COLLECT België Zomer 2024
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
CALLEWAERT<br />
VANLANGENDONCK<br />
GALLERY<br />
BELGIAN MODERN ART<br />
GUY VANDENBRANDEN<br />
Untill 30 June <strong>2024</strong> – July and August by appointment<br />
With this retrospective exhibition we reflect on the oeuvre<br />
of the important constructivist Guy Vandenbranden (1926–<br />
2014), who passed away exactly ten years ago. As one of<br />
Belgium's most important post-war artists, Vandenbranden<br />
is internationally appreciated for his rich artistic career, in<br />
which he consistently adhered to geometric abstraction from<br />
1951 until his death in 2014. Vandenbranden had connections<br />
with the Zero and Optical Art movements and was friends<br />
with Piero Manzoni, Jef Verheyen and François Morellet,<br />
among others. Callewaert Vanlangendonck aims to highlight<br />
the artist’s extraordinary oeuvre by showcasing paintings,<br />
sculptures and works on paper, from the early 1950s to 2014.<br />
Callewaert Vanlangendonck Gallery<br />
17 Sint-Jacobstraat, 2000 Antwerp<br />
Friday – Saturday – Sunday 2 pm - 6 pm<br />
and by appointment<br />
gallery@callewaert-vanlangendonck.com<br />
www.callewaert-vanlangendonck.com<br />
Brecht Callewaert +32 475 92 67 24<br />
Yoeri Vanlangendonck +32 476 44 46 11
FINE ARTS<br />
LA BIENNALE<br />
PARIS<br />
Copyright : © Kunstmuseum Bâle / Aurimages - © Content_DFY / Aurimages - ©: KorradolYamsattham/Getty Images<br />
FROM 22 TO 27 NOVEMBER <strong>2024</strong><br />
GRAND PALAIS<br />
FAB PARIS<br />
THE NEW RENDEZ-VOUS WITH MASTERPIECES<br />
fabparis.com
PART 1<br />
18.05 — 30.06<br />
Hanneke Beaumont special<br />
Guillaume Bijl<br />
Willem Boel<br />
Pierre Clerk<br />
Georges Cuyvers<br />
Johan De Wit<br />
Adelheid De Witte<br />
Lisse Declercq<br />
Etienne Desmet<br />
Stief Desmet<br />
Eugène Dodeigne<br />
Isidoor Goddeeris<br />
Rosita Jeronimo<br />
Sylvie Martens<br />
Kris Martin<br />
Karl Philips<br />
Randoald Sabbe<br />
Johan Tahon<br />
Lieve Van Houte<br />
Simon Verheylesonne<br />
Peggy Wauters<br />
Yumiko Yoneda<br />
PART 2<br />
20.07 — 15.09<br />
Toon Boeckmans<br />
Luc De Man<br />
Charlie De Voet<br />
Ruth Devriendt<br />
Anthony Duffeleer<br />
Jan Fabre<br />
Stanislas Lahaut<br />
Lieven Lefere<br />
Ileana Moro<br />
Joost Pauwaert<br />
Joke Raes<br />
Thomas Renwart<br />
Marius Ritiu<br />
Dimitris Theocharis<br />
Martine Thoelen<br />
D.D. Trans<br />
Roeland Tweelinckx<br />
Koen Van Mechelen<br />
Jo Van Rijckeghem<br />
Tim Volckaert<br />
Conrad Willems<br />
Cathalijn Wouters<br />
Ooidonk<br />
Art<br />
Art festivAl<br />
summer bAr<br />
Festival<br />
www.OoidonkArtFestival.be<br />
Francis<br />
Maere<br />
FRANCIS MAERE<br />
FINE ARTS GALLERY<br />
Goed Te Réables, Ooidonkdreef 5<br />
9800 Bachte-Maria-Leerne (Deinze)<br />
Weekends en feestdagen 11u – 18u. Bar 11u –…<br />
Inkom € 10 / Kinderen onder 12 gratis
<strong>COLLECT</strong><br />
Editie n° 535 – sinds 1971<br />
Edito<br />
Hoofdredacteur<br />
Els Bracke<br />
Redactie<br />
Christophe Dosogne<br />
Trice Hofkens<br />
Eindredactie<br />
Annemiek van Grondel<br />
Wat moet je doen als je<br />
iets waardevols vindt?<br />
medewerkers<br />
Gilles Bechet, Tamara Beheydt, Jean-<br />
Marc Bodson, Celine De Geest,<br />
Gwennaëlle Gribaumont, Elien Haentjes,<br />
Ben Herremans, Anne Hustache, Guy<br />
Kokken, Christine Vuegen<br />
Vormgeving<br />
Renaldo Candreva<br />
Ellis De Vuyst<br />
Abonnementen<br />
Abonnementenland<br />
Ambachtenlaan 21 Unit 2A<br />
3001 Heverlee<br />
Tel.: 02/808.55.23<br />
<strong>België</strong> € 49,50 Europa € 70<br />
Abonnementen worden automatisch<br />
verlengd en gelden tot wederopzegging<br />
uiterlijk twee maanden voor afloop.<br />
Een cadeau-abonnement loopt automatisch<br />
af. Voor een adreswijziging,<br />
opzegging, ontbrekend nummer of<br />
andere vraag: klantenservice@aboland.nl<br />
www.aboland.be.<br />
Advertenties<br />
Joris van Glabbeek<br />
Tel.: 09/216.20.24<br />
collect.net@ips.be<br />
Verdeling<br />
Boekhandel<br />
AMP<br />
De Post<br />
Redactiesecretariaat<br />
Begijnhoflaan 464 G<br />
9000 Gent<br />
Tel: 09/216.20.20<br />
collect@ips.be<br />
www.collectaaa.be<br />
Verantwoordelijke uitgever<br />
Patrick Snoeck<br />
Voor de beeldende kunstenaars<br />
en de fotografen: CISAC/SABAM<br />
© SABAM Belgium <strong>2024</strong>.<br />
Lid van WE MEDIA<br />
Cover<br />
Pseudo-Panatheense amfoor, Attica,<br />
keramiek met zwarte figuren. Christie’s,<br />
New York, 09-04. © Christie’s Images Ltd.<br />
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd<br />
en/of openbaar gemaakt door middel van druk,<br />
fotokopie, of op welke andere wijze ook zonder toestemming<br />
van de uitgever. meningen, feiten, weergegeven<br />
in ondertekende artikelen of bijdragen<br />
aan dit blad vallen onder de verantwoordelijkheid<br />
van de betreffende auteur. redactie en uitgever<br />
zijn hiervoor niet aansprakelijk. <strong>COLLECT</strong> is niet<br />
verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste<br />
advertenties. Enkel de adverteerder kan hiervoor<br />
aansprakelijk worden gesteld.<br />
© arts antiques auctions, Gent<br />
Ik zeg het direct en onomwonden: we gaan<br />
er vandoor de komende maanden. Op<br />
avontuur gaan, dat is het plan, onze neus<br />
achterna. Of beter gezegd: de ideeën van<br />
<strong>COLLECT</strong> volgend. Als voor jou de zomermaanden<br />
ook aanvoelen als een periode van<br />
verdieping en reflectie, is een bezoek aan<br />
een kunstenaarsstichting misschien wel de<br />
ideale bestemming. Onder de noemer ‘één<br />
plaats, één kunstenaar’ hebben we een tiental<br />
unieke en zomerse locaties verzameld waar<br />
je je kunt onderdompelen in het werk van een<br />
beroemde kunstenaar. Van Spoerri tot Hepworth,<br />
van Kiefer tot Dalí, van Ufan tot Venet:<br />
Europa is rijk aan wonderbaarlijke plekken<br />
waar je je kunt wijden aan het oeuvre van één<br />
enkele persoon.<br />
Wil je deze zomer wat actiever zijn? Dan is het<br />
zoeken naar bodemvondsten misschien een<br />
goed idee. We spraken met twee gepassioneerde<br />
kunstenaars, die van het vinden van dingen<br />
die anders nooit ontdekt zouden zijn hun missie<br />
hebben gemaakt. Maar waar kun je zoeken?<br />
En wat moet je doen als je iets waardevols<br />
vindt? <strong>COLLECT</strong> heeft het voor jou uitgezocht,<br />
in zowel binnen- als buitenland.<br />
Geïnspireerd door de Olympische Spelen<br />
van deze zomer, hebben we ons verdiept in<br />
Grieks keramiek. Van het dagelijks leven tot<br />
de mythologie, van banketten tot de werken<br />
van Hercules, van oorlogstaferelen tot sporttaferelen:<br />
de tijdloze schoonheid van deze<br />
eeuwenoude objecten blijft fascinerend.<br />
Waar de ontwikkelingen snel gaan, is in de wereld<br />
van de fotokunst, vooral nu AI de fotografie<br />
op scherp zet. Makers, kopers en verkopers<br />
Is AI een uitdaging of een<br />
bedreiging? Of juist een<br />
welkome impuls voor een<br />
medium dat zich opnieuw<br />
moet uitvinden?<br />
van fotografie stellen zich vragen. Is AI een uitdaging<br />
of een bedreiging? Of juist een welkome<br />
impuls voor een medium dat zich opnieuw<br />
moet uitvinden?<br />
Innovatie en doorzettingsvermogen: dit zijn<br />
twee kenmerken die de Koreaanse samenleving<br />
voortstuwen. En met name de Koreaanse<br />
kunstmarkt, een intrigerend fenomeen dat<br />
zowel de unieke kenmerken van de Koreaanse<br />
cultuur als de bredere dynamiek van de<br />
internationale kunstwereld weerspiegelt. Na<br />
een recent bezoek aan dit fascinerende land<br />
kunnen wij niet anders dan jullie enthousiast<br />
maken voor een land waarvan het imago in het<br />
Westen onterecht wordt beïnvloed door zijn<br />
noordelijke tegenhanger.<br />
Of je nu weggaat of thuisblijft, <strong>COLLECT</strong><br />
bezorgt je deze zomer genoeg gespreksstof. Geniet<br />
ervan, laat je inspireren, en dan zien we elkaar<br />
weer in september. Met nieuwe verhalen.<br />
Els Bracke<br />
els.bracke@ips.be<br />
7
44<br />
32<br />
Op schattenjacht:<br />
bodemvondsten<br />
42<br />
Meubelen getekend<br />
door de architect<br />
Gaetano Pesce<br />
geëngageerd provocateur met humor<br />
88<br />
Constant Permeke: op zoek<br />
naar een nieuw publiek<br />
48<br />
De opmars van<br />
Koreaanse kunst<br />
In een land waarvan het imago in het<br />
Westen wordt beïnvloed door zijn<br />
noordelijke tegenhanger, blijken grenzen<br />
geen barrières te vormen voor culturele<br />
samenwerkingen.<br />
8
38<br />
Hoe AI de fotografie<br />
op scherp stelt<br />
Inhoud<br />
<strong>Zomer</strong> <strong>2024</strong><br />
16<br />
Solo slim: één kunstenaar,<br />
één plaats<br />
Artikelen<br />
16 Solo slim: één kunstenaar,<br />
één plaats<br />
26 Grieks keramiek: raffinement<br />
in rood en zwart<br />
32 Op schattenjacht:<br />
bodemvondsten<br />
38 Hoe AI de fotografie op<br />
scherp stelt<br />
42 Meubelen getekend door<br />
de architect<br />
44 Gaetano Pesce:<br />
geëngageerd provocateur<br />
met humor<br />
48 De opmars van<br />
Koreaanse kunst<br />
54 Gabriëlle Canivet: een<br />
idealistische verbeelding<br />
56 In de loop der tijd:<br />
kindermeubelen<br />
60 NFT art: de terugkeer van<br />
het enfant terrible<br />
62 Kunstresidenties:<br />
artistieke ademruimte<br />
84 Puntenberekening: een<br />
onmisbaar instrument<br />
88 Constant Permeke:<br />
op zoek naar<br />
een nieuw publiek<br />
90 Heeft filatelie nog een<br />
toekomst?<br />
92 Verliefd op Jane Graverol<br />
Rubrieken<br />
10 Up to date<br />
14 Kopstukken<br />
24 Kunstenaar van de<br />
maand: Clara Spilliaert<br />
36 Shoot: Gregory Crewdson.<br />
68 Musea<br />
76 Kunstinzicht: Stéphanie<br />
Frederickx<br />
77 Galeries<br />
81 Kunstinzicht: Valerie_<br />
troost<br />
120 Veilinghuizen<br />
121 Adressen & zoekers<br />
Veilingen<br />
94 Kennis van zaken:<br />
Christophe Bernaerts over<br />
een zilveren truweel<br />
96 Veilingen wereldwijd<br />
102 Verrassend geveild:<br />
Limoges-medaillons bij<br />
CR-Art Auctions<br />
103 Veilingen <strong>België</strong><br />
Agenda<br />
72 Museumagenda<br />
82 Galerieagenda<br />
118 Veilingagenda<br />
119 Beursagenda<br />
Op de hoogte blijven<br />
van alle nieuwtjes?<br />
Meldt u nu aan voor onze<br />
maandelijkse nieuwsbrief<br />
via onze website.<br />
VOLG ONS OP INSTAGRAM<br />
@ARTMAGAZINE<strong>COLLECT</strong><br />
www.collectaaa.be<br />
9
Up to date<br />
-><br />
Cyril Lancelin, Pyramid XL Sphere, 2021, Parijs.<br />
© de kunstenaar. Te zien in C-mine Genk.<br />
-><br />
Koen Vanmechelen, See Me, <strong>2024</strong>, te zien in LABIOMISTA. © de kunstenaar. Foto: Boumie.<br />
Go with the flow<br />
Niets leuker dan ‘go with the flow’! Laat je<br />
leiden door het grote aanbod van kunstenparcoursen<br />
om een culturele zomer te<br />
beleven. Voor de eerste keer organiseren<br />
het Domein en Koninklijk Museum van<br />
Mariemont het kunstenparcours Marie’ART<br />
en bieden zo zeven Belgische en internationale<br />
hedendaagse kunstenaars een<br />
uitzonderlijke locatie om werk te presenteren.<br />
Centrale thema van de tentoonstelling<br />
is onze relatie met natuur, milieu, klimaat,<br />
inclusie, geschiedenis en erfgoed. Sinds kort<br />
is het openluchtmuseum van het Domein<br />
ook een aanwinst rijker: Cercle royal des<br />
Amis de Mariemont heeft het kunstwerk<br />
Het Leven van Michelangelo Circo aangekocht,<br />
een spiraalvormige sculptuur in staal<br />
geïnspireerd door de gulden snede en de<br />
curve van Fibonacci. Op 1 en 2 juni viert<br />
Mariemont ook de langverwachte terugkeer<br />
van een van haar iconische werken: de torii.<br />
Dit monumentale Japanse portiek is enig<br />
in zijn soort in Europa en werd nauwgezet<br />
gerestaureerd. Het kunstenparcours loopt tot<br />
22-09. www.musee-mariemont.be S C-mine<br />
in Genk lanceert het ambitieuze en grootschalige<br />
kunstenfestival Any Way the Wind<br />
Blows, waar kunst, lucht en wind samenkomen.<br />
Van 22-06 t/m 15-09 is in het Energiegebouw<br />
en omgeving een brede waaier aan<br />
installaties en kunstwerken te zien, van zowel<br />
gevestigde als beloftevolle kunstenaars zoals<br />
Plastique Fantastique, Kurt Perschke, Dennis<br />
Tyfus en Sharon Van Overmeiren. www.cmine.be<br />
S De derde editie van de Triënnale<br />
Kortrijk heeft als titel After Paradise. 21 nationale<br />
en internationale kunstenaars werden<br />
uitgenodigd om met hun werk toeschouwers<br />
uit te dagen tot reflectie, dialoog en actie<br />
ten aanzien van het verloren paradijs. Een<br />
parcours langs veertien erfgoedlocaties in de<br />
binnenstad van Kortrijk presenteert hedendaagse<br />
kunstinstallaties van onder anderen<br />
Roni Horn, Felix Gonzalez-Torres, Laia<br />
Estruch, Moto Yamamoto, Jan Van Imschoot,<br />
Kasper Bosmans en Felix Beaudry. Te beleven<br />
van 29-06 t/m 06-10. www.triennalekortrijk.<br />
be S Het Ooidonk Art Festival, georganiseerd<br />
door Francis Maere Fine Arts Gallery<br />
in de 17e-eeuwse hoeve, is al van start gegaan<br />
met een eerste groepstentoonstelling<br />
waarin de Nederlandse kunstenaar Hanneke<br />
Beaumont centraal staat. Deel 2 van het<br />
festival start op 20-07 met een groepstentoonstelling<br />
van onder anderen Charlie De<br />
Voet, Anthony Duffeleer, Joost Pauwaert,<br />
D.D. Trans en Koen Vanmechelen. www.<br />
ooidonkartfestival.be S Koen Vanmechelen<br />
bouwt sinds 2019 aan LABIOMISTA, een<br />
‘evoluerend kunstwerk over de mix van het<br />
leven’ in Genk. Tot 03-11 wordt dit openluchtmuseum<br />
met (levende) kunstwerken<br />
en drie nieuwe installaties in een park van<br />
24 ha opengesteld voor het publiek. Dit<br />
jaar is het centrale thema In Future Garden,<br />
eveneens de naam van het nieuwgebouwde<br />
complex dat op 22-08 geopend wordt voor<br />
de pers. www.labiomista.be<br />
10
UP TO DATE<br />
Biënnale<br />
langs de Leie<br />
Dit jaar is de Leiestreek de ideale bestemming voor<br />
kunst- en cultuurliefhebbers. Met allerhande tentoonstellingen,<br />
evenementen en belevingen worden niet<br />
alleen de gerenommeerde Vlaamse meesters langs de<br />
Leie gevierd maar ook hedendaagse kunstenaars. Zo<br />
slaan deze zomer Museum Dhondt-Dhaenens, Roger<br />
Raveel Museum en mudel de handen ineen en organiseren<br />
de negende Biënnale van de Schilderkunst.<br />
Museum Dhondt-Dhaenens opent met de tentoonstelling<br />
Stories from the Ground opnieuw de deuren<br />
na een tweede renovatiefase. Het Raveelmuseum<br />
viert zijn 25-jarig bestaan met een tentoonstelling die<br />
Roger Raveel centraal zet. Mudel eert met de tentoonstelling<br />
Master Painting Emile Claus, die dit jaar<br />
100 jaar geleden overleed, en geeft een boeiende kijk<br />
op de evolutie van de schilderkunst en haar relevantie<br />
vandaag. De Biënnale vindt plaats van 30-06 t/m<br />
06-10. www.biennalevandeschilderkunst.be en www.<br />
toerisme-leiestreek.be/kunst<br />
-><br />
Roger Raveel Museum. © Toerisme Leiestreek vzw.<br />
Palazzo<br />
aan de Schelde<br />
De heropening van het Rubenshuis is aangekondigd voor 30<br />
augustus. Dan is de eerste fase van de verbouwing afgerond<br />
met een nieuw inkomgebouw aan Hopland, waar voortaan<br />
elk bezoek zal starten. Het hedendaagse inkomgebouw, naar<br />
een ontwerp van Robbrecht en Daem architecten, geeft toegang<br />
tot Rubens Experience, de weelderige, opnieuw aangelegde<br />
baroktuin en de bibliotheek. Het aanbod focust veel<br />
meer op beleving en comfort. De Rubens Experience beleef<br />
je in een ondergrondse studio, waar hedendaagse techniek je<br />
onderdompelt in het leven van Rubens via immersieve beelden<br />
en geluiden. In de nieuwe bibliotheek kunnen duizenden<br />
publicaties, oude boeken en archiefdocumenten over Rubens<br />
en andere meesters uit de 16e en 17e eeuw geraadpleegd<br />
worden door liefhebbers en professionele onderzoekers. De<br />
binnentuin is heraangelegd naar een eigentijds ontwerp van<br />
Ars Horti en met kleuradvies van Dries Van Noten en wordt zo<br />
een groene oase in de stad met een prachtig zicht op het huis<br />
van Rubens. De kunstenaarswoning blijft nog gesloten voor<br />
restauratie. www.rubensh<br />
-><br />
Simulatie van het nieuwe inkomgebouw van het Rubenshuis<br />
in Hopland. © Robbrecht en Daem architecten.<br />
Foto: G2 Architectural Graphics.<br />
11
UP TO DATE<br />
Beurzen in de openlucht<br />
-><br />
Charlotte Molenkamp, Blue, 160 x 140 cm. © de kunstenaar/<br />
Devea Gallery. Te zien tijdens KNAF <strong>2024</strong>.<br />
-><br />
Japans harnas, Edo-periode, Kabuto, Menpo en<br />
Maedate. Bij Philippe Laeremans tijdens Civilisations<br />
Brussels. Foto: Valentin Clavairolles.<br />
-><br />
Belangrijk houten Sawos-beeld<br />
van een stamvader uit het dorp<br />
Yamok, Midden-Sepik, Papoea-<br />
Nieuw-Guinea, begin 20e eeuw.<br />
© Mestdagh Gallery. Te zien<br />
tijdens Civilisations Brussels.<br />
-><br />
Stijn Ank, Untitled, <strong>2024</strong>, sculptuur in gepigmenteerd<br />
gips en metalen structuur.<br />
Bij Lempertz tijdens Egmont Art Days. ©<br />
de kunstenaar. Foto: Sebastian Schutyser.<br />
Antwerpen rolt voor de tweede keer de<br />
rode loper uit voor liefhebbers van designen<br />
interieurobjecten. Tijdens de Antwerp<br />
Design Week van 02 t/m 07-06 stellen<br />
vijftig Belgische en internationale merken<br />
hun producten en collecties voor op<br />
diverse locaties in de stad. Startpunt van dit<br />
evenement bevindt zich in het historische<br />
Het Steen, waar je alle info en de route<br />
vindt. www.adw.life S Twee keer per jaar,<br />
in januari en juni, organiseert Civilisations<br />
Brussels Art Fair een internationale<br />
bijeenkomst van galeries gespecialiseerd in<br />
Aziatische, tribale en oriëntaalse kunst in de<br />
levendige wijk Zavel. Tijdens de zomereditie<br />
van 05 t/m 09-06 worden op verschillende<br />
locaties zorgvuldig gecureerde objecten<br />
gepresenteerd, waaronder religieuze en<br />
rituele objecten uit Afrika, Amerika en<br />
Oceanië en een gevarieerd aanbod bij de<br />
Aziatische en oriëntaalse kunst. Veel van de<br />
deelnemende galeries vind je in de Minimenstraat<br />
en Ernest Allardstraat, zoals onder<br />
andere Galerie Mestdagh, Vasco & Co,<br />
Duende Art Projects van Bruno Claessens<br />
en Grusenmeyer & Woliner. Alle info en<br />
de route is te vinden op de website www.<br />
civilisations.brussels S Het Egmontpark in<br />
Brussel is het epicentrum van de tweede<br />
editie van de Egmont Art Days van 20 t/m<br />
22-06. Dit evenement is een samenwerking<br />
tussen veilinghuizen en galeries, La Verrière,<br />
TheMerode en het Conservatorium,<br />
met een verscheidenheid aan tentoonstellingen<br />
en evenementen. Bij veilinghuis<br />
Lempertz bijvoorbeeld kun je een selectie<br />
nieuwe sculpturen van de Belgische kunstenaar<br />
Stijn Ank bezichtigen en Dorotheum<br />
presenteert de tentoonstelling Beyond<br />
Horizons. www.egmontartdays.com S In<br />
augustus zet het Grand Casino in Knokke<br />
voor de vierde keer de deuren open voor<br />
Knokke Art Fair (KNAF). Een veertigtal<br />
galeries uit binnen- en buitenland, dit jaar<br />
zelfs intercontinentaal, presenteren een<br />
divers en kwalitatief aanbod van zowel moderne<br />
als hedendaagse kunst. Opvallend<br />
in de selectie is de nog jonge galerie Devea<br />
uit Antwerpen en LE Gallery uit Keerbergen<br />
met een overweldigende verzameling<br />
gelimiteerde uitgaven van onder anderen<br />
Man Ray, Roy Lichtenstein, Picasso en Andy<br />
Warhol. Uit Nederland zijn onder meer Galerie<br />
Van Nuland, Gaerlei Rueb en Art_020<br />
aanwezig. De tentoonstelling Highlights<br />
presenteert opnieuw een belangrijk<br />
collectiestuk van een tiental voorname<br />
verzamelaars. Dit alles onder hetzelfde dak<br />
van het prestigieuze casinogebouw van 10<br />
t/m 18-08. Ontdek daarna het talent van<br />
101 kunstenaars tijdens het evenement<br />
ArtistMeeting. De geselecteerde kunstenaars<br />
exposeren hier voor de eerste keer<br />
en krijgen zo de kans om galeriehouders<br />
en kunstverzamelaars te ontmoeten. Een<br />
kunstbeurs waar de kunstenaar centraal<br />
staat en een springplank voor aanstormend<br />
talent. Van 23 t/m 25-08. www.knaf.be en<br />
www.artistmeeting.com<br />
12
UP TO DATE<br />
Tussenstop<br />
Bazel<br />
Wie onderweg is en in juni Bazel passeert,<br />
heeft redenen genoeg voor een tussenstop.<br />
Hoogtepunt is de internationaal gerenommeerde<br />
kunstbeurs Art Basel die van 13 t/m<br />
16-06 de Messe en de stad inpalmt met een<br />
uitgebreid programma van tentoonstellingen<br />
en evenementen. De beurs brengt zo’n<br />
285 galeries van over de hele wereld samen<br />
met een hoogstaand en divers aanbod van<br />
vroeg-20e-eeuwse moderne kunst tot en<br />
met nieuwe beloftevolle hedendaagse kunstenaars.<br />
Nieuw dit jaar is de tentoonstelling<br />
Parcours, twintig grootschalige kunstinstallaties<br />
speciaal ontworpen voor een plaats<br />
in de Clarastrasse. Een overzicht van alle<br />
evenementen is te vinden op www.artbasel.<br />
com S In het kielzog van Art Basel wordt ook<br />
een reeks kleinere beurzen georganiseerd.<br />
Volta Basel ondersteunt nieuwe ambitieuze<br />
galeries om zich te positioneren op de<br />
internationale kunstmarkt. Hier kun je beloftevolle<br />
hedendaagse kunstenaars van over<br />
heel de wereld ontdekken. De 19e editie<br />
keert van 10 t/m 16-06 terug naar de intieme<br />
setting van Klybeck 610 en opent onder leiding<br />
van Lee Cavaliere, de nieuwe artistieke<br />
directeur. www.voltaartfairs.com S Gelijktijdig<br />
met Volta Basel start ook Liste Art Fair<br />
Basel. Deze internationale beurs voor jonge<br />
galeries en nieuwe ontdekkingen representeert<br />
de laatste ontwikkelingen en trends in<br />
de hedendaagse kunst. Deze beurs spreekt<br />
zowel kunstprofessionals als verzamelaars<br />
en andere liefhebbers aan en vindt plaats in<br />
-><br />
Thomas Hoepker, Lovers’ Lane. New Jersey, 1983. Bij Buchkunst Berlin op Photo Basel. © Buchkunst Berlin.<br />
Hall 1.1 van de Messe van 10 t/m 19-06. www.<br />
liste.ch S Photo Basel is Zwitserlands eerste<br />
en enige internationale fotografiebeurs<br />
en brengt 41 internationale galeries samen<br />
met een zowel hedendaags als historisch<br />
programma van kunstfotografie. Onder de<br />
nieuwkomers dit jaar vinden we inside-out<br />
gallery uit Brussel en SmithDavidson Gallery<br />
uit Amsterdam terug. Naast de presentatie<br />
van 150 kunstenaars wordt met de tentoonstelling<br />
Spotlight Africa meer zichtbaarheid<br />
gegeven aan hedendaagse Afrikaanse<br />
fotografie. Photo Basel wordt gehouden van<br />
11 t/m 16-06 in het Volkshaus, op wandelafstand<br />
van Art Basel. www.photo-basel.<br />
com S Wie in augustus in het zuiden van<br />
Frankrijk vertoeft, kan zijn kunsthart opladen<br />
in Monaco en Marseille. Van 23 t/m 25-08<br />
vindt art3fMonaco plaats, een internationale<br />
beurs voor hedendaagse kunst, in<br />
Chapiteau de Fontvieille. www.art3f.fr S In<br />
Marseille openen Art-o-rama en Paréidolie<br />
gelijktijdig de deuren van 30-08 t/m 01-09.<br />
Art-o-rama is een kleinschalige beurs voor<br />
hedendaagse kunst die zo’n veertig galeries<br />
en twintig uitgevers samenbrengt in een gecureerde<br />
tentoonstelling in La Friche la Belle<br />
de Mai. www.art-o-rama.fr S Paréidolie is<br />
een internationale beurs specifiek gericht op<br />
hedendaagse tekenkunst, in het historische<br />
Château de Servières in de gelijknamige<br />
wijk in Marseille. www.pareidolie.net<br />
10 jaar L<br />
-><br />
© Muze’um L, Licht & Landschap.<br />
In Roeselare viert Muze’um L, Licht & Landschap zijn 10e verjaardag.<br />
Het witte gebouw ligt op Oost 03°04’45” / Noord 50°55’12”<br />
op de denkbeeldige meridiaan van het licht. Architect Marc Van<br />
Schuylenbergh maakte dwars door het dak een snede van 50 cm<br />
breed, waardoor de zon op het middaguur verticaal schijnt. Het<br />
museum organiseert vier keer per jaar (elk seizoen) een tentoonstelling<br />
met een link met licht. De vaste collectie bestaat uit<br />
buiteninstallaties. Vanaf 23-06 is er Kunst-meridiaan, een project<br />
van Willy Cauwelier, de kunstenaar die in 2016 de lichtmeridiaan<br />
per velomobiel volgde van in Blankenberge, waar hij aan de<br />
lichttoren Europa binnenvalt, tot aan de lichttoren in het Spaanse<br />
Palamós, waar de meridiaan Europa verlaat. In Afrika passeert<br />
de lijn onder meer langs Le grand musée d’Afrique in Algiers, en<br />
de steden Benin en Lagos. Aan de andere kant van de wereldbol<br />
loopt de meridiaan langs louter water. In het teken van de 10e<br />
verjaardag opent op 22-09 de expo 10 jaar Licht, Landschap &<br />
Lijn. www.muzeuml.be en www.lightmeridian.org<br />
13
Kopstukken<br />
Frank Stella<br />
De invloedrijke Amerikaanse kunstenaar<br />
Frank Stella (1936-<strong>2024</strong>) is<br />
op 87-jarige leeftijd overleden in zijn<br />
thuis in Manhattan, aan lymfeklierkanker.<br />
Stella, bekend om zijn vroege<br />
minimalistische werken die een<br />
dominante positie innamen binnen<br />
de naoorlogse Amerikaanse kunstwereld,<br />
bleef gedurende zijn carrière<br />
een iconische figuur. Zijn bekende<br />
mantra ‘Wat je ziet, is wat je ziet’<br />
belichaamde de essentie van het<br />
minimalisme. Stella verwierf al op<br />
jonge leeftijd bekendheid met zijn<br />
abstracte werken, die later evolueerden<br />
naar meer kleurrijke en driedimensionale<br />
creaties.<br />
© The New Yorker.<br />
Kim Oosterlinck<br />
Kim Oosterlinck (°1974), na een lange<br />
carrière aan de ULB en sinds 2017<br />
als vicerector belast met financieel<br />
beheer, heeft recentelijk een opmerkelijke<br />
switch gemaakt. Dankzij<br />
een achtergrond in managementwetenschappen<br />
en kunstgeschiedenis<br />
combineert hij zijn expertise<br />
in financiën met een passie voor<br />
kunst. Zijn onderzoek bestrijkt een<br />
breed scala aan onderwerpen, variërend<br />
van overheidsschulden tot<br />
de kunstmarkt tijdens de Tweede<br />
Wereldoorlog. Vanaf 1 juli is hij de<br />
nieuwe directeur van het Museum<br />
voor Schone Kunsten Brussel. Oosterlinck<br />
staat hiermee voor de uitdaging<br />
om de interne harmonie te<br />
herstellen na een periode van spanning<br />
en ontevredenheid onder het<br />
personeel. Naast het managen van<br />
mensen richt hij zich op infrastructuurprojecten<br />
en het financiële<br />
beheer van het museum, met oog<br />
op de komende renovaties voor het<br />
herdenkingsjaar 2030. Oosterlinck<br />
volgt Michel Draguet op, wiens tijd<br />
aan het roer gekenmerkt werd door<br />
successen zoals het Magrittemuseum,<br />
maar ook door verwaarloosde<br />
gebouwen, beperkte middelen en<br />
ontevreden personeel.<br />
© R.V.<br />
Pierre Huyghe<br />
Veelzijdige kunstenaar Pierre Huyghe<br />
(°1962), ontvangt dit jaar de<br />
Grand Prix Artistique van de Simone<br />
en Cino Del Duca Foundation<br />
ter waarde van 100.000 euro. Zijn<br />
grensverleggende werk verkent<br />
plezier, avontuur en feestelijkheid<br />
door interactieve tentoonstellingen,<br />
waarin hij levende systemen, video’s<br />
en objecten combineert. Hij betrekt<br />
het publiek actief bij zijn driedimensionale<br />
installaties. Met bekroningen<br />
als de Speciale Jury Prize op de<br />
Biënnale van Venetië in 2001 en de<br />
Hugo Boss Prize van het Guggenheim<br />
Museum in New York in 2002<br />
blijft Huyghe een invloedrijke kracht<br />
in de hedendaagse kunst.<br />
Foto: Holger Hollemann.<br />
14
Porcelain id<br />
Suchan Kinoshita<br />
Suchan Kinoshita (°1960, Amsterdam)<br />
is de trotse ontvanger van<br />
de BelgianArtPrize 2025, uitgereikt<br />
door de vzw De Jonge Belgische<br />
Schilderkunst, na selectie door<br />
een diverse jury. Zij presenteert haar<br />
nieuwe werk in het Paleis voor Schone<br />
Kunsten van Brussel t/m 29 juni<br />
2025. De prestigieuze prijs ondersteunt<br />
Belgische en in <strong>België</strong> gevestigde<br />
internationale kunstenaars,<br />
waardoor hun erkenning nationaal<br />
en internationaal wordt versterkt.<br />
Als laureaat ontvangt Kinoshita<br />
niet alleen de Gillion-Crowet-prijs<br />
van 20.000 euro, maar ook een productiebudget<br />
van de Proximus Art<br />
Collection om haar artistieke visie<br />
te realiseren.<br />
© R.V.<br />
Sinds begin mei heeft museumillustrator<br />
Pieter Van Eenoge de fakkel<br />
doorgegeven aan de nieuwe kunstenaar<br />
van Musea Brugge: Porcelain<br />
id. Hij zal een jaar lang de museumcollectie<br />
verkennen en maandelijks<br />
muzikale creaties presenteren die<br />
in dialoog gaan met de kunstwerken<br />
en het ethos van Musea Brugge.<br />
Porcelain id, bekend als multidisciplinair<br />
kunstenaar Hubert Tuyishime,<br />
bracht dit jaar de debuutplaat<br />
‘Bibi:1’ uit en staat bekend om soulvolle<br />
popsongs. De maandelijkse<br />
performances zullen te zien zijn op<br />
de website en sociale mediakanalen<br />
van Musea Brugge, en ook live,<br />
beginnend op 30-06 tijdens ‘MB op<br />
zondag’ bij Museum Sint-Janshospitaal.<br />
De eerste performance is geïnspireerd<br />
door Alphonse Asselbergs’<br />
werk La Mare aux Fées in Fontainebleau<br />
(1876), als onderdeel van de<br />
huidige tentoonstelling Rebel Garden.<br />
© R.V.<br />
Archie Moore<br />
Isabel Casteleyn<br />
Isabel Casteleyn, een geboren en<br />
getogen Brusselaar met een achtergrond<br />
in rechten en jarenlange<br />
ervaring in diverse beleidsfuncties,<br />
wordt de nieuwe directeur van het<br />
Jubelparkproject. Ze neemt het stokje<br />
over van Paul Dujardin, wiens vertrek<br />
in juli 2023 werd gemarkeerd<br />
door budgettaire problemen. Als<br />
directeur zal Casteleyn samen met<br />
Bruno van Lierde, voorzitter van de<br />
Raad van Bestuur van vzw 50-200,<br />
werken aan het versterken van de<br />
band tussen het Jubelpark en de<br />
omliggende wijken. Haar benoeming<br />
markeert een nieuwe fase in<br />
het project, met een nadruk op toegankelijkheid,<br />
sociale betrokkenheid<br />
en een betere toekomst voor de stad.<br />
© La Libre.<br />
Archie Moore (°1970), een prominente<br />
kunstenaar van de First<br />
Nations uit Australië, heeft geschiedenis<br />
geschreven door de prestigieuze<br />
Gouden Leeuw te winnen op<br />
de Biënnale van Venetië. Zijn monumentale<br />
installatie, genaamd kith<br />
and kin, transformeert het Australische<br />
paviljoen met een indrukwekkende<br />
stamboom die de 65.000<br />
jaar geschiedenis van de Aborigi-<br />
nals in Australië omvat. Moore’s<br />
werk werd geprezen door de jury<br />
voor zijn esthetiek en zijn oproep<br />
tot gedeeld verlies en herstel. Kith<br />
and kin belichaamt de inheemse<br />
soevereiniteit en viert de vitaliteit<br />
van de kennis en verwantschap van<br />
de First Nations.<br />
© The Australian.<br />
15
Solo slim<br />
Eén kunstenaar:<br />
één plek<br />
De vakantie biedt vaak de gelegenheid om tijd te nemen en je te<br />
verdiepen in kunst. Wellicht is dit jaar een uitstekende kans om je te<br />
concentreren, hetzij als tussenstop, hetzij als eindbestemming, op één<br />
kunstenaar. <strong>COLLECT</strong> presenteert alvast een verkenning van enkele van<br />
de meest opmerkelijke kunstenaarsstichtingen in Europa. Mocht je zelf<br />
nog een verborgen juweeltje ontdekken, dan horen we dat graag.<br />
Zicht op het museum met vooraan Diagonale de 74.3o, 2006, geschilderd staal, hoogte: 1,5 m. Venet Foundation. Foto: Jerome Cavalière.<br />
16
Lee Ufan, Relatum, Infinity of the Vessel, 2022. © de kunstenaar. Foto: Lee Ufan Arles.<br />
Frankrijk<br />
Monumentaal dwalen<br />
<strong>2024</strong> viert de tiende verjaardag van de Venet<br />
Foundation, een ‘mentale studio’ voor<br />
Bernar Venet (°1941) en een showcase voor<br />
monumentale werken van grote kunstenaars<br />
van de afgelopen zestig jaar. Sinds<br />
2014 organiseert de stichting ’s zomers solotentoonstellingen,<br />
waaronder James Turrell<br />
(Inspiring Light), Yves Klein (Pure Pigment)<br />
en Claude Viallat (Libérer la couleur). Het<br />
Sculpture Park van 7 ha groeit gestaag, met<br />
werken van Tony Cragg, Richard Deacon,<br />
Larry Bell, Sol LeWitt, Anish Kapoor en<br />
Venet zelf. Ter ere van de jubileumtentoonstelling<br />
presenteert de stichting deze zomer<br />
Stefan Brüggemanns Inside Out, een mix van<br />
zijn ‘minimalistische punk’-stijl en stalen<br />
deursculpturen. Tegelijkertijd onthult Venet<br />
een nieuwe installatie van dertig bogen,<br />
samen met zijn eerste ondergrondse werk<br />
in het park. De beeldhouwer/conceptuele<br />
kunstenaar heeft een druk programma, met<br />
tentoonstellingen in Venetië, opdrachten<br />
voor emblematische sculpturen bij de Olympische<br />
Spelen en in Arles, en een grote overzichtstentoonstelling<br />
in Peking in september<br />
ter ere van zestig jaar diplomatieke betrekkingen<br />
tussen Frankrijk en China.<br />
Venet Foundation<br />
Le Muy<br />
www.venetfoundation.org<br />
Korea in Arles<br />
In het hart van Arles, een stad doordrenkt<br />
van geschiedenis en levendige culturele<br />
invloeden, vind je een oase van rust en<br />
contemplatie: Lee Ufan Arles. Dit juweeltje,<br />
opgericht in 2016 door de befaamde<br />
Koreaanse kunstenaar Lee Ufan, is een<br />
eerbetoon aan de krachtige verbinding<br />
tussen kunst, geschiedenis en spiritualiteit.<br />
Lee Ufan, een meester in zen-schilderkunst,<br />
koos niet toevallig voor Arles als locatie<br />
voor zijn dertiende artistieke ruimte, naast<br />
locaties in Busan, Zuid-Korea en Naoshima,<br />
Japan. Het echtpaar Nyssen-Capitani, wiens<br />
uitgeverij Actes Sud veel heeft betekend<br />
voor de uitstraling van Arles, en de befaamde<br />
architect Tadao Ando, die het Lee Ufan<br />
Museum in Naoshima ontwierp, speelden<br />
een cruciale rol bij de totstandkoming van<br />
de stichting. Samen reisden de kunstenaar<br />
en architect door de regio, van de kunstzinnige<br />
wijngaarden van Château La Coste tot<br />
de abdij Notre-Dame de Sénanque. Vandaag<br />
de dag zijn ze met elkaar verbonden<br />
door het elegante herenhuis, dat Ando heeft<br />
gerestaureerd. Van de ontvangstruimte tot<br />
de geheime kelder die intrigeert met verborgen<br />
kunstwerken, elke hoek heeft betekenis<br />
en nodigt uit tot contemplatie. In de onderste<br />
zalen worden Lee Ufans sculpturen<br />
tentoongesteld, die hij Relatum noemt, een<br />
kunst van resonantie die de relatie tussen<br />
kunstwerk, ruimte en kijker verkent. Elk<br />
werk nodigt uit tot een intieme dialoog tussen<br />
materiaal, vorm en omgeving, waarbij<br />
Elk werk nodigt<br />
uit tot een intieme<br />
dialoog tussen<br />
materiaal, vorm en<br />
omgeving.<br />
de kunstenaar tegenover de overdaad van<br />
de moderne wereld een terugkeer naar eenvoud<br />
en essentie stelt.<br />
Op de eerste verdieping zijn schilderijen<br />
te bewonderen, waarin hij met minimalistische<br />
penseelstreken en natuurlijke<br />
pigmenten de subtiliteit van vol en leeg,<br />
materiaal en ruimte verkent. Zijn kunst<br />
gaat niet over het uiten van emoties, maar<br />
over het creëren van ruimte voor ontmoeting<br />
en contemplatie, ver verwijderd van<br />
het ego van de kunstenaar. Voor Lee Ufan<br />
is de stichting niet alleen een plek van artistieke<br />
expressie, maar ook van spirituele<br />
groei. Hij put inspiratie uit de rijke geschiedenis<br />
en atmosfeer van Arles en nodigt bezoekers<br />
uit om de diepe betekenis van het<br />
leven te verkennen door middel van kunst<br />
en reflectie. In zijn eigen woorden: “Wat ik<br />
bied is een kans om iets te ontmoeten, om<br />
gewoon aanwezig te zijn.”<br />
Lee Ufan Arles<br />
Arles<br />
www.leeufan-arles.org<br />
17
La Closerie Falbala, Périgny-sur-Yerres. © Fondation Dubuffet. Foto: R.V.<br />
Een Parijs pareltje<br />
Dit museum is met zekerheid het meest<br />
geheime van de hele Lichtstad … Het houdt<br />
zich schuil in een herenhuis in het 7e arrondissement,<br />
dat aan het begin van de<br />
jaren 60 in handen kwam van een bekende<br />
kunstenaar, om er zijn collectie art brut<br />
in onder te brengen. Fondation Dubuffet<br />
viert dit jaar haar 50e verjaardag en heeft<br />
zich in 1987 in dit voormalige kunstenaarsatelier<br />
gevestigd. Dat is van buitenaf niet<br />
te zien. Het werd aan het einde van de 19e<br />
eeuw opgetrokken, achter in een private<br />
steeg die uitkwam op de rue de Sèvres. Een<br />
zestigtal jaren geleden kwam het atelier in<br />
handen van Jean Dubuffet, om later erkend<br />
te worden als zijnde van openbaar belang.<br />
Het is een van de weinige instellingen van<br />
dit type die nog opgericht zijn door de kunstenaar<br />
zelf. Sindsdien is er een secretariaat<br />
in ondergebracht, maar ook een archief en<br />
een studiecentrum met een ruimte voor tijdelijke<br />
tentoonstellingen, die op weekdagen<br />
elke namiddag geopend is en verspreid over<br />
het jaar ook enkele zaterdagen. Momenteel<br />
vindt er (t/m 20 december) de tentoonstelling<br />
van de Fondation Dubuffet plaats, met<br />
als titel 1974-<strong>2024</strong> – Een kroniek van 50 jaar<br />
activiteit. Daarin wordt een grondige duik<br />
genomen in het oeuvre van Dubuffet.<br />
En net als bij Dalí kun je ook hier je bezoek<br />
uitbreiden met een verlengstuk. Dat gaat<br />
dan richting La Closerie Falbala, in Pérignysur-Yerres,<br />
in Val-de-Marne, vanuit Parijs zo’n<br />
drie kwartier met de auto. Daar bevindt zich,<br />
als integraal onderdeel van de stichting, nog<br />
ontworpen door Dubuffet zelf, de sculptuurwoning<br />
met zijn belangrijkste werken. Deze<br />
is door de kunstenaar gebouwd tussen 1971<br />
en 1973; rond de 8 meter hoge villa ligt een<br />
omheinde tuin. In La Closerie, oorspronkelijk<br />
gebouwd als privéwoning, bevindt<br />
zich nu het ‘logologische kabinet’ van de<br />
kunstenaar, een filosofische oefenkamer<br />
die deel uitmaakt van zijn creatieve cyclus<br />
l’Hourloupe (1962-1974). Hier vindt men ook<br />
de zaal van de Coucou Bazar, een voorstelling<br />
die Dubuffet in 1973 bedacht als gesamtkunstwerk,<br />
dat evenwel maar twee keer<br />
opgevoerd werd. Ze is opgetrokken uit beton<br />
en kunsthars, een specialiteit van Périgny,<br />
wat meteen ook de reden vormde waarom<br />
de kunstenaar zich hier wilde vestigen. In de<br />
omgeving zijn ook de ateliers te zien waar<br />
Dubuffet zijn beeldhouwwerken maakte.<br />
Fondation Jean Dubuffet<br />
Parijs<br />
La Closerie Falbala<br />
Périgny-sur-Yerres<br />
www.dubuffetfondation.com<br />
Fondation Monet<br />
Deze stichting wijdt zich aan het behoud<br />
van het huis en de tuinen van Claude Monet<br />
in Giverny.<br />
Fondation Monet<br />
Girverny<br />
www.fondation-monet.com<br />
Fondation Hartung Bergman<br />
Antibes<br />
www.fondationhartungbergman.fr<br />
Fondation Vasarely<br />
Aix-en-Provence<br />
www.fondationvasarely.org<br />
Ode aan industrieel erfgoed<br />
Les Moulins, van Studio Orta, ligt in Boissy-le-Châtel<br />
op het platteland een eindje<br />
buiten Parijs in het departement Seineet-Marne.<br />
De non-profitorganisatie voor<br />
dit project is opgericht door Jorge en Lucy<br />
Orta. Lucy + Jorge Orta is een kunstenaarscollectief<br />
dat de krachten bundelt om<br />
een rijke artistieke praktijk te creëren die<br />
een beroep doet op diverse media, zoals<br />
18
tekenen, beeldhouwen en performance.<br />
De gecombineerde werken zijn krachtige<br />
uitingen, die diep geworteld zijn in het<br />
onderzoeken en aankaarten van belangrijke<br />
sociale en ecologische vraagstukken.<br />
Les Moulins is een artistiek project met<br />
vier historische industriële sites, waaronder<br />
papierfabrieken, verspreid over acht<br />
kilometer langs de rivier Grand Morin in<br />
Boissy-le-Châtel en Saint-Siméon. Jorge en<br />
Lucy Orta ontdekten de plek in 1999 en begonnen<br />
de gebouwen beetje bij beetje aan<br />
te kopen. Industrieel erfgoed is een passie<br />
van Jorge Orta, hij studeerde in Argentinië<br />
architectuur. Het is de bedoeling om de<br />
gebouwen door te verkopen opdat het erfgoed<br />
behouden blijft en wordt geactiveerd,<br />
zodat het uitgroeit tot een gemeenschap.<br />
Galleria Continua, hun Italiaanse galerie,<br />
streek er al in 2007 neer (eerst gehuurd,<br />
daarna aangekocht). Zelf hebben de kunstenaars<br />
daar ateliers, er zijn workshops<br />
en ze inviteren kunstenaars en galeries.<br />
Twee keer per jaar is er een opendeurweekend,<br />
met extra expo’s. Wie er intrekt,<br />
moet zorg dragen voor het erfgoed: er<br />
loopt een onderzoek naar de geschiedenis<br />
van de plaats en naar de mensen die er<br />
werkten, en men maakt een inventaris van<br />
alle planten die er groeien.<br />
Studio Orta Les Moulins<br />
Boissy-le-Châtel<br />
www.studio-orta.com<br />
© Fondation Vasarely.<br />
Het doolhof van Kiefer<br />
De Duitse kunstenaar Anselm Kiefer (°1945)<br />
is op 79-jarige leeftijd alomtegenwoordig en<br />
nog volop aan het werk. Dat bewijst de hooggeprezen<br />
documentaire, Anselm – Das Rauschen<br />
der Zeit, die filmregisseur Wim Wenders<br />
afgelopen jaar uitbracht. Terwijl Kiefer in de<br />
jaren 80 een rijzende ster was in Frankrijk<br />
en Amerika, werd hij in zijn geboorteland<br />
gecontesteerd omwille van de donkere thematiek<br />
van het nationaalsocialisme en het<br />
neonazisme in het naoorlogse Duitsland. Het<br />
blijvende onbegrip zette hem aan om te verhuizen<br />
en zo installeerde hij zich in 1992 met<br />
zijn studio in een oude zijdefabriek in Barjac,<br />
in het zuiden van Frankrijk (nabij Nîmes).<br />
Het domein La Ribaute was tot 2007 het<br />
epicentrum van zijn artistieke praktijk. Hier<br />
bouwde hij, tussen de ruïnes en serres, de<br />
afgelopen dertig jaar aan zijn levenswerk: een<br />
kunstcomplex van 400 ha groot met meer<br />
dan zeventig vaak monumentale installaties,<br />
zoals torens en een amfitheater, alle met<br />
elkaar verbonden door een netwerk van paden,<br />
tunnels en ondergrondse cryptes. Kiefer<br />
zelf vergelijkt zijn studio’s vaak met laboratoria<br />
of industriële sites zoals een raffinaderij of<br />
mijnsite, waar je het risico loopt te verdwalen<br />
in de wirwar van buizen, leidingen, vertakkingen<br />
en ondergrondse gangen. “Maar is<br />
het niet zo dat als je de weg kwijtraakt, je een<br />
bredere kijk op de wereld krijgt?”<br />
Sinds 2020 wordt het domein beheerd door<br />
de Eschaton – Anselm Kiefer Foundation. De<br />
term ‘eschaton’ verwijst naar de cyclus van<br />
het leven waarbij alles met elkaar verbonden<br />
is en elk nieuw leven opnieuw begint op de<br />
ruïnes van het vorige. Sinds mei 2022 wordt<br />
La Ribaute van half april tot oktober opengesteld<br />
voor het publiek. Enkel via een gegidste<br />
rondleiding (op voorhand te reserveren via<br />
de site) ontdek je een van de meest complexe<br />
en intrigerende artistieke omgevingen die<br />
Kiefers oeuvre in al zijn vormen representeert.<br />
Kiefer heeft ook een aantal kunstenaars<br />
uitgenodigd die er een permanente<br />
installatie mochten uitvoeren, onder wie<br />
Wolfgang Laib en Laurie Anderson. Ook het<br />
archief dat Kiefers werk catalogiseert heeft<br />
hier een plaats gekregen; het wordt opengesteld<br />
voor onderzoek en studie.<br />
Het amfitheater van Anselm Kiefer. © de kunstenaar. Foto: Charles Duprat.<br />
Eschaton – Anselm Kiefer Foundation<br />
Barjac<br />
www.eschaton-foundation.com<br />
19
Antonio Calderara (1903-1978), Carmela, 1936,<br />
olieverf op doek, 100 x 80 cm. © Fondazione<br />
Antonio e Carmela Calderara.<br />
om na te denken over de relatie tussen<br />
mens en natuur, de waarde van hergebruik<br />
en recycling, en de diverse vormen van artistieke<br />
expressie. Het is een bestemming<br />
die zowel kunstliefhebbers als natuurliefhebbers<br />
bekoort en een unieke ervaring<br />
biedt die de grenzen van traditionele kunst<br />
en natuurlijke schoonheid verkent.<br />
Fondazione Hic Terminus Haeret<br />
Il Giardino di Daniel Spoerri<br />
Seggiano<br />
www.danielspoerri.org<br />
Werk van Daniel Spoerri in zijn gelijknamige tuin. Foto: Susanne Neumann.<br />
In een ander universum<br />
Italië<br />
De Toscaanse tuin<br />
van Spoerri<br />
De Fondazione Il Giardino di Daniel<br />
Spoerri, gevestigd in Seggiano in de regio<br />
Toscane, is een opmerkelijke kunsttuin<br />
die de visie van deze beroemde Zwitserse<br />
kunstenaar weerspiegelt. Deze tuin, opgericht<br />
in 1997, strekt zich uit over meer dan<br />
vier hectare terrein en biedt een unieke<br />
combinatie van natuurlijke schoonheid en<br />
artistieke creativiteit.<br />
De tuin is bezaaid met diverse sculpturen,<br />
installaties en kunstwerken die harmonieus<br />
zijn geïntegreerd in het omringende<br />
Toscaanse landschap. Bezoekers kunnen<br />
genieten van een wandeling door<br />
de glooiende heuvels en langs kleurrijke<br />
mozaïeken, speelse beeldhouwwerken en<br />
ingenieuze arrangementen van planten en<br />
bloemen. Een opvallend kenmerk van de<br />
Fondazione Il Giardino di Daniel Spoerri<br />
is de eclectische mix van materialen en<br />
stijlen die in de kunstwerken worden<br />
gebruikt. Spoerri (°1930) staat bekend om<br />
zijn vermogen om alledaagse voorwerpen<br />
te transformeren tot kunst, wat resulteert<br />
in een fascinerende en gevarieerde<br />
verzameling creaties in de tuin. Naast zijn<br />
esthetische waarde fungeert de tuin ook<br />
als ontmoetingsplaats voor kunstenaars<br />
en kunstliefhebbers van over de hele wereld.<br />
De stichting organiseert regelmatig<br />
tentoonstellingen, workshops en culturele<br />
evenementen, waardoor de plek een bruisende<br />
hub van creativiteit en inspiratie<br />
wordt. Ze biedt bezoekers de gelegenheid<br />
In het dorpje Vacciago di Ameno, nabij<br />
het Ortameer, ligt een verborgen pareltje:<br />
Fondazione Antonio e Carmela Calderara.<br />
Deze stichting, opgericht in 1979, beheert<br />
zowel het oeuvre van de internationaal gerenommeerde<br />
schilder Antonio Calderara<br />
(1903-1978) als de kunstcollectie die het<br />
echtpaar door de jaren heen verzamelde.<br />
Als schilder was Calderara een autodidact<br />
die, geïnspireerd door de Milanese Novecento-schilders,<br />
experimenteerde met<br />
kleur en vorm. Aanvankelijk was zijn werk<br />
figuratief, maar vanaf 1950 werd het meer<br />
en meer abstract. Zijn minimalistische<br />
werken plaatsen hem naast tijdgenoten<br />
zoals Piet Mondriaan en Josef Albers, met<br />
wie hij ook een warme vriendschapsband<br />
had. Het echtpaar onderhield vele contacten<br />
met Italiaanse en internationale kunstenaars,<br />
vooral uit de Zero-beweging. Dit<br />
resulteerde in uitwisselingen en aankopen<br />
van 271 abstracte werken van over heel de<br />
20
wereld, met namen als Kengiro Azuma,<br />
Gianfranco Arlandi, Bernd Berner, Max<br />
Bill, Dadamaino, herman de vries, Sonia<br />
Delaunay-Terk en Jan Schoonhoven.<br />
Het was de ultieme wens van Calderara<br />
om zijn eigen woning, een 17e-eeuwse<br />
palazzo-achtige villa, als museum open<br />
te stellen voor het publiek en zo zijn collectie<br />
toegankelijk te maken. Het doel van<br />
de stichting is dan ook het behoud van dit<br />
toch wel bijzondere geheel op de originele<br />
plaats. Als bezoeker krijg je letterlijk het<br />
gevoel een ander universum te betreden<br />
op het moment dat je via een smalle lange<br />
trap terechtkomt in de binnentuin, die de<br />
authentieke woning ontsluit. Dat dit zo’n<br />
afgelegen en verborgen plek is, ligt volledig<br />
in lijn met de persoonlijkheid en de levensloop<br />
van Calderara. De enigmatische<br />
man, opgegroeid en gestudeerd in Milaan,<br />
verhuisde in 1934 definitief naar Vacciago,<br />
waar hij na de dood van zijn dochter en<br />
hartproblemen een teruggetrokken leven<br />
leidde. De stichting is open voor het publiek<br />
van mei tot oktober en is in combinatie<br />
met de schilderachtige omgeving van<br />
het Ortameer zeker een tussenstop waard.<br />
Zwitserland<br />
De intimiteit van een crypte<br />
Stiftung La Congiunta is sinds 1992 de<br />
beheerder van een permanente tentoonstellingsplek<br />
voor een deel van het oeuvre<br />
van de Zwitserse beeldhouwer Hans<br />
Josephson (1920-2012). Het gebouw, een<br />
brutalistische betonnen constructie in de<br />
wijngaarden van de Ticino-vallei in Giornico,<br />
is ontworpen door een vriend van<br />
hem, de gerenommeerde architect Peter<br />
Märkli (Zürich). Een bezoek is bijna een<br />
sacrale ervaring, die start wanneer je de<br />
sleutel tot het gebouw gaat ophalen in de<br />
enige ‘osteria’ in het dorp. Dan begint een<br />
kleine wandeling (700 m) door de vallei<br />
langs de rivier en de vroeg-romaanse kerk<br />
San Nicola, totdat plots de monolithische<br />
constructie verschijnt in het landschap.<br />
Een klein deurtje in staal geeft toegang tot<br />
drie hoge zalen en vier zijruimtes, enkel<br />
verlicht via het dak. De opstelling van de<br />
sculpturen, bas-reliëfs en halve figuren<br />
geeft het gevoel dat je de intimiteit van<br />
een sarcofaag of crypte binnenstapt. Het<br />
vertrouwen dat je als bezoeker krijgt om<br />
dit onbegeleid te ontdekken, maken de<br />
bewondering en het respect voor dit werk<br />
nog groter. Het kost enige moeite, maar is<br />
een bezoek zeker waard.<br />
Stiftung La Congiunta<br />
Giornico<br />
www.lacongiunta.ch<br />
Fondazione Antonio e Carmela Calderara<br />
Vacciago di Ameno<br />
www.fondazionecalderara.it<br />
M&M Merz<br />
De Fondazione Merz in Turijn, in 2005<br />
opgericht door de dochter van Mario en<br />
Marisa Merz, is een kunstcentrum, maar<br />
ook een stichting met de nalatenschap van<br />
Mario en Marisa Merz.<br />
Sacro è<br />
t/m 16-06<br />
Mario Merz<br />
26-06 t/m 29-09<br />
Turijn<br />
www.fondazionemerz.org<br />
Fondazione Lucio Fontana<br />
Organiseert wereldwijd tentoonstellingen,<br />
maar heeft ook een eigen archief en collectie.<br />
Fondazione Lucio Fontana<br />
Milaan<br />
www.fondazioneluciofontana.it<br />
La Congiunta in de Ticinovallei in Giornico.<br />
21
Spanje<br />
Bij de meester<br />
van het surrealisme<br />
Onderweg naar de Spaanse zon? Dan wil je<br />
misschien wel eens een culturele tussenstop<br />
plannen, iets voorbij de Pyreneeën,<br />
in de buurt van Figueras, zeker nu het surrealisme<br />
zijn honderdste verjaardag viert.<br />
Het ‘museumtheater’ aldaar is het grootste<br />
surrealistische object ter wereld. Het biedt<br />
een overzicht van dé kunst van Dalí en verzamelt<br />
de sleutelwerken van de Catalaanse<br />
meester, van zijn eerste artistieke experimenten<br />
tot zijn laatste exploten. Het museumparcours<br />
is zonder meer een ervaring,<br />
omdat het de bezoeker meeneemt in de<br />
fantasiewereld van Salvador Dalí. De man<br />
zag hier in 1904 het levenslicht en bracht er<br />
ook zijn jeugd door. De kunstenaar heeft<br />
er zijn ambitie gerealiseerd om van de plek<br />
een totaalkunstwerk te maken: “Ik zou willen<br />
dat mijn museum één blok vormt, één<br />
doolhof, één groot surrealistisch object.<br />
Dat wordt dan een absoluut theatraal museum.<br />
De bezoekers moeten er buitenstappen<br />
met het gevoel een theatrale droom te<br />
hebben beleefd.”<br />
Wie er meer wil over weten en nog<br />
dichter bij de meester en zijn muze wil<br />
komen, kan deze ervaring uitbreiden met<br />
een bezoek aan Port Lligat. Een klein uur<br />
verder (met de wagen) bevindt zich aan<br />
de kust, in de onmiddellijke nabijheid<br />
van het pittoreske dorpje Cadaqués, de<br />
fameuze museumwoning. Die bestaat uit<br />
een opeenvolging van vissershutten, waar<br />
Salvador Dalí en zijn echtgenote Gala<br />
een doolhof van gemaakt hebben die<br />
vertrekt bij de ‘hal van de beer’. Vandaaruit<br />
leidt een vaag pad de bezoekers langs<br />
opeenvolgende kleine ruimten, onderling<br />
verbonden door smalle gangetjes, met<br />
niveauverschillen en ook wel wat doodlopende<br />
paadjes. Maar wat een warme<br />
sfeer gaat hier van de inrichting uit, mede<br />
door de vele objecten en souvenirs die nog<br />
herinneren aan Dalí zelf. Tapijten, pleisterwerk,<br />
droge bloemen en oud meubilair<br />
geven de ruimtes een authentiek gevoel.<br />
En overal zijn doorkijkjes, verschillend van<br />
vorm en afmetingen, die uiteenlopende<br />
uitzichten bieden over het landschap dat<br />
ook in het werk van Dalí alomtegenwoordig<br />
is - de baai van Port Lligat.<br />
Teatre-Museu Dalí<br />
Figueras<br />
Casa Dalí<br />
Port Lligat<br />
www.salvador-dali.org<br />
Teatre-Museu Dalí in Figueras, het grootste surrealistische object ter wereld. © Fundació Gala-Salvador Dalí. Foto: R.V.<br />
22
Barbara Hepworth Museum and Sculpture Garden Tate St Ives. Foto: Rikard Österlund.<br />
Foto: A. Christensen. © Nolde Stiftung Seebüll.<br />
Verenigd Koninkrijk<br />
Duitsland<br />
Kijkje op het landgoed<br />
van de Noldes<br />
Seebüll Ada and Emil Nolde Foundation,<br />
opgericht door Emil Nolde (1867-1956) en<br />
zijn vrouw Ada, vervult de wens van de<br />
kunstenaar om zijn werk een permanent<br />
thuis te geven, toegankelijk voor het grote<br />
publiek. Met een missie om het erfgoed<br />
van Nolde te behouden en wereldwijd te<br />
verspreiden, beheert de stichting het uitgestrekte<br />
landgoed in Seebüll en organiseert<br />
jaarlijks tentoonstellingen van zijn<br />
uitgebreide collectie.<br />
Emil Nohlde – Phantasien<br />
t/m 31-10<br />
Seebüll<br />
www.nolde-stiftung.de<br />
Met recht een Richter<br />
Deze stichting is gewijd aan het werk van<br />
de wereldberoemde Duitse kunstenaar<br />
Gerhard Richter (°1932). Ze beheert niet<br />
alleen een archief, maar organiseert ook<br />
tentoonstellingen, ondersteunt onderzoek<br />
naar zijn werk en bevordert het begrip<br />
van zijn oeuvre. Het is een belangrijke<br />
instelling voor liefhebbers van hedendaagse<br />
kunst en een eerbetoon aan de<br />
invloedrijke bijdragen van Richter aan de<br />
kunstwereld.<br />
Gerhard Richter Archiv<br />
Dresden<br />
https://gerhard-richter-archiv.skd.museum<br />
Kunst, educatie<br />
en evenementen<br />
Deze stichting is gewijd aan het werk van<br />
de Duitse beeldhouwer en schrijver Ernst<br />
Barlach (1870-1938). De stichting beheert<br />
een museum dat zijn sculpturen, tekeningen<br />
en literaire werken tentoonstelt, en<br />
organiseert ook culturele evenementen en<br />
educatieve programma’s.<br />
Ernst Barlach Stiftung<br />
Güstrow<br />
www.ernst-barlach-stiftung.de<br />
Hepworths museum<br />
en beeldentuin<br />
Deze museumstichting hoort bij Tategroep<br />
en is gevestigd in St. Ives, Cornwall,<br />
en is gewijd aan het werk van de Britse<br />
beeldhouwer Barbara Hepworth (1903-<br />
1975). Het museum toont haar sculpturen<br />
en andere kunstwerken, terwijl de beeldentuin<br />
buiten haar beelden in een mooie<br />
omgeving presenteert.<br />
Barbara Hepworth Museum<br />
and Sculpture Garden<br />
St Ives, Cornwall<br />
www.tate.org.uk/visit/tate-st-ives/barbarahepworth-museum-and-sculpture-garden<br />
We want Moore<br />
Deze stichting is gewijd aan het werk<br />
van de Britse beeldhouwer Henry Moore<br />
(1898-1986). De stichting beheert zijn<br />
voormalige huis en studio in Hertfordshire<br />
als een museum en beeldentuin. Ze organiseert<br />
ook tentoonstellingen van Moores<br />
werk en ondersteunt onderzoek en educatieve<br />
programma’s.<br />
Henry Moore Studios & Gardens<br />
Hertfordshire0<br />
Henry Moore Institute<br />
Leeds<br />
www.henry-moore.org<br />
23
KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />
Clara Spilliaert<br />
In deze reeks zoomt <strong>COLLECT</strong> in op de plek van jonge kunstenaars in<br />
de hedendaagse (kunst)wereld. Waarom maakt die precies zo’n werk,<br />
waar komt de inspiratie vandaan en hoe wordt de eigen positie in de<br />
kunstwereld bezien? Deze maand: Clara Spilliaert (°1993, Tokio).<br />
TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />
FOTO: GUY KOKKEN<br />
In zeven jaar tijd maakte Clara Spilliaert<br />
maar liefst 4.500 tekeningen, verspreid<br />
over 62 boeken. Die bewaart ze veilig<br />
opgeborgen in een kist in haar slaapkamer.<br />
De taferelen verbeelden haar meest<br />
intieme zielenroerselen, die gepaard<br />
gingen met de verhuizing van Tokio naar<br />
<strong>België</strong> op haar zestiende. Soms vormden<br />
de tekeningen een pure noodzaak om te<br />
kunnen communiceren in een onbekende<br />
taal. Vaker zijn ze de stille getuigen van een<br />
diepgravende zoektocht naar de betekenis<br />
van identiteit, familiebanden en seksualiteit.<br />
“Sommige tekeningen zijn dromerig, andere<br />
zijn best rauw. In nauwe samenwerking met<br />
MER.Books maakte ik een selectie van 240<br />
beelden voor de publicatie Sekirara, een Japans<br />
woord dat ‘heel erg naakt’ betekent. Dat<br />
is de enige manier waarop ik met die bijzonder<br />
persoonlijke beelden naar buiten wilde<br />
komen”, vertelt de kunstenaar. “Ze vormen<br />
het resultaat van een jarenlange zoektocht.<br />
Voor mij staat tekenkunst voor intimiteit.<br />
Daarom beschouw ik het minder als een deel<br />
van mijn publieke artistieke praktijk. Als iets<br />
me sterk emotioneert, zoals onze prachtige<br />
wingerd die recent door de buren is<br />
doorgeknipt en daardoor langzaam aan het<br />
afsterven is, grijp ik terug naar het potlood.<br />
Tekenen laat me toe een toevlucht te zoeken,<br />
zodat ik mijn emoties kan kanaliseren. Tegelijk<br />
vormen die dagboektekeningen uiteraard<br />
een onuitputtelijke inspiratiebron voor ander<br />
werk. Ook de eerlijkheid in de dagboekfilms<br />
van Jonas Mekas spreekt me bijzonder aan.”<br />
Enkele jaren nadat ze was afgestudeerd in<br />
tekenkunst aan LUCA Gent, startte Spilliaert<br />
in 2018 met keramiek een nieuwe<br />
studie. “Ik ben afgestudeerd op onder meer<br />
een porseleinen fontein, waardoor ik de<br />
keramiekstudio op school leerde kennen”,<br />
vertelt ze. “Sindsdien verlangde ik ernaar<br />
om driedimensionale objecten te creëren.<br />
Het opende een nieuwe wereld. Anders<br />
dan mijn dagboektekeningen konden de<br />
sculpturen een eigen leven leiden. Sinds ik<br />
in 2021 opnieuw ben afgestudeerd, volgen<br />
de vragen voor expo’s en opdrachten in de<br />
openbare ruimte elkaar op. Met de show bij<br />
Keteleer Gallery zet ik nu ook de spannende<br />
stap naar de galeriewereld. Hoewel het voordien<br />
vaak best zwaar was, ben ik dankbaar<br />
dat ik tien jaar lang kon uitzoeken wie ik als<br />
mens en kunstenaar ben. Tegelijk heb ik het<br />
gevoel dat Keteleer Gallery me de vrijheid en<br />
het vertrouwen zal geven om te evolueren<br />
zoals ik dat zelf wil. Daarnaast hoop ik dat de<br />
galerie het menselijke contact met de verzamelaars<br />
zal faciliteren, want ik deel graag de<br />
verhalen achter mijn beelden.”<br />
24
KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />
‘Voor mij staat<br />
tekenkunst voor<br />
intimiteit’<br />
STAMBOMEN<br />
Voor haar eerste solo-expositie bij Keteleer<br />
Gallery grijpt ze terug naar een oudere reeks<br />
rond familiestambomen. “Die sculpturen zijn<br />
ontstaan naast de film Spilliaert van mijn zus<br />
Lisa”, legt ze uit. “Na haar studie fotografie<br />
maakte ze een film rond onze mogelijke<br />
verwantschap met Léon Spilliaert. Om die te<br />
vinden moesten we terug tot het jaar 1700, al<br />
gaat de film over thema’s als familie, erfelijkheid<br />
en kunstenaarschap of in hoeverre je<br />
het verleden kan projecteren op je eigen<br />
realiteit, alsof het deel uitmaakt van je DNA.<br />
Het inspireerde me tot de creatie van een<br />
reeks alternatieve stambomen uit keramiek.”<br />
Zo maakte ze een uitvergrote versie van een<br />
stam met spruiten, met daarop gedetailleerd<br />
geschilderde bloedvaten. Spilliaert:<br />
“Terwijl spruiten in <strong>België</strong> als een banale<br />
groente worden gezien, zijn ze in Japan<br />
een ware delicatesse. Als je ze al vond in de<br />
supermarkt, dan waren ze zorgvuldig per vijf<br />
verpakt. Bij mijn vader riepen ze een sterke<br />
herinnering op aan <strong>België</strong>, waardoor ik als<br />
kind gefascineerd raakte. Die dubbele standaard<br />
zie ik ook terug in familiestambomen.<br />
Daarin staan de mannen centraal; er wordt<br />
minder aandacht besteed aan de vrouwelijke<br />
nakomelingen. Ook wij maakten ons<br />
daar in eerste instantie schuldig aan, door te<br />
focussen op onze achternaam. Terwijl onze<br />
Clara Spilliaert, Melkkoe, 2019, 20,5 x 30 cm, olieverf op papier, privécollectie. © de kunstenaar.<br />
persoonlijkheid minstens evenveel in lijn ligt<br />
van de vrouwen uit onze familie. Of en hoe<br />
die familieband maar ook de cultuur waarin<br />
we opgroeien ons beïnvloedt, vormen centrale<br />
thematieken binnen mijn oeuvre.”<br />
Ook thema’s als het kunstenaarschap of<br />
de positie van de vrouw zijn sterk gelinkt<br />
aan Spilliaerts persoonlijke verleden. “Mijn<br />
grootouders leerden elkaar kennen in Ter<br />
Kameren in Brussel. Terwijl mijn grootvader<br />
faam verwierf als beeldhouwer, moest mijn<br />
grootmoeder haar artistieke ambities laten<br />
varen en voor het gezin zorgen. Pas toen<br />
mijn grootvader vorige zomer overleed,<br />
ontdekten we haar werken in een kist. Via de<br />
email-cloisonnétechniek creëerde ze verfijnde<br />
taferelen op koperplaten. Ik droom ervan<br />
om postuum een tentoonstelling aan haar<br />
te wijden, in dialoog met mijn eigen werk”,<br />
vertelt Spilliaert. “Hoewel onze grootouders<br />
onze keuze voor kunst steunden, merkte ik<br />
bij mijn grootmoeder een bepaalde bitterheid<br />
omdat zij haar droom nooit had kunnen<br />
realiseren. Dat heeft mijn eigen ontwikkeling<br />
als vrouwelijke kunstenaar beïnvloed.”<br />
Met haar recente installatie in Kunsthal Extra<br />
City, dat zich in een voormalig Dominicaans<br />
klooster in Antwerpen bevindt, brengt de<br />
kunstenaar een ode aan de moeder van<br />
Sint-Dominicus. “Net voor haar zwangerschap<br />
droomde ze over hem in de gestalte<br />
van een hond. Die hond staat bovenaan<br />
afgebeeld op het glasraam. Met mijn glazen<br />
baarmoeder maak ik het verhaal opnieuw<br />
tastbaar, en de moeder aanwezig”, stelt ze.<br />
het midden tussen een landschap en een<br />
menselijk lichaam, en tussen haar en planten.<br />
Spilliaert: “Zoals ons lichaamshaar de<br />
buitengrens is van ons lichaam, zijn tuinen<br />
de grens tussen publiek en privé. Als iets<br />
van mijn jeugd in Japan invloed heeft op<br />
mijn werk, is het misschien de liefde voor<br />
de natuur. Mijn ouders namen ons altijd<br />
mee naar de bergen. De grootsheid maar<br />
tegelijk fijne subtiliteit van de natuur blijft<br />
me fascineren. Zo vind ik het bijzonder mooi<br />
hoe vogels zorgen voor hun jongen, of hoe<br />
ze hen voeden. Ze kunnen tegelijk heel nabij<br />
zijn in mijn stadstuintje, of ver weg in de<br />
lucht. Die aandacht voor de fauna en flora<br />
of de link tussen het lichaam en de tuin ligt<br />
ook aan de basis van mijn fascinatie voor de<br />
Mechelse besloten hofjes. Net zoals de vrouwelijke<br />
geestelijken urenlang werkten aan de<br />
gedetailleerde taferelen, werk ik tot laat in de<br />
nacht extatisch in mijn kelderatelier. Overdag<br />
zoek ik troost in de voortdurend veranderende<br />
tuin: terwijl ik daar met een kopje thee<br />
zit, beeld ik me soms in dat ik een leven leidt<br />
als een lieveheersbeestje.”<br />
BEZOEKEN<br />
Stambomen<br />
22-06 t/m 31-08<br />
Keteleer Gallery<br />
Antwerpen<br />
www.keteleer.com<br />
Clara Spilliaert, Wedding Dove, 2021, geglazuurd keramiek,<br />
22 x 5 x 8 cm, Editie 10+2a.p., Collectie Vrienden<br />
v.h S.M.A.K. © de kunstenaar.<br />
LICHAAM EN LANDSCHAP<br />
Tijdens haar solotentoonstelling Hairy Tale<br />
bij Lichtekooi Artspace vorig jaar ontving ze<br />
de Fintroprijs 2023 voor beeldende kunsten.<br />
Haar ruimtevullende sculptuur hield<br />
Juana’s Dream<br />
Permanente installatie<br />
Kunsthal Extra City<br />
Antwerpen<br />
www.extracitykunsthal.be<br />
25
Raffinement in<br />
rood en zwart<br />
Van het dagelijks leven tot de<br />
mythologie, van banketten tot<br />
de werken van Hercules, van<br />
oorlogstaferelen tot sporttaferelen:<br />
waar we in dit Olympische jaar<br />
alvast niet naast zullen kunnen<br />
kijken is de collectie Griekse<br />
keramiek van Antoine Vivenel.<br />
Deze tweede grootste verzameling<br />
van Frankrijk, na die van het<br />
Louvre, laat ons kennismaken met<br />
fascinerende kunst en een al even<br />
boeiende geschiedenis.<br />
TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />
Grote hydria, Attica, ca. 510-500 v.Chr., zwartfigurig keramiek, h. 51,1 cm. Christie’s, New York, 07-04-<strong>2024</strong>.<br />
Christie’s Images Ltd. $ 302.400 (€ 281.300)<br />
Antoine Vivenel (1799-1862), een<br />
Franse ondernemer en architect,<br />
was een fervent liefhebber van de<br />
antieke cultuur. Tussen 1825 en<br />
1848 verzamelde hij een van de mooiste collecties<br />
Griekse en Italische vazen ter wereld.<br />
Deze meesterwerken, waaronder de prachtige<br />
psykter (wijnkoeler) van de zogenoemde<br />
Kleophrades Painter (ca. 505-475 v.Chr.),<br />
werden verworven bij openbare verkopen<br />
en bezoeken aan Parijse antiquairs. De collectie<br />
valt op door de formele en iconografische<br />
diversiteit en vooral door de uitgelezen<br />
kwaliteit, een bewijs van grondige kennis<br />
van de verzamelaar en zijn strenge normen.<br />
Alle stukken, zonder uitzondering, zijn van<br />
onbetwistbaar artistiek, archeologisch en<br />
antropologisch belang. Taferelen uit de<br />
mythologie of het dagelijks leven in het oude<br />
Griekenland, godheden, helden, monsters,<br />
krijgers en atleten bezetten op briljante wijze<br />
de iconografische ruimte van de vazen,<br />
die zo meteen ook een waardevolle bron van<br />
informatie zijn over de manier van denken<br />
en leven in het oude Griekenland.<br />
26
Schilder van Tléson (verz.), beker versierd met een Sirene, Attica, ca. 540 v.Chr., terracotta met zwarte figuren, 14,5 x 22,5 cm. Compiègne, Musée Antoine Vivenel, inv.<br />
L. 1091. Foto: Ch. Schryve. De sirenen (half vrouw, half vogel) uit de Griekse mythologie verleidden en verbijsterden zeelieden, gelokt door de magische tonen van<br />
hun gezang, lieren en fluiten, en verslonden hen zodra hun vaartuig tegen de riffen was gebotst.<br />
VAN MYCENE NAAR ATHENE<br />
De keramiekkunst vond haar oorsprong in<br />
het Nabije Oosten en bereikte later, in het<br />
oude Griekenland, een bijzonder hoog niveau<br />
van artistieke kwaliteit. Beschilderde<br />
vazen werden vooral gebruikt in het dagelijks<br />
leven van rijke families, met name<br />
voor banketten of het toilet. Sommige<br />
dienden ook om de goden of de doden te<br />
eren. Die beschilderde keramiek vormt<br />
het gros van de Griekse schilderkunst die<br />
bewaard is gebleven. De keramiekproductie<br />
kwam allereerst tot bloei in Athene, aan<br />
het einde van de 11e eeuw v.Chr. De pottenbakkers<br />
trof je vooral aan in een wijk<br />
in het westelijke deel van de stad, bekend<br />
als de Keramiekwijk. Daar werden vazen<br />
versierd met motieven in glanzend zwart<br />
glazuur, een techniek stammend uit de<br />
Griekse bronstijd, voor het eerst toegepast<br />
door de Myceners.<br />
Buiten Athene ontstonden al snel productieplaatsen<br />
in zowat heel Attica, waar het<br />
aardewerk gedraaid werd op een snellere<br />
draaischijf. Sommige ontwerpen waren<br />
De vazen zijn een<br />
waardevolle bron<br />
van informatie over<br />
de manier van<br />
denken en leven<br />
in het oude<br />
Griekenland.<br />
gebaseerd op de Myceense motieven van<br />
met de hand getekende golvende lijnen,<br />
maar er verschenen ook nieuwe motieven<br />
met halve cirkels en concentrische cirkels,<br />
nog nauwgezetter getekend. De versiering<br />
bleef echter eenvoudig en paste zich aan<br />
de vorm van de vaas aan. Ze accentueerde<br />
de vormen met brede horizontale lijnen,<br />
zwarte banden en tal van andere motieven.<br />
Al snel werd die versiering echter<br />
complexer en overvloediger. De schilder<br />
liet geen lege plekken over. Hij vulde die<br />
op met rozetten of decoratieve swastika’s.<br />
Deze opvatting over de relatie tussen de te<br />
beschilderen ruimte en het schilderij was<br />
ingegeven door wat men vroeger horror<br />
vacui (afschuw van het ledige) noemde.<br />
Die opvatting zou nog lang meegaan. Pas<br />
in het midden van de 10e eeuw verschenen<br />
er gestileerde menselijke figuren met<br />
duidelijk herkenbare gebaren.<br />
OOSTERSE INVLOEDEN<br />
Tegelijkertijd ontwikkelden lokale scholen<br />
hun eigen stijl, zowel in Griekenland als in<br />
de nieuwe koloniën, in Korinthe, Boeotië,<br />
Argos, Kreta en de Cycladen. Argos specialiseerde<br />
zich in figuratieve taferelen, terwijl<br />
Kreta bleef vasthouden aan een strenge<br />
geometrische stijl. Andere centra, zoals<br />
Rhodos, de Cycladen en vooral Korinthe,<br />
creëerden zeer nauwkeurige meanders, zigzags<br />
en chevrons in strakke rijen. Aan het<br />
einde van de 8e eeuw kwam in de stad Korinthe<br />
een stijl tot ontwikkeling die oosterse<br />
invloeden verried, gekenmerkt door een op-<br />
27
Rhyton in de vorm van een zwijnenkop, Attica, ca. 450 v.Chr., terracotta met rode figuren, diameter 15 cm.<br />
Compiègne, Musée Antoine Vivenel, inv. L. 898. Foto: Ch. Schryve. Deze zogenaamde ‘plastische’ vazen, met<br />
een lichaam in de vorm van een dier of mensenhoofd, waren zeer geliefd op Kreta en vooral op de Cycladen.<br />
Groep van Teano, albast met decoratie van een vrouwenhoofd,<br />
Apulië, ca. 300 v.Chr., terracotta met overschilderde<br />
decoratie, diameter. 6 cm. Compiègne, Musée Antoine<br />
Vivenel, inv. L. 1076. Foto: Ch. Schryve.<br />
De evolutie van<br />
de versiering van<br />
keramiek naar<br />
dierlijke en menselijke<br />
figuren maakte er een<br />
waar prentenboek<br />
van. Met de komst<br />
van de rode figuren<br />
werden ook vaker<br />
taferelen uit het echte<br />
leven afgebeeld.<br />
vallende aandacht voor natuurlijke modellen.<br />
Die oosterse invloed kwam met<br />
name tot uiting in een nieuwe waaier van<br />
motieven (sfinxen, griffioenen, leeuwen),<br />
afgebeeld op een realistischere manier.<br />
De friezen vulden de schilders met lotussen<br />
en palmetten, terwijl menselijke<br />
voorstellingen relatief zeldzaam bleven.<br />
In de 7e eeuw ontwikkelden Korinthische<br />
schilders de zogenaamde zwartfigurige<br />
stijl. Aanvankelijk creëerden ze<br />
silhouetten met behulp van een bruine<br />
colloïdale suspensie, die bij het bakken<br />
een glanzende, bijna metaalzwarte kleur<br />
kreeg. Daarna sneden ze de contouren en<br />
de interne details van de silhouetten uit,<br />
geïnspireerd door oosterse tradities van<br />
metaalbewerking, mogelijk via geëmigreerde<br />
ambachtslieden die zich eerst<br />
op Cyprus en later ook in Griekenland<br />
hadden gevestigd. Deze techniek werd<br />
vooral toegepast op miniatuurvazen<br />
(‘arybaloi’, albasten vazen), waarvan de<br />
vormen vervolgens zichtbaar werden. Ze<br />
behoorden tot een scala van kleine flesjes<br />
die bedoeld waren om oliën of parfums in<br />
te bewaren, en waar de stad befaamd om<br />
was. Daarnaast werden grotere vormen<br />
gebruikt voor alledaagse doeleinden.<br />
De Korinthische keramiek werd naar alle<br />
delen van Griekenland geëxporteerd. Deze<br />
techniek bereikte ook Athene, dat een eigen<br />
stijl ontwikkelde met een minder uitgesproken<br />
oosterse invloed. Tijdens deze periode,<br />
bekend als de proto-attische periode,<br />
verschenen oosterse motieven in een nogal<br />
onrealistische stijl. Bovendien was de klei die<br />
in Athene werd gebruikt meer oranje dan die<br />
in Korinthe, wat de esthetische contrasten<br />
tussen de zwarte figuur en de rode achtergrond<br />
nog accentueerde. De voorliefde voor<br />
mythologische motieven en de compositie in<br />
één groot register, die in Attica tussen 550 en<br />
530 de overhand had, leidde tot het ontstaan<br />
van een aparte Atheense stijl, temeer daar<br />
de versierde vazen evolueerden: de grote<br />
grafvazen maakten plaats voor vazen voor<br />
dagelijks gebruik, voornamelijk amforen,<br />
hydria’s, kommen en kraters. Kreta en vooral<br />
de Cycladische eilanden hadden een speciale<br />
voorkeur voor de zogenaamde ‘plastische’ vazen,<br />
waarvan de buik of hals bijvoorbeeld de<br />
vorm van een dieren- of mensenhoofd had.<br />
VAN ZWART NAAR ROOD<br />
Omstreeks 530-520 v.Chr. ontwikkelden<br />
Atheense ateliers een nieuwe stijl, de zogenaamde<br />
roodfigurige stijl, die al snel de<br />
speerpunt van de Attische productie werd,<br />
waardoor die kon uitgroeien tot de enige<br />
28
De roodfigurige<br />
techniek maakte een<br />
verbetering van de<br />
tekening mogelijk,<br />
met name in de<br />
weergave van de<br />
draperieën, lichamen<br />
en details.<br />
behelsde een terugkeer naar uitgebreidere<br />
composities, met een uitgesproken voorkeur<br />
voor details en de transparantie van<br />
kleding, maar ook voor de beweging voortgebracht<br />
door het wapperen van de kleding.<br />
Ook de polychromie was weer van de partij,<br />
met het gebruik van witte verf en verguldsel.<br />
Verschillende schilders verruilden het<br />
Parthenon-achtige classicisme voor sierlijke<br />
en bloemrijke stijlen. De Grieken ontwikkelden<br />
een ruime waaier van keramische<br />
producten, met vormen die zowel in tijd als<br />
ruimte varieerden en waarvan sommige in<br />
de loop der eeuwen verdwenen.<br />
Natuurlijk was er bij de productie ook<br />
sprake van standaardisatie. Vazen werden<br />
meestal voor een specifiek doel gebruikt:<br />
een amfoor werd eerder gebruikt om<br />
vloeistoffen, vooral olijfolie, te vervoeren,<br />
terwijl een hydria, zoals de naam al doet<br />
vermoeden, werd gebruikt om water in<br />
te bewaren. De evolutie van de versiering<br />
van keramiek naar dierlijke en menselijke<br />
figuren maakte er een waar prentenboek<br />
van. Met de komst van de rode figuren<br />
werden ook vaker taferelen uit het echte<br />
leven afgebeeld: beroepen, mythologische<br />
voorstellingen en begrafenistaferelen,<br />
maar vooral ook gymnastiektaferelen, met<br />
jonge mensen die sporten of hun lichaam<br />
verzorgen. Omdat atleten toen naakt<br />
sportten, was lichaamsverzorging van<br />
grote school van de hele klassieke periode.<br />
Deze stijl bestond uit een omkering van de<br />
zwarte figuur, waarbij de achtergrond nu<br />
zwart werd geschilderd, terwijl de figuren<br />
de kleur van de klei kregen en de details<br />
werden geschilderd in plaats van ingesneden.<br />
De eerste bekende kunstenaar die deze<br />
stijl toepaste, was de schilder Andokides<br />
(ca. 535-515 v.Chr.), van wie zo’n vijftien vazen<br />
bewaard zijn gebleven. Naast de omkering<br />
van de kleuren, maakte de roodfigurige<br />
techniek een verbetering van de tekening<br />
mogelijk, met name in de weergave van de<br />
draperieën, lichamen en details, waarvan<br />
de nauwkeurigheid het bijna volledige<br />
verdwijnen van de polychromie compenseerde.<br />
Dit was de stijl waarin de beroemde<br />
Euphronios (ca. 535-470 v.Chr.) uitblonk,<br />
met zijn driedimensionale weergave van<br />
ledematen: verkorting, overgang van profiel<br />
naar vooraanzicht, driekwartaanzicht.<br />
Na de Perzische Oorlogen (480-479 v.Chr.),<br />
toen Athene bezet werd door de Perzen<br />
en de keramiekateliers vernietigd werden,<br />
werd de rode figuur definitief aangenomen,<br />
terwijl het tekenen geperfectioneerd werd<br />
en de afgebeelde taferelen meer betrekking<br />
hadden op het privéleven – een typerend<br />
kenmerk van wat men de ‘rijke stijl’<br />
noemde. Deze laatste grote Atheense stijl<br />
Schilder van Cassandra (toegeschreven), grote hydria versierd met een belangrijke amazonomachie-scène,<br />
Campania, ca. 360-340 BC, terracotta met rode figuren, H. 45 cm. Lucien, Parijs, 23-04-<strong>2024</strong>. © Lucien, Parijs.<br />
€ 26.000<br />
29
Leningrad Schilder (toegeschreven), ‘column’-krater, Attica, ca. 470-460 v.Chr., terracotta met rode figuren, hoogte 43 cm. Christie’s, New York, 07-04-<strong>2024</strong>. Christie’s Images<br />
Ltd. Onverkocht. Richtprijs: $ 80.000-120.000 (€ 75.000-112.000)<br />
30
Bruiloftsschilder, beker, Attica, ca. 470 v.Chr., terracotta met rode figuren, diameter 33,3 cm. Compiègne,<br />
Musée Antoine Vivenel, inv. L. 1090. Foto: L. 1090.<br />
Lekythos (olievaas), Attica, ca. 480-470 v.Chr., terracotta<br />
met rode figuren, H. 41,3 cm. Christie’s,<br />
New York, 07-04-<strong>2024</strong>. © Christie’s Images Ltd.<br />
Onverkocht. Richtprijs: $ 120.000-180.000<br />
(€ 112.000-168.000)<br />
het grootste belang. Het is in die context<br />
dat de figuur van de atleet, die de fysieke<br />
schoonheid belichaamt, op de roodfigurige<br />
Attische keramiek verschijnt. Er zijn ook<br />
talrijke voorstellingen van vrouwen, met<br />
name de hetaeren op banketten, hoewel<br />
vazen lange tijd slechts een beperkt beeld<br />
van het leven van Griekse vrouwen gaven.<br />
EEN ONZEKERE MARKT<br />
Net als de rest van de handel in archeologische<br />
objecten heeft ook het segment van<br />
de Griekse vazen momenteel te kampen<br />
met een imagoprobleem, en bovendien<br />
met een betrouwbaarheidsprobleem. Het<br />
recentste pijnlijke voorbeeld: Christie’s<br />
heeft vier oude Griekse vazen teruggetrokken<br />
uit een verkoop die gepland stond voor<br />
9 april, in New York, nadat een eminent<br />
archeoloog, Christos Tsirogiannis, hoofddocent<br />
archeologie aan de Universiteit van<br />
Cambridge en specialist inzake geroofde<br />
antiquiteiten en netwerken van smokkelaars,<br />
had ontdekt dat elk van die vazen<br />
een link had met een malafide handelaar,<br />
Gianfranco Becchina, die in 2011 werd<br />
veroordeeld voor illegale handel in antiquiteiten.<br />
Een van de bewuste stukken was<br />
een Attische kom, versierd met krijgers en<br />
andere figuren (ca. 570-560 v.Chr.), met een<br />
geschatte waarde van 15.000 tot 20.000 dollar,<br />
afkomstig uit de collectie van Manfred<br />
Zimmermann (1935-2011), een van de<br />
mooiste verzamelingen van de late 20e en<br />
vroege 21e eeuw. Van dezelfde herkomst<br />
en al even dubieus zijn het deksel van een<br />
lekanis (kom), versierd met sfinxen (ca.<br />
570-550 v.Chr.), met een geschatte waarde<br />
van 8.000 tot 12.000 dollar, een hydria die<br />
Dionysus met een drinkhoorn voorstelt (ca.<br />
530-520 v.Chr.), met een geschatte waarde<br />
van 7.000 tot 9.000 dollar, en een lekythos<br />
(oliekruik) die de Atheense held Theseus<br />
voorstelt (ca. 500-490 v.Chr.), met een geschatte<br />
waarde van 20.000 tot 30.000 dollar.<br />
De afgelopen twintig jaar heeft professor<br />
Tsirogiannis, die het onderzoek naar<br />
de illegale handel in antiquiteiten leidt<br />
voor de Unesco-leerstoel voor bedreigingen<br />
van cultureel erfgoed aan de Ionische<br />
Universiteit van Corfu, meer dan 1700<br />
geroofde antiquiteiten geïdentificeerd in<br />
veilingzalen, galeries, musea en privéverzamelingen.<br />
Niettemin zegt hij: “We zien<br />
we nog al te vaak dat noch het veilinghuis,<br />
noch de verzamelaar of zijn familie, noch<br />
zelfs de musea de moeite nemen om bij de<br />
autoriteiten na te gaan of ze niet betrokken<br />
zijn bij het tentoonstellen van illegale<br />
objecten.” Het is een twijfelachtige houding,<br />
op zijn zachtst gezegd, die bieders<br />
allesbehalve geruststelt over de moraliteit<br />
van een marktsegment dat nu echt wel in<br />
de nesten zit.<br />
De afgelopen twintig<br />
jaar heeft professor<br />
Tsirogiannis meer<br />
dan 1700 geroofde<br />
antiquiteiten<br />
geïdentificeerd<br />
in veilingzalen,<br />
galeries, musea en<br />
privéverzamelingen.<br />
BEZOEKEN<br />
So Greek ! Lumière sur la collection de<br />
vases grecs d’Antoine Vivenel<br />
15-06 t/m 29-12<br />
Centre Antoine Vivenel<br />
Compiègne<br />
www.musees-compiegne.fr<br />
31
Op schattenjacht:<br />
bodemvondsten<br />
Kunstenaar Chaim van Luit vertrekt vanuit bodemvondsten. Foto : R.V.<br />
Chaim van Luit maakt er kunst<br />
van, strandjutter Aäron Fabrice de<br />
Kisangani verwondert er mensen<br />
mee. Bodemvondsten spreken tot<br />
de verbeelding. Soms verrassend,<br />
vaak avontuurlijk. Maar waar mag je<br />
zoeken? En wat behoor je te doen<br />
als je iets van waarde vindt?<br />
TEKST: BEN HERREMANS<br />
is een schimmige<br />
zone. Op de rand van het<br />
illegale. Vaak ga ik<br />
“Het<br />
’s nachts zoeken. Zonder<br />
lamp. Alles op het gehoor. De metaaldetector<br />
piept. Er zitten meer dan vijftig verschillende<br />
geluiden in dat ding. Ik herken<br />
ze. Ik weet exact, op de centimeter, waar<br />
het ligt, welk volume het heeft en of het<br />
een edelmetaal is. Dan graaf ik. In het donker,<br />
op mijn knieën. Ik tast af wat ik vind,<br />
het is uiterst tactiel. Ik voel wat ik in mijn<br />
handen heb. Een Romeinse munt, bijvoor-<br />
beeld. Mijn vingers weten uit welke tijd.<br />
Dan haal ik mijn vondst uit de grond. Met<br />
mijn handen. Of met een spade. Ik weet<br />
hoe diep ik mag steken. Of ik schop het los<br />
met mijn voeten. Floep – en daar is het.”<br />
Kunstenaar Chaim van Luit (°1985) uit<br />
Heerlen vertrekt vanuit bodemvondsten.<br />
Hij legt er verzamelingen van aan. Daaruit<br />
filtert hij artistieke concepten en zet zijn<br />
vondsten om in installaties. "Minimalistisch,<br />
ik wil mijn werk scherp en puur houden”,<br />
zegt hij. “Het moet oprecht aanvoelen.”<br />
32
Voor het werk 930°c, 2014, (refererend aan het smeltpunt van messing) verzamelde Chaim van Luit diverse<br />
metaalelementen, zoals hulzen en gespen, uit Belgische en Duitse gebieden waar in 1944 gevechten plaatsvonden.<br />
Na zeventig jaar worden deze elementen samengesmolten tot een nieuw object, een replica van zijn<br />
deurklink in Brussel. Dit object symboliseert manipulatie, begrenzing en opening. Het zweeft boven een sokkel<br />
met geluidsisolerend schuim, wat herinnert aan de auditieve ontdekking van de metaalsplinters.<br />
Het verleden komt tot leven voor wie luistert.<br />
‘Ik probeer op<br />
meerdere manieren<br />
de wettelijke weg te<br />
bewandelen’<br />
CHAIM VAN LUIT<br />
ERKENNING EN MELDING<br />
De regelgeving over bodemvondsten<br />
in <strong>België</strong> ligt complex versnipperd in<br />
verschillende wetten. Alleen een erkend<br />
metaaldetectorist mag mikken op<br />
archeologische vondsten. Die erkenning<br />
kun je aanvragen bij het Vlaams Instituut<br />
voor het Onroerend Erfgoed (VIOE); in<br />
Wallonië is dat het Agence Wallonne du<br />
Patrimoine (AWdP).<br />
In <strong>België</strong> mag je met een metaaldetector<br />
zoeken als je vooraf de toestemming van<br />
de eigenaar, pachter of beheerder van het<br />
terrein hebt. Voor het zoeken met een metaaldetector<br />
op militaire en openbare domeinen<br />
(strand inbegrepen) en beschermde<br />
archeologische sites en natuurgebieden heb<br />
je een vergunning van de overheid nodig.<br />
Tenzij vooraf anders afgesproken, behoren<br />
alle vondsten toe aan de eigenaar van de<br />
grond: vaak een landbouwer of de staat in<br />
het geval van gevonden voorwerpen op<br />
het openbare domein. Vondsten daar dien<br />
je over te dragen aan de gemeente of politie,<br />
die ze voor zes maanden in bewaring<br />
neemt en ter beschikking van de eigenaar<br />
stelt. Daagt die niet op, dan wordt de<br />
vondst eigendom van de gemeente. Objecten<br />
met een archeologische waarde horen<br />
binnen de drie dagen bij het VIOE te belanden.<br />
Fysiek onmogelijk? Dan moet je je<br />
vondst en vindplaats tien dagen beschermen,<br />
totdat het instituut ze op kosten van<br />
de Vlaamse overheid onderzoekt.<br />
Er bestaan in <strong>België</strong> twee soorten vondsten<br />
waarvan de melding een eigen procedure<br />
volgt: behalve de vondst met metaaldetector<br />
is er de toevalsvondst. Dat gebeurt<br />
bijvoorbeeld bij bouwwerken of tijdens een<br />
wandeling. Ook een toevalsvondst moet je<br />
binnen de drie dagen aangeven.<br />
Het is niet toegestaan om dieper dan<br />
30 cm te graven. “Dat is de ploegvoor, de<br />
verstoorde grondlaag die telkens wordt<br />
omgewoeld”, legt Chaim van Luit uit.<br />
“Daaronder ligt de onverstoorde laag.<br />
Archeologen willen dat die ongerept blijft,<br />
zodat ze haar kunnen ‘lezen’.” Geen nood,<br />
er valt veel te vinden. “Neem opnieuw die<br />
Romeinse munt. Die is daar al pakweg<br />
1800 jaar aanwezig. De ploeg van de landbouwer<br />
trekt hem omhoog, de regen spoelt<br />
de grond weg en de munt ligt bloot.”<br />
Bij de buren<br />
In Nederland, Groot-Brittannië en<br />
Frankrijk gelden ongeveer dezelfde<br />
wettelijke afspraken, al is de Belgische<br />
wetgeving over bodemvondsten<br />
wat permissiever.<br />
In Nederland verbiedt de Erfgoedwet<br />
het opgraven van archeologische<br />
vindplaatsen zonder vergunning.<br />
De wet op de vondsten regelt<br />
de vondst en berging van roerende<br />
zaken die vijftig jaar of ouder zijn en<br />
een waarde hebben van minstens<br />
500 euro. Ook deze vondsten moet<br />
je melden en zes maanden beschikbaar<br />
houden voor wetenschappelijk<br />
onderzoek. Bij een verkoop is de<br />
ene helft van de opbrengst voor de<br />
vinder, de andere voor de eigenaar<br />
van de grond.<br />
In Engeland regelt de Treasure Act<br />
1996 vondsten van voorwerpen van<br />
goud en zilver van meer dan 300<br />
jaar oud, of die minstens 500 gram<br />
wegen. Zulke vondsten worden<br />
beschouwd als ‘schatten’ van de<br />
Kroon – lees: meldingsplicht.<br />
Ierland en Frankrijk hanteren een<br />
strengere regelgeving. In Frankrijk<br />
heerst bij het speuren naar<br />
archeologische voorwerpen een<br />
totaalverbod op de metaaldetector.<br />
Uitgezonderd als de grond je<br />
eigendom is en op voorwaarde<br />
dat je vondsten aan de overheid<br />
meldt. Oppervlaktevondsten – de<br />
zogenaamde veldverkenning – zijn<br />
wel toegestaan. Melding (binnen 48<br />
uur) is een vereiste.<br />
33
Goed gevonden<br />
Voor een interessante bodemvondst<br />
hoef je geen professioneel archeoloog<br />
te zijn. Enkele recente voorbeelden.<br />
• In februari <strong>2024</strong> haalde de Rotterdamse<br />
magneetvisser Wim<br />
Blom een rapier uit de IJssel: een<br />
zwaard uit de periode 1500-1650.<br />
• In mei 2023 stootte Richard Brock<br />
in Munch Wenlock (graafschap<br />
Shropshire) op een goudklomp<br />
van 64,8 gram. Geschatte opbrengst:<br />
minstens 30.000 pond.<br />
• Begin juni <strong>2024</strong> veilden de Canterbury<br />
Auction Galleries een ring<br />
van goud en saffier uit 1200 à 1300<br />
voor 11.000 pond. Een metaaldetectorist<br />
uit Kent had het kleinood<br />
in 2022 opgedolven.<br />
• In juli 2020 werd in Rushcliffe,<br />
Nottingshire, een ring met de<br />
Romeinse inscriptie I Meane Right<br />
gevonden. Vermoedelijk werd hij<br />
in de Tudor-periode gedragen<br />
door de sheriff van Nottingham.<br />
Hansons Auctioneers veilt de ring<br />
op 5-6 oktober. De startprijs ligt<br />
tussen 2000 en 3000 pond.<br />
Portret Aäron Fabrice de Kisangani. © Stephan Vanfleteren.<br />
STRANDJUTTER<br />
“Kunstenaar? Oei.” Aäron Fabrice de<br />
Kisangani (°1997) aarzelt. “Ik zou het arrogant<br />
vinden om mezelf zo te omschrijven.”<br />
Liever noemt hij zichzelf ‘strandjutter aan<br />
de zuidelijke Noordzee’. “Maar als je je in<br />
iets verdiept en je draagt het uit, beoefen<br />
je een vorm van kunst”, zegt hij. “Wat me<br />
misschien tot kunstenaar maakt, is dat<br />
ik mijn vondsten niet alleen voor mezelf<br />
verzamel. Ik wil verwonderen en dat is<br />
toch wat ook kunstenaars drijft: mensen<br />
bewust maken van wat er rondom hen gebeurt<br />
door te tonen wat ze zelf niet zien.”<br />
Fabrice de Kisangani toont niet al zijn<br />
vondsten. “Het moet mysterieus blijven.<br />
Zoals kunstenaars wil ik ongrijpbaar zijn.<br />
De gelaagdheid in kunst probeer ik ook te<br />
creëren. Mensen moeten zelf leren observeren.<br />
De essentie van veel zaken is om er zich<br />
bewust van te worden. Er zit schoonheid in<br />
‘Verwondering is<br />
de sleutel tot geluk’<br />
AÄRON FABRICE DE KISANGANI<br />
alles. Verwondering is de sleutel tot geluk.<br />
Ik hoop mensen zo te verwonderen dat ze<br />
gelukkig worden. Dat is mijn missie. Een<br />
oude man zei me: ‘Weet je wat je voornaam<br />
Aäron betekent? Hij die licht brengt. Dat<br />
deed je voor mij, door jou ging ik anders kijken.’<br />
Een mooier compliment bestaat niet.<br />
Men zegt dat ik op een mooie manier aan<br />
hen blijf plakken. Al hoor ik soms van jongeren:<br />
‘Je klinkt als een ouwe pee.’ Dat flatteert<br />
me. Dat is de rebel in mij. Ik ben geen kuddedier,<br />
ik zocht altijd liever mijn eigen weg.<br />
Het ontroert me dat ik daarin slaagde.”<br />
WEGWEZEN!<br />
Tussen metaaldetectoristen, archeologen<br />
en landbouwers rommelt het soms. “Ik<br />
probeer op meerdere manieren de wettelijke<br />
weg te bewandelen”, zegt Chaim van<br />
Luit. “Archeologen boeken zelden toevallige<br />
vondsten. Ze komen alleen in actie als<br />
er ergens een opgraving is. Of als er op een<br />
bouwwerf iets werd gevonden of vooraf, als<br />
er grote werken aankomen. Wij amateurarcheologen<br />
steken veel uren in het aflopen<br />
van al die velden waar een archeoloog nooit<br />
komt. De meeste dingen die wij vinden, waren<br />
anders nooit gevonden. Als wij ze niet<br />
vinden, gaan ze kapot. Er zitten veel meststoffen<br />
in die bovenlaag, er valt zure regen<br />
op. Dan begrijp ik niet waarom sommige<br />
archeologen ons scheef aankijken.”<br />
Met landbouwers heeft Van Luit wisselende<br />
ervaringen. “Ik maakte boze boeren mee,<br />
die meteen met hun tractor naar je toekwamen.<br />
Wegwezen! Maar ook lieve, die zeggen:<br />
‘Zoek maar lekker.’ En als je toont wat je<br />
vond – ‘Kijk, een Romeinse dakpan!’ –, vinden<br />
ze dat de moeite niet. ‘Hou het maar.’”<br />
Van concurrentie met archeologen ondervindt<br />
Aäron Fabrice de Kisangani weinig<br />
hinder. Hij zoekt ook niet met een metaaldetector.<br />
“Een goede verrekijker, een<br />
paar zaklampen, een touw en mes, mijn<br />
jutterszak, een vest en laarzen en mijn pet<br />
34
Tussen<br />
metaaldetectoristen,<br />
archeologen en<br />
landbouwers<br />
rommelt het soms.<br />
om herkenbaar te zijn: dat zijn mijn instrumenten.<br />
En een goed humeur.”<br />
Concurrentie? “Je hebt strandjutters en<br />
strandjutters. Iedereen mag daar zijn eigen<br />
invulling aan geven”, zegt Fabrice de Kisangani.<br />
“Ik noem mezelf een échte strandjutter<br />
omdat ik dag en nacht, door weer en wind<br />
en geleid door de winden, de stromingen en<br />
de getijden langs de stranden dweil. Dat is<br />
mijn definitie van strandjutter. Ik kwam ’<br />
s nachts op het strand nog niemand tegen<br />
die ook met een zaklamp liep te zoeken.”<br />
Hij gunt iedereen zijn vondsten. Maar zijn<br />
vindplaatsen deelt hij niet. “Misschien klinkt<br />
dat hebberig of egoïstisch, maar ik heb er<br />
jaren over gedaan om die plekken te vinden.<br />
Dat is zoals een kunstenaar die uitlegt hoe<br />
hij schildert en ineens kopieert iedereen dat.”<br />
INZICHTEN<br />
Is het zoeken belangrijker dan het vinden?<br />
Aäron Fabrice de Kisangani: “Telkens als ik<br />
op het strand kom, lijkt dat voor de eerste<br />
Stephan Vanfleteren, Aäron Fabrice de Kisangani, Kruik, foto. Stuk aardewerk van een laatmiddeleeuwse<br />
grape, normaal gezien voorzien van drie pootjes en twee oren, gevonden in Koksijde. © de kunstenaar.<br />
keer. Ik verbaas me voortdurend over het<br />
bewegende schilderij dat de zee is. Ik heb<br />
een ruim zoekbeeld. Ik ben bioloog, antropoloog,<br />
archeoloog, ornitoloog… Het is<br />
never-ending. Er spoelt altijd wel iets<br />
aan. De zee geeft zo veel. Veel inzichten<br />
ook. Ook over het leven. Een jaar geleden<br />
verloor ik mijn mama. De zee helpt me<br />
om dat te verwerken. Het kolossale van<br />
de zee maakt je nederig. Niet dat je jezelf<br />
moet wegcijferen. Maar je kan alles beter<br />
plaatsen.”<br />
“Iets vinden is de kers op de taart, maar ook<br />
als ik niets vind, ervaar ik voldoening”, zegt<br />
Chaim van Luit. “De aarde beluisteren. Meters<br />
maken, soms loop je zes, zeven uren.<br />
Het repetitieve van de lijnen die je maakt.<br />
Je wilt niets overslaan. Het brengt je in een<br />
trance. Je hebt tijd om te denken. Over het<br />
leven, over kunst. Ik kan uren in mijn atelier<br />
wachten op een idee. Komt niet. Het overvalt<br />
je als je er niet op broedt. Ik leer daaruit<br />
dat ik meer moet loslaten. Maar wel blijven<br />
graven, natuurlijk.”<br />
SURFEN<br />
Nederland<br />
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE):<br />
www.cultureelerfgoed.nl<br />
Nederlandse Archeologievereniging:<br />
www.awn-archeologie.nl<br />
Portabe Antiquities of the Netherlands (PAN):<br />
www.portable-antiquities.nl<br />
<strong>België</strong><br />
Vlaams Agentschap Onroerend<br />
Erfgoed: www.onroerenderfgoed.be<br />
Agence Wallonne du Patrimoine:<br />
www.agencewallonnedupatrimoine.be<br />
Groot-Brittannië<br />
Portable Antiquities Scheme:<br />
www.finds.org.uk/<br />
Council for British Archaeology:<br />
www.archaeologyuk.org<br />
Stephan Vanfleteren, Aäron Fabrice de Kisangani, Nike-schoen, foto. Deze Nike-sportschoen begroeid met<br />
eendenmosselen komt van een ladingverlies van zeventig containers van het cargoschip Maersk-Shanghai<br />
onderweg van Norfolk, Virginia naar Charleston, South-Carolina op 3 maart 2018. Het voorwerp werd gevonden<br />
in 2019 in De Haan. © de kunstenaar.<br />
Frankrijk<br />
Service Archéologie Nationale:<br />
www.culture.gouv.fr/Thematiques/Archeologie<br />
Détection Sans Frontières:<br />
https://m.facebook.com/groups/dsf2021/<br />
35
ZOOM<br />
Gregory Crewdson<br />
Regisseur van het postmoderne leven<br />
Met negen fotoreeksen bestrijkt<br />
de overzichtstentoonstelling over<br />
Gregory Crewdson in de Albertina in<br />
Wenen zo’n 35 jaar uit de carrière van<br />
deze onvergelijkelijke kunstenaar uit<br />
New York. Ze laat vooral zien dat het<br />
realisme van zijn beelden geen doel<br />
op zich is, maar eerder een manier<br />
om schoonheid en emoties aan het<br />
licht te brengen in een wereld in<br />
verval.<br />
TEKST: JEAN-MARC BODSON<br />
Deze omvangrijke expositie over het<br />
oeuvre van de Amerikaanse fotograaf<br />
Gregory Crewdson (°1962)<br />
wordt terecht gepresenteerd als<br />
een overzichtstentoonstelling, niet alleen<br />
omdat ze drieënhalf decennium van creativiteit<br />
beslaat, maar vooral omdat de negen<br />
tentoongestelde reeksen zo treffend gestalte<br />
geven aan zijn heel eigen kijk op beelden.<br />
Wanneer je zijn werk voor het eerst ziet, kan<br />
dat vertrouwd lijken, omdat het zo sterk verwant<br />
is aan de Amerikaanse documentairefotografie<br />
van de laatste halve eeuw. Net als<br />
bij Walker Evans tref je hier de esthetiek van<br />
het banale aan, maar ook de onderliggende<br />
kritiek op de Amerikaanse way of life, zoals<br />
bij William Eggleston, Stephen Shore, Joel<br />
Sternfeld en Larry Sultan.<br />
Op een van de hier tentoongestelde foto’s,<br />
daterend uit zijn beginjaren, zien we een<br />
jonge vrouw die aandachtig kijkt naar<br />
Crewson toont kleine<br />
steden in verval,<br />
met hun ontredderde<br />
bevolking, een donker,<br />
schemerig Amerika.<br />
wat een maquette van een Victoriaans<br />
huis lijkt te zijn. Het licht dat vanuit de<br />
kleine ‘benedenverdieping’ op haar gezicht<br />
schijnt, is een cruciaal element in het<br />
beeld. Enerzijds voegt het, net als de belichting<br />
in het latere werk van de fotograaf,<br />
schoonheid toe aan een tafereel dat anders<br />
onopvallend zou zijn geweest. Anderzijds,<br />
metaforisch gezien, wijst het ons erop dat<br />
voor Gregory Crewdson de wereld enkel<br />
kan worden begrepen aan de hand van<br />
kunstgrepen, decors en enscenering.<br />
Gregory Crewdson, Redemption Center, uit de reeks 'An Eclipse of Moths', 2018-2019. © de kunstenaar.<br />
36
ZOOM<br />
Gregory Crewdson, Basement, uit de reeks 'Cathedral of the Pines', 2013-2014. © de kunstenaar.<br />
DE POËZIE VAN BEELDEN<br />
Eigenlijk kan men zijn beelden, net als die<br />
van de Canadees Jeff Wall, nog het best<br />
omschrijven als ‘cinematografische foto’s’.<br />
Paradoxaal genoeg vereisen ze, net als<br />
speelfilms, een zeer uitgebreide enscenering<br />
om de illusie te wekken dat ze de werkelijkheid<br />
weergeven. Er gaat een maandenlange<br />
voorbereiding aan vooraf. Daarna worden<br />
de beelden gecreëerd dankzij honderden<br />
medewerkers (castingexperts, kostuumontwerpers,<br />
decorontwerpers, technici) en voltooid<br />
in de postproductie, met onder meer<br />
het retoucheren en de digitale montage van<br />
de vele opnamen. Het realisme dat overheerst<br />
in elk van de negen hier gepresenteerde<br />
reeksen wordt in verschillende mate<br />
geaccentueerd. Terwijl bijvoorbeeld de<br />
kleurenbeelden van de reeks ‘An Eclipse of<br />
Moths’ (2018-2019) nog uit het leven lijken<br />
te zijn gegrepen, zijn de zwart-witbeelden<br />
van de reeks ‘Eveningside’ (2021-2022) ongeloofwaardig<br />
door de pose van de figuren,<br />
te vergelijken met de weinig natuurlijke stijl<br />
van de acteurs in de films van Eric Rohmer.<br />
In dit tweede voorbeeld is Crewdson een<br />
postmoderne kunstenaar, door het gevoel<br />
Volgens Crewdson is de wereld enkel te<br />
begrijpen aan de hand van kunstgrepen,<br />
decors en enscenering.<br />
van vervreemding dat ons doet nadenken<br />
over de in het leven geroepen fictieve wereld.<br />
In het eerste geval lijkt hij wel een schilder<br />
van de postmoderniteit die, met het hele<br />
technische palet dat hem ter beschikking<br />
staat, een Amerika beschrijft van kleine steden<br />
in verval met hun ontredderde bevolking,<br />
een donker, schemerig Amerika. En<br />
de fotograaf doet dit zonder lessen te willen<br />
geven, zonder een politieke visie te willen<br />
opdringen. Zoals hij terloops vertelde tijdens<br />
een presentatie van zijn reeks ‘Cathedral of<br />
the Pines’ (2013-2014): de fundamentele motivatie<br />
die door zijn werk loopt, is eerder poëtisch:<br />
“In deze beelden was ik me er sterk van<br />
bewust dat ik bijna niets wilde zeggen, in de<br />
letterlijke zin van het woord. Ik wilde dat de<br />
betekenis bijna uitsluitend in het licht, de sfeer<br />
en de kleur zou liggen. Ik wilde gewoon dat er<br />
genoeg verhaal in zat om de aandacht van de<br />
kijker te trekken en een gevoel van mysterie te<br />
creëren.”<br />
Ongetwijfeld is het door die kunst om een indruk<br />
van zonderlingheid op te roepen dat hij<br />
vaak vergeleken wordt met Edward Hopper,<br />
een schilder die sterk beïnvloed werd door<br />
de Amerikaanse fotocultuur. Het was die gemeenschappelijke<br />
fascinatie voor de leegte<br />
en de stilte die hen in staat stelde, elk met zijn<br />
eigen middelen, het psychologische landschap<br />
van de eigentijdse Amerikaanse cultuur<br />
te schetsen in menig onvergetelijk beeld.<br />
BEZOEKEN<br />
Gregory Crewdson. Retrospective<br />
t/m 08-09<br />
Albertina<br />
Wenen<br />
www.albertina.at<br />
37
Hoe AI de fotografie<br />
op scherp stelt<br />
Maria Mavropoulou, A self-portrait of an algorithm no.52, 2023. © de kunstenaar.<br />
38
Het gaat hard in de wereld van AI.<br />
Ook voor wat kunst betreft, en dan<br />
in het bijzonder de fotografie. Foam<br />
belicht welke impact de nieuwste<br />
ontwikkelingen binnen de Artificial<br />
Intelligence op fotografie hebben.<br />
Ook makers, kopers en verkopers<br />
van fotografie stellen zich vragen. Is<br />
het een uitdaging of een dreiging?<br />
Of juist een goed getimede impuls<br />
voor een medium dat zich nodig<br />
weer eens moest heruitvinden?<br />
TEKST: CELINE DE GEEST<br />
Artificial Intelligence is een hot<br />
topic, maar de eerste keer dat AI<br />
de kunstwereld op zijn kop zette<br />
ligt alweer zes jaar achter ons. In<br />
2018 veilde Christie’s een door AI gegenereerd<br />
kunstwerk voor $ 432.500 (€ 404.000).<br />
Het schilderij, als je het zo kan noemen,<br />
was een creatie van Obvious, een Parijs’<br />
collectief. Zij zetten een algoritme aan<br />
het werk dat aan de hand van een enorme<br />
dataset van 5.000 portretten, geschilderd<br />
tussen de 14e en de 20e eeuw, een fictief<br />
portret samenstelde. De verkoop riep heel<br />
wat vragen op. Wie is hier de maker, mens<br />
of machine? Kan een algoritme creatief<br />
zijn, of gaat het hier om pure plagiaat?<br />
De debatten blijven woeden. In 2023 haalde<br />
de discussie opnieuw de kranten: de Duitse<br />
fotograaf en AI-kunstenaar Boris Eldagsen<br />
won de Sony World Photography Award,<br />
maar weigerde die in ontvangst te nemen.<br />
De reden? Zijn foto, Pseudomnesia: the<br />
electrician, was volledig gegenereerd door<br />
de Dall-E 2-beeldgenerator van OpenAI. “AIbeelden<br />
en fotografie horen niet met elkaar<br />
te concurreren in een wedstrijd als deze”,<br />
schrijft hij op zijn website. “Het zijn verschillende<br />
entiteiten. AI is geen fotografie. Ik heb<br />
als een brutale aap meegedaan om erachter<br />
te komen of de wedstrijden voorbereid zijn<br />
op AI-afbeeldingen. Dat zijn ze niet.”<br />
Met zijn stunt hoopte Eldagsen in de eerste<br />
plaats een discussie los te maken over AI<br />
en fotografie. Want al is het voor hem geen<br />
échte fotografie, hij is niet tegen AI gekant:<br />
“Ik zie het niet als een bedreiging voor de<br />
creativiteit. Voor mij is het juist bevrijdend.<br />
Alle grenzen die me beperkten – materiële<br />
grenzen, budgetten – doen er niet meer toe.”<br />
Paolo Cirio, Mugshots.com, N2, uit de reeks Obscurity, 2016. © de kunstenaar.<br />
‘Ik voelde de<br />
behoefte om AI<br />
te vragen zichzelf<br />
te portretteren,<br />
om het zo beter te<br />
leren kennen’<br />
MARIA MAVROPUOLOU<br />
NIEUWE IMPULSEN<br />
Eldagsen is niet de enige kunstenaar die in<br />
AI veel mogelijkheden ziet. Foam presenteert<br />
deze zomer Photography Through<br />
the Lens of AI, een programma met onder<br />
andere twee tentoonstellingen in het teken<br />
van fotografie en kunstmatige intelligentie:<br />
de groepsexpositie Mirror Mirror en Paolo<br />
Cirio’s solotentoonstelling AI Attacks.<br />
De eerste toont het werk van internationale<br />
kunstenaars die het potentieel en het<br />
gevaar van AI onderzoeken, elk op hun<br />
eigen manier. Een van hen is de Griekse<br />
kunstenaar Maria Mavropoulou. “Het zelfportret<br />
heeft een aparte connotatie binnen<br />
de kunst: het staat voor de kunstenaar die<br />
zichzelf afbeeldt”, zegt zij over haar project<br />
A self-portrait of an algorithm. “Vandaag de<br />
dag is een nieuw soort intelligentie, een<br />
kunstmatige, in staat om beelden te creëren.<br />
Ik voelde de behoefte om AI te vragen<br />
zichzelf te portretteren, om het zo beter te<br />
leren kennen. Elk van de honderd gegenereerde<br />
portretten is uniek. AI zal nooit<br />
twee keer hetzelfde beeld creëren, net zoals<br />
elk mens een aparte vingerafdruk heeft.<br />
In die zin is elk portret een unieke uitgave.”<br />
Aan mogelijkheden met andere woorden<br />
geen gebrek. Zou AI een nieuwe, vitale<br />
levensader voor de fotografie kunnen zijn?<br />
39
Sander Coers, No. 11 uit de serie POST, 2023. © de kunstenaar.<br />
Artprice maakte in 2022 een stand van<br />
zaken op: “De veilingmarkt voor fotografie<br />
is vandaag minder succesvol dan tien<br />
jaar geleden, maar het aantal transacties<br />
wel toegenomen. De verkoop van foto’s<br />
bereikte vorig jaar een recordvolume van<br />
meer dan 24.000 verkochte lots, een stijging<br />
van 75% in tien jaar. Het aandeel foto’s<br />
dat voor minder dan $ 500 werd verkocht,<br />
is sinds 2012 echter verviervoudigd, terwijl<br />
het aantal foto’s met een waarde van meer<br />
dan $ 100.000 bijna is gehalveerd.”<br />
Ondanks deze evolutie naar meer betaalbare<br />
fotografie werd 2022 een historisch<br />
jaar voor de historische fotografie. In dat<br />
jaar werden namelijk de twee duurste foto’s<br />
ooit geveild door Christie’s. The Flatiron<br />
van Edward Steichen (1904) ging onder de<br />
hamer voor $ 11,8 miljoen (€ 10,03 miljoen)<br />
en Man Rays Le Violon d’Ingres (1924) voor $<br />
12,4 miljoen (€ 10.54 miljoen). Het lijkt erop<br />
dat de alomtegenwoordigheid van fotografie<br />
gezorgd heeft voor een tegenreactie: nu<br />
iedereen altijd en overal een smartphone<br />
met digitale camera op zak heeft, groeit<br />
de interesse in zeldzame en historische<br />
fotografie. De vaak ‘gepolijst’ aandoende AIkunst<br />
doet een bepaald publiek verlangen<br />
naar ‘rauwere’ beelden. Bovendien zou de<br />
overdaad aan schermtijd, vooral tijdens de<br />
coronapandemie, gezorgd kunnen hebben<br />
voor een terugkeer naar het fysieke, naar<br />
foto’s die tot hun recht komen in galeries en<br />
op beurzen. De oprichting in 2023 van Photofairs<br />
New York, een gloednieuwe fotografiebeurs<br />
onder de paraplu van The Armory<br />
Show, lijkt die tendens te bevestigen.<br />
Kan een algoritme<br />
creatief zijn, of gaat<br />
het om pure plagiaat?<br />
De debatten blijven<br />
woeden.<br />
Evolutie is immers kenmerkend voor het<br />
medium, dat nog geen tweehonderd jaar<br />
bestaat. Een nieuwe impuls is misschien niet<br />
alleen onvermijdelijk, maar ook welkom, ook<br />
voor wat betreft de fotografiemarkt.<br />
TERUGKEER NAAR HET FYSIEKE<br />
Al bestaat de fotografie bijna twee eeuwen,<br />
de markt is in vergelijking tot andere media<br />
als schilderkunst en beeldhouwkunst<br />
piepjong. In 1971 werd Sotheby’s het eerste<br />
veilinghuis met een aparte fotografieafdeling.<br />
Andere veilinghuizen volgden,<br />
gespecialiseerde fotografiegaleries en<br />
-beurzen zagen het daglicht. De prijzen<br />
stegen gestaag, en tegen 2015 passeerde<br />
een tiental hedendaagse fotografen met<br />
de verkoop van hun werk de grens van een<br />
miljoen dollar. Daarmee leek het medium<br />
wel een plateau bereikt te hebben.<br />
AUTEURSRECHT<br />
Toch is het de meer betaalbare, hedendaagse<br />
fotografie die vandaag het vaakst<br />
verkocht wordt. Dat gebeurt onder andere<br />
bij Foam Editions, de in-house en online<br />
galerie van Foam. De galerie is er zowel<br />
voor ervaren verzamelaars als voor<br />
liefhebbers die Foam willen steunen. De<br />
aangeboden werken worden telkens geselecteerd<br />
uit de tentoonstellingen van het<br />
museum, waardoor je een mooie doorsnede<br />
krijgt van de relevantste nieuwe<br />
kunstenaars en ontwikkelingen binnen de<br />
fotografie. Lotte Klösters staat al 8,5 jaar<br />
aan het roer als galeriemanager. Ze merkt<br />
dat de interesse rond AI-fotografie stilaan<br />
toeneemt, maar dat het voor haar klanten<br />
voorlopig nog niet echt een specifiek verzameldomein<br />
vormt.<br />
“AI-fotografie komt bij ons voorlopig nog<br />
vrij zelden ter sprake, al hebben we sinds<br />
40
Volgens Lotte Klösters van Foam Editions<br />
neemt de interesse rond AI-fotografie toe,<br />
maar vormt het voor haar klanten voorlopig<br />
nog geen specifiek verzameldomein.<br />
vorig jaar wel foto’s in de aanbieding die gemaakt<br />
zijn met behulp van AI. Die kwamen<br />
bijvoorbeeld uit de tentoonstelling van Carlijn<br />
Jacobs en uit Foam Talent, de jaarlijkse<br />
groepstentoonstelling voor jong talent”,<br />
vertelt ze. “Ik denk wel dat veel van onze kopers<br />
open staan voor deze nieuwe techniek,<br />
dat ze nieuwsgierig zijn naar de mogelijkheden.<br />
Bij Carlijn leverde AI beelden op die<br />
heel unheimlich aanvoelden, bijna akelig.<br />
Als je ernaar kijkt denk je: hier klopt iets<br />
niet. In het werk van iemand als Sander<br />
Coers, dat dit jaar deel uitmaakte van Foam<br />
Talent, zorgt AI juist voor een heel nostalgisch<br />
gevoel. Je moet goed kijken om te<br />
onderscheiden of het een echte, verouderde<br />
foto is of juist een hypermodern beeld.<br />
Ook uit Mirror Mirror wil ik graag een of<br />
twee werken selecteren voor in de galerie.<br />
Ik vind het een heel interessante ontwikkeling<br />
binnen de fotografie, en dus hoort<br />
die ook terug te komen in de galerie: dat<br />
gaat hand in hand.”<br />
Maar wat dan met de zorgen rond authenticiteit<br />
en auteursrecht? “Daar besteedt<br />
de tentoonstelling ook aandacht<br />
aan”, zegt Klösters. “Gebruik je AI om een<br />
beeld volledig te genereren, zonder dat het<br />
startpunt een beeld is dat je zelf gemaakt<br />
hebt, is het dan nog fotografie? Als er<br />
geen camera aan te pas komt, is het dan<br />
wel een foto? Foam verkent de verschillende<br />
aspecten van AI en wil samen met<br />
kunstenaars en bezoekers tot inzichten<br />
komen. Fotografie is altijd aan ontwikkeling<br />
onderhevig, en dat is ook goed. AI zal<br />
wellicht nog veel invloedrijker worden, en<br />
een grotere plek innemen in de galerie.”<br />
BEZOEKEN<br />
Photography Through the Lens of AI<br />
t/m 11-09<br />
Foam<br />
Amsterdam<br />
www.foam.org<br />
Brea Souders, Vistas #22, 2020. © de kunstenaar.<br />
41
Getekend<br />
door de architect<br />
In de nasleep van de Salone del Mobile Milano presenteert <strong>COLLECT</strong><br />
enkele gloednieuwe stukken, rechtstreeks van de tekentafels van visionaire<br />
architecten. Deze tonen niet alleen hun onmiskenbare expertise, maar<br />
houden ook een belofte van toekomstig verzamelbaar design in.<br />
Seyun<br />
door Zaha Hadid Design<br />
Tamart Design<br />
door Amos Goldreich<br />
Interni Venosta<br />
door Dimorestudio<br />
De Seyun-collectie, ontworpen door Zaha<br />
Hadid voor Karimoku, belichaamt een<br />
mooie balans tussen de hardheid van hout<br />
en een gevoel van lichtheid in het ontwerp,<br />
resulterend in samengevoegde asymmetrische<br />
oppervlakken. Elk stuk straalt elegantie<br />
en standing uit, trouw aan Zaha Hadids<br />
esthetiek, en getuigt van Karimoku’s<br />
meesterschap in vakmanschap, geworteld<br />
in een geschiedenis die teruggaat tot de<br />
jaren 40.<br />
© Zaha Hadid Design.<br />
Architect Amos Goldreich heeft een meubelmerk<br />
gelanceerd dat de designerfenis<br />
van zijn moeder, interieurarchitect Tamar<br />
de Shalit, in de schijnwerpers zet vóór zijn<br />
bekendere vader, ontwerper en activist<br />
Arthur Goldreich. De collectie bestaat uit<br />
tien meubelobjecten gebaseerd op het<br />
archief van het overleden echtpaar, een<br />
verzameling van meer dan 10.000 tekeningen,<br />
foto’s, documenten en prototypes.<br />
Central Stool/Side Table. Prijs: € 410.<br />
© Tamart Design.<br />
Interieurontwerpduo Dimorestudio lanceerde<br />
een nieuw meubelmerk in samenwerking<br />
met Interni Venosta. Dit nieuwe<br />
merk belichaamt de esthetiek en het<br />
erfgoed van Carla Venosta, wat heeft geresulteerd<br />
in een collectie die doordrenkt is<br />
van karakter en geschiedenis. De inspiratie<br />
achter deze collectie is onmiskenbaar de<br />
wereld van Carla Venosta, waarbij in elk een<br />
subtiele nostalgie naar de jaren 70 voelbaar<br />
is. Wat deze meubels verbindt, is het<br />
gebruik van metaal en hout, materialen die<br />
kenmerkend waren voor dat tijdperk.<br />
© Dimorestudio. Foto: Marco Guastalla.<br />
42
Maniera 32<br />
door Junya Ishigami<br />
Lucio<br />
door Vincent van Duysen<br />
H&dM Objects<br />
door Herzog & de Meuron<br />
De Japanse architect Junya Ishigami ontwierp<br />
voor de Brusselse galerie Maniera<br />
een reeks gazen meubels van roestvrij<br />
staal, leer, rotan, glas en hout, waaronder<br />
eetkamerstoelen, schommelstoelen, tafels<br />
en lampen. Sommige stukken waren oorspronkelijk<br />
ontworpen voor het huis van<br />
zijn moeder.<br />
© Maniera. Foto: Jeroen Verrecht.<br />
De Belgische architect Vincent Van Duysen<br />
ontwierp na de glanzende Mateo-tafel<br />
nu ook de Lucio-fauteuil voor Molteni&C<br />
in zijdezacht leer. Dit zorgvuldig geconstrueerde<br />
meubelstuk combineert<br />
esthetiek en functionaliteit in perfecte<br />
harmonie.<br />
© Vincent Van Duysen<br />
H&dM Objects, ontworpen door architectuurstudio<br />
Herzog & de Meuron, omvat zes<br />
sculpturale stoelen en krukjes van gefreesd<br />
hout. Deze worden zonder schroeven gemonteerd<br />
en bedekt met een glanzende lak.<br />
De objecten maken deel uit van de meer<br />
dan zeshonderd items die de studio heeft<br />
gemaakt voor architecturale projecten en die<br />
nu te koop worden aangeboden.<br />
© Herzog & Meuron.<br />
PALM<br />
door Jean-Michel Wilmotte<br />
Osuu<br />
door Foster + Partners<br />
In-Side<br />
door Heatherwick Studio<br />
De gerenommeerde Franse architect Jean-<br />
Michel Wilmotte ontwierp voor Parla, een<br />
eeuwenoud commercieel interieurmerk gevestigd<br />
in Istanbul, PALM, een veelzijdige lijn<br />
lage tafels en zit- en loungemogelijkheden<br />
voor binnen en buiten. De PALM-collectie<br />
is ontworpen om erfgoed, vakmanschap<br />
en technologie te combineren. De stukken,<br />
variërend van ligbedden tot fauteuils<br />
en krukken, zijn gemaakt met behulp van<br />
de metaalbewerkingsexpertise van Parla<br />
Design. Van dichtbij bekeken onthullen ze<br />
delicaat las- en schrijnwerk.<br />
© Parla.<br />
Foster + Partners, de studio van Norman<br />
Foster, onthulde in Milaan een zevende<br />
stoelontwerp voor Walter Knoll. De Osuu,<br />
gemaakt van met stoom gebogen deuvels<br />
en voorgevormd multiplex, verenigt traditioneel<br />
vakmanschap en moderne productietechnieken.<br />
Gemaakt van hoogwaardig<br />
hout en multiplex, en met een verwisselbaar<br />
zitkussen van tuigleer of wolvilt, biedt<br />
de Osuu-stoel het beste van functionaliteit<br />
en esthetiek.<br />
© Walter Knoll.<br />
De Engelse ontwerper en kunstenaar<br />
Thomas Heatherwick richtte in 1994 zijn<br />
Heatherwick Studio op met als doel het<br />
‘implementeren van architectuur, design<br />
en sculpturen in één enkele taak’. Deze<br />
stoel, uit de serie ‘In-Side’ voor het Italiaanse<br />
bureau Magis, is in een combinatie<br />
van gerecycleerd plastic en biohars en ziet<br />
er binnenstebuiten gekeerd uit, met een<br />
witte zitting bedekt met kleurrijke vlekken.<br />
© Thomas Heatherwick.<br />
43
Gaetano Pesce<br />
Geëngageerd provocateur met humor<br />
De voorbije zestig jaar bracht<br />
Gaetano Pesce een revolutie<br />
teweeg in de wereld van kunst en<br />
design. Niet alleen via zijn kleurrijke<br />
experimenten met kunsthars, maar<br />
ook door zijn maatschappelijk<br />
geëngageerde ontwerpen voor<br />
de industrie. Nu hij in april is<br />
overleden, maken we de status op<br />
van zijn marktwaarde.<br />
TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />
Een 'La Smorfia' fauteuil in thermogevormde gezeefdrukte polyester plaat, polyurethaanschuim, plastic en<br />
stof door Gaetano Pesce ontworpen in 2003 en uitgegeven door Meritalia. © Bonhams Cornette de Saint<br />
Cyr. 29-05, Bonhams Parijs. © Bonhams - Cornette de Saint Cyr. Richtprijs: € 6.000 - 8.000<br />
Als pionier van de antidesignbeweging<br />
droeg Gaetano Pesce<br />
(1939-<strong>2024</strong>) bij aan de vervaging<br />
van de grenzen tussen kunst<br />
en design. Al snel na het behalen van zijn<br />
diploma architectuur van de Universiteit<br />
van Venetië werd hij lid van de Gruppo<br />
N. Dat ontwerpcollectief legde tussen<br />
1958 en 1963 de basis voor de Italiaanse<br />
radical design-beweging. Met hun kleurrijke,<br />
organische werk revolteerden deze<br />
kunstenaars tegen de overmacht van het<br />
20e-eeuwse modernisme, dat in de sociaal<br />
en economisch onstabiele tijden van de<br />
jaren 60 en 70 aan populariteit won.<br />
Niet alleen zijn kleurrijke, speelse en soms<br />
zelfs surrealistische vormentaal, maar<br />
vooral zijn doorgedreven experiment met<br />
materialen en technieken maakten van<br />
Gaetano Pesce een toonaangevend ontwerper.<br />
Ook zijn gevoel voor humor en maatschappelijk<br />
engagement lopen als een rode<br />
draad door zijn werk heen. Zo is zijn beroemde<br />
Up5 Lounge Chair (1969) voor B&B<br />
44
Gaetano Pesce, gestempelde Clear XXL-vaas in<br />
zachte hars, ontworpen in 1995 en uitgegeven<br />
door Fish Design in 2005. 29-05, Bonhams Parijs.<br />
© Bonhams Cornette de Saint Cyr. Richtprijs: €<br />
3.000-4.000<br />
Gaetano Pesce, Queen of Nobody-fauteuil uit de ‘Nobody’s perfect’-serie in polyurethaanhars, nylon en<br />
gewatteerd katoen, uitgegeven door Zerodisegno in 2003. © Bonhams Cornette de Saint Cyr. 29-05, Bonhams<br />
Parijs. © Bonhams - Cornette de Saint Cyr. Richtprijs: € 4.000 - 6.000<br />
Italia het resultaat van experimenten met<br />
vacuumverpakt polyurethaan, dat zichzelf<br />
vormt als je de verpakking opent. Inspiratie<br />
daarvoor haalde hij onder de douche uit<br />
zijn spons. De organische fauteuil roept<br />
het beeld van een eeuwenoud vruchtbaarheidsbeeldje<br />
op; tegelijkertijd wilde hij met<br />
de bal en ketting de onderdrukking van<br />
vrouwen door mannen aankaarten.<br />
Ook met de gigantische Moloch-lamp<br />
(1970-71) wilde hij een boodschap overbrengen,<br />
vertelt Marcel Brouwer, specialist<br />
modern decorative art & design bij<br />
Bonhams. “Doordat de lamp zo groot is,<br />
blijft er geen ruimte meer over voor andere<br />
meubels. Zo wilde hij de overconsumptie<br />
aankaarten. Die ‘larger than life’ bureaulamp<br />
is uitgegroeid tot een van zijn meest<br />
iconische en gewilde stukken. Er zijn er<br />
niet zoveel van gemaakt. Een exemplaar zit<br />
onder meer in de collectie van het Museum<br />
of Modern Art in New York. De laatste die<br />
op de markt is gekomen, is voor 116.000<br />
euro afgehamerd.”<br />
Niet alleen zijn kleurrijke, speelse en soms<br />
zelfs surrealistische vormentaal, maar vooral<br />
zijn doorgedreven experiment met materialen<br />
en technieken maakten van Gaetano Pesce<br />
een toonaangevend ontwerper.<br />
DIVERSITEIT<br />
Toen Gaetano Pesce in 1983 Italië inruilde<br />
voor New York, probeerde hij alternatieven<br />
te zoeken voor de industriële massaproductie.<br />
Zo experimenteerde hij met wat<br />
hij gestandaardiseerde series noemde.<br />
Daarvoor gebruikte hij alledaagse materialen<br />
zoals kunsthars en paste hij conventionele<br />
productietechnieken aan om meer<br />
gevarieerde en minder perfecte resultaten<br />
te krijgen. Een van de eerste voorbeelden<br />
is de Pratt Chair (1984), die de wereld van<br />
functioneel design en decoratieve kunst<br />
samenbrengt. Daarmee legde hij het eerste<br />
zaadje voor collectible design.<br />
Een van zijn laatste projecten vormde de<br />
creatie van vierhonderd stoelen, uit in hars<br />
gedoopt canvas, en een vloer voor de modeshow<br />
van Bottega Veneta. Die vormden<br />
volgens Pesce een ‘ode aan het belang van<br />
diversiteit, omdat we allemaal verschillend<br />
zijn’. “Hoewel hij actief deelnam aan de kunstmarkt,<br />
had hij er ook commentaar op”, stelt<br />
Brouwer. “Zijn werk is altijd goed vertegen-<br />
45
Gaetano Pesce, Nobody’s Armchair uit de ‘Nobody’s<br />
perfect’-serie in polyurethaan hars en nylon ontworpen<br />
in 2003 en uitgegeven door Zerodisegno in 2005. H: 86<br />
cm, L: 52,5 cm, d.: 47,5 cm. 29-05, Bonhams Parijs.<br />
© Bonhams Cornette de Saint Cyr.<br />
Richtprijs: € 2.000 - 3.000<br />
Gaetano Pesce, tafel, Sansone Due, ca. 1986. © Galerie Downtown. Foto: Michael Brunn.<br />
Gaetano Pesce, lage tafel, 1996, hars, 45 x 100 x 100 cm. Speciale opdracht van de kunstenaar voor de Dujardin-winkels<br />
in Brussel. 30-04, Bonhams Cornette de Saint Cyr Brussel. © Bonhams Cornette de Saint Cyr.<br />
Prijs: € 10.240<br />
woordigd geweest door galeries zoals Salon<br />
94 Design, zelfs tot op het einde van zijn<br />
leven. Daarom is er een groot aanbod, met<br />
onder meer veel vazen van enkele honderden<br />
euro’s tot 2.000 euro.”<br />
Ook Luna Laffanour bracht op de jongste<br />
editie van PAD Paris met haar galerie<br />
downtown+ een hommage aan Gaetano<br />
Pesce. “Een bekende reeks is ‘Sansone’. De<br />
tafel Sansone I uit circa 1980 is herkenbaar<br />
aan de Italiaanse kleuren en onregelmatige<br />
poten, terwijl gezichten typerend zijn voor<br />
Sansone II, uit circa 1986”, vertelt Laffanour.<br />
“Wat Pesce zo sterk maakt, is zijn experimenteel<br />
gebruik van materiaal en kleur. Ook zijn<br />
inhoudelijk discours – met een bezorgdheid<br />
om het milieu, de mens en vooral de vrouw –<br />
en zijn pogingen om meer uniciteit te krijgen<br />
in massaproductie, maken hem belangrijk<br />
in de geschiedenis van design. Zo bracht hij<br />
met zijn label Fish Design een reeks vazen<br />
uit kunsthars uit. Ze zijn gestandaardiseerd,<br />
maar tegelijk uniek. Wellicht zullen dit soort<br />
stukken zachtjes stijgen in waarde, terwijl de<br />
echt zeldzame stukken veel sneller zullen stijgen.<br />
Qua prijsklasse moet je voor die laatste<br />
stukken tussen 12.000 en 45.000 euro rekenen.”<br />
VEELBELOVENDE INGREDIËNTEN<br />
Dat Pesce twee interieurprojecten in Knokke-Heist<br />
realiseerde, was het resultaat van<br />
zijn samenwerking met Ernest Mourmans.<br />
Diens galerie vertegenwoordigde in de jaren<br />
80 werk van postmodernistische ontwerpers<br />
46
Met de Pratt Chair,<br />
die de wereld van<br />
functioneel design<br />
en decoratieve kunst<br />
samenbrengt,<br />
legde Pesce in 1984<br />
het eerste zaadje voor<br />
collectible design.<br />
en lijkt niet echt kindvriendelijk. Het ludieke,<br />
ietwat provocerende karakter is typisch voor<br />
Pesce. Andere ontwerpen, zoals de kledingrekken<br />
en bibliotheekkasten, sluiten wel<br />
beter aan bij een kinderwereld. Zo creëerde<br />
hij kleurrijke, antropomorfe gezichten uit<br />
kunsthars. Met verf bracht hij er nog afdrukken<br />
van handen en voeten op aan, zoals bij<br />
een kindertekening. Het bijzondere is dat hij<br />
op dat moment nog niet zoveel met gegoten<br />
hars had gewerkt en dat de kinderwinkel dus<br />
het begin markeert van een nieuwe periode<br />
in zijn oeuvre.”<br />
als Ron Arad, Ettore Sottsass, en dus ook<br />
Gaetano Pesce. De Italiaanse ontwerper tekende<br />
niet alleen het interieur van de galerie,<br />
maar ook dat van de befaamde kinderwinkel<br />
Dujardin. Toen die enkele jaren na de opening<br />
in 1994 failliet ging, kwam het meubilair<br />
op de markt terecht. Zo ging er onlangs een<br />
lage tafel in kunsthars (1996) onder de hamer<br />
bij Bonhams Cornette de Saint Cyr in Brussel.<br />
Hoewel de tafel geschat werd op 3.000 à<br />
4.000 euro, werd deze afgehamerd voor een<br />
goede 10.000 euro.<br />
Naast de iconische stukken bracht Laffannour<br />
verschillende stukken uit de kinderwinkel.<br />
“Een van de meest tot de verbeelding<br />
sprekende is de paskamer uit betonijzers<br />
en een gewatteerde blauwe stof ”, zegt ze.<br />
“Die brute, radicale materiaalkeuze geeft de<br />
paskamer een ietwat claustrofobisch gevoel,<br />
MUSEUMWAARDIG<br />
Aangezien zijn werk al lange tijd in het<br />
galeriecircuit zit en dus ook via veilingen<br />
te koop is, is de markt normaal relatief<br />
stabiel. Tegelijk halen de ontwerpen van<br />
Pesce, die dit jaar op 3 april overleed, telkens<br />
meer dan hun schattingsprijs. Brouwer:<br />
“Hoewel je nooit weet hoe de kunstmarkt<br />
evolueert, voldoet het werk van Gaetano<br />
Pesce theoretisch aan de meeste vereisten<br />
om een goede marktwaarde te behouden.<br />
Zo neemt zijn werk een maatschappelijke<br />
positie in, maar innoveerde hij ook de discipline<br />
zelf. Daardoor behoort het wereldwijd<br />
tot museumcollecties. Daarnaast is het<br />
bijzonder herkenbaar, waardoor het tot ons<br />
collectieve geheugen is gaan behoren. Met<br />
hun kleurrijke, amorfe vormentaal boden<br />
ontwerpers als Pesce een alternatief voor<br />
het modernisme. Mooie voorbeelden zijn<br />
Gaetano Pesce, salontafel uit de ‘Nobody’s perfect’-serie in polyurethaanhars en nylon, uitgegeven door Zerodisegno,<br />
circa 2003. 29-05, Bonhams Parijs. © Bonhams Cornette de Saint Cyr.<br />
Richtprijs: € 4.000 - 6.000<br />
Gaetano Pesce, lamp Airport, ca. 1986.<br />
© Galerie Downtown. Foto: Marie Clérin.<br />
de zogenaamde ‘Spaghetti’-schalen in de<br />
Italiaanse kleuren, die verkocht worden voor<br />
bedragen tussen 3.000 en 5.000 euro, en de<br />
‘Nobody’s Perfect’-serie, waarin toeval wordt<br />
gehuldigd. Die stoelen halen rond 10.000<br />
euro. Wat uiteraard ook van belang is, is de<br />
zeldzaamheid. Zo hebben we in onze veiling<br />
een ‘La Smorfia’-stoel met groene rugleuning.<br />
Het vernieuwende aan deze reeks was<br />
de modulariteit, die hij nadien ook in zijn<br />
Tramonto-meubel (1980) voor Cassina heeft<br />
geïntegreerd. Zijn experimenten met de<br />
wisselwerking tussen industrie en ambacht<br />
maken zijn werk interessant.”<br />
De laatste tien jaar kende de designmarkt<br />
een sterke groei. “Mensen die kunst verzamelen,<br />
vinden het fijn om ook experimenteel<br />
meubilair met een verhaal in huis te halen”,<br />
zegt Brouwer. “Bovendien zijn industriële<br />
stukken verzamelbaar. Belangrijk is wel<br />
dat ze in een goede conditie verkeren, over<br />
hun originele stoffering beschikken en tot<br />
de eerste editie behoren. Tegelijk hangt aan<br />
nieuwe exemplaren vaak een stevig prijskaartje,<br />
waardoor de tweedehandsstukken<br />
sowieso hun waarde behouden. Als je over<br />
een echt origineel stuk beschikt, betekent<br />
dat misschien wel dat je het op een bepaald<br />
moment beter niet meer gebruikt, maar als<br />
een sculptuur beschouwt. Al levert dat ook<br />
een interessant spanningsveld op.”<br />
47
De opmars van<br />
Koreaanse kunst<br />
Yeesookyung, Translated Vase, (TVW2), 2013, keramiekscherven, epoxy, 24kt bladgoud. © de kunstenaar. The Page Gallery.<br />
48
Twee maanden voor de opening<br />
van de Biënnale in Venetië vonden<br />
enkele premières al plaats in Seoul.<br />
In Maison Hermès Dosan Park van<br />
Fondation d’entreprise Hermès<br />
loopt nog tot 9-7 Beauty is a Readymade,<br />
van kunstenaarscollectief<br />
Claire Fontaine. Hun werk Stranieri<br />
Ovunque, waarvan ook in Zuid-<br />
Korea een versie te zien is, vormt het<br />
centrale thema voor de 60e editie<br />
van de Italiaanse kunstmanifestatie.<br />
In Space K Seoul loopt een solo<br />
met werk van de Amerikaan Eddie<br />
Martinez, die hiermee zijn eerste<br />
grote show in Azië heeft, terwijl hij<br />
in Venetië de ministaat San Marino<br />
vertegenwoordigt onder de titel<br />
Nomader. Ook Rinus Van de Velde<br />
(Art Sonje Center) en Philippe<br />
Parreno (Leeum Museum of Art)<br />
vormden dit voorjaar de headliners<br />
voor enkele van de grootste<br />
kunstcentra in Seoul. Richt de<br />
Koreaanse kunstwereld hiermee zijn<br />
blik op het Westen en wijst dit op een<br />
kentering van de Koreaanse cultuur?<br />
In een land waarvan het imago in<br />
het Westen wordt beïnvloed door<br />
zijn noordelijke tegenhanger, blijken<br />
grenzen geen barrières te vormen<br />
voor culturele samenwerkingen.<br />
Dankzij een dynamische uitwisseling<br />
in beide richtingen leert de hele<br />
wereld K-kunst kennen.<br />
TEKST: ELS BRACKE<br />
De laatste jaren is er in het Westen<br />
geen ontkomen aan Koreaans<br />
getinte exposities. In mei liep<br />
in het Van Abbemuseum Sung<br />
Hwan Kim: Protected by roof and righthand<br />
muscles af, zijn grootste solotentoonstelling<br />
tot nu toe in Europa met meer<br />
dan twintig jaar kunstenaarschap. In De<br />
Lakenhal kun je nog tot 21-07 werk bekijken<br />
van Kimsooja in de expositie Thread<br />
Roots. Kimsooja kreeg ook carte blanche<br />
van François Pinault in La Bourse om al<br />
Kimsooja, To Breathe-installatie, <strong>2024</strong>.© Bourse de Commerce. Pinault Collection.<br />
spiegelend de wereld op zijn kop te zetten<br />
t/m 02-09. Ook in Axel Vervoordt Gallery<br />
is t/m 31-08 werk van haar te zien. Naast<br />
Nam June Paik is de grote naam in het<br />
Westen Lee Ufan, wiens beelden tijdens de<br />
elfde editie van de jaarlijkse beeldententoonstelling<br />
in Rijksmuseum te zien zullen<br />
zijn. Van Lee Ufan (°1936), die vaak maar<br />
onterecht als Japanner wordt gezien, toont<br />
het Rijks t/m 28-10 in de tuinen zeven<br />
iconische beelden en in het museum twee.<br />
Ook het S.M.A.K in Gent had vorig jaar<br />
Korea te gast met de solo Several Reenactments<br />
van Haegue Yang.<br />
Maar niet alleen Koreaanse hedendaagse<br />
kunst verovert de museumwereld. In<br />
het Keramiekmuseum Princessehof in<br />
Leeuwarden liep in 2022 een grote keramiekexpositie<br />
die in de Koreaanse cultuurgeschiedenis<br />
dook. Ook London deed<br />
in dat jaar mee aan de K-rage, toen het<br />
Innovatie en<br />
wilskracht:<br />
twee kenmerken<br />
die de Koreaanse<br />
samenleving (nog<br />
steeds) voortstuwen.<br />
Victoria and Albert Museum in het teken<br />
stond van ‘Hallyu’, oftewel de Koreaanse<br />
golf. Dit museum toonde voor de eerste<br />
keer sinds 1961 een uitgebreide kijk in de<br />
Koreaanse cultuur. In de kunstwereld heb<br />
je altijd verschillende spelers die de boel in<br />
beweging houden. Denk aan maatschappelijke<br />
reflectie, economische factoren en<br />
politieke agenda’s. Het is de combinatie<br />
49
Lee Ufan, Relatum – Circle and Straight, 2021, glanzend gepolijst roestvrij staal. Ø 302 x 8 cm, en 950 x Ø 8 cm.<br />
© de kunstenaar. Foto: Claire Dorn, met toestemming van Studio Lee Ufan.<br />
De opkomst van de<br />
Koreaanse kunstmarkt<br />
is een intrigerend<br />
fenomeen dat zowel<br />
de unieke kenmerken<br />
van de Koreaanse<br />
cultuur als de<br />
bredere dynamiek<br />
van de internationale<br />
kunstwereld<br />
weerspiegelt.<br />
van al deze factoren die het verhaal achter<br />
de groeiende interesse schrijft. De opkomst<br />
van de Koreaanse kunstmarkt is een<br />
intrigerend fenomeen dat zowel de unieke<br />
kenmerken van de Koreaanse cultuur als<br />
de bredere dynamiek van de internationale<br />
kunstwereld weerspiegelt.<br />
JONG EN DYNAMISCH<br />
Het post-covidherstel van de wereld verliep<br />
opmerkelijk snel in Korea, met de oprichting<br />
van de beurs Frieze Seoul in 2022, die<br />
in september zijn derde editie beleeft. Dit<br />
is in grote tegenstelling tot Hongkong, het<br />
voormalige epicentrum van de Aziatische<br />
kunstmarkt, waar de lange nawerkingen<br />
van de pandemie en de terugkeer naar<br />
China voor een opmerkelijke neergang<br />
zorgden. Het recente nieuws over de aan-<br />
kondiging van een nieuwe, uitgebreide<br />
kunstopslagfaciliteit van miljoenen dollars<br />
naast Incheon International Airport toont<br />
ook de voortdurende groei en investeringen<br />
in de kunstinfrastructuur van het land aan.<br />
Bovendien maakt het 0% btw-tarief voor<br />
kunstaankopen in Korea het land aantrekkelijk<br />
voor kunstverzamelaars en investeerders.<br />
In tegenstelling tot de meeste<br />
landen zijn er geen invoer-, uitvoer- of verkoopbelastingen<br />
voor primaire originele<br />
kunstwerken die naar of in Zuid-Korea<br />
worden verkocht. Secondaire kunstwerken<br />
hebben dit voordeel niet, dus het heeft<br />
kunstverzamelaars er vooral toe aangezet<br />
om jongere kunstenaars te kopen in plaats<br />
van prints en werken in grote oplagen van<br />
meer gevestigde kunstenaars. De Koreaanse<br />
verzamelaars zijn opmerkelijk actief<br />
in de kunstmarkt en geven, als groep,<br />
substantieel meer uit dan veel andere<br />
landen, de Verenigde Staten uitgezonderd.<br />
Deze trend wordt deels verklaard door<br />
het relatief jonge karakter van de markt<br />
en de afwezigheid van multigenerationele<br />
kunstcollecties, gedeeltelijk als gevolg van<br />
de verwoestingen veroorzaakt door de<br />
Koreaanse oorlog. Bovendien is de waardering<br />
voor kunst en vakmanschap diepgeworteld<br />
in de Koreaanse cultuur, wat<br />
bijdraagt aan de vitaliteit van de markt.<br />
De oudere generatie verzamelaars was gefortuneerd,<br />
academisch en cultureel geïnteresseerd.<br />
Toen recente cryptomiljonairs of<br />
jonge miljonairs in de IT-industrie hun ogen<br />
richtten op kunstverzamelingen, is een<br />
nieuwe klasse van verzamelaars ontstaan.<br />
Ze hebben een veel proactievere houding<br />
dan vorige generaties verzamelaars, uiten<br />
actief hun waardering voor kunst, scholen<br />
zichzelf en proberen rechtstreeks in contact<br />
te komen met kunstenaars en galeries die<br />
hen interesseren. Zelfs iemand met een modaal<br />
salaris heeft een budget voor het soort<br />
kunst waar hij/zij van houdt.<br />
Sinds de jaren 2000 besteedt het Westen<br />
meer aandacht aan niet-westerse landen<br />
in de kunstwereld. Deze nieuwe transnationale<br />
interesse loopt samen met de regionale,<br />
diaspora-, LGBTQ- en vrouwgerichte kunst.<br />
Axel Vervoordt Gallery in Wijnegem legt zich<br />
al bijna twee decennia toe op het vertegenwoordigen<br />
van Koreaanse kunstenaars,<br />
gedreven door een diepgaande interesse in<br />
oosterse filosofie en meditatie. De essentie<br />
van de galerie, die het meditatieve en spirituele<br />
omarmt, waarbij kleurvlakken dienen<br />
als middel tot meditatie en het streven naar<br />
leegte, weerspiegelt perfect de benadering<br />
50
Koreaanse<br />
verzamelaars zijn<br />
opmerkelijk actief in<br />
de kunstmarkt en<br />
geven, als groep,<br />
substantieel meer<br />
uit dan veel andere<br />
landen behalve de<br />
Verenigde Staten.<br />
van veel Koreaanse kunstenaars. Deze filosofie<br />
heeft de laatste jaren wereldwijd aan<br />
terrein gewonnen, waardoor de aantrekkingskracht<br />
van Koreaanse kunst exponentieel<br />
is toegenomen. Bovendien wordt erkend,<br />
zowel door musea als verzamelaars, die hun<br />
collecties met een rationele blik samenstellen<br />
in het Westen en China, dat Koreaanse<br />
kunstenaars een essentiële, verbindende<br />
schakel kunnen vormen tussen diverse<br />
culturen. Veel ‘gevestigde’ kunstenaars in<br />
Korea die internationaal niet zo bekend zijn,<br />
worden nu internationaal ontdekt. Van deze<br />
categorie zijn Choi Myoung Young en Park<br />
Suk Won, wier activiteiten op één lijn lagen<br />
met de Dansaekhwa-beweging, enkele van<br />
de interessante namen. Bij de oudere kunstenaars<br />
zijn Lee Ufan, Yun Hyong-keun, Park<br />
Seo-Bo, Lee Bae en Ha Chong Hyun de bekendste<br />
namen die door het Westen onder<br />
de Dansaekhwa-noemer zijn ondergebracht.<br />
Vanuit het oogpunt van verzamelaars zijn<br />
deze kunstenaars en kunstenaars die nog in<br />
de 50 en 60 zijn, solide maar vrij nieuw voor<br />
Europese verzamelaars. Voorbeelden van<br />
dit laatste zijn Suejin Chung, Yunhee Toh en<br />
Yun Sang Yeul. Wat de jongere generatie betreft:<br />
mediakunst is sterk in Korea en stamt<br />
af van de innovatie van Nam June Paik maar<br />
ook uit de vele technologische bedrijven.<br />
Interessante namen zijn Im Heung-soon,<br />
wiens mediawerken verhalen over gevoelige<br />
politieke kwesties tussen Noord- en Zuid-<br />
Korea en historische conflicten, en andere<br />
jongere kunstenaars zoals Yanghee Lee<br />
(performance), Ayoung Kim, Kang Seung<br />
Lee, Kohui, Noh Sangho, Jong Oh, Gwangsoo<br />
Park, Woosung Lee en Jazoo Yang.<br />
Het is nog steeds onduidelijk of de westerse<br />
kunstmarkt, samen met galeries en<br />
verzamelaars, echt meesurft op de Hallyugolf.<br />
Namen als White Cube, König Gallerie,<br />
Perrotin, Lehmann Maupin en Esther<br />
Schipper zijn onlangs in Seoul neergestreken,<br />
wat de interesse van het Westen in de<br />
Aziatische kunstscene onderstreept. Een<br />
van hun uitdagingen is het ontdekken en<br />
vertegenwoordigen van lokale Koreaanse<br />
Im Heung-soon, Bukhansan, digitale print, 2015. © de kunstenaar.<br />
51
Exterieur van het Leeum Museum of Art. Foto: Kyung Sub Shin.<br />
Het vlaggenschip<br />
onder de particuliere<br />
kunstmusea is het<br />
Leeum, Samsung<br />
Museum of Art, met<br />
oude kunstwerken en<br />
nationale schatten,<br />
en moderne en<br />
hedendaagse werken<br />
uit binnen- en<br />
buitenland.<br />
kunstenaars. Hoewel het nog in de beginfase<br />
verkeert, zijn er veel aanknopingspunten<br />
voor een jonge generatie kunstenaars om<br />
internationaal actief te worden. Tenslotte<br />
blijkt de internationale markt voor Koreaans<br />
antiek weliswaar belangrijk maar zich niet<br />
op hetzelfde elan te ontwikkelen, door de<br />
zeer strenge regels op de export van antiek<br />
en doordat de herkomst van veel Koreaans<br />
antiek twijfelachtig is door plunderingen<br />
tijdens de Japanse bezetting van Korea.<br />
LANDMARKMUSEA<br />
Voor een land dat in de jaren 50 nog als<br />
een ontwikkelingsland werd beschouwd,<br />
is de opkomst van musea, vooral privémusea,<br />
opmerkelijk te noemen. Gedreven<br />
door conglomeraten die hun publieke<br />
imago wilden versterken en een bijdrage<br />
wilden leveren aan de gemeenschap, zijn<br />
deze particuliere musea uitgegroeid tot<br />
invloedrijke spelers in de Koreaanse kunstscene.<br />
Ze zijn in staat geweest om qua<br />
impact te concurreren met nationale instellingen<br />
en hebben de Koreaanse kunstgaleriecultuur<br />
de afgelopen drie decennia<br />
onmiskenbaar naar een hoger niveau getild.<br />
Bekende namen, zoals de familie Lee<br />
van Samsung, de Koos van LG, de Cheys<br />
van SK, de Shins van Lotte en de Chungs<br />
van Hyundai, evenals bedrijven zoals Kia<br />
en Kolon Industries, hebben de touwtjes<br />
stevig in handen. In ruil voor overheidsstimulansen<br />
werd van hen verwacht dat ze<br />
de kunst en cultuur zouden promoten om<br />
de Koreaanse identiteit te versterken.<br />
Het vlaggenschip onder de particuliere<br />
kunstmusea van Korea is het Leeum,<br />
Samsung Museum of Art, dat dit jaar zijn<br />
twintigjarig jubileum viert. Dit grootschalige<br />
museum herbergt oude kunstwerken<br />
en nationale schatten, evenals moderne en<br />
hedendaagse werken uit zowel Korea als<br />
het buitenland. Het museum, ontworpen<br />
door de gerenommeerde architecten Rem<br />
Koolhaas, Jean Nouvel en Mario Botta, is<br />
een architectonisch hoogstandje. Andere<br />
conglomeraten hebben dit voorbeeld<br />
gevolgd door beroemde bouwmeesters<br />
in te schakelen voor hun eigen museumprojecten.<br />
Zoals het ST SongEun-gebouw,<br />
ontworpen door Herzog & de Meuron: een<br />
scherpe betonnen wig die door de skyline<br />
steekt met binnenin rustige ruimtes die qua<br />
sfeer wisselen van donkere parkeerruimtes<br />
naar heldere galeriezalen. Het museum<br />
52
werkt als een non-profitorganisatie dat Koreaanse<br />
hedendaagse kunstenaars steunt.<br />
Een andere combinatie van bedrijfshoofdkwartier<br />
en museum met een mondiale<br />
naam is Amore Pacific Museum of Art<br />
van het gelijknamige beautyconcern, een<br />
enorme doorschijnende kubus, ontworpen<br />
door David Chipperfield Architects. Ook<br />
hier worden tijdelijke tentoonstellingen<br />
gehouden over zowel traditionele als hedendaagse<br />
kunst van hoge kwaliteit. Verder<br />
vormt het Bonte Museum op Jeju, voor<br />
de familie Hyundai Group getekend door<br />
Tadao Ando, een baken op het kleine eiland.<br />
Je kan er zowel de rijke Koreaanse borduurtechnieken<br />
ontdekken als jezelf een stipje<br />
voelen in de permanente Infinity Room van<br />
Yayoi Kusama.<br />
Voor grote namen van architecten en<br />
musea blijft Seoul weliswaar koploper<br />
met het museum in Dongdaemun Design<br />
Plaza van wijlen Zaha Hadid en Storage<br />
by Hyundai Card die op een indrukwekkende<br />
manier het stadsbeeld bepalen.<br />
Deze landmarkgebouwen vormen een<br />
fel contrast met het National Museum of<br />
Modern and Contemporary Art (MMCA),<br />
dat weliswaar ontworpen is door een<br />
Zuid-Koreaan (Hyunjun Mihn/MPART<br />
Architects), maar waarvan het gebouw en<br />
Bonte Museum op Jeju Island, ontworpen door Tadao Ando. © R.V.<br />
Particuliere musea, die qua impact<br />
kunnen concurreren met nationale<br />
instellingen, hebben de Koreaanse<br />
kunstgaleriecultuur de afgelopen drie<br />
decennia naar een hoger niveau getild.<br />
© Songeun Museum. © R.V.<br />
het plein een meer traditionele uitstraling<br />
hebben. Deze musea fungeren niet alleen<br />
als tentoonstellingsruimtes voor belangrijke<br />
kunstwerken, maar ook als centra voor<br />
educatieve initiatieven en ondersteuningsprogramma’s.<br />
Door stageprogramma’s,<br />
kunstcursussen en verblijfsmogelijkheden<br />
aan te bieden hebben ze bijgedragen aan<br />
de ontwikkeling van opkomend talent en<br />
de verrijking van het culturele landschap<br />
van Korea.<br />
Deze ontwikkelingen tonen aan hoe de<br />
rol van musea als katalysator voor sociale<br />
en culturele vooruitgang steeds belangrijker<br />
wordt in een tijd van economische<br />
veranderingen en stedelijke dynamiek.<br />
Bovendien wordt het beperkte Koreaanse<br />
erfgoed, dat voornamelijk bestaat uit keramiek,<br />
kalligrafie, borduurkunst, brons en<br />
meubelen, op een indrukwekkende manier<br />
tentoongesteld, waardoor elke bewoner<br />
trots zou moeten zijn op zijn culturele erfgoed.<br />
Dat het Westen hier meer en meer<br />
mee in aanraking komt, kan enkel maar<br />
resulteren in een boost van de internationale<br />
Koreaanse kunstmarkt.<br />
BEZOEKEN<br />
Kimsooja – Thread Roots<br />
t/m 21-07<br />
Museum De Lakenhal<br />
Leiden<br />
www.lakenhal.nl<br />
Kimsooja, To Breathe<br />
t/m 31-08<br />
Axel Vervoordt Gallery Antwerp<br />
Wijnegem<br />
www.axel-vervoordt.com<br />
Carte Blanche à Kimsooja<br />
t/m 02-09<br />
Bourse de Commerce<br />
Paris<br />
www.pinaultcollection.com<br />
Speciale dank voor<br />
www.thepage-gallery.com<br />
www.ganaart.com<br />
www.spacek.co.kr<br />
Seoul<br />
53
Gabrielle Canivet-Montald, Oiseau de paradis, 1929, goud met penseel, grafiet en accenten van Oost-Indische inkt op papier, 58 x 43,5 cm. Herkomst: privécollectie. Met<br />
toestemming van Lancz Gallery.<br />
54
Gabrielle Canivet<br />
Een idealistische verbeelding<br />
Het oeuvre van Gabrielle Canivet<br />
is veel minder bekend dan dat van<br />
haar man, de Belgische schilder<br />
Constant Montald. Toch wist ze met<br />
haar eigen technieken – schilderen<br />
op stoffen, tekenen op papier en<br />
boekbanden – een uiterst originele<br />
stijl te ontwikkelen, die ook aansloot<br />
bij de idealistische stroming<br />
waartoe haar man behoorde. Het is<br />
een oeuvre dat erkenning verdient.<br />
TEKST: ANNE HUSTACHE<br />
Een vogel zit op een tak, zijn nek<br />
uitstrekkend naar bladeren. Het<br />
elegante gewervelde dier is fijntjes<br />
geschilderd, met goud, grafiet en<br />
Oost-Indische inkt, een palet dat dit werk<br />
op zwart papier iets raadselachtigs verleent.<br />
De krachtige penseelstreken accentueren<br />
het golvende lichaam van de vogel en de<br />
kronkelende, knoestige takken met daaraan<br />
bladeren die zachtjes opgaan in de achtergrond.<br />
Al die elementen doen het tafereel er<br />
onwerkelijk uitzien. Het is tegelijk fascinerend<br />
en onrustwekkend. Op deze manier<br />
met goud werken vereist technisch meesterschap.<br />
Gabrielle Canivet (1867-1942) was<br />
echter een autodidact, die wellicht eerst<br />
door haar vader en daarna door Constant<br />
Montald (1862-1944) werd ingewijd in de<br />
tekenkunst. “Ik heb nooit leren tekenen. Ik<br />
ontdekte deze gave door luiheid en koketterie”,<br />
zei ze er zelf over. “Het was nog in de<br />
tijd toen men soutache op kragen en oplegsels<br />
naaide. Ik vond dat een tijdrovende en<br />
vervelende klus. Ik nam een penseel en wat<br />
lijmverf. In plaats van te naaien, schilderde<br />
ik. De verf hield niet, dus ging ik op zoek<br />
naar een ander product. Het potlood volgde<br />
mijn verbeelding. Uiteindelijk creëerde ik de<br />
motieven rechtstreeks op zijde en schilderde<br />
ik die volgens een heel eigen procedé.”<br />
De keuze voor goud was geen toeval: als<br />
symbool van onsterfelijkheid, absolute<br />
volmaaktheid, eeuwigheid en licht paste<br />
het perfect bij de intellectuele en morele<br />
visie van de kunstenares. Het oeuvre van<br />
Gabrielle Canivet ging immers veel verder<br />
dan het decoratieve. Haar weergave van de<br />
werkelijkheid paste binnen een idealistische<br />
benadering die ze deelde met haar<br />
man en hun vrienden.<br />
INTELLECTUELE OMGEVING<br />
Constant Montald zou erkenning en succes<br />
oogsten met zijn grote, idealistische doeken<br />
en later met zijn monumentale decors.<br />
Gabrielle Canivet-Montald exposeerde<br />
vaak op dezelfde evenementen als haar<br />
man. Ze schilderde evenwel niet op doek,<br />
maar op zijde of papier. Ook maakte ze veel<br />
boekbanden van beschilderde zijde, gelijmd<br />
op karton, in felle kleuren en met motieven<br />
die aan het abstracte grenzen. Ze maakte<br />
er een aantal voor haar vrienden, de dichter<br />
Emile Verhaeren en zijn vrouw Marthe,<br />
die de Montalds verwelkomden in de<br />
prachtige villa die ze hadden laten bouwen<br />
in het Woluwedal in Brussel. Deze intellectueel<br />
bruisende omgeving inspireerde<br />
beide kunstenaars, die voorts ook inspiratie<br />
haalden uit de natuur om hen heen. Terwijl<br />
Constant Montald grote figuratieve taferelen<br />
en idyllische landschappen schilderde,<br />
waarvoor ook hij goud gebruikte, wijdde<br />
Gabrielle Canivet zich voornamelijk aan<br />
tekeningen van bloemen, vogels en vissen.<br />
In de loop der jaren kwam haar originaliteit<br />
steeds meer tot uiting. Kunsthistoricus<br />
Barbara Kasper licht toe: “Geïnspireerd<br />
door zee- en landflora creëerde ze denkbeeldige<br />
motieven die het midden hielden<br />
tussen exotische bloemen en waterplanten.<br />
Waterlelies, koralen, exotische bloemen en<br />
‘Waterlelies, koralen,<br />
exotische bloemen<br />
en dergelijke werden<br />
dermate gestileerd<br />
dat ze plastische<br />
vormen werden die<br />
bijna losstonden van<br />
de werkelijkheid’<br />
BARBARA KASPER<br />
dergelijke werden dermate gestileerd dat<br />
ze plastische vormen werden die bijna losstonden<br />
van de werkelijkheid. Een treffend<br />
voorbeeld daarvan is haar schilderij op<br />
zijde dienend als omslag voor Les tendresses<br />
premières (1904) van Emile Verhaeren. Haar<br />
composities bestonden uit doolhoven van<br />
kronkelende bochten, krullen en knopen<br />
die organische motieven vormden, op de<br />
grens van het realistische. Het idealisme<br />
had een grote invloed op de conceptie van<br />
haar werk. Constant Montald en Gabrielle<br />
Canivet, elk op hun heel eigen manier, elk<br />
met een heel verschillende beeldtaal en<br />
artistieke praktijk, maakten deel uit van dezelfde<br />
dimensie, die van het imaginaire, het<br />
onwerkelijke, het buitengewone. Laten we<br />
hopen dat haar oeuvre de komende jaren<br />
meer aandacht krijgt.”<br />
Met dank aan Claire De Hertogh van Galerie<br />
Patrick Lancz, gespecialiseerd in de kunstenaar.<br />
SURFEN<br />
www.lanczgallery.be<br />
55
Kindermeubilair<br />
Schattig, speels en praktisch<br />
Baby’s hebben altijd al een bed nodig<br />
gehad om in te slapen en kinderen<br />
stoelen om op te zitten. Door de<br />
eeuwen heen heeft de mens diverse<br />
meubelstukken gemaakt, waaronder<br />
wiegen die zowel functioneel als<br />
esthetisch waren, vooral als introductie<br />
van een pasgeboren kind aan de<br />
wereld. Toch werden pas in de 20e<br />
eeuw meubelstukken specifiek<br />
ontworpen voor kinderen, zoals de<br />
tentoonstelling L’enfance du design in<br />
het Centre Pompidou in Parijs laat zien.<br />
TEKST: ANNE HUSTACHE<br />
Ooit waren wiegen eenvoudige<br />
constructies van natuurlijke<br />
materialen zoals hout, riet of<br />
dierenhuiden, vaak opgehangen<br />
aan takken of plafonds, soms met<br />
schommelmogelijkheden. Later werden<br />
stevige, vrijstaande wiegen populair, vaak<br />
prachtig versierd, met symbolische en<br />
ceremoniële functies.<br />
De kinderstoel, essentieel voor het voeden<br />
van kinderen, evolueerde ook door<br />
de tijd heen. Tegen het einde van de 18e<br />
en vooral in de 19e eeuw werden nieuwe<br />
pedagogische theorieën ontwikkeld, die<br />
de omgeving van het kind als educatief<br />
beschouwden. Maar pas in de 20e eeuw<br />
gingen ontwerpers de uitdaging aan om<br />
meubels te creëren die de verbeelding en<br />
Pas in de 20e eeuw<br />
werden meubels<br />
ontworpen die de<br />
verbeelding en het<br />
leervermogen van<br />
kinderen op een<br />
speelse manier<br />
stimuleerden.<br />
het leervermogen van kinderen stimuleerden<br />
op een speelse manier, wat resulteerde<br />
in een bloeiende designdiscipine die tot op<br />
heden actief is.<br />
BEZOEKEN<br />
L’enfance du design.<br />
Un siècle de mobilier pour enfant<br />
t/m 12-08<br />
Centre Pompidou<br />
Parijs<br />
www.centrepompidou.fr<br />
Privilege van de farao<br />
1342-1324 v.Chr.<br />
Van de zes stoelen aangetroffen in het beroemde graf van Toetanchamon<br />
springt deze eruit, omdat hij vermoedelijk door de<br />
farao als kind is gebruikt. Toch lijkt niets erop te wijzen dat deze<br />
stoel de veronderstelde functie had. In plaats daarvan lijkt hij<br />
op een standaardstoel uit die periode, met de rugleuning licht<br />
gebogen naar achteren en de zitting aan de poten bevestigd<br />
met pen- en gatverbindingen. De gebruikte materialen zijn wel<br />
luxueus: ivoor, ebbenhout en verguld koper. De armen zijn versierd<br />
met bladgoud, met daarop afbeeldingen van steenbokken<br />
en woestijnplanten.<br />
Kindertroon van Toetanchamon, Egypte, ebbenhout, ivoor, goud, verguld<br />
koper. Caïro, Egyptisch Museum, inv. JE 6202.<br />
56
Voor de kleine Jezus<br />
ca. 1500-1510<br />
Dit wiegje behoort tot een bijzonder type bekend als ‘Rust van Jezus’, vooral<br />
gebruikt in de Zuidelijke Nederlanden, van de tweede helft van de 15e tot<br />
het begin van de 16e eeuw, in zowel religieuze vrouwengemeenschappen als<br />
privéwoningen. Het gaat om rijkelijk versierde wiegjes van hout of kostbare<br />
materialen, geïnspireerd op de diverse modellen van wiegjes die in de<br />
middeleeuwen in gebruik waren, maar niet bedoeld om een echt kind te<br />
bevatten. Ze werden in de kerstperiode tentoongesteld in huiselijke kring op<br />
dressoirs, of in kloostercellen, en waren bedoeld voor devotie. Oorspronkelijk<br />
lag een beeldje voorstellende het kindje Jezus in het wiegje, op kostbare<br />
stoffen. Dit exemplaar uit Musée de Cluny is indrukwekkend, met zijn basis<br />
ondersteund door vier leeuwen. Het is ook zeldzaam, omdat zowel de wieg<br />
als de houten kist genaamd ‘custode’ bewaard is gebleven.<br />
Devotiewieg, Brabant, uitgesneden eikenhout, 63 x 35 x 15 cm. Parijs, Musée de Cluny –<br />
Musée National du Moyen Âge, inv. Cl.23607a; Cl.23607b. © Grand Palais Rmn (Musée de<br />
Cluny – Musée National du Moyen Âge). Foto: Franck Raux.<br />
Miniatuurkopie<br />
ca. 1660-1688<br />
Tot het einde van de 19e eeuw waren kinderstoelen miniatuurkopieën van<br />
stoelen voor volwassenen en volgden ze de stijl van het meubilair uit die tijd.<br />
Pas aan het einde van de 17e eeuw werd de typische kinderstoel populair: de<br />
eerste modellen waren ontworpen als een kleine fauteuil die op grote poten<br />
stond, zodat het kind gevoed kon worden met een lepel. Deze kinderstoel<br />
dateert uit de tijd van de Engelse restauratie (1660-1688), een periode waarin<br />
huishoudelijk comfort en rijkdom steeds belangrijker werden. Hij heeft een<br />
afneembare stang om te voorkomen dat het kind eruit valt.<br />
Kinderstoel, Engeland, notenhout, 87,6 × 50,8 × 44,5 cm. New York,<br />
The Metropolitan Museum of Art, inv. 64.101.899.<br />
Goddelijke bescherming<br />
ca. 1700<br />
Schommelwieg, Indië, ebbenhout, ivoor, 89 × 135 × 63 cm. Amsterdam,<br />
Rijksmuseum, inv. BK-1966-48.<br />
Wat een spectaculair stuk is deze wieg, gemaakt van ebbenhout<br />
dat zowel werd uitgesneden als ingelegd met ivoor. Het is<br />
een fraai staaltje van het luxueuze meubilair dat in Azië werd<br />
vervaardigd voor het personeel van de Verenigde Oost-Indische<br />
Compagnie (VOC). Het model is westers, maar de materialen<br />
en vooral de versiering zijn lokaal. Hoewel bedoeld voor een<br />
protestantse of katholieke familie, zijn op de versiering in hoogreliëf<br />
hindoesymbolen afgebeeld: Kamadeva, god van de liefde en<br />
de seksuele begeerte, en Makara, een mythologisch wezen in de<br />
vorm van een vis, geassocieerd met de godin van de Ganges. De<br />
familie moet dit meubelstuk ten zeerste hebben gewaardeerd,<br />
omdat ze het na hun verblijf in Indië meenamen naar Nederland<br />
en het lieten registreren als een van hun erfgoederen.<br />
57
Praalwieg<br />
ca. 1900<br />
In de kunstgeschiedenis tref je veel praalwiegen aan, ontworpen<br />
om niet alleen een kind in te slapen te leggen, maar ook om trots<br />
aan bezoekers te tonen. Aan veel Europese hoven had je dan ook<br />
van die soms ronduit indrukwekkende meubelen. Denk aan de<br />
praalwieg van de koning van Rome, bewaard in het Kunsthistorisches<br />
Museum in Wenen. Deze prachtige wieg, te danken aan<br />
een anonieme vakman maar overduidelijk in art-nouveaustijl,<br />
valt op door de exuberante versiering. Als een fakkeldrager<br />
houdt een sensueel gedrapeerde vrouwenfiguur de wieg naar<br />
voren. Die is prachtig ingelegd met takken in lijsten van plantaardige<br />
vorm, die ook de voet van het meubel en de bovenkant<br />
van de schacht versieren.<br />
Wieg, Parijs, art nouveau, fruithout. Thierry de Maigret SVV, Parijs, Drouot,<br />
12-06-2009. © Thierry de Maigret. € 10.228 (inclusief kosten)<br />
Op stap!<br />
ca. 1922-1929<br />
Door zijn veelzijdigheid is dit een zeer praktische stoel. Ten<br />
eerste kan het kind dat erin zit zich verplaatsen, zelfs als het<br />
nog niet kan lopen, dankzij een systeem van wieltjes, en zonder<br />
gevaar, want een riem houdt hem stevig op zijn plaats. Ten<br />
tweede kan men het kind voeden dankzij een trapeziumvormig<br />
dienblad dat in de randen van het meubel zit vervat en voorzien<br />
is van houten armen die in het midden scharnieren, zodat<br />
het plat kan worden opgevouwen als het niet wordt gebruikt.<br />
Tot slot zit er een ronde, wit geëmailleerde tinnen pot onder de<br />
afneembare zitting, waarin het kind discreet zijn behoefte kan<br />
doen. Het is een stoel die perfect beantwoordt aan de diverse<br />
behoeften van het kind, inclusief de onweerstaanbare drang om<br />
in zijn omgeving op verkenning te gaan.<br />
The Baby Scooter Car Co, stoel met pot, Engeland, gelamineerd hout, tin.<br />
Londen, The Victoria and Albert Museum, inv. B.301-1996.<br />
Een open doekje<br />
ca. 1923<br />
Pierre Chareau, speeltafel, Frankrijk, gelakt essenhout, gaas, 75 x 179 x 119 cm.<br />
Parijs, Centre Pompidou – Musée National d’Art Moderne. © Domaine public/<br />
Centre Pompidou, MNAM-CCI/ Dist. RMN-GP. Foto: Bertrand Prévost.<br />
Deze ingenieuze speeltafel laat zien hoe Pierre Chareau (1883-<br />
1950) een nieuw meubeltype uitvond dat de traditionele speelgoedkist<br />
combineerde met de speeltafel. Zijn ontwerp, met<br />
cirkelvormig blad, heeft aan weerszijden laden met netten. Zijn<br />
de kinderen klaar met spelen, dan kunnen ze de laden uitschuiven<br />
en hun speelgoed opbergen, terwijl het toch nog zichtbaar<br />
blijft. Deze tafel werd door de meubelmaker in 1923 gepresenteerd<br />
op de Salon des artistes décorateurs, in een ‘kinderhoek’,<br />
waar hij gedurfde combinaties van materialen, motieven en meubelelementen<br />
tentoonstelde.<br />
58
Dat loopt op rolletjes<br />
ca. 1930-1939<br />
Kinderwagens waren populair vanaf de 19e eeuw, dankzij de<br />
vooruitgang van industrieel geproduceerde materialen. Tenen<br />
en rieten exemplaren waren jarenlang bijzonder in trek, omdat<br />
ze over het algemeen lichter waren dan hun houten tegenhangers,<br />
er moderner en kindvriendelijker uitzagen en makkelijker<br />
waren te reinigen. Ze waren vaak ook goedkoper om te maken,<br />
hoewel een elegant, designbewust exemplaar als dit hier wellicht<br />
vrij duur was, gezien de afwerking, met onder meer extra stroken<br />
stof om de kap waterdicht te maken, verchroomde metalen<br />
spatborden voor de wielen en een cilindervormig handvat van<br />
crèmekleurig geschilderd hout.<br />
Alfons Pollak, kinderwagen, Duitsland, rieten zitting, teen, hout, verchroomd<br />
staal. Londen, The Victoria and Albert Museum, inv. B.1 – 2005.<br />
In de schoolbanken<br />
ca. 1949<br />
Aan het begin van de 20e eeuw leidde de aanzienlijke stijging<br />
van het aantal schoolgaande kinderen tot een vernieuwing van<br />
de onderwijspraktijken en meer aandacht voor hygiëne. Dankzij<br />
de industriële vooruitgang kwam het tot betere klaslokalen en<br />
schooluitrusting. Ook het schoolmeubilair werd geleidelijk aan<br />
vernieuwd, met dank aan moderne ontwerpers. Vanaf de jaren<br />
50 werden deze kleine schoolbank en stoel gebruikt in kleuterscholen.<br />
Het waren stevige meubelen en tegelijk licht, zodat een<br />
kind ze kon verplaatsen. De rugleuning, armleuningen en twee<br />
achterpoten zijn gemaakt van één gebogen stalen buis, een ergonomische<br />
vorm die veel ruimte uitspaart.<br />
Jacques Hitier, stoel MCA 300 en tafel MCA 321, metalen buis, eiken multiplex,<br />
45 x 31,5 x 32,5 cm (stoel) en 47 x 50 x 39 cm (tafel). Parijs, Centre Pompidou<br />
– Musée National d’Art Moderne. © Fondation Jacques Hitier/ Centre Pompidou,<br />
MNAM-CCI/Dist. RMN-GP. Foto: Philippe Migeat.<br />
Voor het plezier<br />
1971<br />
Patrick Arlet, Pomme, Frankrijk, melamine, 99 x 99 x 99 cm. Parijs, Centre<br />
Pompidou – Musée National d’Art Moderne. © Centre Pompidou,<br />
MNAM-CCI/ Dist. RMN-GP. Foto: Hélène Mauri.<br />
Wat als meubelen een spel zouden zijn, of beter nog, een allesomvattende,<br />
beschermende ruimte, met een ontwerp dat aangenaam<br />
is voor kinderen en hen uitnodigt tot allerlei creatieve speelervaringen?<br />
Dat was de uitdaging die een aantal ontwerpers aangingen<br />
in de jaren 60-70, een uitdaging die zou doorgaan tot het einde van<br />
de eeuw, met de komst van kunststoffen en melamine, die leidden<br />
tot het ontstaan van een nieuwe esthetiek die kleurrijk en organisch<br />
was. De reusachtige Pomme van Patrick Arlet is daarvan een<br />
treffend voorbeeld. Dit multifunctionele meubel bestaat uit een<br />
bord waarop kinderen zich vrij kunnen uitdrukken, en een bureau<br />
waar ze hun boeken en schriften op kwijt kunnen.<br />
59
NFT Art<br />
De terugkeer van het enfant terrible<br />
‘Wanneer een nieuw<br />
medium verschijnt,<br />
ontstaat daar grote<br />
opwinding over, maar<br />
die interesse verdwijnt<br />
gaandeweg ook weer’<br />
GWENVAEL LAUNAY<br />
César Piette, Groen-blauwe vogel, 2021, NFT, oplage van 25. © de kunstenaar. Met toestemming van<br />
Almine Rech Gallery. Verkoopplatform: www.niftygateway.com. Prijs: € 2.400.<br />
Critici hadden de NFT’s al<br />
doodverklaard. Niets is echter<br />
minder waar! Met kunst als favoriete<br />
speeltuin staat de NFT-markt weer<br />
volop in de belangstelling. Analyse<br />
van een sector die zich langzamer<br />
maar ook gezonder ontwikkelt dan<br />
we hadden gedacht.<br />
TEKST: GWENNAËLLE GRIBAUMONT<br />
NFT’s of Non-Fungible Tokens –<br />
digitale eigendomstitels van een<br />
digitaal object, zoals een digitaal<br />
kunstwerk, foto, video, tekst of<br />
muziek, gegarandeerd door een blockchain<br />
– verschenen voor het eerst op de markt van<br />
de hedendaagse kunst in 2016 en beleefden<br />
in 2021 een duizelingwekkende groei,<br />
aangevuurd door een aantal spectaculaire<br />
successen. Een digitale collage van kunstenaar<br />
Beeple, Everydays: The First 5000 Days,<br />
ging bij Christie’s van de hand voor liefst<br />
69,3 miljoen dollar, een paar maanden later<br />
gevolgd door het recordbedrag van 91,8 miljoen<br />
dollar voor The Merge van Pak. Het jaar<br />
erna keerde het tij echter al en zagen veel<br />
NFT-collecties hun waarde dalen. Dat was<br />
een onverwachte wending. De markt was<br />
blijkbaar te hard van stapel gelopen.<br />
Gwenvael Launay, directeur van het Brusselse<br />
filiaal van Almine Rech, legt uit waar<br />
de belangstelling van de sector voor dit fenomeen<br />
vandaan komt: “Het is een klassiek<br />
patroon: wanneer een nieuw medium verschijnt,<br />
ontstaat daar grote opwinding over,<br />
juist omdat het nieuw is, maar die interesse<br />
verdwijnt gaandeweg ook weer. Toen<br />
dit medium verscheen, stelden we onze<br />
kunstenaars voor hen te ondersteunen bij<br />
de ontwikkeling van NFT’s. Zo hebben we<br />
Kenny Scharf, César Piette en Brian Calvin<br />
gesteund bij hun productie van NFT’s.<br />
Momenteel houden we ons wat afzijdig van<br />
deze sector, maar als een van onze kunstenaars<br />
zich wil gaan toeleggen op de verkoop<br />
van NFT’s, zullen we die graag steunen.”<br />
Dat is een gewaagde gok, gezien de twijfelachtige<br />
reputatie van NFT’s. Benjamin Spark is<br />
een beeldend kunstenaar die naast zijn schilderijen<br />
op doek ook een digitale praktijk heeft<br />
ontwikkeld en nu een vooraanstaande spreker<br />
over dit onderwerp is. Hij is ook een vroege<br />
60
Benjamin Spark, Crypto Girl, NFT, digitaal werk. © de kunstenaar. Verkoopplatform: www.rarible.com. Prijs: € 1.500.<br />
verzamelaar van NFT’s. Hij legt uit: “Het is een<br />
nichesector die voorbehouden is aan insiders,<br />
niet in de laatste plaats omdat er verschillende<br />
barrières zijn voor toegang tot de markt: de<br />
handel vindt plaats in cryptomunten, je hebt<br />
een digitale portemonnee (‘wallet’) nodig en<br />
er zijn een paar dingen die je moet begrijpen<br />
voordat je je op deze markt begeeft.”<br />
<strong>2024</strong>, EEN UITSTEKEND JAAR?<br />
En hoe doet de markt het in <strong>2024</strong>? Als we de<br />
cijfers en analisten mogen geloven, zullen<br />
NFT’s weer op de voorgrond treden. Die<br />
comeback zal zacht verlopen, door meerdere<br />
factoren. Ten eerste kost het, zoals bij elke<br />
nieuwe activaklasse, tijd om geaccepteerd te<br />
worden, en dat duurt zelfs nog langer als het<br />
om baanbrekende technologieën gaat. Benjamin<br />
Spark bevestigt: “Mensen moeten deze<br />
markt eerst begrijpen voordat ze hem kunnen<br />
accepteren en waarderen. Bovendien,<br />
terwijl we fysiek eigendom gewoon zijn, is<br />
het begrip digitaal eigendom moeilijker te<br />
begrijpen voor het grote publiek. Een ander<br />
probleem is dat de meeste mensen het reële<br />
tegenover het virtuele plaatsen. Toen de eerste<br />
computers verschenen, dacht men dat ze<br />
ons zouden afsluiten van de wereld. Dezelfde<br />
aversie zag je met Facebook en daarna met<br />
de smartphone ... Steeds weer onderschat<br />
men het menselijke vermogen zich aan te<br />
passen aan de technologie. En waarom zouden<br />
we trouwens niet van beide werelden<br />
kunnen genieten? In de kunst is het niet<br />
anders: ik haal net zoveel plezier uit het bezit<br />
van fysieke als van digitale werken.”<br />
Een andere factor die geïnteresseerden zou<br />
kunnen geruststellen is dat NFT’s, net als andere<br />
activa, cyclisch weer in waarde stijgen,<br />
onder meer omdat ze verbonden zijn met<br />
de prijs van cryptomunten. Tot slot zou de<br />
daling van kunst-NFT’s zijn veroorzaakt door<br />
de waardedaling van verzamelobjecten, met<br />
name verzamelingen van afbeeldingen vergelijkbaar<br />
met verzamelkaarten die tegen veel<br />
te hoge prijzen werden verhandeld. Spark<br />
bevestigt dat: “Kunst-NFT’s zijn vervuild door<br />
verzamelobjecten zoals CryptoPunks. Die<br />
verzamelobjecten zijn voor hedendaagse<br />
digitale kunst wat Pokémons zijn voor kunstwerken<br />
in musea. In het echte leven verwarren<br />
we Pokémon en Picasso niet, maar op de<br />
NFT-markt is dat wel het geval.”<br />
Het enige waar we zeker van kunnen zijn, is<br />
dat dit opkomende segment – van de eerste<br />
kunstenaars is de marktwaarde pas drie<br />
jaar oud – dat de ‘digital natives’, de generaties<br />
Z, Alpha en de Millennials, aantrekt, de<br />
komende jaren aanzienlijk zal groeien. Volgens<br />
een studie van de Boston Consulting<br />
Group zal tegen 2030 meer dan een miljard<br />
mensen cryptomunten gebruiken. Grail Ca-<br />
‘Ik haal net zoveel<br />
plezier uit het bezit<br />
van fysieke als<br />
van digitale werken’<br />
BENJAMIN SPARK<br />
pital, een adviesbureau voor investeringen<br />
in digitale kunst, voorspelt dat de digitale<br />
kunstmarkt tegen die tijd wel eens een<br />
waarde van zo’n 1 biljoen dollar zou kunnen<br />
bereiken. Wie biedt meer?<br />
SURFEN<br />
www.technoimpact.tech<br />
61
Kunstresidenties<br />
Artistieke ademruimte<br />
Van instituten tot galeries, van<br />
geïsoleerde tot gedeelde werkruimtes<br />
en van paradijselijke landschappen<br />
tot de grootstad. Voor een kunstenaar<br />
kan een residentie buiten de eigen<br />
werksfeer een uitgelezen kans<br />
zijn: meestal gaat het om een<br />
goed voorziene werkruimte in een<br />
inspirerende omgeving. Vaak zijn daar<br />
voorwaarden aan verbonden, van<br />
complexe applicatievereisten tot het<br />
achterlaten van een geproduceerd<br />
werk voor de plaatselijke collectie.<br />
Naast instituten richten ook galeries<br />
en particulieren een residentie in.<br />
TEKST: TAMARA BEHEYDT<br />
Enkele belangrijke instituten in<br />
<strong>België</strong> bieden een residentie aan.<br />
WIELS heeft een residentiewerking,<br />
waarbij meerdere kunstenaars,<br />
enerzijds werkend in <strong>België</strong> en<br />
anderzijds internationaal, tot zes maanden<br />
lang in de ateliers kunnen verblijven<br />
en werken. Af en toe besluit een buitenlandse<br />
kunstenaar via die weg in <strong>België</strong> te<br />
blijven, maar hoe dan ook is een langdurige<br />
residentie een cruciale manier om<br />
connectie te vinden met de plaatselijke<br />
kunstwereld. Bij WIELS is er dan ook nog<br />
het gemeenschapsgevoel tussen de kunstenaars<br />
onderling wanneer die elkaars<br />
praktijk leren kennen.<br />
Dat is anders in het geval van Museum<br />
Dhondt-Dhaenens, dat zijn oorsprong<br />
kent in de privécollectie van Jules en Irma<br />
Verzamelaars<br />
ondersteunen<br />
kunstenaars door<br />
het kopen van werk,<br />
maar sommigen gaan<br />
een stapje verder.<br />
Dhondt-Dhaenens en individuele residenties<br />
aanbiedt in de nabijgelegen Woning van<br />
Wassenhove, een iconisch postbrutalistisch<br />
gebouw van architect Juliaan Lampens. In<br />
ruil voor reiskosten, een per diem en eventueel<br />
productiebudget, wordt van de residenten,<br />
die geselecteerd zijn door een jury,<br />
verwacht dat zij in de woning of het museum<br />
© Arteventura.<br />
62
© Arteventura.<br />
een publieksgerichte presentatie organiseren:<br />
een tentoonstelling of evenement.<br />
Verzamelaars ondersteunen kunstenaars<br />
door het kopen van werk, maar sommigen<br />
gaan een stapje verder. Het Brusselse<br />
koppel François Huet en Odile Repolt besloot<br />
een huis achter de eigen woning om<br />
te bouwen tot residentie. Acht weken per<br />
jaar woont en werkt er een kunstenaar,<br />
die Huet en Repolt met een commissie<br />
selecteren op basis van een open call. De<br />
kunstenaar krijgt een werkingsbudget<br />
van 1.500 euro en wordt uitgenodigd om<br />
in ruil bij te dragen aan de ‘archive box’,<br />
die sporen van alle verblijvende kunstenaars<br />
samenbrengt. In <strong>2024</strong> werd voor<br />
het eerst een kunstenaar rechtstreeks<br />
uitgenodigd, de Amerikaan John Ryan<br />
Brubaker. Ook Fondation CAB en Fondation<br />
Boghossian/ Villa Empain bieden<br />
kunstenaarsresidenties aan in Brussel,<br />
respectievelijk individueel en met meerdere<br />
kunstenaars tegelijk.<br />
PLAATSGEBREK<br />
In het najaar van 2023 opende de Berlijnse<br />
galerie GNYP een tweede vestiging<br />
in Antwerpen. De galerie is een atypische<br />
ruimte, verdeeld over twee verdiepingen<br />
van een prachtig herenhuis in de Harmoniewijk.<br />
Op de verdiepingen daarboven<br />
hebben de oprichters, Marta Gnyp en Giovanni<br />
Springmeier, een verblijf en atelier<br />
ingericht voor buitenlandse kunstenaars.<br />
Onder anderen Kaifan Wang (China),<br />
In Arteventura kunnen geselecteerde<br />
kunstenaars op een finca verblijven,<br />
van het atelier gebruikmaken en zich door<br />
het overweldigende Andalusische landschap<br />
laten inspireren.<br />
Wojciech Fangor (Polen) en Kate Pincus-<br />
Whitney (Verenigde Staten) verbleven<br />
er langere tijd in de aanloop naar hun<br />
tentoonstelling in GNYP Gallery. Kunstenaars<br />
van andere continenten komen er<br />
zelfs werken aan hun shows voor de Berlijnse<br />
galerie. De gepaarde verblijfskosten,<br />
die de galerie op zich neemt, wegen niet<br />
op tegen de torenhoge transportkosten<br />
voor het overbrengen van bestaand werk<br />
uit een ander werelddeel. Bovendien komt<br />
het goed over wanneer een galerie gloednieuwe,<br />
ter plaatse geproduceerde werken<br />
kan presenteren.<br />
Een ander groot voordeel: stedelijke residenties<br />
kunnen een belangrijk (weliswaar<br />
tijdelijk) antwoord bieden op het grote<br />
tekort aan atelierruimte in de stad. In<br />
Brussel en Antwerpen is het vinden van<br />
een betaalbare werkplek voor kunstenaars<br />
een gigantisch (en groeiend) probleem.<br />
Vaak bestaat het compromis uit een heel<br />
kleine, slecht verlichte of amper verwarmde<br />
plek. Sommige werkingen zoals Level<br />
© Arteventura.<br />
63
Een langdurige<br />
residentie is een<br />
cruciale manier om<br />
connectie te vinden<br />
met de plaatselijke<br />
kunstwereld.<br />
Een plek om te<br />
herbronnen, focussen<br />
en netwerken.<br />
Five (Brussel) en Morpho (Antwerpen)<br />
proberen dit op te lossen door collectieve<br />
residenties en ateliers te beheren, maar<br />
toch blijven kosten en de staat van de<br />
gebouwen een probleem. Als jonge kunstenaar<br />
uit pakweg Berlijn, waar uiteraard<br />
gelijkaardige problemen voorkomen, kan<br />
het dus een welkome verademing zijn om<br />
een grote ruimte met veel licht ter beschikking<br />
te krijgen in Antwerpen.<br />
INSPIREREND LANDSCHAP<br />
GNYP is geen uitzondering: wel meer<br />
galeries richten residenties op. Hauser &<br />
Wirth gooit het over de landelijke boeg. De<br />
galerie van kunstenaars als Paul McCarthy,<br />
Sonia Boyce en Berlinde De Bruyckere,<br />
met locaties in onder meer New York en<br />
Hongkong, bouwde een hoeve in Somerset<br />
(VK) om tot galerie en polyvalente ruimte<br />
voor educatieve en gemeenschapsvormende<br />
evenementen. Er is ook een ‘farm<br />
shop’, een bar, een prachtige tuin én een<br />
residentieplek, waar kunstenaars maar<br />
ook schrijvers of curatoren in het natuurrijke<br />
landschap inspiratie kunnen opdoen.<br />
Ook de Franse galerie Christophe Gaillard,<br />
met een vestiging in Brussel, lanceerde<br />
La Résidence/ Le Tremblay in een kasteel<br />
in het westen van Frankrijk. Via een open<br />
call wordt een kunstenaar geselecteerd<br />
die er een maand mag verblijven en een<br />
werkingskost van 1.500 euro ontvangt. De<br />
kunstenaar kiest zelf of die daar een werk<br />
of andere dienst voor in ruil stelt.<br />
In eigen land kunnen kunstenaars eveneens<br />
het groen opzoeken. Het Frans<br />
Masereel Centrum in Kasterlee is een residentieplek<br />
met focus op grafische kunsten.<br />
De negen kunstenaars die er vijf weken<br />
tegelijk verblijven (zo’n twintig kunstenaars<br />
per jaar) worden door een jury geselecteerd<br />
uit reacties op de open call en betalen een<br />
bijdrage van 1.850 euro voor het verblijf,<br />
De residentieruimtes bij GNYP Gallery, Antwerpen. Foto: Kaifan Wang.<br />
64
Juliaan Lampens, Woning Van Wassenhove. Foto: Rik Vannevel.<br />
Stedelijke<br />
residenties bieden<br />
een tijdelijk<br />
antwoord op het<br />
grote tekort aan<br />
atelierruimte.<br />
het gebruik van de ateliers, verschillende<br />
drukpersen, materialen en begeleidende<br />
expertise van de medewerkers. Een bedrag<br />
dat vele kunstenaars ervoor over hebben,<br />
maar anderen zich niet kunnen veroorloven.<br />
Weliswaar bestaan er beurzen om<br />
de kosten eventueel te helpen dragen. De<br />
kenmerkende driehoekige residentiehuisjes<br />
worden binnenkort vervangen door een<br />
grote (en duurzamere) nieuwbouw, waar<br />
nog meer aandacht zal zijn voor gemeenschapsgevoel.<br />
Een gedeelde keuken zorgt<br />
bijvoorbeeld sneller voor een sfeer van<br />
uitwisseling en ontmoeting.<br />
De Antwerpse Hilde Van Gorp studeerde<br />
af als kunstenaar maar trok de reclamewereld<br />
in, totdat ze met haar man besloot<br />
om een huis te bouwen op een finca, een<br />
ruraal domein op zo’n honderd kilometer<br />
van Sevilla. Ze creëerden er Arteventura,<br />
een residentie met een ruim atelier en<br />
verblijfplaatsen voor in totaal vier kunstenaars.<br />
De residenten worden gekozen uit<br />
een open call en kunnen, tegen betaling,<br />
gedurende een maand of twee weken (in<br />
de zomer) op de finca verblijven, van het<br />
atelier gebruikmaken, maar vooral zich<br />
door het overweldigende landschap laten<br />
inspireren. De werking verbindt geen enkele<br />
vereiste aan de kunstenaar wat betreft<br />
presentatie of productie, maar ondersteunt<br />
wel actief een gedegen uitwisseling<br />
tussen de residenten. Een mooi voorbeeld<br />
is Kasper De Vos, die in 2019 uitzonderlijk<br />
meerdere maanden in Arteventura verbleef<br />
en letterlijk met zijn tekenmateriaal<br />
het landschap introk. Tussen 2020 en 2023<br />
creëerde hij werken geïnspireerd op deze<br />
residentie en de natuurrijke omgeving in<br />
de Andalusische heuvels. De residentie<br />
leverde hem dus artistiek heel wat op.<br />
Weg uit de gewoonlijke omgeving op zoek<br />
naar uitdaging, ruimte, nieuwe ervaringen<br />
en ontmoetingen: residenties kunnen een<br />
plek zijn om te herbronnen, te focussen<br />
en te netwerken. Zelfs wanneer er kosten<br />
aan verbonden zijn, kan een residentie een<br />
waardevolle, inspirerende periode in een<br />
oeuvre of een welkome verademing vormen<br />
– ruimte in de letterlijke en figuurlijke<br />
betekenis van het woord.<br />
65
Ontdek<br />
Constant Permeke, De sjees, 1926. Collectie Mu.ZEE/Permekemuseum.<br />
het<br />
vernieuwde<br />
www.permekemuseum.be
KUNSTZINNIGE UITSTAP<br />
IN DE LEIESTREEK<br />
Van de gerenommeerde meesters langs de Leie tot<br />
hedendaagse kunstenaars, de Leiestreek biedt een<br />
voedingsbodem vol inspiratie voor creatievelingen. Geen<br />
wonder dus dat je hier een kunstzinnige vakantie beleeft.<br />
Wij tippen je alvast vier kunstzinnige bestemmingen en niet te<br />
missen tentoonstellingen en events.<br />
4X KUNSTBESTEMMINGEN OM NIET TE MISSEN<br />
MACHELEN-AAN-DE-LEIE<br />
Machelen-aan-de-Leie behoort tot de mooiste, meest idyllische<br />
plekken van de Leiestreek. Combineer de locaties en doe-tips rond<br />
lokale kunstenaars Roger Raveel en Martin Wallaert daarom met<br />
enkele toeristische tips en maak er een deugddoende uitstap of<br />
meerdaagse van.<br />
NIET TE MISSEN:<br />
• Roger Raveel Museum – www.rogerraveelmuseum.be<br />
• Anekd’Arte: zie ‘Op de agenda’ – www.anekdarte.be<br />
Alle tips voor een kunstzinnige uitstap in Machelen-aan-de-Leie vind je op<br />
» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-machelen-aan-de-leie<br />
DEINZE<br />
Strijk neer in Deinze want hier bespeur je uitmuntende kunst.<br />
Liefhebbers laten er zich verwonderen in het mudel (Museum van<br />
Deinze en de Leiestreek) of verkennen het schilderachtige Leielandschap<br />
dat al vele kunstenaars kon inspireren.<br />
NIET TE MISSEN:<br />
• Mudel – www.mudel.be<br />
• Langs kunst in de Leiestreek fietsroute – www.toerisme-leiestreek.be/<br />
langs-kunst-de-leiestreek-fietsroute<br />
• Biënnale van de Schilderkunst – www.biennalevandeschilderkunst.be<br />
Alle tips voor een kunstzinnige uitstap in Deinze vind je op<br />
» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-deinze<br />
KORTRIJK<br />
Kortrijk is een stad vol creativiteit en cultuur, een ware designstad<br />
en culturele hotspot. Verken de geplaveide straten, ontdek musea<br />
en galeries en geniet van bruisende evenementen die de creatieve<br />
energie van de stad vieren. Kortrijk biedt een inspirerende beleving<br />
vol artistieke expressie.<br />
NIET TE MISSEN:<br />
• Triënnale Kortrijk – www.triennalekortrijk.be<br />
• Creative City Tour – www.visitkortrijk.be/kortrijk-creative-city-tour-8-km<br />
Alle tips voor een kunstzinnige uitstap in Kortrijk vind je op<br />
» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-kortrijk<br />
SINT-MARTENS-LATEM<br />
Al meer dan een eeuw bekend als een waar kunstoord… dit idyllische<br />
dorp mag niet ontbreken op je bucketlist. In en rond Sint-Martens-Latem<br />
ontdek je prikkelende musea, kleurrijke galerijen,<br />
verrassende kunstroutes en meer. Bovendien bewonder je er de<br />
tijdloze schoonheid die zoveel kunstenaars in het verleden en heden<br />
al inspireerde.<br />
NIET TE MISSEN:<br />
• Museum Dhondt-Dhaenens – www.museumdd.be<br />
• Gust De Smet wandelroute – www.toerisme-leiestreek.be/<br />
gust-de-smetwandelroute<br />
• Biënnale van de Schilderkunst – www.biennalevandeschilderkunst.be<br />
OP DE AGENDA<br />
In <strong>2024</strong> pakt de Leiestreek uit met enkele prestigieuze tentoonstellingen,<br />
een biënnale en een triënnale. Daarin staan zowel hedendaagse<br />
kunst als toonaangevende werken uit het verleden in de<br />
schijnwerpers.<br />
Welke kunstzinnige events je absoluut niet mag missen?<br />
Dat kom je te weten op<br />
» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-agenda<br />
ENKELE TOPPERS:<br />
HET KUNSTUUR ROESELARE<br />
1/4 – 3/11<br />
Belevingsexpo - Sint-Amandskerk Roeselare<br />
Tijdens deze tweede editie van Het Kunstuur lichten bekende Vlamingen<br />
een selectie Belgische topstukken uit de periode 1850-1950<br />
toe.<br />
» www.hetkunstuur.com/roeselare<br />
TRIËNNALE KORTRIJK<br />
29/6 – 6/10<br />
Actuele kunst in de stad - Stadscentrum Kortrijk<br />
Triënnale Kortrijk bedekt de binnenstad met hedendaagse, interactieve<br />
installaties en speelse objecten.<br />
» www.triennalekortrijk.be<br />
BIËNNALE VAN DE SCHILDERKUNST<br />
30/6 – 6/10<br />
Tentoonstellingen - Museum van Deinze en de Leiestreek, Roger<br />
Raveel Museum, Museum Dhondt-Dhaenens<br />
Drie topmusea bundelen hun krachten en werpen een hedendaagse<br />
blik op de eigen collecties en de bijzondere band met het<br />
Leielandschap.<br />
» www.biennalevandeschilderkunst.be<br />
EMILE CLAUS. PRINS VAN HET LUMINISME<br />
28/9/<strong>2024</strong> – 26/1/2025<br />
Tentoonstelling - Museum van Deinze en de Leiestreek<br />
Deze prestigieuze slottentoonstelling bundelt de belangrijkste werken<br />
uit het rijke oeuvre van Emile Claus.<br />
» www.mudel.be<br />
» Alle tips en info vind je op<br />
www.toerisme-leiestreek.be/kunst
Museum tips<br />
Onze innerlijke stem<br />
23-06 t/m 03-11<br />
MACS<br />
Hornu<br />
www.mac-s.be<br />
Over herinneringen<br />
en sporen<br />
01-06 t/m 01-09<br />
BPS22<br />
Charleroi<br />
www.bps22.be<br />
De video’s van Ariane Loze gaan over hoe we omgaan met de druk van de kapitalistische<br />
samenleving. Ze volgde een acteeropleiding en ging al snel werken met<br />
performances, die ze combineert met audiovisuele media. In 2008 presenteerde<br />
ze haar eerste films: St Erme, Horror en Pursuit, die uniek zijn omdat ze die in haar<br />
eentje creëerde en zelf alle rollen vertolkte voor een camera. De tentoonstelling<br />
presenteert een tiental werken, die samen zo’n vijftien jaar omspannen, van<br />
haar eerste stille video’s tot haar laatste werk geproduceerd door het MACS, en<br />
belicht de belangrijkste maatschappelijke thema’s die de kunstenaar aankaart.<br />
Ter afsluiting van de tentoonstelling liet Ariane Loze zich inspireren door een tekst<br />
die verband houdt met het industriële verleden van Le Grand-Hornu, met name<br />
Energy and Equity van Ivan Illich. Dit werk verscheen in 1973 en waarschuwde voor<br />
de impact van onze consumptie- en productiewijzen op de samenleving. (ah)<br />
Ariane Loze, Inner Landscape, 2018, HD-videoprojectie, geluid, kleuren, 7’11”. © de kunstenaar en<br />
Galerie Michel Rein, Parijs/ Brussel.<br />
BPS22 pakt uit met werk van twee Belgische<br />
kunstenaars die beiden het penseel hanteren:<br />
Alain Bornain en Éric Fourez. Bornain maakt<br />
gebruik van diverse media. Hier presenteert<br />
hij een ensemble nieuwe schilderijen, over<br />
thema’s die in zijn hele oeuvre aan bod komen:<br />
de obsessie met het geheugen en de kwetsbaarheid<br />
ervan, door het vervagen en de<br />
ambiguïteit van het beeld. Zo doen sommige<br />
van zijn werken het oude genre van de vanitas<br />
herleven. Tegelijk heeft BPS22 kunstcriticus en<br />
curator Claude Lorent carte blanche gegeven<br />
om een relevante groep schilderijen van Éric<br />
Fourez samen te brengen. Deze kunstenaar, al<br />
jaren gefascineerd door de Noordzee, heeft zijn<br />
werk volledig toegespitst op het reconstrueren<br />
van sporen die de golven achterlaten als ze het<br />
zand overspoelen en zich daarna terugtrekken.<br />
Jaar na jaar lijkt het figuratieve zich op te lossen<br />
in het abstracte. (ah)<br />
Alain Bornain, Image 23/02, olieverf op doek,<br />
250 x 360 cm. © de kunstenaar.<br />
Belgisch<br />
expressionisme<br />
24-08 t/m 13-10<br />
Musée Marthe Donas<br />
Ittre<br />
www.museemarthedonas.be<br />
Georges Carrey, ca 1950, olieverf op doek, 49 x 64 cm.<br />
Foto: Luc Schrobiltgen.<br />
In 1945 vond in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel een tentoonstelling<br />
van Franse kunst plaats, met werk van kunstenaars als Bissière, Bazaine,<br />
Manessier, Estève en Le Moal. Een en ander maakte een sterke indruk op de<br />
kunstenaars die net de Jeune Peinture Belge (JPB) hadden opgericht. De relatie<br />
tussen de Franse schilderkunst en het Belgische abstract expressionisme vormt<br />
het hoofdthema van deze tentoonstelling. Het eerste deel gaat over ‘de vorige<br />
generatie’, van wie werk in Frankrijk werd tentoongesteld: Ernest Engel-Pak,<br />
René Guiette, Joseph Lacasse, Victor Servranckx en Georges Carrey. Daarna<br />
komen de stichtende leden van de JPB aan bod: Willy Anthoons, de enige van<br />
de groep die ook beeldhouwer was, Anne Bonnet, Georges Collignon, Maurice<br />
Boel, Louis Van Lint, Antoine Mortier, Lismonde, Denyse Goffin, Gaston Bertrand,<br />
Francine Holley, Rudolf Meerbergen, Jack Godderis en Marc Mendelson.<br />
Alle tentoongestelde werken komen uit een privécollectie. (ah)<br />
68
Het raadselachtige werk<br />
van Ron Mueck<br />
29-06 t/m 17-11<br />
Museum Voorlinden<br />
Wassenaar<br />
www.voorlinden.nl<br />
Paarden en<br />
beschaving<br />
02-07 t/m 03-11<br />
Château de Versailles<br />
Versailles<br />
www.chateauversailles.fr<br />
Eigenlijk zijn de hyperrealistische<br />
figuren van de in Engeland<br />
werkende Australiër<br />
Ron Mueck geen sculpturen<br />
in de klassieke zin van<br />
dat woord. Op het eerste<br />
gezicht lijken ze namelijk<br />
op werkelijk bestaande<br />
mensen, met wie je geneigd<br />
bent een band te krijgen.<br />
Toch doen ze op de een of<br />
andere manier onwerkelijk<br />
aan. Ze zijn vervaardigd uit<br />
siliconen en fiberglas, dat op<br />
natuurlijke wijze is gepolychromeerd<br />
en van echt<br />
haar voorzien. Het is te zien<br />
dat er lang aan gewerkt is<br />
en de kleinste details, zoals<br />
rimpels, nagels en oogharen,<br />
zijn met uiterste precisie<br />
weergegeven. En toch klopt<br />
er iets niet. Dat ligt niet aan<br />
het feit dat ze soms wat<br />
groter en dan weer iets kleiner<br />
zijn dan echte mensen,<br />
maar omdat ze omgeven lijken te zijn door een onbestemde raadselachtigheid.<br />
Alleen blijft men daar wel gebiologeerd naar kijken. (er)<br />
Ron Mueck, En Garde (Three Dogs), 2023, gemengde materialen. Verschillende afmetingen.<br />
© de kunstenaar. Met toestemming van Thaddeus Ropac. Foto: Gautier Deblonde.<br />
Zou onze<br />
beschaving<br />
er heel<br />
anders<br />
hebben<br />
uitgezien<br />
mocht het<br />
paard niet<br />
hebben bestaan?<br />
Deze<br />
tentoonstelling<br />
laat zien<br />
hoezeer<br />
het paard<br />
koningen, koninginnen en aristocraten heeft<br />
vergezeld van de 15e tot de 20e eeuw. De expo<br />
begint met een selectie portretten van de<br />
lievelingspaarden van Europese gekroonde<br />
hoofden. Vervolgens komt een aantal thema’s<br />
aan bod: de luxe van stallen zoals die in<br />
Chantilly en Versailles, de paardrijderskunst,<br />
het paard als gezel van de mens in oorlogstijd,<br />
ruiterfeesten, harnassen en andere meesterwerken<br />
van de edelsmeedkunst, het paard als<br />
model voor kunstenaars en ook als inspiratie<br />
voor mythologische en fantastische verhalen.<br />
De dertien secties van deze expo zijn ondergebracht<br />
in beroemde ruimten van het kasteel<br />
van Versailles, waaronder de Salon d’Hercule,<br />
de Spiegelzaal en de vertrekken van Madame<br />
de Maintenon. (ah)<br />
René-Antoine Houasse, Louis XIV, roi de France<br />
(1638-1715), ca. 1674, olieverf op doek. © Château de<br />
Versailles, Dist. RMN. Foto: Christophe Fouin.<br />
De wereld van morgen<br />
t/m 27-10<br />
Institut du Monde Arabe<br />
Parijs<br />
www.imarabe.org<br />
Sinds de jaren 2000 gebruiken kunstenaars uit de Arabische wereld en de diaspora<br />
sciencefiction om de wereld van morgen te verbeelden en onomwonden te<br />
laten zien hoe samenlevingen veranderen. Onder de titel Arabofuturs. Sciencefiction<br />
et nouveaux imaginaires nodigt deze tentoonstelling van hedendaagse<br />
kunst de bezoeker uit binnen te treden in de droomwereld van speculatieve fictie<br />
en de nieuwe Arabische verbeelding. Achttien kunstenaars (video- en beeldend<br />
kunstenaars, fotografen en performers) openen hier nieuwe perspectieven en<br />
proberen een bevrijdende alternatieve kijk te bieden op hun favoriete onderwerpen:<br />
globalisering, moderniteit, ecologie, migratie, gender en dekolonisatie.<br />
De tentoonstelling is opgevat als een schip dat vertrekt vanuit de meest tastbare<br />
realiteit om dan steeds onwerkelijkere alternatieve toekomsten te verkennen. (ah)<br />
Skyseeef, uit de reeks ‘Culture is the waves of the future’, 2022, foto. © de kunstenaar.<br />
69
Museum tips<br />
Vrouwen en de Nabis<br />
22-06 t/m 03-11<br />
Musée de Pont-Aven<br />
Pont-Aven<br />
www.museepontaven.fr<br />
Psychoses<br />
15-06 t/m 15-09<br />
Musée de Lodève<br />
Lodève<br />
www.museedelodeve.fr<br />
Aan het einde van<br />
de 19e eeuw waren<br />
de Nabis een groep<br />
jonge kunstenaars<br />
met lef, die een<br />
gemeenschappelijke<br />
visie hadden en het<br />
werk van Gauguin<br />
bewonderden. De<br />
tentoonstelling onthult<br />
een ander facet<br />
van de groep, waartoe<br />
Sérusier, Denis,<br />
Vuillard, Bonnard,<br />
Vallotton, Ranson en<br />
Lacombe behoorden.<br />
Hier worden ze<br />
bestudeerd via hun<br />
vrouwen, minnaressen,<br />
moeders en<br />
schoonmoeders.<br />
Zij omringden de<br />
groep, niet als<br />
kunstenaars op zich,<br />
maar als medewerkers,<br />
assistenten en<br />
emotionele, morele en financiële steunpilaren. Een aantal thema’s loopt als een<br />
rode draad door deze expo: het ontstaan van de groep, de conventionele, sociale<br />
en amoureuze banden tussen mannen en vrouwen, het naai- en borduurwerk<br />
van de vrouwen en tot slot de directe en indirecte invloed die ze hadden op de<br />
totstandkoming van de Nabis. (ah)<br />
Maurice Denis, Les Muses, 1893, olieverf op doek, 171 x 137,5 cm. © Parijs, Musée d’Orsay, dist.<br />
RMN-Grand Palais. Foto: Patrice Schmidt.<br />
Het expressionisme zag het licht aan het begin<br />
van de 20e eeuw en na de Eerste Wereldoorlog<br />
kwam het volop tot bloei in Duitsland. Het<br />
beïnvloedde alle kunstvormen, van theater en<br />
muziek tot architectuur en film. De tentoonstelling<br />
Psychoses onderzoekt in het bijzonder<br />
de invloed van de schilderkunst en de grafische<br />
kunst op de film. Werken van belangrijke<br />
kunstenaars uit de beweging (onder wie Alexej<br />
von Jawlensky, August Macke, Erich Heckel,<br />
Otto Dix en Emil Nolde) worden afgezet tegen<br />
fragmenten uit twaalf beroemde films, waaronder<br />
Metropolis (Fritz Lang), Der letzte Mann en<br />
Nosferatu (F.W. Murnau) en Das Cabinet des Dr.<br />
Caligari (Robert Wiene). Deze interdisciplinaire<br />
benadering maakt meteen duidelijk hoezeer<br />
de kunstwereld toen bruiste van de creativiteit<br />
en dompelt ons rechtstreeks onder in de Duitse<br />
samenleving van het interbellum, ten prooi<br />
aan naoorlogse trauma’s en een ongenadige<br />
analyse van haar neurosen. (ah)<br />
Käthe Kollwitz, De dood overvalt een vrouw, 1934.<br />
Stadtmuseum Tübingen.<br />
Beyond fashion<br />
t/m 08-09<br />
Saatchi Gallery<br />
Londen<br />
www.saatchigallery.com<br />
Aan de hand van werken van beroemde modefotografen wil deze tentoonstelling laten zien<br />
hoe de fotografie verder is gegaan dan het louter presenteren van producten. Modefotografie<br />
bood ook een andere kijk op ons leven en onze verlangens en prikkelde ons om de grenzen<br />
van de creativiteit te verleggen. Met werk van onder anderen Nick Knight, Peter Lindbergh,<br />
Viviane Sassen en Paolo Roversi, maar ook van de jongere generatie, brengt de expositie hulde<br />
aan de heel eigen visie van deze fotografen en toont hoe de modefotografie is uitgegroeid tot<br />
een ongemeen boeiende beeldtaal. De tentoonstelling omvat vier onderdelen: ‘Allure’ brengt<br />
een eerbetoon aan de tijdloze schoonheid, ‘Fantasy’ focust op de inventiviteit van fotografen,<br />
‘Realism’ presenteert kunstenaars die voornamelijk op straat werken, op het snijvlak van mode<br />
en de echte wereld en ‘Surrealism’ presenteert werk van de jongste generatie. (ah)<br />
Daniel Sannwald, Camper campaign, A/W 2015. © de kunstenaar.<br />
70
Schilder in<br />
het interbellum<br />
18-06 t/m 15-09<br />
Museo Thyssen-Bornemisza<br />
Madrid<br />
www.museothyssen.org<br />
Barre<br />
winters<br />
t/m 01-09<br />
J. Paul Getty Museum<br />
Malibu<br />
www.getty.edu<br />
Deze tentoonstelling laat ons kennismaken met grote namen van de Spaanse<br />
schilderkunst uit de 20e eeuw, met name uit het interbellum. Het oeuvre van<br />
Rosario de Velasco (1904-1991) belichaamt perfect de terugkeer naar de orde die<br />
de Spaanse kunst van de jaren 20 tot 40 kenmerkte en die zijn parallel vond in de<br />
Nieuwe Zakelijkheid in Duitsland en de Novecento-beweging in Italië. Deze stijl<br />
combineerde een radicale terugkeer naar de figuratieve traditie met een aantal<br />
moderne verworvenheden. In het oeuvre van Rosario de Velasco nemen de menselijke<br />
figuren, groot en sereen, de volledige ruimte van originele composities in,<br />
met nieuwe, gedurfde invalshoeken. De tentoonstelling is het resultaat van recent<br />
onderzoek, dat heeft geleid tot de herontdekking van verloren gewaande werken,<br />
waarvan sommige een belangrijke plaats in zijn oeuvre innemen. (ah)<br />
In 1608 was de winter in de Nederlanden<br />
uitzonderlijk koud. Het eerste wintertafereel<br />
van Hendrick Avercamp dateert uit dat jaar. De<br />
schilder was dus ongetwijfeld onder de indruk<br />
van de barre weersomstandigheden en hij was<br />
zeker niet de enige, want schilderijen van dit<br />
type raakten na dat jaar in de mode. Dit is meteen<br />
ook het thema van deze tentoonstelling,<br />
met tekeningen en schilderijen van Avercamp<br />
en andere Nederlandse kunstenaars uit de<br />
vroege jaren 1600. Het gaat met name om<br />
landschappen in ijskoude winters en ongewoon<br />
koele zomers. Het ensemble getuigt zo van<br />
de aanhoudende afkoeling van het klimaat in<br />
de 17e eeuw en laat zien hoe kunstenaars de<br />
fundamentele onzekerheid van het leven en de<br />
noodzaak om zich aan te passen benadrukten<br />
in hun afbeeldingen van schaatsers op het ijs<br />
en vissers. (ah)<br />
Gerrit Battem, Figuren op een bevroren kanaal, ca. 1670,<br />
potlood, bruine inkt, waterverf. Malibu, Getty Museum,<br />
inv. 85.GC.222.<br />
Rosario de Velasco, Adam en Eva, 1932, olieverf op doek. Madrid, MNCARS-Museo Nacional<br />
Centro de Arte Reina Sofía. © de kunstenaar en VEGAP, Madrid, <strong>2024</strong>.<br />
Hedendaagse video<br />
07-06 t/m 29-09<br />
Kunsthaus<br />
Zürich<br />
www.kunsthaus.ch<br />
Rita McBride, Mae West, a proposal for Effnerplatz,<br />
Munich, Germany, 2003-2004, single-band video,<br />
kleur, geluid; aangekocht op dvd en cd; PAL,<br />
4:3, duur: 4’5’’. Kunsthaus Zürich, 2004. © <strong>2024</strong>,<br />
ProLitteris, Zürich.<br />
De collectie digitale kunst van het Kunsthaus Zürich is met meer dan zeshonderd werken<br />
een van de grootste van Zwitserland. Toen ze die te zien kregen, besloten Luca Rey, wetenschappelijk<br />
medewerker van de collectie grafische kunst, en Eléonore Bernard, restaurateur<br />
van kunstwerken, samen een eerste tentoonstelling te organiseren. Ze selecteerden<br />
daarvoor tien werken, alle gecreëerd tussen 2000 en 2005. Inhoudelijk richt deze selectie<br />
zich op specifieke aspecten van de digitale transformatie: speciale effecten en een nieuw<br />
gevoel voor esthetiek, mogelijk gemaakt door de technologische evolutie, en het bewerken<br />
van televisiefilms om nieuwe verhalen te creëren en op andere manieren emoties<br />
op te roepen. De tentoonstelling en de bijbehorende catalogus gaan ook nader in op<br />
maatschappelijke vraagstukken die verband houden met de overgang van analoge naar<br />
digitale media. (ah)<br />
71
Museum agenda<br />
KBR<br />
△ James Ensor - Inspired<br />
by Brussels<br />
till 02-06<br />
KMSK<br />
△ MAGINE!100 Years of<br />
International Surrealism<br />
till 21-07<br />
MAD Brussels<br />
△ Fashion Moves<br />
07-06 till 31-08<br />
Maison De L’Histoire<br />
Européenne<br />
△ Bellum et Artes.<br />
L’Europe et la guerre de<br />
Trente Ans<br />
till 12-01-2025<br />
Musée belge de la<br />
France-Maconnerie<br />
△ Va te faire Maître<br />
till 20-07<br />
Musée Juif<br />
△ Passage. Textiles &<br />
Rituels<br />
till 01-09<br />
Hanne Darboven, Das Welttheater 79, 1979, offsetdruk op papier. © de kunstenaar. Te zien in SMAK in Gent.<br />
Musée Magritte<br />
△ Magritte·Folon. La<br />
fabrique poétique<br />
till 21-07<br />
Musée Mode &<br />
Dentelle<br />
△ Jules François Crahay.<br />
Back in the spotlight<br />
till 10-11<br />
Antwerpen<br />
M HKA<br />
△ Dierenleven<br />
08-06 till 22-09<br />
△ Vedran Kopljar. MEAN<br />
till 01-09<br />
△ De Stadcollectie<br />
Antwerpen<br />
till 05-01-2025<br />
MAS<br />
△ Naar Antartica. De<br />
poolpioniers van de<br />
Belgica<br />
21-06 till 03-10<br />
Red Star Line<br />
museum<br />
△ Einstein, een gewilde<br />
vlucheling<br />
till 08-09<br />
FOMU<br />
△ Re/sisters - A lens on<br />
gender and ecology<br />
till 18-08<br />
△ Dirk Braeckmann.<br />
Echtzeit<br />
till 19-01-2025<br />
MoMu<br />
△ Baloji - Augurism<br />
till 16-06<br />
RockoxHuis<br />
△ Jan Davidsz. De Heem<br />
till 01-10<br />
Ath<br />
Maison Culturelle<br />
D’Ath<br />
△ Léopoldine Roux. À Ciel<br />
Ouvert<br />
till 29-06<br />
Binche<br />
Musée international<br />
du Carnaval et du<br />
Masqu<br />
△ Binche Intime. Une<br />
exploration sonore<br />
till 15-09<br />
Brugge<br />
Adornes Domein<br />
△ Gloire et infortune d’un<br />
voyageur du XVe siècle<br />
till 31-12<br />
Brussels<br />
Africa museum<br />
△ ReThinking Collections<br />
till 29-09<br />
Argos centre for<br />
audiovisual arts<br />
△ Herman Asselberghs.<br />
Time wasted<br />
till 30-06<br />
Art et Marges<br />
△ Ca$h<br />
till 29-09<br />
Belfius Art Collection<br />
△ Inspired by Love<br />
till 22-06<br />
Boghossian<br />
Foundation - Villa<br />
Empain<br />
△ Josef and Anni Albers.<br />
Iconic couple of<br />
modernism<br />
till 08-09<br />
Botanique<br />
△ Possibles I Probables.<br />
LAb(au)<br />
till 28-07<br />
BOZAR<br />
△ Histoire de ne pas rire.<br />
Het surrealisme in <strong>België</strong><br />
till 16-06<br />
△ James Ensor<br />
till 23-06<br />
Broodhuis<br />
△ Spelen maar!<br />
till 25-08<br />
Centrale<br />
△ Maren Dubnick.<br />
Accumulator<br />
till 01-09<br />
CIVA<br />
△ Simone Guillissen-Hoa<br />
till 22-09<br />
Design Museum<br />
Brussels<br />
△ Innovating across<br />
Borders. Reflections on<br />
the Oeuvre of Sándor<br />
Borz Kováts<br />
till 22-09<br />
Fondation Thalie<br />
△ Regenerative Futures<br />
till 28-09<br />
Fondation A<br />
△ Contacts<br />
till 30-06<br />
ISELP<br />
△ c’est le ,om de cette<br />
pierre qui fait paysage<br />
till 29-06<br />
Italiaans Cultureel<br />
Instituut<br />
△ L’arte triestina al<br />
femminile nel ‘900<br />
d’avanguardia italiano<br />
ed europeo<br />
till 31-07<br />
René Magritte Museum<br />
△ Jane Graverol<br />
09-06 till 20-10<br />
Tour & Taxis<br />
△ Titanic. The Artifact<br />
Exhibition<br />
till 30-06<br />
ULB Culture<br />
△ Belgica Biladi Een<br />
Belgisch-Marokkaans<br />
verhaal<br />
till 22-07<br />
WIELS<br />
△ Alexis Blake. Crack<br />
Nerve boogie Swerve.<br />
L’Archive -Joseph<br />
Kusendila. Platteau,<br />
Groupe Theatral<br />
07-06 till 11-08<br />
△ Jana Euler. Oilopa<br />
21-06 till 29-09<br />
Wittockiana<br />
△ Chris Delville et<br />
Francois Emmanuel. Le<br />
dit de la renarde<br />
till 16-06<br />
Wittockiana. Musée<br />
des arts du livre et de<br />
la reliure<br />
△ Jean Boghossian.<br />
Abstract Writings,<br />
Abstract Thoughts<br />
till 15-09<br />
72
Design Museum<br />
△ Olivetti Folon<br />
till 15-09<br />
Charleroi<br />
Le BPS22<br />
△ Alain Bornain.<br />
Amourable - Éric Fourez.<br />
Sur les traces de la Mer<br />
du Nord…<br />
01-06 till 01-09<br />
Musée de la<br />
Photographie<br />
△ Laura Henno. Outre<br />
Monde - Ethel Lilienfeld.<br />
EMI<br />
01-06 till 29-09<br />
Deinze<br />
Mudel<br />
△ Claus Inspireert!<br />
till 09-06<br />
Drogenbos<br />
FeliX Art & Eco<br />
Museum<br />
△ Futuromarennia,<br />
Oekraïne & avant-garde<br />
till 09-09<br />
Flémalle<br />
La Châtaigneraie<br />
△ Errare Humanum Est<br />
till 14-07<br />
Gaasbeek<br />
Kasteel van Gaasbeek<br />
△ Échos rebelles<br />
till 03-11<br />
Geel<br />
De Halle<br />
△ Mosa Mystica<br />
till 16-06<br />
Gent<br />
Industriemuseum<br />
△ FERRO NON FERRO<br />
till 01-09<br />
KiOSK<br />
△ Arnaud Rogard. Ik met<br />
twee<br />
till 09-06<br />
Museum Dr. Guislain<br />
△ Off-Comics<br />
till 23-06<br />
△ Ikigai<br />
till 08-09<br />
SMAK<br />
△ Private Passion X Public<br />
Duty<br />
till 05-01-2025<br />
△ Sirah Foighel Brutmann<br />
& Eitan Efrat Là - Tarek<br />
Atoui<br />
till 25-08<br />
Grimbergen<br />
Cultuurcentrum<br />
Strombeek<br />
△ Maëlle Dufour. Sonar<br />
till 08-09<br />
Hingene<br />
Kasteel d’Ursel<br />
△ Les Liaisons Désireuses<br />
till 13-10<br />
Hornu<br />
CID<br />
△ Super Power Design<br />
till 25-08<br />
MACS<br />
△ Ariane Loze - Orla Barry<br />
23-06 till 03-11<br />
Ittre<br />
MIMDo<br />
△ Claudine Péters-Ropsy.<br />
La nature recomposée<br />
till 02-06<br />
Kluisberg<br />
Beukenhof-Phoenix<br />
△ Sculpture. Resilience<br />
till 22-09<br />
La Louvière<br />
Centre Daily-Bul & C°<br />
△ Dominique Lacoudre.<br />
Je ne sais faire preuve<br />
de discipline que dans<br />
l’indiscipline<br />
till 16-06<br />
Centre de la Gravure<br />
△ Nos géantes<br />
till 02-06<br />
Keramis<br />
△ Les bucoliques.<br />
Allégories du vivant<br />
till 25-08<br />
MILL<br />
△ Temps de pause<br />
till 15-09<br />
Leuven<br />
M Leuven<br />
△ Alias<br />
till 01-09<br />
Liège<br />
Europa Expo<br />
△ Da Vinci - L’artiste,<br />
l’ingénieur, le gastronome<br />
till 30-06<br />
Trinkall Museum<br />
△ Dan Miller. À l’oeuvre<br />
- Modesties d’Andre<br />
Wostijn<br />
till 09-03-2025<br />
La Boverie<br />
△ Abstrait - Cécile<br />
Miguel. Au creux des<br />
apparances<br />
till 18-08<br />
Musée de la Vie<br />
wallonne<br />
△ #365 Unpacked<br />
till 06-10<br />
Mechelen<br />
Kunsthal Mechelen.<br />
De Garage<br />
△ The Fountain Show<br />
till 25-08<br />
Menen<br />
cultuurcentrum<br />
& Stadsmuseum<br />
Menen<br />
△ Het Unieke Universum/<br />
L’Univers Unique<br />
till 14-07<br />
Mons<br />
CAP<br />
△ Rodin. Une<br />
Renaissance moderne<br />
till 18-08<br />
△ Raphaël Decoster<br />
till 30-06<br />
Morlanwelz<br />
Musée royal de<br />
Mariemont<br />
△ Les Amis de<br />
Mariemont. Histoire<br />
d’une passion<br />
till 02-06<br />
Namur<br />
Le Delta<br />
△ La carte postale, objet<br />
de collection, oeuvre<br />
d’art<br />
till 18-08<br />
Puurs-Sint-<br />
Amands<br />
Emile<br />
Verhaerenmuseum<br />
△ Le Jardin enchanté<br />
16-06 till 06-10<br />
Raversijde<br />
Atlantikwall<br />
Raversyde<br />
△ Getekende oorlog:<br />
De atlantikwall Gestript<br />
- Ensor 1940 - James<br />
Baron Ensor<br />
till 11-11<br />
Sint-Niklaas<br />
Cultuurhuis de Bijl<br />
△ External Brain. Luk Van<br />
Soom & Toon Teeken<br />
till 19-05<br />
Mercatormuseum<br />
△ Hachmi Azza<br />
till 08-09<br />
Tongeren<br />
Gallo-romeins<br />
museum<br />
△ De oudheid in kleur<br />
till 02-06<br />
Tournai<br />
TAMAT<br />
△ Abstract<br />
till 21-07<br />
Turnhout<br />
De Warande<br />
△ HYBRIDEN:<br />
Samengestelde wezens<br />
uit fabels, mythen en<br />
legenden<br />
08-06 till 17-11<br />
Westende<br />
△ 60 ans de la Maison de<br />
la Culture<br />
till 28-09<br />
Villa Les Zephyr<br />
△ Wear Sunscreen<br />
till 03-11<br />
Le Pavillon<br />
△ Stellar Scape. Les<br />
nouvelles conquêtes<br />
spatiales<br />
22-06 till 26-01<br />
Musée Félicien Rops<br />
△ Le Cercle des Femmes<br />
peintres (1888-1893) &<br />
Kikie Crêvecoeur<br />
till 08-09<br />
Alexis Blake, Crack Nerve Boogie Swerve, 2019/2023, performance en installatie. © de kunstenaar.<br />
Foto: Diana Oliveira. Te zien in WIELS in Brussel.<br />
Stuur de gegevens voor september<br />
door naar christophe.dosogne@ips.be<br />
vóór 05-08.<br />
73
ARTMEETS<br />
CLASSIC<br />
CARS 20<br />
24<br />
Expo and sales<br />
14 and 15 September from 11 a.m. to 6 p.m.<br />
Art & Language collective | D.D. Trans | De Senna Tramaine<br />
Early Jack | Geluck Philippe | Ikonomopoulou Maria<br />
Kawamata Tadashi | Kronz Bradley | Martin Kris<br />
Matsutani Takesada | Nash David | Panamarenko<br />
Raveel Roger | Skully Sean | Tuymans Luc<br />
Van Bossche Guy | Van Den Broek Koen<br />
Vanderleenen Marc | Venet Bernar | Verdegem Jos<br />
Weidenbaum Peter<br />
Hof te Vitseroel<br />
Vitseroelstraat 66, 1740 Ternat | Belgium<br />
info: www.artmeetsclassiccars.be<br />
Veilinghuis PICTURA<br />
OPENBARE VERKOPING<br />
Maandag 26 augustus <strong>2024</strong> om 18.00 uur<br />
Brusselsesteenweg, 656 te 9050 Gentbrugge (Gent)<br />
23.03-27.10.<strong>2024</strong><br />
LOUIS THEVENET<br />
Een leven in kleur | La couleur redéfinie<br />
Halle – den AST & Villa Servais – www.thevenet150.be<br />
‘Stilleven met tafel, stoel en schilderspalet’, 1925 (Collectie den AST) © Foto Reinhart Cosaert<br />
Inktpot in houtsnijwerk<br />
Verscheidene mooie inboedels:<br />
Schilderijen, beeldhouwwerk, aquarellen en tekeningen<br />
Mooie bronzen, klokken, sierstukken<br />
Europees en Chinees porselein, kristal, glas, boeken, graaek,<br />
verzamelmateriaal<br />
Kijkdagen:<br />
vrijdag 23, zaterdag 24 en zondag 25 augustus van 10-18 uur<br />
catalogus: verkrijgbaar ter plaatse en<br />
online: www.pictura.be<br />
Inlichtingen: Henk Vervondel tel: 0475/74.49.25
guillaume Corneille spelend met zijn kat luna, in zijn atelier © Henny Riemens<br />
TenToonsTelling<br />
Corneille<br />
langs de vreugde<br />
29.06 03.11.<strong>2024</strong><br />
La Louvière<br />
Dinsdag Zondag<br />
10 u 18 u<br />
standaard: 8 €<br />
senior (+65): 6 €<br />
MuseumPass: gratis<br />
rue des Amours 10<br />
7100 la louvière<br />
+32 (0) 64 27 87 27<br />
accueil@centredelagravure.be<br />
Tentoonstelling georganiseerd<br />
met de stichting guillaume<br />
Corneille.
Kunst inzicht<br />
Stéphanie Frederickx – #064<br />
Galerist buiten<br />
vier muren<br />
Stéphanie Frederickx heeft al een fascinerend parcours<br />
afgelegd binnen de wereld van hedendaags design en<br />
kunst. Haar nieuwsgierigheid, open geest, creatieve<br />
intuïtie en het stimulerende gevoel van teamwerk<br />
drijven haar van het ene project naar het andere, als<br />
nomadische galerist van verzameldesign en kunst.<br />
Welke inzichten hebben jou<br />
als galerist gebracht tot dit<br />
nomadische project?<br />
“Het meest boeiende aan<br />
een nomadisch project is dat<br />
de locatie ook een rol speelt.<br />
In plaats van steeds tussen<br />
dezelfde vier muren te zitten,<br />
inspireert de plaats evenveel<br />
als dat het werk en de kunstenaars<br />
mij prikkelen. Ik selecteer<br />
kunstenaars voor een bepaalde<br />
locatie of zoek de juiste ruimte<br />
voor bepaald werk, zoals grote<br />
installaties. Bezoekers voelen<br />
zo ook een extra motivatie om<br />
te komen kijken. Er onstaat een<br />
veel persoonlijkere relatie om de<br />
werken te leren kennen, ze aan<br />
te raken, van dichtbij te zien.”<br />
Hoe verloopt het curationele<br />
proces?<br />
“Hetgeen ik breng zit tussen<br />
kunst en design in, wat voor mij<br />
heel boeiend voelt om daar vrij<br />
in te zijn. Er zitten veel Belgische<br />
kunstenaars tussen omdat hier<br />
veel talent is, maar er zijn geen<br />
geografische grenzen. Mijn<br />
keuzes zijn intuïtief; ik moet een<br />
kunstwerk in het echt ervaren<br />
voordat ik een beslissing neem.<br />
Ik let op de tastbaarheid van de<br />
werken en de keuze van materialen,<br />
en ik ben streng als het<br />
gaat om de afwerking. Veel van<br />
de kunstenaars steken zelf de<br />
handen uit de mouwen: ze zijn<br />
betrokken bij het hele proces,<br />
van timmerwerk tot laswerk.<br />
Ik werk regelmatig samen met<br />
een aantal mensen die ik niet<br />
alleen bijsta, maar ook begeleid<br />
en aanmoedig om hun werk<br />
zowel binnen als buiten <strong>België</strong><br />
te verkopen. Hoewel ik veel zelf<br />
doe, organiseer ik toch zo’n vier<br />
à vijf exposities per jaar, wat<br />
behoorlijk uitdagend is. Ik merk<br />
een nieuwe trend waarbij er<br />
meer samenwerking is tussen<br />
verschillende galeries, wat ik als<br />
een positieve ontwikkeling zie.<br />
Hoewel ik het belangrijk vind<br />
om internationaal bekendheid<br />
te krijgen, neem ik nog niet deel<br />
aan beurzen. Designverzamelbeurzen<br />
zijn vaak te trendgevoelig<br />
voor mij, ik voel ik meer<br />
voor de continuïteit van Art<br />
Brussels en Brafa, mochten ze<br />
hier voor openstaan.”<br />
Wie zijn jouw publiek?<br />
“Ik heb reeds een trouwe groep<br />
niet-digitale volgers die mijn<br />
keuzes waarderen en nieuwsgierig<br />
zijn naar wat ik doe. Elke<br />
nieuwe locatie lokt ook een nieuw<br />
publiek. Sommigen gaan voor<br />
één stuk, anderen willen echt<br />
verzamelen en een oeuvre van<br />
een kunstenaar of ontwerper volgen.<br />
Zoals bij kunst, is er ook bij<br />
verzameldesign een vraag naar<br />
inhoud. Esthetiek alleen is niet<br />
voldoende. Ik wil een scheiding<br />
creëren tussen de consumptie en<br />
het verhaal achter deze stukken.<br />
De meeste stukken zijn uniek of<br />
in een editie van tien. Tegelijk<br />
voel ik nog een aarzeling in de<br />
verzamelwereld door het ongekende,<br />
de associatie met vintage,<br />
het gemis aan verhaal.”<br />
© R.V.<br />
‘Mijn keuzes zijn intuïtief; ik moet<br />
een kunstwerk in het echt ervaren<br />
voordat ik een beslissing neem’<br />
Welke rol speelt je persoonlijke<br />
achtergrond?<br />
“Mijn opleiding als schoenmaker<br />
leerde me om de technische<br />
samenstelling van een object<br />
te doorgronden. Een job in<br />
de mode bracht me ertoe om<br />
verschillende inspiraties tot één<br />
show samen te voegen. Mijn<br />
lederatelier, dat ik nog steeds<br />
heb, voelt nu therapeutisch aan,<br />
terwijl het vormen van een team<br />
en platform voor anderen mij<br />
meer dynamisch voortstuwt.”<br />
Welke projecten staan er op<br />
de agenda?<br />
“Deze zomer keer ik terug naar<br />
een unieke locatie die gevormd<br />
wordt door een 14e-eeuwse<br />
kerktoren met daarnaast een<br />
16-eeuwse ruimte. Ik laat de plek<br />
op me inleven, waardoor keuzes<br />
gemaakt worden die dan weer<br />
in dialoog gaan met nieuwe<br />
beslissingen. Ik toon daar onder<br />
meer Jojo Corväiá (Caracas,<br />
Venezuela), die op een autodicatische<br />
en intuitieve wijze zijn<br />
emotie van de dag in keramisch<br />
werk vertaalt. De designer Sam<br />
Kerckaert (°1993, Gent, <strong>België</strong>),<br />
die pas sinds vorig jaar actief is,<br />
maakt alle stukken zelf en komt<br />
hier met nieuw werk. De zeventigjarige<br />
Mexicaanse kunstenaar<br />
Perla Krauze (Mexico City) zal,<br />
geïnspireerd vanuit haar leven,<br />
werken tonen die herinneringen<br />
vormen van haar eigen<br />
grote installaties. Verder zal ik<br />
verschillende designtoepassingen<br />
van gerecycled vinyl met<br />
hars presenteren van de jonge<br />
Zwitser Fabio Hendry.”<br />
88 Gallery London x<br />
Stéphanie Frederickx<br />
20 t/m 23-06<br />
@88gallerylondon<br />
Satm.02 by Stéphanie<br />
Frederickx<br />
11-07 t/m 25-08<br />
Kerktoren, Nederherenweg 1,<br />
Sint-Anna ter Muiden, Sluis, NL<br />
Stéphanie Frederickx<br />
www.stephaniefrederickx.com<br />
76
Galerie tips<br />
Steven Peters Caraballo<br />
t/m 30-06<br />
Gallery Ysebaert<br />
Sint-Martens-Latem<br />
www.galleryysebaert.be<br />
<strong>Zomer</strong>expo tijdens<br />
Watou <strong>2024</strong><br />
06-07 t/m 01-09<br />
De Queeste Art<br />
Abele/Watou<br />
www.dequeeste-art.be<br />
Bloedmooi en mysterieus: de schilderkunst van Steven Peters Caraballo intrigeert.<br />
Solotentoonstellingen zijn niet dik gezaaid, maar daar komt de laatste jaren<br />
verandering in. Verwar hem niet met zijn tweelingbroer Stefan Peters, die ook in<br />
Hasselt woont en op een heel andere manier het potentieel van de schilderkunst<br />
exploreert. Steven Peters Caraballo (°1978) verleidt de kijker niet alleen met een<br />
verbluffend vakmanschap. Zijn soloshow in Gallery Ysebaert in Sint-Martens-<br />
Latem noemt hij The Vorce, een neologisme waarin ‘divorce’ echoot. Hij vertrok<br />
van het beroemde schilderij Die Toteninsel van Böcklin, waarvan de versie uit 1883<br />
in handen was van Hitler. In de tentoonstelling verbindt hij het dodeneiland met<br />
De goddelijke komedie van Dante, de passage waarin de Styx wordt overgestoken.<br />
In zijn fantasie is Charon, de veerman van de doden, een jonge vrouw in een<br />
wit gewaad. Eigen versies van het eiland, portretten, spelende aapjes: het zijn<br />
fragmenten van een veelgelaagde tocht. (cv)<br />
Steven Peters Caraballo, The birth of Charon, olieverf op doek, 152 x 209 cm. © de kunstenaar.<br />
Prijs: € 50.000 (incl. btw).<br />
De Queeste Art<br />
is partner van<br />
het Kunstenfestival<br />
Watou<br />
en de locatie<br />
is opgenomen<br />
op de kaart van<br />
het drukbezochte<br />
kunst- en<br />
poëziefestival.<br />
Wat is in de<br />
galerie te<br />
ontdekken? De<br />
benedenverdieping is voorbehouden voor een<br />
nieuwe solo van Daniel Enkaoua, die in Spanje<br />
woont. Zijn schilderkunst wordt internationaal<br />
geëxposeerd; hier zijn het recente portretten<br />
en stillevens. Ze zijn dikker en dynamischer geschilderd,<br />
waarbij het werk soms naar abstractie<br />
neigt. Zo ontstaat ook een grotere spanning<br />
tussen nervositeit en rust, de verstilling die de<br />
taferelen uitstralen. Boven wordt ingezoomd op<br />
Jules Schmalzigaug en Paul Joostens. Tekeningen<br />
en collages uit de jaren 1920 van de Antwerpse<br />
avant-gardekunstenaar Paul Joostens,<br />
een vriend van de dichter Paul van Ostaijen,<br />
dialogeren met werk op papier en schilderijen<br />
van de jonggestorven Jules Schmalzigaug. Deze<br />
kunstenaar staat bekend als de enige Belgische<br />
futurist. Een solotentoonstelling van hem is dit<br />
najaar te zien in het prentenkabinet van het<br />
KMSKA in Antwerpen. (cv)<br />
Daniel Enkaoua, Aure en violet de profil, 2023, olieverf<br />
op doek, 55 x 44,2 cm. © de kunstenaar. Met toestemming<br />
van De Queeste Art. Richtprijs: tussen € 7000 en<br />
€ 60.000.<br />
Gilbert Decock<br />
02-06 t/m 25-08<br />
Den Heeck<br />
Bornem<br />
www.denheeck.be<br />
Gilbert Decock, Zonder titel, 1977,<br />
70 x 70 cm, gouache. © de kunstenaar.<br />
Met toestemming van Den Heeck.<br />
Richtprijs: € 2200.<br />
Bornem is deze zomer een hotspot voor kunstliefhebbers. Vanaf 30 juni wordt dankzij de expositie<br />
DAUWRAUW – Een Bruegeliaans landschap het kasteel Marnix de Sainte-Aldegonde uitzonderlijk<br />
opengesteld. Graaf John de Marnix, de bewoner, heeft de grootste privécollectie ter wereld van<br />
etsen van Pieter Bruegel. Die collectie wordt nu verrijkt met hedendaags werk van zeven bekende<br />
kunstenaars. Wat verderop presenteert Kasteel d’Ursel in Hingene de expo Les Liaisons Dangereuses.<br />
Vergeet de vlakbij gelegen galerie Den Heeck niet, waar een intieme soloshow is te zien met<br />
gouaches, zeefdrukken en enkele schilderijen van Gilbert Decock (1928-2007). De kunstenaar uit<br />
Knokke zweerde bij het vierkant en de cirkel. Geometrische basisvormen, maar het vierkant is ook<br />
een oud symbool voor het aardse en de cirkel voor het kosmische. De kleuren beperkte hij meestal<br />
tot wit, zwart en grijs- of bruintinten. Een minimalistisch oeuvre vol variaties en een belangrijke<br />
naam in de naoorlogse abstractie in <strong>België</strong>. (cv)<br />
77
Galerie tips<br />
Frederik Lizen in Oostende<br />
02-06 t/m 21-07<br />
valerie_troost gallery<br />
Oostende<br />
www.valerietraan.be<br />
Daled, Ronse en<br />
Van Laere<br />
02-06 t/m 23-06<br />
Galerie S&H De Buck<br />
Gent<br />
www.galeriedebuck.be<br />
valerie_<br />
troost gallery<br />
in Oostende<br />
is het zusje<br />
van de Antwerpse<br />
galerie<br />
valerie_<br />
traan, dat<br />
vorig najaar<br />
het levenslicht<br />
zag.<br />
De zomer<br />
wordt daar<br />
ingezet met<br />
Landscapes<br />
van Frederik<br />
Lizen. De<br />
Antwerpse<br />
kunstenaar (°1986) is vooral bekend van zijn schilderijen die hij in de stad op<br />
straat maakt onder de naam En Plein Public: geen street art, maar heuse schilderkunst<br />
op panelen rond werven en op andere non-locaties, inspelend op de<br />
omgeving, onze tijd en vaak de kunstgeschiedenis. Het M HKA kocht al zo’n werk<br />
aan. Dit jaar is hij op invitatie van het kunstenfestival The Crystal Ship aan de slag<br />
in Oostende. Een geweldige humor en, hoe kan het anders in het Ensorjaar, nu<br />
ook knipogend naar Ensor. Het is te ontdekken tijdens een wandeling langs een<br />
heleboel werken. In de galerie is een ander aspect van zijn openluchtschilderkunst<br />
te zien: werk op papier dat hij weg van de stad ‘en plein air’ maakt. Daarna,<br />
van 28 juli tot 15 september, presenteert Dirk Zoete een nieuwe soloshow. (cv)<br />
En Plein Public (Frederik Lizen), werk in de Sint-Paulusstraat, Oostende, <strong>2024</strong>, interventie in de<br />
openbare ruimte voor The Crystal Ship. Richtprijs Landscapes: tussen € 1500 en € 4000.<br />
Not all of those who wander … (are lost), een<br />
aangepaste quote van Tolkien, is de titel van<br />
een tentoonstelling met werk van Jeroen Daled,<br />
Edith Ronse en Frederik Van Laere in galerie<br />
S&H De Buck. Jawel, de kunstwetenschapper<br />
Van Laere, onder meer bekend als curator,<br />
schildert al meer dan dertig jaar. In 2021 kwam<br />
hij met zijn werk naar buiten, nu voor het eerst<br />
in een galerie. Landschappen, een weg, een<br />
man bij een buitenmaatse prei: de schilder kijkt<br />
om zich heen en laat verwijzingen naar literatuur,<br />
beeldende kunst en filosofie rondwaren,<br />
al dan niet met een absurdistisch kantje. Op<br />
hun eigen manier geven ook de fotowerken<br />
van Jeroen Daled en de sculpturen van Edith<br />
Ronse heel gevoelig een visie op de mens in de<br />
wereld. Wat later zet de galerie traditiegetrouw<br />
een expositie op touw in Le Studio in de Franse<br />
gemeente Oiron. Deze zomer is er van 14 juli<br />
tot 30 augustus werk te zien van Laurent-Marie<br />
Joubert, Johan Clarysse en Siegfried De Buck.<br />
(cv)<br />
Edith Ronse, Ever-transforming, 2023, kunststof<br />
(plasticrète), 90 x 90 x 86 cm. © de kunstenaar. Met<br />
toestemming van Galerie S&H De Buck. Prijsindicatie<br />
groepsexpo: vanaf € 890<br />
Marie-Jo Lafontaine<br />
19-07 t/m 31-08<br />
TICK TACK<br />
Antwerpen<br />
www.ticktack.be<br />
Marie-Jo Lafontaine, Liquid<br />
Crystal, 1999, zwart-witfoto,<br />
214 x 134 cm. © de kunstenaar.<br />
Richtprijs: tussen € 20.000<br />
en € 40.000.<br />
TICK TACK opende in mei 2019 in De Zonnewijzer van architect Léon Stynen in Antwerpen. Een galerie<br />
om goed in de gaten te houden, en na zonsondergang een non-stop raamcinema. 5 Years TICK TACK<br />
trapte af met Le nouveau Biedermeier, een groepsexpo die tot 29 juni het nieuwe conservatisme in de<br />
hedendaagse kunst aankaart. Daarna installeert Marie-Jo Lafontaine haar Summerbar and Cinema. In de<br />
zomerbar hangt de fotoreeks 'Liquid Crystals' (1999), zwart-witportretten van Antwerpse jongeren die nu<br />
zeker zo relevant zijn. In de cinema ziet u haar muzikale roadmovie Brussels Swings (2017) en in de kelder<br />
de video-installatie Dance The World!. Marie-Jo Lafontaine, de wereldbekende pionier van de videokunst<br />
in <strong>België</strong>, komt voor de dag met een soort sociale sculptuur waar ook muzikanten en performers optreden.<br />
De viering vervolgt met een uniek project: vanaf 24 augustus een grote groepsshow van TICK TACK<br />
in Kunsthalle Recklinghausen en tegelijk reist de gerenomeerde collectie van de Kunsthalle voor het eerst<br />
naar het buitenland, naar presentaties in de galerie. (cv)<br />
78
Levendig en sensueel<br />
t/m 06-07<br />
Galerie La Forest Divonne<br />
Brussel<br />
www.galerielaforestdivonne.com<br />
These Circumstances<br />
t/m 29-06<br />
Fondation CAB<br />
Brussel<br />
www.fondationcab.com<br />
Op 86-jarige<br />
leeftijd pakt<br />
Vincent<br />
Bioulès uit met<br />
de tentoonstelling<br />
Allegro,<br />
vol plezier,<br />
kleur en<br />
jeugdigheid.<br />
We maken<br />
kennis met het<br />
werk van een<br />
man die zich<br />
steeds meer<br />
verwondert<br />
over de kracht<br />
van de natuur en de verscheidenheid van haar kleuren, materialen en licht. Hij<br />
keert terug naar de plaatsen die ‘de ruimte van zijn ziel’ vormen: de vertrouwde<br />
landschappen van de Pic Saint-Loup, de Étang de l’Or, de haven van Carnon, de<br />
huizen waarin hij woont of die hij zich herinnert ... Het is de geografie van een<br />
mensenleven, door Bioulès uitgebeeld in een sensuele, levendige schilderstijl,<br />
alsof de kunstenaar ons wil troosten voor de problemen van de wereld, door de<br />
bezoeker uit te nodigen ondanks alles de schoonheid ervan te zien. “Ik denk<br />
dat we erg gehecht zijn aan sommige plekken, sommige landschappen die we<br />
hebben bezocht en die misschien een beetje de ruimte van onze ziel, van onze<br />
gevoeligheid bepalen. Naarmate we ouder worden, wordt onze gevoeligheid natuurlijk<br />
sterker. Maar met elke lente wordt de kracht van de natuur in mijn ogen<br />
nog mooier", aldus de kunstenaar. (gg)<br />
Vincent Bioulès, L’Etang de l’Or ou le grand soir, 2023, olieverf op doek, 130 x 195 cm<br />
© Pierre Schwartz. Met toestemming van de kunstenaar en Galerie La Forest Divonne.<br />
Prijs: € 5.000 tot 50.000.<br />
Deze tentoonstelling met werk van Greet Billet,<br />
Katinka Bock, Manon de Boer, Willy De Sauter,<br />
Céline Mathieu, Guy Mees en Johanna von<br />
Monkiewitsch wil onze waarneming prikkelen<br />
en ons laten kennismaken met een andere<br />
realiteit, de grens van de ruimte of wat daarin<br />
verborgen ligt. Céline Mathieu: “(...) het minimale<br />
gaat hand in hand met het conceptuele,<br />
ver voorbij geometrie, orde en harmonie.<br />
Metaal, elektriciteit, chemicaliën, maar ook de<br />
kleurschakeringen van een werk of de manier<br />
waarop stukken papier worden opgespeld: dit<br />
alles getuigt van een heel eigen aanpak. De<br />
praktijk van de kunstenaars is niet alleen een<br />
ode aan de oprechtheid en soberheid, maar is<br />
ook verbonden met de ruimte waarin ze tentoonstellen.<br />
Talrijke fysieke, sociale, historische<br />
en artistieke referenties lijken de werken te inspireren,<br />
alsof ze hun omgeving en de omstandigheden<br />
in zich opnemen. En elk op zijn eigen<br />
manier absorbeert het licht en sublimeert de<br />
eenvoud.” (gg)<br />
Guy Mees, 4X, 1970, gepolijst aluminium, 4 elementen:<br />
4 x 125 x 10 x 1 cm. © de kunstenaar. Met toestemming<br />
van CAB. Foto: Philippe De Gobert.<br />
De duistere verlangens<br />
van Devaux<br />
t/m 27-07<br />
La Patinoire Royale –<br />
Galerie Valérie Bach<br />
Brussel<br />
www.prvbgallery.com<br />
Thomas Devaux, Dichroic 3.76, <strong>2024</strong>, dichroïsch<br />
glas, pigmentdruk en aluminium lijst, verguld met<br />
goudblad (22 karaat), 150 x 120 cm. © de kunstenaar<br />
en La Patinoire Royale. Galerie Valérie Bach.<br />
Prijs: € 3.000 tot 20.000.<br />
Kunstfotograaf Thomas Devaux (°1980, woont en werkt in Parijs) heeft verschillende<br />
complexe reeksen gecreëerd, waarin zowel de fundamentele waarden van de fotografie<br />
als haar evolutie en toekomst aan bod komen. In Brussel presenteert hij een ruime selectie<br />
werken en installaties uit zijn trilogie The Shoppers, Rayons en Dichroics. Die laatste titel is<br />
ontleend aan de favoriete drager van deze kunstenaar: dichroïsch glas, met zijn boeiende<br />
optische eigenschappen, vooral dan de veranderende kleuren. De kunstenaar legt uit:<br />
“Deze tentoonstelling gaat over verlangen, maar het is een duister verlangen. Het gaat niet<br />
om het verlangen tussen een man en een vrouw, maar tussen een individu en een consumptieartikel.<br />
Ik probeer die spanning te doorgronden, door objecten uit een supermarkt<br />
te integreren in mijn werk." Devaux past een vorm van transsubstantiatie toe: een uiterst<br />
banaal stukje realiteit transformeren tot een heilige icoon. (gg)<br />
79
Galerie tips<br />
Op zoek naar de ziel<br />
t/m 22-06<br />
Galerie de l’Ouvrage<br />
Namen<br />
Een serene rust<br />
t/m 13-07<br />
Le Salon d’Art<br />
Brussel<br />
www.lesalondart.be<br />
Iets meer dan twintig jaar<br />
geleden begon André<br />
Navez werken te creëren<br />
met cement, een materiaal<br />
met tal van interessante<br />
eigenschappen. Zo zorgt<br />
de variërende korrelgrootte<br />
voor verschillende texturen,<br />
de dichtheid van het mengsel<br />
maakt het werk sterker<br />
of lichter, de reactie op de<br />
vochtigheid beïnvloedt de<br />
manier waarop het materiaal<br />
wordt gemanipuleerd en de<br />
extreme matheid vangt op<br />
een heel bijzondere manier<br />
het licht op. Bij het creëren<br />
van een werk hecht Navez<br />
veel belang aan de gebaren<br />
en het blazen. De droogfase<br />
is immers een ware openbaring.<br />
In het zoeken naar<br />
intensiteit, ritme en licht<br />
worden de oppervlakken in<br />
de massa gekleurd. Tijdens het uitharden ondergaan ze nog talrijke sproeibehandelingen.<br />
Navez combineert graag oppervlakken die met elkaar resoneren.<br />
Hij is voortdurend op zoek naar de ziel van de materie. Voor hem leiden mijn<br />
oppervlakken ‘een eigen leven’ en vormen ze ‘een eigen realiteit: het zijn géén<br />
beelden’. (de kunstenaar) (gg)<br />
André Navez, zonder titel, cement en pigment op glasvezel, 126 x 92 cm. Met toestemming van<br />
André Navez en Galerie de l’Ouvrage. Prijs: € 300 tot 2.500.<br />
Hij kijkt naar bomen zoals weinigen dat doen.<br />
De sinds 1956 in Parijs werkende Alexandre<br />
Hollan (°1933, Boedapest) heeft door zijn werk<br />
rond bomen een heus ecosysteem opgebouwd.<br />
Al tientallen jaren blijft hij trouw aan de bomen<br />
rond zijn woning in het Franse departement<br />
Hérault. Het betreft hooguit een tiental<br />
exemplaren, maar ze vormen de kern van zijn<br />
artistieke activiteit. Hij creëert er talloze versies<br />
van, variërend van grote figuratieve doeken<br />
tot bomen die soms maar uit één lijn bestaan,<br />
van kleurrijke schilderijen met acrylverf tot<br />
subtiele houtskooltekeningen. Jean Marchetti<br />
presenteert drie reeksen van Hollan op deze<br />
expo. “De getekende bomen vertonen een<br />
vrije modulatie van grijstinten, de geschilderde<br />
een briljante zindering van kleuren. De kleuren<br />
worden naast elkaar aangebracht in verschillende<br />
schakeringen en lagen, om te komen<br />
tot een vorm van schijnbare sereniteit en rust.”<br />
(Ludovic Degroote) (gg)<br />
Alexandre Hollan, Rayonnement de la lumière dans un<br />
arbre, 2023, acryl op papier © de kunstenaar.<br />
Prijs: € 1.000 tot 6.000.<br />
Intieme foto’s van Ann Ray<br />
t/m 28-06<br />
Galerie de la Béraudière<br />
Brussel<br />
www.delaberaudiere.com<br />
Ann Ray, Habit de sueur, 2006, foto,<br />
4/5 + 1 AP, 50 x 60 cm. © de kunstenaar<br />
Prijs: € 3.000 tot 35.000.<br />
De privécollectie van Jacques en Marie Claire de la Béraudière is de vrucht van een nu al meer<br />
dan dertig jaar durende passie. Ze telt beroemde werken van sommige van de grootste namen<br />
van de moderne fotografie, zoals William Klein, Lucien Clergue, Douglas Gordon, Anselm<br />
Kiefer, Steve McCurry, Dorothea Lange, Robert Mapplethorpe, Joel-Peter Witkin, Shirin Neshat<br />
en Ralph Gibson. Hun werk krijgt gezelschap van een selectie werken van Ann Ray (°Brest,<br />
1969, Brest), befaamd om haar boeiende en gevoelvolle foto’s op het gebied van mode, dans<br />
en portretten. Dankzij haar scherpe oog voor details en vermogen om vluchtige momenten<br />
vast te leggen, krijgen haar foto’s een gevoel van intimiteit en authenticiteit dat een snaar<br />
raakt bij de kijker. Via haar lens vangt Ann Ray de essentie van haar onderwerpen, waarbij ze de<br />
complexiteit en de diepte van hun persoonlijkheid onthult met een opmerkelijke helderheid<br />
en gevoeligheid. (gg)<br />
80
Kunst inzicht<br />
valerie_troost – #065<br />
Troost aan zee<br />
Oostende is al van kindsbeen af een speciale plek<br />
voor Veerle Wenes, galeriehouder van valerie_traan<br />
in Antwerpen. Een rijke geschiedenis en de culturele<br />
aanwezigheid van onder andere Mu.ZEE, het Ensorhuis,<br />
De Grote Post, de Venetiaanse Gaanderijen en de belleépoquewijk<br />
vermengen hier met een vakantiesfeer en<br />
het oneindig veranderlijke zicht op de zee. Zo ontstond<br />
na dertien jaar het verlangen om een tweede galerie te<br />
openen in deze bijzondere, ongepolijste stad aan zee met<br />
de levendigheid van een grootstad: valerie_troost.<br />
Foto: Siska Vandecasteele.<br />
U leidt valerie_troost samen<br />
met co-curator Frank Maes.<br />
Vanwaar deze samenwerking?<br />
“Frank Maes is artistiek leider<br />
van Emergent in Veurne. We<br />
hebben elk onze achtergrond,<br />
ons eigen referentiekader<br />
en netwerk. Maar we stelden<br />
vast dat er veel affiniteiten<br />
zijn tussen de respectievelijke<br />
programma’s van Emergent<br />
en valerie_traan. Er is bijgevolg<br />
een voldoende stevige,<br />
gemeenschappelijke basis om<br />
tot een interactie te komen die<br />
een uniek programma oplevert<br />
dat voortvloeit uit een dialoog<br />
tussen Frank en mij.”<br />
Vanuit welke gedeelde visie<br />
programmeren jullie?<br />
“In een wereld waarin we<br />
overspoeld worden door een<br />
steeds gesofisticeerdere beeldindustrie<br />
wordt vaak vergeten<br />
of verdonkeremaand dat elk<br />
beeld in een specifieke context<br />
tot stand komt én een concrete<br />
drager nodig heeft. Wij hebben<br />
aandacht voor kunstwerken die,<br />
naast het scheppen van een virtueel<br />
beeld, ook in deze concrete,<br />
materiële dimensies een bijzondere<br />
interactie aangaan met<br />
de toeschouwer en de ruimte<br />
waarin ze gepresenteerd zijn. En<br />
zo de relatie tussen het concrete<br />
en het imaginaire op spanning<br />
zetten. Dit gebeurt ook in de<br />
solotentoonstelling van Frederik<br />
Lizen die in juni opent. Lizen beschildert<br />
en plein public houten<br />
schuttingen waarmee her en der<br />
in de stad werven afgeschermd<br />
zijn. Dat heeft hij nu voor het<br />
stadsfestival The Chrystal Ship<br />
ook op verschillende plaatsen<br />
in Oostende gedaan. De sociale<br />
interactie speelt een belangrijke<br />
rol tijdens het creatieproces.<br />
Anderzijds maakt hij ‘en pleinair’<br />
landschappen met gouache<br />
en pastelkrijt. De snelheid<br />
waarmee hij op schuttingen<br />
moet werken heeft hem een<br />
vermogen bijgebracht tot het<br />
scannen van de omgeving en<br />
tot een heel directe, spontane<br />
neerslag van die indrukken in<br />
complexe en toch heel synthetische<br />
landschapsbeelden. Er is<br />
dus een boeiende wisselwerking<br />
tussen de schuttingschilderijen,<br />
die momenteel in de Oostendse<br />
binnenstad te zien zijn, en zijn<br />
landschappen die we in de galerie<br />
zullen tonen.”<br />
De selectie kunstenaars die<br />
jullie presenteren bevindt zich<br />
op het raakvlak tussen kunst,<br />
design en architectuur. Hoe<br />
positioneer jullie je daarmee op<br />
de kunstmarkt?<br />
“De specifieke aandacht voor de<br />
relaties tussen kunst, architectuur<br />
en het alledaagse genereert<br />
een focus, die een zekere coherentie<br />
en profiel verleent aan ons<br />
programma. Daarmee appelleren<br />
we zeker aan professionelen,<br />
zoals architecten of vormgevers,<br />
maar hopen we ook iedereen<br />
aan te spreken die een gevoelig-<br />
‘Door onze lichte structuur kunnen<br />
we onze tijd maximaal vrijhouden<br />
voor wat ons echt interesseert’<br />
heid en interesse heeft voor deze<br />
materie. We worden ook gevolgd<br />
door institutionele spelers. Onze<br />
positie op de markt is die van<br />
een relatief kleine galerie met<br />
een lichte structuur, die de ambitie<br />
heeft om kunst van een hoog<br />
niveau op een kwaliteitsvolle,<br />
onderbouwde wijze te presenteren.<br />
We werken regelmatig met<br />
buitenlandse kunstenaars, zoals<br />
vorig jaar in Antwerpen met de in<br />
Berlijn wonende Haleh Redjaian<br />
of de Portugese Fernanda<br />
Fragateiro, maar logistieke kosten<br />
bepalen mede de grenzen<br />
van ons programma. Door onze<br />
lichte structuur kunnen we onze<br />
tijd maximaal vrijhouden voor<br />
wat ons echt interesseert: sterke,<br />
verzorgde tentoonstellingen presenteren<br />
vanuit de eigen sterkte<br />
en intuïtie voor wat betekenisvol<br />
en beloftevol is. Ontwikkelingen<br />
op de internationale kunstmarkt<br />
spelen slechts een minieme rol.”<br />
Hoe belangrijk zijn<br />
deelnames aan beurzen of<br />
samenwerkingen met andere<br />
galeries/instellingen?<br />
“Beurzen zijn uitstekende platforms<br />
om kunstenaars zichtbaarheid<br />
te verlenen, zowel naar<br />
privéverzamelaars als naar institutionele<br />
spelers toe. Het zijn<br />
ook goede gelegenheden om<br />
banden te smeden met andere<br />
galeries. Samenwerken met andere<br />
galeries, ook buitenlandse,<br />
bevalt ons enorm, omdat dit<br />
een uitwisseling van bezoekers<br />
én kunstenaars teweegbrengt.<br />
We spelen ook graag in op evenementen<br />
zoals Theater aan Zee<br />
tijdens de zomer, om zo nieuwe<br />
potentieel geïnteresseerden te<br />
kunnen bereiken. De solotentoonstelling<br />
van Dirk Zoete die<br />
eind juli opent, met tekeningen<br />
die voortvloeien uit en aanleiding<br />
geven tot de constructie<br />
van ruimtelijke assemblages<br />
en van maskerades en kostumeringen,<br />
sluit mooi aan bij dit<br />
evenement én het Ensorjaar.”<br />
Frederik Lizen<br />
En plein public<br />
02-06 t/m 21-07<br />
Dirk Zoete<br />
28-07 t/m 15-09<br />
valerie_troost<br />
Oostende<br />
www.valerietraan.be<br />
81
Galerie agenda<br />
Contretype<br />
△ Kryztal. Sébastien<br />
Reuzé & Sybren<br />
Vonoverberghe<br />
till 07-07<br />
Galerie Zwart Huis<br />
△ Stefan Peters. Fearful<br />
Symmetry<br />
till 30-06<br />
Damien & The Love<br />
Guru<br />
△ Melanie Kitti & Mickael<br />
Marman<br />
till 29-06<br />
Fondation CAB<br />
△ These Circumstances<br />
till 29-06<br />
Gallery Nosco<br />
△ Magdalena Fernández.<br />
Pintura Móvile<br />
till 15-06<br />
Gallery Sofie Van den<br />
Bussche<br />
△ Ado Hamelryck.<br />
onderHUIDs<br />
02-06 till 29-06<br />
Frédérick Mouraux<br />
Gallery<br />
△ Anatoly Gankevich.<br />
Waiting Status<br />
till 22-06<br />
Hangar<br />
△ Unique. Beyond<br />
photography<br />
till 08-06<br />
Elodie Antoine, Teton Ballon. © de kunstenaar. Te zien in Chez Olivia in Brussel.<br />
Abele/Watou<br />
De Queeste Art<br />
△ Une expo estivale à<br />
Watou<br />
06-07 till 01-09<br />
Antwerpen<br />
Annie Gentils Gallery<br />
△ Bow A Head<br />
till 14-07<br />
Base-Alpha Gallery<br />
△ Souvenirs From<br />
Whimsical Travels<br />
till 22-06<br />
Callewaert<br />
Vanlangendonck<br />
Gallery<br />
△ Guy Vandenbranden.<br />
Geometry gives the most<br />
profound pleasures<br />
till 30-06<br />
DMW Gallery<br />
△ Emilie Terlinden.<br />
Waiting for the Sun<br />
till 22-06<br />
Everyday Gallery<br />
△ Francisco Mender<br />
Moreira. Backpack<br />
Almanac<br />
till 30-06<br />
Galerie Art Forum<br />
△ Ena Lindenbaur en<br />
Bruno Guihéneuf<br />
till 28-06<br />
Galerie De Zwarte<br />
Panter<br />
△ Michael Bastow -<br />
Mugo - Fres Bervoets<br />
till 23-06<br />
Galerie Raf Van<br />
Severen<br />
△ Luis-Manuel<br />
Lambrechts. The sun, the<br />
moon and a monkey<br />
till 15-06<br />
Galerie Vrijdag<br />
△ Marie Julia Bollansée.<br />
The angelic conversation<br />
till 30-06<br />
Gallery Fifty One<br />
△ Notre Mer - Michael<br />
wolf. Cheung Chau Sinrise<br />
till 13-07<br />
GNYP Gallery<br />
△ Lizzy Lunday. New<br />
Myths and Amalgamated<br />
Monsters<br />
till 22-06<br />
Newchild<br />
△ TOTEM<br />
till 13-06<br />
NQ Gallery<br />
△ Verwey and Masks<br />
09-06 till 28-07<br />
△ Alexander Tinei.<br />
Orange Offset<br />
till 30-06<br />
Ronny Van De Velde<br />
△ J.J. Grandville (1803-<br />
1847)<br />
till 14-07<br />
TICK TACK<br />
△ Summerbar et cinema<br />
chez Marie-Jo Lafontaine<br />
19-07 till 31-08<br />
Tim Van Laere Gallery<br />
△ Friedrich Kunath.<br />
I Remain Exhausted<br />
till 06-07<br />
FOMU<br />
△ Dirk Braeckman. Echtseit<br />
till 19-01-2025<br />
Stieglitz19<br />
△ Kevin Osepa<br />
till 29-06<br />
Bacht-Maria-<br />
Leerne<br />
Francis Maere Fine Arts<br />
△ Ooidonk Art Festival<br />
till 30-06 &<br />
20-07 till 15-09<br />
Brussels<br />
Alice<br />
△ Nicolas Jullien. BOB<br />
till 15-06<br />
Almine Rech<br />
△ Ryoji Ikeda<br />
06-06 till 27-07<br />
Arthus Gallery<br />
△ Murmurations<br />
till 30-06<br />
Belfius Art Gallery<br />
△ inspired by Love<br />
till 22-06<br />
Belgian Gallery<br />
△ Robin Wen. Damien<br />
Cadio<br />
23-05 till<br />
Chez Olivia<br />
△ Elodie Antoine.<br />
Souplesses<br />
till 06-07<br />
Galerie Christophe<br />
Gaillard<br />
△ Tetsumi Kudo<br />
till 29-06<br />
Galerie de la<br />
Béraudière<br />
△ A private collection &<br />
Human beings by Ann<br />
Ray<br />
till 28-06<br />
Galerie Eric Mouchet<br />
△ Ken Matsubara -<br />
Isabelle Plat<br />
till 13-07<br />
Galerie Felix Frachon<br />
△ Marianne Aublet.<br />
Harmonies<br />
till 15-06<br />
Galerie Hubert &<br />
Breyne<br />
△ Francois Avril<br />
till 15-06<br />
Galerie La Forest<br />
Divonne<br />
△ Vincent Bioules.<br />
Allegro<br />
till 06-07<br />
Galerie La Patinoire<br />
Royale Bach<br />
△ Casper Brindle.<br />
California Light<br />
till 08-06<br />
△ Thomas Devaux. Cet<br />
Obscur Objet du Désir<br />
till 27-07<br />
Galerie Martin Kudlek<br />
△ Helena Parada Kim.<br />
Christos Venetis<br />
till 08-06<br />
Galerie Sablon d'Art<br />
△ Henri Beaufour. Le<br />
monde est-il "Comic"?<br />
03-07 till 28-07<br />
Galerie Templon<br />
△ Abdoulaye Konaté.<br />
L'âme des signes<br />
till 15-06<br />
Harlan Levey Projects<br />
△ Emmanuel Van der<br />
Auwera. Studio II: Nine<br />
Florida Stories - Ella<br />
Littwitz. The day the Sky<br />
Hung Low<br />
till 15-06<br />
JAP. Entre Deux<br />
Portes<br />
△ Arnau Labelle-Rojoux.<br />
Département des poules<br />
till 30-06<br />
La Lettre Volée<br />
△ Aldo Guilaume Turin.<br />
Nucléo: sur les travaux<br />
de Cécile Massart<br />
till 27-06<br />
La Peau De l'ours<br />
△ Francois Bauer. Le<br />
jardin extraordinaire<br />
till 06-07<br />
La Verrière<br />
△ Emmanuelle Castellan.<br />
Spektrum<br />
till 27-07<br />
Lancz Gallery<br />
△ Leon Devos. Peintre<br />
de la joie<br />
till 02-07<br />
Laurentin Gallery<br />
△ Lou Van'T Riet.<br />
Triptyque<br />
07-06 till 13-07<br />
Le Neuf Gallery<br />
△ Guillaume Thunis.<br />
Beddru. Ine Lammers.<br />
till 29-06<br />
Le Salon d'Art<br />
△ Alexandre Hollan.<br />
Équilibres<br />
till 13-07<br />
Lempertz<br />
△ Stijn Ank. Sculpture<br />
till 29-06<br />
Maruani Mercier<br />
△ Samuel De Saboia.<br />
Metaphysical Poetry<br />
05-06 till 20-07<br />
82
Mathilde<br />
Hatzenberger<br />
△ Metaverre, Richard<br />
Meitner, Anne-Lise<br />
Riond Sibony et Gérald<br />
Vatrin<br />
till 07-07<br />
Michèle Schoonjans<br />
Gallery<br />
△ Amélie Scotta. End<br />
Paper<br />
till 29-06<br />
Modesti Perdriolle<br />
Gallery<br />
△ Samantha McEwen<br />
till 29-06<br />
Montoro12 Gallery<br />
△ Lionel Dury<br />
till 07-06<br />
Nationale Gallery<br />
△ In the mix<br />
till 28-06<br />
Nosbaum Reding<br />
Bruxelles<br />
△ Stefaan De Croock. In<br />
Limbo<br />
till 13-07<br />
Nino Mier<br />
△ André Butzer & Adrian<br />
Altintas - Mònica Subidé<br />
till 08-06<br />
Objects With<br />
Narratives Gallery<br />
△ Marius Ritiu. Meteor<br />
Shower<br />
till Juli<br />
Odradek<br />
△ Aika Furukawa et Philip<br />
Wittmann. Dialogue<br />
asémique<br />
till 15-06<br />
OV 37<br />
△ Disorder, Transmission,<br />
Love in Silence. Goro<br />
Kakei. Carole Vanderlinden<br />
till 29-06<br />
Pierre Marie Giraud<br />
△ Imaemon XIV. Kakiemon<br />
XV. Yuki Hayama<br />
till 22-06<br />
Projeckt<br />
△ Adel Abdessemed<br />
till 19-06<br />
QG Gallery<br />
△ Cécile Bart. Ecco Fatto<br />
till 22-06<br />
Rodolphe Janssen<br />
△ Cornelia Baltes. Touch -<br />
Matthew Hansel. Me, My<br />
Shadow and All of Our<br />
Friends<br />
till 13-07<br />
Rossicontemporary<br />
△ Le Monde a Changé<br />
till 20-07<br />
Spazio Nobile Gallery<br />
△ Åsa Jungnelius. Desire<br />
Utensil Container<br />
till 15-09<br />
Studio 84<br />
△ Daniel Rachamim. A<br />
moment<br />
till 07-07<br />
The 6A Gallery<br />
△ Burhan Amer. Dorsan<br />
Cousin. Catherine Millet.<br />
Sophie Jouve. Samuel<br />
Hennen. Théodé. Jean<br />
Coutellier. Zhang Wen<br />
Hai<br />
till 16.06<br />
The Palm Beach<br />
△ Emilie Danchin. Les<br />
bois des rêves’<br />
till 15-06<br />
UNLOCQ53<br />
△ Marin Kasimir. Parfois,<br />
le génie du lieu<br />
till 26-08<br />
Vetro Conceptstore<br />
△ Antichambre<br />
till 06-07<br />
Xavier Hufkens<br />
△ Joan Semmel. An<br />
Other View<br />
till 15-06<br />
Irène Laub Gallery<br />
△ Tatiana Wolska<br />
till 02-06<br />
Marie Ange Boucher<br />
△ Jephan de Villiers.<br />
L’autre Terre. Oeuvres<br />
récentes - Malgorzata<br />
Paszko. Peintures<br />
till 07-07<br />
Charleroi<br />
Galerie Jaques<br />
Cerami<br />
△ Vincen. Beeckman.<br />
Vincen Notre Histoire<br />
till 15-06<br />
Diest<br />
Meubart<br />
△ Free Enterprises<br />
till 31-07<br />
Durbuy<br />
Galerie Brachot<br />
△ Poker Face<br />
till 30-06<br />
Gent<br />
Galerie S&H De Buck<br />
△ Jeroen Daled, Edith<br />
Ronse et Frederik Van<br />
Laere<br />
02-06 till 23-06<br />
Zebrastraat<br />
△ Belvédère. Marie<br />
Cloquet<br />
till 08-06<br />
Grand-Leez<br />
Exit 11<br />
△ Fragile<br />
09-06 till 04-08<br />
QG Knokke<br />
△ L'art et son concept ıı<br />
till 30-06<br />
Kuurne<br />
Galerie Jos Depypere<br />
△ Koen Scherpereel<br />
15-06 till 14-07<br />
La Louvière<br />
Galerie Nardone<br />
△ Mario Ferretti. On<br />
disait que<br />
till 06-07<br />
Liège<br />
Espace 251 Nord<br />
△ Hybrides<br />
till 29-06<br />
Galerie Christine<br />
Colon<br />
△ Geneviève Van der<br />
Wielen - Marie Guilbert<br />
till 09-06<br />
Louvain-la-<br />
Neuve<br />
Espace 001<br />
△ Camille Holdermann<br />
et Khloé Lagarde. Ad<br />
Odysseia<br />
till 16-06<br />
Mechelen<br />
Galerie Artmut<br />
△ Alexis Stoelen. Nele<br />
Vanheers<br />
till 09-06<br />
Merendree<br />
Galerie Lieve<br />
Lambrecht<br />
△ Tuin&Beeld<br />
till 07-07<br />
Namur<br />
Oosteeklo<br />
William Wauters<br />
Galerie<br />
△ zomercollectief<br />
23-06 till 01-09<br />
△ Paul Van Gysegem<br />
till 16-06<br />
Oostende<br />
Galerie du Rat Mort<br />
△ Tekeningen van Roland<br />
Devolder<br />
till 30-08<br />
Sint-Martens-<br />
Latem<br />
Gallery Ysebaert<br />
△ Steven Peters<br />
Caraballo. The Vorce<br />
till 30-06<br />
Soumagne<br />
Galerie Wégimont<br />
Culture<br />
△ Tout Terrain.<br />
Présentation des<br />
céramistes. Mon Colonel<br />
& Spit<br />
till 16-06<br />
Spa<br />
Galerie Azur<br />
△ Denis De Gloire<br />
till 09-07<br />
Spy<br />
Galerie Aarnor<br />
△ Exposition collectivevente<br />
D-Day, 80 ans.<br />
till 09-06<br />
Tournai<br />
Rasson Art Gallery<br />
△ Glide & Dream<br />
till 29-06<br />
Wijnegem<br />
Knokke<br />
Galerie Berko<br />
△ Isabelle de Borchgrave.<br />
Oeuvres Recentes<br />
27-07 till 20-08<br />
Horus Gallery<br />
△ Sea Through<br />
till 09-06<br />
Maruani Mercier<br />
△ Picasso. Ceramics &<br />
works on paper<br />
03-08 till 08-09<br />
Galerie de l'Ouvrage<br />
△ André Navez<br />
till 22-06<br />
La Galerie de la<br />
Mirande<br />
△ Metamorphoses<br />
till 09-06<br />
Galerie Détour<br />
△ Vincent Smets. De l'un<br />
à l'autre<br />
till 15-06<br />
Terrace Gallery<br />
△ Angel Vergara. What<br />
happens<br />
till 31-08<br />
Kevin Osepa, Klof, La Protektora, foto © de kunstenaar. Te zien bij Stieglitz 19 in<br />
Antwerpen.<br />
Maurice Verbaet<br />
Gallery<br />
△ Francis Dusépulchre.<br />
Shapes/Shades<br />
till 30-06<br />
Stuur de gegevens voor juni door<br />
naar christophe.dosogne@ips.be<br />
vóór 05-08.<br />
83
Puntenberekening<br />
Een onmisbaar<br />
instrument<br />
Hoe bepalen galeriehouders de waarde van een schilderij?<br />
Die vraag horen we vaak, en dus gaan we even nader in op een<br />
praktijk waar men doorgaans nogal discreet over doet, maar die<br />
nog niets aan efficiëntie heeft ingeboet: de puntenberekening<br />
(of oppervlakteberekening).<br />
TEKST: GWENNAËLLE GRIBAUMONT<br />
De zogenaamde puntenmethode<br />
bestaat hierin dat men elk formaat<br />
een aantal punten toekent,<br />
gaande van 0 (18 x 15 cm) tot 120<br />
(195 x 130 cm). Afhankelijk van de technieken<br />
die een kunstenaar gebruikt of zijn<br />
reputatie komt men dan tot een precieze<br />
prijs die overeenkomt met een bepaalde<br />
oppervlakte. In de praktijk hanteren veel<br />
galeriehouders die methode, door een<br />
index te gebruiken die ze vermenigvuldigen<br />
om prijzen per formaat te verkrijgen.<br />
Edouard Mazel (Mazel Galerie) legt uit:<br />
“Een index per kunstenaar die we dan<br />
kunnen vermenigvuldigen op basis van<br />
de oppervlakte van een werk is toch wel<br />
een beetje een must, omdat er niet echt<br />
een alternatief is. We gebruiken dit als<br />
hulpmiddel om onze prijslijst op te stellen.<br />
Uiteraard kan de waarde aanzienlijk<br />
variëren, afhankelijk van de kunstenaar,<br />
diens reputatie, productiviteit, techniek,<br />
enzovoort. Traditioneel hebben schilderijen<br />
een hogere ratio dan tekeningen op<br />
papier. Daarom passen we onze prijzen<br />
aan op basis van de tijd die nodig is om het<br />
Edouard Mazel. © Mazel Galerie.<br />
‘We passen we<br />
onze prijzen aan<br />
op basis van de tijd<br />
die nodig is om het<br />
werk te voltooien’<br />
EDOUARD MAZEL (MAZEL GALERIE)<br />
84
Afmetingen in punten. Archief van de Association<br />
des Galeries d'art actuel de Belgique.<br />
Justine Jacquemin. © Galerie DYS.<br />
‘Deze methode<br />
gebruik ik vooral voor<br />
kunstenaars van wie<br />
de werken sterk in<br />
grootte variëren’<br />
JUSTINE JACQUEMIN (GALERIE DYS)<br />
werk te voltooien, als er grote verschillen<br />
zijn. Voor werken van Levalet met dezelfde<br />
oppervlakte rekenen we bijvoorbeeld niet<br />
hetzelfde bedrag. Zo is het werk getiteld<br />
Yoga geschilderd met acryl op doek, terwijl<br />
het werk getiteld Dérailler geschilderd is<br />
met acryl op uitgesneden hout, wat niet<br />
alleen meer tijd in beslag neemt, maar ook<br />
vrij bijzonder is omdat het een combinatie<br />
van schilderwerk en unieke objecten is.”<br />
Zodra de waarde van een kunstenaar is<br />
vastgesteld, vermenigvuldig je die met het<br />
aantal punten of met de ‘hoogte + breedte’<br />
van het werk (d.w.z. de omtrek gedeeld<br />
door twee). Justine Jacquemin (Galerie<br />
DYS) bevestigt dit: “Het is een methode<br />
die ik vooral gebruik voor kunstenaars van<br />
wie de werken sterk in grootte variëren. De<br />
index stelt ons in staat een zekere consistentie<br />
te bereiken.”<br />
RECHTVAARDIGING VAN DE PRIJZEN<br />
Hoewel deze techniek van punten gebaseerd<br />
op de oppervlakte voor veel<br />
galeriehouders een belangrijke leidraad<br />
vormt, is het ook zo dat iedereen dit ruim<br />
interpreteert en aanpast. De meest frappante<br />
zwakte van deze aloude maatstaf<br />
is dat er geen rekening wordt gehouden<br />
met prijsdalingen. Laten we een voorbeeld<br />
nemen: het punt voor een weinig bekende<br />
kunstenaar is vastgesteld op 50 euro. Een<br />
werk van 100 x 81 cm (40 punten, voor<br />
een oppervlakte van 81 cm²) zou geschat<br />
worden op 2.000 euro (40 x 50 euro). Een<br />
ander werk, van 195 x 130 cm (120 punten,<br />
voor een oppervlakte van 253,5 cm²) zou<br />
een waardering van 6.000 euro krijgen<br />
(120 x 50 euro). Die verhouding berust op<br />
een ijzeren logica. Toch lijkt deze meerwaarde<br />
voor sommige galeriehouders<br />
los te staan van de wetten van de markt.<br />
Edouard Mazel legt uit: “Het tariefstelsel<br />
dat wij hanteren omvat een systeem van<br />
afnemende prijzen, want als het schilderij<br />
zeer groot is, zal het duurder zijn en van<br />
nature monumentaler – twee criteria die<br />
het moeilijker maken om het verkocht te<br />
krijgen. Tot slot moet worden opgemerkt<br />
dat verschillende factoren kunnen leiden<br />
tot een opwaardering van de prijsschaal:<br />
het succes van een verkoop (in een galerie<br />
of op een veiling), een institutionele<br />
tentoonstelling, een belangrijke aankoop,<br />
enzovoort. Het is misschien verleidelijk de<br />
prijzen te verhogen wanneer werken goed<br />
verkopen, maar er is een gouden regel",<br />
aldus Mazel: “Je mag de prijs van een kunstenaar<br />
nooit te snel verhogen. Dat werkt<br />
totaal averechts. Het ergste wat er evenwel<br />
kan gebeuren, is dat je de prijs laat zakken.<br />
Dan verlies je het vertrouwen van de verzamelaars<br />
en wordt het bijzonder moeilijk<br />
dat te herwinnen." Jacquemin is het<br />
daarmee eens: “Je moet zeer voorzichtig<br />
zijn met het verhogen van prijzen. Je mag<br />
dat met slechts 5 tot 10% doen en je moet<br />
het kunnen rechtvaardigen door concrete<br />
factoren die volledig losstaan van het emotionele.<br />
Verhoog je de prijzen te snel, dan<br />
krijg je de werken niet meer verkocht, en<br />
dat is een ramp voor zowel de kunstenaar<br />
als de galeriehouder.”<br />
SURFEN<br />
www.galeriedys.com<br />
www.mazelgalerie.com<br />
85
GONE<br />
ASTRAY<br />
Karolina Hägg, teapot from the series The Cocktail Effect, 2013, sugar, silver<br />
Sieraden en<br />
gebruiksvoorwerpen op<br />
de rand van de rede<br />
Jewellery and<br />
utensils on the<br />
fringe of reason<br />
86<br />
coda-apeldoorn.nl/goneastray<br />
17.05 - 22.08.<strong>2024</strong>
tba.<br />
CHAIR<br />
Design by<br />
CHRISTOPHE GEVERS, 1958<br />
ARTWORK BY: NICOLAS BOURTHOUMIEUX - PHOTOGRAPHY BY MAX VICCA<br />
BE Classics is distributed by Quattro Benelux<br />
Altenaken 11 | B-3320 Hoegaarden<br />
Tel: 00 32 16 765400<br />
Mail: quattro@quattro-bnlf.com<br />
QUATTRO-BENELUX.COM
Permeke<br />
Op zoek naar een nieuw publiek<br />
Constant Permeke (1886-1952)<br />
was als kunstenaar geboeid door<br />
de Vlaamse landschappen, het<br />
boerenleven en de arbeidersklasse.<br />
Hij wordt vaak geassocieerd met<br />
donkere kleuren en massieve<br />
figuren. Tegenwoordig vind<br />
je de verzamelaars van zijn<br />
werken voornamelijk in <strong>België</strong>.<br />
Zal de heropening van het<br />
Permekemuseum helpen om een<br />
breder publiek aan te spreken en de<br />
kijk op zijn werk te verruimen?<br />
TEKST: GILLES BECHET<br />
Zittend naakt, n.d., houtskool en pastel op papier, 99,8 x 69,7 cm. Sotheby’s, Parijs, 19-06-2020. © Sotheby’s.<br />
€ 17.500.<br />
Er is meer dan één Permeke. Het oeuvre<br />
van deze in 1886 in Antwerpen<br />
geboren schilder is immers bijzonder<br />
divers. De kunstenaar heeft zelf nooit<br />
beweerd tot een bepaalde stroming te behoren,<br />
behalve zijn eigen stroming. Lange tijd<br />
werd hij nochtans gezien als dé vaandeldrager<br />
van het identitaire expressionisme. Hij<br />
was veel meer dan een schilder van vissers<br />
en boeren in sombere kleuren. Zijn bijzonder<br />
overvloedige productie omspant verschillende<br />
stijlen en periodes. Permeke was in<br />
de eerste plaats een intuïtieve schilder. Zijn<br />
expressie kwam van binnenuit: “In het begin<br />
was ik verbonden met de natuur, maar op<br />
den duur voelde ik dat louter weergeven bedrog<br />
was. Schilderen is niet zeggen wat het<br />
oog ziet, maar wat het hart en de geest zien.”<br />
André De Ridder, criticus en mededirecteur<br />
van de Brusselse galerie Sélection,<br />
omschreef hem in 1953 als ‘een regionaal<br />
genie’. Constant Permeke was al op jonge<br />
leeftijd een populaire kunstenaar. Toen hij<br />
in het interbellum onder contract stond<br />
88
Permeke was in<br />
de eerste plaats een<br />
intuïtieve schilder.<br />
Zijn expressie kwam<br />
van binnenuit.<br />
bij galerie Le Centaure, maakte hij vrij veel<br />
werken in opdracht, met name landschappen<br />
en stillevens.<br />
Al vanaf het begin waren het vooral Belgische<br />
verzamelaars die belangstelling toonden<br />
voor zijn werk. Dat is nog steeds zo.<br />
“Het is een kleine markt”, bevestigt Melissa<br />
Lafont, expert in Belgische kunst bij Millon<br />
<strong>België</strong>. “90% van de bieders zijn Belgen<br />
en 10% Amerikanen. In de VS heb je een<br />
handvol bijzonder erudiete verzamelaars<br />
en liefhebbers van Belgische kunst, met<br />
een specifieke interesse voor zeer fraaie<br />
stukken. Een olieverfschilderij brengt tegenwoordig<br />
3.000 tot 8.000 euro op, terwijl<br />
een tekening van de hand gaat voor 3.000<br />
tot 4.000." In de meeste Belgische veilinghuizen<br />
gaan geregeld werken van Permeke<br />
onder de hamer, voor een vrij schappelijke<br />
prijs. Ook op veilingsites worden geregeld<br />
werken te koop aangeboden. De afgelopen<br />
twintig tot dertig jaar is zijn marktwaarde<br />
behoorlijk gedaald. Christophe Bernaerts<br />
van het Antwerpse veilinghuis Bernaerts<br />
vertelt: “Toen mijn vader begon, daagde<br />
voor elk schilderij van Permeke een koper<br />
op. Tegenwoordig zijn kopers kieskeurig.<br />
Verzamelaars zijn nu op zoek naar krachtige<br />
werken. Werken van gemiddelde kwaliteit<br />
krijg je nog moeilijk verkocht.”<br />
KWALITEIT EN HERKOMST<br />
Het veilingrecord voor een werk van Permeke<br />
dateert uit 2003, toen Schelde Roeier,<br />
een schilderij uit 1921, voor 225.000 euro<br />
werd gekocht door een Belgische verzamelaar<br />
bij Sotheby’s in Amsterdam. Het<br />
schilderij was door de grootvader van de<br />
verkoper rechtstreeks van de kunstenaar<br />
gekocht. Tegenwoordig blijven kwaliteit<br />
en herkomst twee belangrijke argumenten<br />
om een goede prijs te krijgen, net als<br />
de periode van de jaren 20, door de markt<br />
beschouwd als het beste decennium van<br />
zijn carrière. “Houtskooltekeningen van<br />
Het rode paard, 1929, olieverf op doek, 60 x 65 cm. Millon <strong>België</strong>, 30-11-2021. © Millon. € 24.000.<br />
een prima herkomst gaan nu vrij vlot van<br />
de hand”, zegt Christophe Bernaerts.<br />
Een tekening van de Veranneman Foundation<br />
bijvoorbeeld, twee keer tentoongesteld,<br />
in Oostende en Rotterdam, bracht<br />
28.000 euro op, terwijl de richtprijs 21.000<br />
euro bedroeg. Een andere tekening, met<br />
een richtprijs van 10.000 euro, werd<br />
verkocht voor 16.000 euro. In de jaren 30<br />
creëerde Constant Permeke ook sculpturen,<br />
waaronder talrijke bronzen. Die<br />
gaan tegenwoordig van de hand voor zeer<br />
uiteenlopende prijzen. Zo ging in 2018 een<br />
torso met een richtprijs van 50.000-70.000<br />
euro bij Sotheby’s, in Parijs, de deur uit<br />
voor 393.000 euro, terwijl een masker van<br />
kleinere afmetingen in 2007 bij Lempertz<br />
3.000 euro opbracht.<br />
Melissa Lafont: “Dit is een minder bekend<br />
deel van Permekes oeuvre. Het is een<br />
markt voorbehouden aan kenners. De<br />
vraag is dan ook klein. Ik hoop dat met de<br />
heropening van het Permekemuseum deze<br />
werken een nieuw publiek zullen aantrekken.”<br />
ONBEKENDE MEESTERWERKEN<br />
Het is moeilijk de evolutie van Permekes<br />
marktwaarde te voorspellen. Werk van gemiddelde<br />
kwaliteit is dan wel uit de mode,<br />
maar uitzonderlijke werken zullen altijd op<br />
de belangstelling van verzamelaars kunnen<br />
rekenen. Een positieve verrassing is immers<br />
nooit uit te sluiten. “Er zijn ongetwijfeld<br />
onbekende meesterwerken die angstvallig<br />
worden bewaard in privécollecties en die<br />
op een gegeven moment weer op de markt<br />
zullen komen,” vermoedt Melissa Lafont.<br />
Nog steeds sterk doordrongen van zijn<br />
Vlaamse en expressionistische identiteit,<br />
moet de kunstenaar uit Jabbeke nog een<br />
nieuw publiek zien te vinden. Historische<br />
verzamelaars worden oud en hebben de<br />
meeste stukken op hun verlanglijst al verzameld.<br />
Verzamelaars tussen veertig en zestig<br />
jaar zijn minder geïnteresseerd in Permeke.<br />
De uitdaging van het Permekemuseum,<br />
dat net heropend is na een ingrijpende<br />
verbouwing, bestaat erin te laten zien dat<br />
hij niet de kunstenaar is die we denken dat<br />
hij is, maar dat hij een moderne schilder en<br />
beeldhouwer is die altijd heeft geprobeerd<br />
zijn beeldtaal opnieuw uit te vinden.<br />
BEZOEKEN<br />
Permekemuseum<br />
Jabbeke<br />
www.permekemuseum.be<br />
89
Is er nog toekomst<br />
voor filatelie?<br />
Wie jonger dan veertig is, kan het<br />
zich misschien moeilijk inbeelden,<br />
maar ooit was postzegels verzamelen<br />
heel populair. Nu is het een zaak<br />
van gepassioneerde liefhebbers en<br />
kenners, van wie sommigen voor<br />
zeldzame exemplaren diep in de<br />
beurs tasten. De recordbedragen<br />
op veilingen geven slechts een<br />
gedeeltelijk beeld van deze markt,<br />
die zich heeft gestabiliseerd en<br />
gevrijwaard van speculanten en die<br />
een ruime waaier van prijzen hanteert.<br />
TEKST: GILLES BECHET<br />
In de jaren 80 was in Brussel de Zuidstraat<br />
met zijn tientallen handelaars een<br />
paradijs voor postzegelverzamelaars.<br />
Men kocht er postzegels per stuk, met<br />
een catalogus onder de ene arm en een<br />
zorgvuldig geannoteerde lijst van de meest<br />
gezochte items onder de andere. Pierre Kaiser,<br />
filatelie-expert bij veilinghuis Williame,<br />
in 1925 opgericht door zijn grootvader, is de<br />
laatste overlevende van die gouden tijd: “We<br />
waren de eersten en zullen waarschijnlijk<br />
ook de laatsten zijn. De markt is intussen<br />
ingrijpend veranderd”, zegt hij. “Ik verkoop<br />
vrijwel nooit meer in de winkel. Ik heb voor<br />
de veilingformule gekozen omdat ik denk<br />
dat dit duidelijker is. Als de eigenaars postzegels<br />
niet willen verkopen op een veiling,<br />
kan ik ze van hen kopen.”<br />
Sinds de oprichting heeft Williame altijd<br />
zaalveilingen georganiseerd, maar tegenwoordig<br />
verloopt alles online. Kaiser: “Er is<br />
geen fysieke aanwezigheid meer, maar er<br />
komen wel nieuwe klanten bij. We hebben<br />
onze contacten over de hele wereld uitgebreid.<br />
Uiteindelijk hebben we nu bijna meer<br />
klanten dan vroeger. We bereiken ze in ieder<br />
geval, en nemen op een andere manier<br />
contact met ze op: per e-mail of brief, waardoor<br />
meteen ook een zekere sympathie<br />
ontstaat. Soms komen ze naar de winkel.<br />
De filatelie, gepromoot en verspreid via het<br />
internet, is nu een nichemarkt, toegankelijk<br />
voor alle soorten verzamelaars en kenners.<br />
Het is een gestructureerde markt, zonder<br />
turbulentie, met als typerend kenmerk<br />
dat hij verdeeld is in geografische zones.<br />
Verzamelaars zijn vooral geïnteresseerd in<br />
postzegels uit hun eigen land.”<br />
SPECIFIEKE MARKTEN<br />
De filatelie is een markt van vraag en aanbod,<br />
waar het aantal verzamelaars evenredig<br />
is aan de grootte van het land. “Als<br />
bakermat van de filatelie telde <strong>België</strong> ooit<br />
een groot aantal belangrijke verzamelaars,<br />
die internationale collecties aanlegden.<br />
Geleidelijk aan zijn die verzamelingen teruggekeerd<br />
naar de markt”, vertelt Kaiser.<br />
“Postzegels van uitmuntende kwaliteit<br />
gingen terug naar het land van uitgifte:<br />
Spaanse naar Spanje, Griekse naar Griekenland<br />
en Britse naar Groot-Brittannië.”<br />
In de jaren 80 beleefde de filatelistische<br />
markt een speculatieve koorts, die evenwel<br />
van korte duur was, weet Daniel Berrous,<br />
filateliedeskundige bij Millon: “Speculanten<br />
zetten toen in op zeer specifieke<br />
markten. Dat waren over het algemeen<br />
ministaten, zoals Liechtenstein, Monaco,<br />
de eilanden in de Stille Oceaan of bepaalde<br />
opkomende landen, waar grote hoeveelheden<br />
postzegels van gering belang<br />
werden uitgegeven. Al die markten zijn nu<br />
ingestort.”<br />
Rest nog China, een enorme en zeer bijzondere<br />
markt. Kaiser: “In de jaren 60 was<br />
daar het uitgiftevolume niet altijd groot en<br />
veel van deze Chinese postzegels gingen<br />
naar het buitenland. Tegenwoordig zijn<br />
ze zeer gewild.” De toppers op de markt<br />
zijn nu, in elk land, de ‘klassiekers’, dat wil<br />
zeggen de eerste uitgiften, tussen 1840<br />
en 1900, waarvan de markwaarde licht<br />
Een hobby van<br />
jongeren is filatelie<br />
nooit geweest.<br />
is gestegen in de loop der decennia. De<br />
belangrijkste factor die de waarde van een<br />
postzegel bepaalt, is echter zijn kwaliteit<br />
en frisheid. “De eerste gestempelde Belgische<br />
postzegel kan twintig tot honderdduizend<br />
euro waard zijn”, zegt hij. “Gaat<br />
het om een Brussels poststempel, slecht<br />
aangebracht op een te kort afgeknipte<br />
postzegel zonder rand, dan is dat exemplaar<br />
vrijwel niets waard, zelfs al gaat het<br />
om het eerste Belgische exemplaar.”<br />
HOBBY VAN GEPENSIONEERDEN<br />
Filatelie is misschien iets dat het grote<br />
publiek interesseert, maar een hobby van<br />
jongeren is het nooit geweest. En dat is het<br />
nog steeds niet. Het profiel van nieuwe verzamelaars<br />
blijft in de leeftijdscategorie 40-60<br />
jaar. “Het is een hobby van gepensioneerden.<br />
Op zeldzame uitzonderingen na zijn er geen<br />
jongeren bij betrokken”, aldus Berrous. Sommigen<br />
zien het als een investering, kopen<br />
verzamelingen op internet en verkopen de<br />
postzegels dan stuk voor stuk, of reeks voor<br />
reeks, in de hoop zo een beetje winst te maken<br />
of hun pensioen aan te vullen.<br />
In de filatelie is het de zeldzaamheid<br />
die de recordprijzen bepaalt. De British<br />
Guiana One Cent Magenta, beschouwd<br />
als de zeldzaamste postzegel ter wereld,<br />
is momenteel goed voor het internationale<br />
veilingrecord. Op een veiling bij<br />
Sotheby’s in 2014 bracht die een recordbedrag<br />
van $ 9,4 miljoen (€ 7,9 miljoen) op.<br />
Een Amerikaanse luchtpostzegel uit 1918<br />
ging van de hand voor een recordbedrag<br />
van $ 2.006.000 (inclusief kosten) op een<br />
veiling georganiseerd door Siegel Auction<br />
Galleries in New York, in november 2023.<br />
Op die postzegel is de Curtiss – Jenny –<br />
90
Eerste Belgische postzegel, uitgegeven<br />
op 1 juli 1849, gefrankeerd<br />
10 centimes voor een afstand van<br />
minder dan 30 km. © Maison Williame.<br />
Huidige waarde: € 3.000;<br />
Postzegel van Leopold II, met<br />
opdruk, 1906, uitgegeven ter<br />
gelegenheid van de opening<br />
van een postkantoor in de<br />
Chinese concessie van Tientsin.<br />
© Maison Williame. Huidige<br />
waarde: € 7.000<br />
Eerste Belgische postzegel, uitgegeven<br />
op 1 juli 1849, gefrankeerd<br />
20 centimes voor een afstand van<br />
meer dan 30 km. ©Maison Williame.<br />
Huidige waarde: € 3.000<br />
Werkplaatsbewijs van souvenirvelletje nr. 1 van het Légion des Volontaires Français (LVF),<br />
het expeditiekorps dat in de USSR aan de zijde van de Wehrmacht tegen het Rode Leger<br />
vocht. Eerste uitgifte van 21 oktober 1941 met een liefdadigheidstoeslag van 100 F. Kavel<br />
van 90 proefdrukken geveild bij Million op 19-04-<strong>2024</strong>. © Millon. € 19.000.<br />
‘De eerste gestempelde<br />
Belgische postzegel<br />
kan twintig tot<br />
honderdduizend euro<br />
waard zijn’<br />
PIERRE KAISER, MAISON WILLIAME<br />
JN-4-tweedekker te zien, ook wel ‘Jenny<br />
inverted’ genoemd, omdat het midden<br />
van de postzegel door een drukfout ondersteboven<br />
werd gedrukt. Ook in <strong>België</strong><br />
leidde een drukfout tot een van de meest<br />
gezochte postzegels. Het gaat om een<br />
postzegel uit 1920, met daarop het stadhuis<br />
van Dendermonde. Het midden werd<br />
per abuis omgekeerd op een plaat van<br />
twintig exemplaren; er zijn er dertien van<br />
geregistreerd. Kaiser: “Het is een postzegel<br />
die zo’n honderdduizend euro waard is. We<br />
kennen er zelfs een paar die goed zijn voor<br />
driehonderdduizend euro.”<br />
RICHTPRIJS: $ 1,5 TOT 2,5 MILJOEN<br />
Er zijn ook mensen die postzegels verzamelen<br />
op de originele gestempelde<br />
enveloppe. Die zijn natuurlijk zeldzamer,<br />
want hoewel mensen al postzegels begonnen<br />
te verzamelen slechts een paar jaar<br />
nadat de eerste postzegel werd uitgegeven,<br />
dacht niet iedereen eraan de enveloppe te<br />
bewaren. Berrous: “Het gaat hier om twee<br />
verschillende soorten verzamelingen. Het<br />
is niet hetzelfde verzamelaarsprofiel. Het<br />
verzamelen van enveloppen vereist meer<br />
research. Ook hier is de waarde afhankelijk<br />
van de potentiële markt. Een enveloppe<br />
gedateerd 2 mei 1840, met daarop<br />
de Penny Black, de eerste postzegel in<br />
Groot-Brittannië en ter wereld, werd dit<br />
jaar bij Sotheby’s te koop aangeboden met<br />
een richtprijs van 1,5 tot 2,5 miljoen dollar.<br />
De uiteindelijke opbrengst is niet bekend.<br />
De zeldzaamste brief uit <strong>België</strong> is die met<br />
de allereerste Belgische postzegel erop,<br />
verstuurd de dag voordat die in omloop<br />
kwam. De waarde ervan wordt geschat op<br />
een paar honderdduizend euro.”<br />
De filatelie is een nichemarkt die evolueert<br />
in de luwte, met internationale tentoonstellingen<br />
die tal van bezoekers lokken,<br />
en regionale, nationale en internationale<br />
wedstrijden waarbij jury’s collecties<br />
beoordelen en de mooiste bekronen met<br />
een medaille. Voor Pierre Kaiser betekent<br />
het evolueren van de markt niet dat die op<br />
korte of middellange termijn zal verdwijnen.<br />
Daarmee is Daniel Berrous het eens:<br />
“Men zal altijd op zoek gaan naar uitzonderlijke<br />
stukken, die in beperkte hoeveelheden<br />
beschikbaar zijn. En er zijn talloze<br />
verschillende postzegelverzamelingen<br />
mogelijk. Het is een gefragmenteerde maar<br />
volwassen markt. Er zijn vrijwel geen nieuwe<br />
ontdekkingen te doen. We weten wat<br />
er bestaat en we weten waar we naartoe<br />
gaan. Het probleem is dat er steeds minder<br />
handelaars zijn. Mensen die een verzameling<br />
willen beginnen, hebben behoefte aan<br />
begeleiding en advies.”<br />
91
Verliefd op<br />
Jane Graverol<br />
Jane Graverol kende de voorbije jaren een even plotse als spectaculaire<br />
heropleving. De kunstenaar uit Elsene, die met de surrealistische<br />
beweging geassocieerd wordt, had een lange carrière en liet een nog<br />
grotendeels onontdekt oeuvre na.<br />
TEKST: GILLES BECHET<br />
Le trait de lumière, 1959, olieverf op isorel, 80 x 60 cm. Richtprijs € 35-55.000, verkocht 29 maart 2023 bij<br />
Bonhams Parijs, € 508.400 inclusief kosten. © Bonhams Parijs.<br />
Een vrouwelijke surrealist? De eerste<br />
naam die vandaag opduikt is ongetwijfeld<br />
de Belgische Jane Graverol.<br />
Dat is echter niet altijd zo geweest.<br />
Toen de kunstenaar in 1984 op 79-jarige<br />
leeftijd stierf, had ze er een lange, grotendeels<br />
onderbelichte carrière opzitten, die begon<br />
met een eerste tentoonstelling in 1927. In<br />
1949 ontmoette ze de groep van de surrealisten,<br />
met wie ze onder meer tentoonstelde<br />
in Galerie Lou Cosyn. Ze bleef lange tijd in<br />
de schaduw, maar werd wel geapprecieerd<br />
door enkele specialisten, totdat ze met een<br />
tentoonstelling in het Rood Klooster, in 2017,<br />
een groter publiek wist te bereiken, gevolgd<br />
door een tweede expo rond het vrouwelijke<br />
surrealisme in Musée de Montmartre, in<br />
2023, waarvoor ze met haar schilderij Le sacre<br />
du printemps ook de affiche illustreerde.<br />
Ook op de markt zagen we de voorbije jaren<br />
een zeldzame belangstelling voor haar<br />
werk, of toch zeker een deel ervan. In 2023<br />
ging de verkoop echter door het dak. Nadat<br />
Bonhams in Londen twee veilingen georganiseerd<br />
had van minder bekende namen<br />
uit de surrealistische beweging, hield het<br />
huis in Parijs een derde verkoop. Voor die<br />
editie wilde Christine de Schaetzen, verantwoordelijk<br />
voor het Brusselse filiaal, graag<br />
Belgische kunstenaars naar voren schuiven.<br />
Ze contacteerde een aantal verzamelaars<br />
met de vraag of ze iets aan te bieden hadden.<br />
“Een koppel kwam aanzetten met een<br />
schilderij van Jane Graverol dat ze in de jaren<br />
70 gekocht hadden in de veilingzaal van het<br />
Paleis voor Schone Kunsten”, vertelt ze. “Ik<br />
heb het werk opgenomen met een richtprijs<br />
van 30.000 euro, terwijl het in de tijd van<br />
Graverol eerder rond de 10.000 euro zal gekost<br />
hebben. Het ging om Le trait de lumière.<br />
De biedingen schoten omhoog tot 200.000<br />
euro, met gegadigden van zowat overal. Het<br />
92
‘Graverol heeft een<br />
bijzondere techniek,<br />
waarbij ze schilderen<br />
collagekunst<br />
combineert. Opvallend<br />
is ook haar gebruik<br />
van verlooptinten’<br />
MARIE GODET<br />
La chute de Babylone, 1967, olieverf en collage op masonite, 92,5 x 72,3 cm. Richtprijs: € 50-<br />
70.000, verkocht 12 juni 2023, Bonhams Parijs, € 540.000 inclusief kosten. @ Bonhams Parijs.<br />
laatste opbod ging tussen een Aziatische en<br />
een Amerikaanse verzamelaar op zoek naar<br />
werk van vrouwelijke surrealisten. Het doek<br />
werd uiteindelijk afgehamerd voor 579.975<br />
euro (inclusief kosten), wat zomaar eventjes<br />
1189% boven de raming zit.”<br />
“Toeval en een duidelijke ‘verliefdheid’<br />
hebben dankzij de zichtbaarheid van een<br />
internationaal verkoophuis deze onderschatte<br />
kunstenares een hoge vlucht doen<br />
nemen”, analyseert Augustin Nounckele<br />
van Galerie Retelet uit Monaco. Amper<br />
enkele weken later haalde een ander schilderij<br />
van Graverol, La chute de Babylone,<br />
ook bij Bonhams een vergelijkbare prijs.<br />
UIT DE SCHADUW<br />
Een plotselinge belangstelling heeft altijd<br />
iets verrassends, maar in het geval van Jane<br />
Graverol zijn er toch een aantal verklaringen.<br />
Om te beginnen is de stroming zelf<br />
weer in. En daarnaast zijn er vooral ook<br />
vraag en aandacht op de markt voor vrouwelijke<br />
kunstenaars die te lang onderbelicht<br />
zijn gebleven. Bij Graverol komt er nog<br />
de toegankelijkheid bij van de beelden die<br />
op het eerste gezicht wel wat aan die van<br />
Magritte doen denken. Opmerkelijk is dat<br />
Rachel Baes (1912-1983), die andere vrouwelijke<br />
surrealist, maar dan wat ruwer en<br />
somberder, tot op heden niet dezelfde bedragen<br />
haalt. Wie zich zeker verheugt over<br />
het enthousiasme voor het werk van Jane<br />
Graverol is Marie Godet. Zij werkt aan een<br />
beredeneerde catalogus van het oeuvre van<br />
de kunstenaar voor de Stichting Marcel Mariën.<br />
“Dat is goed nieuws, maar we zijn nog<br />
een heel eind verwijderd van de erkenning<br />
die ze verdient”, vindt de kunsthistoricus.<br />
Geruime tijd voordat ze de groep van de surrealisten<br />
leerde kennen, begon Jane Graverol<br />
al met schilderen. Ze heeft een zeer gevarieerde<br />
en lange carrière gekend, die ook pastels,<br />
werken in hout en objecten omvat. Ze ontwikkelde<br />
een heel bijzonder gebruik van de collage.<br />
De recente belangstelling voor het werk<br />
van de kunstenaar is wereldwijd. Dat verkoopt<br />
niet alleen in Europa, maar net zo goed<br />
in de Verenigde Staten en in Azië, alhoewel<br />
we moeten toegeven dat de markt toch vooral<br />
geïnteresseerd is in haar meest Magritteachtige<br />
werk. In de compositie van bepaalde<br />
schilderijen springen de gelijkenissen nogal in<br />
het oog, maar er zijn ook best veel verschillen.<br />
“Graverol heeft een heel bijzondere techniek,<br />
waarbij ze schilder- en collagekunst combineert”,<br />
zegt Godet. “Opvallend is ook haar<br />
gebruik van verlooptinten, terwijl Magritte de<br />
voorkeur gaf aan effen kleuren.” De kunstenaar<br />
was zich bewust van de verwantschap,<br />
die bijgedragen heeft tot haar bekendheid in<br />
de jaren 50, maar wilde er zich ook van onderscheiden.<br />
Daar heeft ze veel over gediscussieerd<br />
met Marcel Mariën, met wie ze vijf jaar<br />
heeft samengeleefd. Zo pakte ze uit, op een<br />
tentoonstelling in 1964 met als titel Infiniment<br />
petit, met schilderijen van uitvergrote<br />
micro-organismen. Godet: “Ze had een zeer<br />
open fantasiewereld, met een uitgesproken<br />
belangstelling voor natuurwetenschappen en<br />
dinosaurussen, wat vrij zeldzaam was.”<br />
Haar werk weerspiegelt ook de angst van<br />
haar tijd, volgens Lyse Vancampenhoudt,<br />
een kunsthistoricus en onderzoeker die<br />
zich toelegt op vrouwelijke kunstenaars<br />
uit de 19e en 20e eeuw. “Zonder zich een<br />
feministe te noemen dacht ze na over het<br />
lot van de vrouw in die periode”, zegt zij. “En<br />
ze bouwde een onafhankelijke carrière uit,<br />
levend van haar schilderkunst.”<br />
Er vallen in het werk van Jane Graverol<br />
ongetwijfeld nog veel nieuwe facetten te<br />
ontdekken. Afwachten of de markt en de verzamelaars<br />
dezelfde nieuwsgierigheid aan de<br />
dag zullen leggen voor de minder populaire<br />
perioden en werken.<br />
BEZOEKEN<br />
Jane Graverol<br />
09-06 t/m 20-10<br />
René Magritte Museum & Museum voor<br />
Abstracte Kunst<br />
Brussel<br />
www.magrittemuseum.be<br />
93
Kennis van zaken<br />
De geur van een hardgekookt ei<br />
van de 19e eeuw. Gebruikszilver uit die periode<br />
leggen we gewoon op de weegschaal.<br />
Vaak vakwerk, maar het zijn en blijven gebruiksvoorwerpen.<br />
Stijl? Louis XV of Louis<br />
XVI, tegenwoordig wordt dat allemaal<br />
oubollig bevonden.<br />
Als maatstaf voor gebruikszilver hanteren<br />
we voor een openbare veiling 200 euro per<br />
kilogram. De zilverprijs wordt in de verkoop<br />
hoe dan ook opgepikt. Ooit, toen het als<br />
statussymbool gold, betaalde men veel geld<br />
voor dat zilver. Die tijden zijn voorbij. Artdecozilver<br />
is een ander verhaal. Dat strakke<br />
past in de moderne interieurs. Hier gaat het<br />
niet om het gewicht maar om design.”<br />
Zilveren truweel, gebruikt ter gelegenheid van de eerste steenlegging van het (oude) stadhuis van<br />
Oostende (1709). Hoogte: 27.5 cm (met houten steel).<br />
Op 18 juni veilt Bernaerts<br />
Auctioneers in Antwerpen een<br />
relevante zilvercollectie, waarvan<br />
een zilveren truweel uit 1709<br />
deel uitmaakt. Wij noteerden<br />
een monoloog van Christophe<br />
Bernaerts, Hoofd expertises van<br />
het veilinghuis, over dit stuk en<br />
zilver in het algemeen.<br />
TEKST: BEN HERREMANS<br />
Christophe Bernaerts: “De mensen<br />
vallen hier binnen met zilverwerk,<br />
overtuigd van de waarde ervan.<br />
Helaas. Veelal gaat het om verzilverd<br />
metaal. Dan moet ik hun hardnekkige<br />
vooroordelen uit de weg ruimen. Niet altijd<br />
evident: om te beginnen hebben zilver en<br />
verzilverd metaal nagenoeg dezelfde kleur.<br />
’Het is gemerkt, er staan stempels op’, argumenteren<br />
ze. Maar een gemerkt stuk is niet<br />
per definitie een zilveren object. Dikwijls<br />
staat er een cijfer op, bijvoorbeeld 10. Om<br />
een vaste vorm te krijgen, moet zilver met<br />
een ander metaal worden gelegeerd. Dat<br />
cijfer is het gehaltemerk. Het vertelt hoeveel<br />
eenheden op duizend van het stuk van zilver<br />
is. Zilver van het 1e gehalte haalt 925/1000.<br />
Zilver van het 2e gehalte komt uit op 800 à<br />
830/1000. 10 is geen zilver. Soms vermeldt<br />
een stempel ‘EPNS’: Electro Plated Nickeled<br />
Silver. Anders gezegd: verzilverd metaal.<br />
Wat wij vooral zien, is zilver uit de 2e helft<br />
STEMPELS<br />
“Zilver uit de 18e eeuw valt dikwijls te herkennen<br />
aan de proefsteek, die een zigzagpatroon<br />
volgt. Het is een soort waarborg.<br />
Die proefsteek klopt meestal wel. Vaak<br />
heeft dit zilver vier stempels. Ze vormen<br />
de identiteitskaart en zeggen wie (meestermerk)<br />
het zilverwerk waar (stadsmerk)<br />
en wanneer (jaarletters) heeft gemaakt en<br />
wat het zilvergehalte (gehaltemerk) is. Wat<br />
die stempels betekenen, kun je opzoeken<br />
in naslagwerken en op websites. Onontbeerlijk<br />
is Poinçons d’argent van Tardy, een<br />
klein boekje dat voor om en bij 30 euro in<br />
de FNAC ligt. De belangrijkste merktekens<br />
staan daarin, hoogstwaarschijnlijk ook de<br />
stempels op jouw zilverwerk. Zo geraak je<br />
al ver in de tijdsbepaling van een stuk.<br />
Belangrijk aan zilverwerk is dat alles klopt.<br />
De stijl moet sporen met de merktekens.<br />
Anders scheelt er iets. Mariages zijn samengestelde<br />
stukken die kapot waren en<br />
gerestaureerd zijn, of waar later iets aan<br />
toegevoegd werd. Deksels vergen bijzondere<br />
aandacht. Daar merk je geregeld stijlbreuken.<br />
Een zilverwerk moet homogeen, uit één geheel<br />
zijn. Alles moet tot in het detail over het<br />
hele stuk doorlopen: motieven, versieringen,<br />
randen. Om dat te controleren moet je geen<br />
expert zijn. Gewoon goed je ogen gebruiken.<br />
Een witte aanslag wijst op zilver: zilversulfaat<br />
is een chemische reactie tussen het<br />
zilver en zwavelverbindingen in de lucht.<br />
Nog enkele tips. Verzilverd metaal weegt<br />
zwaarder dan zilver. Een zwaar object is<br />
een slecht teken. Voorts heeft zilver een<br />
warme glans en voelt het bij aanraking<br />
warmer aan. En als je over zilver wrijft,<br />
ruikt het naar hardgekookte eieren.”<br />
94
‘Een zilverwerk<br />
moet homogeen,<br />
uit één geheel zijn.<br />
Alles moet tot in<br />
het detail over het<br />
hele stuk doorlopen:<br />
motieven,<br />
versieringen,<br />
randen’<br />
CHRISTOPHE BERNAERTS<br />
HEILIGDOM<br />
“Grote zilververzamelaars heb je almaar<br />
minder. En ze worden oud. Er is gewoon<br />
minder interesse voor zilver. De jeugd pikt<br />
het niet op. Het is onze taak om mensen<br />
telkens te overtuigen. De collectie die we<br />
eind juni veilen werd in een goede periode<br />
gekocht. Ze behoorde toe aan een echte<br />
kenner, die naar die stukken op zoek ging,<br />
connecties had en bemiddeld was. Hij bewaarde<br />
zijn voorraad zilver in een gesloten<br />
kamer. Dat was een heiligdom voor die<br />
man. Niemand mocht daar binnen. Hij is<br />
nu overleden, we verkopen het voor zijn<br />
erfgenamen.<br />
Enkele topstukken verhuisden al naar<br />
openbare instellingen. Prima, zo blijft er<br />
erfgoed bewaard. Maar er blijft nog veel<br />
waardevols over. De waarde van deze collectie<br />
20-25 jaar geleden? Dat waren stukken<br />
van 5000 tot 30.000 euro omgerekend.<br />
Nu gaan die weg voor 3000 à 4000 euro.<br />
Dat heeft ook een goede kant. Het maakt<br />
zilverwerk bereikbaarder. Een mooie,<br />
zilveren 18e-eeuwse koffiekan tegen die<br />
prijs, daar was vroeger geen denken aan.<br />
Halen we de prijzen van destijds niet meer,<br />
voor een appel en een ei gaat het beslist<br />
niet weg. Belgen stellen kwaliteit op prijs<br />
en willen er ook een prijs voor betalen. We<br />
staan bekend als goede verzamelaars.”<br />
TRUWEEL UIT OOSTENDE<br />
“Dat zilveren truweel is een opvallend stuk.<br />
Op de achterkant staat: ‘Truweel. Gebruikt<br />
ter gelegenheid van de eerste steenlegging<br />
van het (oude) stadhuis van Oostende<br />
(1709) en als gift geschonken door de<br />
toenmalige burgemeester, schepencollege,<br />
schatbewaarder, griffier en pensionaris aan<br />
het gilde van de metselaars aldaar.’’ Zo begint<br />
dat voorwerp te leven. Gegraveerd op<br />
de voorzijde prijkt het wapenschild van de<br />
stad Oostende en als opschrift ‘Den 8 July /<br />
1710’. Verso vind je de namen van de schenkers.<br />
Zilvermerken? Een herkeuringsmerk<br />
uit 1832 voor werken van voor de Hollandse<br />
periode recto en een ongeïdentificeerd<br />
meesterteken verso. Bijgevoegd is een<br />
burijngravure uit 1711 met een gezicht op<br />
het oude stadhuis, dat niet meer bestaat.<br />
Wie heeft hier iets aan? Misschien een rijke<br />
Oostendenaar, maar dit is zeker interessant<br />
voor de stad Oostende zelf. Ik heb<br />
de waarde op 3000 à 4000 euro geschat.<br />
Niemand maakt een zilveren truweel, het<br />
draait om het verhaal erachter. Dit stuk<br />
leg je niet gewoon op de weegschaal. Het<br />
wapenschild van Oostende viel makkelijk te<br />
traceren, maar voor zulke informatie kan je<br />
altijd terecht bij Stichting Museum Moffarts<br />
in Lummen. Het voorwerp werd al geschat<br />
door een man die in het vak zit. Die plakte<br />
er een waarde van 8000 à 10.000 euro op.<br />
Allicht had die al het idee om contact op te<br />
nemen met de stad Oostende. Het is geen<br />
evidente waardebepaling, ik tast in het duister.<br />
Maar qua erfgoed is 3000 à 4000 euro<br />
voor de stad Oostende zo goed als niets.”<br />
VEILING<br />
Veiling: 18-06<br />
Bernaerts<br />
Antwerpen<br />
www.bernaerts.eu<br />
95
Veilingen<br />
Wereldwijd<br />
$ 6.000.000 (€ 5.500.000)<br />
Action Comics #1, 1938. Heritage<br />
Auctions, Dallas, 04-04. © Heritage<br />
Auctions.<br />
€ 327.600 (inclusief<br />
kosten)<br />
Auguste Rodin, L’Âge d’airain, ca.<br />
1875-1877, klein model, gegoten in<br />
1945 door Alexis Rudier Fondeur,<br />
Parijs, brons met bruin-zwart patina,<br />
64,6 x 24,2 x 18,8 cm. Mercier<br />
& Cie, Rijsel, 07-04. © Mercier.<br />
€ 44.800 (inclusief kosten)<br />
Yves Saint Laurent, podiumjas voor<br />
Johnny Hallyday, haute-couturecollectie<br />
lente/zomer 1971, borduurwerk: François<br />
Lesage. Bonhams Cornette de Saint Cyr,<br />
Parijs, 09-04. © Bonhams.<br />
$ 504.000 (€ 474.000)<br />
Peter Paul Rubens, De Maagd en het<br />
Kind met de rozenkrans, olieverf op<br />
gemaroufleerd paneel, 42,8 x 34,3 cm.<br />
Christie’s, New York, 17-04. © Christie’s<br />
Images Ltd.<br />
AFGELOPEN<br />
Superman,<br />
hoogvlieger bij<br />
Heritage Auctions<br />
Op 4 april werd op een veiling bij<br />
Heritage Auctions in Dallas een<br />
nieuw internationaal veilingrecord<br />
geboekt met een nog in perfecte<br />
staat verkerend exemplaar<br />
van het eerste nummer van het<br />
stripmagazine Action Comics uit<br />
1938, waarin voor het eerst het<br />
personage Superman te zien was.<br />
De nieuwe eigenaar had er $ 6<br />
miljoen (€ 5,5 miljoen) voor over. In<br />
totaal gingen acht stripalbums van<br />
de hand voor $ 500.000 of meer.<br />
Alles tezamen bracht de veiling<br />
$ 28,2 miljoen op. Dat is $ 1,7 miljoen<br />
meer dan het vorige record<br />
voor een aan de stripkunst gewijde<br />
veiling, geboekt bij Heritage Auctions<br />
in september 2021.<br />
De schoonheid van<br />
Rodin bij Mercier<br />
Op 7 april kon men bij Mercier &<br />
Cie in Rijsel bieden op een klein<br />
model (‘2e réduction’) van de<br />
beroemde sculptuur L’Âge d’airain<br />
(ca. 1875-1877) van Auguste Rodin<br />
(1840-1917). “Deze eeuwige jonge<br />
man met een atletisch lichaam was<br />
een van de eerste meesterwerken<br />
van de absolute topper van de<br />
Franse beeldhouwkunst in de 19e<br />
eeuw”, aldus La Gazette Drouot in<br />
het nummer van 19 april jongstleden.<br />
Toen het voltooide werk<br />
werd gepresenteerd, vond men<br />
het schandaleus. Men achtte het<br />
te volmaakt om te zijn gebeeldhouwd<br />
in plaats van gegoten naar<br />
een model. In Rijsel ging het van<br />
de hand voor € 327.600 (inclusief<br />
kosten), wat wordt beschouwd als<br />
een fatsoenlijk bod, aangezien het<br />
om een postuum afgietsel gaat,<br />
gemaakt door gieter Alexis Rudier<br />
in Parijs, in november 1945.<br />
Haute couture<br />
verrast bij Bonhams<br />
Op 9 april hield Bonhams Cornette<br />
de Saint Cyr zijn allereerste<br />
volledig aan haute couture<br />
gewijde veiling, onder de titel<br />
‘1910-2010. Un Siècle de Haute<br />
Couture’. In totaal gingen 371 lots<br />
onder de hamer: kleren, schoenen,<br />
hoeden en juwelen. Het geheel<br />
bood een mooi overzicht van<br />
een eeuw topcreaties, te danken<br />
aan Gabrielle Chanel, Madeleine<br />
Vionnet, Elsa Schiaparelli, Cristóbal<br />
Balenciaga, Christian Dior, Hubert<br />
de Givenchy, Jeanne Lanvin, Jean<br />
Patou en Yves Saint Laurent. De<br />
totale opbrengst bedroeg<br />
€ 672.940 en 81% van de lots ging<br />
de deur uit (in 99% van de gevallen<br />
werd minstens de richtprijs<br />
gehaald). Het klapstuk van de veiling<br />
was een uiterst zeldzame jurk<br />
van Christian Dior, uit zijn laatste<br />
haute-couturecollectie van 1957.<br />
Deze strapless jurk van ivoorkleurig<br />
zijdesatijn, geborduurd met kleine<br />
witte parels op zilveren lovertjes,<br />
werd afgehamerd op € 53.000, het<br />
dubbele van de laagste richtprijs.<br />
Bijna vijftig creaties werden<br />
aangekocht door de erfgoedafdelingen<br />
van grote modehuizen<br />
en door vier buitenlandse musea.<br />
Ook verzamelaars, stichtingen en<br />
modeprofessionals boden op deze<br />
uitgelezen stukken, in de volle<br />
zaal of aan de telefoon. Musée<br />
Yves Saint Laurent Paris nam het<br />
jasje dat Yves Saint Laurent in 1971<br />
creëerde voor Johnny Halliday in<br />
voorkoop. Voortaan zal Cornette<br />
de Saint Cyr elk jaar een veiling<br />
van haute couture houden.<br />
Een Rubens<br />
bij Christie’s<br />
Een olieverfschets van Peter<br />
Paul Rubens (1577-1640) bracht<br />
op 17 april op de ‘A Park Avenue<br />
Collection’-veiling bij Christie’s<br />
in New York een bedrag op dat<br />
binnen de richtprijzen bleef. De<br />
bewuste schets werd gemaakt<br />
ter voorbereiding van een groot<br />
schilderij voor de dominicanenkerk<br />
(Kluizekerk) in Lier, niet ver<br />
van Antwerpen, nu bewaard in<br />
het Poesjkinmuseum in Moskou.<br />
Dergelijke olieverfschetsen<br />
werden al snel beschouwd als<br />
zelfstandige kunstwerken. In deze<br />
schets beeldde Rubens de Maagd,<br />
het Kind en de figuren rechts in<br />
kleur af, terwijl de gewaden van<br />
de figuren links grotendeels met<br />
een penseel werden omlijnd en<br />
een paar fraaie accenten werden<br />
toegevoegd aan de vorm van het<br />
model. Het relatief onafgewerkte<br />
karakter van een aantal van deze<br />
figuren getuigt van het vertrouwen<br />
van de meester in de vaardigheden<br />
van zijn assistenten, die het<br />
gros van de eindversie voor hun<br />
rekening namen. Vaak werden<br />
gedetailleerdere schetsen gemaakt<br />
voor kunstenaars of vaklui die niet<br />
in Rubens’ atelier werkten. De<br />
meeste figuren rond de Maagd en<br />
het Kind op dit werk hebben een<br />
band met de dominicanen. Experts<br />
verwachtten een opbrengst van<br />
$ 500.000 tot 700.000. De nieuwe<br />
eigenaar betaalde er uiteindelijk<br />
$ 504.000 (€ 474.000) voor.<br />
96
€ 1.379.000<br />
Robert Ryman, Untitled Painting #12, olieverf en gesso op<br />
doek, 53,3 x 53,3 cm. Sotheby’s, Parijs, 23 en 24-04. © Sotheby’s<br />
Art Digital Studio.<br />
€ 86.800 (inclusief kosten)<br />
Jacob Jordaens (toegeschr.), De berouwvolle<br />
heilige Petrus, olieverf op paneel, 61 x 49,5 cm.<br />
Quai des Enchères, Mâcon, 25-04. © Quai des<br />
Enchères.<br />
€ 60.000<br />
Grote retabel, Mechelen, eind 16e eeuw,<br />
albast en gesneden, beschilderd en verguld<br />
hout, 101 x 58,5 cm. Mirabaud Mercier, Parijs,<br />
25-04. © Mirabaud-Mercier.<br />
Mooie resultaten<br />
moderne en<br />
hedendaagse kunst<br />
bij Sotheby’s Paris<br />
Op 23 en 24 april hield de Parijse<br />
vestiging van Sotheby’s haar eerste<br />
veiling van moderne en hedendaagse<br />
kunst sinds deze twee<br />
afdelingen zijn samengevoegd om<br />
de verschillende kunststromingen<br />
vanaf het begin van het impressionisme<br />
tot nu samen te kunnen<br />
presenteren. De veiling, die meer<br />
dan zevenhonderd geïnteresseerden<br />
lokte, bracht € 30.969.801<br />
op, kosten inbegrepen, waarvan<br />
€ 17.931.500 op de avondveiling.<br />
Vooral Europese kunstenaars<br />
waren zeer succesvol, zoals blijkt<br />
uit de verkoop van vier tekeningen<br />
van Amedeo Modigliani uit de<br />
collectie van Dr. Paul Alexandre<br />
voor € 1.174.750, terwijl La fillette<br />
en robe bleue au col rouge van<br />
Chaïm Soutine de deur uitging<br />
voor € 1.439.500, bijna het dubbele<br />
van de richtprijs. Ook voor Amerikaanse<br />
kunstenaars was er veel<br />
belangstelling. Zo telde een koper<br />
€ 1.379.000 neer voor Untitled<br />
Painting #12 van Robert Ryman,<br />
een kunstenaar die te boek staat<br />
als een van de grondleggers van<br />
de minimalistische schilderkunst<br />
en een pionier van de monochrome<br />
schilderkunst. In Musée<br />
de l’Orangerie in Parijs vindt<br />
momenteel een tentoonstelling<br />
over hem plaats.<br />
Jordaens piekt in<br />
Mâcon<br />
Jacob Jordaens (1593-1678) werd<br />
geboren in Antwerpen, waar hij<br />
zijn hele leven woonde en werkte.<br />
Samen met Rubens en Van Dyck<br />
vormde hij de top van de 17eeeuwse<br />
Vlaamse schilderkunst.<br />
Als leerling van Adam van Noort<br />
slaagde Jordaens erin gaandeweg<br />
een eigen stijl te ontwikkelen, misschien<br />
minder barok, een combinatie<br />
van idealisme en realisme. Dit<br />
aan hem toegeschreven schilderij<br />
op paneel is daarvan een treffend<br />
voorbeeld. De berouwvolle heilige<br />
Petrus, waarvan verschillende<br />
versies bekend zijn, ging op 25 april<br />
in Mâcon onder de hamer bij Quai<br />
des Enchères. Volgens het Parijse<br />
expertisebureau Turquin is het werk<br />
door Jordaens zelf geschilderd en<br />
moet het worden beschouwd als<br />
een op zichzelf staand schilderij,<br />
dat als model in het atelier werd<br />
bewaard, of als een studie voor<br />
een meer afgewerkte versie. De<br />
richtprijs bedroeg € 40.000-60.000.<br />
Niemand weet hoe het schilderij<br />
is terechtgekomen in Bourgogne,<br />
waar het uiteindelijk werd verkocht<br />
voor € 86.800, kosten inbegrepen.<br />
De haute époque<br />
bij Mirabaud-<br />
Mercier<br />
“Een selectie van de voortreffelijkste<br />
kunstwerken, de meest<br />
bewonderenswaardige dingen<br />
die de mens ooit heeft gevormd,<br />
geslepen, geweven, gesmeed,<br />
gegraveerd of gegoten”, zo omschreef<br />
de Franse kunsthistoricus<br />
Edmond Bonnaffé de collectie<br />
die op 25 april door Mirabaud<br />
Mercier te koop werd aangeboden<br />
in Drouot. Het ensemble, bijeengezameld<br />
door de in Wenen<br />
geboren Parijse antiquair Frédéric<br />
Spitzer (1815-1890), waarvan een<br />
deel al in 1893 was verkocht aan<br />
grote westerse nationale musea<br />
of particulieren, omvatte een<br />
veertigtal objecten, met een<br />
geschatte waarde van enkele<br />
honderden euro’s tot 120.000<br />
euro, rechtstreeks afkomstig van<br />
de nazaten van de handelaar die<br />
leverancier van onder anderen<br />
baron Adolphe von Rothschild en<br />
Sir Richard Wallace was. Een van<br />
die stukken was een uitzonderlijke<br />
retabel, gecreëerd in Mechelen<br />
aan het einde van de 16e<br />
eeuw uit albasten platen, in een<br />
lijst van gesneden, beschilderd en<br />
verguld hout (richtprijs:<br />
€ 12.000-15.000). Het stuk ging<br />
van de hand voor € 60.000.<br />
Design schittert<br />
bij Phillips<br />
Op 2 mei hield Phillips een<br />
designveiling in Londen, met een<br />
opbrengst van £ 3,9 miljoen. Dit<br />
resultaat bevestigt de interesse<br />
van de markt voor belangrijke<br />
stukken uit de 20e en 21e eeuw. Zo<br />
werden sterke resultaten behaald<br />
voor de twee belangrijkste lots,<br />
de salontafel Grecque van Diego<br />
Giacometti (1902-1985), die<br />
£ 533.400 (€ 623.811) opbracht, en<br />
een X-vormige taboeret, toegewezen<br />
voor £ 304.800 (€ 354.000).<br />
De canapé How High the Moon<br />
van Shiro Kuramata (1934-1991),<br />
een heus icoon van de jaren 1980,<br />
ontlokte een verwoede biedstrijd<br />
en werd uiteindelijk afgehamerd<br />
op £ 177.800 (€ 207.937), meer dan<br />
vijf keer de hoogste richtprijs en<br />
meteen ook een internationaal<br />
veilingrecord voor een canapé van<br />
deze reeks. De tafellamp Abstrait<br />
van Georges Jouve (1910-1964) en<br />
een set van drie Sole-lampen van<br />
Gio Ponti (1891-1979) overtroffen<br />
ruimschoots de hoogste richtprijs.<br />
Een en ander bewijst dat er nog<br />
steeds veel belangstelling is voor<br />
Frans en Italiaans design van het<br />
midden van de 20e eeuw.<br />
97
Veilingen<br />
Wereldwijd<br />
£ 177.800 (€ 207.937)<br />
Shiro Kuramata, canapé, How High the Moon, 1987, vernikkeld staal, 72,5 x 155,5 x 82,5 cm.<br />
Phillips, Londen, 02-05. © Phillips.<br />
RICHTPRIJS: € 20.000-30.000<br />
Jane Graverol, Cruauté de la mémoire, 1956,<br />
olieverf op paneel van isorel, 56 x 46,3 cm.<br />
Piasa, Parijs, 05-06. © Piasa. Foto: Fabrice<br />
Gousse.<br />
OP KOMST<br />
Een surrealistisch<br />
kabinet bij Piasa<br />
Op woensdag 5 juni gaat bij Piasa<br />
een selectie belangrijke surrealistische<br />
werken uit de collectie van<br />
Geneviève en Jean-Paul Kahn<br />
onder de hamer. De collectie is in<br />
de loop van tientallen jaren opgebouwd<br />
en bestaat uit schilderijen,<br />
werken op papier en sculpturen,<br />
alle met grote zorg geselecteerd,<br />
rekening houdend met zowel de<br />
intrinsieke kwaliteit als het jaar<br />
waarin ze werden gecreëerd. Deze<br />
collectie, met werken van een<br />
groot aantal internationale kunstenaars<br />
uit Europa, de Verenigde<br />
Staten, Latijns-Amerika en de<br />
Dominicaanse Republiek, vormt<br />
een origineel surrealistisch ensemble<br />
met literaire vertakkingen,<br />
gaande van het cadavre exquis<br />
tot objecten met die uitgesproken<br />
vrouwelijke toets die Geneviève<br />
en Jean-Paul Kahn zo dierbaar<br />
was. Men kan onder meer bieden<br />
op een van de meest iconische<br />
beelden van het surrealisme, de<br />
fameuze Joconde L.H.O.O.Q. van<br />
Marcel Duchamp, een beroemde<br />
compositie van Dorothea Tanning,<br />
een heuse ode aan de beweging,<br />
een sculptuurdoos van de Amerikaanse<br />
kunstenaar Joseph Cornell<br />
en een buitengewone surrealistische<br />
tekening van Jackson Pollock.<br />
Tegelijkertijd bevestigt deze collectie<br />
de natuurlijke verwantschap<br />
tussen de surrealistische beweging<br />
en de Amerikaanse popart, met<br />
werken van vooraanstaande<br />
vertegenwoordigers van die<br />
laatste beweging, waaronder twee<br />
zelfportretten van Andy Warhol,<br />
een Hot Dog van Roy Lichtenstein,<br />
een topstuk van Robert Indiana<br />
en een object-sculptuur van Claes<br />
Oldenburg.<br />
De Renaultcollectie<br />
bij<br />
Christie’s<br />
Op 6 juni houdt Christie’s een<br />
uitzonderlijke veiling van 33<br />
werken uit de kunstcollectie van<br />
de Renault Group. Deze werken,<br />
geselecteerd uit een totaal van 550<br />
stukken, gecreëerd door enkele<br />
van de grootste namen van de<br />
naoorlogse periode, laten zien hoe<br />
nauw de samenwerking tussen<br />
Renault en de kunstwereld is.<br />
Deze baanbrekende bedrijfscollectie<br />
belichaamt nog steeds de<br />
uitgesproken avant-gardistische<br />
visie van een huwelijk tussen<br />
kunst, design en innovatie. Men<br />
kan bieden op zelden vertoonde<br />
werken, waaronder enkele die<br />
speciaal voor Renault werden<br />
gecreëerd en andere die later<br />
werden aangekocht ter aanvulling<br />
van ensembles toegespitst<br />
op kunstenaars die een band met<br />
het bedrijf hebben. Deze veiling,<br />
georganiseerd ter financiering<br />
van een nieuw steunfonds voor<br />
kunst, cultuur en erfgoed, richt<br />
meteen ook de schijnwerpers op<br />
het uitzonderlijke en unieke culturele<br />
engagement van Frankrijks<br />
bekendste autoconcern.<br />
Een herontdekte<br />
Kirchner bij<br />
Ketterer Kunst<br />
Het leven en het werk van Ernst<br />
Ludwig Kirchner (1880-1938) zijn al<br />
uitgebreid onderzocht. Liefhebbers<br />
van het Duitse expressionisme<br />
wacht echter een verrassing op<br />
de avondveiling bij Ketterer Kunst<br />
op 7 juni, georganiseerd ter gelegenheid<br />
van het 70-jarige bestaan<br />
van het veilinghuis: een schilderij<br />
dat decennialang niet meer te zien<br />
is geweest, maar van uitzonderlijk<br />
belang is in het oeuvre van de<br />
medeoprichter van Die Brücke. Dit<br />
werk met als titel Tanz im Varieté<br />
(Steptanz) is al tachtig jaar eigendom<br />
van een verzamelaarsfamilie<br />
uit Baden-Württemberg. Het werd<br />
gecreëerd in 1911, het jaar waarin<br />
de kunstenaar verhuisde van Dresden<br />
naar Berlijn, een kosmopolitische<br />
stad met toen twee miljoen<br />
inwoners. De Duitse hoofdstad<br />
was een bruisende smeltkroes die<br />
hem ongetwijfeld zou inspireren<br />
en natuurlijk ook een sterkere<br />
aanwezigheid op de kunstmarkt<br />
zou garanderen. Werken uit deze<br />
periode, tot aan de Eerste Wereldoorlog,<br />
behoren tot zijn meest<br />
opmerkelijke en vind je nu bijna<br />
uitsluitend in musea. Dit werk is<br />
dan ook een grote zeldzaamheid<br />
op de markt en is een karakteristiek<br />
en buitengewoon geslaagd<br />
staaltje van Kirchners streven om<br />
een zeer dynamisch tafereel vast<br />
te leggen. Dit herontdekte werk<br />
zou € 2 tot € 3 miljoen moeten<br />
opbrengen.<br />
Kostbare<br />
manuscripten<br />
bij Christie’s<br />
In de zomer van 1955 kocht de<br />
15-jarige Martin Schøyen zijn<br />
eerste oude boek in Florence. Uit<br />
de boekband stak een fragment<br />
van een Frans manuscript met<br />
preken van omstreeks 1300, het<br />
eerste van wat zou uitgroeien tot<br />
een van de grootste collecties<br />
manuscripten ooit. Schøyens<br />
vroege enthousiasme voor het<br />
verzamelen had hij grotendeels<br />
te danken aan zijn vader, de<br />
ingenieur Martin O. Schøyen<br />
(1896-1962), wiens eigen bibliotheek<br />
de katalysator was voor<br />
de huidige collectie. Aan het<br />
einde van de jaren 1980 stond<br />
Martin Schøyen bij veilinghuizen,<br />
academici en handelaars bekend<br />
als een toegewijde bibliofiel die<br />
zich bij het verzamelen liet leiden<br />
door wetenschappelijke kennis<br />
en nauwgezette aandacht voor<br />
de markt. Zijn steeds talrijkere<br />
98
RICHTPRIJS: € 2.000.000-3.000.000<br />
Ernst Ludwig Kirchner, Tanz im Variété (Steptanz), 1911, olieverf op doek,<br />
120 x 145 cm. Ketterer Kunst, München, 07-06. © Ketterer Kunst.<br />
RICHTPRIJS: £ 700.000-1.000.000<br />
(€ 815.000-1.165.000)<br />
De Bijbel van Geraardsbergen, Zuidelijke Nederlanden,<br />
eind 12e eeuw, verlucht manuscript op velijn.<br />
Christie’s, Londen, 11-06. © Christie’s Images Ltd.<br />
RICHTPRIJS:<br />
€ 600.000-800.000<br />
Beeldje van Ushnishavijaya, Midden-<br />
Tibet, 18e eeuw, deels verguld zilver<br />
en koperlegering, 17,2 cm hoog.<br />
Bonhams, Parijs, 11-06.<br />
© Bonhams.<br />
aanwinsten, ingegeven door<br />
een brede interesse, zouden<br />
uiteindelijk de geschiedenis<br />
van het schrift en de literaire<br />
cultuur van over de hele wereld<br />
gaan omvatten. De verkoping<br />
van deze collectie, bij Christie’s<br />
in Londen, op 11 juni, bestrijkt<br />
1300 jaar cultuurgeschiedenis en<br />
omvat manuscripten die op de<br />
Werelderfgoedlijst staan, zoals<br />
de Crosby-Schøyen Codex, de<br />
Hebreeuwse Holkham-bijbel, de<br />
Codex Sinaiticus Rescriptus en de<br />
Bijbel van Geraardsbergen, maar<br />
ook Griekse literatuur, meesterwerken<br />
van het humanisme,<br />
de eerste Engelse wetten, een<br />
Schotse kroniek van historisch<br />
belang en de oudst bekende<br />
boekband. De indrukwekkende<br />
reuzenbijbel uit de Sint-Adriaansabdij<br />
in Geraardsbergen (met<br />
een geschatte waarde van<br />
£ 700.000-1.000.000) is een uiterst<br />
zeldzaam voorbeeld in privébezit<br />
van een 12e-eeuwse presentatiebijbel,<br />
het hoogtepunt van<br />
de Romaanse boekproductie en<br />
ook bekend als een meesterwerk<br />
van de Vlaamse kunst. Dit werk<br />
zal ongetwijfeld kunnen rekenen<br />
op de interesse van het Vlaamse<br />
koperspubliek. Het Rozenkransgebedenboek<br />
(£ 50.000-80.000),<br />
een verlucht manuscript op perkament<br />
daterend van omstreeks<br />
1500-1510, uit de kring van de<br />
Doornikse ‘Maître de Hugues de<br />
Loges’, is uitzonderlijk omdat het<br />
betekenis overbrengt door middel<br />
van beelden, los van woorden.<br />
De collectie van<br />
Jules Speelman bij<br />
Bonhams<br />
Na een reizende tentoonstelling<br />
in Azië in het voorjaar wordt de<br />
uitzonderlijke collectie van Jules<br />
Speelman, een van ‘s werelds<br />
meest vooraanstaande verzamelaars<br />
en handelaars van Aziatische<br />
kunst, op 11 juni verkocht bij Bonhams<br />
Cornette de Saint Cyr in Parijs.<br />
De collectie is het resultaat van<br />
zestig jaar verzamelen door deze<br />
liefhebber van Aziatische kunst en<br />
boeddhistische beeldhouwkunst.<br />
Men kan bieden op een selectie<br />
van 28 Tibetaanse, Nepalese en<br />
Chinese boeddhistische beeldjes<br />
en objecten daterend uit de<br />
11e tot de 18e eeuw. Het toplot<br />
is een 17e-eeuws beeldje van de<br />
achtarmige godin Ushnishavijaya,<br />
van gedeeltelijk verguld zilver<br />
en een vergulde koperlegering,<br />
versierd met turkooizen stenen,<br />
met een richtprijs van € 600.000<br />
tot € 800.000. Dit prachtige<br />
exemplaar wordt toegeschreven<br />
aan de Newar-vaklui van het Tashi<br />
Lhunpoklooster. Jules Speelman<br />
kwam in 1964 bij zijn vader Alfred<br />
in de antiekzaak werken. Het bedrijf<br />
was in de 19e eeuw opgericht<br />
in Nederland en ontwikkelde zich<br />
vervolgens in Engeland gedurende<br />
drie generaties. Oorspronkelijk<br />
verkocht A & J Speelman antiek,<br />
Europese keramiek, zilverwerk,<br />
wandtapijten, meubelen, Chinees<br />
porselein en kunstwerken. Samen<br />
met zijn vader ging Jules zich<br />
toespitsen op Aziatische kunst en<br />
onder zijn wijze leiding groeide A<br />
& J Speelman uit tot de grootste<br />
handelaar in Aziatisch antiek,<br />
met specifieke aandacht voor<br />
figuratieve beeldhouwkunst en<br />
kunstwerken ouder dan tweeduizend<br />
jaar.<br />
Het blauw van Yves<br />
Klein bij Artcurial<br />
Velen weten het niet, maar voordat<br />
hij als kunstenaar wereldberoemd<br />
werd met het naar hem genoemde<br />
blauw (IKB, International Klein<br />
Blue), was Yves Klein (1928-1962)<br />
een topsporter. In 1947 ontdekte hij<br />
het judo, toen deze discipline nog<br />
niet als sport werd beschouwd,<br />
maar als een intellectuele opvoedingsmethode<br />
die tot zelfbeheersing<br />
moest leiden. In 1952 bracht<br />
Yves Klein anderhalf jaar door aan<br />
het Kõdõkan Instituut in Tokio om<br />
zijn techniek te perfectioneren.<br />
Op 25-jarige leeftijd werd hij 4e<br />
dan zwarte band en een paar jaar<br />
later publiceerde hij Les Fondements<br />
du Judo. In 1957 koos deze<br />
liefhebber van het absolute het<br />
blauw van de hemel als voertuig<br />
voor zijn zoektocht: hij patenteerde<br />
een bijzonder intens ultramarijnblauw<br />
dat zijn handelsmerk zou<br />
worden. Zestien objecten in het<br />
legendarische Yves Klein blauw die<br />
toebehoorden aan grote kampioenen<br />
en atleten, waaronder<br />
Tony Parker en Zinedine Zidane,<br />
zullen op de avond van 1 juli door<br />
Artcurial worden geveild tijdens<br />
een liefdadigheidsevenement. De<br />
opbrengst van de veiling zal door<br />
de vereniging Le Sport a du Cœur<br />
worden gebruikt ter financiering<br />
van haar programma’s gericht op<br />
het tegengaan van sociale uitsluiting,<br />
het bestrijden van ongelijke<br />
toegang tot sport en het helpen<br />
van sporters in moeilijkheden.<br />
Het eerste<br />
meesterwerk van<br />
Titiaan bij Christie’s<br />
Voor het eerst in meer dan 145 jaar<br />
zal een meesterwerk van de jonge<br />
Titiaan (ca. 1488-1576), De rust<br />
tijdens de vlucht naar Egypte,<br />
hét klapstuk zijn van een veiling,<br />
met name het eerste deel van de<br />
aan oude meesters gewijde veiling<br />
bij Christie’s, in Londen, op 2 juli.<br />
Experts verwachten een opbrengst<br />
van £ 15 tot 25 miljoen. Het is een<br />
van de laatste religieuze werken<br />
uit de beginjaren van de kunstenaar<br />
die nog in privébezit zijn. Dit<br />
schilderij, dat het zeldzame voorrecht<br />
geniet niet één maar twee<br />
keer te zijn gestolen – eerst door<br />
Napoleon, en dan nog eens aan<br />
het einde van de jaren 1990 – is<br />
door enkele van Europa’s grootste<br />
collecties gegaan en werd voor<br />
het laatst geveild door Christie’s<br />
in 1878, voordat het in de collectie<br />
van Longleat House kwam.<br />
99
ANTENOR<br />
AUCTION<br />
ANTENOR VI<br />
<strong>COLLECT</strong>IE GRAAF DE GANAY - <strong>COLLECT</strong>IE MEVROUW M. - <strong>COLLECT</strong>IE A. DE R.<br />
& ANDERE PRIVATE VERZAMELINGEN<br />
LIVE VEILING OP 9 JUNI <strong>2024</strong><br />
TENTOONSTELLING<br />
07-09 Juni | Ancienne Nonciature<br />
Zavelstraat 7 - 1000 Brussel<br />
+32 (0)2 898 09 50<br />
info@antenor-auction.com<br />
ANTENOR<br />
AUCTION<br />
@
ANTENOR<br />
AUCTION<br />
LUXE II<br />
JUWELEN, HORLOGES<br />
& LEDERWAREN<br />
LIVE VEILING OP 10 JUNI <strong>2024</strong><br />
TENTOONSTELLING<br />
07-09 Juni | Ancienne Nonciature<br />
Zavelstraat 7 - 1000 Brussel<br />
+32 (0)2 898 09 50<br />
info@antenor-auction.com<br />
ANTENOR<br />
AUCTION<br />
@
€ 48.000<br />
Verrassend afgehamerd<br />
CR-Art Auctions, een recent geopende<br />
veilingzaal in Harelbeke,<br />
West-Vlaanderen, trok afgelopen<br />
april veel aandacht met zijn eerste<br />
catalogusveiling. Onder de verschillende<br />
kavels bevonden zich een paar geëmailleerde<br />
medaillons op koper, vervaardigd<br />
in Limoges in de 17e eeuw. Limoges was,<br />
voordat het beroemd werd om porselein,<br />
een centrum van uitmuntend vakmanschap<br />
op het gebied van emaille, en stond ook<br />
wijd en zijd bekend om dat emaillewerk of<br />
l’oeuvre de Limoges. Deze kunsttechniek,<br />
genaamd opus lemovicense in het Latijn,<br />
dateert uit de 12e eeuw en evolueerde door<br />
de eeuwen heen, van champlevé tot reliëf<br />
en uiteindelijk geschilderd op koper vanaf<br />
het einde van de 15e eeuw.<br />
Tegen de 17e eeuw had de emailleertechniek<br />
op koper een niveau van perfectie bereikt<br />
dat kon wedijveren met schilderkunst,<br />
dankzij de vaardigheid van de emaillisten in<br />
het aanbrengen van lagen emaille, gekleurd<br />
met metaaloxiden, op een koperen<br />
plaat, waarbij elke kleur een specifieke<br />
stook vereiste. Deze technische virtuositeit<br />
resulteerde in chromatische en lichtgevende<br />
effecten die zeer gewaardeerd werden door<br />
verzamelaars, die deze delicate stukken beschouwden<br />
als bewijs van het vakmanschap<br />
van de lokale emailleurs.<br />
Een prominente familie in deze traditie was<br />
de familie Laudin, waarbij Jacques I Laudin<br />
(ca. 1627-1695) een belangrijke rol speelde.<br />
Hij was de oudste zoon van zijn vader, Noël<br />
Laudin, en werkte in het familieatelier in<br />
de faubourg Monique in Limoges. Jacques<br />
I Laudin produceerde een groot aantal<br />
emailwerken in grisaille, die populair waren<br />
in de 16e eeuw en geïnspireerd waren door<br />
wereldlijke en mythologische thema’s uit<br />
de renaissancestijl. De twee medaillons die<br />
werden aangeboden door CR-Art Auctions,<br />
met afbeeldingen van de Romeinse<br />
keizers Nero en Julius Caesar, waren<br />
typisch voor deze stijl.<br />
Ondanks enkele kleine beschadigingen<br />
werden de medaillons geschat op een<br />
verkoopprijs van 600-800 euro. Echter, ze<br />
overtroffen ruimschoots deze schatting door<br />
48.000 euro op te brengen. Dit verbluffende<br />
succes benadrukt de hoge waardering voor<br />
authentieke werken van Jacques I Laudin<br />
en zijn bijdrage aan de emaillekunst van<br />
Limoges in de 17e eeuw.<br />
Twee medaillons met profielen van de Romeinse<br />
keizers Nero en Julius Caesar, Limoges, in de stijl<br />
van Jacques Laudin I, 17e eeuw, email op koper,<br />
diam. 25 en 23,5 cm. CR-Art Auctions, 16 & 17-04.<br />
© CR-Art Auctions.<br />
102
Veiling resultaten<br />
<strong>België</strong><br />
16 t/m 17-04 Chinese vaas verrast bij CR-Art Auctions<br />
€ 7.500<br />
Raymond de Meester de Betzenbroeck (1904-1995),<br />
De Poedel. Richtprijs: € 1.000-1.200. © CR-Art Auctions.<br />
€ 5.500<br />
Chinese balustervormige vaas in brons en<br />
cloisonné, 19e eeuw. Richtprijs: € 250-400.<br />
© CR-Art Auctions.<br />
€ 7.000<br />
Leerling van Frans Pourbus II en toegeschreven<br />
aan Justus Sustermans (1597-1681), portretschilderij.<br />
Richtprijs: € 2.000-3.000. © CR-Art Auctions.<br />
16 t/m 17-04 Emile Claus scoort bij Vanderkindere<br />
€ 25.000<br />
Toegeschreven aan Abraham van Diepenbeeck<br />
(1596-1675, Vlaamse school),<br />
Het mystieke huwelijk van de Heilige<br />
Catharina, olieverf op gemaroufleerd<br />
doek, voormalige collectie van de<br />
markiezin d’Assche, 104 x 140 cm.<br />
Richtprijs: € 8.000-12.000.<br />
© Vanderkindere.<br />
€ 23.000<br />
Emile Claus (1849-1924, Belgische<br />
school), Fermes en bordure de Lys,<br />
olieverf op doek, 46 x 64 cm. Richtprijs:<br />
€ 3.000-4.500. © Vanderkindere.<br />
€ 16.000<br />
Yakor Lyapunov, kokoshnik, grote<br />
zilveren kovsh van 84 zolotnik met<br />
email cloisonné en bloemendecoratie,<br />
Sint-Petersburg, ca. 1899-1908,<br />
22 x 10,3 cm. Richtprijs: € 800-1.200.<br />
© Vanderkindere.<br />
€ 4.200<br />
Charles Catteau (1880-1966), eivormige<br />
vaas in polychrome faience van Boch<br />
Keramis, zwart gedecoreerd op oranje<br />
en gouden achtergrond, met een<br />
weergave van Perseus en de Gorgonen,<br />
1936, hoogte: 30,4 cm. Richtprijs:<br />
€ 400-600. © Vanderkindere.<br />
17-04 Een parfumbrander bij Millon Belgique<br />
€ 29.000<br />
Zeldzame parfumbrander in brons, gedeeltelijk<br />
verguld, fijne versiering met draken en een feniks,<br />
grepen in de vorm van de kop van een tempelleeuw,<br />
China, 17e-18e eeuw, apocrief merk bestaande<br />
uit zes karakters (Xuande), 18 x 17 x 12 cm.<br />
Richtprijs: € 4.000-6.000. © Millon Belgique.<br />
€ 17.000<br />
Zeldzaam koppel schenkkannen in brons en email<br />
cloisonné, fijn gedecoreerd met vleermuizen en<br />
boeddhistische symbolen, China, Qianlong-periode<br />
(1736-1795), hoogte: 43 cm. Richtprijs: € 6.000-8.000.<br />
© Millon Belgique.<br />
€ 23.000<br />
Groot boeddhabeeld in<br />
hout uitgesneden, gelakt en<br />
gedeeltelijk verguld, rechtstaand<br />
op een sokkel van<br />
lotusbloemen, Japan, Edoperiode<br />
(1603-1867), hoogte:<br />
120 cm. Richtprijs: € 3.000-<br />
5.000. © Millon Belgique.<br />
103
Veiling resultaten<br />
<strong>België</strong><br />
18-04 Mooie resultaten voor Dürer en Rembrandt bij Old Master Print<br />
€ 8.500<br />
Albrecht Dürer, Vijf landsknechten en<br />
een oosterling, ets. Richtprijs:<br />
€ 8.000-12.000. © Old Master Print.<br />
€ 11.000<br />
Rembrandt van Rijn, zeldzame ets<br />
met een studie van een zieke vrouw in<br />
bed. Richtprijs: € 2.800-3.800. © Old<br />
Master Print.<br />
De sterkhouders van de veiling<br />
bleken eens te meer de werken<br />
van de grootmeesters in dit<br />
medium. Een zeldzame ets van<br />
Rembrandt met schetsen van<br />
onder meer een zieke vrouw in<br />
bed werd verkocht voor € 11.000.<br />
Een zelfportret met muts en sjaal<br />
uit 1633 verwisselde van eigenaar<br />
voor het mooie bedrag van<br />
€ 8.000. Het grafisch werk van<br />
Dürer realiseerde gelijkaardige<br />
opbrengsten, met als duurste<br />
de ets Vijf landsknechten en een<br />
oosterling die verkocht werd<br />
voor € 8.500. De houtsnede Het<br />
Laatste Avondmaal (1523) werd<br />
verkocht voor € 8.000, terwijl<br />
ook de houtsnedes uit de kleine<br />
en grote passie met prijzen tot<br />
€ 4.000-5.000 een stevig resultaat<br />
neerzetten. Algemeen gezien<br />
was er verder veel belangstelling<br />
voor de zeer vroege werken, en<br />
ook voor onze Vlaamse meesters.<br />
Kunst uit Italië lijkt dan weer<br />
enigszins op zijn retour.<br />
18 t/m 19-04 Chinese lente bij Rob Michiels Auctions<br />
€ 110.000<br />
Zeldzame Chinese ijzerrode gedecoreerde<br />
‘draken’kom met gele fondkleur, Qianlong-merk<br />
en -periode. Richtprijs: € 40.000-80.000. © Rob<br />
Michiels Auctions.<br />
€ 85.000<br />
Uitzonderlijke polychrome Iznik-schotel met een<br />
pauw, Turkije, laatste kwart 16e eeuw. Richtprijs:<br />
€ 20.000-40.000. © Rob Michiels Auctions.<br />
€ 46.000<br />
Chinese ‘Famille Rose’-vaas met Lan Caihe,<br />
Qianlong-merk en -periode. Richtprijs: € 1.200-<br />
1.800. © Rob Michiels Auctions.<br />
20 t/m 22-04 Belgische namen scoren bij Maison Jules<br />
€ 15.500<br />
Léon Spilliaert (1881-1946), Maria Hendrikapark<br />
in Oostende, 1930, gemengde techniek. Richtprijs:<br />
€ 10.000-14.000. © Maison Jules.<br />
€ 4.200<br />
Constant Permeke, Drinkende<br />
Boerin, houtskooltekening.<br />
Richtprijs: € 2.500-<br />
3.000. © Maison Jules.<br />
De succesvolle driedaagse<br />
aprilveiling bracht heel wat leuke<br />
verrassingen. Absolute blikvanger<br />
op de eerste dag was een typisch<br />
werk van Léon Spilliaert uit 1930.<br />
Zijn kunstwerk in gemengde<br />
techniek Maria Hendrikapark in<br />
Oostende werd afgehamerd op<br />
€ 15.500. De zeldzame én grote<br />
brons Steigerend paard van<br />
Domien Ingels uit 1925 haalde<br />
vlot € 8.500. Voor een kleine<br />
houtskooltekening van Constant<br />
Permeke, Drinkende Boerin,<br />
werd gestreden tot € 4.200,<br />
terwijl een kleine ets met het<br />
portret van Emile Claus door<br />
Jenny Montigny heel verrassend<br />
goed was voor € 2.800. Op de<br />
tweede dag werd een gouden<br />
zakhorloge van Le Phare uit<br />
1890 geveild voor € 4.400 en een<br />
Japanse blauwwitte Arita-schotel<br />
uit de Meij-periode voor € 4.400.<br />
Op de derde veilingdag met<br />
hedendaags en modern werk<br />
waren de beste scores weggelegd<br />
voor onder anderen Raoul De<br />
Keyser (vijf zeefdrukken uit 1973<br />
voor € 6.800), een doek van<br />
Dan Van Severen (€ 4.600), een<br />
installatie van André Bogaert<br />
(€ 4.200) en een mixed mediacollage<br />
van Philippe Vandenberg<br />
uit 1991 (€ 4.200).<br />
104
Collect-1/2pQ - juin FR+NL.qxp_320 10/05/24 11:02 Page3<br />
OPENBARE VEILING<br />
18 & 19 JUNI om 18u30<br />
N. Berchem - Olieverf op doek gemonteerd op doek<br />
“Pastorale scène”. Nederlandse school. 17e-eeuwse periode<br />
P. Delvaux - “Gezicht op een straat in Hoei". Zwarte inkt, gewassen en<br />
aquarel op papier. Gesigneerd en gedateerd 10-(19)32 in Hoei<br />
VEILING 27 - 28 - 29 JUNI, 13u<br />
Cartier Tank Solo model horloge<br />
18-karaats roze gouden kast<br />
18-karaats witgouden ring bezet<br />
met een briljant geslepen diamant<br />
van 1,20 karaat en 2 briljant<br />
geslepen diamanten van 0,50 karaat<br />
Kijkdagen: 17 - 25 Juni<br />
Wolstraat 19/2 · 1000 Brussel<br />
info@arenbergauctions.com<br />
+32 (0) 2 544 10 55<br />
Walasse Ting, 1 Cent Life, 1964<br />
TENTOONSTELLING<br />
14, 15 EN 16 JUNI<br />
VAN 10 TOT 18 U<br />
HOTEL DE VENTES VANDERKINDERE S.A.<br />
685-687 ALSEMBERGSESTEENWEG - 1180 B RUSSEL<br />
PRIVÉ PARKING • TEL. 02 344 54 46<br />
info@vanderkindere.com<br />
w w w . v a n d e r k i n d e r e . c o m
Veiling resultaten<br />
<strong>België</strong><br />
21-04 Curiosa bij MonsAntic<br />
€ 6.500<br />
Mannenpolshorloge Longines<br />
Flyback, chronograaf in 18-karaats<br />
geelgoud, geschroefde bodem,<br />
30CH-uurwerk met opwindmechanisme,<br />
diameter: 3,7 cm. Richtprijs:<br />
€ 2.600-4.000. © MonsAntic.<br />
€ 1.200<br />
Hergé, Kuifje: de krab met<br />
de gulden scharen, uitgeverij<br />
Casterman, N&B A13, 1941,<br />
pagina 77 met omgekeerde<br />
strips. Richtprijs: € 1.000-<br />
1.500. © MonsAntic.<br />
€ 750<br />
Penantmeubel Napoleon III, eind 19e<br />
eeuw, met inlegwerk in Boulle-stijl,<br />
zwartgelakt, oplegsel in brons, bovenblad<br />
in marmer, 105 x 107 x 44 cm.<br />
Richtprijs: € 300-400. © MonsAntic.<br />
22-04 Scènes uit de 20e eeuw bij Haynault<br />
€ 26.000<br />
Victor Tardieu (1870-<br />
1937), paar markttaferelen<br />
in Vietnam<br />
(schetsen), gouache en<br />
pastel op karton, 19 x 25<br />
cm. Richtprijs: € 1.000-<br />
1.500. © Haynault.<br />
€ 18.000<br />
Luong Xuan Nhi (1914-2006), levendig<br />
tafereel langs de rivier, olieverf op<br />
karton. Richtprijs: € 1.500-2.000.<br />
© Haynault.<br />
€ 14.500<br />
Jo Delahaut (1911-<br />
1992), Composition,<br />
1958, olieverf op<br />
doek. Richtprijs:<br />
€ 6.000-8.000.<br />
© Haynault.<br />
€ 13.000<br />
Auguste Puttemans (1866-1922),<br />
Isis, godin van het leven, bronzen<br />
beeld met bruine patina, in de<br />
basis staat gegrift: ‘Je suis ce qui<br />
a été et ce qui sera. Aucun mortel<br />
n’a encore levé le voile qui me<br />
couvre’, 59,5 x 29 x 37,5 cm. Richtprijs:<br />
€ 6.000-8.000. © Haynault.<br />
€ 10.000<br />
Jean Michel Folon (1934-2005), Zonder<br />
titel, 1974, aquarel, potlood en collage.<br />
Richtprijs: € 6.000-8.000. © Haynault.<br />
22 t/m 23-04 Hoogste prijs voor kleinste werk bij Horta<br />
€ 43.000<br />
Toegeschreven aan Marten Ryckaert (Vlaamse<br />
school, 17e eeuw), Ruiter met hond en kasteelhoeve<br />
op de achtergrond, olieverf op paneel,<br />
16,5 x 28 cm. Richtprijs: € 5.000-7.000. © Horta.<br />
€ 38.000<br />
George Minne (1866-1941, Belgische<br />
school), Les trois saintes femmes,<br />
sculptuur in hout. Richtprijs:<br />
€ 3.500-5.000. © Horta.<br />
€ 28.000<br />
Victor Servranckx (1897-<br />
1965, Belgische school),<br />
Opus 60, olieverf op doek.<br />
Richtprijs: € 12.000-15.000.<br />
© Horta.<br />
€ 18.500<br />
Charles George Dufresne (1876-1938,<br />
Franse school), Le marché d’esclaves,<br />
olieverf op doek. Richtprijs: € 4.000-<br />
6.000. © Horta.<br />
106
23-04 Collectibles en curiosa bij Bonhams Cornette<br />
€ 45.000<br />
Jean E. Puiforcat (1887-1945), uitzonderlijke bestekkoffer van het model<br />
Mentone, in zilver 950°/°°, 159 stuks, ca. 1930. Richtprijs: € 45.000-<br />
55.000. © Bonhams Cornette.<br />
€ 12.000<br />
Albert Servaes (1883-1966), Winterlandschap, 1917.<br />
Richtprijs: € 12.000-15.000. © Bonhams Cornette.<br />
€ 6.700<br />
Grand Tour-werk naar het<br />
model van de Borghesevaas,<br />
vaas in albast, versierd<br />
met een fries in Griekse<br />
stijl, 19e eeuw. Richtprijs:<br />
€ 1.200-1.500. © Bonhams<br />
Cornette.<br />
VEILING XXXIV: VEILING BELGISCHE KUNST 21 JULI <strong>2024</strong> OM 13U<br />
Exposition du jeudi 23 au samedi 25 mai de 10 à 18 heures.<br />
Maurice SYS (1880-1972)<br />
Herman Jean Joseph RICHIR<br />
(1866-1942)<br />
Geo VERBANCK<br />
(1898-1967)<br />
René MAGRITTE<br />
(1898-1967)<br />
Veilingzaal Gerpinnes: rue de Bertransart 52 | Kantoor Woluwe Saint Pierre: rue au bois 177 | Kantoor Nivelles: rue de Saintes 31<br />
Tel. +32 71 50 59 95 | +32 495 25 16 20 | info@mjvsoudant.be | www.mjvsoudant.be<br />
107
Veiling resultaten<br />
<strong>België</strong><br />
23 en 25 t/m 26-04 Moderne meesters bij Bernaerts<br />
€ 110.000<br />
Floris Jespers (1889-1965),<br />
De communicant, 1925,<br />
olieverf op doek. Richtprijs:<br />
€ 50.000-60.000.<br />
© Bernaerts.<br />
€ 46.000<br />
Pierre Alechinsky, Zonder titel,<br />
jaren 1990-2000, acrylverf op<br />
doek. Richtprijs: € 20.000-<br />
30.000. © Bernaerts.<br />
€ 38.000<br />
Rik Wouters (1882-1916), Femme en rose (forêt),<br />
aquarel. Richtprijs: € 20.000-30.000. © Bernaerts.<br />
€ 23.000<br />
Léon Spilliaert, Zonder titel (Poppen), 1934,<br />
potlood, penseel in Oost-Indische inkt, gewassen.<br />
Richtprijs: € 25.000-30.000.<br />
© Bernaerts.<br />
26 t/m 27-04 Een kookboek bij Arenberg Auctions<br />
Op 26 en 27 april hield Arenberg<br />
Auctions een geslaagde<br />
veiling met zeldzame boeken,<br />
manuscripten en atlassen. Een<br />
uitgebreid handschrift met<br />
recepten voor de dagelijkse<br />
keuken, samengesteld door een<br />
Antwerpse huisbewaarster uit de<br />
18e eeuw, kreeg voorafgaand veel<br />
media-aandacht. Het bijzondere<br />
kookboek was op € 300-400<br />
geschat, maar werd uiteindelijk<br />
voor € 7.500 verkocht. Een andere<br />
blikvanger was een prachtige<br />
eerste editie van het botanische<br />
werk Hortus floridus van Crispijn<br />
van de Passe II (ca. 1594-1670) met<br />
bijzondere aandacht voor tulpen.<br />
Geschat op € 20.000-25.000 vond<br />
het een nieuwe eigenaar voor<br />
€ 35.000. Tenslotte kon onder<br />
meer ook een exemplaar van Le<br />
Roman de la Rose uit ca. 1505 op<br />
veel interesse rekenen. Het boek<br />
was geschat op € 10.000-15.000,<br />
maar werd verkocht voor € 41.000.<br />
€ 35.000<br />
Crispijn van de Passe II, Hortus floridus […],<br />
Arnhem, Utrecht, J. Jansz. & C. van de Passe,<br />
1614-1617. Richtprijs: € 20.000-25.000.<br />
© Arenberg Auctions.<br />
€ 7.500<br />
Gastronomisch manuscript getiteld<br />
Koock Boeck, aangevuld<br />
met medische en huishoudelijke<br />
recepten, Antwerpen,<br />
1788. Richtprijs: € 300-400.<br />
© Arenberg Auctions.<br />
29-04 Collectiestukken bij Millon Belgique<br />
€ 22.000<br />
Marcel Caron (1890-1961),<br />
Pijproker op café, 1926,<br />
olieverf op doek, gemaroufleerd<br />
op paneel, 65 x 55 cm.<br />
Richtprijs: € 4.000-6.000.<br />
© Millon Belgique.<br />
€ 13.000<br />
Frans Smeers (1873-1960), De visvangst,<br />
olieverf op doek, 50 x 60 cm. Richtprijs:<br />
€ 5.000-7.000. © Millon Belgique.<br />
€ 12.000<br />
Pierre Alechinsky,<br />
Zonder titel, 1976,<br />
inkt en aquatint op<br />
Chinees papier, 98,5<br />
x 60 cm. Richtprijs:<br />
€ 10.000-15.000.<br />
© Millon Belgique.<br />
€ 11.000<br />
Jean Colin (1881-1961), Twee vrouwen aan het strand,<br />
olieverf op paneel, 37 x 60 cm. Richtprijs: € 1.000-2.000.<br />
© Millon Belgique.<br />
108
AUCTIONS<br />
T h e m a v e i l i n g e n<br />
EXPO<br />
vrijdag 14 -<br />
dinsdag 18 JUNI<br />
Zaterdag 22<br />
Zondag 23 JUNI<br />
AUCTION<br />
Zandloperstraat 10<br />
9030 Gent-Mariakerke<br />
tel: +32 9 224 14 40<br />
mail: dvc@dvc.be<br />
Kunst-, Design-,<br />
Juwelen- en Antiekveiling <strong>2024</strong><br />
Aanvang<br />
Sluiting<br />
za. 8 juni - 9.00 uur ma. 10 juni - 18.00 uur<br />
Kijkdagen van 8 t/m 10 juni<br />
Openingstijden:<br />
za. 8 juni t/m<br />
ma. 10 juni 11.00 - 17.00 uur<br />
(laatste veilingdag)<br />
Tot ziens in ons veilinghuis!<br />
Les Deux Garçons,<br />
bronzen sculptuur,<br />
unicum, afm. 49 x 33 cm.<br />
Taxatie € 2.400 - € 4.600<br />
Geelgouden schakelarmband,<br />
14 krt, bezet met parel en<br />
briljant geslepen diamantjes<br />
Taxatie € 1.200 - € 1.600<br />
Venduehuis Dickhaut B.V. I Bredestraat 23/23A<br />
8 t/m 10 juni<br />
Maurits Cornelis<br />
Escher (1898-1972),<br />
bruine kunststoffen<br />
multiple, 1972, Vissen,<br />
oplage van 500 stuks,<br />
uitg. dr. Andreas Landshoff<br />
Publishers, diam. 13,5 cm.<br />
Taxatie € 600 - € 1.500<br />
Henry Schouten<br />
(1857/64-1927),<br />
olieverf op doek,<br />
De connaisseurs<br />
Taxatie € 1.000 - € 2.000<br />
Inbreng van goederen voor de septemberveiling<br />
mogelijk na afspraak. Bieden kan tijdens de kijkdagen<br />
in de Bredestraat 23/23A of via uw eigen<br />
computer.<br />
www.veilingmaastricht.nl<br />
Tel 0031 43 321 30 95 I info@veilingmaastricht.nl<br />
SEDERT 1930<br />
I 6211 HA Maastricht<br />
Detail. JAN VAN BEERS (1852-1927) Romance (bij daglicht). Olie op doek.<br />
Gesigneerd ‘Jan van Beers’. Est.: € 5000 - 6000. 42.5 x 38 cm.<br />
Classic.<br />
Veiling<br />
18 - 20 | 6<br />
Kijkdagen<br />
13 - 17 | 6<br />
Verlatstraat 18, 2000 Antwerpen<br />
info@bernaerts.be - www.bernaerts.be<br />
LIVE.BERNAERTS.EU | INVALUABLE | DROUOTLIVE
Veiling resultaten<br />
<strong>België</strong><br />
30-04 Grote namen bij Bonhams Cornette<br />
€ 70.000<br />
Bernar Venet, Undetermined Lines, 1991.<br />
Richtprijs: € 50.000-70.000. © Bonhams<br />
Cornette.<br />
€ 50.000<br />
Lynn Chadwick R.A. (1914-<br />
2003), Pair of sitting figures<br />
V (male figure). Richtprijs:<br />
€ 50.000-70.000. © Bonhams<br />
Cornette.<br />
€ 40.000<br />
Marthe Wery (1930-2005), Zonder<br />
titel, 2003, acryl op aluminium.<br />
Richtprijs: € 40.000-60.000.<br />
© Bonhams Cornette.<br />
€ 28.000<br />
Valerio Adami, Il Miraggio, 1965, olieverf op<br />
doek. Richtprijs: € 18.000-25.000. © Bonhams<br />
Cornette.<br />
110
Komende veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
01-06 Deweer Gallery Estate bij De Vuyst<br />
RICHTPRIJS: € 320.000-400.000<br />
Panamarenko (1940-2019), IJsvogel, 2003. © De Vuyst.<br />
Kunstgalerij De Vuyst organiseert<br />
op zaterdag 1 juni een belangrijke<br />
Timed Auction met werken uit<br />
de collectie van Deweer Gallery<br />
Estate. Deweer Gallery was van<br />
1979 tot 2019 toonaangevend en<br />
gespecialiseerd in internationale<br />
en Belgische hedendaagse kunst.<br />
Begin jaren 80 introduceert ze als<br />
eerste Belgische galerie de Duitse<br />
Neue Wilde en de Italiaanse<br />
Transavanguardia. Tegelijkertijd<br />
neemt ze de promotie van hedendaagse<br />
Belgische kunstenaars op<br />
zich. Panamarenko exposeert er<br />
voor het eerst in 1983 en Jan Fabre<br />
toont vanaf 1985 elk belangrijk<br />
hoofdstuk van zijn beeldende<br />
kunstpraktijk in een soloshow. De<br />
veiling omvat een selectie van 158<br />
sculpturen, installaties, schilderijen,<br />
tekeningen, foto’s en grafieken<br />
van onder anderen Michaël Aerts,<br />
Emmanuelle Antille, Stephan<br />
Balkenhol, Sergey Bratkov, Keith<br />
Brumberg, Jean-Pierre Bruneaud,<br />
Johannes Brus, Tony Cragg, Enzo<br />
Cucchi, Jan De Cock, Franky Deconinck,<br />
Frank Dornseif, Endart, Jan<br />
Fabre, Christoph Fink, Günther<br />
Förg, Melissa Gordon, Albert Hien,<br />
Klaus Jung, Ilya & Emilia Kabakov,<br />
Kudzanai Chiurai, Thomas Lange,<br />
Matthieu Laurette, Aernout Mik,<br />
Josef Felix Müller, Panamarenko,<br />
Bernhard Prinz, Jaap Schlee, Klaus<br />
Simon, Koen Vanmechelen, Robin<br />
Winters en Norbert Witzgall.<br />
VEILINGHUIS MAISON JULES<br />
VEILING KUNST, ANTIEK & VINTAGE<br />
VEILING<br />
ZA 15 & ZO 16 JUNI om 11u<br />
Kijkdagen vanaf vrijdag 7 juni t.e.m. vrijdag 14 juni<br />
AUCTIONS<br />
Belgium<br />
Verkoop in LIVE op<br />
Drouot digital en<br />
invaluable.com<br />
OPENBARE VERKOOP<br />
GECATALOGEERD<br />
ZONDAG 23 juni vanaf 13u30<br />
Expo : vanaf woensdag 19 juni tot zaterdag 22 juni, tussen 10u en 17u.<br />
Toege. aan ZOLOTAS<br />
JAMES ENSOR RAOUL DE KEYSER JOSÉ VERMEERSCH<br />
HEILIG-KRUISPLEIN, ST.-AMANDSBERG (GENT)<br />
vlot bereikbaar, nabij R4 (afrit Oostakker)<br />
ruime parking voor de deur<br />
CATALOGUS EN INFO:<br />
www.maisonjules.be<br />
info@maisonjules.be - Tel. 0475/45 86 23 & 0478/84 30 58<br />
Vervolguitverkoop collectie zak-en armbandhorloges<br />
PEROT L.<br />
Antieke en stijlvolle meubelen, oude en moderne schilderijen,<br />
prenten, keramisch, porselein, beeldhouwwerken, juwelen,<br />
horloges en verzameling vuurstenen en fossielen…<br />
Rue Grande 193b B-7020 Maisieres,<br />
Mons (Bergen), <strong>België</strong> (tegenover de SHAPE) 065 739 400<br />
Volledige voorwaarden, foto’s en catalogus op…<br />
www.monsantic.com<br />
Volgende verkoop op 1 en 2 september<br />
111
Komende veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
20 t/m 21-06 The Castle Sale bij Coronari Auctions<br />
Interieurbeeld van Kasteel van Wannegem-Lede. © Coronari Auctions.<br />
In juni pakt Coronari Auctions<br />
uit met een heuse kasteelveiling.<br />
Tijdens deze tweedaagse veiling<br />
gaat de inboedel van Kasteel van<br />
Wannegem-Lede onder de hamer.<br />
Het kasteel met als bijnaam<br />
‘Petit Trianon’ is een laat-18eeeuws<br />
‘maison de plaisance’, gebouwd<br />
in opdracht van de Gentse<br />
kapitaalkrachtige familie Baut de<br />
Rasmon, en herbergt een heel<br />
gamma aan ware parels. De collectie<br />
bestaat onder meer uit tal<br />
van originele neoclassicistische en<br />
empire-elementen, zoals sculpturen,<br />
luchters en kandelaars,<br />
aangevuld met veel schilderijen,<br />
meubels en decoratieve objecten,<br />
afkomstig uit verschillende prestigieuze<br />
internationale collecties.<br />
Het aantal hoogtepunten is te<br />
omvangrijk om een volledig overzicht<br />
te geven. In het bijzonder<br />
vermelden we twee paar indrukwekkende<br />
vuurverguld bronzen<br />
kandelaars met achttien lichtpunten<br />
in de stijl van Pierre-Philippe<br />
Thomire (1751-1843). Tot slot vormt<br />
het kasteel ook het decor van een<br />
indrukwekkende tapijtenveiling,<br />
met ruim 200 diverse tapijten.<br />
08-06 Eugène Leroy bij Voglaire<br />
In het begin van de jaren 60 kwam<br />
de schilder Georg Baselitz tijdens<br />
een bezoek aan Parijs een zelfportret<br />
van Eugène Leroy tegen<br />
in de winkel van Pierre Langlois,<br />
tussen een verzameling primitieve<br />
voorwerpen. Hij was zo onder de<br />
indruk van het schilderij dat hij<br />
het als volgt beschreef: “Ik vond<br />
er bruine beelden, als velden, als<br />
steen, als hout, als mos, als geur.<br />
Een stapel metalen platen van de<br />
RICHTPRIJS: € 20.000-30.000<br />
Eugène Leroy, Zelfportret, 1961.<br />
© Voglaire.<br />
duiventil die mijn hoofd verlichtte.<br />
Het was alsof alle broeken van<br />
de schilder aan een haak hingen<br />
en het verhaal vertelden van<br />
een onbekend meesterwerk.”<br />
Het is met deze woorden dat we<br />
misschien worden meegezogen<br />
in de twee zelfportretten van de<br />
schilder die veilinghuis Damien<br />
Voglaire aanbiedt voor de verkoop<br />
op 8 juni. Twee werken uit 1961 en<br />
1972, beide geschat op € 20.000-<br />
30.000; de oudere met een figuratieve<br />
toets, terwijl de recentere al<br />
volledig abstract was. Het verband<br />
tussen deze twee doeken is de<br />
dikte en diepte die de schilder aan<br />
zijn schilderijen gaf. De dikte van<br />
het werk van de schilder wordt geëvenaard<br />
door de finesse van de<br />
grafietlijn van Stéphane Mandelbaum<br />
in twee portretten, Femme<br />
Bira et prédelle aux bustes (1979,<br />
richtprijs: € 15.000-20.000) en Indigène,<br />
gueule fêlée (1979, richtprijs:<br />
€ 15.000-20.000). Een zeldzame<br />
stoel van Ruth Francken (richtprijs:<br />
€ 15.000-20.000), Homme (1971),<br />
is een van de hoogtepunten van<br />
de veiling.<br />
09 t/m 10-06 Zesde hoofdstuk voor Antenor Auctions<br />
Veilinghuis Antenor Auctions<br />
houdt twee veilingen in de<br />
Ancienne Nonciature op de Zavel<br />
in Brussel: Antenor VI en Luxe II.<br />
De eerste, op 9 juni, brengt een<br />
aantal zeer uiteenlopende privécollecties<br />
samen met meubelen,<br />
design, schilderijen en decoratieve<br />
kunsten door de eeuwen heen.<br />
Topstukken zijn een stilleven<br />
van Gustave Van de Woestyne<br />
(richtprijs: € 25.000-35.000), Blue<br />
Butterfly – a single unique butterfly<br />
van Damien Hirst (richtprijs:<br />
€ 20.000-30.000) en La Vierge<br />
Marie et l’Enfant Jésus caressant<br />
un agneau devant des rosiers<br />
blancs, olieverf op paneel van<br />
Jean-François Portaels (richtprijs:<br />
€ 5.000-8.000). De tweede dag<br />
van de veiling, 10 juni, is gewijd<br />
aan de verkoop van luxesieraden,<br />
horloges en tassen. Er wordt<br />
ook een privécollectie zonder<br />
minimumprijs aangeboden ten<br />
voordele van de NGO Artsen<br />
zonder Grenzen.<br />
RICHTPRIJS: € 25.000-35.000<br />
Gustave Van de Woestyne, Stilleven,<br />
olieverf op doek, gesigneerd rechtsonder,<br />
72 x 82 cm. © Antenor Auctions.<br />
112
10-06<br />
Belgische kunst en wijn in de kijker<br />
bij Haynault<br />
10-06<br />
Oude en moderne meesters<br />
bij Amberes<br />
Anto Carte, De tuinman, olieverf op<br />
doek. © Haynault.<br />
Op de veiling van 10 juni wordt een<br />
zeer mooie kelder aangeboden,<br />
waaronder een mooie collectie van<br />
La Romanée Conti en verschillende<br />
Pétrus. Twee portretten van<br />
Anto Carte, een tuinman en een<br />
vissersvrouw, twee animatiescènes<br />
van Pierre Paulus en een landschap<br />
van Saverys zullen zeker<br />
een bod opleveren. De decoratieve<br />
kunsten zijn goed vertegenwoordigd,<br />
met een selectie van<br />
zilverwerk van Wolfers en Delheid,<br />
glaswerk van Val-Saint-Lambert<br />
en Delfts aardewerk uit de 17e en<br />
18e eeuw. In de beeldhouwkunst<br />
is er een zeer groot brons van de<br />
beeldhouwer Paule Bisman.<br />
Amberes veilt op de kunst- en antiekveiling<br />
op 10 juni een groot aanbod<br />
oude en moderne meesters, onder<br />
anderen Wyckaert, Bram Bogart, Fred<br />
Bervoets, Corneille, Alechinsky, Roja<br />
Ting, Ulrike Bolenz, Frans Mortelmans,<br />
Victor Dolphyn, Jef Lambeaux, Portielje,<br />
Josuë Dupon, Achille Van Sassenbrouck,<br />
Charles Mertens, Roland De Winter,<br />
Ton Schulten, Lindström. Ook een<br />
grote collectie juwelen en religieuze<br />
kunst wordt aangeboden. Verder Chinees<br />
porselein, grafiek, zilver, tapijten,<br />
design, antieke wapens en oudheden.<br />
RICHTPRIJS: € 1.000-1.500<br />
Alfred Stevens (1823-1906), Lezende jonge dame met bloemenhoed, olieverf op<br />
doek, 73 x 53 cm. © Amberes.<br />
12 t/m 13-06 Staande boeddha bij Debaveye<br />
RICHTPRIJS: € 10.000-15.000<br />
Chinese staande boedhha, 6e eeuw,<br />
Qi-periode, provincie Shandong, limestone,<br />
hoogte: 72 cm. © Debaveye.<br />
RICHTPRIJS: € 500-1.000<br />
Verrekijker ‘doppel fernröhr’, ‘Meskreis<br />
mit Trager’, collectiestuk uit privé-inboedel,<br />
25 x 105 cm. © Debaveye.<br />
Een gevarieerd aanbod op de<br />
kunst-en antiekveiling bij Debaveye<br />
op 12 en 13 juni. Een topstuk<br />
bij de aziatica is een Chinese<br />
staande boedhha uit de 6e eeuw<br />
(Qi-periode), afkomstig uit de<br />
provincie Shandong en met art<br />
loss-registernr. Verder porseleinen<br />
vazen uit de 19e eeuw, coupes<br />
en vele Kanton-borden. Bij het<br />
massief zilver een trofee uit 1902,<br />
‘Drag Hunt Steeplechase Alag’,<br />
en 18e-eeuwse wijwatervaten.<br />
Daarnaast een fraaie verzameling<br />
militaria met percussieduelleerpistolen,<br />
sabels, sierdegens,<br />
borstharnassen van de Duitse<br />
Luftwaffe WOII, en een verrekijker<br />
‘doppel fernröh’’, ‘Meskreis<br />
mit Trage’, een collectiestuk uit<br />
een privécollectie. In de afdeling<br />
schilderijen en kunst namen als<br />
Bogart, DeClerck, Götzelmann,<br />
Penck, Mara, Rogge. Tot slot 18eeeuwse<br />
religieuze houtsculpturen<br />
en bronzen van onder anderen<br />
Aizelin, Bouret, Gaudez, Marchi,<br />
Moreau, Mercié en Picault.<br />
15 t/m 16-06 Academische Ensor bij Maison Jules<br />
De juniveiling bij Maison Jules in<br />
Gent brengt opnieuw boeiend<br />
werk. Een topper wordt zonder<br />
twijfel een grote academische<br />
tekening van Ensor in houtskool<br />
en zwart krijt. Het werk dateert uit<br />
de periode 1877-1880 en stelt het<br />
borstbeeld voor van de Griekse<br />
koning Menelaus. Van José Vermeersch<br />
wordt een bijna levensgroot<br />
terracottabeeld van een<br />
zittende man met hond geveild.<br />
Verder is er het grote olieverf op<br />
doek van Philippe Vandenberg,<br />
Cyclus Mama Swastika revisited,<br />
en een origineel werk uit 1973 in<br />
gemengde techniek op lompenpapier<br />
door Raoul De Keyser.<br />
Ook andere klinkende namen<br />
passeren de revue: Panamarenko<br />
(collage met tekening), Constant<br />
Permeke met een olieverf en een<br />
houtskooltekening, Félicien Rops<br />
met meerdere grote kleurengravures,<br />
Xavier De Cock, Jean Brusselmans,<br />
Laurie Lipton, Gilbert<br />
Decock, Gilbert Swimberghe,<br />
Floris Jespers, Roger Raveel,<br />
Ernest Van den Driessche en Igor<br />
Tcholaria.<br />
RICHTPRIJS: € 18.000-22.000<br />
José Vermeersch, Man met hond,<br />
groot keramieken sculptuur op originele<br />
sokkel. © Maison Jules.<br />
RICHTPRIJS: € 6.000-8.000<br />
James Ensor (1860-1949), Buste van<br />
Menelaus, 1877-1880, tekening in houtskool<br />
en zwart krijt. © Maison Jules.<br />
113
Komende veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
18 t/m 19-06 Mooie schilderijen bij Vanderkindere<br />
Het Brusselse veilinghuis Vanderkindere<br />
zal op zijn laatste<br />
catalogusverkoop van het seizoen<br />
een aantal mooie schilderijen<br />
verkopen. Bijvoorbeeld De Graflegging,<br />
toegeschreven aan de<br />
Meester van de Legende van de<br />
Heilige Catharina, actief in Brussel<br />
aan het einde van de 15e eeuw.<br />
Deze olieverf op eiken paneel<br />
wordt geschat op € 5.000-7.000.<br />
De verloren zoon door J.-B.<br />
Weenix van de 17e-eeuwse Hollandse<br />
school, wordt geschat op<br />
€ 6.000-8.000. Onder de aangeboden<br />
objecten bevindt zich een<br />
verguld bronzen empire-klok met<br />
een voorstelling van een ‘allegorie<br />
van trouw’. De klok rust op een<br />
zwart marmeren voet met een<br />
wijzerplaat gesigneerd Etienne in<br />
Nancy en wordt geschat op<br />
€ 2.000-3.000.<br />
RICHTPRIJS: € 6.000-8.000<br />
J.-B. Weenix, De verloren zoon, 17e<br />
eeuw, olieverf op doek gemonteerd,<br />
106 x 123 cm. © Vanderkindere.<br />
Chsée de St-Job n° 638 - 1180 Bxl Tel : 02/372 92 19 - info@sdvu.be<br />
Bavikhoofsestraat 74, 8530 Harelbeke<br />
056/711 580 | info@debaveye.be<br />
Kabinda<br />
Sha Qi, dit Sadji<br />
Chinese porseleinen<br />
vaas 91 cm, 19e<br />
De Clerck Antoon pastel<br />
89 x 106<br />
Massief zilveren<br />
18e wij watervat<br />
ONTDEK ONZE CATALOGUS<br />
www.debaveye.be<br />
Kunst en antiekveiling:<br />
12 & 13 juni om 13.30u<br />
Tentoonstelling: zaterdag 8, zondag 9<br />
& maandag 10 juni van 14.00u tot 18.00u<br />
Dim: 117 x 148 cm<br />
114
18 t/m 20-06 Romantiek bij Bernaerts<br />
RICHTPRIJS: € 5.000-6.000<br />
Jan Frans Boeckstuyns (1650-1734), Christuskind<br />
als Salvator Mundi, tweede helft<br />
17e eeuw, staand op schedel en console,<br />
Mechelen, fragment van biechtstoel.<br />
© Bernaerts.<br />
RICHTPRIJS: € 5.000-6.000<br />
Jan Van Beers (1852-1927), Romance<br />
(bij daglicht), olieverf op<br />
doek. © Bernaerts.<br />
In de Classic-veiling van juni richt<br />
veilinghuis Bernaerts de blik op<br />
het verleden. Van schilderijen,<br />
tekeningen, prenten van oude<br />
meesters, over meubelen en antiek<br />
tot een keur aan 19e-eeuwse<br />
schilderijen van romantische<br />
meesters. Uit verscheidene<br />
Belgische privécollecties komen<br />
enkele belangrijke werken en<br />
objecten onder de hamer. Zo<br />
wordt ten eerste een uitzonderlijke<br />
verzameling Russische iconen<br />
gepresenteerd, gevolgd door een<br />
belangrijke en omvangrijke reeks<br />
18e-eeuws zilver. Daarnaast zijn<br />
de romantische meesters in grote<br />
getale vertegenwoordigd, met<br />
onder anderen Eugène Verboeckhoven,<br />
Frans van Severdonck,<br />
Léopold Fissette, Gerard Portielje<br />
en Ferdinand Roybet. Van Michael<br />
Neher wordt een subliem zicht op<br />
het Leuvense stadhuis anno 1857<br />
gepresenteerd en de Antwerpse<br />
Gustave Vanaise neemt ons mee<br />
naar een dramatisch moment<br />
in de woelige late 16e eeuw.<br />
Portretschilders Carolus Tremerie,<br />
Charles Boom en Jan Van Beers<br />
leggen in hun sentimentele werken<br />
het zielenleven van de geportretteerden<br />
bloot. Een romantische<br />
duik in de kunstgeschiedenis<br />
dus, om al warm te lopen voor het<br />
nakende zomerseizoen.<br />
19-06 Ets van Jules De Bruycker bij Flanders Auctions<br />
Een aantal opvallende stukken<br />
in het aanbod van de kunst- en<br />
antiekveiling bij Flanders Auctions<br />
op 19 juni: de uitzonderlijke ets<br />
KULTUR! van Jules De Bruycker,<br />
gedrukt in Londen (richtprijs:<br />
€ 2.000-3.000), en een opgezette<br />
lynx met alle correcte CITESdocumentatie<br />
(richtprijs: € 800-<br />
1.200). Verder een grote collectie<br />
meubelen uit de 19e eeuw, maar<br />
ook een unieke maquette van het<br />
oude Kasteel van Ingelmunster.<br />
RICHTPRIJS: € 2.000-3.000<br />
Jules De Bruycker (1870-1945), KULTUR!, ets<br />
genummerd 12/35. © Flanders Auctions.<br />
RICHTPRIJS: € 800-1.200<br />
Opgezette lynx, met alle CITES-documentatie.<br />
© Flanders Auctions.<br />
21 t/m 22-06 Privécollectie bij Elsen<br />
De veiling op 21 en 22 juni bij<br />
veilinghuis Elsen is exclusief<br />
gereserveerd voor de Harry Dewitcollectie<br />
(1941-2023), die bijzonder<br />
rijk is aan munten en penningen<br />
uit de Zuidelijke Nederlanden, van<br />
de 14e tot de 18e eeuw. Onder de<br />
RICHTPRIJS: € 4.000<br />
Medaillon, La garnison d’Anvers fait allégeance<br />
aux Etats généraux, 1577, Zuidelijke<br />
Nederlanden, origineel gegoten<br />
in lood, diameter: 17,7 cm. © Elsen.<br />
interessante lots is een opmerkelijk<br />
origineel loden medaillon<br />
ter herdenking van de herovering<br />
van de citadel van Antwerpen in<br />
1577. Getraumatiseerd door de<br />
Spaanse furie die de stad in 1576<br />
had geplunderd, vroegen en<br />
kregen de inwoners van Antwerpen,<br />
uit angst dat het in de<br />
citadel gevestigde garnizoen zich<br />
opnieuw tegen de stad zou keren,<br />
in augustus 1577 toestemming van<br />
de Staten-Generaal om de citadel<br />
te ontmantelen. Dit prachtige<br />
medaillon maakt deel uit van een<br />
reeks van zes voorstellingen van de<br />
overgave van de Antwerpse citadel<br />
aan de Staten-Generaal, rond 1580<br />
vervaardigd naar het werk van de<br />
schilder Martin de Vos en gepopulariseerd<br />
door zeven gravures<br />
van de gebroeders Wierix. Dit is<br />
de derde aflevering in de reeks,<br />
waarin de overwinnaars trouw<br />
zweren aan de Staten-Generaal<br />
(richtprijs: € 4.000).<br />
115
Komende veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
22-06<br />
Privécollectie bij DVC Gent<br />
24 t/m 25-06<br />
Een Van Rysselberghe bij Horta<br />
RICHTPRIJS: € 10.000-20.000<br />
Konstantin Gorbatov (1876-1945),<br />
Zicht op Capri, 1931, olieverf op board,<br />
40 x 50 cm. © DVC Gent.<br />
Bij DVC Gent vindt op 22 juni<br />
de zomerveiling plaats met deel<br />
één van de collectie Russische en<br />
Oekraïense kunst Lah-Van Lach.<br />
Deze verzameling is over vele<br />
decennia opgebouwd met een<br />
duidelijk oog voor het esthetische<br />
en enkele ronkende namen uit de<br />
post-impressionistische en avantgardebewegingen.<br />
Met ca. 110<br />
werken op papier, canvas, board<br />
en paneel is dit een buitenkans<br />
voor verzamelaars en liefhebbers.<br />
RICHTPRIJS:<br />
€ 8.000-12.000<br />
Théo Van Rysselberghe, Portrait<br />
présumé de Monsieur<br />
Dewinter, 1883, olieverf op<br />
doek, gesigneerd en gedateerd,<br />
105 x 85 cm. © Horta.<br />
RICHTPRIJS: € 8.000-10.000<br />
Jean-Michel Folon, L’avenir, 1971, aquarel op<br />
papier, gesigneerd en gedateerd,<br />
39 x 52 cm. © Horta.<br />
25-06<br />
Varia bij Millon Belgique<br />
Vlaamse school, 17e eeuw, olieverf op koper.<br />
© Millon Belgique.<br />
Millon Belgique<br />
houdt op 25 juni een<br />
zeer gevarieerde<br />
veiling. Er worden<br />
schilderijen en kunstvoorwerpen<br />
verkocht.<br />
In het aanbod: oude<br />
schilderijen, klassieke<br />
kunstvoorwerpen,<br />
zilverwerk, decoratieve<br />
kunst, moderne<br />
kunst en hedendaagse<br />
kunst.<br />
Tot de hoogtepunten van de<br />
maandelijkse catalogusverkoop<br />
op 24 en 25 juni bij Horta behoren<br />
onder andere Le repas du<br />
Roi, een vroeg 17e-eeuws olieverf<br />
op paneel toegeschreven aan<br />
Frans Francken II (richtprijs:<br />
€ 15.000-20.000), en een 17eeeuwse<br />
Nature morte à la table<br />
dressée toegeschreven aan<br />
Jacob van Es (richtprijs:<br />
€ 10.000-15.000). Tot de werken<br />
uit de 19e en 20e eeuw behoort<br />
een belangrijk olieverfschilderij<br />
op doek, Portrait présumé de<br />
Monsieur Dewinter, gesigneerd en<br />
gedateerd ‘Théo Van Rysselberghe<br />
83’ (richtprijs: € 8.000-12.000). Een<br />
lot van vier prenten door Alphonse<br />
Mucha, Les Arts, prints op satijn,<br />
is geschat op € 6.000-8.000. La<br />
Fenaison van Constant Permeke<br />
wordt geschat op € 8.000-12.000.<br />
Hedendaagse kunst omvat werken<br />
van Olivier Strebelle, Salvador Dalí<br />
en Jean-Michel Folon. Juwelen<br />
omvatten een Rolex Oyster Perpetual<br />
Date, geschat op € 13.000-<br />
14.000, en een collectie van twintig<br />
zakhorloges.<br />
25-06 The Male Form bij Bonhams Cornette<br />
RICHTPRIJS: € 12.000-18.000<br />
Auguste Rodin, Torse masculin dit<br />
aussi torse no 748, ca. 1880-1885, brons<br />
met bruin patina, oplage 12 ex.<br />
© Bonhams Cornette.<br />
RICHTPRIJS: € 5.000-7.000<br />
Youssef Nabil, Pierre et Gilles, Parijs<br />
2000, ed. 1/10, handgeschilderde foto.<br />
© Bonhams Cornette.<br />
The Male Form, een veiling rond<br />
het thema van het mannelijk<br />
lichaam georganiseerd door Bonhams,<br />
komt eindelijk naar Brussel<br />
na succesvolle veilingen rond dit<br />
thema in Londen in 2021, New<br />
York in 2022 en Parijs in 2023. Het<br />
doel van de veiling blijft hetzelfde:<br />
een markt uitdagen die altijd de<br />
voorkeur heeft gegeven aan de<br />
representatie van vrouwen door<br />
de mannelijke blik in plaats van<br />
andersom. Bonhams Cornette<br />
de Saint Cyr zet zo de mannelijke<br />
representatie in de kunst in de<br />
schijnwerpers. Hoogtepunten<br />
van de veiling zijn: Torse masculin<br />
dit aussi torse no 748 van Auguste<br />
Rodin (richtprijs: € 12.000-18.000),<br />
Pierre et Gilles, Paris 2000 van<br />
Youssef Nabil (richtprijs: € 5.000-<br />
7.000), Untitled (paneel 6 uit Sex<br />
in the Shed), 1975 van Tom of Finland<br />
(richtprijs: € 15.000-25.000).<br />
116
27 t/m 29-06 Herontdekte Ensor bij Arenberg Auctions<br />
Van 27 t/m 29 juni wordt een rijke en diverse selectie<br />
van oude en moderne prenten en tekeningen,<br />
stereofoto’s, erotica, Aziatica en meer aangeboden<br />
bij Arenberg Auctions. Topstukken zijn onder meer<br />
een herontdekt geschilderd stilleven van James<br />
Ensor, een verzameling verfijnde miniaturen op<br />
ivoor naar tekeningen in de collectie van de Prins<br />
de Ligne en een prestigieus heraldisch handschrift<br />
van de Grote Raad van Mechelen door de zusters<br />
van de Abdij van Maredret.<br />
RICHTPRIJS: € 10.000-12.000<br />
James Ensor (1860-1949), Vaas met<br />
bloemen, 1940, olieverf op doek,<br />
18,9 x 12,4 cm. © Arenberg Auctions.<br />
RICHTPRIJS: € 3.000-4.000<br />
Negen miniaturen op ivoor naar tekeningen<br />
in de collectie van de Prins de Ligne, 18e<br />
eeuw, 8,5 x 5,5 cm. © Arenberg Auctions.<br />
02 t/m 03-07 Zeldzame Guandi bij Rob Michiels<br />
Voor de zomerveiling organiseert<br />
Rob Michiels Auctions ook ditmaal<br />
een tweedaagse veiling met<br />
een groot aanbod aan Aziatische,<br />
Europese en Gandhara-kunst. Ze<br />
biedt een unieke collectie diverse<br />
Chinese bronzen objecten, een<br />
ruim aanbod snuifflessen en een<br />
gevarieerde collectie Chinees<br />
porselein aan. De veiling vindt<br />
plaats op 2 en 3 juli in Brugge en<br />
kan ook online gevolgd worden<br />
via de partnerplatforms van Rob<br />
Michiels Auctions. RICHTPRIJS: € 5.000-10.000<br />
RICHTPRIJS: € 40.000-80.000<br />
Een uiterst zeldzaam Chinees verguld bronzen<br />
beeld van Guandi, Ming-periode. © Rob<br />
Michiels Auctions.<br />
Een zeldzame Chinese blauwwitte lantaarnvormige vaas met<br />
figuren in een landschap en kalligrafie, Shunzhi – vroege<br />
Kangxi-periode. © Rob Michiels Auctions.<br />
21-07 Belgische kunst bij MJV Soudant<br />
RICHTPRIJS:<br />
€ 15.000-20.000<br />
René Magritte, Aan<br />
meneer en mevrouw<br />
Emile Langui ..., 1957 (?),<br />
pentekening op papier.<br />
© MJV Soudant.<br />
RICHTPRIJS:<br />
€ 2.000-3.000<br />
Jo Delahaut, Compositie.<br />
© MJV Soudant.<br />
Het is een traditie geworden<br />
dat veilinghuis MJV Soudant<br />
op 21 juli in Gerpinnes een<br />
veiling houdt die uitsluitend<br />
gewijd is aan Belgische<br />
kunst. Dit jaar worden onder<br />
andere werken aangeboden<br />
van Jo Delahaut, René<br />
Magritte en Taf Wallet.<br />
117
Auction calendar june—august <strong>2024</strong><br />
Belgium<br />
MAY<br />
26-2 Salle de ventes Rops<br />
Art et antiquités ONLINE<br />
JUNE<br />
1 De Vuyst<br />
Deweer Gallery Estate<br />
LOKEREN<br />
3 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
3 Salle de ventes Uccle<br />
Saint-Job<br />
Antiquités BRUXELLES<br />
3 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
4 Berg van Barmhartigheid<br />
Juwelen en numismatiek<br />
BRUSSEL<br />
8 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
8 Damien Voglaire<br />
Art moderne et contemporain<br />
BRUXELLES<br />
9 Antenor Auction<br />
Paintings, furniture and<br />
works of art from Antiquity to<br />
contemporary BRUXELLES<br />
10 Antenor Auction<br />
Luxe II: Jewels, watches and<br />
bags BRUXELLES<br />
10 Amberes<br />
Kunst en antiek ANTWERPEN<br />
10 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
10 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
10 Haynault<br />
Tableaux, Mobilier et Objets<br />
d'art BRUXELLES<br />
11 Berg van Barmhartigheid<br />
Fietsen, meubilair,<br />
verzamelobjecten en juwelen<br />
BRUSSEL<br />
11-18 Bonhams-Cornette de<br />
Saint Cyr<br />
The No Reserve Sale -<br />
Europe Online ONLINE<br />
12 Hôtel des ventes Mosan<br />
Art et antiquités LIÈGE<br />
12 Hôtel des ventes Mosan<br />
Vente bourgeoise LIÈGE<br />
12-13 Debaveye<br />
Kunst en antiek HARELBEKE<br />
13-24 Bernaerts<br />
Classic. Timed Online ONLINE<br />
15 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
15-16 Maison Jules<br />
Kunst en antiek en vintage<br />
GENT<br />
16 MJV Soudant<br />
Objets d'art et collection<br />
vases Boch Keramis ONLINE<br />
16 Millon Belgique<br />
Bandes dessinées BRUXELLES<br />
17 Salle de ventes Uccle<br />
Saint-Job<br />
Verreries BRUXELLES<br />
17 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
17 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
17 Bonhams-Cornette de<br />
Saint Cyr<br />
Contemporary Art BRUXELLES<br />
17-18 Galerie Moderne<br />
Art et antiquités BRUXELLES<br />
18-19 Vanderkindere<br />
Art et antiquités BRUXELLES<br />
18-19 Galerie Athena<br />
Kunst en antiek BRUSSEL<br />
18-20 Bernaerts<br />
Classic. ANTWERPEN<br />
18-24 Bonhams-Cornette de<br />
Saint Cyr<br />
Belgian & Contemporary Art<br />
Online ONLINE<br />
19 Flanders Auctions<br />
Kunst, antiek en design<br />
WINGENE<br />
20-21 Coronari Auctions<br />
The Castle Sale NAZARETH<br />
20-22 Sylvie's Wine Auctions<br />
Midzomerveiling wijn<br />
ANTWERPEN<br />
21-22 Jean Elsen & ses Fils<br />
Collection Harry Dewit<br />
BRUXELLES<br />
22 DVC Gent<br />
Collectie Russische en<br />
Oekraïense schilderkunst<br />
GENT<br />
22 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
23 DVC Gent<br />
Kunst en antiek GENT<br />
23 MonsAntic<br />
Art et antiquités MONS<br />
24 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
24 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
24 Ventes Elysée<br />
Art et antiquités<br />
GRIVEGNÉE-LIÈGE<br />
24-25 Horta<br />
Art et antiquités BRUXELLES<br />
25 Ventes Elysée<br />
Art et antiquités ONLINE<br />
25 Bonhams-Cornette de<br />
Saint Cyr<br />
The Male Form BRUXELLES<br />
25 Salle de ventes du<br />
Béguinage<br />
Art et antiquités BRUXELLES<br />
25 Millon Belgique<br />
Tableaux & Objets d'Art<br />
BRUXELLES<br />
25 Louiza Auctions<br />
Art moderne et contemporain<br />
BRUXELLES<br />
25-26 Jordaens<br />
Kunst en antiek MORTSEL<br />
27-29 Arenberg Auctions<br />
Boeken, prenten, tekeningen<br />
en schilderijen BRUSSEL<br />
29 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
29 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
JULY<br />
1 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
1 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
2-3 Rob Michiels Auctions<br />
Aziatische, Europese en<br />
Gandare kunst BRUGGE<br />
6 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
8 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
8 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
13 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
15 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
20 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
21 MJV Soudant<br />
Vente d'art belge GERPINNES<br />
22 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
27 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
29 Amberes<br />
Burgerveiling ANTWERPEN<br />
29-4 Salle de ventes Rops<br />
Art et antiquités ONLINE<br />
AUGUST<br />
3 Cnock<br />
Juwelen KNOKKE<br />
3 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
4 Cnock<br />
Kunst en antiek KNOKKE<br />
5 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
10 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
12 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
17 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
19 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
24 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
26 Veilinghuis Pictura<br />
Inboedel, kunst en antiek<br />
GENT<br />
26 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Vente aux enchères judiciaire<br />
BRUXELLES<br />
26 Ventes Elysée<br />
Art et antiquités GRIVEGNÉE-<br />
LIÈGE<br />
27 Ventes Elysée<br />
Art et antiquités ONLINE<br />
27-28 Jordaens<br />
Kunst en antiek MORTSEL<br />
Netherlands<br />
MAY<br />
27-3 Venduehuis Den Haag<br />
Vendue Next Door Part 1<br />
ONLINE<br />
27-4 Venduehuis Den Haag<br />
Vendue Next Door Part 2<br />
Premium ONLINE<br />
JUNE<br />
3 Veilinghuis Bouwman<br />
Speelgoed ONLINE<br />
3-10 Veilinghuis Korendijk<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
4-6 Veilinghuis De Jager<br />
Kunst, antiek, juwelen en<br />
aziatica GOES<br />
8-10 Venduehuis Dickhaut<br />
Kunst, antiek, juwelen en<br />
design ONLINE<br />
10 ADAMS Amsterdam<br />
Auctions<br />
Kunst en antiek AMSTERDAM<br />
10-24 Venduehuis Den Haag<br />
Summer Auctions: Exclusive<br />
Jewellery ONLINE<br />
10-25 Venduehuis Den Haag<br />
Summer Auctions: Exclusive<br />
Silver ONLINE<br />
10-26 Venduehuis Den Haag<br />
Summer Auctions: Arts of the<br />
East: Asian Ceramics & Works<br />
of Art ONLINE<br />
10-27 Venduehuis Den Haag<br />
Summer Auctions: Home &<br />
Interiors ONLINE<br />
11 ADAMS Amsterdam<br />
Auctions<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
17 Zuydwal Veilingen<br />
Schilderijen, bronzen,<br />
Chinees porselein, design en<br />
exclusieve handtassen HUIZEN<br />
17-19 Veilinghuis Onder de<br />
Boompjes<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
17-19 Veilinghuis Klinkhamer<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
17-21 Zwiggelaar Auctions<br />
Boeken, prenten, tekeningen<br />
etc. AMSTERDAM<br />
18-20 Oprechte Veiling<br />
Haarlem<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
24 AAG Auctioneers<br />
Classic to Contemporary Art<br />
AMSTERDAM<br />
24-28 Korst van der Hoeff<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
24-28 Derksen Veilingbedrijf<br />
Kunst en antiek ARNHEM<br />
24-1 Venduehuis Den Haag<br />
Vendue Next Door Part 1<br />
ONLINE<br />
24-2 Venduehuis Den Haag<br />
Vendue Next Door Part 2<br />
Premium ONLINE<br />
25-26 Veilinghuis Omnia<br />
Kunst en antiek KOLMHAM/<br />
HOOGEZAND<br />
26-27 Vendu Rotterdam<br />
Algemene veiling ROTTERDAM<br />
28 Schulman<br />
Bankbiljetten en munten<br />
AMSTERDAM<br />
29 Van Sabben Auctions<br />
Poster Auction 63 HOORN<br />
29 Schulman<br />
Bankbiljetten en munten<br />
ONLINE<br />
29 Derksen Veilingbedrijf<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
30 Veilinghuis Peerdeman<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
JULY<br />
1-4 Van Spengen<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
4-6 Twents Veilinghuis<br />
Kunst en antiek ENSCHEDE<br />
8 Vendu Rotterdam<br />
Juwelen en horloges<br />
ROTTERDAM<br />
AUGUST<br />
26-4 Venduehuis Den Haag<br />
Vendue Next Door Part<br />
3 Special: modelbouw &<br />
miniaturen ONLINE<br />
28-29 Vendu Rotterdam<br />
Algemene veiling ROTTERDAM<br />
Luxembourg<br />
JUNE<br />
8 Lux Auction<br />
Montres d'exception<br />
LUXEMBOURG<br />
22 Goldfield Auctions<br />
Luxembourg<br />
Arts et antiquités LUXEMBOURG<br />
118
Fair calendar<br />
june—august <strong>2024</strong><br />
Belgium<br />
Denmark<br />
Monaco<br />
Switzerland<br />
United Kingdom<br />
JUNE<br />
AUGUST<br />
AUGUST<br />
JUNE<br />
JUNE<br />
2-7 Antwerp Design Week<br />
Antwerpen<br />
5-9 Civilisations<br />
Brussel<br />
20-22 Egmont Art Days<br />
Brussel<br />
29-1/9 Enter Art Fair<br />
Copenhagen<br />
France<br />
JUNE<br />
23-25 art3f Monaco<br />
Monaco<br />
Scotland<br />
JUNE<br />
10-16 VOLTA Basel<br />
Basel<br />
11-16 Photo Basel<br />
Basel<br />
10-19 Liste Art Basel<br />
Basel<br />
26-2/7 The Treasure House<br />
Fair<br />
London<br />
28-5/7 London Art Week<br />
London<br />
AUGUST<br />
10-18 Knokke Art Fair<br />
Knokke<br />
6-13 Printemps Asiatique<br />
Paris<br />
AUGUST<br />
30-1/9 Art-o-rama<br />
Marseille<br />
30-1/9 Paréidolie<br />
Marseille<br />
7-23 Glasgow Contemporary<br />
Art Fair<br />
Glasgow<br />
Spain<br />
JUNE<br />
26-30 Can Art Fair <strong>2024</strong><br />
Ibiza<br />
13-16 Art Basel<br />
Basel<br />
The Netherlands<br />
JUNE<br />
7-9 Het Juweel<br />
Driebergen<br />
collect<br />
Chsée de St-Job n° 638 - 1180 Bxl Tel : 02/372 92 19 - info@sdvu.be<br />
V.Introini<br />
Chéri Samba<br />
L.Sabattini<br />
Dim : 80 x 100 cm<br />
€ 49,50<br />
voor 9 nummers<br />
of € 20 digitaal<br />
Sam Francis<br />
Een jaar lang leesplezier!<br />
www.collectaaa.be<br />
Alain Richard<br />
119
Koninklijke Belgisch – Luxemburgse<br />
kamer van veilingzalen<br />
Veilingmeesters-Taxateurs, Makelaars en Deskundigen V.z.w. Opgericht In 1936<br />
Louizalaan 500, 1000 Brussel<br />
Tel. 0475-62 71 85<br />
Fax 02-741 60 70<br />
www.auctions-in-belgium.be<br />
info@auctions-in-belgium.be<br />
Uittreksel ledenlijst (Volledige lijst gratis verkrijgbaar op secretariaat hierboven)<br />
ANTWERPEN<br />
Amberes b.v.b.a<br />
(Dir. Rik Dupain - Marc<br />
Royer)<br />
Terninckstraat 6-8-10, 2000<br />
Antwerpen<br />
T.03/226.99.69 F.03/227.03.89<br />
www.amberes.be.<br />
Gecatalogeerde kunstveilingen,<br />
schattingen voor nalatenschappen<br />
en verzekering.<br />
Geïllustreerde catalogus.<br />
Wekelijkse burgerveilingen.<br />
Meer dan 35.000 loten<br />
toegewezen per jaar.<br />
Bernaerts Kunstveilingen<br />
(Dir. Ch. & P. Bernaerts)<br />
Verlatstraat 16-22, 2000<br />
Antwerpen<br />
T.03/248.19.21<br />
info@bernaerts.be<br />
www.bernaerts.be<br />
Oude, romantische &<br />
moderne meesters. Antiek,<br />
toegepaste kunsten, design,<br />
werk op papier. Live & online<br />
Expertises voor verdeling en<br />
verzekering.<br />
Campo & Campo<br />
(Dir. Guy Campo)<br />
Grote Steenweg 19-21, 2600<br />
Berchem<br />
T.03/218.47.77<br />
F.03/218.53.63<br />
guy@campocampo.be<br />
www.campocampo.be<br />
Vijf gecatalogeerde kunsten<br />
antiekveilingen, schilderijen,<br />
grafiek, beeldhouwwerken,<br />
kunst, meubelen,<br />
porselein, zilverwerk, tapijten,<br />
wijn e.a.<br />
DVC<br />
(Dir. D. Van Cappel)<br />
Ellermanstraat 36-38, 2060<br />
Antwerpen<br />
T.03/232.36.64<br />
F.03/234.22.14<br />
dvc@dvc.be<br />
www.dvc.be<br />
Gecatalogiseerde kunst- en<br />
antiekveilingen schattingen<br />
en expertises van nalatenschappen<br />
en verzekeringen.<br />
Jordaens N.V.<br />
(Dir. Rik Martens)<br />
Drabstraat 74, 2640 Mortsel<br />
T.03/449.44.30<br />
info@jordaens.eu<br />
www.jordaens.eu<br />
Openbare verkopingen van<br />
kunst, antiek, juwelen, wijn,<br />
collecties en inboedels.<br />
Taxatie voor verdeling en<br />
verzekering.<br />
BRUSSEL<br />
Arenberg Auctions<br />
(Dir. Henri Godts)<br />
Wolstraat 19 bus 2 - 1000<br />
Brussel<br />
T. 02-5441055<br />
info@arenbergauctions.com<br />
www.arenbergauctions.com<br />
Veilingen van zeldzame<br />
atlassen, boeken, prenten<br />
en tekeningen. Ook gehele<br />
bibliotheken, archieven en<br />
zeldzame manuscripten.<br />
Haynault Kunstveilingen<br />
(Dir. Rodolphe de<br />
Maleingreau d’Hembise)<br />
Stallestraat 9, 1180 Ukkel<br />
T.02/842.42.43<br />
info@haynault.be<br />
www.haynault.be<br />
Negen gespecialiseerde veilingen<br />
per jaar: juwelen, goud<br />
en zilverwerk (3x); munten<br />
penningen, verzamelingen<br />
en historische souvenirs (2x);<br />
schilderijen, kunstwerken uit<br />
Europa en Azië (4x).<br />
Lempertz 1798<br />
(Dir. Emilie Jolly)<br />
Grote Hertstraat 6,<br />
1000 Brussel<br />
T.02/514.05.86<br />
brussel@lempertz.com<br />
www.lempertz.com<br />
Schattingen en expertises<br />
van maandag tot vrijdag<br />
van 9:00 – 13:00 uur en van<br />
14:00 uur -17:00 uur.<br />
Hôtel de Ventes Horta<br />
(Dir. Dominique de Villegas)<br />
Roodebeeklaan 70/74, 1030<br />
Schaarbeek<br />
T.02/741.60.60<br />
F.02/741.60.70<br />
info@horta.be<br />
www.horta.be<br />
Maandelijkse gecatalogiseerde<br />
verkoop van antiek,<br />
kunst, juwelen en wijn.<br />
BA Auctions<br />
(Dir. Ph Serck)<br />
Ernest Allardstraat 7-9<br />
Zijstraat Zavel, 1000 Brussel<br />
T.02/511.53.24<br />
F. 02/503.62.10<br />
info@ba-auctions.com<br />
www.ba-auctions.com<br />
Verkoop van kunst en antiek.<br />
Specialist in klassieke en<br />
moderne Belgische kunst.<br />
Galerie Moderne<br />
(Dir. David & Jérôme Devadder)<br />
Parnassusstraat 3, 1050 Elsene<br />
T.02/511.54.15<br />
F.02/511.99.40<br />
info@galeriemoderne.be<br />
www.galeriemoderne.be<br />
Elf maandelijkse gecatalogiseerde<br />
verkopen.<br />
HENEGOUWEN<br />
Monsantic<br />
(Dir. Daniel Otten)<br />
Rue Grande 193b, 7020 Mons<br />
T.065/73.94.00<br />
F.065/73.94.09<br />
otten@monsantic.com<br />
www.monsantic.com<br />
Openbare gecatalogiseerde<br />
verkoop. Taxaties op woensdag,<br />
zaterdag of op afspraak.<br />
Gratis vervoer bij u thuis.<br />
LUIK<br />
Hôtel des Ventes Elysée<br />
(Dir. José & Ch. Fairon)<br />
Boulevard Cuivre et Zinc 28,<br />
4000 Luik<br />
T.04/221.09.09<br />
F. 04/221.15.05<br />
info@ventes-elysee.be<br />
www.ventes-elysee.be<br />
Maandelijkse openbare<br />
verkoop van antiek en<br />
kunstvoorwerpen, vintage,<br />
lederwaren, juwelen. Taxaties<br />
en ontvangst van maandag<br />
tot vrijdag van 9 tot 12 uur en<br />
van 13 tot 17 uur. Gesloten op<br />
woensdag.<br />
Légia Auction<br />
Rue de Cras-Avernas 12, 4280<br />
Hannut<br />
T. 019/63.55.59<br />
0495/87.99.01 (Bruno de<br />
Wasseige) - 0475/27.73.87<br />
(Vincent de Lange)<br />
contact@legia-auction.com<br />
www.legia-auction.com<br />
Openbare verkoop van kunst<br />
en antiek, tapijten, meubels,<br />
juwelen, schilderijen,<br />
Aziatische kunst.<br />
Gratis taxaties op afspraak.<br />
Librairie LHomme<br />
(Dir. David Lhomme)<br />
Rue des Carmes 9, 4000 Luik<br />
T.04/221.39.79<br />
F.04/222.24.19<br />
librairie@michel-lhomme.com<br />
www.michel-lhomme.com<br />
Kwaliteits antieke en<br />
moderne boeken, prenten,<br />
schilderijen, curiosa.<br />
Hôtel des Ventes Legros<br />
(Dir. Benoît Legros)<br />
Rue Peltzer de Clermont 41,<br />
4800 Verviers<br />
T. 087/33.01.00<br />
F.087.30.19.00<br />
benoit.legros@euronet.be<br />
www.venteslegros.com<br />
Regelmatige verkoop van<br />
antiek en kunstwerken.<br />
Hôtel des Ventes Mosan<br />
(Dir. Maxence Nagant de<br />
Deuxchaisnes)<br />
Rue du Nord belge 9, 4020<br />
Luik<br />
T.04/344.91.70 - F.04/341.39.19<br />
www.hvm.be<br />
Gratis taxaties elke vrijdag<br />
van 9u tot 12u30 en van 14u<br />
tot 18u.<br />
NAMEN<br />
Salle de Ventes Rops<br />
(Dir. B. de Sauvage)<br />
Avenue d’Ecolys 2, 5020<br />
Namen<br />
T.081/74.99.88<br />
F.081/74.99.86<br />
www.rops.be<br />
www.rops-online.be<br />
Maandelijkse openbare<br />
verkoop van antiek en<br />
burgerveiling. Gratis taxaties<br />
aan huis op afspraak of in<br />
het veilinghuis elke dag<br />
van 9 tot 12 uur, behalve op<br />
maandag en donderdag.<br />
OOST-VLAANDEREN<br />
Coronari<br />
(Dir. Tim De Doncker)<br />
Steenweg 144/A, 9810<br />
Nazareth<br />
T. 09/3123240<br />
info@coronariauctions.com<br />
www.coronariauctions.com<br />
Coronari Auctions organiseert<br />
vier internationale kunst- en<br />
antiekveilingen per jaar.<br />
Gespecialiseerd in Europese,<br />
Aziatische en Islamitische<br />
kunst, met bijzondere aandacht<br />
voor Chinees porselein,<br />
oude meesters en schilderijen<br />
uit de 19e en 20e eeuw.<br />
Grote internationale uitstraling.<br />
Wetenschappelijke<br />
expertise. Schattingen,<br />
onderzoek, advies.<br />
DVC<br />
(Dir. D. Van Cappel)<br />
Zandlopersstraat 10, 9030<br />
Mariakerke<br />
Ook in Antwerpen<br />
T.09/224.14.40<br />
dvc@dvc.be<br />
www.dvc.be<br />
Gecatalogiseerde kunst- en<br />
antiekveilingen. Schattingen<br />
en expertises voor nalatenschappen<br />
en verzekeringen.<br />
Galerie en Veilingzaal<br />
Pictura b.v.b.a.<br />
Brusselsesteenweg 656, 9050<br />
Gentbrugge<br />
T.0475/74.49.25<br />
henk.vervondel@telenet.be<br />
www.pictura.be<br />
Loeckx auctioneers<br />
(Dir. Cécile La Pipe,<br />
Peter en Natan Loeckx)<br />
Ingelandgat 4, 9000 Gent<br />
T.09/223.37.93<br />
F.09/233.76.71<br />
info@loeckx.be<br />
www.loeckx.be<br />
International art & antiques<br />
auctions. Expertises.<br />
De Vuyst<br />
(Dir. Guy De Vuyst &<br />
Pascale Philips)<br />
Kerkstraat 22-54, 9160<br />
Lokeren<br />
T.09/348.54.40<br />
F.09/348.92.18<br />
www.de-vuyst.com<br />
info@de-vuyst.com<br />
Internationale veilingen<br />
en tentoonstellingen van<br />
17e eeuw tot hedendaagse<br />
kunst.<br />
Schattingen en expertises<br />
van nalatenschappen en verzekeringen.<br />
WAALS-BRABANT<br />
Salle de Ventes du<br />
Beguinage s.p.r.l.<br />
(Olivier Bolens - David Libotte)<br />
Avenue Vésale 11, 1300 Wavre<br />
T.02/218.17.42<br />
T. 01/0454944<br />
F.02/218.86.50<br />
info@svbeguinage.com www.<br />
salledeventesdubeguinage.<br />
be<br />
Online via Drouot digital.<br />
WEST-VLAANDEREN<br />
Carlo Bonte Auctions<br />
Kardinaal Mercierstraat 20,<br />
8000 Brugge<br />
info@carlobonte.be<br />
www.carlobonte.be<br />
T.050 33 23 55<br />
Internationale online.<br />
Kunst- en antiekveilingen,<br />
Asian art, western art,<br />
antiques, design.<br />
Advies bij verkoop, expertise,<br />
schattingen.<br />
Van de Wiele Auctions<br />
Groeninge 34, 8000 Brugge<br />
T.050 49 07 69<br />
auctions.vandewiele@proximus.be<br />
www.vdw-auctions.com<br />
Zeldzame drukken en handschriften,<br />
oude kaarten, atlassen,<br />
grafiek en schilderijen.<br />
Schattingen voor verzekeringen<br />
en nalatenschap.<br />
120
Aanbevolen<br />
adressen<br />
Zoekers<br />
Art Handling<br />
ART ON THE MOVE<br />
Henri-Joseph Genessestraat 1, 1070<br />
BrusselTél. : 02 333 2411<br />
georges.merz@art-onthemove.be &<br />
stephane.merz@art-onthemove.be<br />
Gespecialiseerde en inclusieve dienstverlening:<br />
voor, gedurende en na<br />
het transport. Ophangen/hangen,<br />
bescherming & verpakking, beveiligde<br />
opslag, verzekering, nationaal &<br />
internationaal transport/verzending,<br />
douaneformaliteiten, enz...<br />
www.art-onthemove.be<br />
Boeken<br />
ERIK TONEN BOOKS<br />
ANTWERPEN<br />
Museum<br />
MEM – MUSEUM VAN EROTIEK<br />
EN MYTHOLOGIE<br />
Dit museum in een mooi huis van de<br />
Zavel geeft een historisch overzicht van<br />
de erotische kunst in de loop der tijden<br />
sinds de oudheid tot hedendaags.<br />
Deze private collectie, toont zeldzame<br />
voorwerpen van allerlei aard : ivoren,<br />
schilderijen, skulpturen, griekse<br />
en romeinse antikwiteiten, japanse<br />
etsen, tekeningen , litho’s, werken van<br />
Belgische artiesten en andere curiosa.<br />
Sint-Annastraat, 32 (Zavel) Brussel<br />
T: +32(0)2/514.03.53<br />
E-Mail : info@m-e-m.be<br />
www.m-e-m.be<br />
Gezocht<br />
Ik ben op zoek naar schilderijen en<br />
tekeningen van de Belgische kunstenaar<br />
Guillaume van Strydonck (1861-<br />
1937) voor aankoop, maar ook voor<br />
uitwisseling van gegevens over de<br />
kunstenaar en zijn schilderijen. Graag<br />
contact opnemen met Luc De Wilder,<br />
voorzitter heemkundekring Machelen.<br />
0499/46.23.52 of<br />
luc.de.wilder1@telenet.be<br />
Guy Poelvoorde zoekt schilderijen van<br />
Brugse schilders (o.a. Reckelbus), de<br />
Ierse School (o.a. Ballagh, O’Conor),<br />
Paul Permeke, Paul Klein, Gaston<br />
Bogaert, en schilderijen met honden<br />
en paarden.<br />
Tel: 0475/39 34 98 www.guyart.com<br />
Verzamelaar is op zoek naar 17e- en<br />
18e-eeuwse tekeningen of schilderijen<br />
met zeegezichten, veldslagen,<br />
bloemen en stillevens.<br />
Jean Pierre Moerman, 0472/308 106<br />
Kwalitatieve geïllustreerde kunstboeken<br />
over beeldende kunst en toegepaste<br />
kunst. Uitgebreid assortiment<br />
voor kunsthistorici, musea, professionele<br />
antiquairs, galeries en verzamelaars.<br />
Nieuwe of tweedehandse<br />
kunstboeken, bibliofiele uitgaven of<br />
antieke boeken. Bezoek onze website<br />
voor een overzicht van ons aanbod of<br />
stuur ons een e-mail met uw specifieke<br />
wensen:<br />
www.erik-tonen-books.com<br />
Restauratie<br />
RESTAURATIEATELIER TEMPERA<br />
Tempera bvba, Aalst<br />
Aäron Uytterhaegen<br />
Restauratie van schilderijen op doek en<br />
paneel en gepolychromeerde beelden.<br />
Voor vrijblijvende deskundige beoordeling:<br />
tempera@telenet.be of 0494<br />
47 60 32<br />
www.temperarestauratie.be<br />
Verzekeringen<br />
INVICTA ART INSURANCE<br />
Verzekeren ten dienste van de kunst<br />
Eeckman Jean-Pierre<br />
& Eeckman Isabelle<br />
67-69 Bd. Reyerslaan<br />
1030 Brussel<br />
Tel : 02/735 55 92<br />
info@invicta-insurance.be<br />
Musea – Privé collecties –<br />
Tentoonstellingen – Particuliere en<br />
beroepsstichtingen –<br />
verblijven – Transport<br />
www.invicta-art.com<br />
Flessenverzamelaar zoekt 17e-19e<br />
eeuwse glazen wijnflessen, liefst met<br />
glaszegel. Willy Van den Bossche,<br />
wvdbossche@telenet.be of GSM: +32<br />
473 37 24 94. https://www.facebook.<br />
com/profile.php?id=100080201273036<br />
Gezocht: In samenwerking met<br />
Richard Overstreet, Leonor Fini’s<br />
rechtsopvolger en co-auteur van de<br />
Catalogue Raisonné van Leonor Fini’s<br />
olieverfschilderijen, die in 2021 werd<br />
gepubliceerd, zijn we actief op zoek<br />
naar schilderijen die niet in de eerste<br />
versie van dit werk zijn opgenomen<br />
om het te actualiseren. We zijn ook op<br />
zoek naar originele werken (tekeningen<br />
of aquarellen) die tussen 1940 en 1955<br />
werden gemaakt, aangezien verschillende<br />
series die in deze periode werden<br />
geproduceerd ook zullen verschijnen in<br />
het supplement dat momenteel wordt<br />
geschreven. Eigenaren van dergelijke<br />
werken kunnen contact met ons opnemen<br />
via het volgende e-mailadres:<br />
cedric.crlf@gmail.com.<br />
UW ADVERTENTIE HIER<br />
Uw advertentie verschijnt gedurende een<br />
volledig jaar (9 nummers) voor € 340.<br />
Eén plaatsing kost € 45. (prijzen excl. btw).<br />
Inlichtingen: Joris van Glabbeek<br />
09 216 20 24 of collect.net@ips.be<br />
121
LE-Gallery - London & Keerbergen<br />
“Seascape no1”<br />
Roy Lichtenstein, 1964<br />
GRAND CASINO<br />
KNOKKE<br />
23-25 AUGUST<br />
<strong>2024</strong>