You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Itsasont zi baten... gerratik ihesi<br />
San Juan jaixen bueltan, gerra zibilleko<br />
umiak goguan, hitzaldixa emoten<br />
euki genduan bisitan Carmen Kilner,<br />
Basque Children of ’37 Association UK<br />
(Erresuma Batuko ‘37ko Euskal Umien<br />
Alkartia) ordezkatzen. Asko dira azken urtiotan<br />
gerra sasoiko memorixia berreskuratu<br />
eta berpizteko batzuek egitten diharduen<br />
ahalegiñak, beste askori horrek grazia<br />
haundirik egitten ez detsen arren. Pasautako<br />
kontuekin ez akordatzia hobe dala<br />
diñueneri entzun barik, andra honek, beste<br />
askoren moduan, atzera begiratuta zer ikasi<br />
badakagula pentsatzen daben horretako<br />
bat dogu eta, <strong>Eibar</strong>ren egindako presentaziñuan,<br />
Kilnerrek alkartiaren proiekturik<br />
barrixenaren gaiñian egiñ eban berba:<br />
1937xan, gerratik aldentzeko Ingalaterrara<br />
ebakuau zittuen Euskal Herriko umien historixia<br />
kontatzen daben materixal didaktikua<br />
publikau nahi dabe, bigarren hezkuntzako<br />
ikaslien artian banatzeko asmuarekin.<br />
Materixala hiru hizkuntzatan, euskeraz,<br />
gazteleraz eta ingelesez emon nahi dabe<br />
argittara, beti be hamengo eskoletan<br />
horretarako interesa badaguala ikusten badabe.<br />
Horretarako, ikastetxietako ordezkarixekin<br />
harremanetan ipintzeko ahalegiña<br />
egingo dabe setienbretik aurrera, ikasturte<br />
barrixa hastiarekin batera.<br />
Basque Children of ’37 alkartia 2002xan<br />
sortu eben Ingalaterrara ebakuautako<br />
hainbaten seme-alabak. Kilnerrek berak<br />
kontau zestan moduan, “norberaren historixia,<br />
famelixaren nundik norakuak eta<br />
antzerako gaixekin interesa pizten dan<br />
adiñera aillegauta, zer pasau zan ulertzeko<br />
ahalegiñetan, pasarte zatixak batzen<br />
eta alkartzen hasi giñan gerrako ume horren<br />
historixarekin interesauta eguazen<br />
ikertzaillien, historialari eta beste hainba-<br />
Stonehan-eko kolonixako irudixa.<br />
ten laguntasunarekin. 1937an Ingalaterrara<br />
aillegau ziran umiak bataz beste 5 urte<br />
zittuela kontutan hartzen badogu, ba gaur<br />
egun zenbat urteren bueltan dabizen etaratzia<br />
erreza da. Oso-oso nagusixak dira<br />
edo, bestela, honezkero hilda dagoz. Horregaittik,<br />
horrekin konturata, gure asmua<br />
ahal dogun materixal guztia jaso, gorde<br />
eta zabaltzia da, orduan pasau ziraneko<br />
kontuen testigantza jasota geratzeko”.<br />
<strong>Eibar</strong>ko nagusixen artian ezagunak dira<br />
Sobiet Batasunera eruan zittuen ume eibartarren<br />
historixak, eta kuadrillaren batian<br />
oindiok be “rusua” esaten detsen lagunik<br />
badago, baiña Ingalaterrara juandakuak be<br />
ez ziran gitxi izan: iturri ofizialak dinuenez,<br />
3.<strong>84</strong>0 haur aillegau ziran, 80 irakasle, 120<br />
laguntzaille eta 15 abaderekin batera. Barkuan<br />
juan ziran, 1937ko maiatzaren 22ko<br />
gaban Santurtzitik urten eban SS Habana<br />
itsasontzixan, Southamptonera aillegau<br />
nahixan. Aittatutako irakasle horretako bat,<br />
Ana Maria González Garate elgoibartarra,<br />
Carmenen ama zan. Orduan sasoian 22 urte<br />
zittuan eta Errepublikako pasaportia eskuan<br />
zekala aillegau zan Ingalaterrara.<br />
Carmenek azaldutakuari jarraittuta, “Ingalaterrara<br />
etorrittakuen kasua beste ebakuaziño<br />
guztietatik diferentia da, berezixa<br />
izan zan. Izan be, Sobiet Batasunera eta<br />
beste herrialde batzuetara hango gobiernuak<br />
bultzatuta juan ziran umiak, baiña<br />
Ingalaterrako gobiernuak ez eban ebakuaziñorik<br />
bultzatu, egoeriak eta herrixak berak<br />
derrigortuta hartu bihar izan zittuan<br />
umiak. Gernikako bonbardaketaren ondoren,<br />
The Times egunkarixak kaleratu eban<br />
artikulo batek eragin izugarrixa izan eban<br />
herrittarren artian, jendia benetan errukittu<br />
zan eta, orduan, moduren batian esatiarren,<br />
gobiernua ume horren alde zeozer<br />
-7-<br />
Carmen Kilner.<br />
Gaixarekin interesa dakenak alkartiarekin<br />
harremanetan ipintzeko aukeria dake,<br />
wwwwww..bbaassqquueecchhiillddrreenn..oorrgg webgunian<br />
edo ccaarrmmeenn@@bbaassqquueecchhiillddrreenn..oorrgg<br />
helbidera idatzitta.<br />
egittera bihartu eben. Eta holan bete eben<br />
Habana itsasontzixa: berez 800 lagun hartzeko<br />
moduko barkua zan, baina 4.000 lagun<br />
sartu eta Ingalaterraraino eruan zittuen<br />
umiak”.<br />
Ingalaterran bertan, kolonixa berezixak<br />
sortu zittuen eurendako: “Ideia, Espaiñiako<br />
Errepublikiak aldarrikatzen eban eskola<br />
eta edukaziñuaren berezittasuneri eustia,<br />
umiak horreri jarraitzeko aukeria izatia<br />
zan. Hasieran ixa 100 kolonixa zabaldu<br />
ziran. Umietako batzuk, zortea izan<br />
ebenak, ixa hasieratik toki batera aillegau<br />
eta bertan geratzeko aukeria izan eben.<br />
Baina kolonixak itxi ahala, beste batzuren<br />
zortea oso bestelakua izan zan, toki batetik<br />
bestera mugitzen ibilli ziralako”.<br />
Ingalaterrako hainbat ikastetxek ekimen<br />
berezixak garatu dittue azken urtiotan,<br />
hain zuzen be Espaiñiako gerratik ihesi<br />
juan ziran ume horren gaiñian gehixago<br />
jakin nahixan: “Gai horren gaiñeko eskola-lanak<br />
egin dira, erakusketak preparau<br />
dittue… Hori ikusitta, han interesa baldin<br />
badago, hamen be interesa egongo dala<br />
pentsatzen dogu, logikiak behintzat hala<br />
agintzen desku”. Izan be, urtiekin gizarte<br />
eta herrialde guztietan gauza asko kanbixatzen<br />
juaten dirala ukatu barik, sarrittan<br />
“aspaldiko kontuak” modura izendatzen<br />
dittugunetatik beti dago zer ikasi: solidaridadia,<br />
beste kultura eta errealidadietatik<br />
etorrittakuekiko errespetua eta hamaika<br />
balore gehixago ez diralako sekula zaharkituta<br />
geratzen. Edo hala biharko leuke<br />
behintzat.<br />
SS iill bb ii aa HH dd ee zz.. AA rr rraa zzoo ll aa
Change language