mexuTe klasi - Ganatleba
mexuTe klasi - Ganatleba
mexuTe klasi - Ganatleba
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tamar RonRaZe, Taia cxadaia<br />
qarTuli ena<br />
(åíï, èïîàäùåîï æï èåüñâåäåþòì ãïíâòàïîåþï)<br />
<strong>mexuTe</strong> <strong>klasi</strong><br />
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros s.s.i.p<br />
erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri<br />
gamomcemloba `aisi~<br />
Tbilisi<br />
2010
qarTuli ena<br />
<strong>mexuTe</strong> <strong>klasi</strong><br />
avtorebi: Tamar RonRaZe, Taia cxadaia.<br />
Tamar GONGADZE<br />
Taia TSKHADAIA<br />
"Georgian Language for Grade V"<br />
"AISI" Publishing House<br />
50, Chubinashvili str., Tbilisi, Georgia<br />
E-mail: aisi@access.sanet.ge<br />
redaqtori: maka joxaZe<br />
mxatvari: oTar megreliZe<br />
kompiuteruli uzrunvelyofa:<br />
Sps `petiti~, luka gociriZe<br />
ISBN 978-9941-9072-4-1<br />
gamomcemloba `aisi~.<br />
Tbilisi, g. CubinaSvilis 50.<br />
tel.: 96-75-42<br />
el-fosta: aisi@access.sanet.ge<br />
© T. RonRaZe, T. cxadaia.<br />
© gamomcemloba `aisi~.
saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia<br />
saxelmZRvaneloSi ilustrirebul literaturul Txzulebebs<br />
mosdevs garkveuli TanmimdevrobiT dalagebuli sxvadasxva rubrika.<br />
esenia:<br />
1. ganmartebebi, kiTxvebi (axlavs rogorc ZiriTad, ise damxmare sainformacio<br />
teqstebs);<br />
2. sagulisxmo cnoba, literaturuli paralelebi, mogonebebi,<br />
Tvalsazrisi (literaturul TxzulebebTan dakavSirebuli damatebiTi<br />
masala);<br />
3. gaixsene, daakvirdi (enobriv-gramatikuli miTiTebebi);<br />
4. sakiTxi msjelobisaTvis, davaleba wyviluri muSaobisaTvis, davaleba<br />
jgufuri muSaobisaTvis, davaleba gamofenisaTvis, weriTi<br />
davaleba (saklaso da saSinao davalebebi);<br />
5. cnebebi, sityva-TqmaTa saTaveebTan (mxatvruli xerxebisa da frazeologizmebis<br />
ganmartebebi);<br />
6. cnobiswadilas safosto yuTi (damoukideblad mosaZiebeli masala);<br />
7. gamocanebi, enasxartula (saxaliso masala).<br />
TiToeuli rubrika SemosazRvrulia ama Tu im feris CarCoTi an<br />
gamoyofilia danarCenebisgan ferDadi foniT. amasTanave, TiToeuls<br />
aqvs Sesabamisi warwera, raTa moswavles gauadvildes saxelmZRvaneloSi<br />
orientireba, nebismieri davalebis migneba da Sesruleba.<br />
aragvs zemoT, aragvs qvemoT...<br />
aragvs zemoT, aragvs qvemoT<br />
welamdea saTibebi,<br />
kenkeSa da ukadrisa,<br />
nazsaTuTad natifebi...<br />
xels vin gaxlebs, ukadrisav,<br />
Tvalni agitirdebian...<br />
es peplebi, es futkrebi<br />
raRas gadagkidebian?<br />
aragvs zemoT, aragvs qvemoT<br />
tyeebia, mindvrebia...<br />
ukvdavebis wyaroebi<br />
kldeebs gadmohkidebia...<br />
yvavilebic... imdenia<br />
nazsaTuTad natifebi!<br />
aragvs zemoT, aragvs qvemoT<br />
welamdea saTibebi...<br />
ana kalandaZe<br />
kenkeSa – mTis balaxi, ikeTebs zaris moyvanilobis yvavils.<br />
ukadrisa – balaxi, isxams mogrZo nayofs, romelic odnav Sexebisas<br />
ixsneba da Tesls aqeT-iqiT isvris.<br />
natifi – lamazad gamokveTili, mSvenieri, moxdenili, faqizi.<br />
● leqsis dasawyisSi moZebne is ori sityva, romlebic saTibeb-<br />
Si mimobneuli yvavilebis saerTo niSan-Tvisebas aRniSnavs!<br />
yvavilTa romeli Tvisebaa gamoxatuli am sityvebiT?<br />
● yuradReba miaqcie ukadrisas ganmartebas! Seni azriT,<br />
ratom Seurqmevia xalxs misTvis es saxeli? romeli Tvisebis<br />
gamo? romeli striqoniT gamoxatavs poeti ukadrisas am<br />
Tvisebas? moZebne da waikiTxe xmamaRla!<br />
● rogor gesmis Sinaarsi striqonebisa: `es peplebi, es futkrebi<br />
raRas gadagkidebian~? marTlac, ratom ar asveneben,<br />
ratom exvevian Tavs es mwerebi yvavilebs?<br />
● poetis TqmiT, rogori wyaroebia am aremareSi? Seni azriT,<br />
ratom moixseniebs poeti wyaroebs ase?<br />
● leqsis bolos pirveli ori striqoni meordeba. Seni azriT,<br />
raze gvimaxvilebs poeti yuradRebas: imaze, rom Cveni qveynis<br />
buneba, saTibebi da maTSi mimobneuli yvavilebi mSvenieria,<br />
Tu imaze, rom droulad unda moiTibos welamde gazrdili<br />
balaxi, radgan maTSi uamravi lamazi yvavilia Cakarguli?<br />
7<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
mogonebebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
davaleba gamofenisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika aragvs zemoT, aragvs qvemoT...<br />
aragvs zemoT, aragvs qvemoT...<br />
mogonebebi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
yvavilebs Cems poeziaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. isini<br />
CemTvis ar arian mxolod botanikuri erTeulebi, rogorc Sei-<br />
Zleba mavans moeCvenos. isini CemTvis ufro mets niSnaven.<br />
mcenareTa saxelebi leqsikonebSi ar miZebnia. arjakeli qsanze<br />
`gavicani~ – lamisyanaSi yofnisas; satyrobela, ukadrisa, Wyanta,<br />
mJavela, fafanaga, Salani da mariamula – aragvispirebze.<br />
yvavilTa da mcenareTa saxelebiT dedika oCiaurisgan var<br />
davale bu li. is botanikosia da unda naxoT, rogor efereba<br />
xolme kldis bzare b Si Camalul kesanes Tu qvaze pwkalebgaSvebul<br />
yviTeli feris fxijas: `mzisTvalebo, varskvlavebo, sad<br />
damalulxarT, beCavno, sada?~. am dros ueWvelad xevsurulad<br />
mouqcevs da frTxilad aTavsebs maT herbariumSi, romelic<br />
ganuyrelad `Tan axlavs~ velze yofnisas.<br />
mis mier naCuqari yvavilebis ramdenime albomi maqvs, romlebSic<br />
axlac ferucvlelad xasxaseben herbariumSi gamomSrali cisTvali<br />
da buCqisZira, naRvela da quduna... maTi xilvisas yovelTvis<br />
Camesmis dedikas xma: gamodi, kldeebs gaxedeo! TviTon mzis amosvlisTvis<br />
dauswria da enaneba mxolod TavisTvis es silamaze.<br />
ana kalandaZe<br />
botanika – mecniereba, romelic swavlobs mcenareebs.<br />
mavani – vinme, viRaca.<br />
botanikosi – mecnieri, romelic swavlobs mcenareebs.<br />
pwkali – wvrili, mxoxavi fesvmomkide Rero.<br />
xevsurulad mouqcevs – xevsurul, xevsurebisTvis damaxasiaTebel,<br />
kiloze ityvis.<br />
herbariumi – gamxmari mcenareebis krebuli.<br />
● ana kalandaZis mogonebebidan moyvanili nawyvetis pirvel<br />
abzacSi gamo Tqmul azrs misive leqsis romeli stiqonebi gvidasturebs?<br />
● yvavilebTan `nacnobobas~ vis umadlis poeti?<br />
● rogori damokidebuleba aqvs botanikos qalbatons, dedika<br />
oCiaurs, yvavilebisadmi?<br />
● Seni azriT, ratom uwodebs dedika oCiauri yvavilebs, erTi<br />
mxriv, mzisTvalebsa da varskvlavebs, meore mxriv ki – beCavebs?<br />
● sad aTavsebs mecnieri yvavilebs? Seni azriT, ratom?<br />
● ra axsendeba, ra Caesmis poets dedika oCiauris naCuqari<br />
herbariumis daTvalierebisas? Seni azriT, ratom?<br />
● daakvirdi Canaweris bolo winadadebas! rogor SegviZlia<br />
davaxasiaToT am sityvebis mixedviT dedika oCiauri?<br />
saxelis daboloebis cvlas bruneba hqvia, brunebis<br />
TiToeul saxes ki – brunva. qarTulSi Svidi brunvaa.<br />
TiToeuls Tavisi saxeli da niSani aqvs: saxelobiTi – yvavil-i;<br />
moTxrobiTi – yvavil-ma; micemiTi – yvavil-s; naTesaobiTi –<br />
yvavil-is, moqmedebiTi – yvavil-iT; viTarebiTi – yvavil-ad;<br />
wodebiTi – yvavil-o.<br />
zogierTi saxelis brunebisas naTesaobiT, moqmedebiT da vi-<br />
TarebiT brunvebSi ikargeba fuZiseuli a da e xmovnebi, xolo o<br />
xmovani an srulad ikargeba, an tovebs kvals v Tanxmovnis saxiT.<br />
saxelis fuZidan xmovnis amovardnas kumSva hqvia!<br />
saxelobiTi: futkar-i irem-i obol-i mindor-i<br />
moTxrobiTi: futkar-ma irem-ma obol-ma mindor-ma<br />
micemiTi: futkar-s irem-s obol-s mindor-s<br />
naTesaobiTi: futkr-is irm-is obl-is mindvr-is<br />
moqmedebiTi: futkr-iT irm-iT obl-iT mindvr-iT<br />
viTarebiTi: futkr-ad irm-ad obl-ad mindvr-ad<br />
wodebiTi: futkar-o irem-o obol-o mindor-o<br />
ana kalandaZis leqsis mixedviT daxateT suraTebi da moawyveT<br />
gamofena! Semdeg es naxatebi akinZeT erT albomad da<br />
SeinaxeT skolis biblioTekaSi!<br />
gamoiyene gapirovnebis xerxi, aalaparake mindvris yvavili!<br />
Txzulebis werisas daixmare qvemoT moyvanili kiTxvebi!<br />
• ra hqvia Sen mier SerCeul yvavils?<br />
• sad amoyo Tavi gazafxulze? gazafxulamde sad iyo? ratom?<br />
• Tavisi kaba _ furclebi _ Tu moswons?<br />
• ras fiqrobs mindorsa da tyeze, didron xeebze, nakadulze,<br />
peplebze, frinvelebze?..<br />
• ra Tvisebebi aqvs?<br />
• ra uyvars yvelaze metad?<br />
• ras natrobs, ra uxaria da ra anaRvlebs?<br />
• ramis xom ar eSinia? ris? ratom?<br />
• mzis qveS, amqveynad, ramden xans uweria yofna?<br />
• riT aris gansakuTrebuli misi arseboba? vis da rogor ulamazebs,<br />
uxalisebs sicocxles?<br />
8 9<br />
rubrika<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
gamofenisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika trabaxa xuTWideli<br />
trabaxa xuTWideli<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
cnebebi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
erT xuTWidels nacnob-megobrebi dascinodnen, mSiSara<br />
xaro. isic adga da wavida Tavisi qalaqidan. karga xans am kacisa<br />
aravin araferi icoda. erT mSvenier dRes xuTWideli samSoblo-<br />
Si dabrunda da trabaxi daiwyo, sxvadasxva qalaqsa da qveyana-<br />
Si did warmatebebs mivaRwie, rodosze maRla gadavxti. iseTi<br />
naxtomi iyo, jer arcerT olimpiur Cempions aseTi simaRle ar<br />
dauZlevia, yvelas vajobeo. amas is xalxi damimowmebs, romelmac<br />
naxa Cemi naxtomi, magram, aba, aq ar ariso. erT-erTma Tanamoqalaqem<br />
uTxra: magas ra damowmeba unda! ha burTi da ha moedani!<br />
ai, rodosic ager aris da gadaxtio!<br />
igavis Segoneba aseTia: rasac saqme gamoaCens, imaze sityvis<br />
xarjva fuWia da amao.<br />
naTqvamia: saqmeman Senman gamogaCinos!<br />
ezopes mixedviT<br />
xuTWidi – ixile sagulisxmo cnoba!<br />
rodosi – rodosis kolosi, 32 metris simaRlis brinjaos<br />
qandakeba, romelic egeosis zRvaSi kunZul rodosze idga da<br />
miwisZvram daangria Zveli welTaRricxvis III saukuneSi.<br />
olimpiada – sportuli Sejibrebani, romlebic ewyoba oTx<br />
weliwadSi erTxel.<br />
Cempioni – sportul SejibrebaSi gamarjvebuli.<br />
fuWi – tyuil-ubralo, unayofo, usargeblo, uSedego, uqmi.<br />
amao – cru, unayofo, uSedego, fuWi.<br />
● ratom wavida xuTWideli Tavisi qalaqidan?<br />
● raSi arwmunebda karga xnis Semdeg qalaqSi dabrunebuli<br />
xuTWideli Tanamoqalaqeebs?<br />
● riT amtkicebda xuTWideli, rom sxvadasxva qalaqsa da qveyanaSi<br />
did warmatebebs miaRwia? vis asaxelebda mowmed?<br />
● daijeres Tanamoqalaqeebma xuTWidelis naTqvami? ratom?<br />
● rogori sityvaa damajerebeli? maSasadame, rodis aris sityva<br />
fuWi? igavis mTavari azri Camoayalibe Seni sityvebiT!<br />
xuTWidi – sportis saxeoba. monawileni erTmaneTs sportis<br />
xuT saxeobaSi ejib rebian. Zvel saberZneTSi arsebobda 13-15<br />
wlis biWebis fizi ku ri aRzrdis skola, palestra, sadac aswavlidnen<br />
xuTWids: Widaobas, rbe nas, xtomas, Subisa da badros<br />
tyorcnas, curvas. Tanamedrove xuT Wid Si monawileebi erTmaneTs<br />
ejibrebian Semdeg xuT saxeobaSi: 10 metridan dambaCiT<br />
20 gasrola, daSniT erT wu Ti ani farikaoba, 200 metrze curva,<br />
cxeniT winaRobaTa gadalaxva da bolos – krosi sam kilometrze.<br />
vinc finiSTan pirveli miirbens, Cem pi onia.<br />
badro – sportuli iaraRi, mrgvali brtyeli liToni manZilze<br />
sasrolad.<br />
dambaCa – Zveleburi cecxlsasroli iaraRi, mogrZo lulis mqone.<br />
daSna – mokle swori xmali.<br />
farikaoba – sportis saxeoba: sxvadasxva mWreli an mCxvleti iaraRiT<br />
brZola or sportsmens Soris.<br />
krosi – sportuli sirbili dabrkolebebis gadalaxviT.<br />
finiSi – aq: sportuli Sejibrebis bolo punqti, xazi.<br />
frazeologizmi, anu xatovani gamoTqma, aris mtkiced Camoyali<br />
be bu li gamonaTqvamebi, magaliTad: ha burTi da ha moedani<br />
(niSnavs: vnaxoT, ras izam, ra SegiZlia), piridan cecxls<br />
yrida (niSnavs: metis metad gabrazda), ena mucelSi Cauvarda<br />
(gaCumda, gaisusa)...<br />
Cven ar SegviZlia SevcvaloT frazeologizmis Semadgeneli<br />
romelime sityva, magali Tad, ver vityviT: `ha burTi da ha stadioni~<br />
an `piridan nacars yrida~.<br />
xom ar gaxsendeba xuTWidelis msgavsi personaJi, an cxovreba-<br />
Si xom ar Segxvedria aseTive trabaxa adamiani?<br />
daixmare Semdegi miTiTebebi da kiTxvebi!<br />
• Tu personaJi gagaxsenda, aRniSne, romeli mwerlis romel<br />
nawar mo eb Si Segxvda! Tu namdvili ambis moTxroba gadawyvite,<br />
maSin is aRniSne, sad da ra viTarebaSi gaicani xuTWideliviT<br />
trabaxa adamiani?<br />
• ras trabaxobda? riT iwonebda Tavs?<br />
• rogor mixvdi, rom trabaxobda? TviTon gamotyda Tu vinme<br />
`miexmara~?<br />
• ra daimsaxura trabaxam msmenelTagan? ratom?<br />
• rogor damTavrda trabaxas ambavi?<br />
• saerTod, rogor damokidebulebas imsaxurebs xolme trabaxa<br />
garSemomyofTagan?<br />
10 11<br />
rubrika<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
cnebebi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika gogra<br />
gogra<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
cnebebi<br />
daakvirdi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
iyo da ara iyo ra, iyo erTi gogra.<br />
baRCis kuTxeSi esvena sanagvesTan,<br />
mwvane da bususebiani. erTxelac sanagve<br />
ormom uTxra:<br />
– rom ibRinZebi, ras ibRinZebi, damwifdebi<br />
Tu ara, adamiani mogxarSavs<br />
da SegWamso!<br />
– SemWamso?! – Seicxada gogram, –<br />
Cemi SeWma rogor SeiZleba, gana ra ici,<br />
me patara mze var?! roca gavyviTldebi, caSi aval, mamaCemTan, da<br />
ori mze geyolebaTo!<br />
ormom es rom gaigo, xarxari atexa. ise icinoda, mTel baRbostans<br />
Jruantelma dauara, iqauroba WuWyiT aivso, kinaRam<br />
mzec ki daabnela, iseTi buRi daayena. rogorc iqna, moiTqva<br />
suli da uTxra:<br />
– baqia gogra bevri minaxavs, magram imaTi gamoxruli tyavqerqi<br />
Cems stomaqSi kidev ufro metiao!<br />
SeSinda gogra. dabadebidan mzes uyurebda da sakuTari Tavi<br />
mosaxarSad ar emeteboda. gadawyvita saswrafod gafreniliyo,<br />
CaisunTqa Tbili haeri, usaSvelod gaibera, gasivda da marTla<br />
ar moswyda dedamiwas!<br />
isedac pirdaRebulma sanagvem gaocebisagan imxela piri<br />
daafCina, kinaRam mTeli baRCa gadaeylapa. baR-bostnis<br />
binadrebs amis danaxvaze saerTod TvalT daubneldaT. gainavarda<br />
gogram, aiqrol-Caiqrola, Semoxvda mercxali.<br />
– Sen vin xar? – gaukvirda mercxals.<br />
– jer erTi, TqvenobiT melaparake! – gaujavrda gogra, – ver<br />
xedav, mze var!<br />
– Tavpiri gogras migigavs, mwvane xar da ar anaTeb, – SeaTvaliera<br />
mercxalma.<br />
– mainc mze var, oRond ymawvili! – gamoacxada gogram.<br />
– mze erTi vici! – miugo mercxalma.<br />
– mze erTia, magram cxraTvala, – ar daibna gogra.<br />
– mere rao? – ver gaigo mercxalma.<br />
– mere isao, rom axlave gaswi da Cemi saxeliT yvelas ubrZane,<br />
im bostanSi, sadac gavCndi, Zegli damidgan! – daavala gogram.<br />
– am bolo dros bevri raRac da viRac dafrinavs, yvelas<br />
Zeglebi Tu daudges, bartyebis gamosayvanad adgili aRar<br />
darCeba! – uTxra mercxalma da gafrinda.<br />
dafarfatebs gogra haerSi. Semoxvda buSti.<br />
– Cemnairo! – dauZaxa buStma.<br />
– Sennairebi sanagveSi moikiTxe! – gabrazda gogra, – mze var,<br />
mzeo!<br />
– Sen Tu mze xar, maSin me mTvare viqnebi! – gaexumra buSti.<br />
– mTvare Cemi sacolea. Tu ginda, Cems qorwilSi meriqife<br />
iyavi! – uTxra gogram.<br />
– Zalian didi pativia CemTvis! – Tavi moikatuna buStma.<br />
– Cemi sikeTis ambavi ar ici? – Seifera gogram, – calke Rrubelze<br />
dagabrZaneb da erTi-or varskvlavsac giboZeb, oRond<br />
jer wadi da yvelas uTxari, Zegli damidgan Cems bostanSi!<br />
– ukve dagidges, – moaxsena buStma.<br />
– yoCaR, rogor mouswriaT! – esiamovna gogras.<br />
– riTi gemsaxuro, Cemo mbrZanebelo? – hkiTxa buStma.<br />
– wadi da yvelas amcne, axali mze amobrwyinda da yvelam muxlmodrekiT<br />
Tayvani eciT-Tqo!<br />
– Cemo batono, Zvel mzes ra vuyoT, CavaqroT Tu darCeso? –<br />
hkiTxa buStma.<br />
– iyos, ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao! – sulgrZeloba<br />
gamoiCina gogram.<br />
– maS, kargad brZandebodeT! – moswyinda buSts gograsTan<br />
maslaaTi.<br />
– ho, wadi, wadi! saqmes mocdena ar uyvars! – daadevna gogram<br />
gafrenil buSts.<br />
livlivebs gogra haerSi. Semoxvda arwivi.<br />
– arwivo, Cemi Zegli bajaRlo oqrosia Tu spilos Zvlisa? –<br />
hkiTxa gogram.<br />
– SenisTana gatiknul-gabiJvinebuls Zegls vin daudgamda?! –<br />
gaeRima arwivs.<br />
– Se vigindarav, ras mibedav, ar ici, axali mze var, qveynierebis<br />
mbrZanebeli?!<br />
– Sen Tu mze xar, erTi sxivi mainc gamouSvi! – uTxra arwivma<br />
da niskarti Cahkra. gaibzara gogra, daiwyo haerma napralidan<br />
gamosvla, wamovida gogra miwisken trial-trialiT da sokoebis<br />
ojaxs daenarcxa. iqve bavSvebi TamaSobdnen.<br />
– mfrinavi TefSi! – daiZaxa erTma.<br />
– raRac gogras Camohgavs! – Tqva meorem.<br />
– Tu mfrinavi gograa, kidev ukeTesi! – gaexarda mesames, –<br />
ufro gemrieli iqneba!<br />
dastaces xeli da sadRac gaaqanes. gogram isRa moaswro, daretianebul<br />
sokoebs daubara:<br />
– yvelas SeatyobineT, adamianebma daxmareba mTxoves, xaTrs<br />
ver vutex, mivyvebi, rogorme gaiWirveT uCemod da jerjerobiT<br />
Zveli mze imyofineT-Tqo!<br />
irakli lomouri<br />
stomaqi – kuWi, muceli.<br />
meriqife – sufraze Rvinis mimwodebeli, damsxmeli.<br />
bajaRlo oqro – wminda oqro, romelsac mowiTalo feri gadahkravs.<br />
gatiknul-gabiJvinebuli – gaberili, gasiebuli.<br />
vigindara – arafris maqnisi, oxeri vinme.<br />
12 13<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika gogra gogra<br />
kiTxvebi<br />
cnebebi<br />
daakvirdi<br />
daakvirdi<br />
● ra ar moswonda sanagve ormos gogrisa?<br />
● rogori iyo is sityvebi, romlebic gogram ormosgan moismina?<br />
● ra daiCema gogram?<br />
● gogris ra Tviseba Cans, rodesac mercxals avalebs, yvelas<br />
ubrZanos, Zegli daudgan?<br />
● waikiTxe rubrika „cnebebi“! gogrisadmi rogori damokidebuleba<br />
Cans buStis sityvebSi: `Cemo batono, Zvel mzes ra<br />
vuyoT, CavaqroT Tu darCes?~<br />
● mTxrobelis rogor damokidebulebaze migvaniSnebs is, rom<br />
sul grZe lobas uwodebs mzis Sesaxeb gogris naTqvams: `iyos,<br />
ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao~?<br />
● am zRapris mixedviT, rogoria gogra?<br />
● rodis da ram mouRo bolo gogris sibriyvesa da yoyoCobas,<br />
ampartavnebas?<br />
● gogris bolo sityvebi raze metyvelebs? iswavla Wkua Tu<br />
ara?<br />
ironia – berZnuli sityvaa da dacinvas niSnavs.<br />
ironiaSi dadebiTi Sinaarsis sityvebi da gamoTqmebi uaryofiT<br />
mniSvnelobas iZens, gadata niTi mniSvnelobiT ixmareba<br />
dacinvis mizniT.<br />
magaliTad, mwerlis ironia igrZnoba, rodesac gogris<br />
sulelur naTqvamze ambobs, sulgrZeloba gamoiCinao. sulgrZeloba<br />
adamianis erT-erTi saukeTeso Tvisebaa, magram<br />
mocemul SemTxvevaSi avtori mas uaryofiTi mniSvnelobiT<br />
iyenebs.<br />
zRaparSi gogra esaubreba sanagve ormos, mer cxals,<br />
buSts, arwivs. orTa saubars dialogi hqvia. weris dros<br />
Ti To euli mosaubris sityvebi axali xazidan iwyeba da win<br />
tire (–) daismis.<br />
irakli lomouris zRapari `gogra~ mxatvruli teqstia.<br />
avtori gogris Sesaxeb namdvil, utyuar cnobas ki ar gvawvdis,<br />
aramed gamogonil ambavs gadmogvcems da saTqmelis<br />
ukeT warmo sa Cenad mimarTavs mxatvrul saSualebebs: dialogs,<br />
gapi rovnebas (gogra, sanagve ormo, mercxali, buSti,<br />
arwivi adamianis eniT metyveleben), frazeologizmebs<br />
(`suli moiTqva~, `TvalT daubnelda~, `Tavi moikatuna~)...<br />
informacia #1:<br />
gogra balaxovani mcenarea. misi zogierTi saxeoba erTwliania,<br />
zogi ki – mravalwliani. gogras mxoxav mcenares<br />
uwodeben, radgan misi datotvili Rero miwazea garTxmuli.<br />
zogjer gansakuTrebuli wanazardebiT, e.w. bwklebiT, igi<br />
xis wvril Reroebs, totebs, an rame sxva sayrdens eWideba da<br />
maRala adis. gogras yviTeli feris, didi yvavilebi aqvs. gogris<br />
nayofi SeiZleba sxvadasxva zomisa da Seferilobis iyos.<br />
gogra gamoiyeneba kulinariaSi, kosmetikasa da medi cinaSic ki.<br />
gogris wveni kargi saSualebaa uZilobis dros. mas saqonlis<br />
sakvebadac iyeneben. igi mdidaria vitaminebiT da sxva sasargeblo<br />
nivTierebebiT.<br />
gogris samSoblod CrdiloeT da samxreT amerika iTvleba,<br />
Tumca zogierTi mkvlevari Tvlis, rom gogra aziisa da afrikis<br />
kontinentzec iyo gavrcelebuli.<br />
informacia # 2:<br />
zogierTi qveynis dResaswaulebze gogras niRbebad da<br />
mosar Tavebad iyeneben, zog qveya naSi<br />
ki – avga rozebad.<br />
amerikis SeerTebul StatebSi yovelwliurad,<br />
31 oqtombrisa da 1 no embris<br />
gasayarze, aRiniSneba he lou inis<br />
dResaswauli. igi erT-erTi uZvelesi<br />
dResaswaulia. masSi Ser wymu li iyo<br />
warmarTuli (boroti sule bis aRlumi)<br />
da qristianuli (yvela wmindanis<br />
Ta yva niscema) religiebi.<br />
dRes Zveli tradiciidan mxo lod mas ka radiRa darCa.<br />
dResaswaulis monawile ebi kudianebisa da grZneulebis<br />
kostiume bSi ga mo ewyobian. helouinis mTavari simbo lo gogris<br />
Tavia. nayofidan SigTavsi, kurkebi gamoaqvT, mas ze Tvalebsa<br />
da pirs Wrian da Sig sanTels deben. gogra erTdroulad<br />
mosavlis aRebis dasru le basac aRni Snavs da borot sulsac<br />
ganasaxierebs, xolo cecxli am<br />
suls gandevnis. helouinis dros<br />
bavSvebi kardakar dadian da<br />
yvirian: `gagvi mas pinZldi, Torem<br />
inaneb!~. Tu am patara `demonebs~<br />
msxverpls ar Seswiraven, maT Seu-<br />
ZliaT mwared ixumron, vTqvaT, karebi<br />
gamWvartlon.<br />
14 15<br />
rubrika<br />
sagulisxmo<br />
cnoba
ubrika gogra<br />
ganmartebebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
informacia – cnoba, Setybineba rame sagnis an movlenis,<br />
momxdari ambis, ramis mdgomareobis Sesaxeb.<br />
kulinaria – saWmlis damzadebis saqme.<br />
kosmetika – pirisaxisa da sxeulis kanis movla-galamazeba.<br />
avgarozi – patara nivTi, Tilisma, romelsac crumorwmuneebi<br />
gulze ikideben, raTa boroti Zalebisgan daicvan Tavi.<br />
maskaradi – gasarTobi saRamo, mejlisi, romlis monawileebs<br />
ukeTiaT niRbebi da acviaT gansakuTrebuli tanisamosi.<br />
simbo lo – ramis pirobiTi aRmniSvneli, niSani.<br />
demoni – avi suli, eSmaki, macduri.<br />
daakvirdi da Seadare erTmaneTs irakli lomo uris<br />
moTxroba da sagulisxmo cnoba! imsjele maT Soris<br />
msgavseba-gansxvavebebze mocemuli miTiTebebisa da<br />
kiTxvebis mixedviT!<br />
● ris Sesaxeb mogviTxrobs orive teqsti – mxatvrulic<br />
da sainformacioc?<br />
● sagulisxmo cnobis #I nawili ra informacias gawvdis?<br />
● sagulisxmo cnobis ##I#I nawili ra informaciis Semcvelia?<br />
● irakli lomouris zRapari Tu gawvdis msgavsi saxis<br />
infor ma cias?<br />
● saubris rogori forma aqvs arCeuli mwerals?<br />
a) ubralod, yovelgvari ironiis, gapirovnebis da<br />
sxva mxatv ruli xerxis gareSe hyveba namdvil ambavs,<br />
gvawvdis infor macias gogris Sesaxeb;<br />
b) mxolod kiTxva-pasuxis saSualebiT mSralad<br />
hyveba gamogonil ambavs ise, rom ar Cans misi damokidebuleba,<br />
moswons Tu ara mTavari personaJis<br />
saqcieli;<br />
g) gadmogvcems personaJTa dialogs da mxatvruli<br />
saSualebebis – gapirovnebis, ironiis, frazeologizmebis<br />
gamoyenebiT hyveba gamogonil ambavs.<br />
● saWiroebs Tu ara `sagulisxmo cnobis~ #I da #II sainformacio<br />
teqstebi mxatvruli xerxebis CarTvas? Seni<br />
Tvalsazrisi daasabuTe!<br />
● mxatvruli gaformebis gareSe, mSralad Tu gadmoscem<br />
irakli lomo u ris zRapris Sinaarss, daakldeba STambeWdaoba,<br />
momxi bv leloba, mimzidveloba Tu, piriqiT,<br />
Seemateba?<br />
sizifes Sroma<br />
sizife qalaq korinTos damaarsebelia.<br />
mTel saberZneTSi veravin Seedreboda sizifes gaqnilobiT,<br />
cbie re biT, gamosavlis swrafad povnis unariTa da maxvilgonierebiT.<br />
man Ta visi moxerxebiTa da eSmakobiT korinToSi<br />
auracxeli simdidre da agrova. Sors gavarda xma misi saganZuris<br />
Sesaxeb.<br />
roca sizifes sikvdilis RmerTi Tanatosi estumra, raTa<br />
waeyvana aCrdilTaA samefoSi, sizifem igrZno misi moaxloeba.<br />
man moxerxebu lad moatyua Tanatosi da borklebi daado.<br />
adamianebi aRar kvdebod nen, aRar swiravdnen msxverpls<br />
miwisqveSa RvTaebebs. dairRva dedami waze zevsis mier dadgenili<br />
wesrigi. maSin mexTamtyorcnelma zevsma si zi fes omis<br />
RmerTi aresi miugzavna. aresma borkilebi ahyara Tana toss,<br />
xolo Tanatosma si zifes suli aCrdilTa samefoSi gaitaca.<br />
magram iqac uSvela Tavs cbierma sizifem. coli gaafrTxila,<br />
nurc dammarxav da nurc msxverpls Seswirav miwisqveSeTis<br />
RmerTebso. daujera colma sizifes. didxans elodnen hadesis<br />
samefoSi sulis mosa xsenebel Sewirulobas, magram sul<br />
tyuilad. bolos sizifem aCr dil Ta samefos mbrZanebels,<br />
hadess, uTxra: o, gansvenebulTa sulebis meufev, dido<br />
hadeso, gamiSvi naTel dedamiwaze! Cems cols vubrZaneb,<br />
sakadrisi ZRveni mogarTvas da xelaxla davbrundebi<br />
aCrdilTa samefoSi.<br />
ase moatyua sizifem saiqios mefe hadesi, romelmac igi<br />
deda miwaze gamouSva. sizife, ra Tqma unda, qvesknelSi aRar<br />
dabrun ebula. Tavis didebul sasaxleSi darCa, nadimobda da<br />
uxaroda, rom mokvdavTagan mxolod man moaxerxa saiqiodan<br />
dabruneba.<br />
ganrisxda hadesi, isev gamogzavna Tanatosi sizifes sulis<br />
mosa ta ceblad. Tanatosi xelmeored gamocxadda mokvdavTagan<br />
yvelaze cbieris sasaxleSi da sanadimo sufraze mouswro.<br />
iqve amoxada suli si zifes adamianebis saZulvelma sikvdilis<br />
RmerTma. amjerad samudamod gafrinda sizifes suli aCrdilTa<br />
samefoSi.<br />
16 17<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
dsagulisxmo<br />
cnoba<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis
ubrika sizifes Sroma<br />
sizifes Sroma<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
mZime sasjels ixdis sizife saiqioSi Tavisi mzakvrobisa-<br />
Tvis, yvela im tyuilisaTvis, romlebic dedamiwaze uTqvams.<br />
maRali da frialo kldis Tavze unda aagoros uzarmazari qvis<br />
lodi. Zal-Rones ar zogavs, ofli gadasdis da ise miagorebs<br />
qvas. ai, axlosaa mwvervali, kidev erTi Tavis gamodeba da<br />
sizifes Sroma dasruldeba. magram xelidan usxlteba lodi,<br />
xmauriT gordeba Zirs da mtvris koriantels ayenebs. sizife<br />
Tavidan iwyebs saqmes.<br />
ase miagorebs marad sizife Tavis lods da ver aRwevs mizans –<br />
mTis mwvervals.<br />
aqedan momdinareobs xatovani gamoTqma `sizifes Sroma~ da<br />
niSnavs mZime, unayofo, qancis gamwyvet Sromas.<br />
Zveli berZnuli legendebisa da<br />
miTebis mixedviT<br />
korinTo – qalaqi saberZneTSi.<br />
gaqniloba – gaiZveroba, eSmakoba.<br />
maxvilgoniereba – mosazrebuloba, gamWriaxoba.<br />
Sors gavarda xma – cnobili gaxda, gavrcelda; saxeli gaiTqva.<br />
gansvenebuli – gardacvlili, micvalebuli.<br />
ZRveni – saCuqrad mirTmeuli ram, mosakiTxi.<br />
mokvdavi – adamiani.<br />
frialo – Zalze daqanebuli, cicabo.<br />
Tavis gamodeba – mondomeba.<br />
qancis gawyveta – Zal-Ronis gamocla, Zalian daRla.<br />
● miTis dasawyisSi sizifes romel Tvisebebs vecnobiT?<br />
aRniSne, maTgan romelia dadebiTi da romeli – uaryofiTi!<br />
● rogor moeqca sizife Tanatoss?<br />
● ratom miugzavna mexTamtyorcnelma zevsma sizifes omis<br />
RmerTi aresi?<br />
● rogor moatyua sizifem saiqios meufe hadesi? vin daixmara<br />
man am saqmeSi?<br />
● miTis mixedviT, mokvdavTa Soris sizife riT gamoirCeoda?<br />
● rogor aris moxseniebuli samyaro, sadac, ZvelberZenTa<br />
warmodgeniT, gardacvalebis Semdeg adamiani moxvdeba?<br />
● ra sasjels ixdis sizife saiqioSi?<br />
● risTvis ixdis is am sasjels?<br />
● waikiTxe sagulisxmo cnoba! ratom aumxedrda zevsi mamamiss<br />
– kronoss? romeli Tvisebis gamo daupirispirda?<br />
● sagulisxmo cnobis mixedviT, romeli Tvisebis gamo sjida<br />
zevsi adamianebs? Seni azriT, samarTliani iyo Tu ara zevsis<br />
gadawyvetileba, sizife satanjvelSi Caegdo? ratom?<br />
Zveli berZnebis warmodgeniT, ara erTi, aramed ramdenime<br />
RmerTi arsebobda (nayofierebis, nadirobis, omis...) da maT<br />
Soris gamorCeuli iyo mTavari RmerTi – zevsi.<br />
zevsis mamas, kronoss, usazRvro Zalaufleba hqonda, magram<br />
mosvenebas ar aZlevda dedis, qalRmerT geas, winaswarmetyveleba,<br />
rom erT-erTi Svili daamxobda. am SiSiT Sepyrobili, dabadebisTanave<br />
iSorebda Svilebs – ylapavda. kronosis colma,<br />
ream, gadawyvita erTi Svili mainc gadaerCina da kunZul kretaze<br />
gaemgzavra. swored iq daibada zevsi. ream daumala Svili<br />
sastik mamas, mis magivrad ki CvrebSi gaxveuli qva gadaaylapa.<br />
kretaze izrdeboda axalSobili, TafliTa da wminda Txis –<br />
amalTeas – rZiT ikvebeboda. gaizarda zevsi, davaJkacda da<br />
aRdga mamis winaaRmdeg, aiZula igi amoenTxia odesRac gadaylapuli<br />
Svilebi. gaCaRda daundobeli omi. aTi weli uSedegod<br />
cdilobdnen erTmaneTis damarcxebas. bolos zevsma<br />
sZlia mamas, daamxo igi da qvesknelSi gadauZaxa.<br />
gamarjvebis Semdeg damkvidrda zevsi olimpos mTaze, gaxda<br />
zecis mbrZanebeli da Zalaufleba Tavis or Zmas – poseidonsa<br />
da hadess – gauyo. pirveli zRvaTa mbrZanebeli gaxda, xolo<br />
meore – qvesknelisa da saiqios meufe.<br />
Tavad zevsi samyaros brZnulad da samarTlianad marTavda.<br />
pirveli, rac man Caunerga adamianebs, aris is, rom mokvdavi<br />
isjeba ampartavnebis gamo. zevsi sastikad sjida yvelas, vinc<br />
am Tvisebas gamoamJRavnebda.<br />
damxoba – mospoba, ganadgureba.<br />
aRdga – aq: daupirispirda, sabrZolvelad moemzada.<br />
gadauZaxa – gadaagdo, Caagdo.<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />
mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi! Tqveni<br />
mosazreba gaacaniT sxva wyvilebs!<br />
mocemulia ori winadadeba:<br />
1. korinToSi mcxovrebi yvela vaJi crupentelaa.<br />
2. arcerTi oqrosqoCriani vaJi ar aris crupentela.<br />
davuSvaT, rom es utyuari cnobaa. romelia marTebuli<br />
daskvna?<br />
a) yvela crupentela vaJi korinToSi cxovrobs.<br />
b) zogierTi oqrosqoCriani vaJi korinToSi cxovrobs.<br />
g) korinToSi ar cxovrobs arcerTi oqrosqoCriani vaJi.<br />
d) vaJi, romelic ar cxovrobs korinToSi, araa oqrosqoCriani.<br />
18 19<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis
ubrika sizifes Sroma<br />
sizifes Sroma<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
saxelTa bolokidura a da e xmovnebi naTesaobiT da moqmedebiT<br />
brunvebSi ikargeba, xolo bolokidura i, o da u xmovnebi<br />
ucvleli rCeba.<br />
saxelis bolokidura xmovnis dakargvas kveca hqvia!<br />
saxel. Sroma Rone Cai wyaro ru<br />
moTxr. Sroma-m Rone-m Cai-m wyaro-m ru-m<br />
micem. Sroma-s Rone-s Cai-s wyaro-s ru-s<br />
naTes. Srom-is Ron-is Cai-s wyaro-s ru-s<br />
moqmed. Srom-iT Ron-iT Cai-T wyaro-Ti ru-Ti<br />
viTar. Sroma-d Rone-d Cai-d wyaro-d ru-d<br />
wod. Sroma-v Rone-v Cai wyaro-v ru-o<br />
!<br />
Rvino erTaderTi o-ze daboloebuli saxelia, romelic naTesaobiT<br />
da moqmedebiT brunvebSi bolokidura o-s moikvecs:<br />
Rvino, Rvino-m, Rvino-s, Rvin-is, Rvin-iT, Rvino-d, Rvino-v.<br />
warmoidgine, rom unda Seadgino mokle saskolo miTologiuri<br />
leqsikoni, romelSic unda moTavsdes cnobebi<br />
sizifes, kronosisa da zevsis Sesaxeb. Seswavlil miTze dayrdnobiT<br />
mokled Camoayalibe es cnobebi!<br />
magaliTad, imisaTvis, rom gamoikveTos sizifes Sesaxeb is<br />
mTavari informacia, romelic unda icodes dainteresebulma<br />
moswavlem, mokled upasuxe Semdeg kiTxvebs!<br />
• romeli qalaqis damaarsebelia?<br />
• romeli TvisebebiT gamoirCeoda?<br />
• ratom daisaja da ra sasjeli ergo?<br />
• ras aRniSnavs gamoTqma „sizifes Sroma“?<br />
glexkacis anderZi<br />
sikvdilis win erTma glexkacma Tavisi vaJebi daibara da<br />
uTxra: Cemo Svilebo, ukanaskneli survilis Sesrulebas<br />
gTxovT – Cvens venaxs Tavidan bolomde ToxiT dauareT da iq<br />
ipoviT, amqveynad Tu ram mebadao.<br />
albaT, venaxSi mamaCvens ganZi aqvs daflulio, ifiqres vaJebma<br />
da miwas rom miabares, meore dResve mTeli venaxi gadabares.<br />
marTalia, ganZi ver ipoves, magram kargad gafxvierebulma niadagma<br />
imaze uxvi mosavali misca, vidre wina wels.<br />
ezopes mixedviT<br />
● ratom ifiqres glexkacis vaJebma, rom mamas venaxSi ganZi<br />
hqonda dafluli?<br />
● ratom ver ipoves vaJebma ganZi?<br />
● maTma Sromam da garjam tyuilubralod Caiara Tu gamoiRo<br />
nayofi?<br />
● Seni azriT, ra aris am igav-arakis mTavari saTqmeli? is, rom:<br />
a) tyuilubralod gaweuli Sroma uSedegoa;<br />
b) adamianis yvelaze didi ganZi Sromismoyvareobaa;<br />
g) yvela Svilma unda gaiTvaliswinos mSoblis naTqvami;<br />
d) rac ar unda gaakeTos adamianma, karg Sedegs miiRebs.<br />
qarTveli kaci odiTganve miwaTmoqmedebas misdevda.<br />
xvna-TesviT irCenda Tavs da arCenda ojaxs. miwa aWmevda mas<br />
purs da amis gamo yovelTvis RvTisa da bunebis madlieri<br />
iyo. arasodes aviwydeboda, rom am samyaros ganuyofeli<br />
nawilia, da sxva suldgmulze zrunvas ase gamoxatavda:<br />
roca saTesavad gavidoda, jer ramdenime muW xorbals<br />
ise abnevda xnulSi am sityvebiT: es RmerTs, es mgzavrs,<br />
es mters, es moyvares, es qvriv-obols, es Tagvs, es frinvels...<br />
Camohyveboda, aravis iviwyebda, mere ityoda: es me<br />
da Cemianso, da daiwyebda erTbaSad Tesvas.<br />
aleqsandre orbelianis werilis<br />
„zogierTi Semcneva“ mixedviT<br />
daakvirdi da erTmaneTs Seadare sizifesa da glexkacis<br />
vaJebis Sroma!<br />
● ra gansxvavebaa maT Soris?<br />
● ra SemTxvevaSi daemsgavseboda vaJebis Sroma sizifes Sromas?<br />
● glexkacis saqcielica da sizifes moqmedebac maxvilgonivrulia,<br />
magram erT-erTi brZnulia, meore ki – amao,<br />
fuWi, usargeblo. romlis saqcielia brZnuli da romlis –<br />
fuWi, usargeblo? ratom fiqrob ase?<br />
● `glexkacis anderZSi~ Cans, rogor zrunavs mama Svilebze,<br />
imaze, rom TavianTi SromiT moipovon sarCo. sagulisxmo<br />
cnobis mixedviT, kidev vize da raze fiqrobs, zrunavs<br />
qarTveli glexkaci? Seni azriT, ratom? Cveni winaprebis<br />
romel Tvisebebze migvaniSnebs sagulisxmo cnobaSi mowodebuli<br />
informacia?<br />
20 21<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika yvavi<br />
yvavi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sityva-<br />
TqmaTa<br />
saTaveebTan<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
cnobiswadi-<br />
las safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
yvavma Tqva: mgalobeli var,<br />
Cemeburi maqvs hangio,<br />
sanaxavadac kargi var,<br />
riTa mjobs farSevangio.<br />
is „vai-vais“ iZaxis,<br />
da me „yva-yvasa“ vyvirio,<br />
es aris mxolod, rom imas<br />
bolo aqvs sxvanairio.<br />
is bolo me Semferoda<br />
imaze ufro... vicio!<br />
magram, rom Secda buneba,<br />
amas ar unda ficio.<br />
magram bunebis Secdomas<br />
asworebs xelovnebao<br />
da esec unda gaswordes,<br />
asruldes Cemi nebao.<br />
misdga da, rac ki ebada,<br />
daiZro bolo simwariT<br />
da nacvlad farSevangisa<br />
kudi miiba siCqariT.<br />
Tqva: oho, ase sjobia,<br />
Tu sxva vinmea, mec varo.<br />
axla ki farSevangebSi<br />
gaviar-gamoviaro!<br />
wavida, gamoeria,<br />
daiwyo iqac yvanCali,<br />
egona, rom mTel qveyanas<br />
imaze rCeboda Tvali.<br />
farSevangebma iwyines:<br />
vin aris salaxanao?!<br />
an Cveni bolo vin misca,<br />
an aq vin moiyvanao?!<br />
dakortnes, gabdRvnes uwyalod,<br />
ise gaxades sabralo,<br />
rom aRar SerCa Tavisic,<br />
ara Tu sxvisi mas bolo.<br />
da, cudi maspinZlebisgan<br />
rom Seelaxa guneba,<br />
maSin mokurcxla... ikadra<br />
sayolSi gamobruneba.<br />
magram iq Sinaurebic<br />
veRar dauxvdnen moyvrulad:<br />
aRar gvikadre, gvwunobdi,<br />
gvagdebdi arca Cirada!<br />
da axla arc Cven gvindixar,<br />
gadaxda unda valsao,<br />
mibrZandi, sadac gerCios,<br />
gilocavT gza da kvalsao!<br />
medidur-ampartavnoba<br />
aravisaTvis ar varga,<br />
ar misces farSevangoba<br />
yvavs da yvavobac dakarga.<br />
vinc Tavis tol-amxanagebs<br />
swunobs da aRar kadrulobs<br />
da, rac ar Seefereba,<br />
imas daeZebs... fafxurobs,<br />
ase mouva suyvelas<br />
da es cxovrebis wesia:<br />
visac ra misca bunebam,<br />
dasjerdes, ukeTesia!<br />
i. krilovi<br />
Targmna akaki wereTelma<br />
hangi – simReris, musikis kilo, melodia.<br />
xelovneba – aq: rame xelobis zedmiwevniT codna, ostatoba.<br />
yvanCali – uSnod siaruli.<br />
salaxana – uzneo, naZirala.<br />
dakortna – niskartiT nawil-nawil amogleja, dawiwkna.<br />
guneba – xasiaTi, ganwyobileba.<br />
sayoli – aq: uwindeli samyofeli.<br />
22 23<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika yvavi yvavi<br />
kiTxvebi<br />
sityva-<br />
TqmaTa<br />
saTaveebTan<br />
gaixsene<br />
gaixsene<br />
● ras miiCnevs yvavi sakuTar Tavsa da farSevangs Soris er-<br />
TaderT gansxvavebad?<br />
● ras iRonebs yvavi imisaTvis, rom farSevangisgan ar `gansxvavdebodes~?<br />
● yvavis ra Tviseba Cans igavis dasawyisSive?<br />
● ra egona farSevangebSi gamoreul yvavs? moZebne Sesabamisi<br />
fraza da waikiTxe xmamaRla!<br />
● ratom mokurcxla yvavma Sinaurebisken?<br />
● rogor dauxvdnen `sayolSi~ yvavs? ratom?<br />
● Seni azriT, ras niSnavs gamoTqma: `gvagdebdi arca Cirada~?<br />
● igavis bolo sam strofSi romeli sityvebi Sedgeba msgavsi<br />
mniSvnelobis or-ori sityvisgan? moZebne da xmamaRla waiki-<br />
Txe!<br />
● ra aris am igavis mTavari saTqmeli? romel striqonebSia igi<br />
gamoTqmuli? waikiTxe xmamaRla da Semdeg gadmoeci Seni sityvebiT!<br />
gamoTqma Ciradac ar Rirs igivea, rac kitrad ar Rirs.<br />
amiT gamovxatavT im azrs, rom arafrad migvaCnia.<br />
saidan modis es gamoTqmebi?<br />
kitri xilad ar iTvleba, Tumca xilobas Cemulobs. xom gagigonia:<br />
`mwvane kitriviT Tavs iqebso.~ kitris erTaderTi<br />
Rirseba isaa, rom zafxulis sicxeSi magrilebeli saWmelia.<br />
ase rom, qarTvels, sxva (tkbil da Saqrian) xilTan SedarebiT,<br />
kitrisaTvis fasi araferi miucia da, roca raime sagnis ufasuroba<br />
unda gamoxatos, ityvis: kitris fasad Rirso.<br />
Tedo saxokia<br />
`qarTuli xatovani sityva-Tqmani~<br />
msgavsi mniSvnelobisa da gansxvavebuli bgeriTi Sedgenilobis<br />
sityvebs sinonimebi hqvia, xolo sapirispiro mniSvnelobis<br />
sityvebs – antonimebi.<br />
sinonimebia: mediduri da ampartavani, toli da amxanagi...<br />
antonimebia: ampartavani da Tavmdabali, moyvruli da mtruli...<br />
sinonimebisa da antonimebisgan Semdgari sityvebi<br />
de fi siT (-) iwereba.<br />
maga liTad: medidur-ampartavani, tol-amxanagi, Rarib-Rataki,<br />
SiSvel-titveli... did-patara, met-naklebi, Sav-TeTri...<br />
erTnairi bgeriTi Sedgenilobisa da gansxvavebuli mniSvnelobis<br />
sityvebs omonimebi hqvia.<br />
magaliTad, omonimebia: bari (samuSao iaraRi) da bari (dablobi<br />
adgili); jami (CaRrmavebuli WurWeli) da jami (mimatebis<br />
Sedegad miRebuli ricxvi), atlasi (abreSumis priala<br />
qsovili) da atlasi (rukebis krebuli)...<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da<br />
Senma mewyvilem moce muli a, b, g, d variantebidan daTqmul<br />
droSi Sear CieT is, romlis nawilebis Tanmimdevruli Casmac<br />
dagexmarebaT, rom gamarTuli wina dadeba miiRoT!<br />
ufro (1) iqneba, adamiani dasjerdes imas, rasac buneba<br />
gaimetebs misTvis, (2) imaze ifiqros, rogor (3) bunebis (4).<br />
a) 1. ugunuri; 2. Tumca; 3. Secvalos; 4. `Secdomebi~.<br />
b) 1. gonivruli; 2. rom; 3. gamoasworos; 4. `mxareebi~.<br />
g) 1. gonivruli; 2. vidre; 3. gamoasworos; 4. `Secdomebi~.<br />
d) 1. sazriani; 2. vidre; 3. daalagos; 4. `simaxinjeebi~.<br />
skolis biblioTekaSi moZebne da waikiTxe akaki wereTlis<br />
leqsi `Ramura~, romelic SinaarsiT igav-arak `yvavis~ msgavsia.<br />
am Txzulebis moZebna SegiZlia kompiuteris saSualebiTac.<br />
misamarTi: www.poezia.ge<br />
dawere akaki wereTlis igav-arak `yvavis“ mokle Sinaarsi!<br />
davalebis Sesrulebisas daixmare Semdegi kiTxvebi!<br />
• romel frinvelad gadaqceva undoda yvavs?<br />
• ra moswonda am frinvelisa yvelaze metad?<br />
• rogor gamoaswora yvavma bunebis Secdoma?<br />
• rogor miiRes farSevangebma saxeSecvlili yvavi?<br />
• sad wavida farSevangebisgan uaryofili yvavi?<br />
• rogor miiRes Sinaurebma?<br />
• romelma Tvisebam daRupa yvavi?<br />
• ra elis mas, vinc Tavisians uaryofs?<br />
24 25<br />
rubrika<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika morwmunisa da stumris igavi<br />
morwmunisa da stumris igavi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
erT uflis moSiS morwmunesTan stumari Camoxda. es RvTismosavi<br />
ebraulad saubrobda. lamazad moeCvena stumars imisi<br />
laparaki, Tavisi ena aRar moewona. moindoma eswavla ebrauli da<br />
saamisod ramdenime dRes Tavi daitanja.<br />
RvTismosavma uTxra: imis gamo, rom aRara gsurs Sens enaze<br />
laparaki da ebraulad saubari gwadia, Rirsi xar, Senc Cavarde<br />
imgvar xifaTSi, yorani rom Cavarda!<br />
stumarma hkiTxa:<br />
– rogor iyo eg ambavi?<br />
morwmunem miugo:<br />
– amboben, rom erTma yoranma gogmaniT moaruli mwyeri dainaxa.<br />
moewona misi siaruli da moindoma TviTonac eswavla.<br />
didad gaisarja, magram veraferi gaawyo. bolos gogmanis swavlaze<br />
guli aucruvda. yoranma moiwadina dabruneboda siarulis<br />
Zvelebur yaidas, magram uwindeli svlac rigianad veRar moaxerxa<br />
da yvelaze saZaglad mosiarule frinveli Seiqna.<br />
ai, mec giambe es igavi, raTa dagenaxa, rom Tavi daginebebia Seni<br />
enisaTvis, romelic ici, da mogiwadinebia ebrauli, romelic ar<br />
gemarjveba. hoda, vSiSob, verc ebrauls iswavli da Sens enasac<br />
daiviwyeb. mere ki dabrundebi Sens xalxSi da maT Soris yvelaze<br />
uaresad gecodineba laparaki.<br />
naTqvamia: briyvad miiCneva igi, vinc imis qmnas moiwadinebs,<br />
rac ar Sehferis, rac arc misi saqmea da arc misi mama-papisa da<br />
winaparTa xeloba yofila.<br />
ibn al mukafa<br />
arabulidan Targmna giorgi lobJaniZem<br />
Camoxda – aq: droebiT dabinavda.<br />
yorani – mozrdili frinveli. aqvs Savi feris mbzinavi frTa-bumbuli.<br />
● ris gamo daitanja ramdenime dRes stumarma Tavi?<br />
● RvTismosavis TqmiT, risi Rirsi iyo stumari?<br />
● ris Sesaxeb uambo igavi RvTismosavma kacma stumars?<br />
● ra hqonda miznad RvTismosavs? ra aswavla man stumars am<br />
igaviT?<br />
● ra aris `morwmunisa da stumris igavis~ mTavari saTqmeli?<br />
● Seni azriT, ra (romeli) saqme unda akeTos adamianma?<br />
sagnis moqmedebis an mdgomareobis aRmniSvnel sityvas zmna<br />
ewodeba.<br />
zmna icvleba piris mixedviT. magaliTad, saubrob zmnas<br />
pirveli piris niSnad TavSi daerTvis v- (me v-saubrob), II pirs<br />
niSani ara aqvs (Sen saubrob), III piris niSnad ki boloSi daerTvis<br />
-s (is saubrob-s).<br />
!<br />
III piris niSnebia, agreTve, -a (man isaubr-a) da -o (man dagm-o).<br />
mravlobiTi ricxvis gamosaxatavad zmnas I da II pirSi -T<br />
niSa ni daerTvis (Cven vsaubrob-T, Tqven saubrob-T), III<br />
pirSi – -en (isini saubrob-en).<br />
!<br />
mravlobiT ricxvSi III piris niSnebia, agreTve, -es, -an, -nen<br />
(maT isaubres-es, isini sxed-an, isini gaisarj-nen).<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />
mewyvilem SearCieT swori pasuxebi, raTa gamarTuli winadadeba<br />
miiRoT!<br />
gogmansa da narnars Soris is (1), rom gogmani mxolod moxdenili<br />
siarulis gamomxatvelia, narnari ki SeiZleba (2) mniSvnlobiTac<br />
Segvxvdes, anu narnari sioc SeiZleba iyos da (3).<br />
1. a) gansxvavebaa; b) msgavsebaa.<br />
2. a) nazisa da uxeSis; b) nazisa da sasiamovnos.<br />
3. a) xmac; b) burdRunic.<br />
dawere, ra msgavsebaa igav-arak `yvavsa~ da `morwmunisa da<br />
stumris igavs~ Soris!<br />
msjelobis asagebad daixmare Semdegi kiTxvebi:<br />
• romel frinvels edreba yvavi?<br />
• yorans ra unda, romel frinvels daemsgavsos?<br />
• ras akeTebs yvavi imisaTvis, rom sasurveli saxe miiRos?<br />
• ras akeTebs amisaTvis yorani?<br />
• yvavis ra Tviseba gamovlinda igav-arakSi? yornis?<br />
• ra saerTo saxeli SeiZleba ewodos yvavisa da yornis saqciels?<br />
ratom?<br />
• ra aris am igavebis mTavari saTqmeli? msgavsia Tu gansxvavebuli?<br />
Seni azri daasabuTe!<br />
26 27<br />
rubrika<br />
gaixsene<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika Tagvma Tagvi SeirTo<br />
Tagvma Tagvi SeirTo<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gamocana<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
zRapari, romelsac qvemoT gaecnobi,<br />
iseve weria, rogorc daaxloebiT<br />
naxevari saukunis win mouTxro<br />
msmenelebs mesxeTSi mcxovrebma<br />
mo xucma WaRiaSvilma. amdenad, zRaparSi<br />
mesxuri dialeqtisTvis damaxasiaTebeli<br />
Taviseburebebi uxvad<br />
Segxvdeba.<br />
erT xemwifes Svili ara yavda. gaiara erTxel saseirnoT da<br />
SexvTa Tagvis bRarti. Senatra: neta, adamianiSvili gaxTebo deo.<br />
ausrulda natvra da iqca Tagvi vaJad. mokida xeli da waiyvana.<br />
gamozarda kai adamianaT. memre imisi daqorwineba moindoma.<br />
dafiqrda: visi qali avgvaro, Cveni mefobis Sesaferisio? gamoimkvlia,<br />
ro yvelaze ukeTesi mzea. mzem ubZana: mase ar ali saqme,<br />
erTi kalostola Rrubeli ro aRimarTos, Cem sxivs damikarqams.<br />
Cemze Zravli Rrubeliao.<br />
memre mefem Rrubels mimarTa, vaJisTvin qaliSvili momecio.<br />
Rrubelma kido uTxra: me ar SemiZlian magisTana anbavi, Cemze<br />
Zravli qaria, erTi kuTxidam ro amovardeba, sacxa gadamkarqavso.<br />
axla qars mimarTa mefem, qaliSvili sTxova vaJisTvin. qarmac<br />
uCvena klde. me ra SemiZlian, Cemze Zravli kldea, vusrialef<br />
gareSemo da verafeli amiglejniao.<br />
mimarTa xemwifem kldes. kldem uTxra: Tumca uZravi klde<br />
mqviano, magramao, es Tagunebi Zirs miTxriano. Cemze Zravlni<br />
Tagunebi arian, ro ar miyenamen Zirsao.<br />
mimarTa mefem Tagvsa da ase Tagvma Tagvi moiyvana. naTqomia:<br />
kacma ramdenic ar unda ixtunos, Tavis Tavs ver gadaalabijamso.<br />
bRarti – aq: Svili.<br />
kalo – mosufTavebuli da datkepnili adgili, sadac pureulis<br />
TavTavsa da Reros fSvnian marcvleulis gamoclis mizniT.<br />
● vin iSvila mefem da ratom?<br />
● ra moindoma mefem, rodesac Svilobili gazarda?<br />
● rogor sacoles eZebda SvilobilisTvis mefe?<br />
● Tavdapirvelad visi Svili SearCia mefem Svilobilis sacoled?<br />
ratom? kidev vis mimarTa amave TxovniT mefem? ratom?<br />
● zRapris mixedviT, yvelaze Zlieri vin yofila? vin SeirTo<br />
ufliswulma?<br />
● ra brZnuli azria gamoxatuli am zRaparSi? zRapris mTavari<br />
saTqmeli Camoayalibe Seni sityvebiT!<br />
vin? kiTxva daesmis mxolod adamianTa aRmniSvnel arsebiT<br />
saxelebs, xolo ra? kiTxva – danarCen sulier Tu usulo sagan-<br />
Ta aRmniSvnel saxelebs.<br />
rodesac gamoyenebulia gapirovnebis xerxi, vin kiTxva daesmis<br />
araadamianTa aRmniSvnel saxelebsac.<br />
magaliTad: visi qali avgvaro, Cveni mefobis Sesaferisio?<br />
gamoimkvlia, ro yvelaze ukeTesi mzea.<br />
dialeqti aris ama Tu im kuTxisaTvis damaxasiaTebeli<br />
metyve leba, romelic gansxvavdeba saliteraturo – mwerlo<br />
bisTvis gankuTv nili – enisagan.<br />
qarTuli enis dialeqtebia: qarTluri, kaxuri, mesxuri,<br />
javaxuri, qiziyuri, moxeuri, xevsuruli, TuSuri, mTiulur-gudamayruli,<br />
fSauri, imeruli, guruli, raWuli,<br />
leCxu muri, aWaruli...<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />
mewyvilem SearCieT swori pasuxebi, raTa gamarTuli winadadeba<br />
miiRoT!<br />
gvian saRamos zRapari wavikiTxe da (1), mere Zili momeria da<br />
dasZineblad maleve davweqi, (2) gonebaSi wakiTxuli isev mitrialebda<br />
da warmosaxvaSi nair-nair suraTebs (3).<br />
1. a) kargad ver davimaxsovre; b) kargad davimaxsovre.<br />
2. a) magram; b) raTa.<br />
3. a) vaferadebdi; b) vxatavdi.<br />
mirbis, miqrolavs uCinrad, mihkivis rogorc mTvralia,<br />
kldeebze dadis uvneblad, ver Seayenebs wyalia,<br />
imisi wesi es aris, mixvedra Tqveni valia.<br />
mesxur dialeqtze moTxrobili zRapari `Tagvma Tagvi<br />
SeirTo~ Cawere rveulSi gamarTuli saliteraturo eniT!<br />
28 29<br />
rubrika<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gamocana<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!<br />
sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisaTvis<br />
ena<br />
sxartula<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
ganmartebebi<br />
gzaze manqanis qaria,<br />
caze Rvaria mzis;<br />
sadac ki sadme naria,<br />
zed Citbatona zis...<br />
movafarTqalebT niavs,<br />
fiqria iSvers TiTs:<br />
sami saxeli hqvia<br />
erT pawawina Cits!<br />
– pirveli misi saxeli<br />
dedofalaa rad?<br />
– imad, rom turfa ram aris,<br />
daxatulia mTlad!<br />
– meore misi saxeli<br />
Citbatonaa rad?<br />
– imad, rom turfa vinc aris,<br />
lamis gavuxdeT ymad!<br />
– mesame raRad dasWirdaT,<br />
narCita hqvia rad?<br />
– imad, rom vercxlis naridan<br />
mzisken mifrinavs cad!..<br />
gzaze manqanis qaria,<br />
caze Rvaria mzis;<br />
sadac ki sadme naria,<br />
zed dedofala, narCita,<br />
zed Citbatona zis.<br />
murman lebaniZe<br />
nari – ekliani mcenare.<br />
Rvari – didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili<br />
wyali, niaRvari.<br />
yma – aq: mona-morCili, msaxuri, xelqveiTi.<br />
ra ginda, rom aq ar iyos,<br />
ena ityvis ras!<br />
sityva ginda?! –<br />
marto wvimas<br />
aqvs saxeli cxra.<br />
me Sen getyvi –<br />
ar geyofa sityvis maragi...<br />
ara!<br />
sxvisi misabaZi<br />
ra mWirs,<br />
Tvara, ki!<br />
muxran maWavariani<br />
nawyveti usaTauro leqsidan<br />
● rogor gesmis striqonis Sinaarsi: `gzaze manqanis qaria~?<br />
● Tuki Rvari didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili<br />
wyalia, rogor unda gavigoT poetis sityvebi: `caze<br />
Rvaria mzis~?<br />
● poetis TqmiT, ratom hqvia erT pawawina Cits sami saxeli –<br />
dedofala, Citbatona da narCita? TiToeul saxels rogor<br />
xsnis poeti?<br />
● Seadare erTmaneTs leqsis pirveli da bolo strofi! riT<br />
hgavs da riT gansxvavdeba isini erTmaneTisgan?<br />
● saxelebis mixedviT daaxasiaTe leqsSi dasaxelebuli Citi!<br />
Seni azriT, rogoria is?<br />
● meore leqsis nawyvetidan ras vigebT wvimis Sesaxeb?<br />
● rogor gesmis `sityvis maragi~?<br />
● sityvis ulevi maragis arseboba enis romel Tvisebaze<br />
migvaniSnebs?<br />
erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebi-<br />
Ti saxeli mxolobiT ricxvSi dgas. magaliTad: sami saxeli<br />
hqvia erT pawawina Cits; marto wvimas aqvs saxeli cxra.<br />
1. erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebiTi<br />
saxelic mxolobiT ricxvSi dgas da masTan Sewyobili zmnac.<br />
magaliTad: narze sami Citbatona zis; bevri bavSvi swavlobs.<br />
2. mxolobiT ricxvSi dasmul krebiT saxelTan zmna mxolobiT<br />
ricxvSi dgas: frinvelebis gundi mofrinda; xalxi movida.<br />
30 31<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi
ubrika sami saxeli hqvia erT pawawina Cits! wigni<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisTvis<br />
enasxartula<br />
daakvirdi<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
qvemoT mocemulia oTxi mcenaris sam-sami saxeli. maswavleblis<br />
daxmarebiT daiyaviT oTx jgufad! TiToeul jgufs<br />
Sexvdeba TiTo sameuli. CarTeT warmosaxva da axseniT,<br />
ratom SeiZleba erTsa da imave mcenares erqvas es saxelebi?<br />
1. 2.<br />
Worikana cisTvala<br />
sakidela Tiknisyura<br />
porwiala konkiZvela<br />
3. 4.<br />
dedofliskaba devcecxla<br />
xviara giJana<br />
Wora Savbalaxa<br />
waikiTxe swrafad da gamarTulad!<br />
***<br />
Cemi Txai rqagrexili,<br />
Sensa Txasa rqagrexilsa,<br />
ras erCoda, ras ebrZoda,<br />
ras erqagrexileboda.<br />
***<br />
erTsa kacsa, bliskinelsa,<br />
blis kalaTiT blis xidzeda<br />
bali gahqond-gamohqonda,<br />
verc gayida, verc SeWama,<br />
isev gahqond-gamohqonda.<br />
***<br />
kaparWina guriSvili,<br />
guri kaparWinaSvili,<br />
javaxia joxiSvili,<br />
joxi javaxiaSvili.<br />
***<br />
akrateli-makrateli,<br />
me var kokroWinanteli,<br />
cxeni myavda cxenWedila,<br />
unagiri SeWedila.<br />
erTsa da imave sityvas sxvadasxva winadadebaSi SeiZleba<br />
hqondes pirdapiri an gadataniTi mniSvneloba.<br />
magaliTad, sityva vercxlis pirdapiri mniSvnelobaa:<br />
Zvirfasi moTeTro-monacrisfrod mbzinavi liToni; magram<br />
gamoTqmaSi `vercxlis nari~ gadataniTi mniSvne lo ba aqvs,<br />
aRniS navs mcenare naris moTeTro-monacris fro fers.<br />
muxran maWavariani gveubneba, rom `marto wvimas aqvs<br />
saxeli cxra~. Sen ramdeni ici? Camowere!<br />
skolis biblioTekaSi moZebne aleqsandre neimanis `qar-<br />
Tul sinonimTa leqsikoni~ da is daixmare wvimis saxelebis<br />
mosaZebnad!<br />
SesulxarT odesme Zveli wignebis<br />
maRaziaSi? gadagifurclavT<br />
mravalgzis gadafurcluli wigni,<br />
romelic bevrjer waukiTxavT,<br />
magram mainc araferi dahklebia?<br />
piriqiT, droisagan ufro mimzidveli<br />
gamxdara, ufro mSobliuri,<br />
rogorc Zveli saxli, rogorc Zveli<br />
qalaqi, rogorc Zveli taZari.<br />
gamogicdiaT sixaruli didi xnis<br />
nanatri wignis SeZenisas, roca<br />
Sinisaken sulmouTqmelad midixar,<br />
raTa male ganmartovde, male<br />
darCe pirispir wignTan, ganicado<br />
masTan Sexvedris sixaruli... is<br />
mxolod Senia, Tundac milionebma<br />
waiki Txon. roca mas Sexvdi, arc<br />
mayurebelTa did darbazSi mjdarxar,<br />
arc saojaxo ekranTan. mxolod<br />
Sens wignTan, mis gmirebTan da mis sibrZnesTan iyavi. mayurebelTa<br />
darbazSi, mraval adamianTan er Tad, Sen SegiZlia Sexvde<br />
sxva sibrZnes da sxva sana xa o bas, romelsac Teatri hqvia<br />
da romelic TavisTavad didadaa davalebuli isev da isev<br />
wignisagan.<br />
magram viRa ar aris davalebuli wignisagan?<br />
vin STaagona frena kosmosSi gaWril adamians? im gabedulma<br />
ocnebam, romelic wignis gareSe ar SeiZineba. ram aaRebina<br />
geologs weraqvi da ram gauyena Soreul gzebs kaci, Tu ara<br />
wignisagan waqezebulma maZiebelma bunebam? ram afiq rebina<br />
kacs adamianis gulis mosmena, Tu ara imave wignma, romelmac<br />
gau Rvi va yvelafris Secnobisa da Seswavlis rwmena?<br />
wigni adamians fiqrsa da ocnebas aswavlis, Seucnoblis<br />
Secno bis survils aRuZravs. saTqmelis miRma mudam igulisxmeba<br />
meore, idu mali samyaro, da es samyaro iseve usazRvroa,<br />
rogorc var skvla vebiT moWedili kosmosi. nu davupirispirebT<br />
erTmaneTs imas, rac kacobriobas dasapirispireblad<br />
ar Seuqmnia. me momwons mSvenieri filmi, magram romel films<br />
SeuZlia Secvalos cocxali, muxladi, bedauri sityva, gazafxulis<br />
dilidan gamo na Ju ri sityva, mindvris ferad yvavileb-<br />
Si gabneuli sityva.<br />
amitom nuraferi dagvaviwyebs wigns!<br />
wignia yvelafris Tavi da Tavi.<br />
yvela danarCeni wignidan modis.<br />
Tamaz bibiluris wignis<br />
`fragmentebi, werilebi, gabneuli Canawerebi~ mixedviT<br />
32 33<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
qronika<br />
sityva-<br />
TqmaTa<br />
saTaveebTan<br />
cnebebi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika wigni<br />
wigni<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
kosmosi – mTeli samyaro, planetebi, varskvlavebi da maT Soris<br />
sivrce.<br />
geologi – mecnieri, romelic swavlobs dedamiwis agebulebasa<br />
da Sedgenilobas, dedamiwis qerqis cvalebadobis istorias,<br />
dedamiwis sasargeblo wiaRiseulis sabadoebs.<br />
weraqvi – ori wvetiani piris (an erT mxares mWreli frTis)<br />
mqone rkinis iaraRi, romelsac SuaSi tari aqvs dagebuli.<br />
iyeneben miwis saTxrelad da qanebis dasangrevad.<br />
muxladi – muxlmagari, Zlieri, yoCaRi. aq: didi Zalis mqone,<br />
STambeWdavi.<br />
● Seni azriT, risTvis svams mwerali teqstis dasawyisSi kiTxvebs?<br />
imisTvis, rom:<br />
a) Caataros gamokiTxva da gaigos ramdeni mkiTxveli hyavs<br />
wigns;<br />
b) Tavi moiwonos, Semomxede, Senze meti vici da nurc<br />
ecdebi, Semedaroo;<br />
g) gagxados Tavisi ganwyobilebisa da fiqris Tanaziari,<br />
Senc gagaxsenos, wignis kiTxvisas ra gangicdia, ra<br />
gigrZvnia.<br />
● pirvel abzacSi moZebne winadadeba, romelSic Zveli wignis<br />
mimzid ve lobazea saubari! ras adarebs mwerali mravaljer<br />
gadafurclul wigns? Seni azriT, ratom?<br />
● romeli xelovnebaa davalebuli wignisgan? ratom?<br />
● Seni azriT, riT hgavs wigni da Teatri erTmaneTs? riT gansxvavdeba?<br />
ratom?<br />
● mwerlis azriT, romel did saqmeebs SeWidebuli adamianebi<br />
STaagona wignma? romeli profesiebia magaliTebad<br />
moyvanili?<br />
● ra aris am teqstis mTavari saTqmeli?<br />
a) wigni adamians sakuTar Tavs aviwyebs da mexsierebas<br />
uzRudavs;<br />
b) wigni adamianis cxovrebas ufro Rrmasa da sainteresos,<br />
mravalferovans xdis;<br />
g) wigni adamians drois SegrZnebas ukargavs da mxolod<br />
ocnebas aswavlis.<br />
● Sen Tu eTanxmebi mwerlis mosazrebas?<br />
● Sen mier wakiTxuli wignebidan romels gamoarCev? riT aris<br />
saintereso? raze dagafiqra? ra gaswavla?<br />
Zvel qarTulSi wigni werils an werilobiT sabuTs erqva.<br />
am sityvis mniSvneloba Seicvala da dRes aRniSnavs<br />
dabeW di li teqstis Semcvel, akinZul da ydaSi Casmul<br />
furclebs.<br />
msoflioSi pirveli wigni daibeWda CineTSi IX sau kune Si.<br />
mag ram, vidre dai beW deboda, wignma didi gza ga mo iara. iyo<br />
`zepiri wig nebi~ – anu xalxuri zepir si tyvi ereba (zRaprebi,<br />
leqsebi, Sai re bi, andazebi, gamocanebi da a.S.), romelsac<br />
hqonda Tavisi `saca ve bi~, TaobaTa mexsiereba, da Tavisi<br />
`biblioTekebi~, sazogadoebrivi Tav Seyris adgilebi.<br />
sa fixv noze ikribebodnen berikacebi, saubrob dnen warsul<br />
cxovrebaze, axalgazrdebs gadascemdnen adaT-wesebs,<br />
hyve bodnen zRaprebsa da Tqmule bebs. iyo `qvis wignebi~<br />
– qvaze amo kveTili wignebi. yvelaze didi `qvis wigni~,<br />
rom lis `fur cle bis~ sigane 40 metrs aRwevs, aris egvip tis<br />
faraonTa istoria, ro me lic ramzes II-is taZris kedelzea<br />
amo kveTili. dRemde Semor Cenilia SuamdinareTis Tixis<br />
wignebis bib li oTeka.<br />
pirveli qarTuli xelnaweri wigni – VI-VII saukuneebisaa,<br />
xolo na beWdi – XVII saukunisa. pirveli qarTuli wigni daibe-<br />
Wda romSi 1629 wels. es iyo `qarTul-italiuri leqsikoni~.<br />
TbilisSi ki pir veli stamba daaarsa qarTlis mefe vaxtang<br />
VI-m 1709 wels. stambaSi dabeWdili pirveli ori wigni `saxareba~<br />
da `daviTni~ iyo.<br />
Zveli qarTuli xelnaweri wigni<br />
Zveli qarTuli nabeQWdi wigni<br />
safixvno – adgili, sadac xalxi iyris Tavs salaparakod, sabaasod.<br />
faraoni –A Zvel egvipteSi mefis wodeba.<br />
ramzes II – egviptis faraoni Cvens welTaRricxvamde XIII s.-Si.<br />
SuamdinareTi – mxare aziaSi, mdinareebs – tigrossa da evf<br />
rats – Soris.<br />
stamba – warmoeba, sadac awyoben da beWdaven wignebs, JurnalgazeTebs<br />
da sxv.<br />
saxareba – oTxi wigni, romlebSic gadmocemulia qristes<br />
cxovreba da moZRvreba.<br />
daviTni – saeklesio sagalobelTa, fsalmunTa, wigni.<br />
34 35<br />
rubrika<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi
ubrika wigni swavla moswavleTa (nawyveti)<br />
qronika<br />
ganmartebebi<br />
sityva-<br />
TqmaTa<br />
saTaveebTan<br />
cnebebi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
`88 wli s cnobilma amerikelma mweralma rei<br />
bredberim qalaq venturas patara biblioTekis<br />
dasa cavad RonisZieba wamoiwyo.<br />
usaxsrobis gamo biblioTekas daxurva emuq re ba.<br />
mis gada sar Ce nad didi Tanxaa saWiro. gamoCenili<br />
mwerali bredberi mkiT xve leb Tan Sexvedras apirebs.<br />
Sexvedraze bileTi 25 do lari eRireba. aRebuli<br />
Tanxa mTli a nad biblioTekis dasaxma reb lad<br />
gada igzavneba.<br />
`me biblioTekebma aRmzardes. ganaTleba swo red<br />
maTi daxma re biT mi vi Re, amitomac miyvars da mjera<br />
maTi~, – ganacxada bred berim~.<br />
Jurnali `Cveni mwerloba~, #15; 24 ivlisi, 2009w.<br />
qronika – gazeTis an Jurnalis ganyofileba, sadac mokled<br />
ibeWdeba axal-axali ambebi.<br />
usaxsroba – saxsris, anu fulis, uqonloba.<br />
wera sityvis Tavdapirveli mni Svne lo baa Wra, kveTa. qvis<br />
saW rel iaraRs adri danve weraqvs (wera qviT) uwodebdnen.<br />
WriT, kveTiT azris gamo xatvaze miuTiTebs nakawri gamosaxulebebi<br />
sami-oTxi aTa si wlis winan del Tixis WurWelze,<br />
romelic gaTxrebis dros aRmo a Ci nes.<br />
Sedareba aris mxatvruli xerxi. sagnisa Tu movlenis niSan-<br />
Tvisebebis ufro naTlad warmosaCenad avtori mas adarebs meore<br />
sagansa Tu movlenas.<br />
magaliTad: `wignis samyaro iseve usazRvroa, rogorc<br />
vars kvla ve biT moWedili kosmosi.~ mwerali wignis usa zRvro<br />
SesaZleblobebis ufro STambeWdavad gadmosa ce mad mas kosmoss<br />
adarebs, radgan yvelam kargad icis, ram denad ukideganoa<br />
kosmiuri samya ro.<br />
gaixsene, romelime wignis wakiTxvis Semdeg xom ar dafiqrebulxar<br />
Sens momaval saqmianobaze? xom ar mogndo me bia<br />
ama Tu im personaJis profesiisTvis mogekida xeli, an misi<br />
rome lime saqcielisTvis migebaZa?<br />
ismine, swavlis mZebnelo, mohyev daviTis mcnebasa,<br />
jer mware Wame, kvlav – tkbili, Tu eZeb gemovnebasa!<br />
Tavs sinanuli sjobia boloJam dananebasa;<br />
Wirs myofi, lxinSi Sesuli, Svebad miiTvli vnebasa.<br />
swavla sikvdimde Senia, mudam SenTana myofeli,<br />
mas gecilebis veravin, ar aris gasayofeli;<br />
sxvas yvelas maxe ugia, Tavisa gasayofeli;<br />
Tu kacsa codna ara aqvs, gastanjavs wuTisofeli.<br />
daviT guramiSvili<br />
swavla – aq: darigeba, swavleba.<br />
swavlis mZebneli – codnis, ganaTlebis maZiebeli.<br />
mohyev – aq: misdie, mihyevi.<br />
daviTis mcneba – daviTis moZRvreba, swavleba (igulisxmeba bibli<br />
u ri daviTi. ixile sagulisxmo cnoba).<br />
Tavs sinanuli sjobia – sjobs Tavidan daitanjo, Sewuxde.<br />
boloJam – bolos.<br />
Sveba – Semsubuqebis, ramisgan gaTavisuflebis grZnoba.<br />
miiTvli – aq: miiCnev.<br />
vneba – aq: gaWirveba, tanjva.<br />
sikvdimde – sikvdilamde.<br />
mas gecilebis veravin – mas veravin Segecileba, veravin wagar-<br />
Tmevs.<br />
ar aris gasayofeli – ar gaiyofa.<br />
Tavisa gasayofeli – Tavis gasayofi, (maxeSi) Tavis gasabmeli.<br />
gastanjavs wuTisofeli – mTeli cxovreba daitanjeba, daiCagreba.<br />
36 37<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
Tvalsazrisi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi
ubrika swavla moswavleTa<br />
swavla moswavleTa<br />
kiTxvebi sagulisxmo<br />
cnoba<br />
Tval–<br />
sazrisi<br />
daakvirdi<br />
● rogor gesmis striqonebi: `jer mware Wame, kvlav –<br />
tkbili, Tu eZeb gemovnebasa~? ra rCeva-darigebas gva-<br />
Zlevs poeti? raze migvaniSnebs? imaze, rom:<br />
a) adamianma tkbili saWmlis gemo rom SeigrZnos, amisaTvis<br />
manamde aucileblad mware unda Wamos;<br />
b) swavlis msurvelma bevri dabrkoleba unda gadalaxos,<br />
rom codnis dauflebiT miRebuli sixaruli SeigrZnos;<br />
g) gemovnebianma adamianma mwarisa da tkbilis kargad<br />
garCeva unda iswavlos, rom xalxSi ar Sercxves.<br />
● Seni azriT, ra upiratesoba aqvs codnas sxva simdidreqonebasTan<br />
SedarebiT? gadmoeci Seni sityvebiT!<br />
● poetis azriT, rogori adamiani daitanjeba amqveynad?<br />
● ratom gatanjavs uswavlel kacs wuTisofeli? imitom,<br />
rom:<br />
a) uswavleloba umadobas, uZilobasa da mraval avadmyofobas<br />
iwvevs;<br />
b) ucodinari, uwignuri ver SeZlebs sirTuleebTan Rirseulad<br />
gamklavebas, gasaWirSi Tavis gatanas;<br />
g) uwignuri cxovrebiseul sirTuleebs ufro advilad<br />
daZlevs, vidre naswavli, da amis gamo sindisis qenjna<br />
Seawuxebs.<br />
`swavla moswavleTa~ daviT guramiSvilis poema `daviTianis~<br />
nawyvetia. mocemuli leqsis safuZveli SesaZlebelia daviT winaswarmetyvelis<br />
125-e fsalmunis Semdegi sityvebi iyos: `romelni<br />
sTesvides cremliT, maT sixaruliT moimkon~. marTlac, Tu swavlis<br />
msurveli nebisyofas gamoavlens, mraval gaWirvebas gauZlebs, sir-<br />
Tuleebs gadala xavs, sabolood did sixaruls moimkis, garja daufasdeba,<br />
miRebuli codna cxovrebaSi gamoadgeba.<br />
Tu winadadebaSi gamotovebulia zmna, mis adgilas tire (–)<br />
unda CavsvaT! magaliTad, winadadebaSi: `jer mware Wame,<br />
kvlav – tkbili, Tu eZeb gemovnebasa~, gamotovebulia zmna<br />
Wame. mocemul SemTxvevaSi avtorma Tavi aarida sityvis<br />
gameorebas, raTa saTqmeli ufro moxdenilad gamoexata.<br />
daviT winaswarmetyveli qristes Sobamde, anu Cvens wel-<br />
TaRricxvamde, XI saukuneSi israelTa qveyanaSi mefobda.<br />
man RvTis nebiT daamarcxa qveynis mtrebi. xalxma igi<br />
mefed airCia. maSin daviTi 30 wlisa iyo. misi mefobis dros<br />
ebraelebis samefo gaZlierda. rTuli gza ganvlo daviTma.<br />
mraval gansacdels gauZlo...<br />
40 weliwads imefa. gardaicvala 70 wlisa.<br />
daviTma datova saRvTo wigni, romelsac uwodes<br />
`daviTni~. es wigni Sedgeba 150 fsalmunisagan (saRvTo sagaloblisagan).<br />
maTSi aris gamoxatuli RvTisadmi vedreba,<br />
misi qeba-dideba da mravali winaswarmetyveleba ieso qristeze.<br />
amitom daviTi iwodeba daviT mefsalmuned, aseve –<br />
daviT winaswarmetyvelad.<br />
nestor yubaneiSvilis<br />
`Zveli aRTqmis saRvTo istoriis~ mixedviT.<br />
rigobiTi ricxviTi saxelebi SeiZleba davweroT<br />
sityvierad (meTerTmete, ocdameTerTmete), arabuli cifrebiT<br />
(me-11, 31-e), romauli cifrebiT (XI, XXXI).<br />
romauli cifrebia: I (pirveli), V (<strong>mexuTe</strong>), X (meaTe),<br />
L (ormocdameaTe), C (mease), D (mexuTase), M (meaTase).<br />
am Svidi cifris meSveobiT SegviZlia davweroT nebismieri<br />
rigobiTi ricxviTi saxeli. magaliTad: IX (mecxre), XII<br />
(meTormete).<br />
skolis biblioTekaSi moZebne iakob gogebaSvilis `bibliuri<br />
istoria~ da waikiTxe `daviTis gamarjveba goliaTze~!<br />
imsjele swavlis sirTulis Sesaxeb sakuTar gamocdilebaze<br />
dayrdnobiT!<br />
Txulebis werisas daixmare Semdegi kiTxvebi:<br />
• Seni gamocdilebiT, Znelia swavla Tu advili?<br />
• risi Seswavla gagWirvebia? ratom?<br />
• gadagilaxavs swavlis dros Seqmnili dabrkoleba?<br />
• vin an ra dagxmarebia am sirTulis daZlevaSi?<br />
• miznis miRwevis Semdeg sixaruli gangicdia?<br />
38 39<br />
rubrika<br />
gaixsene<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika mefe da misi Svili<br />
mefe da misi Svili<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
cnebebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
iyo erTi mefe, samarTliani, mowyale da mdidari. daberda,<br />
Svili hyavda kargi da mefoba mas misca. uTxra: Svilo Cemo, Cem<br />
magier Sen imefe! vidre cocxali viqnebi, Cems salaros xels<br />
nu axleb da, rom movkvdebi, Cemi sulis saoxad da sacxoneblad<br />
glxakebs daurige!<br />
usmina Svilma da iseTi sikeTe da samarTlianoba gamoiCina,<br />
mama yvelas daaviwya. kargad da Rirseulad daiwyo mefoba.<br />
mxolod erTi ucnauroba dasCemda. dRisiT cxenze ar jdeboda,<br />
RamiT dadioda amxedrebuli da lampars ukan miidevnebda, win<br />
ar gaiZRvanebda. es ambavi yvelas ukvirda, magram Tqmas veravin<br />
ubedavda.<br />
erT dRes mamam Tavisi Svilis ambavi ikiTxa, rogor mefobso.<br />
yovelive moaxsenes – mefobis qeba, Rame siaruli da lampris<br />
ukan miyoleba.<br />
moiyvana mamam da uTxra: Svilo, Seni didi qeba mesmis da,<br />
RamiT svla Tu giyvars, lampari win waiZRvano, umjobesi ar<br />
iqneba, vidre ukan tarebao?<br />
Svilma moaxsena: dRemde ver Semogkadre, Torem imisTvis<br />
vqmeni es saqme, salaroc Tqvensav sicocxleSi win waiZRvano<br />
da glaxakebs uboZo, isa sjobs, Torem mas ukan gacemuli ukan<br />
midevnebuli lampari iqnebao.<br />
eama mefes da yovelive gasca. daumadla Svils da Tqva: yoveli<br />
sikeTis sicocxleSi qmna sjobs da kaci mis keTebas sicocxle-<br />
Sive unda daeSuroso.<br />
sulxan-saba orbeliani<br />
salaro – aq: qoneba, simdidre, ganZi.<br />
sulis saoxad – sulis sacxoneblad, samoTxeSi mosaxvedrad.<br />
amxedrebuli – aq: cxenze mjdomi.<br />
Semogkadre – gagibede.<br />
daumadla – madlobeli, madlieri daurCa.<br />
daeSuros – eswrafodes, Cqarobdes.<br />
● ra uTxra mamam Svils, rodesac mefoba gadauloca? vis unda<br />
moxmareboda mefis simdidre misi gardacvalebis Semdeg?<br />
risi imedi hqonda mefes?<br />
● mocemuli igavis mixedviT, rogor gesmis: „Svilma iseTi<br />
sikeTe da samarTlianoba gamoiCina, mama yvelas daaviwya~?<br />
● rogor moaxerxa Svilma, rom xalxs `mama daaviwya~?<br />
● ra ukvirda xalxs axalgazrda mefisa?<br />
● ra upasuxa Svilma mefes, rodesac mamam ucnauri saqcielis<br />
mizezi hkiTxa?<br />
● mefis azriT, sworad moiqca Tu ara misi vaJi?<br />
● eTanxmebi Tu ara axalgazrda mefis azrs? ratom?<br />
● Seswavlili igav-arakis mixevdiT, rogoria ufliswuli?<br />
CamoTvale misi Tvisebebi!<br />
● igav-arakis mTavari saTqmeli, ZiriTadi azri romeli winadadebiT<br />
aris gamoxatuli? xmamaRla waikiTxe!<br />
igav-araki mcire zomis TxrobiTi nawarmoebia, romelic<br />
Wkuas gvarigebs, avisa da kargis garCevas gvaswavlis. igavarakisTvis<br />
damaxasiaTebelia narTauli, anu arapirdapir,<br />
gadakrulad naTqvami sityva da azri, romelic mokled da naTlad<br />
aris gamoxatuli.<br />
igav-arakSi zogjer cxovelebi da frinvelebi moqmedeben,<br />
magram maT saqcielSi adamianTa qceva, adamianis xasiaTis romelime<br />
niSan-Tviseba igulisxmeba.<br />
igav-araks `mefe da misi Svili~ SesaZloa sxva saTauric<br />
miesadagos. mocemuli saTaurebidan aarCie erTerTi<br />
da axseni, ratom SeaCere arCevani swored am variantze!<br />
1. ukan midevnebuli lampari;<br />
2. sikeTis sicocxleSi qmna sjobs;<br />
3. win wamZRvarebuli salaro.<br />
sulxan-sabas `mefe da misi Svili~ wels Seswavlil igavarakTa<br />
Soris <strong>mexuTe</strong>a. gaixsene es igav-arakebi da TiToeulis<br />
mTavari saTqmeli – Segoneba – Camoayalibe mokled,<br />
erTi-ori winadadebiT!<br />
40 41<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
cnebebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika SoTa rusTveli<br />
SoTa rusTveli<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
cnebebi<br />
mogonebebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
aforizmebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
meTormete saukuneSi, Tamaris mefobis<br />
dros, roca saqarTvelos oqros xana<br />
edga, sxva mraval sikeTesTan erTad,<br />
mwignobrobac yvaoda. gansakuTrebiT aRsaniSnavia<br />
SoTa rusTvelis mier Seq mnili<br />
poema „vefxistyaosani“. qarTveli xalxi<br />
yovelTvis amayobda am nawarmoebiT. „vefxistyaosani“<br />
did simdidred, ganZad<br />
miiCneoda da saukuneebis manZilze<br />
saukeTeso mziTevadac iTvleboda. „vefxistyaosans“<br />
bavSvobidanve aswavlidnen<br />
Svilebs. bevrma is zepiradac icoda.<br />
araviTari werilobiTi cnoba ar mogvepoveba<br />
SoTa rusTvelze. rogor izrdeboda<br />
da cxovrobda es geniosi adamiani,<br />
bindbundiT aris moculi. viciT mxolod<br />
im adgilis saxeli, sadac igi dabadebula. es adgili yofila rus-<br />
Tavi, romelic mesxeTSi mdebareobda. aqedan warmomdgara saxeli<br />
„rusTveli“.<br />
zepirsityviereba ki, ai, ras gadmogvcems:<br />
SoTas ded-mama bavSvobaSi daxocvia da oblad darCenila.<br />
mzrunvelad gamosCenia beri biZa, romelsac Tavdapirvelad bavSvi<br />
rusTavis saeklesio skolaSi miubarebia. aqedan SoTa gadauyvaniaT<br />
tbeTis monastris skolaSi, romelic maxloblad mdebareobda. am<br />
skolis damTavrebis Semdeg SoTa biZas kaxeTSi wauyvania da gremis<br />
saswavlebelSi miubarebia, sadac mas xuTi weli uswavlia. Semdeg<br />
ki kaxeTSive, iyalTos akademiaSi, gadauyvania, romelic maSindel<br />
saqarTveloSi upirvelesi saswavlebeli iyo.<br />
swavlis gasagrZeleblad SoTa gaugzavniaT saberZneTSi. saberZneTi<br />
swavla-ganaTlebis udidesi kera iyo. iq SoTas Seuswavlia:<br />
filosofia, RvTismetyveleba, poezia, mWevrmetyveleba, varskvlavTmricxveloba,<br />
SeuTvisebia berZnuli da laTinuri enebi.<br />
roca poeti samSobloSi dabrunebula, ukve karga xnis gamefebuli<br />
yofila Tamari. brZeni da RvTismosavi mefis wyalobiT qveyana<br />
metad gaZlierebuli da ganviTarebuli iyo. yvela xotbas asxamda<br />
da aRmerTebda mefes. SoTac mouxiblavs Tamaris mSvenierebas da<br />
ramdenime leqsi miuZRvnia saTayvano dedoflisTvis. niWieri poetisTvis<br />
maleve miuqcevia yuradReba Tamars, romelic Wkua-gonebasa<br />
da ganaTlebas didad afasebda. mas SoTasTvis umTavresi Tanamdeboba,<br />
molareTuxucesoba, Caubarebia.<br />
cota xanSi SoTa poemis weras Seudga. poetma aRwera Tamaris<br />
mSveniereba, saTnoeba da sibrZne, agreTve qarTveli eris Rirsebani<br />
da Tvisebani, imdroindeli saqarTvelos Zlevamosileba, magram<br />
poemas arakis forma misca – moqmedeba arabeTsa da sxva ucxo qveynebSi<br />
gadaitana. Tavis qmnilebas SoTam daarqva „vefxistyaosani“,<br />
radgan poemis mTavar gmirs, tariels, vefxis tyavi acvia.<br />
roca rusTvelma Txzuleba<br />
daasrula, Tamarma nadimi gamarTa,<br />
ganTqmuli da warCinebuli pirebi<br />
moiwvia da maT winaSe Tavad avtors<br />
waakiTxa poema. yvela aRtacebuli<br />
darCa. msmenelebs akvirvebda mdidari<br />
da Rrma Sinaarsi, mSvenieri<br />
leqsTwyoba da samagaliTo ena. poemaSi<br />
naTlad iyo daxatuli qarTvel-<br />
Ta Rirsebani: qalis pativiscema,<br />
siyvarulisTvis Tavdadeba, samagaliTo<br />
Zmoba Wirsa da lxinSi, va-<br />
Jkacoba da sxv. rusTveli pirvel<br />
poetad aRiares. Tamarma madlierebis<br />
niSnad xelidan Zvirfasi beWedi<br />
waiZro da mgosans uboZa, Tamaris<br />
meuRlem – daviTma – xmali moixsna da gadasca, sazogadoebam ki<br />
Zvirfas TvlebSi Casmuli kalami miarTva did poets.<br />
„vefxistyaosani“ male yvelam Seiyvara. SoTas bevri gamonaTqvami<br />
aforizmadac iqca.<br />
gadmocemis Tanaxmad, SoTa rusTveli cxovrebis bolo wlebSi<br />
ierusalimSi gaemgzavra. ierusalimis jvris monastris erT-erT<br />
svetze axlac Semonaxulia misi freska.<br />
iakob gogebaSvilis „bunebis karis“ mixedviT<br />
oqros xana – saukeTeso, bednieri, brwyinvale xana, dro ama Tu<br />
im xalxis, eris istoriaSi.<br />
mwignobroba – igivea, rac mwerloba.<br />
mziTevi – qoneba, romelsac qals atanen mSoblebi gaTxovebisas.<br />
werilobiTi cnoba – dawerilis saxiT warmodgenili cnoba.<br />
geniosi – didi niWiT dajildoebuli.<br />
bindbundiT moculi – aq: bundovani, gaurkveveli.<br />
akademia – umaRlesi saswavlebeli.<br />
filosofia – mecniereba bunebis, adamianebisa da azrovnebis<br />
ganviTarebis Sesaxeb.<br />
RvTismetyveleba – saeklesio moZRvreba RvTis, religiuri<br />
sakiTxebis Sesaxeb.<br />
mWevrmetyveleba – naTlad, lamazad metyvelebis xelovneba.<br />
varskvlavTmricxveloba – mecniereba mnaTobTa, varskvlavTa<br />
Sesaxeb.<br />
molareTuxucesi – saxelmwifo salaros, saganZuris gamge.<br />
leqsTwyoba – riTmiani leqsis agebis xelovneba.<br />
jvris monasteri – qarTuli monasteri, kulturul-saganmanaTleblo<br />
centri ierusalimis maxloblad, palestinaSi. daarsda<br />
XI saukuneSi.<br />
42 43<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika SoTa rusTveli SoTa rusTveli<br />
kiTxvebi<br />
SoTas gora<br />
mesxeTis rusTavSi erTi didi goraa. mas SoTas goras<br />
eZaxian.<br />
Zvelad rusTavSi uamravi xalxi Cadioda. Cadiodnen<br />
qarTle le bi, kaxelebi, imerlebi, gurulebi, megrelebi,<br />
raWvelebi, aWarlebi... da SoTas goradan TiTo muWa miwa mihqondaT.<br />
mere am miwas Ta vian Ti bavSvebis akvnis qveS yridnen:<br />
rusTveliviT brZeni da goneba ganaTebuli Svilebi<br />
dagvezrdebiano.<br />
xalxuri Tqmuleba<br />
● ra werilobiTi cnobebi moipoveboda rusTvelis Sesaxeb<br />
iakob gogebaSvilis dros (XIX saukuneSi)?<br />
● saidan warmomdgara saxeli `rusTveli~?<br />
● werilobiTi wyaroebi sityvaZunwia, samagierod, ras Semounaxavs<br />
zRapradqceuli ambebi rusTvelis Sesaxeb?<br />
● ra hqvia am moTxrobaSi gadmocemul ambavs – zRapari Tu<br />
Tqmu leba? ratom? pasuxis gasacemad daixmare rubrika<br />
`cnebebi~!<br />
● Tqmulebis Tanaxmad, rogori ganaTleba miuRia SoTas?<br />
romeli mecnierebebi Seuswavlia?<br />
● riT miuqcevia rusTvels Tamaris yuradReba?<br />
● ratom daarqva SoTam Tavis poemas `vefxistyaosani~?<br />
● rodesac rusTvels poema waukiTxavs, ras gaukvirvebia msmeneli?<br />
moZebne teqstSi Sesabamisi adgili da waikiTxe!<br />
● qarTvelTa romeli Rirsebebi gamoikveTa `vefxistyaosan-<br />
Si~?<br />
● Tqmulebis Tanaxmad, rusTvels cxovrebis bolo wlebi<br />
ieru sa lim Si gautarebia. riT asabuTebs avtori am cnobas?<br />
● meore Tqmulebis mixedviT, risTvis Cadiodnen mesxeTis<br />
rusTavSi saqarTvelos sxvadasxva kuTxidan?<br />
● qarTvelebis ra grZnoba, SoTa rusTvelisadmi rogori damokidebuleba<br />
Cans am TqmulebaSi?<br />
zepirsityviereba (folklori) xalxuri Semoqmedebaa, is,<br />
ra sac xalxi zepirad qmnida da Taobidan Taobas gadascemda.<br />
zRapari, Tqmuleba da legenda xalxuri sibrZnis gamoxatulebaa.<br />
Tqmuleba zRapars hgavs, magram misgan gansxvavdeba imiT,<br />
rom romelime namdvil movlenas an adamians Seexeba. uZve lesi<br />
Tqmu lebebi ga dmo gvcemen xalxis Sexedulebebs sa myaroze,<br />
adamianze, wuTi sofelze. TqmulebaSi istoriuli simar Tlis<br />
marcvlebia gabneuli, zRaparSi ki mxo lod SeTxzuli ambebia<br />
gad mo cemuli, Tumca, rasakvirvelia, zRa prebSic Cans adamianTa<br />
Sexeduleba samya roze, maTi survili da ocneba, fiqrebi<br />
sikeTesa da boro tebaze, siyvarulsa da siZulvilze...<br />
aforizmi mokled, moxdenilad da sxartad gamoTqmuli<br />
brZnuli azria. qarTul literaturaSi aforizmis didostatia<br />
SoTa rusTveli.<br />
akaki wereTeli igonebs: `rva wlisas adrindeli TavSe saq cevari<br />
yovelgvari TamaSoba momwyinda da sxva safiqrals gadavyevi.<br />
amis mizezi iyo `vefxistyaosani~. wavikiTxe Tavidan<br />
bo lom de da, Tumc zRapruli mxaris meti ara gamigia ra, Zalian<br />
gatacebuli viyavi~.<br />
vaJa-fSavela werda: `bavSvobaSi `vef xis tyaosani~ Seiqna Cems<br />
sa yva rel sakiTxav wignad. erTxel waki Tx vas rodi vjerdebodi,<br />
ramden jer me unda gadamekiTxa. sagmiro ambe bs aRtacebaSi<br />
movyavdi da swored is xana daedva saZirkvlad, libod,<br />
Cems Semoqmedebas~.<br />
TavSesaqcevari – gasarTobi.<br />
libo – saZirkveli.<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
mocemulia winadadeba:<br />
Zvelad yvela poeti molareTuxucesi iyo.<br />
davuSvaT, es utyuari cnobaa. qvemoT CamoTvlilTagan<br />
rogori adamianis arseboba iyo SeuZle beli Zvelad?<br />
iseTi adamianisa, romelic:<br />
a) iyo poetic da molareTuxucesic;<br />
b) iyo poeti, Tumca ar iyo molareTuxucesi;<br />
g) ar iyo poeti, magram iyo molareTuxucesi;<br />
d) arc poeti iyo da arc – molareTuxucesi.<br />
44 45<br />
rubrika<br />
cnebebi<br />
mogonebebi<br />
ganmartebebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis
ubrika SoTa rusTveli SoTa rusTveli<br />
ganmartebebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
aforizmebi `vefxistyaosnidan~<br />
`borotsa sZlia keTilman, arseba misi grZelia~.<br />
`vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~.<br />
`zogjer Tqma sjobs araTqmasa, zogjer TqmiTac daSavdebis~.<br />
`kaci brZeni ver gawiravs moyvaresa moyvarulsa~.<br />
`kokasa Sigan raca dgas, igive warmodindebis~.<br />
`odes kacsa daeWirvos, maSin unda Zma da Tvisi~.<br />
`rasaca gascem Senia, rasc ara – dakargulia~.<br />
`sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa~.<br />
`sjobs sicocxlesa naZraxsa sikvdili saxelovani~.<br />
arseba – aq: arseboba, yofna, sicocxle.<br />
moyvare – aq: megobari.<br />
daeWirvos – dasWirdes, dasWirdeba.<br />
naZraxi – Sercxvenili, saxelgatexili, augiani.<br />
• zemoT moyvanili aforizmebidan pirveli gvarwmunebs,<br />
rom sikeTe<br />
a) uZlevelia da maradiuli;<br />
b) daumarcxebelia da xanmokle;<br />
g) samarTliania da uCinari;<br />
d) usazRvroa da droebiTi.<br />
• zemoT moyvanili aforizmebidan romlebi Seexeba megobrobas?<br />
aarCie da waikiTxe xmamaRla!<br />
• romeli aforizmi gvarwmunebs, rom sityvaZviroba zogjer<br />
saWiro da drouli Tvisebaa? rodis unda Seaxseno sakuTar<br />
Tavs es aforizmi? Tu gaixseneb iseT SemTxvevas, rodesac<br />
sjobda raRac ar geTqva, magram Tqvi?<br />
• romeli aforizmi gamoxatavs, rom adamiani sityviTa<br />
Tu saqcieliT sakuTari Tavs, Sinagan samyaros avlens,<br />
amJRavnebs?<br />
• zemoT moyvanili aforizmebidan meSvide gvaswavlis, rom:<br />
a) mxolod is unda gasce, rac Senia, sxvisi dakargulad<br />
CaiTvleba;<br />
b) didi xnis Semdeg mxolod is gagaxsendeba, rac gaeci da<br />
gaaCuqe, sxva araferi mogagondeba;<br />
g) dakargulad ar CaTvli imas, rac gagicia, magram guli<br />
dagwydeba;<br />
d) gulkeTilobiTa da guluxvobiT araferi dagakldeba,<br />
piriqiT, SeiZen megobrebs, Segemateba Zala, madli.<br />
• bolo ori aforizmis mixedviT, raze unda izrunos adamianma<br />
sicocxlis manZilze? risTvis unda gaisarjos?<br />
• rubrika `mogonebebis~ mixedviT, romelma wignma daaviwya<br />
akaki wereTels bavSvuri TamaSobani da Seayvara kiTxva?<br />
• vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi ra adgili ukavia `vefxistyaosans~?<br />
waikiTxe Sesabamisi winadadeba xmamaRla!<br />
qarTul enaSi saxelis mravlobiTi ricxvi orgvarad iwarmoeba:<br />
1. eb bolosarTiT: Tviseb-eb-i.<br />
2. n, Ta bolosarTebiT: Tviseba-n-i, Tviseba-Ta...<br />
n, Ta bolosarTebiT nawarmoeb formebs narTaniani mravlobiTi<br />
ewodeba. narTaniani mravlobiTis n da Ta bolosarTebi<br />
amgvarad nawildeba: saxelobiT da wodebiT brunvebSi n niSani<br />
gvaqvs, moTxrobiTSi, micemiTsa da naTesaobiTSi – Ta.<br />
!<br />
moqmedebiTi da viTarebiTi brunvis formebi narTanian<br />
mravlobiTs ara aqvs.<br />
saxelobiTi: Tviseb-eb-i Tviseba-n-i<br />
moTxrobiTi: Tviseb-eb-ma Tviseba-Ta<br />
micemiTi: Tviseb-eb-s Tviseba-Ta<br />
naTesaobiTi: Tviseb-eb-is Tviseba-Ta<br />
moqmedebiTi: Tviseb-eb-iT<br />
viTarebiTi: Tviseb-eb-ad<br />
wodebiTi: Tviseb-eb-o Tviseba-n-o<br />
!<br />
Zvelad ufro n, Ta bolosarTebi gamoiyeneboda, amJamad – eb.<br />
rom gavarCioT, romel brunvaSi dgas Ta bolosarTiani<br />
saxeli – moTxrobiTSi, micemiTsa Tu naTesaobiTSi, unda<br />
CavanacvloT eb bolosarTiani saxeliT.<br />
magaliTad: poetma moisurva qarTveli eris RirsebaTa da<br />
TvisebaTa aRwera poetma moisurva qarTveli eris Rirsebebisa<br />
da Tvisebebis aRwera.<br />
maSasadame, mocemul winadadebaSi RirsebaTa da TvisebaTa<br />
naTesaobiT brunvaSi dgas.<br />
46 47<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi
ubrika SoTa rusTveli SoTa rusTveli<br />
vefxis tyaviT Semosili raindi –<br />
vefxistyaosani – tarielia. ratom<br />
aris Semosili is vefxis tyaviT?<br />
vefxi tariels Tavis mijnurs –<br />
nestans – agonebs, romelic qajebma,<br />
grZneulma arsebebma, daatyveves.<br />
tarielma mijnuri qajeTis cixidan<br />
unda gamoixsnas... amisTvis ki uamravi<br />
dabrkoleba, winaaRmdegobaa<br />
gadasalaxi, dasaZlevi...<br />
maTi siyvaruli ver izeimebda,<br />
nestans tarieli ver ipovida da<br />
verc qajeTis cixidan daixsnida,<br />
rom ara misi megobrebi – avTandili<br />
da fridoni... xolo avTandili verafers<br />
gaxdeboda, rom ara mijnuris<br />
– TinaTinis – didi siyvaruli da<br />
Tanadgoma...<br />
rusTveli vefxistyaosan ucxo moymes, tariels, ase<br />
gvacnobs:<br />
naxes, ucxo moyme vinme jda mtirali wylisa pirsa,<br />
Savi cxeni sadaviTa hyva lomsa da viTa gmirsa,<br />
xSirad esxa margaliti lagam-abjar-unagirsa.<br />
cremlsa vardi daeTrTvila, gulsa mduRrad anatirsa.<br />
mas tansa kaba emosa, gare-Tma vefxis tyavisa,<br />
vefxis tyavisa qudive iyo sarqmeli Tavisa,<br />
xelTa naWedi maTraxi hqonda usxosi mklavisa;<br />
naxes da naxva mounda ucxosa sanaxavisa.<br />
mijnuri – siyvaruliT Sepyrobili; Seyvarebuli.<br />
moyme – meomari, raindi.<br />
sadaviTa hyva – sadaviT eWira.<br />
lomsa da viTa gmirsa – lomisa da gmiris msgavss.<br />
abjari – aq: saWurveli: iaraRi, jaWvis perangi, xmali...<br />
vardi – aq aRniSnavs pirisaxes.<br />
kaba – kacis kalTebiani Casacmeli.<br />
gare-Tma – bewviani mxare gareT hqonda moqceuli.<br />
sarqmeli – dasaxuri.<br />
usxosi mklavisa – mklavze msxvili.<br />
mounda – moundaT, survili gauCndaT.<br />
ucxo – iSviaTi, saucxoo, gansakuTrebuli.<br />
● pirveli striqonis mixedviT, riT iqcevs yuradRebas ucxo<br />
moyme?<br />
● meore striqonis mixedviT, ras da vis adarebs poeti am<br />
moymes?<br />
● rogor aRwers poeti moymis cxen-unagirs?<br />
● ucxo moymis rogor ganwyobilebas gamoxatavs meoTxe<br />
striqoni?<br />
● riT aris gansakuTrebuli misi samoseli?<br />
● bolo striqoni mnaxvelTa ganwyobilebasa da STabeWdilebas<br />
gadmogvcems. ucxo moymis cqera ar swyindebaT. Seni azriT,<br />
riT ipyrobs is adamianebis yuradRebas? imiT, rom<br />
a) mwuxarebaSi CaZiruli sakvirveli da amoucnobi adamiania;<br />
b) Tavzardamcemi, SiSis momgvrelia;<br />
g) mtirala da mSiSara, mxdali adamiania;<br />
d) moSorebiT zis da amitom mkafiod ar Cans.<br />
48 49<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika SoTa rusTveli<br />
qvis dedaena<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
sagnis niSan-Tvisebis gamomxatvel sityvas zedsarTavi<br />
saxeli ewodeba.<br />
zedsarTavi saxelis kiTxvebia: rogori? (ucxo), romeli?<br />
(ufrosi), sadauri? (indoeli), rodindeli? (SarSandeli)...<br />
zedsarTavi saxeli, Cveulebriv, arsebiT saxels axlavs.<br />
magaliTad, ucxo moyme, msxvili maTraxi.<br />
roca xmovanfuZiani zedsarTavi saxeli (mag., ucxo) uswrebs arsebiT<br />
saxels, brunebisas brunvis niSnebi daerTvis mxolod arsebiTs.<br />
saxel. ucxo moyme wminda gul-i mokiafe varskvlav-i<br />
moTxr. ucxo moyme-m wminda gul-ma mokiafe varskvlav-ma<br />
micem. ucxo moyme-s wminda gul-s mokiafe varskvlav-s<br />
naTes. ucxo moym-is wminda gul-is mokiafe varskvlav-is<br />
moqmed. ucxo moym-iT wminda gul-iT mokiafe varskvlav-iT<br />
viTar. ucxo moyme-d wminda gul-ad mokiafe varskvlav-ad<br />
wod. ucxo moyme-v wminda gul-o mokiafe varskvlav-o<br />
`vefxistyaosnis~ zemoT moyvanili strofebis mixedviT,<br />
aravin icis, vin aris ucxo moyme, saidan movida, ratom aris<br />
ase daRo nebuli... TiTqos zRaprul da idumal samyaroSi<br />
unda SevabijoT...<br />
warmoidgine, rom Sen da Seni ori megobari aRmoCndiT ucxo<br />
adgilas!<br />
daixmare Semdegi kiTxvebi da SeTxze zRapari!<br />
• rogor aRmoCndiT ucxo mxareSi?<br />
• aRwere is zRapruli garemo, romelSic Tavi amoyaviT!<br />
• ra dagxvdaT iq uCveulo – sagnebi? adamianebi?<br />
• Tqven TviTon rogor gamoiyurebodiT?<br />
• Tqveni mtroba vin ganizraxa? ratom?<br />
• daaRwieT Tavs gansacdels? rogor? marto? vinmes daxmarebiT?<br />
ambavi daiwye, rogorc zRapari iwyeba, da dasasrulic<br />
iseTi moifiqre, rogoric zRaparSia xolme! gaxsovdes! ke-<br />
Tili yo velTvis imarjvebs borotze! Seni SeTxzuli ambavi<br />
unda exmianebodes rusTvelis aforizms: `borotsa sZlia<br />
keTil man, arseba misi grZelia~!<br />
–I–<br />
qveyana dasetyvil venaxs daemsgavsa. monRolebma moaoxres<br />
qarTuli mTa-bari. dawiokda da airia xalxi.<br />
erT-erT udabur kldes, berTubnis maxloblad, Seexizna<br />
mSoblebdakarguli biWi. qvamarilis meti ubeSi ara edo ra.<br />
bedad, garejidan gadmoxvewili irmebis mcire jogs waawyda.<br />
qvamarili gaalokvina da miiCvia. mere nukrebTan erTad wovda<br />
furirems. es iyo misi puric da wyalic. ase gaCnda udabnoSi irmis<br />
xevi. axla fexdakodili, ojaxdakarguli, nalaSqri mwignobari<br />
gadmovarda irmis xevSi. satevari da mSvild-isari SerCenoda,<br />
gudaSi didi wigni edo, zevidan ki dakruli hqonda kaTxa da weraqvi.<br />
irmebs sdia, magram fexma umtyuna. win biWi gadaudga...<br />
– mamistola kaco, vina xar? Cemi irmebia!<br />
– saidan gaCndi, biWo? ediSer mwignobari var, naomari da narbevi...<br />
Seni irmebia?! Sen ki viRa xar?<br />
– biWi-ximSia!<br />
– sami dRea, mSier-mwyurvali var! fqvili maqvs da wyali ara! –<br />
da isev irmebs gaayola Tvali.<br />
– eg kaTxa maTxove!.. – biWma gamoarTva WurWeli da wauZRva, –<br />
wamo, qvabSi agiyvan!<br />
aRarcTu Sors iyo. ediSerma aaTvalier-CaaTvaliera pirmongreuli<br />
gamoqvabuli, qveviT, Soriaxlos, irmebi balaxobdnen.<br />
biWi rom mobrunda, kldis kveTis xma Semoesma. qvabis Sida mxares<br />
aRrmavebda ediSeri, qvis TaxCaze gadaSlili didi wigni ido.<br />
irmis rZes daewafa maSvrali. kaTxa Caanaxevra, piridan Zlivs<br />
moiSora, biWunas uxmod gauwoda. man ar gamoarTva...<br />
– sul Senia,… ras geyofoda mamistolas?! me iq ukve...<br />
ediSerma erTi gajavrebulad Semoxeda biWunas:<br />
– tyuili ar miTxra, biWo, Torem iim wigns vficav!.. – mere<br />
sulmouTqmelad gamocala kaTxa da usityvod eca weraqvs, qvabis<br />
kveTa ganagrZo. biWunas ki cremli sdioda. uneburad tyuili<br />
gamouvida. motrialda, rom mosuls ar SeeniSna. win wigni daxvda<br />
– didi, gadaSlili saficari, saidumloebiT aRsavse... ido da<br />
50 51<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
davaleba<br />
öãófuri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis
ubrika qvis dedaena<br />
qvis dedaena<br />
ganmartebebi<br />
TiTqos uxmod galobda... WianWvelebiviT gabmul-gamobmulad<br />
isaxebodnen asoebi, striqon-striqon gadarbodnen!<br />
– kiTxva ici? – erTic moxeda ediSerma.<br />
– ara...<br />
– Segircxva irmis madli!<br />
– mainc ra wignia?<br />
– vefxisa. magiT midgas suli da Zala! – ediSerma umata kldis<br />
Slas.<br />
– irmis rZe Cemze iyos! – TavCaqindrulad Caibutbuta ximSiam.<br />
– vefxis wigni da dedaena – Cemze! – weraqvis nakvess Caayola<br />
Tvali ediSerma, Tan Cauleqs-CauRiRina:<br />
`netar mamaci sxva raa, ar gaZlos, raca Wiria!<br />
Wirsa gadreka rad unda, ra sasaubro piria?~.<br />
kidev didxans iSroma da ileqsa ediSerma, vidre mze ar Caelia<br />
qvabis xaxaSi. gancvifrebiT usmenda biWi ximSia. xvdeboda, rom<br />
is leqsebi sul am vefxis wigniseuli iyo... da TiTqos igi kveTda<br />
kldes da amxnevebda, aaxlovebda ubedur SexiznulTaA gulebsac.<br />
diliT ximSia qvis xrialma gamoaRviZa. mwignobari qvabSi aRar<br />
daxvda. guli moewewka, magram uecrad dawynarda – vefxis wigni<br />
isev Tavis adgilze ido. gareT gaixeda da Sesavali veRar icno.<br />
maTi qvabi sruliad miuvali gaexada ediSers.<br />
– rogorRa Camovide? – SesZaxa ximSiam.<br />
– Cemi guda daWeri Tasmebad, Cagrixe... me solebs gavTli<br />
safexurebad!<br />
ximSiam guda daWra. sakmaod grZeli da magari Tasma dagrixa.<br />
axla am wigns miujda da didxans furclavda krZalviT. naxatebsac<br />
waawyda... moymes vefxis tyavi moegdo, erTgan cixe iyo camde<br />
aziduli. maTi qvabis msgavsi sadgomic naxa.<br />
didxans ealersa wigns.<br />
monRolebi – tomebi, romlebmac XIII sau ku neSi Seqmnes meomari<br />
imperia. monRolebi brZoliTa da mesaqonleobiT irCe ndnen<br />
Tavs. saZovris ZebnaSi dedawulianad gadadiodnen adgi li dan<br />
adgilze, anu momTabareebi iyvnen. XIII saukunemde ar hqondaT<br />
damwerloba. saqarTveloSi pirvelad gamoCndnen 1220 wels.<br />
udaburi – dausaxlebeli, mivardnili, miuvali.<br />
berTubani – XII saukuneSi daarsebuli gamoqvabuli, kldeSi nakveTi<br />
monasteri.<br />
qvamarili – gaqvavebuli marili, romelsac miwidan iReben.<br />
gareja – mTa kaxeTis qedze, TianeTis raionSi.<br />
satevari – orpiri wvetiani iaraRi, xanjali.<br />
kaTxa – xis an minis mozrdili sasmisi.<br />
narbevi – vinc an rac daarbies, aikles, aaoxres, aawiokes.<br />
qvabi – aq: gamoqvabuli.<br />
TaxCa – kedelSi datanebuli saTavsi, Cveulebriv, ukaro, Wur-<br />
Wlisa da sursaTisaTvis.<br />
maSvrali – didad naSromi, najafi, daRlili, daqanculi.<br />
isaxebodnen – aq: ikveTebodnen, moCandnen.<br />
TavCaqindruli – Tavdaxrili, TavdaRunuli.<br />
nakvesi – naperwkali.<br />
xriali – aq: magari wvrili sagnebis cvenis xma, Cxriali.<br />
Tasma – wvrili Rvedi, tyavis mogrZo da viwro anaWeri.<br />
soli – erT boloSi wawvetebuli xis, rkinis mokle naWeri;<br />
iyeneben xis gasapobad an ramis gasamagreblad.<br />
● Seni azriT, ratom adarebs mwerali qveyanas dasetyvil<br />
venaxs?<br />
● ratom Seexizna berTubnis udabur kldes biWi?<br />
● riT sazrdoobda?<br />
● ra iyo nalaSqri mwignobris `qoneba~?<br />
● ratom misdevda mwignobari irmebs?<br />
● ediSerma gamoqvabulis SeRrmaveba daiwyo. rogor fiqrob,<br />
ratom?<br />
● Seni azriT, ratom edo ediSers qvis TaxCaze gadaSlili wigni?<br />
● ra icrua biWma? ratom?<br />
● ediSerisTvis mxolod sakiTxavia es wigni? wignisadmi rogori<br />
damokidebuleba Cans mis sityvebSi: `tyuili ar miTxra,<br />
biWo, Torem im wigns vficav!..~?<br />
● Tavdapirvelad biWunasTvis rogoria wigni? riT aris aRsavse?<br />
ras adarebs asoebsa da striqonebs?<br />
● misi aseTi STabeWdileba riT aris gamowveuli? icis Tu ara<br />
ximSiam kiTxva?<br />
● ediSeris TqmiT, ra wignia es wigni?<br />
● rogor unda gavigoT ediSeris sityvebi: `vefxis wigni da qvis<br />
dedaena Cemze iyos!~? ras hpirdeba is ximSias?<br />
● ra uTxra ediSerma leqsad ximSias? risken mouwoda?<br />
● diliT ediSeri rom ar daxvda gamoqvabulSi, ximSias ra gr-<br />
Znoba daeufla? moZebne Sesabamisi adgili da fraza!<br />
● Semdeg ram afiqrebina ximSias, rom ediSeri iqve iqneboda?<br />
● rogor aTvalierebda ximSia ediSeris wigns? wignisadmi bi-<br />
Wis rogor damokidebulebas gviCvenebs mwerali?<br />
52 53<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika qvis dedaena qvis dedaena<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
moTxroba `qvis dedaenis~ mixedviT rogor gesmis<br />
gamoTqmebi:<br />
1. kidev didxans iSroma da ileqsa ediSerma, vidre mze ar Caelia<br />
qvabis xaxaSi.<br />
a) sanam mzem gamoqvabulis siRrmeSi ar daibuda;<br />
b) sanam ediSeri ar daiRala, Rone ar gamoelia;<br />
g) sanam uricxvi mteri mzis Suqs ar daabnelebda;<br />
d) sanam mze ar Cavida, sanam mzis Suqi anaTebda gamoqvabuls.<br />
2. diliT ximSia qvis xrialma gamoaRviZa. mwignobari qvabSi<br />
aRar daxvda. guli moewewka, magram uecrad dawynarda – vefxis<br />
wigni isev Tavis adgilze ido.<br />
a) SeeSinda, Zala gamoecala;<br />
b) ewyina, cud gunebaze dadga;<br />
g) Sercxva, gawiTlda;<br />
d) daibna, Tavgza aeria.<br />
I. mravlobiT ricxvSi dasmul saxelTan, romelic sulier<br />
sagans aRniSnavs, zmna mravlobiT ricxvSi dgas: monRolebma<br />
moaoxres qarTuli mTa-bari; qveviT, Soriaxlos, irmebi balaxobdnen.<br />
II. mravlobiT ricxvSi dasmul saxelTan, romelic usulo<br />
sagans aRniS navs, zmna mxolobiT ricxvSi dgas: qvis TaxCaZe<br />
gadaSlili wignebi ido.<br />
rodesac gamoyenebulia gapirovnebis xerxi, mravlobiT<br />
ricxvSi dasmul usulo sagnis aRmniSvnel saxelTan zmna mravlobiT<br />
ricxvSi dgas: WianWvelebiviT gabmul-gamobmulad<br />
isaxebodnen asoebi, striqon-striqon gadarbodnen.<br />
daakvirdi qvemoT mocemul gegmas! am gegmis mixedviT<br />
dawere moTxrobis pirveli nawilis Sinaarsi!<br />
• monRolTa Semoseva;<br />
• oboli ximSias TavSesafari;<br />
• ximSia da irmebis gundi;<br />
• ximSiasa da ediSeris gacnoba;<br />
• ediSeris saqminoba gamoqvabulSi;<br />
• ximSias gancdebi wignis pirvelad naxvisas;<br />
• ediSerisa da ximSias SeTanxmeba;<br />
• ediSerisa da ximSias saqmianoba meore dRes.<br />
–II–<br />
ximSias yuradReba kakbis gundebis gadafrenam gaumaxvila.<br />
mere jeirnebisa da Svlebis dasavleTisaken erToblivma ltolvam,<br />
male ediSeric movarda qoSiniT. solebi moitana, ximSias<br />
daxvedrebul Rvedze Tavi daumagra da gamoqvabulSi axoxda:<br />
– nadir-frinveli garbis. an didi miwisZvra iqneba, an didi Semoseva.<br />
male ximSias irmebic mocvivdnen kldis ZirSi...<br />
– Cadi, mowvele! marilic uxvad alokvine... esenic Tu wavidnen,<br />
veRarc Cven gavZlebT! – ediSerma cas Sexeda, Rrubela mze<br />
sawvimrad ikbineboda. ximSia Cahyva Rvedis kibes. ediSerma ki<br />
cecxli moikida, zevidan wylis Camosadeni Rari gaWra, kldeSi<br />
sagubaric amotexa. gaTenebisas movarda Sxapuna. vidre aivseboda<br />
qvis avazani, orive xizani qvabis SesasvlelTan muxlebze<br />
idga da Sxapunas saxes uCenda. gaidara da ximSia irmebis<br />
saZebrad wavida. ediSerma ki kvlav SeaRrmava qvabi, mere Cavida<br />
da veluri prasa da nacarqaTama moimaraga. ximSiamac moitana<br />
rZiT savse kaTxa, kakbis axaldafrenili lapic daeWira. qvabSi<br />
avidnen da kibe aikeces. kakabi gudaSi Casves. wignTan miwvnen<br />
da daiZines. mzes yvavebis gundebma daaswres. aRmosavleTiT<br />
raRac buRi adga. mere alaplapda da amoZravda udabno. – mon-<br />
RolTA Semoseva! – Caiduduna ediSerma da Camotexili qvebi<br />
qvabis pirTan mizida, miawyo, mxolod WuWrutana datova... Tavad<br />
wigns miujda. ximSiam weraqvs staca xeli, marcxena kedeli,<br />
romelic yvelaze naTeli iyo, Camoaswora, Camoaqandaka.<br />
bolos ediSerma Tavi daanebebina... gareT gaaxeda...<br />
– movidnen! xma ar gaaRebino weraqvs!<br />
garesamyaro dafaruli iyo monRolTa laSqriT, aqlem-qaravnebiT,<br />
karvebiT, cxenebiT, SubosanTa gundebiT... xma da mtvris<br />
korianteli zaravda haers...<br />
biWs kankali auvarda. ediSerma Seatyo da saWvrets moacila...<br />
– aba, viwyeb anbans... da, vidre Semoseva gadagordeba, vefxis<br />
wignia Cveni safari! SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas<br />
ver iswavli! – mosworebul mxareze anbani zevidan qveviT<br />
isris wveriT gamoukawra, biWs ramdenimejer gaumeora da isari<br />
gadasca...<br />
– axla imeore da were! – Tavad isev wigns miujda, arc garesaWvreteli<br />
daiviwya.<br />
ximSia naxevar anbanze ar iyo Casuli, rom qvis dedaenas<br />
garedan Semovardnili isari moxvda... magram veraferi daaklo<br />
da Camovarda. erTi-oric gareqvebs moxvda. ediSerma xeli<br />
staca gudas da kakabi gareT gauSva. isic damfrTxali WriaxiT<br />
gadaevlo Zirs momdgar urdos da Sors gafrinda. momxvdurebma<br />
maSinve Tavi anebes TiTqosda ukacriel qvabs da gaecalnen.<br />
ximSiam axla ori isriT ganagrZo qarTuli anbanis swavla da<br />
qvaze wera. erTi kvira mainc dioda mtris ulevi urdo. erTi<br />
54 55
ubrika qvis dedaena<br />
qvis dedaena<br />
ganmartebebi<br />
kvira ebrZoda da izepirebda ximSia kldis dedaenas. aso-aso<br />
CamoaTava kedeli. TandaTan uqreboda `qvabqveiT moTareSe<br />
uwignurTa~ SiSi, TiTqos qvisa da anbanis abjarSi jdeboda<br />
biWi ximSia...<br />
erT kviras eyoT jeirnis xorci, moxaluli fqvili, veluri<br />
prasa... wyali ki ufro blomad hqondaT. ximSia ukve anbaniT<br />
niSnavda da werda Semosevis dReebsa da TariRebs. merve dRes<br />
kldis Tavidan Camogorda qvis mcire Svavi. Sefiqriandnen<br />
xiznebi, xeli mSvild-isarsa da weraqvs dastaces... magram<br />
male irmis yvirili moesmaT. icno ximSiam... gareT gaixeda...<br />
axlomaxloSi kakbebi kakanebdnen... ufro gabeudlad<br />
gadaxedes garemos. aravin Canda. daelodnen da, rodesac irmebi<br />
kldis qveS Camouvidnen, maSin ki CauSva ediSerma Rvedis<br />
kibe... Cans `warRvna~ dasrulebuli iyo. ximSia Cavida pirveli,<br />
qvama rilic Cautana irmebs... saTiTaod dakocna mSvidobis maxaroblebi!<br />
rZec blomad autana Tavis SekoWlebul maswavlebels.<br />
ediSers axlaRa moagonda, rom fexi daWrili hqonda da<br />
stkioda. ximSia axla Tamamad mivida gadaSlil wignTan da jer<br />
daxura, Tavfurceli mounaxa da saTauri gadaikiTxa...<br />
– `vefxistyaosani~! axla ki, sadac gerCios, gadamiSale!<br />
ediSerma Senamuli Tvalebi Caxara da karga xans furcla. mere<br />
xeli daado. biWma moimarjva Tavisi `qvis dedaena~ da damarcvliT,<br />
magram miwyobilad waikiTxa:<br />
`Wir-sa Si-gan ga-ma-gre-ba as-re un-da, viT qvit-kir-sa!~<br />
levan goTua<br />
jeirani – velebSi mcxovrebi Cliqgayofili cxoveli,<br />
qurciki.<br />
ltolva – aq: gaqceva, gadaxvewa.<br />
qoSini – aCqarebuli da mZime sunTqva.<br />
Rari – grZeli CaRrmaveba rameze, siTxis Ria sadinari.<br />
sagubari – wylis dasagubebeli CaRrmavebuli adgili.<br />
avazani – igivea, rac sagubari.<br />
xizani – mtris Semosevis an avadmyofobis gavrcelebis dros<br />
droebiT sxvas Sekedlebuli adamiani.<br />
prasa – igive prasi, xaxvis erT-erTi saxeoba. xmaroben sa-<br />
Wmelad.<br />
nacarqaTama – erTwlovani sarevela balaxi; aqvs monacrisfro-mwvane<br />
foTlebi, romlebsac mxlad xmaroben.<br />
lapi – zogi frinvelis, mag., xoxbis, kakbis, gnolis, bartyi.<br />
saWvreti – saidanac iWvritebian; naxvreti an patara sarkmeli<br />
sadme sayureblad.<br />
Wriaxi – damfrTxali qaTmis da zogi sxva frinvelis xmianoba,<br />
kriaxi.<br />
urdo – aq: Semoseuli dampyrobeli jari, laSqari.<br />
momxvduri – vinc avi ganzraxviT mouvarda, moeWra vinmes.<br />
ukacrieli – dausaxlebeli, udaburi.<br />
TariRi – dro, rodesac rame moxda, weli, Tve, ricxvi.<br />
Svavi – igive zvavi, zevidan grovad wamosuli CamorRveuli<br />
Tovli an miwa.<br />
warRvna – bibliuri legendis mixedviT wyaldidoba, romelmac<br />
TiTqos mTeli dedamiwa dafara.<br />
qvitkiri – qviTkiri, SeduRabebuli qva da kiri.<br />
● rogor Seityves ximSiam da ediSerma mosalodneli didi safrTxis<br />
Sesaxeb?<br />
● ra safrTxe elodaT ximSiasa da ediSers?<br />
● raze gadaatanina ediSerma yuradReba SeSinebul ximSias?<br />
● ediSeris TqmiT, monRolebis Semosevis dasrulebamde,<br />
`gadagore bam de~, risTvis unda SeefarebinaT Tavi? moZebne<br />
Sesabamisi winadadeba da xmamaRla waikiTxe!<br />
● ra xerxi moifiqra ediSerma ximSiasTvis anbanis saswavleblad?<br />
● ra grZnoba ar unda gahkareboda ximSias guls, rom dedaena<br />
male da kargad eswavla?<br />
● momxvdur monRolebs iqaurobisTvis Tavi rom daenebebinaT,<br />
ra iRona ediSerma? gaWra misma sazrianobam?<br />
● raze migviTiTebs mwerlis sityvebi: `TiTqos qvisa da anbanis<br />
abjarSi jdeboda biWi ximSia~? imaze, rom<br />
a) swavlam ximSias guli gauqvava;<br />
b) swavlam ximSia udardeli gaxada;<br />
g) swavlam ximSias guli gaumagra;<br />
d) swavlam ximSias mediduroba Semata.<br />
● ratom uwodebs mwerali monRolebs `qvabqveiT moTareSe<br />
uwignurebs~? anbanis Seswavlis Semdeg ra upiratesoba hqonda<br />
ximSias maT winaSe?<br />
● ris xmam Seafiqriana gamoqvabulis xiznebi? ram anugeSa<br />
isini?<br />
● ximSia irmebTan maSin Cavida, rodesac `warRvna~ dasrulebuli<br />
iyo. mocemul monakveTSi `warRvnas~ gadataniTi mniSvneloba<br />
aqvs. ras aRniSnavs igi?<br />
● adre rom mxolod WianWvelebad eCveneboda asoebi, axla ra<br />
waikiTxa wignis ydaze ximSiam?<br />
● romeli aforizmi amoikiTxa ximSiam `vefxistyaosnidan~?<br />
Seni sityvebiT gadmoeci am brZnuli aforizmis Sinaarsi!<br />
● Seni azriT, rogor exmianeba es aforizmi moTxrobaSi aRweril<br />
drosa da ambavs?<br />
56 57<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika qvis dedaena<br />
qvis dedaena<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
gaixsene<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisTvis<br />
1. moTxroba `qvis dedaenis~ II Tavis mixedviT, rogor gesmis<br />
gamoqma `Rrubela mze sawvimrad ikbineboda~?<br />
a) mze Rrublebis gafantvas cdilobda;<br />
b) mze Rrublebs efareboda;<br />
g) mze avdris win acxunebda;<br />
d) mze nawvimars aSrobda.<br />
2. ediSerma ximSia irmebis mosawvelad CauSva, TviTon ki `cecxli<br />
moikida~. ras niSnavs es gamoTqma?<br />
a) mtris mimarT javri moemata;<br />
b) Sromasa da garjas moumata;<br />
g) Tavisianebze dardi moeZala;<br />
d) gamoqvabulSi cecxli aagizgiza.<br />
vinmes naTqvami SeiZleba gadmoices ucvlelad, sityvasityviT,<br />
an Secvlili saxiT. ucvlelad ganmeorebuls pirdapiri<br />
naTqvami hqvia, Secvlils – arapirdapiri.<br />
pirdapiri naTqvami:<br />
a) – SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas ver iswavli! – uTxra<br />
ediSerma ximSias.<br />
b) ediSerma uTxra ximSias: SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas<br />
ver iswavli!<br />
arapirdapiri naTqvami:<br />
ediSerma uTxra ximSias, rom SiSi ar gaevlo gulSi, Torem<br />
dedaenas ver iswavlida.<br />
!<br />
daakvirdi, pirdapir naTqvamTan ra SemTxvevaSi iwereba tire<br />
(–) da ra SemTxvevaSi – orwertili (:).<br />
Tqven ukve iciT, rogor SeadginoT Txzulebis gegma. maswavleblis<br />
daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis<br />
wevrebma SeadgineT moTxroba `qvis dedaenis~ II Tavis gegma da<br />
gaacaniT erTmaneTs!<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />
mewyvilem mocemuli a, b, g variantebidan daTqmul droSi<br />
SearCieT is, romlis nawilebis Tanmimdevruli Casmac dagexmarebaT,<br />
rom gamarTuli winadadeba miiRoT!<br />
ximSia da ediSeri erTma da imave gansacdelma (1) _ maT (2)<br />
sazrunavi gauCndaT, xolo `vefxistyaosanma~ isini kidev<br />
ufro (3).<br />
a) 1. daanaTesava; 2. gansxvavebuli; 3. daaSora.<br />
b) 1. daapirispira; 2. sxvadasxva; 3. gaTiSa.<br />
g) 1. SeakavSira; 2. saerTo; 3. daaaxlova.<br />
ximSia da ediSeri monRolTa Semosevamde erTmaneTs ar<br />
icnobdnen. monRolTa urdom TiToeul maTgans mware xvedri<br />
arguna – orive martodmarto darCa amqveynad. bedma isini Seyara.<br />
moifiqre, rogor gagrZelda maTi cxovreba mas Semdeg, rac<br />
saqar Tve loSi monRolTa TareSi dasrulda da SiSianobam gadaiara!<br />
Txzulebis dasawerad daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi!<br />
• sad cxovrobda ximSia? sad cxovrobda ediSeri? erTad<br />
iyvnen Tu cal-calke? ratom?<br />
• ra saqmes mohkides xeli?<br />
• ras akeTebdnen Tavisufal dros?<br />
• sad uyvardaT yofna? ratom?<br />
• raze ocnebobda ximSia?<br />
• momavlisTvis ras gegmavda ediSeri?<br />
• rogor fiqrob, aseTi adamianebi TavianTi saqmiT kvals ar<br />
toveben qveynis cxovrebaSi? ximSiam da ediSerma ra gaake-<br />
Tes TavianTi qveynisTvis?<br />
58 59<br />
rubrika<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika sityvebs, winaparT mier gaxednilT...<br />
sityvebs, winaparT mier gaxednilT...<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sityvebs,<br />
winaparT mier gaxednilT,<br />
didi rusTvelis uRelSi nabamT,<br />
SobilT<br />
klarjeTiT,<br />
qarTliT,<br />
kaxeTiT,<br />
erTad Sekriba romelnic<br />
sabam,<br />
vealersebi, viTarca yvavilT...<br />
sicocxlec marto imitom minda,<br />
rom Cems saflavze<br />
yayaCosaviT<br />
yvaodes sityva, qarTuli sityva.<br />
muxran maWavariani<br />
gaxednili – gawvrTnili, moTvinierebuli.<br />
klarjeTi – istoriuli mxare samxreT saqarTveloSi, amJamad<br />
Sedis TurqeTis SemadgenlobaSi.<br />
● gaxedna gawvrTnas, moTvinierebas niSnavs. aqedan gamomdinare,<br />
rogor gesmis leqsis pirveli ori striqonis Sinaarsi?<br />
● Seni azriT, rusTvelis `uRelSi nabamad~ romeli sityvebi<br />
igu lisx meba? ra dawera am sityvebiT rusTvelma? ras amsaxura,<br />
risTvis `gasarja~ isini?<br />
● saqarTvelos yvela kuTxeSi Sekriba sulxan-sabam sityvebi.<br />
risTvis? ra daniSnuleba aqvs mis mier Sedgenil leqsikons –<br />
`sityvis konas~? upasuxe sagulisxmo cnobaze dayrdnobiT!<br />
● qarTuli sityebisadmi, mSobliuri enisadmi ra grZnobas<br />
gamoxatavs poeti?<br />
● Seni azriT, ratom adarebs poeti qarTul sityvebs yaya-<br />
Coebs? imitom, rom:<br />
a) sityvebi yayaCosaviT male Wknobadi, umweo da uferulia;<br />
b) sityvebi yayaCosaviT bunebaSi gabneuli, uCinari da sifrifanaa;<br />
g) sityvebi yayaCosaviT RaJRaJa da maTrobela Zalis mqonea.<br />
d) sityvebi yayaCosaviT saTuTi, lamazi, mSvenieri, mimzidveli<br />
da momxiblavia.<br />
sulxan-saba orbeliani gulistkiviliT aRniSnavda, rom<br />
qarTvelebs adre hqoniaT leqsikoni, romelic JamTa vi-<br />
Tarebis gamo dakargula, rasac mohyolia is, rom qarTvelebi<br />
qarTul sityvebs udierad epyrobodnen, saTanado<br />
yuradRebas ar aqcevdnen da ena waxda. aqedan naTlad Cans,<br />
rom leqsikonis erTi umTavresi daniSnuleba, sulxan-sabas<br />
SexedulebiT, enis dacva da wauxdenloba yofila.<br />
swored enis dacvis, misi mdidari maragis Seswavlisa da<br />
marTebulad gamoyenebis mizniT miuyvia xeli sulxan-sabas<br />
`qarTuli leqsikonis~ SedgenisaTvis, rasac mTeli ocdaa-<br />
Ti weliwadi moandoma.<br />
saqarTvelos mwignobar da poet mefes – vaxtang meeqv ses –<br />
sulxan-sabas leqsikonisTvis `sityvis kona~ Seurqmevia.<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
wignis Taroze awyvia qarTulis, inglisuris, bunebisa da<br />
maTematikis saxelmZRvaneloebi.<br />
• bunebis saxelmZRvanelo devs qarTulis saxelmZRvanelos<br />
gverdiT;<br />
• bunebis saxelmZRvanelos gverdiT ar devs maTematikis<br />
saxel mZRva nelo;<br />
• maTematikis saxelmZRvanelo arc inglisuris saxelmZRvanelos<br />
gverdiT devs.<br />
romeli saxelmZRvanelo devs inglisuris saxelmZRvanelos<br />
gverdiT?<br />
a) mxolod bunebis saxelmZRvanelo;<br />
b) mxolod qarTulis saxelmZRvanelo;<br />
g) rogorc qarTulis, aseve bunebis saxelmZRvanelo;<br />
d) rogorc qarTulis, aseve maTematikis saxelmZRvanelo.<br />
pasuxis iolad gasacemad furcelze pirobiTad daxate<br />
wignebi da gaukeTe Sesabamisi warwerebi!<br />
Seadgine patara zRapari erTi sityvis Sesaxeb, romelic vi-<br />
Tom ucabedad daikarga! ixelmZRvanele Semdegi kiTxvebiT:<br />
• romeli sityva daikarga da ratom? (xom ar iyo moZvelebuli,<br />
ise Ti, iSviaTad rom xmaroben? magaliTad, nebi, romelic ZvelqarTulad<br />
xe lis guls niSnavda; abjari, romelic meomrisTvis<br />
saWiro yvela nivTs gu lisxmobda; xom ar Caanacvles sxva romeli<br />
me sityviT? magaliTad, mozardi – TineijeriT. Sei Zleba Tanamedrove<br />
sityvac ganawyendes raRacis gamo da daikargos...)<br />
• ra daemarTa da sad wavida?<br />
• roca isev dasWirdaT da ver ipoves, ra moxda? rogor daabrunes?<br />
(sad eZebdnen? Zvel wignebSi? Zvel ambebSi? muzeumebSi?)<br />
60 61<br />
rubrika<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika muxa<br />
muxa<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
mogonebebi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
es muxa tyis piras dgas – beberi, jmuxi, tandakoJrili,<br />
foTleb Se Txelebuli. aRarc Crdils ifens, aRarc rkos<br />
isxams. iSviaTad Tu ewveva vinme – adamiani, cxoveli Tu frinveli.<br />
saukuneebiT daRlils, gawamebuls xandaxan qori Tu<br />
moebmeba xmel kenweroze, isic uZravi, mrisxaned miSterebuli<br />
velisken. xandaxan kodalac moinaxulebs. swrafad, ugulod Semoufrens<br />
irgvliv, TiTqos valdebulebis mosaxdelad oriodejer<br />
dahkravs niskarts, –kivkivo! – anugeSebs da gafrindeba sxva<br />
xeebisken. ciyvebmac ki miatoves da wavidnen...<br />
am ramdenime wlis winaT muxis mezoblad, lamazi Telis ZirSi,<br />
monadireebma Seisvenes. daanTes cecxli, gaSales sufra, daiwyes<br />
puroba da sma. cota rom SezarxoSdnen, ayayandnen: `ara me<br />
gobivar srolaSi, ara – meo~. erTi monadire wamodga da Tqva: `ai<br />
burTi da ai moedani!~. muxis did koJrze asanTis kolofi dado:<br />
`vesroloTo~. zogi fexmorTxmuli isroda, zogi – wawolili.<br />
siciliT gaSvebuli tyviebi wiviliT esobodnen muxas, simwris<br />
nafleTebi gulxeTqebiT cvioda aqeT-iqiT.<br />
monadireebi rom wavidnen, qari amovarda, muxis sveli Wriloba<br />
miwiT amoivso.<br />
gamoxda xani – Tveebi, wlebi. da, ai, wleuls, gazafxulze, is<br />
mona dire, asanTis kolofi rom dado muxaze, ukve Warmagi, patara<br />
SviliSvilTan xelCakidebuli, isev moxvda am adgilebSi.<br />
muxis naWri lobevSi mTeli bRuja ia amosuliyo da JriamuliT<br />
yvaoda. monadiris SviliSvilma, lamazma, yurebsifrifana gogonam,<br />
aRta cebulma Cai mu xla, muxas xelebi moxvia da miexuta.<br />
monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tavdaxrili<br />
gaCerda.<br />
revaz inaniSvili<br />
jmuxi – dabal-dabali da mxarbeWiani, Caskvnili.<br />
tandakoJrili – xe, romelsac nuJri, korZi, anu kvanZis msgavsi<br />
gamagrebuli amonazardebi aqvs.<br />
miStereba – daJinebiT cqera, miCereba.<br />
valdebuleba – rac vinmes evaleba, rac vinmem aucileblad<br />
unda Seasrulos.<br />
puroba – puris Wama, nadimi, lxini, qeifi.<br />
SezarxoSdnen – sasmelisgan karg gunebaze dadgnen, gamxiaruldnen.<br />
fexmorTxmuli – vinc fexebis morTxmiT, fexmokecili zis.<br />
Warmagi – xanSi Sesuli, vaJkacuri ieris mqone mamakaci.<br />
yurebsifrifana – visac sifrifana, Zalian Txeli, TiTqmis<br />
gamWvirvale yurebi aqvs.<br />
Caimuxla – cal muxlze daiCoqa.<br />
● moTxrobis pirvel abzacSi rogor xatavs mwerali muxas,<br />
rogor axasiaTebs? moZebne da amowere Sesabamisi adgilebi!<br />
● ras daarqmevdi muxis yofas? martoobas da unugeSobas Tu<br />
ukareblobasa da gulcivobas? ratom?<br />
● pirveli abzacis romeli winadadeba migvaniSnebs, rom muxa<br />
TiTqmis martodmartoa, yvelasagan mitovebulia?<br />
● ra moxda ramdenime wlis winaT? ra ambavia gadmocemuli meore<br />
abzacSi?<br />
● meore abzacis bolo winadadebis mixedviT, ras grZnobs da<br />
ganicdis muxa? rogor gunebaze arian monadireebi? romeli<br />
sityvebi gamokveTen muxisa da monadireebis grZnobebsa da<br />
emociebs? daasaxele!<br />
● muxis Zveli naWrilobevi riT icnoboda?<br />
● Jriamuli frinvelTa an adamianTa mxiarul xmaurs, Jivilxivils<br />
niSnavs. Seni azriT, ras gulisxmobs mwerali, rodesac<br />
ambobs: `ia... JriamuliT yvaoda~?<br />
● ra gamoxata gogonam Tavisi moqmedebiT?<br />
● Seni azriT, ratom gaCerda ukve Warmagi monadire muxis win<br />
qudmoxdili? kidev ris niSnad ixdis xolme kaci quds? ras<br />
gamoxatavs am moqmedebiT?<br />
xSirad zmnas daerTvis erT- an ormarcvliani TavsarTi –<br />
zmniswini.<br />
zmniswinebia: mi (mi-atova), mo (mo-agonda), a (a-vida),<br />
Ca (Ca-imuxla), da (da-hkra), Se (Se-zarxoSdnen), ga (ga-Sales),<br />
gada (gada-mala), wa (wa-vidnen), amo (amo-varda), Camo<br />
(Camo-varda), Semo (Semo-ufrens), gamo (gamo-anaTa), gadmo<br />
(gadmo-sca), wamo (wamo-dga).<br />
62 63<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene
ubrika muxa saqarTvelos tyes<br />
daakvirdi<br />
mogonebebi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
zogierT zmnas daerTvis a, amo, ga, Ca, gada, wa zmniswinebis<br />
Zveli saxeobebi: aR, aRmo, gan, STa, garda, war, warmo.<br />
magaliTad: aR-zarda, aRmo-cenda, gan-viTarda, STa-agona,<br />
garda-icvala, war-gzavna, warmo-iqmna...<br />
nadirobis siyvaruli didad arafriT gansxvavdeba namdvili<br />
mkvlelobisagan.<br />
wlebis manZilze bevri vinadire, sanam gavigebdi, rom uRran<br />
tyeebs gacilebiT meti siamovnebis moniWeba SeuZliaT, vidre<br />
nadiris mokvlas. minda sxvebsac gavagebino, rom nadiroba ma-<br />
Sin ufro itacebs adamians, rodesac ki ar klavs, aramed sicocxles<br />
unarCunebs nadirs.<br />
TavisTavad cxadia, gaSlil, Tvaluwvdenel sivrceebSi<br />
Tavi rom gaitano, Zalauneburad unda mokla nadiri. adamians<br />
sWirdeba xorci, uimisod ver gaZlebs. rodesac nadirs Sim-<br />
Silis gamo klav, es kidev araa didi codva. es ar aris is dana-<br />
Sauli, britaneTis mTebSi gatarebuli erTi dRe rom momagonebs.<br />
im dRes mTis kalTaze or saaTSi sicocxles gamovasalme<br />
oTxi daTvi. es iyo namdvili ganadgureba mTeli as oci wlis<br />
sico cxlisa sul raRac as oc wuTSi. es erTi magaliTi mraval-<br />
Ta Soris maiZulebs vTqva, rom imxanad borotmoqmedi viyavi.<br />
Cavidine didi danaSauli, romlis monaniebac Zlier minda.<br />
jeims kervudi<br />
bunebis qomagTa saxeliT Seadgine mokle werili monadireebis,<br />
meTevzeebis an, Tundac, xismWrelebis sayuradRebod!<br />
amisTvis gaixsene bunebis saxelmZRvanelodan miRebuli<br />
codna. uTuod dagexmareba britaneli mwerlis, jems<br />
kervudis, zemoT moyvanili werilic. mwerali sagulisxmo<br />
rCevas aZlevs mkiTxvels.<br />
werilis Sesadgenad daixmare Semdegi kiTxvebic:<br />
• ratom ar unda gaanadguros adamianma buneba – mcenareebi,<br />
cxovelebi, frinvelebi?<br />
• sasikeTo cvlilebebs moutans bunebis ganadgureba<br />
Tavad adamians, Tu, piriqiT, avnebs? ra daemarTeba Cvens<br />
samyaros tyis, nakadulebis, wyaroebis, cxovelebisa da<br />
frinvelebis gareSe?<br />
• ra marTebT im adamianebs, romlebic tyeSi iaraRiT, ankesi-<br />
Ta da badiT, anda culiTa da xerxiT midian? ratom?<br />
saqarTvelos tyes,<br />
xoxobsa da mwyers,<br />
saqarTvelos vels,<br />
iremsa da Svels –<br />
yoveldRe da mudam<br />
mofrTxileba unda.<br />
ulamazes kuTxis<br />
mkvidri gaxlavT SurTxi,<br />
mogogmanebs kakabi<br />
cisartyelas cxra kabiT...<br />
sanam kidev rixiT<br />
dabrZandeba jixvi,<br />
sanam kidev darCa<br />
duraji da arCvi,<br />
sanam erTi-ori<br />
dagogmanebs gnoli,<br />
sanam mwvane aris<br />
Cveni xe da moli –<br />
deda saqarTvelos,<br />
tyes, mTasa da mdelos,<br />
yoveldRe da mudam<br />
gafrTxileba unda!<br />
jansuR Carkviani<br />
SurTxi – mozrdili frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.<br />
rixi – sakuTari Tavis rwmena, siTamame, gabeduleba.<br />
jixvi – kavkasiis gareuli Txa. cxovrobs cicabo kldeebSi.<br />
duraji – mcire zomis lamazi gareuli frinveli qaTmisebrTa<br />
ojaxisa.<br />
arCvi – gareuli Txa moSavo ferisa; binadrobs maRal mTebSi.<br />
gnoli – kakbis msgavsi momcro frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.<br />
64 65<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
daakvirdi<br />
gamocana<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi
ubrika saqarTvelos tyes<br />
saqarTvelos tyes<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
daakvirdi<br />
gamocana<br />
● romeli frinvelebi da cxovelebia dasaxelebuli<br />
leqsSi? CamoTvale!<br />
● ratom adarebs poeti kakbis samoss (bumbuls) cisartyelas?<br />
● rogor gesmis striqonebis Sinaarsi: `tyes, mTasa da mdelos,<br />
yoveldRe da mudam gafrTxileba unda!~? gadmoeci<br />
Seni sityvebiT!<br />
msoflios pirveli zooparki egvipteSi, qalaq nexenSi,<br />
aRmoaCines. es aris 5500 wlis winandeli egzotikuri, anu Zalze<br />
uCveulo da gansacvifrebeli, samxece. cxovelTa naSTebs<br />
Soris iyo 10 ZaRli, patara hipopotami, anu behemoTi, antilopa<br />
(mcoxneli, ZuZumwovari wyvilCliqiani cxoveli), Zroxa,<br />
xbo da spilo.<br />
leqsSi `saqarTvelos tyes~ weria: `ulamazes kuTxis mkvidri<br />
gaxlavT SurTxi~. sworia – ulamazesi kuTxis.<br />
ulamazesi TanxmovanfuZiani zedsarTavi saxelia (ulamazes<br />
– fuZe, i – saxelobiTi brunvis niSani). TanxmovanfuZiani zedsarTavi<br />
saxeli, romelic uswrebs arsebiT saxels, brunebisas<br />
saxelobiT, moTxrobiT da wodebiT brunvebSi srulad dair-<br />
Tavs brunvis niSnebs – i, ma, o; naTesaobiTsa da moqmedebiTSi –<br />
nawilobriv, CamoekvecebaT is da iT niSanTa s da T elementebi da<br />
rCeba i; micemiTsa da viTarebiTSi brunvis niSnebs ar dairTaven.<br />
saxelobiTi: ulamazes-i kuTxe<br />
moTxrobiTi: ulamazes-ma kuTxe-m<br />
micemiTi: ulamazes kuTxe-s<br />
naTesaobiTi: ulamazes-i kuTx-is<br />
moqmedebiTi: ulamazes-i kuTx-iT<br />
viTarebiTi: ulamazes kuTxe-d<br />
wodebiTi: ulamazes-o kuTxe-v<br />
gamocanas mogaxseneb,<br />
gamoican, sibrZne gaqvso:<br />
erT sofelSi orTa ZmaTa<br />
erTmaneTis feri aqvso.<br />
erTs jari hyavs uTvalavi,<br />
erTsa marto taxti aqvso,<br />
erTi mudam siyrmeze dgas,<br />
erTs sibere axlo aqvso.<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />
mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi! Tqveni<br />
mosazreba gaacaniT sxva wyvilebs!<br />
● Tu kargad ar icnob mtacebeli cxovelebis Taviseburebebs,<br />
tyeSi wasvla saxifaToa.<br />
● Tu tyeSi mglebis qcevis Taviseburebebs ar daakvirdebi,<br />
maT Sesaxeb saintereso moTxrobas ver dawer.<br />
megobrebma gamoitanes daskvna:<br />
vinc mglebis Sesaxeb saintereso moTxroba dawera, rogorc<br />
Cans, mglebis qcevis Taviseburebebs daakvirda.<br />
es daskvna gamomdinareobs:<br />
a) erTdroulad zemoT mocemuli orive winadadebidan;<br />
b) mxolod meore winadadebidan;<br />
g) mxolod pirveli winadadebidan;<br />
d) arcerTi winadadebidan.<br />
leqsSi CamoTvlili cxovelebisa da frinvelebis umravlesoba<br />
did qalaqebSi zooparkebis binadaria. warmoidgine maTi<br />
yofa zooparkis galiebSi da tyesa Tu mTa-velebSi! dawere<br />
Txzuleba imaze, Tu ras grZnoben, ras ganicdian mSobliur<br />
adgilebs mowyvetili es arsebebi!<br />
SegiZlia, mxolod erT maTganze dawero!<br />
Txzulebis Sesadgenad daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi!<br />
• sad cxovrobdnen uwin es frinvelebi da cxovelebi?<br />
• rogori cxovreba hqondaT? rogori dila? rogori saRamo?<br />
weliwadis droebidan romeli erCivnaT, ratom?<br />
• rogor aRmoCndnen qalaqSi?<br />
• ratom arian galiebSi?<br />
• rogor grZnoben Tavs? kargad? cudad? ratom?<br />
• sad amjobineben yofnas? ratom?<br />
• raze fiqroben? ra enatrebaT?<br />
• rogorc sagulisxmo cnobidan irkveva, uZvelesi droidan<br />
dainteresebula adamiani cxovelTa da frinvelTa samyaroTi.<br />
Seni azriT, gamarTlebulia Tu ara cxovelebisa<br />
da frinvelebis zooparkSi yofna? ratom? zooparki unda<br />
arsebobdes Tu ara? ras matebs misi arseboba qalaqs? bav-<br />
SvebisTvis riT aris saintereso zooparki?<br />
66 67<br />
rubrika<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika ............<br />
............<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
cnobiswadi-<br />
las safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ginaxavT sadme patara patiko? sakvirveli gunebis bavSvia.<br />
Cems sicocxleSi balRi bevri minaxavs da magisTana ki jer ara.<br />
ise xom cocxali, malxazi biWia da, Tumca xuTi-eqvsi wlisaa,<br />
uecrad raRac mouvlis xolme, Cafiqrdeba, TiTqos raRac<br />
rTuli azri gamoekvanZa da imisi gamoxsna undao. maSin saxeze<br />
aSkarad etyoba xolme, rom misi patara tvini da guli iZvris<br />
da muSaobs. codoa vinme briyv mwignobars Cauvardes xelSi da<br />
ufro codoa, rom mis ded-mamas, romelTac gagiJebiT uyvarT<br />
Svili, ar esmiT es sulisZvra am patara adamianisa.<br />
guSin sadilad imaTTan viyavi. moitanes xaSlama. dedam aiRo<br />
da erTi naWeri daudo Svils TefSze. bavSvi jer waswvda naWers,<br />
magram TiTqos raRacam dauSalao, xeli haerSi gauCerda.<br />
– dedi, – hkiTxa pataram, – xorci saidan aris?<br />
– rogor Tu saidan? Zroxas daklaven da iqidan.<br />
– mere codo ar aris?<br />
– ra vuyoT, rom codoa! – upasuxa dedam.<br />
– ar minda!.. – Tqva bavSvma da TefSi Tavisi kerZiT iqve gadadga.<br />
– Wame, Svilo, – Seexvewa deda, – TiTqos xorcs pirvelad xedavde!<br />
– ar minda!.. – gaimeora bavSvma.<br />
is iyo da is. mTeli sadili aRarc xma amouRia, aRarc piri miukarebia<br />
ramisTvis, Tumca ded-mama zed gadaakvda.<br />
sakvirveli ar aris xuTi-eqvsi wlis bavSvisgan?<br />
bavSvis buneba saidumloTa saidumloa. bavSvi igive adamiania<br />
da miT ufro Zneli sacnobelia, rom Znelad wasakiTxi qaragmiT<br />
aris dawerili da ara – msxvili da sruli asoebiT, rogorc<br />
damTavrebuli kaci. ar unda gvikvirdes, rom, rasac did mdinareSi<br />
vpoulobT, imas mis patara saTaveSiac vxedavT. bavSvi sa-<br />
Tavea, dasawyisia didi adamianisa.<br />
ra madlia qveyanaze, rom yvela sxva madli iqidan gamodiodes,<br />
rogorc sxivebi mzisagan?<br />
es sibralulis madlia.<br />
simarTlis, patiosnebis, siyvarulis, nugeSiscemis, Sewynarebis,<br />
Sendobis madlsac dasabamad, saTaved sibralulis<br />
madli aqvs. Tu gebraleba, usamarTlobas ver uzam; Tu gebraleba,<br />
unamusod ver moeqcevi; Tu gebraleba, geyvareba kidec; Tu<br />
ge braleba, nugeSsac scem; Tu gebraleba, wminda guliT ganikiTxav;<br />
Tu gebraleba, Seiwynareb; Tu gebraleba, Seundob.<br />
nawyveti ilia WavWavaZis moTxrobidan<br />
`ucnauri ambavi~<br />
malxazi – sicocxliT savse, cqviti da koxta, lamazi.<br />
sulisZvra – gancda.<br />
xaSlama – Zroxis an cxvris xorci, mSralad moxarSuli.<br />
qaragma – Zvel xelnawerebSi, warwerebSi Semoklebulad dawerili<br />
sityva, romelsac Tavze ~ niSani uzis. magaliTad, r ~ = rameTu.<br />
Sewynareba – Sewyaleba, Secodeba.<br />
dasabami – dasawyisi, saTave.<br />
gankiTxva – mowyalebis micema, daxmareba.<br />
● mwerlis TqmiT, ratom aris sakvirveli bavSvi patiko? ra<br />
gamoarCevs mas Tanatolebisgan?<br />
● ratom ar daakara patikom piri xaSlamas?<br />
● sityva qaragmis ganmartebaze dayrdnobiT axseni, ratom<br />
ambobs mwerali, rom bavSvi `Znelad wasakiTxi qaragmiT aris<br />
dawerili da ara – msxvili da sruli asoebiT, rogorc damTavrebuli<br />
kaci~? imitom, rom<br />
a) did adamianTan SedarebiT, bavSvi jer ar aris Camoyalibebuli.<br />
misi azri, fiqri, ocneba, survili Zneli amosacnobia<br />
iseve, rogorc qaragma;<br />
b) bavSvisTvis Zneli gamosaTqmelia sakuTari azrebi, mas ar<br />
SeuZlia sxvas gaagebinos raze fiqrobs, raze wuxs, raze<br />
ocnebobs?<br />
● im azris gansamtkiceblad, rom bavSvi saTavea, dasawyisia<br />
didi adamianisa, mwerali ris magaliTs iSveliebs, ras<br />
adarebs did da patara adamians?<br />
● ras adarebs ilia WavWavaZe sibralulis madlsa da sxva<br />
keTil saqmeebs?<br />
● Seni azriT, hgavs Tu ara sibraluli da sxva keTili saqmeebi<br />
mzesa da sxivebs? riT?<br />
● sibraluli ras SeaZlebinebs adamians? imsjele Txzulebis<br />
bolo abzacis mixedviT!<br />
68 69<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika ............ saxateebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
moTxrobis mocemul nawvets ara aqvs saTauri. qvemoT<br />
mocemuli saTaurebidan aarCie erT-erTi da daasabuTe, ratom<br />
miusadagebdi am saTaurs teqsts!<br />
a) madli sibralulisa; b) bavSvi – saTave adaminisa;<br />
g) sakvirveli bavSvi; d) gansakuTrebuli sadili.<br />
mocemuli moTxrobis mixedviT, rogor gesmis gamoTqmebi:<br />
1. `azri gamoekvanZa~<br />
a) azri gauCnda, azri daebada; b) ver moisazra, daibna;<br />
g) azrovnebaSi xeli SeeSala; d) gauazreblad moqmedebda.<br />
2. `zed gadaakvda~<br />
a) imedianad da Tavmomwoned iqceoda;<br />
b) gulmodgined da Tavdauzogavad cdilobda;<br />
g) uWkuod da briyvulad iqceoda;<br />
d) ugulod da uxalisod cdilobda.<br />
saskolo biblioTekaSi moZebne da waikiTxe vaJa-fSavelas<br />
moTxroba `Svlis nukris naambobi~!<br />
am Txzulebis moZebna SegiZlia kompiuteris saSualebiTac.<br />
misamarTi: www.children.wanex.net.<br />
amave moTxrobaSi ilia WavWavaZe patara patikos Sesaxeb<br />
kidev erT ambavs hyveba. bavSvi baRidan eZaxda mamas. iq vardis<br />
buCqTan idga da cdilobda raRacas miswvdomoda.<br />
tansacmeli Semohglejoda da ofli wurwuriT Camosdioda.<br />
etyoboda, gawvalebuliyo.<br />
eklian bardze budidan gadmovardnili bartyi dacemuliyo...<br />
iqve Soriaxlos mousvenrad frTxialebda bartyis<br />
deda...<br />
warmoidgine es suraTi da daasrule ambavi!<br />
davalebis Sesasruleblad daixmare qvemoT mocemuli ki-<br />
Txvebi:<br />
• miswvda Tu ara patiko bartys? iqneb wvaleba mohbezrda?<br />
• Tu aiyvana bartyi, sad waiyvana? sad miuCina bina? ratom?<br />
• rogor Seafases ufrosebma patikos saqcieli?<br />
• Sen rogor moiqceodi, patikos adgilas rom aRmoCeniliyavi?<br />
cameti wlisa, Tebervlis civ<br />
dReebSi Cvens patara qoxSi gulaRma<br />
mwoliare vkvdebodi.<br />
jer yurebi mtkioda, yurebi<br />
da Tavi. mere tkivili raRac<br />
cxe lma gabuJebam Secvala. amaod<br />
SemohqondaT tiloSi gaxveuli<br />
yinulebi da madeb dnen Subl ze<br />
– yinuli dneboda. dedas ukve<br />
qanci hqonda gawyvetili, bebia<br />
exmareboda. `ra dagemarTao,<br />
qaloo!~ – erTmaneTs uwyre bodnen<br />
akankalebu lebi.<br />
mec vicodi, rom vkvdebodi.<br />
SeSinebuli ubnis eqimi ezo-<br />
Si veRar bedavda Semo svlas,<br />
alayafidan ekiTxeboda Turme<br />
mezoblebs: „is bavSvi ro gor<br />
ariso“. rom gaigebda, rogorc<br />
viyavi: „profe sori mo u yvanono, profesorio!“, da garboda.<br />
profesori ki ver moh yav daT dedas da bebias. profesors<br />
bevri fuli sWirdeboda. fuls ki im vaSlisTvis Zlivs<br />
sesxulobdnen, CemTvis rom yidu lobdnen. RmerTo, ra vaSli<br />
iyo! ubralo, momwvano, wvri li, magram Zalian wvniani, civi.<br />
mxolod vaSls Tu SevWamdi, imasac gafcqvnils, imasac erTs<br />
an ors.…<br />
mZime dro iyo. Cvens ojaxs uWirda. sanam avad gavxdebodi,<br />
sko lis derefanSi direqtorma SemaCera, wamWida TmaSi<br />
xeli da mkiTxa: `bavSvo, Tmas ra tom ar ikreWav?~. me gavvardi,<br />
gulma TrTo la damiwyo. bebiac ambobda da dedac, rom<br />
didi Tma mqonda, yurebze gadmofar Cxuli, magram da laqTan<br />
wasasvlel maneTs ver maZlevdnen. `or SabaTs aRar moxvide<br />
ase gaburZgnilio~, – direq to rma, keTilma kacma, da wa vida.<br />
bavSvebmac gaigones misi si tyve bi. axla imaT dacinviT<br />
ubrwyinavdaT Tvalebi. es iyo SabaTs. Sin ar gamimxelia<br />
direq to ris gafrTxi leba, vicodi, pu ric Zlivs viyideT<br />
im dRes. kviras ki avad gavxdi. orSabaTs veRar wavedi skolaSi.<br />
verc im orSabaTs, ve Rarc momdevnos. momdevno orSabaTs<br />
ukve vkvdebodi. da miT ufro mecodeboda Cemi Tavi,<br />
rom TmaSeukreWavi vkvdebodi. isic ki meCveneboda, rom im<br />
Tmis bra li iyo yvelaferi, is imodena Tma mixurebda Tavs,<br />
magram ama zec xmas ar viRebdi. axla bevric rom gvqonoda<br />
fuli, ro gor Ra wamiyvandnen dalaqTan, an raRa saWiro iyo,<br />
mainc vkvde bodi. wamo mi vi doda cremli, Tmac sveli mqonda,<br />
daltobili, da im sisveleSi, simxurvaleSi vkvdebodi ukve<br />
Zvlebad qceuli.<br />
70 71<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msjelobisTvis<br />
sityva-<br />
TqmaTa<br />
saTaveebTan<br />
daakvirdi<br />
davaleba gamofenisaTvis<br />
mogonebebi
ubrika saxateebi<br />
saxateebi<br />
magram, ai, erT dRes wamomsves. momitana TvalebTan Tmis<br />
sakreWi manqana axal gazr da biWma, – „kriWi-kriWio“, – Tqva gacinebulma<br />
da man qa na Sublze da ma do. raRac facurs vgrZnobdi<br />
Cems maRla, Tav ze TiTqos civi WianWvelebi mkbendnen. roca<br />
damawvines, pir ve lad vigrZeni kefiT, rom baliSi civi iyo, civi<br />
da sasi a movnod sufTa, imdenad civi da sasiamovnod sufTa,<br />
rom game Rima.<br />
`gaicine, gaicine, genacvale!~ – momaZaxes dedam da bebiam,<br />
da me isev gameRima. sar ke Si Camaxe deT-meTqi. saswrafod momitanes<br />
sarke. cxviri gabuS tu li mqonda, zeda tuCi wiTeli, Tavi<br />
ki – didi, mrgvali, lur jad gadapri ale bu li, TiTqos sxvisi.<br />
RamiT kidev sizmari vnaxe: amiyvana fafukxelebianma didma<br />
TeTr wve ra kacma msubuqad, msubuqad, da gadamawoda wyalgaRma<br />
gaCe rebul dedas. dedas gauWirda, magram mainc damiWira. deda<br />
sac civi da sasiamovnod sufTa hqonda mxari. diliT, Tvali<br />
rom gavaxile da Camo Ru Suli davinaxe Cveni patara oTaxi, tirili<br />
daviwye. tirilze sisxlic wamskda, dedam Cems sawo l Tan<br />
daiCoqa, imasac crem le bi Camosdioda. mogvexvivnen mezobeli<br />
qalebi.<br />
da, ai, am CoCqolSi gaiRo kari: „monini movida, moninio“.<br />
mo vida monini, patara, wveriani kaci. moixada qudi, portfelidan<br />
amoi Ro pawawina qila, Sig raRac wiTeli malamo ido:<br />
„esao So re u li aRmosavleTidan aris Camotanilio, aman unda<br />
uSveloso, gamag rdi axlao, ar daaceminoo“. amoavlo yviT lad<br />
dasvelebuli binti im malamoSi da daiwyo im bintis Cems nestoebSi<br />
Sekecva. gamomiwera dasalevi wamlebic.<br />
meore dRes im sizmars movyevi, TeTrma moxucma rom gada mawoda<br />
dedas wyalgaRma. mesame dRes ukve aSkarad Semiwyda sisxlis<br />
dena. erTi kviris Semdeg ki fexzec wamovdeqi da SuSian<br />
karTanac mivedi. RamiT Tovli mosuliyo, axla ki mze brWyvi aleb<br />
da da wkrial-wkrialiT dneboda is spetaki Tovli. sabanmo<br />
xu ruli videqi karTan da aRar mindoda iqidan wamosvla. mezoblis<br />
TuTaze sayvareli Wre li skvinCa galobda...<br />
dalaqi moeyvana Cveni saxlis patronis Svils, TavSekavebul,<br />
ma Ral, warmosadeg kacs, minoni – mamidas qmars. uu, ramdeni<br />
weliwadia gasuli mas Semdeg! vxedav, rom cxovreba aris<br />
mZime, rTuli, aConCxlil-daConCxlili, magram kefiT imasac<br />
vgrZnob, rom ukan mainc aris raRac saxateebiviT myudro adgilebi.<br />
erT-erTi aseTi saxatidan erTad iyurebian Cveni saxlis<br />
patronis Tav Seka vebuli vaJi, mocinari axalgazrda dalaqi,<br />
monini, Tavi si mokle wveriT, saTvaliT, da mamidaCemis qmari –<br />
keTili, mSvidi durgali, SalaSiniT daxrili dazgaze. maT Tavs<br />
wamosdgomia didi, TeTrwvera TeTri moxuci, dedas rom gadamawoda<br />
fafuki xelebiT wyalgaRma...<br />
revaz inaniSvili<br />
gabuJeba – sxeulis romelime nawilSi grZnobierebis droebiT<br />
dakargva an dasusteba sisxlis moZraobis Seferxebis gamo.<br />
alayafi – igivea, rac WiSkari.<br />
profesori – samecniero wodeba, romelsac aniWeben mecnierebis<br />
am Tu im dargSi codniT gamorCeul pirs.<br />
portfeli – saxeluriani da saketiani tyavis oTxkuTxa CanTa.<br />
skvinCa – Citis saxeoba. igivea, rac niblia.<br />
kefa – adamianis Tavis ukana nawili.<br />
saxate – xatebis mosaTavsebeli adgili an niSa kedelSi.<br />
durgali – xis nakeTobaTa xelosani.<br />
SalaSini – sadurglo iaraRi xis budeSi Casmuli liTonis brteli<br />
mWreli piriT; xmaroben ficris zedapiris sufTad gasaTlelad.<br />
● rogor fiqrob, ratom daamaxsovrda mwerals Tavisi bavSvobidan<br />
yve laze metad moTxrobili ambavi?<br />
● dedis dabneuli moqmedeba mis ra gancdaze metyvelebs?<br />
● ratom garboda ubnis eqimi WiSkridanve? ra Cans mis moqmedebaSi?<br />
a) sakuTari umweobis gancda;<br />
b) gulgriloba da uyuradReboba;<br />
g) aCqareba da moucleloba.<br />
● ratom ver mohyavdaT biWTan profesori?<br />
● avad gaxdomamde ra usayvedura skolis direqtorma biWs?<br />
● risi brali iyo, rom mas Tma gaburZgnili hqonda?<br />
● ratom ar gaamxila biWma saxlSi, rom skolaSi SeniSvna misces?<br />
● pirvelad rodis gaeRima didi xnis avadmyofobiT dasustebul<br />
biWs? ram mohgvara Sveba?<br />
● ra daesizmra biWs?<br />
● Seni azriT, vin unda yofiliyo spetakwveriani da fafuk xele<br />
bi ani moxuci?<br />
● vin mouyvanes avadmyof biWs da ram uSvela, ram daayena<br />
fexze igi?<br />
● rogoria biWis damokidebuleba garemosadmi, bunebisadmi?<br />
● mravali wlis Semdeg am ambavTan dakavSirebiT vin axsendeba<br />
mwerals?<br />
● mTxobelis TqmiT, rogoria is adgili, saidanac misTvis<br />
Zvirfasi da sayvareli adamianebi iyurebian da sulier Zalas<br />
mateben?<br />
● rogor axasiaTebs mwerali saxlis patronis vaJs, profesor<br />
monins, mamidis qmars?<br />
● mwerlis warmosaxvaSi vin wamosdgomia maT Tavs? amiT ris<br />
Tqma surs avtors?<br />
72 73<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika saxateebi<br />
saxateebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
sityva-<br />
TqmaTa<br />
saTaveebTan<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
gamofenisTvis<br />
1. rogor gesmis gamoTqma: `Zvlebadaa qceuli~?<br />
a) Zalian danaRvlianebulia; g) Zalian gamxdaria;<br />
b) Zalian daSavebulia; d) Zalian SeSinebulia.<br />
2. winadadebaSi – `vxedav, rom cxovreba aris mZime, rTuli,<br />
aConCxlil-daConCxlili~ – sityva `aConCxlil-daConCxlili~<br />
niSnavs:<br />
a) mouwesrigebels, magram mxiaruls;<br />
b) mowesrigebuls, magram rTuls;<br />
g) mouwesrigebels da Tan mZimes;<br />
d) mowesrigebuls da Tan xmaurians.<br />
sityva xati Tavdapirvelad niSnavda saxes, nimuSs, nebismier<br />
gamosaxulebas. Semdeg mniSvneloba icvala. dRes aRni-<br />
Snavs RvTaebis an wmindanebis gamosaxulebas, romelsac morwmuneni<br />
Tayvans scemen.<br />
moTxrobaSi `saxateebi~ gvxvdeba ikreWav forma: `bavSvo, Tmas<br />
ra tom ar ikreWav?~.<br />
swori formebia: me vikreW, Sen ikreW, is ikreWs!<br />
II piri – Sen<br />
ras Svrebi? – ikreW ras izam? – moikreW<br />
ras Svrebodi? – ikreWdi ras izamdi? – moikreWdi<br />
ras Svrebode? – ikreWde ras izamde? – moikreWde<br />
ra giqnia? – mogikreWia<br />
!<br />
aseve swori formebia: vkref, kref, krefs / vkbeC, kbeC,<br />
kbeCs / vwyvet, wyvet, wyvets / vxleC, xleC, xleCs / vgrex,<br />
grex, grexs / vglej, glej, glejs / vzel, zel, zels...<br />
SearCie revaz inaniSvilis `saxateebidan~ SenTvis yvelaze<br />
STambeWdavi monakveTi da daxate! es SeiZleba iyos<br />
biWis gakreWis epizodi; sizmari; bunebis suraTi, romelsac<br />
biWi Tavisi saxlis fanjridan xedavs.<br />
SegiZlia daxato Seni saxateebi, anu is adamianebi, romlebic<br />
yvelaze metad giyvars.<br />
biWvinTaSi ojaxTan erTad visvenebdi. erTxel revaz ina ni Svilma<br />
SemomTavaza, me, Sen, anuki da akaki tyeSi wavideTo.<br />
didi sixaruliT avitaceT es SemoTavazeba da SevudeqiT maR lobs,<br />
tyisaken mimavals. karga xans viareT. anuki wam da uwum gaiZa xoda, rodis<br />
SevalT tyeSi, aba, sadaao tye. isini xeli xel Caki de bul ni miuyvebodnen<br />
biliks. rezo inaniSvili anukis, ro gorc tols, ise esaubreboda, Tan<br />
gzadagza ambobda, vax, kaco, es ra mouT meneli vinme yofi lao. amas ise<br />
wamqezeblad ambob da, rom anuki sul gadairia, male SevideT tyeSi,<br />
Torem isev zRvaze dav brundebio. vin icis, anuki imasac fiq robda, am<br />
tyiT Tavis sayva rel zRvas samudamod vakar gvi neb diT. aba, ra icoda<br />
patara anukim, rom zRvebsa da miwebs Zia rezos Tana didi kacebi ki ar<br />
arTmeven TavianT Svilebsa da Svili Svi lebs, piriqiT, unaxaven, tyis,<br />
miwis, mzisa da zecis siyvaruls samaradJamod unergaven pawia gulebSi.<br />
zRvebsa da miwebs usamSoblo kacebi arTmeven da ukar ga ven adamianebs,<br />
Torem revaz inaniSvilis Semo qmedebaSi kacs ki ara, Rrubelsac<br />
Tavisi samSoblo aqvs. ara so des damaviwydeba batoni rezo am tyeSi<br />
Cems SvilTan erTad. es iyo namdvili saocreba. nafoti rom nafotia,<br />
im nafotebsac ki aTas na iri saxelwodebiT ixseniebda. wam da uwum<br />
Caimuxlebda xolme da rome lime mcenarisa Tu yvavilis sa xels axlo<br />
megobariviT acnobda. Tan maTze ise elapa rake bo da, rogorc namdvil<br />
adamia nebze. anuki gafacicebiT usmenda, sunTqvaSekru li. uceb erT<br />
mwkrivad dargul xeebze rezo anukis eubneba: `Sexede, Svilo, eseni<br />
muxis xeebia~.<br />
`muxis xeebiooo?!~ – aq ki ajanyda anuki, – `araferic, egeni mu xe bi ar<br />
arian!~.<br />
rezos raRacnairi, misTvis Cveuli Rimili efina saxeze da Tan eSmaku<br />
rad Wutavda Tvalebs. `ho, ara! Sen muxa mainc da mainc tanmsxvili,<br />
Zlieri da veebatotebgabarjRuli xe ggonia, ara? eg tan wvrila xeebi<br />
namdvili muxebia, namdvili kolxuri muxe bi!..~.<br />
nawyveti maka joxaZis werilidan `revaz inaniSvili~<br />
rogoria mwerali revaz inaniSvili bav Sve bis mimarT? rogor<br />
iqceva is anukisTan – patara gogonasTan? ro gor esaubreba?<br />
mogonebis avtoris TqmiT, revaz inani Svi lisnairi kacebi Svilebsa<br />
da SviliSvilebs ras unaxaven? rogor? ratom?<br />
`saxateebSi~ revaz inaniSvili Tavis bavSvobasa da im keTil adamianebs<br />
ixsenebs, romlebmac izrunes masze, didi siyva ru li gamo xates<br />
mis mimarT da Tavi daamaxsovres. am moTxrobis per so na Ji biWi da<br />
mogonebaSi gacocxlebuli mwerali riT hgvanan erT maneTs? mZime,<br />
rTulma cxovrebam mwerali gaauxeSa da gaa mkacra Tu verafri daaklo<br />
– saTuTi, kacTmoyvare, gulisxmi eri darCa? bunebas, Tavis qveyanas<br />
ufrTxildeba, iseTi didi da Rrma grZnobiT uyvars, rogoric mis<br />
mimarT keTilma adamianebma gamoxates, Tu, piriqiT, yvelaferi mxolod<br />
Tavisi sargeblobisa da keTil dRe o bisTvis surs da sWirdeba?<br />
74 75<br />
rubrika<br />
mogonebebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
–I–<br />
iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi<br />
ra iqneboda. iyo erTi la mazi qali.<br />
lamazi ki iyo, magram ampartavani, Tavi<br />
mzeTunaxavi egona da imitom. cxovrobda<br />
erT miyruebul so felSi mSoblebTan.<br />
civ niavs ar akarebda dedmama.<br />
cxov ro bda gulxeldakrefili,<br />
mTeli dRe sarkeSi icqireboda, Tanac<br />
mali-mal Saragzas gaxedavda xolme,<br />
Tavis beds eloda – ufliswuls<br />
eloda ginda Tu ara! magram ara da ar<br />
gamoCnda ufliswuli. dro ki gadioda.<br />
erTxelac gaTenda axali wlis dila.<br />
gamovida qali ezoSi. xedavs karTan,<br />
Robis gadaRma, muxlamde TovlSi, moxuci<br />
maTxovari dgas, mxarze abga hkidia.<br />
maTxovarma gasZaxa: mraval axal wels daeswariT, kalan do ba<br />
ar dagelioTo!<br />
– Tqvenac, Tqvenaco!.. – calybad miugo qalma.<br />
– Svilo, kari gamiRe, mekvle viqnebio! – uTxra moxucma, – tabla<br />
damidgi, daglocav, Cemi sityvac Segewios iqnebao!..<br />
qalma aaTvalier-CaaTvaliera, aimriza.<br />
– Ziakaco, kars ver gagiReb da verc saxlSi Segiyvan, ded-mama<br />
Sin ara myavso, – icrua qalma da zurgi Seaqcia maTxovars, wasvla<br />
daapira.<br />
– maSin gareT gamodio, – gaaCera moxucma, – axal wels mogilocav,<br />
Sublze gakocebo!<br />
– makocebo?! – gagulisda qali, – erTi amas damixedeT, ras bedavs,<br />
vin Sen da vin meo!<br />
– Sublze kocna raRa bedenaao?.. – gaioca moxucma.<br />
– Cems kocnas aqeT xonTqari natrulobs da iqiT imis metoqe<br />
xelmwifeo! – gamoacxada qalma, – axlave gaecale aqaurobaso!<br />
erTi wamiT Cafiqrda moxuci.<br />
– Sens Tavs daabrale, rac mogivideso! – Cailaparaka da xeli<br />
dahkra qals.<br />
iqauroba dabnelda.<br />
qali CiCilakad gadaiqca.<br />
maTxovari jadoqris mosasxamSi gaexvia.<br />
– axalwlis dilas mekvles rom iukadriseb, uaresic dagema<br />
r Tebao! – uTxra jadoqarma, – mibrZanebia CiCilakoba Seni<br />
sama radJamod! oRond naSuaRamevs erTi wuTiT dagi brun deba<br />
adamianis saxe... da icode, veravin giSvelis, sakuTari Tavis<br />
gardao.<br />
gaqra jadoqari.<br />
CiCilaki darCa Robeze miyudebuli.<br />
gzaze erTma obolma biWma Camoiara. dainaxa CiCilaki, daavlo<br />
xeli da saxlSi waiRo.<br />
daRamda. vaJma qoxSi cecxli daanTo. uecrad ielva, CiCilaki<br />
qalad iqca. vaJi dafrTxa, SesZaxa: fui eSmaks, gaqri, gaqrio!<br />
qali uRonod daeSva miwaze da aqviTinda: erTi sawyali qali<br />
var mezobeli soflidan. diliT jadoqarma Camoiara, saxlSi ar<br />
SevuSvi da momajadova... male isev CiCilakad gadaviqcevio...<br />
– vai, Se ubeduroo!.. – guli daewva vaJs.<br />
qali vaJis win muxlebze daemxo da Seevedra: unda miSvelo,<br />
Sens iqiT gza ar maqvso! is jadoqari unda ipovo da jado moaxsnevinoo!<br />
– rogor giSveloo? mec rom mavnoso? – Sefiqrianda vaJi.<br />
sityva ar hqonda damTavrebuli, rom qoxSi ielva... qali Ci-<br />
Cilakad gadaiqca.<br />
Cavarda vaJi sagonebelSi. qali iseTi lamazi iyo, erTi SexedviT<br />
Seuyvarda, magram jadoqrisa eSinoda.<br />
uceb CiCilakma daguduli, yru xmiT ikiTxa: miSveli Tu arao?<br />
vaJi moulodnelobisgan Sexta, Sublze xeli moisva da sayveduriT<br />
uTxra: ras maSineb, qalo, gaskda gulio!<br />
CiCilaki ar moeSva:<br />
– miSvelio?<br />
– iseTi lamazi xar, rom ar giSvelo, ar iqnebao, – uTxra vaJma,<br />
magram rogor giSvelo, mec fiCxis konad ar maqcios jadoqarmao...<br />
– Sengan xeiri ar iqneba, laCari yofilxaro!<br />
– Aara var laCari, magram sifrTxiles Tavi ara stkivao, – auxsna<br />
vaJma, – jer yvelaferi unda avwon-davwonoo... kargi, dilau-<br />
Tenia gavudgeT gzaso.<br />
miyruebuli – centrs Zalian daSorebuli, mivardnili.<br />
gulxeldakrefili – usaqmuri, arafris maqnisi.<br />
abga – mxarze gadasakidebeli CanTa.<br />
kalandoba – igive kalanda, ase uwodeben axal wels guriaSi.<br />
calybad – ugulod, gulgrilad.<br />
mekvle – adamiani, romelic axali wlis diliT pirveli Sedis vinmes<br />
ojaxSi.<br />
tabla – dabali magida, an dabal magidaze dawyobili sasmel-saWmeli.<br />
Segewios – giSvelos, dagexmaros.<br />
aimriza – gabrazebiT warbi Seikra, wyena daityo.<br />
raRa bedenaa – raRaa, ra didi ambavia.<br />
xonTqari – osmaleTis (TurqeTis) mefe, sulTani.<br />
CiCilaki – joxi buebuSelasebri anaTalebiT, morTuli tkbileuliTa<br />
da xiliT; ician saaxalwlod saqarTvelos zogierT kuTxeSi.<br />
fiCxi – moWrili patara totebiani xe an xis Sto, gamxmari.<br />
xeiri – sikeTe, sargebeli.<br />
76 77<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
● saTaurSi romc ar iyos naxsenebi zRapari, riT icnobdi, rom<br />
es ambavi marTlac zRaparia?<br />
● pirveli abzacis mixedviT rogoria zRapris personaJi qali?<br />
● ra sTxova axali wlis dilas qals mis Robes momdgarma<br />
mo xucma maTxovarma?<br />
● ra Tviseba gamoamJRavna qalma, roca moxucs esaubreboda?<br />
● ra daimsaxura `jildod~ Tavisi saqcieliT?<br />
● jadoqris TqmiT, vin uSvelida qals, rom isev adamianis saxe<br />
daebrunebina?<br />
● rogor fiqrob, ra unda gaakeTos qalma uwindeli saxis dasabruneblad?<br />
● vin aRmoCnda CiCilakad qceuli qalis gverdiT?<br />
● Tavdapirvelad ra grZnoba daeufla vaJs, rodesac qalma<br />
daxmareba sTxova?<br />
● advilad miiRo Tu ara vaJma gadawyvetileba? ratom?<br />
● sabolood ra gadawyvita vaJma? rogor fiqrob, ratom?<br />
rogor gesmis gamoTqmebi:<br />
1. calybad miugo<br />
a) mkacrad, mbrZaneblurad uTxra;<br />
b) sasxvaTaSorisod, ugulod upasuxa;<br />
g) SiSiT, xmis kankaliT upasuxa;<br />
d) gakvirvebiT, CurCuliT upasuxa.<br />
2. Sens iqiT gza ara maqvs<br />
a) xels miSli da mabrkoleb; b) erTi gza gvaqvs gasavleli;<br />
g) Sen garda veravin miSvelis; d) sxva gza unda mimaswavlo.<br />
3. guli daewva<br />
a) gulSi tkivili igrZno; b) Zalian dascxa;<br />
g) Zalian Sescivda; d) Sewuxda da Seebrala.<br />
moifiqre zRapris gagrZeleba! gaxsovdes, zRaparSi yvelaferia<br />
SesaZlebeli! SesaZloa, saswauli moxdes, magram<br />
iseTi, rogorsac misi personaJebi imsaxureben!<br />
• ras izams vaJi?<br />
• gzad rame dabrkolebebi Sexvdeba Tu ara?<br />
• ra Tvisebebs gamoamJRavnebs igi?<br />
• ras izams CiCilakad qceuli qali? gansxvavebul Tvisebebs<br />
SeiZens Tu ara? ris wyalobiT?<br />
• daibrunebs pirvandel saxes Tu ara? Tu ver daibrunebs,<br />
ratom? Tu daibrunebs, rogor?<br />
• gaixsene jadoqris sityvebi, CiCilakad qceul qals rom<br />
uTxra, veravin giSvelis, sakuTari Tavis gardao!<br />
–II–<br />
iriJraJaA Tu ara, vaJma CiCilaki zurgze moikida da gzas gaudga.<br />
midis, midis da midis...<br />
bevri iara vaJma Tu cota iara, gansacvifrebel aremareSi<br />
amoyo Tavi. garSemo kldeebi iyo, mRvimeebi. vaJi sacalfexo biliks<br />
miuyveboda, uceb dainaxa lamazi oqrosferi gveli bilikze<br />
garTxmuliyo, lodi dascemoda da kvnesoda. vaJi SeCerda.<br />
– ratom SeCerdio? – hkiTxa CiCilakma.<br />
– uxsenebeli wvalobs, codoa, egec RvTis gaCenilia.<br />
– dro rom ikargeba, magaze ar fiqrobo? Cemo gulkeTilo, uceb<br />
rom geces da gikbinos, me vinRa gadamarCenso? – uTxra CiCilakma.<br />
vaJma araferi upasuxa. lodi gadaagora da gveli gaaTavisufla.<br />
gvelma uTxra: madlobas gwirav! wamodi, iseTi far-xmali da<br />
qamar-xanjali mogce, win veraferi daudgeso!<br />
gveli gamoqvabulSi SeZvra, vaJi Sehyva da maleve gamovida<br />
abjar asx mu li da SeiaraRebuli. daadga gzas. gveli kudis qneviT<br />
gamoemSvidoba.<br />
midis, midis vaJi, zurgze CiCilaki hkidia. uceb erTi kldis<br />
gadaRma samTaviani devi dainaxa. iqve viRac kaci iyo xeze mibmuli.<br />
– samTaviani devia, Tanac imxela, rom… vai, dedao! – Tqva vaJma<br />
CurCuliT, – sufra gauSlia. viRac kaci xeze hyavs mibmulio...<br />
– unda SeWamoso?! – aRelda CiCilaki.<br />
– aba, me ra vicio?! iqneba amxanagia, iqneb xumrobiT miabao!<br />
– uTuod SeWams, Svela unda. Sen uda gadaarCinoo! – Tqva<br />
CiCilakma Cumad.<br />
– Qqalo, yvelas me xom ar gadavarCen, vinme Camoivliso! – daam-<br />
Svida vaJma.<br />
– ki, rogor ara, rigi dgas am sacodavis gadasarCenado!.. –<br />
Cailaparaka CiCilakma, – devis SegeSinda. ra keTili xar, uxsenebeli<br />
gadaarCine da cocxal adamians ki devis xaxaSi tovebo!..<br />
– jer Sena myavxar dasaxsnelio, – Tavi imarTla vaJma, – jadoqars<br />
davamarcxeb da mere amasac vuSvelio.<br />
– da es kaci aq dagxvdeba saR-salamaTio! – mwared Caecina<br />
CiCilaks, – eh, Sen verc jadoqars gaumklavdebi aseTi qalaCunao!<br />
78 79<br />
rubrika
ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
– ara var me qalaCunao! – SesZaxa vaJma, iSiSvla xmali da miiWra<br />
devTan, – devo, erTi aqeT moixedeo!<br />
– es ra WriWinebs mandao? – gaocda Sua Tavi.<br />
marcxena Tavma gaicina, waiRiRina: „WriWinobela pawia simaRliT<br />
aryis yanwia“.<br />
– vaxSamic Tavisi fexiT mosulao! – gaawklapuna piri marjvena<br />
Tavma.<br />
– me Tqven gaWriWinebT axlao! – vaJma devs fexSi xmali SeurWo.<br />
gamwarebuli devi wamovarda.<br />
– cera TiTiT gagabrtyeleb, Se udReuroo! – daiRriala Sua<br />
Tavma.<br />
daiwyo brZola. devi Zirfesvianad glejda xeebsa da kldeebs,<br />
vaJs uSenda, cdilobda mis moxelTebas, magram vaJi marjved<br />
usxlteboda. devi gagiJda.<br />
– marcxnidan dauareT, biWeboo! – cofebi gadmoyara Sua Tavma.<br />
– dauare da davluric daukari, Tu egeTi magari xaro! – ar<br />
SearCina marcxenam.<br />
– Tqveni bralia, sarma unda gamogvedo, ar damijereTo! – marjvenam.<br />
vaJma amasobaSi dro ixelTa, devs koWebze xmali gadausva. devi<br />
miwaze davarda da afarTxalda.<br />
– axla saTiTaod wagayrevineb mag Tavebs! – uTxra vaJma. gulSi<br />
xmali unda Caeca, magram devi Seevedra: Semiwyale, oRond nu momklav<br />
da adamians aRar gavekarebi, balaxis Wamas daviwyebo!<br />
vaJi dafiqrda.<br />
–kargi, agre iyoso! – daeTanxma.<br />
devi gadaixvewa. vaJi xeze mibmul kacTan mivida, Toki unda<br />
Seexsna, magram uecrad Toki TavisiT Camovarda. kacma xeli dahkra,<br />
ielva da vaJis far-xmali gaqra. gancvifrda vaJi, gaognda,<br />
dabneulma hkiTxa: vina brZandebiTo?<br />
– visac eZebdio, – upasuxa kacma da jadoqris mosasxamSi gaexvia.<br />
vaJi gaSterda: is jadoqari xarTo? Tu jadoqari iyaviT, devs<br />
ratom ar miexmareTo?<br />
– im odrogelas? egRa maklia, egre unda mag doRrialaso! –<br />
uTxra jadoqarma, – Sen gamogcade. kargad ibrZodi, momewonao.<br />
vaJma CiCilaki moixsna zurgidan, jadoqars aCvena da uTxra:<br />
erTi saTxovari maqvs, adamianis saxe daubruneT, keTili jadoqari<br />
yofil xarTo!<br />
– keTili ara var, samarTliani varo, – Tqva jadoqarma, – misi<br />
bralia, gulqva iyo qalbatoni da imitomac daisaja. Sen ki kaci<br />
damdgarxar, vaJkacurad irjebodi, magram magas veRar vuSvelio.<br />
iseTi jado davade, TviTon Tu aixsnis, TviTono!<br />
– da rogor unda aixsnaso? – vaJma.<br />
– eg me ar vici, TviTon unda mixvdes, TviTon unda gaxdes . . .<br />
da eSvelebao! – Tqva jadoqarma da gaqra.<br />
mRvime – gamoqvabuli.<br />
uxsenebeli – aq: gveli.<br />
saR-salamaTi – janmrTeli, jansaRi.<br />
udReuri – zRaparSi gamoyenebulia rogorc damcinavi gamoTqma,<br />
niSnavs sabralos, sacodavs, umweos.<br />
moxelTeba – ramis Sovna, xelSi Cagdeba.<br />
cofebi gadmoyara – ganrisxda, gacecxlda.<br />
davluri – qarTuli cekva qal-vaJisa.<br />
sarma – Widaobis erT-erTi fandi, fexis fexSi gamodeba.<br />
odrogela – zRaparSi gamoyenebulia rogorc damcinavi gamo-<br />
Tqma, niSnavs uxeiros, ugergilos, umaqniss.<br />
doRriala – aq: Rriala, myvirala.<br />
● ris Svela ganizraxa vaJma?<br />
● ra Tviseba gamoavlina vaJma Tavisi saqcieliT?<br />
● rogori damokidebuleba aqvs gansacdelSi Cavardnili<br />
gvelisadmi CiCilakad qceul qals?<br />
● riT daajildova gvelma Tavisi mxsneli?<br />
● gzad vin naxes gansacdelSi Cavardnili?<br />
● isev daapira Tu ara vaJma gansacdelSi Cavardnilis Svela?<br />
ratom?<br />
● amjerad rogori damokidebuleba aqvs CiCilakad qceul<br />
qals gansacdelSi Cavardnilisadmi? Seni azriT, ratom?<br />
(gvelis mier gamoxatulma madlierebam ra aswavla qals?)<br />
● riT imarTla qalis winaSe Tavi vaJma? ratom dasWirda Tavis<br />
marTleba? ris dafarvas cdilobda amiT?<br />
● SiSis miuxedavad, ram gadaawyvetina vaJs SebrZoleboda<br />
samTavian devs?<br />
● gaixsene, romelime xalxuri zRapari, romelSic samTaviani<br />
devi Segxvedria! riT, romeli TvisebebiT hgavs am zRapris<br />
devi sxva zRapris personaJ devebs? riT gansxvavdeba?<br />
rogorc wesi, devis sityvebi sandoa xolme?<br />
● rogor moepyro Wabuki damarcxebul devs?<br />
● ram daabnia xeze mibmuli kacis gasaTavisufleblad mibrunebuli<br />
Wabuki?<br />
● ra sTxova vaJma jadoqars?<br />
● ra upasuxa jadoqarma?<br />
● daakvirdi zRapris II Tavis bolo abzacs! romeli sityva<br />
aRar Tqva jadoqarma? mis pasuxSi sami wertilis nacvlad<br />
Sen romel sityvas Casvamdi?<br />
● CiCilakad qceuli qalis jado riT iyo gansakuTrebuli?<br />
vis an ras SeeZlo misi Svela, jados axsna? rogor fiqrob,<br />
ratom?<br />
80 81<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
Sen da Senma mewyvilem qvemoT mocemul a, b, g, d variantebs<br />
Soris airCieT is, romelSic sityvaTa Soris azrobrivi mimarTeba<br />
iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
SiSi – laCroba<br />
a) sibraluli – TanagrZnoba; b) simdidre – maTxovroba;<br />
g) Suri – madliereba; d) brazi – sazrianoba.<br />
Cven vmetyvelebT, azrs vayalibebT sityvebis meSve obiT.<br />
sityvebi Sedgeba bgerebisgan. qarTul enaSi 33 bgeraa:<br />
5 xmo va ni: a e i o u, 28 Tanxmovani: b g d v z T k l<br />
m n p J r s t f q R y S C c Z w W x j h.<br />
bgeris grafikuli gamosaxulebaa aso. bgeras warmov TqvamT<br />
da gvesmis, xolo asos vwerT da vxedavT. qarTul enaSi ramdeni<br />
bge racaa, imdeni asoa – 33. yovel asos Tavisi saxeli aqvs: an,<br />
ban, gan...<br />
Cven mravalgvari bgera gvesmis, magaliTad, katis knavili, Citebis<br />
WikWiki, karis Wriali, wvimis wkapuni da a.S. magram sametyvelo<br />
bgerebs mxolod adamiani warmoTqvams, mxolod adamiani metyvelebs<br />
– ubralod bgerebs ki ar gamoscems, aramed am bgere bisgan<br />
Semdgar sityvebs ambobs, TiToeul sityvas ki Tavisi mniSvneloba<br />
aqvs.<br />
sametyvelo bgeraTa wamosaTqmelad aucilebelia sametyvelo<br />
organoebi: filtvebi, sasule mili, xorxi da saxmo simebi, xaxis<br />
Rru, cxviris Rru, piris Rru, ena da bageebi.<br />
1. Sen swavlob ucxo enebs. am enebSi (magaliTad, inglisurSi,<br />
germanulSi...) TiToeuli sityva iseve warmoiTqmis, rogorc<br />
iwereba? gaixsene ramdenime magaliTi!<br />
2. warmoTqvi b d v r Tanxmovnebi! scade gamoicno, romeli<br />
sametyvelo organoebi monawileoben maT warmoTqmaSi!<br />
dawere zRapris II Tavis gegma!<br />
–III–<br />
vaJma CiCilaki xelSi aiyvana da Sinisaken mimaval gzas daadga<br />
damwuxrebuli.<br />
– xom gaige, ra Tqva jadoqarma, yvelaferi Senzeao... – uTxra<br />
vaJma.<br />
– da ra vqna, rao? – aqviTinda CiCilaki, – erTi Steri qali var,<br />
ra vqna, ra meSvelebao!..<br />
– nu tiri, geSvelebao, imediT cocxlobs adamianio!@ – daam-<br />
Svida vaJma.<br />
iara vaJma, iara da Tvaluwvdenel Waobs miadga. Waobi coc<br />
xaliviT sunTqavda, irweoda da TaxTaxebda.<br />
Waobis Suagulidan susti Zaxili SemoesmaT: miSveleTo!..<br />
– ar gesmis?! – aRelda CiCilaki, – ixrCoba viRaco!<br />
– Svelas iTxovso! – daudastura vaJma.<br />
– unda gadavarCinoTo! – SesZaxa CiCilakma.<br />
– unda gadavarCinoTo! – daeTanxma vaJi.<br />
– Waobma rom CagviTrioso? – hkiTxa CiCilakma.<br />
– ar CagviTrevso, – upasuxa vaJma.<br />
– ar geSiniao? – CurCuliT hkiTxa qalma.<br />
– meSiniao, – gamoutyda vaJi, – magram unda gadavarCinoTo!<br />
– rom daviRupoTo? – xma aukankalda CiCilaks.<br />
– ar daviRupebiTo! – uTxra vaJma darwmunebiT, Semdeg daamata,<br />
– da, Tu gagvwira RmerTma, erTad movkvdebiTo...<br />
– kargi, movkvdeT erTado!.. – Tqva CiCilakma Cumad, – magram<br />
keTili saqmisTvis RmerTi ar gawiravs adamians, ambobeno...<br />
vaJma miaRwia adgils, sadac adamiani ixrCoboda. dainaxa, vi-<br />
Rac biWia, yelamde talaxSi, cotac da, Caylapavs Waobi. vaJma<br />
CiCilaki gauwoda biWs da ris vaivaglaxiT amoaTria, gamovidnen<br />
samSvidobos. biWi mTlad galumpuliyo, aZagZa geb da.<br />
– sul mTlad gaToSilxar, Se sawyaloo! – uTxra vaJma da Tavisi<br />
tyapuWi gadaacva biWs, TviTon perangis amara darCa.<br />
– didi madloba, Zia, didi madlobao! – Tvalebi aucimcimda<br />
biWs, – RmerTi gadagixdiTo!<br />
wamovida vaJi. ukve Ramdeboda, roca vaJma Tavis qoxs miaRwia,<br />
barbac-barbaciT midioda, TvalT ubneldeboda. Ronemixdilma<br />
Zlivs daanTo kera da taxtze miwva, avad iyo, acaxcaxebda. kera-<br />
Si cecxli odnav bJutavda.<br />
– vaime, deda, rogor mcivao! – TiTqmis bodavda vaJi, – mciva,<br />
mcivao!..<br />
– riT giSvelo, riTo? – Cumad moTqvamda CiCilaki.<br />
vaJi butbutebda: mciva, Waobze yinvam damkra... mciva, SeSac<br />
aRara maqvso...<br />
– cotac moiTmine, gaTendeba, mze amovao! – emudareboda Ci-<br />
Cilaki.<br />
– fexebi wamerTvao... – vaJma, – vkvdebio...<br />
82 83<br />
rubrika
ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
ganmartebebi<br />
– ar mokvde, ar mokvde, ar mokvdeo! – CurCulebda CiCilaki<br />
ise, TiTqos loculobda.<br />
– biWi mainc xom gadavarCine... vaime, RmerTo, vkvdebio! – vaJi<br />
Zlier cudad iyo.<br />
– ar mokvde, uSenod rogor viyoo!.. – Seevedra CiCilaki.<br />
vaJi erT sityvas imeorebda mxolod: mciva, mciva, mcivao!<br />
– moiTmine, cotac moiTmine, iqneba vinme movides, iqneba is<br />
biWi movides da SeSa moitanoso!.. – usasood Cailaparaka Ci-<br />
Cilakma da atirda.<br />
– vkvdebio, – Tqva vaJma da goneba dakarga.<br />
– ar mokvde, miyvarxaro! – uTxra CiCilakma, magram vaJs ukve<br />
aRaraferi esmoda.<br />
qoxSi ielva, CiCilaki qalad iqca, vaJs mivarda, efereboda,<br />
mduRare cremlebiT tiroda, rogor gagaTbo, rogor giSvelo,<br />
erTi wami maqvs mxolod da rogor giSvelo am erT wamSi, rogor<br />
gagaTboo...<br />
qali aqeT-iqiT awydeboda, magram verafers poulobda, rom<br />
SeSad gamomdgariyo. cecxli miinavla, TiTqmis Caqra. uceb qali<br />
Sedga erTi wamiT, keriaSi Seabija, CiCilakad iqca, cecxli moekida,<br />
ali avarda, kera agizgizda, iqauroba ganaTda...<br />
gaTenda. gaisma mamlis yivili, Citebi aWikWikdnen. vaJis sas-<br />
TumalTan qali ijda, Tmebi CiCilakiviT xveuli hqonda, grZeli<br />
da gaSlili, vaJma Tvali gaaxila, wamoiwia.<br />
– iweqi, unda gamoSuSdeo! – uTxra qalma da gaucina.<br />
– ukve movrCio! – SesZaxa vaJma, wamoxta da qali gulSi Caikra.<br />
Wiri iqa, lxini aqa,<br />
qato iqa, fqvili aqa!<br />
irakli lomouri<br />
Tvaluwvdeneli – rac Zalian did farTobzea gadaSlili,<br />
vrceli.<br />
TaxTaxebda – caxcaxebda, buybuyebda.<br />
galumpuli – Tavidan fexebamde dasvelebuli, gawuwuli.<br />
gaToSili – mTlad gayinuli, sicivisagan gaSeSebuli.<br />
tyapuWi – cxovelis (Cveulebriv, cxvris) tyavisagan Sekerili<br />
zeda tansacmeli.<br />
Ronemixdili – visac, rasac Rone aqvs warTmeuli, Ronegamoclili.<br />
keria – kera, cecxlis dasanTebi adgili miwis iatakze, an am<br />
adgilas dadebuli Tlili qva, romlis winac cecxli anTia.<br />
bodavda – uazrod, areul-dareulad laparakobda.<br />
usasoo – sasowarkveTili, uimedo.<br />
miinavla – Caiferfla, TiTqmis Caqra.<br />
sasTumali – aq: loginis is mxare, saiTac mwoliares Tavi udevs.<br />
gamoSuSeba – gamokeTeba, gamojansaReba.<br />
● ras adarebs mwerali Waobs? ratom?<br />
● vaJisa da CiCilakis dialogidan ra ikveTeba? ras fiqrobs<br />
erTi an meore WaobSi Cavardnil biWze? surT Tu ara misi gadarCena?<br />
SeswevT amis Zala?<br />
● CiCilakad qceuli qali ras eubneba vaJs, rodesac is gadawyvets<br />
uSvelos dasaRupad ganwirul biWs Tundac sakuTari<br />
sicocxlis fasad?<br />
● Seni azriT, ram Secvala CiCilakad qceuli qali?<br />
● ra daemarTa vaJs, mas Semdeg, rac WaobSi Cavardnili biWi<br />
gadaarCina?<br />
● ra iRona CiCilakma im erT wamSi, rodesac qalad gadaiqca?<br />
● ras daarqmevdi qali-CiCilakis saqciels?<br />
● ram an vin uSvela CiCilaks, rom isev mSvenier qaliSvilad<br />
qceuliyo?<br />
● elodi zRapris aseT dasasruls? ratom? Seni azri daasabuTe!<br />
daakvirdi dajgufebul sityvebs da nimuSis mixedviT upasuxe<br />
kiTxvebs!<br />
nimuSi:<br />
qali – nali<br />
romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? – q da n<br />
erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? – ara<br />
es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian mniSvnelobiT.<br />
qali – qals<br />
romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? – i da s<br />
erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? – diax<br />
es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian mxolod formiT.<br />
–––––––––––––––<br />
gveli – sveli – qveli – yveli – Zveli<br />
romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs?<br />
erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs?<br />
es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian . . .<br />
mciva – gciva – sciva<br />
romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs?<br />
erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs?<br />
es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian . . .<br />
84 85<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
sametyvelo bgerebs SeuZliaT ganasxvaon:<br />
1. sityvaTa mniSvnelobebi:<br />
magaliTad, xeiri da seiri – x da s bgerebi sruliad ganasxvave<br />
ben mocemul sityvaTa mniSvnelobebs:<br />
xeiri – sikeTe, sargebeli.<br />
seiri – Tavis Sesaqcevi, gasarTobi ram, sanaxaoba.<br />
2. sityvaTa formebi:<br />
magaliTad, CiCilaki, CiCilaks, CiCilako – bolokidura i, s,<br />
o bge re bi gana sxvaveben mxolod sityvis formas, mniSvneloba<br />
ki ucvle li rCeba.<br />
CiCilaki – saxelobiTi brunva<br />
CiCilaks – micemiTi brunva<br />
CiCilako – wodebiTi brunva<br />
rogorc xedav, zemoT moTxrobili zRapari sakmaod vrcelia.<br />
misi Sinaarsis vrclad moyolac SeiZleba da mokledac.<br />
amjerad zRapris mokle Sinaarsi gadmoeci!<br />
gaiTvaliswine, rom mokle Sinaarsis gadmocemisas yurad-<br />
Re ba unda gaamaxvilo yvelaze mTavarze! Seadgino iseTi<br />
wina da de bebi, romelTa Sinaarsi tevadi iqneba.<br />
daasaTaure Sen mier gadmocemuli mokle Sina arsi!<br />
nimuSad SemogTavazebT pirveli Tavis mokle Sina arss.<br />
sasjeli ampartavnebisaTvis<br />
iyo da ara iyo ra, iyo erTi lamazi, magram ampartavani<br />
qaliSvili. mTel dReebs molodinSi atarebda.<br />
beds eloda.<br />
axali wlis dilas mis kars moxuci maTxovari miadga,<br />
romelmac asulis mekvleoba isurva. qedmaRalma<br />
qaliSvil ma ukmexad moiSora Tavidan, arc Sin SemouSva<br />
da arc akocnina. gamoCenili gulcivobisa da ampartavnebisaTvis<br />
ukadrisa daisaja. moxuci Turme jadoqari<br />
yofila, romel mac qaliSvili CiCilakad gadaaqcia.<br />
Tan iseTi jado daado, rom, sakuTari Tavis garda, mas<br />
veRaravin uSvelida.<br />
SemTxveviT es CiCilaki erTma vaJma naxa. saxlSi wai<br />
Ro. jadoqris pirobis Tanaxmad, CiCilaki erTi wuTiT<br />
isev qalad iqca da vaJs daxmareba sTxova. ifiqra vaJma,<br />
ifiqra da qalCiCilaks daxmarebas dahpirda.<br />
meore da mesame nawilebis mokle Sinaarsi Sen TviTon gadmoeci<br />
da, pirobis Tanaxmad, daasaTaure kidec!<br />
saaxalwlo<br />
mSvidoba saxlsa amas!<br />
mis naWrilobev mamas!<br />
aRmaSenebels!<br />
cotnes!<br />
sabas!<br />
aragvels samass!<br />
mSvidoba saxlsa amas!<br />
gamoRma – locvas qarTuls,<br />
gaRma – lazebis namazs,<br />
ufros biWs – ase vaJkacs,<br />
umcros qals – ase lamazs,<br />
mSvidoba saxlsa amas!<br />
mSvidoba saxlsa amas!..<br />
am saxlis mters da orguls<br />
puri qceodes Sxamad!<br />
kedelze – papis naqon<br />
xanjals, xmalsa da yamas,<br />
saunjes auwonels,<br />
mters rom ver miscems dramas,<br />
ojaxs – stumrians, mxarjvels,<br />
qceuls aurwyvel xramad,<br />
mSvidoba saxlsa amas!<br />
mSvidoba saxlsa amas!<br />
am qarTvels, da-Zmebs misas –<br />
am afxazsa da am oss,<br />
TuSis paWiWebs ferads,<br />
xevsuris ferad samoss...<br />
wminda salocavs Cvensas –<br />
ninos, qeTevans, Tamars,<br />
wlebis – axali wlebis –<br />
dausrulebel gamas –<br />
dideba saxlsa amas!<br />
mSvidoba saxlsa amas!<br />
tariel Wanturia<br />
86 87<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
gamocana<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika saaxalwlo<br />
saaxalwlo<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
lazebi – erT-erTi qarTveluri tomi, romelic dasaxlebulia<br />
Savi zRvis sanapiroze. amJamad TurqeTis farglebSi.<br />
mcire nawili cxovrobs saqarTveloSi, ZiriTadad – sasazRvro<br />
sofel sarfSi.<br />
namazi – mahmadianTa locva.<br />
yama – mrgvalwvera satevari, xanjali.<br />
drama – 1. vercxlis fuli 20-25 kapikis Rirebulebisa; 2. wonis<br />
erTeuli, daaxloebiT 3,5 grami. am leqsSi aRniSnavs mcireds,<br />
Zalian cotas.<br />
aurwyveli xrami – auvsebeli siRrme, adgili.<br />
afxazebi – afxazeTSi mosaxle xalxi.<br />
osebi – oseTsa (CrdiloeT kavkasiaSi) da samaCabloSi<br />
(saqarTveloSi) mosaxle xalxi.<br />
paWiWi – tyavis an Salisagan damzadebuli wvivze wamosacmeli,<br />
romelSic, Cveulebriv, Sarvlis tots itaniebdnen.<br />
gama – ferebis nairsaxeobaTa Tanmimdevroba, ferTa Sexameba.<br />
● romel striqons imeorebs poeti leqsSi? moZebne da waikiTxe!<br />
● ra aris is umTavresi, rasac usurvebs poeti mTel qveyanas!<br />
● ra saerTo saxels uwodebdi maT, visac poeti leqsis pirvel<br />
strofSi axsenebs?<br />
● visTvis ar emeteba saaxalwlo dalocva da mSvidoba poets?<br />
ratom?<br />
● Seni azriT, ratom uwodebs poeti papis naqon xanjals, xmalsa<br />
da yamas auwonav, anu fasdaudebel saunjes? imitom, rom:<br />
a) winaparTa sabrZolo iaraRi, marTlac, Zalian mZime, auwonavi<br />
da mouxerxebelia;<br />
b) winaprebi am iaraRiT icavdnen samSoblos, Tavganwiruli<br />
brZoliT Semounaxes qveyana STamomavlobas;<br />
g) winaparTa iaraRi Tavisi siZvelisa da Semkulobis gamo<br />
Zalian Zvirfasia.<br />
● saqarTvelos romeli kuTxeebis mcxovreblebs asaxelebs poeti<br />
leqsSi? poetis TqmiT, vin arian isini erTmaneTisTvis?<br />
● romel wmindanebs axsenebs poeti leqsis bolo nawilSi?<br />
● poeti gvisurvebs axali wlebis dausrulebel gamas. rogori<br />
sicocxle surs am sityvebis avtors Tavisi erisa da qveynisTvis?<br />
a) mudam erTferovani, mosawyeni;<br />
b) mudam mravalferovani, sixaruliT aRsavse;<br />
g) mudam mSfoTvare, xmauriani;<br />
d) mudam daZabuli, CaxlarTuli.<br />
● rogori ganwyobileba axlavs am leqss da, saerTod, axal<br />
wels? mxiaruli, sazeimo, imediani Tu, piriqiT, sevdiani,<br />
uimedo, cremliani?<br />
brZnuli gamonaTqvamebis nawilebi ise daakavSire, rom<br />
gamarTuli azri miiRo!<br />
kargi kacis pur-marili orTav erTi fasi aqvso<br />
amowvdil xmalsa mtrisasa nuRa iwyeb nanobaso<br />
damarxul ganZs da sip qvaso gzaze xidad gaideba<br />
mowyaleba Tu gaiRe, futkaric iqa bzuiso<br />
sadac Taflia, win miagebe fario<br />
qarTul enaSi arsebuli yvela sityva SeiZleba davyoT aT<br />
jgufad, romlebsac metyvelebis nawilebi hqvia.<br />
1. arsebiTi saxeli: saxli, qarTveli, mteri, xanjali, paWiWi...<br />
2. zedsarTavi saxeli: lamazi, orguli, feradi, wminda...<br />
3. ricxviTi saxeli: samasi, mesamase, mesamasedi...<br />
4. nacvalsaxeli: me, Sen, is, aseTi, yvela, vin...<br />
5. zmna: loculobs, ibrZvis, xarjavs, zeimobs...<br />
6. zmnizeda: gaRma, gamoRma, guSin, dRes, aq...<br />
7. Tandebuli: mier, Soris, gamo, -Tvis, -ken, -gan...<br />
8. kavSiri: rom, radgan, raTa, Tu, magram, da...<br />
9. nawilaki: ar, ver, nu, ki, xolme...<br />
10. Sorisdebuli: oh! vah! vai! vaSa!..<br />
zamTriT moval, zamTriT mival, vin ginaxavT CemisTana,<br />
SarSan am dros axalgazrda – dRes uZluri bebruxana?..<br />
nimuSis mixedviT Seadgine saaxalwlo misaloci baraTis<br />
teqsti, romelsac gaugzavni droebiT ucxoeTSi mcxovreb<br />
Sens megobars!<br />
Zvirfaso daCi!<br />
gilocav axal wels! gisurveb janmrTelobas, survilebis<br />
asrulebas, warmatebebs!<br />
Zalian gvenatrebi! visurveb, rom momaval axal wels<br />
erTad SevxvdeT!<br />
mouTmenlad gelodebiT! ojaxis wevrebs – yvelas miuloce<br />
axali weli!<br />
Seni megobari giorgi<br />
1.01.2011w.<br />
88 89<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
gamocana<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
nikoloz gostaSabiSvili<br />
–I–<br />
maxsovs, roca patara viyavi, ra gulisfancqaliT vnatrobdi,<br />
wina Rame axali wlisa male gaTendes-meTqi. me maxsovs es wina<br />
Rame axali wlisa Cvens patara sofleSi, saca bRartebiviT gars<br />
vexvieniT ded-mamas orni dani da samni Zmani. im dRes CvenTvis<br />
aRarc kakanaTi iyo, aRarc Tovlis gunda, aRarc TovlSi xtoma<br />
da sirbili. Tvali da yuri xvalisaken migvirboda. xvales<br />
velodiT, xvale gvaxsovda, xvales vnatrobdiT. gareT ra<br />
gvindoda, roca Sin imodena xilxuli da tkbileuloba gveguleboda.<br />
Sin oTaxebSi davfusfusebdiT – iq iyo, rac iyo. aq<br />
alvaxazsa zeldnen, iq nuSs da nigozs arCevdnen gozinayisaTvis,<br />
aqeT ucecxlo Tafli TiTs gviqnevda: modiT, piri CaitkbaruneTo;<br />
iqiT dedaCveni buxarSi Tafls adnobda da Tafli<br />
TiTqos gveubneboda: daicadeT xvalamde, dRes me TqvenTvis<br />
vdnebio. Cven TvalebdaWyetilebi amaeb Soris davZvrebodiT da<br />
bednierebi viyaviT, Tu rogorme movaswrebdiT da TiTs amovavlebdiT<br />
Tafls. sicils, xarxars da dedis ugulod, tyuilad<br />
javrobas bolo ar hqonda. Cven vicodiT, rom arc deda, arc mama<br />
guliT ar gvijavrdebodnen, da xelebs vafacurebdiT, aca, ram<br />
movicxoTo salokavad. yvelaze ufrosi CvenSi Tormet wels ar<br />
iyo gadacilebuli.<br />
yvelaze metad damaxsomda erTi axali wlis wina Rame. Cven,<br />
patarebs, ar vici, xvalis lodinisgan Tu metismetad garTobisgan,<br />
Zili aRar mogvekara. ara erTxel da orjer gvibrZana dedam:<br />
wadiT, Svilebo, daiZineTo! da Cven ki TiTiT yels vuwevdiT<br />
da ise vexvewebodiT: dedis Wirime, nu gagvrekav, ar gveZinebao!<br />
deda gozinayebisa da alvaxazis samzadisSi iyo garTuli. gars<br />
jamebi, badiebi da tabakebi edga nuSiT, nigvziT da TafliT.<br />
mamaCveni ki bolTasa scemda oTaxSi CibuxiT xelSi. Cvenma patara<br />
dam, rom dacucunebda jamebsa da tabakebs Soris, rogorRac<br />
fexi wamohkra erT uSvelebel badias da Tafli daiqca. dedas<br />
Zalian ewyina da gajavrebiT uTxra mamas: erTi Tavidan momaSore,<br />
RvTis gulisaTvis, es bajajRanebi! gaasxi iqiT oTaxSi, zRapari<br />
uambe, iqneba daeZinoT da momasvenono!<br />
nikoloz gostaSabiSvili<br />
mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda<br />
yurisgdeba zRaprisa. gveama, rom dedam daavala mamas<br />
zRapari eTqva. mivcvivdiT Cvenc, zogi xelze CamovebobReniT,<br />
zogi axaluxis kalTaze.<br />
– Seni Wirime, mamilo, zRapari gviTxari! – SevbRavleT aqeTiqidan,<br />
– deda aqedan gverekeba da Sen zRapari mainc gviTxari,<br />
ar gveZineba!<br />
– batoni xarT. aba, wavideT!<br />
mama gavida meore oTaxSi da Cvenc gavyeviT. oTaxSi buxars<br />
erTi ambavi gahqonda aprialebuli cecxlisagan. buxris pirdapir<br />
erTi grZeli taxti idga. avida mamaCveni, taxtze moikeca,<br />
Cvenc garSemo SemovusxediT.<br />
mamam daiwyo:<br />
me adrec miambnia, rom Cvens qveyanas Zalian emterebodnen<br />
TaTrebi. mosvenebas ar gvaZlevdnen, xan aqedan, xan iqidan mogveseodnen<br />
xolme. Cvenc, rac SegveZlo, rac Zali da Rone gvqonda,<br />
vebrZodiT, veomebodiT. yvelas uyvars, Svilebo, Tavisi qveyana<br />
da, roca uWirs, Znelia, kacma umtyunos da Tavi ar gamoimetos.<br />
bevric imetebda Tavs da bevrmac saxeli daigdo, saxeli gaiTqva<br />
Tavisi vaJkacobiT da qveynisaTvis TavdadebiT. ai, erTi amisTana<br />
vaJkacis ambavs getyviT da kargad daixsomeT!<br />
kakanaTi – Citebis saWeri maxe.<br />
xilxuli – xileuli.<br />
alvaxazi – naduRi Taflisagan gakeTebuli saaxalwlo<br />
tkbi leuli.<br />
badia – didi jami.<br />
tabaki – aq: xis mozrdili, sinismagvari TefSi.<br />
dacucunebda – dacunculebda, mokle nabijebiT dadioda.<br />
bajajRana – aq: patara bavSvi.<br />
gaasxi – aq: yvela erTad waiyvane, gamaride.<br />
CamovebobReniT – aq: moveWideT, CavebRauWeT.<br />
● ra iyo imis mizezi, rom patarebs gareT, ezoSi, gasarTobad<br />
guli aRar miuwevdaT?<br />
● ratom aris ramdenjerme gameorebuli sityva `xvale~? ra<br />
igulisxmeba am `xvaleSi~?<br />
● ra gamosavali gamoZebna dedam, ra sTxova mamas, rom samzadisSi<br />
xeli ar SeSloda?<br />
● ra iyo iseTi mimzidveli da momajadoebeli ram, risi xaTri-<br />
Tac bavSvebi sxva oTaxSi gavidnen?<br />
● sad da rogor mokalaTdnen mama da Svilebi?<br />
● vidre mama ambis moyolas daiwyebdes, ras eubneba Svilebs<br />
adamianis samSoblosadmi damokidebulebaze? rogor axasiaTebs<br />
es sityvebi mamas?<br />
90 91<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika nikoloz gostaSabiSvili nikoloz gostaSabiSvili<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisTvis<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisTvis<br />
daakvirdi<br />
Sen da Senma mewyvilem mocemul a, b, g, d variantebs Soris<br />
airCieT is, romelSic sityvaTa Soris azrobrivi mimarTeba<br />
iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: Tafli – gozinayi a) vaSli – kompoti<br />
b) soko – Rvezeli<br />
g) yveli – xaWapuri<br />
d) qiSmiSi – namcxvari.<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli<br />
jgufis wevrebma gaixseneT saaxalwlo rituali: mekvlis<br />
stumroba, dalocva. gaiTamaSeT mokle scenebi! Semdeg klasma<br />
airCios maT Soris saukeTeso!<br />
sityvebi orgvaria: srulmniSvnelobiani da damxmare.<br />
srulmniSvnelobiania sityva, romelsac ara mxolod winadadeba-<br />
Si aqvs mniSvneloba, aramed calke aRebulsac.<br />
magaliTad, winadadebaSi – ucecxlo Tafli gamomwvevad gviqnevda<br />
TiTs – xuTi sityvaa da yvela srulmniSvnelobiania: ucecxlo<br />
sagnis niSans aRniSnavs, Tafli – sagans, gamomwvevad – moqmedebis<br />
rogorobas, gviqnevda – moqmedebas, TiTs – sagans.<br />
damxmarea sityva, romelsac calke aRebuls mniSvneloba ara aqvs,<br />
magram winadadebis asagebad metad mniSvnelovania, exmareba sxva<br />
sityvebs.<br />
magaliTad, winadadebaSi – im dRes CvenTvis aRarc kakanaTi iyo,<br />
aRarc Tovlis gunda – aRarc damxmare sityvaa.<br />
!<br />
srulmniSvnelobiani sityva ama Tu im kiTxvas miugebs, damxmare<br />
sityvas ki kiTxva ar daesmis.<br />
damxmare sityvebia: ar, ver, nu, ki, rom, radgan, magram, raki,<br />
gamo, mier da a. S.<br />
!<br />
erTi da imave bgeriTi Sedgenilobis sityva erT Sem Txve vaSi<br />
SeiZleba srulmniSvnelobiani iyos, meore SemTxvevaSi – damxmare.<br />
magaliTad, winadadebaSi – Cveni patara da dacucunebda tabakebs<br />
Soris da rogorRac fexi wamohkra uSvelebel badias –<br />
pirveli da srulmniSvnelobiani sityvaa, meore – damxmare.<br />
–II–<br />
erT dros Cven gvyolia qarTlis mefe giorgi meTerTmete.<br />
imis dros yizilbaSebis yaenad dajda Sah-sulTan huseini.<br />
am yaenma gamogzavna didi jariT Tavisi sardali, rom<br />
saqarTvelo aiklos da Tavisad daiWiros. daiZaxes CvenSiac<br />
jarianoba da Tavi moiyares qarTvelebma mtris dasaxvedrad.<br />
Seiyara ori erTmaneTze samtrod gamarTuli jari saomrad. erT<br />
mxares daewyvnen yizilbaSebi, meore mxares – qarTvelebi. gaimarTa<br />
omi. riT gaTavda es omi, amis ambavi grZelia. me marto erT<br />
rames giambobT, rac am omSi moxda. roca gacxarda brZola, maSin<br />
gaqusla erTma yizilbaSma cxeni da gamovarda moedanze razmidan.<br />
gauqrol-gamouqrola Cvenebs win cxeni, TiTqos jiriTSia<br />
da ara omSio. ewyina qarTvel ymawvilobas ase Tamamad da gabedulad<br />
navardoba yizilbaSisa.<br />
– daxe, rogor gvibriyvebs? kacad aRar gvagdebs Tu ra ambavia,<br />
rom ase uSiSrad gagvirbis da gamogvirbiso?! – iZaxdnen.<br />
hkra erTma mosxepilma ymawvilma cxens qusli da zed miagdo<br />
yizilbaSs. yizilbaSma hkra Sig gulis ficarSi Subi da sabralo<br />
vaJkaci jer Camoekida cxens, mere usulod daeca dedamiwaze.<br />
– ai, qudic ara mxurebia, Tu magis sisxli SegarCino! – daiZaxa<br />
axla sxvam da miagdo cxeni yizilbaSs. yizilbaSma esec Camoagdo<br />
cxenidan da ufro gaxalisebulma gamarjvebiT gaaTamaS-gamoaTamaSa<br />
cxeni moedanze. gavida mesame, gavida meoTxe, gavida <strong>mexuTe</strong><br />
da yvelas igive dRe daayena TaTarma. iseTi ymawvili kacebi<br />
daxoca, rom ukeTess kaci ver inatrebda. Sewuxda qarTveloba:<br />
es sircxvili rogor vWamoT, Sin ra saxeliT mivideTo. ar icodnen,<br />
ra eqnaT, yvelas SiSi da fiqri mieca. veRaravin bedavda<br />
gasvlas. yizilbaSi ki aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos yabaxobaze<br />
gamosula da amodena qarTveloba ainunSic ar mosdiso.<br />
– nikolozi sad aris, nikolozi! – daiZaxes qarTvelebma, –<br />
is Tu gviSvelis, Torem lamis am urjulo TaTarma dedakacis<br />
leCaqi Tavze dagvaxuros da ise gagvistumros Sinao.<br />
92 93<br />
rubrika
ubrika nikoloz gostaSabiSvili nikoloz gostaSabiSvili<br />
ganmartebebi<br />
– nikoloz gostaSabiSvilo, nikoloz! – gahkivles aqeT-iqidan<br />
Cvenebma. gostaSabiSvili Turme gacxarebul omSi iyo da<br />
am kivilze omidan gamovarda. miscvivdnen Cvenebi da TavianTi<br />
sircxvili uambes. gostaSabiSvili, marTalia, Zalian ganTqmuli<br />
da saxelovani vaJkaci iyo, magram maSin sibere moreuli hqonda<br />
da uwindeburad aRarc mklavi erCoda, aRarc muxli.<br />
– sad SemiZlia me axla, daberebulsa da dabeCavebuls, amasTan<br />
omis gasworeba, – uTxra ymawvilebs nikolozma, – vera xedavT,<br />
axlad ulvaSaSlili vaJkacia, lomsa hgavs.<br />
– xuTi vaJkaci mogvikla, imaT sisxls nu SearCen, im urjulosagan<br />
sircxvils nu gvaWmev! – Seevedrnen Cvenebi.<br />
gostaSabiSvilma axsena RmerTi, aukriba sadave cxens da hkra<br />
qusli. cxenma oriode kamara Sekra, iskupa da Tvalis daxamxamebis<br />
umal vaJkaci vaJkacs win daudga. yizilbaSma wamouRera Tavisi<br />
Subi. gostaSabiSvilma xeli aukra da aicdina. es ise marjved<br />
mouvida, rom qebis yiJina dasces. sanam yizilbaSi meored Seutevda<br />
SubiT, gostaSabiSvili cxendacxen eca, waswvda, erTi-ori<br />
Ronivrad SebRerta da cxenidan Zirs dasca, ise rom dacemuls<br />
fexze adgoma gauZnelda. Camoxta cxenidan gostaSabiSvili,<br />
aayena yizilbaSi da uTxra:<br />
– nu geSinia, me Tavs ar mogWri. Seni Tavi Seni vaJkacobisTvis<br />
mipatiebia. codvaa Seni gafuWeba. wadi da RmerTma gza mSvidobisa<br />
mogceso!<br />
– mec Tu sicocxles vinmesgan viCuqebdi, marto SenisTana va-<br />
Jkacisgano, – uTxra yizilbaSma, salami misca da wavida.<br />
ilia WavWavaZe<br />
yizilbaSi – wiTelqudiani. spars dampyrobTa metsaxeli.A<br />
yaeni – mefis tituli aRmosavleTis zog qveyanaSi. magaliTad,<br />
monRolTa yaeni.<br />
Tavisad daiWiros – daisakuTros.<br />
jarianoba – laSqrobisTvis meomrebis Sekreba.<br />
jiriTi – or gundad gayofili cxenosnebis Sejibreba – mxedrebi<br />
erTmaneTs mokle joxs esvrian, qulebi ewerebaT moxvedrebuli<br />
joxebis raodenobis mixedviT.<br />
mosxepili – aq: koxta, moxdenili, tanwvrili.<br />
gulis ficari – gulmkerdis wina kedeli.<br />
yabaxoba – isris niSanSi srola gaWenebuli cxenidan.<br />
leCaqi – qarTuli Tavsaburavi qalisa.<br />
sibere moreuli hqonda – daberebuliyo, sibere etyoboda.<br />
omis gasworeba – SebrZoleba, dapirispireba.<br />
ulvaSaSlili – axalgazrda, visac ulvaSi axlad amouvida.<br />
kamara Sekra – moZraobiT rkali moxaza.<br />
SebRerta – SeajanjRara.<br />
● erTma yizilbaSma qarTvelebs ramdenime rCeuli vaJkaci<br />
moukla! amis gamo ra grZnoba daeuflaT qarTvelebs?<br />
● vin egulebodaT qarTvelebs iseT gmirad, romelic ar miscemda<br />
TaTrebs maTi Sercxvenis uflebas?<br />
● rogor ibrZola ukve xanSi Sesulma gostaSabiSvilma?<br />
Ronierebis garda, CamoTvlilTagan romeli Tviseba gamoavlina<br />
man am orTabrZolaSi?<br />
a) sidinje; b) dakvirveba;<br />
g) sulgrZeloba; d) TavSekaveba.<br />
● ra upasuxa yizilbaSma gostaSabiSvils? mowinaaRmegisadmi<br />
rogori damokidebuleba Cans yizilbaSis am pasuxidan?<br />
● rogor fiqrob, sworad moiqca nikoloz gostaSabiSvili?<br />
ratom?<br />
daakvirdi mocemul winadadebebs. ras niSnavs xazgasmuli<br />
gamoTqmebi?<br />
1. qudic ara mxurebia, Tu magis sisxli SegarCino!<br />
a) SeZlebuli ara vyofilvar;<br />
b) gonieri ara vyofilvar;<br />
g) vaJkaci ara vyofilvar.<br />
2. yizilbaSi ise laRad aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos<br />
amodena qarTveloba ainunSic ar mosdiso.<br />
a) arafrad miiCnevs, angariSs ar uwevs.<br />
bD) ar moswons, ar siamovnebs;<br />
g) ar axarebs, ar axalisebs.<br />
3. nikolozi Tu gviSvelis, Torem lamis am urjulo TaTarma<br />
dedakacis leCaqi dagvaxuros.<br />
a) SegvaSinos, dagvafrTxos;<br />
b) Segvarcxvinos, Tavi mogvWras;<br />
g) mogvspos, dagvxocos.<br />
axali wlis samzadisi da Semdeg ukve sazeimo dReebi<br />
yovelTvis sasiamovno gasaxsenebelia, magram maT Soris<br />
iqneb romelime gansakuTrebiT SemorCa Sens mexsierebas?<br />
romelma axalma welma an axali wlis samzadisma datova<br />
Senze waruSleli STabeWdileba? gaixsene da aRwere!<br />
94 95<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
glexi bostaSvili<br />
mefe erekles didxans hqonda omi sparselebsa da osmalebTan.<br />
amiT isargebles Warelma lekebma, romlebic saingilos axlos<br />
cxovrobdnen, da rbeva dauwyes ingiloebs. bedad ereklem<br />
male brwyinvaled gaimarjva sparselebzedac da osmalebzedac<br />
da ma Sin moiwadina lekebis Wkuaze moyvana da alagmva. Sekriba<br />
jari, miadga Wars da iwyo brZola. zurgis jarad erekles Cveneburi<br />
TaTrebi hyavda. eseni winaT did erTgulebas iCendnen<br />
qarTvelebisadmi, magram axla ki uRalates da uknidan autexes<br />
srola. qarTvelTa jari iZulebuli gaxda ukan-ukan wasuliyo.<br />
am dros mefe erekles mtris tyviam cxeni moukla. iqve erTi Tavadi<br />
Cinebul cxenze ijda. aqeT-iqidan dauZaxes: cxeni mefes<br />
dauTme! Tavadma uTxra mefes: mobrZandi, ukan Semomijeqi, Cemi<br />
cxeni orives kargad gvatarebso. Senc Segarcxvina RmerTma<br />
da Seni cxenico, mrisxaned miaZaxa ereklem. am ambavs Seeswro<br />
qiziyeli glexi bostaSvili, romelic bedaur cxenze ijda, maSinve<br />
gadmoxta, miarTva cxeni mefes da moaxsena: Cemi sikvdili<br />
araferia, Seni daRupva ki qveyanas ubedurebas moutanso. yvela<br />
amis mowme da mnaxveli aRtacebaSi moiyvana glexis Tavganwirvam<br />
da didi qeba uZRvnes.<br />
am glexis Camomavlebi arian axlandeli bostaSvilebi, romlebsac<br />
madlierma ereklem aznauroba uboZa.<br />
iakob gogebaSvili<br />
Wari – istoriuli adgilis saxeli aRmosavleT saqarTvelo-<br />
Si, saingiloSi.<br />
leki – Crdilokavkasieli xalxi; ZiriTadi nawili cxovrobs<br />
daRestanSi.<br />
alagma – gasaqani ar misca; cudis Cadenis saSualeba mouspo.<br />
zurgis jari – jaris is nawili, romelic ar monawileobs<br />
sabrZolo moqmedebaSi, mxolod saWiroebis SemTxvevaSi uwevs<br />
daxmarebas ZiriTad laSqars.<br />
qiziyi – istoriuli mxare aRmosavleT saqarTveloSi, kaxeTSi.<br />
aznauri – wodebis mqone, dawinaurebuli adamiani, Tavadze<br />
dabla mdgomi.<br />
glexi bostaSvili<br />
● visTan hqonda erekles brZola?<br />
● saqarTvelos istoriis rogori xana ixateba am moTxrobaSi?<br />
● ratom gaxda iZulebuli qarTvelTa jari, rom ukan daexia?<br />
● ratom darCa erekle ucxenod?<br />
● rogor moiqca erekles Soriaxlos mdgari cxenosani Tavadi,<br />
rodesac mefe ucxenod darCa?<br />
● rogor gunebaze dadga mefe Tavadis sityvebisa da saqcielis<br />
Semdeg? ratom?<br />
● rogor moiqca qiziyeli glexi bostaSvili?<br />
● Seni SefasebiT, rogor moiqca Tavadi?<br />
● ras uwodebdi bostaSvilis saqciels?<br />
● bostaSvilis da nikoloz gostaSabiSvilis saqcieli – orive<br />
gmirobaa. ra saerTo Tvisebebi aqvs am or gmirs?<br />
● Seni azriT, orive SemTxvevaSi mwerlebi ra mizniT ixseneben<br />
warsuls? ubralod saintereso ambavs gvacnoben Tu CvenTvis<br />
Rirseuli winaprebisa da maTi gmiruli saqcielis gaxseneba<br />
surT? ratom?<br />
saingilo kaxeTis Crdilo-aRmosavleTi nawilia. axla<br />
azerbaijanis sazRvrebSia moqceuli. igi ingiloebiTaa<br />
dasaxlebuli. ingiloebi iseTive qarTvelebi arian,<br />
rogorebic kaxelebi, qarTlelebi, imerlebi, megrelebi da<br />
sxvebi.<br />
saingilo Zveli qarTuli samTavros – hereTis – Semadgeneli<br />
nawili iyo. osmalebisa da sparselebis gamudmebulma<br />
Tavdasxmebma Zlier daasusta es mxare, riTac sargeblobdnen<br />
lekebi da saxldebodnen ganadgurebuli qarTuli<br />
mosalxeobis nafuZarze. amavdroulad, isini ingiloebs<br />
TavianT ymebad aqcevdnen da rjulis Secvlas aiZulebdnen,<br />
amahmadianebdnen.<br />
gamahmadianebul qarTvels ingilos eZaxdnen, rac Turqulad<br />
„axlad morjulebuls” niSnavs. aqedan warmodgeba<br />
mxaris saxelwodebac – saingilo.<br />
droTa ganmavlobaSi saingilo erTianad moswyda kaxeTis<br />
samefos. 1803 wels igi ruseTis SemadgenlobaSi Sevida.<br />
mogvianebiT mas zaqaTlis olqi ewoda.<br />
saingilo saqarTvelos daubrunda 1918-1921 wlebSi,<br />
rodesac Cveni qveyana damoukidebeli iyo, magram sabWo-<br />
Ta wyobilebis damyarebis Semdeg qveynis mtrebma es mxare<br />
kvlav gaasxvises. zaqaTlis olqi azerbaijans gadaeca.<br />
96 97<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba
ubrika glexi bostaSvili<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
vaJa-fSavela ambobs:<br />
`natavis imas, visac ki madlieri hyavs qveyana!~<br />
Seni sityvebiT gadmoeci am striqonebis Sinaarsi da imsjele,<br />
ra aqvs am sityvebs saerTo zeviT moTxrobil ambavTan?<br />
mocemuli andazebidan romeli Seesabameba bostaSvilis<br />
ambis mTavar saTqmels?<br />
a) mteri Tu ara gyavs, nurc moyvare gindao;<br />
b) mdidars eSinoda cxovrebis damTavrebis, Raribs – Sercxvenisao;<br />
g) mjobnis mjobni ar dailevao;<br />
d) oms didi sisxlisRvra mohyvebao.<br />
sityva SeiZleba iyos formacvalebadi an ucvleli.<br />
I. formacvalebadia sityva, romelic sxva sityvebTan dakav Si rebi<br />
sas icvlis garegnobas, formas. magaliTad, winadadebaSi – mefe<br />
mtrebs amarcxebs – samive sityva formacvalebadia. Seadare:<br />
mefem mtrebi daamarcxa; mefes mtrebi daumarcxebia.<br />
formaucvlelia sityva, romelic yovelTvis erTi saxiT gvxvdeba,<br />
ar icvlis garegnobas, formas.<br />
magaliTad, winadadebaSi – iqve erTi Tavadi Cinebul cxenze<br />
ijda – iqve formaucvleli sityvaa.<br />
II. formacvalebadi sityvebi or jgufad iyofa: saxelebi (arsebiTi,<br />
zedsarTavi, ricxviTi saxelebi, nacvalsaxeli) da zmna.<br />
III. saxelebi icvleba brunvaTa (Tavadi, Tavadma, Tavads...<br />
lamazi, lamazma, lamazs... erTi, erTma, erTs... is, man, mas...) da<br />
ricxvis mixedviT (Tavadebi, isini...).<br />
zmna icvleba piris (vamarcxeb, amarcxeb, amarcxebs), ricxvis (vamarcxebT,<br />
amarcxebT, amarcxeben), drois (vamarcxeb, davamarcxe,<br />
davamarcxeb) da sxv. mixedviT.<br />
welsac da wina wlebSic araerTi gmiris ambavi iswavle!<br />
gaixsene bostaSvilis msgavsi romelime literaturuli<br />
personaJi Tu istoriuli gmiri, mis saxelTan dakavSirebuli<br />
ambavi da Seni sityvebiT axseni, ratom iqca maTi saxeli<br />
Tu saqme samagaliTod!<br />
vTqvaT, bostaSvili sxvagvarad rom moqceuliyo, ra moxdeboda?<br />
an gostaSabiSvili? cotne dadiani? Tavdadebuli<br />
mRvdeli Tevdore?..<br />
leqsebi<br />
Wuri<br />
ormockokiani Wuri<br />
carieli kacma naxa;<br />
rac CasZaxa, movkar yuri,<br />
rom Wurmac is amosZaxa.<br />
me maSinve momagondnen<br />
zogierTi ymawvilebi,<br />
rasac ki gaigoneben,<br />
yvirian dalocvilebi!..<br />
akaki wereTeli<br />
warbmaRloben yayaConi<br />
kaci vici erTi-ori,<br />
arakaci – aTasobiT.<br />
mzekabani midi-modis,<br />
warbmaRloben yayaConi.<br />
es sofelic, sxvaTa Soris,<br />
`brunavs viTa tanajori~.<br />
muxran maWavariani<br />
sofels ra mxarec vunaxe,<br />
suyvela mxare Wrelia,<br />
Zmaca vcan da Zmobilica,<br />
fexqveS miwisa mTxrelia.<br />
nu daendobi sofelsa,<br />
sofeli Wreli gvelia.<br />
xalxuri<br />
Wuri – igivea, rac qvevri.<br />
ormockokiani – qvevri, romelSic ormoci koka Rvino Cadis.<br />
arakaci – ityvian cud, uRirsebo kacze.<br />
mzekabani – niavis SemoqrolebiT mravalferad abibinebuli yana,<br />
TiTqos mzem sxivebis kaba gaSala yanis zedapirze.<br />
warbmaRali – warbaweuli, amayi, Tavmomwone.<br />
sofeli – aq: wiTisofeli, amqveyniuri cxovreba.<br />
tanajori – Cikori, bzriala saTamaSo.<br />
98 99<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gaixsene<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
ganmartebebi
ubrika gakveTili I.<br />
gakveTili I.<br />
kiTxvebi<br />
● romel cnobil andazas gagonebs akaki wereTlis leqsis<br />
pirveli strofi?<br />
● rogoria kaci, romelic yurmokruls daukvirveblad da<br />
daufiqreb lad imeorebs? ratom?<br />
● risi Tqma surs akaki wereTels am leqsiT? imis, rom<br />
a) ymawvili cariel Wurs unda hgavdes, rom iolad gaabriyvo;<br />
b) ymawvili ar unda iyos ucodinari, briyvi da daukvirveblad,<br />
sxvisi mibaZviT ar unda moqmedebdes;<br />
g) ymawvili iseve unda imeorebdes sxvis naTqvams, rogorc<br />
carieli Wuri kacis CaZaxebul sityvas.<br />
● muxran maWavarianis azriT, rogori kacia iSviaTi da rogori<br />
– aTasobiT?<br />
● wuTisoflis romeli Tvisebaa gamoxatuli muxran maWavarianis<br />
leqsis bolo striqonSi?<br />
● xalxuri leqsis mTqmeli rogors uwodebs wuTisofels?<br />
● xalxuri leqsis mesame-meoTxe striqonebSi adamianis romel<br />
Tvise beb zea saubari?<br />
● muxran maWavarianis leqsisa da xalxuri leqsis bolo ori<br />
striqoni riT hgavs erTmaneTs? ra aqvT maT saerTo?<br />
● imisaTvis, rom wuTisoflis simuxTles gauZlos adamianma,<br />
akaki wereTlis mier daxasiaTebul ymawvils unda hgavdes<br />
Tu ara? ratom? Seni Tvalsazrisi daasabuTe!<br />
`brunavs viTa tanajori~ – es mxatvruli Sedareba moyvanilia<br />
SoTa rusTvelis poema `vefxistyaosnidan~. poemis<br />
mTavari gmiri, tarieli, xataelebTan gmiruli brZolis ambavs<br />
uyveba avTandils:<br />
`Sigan asre gaverie, gnolis jogsa viTa qori,<br />
kaci kacsa Semovstyorce, cxen-kacisa davdgi gori;<br />
kaci, Cemgan ganatyorci, brunavs, viTa tanajori;<br />
erTob srulad amovwyvite wina kerZi razmi ori.~<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
mocemulia winadadeba:<br />
qvevri, romelsac Cvens maranSi xval moitanen, aris viwroyeliani<br />
da ormockokiani.<br />
davuSvaT, es utyuari cnobaa. qvemoT CamoTvlilTagan romelia<br />
marTali?<br />
a) qvevri ar aris viwroyeliani, Tumca ormockokiania.<br />
b) qvevri aris viwroyeliani, Tumca, ar aris ormockokiani.<br />
g) qvevri aris erTdroulad arafarToyelianic da ormockokianic.<br />
d) qvevri aris an arafarToyeliani an ormockokiani, magram<br />
ara orive erTad.<br />
akaki wereTlis leqsSi `Wuri~ weria: `zogierTi ymawvilebi~.<br />
zogierTi simravlis gagebas moicavs, aRniSnavs ara<br />
erTs, ara med ramdenimes. simravlis gamomxatvel sityveb-<br />
Tan ki arsebiTi saxeli mxolobiT ricxvSi dgas.<br />
e. i. swo ria `zogierTi ymawvili~.<br />
gaixsene Seswavlili masala da upasuxe!<br />
romelia Sedareba?<br />
a) kaci vici erTi-ori;<br />
b) warbmaRloben yayaConi;<br />
g) brunavs viTa tanajori;<br />
d) nu daendobi sofelsa.<br />
xazgasmulTagan romelia frazeologizmi?<br />
a) ormockokiani Wuri carieli kacma naxa;<br />
b) kaci vici erTi-ori, arakaci – aTasobiT.<br />
g) Zmaca vcan da Zmobilica, fexqveS miwisa mTxrelia.<br />
xazgasmulTagan romelia gamoyenebuli gadataniTi mniSvnelobiT?<br />
a) sofels ra mxarec vunaxe, suyvela mxare Wrelia;<br />
b) me maSinve momagondnen zogierTi ymawvilebi;<br />
g) kaci vici erTi-ori, arakaci – aTasobiT.<br />
romlebia sinonimebi?<br />
a) momagonda – gamaxsenda; g) CasZaxa – amosZaxa;<br />
b) kaci – arakaci; d) Wreli – mTxreli.<br />
100 101<br />
rubrika<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gaixsene<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika<br />
ganmartebebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
kiTxvebi<br />
cnebebi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
avto-<br />
biografia<br />
CV<br />
daviT guramiSvili<br />
daviT guramiSvili daibada 1705<br />
wels saguramoSi, gorisubanSi. igi<br />
adreve gauZiZavebiaT saguramoeli<br />
glexis ojaxSi. uTuod ZiZasTan yofnis<br />
dros SeiTvisa daviTma madliani qar-<br />
Tuli, romelic mas, samSoblodan<br />
mowyvetils, Rrma moxucebulobamde<br />
cocxlad SemorCa.<br />
15 wlisa yofila daviTi, roca<br />
mRvdel pavles sveticxovelSi wauyvania<br />
giorgobis dResaswaulze.<br />
gzaSi guguls gadaufrenia Tavze. mama<br />
pavles uTqvams, gugulis Tavze gadafrena<br />
cudad maqvs dacdili da ukan<br />
davbrundeTo, magram daviTi ver dauyoliebia. saguramoSi dabrunebulebma<br />
Seityves biwmendis monasterze lekTa Tavdasxmis<br />
Sesaxeb.<br />
TviTon daviTi 1727 wels gaitaces lekebma. guramiSvilis moyvrebi<br />
(colis ojaxoba) yanis samkalad emzadebodnen. Tadarigis<br />
daWera daviTs daavales. igi dilidanve Sesdgomia samzadiss.<br />
muSaxelis molodinSi iaraRi muxis ZirSi miuyudebia da wyaroze<br />
piris dasabanad Casula. amas eloda kbilebamde SeiaraRebuli<br />
TxuTmeti leki. isini ise moulodnelad daesxnen daviTs, rom<br />
winaaRmdegobis gaweva verc moaswro. gautacniaT daRestnis mimarTulebiT.<br />
poetma jojoxeTis scada gamoparva, magram Seipyres<br />
da ormoSi Caagdes.<br />
poetis meore gaparva Sedegiani aRmoCnda. man sami dRis xetialis<br />
Semdeg miaRwia rusTa sofels, cota xanSi ki moskovSi<br />
Cavida vaxtang VI-sTan, romelic saqarTveloSi Seqmnili<br />
mZime viTarebis gamo ruseTSi imyofeboda. daviTs iaraRis<br />
sawyobis ufrosoba uboZes. 1737 wels vaxtang VI gardaicvala.<br />
daviTisTvis samSobloSi dabruneba auxdenel ocnebad iqca da<br />
swored am satkivarma aaRebina xelSi kalami. igi ruseTSi dar-<br />
Ca. dauniSnes jamagiri da mamulebic ergo ukrainaSi. daviTi<br />
monawileobda ruseTis laSqrobebSi. prusiasTan Svidwlian<br />
omSi tyved SeupyriaT da cixeSi mjdara. iqidan dasneulebuli<br />
dabrunebula da samxedro samsaxurisTvis Tavi daunebebia.<br />
mouwesrigebia gaCanagebuli saxl-kari da sabolood damkvidebula<br />
ukrainaSi.<br />
daviT guramiSvili mirgorodSi gardacvlila 1792 wels. iqve<br />
daukrZalavT, RvTismSoblis miZinebis taZris ezoSi.<br />
1787 wels ukrainaSi imyofeboda qarTvelTa erTi jgufi<br />
erekle II-is vaJis, mirian batoniSvilis, meTaurobiT. daviTma<br />
sasoebiT Caabara mas erTaderTi `pirmSo~, rogorc Tavad uwoda<br />
Tavisi leqsebis krebuls. amgvarad gaikvlia gza guramiSvilis<br />
poeturma krebulma `daviTianma~ saqarTvelosken.<br />
daviT guramiSvili<br />
daviT guramiSvili pirveli qarTveli poetia, romlis Semoqmedebis<br />
ZiriTadi Tema avtobiografiaa.<br />
marina gabunia-gogolaZis mier Sedgenili<br />
mweralTa biografiebis mixedviT<br />
gorisubani – sofeli saguramosTan.<br />
biwmenda – sofeli saguramos maxloblad.<br />
daRestani – mxare CrdiloeT kavkasiaSi.<br />
mirgorodi – ukrainis qalaqi.<br />
prusia – istoriuli saxelwodeba dasavleT evropis erTi<br />
nawilisa.<br />
avtobiografia – ix. cnebebi.<br />
karga xans ar iyo cnobili, sad ganisvenebda samkvidrodan<br />
samudamod mowyvetili poeti, Tumca XIX saukunis qarTvel<br />
moRvaweebs, romelTa Soris erTi pirvelTagani akaki wereTeli<br />
yofila, cda da mondomeba ar daukliaT am mimarTulebiT.<br />
dRes es sakiTxi ukraineli mkvlevaris, dmitro kosarikis,<br />
mier Catarebuli kvleva-Ziebis wyalobiT ukve garkveulia.<br />
1948 wels guramiSvilis saflavs stumrobs qarTvel mweralTa<br />
delegacia. cnobili qarTveli mwerali, Salva dadiani,<br />
saflavze muxlmodrekili mimarTavs didi winapris aCrdils:<br />
`samSoblom dagvabara gadmogceT Sen mSobliuri qveynis uzomo<br />
siyvaruli. amieridan Sen aRara xar upartrono da mitovebuli.<br />
Sens wminda saflavs afaria moZme xalxis siyvarulis sa-<br />
TuTi kalTa~.<br />
Salva dadiani mTrTolvare xeliT xsnis patara parks, romel-<br />
Sic TiTo muWa miwaa mTawmindidan – nikoloz baraTaSvilis,<br />
ilia WavWavaZis, akaki wereTlis da vaJa-fSavelas saflavebidan.<br />
mSobliuri qveynis miwa, romelic im samkvidrosi iyo, romelic<br />
mTeli sicocxle enatreboda poets, Cumi SrialiT eyreba<br />
mis saflavs.<br />
sargis caiSvilis werilis, `daviT guramiSvilis~, mixedviT<br />
● sad daibada daviT guramiSvili da sad gaatara yrmobis wlebi?<br />
● rogor aRmoCnda poeti ruseTSi?<br />
● rogor moxvda poema `daviTiani~ saqarTveloSi?<br />
● daviT guramiSvilis biografiis gacnobis Semdeg rogors<br />
uwodebdi misi cxovrebis gzas: uSfoTvelsa da mSvids, mxiarulsa<br />
da xalisians Tu xifaTiansa da gansacdelians? ratom?<br />
● sagulisxmo cnobis mixedviT, ra gaakeTa Salva dadianma? Tavisi<br />
moqmedebiT rogori damokidebuleba gamoxata man sam-<br />
Soblodan gadaxvewili poetis saxelisa da xsovnisadmi?<br />
102 103<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
kiTxvebi
ubrika daviT guramiSvili<br />
daviT guramiSvili<br />
cnebebi<br />
ganmartebebi<br />
avto – rTuli sityvis pirveli Semadgeneli nawili, niSnavs:<br />
TviT, Tavisi.<br />
avtobiografia – berZnuli warmoSobis sityvaa, niSnavs<br />
sakuTa ri cxov rebis aRweras (autos – TviTon, bios –<br />
cxovreba, grafos – vwer). avtobiografiul nawarmoebSi<br />
mwera li mogvi Txrobs Tavisi cxovrebis Sesaxeb.<br />
daviTis avtoportreti<br />
da avtografi<br />
locva<br />
(avtoportretze warwerili leqsi)<br />
RmerTo, maCvene yanebi<br />
am sarwyavT monayvanebi;<br />
RmerTo, damaswar zafxulsa,<br />
fqvils, am wisqvilzed dafqulsa;<br />
yovlad wmindao, damadev<br />
wylurzed wamali samTeli,<br />
SemaZlebine aRvanTo<br />
me Sens winaSe sanTeli!<br />
daviT guramiSvili<br />
avtografi – 1. mwerliseuli xelnaweri<br />
teqsti. mweralTa avtografebs<br />
swavloben mecnierebi enisa<br />
da literaturis mniSvnelovani<br />
sakiTxebis gasarkvevad;<br />
2. sakuTari xeliT gakeTebuli<br />
warwera suraT ze, wignze; sakuTari<br />
xelmowera.<br />
avtoportreti – sakuTari portre<br />
ti. es SeiZleba iyos mwerlis<br />
mier sakuTari Tavis aRwera, an mxatvris<br />
mier sakuTari gamosaxulebis<br />
daxatva.<br />
monayvanebi – moyvanili, moweuli.<br />
wyluri – igive wyluli, Wriloba.<br />
samTeli – gasamTelebeli, gamosajanmrTelebeli.<br />
aRvanTo – avanTo.<br />
● leqsis pirveli ori striqonis mixedviT, raze fiqrobs da<br />
zrunavs daviT guramiSvili?<br />
a) imaze, rogoria sarwyavi sistemis agebuleba, da imaTze,<br />
vinc momavalSi maT aagebs;<br />
b) imaze, risTvisac Sroma gaswia, da imaTze, vinc puris<br />
mosavalma unda daapuros da gaaxaros;<br />
g) imaze, sakuTar leqsebs ra mouxerxos, da imaTze, vinc am<br />
leqsebs momavalSi waikiTxavs.<br />
● <strong>mexuTe</strong> da meeqvse striqonebis Sinaarsi SeiZleba gavigoT<br />
ase:<br />
a) ufalo, sxeulze gaCenili Wrilobebis Sesaxor ce be li wamali<br />
mapovnine!<br />
b) ufalo, sanTlisgan malamos damzadeba da Wri lo bebis<br />
gankurneba maswavle!<br />
g) ufalo, sulis tkivili, sulSi gaCenili Wriloba momir-<br />
Cine Seni gamamTelebeli wamliT – Seni madliT, Semewie,<br />
damexmare!<br />
● bolo or striqonSi daviT guramiSvilis ra Tviseba Cans? Rv-<br />
Tis mimarT ra grZnobas gamoxatavs?<br />
mocemuli nimuSebis mixedviT dawere avtobiografia da CV!<br />
avtobiografia<br />
me, daviT giorgaZe, davibade 2000 wlis 27 maiss q. TbilisSi.<br />
mama – levan giorgaZe – dabadebuli 1973 wels, profesiiT<br />
inJineri, muSaobs samSeneblo kompaniaSi `Cemi ubani~.<br />
deda – nino doliZe – dabadebuli 1975 wels, profesiiT<br />
eqimi, amJamad diasaxlisia.<br />
2006 wels Sevedi q. Tbilisis #1 sajaro skolaSi. amJamad<br />
var V <strong>klasi</strong>s moswavle.<br />
vswavlob inglisur da germanul enebs.<br />
gatacebuli var sportiT, kerZod, fexburTiT.<br />
myavs da-Zma:<br />
da – Tamar giorgaZe – q. Tbilisis #1 sajaro skolis VI<br />
<strong>klasi</strong>s moswavle.<br />
Zma – giorgi giorgaZe – q. Tbilisis #1 sajaro skolis III<br />
<strong>klasi</strong>s moswavle.<br />
vcxovrob TbilisSi Semdeg misamarTze: ingoroyvas<br />
quCa, ##14.<br />
104 105<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika daviT guramiSvili<br />
avtobiografiis erT-erTi saxeobaa CV (< Curriculum Vitae<br />
laTinuri sityvebia, niSnavs `cxovrebis gzas~). CV unda iyos<br />
mokle da naTeli; Cveulebrivi avtobiografiisgan gansxvavebiT,<br />
ar unda hqondes TxrobiTi forma. SemogTavazebT CV-is<br />
erT-erT nimuSs.<br />
piradi monacemebi<br />
CV<br />
saxeli, gvari: daviT giorgaZe<br />
dabadebis TariRi: 2000 wlis 27 maisi<br />
misamarTi: q. Tbilisi, ingoroyvas quCa, #14<br />
telefoni: 81-18-81 (saxli), 833-89-93-33 (mobiluri)<br />
eleqtronuli fostis misamarTi (E-mail): dato99@mail.ru<br />
ojaxuri mdgomareoba<br />
deda – nino doliZe, diasaxlisi<br />
mama – levan giorgaZe, inJineri<br />
da – Tamar giorgaZe, moswavle<br />
Zma – giorgi giorgaZe, moswavle<br />
ganaTleba<br />
2000 wlidan dRemde q. Tbilisis # 1 sajaro skolis<br />
moswavle. amJamad vswavlob V klasSi.<br />
unar-GCvevebi<br />
kompiuteri: Microsoft Word, Internet.<br />
enebi: qarTuli (mSobliuri)<br />
inglisuri (kargad)<br />
hobi:<br />
sporti da mxatvroba<br />
Cemi Tavgadasavali (nawyveti)<br />
gimnaziaSi rom Semiyvanes, gavcecdi: imdeni bavSvi, erTad<br />
Tavmoyrili, Cems dReSi ar menaxa. mozrdilebi skamebze isxdnen<br />
sulganabuli da patarebi ki jguf-jgufad kedlebTan<br />
iyvnen atuzuli. aq kedlebze irgvliv ficrebi iyo Camokidebuli,<br />
zed anbani ewera da imas akiTxebdnen ymawvilebs. jgufs<br />
erTi ufrosi hyavda da is aswavlida: xelSi eWira wkepla da,<br />
SeeSleboda Tu ara bavSvs kiTxva, ucxunebda da ucxunebda.<br />
erTi adgilidan meoreze gadadiodnen da, roca Semouvlidnen<br />
kedlebs, mere ki neba hqondaT sxvebTan erTad damsxdariyvnen<br />
skamze. am yofaSi iyvnen, sanam kiTxvas iswavlidnen. warmoidgineT<br />
7-8 wlis bavSvi dilis Svidi saaTidan naSuadRevis or<br />
saaTamde mSier-mwyurvali da maSin igrZnobT, Tu ra tanjvaSi<br />
iyvnen is sawylebi.<br />
SesvlisTanave pirvel kedelTan damayenes „anban“-ze, magram,<br />
radganac qarTuli wera-kiTxva vicodi da rusulSic gatexili<br />
mqonda Tvali dedaCemis wyalobiT, erT dRes Semovirbine yvela<br />
kedeli. maswavlebelma momiwona da ufrosebTan damsva skamze.<br />
kiTxviT kargad vkiTxulobdi, magram rusuli ar mesmoda. im<br />
dros SemoRebuli iyo Tunuqis firfita, romelsac „markas“<br />
eZax dnen. vinc qarTulad xmas amoiRebda, miaCeCebdnen xelSi da<br />
Tanac saxa zavs dahkravdnen xelis gulze. mere is unda cdiliyo,<br />
rom sxvisTvis gadaeca rogorme imrigadve, e.i. Cabarebis dros<br />
lineika daertya xelis gulze. amgvarad, es sacodaobis firfita<br />
gadadioda xelidan xelSi. swavlis gaTavebis dros vinc ver<br />
moaswrebda im firfitis Tavidan moSorebas, unda klasSi darCeniliyo<br />
mTeli dRiT usadilod. amitom ymawvilebi cdilobdnen,<br />
rom erTmaneTi moetyuebinaT, gaebriyvebinaT rogorme.<br />
sul erTi kviris Sesuli viyavi, rom movida CemTan erTi patara<br />
ymawvili da tkbili RimiliT, megobrulad mkiTxa raRaca qarTulad.<br />
mec, rasakvirvelia, radganac sxva ena ar vicodi, qarTulad<br />
vupasuxe. ymawvils mSvidobiani saxe gadausxvaferda da sixaruliT<br />
momaCeCa firfita. CamovarTvi, meti raRa gza mqonda, magram<br />
„lineikaze“ ki ver daveTanxme. „ra genaRvleba Sen, me rom „lineika“<br />
106 107<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
daakvirdi
ubrika Cemi Tavgadasavali (nawyveti) Cemi Tavgadasavali (nawyveti)<br />
ar davirtya, marto varT da vin gaigebs“-meTqi, vexvewebodi. Cemma<br />
mowinaaRmdegem Sors daiWira: „me Tu damartyes, Sen ra Wreli<br />
pepela xaro?!“. me gavuZaliandi da iman WuWyuni daiwyo. maswavlebeli<br />
rom Semovida, mivida da damabezRa. damiZaxes, gavedi SiSiT<br />
da kankaliT. maswavlebelma warbebi Sekra: „rogor bedav urCobas?<br />
aq Seni saxli xom ar ggoniao!“. me Tavis marTleba daviwye,<br />
magram araferi gamivida. „kargi, me gaswavli Wkuaso!“, dauZaxa<br />
„storoJebs“ da ubrZana: „rozgio!“. me gaqceva davapire. „nu gauSvebT,<br />
daiWireTo!“ – iyvira maswavlebelma. igriales moswavleebma<br />
da gadameRobnen karebTan... me meore oTaxSi Sevvardi, Sevxti<br />
fanjaraze, gavamtvrie mina, gadavxti da movkurcxle Sinisaken.<br />
gamomidgnen „storoJebi“. win me gavrbodi kurdReliviT da ukan<br />
isini momdevdnen kiJiniT. gulgaxeTqili SeviWeri Sin. mSoblebma<br />
rom gaiges, rac moxda, Sewuxdnen da mirCies: „wadi, ra vuyoT,<br />
gagrozgon, yvelas rozgaveno. moiTmine da bolos kaci gamoxvalo!..“<br />
magram me Sors daviWire da vuTxari dedas: „Tu kidev<br />
gagigzavnivar im dasaqcev gimnaziaSi, Tavs davixrCob-meTqi!“<br />
SeSindnen da CamomeTxovnen. erT kviras aRar wavsulvar klasSi.<br />
im dros direqtorad kocebu iyo, axali daniSnuli. qarTuli<br />
kargad icoda da qarTvelebic Zalian uyvarda. movida CvenTan<br />
da gamomkiTxa yvelaferi. mec daufaravad movaxsene, rac gadamxda<br />
da rasac vgrZnobdi. gaukvirda, gadaaqnia Tavi, momefera da<br />
miTxra: „Sen Cemi saxeli axsene da nuRaravisi geSiniao! xval CemTn<br />
modi pirdapir da me wagiyvan klasSio“.<br />
meore dRes marTla mimiyvana Cvens klasSi. gamoikvlia yvelaferi<br />
da, „markis“ ambavi rom gaigo, gaocda. moixmo zedamxedvelebi,<br />
maswavleblebi da gamoucxada yvelas: „mospeT „marka“<br />
da umizezod cema-tyepazec xeli aiReTo!“. mere miubrunda Cems<br />
maswavlebels da uTxra: „gansakuTrebiT yuradReba miaqcie am<br />
ymawvilso!“. marTlac, im dRidan codvis firfita gadaagdes, magram<br />
cema-tyepaze ki uceb ver aiRes xeli. dRe ar iqneboda, rom<br />
ymawvilebis wivil-kivils iqauroba ar gaeyruebina. moswavlis<br />
galaxva yvelas SeeZlo. mizezs aravin kiTxulobda. vin icis, ramdens<br />
gafuWebia xasiaTi saukunod. xSirad momxdara, rom erTi da<br />
igive bavSvi erTi dRis ganmavlobaSi samjer-oTxjer „gaurozgavs“<br />
sxvadasxva ufross. maxsovs da arc damaviwydeba Cems dReSi: erTi<br />
rusis bavSvi iyo Zlier mousvenari. erTxel naxevari saaTiT daagvianda<br />
klasSi mosvla da direqtorma „gaa rozgvina“; im dResve<br />
gakveTili ar icoda da maswavlebelma „gaa rozgvina“; swavla rom<br />
gaTavda, zedamxedvelma gaarozgvina: „sa xlSi gicelqia, mezoblis<br />
bavSvisaTvis qva gisrolia, giCivleso!“. amiTac veRar gadar-<br />
Ca. yvelam erTad daabezRa inspeqtorTan da imanac moundoma „garozgva“.<br />
es inspeqtori Seubralebeli iyo da misi ise eSinodaT,<br />
rogorc sulTamxuTavisa. bavSvma tanjva veRar aitana da gadavarda<br />
rionSi. rom SemTxveviT iqve ar daswreboda erTi moswavle,<br />
Zalian kargi mcuravi, daiRupeboda. ise cema-tyepas xom angariSi<br />
ar hqonda. RvTis madliT, me amcda tanjva da, erTis metad, ar<br />
gavlaxulvar, magram es erTic sakmao iyo, mTeli Cemi sicocxle<br />
daetanja!<br />
direqtorma rom mimiyvana, im dRidan Cemi maswavlebeli sul<br />
gulaRrenili iyo Cemze da, Tuki SemTxveva eqneboda, rasakvirvelia,<br />
ar damzogavda. erTxel romeliRac moswavlem xaWapurebi<br />
moitana klasSi da latariaSi Caagdo TiTo kapikad. yvelam<br />
moa wera xeli. wamZlia sulma da mec movawere. Semogveswro<br />
maswavlebeli da iwyina, rogor gabedeT xelis mowerao! aiRo<br />
uSve lebeli „lineika“. TiTo-TiTod gahyavda xelis momwerebi;<br />
hkiTxavda: „romeli xeliT moawereo?“ da, pasuxs rom miiRebda,<br />
dahkravda xolme, rac Zali da Rone hqonda. me yvelaze boloSi<br />
vewere, radganac Cemi gvari wilzea, JurnalSi ki anidan iwyeba<br />
gvarebis wera. vifiqre, Tu marjvena xeli metkina, wera gamifu-<br />
Wdeba da, modi, marcxenas gavimeteb-meTqi. mec, rasakvirvelia,<br />
miTxra: „aba damnaSave xeli gamoiSvireo!“. me marcxena gavu-<br />
Svire. jer damkra da mere eWvi Seitana: „marcxena xeliT rogor<br />
moawerdio?“. rom gamovutydi, marjvena xelzec damkra da gamiSva.<br />
tkena xom tkena iyo, magram me is ufro mtanjavda, rom Wkua<br />
wavage da ori „lineika“ damkres! vtirodi, xeli mikankalebda da,<br />
rasakvirvelia, kargad veRar davwerdi!.. nawerebi rom gaarCia<br />
maswavlebelma, damiwuna da kidev damkra „lineika“: ukeT dawereo!<br />
<strong>klasi</strong>s gaTavebamde oTxjer kidev damkra!..<br />
is dRe iyo da mas aqeT veRar gamovbrundi. ar iqna veRar<br />
gadavigde gulze es SemTxveva. weraSi xeli gamifuWda da dResac<br />
kidev gaurkvevlad vwer. es SemTxveva ra gasaxsenebeli iyo,<br />
magram imitom vambob, rom mSoblebma da maswavleblebma igulisxmon,<br />
Tu ra Znelia saTuT bavSvebTan sastikad mopyroba da ra<br />
Sedegi mohyveba xolme...<br />
akaki wereTeli<br />
gaceceba – gaogneba, gakvirveba, dabneva.<br />
ucxunebda – magrad dahkravda, Semohkravda.<br />
Tunuqi – furceliviT Txeli rkina.<br />
lineika – rusuli sityvaa, igive saxazavi.<br />
storoJi – rusuli sityvaa, igive daraji.<br />
rozgi – wkepla, ruseTSi iyenebdnen damnaSavis dasasjelad.<br />
gimnazia – saswavlebeli.<br />
CamomeTxovnen – Tavi damanebs, SemeSvnen.<br />
inspeqtori – rame dawesebulebis zedamxedveli.<br />
sulTamxuTavi – ulmobeli, mtarvali, mtanjveli.<br />
gulaRrenili – ganawyenebuli, gabrazebuli.<br />
lataria – nivTebis an fulis gaTamaSeba bileTebiT.<br />
kapiki – rusuli fulis erTeuli, xurda fuli.<br />
igulisxmon – aq: gaiTvaliswinon, mxedvelobaSi miiRon.<br />
108 109<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika Cemi Tavgadasavali (nawyveti) Cemi Tavgadasavali (nawyveti)<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
● akaki wereTlis monaTxrobis mixedviT, gimnaziaSi<br />
axlad Sesul moswavles anbans rogor aswavlidnen?<br />
rogors uwodebdi am wess? ratom?<br />
● ras uwodebs mwerali `sacodaobis firfitas~ da ratom?<br />
● ra Cvevebs, romel Tvisebebs unergavda firfitis Tavidan<br />
moSorebis survili mozardebs?<br />
● rogor gaxda patara akaki am sastiki wesis msxverpli?<br />
● ra pirobaze ver daiTanxma akakim Tanatoli ymawvili?<br />
ratom?<br />
● maswavlebeli rogor moiqca, rodesac akaki daabezRes?<br />
● rogor Seafasebdi gimnaziaSi arsebul wesebs?<br />
● ratom aRar undoda akakis gimnaziaSi wasvla?<br />
● vin Seacvlevina akakis gadawyvetileba?<br />
● rogor axasiaTebs akaki gimnaziis axal direqtors?<br />
● direqtor kocebus brZanebis miuxedavad, romeli sastiki<br />
wesi ver moiSala gimnaziaSi?<br />
● ra mohyva erTi dRis ganmavlobaSi celqi biWis ramdenjerme<br />
garozgvas?<br />
● dasjis wesi rogor moqmedebs adamianis sulze?<br />
● ratom gaufuWda akakis xelwera?<br />
● vis sagulisxmod da sayuradRebod ixsenebs akaki `lineikiT~<br />
cemis SemTxvevas?<br />
● eTanxmebi Tu ara akakis azrs, rom mSoblebi da maswavleblebi<br />
bavSvebs sastikad ar unda moepyron? ratom?<br />
● vinmes mxridan mkacrad mopyrobis SemTxveva xom ar gaxsendeba?<br />
samarTliani iyo Tu usamarTlo? ratom fiqrob<br />
ase?<br />
rogor gesmis moTxroba `Cem TavgadasavalSi~ moyvanili<br />
gamoTqmebi?<br />
1. `gatexili mqonda Tvali~<br />
a) vcnobdi, verkveodi;<br />
b) ver vcnobdi, verc verkveodi;<br />
g) Sors kargad vxedavdi;<br />
d) mxedveloba mawuxebda.<br />
2. `Wkua wavage~<br />
a) davijere; b) davfiqrdi;<br />
g) davuZlurdi; d) gavbriyvdi.<br />
Sen da Senma mewyvilem qvemoT mocemul a, b, g, d variantebs Soris<br />
airCieT is, romelSic sityvaTa Soris azrobrivi mimarTeba<br />
iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: waxaliseba – mowadinebuli<br />
a) darigeba – mouTokavi; b) dasja – daTrgunuli;<br />
g) daimedeba – imedgacruebuli; d) gakvirveba – ganaTlebuli.<br />
I. formacvalebadi sityva SeiZleba daiSalos nawilebad.<br />
magaliTad: ymawvili Sedgeba ori nawilisgan – ymawvil-i.<br />
pirveli nawili – ymawvil – mniSvnelobas gamoxatavs, meore<br />
– i – calke arafers aRniSnavs, igi sityvas formas aZlevs:<br />
ymawvili saxelobiTi brunvis formaa (Seadare: ymawvil-ma<br />
– moTxrobiTi, ymawvil-s – micemiTi...).<br />
II. sityvis im nawils, romelic mniSvnelobas gamoxatavs,<br />
fuZe ewodeba: ymawvil fuZea.<br />
sityvis fuZeze darTul nawilaks afiqsi anu sarTi hqvia:<br />
i afiqsia.<br />
sityvis TavSi darTul afiqss prefiqsi anu TavsarTi hqvia:<br />
v-swavlob – v prefiqsia.<br />
sityvis boloSi darTul afiqss sufiqsi anu bolosarTi hqvia:<br />
vswavlob-T – T sufiqsia.<br />
III. sityvaSi SeiZleba iyos erTze meti prefiqsi an sufiqsi:<br />
moswavle-eb-i.<br />
prefiqsi da sufiqsi xSirad erTdroulad aris sityvaSi:<br />
v-kiTxulob-T.<br />
gaacani Tanaklaselebs Seni mosazrebebi skolis Sesaxeb! isaubreT!<br />
daixmare Semdegi miTiTebebi da kiTxvebi!<br />
● gaixsene, rogor Sexvedi skolaSi!<br />
● aRwere Seni maSindeli gancda da fiqri!<br />
● gagiWirda Tu ara Tavdapirvelad axal garemosTan Segueba?<br />
ratom?<br />
● vin gaswavla qarTuli anbani?<br />
● rogor gaswavlidnen?<br />
● kidev ras swavlobdiT?<br />
● dausjixar Tu ara vinmes? ratom? rogor?<br />
● Secvlidi rames Sens skolaSi? ras? ratom?<br />
● ras ar Secvlidi?<br />
110 111<br />
rubrika<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
swavlis dros<br />
XIX saukunis ocian wlebSi TbilisSi mxolod ori saswavlebeli<br />
arsebobda: sasuliero seminaria da keTilSobilTa saswavlebeli.<br />
aq, rasakvirvelia, imaze ar aris laparaki, Tu sad rogor<br />
aswavlidnen. rogorc sasuliero seminariaSi, ise keTilSobilTa<br />
saswavlebelSi erTs adgenen: anidan hoemde uazrod gazepirebas<br />
da rame danaSaulisTvis xelisgulze saxazavis cemas.<br />
es iyo da es maSindeli pedagogiuri sibrZne.<br />
me jer seminariaSi mimabares, Semdeg ki keTilSobilTa saswavlebelSi<br />
mimiyvanes.<br />
meore dRes Semodian klasSi, romelSic mimiRes, direqtoris<br />
moadgile Sipulini, rusuli enis maswavlebeli srotinski da<br />
imaT ukan ramdenime mowafe ufrosi klasebisa, maT Soris erTi<br />
kargi Tvaltanadi yrma – Tavadi levan muxranski. yvelani wamovlen<br />
ukana merxebisken da am yrmis CvenebiT pirdapir Cem win ga-<br />
Cerdebian. maTi saxelebi me mxolod SemdegSi Sevityve da maSin<br />
ki jer aravis vicnobdi – arc ufrosebs da arc amxanagebs.<br />
– rogor gabede Sen ubrZaneblad zaris darekva? – mrisxaned<br />
mekiTxeba ufrosi.<br />
me es kiTxva ar mesmis da suleliviT Sevcqeri. wamavleben yur-<br />
Si xels da xelaxla mekiTxebian.<br />
– me ar damirekavs! – vupasuxeb.<br />
– namdvilad es aris? – miubrunda yrmas da ekiTxeba Sipulini.<br />
– eg aris, ega! – umatebs is da masTan erTad misi amxanagebic.<br />
– oo! Sen uarzedac xar?! aba, erTi saxazavi! – da mirtyes<br />
xelisgulze gaafTrebiT erTi ocjer mainc.<br />
Tan mtkiva, Tan yelSi brazi momdis.<br />
– ris gulisaTvis? – vekiTxebi Cems Tavs qviTiniT.<br />
mec iseTi damnaSave viyavi am saqmeSi, rogoric Tqven, Cemo<br />
mkiTxvelo!<br />
Secdomaa!<br />
Cemi tkbili deda maswavlida, rom Secdoma unda epatioso, da<br />
mec, mgonia, vapatie, magram daviwyeba ki ver SevZeli.<br />
swavlis dros<br />
SemdegSi Seityo Sipulinma Tavisi Secdoma, magram imdeni<br />
gambedaoba ver gamoiCina, rom es CemTvis eCvenebina, momalerseboda.<br />
maS, Secdoma ar unda aRiaro?..<br />
dimitri yifiani<br />
● riT hgavs akaki wereTlisa da dimitri yifianis mier aRwerili<br />
saswavleblebi erTmaneTs?<br />
● rogoria dimitri yifianis damokidebuleba saswavleblis<br />
wesebisadmi mocemuli winadadebis mixedviT: `es iyo da es<br />
maSindeli pedagogiuri sibrZne~?<br />
a) ironiuli; b) mkacri; g) mimtevebluri; d) mowiwebuli.<br />
● saswavlebelSi misvlis meore dResve ra SeemTxva dimitri<br />
yifians?<br />
● tkivilTan erTad ras grZnobda dimitri yifiani? ratom?<br />
● dedis romel darigebas ixsenebs mwerali? Seasrula man es<br />
darigeba?<br />
● SenTvis Tu upatiebiaT rame danaSauli?<br />
● gaixsene, yofila iseTi SemTxveva, rom gabrazebulxar,<br />
magram gipatiebia?<br />
● roca Sipulinma Seityo, rom dimitri yifiani damnaSave ar<br />
yofila, aRiara Tavisi Secdoma? rogor fiqrob, ratom?<br />
● moTxrobis bolos dimitri yifiani svams kiTxvas. Sen ras<br />
upasuxebdi?<br />
Sen da Senma mewyvilem mocemuli a, b, g, d variantebidan da-<br />
Tqmul droSi SearCieT is, romlis nawilebis Tanmimdevruli<br />
Casmac dagexmarebaT, rom gamarTuli winadadeba miiRoT!<br />
yvelasaTvis cnobilia, rom samarTliani mopyroba (1)<br />
saqcielia, magram zogjer adamianebi Segnebulad Tu daufiqreblad<br />
sisastikesa da (2) Cadian, xolo Semdeg uWirT (3).<br />
a) (1) uRirsi; (2) samarTlianobas; (3) mowyalebis<br />
Txovna.<br />
b) (1) Rirseuli; (2) usamarTlobas; (3) patiebis<br />
Txovna.<br />
g) (1) iafi; (2) sikeTes; (3) daxmarebis<br />
Txovna.<br />
d) (1) Zvirfasi; (2) uzrdelobas; (3) dandobis<br />
Txovna.<br />
112 113<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis
ubrika swavlis dros<br />
swavlis dros<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan SeusabameT<br />
erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi kavSiri<br />
nimuSis msgavsi iyos!<br />
nimuSi: aRiareba – Secdoma amoxsna –<br />
a) sakiTxi; b) amocana;<br />
g) azri; d) winadadeba.<br />
fuZis amosacnobad saxeli moTxrobiT an micemiT brunvaSi<br />
unda CavsvaT da CamovaSoroT brunvis niSani.<br />
magaliTad, bavSvi – bavSv-ma, bavSv-s, fuZea – bavSv.<br />
bavSvuri – BBbavSvur-ma,<br />
bavSvur-s, fuZea – bavSvur.<br />
I. sityvis uafiqso nawils Ziri hqvia. magaliTad, bavSv-i –<br />
bavSv aris Ziric da fuZec. Seadare: bavSv-ur-i – bavSv aris<br />
Ziri, bavSv-ur – fuZe.<br />
II. daniSnulebis mixedviT afiqsebi orgvaria: mimosaxreli da<br />
warmomqmneli.<br />
mimosaxrelia afiqsi, romelic sityvas formas ucvlis, mniSvnelobas<br />
ki – ara.<br />
magaliTad, bavSv-i, bavSv-ma, bavSv-s, bavSv-is, bavSv-iT, bavSvad,<br />
bavSv-o. aq Svidi sxvadasxva forma gvaqvs, magram yvela erTsa<br />
da imave mniSvnelobas gamoxatavs. e. i. i , ma, s , is, iT,<br />
ad, o afiqsebi sityvas mniSvnelobas ar ucvlian. isini formismcvleli,<br />
anu mimosaxreli afiqsebia.<br />
warmomqmnelia afiqsi, romelic sityvas mniSvnelobas ucvlis,<br />
misgan sxva mniSvnelobis sityvas warmoqmnis.<br />
magaliTad, bavSv-ur-i, sa-bavSv-o, bavSv-ian-i, bavSv-oba sityvebi<br />
miRebulia bavSv fuZeze ur, sa- -o, ian, oba afiqsebis darTviT.<br />
bavSvuri, sabavSvo, bavSviani, bavSvoba sityvebs gansxvavebuli<br />
mniSvneloba aqvT, imaves ar aRniSnaven, rasac bavSvi.<br />
isini erTmaneTisganac gansxvavdebian mniSvnelobiT. maSasadame,<br />
ur, sa- -o, ian, oba mniSvnelobis mcvleli, anu warmomqmneli<br />
afiqsebia.<br />
III. sityvas, romlisganac iwarmoeba axali sityva, Zireuli<br />
ewodeba, misgan nawarmoebs – warmoqmnili.<br />
magaliTad, bavSvi Zireuli sityvaa, bavSvuri – warmoqmnili.<br />
1886 wels Tbilisis sasuliero seminariis namowafarma<br />
ioseb la Ria Svil ma amave seminariis reqtori pavle Cudecki<br />
mokla. es uka naskneli gamo i rCeoda Tavisi sisastikiT da<br />
qarTvelTa mimarT gansakuTrebuli zizRiT. pavle Cudeckis<br />
dasaflavebaze saqarTvelos rusma mRvdelmTavarma pavlem<br />
da wyev la mkvleli da mTeli qarTveli eri. dimitri yifiani<br />
metad gana ris xa rusi mRvdelmTavris saqcielma da werili<br />
miswera: an daloce qarTveli eri, an saqarTvelo datoveo.<br />
am werilis gamo samocdaTormeti wlis moxuci CrdiloeT<br />
kav ka siaSi gadaasaxles. iqac ar moasvenes – 1886 wels daqiravebul<br />
mkvle lebs moakvlevines.<br />
dimitri yifiani TbilisSi gadmoasvenes. Zvirfas cxedars<br />
zRva xalxi mia cilebda. mravali Camovida quTaisidan.<br />
dakrZal vas xelmZRvanelobdnen reJisori valerian gunia da<br />
episkoposi aleqsandre oqropiriZe.<br />
micvalebuli unda gaetarebinaT golovinis (amJamad – rus-<br />
Ta ve lis) pros peq tze da aesvenebinaT mTawmindaze. rogorc<br />
ki me fis nacvlis sasax les miuaxlovdnen, win policmeisterebi<br />
gada eRobnen da SeaCeres: gvibrZanes, sasaxlis win gavlis<br />
ufleba ar mogceTo.<br />
– aq baton-patroni me var. aba, gamomyeviT, vnaxoT, vin<br />
dagvid geba win! – xma maRla mimarTa xalxs episkoposma. gza<br />
ganagrZes. quTaisidan Camosulebs sul xmlebze ekidaT xeli.<br />
maTi SeCereba marTlac veravin gabeda. Cauares sasa xles,<br />
avidnen mamadaviTze da miabares miwas neSti meore dimitri<br />
Tavdadebulisa.<br />
2007 wels saqarTvelos sapatriarqom dimitri yifiani wmindanad<br />
Seracxa.<br />
Tedo saxokias werilis,<br />
`dimitri yifianis~, mixedviT<br />
reqtori – umaRlesi saswavleblis xelmZRvaneli.<br />
mefisnacvali – kavkasiis mmarTveli, niSnavda ruseTis mefe.<br />
policmeisteri – zogierTi qveynis qalaqebSi policiis ufrosi.<br />
sapatriarqo – ama Tu im qveynis marTlmadidebeli eklesiis me-<br />
Tauris, umaRlesi sasuliero piris, patriarqis, sagamgeblo.<br />
● sagulisxmo cnobis mixedviT, rogori pirovneba yofila<br />
dimitri yifiani? CamoTvale misi Tvisebebi!<br />
● qarTvelobam Tavisi moqmedebiT ra grZnoba gamoxata<br />
dimitri yifianis mimarT misi dakrZalvis dRes?<br />
● Seni azriT, ratom uwodebs avtori dimitri yifians meore<br />
dimitri Tavdadebuls?<br />
114 115<br />
rubrika<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
bunebam gamoiRviZa,<br />
adga, gacocxlda mkvdaria.<br />
Zlivs saamuri dameca<br />
civi ciuri cvaria.<br />
Tovli damdnara mTazeda,<br />
xevebze mohyefs Rvaria;<br />
aqeT aragvi ayvirda,<br />
iqiT bans aZlevs mtkvaria;<br />
ar moewyinaT amaTa<br />
javroba Sesazaria.<br />
ramdeni xani gavida,<br />
rac dedamiwa aria,<br />
mas aqeT dauRalavni<br />
miwasa sTelven Zmania.<br />
imaT wyals daubania<br />
Tamaris turfa Tvalnia.<br />
SvilT trfobiT gaumaZRrebi<br />
gadmoscqerian mTania.<br />
Zmani Sestrfian dedebsa,<br />
dedebi – lomgul Svilebsa,<br />
sakinZze almasisasa<br />
daukereben Rilebsa.<br />
vaJa fSavela<br />
gazafxuli<br />
moewyinaT – mohbezrdaT.<br />
javroba – mTaSi es sityva Cxubis mniSvnlobiT ixmareba.<br />
Sesazari – sazareli.<br />
trfoba – siyvaruli.<br />
gazafxuli<br />
● bunebis gamoRviZebas vaJa fSavela sxvanairad ras uwodebs?<br />
romeli fraziT gamoxatavs? waikiTxe xmamaRla!<br />
● pirvelive strofSi poetis romeli sityva gamoxatavs im<br />
azrs, rom gazafxuls didxans eloda da, rogorc iqna, sasurveli<br />
dro dadga? daasaxele mxolod es erTi sityva!<br />
● rogor gesmis gamoTqma `xevebze mohyefs Rvaria~?<br />
a) niaRvari nadirs afrTxobs;<br />
b) niaRvari xmauriT modis;<br />
g) niaRvari xevebs exmianeba;<br />
d) niaRvars avdari mohyveba.<br />
● rogor gesmis gamoTqma: `aqeT aragvi ayvirda, iqiT bans<br />
aZlevs mtkvaria?<br />
● romelma movlenam gamoiwvia is, rom `Rvari mohyefs~,<br />
`aragvi ayvirda~ da `mtkvari bans aZlevs~?<br />
● ra ar moswyindaT erTmaneTSi aragvsa da mtkvars? gadmoeci<br />
Seni sityvebiT!<br />
● waikiTxe mesame strofis bolo ori striqoni! romel or<br />
Zmas, or mdinares, gulisxmobs poeti, romlebic dedamiwis<br />
gaCenis dRidan miwas Telaven?<br />
● vaJa fSavela aragvsa da mtkvarze ambobs: `imaT wyals<br />
daubania Tamaris turfa Tvalnia~. risi Tqma surs poets am<br />
striqonebiT? imis, rom:<br />
a) aragvi da mtkvari ubralo mdinareebisgan samkurnalo<br />
TvisebebiT gansxvavdeba;<br />
b) aragvi da mtkvari sxva mdinareebisgan gansxvavebiT kamkama<br />
da sufTaa;<br />
g) aragvi da mtkvari gansakuTrebiT mniSvnelovani da Zvirfasia,<br />
vidre, ubralod, mdinareebi;<br />
d) aragvisa da mtkvris wyals Tamaris dros piris dasabanad<br />
iyenebdnen.<br />
● gaixsene bunebis gakveTilebze miRebuli codna! sad ibadeba<br />
mdinare? Sesabamisad, risi mSobelia mTa?<br />
● mocemuli leqsis mixedviT, romeli ori Zmis dedebi arian<br />
mTebi?<br />
● rogor axasiaTebs aragvsa da mtkvars – am or Zmas – poeti?<br />
bolo strofSi moZebne Sesabamisi sityva!<br />
● rogor adamianze ityvian, lomguliao?<br />
● leqsis romeli stiqonebi gamoxatavs im azrs, rom mTebi<br />
mtkvar sa da aragvs ugzavnian kamkama, kriala nakadulebsa<br />
da CanCqe rebs, romlebic Zvirfasi samSvenisebiviT amkoben,<br />
alamazeben am mdinareebs.<br />
116 117<br />
rubrika<br />
kiTxvebi
ubrika gazafxuli<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
arsebiTi saxelebi iyofa jgufebad:<br />
1. vin da ra jgufis saxelebi:<br />
vin jgufisaa adamianTa saxelebi (radgan vin kiTxva daesmis<br />
mxolod adamianTa saxelebs). yvela danarCeni ra jgufisaa.<br />
vin jgufisaa: deda, Svili, Zma, Tamari, megobari, kaci...<br />
ra jgufisaa: buneba, dedamiwa, mTa, aragvi, mtkvari, trfoba...<br />
2. sulierTa da usuloTa saxelebi:<br />
sulierTa jgufisaa yvela cocxali arseba. aseTebia: adamianebi,<br />
cxovelebi, frinvelebi, Tevzebi, mwerebi, qvewarmavlebi.<br />
usuloTa jgufisaa yvelaferi, rasac suli ar udgas, usicocxloa.<br />
aseTebia: xe, qva, mdinare, ca, mTvare, mindori, wigni...<br />
garda zemoCamoTvlili jgufebisa, arsebiTi saxeli Sei-<br />
Zleba iyos sakuTari da sazogado.<br />
sakuTaria saxeli, romelic hqvia erT romelime sagans, sazogado<br />
ki erTnair saganTa saerTo saxelia.<br />
magaliTad, saqarTveloSi mravali mdinarea. yvelas Tav-<br />
Tavisi saxeli hqvia: aragvi, mtkvari, Tergi, iori, liaxvi,<br />
rioni... mdinare sazogado saxelia, xolo aragvi, mtkvari,<br />
Tergi, iori, liaxvi, rioni – sakuTari.<br />
sakuTari saxelebia: adamianTa saxelebi (Tamari, giorgi),<br />
gvarebi (razikaSvili, WavWavaZe), fsevdonimebi (vaJa<br />
fSavela), cxovelTa saxelebi (giSera, yurSa), geografiuli<br />
saxelebi (saqarTvelo, mtkva ri), ciur sxeulTa saxelebi<br />
(dedamiwa, mze, mTvare), Txzu lebaTa, Jurnal-gazeTebis,<br />
dawesebulebebis da sxvaTa saxel wo debebi (leqsi `gazafxuli~,<br />
gazeTi `cicinaTela~).<br />
gamoiyene gapirovnebis xerxi! adamianis enaze aametyvele<br />
romelime mdinare, romelsac ukeT `icnob~. adami ani s-<br />
Tvis damaxasiaTebeli moqmedeba da Tvisebebi miusadage mas<br />
da mis irgvliv arsebul garemos, sagnebsa da movlenebs!<br />
Txzulebis Sesaqmnelad daixmare Semdegi kiTxvebi!<br />
• saidan modis da sad midis?<br />
• gzad ra emateba? rame Tu akldeba?<br />
• romeli dro uyvars?<br />
• visi an risi stumroba axarebs?<br />
• Tavisive SefasebiT, rogoria?<br />
• raze fiqrobs? ris keTeba uyvars? ras natrobs?<br />
gazafxulze<br />
gazafxulze rom gaTbeba miwa,<br />
rom amova enZela da ia,<br />
saqarTvelov, Sens yvelafers vficav,<br />
leqss dagiwer cisferpeplebians!<br />
ananurTan aragvis wyals davlev,<br />
gamarjvebas vetyvi cisfer kalmaxs,<br />
cixisZirTan Semeyreba gveli,<br />
is maCuqebs ukvdavebis almass.<br />
mere waval, bilikebze vivli,<br />
msurs vefero dekasa da Rvias,<br />
nela-nela myinvarwverzec aval,<br />
rom iqidan gadmogxedo mTlians.<br />
goderZi Coxeli<br />
ananuri – sofeli duSeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena<br />
napirze. aqvea XVI-XVII saukuneebis cixe-qalaqi.<br />
deka – maradmwvane buCqi. icis maRal mTebSi.<br />
Rvia – dabali maradmwvane xe an buCqi, zogjer garTxmulia miwaze.<br />
izrdeba mSral ferdobebsa da kldeebze.<br />
● vaJa-fSavela leqs `gazafxulSi~ aRwers, Tu rogor modis<br />
ga zaf xuli mTebze Tovlis dnobiT, adidebuli mdinareebis<br />
`ye fiT~, javrianobiTa da brZoliT... rogor aris gamoxatuli<br />
bunebis gamoRviZeba goderZi Coxelis leqsSi?<br />
● ras an vis ificebs xolme adamiani? ratom?<br />
● ras eficeba poeti samSoblos?<br />
● rogor gesmis poeturi fraza `leqss dagiwer cisfer peplebians~?<br />
samSoblosadmi rogor damokidebulebas gamoxatavs<br />
poeti am sityvebiT?<br />
a) naz, saTuT, faqiz damokidebulebas;<br />
b) zerele, zedapirul, gulgril damokidebulebas.<br />
● meore strofis striqonebiT poeti rogor samyaroSi<br />
migviZRveba – realursa Tu zRaprulSi? ratom fiqrob ase?<br />
● Tu gaixseneb, zRaprebSi gveli ra SemTxvevaSi xdeba keTili<br />
da adamianis dasaCuqrebas ratom gadawyvets xolme?<br />
118 119<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo-<br />
cnoba<br />
davaleba<br />
öãófuri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika gazafxulze gazafxulze<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
● sabolood sad surs poets asvla? risi xilva surs mas?<br />
● gaecani sagulisxmo cnobas! Seni azriT, ratom irCevs poeti<br />
maincdamainc myinvarwvers da ara sxva mwvervals, raTa<br />
saqarTvelos gadmoxedos?<br />
● ratom natrobs poeti mTliani samSoblos xilvas? risi<br />
sawindaria erToba?<br />
myinvarwveri mwvervalia saqarTveloSi, yazbegis raionSi.<br />
mas mwverval yazbegsac uwodeben. myinvarwveri vulkanuri<br />
warmo mav lo bisaa. misi simaRlea 5047 metri. mis ferdobebs<br />
zemoT mara di uli Tovlia. myinvaridan saTaves iRebs mdinare<br />
Tergi.<br />
myinvarwveris kalTaze, 3680 metris simaRleze, mdebareobs<br />
mete orologiuri sadguri, anu adgili, saidanac akvirdebian<br />
at mo sferos mdgomareobas, raTa winaswar gansazRvron mosalod<br />
neli amindi uaxloesi dReebis ganmavlobaSi; am sadguris<br />
nawili ki alpinistTa TavSesafrad aris mowyobili.<br />
sazogadoebisTvis cnobilia, rom myinvarwverze pirvelad<br />
avidnen ingliselebi – duglas freSfildi, adolf muri da<br />
Carlz Tekeri – 1868 wels, magram ioane batoniSvili, me-19<br />
saukunis cnobili swavluli, istorikosi da geografi, wers:<br />
iosebi, moxeve, mRvdeli, saTno e biTa da siwmindiT ganTqmuli,<br />
iyo pirveli adamiani, romelic RvTis SewevniT avida myinvarze...<br />
myinvarwverze, daaxloebiT 3800 metris simaRleze, mdebareobs<br />
beTlemis gamoqvabuli-monasteri, romelic saeklesio<br />
siwminde ebi sa da ganZis sacavi iyo. monasterSi berebi jaWvis<br />
kibeebiT adiodnen.<br />
3900 metris simaRleze dgas Tana med ro ve patara eklesia.<br />
legendis mixedviT, myinvarwverze iyo mijaWvuli amirani.<br />
mwvervali – mTis yvelaze maRali nawili, zemoT aziduli<br />
wveri.<br />
vulkani – mTa, romlis wiaRidan drodadro cecxli, gavar varebuli<br />
lava da ferfli zedapirze amoinTxeva.<br />
lava – vulkanidan dedamiwis zedapirze amofrqveuli gam dnari<br />
mineraluri masa.<br />
meteorologia – mecniereba dedamiwis atmosferos, misi agebulebis,<br />
Tvisebebis Sesaxeb.<br />
atmosfero – haeris garsi, romelic dedamiwas artyia.<br />
alpinisti – alpinizmis mimdevari.<br />
alpinizmi – sportis saxeoba, asvla Znelad misadgom mTis<br />
mwvervalebze, myinvarebze.<br />
poeti saqarTvelos yvelafers ificebs. ra aris es `yvelaferi~,<br />
anu saficari?<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli<br />
jgufis wevrebma SeadgineT CamonaTvali, gaacaniT sxva jgufebis<br />
wevrebs da SeajameT!<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
mocemulia winadadeba:<br />
ar arsebobs mTamsvleli, romelic myinvarwveris dapyrobaze<br />
ar ocnebobs.<br />
qvemoT CamoTvlili winadadebebidan romels aqvs iseTive<br />
mniSvneloba da Sinaarsi, rogoric zemoT mocemuls?<br />
a) yvela, vinc myinvarwveris dapyrobaze ocnebobs, mTa msvlelia.<br />
b) vinc mTamsvleli ar aris, ar ocnebobs myinvarwveris dapyrobas.<br />
g) yvela mTamsvleli ocnebobs myinvarwveris dapyrobaze.<br />
d) mxolod is aris mTamsvleli, visac myinvarwveri daupyria.<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan<br />
SeusabameT erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris<br />
azrobrivi kavSiri nimuSis msgavsi iyos!<br />
nimuSi: smena – faqizi Tvali –<br />
a) mkrTali; b) maxvili;<br />
g) uxeSi; d) mcdari.<br />
gazafxulis mosvlas yvela sxvadasxvanairad aRiqvams, rasac<br />
vaJa-fSavelasa da goderZi Coxelis zemoT moyvanili ori<br />
leqsic mowmobs. gazafxulis Temaze wina wlebSic araerTi mo-<br />
Txroba da leqsi giswavlia. axla TviTon Seadgine Txzuleba<br />
imaze, rogor aRiqvam da SeigZnob gazafxulis Semosvlas!<br />
● ra xdeba am dros Sen irgvliv? TvalisTvis ra aris SesamCnevi?<br />
yurisTvis?<br />
● surnels Tu moiyolebs gazafxuli? rogors? risas?<br />
● rogori ganwyobileba geufleba?<br />
azris ufro STambeWdavad gadmosacemad gamoiyene Seswavlili<br />
mxatvruli xerxebi!<br />
120 121<br />
rubrika<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
–I–<br />
xidebis amSenebeli<br />
xandaxan, zamTris yinvian RameebSi, xidebis amSenebeli, gamixardi<br />
uZilauri, mamapapeuli baniani saxlidan gareT gamovidoda<br />
da fSavis maRal mTebze Camomxobil cas Sehyurebda.<br />
aTi-TxuTmeti wuTis mere WrialiT gaiReboda gamixardis<br />
saxlis kari da axla imisi Svidi-rva wlis balRi amou dgeboda<br />
mamas gverdiT.<br />
gamixardi mTvarisa da varskvlavebis idumal wkrials ugdebda<br />
sulganabuli gulisyurs da TiTqos maSinRa moe ge boda gons,<br />
roca patara biWi axaluxis kalTaze CamoqaCavda:<br />
– iwyeba, mamav?<br />
– iwyeba, Svilo, iwyeba gazafxulis buniaoba, dailocos caqveynis<br />
dambadebeli!<br />
– wels xom Tan wamiyvan xidebis asaSeneblad, mamav, ha?!<br />
– wels, aba, rogor? jer kidev patara xar, am Cvens klde-RreebSi<br />
ki iseTi avi mdinareebia, erTma talRamac rom dagkras, sal<br />
kldes Segawyvets uceb.<br />
– xom dampirdi, mamav, SarSan xom dampirdi, gazafxulze wagiyvan<br />
da xevsureTis aragvzec avaSenoT xidebi, fSavis wyalzec,<br />
Sav aragvzec, TeTr mdinarezec da, Tu gazafxulma gvacala da<br />
Zalian ar aadida Tergi, iqac gavdoT erTi-ori xidio?!<br />
– rom aRar maxsovs eg dapireba! – CaeRima gamixardis.<br />
– gaxsovs, gaxsovs, mamav, rogor ar gaxsovs! Sen ar miyve bodi,<br />
erTxel mTvarem miTxra, am zafxuls xidebis asaSe neb lad ar<br />
waxvide, cudi ambavi gelodebao. Sen mTvares ar da uje re da ise<br />
gqonda fexi aragvis lodebisagan Camsxvreuli, yovelRame la-<br />
Saris jvars vevedrebodi, oRond mamaCems nu damikoWleb da,<br />
Sens angelozebsa vficav, rogorc ki SevZleb, mamas gavyvebi da<br />
xidebis SenebaSi mivexmarebi-meTqi. xom gaxsovs, rogor Semisrula<br />
laSaris jvarma Txovna! ra iqneba, rom Senc Semisrulo, mamav,<br />
me xom piroba miveci!<br />
– jer rom mag pirobis Sesruleba ar SegiZlia?!<br />
– rogor ara, rogor ara! Sen rom xidebis asaSeneblad waxvi-<br />
xidebis amSenebeli<br />
dodi, me patara nakadulebs davuyvebodi da swored iseve<br />
vcdilobdi xidis mdinareze gadebas, rogorc amas Sen akeTeb<br />
xolme. mereda ra kargia, mamav, mdinareze rom xids gadeb. Sedgeba<br />
Sengan gadebul xidze welSi moxrili moxuci da glocavs:<br />
– Senma amSenebelma gaixaros, Svilo, da saaqaodan saiqioSi<br />
gadebul xidze laRma da bednierma gaiaroso!<br />
– moica, moica! – gakvirvebuli miaCerda Svils gamixardi, –<br />
egeTi saubari vin gaswavla Sena, ha?!<br />
– zogi – papam, zogi – bebom, zogi – dedam da zogic kidev –<br />
Sena.<br />
– maS, Sensas ar iSli da xidebis asaSeneblad unda gamomyve?<br />
– SarSan xom piroba momeci. laSaris jvarma Semisrula piroba<br />
da Sen ar misruleb?<br />
– mere Sen Tu ici, rom mag saqmeSi gasamrjelos viReb?<br />
– vici, erTi xidis aSenebaSi erT cxvars gaZleven.<br />
– is Tu ici, rom zaralis meti araferia mag saqmeSi?<br />
– vici, mamav, Tu Sens gakeTebul xids mdinare Tan waiRebs, im<br />
cxvars ukan garTmeven.<br />
– hoda, rad ginda egeT saqmes mohkido xeli, Svilo, Ta nac ama-<br />
Ram raRac avismauwyeblad mesaubrebian mTvare da var skvlavebi.<br />
wagiyvan, gana ar wagiyvan! isa sjobia, isev me gas wavlo, Torem<br />
mTis mdinare iseTi moRalatea, sadac ar ggonia, iq Cagigdebs<br />
xidis yurs. Sen kidev, gatyob, Sensas ar daiSli.<br />
– ramden xanSi wavalT, mamav?<br />
– erT-or kviraSi, sanam wylebi adidebas daiwyebs.<br />
– Sen genacvale, mamav, laSaris jvarsac venacvale da imaTac,<br />
vinc qveyanaze xidebis mSenebloba moigona! – gailaRa biWma.<br />
gamixardi Cafiqrda.<br />
– marTla cudi rame xom ar ganiSnes mTvarem da var skvla vebma,<br />
mamav?<br />
– ara, gagexumre! biWi waiyvane da Tqven iciT, rogor xidebs<br />
aaSenebTo!<br />
gamixardi da biWi saxlSi Sevidnen.<br />
bani – aq: datkepnili miwis brtyeli saxuravi saxlisa.<br />
mTvarisa da varskvlavebis idumali wkriali – mowmendil caze<br />
mTvarisa da varskvlavebis naTeba, Tan, TiTqos, raRacas rom<br />
gvaniSneben dedamiwaze myofT.<br />
buniaoba – wlis dro, rodesac dRisa da Ramis xangrZlivoba<br />
Tanabaria. gazafxulis buniaoba 21 marts aris, Semodgomis buniao<br />
ba – 23 seqtembers.<br />
avi mdinareebi – Cqari da Semtevi, daundobeli, xifaTis iolad<br />
SemamTxveveli mdinareebi.<br />
xevsureTis aragvi – mdinare aragvis is monakveTi, romelic xevsureTis<br />
miwaze moedineba.<br />
fSavis wyali – mdinare fSavSi.<br />
122 123<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika xidebis amSenebeli xidebis amSenebeli<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
daakvirdi<br />
Savi aragvi – igive gudamayris aragvi, mdinare duSeTis raionSi.<br />
TeTri mdinare – mTis mdinare, alaznis marcxena Senakadi.<br />
Tergi – mTis mdinare. barSi itoteba da bolos erTvis kaspiis<br />
zRvas. Tergis napirebze mdebareobs daba yazbegi.<br />
laSaris jvari – fSavis mTavari salocavi. laSaris jvari iTvleboda<br />
molaSqre RvTaebad, romelic cxenze amxedrebuli miuZ-<br />
Roda mebrZol fSavelebs; masve SesTxovdnen saxnav-saTesis baraqianobas,<br />
adamianTa keTildReobas, zianisagan dacvas.<br />
saaqao – es qveyana, amqveyniuri cxovreba, sawuTro.<br />
saiqio – imqveyniuri samyofeli, sadac suli ganagrZobs cxovrebas<br />
adamianis sikvdilis Semdeg.<br />
● moTxrobis pirvelive winadadebidan vigebT, rom gamixardi<br />
uZilauri xidebis amSenebelia. ras sTxovs mas patara<br />
biWi?<br />
● ratom eubneba mama Svils uars wayvanaze? gamixardis ra<br />
Tviseba Cans SvilTan saubrisas?<br />
● romeli Txovna Seusrula biWs laSaris jvarma?<br />
● biWis TqmiT, ra aris kargi xidebis amSeneblis saqmeSi?<br />
eTanxmebi Tu ara? ratom?<br />
● ratom ambobs gamixardi, rom mTis mdinare avi da moRalatea?<br />
romeli Tvisebebis gamo?<br />
arsebiTi saxeli konkretulia an abstraqtuli.<br />
konkretulia arsebiTi saxeli, Tu is aRniSnavs sagans, ro melsac<br />
nivTieri saxe aqvs, anu aRiqmeba grZnobaTa orga no ebiT<br />
(mxedvelobiT, smeniT, ynosviT, gemoTi, SexebiT). magaliTad:<br />
mama, Svili, xidi, mdinare, lodi, haeri, Jangbadi...<br />
abstraqtulia saxeli, Tu is aRniSnavs iseT rames, rasac niv-<br />
Tieri saxe ara aqvs. magaliTad: sindisi, Wkua, mamaSviloba,<br />
megobroba, simSvide, mSveniereba...<br />
konkretuli saxeli SeiZleba iyos sulierica da usuloc,<br />
vin jgufisac da ra jgufisac (adamiani, xari, mdinare, xidi),<br />
abstraqtuli saxeli ki yvela usuloa, ra jgufisa.<br />
abstraqtuli saxeli SeiZleba iyos Zireuli an warmoqmnili.<br />
magaliTad, Zireulia: sindisi, Wkua, fiqri, ocneba, dardi...<br />
abstraqtul saxelTa umetesoba warmoqmnilia oba, eba, si- -e,<br />
si- -o afiqsebiT:<br />
oba: megobr-oba, gmir-oba, medgr-oba...<br />
eba: Zlier-eba, bednier-eba, patiosn-eba...<br />
si- -e: si-amay-e, si-ber-e, si-xarb-e...<br />
si- -o: si-Tb-o, si-tkb-o, si-lb-o...<br />
dawere Txzuleba Sens momaval saqmianobaze!<br />
Txzulebis werisas qvemoT mocemuli kiTxvebi daixmare!<br />
• ra da ra profesiis adamianebi arian Tqvens ojaxSi?<br />
• mogwons Tu ara maTi saqmianoba? maTgan romels gamoarCevdi?<br />
ratom?<br />
• rogor warmogidgenia momavalSi Seni saqmianoba? ris keTebas<br />
isurvebdi? ratom?<br />
–II–<br />
gazafxulia.<br />
oTxive aragvis xeoba lamazi xidebiT aris gawyobili.<br />
erT-erT ferdobze gamixardisa da misi SvilisaTvis gasamrjelod<br />
naboZebi cxvrebi Sefenilan da mwvane balaxs wiwknian.<br />
ca moiRuSa. mama-Svilma is-is iyo daamTavra xidi, rom mezobeli<br />
soflidan ramdenime mxedari gamoenTo.<br />
etyoba axalgazrdebi mTvralebi iyvnen. erT-erTi gamixardis-<br />
Tan Camoxta cxenidan, gulispiri Sestaca da cofiani ZaRliviT<br />
SeuRrina:<br />
– Sena xar xidebis amSenebeli?<br />
– me var.<br />
– mere ar unda icode, sad da rogor aaSeno xidi?!<br />
– moxda rame? – dardi Seepara gamixardis xmaSi. Svilma cremliani<br />
TvalebiT axeda mamas.<br />
– ar ici, rom moxda da adidebul mdinareSi gadavvardi SarSan<br />
mag xididan?!<br />
– Tu sazRaurs iTxov, uars ara var. amoarCie, romeli cxvaric<br />
ginda.<br />
– ici, rom xidis amSenebels xidis gamocdisas an xidqveS<br />
ayeneben, anda, Tu mdinarezea gadebuli, zemodan akraven, sanam<br />
mdinare ar Cawynardeba. Tu xidma waRebas gauZlo, xom bedi<br />
gqonia, Tu ara da, iqoTqoTeT Sen da Senma xidma am mdinareze,<br />
am cxvrebs ki suyvelas waviyvan, SarSan rom mazarale. daakariT<br />
xidze da xval diliT vnaxoT, ra mSenebelia.<br />
– balRi? – ikiTxa erT-erTma.<br />
– ara uSavs, magisi modgmaa da gauZlebs. gamorekeT cxvrebi!<br />
rogorc Canda, imaTi beladi iyo da usityvod Seusrules<br />
wadili.<br />
mTebsa da mTebs Soris quxda, elavda, mdinaris sazareli yefa<br />
ayruebda viwro xeobas.<br />
– nu geSinia, mamiko, nu geSinia! age mTvare da varskvlavebi gamoCndnen<br />
da, Sen rom gelaparakebian xolme, ise daiwyeben CurCuls.<br />
uceb SeSinebulma kurdRelma gadairbina xidze gulaRmadakruli<br />
gamixardis mkerdze da gaRma napirze miefara tyes.<br />
124 125<br />
rubrika<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika xidebis amSenebeli xidebis amSenebeli<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
biWi SekrTa.<br />
mTvarianSi kargad gamoCnda, rom kurdRels mgeli mosdevda.<br />
biWma icoda, rom am mxareSi CeCneTidan gadmoxvewili mglebi<br />
mrav lad iyvnen da, marTalia, Seecoda mama mglis pirispir daetovebina,<br />
mainc balRurma SiSma sZlia da, sadac kurdReli miimala,<br />
im mxares Caimala xidis yureSi.<br />
mgeli iqiTa mxridan wina TaTebiT gawva gamixardis mimarTulebiT,<br />
nel-nela gamoxoxda xidze. kaci da mgeli erTxans<br />
miaSterdnen erTimeores. mere mgelma gamixardi daynosa. ufro<br />
didxans CaaSterda TvalebSi da, mklavze rom Toki hqonda gadaWerili,<br />
imas dauwyo RrRna. irgvliv mglis mqise suni trialebda.<br />
– vaime, mamav, mogikvda Cemi Tavi, gWams mgeli! – Tvalebi daxuWa<br />
xidis yureSi mimalulma biWma, – modi, viyvireb da mamas ki<br />
ar SeWams, me gamomedevneba. weRan iseTi xe vnaxe, uceb avcocdebi.<br />
mama rom isev xidze darCeba dabmuli?<br />
mgeli Tokebs RrRnida da SeSinebuli biWi Tvalebs veRar<br />
axelda, eCveneboda, rom mamamiss Wamda mgeli.<br />
mTvarem gamoanaTa da biWma Zalauneburad maRla aixeda: mgelma<br />
Tokebi gadaRrRna, beWebSi aiwia, aijagra, xidze ukan gabrunda<br />
da karga xnis mere iq, sadac CeCnis gogos sayuresaviT daleuli<br />
mTvare Cadioda mTebs Soris, ramdenjerme daiymuvla.<br />
– xom ar SegeSinda, mamav, xom kidev avaSenebT xidebs?! – gulze<br />
ekvroda xidze wamomjdar gamixardis Tavisi biWi.<br />
– avaSenebT, mama genacvalos, avaSenebT, aba, uxidod am qveyanas<br />
ra Sno da lazaTi eqneba!<br />
mTvare da varskvlavebi ki isev RvTis wesze dudunebdnen<br />
RvTis sagalobels.<br />
goderZi Coxeli<br />
gamoenTo – aq: gamovarda.<br />
gulispiri Sestaca – gulispirze xeli staca, waavlo.<br />
iqoTqoTeT – ixmaureT, iwrialeT.<br />
aijagra – jagari wamoeSala, jagari yalyze daudga.<br />
● aragvis xeobaSi muSaobisas gamixardis erT-erTi mTvrali<br />
cxenosani auxirda? ratom?<br />
● sad da rogor datoves gamixardi mTvralma mxedrebma? Seni<br />
azriT, rogor moiqcnen isini? ratom?<br />
● RamiT xidze kurdRels dadevnebuli mgeli gamoCnda. xidis<br />
yureSi mimaluli biWi ras fiqrobda mgelze? ratom?<br />
● sinamdvileSi ra qna mgelma? ra iyo mis saqcielSi uCveulo?<br />
● rogor moiqca mgeli? rogor moiqcnen mTvrali adamianebi?<br />
mglis moqmedeba iyo Tu ara Cveulebrivi nadirisTvis damaxasiaTebeli?<br />
iyo Tu ara mxedrebis saqcieli adamianuri?<br />
● Seni azriT, risi Tqma surs mwerals ugulo adamianebisa da<br />
mglis saqcielis dapirispirebiT?<br />
● ukeTuri adamianebis saqcielma Seucvala Tu ara xasiaTi<br />
gamixardis?<br />
● rogor apirebs cxovrebis gagrZelebas gamixardi Tavis<br />
SvilTan erTad?<br />
aragvi mdinarea aRmosavleT saqarTveloSi. moedineba<br />
yazbegis, duSeTisa da mcxeTis raionebSi. sigrZe 112 kilometria.<br />
aragvs qmnis mdinareebi: mTiuleTis (TeTri) aragvi,<br />
gudamayris (Savi) aragvi, xevsureTis aragvi da fSavis aragvi.<br />
mTavaria aragvi, romelic iwyeba mTianeTis Crdilo-aRmosavleT<br />
nawilSi. aragvi zemo da Sua dinebaSi mTis mdinarea, qvemo<br />
dineba muxran-saguramos vakeze iSleba. aragvi qalaq mcxe-<br />
TasTan erTvis mtkvars marcxena mxridan.<br />
aragvi sazrdoobs miwisqveSa, wvimisa da Tovlis, agreTve<br />
myinvarebis maradiuli Tovlis wyliT. wyaldidoba iwyeba<br />
gazafxulze da Sua agvistomde grZeldeba. zamTarSi aragvi<br />
wyalmcirea. ar iyineba.<br />
mdinare aragvis ucxouri saxelwodebaa pelori. momdinareobs<br />
berZnuli zmnisgan pelo `vmoZraob, miviswrafi~.<br />
moTxrobaSi vkiTxulobT: `oTxive aragvis xeoba lamazi<br />
xidebiT aris gawyobili~.<br />
daixmare sagulisxmo cnoba da axseni, romel oTx aragvzea<br />
saubari? amaTgan romelime xom ar ginaxavs? gaixsene da moyevi!<br />
bevri usulo ra jgufis arsebiTi saxeli warmoqmnilia<br />
zmnisgan.<br />
magaliTad, ras Svreba? aSenebs –> ra? Seneba; ras Svreba?<br />
gamocdis –> ra? gamocda; ras Svreba? icis –> ra? codna; ras<br />
Svreba? miedineba –> ra? dineba; ras Svreba? dgas –> ra? dgoma...<br />
zmnisgan warmoqmnil arsebiT saxels moqmedebis saxeli hqvia.<br />
dawere, Sen rogor moiqceodi gamixardis Svilis adgilas?<br />
SeZlebdi gansacdelSi Cavardnili mamis (axloblis, megobris)<br />
daxmarebas? ar SegaSinebda mosalodneli safrTxe? xom ar gaxsendeba<br />
SemTxveva, rodesac Zalian SegSinebia! rogor damTavrebula<br />
es ambavi?<br />
126 127<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika xari<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
mogonebebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
cnobiswadi-<br />
las safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
orSabaTobiT aSenda cixe-qalaqi kldezeda,<br />
gars galavani artyia, ca axuria Tavzeda.<br />
adamianis Senaxva veravin ido Tavzeda.<br />
xvna, farcxva, zidva sarCosi gaWirda metad, Zalzeda.<br />
xarma Tqva, pirma naTelma, me daviwerav Tavzeda.<br />
mocvivdnen angelozebi, dakocnes orTav Tvalzeda;<br />
Camoqnes wyvili sanTeli, miakres orTav rqazeda:<br />
wadi, xaro, imuSave erTgulad mTa da barzeda,<br />
eqvsi dRe uRelSi ebi, meSvides daweq mxarzeda,<br />
vinc kvira-uqmiT Segabas, xeli Seaxmes mklavzeda!<br />
xalxuri<br />
xari<br />
farcxva – samuSao iaraRiT, farcxiT, miwis gafxviereba.<br />
daviwerav – davivaleb, Cems movaleobad miviCnev.<br />
Camoqna – xelisgulebs Sua sresiT da bambis Zafze Camo yo lebiT<br />
sanTlis damzadeba.<br />
uqme – dRe, rodesac ar saqmianoben, dasvenebis dRe.<br />
● rogor fiqrob, xalxuri leqsis pirvel oTx striqonSi<br />
ratom aris naxsenebi Seneba, adamianis Senaxva, xvna, farcxva,<br />
sarCos zidva? yovelive amas ra saerTo aqvs xarTan?<br />
● leqsis romeli ori striqoni gamoxatavs im azrs, rom xaris<br />
garja da Sromismoyvareoba RvTisgan kurTxeuli da madliani<br />
saqmea? waikiTxe xmamaRla!<br />
● rogor gesmis Sinaarsi striqonisa: `eqvsi dRe uRelSi ebi,<br />
meSvides daweq mxarzeda~? romeli dReebi igulisxmeba?<br />
● xalxis warmodgeniT, samyaros Semqmnelma Sromisa da dasvenebis<br />
dro erTnairad ganusazRvra adamiansa da xars. Seni azriT,<br />
ratom?<br />
● am wesis damrRvevs risTvis imetebs xaluri mTqmeli? Seni azriT,<br />
ratom?<br />
xarisa da guTnis madliTa<br />
aravin icis, ramdeni saukune idga xari kacis gverdiT, ramdeni<br />
saukune eweoda mZime uRels, uRels, romelic, qarTuli<br />
xalxuri leqsis mixedviT, TviTon xars Tavisi nebiT daudgams<br />
qedze.<br />
da amis mere modiodnen kaci da xari. xnavdnen miwas, Tesavdnen,<br />
aSenebdnen cixesimagreebsa da taZrebs.<br />
miuxedavad mZime uRlisa, xari sikeTis gansaxiereba iyo.<br />
xari ar gaborotebula.<br />
iqneb imitom, rom Cems bavSvobasTan aqvs saerTo, tkbilad<br />
maxsendeba xari da guTani. vxedav, rogor gamoaqvT samSabaT<br />
dRes guTani, Seabamen xarebs, waiyvanen saxnavad, rqebze<br />
kvercxs gautexen da etyvian: `ase gaskdes imis Toli da guli,<br />
vinc Sen Toli gceso!~. mere sanTels aanTeben, dailocebian da<br />
gatexen yamirs. win xar-guTani midis, ukan balRebi mivyvebiT,<br />
vagrovebT fxolas. im bavSvobaSi naWam fxolasaviT tkbilad<br />
maxsendeba xvna da is xarebi.<br />
sanam jejili iyo da yanebi mwifda, kaci da xari sxva saqmes<br />
akeTebdnen. aSenebdnen cixesimagreebs. marTalia, xari brZolaSi<br />
ar mihyveboda patrons, magram zidavda qvebs, romlebi-<br />
Tac Sendeboda mtrebisgan Tavdasacavi simagreebi.<br />
erTxel Turme ori Zma aSenebda cixes. erTi kldes angrevda,<br />
qvebs marxilze uwyobda xars, romelsac mihqonda martokas, da<br />
meore Zma adgilze clida marxils, Tan aSenebda. gza tyeSi gadioda<br />
da erTxel Sua gzaze mgeli daxvedria xars...<br />
Zmebma is cixe aaSenes, erT qvaze ki im xaris pativsacemad<br />
misi Tavi gamokveTes da kedelSi Caatanes is qva. ai, yvelaze<br />
didi magaliTi xarisa da kacis erTgulebisa, kacisa da xaris<br />
urTierTpativiscemisa...<br />
goderZi Coxeli<br />
qedi – muSa saqonlis (xaris, kameCis) kiseri, uRlis dasadebi<br />
adgili.<br />
Toli – kuTxuri sityvaa, igivea, rac Tvali.<br />
Toli gces – gagTvalos, avi TvaliT Segxedos, TvaliT gavnos.<br />
yamiri – uxnavi, daumuSavebeli miwa.<br />
fxola – kartofilis msgavsi mcenare, waagavs miwis vaSls.<br />
marxili – Tovlze an mTian adgilebSi miwaze sasrialo<br />
sazidari, romelsac borblebis nacvlad wina mxares aRunuli<br />
ori swori xe aqvs.<br />
128 129<br />
rubrika<br />
mogonebebi<br />
ganmartebebi
ubrika xari xari<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
● mweral goderZi Coxelis werili `xarisa da guTnis madli-<br />
Ta~ xalxuri leqsis, `xaris~, safuZvelzea Seqmnili, rac pirvelive<br />
abzacidan Cans. mwerlis TqmiT, risi gansaxierebaa<br />
xari? mZime uRlis, anu qancgamwyveti Sromis, miuxedavad, ra<br />
ar damarTnia am pirutyvs?<br />
● mwerlis bavSvobis mogonebaSi gacocxlebul xars rogor<br />
amzadebdnen saxnavad? ra msgavsebas xedav leqsTan?<br />
● romel Zvel Tqmulebas ixsenebs mwerali?<br />
● ras mowmobs cixis kedelSi Catanebuli qva, romelzec xaris<br />
Tavia gamokveTili? ra gamoxates amiT Zmebma?<br />
● gaixsene, Sen Tu ginaxavs romelime cixeze an taZris kedelze<br />
msgavsi gamosaxuleba da Tu gicdia gagerkvia, ratom iyo<br />
xaris Tavi gamokveTili?<br />
xari mcoxneli ZuZumwovaria. mecnierebi mas wyvilCli qian<br />
da rqaRruian cxovelebs miakuTvneben. xarebi jgufurad cxovro<br />
ben da mcenareebiT ikvebebian, amitom maT balaxis mWa melebs<br />
eZaxian. isini Sinauri cxovelebi arian, magram msoflios zogierT<br />
nawilSi maTi veluri saxeobebic binadroben.<br />
qarTulSi mamal xars ubralod xars eZaxian, dedals – Zro -<br />
xas, maT naSi ers xbo ewodeba, xa rebis (da Zroxebis) erTob liobas<br />
– naxiri.<br />
savaraudod, es cxoveli Tavidan mxolod sakvebad gamo iyeneboda,<br />
mogvianebiT ki, rodesac adamianma miwaTmoqmedebas<br />
mih yo xeli, xaric miixmara. misi daxmarebiT xnavda, gadahqonda<br />
mZime tvirTi da gadahyavda adamianebi.<br />
zogierTi qveynis religiaSi xari wminda cxove la daa mi -<br />
C neuli. magaliTad, indoeTSi Zroxas odiTganve de da Rmer Tis<br />
da miwis, zogjer ki mTliani samyaros simbo lod miiCnevdnen.<br />
qristianobamdel saqarTveloSi Tvlidnen, rom RmerTma<br />
adamianebis Semdeg cxovelebi Seqmna da maT Soris xari gamoarCia<br />
– didi Zala, erTguleba, adamianebTan erTad cxovreba<br />
da miwis damuSaveba daabeda. xari xSirad gvxvdeba qarTul<br />
folklorSic rogorc adamianis megobari da mxsne li (vTqvaT,<br />
zRaprebSi: `wiqara~, `erTguli xarebi~). saqar Tvelos gaqristianebis<br />
Semdeg xars ar daukargavs Tavisi mniSvneloba da<br />
mis gamosaxulebebs SeiZleba SevxvdeT qris ti anuli Zeglebis<br />
kedlebzec.<br />
ZuZumwovari – cxoveli, romelic Tavis naSiers rZiT kvebavs.<br />
wyvilCliqiani – gayofili Cliqis mqone, mag., Zroxa, cxvari.<br />
miwaTmoqmedeba – miwis damuSaveba mcenareebis moyvanis mizniT.<br />
qristianuli Zeglebi – aq: qristianuli nagebobebi.<br />
● xaris Sesaxeb ra informacias gvawvdis sagulisxmo cnobis<br />
pirveli abzaci?<br />
● Tavdapirvelad risTvis iyenebdnen am cxovels? mogvianebiT<br />
ra adgili daikava am pirutyvma adamianis cxovrebaSi? riT<br />
iyo es ganpirobebuli?<br />
● sxvadasxva qveynis religiasa Tu warmodgenaSi ra adgili<br />
daikava xarma? rogor fiqrob, ratom? Tvalsazrisis<br />
dasasabu Teblad informaciul teqstTan erTad daixmare<br />
leqsi da goderZi Coxelis werili!<br />
● xalxur leqss ra aqvs saerTo goderZi Coxelis werilsa da<br />
informaciul teqstsTan?<br />
● xaris Sesaxeb ra saxis cnobebs eyrdnoba goderZi Coxelis<br />
werili? sagulisxmo cnobis teqstSi ra sWarbobs – sizuste<br />
Tu STabeWdilebebi, piradi gancdebi? Seadare erTmaneTs es<br />
ori teqsti!<br />
Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />
mocemulia winadadeba:<br />
cxovels, romelsac uyvars adamianis daxmareba, uyvars mis<br />
gverdiT cxovrebac.<br />
Tu es azri marTebulia, maSin qvemoT CamoTvlil winadadebaTagan<br />
romeli ar SeiZleba iyos swori?<br />
a) xars uyvars adamianis daxmareba da uyvars mis gverdiT<br />
cxovrebac.<br />
b) Tu xars uyvars gaWirvebaSi adamianis daxmareba, mas arc<br />
uRelSi Sebma ezareba.<br />
g) xars Tu ar uyvars adamianis daxmareba, arc mis gverdiT<br />
cxovreba eyvareba.<br />
d) xars ar uyvars gaWirvebaSi adamianis daxmareba, Tumca<br />
uyvars mis gverdiT cxovreba.<br />
waikiTxe qarTuli xalxuri zRapari `wiqara~!<br />
moiZie skolis biblioTekaSi – qarTuli xalxuri zRaprebi,<br />
Tbilisi, 1987w., an: mimarTe internetbiblioTekas misamarTze:<br />
www.lib.ge.folkpage<br />
Seni azriT, am zRaparSi oboli biWis gverdiT ratom aris<br />
maincdamainc xari da ara romelime sxva cxoveli? imsjele!<br />
werilobiT Camoayalibe, ra icodi xaris Sesaxeb da mocemuli<br />
sami teqstidan – xalxuri leqsidan, goderZi Coxelis werilidan<br />
da sagulisxmo cnobidan – axali ra gaige!<br />
130 131<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
cnobiswadilas<br />
safosto<br />
yuTi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika Sav kortoxze Savi muxa...<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
ganmartebebi<br />
Sav kortoxze Savi muxa...<br />
cad Rrubelma daiquxa,<br />
es aprili brZandeba...<br />
Sav kortoxze Savi muxa<br />
dgas da nela mwvandeba.<br />
Rrublis fTila rom ar Canda<br />
da mze enTo zRaprulad,<br />
dahkra wvimam, uricxv simad<br />
wamovida Sxapuna.<br />
cam Rrubeli Caimuqa –<br />
quxs da wvima mZlavrdeba.<br />
Sav kortoxze Savi muxa<br />
dgas da nela mwvandeba.<br />
irgvliv Savi xnulebia<br />
da sivrcea triali,<br />
xnulebs wvima swyurebia,<br />
gahquxs wvima CxrialiT.<br />
uceb Jinma gaduara,<br />
SeaCera naRara,<br />
dacxra wvima matyuara<br />
da far-xmali dayara.<br />
mzem samzeos miaRwia –<br />
naxnavi da naTesi<br />
yvelaferi moaqcia<br />
Tavis oqros badeSi.<br />
ciskidurze Caimuxla,<br />
Tavis taxtze brZandeba...<br />
Sav kortoxze Savi muxa<br />
dgas da nela mwvandeba.<br />
murman lebaniZe<br />
kortoxi – goraki, beqi, maRlobi.<br />
fTila – gaCeCili matylis xelisgulisodena nawili. aq aRniSnavs<br />
Rrublis patara nawils.<br />
cam Rrubeli Caimuqa – ca saavdro Savi RrublebiT daifara.<br />
Jini – didi, uZleveli survili, wadili.<br />
naRara – liTonis dasartyami sakravi, mrgvalZiriani, qvabis<br />
moyvani lo bisa, pirze tyavgadakruli.<br />
ciskiduri – cis dasasruli, xazi, romlis gayolebazec ca<br />
TiTqos dedamiwas exeba, horizonti.<br />
● leqsis pirvelive striqoni aprilis, gazafxulis, romel<br />
Taviseburebas Segvaxsenebs?<br />
● leqsSi samjer meordeba erTi da igive striqonebi. moZebne da<br />
waikiTxe! Seni azriT, ratom imeorebs poeti am striqonebs?<br />
a) leqsSi sityvaTa raodenobis gazrdis mizniT;<br />
b) STabeWdilebis gaZlierebis mizniT;<br />
g) qveynad yvelaze mniSvnelovani sagnis warmoCenis mizniT.<br />
● leqsis mixedviT, Turme wvima wyurvilis mosaklavad wamosula.<br />
ras swyurebia wvima?<br />
● ras gulisxmobs poeti wvimis naRaraSi?<br />
a) wvimis dros Citebis JivJivs; b) muxis totebis rxevas;<br />
g) caSi gaCenil Weqa-quxils; d) wvimis wveTebis xmaurs.<br />
● romeli striqonebi gamoxatavs im azrs, rom wvima mzis winaSe<br />
uZluri aRmoCnda da danebda, winaaRmdegoba veRar gauwia?<br />
● ras gulisxmobs poeti, rodesac ambobs, rom mzem `yvelaferi<br />
moaqcia Tavis oqros badeSi~?<br />
● moZebne striqoni, romlis mixedviTac mze cis mbrZanebelia,<br />
da waikiTxe xmamaRla!<br />
enaSi gvaqvs sityvebi, romlebic erTsa da imave mniSvnelobas<br />
gamoxataven, magram erTs axlobelTan laparakis<br />
dros vi yenebT, meore ki moridebuli, Tvaziani saubris<br />
dros ixmareba da pativiscemas gamoxatavs.<br />
magaliTad: aris – gaxlavT, aris – brZandeba, movida –<br />
mo brZan da, dajda – dabrZanda, Wame – miirTvi, vWame – geaxeli,<br />
ki – diax wyvilad dasaxelebul sityvaTagan pirveli axlobel<br />
Tan saubrisas gamoiyeneba, meore – moridebuli saubrisas.<br />
!<br />
Tavazian saubarSi Tqven ixmareba erTi pirisadmi mimar Tvisas,<br />
xolo zmnebi mravlobiT ricxvSi daismis.<br />
magaliTad, Tqven rogor brZandebiT? mobrZandiT! dabrZandiT!<br />
miirTviT!..<br />
wvima da mze erTmaneTs enacvleba. xan quxs, xan oqrosferi<br />
sxivebi efineba aremares. leqsSi `Sav kortoxze Savi muxa...~<br />
weliwadis im drozea saubari, rodesac buneba iRviZebs da miwa<br />
wvimisa da mzis wyalobiT Tavis Zalas aCens.<br />
● mocemuli leqsis mixedviT, sicocxlis ganaxlebas rogor<br />
SevigrZnobT, raze gvimaxvilebs poeti yuradRebas? riT<br />
daukavSirebdi murman lebaniZis muxas vaJa-fSavelas leqs-<br />
Si daxatul mTis mdinaareebsa Tu goderZi Coxelis leqsSi<br />
ayvavebul ia-enZelebs?<br />
● gaixsene, ra ici muxis Sesaxeb da imsjele, ras ganasaxierebs<br />
igi? ris simbolod iTvleba?<br />
132 133<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika jadosnuri baliSebi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
jadosnuri baliSebi<br />
–I–<br />
odesRac erT Soreul qveyanaSi, romlis dedaqalaqsac<br />
zeciur qalaqs eZaxdnen, saZulveli despoti mtacebelmZarcvelius<br />
pirveli mefobda. igi Tormet gvirgvins flobda,<br />
romlebsac yovel Tve icvlida.<br />
mtacebel-mZarcveliuss surda, mis qveSevrdomebs Seusveneblad<br />
emuSavaT maRaroebSi da moepovebinaT Zvirfasi qvebi, romlebiTac<br />
Tavis Tormet same fo gvirgvins Seamkobda. amis gamo<br />
kanoni gamosca, romelic karnavalebs, sko lis Sesvenebebs, dabadebis<br />
dRis wveulebebsa da kvira dReebs auqmebda. am kanonis<br />
Tanaxmad, kvira dRes saxeli Seecvala. igi `winaorSabaTad~ moinaTla<br />
da aRarafriT gansxvavdeboda Cveulebrivi orSabaTisagan.<br />
meore kanonis ZaliT, yvela karuseli da sabavSvo moedani<br />
un da dake ti li yo da maT adgilas qvis sapyrobileebi agebu li yo.<br />
mtacebel-mZarcve li uss dilegebi imaT Casamwyvdevad sWir de boda,<br />
vinc pirvel kanons daarRvevda da dabadebis dRis sanT le bis<br />
Caqrobas gabedavda, an sakar navalo niRabs mo irgebda da bale ri nas<br />
kostiumSi gamoewyoboda, an winaorSabaTs skolaSi ar wavidoda.<br />
bunebrivia, aRaravis ukvirda, rom zeciuri qalaqis moqalaqeebs<br />
saSinlad sZuldaT mefe. zogjer enas uyofdnen an<br />
zurgs ukan ejRanebodnen. xanac, viTom gaufrTxileblobiT,<br />
bananis qerqebs yridnen sasaxlis WiSkris win, maRaroebis dasazverad<br />
gamosuls fexi daucurdeba da waiqcevao.<br />
erT dRes mtacebel-mZarcvelius pirvelma sataxto darbaz-<br />
Si sami erTgu li kariskaci moiwvia: cacxvia sikvdilaZe – Tavisi<br />
TanaSemwe, Rormucela Wur va – dacvis ufrosi da xvliko<br />
lanZRvia – sasaxlis ufrosi jadoqa ri.<br />
– SegiZliaT amixsnaT, qveSevrdomebs ratom vejavrebi? ormocdaaTze<br />
meti kanoni gamoveci imis Sesaxeb, rom maT sigiJemde<br />
unda vuyvarde, magram Sedegs ver vxedav.<br />
– ra brZanebaa, Tqveno udidebulesobav? gvexumrebiT? ra<br />
Tqma unda, uyvar xarT! isini gaRmerTeben! – daarwmuna cacxvia<br />
sikvdilaZem, romlis xelo bac pirferoba iyo. mas damTavrebuli<br />
hqonda mliqvne lo bis fakulteti qlesvis universitetSi.<br />
– maS, ratom yrian bananis qerqebs WiSkris win? ratom vimtvrev<br />
cxvir-pirs, roca saxlidan gasvlas vapireb?<br />
– iqneb... iqneb hgoniaT, rom cigurebze sriali giyvarT! –<br />
cacxvia sikvdilaZem scada aexsna.<br />
sasaxlis jadoqarma xvliko lanZRviam RvarZlianad CaiRima:<br />
– Tavs nu movityuebT... marTalia, unda uyvardeT, magram ejavrebiT,<br />
Tqveno udidebulesobav! da agixsniT, ratom...<br />
– aba, Tqvi!<br />
– ejavrebiT, radgan RamRamobiT sizmrebs naxuloben...<br />
– eg ra SuaSia? – ikiTxa warbSekrulma mZarcve li us ma.<br />
– SuaSi ki ara, TavSia, Tqveno udidebulesobav! – upasuxa<br />
xvliko lan ZRvi am, – sizmrebSi tortebs, foierverkebsa da<br />
karuselebs naxuloben. maT mav TulxlarTebsa da boqlomebs<br />
adareben, romlebsac gamoRviZebulni xedaven, da, ra gasakviria,<br />
rom yvelafers Tqven gabraleben!<br />
– didi Tavsatexia sizmrebi, – daeTanxma msuqani, aRaJRa-<br />
Jebuli Rormucela Wurva, mkerdi ordenebiT rom aevso, – vi-<br />
Tom ubralo da umniSvnelo siz mrebi zogjer ise izrdebian da<br />
cecxliviT Zlierdebian, rom grigalad, qariSxlad iqcevian!<br />
– ras mTavazobT? – ikiTxa aforiaqebulma mtacebelmZarcveliusma.<br />
– mosafiqrebelia! – brZana xvliko lanZRviam, – problema<br />
isaa, rom sizmrebs advilad ver Seamowmeb. Subls ukan arian<br />
damalulni, naoWebs ukan, Rrmad, Zalian Rrmad TavebSi...<br />
despoti – Tavneba adamiani, romelic sxvis survils arafrad<br />
agdebs, sxvebs aiZulebs mis nebas daemoeCilon.<br />
qveSevrdomi – ama Tu im saxelmwifos moqalaqe; vinmes xelqveiTi,<br />
vinmeze damokidebuli adamiani.<br />
maRaro – miwis wiaRidan madneulis mompovebeli sawarmo.<br />
kanoni – xelisuflebis mier dadgenili saval de bu lo wesi.<br />
karnavali – saxalxo dResaswauli cekva-TamaSiT, sanaxaobebiT.<br />
sataxto darbazi – samefo sasaxlis darbazi.<br />
kariskaci – msaxuri, Tanamdebobis piri mefis karze.<br />
TanaSemwe – adamiani, romelic vinmes exmareba saqmeSi da masve<br />
eqvemdebareba.<br />
Wur vi – sabrZolo masala, romelsac zarbazniT isvrian.<br />
dacvis ufrosi – ufrosi SeiaraRebuli razmisa, romelsac vinmes<br />
dacva evaleba.<br />
qlesva – flidoba, cbiereba, TvalTmaqcoba.<br />
foierverki – ferad-feradi SuSxunebis gaSveba.<br />
mav TulxlarTi – moZraobis Sesaferxeblad gakeTebuli Robe.<br />
ordeni – jildo gansakuTrebuli damsaxurebis adamianebisTvis.<br />
problema – rTuli sakiTxi, romelic saWiroebs garkvevas, Seswavlas.<br />
134 135<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />
kiTxvebi<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
● zeciuri qalaqis mmarTvelis saxeli mis romel Tvisebebze<br />
migvaniSnebs? rogoria igi?<br />
● ra gaauqma man da ratom?<br />
● mtacebel-mZarcveliuss sami erTguli kariskaci hyavs. raze<br />
migvaniSnebs maTi saxelebi? riT hgvanan isini xelmwifes?<br />
Seni Tvalsazrisi daasabuTe!<br />
● moZebne abzaci, romelSic cacxvia sikvdilaZe mefes arwmunebs,<br />
rom xalxi aRmerTebs mas. mwerali TanaSemwis Sesaxeb<br />
saubrisas sam sinonimur sityvas iSveliebs! daasaxele es sityvebi?<br />
gaixsene amave Sinaarsis sxva sityvebic da miumate!<br />
● cacxvia sikvdilaZisgan gansxvavebiT, ra axsnas uZebnis<br />
ufrosi jadoqari xvli ko xalxis mefisadmi siZulvils? ras<br />
miiCnevs amis mizezad? ratom?<br />
● ras adarebs Rormucela Wurva ubralo sizmrebs da ratom?<br />
● xvliko lanZRvias azriT, ratom aris Zneli sizmrebis Semowmeba?<br />
● Seni azriT, imsaxurebs moqalaqeTa siZulvils mtacebelmZarcve<br />
liusi? ratom? daasabuTe!<br />
arsebiTi saxeli SeiZleba aRniSnavdes erTgvar saganTa krebuls,<br />
magaliTad: xalxi, eri, razmi, jari, jgufi, xrova, gundi.<br />
erTgvar saganTa krebulis aRmniSvnel arsebiT saxels krebiTi<br />
saxeli ewodeba.<br />
krebiTi saxeli SeiZleba iyos Zireuli da warmoqmnili.<br />
Zireulia: xalxi, eri, gundi...<br />
warmoqmnilia:<br />
nar sufiqsiT: naZv-nar-i, fiWv-nar-i, buCq-nar-i, yvavil-nar-i...<br />
oba sufiqsiT: axalgazrd-oba, mezobl-oba, student-oba...<br />
!<br />
rom gavarCioT, oba sufiqsiani saxeli krebiTia Tu abstraqtuli,<br />
unda davusvaT kiTxva. oba sufiqsian krebiT saxels daesmis<br />
kiTxva vin?, abstraqtuls – ra? magaliTad:<br />
axalgazrdoba ezoSi Seikriba. vin Seikriba? – axalgazrdoba.<br />
elenem axalgazrdoba gaixsena. ra gaixsena? – axalgazrdoba.<br />
!<br />
zogierTi saxeli erT sagansac aRniSnavs da erTgvar saganTa<br />
krebulsac. magaliTad:<br />
cxvari erTs aRniSnavs winadadebaSi: cxvari balaxs Zovs.<br />
cxvari bevrs aRniSnavs winadadebaSi: cxvari mTas Seefina.<br />
xvliko lanZRvias TqmiT, sizmrebs advilad ver Seamowmeb,<br />
radgan isini `Subls ukan arian damalulni, naoWebs ukan,<br />
Rrmad, Zalian Rrmad TavebSi...~.<br />
Seni azriT, ra mzakvrobas moifiqrebs, ra xerxs SesTavazebs<br />
xvliko lanZRvia mtacebel-mZarcvelius pirvels am problemis<br />
mosagvareblad, ras urCevs imisaTvis, rom zeciuri qalaqis moqalaqeebma<br />
aRar naxon tkbili da sasiamovno sizmrebi?<br />
moZebne teqstSi adgili, saidanac vgebulobT, ra xelo bisaa<br />
cacxvia sikvdilaZe da romeli universitetis romeli fakulteti<br />
aqvs damTavrebuli! amowere es monacemebi! amis msgav sad<br />
moifiqre, ra xeloba emarjvebaT dacvis ufros Rormucela<br />
Wurvasa da ufros jadoqar xvliko lanZRvias. aseve moifiqre<br />
da dawere, romeli universitetebis romel fakultetebze<br />
SeiZle ba mieRoT maT Sesabamisi `ganaTleba~!<br />
–II–<br />
Svidi Tve da Svidi dRe muSaobda xvliko lanZRvia Tavis saidumlo<br />
la bo ratoriaSi da erT mSvenier dilas gamoCnda sataxto<br />
darbazSi. mas xel Si baliSi eWira.<br />
– ai, Tqveni udidebulesobav! – uTxra mefes, – inebeT Cemi<br />
gamogoneba! neba miboZeT, warmogidginoT koSmarTa baliSi!<br />
– es xom erTi Cveulebrivi baliSia, – Tqva mtacebelmZarcveliusma,<br />
– masxrad migdeb, xvliko lanZRvia?!<br />
– cdebiT, tyuvdebiT, Tqveno udidebulesobav! Cveulebrivi<br />
baliSi bumbulisaa.<br />
– aba, es risaa?<br />
– avi sulis Zuaa SigniT, sindisis qenjnis mtveri da Camqrali<br />
Suquris obobis qseli, moCvenebaTa zewrebi da cremliani<br />
cxvir sa xocebi, moRalatis Crdi li, Sxamiani gvelis perangebi,<br />
WinWari da jaWvebis Jangi, Tojinas dam wva ri saxlis ferfli,<br />
krazanis nestari da maTraxis nafleTebi... baliSis piri gauxednavi<br />
cxenis fafrisganaa Sekerili. vinc am baliSze da i Zinebs,<br />
mxolod koSma rebs naxavs... saSinel, sazizRar, avbediT koSmarebs!<br />
Tu Cvens moqalaqeebs amgvar baliSebze daZinebas vai-<br />
ZulebT, yoveldRiuri cxovreba maT samoTxed moeCvenebaT im<br />
koSmarebTan SedarebiT, rom le bic maT RamRamobiT Tavzars<br />
dascems! ase da amgvarad, Tqvens Sewu xebas moiSlian!<br />
gaxarebulma mefe mtacebel-mZarcvelius pirvelma brZana<br />
koS mar Ta bali Se bis damzadeba. erT kviraSi mTeli qalaqis samyofi<br />
baliSebi mzad iyo da zeciur qalaqSi yvelas dauriges.<br />
136 137<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
mas Semdeg RamRamobiT saxlebidan datanjulis kvnesas, aCqarebul<br />
sun Tqvas, moTqma-godebas da yru gminvas gaigonebdiT.<br />
gamTeniisas zeciuri qalaqis mcxovreblebi maRaroebisken<br />
uferulebi, moxrilebi, loyebCacvenilebi da TvalebamoRamebulebi<br />
miemarTebodnen. aRarsad iyo bananis qerqebi... aRarc Ciodnen<br />
da saZulvel mefes aRarc zurgsukan ejRanebodnen.<br />
miedineboda uRimRamo, uferuli da gayinuli dReebi. kvnesa<br />
da xvneSa adi oda zecaSi, romelic nel-nela Camobnelda da<br />
kupriviT gaSavda.<br />
skolaSi yvela gakveTili uxaliso da mosawyeni iyo. xatvis<br />
gakveTilze mtacebel-mZarcveliusis portretebis xatvas swavlob<br />
dnen, tanvarjiSis gakveTilze – muxlis modrekas, literaturis<br />
gakveTilze – mefis sad idebel himnebs, gramatikis gakve-<br />
Til ze droebidan axlandelsa da warsul dros swavlobdnen da<br />
araviTar SemTxvevaSi – momavals. momavalze saubris ufleba<br />
mxolod mefesa da mis ramdenime kariskacs hqondaT.<br />
koSmari – sazareli, SemaZrwunebeli sizmari.<br />
Suqura – Suqis gamomcemi koSki, romelic agebulia zRvis napirze<br />
gemebisTvis gzis maCveneblad.<br />
krazana – futkris msgavsi moyviTalo mweri, bziki.<br />
gauxednavi – mouTvinierebeli, gauwvrTneli.<br />
avbediTi – avismomaswavebeli, ubedurebis mauwyebeli.<br />
TvalebamoRamebuli – uZilobis an cudi Zilis gamo TvalebamoSavebuli.<br />
uRimRamo – uxaliso, usicocxlo.<br />
kupri – navTobisgan an qvanaxSirisgan miRebuli Savi nivTiereba.<br />
● riT gansxvavdeboda Cveulebrivi baliSisgan xvliko lan-<br />
ZRvia s gamogonebuli baliSi?<br />
● ras miaRwia mtacebel-mZarcvelius pirvelis samefo karma<br />
am gamogonebiT?<br />
● riT gansxvavdeboda zeciuri qalaqis skola Cveulebrivi<br />
sko lis gan? ras swavlobdnen iq?<br />
● Seni azriT, raze miuTiTebs aseTi swavleba, rogori adamianebis<br />
aR zrdaze zrunavda skola? romel Tvisebebs uvi-<br />
Tarebdnen mos wavleebs?<br />
● Seni azriT, rogori unda iyos skola? romeli sagnebis swavlas<br />
miiCnev aucileblad, ratom?<br />
● Seni azriT, ratom ar aswavlidnen am skolaSi momaval dros?<br />
mefisa da misi kariskacebis garda, ratom aravis hqonda momaval<br />
ze saubris ufleba?<br />
1. romeli sityva ar aRniSnavs gminvas?<br />
a) oxvra; b) kvnesa; g) davidaraba; d) vaeba.<br />
2. romeli sityva ar aRniSnavs uferuls?<br />
a) fermkrTali; b) fergadasuli; g) ferxorciani;<br />
d) ferdakarguli; e) fermixdili; v) fermileuli.<br />
mtacebel-mZarcveliusis saxeliT Seadgine saidumlo brZane<br />
bis teqsti, romelsac igi koSmarTa baliSebis dasamzadeblad<br />
gascemda!<br />
gaiTvaliswine Semdegi rCevebi!<br />
• Tavidan mimarTe maT, vis sayuradRebodac aris Sedgenili!<br />
• saTqmeli gamoxate mokled! piroba Camoayalibe naTlad!<br />
amasTanave, miuTiTe, ra elis am brZanebis pirobis damrRvevs!<br />
• werilis bolos aRniSne imisi vinaoba, vinc gasca es brZa neba,<br />
da, aseve, TariRi!<br />
–III–<br />
am qveyanaSi cxovrobda erTi maswavlebeli, swavlula qve liusi.<br />
mas, sko li dan Sin mimavals, Cvevad hqonda qvis xidze SeCere<br />
bu li yo. iq, xidis qveS, erTi aliviT wiTeli, imediviT saTuTi<br />
yayaCo izrdeboda. swavlula yayaCos uyurebda da ocnebobda,<br />
rogor iqneba, bednieri dReebi kvlav ar gagviTen de so.<br />
erT dResac swavlulam xidis qveS sasaxlis ori mcveli SeniSna.<br />
isini yayaCos eZebdnen, rom amoeZirkvaT, da Tan saubrobdnen:<br />
– koSmarTa baliSebs gaumarjos! mas Semdeg, rac qaTmistvina<br />
qalaqe leb ma maTi gamoyeneba daiwyes, simSvide gveRirsa. aRaravin<br />
Civis, rom sico cxles arTmeven. Sewyda saCivrebi.<br />
– Sen ega Tqvi! didebuli jadoqaria xvliko lanZRvia! – kveri<br />
daukra meorem.<br />
qveliusi fexakrefiT gaecala iqaurobas. Sin mivida Tu ara,<br />
kari gada raza, saZinebelSi Sevarda, fardebi Camoafara da Wraqis<br />
Suqze baliSi gamoiRo. Semdeg jibis daniT dasera da Tavi<br />
Zlivs Seikava, Se Zrwu nebuls rom ar daeyvira. muxli moekveTa,<br />
Sublidan civi ofli mo iwminda, baliSi swrafad gakera da Tavis<br />
adgilas daabruna.<br />
im Rames mas Tvali aRar mouxuWavs. meore dilas, skolaSi misulma,<br />
erTi moswavle SemosasvlelSi daayena sadarajod da<br />
bavSvebs Tavisi aRmoCenis Sesaxeb uambo. erTad daiwyes fiqri,<br />
ra eRonaT.<br />
138 139<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />
ganmartebebi<br />
bolos erTma sazrianma biWunam, saxelad naperwkalam, wamoi-<br />
Zaxa:<br />
– xvliko lanZRviam koSmaruli baliSebi sazizRari da saZageli<br />
sagnebisgan Seqmna. Cvenc lamazi, mxiaruli da nugeSismomcemi<br />
sagnebisgan antikoSmaruli baliSebis Seqmna vcadoT!<br />
klasSi mcire xniT siCume Camovarda. rogor unda SeeqmnaT<br />
amgvari bali Se bi?! yvelaferi lamazi, mxiaruli da saocari maTi<br />
qveynidan gauCi na re buliyo, mtacebel mZarcvelius pirvelsa<br />
da mis ramdenime xelqveiTs moetacaT!<br />
– modi, vcadoT! – Tqva swavlula qveliusma, – ras vkargavT?!<br />
mTeli gu liT moindomeT da yvelgan eZebeT!<br />
asec moxda. aqeT eZebes, iqiT eZebes, kuTxe da kunWuli ar datoves,<br />
yvela saidumlo samalavSi Seixedes. miviwyebuli ujris<br />
kuTxeSi viRacam kanfetis ramdenime qaRaldi, xolo mtvrian<br />
sxvenSi frani ipova, viRacam – mav Tul xlar Tebs Soris gedis<br />
bumbuls miagno, sxvam – oTxfoTlian samyuras. erT ma patara gogonam<br />
lurji kesane aRmoaCina Zveli wignis gayviTlebul gverdebs<br />
Soris, misi megobari biWuna ki kramitis saxuravze acocda<br />
da mtverSi mercxlis budis mcireodeni namjis povna moaxerxa.<br />
bavSvebma yvelaferi skolaSi miitanes, swavlula qveliusis<br />
magidaze frTxilad daalages da ise Sescicinebdnen, rogorc<br />
did ganZs. marTlac, bneli, gayinuli skolis am magidaze imedi<br />
Rvioda da kiafobda: vardis furclebi, broweulis marcvlebi,<br />
zRapris wiTeli Zafebi, bonbonierebis feradi bafTebi, buStebi,<br />
mzis sxivis aTinaTebi da Zveli karnavalidan SemorCenili<br />
serpantinis nawyvetebi...<br />
Segrovili nivTebi bevri baliSisTvis sakmarisi ar iyo da gadawyvites,<br />
mxo lod ori antikoSmaruli baliSi SeekeraT: erTi<br />
im yoCaRi da sazriani naper wkalasTvis, romelmac am nivTebis<br />
Segroveba moifiqra, da meore – swav lula qveliusisTvis.<br />
RamRamobiT masze daiZinebdnen da meore dRes danarCenebs sizmrebs<br />
dawvrilebiT mouyvebodnen.<br />
qve li – mowyale, keTili.<br />
Wraqi – gasanaTebeli mowyobiloba, Sedgeba navTis Casasxmeli<br />
WurWlisa da patruqisagan.<br />
daserva – ramis odnav, zol-zolad daWra basri iaraRiT.<br />
patruqi – dagrexili bambis Zafi an naWeri, romelic gamoiyeneba<br />
lampaSi, sanTelSi, navTquraSi wvisa da ganaTebisTvis.<br />
antikoSmaruli – koSmaris sawinaaRmdego.<br />
frani – bavSvebis saTamaSo, haerSi asafreni mowyobiloba –<br />
Zafze gamobmuli qaRaldis furceli an naWeri, romelzec xis<br />
Txeli firfitaa dakruli.<br />
samyura – balaxovani mcenare, aqvs sami foToli.<br />
kesane – balaxovani mcenare, aqvs wvrili cisferi yvavilebi.<br />
kramiti – silanarevi Tixis gamomwvari firfita, xmaroben Senobis<br />
saxuravad.<br />
namja – momkili puris Reroebi.<br />
bonbonieri – kanfetis lamazi kolofi.<br />
serpantini – feradi qaRaldis grZeli da wvrili lenti, romelsac<br />
isvrian balis, karnavalis dros.<br />
● hgavs Tu ara maswavleblis saxeli da gvari mefisa da misi<br />
erTguli kariskacebis saxelebsa da gvarebs? maswavleblis<br />
romel Tvisebebze migvaniSnebs es saxeli da gvari?<br />
● ras aris Sedarebuli yayaCo? Seni azriT, ratom?<br />
● ra daupirispires swavlula qveliusma da misma mowafeebma<br />
ko S marul baliSebs?<br />
● ras gveubneba im moswavlis saxeli, romelsac meore antikoSma<br />
ruli baliSi ergo?<br />
● qveliusma da misma mowafeebma ratom ver daamzades orze<br />
meti antikoSmaruli baliSi?<br />
● Seni azriT, ra daesizmrebodaT antikoSmarul baliSebze<br />
Tavmi de bul swavlula qveliussa da naperwkalas?<br />
● Seni azriT, ra mohyveboda Sedegad im gadawyvetilebas, rom<br />
swav lu la qveliusi da napewkala meore dRes danarCenebs<br />
TavianT siz mrebs dawvrilebiT mouyvebodnen?<br />
1. SeZrwunebuli aris:<br />
a) Tavdaviwyebuli; g) TavdauWereli;<br />
b) Tavzardacemuli; d) Tavgzaabneuli.<br />
2. qaTmistvina aris:<br />
a) SeSinebuli; g) uZluri; b) suleli; d) dabneuli.<br />
zogierTi arsebiTi saxeli aRniSnavs iseT sagans, romlis<br />
daTvla da calke erTeulebad warmodgena SeuZlebelia. aseT<br />
arsebiT saxels nivTierebaTa saxeli ewodeba.<br />
magaliTad, oqro, vercxli, bamba, matyli, fqvili, wyali,<br />
Rvino.<br />
nivTierebaTa saxelebiT aRniSnuli sagnebi ar daiTvleba,<br />
! mag ram SeiZleba aiwonos, gaizomos. magaliTad: misxali<br />
oqro, kilo grami Saqari, litra wyali, bevri matyli...<br />
140 141<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi
ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />
–IV–<br />
gegma warmatebiT ganxorcielda. naperwkala da swavlula<br />
sa ocar, tkbil, mSvenier sizmrebs xedavdnen da meore dRes<br />
skolaSi bavSvebs uyve bod nen, bavSvebi – TavianT mSoblebs,<br />
mSoblebi – TavianT TanamSromlebsa da naTesavebs. ase vrceldeboda<br />
umSve ni eresi sizmrebi.<br />
maT maRaroebSi momuSaveni, sapyrobileTa Tu mav Tul xlar-<br />
Tebis mSeneblebi erTmaneTs eCurCulebodnen:<br />
– iciT, ra sizmari naxa wuxel naperwkalam?<br />
– ra naxa, ra?<br />
– dabadebis dRis torti!<br />
– sanTlebiT?<br />
– ara, telefonis boZebiT! ra Tqma unda, sanTlebiT!<br />
– ra unda giTxraT! ra unda giTxraT!.. swavlulam sizmrad<br />
naxa, rom wi na orSabaTi isev kvirad iqca!<br />
– asec unda iyos! amis gafiqrebaze sixaruliT lamis siraqlemasaviT<br />
caSi aviWra!<br />
– mercxaliviTo, unda geTqva!..<br />
– marTali xar, damaviwyda, mercxlebis arseboba sul damaviwyda!<br />
– kidev, qveliuss iseTi qveyana daesizmra, sadac sapyrobileebi<br />
araa. yve la dangreulia, xolo mavTulxlarTebis<br />
adgilas sul iasamnebi da var de bi yvavis.<br />
– naperwkalam da swavlulam dRes erTi da igive sizmari<br />
naxes!<br />
– ra sizmari?<br />
– qveyana naxes mtacebel-mZarcvelius pirvelisa da misi<br />
qveSevrdomebis gareSe!<br />
– SeuZlebelia! warmoudgenelia! eg rogor?<br />
– qveyana mtacebel-mZarcvelius pirvelis gareSe?<br />
– namdvilad! mtacebel-mZarcvelius pirvelis gareSe!<br />
– qveyana kvira dReebiT!<br />
– karuselebiT!<br />
– iasamnebiT!<br />
– mavTulxlarTebis gareSe!<br />
– boroti jadoqrebisa da sapyrobileebis gareSe!<br />
amas malulad, CurCuliT ambobdnen da imedi nel-nela<br />
izrde bo da. zeci uri qalaqis mcxovreblebi TanadaTan ijerebdnen,<br />
rwmena umtkicdebodaT da imedi esaxebodaT, rom<br />
erT dResac es sanukvari, umSvenieresi sizmrebi simarTled<br />
iqceoda da saidum lo gegmis Camoyalibeba daiwyes. Tumca<br />
mefes da mis borot qve Sevr domebs rom araferi gaegoT, imedis<br />
nasaxs ar amJRavnebdnen, mtacebel-mZarcveliuss uwindeburad<br />
scemdnen Tayvans da adrin deliviT uxalisod gamoiyurebodnen.<br />
ase gadioda dro da dadga Rame, romelic zeciuri qalaqis<br />
matianeSi Sevida `sazareli SurisZiebis Ramis~ saxelwodebiT.<br />
naSuaRamevs yvela moqalaqe gamovida Tavisi saxlidan aCrdili<br />
viT Cumad, yvelas koSmarTa baliSi mohqonda. maT mefis<br />
sasaxles alya Semoartyes, kibeebi aRmarTes da uxmaurod daiwyes<br />
balSebis daxvaveba sasaxleSi Tu mis garSemo. daifarnen<br />
mcve lebi, daifara sasaxlis qongurebi...<br />
TavianT saqmes rom morCnen, moqalaqeebi TavianT saxlebs<br />
daubrundnen da daelodnen, ra moxdeboda.<br />
wynar RameSi mtacebel-mZarcvelius pirvels im autaneli<br />
simZi misagan gamoeRviZa, mkerdze rom awveboda. male mixvda,<br />
rom uamravi baliSiT iyo dafaruli.<br />
– miSveleT! – qoSinebda da Tan yviroda, – Ralatia! miSveleT!<br />
naxevradmZinare mcvelebi wamocvivdnen da xmlebiT ecnen<br />
baliSebs, romlebic axrCobdnen, sunTqvas ukravdnen mefes...<br />
sityvebiT imis aRwera SeuZlebelia, rac im Rames sasaxleSi<br />
datrialda.<br />
amdeni wliT gamokerili, gamokvebili, gazrdili da gamravlebuli<br />
koSmarebi baliSebidan amocvivdnen.<br />
mirbodnen mefe da misi erTguli msaxurebi da ukan mihyvebod<br />
nen sazareli koSmarebi Sxamisa da cecxlis frqveviT...<br />
aravin icis, Semdgom ra moxda. aravin icis, ra bedi ewiaT<br />
mtacebel-mZarcvelius pirvelsa da mis megobrebs. Tumca amas<br />
raRa mniSvneloba aqvs?!<br />
erTi ki namdvilia, maT zeciur qalaqSi fexi aRar daudgamT.<br />
isini aRaravis unaxavs.<br />
142 143<br />
rubrika
ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
TviTon am qalaqis binadrebma mavTulxlarTebi amoZirkves,<br />
sapyrobileebi daangries, boqlomebi gadayares da mas aqeT<br />
bednierad cxovrobdnen.<br />
netav, dedamiwaze yvela adamiani cxovrobdes maTsaviT<br />
bedni erad!<br />
evgenios trivizasi<br />
berZnulidan Targmna maia kakaSvilma<br />
siraqlema – yvelaze didi frinveli. ar frens, darbis. aqvs<br />
lamazi bumbuli. cxovrobs cxel qveynebSi.<br />
nasaxi – ramis kvali, niSani, natamali.<br />
matiane – istoria.<br />
aCrdili – moCveneba, landi.<br />
daxvaveba – blomad dayra.<br />
qonguri – cixesimagris galavanze, koSkebze daSenebuli dakbilu<br />
li svetebi.<br />
● zRapris am nawilis pirveli winadadeba rogor ganwyobilebas<br />
uqmnis mkiTxvels? rogor dasasruls moelis mkiTxveli?<br />
● Seni azriT, ratom elodnen zeciuri qalaqis mcxovrebni<br />
swavlu lasa da naperwkalas sizmrebs? ratom uyvebodnen<br />
erTmaneTs? ra iyo maTSi gansakuTrebuli?<br />
● sixaruliT frTaSesxmul adamians romeli frinvels adareben<br />
xolme Cveulebriv? Seni azriT, ratom?<br />
● raze metyvelebs erT-erTi moqalaqis sityvebi: `mercxlebis<br />
arseboba sul damaviwyda~? ratom gaaxsenda am moqalaqes<br />
siraqlema da ara mercxali?<br />
● Seni azriT, swavlulas da naperwkalas ratom daesizmraT<br />
erTi da igive sizmari? risi mauwyebeli iyo es sizmari?<br />
● am sizmris Semdeg moqalaqeebis cxovrebaSi ra uxilavi Zala<br />
gaCnda, romelic izrdeboda da cvlida maT yofas?<br />
● ris Camoyalibeba daiwyes moqalaqeebma? ratom?<br />
● erT-erT Rames ra ewoda zeciuri qalaqis matianeSi?<br />
● rogor iZies moqalaqeebma Suri mtacebel-mZarcveliussa da<br />
mis samefo karze?<br />
● Seni azriT, ram gamoiwvia moqalaqeebis SurisZiebis grZnoba?<br />
● rogori dasasruli aqvs zRapars? Seni azriT, ratom dasrulda<br />
ase da ara sxvagvarad?<br />
● ra SeiZleba vTqvaT mwerlis Sesaxeb zRapris bolo winadadebis<br />
mixedviT? rogori adamiania? Seni azriT, ra Tvisebebia<br />
aucile beli mwerlisTvis? ratom?<br />
zogierTi warmoqmnili arsebiTi saxeli ZireuliT aRniSnul<br />
sagans ufro patara saxiT, Semcirebulad warmogvidgens.<br />
aseT saxels kninobiTi saxeli ewodeba. magaliTad, saxli Sei-<br />
Zleba didic iyos da patarac, magram saxli sityvisgan nawarmoebi<br />
saxlaki mxolod patara zomis saxls aRniSnavs.<br />
kninobiTi saxeli xSirad alersobiTis mniSvnelobiTac<br />
ixmareba: daiko, Zamiko...<br />
kninobiT saxelTaA mawarmoebeli sufiqsebia:<br />
a: naperwkal-a, dedofal-a...<br />
ak: wign-ak-i, gor-ak-i, Ril-ak-i...<br />
ia: biZ-ia, nin-ia...<br />
iko: ded-iko, mam-iko, Tamr-iko...<br />
ilo: ded-ilo, mam-ilo...<br />
!<br />
kninobiT saxels zogjer ori an sami sufiqsi awarmoebs.<br />
magaliTad: kac-un-a, Cit-un-ia, zur-ik-el-a.<br />
mocemul sityvebs Seusabame iseTi sityvebi, rom gamovides<br />
azrobrivad Seusabamo, sasacilo Sesityvebebi!<br />
magaliTad: siraqlemasaviT caSi monavarde; feriasaviT<br />
tlanqi.<br />
sizmariviT SxamiviT RamesaviT bumuliviT<br />
baliSiviT urCxuliviT cecxliviT koSmariviT<br />
`jadosnuri baliSebis~ avtors miswere werili, romelSic<br />
gauziareb Sens STabeWdilebebs!<br />
werilis Sedgenisas daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi da<br />
ramdenime rCeva!<br />
• mogewona zRapari `jadosnuri baliSebi~? ratom?<br />
• romeli personaJi mogewona? ratom?<br />
• vidre zRapris personaJTa saqcielsa da saqmeebze gaigebdi<br />
ra mes, maTma saxelebma maT romel Tvisebebze miganiSna?<br />
• wagikiTxavs qarTuli xalxuri zRapari `sizmara~? Segi Zlia<br />
masze uambo! mouyve, rogor SeSurda mefes sizmaras sizmrisa.<br />
TviTon mxolod koSmarebs xedavda da amis gamo mosveneba<br />
dakarguli hqonda, sizmaras ki tkbili, lamazi sizmrebi<br />
esizmreboda, radgan alali, uboroto Wabuki iyo.<br />
• qarTuli xalxuri zRapris mefes saxeli ara aqvs. `jadosnuri<br />
baliSebis~ wakiTxvis Semdeg survili xom ar gagiCnda,<br />
mtacebel-mZarcveliusis msgavsi saxeli dagerqmia (vTqvaT,<br />
boRmia Suriani an ukeTura glejia...)?<br />
daicavi werilis forma! dasawyisSi mimarTe mas, visac werils<br />
ugzavni, xolo bolos Seni saxeli da TariRi miawere!<br />
144 145<br />
rubrika<br />
daakvirdi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika ............<br />
............<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisaTvis<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
mefe Cigid XVI-m raRac xrikebiT xelSi Caigdo erTi swavluli<br />
Cineli da mas ubereblobis saidumlo dastyua. im Cinelma mefes<br />
jadosnuri saaTi gaukeTa. saaTi wikwikebda, muSaobda, magram isrebi<br />
ar iZvrodnen. sanam is saaTi gaCerebuli iyo, mefes xani ar emateboda.<br />
despotma mefem gadawyvita, dro mTel samefoSi gaeCerebina,<br />
da sastiki, Zalad Tavsmoxveuli, uazro brZanebebi gasca.<br />
gaisma sayviris xma da cixis qongurze macne gadmodga, raTa<br />
mefis brZanebebi xalxisTvis euwyebina:<br />
– bednieri qalaqis mkvidrno! misi udidebulesoba Cigid<br />
XVI-is wyaloba ganuzomelia. man ineba, rom maisis orSabaTis<br />
nacv lad dRes ganmeorebiT dadges gasuli wlis dekembris xuT-<br />
Sa ba Ti, romelic gamoirCeoda uxvi TovliTa da zomieri yinviT.<br />
xe ebi, saxlebi, quCebi CaiTvalos daTovlilad! mSoblebs,<br />
romel Tac hyavT samidan Teqvsmet wlamde asakis bavSvebi,<br />
winadadeba eZle vaT, gamoiyvanon isini sagundaod! ubeduri<br />
SemTxvevebis Tavi dan asacileblad saxlis patronebs evalebaT<br />
dilidanve Seud gnen saxuravebis gadmoTovlas! qalaqis mTavar<br />
moedanze saRamos moewyos sajaro sazeimo ciguraoba!<br />
macnem sityva daamTavra Tu ara, janianma xelketianebma<br />
daua res xalxs da gareT gamorekes Tovlis sagvelad. naxevari<br />
saa Tis Semdeg buxrebSi cecxli daanTes. gazafxulis CaxCaxa<br />
mziT gana Tebul quCebSi paltoebSi gamowyobili xalxi gamoCnda.<br />
gogo-biWebi sicil-kiskisiT moedvnen quCebs, cigurebiT `srialeb<br />
dnen~, `gundaobdnen~, erTmaneTs kiserSi `Tovls ayridnen~,<br />
`fa fuk TovlSi~ `goraobdnen~. yvelaferi, ro gorc saWiro iyo,<br />
ise xdeboda: ixrebodnen, xelebiT `Tovls~ iRebdnen, am raRacas<br />
gun dad kravdnen, moiqnevdnen da isrodnen; xeebs arxevdnen da<br />
es `Tovli~ gamvlelebs acvioda. meezoveebi filaqnebidan niCbiT<br />
iReb dnen da grovebad dgamdnen. zogan diasaxlisebi TavianTi<br />
sax lis win nacars yridnen, rom gam vle lebs fexi ar dascure<br />
bodaT. mamakacebi saxuravebze asu liyvnen da gulmodgined<br />
yrid nen Zirs niCbiT `Tovls~. erTi qvrivi qali WiSkarTan momdga<br />
riyo da gamvlelebs exveweboda: `miSve leT, saxli gadmo mi-<br />
Tov leT, Tavze damengreva da oblebi dameRupebiano!~.<br />
da Tumca mTeli qalaqi gulmodgined cdilobda, ise moqceuli<br />
yo, TiTqos marTlac zamTari iyo, xelmwifis kacebs mainc<br />
yu ri dacqve ti li hqondaT, vin ras ambobs, eWvi xom aravis epareba,<br />
rom qu Ceb Si dekembris Tovli devso. `sifrTxiles Tavi ara<br />
stkivao~ da mefe Cigid XVI-is brZanebiT cixis qongurze saaTSi<br />
erTxel gaismoda sayviris xma da macne xalxs afrTxilebda:<br />
– qveynis mtrebi aTasnair siverages Tesaven Cvens xalxSi.<br />
zogi erTi, imis magivrad, rom yuri miapyros da daemorCilos<br />
sike TiT savse Cveni mefis sityvas, mtrebis CagonebiT casa da<br />
var skvlavebs Sehyurebs, Zvel kalendrebSi ixedeba, iTvlis,<br />
anga ri Sobs. zogs saaTebic aqvs gadamaluli. kidev erTxel<br />
geZlevaT wina dadeba, CaabaroT yvela saaTi da kalendari! am<br />
brZanebis gace mis Semdeg visac aRmoaCdeba aseTebi, daisjeba<br />
kanonis mTeli simka criT, rogorc qveynis mteri.<br />
pasuxad gaismoda taSi da SeZaxilebi: `mefes gaumarjos!~,<br />
`zamTars gaumarjos!~, `Zirs saaTi!~, `Zirs kalendari!~...<br />
mefes axlac hyavs datyvevebuli is swavluli, jadosnur<br />
saaTsa sTxovs princesasaTvis, magram araferi gamosdiT...<br />
nawyveti levan bolqvaZis wignidan<br />
`zRaparSi moxvedrili biWis ambavi~<br />
Tavsmoxveuli – daZalebuli, davalebuli.<br />
ganuzomeli – Zalian didi, usazRvro, uzomo.<br />
winadadeba eZlevaT – vTavazobT, vurCevT.<br />
sajaro – sayovelTao, saxalxo.<br />
xelketiani – aq: xelketiT SeiaraRebuli policieli.<br />
● risi wyalobiT ar emateboda mefe Cigids wlebi?<br />
● mefis ra brZaneba auwya macnem xalxs?<br />
● rogori iyo mefe Cigidis brZaneba da TviTon mbrZanebeli?<br />
● mefis brZaneba Zalad Tavsmoxveuli da uazro iyo. rogor<br />
moiqca xalxi? daemorCila mefis brZanebas? ratom?<br />
● rodesac mwerali maisis mzian dRes moedanze gamofenili moqalaqeebis<br />
gundaobas, cigaobas, xalisobas aRwers, mxiarul<br />
gunebaze dgebi Tu sevda geufleba, TanaugrZnob xalxs?<br />
ratom?<br />
● romel brZnul gamonaTqvams ar iviwyebda mefe da saqmiT<br />
rogor gamoxatavda amas?<br />
● qveynis mtrebad rogor adamianebs miiCnevs mefe Cigidi? Seni<br />
azriT, ratom?<br />
● mefe Cigid XVI Seadare zeciuri qalaqis mmarTvels,<br />
mtacebel-mZar cve liuss! hgvanan isini erTmaneTs? romeli<br />
TvisebebiT? maT sataxto qalaqebSi moqalaqeebi rogor<br />
cxovroben? ratom?<br />
● rogori damokidebuleba aqvs mtacebel-mZarcveliuss<br />
drois mimarT? mefe Cigids?<br />
146 147<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika ............<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisTvis<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
gaixsene<br />
daakvirdi<br />
daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma moifiqreT<br />
levan bolqvaZis zRapridan moyvanili monakveTis saTauri!<br />
Sem deg sxva jgufis wevrebs warudgineT! SearCieT saukeTeso!<br />
saTauris SerCevisas yuradReba miaqcieT mefisa da xalxis<br />
ucnau r moqme debebs, TiToeul frazas, rome lic SeiZleba<br />
saintereso saTauris safuZvlad iqces!<br />
zRaparSi moxvedril biWs – Wabukas – ucnauri megobrebi<br />
hyavda: lasi da mani. rasac lasi orSabaTobiT, samSabaTobiTa<br />
da oTxSabaTobiT ambobda, tyuili iyo. sxva dReebSi is<br />
mxolod simarTles ambobda; mani tyuoda xuTSabaTobiT, paraskeobiTa<br />
da SabaTobiT, xolo yvela sxva dRes mxolod simarTles<br />
ambobda.<br />
Wabukam ikiTxa: netav, ra dRea dRes?<br />
lasi: dRes is dRea, rodesac me mxolod simarTles vambob.<br />
mani: ra damTxvevaa! dRes CemTvisac simarTlis dRea.<br />
Wabukam sworad daaskvna, rom dRes aris:<br />
a) orSabaTi; b) oTxSabaTi; g) xuTSabaTi; d) kvira.<br />
ori an meti sityvisgan Semdgar saxels rTuli saxeli<br />
ewodeba.<br />
rTuli saxeli iwereba defisiT, Tu<br />
1. mis nawilebs Soris ivaraudeba da kavSiri: gogo-biWi =<br />
gogo da biWi; da-Zma = da da Zma.<br />
2. misi nawilebi sinonimebia: sicil-kiskisi; Rarib-Rataki.<br />
3. misi nawilebi antonimebia: did-patara; ufros-umcrosi.<br />
4. miRebulia fuZis gameorebiT: maRal-maRali, wvrilwvrili.<br />
I. defisiani rTuli saxelisgan warmoqmnili sityva udefisod<br />
iwereba. Seadare: da-Zma, magram – daZmuri, did-patara,<br />
magram didpatarianad.<br />
II. mxolobiT ricxvSi dasmul defisian rTul saxels zmna mxolobiT<br />
ricxvSi Seewyoba!<br />
magaliTad, gogo-biWi sicil-kiskisiT miuyveboda quCebs.<br />
III. mravlobiT ricxvSi dasmul sulieri sagnis aRmniSvnel defisian<br />
rTul saxels zmnac mravlobiT ricxvSi Seewyoba!<br />
magaliTad: gogo-biWebi sicil-kiskisiT moedvnen quCebs.<br />
mzesumzira<br />
Tavs vufrTxildebodi da TiTqmis ar gavdiodi Sinidan. imxanad<br />
vcxovrobdi varSavis erT Zvel quCaze, meore sarTulis<br />
cariel binaSi. binis patrons ojaxTan erTad bina mietovebina<br />
1944 wlis gazafxulze. saxli iyo Zveli. mocucqnul ezos gars<br />
ertya xis Robe. ezo binadarTa aTasgvari xaraxuriT iyo gada-<br />
We dili. aq idga carieli galiebi, mavTulebi rom daJangeboda<br />
da aRaravis sWirdeboda, radganac Citebi erTianad amowyvetiliyvnen;<br />
aq iyo gadamxmari mcenareebi qoTnebSi, dakoWlebuli<br />
skamebi, sabavSvo etli... saxlSi yovelTvis, Sua zafxulSic ki,<br />
nesti da sigrile sufevda, xolo ezodan obis suni amodioda...<br />
binas patronobda awindeli diasaxlisi, romlis wyalobiTac<br />
produqtebis sayidlad Sinidan gasvla ar miwevda, ris gamoc<br />
usazRvrod vemadlierebodi. germanelTa mosvlamdec miWirda<br />
cxov reba, radgan Raribi viyavi da adamianebsac Znelad vewyobodi,<br />
germanelebma ki xeli momiTaves. xelaweuli orjer mimaye<br />
nes kedelTan dasaxvretad. orivejer Cemma fexis proTezma<br />
gadamarCina da kidev iman, rom germanuli kargad vicodi. magram<br />
imis Semdeg quCaSi gasvlas veridebodi. megona, cocxali ver<br />
gadavrCebodi. ase gadavitane 1944 wlis zamTari da gazafxuli.<br />
ivnisis damdegs parikmaxerTan gaveSure. didi xania is mkreWda<br />
Tmas. is bombi, romelmac saparikmaxero daindo, mezobel saxls<br />
moxvda da axla im saxlis adgilas nangrevebiRa iyo, saidanac mo-<br />
Canda Sambnari da wvrili buCqebis amonayari.<br />
saxifaTo gza ukan rom movitove, bednieri savarZelSi Cavjeqi<br />
da Tavi SevuSvire makratels, yurebi ki – sityvebis uwyvet<br />
na kads. usaTnoesi pan iuzefi, parikmaxerTa Cveulebisamebr,<br />
muSao bi sas bevrs da sakmaod uTavbolod laq la qebda. yvelafers<br />
Cur Cu liT yveboda da mere xiTxiTiT CagekiTxebodaT: `xom magaria?!~.<br />
me ki vusmendi da es laqlaqi ma lamod edeboda Cems guls.<br />
vfiqrobdi, ZvelisZveli Cveuleba maiZulebs gavikriWo Tma da<br />
gaviparso piri, Tumca araviTari imedi ar maqvs cocx lad dar-<br />
Cenisa-meTqi.<br />
148 149<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika mzesumzira mzesumzira<br />
uecrad saparikmaxeroSi patara biWuna Semovida, cxra wlis<br />
iqneboda, metis ara. misi garegnoba metyvelebda metismet<br />
siRa ta keze. fexT ecva raRac sandlebis msgavsi ram, rezinis<br />
saburavis nakuwiTa da bawriT Sekowiwebuli, xolo tanze –<br />
satomre naWris Sarvali da samxedro qurTuki, iseTi gacrecili,<br />
rom Sig sinaTle atanda. gamowvdili xelebiT mohqonda<br />
konservis Tunuqa.<br />
– ra gnebavs? – CaibuzRuna parikmaxerma, – mowyalebas marto<br />
paraskeobiT gaviRebT.<br />
– wyali mindoda, – Tqva biWunam da Tunuqa gamoiSvira.<br />
– daisxi, onkani ager kuTxeSia, – neba darTo pan iuzefma.<br />
Tvals adevnebda biWunas, vidre igi saparikmaxerodan gavidoda.<br />
– aseTi Tvalwin agwapnis rames! – miTxra man.<br />
Tanxmobis niSnad Tavi davuqnie. marTlacda, ra dauSlida<br />
aseT biWs, rom am omianobisa da SimSilis dros equrda?<br />
igi erT wuTSi dabrunda.<br />
– kidev minda wyali!<br />
Tunuqa gaavso da frTxilad waiRo gasasvlelisken, Tvals ar<br />
swyvetda masSi Casxmuli wylis moliclice zedapirs. gavida da<br />
lamis imwuTasve dabrunda.<br />
– isev wyalze moxvedi? raSi gWirdeba amdeni wyali? me rodi<br />
menaneba, magram...<br />
– wylis onkanis gasaRebi moipares, – auxsna biWunam, – meezove<br />
meubneba, Sen moiparavdio, da wyals ar maZlevs. me ki ra vqna,<br />
ar amiRia! raSi mWirdeba es gasaRebi? nangrevebSi xuTi Reri<br />
mzesumzira davTese, wamoizardnen da xom unda movrwya?..<br />
am sityvebma uceb gaaTbo da gaaxalisa saparikmaxero. pan<br />
iuzefs gaeRima, Tarodan aiRo pulverizatori odekoloniT,<br />
Tavi ga aqnia da RimiliT gaxeda biWunas, wyals rom asxamda<br />
Tu nuqaSi. imanac aseTive farTo RimiliT upasuxa. karisken mimavali<br />
ki SeCerda Cems savarZelTan, Tavi ukan gadaswia da Tvaleb-<br />
Si Caxeda pan iuzefs, romelic odekolons masxurebda Tmaze.<br />
– mec minda! – Tqva biWunam da ufro maRla abzika cxviri.<br />
pan iuzefma ramdenimejer daaWira TiTi pulverizatoris<br />
re zi nis burTulas da surnelovani wveTebis Rrubeli Tavze<br />
Semo er tya biWunas.<br />
– aaah! – netarebiT aRmoxda mas, xarbad SeisunTqa saamo surneli<br />
da gareT gavida.<br />
omi gadavitane, miuxedavad imisa, rom sulac ar mqon da gadar-<br />
Cenis imedi. da xSirad vixseneb im patara mebaRes, rad gan swored<br />
man gamoaRviZa CemSi siyvaruli sicocxlisa, lamis rom Camkvdomoda<br />
sulSi.<br />
bogdan CeSko<br />
Targmna levan inaSvilma<br />
varSava – evropis erT-erTi qveynis, poloneTis, dedaqalaqi.<br />
awindeli – axlandeli, dRevandeli.<br />
proTezi – sxeulis xelovnuri nawili, romelic gakeTebulia<br />
dakarguli bunebrivi nawilis nacvlad.<br />
parikmaxeri – igive dalaqi, ostati, romelis kreWs, parsavs Tmas,<br />
axvevs da sxva.<br />
saparikmaxero – saloni, sadac parikmaxerebi muSaoben.<br />
pan – zrdilobiani mimarTva mamakacisadmi poloneTSi.<br />
sandali – msubuqi uquslo sazafxulo fexsacmeli.<br />
pulverizatori – siTxis misasxurebeli mowyobiloba.<br />
● riT iyo savse mwerlis mier aRwerili ezo? adamianebis rogor<br />
yofaze migvaniSnebs usargeblod qceuli nivTebis grova?<br />
● rogor gesmis: `germanelebma xeli momiTaves~?<br />
a) germanelebma saqme bolomde mimayvanines;<br />
b) germanelebma sul mTlad damRupes;<br />
g) germanelebi Cems gadabirebas cdilobdnen;<br />
d) germanelebma danaSauli Camadenines.<br />
● ram gadaarCina mTxrobeli sikvdils?<br />
● ratom erideboda is quCaSi gasvlas?<br />
● ra saqmisTvis gadioda es kaci quCaSi?<br />
● mesame abzacis romeli winadadeba migvaniSnebs omis<br />
saSinelebasa da sabediswero Sedegze? moZebne da xmamaRla<br />
waikiTxe!<br />
● rogor axasiaTebs mwerali pan iuzefs? ra Tvisebebi aqvs<br />
dalaqs?<br />
● meoTxe abzacis bolo winadadeba mTxrobelis rogor<br />
ganwyobilebas gamoxatavs?<br />
● rogor aRwers patara biWis garegnobas mwerali? moZebne Sesabamisi<br />
adgili da waikiTxe!<br />
● ra gancda geufleba am biWunas mimarT? ratom?<br />
● vin egona parikmaxers biWuna? Seni mosazreba daasabuTe<br />
teqstidan moyvanili winadadebiT!<br />
● biWuna saparikmaxroSi wylisTvis ramdenjerme Sevida.<br />
ratom?<br />
● rogor gunebaze daayena saparikmaxeroSi myofni biWunas<br />
pasuxma? Seni azriT, ratom?<br />
● ra daimsaxura pan iuzefisagan biWunam? risi gamomxatveli<br />
iyo parikmaxeris moqmedeba? ratom fiqrob ase?<br />
● ram Seucvala parikmaxers Tavdapirveli azri biWunas<br />
Sesaxeb?<br />
● ratom axsendeba mwerals es patara biWuna xSirad?<br />
● Sen TviTon Tu gicdia odesme ramis daTesva an gaxareba? an<br />
sxvas xom ar daxmarebixar aseT saqmeSi?<br />
150 151<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi
ubrika mzesumzira<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
1. Sen da Senma mewyvilem nimuSis gaswvriv mocemul sityvas<br />
a, b, g, d variantebidan SeusabameT erT-erTi ise, rom miRebul<br />
wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi kavSiri nimuSis msgavsi iyos!<br />
erTferovneba – mravalferovneba mudmivoba –<br />
a) cvlileba; b) simyare;<br />
g) erTianoba; d) simtkice.<br />
2. wyvilebs Soris aarCieT is, romelSic sityvaTa Soris mimarTeba<br />
iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: mSvidobiani – omi<br />
a) xSiri – tye; b) ukacrieli – kunZuli;<br />
g) mSrali – wvima; d) sastiki – yinva.<br />
adamianTa sakuTari saxelebi, iseve rogorc sazogado saxelebi,<br />
TanxmovanfuZiania an xmovanfuZiani.<br />
TnxmovanfuZiani saxelebia: Tamar, TinaTin, rusudan, darejan,<br />
daviT, levan, arCil, vaxtang, avTandil, zurab, nodar, merab...<br />
xmovanfuZiani saxelebia:<br />
i: mari, lili, dali, giorgi, akaki, daCi, rati...<br />
a: naTia, manana, nana, maka, vaJa, SoTa, goga...<br />
e: elene, salome, cotne, ivane, kote...<br />
o: nino, sofio, andro, Sio, soso...<br />
u: nunu, baTu, dutu...<br />
!<br />
1. adamianis sakuTar saxelebs ara aqvs mravlobiTi ricxvi;<br />
2. adamianis sakuTari saxelebi arc ikumSeba, arc ikveceba;<br />
3. adamianis sakuTar saxelebs wodebiT brunvaSi niSani ar aqvs.<br />
sax. Tamar-i mari nana kote Sio baTu<br />
moT. Tamar-ma mari-m nana-m kote-m Sio-m baTu-m<br />
mic. Tamar-s mari-s nana-s kote-s Sio-s baTu-s<br />
naT. Tamar-is mari-s nana-s(i) kote-s(i) Sio-s(i) baTu-s(i)<br />
moq. Tamar-iT mari-T nana-Ti kote-Ti Sio-Ti baTu-Ti<br />
viT. Tamar-ad mari-d nana-d kote-d Sio-d baTu-d<br />
wod. Tamar mari nana kote Sio baTu<br />
warmoidgine da ganagrZe biWunas ambavi!<br />
ixelmZRvanele Semdegi kiTxvebiT!<br />
• rogori iyo is adgili, sadac biWunam mzesumzirebi daTesa?<br />
• rogor uvlida biWuna maT?<br />
• ra moxda erTxel?<br />
• sabolood gaizarda Tu ara mzesumzirebi?<br />
• ra qna biWma?<br />
• rogor dasrulda mzesumzirebis mTesveli biWunas ambavi?<br />
dedis ezoSi<br />
isev aqa var, dedis ezoSi...<br />
qviTkiris saxli, qviTkiris kibe,<br />
fexze macvia zurmuxtis qoSi,<br />
momindeba da baRSi Cavirben.<br />
momindeba da mTasac gadaval,<br />
egeb satacurs wavawyde sadme,<br />
ezoSi yvavis nacarqaTama,<br />
deda apurebs nacara qaTmebs.<br />
isev balRi var...<br />
mivfrinav caSi,<br />
Soreul Rrubels aqlems vadareb,<br />
momewoneba... vCurCuleb, wavSli...<br />
sayvarel leqsebs jibiT vatareb.<br />
var ori Txis da boColas mwyemsi,<br />
TavTuxis ulo welze martyia,<br />
ZeZvis buCqidan stvena momesmis...<br />
me rom davdevdi, es is bartyia.<br />
es is wnelia, me rom davgrixe<br />
da Cavawani dabrecil Robes...<br />
Sors aswlovani moCans kaklis xe,<br />
miagavs Cemi bavSvobis mTxrobels.<br />
gaxarebula xnieri vazi,<br />
rqebiT xardanze gadawvenila,<br />
acremlebula meti sinaziT...<br />
cremli ki ara, miwis wvenia.<br />
am miwis wvenma me amamRera,<br />
rogorc WalebSi askilis stviri.<br />
patara ezo, zeca amxela...<br />
mixaria da vaziviT vtiri.<br />
giorgi SatberaSvili<br />
152 153<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
davaleba<br />
öãófuri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika dedis ezoSi dedis ezoSi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
duRabi – kiris, qviSisa da wylis SereviT miRebuli masa.<br />
iyeneben mSeneblobaSi.<br />
zurmuxti – mwvane feris Zvirfasi qva.<br />
satacuri – mravalwlovani balaxovani mcenare. izrdeba tyis<br />
pirebSi. mohyavT baRebSic. mxlad, saWmelad xmaroben.<br />
nacara – nacrisferi.<br />
TavTuxi – xorblis erT-erTi saxeoba. aqvs mkvrivi, fxiani<br />
TavTavi da msxvili marcvali.<br />
ulo – zvinad dadgmuli momkili TavTavis konebis, anu Znis,<br />
Sesakravi sveli namja.<br />
wneli – moWrili da qerqgaclili wvrili nedli toti. xmaroben<br />
sxvadasxva ramis dasawnavad da Robis gasakeTeblad.<br />
xardani – wawvetebuli xis joxi, iyeneben miwaSi CasarWobad,<br />
vazisa da lobios Sesamagreblad. igive sari, Wigo.<br />
stviri – xalxuri Casaberi sakravi, damzadebuli mcenaris<br />
Rruiani Rerosagan.<br />
● pirveli strofis mixedviT, rogor gesmis: `fexze macvia<br />
zurmuxtis qoSi~?<br />
a) uZvirfasesi zurmuxtiT Semkuli, zRapruli qoSi macvia;<br />
b) mwvane balaxiT dafarul ezoSi vdgavar.<br />
● caSi moseirne Rrubels ras adarebs poeti?<br />
● Sen Tu Segiqcevia aseTi gasarTobiT odesme Tavi? sad? rodis?<br />
● dedasTan sofelSi Casvlam sad, romel droSi daabruna<br />
poeti, ra gaaxsena? ra hqvia am grZnobas?<br />
● meoTxe da <strong>mexuTe</strong> strofebis mixedviT, rogori iyo poetis<br />
bavSvoba?<br />
● <strong>mexuTe</strong> strofSi moZebne Sedareba? ra visTan aris Sedarebuli?<br />
● ra grZnobas aucremlebia xnieri vazi?<br />
● poetis TqmiT, vazis cremli igive miwis wvenia. Seni azriT,<br />
ras gulisxmobs poeti miwis wvenSi?<br />
● leqsis bolo strofSi moZebne da xmamaRla waikiTxe<br />
Sedareba!<br />
● ras amsgavsebs sakuTar Tavs poeti? Seni azriT, ram<br />
aamRera is?<br />
● bolo strofis mesame striqonSi mkveTrad gamoxatulia sxvaoba<br />
ezosa da zecas Soris. romeli sityvebi qmnian am gansxvavebas?<br />
waikiTxe!<br />
● `amxela zecis~ qveS moqceul `patara ezoSi~ poeti Tavs rogor<br />
grZnobs? daTrgunuli da SeSinebulia Tu, piriqiT, bednieri,<br />
gaxarebuli da galaRebuli? Seni Tvalsazrisi daasabuTe!<br />
patara giorgi SatberaSvili xSirad stumrobda bebiasa da<br />
papas kaspis raionis sofel TvaladSi. misi bavSvobis sauke-<br />
Teso mogonebebic TvaladTan iyo dakavSirebuli. Satbera-<br />
Svilebis Zveli saxli, Wermisferi kramitiT daxuruli, mdinareebis<br />
– kavTurasa da gudaluras – SesarTavTan idga.<br />
giorgi aq ismenda madlian qarTuls, aqedan Sehyurebda kataurasa<br />
da Zlevis qeds, xan mziT gaCaxCaxebuls da xan Tovlians.<br />
amitomac adreuli asakidan gamohyva gansakuTrebuli siyvaruli<br />
mSobliuri bunebisa.<br />
mweralma sayvareli biZis, sandro qvliviZisa, da dedisgan<br />
uamravi sityva da gamoTqma Caiwera, romlebmac Tavi moiyares<br />
mis leqsikonSi.<br />
giorgi SatberaSvils, sxva mravalTan erTad, sofelSi<br />
gavrcelebuli metsaxelebic Cauweria da iqve maTi axsnac<br />
ucdia. magaliTad:<br />
mamalxine – giorgis biZas, sandro qvliviZes eZaxdnen, radgan<br />
sityviT da saqmiT momlxeni yofila.<br />
gadabmuli – Zalian maRali kaci yofila.<br />
guda – tanmagar, srul Wabuks eZaxdnen.<br />
kacnaxevara – imave grZeli kacis metsaxeli yofila.<br />
swore – tangamarTuli kaci yofila.<br />
metsaxeli – zedmeti saxeli, romelsac arqmeven adamians misi<br />
romelime niSan-Tvisebis gamo.<br />
guda – Txis, cxvris an xbos tyavis parki.<br />
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad!<br />
qvemoT mocemulia metsaxelebi giorgi SatberaSvilis<br />
leqsikonidan. TiToeuli jgufis wevrebma SeecadeT axsnaT,<br />
ratom Searqmevdnen vinmes ama Tu im saxels! axsna-ganmartebani<br />
gaacaniT sxva jgufis wevrebs! aarCieT maT Soris saukeTeso!<br />
kovzitlekia qvaxarSia yorana xekakuna<br />
godora cxrabiWa wiwaka kiWa<br />
Sen da Senma mewyvilem nimuSis gaswvriv mocemul sityvas<br />
a, b, g, d variantebidan SeusabameT erT-erTi ise, rom miRebul<br />
wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi kavSiri nimuSis msgavsi<br />
iyos!<br />
nimuSi: gaixsena – aRidgina Sebindda –<br />
a) gaTenda; b) mosaRamovda;<br />
g) daRamda; d) iriJraJa.<br />
154 155<br />
rubrika<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisaTvis<br />
davaleba<br />
wyviluri<br />
muSaobisaTvis
ubrika dedis ezoSi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
qvemoT mocemuli oTx-oTxi sityvidan TiTo zedmetia.<br />
romelia zedmeti? ratom? daasabuTe!<br />
1. Txa, boCola, rqa, ca.<br />
2. gaxarebula, acremlebula, davgrixe, gadawvenila.<br />
3. Cavirben, gadaval, vadareb, apurebs.<br />
4. leqsebi, rqebi, veCurCulebi, Walebi.<br />
adamianis gvari TanxmovanfuZiania an xmovanfuZiani.<br />
TanxmovanfuZiani qarTuli gvarebia: SatberaSvil-i, inaniSvil-i,<br />
lomour-i, bibilur-i, wereTel-i, Coxel-i, orbelian-i, maWavarian-i.<br />
xmovanfuZiani qarTuli gvarebia: kalandaZe, lebaniZe, bolqvaZe...<br />
menabde, mebuke, menafire... Wanturia, goTua, eliava...<br />
!<br />
1. el-ze daboloebuli zogierTi TanxmovanfuZiani gvari kuSvadia.<br />
magaliTad, wereTeli, maCabeli.<br />
2. TanxmovanfuZian gvarebs wodebiT brunvaSi o niSani daerTvis!<br />
sax. SatberaSvil-i lomour-i yifian-i wereTel-i<br />
moT. SatberaSvil-ma lomour-ma yifian-ma wereTel-ma<br />
mic. SatberaSvil-s lomour-s yifian-s wereTel-s<br />
naT. SatberaSvil-is lomour-is yifian-is wereTl-is<br />
moq. SatberaSvil-iT lomour-iT yifian-iT wereTl-iT<br />
viT. SatberaSvil-ad lomour-ad yifian-ad wereTl-ad<br />
wod. SatberaSvil-o lomour-o yifian-o wereTel-o<br />
!<br />
1. e-ze daboloebuli qarTuli gvarebi ikveceba mxolod mxolobiT<br />
ricxvSi: kalandaZe – kalandaZ-is, Seadare: kalandaZe-eb-i.<br />
2. a-ze daboloebuli gvarebi ikveceba mxolod eb-ian mravlobiT<br />
ricxvSi: Wanturi-eb-i, goTu-eb-i, eliav-eb-i.<br />
3. xmovanfuZian gvarebs mxol. r. wodebiT brunvaSi niSani ar aqvT!<br />
sax. lebaniZe goTua lebaniZe-eb-i goTu-eb-i<br />
moT. lebaniZe-m goTua-m lebaniZe-eb-ma goTu-eb-ma<br />
mic. lebaniZe-s goTua-s lebaniZe-eb-s goTu-eb-s<br />
naT. lebaniZ-is goTua-s(i) lebaniZe-eb-is goTu-eb-is<br />
moq. lebaniZ-iT goTua-Ti lebaniZe-eb-iT goTu-eb-iT<br />
viT. lebaniZe-d goTua-d lebaniZe-eb-ad goTu-eb-ad<br />
wod. lebaniZe goTua lebaniZe-eb-o goTu-eb-o<br />
albaT, Sen irgvliv myof Tanatolebsac aqvT met sa xelebi.<br />
gaixsene zogierTi maTgani da dawere, vis ratom Searqves esa<br />
Tu is saxeli, ra gaxda mizezi: garegnuli niSani? vinmesTan an<br />
ramesTan msgavseba? gansakuTrebuli Tviseba an Cveva? rame<br />
SemTxveva an ambavi?<br />
SegiZlia Sen TviTon SeTxza romelime metsaxeli da masTan<br />
dakavSirebuli istoria!<br />
miranduxt<br />
–I–<br />
maRaziaSi sami ganyofileba iyo. sami gamyidveli muSaobda,<br />
ori qali – maro da margalita, erTic kaci – geronti.<br />
Semovida patara gogona. iqneboda aTi Tu TerTmeti wlisa.<br />
gerontis ganyofilebasTan mivida, moxuc qals hkiTxa:<br />
– bolo Tqven brZandebiT?<br />
– me var, Svilo.<br />
gogona morCilad gaCerda mis ukan. rigi didi ar iyo – xuTi Tu<br />
eqvsi kaci. arc bevr-bevrs yidulobdnen. swrafad miiwevdnen win.<br />
moxucma qalma aawonina naxevari kilo Zexvi `moyvarulTa~,<br />
orasi grami yveli `ruseTuli~, gamoarTva erTi ormocdaor<br />
kapikad Rirebuli mdogvi. gerontim marjved Camoyara koWebi<br />
saangariSoze da moxuc qals uTxra: `ori da oTxmoci!~. moxucma<br />
qalma sammaneTiani miawoda.<br />
– ori maneTi da samocdaerTi kapiki! – Tqva patara gogonam.<br />
– rogora? – win wamoiwia gerontim.<br />
– ori maneTi da samocdaerTi kapiki! – mSvidad gaimeora<br />
gogonam.<br />
geronti SeSfoTda:<br />
– Sena, gogo, ras getyvi, ici?<br />
– vici!<br />
– ra ici, ra!<br />
– ra da... ori maneTi da samocdaerTi kapikia da ara oTxmoci.<br />
geronti saangariSos eca.<br />
– maneTi da oTxmocdaxuTi – Zexvi, orjer ocdaCvidmeti –<br />
yveli, ormocdaori – mdogvi.<br />
– ori maneTi da samocdaerTi kapiki! – Tqva isev gogonam.<br />
awiTlebulma gerontim saangariSos koWebi ukan gayara da<br />
xelaxla daiwyo angariSi. ori maneTi da samocdaerTi kapiki<br />
gamouvida.<br />
– cota swrafad, swrafad! – daiZaxa bolodan saTvalianma<br />
kacma.<br />
gerontim xnier qals xurdebi moukrifa da gognas miaCerda.<br />
– Sen ra ginda, isa Tqvi!<br />
156 157<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
öãófuri<br />
muSaobisaTvis<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika miranduxt miranduxt<br />
– nu miwyrebiT! – uTxra gogonam.<br />
geronti aimarTa, gogonas daakvirda. erTi sifrifana<br />
gogo iyo, mqrqalcisferTvalebiani da cota cxviraprexili.<br />
mar cxena xelSi badura ekava, marjvenaSi – xuTmaneTiani da karaqis<br />
taloni. Zalian mSvidad idga.<br />
– mibrZane, ra mogarTva! – morCileba gaiTamaSa gerontim.<br />
– momeciT oras ormocdaaTi grami Zexvi, orasi grami yveli<br />
`Sveicaruli~, erTi talonisac – karaqi.<br />
gerontim iwvala da Zlivs Seasrula zustad oras ormocdaaT<br />
gramad Zexvi, mere – orasad yveli. karaqs awona ar undoda, dafasoebuli<br />
iyo, oras-orasi grami. sami cali miawoda gogonas. saangariSos<br />
miswvda, frTxilad Camoyara da gayara koWebi. gaubedavad<br />
Tqva:<br />
– sami da samocdaaTi!<br />
– sami maneTi da samocdaSvidi kapiki!<br />
– vaax, kaco! – wamoiZaxa gerontim. isev daapira angariSi.<br />
gadaifiqra: momeci, Svilo, ramdenic ginda, da wadi, samuSao<br />
maqvs me!<br />
– aiReT sami maneTi da samocdaSvidi kapiki!<br />
gerontim zustad daubruna xurda.<br />
gogona wavida. yvelani uyurebdnen. xom patara iyo da sif rifana,<br />
raRac qalbatonurad midioda, welSi gamarTuli. swori,<br />
qera Tma `cxenis kudad~ hqonda Sekruli ukan.<br />
– deda eyoleba magas... Cems mters! – Tqva komodiviT gani erma<br />
qalma.<br />
– mSvenieri gogonaa, – Cailaparaka viRacam.<br />
– rogor?<br />
aravin amoiRo xma.<br />
– me SviliSvili myavs magaze didi. Tavs maRla ver aaRe bineb<br />
uforsebTan, – gverdze mdgoms eubneboda WaRara qali.<br />
– Cems gogonasac.<br />
– aRzrdaa yvelaferi.<br />
gerontisTvisac jerac ar gaevlo sibrazes. xelebi ukankalebda.<br />
– kargi maSin viqnebodi, sulac rom ar mimeca araferi.<br />
– ratom gzavnian maRaziaSi magodenebs? deda ara hyavT? mama<br />
ara hyavT?<br />
– ar scaliaT.<br />
– kargiT ra, ra ar scaliaT!<br />
– Tan saqme, amxanagebo, Tan saqme! – daiboxa viRacam xma.<br />
da ai, im dRidan daiwyo.<br />
gamoCndeboda gogona da gamyidveli qalebi, maro da margalita,<br />
siciliT amcnobebdnen gerontis:<br />
– modis, geronti, modis!<br />
geronti ixtibars ar itexda:<br />
– modis da movides!<br />
– magrad dadeqi!<br />
– magisTanebi minaxavs! – magrobda geronti, magram mainc<br />
etyoboda, Zalian Relavda.<br />
gogonas plastmasis wiTeli badura yovelTvis marcxena<br />
mklavze ekida. grZeli, friala qvedatani sanaxevrod ufaravda<br />
wvivebs. ki ar modioda, mobrZandeboda. sul ar atokebda<br />
mxrebs. Semovidoda maRaziaSi, SemoanaTebda Tvalebs. gamyidveli<br />
qalebi gacqafulebi iyvnen – ainteresebdaT, axla ra moxdeboda.<br />
gogona gerontisTan mividoda, gaCerdeboda mSvidad.<br />
– momeciT... samas samoci grami Zexvi.<br />
– daiwyo axla... xelebs umweod CauSvebda geronti.<br />
maro da margalita ukve siciliT igudebodnen.<br />
– Tqvens saswors aTgramiani danayofebic aqvs. samas samoci<br />
grami Zexvi, oras ormocdaaTi grami yveli.<br />
– kargi ra, gogo, kargi ra! an orasi Tqvi, an samasi. sadisti<br />
xar?! ra xar?!<br />
– sadisti ras niSnavs?<br />
– mwvalebels, mtarvals! – xmas uwevda geronti.<br />
– gmadlobT, davixsomeb am sityvas!<br />
maro da margalita cxvirsaxocebs eZebdnen cremlebis mosawmendad.<br />
geronti wvalobda. awonazedac wvalobda, angariSiTac veRar<br />
angariSobda. ras ramdeni undoda, gogona karnaxobda. geronti<br />
usinaTlosaviT arTmevda fuls, kankaliT ubrunebda xurdas<br />
da, gogona rom wavidoda, niaTgamoclili jdeboda.<br />
– vax, kaco! zogi ra mrude varskvlavze daebadeba dedas! –<br />
winsafris kalTas idebda dacvarul Sublze.<br />
maro da margalita urCevdnen:<br />
– sxvagan unda gadaxvide, geronti, Torem aq raRaca dagemarTeba.<br />
– damemarTa da eg aris! veRarafers vangariSob. meCveneba, rom<br />
sul meSleba. eg mofsrituli ki Tvals ar daaxamxamebs. namdvili<br />
jado aqvs TvalebSi.<br />
gavidoda oriode dRe. damSviddeboda geronti da isev<br />
gamo Cndeboda gogona. isev mSvidi qalbatoniviT Semovidoda<br />
maRaziaSi. geronti sabrZolo pozaSi dgeboda, maro da margalita<br />
seiris sayureblad emzadebodnen. gogona iwyebda: samas<br />
samocdaaTi – es, oras oTxmoci – is, as ocdaaTi...<br />
geronti mTlad mosawyldeboda.<br />
– modi ra, muqTad waiRe yvelaferi!<br />
– muqTad ratom?<br />
– deda ara gyavs? deda movides Sen magivrad!<br />
– dedas sxva saqmeebi aqvs.<br />
– maSin gavigeb, romel skolaSi swavlob, da Cemi fexiT mival<br />
direqtorTan.<br />
– rogorc geneboT!<br />
158 159<br />
rubrika
ubrika miranduxt miranduxt<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
ganyofileba – aq: maRaziis nawili.<br />
mdogvi – mcenare mdogvis fxvnilisagan damzadebuli cxare<br />
sawebeli.<br />
koWi – aq: saangariSos nawili, SuaSi gaxvretili da mav-<br />
Tulze acmuli rgoli.<br />
badura – aq: badiseburad naqsovi, nasvretebiani xelCanTa.<br />
taloni – ramis miRebis, yidvis uflebis damadasturebeli<br />
patara baraTi.<br />
dafasoebuli – winaswar nawil-nawil awonili da SefuTuli.<br />
komodi – saSualo simaRlis ujrebiani aveji TeTreulisa<br />
da wvril-wvrili saojaxo nivTebis Sesanaxad.<br />
ixtibars ar itexs – ar imCnevs uxerxulobas, gawbilebas.<br />
gacqafuli – ganabul-gafacicebuli.<br />
sadisti – visac sxvisi wvaleba, tanjva siamovnebs.<br />
niaTgamoclili – araqaTgamoclili, daRlili.<br />
mrude varskvlavzea dabadebuli – ityvian ukuRmarT,<br />
jiut, Tavneba adamianze.<br />
mofsrituli – gamxdari, galeuli, erTi bewo.<br />
poza – adamianis sxeulis esa Tu is mdgomareoba.<br />
seiris yureba – Tavis Seqceva rame sanaxaobiT.<br />
muqTa – ufaso, usasyidlo, Zalian iafi.<br />
● riT gaakvirva gogonam maRaziis gamyidveli geronti?<br />
riT gansxvavdeboda es gogona danarCeni myidvelebisgan?<br />
● rogor gamoiyureboda gogona? rogor idga?<br />
● rogor angariSobda geronti? am dros misi ra Tviseba<br />
aSkaravdeba? uvicoba, ucodinaroba, Tu gaiZveroba,<br />
matyuaroba?<br />
● ram aiZula geronti, zustad daebrunebina xurda gogonasa<br />
Tvis?<br />
● rogor midioda maRaziidan gasuli gogona? ra iyo, mwerlis<br />
TqmiT, iseTi mis moZraobaSi, rac yuradRebas iqcevda?<br />
moZebne moTxrobis es adgili da xmamaRla waikiTxe!<br />
● rogori damokidebuleba hqonda gerontis gogonasadmi?<br />
● ra uwoda erTxel gerontim gogonas, rodesac man sul<br />
gramobiT aawonina produqti?<br />
● ra upasuxa gogonam gerontis, rodesac man saxeli sadisti,<br />
mwvalebeli, uwoda? gogonas ra Tviseba Cans misi<br />
pasuxidan?<br />
● gogona ar icvleboda. isev mSvidi qalbatoniviT Semodioda<br />
maRaziaSi. Seicvala Tu ara geronti? rogori gaxda?<br />
patara, didi, mSvidi, swori, kargi, lamazi, sufTa Zireuli zedsarTavi<br />
saxelebia. warmoqmnili zedsarTavi saxeli aRniSnavs:<br />
qo ne bas, uqonlobas, sadaurobas, daniSnulebas, xelobas, xarisxs.<br />
qonebis zedsarTav saxelebs awarmoeben sufiqsebi: ian, ier, osan,<br />
ovan, a.<br />
ian: saTval-ian-i, cisferTvaleb-ian-i, Tavaz-ian-i...<br />
ier: xn-ier-i, gan-ier-i, mSven-ier-i, niW-ier-i, Zl-ier-i...<br />
osan: friad-osan-i, frT-osan-i, cxen-osan-i...<br />
ovan: yvavil-ovan-i, yinul-ovan-i, kld-ovan-i...<br />
a: calTval-a, ulvaS-a, cxvir-a...<br />
!<br />
osan sufiqsiani zedsarTavi saxelebi xSirad arsebiT saxelad<br />
aris qceuli, miugebs vin? ra? kiTxvas da ara rogori? magali-<br />
Tad: ezoSi cxenosani (vin?) SemoiWra.<br />
uqonlobis zedsarTav saxelebs awarmoebs prefiqs-sufiqsebi:<br />
u- -o, u- -ur.<br />
u- -o: u-sinaTl-o, u-pasuxismgebl-o, u-Ron-o...<br />
u- -ur: u-wign-ur-i, u-Zl-ur-i, u-gem-ur-i, u-mad-ur-i...<br />
daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma teqstSi<br />
moZebneT frazebi, romle bi Tac mwerali miranduxts axasiaTebs!<br />
am daxasiaTebis mixedviT CamowereT miranduxtis niSan-Tvisebebi!<br />
Semdeg sxvebs gaacaniT CamonaTvali, SeadareT da SeajameT!<br />
–II–<br />
gerontis aRar dasWirda skolaSi wasvla. wavida erT dRes<br />
gogona da wavida, aRar gamoCenila TiTqmis or Tves. maro da<br />
margalita ulocavdnen gerontis.<br />
– gadarCi, geronti, gadarCi!<br />
geronti aRarafers ambobda. is ki aSkarad etyoboda, dam Svidda.<br />
saxec daumSvidda. TiTqos ufro sufTad iparseboda, suf-<br />
Tadac icvamda. halstuxis gakeTebac ki daiwyo. lamazad ivarcxnida<br />
WaRara Tmas. myidvelebTanac ufro Tavaziani gaxda.<br />
Semodgomis Tbili dReebi zamTrispiris civma dReebma Secvala.<br />
daubera qarmac. quCebi Camocvenili foTlebiT aivso. meezoveebi<br />
lanZRavdnen qars. erT dilas ki, qari rom Cadga, Tovlic<br />
wamovida. mofarfatebdnen brtyel-brtyeli fifqebi, magram,<br />
Zirs ecemodnen Tu ara, dnebodnen. da, ai, am TovaSi gamo-<br />
Cnda gogona. Tbili grZeli palto ecva, Tbili naqsovi qudi<br />
exura, TiTqmis warbebamde Camoweuli, Tbili maRal ye li ani<br />
fexsacmelebiT ise mSvidad moabijebda, mxrebs ar moatokebda.<br />
gerontim rom gogona dainaxa, maSinve gawiTlda, magram mainc<br />
gaiRima. marom da margalitam daiZaxes:<br />
160 161<br />
rubrika<br />
daakvirdi<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisaTvis
ubrika miranduxt miranduxt<br />
– Zvirfasi stumari gvewvia!<br />
gogonam qalebs mqrqali RimiliT gaxeda da gerontis miuaxlovda.<br />
geronti raRacas wonida, magram saswors ki ara, gogonas<br />
uyurebda da uRimoda.<br />
– rogora brZandebiT? – moikiTxa gogona didiviT.<br />
gogonac uRimoda gasaocari lamazi RimiliT. gasaocari<br />
lamazi tuC-kbili hqonda, gasaocari lamazi keTili Tvalebi,<br />
raRac naTeli edga mTel saxeze.<br />
– Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda. axla<br />
kargad var.<br />
– vaax! – wamoiZaxa gerontim, – aki ar mikvirda?<br />
– ra gikvirdaT?<br />
– rom aRar CandiT.<br />
– aRar gawvalebdiT?<br />
– ara! eg, ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeTi wvaleba ra<br />
wvalebaa!<br />
– dReidan sul kargad moviqcevi.<br />
– adrec ra, riT iqceodi cudad!<br />
gogonas ecineboda.<br />
maro da margalita saxtad darCenilebi iyurebodnen.<br />
– dRes momeciT: orasi grami Sveicaruli yveli, orasi grami<br />
Zexvi.<br />
– serviladi? serviladi maqvs, – gerontim qveSidan serviladi<br />
gamo iRo, Tan icinoda, – oras samoci grami aRar ginda, an as<br />
oTxmocda Cvidmeti?<br />
– ara, aRar aris saWiro! – icinoda gogonac.<br />
– vax! egre cotas rom WamT, imitoma xar gamxdari.<br />
– Cemi gasuqeba ar SeiZleba. isedac... – gogonam loyebi dabera.<br />
– ratom, ratom?<br />
– balerina unda gavxde.<br />
– vax! operaSi?<br />
– Tuki SevZleb, operaSi.<br />
– Sen ras ar SeZleb! Sen ras ar SeZleb! – geronti welSi gaiSala,<br />
– Tu rame iseTi iyos, me nu momeridebi, me aqa var.<br />
– gmadlobT! gmadlobT! – gogona qvemodan Sehyurebda da<br />
ucinoda, – ai, ra kargi brZandebiT axla. aRar mimarToT aRaravis<br />
wyromiT, miT ufro – qalebs!<br />
– mee? wyromiT?<br />
gogonam lamazad gaxveuli yveli da Zexvi CanTaSi Caiwyo. xeli<br />
maRla aswia da RimiliT wavida karisken. karTan misuls gerontim<br />
dauZaxa:<br />
– saxeli ra gqvia, saxeli?<br />
– miranduxt.<br />
– ese igi, mira.<br />
– ara.<br />
– miranda?<br />
– ara, miranduxt.<br />
– vaax!<br />
gogonam isev aswia lamazi xeli da TiTebis qneviT gavida.<br />
maro da margalita cxvirCamoSvebulebi idgnen. Sesvenebaze,<br />
mcire tablas rom miusxdnen, gerontim Tqva:<br />
– ra aris adamini! xom mabrazebda eg gogo, mabrazebda, magram<br />
Tanac mafxizlebda. rac eg gamoCnda, aSkarad davinaxe Cemi<br />
gogoebis naklovanebebi. cecxlis kaloSi vayeneb – an siaruli<br />
iswavlon, an TavdaWera. meca... mec vzivar da sul vangariSob.<br />
marom da margalitamac aRiares:<br />
– genialuri gogoa, namdvili geniosi! rogor angariSobs, xom<br />
iciT, manqanasaviT – ra-ta-ta-ta-ta-da – zustad!<br />
im dRidan didi megobrebi arian miranduxti da geronti.<br />
gerontis raRac-raRacebi aqvs xolme gadanaxuli mirandux tis-<br />
Tvis. erTi eg aris, jerjerobiT veraferi moawona. miranduxti<br />
isev imas yidulobs, rac daxlebSia gamowyobili.<br />
da kidev erTic – gerontis unda, Tavis gogoebTan miipatiJos<br />
miranduxti, naxalovkaSi, ver ki gaubedavs. gerontis xis patara<br />
saxli udgas patara baRSi. miranduxti ki – ase eCveneba – sul<br />
marmarilos kibeebze dabrZandeba aRma-daRma da momxibvlelad<br />
uqnevs Semxvedrebs patara lamaz xels. rogoria aseTi gogonas<br />
naxalovkaSi stumroba?! o o o o!<br />
revaz inaniSvili<br />
halstuxi – yelsaxvevi, ikeTeben perangis sayelos qveS da win<br />
ikraven naskvad.<br />
zamTrispiri – zamTris dasawyisi.<br />
moatokebda – amoZravebda, arxevda.<br />
qunTruSa – daavadeba. damaxasiaTebelia yelis tkivili, gamonayari,<br />
kanis aqercvla. ufro xSirad emarTebaT bavSvebs.<br />
saxtad darCenili – gaocebuli, gancvifrebuli.<br />
serviladi – Zexvis erT-erTi saxeobis saxelwodeba.<br />
cxvirCamoSvebuli – daRonebuli, uimedod darCenili.<br />
naklovaneba – rame cudi Tvisebis, naklis qona.<br />
TavdaWera – Tavis Sekaveba, moridebuli moqmedeba; iseTi adamianis<br />
Tviseba, romelic Tavis gancdebs da survilebs Tamamad ar<br />
amJRavnebs.<br />
genialuri – aq: gansakuTrebuli, gamorCeuli, SesaniSnavi.<br />
daxli – winidan daxuruli grZeli magida, gamyidvelis dasadgomi<br />
adgili maRaziaSi.<br />
naxalovka – Tbilisis erT-erTi ubnis saxeli, romelic rusuli<br />
sityvidan aris nawarmoebi. qarTulad – naZaladevi.<br />
162 163<br />
rubrika<br />
ganmartebebi
ubrika miranduxt miranduxt<br />
kiTxvebi<br />
davaleba<br />
jgufuri<br />
muSaobisTvis<br />
● gerontis uwindeli sibraze rogorma ganwyobilebam Secvala?<br />
● orTviani gauCinarebis Semdeg gogona gamoCnda. rogor Sexvda<br />
geronti mas? rogor fiqrob, ratom? ra moxda?<br />
● gogonas momTxovni tonic Seicvala gerontis mimarT. rogor<br />
fiqrob, ratom?<br />
● ratom darCnen maRaziis gamyidveli qalebi – maro da margalita<br />
– cxvirCamoSvebulebi?<br />
● ras ambobs geronti, rodesac miranduxti amjerad xelis<br />
aweviTa da TiTebis qneviT emSvidobeba da ise gadis TovaSi?<br />
● geronti, marTalia, brazdeboda, magram am patara gogonam<br />
ra aswavla da ra daanaxa mas?<br />
● Tavidan geronti ase fiqrobs miranduxtze: `namdvili jado<br />
aqvs TvalebSi~. rogor fiqrob, sinamdvileSi ra iyo es<br />
`jado~? ra Tviseba hqonda gogonas iseTi, romlisac Tavidan<br />
gerontis eSinoda, xolo Semdeg ukve Zalianac moswonda?<br />
● gogonas saxelic gansakuTrebuli – Zveleburi – erqva.<br />
rogor fiqrob, ratom ar aris Tanaxma TviTon gogona, rom<br />
mira anM miranda dauZaxon?<br />
● risi survili gauCnda gerontis? ratom mounda, rom Tavisi<br />
gogonebisTvis gaecno miranduxti?<br />
moTxroba `miranduxtSi~ mwerali xSirad mimarTavs dialogis<br />
formas.<br />
magaliTad:<br />
– rogora brZandebiT? – moikiTxa gogona gerontim.<br />
– Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda.<br />
axla kargad var.<br />
– vaax! – wamoiZaxa gerontim, – aki ar mikvirda?<br />
– ra gikvirdaT?<br />
– rom aRar CandiT.<br />
– aRar gawvalebdiT?<br />
– ara! eg, ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeTi wvaleba ra<br />
wvalebaa!<br />
– dReidan sul kargad moviqcevi.<br />
– adrec ra, riT iqceodi cudad!<br />
gogonas ecineboda.<br />
daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma moifiqreT,<br />
vin iqneba Tqveni warmosaxviTi Tanamosaubre, vTqvaT, mezobeli<br />
bebo an papa, maRaziis gamyidveli an, ubralod, quCaSi<br />
gamvleli Tqveni Tanatoli, romelsac raRacis garkveva surs.<br />
SeadgineT mcire zomis mxiaruli dialogi da Semdeg Tqveni<br />
jgufis orma wevrma gaiTamaSos! gamoavlineT yvelaze sasacilo<br />
da mxiaruli dialogis avtorebi!<br />
ras niSnavs gamoTqma `cecxlis kaloSi vayeneb~?<br />
a) vamxneveb, Sevagulianeb; b) mkacrad vtuqsav, vubrazdebi;<br />
g) vuyvaveb, vualerseb; d) imeds vuspob, vabeCaveb.<br />
IO. sa- -e, sa- -o, sa- -ur prefiqs-sufiqsebiT nawarmoebi zedsarTavi<br />
saxelebi daniSnulebas gamoxatavs.<br />
sa- -e: sa-Tval-e, sa-pur-e, sa-ful-e, sa-yur-e...<br />
sa- -o: sa-angariS-o, sa-brZol-o, sa-naxevr-o...<br />
sa- -ur: sa-fex-ur-i, sa-Tag-ur-i...<br />
!<br />
sa- -ur prefiqs-sufiqsian zedsarTav saxelTa didi nawili<br />
arsebiT saxeladaa qceuli. daesmis kiTxva ra? da ara romeli?<br />
rogori?<br />
magaliTad: arqeologebma saganZuri (ra?) aRmoaCines.<br />
II. me- -e, me- -ur prefiqs-sufiqsebi awarmoebs xelobis saxelebs.<br />
me- -e: me-ezov-e, me-pur-e, me-baR-e, me-urm-e...<br />
me- -ur: me-bad-ur-i, me-zRva-ur-i, me-Ta-ur-i...<br />
III. el da ur//ul sufiqsebi awarmoebs sadaurobis saxelebs.<br />
el aRniSnavs adamianis sadaurobas: Sveicarieli gogona, ur//<br />
ul – araadamianTa sadaurobas: Sveicariuli yveli.<br />
el: Tbilis-el-i, gor-el-i, itali-el-i, inglis-el-i...<br />
ur: Tbilis-ur-i, gor-ul-i, itali-ur-i, inglis-ur-i...<br />
!<br />
ur//ul sufiqsi gviCvenebs agreTve Tvisebas: genial-ur-i,<br />
biW-ur-i, gmir-ul-i...<br />
moTxrobis mixedviT, gerontis unda, Tavis gogoebTan miipatiJos<br />
miranduxti, naxalovkaSi, ver ki gaubedavs.<br />
warmoidgine, rom gerontim miranduxti Tavis gogoebTan<br />
erTad sadme dapatiJa. vTqvaT, parkSi saqanelebze, kafeSi anda<br />
romelime koncertsa Tu speqtaklze.<br />
aRwere gogonebis gacnoba da SeTxze ambavi!<br />
Txzulebis werisas isargeble qvemoT mocemuli kiTxvebiT!<br />
• rogor dapatiJa gerontim miranduxti?<br />
• rogor miiRo miranduxtma mipatiJeba?<br />
• rogor miiRes es ambavi gerontis gogoebma?<br />
• ra hqviaT gerontis gogoebs? rogor dadian? rogor metyveleben?<br />
rogor iqcevian?<br />
• rogor Sexvdebian gerontis gogoebi miranduxts?<br />
• miranduxti gaxdeba Tu ara maTTvisac misabaZi?<br />
• rogor dasruldeba maTi Sexvedra? eqnebaT Tu ara kvlav<br />
Sexvedris survili? ratom?<br />
164 165<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba
ubrika PzRva (nawyveti)<br />
PzRva (nawyveti)<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi msje-<br />
lobisaTvis<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
daakvirdi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
zRva Zalian miyvars, magram Sors arasdros mivdivar sxvasTan<br />
erTad. Sors mivdivar mxolod marto, xandaxan ise Sors, rom napirs<br />
ver vxedav. me Zalian meSinia zRvisa imitom, rom zRva aris<br />
uzarmazari, milionjer, miliardjer, usasrulobamde Cemze<br />
didi, da SeiZleba ise damkargos, ise CamnTqas, rom verc mixvdes,<br />
verc igrZnos... Tan ar meSinia imitom, rom zRva saocrad Tbi lia.<br />
Tu SegiSva zRvam, igi arasdros ar dagaxrCobs. zRvam ar icis<br />
Ralati, magram ar uyvars, rodesac misi ar eSiniaT. igi TviTon<br />
gafrTxilebs, geubneba, gTxovs, Rrialebs, qveyanas angrevs,<br />
saxlisodena talRebiT gawveba xmeleTisaken, xels gkravs –<br />
ar moxvideo. da, Tu Sebede... zRvas ar uyvars, rodesac misi ar<br />
eSiniaT. zRvas zRvasaviT didi guli aqvs da Tavmoyvareoba, zRva<br />
cocxalia da, rodesac zRva laparakobs, zRvas unda usmino!<br />
mzis Casvlas samad sami TiTis dadeba aklda. mere mze odnav<br />
Seexo zRvas da Soreuli horizontidan napiramde oqros mocimcime<br />
biliki gawva. mindoda wamovmxtariyavi, gamerbina am bilkze,<br />
merbina Cqara, Cqara, momeswro da, vidre Cavidoda, xeliT Sevxebodi<br />
mzes. ise mominda, ise, rom fexzec ki wamovdeqi. gurami<br />
ki ijda dafiqrebuli da mzes gascqeroda. mze ukve Suamde iyo<br />
Casuli zRvaSi. biliki daviwrovda, gamuqda, Seikra da axla<br />
bagiriviT iyo gaWimuli napiridan mzemde.<br />
gurami uceb wamoxta da giJiviT gaiqca bulvarisaken. me<br />
gaocebulma gavayole Tvali. igi garboda didi nabijebiT, qviSa-<br />
Si efloboda, ecemoda, dgeboda, isev garboda da ase gavarda<br />
plaJidan. mere uceb isev movarda giJiviT, napirTan miirbina da<br />
mzis bilikTan uzarmazari lurji hortenzia dado, mobrunda<br />
da Cem gverdiT dajda aqoSinebuli.<br />
– mzes yvavili mivarTvi! – miTxra man da bednieri RimiliT<br />
gamiRima. me araferi vupasuxe, mxolod Tavi davuqnie da<br />
gavuRime. Tan SemSurda didi SuriT, namdvili SuriT, rom es me<br />
ver movifiqre. mzes wveriRa uCanda da sxivi axla cis dasalieridan<br />
gamowvdil oqros xels hgavda, romlis mtevanze uzarmazari<br />
lurji hortenzia esvena. mze Cavida. bindSi gaqra biliki<br />
da yvavilic.<br />
– naxe, guram, mzem yvavili waiRo! – vuTxari me. guramma isev<br />
gaiRima. mzem waiRo yvavili.<br />
nodar dumbaZe<br />
horizonti – xiluli sazRvari casa da dedamiwas an wylis zedapirs<br />
Soris, xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos dedamiwas exeba.<br />
bagiri – msxvili Toki.<br />
bulvari – saseirno xeivani qalaqSi quCis gaswvriv, zRvis an mdinaris<br />
napiris gayolebaze.<br />
plaJi – zRvis, mdinaris, tbis gaSlili napiri.<br />
hortenzia – mcenare, aqvs msxvili lamazi yvavili.<br />
cis dasalieri – horizonti.<br />
● rodis da ratom eSinia mwerals zRvis? moZebne teqstSi<br />
Sesabamisi adgili da waikiTxe xmamaRla!<br />
● mwerals zRvisadmi, garda SiSisa, kidev ra grZnoba Tu<br />
gancda eufleba? moZebne Sesabamisi adgili da waikiTxe<br />
xmamaRla!<br />
● ra mxatvrul xerxs mimarTavs mwerali imis warmosaCenad,<br />
rom zRva `cocxalia~? moZebne teqstSi amis damadasturebeli<br />
sityvebi da frazebi!<br />
● meore abzacSi waikiTxe winadadebebi, romlebSic aRwerilia<br />
mzis Casvlis suraTi, da gadawere!<br />
● rogor fiqrob, risi niSani unda iyos guramis motanili<br />
lurji hortenzia?<br />
● ris gamo ambobs mwerali, rom mas guramis SeSurda didi,<br />
namdvili SuriT?<br />
● ra gancda gamoiwvia mzis Casvlis xilvam mTxrobelsa da<br />
mis megobarSi?<br />
● Sen TviTon rogori gancda geufleba zRvaze yofnisas –<br />
SiSi gipyrobs Tu siTbo da simSvide geufleba? an iqneb,<br />
orive erTad? ratom? Seecade, axsna!<br />
mocemuli moTxrobis mixedviT, rogor gesmis gamoTqma:<br />
`zRvas zRvasaviT didi guli aqvs~?<br />
a) zRva Zalian moRalate da cbieria;<br />
b) zRva Zalian amayi da gambedavia;<br />
g) zRva Zalian gulCaTxrobili da sevdiania;<br />
d) zRva Zalian cvalebadi da ukarebaa.<br />
gaixsene, Sen Tu gidevnebia Tvali mzis CasvlisTvis zRvaze,<br />
mTaSi, soflad an qalaqad? aRwere Sen mier nanaxi suraTi!<br />
166 167<br />
rubrika<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis
ubrika PzRva (nawyveti) PzRva (nawyveti)<br />
sagulisxmo<br />
cnoba<br />
ganmartebebi<br />
dedamiwaze 100-ze meti zRvaa. zRva msoflio okeaniis<br />
nawilia. igi xmeleTiT mTlianad an nawilobriv SemosazRvruli<br />
didi raodenobiT mariliani wyalia. zRvebs sam<br />
ZiriTad jgu fad yofen: Sida, ganapira da kunZul Ta Soris<br />
zRvebad.<br />
Sida zRvebs yvela mxridan an didwilad xmeleTi akravT<br />
da danar Cen mso flio okeaneas sruteebiT ukavSirdebian.<br />
ganapira zRve bi sxva zRvebis an okeaneebis nawilebs warmoadgenen.<br />
kun Zul TaSoris zRvebs kunZulebis met-naklebad<br />
mWidro rkali akravs gars.<br />
zRvebi Tavidanve izidavdnen adamianebs. kacobriobam gemebis<br />
mSenebloba ad re ul droSive iswavla, magram pirvel<br />
cnobil da Zlevamosil zRva os ne bad finikielebi iTvlebian.<br />
maT mTlianad aiTvises xmelTaSua zRva, atlan ti kis okeane-<br />
Sic gavidnen da afrikis dasavleT sanapiro Seiswavles.<br />
kacobriobisaTvis zRvas udidesi mniSvneloba aqvs.<br />
zRvebsa da okeaneebSi Tavmoyrilia planetaze sicocxlisaTvis<br />
aucilebeli wylis maragis 95%. Tavi si zedapiriT<br />
igi ireklavs mzis energiis nawils, xolo nawils STan Tqavs,<br />
riTac dedamiwas gadaxu rebi sa gan icavs. msoflio okeanea<br />
sakvebisa da adamianebisaTvis sasar geb lo produqtebis<br />
uzarmazari wyaroa. masze ga dis savaWro da samgzavro gzebi.<br />
zRvam Tavisi ganumeorebeli adgili daikava simboloebis<br />
samya roSi. igi sicocxlis sawyisi da, amave dros, daumor-<br />
Cilebeli Zalis, Tvaluwvdeneli siRrmisa da idumalebis<br />
gamomxatvelia. Zveli berZnuli miTebis mixedviT, zRvebs<br />
Zlevamosili RmerTi poseidoni, xolo romauli miTebis<br />
mixedviT – neptuni ganagebda.<br />
1978 wels dawesda zRvis saerTaSoriso dRe. Tavidan igi<br />
17 marts aRiniSneboda, magram 1980 wlidan es TariRi gadaitanes<br />
seqtembris bolo kviris nebismier dRes.<br />
msoflio okeanea – dedamiwis wylis safaris ZiriTadi nawili,<br />
romelic erTmaneTisagan gayofilia kontinentebiT.<br />
msoflio okeanea Sedgeba xuTi okeanisagan da maT auzSi<br />
gaerTianebuli zRvebisagan.<br />
srute – ori zRvis an okeanis SemaerTebeli wylis viwro<br />
zoli.<br />
kacobrioba – adamianTa modgma, mTeli msoflios adamianebi.<br />
nodar dumbaZis monaTxrobic da sagulisxmo cnobac<br />
zRvas Se exeba. daakvirdi da Seadare erTmaneTs es ori teqsti!<br />
imsjele mas Soris msgavseba-gansxvavebaze mocemuli miTiTebebisa<br />
da ki Txvebis mixedviT!<br />
• romel teqstSia gadmocemuli adamianis sulieri mRelvareba,<br />
grZnobebi, gancdebi zRvis mimarT?<br />
• romel teqstSia gadmocemuli cnobebi xmeleTTan zRvis<br />
kavSi ris Sesaxeb?<br />
• orive teqstSi aRniSnulia, rom zRva izidavs adamianebs.<br />
riT izi davs zRva adamians moTxrobis mixedviT da riT –<br />
sagulis xmo teqstis mixedviT?<br />
• ras `Cuqnis~ zRva adamians moTxrobis mixedviT?<br />
• ras `Cuqnis~ zRva adamians sagulisxmo cnobis mixedviT?<br />
• romeli teqstis mixedviT aris zRva Tavisi mSvenierebiTa da<br />
silamaziT adamianisTvis bednierebis momniWebeli?<br />
• qvemoT CamoTvlilTagan romeli Tvisebebi axasiaTebs<br />
zRvas orive teqstis mixedviT?<br />
daumorCilebloba, morCileba, simSvide, usazRvroeba,<br />
mousven roba, simsubuqe, siRrme, idumaleba,<br />
siZliere, sisuste.<br />
Zireul zedsarTav saxels, Cveulebriv, ewarmoeba ufroobiTi<br />
da odnaobiTi xarisxis formebi.<br />
ufroobiTi xarisxis forma sagnis Tvisebas imaze meti odenobiT<br />
gamoxatavs, vidre Zireuli sityva. ufroobiTi xarisxis<br />
formebs awarmoebs u- -es prefiqs-sufiqsi. Seadare: Zireuli –<br />
didi, mwvane... ufroobiTi – u-did-es-i, u-mwvan-es-i...<br />
odnaobiTi xarisxis forma sagnis Tvisebas imaze naklebi<br />
ode nobiT gamoxatavs, vidre Zireuli. odnaobiTi xarisxis<br />
formebs awarmoebs mo- -o prefiqs-sufiqsi. Seadare: Zireuli<br />
– didi, mwvane... odnaobiTi – mo-did-o, mo-mwvan-o...<br />
!<br />
1. zogierT zedsarTav saxels ar ewarmoeba xarisxis formebi!<br />
(magaliTad, koWli – ukoWlesi, mokoWlo)<br />
2. zogierTs mxolod ufroobiTi ewarmoeba an mxolod<br />
odnaobiTi: wminda – uwmindesi, mowmindo; vake – uvakesi,<br />
movako.<br />
3. zogierT el da il daboloebian saxels moekveceba es<br />
daboloebebi: grZeli u-grZ-es-i, mo-grZ-o, sqeli <br />
u-sq-es-i, mo-sq-o; tkbili u-tkb-es-i, mo-tkb-o.<br />
168 169<br />
rubrika<br />
sakiTxi<br />
msjelobisaTvis<br />
daakvirdi
ubrika PzRva (nawyveti) PzRva (nawyveti)<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
sagulisxmo cnobis bolos aRniSnulia, rom msoflioSi<br />
dawe se bu lia zRvis saerTaSoriso dRe. warmoidgine, rom<br />
Sen da Senma Tana to leb ma gadawyviteT zRvis saer Ta Soriso<br />
dRisadmi miZRvnili Ronis Zi e bis Catareba. daxmare bi saTvis<br />
weriliT mimarTeT bunebis dacvis fonds.<br />
• CamoayalibeT, konkretulad ris gakeTebas apirebT<br />
(vTqvaT, gsurT daa sufTaoT zRvis sanapiro<br />
zolis erTi monakveTi da Semdeg iqve CaataroT gamofena:<br />
daxatoT naxatebi zRvis Temaze an niJarebisa da<br />
kenWe bi s gan SeqmnaT patara suraTebi. SesaZloa gaimar<br />
Tos koncer tic, gamovlindnen da dajildo vdnen<br />
gamarjvebulebi).<br />
• Camoayalibe, konkretulad ra saxis daxmareba gWirdebaT<br />
bunebis dac vis fondisgan (vTqvaT, gWirdebaT<br />
patara niCbebi da for cxe bi – sanapiros dasa suf-<br />
Taveblad, gamofenisTvis – stendis da dgma, saxatavi<br />
furclebi, feradi fan qre bi, flo mas tre bi da sxv.<br />
aseve, scenis mowyoba da gamarjve bulTaTvis prizebis<br />
SerCeva).<br />
• imsjeleT, ramdenad mniSvnelovania es RonisZieba<br />
TqvenTvis da mTeli skolisTvis (albaT, es RonisZieba<br />
mniSvnelovani iqneba, radgan Sen da Seni Tanatolebi<br />
gamoavlenT sakuTar niWsa da SesaZleblobebs xatvaSi,<br />
simReraSi, cekvaSi... rac mTavaria, am RonisZiebiT gamoxatavT<br />
Tqvens damokidebulebas bune bisadmi, zRvisadmi,<br />
amasTanave, sxvebsac mouwodebT, uyvardeT da<br />
daicvan buneba!).<br />
gaiTvaliswine!<br />
• werili unda daiwyo mimarTviT (mimarTav bunebis dacvis<br />
fonds)!<br />
• imsjele mxolod im sakiTxebze, romlebic uSualod<br />
exeba davalebas!<br />
• saTqmeli mokled da naTlad Camoayalibe!<br />
• sworad gamoyavi abzacebi!<br />
• bolos miuTiTe, visi saxeliT aris Sedgenili werili,<br />
da miuwere TariRi!<br />
gTavazobT saqmiani werilis nimuSs!<br />
bavSvTa dacvis fonds!<br />
mogmarTavT siRnaRis # #2 sajaro skolis<br />
moswavleebi. gvsurs mzrunvelobas mokle<br />
bul TanatolebTan erTad CavataroT<br />
bavSvTa saerTaSoriso dRisadmi miZRvnili<br />
RonisZieba.<br />
am dRisaTvis davxateT mosawvevi bara-<br />
Ti. ramdenime moswavlem dawera leqsi megob<br />
robaze; ramdenimem gamoTqva cekvis<br />
da simReris survili. RonisZiebaze, aseve,<br />
war movadgenT Cvens xelnakeT nivTebs: naWrebisgan<br />
Sekeril Tojinebs, qisebs, xis sa-<br />
TamaSoebs. movawyobT maT gamofena-gayidvas<br />
da Semosul Tanxas gadavcemT bavSvTa<br />
saxls.<br />
am RonisZiebis Catarebas didi mniSvneloba<br />
aqvs Cveni skolisTvis da, aseve, Cveni Tanatoli<br />
stumrebisTvis. es dRe dagvexmareba<br />
erTmaneTis gacnobasa da dame gob rebaSi.<br />
gTxovT dagvibeWdoT Cven mier daxatuli<br />
mosawvevi baraTi da, aseve, moiwvioT bavSv-<br />
Ta saxlidan Cveni Tanatolebi, raTa erTad<br />
CavataroT koncerti!<br />
siRnaRis #2 sajaro skolis<br />
V <strong>klasi</strong>s moswavleTa jgufi<br />
15. 05. 2010 w.<br />
170 171<br />
rubrika
ubrika mTebi<br />
ganmartebebi<br />
kiTxvebi<br />
weriTi<br />
davaleba<br />
ganmartebebi<br />
zogi mTa mefeTmefea,<br />
jerac ar gadalaxula,<br />
zogi patara goraa,<br />
Sig ganZi gadanaxula.<br />
zogi ers emsaxureba,<br />
zogi RmerTs udgas msaxurad,<br />
zogs – cixe,<br />
zogsac taZari<br />
Tavze gvirgvinad axuravs...<br />
zogs mtrisgan Camobertyili<br />
riyis wvrilTvala acvia,<br />
zed xavsis Teqa mousxams,<br />
zogs isic SemosZarcvia.<br />
dganan da patrons Eelian<br />
lodiniT daqanculebi,<br />
gadaumalavT ubeSi<br />
zRapruli saganZurebi.<br />
giorgi wereTeli<br />
riyis wvrilTvala acvia –A dafarulia riyis wvrili kenWebiT,<br />
rogorc meomris gulmkerdi jaWvis perangiT.<br />
Teqa – nabdisagan Sekerili zeda Casacmeli; nabadi.<br />
ar momwyindebi sunTqvamde,<br />
Sen Cveno mTebis niavo,<br />
dayudebulo qedebo,<br />
gorebo balaxiano!<br />
xalxuri<br />
mTebi<br />
● ras daarqmevdi im Tvisebas an Tvisebebs, romelTa gamoc poeti<br />
zogierT mTas mefeTmefes uwodebs – sidiades, miuwvdom<br />
lobas, siamayes, Seu valobas Tu Seusmenlobas, ampartavnebas,<br />
ugulobasa da miukareblobas?<br />
● Seni azriT, ganZi ratom SeiZleba iyos goraSi gadanaxuli?<br />
visgan dasacavad?<br />
● poeti ambobs, rom zogierTi mTa `...ers emsaxureba, zogi<br />
RmerTs udgas msaxurad~. rogor gesmis am frazis Sinaarsi?<br />
kidev romel striqonebSia gamoxatuli igive azri?<br />
● Cveulebriv, gvirgvini vis axuravs xolme? mocemuli leqsis<br />
mixedviT?<br />
● romel mxatvrul xerxs iyenebs poeti? daasaxele magaliTebi!<br />
● poeti ambobs, rom mTebs `gadaumalavT ubeSi zRapruli saganZurebi~,<br />
anu bevris mnaxvelni da momswreni arian, Cveni<br />
gmiruli warsulis bevr saidumlos inaxaven. Seni azriT, vis<br />
da ratom elodebian mTebi?<br />
● ras mimarTavs mTqmeli xalxur leqsSi?<br />
● rogor gesmis leqsis pirveli striqonis Sinaarsi? gadmoeci<br />
Seni sityvebiT!<br />
● rogors aRniSnavs `dayudebuli~ xalxuri leqsis mixedviT?<br />
a) kuTxeSi miyudebuls;<br />
b) mudam erT adgilas gaCerebuls;<br />
g) ganmartoebiT mcxovrebs;<br />
d) Sesasveneblad Seyovnebuls.<br />
● ra aqvs saerTo am xalxur leqss giorgi wereTlis leqsTan?<br />
● ra grZnobas gamoxatavs xalxuri leqsis mTqmeli?<br />
dagveTanxmebi, Cveni samSoblo mTagoriani qveyanaa! uTuod,<br />
araerTi mTa da gora ginaxavs! aRwere erT-erTi maTgani!<br />
daixmare Semdegi kiTxvebi da miTiTebebi:<br />
• rogoria es mTa? aRwere igi!<br />
• hgavs Tu ara igi garSemo mdgar sxva mTebs? isaubre maT msgavseba-gansxvavebaze!<br />
• rogoria igi weliwadis sxvadasxva dros?<br />
• rame ambavi an legenda xom ar ukavSirdeba am mTas? mis<br />
saxels?<br />
• iqneb am mTis kalTaze cixe an taZari dgas!<br />
• rodis aaSenes? ratom? romelime ambavs an istoriul movlenas<br />
xom ar ukavSirdeba misi arseboba?<br />
• Sen TviTon SegiZlia SeTxza patara zRapruli ambavi, romelic<br />
am mTas daukavSirdeba!<br />
SegiZlia gamoiyeno gapirovnebis xerxi da mTa adamianis enaze<br />
aalaparako!<br />
172 173<br />
rubrika<br />
kiTxvebi<br />
weriTi<br />
davaleba
a<br />
abga – mxarze gadasakidebeli CanTa.<br />
abjari – jaWvis perangi.<br />
avazani – wylis dasagrovebeli CaRrma<br />
vebuli adgili.<br />
avbediTi – avismomaswavebeli, ubedurebis<br />
mauwyebeli.<br />
avgarozi – patara nivTi, Tilisma,<br />
romelsac crumorwmuneebi gulze<br />
ikideben.<br />
akademia – umaRlesi saswavlebeli.<br />
alayafi – WiSkari.<br />
alvaxazi – naduRi Taflisagan gake-<br />
Tebuli saaxalwlo tkbileuli.<br />
alpinizmi – sportis saxeoba, asvla<br />
Znelad misadgom mTis mwvervalebze,<br />
myinvarebze.<br />
alpinisti – alpinizmis mimdevari.<br />
amao – cru, unayofo, uSedego, fuWi.<br />
ananuri – sofeli duSeTis raionSi,<br />
mdinare aragvis marjvena napirze.<br />
aqvea XVI-XVII saukuneebis cixe-qalaqi.<br />
arCvi – gareuli Txa moSavo ferisa;<br />
binadrobs maRal mTebSi.<br />
atmosfero – haeris garsi, romelic<br />
dedamiwas artyia<br />
afxazebi – afxazeTSi mosaxle xalxi.<br />
aCrdili – moCveneba, landi.<br />
b<br />
bagiri – msxvili Toki.<br />
badia – didi jami.<br />
badro – sportuli iaraRi, mrgvali<br />
brtyeli liToni manZilze sasrolad.<br />
bajaRlo – wminda oqro, romelsac<br />
mowi Talo feri dahkravs.<br />
berTubani – XII saukuneSi daarsebuli<br />
gamoqvabuli, kldeSi nakveTi monasteri.<br />
leqsikoni<br />
biwmenda – sofeli saguramos maxloblad.<br />
bonbonieri – kanfetis lamazi kolofi.<br />
botanika – mecniereba, romelic swavlobs<br />
mcenareebs.<br />
botanikosi – mecnieri, romelic swavlobs<br />
mcenareebs.<br />
bulvari – saseirno xeivani qalaqSi<br />
quCis gaswvriv, zRvis an mdinaris napiris<br />
gayo lebaze.<br />
buniaoba – wlis dro, rodesac dRisa<br />
da Ramis xangrZlivoba Tanabaria.<br />
g<br />
gabuJeba – sxeulis romelime nawilSi<br />
grZnobierebis droebiT dakargva an<br />
dasusteba sisxlis moZraobis Seferxebis<br />
gamo.<br />
gaToSili – mTlad gayinuli, sicivisagan<br />
gaSeSebuli.<br />
galumpuli – Tavidan fexebamde dasvelebuli,<br />
gawuwuli.<br />
gama – ferebis nairsaxeobaTa Tanmimdevroba,<br />
ferTa Sexameba.<br />
gamoSuSeba – gamokeTeba, gamojansaReba.<br />
gansvenebuli – gardacvlili, micvalebuli.<br />
ganuzomeli – Zalian didi, usazRvro,<br />
uzomo.<br />
gareja – mTa kaxeTis qedze, TianeTis<br />
raionSi.<br />
gatiknul-gabiJvinebuli – gaberili,<br />
gasiebuli.<br />
gaqniloba – gaiZveroba, eSmakoba.<br />
gaceceba – gaogneba, gakvirveba, dabneva.<br />
gacqafuli – ganabul-gafacicebuli.<br />
gaxednili – gawvrTnili, moTvinierebuli.<br />
leqsikoni<br />
genialuri – gansakuTrebuli, gamorCeuli,<br />
SesaniSnavi.<br />
geniosi – didi niWiT dajildoebuli.<br />
geologi – mecnieri, romelic swavlobs<br />
dedamiwis agebulebasa da Sedgenilobas,<br />
dedamiwis qerqis cvalebadobis<br />
istorias, dedamiwis sasargeblo<br />
wiaRiseulis sabadoebs.<br />
gimnazia – saswavlebeli.<br />
gnoli – kakbis msgavsi momcro frinveli<br />
qaTmisebrTa ojaxisa.<br />
gorisubani – sofeli saguramosTan.<br />
guda – Txis, cxvris an xbos tyavis parki.<br />
gulaRrenili – ganawyenebuli, gabrazebuli.<br />
gulis ficari – gulmkerdis wina kedeli.<br />
gulxeldakrefili – usaqmuri, arafris<br />
maqnisi.<br />
guneba – xasiaTi, ganwyobileba.<br />
d<br />
daviTni – saeklesio sagalobelTa,<br />
fsalmunTa, wigni.<br />
davluri – qarTuli cekva qal-vaJisa.<br />
dambaCa – Zveleburi cecxlsasroli<br />
iaraRi, mogrZo lulis mqone.<br />
dasabami – dasawyisi, saTave.<br />
daserva – ramis odnav, zol-zolad<br />
daWra basri iaraRiT.<br />
dafasoebuli – winaswar nawil-nawil<br />
awonili da SefuTuli.<br />
daRestani – mxare CrdiloeT kavkasiaSi.<br />
daSna – mokle swori xmali.<br />
daxvaveba – blomad dayra.<br />
daxli – winidan daxuruli grZeli<br />
magida, gamyidvelis dasadgomi adgili<br />
maRaziaSi.<br />
deka – maradmwvane buCqi, aqvs mogrZo<br />
foTlebi da msxvili moTeTro an movardisfro<br />
yvavilebi. icis maRal<br />
mTebSi.<br />
demoni – avi suli, eSmaki, macduri.<br />
despoti – Tavneba adamiani, romelic<br />
sxvis survils arafrad agdebs, sxvebs<br />
aiZulebs mis nebas daemoeCilon.<br />
drama – 1. vercxlis fuli 20-25 kapikis<br />
Rirebulebisa; 2. wonis erTeuli, daaxloebiT<br />
3,5 grami.<br />
duraji – mcire zomis lamazi gareuli<br />
frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.<br />
durgali – xis nakeTobaTa xelosani.<br />
duRabi – kiris, qviSisa da wylis SereviT<br />
miRebuli masa.<br />
e<br />
enciklopedia – leqsikonis msgavsi<br />
wigni, romelSic Tavmoyrilia umni-<br />
Svnelovanesi cnobebi codnis ama Tu im<br />
dargidan.<br />
v<br />
valdebuleba – rac vinmes evaleba, rac<br />
vinmem aucileblad unda Seasrulos.<br />
varskvlavTmricxveloba – mecniereba<br />
mnaTobTa, varskvlavTa Sesaxeb.<br />
varSava – evropis erT-erTi qveynis,<br />
poloneTis, dedaqalaqi.<br />
vigindara – arafris maqnisi, oxeri vinme.<br />
vulkani – mTa, romlis wiaRidan drodadro<br />
cecxli, gavarvarebuli lava da<br />
ferfli zedapirze amoinTxeva.<br />
z<br />
zamTrispiri – zamTris dasawyisi.<br />
zepirsityviereba – xalxuri Semoqmedeba,<br />
romelic Taobidan Taobas gadaecemoda.<br />
zurgis jari – jaris is nawili, rome<br />
lic ar monawileobs sabrZolo<br />
moqmedebaSi, mxolod saWiroebis<br />
SemTxvevaSi uwevs daxmarebas ZiriTad<br />
laSqars.<br />
zurmuxti – mwvane feris Zvirfasi<br />
qva.<br />
174 175
T<br />
TavdaWera – Tavis Sekaveba, moridebuli<br />
moqmedeba; iseTi adamianis Tviseba,<br />
romelic Tavis gancdebs da survilebs<br />
Tamamad ar amJRavnebs.<br />
TavTuxi – xorblis erT-erTi saxeoba.<br />
aqvs mkvrivi, fxiani TavTavi da msxvili<br />
marcvali.<br />
Tavis gamodeba – mondomeba.<br />
Tavsmoxveuli – daZalebuli, davalebuli.<br />
TavSesaqcevari – gasarTobi.<br />
TavCaqindruli – Tavdaxrili, Tavda-<br />
Runuli.<br />
TanaSemwe – adamiani, romelic vinmes<br />
exmareba saqmeSi da masve eqvemdebareba.<br />
TariRi – dro, rodesac rame moxda,<br />
weli, Tve, ricxvi.<br />
Tasma – wvrili Rvedi.<br />
TaxCa – kedelSi datanebuli saTavsi,<br />
Cveulebriv, ukaro, WurWlisa da sursa-<br />
TisaTvis.<br />
Tergi – mTis mdinare. barSi itoteba<br />
da bolos erTvis kaspiis zRvas. Tergis<br />
napirebze mdebareobs daba yazbegi.<br />
Teqa – nabdisagan Sekerili zeda Casacmeli;<br />
nabadi.<br />
TvalebamoRamebuli – uZilobis an<br />
cudi Zilis gamo TvalebamoSavebuli.<br />
Tvaltanadi – moxdenili, wamosadegi.<br />
Tvaluwvdeneli – rac Zalian did far-<br />
Tobzea gadaSlili, vrceli.<br />
Tunuqi - furceliviT Txeli rkina.<br />
i<br />
inspeqtori – rame dawesebulebis zedamxedveli.<br />
informacia – cnoba, Setybineba rame sagnis<br />
an movlenis, momxdari ambis, risame<br />
mdgomareobis Sesaxeb.<br />
k<br />
leqsikoni<br />
kaTxa – xis an minis mozrdili sasmisi.<br />
kakanaTi – Citebis saWeri maxe.<br />
kalandoba – igive kalanda, ase uwodeben<br />
axal wels guriaSi.<br />
kalo – mosufTavebuli da datkepnili<br />
adgili, sadac pureulis TavTavsa da<br />
Reros fSvnian marcvleulis gamoclis<br />
mizniT, lewaven.<br />
kamara Sekra – moZraobiT rkali moxaza.<br />
kanoni – xelisuflebis mier dadgenili<br />
savaldebulo wesi.<br />
kapiki – rusuli fulis erTeuli,<br />
xurda fuli.<br />
kariskaci – msaxuri, Tanamdebobis piri<br />
mefis karze.<br />
karnavali – saxalxo dResaswauli<br />
cekva-TamaSiT, sanaxaobebiT.<br />
kacobrioba – adamianTa modgma, mTeli<br />
msoflios adamianebi.<br />
kenkeSa – mTis mravalwlovani balaxi,<br />
ikeTebs zaris moyvanilobis yvavils,<br />
norCs motkbo gemo aqvs da Wamen.<br />
keria – kera, cecxlis dasanTebi adgili<br />
miwis iatakze, an am adgilas<br />
dadebuli Tlili qva, romlis winac<br />
cecxli anTia.<br />
kesane – balaxovani mcenare, aqvs wvrili<br />
cisferi yvavilebi.<br />
kefa – adamianis Tavis ukana nawili.<br />
klarjeTi – istoriuli mxare samxreT<br />
saqarTveloSi, amJamad Sedis TurqeTis<br />
SemadgenlobaSi.<br />
komodi – saSualo simaRlis ujrebiani<br />
aveji TeTreulisa da wvril-wvrili<br />
saojaxo nivTebis Sesanaxad.<br />
korinTo – qalaqi saberZneTSi.<br />
kortoxi – goraki, beqi, maRlobi.<br />
kosmetika – pirisaxisa da sxeulis kanis<br />
movla-galamazeba.<br />
kosmosi – mTeli samyaro, planetebi,<br />
varskvlavebi da maT Soris sivrce.<br />
koSmari – sazareli, SemaZrwunebeli<br />
sizmari.<br />
krazana – futkris msgavsi moyviTalo<br />
mweri, bziki.<br />
leqsikoni<br />
kramiti – silanarevi Tixis gamomwvari<br />
firfita, xmaroben Senobis saxuravad.<br />
krosi – sportuli sirbili dabrkolebebis<br />
gadalaxviT.<br />
kulinaria – saWmlis damzadebis saqme.<br />
kupri – navTobisgan an qvanaxSirisgan<br />
miRebuli Savi nivTiereba.<br />
l<br />
lava – vulkanidan dedamiwis zedapirze<br />
amofrqveuli gamdnari mineraluri masa.<br />
lazebi – erT-erTi qarTveluri<br />
tomi, romelic dasaxlebulia Savi<br />
zRvis sanapiroze. amJamad TurqeTis<br />
farglebSi. mcire nawili cxovrobs<br />
saqarTveloSi, ZiriTadad – sasazRvro<br />
sofel sarfSi.<br />
lapi – zogi frinvelis, mag., xoxbis,<br />
kakbis, gnolis, bartyi.<br />
lataria – nivTebis an fulis gaTamaSeba<br />
bileTebiT.<br />
laSaris jvari – fSavis mTavari salocavi.<br />
laSaris jvari iTvleboda<br />
molaSqre RvTaebad, romelic cxenze<br />
amxedrebuli miuZRoda mebrZol fSavelebs,<br />
masve SesTxovdnen saxnav-saTesis<br />
baraqianobas, adamianTa keTildReobas,<br />
zianisagan dacvas.<br />
leki – Crdilokavkasieli xalxi; Ziri-<br />
Tadi nawili cxovrobs daRestanSi.<br />
leqsTwyoba – riTmiani leqsis agebis<br />
xelovneba.<br />
leCaqi – qarTuli Tavsaburavi qalisa.<br />
libo – saZirkveli.<br />
m<br />
mavTulxlarTi – moZraobis Sesaferxeblad<br />
gakeTebuli Robe.<br />
mavani – vinme, viRaca.<br />
malxazi – sicocxliT savse, cqviti da<br />
koxta, lamazi.<br />
marxili – Tovlze an mTian adgilebSi<br />
miwaze sasrialo sazidari, romelsac<br />
borblebis nacvlad wina mxares aRunuli<br />
ori swori xe aqvs.<br />
maskaradi – gasarTobi saRamo, mejlisi,<br />
romlis monawileebs ukeTiaT niRbebi da<br />
acviaT gansakuTrebuli tanisamosi.<br />
matiane – istoria.<br />
maRaro – miwis wiaRidan madneulis mompovebeli<br />
sawarmo.<br />
maSvrali – didad naSromi, najafi, daRlili,<br />
daqanculi.<br />
maxvilgoniereba – mosazrebuloba,<br />
gamWriaxoba.<br />
mdogvi – mcenare da am mcenaris fxvn ilisagan<br />
damzadebuli cxare sawebeli.<br />
mekvle – piri, romelic axali wlis<br />
diliT pirveli Sedis vinmes ojaxSi.<br />
meriqife – sufraze Rvinis mimwodebeli,<br />
damsxmeli.<br />
meteorologia – mecniereba dedamiwis<br />
atmosferos, misi agebulebis, Tvisebebis<br />
Sesaxeb.<br />
metsaxeli – zedmeti saxeli, romelsac<br />
arqmeven adamians misi romelime niSan-<br />
Tvisebis gamo.<br />
mzekabani – niavis SemoqrolebiT mravalferad<br />
abibinebuli yana, TiTqos mzem<br />
sxivebis kaba gaSala yanis zedapirze.<br />
mziTevi – qoneba, romelsac qals atanen<br />
mSoblebi gaTxovebisas.<br />
mirgorodi – ukrainis qalaqi.<br />
miyruebuli – centrs Zalian daSorebuli,<br />
mivardnili.<br />
miStereba – daJinebiT cqera, miCereba.<br />
miwaTmoqmedeba – miwis damuSaveba<br />
mcenareebis moyvanis mizniT.<br />
mijnuri – siyvaruliT Sepyrobili;<br />
Seyvarebuli.<br />
mokvdavi – adamiani.<br />
molareTuxucesi – saxelmwifo salaros,<br />
saganZuris mTavari gamge.<br />
momxvduri – vinc avi ganzraxviT mouvarda,<br />
moeWra vinmes.<br />
monRolebi – momTabare tomebi, romlebmac<br />
XIII saukuneSi Seqmnes meomari<br />
imperia.<br />
mofsrituli – gamxdari, galeuli,<br />
erTi bewo.<br />
176 177
moyme – meomari, raindi;<br />
moxelTeba – ramis Sovna, xelSi Cagdeba.<br />
msoflio okeanea – dedamiwis wylis safaris<br />
ZiriTadi nawili, romelic erTmaneTisagan<br />
gayofilia kontinentebiT.<br />
muqTa – ufaso, usasyidlo, Zalian iafi.<br />
muxladi – muxlmagari, Zlieri, yoCaRi.<br />
mRvime – gamoqvabuli.<br />
mwvervali – mTis yvelaze maRali nawili,<br />
zemoT aziduli wveri.<br />
mwignobroba – igivea, rac mwerloba.<br />
mWevrmetyveleba – naTlad, lamazad<br />
metyvelebis xelovneba.<br />
n<br />
nakvesi – naperwkali.<br />
naklovaneba – rame cudi Tvisebis qona,<br />
naklis qona.<br />
namazi – mahmadianTa locva.<br />
namja – momkili puris uTavTavo Reroebi.<br />
narbevi – vinc an rac daarbies, aikles,<br />
aaoxres, aawiokes.<br />
nari – ekliani mcenare.<br />
nasaxi – ramis kvali, niSani, natamali.<br />
natifi – lamazad gamokveTili, mSvenieri,<br />
moxdenili, faqizi.<br />
naRara – liTonis dasartyami sakravi,<br />
mrgvalZiriani, qvabis moyvanilobisa,<br />
pirze tyavgadakruli.<br />
nacara – nacrisferi.<br />
nacarqaTama – erTwlovani sarevela<br />
balaxi; aqvs monacrisfro-mwvane foTlebi<br />
da Zalian wvrili yvavilebi. foTlebs<br />
mxlad xmaroben.<br />
naZraxi – Sercxvenili, saxelgatexili,<br />
augiani.<br />
naxalovka – Tbilisis erT-erTi ubnis<br />
saxeli, romelic rusuli sityvidan aris<br />
nawarmoebi. qarTulad – naZala devi.<br />
niaTgamoclili – araqaTgamoclili,<br />
daRlili.<br />
o<br />
leqsikoni<br />
olimpiada – sportuli Sejibrebani,<br />
romlebic ewyoba oTx weliwadSi erTxel.<br />
ordeni – jildo gansakuTrebuli damsaxurebis<br />
adamianebisTvis.<br />
osebi – oseTsa (CrdiloeT kavkasiaSi)<br />
da samaCabloSi (saqarTveloSi) mosaxle<br />
xalxi.<br />
oqros xana – saukeTeso, bednieri, brwyinvale<br />
xana, dro ama Tu im xalxis, eris<br />
istoriaSi.<br />
p<br />
pan – zrdilobiani mimarTva mamakacisadmi<br />
poloneTSi.<br />
parikmaxeri – igive dalaqi, ostati,<br />
romelis kreWs, parsavs Tmas, axvevs da<br />
sxva.<br />
patruqi – dagrexili bambis Zafi an<br />
naWeri, romelic gamoiyeneba lampaSi,<br />
sanTelSi, navTquraSi wvisa da ganaTebisTvis.<br />
paWiWi – tyavis an Salisagan damzadebuli<br />
wvivze wamosacmeli, romel-<br />
Sic, Cveulebriv, Sarvlis tots itaniebdnen.<br />
plaJi – zRvis, mdinaris, tbis gaSlili<br />
napiri.<br />
poza – adamianis sxeulis esa Tu is<br />
mdgomareoba.<br />
policmeisteri – zogierTi qveynis<br />
qalaqebSi policiis ufrosi.<br />
portfeli – saxeluriani da saketiani<br />
tyavis oTxkuTxa CanTa.<br />
prasa – igive prasi, xaxvis erT-erTi<br />
saxeoba. xmaroben saWmelad.<br />
problema – rTuli sakiTxi, romelic<br />
saWiroebs garkvevas, Seswavlas.<br />
proTezi – sxeulis xelovnuri nawili,<br />
romelic gakeTebulia dakarguli bunebrivi<br />
nawilis nacvlad.<br />
leqsikoni<br />
profesori – samecniero wodeba,<br />
romelsac aniWeben mecnierebis am Tu im<br />
dargSi codniT gamorCeul pirs.<br />
prusia – istoriuli saxelwodeba<br />
dasavleT evropis erTi nawilisa,<br />
romelic 1871 wlidan Sedis germaniis<br />
SemadgenlobaSi.<br />
pulverizatori – siTxis misasxurebeli<br />
mowyobiloba.<br />
puroba – puris Wama, nadimi, lxini, qeifi.<br />
pwkali – wvrili, mxoxavi fesvmomkide<br />
Rero.<br />
J<br />
Jini – didi, uZleveli survili, wadili.<br />
r<br />
ramzes II – egviptis faraoni Cvens welTa<br />
Rricxvamde XIII s.-Si.<br />
reqtori – umaRlesi saswavleblis<br />
xelmZRvaneli.<br />
rixi – sakuTari Tavis rwmena, siTamame,<br />
gabeduleba.<br />
rodosi – rodosis kolosi, 32 metris<br />
simaRlis brinjaos qandakeba, romelic<br />
egeosis zRvaSi kunZul rodosze idga<br />
da miwisZvram daangria Zveli welTaRricxvis<br />
mesame saukuneSi.<br />
rozgi – wkepla, ruseTSi iyenebdnen<br />
damnaSavis dasasjelad.<br />
s<br />
saaqao – es qveyana, amqveyniuri cxovreba,<br />
sawuTro.<br />
sagubari – wylis dasagubebeli bunebrivi<br />
an xelovnuri CaRrmavebuli adgili.<br />
sadisti – visac sxvisi wvaleba, tanjva<br />
siamovnebs.<br />
saiqio – imqveyniuri samyofeli, sadac<br />
suli ganagrZobs cxovrebas adamianis<br />
sikvdilis Semdeg.<br />
salaxana – uzneo, naZirala.<br />
samyura – balaxovani mcenare, aqvs sami<br />
foToli.<br />
sandali – msubuqi uquslo sazafxulo<br />
fexsacmeli.<br />
saparikmaxero – saloni, sadac parikmaxerebi,<br />
anu dalaqebi, muSaoben.<br />
sapatriarqo – ama Tu im qveynis marTlmadidebeli<br />
eklesiis meTauris, umaRlesi<br />
sasuliero piris, patriarqis, sagamgeblo.<br />
sarma – Widaobis erT-erTi fandi, fexis<br />
fexSi gamodeba.<br />
sarqmeli – dasaxuri.<br />
sasTumali – loginis is mxare, saiTac<br />
mwoliares Tavi udevs.<br />
sasuliero seminaria – saeklesio saswavlebeli.<br />
satacuri – mravalwlovani balaxovani<br />
mcenare. izrdeba tyis pirebSi.<br />
mohyavT baRebSic. mxlad, saWmelad<br />
xmaroben.<br />
sataxto darbazi – samefo sasaxlis<br />
darbazi.<br />
satevari – orpiri wvetiani iaraRi, xanjali.<br />
safixvno – adgili, sadac xalxi iyris<br />
Tavs salaparakod, sabaasod.<br />
saR-salamaTi – janmrTeli, jansaRi.<br />
saWvreti – saidanac iWvritebian. naxvreti<br />
an patara sarkmeli sadme sayureblad.<br />
saxareba – oTxi wigni, romlebSic<br />
gadmocemulia qristes cxovreba da<br />
moZRvreba.<br />
saxate – xatebis mosaTavsebeli adgili<br />
an niSa kedelSi.<br />
saxtad darCenili – gaocebuli, gancvifrebuli.<br />
sajaro – sayovelTao, saxalxo.<br />
seiris yureba – Tavis Seqceva rame<br />
sanaxaobiT.<br />
serviladi – Zexvis erT-erTi saxeobis<br />
saxelwodeba.<br />
serpantini – feradi qaRaldis grZeli<br />
da wvrili lenti, romelsac isvrian balis,<br />
karnavalis dros.<br />
178 179
simbolo – ramis pirobiTi aRmniSvneli,<br />
niSani.<br />
siraqlema – yvelaze didi frinveli.<br />
ar frens, darbis. aqvs lamazi bumbuli.<br />
cxovrobs cxel qveynebSi.<br />
skvinCa – Citis saxeobaa. igivea, rac<br />
niblia.<br />
soli – erT boloSi wawvetebuli xis,<br />
rkinis mokle naWeri. iyeneben xis gasapobad<br />
an ramis gasamagreblad.<br />
srute – ori zRvis an okeanis SemaerTebeli<br />
wylis viwro zoli.<br />
stviri – xalxuri Casaberi sakravi,<br />
damzadebuli mcenaris Rruiani Rerosagan.<br />
stomaqi – kuWi, muceli.<br />
sulTamxuTavi – ulmobeli, mtarvali,<br />
mtanjveli.<br />
swavluli – naswavli, ganaTlebuli<br />
adamiani; mecnieri.<br />
t<br />
tabla – dabali magida, an dabal magidaze<br />
dawyobili sasmel-saWmeli.<br />
taloni – ramis miRebis, yidvis<br />
uflebis damadasturebeli patara<br />
baraTi.<br />
tanajori – Cikori, bzriala saTamaSo.<br />
trfoba – siyvaruli.<br />
tyapuWi – cxovelis (Cveulebriv,<br />
cxvris) tyavisagan Sekerili zeda<br />
tansacmeli.<br />
u<br />
udaburi – dausaxlebeli, mivardnili,<br />
miuvali.<br />
ukadrisa – balaxi, isxams mogrZo nayofs,<br />
romelic odnav Sexebisas ixsneba<br />
da Tesls aqeT-iqiT isvris.<br />
ukacrieli – dausaxlebeli, udaburi.<br />
ulo – zvinad dadgmuli momkili<br />
TavTavis konebis, anu Znis Sesakravi<br />
sveli namja.<br />
leqsikoni<br />
usasoo – sasowarkveTili, uimedo.<br />
usaxsroba – saxsris, anu fulis, uqonloba.<br />
uqme – dRe, rodesac ar saqmianoben,<br />
dasvenebis dRe.<br />
uRimRamo – uxaliso, usicocxlo.<br />
f<br />
faraoni –A Zvel egvipteSi mefis wodeba.<br />
farikaoba – sportis saxeoba: sxvadasxva<br />
mWreli an mCxvleti iaraRiT brZola<br />
or sportsmens Soris.<br />
farcxva – samuSao iaraRiT, farcxiT,<br />
miwis gafxviereba.<br />
fexmorTxmuli – vinc fexebis mor-<br />
TxmiT, fexmokecili zis.<br />
fTila – gaCeCili matylis xelisgulisodena<br />
nawili. aq aRniSnavs Rrublis<br />
patara nawils.<br />
filosofia – mecniereba bunebis, adamianebisa<br />
da azrovnebis ganviTarebis<br />
Sesaxeb.<br />
finiSi – sportuli Sejibrebis bolo<br />
punqti, xazi.<br />
fiCxi – moWrili patara totebiani xe an<br />
xis Sto, gamxmari.<br />
foierverki – ferad-feradi SuSxunebis<br />
gaSveba.<br />
frani – bavSvebis saTamaSo, haerSi asafreni<br />
mowyobiloba – Zafze gamobmuli<br />
qaRaldis furceli an naWeri, romelzec<br />
xis Txeli firfitaa dakruli.<br />
frialo – Zalze daqanebuli, cicabo.<br />
fuWi – tyuil-ubralo, unayofo,<br />
usargeblo, uSedego, uqmi.<br />
fxola – kartofilis msgavsi mcenare,<br />
waagavs miwis vaSls.<br />
q<br />
qancis gawyveta – Zal-Ronis gamocla,<br />
Zalian daRla.<br />
qaragma – Zvel xelnawerebSi, warwerebSi<br />
Semoklebulad dawerili sityva,<br />
romelsac Tavze ~ niSani azis.<br />
leqsikoni<br />
qedi – muSa saqonlis (xaris, kameCis) kiseri,<br />
uRlis dasadebi adgili.<br />
qvamarili – gaqvavebuli marili,<br />
romelsac miwidan iReben.<br />
qveli – mowyale, keTili.<br />
qveSevrdomi – ama Tu im saxelmwifos<br />
moqalaqe; vinmes xelqveiTi, vinmeze damokidebuli<br />
adamiani.<br />
qvitkiri – qviTkiri, SeduRabebuli qva<br />
da kiri.<br />
qiziyi – istoriuli mxare aRmosavleT<br />
saqarTveloSi, kaxeTSi.<br />
qlesva – flidoba, cbiereba, TvalTmaqcoba.<br />
qonguri – cixesimagris galavanze,<br />
koSkebze daSenebuli dakbiluli<br />
svetebi.<br />
qoSini – aCqarebuli da mZime sunTqva.<br />
qronika – gazeTis an Jurnalis ganyofileba,<br />
sadac mokled ibeWdeba axalaxali<br />
ambebi.<br />
qunTruSa – daavadeba. damaxasiaTebelia<br />
yelis tkivili, gamonayari, kanis<br />
aqercvla. ufro xSirad emarTebaT<br />
bavSvebs.<br />
R<br />
Rari – grZeli CaRrmaveba rameze, siTxis<br />
Ria sadinari.<br />
Rvari – didi wvimis dros an Tovlis<br />
dnobisas movardnili wyali,<br />
niaRvari.<br />
Rvedi – tyavis mogrZo da viwro<br />
anaWeri.<br />
RvTismetyveleba – saeklesio moZRvreba<br />
RvTis, religiuri sakiTxebis<br />
Sesaxeb.<br />
Rvia – dabali maradmwvane xe an buCqi,<br />
zogjer garTxmulia miwaze. izrdeba<br />
mSral ferdobebsa da kldeebze.<br />
Ronemixdili – visac, rasac Rone aqvs<br />
warTmeuli, Ronegamoclili.<br />
y<br />
yabaxoba – isris niSanSi srola ga-<br />
Wenebuli cxenidan.<br />
yaeni – mefis tituli aRmosavleTis<br />
zog qveyanaSi. magaliTad, monRolTa<br />
yaeni.<br />
yama – mrgvalwvera satevari, xanjali.<br />
yamiri – uxnavi, daumuSavebeli miwa.<br />
yvanCali – uSnod siaruli.<br />
yizilbaSi – wiTelqudiani. spars<br />
dampyrobTa metsaxeli.A<br />
yorani – mozrdili frinveli. aqvs<br />
Savi feris mbzinavi frTa-bumbuli.<br />
yrma – bavSvi, ymawvili; axalgazrda,<br />
Wabuki.<br />
S<br />
SalaSini – sadurglo iaraRi xis<br />
budeSi Casmuli liTonis brteli<br />
mWreli piriT; xmaroben ficris zedapiris<br />
sufTad gasaTlelad.<br />
Sewynareba – Sewyaleba, Secodeba.<br />
Svavi – igive zvavi, zevidan grovad<br />
wamosuli CamorRveuli Tovli an<br />
miwa.<br />
Sveba – Semsubuqebis, ramisgan gaTavisuflebis<br />
grZnoba.<br />
SvedeTi – evropis saxelmwifo<br />
skandinaviis naxevarkunZulze.<br />
SuamdinareTi – mxare aziaSi,<br />
mdinare ebs – tigrossa da evfrats –<br />
Soris.<br />
SurTxi – mozrdili frinveli qaTmisebrTa<br />
ojaxisa.<br />
Suqura – Suqis gamomcemi koSki,<br />
rome lic agebulia zRvis napirze gemebisTvis<br />
gzis maCveneblad.<br />
180 181
C<br />
Camoqna – xelisgulebs Sua sresiT da<br />
bambis Zafze CamoyolebiT sanTlis<br />
damzadeba.<br />
Cempioni – sportul SejibrebaSi<br />
gamarjvebuli.<br />
CiCilaki – joxi buebuSelasebri ana-<br />
TalebiT, morTuli tkbileuliTa da<br />
xiliT; ician saaxalwlod saqarTvelos<br />
zogierT kuTxeSi.<br />
c<br />
calybad – ugulod, gulgrilad.<br />
cis dasalieri – cis dasasruli,<br />
xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos<br />
dedamiwas exeba, horizonti.<br />
ciskiduri – cis dasalieri, horizonti.<br />
cofebi gadmoyara – ganrisxda,<br />
gacecxlda.<br />
cxvirCamoSvebuli – daRonebuli,<br />
uimedod darCenili.<br />
Z<br />
ZuZumwovari – cxoveli, romelic<br />
Tavis naSiers rZiT kvebavs.<br />
ZRveni – saCuqrad mirTmeuli ram, mosakiTxi.<br />
w<br />
warbmaRali – warbaweuli, amayi, Tavmomwone.<br />
warRvna – bibliuri legendis mixedviT<br />
wyaldidoba, romelmac TiTqos<br />
mTeli dedamiwa dafara.<br />
weraqvi – ori wvetiani (an erT mxares<br />
mWreli) piris mqone rkinis iaraRi,<br />
romelsac Suaze tari aqvs dagebuli;<br />
iyeneben miwis saTxrelad, qanebis<br />
sangrevad.<br />
leqsikoni<br />
wneli – moWrili da qerqgaclili<br />
wvrili nedli toti. xmaroben sxvadasxva<br />
ramis dasawnavad da Robis gasakeTeblad.<br />
wyvilCliqiani – gayofili Cliqis<br />
mqone, mag., Zroxa, cxvari.<br />
W<br />
Wari – istoriuli adgilis saxeli<br />
aRmosavleT saqarTveloSi, saingiloSi.<br />
Warmagi – xanSi Sesuli, vaJkacuri ieris<br />
mqone mamakaci.<br />
Wraqi – gasanaTebeli mowyobiloba,<br />
Sedgeba navTis Casasxmeli WurWlisa da<br />
patruqisagan.<br />
Wriaxi – damfrTxali qaTmis da zogi<br />
sxva frinvelis xmianoba, kriaxi.<br />
Wurvi – sabrZolo masala, romelsac<br />
zarbazniT isvrian.<br />
Wuri – igivea, rac qvevri.<br />
x<br />
xardani – wawvetebuli xis joxi,<br />
iyeneben miwaSi CasarWobad, vazisa da<br />
lobios Sesamagreblad. igive sari,<br />
Wigo.<br />
xaSlama – Zroxis an cxvris xorci,<br />
mSralad moxarSuli.<br />
xeiri – sikeTe, sargebeli.<br />
xizani – mtris Semosevis an avadmyofobis<br />
gavrcelebis dros droebiT<br />
sxvas Sekedlebuli adamiani.<br />
xonTqari – osmaleTis (TurqeTis)<br />
mefe, sulTani.<br />
j<br />
jarianoba – laSqrobisTvis meomrebis<br />
Sekreba.<br />
jeirani – velebSi mcxovrebi Cliqgayofili<br />
cxoveli, qurciki.<br />
leqsikoni<br />
jvris monasteri – qarTuli monasteri<br />
ierusalimis maxloblad, palestinaSi.<br />
daarsda XI saukuneSi.<br />
jiriTi – or gundad gayofili cxenosnebis<br />
Sejibreba: mxedrebi erTmaneTs<br />
mokle joxs esvrian, qulebi ewerebaT<br />
moxvedrebuli joxebis raodenobis<br />
mixedviT.<br />
jixvi – kavkasiis gareuli Txa; cxovrobs<br />
cicabo kldeebSi.<br />
jmuxi – dabal-dabali da mxarbeWiani,<br />
Caskvnili.<br />
h<br />
halstuxi – yelsaxvevi, ikeTeben perangis<br />
sayelos qveS da win ikraven naskvad.<br />
hangi – simReris, musikis kilo, melodia.<br />
herbariumi – gamxmari mcenareebis krebuli.<br />
horizonti – xiluli sazRvari casa<br />
da dedamiwas an wylis zedapirs Soris,<br />
xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos<br />
dedamiwas exeba.<br />
hortenzia – balaxovani mcenare, aqvs<br />
msxvili lamazi yvavili.<br />
182 183
ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÄÒÏÅÍÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉ<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÛÉ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÉÆÍÀà ÉÓÀáÀÅÓ ÛÄØÌÍÀÓ áÄËÓÀÚÒÄËÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉ<br />
ÄÒÏÅÍÖËÉ ÃÀ ÆÏÂÀÃÓÀÊÀÝÏÁÒÉÏ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÀÔÀÒÄÁÄËÉ, ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ<br />
ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />
ÀÌÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÖÅÉÈÀÒÄÁÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÂÏÍÄÁÒÉÅ ÃÀ ×ÉÆÉÊÖÒ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÓ,<br />
ÀÞËÄÅÓ ÓÀàÉÒÏ ÝÏÃÍÀÓ, ÀÌÊÅÉÃÒÄÁÓ ãÀÍÓÀÙÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ßÄÓÓ, ÌÏÓßÀÅËÄÄÁÓ ÖÚÀËÉÁÄÁÓ ËÉÁÄÒÀËÖÒ<br />
ÃÀ ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖË ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÆÄ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖË ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÓ ÃÀ ÄáÌÀÒÄÁÀ ÌÀÈ ÏãÀáÉÓ,<br />
ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀáÄËßÌÉ×ÏÓ ßÉÍÀÛÄ ÓÀÊÖÈÀÒÉ Ö×ËÄÁÀ-ÌÏÅÀËÄÏÁÄÁÉÓ ÂÀÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÛÉ.<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÌÏÆÀÒÃÌÀ<br />
ÖÍÃÀ ÛÄÞËÏÓ:<br />
À) ØÅÄÚÍÉÓ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ, ÔÒÀÃÉÝÉÄÁÉÓÀ ÃÀ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÐÀÓÖáÉÓÌÂÄÁËÏÁÉÓ<br />
ÂÀÀÆÒÄÁÀ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌ ÓßÏÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />
ØÅÄÚÍÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÅÉ, ÊÖËÔÖÒÖËÉ, ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÃÀ ÐÏËÉÔÉÊÖÒÉ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉ ÃÀ ÌÉÓÝÄÓ ÌÀÓ<br />
ÓÀÓÉÊÄÈÏ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀØÔÉÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ;<br />
Á) ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ ÃÀ ÃÀÝÅÀ:<br />
ÌÏÆÀÒÃÌÀ ÖÍÃÀ ÉÝÏÃÄÓ, ÒÀ ÁÖÍÄÁÒÉÅ ÂÀÒÄÌÏÛÉ ÝáÏÅÒÏÁÓ, ÒÀ ÆÉÀÍÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÚÄÍÏÓ ÂÀÒÄÌÏÓ<br />
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÌ, ÒÏÂÏÒ ÛÄÉÍÀÒÜÖÍÏÓ ÃÀ ÃÀÉÝÅÀÓ ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ;<br />
Â) ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÖ ÓáÅÀ ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ; ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ<br />
ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÃÀÌÖÛÀÅÄÁÀ ÃÀ ÀÍÀËÉÆÉ:<br />
ÃÙÄÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÀßÅÃÏÌÉÀ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ<br />
ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀ, ÌÉÓÉ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ<br />
ÛÄÄÞËÏÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓÉ ÛÄ×ÀÓÄÁÀÝ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ, ÃÀÍÉÛÍÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ<br />
áÀÒÉÓáÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÃÀÓÀáÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ×ÏÒÌÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ; ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ<br />
ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÚÏÅÄËÃÙÉÖÒÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ, ÌÖÛÀÏÁÉÓ, ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ<br />
ÓÖËÉÄÒÉ ÌÏÙÅÀßÄÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÂÀÓÀÖÌ-ãÏÁÄÓÄÁËÀÃ;<br />
Ã) ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÝáÏÅÒÄÁÀ, ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÐÉÒÀÃ, ÏãÀáÖÒ ÃÀ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ<br />
ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄË ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ;<br />
Ä) ÉÚÏÓ ÛÄÌÏØÌÄÃÉ, ÈÀÅÀà ÛÄØÌÍÀÓ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉ ÃÀ ÀÒ ÉÝáÏÅÒÏÓ ÌáÏËÏà ÀÒÓÄÁÖËÉÓ áÀÒãÆÄ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ ÌÏÆÀÒÃÉÓ ÉÌ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ<br />
ÌÉÓÝÄÌÓ ÌÀÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ, ÖÊÅÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀ ÃÀ ÌÉÙßÄÅÄÁÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÏÓ ÀáÀËÉ ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒÉ,<br />
ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ ÓÖËÉÄÒÉ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀØÌÍÄËÀÃ;<br />
Å) ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÒÄÀËÉÆÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ØÅÄÚÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈ, ÉÓÄ ÌÉÓ ÓÀÆÙÅÒÄÁÓ ÂÀÒÄÈÀÝ;<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÜÀÌÏÖÚÀËÉÁÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ, ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÀáÀËÉ ÝÏÃÍÉÓÀ ÃÀ ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÛÄÞÄÍÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÀÈÀ ÛÄÞËÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />
ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÖËÉÄÒÉ ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÄÁÉÓ ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÃÀ ÀÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ<br />
ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÀÃÂÉËÉÓ ÃÀÌÊÅÉÃÒÄÁÀ; ÌÏÆÀÒÃÉ ÌÆÀà ÖÍÃÀ ÉÚÏÓ ÀÒÜÄÅÀÍÉ<br />
ÂÀÀÊÄÈÏÓ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÛÒÏÌÉÈÉ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />
Æ) ÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÀ ÉÍÃÉÅÉÃÄÁÈÀÍ ÃÀ ãÂÖ×ÄÁÈÀÍ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ, ÒÏÌ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ ÌÏÌÀÅÀË ßÄÅÒÄÁÓ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ<br />
ÆÏÂÀÃÉ ÓÀÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÏ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ (ßÄÒÀ, ÊÉÈáÅÀ, ÌÄÔÚÅÄËÄÁÀ, ÌÏÓÌÄÍÀ), ÓÀÏÒÂÀÍÉÆÀÝÉÏ ÃÀ<br />
ãÂÖ×ÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÉÌÀÈ, ÅÉÓÈÅÉÓÀÝ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÄÍÀ ÌÛÏÁËÉÖÒÉ<br />
ÀÒ ÀÒÉÓ;<br />
È) ÉÚÏÓ ÊÀÍÏÍÌÏÒÜÉËÉ, ÔÏËÄÒÀÍÔÉ ÌÏØÀËÀØÄ:<br />
ÃÙÄÅÀÍÃÄË ÃÉÍÀÌÉÖÒ, ÄÈÍÉÊÖÒÀà ÃÀ ÊÖËÔÖÒÖËÀà ÌÒÀÅÀË×ÄÒÏÅÀÍ ÓÀÌÚÀÒÏÛÉ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ<br />
×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ ÖÒÈÉÄÒÈÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ,<br />
ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÂÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÈÛÄÌÄÝÍÄÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ. ÓÊÏËÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÌÏÖÌÖÛÀÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ<br />
Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÃÀÝÅÉÓÀ ÃÀ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ ÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÉÂÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÃÀ<br />
ÓáÅÉÓÉ ÈÅÉÈÌÚÏ×ÀÃÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ ÛÄÄÞËÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÓÄÁÉÈÉ Ö×ËÄÁÄÁÉÓ<br />
ÛÄÓÀáÄÁ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÈÄÏÒÉÖËÉ ÝÏÃÍÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÃÀ ÀÌ ÐÒÉÍÝÉÐÄÁÉÈ ÝáÏÅÒÄÁÀ.<br />
2004 ßËÉÓ 18 ÏØÔÏÌÁÄÒÉ
moswavlis rveuli<br />
V <strong>klasi</strong>s qarTuli enis swavlebisaTvis<br />
Tamar RonRaZe Taia cxadaia<br />
testebi, saxaliso savarjiSoebi da weriTi davalebebi<br />
marTlweris, logikuri da SemoqmedebiTi unar-Cvevebis<br />
ganviTarebisa da leqsikuri maragis gamdidrebisaTvis<br />
თამარ ღონღაძე<br />
თაია ცხადაია<br />
ენა,<br />
მართლწერა,<br />
მეტყველების<br />
განვითარება<br />
5<br />
მეხუთე კლასის<br />
სახელმძღვანელო
a) kriala /Aankara.<br />
`aragvs zemoT, aragvs qvemoT...~<br />
(ana kalandaZe)<br />
. . . . . . . . . . . . wylis zedapirze . . . . . . . . . . . . ca irekleboda.<br />
b) gamxdari / xmeli.<br />
isedac . . . . . . . . . . . . . . . . biWi dedinacvalma . . . . . . . . . . . . xmiadis<br />
imedad datova.<br />
g) qorfa / cincxali.<br />
sakuTari garjiT moyvanili . . . . . . . . . . . . kitrisa da mwavnilis safa-<br />
surad papam leqsos . . . . . . . . . . . . . . . . vercxlis maneTiani aCuqa.<br />
d) Zveli / uxsovari<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . droidan mravali . . . . . . . . . . . . Tqmuleba SemogvrCa.<br />
cisTvali –<br />
buCqisZira –<br />
naRvela –<br />
quduna –<br />
sworad Ggaanawile mocemuli sityvebi!<br />
ana kalandaZis mogonebebSi vkiTxulobT: `axlac ferucvlelad<br />
xasxaseben herbariumSi gamomSrali cisTvali da buCqisZira,<br />
naRvela da quduna...~<br />
Seecade axsna, ratom SeiZleba erqvaT yvavilebs es saxelebi? gaiTvaliswine,<br />
naRvelas saqarTvelos sxva kuTxeebSi mwariasac eZaxian!<br />
1
abrune qvemoT mocemuli kumSvadi arsebiTi saxelebi! brunvis da<br />
mravlobiTi ricxvis niSnebi defisiT gamoyavi, nimuSis msgavsad!<br />
qvemoT miuwere, romeli xmovnebi SeikumSa!<br />
mxolobiTi ricxvi<br />
saxelobiTi kalam-i mgel-i godor-i monazon-i<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
mravlobiTi ricxvi<br />
saxelobiTi kalm-eb-i mgl-eb-i<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
saxelobiTi godr-eb-i monazvn-eb-i<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 9)<br />
2 3
trabaxa xuTWideli<br />
(ezopes mixedviT)<br />
mocemuli winadadebebi danomre iseTi TanmimdevrobiT, rom gamar-<br />
Tuli ambavi gamovides! Semdeg gadawere!<br />
#? roca mosulierda, trabaxis gunebaze dadga.<br />
#? ixrCoboda da Zlivs gamoiyvanes samSvidobos.<br />
#? erTxel erTi kaci wyalSi Cavarda.<br />
#? baqibuqi daiwyo.<br />
#? xalxma ar daujera da sicili daayara.<br />
#? es mdinare Rvino rom yofiliyo, ver damaxrCobda, magram wyalia<br />
da ras vuzamdio.<br />
qvemoT CamoTvlili sityvebidan romlebia trabaxis sinonimebi?<br />
miuwere!<br />
kvleva / kvexna / baqioba / boboqroba / farTxuni<br />
faxifuxi / Tavmodreka / Tavmomwoneoba.<br />
trabaxi<br />
winadadebebSi mocemul zmnebs miuwere Sesabamisi winsarTi<br />
(zmniswini) ise, rom gamarTuli azri miiRo!<br />
Se / mi / war / ga / da / mo / aR<br />
aleqsandrem aTenSi didi asparezoba marTa.<br />
man stadionze Sekrebil xalxs sityviT marTa.<br />
Sejibrebis dawyebis win erTma jgufma droSa marTa.<br />
xuTWidelma orTabrZolisTvis daSna marTa.<br />
uswavlelma Svilma mSoblebs cudi saqme marTa.<br />
gamocdilma sportsmenma asparezoba kargad marTa.<br />
mwvrTnelma gundis ymawvilebi sabrZolvelad marTa.<br />
moifiqre winadadebebi, romlebSic gamoiyeneb<br />
mocemul frazeologizmebs!<br />
ha burTi da ha moedani!<br />
piridan cecxls yrida<br />
ena mucelSi Cauvarda<br />
kovzi nacarSi Cauvarda<br />
4 5
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 11)<br />
pativiscemis gamo<br />
6 7<br />
gogra<br />
(irakli lomouri)<br />
zRapar `gograSi~ gvxvdeba gamoTqma `xaTrs ver gavutex~.<br />
ras niSnavs es gamoTqma? swori pasuxi Semoxaze!<br />
a) mxiarulebas ver davuSli; g) xmaurs ver avutex;<br />
b) uars ver vetyvi; d) simyudroves ver davurRvev.<br />
mwerali zRapar `gograSi~ xSirad mimarTavs dialogis formas.<br />
daakvirdi maT da qvemoT mocemul dialogSi dasvi tire (–)<br />
saTanado adgilas!<br />
oh, Sena xar, xuTkunWulav? dauZaxa devma.<br />
xuTkunWula ki ara, imereli var! upasuxa xuTkun-<br />
Wulam.<br />
maS, xeloba gecodineba. ras gaakeTeb? hkiTxa devma.<br />
iseT kidobans, rom ficaric ver gaagdebino, uTxra<br />
xuTkunWulam.<br />
kargi, aba, vnaxoT ra SegiZlia! Tqva devma.<br />
mocemulia mxolod erTi mosaubris sityvebi. warmoi dgi ne, rom<br />
meore mosaubre xar, da Seavse dialogi!<br />
– dila mSvidobisa!<br />
– rogor brZandebiT?<br />
– gmadlobT, mec kargad gaxlavarT! didi xania, CvenTan ar mobrZa ne-<br />
bul xarT. rodis gvewveviT?<br />
– ra Tqma unda, mec male gestumrebiT. kargad brZandebodeT!
saxelobiTi Werami kedeli oboli nigozi<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
1. sanagvis naTqvamiT SeSinebuli gogra;<br />
2. gogris gadawyvetleba, ifrinos;<br />
3. gogris Sexvedra mercxalTan;<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
9.<br />
10.<br />
abrune qvemoT mocemuli kumSvadi arsebiTi saxelebi!<br />
mocemulia zRapar `gogris~ gegmis dasawyisi. ganagrZe! yuradReba<br />
gaamaxvile zRapris mTavar saTqmelze!<br />
zRapris mocemul nawyvetSi moZebne winadadebebi, romlebSic gamoyenebulia<br />
mxatvruli xerxi ironia, da amowere!<br />
`dafarfatebs gogra haerSi. Semoxvda buSti.<br />
– Cemnairo! – dauZaxa buStma.<br />
– Sennairebi sanagveSi moikiTxe! – gabrazda gogra, – mze var!<br />
– Sen Tu mze xar, maSin me mTvare viqnebi! – gaexumra buSti.<br />
– mTvare Cemi sacolea, Tu ginda, Cems qorwilSi meriqife iyavi! –<br />
uTxra gogram.<br />
– Zalian didi pativia CemTvis, – Tavi moikatuna buStma.<br />
– Cemi sikeTis ambavi ar ici? – Seifera gogram, – wadi da yvelas<br />
uTxari, Zegli damidgan Cems bostanSi!<br />
– ukve dagidges, – moaxsena buStma.<br />
– yoCaR, rogor mouswriaT! – esiamovna gogras.<br />
– riTi gemsaxuro, Cemo mbrZanebelo? – hkiTxa buStma.<br />
– wadi da yvelas amcne, axali mze amobrwyinda da yvelam muxlmo-<br />
drekiT Tayvani eciT-Tqo!<br />
– Cemo batono, Zvel mzes ra vuyoT, CavaqroT Tu darCeso? – hkiTxa<br />
8 9<br />
buStma.<br />
– iyos, ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao, – sulgrZeloba<br />
gamoiCina gogram.<br />
– maS, kargad brZandebodeT! – moswyinda buSts gograsTan maslaaTi~.
sizifes Sroma<br />
(Zveli berZnuli legendebisa da<br />
miTebis mixedviT)<br />
a) uvlis / gayoyoCda / amayia / moafiqrda<br />
TavSi auvarda –<br />
TavSi mouvida –<br />
Tavs evleba –<br />
Tavze buzs ar isvams –<br />
b) gaaCuma / gaCumda / alaparakda / gaagona<br />
xma amoiRo –<br />
xma gakminda –<br />
xma miawvdina –<br />
xma Caawyvetina –<br />
an – an / aRarc – aRarc / nurc – nurc / xan – xan<br />
1. .. . . . . . . . . . . . mze gamoanaTebda, . . . . . . . . . . . . Savi Rrublebi fa rav-<br />
da cas.<br />
2. sizifem coli gaafrTxila,. . . . . . . . . . . . dammarxav da. . . . . . . . . . . .<br />
msxverpls Seswirav miwisqveSeTis RmerTebso.<br />
3. sizifes. . . . . . . . . . . . tyuili unda eTqva da dedamiwaze darCe-<br />
ni liyo, . . . . . . . . . . . . aCrdilTa samefoSi gadasaxlebuliyo.<br />
4. adamianebi. . . . . . . . . . . . kvdebodnen,. . . . . . . . . . . . msxverpls swiravdnen<br />
miwisqveSa RvTaebebs.<br />
mouZebne gamoTqmebs Sesabamisi axsna!<br />
daakvirdi, SearCie da Casvi Sesabamisi sityvebi!<br />
romeli andaza gamoxatavs im azrs, rom uSromelad da gaurjelad<br />
araferi gakeTebula? swori pasuxi Semoxaze!<br />
a) Sin mitanili qvac qadaao.<br />
b) wyals wyaloba eTqmoda da imasac motana undodao.<br />
g) rasac daTesav, imas moimki.<br />
d) qaris mTesveli qariSxals moimkiso.<br />
dasvi winadadebebSi Sesabamisi sasveni niSnebi, nimuSis msgavsad!<br />
gaiTaliswine! rodesac erTi winadadeba meoreSia moqceuli,<br />
is orive mxridan mZimiT gamoiyofa.<br />
baRs, romelic papam gaaSena, dilaobiT bulbulebi stumrobdnen.<br />
1. sizifem romelic dedamiwaze dabrunda isev moatyua hadesi.<br />
2. Tanatosma romelic aCrdilTa samefodan hadesma gamoagzavna<br />
sizifes sicocxle waarTva.<br />
3. cbierebam romliTac sizife mudam amayobda ver ixsna samu-<br />
damo sasjelisgan.<br />
4. mwvervals romliskenac lods miagorebs sizife verasodes<br />
miaRwevs.<br />
abrune kvecadi arsebiTi saxelebi! brunvis da mravlobiTi ricx vis<br />
niSnebi gamoyavi! qvemoT miuwere, romeli xmovnebi Seikveca!<br />
mxolobiTi ricxvi<br />
saxelobiTi miwa dRe ezo bu<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
10 11
mravlobiTi ricxvi<br />
saxelobiTi miw-eb-i dRe-eb-i ezo-eb-i bu-eb-i<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
sizife –<br />
kronosi –<br />
zevsi –<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 20)<br />
1. `Tvali rCeboda~<br />
12 13<br />
yvavi<br />
(i. krilovi, Targmna akaki wereTelma)<br />
rogor gesmis igav-arak `yvavSi~ moxmobili gamoTqmebi?<br />
swori pasuxebi Semoxaze!<br />
a) aqebda; g) darajobda;<br />
b) TanaugrZnobda; d) moswonda.<br />
2. `Seelaxa guneba~<br />
a) Tavi damcirebulad igrZno; g) Tavi daculad igrZno;<br />
b) Tavi SeuZlod igrZno; d) Tavi ukeT igrZno.<br />
moyvare ar aris:<br />
a) naTesavi; b) moyvaruli; g) axlobeli; d) moyiale.<br />
nabolara / ukana / ukanaskneli / gadamwyveti / kudi<br />
1. misdga da, rac ki ebada, daiZro bolo// . . . . . . . . . . . . . . . simwariT, da<br />
nacvlad farSevangisa kudi miiba siCqariT.<br />
2. mamam Svilebs sikvdilis win bolo// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . survilis<br />
Sesruleba sTxova.<br />
swori pasuxebi Semoxaze!<br />
Casvi winadadebebSi sityva bolos sinonimebi!<br />
3. bolo// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vaJic gahyva venaxisken mimaval Zmebs.<br />
4. Wabuks devTan bolo//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . orTabrZola unda moego.<br />
5. luka Zveli saxlis bolo// . . . . . . . . . . . . . . . oTaxisken gaeSura.
axali / kargi / keTili / zarmaci / mamaci / sastiki<br />
briyvi / nedli / dasawyisi / maRali / Zveli / cudi<br />
mxdali / dabali / dasasruli / bejiTi / xmeli<br />
lmobieri / Wkviani / boroti<br />
1. 6.<br />
2. 7.<br />
3. 8.<br />
4. 9.<br />
5. 10.<br />
Tofi alali xerxi bani ankara<br />
1. xis saWreli dakbiluli iaraRi<br />
miznis advilad miRwevis saSualeba<br />
2. datkepnili miwis brtyeli saxuravi<br />
xma, romelic ewyoba simReras<br />
3. qoris msgavsi mtacebeli frinveli<br />
gulmarTali, patiosani<br />
4. Zalian wminda, sufTa<br />
daawyvile antonimebi da ise amowere!<br />
omonimuri mniSvnelobis sityvebi miusadage qvemoT mocemul<br />
ganmartebebs! Semdeg maTi gamoyenebiT Seadgine TiTo winadadeba!<br />
gvelis msgavsi uSxamo qvewarmavali<br />
5. grZelluliani cecxlsasroli iaraRi<br />
brtylad daxveuli mTliani qsovili<br />
}?<br />
}?<br />
}?<br />
}?<br />
}?<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 25)<br />
14 15
morwmunisa da stumrisa<br />
(ibn al mukafa)<br />
daakvirdi winadadebas: `yoranma moiwadina dabruneboda siarulis<br />
Zvelebur yaidas...~. qvemoT mocemulTagan romeli sityva niSnavs<br />
imaves, rasac yaida? Semoxaze!<br />
a) fandi; b) kanoni; g) wesi; d) ileTi.<br />
a) swavlis survili dakarga; g) swavla ver SeZlo;<br />
b) swavla arc ucdia; d) swavlas ver mieCvia.<br />
1. erTi RvTismosavi ebraulaT saubrobda.<br />
2. lamazaT moeCvena stumars RvTismosavis laparaki.<br />
3. yoranma scada ZveleburaT siaruli, magram aRar gamouvida.<br />
4. uwindeli svlac rigianaT veRar moaxerxa.<br />
5. yorani yvelaze saZaglaT mosiarule frinveli Seiqna.<br />
6. yornis msgavsaT nu moiqcevi, Torem Tavs daiRupav.<br />
saxelobiTi ena morwmune ru Rvino<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
rogor gesmis gamoTqma: `swavlaze guli aucruvda~?<br />
swori pasuxi Semoxaze!<br />
mocemul winadadebebSi gaaswore Secdomebi!<br />
abrune mocemuli arsebiTi saxelebi!<br />
mocemuli zmnebi gaanawile Sesabamis svetebSi! amasTanave,<br />
gamoyavi pirisa da ricxvis niSnebi!<br />
1. vambob, vambobT, ambob, ambobT, ambobs, amboben.<br />
2. vSiSob, vSiSobT, SiSob, SiSobT, SiSobs, SiSoben.<br />
3. davinaxe, davinaxeT, dainaxe, dainaxeT, dainaxa, dainaxes.<br />
4. gavisarje, gavisarjeT, gaisarje, gaisarjeT, gaisarja,<br />
gaisarjnen.<br />
5. vubrundebi, vubrundebiT, ubrundebi, ubrundebiT, ubrunde-<br />
ba, ubrundebian.<br />
I piri II piri III piri<br />
16 17<br />
mxol. r.<br />
mravl. r.<br />
mxol. r.<br />
mravl. r<br />
mxol. r.<br />
mravl. r<br />
mxol. r.<br />
mravl. r<br />
mxol. r.<br />
mravl. r<br />
mxol. r.<br />
mravl. r<br />
Camo-v-xdi<br />
Camo-v-xdi-T<br />
Camoxdi<br />
Camoxdi-T<br />
Camoxd-a<br />
Camoxd-nen
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 27)<br />
Tagvma Tagvi SeirTo<br />
(xalxuri)<br />
mocemuli andazebidan Semoxaze is, romlis Sinaarsic Seesabameba<br />
zRapris `Tagvma Tagvi SeirTo~<br />
mTavar saTqmels!<br />
1. Tagvis soroSi loms qorwilad epatiJebodneno;<br />
2. Tagvs bumbulSi awvendnen da soroSi miZvrebodao;<br />
3. ver emoyvros katas Tagvi siyrmidan sikvdilamdiso;<br />
4. Tagvma Tqva, kataze didi nadiri ar moipovebao.<br />
mocemuli zRapridan miRebuli codnac dagexmareba<br />
swori pasuxis moZebnaSi!<br />
mzesaviT (rogori?)<br />
kldesaviT (rogori?)<br />
qariviT (rogori?)<br />
TagviviT (rogori?)<br />
bambasaviT (rogori?)<br />
yinuliviT (rogori?)<br />
amowere zRapridan arsebiTi saxelebi da<br />
gaanawile Sesabamis svetebSi!<br />
sulieri usulo<br />
vin? ra? ra?<br />
18 19
mocemuli teqstidan amowere dialeqturi sityvebi da miuwere Sesabamisi<br />
saliteraturo formebi!<br />
iyo erTi sawyali pavle. pavles TiTon aferi hqonda da Wamis dro<br />
ro mevidoda, yolTvine sxvas miadgeboda. nametari amoCemebuli xav-<br />
da erTi mezobeli. sadiloba ar gameepareboda. Sameivlida mis ezoSi<br />
da erTi biis xesTan deeyudeboda. erT dResac saxSi SouvidaT, daJda<br />
da aRar miva. deiwyo cis da baris ambvebi. gamuuria erTi nadirobis<br />
anbavi da deiwyo tantraxi: mivepare da yurdgelc vesrole Tofio.<br />
kiTxen: rami siSoreze iyo ii Seni yurdgelio?<br />
– rami siSoreze, babua da, aqidama da ii Wadis oxSuari ro amodis,<br />
iqobamdeo.<br />
yvelas geecina: aRaraa Cveni saSvelio da gameitanes sadili da<br />
goumaspinZlden pavlesac.<br />
dialeqturi saliteraturo<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 29)<br />
20 21
sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!<br />
(murman lebaniZe)<br />
xazgasmuli sityvebis nacvlad<br />
Casvi Sesabamisi frazeologizmebi, gamarTe winadadebebi da<br />
gadawere!<br />
sityva gatexa / sityva misca / sityva Seubruna<br />
sityva gadaukra / sityva SeaSra.<br />
monadiris SiSiT nukri damunjda, buCqebSi Caimala.<br />
papa SviliSvilebs dahpirda, rom aucileblad waiyvanda tyeSi.<br />
urCi vaJi mamas SeekamaTa da amis gamo sayveduri daimsaxura.<br />
vazirma mefes mianiSna, usamarTlod iqcevio.<br />
vinc piroba ar Seasrula, is vaJkacad ar CaiTvleba.<br />
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />
mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: uZravi – qari<br />
a) xSiri – tye; g) ukacrieli – kunZuli;<br />
b) mSrali – wvima; d) sastiki – yinva.<br />
daakvirdi arsebiT saxelTa da maTTan Sewyobil zmnaTa ricxvs!<br />
gamarTe winadadebebi da gadawere!<br />
xuTi cxenosnebi miadgnen WiSkars.<br />
yvela bavSvebs uyvarT ezoSi TamaSi.<br />
bevri frinvelebi mifrinaven Tbil qveynebSi.<br />
ramdenime kacebma gadawyvites maxis dageba.<br />
xalxi buziviT ireodnen bavSvis garSemo.<br />
meore dRes win Semxvdnen beRurebis laSqari.<br />
didi pirdapiri mniSvnelobiTaa gamoyenebuli winadadebaSi:<br />
a) gios didi guli aqvs;<br />
b) vaJa didi mweralia;<br />
g) didi mindori gadaviareT.<br />
qveyana gadataniTi mniSvnelobiTaa gamoyenebuli winadadebaSi:<br />
a) Cemi qveyana saqarTveloa;<br />
b) qveyana xalxma moiyara Tavi;<br />
swori variantebi Semoxaze!<br />
g) miyvars sxvadasxva qveyanaSi mogzauroba;<br />
d) romeli qveynebidan Camodian stumrebi?<br />
angelozi sityvis gadataniTi mniSvnelobaa:<br />
a) lamazi, nazi, wynari adamiani; b) RvTis mociquli.<br />
22 23
alqaji sityvis pirdapiri mniSvnelobaa:<br />
a) avsuli; b) metismetad celqi gogona.<br />
oqro sityvis gadataniTi mniSvnelobaa:<br />
a) Zvirfasi liToni; b) Zalian kargi, SesaniSnavi.<br />
gza sityvis pirdapiri mniSvnelobaa:<br />
a) mgzavroba mogzauroba;<br />
b) miwis zedapirze gayvanili, mimosvlis Tvis gankuTvnili zoli;<br />
g) saSualeba, xerxi, gamosavali rame mdgomareobidan.<br />
Seadgine winadadebebi, romlebSic gamoiyeneb didi, qveyana,<br />
angelozi, alqaji, oqro, gza sityvebs pirdapiri an<br />
gadataniTi mniSvnelobiT!<br />
24 25<br />
wigni<br />
(Tamaz bibiluri)<br />
a) ocneba; b) varskvlavi; g) kacobrioba; d) bedauri.<br />
pirdapiri mniSvneloba –<br />
gadataniTi mniSvneloba –<br />
a) Semowmeba; g) Segulianeba;<br />
b) Seqceva; d) Sedaveba.<br />
mkerdi / siRrme / SigTavsi / centri / grZnobebi.<br />
wignma afiqrebina kacs adamianis gulis// . . . . . . . . . . . . . . . . . wvdoma.<br />
biWma sayvareli wigni gulze// . . . . . . . . . . . . . . . . . miikra.<br />
mecnierebi wignebisa da gamokvlevebis daxmarebiT dedamiwis<br />
gulSi// . . . . . . . . . . . . . . . SeRwevas cdiloben.<br />
bebos gakeTebuli Rvezelis guli// . . . . . . . . . . . . . . . . yovelTvis<br />
ugemrielesia.<br />
qvemoT CamoTvlili sityvebidan romels aqvs gadataniTi<br />
mniSvneloba Txzuleba `wignis~ meoTxe abzacSi?<br />
ra aris am sityvis pirdapiri mniSvneloba da<br />
ras aRniSnavs mocemul SemTxvevaSi?<br />
ra aris `waqezeba~? swori pasuxi Semoxaze!<br />
Secvale sityva guli Sesabamisi sinonimebiT!<br />
sadResaswaulod qalaqis gulSi// . . . . . . . . . . . . . . . . didi scena aages.
Txzuleba `wignis~ pirveli abzacidan amowere winadadeba, romelSic<br />
gamoyenebulia mxatvruli xerxi Sedareba.<br />
miuwere antonimebi mocemuli nimuSis mixedviT!<br />
Secnobili – Seucnobeli dagegmili –<br />
gamocdili – dafaruli –<br />
gabeduli – gaxednili –<br />
amowere Txzuleba `wignidan~ zmnebi, romlebic upasuxeben qvemoT<br />
mocemul kiTxvebs!<br />
ra giqnia? ra giqniaT?<br />
ra uqnia? ra uqniaT?<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 36)<br />
26 27
swavla moswavleTa<br />
(daviT guramiSvili)<br />
Casvi andazebSi gamotovebuli sityvebi! aarCie da Semoxaze is andaza,<br />
romelic exmianeba leqss `swavla moswavleTa~!<br />
utaro / unaTesao / uxnav-uTesi / umtro / usindiso<br />
a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kaci RmerTs emdurodao.<br />
b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ekliani buCqic ar ariso.<br />
g) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stumari maspinZlis mteriao.<br />
d) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uwyinari WianWvelac ki ar ariso.<br />
e) uswavleli kaci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . culiao.<br />
daakvirdi nimuSs da Casvi sasveni niSani tire (–) saTanado adgilas!<br />
jer mware Wame, kvlav – tkbili, Tu eZeb gemovnebasa.<br />
1. daviTma poema dawera, iliam moTxroba.<br />
2. mariami universitetSi swavlobs, me skolaSi.<br />
3. sxva Tu wlebiT izrdeboda, amirani saaTobiT.<br />
4. Cveni saxlis win jer saxlebi da xeebia, mere venaxebi,<br />
mere mTa.<br />
5. vaJkacsa guli rkinisa, abjari Tunda xisao.<br />
6. mgels mglurad dauxvdi, melas melurado.<br />
7. ca qudad ar miaCnia, dedamiwa qalamnad.<br />
8. rkinas cecxli awrTobs, adamians gansacdeli.<br />
9. aTasad kaci dafasda, aTi aTasad zrdiloba.<br />
daakvirdi, rogor iwereba rigobiTi ricxviTi saxe lebi romauli<br />
cifrebiT, da Seavse tabula!<br />
1-li – I me-11 – XI 21-e – 31-e –<br />
me-2 – II me-12 – 22-e – 32-e<br />
me-3 – III me-13 – 23-e – 33-e<br />
me-4 – IV me-14 – 24-e – 34-e<br />
me-5 – V me-15 – 25-e – 35-e<br />
me-6 – VI me-16 – 26-e – 36-e<br />
me-7 – VII me-17 – 27-e – 37-e<br />
me-8 – VIII me-18 – 28-e – 38-e<br />
me-9 – IX me-19 – XIX 29-e – XXIX 39-e – XXXIX<br />
me-10 – X me-20 – XX 30-e – XXX me-40 – XXXX<br />
mocemuli leqsis pirveli strofidan amowere zmnebi, romlebsac<br />
Seewyoba meore piri (Sen)!<br />
qvemoT mocemuli sityvebi daalage ise, rom gamarTuli<br />
winadadebebi miiRo!<br />
1. kargi tkbiliao kacobiT lukma naSovni<br />
2. mteria suleli Tavis Tavisi kaci<br />
28 29
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 39)<br />
daabezRa / daariga / brZana<br />
mefe da misi Svili<br />
(sulxan-saba orbeliani)<br />
winadadebebSi mocemul erTsa da imave zmnas SeurCie sinonimebi da<br />
miuwere!<br />
1. mefis Svilma didZali ganZi gasca// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
2. mefem axali gankarguleba gasca// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3. moRalatem TanamebrZolebi gasca// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
aCqareba / Suri / Wkua / madli / saqme / sicrue / sixarbe<br />
1. vinc wyalze gado xidio, iman qna . . . . . . . . . . . . . . . . . didio.<br />
2. kacs sidinje oqrod aqcevs, . . . . . . . . . . . . . . . . . Calad ara Rirs.<br />
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . daamxobs qveyanas, sikeTe aaSenebso.<br />
4. sityva quxilia, . . . . . . . . . . . . . . . . . – wvimao.<br />
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . kacsa gaabams gamouxsnelsa maxesa.<br />
6. RoniT rac unda daZlio, . . . . . . . . . . . . . . . . . mas Seecileba.<br />
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . sapnis buStiviT cota xnisaao.<br />
nimuSi: lampari – sibnele<br />
Casvi andazebSi gamotovebuli sityvebi!<br />
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />
mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
a) marao – sigrile; g) wigni – uvicoba;<br />
b) xidi – sifrTxile; d) fari – simxdale.<br />
30 31
amowere zmnebi da miuwere Sesabamisi pirveli da meore piris<br />
formebi mocemuli nimuSis mixedviT!<br />
mefe daberda da mefoba Svils misca. Svilma Rirseulad daiwyo<br />
mefoba. iseTi sikeTe gamoiCina, mama yvelas daaviwya, magram dRisiT<br />
cxenze ar jdeboda, RamiT dadioda amxedrebuli da lampars ukan mi-<br />
idevnebda, win ar waimZRvanebda.<br />
III piri I piri II piri<br />
daberda davberdi daberdi<br />
gaaswore azrobrivi Secdomebi da ise gadawere winadadebebi!<br />
1. usmina Svilma mefes da iseTi sikeTe da usamarTloba gamoiCina,<br />
mama yvelas daaviwya. kargad da uRirsad daiwyo mefoba.<br />
2. ufliswuli dRis sibneleSi dadioda cxenze CamoqveiTebuli da<br />
lampars ukan waimZRvanebda, win ar miidevnebda.<br />
1. trabaxa xuTWideli:<br />
2. sizifes Sroma:<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 41)<br />
32 33<br />
3. yvavi:<br />
4. morwmunisa da stumris igavi:<br />
5. mefe da misi Svili:
nimuSi: mtirali – mocinari<br />
SoTaA rusTveli<br />
(iakob gogebaSvili)<br />
a) momCinvani – daCagruli; g) axovani – tanadi;<br />
b) aRelvebuli – mSvidi; d) mowyale – mowyenili.<br />
msxvili – umsxvilesi – momsxo<br />
mcire –<br />
didi –<br />
mware –<br />
TeTri –<br />
Savi –<br />
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic<br />
sityvaTa Soris mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi<br />
Semaval sityvebs Soris!<br />
mocemul sityvebs miuwere Sesabamisi formebi, nimuSis msgavsad!<br />
mocemul winadadebebSi sityva poets<br />
miuwere Sesabamisi daboloebebi!<br />
poet saTuTad arCevs TiToeul sityvas.<br />
poet ise daxata samyaro, rogorc mxatvarma.<br />
poet saqarTveloSi mgosansac uwodeben.<br />
poet marTal sityvas didi didi Zala aqvs.<br />
poet amayobs mTeli qveyana.<br />
poet aris dabadebulio, ambobdnen patara SoTaze.<br />
poet , vis miuZRveni leqsi?<br />
ra rogori SeiZleba iyos? gaanawile sityvebi Sesabamis svetebSi!<br />
maTraxi / tansacmeli / sibnele / marcvali<br />
gamarjveba / Zafi / sia / nawnavi<br />
msxvili sruli<br />
axmaurda frinvelTa (= frinvelebis) gundi. / naTesaobiTi brunva.<br />
fSvinva daiwyes yvavilTa (= . . . . . . . . . . . . . . ). /<br />
kiafi iwyes varskvlavTa (= . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ). /<br />
kacTa (= . . . . . . . . . . . . . . ) Tqves uflis sadidebeli. /<br />
maiss vardTa (= . . . . . . . . . . . . . . ) surneli mohyva. /<br />
foTolT (= . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ) SemounaxavT wveTebi wvimis. /<br />
saxelobiTi patara patara megobari<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
daakvirdi nimuSs! gaarkvie, romel brunvaSi dgas Taniani<br />
mravlobiTi ricxvis forma – moTxrobiTSi, micemiTsa Tu<br />
naTesaobiTSi!<br />
abrune xmovanfuZiani zedsarTavi saxeli calke da arsebiT<br />
saxelTan erTad!<br />
34 35
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 50)<br />
qvis dedaena<br />
(levan goTua)<br />
adamians, romelsac qvemoT CamoTvlili sityvebi SeiZleba<br />
ewodos, unda uyvardes da exerxebodes is, rac amave sityvebSia<br />
`Cabudebuli~. miuwere es sityvebi TiToeul maTgans!<br />
mwignobari – mwerali –<br />
nakiTxi – swavluli –<br />
mkvlevari – moazrovne –<br />
mocemulia sityvaTa oTxeulebi. TiToeulSi erT-erTi sityva ama<br />
Tu im niSniT zedmetia. ratom? zedmeti gadaSale!<br />
1. a) guda; b) kaTxa; g) TaxCa; d) wigni.<br />
2. a) alokva; b) awiokeba; g) akleba; d) aoxreba.<br />
3. a) mSvild-isari; b) far-xmali; g) mSier-mwyurvali; d) guda-nabadi.<br />
miuwere zmnebs Sesabamisi daboloebebi!<br />
bavSvebi jguf-jgufad dadiod xilis sakrefad.<br />
SemkrTali beRurebi Robeze afrind .<br />
baRSi Svlebi dakuntruSob .<br />
cas Savi Rrublebi gadaekr .<br />
mowmendil caze kaSkaSebd varskvlavebi.<br />
mdinaris napiras tirifebi idg .<br />
xeebi sacodavad Sestiri moRrublul cas.<br />
yvavilebi erTmaneTs eCurCulebi .<br />
36 37
weriTi davaleba # 1<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 54)<br />
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />
mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: gadaikarga – gadaixvewa<br />
a) gamoTxara – amoavso; g) gamokveTa – gamoZerwa;<br />
b) auxsna – gamohkiTxa; d) dasaxlda – damkvidrda.<br />
ra ar SeiZleba iyos ukacrieli? swori pasuxi Semoxaze!<br />
a) tye; b) qalaqi; g) kunZuli; d) gamoqvabuli.<br />
Secvale zRapris personaJTa pirdapiri naTqvami iribiT da<br />
qveS miuwere!<br />
ximSiam ucnobs hkiTxa: vin xar?<br />
– ediSer mwignobari var! – upasuxa kacma ximSias.<br />
biWma uTxra ediSers: naqvabarSi agiyvan!<br />
ediSerma ximSia gaafrTxila: SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas<br />
veRar iswavli!<br />
– axla wigni gadamiSale! – uTxra ximSiam.<br />
38 39
weriTi davaleba # 2<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 59)<br />
1. yayaCo; muxudo; rko; RiRilo.<br />
sityvebs, winaparT mier gaxednilT...<br />
(muxran maWavariani)<br />
mocemulia sityvaTa oTxeulebi. TiToeulSi erT-erTi sityva ama<br />
Tu im gramatikuli niSniT zedmetia. ratom? zedmeti gadaSale!<br />
2. Sekriba; Sevkari; gaxedna; upatrona.<br />
3. Seuswavleli; Seucnobeli; Seudarebeli; Sekrebili.<br />
4. sityvebi; yvavilebi; vealersebi; winaprebi.<br />
SearCie sityvebi da saTanado formiT Casvi gamotovebul<br />
adgilebSi ise, rom gamarTuli azri miiRo!<br />
gamocana / galoba / legenda / kona / Txzuleba<br />
sulxan-sabam Sekrebili sityvebi erT . . . . . . . . . . . . . . Sekra.<br />
rusTvelis ambavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . SemorCa qarTvelobas.<br />
drom bevri ram Tavsatex . . . . . . . . . . . . . . . . . . dagvitova.<br />
moswavlem Tavisi naazrevi saintereso . . . . . . . . . . . . . . . . . . Camoayaliba.<br />
dedas Svilis simRera bulbulis . . . . . . . . . . . . . . . . . . eCveneboda.<br />
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />
mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
leqsikoni – sityva<br />
a) biblioTeka – wigni; g) baRi – xexili;<br />
b) salaro – fuli; d) beReli – xorbali.<br />
40 41
xazgasmulia narTaniani mravlobiTi ricxvis formebi. amowere isini<br />
da miuTiTe, romel brunvaSi dgas?<br />
sityvebs, winaparT mier gaxednilT,<br />
didi rusTvelis uRelSi nabamT,<br />
SobilT klarjeTiT, qarTliT, kaxeTiT,<br />
erTad Sekriba romelnic sabam,<br />
vealersebi, viTarca yvavilT...<br />
Camqrali / gaciskrovnebuli / gabzaruli / moswrebuli<br />
gaxeTqili / gaxednili / dabneuli<br />
xma –<br />
guli –<br />
Tvali –<br />
ena –<br />
goneba –<br />
saxe –<br />
yurTasmena –<br />
aarCie da daawyvile, ra rogori Seileba iyos!<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 61)<br />
42 43
muxa<br />
(revaz inaniSvili)<br />
mocemul winadadebebSi erTsa da imave zmnas miuwere Sinaarsis Sesatyvisi<br />
TavsarTi!<br />
wa / Ca / gadmo / ga / da / amo / gada / mo<br />
monadireebma sufra Sales.<br />
bavSvebma xis kubebiT agebuli saxli Sales.<br />
moRalate Tavadebma mefis gegma Sales.<br />
talRebma qviSaze daxatuli figurebi Sales.<br />
moswavleebma wignebi axal gakveTilze Sales.<br />
biWebma Zvel saaTs imdeni utriales, uaresad Sales.<br />
bavSvebma teqstidan gaumarTavi winadadebebi Sales.<br />
gogonebma aivnidan ulamazesi fardagi Sales.<br />
nugeSiscema aris:<br />
a) dasja da datuqsva;<br />
b) daimedeba da damSvideba;<br />
g) gabutva da damdureba;<br />
d) damorCileba da daTanxmeba.<br />
swori pasuxi Semoxaze!<br />
aarCie da miuwere Sesabamisi ganmarteba! Seadgine winadadebebi,<br />
romlebSic mocemul sityvebs gamoiyeneb!<br />
Tadarigiani / daufiqrebeli / erTguli / mondomebuli<br />
Tavxedi / Sercxvenili / dabneuli / moridebuli<br />
TavaSvebuli –<br />
TavdaWerili –<br />
TavmoWrili –<br />
TavSenaxuli –<br />
Tavgadakluli –<br />
Tavqariani –<br />
Tavdadebuli –<br />
Tavgzadakarguli –<br />
44 45
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 64)<br />
saqarTvelos tyes<br />
(jansuR Carkviani)<br />
mkvidri / mxare / yovelTvis / movla / frinveli / mcxovrebi<br />
gafrTxileba / rixi / kuTxe / gabeduleba / frTosani / mudam<br />
1. 4.<br />
2. 5.<br />
3. 6.<br />
ulevi / usieri / daxSuli / daburuli / gausaZlisi<br />
gauvali / uZiro / uRrani / xSiri / mdore<br />
46 47<br />
tye –<br />
saxelobiTi uRrani tye rixiani jixvi<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
daawyvile sinonimebi!<br />
rogori SeiZleba iyos tye? aarCie da miuwere!<br />
abrune qvemoT mocemuli TanxmovanfuZiani zedsarTavi saxelebi<br />
arsebiT saxelebTan erTad!
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 67)<br />
ucnauri ambavi<br />
(ilia WavWavaZe)<br />
CamoTvlil sityvebs miuwere saerTo saxeli!<br />
dasabami, amosavali, safuZveli, fesvi, Tavi –<br />
1. Zneli ar SeiZleba iyos:<br />
a) davaleba; b) saqme; g) saidumlo; d) amocana.<br />
2. swori SeiZleba iyos:<br />
swori pasuxebi Semoxaze!<br />
a) naTeba; b) gadawyvetileba; g) siCume; d) simarTle.<br />
3. romel sityvasTan ar dawyvildeba naWeri?<br />
a) kabis; b) xorcis; g) miwis; d) wignis.<br />
amowere Txzulebidan ori TxrobiTi, ori kiTxviTi da<br />
ori Zaxilis winadadeba!<br />
48 49
amowere „ucnauri ambidan“ is monakveTi, romelSic mocemulia<br />
dialogi! gansakuTrebuli yuradReba miaqcie sasven niSnebs!<br />
mocemul gamoTqmebs miuwere erTsityviani axsna-ganmarteba!<br />
SeewinaaRmdega / gaukvirda / daeTaxma<br />
gadaixvewa / daamarcxa<br />
piri daaRo –<br />
kiseri mougrixa –<br />
sityva Seubruna –<br />
gudanabadi aikra –<br />
xeli xels dahkra –<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 70)<br />
50 51
mZime ar SeiZleba iyos:<br />
saxateebi<br />
(revaz inaniSvili)<br />
swori pasuxi Semoxaze!<br />
a) dro; b) bargi; g) amindi; d) avadmyofoba.<br />
qvemoT CamoTvlili oTx-oTxi sityvidan TiTo raRac gramatikuli<br />
niSniT zedmetia. zedmeti gadaSale!<br />
1. a) sarke; b) saTvale; g) malamo; d) kibe.<br />
2. a) moatanina; b) moayvanina; g) gaakreWina; d) gasinja.<br />
3. a) qancgawyvetili; g) gadawyvetili;<br />
b) Tavawyvetili; d) nervebdawyvetili.<br />
mocemuli nimuSis mixedviT miuwere Sesabamisi formebi!<br />
nimuSi: xatisTvis gankuTvnili adgili aris saxate<br />
sanTlisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
purisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
simindisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
fulisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
SaqrisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
mtredebisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
yvavilebisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />
fuls im vaSlisTvis Zlivs sesxulobden, CemTvis rom yidulobden.<br />
Sublze yinulebs madebden, Tavze mevleboden.<br />
vaSls mifcqvniden da ise maWmevden.<br />
mezobel-axloblebi cdilobden, rom dedas ramiT mainc daxmareboden.<br />
I piri – me<br />
ras vSvrebi? – vkref ras vizam? – movkref<br />
ras vSvrebodi? – ras vizamdi? –<br />
ras vSvrebode? – ras vizamde? –<br />
II piri – Sen<br />
ra miqnia? – momikrefia<br />
ras Svrebi? – ras izam? –<br />
ras Svrebodi? – ras izamdi? –<br />
ras Svrebode? – ras izamde? –<br />
III piri – is<br />
ipove da gaaswore Secdomebi!<br />
daakvirdi kiTxvebs! Casvi zmna vkref saTanado formiT!<br />
ra giqnia? –<br />
ras Svreba? – ras izams? –<br />
ras Svreboda? – ras izamda? –<br />
ras Svrebodes? – ras izamdes? –<br />
ra uqnia? –<br />
52 53
CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />
(irakli lomouri)<br />
1. mxarze gadasakidebeli, naWrisgan an tyavisgan Sekerili CanTa; 2.<br />
momJavo-motkbo mrgvali formis kurkiani xili; 3. brZnuli gamoTqma;<br />
4. sakiTxi, romelic unda amoixsnas gamoangariSebiT; 5. vinmes an ramis<br />
winaaRmdeg SeiaraRebuli gamosvla, winaaRmdegobis gaweva; igive am-<br />
boxeba; 6. adamiani bavSvobasa da Suaxans Soris.<br />
a a<br />
a a<br />
a a<br />
a a<br />
a a<br />
a a<br />
saxelobiTi lamazi qali viwro biliki<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
piramidaSi Cawere Sesabamisi sityvebi!<br />
abrune mocemuli zedsarTavi saxelebi arsebiT saxelebTan erTad!<br />
ra SeiZleba iyos sacalfexo?<br />
swori pasuxi Semoxaze!<br />
a) Saragza; b) biliki; g) quCa; d) gzatkecili.<br />
weriTi davaleba #1<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 78)<br />
54 55
zRapris personaJi jadoqari Tavis Tavze ambobs, samarTliani varo.<br />
daakvirdi am sityvas! mas da misnairad nawarmoeb sityvebs miuwere,<br />
romeli sityvisgan aris miRebuli!<br />
(rogori?) (ra?) (rogori?) (ra?)<br />
samarTliani
eri – qeri – seri – Weri – feri<br />
romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? –<br />
erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? –<br />
es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian . . . . . .<br />
jadoqari – jadoqarma – jadoqars – jadoqaro<br />
romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? –<br />
erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? –<br />
es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian mxolod . . . . . .<br />
radgan / xolo / magram / da / rodesac / rom / raTa<br />
1. ukve Ramdeboda, . . . . . . . . . . . . . . vaJma Tavis qoxs miaRwia.<br />
2. Ronemixdilma vaJma daanTo kera, . . . . . . . . . . . . . .vera da ver gaTba.<br />
3. vaJi sicivisgan kankalebda, . . . . . . . . . . . . . . CiCilaki evedreboda,<br />
cotac moiTmine, gaTendebao.<br />
4. qali verafers poulobda, . . . . . . . . . . . . . . SeSad gamomdgariyo.<br />
5. CiCilakad qceulma qalma keriaSi Seabija, . . . . . . . . . . . . . .sxva<br />
veraferi iRona vaJis gadasarCenad.<br />
6. CiCilakad qceulma qalma Tavi gawira, . . . . . . . . . . . . . . vaJi sikvdilis-<br />
gan exsna.<br />
daakvirdi dajgufebul sityvebs da upasuxe kiTxvebs!<br />
Casvi mocemul winadadebebSi saTanado sityvebi!<br />
7. sikeTem . . . . . . . siyvarulma ixsna qaliSvili jadosagan.<br />
II Tavis mokle Sinaarsi:<br />
III Tavis mokle Sinaarsi:<br />
weriTi davaleba #3<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 86)<br />
58 59
saaxalwlo<br />
(tariel Wanturia)<br />
mocemuli nimuSis msgavsad miuwere Sesabamisi formebi!<br />
Wriloba –> naWrilobevi<br />
iara –> anderZi –><br />
xmali –> zamTari –><br />
nadiri –> kvali –><br />
yma –> gulisxma –><br />
yana –> axali weli –><br />
qvemoT mocemuli sityvebisgan Seadgine winadadebebi!<br />
nairferi / Wreli / feradi / WrelaWrula<br />
nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan Seusabame<br />
erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi<br />
kavSiri nimuSis msgavsi iyos! pasuxi miuwere!<br />
nimuSi: yurZeni – TiTa msxali –<br />
a) WanWuri; g) maJalo;<br />
b) gulabi; d) TiTa.<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 89)<br />
60 61
vaJkaci asparez gamovida.<br />
nikoloz gostaSabiSvili<br />
(ilia WavWavaZe)<br />
xandazmul vaJkacs xmali qarqaS ar Caugia.<br />
sardalma baraT erTad ZRveni gaugzavna winamZRols.<br />
mteri angariS Secda.<br />
mxedari gavaz swrafad miqroda.<br />
yvelaze metad damaxsomda erTi axali wlis wina Rame. aTasgvari<br />
nugbari CameemwkrivebinaT. Cven TvalebdaWyetilebi amaeb Soris<br />
davZvrebodiT da bednierebi viyaviT, Tu rogorme movaswrebdiT da<br />
TiTs amovavlebdiT Tafls.<br />
Zilis win Cvenma moxucma papam zRapari gviambo: `erT kacs coli<br />
mahkvdomia da oblad erTi balRi darCenia, gogo. mauyvania am kacsa<br />
meoreTa coli. imasTanac gogo hyolia. dedinacvali Turme gersa<br />
konkiaJRarunas eZaxda. erTi Zroxa hyamdaT da imis mwyemsaT gaugdia<br />
tyeSida.<br />
miuwere sityvebs Sesabamisi daboloebebi!<br />
mocemul winadadebebSi moZebne da gaaswore dialeqturi formebi!<br />
erTxela pirutyvs ena amaudgams da uTqoms, dedaberis banSi eg<br />
Zafis sarTavi kviristavi Cagivardeba da Saexvewe, dedaSvilobis<br />
madlsa, erTi mamawodeo...~<br />
mocemul winadadebebSi gaaswore Secdomebi!<br />
1. qarTvelebis jari Seikribnen yizilbaSebTan sabrZolvelad.<br />
2. Tavisianebisgan moZulebuli moRalate arc yaenis amalam miiRes.<br />
3. qarTvelebs meore dRes win Sexvdnen mowinaaRmdegis razmi.<br />
4. Rirseuli vaJkacisgan Sendobili yizilbaSi ise garboda, TiTqos<br />
mglebis xrova mosdevdnen.<br />
5. laCar Tanasoflels moedanze Sekrebili xalxi asamarTlebdnen.<br />
Txzulebis mocemuli monakveTidan amowere damxmare sityvebi!<br />
gaixene! damxmare sityvas, calke aRebuls, mniSvneloba ara aqvs<br />
da kiTxva ar daesmis.<br />
– ai, qudic ara mxurebia, ai, dedis ZuZuc ar Semrgebia, Tu magis<br />
sisxli SegarCino! – daiZaxa axla sxvam da miagdo cxeni yizilbaSs.<br />
yizilbaSma esec Camoagdo cxenidan da ufro gaxalisebulma gamar-<br />
jvebiT gaaTamaS-gamoaTamaSa cxeni moedanze. sxva meomrebsac igive<br />
dRe daayena TaTarma. iseTi ymawvili kacebi daxoca, rom ukeTess<br />
kaci ver inatrebda. Sewuxda qarTveloba: es sircxvili rogor vWa-<br />
moTo, Sin ra saxeliTRa mivideTo. ar icodnen, ra eqnaT, yvelas SiSi<br />
da fiqri mieca. veRaravin bedavda gasvlas. is yizilbaSi ki aTamaSeb-<br />
da moedanze cxens, TiTqos yabaxobaze gamosula da amodena qarTve-<br />
loba ainunSic ar mosdiso.<br />
62 63
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 95)<br />
glexi bostaSvili<br />
(iakob gogebaSvili)<br />
mocemuli gamoTqmebi Casvi winadadebebSi Tav-TavianT adgilas!<br />
valdebuli iyo / ufleba hqonda / iZulebuli gaxda<br />
neba darTo / moTxovna wauyena / gadawyvetileba miiRo<br />
1. uwindeli momxreebis Ralatis gamo qarTvelebis jari<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ukan daexia.<br />
2. ereklem Zleul lekebs iaraRis dayris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3. mefisa da RvTis winaSe yoveli qarTveli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
daecva samSoblo.<br />
4. bostaSvilma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tavisi cxeni mefisTvis<br />
gadaeloca.<br />
5. mefes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . daesaja ara mxolod moRalate,<br />
aramed TavkerZa da avyia qveSevrdomebic.<br />
6. ereklem Tavdadebul glexs aznauroba uboZa da . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
darbazobas daswreboda.<br />
SearCie Tavmoyrili sityvebis saerTo saxeli, romelic ori sityvis<br />
SeerTebiT aris miRebuli, da Cawere!<br />
qudi, Calma, fafanaki, fafaxi, sombrero, Slapa, CaCi, boxoxi –<br />
a) Tavsacavi; g) Tavsaburavi;<br />
b) Tavsaxuravi d) TavSesafari.<br />
64 65
fesvi / dasawyisi / zvini / ojaxi / lanCa / fskeri / saZirkveli.<br />
1. swavlis Ziri//. . . . . . . . . . . . . . mware aris, kenweroSi gatkbildebis.<br />
2. zogierTi mcenaris Ziri//. . . . . . . . . . . . . . Zalian Rrmad aris miwaSi<br />
wasuli.<br />
3. mixam Tavisi saqonlisTvis ezoSi Tivis ramdenime Ziri//. . . . . . . . . .<br />
dadga.<br />
4. qoTnis Ziri//. . . . . . . . . . . . . . rogoria cicxvsa hkiTxeo.<br />
5. mTamsvlelebi fexsacmlis Zirze//. . . . . . . . . . . . . . uwin patara wve-<br />
tian qvebs imagrebdnen.<br />
6. Tagvebma imdeni qnes, cixes Ziri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamouTxares.<br />
7. estate marto cxovrobda, arc Svili hyavda, arc – Ziri//. . . . . . . . .<br />
. . . . ..<br />
Secvale sityva Ziri Sesabamisi sinonimebiT!<br />
Txzulebis mocemuli monakveTidan amowere formaucvleli sityvebi!<br />
gaixsene! arsebiTi, zedsarTavi, ricxviTi saxelebi, nacvalsaxeli da<br />
zmna formacvalebadi sityvebia.<br />
zurgis jarad erekles Cveneburi TaTrebi hyavda. eseni winaT did<br />
erTgulebas iCendnen qarTvelebisadmi, magram axla uRalates da<br />
autexes srola. qarTvelTa jari iZulebuli gaxda ukan-ukan wasu-<br />
liyo. am dros mefe erekles mtris tyviam cxeni moukla. iqve erTi<br />
Tavadi Cinebul cxenze ijda. aqeT-iqidan dauZaxes: cxeni mefes<br />
dauTme! Tavadma uTxra mefes: mobrZandi, ukan Semomijeqi, Cemi cxeni<br />
orives kargad gvatarebso. Senc Segarcxvina RmerTma da Seni cxeni-<br />
co, mrisxaned miaZaxa ereklem.<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 98)<br />
66 67
leqsebi<br />
Wuri (akaki wereTeli)<br />
warbmaRloben yayaConi (muxran maWavariani)<br />
sofels ra mxarec vunaxe... (xalxuri)<br />
mocemul andazebsa da aforizmebSi Casvi gamoto vebuli sityvebi!<br />
Semoxaze andazebi, romlebic zemoT miTiTebuli<br />
leqsebis Sinaarss exmi aneba!<br />
warmodindeba / Cavardebao / saSovneliao / amogZaxebso / moitanso<br />
1. qva iq darCeba, sadac . . . . . . . . . . . . . .<br />
2. koka mudam wyals ar . . . . . . . . . . . . . .<br />
3. kokasa Sigan raca dgas, igive . . . . . . . . . . . . . .<br />
4. simarTle mercxlis rZesaviT Zneli . . . . . . . . . . . . . .<br />
5. qvevrs rasac CasZaxeb, imaves . . . . . . . . . . . . . .<br />
Casvi arsebiTi saxelebi saTanado ricxvis formiT da gamarTe<br />
winadadebebi!<br />
zogierTi ymawvilebi wamxedurebi arian.<br />
Cvens ezoSi erTi-ori kacebi Semovidnen.<br />
Cemi qveynis yvela mxareebi Semoviare.<br />
TiTqos aTasobiT yayaCoebi amRerdnen.<br />
Cvens skolaSi samasamde bavSvebi swavloben.<br />
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />
mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: Tixa – qvevri<br />
a) qva – qoTani; g) sanTeli – Tafli;<br />
b) lerwami – Robe; d) xe – cicxvi.<br />
1. ormockokiani Wuri carieli kacma naxa, rac CasZaxa, movkar yuri,<br />
rom Wurmac is amosZaxa.<br />
2. nu daendobi sofelsa, sofeli Wreli gvelia.<br />
3. marjvniv Tu marcxniv mravali Rele Tu nakaduli uerTdeboda aq<br />
mdinares.<br />
4. miyvarda xolme WalebSi siaruli.<br />
5. umTvaro, magram naTeli Rame iyo.<br />
gareT gasvla miWirda, radgan kokispirulad wvimda. mere wvimam ki<br />
gadaiRo, magram miwa mainc sveli iyo. amasobaSi mamac dabrunda,<br />
mTlad galumpuli.<br />
formacvalebadi:<br />
formaucvleli:<br />
amowere damxmare sityvebi!<br />
cal-calke daajgufe formacvalebadi da formaucvleli sityvebi!<br />
68 69
daviT guramiSvili<br />
(marina gabunia-gogolaZe)<br />
a) Tadarigis aReba; g) Tadarigis daWera;<br />
b) Tadarigis wamowyeba; d) Tadarigis Catareba.<br />
1. daviTisaTvis samSobloSi dabruneba auxdenel . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
iqca.<br />
2. swored am satkivarma aaRebina xelSi . . . . . . . . . . . . . . . . , raTa aRewera<br />
Tavisi gulisnadebi.<br />
3. daviTi lekebs maSin gautaciaT, rodesac misi moyvrebi . . . . . . . . . . .<br />
samkalad emzadebodnen.<br />
4. daviTi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mosaklavad iqve moCuxCuxe wyaroze<br />
Casula.<br />
5. amas eloda Turme Casafrebuli lekebis kbilebamde SeiaraRebuli<br />
. . . . . . . . . . . . . . .<br />
romeli Sesityvebaa marTebuli? swori pasuxi Semoxaze!<br />
gaixsene daviT guramiSvilis biografia da mocemul winadadebebSi<br />
Casvi gamotovebuli sityvebi Sesabamisi formiT!<br />
6. isini ise swrafad da moulodnelad daesxnen Tavs, rom daviTma<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gaweva verc moaswro.<br />
7. lekebis tyveobiT daiwyo misi aTasgvari xifaTiTa da gansacdel-<br />
iT aRsavse . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
mocemulia gaCanageba-gapartaxebis aRmniSvneli frazeologizmebis<br />
sawyisi sityvebi. SeurCie Sesabamisi daboloebebi!<br />
gaaswora / mouRo / gaqela / aqcia / moTxara / gaavlo<br />
bolo . . . . . . . . . . . nacartutad . . . . . . . . . . .<br />
musri . . . . . . . . . . . Zirfesvianad . . . . . . . . . . .<br />
miwasTan . . . . . . . . . . . fexqveS . . . . . . . . . . .<br />
iq / xval / swrafad / win / dabla / aq / nela / ukan / maRla<br />
1. daviTma xatis . . . . . . . . . . . sanTeli daanTo.<br />
2. win mimavalma bavSvebma. . . . . . . . . . . moixedes da Sedgnen.<br />
3. sadac sanTels anTeben,. . . . . . . . . . . locvac warmoiTqmis.<br />
4. da gancxromiT sxvagan yofnas mirCevnia . . . . . . . . . . .sikvdili.<br />
5. guSin rac iyo, yvelas moexseneba, magram . . . . . . . . . . . ra iqneba, ara-<br />
vin icis.<br />
6. mtaceblebs eSinodaT, mdvari ar dagvewioso da amitom . . . . . . . . . .<br />
midiodnen.<br />
mocemul winadadebebSi Casvi Sesabamisi sityvebi!<br />
7. bavSvebs arsad eCqarebodaT, amitom . . . . . . . . . . . Seudgnen aRmarTs.<br />
8. gamoucdel Wabukebs rkinis konstruqciis . . . . . . . . . . . atana gau-<br />
WirdaT, magram sxvanairad . . . . . . . . . . . daSvebas ver SeZlebdnen.<br />
70 71
a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />
mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />
nimuSi: anTeba – danTebuli<br />
a) awyoba – dawyoba; g) fqva – dafquli;<br />
b) rRveva – darRveva; d) movla – Semovla.<br />
CamoTvlil zmnaTagan romeli gamoiyeneba dResac<br />
imave (Zveli) formiT? Semoxaze!<br />
a) aRvanTo; g) aRmoviyvano;<br />
b) aRvmarTo; d) aRvirCio.<br />
1. ra SeiZleba iyos moyvanili?<br />
swori pasuxebi Semoxaze!<br />
a) mosavali; b) mawoni; g) Tiva; d) Rvino.<br />
2. ra ar SeiZleba iyos moyvanili?<br />
a) nimuSi; b) adamiani; g) magaliTi; d) fiqri.<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 105-106)<br />
avtobiografia<br />
72 73
CV Cemi Tavgadasavali<br />
(akaki wereTeli)<br />
ra rogori SeiZleba iyos? aarCie da miuwere!<br />
mkvaxe / Ria / Rrma / civi / tkbili / cxare<br />
Rimili pasuxi<br />
uari azri<br />
cremli guli<br />
rogor gesmis gamoTqmebi? swori pasuxebi Semoxaze!<br />
1. `veRar gadavigde gulidan~<br />
a) veRar gavakeTe; g) veRar gavixsene;<br />
b) veRar Sevegue; d) veRar daviviwye.<br />
2. `Sen ra, Wreli pepela xar?~<br />
a) riT hgavxar pepelas? g) riT xar sxvaze ukeTesi?<br />
b) rogor iqcevi? d) xmas ratom ar iReb?<br />
Semoxaze gamoTqmis `Sen ra, Wreli pepela xar?~<br />
SinaarsiT msgavsi gamoTqma!<br />
a) Sen ra, wiTeli koWi xar? g) Sen vin ras gekiTxeba?<br />
b) ra dagikargavs, ras eZeb? d) ipove kovzi Taroze?<br />
74 75
nimuSi:<br />
mwerali – mweral-i – i sufiqsi<br />
mweralma – mweral-ma – ma sufiqsi<br />
mwerlebi – mwerl-eb-i – eb da i sufiqsebi<br />
mwerloba – mwerl-oba – oba sufiqsi<br />
samwerlo – sa-mwerl-o – sa- -o prefiqs-sufiqsi<br />
wigni –<br />
wignis –<br />
wignTa –<br />
wignieri –<br />
uwignuri –<br />
Tavi –<br />
Tavs –<br />
nimuSis mixedviT, formaTa Sedarebis safuZvelze gamoyavi<br />
prefiqs-sufiqsebi!<br />
Tavebi –<br />
Taviani –<br />
saTave –<br />
uTavo –<br />
saxelobiTi mwerloba wignieri saTave<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
abrune mocemuli sityvebi!<br />
swavlis dros<br />
(dimitri yifiani)<br />
mocemul winadadebebSi Sesabamis adgilas Casvi nacvalsaxelebi<br />
Tavisi da misi!<br />
1. qaixosro yifianma . . . . . . . . . . . . . . umcrosi Zma, dimitri yifiani,<br />
keTilSobilTa saswavlebelSi miabara.<br />
3. dimitri yifianma simarTle Tqva, magram . . . . . . . . . . . . . . gulwrfeli<br />
pasuxi ganrisxebulma ufrosebma ar daijeres.<br />
3. Sipulins arc ucdia, rom . . . . . . . . . . . . . . . . Secdoma gamoesworebina.<br />
4. dimitri yifiani tyuils arasdros ambobda, amitom . . . . . . . . . . . . . .<br />
sityvis yvelas sjeroda.<br />
5. dimitri yifianis ojaxi . . . . . . . . . . . . . . . . stumarTmoyvareobiT<br />
gamoirCeoda.<br />
6. qarTvel sazogado moRvawes Zalian uyvarda . . . . . . . . . . . . . . . . eri.<br />
qvemoT mocemulia sityvaTa wyvilebi. daakvirdi maT da Secvale<br />
zedsarTavi saxelebi antonimebiT!<br />
usargeblo / arafrismTqmeli / iribi<br />
nacnobi / saZraxisi / bundovani<br />
1. saqebari saqcieli. 4. saWiro nivTi.<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . saqcieli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nivTi.<br />
2. pirdapiri naTqvami. 5. ucnobi qalaqi,<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . naTqvami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . qalaqi.<br />
3. mravlismTqmeli mzera. 6. mkafio gamosaxuleba.<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mzera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamosaxuleba.<br />
76 77
mxolobiTi ricxvi mravlobiTi ricxvi<br />
I. vapatie me mas is vapatieT Cven mas is<br />
II.. . . . . . . . . . . . Sen mas is . . . . . . . . . . . . Tqven mas is<br />
III.. . . . . . . . . . . . man mas is . . . . . . . . . . . . maT mas is<br />
mxolobiTi ricxvi mravlobiTi ricxvi<br />
I. SevZeli me is SevZeliT Cveni is<br />
II. . . . . . . . . . . . . Sen is . . . . . . . . . . . . Tqven is<br />
III. . . . . . . . . . . . . man is . . . . . . . . . . . . maT is<br />
uSecdomo / meore / sibrZne / azriani / saklaso<br />
amxanagoba / ueno / Tavaduri / sayelo<br />
1. laparak-i 6. yeli<br />
sa-laparak-o . . . . . . . . . . . .<br />
2. ena 7. <strong>klasi</strong><br />
. . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
3. azri 8. Tavadi<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
4. amxanagi 9. Secdoma<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
5. ori 10. brZeni<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
Cawere mocemuli zmnebis II da III piris formebi!<br />
daakvirdi nimuSs! qvemoT mocemul Zireul sityvebs<br />
miuwere maTgan warmoqmnili sityvebi! gamoyavi mimosaxreli da<br />
warmomqmneli afiqsebi!<br />
. . . . . . . . . . . .<br />
gaukvalavi –<br />
daunamavi –<br />
daufaravi –<br />
gaubzaravi –<br />
gazafxuli<br />
(vaJa fSavela)<br />
wyals amRvrevs / wyalSi gadayara / wyaliviT icis<br />
wyali Seudga / wyals nayavda<br />
1. sandrom vaJa fSavelas mTeli Semoqmedeba zepirad icis//. . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
2. xatia mixvda, rom tyuilad Sromobda//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,<br />
radgan veraferi aTqmevina Tavis TuTiyuSs.<br />
3. melia Tavisi tyuilebiT cxovelebs Soris SfoTs iwvevs//. . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . .<br />
mocemul sityvebs miuwere antonimebi!<br />
mocemul windadebebSi xazgasmuli sityvebis nacvlad Casvi<br />
Sesabamisi frazebi!<br />
4. ugnurma ufliswulma swavlisTvis gankuTvnili fuli usarge-<br />
blod daxarja//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
5. samxeceSi afTars saqme cudad wauvida//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,<br />
roca turebma loms yvelaferi dawvrilebiT moaxsenes.<br />
78 79
Zalian / nakleb / Zlivs / myisve / nawilobriv<br />
1. zRvis SesarTavTan misuli mdinare . . . . . . . . . . . . . . scnobda Tavis<br />
Tavs.<br />
2. aragvis wyalma . . . . . . . . . . . . . . . . . moasuliera sicxisagan gulSewuxe-<br />
buli bavSvebi.<br />
3. zafxulis mze da xvati . . . . . . . . . . . . . . . . . aviwroebs mdinaris kalapots.<br />
4. mdinares ZiriTadad myinvarebi kvebavs, xolo wvimis wyali . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . avsebs.<br />
mocemuli sityvebi Casvi Sesabamis winadadebebSi!<br />
5. gorozad asvetili klde . . . . . . . . . . . . . . . . . yuradRebas aqcevda mis<br />
Ziras garTxmul mdinares.<br />
moifiqre da dawere 10 sazogado da 10 sakuTari saxeli!<br />
sazogado saxeli sakuTari saxeli<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 118 )<br />
80 81
gazafxulze<br />
(goderZi Coxeli)<br />
1. Cveni winaprebi . . . . . . . . . . . . . . . saqarTvelos aRsadgenad ibrZodnen.<br />
2. bavSvebi. . . . . . . . . . . . . . . wlis ganmavlobaSi elodnen dapirebul<br />
laSqrobas myinvarwveris ferdobze.<br />
3. amiranma Tavisi vaJkacobiT . . . . . . . . . . . . . . . qveyanaze gaiTqva saxeli.<br />
4. bavSvebma, pirobis Tanaxmad,. . . . . . . . . . . . . . . wreebi miuxates kvad-<br />
ratebs.<br />
5. skolaSi saxatavi furclebisa da fanqrebis . . . . . . . . . . . . . . . Sekvra<br />
moitanes.<br />
6. poeti . . . . . . . . . . . . . . .arsebiT cdilobs, gamoxatos grZnobebi.<br />
gamarjvebuli –<br />
daxuruli –<br />
erTguli –<br />
sityvebi mTliani da mTeli Casvi Tav-TavianT adgilas!<br />
samarTliani –<br />
xangrZlivi –<br />
mocemul sityvebs miuwere antonimebi!<br />
raze SeiZleba iTqvas, rom ukvdavia? swori pasuxi Semoxaze!<br />
a) taZari; b) poezia; g) mTa; d) mxare.<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 121 )<br />
82 83
xidebis amSenebeli<br />
(goderZi Coxeli)<br />
1. mTis mdinare iseTi moRalatea, Sen sadac ar gonia, iq gim-<br />
tyunebs.<br />
2. SeSinebuli biWi gulSi ambobda: vaime, mama, Sen mgeli gagle-<br />
js da ra meSvelebao.<br />
3. papisgan anderZad axsovda, avkacobis Camdens ar ahyve, Torem<br />
sofeli Senc dagmobso.<br />
daakvirdi zmenebs! gaaswore Secdomebi!<br />
4. Seni gakeTebuli keTili saqme Senve mogvris sixaruls.<br />
xazgasmuli sityvebis nacvlad Casvi Sesabamisi gamoTqmebi ise, rom<br />
winadadebebis Sinaarsi ar Seicvalos!<br />
xidia Catexili / xidi gado zRvaze / gadebuli xidia<br />
1. ecade ganTleba miiRo, igi kacsa da cxovrebas Soris SemakavSire-<br />
belia//. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ..<br />
2. Cven Soris kavSiri ar arsebobs//. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ., isini<br />
iqiT napiras darCnen, Cven – aqeT.<br />
3. sofelSi ambobdnen, giorgim SeuZlebeli gaakeTa//. . . . . . . . . . . . . .. .<br />
. . . . . . . . . . . .. . . . . . . , orive Zma daixsna sparselebis tyveobidano.<br />
sasmeneli / saxeluri / kide<br />
1. mdinare iq Cagigdebs xidis yurs//. . . . . . .. . . . . . . . . , sadac ar elodebi.<br />
2. Tebrone kokis yurs//. . . . . . .. . . . . . . . . daswvda da wyarosken wavida.<br />
3. afeTqebis Semdeg maTes yuri//. . . . . . .. . . . . . . . . TiTqos daxSuli<br />
84 85<br />
hqonda.<br />
gamofxizlda / moiwyina / gaagebina / mousmina / dasaja<br />
yuri daugdo –<br />
yuri auwia –<br />
yurebi Camoyara –<br />
yuri Seibertya –<br />
yurSi CaawveTa –<br />
Secvale sityva yuri saTanado sinonimebiT!<br />
miuwere frazeologizmebs Sesabamisi erTsityviani sinonimebi! am<br />
frazeologizmebis gamoyenebiT Seadgine winadadebebi da Cawere!
weriTi davaleba #1<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 125 )<br />
cal-calke daajgufe konkretuli da abstraqtuli arsebiTi saxelebi!<br />
sikeTe / xidi / mxneoba/ mdinare / vaJkacoba/ Tavdadeba/ varskv-<br />
lavi mtroba / mTvare / sixarbe / vaJkaci / ugunureba / mteri / riye<br />
konkretuli abstraqtuli<br />
qvemoT mocemuli moqmedebis saxelebi Casvi winadadebebSi<br />
Sesabamisi zmnuri formiT!<br />
daficeba, gatexa / Caxtoma, banaoba / gayola, gadmoxedva<br />
dadgoma, wamowyeba / krefa, Cuqeba<br />
1. mama, yvelas . . . .. . . . . . . . . . . , SenTvis mocemul sityvas ar . . . .. . . . . . . ..<br />
2. ananurTan me da Cemi megobrebi aragvSi. . . .. . . . . . . . . . . da . . . .. . . . . .<br />
3. Semdeg Cven mTis biliks . . . .. . . . . . . . . . . da maRlidan . . . .. . . . . . . . . . .<br />
taZarsa da xeobas.<br />
4. Cven iseT karg gunebaze . . . . . . . . . . . . . . ., rom simRera . . . . . . . . . .. . . . ..<br />
5. me da Cemi megobrebi mTis kalTaze yvavilebs . . . . . . . . . .da Semdeg<br />
Cvens dedikoebs . . . . . . . . . .. . . . ..<br />
86 87
weriTi davaleba #2<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 127 )<br />
88 89<br />
xari<br />
(xalxuri)<br />
rCena / dacva / dabinaveba / mfarveloba<br />
1. xari kacs yovelTvis exmareboda Wirnaxulis SenaxvaSi// . . . .. . . . . . . .<br />
2. xarma RvTis winaSe adamianis Senaxva// . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . ikisra.<br />
3. namdvili megobari is aris, visac saidumlos Senaxva// . . . .. . . . . . . . .<br />
SeuZlia.<br />
4. wiqaras umTavresi sazrunavi oboli biWis Senaxva// . . . .. . . . . . . . . . .<br />
iyo.<br />
Secvale sityva Senaxva Sesabamisi sinonimiT!<br />
aarCie da qvemoT mocemul axsna-ganmartebebs<br />
miuwere Sesabamisi sityva!<br />
qedmoudrekeli / qeddalocvili / qedficxeli<br />
qeddadrekili / qedmaRali<br />
damorCilebuli da damonebuli aris . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
ampartanvani da mediduri aris . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .<br />
daumorCilebeli da gautexeli aris . . . . . .. . . . . . . . . . . . ..<br />
ficxi da jiuti aris . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..<br />
kargi, mSromeli xari aris . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..<br />
nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan Seusabame<br />
erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi<br />
kavSiri nimuSis msgavsi iyos!<br />
nimuSi: xari – qaTami iremi –<br />
a) indauri; g) taxi;<br />
b) xoxobi; d) cxeni.
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 131 )<br />
caze Rrubelis erTi fTilac ar Canda.<br />
Sav kortoxze Savi muxa...<br />
(murman lebaniZe)<br />
zRaparis suraTs hgavda mzis sxivebSi gaxveuli muxa.<br />
jer kidev ar Candnen frTaxatula pepelebi.<br />
miwa xorbalis dasaTesad unda moexnaT.<br />
xvna-Tesvis dros Cvens winaprebs arc mterisa da moyvaris xseneba<br />
aviwydebodaT.<br />
moZebne Secdomebi da gaaswore!<br />
obolis kveri cxva, cxva, gvian gamocxva, magram kargad gamocxvao.<br />
daakvirdi nimuSs! awarmoe zmnebisgan moqmedebis aRmniSvneli saxelebi!<br />
amwvanda / daanTo / wamovida / Caimuqa / SeaCera<br />
dayara / miaRwia / moaqcia / dgas<br />
zmna (ra qna?) ––> moqmedebis saxeli (ra?)<br />
daiquxa ––> daquxeba<br />
90 91<br />
––><br />
––><br />
––><br />
––><br />
––><br />
––><br />
––><br />
––><br />
––>
moZraoba / Sroma / farTo<br />
1. Cven Tvalwin triali// . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . mindoria gadaSlili.<br />
2. dedamiwis triali// . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . RerZis garSemo adre<br />
daujereblad miaCndaT.<br />
3. gazafxuldeboda Tu ara, papas venaxSi triali// . . . .. . . . . .. . . . . . . . .<br />
uyvarda.<br />
gaxlavar / miboZeT / miarTva / moaxsena / wamobrZandiT<br />
dabrZanda / brZanebT / mogaxsenoT<br />
mze Tavis samefo taxtze dajda// . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
yvela suldgmulma samyaros manaTobelsa da macocxlebels madlo-<br />
ba uTxra// . . . . . . . . . . . . . . .<br />
mWedelma mefes Tavisi xeliT gakeTebuli saucxoo Tasi miutana// .<br />
. . . . . . . . . . . . . .<br />
– vin xar? – hkiTxa mefem.<br />
– erTi ubralo mWedeli var// . . . . . . . . . . . . . . , mTis soflidan! – upa-<br />
suxa mWedelma.<br />
Secvale sityva triali Sesabamisi sinonimiT!<br />
Secvale xazgasmuli zmnebi Tavaziani formis gamomxatveli<br />
imave Sinaarsis zmnebiT!<br />
– risgan Seqmeni aseTi saucxoo ram? vinmesTvis xom ar wagirTmevia?<br />
– ras ambobT// . . . . . . . . . . . . . . !<br />
neba momeciT// . . . . . . . . . . . . . . , giTxraT// . . . . . . . . . . . . . . ! CvenTan,<br />
mTaSi erT kldes mivageni, romelic swored am ucxo da mSvenieri<br />
qvisaa. wamodiT// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . da Tqveni TvaliT naxeT! – Tavis<br />
sofelSi miiwvia mWedelma mefe.<br />
jadosnuri baliSebi<br />
(evgenios travizasi)<br />
daSala / Secvala / daangria / ar Seasrula / Sewyvita<br />
1. qalaqis mosaxleobam mZarcveliusis sastiki kanoni daarRvia//<br />
. . . . . . . . . . . . . . .<br />
2. sayviris xmam qalaqis myudroeba daarRvia //. . . . . . . . . . . . . . .<br />
3. bebom adre moqsovili Jaketi daarRvia//. . . . . . . . . . . . . . .<br />
4. qalaqis mosaxleobam qvis sapyrobile daarRvia //. . . . . . . . . . . . . . .<br />
5. swavlulas aRmoCenam xalxis Zveli Sexeduleba daarRvia//. . . . . . .<br />
92 93<br />
. . . . . . . .<br />
winadadebebSi mocemuli zmna daarRvia Secvale<br />
Sesabamisi sinonimebiT<br />
moZebne da daawyvile SinaarsiT msgavsi frazeologizmebi!<br />
tvins iWylets / pirSi Cala gamoavlo / xeli gaumarTa<br />
mSralze datova / Tavlafi daasxa / mecxre cazea / Tavs<br />
imtvrevs / fexze wamoayena / Ciqila moxada / frTa Seesxa
weriTi davaleba #1<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 137 )<br />
saxeli, gvari – cacxvia sikvdilaZe<br />
xeloba –<br />
universiteti –<br />
fakulteti –<br />
saxeli, gvari – Rormucela Wurva<br />
xeloba –<br />
universiteti –<br />
fakulteti –<br />
saxeli, gvari – xvliko lanZRvia<br />
xeloba –<br />
universiteti –<br />
fakulteti –<br />
mocemuli winadadebebidan romelia swori? Semoxaze!<br />
1. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSebi dagrovdnen.<br />
2. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSebi dagrovda.<br />
3. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSi dagrovda.<br />
4. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSi dagrovdnen.<br />
aarCie da qvemoT Camowere krebiTi arsebiTi saxelebi!<br />
qveSevrdomebi / xalxi / gundi / dResaswauli / eri<br />
jogi / koSmari / baliSi / rema / nafleTebi<br />
cxvirsaxocebi / mosaxleoba / Crdili / fafari<br />
qaravani / maswavleblebi / xrova / naxiri<br />
94 95
weriTi davaleba #2<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 139 )<br />
mocemul winadadebebSi sityva civs aqvs gadataniTi mniSvnelobebi.<br />
Secvale is Sesabamisi sinonimebiT da miuwere!<br />
gadaWrili / ugrZnobeli / usityvod / usiamovno<br />
basri / simwris / Semzaravi<br />
1. swavlula qveliusma Sublidan civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . ofli moiwminda.<br />
2. swavlulam civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . uari uTxra mcvelebs daxmarebaze.<br />
3. sasaxlis yvela mcvels civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . guli hqonda.<br />
4. zeciur qalaqSi civi //. . . . . . . . . . . . . . . . . ferebi gamefda.<br />
5. RamiT sasaxlidan civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . kivili gaisma.<br />
6. moqalaqeebis didi nawili civad//. . . . . . . . . . . . . . . . . gatrialda.<br />
7. yvela moqalaqes CamoarTves civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . iaraRi.<br />
garboda mefe da ukan mihyvebodnen koSmarebi, romlebic cecxls<br />
asxurebdnen piridan.<br />
parata gogonebi wyals ayridnen mavTulxlarTebis adgilas dargul<br />
yvavilebs.<br />
ipove da gaaswore mocemul winadadebebSi<br />
daSvebuli azrobrivi Secdomebi da gadawere!<br />
moqalaqeebi miwas awveTebdnen sapyrobileebis nangrevebs.<br />
quCebSi xalxi xalisianad dalaslasebda.<br />
koSmarebisgan Tavisufali bavSvebi erTmaneTs gaciskrov ne bu li<br />
saxeebiT ubRverdnen.<br />
yvela mxiarul hangze kvnesoda.<br />
96 97
weriTi davaleba #3<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 145)<br />
`zRaparSi moxvedrili biWis ambavi~<br />
(levan bolqvaZe)<br />
wamosasxami / jari / sastiki / jildo / ajanyeba<br />
1. mefe Cigidi mtacebel-mZarcveliusiviT despoti//. . . . . . . . . . . . . . .<br />
mmarTveli iyo.<br />
2. mefes buntis//. . . . . . . . . . . . . . . . .eSinoda da armia//. . . . . . . . . . . . . . . .<br />
yovelTvis sabrZolvelad mzad hyavda.<br />
3. mefe Cigidma daundoblobiT gamorCeul qveSevrdoms samxedro<br />
damsaxurebisTvis ordeni//. . . . . . . . . . . . . . . . . uboZa.<br />
4. Wabukas jadosnuri mantia//. . . . . . . . . . . . . . . . . moesxa da uCinrad<br />
dadioda sasaxlis oTaxebSi.<br />
warmateba / misvla / moyra / asruleba<br />
1. Wabukas mizani iyo mefe Cigidis saidumlo samalavamde miRweva//<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
2. Wabukas yovelTvis axarebda sa zri ani megobrebis miRweva//<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3. asi wlis moxucma bavSvebs Tavis xnobamde miRweva//. . . . . . . . . . . . . . .<br />
98 99<br />
usurva.<br />
ucxouri warmoSobis sityvebi Secvale sinonimebiT!<br />
Secvale sityva miRweva Sesabamisi sinonimebiT!<br />
4. biWma sawadlis miRweva//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mxolod keTili<br />
adamianebis daxmarebiT SeZlo.
1. a) dedmama; b) ded mama; g) ded-mama.<br />
2. a) met-naklebi; b) metnaklebi; g) met naklebi.<br />
3. a) nel nela; b) nel-nela; g) nelnela.<br />
4. a) xel-ketiani; b) xel ketiani; g) xelketiani.<br />
5. a) udedmamo; b) uded-mamo; g) uded mamo.<br />
bavSvebi koSkis Tavze . . . . . . . . . . kibiT avidnen.<br />
a) Semoxveuli; b) daxveuli; g) dagragnili; d) daklaknili.<br />
maT icodnen, rom am koSks . . . . . . . . . . uxsovar dros Cauyares.<br />
a) Ziri; b) Weri; g) saZirkveli; d) kedeli.<br />
uwin xalxs . . . . . . . . . . am koSkis qongurebze dadgmuli ucnauri<br />
qandakebebis eSinoda.<br />
a) gulmodgined; b) gansakuTrebiT; g) sayovelTaod; d) erToblivad.<br />
koSkis cxraklitulidan Turme Cineli jadoqris damzadebuli saa-<br />
Tis . . . . . . . . . . ismoda.<br />
Semoxaze swori formebi!<br />
Semoxaze sityva, romelsac winadadebaSi<br />
gamotovebul adgilas Casvamdi!<br />
a) butbuti; b) WikWiki; g) wikwiki; d) buybuyi.<br />
mefe Cigidi ki mouTmenlad eloda asulisTvis axal saaTs, magram<br />
misi imedebi . . . . . . . . . . aRmoCnda.<br />
a) amao; b) gauqmebuli; g) umizezo; d) saamo.<br />
mzesumzira<br />
(bogdan CeSko)<br />
daakvirdi nimuSs da miuwere Sesabamisi formebi!<br />
xifaTi – saxifaTo sikeTe –<br />
xeiri – imedi –<br />
riski – eWvi –<br />
kamaTi – laparaki –<br />
aarCie da miuwere zedsarTav saxelebs Sesabamisi arsebiTi saxelebi!<br />
yinuli / yayaCo / wyaro / balaxi / zRva / niavi<br />
moliclice – . . . . . . . . . . . . . . . . moxasxase – . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
moRaJRaJe – . . . . . . . . . . . . . . . . monarnare – . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
moCuxCuxe – . . . . . . . . . . . . . . . . moliplipe – . . . . . . . . . . . . . . .<br />
zedsarTavi da arsebiTi saxelebi dawyvilebulia arasworad.<br />
daawyvile sworad da ise Cawere!<br />
yuriswamRebi – warmateba; Tavbrudamxvevi – adgili;<br />
uTavbolo – saxe; gansacvifrebeli – boriali;<br />
Tvaluwvdeneli – ambavi; gaciskrovnebuli – quxili.<br />
100 101
saxelobiTi<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
abrune Seni sakuTari saxeli!<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 152)<br />
dedis ezoSi<br />
(giorgi SatberaSvili)<br />
frTamali / frTebCamoyrili / frTaSesxmuli<br />
1. bavSvi sixaruliT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . danavardobda monatrebul<br />
102 103<br />
ezoSi.<br />
gamotovebul adgilas Casvi Sesabamisi sityva!<br />
2. xelmocaruli monadire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mouyveboda biliks.<br />
3. sarbielze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cxenosani dawinaurda.<br />
nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan Seusabame<br />
erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi<br />
kavSiri nimuSis msgavsi iyos! pasuxi Cawere!<br />
nimuSi: moixelTa – moipova waawyda – . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
a) SeemTxva; g) SeeCexa;<br />
b) Seekedla; d) Seepara.<br />
giorgi SatberaSvilis leqsidan `dedis ezoSi~ amowere zmnebi da<br />
gaanawile droTa mixedviT!<br />
warsuli axlandeli momavali
saxelobiTi<br />
moTxrobiTi<br />
micemiTi<br />
naTesaobiTi<br />
moqmedebiTi<br />
viTarebiTi<br />
wodebiTi<br />
abrune Seni gvari!<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 156)<br />
miranduxt<br />
(revaz inaniSvili)<br />
sadisti / jadoqari / manqana / usinaTlo /<br />
megobari / qalbatoni / balerinebi<br />
1. miranduxti ki ar modioda, aramed (visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
mobrZandeboda.<br />
2. geronti aRarc daxedavda xolme miranduxtis gamowvdil fuls,<br />
(visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . arTmevda.<br />
3. gerontis Tavidan eCveneboda, rom gogona (visaviT?) . . . . . . . . . . . . .<br />
iqceoda.<br />
4. gogonam, marTlac, (visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . male Secvala<br />
geronti.<br />
5. fifqebi (visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nazi cekviTa da farfatiT<br />
eSvebodnen cidan.<br />
mocemul winadadebebSi<br />
kiTxvebis nacvlad Casvi Sesabamisi Sedarebebi!<br />
6. marom da margaritam aRiares, rom miranduxti (rasaviT?) . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . swrafad angariSobda.<br />
7. geronti bolos ukve erTguli (visaviT?) . . . . . . . . . . . .mouTmen<br />
lad elodeboda gogonas gamoCenas.<br />
qonebis saxelebs gausviT erTi xazi, uqonlobisas – ori!<br />
mindorSi gaSliliyo mSvenieri usuno yvavili.<br />
fexi rbilad efloboda surnelovan neSoSi.<br />
umTvaro ca moiWeda varskvlavebiT.<br />
erTi Zma coliani iyo, meore – ucolo.<br />
tye uyuro nu ggonia da mindori – uTvaloo.<br />
cisartyela amSvenebda yvavilian vels.<br />
104 105
andazebis gafantuli nawilebi ise SeaerTe, rom gamarTuli azri<br />
miiRo! Semdeg gadawere! TiToeulis Sinaarsi andazis – karg mTqmels<br />
kargi gamgone undao – Sinaarsis msgavsi iqneba.<br />
brZeni sityva iTqva, jer gamgoni gasinjeo.<br />
sityvis Tqma rom gindodes, av yurs kargs nurafers etyvio.<br />
av Tvals kargs nuras uCveneb, brZeno yuro, sada xaro.<br />
gaaswore azrobrivi Secdomebi da ise gadawere!<br />
gogonam isev aswia lamazi xeli da TiTebis xamxamiT gavida To-<br />
vaSi. maro da margalita mowyenilobisgan cxviraweulebi idgnen,<br />
radgan TavSesaqcevi aRar hqondaT. gerontim Tqva: ra aris adamiani!<br />
xom mabrazebda eg gogo. saSinlad mamSvidebda, magram Tanac mafxi-<br />
zlebda. rac eg gamoCnda, davinaxe Cemi gogoebis Rirsebebi da guli<br />
damwyda. minda, gamoswordnen, miranduxts daemsgavson.<br />
mefes yaenTan kaci unda gaegzavna. yvela qveSevrdoms Tavisi xu-<br />
mara arCia, romelsac brZeniviT Wkua da maxviliviT basri da mWreli<br />
ena hqonda, xan gveliviT igesleboda, xan TafliviT daatkbobda si-<br />
tyvas. garegnobiT ki ver daikvexnida – aqlemiviT kuzs welSi moex-<br />
ara da arwivis niskartiviT grZeli cxviri lamis miwas ebjineboda.<br />
Tvalebi ki katasaviT WroRa hqonda da yvelas susxavda.<br />
yaenma am ugvan stumars hkiTxa:<br />
– vin gamogagzavnao?<br />
– mefemao, – upasuxa xumaram.<br />
– mereda, samefoSi kaci gauwyda, rom Sen ar gamoegzavneo?<br />
kaci kacTan gaagzavna, me ki SenTan gamomiSvao, – upasuxa xumaram.<br />
saxel. miranduxt-i geronti margalita<br />
moTxr. miranduxt-ma geronti-m margalita-m<br />
106 107<br />
micem.<br />
naTes.<br />
moqmed.<br />
viTar.<br />
wodeb.<br />
mocemul teqstSi moZebne Sedarebebi da amowere!<br />
abrune adamianis sakuTari saxelebi: TanxmovanfuZiani miranduxt<br />
da xmovanfuZiani: geronti, maro da margalita
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 165 )<br />
108 109<br />
zRva<br />
(nodar dumbaZe)<br />
mocemul winadadebebSi sityva wveri Secvale Sesabamisi sinonimiT!<br />
Tma / bolo / kenwero / mwvervali<br />
1. napiridan axla mxolod Camavali mzis wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Canda.<br />
2. Soreuli mTis wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tovls daefara.<br />
3. alvis xes wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lamis cisTvis miewvdina.<br />
4. Wabuks axlad amosuli wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ufaravda<br />
loyebsa da nikaps.<br />
1. usasrulo ar SeiZleba iyos:<br />
a) ca; b) fiqri; g) DEDAdedamiwa;<br />
d) samyaro.<br />
2. dasalieri aris:<br />
a) sadac mTavrdeba rame; g) sadac naTdeba rame;<br />
b) sadac Cerdeba rame; d) sadac ikargeba rame.<br />
zRvis talRebi napiris moiCqarian.<br />
naTiam zRvis niJarebis lamazi yelsabami aawyo.<br />
gurams zRvis yvavili miurTmevia da Semdeg misTvis leqsic<br />
miuZRvnia.<br />
Semoxaze swori pasuxebi!<br />
arasrulad daweril sityvebs miuwere Sesabamisi daboloeba!<br />
mzis Casvlis zRvac TiTqos iZinebs.
amowere winadadebebi, romlebSic gapirovnebis xarxia gamoyenebuli!<br />
zafxulis mSvidi saRamo idga. zRvis zedapirze niavi daseirnobda<br />
da talRebs eTamaSeboda. caze mTvare gamoCnda. male varskvlavebic<br />
akiafdnen. maTi naTeli ise irekleboda zRvis zedapirze, rogorc<br />
sarkeSi. niavi zRvisiqiTa qveynis zRapars yveboda. Turme iq zam-<br />
Tar-zafxul yvavilebi yvavis da yvela frTosani iq izamTrebs. maT<br />
Turme oqros niskartebi aqvT da saocar ambebs JRurtuleben. caSi<br />
mTvares varskvlavebis CurCuli miswvda, netav ra zRaprebi icis am<br />
niavmao. mTvarem Tavisi amala erTad Seyara da vardisa da iadonis<br />
siyvarulis zRapari uambo.<br />
odnaobiTi xarisxis gamomxatvel zedsarTav saxelebs erTi xazi<br />
gausvi, ufroobiTi xarisxisas – ori!<br />
1. lifsitas gverdze molurjo feri dajkravda, mucelze mowiTalo,<br />
zurgze ki – moSavo.<br />
2. SeiZleba kacma umciresi sagani udides sagans Seadaros.<br />
3. xis WiSkarTan mogrZo lodi egdo.<br />
4. am mTis umaRles qedzec vyovilvar.<br />
5. kodalam erTi msuqani mogrZo Wia gamoaTria.<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 170 )<br />
110 111
mTebi<br />
(giorgi wereTeli)<br />
Cawere mocemuli sityvebis gamaerTianebeli, saerTo saxeli!<br />
ganZi saunje<br />
lari dovlaTi<br />
sarCo xvavi<br />
moifiqre da Cawere gamotovebuli sityvebi Sesabamisi formiT!<br />
1. iase neli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . miuyveboda taZrisken mimaval biliks.<br />
2. uceb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . amovarda da cota xnis Semdeg . . . . . . . . .<br />
wamovida.<br />
3. male gamoidara da caze Svidferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamoisaxa.<br />
4. WalaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . saamuri galoba gaisma.<br />
5. patara ferdobidan Aankara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . morakrakebda.<br />
6. aremare edemis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hgavda.<br />
1. mTas gvirgvinaT cixe adgas;<br />
2. mefe msaxuraT daudga Tavis samSoblos;<br />
3. ra aqvs mTas gulSi ganZaT Senaxuli?<br />
4. mTebs xavsi TeqaT mousxamT;<br />
ipove da gaaswore Secdomebi!<br />
4. mTebis ambavi zRapraT gavrcelda mTel qveyanaSi;<br />
5. legendis mixedviT, ori ufliswuli RmerTs mTebaT uqcevia;<br />
6. kavkasionis mTebi qveynis uZrav da maradiul mcvelebaT dganan.<br />
amowere daniSnulebis, xelobisa da sadaurobis aRmniSvneli<br />
saxelebi da gaanawile Sesabamis svetebSi!<br />
1. qarTlel kacs mSvidobiani xasiaTi aqvs; 2. mebufete Tavdaxri-<br />
li raRacas iTvlida saangariSo koWebze; 3. imereli qali gaxla-<br />
varT; 4. meurmis ezoSi idga saRore da saqaTme. 5. mewisqvile tkbil<br />
zRaprebs gviyveboda; 6. saqveynod cnobilia kaxuri Rvino.<br />
daniSnulebis xelobis sadaurobis<br />
weriTi davaleba<br />
(ixile moswavlis wigni, gv. 173)<br />
112 113
114 115
116 117
118 119
ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÄÒÏÅÍÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉ<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÛÉ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÉÆÍÀà ÉÓÀáÀÅÓ ÛÄØÌÍÀÓ áÄËÓÀÚÒÄËÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉ<br />
ÄÒÏÅÍÖËÉ ÃÀ ÆÏÂÀÃÓÀÊÀÝÏÁÒÉÏ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÀÔÀÒÄÁÄËÉ, ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ<br />
ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />
ÀÌÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÖÅÉÈÀÒÄÁÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÂÏÍÄÁÒÉÅ ÃÀ ×ÉÆÉÊÖÒ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÓ,<br />
ÀÞËÄÅÓ ÓÀàÉÒÏ ÝÏÃÍÀÓ, ÀÌÊÅÉÃÒÄÁÓ ãÀÍÓÀÙÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ßÄÓÓ, ÌÏÓßÀÅËÄÄÁÓ ÖÚÀËÉÁÄÁÓ ËÉÁÄÒÀËÖÒ<br />
ÃÀ ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖË ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÆÄ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖË ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÓ ÃÀ ÄáÌÀÒÄÁÀ ÌÀÈ ÏãÀáÉÓ,<br />
ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀáÄËßÌÉ×ÏÓ ßÉÍÀÛÄ ÓÀÊÖÈÀÒÉ Ö×ËÄÁÀ-ÌÏÅÀËÄÏÁÄÁÉÓ ÂÀÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÛÉ.<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÌÏÆÀÒÃÌÀ<br />
ÖÍÃÀ ÛÄÞËÏÓ:<br />
À) ØÅÄÚÍÉÓ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ, ÔÒÀÃÉÝÉÄÁÉÓÀ ÃÀ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÐÀÓÖáÉÓÌÂÄÁËÏÁÉÓ<br />
ÂÀÀÆÒÄÁÀ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌ ÓßÏÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />
ØÅÄÚÍÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÅÉ, ÊÖËÔÖÒÖËÉ, ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÃÀ ÐÏËÉÔÉÊÖÒÉ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉ ÃÀ ÌÉÓÝÄÓ ÌÀÓ<br />
ÓÀÓÉÊÄÈÏ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀØÔÉÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ;<br />
Á) ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ ÃÀ ÃÀÝÅÀ:<br />
ÌÏÆÀÒÃÌÀ ÖÍÃÀ ÉÝÏÃÄÓ, ÒÀ ÁÖÍÄÁÒÉÅ ÂÀÒÄÌÏÛÉ ÝáÏÅÒÏÁÓ, ÒÀ ÆÉÀÍÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÚÄÍÏÓ ÂÀÒÄÌÏÓ<br />
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÌ, ÒÏÂÏÒ ÛÄÉÍÀÒÜÖÍÏÓ ÃÀ ÃÀÉÝÅÀÓ ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ;<br />
Â) ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÖ ÓáÅÀ ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ; ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ<br />
ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÃÀÌÖÛÀÅÄÁÀ ÃÀ ÀÍÀËÉÆÉ:<br />
ÃÙÄÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÀßÅÃÏÌÉÀ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ<br />
ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀ, ÌÉÓÉ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ<br />
ÛÄÄÞËÏÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓÉ ÛÄ×ÀÓÄÁÀÝ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ, ÃÀÍÉÛÍÖËÄÁÉÓÀ<br />
ÃÀ áÀÒÉÓáÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÃÀÓÀáÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ×ÏÒÌÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ;<br />
ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÚÏÅÄËÃÙÉÖÒÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ, ÌÖÛÀÏÁÉÓ,<br />
ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ ÓÖËÉÄÒÉ ÌÏÙÅÀßÄÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÂÀÓÀÖÌ-ãÏÁÄÓÄÁËÀÃ;<br />
Ã) ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÝáÏÅÒÄÁÀ, ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÐÉÒÀÃ, ÏãÀáÖÒ ÃÀ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ<br />
ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄË ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ;<br />
Ä) ÉÚÏÓ ÛÄÌÏØÌÄÃÉ, ÈÀÅÀà ÛÄØÌÍÀÓ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉ ÃÀ ÀÒ ÉÝáÏÅÒÏÓ ÌáÏËÏà ÀÒÓÄÁÖËÉÓ áÀÒãÆÄ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ ÌÏÆÀÒÃÉÓ ÉÌ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ,<br />
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÉÓÝÄÌÓ ÌÀÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ, ÖÊÅÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀ ÃÀ ÌÉÙßÄÅÄÁÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÏÓ ÀáÀËÉ<br />
ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒÉ, ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ ÓÖËÉÄÒÉ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀØÌÍÄËÀÃ;<br />
Å) ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÒÄÀËÉÆÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ØÅÄÚÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈ, ÉÓÄ ÌÉÓ ÓÀÆÙÅÒÄÁÓ<br />
ÂÀÒÄÈÀÝ;<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÜÀÌÏÖÚÀËÉÁÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ, ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÀáÀËÉ ÝÏÃÍÉÓÀ ÃÀ ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÛÄÞÄÍÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÀÈÀ ÛÄÞËÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />
ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÖËÉÄÒÉ ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÄÁÉÓ ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÃÀ ÀÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ<br />
ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÀÃÂÉËÉÓ ÃÀÌÊÅÉÃÒÄÁÀ; ÌÏÆÀÒÃÉ ÌÆÀà ÖÍÃÀ ÉÚÏÓ ÀÒÜÄÅÀÍÉ<br />
ÂÀÀÊÄÈÏÓ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÛÒÏÌÉÈÉ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />
Æ) ÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÀ ÉÍÃÉÅÉÃÄÁÈÀÍ ÃÀ ãÂÖ×ÄÁÈÀÍ:<br />
ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ, ÒÏÌ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ ÌÏÌÀÅÀË ßÄÅÒÄÁÓ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ<br />
ÆÏÂÀÃÉ ÓÀÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÏ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ (ßÄÒÀ, ÊÉÈáÅÀ, ÌÄÔÚÅÄËÄÁÀ, ÌÏÓÌÄÍÀ), ÓÀÏÒÂÀÍÉÆÀÝÉÏ ÃÀ<br />
ãÂÖ×ÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÉÌÀÈ, ÅÉÓÈÅÉÓÀÝ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÄÍÀ ÌÛÏÁËÉÖÒÉ<br />
ÀÒ ÀÒÉÓ;<br />
È) ÉÚÏÓ ÊÀÍÏÍÌÏÒÜÉËÉ, ÔÏËÄÒÀÍÔÉ ÌÏØÀËÀØÄ:<br />
ÃÙÄÅÀÍÃÄË ÃÉÍÀÌÉÖÒ, ÄÈÍÉÊÖÒÀà ÃÀ ÊÖËÔÖÒÖËÀà ÌÒÀÅÀË×ÄÒÏÅÀÍ ÓÀÌÚÀÒÏÛÉ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ<br />
×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ ÖÒÈÉÄÒÈÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ,<br />
ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÂÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÈÛÄÌÄÝÍÄÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ. ÓÊÏËÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÌÏÖÌÖÛÀÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ<br />
Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÃÀÝÅÉÓÀ ÃÀ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ ÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÉÂÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />
ÃÀ ÓáÅÉÓÉ ÈÅÉÈÌÚÏ×ÀÃÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ ÛÄÄÞËÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÓÄÁÉÈÉ<br />
Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÈÄÏÒÉÖËÉ ÝÏÃÍÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÃÀ ÀÌ ÐÒÉÍÝÉÐÄÁÉÈ ÝáÏÅÒÄÁÀ.<br />
2004 ßËÉÓ 18 ÏØÔÏÌÁÄÒÉ