Chủ đề NITƠ VÀ HỢP CHẤT CỦA NITƠ năm 2019

G I Á O Á N H Ó A H Ọ C 

T H E O C H Ủ Đ Ề 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

eBook Collection 

vectorstock.com/22560250 

DẠY KÈM QUY NHƠN LESSON PLAN 

PHÁT TRIỂN NỘI DUNG 

Chủ đề: NITƠ VÀ HỢP CHẤT CỦA 

NITƠ năm 2019 

WORD VERSION | 2020 EDITION 

ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL 

TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM 

Tài liệu chuẩn tham khảo 

Phát triển kênh bởi 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : 

Nguyen Thanh Tu Group 

Hỗ trợ trực tuyến 

Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon 

Mobi/Zalo 0905779594

Chủ đề: NITƠ VÀ HỢP CHẤT CỦA NITƠ Số tiết :…… tiết 

Ngày soạn: ………………………………………………………… 

Tiết theo phân phối chương trình: ………………………………….. 

Tuần dạy: …………………………………. 

I. Nội dung chủ đề: 

Chủ đề Ni tơ và hợp chất của Ni tơ gồm các nội dung chủ yếu sau: Nitơ. Amoniac và muối 

amoni. Axit Nitric và muối nitrat 

Chủ đề được thiết kế thành chuỗi các hoạt động cho học sinh theo các phương pháp, kĩ 

thuật dạy học tích cực, giúp HS giải quyết trọn vẹn một vấn đề học tập, phù hợp với mục tiêu 

phát triển năng lực của HS. GV chỉ là người tổ chức, định hướng còn học sinh là người trực 

tiếp thực hiện các nhiệm vụ do GV giao một cách tích cực, chủ động sáng tạo. 

Thời gian dự kiến thực hiện chủ đề: 05 tiết 

II. Mục tiêu 

1. Kiến thức: 

Học sinh biết: 

- Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố Nitơ 

-Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí, ứng dụng. trạng thái tự nhiên, điều chế nito trong phòng thí 

nghiệm và trong công nghiệp. 

- Cấu tạo phân tử, tính chất vât lí , ứng dụng chính, cách điều chế amoniac trong phòng thí 

nghiệm và trong công nghiệp. 

- Tính chất vật lí của muối amoni 

- Tính chất hóa học và ứng dụng của muối amoni 

Học sinh hiểu được: 

-Phân tử nito rất bền do có liên kết ba, nên nito khá trơ về nhiệt độ thường, nhưng hoạt động 

hơn ở nhiệt độ cao 

-Tính chất hóa học đặc trưng của Nito: Tính oxi hóa, ngoài ra nito còn có tính khử 

- Tính chất hóa học của amoniac: Tính bazo yếu và tinh khử. 

2.Kỹ năng 

-Dự đoán tính chất, kiểm tra, dự đoán và kết luận về tính chất hoas học của Ni tơ 

-Viết các PTHH minh họa tính chất hóa học của Nito 

-Tính thể tích khí nito ở đktc trong phản ứng hóa học; tính % thể tích nito trong hỗn hợp khí 

- Dự đoán tính chất h óa học, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hóa học của 

amoniac 

1

- Quan sát thí nghiệm hoặc hình ảnh rút ra được nhận xét về tính chất vật lí và hóa học của 

amoniac 

- Viết được các phương trình dạng phân tử hoặc ion rút gon 

- Phân biệt được amoniac với một số khí đã biết bằng phương pháp hóa học. 

- Tính thể tích khí amoniac sản xuất được ở đktc theo hiêu suất phản ứng. 

- Quan sát thí nghiệm, rút ra được nhận xét về tính chất của muối amoni 

- Viết được các PTHH dạng phân tử, ion thu gọn minh họa cho tính chất hóa học 

- Phân biệt được muối amoni với một số muối khác bằng phương pháp hóa học 

-Tính % về khối lượng của muối amoni trong hỗn hợp 

3. Thái độ 

-Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh 

4. Định hướng năng lực hình thành 

-Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học 

-Năng lực tính toán 

-Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 

-Năng lực giải quyết vấn đề 

-Năng lực sáng tạo 

-Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 

III. Bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt cho mỗi loại câu hỏi/bài tập trong chủ đề 

Nội dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao 

1. Nitơ - Biết được vị trí 

trong bảng tuần 

hoàn, cấu hình 

electron nguyên 

tử của nguyên tố 

Nitơ 

-Cấu tạo phân 

tử, tính chất vật 

lí, ứng dụng. 

trạng thái tự 

nhiên, điều chế 

nito trong phòng 

thí nghiệm và 

- Hiểu được 

phân tử nito rất 

bền do có liên 

kết ba, nên nito 

khá trơ về nhiệt 

độ thường, 

nhưng hoạt động 

hơn ở nhiệt độ 

cao 

-Tính chất hóa 

học đặc trưng 

của Nito: Tính 

oxi hóa, ngoài ra 

-Dự đoán được 

tính chất, kiểm 

tra, dự đoán và 

kết luận về tính 

chất hóa học của 

Ni tơ 

-Viết được các 

PTHH minh họa 

tính chất hóa 

học của Nito 

-Tính thể tích 

khí nito ở đktc 

trong phản ứng 

hóa học; 

- Tính tính % 

thể tích nito 

trong hỗn hợp 

khí 

2

trong công 

nghiệp. 

nito còn có tính 

khử 

- Viết được công 

thức cấu tạo của 

nito, cấu hình 

electron của Ni 

tơ 

2. Amoniac và 

-Trình bày được 

-Hiểu được 

- Vận dụng làm 

- Tính % về 

muối amoni 

tính chất vật lí , 

amoniac là một 

các bài tập nhận 

khối lượng của 


bazo yếu có đầy 

biết khí amoniac 

muối amoni 

học của amoniac 

đủ tính chất của 

và muối amoni 

trong hỗn hợp. 

và muối amoni 

một bazo, ngoài 

bằng phương 

-Tính thể tích 

-Biết được vai 

ra còn có tính 

pháp hóa học. 

khí amoniac sản 

trò quan trọng 

khử 

- Viết được các 

xuất được ở đktc 

của amoniac và 

- Phân biệt được 

phương trình 

theo hiệu suất 

muối amoni 

amoniac với một 

dạng phân tử , 

phản ứng 

trong đời sống 

số khí khác , 

ion thu gọn 

- Viết được 

và trong sản 

muối amoni với 

minh họa cho 

chuỗi phương 

xuất 

một số muối 


trình phản ứng 

khác bằng 

học 


phương pháp 

phương trình 

hóa học 

nhiệt phân của 

muối amoni 

3. Axit nitric và 

-Viết được cấu 

- HNO 3 là một 

-Dự đoán tính 

-Tính % khối 

muối nitrat 

tạo phân tử của 

trong những 

chất hóa học , 

lượng muối 

axit nitric 

axit mạnh nhất. 

kiểm tra dự đoán 

nitrat trong hỗn 

-Phản ứng đặc 

-HNO 3 là chất 

bằng thí nghiệm 

hợp 

trưng của ion 

oxi hóa rất mạnh 

và rút ra kết luận 

- Tính nồng độ 

− 

NO 

3 

với Cu 


-Tính % khối 

hoặc thể tích 

trong môi 

trường axit. 

- Chu trình của 

PTHH dạng 

phân tử và ion 

thu gọn minh 

họa cho tính 

lượng của hỗn 

hợp kim loại tác 

dụng với HNO 3 

dung dịch muối 

nitrat tham gia 

tạo thành trong 

phản ứng 

3

Nito trong tự 

nhiên 

chất hóa học 

IV. Biên soạn các câu hỏi/ bài tập theo bảng mô tả 

* Mức độ biết 

Câu 1. 

a)Tổng hệ số cân bằng của phản ứng sau là: Cu + HNO 

3 

→ Cu(NO 

3) 2 

+ NO 

2 

↑ + H2O 

A. 5 B. 8 C. 9 D. 10 

b)Tổng hệ số cân bằng của phản ứng sau là: Cu + HNO 

3 

→ Cu(NO 

3) 2 

+ NO ↑ + H2O 

A. 5 B. 11 C. 9 D. 20 

c)Tổng hệ số cân bằng của phản ứng sau là: Mg + HNO 

3 

→ Mg(NO 

3) 2 

+ N2O ↑ + H2O 

A. 14 B. 24 C. 38 D. 10 

d)Tổng hệ số cân bằng của các sản phẩm trong phản ứng sau là: 

Mg + HNO 

3 

→ Mg(NO 

3) 2 

+ N2O ↑ + H2O 

A. 14 B. 24 C. 38 D. 10 

e)Tổng hệ số cân bằng của các chất tham gia phản ứng trong phản ứng sau là: 

Mg + HNO 

3 

→ Mg(NO 

3) 2 

+ N2O ↑ + H2O 

A. 14 B. 24 C. 38 D. 10 

Câu 2. Nguyên tố nitơ có số oxi hóa là bao nhiêu trong các hợp chất sau: NO, NO 2 , NH 3 , 

NH 4 Cl, N 2 O , N 2 O 3 , N 2 O 5 , Mg 3 N 2 .? 

khí. 

Câu 3. Chọn cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tố nhóm VA: 

A.ns 2 np 5 B. ns 2 np 3 C. ns 2 np 2 D. ns 2 np 4 

Câu 4. Nitơ phản ứng được với tất cả các chất trong nhóm nào sau đây để tạo ra hợp chất 

A. Li, Mg, Al C. Li, H 2 , Al B. H 2 ,O 2 D. O 2 

,Ca,Mg 

Câu 5. Trong phòng thí nghiệm, Nitơ tinh khiết được điều chế từ . 

A. Không khí B.NH 3 ,O 2 C.NH 4 NO 2 D.Zn và HNO 3 

Câu 6. N 2 thể hiện tính khử trong phản ứng với : 

A. H 2 B. O 2 C. Li D. Mg 

Câu 7. Một oxit Nitơ có CT NO x trong đó N chiếm 30,43% về khối lượng. Công thức của 

oxit Nitơ đó là : 

4

A. NO B. NO 2 C. N 2 O 2 D. N 2 O 5 

Câu 8. Thể tích khí N 2 (đkc) thu được khi nhiệt phân 10g NH 4 NO 2 là 

A. 11,2 l B. 5,6 l C. 3,56 l D. 2,8 l 

Câu 9. Một nguyên tố R có hợp chất với Hidrô là RH 3 oxit cao nhất của R chứa 43,66 % 

khối lượng R .Nguyên tố R đó là : 

A. Nitơ B. Photpho C. Vanadi D. Một kết quả 

khác 

Câu 10. Dãy chất nào sau đây trong đó nitơ có số oxi hóa tăng dần: 

A. NH 3 , N 2 , NO, N 2 O, AlN B. NH 4 Cl, N 2 O 5 , HNO 3 , Ca 3 N 2 , NO 

C. NH 4 Cl, NO, NO 2 , N 2 O 3 , HNO 3 D. NH 4 Cl, N 2 O, N 2 O 3 , NO 2 , HNO 3 

Câu 11. NH 3 có thể phản ứng được với tất cả các chất trong nhóm nào sau đây (các đk coi 

như có đủ ): 

A. HCl ,O 2 , Cl 2 , CuO ,dd AlCl 3. B. H 2 SO 4 , PbO, FeO ,NaOH . 

C. HCl , KOH , FeCl 3 , Cl 2 . D. KOH , HNO 3 , CuO , CuCl 2 . 

Câu 12. Dung dịch NH 3 có thể tác dụng được với các dung dịch : 

A. NaCl , CaCl 2 B. CuCl 2 , AlCl 3 . 

C. KNO 3 , K 2 SO 4 D. Ba(NO 3 ) 2 , AgNO 3 . 

* Mức độ hiểu 

Câu 13. Cho dd KOH dư vào 50 ml dd (NH 4 ) 2 SO 4 1M .Đun nóng nhẹ , thu được thể tích 

khí thoát ra (đkc) 

A. 2,24 lít B.1,12 lít C. 0,112 lít D. 4,48 lít 

Câu14. Cho sơ đồ: NH 4 ) 2 SO 4 +A NH 4 Cl +B NH 4 NO 3 

Trong sơ đồ A ,B lần lượt là các chất : 

A. HCl , HNO 3 B. CaCl 2 , HNO 3 

C. BaCl 2 , AgNO 3 D. HCl , AgNO 3 

Câu 15. Xác định chất (A) và (B) trong chuỗi sau : 

N 2 

o 

+ H 2 (xt, t , p) 

⎯⎯⎯⎯⎯→ NH 3 

o 

+ O 2 (Pt, t ) 

+ O2 

⎯⎯⎯⎯→ (A) ⎯⎯⎯→ (B) ⎯⎯→ HNO 3 

A/ (A) là NO, (B) là N 2 O 5 B/ (A) là N 2 , (B) là N 2 O 5 

C/ (A) là NO, (B) là NO 2 D/ (A) là N 2 , (B) là NO 2 

Câu 16. .Thực hiện chuỗi phản ứng sau (ghi điều kiện nếu có) 

a) (NH 4 ) 2 SO 4 → NH 3 → NO → NO 2 → HNO 3 → NaNO 3 →NaNO 2 

b) NH 4 Cl → NH 4 NO 3 → N 2 → NH 3 → Cu → Cu(NO 3 ) 2 →CuO 

5

c) NaNO 3 → NO →NO 2 → NH 4 NO 3 → N 2 O 

NH 3 →(NH 4 ) 3 PO 4 

d) NH 3 → NH 4 NO 3 →NaNO 3 → NH 3 → Al(OH) 3 → KalO 2 

Câu 16. . Bổ túc và cân bằng các phương trình hóa học sau: 

a) Ag + HNO 3 (đặc) → NO 2 + ? + ? 

b) Ag + HNO 3 (loãng) → NO + ? + ? 

c) Al + HNO 3 → N 2 O + ? + ? 

d) Zn + HNO 3 → NH 4 NO 3 + ? + ? 

e) FeO + HNO 3 → NO + Fe(NO 3 ) 3 + ? 

f * ) Fe 3 O 4 + HNO 3 → NO + Fe(NO 3 ) 3 + ? 

g) FeO + HNO 3loãng → NO + ? + ? 

h) FeS 2 + HNO 3 → Fe(NO 3 ) 3 + H 2 SO 4 + NO + H 2 O 

* Mức độ vận dụng 

Câu 17. Trộn 200 ml dung dịch natri nitrat 3M với 200 ml dung dịch amoniclorua 2M rồi 

đun nóng cho đến khi phản ứng thực hiện xong. Xác định thể tích khí sinh ra (đkc) và nồng 

độ mol của các muối trong dung dịch sau phản ứng. 

Câu 18. Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết : 

a) Các dung dịch : NH 3 , (NH 4 ) 2 SO 4 , NH 4 Cl ,Na 2 SO 4 . 

b) Các dung dịch : (NH 4 ) 2 SO 4 , NH 4 NO 3 , K 2 SO 4 , Na 2 CO 3 , KCl. 

c) Chæ duøng moät hoùa chaát duy nhaát nhaän bieát caùc dung dòch maát nhaõn sau: NH 4 NO 3 , 

(NH 4 ) 2 SO 4 , Na 2 SO 4 , NaCl. 

Câu 19. Những cặp chất nào sau đây không tồn tại trong dung dịch. Viết phương trình 

ion thu gọn. 

a) NH 4 NO 3 + Ca(OH) 2 b) Cu(NO 3 ) 2 + KOH 

c) NaNO 3 + HCl d) KNO 3 + H 2 SO 4 + Cu 

e * ) Al(NO 3 ) 3 + NaOH dư f) FeCl 3 + KOH dư 

Câu 20. Thêm 10ml dung dịch NaOH 0.1M vào 10ml dung dịch NH 4 Cl 0.1M vài giọt 

quỳ tím, sau đó đun sôi. Dung dịch sẽ có màu gì trước sau khi đun sôi ? 

A. Đỏ thành tím B. Xanh thành đỏ C. Xanh thành tím D. Chỉ có màu 

xanh 

*Mức độ vận dụng cao 

Câu 21. Cho 24,6 gam hỗn hợp Al và Cu tác dụng vừa đủ với 2 lít dung dịch HNO 3 loãng thì 

6

thu được 8,96 lít khí NO thoát ra (đkc). 

a) Tính % khối lượng của Al và Cu trong hỗn hợp. 

b) Tính thể tích dung dịch HNO 3 đã dùng. 

Câu 22. Hòa tan 21,3 g hỗn hợp Al và Al 2 O 3 bằng dung dịch HNO 3 loãng, vừa đủ tạo 

dung dịch A và 13,44 lít khí NO (đktc). 

a) Tính thành phần % về khối lượng mỗi chất trong hh ban đầu. 

b)Tính thể tích dung dịch HNO 3 2M đã dùng. 

c) Cần cho vào dung dịch A bao nhiêu ml dung dịch NaOH 2M để thu được 31,2 g kết tủa. 

Câu 23. Từ NH 3 điều chế HNO 3 qua 3 giai đoạn . 

a) Viết phương trình điều chế . 

b) Tính khối lượng dung dịch HNO 3 60% điều chế được từ 112000 lít NH 3 (đkc) biết 

H p/ứng = 80% 

Câu 24. Hoà tan hoàn toàn 3,84 kim loại M trong dung dịch HNO 3Ldư thu được 0,896 lít 

khí NO(đkc), cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan .Xác định kim loại 

M và giá trị m . 

Câu 25. Hoà tan hết 9,6g Cu người ta dùng một lượng vừa đủ 250ml dd Axit HNO 3 thu 

được khí NO và dd A. 

a- Tính thể tích khí NO sinh ra ở 27,3oC và 2,2atm. 

b- Tính nồng độ mol/l dd HNO 3 cần dùng . 

c- Cô cạn dd A rồi nung nóng đến khi ngừng bay hơi. Tính khối lượng chất rắn còn lại sau 

khi nung . 

Câu 26. Khi hòa tan 30,0g hỗn hợp đồng và đồng (II) oxit trong 1,50 lít dung dịch axit 

nitric 1,00M ( loãng) thấy thoát ra 6,72 lít nitơ monooxit (đktc). Xác định hàm lượng phần 

trăm của đồng (II) oxit trong hỗn hợp, nồng độ mol của đồng (II) nitrat vá axit nitric trong 

dungdich5 sao phản ứng, biết rằng thể tích dung dịch không thay đổi. 

Câu 27. Nhiệt phân hoàn toàn 34,65g hỗn hợp gồm KNO 2 ,Cu(NO 3 ) 2 thu được hỗn hợp 

khí X có tỉ khối của X đối với H 2 bằng 18,8 . Tính khối lượng muối Cu(NO 3 ) 2 có trong hỗn 

hợp đầu ? 

Câu 28. Nung 15,04g Cu(NO 3 ) 2 một thời gian thấy còn lại 8,56g chất rắn 

a) Tính hiệu suất phản ứng nhiệt phân? 

b) Xác định thành phần % chất rắn còn lại ? 

c) Cho khí sinh ra hấp thụ hoàn toàn vào 193,52g dd NaOH 3,1% được dd X .Tính C% 

7

chất tan trong dung dịch X? 

Câu 29. Cho 2,16g Mg tác dụng với dd HNO 3 dư, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu 

được 0,896 lít khí NO (đkc) và dung dịch X .Tính khối lượng muối khan thu được khi làm 

bay hơi dung dịch X? 

Câu 30. Hỗn hợp X gồm Fe và MgO .Hoà tan hoàn toàn X vào dung dịch HNO 3 vừa đủ 

thu được 0,112 lít khí không màu hoá nâu ngoài không khí ( đo 27,3 o C ; 6,6 atm). Hỗn hợp 

muối cô cạn cân nặng 10,2g. 

a) Xác định % khối lượng muối trong hỗn hợp? 

b) Tính V dung dịch HNO 3 0,8M phản ứng ? 

Câu 31. Một hỗn hợp N 2 và H 2 có tỉ khối đối với H 2 là 4,9. Cho hỗn hợp đi qua chất xúc 

tác nung nóng, người ta được một hỗn hợp mới có tỉ khối đối với H 2 = 6,125. Tính hiệu suất 

N 2 chuyển thành NH 3 . 

Câu 32. Cho hỗn hợp đồng thể tích N 2 và H 2 được cho qua bột sắt nung nóng thì có 60% 

H 2 tham gia phản ứng.Hảy xác định thành phần % theo thể tích các khí trong hỗn hợp tạo 

thành. 

Câu 33. Cần lấy bao nhiêu lít N 2 và H 2 (đkc) để điều chế được 51g NH 3 . Biết hiệu suất 

phản ứng là 25%. 

V. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 

1. Chuẩn bị của giáo viên: Các phiếu học tập, giáo án , dụng cụ, hóa chất, các đoạn video 

2. Chuẩn bị của học sinh: Giấy A0, bút lông, keo dán, ôn tập 

VI. Tổ chức các hoạt động học tập 

1. Ổn định lớp 

2. Kiểm tra bài cũ: Cho 200ml dung dịch KOH vào 200ml dung dịch AlCl 3 1M thu được 

7,8g kết tủa. Nồng độ mol của dung dịch KOH đã dùng là 

A. 3M B. 1,5M hoặc 3.5M C. 1,5M D. 1,4M hoặc 3M 

3.Thiết kế tiến trình dạy học 

3.1 Hoạt động khởi động 

Mục tiêu: 

Được thiết kế nhằm gây hứng thú, kích thích sự tò mò để hướng học sinh tham gia 

khám phá kiến thức mới 

Phương thức tổ chức: 

Phương pháp: Hoạt động nhóm 

Cách thức hoạt động:GV chia lớp ra thành 5 nhóm. Phát mỗi nhóm 1 tờ giấy có chưa thông 

tin “ Những ứng dụng của Nitơ”. Sau đó GV dẫn nhập vào chủ đề Nitơ và hợp chất của N tơ 

Một số ứng dụng quan trọng của Nitơ 

8

1 Bóng đèn 

Nitơ thường được sử dụng để chế tạo bóng đèn. Nó phục vụ như là một thay thế rẻ tiền cho 

argon trong bóng đèn sợi đốt. 

2 Thực phẩm đóng gói 

Nitơ được sử dụng để bảo quản độ tươi 

của thực phẩm đóng gói. Nitrogen có 

thể ngăn chặn quá trình oxy hóa thực 

phẩm và do đó làm chậm độ ôi và các 

dạng hư hỏng oxy hóa khác. 

3 Phân bón 

Nitơ là một trong những thành phần 

quan trọng nhất trong phân bón, để tăng 

khả năng sinh sản của đất. Nó được sử 

dụng để làm phân bón khác như 

amoniac và urê, được sử dụng để thúc 

đẩy tăng trưởng thực vật và tăng năng 

suất. 

4. Dược phẩm 

Nitơ là thành phần của hầu hết các loại thuốc chính, kể cả thuốc kháng sinh. Ở dạng oxit 

nitơ, nitơ được sử dụng như một tác nhân gây mê dược phẩm. 

5. Thép không gỉ 

9

Nitơ thường được sử dụng trong sản xuất thép không gỉ, quá trình mạ điện để làm cho nó 

mạnh mẽ hơn và có khả năng chống ăn mòn cao hơn. 

3.2 Hoạt động hình thành kiến thức 

Hoạt động 1: Vị trí và cấu hình electron nguyên tử 

Mục tiêu 

-Nêu được vị trí của nito trong bảng tuần hoàn 

- Viết được công thức cấu tạo của Nito 

-Kĩ năng 

-Rèn năng lực quan sát, liên hệ kiến thức hoas học với thực tiễn đời sống 

Phương thức tổ chức 

Phương pháp: Đàm thoại, quan sát 

Cách thức hoạt động: 

Bước 1: Giáo viên tổ chức hoạt động và giao nhiệm vụ 

Chia học sinh làm việc theo cặp hoàn thành phiếu học tập số 1 

10 

PHIẾU HỌC TẬP 1 

Câu 1. Dựa vào BTH dãy cho biết vị trí của nito? 

Câu 2. Viết cấu hình electron nguyên tử nitơ. Nhận xét về lớp electron ngoài cùng. 

Câu 3. Viết công thức cấu tạo của nguyên tử Nitơ và nhận xét đặc điểm của liên kết 

Bước 2: Làm việc theo cặp đôi 

Bước 3: Dự kiến sản phẩm 

- Nito ở ô thứ 7, chu kỳ 2, nhóm VA 

- Cấu hình electron : 1s 2 2s 2 2p 3

- CTCT : N ≡ N 

-CTPT : N 2 

Bước 4: Các nhóm thông báo, mô tả kết quả ( hoàn thành phiếu học tập 1) 

Bước 5:Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả 

I. VỊ TRÍ VÀ CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ 

-Nito ở ô thứ 7, nhóm VA chu kì 2 của BTH 

- Cấu hình electron : 1s 2 2s 2 2p 3 

- CTCT : N ≡ N 

- CTPT : N 2 

Hoạt động 2: Tính chất vật lý 

Mục tiêu hoạt động 

-Kiến thức 

Nêu được tính chất vật lý của ni tơ 

-Kĩ năng 

Rèn năng lực dự đoán tính tan dựa vào đặc điểm cấu tạo phân tử, liên hệ kiến thức hóa 

học với thực tiễn cuộc sống 


Phương pháp: Thảo luận nhóm 

Cách thức hoạt động: GV thông báo: Trong tự nhiên N 2 chiếm 80% thể tích không khí. Như 

vậy N 2 có mặt quanh ta. Sau đó GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu hoàn thành PHT 2 


Câu 1. Em hãy cho biết trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan trong nước của ni to? 

Câu 2. Tính tỉ khối của Ni tơ so với không khí? Từ đó cho biết N 2 nặng hay nhẹ hơn không 

khí? N 2 có duy trì sự cháy và sự sống không? 

Bước 2: Học sinh tiếp nhận nhiệm vụ và phân công công việc cho các thành viên 

Bước 3 Dự kiến sản phẩm 

Bước 4: Thảo luận nhóm xử lí thông tin ( nói với nhau, nghe lẫn nhau) sau đó đưa ra kết luận 

Bước 5: Gv nhận xét, đánh giá sau đó hướng dẫn học sinh tự rút ra nội dung tính chất vật lí. 

II-TÍNH CHẤT VẬT LÝ 

11

- Là chất khí không màu , không mùi , không vị, hơi nhẹ hơn không khí ( d = 28/29) , hóa lỏng 

ở -196 o C. 

- Nitơ ít tan trong nước , hoá lỏng và hoá rắn ở nhiệt độ rất thấp .Không duy trì sự cháy và sự 

hô hấp . 

Hoạt động 3: Tính chất hóa học 



HS nêu được tính chất hóa học của Nitơ 

HS viết được các PTHH thể hiện tính chất của N 2 

-Kĩ năng 

Rèn năng lực dự đoán tính chất dựa vào đặc điểm cấu tạo phân tử và số oxi hóa 



Cách thức hoạt động: Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn 

- Mỗi người ngồi vào vị trí như hình vẽ minh họa 

- Tập trung vào câu hỏi (hoặc chủ đề,...) 

- Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về chủ đề...). Mỗi cá nhân làm 

việc độc lập trong khoảng vài phút 

- Kết thúc thời gian làm việc cá nhân, các thành viên chia sẻ, thảo luận và thống nhất các câu 

trả lời 

- Viết những ý kiến chung của cả nhóm vào ô giữa tấm khăn trải bàn (giấy A0)Bước 1.GV 

chia lớp thành 5 nhóm nhỏ và hướng dẫn học sinh hoạt động nhóm theo kỹ thuật khăn trải 

bàn: 

12

-Hoạt động theo nhóm (7 người / nhóm) để hoàn thành phiếu học tập số 3 


Câu 1. Vì sao nói “ ở nhiệt độ thường, nito khá trơ về mặt hóa học nhưng ở nhiệt độ cao 

nito trở nên hoạt động hơn, có thể tác dụng với nhiều chất? 

Câu 2. Em có nhận xét gì về độ âm điện của nito ( so với oxi, flo) từ đó dự đoán khả năng 

hoạt động hóa học của nito. Khi nào nito thể hiện tính OXH? Tính khử? Tính chất nào trội 

hơn? 

Câu 3. Bằng các phản ứng hóa học ( với H 2 , Kim loại, O 2 …) em hãy chứng minh nito có 

tính oxi hóa và tính khử? Nhận xét về sự thay đổi số OXH của nito trong các phản ứng đó 

Bước 2: Học sinh tiếp nhận nhiệm vụ và phân công công việc cho các thành viên 

Bước 3 Dự kiến sản phẩm 

HS trả lời được một số nội dung sau: 

Phân tử nitơ có liên kết ba rất bền, nên nitơ khá trơ về mặt hóa học ở nhiệt độ thường. 

-Độ âm điện của nito nhỏ hơn flo 

Bước 4: Thảo luận nhóm xử lí thông tin ( nói với nhau, nghe lẫn nhau) sau đó đưa ra kết luận 

Bước 5: Gv nhận xét, đánh giá sau đó hướng dẫn học sinh tự rút ra nội dung 

III-TÍNH CHẤT HOÁ HỌC 

1-Tính oxi hoá : Phân tử nitơ có liên kết ba rất bền, nên nitơ khá trơ về mặt hóa học ở nhiệt 

độ thường. 

a) Tác dụng với hidrô : 

Ở nhiệt độ cao , áp suất cao và có xúc tác .Nitơ phản ứng với hidrô tạo amoniac . Đây là phản 

ứng thuận nghịch và toả nhiệt : 

N 2 + 3H 2 2NH 3 ∆H = -92KJ 

b)Tác dụng với kim loại 

- Ở nhiệt độ thường nitơ chỉ tác dụng với liti tạo liti nitrua : 

6Li + N 2 → 2Li 3 N 

- Ở nhiệt độ cao , nitơ tác dụng với nhiều kim loại : 

3Mg + N 2 → Mg 3 N 2 

(magie nitrua) 

Nitơ thể hiện tính oxi hoá khi tác dụng với nguyên tố có độ âm điện nhỏ hơn . 

13

2-Tính khử: 

- Ở nhiệt độ cao ( 3000 0 C) Nitơ phản ứng với oxi tạo nitơ monoxit 

N 2 + O 2 → 2NO ( không màu ) 

- Ở điều kiện thường , nitơ monoxit tác dụng với oxi không khí tạo nitơ dioxit màu nâu đỏ 

2NO + O 2 → 2NO 2 

Nitơ thể hiện tính khử khi tác dụng với nguyên tố có độ âm điện lớn hơn. 

- Các oxit khác của nitơ :N 2 O , N 2 O 3 , N 2 O 5 không điều chế được trực tiếp từ niơ và oxi 

Hoạt động 4: Ứng dụng, trạng thái tự nhiên, điều chế 



HS nêu được ứng dụng, trạng thái tự nhiên của nito 

-Kĩ năng 

cuộc sống 

Giải thích được cách điều chế nito trong công nghiệp 

Viết được PTHH điều chế nito trong phòng thí nghiệm 

Rèn năng lực đọc sách, tổng hợp kiến thức và liên hệ kiến thức hóa học với thực tiễn 




Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho các nhóm đọc thông tin về nito để 

hoàn thành phiếu học tập số 4 

1/ Ai là người tìm ra nguyên tố nitơ ? 

Nguyên tố Nitơ 

Nitơ hay nitrogen có nghĩa là sinh ra muối nitrat, ngoài ra nitơ còn có các tên gọi khác 

là azot có nghĩa là không có sự sống ; alcaligen có nghĩa là sinh ra kiềm(tức amoniac, lúc 

đó được gọi là kiềm bay hơi). 

Năm 1772, nhà hoá học người Anh Cavenđisơ đã làm thí nghiệm cho không khí đi qua than 

nóng đỏ và dùng kiềm để hấp thụ khí cacbonic tạo thành. Ông đã thu được dạng không khí 

không cháy được, nhẹ hơn không khí mà ông gọi là "không khí hỏng". Tuy nhiên phát minh 

của ông vẫn nằm trong hồ sơ lưu trữ và chỉ đbiết đến sau khi ông mất (năm 1810, thọ 79 

14

tuổi). 

Cũng trong năm đó, nhà y học và thực vật học người Anh Rơzơfo trong luận án tiến sĩ đã 

thông báo kết quả tìm ra nitơ trong không khí mà ông cũng gọi là "không khí hỏng" khi ông 

đốt cháy hợp chất có chứa cacbon trong chuông thuỷ tinh, sau đó dùng dung dịch kiềm hấp 

thụ hết khí cacbonic tạo thành ; phần không khí còn lại không cháy được và không thở 

được. 

2/ Ứng dụng của nitơ 

• Nitơ là thành phần lớn nhất của khí quyển Trái Đất (78,084% theo thể tích hay 

75,5% theo trọng lượng). 

• Henry Cavendish là người đã xác định tương đối chính xác thành phần "khí cháy" 

(ôxy, khoảng 21%) của không khí vào cuối thế kỷ 18. Hơn một thế kỷsau, người ta 

xác định phần còn lại ("không cháy") của không khí chủ yếu là nitơ. 

• Nitơ được sản xuất trong công nghiệp nhờ chưng cất phân đoạn không khí lỏng. 

• Các hợp chất chứa nitơ cũng được tìm thấy trong vũ trụ. Nitơ N14 là một phần 

của phản ứng tổng hợp hạt nhân. Nitơ là thành phần lớn của các chất thải động vật 

(ví dụ phân), thông thường trong dạng urê, axít uric... 

• Các chất phân bón chứa nitrat bị rửa trôi là nguồn ô nhiễm chính nước ngầm và các 

con sông. Các hợp chất chứa xyanua (-CN) tạo ra các muối cực độc hại và gây ra cái 

chết của nhiều động vật. 

Bước 2: HS tiếp nhận nhiệm vụ được giao 


Câu 1. Em hãy cho biết trạng thái tự nhiên của nito? 

Câu 2. Nêu phương pháp điều chế nito trong công nghiệp và trong phòng thí nghiệm 

Câu 3. Em hãy nêu những ứng dụng quan trong của nito 

Bước 3: Giáo viên dự kiến sản phẩm: 

-HS có thể trả lời được các ý chính như: Dạng tự do, nito có nhiều trong không khí, chiếm gần 

4/5 thể tích không khí. Dạng hợp chất có trong khoáng NaNO 3 ( diêm tiêu natri) 

- GV có thể dùng tranh để giảng giải phương pháp , nguyên tắc điều chế ni to trong công 

nghiệp 

Bước 4: HS nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu, trao đổi thảo luận , báo sản phẩm 

Bước 5: Giáo viên nhận xét, đánh giá sản phẩm hoạt động của HS 

15

IV ỨNG DỤNG. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN 

1. Ứng dụng: 

- Là thành phần dinh dưỡng chính của thực vật. 

- Là nguyên liệu tổng hợp NH 3 , HNO 3 , phân đạm... 

- Tạo môi trường trơ cho các nghành công nghiệp : luyện kim, thực phẩm, điện tử... 

- Nitơ lỏng dùng để bảo quản máu và các mẫu vật sinh học khác. 

2. Trạng thái tự nhiên: 

- Ở dạng tự do : chiếm 78,16% thể tích không khí (4/5) gồm 2 đồng vị là 7 14 N (99,63%) và 

7 15 N (0,37%). 

- ở dạng hợp chất : khoáng NaNO 3 (diêm tiêu natri). 

V. ĐIỀU CHẾ 

1. Trong công nghiệp: Chưng cất phân đoạn không khí lỏng 

2. Trong phòng thí nghiệm 

-Đun nhẹ dung dịch bảo hòa muối amoni nitrit: 

0 

t 

NH 4 NO 2 ⎯⎯→ N 2 + 2H 2 O 

- Hoặc đun nóng dung dịch bão hòa của 2 muối amoniclorua và amoni nitrit 

Bài 8: AMONIAC VÀ MUỐI AMONI 

Hoạt động 5: Cấu tạo phân tử của Amoniac 


0 

t 

NH 4 Cl + NaNO 2 

⎯⎯→ N2 + NaCl +2H 2 O 

HS nêu được: 

-Viết được CTPT, CTCT amoniac, xác định số oxi hóa của N trong NH 3 , giải thích tính chất 

-Kĩ năng 

− Rèn kỹ năng tự học, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học 


Phương pháp: Thảo luân nhóm 


Bước 1: Sau khi HS quan sát bình đựng amoniac và xem thí nghiệm về tính bazo, tính tan của 

NH 3 . GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập 5. 

16


Câu 1. Khí amoniac trong đời sống hằng ngày em thường gặp ở đâu? 

Câu 2. Xác định công thức phân tử, liên kết hóa học, công thức cấu tạo của chất đó. Dựa 

vào cấu tạo, số OXH để giải thích tính chất hóa học của chất đó. 

Bước 2: HS tiếp nhận nhiệm vụ đượcgiao. Phân công các thành viên làm nhiệm vụ 

Bước 3: Giáo viên dự kiến sản phẩm 

HS có thể gặp khó khăn khi giải thích sự phân cực của phân tử NH 3 

Bước 4: HS nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu, trao đổi, thảo luận, trình bày, báo cáo sản phẩm 

Bước 5: GV nhận xét, đánh giá hoạt động và cung cấp thêm cho các em một số hình ảnh về 

phân tử NH 3 

A. AMONIAC 

H 

3 

N 

H 

H 

I. CẤU TẠO PHÂN TỬ 

- CTPT NH 3 

- Công thức e: H : N : H 

H 

- CTCT: H – N – H 

H 

Nhận xét: 

- Nguyên tử N liên kết với 3 nguyên tử H bằng 3 liên kết cộng hoá trị phân cực về N, nguyên 

tử N còn 1 cặp e chưa liên kết có thể tham gia liên kết với các nguyên tử khác 

- Phân tử NH 3 là phân tử phân cực. 

- Nguyên tử N có số oxi hoá là -3, thấp nhất trong số các trạng thái oxi hoá của N 

Hoạt động 6: Tính chất vật lí của amoniac 


Biết được: 

- Tính chất vật lý ( trạng thái,màu sắc, tính tan..) 

Kỹ năng: 

- Quan sát thí nghiệm, giải thích hiện tượng 

-Rèn kĩ năng tự học, năng lực thực hành, năng lực sử dụng và tiến hành các thí nghiệm 

trực quan. 


Phương pháp: Quan sát và thảo luận nhóm 

17

Cách thức hoạt động: GV cho HS quan sát bình đựng khí amoniac, sau đó biểu diễn thí 

nghiệm ( hoặc chiếu đoạn video) tính tan của NH 3 và thử tính bazo của dung dịch NH 3 

bằngphenolphtalein 

Bước 1: GV đặt câu hỏi ( sau khi HS xem xong thí nghiệm về tính tan và tính bazo của NH 3 ) 

1. Vì sao nước phun mạnh được vào bình? 

2. Tại sao nước trong bình chuyển sang màu hồng? 

Bước 2: HS quan sát các hiện tượng 

Bước 3: GV dự kiến sản phẩm: 

HS có thể gặp khó khăn khi giải thích tính bazo của NH 3 . Khi đó GV định hướng giải thích 

tính bazo của NH 3 dựa vào cặp electron chưa tham gia liên kết của nguyên tử N 

Bước 4: Học sinh trao đổi thảo luận, sau đó trình bày sản phẩm 

Bước 5: Giáo viên nhận xét, đánh giá hoạt động, sản phẩm của học sinh. 

GV cung cấp thêm một số thông tin về NH 3 

II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 

- Điều kiện thường: Khí, không màu, mùi khai xốc 

d = 17 /19 ⇒ nhẹ hơn không khí 

NH 3 /kk 

- Tan nhiều trong nước 

- Dd NH 3 đặc trong PTN có nồng độ 25% 

Hoạt động 7: Tính chất hóa học 


Biết được 

-Phương trình hóa học chứng minh tính chất đặc trưng của NH 3 ; tính bazo yếu 

Kỹ năng 

-Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hóa học của 

amoniac. 


Phương pháp: Quan sát và thảo luận nhóm 


Bước 1: Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm lớn và giao nhiệm vụ các nhóm 1,2 hoàn thành 

phiếu học tập 5 


Câu 1. Nêu tính chất hóa học của một ba zơ 

Câu 2. Hoàn thành các PTHH sau: 

1. NH 3 + H 2 O → 

18

2. NH 3 +HCl → 

3. NH 3 + H 2 SO 4 → 

4. AlCl 3 + 3NH 3 +3H 2 O → 

Nhóm 3,4 hoàn thành phiếu học tập 6 


Câu 1. Tính chất hóa học đặc trưng thứ 2 của amoniac là gì? 

Câu 2. Cho các chất sau: O 2 , Cl 2 , CuO, H 2 , CaO, Fe. Chất nào có thể tác dụng với amoniac 

trong điều kiện thích hợp, hoàn thành phản ứng đó. Xác định vai trò của amoniac trong các 

phản ứng đó 

Bước 3: Học sinh tiếp nhận nhiệm vụ được giao 

Bước 4: GV dự kiến sản phẩm 

-Hs có thể gặp khó khăn khi viết PTHH và nêu hiện tượng khi cho 

dung dịch NH 3 tác dụng với dung dịch muối: 

Bước 5: Giáo viên nhận xét, đánh giá hoạt động sản phẩm của học sinh. Hướng dẫn Hs rút ra 

nội dung chính của bài học 

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC 

1/ Tính bazơ yếu 

a/ Tác dụng với nước 

NH 3 + H 2 O NH 4 + + OH - 

- Dung dịch tồn tại NH 3 , NH 4 + , OH - do phản ứng thuận nghịch, không tồn tại NH 4 OH 

- Dung dịch có tính bazơ yếu và dẫn điện 

- Nhận biết khí NH 3 : Quì tím ẩm 

b/ Tác dụng với dung dịch muối 

FeCl 3 + 3NH 3 +3H 2 O →3NH 4 Cl + Fe(OH) 3 ↓ 

Fe 3+ + 3NH 3 + 3H 2 O → 3NH 4 + + Fe(OH) 3↓ 

AlCl 3 + 3NH 3 +3H 2 O →3NH 4 Cl + Al(OH) 3 ↓ 

Al 3+ + 3NH 3 + 3H 2 O →3NH 4 + + Al(OH) 3 

c/ Tác dụng axit 

NH 3 + HCl → NH 4 Cl 

NH 3 + H 2 SO 4 → (NH 4 ) 2 SO 4 

NH 3 + H + → NH 4 

+ 

NX: Sản phẩm của phản ứng giữa axit và NH 3 là muối amoni 

2. Tính khử 

- Amoniac coù tính khöû : phaûn öùng ñöôïc vôùi oxi , clo vaø khöû moät soá oxit kimloaïi (Nitô coù soá 

oxi hoùa töø -3 ñeán 0, +2 ). 

a. Taùc duïng vôùi oxi : 

- Amoniac chaùy trong khoâng khí vôùi ngoïn löûa maøu luïc nhaït : 

19

4NH 3 +3O 2 → 2N 0 2 + 6H 2 O . 

- Khi coù xuùc taùc laø hôïp kim platin vaø iriñi ôû 850 – 900 0 C : 

4NH 3 +5O 2 → 4NO + 6H 2 O . 

b. Taùc duïng vôùi clo : 

- Tính khöû NH 3 bieåu hieän nhö theá naøo khi taùc duïng vôùi Cl 2 ? 

- Khí NH 3 töï boác chaùy trong khí Clo taïo ngoïn löûa coù khoùi traéng : 

2NH 3 + 3Cl 2 → N 2 0 +6HCl . 

- Khoùi traéng laø nhöõng haït NH 4 Cl sinh ra do khí HCl vöøa taïo thaønh hoùa hôïp vôùi NH 3 . 

c. Taùc duïng vôùi moät soá oxit kim loaïi: 

- Khi ñun noùng , NH 3 coù theå khöû oxit cuûa moät soá kim loaïi thaønh kim loaïi 

2NH 3 + 3CuO 

+3H 2 O 

Hoạt động 8: Ứng dụng và điều chế amoniac 


-Chọn được hóa chất và viết được PTHH điều chế amoniac 

Kỹ năng 

-Hình thành năng lực thực hành 


Phương pháp: thảo luận nhóm 


Bước 1: Gv chia lớp thành 5 nhóm và yêu cầu các nhóm hoàn thành phiếu học tập số 7 ( nhóm 

1,2,3) 

20 

o 

t 

0 

⎯⎯→ 3Cu +N 2 


Câu 1. Trong phòng thí nghiệm, để thu khí NH 3 , ta có thể dùng phương pháp gì? 

Câu 2. Làm thế nào để biết khí amoniac đã đầy ống nghiệm? 

Câu 3. NH 3 thu được thường có lẫn tạp chất ? Làm thế nào để tinh chế NH 3 ? Tại sao không 

dùng H 2 SO 4 hoặc P 2 O 5 để làm khô khí NH 3 ? 

Nhóm 4,5 hoàn thành phiếu học tập 8 


1. Phaûn öùng toång hôïp NH 3 tröïc tieáp töø N 2 vaø H 2 thuoäc loaïi p/öù gì?Muoán taêng hieäu suaát p/öù 

ta phaûi laø theá naøo? 

Bước 2: HS tiếp nhận nhiệm vụ được giao

Bước 3: GV dự kiến sản phẩm 

GV gôïi yù: ñaây laø phaûn öùng thuaän nghòch vaø laø p/öù öùng giöõa caùc chaât khí, caàn löu yù soá mol 

khí 2 veá cuûa p/öù, phaûn öùng toaû nhieät vaø phaûn öùng caàn coù xuùc taùc. 

GV boå sung veà bieän phaùp choáng oâ nhieãm moâi tröôøng trong quaù trình saûn xuaát NH 3 . 

Bước 4:HS nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu, trao đổi, thảo luận trình bày báo cáo sản phẩm 

Bước 5: GV nhận xét, đánh giá hoạt động của học sinh 

IV. ỨNG DỤNG 

- Là nguồn nguyên liệu sản xuất phân đạm 

- Sản xuất HNO 3 , hiđrazin... 

V. ĐIỀU CHẾ 

1. Trong phoøng thí nghieäm : 

- Cho muoái amoni taùc duïng vôùi kieàm noùng : 

2NH 4 Cl+Ca(OH) 2 → 2NH 3 + 

CaCl 2 +2H 2 O 

- Ñun noùng dung dòch amoniac ñaëc . 

2 . Trong coâng nghieäp: 

N 2(k) + 3H 2(k) 

⎯⎯→ ← ⎯ 2NH 3 ∆H = - 92 kJ 

Vôùi nhieät ñoä : 450 – 500 0 C . 

Aùp suaát : 300 – 1000 at 

* Bieän phaùp: 

• Phaûn öùng thuaän nghòch, aùp duïng nguyeân lí Lô Sa –tô- li- eâ ñeå phaûn öùng taïo ra nhieàu 

NH 3 , ñieàu kieän thích hôïp nhaát laø: 

• Söû duïng chu trình kín vaø taän duïng nhieät cuûa phaûn öùng. 

• - AÙp suaát: 200 – 300atm 

- Nhieät ñoä: 450 – 500 0 C 

BÀI 9 AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT 

Hoạt động 9: Tìm hiểu cấu tạo phân tử, tính chất vật lí của axit nitric 

.Mục tiêu hoạt động 

Kiến thức 

21

-Học sinh biết được cấu tạo phân tử, tính chất vật lý. 

-Học sinh viết được công thức electron biểu diễn cấu tạo phân tử HNO 3 , xác định được số 

OXH của các nguyên tố, nêu tính chất vật lí của HNO 3 

Kỹ năng 

-Hình thành kỹ năng hợp tác, tự học, sử dụng ngôn ngữ. 



Cách thức hoạt động:HS chuẩn bị trước bài ở nhà, Gv cho HS hoạt động cá nhân là chủ yếu 

+ hoạt động cả lớp. Yêu cầu học sinh tiếp tục hoàn thành phiếu học tập số 9 ở phần 1,2,3 

22 


1. Viết công thức electron, công thức phân tử, công thức cấu tạo và công thức phân tử của 

HNO 3 

2. Cho biết số OXH của ni tơ trong hợp chất? 

3. Tính chất vật lý của axit nitric 

4. Dựa vào cấu tạo phân tử và độ âm điện của nito hãy dự đoán tính chất hóa học của axit 

nitric? 

5. Hãy chỉ ra những tính chất hóa học chung và khác biệt giữa HNO 3 và H 2 SO 4 

6. Tính chất của muối nitrat và ứng dụng? 

-Hoạt động cá nhân: Qua việc hoàn thành phiếu học tập ở nhà, học sinh chia sẻ với nhau trong 

nhóm về quá trình làm việc cá nhân của mình để đi đến thống nhất chung cho từng vấn đề. 

-Trong quá trình hoạt động, GV quan sát hoạt động cá nhân, kịp thời phát hiện những khó 

khăn vướng mắt của HS để hỗ trợ hiệu quả. 

-Hoạt động cả lớp 

GV yêu cầu một số học sinh báo cáo kết quả nghiên cứu trong hoạt động học tập của mình, 

các học sinh khác , nhận xét, bổ sung kết luận. 

-GV kết luận về cấu tạo phân tử, tính chất vật lí của axit nitric. Lưu ý HNO 3 là axit cần được 

bảo quản trong lọ tối màu. 

A. AXIT NITRIC 

I. Cấu tạo phân tử 

-CTPT: HNO 3

-CTCT 

H O 

N 

O 

O 

-Trong phân tử HNO 3 : N có số OXH là +5 

II. Tính chất vật lý 

- HNO 3 laø chaát loûng khoâng maøu, boác khoùi trong khoâng khí. 

- Deã bò nhieät vaø aùnh saùng phaân huyû. 

4HNO 4 4NO 2 + O 2 + 2H 2 O ( Ñoû naâu) 

- HNO 3 tan voâ haïn trong nöôùc. 

- Dd HNO 3 ñaäm ñaëc chæ ñaït 68% 

coù D = 1,4 g/cm 3 . 

- HNO 3 deã gaây boûng naëng, phaù huyû da, giaáy, vaûi vaø caùc chaát khaùc neân heát söùc caån thaän khi 

tieáp xuùc. 

Hoạt động 10: Tìm hiểu tính axit và tính oxi hóa của HNO 3 

Mục tiêu hoạt động: 

Kiến thức 

-Học sinh căn cứ vào câu tạo và số OXH, độ âm điện của nito để dự đoán tính chất hóa học 

của HNO 3 , kiểm tra dự đoán bằng thí nghiệm, so sánh được điểm giống nhau và khác nhau 

giữa HNO 3 và H 2 SO 4 

- Kỹ năng 


-Rèn kỹ năng thực hành hóa học, hợp tác, quan sát phát hiện và giải quyết vấn đề 




Bước 1: GV yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời câu 4,5 trong phiếu học tập 9 


1. Viết công thức electron, công thức phân tử, công thức cấu tạo và công thức phân tử của 

HNO 3 

2. Cho biết số OXH của ni tơ trong hợp chất? 

23

3. Tính chất vật lý của axit nitric 

4. Dựa vào cấu tạo phân tử và độ âm điện của nito hãy dự đoán tính chất hóa học của axit 

nitric? 

5. Hãy chỉ ra những tính chất hóa học chung và khác biệt giữa HNO 3 và H 2 SO 4 

6. Tính chất của muối nitrat và ứng dụng? 

Bước 2: Các nhóm làm thí nghiệm kiểm chứng các nhận định. GV thông báo các dụng cụ hóa 

chât cần dùng, các nhóm tự lựa chọn, đề xuất tiến trình thí nghiệm 

Bước 3: Dự đoán sản phẩm 

-Khó khăn học sinh có thể gặp phải là xá định nguyên nhân gây ra tính oxhi hóa của axit, sản 

phẩm khử của phản ứng là gì? 

-HS nêu được cách tiến hành thí nghiệm, kết quả thí nghiệm, kết luận tính chất hóa học của 

HNO 3 ( tính axit mạnh và tính OXH mạnh ), so sánh với H 2 SO 4 . 

Bước 4: Gv mời đại diện các nhóm lên báo cáo sản phẩm thí nghiệm , nêu hiện tượng , giải 

thích, Viết PTHH minh họa từ đó kết luận về tính axit và tính oxi hóa của HNO 3 , các nhóm 

khác có ý kiến nhận xét, bổ sung. 

Bước 5: GV nhận xét sản phẩm của các nhóm , đánh giá kết quả hoạt động. và bổ sung một 

vài ý kiến 

( sử dụng tình huống có vấn đề ở đây là: Cu + H 2 SO 4 loãng và Cu + HNO 3 loãng nảy sinh vấn 

đề tại sao điều là axit mạnh nhưng Cu không tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 loãng 

Tính OXH của HNO 3 . 

-Vấn đề thứ 2: Fe + H 2 SO 4 loãng và Fe + HNO 3 điều cho sản phẩm khí không màu. Vậy sản 

phẩm của 2 phản ứng này có giống nhau không? Nguyên nhân là gì → Tính OXH của HNO 3 ) 

III. Tính chất hóa học 

1 . Tính axít : 

- Laø moät trong soá caùc axít maïnh nhaát , trong dung dòch : 

HNO 3 → H + + NO 3 

- 

- Dung dòch axít HNO 3 coù ñaày ñuû tính chaát cuûa moät dung dòch axít . 

24

Taùc duïng vôùi oxit bazô , bazô , muoái , kim loaïi 

2 .Tính oxi hoùa : 

Vì HNO 3 , N coù soá oxihoùa cao nhaát +5 , trong phaûn öùng coù söï thay ñoåi soá oxihoùa , soá oxihoùa 

cuûa nitô giaûm xuoáng giaù trò thaáp hôn . 

a. Vôùi kim loaïi : 

- HNO 3 oxihoùa haàu heát caùc kim loaïi (tröø vaøng vaø platin ) khoâng giaûi phoùng khí H 2 , do ion 

NO 3 coù khaû naêng oxihoaù maïnh hôn H + . 

* Vôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû yeáu : Cu , Ag . . . 

* HNO 3 ñaëc bò khöû ñeán NO 2 

Cu + 4HNO 3(ñ) → Cu(NO 3 ) 2 

+2NO 2 +2H 2 O 

* HNO 3 loaõng bò khöû ñeán NO 

3Cu + 8HNO 3(l) → 3Cu(NO 3 ) 2 

+ 2NO + 4H 2 O 

* Khi taùc duïng vôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû maïnh hôn : Mg, Zn ,Al . . . 

* HNO 3 ñaëc bò khöû ñeán NO 2 

* HNO 3 loaõng bò khöû ñeán N 2 O hoaëc N 2 

* HNO 3 raát loaõng bò khöû ñeán NH 3 (NH 4 NO 3 ) 

8Al + 30HNO 3(l) → 8Al(NO 3 ) 3 + 3N 2 O + 15H 2 O 

5Mg +12HNO 3(l) → 5Mg(NO 3 ) 2 

+ N 2 +6H 2 O 

4Zn + 10HNO 3(l) → Zn(NO 3 ) 2 + NH 4 NO 3 + 3H 2 O 

- Fe, Al bò thuï ñoäng hoùa trong dung dòch HNO 3 ñaëc nguoäi 

b. Taùc duïng vôùi phi kim : 

- Khi ñun noùng HNO 3 ñaëc coù theå taùc duïng ñöôïc vôùi C, P ,S . . . 

Ví Duï : 

C + 4HNO 3(ñ) → CO 2 + 4NO 2 + 2H 2 O 

S + 6HNO 3(ñ) → H 2 SO 4 +6NO 2 +2H 2 O 

Nhö vaäy HNO 3 khoâng nhöõng taùc duïng vôùi kim loaïi maø coøn taùc duïng vôùi moät soá phi kim . 

c. Taùc duïng vôùi hôïp chaát : 

- H 2 S , HI, SO 2 , FeO , muoái saét (II) . . . coù theå taùc duïng vôùi HNO3 - Nguyeân toá bò oxihoùa 

trong hôïp chaát chuyeån leân möùc oxi hoùa cao hôn: 

25

3FeO +10HNO 3(l) → 3 Fe(NO 3 ) 3 + NO + 5H 2 O 

3H 2 S + 2HNO 3(l) → 3S + 2NO + 4H 2 O . 

- Nhieàu hôïp chaát höõu cô nhö giaáy , vaûi , daàu thoâng . . . boác chaùy khi tieáp xuùc vôùi HNO 3 

ñaëc . 

→ Vaäy : HNO 3 coù tính axít maïnh vaø coù tính oxihoùa . 

Hoạt động 11: Tìm hiểu về ứng dụng của HNO 3 


Kiến thức 

-Học sinh nêu được ứng dụng quan trọng của HNO 3 trong các ngành sản xuất. 

- Kỹ năng 


-Rèn kỹ năng tự học, thu thập, xử lí thông tin từ các kênh sách , internet. 



Cách thức hoạt động: Yêu cầu HS về nhà nghiên cứu SGK, tìm hiểu trên internet cho biết 

HNO 3 có những ứng dụng trong các ngành sản xuất nào? 

Hoạt động 12: Tìm hiểu điều chế HNO 3 


Kiến thức 

-Học sinh nêu được cách điều chế HNO 3 trong phòng thí nghiệm và sản xuất HNO 3 trong 

công nghiệp. 

-HS viết được các phản ứng minh họa 

- Kỹ năng 




Phương pháp: thảo luận nhóm, quan sát 


Hoạt động của giáo viên và học sinh Kiến thức cần đạt 

GV chia lớp thành 4 nhóm , GV 

cho HS ñoïc SGK vaø quan saùt hình 

2.7 SGK trang 41. 

? Cách tiến tieán haønh ñieàu cheá 

vaø teân caùc chaát trong phaûn öùng. 

? Trong coâng nghieäp HNO 3 ñieàu 

cheá töø nguoàn nguyeân lieäu naøo ? 

chia laøm maáy giai ñoaïn ? Vieát 

phöông trình ? 

HS quan sát tranh, nghiên cứu tài 

V – ÑIEÀU CHEÁ : 

1 . Trong phoøng thí nghieäm : 

- Neâu phöông phaùp ñieàu cheá HNO 3 trong phoøng 

thí nghieäm ? 

t 

NaNO 3(r ) + H 2 SO o 

4(ñ) ⎯⎯→ HNO 3 +NaHSO 4 

. 

2. Trong coâng nghieäp : 

- Ñöôïc saûn xuaát töø amoniac 

- ÔÛ nhieät ñoä 850 – 900 0 C , xuùc taùc hôïp kim Pt 

vaøIr : 

4NH 3 + 5O 2 → 4NO + 6H 2 O ∆H = - 907kJ 

- Oxi hoùa NO thaønh NO 2 : 

2NO + O 2 → 2NO 2 . 

- Chuyeån hoùa NO 2 thaønh HNO 3 : 

4NO 2 +2H 2 O +O 2 → 4HNO 3 . 

26

liệu và trả lời 

GV nhận xét, đánh giá kết quả 

hoạt động của học sinh. 

- Dung dòch HNO 3 thu ñöôïc coù noàng ñoä 60 - 62% . 

Chöng caát vôùi H 2 SO 4 ñaäm ñaëc thu ñöôïc d 2 HNO 3 96 

– 98 % . 

Hoạt động 13: Tìm hiểu tính chất của muối nitrat, ứng dụng 


Kiến thức 

-Học sinh nêu được tính chất vật lí, tính chất hóa học , các ứng dụng của muối nitrat. 

Biết cách nhận biết muối nitrat 

Biết cách nhận biết ion nitrat 

- Kỹ năng 






Hoạt động của giáo viên và học sinh Kiến thức cần đạt ĐDDH 

Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm, 

yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời câu 

hỏi trong phiếu học tập số 10 


Thí nghiệm 1: Hòa tan KNO 3 trong 

nước, nhận xét về tính tan và khả năng 

điện li của muối nitrat. 

Thí nghiệm 2: Bỏ vào ống nghiệm 

NaNO 3 nung đến khi nóng chảy rồi bỏ 

vào viên than đang cháy, quan sát hiện 

tượng, giải thích, kết luận về tính bền 

và tính chất của các muối nitrat. 

Thí nghiệm 3: Cho một mảnh đồng vào 

dung dịch H 2 SO 4 loãng, quan sát, thêm 

vào vài giọt dung dịch muối NaNO 3 , 

đun nóng, quan sát. Kết luận về tính 

chất của muối nitrat trong các môi 

B.muèi nitrat 

I. TÍNH CHAÁT CUÛA MUOÁI NITRAT : 

- Muoái cuûa axit nitric goïi laø muoái nitrat 

. 

Ví duï : NaNO 3 , Cu(NO 3 ) … 

1. Tính chaát vaät lyù : 

- Deã tan trong nöôùc vaø chaát ñieän ly 

maïnh .trong dung dòch , chuùng phaân ly 

hoaøn toaøn thaønh caùc ion . 

Ví duï : 

Ca(NO 3 ) → Ca 2+ - 

+ 2NO 3 

KNO 3 → K + - 

+ NO 3 

– 

- Ion NO 3 khoâng coù maøu , maøu cuûa 

moät soá muoái nitrat laø do maøu cuûa cation 

kim loaïi. 

2 - Tính chaát hoùa hoïc 

Caùc muoái nitraùt deã bò phaân huûy khi ñun 

noùng 

a. Muoái nitraùt cuûa caùc kim loaïi hoaït 

27

trường và cách nhận biết ion nitrat. 

Bước 2: Hoạt động chung cả lớp: Các 

nhóm làm thí nghiệm quan sát, giải 

thích và kết luận về vấn đề nghiên cứu. 

Bước 3: GV mời đại diện các nhóm 

báo cáo sản phẩm thí nghiệm , nêu hiện 

tượng, giải thích, viết PTHH minh họa, 

từ đó kết luạn về tính chất của muối 

nitrat và nhận biết ion nitrat, các nhóm 

còn lại có ý kiến nhận xét bổ sung. 

Bước 4: Dự kiến sản phẩm 

HS nêu được tính chất vật lí, tính chất 

hóa học, nhận biết và ứng dụng của 

muối nitrat thông qua các thí nghiệm 

nghiên cứu. 

Nêu được các hiện tượng thí nghiệm , 

giải thích, viết PT minh họa và kết luận 

vấn đề nghiên cứu 

Bước 4: GV đánh giá, nhận xét sản 

phẩm hoạt động của học sinh. Hướng 

dẫn HS ghi bài 

ñoäng : 

(§øng tr−íc Mg ) 

- Bò phaân huûy thaønh → muoái nitrit + 

khí O 2 2KNO 3 → 2KNO 3 +O 2 

b. Muoái nitraùt cuûa caùc kim loaïi töø Mg 

→ Cu : 

- Bò phaân huûy thaønh → oxit kim loaïi + 

NO 2 + O 2 

o 

t 

2Cu(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ 2CuO + 4NO 2 + O 2 

c. Muoái cuûa nhöõng kim loaïi keùm hoaït 

ñoäng : 

(§øng sau Cu) 

- Bò phaân huûy thaønh → kim loaïi + NO 2 + O 2 

2AgNO 3 → 2Ag + 2NO 2 + O 2 . 

3 Nhaän bieát ion nitrat : 

- Khi coù maët ion H + vaø NO 3 - theå hieän 

tính oxihoùa gioáng nhö HNO 3 

- Vì vaäy duøng Cu + H 2 SO 4 ñeå nhaän bieát 

muoái nitrat 

Ví duï : 

3Cu + 8NaNO 3 + 4H 2 SO 4(l) → 

3Cu(NO 3 ) 2 + 2NO+ 4Na 2 SO 4 + 4H 2 O. 

3Cu+8H + +2NO 3 - →3Cu 2+ + 2NO 

+4H 2 O. 

2NO + O 2 → 2NO 2 (naâu ñoû ) 

3.3 Hoạt động luyện tập 

Mục tiêu 

Hoạt động này yêu cầu HS phải vận dụng những kiến thức vừa tiếp thu được để giải 

quyết những nhiệm vụ cụ thể, qua đó GV xem HS đã nắm được kiến thức hay chưa và nắm 

được ở mức độ nào. 

Tiếp tục phát triển các năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ hóa học. Phát hiện và giải 

quyết vấn đề thông qua môn học 




- Ở hoạt động này cho HS hoạt động cá nhân là chủ yếu, bên cạnh đó có thể cho học sinh hoạt 

động cặp đôi hoặc trao đổi nhóm nhỏ để chia sẻ kết quả giải quyết các câu hỏi trong phiếu học 

tập 

28

- Hoạt động chung cả lớp: GV mời một số học sinh lên trình bày kết quả/lời giải. Các học sinh 

khác góp ý, bổ sung. Gv giúp học sinh nhận ra những sai xót cần chỉnh sửa và chuẩn hóa kiến 

thức/ phương pháp bài tập 


1. Viết các phương trình hóa học theo chuỗi sau: 

1 

2 

3 

4 

a. NH 

4 

NO2 

⎯ ⎯→ N 

2 

⎯→ 

NO ⎯→ 

HNO3 

⎯→ 

NaNO3 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

b. ( NH ) CO ⎯ ⎯→ NH ⎯→Cu 

⎯→ 

NO ⎯→ 

NO ⎯→ 

HNO ⎯→ 

Al( 

NO 

4 2 3 

3 

2 

3 

3 

) 

3 

c. 

( NH ) CO ⎯ ⎯→ 1 

NH ⎯→ 

2 

HCl ⎯→ 

3 

NH Cl ⎯→ 

4 

NH 

4 2 3 

3 

4 

3 

1 

2 

3 

4 

d. N 

2 

⎯ ⎯→ NH 

3 

⎯→ 

HCl ⎯→ 

NH 

4Cl 

⎯→ 

NH 

4 

NO3 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

e. N 

2 

⎯ ⎯→ NH 

3 

⎯→ 

NH 

4OH 

⎯→ 

NH 

4Cl 

⎯→ 

NH 

3 

⎯→ 

NH 

4 

NO3 

⎯→ 

N 

2 

2. Cho 6,4g Cu tác dụng với 120ml dung dịch X gồm HNO 3 1M và H 2 SO 4 loãng 0,5M thu 

được V lít NO duy nhất ( đktc). Tinh giá trị của V 

3. Khi cho 0,5 mol N 2 phaûn öùng vôùi 1,5 mol H 2 vôùi hieäu suaát 75% thì soá mol NH 3 thu ñöôïc 

laø: A) 0,75mol B) 1mol C) 1,5 mol D) 2 mol 

3.4 Hoạt động vận dụng và tìm tòi mở rộng 

Mục tiêu 

HĐ vận dụng và tìm tòi mở rộng được thiết kế cho HS về nhà làm, nhằm mục đích giúp 

HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học trong bài để giải quyết các các câu hỏi, bài tập gắn với 

thực tiễn và mở rộng kiến thức của HS, không bắt buộc tất cả HS đều phải làm, tuy nhiên GV 

nên động viên khuyến khích HS tham gia, nhất là các HS say mê học tập, nghiên cứu, HS khá, 

giỏi và chia sẻ kết quả với lớp. 


Phương pháp: Hợp tác nhóm nhỏ 

Cách thức hoạt động : Giáo viên giao bài tập về nhà cho các nhóm 

29

Câu 1. 

a. Mưa axit là gì 

b. Dựa vào phản ứng hóa học 

đã biết , hãy giải thích hiện 

tượng mưa axit? 

c. Kể một vài thiệt hại mà 

mưa axit gây ra và một số 

hoạt động của con người đã 

gây ra mưa axit? 

Câu 2. Cấu tạo của pháo hoa gồm 2 phần chính: phần đầu và phần đáy.Trong phần đáy có 

nhồi thuốc súng đen và được nối với dây dẫn. 

Trong phần đầu có: 

-Thuốc nhồi cháy ( cacbon, lưu huỳnh, kali nitrat ) 

-Thuốc trợ cháy (kali nitriat, bari nitrat); 

-Chất phát sáng trắng: Bột nhôm, magie. 

-Chất phát màu là hỗn hợp 

muối của các kim loại như: 

LiNO 3 , Sr(NO 3 ) 2 : màu đỏ; 

CuCO 3 , Cu(NO 3 ) 2 ; màu xanh; 

KNO 3 màu tím; Muối của 

natri: Màu vàng. 

a. Khi đốt cháy dây dẫn, các 

phản ứng hóa học diễn ra như 

thế nào? Viết các PTHH. 

b. Đốt pháo hoa có gây ô 

nhiễm môi trường không? Vì 

sao 

Câu 3. Theo tính chất vật lí, axit nitric là chất lỏng không màu. Nhưng trong các phòng thí 

nghiệm, dung dịch axit nitric dù rất loãng điều có màu vàng nhạt. Em hãy giải thích hiện 

tượng này và viết PTHH ( nếu có ). 

30

Câu 4. “Bánh bao” thường rất xốp và có mùi 

khai vì khi làm bánh bao người ta thường cho 

ít bột nở NH 4 HCO 3 vào bột mì. Khi nướng 

bánh NH 4 HCO 3 phân hủy thành các chất khí 

và hơi thoát ra nên làm cho bánh xốp và nở. 

Em hãy viết phương trình hóa học để giải 

thích điều đó 

Dự kiến sản phẩm: Bài báo cáo từ các nhóm 

Nhận xét, đánh giá sản phẩm hoạt động: 

Sản phẩm: Học sinh về nhà họp nhóm làm bài tập 

Đánh giá: GV có thể cho HS báo cáo kết quả HĐ vận dụng và tìm tòi mở rộng vào đầu giờ 

của buổi học kế tiếp, GV cần kịp thời động viên, khích lệ HS 

Đôn Châu, ngày……tháng……năm…. 

Duyệt của tổ trưởng 

31

Chủ đề NITƠ VÀ HỢP CHẤT CỦA NITƠ năm 2019

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?