Ahozko Euskal Literatura Antologia liburua_interneterako

22 Xabier Payairaunarazteko asmorik. Dena dela, bi moten arteko muga ez da diru-diena bezain argia eta Juan Mari Lekuona bezalako adituek sumatuzuten transmisio misto edo bitarikoaren aldaera aipatzeko beharra(Lekuona, 1982): irakasle oiartzuarrak, Ahozko Euskal Literaturalanean, bertsolaritza talde hibrido horretan sartzen du, bertsogintzaprintzipioz performancean, igorpen-harrera harreman horretan, hasieta amaitzen den ekintza izanagatik, badirelako entzuleek buruangorde eta belaunaldiz belaunaldi pasatu dituzten bertsoak eta bertso-aldiak. Hori bai, ezin ahantz liteke tradiziozko generoen ahoz ahokotransmisioaren ezaugarrietako bat homeostasia dela, eta horren arabera,sorkaria moldatzen joango dela hartzaileen oroimenean, aba-gune eta belaunaldien baldintzetara egokitu dadin.Sarreratxo hau ezin amai liteke Euskal Herrian ahozko tradizioenbilketan egin den lana aipatu gabe. Euskal ahozko literaturaren alerikzaharrenak XIV. mende ingurukoak dira, idatziz xvi. edo xvii. gizal-dira arte jaso ez baziren ere: ahoz aho zebiltzan balada eta kontakizunhaietako gehienak erdizka baino ez zaizkigu iritsi, zatiturik, nagu-siki Esteban de Garibay historialari gipuzkoarraren lanetan. Horienartean aurki ditzakegu “Beotibarko guduaren kantua”, “LasturkoMiliaren endetxa” edo “Bereterretxen kantorea” 1 , Koldo MitxelenakTextos Arcaicos Vascos liburuan 1964an bildutako beste hainbat adi-biderekin batera.Hastapeneko biltzaile esanguratsuenen artean, ezinbestekoa daWilhelm von Humboldt ikertzaile alemaniarra aipatzea, xix. men-dean tradizioko euskal kanta ugari bildu baitzituen. Mende berekolehen euskal biltzaileak Agustin Xaho, Francisque Michel (Le PaysBasque, sa population, ses mœurs, sa littérature et sa musique) ) etaJean Dominique Julien Sallaberry (Chants populaires du Pays Basque)zuberotarrak izan ziren; haiek jasoak dira orduko euskal kanta gehie-nak. Elezaharren eta ipuinen bilketa, ordea, kanpotarrek egin zutennagusiki, Jean François Cerquand (“Legendes et récits populaires dupays basque”), Wentworth Webster eta Julien Vinson (Le folk-lore dupays basque) ) aipa litezke, esaterako.1. Jasotako idazkietan ‘Berterretx’ azaltzen da, baina Euskaltzaindiak ‘Bereterretxe’ hobe tsidu. Antologiako azalpen eta itzulpenetan hobespena lehenetsiko bada ere, testuan ‘Berterretx’aldaerari eutsi zaio, jatorrizkoaren silaba-kopurua eta gainerako ezaugarriak erakusteko.