2 | 2024 Massage Magazine

magazine voor wellness & therapie
Massage en
Complementair Beurs
19/20 april a.s.
Rutger Koopmans:
‘Geeft je werk jou geen energie?
Onderneem actie!’
Is er verband tussen
fasciae en
meridianen?
Marianne Kunsel:
‘Ik ga mijn eigen pad
bewandelen’
april 2024

Kijk voor persoonlijke ervaringen van partners en
eindgebruikers op ons YouTube kanaal

EDITORIAL
P.S. Vergeet niet in de App Store onze app
te downloaden. Als abonnee lees je dan
Massage Magazine online gratis.
Eureka,
Ik moet eerlijk bekennen dat het woord ‘fascia’ al lange tijd
deel uitmaakt van mijn vocabulaire zonder dat ik me werkelijk
verdiept heb in de volle betekenis ervan. Hetzelfde geldt voor
‘bindweefselmassage’; een term die ik vaak gebruikte, zonder me volledig
bewust te zijn van de complexiteit en het belang van een vakkundige uitvoering.
En toen, eind vorig jaar, kwam de redactie met het lumineuze idee om fascia als
thema te kiezen voor onze speciale beurseditie.
Waarom is deze editie zo belangrijk? Met dit nummer bereiken we niet alleen
onze trouwe abonnees en relaties, maar ook duizenden bezoekers van de
Massage- en Complementair Beurs, die twee weken na het verschijnen
van ons magazine, op 19 en 20 april, in Gorinchem plaatsvindt. Volgens de
organisatoren belooft het een bruisend evenement te worden met meer dan
100 exposanten, talrijke workshops en presentaties, en, tot ons genoegen,
terugkeer van opleiders die de afgelopen jaren minder zichtbaar waren.
De voorverkoop van kaarten wijst op een levendige en drukbezochte beurs.
Uiteraard zullen wij ons magazine daar promoten en een aantrekkelijke
beurskorting aanbieden aan iedereen die tijdens het evenement een
abonnement afsluit.
In deze volledig aan bindweefselmassage, oftewel fascia, gewijde editie,
lees je onder andere een interview door Lizet van Triet met fascia-expert en
auteur Peter Schwind. Francis Buitelaar, docent aan de Massage Academie in
Apeldoorn, deelt haar inzichten in bindweefselmassage in de vaste rubriek
‘Step by Step’, volgens de leer van Hede Teirich-Leube en Elisabeth Dicke.
Ook ontbreekt haar verkenning van de TCG-visie op fasciae en meridianen
niet. Saskia Petit gaat o.a. in gesprek met Stefan van Rossum, oud columnist
en eigenaar van instituut Esoterra, over zijn streven om massage nog
toegankelijker te maken, en belicht ze de ambities van de beginnende
masseuse Marianne Kunsel uit Leidschendam. Onze columnisten, Hanneke
Heij, Elja van Heteren en Maurice Arets, delen ook hun unieke perspectieven op
fascia, elk vanuit hun eigen vakgebied.
Dit is slechts een voorproefje van wat je in deze rijke editie kunt verwachten. Ik
wil je niet langer ophouden; duik snel in de boeiende inhoud van het nieuwe
Massage Magazine. Veel leesplezier toegewenst.
Milan Potuznik,
Uitgever Massage Magazine
NB Mocht u behoefte voelen uw gedachten over ons magazine
of website met ons te delen, dan kunt u een e-mail sturen naar:
massagemag@businesscontentmedia.nl.
Wij verwelkomen uw ideeën en suggesties!
2-2024
3

COLOFON
Uitgever
Business Content Media b.v.
Richard van der Hak, Milan Potuznik
Bink 36, Unit C1-19
Binckhorstlaan 36
2516 BE Den Haag
T. +31(0)70-2211944
www.businesscontentmedia.nl
info@businesscontentmedia.nl
Redactie
Saskia Petit en Lizet van Triet
Ontwerp en vormgeving
Wendy Rijke, Studio 3017
Adverteren
Danijela Pantelic
T. +31(0) 628422526
danijela@businesscontentmedia.nl
Traffic
T. +31(0)70-2211944
traffic@businesscontentmedia.nl
Abonnement
Abonneren en vragen over
abonnementen:
Abonnementenland
Postbus 20
1910AA UITGEEST
Tel: +31(0)251-257924
Site: www.aboland.nl voor abonneren,
adreswijzigingen en opzeggingen.
Financial Controller
Linda van den Brink
T. +31(0)70-2211944
linda@businesscontentmedia.nl
Drukwerk
Damen Drukkers
Abonneren
Verschijnt 6 keer per jaar
Voor actuele aanbieding check s.v.p.:
www.massage-magazine.nl/
abonnementen
Opzeggen van het abonnement:
Abonnementen worden na afloop
van de abonnementstermijn telkens
stilzwijgend verlengd met een
periode van twaalf maanden tenzij de
afnemer het abonnement tenminste
twee maanden vóór het einde van
de lopende abonnementstermijn
schriftelijk heeft opgezegd.
Persoonsgegevens
Massage Magazine legt persoonsgegevens
vast van lezers ten behoeve
van de abonnementsovereenkomst.
Die gegevens kunnen worden gebruikt
om je te informeren over andere
producten of diensten. Liever niet?
Geen probleem. Laat het weten via
info@businesscontentmedia.nl.
ISSN-1877-4423
Copyright
Niets uit dit vakblad mag worden
verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand
of openbaar gemaakt worden in
enige vorm of op enige wijze, hetzij
elektronisch, mechanisch of door
fotokopieën, opname, of op enige
andere manier, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de
uitgever.
WIE WERKTEN MEE
Lizet van Triet
Freelance journalist drs.
Lizet van Triet studeerde af als
bewegingswetenschapper en
als fysiotherapeut. Voor Massage
Magazine interviewt zij met veel
passie deskundigen uit binnenen
buitenland voor de rubrieken
Sportmassage, Medisch en Step-bystep.
Dit om je te inspireren met de
laatste (wetenschappelijke) inzichten
over jouw vak. Daarnaast ontwikkelde
en schreef zij samen met Stefan van
Rossum Mindfulness Massage en met
Lorraine Vesterink Charismatische
Vrouw, hoe haal je het maximale
uit jezelf.
Hanneke Heij
Hanneke Heij is Myofasciaal en
Psychomotorisch therapeut met
een bijzondere interesse in de
neuropsychologie. Ze heeft zich
gespecialiseerd in chronische en
onbegrepen pijnklachten en is de
oprichtster van de online Pijngids.
Tevens is ze directeur van de opleiding
Triggerpointcoach. De Pijngids heeft
ze ontwikkeld zodat iedereen zelf
kan onderzoeken of zijn pijnklachten
mogelijk door spieren veroorzaakt
worden. Hanneke geeft verschillende
scholingen zoals myofasciale
technieken, online masterclasses en
daarnaast heeft ze een opleiding
geschreven over pijn- en lifestyle
problematiek in de massagepraktijk.
Elja van Heteren
Elja van Heteren is Commercieel
Directeur bij Sonnevelt Opleidingen
(voor de 10e keer beste opleider op het
gebied van vitaliteit en een gezonde
leefstijl). Naast haar activiteiten voor
Sonneveld is ze Orthomoleculair
deskundige en ruim 24 jaar werkzaam
in de voedingssupplementensector.
Saskia Petit
Saskia Petit is freelance journalist
en eigenaar van Petit Media. Zij
schrijft voor verschillende vakbladen
en organisaties in onder meer de
branches huidverzorging en de
massagebranche. Saskia werkte voor
verschillende uitgeverijen en heeft
jarenlange ervaring als redacteur,
eindredacteur en hoofdredacteur.
In 2021 richtte zij haar eigen tekstbureau
op. Voor Massage Magazine
schrijft zij reportages, interviews en
achtergrondartikelen.
Drs. Harmen Rijpkema
Drs. Harmen Rijpkema is medisch
antropoloog, aromatherapeut en
auteur van vele artikelen en diverse
boeken over aromatherapie. In
2019 is de 9e druk van zijn werk het
Aromecum verschenen met meer
dan 600 pagina’s aan informatie
over aromatherapie. Met meer dan
40 jaar ervaring geeft hij diverse
cursussen, lezingen en opleidingen
over aromatherapeutische onderwerpen.
Harmen is ook adviseur in
aromatherapie op het gebied van
wetenschappelijk literatuuronderzoek
en productontwikkeling.
Maurice Arets
Maurice Arets (47 jaar),
eigenaar van Arets-Ergonomie
en Ergonomiewebshop.nl, is
register bedrijfsfysiotherapeut
en ergonoom, met ruim 20 jaar
ervaring in het succesvol oplossen
van ergonomische vraagstukken in
Nederland België en Duitsland. De
principes van positieve gezondheid
en de participatieve ergonomie zijn
de sleutel tot succes bij duurzame
inzetbaarheid en passende
oplossingen. Voor ontspanning wordt
er volop met het gezin genoten van
reizen naar Italië. In zijn vrije tijd staat
Maurice graag met zijn vrienden op
een padelbaan in Zuid-Limburg.
4 2-2024

Inhoud: editie 2/2024
16 Ergonomie.................................................34
Werkhoudingen en de rol
van de fascia
Fasciatherapie is alweer een tijd
lang niet meer weg te denken uit de
therapiewereld. En dat is helemaal niet
gek. Fasciae zorgen voor structuur en
stevigheid in echt het hele lichaam.
Anatomisch gezien vinden we in het
lichaam drie soorten fascia. De eerste
soort is een laag die zich net onder de
huid bevindt en heeft als eigenschap
meer elastisch te zijn. Hiermee kan
het meegroeien bij bijvoorbeeld
gewichtstoename maar ook tijdens
bewegen voldoende stevigheid bieden
aan lichaamsdelen.
22
Ondernemen...........................................16
Blij met je baan?
Het overkwam de auteur van het zojuist
verschenen boek Op naar een functie
elders, een succesvolle vervolgstap in je
carrière, Rutger Koopmans: “Ik was niet
meer blij met mijn werk en vond er geen
intrinsieke motivatie meer in.” Hij zegde
zijn vaste baan op. Pas toen ging hij zich
vragen stellen over het vervolg van zijn
loopbaan. Én schreef hij dit boek om
anderen te helpen helder te krijgen wat
hen te doen staat.
De opleider...............................................20
Stefan van Rossum, oprichter
Esoterra: “Ik wil massage
toegankelijk maken’
Esoterra in Amsterdam is sinds 1998
een bekende opleider in de massageen
therapeutenbranche. Naast
massageopleidingen en -cursussen
biedt Esoterra ook opleidingen op
het gebied van lichaamswerk zoals
traumatherapie, lichaamsgerichte
coaching en ademwerk.
TCG...................................................................22
Is er verband tussen fasciae
en meridianen?
Mike Mandle, de Oostenrijkse shiatsu
therapeut en -opleider begint zijn
boek Meridianen met een citaat van
de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO): ‘Gezondheid is een toestand
van volledig fysiek, geestelijk en
sociaal welbevinden, en niet louter de
afwezigheid van ziektes of gebreken’.
Volgens Mike is balans daarbij van
essentieel belang. Een balans tussen
yin en yang, tussen innerlijk en uiterlijk.
20
Medisch.......................................................36
Een gezond en soepel lichaam
Hoe krijg en behoud je een gezond en
soepel lichaam? Volgens Peter Schwind,
een van de Duitse toonaangevende
fascia-experts, gaat het daarbij om
de aanpak van fascia omdat dit een
cruciale rol speelt in het welzijn van jou
en van je cliënten. Manuele technieken
en oefeningen zijn daarbij essentieel,
net als dat het gaat om de flexibiliteit
van bewegingen.
40
36
Oliën...............................................................40
Kunnen essentiële oliën veilig
worden toegepast bij een
zwangerschapsmassage?
In veel literatuur en op het internet
wordt gesteld dat etherische oliën
risicovolle stoffen zijn die tijdens
zwangerschap vermeden moeten
worden. Bewijs is er niet. Wel voor
het tegendeel; ze zijn bij verantwoord
gebruik weldadig, geven ontspanning,
kunnen helpen bij kleine klachten en
lijken – bij twee manieren van gebruik –
zeer veilig gedurende de zwangerschap.
Verdamping via een diffuser en het
gebruik op de huid zijn geschikte
toepassingen van etherische oliën
waarbij nog nooit schade is aangetoond
voor het ongeboren kind.
En nog meer:
Massage beurs.............................................. 6
Reportage....................................................... 8
Opleiding in beeld...................................... 12
Column Hanneke Heij.............................. 14
Aanstormend talent.................................. 26
Column Elja van Heteren........................ 30
Step-by-step.................................................. 42
Agenda............................................................. 46
Abo-aanbieding........................................... 47
2-2024
5

Massage & Complementair Vakbeurs
Doe inspiratie op
tijdens de beurs
Heb jij al een lijstje gemaakt voor de Massage & Complementair Vakbeurs die op 19 en 20 april a.s.
plaatsvindt in Next Level in Gorinchem? En heb je al onderzocht welke presentaties je graag bijwoont
en wie je er per se wilt spreken? Want ja, inspiratie en kennis doe je tijdens beurzen op.
Naast dat je daarvoor natuurlijk een abonnement hebt op je vakblad Massage Magazine.
BEURS
Tekst Lizet van Triet
6 2-2024

Bijblijven, je kennis
vergroten, contact met
collega’s en deskundigen.
Allemaal redenen om naar
de beurs te komen volgens
organisatoren Anouk en Merleau
Schwietert: “En dat kan niet online. Dit
jaar zijn – naast diverse nieuwe stands
en workshops – weer veel opleiders
in Gorinchem te vinden waarvan
sommigen een aanzienlijke korting
geven op te volgen opleidingen en
cursussen.”
Ondernemen
Als masseur ben je meestal
meer gedreven als het gaat om
het geven van behandelingen dan
om je onderneming te runnen.
Gelukkig komt spreker en expert
zakelijk zelfvertrouwen drs. Jikkie
Has met tal van wetenschappelijk
onderbouwde praktische handvatten
en tips om jezelf daarin te trainen. En
zij schreef er een boek over: Zakelijk
Zelfvertrouwen, Durf Succesvol te
zijn. Een andere deskundige die over
het ondernemerschap een lezing
geeft, is ervaringsdeskundige Tim
van Orsouw. Hij heeft een succesvolle
praktijk en tijdens de beurs vertelt
hij daarnaast bovendien over de door
hem ontwikkelde Pijn Reset Methode
om je cliënten pijnvrij te krijgen.
Bindweefsel
Een andere topspreker is de
eveneens voor het vakblad Massage
Magazine schrijvende aromatherapeut
en medisch antropoloog drs. Harmen
Rijpkema. In zijn lezingen legt hij
het effect van essentiële oliën op
spier- en bindweefsel uit. Wie ook
het bindweefsel tot onderwerp
heeft, is de spreker over de Bowen
therapie, Jacqui Hoitingh met een
gratis bij te wonen interactieve sessie.
Agnieszka Kadula, eigenaar van de
Bindweefsel Kliniek, deelt eveneens
informatie over dit weefsel. Zij zette
de Bodyfix Academy op en tijdens
de beurs geeft zij workshops over de
bindweefsel en buccal massage, een
vernieuwende gezichtsbehandeling.
Willy Blokdijk vertelt meer over
de neurovegetatieve massage
die ook zijn oorsprong heeft in
bindweefselmassage. Op haar stand
vind je daarnaast de boeken die zij
daarover schreef.
Verdachte plekjes?
Er zijn nog veel meer interessante
lezingen. Zoals die van de artsen
Cynthia van Amerongen en Sven
van Egmond. Zij laten aan de
hand van afbeeldingen zien hoe
je een goedaardige huidafwijking
onderscheidt van een kwaadaardige.
Vanwege het belang van dit
onderwerp kost een kaartje hiervoor
slechts € 5,00 (let op: alleen op
zaterdag). Belangrijk is ook het
onderwerp ‘grensoverschrijdend
gedrag op de werkvloer’ door
Femke Lemmens, eigenaar van
massageopleidingsinstituut KIOM.
In deze gratis workshop biedt de
docent en Tao-trainer een oefening
aan waardoor je leert voelen hoe je
veiligheid kunt creëren.
Buikklachten
Buikklachten kunnen een uiting
zijn van onverwerkt verdriet, aldus
massagetherapeut en docent
lichaamsgerichte begeleiding bij
rouw en verlies. Hoe je die klachten
eventueel kunt verlichten? In deze
sessie hoor je meer over hoe helend
het voor je cliënt met rouw kan zijn
om vooral aanwezig te zijn, met
compassie. Een andere oorzaak van
buikklachten kunnen problemen
met de darmen zijn. Annette ter
Heijden werkt als klinische psychoneuro-immunologie
(kPNI) therapeut
en ziet een samenhang tussen
psyche, immuunsysteem, hersenen
en hormonen. Zij geeft inzicht in
deze verbanden zodat jij cliënten
bijvoorbeeld tips kunt geven over
voeding waardoor klachten kunnen
verminderen.
De beursvloer
Naast alle interessante lezingen is
ook veel informatie te scoren op de
beursvloer, vaak met mooie kortingen.
Het mooie is dat je er met je vragen
terecht kunt en uiteraard kun je er
zelf massages ondergaan. Anouk:
“Zo kun je voelen en ervaren wat een
methode voor jou en jouw cliënten
kan betekenen.” Merleau vult aan: “Dat
Lezersactie
Anouk: “De beurs is gericht op het professionaliseren van
jouw beroepsuitoefening als (startend) therapeut in de
complementaire zorg met interesse voor holistische
geneeswijze en natuurgeneeskunde.” De Massage &
Complementair Vakbeurs vindt op 19 en 20 april a.s. plaats
in Next Level in Gorinchem. De openingstijden zijn van 10:00
tot 17:00; enkele workshops starten overigens al om 9:25
uur en voor alle geldt dat jij je van tevoren moet opgeven.
Leuke bijkomstigheid als je vrijdag komt: je toegangskaart
geldt ook voor de dag erna. De organisatie is in handen
van Anouk Schwietert en dochter Merleau. Voor meer info
zie www.soonerevents.nl.
Speciaal voor de abonnees van Massage Magazine
geldt een korting van 50% korting op je entreekaart.
Voer hiervoor bij je bestelling de code MM2024 in.
Doe kennis en
inspiratie op
tijdens de beurs
kan niet online, daarvoor moet je toch
echt naar de beurs komen. Naast dat
het fijn is bij te blijven, nieuwe kennis
op te doen, collega’s te spreken en
opleiders te ontmoeten.” Er zijn veel
oude bekenden, zoals Dansage (zie
het vorige nummer van je vakblad).
Dit jaar zijn er veel meer opleiders
te vinden dan andere jaren, zoals de
HBO-opleiding DarmExpert en ASMR
hoofdmassages. De afkorting staat
voor autonomous sensory meridian
response en Nienke Prein legt in haar
stand uit hoe dat werkt en ze vertelt
meer over de combinatie daarvan
met hoofdmassagetechnieken
om onder andere ontspanning te
bewerkstelligen.
Complementair
Wat bedoelt de organisatie met
complementair? Anouk: “Massage is
een aanvullende behandeling die niet
tegenover maar naast de reguliere
geneeskunde bestaat. Voor mij
gaat massage uit van een holistisch
mensbeeld, met aandacht voor
achtergronden en de ontstaanswijze
van klachten, zowel op lichamelijk,
geestelijk als psychosociaal vlak.
Vanuit al deze invalshoeken vind je
lezingen, workshops en informatie
van standhouders. Ik heb gemerkt
dat alle bezoekers – en dat worden er
ieder jaar meer - op de hoogte willen
blijven van nieuwe behandelingen,
nieuwe mogelijkheden en nieuwe
gezichtspunten. Dat maakt dat
wij het geven van demonstraties,
lezingen en workshops stimuleren.”
Het is de twaalfde beurs die
Anouk - dit keer samen met
dochter Merleau - organiseert voor
massageprofessionals. ✤
De Massage & Complementair
Vakbeurs vindt plaats op 19 en
20 april a.s.
2-2024
7

‘Het is fantastisch dat je met je handen
zoveel verlichting kunt bieden’
Franka Bos werkt inmiddels zes als professioneel masseur.
8 2-2024

Massages op maat bij
Massagetherapie
Franka Bos
Tekst Saskia Petit
Fotografie Ward van Lingen
REPORTAGE
Franka Bos heeft een massagepraktijk aan huis in Tienhoven. Ze koos in
eerste instantie voor de opleiding fysiotherapie, maar besloot na twee jaar dat
ze zich liever wilde verdiepen in massages. Inmiddels is ze zes jaar werkzaam
als professioneel masseur. “Ik word heel blij van masseren!”
Massagetherapie Franka Bos is gevestigd in Tienhoven.
Franka biedt verschillende
soorten behandelingen aan,
waaronder sportmassage,
ontspanningsmassage, dry
needling, zwangerschapsmassage,
buikmassage en therapeutische
hoofdpijnmassage. “Ik
werk vooral klachtgericht. Ik hou
ervan om de oorzaak van een klacht
te achterhalen en daar een goede
oplossing voor te bedenken. De
massage die ik geef, pas ik aan op wat
de cliënt nodig heeft. Ik bied dus geen
standaard massages aan, maar altijd
een massage op maat.”
Fysiotherapie
Het leek Franka mooi om als
fysiotherapeut mensen met fysieke
klachten te kunnen helpen. De
opleiding beviel haar echter niet
helemaal. “Ik merkte dat ik heel
enthousiast was over het masseren,
maar daar ligt de focus van de
opleiding fysiotherapie helemaal niet
meer. Fysiotherapeuten masseren
over het algemeen minder en geven
vooral oefeningen mee voor thuis.
Na twee jaar ben ik gestopt met deze
opleiding. Ik ben toen geswitcht
naar de hbo-opleiding Human
Resource Management. Ik hou van
het persoonlijke contact met mensen.
Vervolgens ben ik als Learning &
Development specialist gaan werken bij
een bedrijf. Een leuke baan, maar toch
bleef het masseren in mijn achterhoofd
zitten. Ik masseerde in mijn vrije tijd
regelmatig vrienden en familie. Het is
fantastisch dat je met je handen zoveel
verlichting kunt bieden. Dus besloot
ik de opleiding NGS Sportmassage te
gaan volgen en ben ik me steeds verder
gaan verdiepen in het masseren. Zes
jaar geleden besloot ik aan de slag te
gaan als professioneel masseur. Dat
deed ik naast mijn baan. Ik kocht een
massagebank en ging bij mensen thuis
masseren. Superleuk vond ik dat, je
bent bij iemand thuis en daardoor is
er al snel een vertrouwde sfeer. Het is
ook best persoonlijk, je krijgt een kijkje
in hun leven. Vaak leidde het ertoe dat
ik na verloop van tijd de hele familie
masseerde. Op één locatie kon ik dan
meerdere cliënten helpen. Zo heb ik
een mooi klantenbestand kunnen
opbouwen. Uiteindelijk heb ik mijn
logeerkamer opgeofferd en ben ik mijn
massagepraktijk aan huis gestart. Het
telkens naar cliënten toe reizen werd
me toch wat te veel en dit zorgde voor
meer balans.”
Samenwerking
Franka verdiepte zich naast
sportmassage in verschillende
behandeltechnieken, waaronder de
klassieke ontspanningsmassage,
dry needling en de therapeutische
hoofdpijnmassage. “Ik heb meerdere
opleidingen gevolgd omdat ik wil
staan voor kwaliteit en persoonlijke
aandacht. Je moet als masseur een
klacht op meerdere manieren kunnen
aanvliegen. De ene cliënt staat open
voor dry needling, de ander juist niet.
Dat is heel persoonlijk.
Het geeft veel voldoening als je
mensen kunt helpen met je massages.
Wanneer mensen met een klacht bij
mij komen, voer ik altijd eerst een
uitgebreid intakegesprek met ze. Wat
voor klachten hebben ze? Wanneer
is dat begonnen? Hoelang hebben ze
er al last van? Wanneer hebben ze er
last van? Wat voelen ze? Wat voor werk
doen ze? Doen ze aan sport? Al dit soort
vragen zijn nodig om je een beeld te
kunnen vormen van wat er aan de hand
is. Sommige mensen hebben last van
uitstralende pijn, anderen zijn beperkt
in hun bewegingen. Het onderzoeken
waar dat vandaan kan komen, vind ik
heel interessant. Er is wel een grens. Bij
bepaalde klachten verwijs ik cliënten
2-2024
9

Neem nu een abonnement
en krijg toegang tot
het volledige magazine