Untitled
Untitled
Untitled
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
internet-media<br />
am dReebSi kaspiis zRvaze mravalmniSvnelovani<br />
movlena moxda. iranis port enzeliSi<br />
qveynis samxedro-sazRvao Zalebs<br />
pompezurad gadaeca iranuli warmoebis uaxlesi<br />
raketmzidi gamanadgurebeli `jamaran-<br />
2~. ceremoniaSi Tavad prezidenti mahmud<br />
ahmadineJadi, Tavdacvis ministri ahmad vahidi<br />
da genStabis xelmZRvaneli hasan firuzabadi<br />
monawileobdnen.<br />
miuxedavad imisa, rom irans kaspiis zRvaze<br />
ukve didi xania seriozuli samxedro<br />
floti hyavs, es pirveli msxvili samxedro<br />
xomaldia, romelic kaspiaSi gamoCnda.<br />
marTalia, iranma cota iCqara, rodesac<br />
`jamaran-2~ gamanadgureblad gamoacxada _<br />
es ufro korvetia Tavisi moculobiT _<br />
magram SeiaraRebiT ki namdvilad Zlieri<br />
iaraRiTaa aRWurvili: raketebi, romlebic<br />
traeqtoriis bolo monakveTze zebgeriT<br />
siCqares aviTarebs, ori saartilerio danadgari,<br />
satorpedo aparatebi, vertmfreni... mokled,<br />
es is Zalaa, romelsac angariSi unda gaewios.<br />
am viTarebiT STagonebulma, xmamaRali<br />
politikuri Jestebisadmi isedac midrekilma<br />
ahmadineJadma, SemTxveviT isargebla da daimuqra:<br />
`gamanadgurebeli _ es gafrTxilebaa yvela<br />
imisTvis, vinc mezobeli xalxebis usafrTxoebas<br />
saSiSroebas uqmnis~. visi misamarTiT warmoiTqva<br />
es sityvebi? vaSingtonisa Tu Telaavivis<br />
_ Teiranis mravalwliani, Seurigebeli,geopoli-<br />
tikuri mtrebis<br />
misamarTiT? ara,<br />
es SeuZlebelia,<br />
vinaidan kaspiis<br />
daxurul auzSi<br />
arc amerikis<br />
samxedro xomaldebi<br />
dgas da<br />
arc israelisa.<br />
maTi iq gamoCena,<br />
absoluturad danamdvilebiT SeiZleba iTqvas,<br />
rom arc momavalSia mosalodneli, radgan<br />
erTaderTi gza iq mosaxvedrad _ es<br />
volga-donis arxia, romelsac Cven _ ruseTi<br />
vakontrolebT.<br />
`jamaran-2~ amerikis an israelis winaaRmdeg<br />
omisTvis rom agebuliyo, maSin mas<br />
indoeTis okeaneSi an sparseTis yureSi Caayenebdnen<br />
_ anu iq, sadac msoflios uZiro<br />
sanavTobe sawyobi<br />
moiazreba da sadac<br />
gamudmebiT<br />
dganan aSS aviamzidebi<br />
da kreiserebi,<br />
xolo irans<br />
am armadasTan<br />
gasamklaveblad araferi<br />
gaaCnia. amitomac,axlaTaxali<br />
saraketo gamanadgurebeli,nebismier<br />
SemTxveva-<br />
Si, swored sparse-<br />
Tis yureSi unda<br />
ganeTavsebina Tei-<br />
rans, magram ara _ `jamarani~ ratomRac<br />
kaspiis zRvaze daayenes. sainteresoa, vis<br />
winaaRmdeg?<br />
kaspiispira saxelmwifoebis samxedro Sesa-<br />
ZleblobebisTvis Tvalis erTi gadavlebac<br />
ki sakmarisia imisTvis, rom darwmunebiT<br />
`vis eZebs kaspiis Tavze `moieriSe arwivi?~<br />
sergei iSCenko<br />
1993 weli, 20 aprili, samSabaTi.<br />
irani myar kontaqtebs amyarebs `esenges~<br />
muslimebTan. iq qmnis samxedro<br />
bazebs, saidanac daartyams ruseTs.<br />
iTqvas: `jamaranze~ ganTavsebuli mZlavri raketebis<br />
erTaderTi samizne _ es ruseTis<br />
kaspiis flotiliis xomaldebia! TurqmeneTis,<br />
yazaxeTisa da azerbaijanis samxedro-sazRvao<br />
Zalebi, romelTac mxolod erTmaneTis,<br />
an zuTxze monadire brakonierebis SeSineba<br />
Tu SeuZliaT, saTvalavSi misaRebi ar aris.<br />
manam, sanam SevudgebiT Temis ganxilvas,<br />
`ra gvaqvs kaspiis zRvaze iranTan gasayofi?~,<br />
Tvali SevavloT am zRvisa Tu tbis<br />
meore napirs. iq, astraxansa Tu maxaCyalaSi,<br />
sadac Cveni mezRvaurebis bazebia, aSkarad<br />
raRacisTvis emzadebian.<br />
didi xania cnobilia, rom kaspiis flotiliis<br />
14 xomalds 2020 wels damatebiT 16<br />
samxedro xomaldi unda daematos. maT<br />
Soris, ori saraketo fregati _ `tatarstani~<br />
da `daRestani~. orive maTgani<br />
aRWurvilia `uranis~ tipis imdenad<br />
mZlavri xomaldsawinaaRmdego saraketo<br />
kompleqsebiT, rom maTTan gamklaveba<br />
TviT axladgamomcxvar iranul `jamaransac~<br />
ki ar ZaluZs.<br />
da kidev erTi Zalze mniSvnelovani<br />
viTareba: ruseTis im flotebsac ki,<br />
romelTac okeaneebSi strategiuli gasasvlelebi<br />
ukaviaT (aseTi oTxia), ar upireben<br />
aseTi simZlavreebis damatebas. is ki ara,<br />
kaspiis flotilias `samxreTis~ operatiulstrategiuli<br />
Semadgenlobidan male saaviacio<br />
nawilebic gadaecema. ma-<br />
lela kakulia<br />
`svabodnaia presa~<br />
gram umTavresi mainc<br />
isaa, rom sanapiroze<br />
ukve ganTavsebulia saraketo<br />
kompleqsebi `bastioni~,<br />
romelTac zebgeriTi<br />
frTosani raketebiT<br />
SeuZliaT gaanadguron<br />
wyalzeda samizneebi<br />
300 kilometris<br />
daSorebiT.<br />
flotiliis sanapiro meraketeebma gasuli<br />
wlis agvistoSi ukve Caatares pirve-<br />
li wvrTnebi adanakis poligonze, romelic<br />
daRestanSi mdebareobs. sazRvao<br />
fexosanTa brigadebi, sanapiro batareebTan<br />
erTad, amuSavebdnen zRvis napiris<br />
Tavdacvisa da savaraudo mowinaaRmdegis<br />
xomaldebis ganadgurebis<br />
sqemas. SeuZlebelia, rom swavlebebis<br />
legendaSi az-<br />
1998 weli, 21 Tebervali, dilis 10 saaTi.<br />
dRes ruseTi isev muslimebs umagrebs<br />
zurgs. es udidesi Secdomaa. muslimebi<br />
ar endobian ruseTs da rogorc ki<br />
momZlavrdebian, ruseTs Tavs daesxmian.<br />
es imitom, rom ruseTi daiwyebs<br />
ormag TamaSs, rogorc yovelTvis, da<br />
muslimebi ar apatieben. es mesame msoflio<br />
omia.<br />
lela kakulia<br />
internet-media internet-media<br />
erbaijanis,<br />
TurqmeneTis,<br />
miT ufro ki,<br />
yazaxeTis<br />
sadesanto nawilebi<br />
yofiliyvnen<br />
moazrebulni. imaT<br />
gasanadgureblad,<br />
vinc yvelaze Tamam<br />
sizmarSic ki ver<br />
gadmosxdebian ruse-<br />
Tis sanapiroebze, zebgeriTi<br />
raketebi<br />
saWiro ar aris.<br />
rCeba irani. meti sxva<br />
im SemogarenSi ar arsebobs.<br />
ra SeiZleba iqces kaspiuri ganxeTqilebis<br />
vaSlad ruseTsa da irans Soris? navTobi<br />
_ romelsac am mxareSi sul ufro metad<br />
pouloben _ gasagebi Temaa. iqauri, ukve<br />
Seswavlili resursebi 3 trilion dola-<br />
radaa Sefasebuli. swored `Savi oqros~ axali<br />
sabadoebis xSir-xSiri aRmoCenis gamoa,<br />
rom zRvis Selfs aTobiT welia, ver iyofen,<br />
magram tyviis gasrolisgan Tavis arideba<br />
mainc xerxdeba. maS ras SeuZlia axla gvai-<br />
Zulos Cven an irani, rom vaSingtonis gulis<br />
gasaxarad, sasxlets gamovkraT TiTi?<br />
politikuri da samxedro problemebis<br />
institutis direqtoris moadgilis, aleqsandr<br />
xramCixinis azriT, scenari SesaZloa<br />
iyos aseTi: israeli da aSS, romlebsac<br />
aSfoTebT iranuli birTvuli programis<br />
moaxloebuli dasasruli, gadawyveten iranze<br />
samxedro dartymas. kuTxeSi mimwyvdeuli<br />
aiaTolebis reJimi ki karga xania gvpirdeba,<br />
rom aseT SemTxvevaSi, yvelgan, sadamdec<br />
ki xeli miuwvdeba, daartyams amerikul<br />
interesebs.<br />
upirvelesad ki xeli irans mezobeli qveynebis<br />
navTobis sabadoebamde miuwvdeba. magaliTad,<br />
yazaxeTis umsxviles `miwisqveSa sawyobamde~<br />
TengizSi, romelsac cnobili, okeanismiRma<br />
kompania `Seli~ amuSavebs. aseT SemTxvevaSi<br />
ruseTi ganze ver gadgeba. yvelaferi<br />
gasagebi gaxdeba, Tu erTobliv operatiulstrategiul<br />
swavlebas `centr-2011-s~ gavixsenebT.<br />
masSi ruseTTan erTad monawileobdnen<br />
yazaxeTi, tajikeTi da yirgizeTi. swavlebis<br />
erT-erT epizodSi absoluturad mkafiod<br />
muSavdeboda yazaxur navTobsabadoebze<br />
iranis sazRvao Tu saxmeleTo Tavdasxmis<br />
mogeriebis gegma. ruseTis SeiaraRebuli Zalebis<br />
daxmarebis gareSe xom Cveni mokavSire msgavs<br />
Tavdasxmas ver moigeriebs.<br />
igive sqemiT SesaZloa iranisgan azerbaijansac<br />
moxvdes, romelic cnobilia Tavisi proamerikuli<br />
orientaciiT mraval sakiTxSi. amas emateba<br />
isic, rom ramdenime Teiranelma Tavgacxelebulma<br />
araerTxel moixsenia am qveynis didi nawili<br />
`CrdiloeT azerbaijanad~. is teritoria, romelsac<br />
zogierTi politikosi `samxreT azerbaijanad~<br />
2006 weli, 30 noemberi<br />
muslimebi qristianebs saerTod ar<br />
endobian, gansakuTrebiT ki irani.<br />
ruseTsa da irans Soris Savi kata<br />
gairbens.<br />
lela kakulia<br />
miiCnevs, iranis SemadgenlobaSi me-19 saukunidan<br />
Sedis. am Tezisidan gamomdinare teritoriuli<br />
pretenziebis gamo dapirispirebisas Cven arc<br />
gviRirs moskovisadmi arcTu megobrulad ganwyobili<br />
baqos daxmareba da albaT, arc mogviwevs,<br />
magram ruseTis sazRvrebTan momxdari<br />
afeTqebebi aucileblad gamoiwvevs kaspiaze saerTo<br />
situaciis destabilizacias.<br />
sxvaTa Soris, politikuri movlenebis amgvari<br />
ganviTarebis SemTxvevaSi, Cvens mezRvaurebs<br />
kaspiis zRvaze Zalze gamoadgebaT Zveli<br />
rukebi. cotam Tu icis, rom flotiliam<br />
warsulSi, 1920 wels, erTxel ukve gadasxa<br />
iranis sanapiroebTan desanti. es moxda qalaq<br />
enzeliSi _ swored im qalaqSi, sadac<br />
`jamaran-2~ aigo. maSin Cven iq TeTrgvardi-<br />
2007 weli, 10 oqtomberi, dilis 5 saaTi.<br />
axlosaa is dro, roca muslimebi<br />
daartyamen `megobar~ ruseTs. isini ar<br />
endobian qristes Svilebs da myarad<br />
sjeraT, rom ruseTi TamaSobs muslimebTan,<br />
raTa Tvalyuri adevnos, Tu<br />
ra xdeba maT gulSi.<br />
lela kakulia<br />
elebis mier iranSi gadagzavnili xomaldebisa<br />
da qonebis dasabruneblad mivediT. saqme<br />
gilianis sabWoTa respublikis gamocxadebiT<br />
damTavrda, romelmac 1921 wlamde iarseba.<br />
da kidev erTic: `zarbaznebis diplomatia~<br />
kaspiis regionSi arcTu didi xnis<br />
winac gamoiyenes. 2001 wlis 23 ivliss iranulma<br />
samxedro xomaldma da orma gamanadgurebelma<br />
aiZules azerbaijanuli mkvlevari<br />
xomaldebi `geofizik-3~ da `alif gajievi~,<br />
romlebic samuSaobes kompania `bi-pi amoqos~<br />
dakveTiT asrulebdnen, daetovebinaT iranis<br />
teritoriuli wylebidan 60 milSi mdebare<br />
sabadoebi. baqos protestis miuxedavad, `bipi<br />
amoqom~ kvleva Sewyvita.<br />
10