fizikuri aRzrda maswavleblis profesiuli standarti fizikuri aRzrda
fizikuri aRzrda maswavleblis profesiuli standarti fizikuri aRzrda
fizikuri aRzrda maswavleblis profesiuli standarti fizikuri aRzrda
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>maswavleblis</strong><br />
<strong>profesiuli</strong> <strong>standarti</strong><br />
<strong>fizikuri</strong> <strong>aRzrda</strong><br />
(sabazo da saSualo safexuri)<br />
2008 weli<br />
(pirveli redaqcia)<br />
<strong>fizikuri</strong> <strong>aRzrda</strong><br />
1
<strong>maswavleblis</strong> <strong>profesiuli</strong> <strong>standarti</strong><br />
2
sabazo an/da saSualo safexuris <strong>fizikuri</strong> aRzrdis<br />
<strong>maswavleblis</strong> <strong>profesiuli</strong> unar-Cvevebi<br />
mimarTuleba: janmrTeloba da usafrTxoeba<br />
mizez-Sedegobrivi kavSirebis damyareba jansaRi cxovrebis wesis rolsa da mozardis<br />
fiziologiur da fsiqologiur ganviTarebas Soris.<br />
mizez-Sedegobrivi kavSirebis damyareba jansaRi cxovrebis wesis rolsa da sazogadoebaSi<br />
pirovnebis warmatebuli integraciis process Soris.<br />
mozardis sazogadoebaSi integraciis procesSi SesaZlo safrTxeebis analizi (icnobs<br />
usafrTxoebis wesebs, sxvadasxva moqmedebis xerxebs da flobs SesaZlo kritikuli<br />
situaciidan gamosvlis saSualebebs).<br />
mimarTuleba: moZraoba da motoruli unar-Cvevebi<br />
<strong>fizikuri</strong> aqtivobis yvela ZiriTadi da aucilebeli samoZrao unaris warmoCena.<br />
saskolo da klasgareSe gunduri TamaSebis aRwera-SemuSaveba.<br />
sportuli TamaSis ZiriTadi wesebis Camoyalibeba.<br />
unarSezRuduli mozardebis integracia TanatolebTan da maTi CarTva gundur<br />
TamaSebSi.<br />
mimarTuleba: aqtiuri monawileoba<br />
organizmis gakaJebisa da janmrTelobis ganmtkicebisaTvis aucilebeli <strong>fizikuri</strong><br />
aqtivobebis danergva da ganviTareba.<br />
sportul-gamajansaRebeli laSqrobebis dros qcevis savaldebulo wesebis aRwera-SemuSaveba.<br />
klasgareSe aqtivobebis (SromiTi, sportuli, sazogadoebrivi da sxva) aRwera-<br />
SemuSaveba.<br />
sabazo an/da saSualo safexuris <strong>fizikuri</strong> aRzrdis<br />
<strong>maswavleblis</strong> <strong>profesiuli</strong> codna<br />
<strong>fizikuri</strong> kultura da sporti<br />
moZraobis safuZvlebi<br />
motoruli unar-Cvevebis ganviTarebisa da sxeulis srulyofisaTvis aucilebeli<br />
varjiSebi da maTi aucilebloba, praqtikuli mniSvneloba, sargeblianoba,<br />
rigiToba, sixSire da a.S. (jgufuri da individualuri kompleqsuri<br />
varjiSebi, maTi klasifikacia sxeulis sxvadasxva nawilis, samoZrao<br />
unarebis, moqnilobisa da sportuli TamaSebis dauflebis SesaZleblobaTa<br />
mixedviT), savarjiSo kompleqsebis modifikacia konkretul miznebTan mimarTebaSi,<br />
ZiriTadi sportuli saxeobebi (fexburTi, kalaTburTi, frenburTi,<br />
mZleosnoba, tanvarjiSi, damatebiT, SesaZloa: qarTuli Widaoba, xelburTi,<br />
ragbi, CogburTi, curva, saTxilamuro sporti, yinulze sriali,<br />
hokei);<br />
<strong>fizikuri</strong> <strong>aRzrda</strong><br />
3
<strong>maswavleblis</strong> <strong>profesiuli</strong> <strong>standarti</strong><br />
4<br />
aqtiuri Sroma da dasveneba, klasgareSe aqtivobebis (SromiTi, sportuli,<br />
sazogadoebrivi da sxva) mniSvneloba, saskolo da regionaluri sazogadoebrivi<br />
aqciebis mniSvneloba, saskolo da regionaluri sportuli Sejibrebebis<br />
mniSvneloba, saskolo da regionaluri sxvadasxva xangrZlivobis da<br />
sirTulis sportul-gamajansaRebeli laSqrobebis mniSvneloba;<br />
racionaluri kveba, sakvebis mniSvneloba janmrTelobisaTvis, janmrTelobisaTvis<br />
mavne da sasargeblo sakvebi, sakvebis racionis (kaloriulobis,<br />
xarisxis da raodenobis) zegavlena janmrTelobaze, kvebis reJimi, sportuli<br />
dieta;<br />
piradi da sazogadoebrivi higiena, sayrden-mamoZravebeli sistemis anatomiur-fiziologiuri<br />
agebuleba, <strong>fizikuri</strong> aRzrdis higiena, sxeulis movlis<br />
wesebi da procedurebi, travmatizmis profilaqtika, sayofacxovrebo<br />
teqnikis moxmarebis usafrTxoebis wesebi, sazogadoebrivi transportiT<br />
sargeblobis wesebi, sazogadoebriv cxovrebaSi arsebuli potenciuri safrTxeebi,<br />
maTgan Tavis daRwevis xerxebi da daxmarebis gawevis saSualebebi,<br />
profilaqtikuri medikamentebi da maTi daniSnuleba, <strong>fizikuri</strong> da sulieri<br />
janmrTelobis urTierTkavSiri, Tavis dacva sxvadasxva daavadebisagan, regularuli<br />
samedicino Semowmebis mniSvneloba;<br />
mavne Cvevebi (uaryofiTi zegavlena da maTze uaris Tqma), hipodinamia, Tambaqos,<br />
alkoholisa da narkotikebis mavne zemoqmedeba, arajansaRi sqesobrivi<br />
urTierTobebi, mavne Cvevebis gavlena adamianis fsiqikaze da xasiaTze<br />
(apaTia, agresia, depresia, yuradRebis gafantva, mexsierebis daqveiTeba<br />
da sxva);<br />
adamianTa urTierToba, Tanacxovrebis principebis dacva, umweoTa mimarT<br />
TanagrZnoba, TviTkontrolis da sxvaTa kontrolis meqanizmebi, sportuli<br />
TamaSis ZiriTadi wesebi, patiosani TamaSis wesebi, tolerantoba (unarSezRuduli<br />
adamianebis, sapirispiro sqesis, sxvadasxva asakis, erovnebis,<br />
religiis (da a.S.) warmomadgenelTa mimarT), sxvadasxva sazogadoebriv<br />
gaerTianebasTan urTierToba;<br />
swavlebis meTodebi<br />
moswavleze da Sedegze orientirebuli saswavlo procesis dagegmva:<br />
jansaRi cxovrebis wesis Semadgeneli elementebis swavla-swavlebis procesisTvis<br />
saWiro gakveTilebis dagegmva imgvarad, rom gamoiwvios moswavleTa maqsimaluri<br />
daintereseba, motivaciis aRZvra; xeli Seuwyos dasaxuli miznebis Tanmimdevrulad<br />
miRwevas, klasis organizebas, marTvas, moswavleTa Semowmebisa da SefasebisaTvis<br />
saWiro xerxebisa da meTodebis warmatebiT gamoyenebas;<br />
moswavleebis moTxovnilebebze (konkretuli moswavlisa da klasis SesaZleblobebze,<br />
miRwevebze, warumateblobaze) orientirebuli kvlevis warmoeba. am miznidan<br />
gamomdinare, kolegebTan da specialistebTan TanamSromloba, rac uzrunvelyofs<br />
saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli Sedegebis maqsimalur miRwevas;<br />
jansaRi cxovrebis wesis formirebisaTvis aucilebeli aqtivobebis dagegmva:<br />
<strong>standarti</strong>s moTxovnebis gaTvaliswinebiT masalebis SerCeva da sagakveTilo kompleqsuri<br />
miznebis gansazRvra; am miznebis gansaxorcieleblad aucilebeli unarebis<br />
gamomuSaveba (usafrTxoebis dacva, higienuri da sayofacxovrebo saqmianoba
da a.S.); moswavleTa SesaZleblobebis Sesabamisi, daZlevadi, sxvadasxva tipisa da<br />
sirTulis davalebebis (qmedebebi, savarjiSoebi, situaciuri amocanebi) SerCeva/<br />
Sedgena, rac xels uwyobs moswavleebSi jansaRi cxovrebis stilis etapobrivad<br />
ganviTarebas;<br />
higienuri da usafrTxoebis wesebis SeswavlisaTvis Sesabamisi aqtivobebis dagegmva:<br />
<strong>standarti</strong>s moTxovnebis gaTvaliswinebiT moklevadiani sagakveTilo miznebis<br />
gansazRvra, dasaxuli miznebis Sesaferisi, sxvadasxva sirTulis davalebebis Ser-<br />
Ceva/SemuSaveba;<br />
kompleqsuri xasiaTis sasicocxlo mniSvnelobis moZraobiTi da motoruli<br />
unar-Cvevebis ganviTarebisTvis aucilebeli aqtivobebis dagegmva<br />
<strong>standarti</strong>s moTxovnebis gaTvaliswinebiT sayrden-mamoZravebeli sistemis ganvi-<br />
TarebisTvis Sesabamisi grZelvadiani miznebis gansazRvra;<br />
am miznebis Sesabamisi kompleqsuri varjiSebis SerCeva/SemuSaveba;<br />
mosalodneli Sedegis Sinaarsisa da miznebis rukis Sedgena, romelSic aisaxeba<br />
Sedegis misaRwevad saWiro varjiSebi (kidurebis, presis, kisris, Tavis, sunTqviTi<br />
da sxva), maTi Tanmimdevroba, intensivoba da a.S.;<br />
am rukaze dayrdnobiT moklevadiani miznebis gansazRvra da miznebis Sesabamisi<br />
sxvadasxva tipisa da sirTulis varjiSebis SerCeva/SemuSaveba, romlebic moswavleebs<br />
etapobrivad ganuviTarebs kompleqsur, sasicocxlo mniSvnelobis moZraobiT<br />
da motorul unar-Cvevevebs.<br />
<strong>standarti</strong>s moTxovnebis Sesabamisi kompleqsuri xasiaTis<br />
jgufuri aqtivobebis dagegmva<br />
gunduri TamaSebis, sportul-gamajansaRebeli laSqrobebis, sportuli Sejibrebebis,<br />
martivi proeqtebis da sxvaTa gamoyenebiT: miznebis gansazRvra, sxva sagneb-<br />
Tan kavSirebis da integraciis gzebis moZebna, miznebis Sesabamisi davalebebis da<br />
aqtivobebis SerCeva/SemuSaveba, monawileTa raodenobisa da funqciebis gansazRvra,<br />
ganxorcielebis etapebis, gzebis da saSualebebis gansazRvra;<br />
dagegmil aqtivobaTa ganxorcielebisaTvis saWiro drois gansazRvra, TiToeuli<br />
aqtivobis msvlelobis etapebis dagegmva da swavlebis organizebis saTanado<br />
formebis SerCeva: gunduri, jgufuri, wyviluri, individualuri, mTeli klasis<br />
monawileobiT muSaoba;<br />
dasaxuli miznebis gaTvaliswinebiT davalebaTa/varjiSTa kompleqsebis saTanado<br />
raodenobis gansazRvra codnis aTvisebis pirveli (wvdoma-gageba), meore (gavarjiSeba)<br />
Tu mesame (dauflebis) fazisaTvis;<br />
dagegmili gakveTilisTvis Sefasebis miznebisa da strategiebis gansazRvra.<br />
Sedegze da moswavleze orientirebuli gakveTilebis<br />
(sagakveTilo procesis) warmarTva<br />
dagegmili gakveTilebis praqtikaSi danergva;<br />
moswavleTa motivireba cxovrebis jansaRi wesis formirebisTvisa da sasicocxlo<br />
mniSvnelobis moZraobiTi da motoruli unar-Cvevebis ganviTarebisTvis aucilebel<br />
aqtivobebSi Casabmelad: saxaliso problemuri situaciebis, moswavlis inte-<br />
<strong>fizikuri</strong> <strong>aRzrda</strong><br />
5
<strong>maswavleblis</strong> <strong>profesiuli</strong> <strong>standarti</strong><br />
6<br />
resebTan da pirad gamocdilebasTan dakavSirebuli problemebis/sakiTxebis/varjiSTa<br />
kompleqsebis SerCeva/SemuSaveba; varjiSebis da TamaSebis SerCevisas moswavleTa<br />
SesaZleblobebisa da interesebis gaTvaliswineba, winmswrebi samotivaco<br />
aqtivobebis SemuSaveba _ varaudebis gamoTqma, dagegmil varjiSTa kompleqsebis<br />
dakavSireba moswavleTa pirad gamocdilebasTan, saintereso aqtivobebis mofiqreba,<br />
moswavleebSi arsebuli unarebis aqtivacia, TviTgamoxatvis saSualebis micema,<br />
situaciuri amocanebis gadaWris gzebis Zieba, individualuri, kompleqsuri,<br />
sistematizebuli varjiSebis SeTavazeba da sxva;<br />
moswavleebisaTvis jansaRi cxovrebis wesis dauflebisa da sasicocxlo mniSvnelobis<br />
moZraobiTi da motorikis unar-Cvevebis, agreTve, sakiTxis damoukideblad<br />
gadaWrisa da gaumjobesebisaTvis saWiro unar-Cvevebis ganviTareba, maTi saTanado<br />
strategiebiT aRWurva: dagegmva, Sesabamisi resursebis gamoyeneba da Seqmna, Sefasebis<br />
kriteriumebis SemuSaveba, TviTSefasebasa da TanaSefasebaSi monawileoba,<br />
problemebis, susti da Zlieri mxareebis gamovlena, xarvezebis aRmofxvris, problemaTa<br />
gadaWris gzebis damoukideblad Zieba;<br />
iseTi xerxebis gamoyeneba, romlebic uzrunvelyofs yoveli moswavlis Cabmas<br />
aqtivobebSi (maT Soris arasaTanado <strong>fizikuri</strong> mdgomareobis mqone da unarSez-<br />
Ruduli mozardebis): diferencirebuli moTxovnebis wayeneba moswavleTa SesaZleblobebis<br />
gaTvaliswinebiT (maT Soris inkluziuri swavleba), darbazSi Sesrulebuli<br />
aqtivobebis Sedareba-gaanalizeba, calkeul varjiSebTan mibruneba maTi<br />
srulyofilad dauflebis mizniT da sxva;<br />
mravalferovani aqtivobebisa da strategiebis gamoyeneba (pirdapiri instruqcia,<br />
kooperirebuli Seswavla, disciplinaTSorisi instruqciebi), raTa maqsimalurad<br />
uzrunvelyofili iyos moswavleTa motivacia da warmatebuloba;<br />
Sesabamisi resursebis (inventari, instrumentebi, mowyobilobebi, kompiuteri, videomasala,<br />
eqspertebis mowveva da sxva) SerCeva da ama Tu im samoZrao da motoruli<br />
unar-Cvevebis ganviTarebisTvis aucilebeli moqmedebebisa Tu varjiSebis Sesasruleblad<br />
naTeli da amomwuravi instruqciebis micema.<br />
Sefasebis mravalferovani meTodebis gamoyeneba Sedegze da<br />
moswavleze orientirebuli saswavlo procesis uzrunvelsayofad:<br />
ganmaviTarebeli Sefasebis gamoyeneba moswavleTa Sedegebis gaumjobesebis mizniT:<br />
mdgomareobis Semowmeba codnis aTvisebis samive doneze (I. operaciis wvdoma;<br />
II. operaciis gavarjiSeba; III. operaciis daufleba), problemebis gamovlena, maTi<br />
warmomSobi mizezebis dadgena da saTanado aqtivobebis dagegmva;<br />
ganmsazRvreli Sefasebis gamoyeneba codnis aTvisebis mesame fazaSi;<br />
saswavlo miznebisa da Sefasebis strategiebis urTierTSeTanxmeba: miznebis<br />
Sesabamisi Sefasebis kriteriumebis da xerxebis SerCeva/SemuSaveba, kompleqsuri<br />
davalebebis Sesafaseblad saTanado kriteriumebis sqemebis (rubrikebis) Semu-<br />
Saveba da TiToeulis wonis gansazRvra dasaxuli prioritetuli miznebis gaTvaliswinebiT;<br />
Sefasebis warmoeba moswavleTa mravalmxrivi ganviTarebis uzrunvelsayofad: saswavlo<br />
procesSi mravalferovani kriteriumebis SerCeva-SemuSaveba (originaluroba,<br />
fantaziis unari, TanamSromlobis unari, SemoqmedebiTi unari, kritikuli<br />
azrovnebis unari da sxva);<br />
moswavleebSi iseTi unar-Cvevebis ganviTareba, romlis Sedegadac isini SeZleben<br />
sxvadasxva sportuli TamaSis/Sejibris win, procesSi da Semdgom SeimuSaon
Sesabamisi samoqmedo strategiebi, moaxerxon, situaciidan gamomdinare, maTi modifikacia,<br />
analizi da Sefaseba.<br />
<strong>fizikuri</strong> aRzrdis swavlebis Sedegad<br />
moswavlis pirovnuli ganviTarebis uzrunvelyofa:<br />
moswavleTaTvis iseTi aqtivobebis/amocanebis (problemuri sayofa cxovrebo situaciuri<br />
amocanebis gadaWra, varjiSebis kompleq sebis SemuSavebaSi, sportul<br />
RonisZiebebSi, interdisciplinarul aqtivo bebSi monawileoba, sportul-gamajansaRebeli<br />
laSqrobebis da sxva RonisZiebebis dagegmvaSi monawileoba) SeTavazeba,<br />
romelic xels Seuwyobs SemoqmedebiTi da kritikuli azrovnebis unarebis ganvi-<br />
Tarebas;<br />
iseTi aqtivobebis SerCeva/Sedgena, romelic asaxavs realur cxovrebiseul situacias<br />
da saSualebas miscems mozardebs, paralelebi gaavlon sakuTar gamocdilebas,<br />
arsebul sociokulturul garemosa da sazogadoebaSi damkvidrebul<br />
sxvadasxva tipis cxovrebis wess Soris; amoicnon da gaaanalizon msgavseba-gansxvavebebi,<br />
damkvidrebuli stereotipuli Sexedulebebi, gamoitanon daskvnebi da<br />
moaxdinon Sefasebebi.<br />
<strong>fizikuri</strong> <strong>aRzrda</strong><br />
7
<strong>maswavleblis</strong> <strong>profesiuli</strong> <strong>standarti</strong><br />
8