Gutun bilduma - Euskaltzaindia

Domingo Agirre
Gracias por el suelto-gacetilla de “La Unión”: no sabía que hubiese publicado
nada. Quien me ha puesto una gacetilla muy cariñosa es el director de
La Unión-Vasco-Navarra.
28 Antonio Arzac Alberdi (Donostia, 1855-1904), Jose Manterolak 1880 urtean sortutako Euskal
Herriaren zuzendaria, 1884-1904 urteen artean. Olerkari eta musikazale (Arzaci esker sortu zen Donostiako
Orfeoia). Euskal-Erria aldizkarian argitaratu zituen Domingo Agirrek bere artikulurik gehienak. DAk itzuli
zituen euskaratik gaztelaniara Arzacen hiru olerki eta hitz lauzko artikulutxo bat, Ikus Euskal-Erria 1891,
XXV, 60.-61. or, eta 1892 XXVI, 540.-545, or. DAk “Antonio Arzac jaunari” eskaini zion “Ama bat” olerkia
(Euskal-Erria, 23, 1890, 365.-366. or. VILLASANTE, L., Historia de la literatura vasca, Editorial Aranzazu, 1979,
282. or.: “(Euskal-Erria) No era una revista meramente amena y literaria, sino que abrigaba también pretensiones
de formar una auténtica y seria cultura en todo lo que concierne al país vasco, su lengua, su historia, etc.
En ella se escribía, indistintamente, en vascuence, castellano y francés”. Aldizkari horretan argitaratu zuen
DAk (X. izenpean) bere lehen lana, 1884. urtean: “Markiña-ko Ibarrari. Balada en bascuence vizcaíno”: “Su
autor es un joven de 20 años de edad que quiere ocultar su nombre, pero esperamos verlo escrito, antes de
mucho tiempo, al pie de interesantes trabajos literarios” (Euskal-Erria, 1884, 186. or.). Harrezkero DAk Euskal-Errian
argitaratu zituen bere artikulurik gehienak. Azkue, Euskaltzale abian jarri zuenean, Agirre bizkaitar
aldizkarirako bereganatzen saiatu zen. Agirre, haatik, Euskal-Erriari (eta A. Arzac-i) leiala izan zitzaion, eta
artikuluak eurak aldizkari bietan argitaratu zituen (ikus 9. gutuna). 1910. urtean talde bik: batetik, Campión,
DA, Julio de Urquijo eta Carmelo de Echegarayk, eta bestetik, ‘los refractarios’ deiturikoek: Alfredo de Laffitte,
Toribio Alzaga, Adrián de Loyarte, Miguel Solabarria, Muñoz Barojak Euskal-Erria kontrola beregantu
nahi izan zuten. Hartu eta utzi luze baten ondoren (zeinetan DAk gogor aritu baitzen: “el simpático capellán
ha cogido la cosa con empeño”, C. de Echegarayren gutuna Serapio Mujikari), DAren taldekoek Euskal-Erria
utzi eta Euskalerrian alde (1911) aldizkaria argitaratu zuten. Harrezkero ez zuen DAk Euskal-Errian artikulurik
bat ere argitaratu.
29 El Vasco (luego El Basco). Diario Católico-Político, órgano del partido carlista del Señorío. Egunkari horretan,
ohiko kolaboratzaileak izan ziren: J. A. Labayru, F. Iturribarria, Jose Garcia Galdacano, hirurak abade, eta
azken biak M. de Unamuno oso lagunak. Ikus ESTEFANÍA, J. M de, Francisco de Iturribarria, o. cit.
30 Jose Artola (Donostia: 1864-1929), Ramon Artolaren semea olerkia. Olerkaria, “Elemento principalísimo
de la sociedad teatral ‘Euskal-Fedea’. Euskalzale, Ibaizabal, Baserritarra... eta beste euskal aldizkari askotan
kolaboratzaile. “Usandizagak musika ezarri zion Mendi Mendiyan lan lirikoaren egilea da (1910). DA eskaini
zion olerki bat in Euskal-Erria, 25, 1891, 388. or.
11