08.09.2023 Views

Installatie &Bouw-04_2023

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

4<br />

INSTALLATIE&BOUW<br />

NUMMER 4 - <strong>2023</strong><br />

augustus- september<br />

installatieenbouw.nl<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL<br />

SMART BUILDINGS | LUCHTKANALEN | MEDIAVAERT AMSTERDAM | WARMTEPOMPEN |


Toepassingen:<br />

• Collectieve (shunt) kanalen<br />

• Indidivuele ventilatiekanalen<br />

Voordelen:<br />

• Verwijderen van het oude kanaal is niet nodig<br />

• Zeer corrosiebestendig<br />

• Neemt de vorm aan van het bestaande kanaal<br />

• Luchtdichtheidsklasse ‘D’<br />

www.ff kanaalrenovatie.nl | info@ff kanaalrenovatie.nl | 085 080 50 23


DUURZAAMHEID<br />

HEROVERWOGEN<br />

WAGO’S EERSTE KLEM VAN GERECYCLEDE<br />

EN BIOCIRCULAIRE KUNSTSTOFFEN.<br />

Elektrische installatie en duurzaamheid - kan dat? Dat kan met de nieuwe WAGO verbindingsklem met<br />

bedieningshendels uit de Green Range! De nieuwe aansluitklem van WAGO legt een duurzamere basis<br />

verbindingsklemmen uit de WAGO serie 221.<br />

www.wago.com/nl


UITGAVE<br />

4<br />

VOORWOORD<br />

Altijd en overal voldoende frisse lucht<br />

Rechthoekig kanaalwerk, rond kanaalwerk, maatwerk kanalen en bijbehorende vormstukken, hulpstukken en montagematerialen: wie denkt<br />

aan luchtkanalen, vergeet soms hoe uitgebreid deze branche is. Maar ook met welke ontwikkelingen fabrikanten op dit moment te maken hebben.<br />

Denk bijvoorbeeld aan thema’s als gezonde binnenlucht, duurzaamheid en energiezuinigheid, maar ook aan de reductie van grondstoffen<br />

en de route naar een circulaire economie. Voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Luchtkanalenfabrikanten Laura Nijburg trapt ons<br />

thema Luchtkanalen af met een mooi interview over deze thema’s. Bovendien hebben we tal van fabrikanten en installateurs bereid gevonden<br />

om te delen waar zij op dit moment mee bezig zijn. Denk bijvoorbeeld aan de revitalisering (retrofit) van luchtbehandelingskasten, waarmee<br />

gebouweigenaren hun energieverbruik flink kunnen reduceren. Maar ook aan mooie projecten, zoals Ausnutria in Heerenveen, Were Di in<br />

Valkenswaard en IJssportcentrum Tilburg in Tilburg.<br />

Zijn het dan alleen luchtkanalen en luchtbehandelingskasten die deze uitgave de klok slaan? Zeker niet! We hebben ook een mooie themaserie<br />

samengesteld over warmtepompen. Bovendien kunt u alles lezen over de Vakbeurs Energie, het belang van waterzijdig inregelen, ventilatie met<br />

CO 2<br />

-regeling, veilig en schoon stoken met hout en het brandwerend afdichten van lineaire voegen en doorvoeringen. Maar ook over spraakmakende<br />

projecten, zoals het nieuwe logistieke centrum met hoofdkantoor van autogigant Van Mossel in Waalwijk. Op een zichtlocatie aan<br />

de A59 is een imposante nieuwbouw gerealiseerd, die vanwege zijn ronde vorm doet denken aan een Colosseum. De nieuwbouw biedt ruimte<br />

aan 420 bureauplekken en 600 medewerkers en is circa 31.000 m 2 groot. De vijflaagse ‘toren’ wordt met name ingevuld met kantoren. Op de<br />

begane grond zijn het Van Mossel-museum, een werkplaats met autoschadeherstelfaciliteiten en vijf wasstraten ingericht. Buiten is bovendien<br />

een terrein met bijna vierduizend parkeerplaatsen gecreëerd, evenals een poortgebouw voor de beveiliging. Alles met het oog op groei, maar<br />

ook op een duurzame en toekomstbestendige bedrijfsvoering. In navolging van een groendak, zonnepanelen en ledverlichting dragen bijvoorbeeld<br />

laadpalen voor elektrische auto’s bij aan de BREEAM-NL ‘Very Good’ certificering.<br />

Zeer interessant is ook ons artikel over project Mediavaert in Amsterdam. Aan de Van der Madeweg in Amsterdam-Duivendrecht wordt gebouwd<br />

aan één van de grootste hout-hybride kantoorgebouwen ter wereld: het nieuwe Nederlandse hoofdkantoor van DPG Media. Met<br />

‘Mediavaert’ geven DPG Media en haar ontwikkel- en bouwpartners een positieve impuls aan het mediabedrijf, de omliggende campus én het<br />

milieu. Dankzij de toepassing van 6.500 m³ hout in de constructie heeft de nieuwbouw slechts een geringe CO 2<br />

-uitstoot, terwijl zorgvuldig<br />

geselecteerde klimaatinstallaties én veldcomponenten bijdragen aan een BREEAM-NL ‘Excellent’ certificering.<br />

Andere mooie projecten zijn bijvoorbeeld camping De Deelderij in Schoonloo, de verkeersposten in Hansweert en Terneuzen, het Stadskantoor<br />

en Raadhuis in Heerlen, The City Post in Zwolle en het Schoenenkwartier in Waalwijk. Kortom: we hebben weer een bomvolle uitgave voor u.<br />

Ik wens u weer veel leesplezier.<br />

Lieke Bousema


INSTALLATIE&BOUW<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK,<br />

KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

COLOFON<br />

Jaargang 10 • nummer 4 • <strong>2023</strong><br />

Verschijnt 6 x per jaar<br />

ISSN 2214-4196<br />

UITGEVER<br />

Schatbeurderlaan 6<br />

Postbus 249, 6000 AE Weert<br />

+31 495 45 00 95<br />

info@louwersmediagroep.nl<br />

louwersmediagroep.nl<br />

EINDREDACTIE<br />

Lieke Bousema<br />

20<br />

REDACTIETEAM<br />

Lieke Bousema, Rob Buchholz, Tjerk van Duinen,<br />

Chris Elbers en Desiree Pennings<br />

PROJECTMANAGEMENT<br />

Sander van Hout<br />

s.vanhout@louwersmediagroep.nl<br />

Yakup Yalcin<br />

y.yalcin@louwersmediagroep.nl<br />

SECRETARIAAT<br />

Manuela Depenbrock,<br />

Sandra Reijnders<br />

ADVERTENTIES<br />

Een hoge resolutie PDF moet worden aangeleverd via<br />

de AdPortal. Mocht u nog geen uploadlink hebben<br />

ontvangen, stuur een email naar traffic@louwersmediagroep.nl<br />

ABONNEMENTPRIJS<br />

Nederland: € 70,00 per jaar excl. BTW<br />

Buiten Nederland: € 110,00 per jaar excl. BTW<br />

ING bank: IBAN NL46INGB000<strong>04</strong>17165<br />

BIC INGBNL2A<br />

t.n.v. Louwers Mediagroep<br />

o.v.v. <strong>Installatie</strong> & <strong>Bouw</strong> magazine<br />

Informatie over abonnementen:<br />

+31 495 45 00 95<br />

ADRESWIJZIGINGEN<br />

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing<br />

naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland<br />

OPZEGGINGEN<br />

Indien twee maanden voor het verstrijken van de<br />

abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van<br />

op zegging is ontvangen, wordt het abonnement<br />

auto matisch met een jaar verlengd.<br />

DOELGROEP<br />

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via<br />

gerichte distributie in controlled circulation aan<br />

adviesbureaus architecten, aannemers, installateurs,<br />

gemeenten, grote industriële organisaties, opdrachtgevers,<br />

projectontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen<br />

(semi-)overheidsinstellingen,<br />

brancheorganisaties en toeleveranciers.<br />

VORMGEVING/ART DIRECTION<br />

studio@louwersmediagroep.nl<br />

DRUKWERK<br />

Drukkerij Hendrix, Peer<br />

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd<br />

zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder<br />

bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar<br />

beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen<br />

enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.<br />

Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor<br />

schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen<br />

en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.<br />

Smart Buildings: Hét event over gebouwautomatisering 8<br />

Nieuw vlaggenschip voor Van Mossel 10<br />

Sprinklerinstallatie houdt beginnende brand onder controle 12<br />

Kabelgoten in het zicht 14<br />

De wind in de zeilen op de Vakbeurs Energie 16<br />

De Pen: Verschillende branches slaan handen ineen 18<br />

THEMA LUCHTKANALEN<br />

36 38<br />

Aandacht voor kwaliteit, duurzaamheid en het bundelen van krachten 22<br />

Duurzaam en slim ventileren in de gestapelde bouw 24<br />

‘Er waait een frisse wind door ons bedrijf’ 28<br />

Nieuwe technieken in een oude jas 30<br />

Van de gehele markt thuis 33<br />

De kracht van flexibiliteit 35<br />

‘Goede relaties moet je koesteren’ 36<br />

Refit loont! 38<br />

Schone luchtkanalen in het zicht 40<br />

Flexibel bedrijf maakt flexibele verbindingen 42<br />

Één partner voor luchtkanalen en isolatietechniek 44<br />

Uw partner in luchtkanalen 47<br />

Hoogwaardig renovatieproduct voor een optimaal werkend ventilatiesysteem 48<br />

Dé oplossing voor het luchtdicht sealen van luchtkanalen 51<br />

Perfecte trainingscondities voor Tilburg Trappers 52<br />

‘Dat de warmtepomp zo stil is, had ik niet verwacht’ 54<br />

Een goede conservering voorkomt corrosie 56<br />

Twee projecten in één 58<br />

Isolatiewerkzaamheden voor installaties Stadskantoor en Raadhuis Heerlen 60


INHOUD<br />

58<br />

78 1<strong>04</strong><br />

110<br />

2.661 componenten, 7 technieken, 1 leverancier 62<br />

Technische hoogstandjes bij nieuwbouw Koninklijke Van Eerd 64<br />

Nooit meer te veel CO 2<br />

68<br />

Geluidsschermen die gezien mogen worden 70<br />

Slim besparen met waterzijdig inregelen 72<br />

THEMA WARMTEPOMPEN<br />

Warmtepomptechniek wordt ook haalbaar voor grotere en oudere woningen 76<br />

Bereid je voor op de groeiende vraag naar natuurlijke koudemiddelen! 78<br />

De compacte hybride combinatie 80<br />

Duurzame warmtepompoplossingen van een wereldspeler 84<br />

80% gas besparen met de nieuwste hybride warmtepomp 86<br />

Integratie van luchtbehandeling en warmtepomp: allerminst vanzelfsprekend 90<br />

Samen werken aan duurzame verwarmingsoplossingen 92<br />

Bespaar energiekosten met een lucht- en vuilafscheider! 96<br />

Het goed en veilig afdichten van lineaire voegen en doorvoeringen vraagt om kennis 98<br />

Hout is goud 100<br />

Onzichtbaar comfort bij Schoenenkwartier 102<br />

Goed klimaat, hoog comfort 1<strong>04</strong><br />

Samenwerkingsinitiatief gidst woningeigenaren naar de optimale vloer- en vloerverwarmingsoplossing 106<br />

Steungrepen in zwart: comfort, welzijn en design voor iedereen<br />

110<br />

VAKKATERN ELEKTROTECH<br />

113<br />

4<br />

INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL<br />

INSTALLATIE&BOUW<br />

NUMMER 4 - <strong>2023</strong><br />

september - oktober<br />

installatieenbouw.nl<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

VAN MOSSEL, WAALWIJK | LUCHTKANALEN | MEDIAVAERT, AMSTERDAM | WARMTEPOMPEN<br />

Cover: WAGO verbindingsklemmen<br />

met hendels Green Range.<br />

Eerste verbindingsklem van<br />

gerecyclede en biocirculaire<br />

kunststoffen.<br />

Beeld: WAGO<br />

Blijf gratis en eenvoudig op de<br />

hoogte van het laatste nieuws.<br />

Volg ons op social media en meld<br />

je aan voor onze nieuwsbrief!<br />

installatieenbouw.nl<br />

<strong>Installatie</strong>partners 125


SMART BUILDINGS:<br />

HÉT EVENEMENT OVER GEBOUWAUTOMATISERING<br />

Hoe kun jij jouw gebouw verduurzamen middels gebouwautomatisering? Hoe staat de energietransitie ervoor? Wat hebben technische innovaties<br />

jou te bieden? Je hoort het allemaal en nog veel meer tijdens Smart Buildings op 5 oktober in Nieuwegein. Het thema dit jaar is de energietransitie.<br />

Ben jij een eindgebruiker die zich bezighoudt met management, onderhoud of het beheer van een gebouw? Dan mag je dit niet missen!<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Smart Buildings<br />

Smart Buildings vindt voor de vijfde keer plaats.<br />

Het evenement over gebouwautomatisering is enkel<br />

en alleen bedoeld voor eindgebruikers en ingenieursbureaus<br />

met meer dan tien medewerkers.<br />

Zij krijgen gratis toegang.<br />

Totaalaanbod in<br />

gebouwautomatisering<br />

Tijdens deze dag vinden bijna 300 presentaties<br />

plaats van 73 aanbieders, waaronder leveranciers,<br />

fabrikanten en adviseurs. Alle grote merken<br />

die ertoe doen staan op het evenement.<br />

Zij presenteren hun innovaties en brengen je<br />

op de hoogte van de huidige stand van zaken<br />

en wat ons in de toekomst te wachten staat.<br />

Aan onderwerpen geen gebrek: van het verduurzamen<br />

van HVAC-installaties, verlich-<br />

Bezoekers kunnen hun eigen programma plannen en krijgen na afloop alle presentaties mee naar huis.<br />

8 | INSTALLATIEENBOUW.NL


Omdat het event in een winkelcentrum voor de detailhandel plaatsvindt, heerst er tijdens de gesprekken een intieme, huiselijke sfeer.<br />

ting en beveiliging tot zonwering. Als bezoeker<br />

zie je een totaalaanbod op het gebied<br />

van gebouwautomatisering.<br />

“De mensen die naar het event komen zijn eindgebruikers,<br />

bijvoorbeeld bij ziekenhuizen, onderwijs-<br />

en zorginstellingen”, stelt organisator Martijn<br />

Beckers. “We verwachten vier- tot vijfhonderd bezoekers.<br />

Het is echt een kennisevent. We hebben<br />

35 presentatieruimtes met 8 tijdsloten. Bij de lezingen<br />

is beperkt ruimte, zodat er interactie ontstaat<br />

tussen presentator en bezoekers. Bezoekers<br />

kunnen zelf hun programma samenstellen en na<br />

afloop krijgen ze alle presentaties mee naar huis.”<br />

Topsprekers als afsluiter<br />

Aan het eind van de middag vindt er een forum<br />

plaats. Andy Dobbelsteen, hoogleraar Climate<br />

Change & Sustainability aan de TU Delft, geeft<br />

dan een update over de energietransitie, klimaatadaptatie<br />

en extra waardecreatie. Veelgevraagd<br />

‘Ben jij een eindgebruiker die zich<br />

bezighoudt met management, onderhoud<br />

of het beheer van een gebouw?<br />

Dan mag je dit niet missen!’<br />

spreker en founder van De Groene Grachten Suze<br />

Gehem geeft vervolgens een presentatie over het<br />

verduurzamen van de gebouwde omgeving en<br />

specifiek de kansen voor monumenten. Het verduurzamen<br />

van monumentale gebouwen mag en<br />

kan immers niet zomaar.<br />

Winkelcentrum aan info<br />

Het event vindt om het jaar plaats, zodat bezoekers<br />

steeds echt innovaties zien en nieuwe informatie<br />

krijgen. Volgens Beckers is het nog nooit<br />

zo groot geweest als dit jaar. “Het vindt plaats in<br />

De Woonindustrie in Nieuwegein. Dat is eigenlijk<br />

een winkelcentrum waar de detailhandel haar inkopen<br />

doet op het gebied van meubilair. In het<br />

midden is de informatiemarkt en in de 35 winkels<br />

vinden de presentaties plaats. Twee topsprekers<br />

sluiten het event af.” ❚<br />

Smart Buildings wordt georganiseerd door eindgebruikersplatform<br />

Building G100 op 5 oktober<br />

van 9.30 tot 18.00 uur in De Woonindustrie in<br />

Nieuwegein. Aanmelden kan via de website<br />

www.smartbuildings.nl.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 9


WAALWIJK VAN MOSSEL<br />

LOGISTIEK CENTRUM MET HOOFDKANTOOR EN MUSEUM<br />

NIEUW VLAGGENSCHIP<br />

VOOR VAN MOSSEL<br />

Het nieuwe logistiek centrum met hoofdkantoor van autogigant<br />

Van Mossel ligt op een schitterende zichtlocatie aan de A59.<br />

Het imposante gebouw huisvest een museum op de begane<br />

grond, een werkplaats met autoschadeherstelfaciliteiten en<br />

vijf wasstraten. Buiten is een terrein met bijna vierduizend<br />

parkeerplaatsen en een poortgebouw waar de beveiliging<br />

gevestigd is. Alles is aanwezig om nóg verder te groeien.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Hoppenbrouwers Techniek<br />

Het nieuwe gebouw van Van Mossel is een opvallende verschijning aan de A59.<br />

Het was allround technisch dienstverlener Hoppenbrouwers<br />

Techniek die alle technische installaties<br />

aanlegde: de E- en W-installaties en brandmeldontruimingsinstallaties.<br />

Daarvoor werkte ze<br />

in teams, waaronder team elektrotechniek uit Breda,<br />

team werktuigbouwkunde uit Heesch en team<br />

brandmeldontruimingsinstallaties uit Udenhout.<br />

Wesley Bleijenberg is vestigingsleider in Breda<br />

en was het aanspreekpunt bij dit project. “Het is<br />

een mooi referentieproject voor ons, want je vindt<br />

veel verschillende technieken in het gebouw. Voor<br />

de monteurs was het erg divers werk. Er zijn kantoren,<br />

een showroom, werkplaatsen, een auditorium<br />

en het hart van het gebouw wordt gevormd<br />

door een atrium waar de receptie zich bevindt en<br />

waar het museum begint. Geen enkele ruimte was<br />

hetzelfde. Die diversiteit zie je niet vaak binnen<br />

één project.”<br />

Waardering<br />

Het volledig gasloze gebouw werd door Hoppenbrouwers<br />

onder meer voorzien van warmtepompen,<br />

riolering, een klimaatplafond van bijna<br />

negen kilometer en een volledige brandmeldontruimingsinstallatie<br />

die werd gekoppeld aan een<br />

sprinklerinstallatie. Op elektrotechnisch gebied<br />

plaatste zij er drie transformatoren, drie hoofdverdeelkasten,<br />

de geluidsinstallatie en een DALI<br />

installatie. En dan heb je nog de regeltechnische<br />

installaties, hemelwaterafvoer, waterleidingen en<br />

alle sanitaire installaties. De werkzaamheden besloegen<br />

bijna twee jaar. Op de drukste dagen liepen<br />

er tussen de tachtig en honderd medewerkers<br />

van Hoppenbrouwers rond, vertelt Bleijenberg.<br />

“De grote diversiteit binnen het project werd gewaardeerd<br />

door de monteurs die er rondliepen.”<br />

Vernieuwende technieken<br />

Als je het gebouw van bovenaf bekijkt, dan zie<br />

je dat het ovaal is, als een schip. Aan die aparte<br />

vorm moest Hoppenbrouwers de technieken aanpassen.<br />

Speciaal hiervoor schafte ze een Tool Sta-<br />

10 | INSTALLATIEENBOUW.NL


VAN MOSSEL WAALWIJK<br />

‘Deze vernieuwende<br />

technieken<br />

gaan we ook bij<br />

vervolgprojecten<br />

inzetten’<br />

tion laser aan. Bleijenberg: “Het is een BREEAM<br />

‘Very Good’ project, dus aan de voorkant moest<br />

alles goed geregeld worden. We hebben veel tijd<br />

besteed aan de engineering, het tekenen en de<br />

BIM-uitwerking. De tekening werd in de laser geladen,<br />

zodat we alles precies konden inmeten en uitzetten.<br />

Er waren geen vaste stramienen waarmee<br />

we konden meten. Dit dwong ons tot vernieuwende<br />

technieken die we zo fijn en makkelijk vonden,<br />

dat we ze ook bij vervolgprojecten gaan inzetten.”<br />

Het atrium vormt het hart van het gebouw.<br />

Er werd veel tijd besteed aan het uitwerken van het<br />

project en de tekeningen.<br />

Gedurende het werk kwam het regelmatig voor<br />

dat een tekening aangepast moest worden, vanwege<br />

nieuwe klantwensen. Voor de aanvullende<br />

wensen moesten alle tekeningen aangepast worden.<br />

“Als er tachtig mensen rondlopen met een<br />

tekening dan is dat een opgave, want het ging in<br />

totaal om zo’n driehonderd aanvullende wensen”,<br />

aldus Bleijenberg.<br />

Complimenten<br />

Van Mossel was een klant die kwaliteit verwachtte.<br />

De technieken werden daarom zoveel mogelijk<br />

weggewerkt uit het zicht. Er zijn geen roosters of<br />

radiators te zien. Dit betekende dat alle installaties<br />

aan de voorkant ontworpen moesten worden,<br />

want achteraf kon het niet meer worden aangepast.<br />

“Dat was een flinke puzzel. Gelukkig liep<br />

de samenwerking goed. Er was een open cultuur<br />

en we maakten samen de bouw. Van Mossel en<br />

<strong>Bouw</strong>bedrijf van de Ven waren altijd bereikbaar<br />

en boden hulp aan wanneer dat nodig was. Ik ben<br />

trots dat we zo’n project hebben kunnen en mogen<br />

maken. De klant en de mensen die er werken<br />

gaven ons achteraf complimenten. Dat is gaaf. Bij<br />

zo’n project gaat je technisch hart wel sneller kloppen”,<br />

aldus Bleijenberg. ❚<br />

BOUWINFO<br />

Opdrachtgever<br />

Van Mossel Automotive Groep<br />

Architect<br />

VAN AKEN<br />

Hoofdaannemer<br />

<strong>Bouw</strong>bedrijf van de Ven<br />

E-, W- en B-installaties<br />

Hoppenbrouwers Techniek<br />

Kabelgootinstallatie<br />

OBO Bettermann<br />

Bruto vloeroppervlak<br />

31.000 m 2<br />

<strong>Bouw</strong>periode<br />

oktober 2021 – juni <strong>2023</strong><br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 11


WAALWIJK VAN MOSSEL<br />

‘EXTENDED COVERAGE’ SPRINKLERS VOOR NIEUWBOUW VAN MOSSEL IN WAALWIJK<br />

SPRINKLERINSTALLATIE HOUDT BEGINNENDE<br />

BRAND ONDER CONTROLE<br />

In opdracht van <strong>Bouw</strong>bedrijf Van de Ven realiseerde SPIE Nederland de automatische sprinklerinstallatie in het nieuwe logistieke centrum<br />

met hoofdkantoor van Van Mossel. “De sprinklerinstallatie detecteert en signaleert een beginnende brand al in een vroeg stadium en houdt<br />

deze onder controle, zodat het bestrijden ervan door bijvoorbeeld de brandweer gecontroleerd verloopt”, vertelt Marc Vunderink van SPIE<br />

Nederland. “Hierdoor blijft de schade beperkt en blijft de continuïteit van dit mooie bedrijf voor lange tijd gewaarborgd.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld SPIE Nederland<br />

Gekozen is voor zogenaamde ‘extended coverage’ sprinklers, die over een groter sproeivlak beschikken. Hierdoor zijn over het geheel minder sprinklerkoppen nodig.<br />

Voor het ontwerp van de sprinklerinstallatie is<br />

door de brandveiligheidsadviseur een uitgangspuntendocument<br />

(UPD) brandveiligheid opgesteld.<br />

Voor de projectering heeft SPIE in overleg<br />

met deze adviseur zogenaamde ‘extended coverage’<br />

sprinklers toegepast. Deze sprinklers vragen<br />

een hogere voordruk dan traditionele sprinklers<br />

en beschikken over een groter sproeivlak. Hierdoor<br />

zijn uiteindelijk over het geheel minder<br />

sprinklerkoppen nodig.<br />

Centraal 3D BIM-model<br />

Zowel het ontwerp als de coördinatie zijn<br />

uitgevoerd in een 3D BIM-omgeving, vertelt<br />

Vunderink. “Door samen met alle bouwpartners<br />

te werken in één centraal BIM-model, is<br />

12 | INSTALLATIEENBOUW.NL


VAN MOSSEL WAALWIJK<br />

SPIE Nederland realiseerde de automatische sprinklerinstallatie in het nieuwe logistieke centrum met<br />

hoofdkantoor van Van Mossel.<br />

'Dankzij duurzame 'zonechecks' wordt<br />

het verbruik van honderden liters vervuild<br />

testwater voorkomen'<br />

de onderlinge communicatie en coördinatie<br />

eenduidiger, transparanter en efficiënter. Hierdoor<br />

behoren afwijkingen tussen bouwpartners<br />

tot het verleden en worden faalkosten sterk<br />

verminderd. Ook krijgen opdrachtgevers eerder<br />

inzicht in het beoogde eindresultaat, doordat<br />

zij in het virtuele model kunnen meekijken.”<br />

Zonechecks<br />

Naast ontwerpen in BIM is er gekozen voor zogenaamde<br />

‘zonechecks’; een duurzaam testsysteem<br />

waarmee je brandsecties automatisch en op afstand<br />

kunt testen, zonder verbruik van honderden<br />

liters vervuild testwater. “Ook wordt hiermee voorkomen<br />

dat de toevoer van vers, zuurstofrijk drinkwater<br />

het corrosieproces in een sprinklerinstallatie<br />

versnelt, waardoor de conditie en betrouwbaarheid<br />

op niveau blijven”, aldus Vunderink. “De zonecheck<br />

is daarmee een levensduurverlengende oplossing.<br />

Bovendien bespaar je veel tijd bij het beheer en onderhoud<br />

van deze sprinklerinstallatie!” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 13


WAALWIJK VAN MOSSEL<br />

HOGE KWALITEIT VEREIST BIJ NIEUWE HOOFDKANTOOR VAN MOSSEL<br />

KABELGOTEN IN HET ZICHT<br />

Van Mossel Automotive Group betrad begin dit jaar een nieuw logistiek centrum met hoofdkantoor in Waalwijk. Het gebouw staat op een zichtlocatie<br />

in een mooie omgeving, wat het voor OBO Bettermann een prestigeproject maakte. Zij bracht er de kabelgootinstallatie aan.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld OBO Bettermann<br />

“We hebben ongeveer een kleine anderhalve kilometer<br />

aan kabelgoten en wandgoten gemonteerd<br />

voor de kantoren, garages en wasstraten.<br />

Kortom: voor alle locaties waar stroomkabels nodig<br />

zijn”, vertelt Paul van der Valk, projectleider<br />

bij OBO Bettermann. Het was dus een groot project,<br />

maar ook één die in het oog springt dankzij<br />

de mooie zichtlocatie. Van der Valk: “Het is fijn<br />

dat we deel mochten uitmaken van dit project.”<br />

Makkelijk en snel<br />

Er werd gekozen voor modulaire systemen van<br />

een zeer hoge kwaliteit. Dit was mede vereist,<br />

omdat alle installaties in het zicht kwamen<br />

en esthetisch ook aan bepaalde voorwaarden<br />

moesten voldoen. Kabelgoot RKS-Magic ® heeft<br />

een geïntegreerd snelbevestigingssysteem en zijperforatie<br />

voor de bevestiging van extra verbindings-<br />

en montagecomponenten. Van der Valk:<br />

“Dit product is makkelijk en snel te monteren,<br />

wat voordelen biedt voor de opdrachtgever. Net<br />

als het andere product dat we gebruikt hebben,<br />

de Rapid 80 wandgoot, is het voor vele toepassingen<br />

bruikbaar.”<br />

Wandmontage<br />

De Rapid 80 wandgoot is een installatiekanaal<br />

zonder bodemperforatie die geschikt is voor directe<br />

wandmontage of op consoles. De goten zijn<br />

verkrijgbaar in diverse RAL-kleuren en de zichtbare<br />

14 | INSTALLATIEENBOUW.NL


VAN MOSSEL WAALWIJK<br />

Bij Van Mossel werd kabelgoot RKS-Magic ® gebruikt.<br />

vlakken van de gelakte wandgoten zijn voorzien<br />

van beschermfolie. “Deze zijn met name toegepast<br />

in de kantoorruimtes en bij de balies, zodat daar internetconnecties<br />

gemaakt konden worden. In deze<br />

serie zijn verschillende breedtematen en variaties<br />

beschikbaar”, aldus Van der Valk.<br />

Goede relaties<br />

OBO Bettermann voerde de werkzaamheden uit in<br />

opdracht van Hoppenbrouwers Techniek, een vaste<br />

relatie. Het project verliep erg goed, ook al zijn<br />

er altijd wel uitdagingen waarbij zaken op het<br />

‘Dankzij het snelbevestigingssysteem<br />

zijn de kabelgoten snel en makkelijk<br />

te monteren’<br />

laatste moment aangepast moeten worden, zegt<br />

Van der Valk. “Je hebt met partners te maken die<br />

andere systemen aanleggen, dus het is belangrijk<br />

dat er een goede samenwerking is tussen alle partijen.<br />

Dat is hier gelukt en er is een mooi gebouw<br />

neergezet. Van Mossel is een begrip in de autowereld<br />

en die kwaliteit moest voortgezet worden<br />

in het nieuwe pand. Vandaar het vele zichtwerk<br />

en de kwalitatieve installaties. Wij hebben laten<br />

zien wat we in huis hebben en kijken terug op<br />

een mooie samenwerking met een mooi resultaat.<br />

Daar zijn we allemaal tevreden over.” ❚<br />

Waarom moeilijk doen?<br />

Met de OBO projectkast heeft u altijd<br />

de juiste artikelen bij de hand, op elk<br />

gewenst project!<br />

Eenvoudig bestellijst<br />

maken via QR code<br />

in de OBO APP<br />

Meer info:<br />

T 0297-515700<br />

www.obo.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 15<br />

Naamloos-2 1 15-08-<strong>2023</strong> 09:52


DE WIND IN DE ZEILEN OP DE VAKBEURS ENERGIE<br />

Op 10 oktober gaat de Vakbeurs Energie opnieuw van start in de Brabanthallen van ’s-Hertogenbosch. Drie dagen lang wordt kennis uitgewisseld<br />

over energie in Nederland. De grootste experten op het vlak van energiebesparing en duurzame energie zullen samen aan tafel zitten om<br />

de lastigste vraagstukken te bespreken. Ook bij DUCO staat energiebesparing bovenaan de agenda. Daarom staat zonaal ventileren dit jaar<br />

centraal in de kijker.<br />

Tekst en beeld DUCO<br />

Ontdek de magie van zonaal<br />

ventileren<br />

Bij zonale ventilatie wordt een huis niet beschouwd<br />

als een eenheid, maar als een collectie<br />

ruimtes. Elke ruimte is dan weer een zone<br />

waar geventileerd moet worden, maar enkel<br />

wanneer dat nodig is. Net zoals je het licht<br />

uitdoet bij het verlaten van een kamer, zou<br />

de ventilatie ook enkel moeten werken daar<br />

waar het nodig is.<br />

In vergelijking met een traditioneel ventilatiesysteem<br />

dat de volledige woning ventileert, betekent<br />

dit zonaal concept een energiebesparing van wel<br />

40%. Dit bovenop tal van andere voordelen, zoals<br />

minder geluidsproductie (tot 30% stiller) en een<br />

grote verbetering van de binnenluchtkwaliteit.<br />

Energetisch verantwoord<br />

DUCO presenteert daarom verschillende energetisch<br />

verantwoorde oplossingen op de Vakbeurs Energie.<br />

16 |<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL


Voor elk project is er een oplossing, of dat nu nieuwbouw of renovatie betreft.<br />

De DucoBox Focus is een oude bekende, maar daarom<br />

niet minder relevant. Dit C-systeem werkt met<br />

regelkleppen waarmee tot wel elf zones gecreëerd<br />

kunnen worden in de woning. De kleppen kunnen allemaal<br />

uitgerust zijn met CO 2<br />

- en/of vochtsensoren.<br />

Zo wordt er energiezuinig geventileerd waar en wanneer<br />

dat nodig is én in de juiste hoeveelheid.<br />

De DucoBox Energy Comfort Plus daarentegen<br />

is een gloednieuw D-systeem met warmteterugwinning,<br />

beschikbaar voor debieten van 325<br />

‘Zonaal ventileren<br />

staat dit jaar centraal<br />

in de kijker’<br />

tot wel 550 m 3 /h. Een externe 2-zoneklep zorgt<br />

ervoor dat de woning in een dag- en nachtzone<br />

ingedeeld kan worden. Ook hier zorgt een slimme<br />

CO 2<br />

- en vochtregeling voor een maximale<br />

energiebesparing en een verhoogd akoestisch<br />

en thermisch comfort.<br />

Ontdek DUCO<br />

Dit alles en nog veel meer valt te ontdekken op<br />

de stand van DUCO tijdens de Vakbeurs Energie.<br />

Voor elk project is er een oplossing, of dat nu<br />

nieuwbouw of renovatie betreft. ❚<br />

Het DUCO-team staat klaar om iedereen warm<br />

te ontvangen in hal 3, stand A026.<br />

Ontdek de magie<br />

van zonale ventilatie<br />

SCAN EN ONTDEK<br />

DE MAGIE!<br />

Stilte en energie-efficiëntie,<br />

dat is de magie van zonale ventilatie!<br />

30% minder geluid 40% energiebesparing<br />

Breng verse lucht in je leven,<br />

op het juiste moment, in de juiste ruimte<br />

We inspire at www.duco.eu<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 17


De Pen<br />

‘Het is veel<br />

effectiever om<br />

de technologische<br />

transities samen<br />

te doorlopen’<br />

18| INSTALLATIEENBOUW.NL


De Pen<br />

Wouter Wijma<br />

voorzitter Binnenklimaat Nederland<br />

Platform Gebouwtechnologie<br />

VERSCHILLENDE BRANCHES<br />

SLAAN HANDEN INEEN<br />

Nederland staat voor een energietransitie waarbij energieneutrale, circulaire en anderszins duurzame woningen gerealiseerd<br />

moeten worden. Steeds meer producten worden geprefabriceerd in de fabriek en gebouwtechnologie wordt steeds<br />

belangrijker. Verschillende technieken werken mee aan die verduurzaming. Waarom zouden de sectoren en de kennis die<br />

daaraan verbonden is ook niet samenwerken?<br />

Koeling, verwarming, ventilatie, verlichting, warmtepompen, zonnepanelen: door de verduurzaming komen technieken<br />

steeds meer samen. Het wordt allemaal steeds complexer. Gebouwtechnologie is integraal aan elkaar verbonden, terwijl<br />

de kennis erover gefragmenteerd is. Ook is er te weinig kennis bij de overheid en relevante stakeholders. Individueel kunnen<br />

brancheorganisaties daar weinig aan doen, maar samen staan ze sterk! Het is veel effectiever om de technologische<br />

transities samen te doorlopen. Als je alle onderwerpen combineert en samen zoekt naar oplossingen, kom je tot mooie<br />

oplossingen en word je vanzelf gesprekspartner van bijvoorbeeld de overheid en/of andere stakeholders.<br />

Nieuw platform<br />

Binnenkort zoeken diverse brancheverenigingen die samenwerking op binnen het Platform Gebouwtechnologie. Op het<br />

moment dat je dit leest, worden die plannen verder uitgewerkt. We hebben contact met diverse brancheverenigingen en<br />

hun stakeholders zoals producenten, installateurs, gebouwbeheerders, wetenschappers en kennisinstellingen. In het platform<br />

komen bestuursleden van alle brancheverenigingen samen, om belangrijke innovaties onder de aandacht te brengen.<br />

Samen kunnen we de belangen van verschillende branches behartigen. Dat werkt veel beter wanneer je met meerdere<br />

verenigingen om de tafel zit dan alleen.<br />

Kennis delen en aanspreekpunt<br />

Binnen het platform wordt niet alleen kennis gedeeld, het is ook een aanspreekpunt voor overheid en stakeholders, leden<br />

van <strong>Bouw</strong>end Nederland en Techniek Nederland. Het positioneert gebouwtechnologie als innovatieve en relevante technologische<br />

industrie en zorgt voor erkenning van gebouwtechnologie als onmisbare schakel in maatschappelijke transities.<br />

Binnenklimaat Nederland is initiator van dit platform; het wordt een volledig nieuwe samenwerking waarbij alle deelnemers<br />

even belangrijk zijn. Het is bedoeld om de klimaatdoelen sneller te bereiken en de energietransitie te versnellen.<br />

Belangenbehartiging, kennis delen, onderwijs, onderzoek, innovatie, promotie en events: het draagt er allemaal aan bij.<br />

Mensen moeten immers enthousiast worden van techniek en er zijn diverse technieken, problemen en oplossingen die voor<br />

meerdere branches gelden. Samen slaan we de handen ineen voor een mooiere toekomst. Wordt vervolgd… ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 19


Hét event over gebouwautomatisering<br />

Voor en door eindgebruikers<br />

5 oktober Woonindustrie Nieuwegein<br />

Gratis toegang voor eindgebruikers<br />

Aanmelden: www.SmartBuildings.nl<br />

• Thema deze editie is “energietransitie”<br />

• Totaalaanbod van alle Smart Buildings leveranciers/fabrikanten<br />

• 73 partners tonen hun innovaties op het gebied van gebouwautomatisering<br />

• Stel als bezoeker jouw eigen programma samen<br />

• Keuze uit meer dan 300 presentaties<br />

• Praktijkcases van oa ASML, Universiteit Utrecht, Rabobank, AFAS enz<br />

• Een onafhankelijk forum met Andy van den Dobbelsteen en Suze Gehem<br />

• Een verdiepingssessie van CREME Nederland over<br />

“Energieopslag & netcongestie”<br />

• En nog veel meer<br />

WWW.SMARTBUILDINGS.NL


Al 50 jaar partner<br />

van de installatieen<br />

bouwsector<br />

Hulp nodig bij elektra, LED verlichting,<br />

infiltratie, afwatering of riolering?<br />

Wij helpen je verder!<br />

De juiste artikelen<br />

én advies<br />

bij technische<br />

vraagstukken<br />

Altijd & overal<br />

online bestellen<br />

Meer info op wildkamp.nl/installatie<br />

Direct iets nodig?<br />

Altijd een vestiging<br />

in de buurt<br />

Kom verder!


THEMA LUCHTKANALEN<br />

AANDACHT VOOR KWALITEIT, DUURZAAMHEID<br />

EN HET BUNDELEN VAN KRACHTEN<br />

Met 50 jaar ervaring en ruim 50 leden is de Nederlandse Vereniging van Luchtkanalenfabrikanten Luka niet meer weg te denken uit de luchtkanalenbranche.<br />

De Lukaleden zijn samen verantwoordelijk voor circa 90% van de Nederlandse luchtkanalensystemen. “Bij onze leden werken<br />

circa 5.000 mensen op basis van een strikt kwaliteitssysteem”, vertelt voorzitter Laura Nijburg. “Maar Luka is méér dan luchtkanalen alleen.<br />

Wij hebben alle facetten van ventilatie- en luchtbehandelingstechniek in huis en werken actief samen met ketenpartijen om de luchtkwaliteit<br />

te optimaliseren en een gezonde en schone woon- en werkomgeving te realiseren. Maar ook om actuele thema’s beet te pakken, zodat de<br />

branche naar een hoger niveau wordt gebracht.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Laura Nijburg<br />

Luka is 50 jaar geleden opgericht om het kwaliteitsniveau<br />

binnen de luchtkanalenbranche een<br />

impuls te geven. “Gestart met luchtkanalenfabrikanten,<br />

zijn in de afgelopen jaren ook steeds meer<br />

geassocieerde leden toegetreden”, vertelt Nijburg.<br />

“Deze leden produceren en leveren bijvoorbeeld de<br />

appendages om de complete luchttransportweg<br />

vanaf de luchtbehandelingskast t/m de uitblaasornamenten<br />

te realiseren. De kruisbestuiving die hierdoor<br />

ontstaat, is essentieel en biedt mogelijkheden<br />

om het binnenklimaat verder te verbeteren.”<br />

Gezonde binnenlucht, minimaal<br />

energieverbruik<br />

“De ambitie van Luka is om hét kennis- en kwaliteitsplatform<br />

voor gezonde binnenlucht te worden”,<br />

vertelt Nijburg. “Om dit mogelijk te maken,<br />

focussen we naast de productie van luchtkanalen<br />

en appendages ook op de montage, service en het<br />

onderhoud hiervan. Al onze leden zijn verplicht<br />

om jaarlijks een X-aantal kwaliteitskeuringen te laten<br />

verrichten. Hierbij kijken we bijvoorbeeld naar<br />

de opslag van materialen, de montage van de systemen<br />

en de luchtdichtheid ervan.” Op dit laatste<br />

vlak werkt Luka actief samen met TÜV Rheinland<br />

Nederland BV. “We zijn geen slager die zijn eigen<br />

vlees keurt”, benadrukt Nijburg. “Integendeel. We<br />

werken heel bewust samen met een onafhankelijke<br />

keuringsinstantie, die bij goed resultaat het<br />

Luka kwaliteitscertificaat afgeeft. Hiermee hebben<br />

onze leden een belangrijke troef in handen<br />

ten opzichte van andere marktpartijen. Immers<br />

biedt het Luka kwaliteitscertificaat garantie op<br />

de luchtdichtheid (klasse C of D) van de complete<br />

luchttransportweg. Gebouweigenaren zijn daarmee<br />

verzekerd van voldoende schone lucht, zonder<br />

dat energie verloren gaat door lekkages. Een<br />

belangrijk gegeven met het oog op energiezuinigheid<br />

én gezonde binnenlucht. Immers zorgen<br />

luchtlekken niet alleen voor energieverlies, maar<br />

zijn zij ook een belangrijke verzamel- en broedplaats<br />

voor stof, vocht, schimmels en bacteriën.<br />

Schone luchtkanalen dragen bij aan een gezond<br />

binnenklimaat, dat niet alleen ten goede komt<br />

van het milieu maar ook van de efficiëntie van<br />

een gebouw. Wij adviseren daarom om minimaal<br />

eens per twee jaar de status van de luchttransportwegen<br />

te inspecteren en waar nodig systemen te<br />

reinigen, aan te passen of te sealen. Vele leden<br />

bieden deze dienstverlening al aan.”<br />

Aan de slag met actuele<br />

marktthema’s<br />

Luka werkt regelmatig met werkgroepen om (actuele)<br />

thema’s omtrent duurzaamheid, circulariteit,<br />

techniek en onderwijs & arbeidsmarkt te bespreken<br />

en bevorderen. Maar ook om bewustwording in<br />

de markt te creëren. “Luchttransportwegen waren<br />

lange tijd een ondergeschoven kindje in de bouw”,<br />

weet Nijburg. “Als gevolg van corona en de energietransitie<br />

echter is het belang van gezonde en<br />

schone binnenlucht stevig op de kaart gezet. Een<br />

volgende stap is om ook de energiebesparing mee<br />

te nemen. Een investering in kwaliteitsvolle, correct<br />

ontworpen en correct gemonteerde luchttransportwegen<br />

verdient zich meer dan terug. Zowel in energieverbruik,<br />

levensduur als binnenklimaatniveau.”<br />

“De levensduur van onze producten is in basis al<br />

lang, maar we willen verder op het gebied van<br />

duurzaamheid”, vertelt Nijburg. “Een belangrijk<br />

thema hierin is om de waarde van materialen te<br />

vergroten. Bijvoorbeeld door vastlegging in materialenpaspoorten<br />

en databases, zodat een gebouw<br />

bij sloop of transformatie als grondstoffenbank gebruikt<br />

kan worden. Welke materialen zitten er in<br />

een gebouw? Waar komen zij vandaan? Hoe zijn<br />

zij bevestigd en onderhouden? En zijn zij geschikt<br />

voor hergebruik? Daarnaast kijken wij naar de<br />

grondstoffen die wij gebruiken, potentiële alternatieven<br />

hiervoor, de losmaakbaarheid van systemen<br />

en modulariteit. Een actueel onderwerp waar we<br />

op dit moment mee bezig zijn, is bovendien het<br />

actualiseren van de reinheidsklassen.”<br />

Betrokken leden<br />

Luka beschikt over eigen monteursopleidingen<br />

waarin de kwaliteitseisen, veiligheidseisen en milieueisen<br />

die binnen de branche zijn afgesproken,<br />

centraal staan. “Bovendien nodigen we regelmatig<br />

experts uit om hun kennis en ervaringen met<br />

onze leden te delen”, aldus Nijburg. “Dat dit op<br />

prijs wordt gesteld, bewijst de grote belangstelling.<br />

De betrokkenheid van de Lukaleden is enorm,<br />

wat kansen biedt om écht impact te maken en om<br />

duurzaam bij te dragen aan de uitdagingen waar<br />

we als branche voor staan.”<br />

Samenwerking is key<br />

Nijburg trad in mei 2022 toe als voorzitter van<br />

Luka. Het afgelopen jaar heeft zij met name benut<br />

als kennisjaar. “Ik heb ‘verenigingsland’ leren<br />

kennen, geïnventariseerd waar we nu staan en in<br />

samenspraak doelstellingen geformuleerd voor de<br />

komende jaren”, vertelt ze. “Gedurende het eerst<br />

jaar is mij opgevallen met hoeveel maatschappelijke<br />

thema’s we te maken hebben, die alleen in de<br />

keten opgepakt kunnen worden. In de bouw, installatie<br />

en techniek jagen veel verschillende partijen<br />

dezelfde doelen na. Het wordt tijd dat we hierin<br />

gaan samenwerken, de achterban vergroten en<br />

écht verschil maken. Ik wil deze samenwerkingen<br />

vanuit Luka een extra boost geven. Immers: alleen<br />

ga je sneller, maar samen kom je verder. Naast het<br />

continu blijven verbeteren van het vakgebied luchtkanalen<br />

zal mijn focus dan ook voornamelijk liggen<br />

op het bundelen van krachten met anderen.” ❚<br />

22 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

‘Een investering<br />

in kwaliteitsvolle,<br />

correct ontworpen en<br />

correct gemonteerde<br />

luchttransportwegen<br />

verdient zich meer<br />

dan terug’<br />

Laura Nijburg, voorzitter van Luka.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 23


THEMA LUCHTKANALEN<br />

DUURZAAM EN SLIM VENTILEREN<br />

IN DE GESTAPELDE BOUW<br />

Een innovatief totaal-ventilatieconcept voor de gestapelde woningbouw. Duurzaam, slim en comfortabel. Met het CERA ventilatie-totaalconcept<br />

gooit Barcol-Air uit Purmerend al sinds 2018 hoge ogen in de gestapelde woningbouw. In dit artikel licht commercieel manager Lars Wiersma<br />

het systeem én alle voordelen toe. ‘’Een f-control van 0,4 is altijd een goede binnenkomer!”, lacht hij, waarna hij ons meer vertelt over de<br />

unieke techniek die al in vele bijzondere projecten is toegepast.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Barcol-Air en Claudia Terreehorst Fotografie<br />

“CERA staat voor Central Energy Recovery Airflow.<br />

Het is een uniek centraal ventilatiesysteem dat<br />

wij samen met adviesbureau Hiensch Engineering<br />

hebben ontwikkeld”, vertelt hij. “Aangescherpte<br />

wet- en regelgeving vereisen sinds enkele jaren<br />

dat nieuwbouwappartementen worden uitgerust<br />

met vraaggestuurde ventilatiesystemen. Binnen<br />

dit kader bieden wij met het CERA-systeem de<br />

perfecte oplossing.”<br />

De werkwijze van het systeem is helder: de<br />

in het appartement geïnstalleerde CERA-unit<br />

regelt de luchthoeveelheid voor zowel de toevoer<br />

als de retour. De CO 2<br />

-sensoren die in de<br />

verschillende ruimten zijn gemonteerd, staan<br />

garant voor voldoende verversing van de ruimtelucht.<br />

Daarnaast kunnen puls-schakelaars en<br />

hygrostaten worden toegepast om het systeem<br />

(tijdelijk) in de maximale stand te laten ventileren.<br />

De filters, ventilator én warmtewisselaar<br />

zijn geïntegreerd in een centrale luchtbehandelingsunit<br />

(WTW-unit) op het dak of in de technische<br />

ruimte. Dit resulteert in een uiterst stille<br />

en onderhoudsvrije woninginstallatie, bij een<br />

aanzienlijk lager energiegebruik door het totale<br />

ventilatiesysteem.<br />

Zuinigste systeem in zijn soort<br />

“BENG-berekeningen zijn een belangrijk onderdeel<br />

bij de vergunningsaanvraag van nieuwe<br />

woongebouwen”, licht Wiersma toe. “Het CERAsysteem<br />

draagt hieraan bij en is als 1- of 2-zonesysteem<br />

uit te voeren. Het 2-zonesysteem behaalt<br />

een f-control score van 0,4. Hierbij kunnen<br />

tot maximaal zes CO 2<br />

-sensoren in afzonderlijke<br />

ruimten worden aangesloten.”<br />

Het CERA-systeem staat geregistreerd bij de Stichting<br />

Bureau Controle en Registratie Gelijkwaardigheid<br />

(BCRG) en is opgenomen in de bekende<br />

24 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

Met CERA gooit Barcol-Air al sinds 2018 hoge ogen in de gestapelde woningbouw.<br />

‘Monitoringsdata van reeds opgeleverde<br />

projecten toont aan dat het systeem nóg<br />

zuiniger functioneert dan van<br />

tevoren gedacht!’<br />

continu in deellast draaien, zijn besparingen van<br />

30-50 procent ten opzichte van conventionele<br />

systemen mogelijk. Monitoringsdata van reeds<br />

opgeleverde projecten toont zelfs aan dat het<br />

systeem nóg zuiniger functioneert dan van tevoren<br />

gedacht!”<br />

Ook de Zalmhaven in Rotterdam is uitgevoerd met het<br />

CERA-systeem. (Beeld: Claudia Terreehorst Fotografie)<br />

databanken/bibliotheken. Hierdoor zijn BENGberekeningen<br />

met Uniec 3, VABI of BINK eenvoudig<br />

te maken. Uitgaande van de regelfactor voor<br />

luchthoeveelheid, is het CERA-systeem op dit moment<br />

het zuinigste systeem zijn soort.<br />

Besparingen van 30-50 procent<br />

Een groot voordeel van centraal ventileren is volgens<br />

Wiersma de gelijktijdigheidsfactor. “Omdat<br />

de CERA-units in de woning zelf geen ventilator<br />

hebben en de ventilatoren in de centrale WTW<br />

Eind 2022 is de firma Rosenberg onderdeel geworden<br />

van de HC Groep, waartoe ook Barcol-Air<br />

behoort. Hierdoor ontstaan nieuwe synergievoordelen.<br />

“Juist in deellast werken de luchtbehandelingskasten<br />

van Rosenberg optimaal<br />

samen met het CERA-systeem”, weet Wiersma.<br />

“Wanneer luchtstromen door een WTW worden<br />

geleid, zijn de kasten erg efficiënt in het uitwisselen<br />

van energie. Zo kan in de wintermaanden<br />

alle energie (warmte) uit de binnenlucht worden<br />

benut om de koude buitenlucht alvast voor te<br />

verwarmen. In de zomer werkt dit proces precies<br />

andersom.”<br />

Succesvolle opleveringen<br />

Binnen de gemeentelijke grenzen van onze grote<br />

steden zijn nauwelijks nog geschikte bouwlocaties<br />

te vinden, waardoor gebouwen de hoogte<br />

in moeten. ❯ Commercieel manager Lars Wiersma.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 25


THEMA LUCHTKANALEN<br />

Het CERA totaal-ventilatieconcept voor de gestapelde woningbouw.<br />

Woontorens met enkele honderden woningen<br />

zijn inmiddels geen uitzondering meer. Voor de<br />

gestapelde woningbouw is het CERA-ventilatiesysteem<br />

inmiddels een gevestigde naam. “Er zijn<br />

al veel prachtige referentieprojecten met ons<br />

CERA-systeem opgeleverd”, vertelt Wiersma met<br />

gepaste trots. “Grote projecten zoals Rhapsody<br />

in Amsterdam of de Zalmhaven in Rotterdam (de<br />

hoogste woontoren van de Benelux) vullen ons<br />

portfolio, maar ook bij kleinere projecten zijn wij<br />

steeds vaker betrokken.”<br />

Ook commercieel aantrekkelijk<br />

“Ons CERA-systeem is ontwikkeld en blijft zich<br />

ontwikkelen met projectontwikkelaars, installateurs,<br />

gebouwbeheerders en bewoners in gedachten”,<br />

aldus Wiersma: ”Daarbij wegen naast de<br />

energieprestaties ook de initiële investeringskosten,<br />

Total Cost of Ownership (TCO), installatie- en<br />

onderhoudsgemak en uiteraard een gezond binnenklimaat<br />

en bewonerscomfort mee.” Berekend<br />

is dat bij het CERA-systeem het omslagpunt voor<br />

de initiële investering ten opzichte van decentrale<br />

systemen rond de 30 appartementen per<br />

woontoren ligt; de TCO zelfs al rond de 25 stuks.<br />

‘Het is een fluisterstil systeem, dat ook flink<br />

op montagetijd en<br />

onderhoudskosten bespaart’<br />

“Dat klopt wel ongeveer”, bevestigt Wiersma.<br />

“Als er gebruik kan worden gemaakt van EIA- of<br />

SVVE-subsidies, ligt het wellicht nog iets lager.”<br />

Wanneer gekozen wordt voor een individuele of<br />

decentrale ventilatiebox met een buitenluchtaansluiting,<br />

ventilator, filter en warmtewisselaar<br />

per woning brengt dit veel installatiewerk, tijd<br />

en kosten met zich mee. Naast het risico op geluidsklachten<br />

moeten deze ventilatieboxen ook<br />

jaarlijks onderhouden worden. Volgens Wiersma<br />

worden deze uitdagingen met het CERA-systeem<br />

doeltreffend ondervangen. “Het is een fluisterstil<br />

systeem, dat ook flink op montagetijd en onderhoudskosten<br />

bespaart. Voor onderhoudspartijen<br />

is het bovendien fijn dat er geen frequent regulier<br />

onderhoud met bewoners afgestemd hoeft te<br />

worden. Door het ontbreken van ventilatoren en<br />

filters in de appartementen wordt bezoek achter<br />

de voordeuren tot een minimum beperkt.”<br />

De CERA-units worden stekkerklaar geleverd. Iedere<br />

unit krijgt een sticker met het juiste bouw-/<br />

huisnummer en is per project en per woning<br />

voorgeprogrammeerd, op basis van de vereiste<br />

debieten, het betreffende aansluitschema en de<br />

regeltechnische omschrijving.<br />

Delen van ervaringen<br />

Een groot deel van het succes van het CERAsysteem<br />

komt voort uit de betrokkenheid van het<br />

bedrijf in alle fasen van een project. Wiersma geeft<br />

een voorbeeld van de projectbegeleiding van installateurs.<br />

“Zowel op commercieel als technisch<br />

vlak denken wij altijd mee”, vertelt hij. “Dat zijn wij<br />

gewend vanuit de utiliteitsprojecten, waar wij al<br />

sinds 1983 bij betrokken zijn. Deze lijn trekken wij<br />

nu graag door naar de woningbouw. Zo zorgen wij<br />

natuurlijk dat ons aanbod overeenkomt met de eisen<br />

uit het bestek, maar nog belangrijker en omdat<br />

26 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

De stille en compacte CERA-units regelen de ventilatie in project Rhapsody in Amsterdam.<br />

CERA een relatief nieuw concept is, organiseren<br />

wij sessies over de projectie van alle onderdelen<br />

en het inregelen en aansluiten van het systeem.<br />

Ook delen wij actief ervaringen, waar installateurs<br />

rekening mee kunnen of moeten houden.”<br />

Centrale ventilatiesystemen voor de gestapelde<br />

woningbouw in het algemeen, en CERA in het<br />

bijzonder, krijgen steeds meer tractie door aanscherpende<br />

wetgeving en gebruikersverwachtingen.<br />

Door betrokken te luisteren naar haar<br />

stakeholders, garandeert Barcol-Air succesvolle<br />

projecten en kijkt het bedrijf uit naar toekomstige<br />

ontwikkelingen.<br />

Duurzaam, veilig en controleerbaar<br />

Barcol-Air heeft CERA-units in het assortiment<br />

tot 700 m 3 /h, maar doordat er steeds meer<br />

kleinere woonunits worden gebouwd, neemt de<br />

vraag naar units tot maximaal 250 m 3 /h sneller<br />

toe. “Daarom hebben wij onze kleinste 1- en 2-zoneversies<br />

in EPP materiaal uitgevoerd, waardoor<br />

deze makkelijk te hanteren zijn en daarnaast ook<br />

nog eens duurzaam geproduceerd kunnen worden”,<br />

aldus Wiersma. “Wij zien een toenemende<br />

vraag naar integraties met gebouwbeheersystemen.<br />

Binnen HC Groep werken wij nauw samen<br />

met HC RT (onze regeltechnische collega’s). Zij<br />

kunnen de visualisatie van het systeem verzorgen<br />

en leveren daarnaast oplossingen waarmee<br />

de energieprestaties, onderhoudsintervallen<br />

voor de centrale WTW en eventuele storingsmeldingen<br />

kunnen worden gemonitord. Dit levert<br />

voor eigenaren veelal aanzienlijke kostenbesparingen<br />

op voor het gebouwbeheer. Daarnaast<br />

houden wij continu alle ontwikkelingen van de<br />

rook- en brandveiligheidsrichtlijnen voor ventilatiesystemen<br />

nauwlettend in de gaten en verwachten<br />

wij binnenkort met een toepassing op<br />

de markt te komen die naadloos aansluit bij<br />

het CERA-systeem.”<br />

Dubbel jubileum<br />

<strong>2023</strong> is een bijzonder jaar voor Barcol-Air. De<br />

distributeur en producent van hoogwaardige<br />

luchtverdeelcomponenten en naregelsystemen<br />

viert haar 40-jarig jubileum én staat tevens stil<br />

bij 5 jaar ventileren met het CERA-systeem. Het<br />

bedrijf maakt sinds 2006 onderdeel uit van de<br />

HC Groep. Binnen deze groep zijn alle disciplines<br />

op het gebied van binnenklimaattechniek<br />

geclusterd. Van parkeergarageventilatie tot en<br />

met klimaatplafonds, luchtbehandelingskasten<br />

en gebouwautomatisering. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 27


THEMA LUCHTKANALEN<br />

‘ER WAAIT EEN FRISSE WIND DOOR ONS BEDRIJF’<br />

Zowel denkbeeldig als letterlijk waait er een frisse wind door de gelederen van Govatech. Circa 7 jaar geleden is Govatech verhuisd van<br />

Ossendrecht aan de Belgische grens naar het centraler gelegen Halsteren. Zowel de opslag als productieruimte werden meer dan verdubbeld<br />

en de uitvalsbasis is veel praktischer geworden.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Govatech<br />

Govatech is in eigendom van de familie Huijsmans<br />

en de dagelijkse leiding is in handen van vader Peter<br />

en zoon Jacco. Het bedrijf groeit gestaag op alle<br />

terrein en de meest recente investering is gedaan<br />

in een fiber lasersnijmachine van het merk Nardo.<br />

Vanaf de ingebruikname is duidelijk dat dit een<br />

prima investering is. “Voor HVAC plaatwerkdelen<br />

kunnen we nu strak gesneden hulpstukken maken,<br />

zonder lelijke waas. Bovendien werkt het allemaal<br />

veel nauwkeuriger”, vertelt Peter Huijsmans. “Ook<br />

zijn we hierdoor in staat om concurrerend plaatwerk<br />

voor derden aan te bieden. Zowel in staal, rvs<br />

als aluminium. In combinatie met de rest van het<br />

machinepark kunnen we nu complete plaatwerkdelen<br />

of halffabricaten leveren.”<br />

“Ook is het leveringsprogramma verder uitgebreid.”<br />

Govatech neemt graag het complete pakket uit<br />

handen. Van(af) de luchtbehandelingskast tot en<br />

met de afgifteroosters in de ruimte, vertelt Huijsmans.<br />

“Bovendien nemen wij indien gewenst de inbedrijfstelling<br />

en het inregelen voor onze rekening.<br />

Complete pakket uit handen<br />

“Op het gebied van montage en het totaalpakket<br />

dat we aankunnen voor onze HVAC-klanten, is er<br />

vooral de laatste 5 jaar veel veranderd”, vertelt<br />

Huijsmans. Onder leiding van Jacco is Govatech op<br />

het gebied van HVAC gestaag gegroeid van de wat<br />

kleinere projecten naar de middelgrote projecten.<br />

Govatech beschikt over een fraaie productieruimte in Halsteren.<br />

28 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN<br />

THEMA<br />

onze medewerkers hierdoor het maximale uit hun<br />

dag halen qua besteedbare werktijd en toch op een<br />

redelijke tijd aan het eind van de dag weer thuis<br />

zijn. Dat verbetert de focus en het werkplezier, wat<br />

zich weer vertaalt in een hogere opleverkwaliteit.”<br />

Project Greenzones, in samenwerking met Equans Zuid-Nederland B.V. in Halsteren.<br />

Ook kunnen we een rol spelen bij het ontwerp en<br />

tekenen van de installatie en het maken van de<br />

juiste componentenkeuzes.” Ruim 90% van de<br />

werkzaamheden wordt uitgevoerd in het gebied<br />

tussen Tilburg, Vlissingen, Rotterdam en de Belgische<br />

grens. “Een bewuste keuze. Immers kunnen<br />

Maatwerk dankzij eigen productie<br />

In de huidige tijd zijn er tal van standaardoplossingen,<br />

weet Huijsmans. “Dus meestal is deze bij<br />

de verschillende toeleveranciers/fabrikanten wel<br />

te vinden. Denk aan een speciaal rooster, een<br />

ventilator, et cetera. Is er geen standaard oplossing<br />

te vinden, dan is Govatech in veel gevallen<br />

in staat om een oplossing aan te dragen door het<br />

zelf te fabriceren.” Een mooi voorbeeld van deze<br />

maatwerk dienstverlening is een verticaal kanaal<br />

van 2 meter breed, 2 meter diep en 46 meter<br />

lang, die van onderaf is ingebracht bij een melkpoederfabriek.<br />

“Op dit kanaal zaten ook nog<br />

verschillende aansluitingen, die exact op positie<br />

moesten uitkomen. In slechts vier dagen hebben<br />

wij deze klus geklaard.” Van recentere datum is<br />

de prefabricage en montage van de zogenaamde<br />

greenzones in een productieruimte. “Op drie verschillende<br />

locaties in een grote hal zijn wanden<br />

met een afgesloten dak geplaatst. Onze klant<br />

heeft deze ruimtes vervolgens voorzien van een<br />

eigen klimaat.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 29


THEMA LUCHTKANALEN<br />

SNEL EN SLIM VERDUURZAMEN VAN VEROUDERDE LUCHTBEHANDELINGSKASTEN<br />

NIEUWE TECHNIEKEN IN EEN OUDE JAS<br />

Recycling en duurzaamheid staan hoog op de prioriteitenlijst van veel bedrijven. Gestimuleerd door de Europese regelgeving, maar ook vanuit<br />

een intrinsieke motivatie zoeken steeds meer bedrijven actief naar mogelijkheden om hun energieverbruik te reduceren. “Bijvoorbeeld door<br />

verouderde luchtbehandelingskasten te retrofitten, kan een enorme stap worden gezet”, weet Rob Bockting, Algemeen Directeur van CMK<br />

Luchttechniek. “Ook in de route naar energielabel C. Sinds begin dit jaar zijn kantoorgebouwen groter dan 100 m 2 verplicht om ten minste<br />

energielabel C te hebben. Vanaf 2030 is zelfs een energielabel A verplicht. Om hieraan te kúnnen voldoen, is het belangrijk dat alle kansen<br />

worden benut. Retrofit is zo’n kans en in veel gevallen relatief eenvoudig te realiseren, met minimale investeringskosten én overlast voor de<br />

gebouwgebruikers.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld CMK Luchttechniek<br />

Door verouderde ventilatiesystemen te retrofitten, kan efficiënt en effectief worden bespaard. Zowel op energie, installatieruimte als overlast.<br />

CMK Luchttechniek is gespecialiseerd in luchtkanalen,<br />

luchttechnische oplossingen en ventilatiesystemen.<br />

Van ontwerp tot montage en inclusief<br />

de juiste afwerking. Recent is deze dienstverlening<br />

uitgebreid met retrofit. Daarmee sluit de<br />

luchttechnisch specialist uit Geldermalsen aan<br />

op een belangrijke marktbehoefte, benadrukt<br />

Bockting. Zowel onder gebouwgebruikers als<br />

installateurs, die de enorme vraag maar met<br />

moeite kunnen bijbenen. “Door verouderde ventilatiesystemen<br />

te retrofitten, kan efficiënt en<br />

‘Hoe groter de capaciteit,<br />

hoe groter ook het besparingspotentieel’<br />

effectief worden bespaard. Zowel op energie,<br />

installatieruimte als overlast. Ook profiteren gebruikers<br />

direct van de financiële en gezondheidsvoordelen.<br />

Door de ‘oude jas’ te hergebruiken en<br />

uit te rusten met de nieuwste technieken, kan tot<br />

66% op de investeringskosten voor een nieuwe<br />

installatie worden bespaard! Bovendien worden<br />

de behuizing en componenten die nog goed zijn,<br />

duurzaam behouden voor de toekomst. Doordat<br />

alle werkzaamheden snel en geruisloos worden<br />

uitgevoerd, zijn overlast en logistieke ongemakken<br />

net aan de orde.”<br />

30 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

Door de ‘oude jas’ te hergebruiken en uit te rusten met de nieuwste technieken, kan tot 66% op de investeringskosten voor een nieuwe installatie worden bespaard.<br />

EC-ventilatoren en<br />

warmteterugwinning<br />

Om tot de juiste technieken voor elk gebouw en<br />

elke ventilatiebehoefte te komen, start CMK Luchttechniek<br />

elke retrofit met een grondige inventarisatie.<br />

“Vervolgens kijken we welke aanpassingen<br />

het meeste besparingspotentieel hebben”, vertelt<br />

Bockting. Als voorbeeld noemt hij het vervangen<br />

van ventilatoren met elektromotoren door energiezuinige<br />

EC-ventilatoren. “Door deze ventilatoren<br />

tevens in toeren te regelen, wordt vraaggestuurde<br />

ventilatie per ruimte mogelijk. Bijvoorbeeld op basis<br />

van CO 2<br />

of VOC, waarvoor wij tevens de juiste<br />

variabele volumestroomregelaars (VAV-regelaars)<br />

in het luchtkanalensysteem kunnen monteren.<br />

Wie tevens kiest voor warmteterugwinning en filtersystemen<br />

met een lagere luchtweerstand (A+),<br />

voldoet nog eerder aan de Europese regelgeving<br />

én kan zijn investering al binnen drie tot vijf<br />

jaar terugverdienen.”<br />

Enorme technische verbeterslagen<br />

Retrofit is met name interessant voor luchtbehandelingskasten<br />

van vijftien jaar en ouder, omdat<br />

in deze kasten enorme technische verbeterslagen<br />

gemaakt kunnen worden, benadrukt Bockting.<br />

“Hierbij geldt dat hoe groter de capaciteit, hoe<br />

groter ook het besparingspotentieel. In een besparingsberekening<br />

maken wij dit potentieel duidelijk<br />

inzichtelijk, zodat weloverwogen keuzes gemaakt<br />

kunnen worden.” ❚<br />

Vakspecialist voor een gezonde en comfortabele<br />

werk- en leefomgeving<br />

CMK Luchttechniek is uw vertrouwde partner voor het<br />

verduurzamen van luchtbehandelingsinstallaties. We zijn<br />

gespecialiseerd in het ontwerpen, calculeren en installeren<br />

van luchtdistributiesystemen en luchtverdeelsystemen.<br />

Dankzij onze jarenlange samenwerking met aannemers,<br />

installatiebedrijven en een diversiteit aan opdrachtgevers,<br />

garandeert CMK Luchttechniek een efficiënte en<br />

professionele aanpak, waarbij kwaliteit en vakmanschap<br />

voorop staan.<br />

CMK Luchttechniek<br />

De Aaldor 26<br />

4191PC GELDERMALSEN<br />

Nederland<br />

033 3033180<br />

info@cmk-luchttechniek.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 31


MANCHETTEN<br />

Met RVS of stalen flensprofiel,<br />

voor een nog betere aansluiting<br />

op luchtkanaalprofielen.<br />

Toepassingsgerichte<br />

oplossingen<br />

in elke maat.<br />

SPANNINGSVRIJ OPSTELLINGEN - DEMPING TRILLINGEN - VARIERENDE TOEPASSINGEN<br />

Luxemburgstraat 2<br />

5171PM Kaatsheuvel<br />

+31 416 286240<br />

info@euromanchetten.nl<br />

EUROMANCHETTEN.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

OPLOSSINGEN VOOR HET TOTALE VRAAGSTUK<br />

VAN DE GEHELE MARKT THUIS<br />

Welk ventilatievraagstuk je ook hebt, R-Vent biedt de oplossing. Met luchtkanalen als specialisatie levert het bedrijf oplossingen voor het totale<br />

vraagstuk, waaronder doorvoeren, ventilatoren en ventielen. Doordat R-Vent drie fabrieken heeft in Nederland en een experience center, ben<br />

je altijd aan het juiste adres met jouw ventilatievraag.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld R-Vent<br />

“Wij vergelijken een gebouw wel eens met het menselijk lichaam, met de<br />

luchtkanalen als belangrijk component. Dat is het vatenstelsel. Je kunt nog<br />

zo’n goede WTW als hart hebben, zonder goed vatenstelsel functioneert het<br />

niet”, aldus René Cas, adjunct-directeur bij R-Vent. Om dat vatenstelsel zo<br />

goed en soepel mogelijk te laten functioneren, levert R-Vent oplossingen op<br />

maat voor iedere situatie. Niet alleen luchtkanalen van diverse materialen,<br />

vormen en afmetingen, maar ook WTW’s en luchtbehandelingskasten. Cas:<br />

“We bieden ronde, vierkante, ovale en flexibele kanalen aan, van staal en<br />

kunststof tot enorm duurzame materialen. Deze produceren we grotendeels<br />

zelf en voor de bijpassende producten werken we samen met producenten.<br />

We hebben een groot aanbod waarbij we meerdere merken aanbieden.”<br />

Experience center<br />

Het in 1919 opgerichte R-Vent bestaat uit drie bedrijven: Bergschenhoek<br />

Luchtcomfort, Spiraliet en Vespi. Met deze bedrijven bedient R-Vent de gehele<br />

markt. Daarnaast is er nog een experience center in Bergschenhoek. Hier<br />

zien geïnteresseerden welke producten er allemaal te verkrijgen zijn, hoe ze<br />

werken en wat het verschil is tussen de diverse luchtkanalen. Ook worden hier<br />

trainingen gegeven aan bedrijven. R-Vent levert niet alleen producten, maar<br />

helpt klanten ook met projectondersteuning, vertelt Cas. “We denken bijvoorbeeld<br />

mee met de engineering en ondersteunen door producten prefab aan<br />

te leveren met ons eigen logistieke netwerk. Dat meedenken is wat klanten<br />

aan ons waarderen.”<br />

‘We bieden ronde, vierkante,<br />

ovale en flexibele kanalen aan,<br />

van staal en kunststof tot enorm<br />

duurzame materialen’<br />

Sinds dit jaar maakt R-Vent deel uit van de Lindab Group. Toch merk je in de<br />

cultuur dat het van oorsprong een familiebedrijf is. Op de vertrouwde service<br />

en persoonlijke benadering kunnen de klanten dan ook blijven rekenen. ❚<br />

"EEN<br />

COMPLEET<br />

ASSORTIMENT<br />

PRODUCTEN<br />

VOOR<br />

VENTILATIE?"<br />

Buizen<br />

Safe<br />

hulpstukken<br />

Ventielen en<br />

Roosters<br />

Instortsystemen<br />

Brandwerende<br />

producten<br />

Luchtbehandelingskasten<br />

Geluiddempers<br />

Bevestigings- en<br />

montagemateriaal<br />

R-Vent richt zich voornamelijk op luchtkanalen, maar levert ook het gehele<br />

plaatje, waaronder WTW’s en luchtbehandelingskasten.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 33


Monoblock CHA-16/20<br />

breidt de serie van premium warmtepompen uit<br />

N I E U W<br />

Naast de CHA-07 en CHA-10 introduceert WOLF de CHA-16/20.<br />

De CHA-16/20 haalt temperaturen tot 70ºC, zonder E-element.<br />

Met een vermogen van 16 tot 20 kW verwarmt de CHA-16/20<br />

moeiteloos grote, vrijstaande woningen. In cascadeopstelling<br />

tot 5 eenheden is deze warmtepomp ook zeer geschikt voor<br />

het verwarmen van appartementencomplexen of commerciële<br />

toepassingen. De CHA biedt comfort, flexibiliteit en garandeert<br />

hygiënische warmwaterbereiding.<br />

R290<br />

Scan voor meer info!


Naamloos-1 1 12-06-<strong>2023</strong> 10:37<br />

LUCHTKANALEN THEMA<br />

DE KRACHT VAN FLEXIBILITEIT<br />

De Groot Luchtkanalen is gespecialiseerd in de productie, constructie, levering en montage van, de naam zegt het al: luchtkanalen en toebehoren.<br />

Zij is met name sterk in de renovatiemarkt dankzij haar flexibiliteit, korte lijnen en jarenlange ervaring. Het bedrijf werd opgericht in<br />

1935. In Weesp staat de compleet ingerichte fabriek.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld De Groot Luchtkanalen<br />

De voordelen van De Groot Luchtkanalen? Dat zijn er nogal wat. Zo heeft<br />

zij al meer dan 85 jaar ervaring, is zij Luka-lid en levert zij dus uitsluitend<br />

kwaliteit. Ook heeft zij een ruime ervaring in het werken met BIM-modellen.<br />

Daarbij zijn de levertijden kort dankzij de eigen fabriek en heeft zij een grote<br />

voorraad. Het bedrijf is VCA en ISO 9001 gecertificeerd. In de webshop zijn<br />

de producten eenvoudig online te bestellen.<br />

‘Je kunt het zo gek niet<br />

bedenken, of wij kunnen<br />

het maken’<br />

Speciale bestellingen<br />

De Groot Luchtkanalen hecht veel waarde aan kwaliteit. Er wordt uitsluitend<br />

gewerkt met safe spiralo materiaal. De machines in de eigen fabriek worden<br />

continu geüpdatet, vertelt directeur Ron Zwagerman. “Op dit moment zijn we<br />

bezig met een lasersnijmachine, zodat we ook schone kanalen kunnen maken.<br />

Bijvoorbeeld voor cleanrooms en ziekenhuizen.” Dankzij de fabriek levert De<br />

Groot niet alleen standaard producten, maar ook specials. “Je kunt het zo gek<br />

niet bedenken, of wij kunnen het maken. Als iemand een tekening aanlevert,<br />

kunnen wij het produceren”, aldus Zwagerman. Daarnaast zijn er in de webshop<br />

standaard producten verkrijgbaar tegen een scherpe prijs.<br />

In Weesp staat de compleet ingerichte fabriek van de Groot Luchtkanalen, waar<br />

speciale producten geproduceerd worden.<br />

Nieuw bedrijfspand<br />

Vorig jaar betrad De Groot Luchtkanalen een nieuw bedrijfspand, waar extra<br />

aandacht besteed wordt aan duurzaamheid. Warmtepompen, zonnepanelen,<br />

LED-verlichting en een goed geïsoleerd gebouw zorgen ervoor dat het energieverbruik<br />

en de uitstoot minimaal zijn. Daarnaast beschikt het bedrijf over<br />

hybride auto’s en wordt er gelet op verpakkingsmaterialen. Zwagerman: “Die<br />

gebruiken we zo min mogelijk en waar mogelijk recyclen we. Ook zijn we<br />

partner van Viridi Air. Hieraan kunnen alleen bedrijven deelnemen die niet<br />

aan greenwashing doen, maar die echt bijdragen aan schone lucht en verduurzaming.<br />

Zij plant bomen aan voor partners en probeert andere bedrijven<br />

enthousiast te maken voor een duurzame toekomst. Wij willen echt een gezonde<br />

toekomst. Daar werken we aan door middel van onze producten, maar<br />

ook met onze bedrijfsprocessen.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 35


THEMA LUCHTKANALEN<br />

EEN BEDRIJF DAT VAN DE HOED EN DE RAND WEET<br />

‘GOEDE RELATIES MOET JE KOESTEREN’<br />

Voor comfort op de werkplek of binnen de leefomgeving is een goede ventilatie van essentieel belang. Een installateur die van de hoed en de<br />

rand weet, is dus geen overbodige luxe. Van Kessel Ventilatie B.V. uit Maassluis is zo’n bedrijf. Met meer dan dertig jaar ervaring levert en<br />

monteert dit familiebedrijf volledige luchtbehandelings- en ventilatie-installaties bij grote tot middelgrote utiliteitsprojecten.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Van Kessel Ventilatie B.V.<br />

Montagewerk, projectbegeleiding en eventueel de<br />

inspectie, het inregelen en de reiniging: Van Kessel<br />

houdt ervan om haar opdrachtgevers tevreden<br />

te houden. Er werkt een dertigtal medewerkers<br />

in vaste dienst, vertelt directeur Colin van Kessel.<br />

“We werken volledig zelfstandig voor diverse<br />

opdrachtgevers. In 1978 richtte mijn vader, Bert<br />

van Kessel, het bedrijf op en nu nog steeds loopt<br />

het lekker. Dat is te danken aan onze flexibiliteit<br />

en korte lijntjes. We vinden het belangrijk om een<br />

‘We zorgen ervoor dat onze monteurs in een<br />

goede bus rijden, met degelijk materiaal’<br />

band voor langere tijd op te bouwen met onze relaties.<br />

We werken met een vaste kern van goede<br />

opdrachtgevers. Daar huilen en lachen we mee.<br />

Dat werkt prettig.”<br />

De kracht van het bedrijf<br />

Van Kessel nam het bedrijf elf jaar geleden over<br />

van zijn vader. Hij vindt het belangrijk om een<br />

goede bedrijfscultuur te behouden, zowel voor<br />

Van Kessel Ventilatie B.V. levert en monteert volledige luchtbehandelings- en ventilatie-installaties bij grote tot middelgrote utiliteitsprojecten.<br />

36 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

opdrachtgevers als voor eigen personeel. “Er is<br />

steeds één werkvoorbereider en één projectleider<br />

die op een project worden gezet. Zij weten daar<br />

alles over en kunnen korte lijntjes aanhouden. Dat<br />

is de kracht van ons bedrijf. Ook onze monteurs<br />

werken zelfstandig. De meesten zijn begonnen als<br />

assistent monteur en vervolgens doorgegroeid tot<br />

zelfstandig monteur.”<br />

Personeel koesteren<br />

Net als andere bedrijven, merkt Van Kessel dat er<br />

minder personeel beschikbaar is dan voorheen.<br />

Gelukkig werken veel medewerkers er al een lange<br />

tijd. “Personeelstekort is binnen de hele branche<br />

een zorg, en daarom zetten wij ons in voor ons<br />

personeel”, zegt Van Kessel. “Aan het einde van<br />

de week houden we een vrijdagmiddagborrel, we<br />

organiseren barbecues en bedrijfsuitjes. En ook<br />

belangrijk voor zowel opdrachtgever als personeel:<br />

we zorgen ervoor dat onze monteurs in een goede<br />

bus rijden, met degelijk materiaal. De mensen die<br />

je hebt, moet je koesteren.”<br />

Bij het familiebedrijf vind je een goede bedrijfscultuur, zowel voor opdrachtgevers als voor eigen personeel.<br />

Snel en effectief zijn en altijd de beste kwaliteit<br />

leveren, dat is Van Kessel Ventilatie B.V. De missie<br />

is niet om de grootste te zijn, maar wel de beste.<br />

Een flexibele en kundige partner op het gebied<br />

van luchtbehandelings- en ventilatiesystemen. ❚<br />

Zwarte Zee 54 3144 DE Maassluis | T (010) 591 50 11 | F (010) 592 74 10 | E info@vankesselbv.nl | www.vankesselbv.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 37


THEMA LUCHTKANALEN<br />

REVITALISERING VAN BESTAANDE LUCHTBEHANDELINGSKASTEN<br />

REFIT LOONT!<br />

Forse energieprijzen en een onzekere wereldeconomie. In de tweede helft van 2022 kwam de energiemarkt plots onder hoogspanning te<br />

staan. Leveranciers verhoogden en masse hun tarieven, waardoor gebouweigenaren ineens geconfronteerd werden met snel oplopende<br />

energierekeningen. Hoewel de prijzen inmiddels weer een stuk lager liggen, heeft de energiecrisis voor nieuwe bewustwording gezorgd.<br />

Verduurzaming staat nóg hoger op de agenda. Toch laten we ook nog mooie kansen liggen, merkt Marco Scholten, Area Manager bij Ned Air.<br />

“Wat veel gebouweigenaren bijvoorbeeld vergeten, is de revitalisatie van de bestaande luchtbehandelingskast(en). De techniek in deze kasten<br />

heeft de afgelopen jaren een grote vlucht genomen, waardoor flinke slagen gemaakt kunnen worden in energieverbruik, binnenluchtkwaliteit<br />

én comfort. In combinatie met andere energiemaatregelen kan bovendien een mooie energielabelsprong worden gemaakt. Daarmee is revitalisering<br />

tevens een welkome aanvulling in de verplichte route naar energielabel C.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Ned Air<br />

Bij de meeste kantoorgebouwen in Nederland<br />

staan de luchtbehandelingskasten opgesteld op<br />

het dak of in een inpandige technische ruimte.<br />

Het vervangen van deze luchtbehandelingskasten<br />

door de nieuwste generatie modellen, is vaak niet<br />

eenvoudig, weet Scholten. “Als gevolg van nieuwe<br />

normeringen en richtlijnen zoals de ErP worden<br />

luchtbehandelingskasten steeds groter en breder.<br />

Bovendien kan vervanging een pittige investering<br />

zijn. Het revitaliseren (of: refitten) van de luchtbehandelingskasten<br />

biedt in dat geval uitkomst,<br />

omdat de levensduur van de bestaande kast flink<br />

wordt verlengd.”<br />

Flinke energie- en<br />

kostenbesparingen<br />

Mocht een-op-een vervanging van de bestaande<br />

luchtbehandelingskast niet mogelijk zijn, dan kun<br />

je met revitalisatie toch tot hele mooie resultaten<br />

komen, benadrukt Scholten. “Bijvoorbeeld door<br />

de kast volgens de huidige eisen en technieken<br />

te upgraden.” Technische installaties zoals luchtbehandelingskasten<br />

worden in vijftien jaar afgeschreven.<br />

“En hoewel een luchtbehandelingskast<br />

een gemiddelde levensduur heeft van vijftien tot<br />

twintig jaar, betekent dit niet dat je in deze periode<br />

niet naar de kast hoeft te kijken. Zowel kleine<br />

als grote ingrepen kunnen namelijk grote impact<br />

hebben.” Als voorbeeld noemt hij de keuze voor<br />

moderne EC-ventilatoren, waarmee enorm veel<br />

energie wordt bespaard. “Maar ook het opwaarderen<br />

van filters en het aanbrengen van warmteterugwinning<br />

(WTW) kan voor flinke energie- en<br />

kostenbesparingen zorgen. Door bijvoorbeeld een<br />

toevoer-/afvoerkast met change-over of twincoil<br />

systeem om te bouwen naar een WTW-unit met<br />

warmtewiel zet je rendementtechnisch een enorme<br />

stap voorwaarts. Waar een twincoil een rendement<br />

heeft van 50-55%, haalt een modern warmtewiel<br />

namelijk een rendement van maar liefst<br />

>80%. Meest belangrijk is echter dat een schone<br />

en goed functionerende luchtbehandelingskast<br />

bijdraagt aan de gezondheid en het welbevinden<br />

van de gebouwgebruikers.”<br />

Life Cycle Costs berekening<br />

Om energieverbruik, binnenluchtkwaliteit en<br />

comfort naar het hoogste niveau te tillen, start<br />

Ned Air steevast met een grondige inspectie.<br />

Hoe oud is de luchtbehandelingskast? Wat is<br />

het huidige energieverbruik? Welke componenten<br />

zitten in de kast? Hoe worden die componenten<br />

aangestuurd? Maar ook: hoeveel lucht<br />

gaat er door de kast? Wat is de weerstand? En<br />

wat gebeurt er als je hier een andere batterij<br />

in zet? Is er sprake van veroudering, vervuiling,<br />

corrosie of achterstallig onderhoud? En vooral:<br />

wat is de ambitie van de gebouweigenaar en<br />

installateur als het om energieverbruik, binnenluchtkwaliteit<br />

en comfort gaat? “Op basis hiervan<br />

kunnen we gaan rekenen.” Door een Life<br />

Cycle Costs (LCC) berekening te maken, ziet de<br />

klant in één oogopslag wat de terugverdientijd<br />

van de revitalisatie is en of een investering in<br />

bijvoorbeeld EC-ventilatoren, nieuwe filters,<br />

nieuwe warmwaterbatterijen en warmteterugwinning<br />

rendabel is.<br />

38 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

Door een LCC-berekening te maken, ziet de klant in één oogopslag wat de terugverdientijd van de revitalisatie is en of een investering in bijvoorbeeld EC-ventilatoren,<br />

nieuwe filters, nieuwe warmwaterbatterijen en warmteterugwinning rendabel is.<br />

Van componenten tot regeltechniek<br />

Zodra de klant akkoord is, worden zoveel mogelijk<br />

componenten uit de kast verwijderd. “Vervolgens<br />

worden zowel de binnenkant van de luchtbehandelingskast<br />

als de terugkerende componenten intensief<br />

gereinigd”, vertelt Scholten. “In de meeste<br />

gevallen brengen we een nieuwe gietcoating aan<br />

op de bodem, zodat de kast weer lucht- en waterdicht<br />

is. Zeker onder de filtersecties, die het meest<br />

te lijden hebben. Ook wordt aangetast plaatwerk<br />

vervangen, waarna de luchtbehandelingskast opnieuw<br />

wordt ingericht en in bedrijf wordt gesteld.”<br />

Omdat ook de regeltechniek vaak verouderd is,<br />

wordt ook hier een vervangingsvoorstel voor gemaakt.<br />

“In de meeste gevallen wordt de luchtbehandelingskast<br />

standalone uitgevoerd met een<br />

Ned Air regeling, die eenvoudig via Modbus of<br />

BACnet gestuurd kan worden. Omdat de meeste<br />

gebouwbeheersystemen wel over een Modbus of<br />

‘De techniek in de kasten heeft de afgelopen<br />

jaren een grote vlucht genomen, waardoor<br />

flinke slagen gemaakt kunnen<br />

worden in energieverbruik,<br />

binnenluchtkwaliteit én comfort’<br />

BACnet koppeling beschikken, is integratie van de<br />

vernieuwde kast geen enkel probleem.”<br />

Vergeet ook het kanalenwerk niet<br />

In navolging van de luchtbehandelingskast adviseert<br />

Scholten om ook kritisch naar het kanalenwerk<br />

te kijken. “Bijvoorbeeld door de aansluitmond<br />

te vergroten kan de actuele kanaaldruk flink<br />

verlaagd worden”, vertelt hij. “Dit scheelt al snel<br />

zo’n 50-60 Pa. Als je bedenkt dat 100 Pa bij 1.000<br />

m 3 /h circa 4 kWh per jaar kost, kun je wel nagaan<br />

wat een besparingspotentieel hier ligt.” Door ook<br />

op dit vlak te ondersteunen, helpt Ned Air om de<br />

prestaties van bestaande installaties naar een nog<br />

hogere level te tillen, tegen een minimale investering<br />

en zonder dat extra ruimte nodig is. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 39


THEMA LUCHTKANALEN<br />

AUSNUTRIA BOUWT NIEUWE FABRIEK IN HEERENVEEN<br />

SCHONE LUCHTKANALEN<br />

IN HET ZICHT<br />

In Heerenveen bouwt Ausnutria aan een nieuwe, duurzame fabriek voor halffabricaat baby- en kindervoeding. Als het meer<br />

dan veertig meter hoge gebouw aan het einde van dit jaar in gebruik wordt genomen, is het volledig CO 2<br />

- en stikstofloos, met<br />

een gasloos productieproces. Ook Airpro is een vooruitstrevend bedrijf dat inzet op duurzaamheid. Het is dan ook niet gek dat<br />

Airpro de luchtkanalen leverde en monteerde voor de fabriek en het kantoorgedeelte.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Airpro<br />

40 |<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL


Naamloos-27 1 19-07-<strong>2023</strong> 15:34<br />

LUCHTKANALEN THEMA<br />

‘Zichtkanalen maken we wel<br />

vaker, maar niet in deze grootte<br />

en hoeveelheid’<br />

er een tolerantie op het luchtkanaal en op het laatst maken we hem passend.<br />

Dat kon hier niet. We hebben alles vanaf tekening geproduceerd, met<br />

de toleranties erin verwerkt. De producten werden schoon en met de juiste<br />

reinheid aangeleverd als een bouwpakket.” Het materiaal werd vooraf veiliggesteld,<br />

zodat de opdrachtgever zeker wist dat alles voorradig was en er geen<br />

leveringsproblemen zouden ontstaan.<br />

De producten werden schoon en met de juiste reinheid aangeleverd als<br />

een bouwpakket.<br />

De luchtkanalen voor Ausnutria in Heerenveen zijn grondig gereinigd, zowel<br />

intern als extern, en vervolgens geleverd als bouwpakket met de juiste Luka<br />

reinheidsklasse (M). Na de montage werden ze dagelijks zorgvuldig afgeplakt<br />

om mogelijke vervuiling te voorkomen. “Dit was een omvangrijk en buitengewoon<br />

proces, vooral omdat alle proceskanalen voor medium- en highcare<br />

doeleinden zijn vervaardigd uit RVS3<strong>04</strong>”, vertelt Marcel Schoof. Schoof is<br />

mede-eigenaar van Airpro, samen met Bartho Sterrenburg en Jacques Crebolder.<br />

“In het kantoorgedeelte hebben we daarentegen standaard sendzimir<br />

verzinkte kanalen gebruikt.”<br />

De RVS3<strong>04</strong> kanalen zijn op computergestuurde buigbanken gebogen en<br />

vervolgens gepuntlast. Een aanzienlijk deel van de kanalen werd geprefabriceerd,<br />

waardoor de montage ter plaatse aanzienlijk sneller verliep. Bovendien<br />

werden de roosters al in de fabriek op de kanalen gemonteerd. De planning<br />

was vooral in de beginfase strak georganiseerd. Dankzij een effectieve codering<br />

en intern transport werden alle luchtkanalen op het juiste moment en op<br />

het juiste niveau afgeleverd en gemonteerd. Schoof voegt hieraan toe: “Voor<br />

de kanaaldelen, ophang- en bevestigingsmaterialen hebben we van tevoren<br />

een specifiek kanalenboekje opgesteld, waarbij de proefstukken aan de opdrachtgever<br />

werden voorgelegd ter goedkeuring.”<br />

Uitgebreide voorbereiding<br />

Er werd uitgebreid voorbereid voor dit project. De opdrachtgever, ALTUM Technical<br />

Solutions, heeft de installaties met behulp van de Revit-methodiek gemodelleerd<br />

in een geïntegreerd BIM-model. In nauwe samenwerking met ALTUM<br />

Technical Solutions en haar adviseur, CLAFIS Ingenieus, heeft Airpro het project<br />

tot in de kleinste details voorbereid. Dit zorgde ervoor dat tijdens de uitvoering<br />

fouten werden voorkomen, aangezien alle medewerkers duidelijk op de hoogte<br />

waren van de vereisten. “We hebben zorgvuldig gecommuniceerd en ruim van<br />

tevoren gedacht over de voorbereiding, waardoor het uitvoeringsproces soepel<br />

kon verlopen", voegt Sterrenburg toe. “Hoewel deze manier van werken veel tijd<br />

en energie kostte tijdens de voorbereiding, heeft het zijn vruchten afgeworpen.<br />

In samenwerking met ALTUM Technical Solutions hebben we een zeer positieve<br />

samenwerking bereikt, een strak maar haalbaar tijdschema en een eindresultaat<br />

dat aan ieders tevredenheid heeft voldaan. We hebben een prachtig project<br />

neergezet dat volgens planning in één vloeiende lijn is gemonteerd.” ❚<br />

Art in air<br />

Zichtkanalen<br />

Wanneer het gebouw klaar is, blijven de installaties zichtbaar. Dit maakte het<br />

werk in de ruwbouwfase anders dan anders, vertelt Sterrenburg. “Het moest<br />

met de hoogst mogelijke precisie uitgevoerd worden. Zichtkanalen maken we<br />

wel vaker, maar niet in deze grootte en hoeveelheid. Normaal gesproken zit<br />

Maatwerk.<br />

www.airprobv.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 41


THEMA LUCHTKANALEN<br />

FLEXIBEL BEDRIJF MAAKT<br />

FLEXIBELE VERBINDINGEN<br />

Euro Manchetten & Compensatoren is gespecialiseerd in flexibele verbindingen in de luchttechniek. De producten worden wereldwijd<br />

toegepast vanwege de kwaliteit en het veelzijdige assortiment. Klantspecifiek maatwerk past daar zeker bij. Het bedrijf kan elke klantvraag<br />

beantwoorden.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Euro Manchetten & Compensatoren<br />

Manchetten met aluminium flenzen<br />

zijn in diverse maten leverbaar.<br />

Trillingen worden geabsorbeerd door flexibele verbindingen en<br />

montage- en meetverschillen worden gecompenseerd.<br />

Flexibele verbindingen compenseren montageen<br />

meetverschillen en absorberen trillingen. Niet<br />

alleen geluidsklachten, maar ook scheuren worden<br />

zo voorkomen. De verbindingen van Euro<br />

Manchetten zorgen bovendien voor een groter<br />

montagegemak. Bedrijven weten dat ze te maken<br />

hebben met slechts één producent en aanspreekpunt<br />

voor al hun flexibele verbindingen. Directeureigenaar<br />

Walter van Loon: “Manchetten worden<br />

‘In Kaatsheuvel maken wij niet alleen<br />

standaard producten, maar alles wat de<br />

klant wenst’<br />

geplaatst tussen de luchtbehandelingskast en<br />

de luchtkanalen en tussen de kanalen onderling.<br />

In Kaatsheuvel maken wij niet alleen standaard<br />

producten, maar alles wat de klant wenst. Of de<br />

42 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

De manchetten zorgen voor een groter montagegemak.<br />

aansluiting nu rechthoekig of rond moet zijn,<br />

met metalen of aluminium flensen, van de ene<br />

diameter naar de andere en met een verloop<br />

erin. Wij maken een goede prijs en hebben een<br />

Behalve manchetten maakt Euro Manchetten<br />

tienduizenden andere producten. Ieder onderdeel van<br />

het luchtkanaal is immers belangrijk.<br />

levertijd van enkel dagen. We verkopen flexibele<br />

verbindingen, maar we zijn zelf ook flexibel.”<br />

Gebouwen verschillen immers veel en de luchtkanalen<br />

binnen diverse gebouwen ook. “Een<br />

kantoorgebouw is heel anders dan een ziekenhuis<br />

of de voedingsmiddelenindustrie. Wij leveren<br />

verbindingen die aan de allerhoogste eisen<br />

voldoen. Onze mogelijkheden zijn ongekend”,<br />

aldus Van Loon.<br />

Voor een betere leefomgeving<br />

Innovatie heeft prioriteit bij Euro Manchetten.<br />

Omdat het bedrijf binnen verschillende<br />

branches werkzaam is, kan kennis van de ene<br />

naar de andere branche overgedragen worden.<br />

Regelmatig komen er dan ook nieuwe, innovatieve<br />

technieken tevoorschijn uit de koker van<br />

Euro Manchetten. “Wij bestaan vanaf 1981,<br />

dus we doen dit werk al meer dan veertig<br />

jaar”, gaat Van Loon verder. “We hebben veel<br />

kennis van materialen. Behalve manchetten<br />

maken we tienduizenden andere producten.<br />

Ieder onderdeel van het luchtkanaal is belangrijk:<br />

de filters, het schoonhouden van de kanalen,<br />

de flexibele verbindingen en het tijdig<br />

vervangen van onderdelen. Het zorgt voor een<br />

betere leefomgeving.”<br />

Vaste kern<br />

Naast producten, levert Euro Manchetten ook kennis.<br />

Ze geeft klanten advies, laat zien hoe je de<br />

beste aansluitingen maakt binnen bijzondere omstandigheden<br />

en maakt tekeningen. Die kennis wil<br />

ze graag delen met de markt. Van Loon: “Klanten<br />

kunnen aangeven wat de maat en vorm moet zijn<br />

en wij doen een materiaalvoorstel. In ons computersysteem<br />

voeren wij tekeningen in en de geavanceerde<br />

machines snijden de materialen op maat.<br />

Vervolgens wordt het handmatig verder afgewerkt.”<br />

Natuurlijk doet hij het allemaal niet alleen. Bij<br />

Euro Manchetten werken zo’n 25 mensen die al 5<br />

tot 25 jaar in dienst zijn. Een vaste kern dus die<br />

veel ervaring heeft binnen alle facetten van het<br />

bedrijf. “Daarom kunnen we veel betekenen voor<br />

klanten. Euro Manchetten is een echt Nederlands<br />

bedrijf dat graag zaken doet met lokale partners”,<br />

aldus Van Loon. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 43


THEMA LUCHTKANALEN<br />

WERE DI VALKENSWAARD VERDUURZAAMT EN VERFRIST HAAR GEBOUWEN<br />

ÉÉN PARTNER VOOR<br />

LUCHTKANALEN EN ISOLATIETECHNIEK<br />

Scholengemeenschap voor vwo, havo en vmbo Were Di hecht waarde aan een goede luchtkwaliteit en een aangenaam binnenklimaat voor haar<br />

leerlingen én onderwijzend personeel. Daarom voorziet zij haar drie schoolgebouwen in Valkenswaard van energiebesparende maatregelen<br />

en nieuwe ventilatiesystemen. In opdracht van installateur Gebr. Janssen Beugen engineert, levert en monteert ERIB Luchtkanalen BV circa<br />

3.000 m² rechthoekige en 2.000 m¹ ronde luchtkanalen hiervoor. Zusterbedrijf ERIB isolatietechniek BV voorziet alle luchtkanalen, warm- en<br />

koudwaterleidingen bovendien van hoogwaardige isolatie, zodat onnodig energieverlies en condensvorming worden voorkomen.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld ERIB Luchtkanalen BV en ERIB isolatietechniek BV<br />

ERIB van den Wassenberg BV viert komend jaar<br />

haar 75-jarig jubileum. Het bedrijf werd in 1949<br />

opgericht door Piet van den Wassenberg, die in<br />

1968 werd opgevolgd door zoon Henk. Sinds<br />

2001 staat met Henri en Pieter de derde generatie<br />

aan het roer van het familiebedrijf. Onder<br />

hun bezielende leiding zijn de specialisaties isolatietechniek<br />

en brandwerende applicaties uitgebreid<br />

met luchtkanalen. Een logische keuze,<br />

volgens Henri van den Wassenberg, omdat de<br />

machines waarmee aluminium stucco afwerkplaten<br />

geproduceerd werden, overcapaciteit hadden.<br />

“Door isolatietechniek, brandwerende applicaties<br />

en luchtkanalen op één adres te clusteren, kunnen<br />

wij opdrachtgevers nóg beter en completer<br />

ontzorgen. Van advies t/m montage”, vertelt<br />

hij. “Bovendien houden we de kwaliteit volledig<br />

in eigen hand. Dat dit door de markt gezien én<br />

gewaardeerd wordt, bewijzen vele gecombineerde<br />

projecten. Were Di is hier een mooi voorbeeld van<br />

en brengt onze kennis en expertise in isolatietechniek<br />

en luchtkanalen samen.”<br />

Duurzaam en fris<br />

“Op de daken van het brugklas/WD3-gebouw,<br />

het vmbo-gebouw en het havo/vwo-gebouw komen<br />

vier nieuwe luchtbehandelingskasten van<br />

Verhulst, met een gezamenlijke capaciteit van<br />

114.000 m³/h”, vertelt Van den Wassenberg. “Alle<br />

lokalen worden voorzien van CO 2<br />

-meters, op basis<br />

waarvan straks vraaggestuurd geventileerd kan<br />

worden. Daarmee wordt een belangrijke stap gezet<br />

in de Frisse Scholen ambitie van de scholengemeenschap.”<br />

ERIB Luchtkanalen BV realiseert het<br />

luchtkanalenstelsel vanaf de luchtbehandelingskasten<br />

tot in de lokalen. “Waar mogelijk passen<br />

we het bestaande luchtkanalenstelsel aan, waar-<br />

‘Waar mogelijk passen we het bestaande<br />

luchtkanalenstelsel aan, waarbij geldt: wat<br />

nog goed is, wordt behouden’<br />

Pieter (links) en Henri (rechts) van den Wassenberg. (Beeld: Marjon Zijlstra Fotografie)<br />

44 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

ERIB Luchtkanalen BV realiseert het luchtkanalenstelsel vanaf de luchtbehandelingskasten tot in de lokalen.<br />

bij geldt: wat nog goed is, wordt behouden. Op<br />

deze manier komen duurzaamheid, afvalreductie<br />

én gezonde binnenlucht mooi samen.” Het gros<br />

van de nieuwe kanalen wordt op de daken geplaatst.<br />

Zodra de montage gereed is, worden zij<br />

door ERIB isolatietechniek BV geïsoleerd met 50<br />

mm minerale wol en afgewerkt met een Stucco<br />

beplating. In het gebouw zelf worden de luchtkanalen<br />

geïsoleerd en afgewerkt met aluminiumfolie.<br />

“En ook de leidingsystemen van Gebr.<br />

Janssen Beugen krijgen deze technische isolatie<br />

en afwerking.”<br />

Het gros van de nieuwe kanalen wordt op de daken geplaatst. Zodra de montage gereed is, worden zij door<br />

ERIB isolatietechniek BV geïsoleerd met 50 mm minerale wol en afgewerkt met een Stucco beplating.<br />

Uitvoering in fases<br />

Tijdens de werkzaamheden blijft de school in<br />

gebruik. Om te zorgen dat de 2.371 leerlingen<br />

ongehinderd onderwijs kunnen volgen, worden<br />

de werkzaamheden gefaseerd per gebouw en<br />

per etage uitgevoerd. Hierbij wordt steeds een<br />

aantal lokalen vrijgemaakt en afgezet, waarvan<br />

de leerlingen verhuizen naar zes noodlokalen.<br />

In navolging van de planning, afstemming en<br />

het contact met leerlingen, zijn met name de<br />

onverwachte obstakels in de bestaande gebouwomgevingen<br />

een uitdaging. Maar ook hier<br />

komen de gezamenlijke kennis en expertise van<br />

de ERIB bedrijven perfect van pas. Begin 2024<br />

moeten de laatste werkzaamheden worden opgeleverd.<br />

❚<br />

Drie disciplines, één nummer: + 31 (0)73 641 01 01<br />

ERIB Isolatietechniek<br />

Kou, geluid of brand: ERIB Isolatietechniek houdt het buiten de deur. Dat doen we<br />

door het leveren en monteren van thermische, akoestische en brandwerende isolatie.<br />

Daarbij komt het vooral aan op een professionele projectbegeleiding en vakkundige<br />

afwerking. Onze specialisten zorgen daarvoor. Met ruim 60 jaar ervaring staan we<br />

garant voor kwaliteit en betrouwbaarheid.<br />

ERIB Luchtkanalen<br />

Een gezond werkklimaat begint bij ERIB Luchtkanalen. We verkopen, ontwerpen,<br />

leveren en monteren luchtkanalensystemen (en bijbehorende componenten) voor<br />

luchtbehandeling en ventilatie-installaties. Onze systemen voldoen aan de LUKA<br />

kwaliteitsnormen en zijn te vinden in kantoren, ziekenhuizen, overheidsgebouwen<br />

en sportcomplexen. Afhankelijk van uw wensen ontwerpt en realiseert ERIB een<br />

kanalensysteem op maat.<br />

ERIB Brandwerende Applicaties<br />

Elke aannemer krijgt te maken met strenge eisen op het gebied van brandveiligheid.<br />

ERIB Brandwerende Applicaties levert en monteert brandwerende systemen die<br />

voldoen aan alle veiligheidseisen. Onze installateurs verzorgen desgewenst ook het<br />

afdichten van de brandwerende doorvoeringen en scheidingen, plaatsen brandmanchetten<br />

en bekleden staalconstructies met brandwerende plaatmaterialen en coatings.<br />

Met één telefoontje regelt u drie essentiële onderdelen<br />

van uw bouwproject. Bespaar tijd, geld, én moeite:<br />

bel +31 (0)73 641 01 01 of ga naar www.erib.nl voor een<br />

offerte op maat of om een vrijblijvende afspraak te maken.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 45<br />

Naamloos-2 1 05-07-<strong>2023</strong> 09:40


AIRCONDITIONING<br />

Duurzaam, gasloos en energie-efficiënt.<br />

LUCHTKANALEN<br />

Complete klimaatinstallaties op maat.<br />

LUCHTTECHNIEK<br />

TROX voorraadhouder: voor 14.00 uur<br />

besteld, morgen in huis.<br />

De Schilt bedrijven zijn totaalspecialisten in binnenklimaat en zorgen voor een comfortabel klimaat in de meest<br />

uiteenlopende situaties. De drie bedrijven Schilt Airconditioning, Schilt Luchtkanalen en Schilt Luchttechniek<br />

vullen elkaar perfect aan om voor u de totale klimaatinstallatie te verzorgen. Wij geloven in een gezond en prettig<br />

leef- en werkklimaat voor iedereen!<br />

ONZE MERKEN<br />

CERTIFICERINGEN<br />

ENERGIEWEG 29 | MEERKERK | (0183) 35 25 44 | WWW.SCHILTBEDRIJVEN.NL |


LUCHTKANALEN THEMA<br />

MAATWERK LUCHTKANALEN KOMEN UIT MEERKERK<br />

UW PARTNER IN LUCHTKANALEN<br />

Rechthoekig kanaalwerk, rond kanaalwerk, maatwerk kanalen en montagemateriaal: u vindt het allemaal bij Schilt Luchtkanalen. “Als betrokken<br />

en servicegerichte bouwteampartner denken wij graag mee over de best passende oplossingen voor ieder project”, vertelt Operationeel<br />

Manager Marco ter Horst. “Vervolgens nemen wij ook graag de productie en montage voor onze rekening. In onze modern uitgeruste werkplaats<br />

in Meerkerk kunnen wij een groot deel van onze luchtkanalen, vormstukken en hulpstukken zélf produceren, met gebruik van de allerbeste<br />

materialen. Hierdoor is verregaand maatwerk mogelijk. Met onze eigen Aircademy investeren wij bovendien continu in het vakmanschap<br />

van onze medewerkers, waardoor installateurs, aannemers en andere stakeholders verzekerd zijn van een hoge kwaliteit én duurzaamheid.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Schilt Luchtkanalen<br />

Dankzij een uitgebreid machinepark en een<br />

deskundig team van engineers en productiemedewerkers<br />

is Schilt Luchtkanalen in staat<br />

om voor elk gebouw en elke ventilatiebehoefte<br />

een passend luchtkanalensysteem te engineeren<br />

en produceren. “De kanaalstukken worden<br />

vervaardigd in aluminium of RVS en kunnen<br />

naar wens ook gecoat of (thermisch) geïsoleerd<br />

worden. En ook projectspecifieke aanpassingen<br />

op voorraadproducten zijn mogelijk”, vertelt Ter<br />

Horst. Als voorbeeld noemt hij de montage van<br />

een motor op een brandklep, het vervaardigen<br />

van een coulissen geluiddemper of het doorvoeren<br />

van aanpassingen aan rond kanaalwerk of<br />

hulpstukken. “Onze vakmensen pakken elke uitdaging<br />

aan.”<br />

In de modern uitgeruste werkplaats in Meerkerk wordt een groot deel van de luchtkanalen, vormstukken en<br />

hulpstukken zélf geproduceerd, met gebruik van de allerbeste materialen.<br />

‘Onze vakmensen<br />

pakken elke<br />

uitdaging aan’<br />

Wie kiest voor Schilt Luchtkanalen, kiest voor<br />

ruim 46 jaar ervaring in luchttechniek. Maar ook<br />

voor de synergievoordelen van de Schilt bedrijvengroep,<br />

waarvan ook Schilt Airconditioning en<br />

Schilt Luchttechniek deel uitmaken. “Gezamenlijk<br />

kunnen onze bedrijven het complete binnenklimaatpakket<br />

verzorgen”, aldus Ter Horst. “Hierbij<br />

wordt hoog ingezet op duurzaamheid, energiezuinigheid<br />

en een geluidsarme werking. We beschikken<br />

over het CO 2<br />

-Bewust Certificaat niveau<br />

5. Ook zijn we VCA-gecertificeerd, STEK-erkend<br />

en PED-gecertificeerd en voldoen al onze luchtkanalen<br />

aan ten minste luchtdichtheidsklasse Luka<br />

C.” In combinatie met een ruime voorraad én een<br />

eigen transportservice wordt maatwerk op alle<br />

niveaus mogelijk. Voor 14 uur besteld, betekent<br />

in de meeste gevallen: morgen geleverd. En ook<br />

eventuele specials zijn binnen afzienbare tijd op<br />

de bouw. “Niet voor niets staan wij bekend als<br />

‘professionals in air’.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 47


THEMA LUCHTKANALEN<br />

TOEPASBAAR VOOR INDIVIDUELE EN COLLECTIEVE VARIANTEN<br />

HOOGWAARDIG RENOVATIEPRODUCT VOOR EEN<br />

OPTIMAAL WERKEND VENTILATIESYSTEEM<br />

Een optimaal werkend ventilatiesysteem is binnen de woonomgeving een absolute must om een prettig leefklimaat te realiseren én te behouden. Om<br />

het beoogde debiet te halen, dient het ventilatiekanaal op de eerste plaats volledig luchtdicht te zijn. Ventilflex, een product van F.F. Kanaalrenovatie<br />

uit het Zuid-Hollandse Wateringen, zorgt daarvoor. Het systeem is toepasbaar tijdens de renovatie van verschillende typen ventilatiekanalen en<br />

garandeert snel, met een minimum aan breekwerk en zonder noemenswaardige overlast voor bewoners, een topresultaat.<br />

Tekst Chris Elbers | Beeld F.F. Kanaalrenovatie<br />

Renovatie van individuele ventilatiekanalen.<br />

48 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

F.F. Kanaalrenovatie bedient installateurs, bedrijven<br />

en VvE's op maat rondom de renovatie van<br />

uiteenlopende ventilatie- en rookgaskanalen. Met<br />

Ventilflex en Ventilflex RKV ligt de focus nadrukkelijk<br />

op de eerste kanaalsoort. “Beide producten<br />

staan voor een snelle en moeiteloze renovatie<br />

van ventilatiekanalen binnen onder meer appartementencomplexen,<br />

maar bijvoorbeeld ook in<br />

horecakeukens”, vertelt Ruud Balink, directeur van<br />

‘Na uitharding van<br />

het materiaal is het<br />

kanaal volledig<br />

luchtdicht’<br />

F.F. Kanaalrenovatie. “Terwijl we Ventilflex vooral<br />

inzetten voor het vernieuwen van zowel individuele<br />

als verticale collectieve ventilatiekanalen,<br />

gebruiken we Ventilflex RKV voor schachten die<br />

niet voldoende brandwerend zijn of wanneer er<br />

een hogere brandwerendheid vereist is. Daarnaast<br />

passen we Ventilflex veelvuldig toe voor het relinen<br />

van oude shuntkanalen tot een mechanisch<br />

ventilatiesysteem. Omdat het in alle gevallen<br />

niet nodig is om het oude kanaal te verwijderen,<br />

kunnen we meestal binnen één werkdag een<br />

compleet ventilatiekanaal vernieuwen. Die snelle<br />

manier van werken valt erg in de smaak van onze<br />

opdrachtgevers en de eindgebruikers.”<br />

Hoe het werkt<br />

Het aanbrengen van Ventilflex verloopt op dezelfde<br />

eenvoudige manier als het toepassen van<br />

FuranFlex, de slimme en zeer praktische methode<br />

van F.F. Kanaalrenovatie om rookgaskanalen te<br />

vernieuwen. “We starten ons werk door Ventilflex<br />

in flexibele toestand in het ventilatie- of shuntkanaal<br />

te plaatsen”, legt Balink het principe van het<br />

product uit. “Door één uitgang af te sluiten en in<br />

de andere hete stoom in te blazen, zet het materiaal<br />

uit en neemt het de vorm van het kanaal aan.<br />

Vervolgens hardt Ventilflex uit en is het kanaal<br />

volledig luchtdicht.”<br />

Shuntkanaal voorzien van Ventilflex-voering.<br />

Samenspel<br />

F.F. Kanaalrenovatie is met grote regelmaat actief<br />

wanneer in opdracht van installatiebedrijven of<br />

VvE's kanaalrenovaties moeten plaatsvinden binnen<br />

appartementencomplexen. “Het plaatsen van<br />

een nieuwe ketel of ventilatiebox dient bij voorkeur<br />

samen te gaan met een renovatie van het ventilatiekanaal”,<br />

doceert Balink. “Het oude kanaal is namelijk<br />

meestal aangesloten op een oud aluminium<br />

kanaal of een gemetseld vierkant kanaal. Omdat<br />

dergelijke kanalen niet voldoende luchtdicht zijn,<br />

verliest het nieuwe systeem capaciteit. Verder<br />

wordt de lucht niet op een goede manier afgezogen.<br />

Door de Ventilflex-voering aan te brengen,<br />

zorgen we ervoor dat de ventilatiekanalen binnen<br />

no-time weer als vanouds functioneren.” ❚<br />

Het invoeren van Ventilflex in een ventilatiekanaal.<br />

Shunt-/ventilatiekanaal gerenoveerd met Ventilflex.<br />

De voordelen van Ventilflex<br />

- Verwijdering van het oude<br />

ventilatiekanaal is niet nodig;<br />

- Aangebracht door een gecertificeerde<br />

Ventilflex-installateur;<br />

- Snelle installatie tot wel vier individuele<br />

en twee shuntkanalen per dag;<br />

- Het materiaal is onbrandbaar en<br />

verspreidt het vuur niet verder in het<br />

geval van brand;<br />

- Zeer corrosiebestendig;<br />

- Ventilflex neemt de vorm aan van het<br />

bestaande kanaal. Vierkant, rechthoekig<br />

en rond;<br />

- Geschikt voor individuele en collectieve<br />

kanalen en voor natuurlijke en<br />

mechanische ventilatie;<br />

- Luchtdichtheidsklasse D;<br />

- Ventilflex RKV voldoet ruim aan de<br />

WBDBO-eis vanuit het <strong>Bouw</strong>besluit.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 49


NIET TE WARM, NIET TE KOUD<br />

PRECIES ZOALS U<br />

HET FIJN VINDT.<br />

NIEUW!<br />

eComfort MC<br />

Luchtgekoelde chillers / Warmtepompen<br />

R32<br />

LUCHTKOELING<br />

170 - 400 kW<br />

220 - 450 kW<br />

Snelle en makkelijke installatie en<br />

inbedrijfstelling<br />

Dankzij een complete hydraulische module.<br />

Perfect seizoens energie rendement<br />

Verwarmings- en koelmodi (SCOP en SEER) die<br />

de Europese EcoDesign-prestatiedoelstellingen<br />

overtreffen.<br />

Totaal regelbaar systeem*<br />

Door EC-motorventilatoren en invertertechnologie<br />

op compressoren en pompen.<br />

Precisie water temperatuur beheer,<br />

zowel in koel als verwarmingsmodus<br />

Dankzij zeer hoogwaardige en efficiente<br />

componenten.<br />

*Inverter compressoren alleen beschikbaar op de koelmachines.<br />

Ontdek de<br />

Lennox oplossingen<br />

Scan de QR voor<br />

meer informatie over<br />

Lennox producten


LUCHTKANALEN THEMA<br />

BESTAANDE EN NIEUWE LUCHTKANALEN LUCHTDICHT SEALEN<br />

DÉ OPLOSSING VOOR HET LUCHTDICHT<br />

SEALEN VAN LUCHTKANALEN<br />

NorthSeal is met trots vertegenwoordiger van Aeroseal voor het afdichten van luchtkanalen. Met deze revolutionaire luchtdichtingstechnologie<br />

biedt NorthSeal een innovatieve oplossing voor één van de meest voorkomende problemen in commerciële en residentiële gebouwen:<br />

energieverlies als gevolg van lekkende luchtkanalen.<br />

Tekst en beeld NorthSeal<br />

Energie-efficiëntie en comfort<br />

Luchtlekkages in luchtkanalen kunnen aanzienlijk bijdragen aan het energieverlies<br />

in gebouwen. NorthSeal kan deze problemen effectief voor u aanpakken.<br />

De technologie maakt gebruik van geavanceerde afdichtingsmiddelen<br />

en een computergecontroleerd proces om lekkages in luchtkanalen snel en<br />

grondig te detecteren en af te dichten. Dit resulteert in aanzienlijke energiebesparingen<br />

en een verbeterde luchtkwaliteit.<br />

Snelheid en efficiëntie<br />

Traditionele methoden voor het afdichten van luchtkanalen kunnen tijdrovend<br />

en kostbaar zijn. Ze vereisen vaak het demonteren van delen van het<br />

ventilatiesysteem, wat leidt tot lange onderbrekingen en ongemak voor de gebruiker.<br />

Lekkages gegarandeerd afdichten zonder dat er grote verbouwingen<br />

nodig zijn. Bespaar tijd, geld en ongemak voor alle betrokkenen.<br />

Hoe wordt de lekkage geseald?<br />

Eerst wordt er een 0-meting gedaan om de lekdichtheidsklasse te bepalen.<br />

Vervolgens wordt onder overdruk afdichtingsmiddel geïnjecteerd, dat zich vervolgens<br />

verspreidt en de lekkages afdicht. Een lekkage geeft een verhoogde<br />

luchtsnelheid (druk) en bij die hogere druk verhardt het afdichtingsmiddel.<br />

Het kanaal blijft schoon en de lekkages worden gedicht. De klant kan kiezen<br />

tot welke dichtheidsklasse hij wil afdichten. Na het sealen verzorgt NorthSeal<br />

een nameting en rapportage.<br />

‘Bespaar tijd, geld en<br />

ongemak voor alle betrokkenen’<br />

‘Seal the deal’<br />

Neem vandaag nog contact op met NorthSeal en ontdek hoe u kunt profiteren<br />

van de voordelen voor het afdichten van luchtkanalen. ❚<br />

Dé oplossing voor luchtdicht<br />

sealen van luchtkanalen<br />

NorthSeal heeft met een innovatieve<br />

oplossing de definitieve afdichting van<br />

lekkende luchtkanalen.<br />

“Seal the deal”<br />

Neem vandaag nog contact op met<br />

NorthSeal en ontdek de voordelen van<br />

het afdichten van luchtkanalen.<br />

Energieverlies als gevolg van lekkende luchtkanalen wordt opgelost met Aeroseal.<br />

www.northseal.nl<br />

085 401 23 52<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 51


THEMA LUCHTKANALEN<br />

NIEUW KLIMAATSYSTEEM ONDERVANGT MISTVORMING OP IJSVLOER IJSSPORTCENTRUM TILBURG<br />

PERFECTE TRAININGSCONDITIES<br />

VOOR TILBURG TRAPPERS<br />

IJssportcentrum Tilburg ligt in sport- en recreatiegebied Stappegoor en is al jarenlang dé thuisbasis van de Tilburg Trappers. Deze ijshockeyclub<br />

won al vijftien keer het Nederlandse landskampioenschap en vijftien keer de Nederlandse beker. Sinds enkele jaren is de club bovendien<br />

zeer succesvol in Duitsland. Om te zorgen dat de spelers onder de beste omstandigheden kunnen trainen, is recent het klimaatsysteem van<br />

het ijssportcentrum aangepakt. Hierbij is niet alleen de luchtbehandelingskast vernieuwd, maar zijn ook alle inblaasroosters vervangen door<br />

de hooginducerende Jet nozzleroosters van Smitsair Jetsystemen B.V.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Smitsair Jetsystemen B.V.<br />

De betrokkenheid van Smitsair Jetsystemen B.V.<br />

bij het nieuwe klimaatsysteem gaat terug tot in<br />

de adviesfase, vertelt Rick Duifhuis, Technical<br />

Support/Sales bij Smitsair Jetsystemen B.V. “Adviesbureau<br />

W-inst vroeg ons mee te denken over<br />

een ventilatie-oplossing waarmee met name de<br />

mistvorming boven de ijsvloer ondervangen kon<br />

worden. De gedachte hierbij was en is dat de<br />

vorming van condens tot een minimum beperkt<br />

wordt wanneer de vochtige ruimtelucht beter<br />

gemengd wordt met de droge lucht uit de luchtbehandelingskast.<br />

Gezamenlijk hebben we hier<br />

‘De binnenste roosters zijn iets schuiner<br />

gericht, waardoor de lucht goed in de richting<br />

van de ijshockeyvloer wordt geblazen’<br />

een efficiënt Jetsysteem met hooginducerende<br />

Jet nozzleroosters voor uitgedacht, die net voor de<br />

bouwvakvakantie is geïnstalleerd door BAM <strong>Bouw</strong><br />

en Techniek vestiging Eindhoven.”<br />

Jet-roosters met servomotors<br />

Het bestaande luchtkanalensysteem in het ijssportcentrum<br />

is zoveel mogelijk gehandhaafd, vertelt<br />

Duifhuis. “Wel is een nieuwe luchtbehande-<br />

De luchtroosters aan de buitenzijde blazen op een iets lagere snelheid uit en zijn zodanig ontworpen dat toeschouwers geen tochtklachten ervaren.<br />

52 | INSTALLATIEENBOUW.NL


LUCHTKANALEN THEMA<br />

Alle standaard schoepenroosters op de kanalen<br />

zijn vervangen door hooginducerende SPR Jet<br />

nozzleroosters met handmatig instelbare of<br />

motorgestuurde regelkleppen.<br />

lingskast van 50.000 m 3 /h geïnstalleerd. Ook zijn<br />

alle standaard schoepenroosters op de kanalen<br />

vervangen door onze hooginducerende SPR Jet<br />

nozzleroosters inclusief handmatig instelbare of<br />

motorgestuurde regelkleppen. Bijzonder is dat een<br />

23SA02 SA-SCHAKO ADV. INST+BW 197x130.pdf 1 08/05/<strong>2023</strong> 14:57<br />

deel van de Jet-roosters is voorzien van servomotors.<br />

Grote wens van de adviseur én eindgebruiker<br />

was namelijk om de luchtbehandelingskast terug<br />

te laten toeren tot minimaal 15.000 m 3 /h indien<br />

het aantal toeschouwers in de hal beperkt is. Met<br />

de standaard roosters zou dit betekenen dat de<br />

lucht er als het ware uit ‘dwarrelt’, waardoor de<br />

goede ruimtedoorspoeling teniet worden gedaan.<br />

Door een aantal Jet-roosters te voorzien van servomotors,<br />

wordt dit slim ondervangen. De servomotors<br />

worden aangestuurd door de regelkast.<br />

Hierdoor is het mogelijk om bij een lage bezetting<br />

een aantal Jet-roosters af te sluiten, terwijl de overige<br />

roosters op dezelfde snelheid en met dezelfde<br />

druk blijven inblazen.” De roosters zijn gecoat in<br />

een tweelaagse poedercoating, in de kleur mat<br />

zwart (RAL9005).<br />

Geen tochtklachten<br />

Het ijsportcentrum heeft een stadionopzet met in<br />

het midden de ijshockeyvloer en daaromheen de<br />

tribunes. “Het kanalensysteem heeft een U-vorm,<br />

waarbij Jet-nozzleroosters aan zowel de binnenzijde<br />

(ijshockeyvloer) als buitenzijde (tribunes) zijn<br />

geplaatst. De binnenste roosters zijn iets schuiner<br />

gericht, waardoor de lucht goed in de richting van<br />

de ijshockeyvloer wordt geblazen en mistvorming<br />

slim wordt ondervangen. De luchtroosters aan de<br />

buitenzijde blazen op een iets lagere snelheid uit<br />

en zijn zodanig ontworpen dat toeschouwers geen<br />

tochtklachten ervaren.”<br />

Van 52 naar 40 roosters<br />

Dankzij het uitgekiende ontwerp van Smitsair<br />

Jetsystemen B.V. zijn in de nieuwe situatie minder<br />

luchtroosters nodig, vertelt Duifhuis. “Waar in de<br />

oude situatie 52 roosters aanwezig waren, zijn nu<br />

40 roosters voldoende. De lege posities zijn door<br />

ons afgesloten met een blindplaat.” Behalve de<br />

levering van roosters en blindplaten heeft Smitsair<br />

Jetsystemen B.V. ook de inbedrijfstelling verzorgd.<br />

“Onderdeel hiervan was het richten van<br />

de nozzles en het meten van de snelheid en<br />

luchtdruk. Bovendien hebben we een rookproef<br />

uitgevoerd, om te controleren of de ruimtelucht<br />

op exact de juiste wijze gespoeld wordt. Alle bevindingen<br />

zijn overzichtelijk weergegeven in een<br />

meetrapport, dat bij oplevering aan de eindgebruiker<br />

wordt overhandigd.” ❚<br />

BOUWINFO<br />

Adviseur<br />

W-inst<br />

Installateur<br />

BAM <strong>Bouw</strong> en Techniek vestiging Eindhoven<br />

Nozzleroosters<br />

Smitsair Jetsystemen B.V.<br />

Smitsair levert SCHAKO<br />

assortiment in Nederland<br />

ENKELE SCHAKO PRODUCTEN<br />

Pure competence in air.<br />

BRANDVEILIGHEID LUCHTROOSTERS REGELAPPARATUUR<br />

Met de toetreding tot de SCHAKO Group is het assortiment van Smitsair in<br />

Nederland substantieel toegenomen met o.a.: brandkleppen, plafond<br />

wervelroosters, ventilatieroosters en luchtvolumeregelaars. Voor de SCHAKOproducten<br />

gelden bovendien zeer korte levertijden!<br />

Het volledige aanbod: schako.com/nl<br />

Vraag een offerte aan 0297 - 564455 of verkoop@smitsair.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 53


SCHOONLOO DE DEELDERIJ<br />

ALTIJD DUURZAAM WARM WATER OP DRENTSE CAMPING<br />

‘DAT DE WARMTEPOMP ZO STIL IS,<br />

HAD IK NIET VERWACHT’<br />

Met de tijd meegaan, dat was de wens van Marco Bosma en zijn vrouw Marloes. Samen zijn ze eigenaar van camping De Deelderij in het<br />

Drentse Schoonloo. Vanaf de start van dit campingseizoen in april is de camping ‘van het gas af’. Het water in het nieuwe sanitairgebouw<br />

wordt verwarmd door middel van een warmtepomp uit de Ecodan-lijn. “We hebben al behoorlijke piekmomenten gehad qua bezoekers, maar<br />

het nieuwe systeem voldoet prima”, zegt Bosma tevreden.<br />

Tekst en beeld Alklima<br />

Vanaf de start van dit campingseizoen in april is de camping ‘van het gas af’.<br />

De camping met 22 plekken was goed onderhouden,<br />

toen ze deze vijf jaar geleden overnamen.<br />

Ook het sanitair, dat bestond uit drie<br />

sanitairgebouwtjes met elk een eigen geiser,<br />

voldeed. Toch had het stel een duurzaamheidswens<br />

om minder gas te gaan gebruiken.<br />

“Vanwege de gasprijs, maar ook omdat we een<br />

duurzaam bedrijf willen zijn en dat ook willen<br />

uitstralen”, zegt Bosma. Met subsidie van de<br />

provincie lieten ze een energiescan uitvoeren<br />

en kregen ze een onafhankelijk advies. Dat advies<br />

paste niet, net als andere adviezen die ze<br />

opvroegen. Bosma: “Er werd steeds gezegd dat<br />

een oplossing wel kon, maar dat het er niet voor<br />

gemaakt was. We moesten dus maar afwachten<br />

of de oplossing zou slagen.”<br />

Doorrekenen spitsuren<br />

Via de vader van Bosma werd contact gelegd met<br />

Gert Veurink, accountmanager van Alklima/Mitsubishi<br />

Electric. Daar kwam wel een totaaloplossing<br />

uit die goed past bij de Deelderij. Samen met<br />

Bosma werd doorgerekend wat ze nodig hadden<br />

en of dat voldoende was om de spitsuren bij de<br />

vier nieuwe douches op te kunnen vangen. Bos-<br />

54 | INSTALLATIEENBOUW.NL


DE DEELDERIJ SCHOONLOO<br />

Receptiegebouw.<br />

ma: “Daarin hebben we gerekend dat mensen een<br />

aankleedtijd en een uitkleedtijd hebben en over<br />

die twee tijdmarges verdeeld bleek dat we genoeg<br />

hadden aan een 500 liter vat. We hadden echt<br />

vertrouwen in deze oplossing.”<br />

Woonhuisoplossing<br />

De geselecteerde warmtepomp uit de Ecodan-lijn<br />

is een woonhuisoplossing met het grootste vermogen<br />

aan tapwater. Deze Ecodan 500 liter boiler is<br />

de grootste in de serie warmtepompen en kan ook<br />

bij lage temperaturen een goed vermogen leveren.<br />

Veurink: “Dat was een belangrijke voorwaarde,<br />

Het water in het nieuwe sanitairgebouw wordt<br />

verwarmd door middel van een warmtepomp<br />

uit de Ecodan-lijn. In het gebouw is bovendien<br />

vloerverwarming aangelegd, die op dezelfde<br />

warmtepomp draait.<br />

‘We hebben behoorlijke piekmomenten<br />

gehad qua bezoekers, maar er was constant<br />

warm water en de gasten waren<br />

ontzettend tevreden’<br />

omdat de camping al in april opengaat en de<br />

buitentemperatuur dan nog vrij laag kan zijn.” In<br />

het sanitairgebouw is ook vloerverwarming aangelegd<br />

die op dezelfde warmtepomp draait.<br />

De installatie werd verzorgd door Van Dorp <strong>Installatie</strong>s<br />

uit Heerenveen. Dat verliep volgens<br />

Bosma “hartstikke naar wens” en ging allemaal<br />

heel vloeiend. Het was nog even spannend of de<br />

warmtepomp nog voor de start van dit campingseizoen<br />

geleverd werd. Maar door de inspanningen<br />

van Jelmer Batteram, vestigingsmanager van<br />

Van Dorp <strong>Installatie</strong>s, en Gert Veurink werd het<br />

systeem net op tijd geleverd. Bosma: “De dag voor<br />

we open gingen, kwam Alklima langs om alles in<br />

bedrijf te stellen. Op het moment dat alles ingeregeld<br />

was, deed-ie het ook direct!”<br />

Zonnepanelen<br />

De nieuwe warmtepomp levert op een efficiënte<br />

manier warm tapwater en verwarming aan het<br />

sanitairgebouw. Een deel van de benodigde energie<br />

komt van de zonnepanelen. Mede hierdoor is<br />

de gekozen toepassing ideaal, omdat het gebruik<br />

voornamelijk in het kampeerseizoen is. De voordelen<br />

van dit systeem merkt Bosma nu al. “Het<br />

systeem voldoet prima. We hebben behoorlijke<br />

piekmomenten gehad qua bezoekers. De camping<br />

was volledig bezet, soms ook met meer dan de 22<br />

plekken. Maar er was constant warm water en de<br />

gasten waren ontzettend tevreden.”<br />

Stille pomp<br />

Daarnaast is het gasverbruik volgens Bosma<br />

enorm gedaald, met minstens 150 kuub per<br />

maand. “En qua elektriciteit zijn we niet gestegen,<br />

want het meeste wekken we nu zelf op. Dit systeem<br />

verdient zich waarschijnlijk heel snel terug.”<br />

In de afgelopen drie maanden is er een keer een<br />

storing geweest. “Ik nam contact op met Gert en<br />

hij kwam zelf langs om te kijken wat er aan de<br />

hand was. En dat was ook direct weer opgelost.”<br />

Wat Bosma opvalt, is dat de pomp zo stil is. “Dat<br />

had ik niet verwacht. Je hoort de pomp eigenlijk<br />

nergens op de camping en dat vind ik een groot<br />

voordeel.” Lachend: “En dat je nu zoveel bespaart,<br />

dat vind ik ook wel mooi om te zien.”<br />

Duurzaamheidsprijs<br />

provincie Drenthe<br />

De veranderingen op het gebied van duurzaamheid<br />

worden ook gewaardeerd in de provincie<br />

Drenthe. “We hebben in juni de Groene Duim in<br />

ontvangst mogen nemen. Deze waardering wordt<br />

uitgereikt aan bedrijven die de provincie ziet als<br />

koploper op het gebied van duurzaamheid.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 55


HANSWEERT EN TERNEUZEN VERKEERSPOSTEN<br />

EEN GOEDE CONSERVERING VOORKOMT CORROSIE<br />

De Nederlandse en Belgische vaarwegen kennen, net als onze verkeerswegen, drukke knooppunten. Voor schippers is het vaak moeilijk om<br />

op deze punten het overzicht te bewaren. Daarom hebben Rijkswaterstaat (Nederland) en het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening<br />

en Kust (België) op de drukste en belangrijkste knooppunten verkeersposten voor het scheepvaartverkeer geplaatst, waar verkeersleiders<br />

zogenaamde ‘Vessel Traffic Services’ bieden. In de verkeersposten wordt met behulp van radar en een marifoon de positie van de schepen<br />

bepaald, op basis waarvan advies en instructie gegeven kan worden. Nederland en Vlaanderen tellen samen 20 verkeersposten voor het<br />

scheepvaartverkeer, waarvan de bedrijfszekerheid essentieel is. Het onderhoud en de (re)conditionering van de klimaatinstallaties speelt<br />

hierin een belangrijke rol.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Croonwolter&dros<br />

Om de verkeersposten in Zeebrugge, Vlissingen,<br />

Terneuzen, Hansweert en Zandvliet in optimale<br />

conditie te houden, is het ‘Gemeenschappelijk<br />

Nautisch beheer Scheldegebied’ opgezet; een samenwerkingsverband<br />

tussen Rijkswaterstaat en<br />

het Agentschap MDK. Binnen de zogenaamde<br />

‘Dankzij de coating<br />

krijgen zoute zeelucht<br />

en microscopische<br />

verontreinigingen<br />

zoals fijnstof,<br />

zwaveloxide,<br />

stikstofdioxide en<br />

benzeen geen kans’<br />

De verkeerspost in Terneuzen.<br />

‘Schelderadarketen’ is Croonwolter&dros verantwoordelijk<br />

voor het totaalbeheer van de radarposten.<br />

Een recente opdracht betrof de reiniging<br />

en coating van de buitenlucht warmtewisselaars<br />

in twee koelinstallaties uit 2020, die op het<br />

dak van de verkeersposten in Hansweert en<br />

Terneuzen staan. “Beide verkeersposten staan<br />

pal naast het zoute zeewater”, vertelt Justin<br />

Engels, Contract Coördinator Maintenance bij<br />

Croonwolter&dros. “De gebouwen én hun installaties<br />

worden continu blootgesteld aan een corrosieve<br />

maritieme atmosfeer, waardoor passende<br />

voorzorgsmaatregelen zoals een beschermende<br />

coating essentieel zijn. Omdat de warmtewisselaars<br />

in Hansweert en Terneuzen nog niet over<br />

een dergelijke coating beschikten, hebben wij<br />

contact opgenomen met Conpro Condensor Bescherming<br />

BV.”<br />

Volledig zelfvoorzienend<br />

De keuze voor Conpro was volgens Engels een<br />

logische. “Het aantal gespecialiseerde bedrijven<br />

in condensorcoating in Nederland is gering”,<br />

vertelt hij. “Bovendien hadden wij al positieve<br />

ervaringen met Conpro uit eerdere projecten.<br />

Ook in Hansweert en Terneuzen verliep de sa-<br />

56 | INSTALLATIEENBOUW.NL


VERKEERSPOSTEN HANSWEERT EN TERNEUZEN<br />

Met dit project bewijst Conpro dat zij niet alleen sterk is in utiliteitsprojecten, maar ook in de industrie.<br />

menwerking uitstekend. In plaats van op afstand<br />

een offerte uit te brengen, kwam Commercieel<br />

Manager Timon Bol direct naar de projectlocaties<br />

toe om een warme opname te doen.” Bol:<br />

“Samen hebben wij de staat van de buitenlucht<br />

warmtewisselaars in kaart gebracht. Bovendien<br />

hebben we de opstelling en bereikbaarheid<br />

geïnventariseerd, op basis waarvan een uitvoeringsplan<br />

en offerte zijn gemaakt.” Engels: “Waar<br />

Croonwolter&dros de coördinatie heeft verzorgd,<br />

heeft Conpro de condensorcoating volledig zelfvoorzienend<br />

en netjes uitgevoerd.”<br />

Oplosmiddelvrije coating<br />

Om de conservering op locatie te kunnen uitvoeren,<br />

heeft Conpro gezocht naar klimaatneutrale<br />

dagen zonder harde wind, regen en felle zonneschijn.<br />

“Via de aanwezige kooiladders zijn we met<br />

onze spullen het dak op gegaan”, vertelt Bol. “Hier<br />

zijn de koelmachines zodanig uit elkaar gehaald,<br />

dat de wisselaars tweezijdig benaderd konden<br />

worden: zowel vanaf de luchtintrede- als luchtuittredezijde.<br />

Met behulp van een hogedrukreiniger<br />

en biologisch afbreekbare industriële reinigingsmiddelen<br />

zijn de warmtewisselaars zorgvuldig<br />

gereinigd en ontdaan van aangezogen vervuilingen.<br />

Vervolgens hebben wij de installaties laten<br />

drogen, waarna een conservering van ten minste<br />

drie lagen is aangebracht. Hiervoor hebben wij<br />

gebruik gemaakt van onze oplosmiddelvrije PRO-<br />

GREEN ® H2O oppervlaktebehandeling, die met<br />

speciale spuitapparatuur en in een flinterdunne<br />

laag is aangebracht. Dankzij de coating krijgen<br />

zoute zeelucht en microscopische verontreinigingen<br />

zoals fijnstof, zwaveloxide, stikstofdioxide en<br />

benzeen geen kans en wordt een lange levensduur<br />

van de installaties geborgd.”<br />

Met dit project bewijst Conpro dat zij niet alleen<br />

sterk is in utiliteitsprojecten, maar ook in<br />

de industrie. Begin juni zijn de werkzaamheden<br />

opgeleverd. ❚<br />

D U U R Z A A M<br />

C O N P R O . N L<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 57


HEERLEN RAADHUIS EN STADSKANTOOR<br />

RAADHUIS EN STADSKANTOOR HEERLEN<br />

TWEE PROJECTEN IN ÉÉN<br />

Corona lijkt al ver achter ons te liggen, maar recent zorgde het nog voor immense problemen binnen de bouw. Vergaderen op afstand, bouwmaterialen<br />

die niet geleverd konden worden en dan had je ook nog de blokkade van het Suezkanaal. Homij kreeg er allemaal mee te maken<br />

tijdens de aanleg van de E- en W-installaties voor het Stadskantoor en Raadhuis in Heerlen. En toch wist ze er een succesvol project van te<br />

maken, met een schitterend eindresultaat.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Homij<br />

Het ontwerp van het nieuwe Stadskantoor sluit aan op het bestaande Raadhuis.<br />

Het gerenoveerde Raadhuis in Heerlen dateert<br />

oorspronkelijk uit 1942 en werd ontworpen<br />

door architect Frits Peutz. Het staat naast het<br />

nieuwe Stadskantoor, ontworpen door Mecanoo<br />

architecten. Het zijn twee aparte gebouwen die<br />

toch een eenheid vormen, geflankeerd door een<br />

groene openbare ruimte. Het is één project dat<br />

uit twee fases bestond: allereerst werd het oude<br />

Stadskantoor gesloopt, waarna het nieuwe werd<br />

opgeleverd in december 2021. Vervolgens werd<br />

het Raadhuis gerenoveerd, dat vlak voor de bouwvak<br />

werd opgeleverd.<br />

Stadskantoor<br />

Het Stadskantoor is een ingetogen gebouw met<br />

een gevel van witgekeimde bakstenen en raamkaders,<br />

waarmee ze het naastgelegen Raadhuis<br />

prima aanvult. Op de begane grond zijn de twee<br />

gebouwen met elkaar verbonden via een centrale<br />

entree. Van binnen heeft het nieuwe Stadskantoor<br />

een vide die loopt van de begane grond tot de<br />

vijfde verdieping. Voor de klimatisering vormde dit<br />

een uitdaging, zegt Frank Vossen, projectmanager<br />

voor E- en W- installaties bij Homij. “De warmte<br />

van de begane grond mag niet naar de vijfde verdieping<br />

schieten. Om dit te voorkomen, hebben<br />

we vloerverwarming toegepast met lage temperaturen<br />

en op elk niveau een juiste luchtbalans met<br />

een eigen toevoer en afvoer.”<br />

De vide vormde ook brandtechnisch een uitdaging,<br />

want overal moesten sprinklers komen. In de<br />

Waar mogelijk bleven monumentale<br />

eigenschappen behouden.<br />

58 | INSTALLATIEENBOUW.NL


RAADHUIS EN STADSKANTOOR HEERLEN<br />

Waar monumentale vloeren lagen, werden technieken in de plafonds weggewerkt.<br />

bestaande kelder van het Stadskantoor werd daarvoor<br />

een bassin van 130 m 3 water gemaakt. “De<br />

kelderbak is het enige onderdeel van het gebouw<br />

dat is gebleven”, vertelt Vossen. “Daar bevinden<br />

zich naast het sprinklerbassin ook de technische<br />

ruimtes.”<br />

Raadhuis<br />

Nadat het Stadskantoor was opgeleverd, was het<br />

Raadhuis aan de beurt. Dat bevatte nog veel monumentale<br />

onderdelen, zoals details in vloeren<br />

en plafonds. Dat monumentale karakter moest<br />

overeind blijven en toch moest de installatie helemaal<br />

up to date gemaakt worden. Warmte en<br />

koude worden hier geleverd door Mijnwater, een<br />

leverancier van duurzame energie met de voormalige<br />

mijngangen als bron en buffer. Middels<br />

warmtepompen wordt de temperatuur naar het<br />

juiste niveau gebracht. Vossen: “Het gebruik van<br />

lage temperaturen betekent dat je het gebouw<br />

veel beter moet isoleren. Vervolgens hebben we<br />

ruimte voor ruimte bekeken hoe we de verwarming<br />

het beste konden realiseren: met vloerverwarming,<br />

wandverwarming of convectoren. In elke ruimte<br />

hebben we een andere methode toegepast. Waar<br />

een monumentale vloer aanwezig was, hebben we<br />

de oplossing bijvoorbeeld gezocht in de plafonds.”<br />

Helaas konden niet alle bestaande plafonds in het<br />

zicht blijven. Luchtkanalen en kabelgoten moesten<br />

immers weggewerkt worden. Waar nieuwe installaties<br />

gemonteerd moesten worden, werd een<br />

nieuw plafond gemaakt. Het oude bleef echter<br />

wel behouden voor eventuele nieuwe renovaties<br />

in de toekomst. Vossen: “De gemeente wilde niet<br />

inboeten op comfort, dus voor de ventilatie en<br />

andere installaties was dit nodig. Soms is er een<br />

spanningsveld tussen architectuur en techniek.”<br />

‘We horen van de<br />

werknemers van de<br />

gebouwen dat ze<br />

zeer tevreden zijn’<br />

Intensieve overlegstructuur<br />

De gemeente Heerlen koos voor dit project voor<br />

de contractvorm UAV-GC. Dit betekent dat het<br />

projectteam, bestaande uit Mecanoo, Jongen,<br />

ABT en Homij, zelf de vraagspecificatie naar een<br />

concreet ontwerp heeft vertaald. Deze samenwerking<br />

verliep vlot, aldus Vossen: “Mecanoo is een<br />

architect van wereldfaam die alles detailleert ‘tot<br />

op het laatste schroefje’ en hoge eisen stelt. Omdat<br />

we samen in een team zaten, konden we alles<br />

op elkaar afstemmen. Op alle punten zijn we er<br />

prima uitgekomen. Het was een intensieve overlegstructuur.<br />

Omdat het coronatijd was, ging 80%<br />

van de overleggen digitaal en we liepen vertraging<br />

op door materiaaltekorten. Dat zorgde voor<br />

uitdagingen, maar we horen van de werknemers<br />

van de gebouwen dat ze zeer tevreden zijn. Alles<br />

werkt helemaal naar behoren.” ❚<br />

De vide vormde een uitdaging bij de klimatisering van het gebouw.<br />

BOUWINFO<br />

Architect<br />

Mecanoo architecten<br />

Hoofdaannemer<br />

<strong>Bouw</strong>bedrijf Jongen<br />

Adviseur constructies en installaties<br />

ABT<br />

<strong>Installatie</strong>s<br />

Homij<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 59


HEERLEN RAADHUIS EN STADSKANTOOR<br />

FLEXIBEL ISOLATIEBEDRIJF<br />

ISOLATIEWERKZAAMHEDEN VOOR INSTALLATIES<br />

STADSKANTOOR EN RAADHUIS HEERLEN<br />

Als partner van Homij isoleerde isolatiebedrijf H.J. Crombach de W-installatie en de brandwerende voorzieningen binnen het gerenoveerde<br />

Raadhuis en het nieuwe Stadskantoor in Heerlen. Dit project vroeg om aardig wat flexibiliteit, vertelt eigenaar Math Crombach.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld H.J. Crombach<br />

Isolatiebedrijf H.J. Crombach is gespecialiseerd in isolatiewerkzaamheden<br />

voor technische installaties. Het gaat dan vooral om industriële en utiliteitsprojecten.<br />

In de eigen werkplaats wordt isolatieplaatwerk gefabriceerd voor<br />

maatwerkprojecten. Dat het bedrijf in Heerlen ligt, maakte het project bij<br />

het Raadhuis en Stadskantoor extra bijzonder. “Wel was het een hele uitdaging,<br />

omdat de installaties complex waren en er veel waarde werd gehecht<br />

aan de vormgeving”, vertelt Crombach. “We moesten regelmatig op locatie<br />

een oplossing bedenken, bijvoorbeeld door isolatie aan te brengen in een<br />

afwijkende kleur.”<br />

Leveren en monteren van:<br />

Isolae<br />

Prefab plaat- en zetwerk<br />

Brandwerende voorzieningen<br />

Tracing<br />

Dakwerken<br />

Imstenraderweg 27 • 6422 PM Heerlen<br />

Tel. <strong>04</strong>5 - 575 18 18 • E-mail: isolatie@crombach.com<br />

De W-installatie en de brandwerende voorzieningen werden geïsoleerd<br />

door H.J. Crombach.<br />

‘Dat het bedrijf in Heerlen ligt,<br />

maakte het project extra bijzonder’<br />

De renovatie vergde natuurlijk wat meer van het bedrijf dan de nieuwbouw,<br />

aangezien je hier werkt met een bestaand gebouw dat helemaal up to date<br />

gebracht moet worden. Ook de locatie vroeg wat van het personeel, vertelt<br />

Crombach. “Het aan- en afvoeren van transport was lastig, omdat het middenin<br />

de stad ligt. We hebben daarop geanticipeerd door ook buiten de<br />

gangbare uren te werken. We hebben het transport op zaterdag gedaan,<br />

zodat we geen last hadden van het parkeerbeleid. We werken met een vast<br />

team waar we de belangen niet steeds uit hoeven te leggen. Ons personeel<br />

komt vaak zelf met zulke oplossingen. Daardoor hebben we alles volgens<br />

planning gehaald.” ❚<br />

60 | INSTALLATIEENBOUW.NL


Bespaar nu op<br />

je energierekening<br />

met een warmtepompboiler<br />

van Atlantic.<br />

Calypso & Explorer:<br />

voor bestaande woningen<br />

Met de warmtepompboilers van Atlantic kun je<br />

het hele jaar door op duurzame wijze van warm<br />

tapwater genieten. De warmtepompboilers<br />

verbruiken tot 70% minder energie dan traditionele<br />

elektrische boilers zonder aan comfort in te boeten.<br />

Een gasloze oplossing voor warm water. Geschikt<br />

voor gezinswoningen en vakantiewoningen.<br />

Duurzaam alternatief voor een<br />

traditionele elektrische boiler<br />

Een gasloze oplossing voor<br />

warm tapwater<br />

Ook geschikt voor minder<br />

goed geïsoleerde woningen<br />

Ga voor meer informatie naar de website.<br />

groupe-atlantic.nl/bespaarbooster<br />

/ verkoop.nl@groupe-atlantic.com / +31 (0)318 54 47 00


AMSTERDAM MEDIAVAERT<br />

KLIMAATINSTALLATIES MEDIAVAERT WORDEN DYNAMISCH INGEREGELD EN AFGESTEMD OP DE WERKELIJKE BEHOEFTE<br />

2.661 COMPONENTEN,<br />

7 TECHNIEKEN, 1 LEVERANCIER<br />

Aan de Van der Madeweg in Amsterdam-Duivendrecht wordt gebouwd aan één van de grootste hout-hybride kantoorgebouwen ter wereld:<br />

het nieuwe Nederlandse hoofdkantoor van DPG Media. Met ‘Mediavaert’ geven DPG Media en haar ontwikkel- en bouwpartners een positieve<br />

impuls aan het mediabedrijf, de omliggende campus én het milieu. Dankzij de toepassing van 6.500 m³ hout in de constructie heeft de nieuwbouw<br />

slechts een geringe CO 2<br />

-uitstoot, terwijl zorgvuldig geselecteerde klimaatinstallaties én Belimo veldcomponenten bijdragen aan een<br />

BREEAM-NL ‘Excellent’ certificering.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Van Dorp projecten en Belimo<br />

Aan de Van der Madeweg in Amsterdam-Duivendrecht wordt gebouwd aan één van de grootste hout-hybride kantoorgebouwen ter wereld: het nieuwe Nederlandse<br />

hoofdkantoor van DPG Media. (Beeld: Van Dorp projecten).<br />

Mediavaert betreft een ontwikkeling van Being<br />

en wordt gebouwd door BESIX Nederland. In opdracht<br />

van deze aannemer realiseert Van Dorp<br />

projecten alle klimaatgebonden, sanitaire en<br />

regeltechnische installaties. Aan de basis van<br />

de klimaatinstallaties ligt een WKO-systeem, die<br />

gekoppeld is aan drie warmtepompen en die<br />

all-electric functioneert, vertelt projectmanager<br />

Hans Hueber. “Als afgiftesysteem is gekozen voor<br />

klimaatplafonds, zodat het constructieve en visueel<br />

aantrekkelijke hout goed zichtbaar blijft. Op<br />

enkele plekken worden de klimaatplafonds ondersteund<br />

door vloerconvectoren.”<br />

‘Mercedes onder de 6-wegventielen’<br />

Voor de naregelingen (6-wegventielen) van de<br />

klimaatplafonds nam Van Dorp projecten al in<br />

een vroeg stadium contact op met Belimo. “We<br />

hebben diverse producten van diverse fabricaten<br />

tegen het licht gehouden”, vertelt Hueber. “Hieronder<br />

was ook de Belimo 6-Weg EPIV, die tevens<br />

stond voorgeschreven in het bestek. Wij waren<br />

(nog) niet bekend met deze naregeling, maar<br />

ontdekten al snel dat dit de ‘Mercedes onder de<br />

6-wegventielen’ betreft. De EPIV geeft ons heel<br />

veel flexibiliteit. Zo kunnen we de klimaatplafonds<br />

al volledig installeren. In een later stadium kunnen<br />

we via het gebouwbeheersysteem de gewenste<br />

waarden van de kleppen instellen. Hiervoor hoeven<br />

we dus niet meer boven de plafonds te zijn.”<br />

Energiemonitoring en<br />

drukverschilregeling in één<br />

De gunning van maar liefst 795 EPIV regelafsluiters<br />

was het startpunt voor een uitgebreid<br />

vervolgtraject, vertelt Niek van der Vegt, Sales<br />

Manager Nederland bij Belimo. “Samen hebben<br />

we geïnventariseerd wat Belimo nog méér voor<br />

Van Dorp projecten en Mediavaert kon betekenen.<br />

Dit leidde bijvoorbeeld tot de levering van<br />

zestig Belimo Energy Valves.” Om te kunnen voldoen<br />

aan de BREEAM-NL certificeringseisen, zijn<br />

voorwaarden gesteld aan de monitoring van de<br />

energiedistributie, vertelt hij. “Aanvankelijk koos<br />

Van Dorp projecten ervoor om losse componenten<br />

toe te passen voor energiemonitoring en drukverschilregeling.<br />

Met onze Energy Valve worden<br />

beide functionaliteiten echter in één component<br />

geïntegreerd. Een interessante optie, op basis<br />

waarvan Van Dorp projecten de kosten en technische<br />

functionaliteiten heeft vergeleken. Hieruit<br />

bleek dat onze Energy Valve in productaanschafkosten<br />

al goedkoper was. Dankzij de alles-in-ééntechniek<br />

profiteert Van Dorp projecten bovendien<br />

62 | INSTALLATIEENBOUW.NL


MEDIAVAERT AMSTERDAM<br />

‘De gunning van<br />

maar liefst 795<br />

regelafsluiters was<br />

het startpunt voor<br />

een uitgebreid<br />

vervolgtraject’<br />

van flinke besparingen op bijvoorbeeld de montagetijd,<br />

montagerisico’s, bekabeling, inbedrijfstelling<br />

én bijbehorende kosten.” Hueber: “In de<br />

toekomst kan de servicemonteur op afstand via<br />

het gebouwbeheersysteem of eenvoudig met een<br />

app op zijn smartphone de kleppen benaderen en<br />

uitlezen. Gaat er voldoende water over de kleppen<br />

heen? Kloppen de watertemperaturen? Op basis<br />

hiervan kan hij nog betere service en storingsopvolging<br />

verlenen.”<br />

Dynamisch ingeregeld gebouw<br />

Dirk Bijlaart, Manager Technisch Advies bij Belimo,<br />

heeft samen met Van der Vegt het project in Amsterdam<br />

bezocht en de installatietekeningen en<br />

schema’s doorgenomen. Op basis hiervan is het<br />

complete installatiepakket aangeboden, aldus Van<br />

der Vegt. “Dit betekent dat zowel de primaire installaties,<br />

distributiekanalen als afgiftesystemen<br />

van Belimo-componenten zijn voorzien. Om te zorgen<br />

dat de warmtepompen goed omschakelen van<br />

koelen naar verwarmen en vice versa, hebben wij<br />

bijvoorbeeld twaalf 3-weg vlinderkleppen geleverd,<br />

die tevens voorzien in de temperatuurmonitoring<br />

én de primaire regeling van de vloeistofstromen.”<br />

Op de verdiepingen zorgen drukgecompenseerde<br />

Energy Valves dat de verdiepingen op het juiste<br />

drukverschil blijven draaien én dat energiestromen<br />

gemeten en geregistreerd worden. “In combinatie<br />

met de Belimo 6-Weg EPIV regelafsluiters in de<br />

klimaatplafonds ontstaat een volledig dynamisch<br />

ingeregeld gebouw, waarin op basis van de werkelijke<br />

behoefte geklimatiseerd wordt.”<br />

Zowel de primaire installaties, distributiekanalen als afgiftesystemen zijn van Belimo-componenten voorzien.<br />

Luchtzijdige inregeling<br />

In navolging van de waterzijdige inregeling,<br />

heeft Belimo ook een rol gespeeld in de luchtzijdige<br />

inregeling, vertelt Hueber. In totaal zes<br />

luchtbehandelingskasten van Verhulst voorzien<br />

in de toevoer van verse lucht en de afvoer van<br />

gebruikte lucht. “Omdat de plafondeilanden<br />

worden omringd door zware houten balken,<br />

was montage van luchtkanalen bijna niet mogelijk.<br />

In plaats hiervan is een oplossing gevonden<br />

in de vloeren.” Alle verdiepingen worden<br />

voorzien van verhoogde vloeren. “Vanuit de<br />

schacht blazen we straks lucht via circa 1.700<br />

vloerroosters de werk- en verblijfsruimten in.”<br />

Van der Vegt: “De vloerroosters worden door<br />

middel van een KNX-bus gestuurd. Gekozen is<br />

voor een stekerbare oplossing, zodat de vloerroosters<br />

flexibel kunnen meebewegen met eventuele<br />

indelingswijzigingen in de toekomst.” In<br />

totaal heeft Belimo hiervoor 1.725 LM 24A-KNX<br />

aandrijvingen geleverd, die op basis van de<br />

klepstand de juiste luchthoeveelheid regelen.<br />

De drukregeling wordt per verdieping geregeld<br />

door Belimo VAV-aandrijvingen bij de luchtuittreden<br />

(schachten). Tot slot zijn de luchtbehandelingskasten<br />

van Verhulst voorzien van Belimo<br />

luchtklepaandrijvingen en sensoren.<br />

Van der Vegt als Hueber kijken terug op een<br />

fijne en vruchtbare projectsamenwerking, die<br />

geleid heeft tot grote meerwaarde voor de<br />

installateur én gebouwgebruiker. “De ondersteuning<br />

vanuit Niek was erg prettig”, vertelt<br />

Hueber. “Bovendien beschikt Belimo over een<br />

duidelijke website, waarin producten en eigenschappen<br />

duidelijk toegelicht worden. Hierdoor<br />

konden wij ook in dit project de juiste<br />

productkeuzes maken.” ❚<br />

Belimo producten in project<br />

Mediavaert:<br />

795x 6-weg EPIV<br />

1.725x LM 24A-KNX<br />

60x EV-EDPV<br />

60x VAV<br />

12x Control Valves en 3-weg vlinderkleppen<br />

9x AHU (sensoren en actuators)<br />

BOUWINFO<br />

Opdrachtgever<br />

DPG Media<br />

Ontwikkelaar<br />

Being<br />

Architect<br />

Team V Architectuur<br />

Hoofdaannemer<br />

BESIX Nederland<br />

<strong>Installatie</strong>-adviseur<br />

Arup<br />

<strong>Installatie</strong>s<br />

Van Dorp projecten en SDR Elektrotechniek<br />

System-integrator<br />

Johnson Controls<br />

Veldcomponenten<br />

Belimo<br />

VAV-boxen en vloerroosters<br />

OC Waterloo<br />

Luchtbehandelingskasten<br />

Verhulst<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 63


TILBURG KONINKLIJKE VAN EERD<br />

LUCHTBEHANDELINGSKASTEN OP MAAT<br />

TECHNISCHE HOOGSTANDJES BIJ<br />

NIEUWBOUW KONINKLIJKE VAN EERD<br />

Koninklijke Van Eerd betrad op 26 april officieel haar nieuwe productielocatie: een energieneutraal en veilig pand dat voortaan als hoofdvestiging<br />

dient. De Tilburgse producent van vouwkartonnen verpakkingen voor de farmaceutische industrie koos voor drie luchtbehandelingskasten<br />

van Systemair, die geïnstalleerd werden door Megens <strong>Installatie</strong>s.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Systemair<br />

Megens <strong>Installatie</strong>s deed de sanitaire en klimaatinstallaties<br />

en de meet- en regeltechniek voor Koninklijke<br />

Van Eerd. De nieuwbouw van 14.000<br />

m 2 werd geheel gasloos, met lucht/water-warmtepompen<br />

voor de verwarming en koeling. Tijdens<br />

de bouwteamfase ontwierpen de engineers<br />

van Megens <strong>Installatie</strong>s alles in BIM, waarna<br />

de materialen af fabriek werden aangeleverd.<br />

Armand van Andel, directeur projecten: “In de<br />

64 | INSTALLATIEENBOUW.NL


KONINKLIJKE VAN EERD TILBURG<br />

Modulair ontwerp<br />

De Systemair luchtbehandelingskasten hebben<br />

een modulair ontwerp, waardoor ze specifiek<br />

voor dit project konden worden samengesteld.<br />

Dit werd gedaan door adviseur Klictet. Zij deed<br />

voorstudies en maakte het definitieve ontwerp.<br />

Van Andel: “In de drukkerij staan drukpersen<br />

waar een enorme hoeveelheid warmte bij vrijkomt.<br />

Klictet gaf aan om welke luchthoeveelheden<br />

het ging en wat de specificaties van de<br />

luchtbehandelingskasten waren. Wij waren al<br />

bekend met de producten van Systemair, want<br />

daar werken we vaak mee.”<br />

Op afstand te regelen<br />

In de centrale regeltechniek werd een Modbus<br />

gekoppeld, om verschillende gebouwfuncties te<br />

integreren. Daardoor ontstond een maximale<br />

flexibiliteit om de installaties op afstand te beheren.<br />

Dit geldt ook voor de luchtbehandelingskasten,<br />

vertelt Van Andel. “Als de klant wil dat de<br />

instellingen bijgesteld worden, dan kunnen we<br />

dat op afstand doen. Waardes als inblaastemperaturen<br />

of het aandeel buitenlucht kunnen we<br />

eenvoudig regelen. Voorheen moest je dan in je<br />

bus stappen en er naartoe rijden. Dat is tegenwoordig<br />

niet meer nodig.”<br />

‘Waardes als inblaastemperaturen of het<br />

aandeel buitenlucht kunnen we eenvoudig<br />

op afstand regelen’<br />

productie werden twee luchtbehandelingskasten<br />

geplaatst van het type HHFlex en in het kantoorgedeelte<br />

één van het type Geniox 14. Deze<br />

zorgen voor de verwarming, koeling en ventilatie<br />

van de ruimtes. De kast voor het kantoorgedeelte<br />

heeft een WTW via het warmtewiel, wat voor de<br />

productie niet nodig was. Daar is namelijk een<br />

enorme warmteontwikkeling.”<br />

Veel werk in korte tijd<br />

“We mogen wel zeggen dat het project vlekkeloos<br />

verlopen is”, gaat Van Andel verder. “We<br />

werkten in een bouwteamconstructie. De uitvraag<br />

werd gedaan op basis van het definitieve<br />

ontwerp. Een aantal partijen kreeg de opdracht,<br />

waaronder een elektrotechnisch bedrijf en de<br />

aannemer die het project coördineerde. Samen<br />

hebben we het tot een uitvoeringsbreed ontwerp<br />

gebracht en de installaties ten opzichte van elkaar<br />

tot uitvoeringsniveau ontworpen.”<br />

Het werk besloeg een half jaar, wat erg kort is<br />

gezien de grootte van het project. Door de warmte<br />

die de drukpersen genereren, moest er zelfs<br />

een heel koelsysteem aangelegd worden. “In zo’n<br />

korte tijd zoveel werk met elkaar verrichten, vergt<br />

een goede coördinatie en samenwerking. Mede<br />

dankzij een heel goede voorbereiding is dat gelukt.<br />

Alles is in BIM ontworpen. Dan kun je erop<br />

vertrouwen dat er tijdens de bouw minimale problemen<br />

ontstaan”, aldus Van Andel. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 65


SAMEN ZORGEN<br />

VOOR MORGEN.<br />

Alles wat wij doen heeft impact. En dus<br />

kijken wij verder dan het hier en nu. Dat zijn<br />

wij verplicht aan de wereld om ons heen.<br />

En aan de generaties die na ons komen.<br />

Daarom staat bij al onze technische<br />

diensten duurzaamheid centraal. Deze<br />

betrokkenheid hebben wij vertaald naar<br />

onze pay-off: Van Dorp. Voor morgen.<br />

Meer weten? Ga dan naar vandorp.eu.<br />

Bekijk hieronder ons dienstenaanbod.<br />

Uw gebouwtechniek<br />

duurzaam geregeld.<br />

Technisch Beheer<br />

Gebouwveiligheid<br />

Gebouwautomatisering<br />

Energiemanagement<br />

Zwembadtechniek<br />

Railinfra<br />

Inspecties<br />

Projecten<br />

www.caleffi.com<br />

DYNAMICAL ®<br />

MINDER UITSTOOT<br />

LAGERE<br />

KOSTEN<br />

Het milieu beschermen zonder afbreuk te doen<br />

aan comfort. Met de DYNAMICAL® dynamische<br />

thermostatische radiatorventielen maximaliseren<br />

we de voordelen van thermisch comfort en<br />

energiebesparing, zelfs in bestaande installaties.<br />

CALEFFI GUARANTEED.<br />

Caleffi_Dynamical_197x130mm_NL_ADF.indd 1 31/07/<strong>2023</strong> 11:18:09


Nauwkeurige<br />

CO 2 niveaus<br />

in één oogopslag.<br />

Ruimtebedieningsmodules van Belimo<br />

Het handhaven van CO 2 -niveaus onder 1000 ppm in klaslokalen is essentieel voor het welzijn, de productiviteit en het comfort van studenten.<br />

De ruimtesensoren van Belimo bieden een real-time bewaking van de luchtkwaliteit met een gebruiksvriendelijk CO 2 LED-verkeerslichtsysteem,<br />

waardoor het eenvoudig is om in één oogopslag te controleren of de omgeving gezond en comfortabel is.<br />

Met NDIR (niet-dispersief infrarood) dubbel kanaal technologie met automatische kalibratie, hoogte- en drukcompensatie leveren de Belimo<br />

ruimtesensoren betrouwbare, nauwkeurige CO 2 -metingen zonder dat deze handmatige afgesteld hoeft te worden.<br />

De installatie is snel en eenvoudig met de Belimo Assistant App te bedienen, die met de sensoren communiceert via NFC. Gebruik Belimo ruimtesensoren<br />

om een veilige en gezonde leeromgeving te garanderen voor studenten van alle leeftijden. De ruimtesensoren van Belimo meten nauwkeurig<br />

temperatuur, vochtigheid, dauwpunt en CO 2 en zijn verkrijgbaar met of zonder ePaper touch-display.<br />

Ontdek meer op<br />

belimo.nl<br />

BELIMO Servomotoren B.V. Riezebosweg 5, NL-8171 MG Vaassen<br />

Tel. +31 (0)578 576 836, Fax +31 (0)578 576 915, info@belimo.nl, www.belimo.nl<br />

Openingstijden: maandag t/m vrijdag 07.30 - 17.00 uur


NIEUW: INTELLIGENTE WANDVENTILATOR MET GEÏNTEGREERDE CO<br />

NOOIT MEER TE VEEL CO<br />

2<br />

-REGELING<br />

2<br />

Een compacte vormgeving, een uiterst stille ventilatie, een eenvoudig aanpasbare luchtstroom en een mooie design behuizing. De kwaliteiten<br />

van de AEROPAC wandventilator van SIEGENIA zijn al herhaaldelijk aangetoond. Met twee nieuwe Intelligent Edition (IE) modellen wordt deze<br />

serie nu nog veelzijdiger: de AEROPAC IE en AEROPAC IE smart bieden optimale omstandigheden voor ventilatie op basis van de luchtkwaliteit<br />

in een ruimte.<br />

Tekst SIEGENIA en Lieke Bousema | Beeld SIEGENIA<br />

Dankzij een uitstekende geluidswering van maximaal 57 dB is de AEROPAC zelfs geschikt voor gebruik in slaapkamers.<br />

68 |<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL


De onopvallende positionering van de sensor direct in de behuizing is een elegante oplossing die ervoor zorgt dat de aantrekkelijke uitstraling van de ventilator tot zijn<br />

recht komt in de ‘Intelligent Edition’.<br />

Dit wordt mogelijk gemaakt door de geïntegreerde<br />

CO 2<br />

-regeling, die gebruikte lucht herkent. In<br />

combinatie met de automatische modus van de<br />

intelligente ventilator wordt altijd gezorgd voor<br />

zelfstandige, op de behoefte afgestemde toevoerventilatie.<br />

Dit draagt bij aan het groeiende bewustzijn<br />

van eindgebruikers over de kwaliteit van<br />

de binnenlucht. Bij de AEROPAC IE smart wordt<br />

de actuele luchtkwaliteit bovendien weergegeven<br />

met behulp van het stoplichtprincipe via de SIE-<br />

GENIA Comfort App. Een elegante oplossing is<br />

ook de onopvallende positionering van de sensor<br />

direct in de behuizing. Deze zorgt ervoor dat de<br />

aantrekkelijke uitstraling van de ventilator ook tot<br />

zijn recht komt in de ‘Intelligent Edition’.<br />

Hoge luchtstroom, stille werking<br />

Opvallend overtuigend is de hoge luchtstroom die<br />

door de AEROPAC IE gecombineerd wordt met<br />

een extreem stille werking van slechts 20 dB(A)<br />

bij 60 m³/h. Hiermee voldoet de ventilator ook<br />

aan de eisen van gebruikers die comfort belangrijk<br />

vinden. In de smart-variant wordt het comfortidee<br />

ondersteund door de wifi-compatibiliteit van<br />

de AEROPAC IE. Dit maakt eenvoudige en comfortabele<br />

bediening via de app mogelijk.<br />

Uitstekend design, krachtige<br />

extra filter<br />

Dankzij een uitstekende geluidswering van maximaal<br />

57 dB heeft de AEROPAC zich al in talloze<br />

geluidsisolerende projecten bewezen en is hij zelfs<br />

‘Een compacte<br />

vormgeving, een<br />

uiterst stille ventilatie,<br />

een eenvoudig<br />

aanpasbare<br />

luchtstroom en<br />

een mooie design<br />

behuizing’<br />

geschikt voor gebruik in slaapkamers. Bovendien<br />

voldoet de compacte ventilator met zijn slanke en<br />

mooie design aan de hoogste esthetische eisen.<br />

Voor een hoog niveau van ruimtelijk comfort en<br />

welzijn maken vier filters het mogelijk om flexibel<br />

aan verschillende vereisten te voldoen: naast de<br />

standaard geïntegreerde grofstoffilter kunnen<br />

architecten, verwerkers en eindgebruikers kiezen<br />

tussen een pollen-/fijnstoffilter, een actief-koolstoffilter<br />

en een NOx-filter. De filterwisselindicatie<br />

op het moderne lcd-display geeft betrouwbaar<br />

aan wanneer het tijd is om de filters te vervangen.<br />

Andere functies van het display zijn onder andere<br />

de regeling van de luchtstroom en een<br />

handige timerprogrammering. ❚<br />

Met de geïntegreerde CO 2<br />

-regeling creëren de<br />

AEROPAC IE en AEROPAC IE smart van SIEGENIA<br />

optimale omstandigheden voor ventilatie op basis<br />

van de luchtkwaliteit in een ruimte.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 69


VOOR ELK GEBOUW EEN<br />

GELUIDWERENDE OPLOSSING<br />

GELUIDSSCHERMEN DIE<br />

GEZIEN MOGEN WORDEN<br />

Geluidsschermen rondom airco-units, warmtepompen, luchtbehandelingskasten en andere installaties hoeven niet alleen praktisch te zijn,<br />

ze mogen ook mooi zijn. Het oog wil immers ook wat. ModuBar biedt daarom op maat gemaakte schermen aan in verschillende uitvoeringen.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld ModuBar<br />

Alle schermen van ModuBar worden op maat<br />

gemaakt in de fabriek in Poeldijk. Hier bevindt<br />

zich ook het experience center waar installateurs,<br />

architecten en adviseurs met eigen ogen kunnen<br />

zien welke mogelijkheden er zijn en hoe de<br />

schermen gemaakt worden. Grofweg is er keuze<br />

Bij de UvA werd er middenin de stad gewerkt, wat<br />

voor de nodige uitdagingen zorgde.<br />

‘<strong>Installatie</strong>s op het<br />

dak maken lawaai<br />

en dat probleem<br />

lossen wij op’<br />

uit twee oplossingen: de Noise-Reducer en de<br />

Kokowall HA-Minwol variant. De eerste is een<br />

geluidwerend scherm met een absorberende<br />

laag, steenwol en PE-fleece, afgewerkt met een<br />

kunststof separator in de gewenste kleur. Het<br />

Kokowall HA-Minwol geluidsscherm is afgewerkt<br />

met kokosvezels en daarmee perfect om te laten<br />

begroeien met klimplanten. Beide geluidsschermen<br />

zijn geschikt voor verschillende ondergronden,<br />

bijvoorbeeld betonnen dakconstructies, betonvoeten<br />

en gefundeerd in de grond.<br />

Middenin de stad<br />

De Noise-Reducer wordt het meest toegepast op<br />

daken, omdat de kleur en vormgeving daarbij<br />

passen en omdat deze schermen onderhoudsvrij<br />

zijn. Begin dit jaar plaatste ModuBar bijvoorbeeld<br />

een geluidsscherm op het dak van een<br />

tijdelijk gebouw van de Universiteit van Amsterdam.<br />

“De opdrachtgever had een stalen constructie<br />

voorzien waarop de installaties geplaatst<br />

waren. Dat hebben wij meegenomen in ons<br />

ontwerp, zodat we later de panelen op het dak<br />

konden monteren”, vertelt projectmanager Arjan<br />

Kick. Het scherm werd drie meter hoog met een<br />

gecoate antraciet staalplaat. Kick: “Het gebouw<br />

stond middenin de stad en het werk moest op<br />

een zaterdag uitgevoerd worden met een torenkraan.<br />

Het waren bijna honderd panelen die op<br />

één dag geplaatst moesten worden. Best een bijzonder<br />

project dus.”<br />

Meegaan met rondingen<br />

Dat maatwerk zeker mogelijk is, laat ModuBar<br />

zien bij het Fletcher Hotel in Scheveningen. Daar<br />

moesten de schermen bovenop het dak meelopen<br />

met de rondingen van het gebouw. Het gaat<br />

om een oppervlak van 36 meter lang en schermen<br />

van drie meter hoog, vertelt Kick. “Een deel<br />

van de panelen hebben we op kleur aangeleverd.<br />

70 | INSTALLATIEENBOUW.NL


De schermen op het dak van het Fletcher Hotel bewegen mee met de lijnen van het gebouw.<br />

Het ontwerp hebben we eerst in 3D uitgewerkt,<br />

zodat de opdrachtgever precies kon zien hoe het<br />

ging worden.”<br />

Ook voor woningbouw<br />

Niet alleen bij bedrijven en instellingen worden<br />

de schermen geplaatst, maar ook bij woningen.<br />

Zo werd appartementencomplex De Boei in Emmeloord<br />

in het voorjaar voorzien van schermen op<br />

het dak. Deze werden gemonteerd tussen de be-<br />

staande staalconstructie. “Bij nieuwbouw en renovatie<br />

zie je dat installaties steeds vaker op het dak<br />

geplaatst worden. Die producten maken lawaai en<br />

dat probleem lossen wij op. Daarvoor hebben we<br />

panelen met verschillende stevigheden en absorptie.<br />

Ook op het gebied van afwerking zijn er vele<br />

mogelijkheden”, aldus Kick.<br />

ModuBar geeft graag advies over de mogelijkheden<br />

en de verschillende geluidsschermen die er<br />

zijn. In samenspraak met de installateur wordt er<br />

gekeken hoeveel ruimte er aangehouden moet<br />

worden om de installatie heen en aan welke eisen<br />

de schermen moeten voldoen. Je kunt niet zomaar<br />

een omkasting plaatsen om een unit, zonder rekening<br />

te houden met koude luchtafvoer, luchtstromen<br />

en andere zaken. Wanneer ModuBar al<br />

vroeg tijdens een project advies mag uitbrengen,<br />

kunnen installaties optimaal geplaatst en afgeschermd<br />

worden. ❚<br />

ModuBar BV<br />

Modular Barrier Systems<br />

GELUIDSSCHERMEN RONDOM<br />

MACHINES EN INSTALLATIES<br />

Effectief,<br />

voordelig en modulair<br />

systeem!<br />

Voor meer informatie:<br />

www.modubar.nl<br />

info@modubar.nl<br />

0174-244838<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 71


SLIM BESPAREN MET WATERZIJDIG INREGELEN<br />

De aanschaf van een warmtepomp of een aansluiting op stads- of blokverwarming is geen garantie voor een duurzaam verwarmingssysteem.<br />

Om het energieverbruik, het gasverbruik en de CO 2<br />

-uitstoot te minimaliseren en het binnenklimaatcomfort naar het hoogste niveau te tillen,<br />

moet het complete verwarmingssysteem in balans zijn. Een goede waterzijdige inregeling is hierbij essentieel, meent Mauro Manfredi, Managing<br />

Director van Caleffi. “Door de installatie hydraulisch in te regelen, kan in de meeste gebouwen maar liefst 15-20% op het energie- en<br />

gasverbruik worden bespaard.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Caleffi<br />

Het complete verwarmingssysteem moet in balans zijn voor een zo laag mogelijk verbruik en een zo hoog mogelijk comfort.<br />

Caleffi is al jarenlang dé expert in het hydraulisch<br />

inregelen, balanceren en behandelen van<br />

verwarmingssystemen en drinkwaterinstallaties.<br />

Met het oog op de herziene EPBD-regeling (EPBD<br />

III) en in aanloop naar 2026 – het jaar dat efficiëntere<br />

verwarmingsinstallaties de norm worden<br />

– zet Caleffi hoog in op bewustwording. Zowel<br />

bij installateurs als gebouweigenaren, zodat het<br />

belang van hydraulisch inregelen (nog) breder<br />

gedragen wordt. “De herziene EPBD-regeling vereist<br />

dat onder andere verwarmingsinstallaties in<br />

woningen en utiliteitsgebouwen hydraulisch in<br />

balans (waterzijdig ingeregeld) moeten zijn”, vertelt<br />

Manfredi. “In Nederland is deze regeling reeds<br />

vertaald naar de NTA8800 bepalingsmethode.<br />

Door eisen te formuleren voor bijvoorbeeld de<br />

inregeling, intelligente sturing en naregeling van<br />

verwarmingsinstallaties wil de Europese Commissie<br />

een verbeterde energieprestatie voor gebouwen<br />

stimuleren. De EPBD III is verplicht voor alle<br />

gebouwen waarin de warmteopwekkers worden<br />

vervangen of waarin ten minste een derde van de<br />

afgiftesystemen (meestal radiatoren) wordt geplaatst,<br />

vervangen of verbouwd.”<br />

Juiste volumestromen<br />

Door installaties waterzijdig in te regelen, zorgen<br />

installateurs ervoor dat het water met de juiste<br />

debieten (volumes) en snelheid door de radiatoren,<br />

vloerverwarming en convectoren stroomt en<br />

daardoor voldoende tijd heeft om de warmte af<br />

te geven. “Dit zorgt niet alleen voor een lagere<br />

energierekening, maar ook voor gelijkmatig verwarmde<br />

ruimtes”, vertelt Manfredi. “Bovendien<br />

worden tikkende leidingen ondervangen.” Indien<br />

de warmtebron een cv-installatie of hybride<br />

warmtepomp betreft, kan flink op het gasverbruik<br />

en de CO 2<br />

-uitstoot worden bespaard. “Hiermee<br />

leveren installateurs én gebouweigenaren<br />

een belangrijke bijdrage aan het tegengaan van<br />

het broeikaseffect.”<br />

Dynamische regelventielen<br />

Om systemen waterzijdig in te regelen, hebben<br />

installateurs in basis keuze uit drie methodes:<br />

inregelen met behulp van radiatorkranen of voetventielen,<br />

inregelen met statische regelventielen<br />

of inregelen met dynamische regelventielen.<br />

Manfredi pleit nadrukkelijk voor deze laatste<br />

methode, waarbij installaties omwille van deellastsituaties<br />

worden voorzien van dynamische<br />

72 | INSTALLATIEENBOUW.NL


De DYNAMICAL ® ziet eruit als een normaal radiatorventiel, maar<br />

is in werkelijkheid een thermostatisch ventiel, inregelventiel en<br />

drukverschilregelaar in één.<br />

Met de drukgecompenseeerde regelafsluiter FLOWMATIC ® zijn hydraulisch<br />

balanceren van het circuit en debietregeling naar de eindgroepen<br />

gecombineerd in één toestel.<br />

regelventielen. “Dankzij de regelventielen kan<br />

de hoeveelheid water die door het verwarmingssysteem<br />

stroomt heel precies worden ingesteld,<br />

ongeacht de druk in het systeem.”<br />

Ondersteuning en ontzorging<br />

in ontwerp én producten<br />

“Dynamische regelventielen anticiperen automatisch<br />

op de veranderende verwarmingsvraag<br />

in een gebouw”, benadrukt Manfredi. “Hierdoor<br />

wordt nooit méér energie en gas verbruikt dan<br />

strikt noodzakelijk.” Om dit mogelijk te maken, is<br />

een zorgvuldig systeemontwerp essentieel. Caleffi<br />

kan hier perfect in ondersteunen. Bijvoorbeeld<br />

De compacte automatische debietregelaar<br />

AUTOFLOW ® is de meest gekozen oplossing in het<br />

inregelprogramma.<br />

‘Dynamische regelventielen anticiperen<br />

automatisch op de veranderende<br />

verwarmingsvraag in een gebouw. Hierdoor<br />

wordt nooit méér energie en gas verbruikt<br />

dan strikt noodzakelijk’<br />

met de Caleffi Hydronic Designsoftware, waarin<br />

installateurs hun verwarmingsinstallaties kunnen<br />

ontwerpen, berekenen en optimaliseren. “De dynamische<br />

regelventielen worden vervolgens stuk<br />

voor stuk en exact op maat geproduceerd en<br />

functioneel getest. Hierdoor is de goede werking<br />

verzekerd. Installateurs hebben hier verder geen<br />

omkijken naar.”<br />

Uitgebreid gamma oplossingen<br />

Vooraanstaand in het hydraulische inregelprogramma<br />

van Caleffi is de AUTOFLOW ® ; een serie compacte<br />

automatische debietregelaars die een constant<br />

debiet verzekeren bij wijzigende werkingscondities.<br />

“Interessant is ook onze FLOWMATIC ® -serie, die<br />

een nog preciezere inregeling mogelijk maakt.”<br />

Daar waar de AUTOFLOW ® op vraag volgens het<br />

precieze debiet wordt besteld en geleverd, kan bij<br />

de FLOWMATIC ® een maximaal debiet worden ingesteld<br />

dat nadien en met behulp van de instelknop<br />

verder verfijnd kan worden. “Bovendien kan<br />

het debiet ook nog nageregeld worden met een<br />

besturingsmotor, zodat elke ruimte optimaal ingeregeld<br />

wordt.” Speciaal voor particuliere woningen<br />

en renovaties ontwikkelde Caleffi het DYNAMICAL ®<br />

dynamisch radiatorventiel, waarin een thermostatisch<br />

ventiel, inregelventiel en drukverschilregelaar<br />

gecombineerd worden. “Een ideale oplossing in<br />

renovatieprojecten waar de afgiftesystemen nog<br />

voornamelijk bestaan uit radiatoren en waar een<br />

totale systeemrenovatie niet aan de orde is. Elke<br />

situatie en elk systeem vraagt om een oplossing op<br />

maat, om het beste resultaat te verkrijgen. Caleffi<br />

kan hier van A tot Z in ondersteunen.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 73


Met DRAADLOZE<br />

bediening!<br />

Topvex plafondunits met<br />

draadloze bediening<br />

EENVOUDIG.<br />

SNEL.<br />

COMPACT.<br />

Te selecteren, installeren en bedienen met<br />

draadloze bediening.<br />

Breed scala aan gestandaardiseerde units<br />

beschikbaar voor snelle levering. Kan snel<br />

worden geïnstalleerd en geconfigureerd.<br />

Gemakkelijk te installeren of achteraf in te<br />

bouwen. Minimale ruimte nodig. Duurzame<br />

verpakking, levering én logistiek.<br />

AHU List<br />

Topvex FC15<br />

07 Feb 08:47<br />

Running mode<br />

Outdoor Supply air<br />

Normal speed -3.2 °C 18.3 °C<br />

Extended run<br />

Setpoint adjustment<br />

-2 0 2<br />

0 min<br />

Meer heb je niet nodig!<br />

www.systemair.nl


SkyFlow<br />

Het innovatieve adaptieve en vraag gestuurde<br />

ventilatiesysteem voor appartementengebouwen<br />

Ned Air introduceert SkyFlow, het innovatieve ventilatiesysteem, dat optimaal inspeelt op de<br />

omstandigheden en behoeften in appartementengebouwen. In combinatie met haar centraal<br />

gestuurde luchtbehandelingskast biedt Ned Air een compleet ventilatieconcept, waarin<br />

installateurs- én bewonerscomfort volledig samen komen.<br />

• Geruisloos<br />

• Onderhoudsvrij<br />

• Compact<br />

• Optimaal gebruiksgemak<br />

en comfort<br />

• Maximale montagevrijheid<br />

• Positieve BENG-score<br />

nedair.nl<br />

frisse lucht voor iedereen


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

​NIEUW: MONOBLOCK LUCHT/WATER-WARMTEPOMP VAN 16/20 KW<br />

WARMTEPOMPTECHNIEK WORDT OOK HAALBAAR<br />

VOOR GROTERE EN OUDERE WONINGEN<br />

WOLF Energiesystemen staat al jaren bekend als een betrouwbare leverancier van warmtepompen, waarmee woningen efficiënt en energiezuinig<br />

verwarmd en gekoeld kunnen worden. In 2019 introduceerde zij bovendien als één van de eersten in de markt een monoblocksysteem<br />

met R290 koudemiddel. “Onze CHA-monoblock lucht/water-warmtepomp is heel specifiek ontwikkeld met oog op een hoog rendement, een<br />

stille werking en een eenvoudige en veilige installatie”, vertelt Teamleider Verwarming Maarten Ouwehand. “Aanvankelijk gestart met warmtepompen<br />

van 7 en 10 kW, is binnenkort ook een vermogen van 16/20 kW leverbaar. Daarmee lopen wij opnieuw voorop in de markt.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld WOLF Energiesystemen<br />

De inzet op monoblocksystemen is volgens Ouwehand<br />

een logische, omdat als gevolg van veranderende<br />

wet- en regelgeving splitsystemen steeds<br />

meer onder druk komen te staan. “Splitsystemen<br />

moeten altijd on-site gevuld worden met koudemiddel.<br />

Ook moeten in het veld verbindingen worden<br />

gemaakt, waardoor er altijd een (miniem) risico op<br />

koudemiddellekkage is. In de huidige tijd, waarin<br />

duurzaamheid, milieubewustheid, uitfasering van<br />

F-gassen en de transitie naar natuurlijke koudemiddelen<br />

belangrijke topics zijn, past een dergelijk<br />

systeem niet meer. Met de CHA-monoblock lucht/<br />

water-warmtepomp sorteren wij hier al enkele jaren<br />

op voor, waarbij de nieuwste vermogens interessante<br />

nieuwe mogelijkheden bieden.”<br />

76 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

Impressie van een cascadeopstelling.<br />

Nieuwe mogelijkheden<br />

De CHA-monoblock was in eerste instantie verkrijgbaar<br />

in vermogens van 7 en 10 kW. “Met deze<br />

vermogens spelen we al enkele jaren in op de<br />

verduurzaming van nieuwbouwwoningen”, aldus<br />

Ouwehand. “Omdat de warmtepompen een hoge<br />

aanvoertemperatuur tot 70°C kunnen leveren,<br />

bij een buitentemperatuur van -10°C, zijn zij bovendien<br />

perfect geschikt voor renovatieprojecten<br />

waarin bijvoorbeeld de buitenschil al nageïsoleerd<br />

is. Met de CHA-monoblocks van 16/20 kW<br />

gaan we nu een stap verder en wordt ook warmtepomptechniek<br />

mogelijk voor grotere en oudere<br />

woningen die niet aan de isolatiewaarden voor<br />

nieuwbouw kunnen voldoen.” De enige oplossing<br />

voor deze woningen was tot voor kort om warmtepompen<br />

in cascade te plaatsen. “Echter brengen<br />

twee warmtepompen van 7 kW hogere kosten<br />

met zich mee dan één warmtepomp van 16 kW”,<br />

weet Ouwehand. “Met de CHA-monoblocks van 7<br />

Rendementen van de CHA warmtepompen.<br />

‘De nieuwe warmtepomp is echt een feest<br />

van herkenning. Installateurs kunnen er<br />

direct mee aan de slag!’<br />

en 10 kW konden we tot vijf warmtepompen in<br />

cascade plaatsen. Dit betekent dat een warmtepompvermogen<br />

van 50 kW de grens was. Dankzij<br />

de CHA-monoblock van 16/20 kW wordt ook dit<br />

bereik groter. Hierdoor kunnen we de kleine utiliteitsmarkt<br />

nog beter bedienen.”<br />

Feest van herkenning<br />

De productie van de CHA-monoblock van 16/20<br />

kW is inmiddels in volle gang, vertelt Ouwehand.<br />

“In de loop van het derde kwartaal zal de warmtepomp<br />

leverbaar zijn. En dat is fijn, want de belangstelling<br />

voor deze warmtepomp is groot. Onze<br />

klanten zien heel duidelijk de meerwaarde van de<br />

uitbreiding met dit nieuwe vermogen. Zeker ook<br />

omdat het regelplatform, de installatie en de inbedrijfstelling<br />

onveranderd zijn gebleven. De nieuwe<br />

warmtepomp is echt een feest van herkenning.<br />

Installateurs kunnen er direct mee aan de slag!”<br />

Hoog rendement, stille werking,<br />

eenvoudige installatie<br />

De CHA-monoblock 16/20 kW onderscheidt zich<br />

net als de andere vermogens uit de serie door een<br />

zeer hoog rendement, een uiterst stille werking<br />

en een eenvoudige installatie, aldus Ouwehand.<br />

“Bovendien maakt de lucht/water-warmtepomp<br />

gebruik van het natuurlijke, milieuvriendelijke en<br />

toekomstgerichte koudemiddel Propaan (R290,<br />

GWP = 3). Hiermee sluiten we bijvoorbeeld aan<br />

op de Europese F-gassenverordening, dat het gebruik<br />

van synthetische koudemiddelen stap voor<br />

stap wil uitbannen. R290 is tot in de lengte van<br />

jaren gevrijwaard van restricties. Ook ten aanzien<br />

van de komende CO 2<br />

-taks, waarmee een investering<br />

in propaan ook financieel steeds interessant<br />

wordt. Naar wens kan de CHA-monoblock warmtepomp<br />

van 16/20 kW ook gecombineerd worden<br />

met ons CHC-warmtepompcentrum, waarin<br />

een 300 liter warmwater voorraadvat, expansievat,<br />

pomp en alle regeltechniek slim samenwerken.”<br />

Een mooie extra bonus zijn de esthetische<br />

keuzes die WOLF ook bij de ontwikkeling van<br />

deze warmtepomp heeft gemaakt. Dankzij de<br />

grijze kleurstelling valt het buitendeel mooi weg<br />

op de gevel. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 77


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

ACB CO 2<br />

-OPLEIDING VOOR INSTALLATIES BOVEN DE 25 KG<br />

BEREID JE VOOR OP DE GROEIENDE VRAAG<br />

NAAR NATUURLIJKE KOUDEMIDDELEN!<br />

De markt van koudemiddelen is volop in beweging. Sneller dan verwacht worden F-gassen in airco’s en warmtepompen in de ban gedaan, om<br />

de totale broeikasemissie in de EU flink te reduceren. Het nieuwe beleid van de Europese Commissie moet een boost vormen voor natuurlijke<br />

koudemiddelen zoals ammoniak, propaan en CO 2<br />

, die een laag GWP hebben. “CO 2<br />

heeft hierbij nog als voordeel dat zij niet explosief en niet giftig<br />

is”, aldus Peter Koelewijn van Studium. “Wij verwachten dan ook grote belangstelling voor dit natuurlijke koudemiddel. Bijvoorbeeld in de<br />

retail, waar R744 wordt benut als koudemiddel voor de koel- en vriescellen. <strong>Installatie</strong>monteurs, koelmonteurs, inbedrijfstellers en service- en<br />

onderhoudstechnici die hierop willen voorsorteren, kunnen vanaf nu bij ons terecht voor de ACB CO 2<br />

-opleiding.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Studium<br />

Studium is een erkende technisch opleider met<br />

een breed aanbod toegankelijke en praktijkgerichte<br />

opleidingen. Van koel- en klimaattechniek<br />

tot warmtepomptechniek en vele in-company<br />

mogelijkheden. “Begin september is hier de ACB<br />

CO 2<br />

-opleiding aan toegevoegd”, vertelt Koelewijn.<br />

“ACB staat voor Ammoniak, CO 2<br />

en Brandbare<br />

koudemiddelen (propaan). De opleiding vervangt<br />

onze Ammoniak, CO 2<br />

en Koolwaterstof (ACK) CO 2<br />

-<br />

opleiding en is perfect afgestemd op de nieuwe<br />

eisen voor opleiding en certificering.” Deelnemers<br />

‘Omdat de opleiding zich richt op installaties<br />

boven de 25 kg CO 2<br />

-inhoud, mogen<br />

geslaagden aan álle CO 2<br />

-installaties werken’<br />

hebben keuze uit een tweedaagse beginnersopleiding<br />

of een eendaagse gevorderdenopleiding<br />

(opfriscursus). Voor de eendaagse gevorderdenopleiding<br />

is een F-gassencertificaat of ACK Na-<br />

tuurlijke Koudemiddelen CO 2<br />

certificaat verplicht.<br />

“Deelnemers moeten reeds bekend zijn met de basis<br />

regelgeving en procedures, zodat we snel naar<br />

de kern kunnen.”<br />

Op de eigen CO 2<br />

-installatie met koelcellen en koelvitrine van Studium in Nijkerk wordt de theoretische kennis direct in de praktijk gebracht.<br />

78 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

Deelnemers leren hoe zij een CO 2<br />

-installatie op de juiste temperatuur en druk kunnen krijgen.<br />

Werking, richtlijnen en procedures<br />

Tijdens de beginnersopleiding komen zowel theoretische<br />

als praktische vaardigheden aan bod. Zo<br />

maken deelnemers kennis met de veiligheidsrisico’s<br />

en uitdagingen van een CO 2<br />

koelsysteem, vertelt<br />

Koelewijn. “De meeste koelmonteurs zijn gewend<br />

om te werken met airco’s en warmtepompen die<br />

condenseren of verdampen. Bij CO 2<br />

echter kom je<br />

boven de 30°C in het transkritisch gebied, wat<br />

betekent dat er geen overgangsfase is tussen vloeistoffase<br />

en gasfase. Daarom moet bijvoorbeeld met<br />

een tussenkoeler worden gewerkt om de installatie<br />

op de juiste temperatuur en druk te krijgen.” CO 2<br />

-<br />

systemen hebben een hoge werkdruk, benadrukt<br />

hij. En hoewel het natuurlijke koudemiddel niet explosief<br />

en niet giftig is, werkt het wel bedwelmend.<br />

In hoge concentraties kan het bovendien schadelijk<br />

zijn voor de gezondheid. “Daarom wordt nadrukkelijk<br />

aandacht besteed aan veilig werken. Andere<br />

onderwerpen die aan bod komen, zijn bijvoorbeeld<br />

de richtlijn NPR 7601, detectiemethoden, werkvergunningen,<br />

TRA, werkvoorschriften en procedures.”<br />

Officieel STEK-certificaat<br />

Op de eigen CO 2<br />

-installatie met koelcellen en<br />

koelvitrine van Studium in Nijkerk wordt de theoretische<br />

kennis direct in de praktijk gebracht,<br />

vertelt Koelewijn. “Op dezelfde installatie wordt<br />

ook het STEK-examen afgenomen. Bij goede<br />

afronding ontvangen deelnemers een officieel<br />

STEK-certificaat, dat vijf jaar geldig is. Omdat de<br />

opleiding zich richt op installaties boven de 25<br />

kg CO 2<br />

-inhoud, mogen geslaagden aan álle CO 2<br />

-<br />

installaties werken.” ❚<br />

Opleiding<br />

Warmtepomp<br />

Installateur<br />

IN 4<br />

WEKEN<br />

NIEUW!<br />

1 complete training 3 certificaten<br />

6 NOV<br />

Eerstvolgende startdatum<br />

Schrf je snel in<br />

F-Gassen Categorie 2<br />

Vakmanschap Warmtepompen<br />

CO Vakmanschap<br />

studium.nl/warmtepomp<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 79<br />

Naamloos-3 1 <strong>04</strong>-09-<strong>2023</strong> 09:18


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

LICHTE, COMPACTE EN ENERGIE-EFFICIËNTE LUCHT/WATER-WARMTEPOMP VOOR BESTAANDE WONINGEN<br />

DE COMPACTE HYBRIDE COMBINATIE<br />

Van de aroTHERM split en aroTHERM plus monobloc t/m de flexoTHERM en geoTHERM: Vaillant biedt een uitgebreid assortiment warmtepompen<br />

die de hernieuwbare energie uit zon, bodem en buitenlucht efficiënt en energetisch omzetten in huiselijke warmte. Sinds juli is bovendien de<br />

aroTHERM pure lucht/water-warmtepomp beschikbaar. “Met de aroTHERM pure spelen wij in op de groeiende vraag naar hybride opstellingen”,<br />

vertelt Manager Product Management Ronald Mazurel. “Bij de ontwikkeling hebben we niet alleen gefocust op een rendabele verwarming<br />

en compacte vormgeving, maar ook op een eenvoudige en snelle installatie. Daarmee zijn we zowel bewoners als installateurs uitstekend<br />

van dienst.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Vaillant<br />

De aroTHERM pure buitenunit heeft een vloeroppervlak van slechts een halve vierkante meter en is daarmee de kleinste lucht/water-warmtepomp in het assortiment van Vaillant.<br />

De aroTHERM pure buitenunit heeft een vloeroppervlak<br />

van slechts een halve vierkante meter en<br />

is daarmee de kleinste lucht/water-warmtepomp<br />

in het assortiment van Vaillant. “Zowel in eengezinswoningen<br />

als appartementen is de aroTHERM<br />

pure een perfecte oplossing voor iedereen die een<br />

ruimtebesparende maar rendabele warmtepompoplossing<br />

wenst”, aldus Mazurel. “Dankzij het<br />

compacte formaat en met vermogens van 4, 6, 8<br />

en 10 kW (bij een buitentemperatuur van +7°C)<br />

kan voor ieder woningtype een passend hybride<br />

warmtepompsysteem worden ontworpen.”<br />

‘Bij de ontwikkeling hebben we niet alleen<br />

gefocust op een rendabele verwarming en<br />

compacte vormgeving, maar ook op een<br />

eenvoudige en snelle installatie’<br />

Aanzienlijke tijdsbesparing<br />

Met de ontwikkeling sorteert Vaillant voor op de<br />

groeiende vraag naar hybride warmtepompen,<br />

die vanaf 2026 de minimumstandaard zijn voor<br />

woningverwarming. Maar ook op het groeiende<br />

tekort aan technisch geschoold personeel. “Door<br />

80 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

Met de aroTHERM pure speelt Vaillant in op de groeiende vraag naar hybride opstellingen.<br />

te kiezen voor een splitopstelling is de installatie<br />

eenvoudig en snel”, benadrukt Mazurel. “De<br />

‘instap warmtepomp’ bestaat uit een compacte<br />

buitenunit en een eenvoudige binnenunit, waartussen<br />

monteurs met een F-gassendiploma sec<br />

de koudemiddelleidingen hoeven aan te leggen.<br />

De tijdsbesparing die ten opzichte van een monoblocsysteem<br />

wordt behaald, stelt warmtepompmonteurs<br />

in staat om aanzienlijk sneller te installeren.”<br />

Als koudemiddel is gekozen voor R32, dat<br />

een Global Warming Potential (GWP) heeft van<br />

675, vertelt hij. “De warmtepomp haalt zijn energie<br />

(warmte) uit de buitenlucht. Dankzij het gebruik<br />

van R32 vindt zelfs verdamping plaats bij<br />

zeer lage buitentemperaturen tot -25°C.”<br />

Meest voordelige optie<br />

De aroTHERM pure lucht/water-warmtepomp is<br />

perfect te combineren met de compacte ecoFIT<br />

De aroTHERM pure is zeer zuinig, met een<br />

energieklasse A+++ voor verwarming.<br />

pro cv-ketel van Vaillant. “Maar ook ketels van derden<br />

zijn mogelijk”, aldus Mazurel. “In een hybride<br />

opstelling wordt het beschikbare aanbod hernieuwbare<br />

energie optimaal benut. Zo biedt onze<br />

triVAI hybridemanager de mogelijkheid om zowel<br />

de actuele gas- als elektraprijs op te geven. Aan de<br />

hand van de buitentemperatuur berekent de regelaar<br />

vervolgens wat economisch gezien de meest<br />

voordelige optie is: de warmtepomp aanzetten of<br />

de cv-ketel gebruiken voor ruimteverwarming. Zo<br />

kunnen bewoners optimaal besparen op hun energiekosten,<br />

zonder in te leveren op comfort.”<br />

All-electric ready<br />

Naar wens kan het binnendeel van het aroTHERM<br />

pure systeem met of zonder back-up heater geïnstalleerd<br />

worden. “Mét backup heater zijn bewoners<br />

optimaal voorbereid op een all-electric toekomst.<br />

Naast hybride kan de aroTHERM pure ook<br />

als all-electric oplossing worden toegepast in combinatie<br />

met onze uniTOWER pure hydraulische<br />

toren voor warm tapwater. Deze binnenunit is ongeveer<br />

zo groot als een koelkast. Alle benodigde<br />

systeemcomponenten, zoals de warmwaterboiler<br />

en back-upverwarming, zijn al ingebouwd. Dankzij<br />

aan de bovenzijde geplaatste aansluitingen is het<br />

bijzonder praktisch om deze unit direct tegen de<br />

wand te monteren.”<br />

Ook voor warmtapwater<br />

De 190 liter boiler in de uniTOWER pure voorziet<br />

in een betrouwbare warmtapwaterlevering voor<br />

huishoudens tot vier personen, vertelt Mazurel.<br />

“Dankzij het nieuwe totaalconcept kan de boiler<br />

het tapwater ca. 25% sneller verwarmen dan vergelijkbare<br />

systemen. Dit is bijvoorbeeld een voordeel<br />

als mensen achter elkaar onder de douche<br />

springen.” Wonen er meer dan vier mensen in huis<br />

of is simpelweg meer warm water nodig? Dan kan<br />

de aroTHERM pure gecombineerd worden met de<br />

Vaillant uniSTOR warmwaterboilers. “Deze combinatie<br />

met een hydraulische module kan tot 500<br />

liter warm water leveren voor ongeveer acht personen.”<br />

Met de sensoNET app kunnen bewoners hun complete<br />

systeem via de smartphone bedienen. “Hiervoor<br />

zijn alleen de sensoCOMFORT systeemregelaar<br />

en sensoNET gateway nodig”, besluit Mazurel. “Alle<br />

functies kunnen eenvoudig en snel in de app worden<br />

ingesteld, vanaf elke gewenste locatie, waarna<br />

nog grotere besparingen mogelijk worden.” ❚<br />

De unieke eigenschappen<br />

in een notendop<br />

- Zeer zuinig: energieklasse<br />

verwarming A+++<br />

- Uitermate geschikt om te combineren<br />

met een cv-ketel<br />

- Zowel de binnen- als buitenunit hebben<br />

een zeer compact formaat<br />

- Gunstige prijs-/kwaliteitverhouding<br />

- Komt in aanmerking voor de<br />

geldende subsidies<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 81


Maximising Performance for You<br />

HOOGWAARDIGE<br />

EXPANSIEVATEN<br />

GESCHIKT VOOR VERWARMING EN KOELING<br />

SPIROEXPAND ®<br />

Spirotech introduceert veiligheidsexpansievaten voor gesloten warmwater, -verwarmings-,<br />

airconditionings- en koelwatersystemen volgens EN 12828, met membraan om het<br />

water op te vangen en gasvulling met voordrukventiel, inclusief aansluiting voor een<br />

onderhoudseenheid. Nu verkrijgbaar in volumes van 4 tot en met 140 liter.


Hello, is it Gree<br />

you’re looking for?<br />

Maak kennis met Gree Nederland, specialist in impactvolle<br />

airconditioning en duurzame warmtepompen.<br />

Gree Nederland<br />

L.J. Costerstraat 4 5916 PS VENLO Nederland<br />

T +31 (0)77 354 03 41 E info@gree.nl W www.gree.nl


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

BEDRIJF ZET VOL IN OP PARTNERSHIP MET DE INSTALLATEUR<br />

DUURZAME WARMTEPOMPOPLOSSINGEN<br />

VAN EEN WERELDSPELER<br />

Als officieel importeur voor Nederland van Gree vertegenwoordigt Kusters Technische Handelsonderneming al zo'n 30 jaar 's werelds grootste<br />

producent van airconditioners. De reden om voor de gerenommeerde fabrikant van onder meer ook warmtepompen, luchtreinigers en<br />

luchtontvochtigers te kiezen, heeft niet alleen te maken met de uitmuntende kwaliteit van de geleverde producten. Ook de uitgebreide R&Dfaciliteiten<br />

vormen samen met een flinke brok ervaring, expertise en betrouwbaarheid voor Kusters alle reden om met het Chinese bedrijf<br />

zaken te doen. Zeker als het gaat om de warmtepompen van Gree, topproducten die binnen ons land aan een gestage opmars bezig zijn.<br />

Tekst Chris Elbers | Beeld Kusters Technische Handelsonderneming<br />

De Gree Versati warmtepomp is verkrijgbaar als split- of monoblockuitvoering en zowel hybride als all-electric inzetbaar.<br />

Sinds de start in 1911 is Kusters Technische Handelsonderneming<br />

(THO) uitgegroeid tot een veelzijdige<br />

en kundige leverancier van oplossingen<br />

voor schone lucht, koelen en verwarmen. Kwaliteitsproducten<br />

die binnen zowel de woning- als<br />

utiliteitsmarkt worden toegepast en via een uitgebreid<br />

netwerk van erkende installatiebedrijven<br />

hun weg vinden naar de eindgebruiker. Een vooraanstaande<br />

fabrikant waarmee Kusters al zo'n 30<br />

jaar intensief samenwerkt, is Gree Electric Appliances<br />

Inc., een wereldspeler die qua bedrijfsfilosofie<br />

op één lijn ligt met de Venlose onderneming.<br />

84 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN<br />

THEMA<br />

Een voormalige pastorie werd afgelopen voorjaar verduurzaamd met een Gree Versati warmtepomp.<br />

Op het vlak van productoptimalisatie, maar ook<br />

wanneer er verantwoordelijkheid moet worden<br />

genomen richting een beter, duurzamer milieu en<br />

een kwalitatief hoogwaardig leefklimaat.<br />

‘De COP van de nieuwe warmtepompvariant<br />

gaat richting de 5,5’<br />

Hoog rendement<br />

De warmtepompen van Gree sluiten prima aan<br />

bij die ambities. Na de eerdere introductie van<br />

de Versati I en II, is de Versati III inmiddels een<br />

populaire verschijning in het Nederlandse installatielandschap.<br />

Verkrijgbaar als all-electric<br />

splitmodel, monoblock en hybride is de vinding<br />

uitermate geschikt voor het verwarmen en koelen<br />

van woningen en kantoren. En ook het bereiden<br />

van sanitair warm water is voor de Versati III geen<br />

In de gewelven van de oude pastorie werd een<br />

energiezuinige Gree Versati splitwarmtepomp<br />

geplaatst.<br />

enkel probleem. Met de recente introductie van de<br />

Versati IV slaat Gree een nóg duurzamere slag op<br />

het gebied van warmtepomptechnologie. “Gree is<br />

continu bezig met ontwikkelen en innoveren”, zegt<br />

Xander Wiardi, General Manager binnen Kusters<br />

THO. “Daarvan levert het met deze variant andermaal<br />

het bewijs. Met een COP die richting de 5,5<br />

gaat, is het een echte koploper qua rendement. En<br />

dat vertaalt zich in een hogere ISDE-certificering,<br />

hét vereiste om succesvol een beroep te kunnen<br />

doen op de subsidiepot. Vooralsnog is de Versati IV<br />

verkrijgbaar als monoblock. Een splitmodeluitvoering<br />

zit echter in de pijplijn.”<br />

Kennisdeling<br />

De hoge prestaties en betrouwbaarheid van het<br />

Gree-warmtepompprogramma worden door installateurs<br />

en eindgebruikers steeds meer gewaardeerd.<br />

Bij Kusters zijn ze er blij mee. “We streven ernaar<br />

om tegen een marktconforme prijs een kwalitatief<br />

goed product te leveren”, vervolgt Wiardi. “En dat<br />

is met de oplossingen van Gree het geval. Tegelijk<br />

zetten we richting onze afnemers, de installatiebedrijven,<br />

in op een complete ondersteuning, een<br />

vergaande kennisdeling, loyaliteit en daadkracht.<br />

Dat alles zie je terug in onze slogan 'Gezamenlijk<br />

succes door inspanning'. Maar ook in de vorm van<br />

ons dealer portal, de helpdesk, onze technische<br />

dienst en de trainingen die we regelmatig bij ons<br />

op de zaak of op locatie geven. Samen met onze<br />

partners willen we groeien in kennis en kunde. Het<br />

moet win-win zijn. Tegelijk gaan we altijd voor continuïteit<br />

en de lange termijn. Met grote én kleine<br />

installatiebedrijven. Iedereen is bij ons welkom. En<br />

iedereen kan met ons meedoen.” ❚<br />

Samen op weg naar maatwerk<br />

HECO Airco en Elektrotechniek uit Panningen<br />

is al jaren een trouwe partner van Kusters<br />

THO. Zeker op het gebied van airco’s en<br />

warmtepompen herkennen beide bedrijven<br />

elkaar als kwaliteitsbewust. De samenwerking<br />

kreeg onlangs een nieuwe impuls tijdens<br />

de verduurzaming van een oude pastorie in<br />

het Limburgse Neer waarin de karakteristieke<br />

en luxe groepsaccommodatie ‘Aan de Hammermolen’<br />

van opdrachtgever Ria Joosten<br />

Catering en Evenementen gevestigd is. Na<br />

intensief overleg tussen Kusters en HECO installeerde<br />

laatstgenoemde voor de tapwatervoorziening<br />

en vloerverwarming een Versati<br />

splitwarmtepomp met een vermogen van 16<br />

kW. Een perfect passende oplossing die Kusters<br />

uit voorraad leverde. Mede daardoor nam<br />

het traject van opname tot oplevering slechts<br />

twee maanden in beslag.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 85


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

DE HYBRIDE ROUTE<br />

80% GAS BESPAREN MET DE NIEUWSTE<br />

HYBRIDE WARMTEPOMP<br />

Eind vorig jaar bracht Intergas haar nieuwe hybride warmtepomp op de markt: de Xtend. Het is de bedoeling dat dit jaar 30.000 exemplaren<br />

geproduceerd worden. Het is immers onmogelijk om alle huizen in Nederland over te zetten op all-electric, en daarom zet Intergas vol in op<br />

wat zij noemt ‘de hybride route’.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Intergas<br />

Met een hybride warmtepomp kun je tot 80%<br />

van het gas af. De overige 20% is bedoeld voor<br />

warm water en koude periodes. Omdat de technische<br />

ontwikkelingen snel gaan, gelooft Intergas<br />

dat ook daarvoor op termijn een oplossing komt.<br />

“Maar we moeten nu de eerste grote stap zetten”,<br />

zegt Technisch Directeur Peter Cool. Aan die grote<br />

stap draagt de Xtend bij. Dit is de eerste, volledig<br />

door Intergas ontwikkelde warmteoplossing.<br />

De hybride warmtepomp met buitenunit werkt<br />

samen met een hoog rendement cv-ketel voor het<br />

verwarmen van de woning en het bereiden van<br />

warm tapwater. Het elektriciteitsverbruik neemt<br />

toe, maar het gasverbruik neemt drastisch af, wat<br />

een flinke winst oplevert. Goed voor het milieu<br />

en fijn voor je portemonnee.<br />

Winst<br />

Dat je met een warmtepomp flink kunt besparen<br />

op het gasverbruik, toonde Intergas zelf aan als<br />

lid van de stichting Smart Energy Foundation<br />

86 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

(SEF). Zij installeerde bij tweehonderd woningen<br />

een hybride warmtepomp en onderzocht wat het<br />

resultaat was. Daaruit bleek dat er gemiddeld<br />

76% gas werd bespaard, ook al zaten er allerlei<br />

soorten woningen tussen, van nieuw tot oud. Het<br />

gemiddelde bouwjaar was 1977. Behalve op de<br />

warmtepomp is er ook winst te behalen op de radiatoren,<br />

het leidingwerk en de thermostaat. Volgens<br />

Intergas verdient de hybride warmtepomp<br />

zich binnen vier jaar terug, zelfs wanneer het om<br />

een oude woning gaat.<br />

Ingrijpende verbouwing<br />

Voor een all-electric warmtepomp en lage temperaturen<br />

is vaak een fikse verbouwing nodig. Dit<br />

‘Gewone radiatoren kunnen blijven hangen<br />

en ook een nieuwe cv-ketel is niet<br />

per se nodig’<br />

is bij de Xtend niet het geval. Gewone radiatoren<br />

kunnen blijven hangen en ook een nieuwe cvketel<br />

is niet per se nodig. De Xtend werkt prima<br />

in combinatie met de meeste gangbare cv-ketels.<br />

Een externe open verdeler wordt standaard meegeleverd.<br />

De binnenunit heeft bovendien één van<br />

de kleinste formaten in de markt en is dus flexibel<br />

te plaatsen.<br />

Op afstand bestuurbaar<br />

De Xtend is op afstand te bedienen, zodat je de<br />

temperaturen alvast aan kunt passen voordat je<br />

thuiskomt. De verwarming is aan te sturen met de<br />

Intergas Gateway, de Comfort Touch thermostaat<br />

of de Comfort Touch app. En is er een storing?<br />

Eventuele notificaties of storingscodes worden<br />

direct doorgegeven op de display via de app. De<br />

installateur ziet op afstand wat er aan de hand is<br />

via het Service Dashboard en kan ook parameters<br />

op afstand aanpassen.<br />

Overlast voorkomen<br />

En hoe zit het dan met het geluid? Dit kan beperkt<br />

worden door de warmtepomp op de juiste<br />

plek te zetten. Met de Xtend kun je gemakkelijk<br />

leidingslengtes overbruggen, waardoor deze te<br />

plaatsen is op diverse plekken in de tuin of op<br />

een dak. Overigens is de warmtepomp eenvoudig<br />

te installeren en in te regelen. Onder op de Hybrid<br />

Heatpump Control Unit staat een QR-code,<br />

waarmee je als installateur eenvoudig het inregelproces<br />

kunt doorlopen. Het systeem is dan<br />

na installatie in een paar stappen optimaal in<br />

te regelen. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 87


XTEND<br />

DE HYBRIDE<br />

ADD-ON<br />

LUCHT-WATER<br />

WARMTEPOMP<br />

ONTDEK HET NIEUWE<br />

HYBRIDE VERWARMEN<br />

Direct uit<br />

voorraad<br />

leverbaar!<br />

De Intergas Xtend is vanaf nu<br />

leverbaar bij de technische groothandel.<br />

Deze slimme hybride<br />

installatie is niet alleen een<br />

slimme warmte oplossing voor de<br />

consument die graag wil verduurzamen.<br />

Het handzame formaat<br />

en het installatiegemak maken<br />

de Xtend ook heel aantrekkelijk<br />

voor jou als Intergas Xpert.<br />

> Eenvoudige installatie<br />

> Snel in te regelen<br />

> Handzaam formaat<br />

www.intergas.nl


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

'HET GAAT OM DE JUISTE BALANS TUSSEN COMFORT, INVESTERING EN ENERGIEVERBRUIK'<br />

INTEGRATIE VAN LUCHTBEHANDELING EN<br />

WARMTEPOMP: ALLERMINST VANZELFSPREKEND<br />

De traditionele combi van een luchtbehandelingskast en een cv-ketel/waterkoelmachine wordt met de opmars van de directe expansie (DX)<br />

warmtepomp een steeds minder gekozen oplossing. Vooral het prijsaspect zorgt ervoor dat het een-tweetje tussen een WTW-unit enerzijds en<br />

een DX inverter warmtepomp anderzijds steeds populairder wordt. Tóch is de keuze voor een dergelijke installatie niet altijd vanzelfsprekend<br />

en gelden er verschillende aandachtspunten rondom de aanschaf ervan. Harry van Veen, directeur van Horos Klimaattechniek uit Soest,<br />

noemt de belangrijkste.<br />

Tekst Chris Elbers | Beeld Horos Klimaattechniek<br />

Luchtbehandeling met hoog WTW-rendement, DX-warmtepomp en zonnecollector voor McDonald’s.<br />

Sinds 1952 biedt Horos Klimaattechniek een<br />

breed pakket binnenklimaatoplossingen voor<br />

de utiliteit en industrie. Het bedrijf levert vooral<br />

hoogwaardige producten in de luchtbehandeling,<br />

koeling en bevochtiging. Op die gebieden geeft<br />

Horos veelvuldig antwoord op vraagstukken over<br />

het binnenklimaat en industriële toepassingen.<br />

Keuze<br />

De laatste jaren gebeurt dat veelal wanneer de<br />

combinatie tussen een (inverter) warmtepomp en<br />

luchtbehandeling als ultieme oplossing wordt geopperd.<br />

“Met de introductie van de warmtepomp<br />

eind vorige eeuw kiezen vooral kleinere gebruikers<br />

steeds minder voor respectievelijk passieve koeling<br />

middels een koudebron voor de zomer en een water/water-warmtepomp<br />

voor de winter die al dan<br />

niet aan dezelfde bron gekoppeld is”, aldus Van<br />

Veen. “Een prima oplossing, zeker wanneer je de<br />

aanschafprijs van de apparatuur en installatie in<br />

ogenschouw neemt. Je hebt immers geen circuit<br />

voor gekoeld water meer nodig, met alle bijbe-<br />

90 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

Luchtbehandeling met DX-warmtepomp voor Loods 5.<br />

horende appendages zoals buffervaten, pompen<br />

en expansievaten. Daarnaast praat je over een<br />

systeem dat in de meeste gevallen plug and play<br />

wordt geleverd.”<br />

Kanttekening<br />

De switch van waterkoelmachine naar (inverter)<br />

warmtepomp biedt zowel installateurs als eindgebruikers<br />

de nodige pluspunten. Maar het is niet<br />

alles goud wat er blinkt. Met ruim 70 jaar erva-<br />

Plug and play precisieklimaatregeling voor de<br />

papieropslag van Autajon.<br />

‘Een warmtepomp is prijstechnisch een<br />

interessant alternatief voor een omkeerbare<br />

waterkoelmachine’<br />

ring in de bagage zien ze bij Horos namelijk dat in<br />

de markt vaak aan bepaalde zaken voorbij wordt<br />

gegaan. Juist daardoor kunnen comfort en regelbaarheid<br />

– en dus ook de betrouwbaarheid van<br />

de installatie – in het gedrang komen, meent Van<br />

Veen. “Het grote voordeel van een waterkoelmachine<br />

als warmtepomp is dat je de capaciteit ervan<br />

met behulp van een regelklep heel nauwkeurig<br />

modulair kunt regelen van 0 tot 100 procent.<br />

Een DX-warmtepomp kun je ook modulair regelen,<br />

maar pas vanaf ongeveer 25 procent.”<br />

Op de tweede plaats wordt een warmtepomp<br />

altijd uitgelegd op de koelcapaciteit in de zomermaanden.<br />

“Dit betekent dat je in de winter<br />

altijd overcapaciteit hebt, simpelweg omdat dan<br />

het vereiste warmtevermogen kleiner is dan het<br />

koelvermogen dat je 's zomers nodig hebt”, legt<br />

Van Veen uit. “Hierdoor staat een warmtepomp<br />

in de koude maanden in het onderste deel van<br />

zijn regeling te draaien. Er is dan immers minder<br />

vermogen benodigd. Wanneer de gevraagde capaciteit<br />

onder een bepaald niveau komt, schakelt de<br />

warmtepomp uit, met als gevolg dat de lucht in je<br />

gebouw tijdelijk kouder wordt ingeblazen.”<br />

Ten derde moet een warmtepomp in de winter regelmatig<br />

ontdooien. Omdat hierdoor het systeem<br />

zijn cyclus omdraait, kan de inblaastemperatuur<br />

tot onder de 10ºC dalen en ontstaat er tocht. Van<br />

Veen: "Een ongemak dat weliswaar kort duurt,<br />

maar natuurlijk verre van comfortabel is. Als oplossing<br />

kun je de verwarmingscapaciteit opdelen<br />

in meerdere circuits. Een comfortverhogende,<br />

maar tegelijk een meer kostbare aangelegenheid."<br />

Blije eindgebruiker<br />

Het relaas van Van Veen toont aan dat de relatief<br />

goedkope combinatie van een inverter warmtepomp<br />

met een luchtbehandelingskast geen vanzelfsprekendheid<br />

is. Andere oplossingen en opties<br />

zijn ook denkbaar, zo zegt hij. “Daarbij kun je denken<br />

aan een lucht/water-warmtepomp, waarvoor<br />

EIA-subsidie verkregen kan worden. Maar ook de<br />

combinatie van luchtbehandelingskast met een<br />

omkeerbare waterkoelmachine is en blijft mogelijk.<br />

Het gaat erom dat er een juiste balans wordt<br />

gevonden tussen comfort, geldelijke investering<br />

en energieverbruik. En dat kan op verschillende<br />

manieren. De eindgebruiker moet er blij van worden.<br />

Dát staat bij ons voorop.” ❚<br />

ISDE- en EIA-subsidie<br />

Op luchtgekoelde waterwarmtepompen<br />


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

INSTALLATEURS DIE DE ENERGIETRANSITIE OMARMEN<br />

SAMEN WERKEN AAN DUURZAME<br />

VERWARMINGSOPLOSSINGEN<br />

ATAG begon oorspronkelijk als producent van cv-ketels. De roep naar duurzaamheid zorgde ervoor dat de focus steeds meer kwam te liggen<br />

op het verminderen van CO 2<br />

-uitstoot. De warmtepomp kreeg daarin een vooraanstaande rol. Als installateur kun je inmiddels GreenDealer<br />

worden bij ATAG. Je loopt dan voorop op het gebied van duurzame verwarmingsoplossingen.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld ATAG<br />

“Er zijn drie stappen naar duurzaamheid”, stelt Jan<br />

Henk van der Wijk, marketing en communicatie<br />

manager bij ATAG. “Allereerst kun je een ouderwetse<br />

vr-ketel vervangen door een hr-ketel. De tweede<br />

stap is het installeren van een hybride systeem,<br />

waarbij de nieuwe of bestaande cv-ketel en warmtepomp<br />

samenwerken. De derde stap is volledig elektrisch,<br />

waarbij geen gebruik meer wordt gemaakt<br />

van aardgas. Wij bieden al deze producten aan en<br />

ontwikkelen ons steeds verder. Vanzelfsprekend voldoen<br />

al onze producten aan de wet- en regelgeving<br />

en gaan we mee met de ontwikkelingen. Zo zijn op<br />

dit moment alle warmtepompen voorzien van R32<br />

koudemiddel en aan andere koudemiddelenoplossingen<br />

wordt gewerkt.”<br />

Installateurs van ATAG-producten worden Dealers<br />

genoemd. Bij ATAG kennen ze twee typen dealers:<br />

SelectDealers en GreenDealers. De GreenDealers<br />

hebben warmtepompen en andere vormen<br />

van duurzaam verwarmen als specialiteit. ATAG<br />

ondersteunt hen onder de naam ATAG Comfort-<br />

Diensten met programma’s die het installeren<br />

eenvoudiger maken. “Dealers hebben geen contract<br />

bij ons en we verwachten niet van hen dat<br />

ze merkafhankelijk zijn”, maakt Van der Wijk duidelijk.<br />

“We gaan een samenwerking aan waarbij<br />

wij hen voorzien van informatie, gekwalificeerde<br />

leads en ondersteuning, zodat zij onze producten<br />

goed weten te verkopen en installeren.”<br />

Andere manier van installeren<br />

GreenDealers bestaan uit een nieuwe groep installateurs<br />

die zich vooral bezighouden met warmtepompen.<br />

Dit vergt een andere manier van installeren<br />

dan een traditionele ketel en kost meer tijd.<br />

Daar komt bij dat consumenten vaak veel vragen<br />

hebben. “GreenDealers omarmen de energietransitie<br />

en bepalen de toekomst van ATAG”, zegt Van<br />

der Wijk. “Installerend Nederland wordt opgeleid<br />

De warmtepompen van ATAG vind je overal.<br />

om de transitie in goede banen te leiden. Daar<br />

helpen wij graag bij. Er is een enorme vraag naar<br />

warmtepompen en er zijn te weinig installateurs.<br />

Wij helpen om het installeren te versnellen en we<br />

willen mensen enthousiast maken.”<br />

Beheer op afstand en nieuw<br />

trainingscentrum<br />

Om dit voor elkaar te krijgen, biedt ATAG zowel<br />

online als op locatie product- en verkooptrainingen<br />

aan. Daar leert de installateur om een<br />

92 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

Het assortiment ATAG warmtepompen.<br />

warmtepomp te monteren, in bedrijf te stellen<br />

en te onderhouden. In Lichtenvoorde opent op 6<br />

oktober een groot trainingscentrum waar gewerkt<br />

kan worden met fysieke opstellingen. Tot achttien<br />

personen kunnen daar per dag opgeleid worden.<br />

Voor ATAG Dealers zijn deze trainingen gratis.<br />

‘Installerend Nederland wordt opgeleid om<br />

de energietransitie in goede banen te leiden.<br />

Daar helpen wij graag bij’<br />

ATAG GreenDealers laten hun dealerschap met<br />

trots zien.<br />

Naast deze trainingen is een in het oog springend<br />

onderdeel van de ComfortDiensten ATAG ComfortConnect.<br />

Via het ProZone platform is beheer<br />

op afstand en online monitoring van de geplaatste<br />

systemen mogelijk. Hiermee worden installaties<br />

op afstand ingeregeld. Van der Wijk: “Storingen<br />

worden online zichtbaar en als installateur hoef<br />

je minder te rijden. Als je toch op pad moet, weet<br />

je wat er aan de hand is en welke onderdelen je<br />

moet meenemen. Op deze manier versnellen we<br />

de energietransitie.”<br />

Elkaar op weg helpen<br />

Iedere enthousiaste, gediplomeerde installateur<br />

kan ATAG Dealer worden. ATAG wil wel graag<br />

dat je als installateur op de website zet dat<br />

je GreenDealer bent en dat je het assortiment<br />

communiceert. Ook moet je openstaan voor<br />

het ProZone platform en trainingen volgen,<br />

zodat je weet hoe de producten geïnstalleerd<br />

moeten worden. Wanneer gewenst, levert ATAG<br />

gekwalificeerde leads aan haar installateurs.<br />

Consumenten die bij haar komen voor een<br />

warmtepomp, stuurt ze dan door naar haar installateurs.<br />

“We verwachten dat die leads vakkundig<br />

worden opgevolgd, want we willen het<br />

beste voor onze consumenten. Op deze manier<br />

ontstaat er een basis voor een prettige samenwerking<br />

waarbij we elkaar op weg helpen”, aldus<br />

Van der Wijk. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 93


B E K I J K<br />

H I E R<br />

D É R A D I AT O R VA N<br />

D E T O E KO M S T !<br />

STRADA H Y B R I D<br />

MILIEUBEWUST KOELEN & VERWARMEN<br />

MET DÉ WARMTEPOMPRADIATOR<br />

De Strada Hybrid is de ideale combinatie met een warmtepomp voor een duurzame installatie. Deze lage temperatuur<br />

radiator levert de hoogste afgifte voor koelen én verwarmen met het laagste geluidsniveau, door toepassing van het<br />

DBH-systeem. DBH staat voor Dynamic Boost Hybrid, waardoor de radiator niet groter hoeft in combinatie met een<br />

warmtepomp.<br />

Nog geen warmtepompinstallatie? Jaga Hybrid radiatoren laten óók HR-ketels op hun laagste watertemperatuur<br />

werken en dus op hun hoogste rendement behalen. Er wordt direct bespaard op de energierekening en de installatie<br />

is klaar voor een toekomst zonder CV-ketel en CO2-uitstoot. Op elk gewenst moment kan er worden omgeschakeld<br />

naar een installatie met een warmtepomp. Dit kan dan zonder iets aan de radiatoren, de warmtedistributie of de<br />

leidingen te hoeven wijzigen.<br />

Ook behoefte aan ventilatie? De Strada Hybrid kan ook uitgevoerd worden met Oxgen2, een intelligent gestuurde<br />

en energiebesparende ventilatie-unit, waardoor één toestel voor ventilatie, koeling én verwarming zorgt!<br />

LOW-H2O TECHNOLOGIE<br />

VOOR VERWARMING OP LAGE TEMPERATUREN<br />

LAAGSTE GELUIDSNIVEAU<br />

MINDER DAN 30 dB(A)<br />

NOG COMPACTER DANKZIJ DBH<br />

TOT 3X MEER WARMTE AFGIFTE<br />

HR-KETELS PRESTEREN MAXIMAAL<br />

OP HUN LAAGSTE TEMPERATUUR<br />

TOT 9X SNELLERE OPWARMING<br />

DE SNELSTE EN BEST REGELBARE RADIATOR<br />

ENERGIE-EFFICIËNT KOELEN<br />

IN COMBINATIE MET EEN WARMTEPOMP


THEMA WARMTEPOMPEN<br />

BESPAAR ENERGIEKOSTEN MET EEN LUCHT-<br />

EN VUILAFSCHEIDER!<br />

Moderne ketels en componenten zoals warmtewisselaars, driewegkleppen, thermostaatkranen en vloerverwarming zijn gevoelig voor vuil<br />

en lucht. De energiezuinige pompen in cv-ketels en warmtepompen trekken bovendien ijzerhoudende deeltjes (magnetiet) aan, waardoor ze<br />

meer energie gaan verbruiken. Onderzoek en praktijk tonen aan dat met name magnetiet leidt tot een afnemend rendement en – als gevolg<br />

daarvan – hogere energiekosten. Snelle en efficiënte vuil- en luchtverwijdering is daarom van groot belang.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Spirotech<br />

Afhankelijk van druk en temperatuur kan water<br />

meer of minder lucht bevatten. Wanneer het water<br />

in een warmtepomp wordt opgewarmd, komt<br />

lucht vrij in de vorm van microbellen. Deze microbellen<br />

verminderen niet alleen de doorstroming,<br />

maar ook de warmteafgifte. Zo is lucht vaak de<br />

reden waarom een afgiftesysteem niet (helemaal)<br />

opwarmt. Lucht leidt tot bovendien tot allerlei storende<br />

neveneffecten, zoals klaterende geluiden in<br />

leidingen en radiatoren.<br />

‘De belangrijkste oorzaak van vervuiling in<br />

warmtepompinstallaties is corrosie’<br />

Nut en noodzaak van<br />

een luchtafscheider<br />

Uit onderzoek aan de Brunel Universiteit blijkt<br />

bijvoorbeeld dat luchtbellen bij de uitgang van<br />

warmtepompen zeer klein zijn (circa 0.1 mm)<br />

en alleen met een goede microbellenafscheider<br />

zijn af te vangen. Spirotech speelt hierop in met<br />

de SpiroVent luchtafscheider, die de microbellen<br />

direct na de warmtepomp uit het warme<br />

water haalt. Hierdoor kan het water verderop in<br />

De producten van Spirotech besparen energie, verhogen het comfort, voorkomen slijtage en maximaliseren de bedrijfsduur.<br />

96 | INSTALLATIEENBOUW.NL


WARMTEPOMPEN THEMA<br />

Spirotech maakt verwarmings- en koelsystemen efficiënter.<br />

de installatie weer lucht opnemen, waardoor de<br />

luchtbellen na verloop van tijd volledig zullen verdwijnen.<br />

De afgiftesystemen worden dan weer optimaal<br />

verwarmd en de warmtepomp functioneert<br />

weer zo zuinig als mogelijk. De voordelen:<br />

· Nooit meer tussentijds handmatig<br />

ontluchten;<br />

· Afgiftesystemen worden weer<br />

helemaal warm;<br />

· Minder storingen en uitval;<br />

· Binnen 2 tot 4 jaar terugverdiend;<br />

· Tot wel 6% minder gasverbruik,<br />

aangetoond door TNO en Kiwa GASTEC.<br />

Slijtage en storingen door vuil<br />

De belangrijkste oorzaak van vervuiling in warmtepompinstallaties<br />

is corrosie, als gevolg van de reactie<br />

tussen (de lucht in) het water en de ijzerhoudende<br />

onderdelen in de installatie. Vervuiling in<br />

een warmtepompinstallatie bestaat grotendeels<br />

uit magnetiet, dat zeer schadelijk kan zijn. Zo verhindert<br />

opgehoopt en vastzittend magnetiet een<br />

optimale werking van de verwarmingsinstallatie.<br />

Ook veroorzaakt magnetiet overmatige slijtage<br />

en storingen aan kleppen, afsluiters, regelaars,<br />

pompen en andere geavanceerde componenten.<br />

Een duidelijke aanwijzing voor de aanwezigheid<br />

van magnetiet is het zwart kleuren van het installatiewater.<br />

Functie van een vuilafscheider<br />

De vervelende en soms kostbare gevolgen van<br />

vervuiling in het installatiewater kunnen voorkomen<br />

worden met de SpiroTrap magnetische vuilafscheider<br />

van Spirotech. Met deze vuilafscheider<br />

wordt magnetiet extra snel uit het installatiewater<br />

gehaald. Het resultaat is een installatie met<br />

schoon water, die veel minder storingsgevoelig is.<br />

Bovendien functioneert de warmtepomp zo zuinig<br />

mogelijk én verbruikt de pomp aanzienlijk minder<br />

stroom. De voordelen:<br />

· Bescherming van kostbare<br />

installatiecomponenten;<br />

· Ook de kleinste deeltjes worden afgevangen;<br />

· Minder storingen en uitval;<br />

· Binnen 2 tot 4 jaar terugverdiend;<br />

· Tot wel 7,4% minder gasverbruik, aangetoond<br />

door TNO en Kiwa GASTEC.<br />

Perfecte warmtepompafscheider<br />

Liever twee vliegen in één klap slaan? Kies dan<br />

voor de SpiroCombi van Spirotech, die magnetische<br />

vuilafscheiding en microbellen-luchtafscheiding<br />

combineert. De SpiroCombi omvat een robuuste<br />

messing behuizing, een luchtafscheider<br />

voor het verwijderen van circulerende en ingesloten<br />

lucht, een vuilafscheider met afvoerklep voor<br />

een eenvoudige afvoer, een draaiende universele<br />

verbinding voor een eenvoudige plaatsing en positionering<br />

en een sterke en zeer efficiënte magneetmantel<br />

voor het verwijderen van magnetiet<br />

uit het systeemwater. De voordelen:<br />

· Gecombineerd afscheidingssysteem;<br />

· Ook de kleinste deeltjes worden afgevangen;<br />

· Geen afsluiters of bypass nodig;<br />

· Vuil kan afgevoerd worden als de installatie<br />

in bedrijf is;<br />

· Constante, lage drukval.<br />

Over Spirotech<br />

Spirotech maakt verwarmings- en koelsystemen<br />

efficiënter. Het familiebedrijf heeft meer dan 60<br />

jaar ervaring in het ontwikkelen van oplossingen<br />

voor het verwijderen en voorkomen van ophopingen<br />

van lucht en vuil in verwarmings- en koelsystemen.<br />

De producten besparen energie, verhogen<br />

het comfort, voorkomen slijtage en maximaliseren<br />

de bedrijfsduur. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 97


HET GOED EN VEILIG AFDICHTEN VAN LINEAIRE<br />

VOEGEN EN DOORVOERINGEN VRAAGT OM KENNIS<br />

Een gebouwbrand is niet te voorkomen. Ook het veiligste gebouw ter wereld kán in vlammen opgaan. “Voorkomen is beter dan genezen, gaat<br />

helaas niet altijd op voor gebouwbranden”, weet Nick Haring, business developer voor Fire Protect en Luchtdicht <strong>Bouw</strong>en bij Bostik. “Wel<br />

kunnen we de gevolgen van een brand zo klein mogelijk maken. Zorgvuldige brand- en rookcompartimentering is hiervoor essentieel. Zowel<br />

in woon- als utiliteitsgebouwen, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de lineaire voegen en doorvoeringen.” Onder de naam Fire<br />

Protect biedt Bostik een compleet assortiment gecertificeerde producten die verspreiding van vlammen, rook en giftige dampen door voegen<br />

en doorvoeringen doeltreffend ondervangen.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Bostik<br />

Bostik Fire Protect productgamma.<br />

Het belang van compartimentering<br />

Om de noodzaak van compartimentering te begrijpen,<br />

is het belangrijk om te weten dat meer<br />

dan de helft van de mensen die omkomen bij een<br />

brand, zich niet in de ruimte bevonden waar de<br />

brand uitbrak. Bovendien vallen de meeste slachtoffers<br />

niet door de brand zelf, maar door de rook<br />

die zich razendsnel door het pand verspreidt. “Het<br />

<strong>Bouw</strong>besluit eiste lange tijd dat gebouwen in<br />

brand- en rookcompartimenten werden ingedeeld<br />

om brand- en rookuitbreiding te beperken”, weet<br />

Haring. “Een constructie die 30 minuten vlamdicht<br />

was, moest ook 60 minuten rookwerend<br />

zijn. In de praktijk bleek deze verplichting echter<br />

niet afdoende, omdat koude of matig warme<br />

rook onvoldoende werd geweerd. In juli 2021 is<br />

daarom de norm NEN6075 aangescherpt in de<br />

NEN6075:2020, die heel specifiek focust op de<br />

rookdichtheid van constructieonderdelen en scheidende<br />

bouwdelen. Hierdoor wordt niet alleen de<br />

overslag van vlammen, maar ook van rook en<br />

98 | INSTALLATIEENBOUW.NL


giftige dampen doeltreffend gestopt. Als gevolg<br />

hiervan kunnen bewoners en medewerkers veilig<br />

vluchten, worden eigendommen beschermd en<br />

krijgt de brandweer voldoende tijd om haar werk<br />

te doen.”<br />

De brand- en rookcompartimentering is verplicht<br />

in woongebouwen, om te voorkomen dat vlammen,<br />

rook en giftige dampen van de ene naar de<br />

andere woning kunnen overslaan. “Maar ook utiliteitsgebouwen<br />

moeten – afhankelijk van hun afmeting,<br />

functie en inhoud – over een juiste branden<br />

rookcompartimentering beschikken.”<br />

In de praktijk getest<br />

In navolging van de constructie van de brand- en<br />

rookwerende scheidingen, moet nadrukkelijk aandacht<br />

worden besteed aan de lineaire voegen en<br />

doorvoeringen. Want alleen als zij over een juiste<br />

brand- en rookveilige afdichting beschikken, kan<br />

de verspreiding van vlammen, rook en giftige dampen<br />

doeltreffend worden gestopt. “Met lineaire<br />

voegen bedoelen wij de constructievoegen tussen<br />

brandscheiding en plafond, brandscheiding en<br />

muur of brandscheiding en kozijn”, duidt Haring.<br />

“Om deze voegen veilig af te dichten, zijn producten<br />

en systemen nodig die aan de EN 1366-4 voldoen.”<br />

Bostik beschikt over een uitgebreid gamma<br />

producten die in overeenstemming zijn met deze<br />

norm. “Al onze producten zijn in praktijksituaties<br />

getest door een gecertificeerd onafhankelijk laboratorium,<br />

in verschillende constructies en in vele<br />

voegbreedtes. De resultaten van deze tests staan<br />

in classificatie- en testrapporten, die vrij gedownload<br />

kunnen worden van onze website.”<br />

Polymeerkit of schuim<br />

Een uniek product voor het afdichten van lineaire<br />

voegen is de Bostik FP 403 Fireseal Hybrid<br />

polymeerkit, die getest en gecertificeerd is voor<br />

Applicatie van de Bostik FP 4<strong>04</strong> Fire Retardant<br />

PU Foam.<br />

Bostik Fire Protect testopstelling in het laboratorium van Peutz.<br />

‘Al onze producten voldoen aan van<br />

EMICODE ® EC1 Plus en zijn goed geschikt<br />

voor BREEAM-projecten’<br />

gebruik met horizontale en verticale voegen,<br />

aansluitvoegen, houten en stalen kozijnen, steenachtige<br />

ondergronden en alle metalstudtoepassingen.<br />

In sommige uitvoeringen zijn zelfs voegen<br />

tot 60 mm breed mogelijk, vertelt Haring. Bovendien<br />

is de kit eenvoudig overschilderbaar. “Populair<br />

is ook onze FP 4<strong>04</strong> Fire Retardant PU Foam,<br />

die succesvol getest is op stenen wanden vanaf<br />

70 tot 200 mm dik. Daarmee is dit product ook<br />

zeer geschikt voor prefab bouwers en afbouwers.”<br />

Toch kunnen deze producten niet zomaar toegepast<br />

worden, benadrukt hij. “Een goed product<br />

alleen is geen garantie voor een goede branden<br />

rookwerende voeg. Hiervoor moeten exact de<br />

juiste producten op de juiste manier, in de juiste<br />

diktes én op de juiste posities worden toegepast.<br />

Daarom is het belangrijk om al in de engineeringsfase<br />

de classificatierapporten van de gewenste<br />

producten op te vragen. Komen product- en projectclassificaties<br />

overeen? Is een product geschikt<br />

voor de betreffende wand- of vloerdikte? En hoe<br />

breed mogen de horizontale en verticale voegen<br />

maximaal zijn?” Om hierin te adviseren en ondersteunen,<br />

komt Bostik graag zo vroeg mogelijk bij<br />

de relevante stakeholders aan tafel. “Zo kunnen<br />

wij fouten en dure noodgrepen voorblijven en de<br />

veiligheid in het gebouw naar het allerhoogste<br />

niveau brengen.”<br />

Brandwerende doorvoeringen<br />

In navolging van de lineaire voegen vraagt Haring<br />

ook aandacht voor de brandwerende doorvoeringen<br />

in het brand- en rookcompartiment. Want ook<br />

op dit vlak is nog veel terrein te winnen, merkt<br />

hij. “Helaas zien we nog te vaak dat – wanneer<br />

meerdere doorvoeringen voor bijvoorbeeld elektriciteitskabels<br />

en leidingen gemaakt moeten<br />

worden – alle doorvoeringen in één hoekje worden<br />

gepropt. Dat lijkt misschien efficiënt, maar<br />

komt de brand- en rookveiligheid absoluut niet<br />

ten goede. In dit geval is namelijk geen goede en<br />

veilige afdichting meer mogelijk.” Doorvoeringen<br />

moeten vaak ten minste 3 cm van elkaar en uit de<br />

wand worden voorzien, benadrukt hij. “Bovendien<br />

is ook hier de juiste productselectie essentieel.<br />

Immers moet het product geschikt zijn voor het<br />

betreffende constructiemateriaal. Daarnaast moeten<br />

bijvoorbeeld de juiste schroeven voor de juiste<br />

toepassing worden gebruikt.”<br />

Ook voor CLT<br />

Ook voor het afdichten van doorvoeringen in<br />

brand- en rookcompartimenten biedt Bostik een<br />

uitgebreid gamma producten, die succesvol volgens<br />

de EN 1366-3 zijn getest. “Wat ons productgamma<br />

uniek maakt, is dat wij naast stenen wanden<br />

en vloeren ook gecertificeerde oplossingen<br />

bieden voor Cross-Laminated Timber (CLT). Naast<br />

opschuimende kitten (acrylaat en grafiet) bestaat<br />

ons assortiment uit verschillende diktes steenwolplaten,<br />

pipe collars, pipe wraps, putty cords en<br />

mortels waarmee niet alleen de brand- en rookveiligheid<br />

wordt geborgd, maar ook aanzienlijk<br />

sneller gewerkt kan worden. Al onze producten<br />

voldoen aan EMICODE ® EC1 Plus en zijn goed geschikt<br />

voor BREEAM-projecten. In een persoonlijk<br />

gesprek lichten wij de mogelijkheden graag verder<br />

toe.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 99


BRANDSTOF BIEDT DE MEEST NATUURLIJKE MANIER VAN VERWARMEN<br />

HOUT IS GOUD<br />

Al ruim een halve eeuw richt Schiedel Metaloterm uit Middelburg zich op de ontwikkeling en productie van hoogwaardige en innovatieve<br />

rookgasafvoersystemen. De producten van het bedrijf (onderdeel van Standard Industries) worden op vele manieren ingezet. Onder meer<br />

binnen de scheepsbouw, voedingsmiddelensector, utiliteitsbouw en industrie. Maar ook voor haarden en kachels in woningen. Toepassingen<br />

die qua duurzaamheid en rendement het best presteren wanneer ze gestookt worden met hout. Simpelweg omdat dat de meest natuurlijke<br />

manier van verwarmen is.<br />

Tekst Chris Elbers | Beeld Schiedel Metaloterm<br />

De ESP-10 deeltjesfilter, die tot wel 95 procen van<br />

alle fijnstofdeeltjes uit de houtrook filtert.<br />

Een inbouwhaard of houtkachel vormt in de woonomgeving<br />

niet alleen een fraaie blikvanger, maar<br />

is ook een element dat zorgt voor een optimaal<br />

comfort, gezelligheid en geborgenheid. Bovendien<br />

kan het gestookt worden met de duurzaamste<br />

biobrandstof die er bestaat: hout. “Juist dát<br />

gegeven maakt inbouwhaarden en houtkachels<br />

bij uitstek geschikt om als bijverwarming in te zetten.<br />

Vooral in combinatie met Metaloterm AT, een<br />

schoorsteen van zéér hoge kwaliteit, kun je niet<br />

veiliger stoken”, zegt Maico Snijder, die als voormalig<br />

eigenaar van een haardenspeciaalzaak de<br />

wereld van de schoorsteen als zijn broekzak kent.<br />

Sinds <strong>2023</strong> is hij als sales director Benelux binnen<br />

Schiedel Metaloterm actief. Een functie waarin<br />

zijn ruime expertise en ervaring prima van pas komen<br />

bij het vertalen van klantwensen naar een<br />

passende technische oplossing. “Duurzaamheid<br />

en klimaatbescherming zijn voor ons allemaal<br />

van zeer groot belang. Iedereen, zowel fabrikant<br />

als consument, heeft de verantwoordelijkheid om<br />

zorgvuldig te zijn met wélke energiebronnen we<br />

gebruiken en hóe we die gebruiken. In het kader<br />

van de geformuleerde klimaatdoelen, is het zaak<br />

om te kiezen voor natuurlijke hernieuwbare brandstoffen.<br />

Hout is er daar één van.”<br />

Gigantische winsten<br />

De inzet van hout als brandstof levert Europa -<br />

en dus ook de wereld - gigantische winsten op.<br />

“Om te beginnen reduceer je door het gebruik van<br />

brandhout miljoenen tonnen CO 2<br />

”, aldus Snijder.<br />

“Tegelijkertijd is het een belangrijk hulpmiddel<br />

bij het voorkomen van broeikasgassen.” Om beide<br />

doelen te bereiken, geldt wél de voorwaarde<br />

dat de consument gebruik maakt van moderne<br />

technieken. Oude apparatuur moet dus worden<br />

vervangen. “Met de huidige techniek kan de efficiency<br />

van kachels worden verhoogd tot wel 95 procent,<br />

terwijl daarnaast de uitstoot in vergelijking<br />

met oude, inefficiënte kachels met 95 procent kan<br />

worden verlaagd. Neem de Sirius houtkachel die<br />

we binnenkort ook beschikbaar stellen voor de Nederlandse<br />

markt. Daarmee behaal je bijvoorbeeld<br />

Het superveilige Metaloterm AT, ontworpen voor<br />

‘alle temperaturen’ die tijdens het stoken van hout<br />

kunnen ontstaan.<br />

al 83 procent efficiëntie”, legt Snijder uit. “Verder<br />

is het belangrijk dat alleen droog hout van de<br />

hoogste kwaliteit wordt gebruikt. Daarbij is hardhout<br />

beter geschikt om te stoken dan zachthout.<br />

Zachthout is namelijk harsachtig en kent een aanzienlijk<br />

kortere brandduur.”<br />

100 | INSTALLATIEENBOUW.NL


Een eerste indruk van de Sirius houtkachel, binnenkort beschikbaar in de Benelux.<br />

Maico Snijder, sales director bij Schiedel<br />

Metaloterm Benelux.<br />

‘Het gebruik van<br />

hout als brandstof<br />

levert gigantische<br />

winsten op’<br />

Voordelen<br />

Maar er is meer dat hout tot de meest natuurlijke<br />

en meest duurzame brandstof maakt. Hout<br />

is ook een hernieuwbare grondstof die dezelfde<br />

hoeveelheid CO 2<br />

verbrandt als dat er vrijkomt<br />

door natuurlijke ontbinding of tijdens de groei<br />

uit de atmosfeer wordt afgevangen. Tevens heeft<br />

brandhout een hoge energiewaarde. Neem bijvoorbeeld<br />

eikenhout, dat een resterend houtvochtgehalte<br />

heeft van ongeveer 15 tot 20 procent<br />

en een calorische waarde die kan oplopen<br />

tot 4,2 kWh per kilogram. Last but not least staat<br />

hout bekend om de lage emissiefactor. “De invloed<br />

van luchtvervuiling op onze gezondheid en<br />

ons milieu is dermate groot dat deze, na klimaatverandering,<br />

de op een na grootste zorgfactor<br />

voor het milieu is”, vertelt Snijder. “Hout verlaagt<br />

de mate van luchtvervuiling aanzienlijk. In vergelijking<br />

met andere energiebronnen heeft het<br />

namelijk een lage emissiefactor en een zeer lage<br />

primaire energiecoëfficiënt van 0,2. En voor de<br />

fijnstofdeeltjes die vervolgens nog uit de houtkachel<br />

kunnen komen, kan men gebruikmaken<br />

van onze zeer efficiënte ESP-10 deeltjesfilter,<br />

geschikt voor houtkachels tot 10 kWh. Daarna<br />

blijft er eigenlijk bijna niets meer over<br />

aan luchtvervuiling.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 101


WAALWIJK SCHOENENKWARTIER<br />

HET HELE JAAR DOOR EEN COMFORTABEL BINNENKLIMAAT<br />

ONZICHTBAAR COMFORT BIJ SCHOENENKWARTIER<br />

Vorig jaar opende het vernieuwde Schoenenkwartier: een schoenenmuseum en innovatief kenniscentrum in het centrum van Waalwijk.<br />

Het museum is gevestigd in het voormalige Krophollercomplex, een rijksmonumentaal pand uit de jaren ’30. Door de renovatie en<br />

uitbreiding onderging het een flinke verduurzamingsslag. Het duurzaam verwarmen van het pand was een belangrijk uitgangspunt. Van<br />

Dijnsen <strong>Installatie</strong>techniek installeerde een WKO-systeem, gekoppeld aan meerdere warmtepompen. Jaga Climate Designers leverde de<br />

afgiftesystemen op LTV.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Jaga<br />

Het Schoenenkwartier is een schoenenmuseum en innovatief kenniscentrum in het centrum van Waalwijk.<br />

Jaga is leverancier van een breed assortiment aan<br />

radiatoren en binnenklimaatoplossingen. Bij het<br />

Schoenenkwartier was een goed binnenklimaat<br />

Jaga levert ook de Mini Canal Hybrid, die perfect<br />

werkt in combinatie met een warmtepomp.<br />

belangrijk vanwege de kunstcollectie schoenen.<br />

Ook moest er rekening gehouden worden met de<br />

grote glazen pui bij de entree. Deze zorgt voor ontzettend<br />

veel licht, maar grote glaspartijen zorgen<br />

ook voor tocht en kou en daarmee voor warmteverlies.<br />

André Nuijten, verkoopadviseur van Jaga:<br />

“Door de grote glazen gevel tot aan de grond, was<br />

traditionele vloerverwarming geen verstandige<br />

keuze. Vloerverwarming heeft hier namelijk te<br />

weinig capaciteit om de koudeval tegen te gaan.<br />

Vandaar dat wij de Mini Canal adviseerden: een<br />

vloerinbouwoplossing met slechts een hoogte<br />

van negen centimeter. Ondanks de minimale afmetingen<br />

is de Mini Canal een krachtige hoofdverwarming<br />

die gebruik maakt van lage temperatuurverwarming.<br />

Hierdoor is hij uitermate geschikt<br />

in combinatie met de warmtepompen die hier<br />

geïnstalleerd zijn. Onder het rooster van de Mini<br />

Canal zit onze unieke Low-H2O warmtewisselaar,<br />

die zorgt voor een supersnelle en hoge warmteafgifte.<br />

Hierdoor beperkt de Mini Canal de koudeval<br />

en brengt hij de lucht opgewarmd de ruimte in.”<br />

Volledig geïntegreerd<br />

Naast het beperken van de koudeval had de keuze<br />

voor de Mini Canal ook esthetische redenen. Het<br />

Schoenenkwartier is onderdeel van een monumentaal<br />

pand, waardoor het belangrijk was om<br />

in het bouwkundig ontwerp zo min mogelijk af<br />

te wijken van de originele staat. Dankzij de minimale<br />

inbouwhoogte van de Mini Canal was het<br />

mogelijk om deze in het museum in de vloer te<br />

bouwen. De vloerinbouwoplossing is onder meer<br />

langs de lange wand in de entreehal geplaatst.<br />

Hierbij zijn meerdere Mini Canals aan elkaar<br />

gekoppeld, waardoor er één systeem van een<br />

behoorlijke lengte is geplaatst. De convectoren<br />

zijn volledig uit het zicht, zodat het open karakter<br />

102 | INSTALLATIEENBOUW.NL


SCHOENENKWARTIER WAALWIJK<br />

De Mini Canal is een vloerinbouwoplossing met een maximale warmteafgifte.<br />

van het museum niet belemmerd wordt. Nuijten:<br />

“Zelfs het binnenwerk van het toestel is nauwelijks<br />

te zien. Het enige wat nog opvalt, is het rooster,<br />

maar hierin kunnen wij maatwerk bieden dankzij<br />

de ruime keuze in afwerkingen en designstijlen.<br />

Bij het Schoenenkwartier is er gekozen voor een<br />

oprolbaar aluminium naturel vloerrooster, geheel<br />

in stijl bij de vloer en kozijnen. De Mini Canals zijn<br />

zo volledig in het nieuwe interieur van het museum<br />

geïntegreerd.”<br />

Naast de Mini Canals zijn er ook drie vrijstaande<br />

Mini radiatoren geplaatst, op plaatsen waar een<br />

vloerinbouwoplossing niet mogelijk was. Deze vrijstaande<br />

radiatoren hebben een minimale hoogte,<br />

zodat het zicht niet belemmerd wordt. Net als de<br />

Mini Canal beschikt de vrijstaande Mini over de<br />

‘We adviseerden een krachtige<br />

hoofdverwarming met een hoogte van<br />

slechts negen centimeter’<br />

Low-H20 technologie met supergeleidende en<br />

ultrasnelle warmtewisselaar voor een lager energieverbruik<br />

en maximale warmteafgifte.<br />

Ook verkoelen met Mini<br />

Canal Hybrid<br />

Een andere oplossing van Jaga om koude én<br />

warmte van grote glasoppervlakken te beperken,<br />

is de Mini Canal Hybrid. Bij deze vloerinbouwoplossing<br />

wordt de Low-H2O warmtewisselaar<br />

gecombineerd met Dynamic Boost Hybrid, wat<br />

zorgt voor een maximale warmteafgifte én Light<br />

(niet-condenserende) Cooling in combinatie met<br />

een warmtepomp. Deze nieuwe vorm van vloerverwarming<br />

en -koeling zorgt zo snel voor de juiste<br />

temperatuur. De inbouwoplossing heeft slechts<br />

een hoogte van 14,5 cm en is zeer geschikt voor<br />

appartementen of als renovatie-oplossing voor bestaande<br />

convectorputten. De Mini Canal Hybrid<br />

heeft een standaard L-kader, maar is ook beschikbaar<br />

met een Z-kader oplegraam voor een mooie<br />

afwerking bij renovaties of houten vloeren. ❚<br />

Vloerverwarming was geen goede keuze door de grote glazen gevel.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 103


GRONINGEN CERTE<br />

GOED KLIMAAT, HOOG COMFORT<br />

Het Martini Ziekenhuis in Groningen is een topklinisch opleidingsziekenhuis voor basis- en complexe zorg. Binnen dit ziekenhuis heeft Certe een<br />

laboratorium voor Klinische Chemie ondergebracht. Dit laboratorium doet onderzoek naar lichaamsvloeistoffen zoals bloed, urine, ontlasting<br />

of sperma. Ook voert ze diverse testen uit, zoals glucose- of waterstofademtesten. Onderzoeken die bijvoorbeeld nodig zijn om de oorzaak<br />

van een ziekte vast te stellen of om te controleren of een behandeling aanslaat. “Onder andere als gevolg van de coronapandemie is het aantal<br />

onderzoeken flink uitgebreid”, weet Johnny Wilthof, hoofd bedrijfsbureau bij Nijburg Klimaattechniek en Solid Air Climate Ceilings. “Een inpandige<br />

uitbreiding was noodzakelijk en werd mogelijk door alle ondersteunende functies naar een leegstaand pand aan de Paterswoldseweg 8<strong>04</strong><br />

in Groningen te verhuizen.”<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Nijburg Industry Group<br />

Alle kantoren op de eerste tot en met vierde verdieping zijn voorzien van klimaatplafonds, die zowel in de verwarming, koeling als ventilatie voorzien.<br />

Om het oude kantoorpand geschikt te maken<br />

voor zijn nieuwe functie, waren ingrijpende maatregelen<br />

nodig, vertelt Wilthof. “Zo zijn de gevels<br />

aangepast en is het pand van binnen grotendeels<br />

gestript en opnieuw ingedeeld.” In opdracht van<br />

SPIE Building Solutions leverde en installeerde<br />

Nijburg Klimaattechniek de ventilatiesystemen<br />

voor alle verdiepingen, terwijl Solid Air Climate<br />

Ceilings instond voor de klimaatplafonds en inductie<br />

units. Beide bedrijven maken onderdeel uit<br />

van de Nijburg Industry Group.<br />

Gelijkmatige temperatuurverdeling<br />

“Alle kantoren op de eerste tot en met vierde<br />

verdieping zijn door ons voorzien van klimaatplafonds,<br />

die zowel in de verwarming, koeling als<br />

ventilatie voorzien”, vertelt Wilthof. “Groot voordeel<br />

van klimaatplafonds is het hoge comfort.<br />

Door het watergevoerde plafondsysteem stroomt<br />

koud water voor de koeling en warm water voor de<br />

verwarming van de ruimte. De temperatuuroverdracht<br />

gebeurt grotendeels met behulp van straling,<br />

waardoor de kantoren op een gelijkmatige<br />

(constante) temperatuur gehouden worden. Doordat<br />

er geen (koude) lucht meer de ruimte in wordt<br />

geblazen, worden tochtklachten slim ondervangen.”<br />

In totaal leverde Solid Air Climate Ceilings<br />

1.850 m 2 metalen klimaatplafondpanelen, met<br />

een afmeting van 600 x 1.800 mm per paneel.<br />

Behaaglijke werken<br />

verblijfsomgeving<br />

Voor de bedrijfskantine op de begane grond is<br />

gekozen voor inductie units (type OKNI 300),<br />

1<strong>04</strong> | INSTALLATIEENBOUW.NL


CERTE GRONINGEN<br />

De producten van Solid Air Climate Ceilings passen bij de comfortbehoeften van de eindgebruiker, de technische eisen van een gebouw en de esthetische wensen<br />

van de architect.<br />

die een grotere ventilatiecapaciteit aankunnen<br />

dan de klimaatplafonds. Wilthof: “De OKNI 300<br />

inductie units zijn geschikt voor systeemplafonds,<br />

verdekte plafonds en plafonds met doorzaktegels<br />

met een nominale waarde van 300 mm. Maar<br />

ook voor vaste plafonds. Net als onze klimaatplafonds<br />

voorzien de units in de gewenste ventilatie,<br />

koeling én verwarming. De systemen staan<br />

garant voor een behaaglijke en gezonde werk- en<br />

verblijfsomgeving, een hoge energie-efficiëntie,<br />

minimale onderhoudskosten en uitgebreide architectonische<br />

mogelijkheden.”<br />

Voor het Certe kantoorgebouw zijn 34 inductie<br />

units geleverd, die de grote voordelen van lucht<br />

én water combineren. “De inductie units zijn in<br />

één lijn parallel aan de gevel aangebracht en via<br />

een luchtkanalensysteem gekoppeld aan de luchtbehandelingskast.<br />

Waterzijdig zijn de units gekoppeld<br />

aan het gkw- en cv-traject.”<br />

Strakke planning,<br />

zorgvuldige afstemming<br />

De grootste uitdaging in het project was de planning,<br />

vertelt Wilthof. “Om de korte doorlooptijd<br />

‘Doordat er geen<br />

(koude) lucht meer<br />

de ruimte in wordt<br />

geblazen, worden<br />

tochtklachten slim<br />

ondervangen’<br />

te halen, waren diverse disciplines gelijktijdig op de<br />

verdiepingen aan het werk. Dit vroeg om een strakke<br />

planning en een zorgvuldige afstemming. Elke week<br />

stond een bouwoverleg gepland. Bovendien was<br />

de interne logistiek complex. De gevel was volledig<br />

voorzien van steigers, waardoor alle materialen via<br />

de centrale entree en liften naar de juiste ruimtes gebracht<br />

moesten worden. Om dit mogelijk te maken,<br />

hebben wij bijvoorbeeld speciale karren aangeschaft<br />

om de klimaatplafondpanelen te vervoeren.”<br />

In totaal leverde Solid Air Climate Ceilings 1.850 m 2 metalen klimaatplafondpanelen, met een afmeting van<br />

600 x 1.800 mm per paneel.<br />

Sinds 1986 hanteert Solid Air Climate Ceilings de<br />

hoogste standaard voor comfortbeleving in woonen<br />

werkomgevingen. Dit doet zij door het leveren<br />

van duurzame systemen op het gebied van klimaatplafonds,<br />

inductie units en hybride plafonds.<br />

Solid Air blijft zichzelf uitdagen om deze hoogste<br />

standaard te handhaven, door producten te ontwikkelen<br />

die passen bij de comfortbehoeften van de<br />

eindgebruiker, de technische eisen van een gebouw<br />

en de esthetische wensen van de architect. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 105


SAMENWERKINGSINITIATIEF GIDST<br />

WONINGEIGENAREN NAAR DE OPTIMALE<br />

VLOER- EN VLOERVERWARMINGSOPLOSSING<br />

Wanneer woningeigenaren op zoek zijn naar een nieuwe vloer, start het oriëntatieproces bijna altijd online. Een surfrondje op het web levert<br />

immers snel en gemakkelijk de nodige informatie op. Over de vloer zélf, maar ook over de mogelijkheden en onmogelijkheden van vloerverwarming,<br />

een component die rondom de aanschaf van een nieuwe vloer steeds vaker wordt toegepast. Tijdens nieuwbouwprojecten, maar ook als een<br />

bestaande woning naar de maatstaven en het wensenpakket van deze tijd wordt gerenoveerd. De hieronder vermelde case bevestigt dat.<br />

Tekst Chris Elbers | Beeld Informatiecentrum Parket en Vloerverwarming<br />

Met de wens om in zijn wat oudere en van een<br />

houten constructievloer voorziene woning een<br />

nieuwe vloer én vloerverwarming aan te brengen,<br />

bracht een woningeigenaar op internet op<br />

beide vlakken het aanbod in kaart. Tijdens de<br />

zoektocht belandde hij al snel op www.parketenvloerverwarming.nl,<br />

de website van het Informatiecentrum<br />

Parket en Vloerverwarming, een onafhankelijk<br />

platform waar consumenten, bouwers,<br />

‘De vloer brengt letterlijk en figuurlijk warmte<br />

in onze woning’<br />

installateurs en designers terecht kunnen voor<br />

uiteenlopende informatie over de combinatie<br />

van houten parketvloeren en vloerverwarming.<br />

“Hier zag de woningeigenaar niet alleen welke<br />

vloerverwarmingssystemen er allemaal bestaan,<br />

maar kreeg hij ook inzicht in welke van deze<br />

systemen gecombineerd kunnen worden met<br />

een houten afwerkvloer”, zegt Sietse Stad, unit<br />

Eiken parketvloer gelegd in een Hongaarse puntpatroon met een wenge bies. (Beeld: Marc Dorleijn fotografie)<br />

106 |<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL


manager bij JK Vloerverwarming uit Ede. “Uiteindelijk<br />

kwam hij via het platform terecht bij Martijn<br />

de Wit Vloeren, een parketvloerspecialist bij<br />

hem in de regio.”<br />

Deskundig advies<br />

Aansluitend bracht de woningeigenaar een<br />

bezoek aan het bedrijf in het Noord-Hollandse<br />

Schagen. Na een plezierige en professionele<br />

ontvangst werd hij door de specialisten<br />

van Martijn de Wit Vloeren uitvoerig<br />

bijgepraat over de beschikbare houtsoorten<br />

en legwijzen. ❯<br />

Informatiecentrum<br />

Parket en Vloerverwarming<br />

In de markt bestaan de nodige onduidelijkheden<br />

over de combinatie van parket en vloerverwarming.<br />

Voor producenten van houten<br />

vloeren, leveranciers van parket en vloer afwerkmiddelen<br />

en leveranciers van vloerverwarmingssystemen<br />

reden om met elkaar de samenwerking<br />

te zoeken. Het resultaat daarvan komt<br />

tot uiting via het Informatiecentrum Parket en<br />

Vloerverwarming. De organisatie heeft een speciale<br />

website ontwikkeld waarop uitvoerige informatie<br />

gevonden kan worden over parket en<br />

vloerverwarming. Het portaal (www.parketenvloerverwarming.nl)<br />

is toegankelijk voor en ingedeeld<br />

naar verschillende doelgroepen: consumenten,<br />

parketspecialisten, bouwers, designers<br />

en installateurs. Binnen het platform zijn onder<br />

meer ruim 200 parketspeciaalzaken uit geheel<br />

Nederland actief. Zij werken nauw samen met<br />

vloerverwarmingsspecialisten en leveranciers<br />

van vloerafwerkingsmiddelen, zoals egalines,<br />

lijmen, lakken en oliën.<br />

Parketvloeren zijn verkrijgbaar in diverse patronen. Hier een speciaal verouderd vlechtpaneel in eiken.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 107


Een traject dat resulteerde in de keuze voor<br />

een extra brede, samengestelde vloer met een<br />

toplaag van eiken. Maar daar bleef het niet<br />

bij. De onderneming diende hem ook van een<br />

deskundig advies over alle mogelijkheden op<br />

het gebied van vloerverwarming. “Hieruit bleek<br />

dat over de houten constructievloer bijvoorbeeld<br />

een fermacell ® vloersysteem geplaatst zou kunnen<br />

worden”, vervolgt Stad. “Het gaat hierbij<br />

om een warmte- en geluidsisolerende droge<br />

dekvloer. Na het aanbrengen hiervan kan hierin<br />

door ons een vloerverwarmingssysteem worden<br />

aangebracht. Een specialisme dat wordt gecombineerd<br />

met het op correcte wijze afdichten van<br />

de leidingen, het aanbrengen van een vlakke<br />

egalinelaag en het installeren hiervan op de<br />

houten vloerconstructie.”<br />

Warmte in de woning<br />

Nadat de keuze voor zowel de vloer als vloerverwarming<br />

was gemaakt, ging het soepel en snel.<br />

Binnen een tijdsbestek van slechts één ochtend<br />

was de fermacell ® gipsvezel dekvloer ingefreesd.<br />

Direct daarna kon worden gestart met het dichten<br />

van de leidingen en het egaliseren van de<br />

vloer. Hierna volgde het leggen van de fraaie<br />

houten vloer. Het resultaat: een zeer tevreden<br />

klant die bijzonder in zijn nopjes was over de<br />

gemaakte keuze en de gehanteerde aanpak.<br />

“De vloer brengt letterlijk en figuurlijk warmte<br />

in onze woning”, zo luidde het eindoordeel van<br />

de woningeigenaar. “Dankzij de goede samenwerking,<br />

de jarenlange ervaring en een ruime<br />

Direct sfeer en warmte met brede eiken delen op ingefreesde vloerverwarming. (Beeld: Marc Dorleijn fotografie)<br />

specifieke expertise hebben het Informatiecentrum<br />

Parket en Vloerverwarming, Martijn de Wit<br />

Vloeren, JK Vloerverwarming en James Hardie<br />

Netherlands ons verzekerd van een prachtige en<br />

comfortverhogende oplossing waarvan we nog<br />

vele jaren plezier zullen hebben.” ❚<br />

James Hardie Netherlands<br />

Het vanuit Wijchen opererende James Hardie<br />

Netherlands houdt zich bezig met de<br />

productie en levering van gipsvezelplaten en<br />

vloerelementen onder de merknaam fermacell<br />

® , het hoogwaardige alternatief voor gipskartonplaten<br />

en natte dekvloeren. De unieke<br />

afbouwplaat van gipsvezel is een duurzaam<br />

geproduceerd plaatmateriaal dat een superieure<br />

brandwerendheid, akoestische isolatie<br />

en slagvastheid combineert.<br />

De fermacell ® vloerelementen zijn ingefreesd en voorzien van vloerverwarming. Vervolgens zijn de sleuven<br />

dichtgesmeerd, is de vloer geëgaliseerd en is de houten afwerkvloer geplaatst. (Beeld: James Hardie Netherlands)<br />

JK Vloerverwarming<br />

Het in Ede gevestigde JK Vloerverwarming<br />

richt zich al zo'n 27 jaar op het adviseren,<br />

ontwikkelen, produceren en installeren van<br />

oplossingen op het gebied van afgiftesystemen<br />

met lagetemperatuurverwarming en<br />

hogetemperatuurcomfortkoeling. Kwaliteiten<br />

die het bedrijf maken tot dé specialist<br />

in vloerverwarming voor zowel nieuwe als<br />

bestaande woningen en utiliteitsgebouwen.<br />

De onderneming werkt door heel het land<br />

met gespecialiseerde medewerkers: de basis<br />

voor complete ontzorging én topkwaliteit.<br />

Tegelijk onderhoudt JK Vloerverwarming<br />

een intensieve samenwerking met gekwalificeerde<br />

parketspecialisten. Daarbij worden<br />

de verschillende mogelijkheden en uitvoeringen<br />

qua vloer en vloerverwarming nauwgezet<br />

op elkaar afgestemd. Ongeacht of het<br />

gaat om het leggen van een gloednieuwe<br />

houten vloer of het installeren van een efficiënt<br />

vloerverwarmingssysteem, elke klant<br />

is verzekerd van een hoogwaardige en duurzame<br />

oplossing die tot in de puntjes aan de<br />

verwachtingen voldoet.<br />

108 | INSTALLATIEENBOUW.NL


Kies bewust voor<br />

- duurzame energie<br />

- een schoner milieu<br />

- producten op maat<br />

Natuurlijk HOROS voor een verantwoord klimaat!<br />

Horos ontwikkelt sinds 1953 producten voor de meest uiteenlopende<br />

klimaatinstallaties in gebouwen. Altijd op zoek naar pasklare<br />

oplossingen op het gebied van comfort en prestatieverbetering,<br />

blijven wij onze producten innoveren voor nu en in de toekomst.<br />

een<br />

verantwoorde<br />

keuze<br />

Wij adviseren u graag op het gebied van:<br />

- Warmtepompen<br />

- Koeling<br />

- Luchtbehandeling<br />

- Bevochtiging<br />

- Datacentra<br />

- Optimalisatie en verduurzaming van bestaande installaties<br />

R&D medewerkers garanderen dat u een verantwoorde<br />

en duurzame keuze maakt.<br />

+31 (0)35 603 90 60 | www.horos.nl


STEUNGREPEN IN ZWART: COMFORT,<br />

WELZIJN EN DESIGN VOOR IEDEREEN<br />

De Delabie groep, expert in toegankelijke en sanitaire producten voor publieke ruimten, breidt haar Be-Line ® assortiment uit met een nieuwe<br />

afwerking in mat zwart. Vanaf nu zijn ook de steungrepen volledig in het zwart verkrijgbaar.<br />

Tekst Rob Buchholz |<br />

Beeld Delabie<br />

De esthetische vormgeving wordt gekenmerkt door strakke, onopvallende lijnen.<br />

De Be-Line ® steungrepen en douchezitjes nemen<br />

het stigmatiserend aspect van toegankelijk gemaakt<br />

sanitair weg voor mensen met een tijdelijk,<br />

gedeeltelijk of definitief verlies van mobiliteit.<br />

Deze innovatieve producten maken sanitaire<br />

voorzieningen zowel aangenaam als toegankelijk.<br />

Hun esthetische vormgeving wordt gekenmerkt<br />

door strakke, onopvallende lijnen die op natuurlijke<br />

wijze opgaan in de ruimte.<br />

Ga voor volledig zwart<br />

De verschillende afwerkingen zorgen voor een visueel<br />

contrast met de muur en passen zich aan<br />

alle soorten interieurstijlen aan. Voor een ‘Total<br />

BLACK look’ maken deze grepen het BLACK SPI-<br />

RIT assortiment compleet, dat reeds elektronische<br />

kranen, zeepverdelers, toiletpapierhouders, kledinghaken<br />

en handendrogers, maar ook wastafels,<br />

toiletten en urinoirs omvat. Dit elegante assortiment<br />

in zwart ondersteunt de opwaardering van<br />

sanitair in publieke ruimten. Het sanitair wordt<br />

vandaag de dag immers beschouwd als uithangbord<br />

voor instellingen.<br />

Veiligheid en welzijn<br />

Zoals alle toegankelijkheidsproducten van Delabie<br />

biedt dit Be-Line ® gamma ook tien jaar garantie.<br />

De grepen zijn geschikt voor iedereen: het<br />

110 | INSTALLATIEENBOUW.NL


Het sanitair wordt vandaag de dag beschouwd als uithangbord voor instellingen.<br />

gedeeld gebruik van de sanitaire ruimte is aangenamer<br />

en geeft elke gebruiker een gevoel van<br />

welzijn en comfort.<br />

Zwart, ook stijlvol in<br />

publieke ruimten<br />

Zwart is tijdloos en een vaste waarde die een<br />

stijlvolle uitstraling geeft aan het sanitair en<br />

zorgt voor een retro- en industriële sfeer. Dela-<br />

Zwart is tijdloos, geeft een stijlvolle uitstraling en<br />

zorgt voor een retro- en industriële sfeer.<br />

bie weet dat er specifieke producten ontworpen<br />

moeten worden die bestand zijn tegen intensief<br />

gebruik en die eenvoudig te reinigen zijn. Dit om<br />

een optimale hygiëne te garanderen voor alle gebruikers.<br />

Daarom koos Delabie ervoor om tevens<br />

een assortiment sanitaire toestellen te ontwikkelen<br />

in RVS 3<strong>04</strong> met een afwerking in mat zwart<br />

Teflon ® . Deze nieuwe wastafels, toiletten en urinoirs<br />

beantwoorden zowel aan de zwarte trend<br />

in sanitaire voorzieningen als aan de vereisten<br />

voor openbare gebouwen.<br />

Teflon ®<br />

Teflon ® of PTFE is een materiaal dat bestand is<br />

tegen chemische producten. Dit is hetzelfde materiaal<br />

dat wordt gebruikt voor pannen en kookpotten<br />

in de keuken. Sanitaire voorzieningen (wastafel,<br />

toilet, urinoir) worden echter niet blootgesteld<br />

aan dezelfde belasting als een pan in de keuken<br />

(hoge temperaturen, gebruik van snijdend materiaal<br />

zoals een mes), waardoor de zwarte afwerking<br />

langer intact zal blijven. Bovendien heeft Teflon ®<br />

een beperkte grip. Kalkaanslag, de belangrijkste<br />

vijand van zwarte kleur, zal zich dus moeilijk kunnen<br />

vasthechten. Bijgevolg worden het onderhoud<br />

en de reiniging van uw sanitaire toestellen<br />

vereenvoudigd.<br />

German Design Award<br />

Het FINO design urinoir in RVS met afwerking<br />

in mat zwart Teflon ® is inmiddels bekroond met<br />

'Deze innovatieve<br />

producten<br />

maken sanitaire<br />

voorzieningen zowel<br />

aangenaam als<br />

toegankelijk'<br />

een Special mention tijdens de German Design<br />

Award <strong>2023</strong>. Deze prijs, toegekend door de<br />

jury van experts van de Duitse Raad van Design,<br />

staat binnen de wereld van designwedstrijden<br />

gekend als één van de meest erkende<br />

ter wereld en heeft een gedegen reputatie opgebouwd.<br />

Jaarlijks worden diverse designproducten<br />

beoordeeld en geselecteerd voor hun<br />

individuele vernieuwende bijdrage. Dit FINO<br />

design urinoir weegt niet veel en is eenvoudig<br />

te plaatsen. De verborgen hevel is ideaal voor<br />

gebruik in publieke ruimten zoals restaurants,<br />

scholen of kantoren.<br />

Ook de TEMPOFLUX 3, een zelfsluitende toiletkraan<br />

met directe spoeling, viel in de prijzen. Dit<br />

product won de Muuuz International Awards<br />

2022 in de categorie Interieuruitrusting. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 111


Stop lekkende toiletten in publieke<br />

ruimten dankzij het DELABIE direct<br />

spoelsysteem zonder reservoir<br />

het beste in<br />

vloerverwarming<br />

+ vloerkoeling =<br />

klimaatvloeren<br />

Waterbesparing: antileksysteem,<br />

« intelligente » automatische spoeling<br />

(het spoelvolume past zich aan in functie<br />

van het gebruik)<br />

Doeltreffendheid: krachtige spoeling steeds<br />

beschikbaar<br />

De nieuwe betrouwbare<br />

partner voor al uw projecten<br />

met klimaatvloeren.<br />

Uw project<br />

is onze zorg.<br />

Klimaatvloeren Nederland bv<br />

De Corridor 16 F<br />

3621 ZB Breukelen<br />

0346 - 725 994<br />

info@klimaatvloerennederland.nl<br />

Hygiëne: bacteriegroei voorkomen<br />

door afwezigheid van stilstaand water,<br />

automatische spoeling zonder manueel<br />

contact, periodieke spoeling elke 24h<br />

na het laatste gebruik<br />

Gemakkelijke installatie: voorgemonteerd<br />

zelfdragend voorwandsysteem met<br />

aanpasbare en moduleerbare waterdichte<br />

inbouwdoos (spoelsysteem ook beschikbaar<br />

zonder voorwandsysteem)<br />

Comfort: gevraagde spoeling (drukknop)<br />

of automatische spoeling na vertrek van de<br />

gebruiker (zonder manueel contact)<br />

www.klimaatvloerennederland.nl<br />

Meer informatie op delabiebenelux.com<br />

Adv_Klimaatvloeren_95x267mm.indd 1 05-06-<strong>2023</strong> 09:14


STEKERBAAR INSTALLEREN | THE CITY POST ZWOLLE | ZONNEPANELEN AANSLUITEN


NIEUW: VIVARES HCL VAN LEDVANCE<br />

VOOR EFFECTIEVE WERKPLEKCONCEPTEN IN KANTOREN<br />

VIVARES HCL brengt biologisch effectief<br />

licht – human centric lighting – naar<br />

kantoortuinen en hele verdiepingen.<br />

Het bootst de natuurlijke veranderingen<br />

in het daglicht zeer nauwkeurig na, wat<br />

aantoonbaar de prestaties, het welzijn en<br />

de tevredenheid van alle medewerkers<br />

ten goede komt. Bovendien biedt het<br />

innovatieve IoT-lichtmanagementsysteem<br />

potentiële energie- en CO 2 -besparingen<br />

tot 80% in vergelijking met conventionele<br />

technologie.<br />

EFFECT BEWEZEN<br />

Met behulp van een gecertificeerd algoritme<br />

bootst VIVARES HCL, in combinatie met<br />

BIOLUX HCL-armaturen, de natuurlijke<br />

veranderingen in daglicht tot 95% na. Zelfs<br />

in donkere kamers voelt de verlichting aan<br />

alsof u buiten zit. Het zorgt voor maximale<br />

concentratie in de ochtend en ontspanning<br />

in de avond. Verschillende studies hebben<br />

het effect van identiek gesimuleerd daglicht<br />

bewezen.<br />

De resultaten variëren van twee uur extra<br />

effectieve werktijd per maand tot een<br />

productiviteitsstijging van 4,5% en een<br />

jaar lang langer personeelsbehoud.<br />

Tegelijkertijd daalt het foutenpercentage<br />

met 2% en het ziekteverzuim met 1%<br />

(bron: AT Kearney, Quantified benefits of<br />

Human Centric Lighting, 2015).<br />

COMFORTABEL LICHTBEHEER<br />

OP KANTOOR<br />

VIVARES HCL kan een groot aantal HCLlichtbronnen<br />

en -sensoren per besturingseenheid<br />

aansluiten, waardoor het ideaal is<br />

voor open kantoren of verdiepingen. Naast<br />

de human centric lighting functie biedt het<br />

systeem, dat beschikbaar is als een zeer<br />

compatibele DALI- of draadloze Zigbeeversie,<br />

alle andere voordelen van het<br />

innovatieve VIVARES IoT-lichtmanagementsysteem.<br />

Het is comfortabel voor installateurs<br />

en gebruikers en creëert optimale lichtomstandigheden<br />

voor alle gedefinieerde eisen.<br />

Bovendien biedt het potentiële energie- en<br />

CO 2 -besparingen tot 80% in vergelijking<br />

met armaturen met fluorescentielampen.<br />

Dankzij de optionele clouddiensten van<br />

VIVARES kan de efficiëntie nog verder<br />

worden verhoogd.<br />

GEAVANCEERDE HULPMIDDELEN,<br />

PERSOONLIJK ADVIES<br />

Lichtplanning, preconfiguratie, inbedrijfstelling<br />

en onderhoud tijdens de werking<br />

verlopen snel en eenvoudig dankzij goed<br />

ontworpen tools zoals het VIVARES-portaal<br />

en de VIVARES-app. Heeft u vragen over<br />

VIVARES, dan helpt het team deskundigen<br />

u graag (benelux@ledvance.com).<br />

Scan voor meer informatie<br />

de QR code of kijk op<br />

benelux.ledvance.com/vivares


INHOUD<br />

Een snelle en feilloze assemblage van woonunits én installaties 116<br />

The City Post: snel en stekerbaar geïnstalleerd 118<br />

Zonnepanelen aansluiten? 120<br />

Versneld naar een InstallQ-erkenning 122<br />

116 118<br />

120 122<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 115


ELEKTROTECH<br />

EEN SNELLE EN FEILLOZE ASSEMBLAGE<br />

VAN WOONUNITS ÉN INSTALLATIES<br />

Arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa zijn van grote waarde voor de Flevolandse economie en samenleving. Met name in de Noordoostpolder,<br />

Dronten en Zeewolde wonen en werken relatief veel arbeidsmigranten en de verwachting is dat dit aantal alleen maar zal toenemen.<br />

Om ook de nieuwe arbeidsmigranten goed en veilig onderdak te bieden, moet op korte termijn fatsoenlijke huisvesting gerealiseerd<br />

worden. Een handschoen die aannemer Van den Nagel Modulaire <strong>Bouw</strong>, installateur Elektrend, specialist in stekerbaar installeren Attema en<br />

assemblagebedrijf RKwadraat gezamenlijk hebben opgepakt. Recent hebben de bedrijven negentig comfortabele en functionele woonunits<br />

opgeleverd in Zeewolde, die in slechts enkele maanden zijn geprefabriceerd en geassembleerd.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Attema<br />

Aan de Bosruiterweg in Zeewolde pronken drie<br />

nieuwe woonblokken met elk dertig comfortabele<br />

en functionele modulaire woonunits. De<br />

woonunits zijn opgebouwd uit drieënhalve containerunit<br />

van 3 bij 12 meter en tot drie lagen<br />

hoog gestapeld. “De units zijn volledig geprefabriceerd<br />

op de productielocatie van Van den Nagel<br />

Modulaire <strong>Bouw</strong> in Barneveld”, vertelt Michel<br />

Boekweit, projectmanager bij Attema. “Hierdoor<br />

hoefden zij op de bouw slechts nog gekoppeld<br />

en afgewerkt te worden. Ons Installeren 2.0 concept<br />

sluit hier naadloos bij aan en maakte een<br />

snelle en feilloze assemblage van alle elektrotechnieken<br />

mogelijk.”<br />

Snelle montage,<br />

eenvoudig handwerk<br />

Verantwoordelijk voor de elektrotechnische installaties<br />

in de migrantenwoningen is Elektrend, dat in<br />

Zeewolde haar eerste stappen in 100% stekerbaar<br />

installeren zette. “In het verleden hebben wij al<br />

stekerbare verlichtingstechnieken toegepast”, vertelt<br />

Hans van den Brink, eigenaar van Elektrend.<br />

“We waren dus al bekend met de voordelen van<br />

stekerbaar installeren, zoals een snelle montage,<br />

eenvoudig handwerk en minimale faalkosten. Voordelen<br />

die in dit project zelfs noodzakelijk waren om<br />

de haalbaarheid en maakbaarheid te garanderen.<br />

Maar waar moesten we beginnen?” Via groothan-<br />

del Robri kwam Elektrend in contact met Attema,<br />

dat de complete stekerbare engineering heeft verzorgd.<br />

“Attema had op dat moment net haar Installeren<br />

2.0 concept gelanceerd en alle componenten<br />

op voorraad liggen”, vertelt Van den Brink. “Op<br />

basis van mijn installatietekeningen heeft zij exact<br />

in kaart gebracht welke installatiedozen waar geïnstalleerd<br />

moesten worden, met welke kabeltypes<br />

en kabellengtes. Vervolgens heeft RKwadraat de<br />

technische assemblage van de prefabs verzorgd.”<br />

Compleet pakket<br />

Het installeren 2.0 concept in Zeewolde betreft<br />

alle E-technieken in de woningen. Vanaf de Click-<br />

De woonunits zijn opgebouwd uit drieënhalve containerunit van 3 bij 12 meter en tot drie lagen hoog gestapeld.<br />

116 | INSTALLATIEENBOUW.NL


ELEKTROTECH<br />

mate NXT groepenkasten t/m de AK2 kabeldozen,<br />

brandwerende hollewanddozen, verlichtingspunten,<br />

rookmelders, internetaansluitingen en<br />

voeding voor de elektrische verwarming en inclusief<br />

alle koppelsnoeren, vertelt Boekweit: “Alleen<br />

de voedingskabel vanaf de hoofdmeterkast naar<br />

de onderverdelers in de appartementen is traditioneel<br />

uitgevoerd.” Alle technieken zijn al in de<br />

fabriek van Van den Nagel Modulaire <strong>Bouw</strong> in de<br />

containerunits aangebracht. “In de opstartfase heb<br />

ik hiervoor drie arbeidskrachten ingezet, maar in<br />

principe zijn twee monteurs voldoende”, benadrukt<br />

Van den Brink. “Samen kunnen zij twintig tot dertig<br />

containers per week installeren.” De monteurs hebben<br />

achtereenvolgens de gaten geboord, de kabels<br />

naar het plafond getrokken en de stopcontacten en<br />

centraaldozen bevestigd. “De voedingskabels zijn<br />

hier in rolletjes naast gehangen en op de projectlocatie<br />

naar de volgende unit geleid en ingeplugd.<br />

Net voor de oplevering zijn alle systeemplafonds<br />

bevestigd, waarna ook de verlichting op de centraaldozen<br />

is aangesloten.”<br />

‘Het zijn echt<br />

woningen<br />

voor en door<br />

arbeidsmigranten<br />

geworden’<br />

Het installeren 2.0 concept in Zeewolde betreft alle E-technieken in de woningen. Vanaf de Click-mate NXT<br />

groepenkasten t/m de AK2 kabeldozen, brandwerende hollewanddozen, verlichtingspunten, rookmelders,<br />

internetaansluitingen en voeding voor de elektrische verwarming en inclusief alle koppelsnoeren.<br />

Installeren wordt assembleren<br />

Anno <strong>2023</strong> wordt het steeds moeilijker om<br />

technisch geschoold personeel te vinden, met<br />

voldoende kennis om elektrische installaties<br />

aan te leggen, aan te sluiten en in bedrijf te<br />

stellen, merkt Van den Brink. “Installeren 2.0<br />

speelt hier perfect op in. Uitgangspunt is namelijk<br />

dat monteurs niet meer met een schroevendraaier<br />

of met hun handen bij de draden<br />

hoeven te komen. In plaats hiervan hoeven de<br />

technieken slechts nog geassembleerd te worden.”<br />

Dit biedt mogelijkheden om met lager<br />

geschoold personeel en arbeidsmigranten te<br />

werken, waarvoor ook in dit project is gekozen.<br />

“Het zijn echt woningen voor en door arbeidsmigranten<br />

geworden.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 117


ELEKTROTECH<br />

VOORMALIG POSTSORTEERCENTRUM WORDT DUURZAAM MULTI-TENANT KANTOORGEBOUW<br />

THE CITY POST:<br />

SNEL EN STEKERBAAR GEÏNSTALLEERD<br />

Naast het station van Zwolle, aan de Westerlaan staat al decennialang een imposant gebouw dat tot halverwege de jaren ’90 in gebruik was<br />

als postsorteercentrum. Op initiatief van DC Vastgoed wordt het gebouw nu getransformeerd tot The City Post; een ‘high-end’ kantoorgebouw<br />

waar mensen en organisaties kunnen ondernemen, ontmoeten, samenwerken en netwerken. Zowel tijdens het ontwerp als de bouw staan de<br />

BREEAM-NL ‘Excellent’ certificeringscriteria centraal. Bovendien moet het bedrijfsverzamelgebouw straks Paris Proof functioneren.<br />

Tekst Lieke Bousema | Beeld Isolectra<br />

De uitvoering van project The City Post is opgedeeld<br />

in fases. Net voor de zomer is fase 1 opgeleverd,<br />

dat de transformatie en verduurzaming<br />

van de laagbouw betreft. De werkzaamheden<br />

zijn uitgevoerd door Aannemersbedrijf Bramer in<br />

samenwerking met Weever Sloopwerken, Façadis<br />

Gevelbouw, Inteco en De Groot <strong>Installatie</strong>groep.<br />

“In opdracht van DC Vastgoed hebben wij de casco<br />

installaties voor de diverse verdiepingen gemaakt”,<br />

vertelt René van der Zwaag, Projectleider bij De<br />

Groot <strong>Installatie</strong>groep. “Van werktuigbouwkundige<br />

installaties tot sprinklerinstallaties, elektra-installaties,<br />

brandmeldinstallaties en toegangscontrolesystemen<br />

en inclusief bijbehorende regeltechnieken.<br />

Bovendien zijn wij verantwoordelijk voor de uitvoering<br />

van diverse huurderswensen.”<br />

Stekerbaar installeren<br />

De laagbouw is voor zijn nieuwe functie volledig<br />

gestript, vertelt Van der Zwaag. “Alleen het betoncasco<br />

is overeind gebleven. Ruim twee jaar<br />

geleden zijn alle oude installaties uit het gebouw<br />

verwijderd en zijn een nieuw trafostation en een<br />

nieuwe hoofdverdeelkast geplaatst. Vervolgens<br />

zijn wij in september 2022 gestart met de aanleg<br />

van de gebouwgebonden installaties, die in een<br />

In de laagbouw zijn klimaatplafonds geïnstalleerd,<br />

waarin een stroompunt voor de bewegingssensor en<br />

het armatuur aangebracht moest worden.<br />

zeer korte doorlooptijd gemonteerd moesten worden.<br />

We konden ons geen fouten of vertragingen<br />

permitteren. Daarom hebben wij heel bewust gekozen<br />

voor stekerbaar installeren met Isolectra.”<br />

“We werken steeds vaker met jonge(re) krachten en inleners. Een onfeilbaar systeem biedt in dat geval uitkomst.”<br />

Early adopter<br />

De Groot <strong>Installatie</strong>groep en Isolectra kunnen<br />

terugvallen op een lange en hechte relatie. Sterker<br />

nog: De Groot <strong>Installatie</strong>groep was één van<br />

de early adopters van stekerbaar installeren met<br />

Wieland, dat volgens Van der Zwaag dé oplossing<br />

biedt voor de korte doorlooptijden én personele<br />

uitdagingen in de bouw. “We werken steeds vaker<br />

met jonge(re) krachten en inleners. Een onfeilbaar<br />

systeem biedt in dat geval uitkomst”, vertelt<br />

hij. Collega en Werkvoorbereider/Engineer Mick<br />

Loohuizen vult hem aan: “Door stekerbaar te installeren,<br />

hoeven monteurs niet meer met hun<br />

handen bij de draden te komen. In plaats hiervan<br />

118 | INSTALLATIEENBOUW.NL


ELEKTROTECH<br />

“We konden ons geen fouten of vertragingen permitteren. Daarom hebben wij heel bewust gekozen voor stekerbaar installeren met Isolectra.”<br />

hoeven zij slechts te assembleren. Dankzij verschillende<br />

connectorkleuren en duidelijke coderingen<br />

worden aansluitfouten voorkomen.”<br />

Ruim 1.300 sensoren<br />

In The City Post is Isolectra in eerste instantie<br />

benaderd voor de stekerbare verlichting en sensoren.<br />

“In de laagbouw zijn Inteco klimaatplafonds<br />

geïnstalleerd, waarin een stroompunt voor de<br />

bewegingssensor en het armatuur aangebracht<br />

moest worden”, vertelt Loohuizen. “We hebben<br />

Isolectra gevraagd om hier een oplossing voor uit<br />

te werken.” Yannick Boertje, Key Accountmanager<br />

bij Isolectra: “Wij hebben een stekerbaar systeem<br />

voor één verdieping uitgewerkt, die vervolgens<br />

eenvoudig doorgezet kon worden naar de andere<br />

verdiepingen.” In totaal zijn via groothandel Technische<br />

Unie ruim 1.300 sensoren geleverd, vertelt<br />

hij. “Gekozen is voor de nieuwe DACO DALI-2 bewegingssensoren,<br />

die via stekerbare verbindingen<br />

gekoppeld zijn aan de verlichtingsarmaturen. Hier-<br />

In The City Post is Isolectra in eerste instantie benaderd voor de stekerbare verlichting en sensoren.<br />

‘Dankzij verschillende connectorkleuren<br />

en duidelijke coderingen worden<br />

aansluitfouten voorkomen’<br />

bij is gebruik gemaakt van een gescheiden Wieland<br />

GST18i3 ® koppelsnoer voor de voeding en Wieland<br />

BC14i2 ® DALI-koppelsnoer voor de DALI-sturing. En<br />

ook voor het doorlussen van de armaturen is gebruik<br />

gemaakt van Wieland koppelsnoeren.”<br />

Geprefabriceerde sensoren<br />

Ook in de gangen is alle verlichting aangesloten<br />

met behulp van het Wieland GST18 ® -systeem, vertelt<br />

Loohuizen. “Bovendien zijn aluminium klapgoten<br />

(wandgoten) toegepast van Bi Select, waarin<br />

om de 1.800 mm een Wieland 230 Volt verdeelblok<br />

zit. Hiermee worden straks de werkplekken<br />

gevoed.” Tot slot leverde Isolectra hoogwaardige<br />

bewegingssensoren van B.E.G. inclusief Wieland<br />

GST snoeren, waardoor deze plug-and-play gekoppeld<br />

konden worden in de Wieland GST installatie.<br />

Nu de laagbouw is opgeleverd, is De Groot <strong>Installatie</strong>groep<br />

gestart met de calculaties voor de hoogbouw,<br />

waar op dit moment de stripsloop en asbestverwijdering<br />

plaatsvinden. Ook in deze fase maakt<br />

De Groot <strong>Installatie</strong>groep graag weer gebruik van<br />

de stekerbare technieken van Isolectra. Wordt ongetwijfeld<br />

vervolgd. ❚<br />

BOUWINFO<br />

Opdrachtgever<br />

DC Vastgoed<br />

Architect<br />

De Architekten Cie (exterieur) en<br />

Fokkema & Partners (interieur)<br />

Aannemer<br />

Aannemersbedrijf Bramer<br />

Sloopwerken<br />

Weever Sloopwerken<br />

Gevelbouw<br />

Façadis Gevelbouw<br />

<strong>Installatie</strong>s<br />

De Groot <strong>Installatie</strong>groep<br />

Klimaatplafonds<br />

Inteco<br />

Stekerbare technieken<br />

Isolectra<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 119


ELEKTROTECH<br />

ZO BEPAAL JE DE CAPACITEIT VAN DE VERDEELINRICHTING<br />

ZONNEPANELEN AANSLUITEN?<br />

Of het nu is om kosten te besparen bij hoge gasprijzen, het duurzame imago te laden of onafhankelijk te willen zijn van het steeds vollere elekriciteitsnet:<br />

steeds meer particulieren en bedrijven kiezen voor zonnepanelen als alternatieve energiebron. Bij Elektro Internationaal neemt<br />

het aantal klanten dat zonnepanelen wil koppelen aan nieuwe en bestaande verdeelpanelen zienderogen toe. En daarmee ook de vragen vanuit<br />

de markt over hoe dat veilig te doen.<br />

Tekst en beeld | Elektro Internationaal<br />

Dirk Blom, Verkoopleider Utiliteit bij Elektro Internationaal<br />

ziet dat steeds meer installateurs<br />

de kennis in huis hebben om dat op een verantwoorde<br />

manier te doen. “Maar helaas zijn er nog<br />

steeds partijen die onvoldoende op de hoogte zijn<br />

van wat er nodig is om PV in te koppelen op een<br />

bestaande verdeler”, vertelt hij. “En een eindklant<br />

moet toch blind kunnen varen op het advies dat<br />

hij krijgt. Wat we wel tegenkomen, is dat een<br />

klant het dak vol wil leggen met zonnepanelen.<br />

De gangbare gedachte is dan vaak ‘ik heb een<br />

63A aansluiting, ik gebruik 63A en daar is het<br />

railsysteem van mijn verdeelkast op uitgelegd.<br />

Dus ik leg voor 63A PV op het dak. Aansluiten<br />

op de verdeelinrichting en draaien maar’. Scope<br />

12, de brandrisico-inspectie van zonnepanelen,<br />

steekt daar dan een stokje voor. Die schrijft voor<br />

dat je de 63A die je gebruikt, moet optellen bij<br />

de 63A van de zonnepanelen die je gaat inkoppelen.<br />

In dat geval moet je verdeelinrichting dus<br />

qua zwaarte uitgelegd zijn op 125A. Een misvatting<br />

die we daarbij nog wel eens tegenkomen, is<br />

dat de hoofdschakelaar dan ook verzwaard moet<br />

worden. Maar dat is natuurlijk onzin. De netaansluiting<br />

verandert immers niet. Je voegt alleen een<br />

andere energiebron toe.”<br />

Optellen van stromen<br />

“In de particuliere stoppenkast is het zeker verstandig<br />

om aan het optellen te slaan”, aldus<br />

Blom. “Maar in grotere installaties is het vooral<br />

handig om te weten wáár in de verdeler de PV<br />

wordt ingekoppeld, want dat bepaalt waar precies<br />

de stromen komen te lopen. Als voorbeeld gebruiken<br />

we wel eens een slang die is aangesloten op<br />

een regenpijp. Stel je zet daar nog een slang op.<br />

De regenpijp kan maar een bepaalde hoeveelheid<br />

‘Wie zijn blik naar de toekomst richt, kan een<br />

verdeler beter iets zwaarder uit laten voeren<br />

om eventuele uitbreidingen op te vangen’<br />

water aan. Maar als je het slim aansluit, kan al het<br />

water gewoon weg. Grote installaties worden door<br />

ons vanuit dat principe uitgedacht. Anders zouden<br />

er verdeelpanelen worden gefabriceerd met<br />

een onbehoorlijk groot vermogen of extra zware<br />

(en prijzige) componenten, terwijl dat in de praktijk<br />

niet nodig is.”<br />

Bepalen van de capaciteit<br />

Het bepalen van de benodigde zwaarte of capaciteit<br />

van een verdeelinrichting wanneer je er zonnepanelen<br />

aan wilt koppelen, hangt af van verschillende<br />

factoren. De volgende stappen kunnen<br />

worden gevolgd om dit vast te stellen:<br />

1. Bepaal het energieverbruik. Begin met het<br />

vaststellen van het totale energieverbruik van<br />

de installatie. Dit kan bijvoorbeeld een huis, een<br />

bedrijfsgebouw, een industrieel proces, enzovoort<br />

zijn. Je hebt deze informatie nodig om te bepalen<br />

hoeveel energie de zonnepanelen moeten kunnen<br />

opwekken om aan dit verbruik te voldoen.<br />

2. Bereken aan de hand van de vermogensdichtheid<br />

het totale opwekvermogen. Zonnepanelen<br />

hebben een bepaalde vermogensdichtheid, uitgedrukt<br />

in Watt per vierkante meter (W/m²). Dit<br />

geeft aan hoeveel vermogen een zonnepaneel kan<br />

opwekken per eenheid van oppervlak. Vermenigvuldig<br />

de vermogensdichtheid met het beschikbare<br />

dakoppervlak om een ruwe schatting te krijgen<br />

van het totale opwekvermogen.<br />

3. Bereken de benodigde capaciteit. Gebruik het<br />

totale energieverbruik (stap 1) en de geschatte<br />

jaarlijkse opwekking van de zonnepanelen<br />

(stap 2) om de benodigde capaciteit van de zonnepanelen<br />

te bepalen. Dit kan worden uitgedrukt<br />

in kilowatt (kW) of megawatt (MW), afhankelijk<br />

van de schaal van de installatie.<br />

4. Voeg een veiligheidsmarge toe. Het is verstandig<br />

om een veiligheidsmarge toe te voegen<br />

aan de benodigde capaciteit om te<br />

compenseren voor variabiliteit in zonnestraling,<br />

paneelrendement, veroudering van de<br />

panelen en andere factoren. Een typische<br />

veiligheidsmarge ligt tussen 10% en 20%.<br />

5. Een andere belangrijke factor bij het bepalen<br />

van de benodigde capaciteit van een verdeelinstallatie<br />

wanneer je zonnepanelen aansluit, is<br />

gelijktijdigheid. André de Widt, Service Manager<br />

bij Elektro Internationaal: “Gelijktijdigheid verwijst<br />

naar het feit dat niet alle belastingen in<br />

een gebouw of faciliteit op hetzelfde moment op<br />

hun maximale niveau draaien. Hierdoor kunnen<br />

bepaalde belastingen worden gecombineerd om<br />

een lagere maximale belasting te bereiken.”<br />

Het berekenen van de veiligheidsmarge en capaciteit<br />

van de verdeelinstallatie in combinatie met<br />

gelijktijdigheid, doen we aan de hand van de volgende<br />

punten:<br />

a) De gelijktijdigheidsfactor. Analyseer de belastingen<br />

die in het gebouw of de faciliteit worden<br />

120 | INSTALLATIEENBOUW.NL


ELEKTTROTECH ELEKTROTECH<br />

gebruikt en bepaal hoeveel van deze belastingen<br />

waarschijnlijk tegelijkertijd op hun maximale niveau<br />

draaien. Dit wordt de gelijktijdigheidsfactor<br />

genoemd en wordt vaak uitgedrukt als een percentage.<br />

Bijvoorbeeld, als je hebt vastgesteld dat<br />

70% van de totale belastingen waarschijnlijk op<br />

hun maximale niveau zullen draaien, is de gelijktijdigheidsfactor<br />

0,70.<br />

b) De totale belasting. Vermenigvuldig het totale<br />

energieverbruik van het gebouw met de gelijktijdigheidsfactor<br />

om de totale belasting te berekenen<br />

die tegelijkertijd op het elektriciteitsnet wordt<br />

verwacht.<br />

c) Een veiligheidsmarge. Voeg een veiligheidsmarge<br />

toe aan de totale belasting om rekening te<br />

houden met onzekerheden en variabiliteit. Deze<br />

veiligheidsmarge kan vergelijkbaar zijn met de<br />

eerder genoemde 10% tot 20%.<br />

6. Benodigde capaciteit. Neem de totale belasting<br />

inclusief veiligheidsmarge en de verwachte<br />

maximale opwekcapaciteit van de zonnepanelen<br />

in overweging. Dit geeft je een idee van de benodigde<br />

capaciteit van de verdeelinstallatie om<br />

te voldoen aan de gelijktijdige vraag en het overschot<br />

aan energie van de zonnepanelen.<br />

7. De juiste componenten. Op basis van de berekende<br />

benodigde capaciteit kun je geschikte elektrische<br />

componenten selecteren, zoals zekeringen,<br />

schakelapparatuur, bekabeling en transformators,<br />

om ervoor te zorgen dat de installatie veilig en<br />

efficiënt werkt.<br />

overgedimensioneerd is. Zo voorkom je onnodige<br />

kosten en materiaalverspilling.”<br />

Goedkoop is duurkoop<br />

“Maar”, waarschuwt De Widt, “waar klanten<br />

wél rekening mee moeten houden, is dat er<br />

uit (misplaatste) zuinigheid niet te krap moet<br />

worden gerekend. In de huidige wereld met de<br />

energietransitie in volle gang, netwerkcapaciteitsproblemen<br />

en de continue ontwikkeling van<br />

nieuwe energiebronnen is het verstandig om<br />

groot te denken bij de aanschaf van een verdeelinrichting.<br />

Want als op enig later moment blijkt<br />

dat het aantal eindgebruikers op de installatie<br />

toeneemt, dan zal de gevraagde stroom – het<br />

verbruik – ook toenemen. Nu er door netwerkcongestie<br />

steeds minder kan worden teruggeleverd<br />

aan het net, gaan steeds meer klanten over<br />

op batterijen voor opslag of voegen een koel- of<br />

warmtepomp toe. Daardoor neemt de vraag<br />

dusdanig toe dat het railsysteem van de installatie<br />

uiteindelijk niet meer zal volstaan. En dan<br />

zal er een nieuwe verdeelkast moeten worden<br />

aangeschaft. Dus wie zijn blik naar de toekomst<br />

richt, kan een verdeler beter iets zwaarder uit<br />

laten voeren om eventuele uitbreidingen op te<br />

vangen. Het is hoe dan ook verstandig om met<br />

een specialist een gedetailleerde berekening te<br />

laten maken en advies in te winnen over wat er<br />

technisch wel of juist niet nodig is op basis van<br />

specifieke omstandigheden en wensen,<br />

nu én straks.” ❚<br />

“Het integreren van de gelijktijdigheidsfactor<br />

in je berekeningen is cruciaal omdat het kan<br />

resulteren in aanzienlijke besparingen op de<br />

installatiekosten", stelt De Widt. “Het stelt je in<br />

staat om een installatie te ontwerpen die niet<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 121


ELEKTROTECH<br />

CERTIFICAAT IN ZEVEN DAGEN<br />

VERSNELD NAAR EEN INSTALLQ-ERKENNING<br />

Een explosieve groei in de vraag naar zonnepanelen leidt bijna vanzelf tot een eveneens explosieve groei van het aantal installateurs van<br />

zonnepanelen. Onder alle toetreders in deze branche zitten onvermijdelijk minder gekwalificeerde zzp’ers en bedrijven. Dat vergroot de kans<br />

op fouten in de aanleg van installaties en zorgt voor gevaarlijke situaties. Een erkenningsregeling voor PV-installateurs moet dit tegengaan.<br />

De belangrijkste is de Regeling Zonnestroomsystemen van InstallQ. Solar Techniek Nederland uit Assen verzorgt al een aantal jaren gecertificeerde<br />

opleidingen voor PV-installateurs en heeft daar de Versnelde PV-erkenning InstallQ aan toegevoegd.<br />

Tekst Tjerk van Duinen<br />

Beeld Solar Techniek Nederland<br />

“Deze 7-daagse cursus is een samenvoeging van de<br />

drie InstallQ-profielen”, vertelt Geert-Jan van Veen,<br />

manager bedrijfsvoering bij Solar Techniek Nederland.<br />

“De deelnemers volgen in drie weken achtereenvolgend<br />

de cursus Eerste monteur op het dak,<br />

Eerste monteur onder het dak incl. de meterkast<br />

en Ontwerper & Adviseur. Alle dubbelingen zijn<br />

eruit gehaald dus de informatie wordt efficiënter<br />

gebracht. Na afloop kunnen de geslaagde kandidaten<br />

direct met de certificering bij InstallQ aan de<br />

slag. Een bijkomend voordeel is dat je het geleerde<br />

meteen in de praktijk brengt en beter vasthoudt.”<br />

122 | INSTALLATIEENBOUW.NL


ELEKTROTECH<br />

Op het dak<br />

In het onderdeel Eerste monteur op het dak worden<br />

in het theoriegedeelte onder meer de bouwkundig<br />

aspecten van daken en dakdoorvoeren behandeld,<br />

evenals kabelmanagement en veilig en<br />

gezond werken op het dak. “Veiligheid is een heel<br />

belangrijk onderdeel”, benadrukt Van Veen. “In<br />

het praktijkgedeelte wordt dat meteen toegepast.<br />

Dit deel bestaat uit het demonteren en monteren<br />

van panelen op een schuin en een plat dak. De<br />

module wordt afgesloten met een apart examen.”<br />

Ook het tweede onderdeel – Eerste monteur onder<br />

het dak – kent een theorie- en praktijkgedeelte.<br />

Hierin wordt de volledige aanleg van de PVinstallatie<br />

vanaf de panelen, inclusief omvormer<br />

en aansluiting en aanpassing van de meterkast,<br />

het inspecteren ervan en het onderhouden van<br />

de installatie behandeld. Afsluitend volgt een<br />

theorie- en praktijkexamen. Het derde onderdeel,<br />

Oekraïense geslaagden (en de tolk) laten trots hun certificaat zien.<br />

‘De volledige InstallQ-erkenning halen en de<br />

stof direct integraal en op een verantwoorde<br />

manier toepassen’<br />

Ontwerper & Adviseur PV-installaties, stelt de cursisten<br />

in staat om installaties voor particulieren<br />

te ontwerpen voor alle mogelijke situaties en is<br />

geheel theoretisch.<br />

Verzekering<br />

Van Veen: “Wat het hele pakket onderscheidend<br />

maakt, is dat je versneld je volledige InstallQerkenning<br />

kunt halen en dat je de stof direct<br />

integraal en op een verantwoorde manier kunt<br />

toepassen. We merken dat daar behoefte aan is,<br />

want de animo is groot. Wat doorslaggevend is<br />

voor deelname is dat je zonder InstallQ-certificaat<br />

geen bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering kunt<br />

krijgen. Ook particulieren moet een erkend monteur<br />

hebben voor hun eigen verzekeraar.”<br />

Wegens de grote animo start Solar Techniek Nederland<br />

elke week een nieuwe cursusronde. “Per groep<br />

gaat het om tien tot twaalf personen”, vervolgt Van<br />

Veen. “Er zijn dus telkens drie groepen actief. Die<br />

bestaan veelal uit ervaren zzp’ers en ondernemers<br />

met werkervaring, maar ook uit mensen die de<br />

switch willen maken naar zonnepanelen. We hebben<br />

pas nog drie mannen uit Oekraïne opgeleid die<br />

al enige vakkennis hadden. Daar was wel een vertaler<br />

voor nodig, maar alle drie zijn geslaagd. Uiteindelijk<br />

zijn het zonder uitzondering gemotiveerde<br />

cursisten die we goed begeleiden.” ❚<br />

In het onderdeel Eerste monteur onder het dak wordt<br />

onder meer de aansluiting van de omvormer en de<br />

aanpassing van de meterkast behandeld.<br />

Volledig InstallQ-gecertificeerd<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 123


ZELFKLEVENDE<br />

DRIEHOEK<br />

LEIDINGKOKER<br />

De zelfklevende driehoek leidingkoker van Canalit is<br />

de ideale oplossing om in een hoek alle snoeren en<br />

kabels weg te werken. De koker is zowel horizontaal<br />

als verticaal te monteren en is voorzien van een deksel<br />

die strak oversteekt. Hierdoor krijgt de koker een naadloze<br />

aansluiting op de muur en is hij in vrijwel elke hoek<br />

te plaatsen. Voor een snelle, eenvoudige en stofvrije<br />

installatie zijn de zijkanten voorzien van zelfklevende<br />

tape, waardoor hij beschikt over een hoge kleefkracht<br />

op zowel vlakke als oneffen oppervlaktes.<br />

Beschermfolie<br />

De koker is individueel verpakt met een stevige Canalit<br />

beschermfolie waardoor hij tot montage schoon en<br />

onbeschadigd blijft. De deksel is tevens voorzien van<br />

een extra beschermfolie voor een perfect eindresultaat.<br />

Meer weten: canalit.nl<br />

Naadloze aansluiting met de muur<br />

Snoeren en kabels onopvallend wegwerken<br />

Deksel beschermd met afdekfolie<br />

Dekt boorgaten eenvoudig af<br />

Zowel horizontaal als verticaal te monteren<br />

TOT MONTAGE<br />

SCHOON EN<br />

ONBESCHADIGD<br />

Driehoek leidingkoker<br />

Art nr.<br />

2 meter wit (RAL 9010) 911980<br />

3 meter wit (RAL 9010) 911985<br />

Canalit - Advertentie driehoek leidingkoker 197x130mm.indd 1 22-09-2022 10:55<br />

Holland Vloerverwarming<br />

Voelbaar comfort<br />

Holland Vloerverwarming werkt dagelijks met 10 monteurs aan projecten door het hele land. We zijn gespecialiseerd<br />

in utiliteitsbouw, kantoren en seriematige woningbouw met alle soorten vloerverwarming en naregelingen.<br />

Holland Vloerverwarming B.V. Tielseweg 22 2994 LG Barendrecht | 06 28275336<br />

info@hollandvloerverwarming.nl | www.hollandvloerverwarming.nl<br />

00037084001 - Holland Vloerverwarming.indd 1 05-06-<strong>2023</strong> 10:53


INSTALLATIE&BOUW<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

PARTNER WORDEN<br />

VAN INSTALLATIE & BOUW?<br />

Zowel op de website als in de gedrukte<br />

versie bieden we u de mogelijkheid om<br />

onderdeel uit te maken van het overzicht<br />

met de meest gerenommeerde fabrikanten<br />

en toeleverancieres in de branche.<br />

Zo kunt u onder andere:<br />

• Toegevoegd worden als<br />

partner op de servicepagina’s<br />

van het vaktijdschrift<br />

• Een kosteloze vermelding krijgen in<br />

de geheel vernieuwde bedrijvenindex<br />

op installatieenbouw.nl<br />

• Een gesponsorde positie met persoonlijke<br />

profielpagina op installatieenbouw.nl<br />

verkrijgen<br />

• Uw eigen profielwidget inzetten,<br />

gekoppeld aan de redactionele content,<br />

nieuwsberichten en overige<br />

relevante marketingtools<br />

Ook geïnteresseerd?<br />

• Bel naar +31 495 45 00 95<br />

• Ga naar installatieenbouw.nl/adverteren<br />

• Scan de QR code<br />

SCAN DE<br />

QR CODE<br />

Onze projectmanagers vertellen u graag meer over onze<br />

samenwerkingspakketten<br />

installatieenbouw.nl


INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven/<br />

AFPRO FILTERS<br />

Berenkoog 67<br />

1822 BN ALKMAAR<br />

T +31 72 567 55 00<br />

E info@afprofilters.com<br />

W www.afprofilters.com<br />

ATTEMA BV<br />

Schelluinsestraat 1<br />

4203 NJ GORINCHEM<br />

T +31 183 650650<br />

E info@attema.com<br />

BIS BV<br />

Rietdekkerstraat 14<br />

2984 BM RIDDERKERK<br />

T +31 180 48 67 77<br />

E info@bis.nl<br />

W www.bis.nl<br />

CALEFFI INTERNATIONAL N.V.<br />

Moesdijk 10<br />

60<strong>04</strong> AX WEERT<br />

T +31 495 54 77 33<br />

F +31 495 54 84 02<br />

E info.nl@caleffi.com<br />

W www.caleffi.com<br />

AIRMASTER BV<br />

Admiraal de Ruyterstraat 2<br />

3115 HB SCHIEDAM<br />

T +31 6 12 96 08 78<br />

E info@airmaster-bv.nl<br />

W www.airmaster-bv.nl<br />

W www.attema.com<br />

BELIMO SERVOMOTOREN B.V.<br />

Riezebosweg 5<br />

BOSTIK BENELUX B.V.<br />

Denariusstraat 11<br />

4903 RC OOSTERHOUT<br />

T +31 162 491 000<br />

E info@bostik.com<br />

W www.bostik.com<br />

CENTERCON B.V.<br />

Leverancier van o.a. LG Climate Solutions<br />

Kiotoweg 60<br />

3<strong>04</strong>7 BG ROTTERDAM<br />

T +31 10 258 11 21<br />

E salesairco@centercon.nl<br />

W www.centercon.nl<br />

AIR SPIRALO®<br />

KENNEMER SPIRALO BV<br />

Lagedijkerweg 15<br />

1742 NB SCHAGEN<br />

T +31 224 21 00 62<br />

E verkoop@airspiralo.com<br />

W www.airspiralo.com<br />

ALKLIMA BV<br />

Postbus 1176<br />

3350 CD PAPENDRECHT<br />

T +31 78 615 00 00<br />

E info@alklima.nl<br />

W www.alklima.nl<br />

NL-8171 MG VAASSEN<br />

T +31 578 576 836<br />

E info@belimo.nl<br />

W www.belimo.nl<br />

BETTINK REGELTECHNIEK B.V.<br />

Tolboomweg 7a<br />

3784 XC TERSCHUUR<br />

T +31 342 70 10 64<br />

M +31 6 475 569 11<br />

E info@bettinkregeltechniek.nl<br />

W www.bettinkregeltechniek.nl<br />

BEVER INNOVATIONS<br />

BRAGO LUCHTTECHNIEK<br />

De Amert 424<br />

5462 GH VEGHEL<br />

T +31 413 36 90 00<br />

F +31 413 36 93 00<br />

E info@brago.nl<br />

W www.brago.nl<br />

BRCONTROLS PRODUCTS BV<br />

Branderweg 3<br />

8<strong>04</strong>2 PD ZWOLLE<br />

T +31 38 355 66 40<br />

F +31 38 355 66 33<br />

E info@brcontrols.com<br />

W www.brcontrols.com<br />

BRINK CLIMATE SYSTEMS BV<br />

Wethouder Wassebaliestraat 8<br />

7951 SN STAPHORST<br />

T +31 522 46 99 44<br />

E info@brinkclimatesystems.nl<br />

W www.brinkclimatesystems.nl<br />

CIAT NEDERLAND<br />

Papendorpseweg 83<br />

3528 BJ UTRECHT<br />

T +31 36 533 25 87<br />

F +31 36 533 25 97<br />

E info@ciat.nl<br />

W www.ciat.nl<br />

CLIMARAD<br />

Lübeckstraat 25<br />

7575 EE OLDENZAAL<br />

T +31 541 358 130<br />

E info@climarad.com<br />

W www.climarad.com<br />

ANDREWS SYKES<br />

Postbus 33<br />

2665 ZG BLEISWIJK<br />

T +31 10 521 44 55<br />

E info@andrewssykes.nl<br />

W www.andrewssykes.nl<br />

Industrieweg 32<br />

4301 RS ZIERIKZEE<br />

T +31 111 45 32 32<br />

E mvc@beverinnovations.com<br />

W www.beverinnovations.com<br />

BUSBAR SYSTEMS BENELUX<br />

Oorgat 82<br />

1135 CT EDAM<br />

T +31 299 37 15 57<br />

E busbar@busbar.nl<br />

W www.busbar.nl<br />

CONPRO CONDENSOR<br />

BESCHERMING B.V.<br />

Bunsenstraat 90<br />

3316 GC DORDRECHT<br />

T +31 78 621 38 51<br />

F +31 78 616 88 74<br />

E info@conpro.nl<br />

W www.conpro.nl<br />

126 | INSTALLATIEENBOUW.NL


INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven<br />

COOLWORLD NEDERLAND B.V.<br />

Duikerweg 34<br />

5145 NV WAALWIJK<br />

T +31 416 68 80 88<br />

T +31 800 266 50 00<br />

E sales@coolworld.nl<br />

W www.coolworld-rentals.nl<br />

DRL PRODUCTS BV<br />

Minervum 7268<br />

4817 ZM BREDA<br />

T +31 76 581 53 11<br />

E info@drl-products.nl<br />

W www.drl-products.nl<br />

ELINEX POWER SOLUTIONS<br />

Wolweverstraat 15<br />

2984 CE RIDDERKERK<br />

T +31 180 41 57 11<br />

E info@elinex.com<br />

W www.elinex.com<br />

HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES<br />

Amerikastraat 5<br />

6014 CE ITTERVOORT<br />

T +31 475 56 81 17<br />

E info@homij.nl<br />

W www.homij.nl<br />

COOLWORLD RENTALS B.V.<br />

Duikerweg 34<br />

5140 AH WAALWIJK<br />

T +31 416 68 80 88<br />

T 0800 266 50 00<br />

E sales@coolworld.nl<br />

W www.coolworld-rentals.com<br />

DAIKIN AIRCONDITIONING<br />

NETHERLANDS B.V.<br />

Postbus 8585<br />

DUCO VENTILATION<br />

Handelsstraat 19<br />

B-8630 VEURNE (BELGIË)<br />

T +32 58 33 00 33<br />

F +32 58 33 00 44<br />

E info@duco.eu<br />

W www.duco.eu<br />

EASYFAIRS NEDERLAND B.V.<br />

Energieweg 2<br />

7772 TV HARDENBERG<br />

T +31 183 860 860<br />

E info@easyfairs.com<br />

W www.easyfairs.com<br />

ETHERMA BENELUX BV<br />

Robijnstraat 6<br />

7554 TB HENGELO<br />

T +31 88 889 88 00<br />

F +31 88 889 88 01<br />

E info@etherma.nl<br />

W www.etherma.nl<br />

FOREHAND<br />

Driemanssteeweg 174<br />

3084 CB ROTTERDAM<br />

T +31 10 240 41 21<br />

E info@forehand.nl<br />

W www.forehand.nl<br />

HOROS KLIMAATTECHNIEK BV<br />

Koningsweg 20-5<br />

3762 EC SOEST<br />

T +31 35 603 90 60<br />

E info@horos.nl<br />

W www.horos.nl<br />

HULTAFORS GROUP NETHERLANDS BV<br />

Postbus 20077<br />

7302 HB APELDOORN<br />

T +31 55 599 98 60<br />

E info@hultaforsgroup.nl<br />

W www.hultaforsgroup.nl<br />

3009 AN ROTTERDAM<br />

T +31 88 324 54 75<br />

F +31 88 324 54 69<br />

E info@daikin.nl<br />

W www.daikin.nl<br />

DELABIE BENELUX<br />

ECOPHON<br />

Parallelweg 17<br />

4878 AH ETTEN-LEUR<br />

T +31 76 50 20 000<br />

E info@saint-gobain.com<br />

W www.saint-gobain.com<br />

HAGER ELECTRO B.V.<br />

Het Sterrenbeeld 31<br />

5215 MK DEN BOSCH<br />

+31 73 642 85 84<br />

E info@hager.nl<br />

W www.hager.nl<br />

ICS COOL ENERGY BV<br />

Rotschotseweg 2<br />

5271 WX SINT-MICHIELSGESTEL<br />

T + 31 88 258 25 80<br />

F +31 88 258 25 88<br />

E info@icscoolenergy.com<br />

W www.icscoolenergy.com<br />

Bergensesteenweg 106A, bus 5<br />

B-1600 SINT-PIETERS-LEEUW<br />

T +32 25 20 16 76<br />

E info@delabiebenelux.com<br />

W www.delabiebenelux.com<br />

ELCO HEATING SOLUTIONS<br />

Hamstraat 76<br />

6565 AG KERKRADE<br />

T +31 45 751 86 00<br />

F +31 45 566 99 35<br />

E heatingsolutions@nl.elco.net<br />

W www.elco.net<br />

HMS NETWORK BENELUX<br />

Architronlaan 1A<br />

5321 JJ HEDEL<br />

T +31 487 20 3000<br />

E info@hms-network.com<br />

W www.hms-network.com<br />

ITHO DAALDEROP NEDERLAND B.V.<br />

Postbus 21<br />

3100 AA SCHIEDAM<br />

T +31 10 427 85 00<br />

E info@ithodaalderop.nl<br />

W www.ithodaalderop.nl<br />

DIRECT SIGNS<br />

Prinsengracht 530 H<br />

1017 KJ AMSTERDAM<br />

T +31 20 80 84 766<br />

E info@directsigns.nl<br />

W www.directsigns.n<br />

ELEKTRO INTERNATIONAAL<br />

Postbus 134<br />

3440 AC WOERDEN<br />

T +31 348 42 05 40<br />

E Info@ei-woerden.nl<br />

W www.ei-woerden.nl<br />

HEMMINK<br />

Popovstraat 1<br />

8013 RK ZWOLLE<br />

T +31 85 487 24 71<br />

E D.de.Leest@hanzestrohm.nl<br />

W www.hanzestrohm.nl/hemmink<br />

INSTAMAT WARMTETECHNIEK BV<br />

Postbus 116<br />

8170 AC VAASSEN<br />

T +31 578 57 49 49<br />

E info@instamat.nl<br />

W www.instamat.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 127


ai16763873405_logo_kvt kopie.pdf 1 14-02-<strong>2023</strong> 16:09<br />

INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven/<br />

INTRATONE BV<br />

Kuiperbergweg 40<br />

1101 AG, AMSTERDAM<br />

T NL +31 20 788 34 01<br />

BE: +32 2 50 30 301<br />

E evanreijsen@intratone.nl<br />

W www.intratone.nl<br />

KONINKLIJKE & VAN TWIST<br />

BV<br />

Keerweer 62<br />

3316 KA DORDRECHT<br />

T +31 78 63 266 87<br />

E info@kvt.nl<br />

W www.kvt.nl<br />

MVCOMFORT<br />

EXPERTS IN DATACONTROL<br />

MVCOMFORT<br />

Paxtonstraat 17<br />

8013 RP ZWOLLE<br />

T +31 38 355 66 40<br />

F +31 38 355 66 33<br />

E info@mvcomfort.nl<br />

W www.mvcomfort.nl<br />

RIPRO LUCHTTECHNIEK<br />

Het Vossenland 1<br />

7984 NK DIEVERBRUG<br />

T +31 521 78 50 84<br />

E info@riproluchttechniek.nl<br />

W www.riproluchttechniek.nl<br />

JOBARCO<br />

Verbreepark 15<br />

2731 BR BENTHUIZEN<br />

T +31 79 331 93 13<br />

E info@jobarco.com<br />

W www.jobarco.com<br />

ISOLECTRA BV<br />

Wilhelminakade 957<br />

3072 AP ROTTERDAM<br />

T +31 10 28 55 24 44<br />

E info@isolectra.nl<br />

W www.isolectra.nl<br />

KANNEGIETER ELECTRONICA B.V.<br />

Postbus 2749<br />

3800 GG AMERSFOORT<br />

T +31 33 450 87 01<br />

E info@kannegieter.nl<br />

W www.kannegieter.nl<br />

KLEMKO TECHNIEK BV<br />

Nieuwegracht 26<br />

3763 LB SOEST<br />

T +31 88 002 33 00<br />

E info@klemko.nl<br />

W www.klemko.nl<br />

KLIMAATGROEP HOLLAND BV<br />

Postbus 5233<br />

9700 GE GRONINGEN<br />

T +31 50 547 <strong>04</strong> 00<br />

E info@klimaatgroepholland.nl<br />

W www.klimaatgroepholland.nl<br />

KOREX BENELUX BV<br />

Raadhuisplein 27 A<br />

2411 BD BODEGRAVEN<br />

T +31 172 61 17 19<br />

E info@korexbenelux.com<br />

W www.korexbenelux.com<br />

LEDVANCE BENELUX BV<br />

Postbus 115<br />

2900 AC CAPELLE AAN DEN IJSSEL<br />

T +31 10 750 14 14<br />

E info@ledvance.com<br />

W www.ledvance.com<br />

LENNOX BENELUX BV<br />

Watergoorweg 87<br />

3861 MA NIJKERK<br />

T +31 33 247 18 00<br />

E info.nl@lennoxemea.com<br />

W www.lennoxemea.com<br />

LINUM EUROPE BV<br />

Oosterparkweg 35 H<br />

2985 SX RIDDERKERK<br />

T +31 180 46 35 88<br />

E info-nl@linum.eu<br />

W www.linum.eu<br />

MIDEA NEDERLAND<br />

Dragonder 7<br />

5554 GM VALKENSWAARD<br />

T +31 40 208 21 80<br />

E<br />

info@midea-nederland.nl<br />

W www.midea-nederland.nl<br />

NED AIR<br />

Constructieweg 49<br />

8263 BC KAMPEN<br />

T +31 38 337 08 33<br />

E<br />

info@nedair.nl<br />

W www.nedair.nl<br />

PLIEGER<br />

Postbus 10<br />

5301 KK ZALTBOMMEL<br />

T + 31 418 68 25 02<br />

E<br />

Info@plieger.nl<br />

W www.plieger.nl<br />

PON POWER BV<br />

P.O. Box 61<br />

3350 AB PAPENDRECHT<br />

T +31 78 64 20 560<br />

E<br />

info@pon-cat.com<br />

W www.pon-cat.com<br />

RENSON<br />

SUNPROTECTION SCREENS NV<br />

Kalkhoevestraat 45<br />

B-8790 WAREGEM<br />

T +32 56 62 65 00<br />

F +32 56 62 65 09<br />

E<br />

info@renson.be<br />

W www.renson.eu<br />

ROBATHERM<br />

Platinastraat 63<br />

8211 AR LELYSTAD<br />

T +31 320 28 11 66<br />

F +31 320 28 12 34<br />

E raimond.taal@robatherm.nl<br />

W www.robatherm.com<br />

W www.robatherm.nl<br />

S&P HOLLAND<br />

Weidehek 50<br />

4824 AS BREDA<br />

T +31 76 543 34 50<br />

E info-holland@solerpalau.com<br />

W www.solerpalau.nl<br />

SAUTER BUILDING CONTROL<br />

NEDERLAND B.V.<br />

Postbus 20613<br />

1001 NP AMSTERDAM<br />

T +31 20 587 67 00<br />

E info@sauter.nl<br />

W www.sauter.nl<br />

45 jaar<br />

SCHILT AIRCONDITIONING BV<br />

SCHILT LUCHTKANALEN BV<br />

SCHILT LUCHTTECHNIEK BV<br />

Postbus 3<br />

4230 BA MEERKERK<br />

Energieweg 29<br />

4231 DJ MEERKERK<br />

T +31 183 35 25 44<br />

E info@schilt-meerkerk.nl<br />

128 | INSTALLATIEENBOUW.NL


INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven<br />

W www.schilt-meerkerk.nl<br />

SIEDLE NEDERLAND B.V.<br />

De Molen 19<br />

3994 DA HOUTEN<br />

T +31 30 233 05 00<br />

E info@siedle.nl<br />

W www.siedle.nl<br />

STUDIUM<br />

Zuidwenk 45-C<br />

3751 CB BUNSCHOTEN-SPAKENBURG<br />

T +31 33 209 14 50<br />

E info@studium.nl<br />

W www.studium.nl<br />

UNICA INSTALLATIETECHNIEK BV<br />

Postbus 83<br />

2410 AB BODEGRAVEN<br />

T +31 172 64 41 44<br />

E info@unica.nl<br />

W www.unica.nl<br />

VINK SYSTEMEN<br />

Postbus 3119<br />

2220 CC KATWIJK<br />

T +31 71 40 98 300<br />

E info@vinksystemen.nl<br />

W www.vinksystemen.nl<br />

Ring tone on/off<br />

SIEGENIA-AUBI KG<br />

Ramgatseweg 15<br />

4941 VN RAAMSDONKVEER<br />

T +31 85 486 10 80<br />

E info@siegenia.com<br />

W www.siegenia.com<br />

SINIAT B.V.<br />

Postbus 45<br />

9930 AA DELFZIJL<br />

T +31 596 64 93 00<br />

F +31 596 61 71 88<br />

E info@siniat.nl<br />

W www.siniat.nl<br />

SYSTEMAIR BV<br />

Van Leeuwenhoekstraat 2<br />

3846 CB HARDERWIJK<br />

T +31 85 00 66 200<br />

Zanddonkweg 7a<br />

5144 NX WAALWIJK<br />

T +31 416 68 55 55<br />

E info@systemair.nl<br />

W www.systemair.nl<br />

THERMONOORD BV<br />

Tolhûsleane 7<br />

8401 GA Gorredijk<br />

T +31 513 46 99 99<br />

E info@thermonoord.nl<br />

W www.thermonoord.nl<br />

VAILLANT GROUP NETHERLANDS BV<br />

Paasheuvelweg 42<br />

1105 BJ AMSTERDAM<br />

T +31 20 565 92 00<br />

E info@vaillant.nl<br />

W www.vaillant.nl<br />

VAN DORP PROJECTEN B.V.<br />

Fascinatio Boulevard 602<br />

2909 VA CAPELLE AAN DEN IJSSEL<br />

Postbus 60<br />

2900 AB CAPELLE AAN DEN IJSSEL<br />

T +31 10 487 88 00<br />

E projecten@vandorp.eu<br />

W www.vandorp.eu<br />

VALK KLIMAAT GROEP<br />

Leemidden 30<br />

3678 ME DE LIER<br />

T +31 174 25 70 32<br />

E info@valkairco.nl<br />

W www.valkairco.nl<br />

WAGO NEDERLAND BV<br />

Postbus 2070<br />

7301 DB APELDOORN<br />

T +31 55 368 35 00<br />

E info@wago.com<br />

W www.wago.com<br />

WEBEASY BV<br />

Sportlaan 53<br />

3364 DK SLIEDRECHT<br />

T +31 184 43 39 39<br />

E info@webeasy.nl<br />

W www.webeasy.nl<br />

SMITSAIR BV<br />

Industrieweg 6<br />

1422 AJ UITHOORN<br />

T +31 297 56 44 55<br />

E verkoop@smitsair.nl<br />

W www.smitsair.nl<br />

TRIMBLE<br />

Postbus 128<br />

2410 AC BODEGRAVEN<br />

T +31 172 65 02 65<br />

E info_bnl@trimble.com<br />

W www.trimble.com<br />

VERCOMA BV<br />

Rosbayerweg 41<br />

1521 RW WORMERVEER<br />

T +31 75 621 76 28<br />

E info@vercoma.nl<br />

W www.vercoma.nl<br />

WESTERN AIRCONDITIONING BV<br />

De Wel 10<br />

3871 MV HOEVELAKEN<br />

T +31 33 247 78 00<br />

E info@western.nl<br />

W www.western.nl<br />

SPIROTECH<br />

Churchilllaan 52<br />

5705 BK HELMOND<br />

T +31 492 57 89 89<br />

E info@spirotech.com<br />

W www.spirotech.com<br />

UBBINK BV<br />

Verhuellweg 9<br />

6984 AA DOESBURG<br />

T +31 313 48 02 00<br />

E info@ubbink.nl<br />

W www.ubbink.nl<br />

VILLEROY & BOCH<br />

Computerweg 22<br />

3542 DR UTRECHT<br />

T +31 30 247 34 00<br />

F +31 30 247 34 99<br />

E info@villeroy-boch.nl<br />

W www.villeroy-boch.nl<br />

WOLF ENERGIESYSTEMEN B.V.<br />

Blauwe Engel 1<br />

8265 NL KAMPEN<br />

T +31 38 30 35 540<br />

E info@wolf.eu<br />

W www.wolf.eu<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 129


Direct uit<br />

voorraad<br />

leverbaar<br />

R32<br />

Koudemiddel


Centercon, verduurzamer in koude- en klimaattechniek<br />

DE GROOTHANDEL DIE HET<br />

KLEINSCHALIG HOUDT<br />

MAAK KENNIS MET JE PERSOONLIJKE AANSPREEKPUNT<br />

Als installateur ben je natuurlijk meer dan een ordernummer. Gelukkig heb je aan ons een groothandel die<br />

het kleinschalig houdt. Snel, deskundig en persoonlijk. Dat zeggen we niet alleen, dat merk je direct. Aan de<br />

telefoon of balie en als we bezorgen. Met drie vestigingen zijn we altijd dichtbij. We kennen onze producten én jou.<br />

Omdat we adviseren en met je meedenken en -ontwerpen. Noem ons je zakelijke partner. Noemen we jou bij je naam.<br />

centercon.nl | 010 458 44 55 | sales@centercon.nl


PROBLEEMLOOS<br />

VERDUURZAMEN.<br />

Duurzaamheid & Innovatie bij Alklima<br />

De energietransitie. Natuurlijk is dat niet zo geregeld. Daar werken we met z’n allen hard aan.<br />

En ook de komende jaren zullen we moeten aanpakken. Voor nu en voor later. Speelt de inzet<br />

van warmtepomptechnologie een rol bij jouw verduurzamingsproject? Of wil je weten welke<br />

opties je hier hebt? Maak dan gebruik van onze specialistische kennis, engineering, begeleiding<br />

en natuurlijk de premium oplossingen van Mitsubishi Electric. Want wij willen niet alleen bijdragen<br />

aan de verduurzaming van Nederland. Wij willen het samen met jou ook heel goed regelen.<br />

alklima.nl/duurzaamheid

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!