Ithimba lihambele izikole - Durban
Ithimba lihambele izikole - Durban
Ithimba lihambele izikole - Durban
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ikhasi 2 IZINDABA<br />
20 Januwari – 02 Febhuwari 2012<br />
MAYELANA<br />
NATHI<br />
EZasegagasini Metro<br />
iphephandaba likaMasipala<br />
weTheku elidlulisa izindaba<br />
zentuthuko eThekwini.<br />
Liphinde linike abafundi ithuba<br />
lokuthi bakwazi ukuletha<br />
imibono yabo.<br />
Liphuma njalo emva<br />
kwamasonto amabili<br />
ngoLwesihlanu.<br />
Kushicilelwa amaphephandaba<br />
angu 400 000.<br />
Xhumana nathi:<br />
eZasegagasini Metro, PO Box<br />
5588, <strong>Durban</strong>, 4000<br />
Newsroom: 031 311 4809/<br />
81/84, iFax: 031 3328051<br />
Reception: 031 311 4827<br />
nyathikazit@durban.gov.za<br />
IZISEBENZI<br />
Umhleli: Ntsiki Magwaza<br />
Abahleli bezindaba: Mandla<br />
Nsele and Themba Nyathikazi<br />
Umdidiyeli wezindaba: Mack<br />
Makhathini<br />
Umhleli wamakhasi: Alan<br />
Cooper, Rikesh Maharaj<br />
Ababhali: Nondu Ngcongo,<br />
Romita Hanuman, Themba<br />
Khumalo, Sane Shandu, ,<br />
Sohana Singh, Khaya Sengani,<br />
Gugu Mdlalose, S’celo<br />
Khuzwayo, Vuyolwethu Gwala,<br />
Priah Dass, Noluthando Mkhize<br />
Umthwebuli: Jessie Singh<br />
Abatoliki: Themba Nyathikazi,<br />
Mack Makhathini, Themba<br />
Khumalo, Nondu Ngcongo,<br />
S’celo Khuzwayo, Noluthando<br />
Mkhize<br />
iGraphics: Amith Sewparsad,<br />
Zama Zwane, Zakhe Ntshingila<br />
Igalelo lamakhamera<br />
amasha<br />
SIMPHIWE DLAMINI no<br />
SMANGELE RADEBE<br />
NGENHLOSO yokwehliswa<br />
kwezinga lobugebengu, nezigameko<br />
ezingekho emthethweni<br />
kuMasipala weTheku,<br />
uMnyango weziNhlekelele<br />
nezimo eziphuthumayo usuhlinzeke<br />
ngama khamera<br />
angomahamba nendlwana<br />
ukuze alekelele lawo makhamera<br />
avele esekhona nokuqapha<br />
izindawo, angakwazi<br />
ukufinyelela kuzona.<br />
OyiNhloko eMnyangweni<br />
weziNhlekelele nezimo<br />
eziphuthumayo u Vincent<br />
Ngubane uthe, “UMasipala<br />
weTheku ungowokuqala<br />
ukuba naloluhlobo lwamakhamera.<br />
Uma kwebiwe<br />
amakhebula efayibha, wona<br />
azokwazi ukusiza kakhulu.<br />
Lamakhamera asisize kakhulu<br />
ngamaholide kaKhisimisi<br />
ikakhulukazi ngesikhathi<br />
kunomcimbi i-Patrice Mostepe<br />
Foundation olwandle la<br />
sakwazi ukubhekelela indawo<br />
engu 180 degrees” kusho<br />
uNgubane.<br />
“Lamakhamera ophinde<br />
asisize ekulekeleni amaphoyisa<br />
kaMasipala ekuqapheni<br />
isiminyaminya sezimoto<br />
ikakhulukazi uma amarobhothi<br />
engasebenzi.”<br />
Lamakhamera asebenza<br />
ngendlela efanayo ne’Control<br />
room’. Lekhamera esetshenziswayo<br />
isezingeni eliphezulu<br />
futhi ibuka ingxenye ebanzi.<br />
“Abasebenza ukuqapha<br />
lamakhamera bazisa amaphoyisa<br />
kaMasipala no SAPS<br />
ngakho konke okwenzakalayi<br />
zikhathi zonke” kusho u<br />
Eugene Brussow oyi Senior<br />
Project Technician.<br />
radebesimangele@durban.gov.za<br />
dlaminisimphiwe@durban.gov.za<br />
<strong>Ithimba</strong> <strong>lihambele</strong> <strong>izikole</strong><br />
S’CELO KHUZWAYO no<br />
ROMITA HANUMAN<br />
USUKU lokuqala kuvulwe<br />
<strong>izikole</strong> lube ngolubaluleke<br />
kakhulu kulandela ukuthi<br />
ithimba lezikhulu zikahulumeni<br />
emazingeni ahlukene<br />
<strong>lihambele</strong> <strong>izikole</strong> ezahlukene<br />
ngenhloso yokuyodingida<br />
zonke izinkinga ezibhekene<br />
nezikole.<br />
IMeya uJames Nxumalo<br />
ehambisana nethimba elivela<br />
eMnyangweni wezeMfundo<br />
KwaZulu-Natal ebeliholwa<br />
iNhloko yawo uMnuz<br />
Nkosinathi Sishi, izikhulu<br />
zoMkhandlu nezesiShayamthetho<br />
saKwaZulu-Natal<br />
livakashele <strong>izikole</strong> ezahlukene<br />
ogwini, eningizimu<br />
nasenyakatho yeTheku.<br />
Leli thimba lihlabeke<br />
umxhwele ngesimo elisifice<br />
esikoleni Amagcino Primary<br />
eMgababa, kodwa into eyodwa<br />
ebe yimbi kube ngukuthi<br />
ngosuku lokuqala lokufunda<br />
izincwadi bezingakalethwa<br />
zonke. Khona eMgababa<br />
leli thimba liphinde<br />
labhekisa amabombo<br />
eMcothoyi High. Lesi sikole<br />
asenzanga neze kahle ngonyaka<br />
odlule njengoba<br />
sithole amaphesenti angu-35<br />
nje vo kubafundi abaphase<br />
ibanga leshumi. Izikhulu<br />
zoMnyango wezeMfundo<br />
KwaZulu-Natal ziphoqe<br />
uthishanhloko wakulesi<br />
IZINGOZI ZOMLILO: UMasipala unentshisekelo yokuthi<br />
ugweme izigameko ezifana nalezi ezisesithombeni<br />
SIMPHIWE DLAMINI<br />
UMEYA James Nxumalo,<br />
utshale emphakathini<br />
wangakubo eNtshanga<br />
ngokuxhasa umqhudelwano<br />
wezemidlalo waminyaka<br />
yonke manje osubizwa nge-<br />
James Nxumalo Sport Against<br />
Crime and Drug Abuse<br />
Tournament.<br />
Lo mqhudelwano wezemidlalo<br />
ubuyinhlanganisela<br />
yebhola lezinyawo nezokusubatha<br />
nothathe izinsuku<br />
ezimbili wadonsa izinkumbi<br />
zabantu njengoba inkundla<br />
ibigcwele ichichima.<br />
“Lemidlalo selokhu yaqala<br />
eminyakeni eyisishiyagalombili<br />
kodwa bekuyinto<br />
IMFUNDO PHAMBILI: IPhini lika-Somlomo wesiShayamthetho sesiFundazwe<br />
uMtholephi Mthimkhulu (phakathi) nePhini leMeya yeTheku uNomvuzo Shabalala<br />
bevakashele <strong>izikole</strong> kamuva. Isithombe: ROMITA HANUMAN<br />
sikole nethimba lakhe<br />
labaphathi ukuthi<br />
bahlanganise usomqulu<br />
ocacisa kabanzi ngendlela<br />
abazokwenza ngayo ukushintsha<br />
isimo ngokukhulu<br />
ukushesha.<br />
Lo mkhankaso wokuvakashela<br />
<strong>izikole</strong> uqhubeke kwaze<br />
kwaba ngusuku lwesithathu<br />
<strong>izikole</strong> zivuliwe. <strong>Ithimba</strong><br />
libuye ladlulela eNgonyameni<br />
naseMbumbulu.<br />
USishi ugqugquzele<br />
othisha ukuthi basebenze<br />
encane, kulonyaka nginqume<br />
ukuthi ngifuna ukuphakamisa<br />
izinga lale midlalo ngokuthi<br />
ngixhase ngemali yami<br />
eyizinkulungwane ezingamashumi<br />
amabili zamarandi.<br />
Inhloso enkulu ukulwa nobugebengu<br />
nezidakamizwa<br />
kusetshenziswa ezemidlalo.<br />
Uma abantu abasha behlangene<br />
kanje abalitholi ithuba<br />
lokuphuza nokubhema<br />
izidakamizwa. Simeme abengamele<br />
ibhola i-South African<br />
Football Association<br />
namakilabhi amakhulu<br />
ukuthi eze ezobheka<br />
ithalente,” kusho uNxumalo<br />
obengukaputeni weqembu<br />
lakhe waphinde wafaka<br />
nephenathi.<br />
ngokukhulu ukuzimisela<br />
noma izimo zingavumi.<br />
“Noma kuthiwa isimo sibi<br />
esikoleni sakho kodwa kumele<br />
wenze konke okusemandleni<br />
akho ukuzama ukuthola<br />
okuhle kuleso simo,”<br />
kusho yena. ENwabi High<br />
eNgonyameni kunenkinga<br />
yokutholakala kwamanzi.<br />
IMeya uNxumalo<br />
ithembise ukuthi lolu daba<br />
lozolungiswa. “Kunenkinga<br />
enkulu yamanzi kule ndawo,<br />
kodwa iyalungiswa” kusho<br />
Masiphephe emlilweni<br />
1. Cima umlilo ngokushesha<br />
emuva kokosa inyama ngoba<br />
umoya uyakwazi<br />
ukuwuvuselela umlilo<br />
ongacimisiswanga kahle.<br />
2. Akumele neze ushiye<br />
umlilo wodwa ungagadwe<br />
umuntu, njengokuthi<br />
uwushiye uvutha mese uya<br />
esitolo.<br />
3. Kumele njalo ucime<br />
indilinga yesitofu segesi<br />
ngendlela efanele uma uqeda<br />
ukupheka.<br />
4. Ungalokothi uhambe<br />
nesitofu segesi emotweni<br />
ngoba lokho kunganciphisa<br />
amathuba okuphila uma uba<br />
sengozini.<br />
5. Uma kuqhuma umlilo<br />
ebhodweni elisesitofini<br />
esivuthayo musa ukuzama<br />
ukulisusa kodwa thatha<br />
indwangu emanzi umboze<br />
ngayo ngaphezulu<br />
kwebhodwe lokho<br />
kuyawubulala umlilo.<br />
IKhansela lewadi, uDennis<br />
Shozi uhambe emagameni<br />
kaMeya wathi uma abantu<br />
abasha behlangene kanje<br />
mancane amathuba okwenza<br />
imigilingwane.<br />
“Inkudla le ebekudlalelwa<br />
kuyo izovuselelwa, ngaphezu<br />
kwalokho sesithole isiza<br />
lapho kuzokwakhiwa inkundla<br />
entsha yezemidlalo.<br />
IkwaGasa FC ibhaxabule i-<br />
Tin Town FC kowamanqamu<br />
yahlabana ngemali eyizinkulungwane<br />
eziyisithupha zamarandi,<br />
izindondo nendebe.<br />
Oqokwe njengomdlali<br />
womqhudelwano uGcinani<br />
Mwelase ubonge uMeya<br />
ngokuxhasa lomdlalo”<br />
dlaminisimphiwe@durban.gov.za<br />
uNxumalo.<br />
ENyakatho e-Amatikwe<br />
Primary School, iPhini leMeya,<br />
uNomvuszo Shabalala<br />
uthokozile ngesimo sesikole<br />
wabe esechaza iqhaza<br />
elibanjwa uMasiphala<br />
kwezemfundo.<br />
“Singu Mkhandlu sikhona<br />
ukuzobheka ukuthi yonke<br />
into ihamba kahle yini. Sinogqozi<br />
lokusondela kubantu<br />
base Thekwini. Sifuna<br />
ukuqondisisa lesi simo<br />
nezinhlelo ngendlela.”<br />
6. Uma umlilo ubonakale<br />
usumkhulu kakhulu, zama<br />
ukuvala wonke amawindi<br />
nezicamba ukuze umlilo<br />
ungaphumeli ngaphandle<br />
usalindele izicishamlilo.<br />
Ungalokothi uzame<br />
ukuzicimela ngoba<br />
ungalimala kanzima<br />
kungcono ulahlekelwe<br />
impahla nomuzi kunokuthi<br />
kulahleke umphefumulo.<br />
7. Uma ingubo yakho<br />
itholane nomlilo ungalokothi<br />
ubaleke vele uziphonse<br />
phansi emhlabathini<br />
ugingqike khona umlilo<br />
uzozicimela mese<br />
uphuthuma esibhedlela<br />
uphuze namanzi abandayo<br />
amaningi.<br />
8. Kubalulekile ukuthi<br />
wehlise umoya uma ubiza<br />
abacisha umlilo uchaze kahle<br />
ikheli lakho noma usho<br />
indawo egqamile esudazane<br />
nalapho uhlala khona.<br />
<strong>Ithimba</strong> libe seliphonsa<br />
imibuzo kuthishanhloko<br />
uVela Zulu. Ezinye zezinkinga<br />
ezitholakale kulesi sikole<br />
kube ngukuthi alikho igumbi<br />
labaphathi, amanye amagumbi<br />
okufundela awekho<br />
esimweni esihle kanti futhi<br />
awukho nosilinga.Umsebenzi<br />
ongekho ezingeni elikahle<br />
owenziwa ngenye<br />
yezinkontileka kube ngenye<br />
yezinto ezibonakele kulesi<br />
sikole. “Noma ngabe<br />
ikontileka isinamava aziwayo<br />
kumbe isandakusungulwa,<br />
lokho ngeke savumela ukuthi<br />
yenze umsebenzi obhedayo.”<br />
Udaba lwezokuphepha<br />
kwabafundi labo ludingidwe<br />
kakhulu. Abafundi abaningi<br />
bayathunjwa abanye bashaywe<br />
emahlathini aseduze<br />
nesikole. Abanye abafundi<br />
babuye bashayiswe izimoto<br />
ezisuke zidla amagalani kule<br />
ndawo. Kuphakanyiswe<br />
ukuthi uthishanhloko afake<br />
isicelo sokuthi kufakwe<br />
amabhampu okunciphisa<br />
ijubane emgwaqeni.<br />
IPhini likaSomlomo<br />
weSishayamthetho<br />
uMtholephi Mthimkhulu<br />
ukuhambela <strong>izikole</strong> kuyinto<br />
ebaluleke kakhulu kanti<br />
kumele iqaliswe emazingeni<br />
aphansi. “Senza isisekelo<br />
sekusasa, kanti kumele siqale<br />
khona lapha,” kusho yena<br />
Khuzwayosc@durban.gov.za<br />
hanumanR@durban.gov.za<br />
Njengengxenye kaMasipala yokukhuthaza ezokuphepha, ezempilo nendawo evikelekile,<br />
uthanda ukuqwashisa umphakathi ngalamaphuzu alandelayo.<br />
Qinisekisa ukuthi ushiya<br />
amagama akho aphelele<br />
nezinombolo zocingo kanti<br />
ucingo lwakho kumele<br />
ulugade uma kwenzeka<br />
bekufonela sebeduka.<br />
9. Khumbula umlilo<br />
uyingozi kakhulu ngakho<br />
onga isikhathi<br />
ngokungashayeli inombolo<br />
yamaphoyisa u-10111 neye-<br />
Ambulensi ethi 10177. Lokhu<br />
kumosha isikhathi kungaze<br />
kushone nabantu<br />
kungafanele.<br />
10. Kumele ushayele<br />
lenombolo uma udinga<br />
izicima mlilo ithi-031 361<br />
0000/24/7/365. Le nombolo<br />
kumele igcinwe endaweni<br />
esobala noma uyibhale<br />
ephepheni uyinamathisele<br />
odongweni ekhaya noma<br />
uyigcine<br />
kumakhalekhukhwini ukuze<br />
kube lula ukuyithola.<br />
UMeya ubuyisele akuvunile emphakathini<br />
HALAKASHA: UMeya Nxumalo eshaya ikhona<br />
emqhudelwaneni wakamuva<br />
Isithombe: SIMPHIWE DLAMINI