29.12.2012 Views

Ithimba lihambele izikole - Durban

Ithimba lihambele izikole - Durban

Ithimba lihambele izikole - Durban

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Ikhasi 2 IZINDABA<br />

20 Januwari – 02 Febhuwari 2012<br />

MAYELANA<br />

NATHI<br />

EZasegagasini Metro<br />

iphephandaba likaMasipala<br />

weTheku elidlulisa izindaba<br />

zentuthuko eThekwini.<br />

Liphinde linike abafundi ithuba<br />

lokuthi bakwazi ukuletha<br />

imibono yabo.<br />

Liphuma njalo emva<br />

kwamasonto amabili<br />

ngoLwesihlanu.<br />

Kushicilelwa amaphephandaba<br />

angu 400 000.<br />

Xhumana nathi:<br />

eZasegagasini Metro, PO Box<br />

5588, <strong>Durban</strong>, 4000<br />

Newsroom: 031 311 4809/<br />

81/84, iFax: 031 3328051<br />

Reception: 031 311 4827<br />

nyathikazit@durban.gov.za<br />

IZISEBENZI<br />

Umhleli: Ntsiki Magwaza<br />

Abahleli bezindaba: Mandla<br />

Nsele and Themba Nyathikazi<br />

Umdidiyeli wezindaba: Mack<br />

Makhathini<br />

Umhleli wamakhasi: Alan<br />

Cooper, Rikesh Maharaj<br />

Ababhali: Nondu Ngcongo,<br />

Romita Hanuman, Themba<br />

Khumalo, Sane Shandu, ,<br />

Sohana Singh, Khaya Sengani,<br />

Gugu Mdlalose, S’celo<br />

Khuzwayo, Vuyolwethu Gwala,<br />

Priah Dass, Noluthando Mkhize<br />

Umthwebuli: Jessie Singh<br />

Abatoliki: Themba Nyathikazi,<br />

Mack Makhathini, Themba<br />

Khumalo, Nondu Ngcongo,<br />

S’celo Khuzwayo, Noluthando<br />

Mkhize<br />

iGraphics: Amith Sewparsad,<br />

Zama Zwane, Zakhe Ntshingila<br />

Igalelo lamakhamera<br />

amasha<br />

SIMPHIWE DLAMINI no<br />

SMANGELE RADEBE<br />

NGENHLOSO yokwehliswa<br />

kwezinga lobugebengu, nezigameko<br />

ezingekho emthethweni<br />

kuMasipala weTheku,<br />

uMnyango weziNhlekelele<br />

nezimo eziphuthumayo usuhlinzeke<br />

ngama khamera<br />

angomahamba nendlwana<br />

ukuze alekelele lawo makhamera<br />

avele esekhona nokuqapha<br />

izindawo, angakwazi<br />

ukufinyelela kuzona.<br />

OyiNhloko eMnyangweni<br />

weziNhlekelele nezimo<br />

eziphuthumayo u Vincent<br />

Ngubane uthe, “UMasipala<br />

weTheku ungowokuqala<br />

ukuba naloluhlobo lwamakhamera.<br />

Uma kwebiwe<br />

amakhebula efayibha, wona<br />

azokwazi ukusiza kakhulu.<br />

Lamakhamera asisize kakhulu<br />

ngamaholide kaKhisimisi<br />

ikakhulukazi ngesikhathi<br />

kunomcimbi i-Patrice Mostepe<br />

Foundation olwandle la<br />

sakwazi ukubhekelela indawo<br />

engu 180 degrees” kusho<br />

uNgubane.<br />

“Lamakhamera ophinde<br />

asisize ekulekeleni amaphoyisa<br />

kaMasipala ekuqapheni<br />

isiminyaminya sezimoto<br />

ikakhulukazi uma amarobhothi<br />

engasebenzi.”<br />

Lamakhamera asebenza<br />

ngendlela efanayo ne’Control<br />

room’. Lekhamera esetshenziswayo<br />

isezingeni eliphezulu<br />

futhi ibuka ingxenye ebanzi.<br />

“Abasebenza ukuqapha<br />

lamakhamera bazisa amaphoyisa<br />

kaMasipala no SAPS<br />

ngakho konke okwenzakalayi<br />

zikhathi zonke” kusho u<br />

Eugene Brussow oyi Senior<br />

Project Technician.<br />

radebesimangele@durban.gov.za<br />

dlaminisimphiwe@durban.gov.za<br />

<strong>Ithimba</strong> <strong>lihambele</strong> <strong>izikole</strong><br />

S’CELO KHUZWAYO no<br />

ROMITA HANUMAN<br />

USUKU lokuqala kuvulwe<br />

<strong>izikole</strong> lube ngolubaluleke<br />

kakhulu kulandela ukuthi<br />

ithimba lezikhulu zikahulumeni<br />

emazingeni ahlukene<br />

<strong>lihambele</strong> <strong>izikole</strong> ezahlukene<br />

ngenhloso yokuyodingida<br />

zonke izinkinga ezibhekene<br />

nezikole.<br />

IMeya uJames Nxumalo<br />

ehambisana nethimba elivela<br />

eMnyangweni wezeMfundo<br />

KwaZulu-Natal ebeliholwa<br />

iNhloko yawo uMnuz<br />

Nkosinathi Sishi, izikhulu<br />

zoMkhandlu nezesiShayamthetho<br />

saKwaZulu-Natal<br />

livakashele <strong>izikole</strong> ezahlukene<br />

ogwini, eningizimu<br />

nasenyakatho yeTheku.<br />

Leli thimba lihlabeke<br />

umxhwele ngesimo elisifice<br />

esikoleni Amagcino Primary<br />

eMgababa, kodwa into eyodwa<br />

ebe yimbi kube ngukuthi<br />

ngosuku lokuqala lokufunda<br />

izincwadi bezingakalethwa<br />

zonke. Khona eMgababa<br />

leli thimba liphinde<br />

labhekisa amabombo<br />

eMcothoyi High. Lesi sikole<br />

asenzanga neze kahle ngonyaka<br />

odlule njengoba<br />

sithole amaphesenti angu-35<br />

nje vo kubafundi abaphase<br />

ibanga leshumi. Izikhulu<br />

zoMnyango wezeMfundo<br />

KwaZulu-Natal ziphoqe<br />

uthishanhloko wakulesi<br />

IZINGOZI ZOMLILO: UMasipala unentshisekelo yokuthi<br />

ugweme izigameko ezifana nalezi ezisesithombeni<br />

SIMPHIWE DLAMINI<br />

UMEYA James Nxumalo,<br />

utshale emphakathini<br />

wangakubo eNtshanga<br />

ngokuxhasa umqhudelwano<br />

wezemidlalo waminyaka<br />

yonke manje osubizwa nge-<br />

James Nxumalo Sport Against<br />

Crime and Drug Abuse<br />

Tournament.<br />

Lo mqhudelwano wezemidlalo<br />

ubuyinhlanganisela<br />

yebhola lezinyawo nezokusubatha<br />

nothathe izinsuku<br />

ezimbili wadonsa izinkumbi<br />

zabantu njengoba inkundla<br />

ibigcwele ichichima.<br />

“Lemidlalo selokhu yaqala<br />

eminyakeni eyisishiyagalombili<br />

kodwa bekuyinto<br />

IMFUNDO PHAMBILI: IPhini lika-Somlomo wesiShayamthetho sesiFundazwe<br />

uMtholephi Mthimkhulu (phakathi) nePhini leMeya yeTheku uNomvuzo Shabalala<br />

bevakashele <strong>izikole</strong> kamuva. Isithombe: ROMITA HANUMAN<br />

sikole nethimba lakhe<br />

labaphathi ukuthi<br />

bahlanganise usomqulu<br />

ocacisa kabanzi ngendlela<br />

abazokwenza ngayo ukushintsha<br />

isimo ngokukhulu<br />

ukushesha.<br />

Lo mkhankaso wokuvakashela<br />

<strong>izikole</strong> uqhubeke kwaze<br />

kwaba ngusuku lwesithathu<br />

<strong>izikole</strong> zivuliwe. <strong>Ithimba</strong><br />

libuye ladlulela eNgonyameni<br />

naseMbumbulu.<br />

USishi ugqugquzele<br />

othisha ukuthi basebenze<br />

encane, kulonyaka nginqume<br />

ukuthi ngifuna ukuphakamisa<br />

izinga lale midlalo ngokuthi<br />

ngixhase ngemali yami<br />

eyizinkulungwane ezingamashumi<br />

amabili zamarandi.<br />

Inhloso enkulu ukulwa nobugebengu<br />

nezidakamizwa<br />

kusetshenziswa ezemidlalo.<br />

Uma abantu abasha behlangene<br />

kanje abalitholi ithuba<br />

lokuphuza nokubhema<br />

izidakamizwa. Simeme abengamele<br />

ibhola i-South African<br />

Football Association<br />

namakilabhi amakhulu<br />

ukuthi eze ezobheka<br />

ithalente,” kusho uNxumalo<br />

obengukaputeni weqembu<br />

lakhe waphinde wafaka<br />

nephenathi.<br />

ngokukhulu ukuzimisela<br />

noma izimo zingavumi.<br />

“Noma kuthiwa isimo sibi<br />

esikoleni sakho kodwa kumele<br />

wenze konke okusemandleni<br />

akho ukuzama ukuthola<br />

okuhle kuleso simo,”<br />

kusho yena. ENwabi High<br />

eNgonyameni kunenkinga<br />

yokutholakala kwamanzi.<br />

IMeya uNxumalo<br />

ithembise ukuthi lolu daba<br />

lozolungiswa. “Kunenkinga<br />

enkulu yamanzi kule ndawo,<br />

kodwa iyalungiswa” kusho<br />

Masiphephe emlilweni<br />

1. Cima umlilo ngokushesha<br />

emuva kokosa inyama ngoba<br />

umoya uyakwazi<br />

ukuwuvuselela umlilo<br />

ongacimisiswanga kahle.<br />

2. Akumele neze ushiye<br />

umlilo wodwa ungagadwe<br />

umuntu, njengokuthi<br />

uwushiye uvutha mese uya<br />

esitolo.<br />

3. Kumele njalo ucime<br />

indilinga yesitofu segesi<br />

ngendlela efanele uma uqeda<br />

ukupheka.<br />

4. Ungalokothi uhambe<br />

nesitofu segesi emotweni<br />

ngoba lokho kunganciphisa<br />

amathuba okuphila uma uba<br />

sengozini.<br />

5. Uma kuqhuma umlilo<br />

ebhodweni elisesitofini<br />

esivuthayo musa ukuzama<br />

ukulisusa kodwa thatha<br />

indwangu emanzi umboze<br />

ngayo ngaphezulu<br />

kwebhodwe lokho<br />

kuyawubulala umlilo.<br />

IKhansela lewadi, uDennis<br />

Shozi uhambe emagameni<br />

kaMeya wathi uma abantu<br />

abasha behlangene kanje<br />

mancane amathuba okwenza<br />

imigilingwane.<br />

“Inkudla le ebekudlalelwa<br />

kuyo izovuselelwa, ngaphezu<br />

kwalokho sesithole isiza<br />

lapho kuzokwakhiwa inkundla<br />

entsha yezemidlalo.<br />

IkwaGasa FC ibhaxabule i-<br />

Tin Town FC kowamanqamu<br />

yahlabana ngemali eyizinkulungwane<br />

eziyisithupha zamarandi,<br />

izindondo nendebe.<br />

Oqokwe njengomdlali<br />

womqhudelwano uGcinani<br />

Mwelase ubonge uMeya<br />

ngokuxhasa lomdlalo”<br />

dlaminisimphiwe@durban.gov.za<br />

uNxumalo.<br />

ENyakatho e-Amatikwe<br />

Primary School, iPhini leMeya,<br />

uNomvuszo Shabalala<br />

uthokozile ngesimo sesikole<br />

wabe esechaza iqhaza<br />

elibanjwa uMasiphala<br />

kwezemfundo.<br />

“Singu Mkhandlu sikhona<br />

ukuzobheka ukuthi yonke<br />

into ihamba kahle yini. Sinogqozi<br />

lokusondela kubantu<br />

base Thekwini. Sifuna<br />

ukuqondisisa lesi simo<br />

nezinhlelo ngendlela.”<br />

6. Uma umlilo ubonakale<br />

usumkhulu kakhulu, zama<br />

ukuvala wonke amawindi<br />

nezicamba ukuze umlilo<br />

ungaphumeli ngaphandle<br />

usalindele izicishamlilo.<br />

Ungalokothi uzame<br />

ukuzicimela ngoba<br />

ungalimala kanzima<br />

kungcono ulahlekelwe<br />

impahla nomuzi kunokuthi<br />

kulahleke umphefumulo.<br />

7. Uma ingubo yakho<br />

itholane nomlilo ungalokothi<br />

ubaleke vele uziphonse<br />

phansi emhlabathini<br />

ugingqike khona umlilo<br />

uzozicimela mese<br />

uphuthuma esibhedlela<br />

uphuze namanzi abandayo<br />

amaningi.<br />

8. Kubalulekile ukuthi<br />

wehlise umoya uma ubiza<br />

abacisha umlilo uchaze kahle<br />

ikheli lakho noma usho<br />

indawo egqamile esudazane<br />

nalapho uhlala khona.<br />

<strong>Ithimba</strong> libe seliphonsa<br />

imibuzo kuthishanhloko<br />

uVela Zulu. Ezinye zezinkinga<br />

ezitholakale kulesi sikole<br />

kube ngukuthi alikho igumbi<br />

labaphathi, amanye amagumbi<br />

okufundela awekho<br />

esimweni esihle kanti futhi<br />

awukho nosilinga.Umsebenzi<br />

ongekho ezingeni elikahle<br />

owenziwa ngenye<br />

yezinkontileka kube ngenye<br />

yezinto ezibonakele kulesi<br />

sikole. “Noma ngabe<br />

ikontileka isinamava aziwayo<br />

kumbe isandakusungulwa,<br />

lokho ngeke savumela ukuthi<br />

yenze umsebenzi obhedayo.”<br />

Udaba lwezokuphepha<br />

kwabafundi labo ludingidwe<br />

kakhulu. Abafundi abaningi<br />

bayathunjwa abanye bashaywe<br />

emahlathini aseduze<br />

nesikole. Abanye abafundi<br />

babuye bashayiswe izimoto<br />

ezisuke zidla amagalani kule<br />

ndawo. Kuphakanyiswe<br />

ukuthi uthishanhloko afake<br />

isicelo sokuthi kufakwe<br />

amabhampu okunciphisa<br />

ijubane emgwaqeni.<br />

IPhini likaSomlomo<br />

weSishayamthetho<br />

uMtholephi Mthimkhulu<br />

ukuhambela <strong>izikole</strong> kuyinto<br />

ebaluleke kakhulu kanti<br />

kumele iqaliswe emazingeni<br />

aphansi. “Senza isisekelo<br />

sekusasa, kanti kumele siqale<br />

khona lapha,” kusho yena<br />

Khuzwayosc@durban.gov.za<br />

hanumanR@durban.gov.za<br />

Njengengxenye kaMasipala yokukhuthaza ezokuphepha, ezempilo nendawo evikelekile,<br />

uthanda ukuqwashisa umphakathi ngalamaphuzu alandelayo.<br />

Qinisekisa ukuthi ushiya<br />

amagama akho aphelele<br />

nezinombolo zocingo kanti<br />

ucingo lwakho kumele<br />

ulugade uma kwenzeka<br />

bekufonela sebeduka.<br />

9. Khumbula umlilo<br />

uyingozi kakhulu ngakho<br />

onga isikhathi<br />

ngokungashayeli inombolo<br />

yamaphoyisa u-10111 neye-<br />

Ambulensi ethi 10177. Lokhu<br />

kumosha isikhathi kungaze<br />

kushone nabantu<br />

kungafanele.<br />

10. Kumele ushayele<br />

lenombolo uma udinga<br />

izicima mlilo ithi-031 361<br />

0000/24/7/365. Le nombolo<br />

kumele igcinwe endaweni<br />

esobala noma uyibhale<br />

ephepheni uyinamathisele<br />

odongweni ekhaya noma<br />

uyigcine<br />

kumakhalekhukhwini ukuze<br />

kube lula ukuyithola.<br />

UMeya ubuyisele akuvunile emphakathini<br />

HALAKASHA: UMeya Nxumalo eshaya ikhona<br />

emqhudelwaneni wakamuva<br />

Isithombe: SIMPHIWE DLAMINI

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!