Rol de Klotho y FGF23 en la regulación del fosfato y calcio plasmático
Rol de Klotho y FGF23 en la regulación del fosfato y calcio plasmático
Rol de Klotho y FGF23 en la regulación del fosfato y calcio plasmático
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Está involucrado <strong>en</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción hormonal <strong>de</strong>l<br />
<strong>fosfato</strong> p<strong>la</strong>smático, g<strong>en</strong>erando hipofosfatemia e<br />
hiperfosfaturia (2,3) . Disminuye <strong>la</strong> reabsorción <strong>de</strong><br />
<strong>fosfato</strong> <strong>en</strong> el túbulo proximal r<strong>en</strong>al al reducir los<br />
niveles <strong>de</strong>l cotransportador sodio-<strong>fosfato</strong> tipo<br />
2a (NaPi-2a) <strong>en</strong> <strong>la</strong> membrana apical (7) . A<strong>de</strong>más<br />
reduce <strong>la</strong> síntesis <strong>de</strong> vitamina D por supresión <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> expresión <strong>de</strong>l g<strong>en</strong> Cyp27b1 que codifica para <strong>la</strong><br />
<strong>en</strong>zima 1α-hidroxi<strong>la</strong>sa, <strong>la</strong> cual transforma <strong>la</strong> forma<br />
inactiva <strong>de</strong> vitamina D <strong>en</strong> vitamina D activa, y<br />
también por aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong>l g<strong>en</strong> Cyp24<br />
que codifica para <strong>la</strong> <strong>en</strong>zima 24-hidroxi<strong>la</strong>sa, <strong>la</strong> cual<br />
inactiva vitamina D (2) . Junto con esto, <strong>FGF23</strong> inhibe<br />
<strong>la</strong> expresión y secreción <strong>de</strong> PTH, sintetizada <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
glándu<strong>la</strong>s paratiroi<strong>de</strong>s, <strong>la</strong> cual aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> síntesis <strong>de</strong><br />
vitamina D y los niveles <strong>de</strong> <strong>fosfato</strong> p<strong>la</strong>smático (4) .<br />
Los efectos <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> y su capacidad <strong>de</strong> disminuir<br />
los niveles p<strong>la</strong>smáticos <strong>de</strong> <strong>fosfato</strong> y <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong><br />
vitamina D y PTH, han hecho p<strong>la</strong>ntear <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> un feedback negativo <strong>en</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l <strong>fosfato</strong><br />
p<strong>la</strong>smático, que involucra riñón, hueso y glándu<strong>la</strong>s<br />
paratiroi<strong>de</strong>as (<strong>de</strong>nominado eje <strong>en</strong>docrino huesoriñón-paratiroi<strong>de</strong>s)<br />
(4) , <strong>en</strong> el cual <strong>FGF23</strong> (junto con<br />
<strong>Klotho</strong>) t<strong>en</strong>dría un rol importante <strong>en</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción<br />
<strong>de</strong> los mecanismos <strong>de</strong> disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> fosfatemia,<br />
fr<strong>en</strong>te a un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>fosfato</strong> p<strong>la</strong>smático.<br />
KlotHo Y FgF23<br />
En el estudio <strong>de</strong> ratones transgénicos KO para<br />
<strong>FGF23</strong>, se <strong>de</strong>scubrió que éstos pres<strong>en</strong>taban un f<strong>en</strong>otipo<br />
<strong>de</strong> características simi<strong>la</strong>res al ratón <strong>Klotho</strong> -/-<br />
(baja sobrevida, retraso <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to, hipogonadismo,<br />
atrofia tímica, sarcop<strong>en</strong>ia, atrofia cutánea,<br />
<strong>en</strong>fisema pulmonar, osteoporosis, hipercalcemia,<br />
hiperfosfatemia e hipervitaminosis D) (12) . Esto<br />
hizo p<strong>la</strong>ntear <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una vía <strong>de</strong> transducción<br />
<strong>de</strong> señales común para <strong>Klotho</strong> y <strong>FGF23</strong>.<br />
Estudios posteriores mostraron que <strong>Klotho</strong> era<br />
capaz <strong>de</strong> unirse a FGFR1 (receptor <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong>), y<br />
más aún, <strong>Klotho</strong> sería un correceptor obligatorio<br />
<strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> (2,14) . Análisis bioquímicos han <strong>de</strong>mostrado<br />
que <strong>la</strong> afinidad <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> por su receptor es<br />
muy baja, y dadas <strong>la</strong>s conc<strong>en</strong>traciones p<strong>la</strong>smáticas<br />
<strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> <strong>en</strong> condiciones fisiológicas, no sería capaz<br />
<strong>de</strong> g<strong>en</strong>erar transducción <strong>de</strong> señales al unirse al<br />
receptor. Sin embargo, al agregar <strong>Klotho</strong>, <strong>la</strong> afinidad<br />
<strong>de</strong>l receptor aum<strong>en</strong>ta significativam<strong>en</strong>te y permite<br />
<strong>la</strong> activación <strong>de</strong> FGFR1 con conc<strong>en</strong>traciones<br />
fisiológicas <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> (14,16) .<br />
Estudios posteriores han confirmado estos resultados,<br />
lo que se ha <strong>de</strong>nominado como <strong>la</strong> vía <strong>Klotho</strong>/<strong>FGF23</strong>.<br />
Dada <strong>la</strong> evi<strong>de</strong>ncia actual, ésta sería <strong>la</strong><br />
principal responsable <strong>de</strong> los efectos sobre el <strong>fosfato</strong><br />
p<strong>la</strong>smático mediados por <strong>FGF23</strong>. Aunque recién se<br />
comi<strong>en</strong>za <strong>la</strong> caracterización <strong>de</strong> sus mecanismos <strong>de</strong><br />
acción, actualm<strong>en</strong>te es aceptado que los efectos <strong>de</strong><br />
<strong>Klotho</strong> están dados principalm<strong>en</strong>te por acciones sobre<br />
<strong>la</strong> vía <strong>de</strong> señalización Wnt, <strong>la</strong> vía <strong>de</strong> señalización<br />
insulina/factor <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to insulino-simil (IGF1)<br />
y <strong>la</strong> señalización mediada por el factor <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to<br />
fibroblástico 23 (<strong>FGF23</strong>), por <strong>la</strong> activación <strong>de</strong>l receptor<br />
FGFR1 (1,2,9) . Esta última ti<strong>en</strong>e un rol es<strong>en</strong>cial<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> homeostasis <strong>de</strong>l <strong>fosfato</strong> p<strong>la</strong>smático,<br />
elem<strong>en</strong>to c<strong>la</strong>ve <strong>en</strong> el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l f<strong>en</strong>otipo<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to precoz <strong>de</strong>l ratón <strong>Klotho</strong> -/-(4,10) .<br />
FGFR1 es un receptor canónico <strong>de</strong> múltiples<br />
FGFs, que <strong>Klotho</strong> lo convierte <strong>en</strong> un receptor específico<br />
para <strong>FGF23</strong> (14) . Activa múltiples vías <strong>de</strong><br />
transducción <strong>de</strong> señales como PI3K/AKT, JAK/<br />
STAT y MAPK. Se expresa <strong>en</strong> múltiples tejidos<br />
como riñón, paratiroi<strong>de</strong>s, cerebro, músculo estriado,<br />
pulmón, mama y próstata, <strong>en</strong>tre otros.<br />
mecanismo <strong>de</strong> regU<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> eXpresión <strong>de</strong> FgF23<br />
Estudios reci<strong>en</strong>tes han <strong>de</strong>mostrado que vitamina<br />
D aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong>. La administración<br />
par<strong>en</strong>teral <strong>de</strong> 1,25-dihidroxi vitamina D <strong>en</strong><br />
ratones aum<strong>en</strong>ta los niveles p<strong>la</strong>smáticos <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong><br />
www.redclinica.cl 27