Rol de Klotho y FGF23 en la regulación del fosfato y calcio plasmático
Rol de Klotho y FGF23 en la regulación del fosfato y calcio plasmático
Rol de Klotho y FGF23 en la regulación del fosfato y calcio plasmático
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>en</strong> pocas horas. Esto sería dado por <strong>la</strong> unión <strong>de</strong><br />
vitamina D al receptor nuclear <strong>de</strong> vitamina D<br />
(VDR), que induce heterodimerización <strong>de</strong> VDR<br />
con el receptor nuclear RXR. Este complejo se<br />
une al promotor <strong>de</strong>l g<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> e induce su<br />
transcripción (4) .<br />
Los niveles p<strong>la</strong>smáticos <strong>de</strong> <strong>fosfato</strong> también aum<strong>en</strong>tan<br />
<strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong>. Se ha observado que<br />
el aporte elevado <strong>de</strong> <strong>fosfato</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> dieta aum<strong>en</strong>ta<br />
los niveles p<strong>la</strong>smáticos <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong>, tanto <strong>en</strong> ratones<br />
como <strong>en</strong> humanos. El mecanismo involucrado <strong>en</strong><br />
esto no ha sido <strong>de</strong>terminado hasta <strong>la</strong> fecha (1,2) .<br />
Se ha observado <strong>en</strong> estudios clínicos observacionales<br />
que <strong>la</strong> elevación <strong>de</strong> los niveles p<strong>la</strong>smáticos<br />
<strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> está asociada <strong>de</strong> forma in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />
a mayor mortalidad a 1 año <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con<br />
insufici<strong>en</strong>cia r<strong>en</strong>al crónica terminal que inician<br />
hemodiálisis (11) . Más aún, los niveles <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong><br />
se elevan previo al asc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l <strong>fosfato</strong> p<strong>la</strong>smático<br />
(otro marcador in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> mayor mortalidad<br />
<strong>en</strong> estos paci<strong>en</strong>tes), lo que lo ha sugerido <strong>la</strong><br />
exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una resist<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong><br />
<strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con insufici<strong>en</strong>cia r<strong>en</strong>al crónica, que<br />
sería previa al aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>fosfato</strong> p<strong>la</strong>smático, pudi<strong>en</strong>do<br />
ser esta proteína un pot<strong>en</strong>cial marcador<br />
<strong>de</strong> pronóstico <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con insufici<strong>en</strong>cia r<strong>en</strong>al<br />
crónica (4) .<br />
28<br />
mecanismo <strong>de</strong> regU<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> eXpresión <strong>de</strong> KlotHo<br />
Hasta <strong>la</strong> fecha existe poca información sobre los<br />
mecanismos regu<strong>la</strong>dores <strong>de</strong> <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong>.<br />
En ratas, <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong> a nivel pr<strong>en</strong>atal<br />
está prácticam<strong>en</strong>te aus<strong>en</strong>te, pero posterior<br />
al nacimi<strong>en</strong>to sube significativam<strong>en</strong>te (2) . Se ha<br />
observado <strong>en</strong> ratones que <strong>la</strong> administración <strong>de</strong><br />
1,25–dihidroxi vitamina D aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> expresión<br />
<strong>de</strong> <strong>Klotho</strong> <strong>en</strong> el riñón (22) . A<strong>de</strong>más, se ha probado<br />
<strong>en</strong> ratones, que el <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l <strong>calcio</strong> extracelu<strong>la</strong>r<br />
aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong> (6) .<br />
Se sabe que <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas condiciones patológicas,<br />
los niveles <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong> están disminuidos.<br />
Esto se ha observado <strong>en</strong> mo<strong>de</strong>los murinos <strong>de</strong> hipert<strong>en</strong>sión<br />
arterial espontánea, nefrectomía 5/6,<br />
diabetes mellitus no insulinorrequir<strong>en</strong>te, ratas con<br />
infarto agudo al miocardio y mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> isquemia-reperfusión<br />
(2) . Junto con esto, se ha visto que<br />
el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los niveles p<strong>la</strong>smáticos <strong>de</strong> angiot<strong>en</strong>sina<br />
II y el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l estrés oxidativo por H 2 O 2<br />
disminuy<strong>en</strong> <strong>la</strong> expresión r<strong>en</strong>al <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong> (2,18) . En<br />
humanos, se ha observado que <strong>Klotho</strong> también<br />
está disminuido <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con insufici<strong>en</strong>cia r<strong>en</strong>al<br />
crónica. Finalm<strong>en</strong>te se ha probado que el uso<br />
<strong>de</strong> estatinas <strong>en</strong> ratas previ<strong>en</strong>e <strong>la</strong> disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
expresión <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong> r<strong>en</strong>al secundaria a inhibición<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>zima óxido nítrico sintasa (NOS) (21) . Esta<br />
evi<strong>de</strong>ncia ha p<strong>la</strong>nteado que <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>Klotho</strong><br />
es regu<strong>la</strong>do <strong>en</strong> forma inversa por el estrés oxidativo,<br />
lo cual todavía está <strong>en</strong> investigación.<br />
KlotHo Y FgF23 <strong>en</strong> <strong>la</strong> regU<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l<br />
metaBolismo <strong>de</strong>l FosFato<br />
Con <strong>la</strong> información disponible se ha p<strong>la</strong>nteado <strong>la</strong><br />
exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> regu<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>docrina<br />
<strong>de</strong> los niveles p<strong>la</strong>smáticos <strong>de</strong> <strong>fosfato</strong>, mediado por<br />
regu<strong>la</strong>dores clásicos, como vitamina D y PTH, y<br />
nuevas molécu<strong>la</strong>s como <strong>Klotho</strong> y <strong>FGF23</strong>, que funciona<br />
con una regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> feedback negativo (eje<br />
<strong>en</strong>docrino hueso-riñón-paratiroi<strong>de</strong>s) (1,2,4) .<br />
El mo<strong>de</strong>lo propuesto a <strong>la</strong> fecha se resume <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
Figura 1. La elevación <strong>de</strong> los niveles p<strong>la</strong>smáticos<br />
<strong>de</strong> <strong>fosfato</strong> y el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> vitamina D g<strong>en</strong>eran un<br />
increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> síntesis <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong> <strong>en</strong> el osteocito.<br />
Esta molécu<strong>la</strong> actúa <strong>en</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> suprarr<strong>en</strong>al y<br />
el riñón, interactuando con el receptor FGFR1,<br />
activando <strong>la</strong> vía <strong>de</strong> señalización <strong>de</strong> FGF. En este<br />
receptor, <strong>Klotho</strong> ti<strong>en</strong>e un rol importante como<br />
correceptor que aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> afinidad <strong>de</strong> <strong>FGF23</strong><br />
(este rol podría ser dado tanto por <strong>la</strong> forma<br />
transmembrana como por <strong>la</strong> forma secretada<br />
<strong>de</strong> <strong>Klotho</strong>). En <strong>la</strong> célu<strong>la</strong> paratiroi<strong>de</strong>a, <strong>la</strong> vía <strong>de</strong><br />
Revista Hospital Clínico Universidad <strong>de</strong> Chile