MARIPOSINA - Eladio Verde - Obras completas
MARIPOSINA - Eladio Verde - Obras completas
MARIPOSINA - Eladio Verde - Obras completas
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
ELADIO VERDE
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
Comedia en tres actos, el tercero dividido en dos<br />
cuadros.<br />
Existe una versión castellanizada llamada “Nubes<br />
claras”.<br />
Original de:<br />
ELADIO VERDE
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
Comedia en tres actos, el tercero dividido en dos cuadros.<br />
Existe una versión castellanizada llamada “Nubes claras”.<br />
REPARTO<br />
Tino ------------------------------------<br />
Ama Antona --------------------------<br />
Lola ------------------------------------<br />
Don Gaspar----------------------------<br />
Xuan -----------------------------------<br />
Boroña ---------------------------------<br />
Luis-------------------------------------<br />
Mariposa-------------------------------<br />
María los Dengues -------------------<br />
Flora------------------------------------<br />
Manín ----------------------------------<br />
Sabino----------------------------------
ACTO PRIMERO<br />
LATERAL DERECHO, CASA DE DON GASPAR EL CURA. LATERAL<br />
IZQUIERDA, CASA DE XUAN. FORO, PAISAJE.<br />
POR LA DERECHA, SALE TINO. POCO DESPUES, DE LA CASA DEL CURA,<br />
ANTONA.<br />
Tino ¡Ama Antona! ¡Ama Antona!<br />
Antona (SALE) ¡Calla la boca, condenau! No des tantes voces...<br />
¿Qué quies?<br />
Tino ¿Está el señor cura... ?<br />
Antona El señor cura, está apigazando una siestina que buena falta y<br />
haz. Ya sabes que anoche, tuvo que llevar el viático a les<br />
tres de la mañana.<br />
Tino Tuvo que ir, no... fuimos, fuimos... que yo fui con él.<br />
Antona ¡Ah! Bueno. Ye verdá. Pos sabiéndolo, no se que vienes<br />
dando tantes berrides. ¿Pa qué lu quies, vamos a ver?<br />
Tino Ye pa preguntái cuántes veles enciendo en la novena que<br />
quier empezar hoy...<br />
Antona ¿Trajeron algo de cera los vecinos?<br />
Tino Non trajeron nada.<br />
Antona ¿Nada... nada...?<br />
Tino ¡Ni un cabu...!<br />
Antona ¡Qué cosa más rara! Pos mira. Pones los dos cirios más<br />
gastaos en el altar... y acabose.<br />
Tino Con esos dos ciriucos, no se va a ver nada.<br />
Antona Que abran los güeyos o que traigan cera. ¡Bah... bah...!<br />
¿Mira que entre tantos vecinos, no traer ni un mal ciriu...?<br />
Tino Ni los traerán. Si ye verdá una cosa que anden diciendo...<br />
Antona ¿Qué anden diciendo? ¿Qué ye...?<br />
Tino Pos ye... ye que... la última vez que estuvo aquí el señor<br />
cura, díjoyos a los vecinos que hoy empezaba a tomar<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
1
Acto Primero<br />
posesión de la parroquia y que pa celebralo, que iba a<br />
empezar haciendo una novena a San Casiano. Xuan el Natu,<br />
contestoi que tal santu no lu había en la nuestra Iglesia... y<br />
el señor cura dijo que tenía él la imagen y que iba a traela.<br />
Hoy por la mañana desembaláronlu del caxón en que venía<br />
y... no yos gustó...<br />
Antona Dime la vedá ¡Qué sabrán esos mazcayos de santos!<br />
¿Porqué no yos gustó...?<br />
Tino Pos porque dicen que tien la cara muy triste.<br />
Antona ¿Pero ellos, cuándo vieron a un santu reíse? ¿Entonces que<br />
pensaben que yos iba a traer..? ¿A Francisco Alegre?<br />
Tino Que se yo. Además dicen, que ye un santu, que debe de<br />
estar castigau en el Cielo.<br />
Antona ¡Ave María, que poco respeto y que lengua tienen...! ¿Pero<br />
esos vecinos, como dicen eso...?<br />
Tino Pos dícenlo, porque el día San Casiano, cae el 29 de Febrero<br />
y a esi santu, no se y puede hacer la fiesta más que cuando<br />
ye el año bisiesto...<br />
Antona ¡Contra! ¡Ye verdá! Pos voy a deciilo a Don Gaspar y de<br />
pasu preguntai lo de les veles. Aspera un poco...(MUTIS)<br />
Tino Dígailo... dígailo... Que traiga otru santu. Así, cuantes más<br />
fiestes haiga, mejor.<br />
Lola (SALE) Buenes. Gracies a Dios que te veo. Cansé de buscate<br />
por toda la Iglesia.<br />
Tino ¿A mí ..? ¿Pa qué..?<br />
Lola Pa vete y pa preguntate ¿Cómo te va desde que te metiste a<br />
sacristán..?<br />
Tino ¡Ay! Muy bien... ¡Toy más contentu..! Lo único malo que<br />
tien el oficiu ye que hay que madrugar mucho... pero, ¿Qué<br />
traes...? ¿Algún cirio?<br />
Lola No. Un frasquín de aceite pa la lámpara del santu.<br />
Tino ¿Y no podíes habelo dejao allí junto a la peana?<br />
ELADIO VERDE
Lola No me atreví. A lo mejor, podía habelo cogío alguien...<br />
Tino ¿De dónde sacaste esi aceite...?<br />
Lola Pues... verás... saquelo... saquelo...<br />
Tino ¿Titubees pa decilo? ¡Ay probe! ¡De esta, vas derechina pa<br />
les garres de Barrabas...!<br />
Lola ¡Ay Dios mío! ¿Yo...? ¿Por qué...?<br />
Tino Porque esi aceite, ye sisao. Cogístelo a la tu ama y los<br />
santos no necesiten de alumbrase con aceite robao... con que<br />
¡hale! Ya estás volviendo a casa y echando esi aceite en la<br />
lata o en la botella, si no quies caer en pecao...<br />
Lola ¿Y a ti, que te importa que sea robao o no, so tontorolo...?<br />
Eso quién me lo tendría que decir era el santu...<br />
Tino Los santos, no hablen...<br />
Lola Eso ye lo malo. Si hablaren, más de cuatro fresques habíen<br />
de oír algunes persones. Pero déjame decite una cosa. ¡Tú,<br />
muy remirau te volviste...?<br />
Tino Igual pienses que me voy a matar dándote les gracies por<br />
esa migayina de aceite... si fuere de un litrín pa arriba...<br />
Lola De un litro pa arriba, me parez que tampoco me iba a decir<br />
nada el santu, por que no iba a velo...<br />
Tino ¡Oye moza...! Has de mirar lo que dices ¿eh? Yo soy un<br />
sacristán muy honrau y entovía nadie puede decir nada de<br />
mí ...<br />
Lola Porque empieces ahora... Ya veremos cuando lleves más<br />
tiempu... Bueno. ¿Quiéslo o no?<br />
Tino Aunque sea pecao, cogerelo... Trai pa acá...<br />
Lola Has de tener en cuenta, que ye pa alumbrar al santu con ello<br />
¿eh?<br />
Tino Descuida. Pero no te respondo que atienda a lo que y puedas<br />
pedir... Como ye aceite de la araña...<br />
Lola Pa él, tendra más meritu... y mientras pueda, no y ha de<br />
faltar... Voy a robar pa esi santín todo el aceite que pueda...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
3
Acto Primero<br />
Tino ¡Muchacha...! ¿Tú estás lloca...?<br />
Lola Nunca estuve más cuerda...<br />
Tino Hablando así, tienes que estar lloca...<br />
Lola Lloca, no. Dame pena de esi probe santu... Nadie lu quier en<br />
la aldea, más que yo... ¿Viste la mi ama, con lo rica que<br />
ye...? ¿Viste a Xuan el Natu, que non sabe donde meter les<br />
perres? ¿Viste tantu vecín acomodáu como tien el llugar...?<br />
Pos todos se pusieron de acuerdu, pa no traer un ciriu...<br />
Dicen que ye feu y triste ¡Pobre San Casianín...! Ellos,<br />
llamarante triste y feu pero mientres yo pueda, van a comer<br />
los guisos con menos untu, pero a ti, no ha de faltate una<br />
luciquina pequeña... que aunque sea aceite robao... más te<br />
roben ellos a ti, que llenaste de bienes y regateente un<br />
miserable ciriu...<br />
Tino ¡Lola! ¡Tal parez que estás predicando!<br />
Lola Los sermones, son verdaes y lo que yo digo, ta bien... Oye,<br />
hom... ¿El domingo, como no fuiste pol baile...?<br />
Tino Eso murió pa mí ... El baile, non ye más que un sitiu de<br />
perdición...<br />
Lola Bueno. A ver si vas a empezar ahora con un cuentu nuevu...<br />
Tino Ahora y siempre. Non quiero veme presu por les<br />
frivolidades...<br />
Lola Oye, tú... ¿Eso qué ye...?<br />
Tino ¿Les frivolidades...? Non sé... Oílo anoche al señor cura y<br />
cuando él lo diz...<br />
Lola ¿Entós, yo...? ¿Qué...?<br />
Tino ¿Qué, de qué?<br />
Lola ¿Vas a olvidate del nuestru amor...?<br />
Tino ¿El amor...? ¡Marcha, marcha...! ¡No me perviertas...!<br />
Lola ¿Non cuentes que sigamos hablando...?<br />
Tino Sobre el baile, no... Y sobre los amores... a lo mejor<br />
tenemos que... Casualmente estos días estoy en la sacristía<br />
ELADIO VERDE
leyendo la Historia Sagrada y entereme de la trastada que<br />
nos hizo Eva. Mirándolo bien... era poco matala... Con lo<br />
folgadinos que podíamos estar en el Paraíso y a causa de<br />
ella.<br />
Antona (SALE) ¡Ah, Tino! Diz Don Gaspar, que enciendas dos veles<br />
en el altar mayor y una lamparina en el altarín del santu.<br />
Que sea cerca del púlpito que va a predicar...<br />
Tino Está bien ¿Algo más...?<br />
Antona Nada.<br />
Tino Pos adiós... (MUTIS)<br />
Lola Espera, Tino, que voy yo pa allá... (MUTIS)<br />
Antona Non sé porque me da en la ñariz, que a esta moza, prestaríai<br />
ser sacristana...<br />
Gaspar (SALE DE SU CASA) Ama Antona ¿Qué haces ahí?<br />
Antona Nada señor cura. Estoy mirando pal sacristan, que pa mi<br />
idea va a echar moza. Non quisiera equivocame. Anda<br />
detrás de él, la criaduca de María los Dengues...<br />
Gaspar Mujer ¿Cómo te gusta andar siempre poniendo apodos a la<br />
gente...?<br />
Antona ¿Yooo...? ¡Aquí ya nacen apodaos...!<br />
Gaspar Pues aunque sea así, eso no está bien. Debes de llamarla<br />
solamente por su nombre de pila.<br />
Antona Pero señor cura... ¿Usté no ve que hay muches Maríes en la<br />
parroquia...? Y pa saber de que María se habla, hay que<br />
decir... si ye María los Dengues, pos María los Dengues. Si<br />
ye la Coxa, pos María la Coxa. Si ye la Narigona... María la<br />
Narigona... Si non, no podemos entendenos.<br />
Gaspar Bueno, bueno, mujer. Deja en paz los motes. Si alguien<br />
pregunta por mí, que estoy en el despacho. Voy a consultar<br />
unos datos para el sermón de hoy...<br />
Antona ¡Ay...! ¡Qué sea guapu...!<br />
Gaspar ¿Tiene que ser guapo...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
5
Acto Primero<br />
Antona Sí, porque si no, la xente duérmese ¿De qué va a hablar?<br />
Gaspar Primeramente de la vida y milagros del santo y de paso, de<br />
otra cosa que quizás quiten el sueño a los que piensen<br />
dormise (MUTIS)<br />
Antona ¿Qué quiten el sueñu...? Calla. ¿A qué pa mi idea va a<br />
hablar del café...? Estos curas son... ¡Ave María Purisima...!<br />
¡Yo también...! (MUTIS)<br />
Xuan (SALE CON UNA AZADA) ¡Boroña...! ¡Boroña...!<br />
Boroña (SALE POR EL LATERAL IZQUIERDA) Mande mi amu.<br />
Xuan Dijéronme que andes buscando moza ¿Ye verdá?<br />
Boroña Home. Yo ando echando el güeyu...<br />
Xuan (POR LA AZADA) Pos mira. Aquí tienes una, esperando por<br />
ti...<br />
Boroña Esta no me deja ni a sol ni a sombra. ¿Arregló el mangu..?<br />
Xuan ¡Y bien que me dio que hacer el puñefleru! Anda a la tierra<br />
a ver si salles hoy todo lo del Carbayu.<br />
Boroña ¿Non será muncho pa un día...?<br />
Xuan ¿Pa un mozu como tú...? Eso háceslo en un periquete...<br />
Anda... que cuanto primero vayas, primero acabes (MUTIS)<br />
Boroña Bueno. Ya tengo pa entreteneme.<br />
Luis (SALE) Hola Boroña.<br />
Boroña Luisín, ¿ya volviste?<br />
Luis Sí. Acabé pronto ¿Está en casa mi padre?<br />
Boroña Ahora mismo acaba de entrar. Mira lo que me regaló... (POR<br />
LA AZADA)<br />
Luis Home. Eso sirve pa matar el tiempo bien. ¿Llegó el señor<br />
cura nuevu...?<br />
Boroña Sí hom. Ya lu tienes ahí, pa echate el ganchu. ¿Qué...?<br />
¿Cuándo son los vuestros pregones...?<br />
ELADIO VERDE
Luis Pronto. A lo mejor, esti mes. En cuanto se arreglen los<br />
vieyos.<br />
Boroña ¿Entovía no se pusieron de acuerdu pa la dote?<br />
Luis Están paraos por un prao. Mi padre, quier que de uno cada<br />
familia y la mi futura suegra, quier que mi padre dé los<br />
dos...<br />
Boroña ¿Vaís poner casa aparte...?<br />
Luis ¡Qué se yo! Primero, tendremos que casanos. No acaben de<br />
ponese de acuerdu, y el tiempu va pasando... y si yos da por<br />
reñir y no arreglase, pos acabose el casoriu...<br />
Boroña ¡Home! ¡Salvabes..!<br />
Luis ¿Por qué, hom?<br />
Boroña ¿Dónde vas a estar mejor que solteru...?<br />
Luis Ya lo sé. Pero como tarde o temprano hay que hacelo,<br />
pues...<br />
Boroña Bueno, hom. Que sea pa bien...<br />
Luis Gracies, rapaz.<br />
Boroña Vamos pal Carbayu. Hasta luego (SALE MARIPOSA)<br />
¡Mariposina! ¿Qué busques por aquí...?<br />
Mariposa Busco a un príncipe, pero tú no yes... ¡Ja, ja, ja!<br />
Boroña Si yo fuere un príncipe, no me casaba contigo.<br />
Mariposa Tampoco yo, porque ibes a ser un príncipe muy feu. ¡Ja, ja,<br />
ja...!<br />
Boroña Ya te tardare... (MUTIS)<br />
Mariposa ¿Qué mires, Luis...?<br />
Luis Estoy mirando pa ti. Estas más lloca que...<br />
Mariposa ¿Yo...? ¿Por qué?<br />
Luis Llámente Mariposa y mejor nombre, no pudieron ponete.<br />
Yes revoltosa como una escapitina.<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
7
Acto Primero<br />
Mariposa Lo que soy. Corro sin parar de un lao a otru. Sin tener nada,<br />
todu el mundo ye míu. Voy donde quiero y hago lo que me<br />
parez. Nadie manda en mi y soy feliz como nadie.<br />
Luis Sí. Pero a veces, tengo entendido, que pases buenes fames.<br />
Mariposa Estoy acostumbrada. Pedí trabajo muches veces nunca<br />
quisieron dámelo y ahora, doyme cuenta de que por poder<br />
comer, no merez la pena vivir como vosotros, entre tantes<br />
intranquilidades. No hay nada que valga más que la libertá.<br />
Por eso me llamen Mariposa. Quiero ser inquieta... no<br />
parar.. ¡correr! ¡volar..! Y solamente el aire que respiro, val<br />
más que todos los manjares que coméis vosotros... que<br />
aunque sean dulces y sabrosos vuélvensevos amargos por lo<br />
que vos cuesta conseguilos entre tantu engañu como hay por<br />
el mundo...<br />
Luis ¿Y si estuvieres equivocada...?<br />
Mariposa No. No lo estoy. Los equivocaos sois vosotros, sino, míralo<br />
por ti. Estás muertu por casate con la rapaza que quies y no<br />
puedes porque los vuestros padres no lleguen a ponese de<br />
acuerdu. ¿Tú crees que ye estar acertao, el que por un prao,<br />
no se pueden casar dos enamoraos...?<br />
Luis En eso, puede que tengas razón.<br />
Mariposa En eso y en todo. Yo sigo lo que enseña la Naturaleza que<br />
ye obra de Dios y por ello, no puede estar equivocada. Yo<br />
voy bien. Vosotros sois los que no sabéis por donde andáis<br />
¡Ja, ja, ja!<br />
Luis Eso... cada uno... ye cada uno...<br />
Mariposa Ya lo ves. Hoy, todavía no probé bocáu y estoy tan fresca.<br />
Si te pasare esto a ti... ¿cómo estaríes...? Además de la<br />
fame, con mal humor ¿verdá? Pues yo, no. Yo estoy<br />
contenta...<br />
María (SALE CON SU HIJA FLORA) ¿De que estará contenta esta<br />
moza?<br />
Flora A lo mejor, de no tener vergüenza.<br />
Mariposa Flora ¿por qué dices eso de mí?<br />
ELADIO VERDE
Flora Porque, sí.<br />
María Porque sí... y porque mejor estabes trabayando y non todu el<br />
día corriendo por les caleyes como les llargateses...<br />
Mariposa ¿Métome yo en les vuestres coses...?<br />
Flora No faltaría más que eso...<br />
Luis Déjala, Flora. Si a ella y gusta ser así... mientres no se meta<br />
contigo...<br />
María Si ye una vergüenza. Una moza tan grandona y andar toda<br />
rota y muerta de fame por no trabayar...<br />
Mariposa Igual anden los sus criaos y están trabayando sin parar...<br />
María ¿Vosotros vísteis que ensinvergüencería...? ¡Calla, sió<br />
descaradona...! Voy a decií al mi consuegru que como<br />
pédaneu que te meta en un reformatoriu...<br />
Mariposa Mejor y daba el prao, pa que se casare la su fía...<br />
Flora Oye, Yo puedo casame cuando quiera.<br />
Mariposa Y yo, también.<br />
Flora ¿Quién te va a querer a ti?<br />
Mariposa Cualquiera que tenga mejor gusto que el tu mozu...<br />
Flora ¿Usté ve esto, madre...? ¿Tú, que dices, Luis?<br />
Luis ¿Yo...? Nada.<br />
María Déjala. No y hagas casu. Ye tan perdía como la madre...<br />
Mariposa ¡No...! ¡Eso, no...! mi madre, está muerta y era tan honrada<br />
como usté. A ella, déjala descansar en paz. Dígame a mí<br />
todo lo que quiera decime, que nunca me asustaron les<br />
palabres de les brujes.<br />
Flora ¡Oye...! ¡A mi madre, respétala!<br />
Mariposa Que respete ella a la mía. No vos debo nada y por eso no<br />
tengo porque callar. No me tenéis rabia porque ande rota y<br />
muerta de fame, no. Lo que me tenéis, ye envidia, porque<br />
voy donde quiero y hago lo que me parez... que ye lo que<br />
vosotros no podéis hacer...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
9
Acto Primero<br />
María Vamos pa dentro, neña. Rebajámonos por hablar con ella.<br />
Después de todo, siendo fía de una que vendía molinos por<br />
les romeríes...<br />
Mariposa Y a mucha honra. Mi madre, ganábase la vida vendiendo<br />
molinos por les romeríes muy decentemente y no como<br />
usté, que vende todo lo de la casería al estraperlo y<br />
robando...<br />
Flora Si non fuera porque...<br />
Mariposa ¿Qué, qué...?<br />
María Anda, anda. Déjala. Vamos ver a Xuan. ¡El demonio la<br />
moza...!<br />
Luis Yo quisiera que...<br />
María ¿Qué...?<br />
Luis Lo que hacen, no está bien. Mariposa, no se metió con<br />
nadie...<br />
Flora ¿Qué ye...? ¿Póneste de parte de ella...?<br />
Luis La razón, debe dase siempre a quien la tien...<br />
Mariposa Gracies, Luis.<br />
Flora ¿Seríes capaz de...?<br />
María Vaya, vaya. Dir pa dentro... (OBLIGA A HACER MUTIS A<br />
FLORA Y A LUIS, HACIA CASA DE XUAN) Y a ti, ya te lo diré<br />
yo. Pronto vas acordate de lo que dijiste. Poco vas a estar en<br />
esta aldea. Pero la culpa, tenémosla nosotros. Si te<br />
hubiéramos echao a pataes, otru gallu nos cantara. Pero ya<br />
verás, ya verás... (MUTIS)<br />
Mariposa (LLORA) ¡Probe de mí...!<br />
Gaspar (SALE) ¿Por qué lloras, muchacha...?<br />
Mariposa ¡Ah...! Por nada. Buenes tardes señor cura. Me alegro de<br />
conocelu y Dios quiera dái fortaleza pa que pueda ganar<br />
muches almes pa el Cielo.<br />
Gaspar Gracias. Pero... ¿Por qué llorabas...?<br />
ELADIO VERDE
Mariposa Lloraba, no por el mal que me hagan, sino, los que me lu<br />
hacen...<br />
Gaspar ¿Qué pasó...? ¿Te han hecho malo...?<br />
Mariposa Todos los días me pasa igual. ¡Qué más da que sean unos<br />
que otros...!<br />
Gaspar ¿Tú, quién eres...?<br />
Mariposa Una que llamen Mariposa. Ando sola por el mundo sin<br />
familia ni nadie que...<br />
Gaspar ¿Y de qué vives...?<br />
Mariposa De la caridá de la gente de mal corazón...<br />
Gaspar ¿Cómo se entiende eso...? Si tienen caridá, no pueden ser<br />
malos de corazón.<br />
Mariposa Pa mí, sí. Danme un cachu de pan, envueltu la mayoría de<br />
les veces en insultos...<br />
Gaspar ¿De dónde eres...?<br />
Mariposa No lo sé. Apenes me acuerdo de mi madre. Sé que la<br />
probina, murió un día en la Carbeyeda y desde esi día, no se<br />
nada más. Era yo muy pequeñina. Quedé sola y fui<br />
creciendo como Dios quiso...<br />
Gaspar ¿Por qué no pruebas a trabajar...? Esa vida ociosa, no me<br />
parece la más apropiada para una chica joven como tú...<br />
Mariposa Eso me echen en cara todos... Que soy una folganzana.<br />
Muches veces traté de trabajar y esos los que me lo llamen<br />
siempre, cerráronme les puertes de su casa. Llámenme<br />
folganzana y no comprenden que si tal soy ye por culpa de<br />
ellos.<br />
Gaspar ¿Quieres que yo les hable...?<br />
Mariposa Perderá el tiempo. Lo mejor, ye que marche...<br />
Gaspar ¿A dónde...?<br />
Mariposa Pues... a ver si me dan algo de comer...<br />
Gaspar ¿Tienes hambre...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
11
Acto Primero<br />
Mariposa Sí señor. Bastante.<br />
Gaspar Pues aspera ¡Ama Antona! ¡Ama Antona!<br />
Antona (SALE) ¿Qué quier...? ¡Ah! ¿Estás tú aquí, Mariposa...? Tan<br />
caleyera como siempre ¿eh? (A DON GASPAR) Anda todo el<br />
día pol campu, como los perros...<br />
Mariposa Como lo que me llamen. Como una mariposa.<br />
Antona Si.. Pero mejor te llamaben la folganzana, que otres a los tus<br />
años, ya están fartuques de trabayar...<br />
Mariposa ¿Vio lo que y dije, señor cura...?<br />
Gaspar Sí. Ya me doy cuenta. Ama Antona. Esta muchacha tiene<br />
hambre. Dale algo...<br />
Antona ¿Algo de qué...?<br />
Gaspar De comer.<br />
Antona ¿De dónde lo voy a sacar...? En casa, no hay más, que lo<br />
justo pa la cena.<br />
Gaspar Bien... Pues dale mi cena...<br />
Antona ¡Eso, hom! Va a quedase usté en sin cenar, pa que se<br />
fartuque la Mariposa y después de fartuquina que vaya<br />
corriendo por ahí con la barriguina enllena ¡No home, non!<br />
¡Primero me maten...!<br />
Gaspar Haz lo que te digo, Ama Antona. Esta muchacha está así,<br />
por el descuido de los vecinos. Creen que por darle pan y un<br />
poco de cobijo en el horreo, que está hecho todo y no es así.<br />
Esta muchacha, tiene también un alma. Un alma que puede<br />
perdese si no hay quien la ayude y yo voy a socorrerla...<br />
aparte de mi cena... porque es mi deber el velar por la<br />
salvación de mis feligreses. Vete dándole lo que te digo.<br />
Antona Bueno. Allá usté (A MARIPOSA) Cuando quiera puede pasar<br />
la señorita a comer la cena de un probe sacerdote...<br />
Mariposa Deje, Ama Antona. En otru lao me lo darán.<br />
Antona (GOZOSA) ¡Ah...! Bueno... si...<br />
ELADIO VERDE
Gaspar Ama Antona. Cuando yo digo una cosa, se me obedece.<br />
Quiero velar por esta muchacha y nadie lo impedirá. Y<br />
referente a mí, prefiero mil veces la satisfacción de cumplir<br />
como es debido mis deberes para con el prójimo, que el<br />
cenar.<br />
Antona Eso, usté verá. Yo... si y dije algo... ye pensando que... si<br />
sigue así, cada vez va estar más delgau...<br />
Gaspar Eso es cosa mía. Anda, muchacha...<br />
Mariposa No... no señor... Yo agradézcoilo mucho pero...<br />
Gaspar Que pases he dicho. En casa de un servidor de Cristo, ni tú<br />
ni nadie que tenga necesidad, podrá decir que no fue<br />
remediado. Vamos (MUTIS LOS TRES)<br />
Flora (SALE CON LUIS) ¿Qué tienes? Parez que estás plasmau.<br />
Luis Estoy pensando en esa rapaza.<br />
Flora ¿Pensando el qué...?<br />
Luis En que la probina ye muy desgraciada.<br />
Flora Que trabaye.<br />
Luis Aunque diz que con esa vida que lleva está muy contenta,<br />
por dentro debe ser muy desgraciada y por eso dame pena<br />
de ella.<br />
Flora ¡Bah, bah! Diote bien fuerte. Tú tienes coses de bobu.<br />
Luis Sí. A lo mejor puede que sea eso. Anda. Vamos.<br />
Flora Pero has de quitar esa cara. No vayas amargame el paseo.<br />
Luis Bueno. Anda. Vamos.<br />
Manín (SALE) ¿Dónde vá la parejina? A dar un paseín, ¿eh? Dir, dir<br />
que mientres tanto yo voy a ver si vos arreglo el asuntu.<br />
Luis ¿Usté...?<br />
Manín Si hom. Citanme aquí pa terciar entre les dos families. Pa<br />
ver, si encontramos el arreglu, y ya sabéis, que yo donde<br />
meto la cuchara... Hoy dejo yo esto listo pa que vos podáis<br />
casar cuando vos apetezca...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
13
Acto Primero<br />
Flora A ver si ye como cuando los Raposos, que tal los arregló,<br />
que por nada se maten.<br />
Manín Home. A esos, no hay quién los arregle, por lo burros que<br />
son. ¿Vas comparalos con les vuestres families...? De pasu...<br />
ya que vine... voy a presentame al señor cura nuevu. Como<br />
soy el hermano mayor de la Cofradía pos... Andai... andai...<br />
no quiero entretenevos.<br />
Flora Bueno. A ver que mano tien.<br />
Luis Hasta luego (MUTIS CON FLORA)<br />
Manín Adiós, adiós. Estos asuntinos, siempre vienen bien. Cáense<br />
regalinos. Veremos a ver como se presenten. ¿Quién está...?<br />
(LLAMA EN CASA DE XUAN Y SALEN ESTE Y MARIA DE LOS<br />
DENGUES) ¡Recontra! ¿Estáis juntos...?<br />
María ¡Madre! Manín, gracies que llegaste.<br />
Xuan Ya creí que non venies...<br />
Manín Retraseme un pocoñín, porque quise hacer unes coses<br />
primero pa aprovechar ya que venía por aquí, pa ver al siñor<br />
cura nuevu. ¿Qué? ¿Arreglaremos hoy el asuntu...?<br />
María Veremos a ver. Esti, no tien pinta de ello.<br />
Xuan ¡Rebarajoles! Tampoco tú.<br />
María Como tú quisieres, estaba todo arreglao, enseguida.<br />
Xuan Eso, hom. Faciendo el bobu y dando lo que tú quiés.<br />
María Yo pido lo que ye de razón.<br />
Manín Bueno, hom. Eso ya lo arreglaremos. ¿Pa qué vine yo<br />
hom...?<br />
Xuan Ye que esta, pa mi idea, cree, que el tocín ye de oveya.<br />
María ¡Calla, calla! ¡Había date vergüenza que por un prao de<br />
mala muerte, estean los neños sin casar.<br />
Xuan Antes de pasar por lo que quies, prefiero que no se casen.<br />
María ¿Tú, veslu, Manín...?<br />
ELADIO VERDE
Manín Dejáime a mí y no hablar de ello, que cuanto más habléis,<br />
más encerrizais la cosa y luego vá a costame mucho más<br />
trabayu el ponevos de acuerdu. Después que hable con el<br />
señor cura.<br />
María Otru que tal baila. ¿Vísteis que santu nos fue a traer...?<br />
Xuan Cosa más rara, nunca la vi.<br />
Manín Sí. Parez mentira del señor cura. Un santu tan feu, no se<br />
presenta.<br />
Xuan Compraríalu baratu y...<br />
María Nin baratu nin caru... ¿Non tenemos que pagalu nosotros?<br />
Pos si tenemos que pagalu, por lo menos que sea una cosa<br />
guapa. Están los de la Restiella, que entres en aquella<br />
Iglesia y da gusto. Están los santos que repamplinguen de<br />
colorinos y guapos que son...<br />
Manín Y además, miren por los vecinos. En aquelles tierres, cógese<br />
de todo dos veces más que en les nuestres...<br />
Xuan ¿Tú, por qué no y lo dices?<br />
Manín ¿El qué...?<br />
Xuan El que lu cambie por otru.<br />
Manín Eso voy a tener que hacer. Están los vecinos que bufen<br />
(SALE DON GASPAR)<br />
María En cuanto sepan por ahí afuera, que tenemos esi santu, no se<br />
van a reir poco que digamos. El que entre en la nuestra<br />
Iglesia, sal corriendo.<br />
Gaspar Tiene razón María, tiene razón.<br />
María ¡Señor cura...! ¡Perdone! No sabía que estaba ahí.<br />
Manín Buenes señor cura... Aquí me tien...<br />
Gaspar Espera, espera, que tengo que contestar a María. Es cierto<br />
que el que entre en nuestra iglesia, saldrá muy<br />
decepcionado. Pero no será porque nuestro santo sea feo, ni<br />
porque vuestro párroco no cumpla con su deber. Saldrá así,<br />
por culpa de vuestra incurría y abandono. La iglesia, poco<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
15
Acto Primero<br />
menos que está en ruinas. Mi digno antecesor, murió en la<br />
mayor pobreza, por lo cual queda descartado el que se<br />
lucrase en nada. Vosotros, gracias a Dios, habéis tenido y<br />
tenéis una época de abundancia. Los productos de vuestras<br />
caserías y de vuestro trabajo, os ha rendido mucha utilidad.<br />
Habéis ganado miles de duros y sin embargo la casa de<br />
Dios, sigue en ruinas y seguirá mientras os siga cegando la<br />
avaricia y el desagradecimiento. Después de esto, creo<br />
como vosotros, que cualquier extraño que entre en nuestra<br />
Iglesia saldrá corriendo y al mismo tiempo pensando el<br />
porqué Nuestro Señor os colma de bienes para que le deis<br />
en pago ingratitudes...<br />
María Yo... señor cura... ya pensé en ello. Pero ye tanto lo que<br />
cuesta la obra que non podemos... Los vecinos...<br />
Gaspar Menos cuesta un cirio y ni eso habéis querido traer...<br />
Manín Ye que... señor cura... al parecer... a los feligreses, no yos<br />
gusta el santu y...<br />
Gaspar Los santos son trozos de madera tallados con más o menos<br />
arte que no necesitan nada de vosotros... ¡ni aún siquiera de<br />
vuestres oraciones! Ellos, han cumplido exactamente la ley<br />
de Dios en la tierra y por que les recéis o no, no van perder<br />
la gloria eterna que merecidamente disfrutan en el Cielo. Si<br />
os piden oraciones y sacrificios, es para vuestra salvación y<br />
no la de ellos, que ya la tienen. Todo lo que le regateéis a<br />
Dios en esta vida, puede que se os regatee a vosotros a la<br />
hora de rendir vuestras cuentas.<br />
Xuan Señor cura... por nosotros... después de lo que dijo, ye igual<br />
que sea guapu o feu...<br />
Gaspar En la parroquia, hay muchas cosas que debieran<br />
avergonzaros...<br />
Mariposa (SALE) Adiós, señor cura y que Dios y lo pague.<br />
Gaspar Espera, Mariposa. Aquí tenéis una. ¿Cómo podéis consentir<br />
el que una muchacha, joven, ande rondando por los caminos<br />
así...? (SALE AMA ANTONA)<br />
María Ye por el gusto de ella.<br />
ELADIO VERDE
Gaspar No. Es por vosotros, que ninguno quisísteis tenderle una<br />
mano de amparo. Esta muchacha, acuciada por las<br />
necesidades, puede seguir un mal camino y perder su virtud<br />
y su alma...<br />
Manín Nunca quiso trabayar...<br />
Gaspar Creo que es al revés. Nunca quisísteis darle trabajo y con el,<br />
la oportunidad de preservarla de la maldad del mundo.<br />
Vosotros, sois los más pudientes del lugar. Ella, está<br />
dispuesta a trabajar. ¿Quién de vosotros quiere velar por<br />
ella?<br />
Xuan Home... eso... aquí... la más indicada... ye María...<br />
María ¿Yoo...? ¿Por qué...?<br />
Xuan Porque como puede que se case la tu fía, a lo mejor, vas a<br />
necesitar...<br />
María Estate tranquilu, que cuando necesite, ya me arreglaré.<br />
Xuan En esi casu... aquí Manín...<br />
Manín ¿Qué, qué hom? Yo ya toy servíu. A mí, déjame a un lao.<br />
Yo que vengo aquí a ver si vos arreglo el casoriu de los<br />
vuestros fíos... ¿Y querer que cargue con una boca más pa<br />
en casa? Tú... tú, Xuan... tú...<br />
Xuan ¡Redemónganos! ¿Por qué voy a ser yo?<br />
Manín ¿Y por qué voy a ser yo...?<br />
Xuan Porque como yes el que arregla todes les coses de la aldea...<br />
pos arregla ésta.<br />
Manín ¿A costa mía. que non? ¡Iba a vagabos! Cuando vos toquen<br />
al bolsu, saltáis pa atrás que ye un primor...<br />
Xuan Y tú, saltes pa alantre...<br />
Gaspar ¿Qué? Ya veo que no puede ser, ¿eh?<br />
María Home... señor cura... tien que comprender que... claro...<br />
Gaspar Lo comprendo todo. Puede que encuentre a algún vecino<br />
más pobre en dinero, pero más rico de corazón. Mientras<br />
tanto, Mariposa, quedará en mi casa. Yo cuidaré de ella.<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
17
Acto Primero<br />
Antona ¡¡Ay madre...!!<br />
Gaspar ¡Ama Antona...!<br />
Antona ¿Qué quier?<br />
Gaspar Ocúpate de Mariposa. Hasta que Dios provea, quedará en<br />
nuestra casa.<br />
Antona ¿Qué, qué hom...? ¡Usté, no está buenu...!<br />
Gaspar Haz lo que te digo y no repliques...<br />
Antona ¡Ave María! ¿Pero usté dase cuenta de lo que va hacer...?<br />
Gaspar Lo necesario para que no se pierda un alma. Pasa Mariposa.<br />
En ésta casa, encontrarás tanta pobreza como traes... pero no<br />
te perderás... (MUTIS CON MARIPOSA)<br />
María ¡Yo quedo boba...!<br />
Xuan ¡Y yo, plasmé!<br />
Antona ¡De todo ésto, tenéis la culpa vosotros! ¡Avarientos!...<br />
¡Agarraos...! ¡Me caso nos diaños...! (LES ENTRA A GOLPES<br />
Y CAE EL TELON).<br />
FIN DEL ACTO PRIMERO<br />
ELADIO VERDE
ACTO SEGUNDO<br />
LA MISMA DECORACION DEL ACTO ANTERIOR. EN ESCENA, MARIPOSA,<br />
MEJOR VESTIDA Y AMA ANTONA ENSEÑANDOLA A COSER<br />
Antona Así no, muyer. Dos pespuntes y vas rematando la lorza y<br />
después que hayas rematao, quites los hilvanes... y ya está.<br />
¿Ves que fácil ye...?<br />
Mariposa Fácil y guapo. Me parez que voy a soltame enseguida.<br />
Antona Anda a ver, que tengo pensao que me hagas una bata pa<br />
andar por casa...<br />
Lola (SALE) Ama Antona, buenes... y a ti también Mariposa...<br />
¡Qué guapina estás...! ¡Hay que ver lo que cambiaste...!<br />
Mariposa Gracies a Ama Antona. Todo y lo debo a ella. Pa mí, ye<br />
como una madre... ¡Y quiérola tanto tanto... que...<br />
Antona Calla, calla, comballona...<br />
Mariposa Ye la verdá. Veo en usté un cariñu tan grande por mí, que<br />
no tengo más remediu que corresponder...<br />
Antona Quiérote por... porque yes buena y... ¡porque voltié...! Que<br />
si me hubiere valío... el primer día que entraste en casa,<br />
hubiérate afogao ¡Esí día, apetecíame habete dao una<br />
entrada a palos...!<br />
Mariposa Los que debía llevar yo, lleváronlos los vecinos...<br />
Antona Ye verdá. Tireme a ellos y muches yos di. Valiome pa soltar<br />
les rabies. Eché fuera la gafura y... ¡quedé más<br />
descansada...! Gracies a eso, libraste tú. Y lo que son les<br />
coses... tan mal como me pareció el que vinieses pa casa y<br />
ahora non paro de dai gracies a Dios por tenete al mi lao...<br />
Lola Usté, siempre fue muy buenina...<br />
Antona ¿Siii...? No me lo digas ¿A qué vien esi adobu? ¿Pásate algo<br />
con el sacristán...?<br />
Lola ¡Déjeme en paz! ¡Tienme más desesperada...! ¡Si viere el<br />
cambiazu que dio...! Tan gayasperu como era y ahora...<br />
Antona ¿Qué y pasa...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
19
Acto Segundo<br />
Lola Parez otru. Ni me diz palabres curioses, ni me diz flores, ni<br />
nada. Háblame según diz él, en latín, que no lu entiende<br />
nadie. Pa mi idea, sabe el misal de memoria.<br />
Mariposa Muyer. Será una broma...<br />
Lola No. Que va. Ponse muy seriu y enchipáu. Ayer, porque y<br />
dije que guapo era el amor, ¿sabes lo que me contestó?<br />
Púsose muy seriu y díjome: "¿Amóribus...? Pal gátibus..."<br />
Quiero hablar con él y no puede ser. No sal de la sacristía<br />
donde está leyendo un librón así de grande...<br />
Antona Calla, muyer. Ya y pasará ¿A qué vienes?<br />
Lola A traer esti frasquín de aceite, pal santu.<br />
Antona A la que vas, déjalu en la Iglesia.<br />
Lola No me atrevo. Están los albañiles por allí y...<br />
Antona Entós, deja. Ya lo llevaré yo.<br />
Lola No se y vaya a olvidar.<br />
Antona No tengas miéu.<br />
Tino (SALE) ¡Ama Antona! De parte de Don Gaspar que me dea<br />
el planu del arquitecto, que tien que miralu el maestro de<br />
obres...<br />
Antona ¡Madre de Dios! A saber donde estará.<br />
Tino Díjome que corría mucha prisa.<br />
Antona Pos tendrá que esperar que lu encontremos. Neña por si<br />
acasu, ven tú a ayudame a buscalu.<br />
Mariposa Vamos (MUTIS LAS DOS)<br />
Lola ¿Viste que guapa se puso esta neña?<br />
Tino Según dice el Eclesiastés..."Vanitá de Vanitates"<br />
Lola ¡Tinín! Si non te da más, has de hablame en cristiano.<br />
Tino ¿Más cristianu que el latín...? "Latinus cristianus erit..."<br />
Lola ¡Ay que mozu! ¿Por qué non te metes a cura?<br />
Tino ¡Oh! ¡Si "pudieri"!<br />
ELADIO VERDE
Lola Esto nuestro, no puede seguir así. ¡Estás desesperándome!<br />
Tino ¿Yooo...? ¿Por qué, hom?<br />
Lola ¿Tú crees que ye plan el que pones? Ni vas al baile...<br />
Tino ¡Futi...!<br />
Lola ... ni hables de amores...<br />
Tino ¡Refuti...!<br />
Lola Y por si esto fuera poco, ahora cuando te hablo y te<br />
pregunto algo, contéstesme como un monaguillo...<br />
Tino Lola. Yo tengo pensao casame contigo.<br />
Lola ¡Ay...! ¿Sii...? ¿Cuándo, cuándo...?<br />
Tino Cuando esté rota la cadena que te ata a les frivolidades...<br />
Lola ¿Ya vuelves con eso? ¿Dióte por ahí...?<br />
Tino "¡Mujer purificata, nunca darate lata!"<br />
Lola Lata, dásmela tú, que estás ñatu y chiflatu. El Señor me<br />
perdone... Como siga al tu lao, voy hablar latín a<br />
barganaes...<br />
Boroña (SALE) ¿Qué ye aquello? Madrugáis a cortejar. Tino, con esi<br />
enchufín que cogiste, vino Dios a vete, ¿qué non?<br />
Tino "Ingeniatus" que tien uno, bobu.<br />
Boroña Bueno, hom. De todes maneres... Lolina ¿Qué, páseslo<br />
bien...?<br />
Lola Aquí de monaguilla...<br />
Antona (SALE CON UN PAPEL) Tino. Mira a ver si ye esti (MUTIS)<br />
Tino Sí. Debe ser. Voy a llevalo. Hasta luego (MUTIS)<br />
Lola Oye, hom. ¿No dices más que hasta luego?<br />
Tino "¡Y vas que te mátibus...!" (MUTIS)<br />
Lola ¡Charran! ¡Mazcayu! ¡Desesperador...! ¡Ay! Non puedo<br />
más...! ¡Va a chiflame a mi también...!<br />
Boroña Eso, estaríate bien empleao...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
21
Acto Segundo<br />
Lola ¿Por qué, mozu...?<br />
Boroña Porque siempre fuiste una rapaza lista y ahora parez que<br />
estás andando al revés... ¿Non ves que esi rapaz no rige...?<br />
Desde que se metió a sacristán, Tino, acabose... A unos,<br />
dayos la chifladura, por dar vueltes al gatu... y a él, dioí por<br />
el oficiu. Yo ya haz tiempo que quería decite...<br />
Lola ¿El qué...?<br />
Boroña Que con lo guapina que yes... tú mereces un mozu que te<br />
luzca... que te lleve a les fiestes... que te haga vivir como si<br />
dijéramos en un paraisín... y vete llena de alegría... Con esi<br />
mozu que te digo, estaríes todu el día, esperando gozosina la<br />
hora de sentilu venir por la caleyina a cortejar y a decite<br />
cosiquines guapes, pa que nunca pudieres dejar de pensar en<br />
él...<br />
Lola Home, calla. Mozos así, no los hay...<br />
Boroña Háilos, háilos... Como tú quisieres, presentábate yo a uno...<br />
Lola ¿Quién ye...?<br />
Boroña ¿De verdá que quiés que te lu presente...?<br />
Lola Home... si ye así como tú dices... creo que merez la pena...<br />
Boroña Pos ven conmigo. Verás... verás que coses te va a dicir...<br />
¡Talmente vas a pensar, que volviste a nacer...! Anda,<br />
guapina (MUTIS LOS DOS)<br />
Antona (SALEN AMA ANTONA Y MARIPOSA) Neña, déjalo pa mañana.<br />
Qué más te da...<br />
Mariposa No. Quiero ver si lo acabo hoy...<br />
Antona Ni tanto, ni tan de ello... ¿Qué prisa tienes...?<br />
Mariposa Mucha ¿Y sabe pa qué...? Pa meteme a hacer la bata pronto,<br />
pa que se ponga guapina...<br />
Antona Tas resultándome muy zalamerona... y allá tú. Aquí, nadie<br />
te apura...<br />
Mariposa Ya lo sé. madre Antonina...<br />
Antona ¿Qué dijiste...?<br />
ELADIO VERDE
Mariposa ¡Madre Antonina! Gustaríame poder llamala siempre así...<br />
Una madre, quizás no hubiere hecho por mí, lo que haz<br />
usté... Dios sabe que y digo verdá...<br />
Antona (SE LIMPIA LOS OJOS CON EL MANDIL) ¡Tienes cada cosa,<br />
rapaza...!<br />
Mariposa ¿Qué tien...? ¿Llora...?<br />
Antona ¿Yooo...? No... no... nada. Debe ser un ciscu que me entró<br />
pol güeyu... ¡Probina...! ¡Buena y cariñosa, no la hay más...!<br />
(MUTIS)<br />
Mariposa ¡Tien un corazón de oro...!<br />
Luis (SALE) Mariposa, ¿Estás ahí...?<br />
Mariposa Hola, Luis.<br />
Luis Trabajando, ¿eh?<br />
Mariposa Sí. Mejor dicho, entreteniéndome... y aprendiendo, que<br />
buena falta me haz... Estoy a ver si puedo terminar estes<br />
sabanilles pal altar...<br />
Luis No parez que se te da mal la costura...<br />
Mariposa Les coses que se cogen con afición y gusto... pues...<br />
Luis Cambiaste, cambiaste bien. Yes otra ¡Quién te vio y quien<br />
te ve...!<br />
Mariposa Civiliceme, bobu. Antes, como aquel que diz, era una<br />
salvaje y...<br />
Luis Si te voy a decir verdá, la persona que tien simpatía, lo<br />
mismo da que ande vestía de seda, que rota... A mí, no sé<br />
por qué será, pero siempre me caíste bien...<br />
Mariposa Como tú a mí. Fuíste, quizás el únicu que me trató con<br />
respeto en el llugar. Nunca trataste de reíte de mí, como<br />
otros y por ello también te guardo simpatía y<br />
agradecimientu...<br />
Luis ¿Yo, por qué iba a reime de ti...?<br />
Mariposa No lo hiciste, porque yes un rapaz de buen corazón y no un<br />
desalmau, como otros...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
23
Acto Segundo<br />
Luis Alégrome que pienses así de mí...<br />
Mariposa La verdá, hay que decila. ¿Qué...? ¿Cuándo ye la boda...?<br />
Luis No lo sé. Todavía siguen igual. Ni se arreglen ni se<br />
desarreglen... les coses mal heches, a la fuerza tienen que<br />
resultar mal...<br />
Mariposa ¿Qué quies decir...?<br />
Luis Que me alegraría que se fuese todo al cuernu.<br />
Mariposa ¿Cómo dices eso...? ¿No quiés a Flora...?<br />
Luis ¿Quiés que te diga la verdá? No la quiero ni gota y creo que<br />
ella a mí, tampoco.<br />
Mariposa ¿Dices eso a la hora de casate?<br />
Luis Ni ella me buscó a mí, ni yo la busqué a ella. Esto nuestro,<br />
ye un matrimonio de conveniencia y arreglau por los vieyos,<br />
al parecer desde que éramos pequeños. Al venos ahora<br />
crecidos, dijeron... "vamos a casar a los neños..." y ¡hale! ¡a<br />
casalos! Como cuando tienen un gochu bueno y dicen...<br />
"Estí ya está basatante gordu y a vendelu... pues lo mismo<br />
hicieron con nosotros...<br />
Mariposa Pero bueno. Eso, cuando te lo propusieron, haber dicho que<br />
no...<br />
Luis Cuando me lo dijeron, como no me daba más, encogime de<br />
hombros. Pero ahora, ye diferente. Ahora me doy cuenta de<br />
que tal casamientu, va a ser una locura. Por eso y pido a<br />
Dios, que nunca lleguen a arreglase. Tener que estar juntes<br />
dos persones pa toda la vida sin querese, debe ser algo<br />
terrible...<br />
Mariposa ¿Qué pienses hacer...?<br />
Luis Pues... esperar a que se desarreglen...<br />
Mariposa ¿Y si no ye así...?<br />
Luis Entonces, desarréglolo yo...<br />
Mariposa Antes de nada de eso, debies aconsejate de alguién...<br />
Luis Si quisieres aconséjame tú...<br />
ELADIO VERDE
Mariposa ¿Yoo...? ¡Dios me libraría...!<br />
Luis ¿Vas a negar el consejo a un amigo...?<br />
Mariposa Si no hubiere otru remediu, no tendría inconveniente en<br />
decite el mi modo de pensar sobre esti asunto... Pero como<br />
tienes la suerte de tener en el llugar quien pueda hacelo con<br />
toda la autoridad pa ello... vas al señor cura y abresi el tu<br />
corazón... dicesi la verdá claramente y ya verás como él te<br />
aconseja lo que debe ser...<br />
Luis Si hago lo que tú dices, armo un lío mucho mayor. Como y<br />
diga la verdá... ¡la verdá...! el primeru que iba a caer de<br />
espaldes, era él...<br />
Mariposa Por mucho que y digas, no creo que se asuste. Coses más<br />
grandes habrá oído el probe...<br />
Luis Cuando yo te lo digo... Figúrate que y dijera que estoy llocu<br />
por otra rapaza y que quiero casame con ella...<br />
Mariposa Siendo buena y no habiendo impedimento... seguramente te<br />
diría que lo hicieses. Ahora bien, puedes perdoname... Les<br />
muyeres somos muy curioses ¿Ye de aquí... ella...?<br />
Luis Sí.<br />
Mariposa ¿Quién ye...? Digo... si puede sabese... ¿eh?<br />
Luis Después que hable con Don Gaspar, tendré que decítelo sin<br />
remedio...<br />
Mariposa ¡Ay, no...! Si quies tenelo callao, déjalo y no me digas<br />
nada... Solo era una curiosidad...<br />
Luis Yo diríatelo... pero no quiero que tú también caigas de<br />
espaldes...<br />
Mariposa ¿Caer de espaldes yo...? Calla... ¿Acasu...? Oye ¡No hables<br />
de eso con el señor cura...!<br />
Luis Diréilo, nada más lu vea...<br />
Mariposa ¡Suplícote que no y digas nada...!<br />
Luis No puede ser...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
25
Acto Segundo<br />
Mariposa Siento que des tal pasu... Adiós Luis... (MUTIS RAPIDO Y<br />
ENOJADA)<br />
Luis Adiós. Si no ye boba, ya lo sabe... Como el señor cura me<br />
diga que si...<br />
Manín (SALE) Hola, Luisín...<br />
Luis ¿Qué cuentas, Manín?<br />
Manín Aquí me tienes otra vez. ¡Vais a volveme llocu!<br />
Luis ¿Por qué, hom...?<br />
Manín Pol dichosu casamientu. Ahora, que está picáu el mi amor<br />
propiu... y hoy arreglo el asuntu que quieran que no. Por<br />
encima de todo, hoy ciérrase el tratu de bodes o dejo de<br />
llamame Manín...<br />
Luis Oiga una cosa, Manín. Estuve pensando yo sobre esti asuntu<br />
y... ¿No y parez que aún soy muy joven pa casame...?<br />
Manín ¡Qué va, hom! Estás en la justa edad... A puntu de<br />
caramelu...<br />
Luis Pues mira... No me gustaría casame...<br />
Manín Home... eso si me lo hubieres dicho con tiempo ¡quicias,<br />
quicias...! Pero ahora que traigo la solución, cáseste por<br />
encima de todo... ¡Pos no rompí yo poco la cabeza...! Con<br />
decite que toavía me está doliendo... cosa que nunca me<br />
pasó... está dicho todo...<br />
Luis Oiga, hom. Tengo en casa unes perres ahorrades. ¿Qué tal y<br />
vendríen, mil pesetines, pa cerilles... pa que se y quitase esi<br />
dolor de cabeza...<br />
Manín ¿Mil pesetes...? ¿A mí...? ¿Por qué me les vas a dar, hom?<br />
Luis Porque no haya arreglu... Si usté aconseja en contra... y de<br />
la reunión que van a tener sal deshechu el casoriu... ¡mil<br />
pesetines, que son pa usté...!<br />
Manín ¡Recontra! ¿Entós, lo que pensé, va a perdese?<br />
Luis A usté, que más le da... Haz como que no pensó nada... y de<br />
pasu encerriza un poco y... ¡mil pesetines que se caen...!<br />
ELADIO VERDE
Manín ¿No me meterás pufu...?<br />
Luis Que y les doy, juroilo por...<br />
Manín Basta, rapaz. Tratu fechu. Voy a encerrizalos hasta que se<br />
engarren... Y estate tranquilu que quedarás servíu... Voy a ir<br />
empecipiando... Yo contaba con un regalu... pero valen más<br />
les mil pesetines... Mil pesetes, que no se caen todos los<br />
días... ¡Salvé...! (MUTIS)<br />
Luis A ver si ye verdá... (SALE DON GASPAR) Buenes tardes,<br />
señor cura...<br />
Gaspar Buenas tardes...<br />
Luis Don... Don Gaspar... Si quisiera... esperar un poco...<br />
Gaspar ¿Qué quieres...?<br />
Luis Si no y diera más atendeme. Quisiere contai una cosa que<br />
me pasa...<br />
Gaspar Pues habla...<br />
Luis Ye que... ye una cosa... trátase...<br />
Gaspar ¿Qué es...? ¿Una confesión...?<br />
Luis Si... si... ye... ye como una confesión...Algo así.<br />
Gaspar Lo malo es que a la Iglesia, ahora no podemos. Aún están en<br />
ella los albañiles. Nos arreglaremos en mi despacho. Anda.<br />
Pasa. (MUTIS DE LOS DOS)<br />
Flora (SALE Y MIRA AL LATERAL) Por allí vienen Tino con el<br />
contratista de les obres de la Iglesia. Todes les rapaces<br />
hablen y no acaben de lo curiosu que ye esi mozu... Voy<br />
haceme la disimulada, pa velu de cerca...<br />
Sabino (SALE CON TINO) Buenas tardes...<br />
Flora Buenes.<br />
Sabino Tino. Mira que neña más guapa. Así quisiera yo que fuere la<br />
mi moza...<br />
Tino ¿Qué ye...? ¿Qué la tu moza ye fea...?<br />
Sabino No sé. Como no la tengo...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
27
Acto Segundo<br />
Tino Pos ya podíes tenela. Tiempu ya tienes...<br />
Sabino Ye que siempre fui muy remirau...<br />
Flora Pues el que mucho se para a escoger, puede quedase sin<br />
ninguna... o a última hora cargar con un folio...<br />
Sabino ¿Y qué quiés que haga, morena...? A todes yos encuentro<br />
faltes...<br />
Flora ¿Siii...?<br />
Sabino ... menos a ti. Como esos güeyinos tan guapos miraren pa<br />
mí, no lo pensaba más y...<br />
Tino Oye rapaz...<br />
Sabino ¿Qué...?<br />
Tino Para el carru, que por aquí, vas por mal camín...<br />
Sabino ¿Por qué, hom...?<br />
Tino Porque esta neña, está pa casase de un día pa otru...<br />
Sabino ¿Y qué...? Pa casase, estamos todos los solteros...<br />
Flora Muy bien contestao. Que y importa a esi pazguatu les coses<br />
de nadie...<br />
Tino ¿Qué, qué, hom...? ¿Vas negar que estas pa casate con<br />
Luis...?<br />
Flora Eso, todavía no lo vi yo...<br />
Tino ¿Qué no lo viste? ¡Ay madre...! ¡Esta, está mal del tanque!<br />
Flora Tú, sabes tan bien como yo, que no hay nada arreglao...<br />
Tino Aunque no esté... como tienes que querer a Luis no tienes<br />
porque hacelu de menos...<br />
Flora Yo no hago de menos a nadie. Aquí, todo lo hablaste tú. Yo<br />
no dije nada...<br />
Tino Pos mira. Cuando esti rapaz empezó a floreate, lo que dije<br />
yo, debies de habelo dicho tú..."¡Ay, pecata mundi...!"<br />
Flora Yo creo, que porque una rapaza se ponga a oír lo que diz un<br />
rapaz, no ye pa sulfurase tanto.<br />
ELADIO VERDE
Tino La moza que ye formal... no oye flores más que del su<br />
mozu...<br />
Flora ¡Calla...! ¿Qué quies decir...? ¿Qué no soy formal yo...?<br />
Tino Si sigues por esi camín... mal te veo...<br />
Flora ¿Tú ves a esti cebollín...?<br />
Sabino Estás mal Tino. Yo no y dije nada, ni ella a mí.<br />
Tino ¿Qué no y dijiste nada...?<br />
Flora ¿Qué dijimos...? ¿Qué dijimos...?<br />
Tino ¿Soñaríalo yo...?<br />
Flora Eso ye lo que te debe pasar... que estás soñando.<br />
Tino Eso quisieres... pero no soy bobu... Esti rapaz, como no te<br />
conoz, púsose a echate flores. Yo, como te conozco, quise<br />
avisalu que no siguiera con esi cuentu, porque estabes<br />
comprometida... Tú, siguiéndoi el palu, tienes que hacer dos<br />
coses que no están bien. O tomái el pelo a esti rapaz o<br />
tomalu en serio... Si y tomes el pelo, no está bien... Y si lu<br />
tomes en serio... tampoco está bien, porque entonces dejes<br />
en mal lugar a Luis. Has de tener formalidad. Mira que el<br />
demonio anda... "inducándonos in tentationes..."<br />
Flora Ya salió ciriales...<br />
Sabino Neña, ¿Ye verdá que estás pa casate...?<br />
Flora ¿Yoo...? No y hagas casu...<br />
Tino ¡Mentires a "esgayibus..."!<br />
Sabino De ser así, yo seguiría diciéndote muches coses. Pero si hay<br />
un compromisu pol medio... claro yo...<br />
Flora ¿Vas hacer casu de esi panoyu...?<br />
Tino Flora... ¡Para...! ¡Detente...! ¡Mira que estás impiando el<br />
"infernorum"!<br />
Flora Tú, ten cuidao de la tu moza y déjame a mi en paz. Adiós,<br />
rapaz (MUTIS RAPIDO)<br />
Sabino Esa neña, va enfadada...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
29
Acto Segundo<br />
Tino Más val que vaya enfadada que condenada. Déjala en paz.<br />
Siempre fue muy focicona. Pasa a dai el plano al señor cura,<br />
que yo espérote aquí. Anda.<br />
Sabino Enseguida vengo. (MUTIS)<br />
Tino ¡Hay que ver con Florina...! ¡Vaya suave que ye! (SALE<br />
LUIS) Luis... ¿estabes ahí...?<br />
Luis ¿Qué pasa...?<br />
Tino Nada, nada... Acaba de marchar la tu moza. Y voy a contate<br />
una cosa de ella, pa que cuando te lo cuente ella voltiao,<br />
sepas a que atenete...<br />
Luis ¿Qué fue...?<br />
Tino Pos fue... que vímosla aquí el contratista y yo, y como esi<br />
rapaz no la conoz, pos púsose a echai flores... La cosa ye<br />
natural...<br />
Luis ¿y ella, qué dijo...?<br />
Tino ¿Ella...? Porque descubrí que era la tu moza, ¡hubo<br />
matame...!<br />
Luis ¿De manera qué...?<br />
Tino Yo non quería decítelo, pero como a lo mejor va decítelo<br />
ella...<br />
Luis ¿Y dices que con el contratista...?<br />
Tino Si. Pero a esi rapaz, déjalu a un lao. Non vaya en sin querer,<br />
a hacer una burrada. Siento tener que decítelo pero...<br />
"tribulationis"...<br />
Luis Oye Tino. Tú, que sabes tanto de eses coses, ¿Cómo se diz<br />
en latín, alegría...?<br />
Tino ¡Contra...! Espera a ver... ¡Ah! Si. Dizse "aleluia..."<br />
Luis ¿Aleluya...? ¡Pues viva la aleluya! ¡Yes el sacristan más<br />
listu del mundo! ¡Aleluya! ¡Aleluya! (MUTIS BAILANDO)<br />
Tino ¿Estará esti del tanque también...? ¡Ay! ¡Probe mozu...!<br />
¡Tanto la quier, que con lo que y dije, trastornelu...! Pa que<br />
diría nada...! ¡La xente, bien presa está de les pasiones...!<br />
ELADIO VERDE
¡Con lo guapo que ye vivir en paz perdonando les injuries<br />
que nos pueda hacer el prójimo...!<br />
Lola (SALE MUY AMARTELADA CON BOROÑA) ¿Eso, inventástelo<br />
ahora o ya lo sabies...?<br />
Boroña Contigo, no hay que inventar nada. Con decir la verdá,<br />
basta. Que yes guapa, salta a la vista. Que yes salada, no hay<br />
que preguntalo... que yes...¡Oye...! ¡Mira quién está ahí...!<br />
Lola No y hagas casu y sigue...<br />
Boroña Ye que... a lo mejor... diznos algo...<br />
Lola No tengas miéu. De decir algo, diríatelo en latín y como no<br />
y vas a entender nada...<br />
Tino ¡¡Lola...!!<br />
Lola ¿Qué ye...?<br />
Tino ¿A qué asuntibus andes con esibus...?<br />
Lola Porque a él entiéndolu y a ti, no...<br />
Tino ¿Y tú pienses que yo caí de un "guindibus"...?<br />
Lola ¡Ay..! No sé<br />
Tino Boroña... ¿A ti, quién te dio vela en esti entierru...?<br />
Boroña Yo... yo... Tino, no te parezca mal. Vi... vi a Lolina y<br />
preguntéi que tal iben los vuestros amores. Ella, contestome<br />
que mal. Que estaba aburrida y yo... por... por desaburrila<br />
pos...<br />
Tino Tú, yes un "traidóribus" y un "pazguatibus".<br />
Boroña Sí, hom ¡Amén...!<br />
Tino Y tú, puedes date por contenta, ya que el mi corazón, está<br />
esta temporada inclinau a la bondad que si no... dababos una<br />
entrá de tortas que vos desnarigaba... ¿Tengo yo "carotis de<br />
primus"...?<br />
Boroña ¡A...mén...!<br />
Lola Entre tú y yo, atraviésase el latín...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
31
Acto Segundo<br />
Tino El que se atraviesa, ye esi mazcayu, al que voy a dar un par<br />
de "tortibus"...<br />
Boroña ¡Amén...!<br />
Tino ¿Pa qué dices tantu amén...?<br />
Boroña Como estás rezando, por acompañate...<br />
Lola No y hagas casu, Boroñina, que está chifláu...<br />
Tino ¿Boroñina y todo, eh...? ¿Cómo si estuviere sacau del forno,<br />
que non...? Escucha...<br />
Lola Yo no tengo nada que escuchar...<br />
Tino Tú, estás amenazada por les frivolidades...<br />
Boroña ¡Amén...!<br />
Tino Calla, sio pollín... ¿Pa qué estas diciendo amén, si esto no<br />
ye latín? (A LOLA) Subiéronsete los humos a la cabeza y<br />
estás muy equivocada. Tú, vas a venir conmigo, porque lo<br />
mando yo. En cuanto esti quitamoces... voy a sacudi un par<br />
de castañes. Primero, que quede bien sentao que va a<br />
llevales, no por venganza, si no, por corrección. Con que te<br />
gusta la moza del prójimo ¿eh... chaval...? (BOROÑA<br />
ASUSTADO, HACE MUTIS A LA CASA) ¡Corre, corre...! ¡Ya<br />
caerás...!<br />
Sabino (SALE) ¿Vamos, Tino...?<br />
Tino Vete andando un pocoñin, que enseguida voy yo.<br />
Sabino ¡Ah, sí...! Ya me doy cuenta... Adiós (MUTIS)<br />
Tino Venga usté acá... ¡Sió casquivana...!<br />
Lola Pero, Tinín... ¡Estás desconociu...! Yo...<br />
Tino Camina delante de mí, que pol camín, voy a decite unes<br />
cuantes coses...<br />
Lola Pero...<br />
Tino ¡Nin pero, nin manzana...! ¡Caminando! ¡Pendónibus...!<br />
(MUTIS LOS DOS)<br />
ELADIO VERDE
Manín (SALE CON MARIA LOS DENGUES Y XUAN) ¡Redemónganos!<br />
¿Mirai lo que vais hacer...? ¡Qué eso no puede ser...!<br />
María ¡Calla, atopáu...! Ahora que está todo arreglao, non vayas a<br />
echalo a perder...<br />
Xuan Déjalu. Diga lo que diga, ye igual. Como tú y yo estamos de<br />
acuerdo, cuando quieras, podemos casar a los neños... y<br />
acabose... Doyos el prao que pedíes... y que sean muy<br />
felices...<br />
María Gracies, Xuan. Aunque si te voy a decir la verdá chócame el<br />
que hayas cedido tan de repente.<br />
Xuan Cedí tan de repente, gracies a lo que me dijo esti anoche.<br />
Con mucha razón, aconsejome, que como todo lo nuestro<br />
tendrá que ser pa los neños, ya que non tenemos más que<br />
ellos, y por eso díjeme yo... ¡pos hale...! A casalos.<br />
María Por algo lu llamé yo, pa que terciara ¡Ay...! ¡Cómo Manín<br />
estuviere leíu y escribíu, non había abogau que y pusiere el<br />
pié delante! ¿Non ye verdá, Manín...?<br />
Manín Non. Non ye verdá. Con esi matrimoniu, vaís facer un<br />
estropiciu terrible.<br />
Xuan ¡Recontra! ¿Por qué, hom?<br />
Manín Por lo que digo yo. Tú, non tienes ni un cachu de vergüenza.<br />
El hombre que ye hombre, non se achanta y cede ante les<br />
exigencies de esta muyer que anduvo por ahí, poniéndote<br />
como un trapu.<br />
Xuan Home. Yo lo que hice, fue seguir el conseju tuyu.<br />
María Calla. Oye, Manín ¿Qué lu llamé yo...?<br />
Manín ¿No me dijiste a mí, que era un agarráu...?<br />
María Home, eso ye natural. Como no quería soltar el prao...<br />
Manín ¿Y cuando me dijiste que había matao a la difunta muyer de<br />
fame, por ahorrar, también era pol prau...?<br />
María Muncho me choca de ti, Manín, que después de venir a<br />
arreglalo, ahora que ves la cosa fecha, non te peta...<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
33
Acto Segundo<br />
Manín Porque veo que vais a desgraciar a los neños. Dos<br />
consuegros así, no pueden llevar vida. Tú, yes una fartona y<br />
una sacavera...<br />
María ¿Yoo...? ¿Quién dijo eso...?<br />
Manín Díjolo esti. Díjomelo a mí.<br />
María ¿Ye verdá eso, Xuan?<br />
Xuan Home. A lo mejor... pude habelo dicho. No me acuerdo.<br />
Pero como tú dijiste también coses de mí pos lo mejor ye<br />
que tú ni yo hagamos casu y así queda todo arreglao...<br />
María Toy contigo. Val más.<br />
Xuan Pos todo eso, murió.<br />
Manín ¿Qué ye...? ¿Perdisteís la dignidá y el amor propiu...?<br />
María Oye, Manín. ¿Tú, bebiste algo...?<br />
Manín ¡Non tenéis vergüenza! Tenéis que deshacer esi casamientu<br />
y odiavos toda la vida. Después de lo que pasó, non puede<br />
haber arreglu...<br />
María ¿Tú oyes esto, Xuan?<br />
Xuan Toy tan plasmau como tú. ¿Con qué tú dices que odianos,<br />
eh...?<br />
Manín Si queréis quedar bien ¡odiu a muerte!<br />
Xuan Pues mira lo que son les coses. Maríina. Tantu odiu te<br />
tengo, que si no fuera porque tú non quies, pol mi gusto,<br />
propondíate que después de casase los rapazos... que nos<br />
casáramos tú y yo.<br />
Manín ¡Qué, qué, hom! ¡Ahí lo vés...! Ahora, non me negarás que<br />
estás chiflau... ¿Veslo ahí...? ¿Véslo ahí porque te da el<br />
prao...?<br />
María ¿Por qué va a estar chiflau...? Muncho siento que se me<br />
haya adelantao... casualmente, lo que me dijo, tenía pensao<br />
deciilo yo. Xuanín, sobre eso ya hablaremos. Non creas que<br />
me cayó en baxo ¿Qué dices ahora, arreglador?<br />
ELADIO VERDE
Manín ¿Yo...? Después de lo que toy viendo, nada. Tan plasmau<br />
quedé que por mí... que sea pa bien...<br />
María Gracies... y tú, no has de faltar a la boda...<br />
Manín No home, non... ¡Ni a la pandorgada...!<br />
María Ahora, vamos a ver enseguida al señor cura, pa tratar lo de<br />
los rapazos. Tenemos que hacer una boda por todo lo alto.<br />
Xuan Haráse lo que tú quieras, Mariína...<br />
María (LLAMA EN CASA DEL CURA) ¡Ama Antona! ¡Ama Antona!<br />
Antona (SALE) ¿Quién ye...? (SERIA) ¿Vosotros? ¿Qué pasa...?<br />
María Nada guapina. De lo otro, pa que vamos a acordanos. Ya<br />
sabemos que tienes el geniu vivu.Gustaríame ver al señor<br />
cura... ¿Podrá ser...?<br />
Antona Según pa lo que sea. Pa dai la lata, non.<br />
Xuan Ye pa tratar sobre la boda de los nuestros neños.<br />
Antona ¿Cómo fue? ¿Por fin, arreglástelos, Manín?<br />
Manín Arregláronse solos... y lo que te rondaré morena.<br />
Antona Siendo pa eso, voy a avisalu... (MUTIS A CASA)<br />
María Anda, muyer. Xuanín ¿Parezte bien pregón y despachu...?<br />
Xuan Lo que tu quieras, raitanina. Ya sabes que mandes tú.<br />
Manín Están arrallándome les tripes...<br />
Mariposa (SALE VESTIDA CON LOS HARAPOS DEL ACTO PRIMERO. AL<br />
VERLOS, SE SORPRENDE Y ELLOS TAMBIEN) ¡Ah...! ¿Están<br />
ahí...? Buenes tardes...<br />
María Buenes ¿Tan curiosina como estabes, dónde vas de eses<br />
faches, muyer...?<br />
Mariposa A les caleyes. Entre vosotros, no puede haber vida. Quise<br />
vivir en paz y no pude logralo. Adiós. (MUTIS)<br />
Manín Chachos, aquí algo gordo pasa.<br />
Xuan Home, eso velo un ciegu. Esa, escápase.<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
35
Acto Segundo<br />
María La cabra, siempre tira al monte, bobu (SALE DON GASPAR)<br />
Buenes tardes, señor cura.<br />
Xuan A buenes.<br />
Manín Buenes.<br />
Gaspar Hola vecinos ¿Qué queréis...?<br />
María Venimos sobre un asuntu. Antes de nada, ya vemos que está<br />
arreglando la Iglesia a su costa y como ésto debe ser<br />
cuestión de todos los vecinos... aquí Xuan, pa ayuda, va a<br />
day dos mil pesetes...<br />
Xuan ¿Dijiste que yo...?<br />
María Tú, non vas a dar menos, que yo doy otres dos mil.<br />
Manín (¿Qué pasará esta tarde, que está todo voltiao?)<br />
Xuan ¿Qué dices, Manín...? ¿Qué tú das otres tantes?<br />
Manín ¡Ay madre...! ¡Lo que faltaba!<br />
María Manín está diciendo, que puede contar con mil que da él.<br />
Manín ¡¡Salvé...!<br />
Gaspar Mucho os agradezco tal ofrecimiento. El Cielo os lo pagará.<br />
Una vez que os lo indiqué, mis palabras cayeron en el vacío.<br />
Por eso tuve que arreglame como Dios quiso. Celebro que la<br />
caridad vuelva a vuestros corazones... Aunque creo que<br />
quizás os volveréis atrás...<br />
María Usté ye tremendu... ¿Duda de les nuestres palabres...?<br />
Gaspar Ya veremos. Bueno ¿Qué os pasa...?<br />
María Pos que queremos casar a los neños y venimos a arreglar les<br />
coses. Queremos que los case usté a les once de la mañana.<br />
El altar, adornau con munches flores y cirios. El suelu, con<br />
alfombra y macetes.<br />
Xuan Y con pregón y despachu... y la misa, con tres cures... y que<br />
vaiga el gaiteru y el tamborileru...<br />
Gaspar ¿De manera que queréis casar a vuestros hijos?<br />
María Sí señor. Eso queremos... casalos.<br />
ELADIO VERDE
Gaspar Queréis casarlos vosotros... ¿Pero les habéis preguntado si<br />
quieren casarse ellos, que son los interesados...?<br />
María Ellos, harán lo que nosotros digamos.<br />
Gaspar Me parece que no. Desde luego, sin que ellos me lo pidan,<br />
no les casaré...<br />
Mar y Xu ¿Qué qué, hom...?<br />
Manín (Mil pesetines que voy a aforrar...)<br />
Gaspar El matrimonio es un sacramento ordenado por Nuestro<br />
Señor. De el, tiene que salir la familia cristiana. Para ello,<br />
entre los contrayentes principalmente, debe de existir el<br />
amor. Yo como sacerdote, casar a dos personas, a sabiendas<br />
de que no se quieren, sería vulnerar dicho sacramento y<br />
como si dijéramos, cometer un sacrilegio, cosa que mi<br />
conciencia y mi ministerio, no me permiten hacer.<br />
María ¿Y cómo sabe usté si se quieren o no...?<br />
Gaspar Porque lo sé, tengo que hablar así. Juan, de tu hijo, estoy<br />
seguro que no quiere a Flora. A ella me falta preguntarle si<br />
le quiere a él.<br />
María ¡Ay, madre! ¿Ahora, que hacemos...?<br />
Xuan Déjeme a mí. Señor cura ¿Po qué diz que el mi fíu no quier<br />
a Flora...?<br />
Gaspar Porque él mismo ha venido a pedirme que deshaga ese<br />
futuro matrimonio. Al parecer, porque está enamorado de<br />
otra...<br />
Todos ¿Quién ye...?<br />
Antona (SALE MUY EXCITADA) ¡Señor cura! ¡Ay Dios...! Mariposa,<br />
pa mi idea que volvió a marchar...<br />
Gaspar ¿Qué dices...?<br />
Antona Mire. Dejo en el cuartu, el vestidín que y hicimos y marchó<br />
con la ropa que trajo. ¡Ay... Dios mío...! ¡Probina...!<br />
Gaspar Esto, tien algo de relación con lo vuestro. ¡Ahora me doy<br />
cuenta...! ¡Pobre chica...! (MUTIS)<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
37
Acto Segundo<br />
Antona ¿Cómo fue...? ¿Según diz Don Gaspar, marchó por causa<br />
vuestra...? ¿Ye qué non podéis dejar a la xente en paz...?<br />
Xuan Ama Antona. Déjame explicate...<br />
Antona ¡Les explicaciones, voy a dávosles yo...! (LES ENTRA A<br />
GOLPES) ¡Bribones...! ¡Ensinvergüenzas...!<br />
FIN DEL ACTO SEGUNDO<br />
ELADIO VERDE
ACTO TERCERO<br />
CUADRO PRIMERO<br />
LA MISMA DECORACION DE ACTOS ANTERIORES.<br />
Gaspar (SALE CON ANTONA) Anda, calla mujer.<br />
Antona ¡Como quier que calle! ¡Ya va pa cuatro días que marchó y<br />
nadie sabe nada, ni nadie da con ella...! Esti disgusto que<br />
tengo, va a acabar conmigo...! ¡Probe Mariposina...!<br />
¡Comiéronla los llobos...! ¡Yo estoy que non doy pié con<br />
bola. ¡Si me lleguen a decir alguna vez que iba a tener tantu<br />
cariñu a una persona, non lo hubiere creido...! ¿Ye verdá<br />
que María los Dengues, Xuan y Manín, que me quieren<br />
llevame al juzgao por los palos que yos dí...?<br />
Gaspar Eso tienen pensado... y si no se tratase de ti casi me<br />
alegraría. Con métodos violentos, no se va a ninguna parte.<br />
Les agrediste, sin tener ellos culpa ninguna.<br />
Antona ¡Ay probe! ¡Qué engañau vive...! Ellos son los que lo<br />
revolvieron todo y por causa de ellos, tuvo que marchar la<br />
probina Mariposina... ¡En cuanto los coja, voy a dayos otres<br />
tantes...!<br />
Gaspar Mira que están decididos a llevarte al juzgado.<br />
Antona Pos por eso mismo. Voy aprovechame. Si me llevan allá,<br />
igual pago por una que por un cientu. Ahora otra cosa.<br />
¿Hasta cuando va durar el cuentu de Tino el sacristán...?<br />
Gaspar ¿Qué cuento...?<br />
Antona Esi que se trai de venir a vivir a la rectoral, pa mi idea, están<br />
tomando esto por una fonda.<br />
Gaspar Es sólo por unos días. Me pidió autorización y no pude<br />
negársela. Parece ser que su casa, necesita un arreglo. Tiene<br />
roto el tejado y cuando llueve, no puede habitarla.<br />
Antona Y esi arreglu... ¿quién lo va a pagar? ¿El...? Porque que yo<br />
sepa, no tien un perru...<br />
Gaspar Dios, lo proveé todo. Cierto que no tiene dinero. Pero tiene<br />
la amistad que ha hecho con el contratista de la obra de la<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
39
Acto Tercero - Cuadro Primero<br />
Iglesia y este, va hacerle el arreglo, mandándole un par de<br />
obreros a ratos perdidos...<br />
Antona ¿Ya empezaron...?<br />
Gaspar No lo sé...<br />
Antona Si tarda mucho, sé yo que vamos a echar pelu.<br />
Gaspar ¿Por qué? Es una buena ocasión que se le presenta y justo es<br />
que la aproveche.<br />
Antona Yo non lo digo por eso. Allá cada uno se arregle como<br />
pueda. Yo digo, que vamos echar pelu... porque será<br />
casualidá... pero desde haz tres días que está en casa... Con<br />
esto no quiero decir nada malo, ¿eh?... en casa, están<br />
pasando coses muy rares...<br />
Gaspar ¿Qué es, Ama Antona?<br />
Antona Pues ye... que en casa, alguien anda arrobando les coses de<br />
comer...<br />
Gaspar ¿Cómo dices...?<br />
Antona Mire. Haz tres días que robaron la pita franciscana que<br />
estaba tan guapa y tan gordina...<br />
Gaspar Algún vagabundo que pasó por aquí... y...<br />
Antona Antes de ayer, tenía en la cocina una docena de huevos pa<br />
en casa y cuando fui a hacer la cena faltaben dos...<br />
Gaspar Eso indica que el que los robó, no era ladrón y tenía<br />
verdadera necesidad, puesto que te dejó diez. Pocos<br />
ladrones hacen eso...<br />
Antona El jamonín que y mandaron de su casa, empecelu ayer y<br />
corté un pocoñín. ¡Un cachín así!... Pos bueno. Hoy fui a<br />
cortar otro poco y encontrelu amediau.<br />
Gaspar Si que es raro...<br />
Antona No. Si todavía no acabé. Ayer amasé un pan de más de dos<br />
kilos y quitando lo poco que se comió al mediodía, por la<br />
noche, cuando y fui a echar mano... ¡daba pena velu...! Yo<br />
non quiero pensar mal de nadie... Pero como el único que<br />
ELADIO VERDE
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
41<br />
entra en casa ye Tino el sacristán... Yo ya le digo que no<br />
quiero pensar mal de nadie...<br />
Gaspar Tiene que ser algún pobre, impulsado por la necesidad...<br />
Antona Usté de buenu que ye, va a dar en bobu. ¿Impulsau por la<br />
necesidad...? Pos vaya impulsu, que dai pol jamón... y por<br />
les gallines... y pol pan de escanda... ¡Cómo yo pescara al<br />
arañón, se yo que iba a dái impulsu...!<br />
Gaspar Ama Antona. Vigila por otro lado. De Tino, te respondo yo.<br />
Antona No. Y yo también. Pero por si acasu, yo non pondría las<br />
manos en el fueu por nadie. ¡Ay Señor! ¡Qué será de la mi<br />
Mariposina! ¡No soy quien a apartala del pensamientu...!<br />
¡Probina! ¡A estes hores, estará más comida por los<br />
llobos...!<br />
Gaspar En este tiempo, los lobos andan por el monte.<br />
Antona Pues pal monte tuvo que tirar ella... ¡Al no aparecer pol<br />
llano...! ¡Santina querida...! ¡Devuélveme pronto a la mi<br />
Mariposina que tengo de cumplir les dos promeses que te<br />
hice...!<br />
Gaspar ¿Dos promesas...?<br />
Antona Dos. Y todavía me parez poco. La primera, ye ir desde aquí<br />
a la Iglesia, de rodilles y rezar un rosario en acción de<br />
gracies a la Virgen. Y la segunda ye llevar delante de mí, de<br />
rodilles también, a María los Dengues, a Xuan y a Manín pa<br />
que y pidan a San Casiano que yos perdone el dañu que y<br />
hicieron a esa neña tan buena. ¡Probe Mariposina!<br />
Gaspar Esa segunda promesa, me parez que te va a ser más difícil<br />
cumplirla...<br />
Antona Como lleve la tranca de cerrar la puerta, no van de rodilles...<br />
¡Van a gates! Estoy como lloca, pensando en esa neña...<br />
Gaspar Tengamos paciencia y sea lo que Dios quiera... ¿Hiciste los<br />
quesos...?<br />
Antona Sí, hom. Saliéronme cuatro. ¡Si viere que guapinos...!<br />
Lola (SALE MUY AGITADA) ¡Señor cura...! ¡Ama Antona!
Acto Tercero - Cuadro Primero<br />
Gaspar ¿Qué tienes...?<br />
Antona ¿Qué te pasa, neña...?<br />
Lola ¡Ay...! ¡Ay...! ¡Vengo muerta miéu...! ¿Está Tino?<br />
Antona Sí. Está en casa.<br />
Lola ¿Veslo...? ¡Hay duendes...! ¡Hay duendes...!<br />
Antona ¿En dónde moza...?<br />
Lola En casa de Tino. Haz tres días que tien la casa deshabitada,<br />
porque van arreglala y todos los días echa fumo la<br />
chimenea. Díjeilo a Tino y...<br />
Gaspar Y como es natural, no haría caso...<br />
Lola ¡Ni pizca! Díjome que el humo sería de algún rescoldu de la<br />
cocina que quedaría encendidu. Yo quedé escamada y ahora<br />
a la que venía, pasé junto a la casa y púseme a escuchar...<br />
¿Sabe lo que oí? ¡Oí toser y después, quejase! Decíen...<br />
"¡Ay...! ¡Ay...!" ¿Qué yos parez...?<br />
Antona Que oíste campanes y non sabes donde tocaben... Calla,<br />
muyer, calla... ¿Oiste toser...? ¿Tú, cuándo viste duendes<br />
acatarraos...?<br />
Gaspar Lo mejor, es que vayas con Tino. Entréis en la casa, lo ves<br />
todo y así, quedarás convencida... Ahora, como feligresa a<br />
mi cuidado, debo advertirte, que creyendo en tales brujerías<br />
pecas mortalmente... Con que olvida tales cosas propias de<br />
personas simples... ¿Me entiendes...?<br />
Lola Si... señor... si.<br />
Gaspar Voy por mi libro que dejé olvidado...<br />
Antona ¿Quier que y lu traiga...?<br />
Gaspar No. Deja. Yo iré (MUTIS)<br />
Antona Oye, hom ¿Oíste eso de verdá...?<br />
Lola Como la estoy oyendo a usté.<br />
Antona ¡Huy, que miedo...! ¡A ver si son duendes esfamiaos y son<br />
los que vienen a abastecese a mí casa... (MUTIS)<br />
ELADIO VERDE
Lola El señor cura, mándame que non crea en eses coses... pero<br />
allí quería yo velu, a ver lo que decía él...<br />
Boroña (SALE) ¡¡Lolina...!!<br />
Lola ¡Ah...! ¿Yes tú, Boroña...? ¡Asustásteme...!<br />
Boroña ¿Acuérdeste del paseín que dimos...?<br />
Lola Home, calla. ¡¡Qué guapu fue...! ¡Qué cosines tan dulces me<br />
dijiste...!<br />
Boroña Y les que me quedaron por decir... Pero amigu... Ya viste<br />
como se puso Tino...<br />
Lola Calla. No me lo recuerdes. Desde esi día, tienme asordá...<br />
Boroña Y a mí, debe tenémeles jurades. Nada más me ve vien<br />
derechu pa mí y...<br />
Lola ¿Díjote algo...?<br />
Boroña No te lo puedo decir, porque en cuanto que y veo la cara que<br />
pon, salgo arreando como un galgu. Ya va pa tres o cuatro<br />
veces que me escorre...<br />
Lola Estate tranquilu. Si quier pegate, non ye por venganza ni<br />
porque tenga rabies...<br />
Boroña ¿Non...? ¿Entós, por qué ye...?<br />
Lola Según me dijo, ye por corregite...<br />
Boroña Entre tú y yo, él sabe ya que no hay nada y sabiendo que no<br />
hay nada ya podía dejar de corregimientos. Estoy corriendo<br />
estos días como una liebre ¿Non podíes decii algo que lu<br />
aplaque?<br />
Lola Si me quisieres, a cambiu, haceme un favor... no me daba<br />
más deciilo...<br />
Boroña ¿Un favor...? Con tal de que pare de correr detrás de mí, los<br />
que quieras... ¿Qué ye...?<br />
Lola Ye que quisiere que me acompañares a un sitiu...<br />
Boroña ¿A un sitiu...? ¿Pa qué...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
43
Acto Tercero - Cuadro Primero<br />
Lola Pa cerciorame de una cosa y pa ver si sentimos toser a<br />
alguien...<br />
Boroña Que coses más rares ¿A ti, qué más te da que esi alguien<br />
tosa o no...?<br />
Lola Ye que quiero asegurame.<br />
Boroña ¿Y si Tino nos juna juntos...?<br />
Lola Que june.<br />
Boroña ¡Mira que la cosa puede ponerse pior...!<br />
Lola Díjeilo a él y no quiso haceme casu... y como no quiso<br />
haceme casu, si y parez mal, la culpa ye de él y no nuestra...<br />
¿Vienes...?<br />
Boroña Tratándose de ti, voy a donde quieras. Vamos. Cuando una<br />
rosina florecida como tú...<br />
Lola ¡Ay, Boroñina...!<br />
Boroña ¿Qué ye...?<br />
Lola ¡Si empecipies como el otru día, voy a olvidame hasta del<br />
tosedor...!<br />
Boroña Como tú quisieres y a Tino no y pareciere mal, yo si que iba<br />
a toser fuerte y en sin catarru. Y sin que nadie nos tosiera...<br />
Lola ¡Ay, Boroñina, que zaragateru yes...! (MUTIS LOS DOS)<br />
Antona (SALE CON UN QUESO EN LA MANO Y PEGANDO A TINO) ¡Ah<br />
ladronazu...! ¡Bribón...! ¡Fartón...! ¡Por fín atrapete...! ¿Con<br />
que los quesos también, eh?<br />
Tino Apare Ama Antona. Apare.<br />
Antona ¿Qué apare...? ¡Cuando te deje en sin un güesu, por<br />
fartón...! ¡Arrobón...! (SALE DON GASPAR)<br />
Tino ¡¡Ay...!! ¡¡Ay...!! ¡Apare...!<br />
Gaspar (LOS SEPARA) ¿Qué pasa...? ¿Qué es esto...?<br />
Antona ¿Que qué pasa...? ¡Ahí lu tién...! Responda por él, ande...<br />
Atrapelu robando un quesu... Mire. Ya lu tenía achantau...<br />
¿Qué y parez a quien metió en casa...?<br />
ELADIO VERDE
Gaspar Calla, Ama Antona. ¿Es posible...? Escuchame Tino... ¿Por<br />
qué haces esto...?<br />
Tino Por... por... Señor cura... ¡No y lo puedo decir!<br />
Gaspar En casa, teníamos confianza en ti. Como no podrás negar,<br />
nada se te tasaba. ¿Por qué coges lo que no debes coger...?<br />
Tino No y lo puedo decir. Don Gaspar...<br />
Antona ¿Dónde está la mi pitina franciscana...?<br />
Tino Llevela yo.<br />
Antona ¿Y el jamón, ¡sió fartonazu...!?<br />
Tino También lu llevé yo...<br />
Antona ¿Llevástelu, eh...? ¿Y pa dónde...? ¿Pa dónde?<br />
Tino Pa... pa... ¡No lo puedo decir...!<br />
Antona Voy a decítelo yo. ¿Fue pa comelu con la tu mozaca,<br />
verdá...?<br />
Tino A ella, no la meta en esto, que no tien culpa de nada, ni sabe<br />
nada.<br />
Gaspar ¿Por qué no puedes decírmelo a mí...?<br />
Antona ¡Cómo y va a decir que ye un fartón...?<br />
Gaspar Cállate, Ama Antona. ¿Por qué no te justificas ante mí...?<br />
Tino No... No puedo...<br />
Gaspar Si tuviste alguna debilidad...<br />
Antona Usté, que coses y pregunta. Si tuvo una debilidá con les<br />
coses que comió, ya no la tien...<br />
Gaspar Yo creo que he sido bueno para ti.<br />
Tino Si señor. Como un padre.<br />
Gaspar Yo te he acogido en mi casa como a un hermano.<br />
Tino Ya lo sé. Si señor...<br />
Gaspar ¿A esta confianza mía, por qué no correspondes con la<br />
tuya...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
45
Acto Tercero - Cuadro Primero<br />
Tino Hay pol medio un juramentu. Juré no decir nada, y aunque<br />
me maten, no podré decilo.<br />
Gaspar Bueno. Está bien hombre. Si es así, que le vamos a hacer.<br />
Antona Eso, hom. Después de arrobar lo que y pareció, a la hora de<br />
ajustar cuentes, hay un juramentu. ¡A mí me ibes a engañar<br />
con esi cuentu...!<br />
Gaspar Ama Antona. Creo que Tino dice la verdad.<br />
Antona A usté si y dicen que anden volando los páxaros igual lo<br />
cree. Está viéndolo por sus propios ojos ¿Y entovía lu<br />
disculpa...?<br />
Gaspar Vuelvo a decirte, Ama Antona, que creo que Tino dice la<br />
verdad.<br />
Tino Gracies señor cura.<br />
Antona ¡Dai, dai les gracies...! Zampador... ¡Tragapites! ¡La mi<br />
pitina franciscana tan gordina y tan ponedora... y pensar que<br />
la tien en la barriga este fartonazu...!<br />
Lola (SALE CON BOROÑA, MUY AZORADOS LOS DOS) ¡Ay..:! Señor<br />
cura... que razón tenía ¡No eren duendes! ¡No eren<br />
duendes...! Venimos de mirar... ¿Y sabe quién está en casa<br />
de esti...? ¡Mariposa...!<br />
Gaspar ¿Cómo...?<br />
Antona ¿Tienla secuestrada, eh...?<br />
Lola La probina, debe de estar enferma. Está tosiendo sin parar.<br />
Gaspar ¿Está enferma, Tino?<br />
Tino Sí señor. El día que marchó ella de aquí, estaba yo asomau<br />
en la ventana de mi casa y oí voces junto al río. Corrí pa allá<br />
y encontré a Mariposa que había caído al agua. Metila en la<br />
mi casa pa que secare. Quise traela pa aquí y no se atrevió a<br />
venir. ¡A la caleya, no iba a echala y como ella ye moza<br />
soltera y yo solteru pensé que no estaba bien pasar la noche<br />
bajo el mismo techu y entós dijei... "Mariposa, tengo que<br />
marchar yo..." y vine a pedíi permisu a usté. Al saber que<br />
venía pa acá, hízome hacer un juramentu de que no dijese<br />
ELADIO VERDE
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
47<br />
nada a nadie, que estaba ella allí. Yo, juré. A la mañana<br />
siguiente, cuando fui a vela, encontrela ardiendo de fiebre...<br />
Estaba muy mala. Se conoz, que fue la mojadura...<br />
Antona ¡Probina mía...!<br />
Tino Perres pa comprai alimentos no tenía y como por estar<br />
enferma no y podía dar comides fuertes, pues decidí robar la<br />
pita pa hacer unos caldinos...<br />
Antona Hiciste bien neñu ¿Pa qué non llevaste más?<br />
Tino Eso hice. Otru día, robé huevos pa echailos en el caldo.<br />
Antona Si. Con güevos, sabe muncho mejor.<br />
Tino Otru día, jamón... pan pa con la leche y... ahí tien porque y<br />
pa que robaba yo. Como ya lo descubrieron estos, aunque<br />
falte al juramentu, la mi conciencia...<br />
Gaspar Eres un hombre honrado, Tino. Venga esa mano.<br />
Antona Y un abrazu a mí. Perdona, Tinin. Fue en sin querer.<br />
Gaspar Ana Antona. Vamos a buscala.<br />
Antona ¡Vamos...! ¡Y corriendo más que una centella...! (MUTIS LOS<br />
DOS)<br />
Tino ¿Qué ye eso...? ¿Vosotros "juntáribus"...?<br />
Lola Ye... ye... que... que verás...<br />
Boroña Oye... oye... Non mires así pa mí. A mí, embarcome ella.<br />
Tino Pues voy a desembarcavos yo... a ¡ñarigaes...! (ARMAN EL<br />
GRAN LIO, MIENTRAS CAE EL TELON)<br />
FIN DEL CUADRO PRIMERO DEL ACTO TERCERO
Acto Tercero - Cuadro Primero<br />
ELADIO VERDE
ACTO TERCERO<br />
CUADRO SEGUNDO<br />
LA MISMA DECORACION DE ACTOS ANTERIORES. EN ESCENA, MARIA LOS<br />
DENGUES, MANIN Y XUAN.<br />
Manín Pos respective a esti asuntu...<br />
María Calla. Aspera que venga el rapaz.<br />
Manín Ye pa ganar tiempu. ¿Tardará mucho el neñu, Xuan...?<br />
Xuan Ya mandé a Boroña ir a buscalu... Non tardará.<br />
Manín Yo creo que como la discursión va a ser bastante encerrizá...<br />
Xuan ¿Encerrizá...? Non sé porqué...<br />
María Pos va a ser encerrizá, porque tien que ser. De la mi fía, no<br />
se ríe nadie. Ye muy guapo que después de estar todo<br />
apalabrao, les ropes heches, los muebles compraos, venga<br />
ahora el tu fíu con el campanazu de que quier a otra y ahí te<br />
quedes morena ¡No home, no! ¡Aunque me maten non paso<br />
por ello...!<br />
Xuan ¿Y si no quier a la tu fía, va casase a la fuerza...?<br />
Manín Esta, está sentida y quier decir...<br />
María No andes con arrodeos, Manín. ¿El tratu, rompiose por<br />
culpa de él, que non...? Pos él ye, el que tien que pagar los<br />
daños y perjuicios... Si no quier casase, que non se case,<br />
pero que achinche.<br />
Xuan ¿El qué va a achinchar...?<br />
María Los gastos que se hicieron. Y da gracies, que no te cobro el<br />
acharón. Porque hay que ver como cayó en el llugar<br />
semejante petardu... Pero bueno. Eso, que quede pa prao.<br />
Manín Yo como amigu, voy a terciar.<br />
María Aquí, no hay terciu que valga. O paga, o sácoilo por justicia.<br />
Xuan Bueno, Dengues... Con esto, no voy a decir que sea pa<br />
pagate... ¿Pero puede sabese cuánto ye lo que pides...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
49
Acto Tercero - Cuadro Segundo<br />
Manín Ocho mil pesetes... Pero seguramente y por tratase de ti,<br />
Dengues tendrá que rebajar un chisín...<br />
María ¿Rebajar...? ¡Ni un perru...! ¡Ay, eso si...!<br />
Xuan ¿Ye preciu fiju...?<br />
María ¡Ay, non sé..:! Tú, tómalo a risa, que ya te veré..<br />
Manín Xuan. La cosa ye seria. Dengues, está ofendida y además,<br />
perjudicada. Pol tratu que hicísteis ella, metiose en gastos<br />
y...<br />
Xuan Está bien. Yo reconózcolo... Pero aquí, lo malo del asuntu,<br />
ye que el mi fíu, no tién perres...<br />
María Tiénesles tú...<br />
Xuan Sí. Pero yo, non dejé a la tu fía...<br />
María ¿Mira por donde quier salir...? Yo traté todo contigo y tú<br />
tienes que responder...<br />
Xuan Dengues. Parez mentira de ti. ¿Quién me va a pagar a mí lo<br />
que yo pierdo...?<br />
María ¿Qué pierdes tú...?<br />
Manín Sí, hom. Él, también hizo gastos. Coproi al rapaz el traje de<br />
noviu y camises y calcetinos...<br />
Xuan Por eso no me daba a mí más. Otra cosa siento perder.<br />
Manín ¿El qué, hom?<br />
María Eso digo yo. ¿Qué será?<br />
Xuan Lo nuestro. Estaba tan contentu pensando que después que<br />
se casaren los neños, casaríamos nosotros que...<br />
María Home... Eso... quién sabe... Tú, achincha y arregla esti<br />
asuntu, que el otru... está mejor de arreglar...<br />
Manín Si hom. Lo otro, ye coser y cantar. Lo mejor, ye esperar a<br />
ver lo que diz el rapaz y a lo mejor quien sabe... puede<br />
volvese atrás...<br />
Xuan Más valiere, pero non lo creo. El mi rapaz, cuando diz una<br />
cosa...<br />
ELADIO VERDE
María ¡Bah, bah...! También dijo que se casaba con la mi fía y<br />
voltió...<br />
Xuan Él non dijo que se casaba. Fuimos nosotros...<br />
Manín ¿Y ye verdá lo que diz, que está enamorau de otra?<br />
Xuan Como non sea de alguna forastera... de les de aquí que yo<br />
sepa...<br />
Antona (SALE) Reunión de rabadanes... ¡agua segura...!<br />
María No y hablar.<br />
Manín Ama Antona. Nosotros, no te hablamos...<br />
María ¡Ya y hablarán por nosotros...!<br />
Antona ¿Qué ye...? ¿Vais pa La Bana...?<br />
María Vamos pal juzgao y tú con nosotros muy guapamente... A<br />
ver quien yes tú pa agredinos y enreyertanos...<br />
Antona ¡Probes...! ¡Y les que vos esperen si no andáis listos...<br />
Manín No y contestes, Dengues. A ver si y da por repetir lo de...<br />
Antona No vos zurraré más, porque tenemos que cumplir juntos una<br />
promesa que hice...<br />
Manín ¿A dónde, hom?<br />
Antona Ya vos diré. Estar tranquilos, que ya vos avisaré con tiempu.<br />
Vaya. Conservabos buenos, ¿eh...? (MUTIS)<br />
Manín ¿Qué cuentu se traerá esta...?<br />
María ¡Bah...! ¡Con no hacei casu...!<br />
Xuan Parezme que tarda el rapaz. Lo mejor ye que lu esperemos<br />
adentro... Tenemos que hablar de les nuestres coses y no<br />
necesitamos testigos de vista ¿No vos parez...?<br />
Manín Parezme bien. Pasa, Dengues.<br />
María ¡Ay...! ¡Dame no se qué...!<br />
Xuan ¿Por qué, hom...?<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
51
Acto Tercero - Cuadro Segundo<br />
María Como me dijiste eses coses de que a lo mejor podemos<br />
matrimoniar... el entrar en la tu casa... que se yo... ¿Tará<br />
bien visto?<br />
Xuan Lo que yo te dije, ye un proyectu... un proyectu ¿eh...?<br />
María Ya lo sé. Conmigo, no tienes necesidad de aclarar tanto les<br />
coses...<br />
Xuan Tengo que aclarales... non vaya a deshacese el tratu por<br />
cualquier cosa y vengas luego a reclamame otros treinta mil<br />
riales...<br />
Manín En eso, estás bien. Por ser preveníu, no se pierde nada. Por<br />
si les mosques...<br />
María Bueno, anda. Pasaré. Lo que son les coses. Tantes veces<br />
como entré en tu casa y ahora parez que dame no se que...<br />
¿Esto, qué será...? ¿Amor, Xuanín?<br />
Xuan Que se yo. Como se arreglare esto, iba de rodilles desde<br />
aquí hasta la Iglesia...<br />
María Y yo, contigo, Xuanucu... ¿Y tú, Manín...?<br />
Manín Por no quedar solu, iré también...(MUTIS TODOS)<br />
Antona (SALE DE CASA CON DON GASPAR Y MARIPOSA) ¡Hale! ¿Qué<br />
ye eso de estar metía en casa? Tién que date el aire.<br />
Gaspar ¿Te encuentras mejor, Mariposa...?<br />
Mariposa Si señor.<br />
Gaspar Yo creo, como Ama Antona, que estás mejor aquí al fresco.<br />
Mariposa Gracies. Todos son muy buenos pa mí. No sé como yos voy<br />
a pagar...<br />
Antona Pues puedes paganos, dejando esa murnia que te entró.<br />
Volviendo a ser la neña buena y reidora que siempre fuiste...<br />
Volviendo a ver la risa y los colorinos en esa carina que no<br />
sé... (LLORA) que pudieron hacete pa cambiate de esa<br />
manera...<br />
Mariposa Madre Antonina. Pa usté, siempre tengo una sonrisa... ¿No<br />
me ve reime...?<br />
ELADIO VERDE
Antona Ríeste pa que calle ¿Pienses que soy boba...? ¡Ay Señor...!<br />
¡Pa qué cogerá uno cariños así...! (MUTIS)<br />
Mariposa Probina. Muncho me quier...<br />
Gaspar Como te queremos todos, aunque tú no correspondas a<br />
nuestra confianza...<br />
Mariposa Don Gaspar. Por Dios ¡No me diga eso!<br />
Gaspar Debo de decírtelo. Dejaste nuestra casa, a tontas y a locas.<br />
Todo lo que te pasaba, yo te lo hubiese resuelto, ya que<br />
tengo esa misión de aconsejar a mis hermanos, por caminos<br />
de amor y verdad. Huiste de mí, que podía defenderte y al<br />
mismo tiempo, volver a tu alma, la paz y el sosiego. Dios,<br />
que todo lo prevé, te retuvo a nuestro lado, haciéndote caer<br />
al río y dándote una leve enfermedad a causa de la cual,<br />
volviste al redil... No olvides este aviso. Servirá, para que<br />
no vuelvas a hacerlo más...<br />
Mariposa Júroi que nunca más lo volveré hacer. Tuve miedo y<br />
vergüenza de que usted pudiera pensar que lo de Luis y<br />
Flora, era por causa mía. Enloquecime y no supe lo que hice<br />
y por eso, intenté marchar. No por ellos, si no, por usté.<br />
Gaspar Bueno... Pues eso se terminó. Luis, me confesó que estaba<br />
enamorado de ti... pero tiene dada palabra a Flora y debe de<br />
cumplirla casándose con ella... no ahora, si no cuando se<br />
quieran. Por eso no quise casarlos... Si trata de hablar<br />
contigo se lo dices y si te da reparo, yo se lo diré... (MUTIS)<br />
Mariposa Sí. Eso y diré... ¡Probe corazón míu...!<br />
Boroña (SALE CON LUIS) Anda, hom. Están esperándote cuanta ya...<br />
Luis Diyos que voy enseguida. Marcha.<br />
Boroña Esti, pierde aquí otra media hora... (MUTIS)<br />
Luis ¡Mariposa...!<br />
Mariposa Hola, Luis.<br />
Luis ¿Cómo te encuentres...?<br />
Mariposa Ya voy bien.<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
53
Acto Tercero - Cuadro Segundo<br />
Luis Alégrome. ¿Qué...? ¿Qué cuentes...?<br />
Mariposa Nada. Ya ves...<br />
Luis Estoy muy contentu de vete ¡Tengo tanto que hablar<br />
contigo...!<br />
Mariposa Si ye de lo que pienso, val más que no hablemos.<br />
Luis A mí, todo me gusta a cara descubierta.<br />
Mariposa A mí también. Por eso val más que non nos digamos nada,<br />
ni hablemos de coses que no pueden ser...<br />
Luis Yo comprendo que lo nuestro, tien mal arreglu. Pero tengo<br />
que descargar esti pesar del mi corazón ¡No puedo vivir sin<br />
ti...!<br />
Mariposa Pues tendrás que vivir. Tómalo como un sacrificiu y<br />
ofréceilu a Dios. Así lo estoy haciendo yo.<br />
Luis ¿Porque me quiés...?<br />
Mariposa A eso, no puedo contestate...<br />
Luis Que importa que no me lo digas tú, si me lo ta diciendo la<br />
pena de la tu carina...<br />
Mariposa Mejor marches, Luis.<br />
Boroña (ASOMA) Luis. Que vengas, hom.<br />
Luis No tengo prisa, que esperen...<br />
Mariposa Vete, Luis. Por lo que más quieras.<br />
Luis Quiero una esperanza tuya...<br />
Mariposa No puedo dátela. Vuelve con Flora y déjame.<br />
Luis ¿Ye ella el obstáculo...?<br />
Mariposa Sí.<br />
Luis Pues nada. Eso ya murió. Aunque quisiera, no podría volver<br />
con ella.<br />
Boroña (SALE) Luis, que vengas. Mira que van a salir ellos y ye<br />
pior. (MUTIS)<br />
ELADIO VERDE
Mariposa Marcha. No vaya a pensar que yo te retengo.<br />
Luis Pa mí, no hay nadie más que tú.<br />
Boroña (SALE CON MARÍA LOS DENGUES, MANÍN Y XUAN) ¿Veslo?<br />
¿Non te lo decía yo...? Aquí los tienes.<br />
Xuan ¿Cómo non vienes, rapaz? ¡Ah! ¿Estás con Mariposa...?<br />
María ¡Calla...! ¿Será esta la moza que y sorbe el sesu...?<br />
Manín A lo mejor... Donde menos se piensa, salta la liebre...<br />
María ¡Ah, Luis! Queríamos hablar contigo... pero termina...<br />
termina....<br />
Luis Vayan pa casa, que ahora iré yo...<br />
María Ye que tenemos que hacer. Pa hablar con Mariposa, tienes<br />
tiempu... Como ye vecina...<br />
Luis Mariposa, ye pa mí primero que nadie...<br />
Gaspar (QUE HA SALIDO CON AMA ANTONA) Te equivocas.<br />
Mariposa, para ti, no es nada...<br />
Luis Señor cura ¿Por qué diz eso...? Usté sabe, mejor que nadie<br />
les mis intenciones...<br />
María ¡Calla...! ¿Qué ye...? ¿Qué la quiés...?<br />
Luis Sí. Quiérola. (MARIPOSA INTENTA MARCHAR)<br />
Gaspar Quieta, Mariposa. Ahora, no puedes irte. Luis, sé que es<br />
verdad tu cariño por esta chica. Sé que los dos seríais muy<br />
felices. Pero hay otra muchacha por el medio, a la que no<br />
puedes abandonar.<br />
Luis A Flora, no la quiero.<br />
Gaspar También lo sé. Pero puede que llegues a quererla. Ese día,<br />
yo te casaré.<br />
María (A LUIS) ¿Qué tien la mi fía, pa que no la quieras,<br />
mazcayu...? ¿Quién yes tú...?<br />
Xuan ¡Ye el mi fíu y puede querer a quien y dea la gana...!<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
55
Acto Tercero - Cuadro Segundo<br />
María Valiente cuentista... ¡Tú y él, vais a echar pelu. Téngovos<br />
agarraos por el ñarigón, por la palabra que dísteis y en lugar<br />
de treinta y dos mil riales, van a ser...<br />
Flora (QUE HA SALIDO CON SABINO) Va a ser, nada. Madre. Ni yo<br />
quiero a Luis, ni él me quier a mí. ¿Pa qué vamos a seguir<br />
unos amores a sabiendes de que no vamos a ser felices...?<br />
Moru a la fuerza nunca fue buen cristianu...<br />
María ¿Resigneste a quedar pa vestir santos...?<br />
Flora No. El amor y la felicidad, ya la encontramos esti y yo.<br />
Manín Dengues, ¡amárrate bien, que esi rapaz ye choyu!<br />
María ¿Y eses relaciones, son pa casase...?<br />
Sabino En cuanto usté quiera.<br />
María ¿Puede casar a estos, Don Gaspar...?<br />
Gaspar Sin ningún inconveniente.<br />
Luis ¿Y a nosotros...?<br />
Gaspar Ahora, también.<br />
Luis Mariposina ¿Qué dices...?<br />
Mariposa Digo, como Don Gaspar.<br />
Antona ¡Neña...! ¡Gracies a Dios...! Esa... esa era la sonrisina que<br />
yo esperaba... Hoy, vamos de promesa... y vosotros<br />
también...<br />
Manín Tenemos una hecha...<br />
Antona Pues hay que cumplila... Esperar...(MUTIS)<br />
Tino (SALE CON LOLA) Nada, nada. Quiero más que me hayas<br />
hablao claramente, que no que andes a escondíes,<br />
cortejando con él... ¡Ah...! Buenes. Con permisu...<br />
¡Boroña...! (BOROÑA INTENTA CORRER) ¡No corras, no<br />
corras...! ¿Tú que y dijiste a esta neña, que la avirolaste...?<br />
Boroña Yo... dijei... coses...<br />
Tino Pos amigu... En vez de Boroña, había que llamate... ¡Ay,<br />
Bahía...!<br />
ELADIO VERDE
Boroña ¿Bahía, por qué, hom...?<br />
Tino Porque esta, no puede apartate del pensamientu. Don<br />
Gaspar, Lola era la mi moza, pero esti metiose pol medio y<br />
no sé que y pudo decir, que llevoí el corazón. Cedoila<br />
delante de todos a condición de que tien que dame palabra<br />
de casase con ella y hacela feliz.<br />
Boroña Por mí, dada. Y sobre casase, mañana mismo.<br />
Tino Pos, hale. Que sea pa bien.<br />
Gaspar ¿Y tú, muchacho...?<br />
Tino Yo, voy a decii el mi modo de pensar. En esti mundo,<br />
estamos de prestao. Ye... un tránsitu... Todos se afanen, por<br />
coses banales... Unos pol dineru... otros por los placeres. Yo<br />
creo que Dios me ayuda, voy a marchar mejor que ellos.<br />
Tengo un solo amor. La mi Iglesia, pequeñina y aldeana y<br />
creo que además de pasar la vida tranquilu, cuando me<br />
llegue la hora, quizás pueda salvame... ¿No y parez...?<br />
Gaspar Muy bien, muchacho.<br />
Manín Esti, ye el únicu que entiende el asuntu... (A MARÍA LOS<br />
DENGUES Y A XUAN) ¿Y vosotros... qué...?<br />
Xuan Visto lo que diz el sacristán, creo que me tien más cuenta el<br />
date los trinta y dos mil riales, que casame otra vez ¿Parezte<br />
bien, Dengues...?<br />
María Home... Les perres, nunca vienen mal...<br />
Xuan Pos... ¡déboteles...! Anda. Como aquí están todos<br />
emparejaos, voy con vosotros un pocoñín, hasta ahí al lao...<br />
(MUTIS MARIA, MANIN Y XUAN)<br />
Antona (SALE CON UNA TRANCA) ¿Qué ye aquello...? ¿Marcharon...?<br />
¡Eh...! ¡Asperai un poco, que falto yo...! (MUTIS)<br />
Tino Señor cura. Por parejes, no queda, ¿eh?<br />
Gaspar Déjalos, Tino. Todos se quieren y son tres hogares<br />
cristianos que pronto se formarán. Vamos a rezar por ellos y<br />
porque así sea (MUTIS DE DON GASPAR Y TINO)<br />
<strong>MARIPOSINA</strong><br />
57
Acto Tercero - Cuadro Segundo<br />
Antona (UNA VEZ FUERA DE ESCENA LOS DOS, APARECERAN<br />
ANDANDO DE RODILLAS, MARÍA LOS DENGUES, XUAN,<br />
MANÍN Y DETRAS AMA ANTONA CON LA TRANCA. DA UN<br />
PALO A MANÍN) ¡Camina de rodilles, zorru...! ¡A blinquinos<br />
no se val...!<br />
FIN DE LA COMEDIA<br />
ELADIO VERDE<br />
Gijón Mayo 1.948