vào 

năm 1980. 

- Đoạn thơ là lời khuyên của cha với con, nên sống theo những truyền thống tốt đẹp của 

người đồng mình. 


- Từ đó, người cha khuyên con biết sống theo những truyền thống của người đồng mình: 

+ Điệp từ “sống” khởi đầu 3 dòng thơ liên tiếp, tô đậm mong ước thiết tha, mãnh liệt của cha 

dành cho con. 

+ Ẩn dụ “đá” “thung” chỉ không gian sống của người miền cao, gợi lên những nhọc nhằn, 

gian khó, đói nghèo. Người cha mong con “không chê” tức là biết yêu thương, trân trọng quê 

hương mình. 

+ So sánh “như sông” “như suối”: lối sống hồn nhiên, trong sáng, mạnh mẽ, phóng khoáng, 

vượt lên mọi gập ghềnh của cuộc đời. 

+ Đối “lên thác xuống ghềnh”: cuộc sống không dễ dàng, bằng phẳng, cần dũng cảm đối mặt, 

không ngại ngần. 

➔ Cha khuyên con tiếp nối tình cảm ân nghĩa, thủy chung với mảnh đất nơi mình sinh 

ra của người đồng mình và cả lòng can đảm, ý chí kiên cường của họ. 

- Để rồi, bài thơ khép lại bằng lời dặn dò vừa ân cần, vừa nghiêm khắc của người cha: 

+ “Thô sơ da thịt” được nhắc lại để nhấn mạnh những khó khăn, thử thách mà con có thể gặp 

trên đường đời, bởi con còn non nớt, con chưa đủ hành trang mà đời thì gập ghềnh, gian khó.

+ Dẫu vậy, “không bao giờ nhỏ bé được” mà phải biết đương đầu với khó khăn, vượt qua 

thách thức, không được sống yếu hèn, hẹp hòi, ích kỉ. Phải sống sao cho xứng đáng với cha 

mẹ, với người đồng mình. Lời nhắn nhủ chứa đựng sự yêu thương, niềm tin tưởng mà người 

cha dành cho con. 

3. Tổng kết 

- Nội dung: 

+ Thể hiện tình cảm sâu nặng mà người cha dành cho con. Từng lời dặn dò, khuyên nhủ để 

con biết sống sao cho xứng đáng với gia đình, quê hương. 

+ Bộc lộ tình yêu quê hương xứ sở và niềm tự hào về người đồng mình của tác giả. 

- Nghệ thuật: Từ ngữ, hình ảnh giản dị, giàu sức gợi, in đậm lối tư duy trong sáng, hồn nhiên, 

sinh động của người miền núi. Giọng điệu khi ân cần, tha thiết; khi mạnh mẽ, nghiêm khắc.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Sóc Trăng (Năm học 2018 - 2019) 


Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi: 

Sách kể chuyện hay … sách ca hát 

(1) Nhiều lần tôi khóc khi đọc sách: sách kể chuyện hay biết bao về con người họ trở nên 

đáng yêu và gần gũi biết bao. (2) Là một thằng bé con bị công việc ngu độn làm cho kiệt sức, 

luôn luôn phải hứng tất những lời chửi mắng đần độn, tôi trịnh trọng hứa với mình là lớn lên, 

tôi sẽ giúp mọi người, hết lòng phụ vụ họ. 

(3) Như những con chim kì diệu trong truyện cổ tích, sách ca hát về cuộc sống đa dạng và 

phong phú như thế nào, con người táo bạo như thế nào trong khát vọng đạt tới cái thiện và cái 

đẹp. (4) Và càng đọc, trong lòng tôi càng tràn đầy tinh thần lành mạnh và hăng hái. (5) Tôi 

trở nên điềm tĩnh hơn, tin ở mình hơn, làm việc hợp lý hơn và ngày càng ít để ý đến vô số 

chuyện bực bội trong cuộc sống. 

(6) Mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên, tôi tách khỏi con thú để lên tới 

gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát về cuộc sống 

ấy. 

(M. Gorki, Dẫn theo Tạ Đức Hiền, Tập làm văn THPT, Nxb Giáo dục, 1998) 

a. Kiểu văn bản của đoạn văn trên là gì? 


Dựa vào văn bản, em hãy chỉ ra 2 tác dụng của việc đọc sách. 

c. Nhận biết 

Xác định và nêu tác dụng của phép liên kết trong 2 câu sau: 

(3) Như những con chim kì diệu trong truyện cổ tích, sách ca hát về cuộc sống đa dạng và 

phong phú như thế nào, con người táo bạo như thế nào trong khát vọng đạt tới cái thiện và cái 

đẹp. (4) Và càng đọc, trong lòng tôi càng tràn đầy tinh thần lành mạnh và hăng hái. 


Em có đồng tình với ý kiến “Mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên, tôi 

tách khỏi con thú để lên tới gần con người” không? Vì sao? 

II. LÀM VĂN (7.0 điểm) 


Hãy viết một đoạn văn (độ dài khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về việc đọc sách. 

Câu 2: (5.0 điểm) Vận dụng cao

Phân tích hình ảnh người mẹ trong bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của 

Nguyễn Khoa Điềm. 


Câu 1: 

a. Đang cập nhật 

b. 



Lựa chọn hai 2 tác dụng của sách được nêu trong đoạn. 

Gợi ý: 

- Đọc sách giúp tinh thần hăng hái và lành mạnh, ta trở nên điềm tĩnh hơn, tin ở mình hơn, 

làm việc hợp lý hơn và ngày càng ít để ý đến vô số chuyện bực bội trong cuộc sống, tinh 

- Sách giúp ta tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt 

đẹp nhất và về sự thèm khát về cuộc sống. 

c. 

Phương pháp: căn cứ bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn 


- Phép liên kết: phép nối (Và) 

- Tác dụng: Nhấn mạnh về ý nghĩa, tác dụng của việc đọc sách đối với con người. 

d. 

Phương pháp: phân tích, lí giải 


- Đồng tình với quan điểm 

- Vì: đọc sách giúp con người phát triển và hoàn thiện nhiên cách, giúp con người tách dần 

khỏi phần bản năng (thú) để đi đến phần con người, hướng con người đến cái đích của chân – 

thiện – mĩ. 

Câu 2: 





- Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một đoạn văn nghị luận xã hội.









Sách là kho tàng tích lũy tri thức của nhân loại, được lưu truyền từ thế hệ này đến thế khác. 

=> Sách có vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống con người. 


- Vai trò việc đọc sách: 

+ Đọc sách giúp con người mở mang tri thức, tiếp thu tinh hoa nhân loại. 

+ Đọc sách giúp con người hoàn thiện nhân cách, để trở thành con người có đạo đức, có lối 

sống, ứng xử đẹp. 

+ Đọc sách là cách thức giúp giải tỏa căng thẳng, tạo nên sự thư thái cho tâm hồn. 

Lấy dẫn chứng phù hợp cho mỗi ý. 

- Cách đọc sách hiệu quả 

+ Lựa chọn sách phải phù hợp với lứa tuổi. 

+ Lựa chọn sách phù hợp với nhu cầu của bản thân. 

+ Đọc sách phải nghiềm ngẫm cho kĩ, đọc đi đọc lại để thấm thuần những điều sách truyền tải 

đến con người. 


- Phê phán những người lười đọc sách. 


Câu 3: 

pháp: phân tích, chứng minh, tổng hợp 







- Trình bày sạch đẹp; ít sai lỗi câu, từ, chính tả.



Tác giả: 

- Xuất thân trong một gia đình trí thức cách mạng ở Huế. 

- Là nhà thơ chiến sĩ, là một trong những gương mặt tiêu biểu nhất của thơ ca kháng chiến 

chống Mĩ. 

- Thơ ông tập trung khám phá, ngợi ca vẻ đẹp của nhân dân trong cuộc đấu tranh thống nhất 

đất nước. 

- Thơ Nguyễn Khoa Điềm cuốn hút người đọc bằng sự hòa quyện giữa cảm xúc trữ tình nồng 

thắm và chất suy tư sâu lắng, giọng điệu mang phong vị dân gian. 

1. Tác phẩm: 

a. Hoàn cảnh sáng tác: 

- Sáng tác năm 1971, khi ông đang công tác ở chiến khu vùng tây Thừa Thiên. 

- In trong “Đất và khát vọng” (1984) 

- Hình ảnh người mẹ trong tác phẩm là một hình tượng nghệ thuật đặc sắc. 


a. Khổ 1: 

Hình ảnh người mẹ dân tộc Tà – ôi: 

- Vất vả, nhọc nhằn trong lao động sản xuất: 

+Vừa địu con, vừa giã gạo -> công việc chẳng nhẹ nhàng. 

+ “nhịp chày nghiêng” -> dáng hình của mẹ hữu hình, “giấc ngủ em nghiêng” -> vô hình -> 

cảnh tượng em bé trên lưng giấc ngủ cũng chao nghiêng theo những cử chỉ của mẹ. 

+ Mồ hôi nóng hổi, tấm vai gầy -> càng tô đậm hơn nỗi vất vả nhọc nhằn của mẹ. 

- Khám phá tình yêu thương con sâu sắc: 

+ Vai gầy -> làn gối êm. 

+ “lưng đưa nôi” -> lưng mẹ hóa thành chiếc nôi êm ái. 

+ Tim hát thành lời ru êm ái, thiết tha. 

-> Mẹ thương con phải gánh chịu những nhọc nhằn, gian khó ngay trong giấc ngủ trẻ thơ. 

Mẹ mong con mơ thấy hạt gạo trắng ngần -> cho một ngày mai no ấm, tươi sáng. 

Mẹ mong con khôn lớn, khỏe mạnh, trở thành người lao động phi thường “vung chày lún 

sân” 

-> Mẹ đã nhận về mình mọi vất vả lo toan để con có một giấc ngủ êm đềm -> tình yêu và đức 

hi sinh vô bờ bến.

- Tình thương bộ đội: giã gạo nuôi bộ đội, thương người chiến sĩ ngày đêm chiến đấu trong 

gian khổ, thiếu thốn, hi sinh. 

=> Hình ảnh bà mẹ kháng chiến yêu con, yêu nước. 

b. Khổ 2: 

Hình ảnh người mẹ hiện lên trên nền một hoàn cảnh mới: mẹ tỉa bắp trên núi Ka-lưi. 

- Tương phản: lưng núi to >< lưng mẹ nhỏ. 

-> Nhấn mạnh hơn nỗi vất vả, nhọc nhằn của bà mẹ địu con lên rẫy cuốc đất, tỉa hạt. Núi 

rừng hùng vĩ mà dáng mẹ nhỏ bé, hao gầy -> gian khó chồng chất. 

Vẻ đẹp cần cù, chịu thương chịu khó, bền bỉ, kiên trì của mẹ. 

Gợi hình ảnh người gieo sự sống, gieo mầm hi vọng 

c. Khổ 3: 

Hình ảnh người mẹ Tà-ôi được tái hiện trong chiến đấu: 

+ Mẹ: “chuyển lán”, “đi đạp rừng” -> nhịp thơ nhanh mạnh, mang đến hình ảnh mới của 

người mẹ. 

+ Anh trai, chị gái -> cả gia đình, cả dân tộc đã anh dũng đứng lên chiến đấu chống kẻ thù 

chung. 

-> Gợi bối cảnh sôi động hào hùng của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. gợi hình ảnh 

người mẹ mạnh mẽ, quả cảm, trực tiếp tham gia vào cuộc chiến đấu chung. 

- Cùng với mẹ, em cu Tai cũng hòa nhập vào cuộc sống hào hùng đó: 

“Mẹ địu em… 

… Trường Sơn” 

+ Cấu trúc “từ…đến” -> sự trưởng thành của em cu Tai. 

+ Hiện thực: Lưng mẹ, đói khổ 

-> Đưa em cu Tai đến với chiến trường Trường Sơn, đến chiến đấu hào hùng của dân tộc. 

-> Tình yêu của mẹ đã làm nên sự trưởng thành kì diệu đó. 

- Lời ru của người mẹ rộng mở, sâu sắc hơn: 

+ Từ tình thương con -> mẹ thương đất nước đang lầm than, đau khổ -> cội nguồn của tình 

yêu quê hương, đất nước. 

+ Mẹ mơ con: được gặp Bác Hồ -> đất nước thống nhất, Bắc – Nam sum họp, được làm 

người tự do -> là khát vọng tự do tha thiết, mãnh liệt -> trở thành giấc mơ đẹp nhất, lớn nhất 

của con người. 

=> Tình yêu con, yêu đất nước đã hòa quyện, không tách rời trong trái tim bà mẹ Tà-ôi. 

3. Tổng kết

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn chuyên Sư phạm (chuyên Văn) (Năm học 2018 - 



Có một cậu bé đang chơi ở đống cát trước sân. Khi đào một đường hầm trong đống cát cậu 

đụng phải một tảng đá lớn. Cậu loay hoay tìm cách đẩy nó ra. Dù đã dùng đủ mọi cách, cố 

hết sức, nhưng rốt cuộc, cậu vẫn không thể đẩy được tảng đá. Đã vậy, bàn tay cậu còn bị trầy 

xước, rớm máu. Cậu bật khóc rấm rứt trong thất vọng. Ngồi trong nhà lặng lẽ theo dõi mọi 

chuyện, người cha lúc này mới bước ra và nói: “Con trai, tại sao con không dùng hết sức 

mạnh của minh?” Cậu bé thổn thức đáp: “Có mà! Con đã dùng hết sức rồi mà bố!”. “Không 

con trai, con đã không dùng đến tất cả sức mạnh của con. Con đã không nhờ bố giúp”. Nó rồi 

người bố cúi xuống, cùng con, bới tảng đá ra, nhấc lên và vứt đi chỗ khác. 

(Theo báo Tuổi trẻ - Bùi Xuân Lộc, phỏng dịch từ Faith to Move Mountains) 

Viết một bài văn (khoảng 3 trang) trình bày suy nghĩ của em về những điều câu chuyện trên 

gợi ra. 


“Càng từng trải chiến tranh, càng chứng kiến nhiều hơn sức mạnh hủy diệt, sức mạnh biến 

tất cả thành tro bụi của nó, Kiên càng tin rằng chiến tranh không tiêu diệt được cái gì hết. 

Tất cả vẫn còn lại đó, y nguyên” 

(Bảo Ninh, Nỗi buồn chiến tranh, NXB Văn học 2006. Tr 279) 

Từ những chiêm nghiệm trên, hãy nói về những điều “chiến tranh không tiêu diệt được” trong 

bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật và truyện ngắn “Những ngôi 

sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. 


Câu 1: 







mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.





1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận 


- Giải thích nội dung, ý nghĩa câu chuyện và rút ra bài học 

- Cậu bé ban đầu tìm cách tự tháo gỡ khó khăn của chính mình => Bài học về sự tự lực, tự 

lập. 

- Cậu bé đối diện với khó khăn, dù cố gắng hết sức vẫn thất bại, khóc và tuyệt vọng vì nghĩ 

rằng sức mạnh của con người chỉ nằm trong chính bản thân mình. 

- Người cha với lời nói và hành động mang đến một thông điệp: sức mạnh của mỗi người là 

sức mạnh của bản thân và sự giúp đỡ từ người thân, bạn bè. Biết tổng hợp sức mạnh từ những 

nguồn lực xung quanh sẽ đem đến thành công nhanh chóng hơn. 

=> Bài học: Tự lực là cần thiết nhưng nếu không biết dựa vào sự giúp đỡ từ người khác khi 

cần thiết cũng khó thành công. 

3. Bàn luận, mở rộng 

- Tại sao con người cần tự lập: 

+ Tự lập khiến con người chủ động trong cuộc sống của chính mình. 

+ Tự lập khiến con người trở nên dũng cảm, có trách nhiệm và dám sống với những ước 

muốn và những hướng đi riêng của mình. 

+ Trong cuộc sống, không phải lúc nào chúng ta cũng nhận được sự giúp đỡ từ những người 

xung quanh nên tự lập chính là cách tốt nhất để ta luôn có được sự bình tâm trước những biến 

cố. 

Tuy nhiên trong một vài trường hợp đặc biệt, con người vẫn cần đến sự giúp đỡ của những 

người thân, bạn bè. 

- Tại sao mỗi người nên nhận sự giúp đỡ của người khác? 

+ Thực tế cuộc sống đặt ra nhiều vấn đề phức tạp, bất ngờ vượt khỏi khả năng của mỗi cá 

nhân; có những vấn đề phải nhiều người mới giải quyết được. 

+ Mỗi người luôn có khát vọng được thành công trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên hiểu biết và 

năng lực của mỗi con người lại nằm trong giới hạn. Vì vậy con người cần hợp tác, hỗ trợ lẫn 

nhau. 

- Ý nghĩa của sự giúp đỡ từ người khác: 

+ Sự thành công sẽ nhanh và bền vững hơn.

+ Người nhận sự giúp đỡ có thêm sức mạnh và niềm tin, hạn chế được những rủi ro và thất 

bại. 

+ Tạo lập mối quan hệ tốt đẹp, gắn kết giữa người với người, nhất là trong xu thế hội nhập 

hiện nay. 

- Giúp đỡ không phải là làm thay; giúp đỡ phải vô tư, chân thành, tự nguyện. 

- Phê phán những người tự cao không cần đến sự giúp đỡ của người khác, những người ỷ lại, 

dựa dẫm vào người khác. 

3. Bài học nhận thức và hành động 

- Phải nhận thấy sức mạnh của cá nhân là sức mạnh tổng hợp. 

- Chủ động tìm sự giúp đỡ và chỉ nhận sự giúp đỡ khi bản thân thực sự cần. 

- Có thói quen giúp đỡ mọi người. 

Câu 2: 











* Phạm Tiến Duật 

Tác giả: 

- Là nhà thơ khoác áo lính, một gương mặt tiêu biểu cho thế hệ thơ trẻ kháng chiến chống Mĩ. 

- Hình tượng trung tâm trong thơ ông là người lính và cô thanh niên xung phong. 

- Nghệ thuật: giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch mà sâu sắc. 

Tác phẩm: Viết năm 1969, được in trong “Vầng trăng quầng lửa”. 

Đoạn trích: ba khổ thơ cuối bài đã thể hiện tình đồng đội keo sơn, gắn bó và ý chí quyết tâm 

giải phóng miền Nam thống nhất đất nước của những người lính. 

* Lê Minh Khuê 

- Thuộc thế hệ nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Tác giả tham gia thanh 

niên xung phong và bắt đầu sáng tác vào đầu những năm 70. 

- Lê Minh Khuê thành công ở thể loại truyện ngắn:

+ Trong chiến tranh, hầu hết sáng tác tập trung viết về cuộc sống, chiến đấu của tuổi trẻ ở 

tuyến đường Trường Sơn. 

+ Sau 1975, sáng tác của Lê Minh Khuê bám sát những chuyển biến của đời sống xã hội và 

con người trên tinh thần đổi mới. 

- Sáng tác của Lê Minh Khuê cuốn hút người đọc nhờ lối viết giản dị, tự nhiên, lối kể chuyện 

sinh động, khả năng phân tích tâm lí nhân vật chân thực, tinh tế. 

- Tác phẩm được viết năm 1971, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt. 

2. Giải thích 

“Càng từng trải chiến tranh, càng chứng kiến nhiều hơn sức mạnh hủy diệt, sức mạnh biến 

tất cả thành tro bụi của nó, Kiên càng tin rằng chiến tranh không tiêu diệt được cái gì hết. 

Tất cả vẫn còn lại đó, y nguyên” 

=> Chiến tranh với những thứ vũ khí có sức tàn phá lớn, nó hủy diệt mọi thứ mà thực tế lại 

không hủy diệt được gì, đó là: đau thương, mất mát và hơn cả nó không thể hủy diệt sự dũng 

cảm, lòng yêu nước của thế hệ trẻ 

3. Chứng minh 

3.1 Không tiêu diệt được sự sôi nổi, trẻ trung, nhiệt huyết của tuổi trẻ 

a. Bài thơ về tiểu đội xe không kính 

- Tinh thần lạc quan, sôi nổi, tinh nghịch, trẻ trung: 

+ Giọng thơ tếu nhộn, hài hước: “Không có”, “ừ thì có”. 

+ Hiện thực: gió, bụi, mưa vốn khắc nghiệt bỗng mờ đi dưới sắc thái tươi vui, hóm hỉnh. 

+ Cái nhìn lạc quan: mưa ngừng, miệng cười ha ha, trời xanh thêm. 

- Tâm hồn lãng mạn: 

+ Cảm nhận thiên nhiên như một người bạn nồng hậu, phóng khoáng: sao trời, cánh chim. 

+ Như nhìn thấy “trời xanh thêm” phía cuối con đường. Họ lái chiếc xe không kính đến một 

chân trời đẹp đẽ. 

b. Những ngôi sao xa xôi 

- Họ là ba cô gái trẻ có nội tâm phong phú. Ở họ có những nét chung của cô gái hay mơ 

mộng, dễ xúc động, dễ vui, dễ buồn. 

- Họ cũng rất nữ tính, thích làm đẹp dù ở chiến trường khói lửa. Nho thích thêu thùa, Thao 

chăm chép bài hát, Phương Định thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ màng và 

thích hát. 

- Cuộc sống ở chiến trường rất khó khăn nhưng họ vẫn luôn bình tĩnh, lạc quan, yêu đời. 

Trong hang vẫn vang lên tiếng hát của ba cô gái và những dự định về tương lai. Chiến tranh 

bom đạn không thể phá đi được những giây phút mơ mộng ấy. Đó còn là thời gian để nhớ về

gia đình, về những kỉ niệm, là niềm vui của Nho và Phương Định khi thấy những cơn mưa 

đá. 

3.2 Không tiêu diệt được tình đồng đội gắn bó khăng khít 


- Tình đồng đội sâu nặng: 

+ Cử chỉ đơn sơ: “bắt tay” nhưng người lính lái xe Trường Sơn đã chia sẻ cho nhau niềm tự 

hào, kiêu hãnh, đã bộc lộ sự đồng cảm sâu sắc, là lời động viên thầm lặng mà nồng nhiệt. 

+ Sự gắn bó, đầm ấm, thân thương như trong một gia đình -> Đây là những khoảnh khắc bình 

yên, hạnh phúc hiếm hoi trong cuộc đời người lính. Họ được quây quần bên nồi cơm nấu vội, 

được sống với những tình cảm êm đềm, ấm áp nhất -> Bữa cơm thời chiến đã xóa mọi 

khoảng cách giữa họ, khiến họ có cảm giác gần gũi như ruột thịt. 

b. Những ngôi sao xa xôi 

- Tình đồng đội keo sơn, gắn bó: 

+ Tình cảm ấy nằm trong sự chân thành, dứt khoát khi ai cũng muốn giành phần nguy hiểm, 

gian khổ về mình. Phương Định lo lắng, bồn chồn khi chờ Thao và Nho đi trinh sát trên cao 

điểm với nỗi lo lắng hai bạn không về. 

+ Tình cảm ấy nằm trong sự lo lắng, cử chỉ chăm sóc khi Nho bị thương, Phương Định tận 

tình cứu chữa, chị Thao luống cuống không cầm được nước mắt. 

+ Tình cảm ấy còn được thể hiện trong sự nể phục, kính trọng những chiến sĩ mà họ gặp trên 

đường. 

3.3 Không tiêu diệt được lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh và lòng yêu nước nồng nàn 


- Phong thái ung dung, hiên ngang, dũng cảm: 

+ Đảo ngữ: tô đậm sự ung dung, bình thản, điềm tĩnh đến kì lạ. 

+ Điệp từ “nhìn”, thủ pháp liệt kê và lối miêu tả nhìn thẳng, không né tránh gian khổ, hy 

sinh, sẵn sàng đối mặt với gian nan, thử thách. 

- Vẻ đẹp của lí tưởng cách mạng: 

+ Vì miền Nam, vì một ngày chiến thắng không xa, nước nhà độc lập, đất nước thống nhất 

hai miền. 

+ Trái tim: Hoán dụ cho tất cả con người với sức lực, tâm huyết dành trọn cho đất nước. 

Đồng thời cũng là hình ảnh ẩn dụ cho tinh thần trách nhiệm, ý chí chiến đấu. 

-> Tiêu biểu cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ, là một biểu tượng của chủ 

nghĩa anh hùng cách mạng thời chống Mĩ. 

b. Những ngôi sao xa xôi

- Có tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ: 

+ Có lệnh là họ lên đường, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ phá bom mở đường cho những 

đoàn xe nối đuôi nhau ra tiền tuyến và về đích an toàn. 

+ Trong khi phá bom họ chỉ quan tâm đến một điều duy nhất: Liệu bom có nổ không, nếu 

không thì làm cách nào để bom nổ. Như vậy, với họ nhiệm vụ còn quan trọng hơn tính mạng 

bản thân. 

- Gan dạ, dũng cảm, không sợ hy sinh: 

+ Cuộc sống trong bom đạn chiến tranh cái chết có thể ập đến bất cứ lúc nào, song họ chưa 

bao giờ thấy ám ảnh, chưa bao giờ phải trằn trọc đêm đêm, cái chết đối với họ là một khái 

niệm rất mờ nhạt, không cụ thể. 

+ Lòng dũng cảm còn thể hiện qua sự kiên cường trong chiến đấu: 

• Chị Thao rất gan dạ, ai cũng phải phát bực về cái tính bình tĩnh đến lạ của chị. 

• Nho khi máu thấm ra đỏ đất, vẫn bình tĩnh không một tiếng kêu, không cho ai được 

khóc, không cho ai gọi về đơn vị. 

• Phương Định bình tĩnh gan dạ, nhất định không chịu đi khom. 

3. Tổng kết, đánh giá 

- Cả hai tác phẩm đã tái hiện chân thực cuộc sống đầy khó khăn nơi chiến trường, nhưng 

đồng thời làm ánh lên vẻ đẹp phẩm chất ngời sáng đó là lòng dũng cảm, tình đồng đội keo 

sơn và lòng yêu nước nồng nàn. Những tình cảm đẹp đẽ đó, bom đạn chiến tranh mãi mãi 

không thể xóa nhòa, vui lấp. 

- Ngôn ngữ giản dị, trong sáng, giàu cảm xúc.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn chuyên Sư phạm (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: 

Đọc văn bản dưới đây và thực hiện các yêu cầu 

“Vẻ đẹp của Ba Vì biến ảo lạ lùng từng mùa trong năm, từng giờ trong ngày. Thời tiết thanh 

tịnh, trời trong trẻo, ngồi phóng tầm mắt qua những thung lũng xanh biếc. Ba Vì hiện lên như 

hòn ngọc bích. Về chiều, sương mù tỏa biếc. Ba Vì nổi bồng bệnh như vị thần bất tử ngự trên 

sông. Những đám mây nhuộm màu biến hóa muôn hình, nghìn dạng tựa như nhà ảo thuật có 

phép tạo ra một chân trời rực rỡ. Khi vầng sáng nan quạt khép lại dần, trăng vàng mịn như 

một nốt nhạc bay lên bầu trời, ru ngủ muôn đời thần thoại. 

(Võ Văn Trực, Vời vợi Ba Vì, dẫn theo Ngữ văn 8, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017, 

tr 26) 


Xác định phép lập luận của đoạn văn trên. 


Phân tích tác dụng của biện pháp so sánh được sử dụng trong đoạn văn. 


Khi con ngã, không ít bậc phụ cha mẹ thường vội vàng nâng con dậy, dỗ dành con bằng cách 

đánh đất, đánh bàn. 

Hãy viết một đoạn văn nghị luận theo phép lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp (khoảng 

12 câu) trình bày ý kiến của em về những điều hành vi trên gợi ra. 


Cảm nhận của em về đoạn thơ sau đây. 

Ta làm con chim hót 

Ta làm một cành hoa 

Tan nhập vào hòa ca 

Một nốt trầm xao xuyến 

Một mùa xuân nho nhỏ 

Lặng lẽ dâng cho đời 

Dù là tuổi hai mười 

Dù là khi tóc bạc 

Mùa xuân ta xin hát 

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình 

Nước non ngàn dặm tình 

Nhịp phách tiền đất Huế. 

(Thanh Hải, Mùa xuân nho nhỏ, Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017, tr 55- 56) 


Câu 1: 

1. 

2. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài So sánh, phương pháp phân tích, tổng hợp 


Tác dụng của hai biện pháp so sánh: Hai phép so sánh trên nhằm gợi tả vẻ đẹp của Ba Vì vào 

những thời khắc khác nhau. Với mỗi thời điểm, Ba Vì được tác giả so sánh với đối tượng 

khác nhau nhằm làm nổi bật sự biến ảo lạ lùng của vẻ đẹp nơi đây. Đồng thời, qua đó, tác giả 

muốn gửi gắm tình yêu của mình đối với mảnh đất này cũng như đối với thiên nhiên đất nước 

nói chung. 

Câu 2: 











1. Nêu vấn đề 

2. Giải thích vấn đề: Khi con ngã không ít bậc cha mẹ thường vội vàng nâng con dạy, dỗ 

dành con bằng cách đánh đất, đán bàn. 

Những điều mà hành vi trên gợi ra: 

+ Cha mẹ luôn bao bọc con cái, chiều chuộng và nâng niu nhiều khi không đúng cách. 

+ Trẻ em không được dạy về việc “vấp ngã phải tự đúng dậy” – bài học về sự tự lập.

- Con cái là tài sản quý giá nhất của cha mẹ. Việc cha mẹ chăm sóc, nâng niu là chuyện 

dường như tự nhiên phải vậy. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, cha mẹ cần để con tự lập, 

điều đó sẽ quyết định đến tương lai dài lâu của con trẻ sau này. 

- Tự là do chính bản thân mình làm, không có sự phụ thuộc hay giúp đỡ từ cá nhân, yếu tố 

bên ngoài. Tự lập là một cách sống độc lập, tự bản thân mình lo lắng, đưa ra quyết định đối 

với tất cả các công việc của bản thân. Khi vấp ngã, khi thất bại biết tự đứng dậy cũng là biểu 

hiện của tự lập. 


- Tại sao con người cần tự lập? 

+ Mỗi con người là một cá thể độc lập, có suy nghĩ riêng và có nhận thức riêng, đi kèm với 

nó cũng là một đời sống riêng nên cần có tự lập để có thể sống trọn vẹn một cuộc đời với 

những hoài bão riêng đó. 

+ Cuộc sống có vô vàn những khó khăn, thử thách; con người cần học cách tự thích nghi với 

nó. 

Chỉ có sự tự lập mới giúp con người dũng cảm vượt qua mọi thách thức. 

+ Không ai có thể lúc nào cũng kè kè bên ta, giúp đỡ ta mãi mãi kể cả gia đình. Chính vì vậy 

mà ta cần phải rèn cho mình thói quen tự lập để lúc nào ta cũng chủ động trong cuộc đời của 

mình. 

- Tự lập cũng là một thói quen và nó cần được rèn luyện ngay từ nhỏ. 

- Một người tự lập sẽ là một người sống có trách nhiệm với bản thân, với gia đình và với xã 

hội. Con người tự lập cũng sẽ là người dũng cảm dấn thân và tìm những đường hướng riêng 

cho mình. Con người như vậy chắc chắn sẽ có những thành công trong cuộc sống. 

- Nếu con người không tự lập sẽ như thế nào? 

+ Đối với bản thân, nếu không tự lập sẽ trở nên ỉ lại, mọi công việc sẽ lệ thuộc vào một đối 

tượng khác. Bạn thử tưởng tượng nếu mình cứ phải nô lệ cho những người khác thì bản thân 

sẽ như thế nào? 

+ Đối với xã hội: nếu một xã hội chỉ toàn những người quen được bao bọc, quen được chở 

che thì xã hội sẽ kém phát triển về kinh tế và kém văn minh, lạc hậu. 

*Bài học, liên hệ bản thân 

Em có phải là người tự lập không? Em đã tự lập trong cuộc sống của mình như thế nào? 

Câu 3: 



* Yêu cầu về kĩ năng:








Tác giả: 

- Là một nhà thơ cách mạng, sự nghiệp thơ văn của ông gắn với hai cuộc kháng chiến của dân 

tộc. 

- Thanh Hải để lại số lượng tác phẩm không nhiều nhưng vẫn tạo được dấu ấn riêng nhờ vẻ 

đẹp bình dị, trong sáng, ngôn ngữ thơ giàu nhạc điệu, cảm xúc chân thành, đằm thắm. 

Tác phẩm: 

- Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1980 – thời điểm Thanh Hải ốm nặng và chỉ mấy tuần 

lễ sau ông qua đời. 

- Được sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt nhưng bao trùm bài thơ lại là tình yêu, là sự gắn bó 

thiết tha với quê hương, đất nước, là cả một khát vọng sống đẹp của tác giả. 

- Mùa xuân đất nước đã khơi dậy trong lòng nhà thơ những khát vọng sống cao quý. 


a. Niềm nguyện ước chân thành của tác giả: 

- Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được khơi gợi từ những cảm nhận về một mùa xuân 

mới, mùa xuân của thiên nhiên đất trời, mùa xuân của cuộc sống lao động và chiến đấu của 

dân tộc. - Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được thể hiện một cách khiêm nhường nhưng 

rất đỗi chân thành: 



Ta nhập vào hòa ca 


+ Điệp từ “ta làm”, lặp cấu trúc, liệt kê, giúp tác giả bày tỏ ước nguyện được hiến dâng cuộc 

đời mình cho quê hương, xứ sở. 

+ Các hình ảnh “con chim hót” “một cành hoa” “nốt nhạc trầm”: giản dị, tự nhiên mà đẹp 

đẽ, thể hiện ước nguyện khiêm nhường mà đáng quý.

+ Có sự ứng đối với các hình ảnh ở đầu bài thơ cho thấy lí tưởng cống hiến cho đời là một lẽ 

tự nhiên, tất yếu; gợi liên tưởng đến mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng, giữa con người 

– đất nước. 

Tấm lòng thiết tha được hòa nhập, được cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước. 

- Khát vọng sống đẹp được nâng lên thành lí tưởng sống cao cả”: 




Dù là khi tóc bạc. 

+ “Mùa xuân nho nhỏ”: ẩn dụ cho những gì đẹp nhất, tinh túy nhất của cuộc đời con người 

để góp phần làm nên mùa xuân của đất nước. Là cách nói khiêm nhường, giản dị, gợi một 

tâm hồn đẹp, một lối sống đẹp, một nhân cách đẹp “lặng lẽ dâng cho đời”. 

+ Điệp từ “dù là” + hỉnh ảnh tương phản “tuổi hai mươi” – “khi tóc bạc” khẳng định sự tồn 

tại bền vững của những khát vọng và lí tưởng sống ấy. Cả cuộc đời mình ông vẫn muốn chắt 

chiu những gì tốt đẹp nhất để hiến dâng cho đời. 

Khổ thơ là lời tổng kết của nhà thơ về cuộc đời mình. Cho đến tận cuối đời ông vẫn 

khát khao cống hiến cho đất nước. 

Tình yêu đất nước, yêu cuộc đời đã giúp tâm hồn Thanh Hải bay lên với những khát 

vọng sống cao đẹp. 

- Liên hệ với các nhà thơ khác: Biết lặng lẽ dâng đời, biết sống vì mọi người cũng là cách 

sống mà nhà thơ Tố Hữu đã viết: 

“Nếu là con chim chiếc lá 

Thì con chim phải hót, chiếc là phải xanh, 

Lẽ nào vay mà không trả 

Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình”. 

Nguyễn Trãi đã từng tâm niệm: 

“Bui một tấc lòng trung lẫn hiếu 

Mài chăng khuyết,nhuộm chăng đen”. 

- Bài thơ khép lại trong giai điệu của khúc ca xuân xứ Huế: 

Mùa xuân ta xin hát 

Câu Nam ai, Nam bình 

Nước non ngàn dặm mình 

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế. 

+ Khúc Nam ai buồn thương da diết, khúc Nam bình êm ái, dịu ngọt: gợi con đường nhiều 

gian khổ, hi sinh mà đất nước đã đi qua; gợi mùa xuân hiện tại với cuộc sống thanh bình, no 

ấm. 

+ Nhịp phách tiền rộn ràng trải khắp nước non ngàn dặm là giai điệu của một cuộc sống mới, 

sức sống mới. 

=> Tình yêu đất nước, yêu cuộc đời đã giúp tâm hồn Thanh Hải bay lên với những khát vọng 

sống cao đẹp. 

b. Đặc sắc nghệ thuật 

+ Thể thơ 5 chữ, cách gieo vần liền giữa các khổ thơ tạo sự liền mạch của cảm xúc. 

+ Ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, trong sáng. 

+ Cảm xúc chân thành, tha thiết. 

3. Đánh giá chung: 

+ Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được thể hiện một cách khiêm nhường nhưng rất đỗi 

chân thành, đó là ước nguyện được hòa nhập, được là một con chim hót, một nhành hoa tỏa 

ngát hương, một nốt trầm xao xuyến, một mùa xuân nho nhỏ… bất chấp thời gian, bất chấp 

tuổi tác. + Niềm khát khao ấy càng có ý nghĩa và xúc động khi là ước nguyện của một người 

đang nằm trên giường bệnh.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn chuyên Thái Bình (chuyên Văn) (Năm học 2018 - 


Câu 1: (3 điểm) Vận dụng cao 

Đọc đoạn trích sau: 

Hy vọng là một thứ rất tuyệt diệu … Hy vọng đặt đôi chân chúng ta lên con đường mà mắt 

chúng ta không nhìn thấy được … Hy vọng thúc giục chúng ta hành động khi tinh thần chúng 

ta không nhận biết được phương hướng nữa … Hy vọng có thể tìm thấy trong mỗi chúng ta 

và nó mang ánh sáng vào những nơi tăm tối nhất … 

(Luôn mỉm cười với cuộc sống – Nhã Nam tuyển chọn, NXB Trẻ.2011) 

Từ đoạn trích trên, em hãy viết một bài văn nghị luận với chủ đề: Đừng bao giờ đánh mất hy 

vọng! 


Tác phẩm vừa là kết tinh của tâm hồn người sáng tác, vừa là sợi dây truyền cho mọi người sự 

sống mà nghệ sỹ mang trong lòng. 

(Tiếng nói văn nghệ - Nguyễn Đình Thi, Ngữ văn 9, Tập hai, NXBGD, 2016) 

Bằng những hiểu biết về bài thơ Nói với con – Y Phương, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 


Câu 1: 












1. Giới thiệu vấn đề: Đừng bao giờ đánh mất hy vọng! 

2. Giải thích vấn đề

- Hy vọng là gì? Hi vọng là niềm lạc quan, tin tưởng vào những điều tốt tốt sẽ đến với mỗi 

chúng ta. 

=> Sống trong niềm tin, hi vọng là một điều cần thiết đối với mỗi người để vượt qua mọi khó 

khăn. 


- Biểu hiện của những người luôn hy vọng: đó là những người luôn sống lạc quan, tin tưởng 

vào bản thân và tương lai tốt đẹp đang ở phía trước chờ đợi họ. 

- Vì sao chúng ta phải sống có hi vọng và niềm tin? 

+ Trong cuộc sống mỗi chúng ta sẽ phải trải qua rất nhiều khó khăn, vấp ngã, nếu sống không 

có niềm tin bạn sẽ không thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ trở thành kẻ thua cuộc. 

+ Đánh mất sức mạnh hi vọng, niềm tin chúng ta sẽ đánh mất cả tương lai của bản thân. 

- Ý nghĩa của sự hy vọng. 

+ Đem lại niềm tin cho con người, giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách. 

+ Hi vọng giúp con người sẵn sàng khám phá những điều mới mẻ, giúp ta đặt đôi chân chúng 

ta lên con đường mà mắt chúng ta không nhìn thấy được. 

+ Hi vọng còn là nguồn động lực, là ánh sáng giúp chúng ta tìm được lối ra trong những lúc 

bế tắc nhất của cuộc sống. 

+ Những người luôn lạc quan, hi vọng còn được sống một cuộc sống hạnh phúc, họ truyền 

cảm hứng sống đến những người xung quanh. 

- Dẫn chứng 

+ Nick Vujicic dù bị cụt cả chân và tay, nhưng với niềm tin, hi vọng anh đã vượt qua mọi trở 

ngại, trở thành diễn giả nổi tiếng thế giới, truyền cảm hứng đến biết bao người. 

+ Sylvester Stallone: Do chấn thương lúc mới sinh, Sylvester liệt một phần mặt và lưỡi, 

miệng bị lệch. Những dị tật đó khiến ông thường nói lắp, nhưng không thể ngăn cản ông trở 

thành diễn viên, biên kịch, đạo diễn kiêm nhà sản xuất nổi tiếng. 

- Con người không còn hy vọng nữa sẽ thế nào? 

+ Khi sống không còn niềm tin, hi vọng gặp khó khăn sẽ dễ chán nản, bỏ cuộc. 

+ Không có sức đề kháng khi đương đầu với khó khăn 

+ Sẽ trở thành kẻ thất bại. 


- Hy vọng không đồng nghĩa với việc bạn chỉ ngồi đợi kết quả mà không có bất cứ hành động 

nào. Hy vọng phải gắn liền với sự nỗ lực, cố gắng không ngừng, luôn hành động không nản 

chí, bỏ cuộc, chỉ khi ấy bạn mới có thể thấy ánh sáng nơi cuối con đường. 

- Liên hệ bản thân

Câu 2: Phương pháp: phân tích, tổng hợp. 










- Tác phẩm vừa là kết tinh của tâm hồn người sáng tác: Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm. 

Tác phẩm nghệ thuật là nơi kí thác, gửi gắm tình cảm, tâm tư, chiêm nghiệm của người nghệ 

sĩ. - Tác phẩm vừa là sợi dây truyền cho mọi người sự sống mà nghệ sĩ mang trong lòng: Tác 

phẩm lay động cảm xúc, đi vào nhận thức, tâm hồn con người cũng qua con đường tình cảm. 

Người đọc như được sống cùng cuộc sống mà nhà văn miêu tả trong tác phẩm với những yêu 

ghét, buồn vui. 

=> Nhận định nêu lên giá trị, chức năng của tác phẩm văn học. 

2. Chứng minh nhận định qua tác phẩm “Nói với con” 

2.1 Giới thiệu tác giả, tác phẩm “Nói với con”: 






2.2 Chứng minh nhận định qua tác phẩm “Nói với con”: 

2.2.1: Tác phẩm là kết tinh tư tưởng của người sáng tác. 

a. Người cha nói với con về cội nguồn sinh thành và nuôi dưỡng con: 

- Cội nguồn sinh thành, nuôi dưỡng con trước hết là gia đình: Qua lối miêu tả giản dị, người 

cha nói với con: gia đình chính là cội nguồn tinh thần, nuôi dưỡng con, là cái nôi cho con 

những yêu thương, ấm áp đầu đời. 

- Cội nguồn sinh thành, nuôi dưỡng con còn là quê hương: 

“Người đồng mình yêu lắm con ơi 

…Con đường cho những tấm lòng”

Cùng với gia đình, truyền thống văn hóa, nghĩa tình quê hương đã nuôi dưỡng con khôn lớn, 

trưởng thành. 

- Con còn lớn khôn từ những kỉ niệm êm đềm, hạnh phúc nhất của cha mẹ: 

“Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới 

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời” 

+ “Ngày cưới” – “ngày đẹp nhất”: vì cha mẹ không chỉ tìm thấy nhau mà còn gắn bó khăng 

khít; là ngày minh chứng cho tình yêu, hạnh phúc; là hình ảnh của một gia đình đầm ấp, yêu 

thương. 

+ Từ đó, con được sinh ra, lớn lên trong những điều kì diệu nhất, đẹp đẽ nhất trong đời. Con 

là quả ngọt của tình yêu của cha mẹ, là hạnh phúc của gia đình. 

b. Những phẩm chất cao quý của người đồng mình và lời khuyên của cha: 

Người đồng mình bản lĩnh vững vàng, ý chí kiên cường. 

- Tác giả khái quát lên vẻ đẹp truyền thống của người miền cao: 

+ Hình ảnh “người đồng mình”: vóc dáng, hình hài nhỏ bé, “thô sơ da thịt”, họ chỉ có đôi bàn 

tay lao động cần cù nhưng chẳng mấy ai nhỏ bé, yếu hèn. Họ dám đương đầu với gian lao, 

vất vả, họ lớn lao về ý chí, cao cả về tinh hồn. 

+ Công lao vĩ đại của người đồng mình: “đục đá kê cao quê hương” – xây dựng quê hương, 

tạo nên ruộng đồng, dựng lên nhà cửa, bản làng, làm nên giá trị vật chất, tinh thần cho quê 

hương. “Làm phong tục” – tạo nên bao nền nếp, phong tục đẹp, làm nên bản sắc riêng của 

cộng đồng. 

➔ Lời thơ tràn đầy niềm tự hào về vẻ đẹp của người đồng mình. Nhắn ngủ con phải 

biết kế thừa, phát huy những truyền thống đó. 




+ Ẩn dụ “đá” “thung” chỉ không gian sống của người niềm cao, gợi lên những nhọc nhằn, 



+ So sánh “như sông” “như suối”: lối sống hồn nhiên, trong sáng, mạnh mẽ, phóng khoáng, 



không ngại ngần.

Cha khuyên con tiếp nối tình cảm ân nghĩa, thủy chung với mảnh đất nơi mình 

sinh ra của người đồng mình và cả lòng can đảm, ý chí kiên cường của họ. 

- Để rồi, bài thơ khép lại bằng lời dặn dò vừa ân cần, vừa nghiêm khắc của người cha: 

+ H/s “thô sơ da thịt” được nhắc lại để nhấn mạnh những khó khăn, thử thách mà con có thể 

gặp trên đường đời, bởi con còn non nớt, con chưa đủ hành trang mà đời thì gập ghềnh, gian 

khó. 



mẹ, với người đồng mình. Lời nhắn ngủ chứa đựng sự yêu thương, niềm tin tưởng mà người 


2. 2.2: Tác phẩm văn học là sợi dây truyền sự sống mà tác giả mang trong lòng. 

Từ bài thơ Nói với con, nhà thơ Y Phương đã truyền vào trái tim người đọc: 

- Luôn yêu quý, tự hào về quê hương. 

- Ý thức cống hiến, xây dựng quê hương giàu đẹp. 

- Trong cuộc sống phải giữ được bản lĩnh vững vàng, tự tin vượt qua mọi khó khăn, trở ngại. 

- Ý thức bảo tồn những vốn văn hóa đẹp đẽ, truyền thống lâu đời của dân tộc. 

3. Tổng kết vấn đề

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Thái Nguyên (chuyên Văn) (Năm học 2018 - 


PHẦN I: ĐỌC HIỂU (2.0 điểm) (ID: 266852) 

Đọc đoạn văn sau và trả lời các yêu cầu bên dưới. 

Buổi sớm nắng sáng. Những cánh buồm nâu trên biển được nắng chiếu vào hồng rực lên như 

đàn bướm múa lượn giữa trời xanh. 

Lại đến một buổi chiều gió mùa đông bắc vừa dừng. Biển lặng đỏ đục, đầy như mâm bánh 

đúc, loáng thoáng những con thuyền như những hạt lạc ai ai đem rắc lên trên. 

Rồi ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển óng ánh đủ 

màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,…. Có quãng biển thâm xì, nặng trịch. Những 

cánh buồm ra khỏi cơn mưa, ướt đẫm, thẫm lại, khỏe nhẹ, bồi hồi, như ngực áo bác nông dân 

cày xong ruộng về bị ướt. 

(Trích Biển đẹp, Vũ Tú Nam, Ngữ văn 6, tập 2, NXBGD) 


Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản 


Biển được miêu tả ở những thời điểm nào? Tác giả miêu tả như vậy với dụng ý gì? 

Câu 3: (1.0 điểm) Vận dụng 

Trong văn bản có nhiều hình ảnh so sánh, em ấn tượng nhất với hình ảnh nào? Vì sao? Trình 

bày khoảng 5 -7 dòng. 

PHẦN II. LÀM VĂN (8.0 điểm) 

Câu 1. (3.0 điểm) Vận dụng cao 

Người Nga có câu: Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa hồng. Cả tâm hồn 

cũng cần được ăn uống. Hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 đến 600 chữ) trình bày 

suy nghĩ của em về câu nói trên. 


Cái đẹp mà văn học đem lại không phải cái gì khác hơn là cái đẹp của sự thật đời sống được 

khám phá một cách nghệ thuật. 

(Dẫn theo Lí luận văn học, Hà Minh Đức chủ biên, NXB Giáo dục) 

Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng hiểu biết của mình về một số tác phẩm/ Đoạn trích 

trong chương trình ngữ văn 9 hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.


Phần I: 

Câu 1: 



Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản: miêu tả. 

Câu 2: 



Biển được miêu tả ở những thời điểm: 

+Buổi sớm nắng sáng 

+Buổi chiều gió mùa đông bắc vừa dừng 

+Một ngày mưa rào. 

Tác giả miêu tả như vậy nhằm: cho thấy vẻ đẹp của biển vào mỗi thời khắc khác nhau. Mỗi 

thời khác, biển lại hiện lên với một vẻ đẹp riêng, mơ mộng. 

Câu 3: 



Em có thể chọn bất cứ hình ảnh so sánh nào mà mình cảm thấy ấn tượng nhất và lí giải cách 

chọn lựa của mình cho phù hợp. 

Ví dụ: Những cánh buồm nâu trên biển được nắng chiếu vào hồng rực lên như đàn bướm 

múa lượn giữa trời xanh. 

Vì: 

- Làm câu văn thêm phần sinh động, hấp dẫn. 

- Làm nổi bật vẻ đẹp rực rỡ của những cánh buồn, chúng như một sinh thể sống vô cùng sinh 

động. 

Phần II: 

Câu 1: 





- Chiếc bánh mì: biểu tượng cho những giá trị vật chất. 

- Hoa hồng: biểu tượng cho những giá trị tâm hồn.

Cả câu nói muốn nhấn mạnh: con người không chỉ cần những giá trị vật chất mà còn 

cần cả những giá trị tinh thần. Một con người sống một cuộc đời đầy đủ là khi được đáp 

ứng cả nhu cầu về vật chất lẫn tinh thần. 


- Tại sao con người cần cả những giá trị vật chất và tinh thần? 

+ Giá trị vật chất nuôi dưỡng con người về mặt thể lực, giá trị tinh thần nuôi dưỡng con 

người về mặt tâm tư, tình cảm. Khi có đầy đủ hai giá trị này, con người mới có thể phát triển 

một cách toàn vẹn. 

+ Hai giá trị này hỗ trợ cho nhau. Một con người có tinh thần ổn định mới làm ra được nhiều 

giá trị vật chất và khi có giá trị vật chất tức là con người cũng cần lao động, lúc đó họ có thể 

đã trải qua một quá trình vất vả và họ cần giá trị tinh thần để hài hòa cuộc sống của mình,… 

+ Nếu con người khiếm khuyết một trong hai giá trị này đều được coi là người phát triển 

không bình thường. 

+ Nếu chúng ta biết sử dụng đúng giá trị vật chất, những điều tốt đẹp sẽ không mất đi mà còn 

đem đến cho chúng ta những giá trị tinh thần nhiều hơn nữa. 

- Phê phán những con người không biết cần bằng hai giá trị này, chỉ chạy theo giá trị vật chất 

hoặc giá trị tinh thần. 


Câu 2: 





- Cái đẹp của một tác phẩm văn học: là những tư tưởng tốt đẹp, cao cả được thể hiện qua một 

hình thức nghệ thuật hấp dẫn, độc đáo. 

- Văn học bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống. Cuộc sống là điểm xuất phát (cảm hứng, đề 

tài…) và cũng là đích đến của tác phẩm văn học, bởi lẽ văn học được sáng tác để phục vụ cho 

cuộc sống con người. 

- Tác phẩm văn học chỉ có ý nghĩa thẩm mĩ, chỉ chinh phục được trái tim con người khi nó 

đụng chạm đến những vấn đề con người đang quan tâm, đang trăn trở. 

- Tác phẩm văn học phản ánh cuộc sống qua sự tìm tòi, sáng tạo mới mẻ, độc đáo cả về mặt 

nội dung lẫn hình thức nghệ thuật

=> Vẻ đẹp của một tác phẩm văn học phải có sự hài hoà cả về mặt nội dung lẫn hình thức và 

nó phải nảy nở, bắt rễ từ hiện thực đời sống. 


Học sinh lựa chọn một vài tác phẩm để phân tích như: Kiều ở lầu Ngưng Bích, Ánh trăng, 

Chiếc lược ngà, Lặng lẽ Sa Pa, Làng,… 

Ví dụ: 

a. Ánh trăng – Nguyễn Duy 

- Giới thiệu nội dung tác phẩm 


+ Sự gắn bó của con người và vầng trăng trong quá khứ 

+ Mối quan hệ giữa con người và vầng trăng trong hiện tại: 

• Cuộc sống hòa bình làm con người quên đi người bạn khi xưa, vầng trăng chỉ như 

“người dưng” qua đường. 

• Biến cố dẫn đến sức thức tỉnh của con người. 

+ Sự thức tỉnh của con người. 







mãnh liệt của lương tri con người. Đây cũng là lời nhắn gửi con người không được lãng quên 

quá khứ gian khổ mà sâu đậm nghĩa tình. Lời nhắc nhở về nghĩa tình thiêng liêng của nhân 

dân, đất nước và đạo lí uống nước nhớ nguồn. 

b. Làng – Kim Lân 

- Nội dung 

+ Niềm tự hào, nỗi nhớ về làng cũng mang nét mới: Xa làng đi tản cư, ông Hai nhớ làng, vẫn 

giữ thói quen khoe làng, tự hào về làng . 

+ Ông gắn danh dự của mình với danh dự của làng, cho thấy sự gắn bó sâu sắc với làng, với 

nước bằng tất cả niềm vui, nỗi buồn. 

+ Thái độ thù làng Chợ Dầu theo Tây, làm Việt gian thể hiện tình cảm với làng, với nước rất 

rạch ròi, quyết liệt: làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. Đó là một nhận 

thức mới mẻ, sáng suốt, cho thấy người nông dân đã biết đặt danh dự, lợi ích của dân tộc lên 

trên hết.

+ Người nông dân còn biết hi sinh đến tận cùng cho cuộc kháng chiến, dù tài sản bị đốt 

nhưng ông vẫn vô cùng hạnh phúc bởi danh dự của làng của bản thân đã được khôi phục. 

- Nghệ thuật 

+ Xây dựng tình huống truyện tự nhiên, bất ngờ, cảm động, tạo ra bước ngoặt về tâm lí, làm 

nổi bật nhân vật... 

+ Miêu tả tâm lí nhân vật chân thực, phong phú, sống động, điển hình. 

+ Lựa chọn chi tiết tự nhiên, chân thực nhưng rất tinh tường khiến cho nhân vật hiện lên có 

những nét ấn tượng riêng (kể cả ngoại hình và nội tâm). 

+ Ngôn ngữ dân dã, bình dị, tự nhiên rất phù hợp với nhân vật: có sự hài hòa giữa ngôn ngữ 

độc thoại và đối thoại làm nổi bật tâm trạng nhân vật. 

=> Truyện ngắn Làng đã phát hiện ra những nét mới mẻ trong lòng yêu nước của nhân vật 

ông Hai. Để có những phát hiện mới mẻ này tác giả đã phải tìm tòi, nghiên cứu một cách cẩn 

trọng. Đồng thời có sự gắn bó, am hiểu tâm lí người nông dân sâu sắc. 


- Một tác phẩm văn học bao giờ cũng phải bắt nguồn và phục vụ cuộc sống, đem đến cho 

người đọc những bài học giá trị nhân văn tốt đẹp, hướng con người đến cái đích chân – thiện 

– mĩ. 

- Đồng thời tác phẩm văn chương cũng phải có nội dung hay, hình thức nghệ thuật hấp dẫn. 

- Đòi hỏi người nghệ sĩ phải lao động nghệ thuật nghiêm túc, không ngừng sáng tạo.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Vĩnh Long (Năm học 2018 - 2019) 

I. ĐỌC HIỂU 

Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: 

Buồn trông cửa bể chiều hôm, 

Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? 

Buồn trông ngọn nước mới sa, 

Hoa trôi man mác biết là về đâu? 

Buồn trông nội cỏ rầu rầu, 

Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. 

…(1) 

…(2) 

Câu 1: Chép chính xác hai câu thơ còn thiếu vào dấu … trong đoạn thơ trên (0.5 điểm) 

Câu 2: Ngoài ngôn ngữ độc thoại, tác giả sử dụng nghệ thuật chủ yếu nào để miêu tả nội tâm 

của Thúy Kiều (0.5 điểm) 

Câu 3: Hai câu thơ cuối trong đoạn thơ vừa hoàn chỉnh gợi liên tưởng gì về tâm trạng hiện 

tại và tương lai của Thúy Kiều? (1.0 điểm) 

Câu 4: 

a. Kể tên các cách thức để phát triển từ vựng tiếng Việt (0.5 điểm) 

b. Đặt một câu trong đó có sử dụng từ Hán Việt thể hiện thái độ ngợi ca Truyện Kiều – 

Nguyễn Du (0.5 điểm) 


Câu 1: (2.0 điểm) 

Viết đoạn văn (khoảng 1 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ về tính khiêm tốn 

Câu 2: (5.0 điểm) 

Phân tích đoạn thơ sau, trích Viếng lăng Bác – Viễn Phương và nêu suy nghĩ cùng hướng của 

bản thân để xứng đáng với những hi sinh của Bác: 

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 

Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 

Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 

Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng 

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. 

Ngày ngày mặt trời đi trong thương nhớ

Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân… 


Câu 1: 

Câu 1: 

Phương pháp: căn cứ nội dung đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích 


2 câu thơ cò thiếu trong dấu … là: 

Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, 

Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. 

Câu 2: 

Phương pháp: căn cứ nội dung đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích 


Ngoài ngôn ngữ độc thoại, tác giả chủ yếu dùng bút pháp tả cảnh ngụ tình để diễn tả nội tâm 

của Thúy Kiều. 

Câu 3: 



Hai câu thơ cuối trong đoạn thơ gợi liên tưởng về tâm trạng hiện tại và cả tương lai của Thúy 

Kiều: 

Tâm trạng hiện tại: nỗi buồn và sự cô đơn, sợ hãi. Nó được gợi ra qua hình ảnh thiên nhiên: 

+ Thiên nhiên dữ dội và đầy biến động: gió giận dữ cuốn mặt duềnh, sóng ầm ầm vỗ ào ạt khi 

thủy triều lên. 

+ Thậm chí, Kiều cảm giác những đợt sóng dữ dội kia đang bủa vây, kêu réo ngay bên mình. 

+ Thiên nhiên là cho dự cảm về những biến cố kinh hoàng sắp sửa ập xuống cuộc đời nàng. 

Những con sóng của số phận đang bủa vây, đe dọa người con gái lẻ loi, đơn độc nơi đất 

khách này. 

Dự cảm về một tương lai đầy sóng gió khiến Thúy Kiều càng lo sợ, hãi hùng. 

Câu 4: 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài: Sự phát triển từ vựng 


a) Cách thức để phát triển từ vựng tiếng Việt:

+Phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng dựa trên hai phương thức ẩn dụ 

và hoán dụ. 

+Tạo từ ngữ mới. 

+Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài. 

b) Truyện Kiều của Nguyễn Du là kiệt tác của nền văn học Việt Nam. 

Từ Hán Việt: Kiệt tác (tác phẩm đặc sắc và đạt tới đỉnh cao nghệ thuật). 

Câu 2: 



• Yêu cầu về hình thức 

- Bài văn hoặc đoạn văn 

- Trình bày rõ ràng, không mắc lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả. 

• Yêu cầu về nội dung: Bài làm của học sinh đảm bảo các ý chính sau: 

1. Nêu vấn đề. 

2. Giải thích vấn đề. 

- Khiêm tốn là không khoe khoang về bản thân mình, không tự cao với những gì mình có. 

Khiêm tốn là đức tính tốt của một con người, cần được phát huy. 

3. Bàn luận vấn đề: 

- Biểu hiện người sống khiêm tốn: 

+ Họ luôn có thái độ nhã nhặn, lắng nghe ý kiến người khác. 

+ Luôn học hỏi, cầu tiến, không ngừng nỗ lực. 

+ Không tự đề cao mình, khoe khoang bản thân 

- Dẫn chứng: học sinh lấy dẫn chứng phù hợp với yêu cầu của đề bài. 

- Tại sao chúng ta cần sống khiêm tốn? 

+ Mỗi con người khi biết khiêm tốn sẽ làm cho các mối quan hệ trở nên hài hòa, tốt đẹp hơn. 

+ Người khiêm tốn luôn nỗ lực phấn đấu nên thành công sẽ dễ dàng đến với họ. 

+ Khi bạn khiêm tốn, bạn sẽ nhận được sự tôn trọng từ mọi người xung quanh. 


- Phê phán những kẻ tự kiêu, tự mãn. 

- Đồng thời cũng cần hiểu rằng khiêm tốn không có nghĩa là tự ti, tự hạ thấp giá trị của bản 

thân. 


Câu 3:











Tác giả: 

- Là một trong những gương mặt tiêu biểu nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền 

Nam. 

- Thơ Viễn Phương tập trung khám phá ngợi ca vẻ đẹp của nhân dân, đất nước trong cuộc 

chiến đấu chống ngoại xâm. 

- Lối viết của ông nhỏ nhẹ, trong sáng, giàu cảm xúc và lãng mạn. 

Tác phẩm: 

- Năm 1976, sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và lăng Chủ tịch Hồ Chí 

Minh cũng vừa được khánh thành, Viễn Phương là một trong số những chiến sĩ, đồng bào 

miền Nam sớm được ra viếng Bác. Bài thơ ghi lại những ấn tượng, cảm xúc, suy ngẫm của 

nhà thơ trong cuộc viếng lăng. 

- In trong tập “Như mây mùa xuân” – 1978. 

- Tác phẩm là niềm xúc động, thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và niềm tự hào pha lẫn 

nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác. 


a. Cảm xúc của nhà thơ khi đến thăm lăng Bác: 

- Bồi hồi, xúc động “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” 

+ Cặp đại từ xưng hô “con – Bác” là cách xưng hô gần gũi, thân thiết của người miền Nam, 

vừa thể hiện sự tôn kính với Bác vừa bộc lộ tình cảm yêu thương dành cho một người ruột 

thịt, một người bề trên trong gia đình. 

+ Cách nói giảm nói tránh “thăm” làm giảm bớt nỗi đau thương, mất mát, đồng thời khẳng 

định sự bất tử của Người trong lòng những người con nước Việt.

Câu thơ giản dị như một lời kể nhưng lại thấm đượm bao nỗi bồi hồi, xúc động của 

nhà thơ, sau bao mong nhớ, đợi chờ, nay mới được đến viếng lăng Bác. 

- Ấn tượng đậm nét hiện lên trước mắt nhà thơ: “hàng tre bát ngát”: 

+ Đây là hình ảnh thực làm nên quang cảnh đẹp cho lăng Bác, mang lại cảm giác thân thuộc, 

gần gũi của làng quê, đất nước Việt. 

+ Đấy cũng là hình ảnh chưa nhiều sức gợi: “hàng tre xanh xanh” gợi vẻ đẹp của con người, 

đất nước Việt Nam với sức sống tràn trề; “bão táp…thẳng hàng” là vẻ đẹp cứng cỏi, kiên 

cường, bền bỉ, hiên ngang, bất khuất của con người. Hình anhr hàng tre bao quanh lăng là 

biểu tượng của cả dân tộc đang quây quần bên Người, thể hiện tình cảm của người dân miền 

Nam nói riêng, con người VN nói chung dành cho Bác. 

Khổ 1 là niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ khi đứng trước lăng Người. 

b. Những cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ khi vào lăng viếng Bác: 

- Là nỗi tiếc thương, lòng biết ơn sâu nặng dành cho công lao của Bác. 

+ Sáng tạo hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi: mặt trời trên lăng – mặt trời tự nhiên, 

mặt trời trong lăng - ẩn dụ cho Bác. Bác đã mang lại ánh sáng chân lí, giúp dân tộc thoát khỏi 

kiếp sống nô lệ, khổ đau. Hình ảnh ẩn dụ đã vừa khẳng định, ngợi ca sự vĩ đại của Người vừa 

thể hiện tình cảm tôn kính, biết ơn của cả dân tộc đối với Người. 

+ Hình ảnh “dòng người” đi liền với điệp từ “ngày ngày” gợi dòng thời gian vô tận và sự 

sống vĩnh cửu; mang giá trị tạo hình, vẽ lên quang cảnh những đoàn người nối tiếp nhau 

không dứt, lặng lẽ và thành kính vào viếng Bác. Lối nói “đi trong thương nhớ” thể hiện nỗi 

tiếc thương, nhớ nhung lớn lao của bao thế hệ người dân Việt Nam trong giây phút vào lăng 

viếng Bác. 

+ “Tràng hoa dâng 79 mùa xuân”: 79 năm cuộc đời Người đã hiến dâng trọn vẹn cho quê 

hương, đất nước. Nó được kết từ hàng ngàn, hàng vạn trái tim để bày tỏ niềm tiếc thương, 

kính yêu vị cha già dân tộc. Đó cũng là cách để nhà thơ khẳng định Bác sống mãi trong lòng 

dân tộc. 

3. Liên hệ bản thân 

- Là học sinh cần xác định được mục đích, phương hướng học tập đúng đắn. 

- Trong học tập không ngừng nỗ lực cố gắng để trở thành con người tài giỏi. 

- Không chỉ vậy, cần phải tu dưỡng về đạo được để là con người có nhân cách. 

=> Xây dựng đất nước giàu mạnh 


- Nội dung:

+ Thể hiện tình cảm chân thành, tha thiết của cả dân tộc Việt Nam dành cho Bác. 

+ Ca ngợi sự vĩ đại của bác đối với dân tộc. 

+ Trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với tương lai đất nước. 


+ Ngôn ngữ giản dị, gần gũi, giàu sức gợi. 

+ Giọng điệu vừa chân thành, trang nghiêm, vừa sâu lắng vừa tha thiết, đau xót tự hào. 

+ Hình ảnh thơ vừa mang nghĩa thực vừa giàu giá trị tượng trưng.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Chuyên Võ Nguyên Giáp Quảng Bình (Năm học 2018 

- 2019) 


Đọc phần trích sau và trả lời các câu hỏi nêu bên dưới: 

(1) Nhìn chung người Quảng Bình vẫn ăn nói như người Việt Nam trong cả nước, tuyệt đại 

bộ phận đều theo lời ăn tiếng nói phổ thông. Tuy nhiên, tiếng nói Quảng Bình được các nhà 

ngôn ngữ học xếp vào phương ngữ Bình Trị Thiên, nằm trong phương ngữ Bắc Trung Bộ. 

Quảng Bình thời xa xưa vốn có tiếng là đất rộng người thưa, đường sá đi lại khó khăn, cuộc 

sống của cư dân nông nghiệp rất tịnh, lời ăn tiếng nói do đó mà rất ít biến động, nhiều tiếng, 

nhiều lời rất cổ điển đến nay vẫn còn; việc ăn nói khác nhau không những về giọng, về dấu 

mà có khi khác cả từ vựng (…) 

(2) Sự khác biệt giữa tiếng Quảng Bình với tiếng phổ thông, dĩ nhiên là gây khó hiểu với du 

khách ngoại tỉnh khi đến thăm hoặc làm việc với Quảng Bình. Thế nhưng, lời ăn tiếng nói 

Quảng Bình cũng có những nét đẹp, nét hay riêng của nó. Đó là một trong những phong cách 

ăn nói của người Quảng Bình. Trong cách ăn nói đó, nổi lên một nét đặc biệt mà ai ai cũng 

dễ cảm nhận, dù là mới gặp lần đầu, đó là tính “hài” chất “vui”, cách “trạng” trong lời ăn 

tiếng nói Quảng Bình. 

(Lược trích Vài nét về lời ăn tiếng nói Quảng Bình – Nguyễn Tú. Tài liệ giáo dục địa phương 

Ngữ văn – Lịch sử - Địa lý lớp 9, NXB GD Việt Nam, 2016) 

Câu 1: Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong câu đầu đoạn (1) 

Câu 2: Theo tác giả, vì sao lời ăn tiếng nói ở Quảng Bình rất ít biến động? 

Câu 3: Anh/chị hãy giải thích nghĩa của từ “tịnh” được tác giả dùng trong đoạn (1). 

Câu 4: Anh/chị có đồng tình khi tác giả cho rằng lời ăn tiếng nói của Quảng Bình có tính 

“hài” và chất “vui” không? Vì sao? (Trả lời từ 5-7 dòng) 



Từ nội dung ở phần Đọc – hiểu, anh/chị hãy viết đoạn văn khoẳng 200 chữ trình bày suy nghĩ 

của mình về nét đẹp trong lời ăn tiếng nói của người dân Quảng Bình. 


Hãy phân tích nhân vật Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ. 

Phần 1: 

Câu 1: 

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI

Phương pháp: căn cứ nội dung bài So sánh. 


Biện pháp tu từ được sử dụng: So sánh (Nhìn chung người Quảng Bình vẫn ăn nói như người 

Việt Nam trong cả nước…) 

Câu 2: 



Theo tác giả, lời ăn tiếng nói của người Quảng Bình rất ít biến động vì: từ xưa, Quảng Bình 

đất rộng, người thưa, đường sá đi lại khó khăn, cuộc sống của cư dân nông nghiệp rất tịnh. 

Câu 3: 

Phương pháp: giải thích 


Nghĩa của từ “tịnh”: yên tĩnh, ít có đổi thay, biến đổi. 

Câu 4: 



Em có thể tán đồng hoặc không tán đồng. Lí giải theo cách hiểu của riêng mình sao cho hợp 

lí, thuyết phục. 

Phần 2: 

Câu 1: 



• Yêu cầu về hình thức 




- Giới thiệu nét đẹp trong lời ăn tiếng nói của người dân Quảng Bình. 

- Phân tích nét đẹp đó ở một số phương diện như: Từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp,… 

- Trách nhiệm thế hệ trẻ bảo vệ, gìn giữ vẻ đẹp của tiếng nói địa phương. 

Câu 2: 




Tác giả:

- Nguyễn Dữ (khoảng thế kỉ XVI) quê Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. 

- Thời đại: nhà Lê bắt đầu khủng hoảng, các tập đoàn phong kiến tranh giành quyền binh, nội 

chiến liên miên, đời sống nhân dân vô cùng cực khổ. 

- Con người: 

+ Nổi tiếng học rộng, tài cao. 

+ Chỉ làm quan một năm rồi lui về sống ẩn dật ở miền núi Thanh Hóa. 

+ Sưu tầm truyện dân gian để sáng tác “Truyền kì Mạn Lục”. 

Tác phẩm: 

- Là truyện thứ 16 trong tổng số 20 truyện của “Truyền kì Mạn Lục” 

- Lấy nguồn gốc từ một truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” 


a. Vũ Nương có vẻ đẹp toàn diện: 

a1. Lời giới thiệu “tư dung tốt đẹp”: 

- Nhan sắc xinh đẹp. 

- Phẩm chất đẹp đẽ, cao quý. 

➔ Mang vẻ đẹp toàn vẹn nhất của người phụ nữ xã hội phong kiến. 

a2. Phẩm chất cao quý: 

• Là người vợ, người mẹ đảm đang, người con dâu hiếu thảo: 

- Đảm đang (khi chồng đi lính): 

+ Một mình gánh vác gia đình. 

+ Chăm sóc mẹ chồng già yếu. 


- Hiếu thảo (khi mẹ chồng ốm): 

+ Nàng hết lòng chăm sóc như với cha mẹ đẻ của mình (cơm cháo, thuốc thang, an ủi…) 

+ Lễ bái thần phật cầu cho bà tai qua, nạn khỏi. 

+ Lời trăng trối của bà trước khi mất đã khẳng định lòng hiếu thảo, tình cảm chân thành của 

Vũ Nương. 

+ Bà mất: nàng lo tang ma chu đáo. 

• Là người vợ nết na, thủy chung, giàu lòng vị tha: 

- Nết na, thủy chung: 

+ Khi mới cưới: nàng hết sức giữ gìn khuôn phép. 

+ Ngày tiễn chồng ra trận, trong lời từ biệt nàng chỉ mong chồng trở về bình yên.

+ Ba năm xa chồng, Vũ Nương buồn nhớ khôn nguôi, nàng bỏ cả điểm trang, toàn tâm toàn ý 

chăm sóc gia đình, làm tròn bổn phận của người vợ, người mẹ trong gia đình. 

+ Thậm chí, ngày Trường Sinh trở về, bị nghi ngờ, Vũ Nương chỉ biết khóc rồi thanh minh 

bằng những lời lẽ tha thiết, dịu dàng. 

Tấm lòng son sắt, thủy chung sáng ngời của nàng. 

- Giàu lòng vị tha: 

+ Khi bị chồng đổ oan, mắng nhiếc, đánh đuổi đi, Vũ Nương chỉ đau khổ, thanh minh mà 

chẳng hề oán hận, căm ghét chồng. Nàng vẫn bao dung với người chồng hẹp hòi, ích kỉ. 

+ Sống dưới thủy cung nàng vẫn một lòng nhớ thương gia đình, quê hương. 

+ Khoảnh khắc gặp lại Vũ Nương không trách móc mà còn hết lời cảm tạ Trường Sinh. 

=> Vũ Nương trở thành hiện thân cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam thảo hiền, đức 

hạnh. 

b. Số phận bất hạnh: 

• Phải sống trong nỗi cô đơn, vất vả: 

- Vất vả thể xác: 

+ Gánh vác gia đình. 


+ Chăm sóc mẹ già. 

- Cô đơn về tinh thần (phải vượt lên): 

+ Cảnh sống lẻ loi. 

+ Nỗi nhớ thương khắc khoải. 

+ Nỗi lo lắng cho chồng đang chinh chiến nơi xa. 

• Phải gánh chịu nỗi oan lạ lùng và phải tìm đến cái chết: 

- Nguyên nhân (của nỗi oan): 

+ Do lời nói ngây thơ của bé Đản. 

+ Do Trương Sinh vốn đa nghi, hay ghen lại đang buồn vì mẹ mất. 

+ Do chiến tranh gây ra 3 năm xa cách, niềm tin vào Vũ Nương ị thử thách, bị lung lay. 

+ Có thể do cuộc hôn nhân bất bình đẳng giữa Vũ Nương và Trương Sinh, do xã hội phong 

kiến trọng nam, khinh nữ cho phép Trương Sinh được đối xử rẻ rúng, tàn tệ với vợ mình. 

- Hậu quả (của nỗi oan): 

+ Trương Sinh nghi ngờ, gạt đi lời thanh minh của Vũ Nương, mắng nhiếc, đánh đuổi Vũ 

Nương đi. 

+ Cùng đường Vũ Nương nhảy xuống sông Hoàng Giang tự tận

+ Phải sống không hạnh phúc thực sự dưới thủy cung: Vẫn nhớ thương gia đình. Vẫn mong 

trở về dương thế mà không thể. 

Tiêu biểu cho phận bạc của biết bao người phụ nữ trong xã hội phong kiến bất 

công, tàn bạo, nặng nề lễ giáo, hà khắc. 


- Nội dung: 

+ Cảm thương người phụ nữ 

+ Nâng niu trân trọng người phụ nữ 

+ Tố cáo xã hội phong kiến: chiến tranh phong kiến gây ra bi kịch và tư tưởng phong kiến gia 

trưởng, trọng nam khinh nữ đã sản sinh ra những người chồng như Trương Sinh. 


+ Cốt truyện phong phú, hấp dẫn. 

+ Kết hợp hai yếu tố thực và kì ảo.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn PTNK Hồ Chí Minh (chuyên văn) (Năm học 2018 - 



Trong chương trình Ngữ văn 8 có truyện “Cô bé bán diêm” của nhà văn Hans Christian 

Andersen. Anh/chị suy nghĩ thế nào về kết thúc của câu chuyện? Liên hệ với tình trạng trẻ em 

đường phố hiện nay. 


Trong bài viết “Khám phá người đọc”, nhà nghiên cứu Huỳnh Như Phương viết: “Đọc là 

khám phá, sáng tạo lại tác phẩm và cũng đồng thời là khám phá, sáng tạo chính bản thân 

mình”. 

(Hãy cầm lấy và đọc, Huỳnh Như Phương, Nxb Tổng hợp 2016, tr 56) 

Anh/chị suy nghĩ gì về ý kiến trên? Qua những tác phẩm đã học hoặc đã đọc, anh/chị hãy giới 

thiệu một tác phẩm đã góp phần bồi đắp nên tâm hồn mình. 


Câu 1: 













2. Về kết thúc truyện “Cô bé bán diêm” 

- Giới thiệu khái quát nhà văn Hans Christian Andersen và truyện “Cô bé bán diêm”. 

- Trời đầy nắng, mọi người vui vẻ trong ngày đầu tiên của năm mới, em bé chết vì lạnh ở xó 

tường, đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười. 

- Mọi người chỉ nhìn thấy bao diêm đã hết nhẵn mà không nhìn thấy cảnh tượng huy hoàng 

trong mộng tưởng của em bé.

- Kết thúc tác phẩm “Cô bé bán diêm” là một bi kịch: Đây không phải là kết thúc có hậu như 

ta vẫn thường thấy trong các câu truyện cổ tích. Trong truyện cổ tích hạnh phúc thường được 

tìm thấy ngay trong hiện thực chứ không phải trong thiên đường hư ảo. Còn hạnh phúc của 

em bé bán diêm thì cô đơn như chính cái chết lạnh lẽo của em. 

- Bởi vậy, điều đọng lại khi kết thúc câu chuyện không phải niềm vui nhẹ nhõm như truyện 

cổ tích mà là nỗi xót xa, day dứt nơi người đọc. 

- Kết thúc truyện còn cho thấy lối sống vô cảm của những người xung quanh, nếu chỉ cần một 

cánh tay đưa ra giúp đỡ em thì cô bé đã không phải chết trong cô đơn, lạnh lẽo đến vậy. 

3. Liên hệ với trẻ em đường phố hiện nay 

* Thực trạng 

- Theo số liệu của ủy ban Dân số Gia đình và Trẻ em, năm 2003 cả nước có trên 21.000 trẻ 

em lang thang cơ nhỡ, đông nhất là ở thành phố Hồ Chí Minh với 8.500 em. Con số này 

không ngừng gia tăng. 

- Trẻ em đường phố đối diện với nguy cơ thất học cao và dễ rơi vào tệ nạn xã hội. 

- Trẻ em đường phố có nguy cơ phạm tội ngày càng cao; nạn xin ăn tràn lan ảnh hưởng tới 

văn minh đô thị. 

- Trẻ em đang bị bóc lột sức lao động và nguy cơ bị xâm hại tình dục. 

* Nguyên nhân: 

- Do đói nghèo: Trẻ đường phố thường xuất thân từ các gia đình nông dân nghèo hoặc gia 

đình mà bố mẹ không có việc làm, khó khăn về kinh tế và đông con. 

- Do tổn thương tình cảm như: bị gia đình ruồng bỏ, từ chối hoặc đánh đập. 

- Còn lại là do mồ côi hoặc bố mẹ li hôn. 

* Giải pháp 

- Hiện nay, ở nước ta, những mái ấm tình thương đang xuất hiện ngày càng nhiều, cá nhân, tổ 

chức thu nhận trẻ em cơ nhỡ, lang thang về những mái ấm tình thương để nuôi dạy, giúp các 

em học tập, rèn luyện, vươn lên sống lành mạnh, tốt đẹp. 

- Tổ chức: Làng trẻ em SOS; Cô nhi viện Thánh An (Giáo phận Bùi Chu, Xuân Trường, Nam 

Định); Chùa Kì Quang II (Gò Vấp); … 

- Cá nhân: Mẹ Phạm Ngọc Oanh (Hà Nội) với 800 đứa con tình thương: Anh Phạm Việt 

Tuấn với mái ấm KOTO (Hà Nội); …. 

4. Đánh giá 

- Có cái nhìn đúng đắn về hiện tượng trẻ em lang thang, cơ nhỡ, từ đó nâng cao tình cảm và 

trách nhiệm đối với các em. Lên án và kịp thời phát hiện, tố cáo những kẻ bóc lột sức lao 

động và xâm hại trẻ em.

- Khuyến khích, biểu dương các tổ chức cá nhân tiêu biểu đồng thời lên án, ngăn chặn, xử lí 

kịp thời những kẻ núp bóng từ thiện để làm việc xấu. 

- Nhân rộng sự giúp đỡ, để giúp các em được học tập vui chơi như các bạn cùng trang lứa. 

Câu 2: 











- “Đọc là khám phá, sáng tạo lại tác phẩm”: Đọc tác phẩm văn học là một trải nghiệm mang 

tính cá nhân. Mỗi người đi khi đọc tác phẩm với trình độ văn hóa, góc nhìn khác nhau, với trí 

tưởng tượng khác nhau sẽ cho ra những khám phá, phát hiện mới mẻ. Bởi vậy, mỗi người đọc 

sẽ sáng tạo lại tác phẩm, khiến cho tác phẩm trở nên giàu giá trị và ý nghĩa hơn. 

- “Đồng thời là khám phá, sáng tạo chính bản thân mình”: Mỗi tác phẩm văn học đích thực, 

khi đọc xong còn cho ta những bài học về nhân cách, về lối sống, khiến cho bản thân con 

người trở nên hoàn thiện hơn về tâm hồn, để hướng đến mục đích cuối cùng đó là vẻ đẹp của: 

chân – thiện – mĩ. 

=> Quá trình tiếp nhận văn học không chỉ làm mới mẻ tác phẩm mà còn hoàn thiện nhân cách 

cho chính người đọc. 

2. Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa 

Các em có thể lựa chọn một trong những tác phẩm sau đây để phân tích: Mùa xuân nho nhỏ, 

Lặng lẽ Sa Pa, Nói với con, …. 

2.1 Nhân vật anh thanh niên: 



quanh. 

+ Lấy khúc cây chắn ngang đường để dừng xe, để được nói chuyện với mọi người. 

+ Gửi củ tam thất cho vợ bác lái xe.

+ Trò chuyện cởi mở, tặng hoa, tặng quà ăn đường cho người vừa mới gặp lần đầu là ông họa 

sĩ, cô kĩ sư . 

- Tinh thần lạc quan trong một hoàn cảnh sống nhiều khó khăn, thử thách: 

+ Biết tạo ra niềm vui cho cuộc sống của mình. 

+ Biết tổ chức một cuộc sống gọn gàng, ngăn nắp. 

+ Biết nối mình với cuộc sống văn minh, tự nâng cao hiểu biết, chuyên môn nhờ đọc sách. 

=> Giúp anh thanh niên chủ động, vượt qua cuộc sống khó khăn cả vật chất lẫn tinh thần. 






+ Anh muốn góp sức mình vào công cuộc dựng xây và bảo vệ cuộc sống mới. 


đã chọn: ông kĩ sư vườn rau Sa Pa, anh cán bộ địa chất lập bản đồ sét -> tất cả đều lặng lẽ và 


=> Là hiện thân cho vẻ đẹp của một lớp người đang tích cực góp phần tạo dựng lên cuộc 


2.2 Các nhân vật khác: 

Ông họa sĩ: 

- Là người từng trải trong nghệ thuật và cuộc sống: 

+ Có quan điểm nghệ thuật đúng đắn: bỏ lại sau lưng đô thị phồn hoa để đi tìm cảm hứng 

sáng tạo cho mình. 

+ Nhạy cảm, tinh tế: 

- Là người có nhân cách, có cuộc sống nội tâm phong phú, biết yêu cuộc đời, yêu cái đẹp. 

=> Hội tụ phẩm chất của người nghệ sĩ chân chính: tri thức lịch duyệt, nhân cách đẹp đẽ, khát 

vọng sáng tạo nghệ thuật… 

Cô kĩ sư: Là nhân vật vừa góp phần tô đậm vẻ đẹp của anh thanh niên, vừa là môt nét vẽ 

không thể thiếu về vẻ đẹp của con người mới. 

- Vẻ đẹp của lí tưởng, của nhiệt huyết tuổi trẻ: 

+ Bỏ lại một mối tình nhạt nhẽo, xa gia đình. 

+ Xung phong công tác ở vùng núi cao. 

-> Bản lĩnh, nghị lực phi thường. 

- Vẻ đẹp của một tâm hồn nhạy cảm, khao khát được khám phá, được nhận thức:

+ Nhận ra tình yêu cuộc sống của anh thanh niên, cách ứng xử tự nhiên, chân thành song 

cũng rất lãng mạn của anh. 

+ Nghe câu chuyện của anh, cô nhận ra cuộc sống này thật đáng để yêu, để sống. 

=> Cô cũng xứng đáng là một biểu tượng đẹp về con người mới của văn học giai đoạn này. 

* Tác động 

- Làm những việc mình đam mê sẽ luôn đem đến cho bản thân sự hạnh phúc. 

- Mỗi người phải có ý thức, trách nhiệm đóng góp, cống hiến cho sự phát triển của đất nước. 

- Trước mọi khó khăn, thử thách phải có tinh thần lạc quan, có niềm tin vào cuộc sống. 

- Sống khiêm tốn và đức hi sinh thầm lặng. 

- Trao đi tình yêu thương, sự chân thành chắc chắn sẽ nhận lại sự yêu thương từ những người 

xung quanh. 

3. Tổng kết

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn PTNK Hồ Chí Minh (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (3.0 điểm) 

“Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mợ mày không? 

Tưởng đến vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ tôi, và nghĩ đến cảnh thiếu thốn một tình 

thương yêu ấp ủ từng phen làm tôi rớt nước mắt, tôi toan trả lời có. Nhưng, nhận ra những ý 

nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu 

không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài 

nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ 

nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình yêu thương và 

lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạn đến. Mặc dầu non một năm 

ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi 

lấy một đồng quà”. 

(Trích Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng, Ngữ Văn 8, NXB Giáo dục 2014, tr 16) 


Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào của nhà văn Nguyên Hồng (0,5 điểm) 


Tìm 2 quan hệ từ diễn tả ý đối lập trong đoạn văn trên. Hai quan hệ từ đó biểu hiện ý nghĩa 

gì? (0,5 điểm) 


Từ “rất kịch” có nghĩa là gì? Từ này cho thấy nét tính cách nào của nhân vật “cô tôi”? 


Thân phận người phụ nữ trong tác phẩm của Nguyên Hồng gợi cho anh/chị liên tưởng đến tác 

phẩm nào mà anh chị đã được học? Vì sao? (0,5 điểm) 


Viết đoạn văn ngắn (5-7 dòng) để nói lên cảm nhận của anh/chị về tình mẫu tử trong nghịch 

cảnh (1,0 điểm) 


THUẬT GIẾT RỒNG 

Chu Bình Man học thuật giết rồng của Chi Li. Bao năm khánh kiệt gia sản, mất có đến nghìn 

vàng. Thành tài, nhưng không biết dùng làm gì cả. (Bình giải ngụ ngôn Trung Quốc, Trương 

Chính, Nxb Giáo dục 1999, tr 14) 

Từ câu chuyện trên, hãy viết một bài văn ngắn (khoảng một trang giấy) cho biết suy nghĩ của 

anh/chị về việc lựa chọn sự học trong bối cảnh hiện nay. 

Câu 3: (4,0 điểm) Vận dụng cao

Có ý kiến cho rằng: “Người ta chỉ có thể tách con người ra khỏi quê hương, chứ không thể 

tách quê hương ra khỏi con người”. Từ ý kiến trên, hãy phân tích sự gắn bó giữa con người 

và quê hương trong một vài tác phẩm đã học và đã đọc. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài học 


Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm “Những ngày thơ ấu” của nhà văn Nguyên Hồng. 

2. 

Phương pháp: căn cứ bài Quan hệ từ 


- Hai quan hệ từ diễn tả ý đối lập trong đoạn văn: nhưng (nhận ra những ý nghĩ cay độc), mặc 

dầu (nom một năm ròng). 

- Hai quan hệ từ đó biểu hiện ý nghĩa: khẳng định tình yêu thương, sự thấu hiểu của bé Hồng 

dành cho mẹ dù bà cô có rắp tâm gieo vào đầu em những ý nghĩ không tốt về mẹ em. 

3. 



- Từ “rất kịch”: rất giống như đóng kịch, ở đây có nghĩa là rất giả dối. 

- Từ này cho thấy nét tính cách của “cô tôi” là giả dối, cay độc. 

4. 



Thân phận người phụ nữ trong tác phẩm của Nguyên Hồng gợi đến tác phẩm “Chuyện người 

con gái Nam Xương” vì người phụ nữ trong cả hai tác phẩm đều đức hạnh, nhưng số phận bất 

hạnh. 

5. 



* Yêu cầu về hình thức: đoạn văn 5-7 dòng. 

* Yêu cầu về nội dung: Đoạn văn đảm bảo những nội dung chính sau:

- Tình mẫu tử trong nghịch cảnh là tình yêu thương của mẹ dành cho con trong những hoàn 

cảnh éo le, trong khó khăn, thử thách. 

- Trong nghịch cảnh, tình mẹ được biểu hiện như sau: 

+ Có thể là niềm tin dành cho con trong những gian khó. 

+ Có thể là tình yêu thương để tiếp cho con sức mạnh. 

+ Trong những tình cảnh éo le nhất, mẹ có thể hi sinh cả sự sống cho con. 

- Tình mẹ luôn “bao la như biển Thái Bình dạt dào”, vì Thượng đế không có mặt ở khắp mọi 

nơi nên Người sinh ra người mẹ để bao bọc, chở che, yêu thương con. Hơn tất cả, trong 

những khoảnh khắc khó khăn của cuộc đời, có tình mẫu tử là có nguồn sức mạnh thiêng liêng 

nhất, bởi cuộc đời chỉ cần được tin và được hiểu từ chính những người thân thương nhất mà 

thôi. 

Câu 2: 



* Yêu cầu về hình thức: 

- Bài viết ngắn (khoảng 1 trang giấy thi). 

- Có đủ bố cục ba phần: Mở, Thân, Kết. 

* Yêu cầu về nội dung: Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau nhưng chú ý 

đảm bảo những ý chính sau: 


- Lựa chọn sự học là lựa chọn việc học gì, làm nghề gì để có ích cho bản thân, cho gia đình 

và xã hội. 

- Trong bối cảnh xã hội hiện nay, việc lựa chọn sự học thực sự là một vấn đề cần bàn bạc kĩ 

lưỡng. 

2. Bàn luận, chứng minh 

* Vì sao cần lựa chọn sự học 

- Khoa học nói chung có rất nhiều bộ môn, phải lựa chọn để tìm ra môn nào thích hợp nhất 

với khả năng, sở thích của cá nhân mình. 

- Khi lựa chọn đúng đắn, bản thân người học có những động lực để theo đuổi niềm mơ ước 

của mình và biết vận dụng những kiến thức học được vào thực tế. 

- Ngược lại, học mà không có mục đích, chỉ lựa chọn theo ý muốn của người khác, chính bản 

thân người học không có lí tưởng thì học cũng như không, không có tác dụng. 

* Bàn luận về thực trạng lựa chọn sự học

- Khi lựa chọn học theo đam mê, năng lực, bản thân người học tự tạo ra năng lượng để vượt 

qua những thử thách trong khi học và vươn tới thành công. 

- Tuy nhiên, có một bộ phận không nhỏ trong xã hội ngày nay học theo trào lưu, phong trào, 

học để thỏa mãn những mơ ước của người khác. 

* Nguyên nhân dẫn đến lựa chọn sự học như vậy là do: 

- Xã hội luôn có định kiến sắp xếp thứ tự “vip” của từng ngành nghề, dựa vào đó, người học 

“nhắm mắt” chọn chứ không dựa vào năng lực, mong muốn của bản thân. 

- Trường đào tạo đại học, cao đẳng quá nhiều, nhiều người chỉ cần cái danh học cao mà 

không cần biết học gì và học như thế nào. 

- Học sinh, sinh viên ngày nay có một số lượng không nhỏ lựa chọn học tập theo ý muốn của 

người khác, không có chính kiến hoặc không được tự quyết định cuộc đời mình. 

* Hậu quả của việc lựa chọn sự học 

- Chọn đúng thì tâm yên, cuộc sống đáng mơ ước. 

- Chọn không đúng tất yếu trở nên chán nản, đi làm việc khác, không vận dụng được những 

điều đã học. 


- Để cho người học tự quyết định tương lai của mình. 

- Chính sách phát triển giáo dục cần chặt chẽ hơn nữa để không học theo phong trào. 

3. Mở rộng – liên hệ 

- Thực tế có những khi lựa chọn làm theo mơ ước nhưng không được làm đúng ngành nghề 

làm cho những người đi sau không dám tiếp tục lựa chọn sự học như ý mình nữa. 

- Liên hệ bản thân em: em đã và đang lựa chọn sự học như thế nào? 

Câu 3: 










1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề 

- Dẫn dắt vấn đề nghị luận: Sự gắn bó giữa con người và quê hương.

- Dẫn câu nhận định: “Người ta chỉ có thể tách con người ra khỏi quê hương, chứ không thể 

tách quê hương ra khỏi con người” 

2. Thân bài: 

2.1. Giải thích ý kiến 

- “Người ta có thể tách con người ra khỏi quê hương”: con người không sống ở quê hương, 

không trực tiếp gắn bó với quê hương về mặt thể xác. 

- “Không thể tách quê hương ra khỏi con người”: quê hương là bản quán, tập tính của con 

người, tình cảm dành cho quê hương vẫn luôn hiển hiện bên trong tâm hồn mỗi con người dù 

họ có rời xa quê. 

=> Ý kiến khẳng định tầm quan trọng của quê hương trong việc nuôi dưỡng tâm hồn, tình 

cảm của một con người. Vì “Quê hương nếu ai không nhớ - Sẽ không lớn nổi thành người” 

nên tình quê ấy trở thành nguồn sống nuôi dưỡng tâm hồn con người. 

2.2. Chứng minh 

Học sinh có thể chứng minh trong những bài đã học, đã đọc. Cụ thể có thể chọn những tác 

phẩm như: Làng – Kim Lân, Nói với con – Y Phương, Cố hương – Lỗ Tấn, Hồi hương ngẫu 

thư – Hạ Tri Chương. 

Học sinh chứng minh theo hai luận điểm sau: 

a. Con người có thể không được sống ở quê hương, mỗi người một lí do riêng nhưng đều 

không được ở nơi chôn rau cắt rốn. 

- Làng: Ông Hai đi tản cư. 

- Cố hương: “tôi” xa làng đến 20 năm. 

- Hồi hương ngẫu thư: Hạ Tri Chương cũng xa quê từ khi còn trẻ, lúc trở về thì đã già. 

b. Nhưng không thể tách quê hương ra khỏi con người. 

- Dẫu xa cách, những con người của quê hương vẫn dành phần trang trọng nhất trong trái tim 

hướng đến quê hương của mình. 

- Mỗi người có một cách yêu quê hương khác nhau, nhưng đều thể hiện sự gắn bó, tình cảm 

thiết tha dành cho nơi chôn rau cắt rốn, cho mảnh đất cha ông. 

+ Ông Hai luôn nhớ về làng Chợ Dầu, dõi theo từng tin tức ở làng, tâm trạng ông biến đổi từ 

xấu hổ, đau đớn khi nghe tin làng theo giặc cho tới hạnh phúc lúc nghe tin làng được cải 

chính. Cơ nghiệp lớn nhất của người nông dân – ngôi nhà, bị đốt nhẵn mà ông hạnh phúc tột 

cùng vì danh dự của làng quê được bảo toàn, ông lại có thể tự hào về cái làng của ông. 

+ “Nói với con”: người cha bày tỏ tình yêu quê hương và niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ, 

bền bỉ của dân tộc mình; để tâm sự với chính mình và nhắc nhở con cái sau này.

+ Cố hương: “tôi” đau đáu về sự đổi thay của những con người nơi quê hương theo hướng 

ngày một xấu đi. Từ đó, không chỉ nói về chuyện làng quê, nhà văn đã phê phán lễ giáo 

phong kiến, đặt ra vấn đề con đường đi của người nông dân và của toàn xã hội. 

+ Hạ Tri Chương: con người trở về trong hoàn cảnh éo le, trở thành khách trên quê hương 

của chính mình nhưng có một điều không thay đổi là “hương âm vô cải” (giọng quê vẫn thế) 

– quê hương ăn sâu vào máu thịt - khẳng định sự son sắt, thủy chung của con người dành cho 

quê hương mình. 

3. Kết bài. 

- Tình yêu quê hương, lớn hơn là tình yêu đất nước là một trong hai nguồn mạch nuôi dưỡng 

văn chương. 

- Qua những tác phẩm trên, nuôi dưỡng cho chúng ta những tình cảm tốt đẹp dành cho mảnh 

đất sinh thành của mình.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn PTNK Hồ Chí Minh (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (3.0 điểm) 

“Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mợ mày không? 

Tưởng đến vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ tôi, và nghĩ đến cảnh thiếu thốn một tình 

thương yêu ấp ủ từng phen làm tôi rớt nước mắt, tôi toan trả lời có. Nhưng, nhận ra những ý 

nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu 

không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài 

nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ 

nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình yêu thương và 

lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạn đến. Mặc dầu non một năm 

ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi 

lấy một đồng quà”. 

(Trích Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng, Ngữ Văn 8, NXB Giáo dục 2014, tr 16) 


Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào của nhà văn Nguyên Hồng (0,5 điểm) 


Tìm 2 quan hệ từ diễn tả ý đối lập trong đoạn văn trên. Hai quan hệ từ đó biểu hiện ý nghĩa 

gì? (0,5 điểm) 


Từ “rất kịch” có nghĩa là gì? Từ này cho thấy nét tính cách nào của nhân vật “cô tôi”? 


Thân phận người phụ nữ trong tác phẩm của Nguyên Hồng gợi cho anh/chị liên tưởng đến tác 

phẩm nào mà anh chị đã được học? Vì sao? (0,5 điểm) 


Viết đoạn văn ngắn (5-7 dòng) để nói lên cảm nhận của anh/chị về tình mẫu tử trong nghịch 

cảnh (1,0 điểm) 


THUẬT GIẾT RỒNG 

Chu Bình Man học thuật giết rồng của Chi Li. Bao năm khánh kiệt gia sản, mất có đến nghìn 

vàng. Thành tài, nhưng không biết dùng làm gì cả. (Bình giải ngụ ngôn Trung Quốc, Trương 

Chính, Nxb Giáo dục 1999, tr 14) 

Từ câu chuyện trên, hãy viết một bài văn ngắn (khoảng một trang giấy) cho biết suy nghĩ của 

anh/chị về việc lựa chọn sự học trong bối cảnh hiện nay. 

Câu 3: (4,0 điểm) Vận dụng cao

Có ý kiến cho rằng: “Người ta chỉ có thể tách con người ra khỏi quê hương, chứ không thể 

tách quê hương ra khỏi con người”. Từ ý kiến trên, hãy phân tích sự gắn bó giữa con người 

và quê hương trong một vài tác phẩm đã học và đã đọc. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài học 


Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm “Những ngày thơ ấu” của nhà văn Nguyên Hồng. 

2. 

Phương pháp: căn cứ bài Quan hệ từ 


- Hai quan hệ từ diễn tả ý đối lập trong đoạn văn: nhưng (nhận ra những ý nghĩ cay độc), mặc 

dầu (nom một năm ròng). 

- Hai quan hệ từ đó biểu hiện ý nghĩa: khẳng định tình yêu thương, sự thấu hiểu của bé Hồng 

dành cho mẹ dù bà cô có rắp tâm gieo vào đầu em những ý nghĩ không tốt về mẹ em. 

3. 



- Từ “rất kịch”: rất giống như đóng kịch, ở đây có nghĩa là rất giả dối. 

- Từ này cho thấy nét tính cách của “cô tôi” là giả dối, cay độc. 

4. 



Thân phận người phụ nữ trong tác phẩm của Nguyên Hồng gợi đến tác phẩm “Chuyện người 

con gái Nam Xương” vì người phụ nữ trong cả hai tác phẩm đều đức hạnh, nhưng số phận bất 

hạnh. 

5. 



* Yêu cầu về hình thức: đoạn văn 5-7 dòng. 

* Yêu cầu về nội dung: Đoạn văn đảm bảo những nội dung chính sau:

- Tình mẫu tử trong nghịch cảnh là tình yêu thương của mẹ dành cho con trong những hoàn 

cảnh éo le, trong khó khăn, thử thách. 

- Trong nghịch cảnh, tình mẹ được biểu hiện như sau: 

+ Có thể là niềm tin dành cho con trong những gian khó. 

+ Có thể là tình yêu thương để tiếp cho con sức mạnh. 

+ Trong những tình cảnh éo le nhất, mẹ có thể hi sinh cả sự sống cho con. 

- Tình mẹ luôn “bao la như biển Thái Bình dạt dào”, vì Thượng đế không có mặt ở khắp mọi 

nơi nên Người sinh ra người mẹ để bao bọc, chở che, yêu thương con. Hơn tất cả, trong 

những khoảnh khắc khó khăn của cuộc đời, có tình mẫu tử là có nguồn sức mạnh thiêng liêng 

nhất, bởi cuộc đời chỉ cần được tin và được hiểu từ chính những người thân thương nhất mà 

thôi. 

Câu 2: 



* Yêu cầu về hình thức: 

- Bài viết ngắn (khoảng 1 trang giấy thi). 

- Có đủ bố cục ba phần: Mở, Thân, Kết. 

* Yêu cầu về nội dung: Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau nhưng chú ý 

đảm bảo những ý chính sau: 


- Lựa chọn sự học là lựa chọn việc học gì, làm nghề gì để có ích cho bản thân, cho gia đình 

và xã hội. 

- Trong bối cảnh xã hội hiện nay, việc lựa chọn sự học thực sự là một vấn đề cần bàn bạc kĩ 

lưỡng. 


* Vì sao cần lựa chọn sự học 

- Khoa học nói chung có rất nhiều bộ môn, phải lựa chọn để tìm ra môn nào thích hợp nhất 

với khả năng, sở thích của cá nhân mình. 

- Khi lựa chọn đúng đắn, bản thân người học có những động lực để theo đuổi niềm mơ ước 

của mình và biết vận dụng những kiến thức học được vào thực tế. 

- Ngược lại, học mà không có mục đích, chỉ lựa chọn theo ý muốn của người khác, chính bản 

thân người học không có lí tưởng thì học cũng như không, không có tác dụng. 

* Bàn luận về thực trạng lựa chọn sự học

- Khi lựa chọn học theo đam mê, năng lực, bản thân người học tự tạo ra năng lượng để vượt 

qua những thử thách trong khi học và vươn tới thành công. 

- Tuy nhiên, có một bộ phận không nhỏ trong xã hội ngày nay học theo trào lưu, phong trào, 

học để thỏa mãn những mơ ước của người khác. 

* Nguyên nhân dẫn đến lựa chọn sự học như vậy là do: 

- Xã hội luôn có định kiến sắp xếp thứ tự “vip” của từng ngành nghề, dựa vào đó, người học 

“nhắm mắt” chọn chứ không dựa vào năng lực, mong muốn của bản thân. 

- Trường đào tạo đại học, cao đẳng quá nhiều, nhiều người chỉ cần cái danh học cao mà 

không cần biết học gì và học như thế nào. 

- Học sinh, sinh viên ngày nay có một số lượng không nhỏ lựa chọn học tập theo ý muốn của 

người khác, không có chính kiến hoặc không được tự quyết định cuộc đời mình. 

* Hậu quả của việc lựa chọn sự học 

- Chọn đúng thì tâm yên, cuộc sống đáng mơ ước. 

- Chọn không đúng tất yếu trở nên chán nản, đi làm việc khác, không vận dụng được những 

điều đã học. 


- Để cho người học tự quyết định tương lai của mình. 

- Chính sách phát triển giáo dục cần chặt chẽ hơn nữa để không học theo phong trào. 

3. Mở rộng – liên hệ 

- Thực tế có những khi lựa chọn làm theo mơ ước nhưng không được làm đúng ngành nghề 

làm cho những người đi sau không dám tiếp tục lựa chọn sự học như ý mình nữa. 

- Liên hệ bản thân em: em đã và đang lựa chọn sự học như thế nào? 

Câu 3: 










1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề 

- Dẫn dắt vấn đề nghị luận: Sự gắn bó giữa con người và quê hương.

- Dẫn câu nhận định: “Người ta chỉ có thể tách con người ra khỏi quê hương, chứ không thể 

tách quê hương ra khỏi con người” 

2. Thân bài: 

2.1. Giải thích ý kiến 

- “Người ta có thể tách con người ra khỏi quê hương”: con người không sống ở quê hương, 

không trực tiếp gắn bó với quê hương về mặt thể xác. 

- “Không thể tách quê hương ra khỏi con người”: quê hương là bản quán, tập tính của con 

người, tình cảm dành cho quê hương vẫn luôn hiển hiện bên trong tâm hồn mỗi con người dù 

họ có rời xa quê. 

=> Ý kiến khẳng định tầm quan trọng của quê hương trong việc nuôi dưỡng tâm hồn, tình 

cảm của một con người. Vì “Quê hương nếu ai không nhớ - Sẽ không lớn nổi thành người” 

nên tình quê ấy trở thành nguồn sống nuôi dưỡng tâm hồn con người. 

2.2. Chứng minh 

Học sinh có thể chứng minh trong những bài đã học, đã đọc. Cụ thể có thể chọn những tác 

phẩm như: Làng – Kim Lân, Nói với con – Y Phương, Cố hương – Lỗ Tấn, Hồi hương ngẫu 

thư – Hạ Tri Chương. 

Học sinh chứng minh theo hai luận điểm sau: 

a. Con người có thể không được sống ở quê hương, mỗi người một lí do riêng nhưng đều 

không được ở nơi chôn rau cắt rốn. 

- Làng: Ông Hai đi tản cư. 

- Cố hương: “tôi” xa làng đến 20 năm. 

- Hồi hương ngẫu thư: Hạ Tri Chương cũng xa quê từ khi còn trẻ, lúc trở về thì đã già. 

b. Nhưng không thể tách quê hương ra khỏi con người. 

- Dẫu xa cách, những con người của quê hương vẫn dành phần trang trọng nhất trong trái tim 

hướng đến quê hương của mình. 

- Mỗi người có một cách yêu quê hương khác nhau, nhưng đều thể hiện sự gắn bó, tình cảm 

thiết tha dành cho nơi chôn rau cắt rốn, cho mảnh đất cha ông. 

+ Ông Hai luôn nhớ về làng Chợ Dầu, dõi theo từng tin tức ở làng, tâm trạng ông biến đổi từ 

xấu hổ, đau đớn khi nghe tin làng theo giặc cho tới hạnh phúc lúc nghe tin làng được cải 

chính. Cơ nghiệp lớn nhất của người nông dân – ngôi nhà, bị đốt nhẵn mà ông hạnh phúc tột 

cùng vì danh dự của làng quê được bảo toàn, ông lại có thể tự hào về cái làng của ông. 

+ “Nói với con”: người cha bày tỏ tình yêu quê hương và niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ, 

bền bỉ của dân tộc mình; để tâm sự với chính mình và nhắc nhở con cái sau này.

+ Cố hương: “tôi” đau đáu về sự đổi thay của những con người nơi quê hương theo hướng 

ngày một xấu đi. Từ đó, không chỉ nói về chuyện làng quê, nhà văn đã phê phán lễ giáo 

phong kiến, đặt ra vấn đề con đường đi của người nông dân và của toàn xã hội. 

+ Hạ Tri Chương: con người trở về trong hoàn cảnh éo le, trở thành khách trên quê hương 

của chính mình nhưng có một điều không thay đổi là “hương âm vô cải” (giọng quê vẫn thế) 

– quê hương ăn sâu vào máu thịt - khẳng định sự son sắt, thủy chung của con người dành cho 

quê hương mình. 

3. Kết bài. 

- Tình yêu quê hương, lớn hơn là tình yêu đất nước là một trong hai nguồn mạch nuôi dưỡng 

văn chương. 

- Qua những tác phẩm trên, nuôi dưỡng cho chúng ta những tình cảm tốt đẹp dành cho mảnh 

đất sinh thành của mình.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT An Giang (Năm học 2018 – 2019) 

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 ĐIỂM) 

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 3: 

… Ông lại muôn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá. (1) 

Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? (2) Những đường hầm bí mật chắc 

còn là khướt lắm. (3)… 

(Theo Làng – Kim Lân, Ngữ văn 9, Tập 1, tr.163, NXB Giáo dục) 

Câu 1: (1.0 điểm) Xác định các phương thức biểu đạt của đoạn trích 

Câu 2: (1.0 điểm) Gọi tên, chỉ ra một biện pháp tu từ và nêu hiệu quả diễn đạt của biện pháp 

tu từ đó trong câu sau: “Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, 

xẻ hào, khuân đá,…” 

Câu 3: (1.0 điểm) Trong đoan trích trên, câu nào là lời trần thuật của tác giả? Câu nào là lời 

độc thoại nội tâm của nhân vật? Nêu tác dụng của các lời độc thoại nội tâm trong việc biểu 

đạt nội dung. 

II. TẬP LÀM VĂN (7.0 ĐIỂM) 

Câu 1: (3.0 điểm) Em hãy viết một bài văn (khoảng một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ về 

tính dũng cảm. 

Câu 2: (4.0 điểm) Phân tích đoạn thơ sau đây để làm nổi bật những cơ sở tạo nên tình đồng 

chí cao đẹp: 

Quê hương anh nước mặn đồng chua 

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá 

Anh với tôi đôi người xa lạ 

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau 

Súng bên súng, đầu sát bên đầu 

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ 

Đồng chí! 

(Trích Đồng chí – Chính Hữu, Ngữ văn 9, Tập 1, tr. 128, NXB Giáo dục) 



Câu 1: 

Phướng pháp: căn cứ các phương thức biểu đạt đã học 


Đoạn trích sử dụng phương thức biểu đạt tự sự, biểu cảm.

Câu 2: 

Phương pháp: căn cứ các biện pháp nghệ thuật 


- Chỉ ra một biện pháp tu từ: liệt kê: đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá. 

- Tác dụng: nói lên ước muốn của ông Hai, mong được về làng để cùng anh em đồng chí 

tham gia công cuộc kháng chiến mà trước khi đi tản cư ông vẫn hay làm. 

Câu 3: 



Trong đoạn trích trên, câu (1) là câu lời trần thuật của tác giả. Câu (2) (3) là lời độc thoại nội 

tâm của nhân vật. 

Tác dụng của các lời độc thoại nội tâm trong việc biểu đạt nội dung là: thể hiện nỗi nhớ làng 

của ông Hai khi ông phải đi tản cư. Trong lòng người nông dân yêu làng quê thê thiết này, 

mong muốn được trở về làng để 

II. LÀM VĂN 

Câu 1: 




- Bài văn ngắn (khoảng một trang giấy thi). 

- Trình bày rõ ràng, không mắc lỗi diễn đạt, lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. 

- Hiểu đúng yêu cầu của đề, có kĩ năng viết đoạn văn nghị luận. 


I. Mở bài: Nêu lên vấn đề lòng dũng cảm của con người. 


1. Giải thích: Dũng cảm là đức tính của con người dám đứng lên đấu tranh, vượt qua thách 

thức, hiểm nguy, khó khăn, cám dỗ để bảo vệ lẽ phải, công lý. 


* Lí giải vì sao cần đức tính dũng cảm 

- Con người cần dũng cảm để chống lại những gì phản tiến bộ, phản nhân văn, những điều 

xấu, điều ác để khiến xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. 

- Dũng cảm dạy chúng ta biết đấu tranh cho lẽ phải, thậm chí biết cứu giúp người khác, biết 

hi sinh cho những điều xứng đáng để cuộc sống tươi đẹp hơn.

* Ý nghĩa lòng dũng cảm: 

- Cái xấu cái ác sẽ bị đẩy lùi, cuộc sống con trở nên tốt đẹp hơn. 

- Luôn được mọi người yêu quý. 

* Chứng minh 

- Trong lịch sử dân tộc ta, mặc dù bị phương Bắc đô hộ, nhưng tổ tiên vẫn kiên cường, gan 

dạ, dũng cảm chống giặc ngoại xâm. Không chỉ vậy cha ông còn anh dũng đánh trả những kẻ 

thù lớn mạnh như Pháp, Mỹ. 

- Cuộc sống hòa bình nhưng vẫn có nhiều tấm gương phòng chống tội phạm, chiến sĩ công an 

hi sinh thân mình để bắt tội phạm,… 

- Đối với học sinh lòng dũng cảm đơn giản như dám thừa nhận về việc chưa làm bài tập về 

nhà, làm sai dám nhận lỗi, dũng cảm nói ra các khuyết điểm của bạn bè trong lớp, bảo vệ cái 

tốt và lên án cái xấu. 

4. Mở rộng vấn đề và liên hệ bản thân: 

- Phê phán tính hèn nhát: một số trường hợp phê phán như không dám thừa nhận lỗi mà mình 

tự gây ra, hèn nhát khi gặp khó khăn, tính ích kỉ chỉ nghĩ đến bản thân. 

- Liên hệ bản thân: là học sinh cần phải nhận thức được lòng dũng cảm là đức tính tốt đẹp. 

Rèn luyện thêm lòng dũng cảm để sẵn sàng đối mặt với khó khăn, thử thách trong cuộc sống. 

Câu 2: 



I. Giới thiệu chung 

- Chính Hữu là nhà thơ quân đội trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp. 

- Phần lớn thơ ông hướng về đề tài người lính với lời thơ đặc sắc, cảm xúc dồn nén, ngôn ngữ 

hàm súc, cô đọng, giàu hình ảnh. 

- Khổ thơ gồm 7 câu thơ đầu của bài thơ “Đồng chí” đã nêu lên những cơ sở cao đẹp của tình 

đồng chí. 

II. Phân tích 

1. Cơ sở của tình đồng chí 

Tình đồng chí được xây dựng trên cơ sở những điểm chung giữa những con người từ xa lạ trở 

nên thân quen và thành tri kỉ. Đó là điểm chung như sau: 

- Chung nhau về hoàn cảnh xuất thân 

+ Thủ pháp đối: “quê hương anh” – “làng tôi” cho thấy sự tương đồng trong lai lịch, cảnh 

ngộ của những người lính thời chống Pháp. Họ đều ra đi từ những miền quê nghèo khó. 

- Chung nhau về lí tưởng, lòng yêu nước:

+ Từ những miền quê xa lạ, họ nhập ngũ và quen nhau trong quân ngũ. 

+ Họ cùng chung một chiến tuyến chống kẻ thù chung. 

- Cùng chung nhiệm vụ: 

+ “Súng bên súng” -> nhiệm vụ trong cuộc chiến. 

+ “Đầu sát bên đầu”, “chung chăn” -> cùng trải qua cuộc sống gian khổ, chia sẻ cho nhau 

những tình cảm nồng ấm. 

=> Từ đó hình thành tình đồng chí. Đây là cả một quá trình, từ: 

+ “Anh” – “tôi” thành “anh với tôi” rồi “đôi tri kỉ” và “đồng chí”. 

+ “Bên”, “sát” thành “chung” 

-> Từ người xa lạ nhưng cuộc đời người lính với rất nhiều điểm tương đồng đã khiến tình 

cảm đượm dần lên để trở thành tình đồng chí. Hình ảnh “đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ” 

gợi cho tình đồng chí sự sẻ chia vui buồn, xóa đi mọi khoảng cách, thân thương, gắn bó như 

tình bạn bè chân thật. 

- Khép lại đoạn thơ chỉ vẻn vẹn 2 từ “Đồng chí!” đứng tách riêng thể hiện cảm xúc dồn nén, 

chân thành và gợi sự thiêng liêng, sâu nặng của tình đồng chí. Câu thơ kết thúc bằng dấu “!” 

như một nốt nhấn, một lời khẳng đinh sự kết tinh tình cảm của người lính, tạo bản lề cho 

đoạn sau. 

=> Đoạn thơ vừa lí giải cơ sở của tình đồng chí lại vừa cho thấy sự biến đổi kì diệu: từ những 

người nông dân xa lạ họ trở thành những đồng chí, đồng đội sống chết có nhau. 

=> Tình đồng chí là tình cảm của giai cấp cần lao, từ những người chung mục đích, lí tưởng, 

gắn bó tự nguyện thành bền chặt trong sự chan hòa, chia sẻ. Từ những điểm chung này, tình 

đồng chí sẽ được thể hiện bằng những biểu hiện cụ thể và kết tinh cao đẹp bằng hình tượng ở 

những đoạn thơ tiếp theo. 

2. Nghệ thuật 

- Đoạn thơ được viết bằng thể thơ tự do, bút pháp tả thực. 

- L ời thơ giản dị, mộc mạc, cô đọng; 

- Hình ảnh thơ gợi cảm, giàu ý nghĩa… 

III. Tổng kết 

- Đoạn thơ đã khắc họa chân thực mà sinh động tình đồng chí gắn bó keo sơn của những lính 

vệ quốc trong những ngày đầu kháng chiến, đồng thời thể hiện tài năng nghệ thuật của tác 

giả.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Bạc Liêu (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (6.0 điểm) 

Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu: 

“Lúc đó nồi cơm sôi lên sùng sục. Nó hơi sợ, nó nhìn xuống, vẻ nghĩ ngợi, nhắc không 

nổi, nó lại nhìn lên. Tiếng cơm sôi như thúc giục nó. Nó nhăn nhó muốn khóc. Nó nhìn nồi 

cơm rồi nhìn lên chúng tôi. Thấy nó luýnh quýnh tôi vừa tội nghiệp vừa buồn cười, nghĩ chắc 

thế nào nó cũng chịu thua. Nó loay hoay rồi nhón gót lấy cái vá múc ra từng vá nước, miệng 

lẩm bẩm điều gì không rõ. Con bé đáo để thật.” 


Đoạn văn trên được trích từ văn bản nào? Tác giả là ai? Văn bản ra đời trong hoàn cảnh nào? 

(3. 0 điểm) 


Xác định nội dung chính của đoạn văn. (1.0 điểm) 


Chỉ ra và nêu tác dụng của hai từ láy trong đoạn văn trên. (2.0 điểm) 


“Sáng 22/2, đường dây nóng của Trung tâm Điều phối tạng Hà Nội nhận một cuộc 

điện thoại đặc biệt. Đầu dây bên kia tự xưng tên Nguyễn Trần Thùy Dương (33 tuổi, thôn Tân 

Mỹ, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội). Chị Dương nghẹn ngào đưa lời: “Con tôi – bé gái Nguyễn 

Hải An mới 7 tuổi, 3 tháng đang trong tình trạng hôn mê do u cầu não xâm lấn. Gia đình có 

nguyện vọng hiến tặng nội tạng của cháu cho những bạn nhỏ khác đang bị bệnh chờ ghép 

tạng, muốn sẽ được nghe tiếng trái tim của con gái mình còn đập trong lồng ngực một bạn 

trẻ nào đó…” 

Bé An nhập viện ngày 15/1/2018. Cũng kể từ ngày đó, chị Dương xin nghỉ việc để đồng 

hành cùng con gái bé nhỏ. Chị hay kể cho con nghe về chuyện hiến tặng nội tạng cho người 

bị bệnh. Một lần, khi còn tỉnh táo bé An tân sự với mẹ: “Con cũng muốn sau này làm thế nào 

khi mất đi, những bộ phận vẫn còn tồn tại, vẫn sống trên cơ thể của người khác…” 

(Theo Kenh 14.vn, ngày 27-2-2018) 

Từ nội dung đoạn tin trên, hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về 

câu nói: “Cho đi là còn mãi mãi.” 


Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: 

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 

Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 

Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. 

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 


Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 

Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…” 

(Trích Viếng lăng Bác – Viễn Phương, Ngữ văn 9, Tập 2, NXBGD, 2005, trang 58) 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Chiếc lược ngà 


Đoạn văn trên trích từ văn bản “Chiếc lược ngà”. Tác giả là Nguyễn Quang Sáng. 

Văn bản ra đời năm 1966, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân ta đang diễn ra 

ác liệt. 

b. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Chiếc lược ngà 


Nội dung chính của đoạn văn: Bé Thu quyết không gọi ông Sáu là ba ngay cả trong hoàn 

cảnh khó khăn, cơm sôi mà mẹ đi vắng, không làm sao để múc nước cơm ra được. 

c. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Từ láy 


- Hai từ láy: sùng sục, loay hoay 

- Tác dụng: 

+ Sùng sục: trạng thái cơm sôi to, yêu cầu cấp thiết phải múc nước ra -> hoàn cảnh khó khăn 

của bé Thu. 

+ Loay hoay: hoạt động của bé Thu -> thái độ phản kháng đến cùng, con bé tự tìm cách giải 

quyết dù trong hoàn cảnh khó khăn chứ nhất quyết không chịu gọi ba để nhờ ba giúp. 

Câu 2: 



Yêu cầu về kĩ năng:









- Mẩu tin nói về chuyện cô bé 7 tuổi Hải An hiến nội tạng của mình cho những bạn nhỏ khác 

sau khi em mất để mang lại sự sống cho các bạn ấy. 

- Câu chuyện gợi lên cho ta bài học sâu sắc về tình yêu thương, cho đi là còn lại mãi mãi. 


* Vì sao cho đi là còn lại mãi mãi 

- Những thứ ta cho đi sẽ ở lại cùng với những người được đón nhận. Quan trọng không phải 

ta cho đi cái gì mà người nhận sẽ cảm nhận được tấm lòng của người cho đi. 

- Cho đi là hạnh phúc hơn nhận về. 

- Người cho có thể không còn trên thế gian nhưng hành động san sẻ yêu thương ấy thì còn 

mãi vì nó là biểu hiện sáng trong của tình người, tình đời. 

* Biểu hiện của việc cho đi là còn mãi 

- Cuộc đời luôn có những bất hạnh, cho đi một phần mình có là san sẻ bớt một chút gánh 

nặng với những người kém may mắn hơn. 

- Việc cho đi không nhất thiết phải là hiến tặng một thứ gì đó, đơn giản chỉ là cho đi một lời 

nói yêu thương, một cử chỉ ân cần, một cái ôm… Giá trị của việc cho đi nằm ở tinh thần. Vì 

hơn hết “Bàn tay tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng phất hương thơm”. 

(Có dẫn chứng cụ thể) 

- Từ việc cho đi của một người, lan tỏa những hành động yêu thương đến những người khác. 

3. Mở rộng và liên hệ bản thân 

- Chúng ta nhận thức rõ cho đi là còn lại mãi mãi nhưng cũng còn đó những người ích kỉ, chỉ 

biết nhận riêng mình mà không biết chia sẻ. 

- Là một học sinh, em đã được đón nhận rất nhiều may mắn, hạnh phúc, em cũng phải cho đi 

để cảm thấy cuộc đời ý nghĩa, đáng sống hơn. 

Câu 3: 










1. Mở bài: Giới thiệu vị trí đoạn thơ trong tác phẩm và khái quát nội dung cảm xúc của đoạn 

- “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là bài thơ nói lên một cách thiết tha, cảm động những 

tình cảm thiêng liêng, thành kính của đồng bào miền Nam với Bác. Đây là khổ thơ thứ 1 và 

thứ 2 của bài thơ. 

- Đoạn thơ giới thiệu hoàn cảnh ra thăm lăng Bác, khẳng định Bác bất tử, trường tồn cùng núi 

sông, dân tộc và tình cảm thành kính, thiêng liêng, sâu sắc mà nhân dân dành cho Người là 

vĩnh viễn. 

2. Thân bài: Lần lượt trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ 

a. Khổ 1: Cảm xúc của nhà thơ khi đến thăm lăng Bác: 

- Bồi hồi, xúc động “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” 

+ Cặp đại từ xưng hô “con – Bác” là cách xưng hô gần gũi, thân thiết của người miền Nam, 

vừa thể hiện sự tôn kính với Bác vừa bộc lộ tình cảm yêu thương dành cho một người ruột 

thịt, một người bề trên trong gia đình. Đọc câu thơ tưởng như Viễn Phương là một người con 

xa xứ nay mới được trở về bên người cha của mình. 

+ Cách nói giảm nói tránh “thăm” làm giảm bớt nỗi đau thương, mất mát, đồng thời khẳng 

định sự bất tử của Người trong lòng những người con nước Việt. 

=> Câu thơ giản dị như một lời kể nhưng lại thấm đượm bao nỗi bồi hồi, xúc động 

của nhà thơ, sau bao mong nhớ, đợi chờ, nay mới được đến viếng lăng Bác. 

- Ấn tượng đậm nét hiện lên trước mắt nhà thơ: “hàng tre bát ngát”: 

+ Đây là hình ảnh thực làm nên quang cảnh đẹp cho lăng Bác, mang lại cảm giác thân thuộc, 

gần gũi của làng quê, đất nước Việt. 

+ Đấy cũng là hình ảnh chưa nhiều sức gợi: “hàng tre xanh xanh” gợi vẻ đẹp của con người, 

đất nước Việt Nam với sức sống tràn trề; “bão táp…thẳng hàng” là vẻ đẹp cứng cỏi, kiên 

cường, bền bỉ, hiên ngang, bất khuất của con người Việt Nam. Hình ảnh hàng tre bao quanh 

lăng là biểu tượng của cả dân tộc đang quây quần bên Người, thể hiện tình cảm của người 

dân miền Nam nói riêng, con người Việt Nam nói chung dành cho Bác. 

=> Khổ 1 là niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ khi đứng trước lăng Người.

. Khổ 2: Tác giả như muốn khẳng định: Bác còn đó và còn mãi giữa non sông đất 

nước, giữa lòng dân tộc và nhân loại: 

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 


Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 

Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…” 

- Sáng tạo hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi: mặt trời trên lăng – mặt trời tự nhiên, 

mặt trời trong lăng - ẩn dụ cho Bác. Bác đã mang lại ánh sáng chân lí, giúp dân tộc thoát khỏi 

kiếp sống nô lệ, khổ đau. Hình ảnh ẩn dụ đã vừa khẳng định, ngợi ca sự vĩ đại của Người vừa 

thể hiện tình cảm tôn kính, biết ơn của cả dân tộc đối với Người. 

- Hình ảnh “dòng người” đi liền với điệp từ “ngày ngày” gợi dòng thời gian vô tận và sự 

sống vĩnh cửu; mang giá trị tạo hình, vẽ lên quang cảnh những đoàn người nối tiếp nhau 

không dứt, lặng lẽ và thành kính vào viếng Bác. Lối nói “đi trong thương nhớ” thể hiện nỗi 

tiếc thương, nhớ nhung lớn lao của bao thế hệ người dân VN trong giây phút vào lăng viếng 

Bác. 

- “Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”: 79 năm cuộc đời Người đã hiến dâng trọn 

vẹn cho quê hương, đất nước. Nó được kết từ hàng ngàn, hàng vạn trái tim để bày tỏ niềm 

tiếc thương, kính yêu vị cha già dân tộc. Đó cũng là cách để nhà thơ khẳng định Bác sống 

mãi trong lòng dân tộc. 

=> Một liên tưởng độc đáo, phù hợp với khung cảnh viếng lăng, làm cho hình tượng thơ thêm 

cao quý, lộng lẫy. 

3. Kết bài: Khái quát giá trị, ý nghĩa của đoạn thơ 

- Đoạn thơ mang trọn âm hưởng chủ đạo của bài thơ: Đó là tấm lòng thành kính, thiêng liêng 

không chỉ của riêng nhà thơ mà còn của cả miền Nam với Bác Hồ. 

- Đoạn thơ còn cho ta thấy tài năng của tác giả: Giàu chiêm nghiệm và suy tư, với nghệ thuật 

dùng từ độc đáo vừa giản dị tự nhiên vừa hàm súc, trang trọng.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Bắc Ninh (Năm học 2018 - 2019) 

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) 

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

Buồn trông của bể chiều hôm, 

Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? 

Buồn trông ngọn nước mới xa, 

Hoa trôi man mác biết là về đâu? 

Buồn trông nội cỏ rầu rầu, 

Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. 

Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, 

Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. 

( Ngữ văn 9, Tập một) 


Đoạn thơ trên được trích từ tác phẩm nào, của tác giả nào? Nêu thể loại và thể thơ của tác 

phẩm đó. 


Trong đoạn trích trên, tác giả đã sử dụng những từ láy nào? 


Chỉ rõ và nêu tác dụng của biện pháp điệp ngữ trong đoạn thơ trên. 

II. PHẦN LÀM VĂN (7.0 điểm) 


Trong cuộc sống, ai cũng cần có tình bạn. Nếu không có tình bạn cuộc sống thật buồn chán 

biết bao. Hãy viết đoạn văn khoảng 15 câu phát biểu suy nghĩa của em về một tình bạn đẹp 



… “Người đồng mình thương lắm con ơi 

Cao đo nỗi buồn 

Xa nuôi chí lớn 

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn 

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh 




Không lo cực nhọc


Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con 

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương 

Con quê hương thì làm phong tục 

Con ơi tuy thô sơ da thịt 

Lên đường 

Không bao giờ nhỏ bé được 

Nghe con”… 

(Theo Ngữ Văn 9, tập hai, trang 72, NXB Giáo dục, 2007) 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Truyện Kiều (đoạn trích: Kiều ở lầu Ngưng Bích) 


- Đoạn thơ trên trích từ tác phẩm “Truyện Kiều” của tác giả Nguyễn Du. 

- Thể loại: Truyện thơ Nôm 

- Thể thơ: Lục bát 

2. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Từ láy 


- Những từ láy được sử dụng trong đoạn thơ trên là: thấp thoáng, xa xa, man mác, rầu rầu, 

xanh xanh, ầm ầm 

3. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài điệp ngữ, phương pháp phân tích, tổng hợp 


Điệp ngữ “buồn trông” được lặp lại 4 lần trong đoạn thơ trên. Buồn trông có nghĩa là buồn 

nhìn ra xa, trông ngóng điều gì đó vô vọng. 

+ Điệp ngữ này được kết hợp với những hình ảnh đứng sau nó như: cửa bể, con thuyền, cánh 

buồm, ngọn nước, hoa trôi, cỏ nội, chân mây mặt đất, gió, sóng,… vừa gợi thân phận cô đơn, 

lênh đênh, trôi dạt trên dòng đời vô định, vừa diễn tả nỗi buồn ngày càng tăng tiến, chồng 

chất ghê gớm, mãnh liệt hơn.

+ Các điệp ngữ còn kết hợp với các từ láy: thấp thoáng, xa xa, man mác, rầu rầu, xanh xanh, 

ầm ầm tạo nên nhịp điệu ào ạt của cơn sóng lòng, khi trầm buồn, khi dữ dội, xô nỗi buồn đến 

tuyệt vọng. 

=> Phép điệp tu từ lặp lại một yếu tố diễn đạt (vần, nhịp, từ, cụm từ, câu) nhằm nhấn mạnh, 

biểu đạt cảm xúc và ý nghĩa, có khả năng gợi hình tượng nghệ thuật và tạo nhịp điệu cho câu 

thơ, tác động mạnh mẽ tới cảm xúc người đọc. 

Câu 2: 












1. Giới thiệu vấn đề: tình bạn đẹp 


- Tình bạn là thứ tình cảm được gây dựng trên cơ sở những đặc điểm chung giữa người này 

và người khác. Đó có thể là sở thích, năng khiếu, công việc,... nhưng thường là tương đồng 

về độ tuổi, tâm lí, tính cách,... 

- Một tình bạn đẹp trước hết phải là một tình bạn được xây dựng trên cơ sở sự đồng cảm, vô 

tư, không vụ lợi, tính toán. Điều đó có nghĩa là những người bạn đến với nhau vì những yếu 

tố khách quan: cùng giống nhau về tính cách, sở thích, tâm lí,… nên tìm đến nhau để sẻ chia, 

tâm sự. 

2. Bàn luận, mở rộng: 

- Tại sao chúng ta cần có những tình bạn đẹp? 

+ Không ai có thể tồn tại độc lập và tách biệt, không có một mối liên hệ nào với những người 

xung quanh. Vì vậy để cân bằng cuộc sống của mình, con người cần có những mối quan hệ 

vững chắc – ngoài gia đình để sẻ chia, để quan tâm. Tình bạn đẹp chính là một trong những 

mối quan hệ đó.

+ Cuộc sống có vô vàn những khó khăn, thử thách mà con người không thể lường trước. 

Chính vì vậy ta cần có những người bạn tốt để những lúc như vậy sẽ giúp đỡ lẫn nhau mà 

không lo sợ sự toan tính,… 

+ Tình bạn đẹp cũng sẽ giúp cho nhiều mối quan hệ xã hội trở nên tốt đẹp, chân thành và có ý 

nghĩa hơn. 

- Có thể nêu những mối quan hệ bạn bè tốt đẹp: Lưu Bình – Dương Lễ, Nguyễn Khuyến – 

Dương Khuê,… 

- Phê phán những mối quan hệ bè phái, cầu lợi ích cá nhân, giả dối. 

- Liên hệ bản thân: Em đã có tình bạn đẹp chưa? Tình bạn ấy giúp cho cuộc sống của em như 

thế nào? 

Câu 3: 
















- Đoạn thơ là lời khuyên của cha với con, nên sống theo những truyền thống tốt đẹp của 

người đồng mình. 


- Những phẩm chất cao quý của người đồng mình: 

“Người đồng mình thương lắm con ơi 

Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn”

+ Dòng thơ đầu được lặp lại: “người đồng mình” là cách gọi thể hiện sự gần gũi, thân thương 

như trong một gia đình. “Thương lắm” – bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc với cuộc sống nhiều vất 

vả, gian khó của họ. 

+ Từ ngữ giàu sức gợi: “cao” “xa” vừa gợi hình ảnh miền núi cao vừa gợi điều kiện sống khó 

khăn, vất vả. “Nỗi buồn” “chí lớn” thể hiện bản lĩnh vững vàng, ý chí kiên cường của người 

đồng mình. 

Lời thơ thể hiện niềm tự hào về phẩm chất tốt đẹp của người miền núi. 

- Tác giả khái quát lên vẻ đẹp truyền thống của người miền cao: 

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương 

Con quê hương thì làm phong tục 

+ Hình ảnh “người đồng mình”: vóc dáng, hình hài nhỏ bé, “thô sơ da thịt”, họ chỉ có đôi bàn 

tay lao động cần cù nhưng chẳng mấy ai nhỏ bé, yếu hèn. Họ dám đương đầu với gian lao, 

vất vả, họ lớn lao về ý chí, cao cả về tâm hồn. 

+ Công lao vĩ đại của người đồng mình: “đục đá kê cao quê hương” – xây dựng quê hương, 

tạo nên ruộng đồng, dựng lên nhà cửa, bản làng, làm nên giá trị vật chất, tinh thần cho quê 

hương. “Làm phong tục” – tạo nên bao nền nếp, phong tục đẹp, làm nên bản sắc riêng của 

cộng đồng. 

Lời thơ tràn đầy niềm tự hào về vẻ đẹp của người đồng mình. Nhắn nhủ con phải 

biết kế thừa, phát huy những truyền thống đó. 




+ Ẩn dụ “đá”, “thung” chỉ không gian sống của người miền cao, gợi lên những nhọc nhằn, 



+ So sánh “như sông”, “như suối”: lối sống hồn nhiên, trong sáng, mạnh mẽ, phóng khoáng, 



không ngại ngần. 

Cha khuyên con tiếp nối tình cảm ân nghĩa, thủy chung với mảnh đất nơi mình sinh 

ra của người đồng mình và cả lòng can đảm, ý chí kiên cường của họ. 

- Để rồi, bài thơ khép lại bằng lời dặn dò vừa ân cần, vừa nghiêm khắc của người cha:

+ “Thô sơ da thịt” được nhắc lại để nhấn mạnh những khó khăn, thử thách mà con có thể gặp 

trên đường đời, bởi con còn non nớt, con chưa đủ hành trang mà đời thì gập ghềnh, gian khó. 



mẹ, với người đồng mình. Lời nhắn nhủ chứa đựng sự yêu thương, niềm tin tưởng mà người 



- Nội dung: 

+ Thể hiện tình cảm sâu nặng mà người cha dành cho con. Từng lời dặn dò, khuyên nhủ để 

con biết sống sao cho xứng đáng với gia đình, quê hương. 

+ Bộc lộ tình yêu quê hương xứ sở và niềm tự hào về người đồng mình của tác giả. 

- Nghệ thuật: Từ ngữ, hình ảnh giản dị, giàu sức gợi, in đậm lối tư duy trong sáng, hồn nhiên, 

sinh động của người miền núi. Giọng điệu khi ân cần, tha thiết; khi mạnh mẽ, nghiêm khắc.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Bến Tre (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (5 điểm) 

Đọc đoạn văn, thực hiện các yêu cầu sau: 

Anh xoay sang người con gái đang một mắt đọc cuốn sách, một mắt lắng nghe, chân cô 

đung đưa khe khẽ, nói: - Và cô cũng thấy đấy, lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là 

có sách ấy mà. Mỗi người viết một vẻ. - Quê anh ở đâu thế? Họa sĩ hỏi. 

- Quê cháu ở Lào Cai này thôi. Năm trước, cháu tưởng cháu đi xa lắm cơ đấy, hóa lại 

không. Cháu có ông bố tuyệt lắm. Hai bố con cùng viết đơn xin ra lính đi mặt trận. Kết quả: 

bố cháu thắng cháu một – không. Nhân dịp Tết, một đoàn các chú lái máy bay lên thăm cơ 

quan cháu ở Sa Pa. Không có cháu ở đấy. Các chú lại cử một chú lên tận đây. Chú ấy nói: 

nhờ cháu có góp phần phát hiện một đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy, không quân ta hạ 

được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng. Đối với cháu, thật là đột ngột, không ngờ 

lại như thế. Chú lái máy bay có nhắc đến bố cháu, ôm cháu mà lắc “Thế là một – hòa nhé!”. 

Chưa hòa đâu bác ạ. Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc. Ơ, bác vẽ cháu đấy ư? 

Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ 

hơn… 

(Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long, SGK Ngữ văn 9, Tập 1, NXBGD) 


Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn văn. 


Phân tích cấu tạo ngữ pháp câu văn sau: Năm trước, cháu tưởng cháu đi xa lắm cơ đấy, hóa 

lại không. 


Qua đoạn văn, theo em có thể giải thích vì sao anh thanh niên lại từ chối Không, không, đừng 

vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ hơn… 

d. Vận dụng 

Viết đoạn văn nghị luận (không quá 5 câu) trình bày cảm nhận của em về đoạn văn trên. 


Trăng cứ tròn vành vạn 




(Nguyễn Duy, Ánh trăng, 

Theo Ngữ văn 9, tập 1,NXB Giáo dục, 2005, trang 156)

Bằng sự hiểu biết về bài thơ Ánh trăng, hãy phân tích đoạn thơ trên và qua đó, em có suy 

nghĩ gì? 


Câu 1: 

a. 



Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên là tự sự 

b. 

Phương pháp: căn cứ các bài thành phần câu 


Năm trước, cháu tưởng cháu đi xa lắm cơ đấy, hóa lại không. 

TN CN VN 

c. 



Anh thanh niên từ chối Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người 

khác đáng cho bác vẽ hơn… vì nghĩ công lao của mình nhỏ bé hơn những người đồng chí 

khác, mình không phải là đối tượng để được khắc họa chân dung ngợi ca. Qua đó thấy được 

tính cách khiêm tốn, thành thực của anh. 

d. 



Viết đoạn văn (không quá 5 câu). Đoạn văn đảm bảo các ý chính sau: 

- Anh thanh niên thân thiện với mọi người, nói chuyện tự nhiên, cởi mở. 

- Tâm hồn phong phú, thể hiện ở việc đọc sách. 

- Khiêm tốn, thành thực: Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung của anh, anh từ chối bởi thấy 

công việc và những đóng góp của mình còn nhỏ bé. 

- Khát vọng cống hiến cho đất nước: thể hiện ở việc anh và bố cùng xin ra trận, tình cảm cha 

con càng sâu sắc hơn khi cùng thực hiện lí tưởng. 

Câu 2: 










I. Giới thiệu chung: 

- Giới thiệu nhà thơ Nguyễn Duy, nhà thơ quân đội, đã được giải nhất cuộc thi thơ của báo 

Văn Nghệ 1972 – 1973, một gương mặt tiêu biểu cho lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu 

nước. 

- Tập thơ “Ánh trăng” của ông được tặng giải A của Hội Nhà Văn Việt Nam năm 1984. 

Trong đó, có bài thơ mà tựa đề dùng làm nhan đề cho cả tập thơ : Ánh Trăng. Bài thơ là một 

câu chuyện riêng nhưng có ý nghĩa triết lý như một lời tự nhắc nhở thấm thía của nhà thơ về 

lối sống nghĩa tình, thủy chung với quá khứ gian lao, với thiên nhiên, đất nước và đồng đội. 

- Khổ thơ cuối bài thơ cho ta thấy sự thức tỉnh của con người và nhắc nhở đạo lí “Uống nước 

nhớ nguồn” của dân tộc ta. 


- Hai câu thơ đầu thiết lập một quan hệ đối lập: trăng vẫn thủy chung, nghĩa tình, con người 

thì đã bạc bẽo, vô tình. Nhưng chính sự đối lập ấy làm thức tỉnh suy nghĩ sâu sắc. 

- “Trăng”:“tròn vành vạnh”: ẩn dụ cho nghĩa tình không bao giờ thay đổi, không bao giờ vơi 

cạn của nhân dân, đất nước. “im phăng phắc”: bao dung, độ lượng và nghiêm khắc, cái im 

lặng chứa đựng lời nhắc nhở, cảnh báo, khiến con người thức tỉnh. 

- Người “giật mình” thức tỉnh: 

Nhận ra những cám dỗ vật chất khiến con người đánh mất đi những giá trị tinh thần đẹp đẽ, 

khiến tâm hồn họ trống rỗng, nghèo nàn. Nhận ra: không được lãng quên quá khứ, không 

được thờ ơ, bội bạc với nghĩa tình sâu nặng, thiêng liêng. Biết trở về nâng niu, trân trọng quá 

khứ; biết sống ân nghĩa, thủy chung. 


mãnh liệt của lương tâm, lương tri con người. 

=> Từ đó bài thơ truyền tải đến người đọc lời đề nghị về lẽ sống ân tình, thủy chung: biết trân 

trọng quá khứ cũng như những điều tốt đẹp từng làm nên ý nghĩa của cuộc đời mỗi con 

người… 

Nghệ thuật

- Biện pháp nhân hóa khiến trăng giống như là một người bạn dù trong hoàn cảnh nào vẫn 

thủy chung, tròn đầy, lặng lẽ, sáng trong: “Trăng cứ tròn vành vạnh/ Kể chi người vô tình”. 

Hình ảnh trong bài thơ vừa cụ thể vừa có tính khái quát, mang ý nghĩa biểu trưng sâu sắc, gợi 

nhiều suy tưởng, triết lí. 

- Giọng điệu tâm tình tự nhiên, sâu lắng, khiến cho lời đề nghị về lẽ sống dễ được tiếp nhận 

và thấm sâu trong trái tim người đọc. 

Bài học cuộc sống rút ra từ đoạn thơ: 

- Bài thơ giúp người đọc nhìn nhận lại chính mình, dũng cảm đối diện với những sai lầm, 

khuyết điểm 

- Biết day dứt, trăn trở trước những giờ phút sống vô tâm, vô tình… để từ đó vươn đến những 

lẽ sống cao đẹp. 

III. Đánh giá chung: 

- Để tạo nên một tác phẩm chân chính, mỗi người nghệ sĩ cần phải sống sâu sắc với cuộc đời 

và với chính mình; biết tự vượt lên những suy nghĩ, tình cảm nhỏ hẹp mang tính cá nhân để 

đạt đến những lẽ sống lớn, tình cảm lớn của thời đại. 

- Mặt khác, người đọc cần phát huy vai trò chủ động, tích cực của mình trong việc tiếp nhận 

những giá trị nội dung tư tưởng của một tác phẩm văn chương, từ đó trau dồi nhân cách, 

vươn lên những lẽ sống cao đẹp ở đời.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Bình Dương (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: 

Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi: 

… “Người đồng mình thương lắm con ơi 

Cao đo nỗi buồn 

Xa nuôi chí lớn 

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn 

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh 




Không lo cực nhọc 


Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”… 

(Theo Ngữ Văn 9, tập hai, trang 72, NXB Giáo dục, 2007) 


Đoạn thơ trên trích từ tác phẩm nào? Cho biết tên tác giả. 


- Giải nghĩa cụm từ “người đồng mình”. 

- Qua hai câu thơ của đoạn trích: “Sống trên đá không chê đá gập ghềnh 

Sống trong thung không chê thung nghèo đói”. 

Em hãy cho biết người đồng mình sống ở vùng nào và đặc điểm của hoàn cảnh sống ở đó ra 

sao? 


Tìm và nêu ý nghĩa của biện pháp tu từ so sánh có trong đoạn thơ trên. 

d. Vận dụng 

Qua lời tâm tình của đoạn thơ, người cha mong ước ở con cách sống như thế nào? 

Câu 2: (1.0 điểm) Vận dụng 

Trong đoạn văn sau có lỗi sau. Em hãy chỉ ra, giải thích lỗi sai và chữa lại cho đúng. 

Thúy Kiều và Thúy Vân là hai chị em. Tuy nhiên, Thúy Kiều là chị, Thúy Vân là em. Họ đều 

là những người con gái nết na, thùy mị. 


“Luôn dậy sớm; luôn đúng hẹn, giữ lời hứa; luôn đọc sách … là những thói quen tốt ….” 

(Theo Băng Sơn – Giao tiếp đời thường)

Trong những thói quen tốt được nên trên, em hãy chọn một thói quen em cần được rèn luyện. 

Viết một đoạn văn nghị luận xã hội (khoảng 10 – 15 dòng) trình bày suy nghĩ của em về việc 

rèn luyện thói quen tốt ấy. 


Phân tích tình cảm sâu nặng và cao đẹp của nhân vật ông Sáu dành cho con trong đoạn trích 

“Chiếc lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. (Theo Ngữ Văn 9, tập một, trang 195, 

NXB Giáo dục, 2008) 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ nội dung văn bản Nói với con 


- Tác phẩm: Nói với con 

- Tác giả: Y Phương 

b. 

Phương pháp: phân tích, lý giải, tổng hợp 


- Nghĩa của cụm từ “người đồng mình”: người vùng mình, người miền mình. Đây có thể hiểu 

cụ thể là những người cùng sống trên một miền đất, cùng quê hương, cùng một dân tộc. 

- Qua hai câu thơ của đoạn trích, ta biết “người đồng mình” sống ở vùng núi và hoàn cảnh 

sống ở đây rất khó khăn, gian khổ do điều kiện tự nhiên không thuận lợi để canh tác, sinh 

sống. 

c. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài So sánh, phương pháp phân tích 


- Câu sử dụng biện pháp so sánh: Sống như sông như suối 

- Ý nghĩa: So sánh “như sông” “như suối”: Biện pháp so sánh gợi vẻ đẹp tâm hồn và ý chí 

của người đồng mình. Dù sống trong hoàn cảnh gian khó, họ vẫn tràn đầy sinh lực, tâm hồn 

lãng mạn, khoáng đạt như hình ảnh của đại ngàn sông núi. Tình cảm của họ vẫn trong trẻo, 

dạt dào như dòng suối, con sông và tràn đầy niềm tin vào cuộc sống, tin yêu con người. Biện 

pháp so sánh góp phần thể hiện niềm mong muốn của người cha con sẽ dũng cảm tiếp nối 

truyền thống sống đẹp của quê hương. 

d. 



- Tiếp nối những truyền thống tốt đẹp của quê hương. 

- Cha khuyên con tiếp nối tình cảm ân nghĩa, thủy chung với mảnh đất nơi mình sinh ra của 

người đồng mình và cả lòng can đảm, ý chí kiên cường của họ. 

- Dù gặp trở ngại con phải biết đương đầu với khó khăn, vượt qua thách thức, không được 

sống yếu hèn, hẹp hòi, ích kỉ. Phải sống sao cho xứng đáng với cha mẹ, với người đồng mình. 

Lời nhắn ngủ chứa đựng sự yêu thương, niềm tin tưởng mà người cha dành cho con. 

Câu 2: 

Phương pháp: phân tích, lí giải; Căn cứ nội dung bài Quan hệ từ 


- Lỗi sai: Tuy nhiên 

- Vì: Quan hệ từ “Tuy nhiên” biểu thị quan hệ tương phản, sử dụng ở câu trên là không phù 

hợp, vì hai chị em không có quan hệ tương phản với nhau. 

- Sửa lại: Thúy Kiều và Thúy Vân là hai chị em. Trong đó, Thúy Kiều là chị, Thúy Vân là 

em. Họ đều là những người con gái nết na, thùy mị. 

Câu 3: 













- Sách là một phương tiện dùng để ghi chép, lưu giữ và lưu truyền tri thức trong xã hội loài 

người. Sách gồm có hai loại: sách giấy và sách điện tử. 

- Đọc sách là lĩnh hội tri thức một cách chủ động. Đọc sách chỉ trở thành thói quen khi nó lặp 

lại liên tục và con người làm nó một cách tự chủ. 

2. Bàn luận: 

*Vì sao cần phải đọc sách?

- Sách cung cấp cho ta mọi tri thức trên tất cả các lĩnh vực: lịch sử, địa lý, văn học, xã hội,… 

- Đọc sách giúp chúng ta bồi dưỡng tinh thần và làm phong phú cuộc sống của chính mình. 

- Sách còn là người thầy, người bạn tốt của mỗi con người. 

* Hiện trạng của vấn đề đọc sách hiện nay của học sinh: 

- Theo khảo sát của các tổ chức thế gới, tỉ lệ người đọc sách ở lứa tuổi học sinh khá thấp. 

- Học sinh Việt Nam hiện nay ít có hứng thú với sách vở bởi thế hệ hiện đại có những niềm 

vui vào internet và những thú vui mới. 

- Học sinh thường đọc truyện tranh hoặc những sách văn học tuổi teen với nội dung dễ dãi 

còn những quyển sách về lịch sử, khoa học… gần như không nằm trong danh mục được lựa 

chọn. 

* Nguyên nhân của hiện trạng trên: 

- Sự phát triển của công nghệ 

- Do sự đủ đầy của cuộc sống về vật chất 

- Tình trạng lười đọc sách, đọc sách theo phong trào. 

* Hậu quả: 

- Vốn hiểu biết bị hạn chế 

- Phần tinh thần không được bồi đắp, con người cư xử với nhau thiếu văn minh,… 

* Làm sao để đọc sách trở thành thói quen (Giải pháp) 

- Hiểu được tầm quan trọng của việc đọc sách đối với bản thân. 

- Tạo thói quen mỗi ngày, đọc một số trang nhất định về cuốn sách trong mảng mà mình quan 

tâm 

- Trong nhà trường hoặc các tổ chức nên tổ chức các buổi thảo luận về sách theo chủ đề để 

chia sẻ với nhau những điều hay mà mình học được từ sách. 

* Liên hệ bản thân: 

Em có đang tạo cho mình thói quen đọc sách? Em học được điều gì từ những cuốn sách mình 

đã đọc? 

Câu 4: 







- Bố cục ba phần rõ ràng, cân đối.




- Nguyễn Quang Sáng (1932 – 2014): là nhà văn trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến 

chống Pháp và chống Mỹ. 

- Sinh ra, lớn lên và hoạt động chủ yếu ở chiến trường miền Nam nên các sáng tác của ông 

hầu như chỉ xoay quanh cuộc sống con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến cũng như 

sau hòa bình. 

- Chiếc lược ngà được viết năm 1966 khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ. Được in 

trong tập truyện cùng tên. 

- Khái quát nội dung tác phẩm: thể hiện tình cha con sâu đậm trong hoàn cảnh chiến tranh 

khắc nghiệt và được thể hiện rõ trong nhân vật ông Sáu. 


a. Giới thiệu về ông Sáu 

- Là người nông dân Nam Bộ, giàu lòng yêu nước. 

- Có tinh thần trách nhiệm, nhiệt huyết với cách mạng. 

- Hi sinh vì tổ quốc. 

=> Ông Sáu là người anh hùng dân tộc trong thời đại “ra ngõ gặp anh hùng”, thời đại cả nước 

kháng chiến chống Mỹ ác liệt, bom đạn khốc liệt. Bên cạnh đó, thông qua hình tượng nhân 

vật ông Sáu, tác giả còn làm nổi bật tình cảm phụ tử thiêng liêng trong hoàn cảnh chiến tranh 

ác liệt. 

b. Trong 3 ngày ngắn ngủi về thăm con: 

- Xúc động mãnh liệt trong khoảnh khắc gặp lại con sau 8 năm xa cách: 

+ Vội vàng, hấp tấp nhảy lên bờ gọi con 

+ Đưa tay đón con 

+ Bước những bước dài tới bên con 

+ Khuôn mặt biến đổi vì nỗi xúc động. 

- Đau đớn vì bé Thu không đáp lại tình cảm của ông mà sợ hãi bỏ chạy: 

+ Sầm mặt lại 

+ Đứng sững lại 

+ Hai tay buông thõng như bị gãy 

=> Đau khổ, bất lực vì không biết làm thế nào để san bằng khoảng cách của không gian, thời 

gian. 

- Suốt 3 ngày phép ông Sáu làm mọi cách để bé Thu thay đổi:

+ Ông không đi đâu, chỉ quanh quẩn bên con 

+ Ông không giận con mà chỉ khe khẽ lắc đầu, cười trước sự bướng bỉnh, xa lánh của con. 

+ Thậm chí khi con bé chối từ sự chăm sóc của ông, ông đã đau đớn không giữ được bình 

tĩnh mà trách phạt con. 

=> Ông đã kiên nhẫn, dịu dàng, bao dung rất mực đối với con mình. 

- Khi chia tay, ông bộc lộ tình yêu con sâu nặng. 

+ Anh không dám lại gần con, chỉ nhìn con bằng ánh mắt trìu mến, buồn rầu. 

-> Ánh mắt cho thấy nỗi xót xa, cả sự yếu đuối của 1 người lính trước tình cảm gia đình. 

+ Giọt nước mắt mà ông cố giấu, lời hứa trở về cùng chiếc lược ngà cho con đã gói trọn tình 

cảm yêu thương, gắn bó sâu sắc, mãnh liệt mà ông dành cho con. 

=>Tình yêu con của ông Sáu đã chiến thắng mọi khoảng cách của sự biệt li. Tình cảm ấy luôn 

vẹn nguyên, ấm áp và tràn đầy. 

b) Khi ông trở lại chiến trường: 

- Luôn cảm thấy ân hận, khổ tâm vì đã đánh con. 

- Không quên lời hứa với con. Ông hiểu mơ ước ngây thơ của con. Cô bé muốn có một vật 

dụng để luôn nhớ về cha. 

+ Dồn nỗi nhớ, tình yêu và sự day dứt vào việc làm chiếc lược ngà. 

+ Ông tỉ mỉ cưa từng răng lược, cẩn thận khắc từng nét chữ “yêu nhớ tặng Thu con của ba”. 

+ Lúc nhớ con, ông lấy cây lược ra ngắm nghía, mài lên mái tóc. 

- Thậm chí, cái chết cũng không cướp đi được tình yêu thương con của ông Sáu. 

+ Vết thương nặng trong một trận càn khiến ông kiệt sức, không trăng trối được điều gì 

nhưng ông vẫn dồn hết tàn lực móc cây lược trao cho đồng đội và gửi gắm đồng đội mình 

qua ánh mắt. 

+ Cây lược ấy đã được trao lại cho bé Thu. Tình cha con đã không chết, nâng đỡ cô bé trưởng 

thành, vượt lên mọi đau thương mất mát. 

=> Ông Sáu là biểu tượng cho tình yêu thương, sự ân cần và che chở của người cha dành cho 

con mình. Qua đó ta thấy được sự bất tử của tình cảm cha con. 

c. Nhận xét 

- Ông Sáu là biểu tượng của người lính yêu nước, người cha giàu tình yêu thương con. 

- Tác giả xây dựng những tình huống đặc sắc. 

- Nghệ thuật kể chuyện bất ngờ, hấp dẫn. 

- Truyện viết trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt nhưng lại tập trung vào tình cha con, tình 

đồng chí trong những hoàn cảnh éo le. Đặc biệt là tình cảm cha con sâu nặng, cao đẹp của

người chiến sĩ. Tình cảm ấy được miêu tả cảm động từ hai phía bằng ngòi bút miêu tả tinh tế, 

chính xác, bắt nguồn từ tâm hồn nhạy cảm và tấm lòng yêu thương, trân trọng con người. 


- Nhân vật ông Sáu là một sáng tạo nghệ thuật thành công của tác giả 

- Giúp ta thấm thía sâu sắc hơn những vẻ đẹp của con người trong hoàn cảnh chiến tranh ác 

liệt.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Bình Phước (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: 

Cho khổ sau: 

Từ hồi về thành phố 

quen ánh điện cửa gương 

vầng trăng đi qua ngõ 

như người dưng qua đường 

(Ngữ văn 9, Tập 1, NXB Giáo dục, 2015) 


Khổ thơ trên được trích trong văn bản nào? Tác giả là ai? 


Nêu ngắn gọn nội dung chính của khổ thơ trên. 

Câu 2: Nhận biết 

Chỉ ra những từ ngữ làm phương tiện liên kết câu trong đoạn trích sau: 

Không tư tưởng, con người có thể nào là con người. Nhưng trong nghệ thuật, tư tưởng từ 

ngay cuộc sống hàng ngày nảy ra, và thấm trong tất cả cuộc sống. 

(Tiếng nói văn nghệ, Nguyễn Đình Thi) 


Có ý kiến cho rằng: Tình bạn chân thành chính là viên ngọc quý. 

Qua ý kiến trên, hãy viết bài văn ngắn (không quá một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của 

em về tình bạn chân thành. 


Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê 

Minh Khuê (Phần trích Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục, 2015) 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Ánh trăng 


Khổ thơ trên được trích trong văn bản “Ánh trăng” của Nguyễn Duy. 

b. 



Nội dung chính của đoạn thơ trên: Cuộc sống đầy đủ, bình yên khiến người lính thờ ơ, dửng 

dưng, quay lưng lại với quá khứ mà họ từng gắn bó. 

Câu 2: 

Phương pháp:căn cứ các phương tiện liên kết đã học 


- Các từ ngữ làm phương tiện liên kết: tư tưởng, nhưng. 

- Các phép liên kết: 

+Phép lặp (lặp từ “tư tưởng”) 

+Phép nối (dùng quan hệ từ “nhưng”) 

Câu 3: 











1. Giới thiệu vấn đề: tình bạn đẹp 


- Giải thích câu nói: Tình bạn đẹp giống như viên ngọc quý: Câu nói ngợi ca tình bạn chân 

thành, đúng đắn; tình bạn đó vừa khó tìm kiếm nhưng nếu có được thì đó là tình bạn tuyệt vời 

và đáng trân trọng. 

- Tình bạn là thứ tình cảm được gây dựng trên cơ sở những đặc điểm chung giữa người này 

và người khác. Đó có thể là sở thích, năng khiếu, công việc,... nhưng thường tình đó là sự 

tương đồng về tâm lí, tính cách, lứa tuổi... 

- Một tình bạn chân chính trước hết phải là một tình bạn được xây dựng trên cơ sở là sự đồng 

cảm, vô tư, không vụ lợi, tính toán. Điều đó có nghĩa là những người bạn đến với nhau vì 

những yếu tố khách quan: cùng giống nhau về tính cách, sở thích, tâm lí,… nên tìm đến nhau 

để sẻ chia, tâm sự. 

3. Bàn luận, mở rộng: 

- Tại sao chúng ta cần có những tình bạn chân chính?

+ Không ai có thể tồn tại độc lập và tách biệt, không có một mối liên hệ nào với những người 

xung quanh. Vì vậy để cân bằng cuộc sống của mình, con người cần có những mối quan hệ 

vững chắc – ngoài gia đình để sẻ chia, để quan tâm. Tình bạn chân chính là một trong những 

mối quan hệ đó. 

+ Cuộc sống có vô vàn những khó khăn, thử thách mà con người không thể lường trước. 

Chính vì vậy ta cần có những người bạn tốt để những lúc như vậy sẽ giúp đỡ lẫn nhau mà 

không lo sợ sự toan tính,… 

+ Tình bạn chân chính cũng sẽ giúp cho nhiều mối quan hệ xã hội trở nên tốt đẹp, chân thành 

và có ý nghĩa hơn. 

- Có thể nêu những mối quan hệ bạn bè tốt đẹp: Lưu Bình – Dương Lễ, Nguyễn Khuyến – 

Dương Khuê,… 

- Trong xã hội hiện đại, nhất là khi con người đang hướng tới những thứ thuộc về cá nhân, 

tình bạn chân chính càng là thứ khó tìm kiếm. 

- Phê phán những mối quan hệ bè phái, cầu lợi ích cá nhân, giả dối. 

- Liên hệ bản thân: Em đã có tình bạn chân chính chưa? Tình bạn ấy giúp cho cuộc sống của 

em như thế nào? 

Câu 4: 













- Lê Minh Khuê thành công ở thể loại truyện ngắn: 




con người trên tinh thần đổi mới.




- Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm. 

2. Phân tích, cảm nhận về vẻ đẹp nhân vật Phương Định 







phá hỏng và những quả bom chưa nổ. 



quả bom. 

Là công việc mà có làm bao nhiêu lần vẫn không thể quen, vẫn luôn căng thẳng đến 

mức “thần kinh căng như chão… tim đập bất chấp cả nhịp điệu”. 

Vậy mà, cô vẫn bám trụ 3 năm liền trên tuyến đường Trường Sơn, chứng tỏ vẻ đẹp 








Cô là biểu tượng cho vẻ đẹp của lòng quả cảm, kiên cường của thế hệ nữ thanh niên 






+ Cô thích soi gương, thích làm điệu trước các anh bộ đội.








Vào chiến trường, phải trải qua nhiều gian khổ, thiếu thốn song Phương Định vẫn 





lắng, chăm sóc, cảm thấy đau như chính mình bị thương. 




lòng: cô gắt lên với đội trưởng, cô sốt ruột chạy ra ngoài rồi lo lắng. 

Tất cả đã làm hiện lên một thế giới tâm hồn tinh tế, trong sáng, nhân hậu và vẻ đẹp 



Lê Minh Khuê đã khắc họa thành công nhân vật Phương Định, người thiếu nữ Hà 



nhất. 

c. Đặc sắc nghệ thuật 

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật đặc sắc. 

- Kể chuyện sinh động. 

- Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật, nhịp kể biến đổi linh hoạt. 

- Lựa chọn ngôi kể phù hợp, thể hiện được những nét tinh tế, sâu sắc trong tâm hồn nhân vật. 


- Lê Minh Khuê đã làm nổi bật chân dung của Phương Định một cô gái hồn nhiên, trong 

sáng, tinh thần dũng cảm, lạc quan trong cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ. Phương Định là 

đại diện tiêu biểu của thế hệ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ. 

- Nhân vật

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Đà Nẵng (Năm học 2018 - 2019) 


Trời cao lồng lộng, đồng ruộng mênh mông hãy lẵng nghe tiếng hát giữa trời cao của trúc, 

của tre. 

“Tre già măng mọc”. Măng mọc trên phù hiệu ở ngực thiếu nhi Việt Nam, lứa măng non của 

đất nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 

Các em, các em rồi đây sẽ lớn lên, sẽ quen dần với sắt, thép, xi măng cốt sắt. 

Nhưng, nứa, tre sẽ còn mãi với các em, còn mãi với dân tộc Việt Nam,… 

(Trích Cây tre Việt Nam, Thép Mới, Ngữ văn 6, tập hai) 

a. Đọc đoạn trích trên, hãy xác định: 

- Từ láy (0.5 điểm) 

- Thành ngữ (0.5 điểm) 

- Khởi ngữ (0.5 điểm) 

b. Từ măng trong lứa măng non được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển (0.5 điểm) 


Con chim sẻ nhỏ chết rồi 

Chết trong đêm cơn bão về gần sáng. 

Đêm ấy tôi nằm trong chăn nghe cánh chim đập cửa 

Sự ấm áp gối chăn đã giữ chặt tôi 

Và tôi ngủ ngon lành đến lúc bão vơi. 

(Trích Tiếng vọng, Nguyễn Quang Thiều, Tiếng Việt 5, tập một) 

Trong đoạn thơ trên tác giả nói về sự việc gì? Em hãy viết một đoạn văn hoặc bài văn ngắn 

trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của sự việc đó. 


Cảm nhận của em về đoạn trích sau: 

- Trời ơi, chỉ còn có năm phút! 

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía 

sau, rồi trở vào liền, tay anh cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng 

đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. 

- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đầy này! 

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên, để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lất chiếc khăn tay 

còn vo tròn giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và 

quay vội đi. 

- Chào anh. – Đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc 

mạnh. – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ?

Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng như người ta cho 

nhau cái gì chử không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh – những người con gái 

sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy. 

- Chào anh. 

Lần đầu, chính là anh thanh niên quay mặt đi. Anh ấn cái làn vào tay bác già và nói vội vã: 

- Cái này để ăn trưa cho bác, cho cô và bác lái xe. Cháu có bao nhiêu là trứng, ăn không 

xuể. Cháu không tiễn bác và cô r axe được vì gần tới giờ “ốp” rồi. Thôi chào bác, chào cô. 

Bác sẽ trở lại nhé. 

Hai ông con theo bậc cấp bước xuống đồi, đến mặt đường nhìn lê, không thấy người con trai 

đứng đấy nữa. Anh ta đã vào nhà trong. Ông xách cái làn trứng, cô ôm bó hoa to. Lúc bấy 

giờ, nắng đã mạ bạc cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một bó đuốc lớn. Nắng 

chiếu làm cho bó hoa càng thêm rực rỡ và làm cho cô gái cảm thấy mình rực rỡ theo. Hai 

người lững thững đi về phía chiếc xe đỗ, im lặng rất lâu. Bỗng bác già nhìn đồng hồ nói một 

mình: 

- Thanh niên bây giờ lạ thật! Các anh chị như con bướm. Mà đã mười một giờ, đến giờ “ốp” 

đâu? Tại sao anh ta không tiễn mình đến tận xe nhỉ? 

Cô gái liếc nhìn bác già một cái rất nhanh, tự nhiên hồi hộp, nhưng vẫn im lặng. 

(Trích Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long, Ngữ văn 9, tập một) 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ nội dung các bài: Từ láy, Thành ngữ, Khởi ngữ 


- Từ láy: lồng lộng, mênh mông. 

- Thành ngữ: tre già măng mọc 

- Khởi ngữ: Các em 

b. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ 


- Từ “măng” trong “lứa măng non” được dùng theo nghĩa chuyển. 

Câu 2: 



• Yêu cầu về hình thức




* Sự việc được nói đến trong đoạn thơ: Sự vô cảm của con người 

* Bàn luận về sự vô cảm 


- Vô cảm: là một trạng thái tinh thần mà ở đó con người không có tình cảm, cảm xúc nhân 

bản trước bất kì sự vật hiện tượng nào diễn ra xung quanh họ. Họ sống ích kỉ, lành lùng, trái 

tim băng giá, thờ ơ trước những người gặp bất hạnh, không quan tâm đễn những xấu xa xung 

quanh mình 


- Căn bệnh vô cảm xuất hiện ngày càng nhiều, trở thành một vấn nạn trong xã hội. 

- Biểu hiện: 

+ Không quan tâm giúp đỡ những người xung quanh. 

+ Chỉ lo nghĩ cho lợi ích bản thân 

(Dẫn chứng cụ thể) 

- Nguyên nhân của sự vô cảm: 

+ Lối sống thực dụng của nên kinh tế hiện đại. 

+ Sự ích kỉ trong lòng mỗi người, sợ vạ lây,… 

+ Ảnh hưởng của cuộc cách mạng khoa học công nghệ, với ứng dụng hiện đại đã ảnh hưởng 

đặc biệt nghiêm trọng đến giới trẻ. 

+ …. 

- Hệ quả: 

+ Nhân cách con người phát triển lệch lạc. 

+ Sự thờ ơ vô cảm dẫn đến cái xấu, cái ác lên ngôi, xã hội rối loạn. 

- Biện pháp: 

+ Luôn mở lòng, yêu thương những người xung quanh, yêu thương mà không đòi hỏi nhận 

lại. 

+ Biện pháp giáo dục đúng đắn. 

3. Mở rộng và liên hệ bản thân 

- Bên cạnh đó vẫn có những người luôn quan tâm, yêu thương, giúp đỡ những người xung 

quanh. 

- Yêu thương, giúp đỡ mọi người khiến cuộc sống của mỗi người trở nên đẹp đẽ và ý nghĩa 

hơn. 

- Liên hệ bản thân

Câu 3: 










1. Giới thiệu chung: 

- Tác giả: 

+ Sáng tác từ thời kì kháng chiến chống Pháp và nhanh chóng trở thành một cây bút tiêu biểu 

của nền văn xuôi cách mạng Việt Nam. 

+ Thành công ở truyện ngắn và kí. 

+ Tác phẩm của Nguyễn Thành Long tập trung phản ánh vẻ đẹp của con người Việt Nam mới 

trong lao động và trong chiến đấu. 

+ Lối viết vừa chân thực, giản dị, vừa giàu chất trữ tình. 

- Tác phẩm: Được viết vào mùa hè năm 1970 – là kết quả chuyến công tác lên Lào Cai của 

tác giả. 

- Đoạn trích nằm ở phần cuối của truyện ngắn, khi cuộc gặp gỡ giữa anh thanh niên, ông họa 

sĩ và cô kĩ sư đã đến hồi kết. 

- Đoạn trích ngắn nhưng làm nổi bật vẻ đẹp của các nhân vật. Qua đoạn trích, chúng ta hiểu 

thêm những nét đẹp của những nhân vật này. 

2. Phân tích vấn đề 

- Anh thanh niên: không chỉ là người có tinh thần trách nhiệm với công việc, có phong cách 

sống đẹp, anh còn rất biết quan tâm đến mọi người: 

+ Anh ngỡ ngàng sao thời gian trôi qua nhanh quá “Anh thanh niên giật mình nói to, giọng 

cười nhưng đầy tiếc rẻ” Ba mươi phút được gặp để nói chuyện với người khác với anh là rất 

ngắn ngủi, trong tiếng kêu trời ơi ấy của anh có thái độ tiếc nuối, bịn rịn. 

+ Biếu ông họa sĩ giỏ trứng để làm bữa trưa. 

+ Gửi cô kĩ sư cái khăn tay kèm theo cuốn sách cô ấy đã đọc. 

+ Anh luôn đề cao, có tinh thần trách nhiệm với công việc của mình. 

=> Anh thanh niên khơi dậy trong ông họa sĩ và cô kĩ sư những tình cảm tốt đẹp.

- Ông họa sĩ: không chỉ là một người nghệ sĩ chân chính, say mê tìm kiếm cái đẹp, trong 

hành trình lên Sa Pa lần này, bằng đôi mắt tinh tường của mình, ông đã có cái nhìn mới mẻ, 

lạc quan về thế hệ trẻ: 

+ Khi nhận xét về anh thanh niên, cô kĩ sư ông nhận xét “anh chị cứ như con bướm”. Trong 

câu nói đó, “con bướm” là một hình ảnh ẩn dụ đẹp về nét hồn nhiên, muôn màu sắc về cả thế 

hệ thanh niên mà ông hi vọng. 

=> Nhân vật ông họa sĩ là nhân vật phụ, miêu tả không nhiều nhưng hiện lên với nét đáng 

yêu, đáng quý. Thông qua nhân vật này, tác giả gửi gắm những suy nghĩ về cuộc sống và con 

người. 

- Nhân vật cô kĩ sư 

+ Đây là cô gái xuất hiện trực tiếp trong tác phẩm: một người con gái Hà Nội đã bỏ lại sau 

lưng mối tình nhạt nhẽo để lên Lào Cai công tác. 

+ Trong cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên, được nghe những điều anh nói, cô bàng 

hoàng hiểu về cuộc sống một mình dũng cảm tuyệt đẹp của anh thanh niên và về cả thế giới 

những con người như anh. Giây phút bàng hoàng của cô là sự xúc động khi bắt gặp một tình 

yêu đích thực, một tình yêu lớn, làm bừng dậy trong cô những tình cảm lớn lao, cao đẹp. Từ 

đó cô nhận ra, bấy lâu nay mình đã sống cuộc đời nhạt nhẽo, tầm thường, giúp cô yên tâm tin 

tưởng vào con đường mình đã chọn. Cùng với đó là một sự hàm ơn khó tả đối với anh thanh 

niên. Đó không chỉ vì bó hoa rất to mà anh đã tặng cô, mà còn là một bó hoa khác – bó hoa 

của những khát khao, háo hức, mộng mơ, của những khát vọng cống hiến cao đẹp đã truyền 

sang cô. 

=> Cuộc gặp gỡ và trò chuyện ngắn ngủi đã khơi gợi cho cô suy nghĩ về cuộc sống mới. 


- Chỉ vài phút ngắn ngủi nhưng kết thúc cuộc gặp gỡ đã để lại dư âm cho chính những nhân 

vật và cho người đọc. 

- “Lặng lẽ Sa Pa” khắc họa thành công hình ảnh những con người lao động thầm lặng, những 

con người vô danh nhưng ta học được từ họ khá nhiều về phẩm chất, cách sống và ứng xử với 

mọi người. Vì vậy, chúng ta phải luôn cố gắng học tập, rèn luyện để sống có ích cho mình và 

những người xung quanh.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Hồ Chí Minh (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (3,0 điểm) 

Em hãy đọc hai văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

Văn bản 1 

Báo cáo mới đây của tạp chí Science cho 

thấy đến nay thế giới đã sản xuất khoảng 8,3 

tỉ tấn nhựa, trong đó 6,3 tỉ tấn hiện là rác 

thải. Và 79% trong 6,3 tỉ tấn đó giờ đang 

nằm trong các bãi rác và môi trường tự 

nhiên. 

Nhựa được sử dụng phổ biến vì tiện dụng, 

rẻ tiền, dễ chế tạo. Tuy nhiên nhựa có hạn 

chế lớn là rất lâu phân hủy, đồng nghĩa với 

việc rác thải nhựa sẽ gây nên thảm họa môi 

trường nếu không có cách giải quyết 

Thời gian phân hủy tự nhiên của một số 

vật thể nhựa 

(đơn vị: năm) 

Trong các đại dương, số lượng rác thải 

nhựa ước tính khoảng 150 triệu tấn – nặng 

gần bằng 1/5 khối lượng cá. Các nhà khoa 

học dự báo với tốc độ gia tăng rác thải nhựa 

như hiện nay, vào năm 2050, khối lượng rác 

thải nhựa sẽ nặng hơn cả khối lượng cá. 

Việt Nam là một trong các quốc gia xả rác 

thải nhựa nhiều nhất thế giới. Tại Việt Nam, 

số lượng túi nilon, chai nhựa, ly nhựa, ống 

hút, hộp xốp,… được sử dụng nhiều vượt trội 

so với các nước khác. 

Rác thải nhựa ảnh hưởng tiêu cực đến hệ 

sinh thái, làm ô nhiễm môi trường đất, môi 

trường nước, gây nguy hại cho nguồn lợi thủy 

hải sản và tác động xấu đến sức khỏe con 

người,… 

Văn bản 2 

Trước sự đe dọa của rác thải nhựa, nhiều 

nước đã lên kế hoạch hành động. 

Từ tháng 1 năm nay, chính phủ Scotland 

đề xuất ý kiến về việc cấm sản xuất, kinh 

doanh một số sản phẩm làm từ nhựa. Lệnh 

cấm này sẽ góp phần giảm đáng kể lượng rác 

thải nhựa. 

Tại Anh, các loại hạt kim tuyến trang trí 

đã bị cấm sử dụng. Việc tính phí với túi nhựa 

cũng được thực hiện. Theo số liệu thống kê 

của Bộ Môi trường, Thực phẩm và Các vấn 

đề nông thôn, nhờ việc tính phí này, trong 

thời gian qua, số lượng túi nhựa được đưa 

vào sử dụng đã giảm 9 tỉ chiếc. 

Từ năm 2019, Đài Loan sẽ cấm sử dụng 

các loại ống hút nhựa tại các chuỗi cửa hàng 

thức ăn nhanh, sau đó tiến tới cấm hoàn toàn 

việc cung cấp túi nhựa tại các điểm kinh 

doanh. 

Tại Việt Nam, một số tổ chức xã hội đã 

phát động các chiến dịch như: “7 ngày thách 

thức”, “Bớt một vỏ chai, cứu tương lai”,… 

với mục tiêu thúc đẩy cộng đồng chung tay 

chống lại rác thải nhựa. 

Trong thời gian qua, nhiều bạn trẻ Việt 

Nam cũng đã tổ chức hàng loạt hoạt động 

nhằm giảm rác thải nhựa. Các bạn mày mò 

thực hiện những dự án làm ống hút từ tre và 

cỏ bàng, tái chế rác thải nhựa thành những 

vật dụng có ích,… Chắc chắn những hành 

động này sẽ góp phần giúp môi trường trở 

nên xanh, sạch đẹp hơn. 


(Hai văn bản trên được tổng hợp từ các báo Tuổi trẻ, Thanh Niên, Thời nay)

Dựa vào văn bản, hãy cho biết tác hại của rác thải nhựa đối với cuộc sống. (0,5 điểm) 


Tìm thành phần biệt lập được sử dụng trong đoạn cuối của văn bản 2. (0,5 điểm) 


Chỉ ra mối liên hệ về nội dung của hai văn bản trên. (1,0 điểm) 


Theo em, giải pháp nào là hiệu quả nhất để giảm ô nhiễm rác thải nhựa ở nước ta hiện nay? 

Vì sao? (Em có thể lựa chọn giải pháp trong văn bản hoặc tự đề ra giải pháp khác. Trả lời 

trong khoảng 3 – 5 dòng). (1 điểm) 


Để thể hiện mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái (che chở, bao bọc, chia sẻ, gắn bó, 

bình đẳng, độc lập,…), các bạn học sinh đã đưa ra ba hình ảnh sau: 

Từ một trong ba hình ảnh trên, em hãy viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) bàn 

về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay. 


Học sinh được chọn 1 trong 2 đề sau: 

Đề 1 

Không có kính không phải vì xe không có kính 

Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi 

Ung dung buồng lái ta ngồi, 

Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng. 

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng 

Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim 

Thấy sao trời và đột ngột cánh chim 

Như sa như ùa vào buồng lái. 

(Trích Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Phạm Tiến Duật) 

Cảm nhận về hình ảnh người lính trong hai khổ thơ trên. Từ đó, liên hệ với một tác 

phẩm khác cũng viết về người lính để thấy được nét gặp gỡ của các tác giả khi viết về đề tài 

này.

Đề 2 

Từ những trải nghiệm trong quá trình đọc tác phẩm văn học, em hãy viết bài văn với 

nhan đề: “Những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách”. 


Câu 1: 

a. 



Tác hại của nhựa đối với cuộc sống: 

Lâu phân hủy, gây nên thảm họa với môi trường nếu không có cách giải quyết: Rác thải nhựa 

làm ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái, làm ô nhiễm môi trường đất, môi trường nước, gây 

nguy hại cho nguồn lợi thủy hải sản và tác động xấu đến sức khỏe con người. 

b. 

Phương pháp: căn cứ bài Thành phần biệt lập 


Thành phần biệt lập: chắc chắn – thành phần tình thái. 

c. 



Mối liên hệ về nội dung giữa hai văn bản: hai văn bản đề cập vấn đề rác thải nhựa: 

Văn bản 1: Thực trạng và tác hại khôn lường của rác thải nhựa đối với con người và môi 

trường. 

Văn bản 2: Giải pháp, những kế hoạch hành động để hạn chế sử dụng rác thải nhựa ở các 

nước và Việt Nam. 

d. 



Giải pháp theo em là hiệu quả nhất để giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa ở nước ta hiện nay là 

Ban ra lệnh cấm sản xuất, kinh doanh đối với một số mặt hàng làm từ nhựa rẻ tiền không cần 

thiết cho sinh hoạt hàng ngày. Đồng thời, tính phí với việc sử dụng túi nhựa và khuyến khích 

các sản phẩm làm từ thiên nhiên như gỗ, tre,.. Bởi vì: 

+ Khi lệnh cấm được ban ra đi kèm cùng nó sẽ là các hình phạt thích đáng, đơn vị sản xuất, 

kinh doanh sẽ phải ngừng sản xuất những mặt hàng đó.

+ Việc tính phí cũng sẽ làm cho người tiêu dùng hạn chế tối đa việc sử dụng túi nhựa vì nó 

đánh trực tiếp vào kinh tế. 

+ Khuyến khích các sản phẩm làm từ tự nhiên. 

Câu 2: 



Học sinh có thể chọn một hình bất kì để viết bài văn. Sau đây là gợi ý giải đối với hình ảnh số 

2: sự chia sẻ, gắn bó. 

1. Nêu vấn đề: Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay – sự sẻ chia và gắn 

bó. 


- Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái là mối quan hệ huyết thống và cùng với quan hệ vợ - 

chồng, anh - em nó cũng là mối quan hệ cơ bản cấu thành một gia đình. 

- Giữa cha mẹ và con cái cần có sự quan tâm, chăm sóc, sẻ chia và yêu thương lẫn nhau. Cha 

mẹ có trách nhiệm nuôi dạy con cái trưởng thành và con cái cần phải báo hiếu với cha mẹ. 

3. Phân tích, bàn luận vấn đề 

- Ý nghĩa mối quan hệ sẻ chia giữa cha mẹ và con cái: 

+ Mối quan hệ sẻ chia giữa cha mẹ và con cái sẽ giúp mọi thành viên trong gia đình thấu hiểu 

nhau hơn. 

+ Mối quan hệ này cũng giúp chúng ta rút ngắn khoảng cách thế hệ, tạo nên hơi ấm tình 

thương và hạnh phúc. 

=> Tạo nên sự khăng khít, gắn bó với các thành viên trong gia đình. 

- Hiện trạng của mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay: 

+ Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái đang gặp khủng hoảng nặng nề. 

+ Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái lỏng lẻo, ít sự quan tâm, ít sự chia sẻ. 

Đó là một thực trạng đáng buồn 

- Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên: 

+ Do những biến chuyển của xã hội về nhiều mặt, trong đó có mặt văn hóa – tư tưởng. Chữ 

hiếu, chữ tình, chữ nghĩa dường như không được coi trong như xưa. Chính vì vậy con người 

thiếu trách nhiệm đối với gia đình và những mối quan hệ ruột thịt. 

+ Sự phát triển của xã hội với nền kinh tế thị trường làm gia tăng nhu cầu muốn tự khẳng 

định mình của mỗi cá nhân làm cho sự cách biệt giữa các thế hệ càng lớn, mỗi người trở nên 

ích kỉ hơn và ít quan tâm nhau hơn trong gia đình.

+ Con cái và cha mẹ đều bận rộn, ít có thời gian bên nhau, tâm sự, chia sẻ để hiểu nhau hơn 

nên sự cách biệt về tâm lý càng lớn. 

+ Các bậc cha mẹ nhiều khi còn nặng về tư tưởng công lao, sự áp đặt trong suy nghĩ khiến 

các con bị ức chế và muốn thoát ra ngoài ảnh hưởng của cha mẹ => mối quan hệ rạn nứt. 

- Giải pháp khắc phục: 

+ Rút ngắn khoảng cách thế hệ. Biện pháp này chỉ thực sự được thực hiện khi có sự cố gắng 

của cả cha mẹ và con cái. Cha mẹ và con cái nên dành nhiều thời gian cho nhau để chia sẻ, để 

tâm sự cùng nhau. Sự khác biệt về thế hệ là điều có tồn tại, tuy nhiên cha mẹ cần tìm cách 

khắc phục nó bằng cách thấu hiểu con trẻ và con cái cần cảm thông cho cha mẹ về những suy 

nghĩ đã lâu đời. 

+ Mỗi người cần nâng cao trách nhiệm của mình với gia đình, với người thân, cần nhận biết 

rõ rằng gia đình mới là nhân tố chính tạo nên sự hạnh phúc và bình yên của mỗi cá nhân. Khi 

nhận thức được điều đó, mỗi người sẽ tự biết mình cần làm gì để các mối quan hệ trong gia 

đình trở nên tốt đẹp hơn. 

+ Con cái nhận được yêu thương nhưng cũng cần được tự do để quyết định cuộc đời mình, để 

được viết nên ước mơ, khát vọng của mình chứ không phải đi viết ước mơ cho bố mẹ như 

hiện nay nhiều bạn học trường này, ngành này là vì bố mẹ. Ngược lại, bố mẹ cũng cần tận 

hưởng cuộc đời mình để thực sự được sống chứ không cần phải hi sinh tất cả vì con cái. Điều 

quan trọng là giữa bố mẹ và con luôn có sợi dây gắn kết bởi tình yêu thương không gì chia 

cắt nổi. 

* Liên hệ bản thân: Em đã làm gì để cải thiện mối quan hệ của mình với cha mẹ? Hãy chia sẻ 

đôi điều với bạn bè của mình về quan hệ giữa mình và cha mẹ để giúp các thế hệ cùng trang 

lứa với mình hiểu nhiều về gia đình mình hơn. 

Câu 3: 



Gợi ý đề 1 


Tác giả: 

- Là nhà thơ khoác áo lính, một gương mặt tiêu biểu cho thế hệ thơ trẻ kháng chiến chống Mĩ. 

- Hình tượng trung tâm trong thơ ông là người lính và cô thanh niên xung phong. 

- Nghệ thuật: giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch mà sâu sắc. 

Tác phẩm: Viết năm 1969, được in trong “Vầng trăng quầng lửa”. 

Đoạn trích: Khái quát hiện thực chiến trường và vẻ đẹp tâm hồn người lính.


a. Hình ảnh tiểu đội xe không kính: 

- Được giới thiệu rất độc đáo: “Không có kính không phải vì xe không có kính”: 

+ Là lời giải thích của người lính về chiếc xe không kính. 

+ Nó như là một lời phân bua, thanh minh. Tâm trạng này dễ hiểu vì với người lính lái xe 

chiếc xe là niềm tự hào, là phương tiện để góp sức cho chiến tuyến, góp phần làm nên chiến 

thắng chung. 

-> Gợi: Sự khốc liệt của chiến trường; sự gian khổ khi lái xe; sự gan góc, kiên cường của 

người lính lái xe. 

- Giúp người lính lái xe phát hiện ra chất thơ giữa đời thường: 

+ Giúp người lính chan hòa với thiên nhiên 

+ Giúp họ nối kết tình đồng đội 

+ Tìm được những phút giây vui vẻ, hồn nhiên nhất. 

=> Là một hình ảnh rất thực, không hiếm trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm 

tháng kháng chiến chống Mĩ. Là hình ảnh đặc sắc, độc đáo trong thơ Phạm Tiến Duật nói 

riêng và thơ ca kháng chiến chống Mĩ nói chung. Nó vừa là biểu tượng cho sự tàn phá của 

chiến tranh, lại vừa là hình ảnh đẹp đẽ, nên thơ ngay trong cuộc chiến ác liệt. 

b. Hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn: 

* Được khắc họa trên nền của cuộc chiến tranh ác liệt: 

- “Bom giật, bom rung” 

- Những chiếc xe không kính 

-> Gợi vùng đất chìm trong khói lửa chiến tranh, mưa bom, bão đạn không một chút bình 

yên. 

Gợi những hiểm nguy, mất mát, hy sinh của cuộc đời người lính. 

* Vẻ đẹp của người lính lái xe Trường Sơn: 

- Phong thái ung dung, hiên ngang, dũng cảm: 

+ Đảo ngữ: tô đậm sự ung dung, bình thản, điềm tĩnh đến kì lạ. 

+ Điệp từ “nhìn”, thủ pháp liệt kê và lối miêu tả nhìn thẳng, không né tránh gian khổ, hy 

sinh, sẵn sàng đối mặt với gian nan, thử thách. 

3. Liên hệ bài Đồng chí 

- Giới thiệu tác giả 

- Vẻ đẹp của người lính trong tác phẩm Đồng chí: 

+ Họ thấu hiểu những tâm tư, tình cảm của nhau. 

+ Những người lính có tình yêu thương, gắn bó sâu nặng với nhau

+ Họ có lí tưởng sống cao đẹp, sẵn sàng hi sinh cho tổ quốc. 

- Điểm gặp gỡ giữa hai tác phẩm: 

+ Mục đích chiến đấu: Vì nền độc lập của dân tộc. 

+ Đều có tinh thần vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. 

+ Họ rất kiên cường, dũng cảm trong chiến đấu. 

+ Họ có tình cảm đồng chí, đồng đội sâu nặng. 

Bên cạnh đó hai tác phẩm này cũng có những điểm khác biệt: Bài thơ về tiểu đội xe không 

kính người lính luôn trẻ trung sôi nổi, vui nhộn với khí thế mới mang tinh thần thời đại; còn 

bài Đồng chí mamg vẻ đẹp chân chất, mộc mạc của người lính xuất thân từ nông dân. 


- Đoạn trích đã làm nổi bật hiện thực chiến tranh gian khổ khốc liệt nhưng đồng thời cũng 

làm ánh lên vẻ đẹp anh hùng, dũng cảm, chút tinh ngịch, đầy ngang tàn của người linh 

Trường Sơn. 

- Nhận thức trách nhiệm của thế hệ trẻ với tương lai đất nước. 

Gợi ý đề 2 

1. Giới thiệu vấn đề: Những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách 


- “Những ngọn lửa” ở đây được sử dụng mang nghĩa ẩn dụ, đó là tượng trưng cho những giá 

trị mà văn chương đem lại. 

- Những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách là những ngọn lửa của tình yêu thương, của lòng 

căm thù, của niềm tự hào và hơn hết, văn chương giúp chúng ta biết đến thế giới của một 

người khác, biết đồng cảm với “tha nhân” để đem tâm hồn mình đến gần hơn với tâm hồn 

mọi người. Xét cho cùng, giá trị của văn chương như Leptonxtoi đã nói “Một tác phẩm nghệ 

thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì một xã hội công 

bằng, bình đẳng bái ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng 

suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại.” hay “Đối với tôi văn chương 

không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên ; trái lại văn chương là 

một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế 

giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú hơn”. (Thạch 

Lam) 

- Nhận định đã đề cập đến giá trị to lớn của văn chương, hướng con người đến chân – thiện – 

mĩ. 

3. Giải quyết vấn đề 

- Văn chương nuôi dưỡng trong lòng ta những tình cảm tốt đẹp:

+ Tình yêu thương, đồng cảm với con người: Chuyện Người con gái Nam Xương, Truyện 

Kiều, Đồng chí,… 

+ Tình yêu nước, tự hào dân tộc: Làng, Nói với con,… 

+ Tình cảm gia đình: Bếp lửa, Chiếc lược ngà, Con cò, Nói với con,… 

Ngoài ra văn chương còn cho ta lòng dũng cảm, sự vị tha. 

- Vì yêu thương nên căm thù, lên án những người, thế lực chà đạp lên sự sống, chà đạp lên 

cuộc đời con người. 

- Văn chương hướng chúng ta đến những suy ngẫm giàu tính triết lí, những triết lí ấy có giá 

trị ngàn đời, nhiều khi gợi ra cho chúng ta những câu hỏi, chính những câu hỏi ấy làm nên 

sức sống cho tác phẩm, kích thích bạn đọc đi tìm câu trả lời. 

Học sinh chứng minh những ngọn lửa thắp lên từ trang sách theo các ý trên dựa vào những 

tác phẩm em đã được học hoặc được đọc. 

4. Mở rộng – nâng cao 

- Để hiểu được giá trị của văn chương, người đọc phải có tầm đón nhận để hiểu những điều 

nhà văn ấp ủ. 

- Giá trị của tác phẩm phụ thuộc vào bạn đọc, chính người đọc là người quyết định số phận 

tác phẩm, quyết định giá trị của văn chương. “Tác phẩm chân chính không kết thúc ở trang 

cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khi câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. 

Tác phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực 

lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thi ca 

của sự thật.”

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Hưng Yên (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: (5.0 điểm Đọc đoạn trích sau đây và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 6 

Về đến nhà, chàng la um lên cho hả giận. Vợ chàng khóc mà rằng: 

- Thiếp vốn con kẻ khó, được nương tựa nhà giàu. Sum họp chưa thỏa tình chăn gối, 

chia phôi vì động việc lửa binh. Cách biệt ba năm giữ gìn một tiết. Tô son điểm phấn từng đã 

nguôi lòng, ngõ liễu tường hoa chưa hề bén gót. Đâu có sự mất nết hư thân như lời chàng 

nói. Dám xin bày tỏ để cởi mối nghi ngờ. Mong chàng đừng một mực nghi oan cho thiếp. 

(Theo Ngữ văn 9, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016) 

1/ Nhận biết 

Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? Tác giả là ai? 


Tìm những từ ngữ xưng hô trong đoạn trích trên. 


Chép lại câu văn có thành phần trạng ngữ trong đoạn trích trên. Gạch chân thành phần trạng 

ngữ. 


Lời thoại trong đoạn trích trên là của nhân vật nào? Việc nhân vật bị nghi oán có liên quan 

đến hình ảnh nào trong tác phẩm? 

5/ Thông hiểu 

Qua lời bày tỏ với chồng, nhân vật trong đoạn trích trên là người như thế nào? 

6/ Vận dụng cao 

Hãy viết đoạn văn diễn dịch (8-10 câu), trong đó có câu văn chứa thành phần biệt lập cảm 

thán (gạch chân thành phần biệt lập cảm thán) với câu chủ đề: 

Niềm tin là điều quan trọng với con người trong cuộc sống. 


Mọc giữa dòng sông xanh 

Một bông hoa tím biếc 

Ơi con chim chiền chiện 

Hót chi mà vang trời 

Từng giọt long lanh rơi 

Tôi đưa tay tôi hứng. 

Mùa xuân người cầm súng 

Lộc giắt đầy quanh lưng

Mùa xuân người ra đồng 

Lộc trải dài nương mạ 

Tất cả như hối hả 

Tất cả như xôn xao 

Trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của mùa xuân trong đoạn thơ trên. Từ đó, nhận xét 

ngắn gọn về cảm xúc, suy nghĩ của tác giả trước mùa xuân. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Chuyện người con gái Nam Xương 


Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” (Truyền kì mạn 

lục). Tác giả là Nguyễn Dữ. 

2. 

Phương pháp: 


Những từ ngữ xưng hô trong đoạn trích gồm có: chàng, thiếp. 

3. 

Phương pháp: Căn cứ bài Trạng ngữ 


Câu văn có thành phần trạng ngữ là: Về đến nhà, chàng la um lên cho hả giận. 

4. 

Phương pháp: Căn cứ nội dung văn bản 


Lời thoại trong đoạn trích trên là của nhân vật Vũ Nương. Việc nhân vật bị nghi oan có liên 

quan đến hình ảnh chiếc bóng trong tác phẩm. 

5. 



Qua lời bày tỏ với chồng, nhân vật Vũ Nương hiện lên là người thủy chung son sắt nhưng bị 

nghi oan. 

6. 




- Đoạn văn diễn dịch (8 đến 10 câu). 

- Trình bày rõ ràng, không mắc lỗi dùng từ, đặt câu. 

- Có câu văn chứa thành phần biệt lập cảm thán (gạch chân thành phần biệt lập cảm thán). 

* Yêu cầu về nội dung: Bài làm của học sinh đảm bảo các ý chính sau: 

- Giải thích: Niềm tin: sự tin tưởng -> Niềm tin có vai trò quan trọng trong cuộc sống con 

người. 

- Vì sao? 

+ Niềm tin giúp chúng ta tạo nên mối quan hệ vững chắc với những người xung quanh. 

+ Có cơ sở là niềm tin, chúng ta được sống trong trạng thái thoải mái, có một người tin 

tưởng, con người cảm thẩy bình an. 

+ Không có niềm tin, lúc nào cũng nghi ngờ, cuộc sống bất an, ngột ngạt đến nhường nào? 

- Biểu hiện của niềm tin: 

+ Tin vào người khác: tin khả năng, tấm lòng, tình yêu thương của họ -> Chính niềm tin ấy sẽ 

tạo cho họ sức mạnh, là biểu hiện của tình yêu thương, là sợi dây gắn kết trong các mối quan 

hệ. 

+ Tin chính bản thân mình -> khám phá khả năng của bản thân, làm được những điều không 

tưởng, thực hiện được những ước mơ, dự định khó chạm tới. 

(Có dẫn chứng minh họa cụ thể, ví dụ niềm tin giữa những người cùng hợp tác đầu tư, niềm 

tin giữa những người thân trong gia đình) 

- Mở rộng, nâng cao: 

+ Niềm tin là quan trọng nhưng phải đặt niềm tin đúng chỗ để không mất niềm tin. 

+ Có những lúc, vẫn nên hoài nghi để tự mình đi tìm đáp án. 

- Liên hệ bản thân 

Câu 2: 



1. Mở bài: 

- “Mùa xuân nho nhỏ” (1980) là tiếng lòng tha thiết gắn bó với cuộc đời, với thiên nhiên, đất 

nước của nhà thơ Thanh Hải. 

- Hai khổ đầu của bài thơ thể hiện cảm xúc của tác giả trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên 

đất Huế. 

2. Thân bài:

2.1. Mùa xuân của thiên nhiên 

- Bài thơ được mở ra bằng khung cảnh thiên nhiên tươi sáng và tràn đầy sức sống. 

+ Cấu trúc đảo ngữ ở câu thơ 1,2 gợi sức sống mạnh mẽ đến bất ngờ, khiến bông hoa như có 

cội rễ, tràn đầy sức xuân, sắc xuân. 

+ Các hình ảnh “dòng sông”, “bông hoa”, “bầu trời”, “chim chiền chiện” thật bình dị và 

gợi cảm, đã tái hiện một không gian cao rộng của mùa xuân với những hình ảnh đặc trưng 

của xứ Huế. 

+ Màu sắc: “sông xanh”, “hoa tím biếc” rất hài hòa, tươi sáng. Dòng sông xanh đã trở thành 

cái nền cho sắc tím của hoa, làm nổi bật vẻ đẹp sống động của mùa xuân. 

+ Âm thanh: tiếng chim chiền chiện là tín hiệu của một buổi sớm mùa xuân trong trẻo, mát 

lành; gợi không gian cao rộng của bầu trời tươi sáng, ấm áp; gợi liên tưởng đến những không 

gian đầy ắp màu xanh của một khu vườn quê với những vòm cây xanh mát hay một cánh 

đồng rộng lớn, bình yên. 

=> Chỉ bằng vài nét phác, tác giả đã vẽ ra khung cảnh mùa xuân tuyệt đẹp, đủ đầy hình ảnh, 

âm thanh, màu sắc, ứ đầy sức sống và đậm đà nét Huế. 

- Đối diện với vẻ đẹp ấy là cảm xúc say sưa, tươi vui của nhà thơ đang hòa mình vào đất trời: 

“Từng giọt long lanh rơi 

Tôi đưa tay tôi hứng” 

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: có thể là giọt mưa xuân long lanh, có thể là âm thanh tiếng 

chim đang rót giữa đất trời. Ta không chỉ nghe thấy mà con nhìn thấy cả giọt âm thanh trong 

vắt. 

+ Đại từ “tôi” + hành động “tôi hứng” thế hiện sự chiếm lĩnh, giao hòa của tác giả với mùa 

xuân. Câu thơ biểu hiện niềm say sưa, ngây ngất của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất 

trời. 

2.2. Mùa xuân của đất nước 

- Nhà thơ khám phá, ca ngợi vẻ đẹp của mùa xuân đất nước: 

+ Hệ thống điệp từ “mùa xuân”, “lộc”: gợi quang cảnh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống 

của chồi non lộc biếc; gợi những thành quả trong công cuộc xây dựng đất nước. 

+ Hình ảnh “người cầm súng” “người ra đồng”: được liệt kê để vẽ lên hình ảnh đất nước 

tưng bừng, nhộn nhịp với hàng vạn con người đang góp sức mình cho mùa xuân của dân tộc. 

Hình ảnh “người cầm súng”: phản ánh hiện thực gian khổ của chiến tranh. Lộc trên lưng vừa 

là hình ảnh cành lá ngụy trang vừa là mùa xuân mà họ mang lại cho đất nước. 

Hình ảnh “người ra đồng”: không khí lao động ở hậu phương. “Lộc trải dài nương mạ”: mang 

đến những cánh đồng xanh tươi, những vụ mùa no ấm, mang lại sự sống.

+ Điệp từ “tất cả” + lặp cấu trúc ngữ pháp + các từ láy “hối hả” “xôn xao” diễn tả nhịp sống 

sôi động, tưng bừng, tràn đầy niềm vui, hạnh phúc. 

=> Mùa xuân của đất nước gắn với hai nhiệm vụ: xây dựng và bảo vệ đất nước. 

2.3. Nhận xét về cảm xúc, suy nghĩ của tác giả trước mùa xuân 

- Tâm hồn thi nhân say sưa cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước khi mùa xuân về. 

- Từ sự cảm nhận đó, thi sĩ có những ước nguyện hiến dâng sâu sắc, chân thành ở phía sau. 

3. Kết bài 

Khổ thơ đã vẽ lên một bức tranh thiên nhiên xứ Huế thơ mộng, khoáng đạt, rực rỡ sắc màu và 

rộn rã âm thanh. Phải là người lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống tha thiết, Thanh Hải mới cất 

lên từ tâm hồn mình những lời thơ hay và đẹp đến thế!

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Kiên Giang (Năm học 2018 - 2019) 


Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu: 

Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái 

đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng lão móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu 

khóc … 

(Nam Cao, Lão Hạc, ngữ văn 8, tập một, NXB Giáo dục, 2017, trang 42) 

a. Tìm những trường từ vựng chỉ hoạt động và chỉ bộ phận của cơ thể trong đoạn văn trên. 

b. Các câu trong đoạn văn trên được liên kết với nhau bằng phép liên kết nào là chủ yếu? 

Câu 2: (1.5 điểm) (ID: 265749) 

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu: 

“Đất nước bốn nghìn năm 

Vất vả và gian lao 

Đất nước như vì sao 

Cứ đi lên phía trước” 


Đoạn thơ được trích từ bài thơ nào? Do ai sáng tác? 


Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ dược sử dụng trong câu thơ: Đất nước như vì sao. 

Câu 3: (2.0 điểm) 

Anh/chị hãy viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về một thói quen xấu cần phải được 

thay đổi trong giới trẻ hiện nay. 

Câu 4 (5.0 điểm) 

Cảm nhận của anh/chị về hình ảnh người lao động trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của 

nhà thơ Huy Cận (SGK Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục, 2017) 


Câu 1: 

a) 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Trường từ vựng 


_Trường tự vựng chỉ hoạt động: co, xô, ép, chảy, ngoẹo, mếu, khóc. 

_Trường tự vựng chỉ bộ phận cơ thể: mặt, mắt, đầu, miệng. 

b)

Phương pháp: căn cứ bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn 


Các câu trong đoạn văn trên được liên kết với nhau bằng phép liên kết chủ yếu là: phép lặp. 

Câu 2: 

a) 

Phương pháp: căn cứ bài Mùa xuân nho nhỏ 


Đoạn thơ được trích trong tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải. 

b) 

Phương pháp: căn cứ bài So sánh, phương pháp phân tích, tổng hợp 


Biện pháp tu từ được sử dựng trong câu thơ “Đất nước như vì sao”: biện pháp so sánh. 

Tác dụng: 

- Giúp câu thơ thêm sinh động, hấp dẫn. 

- Gợi vẻ đẹp tươi sáng của đất nước trên con đường đi tới tương lai; niềm tin của tác giả vào 

một ngày mai tươi đẹp, phồn vinh của quê hương, đất nước. 

Câu 3: 



* Em có thể lựa chọn một trong các thói quen xấu để bàn luận như: lười lao động, nói tục 

chửi bậy, chơi game quá nhiều,… 

* Các bước bàn luận vấn đề bao gồm: 

- Giới thiệu vấn đề 

- Giải thích vấn đề: Thói quen xấu là gì? 

- Bàn luận vấn đề: 

+ Hiện trạng của thói quen xấu đó trong giới trẻ. 

+ Nguyên nhân dẫn đến thói quen xấu. 

+ Giải pháp để loại bỏ thói quen xấu. 

- Mở rộng vấn đề và Liên hệ bản thân. 

Câu 4: 




Tác giả:

- Trước cách mạng tháng Tám, Huy Cận là một tên tuổi nổi tiếng của phong trào Thơ mới. 

Thơ ông có cảm quan vũ trụ và mang nặng một nỗi sầu nhân thế, sầu vũ trụ -> “Nhà thơ cả 

vạn lí sầu” 

- Sau cách mạng, Huy Cận nhanh chóng hòa nhập với cuộc sống mới. Thơ ông thời kì này 

vẫn giàu cảm hứng vũ trụ song tràn đầy niềm vui. 

->Là một trong những gương mặt xuất sắc của nền thơ Việt Nam hiện đại. 

Tác phẩm: 

- Năm 1958, trong một chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng biển Quảng Ninh. In trong tập 

“Trời mỗi ngày lại sáng” (1958) 

2. Cảm nhận hình ảnh người lao động 

Những người lao động xuất hiện trong tác phẩm hiện lên vẻ đẹp hăng say lao động, tràn đầy 

sức sống, chinh phục vũ trụ. 

* Đoàn thuyền trước khi ra khơi 

- Khi vũ trụ bắt đầu chìm vào giấc ngủ, cũng là lúc ngư dân bắt đầu ngày làm việc của mình. 

Gợi một nhịp sống thanh bình của quê hương, đất nước. 

- Họ ra đi trong niềm vui, niềm hăng say lao động « câu hát căng buồm cùng gió khơi ». 

- Câu hát của người dân chài lười : 

+ Biện pháp liệt kê: “cá bạc”, “cá thu”…-> sự giàu có của biển. 

+ Bút pháp tả thực kết hợp với trí thưởng tượng phong phú: Tả đàn cá thu giống như con thoi 

đang bơi lượn mà như dệt tấm vải giữa biển đêm bừng muôn luồng sáng. Niềm vui của người 

dân chài. Những đàn cá như thoi đưa là niềm hứa hẹn chuyến về bội thu “khoang đầy cá 

nặng”. 

=> Hai khổ đầu, tác giả phác họa thành công một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ và thơ mộng. 

Qua đó, ông đã làm hiện lên cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi và tâm hồn phóng khoáng, 

tràn đầy niềm vui, niềm hi vọng của người lao động mới. 

* Khung cảnh lao đông hăng say trên biển: 

- Hệ thống từ ngữ: “kéo lưới”, “lưới xếp”, “buồm lên”…-> làm hiện lên cụ thể, sinh động 

cảnh đánh cá. 

- Được tái hiện: 

+ Từ khúc hát lao động mê say: nhịp điệu của một cuộc sống lao động đầy niềm vui, gợi tâm 

hồn phóng khoáng và yêu lao động. 

+ Từ hình ảnh “chùm cá nặng” gợi vẻ đẹp khỏe khoắn, mạnh mẽ của người lao động và một 

mẻ lưới bội thu. 

+ Từ những khoang thuyền đầy ắp cá (vẩy bạc, đuôi vàng) ta thấy được sự quý giá.

- Gợi: 

+ Vẻ đẹp của một buổi bình minh tươi sáng. 

+ Sự chạy đua với thời gian của người dân chài. 

+ Thành quả quý giá của lao động. 

=> Qua đó ta thấy: 

- Bức tranh thiên nhiên lộng lẫy, kì vĩ. 

- Hình tượng người lao động bình dị mà lớn lao, phi thường. 

* Khung cảnh những người ngư dân trở về 

- Trong khúc hát mê say: 

+ Câu thơ mở đầu bài thơ -> dùng chữ “cùng” -> sự hài hòa giữa con thuyền và ngọn gió -> 

chuyến đi biển thuận lợi, bình yên. 

+ Câu thơ này sử dụng “với” -> niềm vui phơi phới của hững người dân chài trở về trên 

những con thuyền đầy ắp cá. 

- Trong cuộc chạy đua với mặt trời: 

+ Nhân hóa: con thuyền thành một sinh thể sống chạy đua được với thời gian. 

+ Gợi: cả thiên nhiên và con người đều hân hoan đón chào ngày mới. 

- Trong ánh sáng rực rỡ, huy hoàng: 

+ Của mặt trời lúc bình minh. 

+ Của muôn ngàn mắt cá lấp lánh ánh mặt trời. 

=> Đoạn thơ mang âm hưởng của một bản anh hùng ca lao động, thể hiện niềm vui phơi phới 

của một con người làm chủ đất trời. 

3. Tổng kết, đánh giá: 

- Nội dung: 

+ Tái hiện thành công vẻ đẹp của những người lao động mới. 

+ Khám phá, ngợi ca: tầm vóc lớn lao của nhân dân lao động trong công cuộc xây dựng đất 



+ Ngòi bút tràn đầy cảm hứng vũ trụ, sự chan hòa giữa con người và thiên nhiên. 

+ Hình ảnh phong phú. 

+ Kết cấu: đầu cuối tương ứng -> âm hưởng lạc quan phơi phới.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Lào Cai (Năm học 2018 - 2019) 

I. PHẦN I: ĐỌC HIỂU (2.0 điểm) 

Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn 

những thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới. 

Tết năm nay là sự chuyển tiếp giữa hai thế kỉ, và hơn thế nữa, là sự chuyển tiếp giữa hai 

thiên niên kỉ. Trong thời khắc như vậy, ai ai cũng nói tới việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ 

mới, thiên niên kỉ mới. 

Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. Từ cổ 

chí kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỉ tới mà ai ai 

cũng thừ nhận rằng nền kinh tế tri thức sẽ là phát triển mạnh mẽ thì vai trò con người lại 

càng nổi trội. 

Cần chuẩn bị những cái cần thiết trong hành trang mang vào thế kỉ mới, trong khi chúng ta 

đã chứng kiến sự phát triển như huyền thoại của khoa học và công nghệ, làm cho tỉ trọng trí 

tuệ trong một sản phẩm ngày càng lớn. Chắc rằng chiều hướng này sẽ ngày càng gia tăng. 

Một phần dưới tác động của những tiến bộ về khoa học và công nghệ, sự giao thoa, hội nhập 

giữa các nền kinh tế chắc chắn sẽ sâu rộng hơn nhiều. 


Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên 


Phần gạch chân trong câu văn: “Trong thời khắc như vậy, ai ai cũng nói tới việc chuẩn bị 

hành trang vào thế kỉ mới, thiên niên kỉ mới” thuộc thành phần gì của câu. 


Theo tác giả, trong những hành trang chuẩn bị vào thế kỉ mới thì sự chuẩn bị nào là quan 

trọng nhất? Vì sao? 

Câu 4. Thông hiểu 

Là một học sinh, em nhận thấy mình cần phải làm gì để đóng góp công sức vào công cuộc 

xây dựng phát triển đất nước? Trả lời từ 3 đến 5 câu. 

II. PHẦN II. LÀM VĂN (8.0 điểm) 

Câu 1: (3.0 điểm)Vận dụng cao 

Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến được đưa ra trong 

phần đọc hiểu: Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan 

trọng nhất. 

Câu 2. (5,0 điểm) Vận dụng cao

Nhận xét về nhân vật Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi (Lê Minh 

Khuê) có ý kiến cho rằng: Phương Định không chỉ là cô gái có tâm hồn nhạy cảm, trẻ trung, 

trong sáng, nhiều mơ mộng mà con là người có tinh thần trách nhiệm cao, luôn hết lòng vì 

nhiệm vụ. 

Hãy phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” (Lê Minh 

Khuê” để làm nổi bật những phẩm chất trên, liên hệ với vẻ đẹp tâm hồn và tinh thần trách 

nhiệm trong công việc của nhân vật anh thanh niên (Truyện Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thành 

Long). Từ đó em có suy nghĩ gì về trách nhiệm của tuổi trẻ hiện nay trong thời đại mới. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ các phương thức biểu đạt đã học. 


- Phương thức biểu đạt chính: nghị luận 

2. 

Phương pháp: căn cứ các thành phần đã học của câu 


- Thành phần: Trạng ngữ 

3. 



- Sự chuẩn bị quan trọng nhất là: con người 

- Vì: con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. 

4. 



- Trước hết mỗi học sinh cần có mơ ước, lí tưởng cao đẹp. 

- Xác định mục đích học tập, không ngừng cố gắng để vươn lên trong học tập. 

- Trước mọi khó khăn, thử thách không chùn bước, nỗ lực không ngừng. 

Câu 2: 

Phương pháp: Sử dụng các thao tác lập luận để tạo lập một đoạn văn nghị luận (bàn luận, so 

sánh, tổng hợp,…) 


Yêu cầu về hình thức: 

- Viết đúng 01 đoạn văn khoảng 200 từ. 

- Trình bày mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. 


Yêu cầu về nội dung: 

1. Mở đoạn 

_Giới thiệu vấn đề. 

_Khẳng định sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. 

2. Thân đoạn 

a. Giải thích: 

* Hành trang là gì? 

Hành trang là đồ dùng mang theo và các thứ trang bị khi đi xa. Ở đây, dùng với nghĩa là hành 

trang tinh thần như tri thức, kỹ năng, thói quen … 

* Vì sao sự chuẩn bị hành trang bản thân con người là quan trọng nhất? 

- Từ cổ chí kim, con người bao giờ cũng là động lực phát triển của lịch sử. 

- Đặc biệt trong thế kỉ mới (sự phát triển vũ bão của khoa học công nghệ, trong một nền kinh 

tế tri thức) vai trò của con người lại càng quan trọng hơn. 

b. Phân tích 

- Mỗi con người cần chuẩn bị những hành trang gì? 

+ Chuẩn bị về tri thức, học vấn. 

+ Chuẩn bị về kĩ năng. 

- Cần chuẩn bị hành trang bằng cách nào? 

+ Xác định được mục tiêu, lí tưởng sống rõ ràng, đúng đắn. 

+ Ý chí, sự quyết tâm theo đuổi những mục tiêu đó. 

+ Phát huy những điểm mạnh và loại trừ những điểm yếu. 

- Chứng minh: Quán quân đường lên đỉnh Olympia mùa đầu tiên Trần Ngọc Minh, chị đã 

chuẩn bị hành trang kiến thức vững vàng để trở thành gương mặt đầu tiên đạt thành tích cao 

nhất trong cuộc thi đường lên đỉnh Olympia. Sau đó chị đã học tập và đạt kết quả xuất sắc ở 

Australia. Hiện chị đang làm việc cho một công ty mạng di động danh tiếng ở đất nước này. 

c. Bàn luận, mở rộng vấn đề: 

- Phê phán lối sống không lành mạnh, thiếu lí tưởng 

- Em đã làm những gì để chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới? 

3. Kết đoạn: Khẳng định lại vấn đề

Thế hệ trẻ Việt Nam phải nhanh chóng khắc phục điểm yếu, hình thành những đức tính và 

thói quen tốt khi đất nước đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thế kỉ mới. 

Câu 3: 













- Lê Minh Khuê thành công ở thể loại truyện ngắn: 




con người trên tinh thần đổi mới. 




- Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm. 

2. Phân tích, cảm nhận về vẻ đẹp nhân vật Phương Định 







phá hỏng và những quả bom chưa nổ.



quả bom. 

➔ Là công việc mà có làm bao nhiêu lần vẫn không thể quen, vẫn luôn căng thẳng đến 

mức “thần kinh căng như chão… tim đập bất chấp cả nhịp điệu”. 

➔ Vậy mà, cô vẫn bám trụ 3 năm liền trên tuyến đường Trường Sơn, chứng tỏ vẻ đẹp 








➔ Cô là biểu tượng cho vẻ đẹp của lòng quả cảm, kiên cường của thế hệ nữ thanh niên 






+ Cô thích soi gương, thích làm điệu trước các anh bộ đội. 








➔ Vào chiến trường, phải trải qua nhiều gian khổ, thiếu thốn song Phương Định vẫn 





lắng, chăm sóc, cảm thấy đau như chính mình bị thương.




lòng: cô gắt lên với đội trưởng, cô sốt ruột chạy ra ngoài rồi lo lắng. 

➔ Tất cả đã làm hiện lên một thế giới tâm hồn tinh tế, trong sáng, nhân hậu và vẻ đẹp 



➔ Lê Minh Khuê đã khắc họa thành công nhân vật Phương Định, người thiếu nữ Hà 



nhất. 

c. Đặc sắc nghệ thuật 

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật đặc sắc. 

- Kể chuyện sinh động. 

- Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật, nhịp kể biến đổi linh hoạt. 

- Lựa chọn ngôi kể phù hợp, thể hiện được những nét tinh tế, sâu sắc trong tâm hồn nhân vật. 

3. Liên hệ 

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Thành Long và nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ 

Sa Pa. 

- Vẻ đẹp của anh thanh niên: 

+ Anh thanh niên là người giản dị, gần gũi quan tâm với những người xung quanh. 

+ Anh có tinh thần lạc quan trong một hoàn cảnh sống nhiều khó khăn, thử thách. 

+ Rất say mê công việc đo gió, đo mưa trên đỉnh Yên Sơn 

+ Anh làm việc với một tinh thần trách nhiệm rất cao. 

+ Anh có lí tưởng sống đẹp. 

- Điểm gặp gỡ và khác biệt: 

+ Gặp gỡ: Họ đều là những con người có lí tưởng sống đẹp đẽ, có tinh thần trách nhiệm cao 

trong công việc. 

+ Khác biệt: Phương Định nổi bật với vẻ đẹp thơ mộng, nữ tính rất đỗi con gái, tình cảm 

đồng đội sâu nặng và sự gan dạ, dũng cảm sẵn sàng hi sinh cho tổ quốc; Anh thanh niên lại 

hiện lên với tinh thần lạc quan, sự gần gũi, giản dị với những người xung quanh. 

=> Trách nhiệm của thế hệ trẻ: 

- Xác định mục tiêu, lí tưởng đúng đắn, phấn đấu vì những mục tiêu mình đã đề ra.

- Học tập tốt, phấn đấu trở thành những con người tốt, con người giỏi để xây dựng đất nước 


- Lê Minh Khuê đã làm nổi bật chân dung của Phương Định một cô gái hồn nhiên, trong 

sáng, tinh thần dũng cảm, lạc quan trong cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ. Phương Định là 

đại diện tiêu biểu của thế hệ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ. 

- Nhân vật Phương Định được xây dựng thành công với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật 

đặc sắc.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Ninh Bình (Năm học 2018 - 2019) 

Phần I: Đọc hiểu văn bản (3.0 điểm) 

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi: 

MÙA GIÁP HẠT… 

… Những bữa cơm độn sắn, độn khoai trong mùa giáp hạt đó là chuyện thường xuyên. 

Ba anh em tôi luôn được bố mẹ nhường phần cơm. Bố mẹ ăn phần sắn và khoai lang, chúng 

tôi cứ vô tư ăn ngon lành. Và những bữa cơm như thế, bố mẹ luôn ngồi đầu nồi, nhiều hôm 

tôi thấy bố mẹ thở dài. Hai đứa em tôi không để ý đến những hành động đó. Trong bữa cơm, 

thường có một bát mắm tôm đồng, hoặc sang hơn có thêm bát sườn lợn được mẹ băm thật 

nhỏ và kho thật mặn. Một nồi canh rau tập tàng. Chỉ đơn sơ vậy thôi, mà anh em tôi thấy 

ngon biết mấy. 

Những mùa giáp hạt, vai mẹ lại gầy đi vì những đêm thức trắng, trằn trọc với viết bao 

lo lắng. Tóc bố ngày một bạc thêm như thể có khói thuốc trên đầu. Anh em tôi cứ thế lớn lên 

trên đôi vai gầy của mẹ. Lớn lên trên những sợi bạc của bố, lớn lên trong tình yêu thương, 

đùm bọc của của gia đình. Lớn lên trong những mùa giáp hạt, lớn lên trong nồi cơm độn 

khoai sắn. Bây giờ ngồi ôn lại những kỉ niệm, ôn lại những mùa giáp hạt, trong lòng không 

khỏi cảm thấy rưng rưng. 

Quê tôi không còn cảnh phải ăn cơm độn sắn khoai. Nhưng tôi vẫn nhớ lắm những mùa 

giáp hạt… 

(Trích Mùa giáp hạt…, Nguyễn Trung Thành, 

Báo Giáo dục và Thời đại số 100, ra ngày 26/4/2018, trang 50) 


Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là gì? 


Hãy đặt một nhan đề mới cho văn bản trên. 


Anh em tôi cứ thế lớn lên trên đôi vai gầy của mẹ. Lớn lên trên những sợi bạc của bố, lớn lên 

trong tình yêu thương, đùm bọc của của gia đình. Lớn lên trong những mùa giáp hạt, lớn lên 

trong nồi cơm độn khoai sắn. 

Cụm từ lớn lên trong các câu trên được tác giả dùng để thể hiện biện pháp tu từ gì? Nêu 

tác dụng của biện pháp tu từ đó. 


Trong văn bản trên, tác giả thể hiện tư tưởng tình cảm gì với gia đình? 

Phần II: Tạo lập văn bản (7.0 điểm)


Từ văn bản đọc hiểu trên, hãy viết đoạn văn nghị luận (từ 10-12 câu) trình bày suy nghĩ 

của bản thân về tình yêu thương của cha mẹ đối với con cái. 


Phân tích nhân vật anh thanh niên qua đoạn trích sau: 

Anh hạ giọng, nửa tâm sự, nửa đọc lại một điều rõ ràng đã ngẫm nghĩ nhiều: 

- Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một ngôi sao xa, 

cháu cũng nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi một mình. Bây giờ làm nghề này cháu không nghĩ 

như vậy nữa. Vả, khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống 

chi việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu 

gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất. Còn người thì ai mà chả “thèm” hở 

bác? Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc? Đấy, cháu tự nói với cháu 

thế đấy. Bác lái xe đi, về Lai Châu cứ đến đây dừng lại một lát. Không vào giờ “ốp” là cháu 

chạy xuống chơi, lâu thành lệ. Cháu bỗng dưng tự hỏi: Cái nhớ xe, nhớ người ấy thật ra là 

cái gì vậy? Nếu là nỗi nhớ phồn hoa đô hội thì xoàng. Cháu ở liền trong trạm hằng tháng. 

Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là 

một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” 

người là gì?” 

Anh xoay sang người con gái đang một mắt đọc cuốn sách, một mắt lắng nghe, chân cô 

đung đưa khe khẽ, nói: 

- Và cô cũng thấy đấy, lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà. 

Mỗi người viết một vẻ. 

- Quê anh ở đâu thế? Họa sĩ hỏi. 

- Quê cháu ở Lào Cai này thôi. Năm trước, cháu tưởng cháu đi xa lắm cơ đấy, hóa lại 

không. Cháu có ông bố tuyệt lắm. Hai bố con cùng viết đơn xin ra lính đi mặt trận. Kết quả: 

bố cháu thắng cháu một – không. Nhân dịp Tết, một đoàn các chú lái máy bay lên thăm cơ 

quan cháu ở Sa Pa. Không có cháu ở đấy. Các chú lại cử một chú lên tận đây. Chú ấy nói: 

nhờ cháu có góp phần phát hiện một đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy, không quân ta hạ 

được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng. Đối với cháu, thật là đột ngột, không ngờ 

lại như thế. Chú lái máy bay có nhắc đến bố cháu, ôm cháu mà lắc “Thế là một – hòa nhé!”. 

Chưa hòa đâu bác ạ. Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc. Ơ, bác vẽ cháu đấy ư? 

Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ 

hơn… 

(Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long, SGK Ngữ văn 9, Tập 1, NXBGD)



Phương pháp: Đọc hiểu văn bản 


Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của văn bản: tự sự. 

Câu 2: Nhan đề mới: Tôi lớn lên/ Kỉ niệm không quên 

Câu 3: 

- Cụm từ lớn lên trong các câu văn được tác giả dùng thể hiện biện pháp điệp ngữ. 

- Tác dụng của biện pháp điệp: nhấn mạnh cội nguồn nuôi dưỡng sự trưởng thành cho tác giả. 

Đó là sự hi sinh của cha mẹ, là những vất vả tảo tần bố mẹ đã gánh chịu để đem đến cho con 

ấm no dù vào những mùa giáp hạt. Không chỉ nuôi dưỡng thể xác, “anh em tôi” còn được 

nuôi dưỡng về tâm hồn, được sống trong sự yêu thương, đùm bọc của gia đình. Tất cả để lại 

trong lòng tác giả lòng biết ơn không thể nào quên. 

Câu 4: 

Trong văn bản trên, tác giả thể hiện tình yêu thương, sự kính trọng với gia đình, đặc biệt là 

lòng biết ơn vô bờ bến đối với đấng sinh thành. Tác giả hiểu thấu những vất vả gian lao mà 

bố mẹ phải trải qua trong những mùa giáp hạt. Nhưng hơn tất thảy, bố mẹ vẫn luôn dành cho 

con những điều tốt đẹp nhất. Dù không còn phải ăn cơm độn khoai sắn nhưng tác giả vẫn 

“nhớ lắm những mùa giáp hạt” vì trong những hoàn cảnh khó khăn ấy, con người mới cảm 

nhận được hết tấm lòng của những người thân thương xung quanh. 

II. LÀM VĂN 

Câu 1: 




- Viết đoạn văn (10-12 câu) 

- Diễn đạt rõ ràng, mạch lạc 

* Yêu cầu về nội dung: Học sinh đảm bảo các ý chính sau: 

- Tình yêu thương của cha mẹ đối với con cái là tình cảm tự nhiên, bất biến. Vì thế mới có 

câu thơ: 

“Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ 

Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha”

- Tình yêu thương của cha mẹ dành cho con cái không gì đo đếm được, từ khi con mới ra đời 

cho tới tận lúc con lớn khôn. Tình yêu thương đó được thể hiện qua những hành động khác 

nhau: từ việc chăm cho con ăn, học, san sẻ với con những khó khăn, làm chỗ dựa tinh thần 

cho con trong mọi khó khăn đến lớn nhất, vĩ đại nhất là bố mẹ có thể hi sinh tất cả vì con. 

Được sống trong tình yêu thương của cha mẹ là niềm hạnh phúc nhất trần đời. 

- Tuy nhiên, ở đâu đó vẫn còn những đứa trẻ không được hưởng hạnh phúc đó, vẫn có những 

bậc cha mẹ sẵn sàng vứt bỏ con mình, không quan tâm yêu thương con. 

- Là một đứa con, em đang được đón nhận tình yêu thương của cha mẹ, em phải làm gì để 

xứng đáng với tình yêu thương ấy. 

Câu 2: 










I. Mở bài: Nêu cảm nhận chung về tác giả, tác phẩm và nhân vật 

“Lặng lẽ Sa Pa” được viết năm 1970, sau chuyến đi thực tế ở Lào Cai của nhà văn Nguyễn 

Thành Long, có thể coi đây là một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông – 

vừa chân thực, giản dị, vừa giàu chất trữ tình. Truyện đã xây dựng được hình tượng nhân vật 

anh thanh niên với những nét tính cách, phẩm chất đáng quý qua đoạn trích ở phần nói 

chuyện với ông họa sĩ và cô kĩ sư. 

II. Thân bài: Cần đạt được các nội dung sau 

1. Giới thiệu khát quát hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật anh thanh niên 

- Anh là “người cô độc nhất thế gian”, một mình làm việc trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, 

quanh năm suốt tháng bốn bề mây phủ cây phong, lạnh rét. Anh cô độc đến “thèm người” và 

luôn “nhớ người”. 

- Công việc mỗi ngày của anh là: “Đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt 

đất”, dự báo trước thời tiết hàng ngày phục vụ sản xuất và chiến đấu. Công việc đòi hỏi phải 

tỉ mỉ, chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao. 

2. Tính cách, phẩm chất tốt đẹp của nhân vật anh thanh niên

a. Là con người thiết tha yêu cuộc sống 

- Tình cảm gắn bó, sự quan tâm, gần gũi của anh với những người xung quanh. 

- Trò chuyện cởi mở với ông họa sĩ, cô kĩ sư. 

- Thông qua sách để gặp gỡ những tâm hồn khác, để đỡ cơn “thèm người” 


- Rất say mê công việc đo gió, đo mưa trên đỉnh Yên Sơn: 

+ Chấp nhận sống và làm việc một mình trên đỉnh núi cao mấy nghìn mét so với mặt biển -> 

dám đối mặt và vượt lên nỗi cô đơn vì tình yêu công việc. 



thời tiết giúp người nông dân sản xuất, từng giúp không quân bắn rơi máy bay. 

- Tất cả đều bắt nguồn từ lí tưởng sống đẹp của anh thanh niên 

=> Anh thanh niên là hiện thân cho vẻ đẹp của một lớp người đang tích cực góp phần tạo 

dựng lên cuộc sống mới cho quê hương, đất nước. 

b. Anh là người khiêm tốn, thành thực 

- Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung của anh, anh từ chối bởi thấy công việc và những đóng 

góp của mình còn nhỏ bé, chưa thấm vào đâu so với “ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa”, “đồng 

chí nghiên cứu khoa học” đang nghiên cứu lập bản đồ sét với tất cả niềm say mê, hào hứng… 

Anh nhiệt thành giới thiệu để ông họa sĩ vẽ chân dung của họ - những con người làm việc hết 

mình, thầm lặng, những cống hiến đáng trân trọng và khâm phục. 

III. Kết bài 

Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” đã khắc họa thành công hình ảnh anh thanh niên với những 

phẩm chất đáng quý. Anh là người sống đẹp, sống có ý nghĩa, luôn nghĩ và làm việc cho đất 

nước. Nhân vật anh thanh niên là tấm gương tiêu biểu của hình tượng người lao động mới 

trong xã hội chủ nghĩa, ngày đêm lặng thầm góp sức mình vào công cuộc xây dựng đất nước.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Ninh Thuận (Năm học 2018 - 2019) 

PHẦN I: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 

Hãy đọc bài báo được trích dưới đây rồi trả lời câu hỏi từ 1 đến 4: 

“Mỗi khi bảng công việc trong nhà trẻ có thể làm của chuyên gia Montessori được chia sẻ 

trên Facebook, nhiều bậc cha mẹ vẫn còn khá bất ngờ, hoài nghi khi biết ở độ tuổi của con, 

con có thể làm được rất nhiều việc phù hợp. 

Cho trẻ làm việc nhà không có gì gọi là phi thực tế (…) 

04 – 05 tuổi 07 – 08 tuổi 12 tuổi trở lên 

Cho vật nuôi ăn 

Lau chùi đinh, ốc 

Dọn dẹp đồ chơi 

Trải ga giường 

Gấp chăn màn 

Tưới cây 

Xếp chảo, đĩa 

Làm đồ ăn nhẹ 

Sử dụng máy hút bụi 

Lau bàn ăn 

Lau khô bát đĩa và cất đi 

Lau tay nắm cửa 

Rửa bát 

Thay bông 

Giặt quần áo 

Phơi quần áo 

Phơi quần áo 

Lau chùi mọi đồ đạc 

Rửa sân 

Cất đồ ăn vào tủ 

Chiên trứng 

Nướng bánh 

Dắt chó đi dạo 

Quét cổng 

Lau sạch bàn ăn 

Lau nhà 

Thay bóng đèn tuýp 

Rửa và hút bụi xe ô tô 

Dọn dẹp hàng rào 

Sơn tường 

Đi chợ theo yêu cầu 

Nấu một bữa ăn hoàn chỉnh 

Nướng và làm bánh 

Sửa đồ gia dụng đơn giản 

Lau cửa sổ 

Là quần áo 

Trông em bé 

Việc nhà theo từng độ tuổi của trẻ 

Theo thời gian ý nghĩa của làm việc nhà sẽ theo con vươn xa ra ngoài xã hội. Những việc tuy 

vặt vãnh, nhỏ nhặt nhưng lặp đi lặp lại thường xuyên sẽ giúp trẻ trang bị kĩ năng thực tế, 

giúp trẻ sớm hình thành tính cách độc lập. Đến một lúc nào đó, con sẽ thấy thoải mái khi 

chia sẻ công việc với người đồng hành (chồng/vợ/bạn bè), chứ không phải là làm vì nghĩa vụ, 

làm một cách thụ động. Đồng thời, nó sẽ giúp trẻ nhạn ra năng lực của bản thân (…)” 

(Dẫn theo Dạy trẻ làm việc nhà tốt hơn cho con đi học múa, võ …” 


Trong bài báo, việc nhà cho trẻ được phân loại từ độ tuổi nào đến độ tuổi nào? 


Liệt kê hai danh từ có trong câu: “cho trẻ làm việc nhà không có gì gọi là phi thực tế”. 

Câu 3: (1.0 điểm) Thông hiểu

Em hiểu như thế nào về nội dung: làm “việc nhà” sẽ “giúp trẻ sớm hình thành tính cách độc 

lập”? 


Đề xuất một “việc nhà” mà em cho là học sinh từ 13 đến 15 tuổi biết làm thuần thục. Hãy viết 

ngắn gọn các bước để làm công việc đó. 

II. TẠO LẬP VĂN BẢN (7.0 điểm 


Một số điều không tốt nếu học sinh ở độ tuổi trung học cơ sở không biết làm công việc nhà. 

Bằng hiểu biết của mình, em hãy viết đoạn văn khoảng 200 chữ để bày tỏ quan điểm về vấn 

đề trên. 


“Chiếc lược ngà” (Nguyễn Quang Sáng, Ngữ văn 9, tập 1) là một trích đoạn truyện ngắn 

hay. Qua năm tháng, nhiều bạn đọc không thể quên được hình ảnh của cô bé Thu trong 

truyện. Còn em thì sao? 

Hãy viết bài văn trình bày cảm nhận của mình về nhân vật bé Thu trong đoạn trích nêu trên. 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài báo được trích 


Việc nhà cho trẻ được phân ở các độ tuổi sau: 

- Từ 4 – 5 tuổi 

- Từ 7 – 8 tuổi 

- Từ 12 tuổi trở lên 

2. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Danh từ 


- Danh từ: trẻ, nhà 

3. 



Làm “việc nhà” sẽ “giúp trẻ sớm hình thành tính cách độc lập” có nghĩa là: khi cho trẻ làm 

các công việc trong gia đình, chúng có thể dần dần tự chăm sóc cho bản thân mà không cần 

đến sự hỗ trợ của bố mẹ. Đây chính là cơ sở cho sự hình thành tính cách độc lập của trẻ em. 

4. 

Phương pháp: 


Học sinh có thể lựa chọn một trong các công việc nêu ở bảng phù hợp với độ tuổi từ 13 – 15 

như: Nấu một bữa cơm hoàn chỉnh, Lau nhà,… Sau đó trình bày ngắn gọn cách thức tiến 

hành công việc đó. 

Câu 2: 












- Việc nhà những công việc diễn ra trong gia đình. Con người dọn dẹp, sửa sang khiến cho 

không gian sống sạch sẽ hơn, tiện nghi hơn. 

=> Bất cứ thành viên nào trong gia đình cũng phải tham gia vào công việc dọn dẹp không 

gian sống của gia đình. Đặc biệt là các bạn học sinh. 


- Một số việc nhà cơ bản: rửa bát, quét nhà, gập quần áo, nấu cơm,… 

- Tác hại khi học sinh không làm việc nhà: 

+ Không gian sống trở nên bẩn thỉu, ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân và gia đình. 

+ Không thể tự chăm lo cho bản thân nếu xa gia đình. 

+ Hình thành nên thói quen ỷ lại, dựa dẫm vào những người xung quanh. 

+ Trở thành kẻ lười biếng, không tự lập. 

+ Trở thành gánh nặng cho cha mẹ, luôn phải lo lắng cho đứa con đã trưởng thành về thể xác 

trong khi tâm hồn vẫn chỉ là đứa trẻ lên ba.

- Nguyên nhân tình trạng lười làm việc nhà: 

+ Do được bố mẹ nuông chiều. 

+ Do thói quen lười nhác, ỷ lại. 


- Bên cạnh đó vẫn còn có rất nhiều người siêng năng, chăm chỉ làm việc nhà, tạo nên môi 

trường sống trong lành, giúp con người luôn khỏe mạnh, thoải mái. 

- Làm việc nhà là một thói quen tốt cho bản thân. Không những vậy, làm việc nhà còn thể 

hiện sự yêu thương, biết quan tâm, chia sẻ những công việc trong gia đình với bố mẹ. 

- Em đã làm những công việc nhà nào? Làm việc nhà có ý nghĩa thế nào với em? 

Câu 3: 











- Nguyễn Quang Sáng là nhà văn xuất sắc của văn học Việt Nam. Sinh ra, lớn lên và hoạt 

động chủ yếu ở chiến trường miền Nam nên các sáng tác của ông hầu như chỉ xoay quanh 

cuộc sống con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến cũng như sau hòa bình. 

- Tác phẩm của ông có nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch bản phim. 

- Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” được viết năm 1966 (khi tác giả hoạt động ở chiến trường 

Nam Bộ) và được đưa vào tập truyện cùng tên. 


• Giới thiệu nhân vật bé Thu 

- Là cô bé sinh ra và lớn lên trong chiến tranh nên trong suốt 8 năm trời cô bé không được 

gặp ba. Cô chỉ biết mặt ba qua 1 tấm ảnh ba chụp chung với má. 

- Được tái hiện qua cuộc gặp gỡ vẻn vẹn 3 ngày ngắn ngủi với cha sau 8 năm xa cách. 

• Cảm nhận về bé Thu: Cô bé bướng bỉnh, cá tính nhưng yêu thương ba sâu sắc 

• * Trước khi bé Thu nhận ông Sáu là ba:

Những tưởng ngày đoàn viên sau 8 năm xa cách phải đầy mừng tủi, hạnh phúc nhưng cô bé 

lại thể hiện 1 thái độ khác thường: 

- Trước sự xúc động của ông Sáu, ba bé Thu thì cô bé ngạc nhiên, hoảng sợ, mặt tái đi, bỏ 

chạy, cầu cứu má. 

- Những ngày sau đó dù ông dành hết thời gian bên con, yêu thương, chăm sóc nhưng bé Thu 

vẫn lạnh nhạt, xa lánh thậm chí bướng bỉnh, ngang ngạnh cự tuyệt ông: 

+ Cô bé không chịu gọi ông là cha. Những lúc phải nói với ông nó chỉ gọi trống không, bất 

chấp sự trách móc của mẹ. 

+ Lúc khó khăn, nguy cấp khi phải chắt nước nồi cơm vừa to, vừa nặng quá sức mình con bé 

cũng không chịu nhờ ông Sáu. Nó tự xoay sở để không phải gọi ông là ba. 

+ Cô bé còn từ chối sự chăm sóc của ông rất quyết liệt. Nó hất miếng trứng cá ông gắp cho ra 

khỏi bát làm đổ cả cơm. 

+ Lúc ông Sáu không kìm được nỗi đau khổ nên đánh bé Thu, con bé ngay lập tức bỏ sang 

nhà bà ngoại. 

=>Miêu tả thái độ, hành động khác thường của con bé, tác giả đã: 

+ Tái hiện được hoành cảnh éo le của chiến tranh. 

+ Cho thấy bé Thu hồn nhiên nhưng cũng bướng bỉnh, cá tính. Cô không nhận ông Sáu là ba 

vì trên mặt ông có vết sẹo, không giống với người ba của cô bé trên tấm hình suốt 8 năm nay. 

+ Đặc biệt, cách chối từ tình cảm của ông Sáu chính là cách bé Thu thể hiện tình yêu thương 

thắm thiết giành cho cha mình. 

* Khi bé Thu nhận ông Sáu là ba: 

- Sau khi nghe bà ngoại giải thích, bé Thu đã trở về nhà trong sáng ngày ông Sáu lên đường 

về đơn vị. Con bé đã thay đổi hoàn toàn thái độ trong sự ngỡ ngàng của ông Sáu và mọi 

người. 

- Nó không cau có, bướng bỉnh mà buồn rầu và nghĩ ngợi sâu xa. 

- Khi bắt gặp cái nhìn trìu mến, buồn bã của ba đôi mắt nó bỗng xôn xao. Đó là cái xôn xao 

của sự đồng cảm. Bé Thu nhận ra những tiếc nuối, xót xa, yêu thương trong ánh mắt của ba 

mình. 

- Đến giây phút cuối cùng, khi ông Sáu cất lời từ biệt con bé mới cất lên tiếng gọi ba xé lòng: 

+ Tiếng gọi bị kìm nén suốt 8 năm 

+ Tiếng gọi chất chứa bao tình yêu thương thắm thiết. 

+ Không chỉ vậy, nó xô đến ôm chặt lấy ba, hôn ba, hôn lên vết thẹo: 

• Con bé muốn giữ chặt ba, không cho ba đi.

• Nó lo sợ ba sẽ đi mất. 

• Nó muốn bày tỏ tất cả tình yêu của mình dành cho ba. 

=> Trong khoảnh khắc, mọi khoảng cách với ba bị xóa bỏ. Cô bé không dấu diếm sự gắn bó 

và tình cảm của mình dành cho ba -> khiến mọi người xúc động. 

=> Miêu tả biến đổi tình cảm của bé Thu, tác giả đã 1 lần nữa tô đậm tình yêu ba tha thiết. 

Khi lạnh nhạt cũng như khi quấn quýt, bé Thu đều hướng đến ba mình. 

=> Qua đó, ta thấy bé Thu gan góc, bướng bỉnh nhưng rất giàu tình cảm và dễ xúc động. 

• Tổng kết

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Phú Yên (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: 

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: 

Khi chúng ta chỉ nghĩ đến bản thân mình, cả thế giới xung quanh chỉ còn là những cái 

bóng… Và khi chúng ta cảm thấy cô đơn, chúng ta muốn tìm lấy một ai đó để bấu víu, thì chỉ 

chạm vào những chiếc bóng mà thôi. 

Nhưng nếu mỗi ngày, chúng ta chịu quan tâm và lắng nghe, thì chúng ta sẽ nhìn thấy được 

câu chuyện đời của mỗi người, ít nhất là những người thân thiết quanh ta, ta sẽ nhận ra mỗi 

người đều có một thân phận, những nỗi đau, những thất bại và sai lầm, những ước mộng 

không thành… Nhờ đó, những người quanh ta trở nên có thực, là những con người hiện hữu 

chứ không chỉ là những cái bóng. Và ta sẽ thấy mình không hề đơn độc trên thế giới này. 

Cũng như sự yêu thương là có thật. 

Khi mà nỗi cô đơn luôn rình rập chúng ta mỗi ngày, thì biết đâu trong một khoảnh khắc đầy 

may rủi của định mệnh, cái cảm giác không đơn độc ấy lại có thể cứu lấy cả một đời người! 

(Phạm Lữ Ân, Nếu biết trăm năm là hữu hạn…, NXB Hội nhà văn, 2016, tr.184 – 185) 

a) Nhận biết 

Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. 

b) Nhận biết 

Hai câu “Nhờ đó, những người quanh ta trở nên có thực, là những con người hiện hữu chứ 

không chỉ là những cái bóng. Và ta sẽ thấy mình không hề đơn độc trên thế giới này” được 

liên kết với nhau bằng phép liên kết nào? 

c) Thông hiểu 

Theo tác giả, vì sao “khi chúng ta cảm thấy cô đơn, chúng ta muốn tìm một ai đó để bấu víu, 

thì chỉ chạm vào những chiếc bóng mà thôi”? 

d) Thông hiểu 

Em có đồng tình với quan điểm: “Khi mà nỗi cô đơn luôn rình rập chúng ta mỗi ngày, thì biết 

đâu trong một khoảnh khắc đầy may rủi của định mệnh, cái cảm giác không đơn độc ấy lại có 

thể cứu lấy cả một đời người”? Vì sao? 


Từ nội dung đoạn trích trên, hãy viết bài văn ngắn (khoảng một trang giấy thi) về chủ đề điều 

kì diệu của sự sẻ chia. 


Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ sau:

Bỗng nhận ra hương ổi 

Phả vào trong gió se 

Sương chùng chình qua ngõ 

Hình như thu đã về 

Sông được lúc dềnh dàng 

Chim bắt đầu vội vã 

Có đám mây mùa hạ 

Vắt nửa mình sang thu 

(Trích Sang thu, Hữu Thỉnh, dẫn theo Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục, 2005, tr 70) 


Câu 1: 

a) Phương pháp: căn cứ các phương thức biểu đạt đã học. 


Phương thức biểu đạt chính: nghị luận. 

b) Phương pháp: căn cứ bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn 


Phép liên kết: phép nối – “và”. 

c) Phương pháp: phân tích, tổng hợp 


Theo tác giả, “khi chúng ta cảm thấy cô đơn, chúng ta muốn tìm một ai đó để bấu víu, thì chỉ 

chạm vào những chiếc bóng mà thôi” vì “khi chúng ta chỉ nghĩ đến bản thân mình, cả thế giới 

xung quanh chỉ còn là những cái bóng”. 

d) Phương pháp: phân tích, lí giải 


Có đồng tình. 

Vì: 

+ Chúng ta cảm thấy mình được yêu thương, mình có sự gắn kết với thế giới này. 

+ Khi chia sẻ, mình có thể cảm nhận được cuộc sống có những người khó khăn và vất vả hơn 

mình nhiều, mình có thể vẫn là một con người rất may mắn. Mình cần cố gắng và nỗ lực cho 

cuộc sống nhiều hơn nữa. 

Câu 2:












1. Nêu vấn đề: điều kì diệu của sự sẻ chia. 


Sự sẻ chia là một dạng tình cảm được trao đi xuất phát từ trái tim, đồng cảm, thương yêu, san 

sẻ với những người xung quanh. Sẻ chia chính là cho đi mà không mong muốn được nhận lại. 

- Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng viết: “Sống trong đời sống, cần có một tấm lòng. Để làm gì 

em biết không? Để gió cuốn đi.” Sẻ chia sẽ đem đến cho cuộc sống những điều kì lạ mà ta 

không tưởng. 

2. Bàn luận, mở rộng vấn đề: 

- Tác dụng của sự sẻ chia: 

+ Khi chúng ta biết sẻ chia, chúng ta sẽ nhận được sự quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ, yêu thương 

từ những người xung quanh. 

+ Khi mọi người biết sẻ chia các mối quan hệ sẽ trở nên tốt đẹp hơn. 

+ Sự sẻ chia giúp con người vượt qua những thử thách, khó khăn trong cuộc sống. 

+ Sẻ chia với mọi người sẽ đem lại niềm vui, sự hạnh phúc cho chính bản thân. 

- Sự sẻ chia diễn ra trên nhiều phương diện, cả vật chất lẫn tinh thần, cả những người thân 

thiết đến những mối quan hệ ngoài xã hội. 

- Chứng minh: học sinh lấy dẫn chứng, có phân tích. 

- Phê phán những con người sống ích kỉ, chỉ nghĩ đến bản thân mình. 

- Liên hệ bản thân: Em đã biết chia sẻ với mọi người chưa? Sự chia sẻ giúp em điều gì trong 

cuộc sống. 

Câu 3: 











Tác giả: 

- Là nhà thơ chiến sĩ, trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Ông từng cầm súng chiến 

đấu trong chiến trường miền Nam. 

- Sáng tác của ông cuốn hút người đọc nhờ cảm xúc tinh tế, ngòi bút giàu chất lãng mạn và 

lối viết giản dị, giàu sức gợi. 

Tác phẩm: 

- Mùa thu – một đề tài quen thuộc của thơ ca phương Đông nói chung và thơ ca Việt Nam nói 

riêng. 

- Tác phẩm được sáng tác vào năm 1977, được in lại nhiều lần trong các tập thơ mà gần đây 

nhất là tập “Từ chiến hào đến thành phố” – 1991. 


a. Khoảnh khắc giao mùa 

* Tín hiệu mùa thu 

- Tín hiệu đầu tiên mà tác giả cảm nhận qua khứu giác là hương ổi. Với nhiều nhà thơ khác, 

mùa thu là mùa của hương cốm dìu dịu, hoa sữa nồng nàn. Còn đối với Hữu Thỉnh đó là 

hương ổi mộc mạc, bình dị. Hương ổi chủ động “phả vào trong gió se”. 

+ Với từ “phả” tác giả đã đặc tả hương thơm đậm như sánh lại, quện lại, lùa vào trong gió, 

làm cho nó trở nên thơm tho lạ thường. Dường như hương ổi đã truyền cho ta hơi ấm của tình 

cảm, hơi thở của cuộc sống. 

+ Vì thế gợi hình dung cụ thể về mùi ổi chín thơm nồng, ngọt mát, có sức lan tỏa. 

- Mùa thu về còn hiện qua cả xúc giác “gió se”. Gió và hương ổi làm thức dậy cả không gian 

thôn vườn, ngõ xóm. 

- Hình ảnh “sương qua ngõ”. Nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy “chùng chình” đã làm cho làn 

sương trở nên sinh động có hồn. 

* Cảm xúc của nhà thơ 

- Trong giờ phút giao mùa ấy lòng nhà thơ thật đắm say:

+ Đó là cảm giác bất ngờ khi bắt gặp tín hiệu thu về: “Bỗng nhận ra hương ổi”. Từ “bỗng” 

diễn tả cảm xúc ngạc nhiên, ngỡ ngàng, một niềm vui chợt đến, một thoáng xúc động, một 

cái giật mình khẽ đánh thức con người khỏi những bề bộn của cuộc sống để hòa mình với 

thiên nhiên và cảm nhận những vẻ đẹp giản dị nhất của nó. 

+ Rồi đến cảm giác mơ hồ, mong manh, bối rối, tự hỏi lòng mình “hình như thu đã về”. 

+ Từ “về” còn gợi ra cảm giác thân thiết, quen thuộc, ấm áp như nhà thơ gặp lại một người 

bạn cũ. 

=> Phải gắn bó lắm với cuộc đời, phải có giác quan vô cùng nhạy cảm thì nhà thơ mới có 

những cảm nhận tinh tế đến vậy về phút giao mùa. 

b. Bức tranh mùa thu và sự chuyển biến rõ nét hơn của đất trời khi sang thu 

* Hai câu đầu: Từ không gian nhỏ bé, ngòi bút của Hữu Thỉnh đã vẽ bức tranh không gian 

rộng lớn với đường nét cụ thể. 

- Hình ảnh dòng sông và cánh chim được vẽ với những nét tương phản: 

+ Dòng sông trôi một cách hiền hòa, nhàn hạ. Nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy gợi hình 

“dềnh dàng” đã đặc tả hình ảnh dòng sông trôi chậm chạp, thong thả. 

+ Đối lập lại là hình ảnh những cánh chim vội vã ở buổi hoàng hôn. 

* Hai câu sau: tạo điểm nhấn cho bức tranh 

- Đây là một liên tưởng độc đáo, mới lạ, sáng tạo của nhà thơ. Hình ảnh đám mây xuất hiện 

cùng từ “vắt” đã gợi ra khung cảnh: một làn mây mỏng nhẹ, mềm mại, uyển chuyển như một 

dải lụa, một tấm khăn voan vắt ngang trên bầu trời. Đồng thời còn gợi ra sự tinh nghịch, hồn 

nhiên. 

- Vẫn là đám mây ấy nhưng lại vắt nửa mình sang thu. Nghệ thuật nhân hóa đã làm đám mây 

mang tâm trạng con người: nửa lưu luyến, bịn rịn mùa hạ, nửa háo hức nghiêng hẳn sang thu. 

=> Chính bởi hình ảnh mùa hạ nối với mùa thu bằng đám mây chùng chình đã làm cho người 

đọc cảm nhận về không gian chuyển mùa thật đẹp, sinh động và bước đi thời gian thật khẽ, 

thật êm. 

c. Nghệ thuật 

- Thể thơ 5 chữ. Nhịp thơ chậm, âm điệu nhẹ nhàng. 

- Nhiều từ có giá trị gợi tả, gợi cảm sâu sắc. 

- Sự cảm nhận tinh tế, thú vị, gợi những liên tưởng bất ngờ. 

- Hình ảnh chọn lọc mang nét đặc trưng của sự giao mùa hạ - thu 

3. Đánh giá chung: Đất trời sang thu gợi biết bao cảm xúc, gợi bao suy ngẫm về đời người 

sang thu.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Quảng Ninh (Năm học 2018 - 2019) 

Câu 1: 

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi nêu ở dưới: 

…Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 

Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bụt 

Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ… 

(Ngữ Văn 9, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015, tr.143) 


Đoạn thơ trên trích trong văn bản nào? Tác giả là ai? 


Trong các từ nhóm trên, từ nào được dùng với nghĩa gốc, từ nào được dùng với nghĩa 

chuyển. Giải thích nghĩa gốc, nghĩa chuyển của từ nhóm trong đoạn thơ. 


Nêu hiệu quả nghệ thuật của từ nhóm trong đoạn thơ trên. 


Hãy viết một đoạn văn theo phép lập luận diễn dịch từ 12 đến 15 câu trình bày suy nghĩ của 

em về lối sống giản dị, trong đó có sử dụng một phép liên kết (gạch chân dưới phương tiện 

liên kết và tên phép liên kết được sử dụng) 


Về truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của tác giả Nguyễn Thành Long có ý kiến cho rằng: Truyện đã 

khắc họa thành công hình ảnh những con người lao động bình thường mà cao đẹp. 

Hãy phân tích nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích Lặng lẽ Sa Pa (Ngữ văn 9, Tập một, 

NXB Giáo dục Việt Nam, 2015, tr 180) để làm sáng tỏ ý kiến trên 


Câu 1: 

a. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Bếp lửa 


Đoạn thơ trên trích trong văn bản “Bếp lửa” của tác giả Bằng Việt. 

b. 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. 

Phương pháp phân tích, lí giải.


Từ nhóm trong câu thơ 1,3 được dùng theo nghĩa gốc, từ nhóm trong câu thơ 2,,4 được dùng 

theo nghĩa chuyển. 

Nghĩa gốc: là động từ thể hiện một hành động làm cho lửa bén, cháy bén, cháy lên ngọn lửa 

và một bếp lửa hoàn toàn có thật có thể cảm nhận bằng mắt thường. 

Nghĩa chuyển: (hình ảnh bếp lửa và bà) khơi dậy niềm yêu thương, những kí ức đẹp cho 

cháu. Bà đã truyền hơi ấm tình người, khơi dậy trong tâm hồn cháu tình yêu thương gia đình, 

tình yêu quê hương đất nước. Và cũng chính từ hình ảnh bếp lửa, bà đã khơi dậy cả những kí 

ức, kỉ niệm tuổi thơ ấu trong cháu để cháu luôn nhớ về nó cũng có nghĩa là nhớ về cội nguồn, 

dân tộc. 

c. 



Từ nhóm được điệp lại 4 lần trong đoạn thơ trên nhằm: Nhóm lên ngọn lửa của tình người 

nồng ấm giữa cuộc đời thiếu thốn. Nhóm lên ngọn lửa tâm hồn cháu để cháu biết yêu thương 

khoai sắn ngọt bùi, cháu biết vui trước niềm vui bình dị nhất. 

Câu 2: 

Phương pháp: HS vận dụng các phương pháp giải thích, phân tích, chứng minh để làm đoạn 










- Đoạn văn đáp ứng yêu cầu về hình thức từ 8 đến 10 câu và có sử dụng phép thế. 


Giới thiệu vấn đề: Lối sống giản dị. 


- Lối sống giản dị là lối sống không cầu kì, xa hoa, kiểu cách, sống phù hợp với hoàn cảnh 

của bản thân, gia đình và xã hội. Sống giản dị còn là không lãng phí, không chạy theo những 

nhu cầu vật chất và hình thức bề ngoài.

- Biểu hiện: Giản dị trong sinh hoạt (trong cách ăn mặc), giản dị trong quan hệ với mọi 

người, giản dị trong lời ăn, tiếng nói. 

2. Bàn luận, mở rộng 

- Tại sao con người cần có lối sống giản dị? 

+ Của cải, vật chất là thành quả lao động của con người. Bởi vậy mình cần phải xây dựng và 

rèn luyện cho mình lối sống giản dị và tiết kiệm. Đó cũng là cách biểu hiện sự tôn trọng 

những giá trị lao động. 

+ Lối sống giản dị là truyền thống tốt đẹp của cha ông bao đời, chúng ta cần phát huy bền 

vững. Hơn nữa, người sống giản dị sẽ nhận được sự cảm thông và giúp đỡ của những người 

xung quanh. 

+ Lối sống giản dị giúp con người tiết kiệm thời gian, sức lực và làm cho các mối quan hệ xã 

hội trở nên hài hòa, chân thành và gắn bó. Nó cũng là cách di dưỡng những phẩm giá tốt đẹp 

của nhân cách và tinh thần con người. 

+ Lối sống giản dị cũng giúp chúng ta hướng đến những giá trị đích thực, biết trân trọng 

những gì có ở xung quanh mình và vun đắp những điều có ý nghĩa. 

- Làm sao để rèn luyện lối sống giản dị? 

+ Tăng cường học tập, tích lũy tri thức để bản thân trở thành những người thực sự hiểu biết. 

+ Trong sinh hoạt, nên mua sắm những gì cần thiết, điều chỉnh sinh hoạt hợp lí với điều kiện 

cá nhân, gia đinh và xã hội. 

+ Nói năng điềm đạm, nhẹ nhàng; ứng xử hài hòa trong các mối quan hệ. 

+ Biết giúp đỡ, chia sẻ với những người xung quanh một cách nhiệt tình và chân thành. 

- Phê phán lối sống xa hoa, kiểu cách. 

- Bài học liên hệ bản thân: Em đã làm gì để rèn luyện lối sống giản dị? 

Câu 3: 










1. Giới thiệu chung:

- Tác giả: 

+ Sáng tác từ thời kì kháng chiến chống Pháp và nhanh chóng trở thành một cây bút tiêu biểu 

của nền văn xuôi cách mạng Việt Nam. 

+ Thành công ở truyện ngắn và kí. 

+ Tác phẩm của Nguyễn Thành Long tập trung phản ánh vẻ đẹp của con người Việt Nam mới 

trong lao động và trong chiến đấu. 

+ Lối viết vừa chân thực, giản dị, vừa giàu chất trữ tình. 

- Tác phẩm: Được viết vào mùa hè năm 1970 – là kết quả chuyến công tác lên Lào Cai của 

tác giả. 

- Anh thanh niên được miêu tả qua cái nhìn của nhiều nhân vật: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ 

sư… Từ những điểm nhìn ấy tác giả dần khám phá, khắc họa những vẻ đẹp tiềm ẩn trong tâm 

hồn anh. 

2. Phân tích vấn đề 

“Truyện đã khắc họa thành công hình ảnh những con người lao động bình thường mà cao 

đẹp”. 

=> Nhận xét đã khẳng định vẻ đẹp bình dị, khiêm nhường của anh thanh niên trong cuộc sống 

cũng như trong lao động. 



quanh. 

+ Thèm người, nhớ người, mong được trò chuyện anh đã dùng khúc gỗ chắn ngang đường. 

+ Anh là người có trái tim biết yêu thương, sẻ chia, thân thiện: gửi củ tam thất cho vợ bác lái 

xe,; Trò chuyện cởi mở, tặng hoa, tặng quà ăn đường cho người vừa mới gặp lần đầu là ông 

họa sĩ, cô kĩ sư. 

- Anh còn là người có tinh thần lạc quan trong một hoàn cảnh sống nhiều khó khăn, thử 

thách: 

+ Biết tạo ra niềm vui cho cuộc sống của mình: trồng hoa trước nhà. 

+ Biết tổ chức một cuộc sống gọn gàng, ngăn nắp, tìm cho mình những thú vui lành mạnh: 

căn nhà anh ở sạch sẽ, đọc sách. 


- Rất say mê công việc đo gió, đo mưa trên đỉnh Yên Sơn: 

+ Chấp nhận sống và làm việc một mình trên đỉnh núi cao mấy nghìn mét so với mặt biển, 

anh dám đối mặt và vượt lên nỗi cô đơn vì tình yêu công việc. 

+ Coi công việc như một người bạn “ta với công việc là đôi”


thời tiết giúp người nông dân sản xuất, giúp không quân bắn rơi máy bay. 









đã chọn: ông kĩ sư vườn rau Sa Pa, anh cán bộ địa chất lập bản đồ sét => tất cả đều lặng lẽ và 




việc. 

=> Anh là hiện thân cho vẻ đẹp của một lớp người đang tích cực góp phần tạo dựng lên cuộc 


c. Nghệ thuật khắc họa nhân vật 

- Ngôi kể: ngôi thứ 3, điểm nhìn trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn và ý nghĩ của nhân vật ông 

họa sĩ, ngoài ra còn có điểm nhìn của cô kĩ sư và bác lái xe. Khiến cho câu chuyện về nhân 

vật trở nên khách quan, chân thực, có cái nhìn nhiều chiều về nhân vật. Qua cách nhìn và cảm 

xúc của các nhân vật, hình ảnh người thanh niên hiện lên rõ nét và đáng mến hơn. 

- Tình huống truyện là cuộc gặp gỡ tình cờ, ngắn ngủi giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư và anh thanh 

niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn, Sa Pa.Tạo tình huống ấy khiến tác giả giới 

thiệu nhân vật một cách thuận lợi, nhất là để nhân vật ấy hiện lên qua cái nhìn, ấn tượng của 

các nhân vật khác. Từ đó làm cho hình tượng của anh thanh niên trở nên khách quan, chân 

thực. 


- Tác phẩm đã khắc họa thành công hình ảnh những con người lao động bình dị, mà tiêu biểu 

là anh thanh niên. 

- Truyện khẳng định vẻ đẹp của người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Quảng Trị (Năm học 2018 - 2019) 

I. ĐỌC HIỂU (4.0 điểm) (ID: 265734) 

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới: 

TIẾNG VỌNG RỪNG SÂU 

Có một cậu bé ngỗ nghịch hay bị mẹ khiển trách. Ngày nọ giận mẹ, cậu chạy đến một 

thung lũng cạnh rừng rậm. Lấy hết sức mình, cậu thét lớn: “Tôi ghét người”. Khu rừng có 

tiếng vọng lại: “Tôi ghét người”. Cậu bé hốt hoảng quay về, sà vào lòng mẹ khóc nức nở. 

Cậu bé không sao hiểu được từ trong rừng lại có tiếng người ghét cậu. 

Người mẹ cầm tay con, đưa cậu trở lại khu rừng. Bà nói: “Giờ thì con hãy hét thật to: 

Tôi yêu người”. Lạ lùng thay, cậu bé vừa dứt tiếng thì có tiếng vọng lại: “Tôi yêu người”. 

Lúc đó, người mẹ mới giải thích cho con hiểu: “Con ơi, đó là định luật trong cuộc sống của 

chúng ta. Con cho điều gì, con sẽ nhận điều đó. Ai gieo gió thì ắt gặt bão. Nếu con thù ghét 

thì người cũng thù ghét con. Nếu con yêu thương người thì người cũng yêu thương con”. 

(Theo Quà tặng cuộc sống, NXB Trẻ, 2002) 

Câu 1. Nhận biết 

Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên. 

Câu 2. Nhận biết 

Xác định và gọi tên thành phần biệt lập trong câu sau: “Con ơi, đó là định luật trong cuộc 

sống của chúng ta.” 

Câu 3. Thông hiểu 

Thông điệp mà câu chuyện trên mang đến cho người đọc. 

Câu 4. Vận dụng cao 

Viết đoạn văn (khoảng 10 dòng) trình bày suy nghĩ của em về vấn đề cho và nhận trong cuộc 

sống. 

II. LÀM VĂN (6.0 điểm) Vận dụng cao 






Một mùa xuân nho nhỏ




(Trích Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải, Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục) 



Câu 1: 



Phương thức biểu đạt chính của văn bản: tự sự. 

Câu 2: 

Phương pháp: căn cứ bài Thành phần biệt lập 


Thành phần biệt lập – thành phần gọi – đáp: Con ơi. 

Câu 3: 



Thông điệp: Con người nếu cho đi những điều gì sẽ nhận lại được những điều như vậy, cho đi 

điều tốt đẹp sẽ nhận được điều tốt đẹp. 

Câu 4: 





+ Cho tức là hành động đem những thức thuộc về mình mang đến cho người khác. Cho chính 

là sự san sẻ, giúp đỡ, yêu thương xuất phát từ tâm, từ tim của một người. Dù “cho” rất nhỏ, 

rất đời thường nhưng đó là cả một tấm lòng đáng quý. 

+ Nhận là hành động cầm lấy cái được trao cho mình. Nhận ở đây còn là nhận sự yêu thương 

của người khác với mình, là nhận lại sự đáp trả, đền ơn. 

Cho và nhận là một mối quan hệ nhân quả nhưng ẩn chứa trong đó rất nhiều mối quan hệ 

tương trợ, bổ sung cho nhau. 

*Bàn luận vấn đề:

+ Nếu con người biết cho và nhận, cuộc sống sẽ trở nên hạnh phúc hơn, các mối quan hệ xã 

hội trở nên tốt đẹp hơn. 

+ Phê phán những người cho đi có mục đích, chỉ biết nhận mà không biết cho. 

+ Liên hệ bản thân: Em đã cho và nhận những gì trong cuộc sống. 

II. LÀM VĂN 











Tác giả: 

- Là một nhà thơ cách mạng, sự nghiệp thơ văn của ông gắn với hai cuộc kháng chiến của dân 

tộc. 

- Thanh Hải để lại số lượng tác phẩm không nhiều nhưng vẫn tạo được dấu ấn riêng nhờ vẻ 

đẹp bình dị, trong sáng, ngôn ngữ thơ giàu nhạc điệu, cảm xúc chân thành, đằm thắm. 

Tác phẩm: 

- Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1980 – thời điểm Thanh Hải ốm nặng và chỉ mấy tuần 

lễ sau ông qua đời. 

- Được sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt nhưng bao trùm bài thơ lại là tình yêu, là sự gắn bó 

thiết tha với quê hương, đất nước, là cả một khát vọng sống đẹp của tác giả. 

- Mùa xuân đất nước đã khơi dậy trong lòng nhà thơ những khát vọng sống cao quý. 


a. Niềm nguyện ước chân thành của tác giả: 

- Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được khơi gợi từ những cảm nhận về một mùa xuân 

mới, mùa xuân của thiên nhiên đất trời, mùa xuân của cuộc sống lao động và chiến đấu của 

dân tộc. - Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được thể hiện một cách khiêm nhường nhưng 

rất đỗi chân thành: 


Ta làm một cành hoa



+ Điệp từ “ta làm”, lặp cấu trúc, liệt kê -> giúp tác giả bày tỏ ước nguyện được hiến dâng 

cuộc đời mình cho quê hương, xứ sở. 

+ Các hình ảnh “con chim hót” “một cành hoa” “nốt nhạc trầm”: giản dị, tự nhiên mà đẹp 

đẽ, thể hiện ước nguyện khiêm nhường mà đáng quý. 

+ Có sự ứng đối với các hình ảnh ở đầu bài thơ cho thấy lí tưởng cống hiến cho đời là một lẽ 

tự nhiên, tất yếu; gợi liên tưởng đến mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng, giữa con người 

– đất nước. 

Tấm lòng thiết tha được hòa nhập, được cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước. 

- Khát vọng sống đẹp được nâng lên thành lí tưởng sống cao cả”: 





+ “Mùa xuân nho nhỏ”: ẩn dụ cho những gì đẹp nhất, tinh túy nhất của cuộc đời con người 

để góp phần làm nên mùa xuân của đất nước. Là cách nói khiêm nhường, giản dị, gợi một 

tâm hồn đẹp, một lối sống đẹp, một nhân cách đẹp “lặng lẽ dâng cho đời”. 

+ Điệp từ “dù là” + hỉnh ảnh tương phản “tuổi hai mươi” – “khi tóc bạc” khẳng định sự tồn 

tại bền vững của những khát vọng và lí tưởng sống ấy. Cả cuộc đời mình ông vẫn muốn chắt 

chiu những gì tốt đẹp nhất để hiến dâng cho đời. 

Khổ thơ là lời tổng kết của nhà thơ về cuộc đời mình. Cho đến tận cuối đời ông vẫn khát 

khao cống hiến cho đất nước. 

Tình yêu đất nước, yêu cuộc đời đã giúp tâm hồn Thanh Hải bay lên với những khát 

vọng sống cao đẹp. 

- Liên hệ với các nhà thơ khác: Biết lặng lẽ dâng đời, biết sống vì mọi người cũng là cách 

sống mà nhà thơ Tố Hữu đã viết: 

“Nếu là con chim chiếc lá 

Thì con chim phải hót, chiếc là phải xanh, 

Lẽ nào vay mà không trả 

Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình”. 

Nguyễn Trãi đã từng tâm niệm: 

“Bui một tấc lòng trung lẫn hiếu 

Mài chăng khuyết,nhuộm chăng đen”.

. Đặc sắc nghệ thuật 

+ Thể thơ 5 chữ, cách gieo vần liền giữa các khổ thơ tạo sự liền mạch của cảm xúc. 

+ Ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, trong sáng. 

+ Cảm xúc chân thành, tha thiết. 

3. Đánh giá chung: 

+ Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được thể hiện một cách khiêm nhường nhưng rất đỗi 

chân thành, đó là ước nguyện được hòa nhập, được là một con chim hót, một nhành hoa tỏa 

ngát hương, một nốt trầm xao xuyến, một mùa xuân nho nhỏ… bất chấp thời gian, bất chấp 

tuổi tác. 

+ Niềm khát khao ấy càng có ý nghĩa và xúc động khi là ước nguyện của một người đang 

nằm trên giường bệnh.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Tây Ninh (Năm học 2018 - 2019) 

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 ĐIỂM) 

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 3: 

… Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá. (1) 

Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? (2) Những đường hầm bí mật chắc 

còn là khướt lắm. (3)… 

(Theo Làng – Kim Lân, Ngữ văn 9, Tập 1, tr.163, NXB Giáo dục) 

Câu 1: (1.0 điểm) Xác định các phương thức biểu đạt của đoạn trích 

Câu 2: (1.0 điểm) Gọi tên, chỉ ra một biện pháp tu từ và nêu hiệu quả diễn đạt của biện pháp 

tu từ đó trong câu sau: “Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, 

xẻ hào, khuân đá,…” 

Câu 3: (1.0 điểm) Trong đoan trích trên, câu nào là lời trần thuật của tác giả? Câu nào là lời 

độc thoại nội tâm của nhân vật? Nêu tác dụng của các lời độc thoại nội tâm trong việc biểu 

đạt nội dung. 

II. TẬP LÀM VĂN (7.0 ĐIỂM) 

Câu 1: (3.0 điểm) Em hãy viết một bài văn (khoảng một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ về 

tính dũng cảm. 

Câu 2: (4.0 điểm) Phân tích đoạn thơ sau đây để làm nổi bật những cơ sở tạo nên tình đồng 

chí cao đẹp: 

Quê hương anh nước mặn đồng chua 

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá 

Anh với tôi đôi người xa lạ 

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau 

Súng bên súng, đầu sát bên đầu 

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ 

Đồng chí! 

(Trích Đồng chí – Chính Hữu, Ngữ văn 9, Tập 1, tr. 128, NXB Giáo dục) 



Câu 1: 



Đoạn trích sử dụng phương thức biểu đạt tự sự, biểu cảm. 

Câu 2: 

Phương pháp: căn cứ các biện pháp nghệ thuật 


- Chỉ ra một biện pháp tu từ: liệt kê: đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá. 

- Tác dụng: nói lên ước muốn của ông Hai, mong được về làng để cùng anh em đồng chí 

tham gia công cuộc kháng chiến mà trước khi đi tản cư ông vẫn hay làm. 

Câu 3: 



Trong đoạn trích trên, câu (1) là câu lời trần thuật của tác giả. Câu (2) (3) là lời độc thoại nội 

tâm của nhân vật. 

Tác dụng của các lời độc thoại nội tâm trong việc biểu đạt nội dung là: thể hiện nỗi nhớ làng 

của ông Hai khi ông phải đi tản cư. Trong lòng người nông dân yêu làng quê thê thiết này, 

mong muốn được trở về làng để tham gia kháng chiến. Tình yêu làng đó cũng là biểu hiện 

của tình yêu đất nước. 

II. LÀM VĂN 

Câu 1: 




- Bài văn ngắn (khoảng một trang giấy thi). 

- Trình bày rõ ràng, không mắc lỗi diễn đạt, lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. 



I. Mở bài: Nêu lên vấn đề lòng dũng cảm của con người. 


1. Giải thích: Dũng cảm là đức tính của con người dám đứng lên đấu tranh, vượt qua thách 

thức, hiểm nguy, khó khăn, cám dỗ để bảo vệ lẽ phải, công lý. 


* Lí giải vì sao cần đức tính dũng cảm 

- Con người cần dũng cảm để chống lại những gì phản tiến bộ, phản nhân văn, những điều 

xấu, điều ác để khiến xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.

- Dũng cảm dạy chúng ta biết đấu tranh cho lẽ phải, thậm chí biết cứu giúp người khác, biết 

hi sinh cho những điều xứng đáng để cuộc sống tươi đẹp hơn. 

* Ý nghĩa lòng dũng cảm: 

- Cái xấu cái ác sẽ bị đẩy lùi, cuộc sống con trở nên tốt đẹp hơn. 

- Luôn được mọi người yêu quý. 

* Chứng minh 

- Trong lịch sử dân tộc ta, mặc dù bị phương Bắc đô hộ, nhưng tổ tiên vẫn kiên cường, gan 

dạ, dũng cảm chống giặc ngoại xâm. Không chỉ vậy cha ông còn anh dũng đánh trả những kẻ 

thù lớn mạnh như Pháp, Mỹ. 

- Cuộc sống hòa bình nhưng vẫn có nhiều tấm gương phòng chống tội phạm, chiến sĩ công an 

hi sinh thân mình để bắt tội phạm,… 

- Đối với học sinh lòng dũng cảm đơn giản như dám thừa nhận về việc chưa làm bài tập về 

nhà, làm sai dám nhận lỗi, dũng cảm nói ra các khuyết điểm của bạn bè trong lớp, bảo vệ cái 

tốt và lên án cái xấu. 

4. Mở rộng vấn đề và liên hệ bản thân: 

- Phê phán tính hèn nhát: một số trường hợp phê phán như không dám thừa nhận lỗi mà mình 

tự gây ra, hèn nhát khi gặp khó khăn, tính ích kỉ chỉ nghĩ đến bản thân. 

- Liên hệ bản thân: là học sinh cần phải nhận thức được lòng dũng cảm là đức tính tốt đẹp. 

Rèn luyện thêm lòng dũng cảm để sẵn sàng đối mặt với khó khăn, thử thách trong cuộc sống. 

Câu 2: 



I. Giới thiệu chung 

- Chính Hữu là nhà thơ quân đội trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp. 

- Phần lớn thơ ông hướng về đề tài người lính với lời thơ đặc sắc, cảm xúc dồn nén, ngôn ngữ 

hàm súc, cô đọng, giàu hình ảnh. 

- Khổ thơ gồm 7 câu thơ đầu của bài thơ “Đồng chí” đã nêu lên những cơ sở cao đẹp của tình 

đồng chí. 


1. Cơ sở của tình đồng chí 

Tình đồng chí được xây dựng trên cơ sở những điểm chung giữa những con người từ xa lạ trở 

nên thân quen và thành tri kỉ. Đó là điểm chung như sau: 

- Chung nhau về hoàn cảnh xuất thân

+ Thủ pháp đối: “quê hương anh” – “làng tôi” cho thấy sự tương đồng trong lai lịch, cảnh 

ngộ của những người lính thời chống Pháp. Họ đều ra đi từ những miền quê nghèo khó. 

- Chung nhau về lí tưởng, lòng yêu nước: 

+ Từ những miền quê xa lạ, họ nhập ngũ và quen nhau trong quân ngũ. 

+ Họ cùng chung một chiến tuyến chống kẻ thù chung. 

- Cùng chung nhiệm vụ: 

+ “Súng bên súng” -> nhiệm vụ trong cuộc chiến. 

+ “Đầu sát bên đầu”, “chung chăn” -> cùng trải qua cuộc sống gian khổ, chia sẻ cho nhau 

những tình cảm nồng ấm. 

=> Từ đó hình thành tình đồng chí. Đây là cả một quá trình, từ: 

+ “Anh” – “tôi” thành “anh với tôi” rồi “đôi tri kỉ” và “đồng chí”. 

+ “Bên”, “sát” thành “chung” 

-> Từ người xa lạ nhưng cuộc đời người lính với rất nhiều điểm tương đồng đã khiến tình 

cảm đượm dần lên để trở thành tình đồng chí. Hình ảnh “đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ” 

gợi cho tình đồng chí sự sẻ chia vui buồn, xóa đi mọi khoảng cách, thân thương, gắn bó như 

tình bạn bè chân thật. 

- Khép lại đoạn thơ chỉ vẻn vẹn 2 từ “Đồng chí!” đứng tách riêng thể hiện cảm xúc dồn nén, 

chân thành và gợi sự thiêng liêng, sâu nặng của tình đồng chí. Câu thơ kết thúc bằng dấu “!” 

như một nốt nhấn, một lời khẳng đinh sự kết tinh tình cảm của người lính, tạo bản lề cho 

đoạn sau. 

=> Đoạn thơ vừa lí giải cơ sở của tình đồng chí lại vừa cho thấy sự biến đổi kì diệu: từ những 

người nông dân xa lạ họ trở thành những đồng chí, đồng đội sống chết có nhau. 

=> Tình đồng chí là tình cảm của giai cấp cần lao, từ những người chung mục đích, lí tưởng, 

gắn bó tự nguyện thành bền chặt trong sự chan hòa, chia sẻ. Từ những điểm chung này, tình 

đồng chí sẽ được thể hiện bằng những biểu hiện cụ thể và kết tinh cao đẹp bằng hình tượng ở 

những đoạn thơ tiếp theo. 

2. Nghệ thuật 

- Đoạn thơ được viết bằng thể thơ tự do, bút pháp tả thực. 

- L ời thơ giản dị, mộc mạc, cô đọng; 

- Hình ảnh thơ gợi cảm, giàu ý nghĩa… 

III. Tổng kết 

- Đoạn thơ đã khắc họa chân thực mà sinh động tình đồng chí gắn bó keo sơn của những lính 

vệ quốc trong những ngày đầu kháng chiến, đồng thời thể hiện tài năng nghệ thuật của tác 

giả.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Thừa Thiên Huế (Năm học 2018 - 2019) 

I. Phần Đọc hiểu (3.0 điểm) 

Đọc kĩ ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi nêu bên dưới: 

Ngạn ngữ có câu: Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian không 

mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá. 

Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp 

thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết. 

Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm bắt 

thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại. 

Thời gian là tiền. Trong kinh doanh, sản xuất hàng hóa đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ. 

Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa 

đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được. 

Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và 

cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. 

(Phương Liên, Thời gian là vàng, Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, tr.36) 


Xác định phương thức biểu đạt chính của ngữ liệu trên. 


Nêu ngắn gọn nội dung của ngữ liệu. 


Xét về cấu tạo, câu “Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu 

điều cho bản thân và cho xã hội.” là kiểu câu gì? Vì sao? 


Ngữ liệu trên chuyển tải thông điệp gì? 

II. Phần Tập làm văn (7.0 điểm) 


Viết một đoạn văn nghị luận (không quá một trang giấy thi) theo cách diễn dịch bàn về 

ý nghĩa của tuổi thơ đối với mỗi người. 


Cảm nhận của em về vẻ đẹp của hai nhân vật: anh Sáu trong tác phẩm Chiếc lược ngà 

(Nguyễn Quang Sáng) và anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành 

Long) 


HƯỚNG DẪN LÀM BÀI

Câu 1: 



Phương thức biểu đạt chính của ngữ liệu trên là nghị luận. 

Câu 2: 



Nội dung của ngữ liệu trên: Khẳng định giá trị của thời gian quý hơn vàng vì không mua 

được. Thời gian là sự sống, là thắng lợi, là tri thức và nếu biết tận dụng thời gian, chúng ta có 

thể làm được nhiều điều đáng quý cho chính mình cũng như cho xã hội. 

Câu 3: 

Phương pháp: căn cứ nội dung bài Câu ghép 


Xét về cấu tạo, câu “Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều 

cho bản thân và cho xã hội.” là kiểu câu ghép. 

Vì ở đây là câu ghép đã bị lược mất cả hai thành phần chủ ngữ ở hai vế nhưng chúng ta vẫn 

có thể hiểu đối tượng mà câu văn nói tới là mọi người, chúng được tảo bởi cặp quan hệ từ 

“nếu … thì”. Chúng ta có thể khôi phục câu văn như sau để dễ xác định: “Thế mới biết, nếu 

chúng ta biết tận dụng thời gian thì chũng ta sẽ làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho 

xã hội.” 

Câu 4: 



Ngữ liệu trên chuyển tải thông điệp nhắc nhở mọi người biết quý trọng thời gian, dùng thời 

gian để làm những điều có ý nghĩa. 

II. LÀM VĂN 

Câu 1: 




- Đoạn văn nghị luận (không quá 1 trang giấy thi). 

- Theo cách diễn dịch. 

- Diễn đạt rõ ràng, không sai chính tả. 

* Yêu cầu về nội dung: Bài làm của học sinh đảm bảo các ý chính sau. 

- Tuổi thơ là quãng thời gian thơ bé, nhỏ tuổi.

- Tuổi thơ có ý nghĩa quan trọng với mỗi người: 

+ Khi còn nhỏ, người ta không có quá nhiều thứ để nhớ, những ấn tượng tuổi thơ sẽ là những 

kỉ niệm được khắc ghi nhất. 

+ Tuổi thơ nuôi dưỡng những cảm xúc trong trẻo, hồn nhiên bên những người thân yêu, bên 

bạn bè. 

+ Tuổi thơ được chứng kiến và trải nghiệm nhiều điều mới lạ, mở ra những ước mơ trong 

sáng. 

+ Tuổi thơ được nuôi dưỡng như thế nào sẽ có ảnh hưởng nuôi dưỡng tâm hồn con người như 

thế. Tuổi thơ thiếu thốn nuôi dưỡng cho người ta ý chí, nghị lực vươn lên; tuổi thơ được sống 

trong yêu thương nuôi dưỡng cho người ta biết yêu thương những người khác; tuổi thơ được 

vui chơi tạo nên những kỉ niệm đẹp; ngay cả những tuổi thơ không may mắn cũng dạy cho 

người ta bài học nào đó trong cuộc đời. 

- Tuy nhiên, hiện nay, tuổi thơ của trẻ con trong thời đại mới khác trước rất nhiều. Có những 

điều kiện hiện đại hơn nhưng chưa chắc con trẻ được khám phá và nuôi dưỡng thể xác, tâm 

hồn lành mạnh như trước đây. 

- Điều quan trọng là làm thế nào để mỗi tuổi thơ đều đáng nhớ, đáng yêu. Kể cả những vấp 

ngã, đau đớn trong tuổi thần tiên ấy cũng trở thành những mốc cuộc đời không thể nào quên. 

- Đã đi qua tuổi thơ của mình, tuổi thơ em có gì đặc biệt và có vai trò như thế nào với em. 

Câu 2: 



1. Mở bài 

- Giới thiệu hai tác giả, hai tác phẩm 

- Giới thiệu hai nhân vật là linh hồn của tác phẩm, gửi gắm những tư tưởng của tác giả. 

2. Thân bài 

2.1. Giống nhau 

- Anh Sáu và anh thanh niên đều là những con người mới trong thời đại kháng chiến chống 

Mĩ. 

- Họ đều có tình yêu quê hương, đất nước, giàu tình cảm với những người thân trong gia 

đình, mang trong mình tình yêu lớn, lí tưởng lớn. Họ là đại diện cho con người Việt Nam 

trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. 

2.2. Khác nhau 

a. Anh Sáu trong Chiếc lược ngà là hiện thân của người cha tha thiết yêu thương con. 

Tình cảm đó được thể hiện suốt dọc dài câu chuyện.Đồng thời ông Sáu cũng là một người 

lính chiến đấu giành lại niềm Nam thân yêu.

Trong 3 ngày ngắn ngủi về thăm con: 

- Xúc động mãnh liệt trong khoảnh khắc gặp lại con sau 8 năm xa cách: 

+Vội vàng, hấp tấp nhảy lên bờ gọi con 

+ Đưa tay đón con 

+ Bước những bước dài tới bên con 

+ Khuôn mặt biến đổi vì nỗi xúc động. 

- Đau đớn vì bé Thu không đáp lại tình cảm của ông mà sợ hãi bỏ chạy: 

+ Sầm mặt lại 

+ Đứng sững lại 

+ Hai tay buông thõng như bị gãy 

=> Đau khổ, bất lực vì không biết làm thế nào để san bằng khoảng cách của không gian, thời 

gian. 

- Suốt 3 ngày phép ông Sáu làm mọi cách để bé Thu thay đổi: 

+ Ông không đi đâu, chỉ quanh quẩn bên con 

+ Ông không giận con mà chỉ khe khẽ lắc đầu, cười trước sự bướng bỉnh, xa lánh của con. 

+ Thậm chí khi con bé chối từ sự chăm sóc của ông, ông đã đau đớn không giữ được bình 

tĩnh mà trách phạt con. 

=> Ông đã kiên nhẫn, dịu dàng, bao dung rất mực đối với con mình. 

- Khi chia tay, ông bộc lộ tình yêu con sâu nặng. 

+ Anh không dám lại gần con, chỉ nhìn con bằng ánh mắt trìu mến, buồn rầu. 

Ánh mắt cho thấy nỗi xót xa, cả sự yếu đuối của 1 người lính trước tình cảm gia đình. 

+ Giọt nước mắt mà ông cố dấu, lời hứa trở về cùng chiếc lược ngà cho con đã gói trọn tình 

cảm yêu thương, gắn bó sâu sắc, mãnh liệt mà ông dành cho con. 

=> Tình yêu con của ông Sáu đã chiến thắng mọi khoảng cách của sự biệt li. Tình cảm ấy 

luôn vẹn nguyên, ấm áp và tràn đầy. 

Khi ông trở lại chiến trường: 

- Luôn cảm thấy ân hận, khổ tâm vì đã đánh con. 

- Không quên lời hứa với con. Ông hiểu mơ ước ngây thơ của con. Cô bé muốn có một vật 

dụng để luôn nhớ về cha. 

+ Dồn nỗi nhớ, tình yêu và sự day dứt vào việc làm chiệc lược ngà. 

+ Ông tỉ mỉ cưa từng răng lược, cẩn thận khắc từng nét chữ “yêu nhớ tặng Thu con của ba”. 

+ Lúc nhớ con, ông lấy cây lược ra ngắm nghía, mài lên mái tóc. 

- Thậm chí, cái chết cũng không cướp đi được tình yêu thương con của ông Sáu.

+ Vết thương nặng trong một trận càn khiến ông kiệt sức, không trăng trối được điều gì 

nhưng ông vẫn dồn hết tàn lực móc cây lược trao cho đồng đội và gửi gắm đồng đội mình 

qua ánh mắt. 

+ Cây lược ấy đã được trao lại cho bé Thu. Tình cha con đã không chết, nâng đỡ cô bé trưởng 

thành, vượt lên mọi đau thương mất mát. 

=> Ông Sáu là biểu tượng cho tình yêu thương, sự ân cần và che chở của người cha dành cho 

con mình. Qua đó ta thấy được sự bất tử của tình cảm cha con. 

b. Anh thanh niên là đại diện cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời kì kháng chiến 

chống Mĩ, đại diện cho những con người ngày đêm cống hiến thầm lặn, xây dựng đất 


Hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật anh thanh niên 

- Anh là “người cô độc nhất thế gian”, một mình làm việc trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, 

quanh năm suốt tháng bốn bề mây phủ cây phong, lạnh rét. Anh cô độc đến “thèm người” và 

luôn “nhớ người”. 

- Công việc mỗi ngày của anh là: “Đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt 

đất”, dự báo trước thời tiết hàng ngày phục vụ sản xuất và chiến đấu. Công việc đòi hỏi phải 

tỉ mỉ, chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao. 

Tính cách, phẩm chất tốt đẹp của nhân vật anh thanh niên 

* Là con người thiết tha yêu cuộc sống: 

- Tình cảm gắn bó, sự quan tâm, gần gũi của anh với những người xung quanh. 

+ Lấy khúc cây chắn ngang đường để dừng xe -> thèm người, nhớ người, mong được trò 

chuyện và được nghe tiếng nói, tiếng cười. 

+ Gửi củ tam thất cho vợ bác lái xe -> quan tâm đến cả những người tình cờ gặp gỡ -> trái 

tim biết yêu thương, sẻ chia. 

+ Trò chuyện cởi mở, tặng hoa, tặng quà ăn đường cho người vừa mới gặp lần đầu là ông họa 

sĩ, cô kĩ sư -> Lòng đôn hậu, sự thân thiện của anh. 

- Tinh thần lạc quan trong một hoàn cảnh sống nhiều khó khăn, thử thách: 

+ Biết tạo ra niềm vui cho cuộc sống của mình -> trồng hoa trước nhà. 

+ Biết tổ chức một cuộc sống gọn gàng, ngăn nắp -> căn nhà anh ở sạch sẽ… 

+ Biết nối mình với cuộc sống văn minh, tự nâng cao hiểu biết, chuyên môn nhờ đọc sách -> 

nhờ bác lái xe mua sách. 

=> Giúp anh thanh niên hoàn toàn chủ động, vượt qua cuộc sống khó khăn cả vật chất lẫn 

tinh thần. 

* Là con người sống có lí tưởng, có niềm say mê và trách nhiệm với công việc. 

- Rất say mê công việc đo gió, đo mưa trên đỉnh Yên Sơn:

+ Chấp nhận sống và làm việc một mình trên đỉnh núi cao mấy nghìn m so với mặt biển -> 

dám đối mặt và vượt lên nỗi cô đơn vì tình yêu công việc. 



thời tiết giúp người nông dân sản xuất, từng giúp không quân bắn rơi máy bay. 









đã chọn: ông kĩ sư vườn rau Sa Pa, anh cán bộ địa chất lập bản đồ sét -> tất cả đều lặng lẽ và 




việc. 

=> Anh thanh niên là hiện thân cho vẻ đẹp của một lớp người đang tích cực góp phần tạo 

dựng lên cuộc sống mới cho quê hương, đất nước. 

* Anh là người khiêm tốn, thành thực 

- Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung của anh, anh từ chối bởi thấy công việc và những đóng 

góp của mình còn nhỏ bé, chưa thấm vào đâu so với “ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa”, “đồng 

chí nghiên cứu khoa học” đang nghiên cứu lập bản đồ sét với tất cả niềm say mê, hào hứng… 

Anh nhiệt thành giới thiệu để ông họa sĩ vẽ chân dung của họ - những con người làm việc hết 

mình, thầm lặng, những cống hiến đáng trân trọng và khâm phục. 

3. Kết bài 

- Hai nhân vật đại diện cho người Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ nhưng mỗi người 

mang vẻ đẹp khác nhau. 

- Khuynh hướng văn học thời bấy giờ - khung hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn’ cái tâm, 

cái tài của người nghệ sĩ.

Đề thi chính thức vào 10 môn Văn Sở GDĐT Trà Vinh (Năm học 2018 - 2019) 

PHẦN I: ĐỌC – HIỂU (3.0 điểm) 

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: 

“Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan của mọi người, nghe thật xót 

xa. Đó là tiếng "ba" mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng "ba" như vỡ tung ra từ 

đáy lòng nó, nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang 

hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó.Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên. 

Nó vừa ôm chặt lấy cổ ba nó vừa nói trong tiếng khóc: 

- Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con! 

Ba nó bế nó lên. Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài 

bên má của ba nó nữa”. 

(Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược ngà, SGK Ngữ văn 9, tập một, trang 198) 

Câu 1: (1.0 điểm). Nhận biết 

Xác định phép liên kết hình thức và từ ngữ liên kết trong các câu: “Ba nó bế nó lên. Nó hôn 

ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa” 


Câu văn “Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên 

má của ba nó nữa” sử dụng phép tu từ gì? 


Theo em, vì sao tác giả lại nhấn mạnh chi tiết bé Thu “hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó 

nữa”? 


Em có nhận xét gì về tình cảm bé Thu đối với ông Sáu được thể hiện qua đoạn trích trên? 

PHẦN II: TẬP LÀM VĂN (7.0 điểm) 

Câu 1 (2.0 điểm) Vận dụng cao 

Việc bày tỏ tình cảm của con cái đối với cha mẹ có thể được thể hiện bằng nhiều cách khác 

nhau nhưng là một việc rất cần thiết. 

Hãy viết một đoạn văn trình bày suy nghĩ của em về điều đó. 


Sách giáo khoa Ngữ văn 9 có nhận định rằng: Đoạn thơ “Cảnh ngày xuân” là bức tranh thiên 

nhiên, lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng được gợi lên qua từ ngữ, bút pháp miêu tả giàu 

chất tạo hình của Nguyễn Du. 

Từ việc cảm nhận của em về đoạn thơ sau, hãy làm sáng tỏ nhận định trên:

Ngày xuân con én đưa thoi, 

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. 

Cỏ non xanh tận chân trời, 

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. 

Thanh minh trong tiết tháng ba, 

Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh. 

Gần xa nô nức yến anh, 

Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. 

Dập dìu tài tử, giai nhân, 

Ngựa xe như nước áo quần như nêm. 

(Nguyễn Du – Truyện Kiều, SGk Ngữ Văn 9, tập một, trang 84,85) 


Câu 1: 

1. 

Phương pháp: căn cứ bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn. 


- Phép liên kết: Lặp từ ngữ 

- Từ liên kết: Nó 

2. 

Phương pháp: Căn cứ biện pháp tu từ đã học: so sánh, nhân hóa,… 


- Biện pháp tu từ: liệt kê 

3. 



Nhấn mạnh chi tiết bé Thu hôn lên vết thẹo dài trên mặt ba, nhằm: Bé Thu được nghe bà 

ngoại giảng giải, Thu hiểu vết thẹo trên mặt ba là chứng tích tội ác của kẻ thù. Sự nghi ngờ 

được giải tỏa, nó cảm thấy ân hận, hối tiếc. Tình cảm dành cho cha trào dâng trong phút chia 

tay. Con bé cuống quýt, hối hận, ăn năn hôn lên cả vết thẹo. Với con bé, tất cả những gì thuộc 

về ba, nó đều yêu thương tha thiết. 

4. 



Bé Thu là người có tình yêu thương cha tha thiết, mãnh liệt. Khi những băn khoăn được giải 

tỏa tình yêu đó được bùng cháy mạnh mẽ, mãnh liệt. 

Câu 2: 













Việc bày tỏ tình cảm của con cái đối với cha mẹ có thể được thể hiện bằng nhiều cách khác 

nhau nhưng là một việc rất cần thiết 

=> Tầm quan trọng của việc bày tỏ tình yêu thương đối với cha mẹ. 


- Ý nghĩa của việc bày tỏ tình yêu thương với cha mẹ: 

+ Để cha mẹ có thể cảm nhận được tình cảm, sự chân thành của con cái đối với bản thân. 

+ Giúp xóa nhòa khoảng cách giữa con và cha mẹ, giúp các thành viên trong gia đình hiểu 

nhau hơn. 

+ Bày tỏ tình yêu thương với cha mẹ cũng là cách thức giúp cha mẹ có thể nhanh chóng vượt 

qua những áp lực cuộc sống. 

+ Bày tỏ tình yêu thương giúp gia đình sống hòa thuận và hạnh phúc hơn. 

- Cách thức bày tỏ tình yêu thương 

+ Bằng lời nói yêu thương, chân thành. 

+ Bằng hành động thiết thực: giúp đỡ cha mẹ công việc trong gia đình, chăm ngoan học tập, 

thấu hiểu sự vất vả của cha mẹ,… 

- Nếu không bày tỏ tình yêu thương với cha mẹ sẽ ra sao? 

+ Nếu tình yêu không được thổ lộ, cha mẹ sẽ không thể biết được tình cảm cảm xúc của con 

cái với mình. 

+ Không khí gia đình luôn buồn tẻ, lạnh lẽo, thiếu hơi ấm của sự hạnh phúc.


- Bên cạnh đó vẫn có những người không có tình yêu thương với đấng sinh thành, sẵn sàng 

đánh đập mắng chửi. Đó là hành vi, biểu hiện của sự băng hoại đạo đức, lối sống. Những 

hành vi đó cần lên án và loại bỏ. 

- Tình yêu thương nào cũng cần xuất phát từ cảm xúc chân thành, không phải là thứ tình yêu 

thương nơi đầu môi. 

- Liên hệ bản thân: em đã làm gì để thể hiện tình yêu thương với cha mẹ? 

Câu 3: 











Tác giả 

- Nguyễn Du (1765- 1820) tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, tỉnh Hà Tĩnh. 

- Nguyễn Du sinh trưởng trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và có truyền 

thống về văn học. Cuộc đời của Nguyễn Du gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai 

đoạn cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX. 

- Truyện Kiều là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông. 

Tác phẩm 

- Thuộc phần đầu của tác phẩm, nằm ngay sau đoạn tả tài sắc của chị em Thúy Kiều. 

- Là đoạn thơ tả cảnh ngày xuân trong tiết thanh minh và cảnh du xuân của hai nàng Kiều. 

2. Chứng minh 

“Đoạn thơ “Cảnh ngày xuân” là bức tranh thiên nhiên, lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng 

được gợi lên qua từ ngữ, bút pháp miêu tả giàu chất tạo hình của Nguyễn Du”. 

=> Nhận xét đã khẳng định giá trị nội dung cũng như giá trị nghệ thuật của đoạn trích Cảnh 

ngày xuân. 

a. Khung cảnh ngày xuân (4 câu thơ đầu)

* Hai dòng thơ đầu là khung cảnh ngày xuân tuyệt đẹp. 

- Hình ảnh “con én đưa thoi”: 

+ Tả: cảnh những cánh én bay liệng đầy trời rộn ràng như thoi đưa -> hình ảnh đẹp quen 

thuộc của mùa xuân. 

+ Gợi: Thời gian trôi nhanh 

Không gian cao rộng của bầu trời 

Không khí ấm áp của mùa xuân 

- Câu thơ “thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi”: 

+ Tả: ánh sáng đẹp của ngày xuân 

+ Gợi: Một không gian tràn đầy nắng ấm 

Thời điểm tháng 3 mùa xuân là thời điểm thiên nhiên đạt tốc độ rực rỡ nhất, viên mãn nhất. 

Sự nuối tiếc của chị em Thúy Kiều vì mùa xuân tươi đẹp đang trôi qua nhanh. 

=> Hai câu thơ không chỉ có giá trị thông báo về thời gian mà còn tô đậm ấn tượng về một 

mùa xuân đang độ chín rất đỗi ngọt ngào. Đối diện với mùa xuân ấy lòng người không khỏi 

bồi hồi, xao xuyến. 

* Hai câu thơ tiếp đã phác họa một bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức 

sống: 

- Hình ảnh “cỏ non xanh tận chân trời”: 

+ Tái hiện một không gian tràn đầy sắc xanh non của cỏ mùa xuân. 

+ Gợi: sự tươi no và sức sống dat dào của mùa xuân. 

- Hình ảnh “cành lê”: 

+ Đảo ngữ “trắng điểm” -> tô đậm sắc trắng của đóa hoa lê. 

+ “điểm”: gợi ấn tượng về sự thanh thoát của hoa. 

- Màu sắc: 

+ Sắc xanh của cỏ. 

+ Màu trắng của hoa 

Hài hòa, gợi một không gian trong trẻo, tinh khôi, tràn trề nhựa sống. 

=> Với bút pháp chấm phá tài tình, tác giả đã rất thành công khi phác họa bức tranh mùa 

xuân khoáng đạt, tươi đẹp => Thế giới tâm hồn tràn đầy niềm tươi vui, phấn chấn và có chút 

tiếc nuối của chị em Thúy Kiều. 

b. Cảnh lễ hội trong tiết thanh minh 

* Lời giới thiệu (2 câu thơ đầu):

- Nghệ thuật tiểu đối cùng việc tách từ “lễ hội” ra làm đôi -> giúp Nguyễn Du miêu tả hai 

hoạt động cùng diễn ra trong ngày hội xuân: lễ tảo mộ và hội đạp thanh. 

- Gợi: sự giao hòa: 

+ Lễ: là lòng tri ân tổ tiên 

+ Hội: là dịp những người trẻ tuổi đi du xuân, thưởng thức vẻ đẹp của mùa xuân. 

- Lễ hội diễn ra tưng bừng tấp nập: 

+ Kết hợp giữa các từ ghép hai âm tiết: “gần xa”, “yến anh”, “chị em”… cùng các từ láy 

“sắm sửa”, “nô nức”, “dập dìu”… -> tâm trạng náo nức, tươi vui, sự rộn ràng trong lòng 

người chơi xuân. 

+ Biện pháp ẩn dụ: “nô nức yến anh” : 

Một mặt gợi hình ảnh từng đoàn người nhộn nhịp đi chơi xuân. 

Mặt khác: gợi những xôn xao trong cuộc chuyện trò, gặp gỡ; những háo hức, tình tứ của đôi 

lứa uyên ương. 

+ Biện pháp so sánh: “ngựa xe như nước, áo quần như nêm”: tái hiện sự đông đúc, từng đoàn 

người chen vai thích cánh đi chơi xuân chật như nêm. 

3. Nhận xét 

- Nội dung: Đoạn trích “Cảnh ngày xuân” đã vẽ lên bức tranh thiên nhiên mùa xuân sống 

động, tươi đẹp, hài hòa. Đồng thời nhà thơ đã biến khung cảnh thiên nhiên ấy thành một 

phương tiện để khám phá thế giới nội tâm nhân vật. 


+ Tài nghệ sử dụng ngôn ngữ bậc thầy của Nguyễn Du. Đặc biệt ông đã sử dụng rất thành 

công hệ thống từ láy rất giàu gái trị biểu cảm. 

+ Biện pháp tả cảnh ngụ tình điêu luyện. 

+ Các biện pháp nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ.

Bộ đề thi chính thức vào 10 môn Ngữ Văn của các Sở giáo dục và đào tạo và các trường chuyên trên cả nước cho cả hệ cơ bản và hệ chuyên có lời giải chi tiết năm học 2018 - 2019

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?