08.08.2013 Views

mexuTe klasi - Ganatleba

mexuTe klasi - Ganatleba

mexuTe klasi - Ganatleba

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Tamar RonRaZe, Taia cxadaia<br />

qarTuli ena<br />

(åíï, èïîàäùåîï æï èåüñâåäåþòì ãïíâòàïîåþï)<br />

<strong>mexuTe</strong> <strong>klasi</strong><br />

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros s.s.i.p<br />

erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri<br />

gamomcemloba `aisi~<br />

Tbilisi<br />

2010


qarTuli ena<br />

<strong>mexuTe</strong> <strong>klasi</strong><br />

avtorebi: Tamar RonRaZe, Taia cxadaia.<br />

Tamar GONGADZE<br />

Taia TSKHADAIA<br />

"Georgian Language for Grade V"<br />

"AISI" Publishing House<br />

50, Chubinashvili str., Tbilisi, Georgia<br />

E-mail: aisi@access.sanet.ge<br />

redaqtori: maka joxaZe<br />

mxatvari: oTar megreliZe<br />

kompiuteruli uzrunvelyofa:<br />

Sps `petiti~, luka gociriZe<br />

ISBN 978-9941-9072-4-1<br />

gamomcemloba `aisi~.<br />

Tbilisi, g. CubinaSvilis 50.<br />

tel.: 96-75-42<br />

el-fosta: aisi@access.sanet.ge<br />

© T. RonRaZe, T. cxadaia.<br />

© gamomcemloba `aisi~.


saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia<br />

saxelmZRvaneloSi ilustrirebul literaturul Txzulebebs<br />

mosdevs garkveuli TanmimdevrobiT dalagebuli sxvadasxva rubrika.<br />

esenia:<br />

1. ganmartebebi, kiTxvebi (axlavs rogorc ZiriTad, ise damxmare sainformacio<br />

teqstebs);<br />

2. sagulisxmo cnoba, literaturuli paralelebi, mogonebebi,<br />

Tvalsazrisi (literaturul TxzulebebTan dakavSirebuli damatebiTi<br />

masala);<br />

3. gaixsene, daakvirdi (enobriv-gramatikuli miTiTebebi);<br />

4. sakiTxi msjelobisaTvis, davaleba wyviluri muSaobisaTvis, davaleba<br />

jgufuri muSaobisaTvis, davaleba gamofenisaTvis, weriTi<br />

davaleba (saklaso da saSinao davalebebi);<br />

5. cnebebi, sityva-TqmaTa saTaveebTan (mxatvruli xerxebisa da frazeologizmebis<br />

ganmartebebi);<br />

6. cnobiswadilas safosto yuTi (damoukideblad mosaZiebeli masala);<br />

7. gamocanebi, enasxartula (saxaliso masala).<br />

TiToeuli rubrika SemosazRvrulia ama Tu im feris CarCoTi an<br />

gamoyofilia danarCenebisgan ferDadi foniT. amasTanave, TiToeuls<br />

aqvs Sesabamisi warwera, raTa moswavles gauadvildes saxelmZRvaneloSi<br />

orientireba, nebismieri davalebis migneba da Sesruleba.<br />

aragvs zemoT, aragvs qvemoT...<br />

aragvs zemoT, aragvs qvemoT<br />

welamdea saTibebi,<br />

kenkeSa da ukadrisa,<br />

nazsaTuTad natifebi...<br />

xels vin gaxlebs, ukadrisav,<br />

Tvalni agitirdebian...<br />

es peplebi, es futkrebi<br />

raRas gadagkidebian?<br />

aragvs zemoT, aragvs qvemoT<br />

tyeebia, mindvrebia...<br />

ukvdavebis wyaroebi<br />

kldeebs gadmohkidebia...<br />

yvavilebic... imdenia<br />

nazsaTuTad natifebi!<br />

aragvs zemoT, aragvs qvemoT<br />

welamdea saTibebi...<br />

ana kalandaZe<br />

kenkeSa – mTis balaxi, ikeTebs zaris moyvanilobis yvavils.<br />

ukadrisa – balaxi, isxams mogrZo nayofs, romelic odnav Sexebisas<br />

ixsneba da Tesls aqeT-iqiT isvris.<br />

natifi – lamazad gamokveTili, mSvenieri, moxdenili, faqizi.<br />

● leqsis dasawyisSi moZebne is ori sityva, romlebic saTibeb-<br />

Si mimobneuli yvavilebis saerTo niSan-Tvisebas aRniSnavs!<br />

yvavilTa romeli Tvisebaa gamoxatuli am sityvebiT?<br />

● yuradReba miaqcie ukadrisas ganmartebas! Seni azriT,<br />

ratom Seurqmevia xalxs misTvis es saxeli? romeli Tvisebis<br />

gamo? romeli striqoniT gamoxatavs poeti ukadrisas am<br />

Tvisebas? moZebne da waikiTxe xmamaRla!<br />

● rogor gesmis Sinaarsi striqonebisa: `es peplebi, es futkrebi<br />

raRas gadagkidebian~? marTlac, ratom ar asveneben,<br />

ratom exvevian Tavs es mwerebi yvavilebs?<br />

● poetis TqmiT, rogori wyaroebia am aremareSi? Seni azriT,<br />

ratom moixseniebs poeti wyaroebs ase?<br />

● leqsis bolos pirveli ori striqoni meordeba. Seni azriT,<br />

raze gvimaxvilebs poeti yuradRebas: imaze, rom Cveni qveynis<br />

buneba, saTibebi da maTSi mimobneuli yvavilebi mSvenieria,<br />

Tu imaze, rom droulad unda moiTibos welamde gazrdili<br />

balaxi, radgan maTSi uamravi lamazi yvavilia Cakarguli?<br />

7<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

mogonebebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

davaleba gamofenisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika aragvs zemoT, aragvs qvemoT...<br />

aragvs zemoT, aragvs qvemoT...<br />

mogonebebi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

yvavilebs Cems poeziaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. isini<br />

CemTvis ar arian mxolod botanikuri erTeulebi, rogorc Sei-<br />

Zleba mavans moeCvenos. isini CemTvis ufro mets niSnaven.<br />

mcenareTa saxelebi leqsikonebSi ar miZebnia. arjakeli qsanze<br />

`gavicani~ – lamisyanaSi yofnisas; satyrobela, ukadrisa, Wyanta,<br />

mJavela, fafanaga, Salani da mariamula – aragvispirebze.<br />

yvavilTa da mcenareTa saxelebiT dedika oCiaurisgan var<br />

davale bu li. is botanikosia da unda naxoT, rogor efereba<br />

xolme kldis bzare b Si Camalul kesanes Tu qvaze pwkalebgaSvebul<br />

yviTeli feris fxijas: `mzisTvalebo, varskvlavebo, sad<br />

damalulxarT, beCavno, sada?~. am dros ueWvelad xevsurulad<br />

mouqcevs da frTxilad aTavsebs maT herbariumSi, romelic<br />

ganuyrelad `Tan axlavs~ velze yofnisas.<br />

mis mier naCuqari yvavilebis ramdenime albomi maqvs, romlebSic<br />

axlac ferucvlelad xasxaseben herbariumSi gamomSrali cisTvali<br />

da buCqisZira, naRvela da quduna... maTi xilvisas yovelTvis<br />

Camesmis dedikas xma: gamodi, kldeebs gaxedeo! TviTon mzis amosvlisTvis<br />

dauswria da enaneba mxolod TavisTvis es silamaze.<br />

ana kalandaZe<br />

botanika – mecniereba, romelic swavlobs mcenareebs.<br />

mavani – vinme, viRaca.<br />

botanikosi – mecnieri, romelic swavlobs mcenareebs.<br />

pwkali – wvrili, mxoxavi fesvmomkide Rero.<br />

xevsurulad mouqcevs – xevsurul, xevsurebisTvis damaxasiaTebel,<br />

kiloze ityvis.<br />

herbariumi – gamxmari mcenareebis krebuli.<br />

● ana kalandaZis mogonebebidan moyvanili nawyvetis pirvel<br />

abzacSi gamo Tqmul azrs misive leqsis romeli stiqonebi gvidasturebs?<br />

● yvavilebTan `nacnobobas~ vis umadlis poeti?<br />

● rogori damokidebuleba aqvs botanikos qalbatons, dedika<br />

oCiaurs, yvavilebisadmi?<br />

● Seni azriT, ratom uwodebs dedika oCiauri yvavilebs, erTi<br />

mxriv, mzisTvalebsa da varskvlavebs, meore mxriv ki – beCavebs?<br />

● sad aTavsebs mecnieri yvavilebs? Seni azriT, ratom?<br />

● ra axsendeba, ra Caesmis poets dedika oCiauris naCuqari<br />

herbariumis daTvalierebisas? Seni azriT, ratom?<br />

● daakvirdi Canaweris bolo winadadebas! rogor SegviZlia<br />

davaxasiaToT am sityvebis mixedviT dedika oCiauri?<br />

saxelis daboloebis cvlas bruneba hqvia, brunebis<br />

TiToeul saxes ki – brunva. qarTulSi Svidi brunvaa.<br />

TiToeuls Tavisi saxeli da niSani aqvs: saxelobiTi – yvavil-i;<br />

moTxrobiTi – yvavil-ma; micemiTi – yvavil-s; naTesaobiTi –<br />

yvavil-is, moqmedebiTi – yvavil-iT; viTarebiTi – yvavil-ad;<br />

wodebiTi – yvavil-o.<br />

zogierTi saxelis brunebisas naTesaobiT, moqmedebiT da vi-<br />

TarebiT brunvebSi ikargeba fuZiseuli a da e xmovnebi, xolo o<br />

xmovani an srulad ikargeba, an tovebs kvals v Tanxmovnis saxiT.<br />

saxelis fuZidan xmovnis amovardnas kumSva hqvia!<br />

saxelobiTi: futkar-i irem-i obol-i mindor-i<br />

moTxrobiTi: futkar-ma irem-ma obol-ma mindor-ma<br />

micemiTi: futkar-s irem-s obol-s mindor-s<br />

naTesaobiTi: futkr-is irm-is obl-is mindvr-is<br />

moqmedebiTi: futkr-iT irm-iT obl-iT mindvr-iT<br />

viTarebiTi: futkr-ad irm-ad obl-ad mindvr-ad<br />

wodebiTi: futkar-o irem-o obol-o mindor-o<br />

ana kalandaZis leqsis mixedviT daxateT suraTebi da moawyveT<br />

gamofena! Semdeg es naxatebi akinZeT erT albomad da<br />

SeinaxeT skolis biblioTekaSi!<br />

gamoiyene gapirovnebis xerxi, aalaparake mindvris yvavili!<br />

Txzulebis werisas daixmare qvemoT moyvanili kiTxvebi!<br />

• ra hqvia Sen mier SerCeul yvavils?<br />

• sad amoyo Tavi gazafxulze? gazafxulamde sad iyo? ratom?<br />

• Tavisi kaba _ furclebi _ Tu moswons?<br />

• ras fiqrobs mindorsa da tyeze, didron xeebze, nakadulze,<br />

peplebze, frinvelebze?..<br />

• ra Tvisebebi aqvs?<br />

• ra uyvars yvelaze metad?<br />

• ras natrobs, ra uxaria da ra anaRvlebs?<br />

• ramis xom ar eSinia? ris? ratom?<br />

• mzis qveS, amqveynad, ramden xans uweria yofna?<br />

• riT aris gansakuTrebuli misi arseboba? vis da rogor ulamazebs,<br />

uxalisebs sicocxles?<br />

8 9<br />

rubrika<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

gamofenisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika trabaxa xuTWideli<br />

trabaxa xuTWideli<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

cnebebi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

erT xuTWidels nacnob-megobrebi dascinodnen, mSiSara<br />

xaro. isic adga da wavida Tavisi qalaqidan. karga xans am kacisa<br />

aravin araferi icoda. erT mSvenier dRes xuTWideli samSoblo-<br />

Si dabrunda da trabaxi daiwyo, sxvadasxva qalaqsa da qveyana-<br />

Si did warmatebebs mivaRwie, rodosze maRla gadavxti. iseTi<br />

naxtomi iyo, jer arcerT olimpiur Cempions aseTi simaRle ar<br />

dauZlevia, yvelas vajobeo. amas is xalxi damimowmebs, romelmac<br />

naxa Cemi naxtomi, magram, aba, aq ar ariso. erT-erTma Tanamoqalaqem<br />

uTxra: magas ra damowmeba unda! ha burTi da ha moedani!<br />

ai, rodosic ager aris da gadaxtio!<br />

igavis Segoneba aseTia: rasac saqme gamoaCens, imaze sityvis<br />

xarjva fuWia da amao.<br />

naTqvamia: saqmeman Senman gamogaCinos!<br />

ezopes mixedviT<br />

xuTWidi – ixile sagulisxmo cnoba!<br />

rodosi – rodosis kolosi, 32 metris simaRlis brinjaos<br />

qandakeba, romelic egeosis zRvaSi kunZul rodosze idga da<br />

miwisZvram daangria Zveli welTaRricxvis III saukuneSi.<br />

olimpiada – sportuli Sejibrebani, romlebic ewyoba oTx<br />

weliwadSi erTxel.<br />

Cempioni – sportul SejibrebaSi gamarjvebuli.<br />

fuWi – tyuil-ubralo, unayofo, usargeblo, uSedego, uqmi.<br />

amao – cru, unayofo, uSedego, fuWi.<br />

● ratom wavida xuTWideli Tavisi qalaqidan?<br />

● raSi arwmunebda karga xnis Semdeg qalaqSi dabrunebuli<br />

xuTWideli Tanamoqalaqeebs?<br />

● riT amtkicebda xuTWideli, rom sxvadasxva qalaqsa da qveyanaSi<br />

did warmatebebs miaRwia? vis asaxelebda mowmed?<br />

● daijeres Tanamoqalaqeebma xuTWidelis naTqvami? ratom?<br />

● rogori sityvaa damajerebeli? maSasadame, rodis aris sityva<br />

fuWi? igavis mTavari azri Camoayalibe Seni sityvebiT!<br />

xuTWidi – sportis saxeoba. monawileni erTmaneTs sportis<br />

xuT saxeobaSi ejib rebian. Zvel saberZneTSi arsebobda 13-15<br />

wlis biWebis fizi ku ri aRzrdis skola, palestra, sadac aswavlidnen<br />

xuTWids: Widaobas, rbe nas, xtomas, Subisa da badros<br />

tyorcnas, curvas. Tanamedrove xuT Wid Si monawileebi erTmaneTs<br />

ejibrebian Semdeg xuT saxeobaSi: 10 metridan dambaCiT<br />

20 gasrola, daSniT erT wu Ti ani farikaoba, 200 metrze curva,<br />

cxeniT winaRobaTa gadalaxva da bolos – krosi sam kilometrze.<br />

vinc finiSTan pirveli miirbens, Cem pi onia.<br />

badro – sportuli iaraRi, mrgvali brtyeli liToni manZilze<br />

sasrolad.<br />

dambaCa – Zveleburi cecxlsasroli iaraRi, mogrZo lulis mqone.<br />

daSna – mokle swori xmali.<br />

farikaoba – sportis saxeoba: sxvadasxva mWreli an mCxvleti iaraRiT<br />

brZola or sportsmens Soris.<br />

krosi – sportuli sirbili dabrkolebebis gadalaxviT.<br />

finiSi – aq: sportuli Sejibrebis bolo punqti, xazi.<br />

frazeologizmi, anu xatovani gamoTqma, aris mtkiced Camoyali<br />

be bu li gamonaTqvamebi, magaliTad: ha burTi da ha moedani<br />

(niSnavs: vnaxoT, ras izam, ra SegiZlia), piridan cecxls<br />

yrida (niSnavs: metis metad gabrazda), ena mucelSi Cauvarda<br />

(gaCumda, gaisusa)...<br />

Cven ar SegviZlia SevcvaloT frazeologizmis Semadgeneli<br />

romelime sityva, magali Tad, ver vityviT: `ha burTi da ha stadioni~<br />

an `piridan nacars yrida~.<br />

xom ar gaxsendeba xuTWidelis msgavsi personaJi, an cxovreba-<br />

Si xom ar Segxvedria aseTive trabaxa adamiani?<br />

daixmare Semdegi miTiTebebi da kiTxvebi!<br />

• Tu personaJi gagaxsenda, aRniSne, romeli mwerlis romel<br />

nawar mo eb Si Segxvda! Tu namdvili ambis moTxroba gadawyvite,<br />

maSin is aRniSne, sad da ra viTarebaSi gaicani xuTWideliviT<br />

trabaxa adamiani?<br />

• ras trabaxobda? riT iwonebda Tavs?<br />

• rogor mixvdi, rom trabaxobda? TviTon gamotyda Tu vinme<br />

`miexmara~?<br />

• ra daimsaxura trabaxam msmenelTagan? ratom?<br />

• rogor damTavrda trabaxas ambavi?<br />

• saerTod, rogor damokidebulebas imsaxurebs xolme trabaxa<br />

garSemomyofTagan?<br />

10 11<br />

rubrika<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

cnebebi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika gogra<br />

gogra<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

cnebebi<br />

daakvirdi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

iyo da ara iyo ra, iyo erTi gogra.<br />

baRCis kuTxeSi esvena sanagvesTan,<br />

mwvane da bususebiani. erTxelac sanagve<br />

ormom uTxra:<br />

– rom ibRinZebi, ras ibRinZebi, damwifdebi<br />

Tu ara, adamiani mogxarSavs<br />

da SegWamso!<br />

– SemWamso?! – Seicxada gogram, –<br />

Cemi SeWma rogor SeiZleba, gana ra ici,<br />

me patara mze var?! roca gavyviTldebi, caSi aval, mamaCemTan, da<br />

ori mze geyolebaTo!<br />

ormom es rom gaigo, xarxari atexa. ise icinoda, mTel baRbostans<br />

Jruantelma dauara, iqauroba WuWyiT aivso, kinaRam<br />

mzec ki daabnela, iseTi buRi daayena. rogorc iqna, moiTqva<br />

suli da uTxra:<br />

– baqia gogra bevri minaxavs, magram imaTi gamoxruli tyavqerqi<br />

Cems stomaqSi kidev ufro metiao!<br />

SeSinda gogra. dabadebidan mzes uyurebda da sakuTari Tavi<br />

mosaxarSad ar emeteboda. gadawyvita saswrafod gafreniliyo,<br />

CaisunTqa Tbili haeri, usaSvelod gaibera, gasivda da marTla<br />

ar moswyda dedamiwas!<br />

isedac pirdaRebulma sanagvem gaocebisagan imxela piri<br />

daafCina, kinaRam mTeli baRCa gadaeylapa. baR-bostnis<br />

binadrebs amis danaxvaze saerTod TvalT daubneldaT. gainavarda<br />

gogram, aiqrol-Caiqrola, Semoxvda mercxali.<br />

– Sen vin xar? – gaukvirda mercxals.<br />

– jer erTi, TqvenobiT melaparake! – gaujavrda gogra, – ver<br />

xedav, mze var!<br />

– Tavpiri gogras migigavs, mwvane xar da ar anaTeb, – SeaTvaliera<br />

mercxalma.<br />

– mainc mze var, oRond ymawvili! – gamoacxada gogram.<br />

– mze erTi vici! – miugo mercxalma.<br />

– mze erTia, magram cxraTvala, – ar daibna gogra.<br />

– mere rao? – ver gaigo mercxalma.<br />

– mere isao, rom axlave gaswi da Cemi saxeliT yvelas ubrZane,<br />

im bostanSi, sadac gavCndi, Zegli damidgan! – daavala gogram.<br />

– am bolo dros bevri raRac da viRac dafrinavs, yvelas<br />

Zeglebi Tu daudges, bartyebis gamosayvanad adgili aRar<br />

darCeba! – uTxra mercxalma da gafrinda.<br />

dafarfatebs gogra haerSi. Semoxvda buSti.<br />

– Cemnairo! – dauZaxa buStma.<br />

– Sennairebi sanagveSi moikiTxe! – gabrazda gogra, – mze var,<br />

mzeo!<br />

– Sen Tu mze xar, maSin me mTvare viqnebi! – gaexumra buSti.<br />

– mTvare Cemi sacolea. Tu ginda, Cems qorwilSi meriqife<br />

iyavi! – uTxra gogram.<br />

– Zalian didi pativia CemTvis! – Tavi moikatuna buStma.<br />

– Cemi sikeTis ambavi ar ici? – Seifera gogram, – calke Rrubelze<br />

dagabrZaneb da erTi-or varskvlavsac giboZeb, oRond<br />

jer wadi da yvelas uTxari, Zegli damidgan Cems bostanSi!<br />

– ukve dagidges, – moaxsena buStma.<br />

– yoCaR, rogor mouswriaT! – esiamovna gogras.<br />

– riTi gemsaxuro, Cemo mbrZanebelo? – hkiTxa buStma.<br />

– wadi da yvelas amcne, axali mze amobrwyinda da yvelam muxlmodrekiT<br />

Tayvani eciT-Tqo!<br />

– Cemo batono, Zvel mzes ra vuyoT, CavaqroT Tu darCeso? –<br />

hkiTxa buStma.<br />

– iyos, ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao! – sulgrZeloba<br />

gamoiCina gogram.<br />

– maS, kargad brZandebodeT! – moswyinda buSts gograsTan<br />

maslaaTi.<br />

– ho, wadi, wadi! saqmes mocdena ar uyvars! – daadevna gogram<br />

gafrenil buSts.<br />

livlivebs gogra haerSi. Semoxvda arwivi.<br />

– arwivo, Cemi Zegli bajaRlo oqrosia Tu spilos Zvlisa? –<br />

hkiTxa gogram.<br />

– SenisTana gatiknul-gabiJvinebuls Zegls vin daudgamda?! –<br />

gaeRima arwivs.<br />

– Se vigindarav, ras mibedav, ar ici, axali mze var, qveynierebis<br />

mbrZanebeli?!<br />

– Sen Tu mze xar, erTi sxivi mainc gamouSvi! – uTxra arwivma<br />

da niskarti Cahkra. gaibzara gogra, daiwyo haerma napralidan<br />

gamosvla, wamovida gogra miwisken trial-trialiT da sokoebis<br />

ojaxs daenarcxa. iqve bavSvebi TamaSobdnen.<br />

– mfrinavi TefSi! – daiZaxa erTma.<br />

– raRac gogras Camohgavs! – Tqva meorem.<br />

– Tu mfrinavi gograa, kidev ukeTesi! – gaexarda mesames, –<br />

ufro gemrieli iqneba!<br />

dastaces xeli da sadRac gaaqanes. gogram isRa moaswro, daretianebul<br />

sokoebs daubara:<br />

– yvelas SeatyobineT, adamianebma daxmareba mTxoves, xaTrs<br />

ver vutex, mivyvebi, rogorme gaiWirveT uCemod da jerjerobiT<br />

Zveli mze imyofineT-Tqo!<br />

irakli lomouri<br />

stomaqi – kuWi, muceli.<br />

meriqife – sufraze Rvinis mimwodebeli, damsxmeli.<br />

bajaRlo oqro – wminda oqro, romelsac mowiTalo feri gadahkravs.<br />

gatiknul-gabiJvinebuli – gaberili, gasiebuli.<br />

vigindara – arafris maqnisi, oxeri vinme.<br />

12 13<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika gogra gogra<br />

kiTxvebi<br />

cnebebi<br />

daakvirdi<br />

daakvirdi<br />

● ra ar moswonda sanagve ormos gogrisa?<br />

● rogori iyo is sityvebi, romlebic gogram ormosgan moismina?<br />

● ra daiCema gogram?<br />

● gogris ra Tviseba Cans, rodesac mercxals avalebs, yvelas<br />

ubrZanos, Zegli daudgan?<br />

● waikiTxe rubrika „cnebebi“! gogrisadmi rogori damokidebuleba<br />

Cans buStis sityvebSi: `Cemo batono, Zvel mzes ra<br />

vuyoT, CavaqroT Tu darCes?~<br />

● mTxrobelis rogor damokidebulebaze migvaniSnebs is, rom<br />

sul grZe lobas uwodebs mzis Sesaxeb gogris naTqvams: `iyos,<br />

ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao~?<br />

● am zRapris mixedviT, rogoria gogra?<br />

● rodis da ram mouRo bolo gogris sibriyvesa da yoyoCobas,<br />

ampartavnebas?<br />

● gogris bolo sityvebi raze metyvelebs? iswavla Wkua Tu<br />

ara?<br />

ironia – berZnuli sityvaa da dacinvas niSnavs.<br />

ironiaSi dadebiTi Sinaarsis sityvebi da gamoTqmebi uaryofiT<br />

mniSvnelobas iZens, gadata niTi mniSvnelobiT ixmareba<br />

dacinvis mizniT.<br />

magaliTad, mwerlis ironia igrZnoba, rodesac gogris<br />

sulelur naTqvamze ambobs, sulgrZeloba gamoiCinao. sulgrZeloba<br />

adamianis erT-erTi saukeTeso Tvisebaa, magram<br />

mocemul SemTxvevaSi avtori mas uaryofiTi mniSvnelobiT<br />

iyenebs.<br />

zRaparSi gogra esaubreba sanagve ormos, mer cxals,<br />

buSts, arwivs. orTa saubars dialogi hqvia. weris dros<br />

Ti To euli mosaubris sityvebi axali xazidan iwyeba da win<br />

tire (–) daismis.<br />

irakli lomouris zRapari `gogra~ mxatvruli teqstia.<br />

avtori gogris Sesaxeb namdvil, utyuar cnobas ki ar gvawvdis,<br />

aramed gamogonil ambavs gadmogvcems da saTqmelis<br />

ukeT warmo sa Cenad mimarTavs mxatvrul saSualebebs: dialogs,<br />

gapi rovnebas (gogra, sanagve ormo, mercxali, buSti,<br />

arwivi adamianis eniT metyveleben), frazeologizmebs<br />

(`suli moiTqva~, `TvalT daubnelda~, `Tavi moikatuna~)...<br />

informacia #1:<br />

gogra balaxovani mcenarea. misi zogierTi saxeoba erTwliania,<br />

zogi ki – mravalwliani. gogras mxoxav mcenares<br />

uwodeben, radgan misi datotvili Rero miwazea garTxmuli.<br />

zogjer gansakuTrebuli wanazardebiT, e.w. bwklebiT, igi<br />

xis wvril Reroebs, totebs, an rame sxva sayrdens eWideba da<br />

maRala adis. gogras yviTeli feris, didi yvavilebi aqvs. gogris<br />

nayofi SeiZleba sxvadasxva zomisa da Seferilobis iyos.<br />

gogra gamoiyeneba kulinariaSi, kosmetikasa da medi cinaSic ki.<br />

gogris wveni kargi saSualebaa uZilobis dros. mas saqonlis<br />

sakvebadac iyeneben. igi mdidaria vitaminebiT da sxva sasargeblo<br />

nivTierebebiT.<br />

gogris samSoblod CrdiloeT da samxreT amerika iTvleba,<br />

Tumca zogierTi mkvlevari Tvlis, rom gogra aziisa da afrikis<br />

kontinentzec iyo gavrcelebuli.<br />

informacia # 2:<br />

zogierTi qveynis dResaswaulebze gogras niRbebad da<br />

mosar Tavebad iyeneben, zog qveya naSi<br />

ki – avga rozebad.<br />

amerikis SeerTebul StatebSi yovelwliurad,<br />

31 oqtombrisa da 1 no embris<br />

gasayarze, aRiniSneba he lou inis<br />

dResaswauli. igi erT-erTi uZvelesi<br />

dResaswaulia. masSi Ser wymu li iyo<br />

warmarTuli (boroti sule bis aRlumi)<br />

da qristianuli (yvela wmindanis<br />

Ta yva niscema) religiebi.<br />

dRes Zveli tradiciidan mxo lod mas ka radiRa darCa.<br />

dResaswaulis monawile ebi kudianebisa da grZneulebis<br />

kostiume bSi ga mo ewyobian. helouinis mTavari simbo lo gogris<br />

Tavia. nayofidan SigTavsi, kurkebi gamoaqvT, mas ze Tvalebsa<br />

da pirs Wrian da Sig sanTels deben. gogra erTdroulad<br />

mosavlis aRebis dasru le basac aRni Snavs da borot sulsac<br />

ganasaxierebs, xolo cecxli am<br />

suls gandevnis. helouinis dros<br />

bavSvebi kardakar dadian da<br />

yvirian: `gagvi mas pinZldi, Torem<br />

inaneb!~. Tu am patara `demonebs~<br />

msxverpls ar Seswiraven, maT Seu-<br />

ZliaT mwared ixumron, vTqvaT, karebi<br />

gamWvartlon.<br />

14 15<br />

rubrika<br />

sagulisxmo<br />

cnoba


ubrika gogra<br />

ganmartebebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

informacia – cnoba, Setybineba rame sagnis an movlenis,<br />

momxdari ambis, ramis mdgomareobis Sesaxeb.<br />

kulinaria – saWmlis damzadebis saqme.<br />

kosmetika – pirisaxisa da sxeulis kanis movla-galamazeba.<br />

avgarozi – patara nivTi, Tilisma, romelsac crumorwmuneebi<br />

gulze ikideben, raTa boroti Zalebisgan daicvan Tavi.<br />

maskaradi – gasarTobi saRamo, mejlisi, romlis monawileebs<br />

ukeTiaT niRbebi da acviaT gansakuTrebuli tanisamosi.<br />

simbo lo – ramis pirobiTi aRmniSvneli, niSani.<br />

demoni – avi suli, eSmaki, macduri.<br />

daakvirdi da Seadare erTmaneTs irakli lomo uris<br />

moTxroba da sagulisxmo cnoba! imsjele maT Soris<br />

msgavseba-gansxvavebebze mocemuli miTiTebebisa da<br />

kiTxvebis mixedviT!<br />

● ris Sesaxeb mogviTxrobs orive teqsti – mxatvrulic<br />

da sainformacioc?<br />

● sagulisxmo cnobis #I nawili ra informacias gawvdis?<br />

● sagulisxmo cnobis ##I#I nawili ra informaciis Semcvelia?<br />

● irakli lomouris zRapari Tu gawvdis msgavsi saxis<br />

infor ma cias?<br />

● saubris rogori forma aqvs arCeuli mwerals?<br />

a) ubralod, yovelgvari ironiis, gapirovnebis da<br />

sxva mxatv ruli xerxis gareSe hyveba namdvil ambavs,<br />

gvawvdis infor macias gogris Sesaxeb;<br />

b) mxolod kiTxva-pasuxis saSualebiT mSralad<br />

hyveba gamogonil ambavs ise, rom ar Cans misi damokidebuleba,<br />

moswons Tu ara mTavari personaJis<br />

saqcieli;<br />

g) gadmogvcems personaJTa dialogs da mxatvruli<br />

saSualebebis – gapirovnebis, ironiis, frazeologizmebis<br />

gamoyenebiT hyveba gamogonil ambavs.<br />

● saWiroebs Tu ara `sagulisxmo cnobis~ #I da #II sainformacio<br />

teqstebi mxatvruli xerxebis CarTvas? Seni<br />

Tvalsazrisi daasabuTe!<br />

● mxatvruli gaformebis gareSe, mSralad Tu gadmoscem<br />

irakli lomo u ris zRapris Sinaarss, daakldeba STambeWdaoba,<br />

momxi bv leloba, mimzidveloba Tu, piriqiT,<br />

Seemateba?<br />

sizifes Sroma<br />

sizife qalaq korinTos damaarsebelia.<br />

mTel saberZneTSi veravin Seedreboda sizifes gaqnilobiT,<br />

cbie re biT, gamosavlis swrafad povnis unariTa da maxvilgonierebiT.<br />

man Ta visi moxerxebiTa da eSmakobiT korinToSi<br />

auracxeli simdidre da agrova. Sors gavarda xma misi saganZuris<br />

Sesaxeb.<br />

roca sizifes sikvdilis RmerTi Tanatosi estumra, raTa<br />

waeyvana aCrdilTaA samefoSi, sizifem igrZno misi moaxloeba.<br />

man moxerxebu lad moatyua Tanatosi da borklebi daado.<br />

adamianebi aRar kvdebod nen, aRar swiravdnen msxverpls<br />

miwisqveSa RvTaebebs. dairRva dedami waze zevsis mier dadgenili<br />

wesrigi. maSin mexTamtyorcnelma zevsma si zi fes omis<br />

RmerTi aresi miugzavna. aresma borkilebi ahyara Tana toss,<br />

xolo Tanatosma si zifes suli aCrdilTa samefoSi gaitaca.<br />

magram iqac uSvela Tavs cbierma sizifem. coli gaafrTxila,<br />

nurc dammarxav da nurc msxverpls Seswirav miwisqveSeTis<br />

RmerTebso. daujera colma sizifes. didxans elodnen hadesis<br />

samefoSi sulis mosa xsenebel Sewirulobas, magram sul<br />

tyuilad. bolos sizifem aCr dil Ta samefos mbrZanebels,<br />

hadess, uTxra: o, gansvenebulTa sulebis meufev, dido<br />

hadeso, gamiSvi naTel dedamiwaze! Cems cols vubrZaneb,<br />

sakadrisi ZRveni mogarTvas da xelaxla davbrundebi<br />

aCrdilTa samefoSi.<br />

ase moatyua sizifem saiqios mefe hadesi, romelmac igi<br />

deda miwaze gamouSva. sizife, ra Tqma unda, qvesknelSi aRar<br />

dabrun ebula. Tavis didebul sasaxleSi darCa, nadimobda da<br />

uxaroda, rom mokvdavTagan mxolod man moaxerxa saiqiodan<br />

dabruneba.<br />

ganrisxda hadesi, isev gamogzavna Tanatosi sizifes sulis<br />

mosa ta ceblad. Tanatosi xelmeored gamocxadda mokvdavTagan<br />

yvelaze cbieris sasaxleSi da sanadimo sufraze mouswro.<br />

iqve amoxada suli si zifes adamianebis saZulvelma sikvdilis<br />

RmerTma. amjerad samudamod gafrinda sizifes suli aCrdilTa<br />

samefoSi.<br />

16 17<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

dsagulisxmo<br />

cnoba<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis


ubrika sizifes Sroma<br />

sizifes Sroma<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

mZime sasjels ixdis sizife saiqioSi Tavisi mzakvrobisa-<br />

Tvis, yvela im tyuilisaTvis, romlebic dedamiwaze uTqvams.<br />

maRali da frialo kldis Tavze unda aagoros uzarmazari qvis<br />

lodi. Zal-Rones ar zogavs, ofli gadasdis da ise miagorebs<br />

qvas. ai, axlosaa mwvervali, kidev erTi Tavis gamodeba da<br />

sizifes Sroma dasruldeba. magram xelidan usxlteba lodi,<br />

xmauriT gordeba Zirs da mtvris koriantels ayenebs. sizife<br />

Tavidan iwyebs saqmes.<br />

ase miagorebs marad sizife Tavis lods da ver aRwevs mizans –<br />

mTis mwvervals.<br />

aqedan momdinareobs xatovani gamoTqma `sizifes Sroma~ da<br />

niSnavs mZime, unayofo, qancis gamwyvet Sromas.<br />

Zveli berZnuli legendebisa da<br />

miTebis mixedviT<br />

korinTo – qalaqi saberZneTSi.<br />

gaqniloba – gaiZveroba, eSmakoba.<br />

maxvilgoniereba – mosazrebuloba, gamWriaxoba.<br />

Sors gavarda xma – cnobili gaxda, gavrcelda; saxeli gaiTqva.<br />

gansvenebuli – gardacvlili, micvalebuli.<br />

ZRveni – saCuqrad mirTmeuli ram, mosakiTxi.<br />

mokvdavi – adamiani.<br />

frialo – Zalze daqanebuli, cicabo.<br />

Tavis gamodeba – mondomeba.<br />

qancis gawyveta – Zal-Ronis gamocla, Zalian daRla.<br />

● miTis dasawyisSi sizifes romel Tvisebebs vecnobiT?<br />

aRniSne, maTgan romelia dadebiTi da romeli – uaryofiTi!<br />

● rogor moeqca sizife Tanatoss?<br />

● ratom miugzavna mexTamtyorcnelma zevsma sizifes omis<br />

RmerTi aresi?<br />

● rogor moatyua sizifem saiqios meufe hadesi? vin daixmara<br />

man am saqmeSi?<br />

● miTis mixedviT, mokvdavTa Soris sizife riT gamoirCeoda?<br />

● rogor aris moxseniebuli samyaro, sadac, ZvelberZenTa<br />

warmodgeniT, gardacvalebis Semdeg adamiani moxvdeba?<br />

● ra sasjels ixdis sizife saiqioSi?<br />

● risTvis ixdis is am sasjels?<br />

● waikiTxe sagulisxmo cnoba! ratom aumxedrda zevsi mamamiss<br />

– kronoss? romeli Tvisebis gamo daupirispirda?<br />

● sagulisxmo cnobis mixedviT, romeli Tvisebis gamo sjida<br />

zevsi adamianebs? Seni azriT, samarTliani iyo Tu ara zevsis<br />

gadawyvetileba, sizife satanjvelSi Caegdo? ratom?<br />

Zveli berZnebis warmodgeniT, ara erTi, aramed ramdenime<br />

RmerTi arsebobda (nayofierebis, nadirobis, omis...) da maT<br />

Soris gamorCeuli iyo mTavari RmerTi – zevsi.<br />

zevsis mamas, kronoss, usazRvro Zalaufleba hqonda, magram<br />

mosvenebas ar aZlevda dedis, qalRmerT geas, winaswarmetyveleba,<br />

rom erT-erTi Svili daamxobda. am SiSiT Sepyrobili, dabadebisTanave<br />

iSorebda Svilebs – ylapavda. kronosis colma,<br />

ream, gadawyvita erTi Svili mainc gadaerCina da kunZul kretaze<br />

gaemgzavra. swored iq daibada zevsi. ream daumala Svili<br />

sastik mamas, mis magivrad ki CvrebSi gaxveuli qva gadaaylapa.<br />

kretaze izrdeboda axalSobili, TafliTa da wminda Txis –<br />

amalTeas – rZiT ikvebeboda. gaizarda zevsi, davaJkacda da<br />

aRdga mamis winaaRmdeg, aiZula igi amoenTxia odesRac gadaylapuli<br />

Svilebi. gaCaRda daundobeli omi. aTi weli uSedegod<br />

cdilobdnen erTmaneTis damarcxebas. bolos zevsma<br />

sZlia mamas, daamxo igi da qvesknelSi gadauZaxa.<br />

gamarjvebis Semdeg damkvidrda zevsi olimpos mTaze, gaxda<br />

zecis mbrZanebeli da Zalaufleba Tavis or Zmas – poseidonsa<br />

da hadess – gauyo. pirveli zRvaTa mbrZanebeli gaxda, xolo<br />

meore – qvesknelisa da saiqios meufe.<br />

Tavad zevsi samyaros brZnulad da samarTlianad marTavda.<br />

pirveli, rac man Caunerga adamianebs, aris is, rom mokvdavi<br />

isjeba ampartavnebis gamo. zevsi sastikad sjida yvelas, vinc<br />

am Tvisebas gamoamJRavnebda.<br />

damxoba – mospoba, ganadgureba.<br />

aRdga – aq: daupirispirda, sabrZolvelad moemzada.<br />

gadauZaxa – gadaagdo, Caagdo.<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />

mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi! Tqveni<br />

mosazreba gaacaniT sxva wyvilebs!<br />

mocemulia ori winadadeba:<br />

1. korinToSi mcxovrebi yvela vaJi crupentelaa.<br />

2. arcerTi oqrosqoCriani vaJi ar aris crupentela.<br />

davuSvaT, rom es utyuari cnobaa. romelia marTebuli<br />

daskvna?<br />

a) yvela crupentela vaJi korinToSi cxovrobs.<br />

b) zogierTi oqrosqoCriani vaJi korinToSi cxovrobs.<br />

g) korinToSi ar cxovrobs arcerTi oqrosqoCriani vaJi.<br />

d) vaJi, romelic ar cxovrobs korinToSi, araa oqrosqoCriani.<br />

18 19<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis


ubrika sizifes Sroma<br />

sizifes Sroma<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

saxelTa bolokidura a da e xmovnebi naTesaobiT da moqmedebiT<br />

brunvebSi ikargeba, xolo bolokidura i, o da u xmovnebi<br />

ucvleli rCeba.<br />

saxelis bolokidura xmovnis dakargvas kveca hqvia!<br />

saxel. Sroma Rone Cai wyaro ru<br />

moTxr. Sroma-m Rone-m Cai-m wyaro-m ru-m<br />

micem. Sroma-s Rone-s Cai-s wyaro-s ru-s<br />

naTes. Srom-is Ron-is Cai-s wyaro-s ru-s<br />

moqmed. Srom-iT Ron-iT Cai-T wyaro-Ti ru-Ti<br />

viTar. Sroma-d Rone-d Cai-d wyaro-d ru-d<br />

wod. Sroma-v Rone-v Cai wyaro-v ru-o<br />

!<br />

Rvino erTaderTi o-ze daboloebuli saxelia, romelic naTesaobiT<br />

da moqmedebiT brunvebSi bolokidura o-s moikvecs:<br />

Rvino, Rvino-m, Rvino-s, Rvin-is, Rvin-iT, Rvino-d, Rvino-v.<br />

warmoidgine, rom unda Seadgino mokle saskolo miTologiuri<br />

leqsikoni, romelSic unda moTavsdes cnobebi<br />

sizifes, kronosisa da zevsis Sesaxeb. Seswavlil miTze dayrdnobiT<br />

mokled Camoayalibe es cnobebi!<br />

magaliTad, imisaTvis, rom gamoikveTos sizifes Sesaxeb is<br />

mTavari informacia, romelic unda icodes dainteresebulma<br />

moswavlem, mokled upasuxe Semdeg kiTxvebs!<br />

• romeli qalaqis damaarsebelia?<br />

• romeli TvisebebiT gamoirCeoda?<br />

• ratom daisaja da ra sasjeli ergo?<br />

• ras aRniSnavs gamoTqma „sizifes Sroma“?<br />

glexkacis anderZi<br />

sikvdilis win erTma glexkacma Tavisi vaJebi daibara da<br />

uTxra: Cemo Svilebo, ukanaskneli survilis Sesrulebas<br />

gTxovT – Cvens venaxs Tavidan bolomde ToxiT dauareT da iq<br />

ipoviT, amqveynad Tu ram mebadao.<br />

albaT, venaxSi mamaCvens ganZi aqvs daflulio, ifiqres vaJebma<br />

da miwas rom miabares, meore dResve mTeli venaxi gadabares.<br />

marTalia, ganZi ver ipoves, magram kargad gafxvierebulma niadagma<br />

imaze uxvi mosavali misca, vidre wina wels.<br />

ezopes mixedviT<br />

● ratom ifiqres glexkacis vaJebma, rom mamas venaxSi ganZi<br />

hqonda dafluli?<br />

● ratom ver ipoves vaJebma ganZi?<br />

● maTma Sromam da garjam tyuilubralod Caiara Tu gamoiRo<br />

nayofi?<br />

● Seni azriT, ra aris am igav-arakis mTavari saTqmeli? is, rom:<br />

a) tyuilubralod gaweuli Sroma uSedegoa;<br />

b) adamianis yvelaze didi ganZi Sromismoyvareobaa;<br />

g) yvela Svilma unda gaiTvaliswinos mSoblis naTqvami;<br />

d) rac ar unda gaakeTos adamianma, karg Sedegs miiRebs.<br />

qarTveli kaci odiTganve miwaTmoqmedebas misdevda.<br />

xvna-TesviT irCenda Tavs da arCenda ojaxs. miwa aWmevda mas<br />

purs da amis gamo yovelTvis RvTisa da bunebis madlieri<br />

iyo. arasodes aviwydeboda, rom am samyaros ganuyofeli<br />

nawilia, da sxva suldgmulze zrunvas ase gamoxatavda:<br />

roca saTesavad gavidoda, jer ramdenime muW xorbals<br />

ise abnevda xnulSi am sityvebiT: es RmerTs, es mgzavrs,<br />

es mters, es moyvares, es qvriv-obols, es Tagvs, es frinvels...<br />

Camohyveboda, aravis iviwyebda, mere ityoda: es me<br />

da Cemianso, da daiwyebda erTbaSad Tesvas.<br />

aleqsandre orbelianis werilis<br />

„zogierTi Semcneva“ mixedviT<br />

daakvirdi da erTmaneTs Seadare sizifesa da glexkacis<br />

vaJebis Sroma!<br />

● ra gansxvavebaa maT Soris?<br />

● ra SemTxvevaSi daemsgavseboda vaJebis Sroma sizifes Sromas?<br />

● glexkacis saqcielica da sizifes moqmedebac maxvilgonivrulia,<br />

magram erT-erTi brZnulia, meore ki – amao,<br />

fuWi, usargeblo. romlis saqcielia brZnuli da romlis –<br />

fuWi, usargeblo? ratom fiqrob ase?<br />

● `glexkacis anderZSi~ Cans, rogor zrunavs mama Svilebze,<br />

imaze, rom TavianTi SromiT moipovon sarCo. sagulisxmo<br />

cnobis mixedviT, kidev vize da raze fiqrobs, zrunavs<br />

qarTveli glexkaci? Seni azriT, ratom? Cveni winaprebis<br />

romel Tvisebebze migvaniSnebs sagulisxmo cnobaSi mowodebuli<br />

informacia?<br />

20 21<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika yvavi<br />

yvavi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sityva-<br />

TqmaTa<br />

saTaveebTan<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

cnobiswadi-<br />

las safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

yvavma Tqva: mgalobeli var,<br />

Cemeburi maqvs hangio,<br />

sanaxavadac kargi var,<br />

riTa mjobs farSevangio.<br />

is „vai-vais“ iZaxis,<br />

da me „yva-yvasa“ vyvirio,<br />

es aris mxolod, rom imas<br />

bolo aqvs sxvanairio.<br />

is bolo me Semferoda<br />

imaze ufro... vicio!<br />

magram, rom Secda buneba,<br />

amas ar unda ficio.<br />

magram bunebis Secdomas<br />

asworebs xelovnebao<br />

da esec unda gaswordes,<br />

asruldes Cemi nebao.<br />

misdga da, rac ki ebada,<br />

daiZro bolo simwariT<br />

da nacvlad farSevangisa<br />

kudi miiba siCqariT.<br />

Tqva: oho, ase sjobia,<br />

Tu sxva vinmea, mec varo.<br />

axla ki farSevangebSi<br />

gaviar-gamoviaro!<br />

wavida, gamoeria,<br />

daiwyo iqac yvanCali,<br />

egona, rom mTel qveyanas<br />

imaze rCeboda Tvali.<br />

farSevangebma iwyines:<br />

vin aris salaxanao?!<br />

an Cveni bolo vin misca,<br />

an aq vin moiyvanao?!<br />

dakortnes, gabdRvnes uwyalod,<br />

ise gaxades sabralo,<br />

rom aRar SerCa Tavisic,<br />

ara Tu sxvisi mas bolo.<br />

da, cudi maspinZlebisgan<br />

rom Seelaxa guneba,<br />

maSin mokurcxla... ikadra<br />

sayolSi gamobruneba.<br />

magram iq Sinaurebic<br />

veRar dauxvdnen moyvrulad:<br />

aRar gvikadre, gvwunobdi,<br />

gvagdebdi arca Cirada!<br />

da axla arc Cven gvindixar,<br />

gadaxda unda valsao,<br />

mibrZandi, sadac gerCios,<br />

gilocavT gza da kvalsao!<br />

medidur-ampartavnoba<br />

aravisaTvis ar varga,<br />

ar misces farSevangoba<br />

yvavs da yvavobac dakarga.<br />

vinc Tavis tol-amxanagebs<br />

swunobs da aRar kadrulobs<br />

da, rac ar Seefereba,<br />

imas daeZebs... fafxurobs,<br />

ase mouva suyvelas<br />

da es cxovrebis wesia:<br />

visac ra misca bunebam,<br />

dasjerdes, ukeTesia!<br />

i. krilovi<br />

Targmna akaki wereTelma<br />

hangi – simReris, musikis kilo, melodia.<br />

xelovneba – aq: rame xelobis zedmiwevniT codna, ostatoba.<br />

yvanCali – uSnod siaruli.<br />

salaxana – uzneo, naZirala.<br />

dakortna – niskartiT nawil-nawil amogleja, dawiwkna.<br />

guneba – xasiaTi, ganwyobileba.<br />

sayoli – aq: uwindeli samyofeli.<br />

22 23<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika yvavi yvavi<br />

kiTxvebi<br />

sityva-<br />

TqmaTa<br />

saTaveebTan<br />

gaixsene<br />

gaixsene<br />

● ras miiCnevs yvavi sakuTar Tavsa da farSevangs Soris er-<br />

TaderT gansxvavebad?<br />

● ras iRonebs yvavi imisaTvis, rom farSevangisgan ar `gansxvavdebodes~?<br />

● yvavis ra Tviseba Cans igavis dasawyisSive?<br />

● ra egona farSevangebSi gamoreul yvavs? moZebne Sesabamisi<br />

fraza da waikiTxe xmamaRla!<br />

● ratom mokurcxla yvavma Sinaurebisken?<br />

● rogor dauxvdnen `sayolSi~ yvavs? ratom?<br />

● Seni azriT, ras niSnavs gamoTqma: `gvagdebdi arca Cirada~?<br />

● igavis bolo sam strofSi romeli sityvebi Sedgeba msgavsi<br />

mniSvnelobis or-ori sityvisgan? moZebne da xmamaRla waiki-<br />

Txe!<br />

● ra aris am igavis mTavari saTqmeli? romel striqonebSia igi<br />

gamoTqmuli? waikiTxe xmamaRla da Semdeg gadmoeci Seni sityvebiT!<br />

gamoTqma Ciradac ar Rirs igivea, rac kitrad ar Rirs.<br />

amiT gamovxatavT im azrs, rom arafrad migvaCnia.<br />

saidan modis es gamoTqmebi?<br />

kitri xilad ar iTvleba, Tumca xilobas Cemulobs. xom gagigonia:<br />

`mwvane kitriviT Tavs iqebso.~ kitris erTaderTi<br />

Rirseba isaa, rom zafxulis sicxeSi magrilebeli saWmelia.<br />

ase rom, qarTvels, sxva (tkbil da Saqrian) xilTan SedarebiT,<br />

kitrisaTvis fasi araferi miucia da, roca raime sagnis ufasuroba<br />

unda gamoxatos, ityvis: kitris fasad Rirso.<br />

Tedo saxokia<br />

`qarTuli xatovani sityva-Tqmani~<br />

msgavsi mniSvnelobisa da gansxvavebuli bgeriTi Sedgenilobis<br />

sityvebs sinonimebi hqvia, xolo sapirispiro mniSvnelobis<br />

sityvebs – antonimebi.<br />

sinonimebia: mediduri da ampartavani, toli da amxanagi...<br />

antonimebia: ampartavani da Tavmdabali, moyvruli da mtruli...<br />

sinonimebisa da antonimebisgan Semdgari sityvebi<br />

de fi siT (-) iwereba.<br />

maga liTad: medidur-ampartavani, tol-amxanagi, Rarib-Rataki,<br />

SiSvel-titveli... did-patara, met-naklebi, Sav-TeTri...<br />

erTnairi bgeriTi Sedgenilobisa da gansxvavebuli mniSvnelobis<br />

sityvebs omonimebi hqvia.<br />

magaliTad, omonimebia: bari (samuSao iaraRi) da bari (dablobi<br />

adgili); jami (CaRrmavebuli WurWeli) da jami (mimatebis<br />

Sedegad miRebuli ricxvi), atlasi (abreSumis priala<br />

qsovili) da atlasi (rukebis krebuli)...<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da<br />

Senma mewyvilem moce muli a, b, g, d variantebidan daTqmul<br />

droSi Sear CieT is, romlis nawilebis Tanmimdevruli Casmac<br />

dagexmarebaT, rom gamarTuli wina dadeba miiRoT!<br />

ufro (1) iqneba, adamiani dasjerdes imas, rasac buneba<br />

gaimetebs misTvis, (2) imaze ifiqros, rogor (3) bunebis (4).<br />

a) 1. ugunuri; 2. Tumca; 3. Secvalos; 4. `Secdomebi~.<br />

b) 1. gonivruli; 2. rom; 3. gamoasworos; 4. `mxareebi~.<br />

g) 1. gonivruli; 2. vidre; 3. gamoasworos; 4. `Secdomebi~.<br />

d) 1. sazriani; 2. vidre; 3. daalagos; 4. `simaxinjeebi~.<br />

skolis biblioTekaSi moZebne da waikiTxe akaki wereTlis<br />

leqsi `Ramura~, romelic SinaarsiT igav-arak `yvavis~ msgavsia.<br />

am Txzulebis moZebna SegiZlia kompiuteris saSualebiTac.<br />

misamarTi: www.poezia.ge<br />

dawere akaki wereTlis igav-arak `yvavis“ mokle Sinaarsi!<br />

davalebis Sesrulebisas daixmare Semdegi kiTxvebi!<br />

• romel frinvelad gadaqceva undoda yvavs?<br />

• ra moswonda am frinvelisa yvelaze metad?<br />

• rogor gamoaswora yvavma bunebis Secdoma?<br />

• rogor miiRes farSevangebma saxeSecvlili yvavi?<br />

• sad wavida farSevangebisgan uaryofili yvavi?<br />

• rogor miiRes Sinaurebma?<br />

• romelma Tvisebam daRupa yvavi?<br />

• ra elis mas, vinc Tavisians uaryofs?<br />

24 25<br />

rubrika<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika morwmunisa da stumris igavi<br />

morwmunisa da stumris igavi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

erT uflis moSiS morwmunesTan stumari Camoxda. es RvTismosavi<br />

ebraulad saubrobda. lamazad moeCvena stumars imisi<br />

laparaki, Tavisi ena aRar moewona. moindoma eswavla ebrauli da<br />

saamisod ramdenime dRes Tavi daitanja.<br />

RvTismosavma uTxra: imis gamo, rom aRara gsurs Sens enaze<br />

laparaki da ebraulad saubari gwadia, Rirsi xar, Senc Cavarde<br />

imgvar xifaTSi, yorani rom Cavarda!<br />

stumarma hkiTxa:<br />

– rogor iyo eg ambavi?<br />

morwmunem miugo:<br />

– amboben, rom erTma yoranma gogmaniT moaruli mwyeri dainaxa.<br />

moewona misi siaruli da moindoma TviTonac eswavla.<br />

didad gaisarja, magram veraferi gaawyo. bolos gogmanis swavlaze<br />

guli aucruvda. yoranma moiwadina dabruneboda siarulis<br />

Zvelebur yaidas, magram uwindeli svlac rigianad veRar moaxerxa<br />

da yvelaze saZaglad mosiarule frinveli Seiqna.<br />

ai, mec giambe es igavi, raTa dagenaxa, rom Tavi daginebebia Seni<br />

enisaTvis, romelic ici, da mogiwadinebia ebrauli, romelic ar<br />

gemarjveba. hoda, vSiSob, verc ebrauls iswavli da Sens enasac<br />

daiviwyeb. mere ki dabrundebi Sens xalxSi da maT Soris yvelaze<br />

uaresad gecodineba laparaki.<br />

naTqvamia: briyvad miiCneva igi, vinc imis qmnas moiwadinebs,<br />

rac ar Sehferis, rac arc misi saqmea da arc misi mama-papisa da<br />

winaparTa xeloba yofila.<br />

ibn al mukafa<br />

arabulidan Targmna giorgi lobJaniZem<br />

Camoxda – aq: droebiT dabinavda.<br />

yorani – mozrdili frinveli. aqvs Savi feris mbzinavi frTa-bumbuli.<br />

● ris gamo daitanja ramdenime dRes stumarma Tavi?<br />

● RvTismosavis TqmiT, risi Rirsi iyo stumari?<br />

● ris Sesaxeb uambo igavi RvTismosavma kacma stumars?<br />

● ra hqonda miznad RvTismosavs? ra aswavla man stumars am<br />

igaviT?<br />

● ra aris `morwmunisa da stumris igavis~ mTavari saTqmeli?<br />

● Seni azriT, ra (romeli) saqme unda akeTos adamianma?<br />

sagnis moqmedebis an mdgomareobis aRmniSvnel sityvas zmna<br />

ewodeba.<br />

zmna icvleba piris mixedviT. magaliTad, saubrob zmnas<br />

pirveli piris niSnad TavSi daerTvis v- (me v-saubrob), II pirs<br />

niSani ara aqvs (Sen saubrob), III piris niSnad ki boloSi daerTvis<br />

-s (is saubrob-s).<br />

!<br />

III piris niSnebia, agreTve, -a (man isaubr-a) da -o (man dagm-o).<br />

mravlobiTi ricxvis gamosaxatavad zmnas I da II pirSi -T<br />

niSa ni daerTvis (Cven vsaubrob-T, Tqven saubrob-T), III<br />

pirSi – -en (isini saubrob-en).<br />

!<br />

mravlobiT ricxvSi III piris niSnebia, agreTve, -es, -an, -nen<br />

(maT isaubres-es, isini sxed-an, isini gaisarj-nen).<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />

mewyvilem SearCieT swori pasuxebi, raTa gamarTuli winadadeba<br />

miiRoT!<br />

gogmansa da narnars Soris is (1), rom gogmani mxolod moxdenili<br />

siarulis gamomxatvelia, narnari ki SeiZleba (2) mniSvnlobiTac<br />

Segvxvdes, anu narnari sioc SeiZleba iyos da (3).<br />

1. a) gansxvavebaa; b) msgavsebaa.<br />

2. a) nazisa da uxeSis; b) nazisa da sasiamovnos.<br />

3. a) xmac; b) burdRunic.<br />

dawere, ra msgavsebaa igav-arak `yvavsa~ da `morwmunisa da<br />

stumris igavs~ Soris!<br />

msjelobis asagebad daixmare Semdegi kiTxvebi:<br />

• romel frinvels edreba yvavi?<br />

• yorans ra unda, romel frinvels daemsgavsos?<br />

• ras akeTebs yvavi imisaTvis, rom sasurveli saxe miiRos?<br />

• ras akeTebs amisaTvis yorani?<br />

• yvavis ra Tviseba gamovlinda igav-arakSi? yornis?<br />

• ra saerTo saxeli SeiZleba ewodos yvavisa da yornis saqciels?<br />

ratom?<br />

• ra aris am igavebis mTavari saTqmeli? msgavsia Tu gansxvavebuli?<br />

Seni azri daasabuTe!<br />

26 27<br />

rubrika<br />

gaixsene<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika Tagvma Tagvi SeirTo<br />

Tagvma Tagvi SeirTo<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gamocana<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

zRapari, romelsac qvemoT gaecnobi,<br />

iseve weria, rogorc daaxloebiT<br />

naxevari saukunis win mouTxro<br />

msmenelebs mesxeTSi mcxovrebma<br />

mo xucma WaRiaSvilma. amdenad, zRaparSi<br />

mesxuri dialeqtisTvis damaxasiaTebeli<br />

Taviseburebebi uxvad<br />

Segxvdeba.<br />

erT xemwifes Svili ara yavda. gaiara erTxel saseirnoT da<br />

SexvTa Tagvis bRarti. Senatra: neta, adamianiSvili gaxTebo deo.<br />

ausrulda natvra da iqca Tagvi vaJad. mokida xeli da waiyvana.<br />

gamozarda kai adamianaT. memre imisi daqorwineba moindoma.<br />

dafiqrda: visi qali avgvaro, Cveni mefobis Sesaferisio? gamoimkvlia,<br />

ro yvelaze ukeTesi mzea. mzem ubZana: mase ar ali saqme,<br />

erTi kalostola Rrubeli ro aRimarTos, Cem sxivs damikarqams.<br />

Cemze Zravli Rrubeliao.<br />

memre mefem Rrubels mimarTa, vaJisTvin qaliSvili momecio.<br />

Rrubelma kido uTxra: me ar SemiZlian magisTana anbavi, Cemze<br />

Zravli qaria, erTi kuTxidam ro amovardeba, sacxa gadamkarqavso.<br />

axla qars mimarTa mefem, qaliSvili sTxova vaJisTvin. qarmac<br />

uCvena klde. me ra SemiZlian, Cemze Zravli kldea, vusrialef<br />

gareSemo da verafeli amiglejniao.<br />

mimarTa xemwifem kldes. kldem uTxra: Tumca uZravi klde<br />

mqviano, magramao, es Tagunebi Zirs miTxriano. Cemze Zravlni<br />

Tagunebi arian, ro ar miyenamen Zirsao.<br />

mimarTa mefem Tagvsa da ase Tagvma Tagvi moiyvana. naTqomia:<br />

kacma ramdenic ar unda ixtunos, Tavis Tavs ver gadaalabijamso.<br />

bRarti – aq: Svili.<br />

kalo – mosufTavebuli da datkepnili adgili, sadac pureulis<br />

TavTavsa da Reros fSvnian marcvleulis gamoclis mizniT.<br />

● vin iSvila mefem da ratom?<br />

● ra moindoma mefem, rodesac Svilobili gazarda?<br />

● rogor sacoles eZebda SvilobilisTvis mefe?<br />

● Tavdapirvelad visi Svili SearCia mefem Svilobilis sacoled?<br />

ratom? kidev vis mimarTa amave TxovniT mefem? ratom?<br />

● zRapris mixedviT, yvelaze Zlieri vin yofila? vin SeirTo<br />

ufliswulma?<br />

● ra brZnuli azria gamoxatuli am zRaparSi? zRapris mTavari<br />

saTqmeli Camoayalibe Seni sityvebiT!<br />

vin? kiTxva daesmis mxolod adamianTa aRmniSvnel arsebiT<br />

saxelebs, xolo ra? kiTxva – danarCen sulier Tu usulo sagan-<br />

Ta aRmniSvnel saxelebs.<br />

rodesac gamoyenebulia gapirovnebis xerxi, vin kiTxva daesmis<br />

araadamianTa aRmniSvnel saxelebsac.<br />

magaliTad: visi qali avgvaro, Cveni mefobis Sesaferisio?<br />

gamoimkvlia, ro yvelaze ukeTesi mzea.<br />

dialeqti aris ama Tu im kuTxisaTvis damaxasiaTebeli<br />

metyve leba, romelic gansxvavdeba saliteraturo – mwerlo<br />

bisTvis gankuTv nili – enisagan.<br />

qarTuli enis dialeqtebia: qarTluri, kaxuri, mesxuri,<br />

javaxuri, qiziyuri, moxeuri, xevsuruli, TuSuri, mTiulur-gudamayruli,<br />

fSauri, imeruli, guruli, raWuli,<br />

leCxu muri, aWaruli...<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />

mewyvilem SearCieT swori pasuxebi, raTa gamarTuli winadadeba<br />

miiRoT!<br />

gvian saRamos zRapari wavikiTxe da (1), mere Zili momeria da<br />

dasZineblad maleve davweqi, (2) gonebaSi wakiTxuli isev mitrialebda<br />

da warmosaxvaSi nair-nair suraTebs (3).<br />

1. a) kargad ver davimaxsovre; b) kargad davimaxsovre.<br />

2. a) magram; b) raTa.<br />

3. a) vaferadebdi; b) vxatavdi.<br />

mirbis, miqrolavs uCinrad, mihkivis rogorc mTvralia,<br />

kldeebze dadis uvneblad, ver Seayenebs wyalia,<br />

imisi wesi es aris, mixvedra Tqveni valia.<br />

mesxur dialeqtze moTxrobili zRapari `Tagvma Tagvi<br />

SeirTo~ Cawere rveulSi gamarTuli saliteraturo eniT!<br />

28 29<br />

rubrika<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gamocana<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!<br />

sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisaTvis<br />

ena<br />

sxartula<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

ganmartebebi<br />

gzaze manqanis qaria,<br />

caze Rvaria mzis;<br />

sadac ki sadme naria,<br />

zed Citbatona zis...<br />

movafarTqalebT niavs,<br />

fiqria iSvers TiTs:<br />

sami saxeli hqvia<br />

erT pawawina Cits!<br />

– pirveli misi saxeli<br />

dedofalaa rad?<br />

– imad, rom turfa ram aris,<br />

daxatulia mTlad!<br />

– meore misi saxeli<br />

Citbatonaa rad?<br />

– imad, rom turfa vinc aris,<br />

lamis gavuxdeT ymad!<br />

– mesame raRad dasWirdaT,<br />

narCita hqvia rad?<br />

– imad, rom vercxlis naridan<br />

mzisken mifrinavs cad!..<br />

gzaze manqanis qaria,<br />

caze Rvaria mzis;<br />

sadac ki sadme naria,<br />

zed dedofala, narCita,<br />

zed Citbatona zis.<br />

murman lebaniZe<br />

nari – ekliani mcenare.<br />

Rvari – didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili<br />

wyali, niaRvari.<br />

yma – aq: mona-morCili, msaxuri, xelqveiTi.<br />

ra ginda, rom aq ar iyos,<br />

ena ityvis ras!<br />

sityva ginda?! –<br />

marto wvimas<br />

aqvs saxeli cxra.<br />

me Sen getyvi –<br />

ar geyofa sityvis maragi...<br />

ara!<br />

sxvisi misabaZi<br />

ra mWirs,<br />

Tvara, ki!<br />

muxran maWavariani<br />

nawyveti usaTauro leqsidan<br />

● rogor gesmis striqonis Sinaarsi: `gzaze manqanis qaria~?<br />

● Tuki Rvari didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili<br />

wyalia, rogor unda gavigoT poetis sityvebi: `caze<br />

Rvaria mzis~?<br />

● poetis TqmiT, ratom hqvia erT pawawina Cits sami saxeli –<br />

dedofala, Citbatona da narCita? TiToeul saxels rogor<br />

xsnis poeti?<br />

● Seadare erTmaneTs leqsis pirveli da bolo strofi! riT<br />

hgavs da riT gansxvavdeba isini erTmaneTisgan?<br />

● saxelebis mixedviT daaxasiaTe leqsSi dasaxelebuli Citi!<br />

Seni azriT, rogoria is?<br />

● meore leqsis nawyvetidan ras vigebT wvimis Sesaxeb?<br />

● rogor gesmis `sityvis maragi~?<br />

● sityvis ulevi maragis arseboba enis romel Tvisebaze<br />

migvaniSnebs?<br />

erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebi-<br />

Ti saxeli mxolobiT ricxvSi dgas. magaliTad: sami saxeli<br />

hqvia erT pawawina Cits; marto wvimas aqvs saxeli cxra.<br />

1. erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebiTi<br />

saxelic mxolobiT ricxvSi dgas da masTan Sewyobili zmnac.<br />

magaliTad: narze sami Citbatona zis; bevri bavSvi swavlobs.<br />

2. mxolobiT ricxvSi dasmul krebiT saxelTan zmna mxolobiT<br />

ricxvSi dgas: frinvelebis gundi mofrinda; xalxi movida.<br />

30 31<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi


ubrika sami saxeli hqvia erT pawawina Cits! wigni<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisTvis<br />

enasxartula<br />

daakvirdi<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

qvemoT mocemulia oTxi mcenaris sam-sami saxeli. maswavleblis<br />

daxmarebiT daiyaviT oTx jgufad! TiToeul jgufs<br />

Sexvdeba TiTo sameuli. CarTeT warmosaxva da axseniT,<br />

ratom SeiZleba erTsa da imave mcenares erqvas es saxelebi?<br />

1. 2.<br />

Worikana cisTvala<br />

sakidela Tiknisyura<br />

porwiala konkiZvela<br />

3. 4.<br />

dedofliskaba devcecxla<br />

xviara giJana<br />

Wora Savbalaxa<br />

waikiTxe swrafad da gamarTulad!<br />

***<br />

Cemi Txai rqagrexili,<br />

Sensa Txasa rqagrexilsa,<br />

ras erCoda, ras ebrZoda,<br />

ras erqagrexileboda.<br />

***<br />

erTsa kacsa, bliskinelsa,<br />

blis kalaTiT blis xidzeda<br />

bali gahqond-gamohqonda,<br />

verc gayida, verc SeWama,<br />

isev gahqond-gamohqonda.<br />

***<br />

kaparWina guriSvili,<br />

guri kaparWinaSvili,<br />

javaxia joxiSvili,<br />

joxi javaxiaSvili.<br />

***<br />

akrateli-makrateli,<br />

me var kokroWinanteli,<br />

cxeni myavda cxenWedila,<br />

unagiri SeWedila.<br />

erTsa da imave sityvas sxvadasxva winadadebaSi SeiZleba<br />

hqondes pirdapiri an gadataniTi mniSvneloba.<br />

magaliTad, sityva vercxlis pirdapiri mniSvnelobaa:<br />

Zvirfasi moTeTro-monacrisfrod mbzinavi liToni; magram<br />

gamoTqmaSi `vercxlis nari~ gadataniTi mniSvne lo ba aqvs,<br />

aRniS navs mcenare naris moTeTro-monacris fro fers.<br />

muxran maWavariani gveubneba, rom `marto wvimas aqvs<br />

saxeli cxra~. Sen ramdeni ici? Camowere!<br />

skolis biblioTekaSi moZebne aleqsandre neimanis `qar-<br />

Tul sinonimTa leqsikoni~ da is daixmare wvimis saxelebis<br />

mosaZebnad!<br />

SesulxarT odesme Zveli wignebis<br />

maRaziaSi? gadagifurclavT<br />

mravalgzis gadafurcluli wigni,<br />

romelic bevrjer waukiTxavT,<br />

magram mainc araferi dahklebia?<br />

piriqiT, droisagan ufro mimzidveli<br />

gamxdara, ufro mSobliuri,<br />

rogorc Zveli saxli, rogorc Zveli<br />

qalaqi, rogorc Zveli taZari.<br />

gamogicdiaT sixaruli didi xnis<br />

nanatri wignis SeZenisas, roca<br />

Sinisaken sulmouTqmelad midixar,<br />

raTa male ganmartovde, male<br />

darCe pirispir wignTan, ganicado<br />

masTan Sexvedris sixaruli... is<br />

mxolod Senia, Tundac milionebma<br />

waiki Txon. roca mas Sexvdi, arc<br />

mayurebelTa did darbazSi mjdarxar,<br />

arc saojaxo ekranTan. mxolod<br />

Sens wignTan, mis gmirebTan da mis sibrZnesTan iyavi. mayurebelTa<br />

darbazSi, mraval adamianTan er Tad, Sen SegiZlia Sexvde<br />

sxva sibrZnes da sxva sana xa o bas, romelsac Teatri hqvia<br />

da romelic TavisTavad didadaa davalebuli isev da isev<br />

wignisagan.<br />

magram viRa ar aris davalebuli wignisagan?<br />

vin STaagona frena kosmosSi gaWril adamians? im gabedulma<br />

ocnebam, romelic wignis gareSe ar SeiZineba. ram aaRebina<br />

geologs weraqvi da ram gauyena Soreul gzebs kaci, Tu ara<br />

wignisagan waqezebulma maZiebelma bunebam? ram afiq rebina<br />

kacs adamianis gulis mosmena, Tu ara imave wignma, romelmac<br />

gau Rvi va yvelafris Secnobisa da Seswavlis rwmena?<br />

wigni adamians fiqrsa da ocnebas aswavlis, Seucnoblis<br />

Secno bis survils aRuZravs. saTqmelis miRma mudam igulisxmeba<br />

meore, idu mali samyaro, da es samyaro iseve usazRvroa,<br />

rogorc var skvla vebiT moWedili kosmosi. nu davupirispirebT<br />

erTmaneTs imas, rac kacobriobas dasapirispireblad<br />

ar Seuqmnia. me momwons mSvenieri filmi, magram romel films<br />

SeuZlia Secvalos cocxali, muxladi, bedauri sityva, gazafxulis<br />

dilidan gamo na Ju ri sityva, mindvris ferad yvavileb-<br />

Si gabneuli sityva.<br />

amitom nuraferi dagvaviwyebs wigns!<br />

wignia yvelafris Tavi da Tavi.<br />

yvela danarCeni wignidan modis.<br />

Tamaz bibiluris wignis<br />

`fragmentebi, werilebi, gabneuli Canawerebi~ mixedviT<br />

32 33<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

qronika<br />

sityva-<br />

TqmaTa<br />

saTaveebTan<br />

cnebebi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika wigni<br />

wigni<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

kosmosi – mTeli samyaro, planetebi, varskvlavebi da maT Soris<br />

sivrce.<br />

geologi – mecnieri, romelic swavlobs dedamiwis agebulebasa<br />

da Sedgenilobas, dedamiwis qerqis cvalebadobis istorias,<br />

dedamiwis sasargeblo wiaRiseulis sabadoebs.<br />

weraqvi – ori wvetiani piris (an erT mxares mWreli frTis)<br />

mqone rkinis iaraRi, romelsac SuaSi tari aqvs dagebuli.<br />

iyeneben miwis saTxrelad da qanebis dasangrevad.<br />

muxladi – muxlmagari, Zlieri, yoCaRi. aq: didi Zalis mqone,<br />

STambeWdavi.<br />

● Seni azriT, risTvis svams mwerali teqstis dasawyisSi kiTxvebs?<br />

imisTvis, rom:<br />

a) Caataros gamokiTxva da gaigos ramdeni mkiTxveli hyavs<br />

wigns;<br />

b) Tavi moiwonos, Semomxede, Senze meti vici da nurc<br />

ecdebi, Semedaroo;<br />

g) gagxados Tavisi ganwyobilebisa da fiqris Tanaziari,<br />

Senc gagaxsenos, wignis kiTxvisas ra gangicdia, ra<br />

gigrZvnia.<br />

● pirvel abzacSi moZebne winadadeba, romelSic Zveli wignis<br />

mimzid ve lobazea saubari! ras adarebs mwerali mravaljer<br />

gadafurclul wigns? Seni azriT, ratom?<br />

● romeli xelovnebaa davalebuli wignisgan? ratom?<br />

● Seni azriT, riT hgavs wigni da Teatri erTmaneTs? riT gansxvavdeba?<br />

ratom?<br />

● mwerlis azriT, romel did saqmeebs SeWidebuli adamianebi<br />

STaagona wignma? romeli profesiebia magaliTebad<br />

moyvanili?<br />

● ra aris am teqstis mTavari saTqmeli?<br />

a) wigni adamians sakuTar Tavs aviwyebs da mexsierebas<br />

uzRudavs;<br />

b) wigni adamianis cxovrebas ufro Rrmasa da sainteresos,<br />

mravalferovans xdis;<br />

g) wigni adamians drois SegrZnebas ukargavs da mxolod<br />

ocnebas aswavlis.<br />

● Sen Tu eTanxmebi mwerlis mosazrebas?<br />

● Sen mier wakiTxuli wignebidan romels gamoarCev? riT aris<br />

saintereso? raze dagafiqra? ra gaswavla?<br />

Zvel qarTulSi wigni werils an werilobiT sabuTs erqva.<br />

am sityvis mniSvneloba Seicvala da dRes aRniSnavs<br />

dabeW di li teqstis Semcvel, akinZul da ydaSi Casmul<br />

furclebs.<br />

msoflioSi pirveli wigni daibeWda CineTSi IX sau kune Si.<br />

mag ram, vidre dai beW deboda, wignma didi gza ga mo iara. iyo<br />

`zepiri wig nebi~ – anu xalxuri zepir si tyvi ereba (zRaprebi,<br />

leqsebi, Sai re bi, andazebi, gamocanebi da a.S.), romelsac<br />

hqonda Tavisi `saca ve bi~, TaobaTa mexsiereba, da Tavisi<br />

`biblioTekebi~, sazogadoebrivi Tav Seyris adgilebi.<br />

sa fixv noze ikribebodnen berikacebi, saubrob dnen warsul<br />

cxovrebaze, axalgazrdebs gadascemdnen adaT-wesebs,<br />

hyve bodnen zRaprebsa da Tqmule bebs. iyo `qvis wignebi~<br />

– qvaze amo kveTili wignebi. yvelaze didi `qvis wigni~,<br />

rom lis `fur cle bis~ sigane 40 metrs aRwevs, aris egvip tis<br />

faraonTa istoria, ro me lic ramzes II-is taZris kedelzea<br />

amo kveTili. dRemde Semor Cenilia SuamdinareTis Tixis<br />

wignebis bib li oTeka.<br />

pirveli qarTuli xelnaweri wigni – VI-VII saukuneebisaa,<br />

xolo na beWdi – XVII saukunisa. pirveli qarTuli wigni daibe-<br />

Wda romSi 1629 wels. es iyo `qarTul-italiuri leqsikoni~.<br />

TbilisSi ki pir veli stamba daaarsa qarTlis mefe vaxtang<br />

VI-m 1709 wels. stambaSi dabeWdili pirveli ori wigni `saxareba~<br />

da `daviTni~ iyo.<br />

Zveli qarTuli xelnaweri wigni<br />

Zveli qarTuli nabeQWdi wigni<br />

safixvno – adgili, sadac xalxi iyris Tavs salaparakod, sabaasod.<br />

faraoni –A Zvel egvipteSi mefis wodeba.<br />

ramzes II – egviptis faraoni Cvens welTaRricxvamde XIII s.-Si.<br />

SuamdinareTi – mxare aziaSi, mdinareebs – tigrossa da evf<br />

rats – Soris.<br />

stamba – warmoeba, sadac awyoben da beWdaven wignebs, JurnalgazeTebs<br />

da sxv.<br />

saxareba – oTxi wigni, romlebSic gadmocemulia qristes<br />

cxovreba da moZRvreba.<br />

daviTni – saeklesio sagalobelTa, fsalmunTa, wigni.<br />

34 35<br />

rubrika<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi


ubrika wigni swavla moswavleTa (nawyveti)<br />

qronika<br />

ganmartebebi<br />

sityva-<br />

TqmaTa<br />

saTaveebTan<br />

cnebebi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

`88 wli s cnobilma amerikelma mweralma rei<br />

bredberim qalaq venturas patara biblioTekis<br />

dasa cavad RonisZieba wamoiwyo.<br />

usaxsrobis gamo biblioTekas daxurva emuq re ba.<br />

mis gada sar Ce nad didi Tanxaa saWiro. gamoCenili<br />

mwerali bredberi mkiT xve leb Tan Sexvedras apirebs.<br />

Sexvedraze bileTi 25 do lari eRireba. aRebuli<br />

Tanxa mTli a nad biblioTekis dasaxma reb lad<br />

gada igzavneba.<br />

`me biblioTekebma aRmzardes. ganaTleba swo red<br />

maTi daxma re biT mi vi Re, amitomac miyvars da mjera<br />

maTi~, – ganacxada bred berim~.<br />

Jurnali `Cveni mwerloba~, #15; 24 ivlisi, 2009w.<br />

qronika – gazeTis an Jurnalis ganyofileba, sadac mokled<br />

ibeWdeba axal-axali ambebi.<br />

usaxsroba – saxsris, anu fulis, uqonloba.<br />

wera sityvis Tavdapirveli mni Svne lo baa Wra, kveTa. qvis<br />

saW rel iaraRs adri danve weraqvs (wera qviT) uwodebdnen.<br />

WriT, kveTiT azris gamo xatvaze miuTiTebs nakawri gamosaxulebebi<br />

sami-oTxi aTa si wlis winan del Tixis WurWelze,<br />

romelic gaTxrebis dros aRmo a Ci nes.<br />

Sedareba aris mxatvruli xerxi. sagnisa Tu movlenis niSan-<br />

Tvisebebis ufro naTlad warmosaCenad avtori mas adarebs meore<br />

sagansa Tu movlenas.<br />

magaliTad: `wignis samyaro iseve usazRvroa, rogorc<br />

vars kvla ve biT moWedili kosmosi.~ mwerali wignis usa zRvro<br />

SesaZleblobebis ufro STambeWdavad gadmosa ce mad mas kosmoss<br />

adarebs, radgan yvelam kargad icis, ram denad ukideganoa<br />

kosmiuri samya ro.<br />

gaixsene, romelime wignis wakiTxvis Semdeg xom ar dafiqrebulxar<br />

Sens momaval saqmianobaze? xom ar mogndo me bia<br />

ama Tu im personaJis profesiisTvis mogekida xeli, an misi<br />

rome lime saqcielisTvis migebaZa?<br />

ismine, swavlis mZebnelo, mohyev daviTis mcnebasa,<br />

jer mware Wame, kvlav – tkbili, Tu eZeb gemovnebasa!<br />

Tavs sinanuli sjobia boloJam dananebasa;<br />

Wirs myofi, lxinSi Sesuli, Svebad miiTvli vnebasa.<br />

swavla sikvdimde Senia, mudam SenTana myofeli,<br />

mas gecilebis veravin, ar aris gasayofeli;<br />

sxvas yvelas maxe ugia, Tavisa gasayofeli;<br />

Tu kacsa codna ara aqvs, gastanjavs wuTisofeli.<br />

daviT guramiSvili<br />

swavla – aq: darigeba, swavleba.<br />

swavlis mZebneli – codnis, ganaTlebis maZiebeli.<br />

mohyev – aq: misdie, mihyevi.<br />

daviTis mcneba – daviTis moZRvreba, swavleba (igulisxmeba bibli<br />

u ri daviTi. ixile sagulisxmo cnoba).<br />

Tavs sinanuli sjobia – sjobs Tavidan daitanjo, Sewuxde.<br />

boloJam – bolos.<br />

Sveba – Semsubuqebis, ramisgan gaTavisuflebis grZnoba.<br />

miiTvli – aq: miiCnev.<br />

vneba – aq: gaWirveba, tanjva.<br />

sikvdimde – sikvdilamde.<br />

mas gecilebis veravin – mas veravin Segecileba, veravin wagar-<br />

Tmevs.<br />

ar aris gasayofeli – ar gaiyofa.<br />

Tavisa gasayofeli – Tavis gasayofi, (maxeSi) Tavis gasabmeli.<br />

gastanjavs wuTisofeli – mTeli cxovreba daitanjeba, daiCagreba.<br />

36 37<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

Tvalsazrisi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi


ubrika swavla moswavleTa<br />

swavla moswavleTa<br />

kiTxvebi sagulisxmo<br />

cnoba<br />

Tval–<br />

sazrisi<br />

daakvirdi<br />

● rogor gesmis striqonebi: `jer mware Wame, kvlav –<br />

tkbili, Tu eZeb gemovnebasa~? ra rCeva-darigebas gva-<br />

Zlevs poeti? raze migvaniSnebs? imaze, rom:<br />

a) adamianma tkbili saWmlis gemo rom SeigrZnos, amisaTvis<br />

manamde aucileblad mware unda Wamos;<br />

b) swavlis msurvelma bevri dabrkoleba unda gadalaxos,<br />

rom codnis dauflebiT miRebuli sixaruli SeigrZnos;<br />

g) gemovnebianma adamianma mwarisa da tkbilis kargad<br />

garCeva unda iswavlos, rom xalxSi ar Sercxves.<br />

● Seni azriT, ra upiratesoba aqvs codnas sxva simdidreqonebasTan<br />

SedarebiT? gadmoeci Seni sityvebiT!<br />

● poetis azriT, rogori adamiani daitanjeba amqveynad?<br />

● ratom gatanjavs uswavlel kacs wuTisofeli? imitom,<br />

rom:<br />

a) uswavleloba umadobas, uZilobasa da mraval avadmyofobas<br />

iwvevs;<br />

b) ucodinari, uwignuri ver SeZlebs sirTuleebTan Rirseulad<br />

gamklavebas, gasaWirSi Tavis gatanas;<br />

g) uwignuri cxovrebiseul sirTuleebs ufro advilad<br />

daZlevs, vidre naswavli, da amis gamo sindisis qenjna<br />

Seawuxebs.<br />

`swavla moswavleTa~ daviT guramiSvilis poema `daviTianis~<br />

nawyvetia. mocemuli leqsis safuZveli SesaZlebelia daviT winaswarmetyvelis<br />

125-e fsalmunis Semdegi sityvebi iyos: `romelni<br />

sTesvides cremliT, maT sixaruliT moimkon~. marTlac, Tu swavlis<br />

msurveli nebisyofas gamoavlens, mraval gaWirvebas gauZlebs, sir-<br />

Tuleebs gadala xavs, sabolood did sixaruls moimkis, garja daufasdeba,<br />

miRebuli codna cxovrebaSi gamoadgeba.<br />

Tu winadadebaSi gamotovebulia zmna, mis adgilas tire (–)<br />

unda CavsvaT! magaliTad, winadadebaSi: `jer mware Wame,<br />

kvlav – tkbili, Tu eZeb gemovnebasa~, gamotovebulia zmna<br />

Wame. mocemul SemTxvevaSi avtorma Tavi aarida sityvis<br />

gameorebas, raTa saTqmeli ufro moxdenilad gamoexata.<br />

daviT winaswarmetyveli qristes Sobamde, anu Cvens wel-<br />

TaRricxvamde, XI saukuneSi israelTa qveyanaSi mefobda.<br />

man RvTis nebiT daamarcxa qveynis mtrebi. xalxma igi<br />

mefed airCia. maSin daviTi 30 wlisa iyo. misi mefobis dros<br />

ebraelebis samefo gaZlierda. rTuli gza ganvlo daviTma.<br />

mraval gansacdels gauZlo...<br />

40 weliwads imefa. gardaicvala 70 wlisa.<br />

daviTma datova saRvTo wigni, romelsac uwodes<br />

`daviTni~. es wigni Sedgeba 150 fsalmunisagan (saRvTo sagaloblisagan).<br />

maTSi aris gamoxatuli RvTisadmi vedreba,<br />

misi qeba-dideba da mravali winaswarmetyveleba ieso qristeze.<br />

amitom daviTi iwodeba daviT mefsalmuned, aseve –<br />

daviT winaswarmetyvelad.<br />

nestor yubaneiSvilis<br />

`Zveli aRTqmis saRvTo istoriis~ mixedviT.<br />

rigobiTi ricxviTi saxelebi SeiZleba davweroT<br />

sityvierad (meTerTmete, ocdameTerTmete), arabuli cifrebiT<br />

(me-11, 31-e), romauli cifrebiT (XI, XXXI).<br />

romauli cifrebia: I (pirveli), V (<strong>mexuTe</strong>), X (meaTe),<br />

L (ormocdameaTe), C (mease), D (mexuTase), M (meaTase).<br />

am Svidi cifris meSveobiT SegviZlia davweroT nebismieri<br />

rigobiTi ricxviTi saxeli. magaliTad: IX (mecxre), XII<br />

(meTormete).<br />

skolis biblioTekaSi moZebne iakob gogebaSvilis `bibliuri<br />

istoria~ da waikiTxe `daviTis gamarjveba goliaTze~!<br />

imsjele swavlis sirTulis Sesaxeb sakuTar gamocdilebaze<br />

dayrdnobiT!<br />

Txulebis werisas daixmare Semdegi kiTxvebi:<br />

• Seni gamocdilebiT, Znelia swavla Tu advili?<br />

• risi Seswavla gagWirvebia? ratom?<br />

• gadagilaxavs swavlis dros Seqmnili dabrkoleba?<br />

• vin an ra dagxmarebia am sirTulis daZlevaSi?<br />

• miznis miRwevis Semdeg sixaruli gangicdia?<br />

38 39<br />

rubrika<br />

gaixsene<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika mefe da misi Svili<br />

mefe da misi Svili<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

cnebebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

iyo erTi mefe, samarTliani, mowyale da mdidari. daberda,<br />

Svili hyavda kargi da mefoba mas misca. uTxra: Svilo Cemo, Cem<br />

magier Sen imefe! vidre cocxali viqnebi, Cems salaros xels<br />

nu axleb da, rom movkvdebi, Cemi sulis saoxad da sacxoneblad<br />

glxakebs daurige!<br />

usmina Svilma da iseTi sikeTe da samarTlianoba gamoiCina,<br />

mama yvelas daaviwya. kargad da Rirseulad daiwyo mefoba.<br />

mxolod erTi ucnauroba dasCemda. dRisiT cxenze ar jdeboda,<br />

RamiT dadioda amxedrebuli da lampars ukan miidevnebda, win<br />

ar gaiZRvanebda. es ambavi yvelas ukvirda, magram Tqmas veravin<br />

ubedavda.<br />

erT dRes mamam Tavisi Svilis ambavi ikiTxa, rogor mefobso.<br />

yovelive moaxsenes – mefobis qeba, Rame siaruli da lampris<br />

ukan miyoleba.<br />

moiyvana mamam da uTxra: Svilo, Seni didi qeba mesmis da,<br />

RamiT svla Tu giyvars, lampari win waiZRvano, umjobesi ar<br />

iqneba, vidre ukan tarebao?<br />

Svilma moaxsena: dRemde ver Semogkadre, Torem imisTvis<br />

vqmeni es saqme, salaroc Tqvensav sicocxleSi win waiZRvano<br />

da glaxakebs uboZo, isa sjobs, Torem mas ukan gacemuli ukan<br />

midevnebuli lampari iqnebao.<br />

eama mefes da yovelive gasca. daumadla Svils da Tqva: yoveli<br />

sikeTis sicocxleSi qmna sjobs da kaci mis keTebas sicocxle-<br />

Sive unda daeSuroso.<br />

sulxan-saba orbeliani<br />

salaro – aq: qoneba, simdidre, ganZi.<br />

sulis saoxad – sulis sacxoneblad, samoTxeSi mosaxvedrad.<br />

amxedrebuli – aq: cxenze mjdomi.<br />

Semogkadre – gagibede.<br />

daumadla – madlobeli, madlieri daurCa.<br />

daeSuros – eswrafodes, Cqarobdes.<br />

● ra uTxra mamam Svils, rodesac mefoba gadauloca? vis unda<br />

moxmareboda mefis simdidre misi gardacvalebis Semdeg?<br />

risi imedi hqonda mefes?<br />

● mocemuli igavis mixedviT, rogor gesmis: „Svilma iseTi<br />

sikeTe da samarTlianoba gamoiCina, mama yvelas daaviwya~?<br />

● rogor moaxerxa Svilma, rom xalxs `mama daaviwya~?<br />

● ra ukvirda xalxs axalgazrda mefisa?<br />

● ra upasuxa Svilma mefes, rodesac mamam ucnauri saqcielis<br />

mizezi hkiTxa?<br />

● mefis azriT, sworad moiqca Tu ara misi vaJi?<br />

● eTanxmebi Tu ara axalgazrda mefis azrs? ratom?<br />

● Seswavlili igav-arakis mixevdiT, rogoria ufliswuli?<br />

CamoTvale misi Tvisebebi!<br />

● igav-arakis mTavari saTqmeli, ZiriTadi azri romeli winadadebiT<br />

aris gamoxatuli? xmamaRla waikiTxe!<br />

igav-araki mcire zomis TxrobiTi nawarmoebia, romelic<br />

Wkuas gvarigebs, avisa da kargis garCevas gvaswavlis. igavarakisTvis<br />

damaxasiaTebelia narTauli, anu arapirdapir,<br />

gadakrulad naTqvami sityva da azri, romelic mokled da naTlad<br />

aris gamoxatuli.<br />

igav-arakSi zogjer cxovelebi da frinvelebi moqmedeben,<br />

magram maT saqcielSi adamianTa qceva, adamianis xasiaTis romelime<br />

niSan-Tviseba igulisxmeba.<br />

igav-araks `mefe da misi Svili~ SesaZloa sxva saTauric<br />

miesadagos. mocemuli saTaurebidan aarCie erTerTi<br />

da axseni, ratom SeaCere arCevani swored am variantze!<br />

1. ukan midevnebuli lampari;<br />

2. sikeTis sicocxleSi qmna sjobs;<br />

3. win wamZRvarebuli salaro.<br />

sulxan-sabas `mefe da misi Svili~ wels Seswavlil igavarakTa<br />

Soris <strong>mexuTe</strong>a. gaixsene es igav-arakebi da TiToeulis<br />

mTavari saTqmeli – Segoneba – Camoayalibe mokled,<br />

erTi-ori winadadebiT!<br />

40 41<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

cnebebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika SoTa rusTveli<br />

SoTa rusTveli<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

cnebebi<br />

mogonebebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

aforizmebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

meTormete saukuneSi, Tamaris mefobis<br />

dros, roca saqarTvelos oqros xana<br />

edga, sxva mraval sikeTesTan erTad,<br />

mwignobrobac yvaoda. gansakuTrebiT aRsaniSnavia<br />

SoTa rusTvelis mier Seq mnili<br />

poema „vefxistyaosani“. qarTveli xalxi<br />

yovelTvis amayobda am nawarmoebiT. „vefxistyaosani“<br />

did simdidred, ganZad<br />

miiCneoda da saukuneebis manZilze<br />

saukeTeso mziTevadac iTvleboda. „vefxistyaosans“<br />

bavSvobidanve aswavlidnen<br />

Svilebs. bevrma is zepiradac icoda.<br />

araviTari werilobiTi cnoba ar mogvepoveba<br />

SoTa rusTvelze. rogor izrdeboda<br />

da cxovrobda es geniosi adamiani,<br />

bindbundiT aris moculi. viciT mxolod<br />

im adgilis saxeli, sadac igi dabadebula. es adgili yofila rus-<br />

Tavi, romelic mesxeTSi mdebareobda. aqedan warmomdgara saxeli<br />

„rusTveli“.<br />

zepirsityviereba ki, ai, ras gadmogvcems:<br />

SoTas ded-mama bavSvobaSi daxocvia da oblad darCenila.<br />

mzrunvelad gamosCenia beri biZa, romelsac Tavdapirvelad bavSvi<br />

rusTavis saeklesio skolaSi miubarebia. aqedan SoTa gadauyvaniaT<br />

tbeTis monastris skolaSi, romelic maxloblad mdebareobda. am<br />

skolis damTavrebis Semdeg SoTa biZas kaxeTSi wauyvania da gremis<br />

saswavlebelSi miubarebia, sadac mas xuTi weli uswavlia. Semdeg<br />

ki kaxeTSive, iyalTos akademiaSi, gadauyvania, romelic maSindel<br />

saqarTveloSi upirvelesi saswavlebeli iyo.<br />

swavlis gasagrZeleblad SoTa gaugzavniaT saberZneTSi. saberZneTi<br />

swavla-ganaTlebis udidesi kera iyo. iq SoTas Seuswavlia:<br />

filosofia, RvTismetyveleba, poezia, mWevrmetyveleba, varskvlavTmricxveloba,<br />

SeuTvisebia berZnuli da laTinuri enebi.<br />

roca poeti samSobloSi dabrunebula, ukve karga xnis gamefebuli<br />

yofila Tamari. brZeni da RvTismosavi mefis wyalobiT qveyana<br />

metad gaZlierebuli da ganviTarebuli iyo. yvela xotbas asxamda<br />

da aRmerTebda mefes. SoTac mouxiblavs Tamaris mSvenierebas da<br />

ramdenime leqsi miuZRvnia saTayvano dedoflisTvis. niWieri poetisTvis<br />

maleve miuqcevia yuradReba Tamars, romelic Wkua-gonebasa<br />

da ganaTlebas didad afasebda. mas SoTasTvis umTavresi Tanamdeboba,<br />

molareTuxucesoba, Caubarebia.<br />

cota xanSi SoTa poemis weras Seudga. poetma aRwera Tamaris<br />

mSveniereba, saTnoeba da sibrZne, agreTve qarTveli eris Rirsebani<br />

da Tvisebani, imdroindeli saqarTvelos Zlevamosileba, magram<br />

poemas arakis forma misca – moqmedeba arabeTsa da sxva ucxo qveynebSi<br />

gadaitana. Tavis qmnilebas SoTam daarqva „vefxistyaosani“,<br />

radgan poemis mTavar gmirs, tariels, vefxis tyavi acvia.<br />

roca rusTvelma Txzuleba<br />

daasrula, Tamarma nadimi gamarTa,<br />

ganTqmuli da warCinebuli pirebi<br />

moiwvia da maT winaSe Tavad avtors<br />

waakiTxa poema. yvela aRtacebuli<br />

darCa. msmenelebs akvirvebda mdidari<br />

da Rrma Sinaarsi, mSvenieri<br />

leqsTwyoba da samagaliTo ena. poemaSi<br />

naTlad iyo daxatuli qarTvel-<br />

Ta Rirsebani: qalis pativiscema,<br />

siyvarulisTvis Tavdadeba, samagaliTo<br />

Zmoba Wirsa da lxinSi, va-<br />

Jkacoba da sxv. rusTveli pirvel<br />

poetad aRiares. Tamarma madlierebis<br />

niSnad xelidan Zvirfasi beWedi<br />

waiZro da mgosans uboZa, Tamaris<br />

meuRlem – daviTma – xmali moixsna da gadasca, sazogadoebam ki<br />

Zvirfas TvlebSi Casmuli kalami miarTva did poets.<br />

„vefxistyaosani“ male yvelam Seiyvara. SoTas bevri gamonaTqvami<br />

aforizmadac iqca.<br />

gadmocemis Tanaxmad, SoTa rusTveli cxovrebis bolo wlebSi<br />

ierusalimSi gaemgzavra. ierusalimis jvris monastris erT-erT<br />

svetze axlac Semonaxulia misi freska.<br />

iakob gogebaSvilis „bunebis karis“ mixedviT<br />

oqros xana – saukeTeso, bednieri, brwyinvale xana, dro ama Tu<br />

im xalxis, eris istoriaSi.<br />

mwignobroba – igivea, rac mwerloba.<br />

mziTevi – qoneba, romelsac qals atanen mSoblebi gaTxovebisas.<br />

werilobiTi cnoba – dawerilis saxiT warmodgenili cnoba.<br />

geniosi – didi niWiT dajildoebuli.<br />

bindbundiT moculi – aq: bundovani, gaurkveveli.<br />

akademia – umaRlesi saswavlebeli.<br />

filosofia – mecniereba bunebis, adamianebisa da azrovnebis<br />

ganviTarebis Sesaxeb.<br />

RvTismetyveleba – saeklesio moZRvreba RvTis, religiuri<br />

sakiTxebis Sesaxeb.<br />

mWevrmetyveleba – naTlad, lamazad metyvelebis xelovneba.<br />

varskvlavTmricxveloba – mecniereba mnaTobTa, varskvlavTa<br />

Sesaxeb.<br />

molareTuxucesi – saxelmwifo salaros, saganZuris gamge.<br />

leqsTwyoba – riTmiani leqsis agebis xelovneba.<br />

jvris monasteri – qarTuli monasteri, kulturul-saganmanaTleblo<br />

centri ierusalimis maxloblad, palestinaSi. daarsda<br />

XI saukuneSi.<br />

42 43<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika SoTa rusTveli SoTa rusTveli<br />

kiTxvebi<br />

SoTas gora<br />

mesxeTis rusTavSi erTi didi goraa. mas SoTas goras<br />

eZaxian.<br />

Zvelad rusTavSi uamravi xalxi Cadioda. Cadiodnen<br />

qarTle le bi, kaxelebi, imerlebi, gurulebi, megrelebi,<br />

raWvelebi, aWarlebi... da SoTas goradan TiTo muWa miwa mihqondaT.<br />

mere am miwas Ta vian Ti bavSvebis akvnis qveS yridnen:<br />

rusTveliviT brZeni da goneba ganaTebuli Svilebi<br />

dagvezrdebiano.<br />

xalxuri Tqmuleba<br />

● ra werilobiTi cnobebi moipoveboda rusTvelis Sesaxeb<br />

iakob gogebaSvilis dros (XIX saukuneSi)?<br />

● saidan warmomdgara saxeli `rusTveli~?<br />

● werilobiTi wyaroebi sityvaZunwia, samagierod, ras Semounaxavs<br />

zRapradqceuli ambebi rusTvelis Sesaxeb?<br />

● ra hqvia am moTxrobaSi gadmocemul ambavs – zRapari Tu<br />

Tqmu leba? ratom? pasuxis gasacemad daixmare rubrika<br />

`cnebebi~!<br />

● Tqmulebis Tanaxmad, rogori ganaTleba miuRia SoTas?<br />

romeli mecnierebebi Seuswavlia?<br />

● riT miuqcevia rusTvels Tamaris yuradReba?<br />

● ratom daarqva SoTam Tavis poemas `vefxistyaosani~?<br />

● rodesac rusTvels poema waukiTxavs, ras gaukvirvebia msmeneli?<br />

moZebne teqstSi Sesabamisi adgili da waikiTxe!<br />

● qarTvelTa romeli Rirsebebi gamoikveTa `vefxistyaosan-<br />

Si~?<br />

● Tqmulebis Tanaxmad, rusTvels cxovrebis bolo wlebi<br />

ieru sa lim Si gautarebia. riT asabuTebs avtori am cnobas?<br />

● meore Tqmulebis mixedviT, risTvis Cadiodnen mesxeTis<br />

rusTavSi saqarTvelos sxvadasxva kuTxidan?<br />

● qarTvelebis ra grZnoba, SoTa rusTvelisadmi rogori damokidebuleba<br />

Cans am TqmulebaSi?<br />

zepirsityviereba (folklori) xalxuri Semoqmedebaa, is,<br />

ra sac xalxi zepirad qmnida da Taobidan Taobas gadascemda.<br />

zRapari, Tqmuleba da legenda xalxuri sibrZnis gamoxatulebaa.<br />

Tqmuleba zRapars hgavs, magram misgan gansxvavdeba imiT,<br />

rom romelime namdvil movlenas an adamians Seexeba. uZve lesi<br />

Tqmu lebebi ga dmo gvcemen xalxis Sexedulebebs sa myaroze,<br />

adamianze, wuTi sofelze. TqmulebaSi istoriuli simar Tlis<br />

marcvlebia gabneuli, zRaparSi ki mxo lod SeTxzuli ambebia<br />

gad mo cemuli, Tumca, rasakvirvelia, zRa prebSic Cans adamianTa<br />

Sexeduleba samya roze, maTi survili da ocneba, fiqrebi<br />

sikeTesa da boro tebaze, siyvarulsa da siZulvilze...<br />

aforizmi mokled, moxdenilad da sxartad gamoTqmuli<br />

brZnuli azria. qarTul literaturaSi aforizmis didostatia<br />

SoTa rusTveli.<br />

akaki wereTeli igonebs: `rva wlisas adrindeli TavSe saq cevari<br />

yovelgvari TamaSoba momwyinda da sxva safiqrals gadavyevi.<br />

amis mizezi iyo `vefxistyaosani~. wavikiTxe Tavidan<br />

bo lom de da, Tumc zRapruli mxaris meti ara gamigia ra, Zalian<br />

gatacebuli viyavi~.<br />

vaJa-fSavela werda: `bavSvobaSi `vef xis tyaosani~ Seiqna Cems<br />

sa yva rel sakiTxav wignad. erTxel waki Tx vas rodi vjerdebodi,<br />

ramden jer me unda gadamekiTxa. sagmiro ambe bs aRtacebaSi<br />

movyavdi da swored is xana daedva saZirkvlad, libod,<br />

Cems Semoqmedebas~.<br />

TavSesaqcevari – gasarTobi.<br />

libo – saZirkveli.<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

mocemulia winadadeba:<br />

Zvelad yvela poeti molareTuxucesi iyo.<br />

davuSvaT, es utyuari cnobaa. qvemoT CamoTvlilTagan<br />

rogori adamianis arseboba iyo SeuZle beli Zvelad?<br />

iseTi adamianisa, romelic:<br />

a) iyo poetic da molareTuxucesic;<br />

b) iyo poeti, Tumca ar iyo molareTuxucesi;<br />

g) ar iyo poeti, magram iyo molareTuxucesi;<br />

d) arc poeti iyo da arc – molareTuxucesi.<br />

44 45<br />

rubrika<br />

cnebebi<br />

mogonebebi<br />

ganmartebebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis


ubrika SoTa rusTveli SoTa rusTveli<br />

ganmartebebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

aforizmebi `vefxistyaosnidan~<br />

`borotsa sZlia keTilman, arseba misi grZelia~.<br />

`vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~.<br />

`zogjer Tqma sjobs araTqmasa, zogjer TqmiTac daSavdebis~.<br />

`kaci brZeni ver gawiravs moyvaresa moyvarulsa~.<br />

`kokasa Sigan raca dgas, igive warmodindebis~.<br />

`odes kacsa daeWirvos, maSin unda Zma da Tvisi~.<br />

`rasaca gascem Senia, rasc ara – dakargulia~.<br />

`sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa~.<br />

`sjobs sicocxlesa naZraxsa sikvdili saxelovani~.<br />

arseba – aq: arseboba, yofna, sicocxle.<br />

moyvare – aq: megobari.<br />

daeWirvos – dasWirdes, dasWirdeba.<br />

naZraxi – Sercxvenili, saxelgatexili, augiani.<br />

• zemoT moyvanili aforizmebidan pirveli gvarwmunebs,<br />

rom sikeTe<br />

a) uZlevelia da maradiuli;<br />

b) daumarcxebelia da xanmokle;<br />

g) samarTliania da uCinari;<br />

d) usazRvroa da droebiTi.<br />

• zemoT moyvanili aforizmebidan romlebi Seexeba megobrobas?<br />

aarCie da waikiTxe xmamaRla!<br />

• romeli aforizmi gvarwmunebs, rom sityvaZviroba zogjer<br />

saWiro da drouli Tvisebaa? rodis unda Seaxseno sakuTar<br />

Tavs es aforizmi? Tu gaixseneb iseT SemTxvevas, rodesac<br />

sjobda raRac ar geTqva, magram Tqvi?<br />

• romeli aforizmi gamoxatavs, rom adamiani sityviTa<br />

Tu saqcieliT sakuTari Tavs, Sinagan samyaros avlens,<br />

amJRavnebs?<br />

• zemoT moyvanili aforizmebidan meSvide gvaswavlis, rom:<br />

a) mxolod is unda gasce, rac Senia, sxvisi dakargulad<br />

CaiTvleba;<br />

b) didi xnis Semdeg mxolod is gagaxsendeba, rac gaeci da<br />

gaaCuqe, sxva araferi mogagondeba;<br />

g) dakargulad ar CaTvli imas, rac gagicia, magram guli<br />

dagwydeba;<br />

d) gulkeTilobiTa da guluxvobiT araferi dagakldeba,<br />

piriqiT, SeiZen megobrebs, Segemateba Zala, madli.<br />

• bolo ori aforizmis mixedviT, raze unda izrunos adamianma<br />

sicocxlis manZilze? risTvis unda gaisarjos?<br />

• rubrika `mogonebebis~ mixedviT, romelma wignma daaviwya<br />

akaki wereTels bavSvuri TamaSobani da Seayvara kiTxva?<br />

• vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi ra adgili ukavia `vefxistyaosans~?<br />

waikiTxe Sesabamisi winadadeba xmamaRla!<br />

qarTul enaSi saxelis mravlobiTi ricxvi orgvarad iwarmoeba:<br />

1. eb bolosarTiT: Tviseb-eb-i.<br />

2. n, Ta bolosarTebiT: Tviseba-n-i, Tviseba-Ta...<br />

n, Ta bolosarTebiT nawarmoeb formebs narTaniani mravlobiTi<br />

ewodeba. narTaniani mravlobiTis n da Ta bolosarTebi<br />

amgvarad nawildeba: saxelobiT da wodebiT brunvebSi n niSani<br />

gvaqvs, moTxrobiTSi, micemiTsa da naTesaobiTSi – Ta.<br />

!<br />

moqmedebiTi da viTarebiTi brunvis formebi narTanian<br />

mravlobiTs ara aqvs.<br />

saxelobiTi: Tviseb-eb-i Tviseba-n-i<br />

moTxrobiTi: Tviseb-eb-ma Tviseba-Ta<br />

micemiTi: Tviseb-eb-s Tviseba-Ta<br />

naTesaobiTi: Tviseb-eb-is Tviseba-Ta<br />

moqmedebiTi: Tviseb-eb-iT<br />

viTarebiTi: Tviseb-eb-ad<br />

wodebiTi: Tviseb-eb-o Tviseba-n-o<br />

!<br />

Zvelad ufro n, Ta bolosarTebi gamoiyeneboda, amJamad – eb.<br />

rom gavarCioT, romel brunvaSi dgas Ta bolosarTiani<br />

saxeli – moTxrobiTSi, micemiTsa Tu naTesaobiTSi, unda<br />

CavanacvloT eb bolosarTiani saxeliT.<br />

magaliTad: poetma moisurva qarTveli eris RirsebaTa da<br />

TvisebaTa aRwera poetma moisurva qarTveli eris Rirsebebisa<br />

da Tvisebebis aRwera.<br />

maSasadame, mocemul winadadebaSi RirsebaTa da TvisebaTa<br />

naTesaobiT brunvaSi dgas.<br />

46 47<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi


ubrika SoTa rusTveli SoTa rusTveli<br />

vefxis tyaviT Semosili raindi –<br />

vefxistyaosani – tarielia. ratom<br />

aris Semosili is vefxis tyaviT?<br />

vefxi tariels Tavis mijnurs –<br />

nestans – agonebs, romelic qajebma,<br />

grZneulma arsebebma, daatyveves.<br />

tarielma mijnuri qajeTis cixidan<br />

unda gamoixsnas... amisTvis ki uamravi<br />

dabrkoleba, winaaRmdegobaa<br />

gadasalaxi, dasaZlevi...<br />

maTi siyvaruli ver izeimebda,<br />

nestans tarieli ver ipovida da<br />

verc qajeTis cixidan daixsnida,<br />

rom ara misi megobrebi – avTandili<br />

da fridoni... xolo avTandili verafers<br />

gaxdeboda, rom ara mijnuris<br />

– TinaTinis – didi siyvaruli da<br />

Tanadgoma...<br />

rusTveli vefxistyaosan ucxo moymes, tariels, ase<br />

gvacnobs:<br />

naxes, ucxo moyme vinme jda mtirali wylisa pirsa,<br />

Savi cxeni sadaviTa hyva lomsa da viTa gmirsa,<br />

xSirad esxa margaliti lagam-abjar-unagirsa.<br />

cremlsa vardi daeTrTvila, gulsa mduRrad anatirsa.<br />

mas tansa kaba emosa, gare-Tma vefxis tyavisa,<br />

vefxis tyavisa qudive iyo sarqmeli Tavisa,<br />

xelTa naWedi maTraxi hqonda usxosi mklavisa;<br />

naxes da naxva mounda ucxosa sanaxavisa.<br />

mijnuri – siyvaruliT Sepyrobili; Seyvarebuli.<br />

moyme – meomari, raindi.<br />

sadaviTa hyva – sadaviT eWira.<br />

lomsa da viTa gmirsa – lomisa da gmiris msgavss.<br />

abjari – aq: saWurveli: iaraRi, jaWvis perangi, xmali...<br />

vardi – aq aRniSnavs pirisaxes.<br />

kaba – kacis kalTebiani Casacmeli.<br />

gare-Tma – bewviani mxare gareT hqonda moqceuli.<br />

sarqmeli – dasaxuri.<br />

usxosi mklavisa – mklavze msxvili.<br />

mounda – moundaT, survili gauCndaT.<br />

ucxo – iSviaTi, saucxoo, gansakuTrebuli.<br />

● pirveli striqonis mixedviT, riT iqcevs yuradRebas ucxo<br />

moyme?<br />

● meore striqonis mixedviT, ras da vis adarebs poeti am<br />

moymes?<br />

● rogor aRwers poeti moymis cxen-unagirs?<br />

● ucxo moymis rogor ganwyobilebas gamoxatavs meoTxe<br />

striqoni?<br />

● riT aris gansakuTrebuli misi samoseli?<br />

● bolo striqoni mnaxvelTa ganwyobilebasa da STabeWdilebas<br />

gadmogvcems. ucxo moymis cqera ar swyindebaT. Seni azriT,<br />

riT ipyrobs is adamianebis yuradRebas? imiT, rom<br />

a) mwuxarebaSi CaZiruli sakvirveli da amoucnobi adamiania;<br />

b) Tavzardamcemi, SiSis momgvrelia;<br />

g) mtirala da mSiSara, mxdali adamiania;<br />

d) moSorebiT zis da amitom mkafiod ar Cans.<br />

48 49<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika SoTa rusTveli<br />

qvis dedaena<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

sagnis niSan-Tvisebis gamomxatvel sityvas zedsarTavi<br />

saxeli ewodeba.<br />

zedsarTavi saxelis kiTxvebia: rogori? (ucxo), romeli?<br />

(ufrosi), sadauri? (indoeli), rodindeli? (SarSandeli)...<br />

zedsarTavi saxeli, Cveulebriv, arsebiT saxels axlavs.<br />

magaliTad, ucxo moyme, msxvili maTraxi.<br />

roca xmovanfuZiani zedsarTavi saxeli (mag., ucxo) uswrebs arsebiT<br />

saxels, brunebisas brunvis niSnebi daerTvis mxolod arsebiTs.<br />

saxel. ucxo moyme wminda gul-i mokiafe varskvlav-i<br />

moTxr. ucxo moyme-m wminda gul-ma mokiafe varskvlav-ma<br />

micem. ucxo moyme-s wminda gul-s mokiafe varskvlav-s<br />

naTes. ucxo moym-is wminda gul-is mokiafe varskvlav-is<br />

moqmed. ucxo moym-iT wminda gul-iT mokiafe varskvlav-iT<br />

viTar. ucxo moyme-d wminda gul-ad mokiafe varskvlav-ad<br />

wod. ucxo moyme-v wminda gul-o mokiafe varskvlav-o<br />

`vefxistyaosnis~ zemoT moyvanili strofebis mixedviT,<br />

aravin icis, vin aris ucxo moyme, saidan movida, ratom aris<br />

ase daRo nebuli... TiTqos zRaprul da idumal samyaroSi<br />

unda SevabijoT...<br />

warmoidgine, rom Sen da Seni ori megobari aRmoCndiT ucxo<br />

adgilas!<br />

daixmare Semdegi kiTxvebi da SeTxze zRapari!<br />

• rogor aRmoCndiT ucxo mxareSi?<br />

• aRwere is zRapruli garemo, romelSic Tavi amoyaviT!<br />

• ra dagxvdaT iq uCveulo – sagnebi? adamianebi?<br />

• Tqven TviTon rogor gamoiyurebodiT?<br />

• Tqveni mtroba vin ganizraxa? ratom?<br />

• daaRwieT Tavs gansacdels? rogor? marto? vinmes daxmarebiT?<br />

ambavi daiwye, rogorc zRapari iwyeba, da dasasrulic<br />

iseTi moifiqre, rogoric zRaparSia xolme! gaxsovdes! ke-<br />

Tili yo velTvis imarjvebs borotze! Seni SeTxzuli ambavi<br />

unda exmianebodes rusTvelis aforizms: `borotsa sZlia<br />

keTil man, arseba misi grZelia~!<br />

–I–<br />

qveyana dasetyvil venaxs daemsgavsa. monRolebma moaoxres<br />

qarTuli mTa-bari. dawiokda da airia xalxi.<br />

erT-erT udabur kldes, berTubnis maxloblad, Seexizna<br />

mSoblebdakarguli biWi. qvamarilis meti ubeSi ara edo ra.<br />

bedad, garejidan gadmoxvewili irmebis mcire jogs waawyda.<br />

qvamarili gaalokvina da miiCvia. mere nukrebTan erTad wovda<br />

furirems. es iyo misi puric da wyalic. ase gaCnda udabnoSi irmis<br />

xevi. axla fexdakodili, ojaxdakarguli, nalaSqri mwignobari<br />

gadmovarda irmis xevSi. satevari da mSvild-isari SerCenoda,<br />

gudaSi didi wigni edo, zevidan ki dakruli hqonda kaTxa da weraqvi.<br />

irmebs sdia, magram fexma umtyuna. win biWi gadaudga...<br />

– mamistola kaco, vina xar? Cemi irmebia!<br />

– saidan gaCndi, biWo? ediSer mwignobari var, naomari da narbevi...<br />

Seni irmebia?! Sen ki viRa xar?<br />

– biWi-ximSia!<br />

– sami dRea, mSier-mwyurvali var! fqvili maqvs da wyali ara! –<br />

da isev irmebs gaayola Tvali.<br />

– eg kaTxa maTxove!.. – biWma gamoarTva WurWeli da wauZRva, –<br />

wamo, qvabSi agiyvan!<br />

aRarcTu Sors iyo. ediSerma aaTvalier-CaaTvaliera pirmongreuli<br />

gamoqvabuli, qveviT, Soriaxlos, irmebi balaxobdnen.<br />

biWi rom mobrunda, kldis kveTis xma Semoesma. qvabis Sida mxares<br />

aRrmavebda ediSeri, qvis TaxCaze gadaSlili didi wigni ido.<br />

irmis rZes daewafa maSvrali. kaTxa Caanaxevra, piridan Zlivs<br />

moiSora, biWunas uxmod gauwoda. man ar gamoarTva...<br />

– sul Senia,… ras geyofoda mamistolas?! me iq ukve...<br />

ediSerma erTi gajavrebulad Semoxeda biWunas:<br />

– tyuili ar miTxra, biWo, Torem iim wigns vficav!.. – mere<br />

sulmouTqmelad gamocala kaTxa da usityvod eca weraqvs, qvabis<br />

kveTa ganagrZo. biWunas ki cremli sdioda. uneburad tyuili<br />

gamouvida. motrialda, rom mosuls ar SeeniSna. win wigni daxvda<br />

– didi, gadaSlili saficari, saidumloebiT aRsavse... ido da<br />

50 51<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

davaleba<br />

öãófuri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis


ubrika qvis dedaena<br />

qvis dedaena<br />

ganmartebebi<br />

TiTqos uxmod galobda... WianWvelebiviT gabmul-gamobmulad<br />

isaxebodnen asoebi, striqon-striqon gadarbodnen!<br />

– kiTxva ici? – erTic moxeda ediSerma.<br />

– ara...<br />

– Segircxva irmis madli!<br />

– mainc ra wignia?<br />

– vefxisa. magiT midgas suli da Zala! – ediSerma umata kldis<br />

Slas.<br />

– irmis rZe Cemze iyos! – TavCaqindrulad Caibutbuta ximSiam.<br />

– vefxis wigni da dedaena – Cemze! – weraqvis nakvess Caayola<br />

Tvali ediSerma, Tan Cauleqs-CauRiRina:<br />

`netar mamaci sxva raa, ar gaZlos, raca Wiria!<br />

Wirsa gadreka rad unda, ra sasaubro piria?~.<br />

kidev didxans iSroma da ileqsa ediSerma, vidre mze ar Caelia<br />

qvabis xaxaSi. gancvifrebiT usmenda biWi ximSia. xvdeboda, rom<br />

is leqsebi sul am vefxis wigniseuli iyo... da TiTqos igi kveTda<br />

kldes da amxnevebda, aaxlovebda ubedur SexiznulTaA gulebsac.<br />

diliT ximSia qvis xrialma gamoaRviZa. mwignobari qvabSi aRar<br />

daxvda. guli moewewka, magram uecrad dawynarda – vefxis wigni<br />

isev Tavis adgilze ido. gareT gaixeda da Sesavali veRar icno.<br />

maTi qvabi sruliad miuvali gaexada ediSers.<br />

– rogorRa Camovide? – SesZaxa ximSiam.<br />

– Cemi guda daWeri Tasmebad, Cagrixe... me solebs gavTli<br />

safexurebad!<br />

ximSiam guda daWra. sakmaod grZeli da magari Tasma dagrixa.<br />

axla am wigns miujda da didxans furclavda krZalviT. naxatebsac<br />

waawyda... moymes vefxis tyavi moegdo, erTgan cixe iyo camde<br />

aziduli. maTi qvabis msgavsi sadgomic naxa.<br />

didxans ealersa wigns.<br />

monRolebi – tomebi, romlebmac XIII sau ku neSi Seqmnes meomari<br />

imperia. monRolebi brZoliTa da mesaqonleobiT irCe ndnen<br />

Tavs. saZovris ZebnaSi dedawulianad gadadiodnen adgi li dan<br />

adgilze, anu momTabareebi iyvnen. XIII saukunemde ar hqondaT<br />

damwerloba. saqarTveloSi pirvelad gamoCndnen 1220 wels.<br />

udaburi – dausaxlebeli, mivardnili, miuvali.<br />

berTubani – XII saukuneSi daarsebuli gamoqvabuli, kldeSi nakveTi<br />

monasteri.<br />

qvamarili – gaqvavebuli marili, romelsac miwidan iReben.<br />

gareja – mTa kaxeTis qedze, TianeTis raionSi.<br />

satevari – orpiri wvetiani iaraRi, xanjali.<br />

kaTxa – xis an minis mozrdili sasmisi.<br />

narbevi – vinc an rac daarbies, aikles, aaoxres, aawiokes.<br />

qvabi – aq: gamoqvabuli.<br />

TaxCa – kedelSi datanebuli saTavsi, Cveulebriv, ukaro, Wur-<br />

Wlisa da sursaTisaTvis.<br />

maSvrali – didad naSromi, najafi, daRlili, daqanculi.<br />

isaxebodnen – aq: ikveTebodnen, moCandnen.<br />

TavCaqindruli – Tavdaxrili, TavdaRunuli.<br />

nakvesi – naperwkali.<br />

xriali – aq: magari wvrili sagnebis cvenis xma, Cxriali.<br />

Tasma – wvrili Rvedi, tyavis mogrZo da viwro anaWeri.<br />

soli – erT boloSi wawvetebuli xis, rkinis mokle naWeri;<br />

iyeneben xis gasapobad an ramis gasamagreblad.<br />

● Seni azriT, ratom adarebs mwerali qveyanas dasetyvil<br />

venaxs?<br />

● ratom Seexizna berTubnis udabur kldes biWi?<br />

● riT sazrdoobda?<br />

● ra iyo nalaSqri mwignobris `qoneba~?<br />

● ratom misdevda mwignobari irmebs?<br />

● ediSerma gamoqvabulis SeRrmaveba daiwyo. rogor fiqrob,<br />

ratom?<br />

● Seni azriT, ratom edo ediSers qvis TaxCaze gadaSlili wigni?<br />

● ra icrua biWma? ratom?<br />

● ediSerisTvis mxolod sakiTxavia es wigni? wignisadmi rogori<br />

damokidebuleba Cans mis sityvebSi: `tyuili ar miTxra,<br />

biWo, Torem im wigns vficav!..~?<br />

● Tavdapirvelad biWunasTvis rogoria wigni? riT aris aRsavse?<br />

ras adarebs asoebsa da striqonebs?<br />

● misi aseTi STabeWdileba riT aris gamowveuli? icis Tu ara<br />

ximSiam kiTxva?<br />

● ediSeris TqmiT, ra wignia es wigni?<br />

● rogor unda gavigoT ediSeris sityvebi: `vefxis wigni da qvis<br />

dedaena Cemze iyos!~? ras hpirdeba is ximSias?<br />

● ra uTxra ediSerma leqsad ximSias? risken mouwoda?<br />

● diliT ediSeri rom ar daxvda gamoqvabulSi, ximSias ra gr-<br />

Znoba daeufla? moZebne Sesabamisi adgili da fraza!<br />

● Semdeg ram afiqrebina ximSias, rom ediSeri iqve iqneboda?<br />

● rogor aTvalierebda ximSia ediSeris wigns? wignisadmi bi-<br />

Wis rogor damokidebulebas gviCvenebs mwerali?<br />

52 53<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika qvis dedaena qvis dedaena<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

moTxroba `qvis dedaenis~ mixedviT rogor gesmis<br />

gamoTqmebi:<br />

1. kidev didxans iSroma da ileqsa ediSerma, vidre mze ar Caelia<br />

qvabis xaxaSi.<br />

a) sanam mzem gamoqvabulis siRrmeSi ar daibuda;<br />

b) sanam ediSeri ar daiRala, Rone ar gamoelia;<br />

g) sanam uricxvi mteri mzis Suqs ar daabnelebda;<br />

d) sanam mze ar Cavida, sanam mzis Suqi anaTebda gamoqvabuls.<br />

2. diliT ximSia qvis xrialma gamoaRviZa. mwignobari qvabSi<br />

aRar daxvda. guli moewewka, magram uecrad dawynarda – vefxis<br />

wigni isev Tavis adgilze ido.<br />

a) SeeSinda, Zala gamoecala;<br />

b) ewyina, cud gunebaze dadga;<br />

g) Sercxva, gawiTlda;<br />

d) daibna, Tavgza aeria.<br />

I. mravlobiT ricxvSi dasmul saxelTan, romelic sulier<br />

sagans aRniSnavs, zmna mravlobiT ricxvSi dgas: monRolebma<br />

moaoxres qarTuli mTa-bari; qveviT, Soriaxlos, irmebi balaxobdnen.<br />

II. mravlobiT ricxvSi dasmul saxelTan, romelic usulo<br />

sagans aRniS navs, zmna mxolobiT ricxvSi dgas: qvis TaxCaZe<br />

gadaSlili wignebi ido.<br />

rodesac gamoyenebulia gapirovnebis xerxi, mravlobiT<br />

ricxvSi dasmul usulo sagnis aRmniSvnel saxelTan zmna mravlobiT<br />

ricxvSi dgas: WianWvelebiviT gabmul-gamobmulad<br />

isaxebodnen asoebi, striqon-striqon gadarbodnen.<br />

daakvirdi qvemoT mocemul gegmas! am gegmis mixedviT<br />

dawere moTxrobis pirveli nawilis Sinaarsi!<br />

• monRolTa Semoseva;<br />

• oboli ximSias TavSesafari;<br />

• ximSia da irmebis gundi;<br />

• ximSiasa da ediSeris gacnoba;<br />

• ediSeris saqminoba gamoqvabulSi;<br />

• ximSias gancdebi wignis pirvelad naxvisas;<br />

• ediSerisa da ximSias SeTanxmeba;<br />

• ediSerisa da ximSias saqmianoba meore dRes.<br />

–II–<br />

ximSias yuradReba kakbis gundebis gadafrenam gaumaxvila.<br />

mere jeirnebisa da Svlebis dasavleTisaken erToblivma ltolvam,<br />

male ediSeric movarda qoSiniT. solebi moitana, ximSias<br />

daxvedrebul Rvedze Tavi daumagra da gamoqvabulSi axoxda:<br />

– nadir-frinveli garbis. an didi miwisZvra iqneba, an didi Semoseva.<br />

male ximSias irmebic mocvivdnen kldis ZirSi...<br />

– Cadi, mowvele! marilic uxvad alokvine... esenic Tu wavidnen,<br />

veRarc Cven gavZlebT! – ediSerma cas Sexeda, Rrubela mze<br />

sawvimrad ikbineboda. ximSia Cahyva Rvedis kibes. ediSerma ki<br />

cecxli moikida, zevidan wylis Camosadeni Rari gaWra, kldeSi<br />

sagubaric amotexa. gaTenebisas movarda Sxapuna. vidre aivseboda<br />

qvis avazani, orive xizani qvabis SesasvlelTan muxlebze<br />

idga da Sxapunas saxes uCenda. gaidara da ximSia irmebis<br />

saZebrad wavida. ediSerma ki kvlav SeaRrmava qvabi, mere Cavida<br />

da veluri prasa da nacarqaTama moimaraga. ximSiamac moitana<br />

rZiT savse kaTxa, kakbis axaldafrenili lapic daeWira. qvabSi<br />

avidnen da kibe aikeces. kakabi gudaSi Casves. wignTan miwvnen<br />

da daiZines. mzes yvavebis gundebma daaswres. aRmosavleTiT<br />

raRac buRi adga. mere alaplapda da amoZravda udabno. – mon-<br />

RolTA Semoseva! – Caiduduna ediSerma da Camotexili qvebi<br />

qvabis pirTan mizida, miawyo, mxolod WuWrutana datova... Tavad<br />

wigns miujda. ximSiam weraqvs staca xeli, marcxena kedeli,<br />

romelic yvelaze naTeli iyo, Camoaswora, Camoaqandaka.<br />

bolos ediSerma Tavi daanebebina... gareT gaaxeda...<br />

– movidnen! xma ar gaaRebino weraqvs!<br />

garesamyaro dafaruli iyo monRolTa laSqriT, aqlem-qaravnebiT,<br />

karvebiT, cxenebiT, SubosanTa gundebiT... xma da mtvris<br />

korianteli zaravda haers...<br />

biWs kankali auvarda. ediSerma Seatyo da saWvrets moacila...<br />

– aba, viwyeb anbans... da, vidre Semoseva gadagordeba, vefxis<br />

wignia Cveni safari! SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas<br />

ver iswavli! – mosworebul mxareze anbani zevidan qveviT<br />

isris wveriT gamoukawra, biWs ramdenimejer gaumeora da isari<br />

gadasca...<br />

– axla imeore da were! – Tavad isev wigns miujda, arc garesaWvreteli<br />

daiviwya.<br />

ximSia naxevar anbanze ar iyo Casuli, rom qvis dedaenas<br />

garedan Semovardnili isari moxvda... magram veraferi daaklo<br />

da Camovarda. erTi-oric gareqvebs moxvda. ediSerma xeli<br />

staca gudas da kakabi gareT gauSva. isic damfrTxali WriaxiT<br />

gadaevlo Zirs momdgar urdos da Sors gafrinda. momxvdurebma<br />

maSinve Tavi anebes TiTqosda ukacriel qvabs da gaecalnen.<br />

ximSiam axla ori isriT ganagrZo qarTuli anbanis swavla da<br />

qvaze wera. erTi kvira mainc dioda mtris ulevi urdo. erTi<br />

54 55


ubrika qvis dedaena<br />

qvis dedaena<br />

ganmartebebi<br />

kvira ebrZoda da izepirebda ximSia kldis dedaenas. aso-aso<br />

CamoaTava kedeli. TandaTan uqreboda `qvabqveiT moTareSe<br />

uwignurTa~ SiSi, TiTqos qvisa da anbanis abjarSi jdeboda<br />

biWi ximSia...<br />

erT kviras eyoT jeirnis xorci, moxaluli fqvili, veluri<br />

prasa... wyali ki ufro blomad hqondaT. ximSia ukve anbaniT<br />

niSnavda da werda Semosevis dReebsa da TariRebs. merve dRes<br />

kldis Tavidan Camogorda qvis mcire Svavi. Sefiqriandnen<br />

xiznebi, xeli mSvild-isarsa da weraqvs dastaces... magram<br />

male irmis yvirili moesmaT. icno ximSiam... gareT gaixeda...<br />

axlomaxloSi kakbebi kakanebdnen... ufro gabeudlad<br />

gadaxedes garemos. aravin Canda. daelodnen da, rodesac irmebi<br />

kldis qveS Camouvidnen, maSin ki CauSva ediSerma Rvedis<br />

kibe... Cans `warRvna~ dasrulebuli iyo. ximSia Cavida pirveli,<br />

qvama rilic Cautana irmebs... saTiTaod dakocna mSvidobis maxaroblebi!<br />

rZec blomad autana Tavis SekoWlebul maswavlebels.<br />

ediSers axlaRa moagonda, rom fexi daWrili hqonda da<br />

stkioda. ximSia axla Tamamad mivida gadaSlil wignTan da jer<br />

daxura, Tavfurceli mounaxa da saTauri gadaikiTxa...<br />

– `vefxistyaosani~! axla ki, sadac gerCios, gadamiSale!<br />

ediSerma Senamuli Tvalebi Caxara da karga xans furcla. mere<br />

xeli daado. biWma moimarjva Tavisi `qvis dedaena~ da damarcvliT,<br />

magram miwyobilad waikiTxa:<br />

`Wir-sa Si-gan ga-ma-gre-ba as-re un-da, viT qvit-kir-sa!~<br />

levan goTua<br />

jeirani – velebSi mcxovrebi Cliqgayofili cxoveli,<br />

qurciki.<br />

ltolva – aq: gaqceva, gadaxvewa.<br />

qoSini – aCqarebuli da mZime sunTqva.<br />

Rari – grZeli CaRrmaveba rameze, siTxis Ria sadinari.<br />

sagubari – wylis dasagubebeli CaRrmavebuli adgili.<br />

avazani – igivea, rac sagubari.<br />

xizani – mtris Semosevis an avadmyofobis gavrcelebis dros<br />

droebiT sxvas Sekedlebuli adamiani.<br />

prasa – igive prasi, xaxvis erT-erTi saxeoba. xmaroben sa-<br />

Wmelad.<br />

nacarqaTama – erTwlovani sarevela balaxi; aqvs monacrisfro-mwvane<br />

foTlebi, romlebsac mxlad xmaroben.<br />

lapi – zogi frinvelis, mag., xoxbis, kakbis, gnolis, bartyi.<br />

saWvreti – saidanac iWvritebian; naxvreti an patara sarkmeli<br />

sadme sayureblad.<br />

Wriaxi – damfrTxali qaTmis da zogi sxva frinvelis xmianoba,<br />

kriaxi.<br />

urdo – aq: Semoseuli dampyrobeli jari, laSqari.<br />

momxvduri – vinc avi ganzraxviT mouvarda, moeWra vinmes.<br />

ukacrieli – dausaxlebeli, udaburi.<br />

TariRi – dro, rodesac rame moxda, weli, Tve, ricxvi.<br />

Svavi – igive zvavi, zevidan grovad wamosuli CamorRveuli<br />

Tovli an miwa.<br />

warRvna – bibliuri legendis mixedviT wyaldidoba, romelmac<br />

TiTqos mTeli dedamiwa dafara.<br />

qvitkiri – qviTkiri, SeduRabebuli qva da kiri.<br />

● rogor Seityves ximSiam da ediSerma mosalodneli didi safrTxis<br />

Sesaxeb?<br />

● ra safrTxe elodaT ximSiasa da ediSers?<br />

● raze gadaatanina ediSerma yuradReba SeSinebul ximSias?<br />

● ediSeris TqmiT, monRolebis Semosevis dasrulebamde,<br />

`gadagore bam de~, risTvis unda SeefarebinaT Tavi? moZebne<br />

Sesabamisi winadadeba da xmamaRla waikiTxe!<br />

● ra xerxi moifiqra ediSerma ximSiasTvis anbanis saswavleblad?<br />

● ra grZnoba ar unda gahkareboda ximSias guls, rom dedaena<br />

male da kargad eswavla?<br />

● momxvdur monRolebs iqaurobisTvis Tavi rom daenebebinaT,<br />

ra iRona ediSerma? gaWra misma sazrianobam?<br />

● raze migviTiTebs mwerlis sityvebi: `TiTqos qvisa da anbanis<br />

abjarSi jdeboda biWi ximSia~? imaze, rom<br />

a) swavlam ximSias guli gauqvava;<br />

b) swavlam ximSia udardeli gaxada;<br />

g) swavlam ximSias guli gaumagra;<br />

d) swavlam ximSias mediduroba Semata.<br />

● ratom uwodebs mwerali monRolebs `qvabqveiT moTareSe<br />

uwignurebs~? anbanis Seswavlis Semdeg ra upiratesoba hqonda<br />

ximSias maT winaSe?<br />

● ris xmam Seafiqriana gamoqvabulis xiznebi? ram anugeSa<br />

isini?<br />

● ximSia irmebTan maSin Cavida, rodesac `warRvna~ dasrulebuli<br />

iyo. mocemul monakveTSi `warRvnas~ gadataniTi mniSvneloba<br />

aqvs. ras aRniSnavs igi?<br />

● adre rom mxolod WianWvelebad eCveneboda asoebi, axla ra<br />

waikiTxa wignis ydaze ximSiam?<br />

● romeli aforizmi amoikiTxa ximSiam `vefxistyaosnidan~?<br />

Seni sityvebiT gadmoeci am brZnuli aforizmis Sinaarsi!<br />

● Seni azriT, rogor exmianeba es aforizmi moTxrobaSi aRweril<br />

drosa da ambavs?<br />

56 57<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika qvis dedaena<br />

qvis dedaena<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

gaixsene<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisTvis<br />

1. moTxroba `qvis dedaenis~ II Tavis mixedviT, rogor gesmis<br />

gamoqma `Rrubela mze sawvimrad ikbineboda~?<br />

a) mze Rrublebis gafantvas cdilobda;<br />

b) mze Rrublebs efareboda;<br />

g) mze avdris win acxunebda;<br />

d) mze nawvimars aSrobda.<br />

2. ediSerma ximSia irmebis mosawvelad CauSva, TviTon ki `cecxli<br />

moikida~. ras niSnavs es gamoTqma?<br />

a) mtris mimarT javri moemata;<br />

b) Sromasa da garjas moumata;<br />

g) Tavisianebze dardi moeZala;<br />

d) gamoqvabulSi cecxli aagizgiza.<br />

vinmes naTqvami SeiZleba gadmoices ucvlelad, sityvasityviT,<br />

an Secvlili saxiT. ucvlelad ganmeorebuls pirdapiri<br />

naTqvami hqvia, Secvlils – arapirdapiri.<br />

pirdapiri naTqvami:<br />

a) – SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas ver iswavli! – uTxra<br />

ediSerma ximSias.<br />

b) ediSerma uTxra ximSias: SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas<br />

ver iswavli!<br />

arapirdapiri naTqvami:<br />

ediSerma uTxra ximSias, rom SiSi ar gaevlo gulSi, Torem<br />

dedaenas ver iswavlida.<br />

!<br />

daakvirdi, pirdapir naTqvamTan ra SemTxvevaSi iwereba tire<br />

(–) da ra SemTxvevaSi – orwertili (:).<br />

Tqven ukve iciT, rogor SeadginoT Txzulebis gegma. maswavleblis<br />

daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis<br />

wevrebma SeadgineT moTxroba `qvis dedaenis~ II Tavis gegma da<br />

gaacaniT erTmaneTs!<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />

mewyvilem mocemuli a, b, g variantebidan daTqmul droSi<br />

SearCieT is, romlis nawilebis Tanmimdevruli Casmac dagexmarebaT,<br />

rom gamarTuli winadadeba miiRoT!<br />

ximSia da ediSeri erTma da imave gansacdelma (1) _ maT (2)<br />

sazrunavi gauCndaT, xolo `vefxistyaosanma~ isini kidev<br />

ufro (3).<br />

a) 1. daanaTesava; 2. gansxvavebuli; 3. daaSora.<br />

b) 1. daapirispira; 2. sxvadasxva; 3. gaTiSa.<br />

g) 1. SeakavSira; 2. saerTo; 3. daaaxlova.<br />

ximSia da ediSeri monRolTa Semosevamde erTmaneTs ar<br />

icnobdnen. monRolTa urdom TiToeul maTgans mware xvedri<br />

arguna – orive martodmarto darCa amqveynad. bedma isini Seyara.<br />

moifiqre, rogor gagrZelda maTi cxovreba mas Semdeg, rac<br />

saqar Tve loSi monRolTa TareSi dasrulda da SiSianobam gadaiara!<br />

Txzulebis dasawerad daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi!<br />

• sad cxovrobda ximSia? sad cxovrobda ediSeri? erTad<br />

iyvnen Tu cal-calke? ratom?<br />

• ra saqmes mohkides xeli?<br />

• ras akeTebdnen Tavisufal dros?<br />

• sad uyvardaT yofna? ratom?<br />

• raze ocnebobda ximSia?<br />

• momavlisTvis ras gegmavda ediSeri?<br />

• rogor fiqrob, aseTi adamianebi TavianTi saqmiT kvals ar<br />

toveben qveynis cxovrebaSi? ximSiam da ediSerma ra gaake-<br />

Tes TavianTi qveynisTvis?<br />

58 59<br />

rubrika<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika sityvebs, winaparT mier gaxednilT...<br />

sityvebs, winaparT mier gaxednilT...<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sityvebs,<br />

winaparT mier gaxednilT,<br />

didi rusTvelis uRelSi nabamT,<br />

SobilT<br />

klarjeTiT,<br />

qarTliT,<br />

kaxeTiT,<br />

erTad Sekriba romelnic<br />

sabam,<br />

vealersebi, viTarca yvavilT...<br />

sicocxlec marto imitom minda,<br />

rom Cems saflavze<br />

yayaCosaviT<br />

yvaodes sityva, qarTuli sityva.<br />

muxran maWavariani<br />

gaxednili – gawvrTnili, moTvinierebuli.<br />

klarjeTi – istoriuli mxare samxreT saqarTveloSi, amJamad<br />

Sedis TurqeTis SemadgenlobaSi.<br />

● gaxedna gawvrTnas, moTvinierebas niSnavs. aqedan gamomdinare,<br />

rogor gesmis leqsis pirveli ori striqonis Sinaarsi?<br />

● Seni azriT, rusTvelis `uRelSi nabamad~ romeli sityvebi<br />

igu lisx meba? ra dawera am sityvebiT rusTvelma? ras amsaxura,<br />

risTvis `gasarja~ isini?<br />

● saqarTvelos yvela kuTxeSi Sekriba sulxan-sabam sityvebi.<br />

risTvis? ra daniSnuleba aqvs mis mier Sedgenil leqsikons –<br />

`sityvis konas~? upasuxe sagulisxmo cnobaze dayrdnobiT!<br />

● qarTuli sityebisadmi, mSobliuri enisadmi ra grZnobas<br />

gamoxatavs poeti?<br />

● Seni azriT, ratom adarebs poeti qarTul sityvebs yaya-<br />

Coebs? imitom, rom:<br />

a) sityvebi yayaCosaviT male Wknobadi, umweo da uferulia;<br />

b) sityvebi yayaCosaviT bunebaSi gabneuli, uCinari da sifrifanaa;<br />

g) sityvebi yayaCosaviT RaJRaJa da maTrobela Zalis mqonea.<br />

d) sityvebi yayaCosaviT saTuTi, lamazi, mSvenieri, mimzidveli<br />

da momxiblavia.<br />

sulxan-saba orbeliani gulistkiviliT aRniSnavda, rom<br />

qarTvelebs adre hqoniaT leqsikoni, romelic JamTa vi-<br />

Tarebis gamo dakargula, rasac mohyolia is, rom qarTvelebi<br />

qarTul sityvebs udierad epyrobodnen, saTanado<br />

yuradRebas ar aqcevdnen da ena waxda. aqedan naTlad Cans,<br />

rom leqsikonis erTi umTavresi daniSnuleba, sulxan-sabas<br />

SexedulebiT, enis dacva da wauxdenloba yofila.<br />

swored enis dacvis, misi mdidari maragis Seswavlisa da<br />

marTebulad gamoyenebis mizniT miuyvia xeli sulxan-sabas<br />

`qarTuli leqsikonis~ SedgenisaTvis, rasac mTeli ocdaa-<br />

Ti weliwadi moandoma.<br />

saqarTvelos mwignobar da poet mefes – vaxtang meeqv ses –<br />

sulxan-sabas leqsikonisTvis `sityvis kona~ Seurqmevia.<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

wignis Taroze awyvia qarTulis, inglisuris, bunebisa da<br />

maTematikis saxelmZRvaneloebi.<br />

• bunebis saxelmZRvanelo devs qarTulis saxelmZRvanelos<br />

gverdiT;<br />

• bunebis saxelmZRvanelos gverdiT ar devs maTematikis<br />

saxel mZRva nelo;<br />

• maTematikis saxelmZRvanelo arc inglisuris saxelmZRvanelos<br />

gverdiT devs.<br />

romeli saxelmZRvanelo devs inglisuris saxelmZRvanelos<br />

gverdiT?<br />

a) mxolod bunebis saxelmZRvanelo;<br />

b) mxolod qarTulis saxelmZRvanelo;<br />

g) rogorc qarTulis, aseve bunebis saxelmZRvanelo;<br />

d) rogorc qarTulis, aseve maTematikis saxelmZRvanelo.<br />

pasuxis iolad gasacemad furcelze pirobiTad daxate<br />

wignebi da gaukeTe Sesabamisi warwerebi!<br />

Seadgine patara zRapari erTi sityvis Sesaxeb, romelic vi-<br />

Tom ucabedad daikarga! ixelmZRvanele Semdegi kiTxvebiT:<br />

• romeli sityva daikarga da ratom? (xom ar iyo moZvelebuli,<br />

ise Ti, iSviaTad rom xmaroben? magaliTad, nebi, romelic ZvelqarTulad<br />

xe lis guls niSnavda; abjari, romelic meomrisTvis<br />

saWiro yvela nivTs gu lisxmobda; xom ar Caanacvles sxva romeli<br />

me sityviT? magaliTad, mozardi – TineijeriT. Sei Zleba Tanamedrove<br />

sityvac ganawyendes raRacis gamo da daikargos...)<br />

• ra daemarTa da sad wavida?<br />

• roca isev dasWirdaT da ver ipoves, ra moxda? rogor daabrunes?<br />

(sad eZebdnen? Zvel wignebSi? Zvel ambebSi? muzeumebSi?)<br />

60 61<br />

rubrika<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika muxa<br />

muxa<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

mogonebebi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

es muxa tyis piras dgas – beberi, jmuxi, tandakoJrili,<br />

foTleb Se Txelebuli. aRarc Crdils ifens, aRarc rkos<br />

isxams. iSviaTad Tu ewveva vinme – adamiani, cxoveli Tu frinveli.<br />

saukuneebiT daRlils, gawamebuls xandaxan qori Tu<br />

moebmeba xmel kenweroze, isic uZravi, mrisxaned miSterebuli<br />

velisken. xandaxan kodalac moinaxulebs. swrafad, ugulod Semoufrens<br />

irgvliv, TiTqos valdebulebis mosaxdelad oriodejer<br />

dahkravs niskarts, –kivkivo! – anugeSebs da gafrindeba sxva<br />

xeebisken. ciyvebmac ki miatoves da wavidnen...<br />

am ramdenime wlis winaT muxis mezoblad, lamazi Telis ZirSi,<br />

monadireebma Seisvenes. daanTes cecxli, gaSales sufra, daiwyes<br />

puroba da sma. cota rom SezarxoSdnen, ayayandnen: `ara me<br />

gobivar srolaSi, ara – meo~. erTi monadire wamodga da Tqva: `ai<br />

burTi da ai moedani!~. muxis did koJrze asanTis kolofi dado:<br />

`vesroloTo~. zogi fexmorTxmuli isroda, zogi – wawolili.<br />

siciliT gaSvebuli tyviebi wiviliT esobodnen muxas, simwris<br />

nafleTebi gulxeTqebiT cvioda aqeT-iqiT.<br />

monadireebi rom wavidnen, qari amovarda, muxis sveli Wriloba<br />

miwiT amoivso.<br />

gamoxda xani – Tveebi, wlebi. da, ai, wleuls, gazafxulze, is<br />

mona dire, asanTis kolofi rom dado muxaze, ukve Warmagi, patara<br />

SviliSvilTan xelCakidebuli, isev moxvda am adgilebSi.<br />

muxis naWri lobevSi mTeli bRuja ia amosuliyo da JriamuliT<br />

yvaoda. monadiris SviliSvilma, lamazma, yurebsifrifana gogonam,<br />

aRta cebulma Cai mu xla, muxas xelebi moxvia da miexuta.<br />

monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tavdaxrili<br />

gaCerda.<br />

revaz inaniSvili<br />

jmuxi – dabal-dabali da mxarbeWiani, Caskvnili.<br />

tandakoJrili – xe, romelsac nuJri, korZi, anu kvanZis msgavsi<br />

gamagrebuli amonazardebi aqvs.<br />

miStereba – daJinebiT cqera, miCereba.<br />

valdebuleba – rac vinmes evaleba, rac vinmem aucileblad<br />

unda Seasrulos.<br />

puroba – puris Wama, nadimi, lxini, qeifi.<br />

SezarxoSdnen – sasmelisgan karg gunebaze dadgnen, gamxiaruldnen.<br />

fexmorTxmuli – vinc fexebis morTxmiT, fexmokecili zis.<br />

Warmagi – xanSi Sesuli, vaJkacuri ieris mqone mamakaci.<br />

yurebsifrifana – visac sifrifana, Zalian Txeli, TiTqmis<br />

gamWvirvale yurebi aqvs.<br />

Caimuxla – cal muxlze daiCoqa.<br />

● moTxrobis pirvel abzacSi rogor xatavs mwerali muxas,<br />

rogor axasiaTebs? moZebne da amowere Sesabamisi adgilebi!<br />

● ras daarqmevdi muxis yofas? martoobas da unugeSobas Tu<br />

ukareblobasa da gulcivobas? ratom?<br />

● pirveli abzacis romeli winadadeba migvaniSnebs, rom muxa<br />

TiTqmis martodmartoa, yvelasagan mitovebulia?<br />

● ra moxda ramdenime wlis winaT? ra ambavia gadmocemuli meore<br />

abzacSi?<br />

● meore abzacis bolo winadadebis mixedviT, ras grZnobs da<br />

ganicdis muxa? rogor gunebaze arian monadireebi? romeli<br />

sityvebi gamokveTen muxisa da monadireebis grZnobebsa da<br />

emociebs? daasaxele!<br />

● muxis Zveli naWrilobevi riT icnoboda?<br />

● Jriamuli frinvelTa an adamianTa mxiarul xmaurs, Jivilxivils<br />

niSnavs. Seni azriT, ras gulisxmobs mwerali, rodesac<br />

ambobs: `ia... JriamuliT yvaoda~?<br />

● ra gamoxata gogonam Tavisi moqmedebiT?<br />

● Seni azriT, ratom gaCerda ukve Warmagi monadire muxis win<br />

qudmoxdili? kidev ris niSnad ixdis xolme kaci quds? ras<br />

gamoxatavs am moqmedebiT?<br />

xSirad zmnas daerTvis erT- an ormarcvliani TavsarTi –<br />

zmniswini.<br />

zmniswinebia: mi (mi-atova), mo (mo-agonda), a (a-vida),<br />

Ca (Ca-imuxla), da (da-hkra), Se (Se-zarxoSdnen), ga (ga-Sales),<br />

gada (gada-mala), wa (wa-vidnen), amo (amo-varda), Camo<br />

(Camo-varda), Semo (Semo-ufrens), gamo (gamo-anaTa), gadmo<br />

(gadmo-sca), wamo (wamo-dga).<br />

62 63<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene


ubrika muxa saqarTvelos tyes<br />

daakvirdi<br />

mogonebebi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

zogierT zmnas daerTvis a, amo, ga, Ca, gada, wa zmniswinebis<br />

Zveli saxeobebi: aR, aRmo, gan, STa, garda, war, warmo.<br />

magaliTad: aR-zarda, aRmo-cenda, gan-viTarda, STa-agona,<br />

garda-icvala, war-gzavna, warmo-iqmna...<br />

nadirobis siyvaruli didad arafriT gansxvavdeba namdvili<br />

mkvlelobisagan.<br />

wlebis manZilze bevri vinadire, sanam gavigebdi, rom uRran<br />

tyeebs gacilebiT meti siamovnebis moniWeba SeuZliaT, vidre<br />

nadiris mokvlas. minda sxvebsac gavagebino, rom nadiroba ma-<br />

Sin ufro itacebs adamians, rodesac ki ar klavs, aramed sicocxles<br />

unarCunebs nadirs.<br />

TavisTavad cxadia, gaSlil, Tvaluwvdenel sivrceebSi<br />

Tavi rom gaitano, Zalauneburad unda mokla nadiri. adamians<br />

sWirdeba xorci, uimisod ver gaZlebs. rodesac nadirs Sim-<br />

Silis gamo klav, es kidev araa didi codva. es ar aris is dana-<br />

Sauli, britaneTis mTebSi gatarebuli erTi dRe rom momagonebs.<br />

im dRes mTis kalTaze or saaTSi sicocxles gamovasalme<br />

oTxi daTvi. es iyo namdvili ganadgureba mTeli as oci wlis<br />

sico cxlisa sul raRac as oc wuTSi. es erTi magaliTi mraval-<br />

Ta Soris maiZulebs vTqva, rom imxanad borotmoqmedi viyavi.<br />

Cavidine didi danaSauli, romlis monaniebac Zlier minda.<br />

jeims kervudi<br />

bunebis qomagTa saxeliT Seadgine mokle werili monadireebis,<br />

meTevzeebis an, Tundac, xismWrelebis sayuradRebod!<br />

amisTvis gaixsene bunebis saxelmZRvanelodan miRebuli<br />

codna. uTuod dagexmareba britaneli mwerlis, jems<br />

kervudis, zemoT moyvanili werilic. mwerali sagulisxmo<br />

rCevas aZlevs mkiTxvels.<br />

werilis Sesadgenad daixmare Semdegi kiTxvebic:<br />

• ratom ar unda gaanadguros adamianma buneba – mcenareebi,<br />

cxovelebi, frinvelebi?<br />

• sasikeTo cvlilebebs moutans bunebis ganadgureba<br />

Tavad adamians, Tu, piriqiT, avnebs? ra daemarTeba Cvens<br />

samyaros tyis, nakadulebis, wyaroebis, cxovelebisa da<br />

frinvelebis gareSe?<br />

• ra marTebT im adamianebs, romlebic tyeSi iaraRiT, ankesi-<br />

Ta da badiT, anda culiTa da xerxiT midian? ratom?<br />

saqarTvelos tyes,<br />

xoxobsa da mwyers,<br />

saqarTvelos vels,<br />

iremsa da Svels –<br />

yoveldRe da mudam<br />

mofrTxileba unda.<br />

ulamazes kuTxis<br />

mkvidri gaxlavT SurTxi,<br />

mogogmanebs kakabi<br />

cisartyelas cxra kabiT...<br />

sanam kidev rixiT<br />

dabrZandeba jixvi,<br />

sanam kidev darCa<br />

duraji da arCvi,<br />

sanam erTi-ori<br />

dagogmanebs gnoli,<br />

sanam mwvane aris<br />

Cveni xe da moli –<br />

deda saqarTvelos,<br />

tyes, mTasa da mdelos,<br />

yoveldRe da mudam<br />

gafrTxileba unda!<br />

jansuR Carkviani<br />

SurTxi – mozrdili frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.<br />

rixi – sakuTari Tavis rwmena, siTamame, gabeduleba.<br />

jixvi – kavkasiis gareuli Txa. cxovrobs cicabo kldeebSi.<br />

duraji – mcire zomis lamazi gareuli frinveli qaTmisebrTa<br />

ojaxisa.<br />

arCvi – gareuli Txa moSavo ferisa; binadrobs maRal mTebSi.<br />

gnoli – kakbis msgavsi momcro frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.<br />

64 65<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

daakvirdi<br />

gamocana<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi


ubrika saqarTvelos tyes<br />

saqarTvelos tyes<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

daakvirdi<br />

gamocana<br />

● romeli frinvelebi da cxovelebia dasaxelebuli<br />

leqsSi? CamoTvale!<br />

● ratom adarebs poeti kakbis samoss (bumbuls) cisartyelas?<br />

● rogor gesmis striqonebis Sinaarsi: `tyes, mTasa da mdelos,<br />

yoveldRe da mudam gafrTxileba unda!~? gadmoeci<br />

Seni sityvebiT!<br />

msoflios pirveli zooparki egvipteSi, qalaq nexenSi,<br />

aRmoaCines. es aris 5500 wlis winandeli egzotikuri, anu Zalze<br />

uCveulo da gansacvifrebeli, samxece. cxovelTa naSTebs<br />

Soris iyo 10 ZaRli, patara hipopotami, anu behemoTi, antilopa<br />

(mcoxneli, ZuZumwovari wyvilCliqiani cxoveli), Zroxa,<br />

xbo da spilo.<br />

leqsSi `saqarTvelos tyes~ weria: `ulamazes kuTxis mkvidri<br />

gaxlavT SurTxi~. sworia – ulamazesi kuTxis.<br />

ulamazesi TanxmovanfuZiani zedsarTavi saxelia (ulamazes<br />

– fuZe, i – saxelobiTi brunvis niSani). TanxmovanfuZiani zedsarTavi<br />

saxeli, romelic uswrebs arsebiT saxels, brunebisas<br />

saxelobiT, moTxrobiT da wodebiT brunvebSi srulad dair-<br />

Tavs brunvis niSnebs – i, ma, o; naTesaobiTsa da moqmedebiTSi –<br />

nawilobriv, CamoekvecebaT is da iT niSanTa s da T elementebi da<br />

rCeba i; micemiTsa da viTarebiTSi brunvis niSnebs ar dairTaven.<br />

saxelobiTi: ulamazes-i kuTxe<br />

moTxrobiTi: ulamazes-ma kuTxe-m<br />

micemiTi: ulamazes kuTxe-s<br />

naTesaobiTi: ulamazes-i kuTx-is<br />

moqmedebiTi: ulamazes-i kuTx-iT<br />

viTarebiTi: ulamazes kuTxe-d<br />

wodebiTi: ulamazes-o kuTxe-v<br />

gamocanas mogaxseneb,<br />

gamoican, sibrZne gaqvso:<br />

erT sofelSi orTa ZmaTa<br />

erTmaneTis feri aqvso.<br />

erTs jari hyavs uTvalavi,<br />

erTsa marto taxti aqvso,<br />

erTi mudam siyrmeze dgas,<br />

erTs sibere axlo aqvso.<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT wyvilebad! Sen da Senma<br />

mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi! Tqveni<br />

mosazreba gaacaniT sxva wyvilebs!<br />

● Tu kargad ar icnob mtacebeli cxovelebis Taviseburebebs,<br />

tyeSi wasvla saxifaToa.<br />

● Tu tyeSi mglebis qcevis Taviseburebebs ar daakvirdebi,<br />

maT Sesaxeb saintereso moTxrobas ver dawer.<br />

megobrebma gamoitanes daskvna:<br />

vinc mglebis Sesaxeb saintereso moTxroba dawera, rogorc<br />

Cans, mglebis qcevis Taviseburebebs daakvirda.<br />

es daskvna gamomdinareobs:<br />

a) erTdroulad zemoT mocemuli orive winadadebidan;<br />

b) mxolod meore winadadebidan;<br />

g) mxolod pirveli winadadebidan;<br />

d) arcerTi winadadebidan.<br />

leqsSi CamoTvlili cxovelebisa da frinvelebis umravlesoba<br />

did qalaqebSi zooparkebis binadaria. warmoidgine maTi<br />

yofa zooparkis galiebSi da tyesa Tu mTa-velebSi! dawere<br />

Txzuleba imaze, Tu ras grZnoben, ras ganicdian mSobliur<br />

adgilebs mowyvetili es arsebebi!<br />

SegiZlia, mxolod erT maTganze dawero!<br />

Txzulebis Sesadgenad daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi!<br />

• sad cxovrobdnen uwin es frinvelebi da cxovelebi?<br />

• rogori cxovreba hqondaT? rogori dila? rogori saRamo?<br />

weliwadis droebidan romeli erCivnaT, ratom?<br />

• rogor aRmoCndnen qalaqSi?<br />

• ratom arian galiebSi?<br />

• rogor grZnoben Tavs? kargad? cudad? ratom?<br />

• sad amjobineben yofnas? ratom?<br />

• raze fiqroben? ra enatrebaT?<br />

• rogorc sagulisxmo cnobidan irkveva, uZvelesi droidan<br />

dainteresebula adamiani cxovelTa da frinvelTa samyaroTi.<br />

Seni azriT, gamarTlebulia Tu ara cxovelebisa<br />

da frinvelebis zooparkSi yofna? ratom? zooparki unda<br />

arsebobdes Tu ara? ras matebs misi arseboba qalaqs? bav-<br />

SvebisTvis riT aris saintereso zooparki?<br />

66 67<br />

rubrika<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika ............<br />

............<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

cnobiswadi-<br />

las safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ginaxavT sadme patara patiko? sakvirveli gunebis bavSvia.<br />

Cems sicocxleSi balRi bevri minaxavs da magisTana ki jer ara.<br />

ise xom cocxali, malxazi biWia da, Tumca xuTi-eqvsi wlisaa,<br />

uecrad raRac mouvlis xolme, Cafiqrdeba, TiTqos raRac<br />

rTuli azri gamoekvanZa da imisi gamoxsna undao. maSin saxeze<br />

aSkarad etyoba xolme, rom misi patara tvini da guli iZvris<br />

da muSaobs. codoa vinme briyv mwignobars Cauvardes xelSi da<br />

ufro codoa, rom mis ded-mamas, romelTac gagiJebiT uyvarT<br />

Svili, ar esmiT es sulisZvra am patara adamianisa.<br />

guSin sadilad imaTTan viyavi. moitanes xaSlama. dedam aiRo<br />

da erTi naWeri daudo Svils TefSze. bavSvi jer waswvda naWers,<br />

magram TiTqos raRacam dauSalao, xeli haerSi gauCerda.<br />

– dedi, – hkiTxa pataram, – xorci saidan aris?<br />

– rogor Tu saidan? Zroxas daklaven da iqidan.<br />

– mere codo ar aris?<br />

– ra vuyoT, rom codoa! – upasuxa dedam.<br />

– ar minda!.. – Tqva bavSvma da TefSi Tavisi kerZiT iqve gadadga.<br />

– Wame, Svilo, – Seexvewa deda, – TiTqos xorcs pirvelad xedavde!<br />

– ar minda!.. – gaimeora bavSvma.<br />

is iyo da is. mTeli sadili aRarc xma amouRia, aRarc piri miukarebia<br />

ramisTvis, Tumca ded-mama zed gadaakvda.<br />

sakvirveli ar aris xuTi-eqvsi wlis bavSvisgan?<br />

bavSvis buneba saidumloTa saidumloa. bavSvi igive adamiania<br />

da miT ufro Zneli sacnobelia, rom Znelad wasakiTxi qaragmiT<br />

aris dawerili da ara – msxvili da sruli asoebiT, rogorc<br />

damTavrebuli kaci. ar unda gvikvirdes, rom, rasac did mdinareSi<br />

vpoulobT, imas mis patara saTaveSiac vxedavT. bavSvi sa-<br />

Tavea, dasawyisia didi adamianisa.<br />

ra madlia qveyanaze, rom yvela sxva madli iqidan gamodiodes,<br />

rogorc sxivebi mzisagan?<br />

es sibralulis madlia.<br />

simarTlis, patiosnebis, siyvarulis, nugeSiscemis, Sewynarebis,<br />

Sendobis madlsac dasabamad, saTaved sibralulis<br />

madli aqvs. Tu gebraleba, usamarTlobas ver uzam; Tu gebraleba,<br />

unamusod ver moeqcevi; Tu gebraleba, geyvareba kidec; Tu<br />

ge braleba, nugeSsac scem; Tu gebraleba, wminda guliT ganikiTxav;<br />

Tu gebraleba, Seiwynareb; Tu gebraleba, Seundob.<br />

nawyveti ilia WavWavaZis moTxrobidan<br />

`ucnauri ambavi~<br />

malxazi – sicocxliT savse, cqviti da koxta, lamazi.<br />

sulisZvra – gancda.<br />

xaSlama – Zroxis an cxvris xorci, mSralad moxarSuli.<br />

qaragma – Zvel xelnawerebSi, warwerebSi Semoklebulad dawerili<br />

sityva, romelsac Tavze ~ niSani uzis. magaliTad, r ~ = rameTu.<br />

Sewynareba – Sewyaleba, Secodeba.<br />

dasabami – dasawyisi, saTave.<br />

gankiTxva – mowyalebis micema, daxmareba.<br />

● mwerlis TqmiT, ratom aris sakvirveli bavSvi patiko? ra<br />

gamoarCevs mas Tanatolebisgan?<br />

● ratom ar daakara patikom piri xaSlamas?<br />

● sityva qaragmis ganmartebaze dayrdnobiT axseni, ratom<br />

ambobs mwerali, rom bavSvi `Znelad wasakiTxi qaragmiT aris<br />

dawerili da ara – msxvili da sruli asoebiT, rogorc damTavrebuli<br />

kaci~? imitom, rom<br />

a) did adamianTan SedarebiT, bavSvi jer ar aris Camoyalibebuli.<br />

misi azri, fiqri, ocneba, survili Zneli amosacnobia<br />

iseve, rogorc qaragma;<br />

b) bavSvisTvis Zneli gamosaTqmelia sakuTari azrebi, mas ar<br />

SeuZlia sxvas gaagebinos raze fiqrobs, raze wuxs, raze<br />

ocnebobs?<br />

● im azris gansamtkiceblad, rom bavSvi saTavea, dasawyisia<br />

didi adamianisa, mwerali ris magaliTs iSveliebs, ras<br />

adarebs did da patara adamians?<br />

● ras adarebs ilia WavWavaZe sibralulis madlsa da sxva<br />

keTil saqmeebs?<br />

● Seni azriT, hgavs Tu ara sibraluli da sxva keTili saqmeebi<br />

mzesa da sxivebs? riT?<br />

● sibraluli ras SeaZlebinebs adamians? imsjele Txzulebis<br />

bolo abzacis mixedviT!<br />

68 69<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika ............ saxateebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

moTxrobis mocemul nawvets ara aqvs saTauri. qvemoT<br />

mocemuli saTaurebidan aarCie erT-erTi da daasabuTe, ratom<br />

miusadagebdi am saTaurs teqsts!<br />

a) madli sibralulisa; b) bavSvi – saTave adaminisa;<br />

g) sakvirveli bavSvi; d) gansakuTrebuli sadili.<br />

mocemuli moTxrobis mixedviT, rogor gesmis gamoTqmebi:<br />

1. `azri gamoekvanZa~<br />

a) azri gauCnda, azri daebada; b) ver moisazra, daibna;<br />

g) azrovnebaSi xeli SeeSala; d) gauazreblad moqmedebda.<br />

2. `zed gadaakvda~<br />

a) imedianad da Tavmomwoned iqceoda;<br />

b) gulmodgined da Tavdauzogavad cdilobda;<br />

g) uWkuod da briyvulad iqceoda;<br />

d) ugulod da uxalisod cdilobda.<br />

saskolo biblioTekaSi moZebne da waikiTxe vaJa-fSavelas<br />

moTxroba `Svlis nukris naambobi~!<br />

am Txzulebis moZebna SegiZlia kompiuteris saSualebiTac.<br />

misamarTi: www.children.wanex.net.<br />

amave moTxrobaSi ilia WavWavaZe patara patikos Sesaxeb<br />

kidev erT ambavs hyveba. bavSvi baRidan eZaxda mamas. iq vardis<br />

buCqTan idga da cdilobda raRacas miswvdomoda.<br />

tansacmeli Semohglejoda da ofli wurwuriT Camosdioda.<br />

etyoboda, gawvalebuliyo.<br />

eklian bardze budidan gadmovardnili bartyi dacemuliyo...<br />

iqve Soriaxlos mousvenrad frTxialebda bartyis<br />

deda...<br />

warmoidgine es suraTi da daasrule ambavi!<br />

davalebis Sesasruleblad daixmare qvemoT mocemuli ki-<br />

Txvebi:<br />

• miswvda Tu ara patiko bartys? iqneb wvaleba mohbezrda?<br />

• Tu aiyvana bartyi, sad waiyvana? sad miuCina bina? ratom?<br />

• rogor Seafases ufrosebma patikos saqcieli?<br />

• Sen rogor moiqceodi, patikos adgilas rom aRmoCeniliyavi?<br />

cameti wlisa, Tebervlis civ<br />

dReebSi Cvens patara qoxSi gulaRma<br />

mwoliare vkvdebodi.<br />

jer yurebi mtkioda, yurebi<br />

da Tavi. mere tkivili raRac<br />

cxe lma gabuJebam Secvala. amaod<br />

SemohqondaT tiloSi gaxveuli<br />

yinulebi da madeb dnen Subl ze<br />

– yinuli dneboda. dedas ukve<br />

qanci hqonda gawyvetili, bebia<br />

exmareboda. `ra dagemarTao,<br />

qaloo!~ – erTmaneTs uwyre bodnen<br />

akankalebu lebi.<br />

mec vicodi, rom vkvdebodi.<br />

SeSinebuli ubnis eqimi ezo-<br />

Si veRar bedavda Semo svlas,<br />

alayafidan ekiTxeboda Turme<br />

mezoblebs: „is bavSvi ro gor<br />

ariso“. rom gaigebda, rogorc<br />

viyavi: „profe sori mo u yvanono, profesorio!“, da garboda.<br />

profesori ki ver moh yav daT dedas da bebias. profesors<br />

bevri fuli sWirdeboda. fuls ki im vaSlisTvis Zlivs<br />

sesxulobdnen, CemTvis rom yidu lobdnen. RmerTo, ra vaSli<br />

iyo! ubralo, momwvano, wvri li, magram Zalian wvniani, civi.<br />

mxolod vaSls Tu SevWamdi, imasac gafcqvnils, imasac erTs<br />

an ors.…<br />

mZime dro iyo. Cvens ojaxs uWirda. sanam avad gavxdebodi,<br />

sko lis derefanSi direqtorma SemaCera, wamWida TmaSi<br />

xeli da mkiTxa: `bavSvo, Tmas ra tom ar ikreWav?~. me gavvardi,<br />

gulma TrTo la damiwyo. bebiac ambobda da dedac, rom<br />

didi Tma mqonda, yurebze gadmofar Cxuli, magram da laqTan<br />

wasasvlel maneTs ver maZlevdnen. `or SabaTs aRar moxvide<br />

ase gaburZgnilio~, – direq to rma, keTilma kacma, da wa vida.<br />

bavSvebmac gaigones misi si tyve bi. axla imaT dacinviT<br />

ubrwyinavdaT Tvalebi. es iyo SabaTs. Sin ar gamimxelia<br />

direq to ris gafrTxi leba, vicodi, pu ric Zlivs viyideT<br />

im dRes. kviras ki avad gavxdi. orSabaTs veRar wavedi skolaSi.<br />

verc im orSabaTs, ve Rarc momdevnos. momdevno orSabaTs<br />

ukve vkvdebodi. da miT ufro mecodeboda Cemi Tavi,<br />

rom TmaSeukreWavi vkvdebodi. isic ki meCveneboda, rom im<br />

Tmis bra li iyo yvelaferi, is imodena Tma mixurebda Tavs,<br />

magram ama zec xmas ar viRebdi. axla bevric rom gvqonoda<br />

fuli, ro gor Ra wamiyvandnen dalaqTan, an raRa saWiro iyo,<br />

mainc vkvde bodi. wamo mi vi doda cremli, Tmac sveli mqonda,<br />

daltobili, da im sisveleSi, simxurvaleSi vkvdebodi ukve<br />

Zvlebad qceuli.<br />

70 71<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msjelobisTvis<br />

sityva-<br />

TqmaTa<br />

saTaveebTan<br />

daakvirdi<br />

davaleba gamofenisaTvis<br />

mogonebebi


ubrika saxateebi<br />

saxateebi<br />

magram, ai, erT dRes wamomsves. momitana TvalebTan Tmis<br />

sakreWi manqana axal gazr da biWma, – „kriWi-kriWio“, – Tqva gacinebulma<br />

da man qa na Sublze da ma do. raRac facurs vgrZnobdi<br />

Cems maRla, Tav ze TiTqos civi WianWvelebi mkbendnen. roca<br />

damawvines, pir ve lad vigrZeni kefiT, rom baliSi civi iyo, civi<br />

da sasi a movnod sufTa, imdenad civi da sasiamovnod sufTa,<br />

rom game Rima.<br />

`gaicine, gaicine, genacvale!~ – momaZaxes dedam da bebiam,<br />

da me isev gameRima. sar ke Si Camaxe deT-meTqi. saswrafod momitanes<br />

sarke. cxviri gabuS tu li mqonda, zeda tuCi wiTeli, Tavi<br />

ki – didi, mrgvali, lur jad gadapri ale bu li, TiTqos sxvisi.<br />

RamiT kidev sizmari vnaxe: amiyvana fafukxelebianma didma<br />

TeTr wve ra kacma msubuqad, msubuqad, da gadamawoda wyalgaRma<br />

gaCe rebul dedas. dedas gauWirda, magram mainc damiWira. deda<br />

sac civi da sasiamovnod sufTa hqonda mxari. diliT, Tvali<br />

rom gavaxile da Camo Ru Suli davinaxe Cveni patara oTaxi, tirili<br />

daviwye. tirilze sisxlic wamskda, dedam Cems sawo l Tan<br />

daiCoqa, imasac crem le bi Camosdioda. mogvexvivnen mezobeli<br />

qalebi.<br />

da, ai, am CoCqolSi gaiRo kari: „monini movida, moninio“.<br />

mo vida monini, patara, wveriani kaci. moixada qudi, portfelidan<br />

amoi Ro pawawina qila, Sig raRac wiTeli malamo ido:<br />

„esao So re u li aRmosavleTidan aris Camotanilio, aman unda<br />

uSveloso, gamag rdi axlao, ar daaceminoo“. amoavlo yviT lad<br />

dasvelebuli binti im malamoSi da daiwyo im bintis Cems nestoebSi<br />

Sekecva. gamomiwera dasalevi wamlebic.<br />

meore dRes im sizmars movyevi, TeTrma moxucma rom gada mawoda<br />

dedas wyalgaRma. mesame dRes ukve aSkarad Semiwyda sisxlis<br />

dena. erTi kviris Semdeg ki fexzec wamovdeqi da SuSian<br />

karTanac mivedi. RamiT Tovli mosuliyo, axla ki mze brWyvi aleb<br />

da da wkrial-wkrialiT dneboda is spetaki Tovli. sabanmo<br />

xu ruli videqi karTan da aRar mindoda iqidan wamosvla. mezoblis<br />

TuTaze sayvareli Wre li skvinCa galobda...<br />

dalaqi moeyvana Cveni saxlis patronis Svils, TavSekavebul,<br />

ma Ral, warmosadeg kacs, minoni – mamidas qmars. uu, ramdeni<br />

weliwadia gasuli mas Semdeg! vxedav, rom cxovreba aris<br />

mZime, rTuli, aConCxlil-daConCxlili, magram kefiT imasac<br />

vgrZnob, rom ukan mainc aris raRac saxateebiviT myudro adgilebi.<br />

erT-erTi aseTi saxatidan erTad iyurebian Cveni saxlis<br />

patronis Tav Seka vebuli vaJi, mocinari axalgazrda dalaqi,<br />

monini, Tavi si mokle wveriT, saTvaliT, da mamidaCemis qmari –<br />

keTili, mSvidi durgali, SalaSiniT daxrili dazgaze. maT Tavs<br />

wamosdgomia didi, TeTrwvera TeTri moxuci, dedas rom gadamawoda<br />

fafuki xelebiT wyalgaRma...<br />

revaz inaniSvili<br />

gabuJeba – sxeulis romelime nawilSi grZnobierebis droebiT<br />

dakargva an dasusteba sisxlis moZraobis Seferxebis gamo.<br />

alayafi – igivea, rac WiSkari.<br />

profesori – samecniero wodeba, romelsac aniWeben mecnierebis<br />

am Tu im dargSi codniT gamorCeul pirs.<br />

portfeli – saxeluriani da saketiani tyavis oTxkuTxa CanTa.<br />

skvinCa – Citis saxeoba. igivea, rac niblia.<br />

kefa – adamianis Tavis ukana nawili.<br />

saxate – xatebis mosaTavsebeli adgili an niSa kedelSi.<br />

durgali – xis nakeTobaTa xelosani.<br />

SalaSini – sadurglo iaraRi xis budeSi Casmuli liTonis brteli<br />

mWreli piriT; xmaroben ficris zedapiris sufTad gasaTlelad.<br />

● rogor fiqrob, ratom daamaxsovrda mwerals Tavisi bavSvobidan<br />

yve laze metad moTxrobili ambavi?<br />

● dedis dabneuli moqmedeba mis ra gancdaze metyvelebs?<br />

● ratom garboda ubnis eqimi WiSkridanve? ra Cans mis moqmedebaSi?<br />

a) sakuTari umweobis gancda;<br />

b) gulgriloba da uyuradReboba;<br />

g) aCqareba da moucleloba.<br />

● ratom ver mohyavdaT biWTan profesori?<br />

● avad gaxdomamde ra usayvedura skolis direqtorma biWs?<br />

● risi brali iyo, rom mas Tma gaburZgnili hqonda?<br />

● ratom ar gaamxila biWma saxlSi, rom skolaSi SeniSvna misces?<br />

● pirvelad rodis gaeRima didi xnis avadmyofobiT dasustebul<br />

biWs? ram mohgvara Sveba?<br />

● ra daesizmra biWs?<br />

● Seni azriT, vin unda yofiliyo spetakwveriani da fafuk xele<br />

bi ani moxuci?<br />

● vin mouyvanes avadmyof biWs da ram uSvela, ram daayena<br />

fexze igi?<br />

● rogoria biWis damokidebuleba garemosadmi, bunebisadmi?<br />

● mravali wlis Semdeg am ambavTan dakavSirebiT vin axsendeba<br />

mwerals?<br />

● mTxobelis TqmiT, rogoria is adgili, saidanac misTvis<br />

Zvirfasi da sayvareli adamianebi iyurebian da sulier Zalas<br />

mateben?<br />

● rogor axasiaTebs mwerali saxlis patronis vaJs, profesor<br />

monins, mamidis qmars?<br />

● mwerlis warmosaxvaSi vin wamosdgomia maT Tavs? amiT ris<br />

Tqma surs avtors?<br />

72 73<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika saxateebi<br />

saxateebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

sityva-<br />

TqmaTa<br />

saTaveebTan<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

gamofenisTvis<br />

1. rogor gesmis gamoTqma: `Zvlebadaa qceuli~?<br />

a) Zalian danaRvlianebulia; g) Zalian gamxdaria;<br />

b) Zalian daSavebulia; d) Zalian SeSinebulia.<br />

2. winadadebaSi – `vxedav, rom cxovreba aris mZime, rTuli,<br />

aConCxlil-daConCxlili~ – sityva `aConCxlil-daConCxlili~<br />

niSnavs:<br />

a) mouwesrigebels, magram mxiaruls;<br />

b) mowesrigebuls, magram rTuls;<br />

g) mouwesrigebels da Tan mZimes;<br />

d) mowesrigebuls da Tan xmaurians.<br />

sityva xati Tavdapirvelad niSnavda saxes, nimuSs, nebismier<br />

gamosaxulebas. Semdeg mniSvneloba icvala. dRes aRni-<br />

Snavs RvTaebis an wmindanebis gamosaxulebas, romelsac morwmuneni<br />

Tayvans scemen.<br />

moTxrobaSi `saxateebi~ gvxvdeba ikreWav forma: `bavSvo, Tmas<br />

ra tom ar ikreWav?~.<br />

swori formebia: me vikreW, Sen ikreW, is ikreWs!<br />

II piri – Sen<br />

ras Svrebi? – ikreW ras izam? – moikreW<br />

ras Svrebodi? – ikreWdi ras izamdi? – moikreWdi<br />

ras Svrebode? – ikreWde ras izamde? – moikreWde<br />

ra giqnia? – mogikreWia<br />

!<br />

aseve swori formebia: vkref, kref, krefs / vkbeC, kbeC,<br />

kbeCs / vwyvet, wyvet, wyvets / vxleC, xleC, xleCs / vgrex,<br />

grex, grexs / vglej, glej, glejs / vzel, zel, zels...<br />

SearCie revaz inaniSvilis `saxateebidan~ SenTvis yvelaze<br />

STambeWdavi monakveTi da daxate! es SeiZleba iyos<br />

biWis gakreWis epizodi; sizmari; bunebis suraTi, romelsac<br />

biWi Tavisi saxlis fanjridan xedavs.<br />

SegiZlia daxato Seni saxateebi, anu is adamianebi, romlebic<br />

yvelaze metad giyvars.<br />

biWvinTaSi ojaxTan erTad visvenebdi. erTxel revaz ina ni Svilma<br />

SemomTavaza, me, Sen, anuki da akaki tyeSi wavideTo.<br />

didi sixaruliT avitaceT es SemoTavazeba da SevudeqiT maR lobs,<br />

tyisaken mimavals. karga xans viareT. anuki wam da uwum gaiZa xoda, rodis<br />

SevalT tyeSi, aba, sadaao tye. isini xeli xel Caki de bul ni miuyvebodnen<br />

biliks. rezo inaniSvili anukis, ro gorc tols, ise esaubreboda, Tan<br />

gzadagza ambobda, vax, kaco, es ra mouT meneli vinme yofi lao. amas ise<br />

wamqezeblad ambob da, rom anuki sul gadairia, male SevideT tyeSi,<br />

Torem isev zRvaze dav brundebio. vin icis, anuki imasac fiq robda, am<br />

tyiT Tavis sayva rel zRvas samudamod vakar gvi neb diT. aba, ra icoda<br />

patara anukim, rom zRvebsa da miwebs Zia rezos Tana didi kacebi ki ar<br />

arTmeven TavianT Svilebsa da Svili Svi lebs, piriqiT, unaxaven, tyis,<br />

miwis, mzisa da zecis siyvaruls samaradJamod unergaven pawia gulebSi.<br />

zRvebsa da miwebs usamSoblo kacebi arTmeven da ukar ga ven adamianebs,<br />

Torem revaz inaniSvilis Semo qmedebaSi kacs ki ara, Rrubelsac<br />

Tavisi samSoblo aqvs. ara so des damaviwydeba batoni rezo am tyeSi<br />

Cems SvilTan erTad. es iyo namdvili saocreba. nafoti rom nafotia,<br />

im nafotebsac ki aTas na iri saxelwodebiT ixseniebda. wam da uwum<br />

Caimuxlebda xolme da rome lime mcenarisa Tu yvavilis sa xels axlo<br />

megobariviT acnobda. Tan maTze ise elapa rake bo da, rogorc namdvil<br />

adamia nebze. anuki gafacicebiT usmenda, sunTqvaSekru li. uceb erT<br />

mwkrivad dargul xeebze rezo anukis eubneba: `Sexede, Svilo, eseni<br />

muxis xeebia~.<br />

`muxis xeebiooo?!~ – aq ki ajanyda anuki, – `araferic, egeni mu xe bi ar<br />

arian!~.<br />

rezos raRacnairi, misTvis Cveuli Rimili efina saxeze da Tan eSmaku<br />

rad Wutavda Tvalebs. `ho, ara! Sen muxa mainc da mainc tanmsxvili,<br />

Zlieri da veebatotebgabarjRuli xe ggonia, ara? eg tan wvrila xeebi<br />

namdvili muxebia, namdvili kolxuri muxe bi!..~.<br />

nawyveti maka joxaZis werilidan `revaz inaniSvili~<br />

rogoria mwerali revaz inaniSvili bav Sve bis mimarT? rogor<br />

iqceva is anukisTan – patara gogonasTan? ro gor esaubreba?<br />

mogonebis avtoris TqmiT, revaz inani Svi lisnairi kacebi Svilebsa<br />

da SviliSvilebs ras unaxaven? rogor? ratom?<br />

`saxateebSi~ revaz inaniSvili Tavis bavSvobasa da im keTil adamianebs<br />

ixsenebs, romlebmac izrunes masze, didi siyva ru li gamo xates<br />

mis mimarT da Tavi daamaxsovres. am moTxrobis per so na Ji biWi da<br />

mogonebaSi gacocxlebuli mwerali riT hgvanan erT maneTs? mZime,<br />

rTulma cxovrebam mwerali gaauxeSa da gaa mkacra Tu verafri daaklo<br />

– saTuTi, kacTmoyvare, gulisxmi eri darCa? bunebas, Tavis qveyanas<br />

ufrTxildeba, iseTi didi da Rrma grZnobiT uyvars, rogoric mis<br />

mimarT keTilma adamianebma gamoxates, Tu, piriqiT, yvelaferi mxolod<br />

Tavisi sargeblobisa da keTil dRe o bisTvis surs da sWirdeba?<br />

74 75<br />

rubrika<br />

mogonebebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

–I–<br />

iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi<br />

ra iqneboda. iyo erTi la mazi qali.<br />

lamazi ki iyo, magram ampartavani, Tavi<br />

mzeTunaxavi egona da imitom. cxovrobda<br />

erT miyruebul so felSi mSoblebTan.<br />

civ niavs ar akarebda dedmama.<br />

cxov ro bda gulxeldakrefili,<br />

mTeli dRe sarkeSi icqireboda, Tanac<br />

mali-mal Saragzas gaxedavda xolme,<br />

Tavis beds eloda – ufliswuls<br />

eloda ginda Tu ara! magram ara da ar<br />

gamoCnda ufliswuli. dro ki gadioda.<br />

erTxelac gaTenda axali wlis dila.<br />

gamovida qali ezoSi. xedavs karTan,<br />

Robis gadaRma, muxlamde TovlSi, moxuci<br />

maTxovari dgas, mxarze abga hkidia.<br />

maTxovarma gasZaxa: mraval axal wels daeswariT, kalan do ba<br />

ar dagelioTo!<br />

– Tqvenac, Tqvenaco!.. – calybad miugo qalma.<br />

– Svilo, kari gamiRe, mekvle viqnebio! – uTxra moxucma, – tabla<br />

damidgi, daglocav, Cemi sityvac Segewios iqnebao!..<br />

qalma aaTvalier-CaaTvaliera, aimriza.<br />

– Ziakaco, kars ver gagiReb da verc saxlSi Segiyvan, ded-mama<br />

Sin ara myavso, – icrua qalma da zurgi Seaqcia maTxovars, wasvla<br />

daapira.<br />

– maSin gareT gamodio, – gaaCera moxucma, – axal wels mogilocav,<br />

Sublze gakocebo!<br />

– makocebo?! – gagulisda qali, – erTi amas damixedeT, ras bedavs,<br />

vin Sen da vin meo!<br />

– Sublze kocna raRa bedenaao?.. – gaioca moxucma.<br />

– Cems kocnas aqeT xonTqari natrulobs da iqiT imis metoqe<br />

xelmwifeo! – gamoacxada qalma, – axlave gaecale aqaurobaso!<br />

erTi wamiT Cafiqrda moxuci.<br />

– Sens Tavs daabrale, rac mogivideso! – Cailaparaka da xeli<br />

dahkra qals.<br />

iqauroba dabnelda.<br />

qali CiCilakad gadaiqca.<br />

maTxovari jadoqris mosasxamSi gaexvia.<br />

– axalwlis dilas mekvles rom iukadriseb, uaresic dagema<br />

r Tebao! – uTxra jadoqarma, – mibrZanebia CiCilakoba Seni<br />

sama radJamod! oRond naSuaRamevs erTi wuTiT dagi brun deba<br />

adamianis saxe... da icode, veravin giSvelis, sakuTari Tavis<br />

gardao.<br />

gaqra jadoqari.<br />

CiCilaki darCa Robeze miyudebuli.<br />

gzaze erTma obolma biWma Camoiara. dainaxa CiCilaki, daavlo<br />

xeli da saxlSi waiRo.<br />

daRamda. vaJma qoxSi cecxli daanTo. uecrad ielva, CiCilaki<br />

qalad iqca. vaJi dafrTxa, SesZaxa: fui eSmaks, gaqri, gaqrio!<br />

qali uRonod daeSva miwaze da aqviTinda: erTi sawyali qali<br />

var mezobeli soflidan. diliT jadoqarma Camoiara, saxlSi ar<br />

SevuSvi da momajadova... male isev CiCilakad gadaviqcevio...<br />

– vai, Se ubeduroo!.. – guli daewva vaJs.<br />

qali vaJis win muxlebze daemxo da Seevedra: unda miSvelo,<br />

Sens iqiT gza ar maqvso! is jadoqari unda ipovo da jado moaxsnevinoo!<br />

– rogor giSveloo? mec rom mavnoso? – Sefiqrianda vaJi.<br />

sityva ar hqonda damTavrebuli, rom qoxSi ielva... qali Ci-<br />

Cilakad gadaiqca.<br />

Cavarda vaJi sagonebelSi. qali iseTi lamazi iyo, erTi SexedviT<br />

Seuyvarda, magram jadoqrisa eSinoda.<br />

uceb CiCilakma daguduli, yru xmiT ikiTxa: miSveli Tu arao?<br />

vaJi moulodnelobisgan Sexta, Sublze xeli moisva da sayveduriT<br />

uTxra: ras maSineb, qalo, gaskda gulio!<br />

CiCilaki ar moeSva:<br />

– miSvelio?<br />

– iseTi lamazi xar, rom ar giSvelo, ar iqnebao, – uTxra vaJma,<br />

magram rogor giSvelo, mec fiCxis konad ar maqcios jadoqarmao...<br />

– Sengan xeiri ar iqneba, laCari yofilxaro!<br />

– Aara var laCari, magram sifrTxiles Tavi ara stkivao, – auxsna<br />

vaJma, – jer yvelaferi unda avwon-davwonoo... kargi, dilau-<br />

Tenia gavudgeT gzaso.<br />

miyruebuli – centrs Zalian daSorebuli, mivardnili.<br />

gulxeldakrefili – usaqmuri, arafris maqnisi.<br />

abga – mxarze gadasakidebeli CanTa.<br />

kalandoba – igive kalanda, ase uwodeben axal wels guriaSi.<br />

calybad – ugulod, gulgrilad.<br />

mekvle – adamiani, romelic axali wlis diliT pirveli Sedis vinmes<br />

ojaxSi.<br />

tabla – dabali magida, an dabal magidaze dawyobili sasmel-saWmeli.<br />

Segewios – giSvelos, dagexmaros.<br />

aimriza – gabrazebiT warbi Seikra, wyena daityo.<br />

raRa bedenaa – raRaa, ra didi ambavia.<br />

xonTqari – osmaleTis (TurqeTis) mefe, sulTani.<br />

CiCilaki – joxi buebuSelasebri anaTalebiT, morTuli tkbileuliTa<br />

da xiliT; ician saaxalwlod saqarTvelos zogierT kuTxeSi.<br />

fiCxi – moWrili patara totebiani xe an xis Sto, gamxmari.<br />

xeiri – sikeTe, sargebeli.<br />

76 77<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

● saTaurSi romc ar iyos naxsenebi zRapari, riT icnobdi, rom<br />

es ambavi marTlac zRaparia?<br />

● pirveli abzacis mixedviT rogoria zRapris personaJi qali?<br />

● ra sTxova axali wlis dilas qals mis Robes momdgarma<br />

mo xucma maTxovarma?<br />

● ra Tviseba gamoamJRavna qalma, roca moxucs esaubreboda?<br />

● ra daimsaxura `jildod~ Tavisi saqcieliT?<br />

● jadoqris TqmiT, vin uSvelida qals, rom isev adamianis saxe<br />

daebrunebina?<br />

● rogor fiqrob, ra unda gaakeTos qalma uwindeli saxis dasabruneblad?<br />

● vin aRmoCnda CiCilakad qceuli qalis gverdiT?<br />

● Tavdapirvelad ra grZnoba daeufla vaJs, rodesac qalma<br />

daxmareba sTxova?<br />

● advilad miiRo Tu ara vaJma gadawyvetileba? ratom?<br />

● sabolood ra gadawyvita vaJma? rogor fiqrob, ratom?<br />

rogor gesmis gamoTqmebi:<br />

1. calybad miugo<br />

a) mkacrad, mbrZaneblurad uTxra;<br />

b) sasxvaTaSorisod, ugulod upasuxa;<br />

g) SiSiT, xmis kankaliT upasuxa;<br />

d) gakvirvebiT, CurCuliT upasuxa.<br />

2. Sens iqiT gza ara maqvs<br />

a) xels miSli da mabrkoleb; b) erTi gza gvaqvs gasavleli;<br />

g) Sen garda veravin miSvelis; d) sxva gza unda mimaswavlo.<br />

3. guli daewva<br />

a) gulSi tkivili igrZno; b) Zalian dascxa;<br />

g) Zalian Sescivda; d) Sewuxda da Seebrala.<br />

moifiqre zRapris gagrZeleba! gaxsovdes, zRaparSi yvelaferia<br />

SesaZlebeli! SesaZloa, saswauli moxdes, magram<br />

iseTi, rogorsac misi personaJebi imsaxureben!<br />

• ras izams vaJi?<br />

• gzad rame dabrkolebebi Sexvdeba Tu ara?<br />

• ra Tvisebebs gamoamJRavnebs igi?<br />

• ras izams CiCilakad qceuli qali? gansxvavebul Tvisebebs<br />

SeiZens Tu ara? ris wyalobiT?<br />

• daibrunebs pirvandel saxes Tu ara? Tu ver daibrunebs,<br />

ratom? Tu daibrunebs, rogor?<br />

• gaixsene jadoqris sityvebi, CiCilakad qceul qals rom<br />

uTxra, veravin giSvelis, sakuTari Tavis gardao!<br />

–II–<br />

iriJraJaA Tu ara, vaJma CiCilaki zurgze moikida da gzas gaudga.<br />

midis, midis da midis...<br />

bevri iara vaJma Tu cota iara, gansacvifrebel aremareSi<br />

amoyo Tavi. garSemo kldeebi iyo, mRvimeebi. vaJi sacalfexo biliks<br />

miuyveboda, uceb dainaxa lamazi oqrosferi gveli bilikze<br />

garTxmuliyo, lodi dascemoda da kvnesoda. vaJi SeCerda.<br />

– ratom SeCerdio? – hkiTxa CiCilakma.<br />

– uxsenebeli wvalobs, codoa, egec RvTis gaCenilia.<br />

– dro rom ikargeba, magaze ar fiqrobo? Cemo gulkeTilo, uceb<br />

rom geces da gikbinos, me vinRa gadamarCenso? – uTxra CiCilakma.<br />

vaJma araferi upasuxa. lodi gadaagora da gveli gaaTavisufla.<br />

gvelma uTxra: madlobas gwirav! wamodi, iseTi far-xmali da<br />

qamar-xanjali mogce, win veraferi daudgeso!<br />

gveli gamoqvabulSi SeZvra, vaJi Sehyva da maleve gamovida<br />

abjar asx mu li da SeiaraRebuli. daadga gzas. gveli kudis qneviT<br />

gamoemSvidoba.<br />

midis, midis vaJi, zurgze CiCilaki hkidia. uceb erTi kldis<br />

gadaRma samTaviani devi dainaxa. iqve viRac kaci iyo xeze mibmuli.<br />

– samTaviani devia, Tanac imxela, rom… vai, dedao! – Tqva vaJma<br />

CurCuliT, – sufra gauSlia. viRac kaci xeze hyavs mibmulio...<br />

– unda SeWamoso?! – aRelda CiCilaki.<br />

– aba, me ra vicio?! iqneba amxanagia, iqneb xumrobiT miabao!<br />

– uTuod SeWams, Svela unda. Sen uda gadaarCinoo! – Tqva<br />

CiCilakma Cumad.<br />

– Qqalo, yvelas me xom ar gadavarCen, vinme Camoivliso! – daam-<br />

Svida vaJma.<br />

– ki, rogor ara, rigi dgas am sacodavis gadasarCenado!.. –<br />

Cailaparaka CiCilakma, – devis SegeSinda. ra keTili xar, uxsenebeli<br />

gadaarCine da cocxal adamians ki devis xaxaSi tovebo!..<br />

– jer Sena myavxar dasaxsnelio, – Tavi imarTla vaJma, – jadoqars<br />

davamarcxeb da mere amasac vuSvelio.<br />

– da es kaci aq dagxvdeba saR-salamaTio! – mwared Caecina<br />

CiCilaks, – eh, Sen verc jadoqars gaumklavdebi aseTi qalaCunao!<br />

78 79<br />

rubrika


ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

– ara var me qalaCunao! – SesZaxa vaJma, iSiSvla xmali da miiWra<br />

devTan, – devo, erTi aqeT moixedeo!<br />

– es ra WriWinebs mandao? – gaocda Sua Tavi.<br />

marcxena Tavma gaicina, waiRiRina: „WriWinobela pawia simaRliT<br />

aryis yanwia“.<br />

– vaxSamic Tavisi fexiT mosulao! – gaawklapuna piri marjvena<br />

Tavma.<br />

– me Tqven gaWriWinebT axlao! – vaJma devs fexSi xmali SeurWo.<br />

gamwarebuli devi wamovarda.<br />

– cera TiTiT gagabrtyeleb, Se udReuroo! – daiRriala Sua<br />

Tavma.<br />

daiwyo brZola. devi Zirfesvianad glejda xeebsa da kldeebs,<br />

vaJs uSenda, cdilobda mis moxelTebas, magram vaJi marjved<br />

usxlteboda. devi gagiJda.<br />

– marcxnidan dauareT, biWeboo! – cofebi gadmoyara Sua Tavma.<br />

– dauare da davluric daukari, Tu egeTi magari xaro! – ar<br />

SearCina marcxenam.<br />

– Tqveni bralia, sarma unda gamogvedo, ar damijereTo! – marjvenam.<br />

vaJma amasobaSi dro ixelTa, devs koWebze xmali gadausva. devi<br />

miwaze davarda da afarTxalda.<br />

– axla saTiTaod wagayrevineb mag Tavebs! – uTxra vaJma. gulSi<br />

xmali unda Caeca, magram devi Seevedra: Semiwyale, oRond nu momklav<br />

da adamians aRar gavekarebi, balaxis Wamas daviwyebo!<br />

vaJi dafiqrda.<br />

–kargi, agre iyoso! – daeTanxma.<br />

devi gadaixvewa. vaJi xeze mibmul kacTan mivida, Toki unda<br />

Seexsna, magram uecrad Toki TavisiT Camovarda. kacma xeli dahkra,<br />

ielva da vaJis far-xmali gaqra. gancvifrda vaJi, gaognda,<br />

dabneulma hkiTxa: vina brZandebiTo?<br />

– visac eZebdio, – upasuxa kacma da jadoqris mosasxamSi gaexvia.<br />

vaJi gaSterda: is jadoqari xarTo? Tu jadoqari iyaviT, devs<br />

ratom ar miexmareTo?<br />

– im odrogelas? egRa maklia, egre unda mag doRrialaso! –<br />

uTxra jadoqarma, – Sen gamogcade. kargad ibrZodi, momewonao.<br />

vaJma CiCilaki moixsna zurgidan, jadoqars aCvena da uTxra:<br />

erTi saTxovari maqvs, adamianis saxe daubruneT, keTili jadoqari<br />

yofil xarTo!<br />

– keTili ara var, samarTliani varo, – Tqva jadoqarma, – misi<br />

bralia, gulqva iyo qalbatoni da imitomac daisaja. Sen ki kaci<br />

damdgarxar, vaJkacurad irjebodi, magram magas veRar vuSvelio.<br />

iseTi jado davade, TviTon Tu aixsnis, TviTono!<br />

– da rogor unda aixsnaso? – vaJma.<br />

– eg me ar vici, TviTon unda mixvdes, TviTon unda gaxdes . . .<br />

da eSvelebao! – Tqva jadoqarma da gaqra.<br />

mRvime – gamoqvabuli.<br />

uxsenebeli – aq: gveli.<br />

saR-salamaTi – janmrTeli, jansaRi.<br />

udReuri – zRaparSi gamoyenebulia rogorc damcinavi gamoTqma,<br />

niSnavs sabralos, sacodavs, umweos.<br />

moxelTeba – ramis Sovna, xelSi Cagdeba.<br />

cofebi gadmoyara – ganrisxda, gacecxlda.<br />

davluri – qarTuli cekva qal-vaJisa.<br />

sarma – Widaobis erT-erTi fandi, fexis fexSi gamodeba.<br />

odrogela – zRaparSi gamoyenebulia rogorc damcinavi gamo-<br />

Tqma, niSnavs uxeiros, ugergilos, umaqniss.<br />

doRriala – aq: Rriala, myvirala.<br />

● ris Svela ganizraxa vaJma?<br />

● ra Tviseba gamoavlina vaJma Tavisi saqcieliT?<br />

● rogori damokidebuleba aqvs gansacdelSi Cavardnili<br />

gvelisadmi CiCilakad qceul qals?<br />

● riT daajildova gvelma Tavisi mxsneli?<br />

● gzad vin naxes gansacdelSi Cavardnili?<br />

● isev daapira Tu ara vaJma gansacdelSi Cavardnilis Svela?<br />

ratom?<br />

● amjerad rogori damokidebuleba aqvs CiCilakad qceul<br />

qals gansacdelSi Cavardnilisadmi? Seni azriT, ratom?<br />

(gvelis mier gamoxatulma madlierebam ra aswavla qals?)<br />

● riT imarTla qalis winaSe Tavi vaJma? ratom dasWirda Tavis<br />

marTleba? ris dafarvas cdilobda amiT?<br />

● SiSis miuxedavad, ram gadaawyvetina vaJs SebrZoleboda<br />

samTavian devs?<br />

● gaixsene, romelime xalxuri zRapari, romelSic samTaviani<br />

devi Segxvedria! riT, romeli TvisebebiT hgavs am zRapris<br />

devi sxva zRapris personaJ devebs? riT gansxvavdeba?<br />

rogorc wesi, devis sityvebi sandoa xolme?<br />

● rogor moepyro Wabuki damarcxebul devs?<br />

● ram daabnia xeze mibmuli kacis gasaTavisufleblad mibrunebuli<br />

Wabuki?<br />

● ra sTxova vaJma jadoqars?<br />

● ra upasuxa jadoqarma?<br />

● daakvirdi zRapris II Tavis bolo abzacs! romeli sityva<br />

aRar Tqva jadoqarma? mis pasuxSi sami wertilis nacvlad<br />

Sen romel sityvas Casvamdi?<br />

● CiCilakad qceuli qalis jado riT iyo gansakuTrebuli?<br />

vis an ras SeeZlo misi Svela, jados axsna? rogor fiqrob,<br />

ratom?<br />

80 81<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

Sen da Senma mewyvilem qvemoT mocemul a, b, g, d variantebs<br />

Soris airCieT is, romelSic sityvaTa Soris azrobrivi mimarTeba<br />

iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

SiSi – laCroba<br />

a) sibraluli – TanagrZnoba; b) simdidre – maTxovroba;<br />

g) Suri – madliereba; d) brazi – sazrianoba.<br />

Cven vmetyvelebT, azrs vayalibebT sityvebis meSve obiT.<br />

sityvebi Sedgeba bgerebisgan. qarTul enaSi 33 bgeraa:<br />

5 xmo va ni: a e i o u, 28 Tanxmovani: b g d v z T k l<br />

m n p J r s t f q R y S C c Z w W x j h.<br />

bgeris grafikuli gamosaxulebaa aso. bgeras warmov TqvamT<br />

da gvesmis, xolo asos vwerT da vxedavT. qarTul enaSi ramdeni<br />

bge racaa, imdeni asoa – 33. yovel asos Tavisi saxeli aqvs: an,<br />

ban, gan...<br />

Cven mravalgvari bgera gvesmis, magaliTad, katis knavili, Citebis<br />

WikWiki, karis Wriali, wvimis wkapuni da a.S. magram sametyvelo<br />

bgerebs mxolod adamiani warmoTqvams, mxolod adamiani metyvelebs<br />

– ubralod bgerebs ki ar gamoscems, aramed am bgere bisgan<br />

Semdgar sityvebs ambobs, TiToeul sityvas ki Tavisi mniSvneloba<br />

aqvs.<br />

sametyvelo bgeraTa wamosaTqmelad aucilebelia sametyvelo<br />

organoebi: filtvebi, sasule mili, xorxi da saxmo simebi, xaxis<br />

Rru, cxviris Rru, piris Rru, ena da bageebi.<br />

1. Sen swavlob ucxo enebs. am enebSi (magaliTad, inglisurSi,<br />

germanulSi...) TiToeuli sityva iseve warmoiTqmis, rogorc<br />

iwereba? gaixsene ramdenime magaliTi!<br />

2. warmoTqvi b d v r Tanxmovnebi! scade gamoicno, romeli<br />

sametyvelo organoebi monawileoben maT warmoTqmaSi!<br />

dawere zRapris II Tavis gegma!<br />

–III–<br />

vaJma CiCilaki xelSi aiyvana da Sinisaken mimaval gzas daadga<br />

damwuxrebuli.<br />

– xom gaige, ra Tqva jadoqarma, yvelaferi Senzeao... – uTxra<br />

vaJma.<br />

– da ra vqna, rao? – aqviTinda CiCilaki, – erTi Steri qali var,<br />

ra vqna, ra meSvelebao!..<br />

– nu tiri, geSvelebao, imediT cocxlobs adamianio!@ – daam-<br />

Svida vaJma.<br />

iara vaJma, iara da Tvaluwvdenel Waobs miadga. Waobi coc<br />

xaliviT sunTqavda, irweoda da TaxTaxebda.<br />

Waobis Suagulidan susti Zaxili SemoesmaT: miSveleTo!..<br />

– ar gesmis?! – aRelda CiCilaki, – ixrCoba viRaco!<br />

– Svelas iTxovso! – daudastura vaJma.<br />

– unda gadavarCinoTo! – SesZaxa CiCilakma.<br />

– unda gadavarCinoTo! – daeTanxma vaJi.<br />

– Waobma rom CagviTrioso? – hkiTxa CiCilakma.<br />

– ar CagviTrevso, – upasuxa vaJma.<br />

– ar geSiniao? – CurCuliT hkiTxa qalma.<br />

– meSiniao, – gamoutyda vaJi, – magram unda gadavarCinoTo!<br />

– rom daviRupoTo? – xma aukankalda CiCilaks.<br />

– ar daviRupebiTo! – uTxra vaJma darwmunebiT, Semdeg daamata,<br />

– da, Tu gagvwira RmerTma, erTad movkvdebiTo...<br />

– kargi, movkvdeT erTado!.. – Tqva CiCilakma Cumad, – magram<br />

keTili saqmisTvis RmerTi ar gawiravs adamians, ambobeno...<br />

vaJma miaRwia adgils, sadac adamiani ixrCoboda. dainaxa, vi-<br />

Rac biWia, yelamde talaxSi, cotac da, Caylapavs Waobi. vaJma<br />

CiCilaki gauwoda biWs da ris vaivaglaxiT amoaTria, gamovidnen<br />

samSvidobos. biWi mTlad galumpuliyo, aZagZa geb da.<br />

– sul mTlad gaToSilxar, Se sawyaloo! – uTxra vaJma da Tavisi<br />

tyapuWi gadaacva biWs, TviTon perangis amara darCa.<br />

– didi madloba, Zia, didi madlobao! – Tvalebi aucimcimda<br />

biWs, – RmerTi gadagixdiTo!<br />

wamovida vaJi. ukve Ramdeboda, roca vaJma Tavis qoxs miaRwia,<br />

barbac-barbaciT midioda, TvalT ubneldeboda. Ronemixdilma<br />

Zlivs daanTo kera da taxtze miwva, avad iyo, acaxcaxebda. kera-<br />

Si cecxli odnav bJutavda.<br />

– vaime, deda, rogor mcivao! – TiTqmis bodavda vaJi, – mciva,<br />

mcivao!..<br />

– riT giSvelo, riTo? – Cumad moTqvamda CiCilaki.<br />

vaJi butbutebda: mciva, Waobze yinvam damkra... mciva, SeSac<br />

aRara maqvso...<br />

– cotac moiTmine, gaTendeba, mze amovao! – emudareboda Ci-<br />

Cilaki.<br />

– fexebi wamerTvao... – vaJma, – vkvdebio...<br />

82 83<br />

rubrika


ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

ganmartebebi<br />

– ar mokvde, ar mokvde, ar mokvdeo! – CurCulebda CiCilaki<br />

ise, TiTqos loculobda.<br />

– biWi mainc xom gadavarCine... vaime, RmerTo, vkvdebio! – vaJi<br />

Zlier cudad iyo.<br />

– ar mokvde, uSenod rogor viyoo!.. – Seevedra CiCilaki.<br />

vaJi erT sityvas imeorebda mxolod: mciva, mciva, mcivao!<br />

– moiTmine, cotac moiTmine, iqneba vinme movides, iqneba is<br />

biWi movides da SeSa moitanoso!.. – usasood Cailaparaka Ci-<br />

Cilakma da atirda.<br />

– vkvdebio, – Tqva vaJma da goneba dakarga.<br />

– ar mokvde, miyvarxaro! – uTxra CiCilakma, magram vaJs ukve<br />

aRaraferi esmoda.<br />

qoxSi ielva, CiCilaki qalad iqca, vaJs mivarda, efereboda,<br />

mduRare cremlebiT tiroda, rogor gagaTbo, rogor giSvelo,<br />

erTi wami maqvs mxolod da rogor giSvelo am erT wamSi, rogor<br />

gagaTboo...<br />

qali aqeT-iqiT awydeboda, magram verafers poulobda, rom<br />

SeSad gamomdgariyo. cecxli miinavla, TiTqmis Caqra. uceb qali<br />

Sedga erTi wamiT, keriaSi Seabija, CiCilakad iqca, cecxli moekida,<br />

ali avarda, kera agizgizda, iqauroba ganaTda...<br />

gaTenda. gaisma mamlis yivili, Citebi aWikWikdnen. vaJis sas-<br />

TumalTan qali ijda, Tmebi CiCilakiviT xveuli hqonda, grZeli<br />

da gaSlili, vaJma Tvali gaaxila, wamoiwia.<br />

– iweqi, unda gamoSuSdeo! – uTxra qalma da gaucina.<br />

– ukve movrCio! – SesZaxa vaJma, wamoxta da qali gulSi Caikra.<br />

Wiri iqa, lxini aqa,<br />

qato iqa, fqvili aqa!<br />

irakli lomouri<br />

Tvaluwvdeneli – rac Zalian did farTobzea gadaSlili,<br />

vrceli.<br />

TaxTaxebda – caxcaxebda, buybuyebda.<br />

galumpuli – Tavidan fexebamde dasvelebuli, gawuwuli.<br />

gaToSili – mTlad gayinuli, sicivisagan gaSeSebuli.<br />

tyapuWi – cxovelis (Cveulebriv, cxvris) tyavisagan Sekerili<br />

zeda tansacmeli.<br />

Ronemixdili – visac, rasac Rone aqvs warTmeuli, Ronegamoclili.<br />

keria – kera, cecxlis dasanTebi adgili miwis iatakze, an am<br />

adgilas dadebuli Tlili qva, romlis winac cecxli anTia.<br />

bodavda – uazrod, areul-dareulad laparakobda.<br />

usasoo – sasowarkveTili, uimedo.<br />

miinavla – Caiferfla, TiTqmis Caqra.<br />

sasTumali – aq: loginis is mxare, saiTac mwoliares Tavi udevs.<br />

gamoSuSeba – gamokeTeba, gamojansaReba.<br />

● ras adarebs mwerali Waobs? ratom?<br />

● vaJisa da CiCilakis dialogidan ra ikveTeba? ras fiqrobs<br />

erTi an meore WaobSi Cavardnil biWze? surT Tu ara misi gadarCena?<br />

SeswevT amis Zala?<br />

● CiCilakad qceuli qali ras eubneba vaJs, rodesac is gadawyvets<br />

uSvelos dasaRupad ganwirul biWs Tundac sakuTari<br />

sicocxlis fasad?<br />

● Seni azriT, ram Secvala CiCilakad qceuli qali?<br />

● ra daemarTa vaJs, mas Semdeg, rac WaobSi Cavardnili biWi<br />

gadaarCina?<br />

● ra iRona CiCilakma im erT wamSi, rodesac qalad gadaiqca?<br />

● ras daarqmevdi qali-CiCilakis saqciels?<br />

● ram an vin uSvela CiCilaks, rom isev mSvenier qaliSvilad<br />

qceuliyo?<br />

● elodi zRapris aseT dasasruls? ratom? Seni azri daasabuTe!<br />

daakvirdi dajgufebul sityvebs da nimuSis mixedviT upasuxe<br />

kiTxvebs!<br />

nimuSi:<br />

qali – nali<br />

romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? – q da n<br />

erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? – ara<br />

es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian mniSvnelobiT.<br />

qali – qals<br />

romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? – i da s<br />

erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? – diax<br />

es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian mxolod formiT.<br />

–––––––––––––––<br />

gveli – sveli – qveli – yveli – Zveli<br />

romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs?<br />

erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs?<br />

es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian . . .<br />

mciva – gciva – sciva<br />

romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs?<br />

erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs?<br />

es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian . . .<br />

84 85<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

sametyvelo bgerebs SeuZliaT ganasxvaon:<br />

1. sityvaTa mniSvnelobebi:<br />

magaliTad, xeiri da seiri – x da s bgerebi sruliad ganasxvave<br />

ben mocemul sityvaTa mniSvnelobebs:<br />

xeiri – sikeTe, sargebeli.<br />

seiri – Tavis Sesaqcevi, gasarTobi ram, sanaxaoba.<br />

2. sityvaTa formebi:<br />

magaliTad, CiCilaki, CiCilaks, CiCilako – bolokidura i, s,<br />

o bge re bi gana sxvaveben mxolod sityvis formas, mniSvneloba<br />

ki ucvle li rCeba.<br />

CiCilaki – saxelobiTi brunva<br />

CiCilaks – micemiTi brunva<br />

CiCilako – wodebiTi brunva<br />

rogorc xedav, zemoT moTxrobili zRapari sakmaod vrcelia.<br />

misi Sinaarsis vrclad moyolac SeiZleba da mokledac.<br />

amjerad zRapris mokle Sinaarsi gadmoeci!<br />

gaiTvaliswine, rom mokle Sinaarsis gadmocemisas yurad-<br />

Re ba unda gaamaxvilo yvelaze mTavarze! Seadgino iseTi<br />

wina da de bebi, romelTa Sinaarsi tevadi iqneba.<br />

daasaTaure Sen mier gadmocemuli mokle Sina arsi!<br />

nimuSad SemogTavazebT pirveli Tavis mokle Sina arss.<br />

sasjeli ampartavnebisaTvis<br />

iyo da ara iyo ra, iyo erTi lamazi, magram ampartavani<br />

qaliSvili. mTel dReebs molodinSi atarebda.<br />

beds eloda.<br />

axali wlis dilas mis kars moxuci maTxovari miadga,<br />

romelmac asulis mekvleoba isurva. qedmaRalma<br />

qaliSvil ma ukmexad moiSora Tavidan, arc Sin SemouSva<br />

da arc akocnina. gamoCenili gulcivobisa da ampartavnebisaTvis<br />

ukadrisa daisaja. moxuci Turme jadoqari<br />

yofila, romel mac qaliSvili CiCilakad gadaaqcia.<br />

Tan iseTi jado daado, rom, sakuTari Tavis garda, mas<br />

veRaravin uSvelida.<br />

SemTxveviT es CiCilaki erTma vaJma naxa. saxlSi wai­<br />

Ro. jadoqris pirobis Tanaxmad, CiCilaki erTi wuTiT<br />

isev qalad iqca da vaJs daxmareba sTxova. ifiqra vaJma,<br />

ifiqra da qal­CiCilaks daxmarebas dahpirda.<br />

meore da mesame nawilebis mokle Sinaarsi Sen TviTon gadmoeci<br />

da, pirobis Tanaxmad, daasaTaure kidec!<br />

saaxalwlo<br />

mSvidoba saxlsa amas!<br />

mis naWrilobev mamas!<br />

aRmaSenebels!<br />

cotnes!<br />

sabas!<br />

aragvels samass!<br />

mSvidoba saxlsa amas!<br />

gamoRma – locvas qarTuls,<br />

gaRma – lazebis namazs,<br />

ufros biWs – ase vaJkacs,<br />

umcros qals – ase lamazs,<br />

mSvidoba saxlsa amas!<br />

mSvidoba saxlsa amas!..<br />

am saxlis mters da orguls<br />

puri qceodes Sxamad!<br />

kedelze – papis naqon<br />

xanjals, xmalsa da yamas,<br />

saunjes auwonels,<br />

mters rom ver miscems dramas,<br />

ojaxs – stumrians, mxarjvels,<br />

qceuls aurwyvel xramad,<br />

mSvidoba saxlsa amas!<br />

mSvidoba saxlsa amas!<br />

am qarTvels, da-Zmebs misas –<br />

am afxazsa da am oss,<br />

TuSis paWiWebs ferads,<br />

xevsuris ferad samoss...<br />

wminda salocavs Cvensas –<br />

ninos, qeTevans, Tamars,<br />

wlebis – axali wlebis –<br />

dausrulebel gamas –<br />

dideba saxlsa amas!<br />

mSvidoba saxlsa amas!<br />

tariel Wanturia<br />

86 87<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

gamocana<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika saaxalwlo<br />

saaxalwlo<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

lazebi – erT-erTi qarTveluri tomi, romelic dasaxlebulia<br />

Savi zRvis sanapiroze. amJamad TurqeTis farglebSi.<br />

mcire nawili cxovrobs saqarTveloSi, ZiriTadad – sasazRvro<br />

sofel sarfSi.<br />

namazi – mahmadianTa locva.<br />

yama – mrgvalwvera satevari, xanjali.<br />

drama – 1. vercxlis fuli 20-25 kapikis Rirebulebisa; 2. wonis<br />

erTeuli, daaxloebiT 3,5 grami. am leqsSi aRniSnavs mcireds,<br />

Zalian cotas.<br />

aurwyveli xrami – auvsebeli siRrme, adgili.<br />

afxazebi – afxazeTSi mosaxle xalxi.<br />

osebi – oseTsa (CrdiloeT kavkasiaSi) da samaCabloSi<br />

(saqarTveloSi) mosaxle xalxi.<br />

paWiWi – tyavis an Salisagan damzadebuli wvivze wamosacmeli,<br />

romelSic, Cveulebriv, Sarvlis tots itaniebdnen.<br />

gama – ferebis nairsaxeobaTa Tanmimdevroba, ferTa Sexameba.<br />

● romel striqons imeorebs poeti leqsSi? moZebne da waikiTxe!<br />

● ra aris is umTavresi, rasac usurvebs poeti mTel qveyanas!<br />

● ra saerTo saxels uwodebdi maT, visac poeti leqsis pirvel<br />

strofSi axsenebs?<br />

● visTvis ar emeteba saaxalwlo dalocva da mSvidoba poets?<br />

ratom?<br />

● Seni azriT, ratom uwodebs poeti papis naqon xanjals, xmalsa<br />

da yamas auwonav, anu fasdaudebel saunjes? imitom, rom:<br />

a) winaparTa sabrZolo iaraRi, marTlac, Zalian mZime, auwonavi<br />

da mouxerxebelia;<br />

b) winaprebi am iaraRiT icavdnen samSoblos, Tavganwiruli<br />

brZoliT Semounaxes qveyana STamomavlobas;<br />

g) winaparTa iaraRi Tavisi siZvelisa da Semkulobis gamo<br />

Zalian Zvirfasia.<br />

● saqarTvelos romeli kuTxeebis mcxovreblebs asaxelebs poeti<br />

leqsSi? poetis TqmiT, vin arian isini erTmaneTisTvis?<br />

● romel wmindanebs axsenebs poeti leqsis bolo nawilSi?<br />

● poeti gvisurvebs axali wlebis dausrulebel gamas. rogori<br />

sicocxle surs am sityvebis avtors Tavisi erisa da qveynisTvis?<br />

a) mudam erTferovani, mosawyeni;<br />

b) mudam mravalferovani, sixaruliT aRsavse;<br />

g) mudam mSfoTvare, xmauriani;<br />

d) mudam daZabuli, CaxlarTuli.<br />

● rogori ganwyobileba axlavs am leqss da, saerTod, axal<br />

wels? mxiaruli, sazeimo, imediani Tu, piriqiT, sevdiani,<br />

uimedo, cremliani?<br />

brZnuli gamonaTqvamebis nawilebi ise daakavSire, rom<br />

gamarTuli azri miiRo!<br />

kargi kacis pur-marili orTav erTi fasi aqvso<br />

amowvdil xmalsa mtrisasa nuRa iwyeb nanobaso<br />

damarxul ganZs da sip qvaso gzaze xidad gaideba<br />

mowyaleba Tu gaiRe, futkaric iqa bzuiso<br />

sadac Taflia, win miagebe fario<br />

qarTul enaSi arsebuli yvela sityva SeiZleba davyoT aT<br />

jgufad, romlebsac metyvelebis nawilebi hqvia.<br />

1. arsebiTi saxeli: saxli, qarTveli, mteri, xanjali, paWiWi...<br />

2. zedsarTavi saxeli: lamazi, orguli, feradi, wminda...<br />

3. ricxviTi saxeli: samasi, mesamase, mesamasedi...<br />

4. nacvalsaxeli: me, Sen, is, aseTi, yvela, vin...<br />

5. zmna: loculobs, ibrZvis, xarjavs, zeimobs...<br />

6. zmnizeda: gaRma, gamoRma, guSin, dRes, aq...<br />

7. Tandebuli: mier, Soris, gamo, -Tvis, -ken, -gan...<br />

8. kavSiri: rom, radgan, raTa, Tu, magram, da...<br />

9. nawilaki: ar, ver, nu, ki, xolme...<br />

10. Sorisdebuli: oh! vah! vai! vaSa!..<br />

zamTriT moval, zamTriT mival, vin ginaxavT CemisTana,<br />

SarSan am dros axalgazrda – dRes uZluri bebruxana?..<br />

nimuSis mixedviT Seadgine saaxalwlo misaloci baraTis<br />

teqsti, romelsac gaugzavni droebiT ucxoeTSi mcxovreb<br />

Sens megobars!<br />

Zvirfaso daCi!<br />

gilocav axal wels! gisurveb janmrTelobas, survilebis<br />

asrulebas, warmatebebs!<br />

Zalian gvenatrebi! visurveb, rom momaval axal wels<br />

erTad SevxvdeT!<br />

mouTmenlad gelodebiT! ojaxis wevrebs – yvelas miuloce<br />

axali weli!<br />

Seni megobari giorgi<br />

1.01.2011w.<br />

88 89<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

gamocana<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

nikoloz gostaSabiSvili<br />

–I–<br />

maxsovs, roca patara viyavi, ra gulisfancqaliT vnatrobdi,<br />

wina Rame axali wlisa male gaTendes-meTqi. me maxsovs es wina<br />

Rame axali wlisa Cvens patara sofleSi, saca bRartebiviT gars<br />

vexvieniT ded-mamas orni dani da samni Zmani. im dRes CvenTvis<br />

aRarc kakanaTi iyo, aRarc Tovlis gunda, aRarc TovlSi xtoma<br />

da sirbili. Tvali da yuri xvalisaken migvirboda. xvales<br />

velodiT, xvale gvaxsovda, xvales vnatrobdiT. gareT ra<br />

gvindoda, roca Sin imodena xilxuli da tkbileuloba gveguleboda.<br />

Sin oTaxebSi davfusfusebdiT – iq iyo, rac iyo. aq<br />

alvaxazsa zeldnen, iq nuSs da nigozs arCevdnen gozinayisaTvis,<br />

aqeT ucecxlo Tafli TiTs gviqnevda: modiT, piri CaitkbaruneTo;<br />

iqiT dedaCveni buxarSi Tafls adnobda da Tafli<br />

TiTqos gveubneboda: daicadeT xvalamde, dRes me TqvenTvis<br />

vdnebio. Cven TvalebdaWyetilebi amaeb Soris davZvrebodiT da<br />

bednierebi viyaviT, Tu rogorme movaswrebdiT da TiTs amovavlebdiT<br />

Tafls. sicils, xarxars da dedis ugulod, tyuilad<br />

javrobas bolo ar hqonda. Cven vicodiT, rom arc deda, arc mama<br />

guliT ar gvijavrdebodnen, da xelebs vafacurebdiT, aca, ram<br />

movicxoTo salokavad. yvelaze ufrosi CvenSi Tormet wels ar<br />

iyo gadacilebuli.<br />

yvelaze metad damaxsomda erTi axali wlis wina Rame. Cven,<br />

patarebs, ar vici, xvalis lodinisgan Tu metismetad garTobisgan,<br />

Zili aRar mogvekara. ara erTxel da orjer gvibrZana dedam:<br />

wadiT, Svilebo, daiZineTo! da Cven ki TiTiT yels vuwevdiT<br />

da ise vexvewebodiT: dedis Wirime, nu gagvrekav, ar gveZinebao!<br />

deda gozinayebisa da alvaxazis samzadisSi iyo garTuli. gars<br />

jamebi, badiebi da tabakebi edga nuSiT, nigvziT da TafliT.<br />

mamaCveni ki bolTasa scemda oTaxSi CibuxiT xelSi. Cvenma patara<br />

dam, rom dacucunebda jamebsa da tabakebs Soris, rogorRac<br />

fexi wamohkra erT uSvelebel badias da Tafli daiqca. dedas<br />

Zalian ewyina da gajavrebiT uTxra mamas: erTi Tavidan momaSore,<br />

RvTis gulisaTvis, es bajajRanebi! gaasxi iqiT oTaxSi, zRapari<br />

uambe, iqneba daeZinoT da momasvenono!<br />

nikoloz gostaSabiSvili<br />

mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda<br />

yurisgdeba zRaprisa. gveama, rom dedam daavala mamas<br />

zRapari eTqva. mivcvivdiT Cvenc, zogi xelze CamovebobReniT,<br />

zogi axaluxis kalTaze.<br />

– Seni Wirime, mamilo, zRapari gviTxari! – SevbRavleT aqeTiqidan,<br />

– deda aqedan gverekeba da Sen zRapari mainc gviTxari,<br />

ar gveZineba!<br />

– batoni xarT. aba, wavideT!<br />

mama gavida meore oTaxSi da Cvenc gavyeviT. oTaxSi buxars<br />

erTi ambavi gahqonda aprialebuli cecxlisagan. buxris pirdapir<br />

erTi grZeli taxti idga. avida mamaCveni, taxtze moikeca,<br />

Cvenc garSemo SemovusxediT.<br />

mamam daiwyo:<br />

me adrec miambnia, rom Cvens qveyanas Zalian emterebodnen<br />

TaTrebi. mosvenebas ar gvaZlevdnen, xan aqedan, xan iqidan mogveseodnen<br />

xolme. Cvenc, rac SegveZlo, rac Zali da Rone gvqonda,<br />

vebrZodiT, veomebodiT. yvelas uyvars, Svilebo, Tavisi qveyana<br />

da, roca uWirs, Znelia, kacma umtyunos da Tavi ar gamoimetos.<br />

bevric imetebda Tavs da bevrmac saxeli daigdo, saxeli gaiTqva<br />

Tavisi vaJkacobiT da qveynisaTvis TavdadebiT. ai, erTi amisTana<br />

vaJkacis ambavs getyviT da kargad daixsomeT!<br />

kakanaTi – Citebis saWeri maxe.<br />

xilxuli – xileuli.<br />

alvaxazi – naduRi Taflisagan gakeTebuli saaxalwlo<br />

tkbi leuli.<br />

badia – didi jami.<br />

tabaki – aq: xis mozrdili, sinismagvari TefSi.<br />

dacucunebda – dacunculebda, mokle nabijebiT dadioda.<br />

bajajRana – aq: patara bavSvi.<br />

gaasxi – aq: yvela erTad waiyvane, gamaride.<br />

CamovebobReniT – aq: moveWideT, CavebRauWeT.<br />

● ra iyo imis mizezi, rom patarebs gareT, ezoSi, gasarTobad<br />

guli aRar miuwevdaT?<br />

● ratom aris ramdenjerme gameorebuli sityva `xvale~? ra<br />

igulisxmeba am `xvaleSi~?<br />

● ra gamosavali gamoZebna dedam, ra sTxova mamas, rom samzadisSi<br />

xeli ar SeSloda?<br />

● ra iyo iseTi mimzidveli da momajadoebeli ram, risi xaTri-<br />

Tac bavSvebi sxva oTaxSi gavidnen?<br />

● sad da rogor mokalaTdnen mama da Svilebi?<br />

● vidre mama ambis moyolas daiwyebdes, ras eubneba Svilebs<br />

adamianis samSoblosadmi damokidebulebaze? rogor axasiaTebs<br />

es sityvebi mamas?<br />

90 91<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika nikoloz gostaSabiSvili nikoloz gostaSabiSvili<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisTvis<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisTvis<br />

daakvirdi<br />

Sen da Senma mewyvilem mocemul a, b, g, d variantebs Soris<br />

airCieT is, romelSic sityvaTa Soris azrobrivi mimarTeba<br />

iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: Tafli – gozinayi a) vaSli – kompoti<br />

b) soko – Rvezeli<br />

g) yveli – xaWapuri<br />

d) qiSmiSi – namcxvari.<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli<br />

jgufis wevrebma gaixseneT saaxalwlo rituali: mekvlis<br />

stumroba, dalocva. gaiTamaSeT mokle scenebi! Semdeg klasma<br />

airCios maT Soris saukeTeso!<br />

sityvebi orgvaria: srulmniSvnelobiani da damxmare.<br />

srulmniSvnelobiania sityva, romelsac ara mxolod winadadeba-<br />

Si aqvs mniSvneloba, aramed calke aRebulsac.<br />

magaliTad, winadadebaSi – ucecxlo Tafli gamomwvevad gviqnevda<br />

TiTs – xuTi sityvaa da yvela srulmniSvnelobiania: ucecxlo<br />

sagnis niSans aRniSnavs, Tafli – sagans, gamomwvevad – moqmedebis<br />

rogorobas, gviqnevda – moqmedebas, TiTs – sagans.<br />

damxmarea sityva, romelsac calke aRebuls mniSvneloba ara aqvs,<br />

magram winadadebis asagebad metad mniSvnelovania, exmareba sxva<br />

sityvebs.<br />

magaliTad, winadadebaSi – im dRes CvenTvis aRarc kakanaTi iyo,<br />

aRarc Tovlis gunda – aRarc damxmare sityvaa.<br />

!<br />

srulmniSvnelobiani sityva ama Tu im kiTxvas miugebs, damxmare<br />

sityvas ki kiTxva ar daesmis.<br />

damxmare sityvebia: ar, ver, nu, ki, rom, radgan, magram, raki,<br />

gamo, mier da a. S.<br />

!<br />

erTi da imave bgeriTi Sedgenilobis sityva erT Sem Txve vaSi<br />

SeiZleba srulmniSvnelobiani iyos, meore SemTxvevaSi – damxmare.<br />

magaliTad, winadadebaSi – Cveni patara da dacucunebda tabakebs<br />

Soris da rogorRac fexi wamohkra uSvelebel badias –<br />

pirveli da srulmniSvnelobiani sityvaa, meore – damxmare.<br />

–II–<br />

erT dros Cven gvyolia qarTlis mefe giorgi meTerTmete.<br />

imis dros yizilbaSebis yaenad dajda Sah-sulTan huseini.<br />

am yaenma gamogzavna didi jariT Tavisi sardali, rom<br />

saqarTvelo aiklos da Tavisad daiWiros. daiZaxes CvenSiac<br />

jarianoba da Tavi moiyares qarTvelebma mtris dasaxvedrad.<br />

Seiyara ori erTmaneTze samtrod gamarTuli jari saomrad. erT<br />

mxares daewyvnen yizilbaSebi, meore mxares – qarTvelebi. gaimarTa<br />

omi. riT gaTavda es omi, amis ambavi grZelia. me marto erT<br />

rames giambobT, rac am omSi moxda. roca gacxarda brZola, maSin<br />

gaqusla erTma yizilbaSma cxeni da gamovarda moedanze razmidan.<br />

gauqrol-gamouqrola Cvenebs win cxeni, TiTqos jiriTSia<br />

da ara omSio. ewyina qarTvel ymawvilobas ase Tamamad da gabedulad<br />

navardoba yizilbaSisa.<br />

– daxe, rogor gvibriyvebs? kacad aRar gvagdebs Tu ra ambavia,<br />

rom ase uSiSrad gagvirbis da gamogvirbiso?! – iZaxdnen.<br />

hkra erTma mosxepilma ymawvilma cxens qusli da zed miagdo<br />

yizilbaSs. yizilbaSma hkra Sig gulis ficarSi Subi da sabralo<br />

vaJkaci jer Camoekida cxens, mere usulod daeca dedamiwaze.<br />

– ai, qudic ara mxurebia, Tu magis sisxli SegarCino! – daiZaxa<br />

axla sxvam da miagdo cxeni yizilbaSs. yizilbaSma esec Camoagdo<br />

cxenidan da ufro gaxalisebulma gamarjvebiT gaaTamaS-gamoaTamaSa<br />

cxeni moedanze. gavida mesame, gavida meoTxe, gavida <strong>mexuTe</strong><br />

da yvelas igive dRe daayena TaTarma. iseTi ymawvili kacebi<br />

daxoca, rom ukeTess kaci ver inatrebda. Sewuxda qarTveloba:<br />

es sircxvili rogor vWamoT, Sin ra saxeliT mivideTo. ar icodnen,<br />

ra eqnaT, yvelas SiSi da fiqri mieca. veRaravin bedavda<br />

gasvlas. yizilbaSi ki aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos yabaxobaze<br />

gamosula da amodena qarTveloba ainunSic ar mosdiso.<br />

– nikolozi sad aris, nikolozi! – daiZaxes qarTvelebma, –<br />

is Tu gviSvelis, Torem lamis am urjulo TaTarma dedakacis<br />

leCaqi Tavze dagvaxuros da ise gagvistumros Sinao.<br />

92 93<br />

rubrika


ubrika nikoloz gostaSabiSvili nikoloz gostaSabiSvili<br />

ganmartebebi<br />

– nikoloz gostaSabiSvilo, nikoloz! – gahkivles aqeT-iqidan<br />

Cvenebma. gostaSabiSvili Turme gacxarebul omSi iyo da<br />

am kivilze omidan gamovarda. miscvivdnen Cvenebi da TavianTi<br />

sircxvili uambes. gostaSabiSvili, marTalia, Zalian ganTqmuli<br />

da saxelovani vaJkaci iyo, magram maSin sibere moreuli hqonda<br />

da uwindeburad aRarc mklavi erCoda, aRarc muxli.<br />

– sad SemiZlia me axla, daberebulsa da dabeCavebuls, amasTan<br />

omis gasworeba, – uTxra ymawvilebs nikolozma, – vera xedavT,<br />

axlad ulvaSaSlili vaJkacia, lomsa hgavs.<br />

– xuTi vaJkaci mogvikla, imaT sisxls nu SearCen, im urjulosagan<br />

sircxvils nu gvaWmev! – Seevedrnen Cvenebi.<br />

gostaSabiSvilma axsena RmerTi, aukriba sadave cxens da hkra<br />

qusli. cxenma oriode kamara Sekra, iskupa da Tvalis daxamxamebis<br />

umal vaJkaci vaJkacs win daudga. yizilbaSma wamouRera Tavisi<br />

Subi. gostaSabiSvilma xeli aukra da aicdina. es ise marjved<br />

mouvida, rom qebis yiJina dasces. sanam yizilbaSi meored Seutevda<br />

SubiT, gostaSabiSvili cxendacxen eca, waswvda, erTi-ori<br />

Ronivrad SebRerta da cxenidan Zirs dasca, ise rom dacemuls<br />

fexze adgoma gauZnelda. Camoxta cxenidan gostaSabiSvili,<br />

aayena yizilbaSi da uTxra:<br />

– nu geSinia, me Tavs ar mogWri. Seni Tavi Seni vaJkacobisTvis<br />

mipatiebia. codvaa Seni gafuWeba. wadi da RmerTma gza mSvidobisa<br />

mogceso!<br />

– mec Tu sicocxles vinmesgan viCuqebdi, marto SenisTana va-<br />

Jkacisgano, – uTxra yizilbaSma, salami misca da wavida.<br />

ilia WavWavaZe<br />

yizilbaSi – wiTelqudiani. spars dampyrobTa metsaxeli.A<br />

yaeni – mefis tituli aRmosavleTis zog qveyanaSi. magaliTad,<br />

monRolTa yaeni.<br />

Tavisad daiWiros – daisakuTros.<br />

jarianoba – laSqrobisTvis meomrebis Sekreba.<br />

jiriTi – or gundad gayofili cxenosnebis Sejibreba – mxedrebi<br />

erTmaneTs mokle joxs esvrian, qulebi ewerebaT moxvedrebuli<br />

joxebis raodenobis mixedviT.<br />

mosxepili – aq: koxta, moxdenili, tanwvrili.<br />

gulis ficari – gulmkerdis wina kedeli.<br />

yabaxoba – isris niSanSi srola gaWenebuli cxenidan.<br />

leCaqi – qarTuli Tavsaburavi qalisa.<br />

sibere moreuli hqonda – daberebuliyo, sibere etyoboda.<br />

omis gasworeba – SebrZoleba, dapirispireba.<br />

ulvaSaSlili – axalgazrda, visac ulvaSi axlad amouvida.<br />

kamara Sekra – moZraobiT rkali moxaza.<br />

SebRerta – SeajanjRara.<br />

● erTma yizilbaSma qarTvelebs ramdenime rCeuli vaJkaci<br />

moukla! amis gamo ra grZnoba daeuflaT qarTvelebs?<br />

● vin egulebodaT qarTvelebs iseT gmirad, romelic ar miscemda<br />

TaTrebs maTi Sercxvenis uflebas?<br />

● rogor ibrZola ukve xanSi Sesulma gostaSabiSvilma?<br />

Ronierebis garda, CamoTvlilTagan romeli Tviseba gamoavlina<br />

man am orTabrZolaSi?<br />

a) sidinje; b) dakvirveba;<br />

g) sulgrZeloba; d) TavSekaveba.<br />

● ra upasuxa yizilbaSma gostaSabiSvils? mowinaaRmegisadmi<br />

rogori damokidebuleba Cans yizilbaSis am pasuxidan?<br />

● rogor fiqrob, sworad moiqca nikoloz gostaSabiSvili?<br />

ratom?<br />

daakvirdi mocemul winadadebebs. ras niSnavs xazgasmuli<br />

gamoTqmebi?<br />

1. qudic ara mxurebia, Tu magis sisxli SegarCino!<br />

a) SeZlebuli ara vyofilvar;<br />

b) gonieri ara vyofilvar;<br />

g) vaJkaci ara vyofilvar.<br />

2. yizilbaSi ise laRad aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos<br />

amodena qarTveloba ainunSic ar mosdiso.<br />

a) arafrad miiCnevs, angariSs ar uwevs.<br />

bD) ar moswons, ar siamovnebs;<br />

g) ar axarebs, ar axalisebs.<br />

3. nikolozi Tu gviSvelis, Torem lamis am urjulo TaTarma<br />

dedakacis leCaqi dagvaxuros.<br />

a) SegvaSinos, dagvafrTxos;<br />

b) Segvarcxvinos, Tavi mogvWras;<br />

g) mogvspos, dagvxocos.<br />

axali wlis samzadisi da Semdeg ukve sazeimo dReebi<br />

yovelTvis sasiamovno gasaxsenebelia, magram maT Soris<br />

iqneb romelime gansakuTrebiT SemorCa Sens mexsierebas?<br />

romelma axalma welma an axali wlis samzadisma datova<br />

Senze waruSleli STabeWdileba? gaixsene da aRwere!<br />

94 95<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

glexi bostaSvili<br />

mefe erekles didxans hqonda omi sparselebsa da osmalebTan.<br />

amiT isargebles Warelma lekebma, romlebic saingilos axlos<br />

cxovrobdnen, da rbeva dauwyes ingiloebs. bedad ereklem<br />

male brwyinvaled gaimarjva sparselebzedac da osmalebzedac<br />

da ma Sin moiwadina lekebis Wkuaze moyvana da alagmva. Sekriba<br />

jari, miadga Wars da iwyo brZola. zurgis jarad erekles Cveneburi<br />

TaTrebi hyavda. eseni winaT did erTgulebas iCendnen<br />

qarTvelebisadmi, magram axla ki uRalates da uknidan autexes<br />

srola. qarTvelTa jari iZulebuli gaxda ukan-ukan wasuliyo.<br />

am dros mefe erekles mtris tyviam cxeni moukla. iqve erTi Tavadi<br />

Cinebul cxenze ijda. aqeT-iqidan dauZaxes: cxeni mefes<br />

dauTme! Tavadma uTxra mefes: mobrZandi, ukan Semomijeqi, Cemi<br />

cxeni orives kargad gvatarebso. Senc Segarcxvina RmerTma<br />

da Seni cxenico, mrisxaned miaZaxa ereklem. am ambavs Seeswro<br />

qiziyeli glexi bostaSvili, romelic bedaur cxenze ijda, maSinve<br />

gadmoxta, miarTva cxeni mefes da moaxsena: Cemi sikvdili<br />

araferia, Seni daRupva ki qveyanas ubedurebas moutanso. yvela<br />

amis mowme da mnaxveli aRtacebaSi moiyvana glexis Tavganwirvam<br />

da didi qeba uZRvnes.<br />

am glexis Camomavlebi arian axlandeli bostaSvilebi, romlebsac<br />

madlierma ereklem aznauroba uboZa.<br />

iakob gogebaSvili<br />

Wari – istoriuli adgilis saxeli aRmosavleT saqarTvelo-<br />

Si, saingiloSi.<br />

leki – Crdilokavkasieli xalxi; ZiriTadi nawili cxovrobs<br />

daRestanSi.<br />

alagma – gasaqani ar misca; cudis Cadenis saSualeba mouspo.<br />

zurgis jari – jaris is nawili, romelic ar monawileobs<br />

sabrZolo moqmedebaSi, mxolod saWiroebis SemTxvevaSi uwevs<br />

daxmarebas ZiriTad laSqars.<br />

qiziyi – istoriuli mxare aRmosavleT saqarTveloSi, kaxeTSi.<br />

aznauri – wodebis mqone, dawinaurebuli adamiani, Tavadze<br />

dabla mdgomi.<br />

glexi bostaSvili<br />

● visTan hqonda erekles brZola?<br />

● saqarTvelos istoriis rogori xana ixateba am moTxrobaSi?<br />

● ratom gaxda iZulebuli qarTvelTa jari, rom ukan daexia?<br />

● ratom darCa erekle ucxenod?<br />

● rogor moiqca erekles Soriaxlos mdgari cxenosani Tavadi,<br />

rodesac mefe ucxenod darCa?<br />

● rogor gunebaze dadga mefe Tavadis sityvebisa da saqcielis<br />

Semdeg? ratom?<br />

● rogor moiqca qiziyeli glexi bostaSvili?<br />

● Seni SefasebiT, rogor moiqca Tavadi?<br />

● ras uwodebdi bostaSvilis saqciels?<br />

● bostaSvilis da nikoloz gostaSabiSvilis saqcieli – orive<br />

gmirobaa. ra saerTo Tvisebebi aqvs am or gmirs?<br />

● Seni azriT, orive SemTxvevaSi mwerlebi ra mizniT ixseneben<br />

warsuls? ubralod saintereso ambavs gvacnoben Tu CvenTvis<br />

Rirseuli winaprebisa da maTi gmiruli saqcielis gaxseneba<br />

surT? ratom?<br />

saingilo kaxeTis Crdilo-aRmosavleTi nawilia. axla<br />

azerbaijanis sazRvrebSia moqceuli. igi ingiloebiTaa<br />

dasaxlebuli. ingiloebi iseTive qarTvelebi arian,<br />

rogorebic kaxelebi, qarTlelebi, imerlebi, megrelebi da<br />

sxvebi.<br />

saingilo Zveli qarTuli samTavros – hereTis – Semadgeneli<br />

nawili iyo. osmalebisa da sparselebis gamudmebulma<br />

Tavdasxmebma Zlier daasusta es mxare, riTac sargeblobdnen<br />

lekebi da saxldebodnen ganadgurebuli qarTuli<br />

mosalxeobis nafuZarze. amavdroulad, isini ingiloebs<br />

TavianT ymebad aqcevdnen da rjulis Secvlas aiZulebdnen,<br />

amahmadianebdnen.<br />

gamahmadianebul qarTvels ingilos eZaxdnen, rac Turqulad<br />

„axlad morjulebuls” niSnavs. aqedan warmodgeba<br />

mxaris saxelwodebac – saingilo.<br />

droTa ganmavlobaSi saingilo erTianad moswyda kaxeTis<br />

samefos. 1803 wels igi ruseTis SemadgenlobaSi Sevida.<br />

mogvianebiT mas zaqaTlis olqi ewoda.<br />

saingilo saqarTvelos daubrunda 1918-1921 wlebSi,<br />

rodesac Cveni qveyana damoukidebeli iyo, magram sabWo-<br />

Ta wyobilebis damyarebis Semdeg qveynis mtrebma es mxare<br />

kvlav gaasxvises. zaqaTlis olqi azerbaijans gadaeca.<br />

96 97<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba


ubrika glexi bostaSvili<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

vaJa-fSavela ambobs:<br />

`natavis imas, visac ki madlieri hyavs qveyana!~<br />

Seni sityvebiT gadmoeci am striqonebis Sinaarsi da imsjele,<br />

ra aqvs am sityvebs saerTo zeviT moTxrobil ambavTan?<br />

mocemuli andazebidan romeli Seesabameba bostaSvilis<br />

ambis mTavar saTqmels?<br />

a) mteri Tu ara gyavs, nurc moyvare gindao;<br />

b) mdidars eSinoda cxovrebis damTavrebis, Raribs – Sercxvenisao;<br />

g) mjobnis mjobni ar dailevao;<br />

d) oms didi sisxlisRvra mohyvebao.<br />

sityva SeiZleba iyos formacvalebadi an ucvleli.<br />

I. formacvalebadia sityva, romelic sxva sityvebTan dakav Si rebi<br />

sas icvlis garegnobas, formas. magaliTad, winadadebaSi – mefe<br />

mtrebs amarcxebs – samive sityva formacvalebadia. Seadare:<br />

mefem mtrebi daamarcxa; mefes mtrebi daumarcxebia.<br />

formaucvlelia sityva, romelic yovelTvis erTi saxiT gvxvdeba,<br />

ar icvlis garegnobas, formas.<br />

magaliTad, winadadebaSi – iqve erTi Tavadi Cinebul cxenze<br />

ijda – iqve formaucvleli sityvaa.<br />

II. formacvalebadi sityvebi or jgufad iyofa: saxelebi (arsebiTi,<br />

zedsarTavi, ricxviTi saxelebi, nacvalsaxeli) da zmna.<br />

III. saxelebi icvleba brunvaTa (Tavadi, Tavadma, Tavads...<br />

lamazi, lamazma, lamazs... erTi, erTma, erTs... is, man, mas...) da<br />

ricxvis mixedviT (Tavadebi, isini...).<br />

zmna icvleba piris (vamarcxeb, amarcxeb, amarcxebs), ricxvis (vamarcxebT,<br />

amarcxebT, amarcxeben), drois (vamarcxeb, davamarcxe,<br />

davamarcxeb) da sxv. mixedviT.<br />

welsac da wina wlebSic araerTi gmiris ambavi iswavle!<br />

gaixsene bostaSvilis msgavsi romelime literaturuli<br />

personaJi Tu istoriuli gmiri, mis saxelTan dakavSirebuli<br />

ambavi da Seni sityvebiT axseni, ratom iqca maTi saxeli<br />

Tu saqme samagaliTod!<br />

vTqvaT, bostaSvili sxvagvarad rom moqceuliyo, ra moxdeboda?<br />

an gostaSabiSvili? cotne dadiani? Tavdadebuli<br />

mRvdeli Tevdore?..<br />

leqsebi<br />

Wuri<br />

ormockokiani Wuri<br />

carieli kacma naxa;<br />

rac CasZaxa, movkar yuri,<br />

rom Wurmac is amosZaxa.<br />

me maSinve momagondnen<br />

zogierTi ymawvilebi,<br />

rasac ki gaigoneben,<br />

yvirian dalocvilebi!..<br />

akaki wereTeli<br />

warbmaRloben yayaConi<br />

kaci vici erTi-ori,<br />

arakaci – aTasobiT.<br />

mzekabani midi-modis,<br />

warbmaRloben yayaConi.<br />

es sofelic, sxvaTa Soris,<br />

`brunavs viTa tanajori~.<br />

muxran maWavariani<br />

sofels ra mxarec vunaxe,<br />

suyvela mxare Wrelia,<br />

Zmaca vcan da Zmobilica,<br />

fexqveS miwisa mTxrelia.<br />

nu daendobi sofelsa,<br />

sofeli Wreli gvelia.<br />

xalxuri<br />

Wuri – igivea, rac qvevri.<br />

ormockokiani – qvevri, romelSic ormoci koka Rvino Cadis.<br />

arakaci – ityvian cud, uRirsebo kacze.<br />

mzekabani – niavis SemoqrolebiT mravalferad abibinebuli yana,<br />

TiTqos mzem sxivebis kaba gaSala yanis zedapirze.<br />

warbmaRali – warbaweuli, amayi, Tavmomwone.<br />

sofeli – aq: wiTisofeli, amqveyniuri cxovreba.<br />

tanajori – Cikori, bzriala saTamaSo.<br />

98 99<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gaixsene<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

ganmartebebi


ubrika gakveTili I.<br />

gakveTili I.<br />

kiTxvebi<br />

● romel cnobil andazas gagonebs akaki wereTlis leqsis<br />

pirveli strofi?<br />

● rogoria kaci, romelic yurmokruls daukvirveblad da<br />

daufiqreb lad imeorebs? ratom?<br />

● risi Tqma surs akaki wereTels am leqsiT? imis, rom<br />

a) ymawvili cariel Wurs unda hgavdes, rom iolad gaabriyvo;<br />

b) ymawvili ar unda iyos ucodinari, briyvi da daukvirveblad,<br />

sxvisi mibaZviT ar unda moqmedebdes;<br />

g) ymawvili iseve unda imeorebdes sxvis naTqvams, rogorc<br />

carieli Wuri kacis CaZaxebul sityvas.<br />

● muxran maWavarianis azriT, rogori kacia iSviaTi da rogori<br />

– aTasobiT?<br />

● wuTisoflis romeli Tvisebaa gamoxatuli muxran maWavarianis<br />

leqsis bolo striqonSi?<br />

● xalxuri leqsis mTqmeli rogors uwodebs wuTisofels?<br />

● xalxuri leqsis mesame-meoTxe striqonebSi adamianis romel<br />

Tvise beb zea saubari?<br />

● muxran maWavarianis leqsisa da xalxuri leqsis bolo ori<br />

striqoni riT hgavs erTmaneTs? ra aqvT maT saerTo?<br />

● imisaTvis, rom wuTisoflis simuxTles gauZlos adamianma,<br />

akaki wereTlis mier daxasiaTebul ymawvils unda hgavdes<br />

Tu ara? ratom? Seni Tvalsazrisi daasabuTe!<br />

`brunavs viTa tanajori~ – es mxatvruli Sedareba moyvanilia<br />

SoTa rusTvelis poema `vefxistyaosnidan~. poemis<br />

mTavari gmiri, tarieli, xataelebTan gmiruli brZolis ambavs<br />

uyveba avTandils:<br />

`Sigan asre gaverie, gnolis jogsa viTa qori,<br />

kaci kacsa Semovstyorce, cxen-kacisa davdgi gori;<br />

kaci, Cemgan ganatyorci, brunavs, viTa tanajori;<br />

erTob srulad amovwyvite wina kerZi razmi ori.~<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

mocemulia winadadeba:<br />

qvevri, romelsac Cvens maranSi xval moitanen, aris viwroyeliani<br />

da ormockokiani.<br />

davuSvaT, es utyuari cnobaa. qvemoT CamoTvlilTagan romelia<br />

marTali?<br />

a) qvevri ar aris viwroyeliani, Tumca ormockokiania.<br />

b) qvevri aris viwroyeliani, Tumca, ar aris ormockokiani.<br />

g) qvevri aris erTdroulad arafarToyelianic da ormockokianic.<br />

d) qvevri aris an arafarToyeliani an ormockokiani, magram<br />

ara orive erTad.<br />

akaki wereTlis leqsSi `Wuri~ weria: `zogierTi ymawvilebi~.<br />

zogierTi simravlis gagebas moicavs, aRniSnavs ara<br />

erTs, ara med ramdenimes. simravlis gamomxatvel sityveb-<br />

Tan ki arsebiTi saxeli mxolobiT ricxvSi dgas.<br />

e. i. swo ria `zogierTi ymawvili~.<br />

gaixsene Seswavlili masala da upasuxe!<br />

romelia Sedareba?<br />

a) kaci vici erTi-ori;<br />

b) warbmaRloben yayaConi;<br />

g) brunavs viTa tanajori;<br />

d) nu daendobi sofelsa.<br />

xazgasmulTagan romelia frazeologizmi?<br />

a) ormockokiani Wuri carieli kacma naxa;<br />

b) kaci vici erTi-ori, arakaci – aTasobiT.<br />

g) Zmaca vcan da Zmobilica, fexqveS miwisa mTxrelia.<br />

xazgasmulTagan romelia gamoyenebuli gadataniTi mniSvnelobiT?<br />

a) sofels ra mxarec vunaxe, suyvela mxare Wrelia;<br />

b) me maSinve momagondnen zogierTi ymawvilebi;<br />

g) kaci vici erTi-ori, arakaci – aTasobiT.<br />

romlebia sinonimebi?<br />

a) momagonda – gamaxsenda; g) CasZaxa – amosZaxa;<br />

b) kaci – arakaci; d) Wreli – mTxreli.<br />

100 101<br />

rubrika<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gaixsene<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika<br />

ganmartebebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

kiTxvebi<br />

cnebebi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

avto-<br />

biografia<br />

CV<br />

daviT guramiSvili<br />

daviT guramiSvili daibada 1705<br />

wels saguramoSi, gorisubanSi. igi<br />

adreve gauZiZavebiaT saguramoeli<br />

glexis ojaxSi. uTuod ZiZasTan yofnis<br />

dros SeiTvisa daviTma madliani qar-<br />

Tuli, romelic mas, samSoblodan<br />

mowyvetils, Rrma moxucebulobamde<br />

cocxlad SemorCa.<br />

15 wlisa yofila daviTi, roca<br />

mRvdel pavles sveticxovelSi wauyvania<br />

giorgobis dResaswaulze.<br />

gzaSi guguls gadaufrenia Tavze. mama<br />

pavles uTqvams, gugulis Tavze gadafrena<br />

cudad maqvs dacdili da ukan<br />

davbrundeTo, magram daviTi ver dauyoliebia. saguramoSi dabrunebulebma<br />

Seityves biwmendis monasterze lekTa Tavdasxmis<br />

Sesaxeb.<br />

TviTon daviTi 1727 wels gaitaces lekebma. guramiSvilis moyvrebi<br />

(colis ojaxoba) yanis samkalad emzadebodnen. Tadarigis<br />

daWera daviTs daavales. igi dilidanve Sesdgomia samzadiss.<br />

muSaxelis molodinSi iaraRi muxis ZirSi miuyudebia da wyaroze<br />

piris dasabanad Casula. amas eloda kbilebamde SeiaraRebuli<br />

TxuTmeti leki. isini ise moulodnelad daesxnen daviTs, rom<br />

winaaRmdegobis gaweva verc moaswro. gautacniaT daRestnis mimarTulebiT.<br />

poetma jojoxeTis scada gamoparva, magram Seipyres<br />

da ormoSi Caagdes.<br />

poetis meore gaparva Sedegiani aRmoCnda. man sami dRis xetialis<br />

Semdeg miaRwia rusTa sofels, cota xanSi ki moskovSi<br />

Cavida vaxtang VI-sTan, romelic saqarTveloSi Seqmnili<br />

mZime viTarebis gamo ruseTSi imyofeboda. daviTs iaraRis<br />

sawyobis ufrosoba uboZes. 1737 wels vaxtang VI gardaicvala.<br />

daviTisTvis samSobloSi dabruneba auxdenel ocnebad iqca da<br />

swored am satkivarma aaRebina xelSi kalami. igi ruseTSi dar-<br />

Ca. dauniSnes jamagiri da mamulebic ergo ukrainaSi. daviTi<br />

monawileobda ruseTis laSqrobebSi. prusiasTan Svidwlian<br />

omSi tyved SeupyriaT da cixeSi mjdara. iqidan dasneulebuli<br />

dabrunebula da samxedro samsaxurisTvis Tavi daunebebia.<br />

mouwesrigebia gaCanagebuli saxl-kari da sabolood damkvidebula<br />

ukrainaSi.<br />

daviT guramiSvili mirgorodSi gardacvlila 1792 wels. iqve<br />

daukrZalavT, RvTismSoblis miZinebis taZris ezoSi.<br />

1787 wels ukrainaSi imyofeboda qarTvelTa erTi jgufi<br />

erekle II-is vaJis, mirian batoniSvilis, meTaurobiT. daviTma<br />

sasoebiT Caabara mas erTaderTi `pirmSo~, rogorc Tavad uwoda<br />

Tavisi leqsebis krebuls. amgvarad gaikvlia gza guramiSvilis<br />

poeturma krebulma `daviTianma~ saqarTvelosken.<br />

daviT guramiSvili<br />

daviT guramiSvili pirveli qarTveli poetia, romlis Semoqmedebis<br />

ZiriTadi Tema avtobiografiaa.<br />

marina gabunia-gogolaZis mier Sedgenili<br />

mweralTa biografiebis mixedviT<br />

gorisubani – sofeli saguramosTan.<br />

biwmenda – sofeli saguramos maxloblad.<br />

daRestani – mxare CrdiloeT kavkasiaSi.<br />

mirgorodi – ukrainis qalaqi.<br />

prusia – istoriuli saxelwodeba dasavleT evropis erTi<br />

nawilisa.<br />

avtobiografia – ix. cnebebi.<br />

karga xans ar iyo cnobili, sad ganisvenebda samkvidrodan<br />

samudamod mowyvetili poeti, Tumca XIX saukunis qarTvel<br />

moRvaweebs, romelTa Soris erTi pirvelTagani akaki wereTeli<br />

yofila, cda da mondomeba ar daukliaT am mimarTulebiT.<br />

dRes es sakiTxi ukraineli mkvlevaris, dmitro kosarikis,<br />

mier Catarebuli kvleva-Ziebis wyalobiT ukve garkveulia.<br />

1948 wels guramiSvilis saflavs stumrobs qarTvel mweralTa<br />

delegacia. cnobili qarTveli mwerali, Salva dadiani,<br />

saflavze muxlmodrekili mimarTavs didi winapris aCrdils:<br />

`samSoblom dagvabara gadmogceT Sen mSobliuri qveynis uzomo<br />

siyvaruli. amieridan Sen aRara xar upartrono da mitovebuli.<br />

Sens wminda saflavs afaria moZme xalxis siyvarulis sa-<br />

TuTi kalTa~.<br />

Salva dadiani mTrTolvare xeliT xsnis patara parks, romel-<br />

Sic TiTo muWa miwaa mTawmindidan – nikoloz baraTaSvilis,<br />

ilia WavWavaZis, akaki wereTlis da vaJa-fSavelas saflavebidan.<br />

mSobliuri qveynis miwa, romelic im samkvidrosi iyo, romelic<br />

mTeli sicocxle enatreboda poets, Cumi SrialiT eyreba<br />

mis saflavs.<br />

sargis caiSvilis werilis, `daviT guramiSvilis~, mixedviT<br />

● sad daibada daviT guramiSvili da sad gaatara yrmobis wlebi?<br />

● rogor aRmoCnda poeti ruseTSi?<br />

● rogor moxvda poema `daviTiani~ saqarTveloSi?<br />

● daviT guramiSvilis biografiis gacnobis Semdeg rogors<br />

uwodebdi misi cxovrebis gzas: uSfoTvelsa da mSvids, mxiarulsa<br />

da xalisians Tu xifaTiansa da gansacdelians? ratom?<br />

● sagulisxmo cnobis mixedviT, ra gaakeTa Salva dadianma? Tavisi<br />

moqmedebiT rogori damokidebuleba gamoxata man sam-<br />

Soblodan gadaxvewili poetis saxelisa da xsovnisadmi?<br />

102 103<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

kiTxvebi


ubrika daviT guramiSvili<br />

daviT guramiSvili<br />

cnebebi<br />

ganmartebebi<br />

avto – rTuli sityvis pirveli Semadgeneli nawili, niSnavs:<br />

TviT, Tavisi.<br />

avtobiografia – berZnuli warmoSobis sityvaa, niSnavs<br />

sakuTa ri cxov rebis aRweras (autos – TviTon, bios –<br />

cxovreba, grafos – vwer). avtobiografiul nawarmoebSi<br />

mwera li mogvi Txrobs Tavisi cxovrebis Sesaxeb.<br />

daviTis avtoportreti<br />

da avtografi<br />

locva<br />

(avtoportretze warwerili leqsi)<br />

RmerTo, maCvene yanebi<br />

am sarwyavT monayvanebi;<br />

RmerTo, damaswar zafxulsa,<br />

fqvils, am wisqvilzed dafqulsa;<br />

yovlad wmindao, damadev<br />

wylurzed wamali samTeli,<br />

SemaZlebine aRvanTo<br />

me Sens winaSe sanTeli!<br />

daviT guramiSvili<br />

avtografi – 1. mwerliseuli xelnaweri<br />

teqsti. mweralTa avtografebs<br />

swavloben mecnierebi enisa<br />

da literaturis mniSvnelovani<br />

sakiTxebis gasarkvevad;<br />

2. sakuTari xeliT gakeTebuli<br />

warwera suraT ze, wignze; sakuTari<br />

xelmowera.<br />

avtoportreti – sakuTari portre<br />

ti. es SeiZleba iyos mwerlis<br />

mier sakuTari Tavis aRwera, an mxatvris<br />

mier sakuTari gamosaxulebis<br />

daxatva.<br />

monayvanebi – moyvanili, moweuli.<br />

wyluri – igive wyluli, Wriloba.<br />

samTeli – gasamTelebeli, gamosajanmrTelebeli.<br />

aRvanTo – avanTo.<br />

● leqsis pirveli ori striqonis mixedviT, raze fiqrobs da<br />

zrunavs daviT guramiSvili?<br />

a) imaze, rogoria sarwyavi sistemis agebuleba, da imaTze,<br />

vinc momavalSi maT aagebs;<br />

b) imaze, risTvisac Sroma gaswia, da imaTze, vinc puris<br />

mosavalma unda daapuros da gaaxaros;<br />

g) imaze, sakuTar leqsebs ra mouxerxos, da imaTze, vinc am<br />

leqsebs momavalSi waikiTxavs.<br />

● <strong>mexuTe</strong> da meeqvse striqonebis Sinaarsi SeiZleba gavigoT<br />

ase:<br />

a) ufalo, sxeulze gaCenili Wrilobebis Sesaxor ce be li wamali<br />

mapovnine!<br />

b) ufalo, sanTlisgan malamos damzadeba da Wri lo bebis<br />

gankurneba maswavle!<br />

g) ufalo, sulis tkivili, sulSi gaCenili Wriloba momir-<br />

Cine Seni gamamTelebeli wamliT – Seni madliT, Semewie,<br />

damexmare!<br />

● bolo or striqonSi daviT guramiSvilis ra Tviseba Cans? Rv-<br />

Tis mimarT ra grZnobas gamoxatavs?<br />

mocemuli nimuSebis mixedviT dawere avtobiografia da CV!<br />

avtobiografia<br />

me, daviT giorgaZe, davibade 2000 wlis 27 maiss q. TbilisSi.<br />

mama – levan giorgaZe – dabadebuli 1973 wels, profesiiT<br />

inJineri, muSaobs samSeneblo kompaniaSi `Cemi ubani~.<br />

deda – nino doliZe – dabadebuli 1975 wels, profesiiT<br />

eqimi, amJamad diasaxlisia.<br />

2006 wels Sevedi q. Tbilisis #1 sajaro skolaSi. amJamad<br />

var V <strong>klasi</strong>s moswavle.<br />

vswavlob inglisur da germanul enebs.<br />

gatacebuli var sportiT, kerZod, fexburTiT.<br />

myavs da-Zma:<br />

da – Tamar giorgaZe – q. Tbilisis #1 sajaro skolis VI<br />

<strong>klasi</strong>s moswavle.<br />

Zma – giorgi giorgaZe – q. Tbilisis #1 sajaro skolis III<br />

<strong>klasi</strong>s moswavle.<br />

vcxovrob TbilisSi Semdeg misamarTze: ingoroyvas<br />

quCa, ##14.<br />

104 105<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika daviT guramiSvili<br />

avtobiografiis erT-erTi saxeobaa CV (< Curriculum Vitae<br />

laTinuri sityvebia, niSnavs `cxovrebis gzas~). CV unda iyos<br />

mokle da naTeli; Cveulebrivi avtobiografiisgan gansxvavebiT,<br />

ar unda hqondes TxrobiTi forma. SemogTavazebT CV-is<br />

erT-erT nimuSs.<br />

piradi monacemebi<br />

CV<br />

saxeli, gvari: daviT giorgaZe<br />

dabadebis TariRi: 2000 wlis 27 maisi<br />

misamarTi: q. Tbilisi, ingoroyvas quCa, #14<br />

telefoni: 81-18-81 (saxli), 833-89-93-33 (mobiluri)<br />

eleqtronuli fostis misamarTi (E-mail): dato99@mail.ru<br />

ojaxuri mdgomareoba<br />

deda – nino doliZe, diasaxlisi<br />

mama – levan giorgaZe, inJineri<br />

da – Tamar giorgaZe, moswavle<br />

Zma – giorgi giorgaZe, moswavle<br />

ganaTleba<br />

2000 wlidan dRemde q. Tbilisis # 1 sajaro skolis<br />

moswavle. amJamad vswavlob V klasSi.<br />

unar-GCvevebi<br />

kompiuteri: Microsoft Word, Internet.<br />

enebi: qarTuli (mSobliuri)<br />

inglisuri (kargad)<br />

hobi:<br />

sporti da mxatvroba<br />

Cemi Tavgadasavali (nawyveti)<br />

gimnaziaSi rom Semiyvanes, gavcecdi: imdeni bavSvi, erTad<br />

Tavmoyrili, Cems dReSi ar menaxa. mozrdilebi skamebze isxdnen<br />

sulganabuli da patarebi ki jguf-jgufad kedlebTan<br />

iyvnen atuzuli. aq kedlebze irgvliv ficrebi iyo Camokidebuli,<br />

zed anbani ewera da imas akiTxebdnen ymawvilebs. jgufs<br />

erTi ufrosi hyavda da is aswavlida: xelSi eWira wkepla da,<br />

SeeSleboda Tu ara bavSvs kiTxva, ucxunebda da ucxunebda.<br />

erTi adgilidan meoreze gadadiodnen da, roca Semouvlidnen<br />

kedlebs, mere ki neba hqondaT sxvebTan erTad damsxdariyvnen<br />

skamze. am yofaSi iyvnen, sanam kiTxvas iswavlidnen. warmoidgineT<br />

7-8 wlis bavSvi dilis Svidi saaTidan naSuadRevis or<br />

saaTamde mSier-mwyurvali da maSin igrZnobT, Tu ra tanjvaSi<br />

iyvnen is sawylebi.<br />

SesvlisTanave pirvel kedelTan damayenes „anban“-ze, magram,<br />

radganac qarTuli wera-kiTxva vicodi da rusulSic gatexili<br />

mqonda Tvali dedaCemis wyalobiT, erT dRes Semovirbine yvela<br />

kedeli. maswavlebelma momiwona da ufrosebTan damsva skamze.<br />

kiTxviT kargad vkiTxulobdi, magram rusuli ar mesmoda. im<br />

dros SemoRebuli iyo Tunuqis firfita, romelsac „markas“<br />

eZax dnen. vinc qarTulad xmas amoiRebda, miaCeCebdnen xelSi da<br />

Tanac saxa zavs dahkravdnen xelis gulze. mere is unda cdiliyo,<br />

rom sxvisTvis gadaeca rogorme imrigadve, e.i. Cabarebis dros<br />

lineika daertya xelis gulze. amgvarad, es sacodaobis firfita<br />

gadadioda xelidan xelSi. swavlis gaTavebis dros vinc ver<br />

moaswrebda im firfitis Tavidan moSorebas, unda klasSi darCeniliyo<br />

mTeli dRiT usadilod. amitom ymawvilebi cdilobdnen,<br />

rom erTmaneTi moetyuebinaT, gaebriyvebinaT rogorme.<br />

sul erTi kviris Sesuli viyavi, rom movida CemTan erTi patara<br />

ymawvili da tkbili RimiliT, megobrulad mkiTxa raRaca qarTulad.<br />

mec, rasakvirvelia, radganac sxva ena ar vicodi, qarTulad<br />

vupasuxe. ymawvils mSvidobiani saxe gadausxvaferda da sixaruliT<br />

momaCeCa firfita. CamovarTvi, meti raRa gza mqonda, magram<br />

„lineikaze“ ki ver daveTanxme. „ra genaRvleba Sen, me rom „lineika“<br />

106 107<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

daakvirdi


ubrika Cemi Tavgadasavali (nawyveti) Cemi Tavgadasavali (nawyveti)<br />

ar davirtya, marto varT da vin gaigebs“-meTqi, vexvewebodi. Cemma<br />

mowinaaRmdegem Sors daiWira: „me Tu damartyes, Sen ra Wreli<br />

pepela xaro?!“. me gavuZaliandi da iman WuWyuni daiwyo. maswavlebeli<br />

rom Semovida, mivida da damabezRa. damiZaxes, gavedi SiSiT<br />

da kankaliT. maswavlebelma warbebi Sekra: „rogor bedav urCobas?<br />

aq Seni saxli xom ar ggoniao!“. me Tavis marTleba daviwye,<br />

magram araferi gamivida. „kargi, me gaswavli Wkuaso!“, dauZaxa<br />

„storoJebs“ da ubrZana: „rozgio!“. me gaqceva davapire. „nu gauSvebT,<br />

daiWireTo!“ – iyvira maswavlebelma. igriales moswavleebma<br />

da gadameRobnen karebTan... me meore oTaxSi Sevvardi, Sevxti<br />

fanjaraze, gavamtvrie mina, gadavxti da movkurcxle Sinisaken.<br />

gamomidgnen „storoJebi“. win me gavrbodi kurdReliviT da ukan<br />

isini momdevdnen kiJiniT. gulgaxeTqili SeviWeri Sin. mSoblebma<br />

rom gaiges, rac moxda, Sewuxdnen da mirCies: „wadi, ra vuyoT,<br />

gagrozgon, yvelas rozgaveno. moiTmine da bolos kaci gamoxvalo!..“<br />

magram me Sors daviWire da vuTxari dedas: „Tu kidev<br />

gagigzavnivar im dasaqcev gimnaziaSi, Tavs davixrCob-meTqi!“<br />

SeSindnen da CamomeTxovnen. erT kviras aRar wavsulvar klasSi.<br />

im dros direqtorad kocebu iyo, axali daniSnuli. qarTuli<br />

kargad icoda da qarTvelebic Zalian uyvarda. movida CvenTan<br />

da gamomkiTxa yvelaferi. mec daufaravad movaxsene, rac gadamxda<br />

da rasac vgrZnobdi. gaukvirda, gadaaqnia Tavi, momefera da<br />

miTxra: „Sen Cemi saxeli axsene da nuRaravisi geSiniao! xval CemTn<br />

modi pirdapir da me wagiyvan klasSio“.<br />

meore dRes marTla mimiyvana Cvens klasSi. gamoikvlia yvelaferi<br />

da, „markis“ ambavi rom gaigo, gaocda. moixmo zedamxedvelebi,<br />

maswavleblebi da gamoucxada yvelas: „mospeT „marka“<br />

da umizezod cema-tyepazec xeli aiReTo!“. mere miubrunda Cems<br />

maswavlebels da uTxra: „gansakuTrebiT yuradReba miaqcie am<br />

ymawvilso!“. marTlac, im dRidan codvis firfita gadaagdes, magram<br />

cema-tyepaze ki uceb ver aiRes xeli. dRe ar iqneboda, rom<br />

ymawvilebis wivil-kivils iqauroba ar gaeyruebina. moswavlis<br />

galaxva yvelas SeeZlo. mizezs aravin kiTxulobda. vin icis, ramdens<br />

gafuWebia xasiaTi saukunod. xSirad momxdara, rom erTi da<br />

igive bavSvi erTi dRis ganmavlobaSi samjer-oTxjer „gaurozgavs“<br />

sxvadasxva ufross. maxsovs da arc damaviwydeba Cems dReSi: erTi<br />

rusis bavSvi iyo Zlier mousvenari. erTxel naxevari saaTiT daagvianda<br />

klasSi mosvla da direqtorma „gaa rozgvina“; im dResve<br />

gakveTili ar icoda da maswavlebelma „gaa rozgvina“; swavla rom<br />

gaTavda, zedamxedvelma gaarozgvina: „sa xlSi gicelqia, mezoblis<br />

bavSvisaTvis qva gisrolia, giCivleso!“. amiTac veRar gadar-<br />

Ca. yvelam erTad daabezRa inspeqtorTan da imanac moundoma „garozgva“.<br />

es inspeqtori Seubralebeli iyo da misi ise eSinodaT,<br />

rogorc sulTamxuTavisa. bavSvma tanjva veRar aitana da gadavarda<br />

rionSi. rom SemTxveviT iqve ar daswreboda erTi moswavle,<br />

Zalian kargi mcuravi, daiRupeboda. ise cema-tyepas xom angariSi<br />

ar hqonda. RvTis madliT, me amcda tanjva da, erTis metad, ar<br />

gavlaxulvar, magram es erTic sakmao iyo, mTeli Cemi sicocxle<br />

daetanja!<br />

direqtorma rom mimiyvana, im dRidan Cemi maswavlebeli sul<br />

gulaRrenili iyo Cemze da, Tuki SemTxveva eqneboda, rasakvirvelia,<br />

ar damzogavda. erTxel romeliRac moswavlem xaWapurebi<br />

moitana klasSi da latariaSi Caagdo TiTo kapikad. yvelam<br />

moa wera xeli. wamZlia sulma da mec movawere. Semogveswro<br />

maswavlebeli da iwyina, rogor gabedeT xelis mowerao! aiRo<br />

uSve lebeli „lineika“. TiTo-TiTod gahyavda xelis momwerebi;<br />

hkiTxavda: „romeli xeliT moawereo?“ da, pasuxs rom miiRebda,<br />

dahkravda xolme, rac Zali da Rone hqonda. me yvelaze boloSi<br />

vewere, radganac Cemi gvari wilzea, JurnalSi ki anidan iwyeba<br />

gvarebis wera. vifiqre, Tu marjvena xeli metkina, wera gamifu-<br />

Wdeba da, modi, marcxenas gavimeteb-meTqi. mec, rasakvirvelia,<br />

miTxra: „aba damnaSave xeli gamoiSvireo!“. me marcxena gavu-<br />

Svire. jer damkra da mere eWvi Seitana: „marcxena xeliT rogor<br />

moawerdio?“. rom gamovutydi, marjvena xelzec damkra da gamiSva.<br />

tkena xom tkena iyo, magram me is ufro mtanjavda, rom Wkua<br />

wavage da ori „lineika“ damkres! vtirodi, xeli mikankalebda da,<br />

rasakvirvelia, kargad veRar davwerdi!.. nawerebi rom gaarCia<br />

maswavlebelma, damiwuna da kidev damkra „lineika“: ukeT dawereo!<br />

<strong>klasi</strong>s gaTavebamde oTxjer kidev damkra!..<br />

is dRe iyo da mas aqeT veRar gamovbrundi. ar iqna veRar<br />

gadavigde gulze es SemTxveva. weraSi xeli gamifuWda da dResac<br />

kidev gaurkvevlad vwer. es SemTxveva ra gasaxsenebeli iyo,<br />

magram imitom vambob, rom mSoblebma da maswavleblebma igulisxmon,<br />

Tu ra Znelia saTuT bavSvebTan sastikad mopyroba da ra<br />

Sedegi mohyveba xolme...<br />

akaki wereTeli<br />

gaceceba – gaogneba, gakvirveba, dabneva.<br />

ucxunebda – magrad dahkravda, Semohkravda.<br />

Tunuqi – furceliviT Txeli rkina.<br />

lineika – rusuli sityvaa, igive saxazavi.<br />

storoJi – rusuli sityvaa, igive daraji.<br />

rozgi – wkepla, ruseTSi iyenebdnen damnaSavis dasasjelad.<br />

gimnazia – saswavlebeli.<br />

CamomeTxovnen – Tavi damanebs, SemeSvnen.<br />

inspeqtori – rame dawesebulebis zedamxedveli.<br />

sulTamxuTavi – ulmobeli, mtarvali, mtanjveli.<br />

gulaRrenili – ganawyenebuli, gabrazebuli.<br />

lataria – nivTebis an fulis gaTamaSeba bileTebiT.<br />

kapiki – rusuli fulis erTeuli, xurda fuli.<br />

igulisxmon – aq: gaiTvaliswinon, mxedvelobaSi miiRon.<br />

108 109<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika Cemi Tavgadasavali (nawyveti) Cemi Tavgadasavali (nawyveti)<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

● akaki wereTlis monaTxrobis mixedviT, gimnaziaSi<br />

axlad Sesul moswavles anbans rogor aswavlidnen?<br />

rogors uwodebdi am wess? ratom?<br />

● ras uwodebs mwerali `sacodaobis firfitas~ da ratom?<br />

● ra Cvevebs, romel Tvisebebs unergavda firfitis Tavidan<br />

moSorebis survili mozardebs?<br />

● rogor gaxda patara akaki am sastiki wesis msxverpli?<br />

● ra pirobaze ver daiTanxma akakim Tanatoli ymawvili?<br />

ratom?<br />

● maswavlebeli rogor moiqca, rodesac akaki daabezRes?<br />

● rogor Seafasebdi gimnaziaSi arsebul wesebs?<br />

● ratom aRar undoda akakis gimnaziaSi wasvla?<br />

● vin Seacvlevina akakis gadawyvetileba?<br />

● rogor axasiaTebs akaki gimnaziis axal direqtors?<br />

● direqtor kocebus brZanebis miuxedavad, romeli sastiki<br />

wesi ver moiSala gimnaziaSi?<br />

● ra mohyva erTi dRis ganmavlobaSi celqi biWis ramdenjerme<br />

garozgvas?<br />

● dasjis wesi rogor moqmedebs adamianis sulze?<br />

● ratom gaufuWda akakis xelwera?<br />

● vis sagulisxmod da sayuradRebod ixsenebs akaki `lineikiT~<br />

cemis SemTxvevas?<br />

● eTanxmebi Tu ara akakis azrs, rom mSoblebi da maswavleblebi<br />

bavSvebs sastikad ar unda moepyron? ratom?<br />

● vinmes mxridan mkacrad mopyrobis SemTxveva xom ar gaxsendeba?<br />

samarTliani iyo Tu usamarTlo? ratom fiqrob<br />

ase?<br />

rogor gesmis moTxroba `Cem TavgadasavalSi~ moyvanili<br />

gamoTqmebi?<br />

1. `gatexili mqonda Tvali~<br />

a) vcnobdi, verkveodi;<br />

b) ver vcnobdi, verc verkveodi;<br />

g) Sors kargad vxedavdi;<br />

d) mxedveloba mawuxebda.<br />

2. `Wkua wavage~<br />

a) davijere; b) davfiqrdi;<br />

g) davuZlurdi; d) gavbriyvdi.<br />

Sen da Senma mewyvilem qvemoT mocemul a, b, g, d variantebs Soris<br />

airCieT is, romelSic sityvaTa Soris azrobrivi mimarTeba<br />

iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: waxaliseba – mowadinebuli<br />

a) darigeba – mouTokavi; b) dasja – daTrgunuli;<br />

g) daimedeba – imedgacruebuli; d) gakvirveba – ganaTlebuli.<br />

I. formacvalebadi sityva SeiZleba daiSalos nawilebad.<br />

magaliTad: ymawvili Sedgeba ori nawilisgan – ymawvil-i.<br />

pirveli nawili – ymawvil – mniSvnelobas gamoxatavs, meore<br />

– i – calke arafers aRniSnavs, igi sityvas formas aZlevs:<br />

ymawvili saxelobiTi brunvis formaa (Seadare: ymawvil-ma<br />

– moTxrobiTi, ymawvil-s – micemiTi...).<br />

II. sityvis im nawils, romelic mniSvnelobas gamoxatavs,<br />

fuZe ewodeba: ymawvil fuZea.<br />

sityvis fuZeze darTul nawilaks afiqsi anu sarTi hqvia:<br />

i afiqsia.<br />

sityvis TavSi darTul afiqss prefiqsi anu TavsarTi hqvia:<br />

v-swavlob – v prefiqsia.<br />

sityvis boloSi darTul afiqss sufiqsi anu bolosarTi hqvia:<br />

vswavlob-T – T sufiqsia.<br />

III. sityvaSi SeiZleba iyos erTze meti prefiqsi an sufiqsi:<br />

moswavle-eb-i.<br />

prefiqsi da sufiqsi xSirad erTdroulad aris sityvaSi:<br />

v-kiTxulob-T.<br />

gaacani Tanaklaselebs Seni mosazrebebi skolis Sesaxeb! isaubreT!<br />

daixmare Semdegi miTiTebebi da kiTxvebi!<br />

● gaixsene, rogor Sexvedi skolaSi!<br />

● aRwere Seni maSindeli gancda da fiqri!<br />

● gagiWirda Tu ara Tavdapirvelad axal garemosTan Segueba?<br />

ratom?<br />

● vin gaswavla qarTuli anbani?<br />

● rogor gaswavlidnen?<br />

● kidev ras swavlobdiT?<br />

● dausjixar Tu ara vinmes? ratom? rogor?<br />

● Secvlidi rames Sens skolaSi? ras? ratom?<br />

● ras ar Secvlidi?<br />

110 111<br />

rubrika<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

swavlis dros<br />

XIX saukunis ocian wlebSi TbilisSi mxolod ori saswavlebeli<br />

arsebobda: sasuliero seminaria da keTilSobilTa saswavlebeli.<br />

aq, rasakvirvelia, imaze ar aris laparaki, Tu sad rogor<br />

aswavlidnen. rogorc sasuliero seminariaSi, ise keTilSobilTa<br />

saswavlebelSi erTs adgenen: anidan hoemde uazrod gazepirebas<br />

da rame danaSaulisTvis xelisgulze saxazavis cemas.<br />

es iyo da es maSindeli pedagogiuri sibrZne.<br />

me jer seminariaSi mimabares, Semdeg ki keTilSobilTa saswavlebelSi<br />

mimiyvanes.<br />

meore dRes Semodian klasSi, romelSic mimiRes, direqtoris<br />

moadgile Sipulini, rusuli enis maswavlebeli srotinski da<br />

imaT ukan ramdenime mowafe ufrosi klasebisa, maT Soris erTi<br />

kargi Tvaltanadi yrma – Tavadi levan muxranski. yvelani wamovlen<br />

ukana merxebisken da am yrmis CvenebiT pirdapir Cem win ga-<br />

Cerdebian. maTi saxelebi me mxolod SemdegSi Sevityve da maSin<br />

ki jer aravis vicnobdi – arc ufrosebs da arc amxanagebs.<br />

– rogor gabede Sen ubrZaneblad zaris darekva? – mrisxaned<br />

mekiTxeba ufrosi.<br />

me es kiTxva ar mesmis da suleliviT Sevcqeri. wamavleben yur-<br />

Si xels da xelaxla mekiTxebian.<br />

– me ar damirekavs! – vupasuxeb.<br />

– namdvilad es aris? – miubrunda yrmas da ekiTxeba Sipulini.<br />

– eg aris, ega! – umatebs is da masTan erTad misi amxanagebic.<br />

– oo! Sen uarzedac xar?! aba, erTi saxazavi! – da mirtyes<br />

xelisgulze gaafTrebiT erTi ocjer mainc.<br />

Tan mtkiva, Tan yelSi brazi momdis.<br />

– ris gulisaTvis? – vekiTxebi Cems Tavs qviTiniT.<br />

mec iseTi damnaSave viyavi am saqmeSi, rogoric Tqven, Cemo<br />

mkiTxvelo!<br />

Secdomaa!<br />

Cemi tkbili deda maswavlida, rom Secdoma unda epatioso, da<br />

mec, mgonia, vapatie, magram daviwyeba ki ver SevZeli.<br />

swavlis dros<br />

SemdegSi Seityo Sipulinma Tavisi Secdoma, magram imdeni<br />

gambedaoba ver gamoiCina, rom es CemTvis eCvenebina, momalerseboda.<br />

maS, Secdoma ar unda aRiaro?..<br />

dimitri yifiani<br />

● riT hgavs akaki wereTlisa da dimitri yifianis mier aRwerili<br />

saswavleblebi erTmaneTs?<br />

● rogoria dimitri yifianis damokidebuleba saswavleblis<br />

wesebisadmi mocemuli winadadebis mixedviT: `es iyo da es<br />

maSindeli pedagogiuri sibrZne~?<br />

a) ironiuli; b) mkacri; g) mimtevebluri; d) mowiwebuli.<br />

● saswavlebelSi misvlis meore dResve ra SeemTxva dimitri<br />

yifians?<br />

● tkivilTan erTad ras grZnobda dimitri yifiani? ratom?<br />

● dedis romel darigebas ixsenebs mwerali? Seasrula man es<br />

darigeba?<br />

● SenTvis Tu upatiebiaT rame danaSauli?<br />

● gaixsene, yofila iseTi SemTxveva, rom gabrazebulxar,<br />

magram gipatiebia?<br />

● roca Sipulinma Seityo, rom dimitri yifiani damnaSave ar<br />

yofila, aRiara Tavisi Secdoma? rogor fiqrob, ratom?<br />

● moTxrobis bolos dimitri yifiani svams kiTxvas. Sen ras<br />

upasuxebdi?<br />

Sen da Senma mewyvilem mocemuli a, b, g, d variantebidan da-<br />

Tqmul droSi SearCieT is, romlis nawilebis Tanmimdevruli<br />

Casmac dagexmarebaT, rom gamarTuli winadadeba miiRoT!<br />

yvelasaTvis cnobilia, rom samarTliani mopyroba (1)<br />

saqcielia, magram zogjer adamianebi Segnebulad Tu daufiqreblad<br />

sisastikesa da (2) Cadian, xolo Semdeg uWirT (3).<br />

a) (1) uRirsi; (2) samarTlianobas; (3) mowyalebis<br />

Txovna.<br />

b) (1) Rirseuli; (2) usamarTlobas; (3) patiebis<br />

Txovna.<br />

g) (1) iafi; (2) sikeTes; (3) daxmarebis<br />

Txovna.<br />

d) (1) Zvirfasi; (2) uzrdelobas; (3) dandobis<br />

Txovna.<br />

112 113<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis


ubrika swavlis dros<br />

swavlis dros<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan SeusabameT<br />

erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi kavSiri<br />

nimuSis msgavsi iyos!<br />

nimuSi: aRiareba – Secdoma amoxsna –<br />

a) sakiTxi; b) amocana;<br />

g) azri; d) winadadeba.<br />

fuZis amosacnobad saxeli moTxrobiT an micemiT brunvaSi<br />

unda CavsvaT da CamovaSoroT brunvis niSani.<br />

magaliTad, bavSvi – bavSv-ma, bavSv-s, fuZea – bavSv.<br />

bavSvuri – BBbavSvur-ma,<br />

bavSvur-s, fuZea – bavSvur.<br />

I. sityvis uafiqso nawils Ziri hqvia. magaliTad, bavSv-i –<br />

bavSv aris Ziric da fuZec. Seadare: bavSv-ur-i – bavSv aris<br />

Ziri, bavSv-ur – fuZe.<br />

II. daniSnulebis mixedviT afiqsebi orgvaria: mimosaxreli da<br />

warmomqmneli.<br />

mimosaxrelia afiqsi, romelic sityvas formas ucvlis, mniSvnelobas<br />

ki – ara.<br />

magaliTad, bavSv-i, bavSv-ma, bavSv-s, bavSv-is, bavSv-iT, bavSvad,<br />

bavSv-o. aq Svidi sxvadasxva forma gvaqvs, magram yvela erTsa<br />

da imave mniSvnelobas gamoxatavs. e. i. i , ma, s , is, iT,<br />

ad, o afiqsebi sityvas mniSvnelobas ar ucvlian. isini formismcvleli,<br />

anu mimosaxreli afiqsebia.<br />

warmomqmnelia afiqsi, romelic sityvas mniSvnelobas ucvlis,<br />

misgan sxva mniSvnelobis sityvas warmoqmnis.<br />

magaliTad, bavSv-ur-i, sa-bavSv-o, bavSv-ian-i, bavSv-oba sityvebi<br />

miRebulia bavSv fuZeze ur, sa- -o, ian, oba afiqsebis darTviT.<br />

bavSvuri, sabavSvo, bavSviani, bavSvoba sityvebs gansxvavebuli<br />

mniSvneloba aqvT, imaves ar aRniSnaven, rasac bavSvi.<br />

isini erTmaneTisganac gansxvavdebian mniSvnelobiT. maSasadame,<br />

ur, sa- -o, ian, oba mniSvnelobis mcvleli, anu warmomqmneli<br />

afiqsebia.<br />

III. sityvas, romlisganac iwarmoeba axali sityva, Zireuli<br />

ewodeba, misgan nawarmoebs – warmoqmnili.<br />

magaliTad, bavSvi Zireuli sityvaa, bavSvuri – warmoqmnili.<br />

1886 wels Tbilisis sasuliero seminariis namowafarma<br />

ioseb la Ria Svil ma amave seminariis reqtori pavle Cudecki<br />

mokla. es uka naskneli gamo i rCeoda Tavisi sisastikiT da<br />

qarTvelTa mimarT gansakuTrebuli zizRiT. pavle Cudeckis<br />

dasaflavebaze saqarTvelos rusma mRvdelmTavarma pavlem<br />

da wyev la mkvleli da mTeli qarTveli eri. dimitri yifiani<br />

metad gana ris xa rusi mRvdelmTavris saqcielma da werili<br />

miswera: an daloce qarTveli eri, an saqarTvelo datoveo.<br />

am werilis gamo samocdaTormeti wlis moxuci CrdiloeT<br />

kav ka siaSi gadaasaxles. iqac ar moasvenes – 1886 wels daqiravebul<br />

mkvle lebs moakvlevines.<br />

dimitri yifiani TbilisSi gadmoasvenes. Zvirfas cxedars<br />

zRva xalxi mia cilebda. mravali Camovida quTaisidan.<br />

dakrZal vas xelmZRvanelobdnen reJisori valerian gunia da<br />

episkoposi aleqsandre oqropiriZe.<br />

micvalebuli unda gaetarebinaT golovinis (amJamad – rus-<br />

Ta ve lis) pros peq tze da aesvenebinaT mTawmindaze. rogorc<br />

ki me fis nacvlis sasax les miuaxlovdnen, win policmeisterebi<br />

gada eRobnen da SeaCeres: gvibrZanes, sasaxlis win gavlis<br />

ufleba ar mogceTo.<br />

– aq baton-patroni me var. aba, gamomyeviT, vnaxoT, vin<br />

dagvid geba win! – xma maRla mimarTa xalxs episkoposma. gza<br />

ganagrZes. quTaisidan Camosulebs sul xmlebze ekidaT xeli.<br />

maTi SeCereba marTlac veravin gabeda. Cauares sasa xles,<br />

avidnen mamadaviTze da miabares miwas neSti meore dimitri<br />

Tavdadebulisa.<br />

2007 wels saqarTvelos sapatriarqom dimitri yifiani wmindanad<br />

Seracxa.<br />

Tedo saxokias werilis,<br />

`dimitri yifianis~, mixedviT<br />

reqtori – umaRlesi saswavleblis xelmZRvaneli.<br />

mefisnacvali – kavkasiis mmarTveli, niSnavda ruseTis mefe.<br />

policmeisteri – zogierTi qveynis qalaqebSi policiis ufrosi.<br />

sapatriarqo – ama Tu im qveynis marTlmadidebeli eklesiis me-<br />

Tauris, umaRlesi sasuliero piris, patriarqis, sagamgeblo.<br />

● sagulisxmo cnobis mixedviT, rogori pirovneba yofila<br />

dimitri yifiani? CamoTvale misi Tvisebebi!<br />

● qarTvelobam Tavisi moqmedebiT ra grZnoba gamoxata<br />

dimitri yifianis mimarT misi dakrZalvis dRes?<br />

● Seni azriT, ratom uwodebs avtori dimitri yifians meore<br />

dimitri Tavdadebuls?<br />

114 115<br />

rubrika<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

bunebam gamoiRviZa,<br />

adga, gacocxlda mkvdaria.<br />

Zlivs saamuri dameca<br />

civi ciuri cvaria.<br />

Tovli damdnara mTazeda,<br />

xevebze mohyefs Rvaria;<br />

aqeT aragvi ayvirda,<br />

iqiT bans aZlevs mtkvaria;<br />

ar moewyinaT amaTa<br />

javroba Sesazaria.<br />

ramdeni xani gavida,<br />

rac dedamiwa aria,<br />

mas aqeT dauRalavni<br />

miwasa sTelven Zmania.<br />

imaT wyals daubania<br />

Tamaris turfa Tvalnia.<br />

SvilT trfobiT gaumaZRrebi<br />

gadmoscqerian mTania.<br />

Zmani Sestrfian dedebsa,<br />

dedebi – lomgul Svilebsa,<br />

sakinZze almasisasa<br />

daukereben Rilebsa.<br />

vaJa fSavela<br />

gazafxuli<br />

moewyinaT – mohbezrdaT.<br />

javroba – mTaSi es sityva Cxubis mniSvnlobiT ixmareba.<br />

Sesazari – sazareli.<br />

trfoba – siyvaruli.<br />

gazafxuli<br />

● bunebis gamoRviZebas vaJa fSavela sxvanairad ras uwodebs?<br />

romeli fraziT gamoxatavs? waikiTxe xmamaRla!<br />

● pirvelive strofSi poetis romeli sityva gamoxatavs im<br />

azrs, rom gazafxuls didxans eloda da, rogorc iqna, sasurveli<br />

dro dadga? daasaxele mxolod es erTi sityva!<br />

● rogor gesmis gamoTqma `xevebze mohyefs Rvaria~?<br />

a) niaRvari nadirs afrTxobs;<br />

b) niaRvari xmauriT modis;<br />

g) niaRvari xevebs exmianeba;<br />

d) niaRvars avdari mohyveba.<br />

● rogor gesmis gamoTqma: `aqeT aragvi ayvirda, iqiT bans<br />

aZlevs mtkvaria?<br />

● romelma movlenam gamoiwvia is, rom `Rvari mohyefs~,<br />

`aragvi ayvirda~ da `mtkvari bans aZlevs~?<br />

● ra ar moswyindaT erTmaneTSi aragvsa da mtkvars? gadmoeci<br />

Seni sityvebiT!<br />

● waikiTxe mesame strofis bolo ori striqoni! romel or<br />

Zmas, or mdinares, gulisxmobs poeti, romlebic dedamiwis<br />

gaCenis dRidan miwas Telaven?<br />

● vaJa fSavela aragvsa da mtkvarze ambobs: `imaT wyals<br />

daubania Tamaris turfa Tvalnia~. risi Tqma surs poets am<br />

striqonebiT? imis, rom:<br />

a) aragvi da mtkvari ubralo mdinareebisgan samkurnalo<br />

TvisebebiT gansxvavdeba;<br />

b) aragvi da mtkvari sxva mdinareebisgan gansxvavebiT kamkama<br />

da sufTaa;<br />

g) aragvi da mtkvari gansakuTrebiT mniSvnelovani da Zvirfasia,<br />

vidre, ubralod, mdinareebi;<br />

d) aragvisa da mtkvris wyals Tamaris dros piris dasabanad<br />

iyenebdnen.<br />

● gaixsene bunebis gakveTilebze miRebuli codna! sad ibadeba<br />

mdinare? Sesabamisad, risi mSobelia mTa?<br />

● mocemuli leqsis mixedviT, romeli ori Zmis dedebi arian<br />

mTebi?<br />

● rogor axasiaTebs aragvsa da mtkvars – am or Zmas – poeti?<br />

bolo strofSi moZebne Sesabamisi sityva!<br />

● rogor adamianze ityvian, lomguliao?<br />

● leqsis romeli stiqonebi gamoxatavs im azrs, rom mTebi<br />

mtkvar sa da aragvs ugzavnian kamkama, kriala nakadulebsa<br />

da CanCqe rebs, romlebic Zvirfasi samSvenisebiviT amkoben,<br />

alamazeben am mdinareebs.<br />

116 117<br />

rubrika<br />

kiTxvebi


ubrika gazafxuli<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

arsebiTi saxelebi iyofa jgufebad:<br />

1. vin da ra jgufis saxelebi:<br />

vin jgufisaa adamianTa saxelebi (radgan vin kiTxva daesmis<br />

mxolod adamianTa saxelebs). yvela danarCeni ra jgufisaa.<br />

vin jgufisaa: deda, Svili, Zma, Tamari, megobari, kaci...<br />

ra jgufisaa: buneba, dedamiwa, mTa, aragvi, mtkvari, trfoba...<br />

2. sulierTa da usuloTa saxelebi:<br />

sulierTa jgufisaa yvela cocxali arseba. aseTebia: adamianebi,<br />

cxovelebi, frinvelebi, Tevzebi, mwerebi, qvewarmavlebi.<br />

usuloTa jgufisaa yvelaferi, rasac suli ar udgas, usicocxloa.<br />

aseTebia: xe, qva, mdinare, ca, mTvare, mindori, wigni...<br />

garda zemoCamoTvlili jgufebisa, arsebiTi saxeli Sei-<br />

Zleba iyos sakuTari da sazogado.<br />

sakuTaria saxeli, romelic hqvia erT romelime sagans, sazogado<br />

ki erTnair saganTa saerTo saxelia.<br />

magaliTad, saqarTveloSi mravali mdinarea. yvelas Tav-<br />

Tavisi saxeli hqvia: aragvi, mtkvari, Tergi, iori, liaxvi,<br />

rioni... mdinare sazogado saxelia, xolo aragvi, mtkvari,<br />

Tergi, iori, liaxvi, rioni – sakuTari.<br />

sakuTari saxelebia: adamianTa saxelebi (Tamari, giorgi),<br />

gvarebi (razikaSvili, WavWavaZe), fsevdonimebi (vaJa<br />

fSavela), cxovelTa saxelebi (giSera, yurSa), geografiuli<br />

saxelebi (saqarTvelo, mtkva ri), ciur sxeulTa saxelebi<br />

(dedamiwa, mze, mTvare), Txzu lebaTa, Jurnal-gazeTebis,<br />

dawesebulebebis da sxvaTa saxel wo debebi (leqsi `gazafxuli~,<br />

gazeTi `cicinaTela~).<br />

gamoiyene gapirovnebis xerxi! adamianis enaze aametyvele<br />

romelime mdinare, romelsac ukeT `icnob~. adami ani s-<br />

Tvis damaxasiaTebeli moqmedeba da Tvisebebi miusadage mas<br />

da mis irgvliv arsebul garemos, sagnebsa da movlenebs!<br />

Txzulebis Sesaqmnelad daixmare Semdegi kiTxvebi!<br />

• saidan modis da sad midis?<br />

• gzad ra emateba? rame Tu akldeba?<br />

• romeli dro uyvars?<br />

• visi an risi stumroba axarebs?<br />

• Tavisive SefasebiT, rogoria?<br />

• raze fiqrobs? ris keTeba uyvars? ras natrobs?<br />

gazafxulze<br />

gazafxulze rom gaTbeba miwa,<br />

rom amova enZela da ia,<br />

saqarTvelov, Sens yvelafers vficav,<br />

leqss dagiwer cisferpeplebians!<br />

ananurTan aragvis wyals davlev,<br />

gamarjvebas vetyvi cisfer kalmaxs,<br />

cixisZirTan Semeyreba gveli,<br />

is maCuqebs ukvdavebis almass.<br />

mere waval, bilikebze vivli,<br />

msurs vefero dekasa da Rvias,<br />

nela-nela myinvarwverzec aval,<br />

rom iqidan gadmogxedo mTlians.<br />

goderZi Coxeli<br />

ananuri – sofeli duSeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena<br />

napirze. aqvea XVI-XVII saukuneebis cixe-qalaqi.<br />

deka – maradmwvane buCqi. icis maRal mTebSi.<br />

Rvia – dabali maradmwvane xe an buCqi, zogjer garTxmulia miwaze.<br />

izrdeba mSral ferdobebsa da kldeebze.<br />

● vaJa-fSavela leqs `gazafxulSi~ aRwers, Tu rogor modis<br />

ga zaf xuli mTebze Tovlis dnobiT, adidebuli mdinareebis<br />

`ye fiT~, javrianobiTa da brZoliT... rogor aris gamoxatuli<br />

bunebis gamoRviZeba goderZi Coxelis leqsSi?<br />

● ras an vis ificebs xolme adamiani? ratom?<br />

● ras eficeba poeti samSoblos?<br />

● rogor gesmis poeturi fraza `leqss dagiwer cisfer peplebians~?<br />

samSoblosadmi rogor damokidebulebas gamoxatavs<br />

poeti am sityvebiT?<br />

a) naz, saTuT, faqiz damokidebulebas;<br />

b) zerele, zedapirul, gulgril damokidebulebas.<br />

● meore strofis striqonebiT poeti rogor samyaroSi<br />

migviZRveba – realursa Tu zRaprulSi? ratom fiqrob ase?<br />

● Tu gaixseneb, zRaprebSi gveli ra SemTxvevaSi xdeba keTili<br />

da adamianis dasaCuqrebas ratom gadawyvets xolme?<br />

118 119<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo-<br />

cnoba<br />

davaleba<br />

öãófuri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika gazafxulze gazafxulze<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

● sabolood sad surs poets asvla? risi xilva surs mas?<br />

● gaecani sagulisxmo cnobas! Seni azriT, ratom irCevs poeti<br />

maincdamainc myinvarwvers da ara sxva mwvervals, raTa<br />

saqarTvelos gadmoxedos?<br />

● ratom natrobs poeti mTliani samSoblos xilvas? risi<br />

sawindaria erToba?<br />

myinvarwveri mwvervalia saqarTveloSi, yazbegis raionSi.<br />

mas mwverval yazbegsac uwodeben. myinvarwveri vulkanuri<br />

warmo mav lo bisaa. misi simaRlea 5047 metri. mis ferdobebs<br />

zemoT mara di uli Tovlia. myinvaridan saTaves iRebs mdinare<br />

Tergi.<br />

myinvarwveris kalTaze, 3680 metris simaRleze, mdebareobs<br />

mete orologiuri sadguri, anu adgili, saidanac akvirdebian<br />

at mo sferos mdgomareobas, raTa winaswar gansazRvron mosalod<br />

neli amindi uaxloesi dReebis ganmavlobaSi; am sadguris<br />

nawili ki alpinistTa TavSesafrad aris mowyobili.<br />

sazogadoebisTvis cnobilia, rom myinvarwverze pirvelad<br />

avidnen ingliselebi – duglas freSfildi, adolf muri da<br />

Carlz Tekeri – 1868 wels, magram ioane batoniSvili, me-19<br />

saukunis cnobili swavluli, istorikosi da geografi, wers:<br />

iosebi, moxeve, mRvdeli, saTno e biTa da siwmindiT ganTqmuli,<br />

iyo pirveli adamiani, romelic RvTis SewevniT avida myinvarze...<br />

myinvarwverze, daaxloebiT 3800 metris simaRleze, mdebareobs<br />

beTlemis gamoqvabuli-monasteri, romelic saeklesio<br />

siwminde ebi sa da ganZis sacavi iyo. monasterSi berebi jaWvis<br />

kibeebiT adiodnen.<br />

3900 metris simaRleze dgas Tana med ro ve patara eklesia.<br />

legendis mixedviT, myinvarwverze iyo mijaWvuli amirani.<br />

mwvervali – mTis yvelaze maRali nawili, zemoT aziduli<br />

wveri.<br />

vulkani – mTa, romlis wiaRidan drodadro cecxli, gavar varebuli<br />

lava da ferfli zedapirze amoinTxeva.<br />

lava – vulkanidan dedamiwis zedapirze amofrqveuli gam dnari<br />

mineraluri masa.<br />

meteorologia – mecniereba dedamiwis atmosferos, misi agebulebis,<br />

Tvisebebis Sesaxeb.<br />

atmosfero – haeris garsi, romelic dedamiwas artyia.<br />

alpinisti – alpinizmis mimdevari.<br />

alpinizmi – sportis saxeoba, asvla Znelad misadgom mTis<br />

mwvervalebze, myinvarebze.<br />

poeti saqarTvelos yvelafers ificebs. ra aris es `yvelaferi~,<br />

anu saficari?<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli<br />

jgufis wevrebma SeadgineT CamonaTvali, gaacaniT sxva jgufebis<br />

wevrebs da SeajameT!<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

mocemulia winadadeba:<br />

ar arsebobs mTamsvleli, romelic myinvarwveris dapyrobaze<br />

ar ocnebobs.<br />

qvemoT CamoTvlili winadadebebidan romels aqvs iseTive<br />

mniSvneloba da Sinaarsi, rogoric zemoT mocemuls?<br />

a) yvela, vinc myinvarwveris dapyrobaze ocnebobs, mTa msvlelia.<br />

b) vinc mTamsvleli ar aris, ar ocnebobs myinvarwveris dapyrobas.<br />

g) yvela mTamsvleli ocnebobs myinvarwveris dapyrobaze.<br />

d) mxolod is aris mTamsvleli, visac myinvarwveri daupyria.<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan<br />

SeusabameT erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris<br />

azrobrivi kavSiri nimuSis msgavsi iyos!<br />

nimuSi: smena – faqizi Tvali –<br />

a) mkrTali; b) maxvili;<br />

g) uxeSi; d) mcdari.<br />

gazafxulis mosvlas yvela sxvadasxvanairad aRiqvams, rasac<br />

vaJa-fSavelasa da goderZi Coxelis zemoT moyvanili ori<br />

leqsic mowmobs. gazafxulis Temaze wina wlebSic araerTi mo-<br />

Txroba da leqsi giswavlia. axla TviTon Seadgine Txzuleba<br />

imaze, rogor aRiqvam da SeigZnob gazafxulis Semosvlas!<br />

● ra xdeba am dros Sen irgvliv? TvalisTvis ra aris SesamCnevi?<br />

yurisTvis?<br />

● surnels Tu moiyolebs gazafxuli? rogors? risas?<br />

● rogori ganwyobileba geufleba?<br />

azris ufro STambeWdavad gadmosacemad gamoiyene Seswavlili<br />

mxatvruli xerxebi!<br />

120 121<br />

rubrika<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

–I–<br />

xidebis amSenebeli<br />

xandaxan, zamTris yinvian RameebSi, xidebis amSenebeli, gamixardi<br />

uZilauri, mamapapeuli baniani saxlidan gareT gamovidoda<br />

da fSavis maRal mTebze Camomxobil cas Sehyurebda.<br />

aTi-TxuTmeti wuTis mere WrialiT gaiReboda gamixardis<br />

saxlis kari da axla imisi Svidi-rva wlis balRi amou dgeboda<br />

mamas gverdiT.<br />

gamixardi mTvarisa da varskvlavebis idumal wkrials ugdebda<br />

sulganabuli gulisyurs da TiTqos maSinRa moe ge boda gons,<br />

roca patara biWi axaluxis kalTaze CamoqaCavda:<br />

– iwyeba, mamav?<br />

– iwyeba, Svilo, iwyeba gazafxulis buniaoba, dailocos caqveynis<br />

dambadebeli!<br />

– wels xom Tan wamiyvan xidebis asaSeneblad, mamav, ha?!<br />

– wels, aba, rogor? jer kidev patara xar, am Cvens klde-RreebSi<br />

ki iseTi avi mdinareebia, erTma talRamac rom dagkras, sal<br />

kldes Segawyvets uceb.<br />

– xom dampirdi, mamav, SarSan xom dampirdi, gazafxulze wagiyvan<br />

da xevsureTis aragvzec avaSenoT xidebi, fSavis wyalzec,<br />

Sav aragvzec, TeTr mdinarezec da, Tu gazafxulma gvacala da<br />

Zalian ar aadida Tergi, iqac gavdoT erTi-ori xidio?!<br />

– rom aRar maxsovs eg dapireba! – CaeRima gamixardis.<br />

– gaxsovs, gaxsovs, mamav, rogor ar gaxsovs! Sen ar miyve bodi,<br />

erTxel mTvarem miTxra, am zafxuls xidebis asaSe neb lad ar<br />

waxvide, cudi ambavi gelodebao. Sen mTvares ar da uje re da ise<br />

gqonda fexi aragvis lodebisagan Camsxvreuli, yovelRame la-<br />

Saris jvars vevedrebodi, oRond mamaCems nu damikoWleb da,<br />

Sens angelozebsa vficav, rogorc ki SevZleb, mamas gavyvebi da<br />

xidebis SenebaSi mivexmarebi-meTqi. xom gaxsovs, rogor Semisrula<br />

laSaris jvarma Txovna! ra iqneba, rom Senc Semisrulo, mamav,<br />

me xom piroba miveci!<br />

– jer rom mag pirobis Sesruleba ar SegiZlia?!<br />

– rogor ara, rogor ara! Sen rom xidebis asaSeneblad waxvi-<br />

xidebis amSenebeli<br />

dodi, me patara nakadulebs davuyvebodi da swored iseve<br />

vcdilobdi xidis mdinareze gadebas, rogorc amas Sen akeTeb<br />

xolme. mereda ra kargia, mamav, mdinareze rom xids gadeb. Sedgeba<br />

Sengan gadebul xidze welSi moxrili moxuci da glocavs:<br />

– Senma amSenebelma gaixaros, Svilo, da saaqaodan saiqioSi<br />

gadebul xidze laRma da bednierma gaiaroso!<br />

– moica, moica! – gakvirvebuli miaCerda Svils gamixardi, –<br />

egeTi saubari vin gaswavla Sena, ha?!<br />

– zogi – papam, zogi – bebom, zogi – dedam da zogic kidev –<br />

Sena.<br />

– maS, Sensas ar iSli da xidebis asaSeneblad unda gamomyve?<br />

– SarSan xom piroba momeci. laSaris jvarma Semisrula piroba<br />

da Sen ar misruleb?<br />

– mere Sen Tu ici, rom mag saqmeSi gasamrjelos viReb?<br />

– vici, erTi xidis aSenebaSi erT cxvars gaZleven.<br />

– is Tu ici, rom zaralis meti araferia mag saqmeSi?<br />

– vici, mamav, Tu Sens gakeTebul xids mdinare Tan waiRebs, im<br />

cxvars ukan garTmeven.<br />

– hoda, rad ginda egeT saqmes mohkido xeli, Svilo, Ta nac ama-<br />

Ram raRac avismauwyeblad mesaubrebian mTvare da var skvlavebi.<br />

wagiyvan, gana ar wagiyvan! isa sjobia, isev me gas wavlo, Torem<br />

mTis mdinare iseTi moRalatea, sadac ar ggonia, iq Cagigdebs<br />

xidis yurs. Sen kidev, gatyob, Sensas ar daiSli.<br />

– ramden xanSi wavalT, mamav?<br />

– erT-or kviraSi, sanam wylebi adidebas daiwyebs.<br />

– Sen genacvale, mamav, laSaris jvarsac venacvale da imaTac,<br />

vinc qveyanaze xidebis mSenebloba moigona! – gailaRa biWma.<br />

gamixardi Cafiqrda.<br />

– marTla cudi rame xom ar ganiSnes mTvarem da var skvla vebma,<br />

mamav?<br />

– ara, gagexumre! biWi waiyvane da Tqven iciT, rogor xidebs<br />

aaSenebTo!<br />

gamixardi da biWi saxlSi Sevidnen.<br />

bani – aq: datkepnili miwis brtyeli saxuravi saxlisa.<br />

mTvarisa da varskvlavebis idumali wkriali – mowmendil caze<br />

mTvarisa da varskvlavebis naTeba, Tan, TiTqos, raRacas rom<br />

gvaniSneben dedamiwaze myofT.<br />

buniaoba – wlis dro, rodesac dRisa da Ramis xangrZlivoba<br />

Tanabaria. gazafxulis buniaoba 21 marts aris, Semodgomis buniao<br />

ba – 23 seqtembers.<br />

avi mdinareebi – Cqari da Semtevi, daundobeli, xifaTis iolad<br />

SemamTxveveli mdinareebi.<br />

xevsureTis aragvi – mdinare aragvis is monakveTi, romelic xevsureTis<br />

miwaze moedineba.<br />

fSavis wyali – mdinare fSavSi.<br />

122 123<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika xidebis amSenebeli xidebis amSenebeli<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

daakvirdi<br />

Savi aragvi – igive gudamayris aragvi, mdinare duSeTis raionSi.<br />

TeTri mdinare – mTis mdinare, alaznis marcxena Senakadi.<br />

Tergi – mTis mdinare. barSi itoteba da bolos erTvis kaspiis<br />

zRvas. Tergis napirebze mdebareobs daba yazbegi.<br />

laSaris jvari – fSavis mTavari salocavi. laSaris jvari iTvleboda<br />

molaSqre RvTaebad, romelic cxenze amxedrebuli miuZ-<br />

Roda mebrZol fSavelebs; masve SesTxovdnen saxnav-saTesis baraqianobas,<br />

adamianTa keTildReobas, zianisagan dacvas.<br />

saaqao – es qveyana, amqveyniuri cxovreba, sawuTro.<br />

saiqio – imqveyniuri samyofeli, sadac suli ganagrZobs cxovrebas<br />

adamianis sikvdilis Semdeg.<br />

● moTxrobis pirvelive winadadebidan vigebT, rom gamixardi<br />

uZilauri xidebis amSenebelia. ras sTxovs mas patara<br />

biWi?<br />

● ratom eubneba mama Svils uars wayvanaze? gamixardis ra<br />

Tviseba Cans SvilTan saubrisas?<br />

● romeli Txovna Seusrula biWs laSaris jvarma?<br />

● biWis TqmiT, ra aris kargi xidebis amSeneblis saqmeSi?<br />

eTanxmebi Tu ara? ratom?<br />

● ratom ambobs gamixardi, rom mTis mdinare avi da moRalatea?<br />

romeli Tvisebebis gamo?<br />

arsebiTi saxeli konkretulia an abstraqtuli.<br />

konkretulia arsebiTi saxeli, Tu is aRniSnavs sagans, ro melsac<br />

nivTieri saxe aqvs, anu aRiqmeba grZnobaTa orga no ebiT<br />

(mxedvelobiT, smeniT, ynosviT, gemoTi, SexebiT). magaliTad:<br />

mama, Svili, xidi, mdinare, lodi, haeri, Jangbadi...<br />

abstraqtulia saxeli, Tu is aRniSnavs iseT rames, rasac niv-<br />

Tieri saxe ara aqvs. magaliTad: sindisi, Wkua, mamaSviloba,<br />

megobroba, simSvide, mSveniereba...<br />

konkretuli saxeli SeiZleba iyos sulierica da usuloc,<br />

vin jgufisac da ra jgufisac (adamiani, xari, mdinare, xidi),<br />

abstraqtuli saxeli ki yvela usuloa, ra jgufisa.<br />

abstraqtuli saxeli SeiZleba iyos Zireuli an warmoqmnili.<br />

magaliTad, Zireulia: sindisi, Wkua, fiqri, ocneba, dardi...<br />

abstraqtul saxelTa umetesoba warmoqmnilia oba, eba, si- -e,<br />

si- -o afiqsebiT:<br />

oba: megobr-oba, gmir-oba, medgr-oba...<br />

eba: Zlier-eba, bednier-eba, patiosn-eba...<br />

si- -e: si-amay-e, si-ber-e, si-xarb-e...<br />

si- -o: si-Tb-o, si-tkb-o, si-lb-o...<br />

dawere Txzuleba Sens momaval saqmianobaze!<br />

Txzulebis werisas qvemoT mocemuli kiTxvebi daixmare!<br />

• ra da ra profesiis adamianebi arian Tqvens ojaxSi?<br />

• mogwons Tu ara maTi saqmianoba? maTgan romels gamoarCevdi?<br />

ratom?<br />

• rogor warmogidgenia momavalSi Seni saqmianoba? ris keTebas<br />

isurvebdi? ratom?<br />

–II–<br />

gazafxulia.<br />

oTxive aragvis xeoba lamazi xidebiT aris gawyobili.<br />

erT-erT ferdobze gamixardisa da misi SvilisaTvis gasamrjelod<br />

naboZebi cxvrebi Sefenilan da mwvane balaxs wiwknian.<br />

ca moiRuSa. mama-Svilma is-is iyo daamTavra xidi, rom mezobeli<br />

soflidan ramdenime mxedari gamoenTo.<br />

etyoba axalgazrdebi mTvralebi iyvnen. erT-erTi gamixardis-<br />

Tan Camoxta cxenidan, gulispiri Sestaca da cofiani ZaRliviT<br />

SeuRrina:<br />

– Sena xar xidebis amSenebeli?<br />

– me var.<br />

– mere ar unda icode, sad da rogor aaSeno xidi?!<br />

– moxda rame? – dardi Seepara gamixardis xmaSi. Svilma cremliani<br />

TvalebiT axeda mamas.<br />

– ar ici, rom moxda da adidebul mdinareSi gadavvardi SarSan<br />

mag xididan?!<br />

– Tu sazRaurs iTxov, uars ara var. amoarCie, romeli cxvaric<br />

ginda.<br />

– ici, rom xidis amSenebels xidis gamocdisas an xidqveS<br />

ayeneben, anda, Tu mdinarezea gadebuli, zemodan akraven, sanam<br />

mdinare ar Cawynardeba. Tu xidma waRebas gauZlo, xom bedi<br />

gqonia, Tu ara da, iqoTqoTeT Sen da Senma xidma am mdinareze,<br />

am cxvrebs ki suyvelas waviyvan, SarSan rom mazarale. daakariT<br />

xidze da xval diliT vnaxoT, ra mSenebelia.<br />

– balRi? – ikiTxa erT-erTma.<br />

– ara uSavs, magisi modgmaa da gauZlebs. gamorekeT cxvrebi!<br />

rogorc Canda, imaTi beladi iyo da usityvod Seusrules<br />

wadili.<br />

mTebsa da mTebs Soris quxda, elavda, mdinaris sazareli yefa<br />

ayruebda viwro xeobas.<br />

– nu geSinia, mamiko, nu geSinia! age mTvare da varskvlavebi gamoCndnen<br />

da, Sen rom gelaparakebian xolme, ise daiwyeben CurCuls.<br />

uceb SeSinebulma kurdRelma gadairbina xidze gulaRmadakruli<br />

gamixardis mkerdze da gaRma napirze miefara tyes.<br />

124 125<br />

rubrika<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika xidebis amSenebeli xidebis amSenebeli<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

biWi SekrTa.<br />

mTvarianSi kargad gamoCnda, rom kurdRels mgeli mosdevda.<br />

biWma icoda, rom am mxareSi CeCneTidan gadmoxvewili mglebi<br />

mrav lad iyvnen da, marTalia, Seecoda mama mglis pirispir daetovebina,<br />

mainc balRurma SiSma sZlia da, sadac kurdReli miimala,<br />

im mxares Caimala xidis yureSi.<br />

mgeli iqiTa mxridan wina TaTebiT gawva gamixardis mimarTulebiT,<br />

nel-nela gamoxoxda xidze. kaci da mgeli erTxans<br />

miaSterdnen erTimeores. mere mgelma gamixardi daynosa. ufro<br />

didxans CaaSterda TvalebSi da, mklavze rom Toki hqonda gadaWerili,<br />

imas dauwyo RrRna. irgvliv mglis mqise suni trialebda.<br />

– vaime, mamav, mogikvda Cemi Tavi, gWams mgeli! – Tvalebi daxuWa<br />

xidis yureSi mimalulma biWma, – modi, viyvireb da mamas ki<br />

ar SeWams, me gamomedevneba. weRan iseTi xe vnaxe, uceb avcocdebi.<br />

mama rom isev xidze darCeba dabmuli?<br />

mgeli Tokebs RrRnida da SeSinebuli biWi Tvalebs veRar<br />

axelda, eCveneboda, rom mamamiss Wamda mgeli.<br />

mTvarem gamoanaTa da biWma Zalauneburad maRla aixeda: mgelma<br />

Tokebi gadaRrRna, beWebSi aiwia, aijagra, xidze ukan gabrunda<br />

da karga xnis mere iq, sadac CeCnis gogos sayuresaviT daleuli<br />

mTvare Cadioda mTebs Soris, ramdenjerme daiymuvla.<br />

– xom ar SegeSinda, mamav, xom kidev avaSenebT xidebs?! – gulze<br />

ekvroda xidze wamomjdar gamixardis Tavisi biWi.<br />

– avaSenebT, mama genacvalos, avaSenebT, aba, uxidod am qveyanas<br />

ra Sno da lazaTi eqneba!<br />

mTvare da varskvlavebi ki isev RvTis wesze dudunebdnen<br />

RvTis sagalobels.<br />

goderZi Coxeli<br />

gamoenTo – aq: gamovarda.<br />

gulispiri Sestaca – gulispirze xeli staca, waavlo.<br />

iqoTqoTeT – ixmaureT, iwrialeT.<br />

aijagra – jagari wamoeSala, jagari yalyze daudga.<br />

● aragvis xeobaSi muSaobisas gamixardis erT-erTi mTvrali<br />

cxenosani auxirda? ratom?<br />

● sad da rogor datoves gamixardi mTvralma mxedrebma? Seni<br />

azriT, rogor moiqcnen isini? ratom?<br />

● RamiT xidze kurdRels dadevnebuli mgeli gamoCnda. xidis<br />

yureSi mimaluli biWi ras fiqrobda mgelze? ratom?<br />

● sinamdvileSi ra qna mgelma? ra iyo mis saqcielSi uCveulo?<br />

● rogor moiqca mgeli? rogor moiqcnen mTvrali adamianebi?<br />

mglis moqmedeba iyo Tu ara Cveulebrivi nadirisTvis damaxasiaTebeli?<br />

iyo Tu ara mxedrebis saqcieli adamianuri?<br />

● Seni azriT, risi Tqma surs mwerals ugulo adamianebisa da<br />

mglis saqcielis dapirispirebiT?<br />

● ukeTuri adamianebis saqcielma Seucvala Tu ara xasiaTi<br />

gamixardis?<br />

● rogor apirebs cxovrebis gagrZelebas gamixardi Tavis<br />

SvilTan erTad?<br />

aragvi mdinarea aRmosavleT saqarTveloSi. moedineba<br />

yazbegis, duSeTisa da mcxeTis raionebSi. sigrZe 112 kilometria.<br />

aragvs qmnis mdinareebi: mTiuleTis (TeTri) aragvi,<br />

gudamayris (Savi) aragvi, xevsureTis aragvi da fSavis aragvi.<br />

mTavaria aragvi, romelic iwyeba mTianeTis Crdilo-aRmosavleT<br />

nawilSi. aragvi zemo da Sua dinebaSi mTis mdinarea, qvemo<br />

dineba muxran-saguramos vakeze iSleba. aragvi qalaq mcxe-<br />

TasTan erTvis mtkvars marcxena mxridan.<br />

aragvi sazrdoobs miwisqveSa, wvimisa da Tovlis, agreTve<br />

myinvarebis maradiuli Tovlis wyliT. wyaldidoba iwyeba<br />

gazafxulze da Sua agvistomde grZeldeba. zamTarSi aragvi<br />

wyalmcirea. ar iyineba.<br />

mdinare aragvis ucxouri saxelwodebaa pelori. momdinareobs<br />

berZnuli zmnisgan pelo `vmoZraob, miviswrafi~.<br />

moTxrobaSi vkiTxulobT: `oTxive aragvis xeoba lamazi<br />

xidebiT aris gawyobili~.<br />

daixmare sagulisxmo cnoba da axseni, romel oTx aragvzea<br />

saubari? amaTgan romelime xom ar ginaxavs? gaixsene da moyevi!<br />

bevri usulo ra jgufis arsebiTi saxeli warmoqmnilia<br />

zmnisgan.<br />

magaliTad, ras Svreba? aSenebs –> ra? Seneba; ras Svreba?<br />

gamocdis –> ra? gamocda; ras Svreba? icis –> ra? codna; ras<br />

Svreba? miedineba –> ra? dineba; ras Svreba? dgas –> ra? dgoma...<br />

zmnisgan warmoqmnil arsebiT saxels moqmedebis saxeli hqvia.<br />

dawere, Sen rogor moiqceodi gamixardis Svilis adgilas?<br />

SeZlebdi gansacdelSi Cavardnili mamis (axloblis, megobris)<br />

daxmarebas? ar SegaSinebda mosalodneli safrTxe? xom ar gaxsendeba<br />

SemTxveva, rodesac Zalian SegSinebia! rogor damTavrebula<br />

es ambavi?<br />

126 127<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika xari<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

mogonebebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

cnobiswadi-<br />

las safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

orSabaTobiT aSenda cixe-qalaqi kldezeda,<br />

gars galavani artyia, ca axuria Tavzeda.<br />

adamianis Senaxva veravin ido Tavzeda.<br />

xvna, farcxva, zidva sarCosi gaWirda metad, Zalzeda.<br />

xarma Tqva, pirma naTelma, me daviwerav Tavzeda.<br />

mocvivdnen angelozebi, dakocnes orTav Tvalzeda;<br />

Camoqnes wyvili sanTeli, miakres orTav rqazeda:<br />

wadi, xaro, imuSave erTgulad mTa da barzeda,<br />

eqvsi dRe uRelSi ebi, meSvides daweq mxarzeda,<br />

vinc kvira-uqmiT Segabas, xeli Seaxmes mklavzeda!<br />

xalxuri<br />

xari<br />

farcxva – samuSao iaraRiT, farcxiT, miwis gafxviereba.<br />

daviwerav – davivaleb, Cems movaleobad miviCnev.<br />

Camoqna – xelisgulebs Sua sresiT da bambis Zafze Camo yo lebiT<br />

sanTlis damzadeba.<br />

uqme – dRe, rodesac ar saqmianoben, dasvenebis dRe.<br />

● rogor fiqrob, xalxuri leqsis pirvel oTx striqonSi<br />

ratom aris naxsenebi Seneba, adamianis Senaxva, xvna, farcxva,<br />

sarCos zidva? yovelive amas ra saerTo aqvs xarTan?<br />

● leqsis romeli ori striqoni gamoxatavs im azrs, rom xaris<br />

garja da Sromismoyvareoba RvTisgan kurTxeuli da madliani<br />

saqmea? waikiTxe xmamaRla!<br />

● rogor gesmis Sinaarsi striqonisa: `eqvsi dRe uRelSi ebi,<br />

meSvides daweq mxarzeda~? romeli dReebi igulisxmeba?<br />

● xalxis warmodgeniT, samyaros Semqmnelma Sromisa da dasvenebis<br />

dro erTnairad ganusazRvra adamiansa da xars. Seni azriT,<br />

ratom?<br />

● am wesis damrRvevs risTvis imetebs xaluri mTqmeli? Seni azriT,<br />

ratom?<br />

xarisa da guTnis madliTa<br />

aravin icis, ramdeni saukune idga xari kacis gverdiT, ramdeni<br />

saukune eweoda mZime uRels, uRels, romelic, qarTuli<br />

xalxuri leqsis mixedviT, TviTon xars Tavisi nebiT daudgams<br />

qedze.<br />

da amis mere modiodnen kaci da xari. xnavdnen miwas, Tesavdnen,<br />

aSenebdnen cixesimagreebsa da taZrebs.<br />

miuxedavad mZime uRlisa, xari sikeTis gansaxiereba iyo.<br />

xari ar gaborotebula.<br />

iqneb imitom, rom Cems bavSvobasTan aqvs saerTo, tkbilad<br />

maxsendeba xari da guTani. vxedav, rogor gamoaqvT samSabaT<br />

dRes guTani, Seabamen xarebs, waiyvanen saxnavad, rqebze<br />

kvercxs gautexen da etyvian: `ase gaskdes imis Toli da guli,<br />

vinc Sen Toli gceso!~. mere sanTels aanTeben, dailocebian da<br />

gatexen yamirs. win xar-guTani midis, ukan balRebi mivyvebiT,<br />

vagrovebT fxolas. im bavSvobaSi naWam fxolasaviT tkbilad<br />

maxsendeba xvna da is xarebi.<br />

sanam jejili iyo da yanebi mwifda, kaci da xari sxva saqmes<br />

akeTebdnen. aSenebdnen cixesimagreebs. marTalia, xari brZolaSi<br />

ar mihyveboda patrons, magram zidavda qvebs, romlebi-<br />

Tac Sendeboda mtrebisgan Tavdasacavi simagreebi.<br />

erTxel Turme ori Zma aSenebda cixes. erTi kldes angrevda,<br />

qvebs marxilze uwyobda xars, romelsac mihqonda martokas, da<br />

meore Zma adgilze clida marxils, Tan aSenebda. gza tyeSi gadioda<br />

da erTxel Sua gzaze mgeli daxvedria xars...<br />

Zmebma is cixe aaSenes, erT qvaze ki im xaris pativsacemad<br />

misi Tavi gamokveTes da kedelSi Caatanes is qva. ai, yvelaze<br />

didi magaliTi xarisa da kacis erTgulebisa, kacisa da xaris<br />

urTierTpativiscemisa...<br />

goderZi Coxeli<br />

qedi – muSa saqonlis (xaris, kameCis) kiseri, uRlis dasadebi<br />

adgili.<br />

Toli – kuTxuri sityvaa, igivea, rac Tvali.<br />

Toli gces – gagTvalos, avi TvaliT Segxedos, TvaliT gavnos.<br />

yamiri – uxnavi, daumuSavebeli miwa.<br />

fxola – kartofilis msgavsi mcenare, waagavs miwis vaSls.<br />

marxili – Tovlze an mTian adgilebSi miwaze sasrialo<br />

sazidari, romelsac borblebis nacvlad wina mxares aRunuli<br />

ori swori xe aqvs.<br />

128 129<br />

rubrika<br />

mogonebebi<br />

ganmartebebi


ubrika xari xari<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

● mweral goderZi Coxelis werili `xarisa da guTnis madli-<br />

Ta~ xalxuri leqsis, `xaris~, safuZvelzea Seqmnili, rac pirvelive<br />

abzacidan Cans. mwerlis TqmiT, risi gansaxierebaa<br />

xari? mZime uRlis, anu qancgamwyveti Sromis, miuxedavad, ra<br />

ar damarTnia am pirutyvs?<br />

● mwerlis bavSvobis mogonebaSi gacocxlebul xars rogor<br />

amzadebdnen saxnavad? ra msgavsebas xedav leqsTan?<br />

● romel Zvel Tqmulebas ixsenebs mwerali?<br />

● ras mowmobs cixis kedelSi Catanebuli qva, romelzec xaris<br />

Tavia gamokveTili? ra gamoxates amiT Zmebma?<br />

● gaixsene, Sen Tu ginaxavs romelime cixeze an taZris kedelze<br />

msgavsi gamosaxuleba da Tu gicdia gagerkvia, ratom iyo<br />

xaris Tavi gamokveTili?<br />

xari mcoxneli ZuZumwovaria. mecnierebi mas wyvilCli qian<br />

da rqaRruian cxovelebs miakuTvneben. xarebi jgufurad cxovro<br />

ben da mcenareebiT ikvebebian, amitom maT balaxis mWa melebs<br />

eZaxian. isini Sinauri cxovelebi arian, magram msoflios zogierT<br />

nawilSi maTi veluri saxeobebic binadroben.<br />

qarTulSi mamal xars ubralod xars eZaxian, dedals – Zro -<br />

xas, maT naSi ers xbo ewodeba, xa rebis (da Zroxebis) erTob liobas<br />

– naxiri.<br />

savaraudod, es cxoveli Tavidan mxolod sakvebad gamo iyeneboda,<br />

mogvianebiT ki, rodesac adamianma miwaTmoqmedebas<br />

mih yo xeli, xaric miixmara. misi daxmarebiT xnavda, gadahqonda<br />

mZime tvirTi da gadahyavda adamianebi.<br />

zogierTi qveynis religiaSi xari wminda cxove la daa mi -<br />

C neuli. magaliTad, indoeTSi Zroxas odiTganve de da Rmer Tis<br />

da miwis, zogjer ki mTliani samyaros simbo lod miiCnevdnen.<br />

qristianobamdel saqarTveloSi Tvlidnen, rom RmerTma<br />

adamianebis Semdeg cxovelebi Seqmna da maT Soris xari gamoarCia<br />

– didi Zala, erTguleba, adamianebTan erTad cxovreba<br />

da miwis damuSaveba daabeda. xari xSirad gvxvdeba qarTul<br />

folklorSic rogorc adamianis megobari da mxsne li (vTqvaT,<br />

zRaprebSi: `wiqara~, `erTguli xarebi~). saqar Tvelos gaqristianebis<br />

Semdeg xars ar daukargavs Tavisi mniSvneloba da<br />

mis gamosaxulebebs SeiZleba SevxvdeT qris ti anuli Zeglebis<br />

kedlebzec.<br />

ZuZumwovari – cxoveli, romelic Tavis naSiers rZiT kvebavs.<br />

wyvilCliqiani – gayofili Cliqis mqone, mag., Zroxa, cxvari.<br />

miwaTmoqmedeba – miwis damuSaveba mcenareebis moyvanis mizniT.<br />

qristianuli Zeglebi – aq: qristianuli nagebobebi.<br />

● xaris Sesaxeb ra informacias gvawvdis sagulisxmo cnobis<br />

pirveli abzaci?<br />

● Tavdapirvelad risTvis iyenebdnen am cxovels? mogvianebiT<br />

ra adgili daikava am pirutyvma adamianis cxovrebaSi? riT<br />

iyo es ganpirobebuli?<br />

● sxvadasxva qveynis religiasa Tu warmodgenaSi ra adgili<br />

daikava xarma? rogor fiqrob, ratom? Tvalsazrisis<br />

dasasabu Teblad informaciul teqstTan erTad daixmare<br />

leqsi da goderZi Coxelis werili!<br />

● xalxur leqss ra aqvs saerTo goderZi Coxelis werilsa da<br />

informaciul teqstsTan?<br />

● xaris Sesaxeb ra saxis cnobebs eyrdnoba goderZi Coxelis<br />

werili? sagulisxmo cnobis teqstSi ra sWarbobs – sizuste<br />

Tu STabeWdilebebi, piradi gancdebi? Seadare erTmaneTs es<br />

ori teqsti!<br />

Sen da Senma mewyvilem daTqmul droSi SearCieT swori pasuxi!<br />

mocemulia winadadeba:<br />

cxovels, romelsac uyvars adamianis daxmareba, uyvars mis<br />

gverdiT cxovrebac.<br />

Tu es azri marTebulia, maSin qvemoT CamoTvlil winadadebaTagan<br />

romeli ar SeiZleba iyos swori?<br />

a) xars uyvars adamianis daxmareba da uyvars mis gverdiT<br />

cxovrebac.<br />

b) Tu xars uyvars gaWirvebaSi adamianis daxmareba, mas arc<br />

uRelSi Sebma ezareba.<br />

g) xars Tu ar uyvars adamianis daxmareba, arc mis gverdiT<br />

cxovreba eyvareba.<br />

d) xars ar uyvars gaWirvebaSi adamianis daxmareba, Tumca<br />

uyvars mis gverdiT cxovreba.<br />

waikiTxe qarTuli xalxuri zRapari `wiqara~!<br />

moiZie skolis biblioTekaSi – qarTuli xalxuri zRaprebi,<br />

Tbilisi, 1987w., an: mimarTe internetbiblioTekas misamarTze:<br />

www.lib.ge.folkpage<br />

Seni azriT, am zRaparSi oboli biWis gverdiT ratom aris<br />

maincdamainc xari da ara romelime sxva cxoveli? imsjele!<br />

werilobiT Camoayalibe, ra icodi xaris Sesaxeb da mocemuli<br />

sami teqstidan – xalxuri leqsidan, goderZi Coxelis werilidan<br />

da sagulisxmo cnobidan – axali ra gaige!<br />

130 131<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

cnobiswadilas<br />

safosto<br />

yuTi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika Sav kortoxze Savi muxa...<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

ganmartebebi<br />

Sav kortoxze Savi muxa...<br />

cad Rrubelma daiquxa,<br />

es aprili brZandeba...<br />

Sav kortoxze Savi muxa<br />

dgas da nela mwvandeba.<br />

Rrublis fTila rom ar Canda<br />

da mze enTo zRaprulad,<br />

dahkra wvimam, uricxv simad<br />

wamovida Sxapuna.<br />

cam Rrubeli Caimuqa –<br />

quxs da wvima mZlavrdeba.<br />

Sav kortoxze Savi muxa<br />

dgas da nela mwvandeba.<br />

irgvliv Savi xnulebia<br />

da sivrcea triali,<br />

xnulebs wvima swyurebia,<br />

gahquxs wvima CxrialiT.<br />

uceb Jinma gaduara,<br />

SeaCera naRara,<br />

dacxra wvima matyuara<br />

da far-xmali dayara.<br />

mzem samzeos miaRwia –<br />

naxnavi da naTesi<br />

yvelaferi moaqcia<br />

Tavis oqros badeSi.<br />

ciskidurze Caimuxla,<br />

Tavis taxtze brZandeba...<br />

Sav kortoxze Savi muxa<br />

dgas da nela mwvandeba.<br />

murman lebaniZe<br />

kortoxi – goraki, beqi, maRlobi.<br />

fTila – gaCeCili matylis xelisgulisodena nawili. aq aRniSnavs<br />

Rrublis patara nawils.<br />

cam Rrubeli Caimuqa – ca saavdro Savi RrublebiT daifara.<br />

Jini – didi, uZleveli survili, wadili.<br />

naRara – liTonis dasartyami sakravi, mrgvalZiriani, qvabis<br />

moyvani lo bisa, pirze tyavgadakruli.<br />

ciskiduri – cis dasasruli, xazi, romlis gayolebazec ca<br />

TiTqos dedamiwas exeba, horizonti.<br />

● leqsis pirvelive striqoni aprilis, gazafxulis, romel<br />

Taviseburebas Segvaxsenebs?<br />

● leqsSi samjer meordeba erTi da igive striqonebi. moZebne da<br />

waikiTxe! Seni azriT, ratom imeorebs poeti am striqonebs?<br />

a) leqsSi sityvaTa raodenobis gazrdis mizniT;<br />

b) STabeWdilebis gaZlierebis mizniT;<br />

g) qveynad yvelaze mniSvnelovani sagnis warmoCenis mizniT.<br />

● leqsis mixedviT, Turme wvima wyurvilis mosaklavad wamosula.<br />

ras swyurebia wvima?<br />

● ras gulisxmobs poeti wvimis naRaraSi?<br />

a) wvimis dros Citebis JivJivs; b) muxis totebis rxevas;<br />

g) caSi gaCenil Weqa-quxils; d) wvimis wveTebis xmaurs.<br />

● romeli striqonebi gamoxatavs im azrs, rom wvima mzis winaSe<br />

uZluri aRmoCnda da danebda, winaaRmdegoba veRar gauwia?<br />

● ras gulisxmobs poeti, rodesac ambobs, rom mzem `yvelaferi<br />

moaqcia Tavis oqros badeSi~?<br />

● moZebne striqoni, romlis mixedviTac mze cis mbrZanebelia,<br />

da waikiTxe xmamaRla!<br />

enaSi gvaqvs sityvebi, romlebic erTsa da imave mniSvnelobas<br />

gamoxataven, magram erTs axlobelTan laparakis<br />

dros vi yenebT, meore ki moridebuli, Tvaziani saubris<br />

dros ixmareba da pativiscemas gamoxatavs.<br />

magaliTad: aris – gaxlavT, aris – brZandeba, movida –<br />

mo brZan da, dajda – dabrZanda, Wame – miirTvi, vWame – geaxeli,<br />

ki – diax wyvilad dasaxelebul sityvaTagan pirveli axlobel<br />

Tan saubrisas gamoiyeneba, meore – moridebuli saubrisas.<br />

!<br />

Tavazian saubarSi Tqven ixmareba erTi pirisadmi mimar Tvisas,<br />

xolo zmnebi mravlobiT ricxvSi daismis.<br />

magaliTad, Tqven rogor brZandebiT? mobrZandiT! dabrZandiT!<br />

miirTviT!..<br />

wvima da mze erTmaneTs enacvleba. xan quxs, xan oqrosferi<br />

sxivebi efineba aremares. leqsSi `Sav kortoxze Savi muxa...~<br />

weliwadis im drozea saubari, rodesac buneba iRviZebs da miwa<br />

wvimisa da mzis wyalobiT Tavis Zalas aCens.<br />

● mocemuli leqsis mixedviT, sicocxlis ganaxlebas rogor<br />

SevigrZnobT, raze gvimaxvilebs poeti yuradRebas? riT<br />

daukavSirebdi murman lebaniZis muxas vaJa-fSavelas leqs-<br />

Si daxatul mTis mdinaareebsa Tu goderZi Coxelis leqsSi<br />

ayvavebul ia-enZelebs?<br />

● gaixsene, ra ici muxis Sesaxeb da imsjele, ras ganasaxierebs<br />

igi? ris simbolod iTvleba?<br />

132 133<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika jadosnuri baliSebi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

jadosnuri baliSebi<br />

–I–<br />

odesRac erT Soreul qveyanaSi, romlis dedaqalaqsac<br />

zeciur qalaqs eZaxdnen, saZulveli despoti mtacebelmZarcvelius<br />

pirveli mefobda. igi Tormet gvirgvins flobda,<br />

romlebsac yovel Tve icvlida.<br />

mtacebel-mZarcveliuss surda, mis qveSevrdomebs Seusveneblad<br />

emuSavaT maRaroebSi da moepovebinaT Zvirfasi qvebi, romlebiTac<br />

Tavis Tormet same fo gvirgvins Seamkobda. amis gamo<br />

kanoni gamosca, romelic karnavalebs, sko lis Sesvenebebs, dabadebis<br />

dRis wveulebebsa da kvira dReebs auqmebda. am kanonis<br />

Tanaxmad, kvira dRes saxeli Seecvala. igi `winaorSabaTad~ moinaTla<br />

da aRarafriT gansxvavdeboda Cveulebrivi orSabaTisagan.<br />

meore kanonis ZaliT, yvela karuseli da sabavSvo moedani<br />

un da dake ti li yo da maT adgilas qvis sapyrobileebi agebu li yo.<br />

mtacebel-mZarcve li uss dilegebi imaT Casamwyvdevad sWir de boda,<br />

vinc pirvel kanons daarRvevda da dabadebis dRis sanT le bis<br />

Caqrobas gabedavda, an sakar navalo niRabs mo irgebda da bale ri nas<br />

kostiumSi gamoewyoboda, an winaorSabaTs skolaSi ar wavidoda.<br />

bunebrivia, aRaravis ukvirda, rom zeciuri qalaqis moqalaqeebs<br />

saSinlad sZuldaT mefe. zogjer enas uyofdnen an<br />

zurgs ukan ejRanebodnen. xanac, viTom gaufrTxileblobiT,<br />

bananis qerqebs yridnen sasaxlis WiSkris win, maRaroebis dasazverad<br />

gamosuls fexi daucurdeba da waiqcevao.<br />

erT dRes mtacebel-mZarcvelius pirvelma sataxto darbaz-<br />

Si sami erTgu li kariskaci moiwvia: cacxvia sikvdilaZe – Tavisi<br />

TanaSemwe, Rormucela Wur va – dacvis ufrosi da xvliko<br />

lanZRvia – sasaxlis ufrosi jadoqa ri.<br />

– SegiZliaT amixsnaT, qveSevrdomebs ratom vejavrebi? ormocdaaTze<br />

meti kanoni gamoveci imis Sesaxeb, rom maT sigiJemde<br />

unda vuyvarde, magram Sedegs ver vxedav.<br />

– ra brZanebaa, Tqveno udidebulesobav? gvexumrebiT? ra<br />

Tqma unda, uyvar xarT! isini gaRmerTeben! – daarwmuna cacxvia<br />

sikvdilaZem, romlis xelo bac pirferoba iyo. mas damTavrebuli<br />

hqonda mliqvne lo bis fakulteti qlesvis universitetSi.<br />

– maS, ratom yrian bananis qerqebs WiSkris win? ratom vimtvrev<br />

cxvir-pirs, roca saxlidan gasvlas vapireb?<br />

– iqneb... iqneb hgoniaT, rom cigurebze sriali giyvarT! –<br />

cacxvia sikvdilaZem scada aexsna.<br />

sasaxlis jadoqarma xvliko lanZRviam RvarZlianad CaiRima:<br />

– Tavs nu movityuebT... marTalia, unda uyvardeT, magram ejavrebiT,<br />

Tqveno udidebulesobav! da agixsniT, ratom...<br />

– aba, Tqvi!<br />

– ejavrebiT, radgan RamRamobiT sizmrebs naxuloben...<br />

– eg ra SuaSia? – ikiTxa warbSekrulma mZarcve li us ma.<br />

– SuaSi ki ara, TavSia, Tqveno udidebulesobav! – upasuxa<br />

xvliko lan ZRvi am, – sizmrebSi tortebs, foierverkebsa da<br />

karuselebs naxuloben. maT mav TulxlarTebsa da boqlomebs<br />

adareben, romlebsac gamoRviZebulni xedaven, da, ra gasakviria,<br />

rom yvelafers Tqven gabraleben!<br />

– didi Tavsatexia sizmrebi, – daeTanxma msuqani, aRaJRa-<br />

Jebuli Rormucela Wurva, mkerdi ordenebiT rom aevso, – vi-<br />

Tom ubralo da umniSvnelo siz mrebi zogjer ise izrdebian da<br />

cecxliviT Zlierdebian, rom grigalad, qariSxlad iqcevian!<br />

– ras mTavazobT? – ikiTxa aforiaqebulma mtacebelmZarcveliusma.<br />

– mosafiqrebelia! – brZana xvliko lanZRviam, – problema<br />

isaa, rom sizmrebs advilad ver Seamowmeb. Subls ukan arian<br />

damalulni, naoWebs ukan, Rrmad, Zalian Rrmad TavebSi...<br />

despoti – Tavneba adamiani, romelic sxvis survils arafrad<br />

agdebs, sxvebs aiZulebs mis nebas daemoeCilon.<br />

qveSevrdomi – ama Tu im saxelmwifos moqalaqe; vinmes xelqveiTi,<br />

vinmeze damokidebuli adamiani.<br />

maRaro – miwis wiaRidan madneulis mompovebeli sawarmo.<br />

kanoni – xelisuflebis mier dadgenili saval de bu lo wesi.<br />

karnavali – saxalxo dResaswauli cekva-TamaSiT, sanaxaobebiT.<br />

sataxto darbazi – samefo sasaxlis darbazi.<br />

kariskaci – msaxuri, Tanamdebobis piri mefis karze.<br />

TanaSemwe – adamiani, romelic vinmes exmareba saqmeSi da masve<br />

eqvemdebareba.<br />

Wur vi – sabrZolo masala, romelsac zarbazniT isvrian.<br />

dacvis ufrosi – ufrosi SeiaraRebuli razmisa, romelsac vinmes<br />

dacva evaleba.<br />

qlesva – flidoba, cbiereba, TvalTmaqcoba.<br />

foierverki – ferad-feradi SuSxunebis gaSveba.<br />

mav TulxlarTi – moZraobis Sesaferxeblad gakeTebuli Robe.<br />

ordeni – jildo gansakuTrebuli damsaxurebis adamianebisTvis.<br />

problema – rTuli sakiTxi, romelic saWiroebs garkvevas, Seswavlas.<br />

134 135<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />

kiTxvebi<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

● zeciuri qalaqis mmarTvelis saxeli mis romel Tvisebebze<br />

migvaniSnebs? rogoria igi?<br />

● ra gaauqma man da ratom?<br />

● mtacebel-mZarcveliuss sami erTguli kariskaci hyavs. raze<br />

migvaniSnebs maTi saxelebi? riT hgvanan isini xelmwifes?<br />

Seni Tvalsazrisi daasabuTe!<br />

● moZebne abzaci, romelSic cacxvia sikvdilaZe mefes arwmunebs,<br />

rom xalxi aRmerTebs mas. mwerali TanaSemwis Sesaxeb<br />

saubrisas sam sinonimur sityvas iSveliebs! daasaxele es sityvebi?<br />

gaixsene amave Sinaarsis sxva sityvebic da miumate!<br />

● cacxvia sikvdilaZisgan gansxvavebiT, ra axsnas uZebnis<br />

ufrosi jadoqari xvli ko xalxis mefisadmi siZulvils? ras<br />

miiCnevs amis mizezad? ratom?<br />

● ras adarebs Rormucela Wurva ubralo sizmrebs da ratom?<br />

● xvliko lanZRvias azriT, ratom aris Zneli sizmrebis Semowmeba?<br />

● Seni azriT, imsaxurebs moqalaqeTa siZulvils mtacebelmZarcve<br />

liusi? ratom? daasabuTe!<br />

arsebiTi saxeli SeiZleba aRniSnavdes erTgvar saganTa krebuls,<br />

magaliTad: xalxi, eri, razmi, jari, jgufi, xrova, gundi.<br />

erTgvar saganTa krebulis aRmniSvnel arsebiT saxels krebiTi<br />

saxeli ewodeba.<br />

krebiTi saxeli SeiZleba iyos Zireuli da warmoqmnili.<br />

Zireulia: xalxi, eri, gundi...<br />

warmoqmnilia:<br />

nar sufiqsiT: naZv-nar-i, fiWv-nar-i, buCq-nar-i, yvavil-nar-i...<br />

oba sufiqsiT: axalgazrd-oba, mezobl-oba, student-oba...<br />

!<br />

rom gavarCioT, oba sufiqsiani saxeli krebiTia Tu abstraqtuli,<br />

unda davusvaT kiTxva. oba sufiqsian krebiT saxels daesmis<br />

kiTxva vin?, abstraqtuls – ra? magaliTad:<br />

axalgazrdoba ezoSi Seikriba. vin Seikriba? – axalgazrdoba.<br />

elenem axalgazrdoba gaixsena. ra gaixsena? – axalgazrdoba.<br />

!<br />

zogierTi saxeli erT sagansac aRniSnavs da erTgvar saganTa<br />

krebulsac. magaliTad:<br />

cxvari erTs aRniSnavs winadadebaSi: cxvari balaxs Zovs.<br />

cxvari bevrs aRniSnavs winadadebaSi: cxvari mTas Seefina.<br />

xvliko lanZRvias TqmiT, sizmrebs advilad ver Seamowmeb,<br />

radgan isini `Subls ukan arian damalulni, naoWebs ukan,<br />

Rrmad, Zalian Rrmad TavebSi...~.<br />

Seni azriT, ra mzakvrobas moifiqrebs, ra xerxs SesTavazebs<br />

xvliko lanZRvia mtacebel-mZarcvelius pirvels am problemis<br />

mosagvareblad, ras urCevs imisaTvis, rom zeciuri qalaqis moqalaqeebma<br />

aRar naxon tkbili da sasiamovno sizmrebi?<br />

moZebne teqstSi adgili, saidanac vgebulobT, ra xelo bisaa<br />

cacxvia sikvdilaZe da romeli universitetis romeli fakulteti<br />

aqvs damTavrebuli! amowere es monacemebi! amis msgav sad<br />

moifiqre, ra xeloba emarjvebaT dacvis ufros Rormucela<br />

Wurvasa da ufros jadoqar xvliko lanZRvias. aseve moifiqre<br />

da dawere, romeli universitetebis romel fakultetebze<br />

SeiZle ba mieRoT maT Sesabamisi `ganaTleba~!<br />

–II–<br />

Svidi Tve da Svidi dRe muSaobda xvliko lanZRvia Tavis saidumlo<br />

la bo ratoriaSi da erT mSvenier dilas gamoCnda sataxto<br />

darbazSi. mas xel Si baliSi eWira.<br />

– ai, Tqveni udidebulesobav! – uTxra mefes, – inebeT Cemi<br />

gamogoneba! neba miboZeT, warmogidginoT koSmarTa baliSi!<br />

– es xom erTi Cveulebrivi baliSia, – Tqva mtacebelmZarcveliusma,<br />

– masxrad migdeb, xvliko lanZRvia?!<br />

– cdebiT, tyuvdebiT, Tqveno udidebulesobav! Cveulebrivi<br />

baliSi bumbulisaa.<br />

– aba, es risaa?<br />

– avi sulis Zuaa SigniT, sindisis qenjnis mtveri da Camqrali<br />

Suquris obobis qseli, moCvenebaTa zewrebi da cremliani<br />

cxvir sa xocebi, moRalatis Crdi li, Sxamiani gvelis perangebi,<br />

WinWari da jaWvebis Jangi, Tojinas dam wva ri saxlis ferfli,<br />

krazanis nestari da maTraxis nafleTebi... baliSis piri gauxednavi<br />

cxenis fafrisganaa Sekerili. vinc am baliSze da i Zinebs,<br />

mxolod koSma rebs naxavs... saSinel, sazizRar, avbediT koSmarebs!<br />

Tu Cvens moqalaqeebs amgvar baliSebze daZinebas vai-<br />

ZulebT, yoveldRiuri cxovreba maT samoTxed moeCvenebaT im<br />

koSmarebTan SedarebiT, rom le bic maT RamRamobiT Tavzars<br />

dascems! ase da amgvarad, Tqvens Sewu xebas moiSlian!<br />

gaxarebulma mefe mtacebel-mZarcvelius pirvelma brZana<br />

koS mar Ta bali Se bis damzadeba. erT kviraSi mTeli qalaqis samyofi<br />

baliSebi mzad iyo da zeciur qalaqSi yvelas dauriges.<br />

136 137<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

mas Semdeg RamRamobiT saxlebidan datanjulis kvnesas, aCqarebul<br />

sun Tqvas, moTqma-godebas da yru gminvas gaigonebdiT.<br />

gamTeniisas zeciuri qalaqis mcxovreblebi maRaroebisken<br />

uferulebi, moxrilebi, loyebCacvenilebi da TvalebamoRamebulebi<br />

miemarTebodnen. aRarsad iyo bananis qerqebi... aRarc Ciodnen<br />

da saZulvel mefes aRarc zurgsukan ejRanebodnen.<br />

miedineboda uRimRamo, uferuli da gayinuli dReebi. kvnesa<br />

da xvneSa adi oda zecaSi, romelic nel-nela Camobnelda da<br />

kupriviT gaSavda.<br />

skolaSi yvela gakveTili uxaliso da mosawyeni iyo. xatvis<br />

gakveTilze mtacebel-mZarcveliusis portretebis xatvas swavlob<br />

dnen, tanvarjiSis gakveTilze – muxlis modrekas, literaturis<br />

gakveTilze – mefis sad idebel himnebs, gramatikis gakve-<br />

Til ze droebidan axlandelsa da warsul dros swavlobdnen da<br />

araviTar SemTxvevaSi – momavals. momavalze saubris ufleba<br />

mxolod mefesa da mis ramdenime kariskacs hqondaT.<br />

koSmari – sazareli, SemaZrwunebeli sizmari.<br />

Suqura – Suqis gamomcemi koSki, romelic agebulia zRvis napirze<br />

gemebisTvis gzis maCveneblad.<br />

krazana – futkris msgavsi moyviTalo mweri, bziki.<br />

gauxednavi – mouTvinierebeli, gauwvrTneli.<br />

avbediTi – avismomaswavebeli, ubedurebis mauwyebeli.<br />

TvalebamoRamebuli – uZilobis an cudi Zilis gamo TvalebamoSavebuli.<br />

uRimRamo – uxaliso, usicocxlo.<br />

kupri – navTobisgan an qvanaxSirisgan miRebuli Savi nivTiereba.<br />

● riT gansxvavdeboda Cveulebrivi baliSisgan xvliko lan-<br />

ZRvia s gamogonebuli baliSi?<br />

● ras miaRwia mtacebel-mZarcvelius pirvelis samefo karma<br />

am gamogonebiT?<br />

● riT gansxvavdeboda zeciuri qalaqis skola Cveulebrivi<br />

sko lis gan? ras swavlobdnen iq?<br />

● Seni azriT, raze miuTiTebs aseTi swavleba, rogori adamianebis<br />

aR zrdaze zrunavda skola? romel Tvisebebs uvi-<br />

Tarebdnen mos wavleebs?<br />

● Seni azriT, rogori unda iyos skola? romeli sagnebis swavlas<br />

miiCnev aucileblad, ratom?<br />

● Seni azriT, ratom ar aswavlidnen am skolaSi momaval dros?<br />

mefisa da misi kariskacebis garda, ratom aravis hqonda momaval<br />

ze saubris ufleba?<br />

1. romeli sityva ar aRniSnavs gminvas?<br />

a) oxvra; b) kvnesa; g) davidaraba; d) vaeba.<br />

2. romeli sityva ar aRniSnavs uferuls?<br />

a) fermkrTali; b) fergadasuli; g) ferxorciani;<br />

d) ferdakarguli; e) fermixdili; v) fermileuli.<br />

mtacebel-mZarcveliusis saxeliT Seadgine saidumlo brZane<br />

bis teqsti, romelsac igi koSmarTa baliSebis dasamzadeblad<br />

gascemda!<br />

gaiTvaliswine Semdegi rCevebi!<br />

• Tavidan mimarTe maT, vis sayuradRebodac aris Sedgenili!<br />

• saTqmeli gamoxate mokled! piroba Camoayalibe naTlad!<br />

amasTanave, miuTiTe, ra elis am brZanebis pirobis damrRvevs!<br />

• werilis bolos aRniSne imisi vinaoba, vinc gasca es brZa neba,<br />

da, aseve, TariRi!<br />

–III–<br />

am qveyanaSi cxovrobda erTi maswavlebeli, swavlula qve liusi.<br />

mas, sko li dan Sin mimavals, Cvevad hqonda qvis xidze SeCere<br />

bu li yo. iq, xidis qveS, erTi aliviT wiTeli, imediviT saTuTi<br />

yayaCo izrdeboda. swavlula yayaCos uyurebda da ocnebobda,<br />

rogor iqneba, bednieri dReebi kvlav ar gagviTen de so.<br />

erT dResac swavlulam xidis qveS sasaxlis ori mcveli SeniSna.<br />

isini yayaCos eZebdnen, rom amoeZirkvaT, da Tan saubrobdnen:<br />

– koSmarTa baliSebs gaumarjos! mas Semdeg, rac qaTmistvina<br />

qalaqe leb ma maTi gamoyeneba daiwyes, simSvide gveRirsa. aRaravin<br />

Civis, rom sico cxles arTmeven. Sewyda saCivrebi.<br />

– Sen ega Tqvi! didebuli jadoqaria xvliko lanZRvia! – kveri<br />

daukra meorem.<br />

qveliusi fexakrefiT gaecala iqaurobas. Sin mivida Tu ara,<br />

kari gada raza, saZinebelSi Sevarda, fardebi Camoafara da Wraqis<br />

Suqze baliSi gamoiRo. Semdeg jibis daniT dasera da Tavi<br />

Zlivs Seikava, Se Zrwu nebuls rom ar daeyvira. muxli moekveTa,<br />

Sublidan civi ofli mo iwminda, baliSi swrafad gakera da Tavis<br />

adgilas daabruna.<br />

im Rames mas Tvali aRar mouxuWavs. meore dilas, skolaSi misulma,<br />

erTi moswavle SemosasvlelSi daayena sadarajod da<br />

bavSvebs Tavisi aRmoCenis Sesaxeb uambo. erTad daiwyes fiqri,<br />

ra eRonaT.<br />

138 139<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />

ganmartebebi<br />

bolos erTma sazrianma biWunam, saxelad naperwkalam, wamoi-<br />

Zaxa:<br />

– xvliko lanZRviam koSmaruli baliSebi sazizRari da saZageli<br />

sagnebisgan Seqmna. Cvenc lamazi, mxiaruli da nugeSismomcemi<br />

sagnebisgan antikoSmaruli baliSebis Seqmna vcadoT!<br />

klasSi mcire xniT siCume Camovarda. rogor unda SeeqmnaT<br />

amgvari bali Se bi?! yvelaferi lamazi, mxiaruli da saocari maTi<br />

qveynidan gauCi na re buliyo, mtacebel mZarcvelius pirvelsa<br />

da mis ramdenime xelqveiTs moetacaT!<br />

– modi, vcadoT! – Tqva swavlula qveliusma, – ras vkargavT?!<br />

mTeli gu liT moindomeT da yvelgan eZebeT!<br />

asec moxda. aqeT eZebes, iqiT eZebes, kuTxe da kunWuli ar datoves,<br />

yvela saidumlo samalavSi Seixedes. miviwyebuli ujris<br />

kuTxeSi viRacam kanfetis ramdenime qaRaldi, xolo mtvrian<br />

sxvenSi frani ipova, viRacam – mav Tul xlar Tebs Soris gedis<br />

bumbuls miagno, sxvam – oTxfoTlian samyuras. erT ma patara gogonam<br />

lurji kesane aRmoaCina Zveli wignis gayviTlebul gverdebs<br />

Soris, misi megobari biWuna ki kramitis saxuravze acocda<br />

da mtverSi mercxlis budis mcireodeni namjis povna moaxerxa.<br />

bavSvebma yvelaferi skolaSi miitanes, swavlula qveliusis<br />

magidaze frTxilad daalages da ise Sescicinebdnen, rogorc<br />

did ganZs. marTlac, bneli, gayinuli skolis am magidaze imedi<br />

Rvioda da kiafobda: vardis furclebi, broweulis marcvlebi,<br />

zRapris wiTeli Zafebi, bonbonierebis feradi bafTebi, buStebi,<br />

mzis sxivis aTinaTebi da Zveli karnavalidan SemorCenili<br />

serpantinis nawyvetebi...<br />

Segrovili nivTebi bevri baliSisTvis sakmarisi ar iyo da gadawyvites,<br />

mxo lod ori antikoSmaruli baliSi SeekeraT: erTi<br />

im yoCaRi da sazriani naper wkalasTvis, romelmac am nivTebis<br />

Segroveba moifiqra, da meore – swav lula qveliusisTvis.<br />

RamRamobiT masze daiZinebdnen da meore dRes danarCenebs sizmrebs<br />

dawvrilebiT mouyvebodnen.<br />

qve li – mowyale, keTili.<br />

Wraqi – gasanaTebeli mowyobiloba, Sedgeba navTis Casasxmeli<br />

WurWlisa da patruqisagan.<br />

daserva – ramis odnav, zol-zolad daWra basri iaraRiT.<br />

patruqi – dagrexili bambis Zafi an naWeri, romelic gamoiyeneba<br />

lampaSi, sanTelSi, navTquraSi wvisa da ganaTebisTvis.<br />

antikoSmaruli – koSmaris sawinaaRmdego.<br />

frani – bavSvebis saTamaSo, haerSi asafreni mowyobiloba –<br />

Zafze gamobmuli qaRaldis furceli an naWeri, romelzec xis<br />

Txeli firfitaa dakruli.<br />

samyura – balaxovani mcenare, aqvs sami foToli.<br />

kesane – balaxovani mcenare, aqvs wvrili cisferi yvavilebi.<br />

kramiti – silanarevi Tixis gamomwvari firfita, xmaroben Senobis<br />

saxuravad.<br />

namja – momkili puris Reroebi.<br />

bonbonieri – kanfetis lamazi kolofi.<br />

serpantini – feradi qaRaldis grZeli da wvrili lenti, romelsac<br />

isvrian balis, karnavalis dros.<br />

● hgavs Tu ara maswavleblis saxeli da gvari mefisa da misi<br />

erTguli kariskacebis saxelebsa da gvarebs? maswavleblis<br />

romel Tvisebebze migvaniSnebs es saxeli da gvari?<br />

● ras aris Sedarebuli yayaCo? Seni azriT, ratom?<br />

● ra daupirispires swavlula qveliusma da misma mowafeebma<br />

ko S marul baliSebs?<br />

● ras gveubneba im moswavlis saxeli, romelsac meore antikoSma<br />

ruli baliSi ergo?<br />

● qveliusma da misma mowafeebma ratom ver daamzades orze<br />

meti antikoSmaruli baliSi?<br />

● Seni azriT, ra daesizmrebodaT antikoSmarul baliSebze<br />

Tavmi de bul swavlula qveliussa da naperwkalas?<br />

● Seni azriT, ra mohyveboda Sedegad im gadawyvetilebas, rom<br />

swav lu la qveliusi da napewkala meore dRes danarCenebs<br />

TavianT siz mrebs dawvrilebiT mouyvebodnen?<br />

1. SeZrwunebuli aris:<br />

a) Tavdaviwyebuli; g) TavdauWereli;<br />

b) Tavzardacemuli; d) Tavgzaabneuli.<br />

2. qaTmistvina aris:<br />

a) SeSinebuli; g) uZluri; b) suleli; d) dabneuli.<br />

zogierTi arsebiTi saxeli aRniSnavs iseT sagans, romlis<br />

daTvla da calke erTeulebad warmodgena SeuZlebelia. aseT<br />

arsebiT saxels nivTierebaTa saxeli ewodeba.<br />

magaliTad, oqro, vercxli, bamba, matyli, fqvili, wyali,<br />

Rvino.<br />

nivTierebaTa saxelebiT aRniSnuli sagnebi ar daiTvleba,<br />

! mag ram SeiZleba aiwonos, gaizomos. magaliTad: misxali<br />

oqro, kilo grami Saqari, litra wyali, bevri matyli...<br />

140 141<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi


ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />

–IV–<br />

gegma warmatebiT ganxorcielda. naperwkala da swavlula<br />

sa ocar, tkbil, mSvenier sizmrebs xedavdnen da meore dRes<br />

skolaSi bavSvebs uyve bod nen, bavSvebi – TavianT mSoblebs,<br />

mSoblebi – TavianT TanamSromlebsa da naTesavebs. ase vrceldeboda<br />

umSve ni eresi sizmrebi.<br />

maT maRaroebSi momuSaveni, sapyrobileTa Tu mav Tul xlar-<br />

Tebis mSeneblebi erTmaneTs eCurCulebodnen:<br />

– iciT, ra sizmari naxa wuxel naperwkalam?<br />

– ra naxa, ra?<br />

– dabadebis dRis torti!<br />

– sanTlebiT?<br />

– ara, telefonis boZebiT! ra Tqma unda, sanTlebiT!<br />

– ra unda giTxraT! ra unda giTxraT!.. swavlulam sizmrad<br />

naxa, rom wi na orSabaTi isev kvirad iqca!<br />

– asec unda iyos! amis gafiqrebaze sixaruliT lamis siraqlemasaviT<br />

caSi aviWra!<br />

– mercxaliviTo, unda geTqva!..<br />

– marTali xar, damaviwyda, mercxlebis arseboba sul damaviwyda!<br />

– kidev, qveliuss iseTi qveyana daesizmra, sadac sapyrobileebi<br />

araa. yve la dangreulia, xolo mavTulxlarTebis<br />

adgilas sul iasamnebi da var de bi yvavis.<br />

– naperwkalam da swavlulam dRes erTi da igive sizmari<br />

naxes!<br />

– ra sizmari?<br />

– qveyana naxes mtacebel-mZarcvelius pirvelisa da misi<br />

qveSevrdomebis gareSe!<br />

– SeuZlebelia! warmoudgenelia! eg rogor?<br />

– qveyana mtacebel-mZarcvelius pirvelis gareSe?<br />

– namdvilad! mtacebel-mZarcvelius pirvelis gareSe!<br />

– qveyana kvira dReebiT!<br />

– karuselebiT!<br />

– iasamnebiT!<br />

– mavTulxlarTebis gareSe!<br />

– boroti jadoqrebisa da sapyrobileebis gareSe!<br />

amas malulad, CurCuliT ambobdnen da imedi nel-nela<br />

izrde bo da. zeci uri qalaqis mcxovreblebi TanadaTan ijerebdnen,<br />

rwmena umtkicdebodaT da imedi esaxebodaT, rom<br />

erT dResac es sanukvari, umSvenieresi sizmrebi simarTled<br />

iqceoda da saidum lo gegmis Camoyalibeba daiwyes. Tumca<br />

mefes da mis borot qve Sevr domebs rom araferi gaegoT, imedis<br />

nasaxs ar amJRavnebdnen, mtacebel-mZarcveliuss uwindeburad<br />

scemdnen Tayvans da adrin deliviT uxalisod gamoiyurebodnen.<br />

ase gadioda dro da dadga Rame, romelic zeciuri qalaqis<br />

matianeSi Sevida `sazareli SurisZiebis Ramis~ saxelwodebiT.<br />

naSuaRamevs yvela moqalaqe gamovida Tavisi saxlidan aCrdili<br />

viT Cumad, yvelas koSmarTa baliSi mohqonda. maT mefis<br />

sasaxles alya Semoartyes, kibeebi aRmarTes da uxmaurod daiwyes<br />

balSebis daxvaveba sasaxleSi Tu mis garSemo. daifarnen<br />

mcve lebi, daifara sasaxlis qongurebi...<br />

TavianT saqmes rom morCnen, moqalaqeebi TavianT saxlebs<br />

daubrundnen da daelodnen, ra moxdeboda.<br />

wynar RameSi mtacebel-mZarcvelius pirvels im autaneli<br />

simZi misagan gamoeRviZa, mkerdze rom awveboda. male mixvda,<br />

rom uamravi baliSiT iyo dafaruli.<br />

– miSveleT! – qoSinebda da Tan yviroda, – Ralatia! miSveleT!<br />

naxevradmZinare mcvelebi wamocvivdnen da xmlebiT ecnen<br />

baliSebs, romlebic axrCobdnen, sunTqvas ukravdnen mefes...<br />

sityvebiT imis aRwera SeuZlebelia, rac im Rames sasaxleSi<br />

datrialda.<br />

amdeni wliT gamokerili, gamokvebili, gazrdili da gamravlebuli<br />

koSmarebi baliSebidan amocvivdnen.<br />

mirbodnen mefe da misi erTguli msaxurebi da ukan mihyvebod<br />

nen sazareli koSmarebi Sxamisa da cecxlis frqveviT...<br />

aravin icis, Semdgom ra moxda. aravin icis, ra bedi ewiaT<br />

mtacebel-mZarcvelius pirvelsa da mis megobrebs. Tumca amas<br />

raRa mniSvneloba aqvs?!<br />

erTi ki namdvilia, maT zeciur qalaqSi fexi aRar daudgamT.<br />

isini aRaravis unaxavs.<br />

142 143<br />

rubrika


ubrika jadosnuri baliSebi jadosnuri baliSebi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

TviTon am qalaqis binadrebma mavTulxlarTebi amoZirkves,<br />

sapyrobileebi daangries, boqlomebi gadayares da mas aqeT<br />

bednierad cxovrobdnen.<br />

netav, dedamiwaze yvela adamiani cxovrobdes maTsaviT<br />

bedni erad!<br />

evgenios trivizasi<br />

berZnulidan Targmna maia kakaSvilma<br />

siraqlema – yvelaze didi frinveli. ar frens, darbis. aqvs<br />

lamazi bumbuli. cxovrobs cxel qveynebSi.<br />

nasaxi – ramis kvali, niSani, natamali.<br />

matiane – istoria.<br />

aCrdili – moCveneba, landi.<br />

daxvaveba – blomad dayra.<br />

qonguri – cixesimagris galavanze, koSkebze daSenebuli dakbilu<br />

li svetebi.<br />

● zRapris am nawilis pirveli winadadeba rogor ganwyobilebas<br />

uqmnis mkiTxvels? rogor dasasruls moelis mkiTxveli?<br />

● Seni azriT, ratom elodnen zeciuri qalaqis mcxovrebni<br />

swavlu lasa da naperwkalas sizmrebs? ratom uyvebodnen<br />

erTmaneTs? ra iyo maTSi gansakuTrebuli?<br />

● sixaruliT frTaSesxmul adamians romeli frinvels adareben<br />

xolme Cveulebriv? Seni azriT, ratom?<br />

● raze metyvelebs erT-erTi moqalaqis sityvebi: `mercxlebis<br />

arseboba sul damaviwyda~? ratom gaaxsenda am moqalaqes<br />

siraqlema da ara mercxali?<br />

● Seni azriT, swavlulas da naperwkalas ratom daesizmraT<br />

erTi da igive sizmari? risi mauwyebeli iyo es sizmari?<br />

● am sizmris Semdeg moqalaqeebis cxovrebaSi ra uxilavi Zala<br />

gaCnda, romelic izrdeboda da cvlida maT yofas?<br />

● ris Camoyalibeba daiwyes moqalaqeebma? ratom?<br />

● erT-erT Rames ra ewoda zeciuri qalaqis matianeSi?<br />

● rogor iZies moqalaqeebma Suri mtacebel-mZarcveliussa da<br />

mis samefo karze?<br />

● Seni azriT, ram gamoiwvia moqalaqeebis SurisZiebis grZnoba?<br />

● rogori dasasruli aqvs zRapars? Seni azriT, ratom dasrulda<br />

ase da ara sxvagvarad?<br />

● ra SeiZleba vTqvaT mwerlis Sesaxeb zRapris bolo winadadebis<br />

mixedviT? rogori adamiania? Seni azriT, ra Tvisebebia<br />

aucile beli mwerlisTvis? ratom?<br />

zogierTi warmoqmnili arsebiTi saxeli ZireuliT aRniSnul<br />

sagans ufro patara saxiT, Semcirebulad warmogvidgens.<br />

aseT saxels kninobiTi saxeli ewodeba. magaliTad, saxli Sei-<br />

Zleba didic iyos da patarac, magram saxli sityvisgan nawarmoebi<br />

saxlaki mxolod patara zomis saxls aRniSnavs.<br />

kninobiTi saxeli xSirad alersobiTis mniSvnelobiTac<br />

ixmareba: daiko, Zamiko...<br />

kninobiT saxelTaA mawarmoebeli sufiqsebia:<br />

a: naperwkal-a, dedofal-a...<br />

ak: wign-ak-i, gor-ak-i, Ril-ak-i...<br />

ia: biZ-ia, nin-ia...<br />

iko: ded-iko, mam-iko, Tamr-iko...<br />

ilo: ded-ilo, mam-ilo...<br />

!<br />

kninobiT saxels zogjer ori an sami sufiqsi awarmoebs.<br />

magaliTad: kac-un-a, Cit-un-ia, zur-ik-el-a.<br />

mocemul sityvebs Seusabame iseTi sityvebi, rom gamovides<br />

azrobrivad Seusabamo, sasacilo Sesityvebebi!<br />

magaliTad: siraqlemasaviT caSi monavarde; feriasaviT<br />

tlanqi.<br />

sizmariviT SxamiviT RamesaviT bumuliviT<br />

baliSiviT urCxuliviT cecxliviT koSmariviT<br />

`jadosnuri baliSebis~ avtors miswere werili, romelSic<br />

gauziareb Sens STabeWdilebebs!<br />

werilis Sedgenisas daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi da<br />

ramdenime rCeva!<br />

• mogewona zRapari `jadosnuri baliSebi~? ratom?<br />

• romeli personaJi mogewona? ratom?<br />

• vidre zRapris personaJTa saqcielsa da saqmeebze gaigebdi<br />

ra mes, maTma saxelebma maT romel Tvisebebze miganiSna?<br />

• wagikiTxavs qarTuli xalxuri zRapari `sizmara~? Segi Zlia<br />

masze uambo! mouyve, rogor SeSurda mefes sizmaras sizmrisa.<br />

TviTon mxolod koSmarebs xedavda da amis gamo mosveneba<br />

dakarguli hqonda, sizmaras ki tkbili, lamazi sizmrebi<br />

esizmreboda, radgan alali, uboroto Wabuki iyo.<br />

• qarTuli xalxuri zRapris mefes saxeli ara aqvs. `jadosnuri<br />

baliSebis~ wakiTxvis Semdeg survili xom ar gagiCnda,<br />

mtacebel-mZarcveliusis msgavsi saxeli dagerqmia (vTqvaT,<br />

boRmia Suriani an ukeTura glejia...)?<br />

daicavi werilis forma! dasawyisSi mimarTe mas, visac werils<br />

ugzavni, xolo bolos Seni saxeli da TariRi miawere!<br />

144 145<br />

rubrika<br />

daakvirdi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika ............<br />

............<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisaTvis<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

mefe Cigid XVI-m raRac xrikebiT xelSi Caigdo erTi swavluli<br />

Cineli da mas ubereblobis saidumlo dastyua. im Cinelma mefes<br />

jadosnuri saaTi gaukeTa. saaTi wikwikebda, muSaobda, magram isrebi<br />

ar iZvrodnen. sanam is saaTi gaCerebuli iyo, mefes xani ar emateboda.<br />

despotma mefem gadawyvita, dro mTel samefoSi gaeCerebina,<br />

da sastiki, Zalad Tavsmoxveuli, uazro brZanebebi gasca.<br />

gaisma sayviris xma da cixis qongurze macne gadmodga, raTa<br />

mefis brZanebebi xalxisTvis euwyebina:<br />

– bednieri qalaqis mkvidrno! misi udidebulesoba Cigid<br />

XVI-is wyaloba ganuzomelia. man ineba, rom maisis orSabaTis<br />

nacv lad dRes ganmeorebiT dadges gasuli wlis dekembris xuT-<br />

Sa ba Ti, romelic gamoirCeoda uxvi TovliTa da zomieri yinviT.<br />

xe ebi, saxlebi, quCebi CaiTvalos daTovlilad! mSoblebs,<br />

romel Tac hyavT samidan Teqvsmet wlamde asakis bavSvebi,<br />

winadadeba eZle vaT, gamoiyvanon isini sagundaod! ubeduri<br />

SemTxvevebis Tavi dan asacileblad saxlis patronebs evalebaT<br />

dilidanve Seud gnen saxuravebis gadmoTovlas! qalaqis mTavar<br />

moedanze saRamos moewyos sajaro sazeimo ciguraoba!<br />

macnem sityva daamTavra Tu ara, janianma xelketianebma<br />

daua res xalxs da gareT gamorekes Tovlis sagvelad. naxevari<br />

saa Tis Semdeg buxrebSi cecxli daanTes. gazafxulis CaxCaxa<br />

mziT gana Tebul quCebSi paltoebSi gamowyobili xalxi gamoCnda.<br />

gogo-biWebi sicil-kiskisiT moedvnen quCebs, cigurebiT `srialeb<br />

dnen~, `gundaobdnen~, erTmaneTs kiserSi `Tovls ayridnen~,<br />

`fa fuk TovlSi~ `goraobdnen~. yvelaferi, ro gorc saWiro iyo,<br />

ise xdeboda: ixrebodnen, xelebiT `Tovls~ iRebdnen, am raRacas<br />

gun dad kravdnen, moiqnevdnen da isrodnen; xeebs arxevdnen da<br />

es `Tovli~ gamvlelebs acvioda. meezoveebi filaqnebidan niCbiT<br />

iReb dnen da grovebad dgamdnen. zogan diasaxlisebi TavianTi<br />

sax lis win nacars yridnen, rom gam vle lebs fexi ar dascure<br />

bodaT. mamakacebi saxuravebze asu liyvnen da gulmodgined<br />

yrid nen Zirs niCbiT `Tovls~. erTi qvrivi qali WiSkarTan momdga<br />

riyo da gamvlelebs exveweboda: `miSve leT, saxli gadmo mi-<br />

Tov leT, Tavze damengreva da oblebi dameRupebiano!~.<br />

da Tumca mTeli qalaqi gulmodgined cdilobda, ise moqceuli<br />

yo, TiTqos marTlac zamTari iyo, xelmwifis kacebs mainc<br />

yu ri dacqve ti li hqondaT, vin ras ambobs, eWvi xom aravis epareba,<br />

rom qu Ceb Si dekembris Tovli devso. `sifrTxiles Tavi ara<br />

stkivao~ da mefe Cigid XVI-is brZanebiT cixis qongurze saaTSi<br />

erTxel gaismoda sayviris xma da macne xalxs afrTxilebda:<br />

– qveynis mtrebi aTasnair siverages Tesaven Cvens xalxSi.<br />

zogi erTi, imis magivrad, rom yuri miapyros da daemorCilos<br />

sike TiT savse Cveni mefis sityvas, mtrebis CagonebiT casa da<br />

var skvlavebs Sehyurebs, Zvel kalendrebSi ixedeba, iTvlis,<br />

anga ri Sobs. zogs saaTebic aqvs gadamaluli. kidev erTxel<br />

geZlevaT wina dadeba, CaabaroT yvela saaTi da kalendari! am<br />

brZanebis gace mis Semdeg visac aRmoaCdeba aseTebi, daisjeba<br />

kanonis mTeli simka criT, rogorc qveynis mteri.<br />

pasuxad gaismoda taSi da SeZaxilebi: `mefes gaumarjos!~,<br />

`zamTars gaumarjos!~, `Zirs saaTi!~, `Zirs kalendari!~...<br />

mefes axlac hyavs datyvevebuli is swavluli, jadosnur<br />

saaTsa sTxovs princesasaTvis, magram araferi gamosdiT...<br />

nawyveti levan bolqvaZis wignidan<br />

`zRaparSi moxvedrili biWis ambavi~<br />

Tavsmoxveuli – daZalebuli, davalebuli.<br />

ganuzomeli – Zalian didi, usazRvro, uzomo.<br />

winadadeba eZlevaT – vTavazobT, vurCevT.<br />

sajaro – sayovelTao, saxalxo.<br />

xelketiani – aq: xelketiT SeiaraRebuli policieli.<br />

● risi wyalobiT ar emateboda mefe Cigids wlebi?<br />

● mefis ra brZaneba auwya macnem xalxs?<br />

● rogori iyo mefe Cigidis brZaneba da TviTon mbrZanebeli?<br />

● mefis brZaneba Zalad Tavsmoxveuli da uazro iyo. rogor<br />

moiqca xalxi? daemorCila mefis brZanebas? ratom?<br />

● rodesac mwerali maisis mzian dRes moedanze gamofenili moqalaqeebis<br />

gundaobas, cigaobas, xalisobas aRwers, mxiarul<br />

gunebaze dgebi Tu sevda geufleba, TanaugrZnob xalxs?<br />

ratom?<br />

● romel brZnul gamonaTqvams ar iviwyebda mefe da saqmiT<br />

rogor gamoxatavda amas?<br />

● qveynis mtrebad rogor adamianebs miiCnevs mefe Cigidi? Seni<br />

azriT, ratom?<br />

● mefe Cigid XVI Seadare zeciuri qalaqis mmarTvels,<br />

mtacebel-mZar cve liuss! hgvanan isini erTmaneTs? romeli<br />

TvisebebiT? maT sataxto qalaqebSi moqalaqeebi rogor<br />

cxovroben? ratom?<br />

● rogori damokidebuleba aqvs mtacebel-mZarcveliuss<br />

drois mimarT? mefe Cigids?<br />

146 147<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika ............<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisTvis<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

gaixsene<br />

daakvirdi<br />

daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma moifiqreT<br />

levan bolqvaZis zRapridan moyvanili monakveTis saTauri!<br />

Sem deg sxva jgufis wevrebs warudgineT! SearCieT saukeTeso!<br />

saTauris SerCevisas yuradReba miaqcieT mefisa da xalxis<br />

ucnau r moqme debebs, TiToeul frazas, rome lic SeiZleba<br />

saintereso saTauris safuZvlad iqces!<br />

zRaparSi moxvedril biWs – Wabukas – ucnauri megobrebi<br />

hyavda: lasi da mani. rasac lasi orSabaTobiT, samSabaTobiTa<br />

da oTxSabaTobiT ambobda, tyuili iyo. sxva dReebSi is<br />

mxolod simarTles ambobda; mani tyuoda xuTSabaTobiT, paraskeobiTa<br />

da SabaTobiT, xolo yvela sxva dRes mxolod simarTles<br />

ambobda.<br />

Wabukam ikiTxa: netav, ra dRea dRes?<br />

lasi: dRes is dRea, rodesac me mxolod simarTles vambob.<br />

mani: ra damTxvevaa! dRes CemTvisac simarTlis dRea.<br />

Wabukam sworad daaskvna, rom dRes aris:<br />

a) orSabaTi; b) oTxSabaTi; g) xuTSabaTi; d) kvira.<br />

ori an meti sityvisgan Semdgar saxels rTuli saxeli<br />

ewodeba.<br />

rTuli saxeli iwereba defisiT, Tu<br />

1. mis nawilebs Soris ivaraudeba da kavSiri: gogo-biWi =<br />

gogo da biWi; da-Zma = da da Zma.<br />

2. misi nawilebi sinonimebia: sicil-kiskisi; Rarib-Rataki.<br />

3. misi nawilebi antonimebia: did-patara; ufros-umcrosi.<br />

4. miRebulia fuZis gameorebiT: maRal-maRali, wvrilwvrili.<br />

I. defisiani rTuli saxelisgan warmoqmnili sityva udefisod<br />

iwereba. Seadare: da-Zma, magram – daZmuri, did-patara,<br />

magram didpatarianad.<br />

II. mxolobiT ricxvSi dasmul defisian rTul saxels zmna mxolobiT<br />

ricxvSi Seewyoba!<br />

magaliTad, gogo-biWi sicil-kiskisiT miuyveboda quCebs.<br />

III. mravlobiT ricxvSi dasmul sulieri sagnis aRmniSvnel defisian<br />

rTul saxels zmnac mravlobiT ricxvSi Seewyoba!<br />

magaliTad: gogo-biWebi sicil-kiskisiT moedvnen quCebs.<br />

mzesumzira<br />

Tavs vufrTxildebodi da TiTqmis ar gavdiodi Sinidan. imxanad<br />

vcxovrobdi varSavis erT Zvel quCaze, meore sarTulis<br />

cariel binaSi. binis patrons ojaxTan erTad bina mietovebina<br />

1944 wlis gazafxulze. saxli iyo Zveli. mocucqnul ezos gars<br />

ertya xis Robe. ezo binadarTa aTasgvari xaraxuriT iyo gada-<br />

We dili. aq idga carieli galiebi, mavTulebi rom daJangeboda<br />

da aRaravis sWirdeboda, radganac Citebi erTianad amowyvetiliyvnen;<br />

aq iyo gadamxmari mcenareebi qoTnebSi, dakoWlebuli<br />

skamebi, sabavSvo etli... saxlSi yovelTvis, Sua zafxulSic ki,<br />

nesti da sigrile sufevda, xolo ezodan obis suni amodioda...<br />

binas patronobda awindeli diasaxlisi, romlis wyalobiTac<br />

produqtebis sayidlad Sinidan gasvla ar miwevda, ris gamoc<br />

usazRvrod vemadlierebodi. germanelTa mosvlamdec miWirda<br />

cxov reba, radgan Raribi viyavi da adamianebsac Znelad vewyobodi,<br />

germanelebma ki xeli momiTaves. xelaweuli orjer mimaye<br />

nes kedelTan dasaxvretad. orivejer Cemma fexis proTezma<br />

gadamarCina da kidev iman, rom germanuli kargad vicodi. magram<br />

imis Semdeg quCaSi gasvlas veridebodi. megona, cocxali ver<br />

gadavrCebodi. ase gadavitane 1944 wlis zamTari da gazafxuli.<br />

ivnisis damdegs parikmaxerTan gaveSure. didi xania is mkreWda<br />

Tmas. is bombi, romelmac saparikmaxero daindo, mezobel saxls<br />

moxvda da axla im saxlis adgilas nangrevebiRa iyo, saidanac mo-<br />

Canda Sambnari da wvrili buCqebis amonayari.<br />

saxifaTo gza ukan rom movitove, bednieri savarZelSi Cavjeqi<br />

da Tavi SevuSvire makratels, yurebi ki – sityvebis uwyvet<br />

na kads. usaTnoesi pan iuzefi, parikmaxerTa Cveulebisamebr,<br />

muSao bi sas bevrs da sakmaod uTavbolod laq la qebda. yvelafers<br />

Cur Cu liT yveboda da mere xiTxiTiT CagekiTxebodaT: `xom magaria?!~.<br />

me ki vusmendi da es laqlaqi ma lamod edeboda Cems guls.<br />

vfiqrobdi, ZvelisZveli Cveuleba maiZulebs gavikriWo Tma da<br />

gaviparso piri, Tumca araviTari imedi ar maqvs cocx lad dar-<br />

Cenisa-meTqi.<br />

148 149<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika mzesumzira mzesumzira<br />

uecrad saparikmaxeroSi patara biWuna Semovida, cxra wlis<br />

iqneboda, metis ara. misi garegnoba metyvelebda metismet<br />

siRa ta keze. fexT ecva raRac sandlebis msgavsi ram, rezinis<br />

saburavis nakuwiTa da bawriT Sekowiwebuli, xolo tanze –<br />

satomre naWris Sarvali da samxedro qurTuki, iseTi gacrecili,<br />

rom Sig sinaTle atanda. gamowvdili xelebiT mohqonda<br />

konservis Tunuqa.<br />

– ra gnebavs? – CaibuzRuna parikmaxerma, – mowyalebas marto<br />

paraskeobiT gaviRebT.<br />

– wyali mindoda, – Tqva biWunam da Tunuqa gamoiSvira.<br />

– daisxi, onkani ager kuTxeSia, – neba darTo pan iuzefma.<br />

Tvals adevnebda biWunas, vidre igi saparikmaxerodan gavidoda.<br />

– aseTi Tvalwin agwapnis rames! – miTxra man.<br />

Tanxmobis niSnad Tavi davuqnie. marTlacda, ra dauSlida<br />

aseT biWs, rom am omianobisa da SimSilis dros equrda?<br />

igi erT wuTSi dabrunda.<br />

– kidev minda wyali!<br />

Tunuqa gaavso da frTxilad waiRo gasasvlelisken, Tvals ar<br />

swyvetda masSi Casxmuli wylis moliclice zedapirs. gavida da<br />

lamis imwuTasve dabrunda.<br />

– isev wyalze moxvedi? raSi gWirdeba amdeni wyali? me rodi<br />

menaneba, magram...<br />

– wylis onkanis gasaRebi moipares, – auxsna biWunam, – meezove<br />

meubneba, Sen moiparavdio, da wyals ar maZlevs. me ki ra vqna,<br />

ar amiRia! raSi mWirdeba es gasaRebi? nangrevebSi xuTi Reri<br />

mzesumzira davTese, wamoizardnen da xom unda movrwya?..<br />

am sityvebma uceb gaaTbo da gaaxalisa saparikmaxero. pan<br />

iuzefs gaeRima, Tarodan aiRo pulverizatori odekoloniT,<br />

Tavi ga aqnia da RimiliT gaxeda biWunas, wyals rom asxamda<br />

Tu nuqaSi. imanac aseTive farTo RimiliT upasuxa. karisken mimavali<br />

ki SeCerda Cems savarZelTan, Tavi ukan gadaswia da Tvaleb-<br />

Si Caxeda pan iuzefs, romelic odekolons masxurebda Tmaze.<br />

– mec minda! – Tqva biWunam da ufro maRla abzika cxviri.<br />

pan iuzefma ramdenimejer daaWira TiTi pulverizatoris<br />

re zi nis burTulas da surnelovani wveTebis Rrubeli Tavze<br />

Semo er tya biWunas.<br />

– aaah! – netarebiT aRmoxda mas, xarbad SeisunTqa saamo surneli<br />

da gareT gavida.<br />

omi gadavitane, miuxedavad imisa, rom sulac ar mqon da gadar-<br />

Cenis imedi. da xSirad vixseneb im patara mebaRes, rad gan swored<br />

man gamoaRviZa CemSi siyvaruli sicocxlisa, lamis rom Camkvdomoda<br />

sulSi.<br />

bogdan CeSko<br />

Targmna levan inaSvilma<br />

varSava – evropis erT-erTi qveynis, poloneTis, dedaqalaqi.<br />

awindeli – axlandeli, dRevandeli.<br />

proTezi – sxeulis xelovnuri nawili, romelic gakeTebulia<br />

dakarguli bunebrivi nawilis nacvlad.<br />

parikmaxeri – igive dalaqi, ostati, romelis kreWs, parsavs Tmas,<br />

axvevs da sxva.<br />

saparikmaxero – saloni, sadac parikmaxerebi muSaoben.<br />

pan – zrdilobiani mimarTva mamakacisadmi poloneTSi.<br />

sandali – msubuqi uquslo sazafxulo fexsacmeli.<br />

pulverizatori – siTxis misasxurebeli mowyobiloba.<br />

● riT iyo savse mwerlis mier aRwerili ezo? adamianebis rogor<br />

yofaze migvaniSnebs usargeblod qceuli nivTebis grova?<br />

● rogor gesmis: `germanelebma xeli momiTaves~?<br />

a) germanelebma saqme bolomde mimayvanines;<br />

b) germanelebma sul mTlad damRupes;<br />

g) germanelebi Cems gadabirebas cdilobdnen;<br />

d) germanelebma danaSauli Camadenines.<br />

● ram gadaarCina mTxrobeli sikvdils?<br />

● ratom erideboda is quCaSi gasvlas?<br />

● ra saqmisTvis gadioda es kaci quCaSi?<br />

● mesame abzacis romeli winadadeba migvaniSnebs omis<br />

saSinelebasa da sabediswero Sedegze? moZebne da xmamaRla<br />

waikiTxe!<br />

● rogor axasiaTebs mwerali pan iuzefs? ra Tvisebebi aqvs<br />

dalaqs?<br />

● meoTxe abzacis bolo winadadeba mTxrobelis rogor<br />

ganwyobilebas gamoxatavs?<br />

● rogor aRwers patara biWis garegnobas mwerali? moZebne Sesabamisi<br />

adgili da waikiTxe!<br />

● ra gancda geufleba am biWunas mimarT? ratom?<br />

● vin egona parikmaxers biWuna? Seni mosazreba daasabuTe<br />

teqstidan moyvanili winadadebiT!<br />

● biWuna saparikmaxroSi wylisTvis ramdenjerme Sevida.<br />

ratom?<br />

● rogor gunebaze daayena saparikmaxeroSi myofni biWunas<br />

pasuxma? Seni azriT, ratom?<br />

● ra daimsaxura pan iuzefisagan biWunam? risi gamomxatveli<br />

iyo parikmaxeris moqmedeba? ratom fiqrob ase?<br />

● ram Seucvala parikmaxers Tavdapirveli azri biWunas<br />

Sesaxeb?<br />

● ratom axsendeba mwerals es patara biWuna xSirad?<br />

● Sen TviTon Tu gicdia odesme ramis daTesva an gaxareba? an<br />

sxvas xom ar daxmarebixar aseT saqmeSi?<br />

150 151<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi


ubrika mzesumzira<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

1. Sen da Senma mewyvilem nimuSis gaswvriv mocemul sityvas<br />

a, b, g, d variantebidan SeusabameT erT-erTi ise, rom miRebul<br />

wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi kavSiri nimuSis msgavsi iyos!<br />

erTferovneba – mravalferovneba mudmivoba –<br />

a) cvlileba; b) simyare;<br />

g) erTianoba; d) simtkice.<br />

2. wyvilebs Soris aarCieT is, romelSic sityvaTa Soris mimarTeba<br />

iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: mSvidobiani – omi<br />

a) xSiri – tye; b) ukacrieli – kunZuli;<br />

g) mSrali – wvima; d) sastiki – yinva.<br />

adamianTa sakuTari saxelebi, iseve rogorc sazogado saxelebi,<br />

TanxmovanfuZiania an xmovanfuZiani.<br />

TnxmovanfuZiani saxelebia: Tamar, TinaTin, rusudan, darejan,<br />

daviT, levan, arCil, vaxtang, avTandil, zurab, nodar, merab...<br />

xmovanfuZiani saxelebia:<br />

i: mari, lili, dali, giorgi, akaki, daCi, rati...<br />

a: naTia, manana, nana, maka, vaJa, SoTa, goga...<br />

e: elene, salome, cotne, ivane, kote...<br />

o: nino, sofio, andro, Sio, soso...<br />

u: nunu, baTu, dutu...<br />

!<br />

1. adamianis sakuTar saxelebs ara aqvs mravlobiTi ricxvi;<br />

2. adamianis sakuTari saxelebi arc ikumSeba, arc ikveceba;<br />

3. adamianis sakuTar saxelebs wodebiT brunvaSi niSani ar aqvs.<br />

sax. Tamar-i mari nana kote Sio baTu<br />

moT. Tamar-ma mari-m nana-m kote-m Sio-m baTu-m<br />

mic. Tamar-s mari-s nana-s kote-s Sio-s baTu-s<br />

naT. Tamar-is mari-s nana-s(i) kote-s(i) Sio-s(i) baTu-s(i)<br />

moq. Tamar-iT mari-T nana-Ti kote-Ti Sio-Ti baTu-Ti<br />

viT. Tamar-ad mari-d nana-d kote-d Sio-d baTu-d<br />

wod. Tamar mari nana kote Sio baTu<br />

warmoidgine da ganagrZe biWunas ambavi!<br />

ixelmZRvanele Semdegi kiTxvebiT!<br />

• rogori iyo is adgili, sadac biWunam mzesumzirebi daTesa?<br />

• rogor uvlida biWuna maT?<br />

• ra moxda erTxel?<br />

• sabolood gaizarda Tu ara mzesumzirebi?<br />

• ra qna biWma?<br />

• rogor dasrulda mzesumzirebis mTesveli biWunas ambavi?<br />

dedis ezoSi<br />

isev aqa var, dedis ezoSi...<br />

qviTkiris saxli, qviTkiris kibe,<br />

fexze macvia zurmuxtis qoSi,<br />

momindeba da baRSi Cavirben.<br />

momindeba da mTasac gadaval,<br />

egeb satacurs wavawyde sadme,<br />

ezoSi yvavis nacarqaTama,<br />

deda apurebs nacara qaTmebs.<br />

isev balRi var...<br />

mivfrinav caSi,<br />

Soreul Rrubels aqlems vadareb,<br />

momewoneba... vCurCuleb, wavSli...<br />

sayvarel leqsebs jibiT vatareb.<br />

var ori Txis da boColas mwyemsi,<br />

TavTuxis ulo welze martyia,<br />

ZeZvis buCqidan stvena momesmis...<br />

me rom davdevdi, es is bartyia.<br />

es is wnelia, me rom davgrixe<br />

da Cavawani dabrecil Robes...<br />

Sors aswlovani moCans kaklis xe,<br />

miagavs Cemi bavSvobis mTxrobels.<br />

gaxarebula xnieri vazi,<br />

rqebiT xardanze gadawvenila,<br />

acremlebula meti sinaziT...<br />

cremli ki ara, miwis wvenia.<br />

am miwis wvenma me amamRera,<br />

rogorc WalebSi askilis stviri.<br />

patara ezo, zeca amxela...<br />

mixaria da vaziviT vtiri.<br />

giorgi SatberaSvili<br />

152 153<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

davaleba<br />

öãófuri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika dedis ezoSi dedis ezoSi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

duRabi – kiris, qviSisa da wylis SereviT miRebuli masa.<br />

iyeneben mSeneblobaSi.<br />

zurmuxti – mwvane feris Zvirfasi qva.<br />

satacuri – mravalwlovani balaxovani mcenare. izrdeba tyis<br />

pirebSi. mohyavT baRebSic. mxlad, saWmelad xmaroben.<br />

nacara – nacrisferi.<br />

TavTuxi – xorblis erT-erTi saxeoba. aqvs mkvrivi, fxiani<br />

TavTavi da msxvili marcvali.<br />

ulo – zvinad dadgmuli momkili TavTavis konebis, anu Znis,<br />

Sesakravi sveli namja.<br />

wneli – moWrili da qerqgaclili wvrili nedli toti. xmaroben<br />

sxvadasxva ramis dasawnavad da Robis gasakeTeblad.<br />

xardani – wawvetebuli xis joxi, iyeneben miwaSi CasarWobad,<br />

vazisa da lobios Sesamagreblad. igive sari, Wigo.<br />

stviri – xalxuri Casaberi sakravi, damzadebuli mcenaris<br />

Rruiani Rerosagan.<br />

● pirveli strofis mixedviT, rogor gesmis: `fexze macvia<br />

zurmuxtis qoSi~?<br />

a) uZvirfasesi zurmuxtiT Semkuli, zRapruli qoSi macvia;<br />

b) mwvane balaxiT dafarul ezoSi vdgavar.<br />

● caSi moseirne Rrubels ras adarebs poeti?<br />

● Sen Tu Segiqcevia aseTi gasarTobiT odesme Tavi? sad? rodis?<br />

● dedasTan sofelSi Casvlam sad, romel droSi daabruna<br />

poeti, ra gaaxsena? ra hqvia am grZnobas?<br />

● meoTxe da <strong>mexuTe</strong> strofebis mixedviT, rogori iyo poetis<br />

bavSvoba?<br />

● <strong>mexuTe</strong> strofSi moZebne Sedareba? ra visTan aris Sedarebuli?<br />

● ra grZnobas aucremlebia xnieri vazi?<br />

● poetis TqmiT, vazis cremli igive miwis wvenia. Seni azriT,<br />

ras gulisxmobs poeti miwis wvenSi?<br />

● leqsis bolo strofSi moZebne da xmamaRla waikiTxe<br />

Sedareba!<br />

● ras amsgavsebs sakuTar Tavs poeti? Seni azriT, ram<br />

aamRera is?<br />

● bolo strofis mesame striqonSi mkveTrad gamoxatulia sxvaoba<br />

ezosa da zecas Soris. romeli sityvebi qmnian am gansxvavebas?<br />

waikiTxe!<br />

● `amxela zecis~ qveS moqceul `patara ezoSi~ poeti Tavs rogor<br />

grZnobs? daTrgunuli da SeSinebulia Tu, piriqiT, bednieri,<br />

gaxarebuli da galaRebuli? Seni Tvalsazrisi daasabuTe!<br />

patara giorgi SatberaSvili xSirad stumrobda bebiasa da<br />

papas kaspis raionis sofel TvaladSi. misi bavSvobis sauke-<br />

Teso mogonebebic TvaladTan iyo dakavSirebuli. Satbera-<br />

Svilebis Zveli saxli, Wermisferi kramitiT daxuruli, mdinareebis<br />

– kavTurasa da gudaluras – SesarTavTan idga.<br />

giorgi aq ismenda madlian qarTuls, aqedan Sehyurebda kataurasa<br />

da Zlevis qeds, xan mziT gaCaxCaxebuls da xan Tovlians.<br />

amitomac adreuli asakidan gamohyva gansakuTrebuli siyvaruli<br />

mSobliuri bunebisa.<br />

mweralma sayvareli biZis, sandro qvliviZisa, da dedisgan<br />

uamravi sityva da gamoTqma Caiwera, romlebmac Tavi moiyares<br />

mis leqsikonSi.<br />

giorgi SatberaSvils, sxva mravalTan erTad, sofelSi<br />

gavrcelebuli metsaxelebic Cauweria da iqve maTi axsnac<br />

ucdia. magaliTad:<br />

mamalxine – giorgis biZas, sandro qvliviZes eZaxdnen, radgan<br />

sityviT da saqmiT momlxeni yofila.<br />

gadabmuli – Zalian maRali kaci yofila.<br />

guda – tanmagar, srul Wabuks eZaxdnen.<br />

kacnaxevara – imave grZeli kacis metsaxeli yofila.<br />

swore – tangamarTuli kaci yofila.<br />

metsaxeli – zedmeti saxeli, romelsac arqmeven adamians misi<br />

romelime niSan-Tvisebis gamo.<br />

guda – Txis, cxvris an xbos tyavis parki.<br />

maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad!<br />

qvemoT mocemulia metsaxelebi giorgi SatberaSvilis<br />

leqsikonidan. TiToeuli jgufis wevrebma SeecadeT axsnaT,<br />

ratom Searqmevdnen vinmes ama Tu im saxels! axsna-ganmartebani<br />

gaacaniT sxva jgufis wevrebs! aarCieT maT Soris saukeTeso!<br />

kovzitlekia qvaxarSia yorana xekakuna<br />

godora cxrabiWa wiwaka kiWa<br />

Sen da Senma mewyvilem nimuSis gaswvriv mocemul sityvas<br />

a, b, g, d variantebidan SeusabameT erT-erTi ise, rom miRebul<br />

wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi kavSiri nimuSis msgavsi<br />

iyos!<br />

nimuSi: gaixsena – aRidgina Sebindda –<br />

a) gaTenda; b) mosaRamovda;<br />

g) daRamda; d) iriJraJa.<br />

154 155<br />

rubrika<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisaTvis<br />

davaleba<br />

wyviluri<br />

muSaobisaTvis


ubrika dedis ezoSi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

qvemoT mocemuli oTx-oTxi sityvidan TiTo zedmetia.<br />

romelia zedmeti? ratom? daasabuTe!<br />

1. Txa, boCola, rqa, ca.<br />

2. gaxarebula, acremlebula, davgrixe, gadawvenila.<br />

3. Cavirben, gadaval, vadareb, apurebs.<br />

4. leqsebi, rqebi, veCurCulebi, Walebi.<br />

adamianis gvari TanxmovanfuZiania an xmovanfuZiani.<br />

TanxmovanfuZiani qarTuli gvarebia: SatberaSvil-i, inaniSvil-i,<br />

lomour-i, bibilur-i, wereTel-i, Coxel-i, orbelian-i, maWavarian-i.<br />

xmovanfuZiani qarTuli gvarebia: kalandaZe, lebaniZe, bolqvaZe...<br />

menabde, mebuke, menafire... Wanturia, goTua, eliava...<br />

!<br />

1. el-ze daboloebuli zogierTi TanxmovanfuZiani gvari kuSvadia.<br />

magaliTad, wereTeli, maCabeli.<br />

2. TanxmovanfuZian gvarebs wodebiT brunvaSi o niSani daerTvis!<br />

sax. SatberaSvil-i lomour-i yifian-i wereTel-i<br />

moT. SatberaSvil-ma lomour-ma yifian-ma wereTel-ma<br />

mic. SatberaSvil-s lomour-s yifian-s wereTel-s<br />

naT. SatberaSvil-is lomour-is yifian-is wereTl-is<br />

moq. SatberaSvil-iT lomour-iT yifian-iT wereTl-iT<br />

viT. SatberaSvil-ad lomour-ad yifian-ad wereTl-ad<br />

wod. SatberaSvil-o lomour-o yifian-o wereTel-o<br />

!<br />

1. e-ze daboloebuli qarTuli gvarebi ikveceba mxolod mxolobiT<br />

ricxvSi: kalandaZe – kalandaZ-is, Seadare: kalandaZe-eb-i.<br />

2. a-ze daboloebuli gvarebi ikveceba mxolod eb-ian mravlobiT<br />

ricxvSi: Wanturi-eb-i, goTu-eb-i, eliav-eb-i.<br />

3. xmovanfuZian gvarebs mxol. r. wodebiT brunvaSi niSani ar aqvT!<br />

sax. lebaniZe goTua lebaniZe-eb-i goTu-eb-i<br />

moT. lebaniZe-m goTua-m lebaniZe-eb-ma goTu-eb-ma<br />

mic. lebaniZe-s goTua-s lebaniZe-eb-s goTu-eb-s<br />

naT. lebaniZ-is goTua-s(i) lebaniZe-eb-is goTu-eb-is<br />

moq. lebaniZ-iT goTua-Ti lebaniZe-eb-iT goTu-eb-iT<br />

viT. lebaniZe-d goTua-d lebaniZe-eb-ad goTu-eb-ad<br />

wod. lebaniZe goTua lebaniZe-eb-o goTu-eb-o<br />

albaT, Sen irgvliv myof Tanatolebsac aqvT met sa xelebi.<br />

gaixsene zogierTi maTgani da dawere, vis ratom Searqves esa<br />

Tu is saxeli, ra gaxda mizezi: garegnuli niSani? vinmesTan an<br />

ramesTan msgavseba? gansakuTrebuli Tviseba an Cveva? rame<br />

SemTxveva an ambavi?<br />

SegiZlia Sen TviTon SeTxza romelime metsaxeli da masTan<br />

dakavSirebuli istoria!<br />

miranduxt<br />

–I–<br />

maRaziaSi sami ganyofileba iyo. sami gamyidveli muSaobda,<br />

ori qali – maro da margalita, erTic kaci – geronti.<br />

Semovida patara gogona. iqneboda aTi Tu TerTmeti wlisa.<br />

gerontis ganyofilebasTan mivida, moxuc qals hkiTxa:<br />

– bolo Tqven brZandebiT?<br />

– me var, Svilo.<br />

gogona morCilad gaCerda mis ukan. rigi didi ar iyo – xuTi Tu<br />

eqvsi kaci. arc bevr-bevrs yidulobdnen. swrafad miiwevdnen win.<br />

moxucma qalma aawonina naxevari kilo Zexvi `moyvarulTa~,<br />

orasi grami yveli `ruseTuli~, gamoarTva erTi ormocdaor<br />

kapikad Rirebuli mdogvi. gerontim marjved Camoyara koWebi<br />

saangariSoze da moxuc qals uTxra: `ori da oTxmoci!~. moxucma<br />

qalma sammaneTiani miawoda.<br />

– ori maneTi da samocdaerTi kapiki! – Tqva patara gogonam.<br />

– rogora? – win wamoiwia gerontim.<br />

– ori maneTi da samocdaerTi kapiki! – mSvidad gaimeora<br />

gogonam.<br />

geronti SeSfoTda:<br />

– Sena, gogo, ras getyvi, ici?<br />

– vici!<br />

– ra ici, ra!<br />

– ra da... ori maneTi da samocdaerTi kapikia da ara oTxmoci.<br />

geronti saangariSos eca.<br />

– maneTi da oTxmocdaxuTi – Zexvi, orjer ocdaCvidmeti –<br />

yveli, ormocdaori – mdogvi.<br />

– ori maneTi da samocdaerTi kapiki! – Tqva isev gogonam.<br />

awiTlebulma gerontim saangariSos koWebi ukan gayara da<br />

xelaxla daiwyo angariSi. ori maneTi da samocdaerTi kapiki<br />

gamouvida.<br />

– cota swrafad, swrafad! – daiZaxa bolodan saTvalianma<br />

kacma.<br />

gerontim xnier qals xurdebi moukrifa da gognas miaCerda.<br />

– Sen ra ginda, isa Tqvi!<br />

156 157<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

öãófuri<br />

muSaobisaTvis<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika miranduxt miranduxt<br />

– nu miwyrebiT! – uTxra gogonam.<br />

geronti aimarTa, gogonas daakvirda. erTi sifrifana<br />

gogo iyo, mqrqalcisferTvalebiani da cota cxviraprexili.<br />

mar cxena xelSi badura ekava, marjvenaSi – xuTmaneTiani da karaqis<br />

taloni. Zalian mSvidad idga.<br />

– mibrZane, ra mogarTva! – morCileba gaiTamaSa gerontim.<br />

– momeciT oras ormocdaaTi grami Zexvi, orasi grami yveli<br />

`Sveicaruli~, erTi talonisac – karaqi.<br />

gerontim iwvala da Zlivs Seasrula zustad oras ormocdaaT<br />

gramad Zexvi, mere – orasad yveli. karaqs awona ar undoda, dafasoebuli<br />

iyo, oras-orasi grami. sami cali miawoda gogonas. saangariSos<br />

miswvda, frTxilad Camoyara da gayara koWebi. gaubedavad<br />

Tqva:<br />

– sami da samocdaaTi!<br />

– sami maneTi da samocdaSvidi kapiki!<br />

– vaax, kaco! – wamoiZaxa gerontim. isev daapira angariSi.<br />

gadaifiqra: momeci, Svilo, ramdenic ginda, da wadi, samuSao<br />

maqvs me!<br />

– aiReT sami maneTi da samocdaSvidi kapiki!<br />

gerontim zustad daubruna xurda.<br />

gogona wavida. yvelani uyurebdnen. xom patara iyo da sif rifana,<br />

raRac qalbatonurad midioda, welSi gamarTuli. swori,<br />

qera Tma `cxenis kudad~ hqonda Sekruli ukan.<br />

– deda eyoleba magas... Cems mters! – Tqva komodiviT gani erma<br />

qalma.<br />

– mSvenieri gogonaa, – Cailaparaka viRacam.<br />

– rogor?<br />

aravin amoiRo xma.<br />

– me SviliSvili myavs magaze didi. Tavs maRla ver aaRe bineb<br />

uforsebTan, – gverdze mdgoms eubneboda WaRara qali.<br />

– Cems gogonasac.<br />

– aRzrdaa yvelaferi.<br />

gerontisTvisac jerac ar gaevlo sibrazes. xelebi ukankalebda.<br />

– kargi maSin viqnebodi, sulac rom ar mimeca araferi.<br />

– ratom gzavnian maRaziaSi magodenebs? deda ara hyavT? mama<br />

ara hyavT?<br />

– ar scaliaT.<br />

– kargiT ra, ra ar scaliaT!<br />

– Tan saqme, amxanagebo, Tan saqme! – daiboxa viRacam xma.<br />

da ai, im dRidan daiwyo.<br />

gamoCndeboda gogona da gamyidveli qalebi, maro da margalita,<br />

siciliT amcnobebdnen gerontis:<br />

– modis, geronti, modis!<br />

geronti ixtibars ar itexda:<br />

– modis da movides!<br />

– magrad dadeqi!<br />

– magisTanebi minaxavs! – magrobda geronti, magram mainc<br />

etyoboda, Zalian Relavda.<br />

gogonas plastmasis wiTeli badura yovelTvis marcxena<br />

mklavze ekida. grZeli, friala qvedatani sanaxevrod ufaravda<br />

wvivebs. ki ar modioda, mobrZandeboda. sul ar atokebda<br />

mxrebs. Semovidoda maRaziaSi, SemoanaTebda Tvalebs. gamyidveli<br />

qalebi gacqafulebi iyvnen – ainteresebdaT, axla ra moxdeboda.<br />

gogona gerontisTan mividoda, gaCerdeboda mSvidad.<br />

– momeciT... samas samoci grami Zexvi.<br />

– daiwyo axla... xelebs umweod CauSvebda geronti.<br />

maro da margalita ukve siciliT igudebodnen.<br />

– Tqvens saswors aTgramiani danayofebic aqvs. samas samoci<br />

grami Zexvi, oras ormocdaaTi grami yveli.<br />

– kargi ra, gogo, kargi ra! an orasi Tqvi, an samasi. sadisti<br />

xar?! ra xar?!<br />

– sadisti ras niSnavs?<br />

– mwvalebels, mtarvals! – xmas uwevda geronti.<br />

– gmadlobT, davixsomeb am sityvas!<br />

maro da margalita cxvirsaxocebs eZebdnen cremlebis mosawmendad.<br />

geronti wvalobda. awonazedac wvalobda, angariSiTac veRar<br />

angariSobda. ras ramdeni undoda, gogona karnaxobda. geronti<br />

usinaTlosaviT arTmevda fuls, kankaliT ubrunebda xurdas<br />

da, gogona rom wavidoda, niaTgamoclili jdeboda.<br />

– vax, kaco! zogi ra mrude varskvlavze daebadeba dedas! –<br />

winsafris kalTas idebda dacvarul Sublze.<br />

maro da margalita urCevdnen:<br />

– sxvagan unda gadaxvide, geronti, Torem aq raRaca dagemarTeba.<br />

– damemarTa da eg aris! veRarafers vangariSob. meCveneba, rom<br />

sul meSleba. eg mofsrituli ki Tvals ar daaxamxamebs. namdvili<br />

jado aqvs TvalebSi.<br />

gavidoda oriode dRe. damSviddeboda geronti da isev<br />

gamo Cndeboda gogona. isev mSvidi qalbatoniviT Semovidoda<br />

maRaziaSi. geronti sabrZolo pozaSi dgeboda, maro da margalita<br />

seiris sayureblad emzadebodnen. gogona iwyebda: samas<br />

samocdaaTi – es, oras oTxmoci – is, as ocdaaTi...<br />

geronti mTlad mosawyldeboda.<br />

– modi ra, muqTad waiRe yvelaferi!<br />

– muqTad ratom?<br />

– deda ara gyavs? deda movides Sen magivrad!<br />

– dedas sxva saqmeebi aqvs.<br />

– maSin gavigeb, romel skolaSi swavlob, da Cemi fexiT mival<br />

direqtorTan.<br />

– rogorc geneboT!<br />

158 159<br />

rubrika


ubrika miranduxt miranduxt<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

ganyofileba – aq: maRaziis nawili.<br />

mdogvi – mcenare mdogvis fxvnilisagan damzadebuli cxare<br />

sawebeli.<br />

koWi – aq: saangariSos nawili, SuaSi gaxvretili da mav-<br />

Tulze acmuli rgoli.<br />

badura – aq: badiseburad naqsovi, nasvretebiani xelCanTa.<br />

taloni – ramis miRebis, yidvis uflebis damadasturebeli<br />

patara baraTi.<br />

dafasoebuli – winaswar nawil-nawil awonili da SefuTuli.<br />

komodi – saSualo simaRlis ujrebiani aveji TeTreulisa<br />

da wvril-wvrili saojaxo nivTebis Sesanaxad.<br />

ixtibars ar itexs – ar imCnevs uxerxulobas, gawbilebas.<br />

gacqafuli – ganabul-gafacicebuli.<br />

sadisti – visac sxvisi wvaleba, tanjva siamovnebs.<br />

niaTgamoclili – araqaTgamoclili, daRlili.<br />

mrude varskvlavzea dabadebuli – ityvian ukuRmarT,<br />

jiut, Tavneba adamianze.<br />

mofsrituli – gamxdari, galeuli, erTi bewo.<br />

poza – adamianis sxeulis esa Tu is mdgomareoba.<br />

seiris yureba – Tavis Seqceva rame sanaxaobiT.<br />

muqTa – ufaso, usasyidlo, Zalian iafi.<br />

● riT gaakvirva gogonam maRaziis gamyidveli geronti?<br />

riT gansxvavdeboda es gogona danarCeni myidvelebisgan?<br />

● rogor gamoiyureboda gogona? rogor idga?<br />

● rogor angariSobda geronti? am dros misi ra Tviseba<br />

aSkaravdeba? uvicoba, ucodinaroba, Tu gaiZveroba,<br />

matyuaroba?<br />

● ram aiZula geronti, zustad daebrunebina xurda gogonasa<br />

Tvis?<br />

● rogor midioda maRaziidan gasuli gogona? ra iyo, mwerlis<br />

TqmiT, iseTi mis moZraobaSi, rac yuradRebas iqcevda?<br />

moZebne moTxrobis es adgili da xmamaRla waikiTxe!<br />

● rogori damokidebuleba hqonda gerontis gogonasadmi?<br />

● ra uwoda erTxel gerontim gogonas, rodesac man sul<br />

gramobiT aawonina produqti?<br />

● ra upasuxa gogonam gerontis, rodesac man saxeli sadisti,<br />

mwvalebeli, uwoda? gogonas ra Tviseba Cans misi<br />

pasuxidan?<br />

● gogona ar icvleboda. isev mSvidi qalbatoniviT Semodioda<br />

maRaziaSi. Seicvala Tu ara geronti? rogori gaxda?<br />

patara, didi, mSvidi, swori, kargi, lamazi, sufTa Zireuli zedsarTavi<br />

saxelebia. warmoqmnili zedsarTavi saxeli aRniSnavs:<br />

qo ne bas, uqonlobas, sadaurobas, daniSnulebas, xelobas, xarisxs.<br />

qonebis zedsarTav saxelebs awarmoeben sufiqsebi: ian, ier, osan,<br />

ovan, a.<br />

ian: saTval-ian-i, cisferTvaleb-ian-i, Tavaz-ian-i...<br />

ier: xn-ier-i, gan-ier-i, mSven-ier-i, niW-ier-i, Zl-ier-i...<br />

osan: friad-osan-i, frT-osan-i, cxen-osan-i...<br />

ovan: yvavil-ovan-i, yinul-ovan-i, kld-ovan-i...<br />

a: calTval-a, ulvaS-a, cxvir-a...<br />

!<br />

osan sufiqsiani zedsarTavi saxelebi xSirad arsebiT saxelad<br />

aris qceuli, miugebs vin? ra? kiTxvas da ara rogori? magali-<br />

Tad: ezoSi cxenosani (vin?) SemoiWra.<br />

uqonlobis zedsarTav saxelebs awarmoebs prefiqs-sufiqsebi:<br />

u- -o, u- -ur.<br />

u- -o: u-sinaTl-o, u-pasuxismgebl-o, u-Ron-o...<br />

u- -ur: u-wign-ur-i, u-Zl-ur-i, u-gem-ur-i, u-mad-ur-i...<br />

daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma teqstSi<br />

moZebneT frazebi, romle bi Tac mwerali miranduxts axasiaTebs!<br />

am daxasiaTebis mixedviT CamowereT miranduxtis niSan-Tvisebebi!<br />

Semdeg sxvebs gaacaniT CamonaTvali, SeadareT da SeajameT!<br />

–II–<br />

gerontis aRar dasWirda skolaSi wasvla. wavida erT dRes<br />

gogona da wavida, aRar gamoCenila TiTqmis or Tves. maro da<br />

margalita ulocavdnen gerontis.<br />

– gadarCi, geronti, gadarCi!<br />

geronti aRarafers ambobda. is ki aSkarad etyoboda, dam Svidda.<br />

saxec daumSvidda. TiTqos ufro sufTad iparseboda, suf-<br />

Tadac icvamda. halstuxis gakeTebac ki daiwyo. lamazad ivarcxnida<br />

WaRara Tmas. myidvelebTanac ufro Tavaziani gaxda.<br />

Semodgomis Tbili dReebi zamTrispiris civma dReebma Secvala.<br />

daubera qarmac. quCebi Camocvenili foTlebiT aivso. meezoveebi<br />

lanZRavdnen qars. erT dilas ki, qari rom Cadga, Tovlic<br />

wamovida. mofarfatebdnen brtyel-brtyeli fifqebi, magram,<br />

Zirs ecemodnen Tu ara, dnebodnen. da, ai, am TovaSi gamo-<br />

Cnda gogona. Tbili grZeli palto ecva, Tbili naqsovi qudi<br />

exura, TiTqmis warbebamde Camoweuli, Tbili maRal ye li ani<br />

fexsacmelebiT ise mSvidad moabijebda, mxrebs ar moatokebda.<br />

gerontim rom gogona dainaxa, maSinve gawiTlda, magram mainc<br />

gaiRima. marom da margalitam daiZaxes:<br />

160 161<br />

rubrika<br />

daakvirdi<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisaTvis


ubrika miranduxt miranduxt<br />

– Zvirfasi stumari gvewvia!<br />

gogonam qalebs mqrqali RimiliT gaxeda da gerontis miuaxlovda.<br />

geronti raRacas wonida, magram saswors ki ara, gogonas<br />

uyurebda da uRimoda.<br />

– rogora brZandebiT? – moikiTxa gogona didiviT.<br />

gogonac uRimoda gasaocari lamazi RimiliT. gasaocari<br />

lamazi tuC-kbili hqonda, gasaocari lamazi keTili Tvalebi,<br />

raRac naTeli edga mTel saxeze.<br />

– Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda. axla<br />

kargad var.<br />

– vaax! – wamoiZaxa gerontim, – aki ar mikvirda?<br />

– ra gikvirdaT?<br />

– rom aRar CandiT.<br />

– aRar gawvalebdiT?<br />

– ara! eg, ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeTi wvaleba ra<br />

wvalebaa!<br />

– dReidan sul kargad moviqcevi.<br />

– adrec ra, riT iqceodi cudad!<br />

gogonas ecineboda.<br />

maro da margalita saxtad darCenilebi iyurebodnen.<br />

– dRes momeciT: orasi grami Sveicaruli yveli, orasi grami<br />

Zexvi.<br />

– serviladi? serviladi maqvs, – gerontim qveSidan serviladi<br />

gamo iRo, Tan icinoda, – oras samoci grami aRar ginda, an as<br />

oTxmocda Cvidmeti?<br />

– ara, aRar aris saWiro! – icinoda gogonac.<br />

– vax! egre cotas rom WamT, imitoma xar gamxdari.<br />

– Cemi gasuqeba ar SeiZleba. isedac... – gogonam loyebi dabera.<br />

– ratom, ratom?<br />

– balerina unda gavxde.<br />

– vax! operaSi?<br />

– Tuki SevZleb, operaSi.<br />

– Sen ras ar SeZleb! Sen ras ar SeZleb! – geronti welSi gaiSala,<br />

– Tu rame iseTi iyos, me nu momeridebi, me aqa var.<br />

– gmadlobT! gmadlobT! – gogona qvemodan Sehyurebda da<br />

ucinoda, – ai, ra kargi brZandebiT axla. aRar mimarToT aRaravis<br />

wyromiT, miT ufro – qalebs!<br />

– mee? wyromiT?<br />

gogonam lamazad gaxveuli yveli da Zexvi CanTaSi Caiwyo. xeli<br />

maRla aswia da RimiliT wavida karisken. karTan misuls gerontim<br />

dauZaxa:<br />

– saxeli ra gqvia, saxeli?<br />

– miranduxt.<br />

– ese igi, mira.<br />

– ara.<br />

– miranda?<br />

– ara, miranduxt.<br />

– vaax!<br />

gogonam isev aswia lamazi xeli da TiTebis qneviT gavida.<br />

maro da margalita cxvirCamoSvebulebi idgnen. Sesvenebaze,<br />

mcire tablas rom miusxdnen, gerontim Tqva:<br />

– ra aris adamini! xom mabrazebda eg gogo, mabrazebda, magram<br />

Tanac mafxizlebda. rac eg gamoCnda, aSkarad davinaxe Cemi<br />

gogoebis naklovanebebi. cecxlis kaloSi vayeneb – an siaruli<br />

iswavlon, an TavdaWera. meca... mec vzivar da sul vangariSob.<br />

marom da margalitamac aRiares:<br />

– genialuri gogoa, namdvili geniosi! rogor angariSobs, xom<br />

iciT, manqanasaviT – ra-ta-ta-ta-ta-da – zustad!<br />

im dRidan didi megobrebi arian miranduxti da geronti.<br />

gerontis raRac-raRacebi aqvs xolme gadanaxuli mirandux tis-<br />

Tvis. erTi eg aris, jerjerobiT veraferi moawona. miranduxti<br />

isev imas yidulobs, rac daxlebSia gamowyobili.<br />

da kidev erTic – gerontis unda, Tavis gogoebTan miipatiJos<br />

miranduxti, naxalovkaSi, ver ki gaubedavs. gerontis xis patara<br />

saxli udgas patara baRSi. miranduxti ki – ase eCveneba – sul<br />

marmarilos kibeebze dabrZandeba aRma-daRma da momxibvlelad<br />

uqnevs Semxvedrebs patara lamaz xels. rogoria aseTi gogonas<br />

naxalovkaSi stumroba?! o o o o!<br />

revaz inaniSvili<br />

halstuxi – yelsaxvevi, ikeTeben perangis sayelos qveS da win<br />

ikraven naskvad.<br />

zamTrispiri – zamTris dasawyisi.<br />

moatokebda – amoZravebda, arxevda.<br />

qunTruSa – daavadeba. damaxasiaTebelia yelis tkivili, gamonayari,<br />

kanis aqercvla. ufro xSirad emarTebaT bavSvebs.<br />

saxtad darCenili – gaocebuli, gancvifrebuli.<br />

serviladi – Zexvis erT-erTi saxeobis saxelwodeba.<br />

cxvirCamoSvebuli – daRonebuli, uimedod darCenili.<br />

naklovaneba – rame cudi Tvisebis, naklis qona.<br />

TavdaWera – Tavis Sekaveba, moridebuli moqmedeba; iseTi adamianis<br />

Tviseba, romelic Tavis gancdebs da survilebs Tamamad ar<br />

amJRavnebs.<br />

genialuri – aq: gansakuTrebuli, gamorCeuli, SesaniSnavi.<br />

daxli – winidan daxuruli grZeli magida, gamyidvelis dasadgomi<br />

adgili maRaziaSi.<br />

naxalovka – Tbilisis erT-erTi ubnis saxeli, romelic rusuli<br />

sityvidan aris nawarmoebi. qarTulad – naZaladevi.<br />

162 163<br />

rubrika<br />

ganmartebebi


ubrika miranduxt miranduxt<br />

kiTxvebi<br />

davaleba<br />

jgufuri<br />

muSaobisTvis<br />

● gerontis uwindeli sibraze rogorma ganwyobilebam Secvala?<br />

● orTviani gauCinarebis Semdeg gogona gamoCnda. rogor Sexvda<br />

geronti mas? rogor fiqrob, ratom? ra moxda?<br />

● gogonas momTxovni tonic Seicvala gerontis mimarT. rogor<br />

fiqrob, ratom?<br />

● ratom darCnen maRaziis gamyidveli qalebi – maro da margalita<br />

– cxvirCamoSvebulebi?<br />

● ras ambobs geronti, rodesac miranduxti amjerad xelis<br />

aweviTa da TiTebis qneviT emSvidobeba da ise gadis TovaSi?<br />

● geronti, marTalia, brazdeboda, magram am patara gogonam<br />

ra aswavla da ra daanaxa mas?<br />

● Tavidan geronti ase fiqrobs miranduxtze: `namdvili jado<br />

aqvs TvalebSi~. rogor fiqrob, sinamdvileSi ra iyo es<br />

`jado~? ra Tviseba hqonda gogonas iseTi, romlisac Tavidan<br />

gerontis eSinoda, xolo Semdeg ukve Zalianac moswonda?<br />

● gogonas saxelic gansakuTrebuli – Zveleburi – erqva.<br />

rogor fiqrob, ratom ar aris Tanaxma TviTon gogona, rom<br />

mira anM miranda dauZaxon?<br />

● risi survili gauCnda gerontis? ratom mounda, rom Tavisi<br />

gogonebisTvis gaecno miranduxti?<br />

moTxroba `miranduxtSi~ mwerali xSirad mimarTavs dialogis<br />

formas.<br />

magaliTad:<br />

– rogora brZandebiT? – moikiTxa gogona gerontim.<br />

– Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda.<br />

axla kargad var.<br />

– vaax! – wamoiZaxa gerontim, – aki ar mikvirda?<br />

– ra gikvirdaT?<br />

– rom aRar CandiT.<br />

– aRar gawvalebdiT?<br />

– ara! eg, ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeTi wvaleba ra<br />

wvalebaa!<br />

– dReidan sul kargad moviqcevi.<br />

– adrec ra, riT iqceodi cudad!<br />

gogonas ecineboda.<br />

daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma moifiqreT,<br />

vin iqneba Tqveni warmosaxviTi Tanamosaubre, vTqvaT, mezobeli<br />

bebo an papa, maRaziis gamyidveli an, ubralod, quCaSi<br />

gamvleli Tqveni Tanatoli, romelsac raRacis garkveva surs.<br />

SeadgineT mcire zomis mxiaruli dialogi da Semdeg Tqveni<br />

jgufis orma wevrma gaiTamaSos! gamoavlineT yvelaze sasacilo<br />

da mxiaruli dialogis avtorebi!<br />

ras niSnavs gamoTqma `cecxlis kaloSi vayeneb~?<br />

a) vamxneveb, Sevagulianeb; b) mkacrad vtuqsav, vubrazdebi;<br />

g) vuyvaveb, vualerseb; d) imeds vuspob, vabeCaveb.<br />

IO. sa- -e, sa- -o, sa- -ur prefiqs-sufiqsebiT nawarmoebi zedsarTavi<br />

saxelebi daniSnulebas gamoxatavs.<br />

sa- -e: sa-Tval-e, sa-pur-e, sa-ful-e, sa-yur-e...<br />

sa- -o: sa-angariS-o, sa-brZol-o, sa-naxevr-o...<br />

sa- -ur: sa-fex-ur-i, sa-Tag-ur-i...<br />

!<br />

sa- -ur prefiqs-sufiqsian zedsarTav saxelTa didi nawili<br />

arsebiT saxeladaa qceuli. daesmis kiTxva ra? da ara romeli?<br />

rogori?<br />

magaliTad: arqeologebma saganZuri (ra?) aRmoaCines.<br />

II. me- -e, me- -ur prefiqs-sufiqsebi awarmoebs xelobis saxelebs.<br />

me- -e: me-ezov-e, me-pur-e, me-baR-e, me-urm-e...<br />

me- -ur: me-bad-ur-i, me-zRva-ur-i, me-Ta-ur-i...<br />

III. el da ur//ul sufiqsebi awarmoebs sadaurobis saxelebs.<br />

el aRniSnavs adamianis sadaurobas: Sveicarieli gogona, ur//<br />

ul – araadamianTa sadaurobas: Sveicariuli yveli.<br />

el: Tbilis-el-i, gor-el-i, itali-el-i, inglis-el-i...<br />

ur: Tbilis-ur-i, gor-ul-i, itali-ur-i, inglis-ur-i...<br />

!<br />

ur//ul sufiqsi gviCvenebs agreTve Tvisebas: genial-ur-i,<br />

biW-ur-i, gmir-ul-i...<br />

moTxrobis mixedviT, gerontis unda, Tavis gogoebTan miipatiJos<br />

miranduxti, naxalovkaSi, ver ki gaubedavs.<br />

warmoidgine, rom gerontim miranduxti Tavis gogoebTan<br />

erTad sadme dapatiJa. vTqvaT, parkSi saqanelebze, kafeSi anda<br />

romelime koncertsa Tu speqtaklze.<br />

aRwere gogonebis gacnoba da SeTxze ambavi!<br />

Txzulebis werisas isargeble qvemoT mocemuli kiTxvebiT!<br />

• rogor dapatiJa gerontim miranduxti?<br />

• rogor miiRo miranduxtma mipatiJeba?<br />

• rogor miiRes es ambavi gerontis gogoebma?<br />

• ra hqviaT gerontis gogoebs? rogor dadian? rogor metyveleben?<br />

rogor iqcevian?<br />

• rogor Sexvdebian gerontis gogoebi miranduxts?<br />

• miranduxti gaxdeba Tu ara maTTvisac misabaZi?<br />

• rogor dasruldeba maTi Sexvedra? eqnebaT Tu ara kvlav<br />

Sexvedris survili? ratom?<br />

164 165<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba


ubrika PzRva (nawyveti)<br />

PzRva (nawyveti)<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi msje-<br />

lobisaTvis<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

daakvirdi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

zRva Zalian miyvars, magram Sors arasdros mivdivar sxvasTan<br />

erTad. Sors mivdivar mxolod marto, xandaxan ise Sors, rom napirs<br />

ver vxedav. me Zalian meSinia zRvisa imitom, rom zRva aris<br />

uzarmazari, milionjer, miliardjer, usasrulobamde Cemze<br />

didi, da SeiZleba ise damkargos, ise CamnTqas, rom verc mixvdes,<br />

verc igrZnos... Tan ar meSinia imitom, rom zRva saocrad Tbi lia.<br />

Tu SegiSva zRvam, igi arasdros ar dagaxrCobs. zRvam ar icis<br />

Ralati, magram ar uyvars, rodesac misi ar eSiniaT. igi TviTon<br />

gafrTxilebs, geubneba, gTxovs, Rrialebs, qveyanas angrevs,<br />

saxlisodena talRebiT gawveba xmeleTisaken, xels gkravs –<br />

ar moxvideo. da, Tu Sebede... zRvas ar uyvars, rodesac misi ar<br />

eSiniaT. zRvas zRvasaviT didi guli aqvs da Tavmoyvareoba, zRva<br />

cocxalia da, rodesac zRva laparakobs, zRvas unda usmino!<br />

mzis Casvlas samad sami TiTis dadeba aklda. mere mze odnav<br />

Seexo zRvas da Soreuli horizontidan napiramde oqros mocimcime<br />

biliki gawva. mindoda wamovmxtariyavi, gamerbina am bilkze,<br />

merbina Cqara, Cqara, momeswro da, vidre Cavidoda, xeliT Sevxebodi<br />

mzes. ise mominda, ise, rom fexzec ki wamovdeqi. gurami<br />

ki ijda dafiqrebuli da mzes gascqeroda. mze ukve Suamde iyo<br />

Casuli zRvaSi. biliki daviwrovda, gamuqda, Seikra da axla<br />

bagiriviT iyo gaWimuli napiridan mzemde.<br />

gurami uceb wamoxta da giJiviT gaiqca bulvarisaken. me<br />

gaocebulma gavayole Tvali. igi garboda didi nabijebiT, qviSa-<br />

Si efloboda, ecemoda, dgeboda, isev garboda da ase gavarda<br />

plaJidan. mere uceb isev movarda giJiviT, napirTan miirbina da<br />

mzis bilikTan uzarmazari lurji hortenzia dado, mobrunda<br />

da Cem gverdiT dajda aqoSinebuli.<br />

– mzes yvavili mivarTvi! – miTxra man da bednieri RimiliT<br />

gamiRima. me araferi vupasuxe, mxolod Tavi davuqnie da<br />

gavuRime. Tan SemSurda didi SuriT, namdvili SuriT, rom es me<br />

ver movifiqre. mzes wveriRa uCanda da sxivi axla cis dasalieridan<br />

gamowvdil oqros xels hgavda, romlis mtevanze uzarmazari<br />

lurji hortenzia esvena. mze Cavida. bindSi gaqra biliki<br />

da yvavilic.<br />

– naxe, guram, mzem yvavili waiRo! – vuTxari me. guramma isev<br />

gaiRima. mzem waiRo yvavili.<br />

nodar dumbaZe<br />

horizonti – xiluli sazRvari casa da dedamiwas an wylis zedapirs<br />

Soris, xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos dedamiwas exeba.<br />

bagiri – msxvili Toki.<br />

bulvari – saseirno xeivani qalaqSi quCis gaswvriv, zRvis an mdinaris<br />

napiris gayolebaze.<br />

plaJi – zRvis, mdinaris, tbis gaSlili napiri.<br />

hortenzia – mcenare, aqvs msxvili lamazi yvavili.<br />

cis dasalieri – horizonti.<br />

● rodis da ratom eSinia mwerals zRvis? moZebne teqstSi<br />

Sesabamisi adgili da waikiTxe xmamaRla!<br />

● mwerals zRvisadmi, garda SiSisa, kidev ra grZnoba Tu<br />

gancda eufleba? moZebne Sesabamisi adgili da waikiTxe<br />

xmamaRla!<br />

● ra mxatvrul xerxs mimarTavs mwerali imis warmosaCenad,<br />

rom zRva `cocxalia~? moZebne teqstSi amis damadasturebeli<br />

sityvebi da frazebi!<br />

● meore abzacSi waikiTxe winadadebebi, romlebSic aRwerilia<br />

mzis Casvlis suraTi, da gadawere!<br />

● rogor fiqrob, risi niSani unda iyos guramis motanili<br />

lurji hortenzia?<br />

● ris gamo ambobs mwerali, rom mas guramis SeSurda didi,<br />

namdvili SuriT?<br />

● ra gancda gamoiwvia mzis Casvlis xilvam mTxrobelsa da<br />

mis megobarSi?<br />

● Sen TviTon rogori gancda geufleba zRvaze yofnisas –<br />

SiSi gipyrobs Tu siTbo da simSvide geufleba? an iqneb,<br />

orive erTad? ratom? Seecade, axsna!<br />

mocemuli moTxrobis mixedviT, rogor gesmis gamoTqma:<br />

`zRvas zRvasaviT didi guli aqvs~?<br />

a) zRva Zalian moRalate da cbieria;<br />

b) zRva Zalian amayi da gambedavia;<br />

g) zRva Zalian gulCaTxrobili da sevdiania;<br />

d) zRva Zalian cvalebadi da ukarebaa.<br />

gaixsene, Sen Tu gidevnebia Tvali mzis CasvlisTvis zRvaze,<br />

mTaSi, soflad an qalaqad? aRwere Sen mier nanaxi suraTi!<br />

166 167<br />

rubrika<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis


ubrika PzRva (nawyveti) PzRva (nawyveti)<br />

sagulisxmo<br />

cnoba<br />

ganmartebebi<br />

dedamiwaze 100-ze meti zRvaa. zRva msoflio okeaniis<br />

nawilia. igi xmeleTiT mTlianad an nawilobriv SemosazRvruli<br />

didi raodenobiT mariliani wyalia. zRvebs sam<br />

ZiriTad jgu fad yofen: Sida, ganapira da kunZul Ta Soris<br />

zRvebad.<br />

Sida zRvebs yvela mxridan an didwilad xmeleTi akravT<br />

da danar Cen mso flio okeaneas sruteebiT ukavSirdebian.<br />

ganapira zRve bi sxva zRvebis an okeaneebis nawilebs warmoadgenen.<br />

kun Zul TaSoris zRvebs kunZulebis met-naklebad<br />

mWidro rkali akravs gars.<br />

zRvebi Tavidanve izidavdnen adamianebs. kacobriobam gemebis<br />

mSenebloba ad re ul droSive iswavla, magram pirvel<br />

cnobil da Zlevamosil zRva os ne bad finikielebi iTvlebian.<br />

maT mTlianad aiTvises xmelTaSua zRva, atlan ti kis okeane-<br />

Sic gavidnen da afrikis dasavleT sanapiro Seiswavles.<br />

kacobriobisaTvis zRvas udidesi mniSvneloba aqvs.<br />

zRvebsa da okeaneebSi Tavmoyrilia planetaze sicocxlisaTvis<br />

aucilebeli wylis maragis 95%. Tavi si zedapiriT<br />

igi ireklavs mzis energiis nawils, xolo nawils STan Tqavs,<br />

riTac dedamiwas gadaxu rebi sa gan icavs. msoflio okeanea<br />

sakvebisa da adamianebisaTvis sasar geb lo produqtebis<br />

uzarmazari wyaroa. masze ga dis savaWro da samgzavro gzebi.<br />

zRvam Tavisi ganumeorebeli adgili daikava simboloebis<br />

samya roSi. igi sicocxlis sawyisi da, amave dros, daumor-<br />

Cilebeli Zalis, Tvaluwvdeneli siRrmisa da idumalebis<br />

gamomxatvelia. Zveli berZnuli miTebis mixedviT, zRvebs<br />

Zlevamosili RmerTi poseidoni, xolo romauli miTebis<br />

mixedviT – neptuni ganagebda.<br />

1978 wels dawesda zRvis saerTaSoriso dRe. Tavidan igi<br />

17 marts aRiniSneboda, magram 1980 wlidan es TariRi gadaitanes<br />

seqtembris bolo kviris nebismier dRes.<br />

msoflio okeanea – dedamiwis wylis safaris ZiriTadi nawili,<br />

romelic erTmaneTisagan gayofilia kontinentebiT.<br />

msoflio okeanea Sedgeba xuTi okeanisagan da maT auzSi<br />

gaerTianebuli zRvebisagan.<br />

srute – ori zRvis an okeanis SemaerTebeli wylis viwro<br />

zoli.<br />

kacobrioba – adamianTa modgma, mTeli msoflios adamianebi.<br />

nodar dumbaZis monaTxrobic da sagulisxmo cnobac<br />

zRvas Se exeba. daakvirdi da Seadare erTmaneTs es ori teqsti!<br />

imsjele mas Soris msgavseba-gansxvavebaze mocemuli miTiTebebisa<br />

da ki Txvebis mixedviT!<br />

• romel teqstSia gadmocemuli adamianis sulieri mRelvareba,<br />

grZnobebi, gancdebi zRvis mimarT?<br />

• romel teqstSia gadmocemuli cnobebi xmeleTTan zRvis<br />

kavSi ris Sesaxeb?<br />

• orive teqstSi aRniSnulia, rom zRva izidavs adamianebs.<br />

riT izi davs zRva adamians moTxrobis mixedviT da riT –<br />

sagulis xmo teqstis mixedviT?<br />

• ras `Cuqnis~ zRva adamians moTxrobis mixedviT?<br />

• ras `Cuqnis~ zRva adamians sagulisxmo cnobis mixedviT?<br />

• romeli teqstis mixedviT aris zRva Tavisi mSvenierebiTa da<br />

silamaziT adamianisTvis bednierebis momniWebeli?<br />

• qvemoT CamoTvlilTagan romeli Tvisebebi axasiaTebs<br />

zRvas orive teqstis mixedviT?<br />

daumorCilebloba, morCileba, simSvide, usazRvroeba,<br />

mousven roba, simsubuqe, siRrme, idumaleba,<br />

siZliere, sisuste.<br />

Zireul zedsarTav saxels, Cveulebriv, ewarmoeba ufroobiTi<br />

da odnaobiTi xarisxis formebi.<br />

ufroobiTi xarisxis forma sagnis Tvisebas imaze meti odenobiT<br />

gamoxatavs, vidre Zireuli sityva. ufroobiTi xarisxis<br />

formebs awarmoebs u- -es prefiqs-sufiqsi. Seadare: Zireuli –<br />

didi, mwvane... ufroobiTi – u-did-es-i, u-mwvan-es-i...<br />

odnaobiTi xarisxis forma sagnis Tvisebas imaze naklebi<br />

ode nobiT gamoxatavs, vidre Zireuli. odnaobiTi xarisxis<br />

formebs awarmoebs mo- -o prefiqs-sufiqsi. Seadare: Zireuli<br />

– didi, mwvane... odnaobiTi – mo-did-o, mo-mwvan-o...<br />

!<br />

1. zogierT zedsarTav saxels ar ewarmoeba xarisxis formebi!<br />

(magaliTad, koWli – ukoWlesi, mokoWlo)<br />

2. zogierTs mxolod ufroobiTi ewarmoeba an mxolod<br />

odnaobiTi: wminda – uwmindesi, mowmindo; vake – uvakesi,<br />

movako.<br />

3. zogierT el da il daboloebian saxels moekveceba es<br />

daboloebebi: grZeli u-grZ-es-i, mo-grZ-o, sqeli <br />

u-sq-es-i, mo-sq-o; tkbili u-tkb-es-i, mo-tkb-o.<br />

168 169<br />

rubrika<br />

sakiTxi<br />

msjelobisaTvis<br />

daakvirdi


ubrika PzRva (nawyveti) PzRva (nawyveti)<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

sagulisxmo cnobis bolos aRniSnulia, rom msoflioSi<br />

dawe se bu lia zRvis saerTaSoriso dRe. warmoidgine, rom<br />

Sen da Senma Tana to leb ma gadawyviteT zRvis saer Ta Soriso<br />

dRisadmi miZRvnili Ronis Zi e bis Catareba. daxmare bi saTvis<br />

weriliT mimarTeT bunebis dacvis fonds.<br />

• CamoayalibeT, konkretulad ris gakeTebas apirebT<br />

(vTqvaT, gsurT daa sufTaoT zRvis sanapiro<br />

zolis erTi monakveTi da Semdeg iqve CaataroT gamofena:<br />

daxatoT naxatebi zRvis Temaze an niJarebisa da<br />

kenWe bi s gan SeqmnaT patara suraTebi. SesaZloa gaimar<br />

Tos koncer tic, gamovlindnen da dajildo vdnen<br />

gamarjvebulebi).<br />

• Camoayalibe, konkretulad ra saxis daxmareba gWirdebaT<br />

bunebis dac vis fondisgan (vTqvaT, gWirdebaT<br />

patara niCbebi da for cxe bi – sanapiros dasa suf-<br />

Taveblad, gamofenisTvis – stendis da dgma, saxatavi<br />

furclebi, feradi fan qre bi, flo mas tre bi da sxv.<br />

aseve, scenis mowyoba da gamarjve bulTaTvis prizebis<br />

SerCeva).<br />

• imsjeleT, ramdenad mniSvnelovania es RonisZieba<br />

TqvenTvis da mTeli skolisTvis (albaT, es RonisZieba<br />

mniSvnelovani iqneba, radgan Sen da Seni Tanatolebi<br />

gamoavlenT sakuTar niWsa da SesaZleblobebs xatvaSi,<br />

simReraSi, cekvaSi... rac mTavaria, am RonisZiebiT gamoxatavT<br />

Tqvens damokidebulebas bune bisadmi, zRvisadmi,<br />

amasTanave, sxvebsac mouwodebT, uyvardeT da<br />

daicvan buneba!).<br />

gaiTvaliswine!<br />

• werili unda daiwyo mimarTviT (mimarTav bunebis dacvis<br />

fonds)!<br />

• imsjele mxolod im sakiTxebze, romlebic uSualod<br />

exeba davalebas!<br />

• saTqmeli mokled da naTlad Camoayalibe!<br />

• sworad gamoyavi abzacebi!<br />

• bolos miuTiTe, visi saxeliT aris Sedgenili werili,<br />

da miuwere TariRi!<br />

gTavazobT saqmiani werilis nimuSs!<br />

bavSvTa dacvis fonds!<br />

mogmarTavT siRnaRis # #2 sajaro skolis<br />

moswavleebi. gvsurs mzrunvelobas mokle<br />

bul TanatolebTan erTad CavataroT<br />

bavSvTa saerTaSoriso dRisadmi miZRvnili<br />

RonisZieba.<br />

am dRisaTvis davxateT mosawvevi bara-<br />

Ti. ramdenime moswavlem dawera leqsi megob<br />

robaze; ramdenimem gamoTqva cekvis<br />

da simReris survili. RonisZiebaze, aseve,<br />

war movadgenT Cvens xelnakeT nivTebs: naWrebisgan<br />

Sekeril Tojinebs, qisebs, xis sa-<br />

TamaSoebs. movawyobT maT gamofena-gayidvas<br />

da Semosul Tanxas gadavcemT bavSvTa<br />

saxls.<br />

am RonisZiebis Catarebas didi mniSvneloba<br />

aqvs Cveni skolisTvis da, aseve, Cveni Tanatoli<br />

stumrebisTvis. es dRe dagvexmareba<br />

erTmaneTis gacnobasa da dame gob rebaSi.<br />

gTxovT dagvibeWdoT Cven mier daxatuli<br />

mosawvevi baraTi da, aseve, moiwvioT bavSv-<br />

Ta saxlidan Cveni Tanatolebi, raTa erTad<br />

CavataroT koncerti!<br />

siRnaRis #2 sajaro skolis<br />

V <strong>klasi</strong>s moswavleTa jgufi<br />

15. 05. 2010 w.<br />

170 171<br />

rubrika


ubrika mTebi<br />

ganmartebebi<br />

kiTxvebi<br />

weriTi<br />

davaleba<br />

ganmartebebi<br />

zogi mTa mefeTmefea,<br />

jerac ar gadalaxula,<br />

zogi patara goraa,<br />

Sig ganZi gadanaxula.<br />

zogi ers emsaxureba,<br />

zogi RmerTs udgas msaxurad,<br />

zogs – cixe,<br />

zogsac taZari<br />

Tavze gvirgvinad axuravs...<br />

zogs mtrisgan Camobertyili<br />

riyis wvrilTvala acvia,<br />

zed xavsis Teqa mousxams,<br />

zogs isic SemosZarcvia.<br />

dganan da patrons Eelian<br />

lodiniT daqanculebi,<br />

gadaumalavT ubeSi<br />

zRapruli saganZurebi.<br />

giorgi wereTeli<br />

riyis wvrilTvala acvia –A dafarulia riyis wvrili kenWebiT,<br />

rogorc meomris gulmkerdi jaWvis perangiT.<br />

Teqa – nabdisagan Sekerili zeda Casacmeli; nabadi.<br />

ar momwyindebi sunTqvamde,<br />

Sen Cveno mTebis niavo,<br />

dayudebulo qedebo,<br />

gorebo balaxiano!<br />

xalxuri<br />

mTebi<br />

● ras daarqmevdi im Tvisebas an Tvisebebs, romelTa gamoc poeti<br />

zogierT mTas mefeTmefes uwodebs – sidiades, miuwvdom<br />

lobas, siamayes, Seu valobas Tu Seusmenlobas, ampartavnebas,<br />

ugulobasa da miukareblobas?<br />

● Seni azriT, ganZi ratom SeiZleba iyos goraSi gadanaxuli?<br />

visgan dasacavad?<br />

● poeti ambobs, rom zogierTi mTa `...ers emsaxureba, zogi<br />

RmerTs udgas msaxurad~. rogor gesmis am frazis Sinaarsi?<br />

kidev romel striqonebSia gamoxatuli igive azri?<br />

● Cveulebriv, gvirgvini vis axuravs xolme? mocemuli leqsis<br />

mixedviT?<br />

● romel mxatvrul xerxs iyenebs poeti? daasaxele magaliTebi!<br />

● poeti ambobs, rom mTebs `gadaumalavT ubeSi zRapruli saganZurebi~,<br />

anu bevris mnaxvelni da momswreni arian, Cveni<br />

gmiruli warsulis bevr saidumlos inaxaven. Seni azriT, vis<br />

da ratom elodebian mTebi?<br />

● ras mimarTavs mTqmeli xalxur leqsSi?<br />

● rogor gesmis leqsis pirveli striqonis Sinaarsi? gadmoeci<br />

Seni sityvebiT!<br />

● rogors aRniSnavs `dayudebuli~ xalxuri leqsis mixedviT?<br />

a) kuTxeSi miyudebuls;<br />

b) mudam erT adgilas gaCerebuls;<br />

g) ganmartoebiT mcxovrebs;<br />

d) Sesasveneblad Seyovnebuls.<br />

● ra aqvs saerTo am xalxur leqss giorgi wereTlis leqsTan?<br />

● ra grZnobas gamoxatavs xalxuri leqsis mTqmeli?<br />

dagveTanxmebi, Cveni samSoblo mTagoriani qveyanaa! uTuod,<br />

araerTi mTa da gora ginaxavs! aRwere erT-erTi maTgani!<br />

daixmare Semdegi kiTxvebi da miTiTebebi:<br />

• rogoria es mTa? aRwere igi!<br />

• hgavs Tu ara igi garSemo mdgar sxva mTebs? isaubre maT msgavseba-gansxvavebaze!<br />

• rogoria igi weliwadis sxvadasxva dros?<br />

• rame ambavi an legenda xom ar ukavSirdeba am mTas? mis<br />

saxels?<br />

• iqneb am mTis kalTaze cixe an taZari dgas!<br />

• rodis aaSenes? ratom? romelime ambavs an istoriul movlenas<br />

xom ar ukavSirdeba misi arseboba?<br />

• Sen TviTon SegiZlia SeTxza patara zRapruli ambavi, romelic<br />

am mTas daukavSirdeba!<br />

SegiZlia gamoiyeno gapirovnebis xerxi da mTa adamianis enaze<br />

aalaparako!<br />

172 173<br />

rubrika<br />

kiTxvebi<br />

weriTi<br />

davaleba


a<br />

abga – mxarze gadasakidebeli CanTa.<br />

abjari – jaWvis perangi.<br />

avazani – wylis dasagrovebeli CaRrma<br />

vebuli adgili.<br />

avbediTi – avismomaswavebeli, ubedurebis<br />

mauwyebeli.<br />

avgarozi – patara nivTi, Tilisma,<br />

romelsac crumorwmuneebi gulze<br />

ikideben.<br />

akademia – umaRlesi saswavlebeli.<br />

alayafi – WiSkari.<br />

alvaxazi – naduRi Taflisagan gake-<br />

Tebuli saaxalwlo tkbileuli.<br />

alpinizmi – sportis saxeoba, asvla<br />

Znelad misadgom mTis mwvervalebze,<br />

myinvarebze.<br />

alpinisti – alpinizmis mimdevari.<br />

amao – cru, unayofo, uSedego, fuWi.<br />

ananuri – sofeli duSeTis raionSi,<br />

mdinare aragvis marjvena napirze.<br />

aqvea XVI-XVII saukuneebis cixe-qalaqi.<br />

arCvi – gareuli Txa moSavo ferisa;<br />

binadrobs maRal mTebSi.<br />

atmosfero – haeris garsi, romelic<br />

dedamiwas artyia<br />

afxazebi – afxazeTSi mosaxle xalxi.<br />

aCrdili – moCveneba, landi.<br />

b<br />

bagiri – msxvili Toki.<br />

badia – didi jami.<br />

badro – sportuli iaraRi, mrgvali<br />

brtyeli liToni manZilze sasrolad.<br />

bajaRlo – wminda oqro, romelsac<br />

mowi Talo feri dahkravs.<br />

berTubani – XII saukuneSi daarsebuli<br />

gamoqvabuli, kldeSi nakveTi monasteri.<br />

leqsikoni<br />

biwmenda – sofeli saguramos maxloblad.<br />

bonbonieri – kanfetis lamazi kolofi.<br />

botanika – mecniereba, romelic swavlobs<br />

mcenareebs.<br />

botanikosi – mecnieri, romelic swavlobs<br />

mcenareebs.<br />

bulvari – saseirno xeivani qalaqSi<br />

quCis gaswvriv, zRvis an mdinaris napiris<br />

gayo lebaze.<br />

buniaoba – wlis dro, rodesac dRisa<br />

da Ramis xangrZlivoba Tanabaria.<br />

g<br />

gabuJeba – sxeulis romelime nawilSi<br />

grZnobierebis droebiT dakargva an<br />

dasusteba sisxlis moZraobis Seferxebis<br />

gamo.<br />

gaToSili – mTlad gayinuli, sicivisagan<br />

gaSeSebuli.<br />

galumpuli – Tavidan fexebamde dasvelebuli,<br />

gawuwuli.<br />

gama – ferebis nairsaxeobaTa Tanmimdevroba,<br />

ferTa Sexameba.<br />

gamoSuSeba – gamokeTeba, gamojansaReba.<br />

gansvenebuli – gardacvlili, micvalebuli.<br />

ganuzomeli – Zalian didi, usazRvro,<br />

uzomo.<br />

gareja – mTa kaxeTis qedze, TianeTis<br />

raionSi.<br />

gatiknul-gabiJvinebuli – gaberili,<br />

gasiebuli.<br />

gaqniloba – gaiZveroba, eSmakoba.<br />

gaceceba – gaogneba, gakvirveba, dabneva.<br />

gacqafuli – ganabul-gafacicebuli.<br />

gaxednili – gawvrTnili, moTvinierebuli.<br />

leqsikoni<br />

genialuri – gansakuTrebuli, gamorCeuli,<br />

SesaniSnavi.<br />

geniosi – didi niWiT dajildoebuli.<br />

geologi – mecnieri, romelic swavlobs<br />

dedamiwis agebulebasa da Sedgenilobas,<br />

dedamiwis qerqis cvalebadobis<br />

istorias, dedamiwis sasargeblo<br />

wiaRiseulis sabadoebs.<br />

gimnazia – saswavlebeli.<br />

gnoli – kakbis msgavsi momcro frinveli<br />

qaTmisebrTa ojaxisa.<br />

gorisubani – sofeli saguramosTan.<br />

guda – Txis, cxvris an xbos tyavis parki.<br />

gulaRrenili – ganawyenebuli, gabrazebuli.<br />

gulis ficari – gulmkerdis wina kedeli.<br />

gulxeldakrefili – usaqmuri, arafris<br />

maqnisi.<br />

guneba – xasiaTi, ganwyobileba.<br />

d<br />

daviTni – saeklesio sagalobelTa,<br />

fsalmunTa, wigni.<br />

davluri – qarTuli cekva qal-vaJisa.<br />

dambaCa – Zveleburi cecxlsasroli<br />

iaraRi, mogrZo lulis mqone.<br />

dasabami – dasawyisi, saTave.<br />

daserva – ramis odnav, zol-zolad<br />

daWra basri iaraRiT.<br />

dafasoebuli – winaswar nawil-nawil<br />

awonili da SefuTuli.<br />

daRestani – mxare CrdiloeT kavkasiaSi.<br />

daSna – mokle swori xmali.<br />

daxvaveba – blomad dayra.<br />

daxli – winidan daxuruli grZeli<br />

magida, gamyidvelis dasadgomi adgili<br />

maRaziaSi.<br />

deka – maradmwvane buCqi, aqvs mogrZo<br />

foTlebi da msxvili moTeTro an movardisfro<br />

yvavilebi. icis maRal<br />

mTebSi.<br />

demoni – avi suli, eSmaki, macduri.<br />

despoti – Tavneba adamiani, romelic<br />

sxvis survils arafrad agdebs, sxvebs<br />

aiZulebs mis nebas daemoeCilon.<br />

drama – 1. vercxlis fuli 20-25 kapikis<br />

Rirebulebisa; 2. wonis erTeuli, daaxloebiT<br />

3,5 grami.<br />

duraji – mcire zomis lamazi gareuli<br />

frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.<br />

durgali – xis nakeTobaTa xelosani.<br />

duRabi – kiris, qviSisa da wylis SereviT<br />

miRebuli masa.<br />

e<br />

enciklopedia – leqsikonis msgavsi<br />

wigni, romelSic Tavmoyrilia umni-<br />

Svnelovanesi cnobebi codnis ama Tu im<br />

dargidan.<br />

v<br />

valdebuleba – rac vinmes evaleba, rac<br />

vinmem aucileblad unda Seasrulos.<br />

varskvlavTmricxveloba – mecniereba<br />

mnaTobTa, varskvlavTa Sesaxeb.<br />

varSava – evropis erT-erTi qveynis,<br />

poloneTis, dedaqalaqi.<br />

vigindara – arafris maqnisi, oxeri vinme.<br />

vulkani – mTa, romlis wiaRidan drodadro<br />

cecxli, gavarvarebuli lava da<br />

ferfli zedapirze amoinTxeva.<br />

z<br />

zamTrispiri – zamTris dasawyisi.<br />

zepirsityviereba – xalxuri Semoqmedeba,<br />

romelic Taobidan Taobas gadaecemoda.<br />

zurgis jari – jaris is nawili, rome<br />

lic ar monawileobs sabrZolo<br />

moqmedebaSi, mxolod saWiroebis<br />

SemTxvevaSi uwevs daxmarebas ZiriTad<br />

laSqars.<br />

zurmuxti – mwvane feris Zvirfasi<br />

qva.<br />

174 175


T<br />

TavdaWera – Tavis Sekaveba, moridebuli<br />

moqmedeba; iseTi adamianis Tviseba,<br />

romelic Tavis gancdebs da survilebs<br />

Tamamad ar amJRavnebs.<br />

TavTuxi – xorblis erT-erTi saxeoba.<br />

aqvs mkvrivi, fxiani TavTavi da msxvili<br />

marcvali.<br />

Tavis gamodeba – mondomeba.<br />

Tavsmoxveuli – daZalebuli, davalebuli.<br />

TavSesaqcevari – gasarTobi.<br />

TavCaqindruli – Tavdaxrili, Tavda-<br />

Runuli.<br />

TanaSemwe – adamiani, romelic vinmes<br />

exmareba saqmeSi da masve eqvemdebareba.<br />

TariRi – dro, rodesac rame moxda,<br />

weli, Tve, ricxvi.<br />

Tasma – wvrili Rvedi.<br />

TaxCa – kedelSi datanebuli saTavsi,<br />

Cveulebriv, ukaro, WurWlisa da sursa-<br />

TisaTvis.<br />

Tergi – mTis mdinare. barSi itoteba<br />

da bolos erTvis kaspiis zRvas. Tergis<br />

napirebze mdebareobs daba yazbegi.<br />

Teqa – nabdisagan Sekerili zeda Casacmeli;<br />

nabadi.<br />

TvalebamoRamebuli – uZilobis an<br />

cudi Zilis gamo TvalebamoSavebuli.<br />

Tvaltanadi – moxdenili, wamosadegi.<br />

Tvaluwvdeneli – rac Zalian did far-<br />

Tobzea gadaSlili, vrceli.<br />

Tunuqi - furceliviT Txeli rkina.<br />

i<br />

inspeqtori – rame dawesebulebis zedamxedveli.<br />

informacia – cnoba, Setybineba rame sagnis<br />

an movlenis, momxdari ambis, risame<br />

mdgomareobis Sesaxeb.<br />

k<br />

leqsikoni<br />

kaTxa – xis an minis mozrdili sasmisi.<br />

kakanaTi – Citebis saWeri maxe.<br />

kalandoba – igive kalanda, ase uwodeben<br />

axal wels guriaSi.<br />

kalo – mosufTavebuli da datkepnili<br />

adgili, sadac pureulis TavTavsa da<br />

Reros fSvnian marcvleulis gamoclis<br />

mizniT, lewaven.<br />

kamara Sekra – moZraobiT rkali moxaza.<br />

kanoni – xelisuflebis mier dadgenili<br />

savaldebulo wesi.<br />

kapiki – rusuli fulis erTeuli,<br />

xurda fuli.<br />

kariskaci – msaxuri, Tanamdebobis piri<br />

mefis karze.<br />

karnavali – saxalxo dResaswauli<br />

cekva-TamaSiT, sanaxaobebiT.<br />

kacobrioba – adamianTa modgma, mTeli<br />

msoflios adamianebi.<br />

kenkeSa – mTis mravalwlovani balaxi,<br />

ikeTebs zaris moyvanilobis yvavils,<br />

norCs motkbo gemo aqvs da Wamen.<br />

keria – kera, cecxlis dasanTebi adgili<br />

miwis iatakze, an am adgilas<br />

dadebuli Tlili qva, romlis winac<br />

cecxli anTia.<br />

kesane – balaxovani mcenare, aqvs wvrili<br />

cisferi yvavilebi.<br />

kefa – adamianis Tavis ukana nawili.<br />

klarjeTi – istoriuli mxare samxreT<br />

saqarTveloSi, amJamad Sedis TurqeTis<br />

SemadgenlobaSi.<br />

komodi – saSualo simaRlis ujrebiani<br />

aveji TeTreulisa da wvril-wvrili<br />

saojaxo nivTebis Sesanaxad.<br />

korinTo – qalaqi saberZneTSi.<br />

kortoxi – goraki, beqi, maRlobi.<br />

kosmetika – pirisaxisa da sxeulis kanis<br />

movla-galamazeba.<br />

kosmosi – mTeli samyaro, planetebi,<br />

varskvlavebi da maT Soris sivrce.<br />

koSmari – sazareli, SemaZrwunebeli<br />

sizmari.<br />

krazana – futkris msgavsi moyviTalo<br />

mweri, bziki.<br />

leqsikoni<br />

kramiti – silanarevi Tixis gamomwvari<br />

firfita, xmaroben Senobis saxuravad.<br />

krosi – sportuli sirbili dabrkolebebis<br />

gadalaxviT.<br />

kulinaria – saWmlis damzadebis saqme.<br />

kupri – navTobisgan an qvanaxSirisgan<br />

miRebuli Savi nivTiereba.<br />

l<br />

lava – vulkanidan dedamiwis zedapirze<br />

amofrqveuli gamdnari mineraluri masa.<br />

lazebi – erT-erTi qarTveluri<br />

tomi, romelic dasaxlebulia Savi<br />

zRvis sanapiroze. amJamad TurqeTis<br />

farglebSi. mcire nawili cxovrobs<br />

saqarTveloSi, ZiriTadad – sasazRvro<br />

sofel sarfSi.<br />

lapi – zogi frinvelis, mag., xoxbis,<br />

kakbis, gnolis, bartyi.<br />

lataria – nivTebis an fulis gaTamaSeba<br />

bileTebiT.<br />

laSaris jvari – fSavis mTavari salocavi.<br />

laSaris jvari iTvleboda<br />

molaSqre RvTaebad, romelic cxenze<br />

amxedrebuli miuZRoda mebrZol fSavelebs,<br />

masve SesTxovdnen saxnav-saTesis<br />

baraqianobas, adamianTa keTildReobas,<br />

zianisagan dacvas.<br />

leki – Crdilokavkasieli xalxi; Ziri-<br />

Tadi nawili cxovrobs daRestanSi.<br />

leqsTwyoba – riTmiani leqsis agebis<br />

xelovneba.<br />

leCaqi – qarTuli Tavsaburavi qalisa.<br />

libo – saZirkveli.<br />

m<br />

mavTulxlarTi – moZraobis Sesaferxeblad<br />

gakeTebuli Robe.<br />

mavani – vinme, viRaca.<br />

malxazi – sicocxliT savse, cqviti da<br />

koxta, lamazi.<br />

marxili – Tovlze an mTian adgilebSi<br />

miwaze sasrialo sazidari, romelsac<br />

borblebis nacvlad wina mxares aRunuli<br />

ori swori xe aqvs.<br />

maskaradi – gasarTobi saRamo, mejlisi,<br />

romlis monawileebs ukeTiaT niRbebi da<br />

acviaT gansakuTrebuli tanisamosi.<br />

matiane – istoria.<br />

maRaro – miwis wiaRidan madneulis mompovebeli<br />

sawarmo.<br />

maSvrali – didad naSromi, najafi, daRlili,<br />

daqanculi.<br />

maxvilgoniereba – mosazrebuloba,<br />

gamWriaxoba.<br />

mdogvi – mcenare da am mcenaris fxvn ilisagan<br />

damzadebuli cxare sawebeli.<br />

mekvle – piri, romelic axali wlis<br />

diliT pirveli Sedis vinmes ojaxSi.<br />

meriqife – sufraze Rvinis mimwodebeli,<br />

damsxmeli.<br />

meteorologia – mecniereba dedamiwis<br />

atmosferos, misi agebulebis, Tvisebebis<br />

Sesaxeb.<br />

metsaxeli – zedmeti saxeli, romelsac<br />

arqmeven adamians misi romelime niSan-<br />

Tvisebis gamo.<br />

mzekabani – niavis SemoqrolebiT mravalferad<br />

abibinebuli yana, TiTqos mzem<br />

sxivebis kaba gaSala yanis zedapirze.<br />

mziTevi – qoneba, romelsac qals atanen<br />

mSoblebi gaTxovebisas.<br />

mirgorodi – ukrainis qalaqi.<br />

miyruebuli – centrs Zalian daSorebuli,<br />

mivardnili.<br />

miStereba – daJinebiT cqera, miCereba.<br />

miwaTmoqmedeba – miwis damuSaveba<br />

mcenareebis moyvanis mizniT.<br />

mijnuri – siyvaruliT Sepyrobili;<br />

Seyvarebuli.<br />

mokvdavi – adamiani.<br />

molareTuxucesi – saxelmwifo salaros,<br />

saganZuris mTavari gamge.<br />

momxvduri – vinc avi ganzraxviT mouvarda,<br />

moeWra vinmes.<br />

monRolebi – momTabare tomebi, romlebmac<br />

XIII saukuneSi Seqmnes meomari<br />

imperia.<br />

mofsrituli – gamxdari, galeuli,<br />

erTi bewo.<br />

176 177


moyme – meomari, raindi;<br />

moxelTeba – ramis Sovna, xelSi Cagdeba.<br />

msoflio okeanea – dedamiwis wylis safaris<br />

ZiriTadi nawili, romelic erTmaneTisagan<br />

gayofilia kontinentebiT.<br />

muqTa – ufaso, usasyidlo, Zalian iafi.<br />

muxladi – muxlmagari, Zlieri, yoCaRi.<br />

mRvime – gamoqvabuli.<br />

mwvervali – mTis yvelaze maRali nawili,<br />

zemoT aziduli wveri.<br />

mwignobroba – igivea, rac mwerloba.<br />

mWevrmetyveleba – naTlad, lamazad<br />

metyvelebis xelovneba.<br />

n<br />

nakvesi – naperwkali.<br />

naklovaneba – rame cudi Tvisebis qona,<br />

naklis qona.<br />

namazi – mahmadianTa locva.<br />

namja – momkili puris uTavTavo Reroebi.<br />

narbevi – vinc an rac daarbies, aikles,<br />

aaoxres, aawiokes.<br />

nari – ekliani mcenare.<br />

nasaxi – ramis kvali, niSani, natamali.<br />

natifi – lamazad gamokveTili, mSvenieri,<br />

moxdenili, faqizi.<br />

naRara – liTonis dasartyami sakravi,<br />

mrgvalZiriani, qvabis moyvanilobisa,<br />

pirze tyavgadakruli.<br />

nacara – nacrisferi.<br />

nacarqaTama – erTwlovani sarevela<br />

balaxi; aqvs monacrisfro-mwvane foTlebi<br />

da Zalian wvrili yvavilebi. foTlebs<br />

mxlad xmaroben.<br />

naZraxi – Sercxvenili, saxelgatexili,<br />

augiani.<br />

naxalovka – Tbilisis erT-erTi ubnis<br />

saxeli, romelic rusuli sityvidan aris<br />

nawarmoebi. qarTulad – naZala devi.<br />

niaTgamoclili – araqaTgamoclili,<br />

daRlili.<br />

o<br />

leqsikoni<br />

olimpiada – sportuli Sejibrebani,<br />

romlebic ewyoba oTx weliwadSi erTxel.<br />

ordeni – jildo gansakuTrebuli damsaxurebis<br />

adamianebisTvis.<br />

osebi – oseTsa (CrdiloeT kavkasiaSi)<br />

da samaCabloSi (saqarTveloSi) mosaxle<br />

xalxi.<br />

oqros xana – saukeTeso, bednieri, brwyinvale<br />

xana, dro ama Tu im xalxis, eris<br />

istoriaSi.<br />

p<br />

pan – zrdilobiani mimarTva mamakacisadmi<br />

poloneTSi.<br />

parikmaxeri – igive dalaqi, ostati,<br />

romelis kreWs, parsavs Tmas, axvevs da<br />

sxva.<br />

patruqi – dagrexili bambis Zafi an<br />

naWeri, romelic gamoiyeneba lampaSi,<br />

sanTelSi, navTquraSi wvisa da ganaTebisTvis.<br />

paWiWi – tyavis an Salisagan damzadebuli<br />

wvivze wamosacmeli, romel-<br />

Sic, Cveulebriv, Sarvlis tots itaniebdnen.<br />

plaJi – zRvis, mdinaris, tbis gaSlili<br />

napiri.<br />

poza – adamianis sxeulis esa Tu is<br />

mdgomareoba.<br />

policmeisteri – zogierTi qveynis<br />

qalaqebSi policiis ufrosi.<br />

portfeli – saxeluriani da saketiani<br />

tyavis oTxkuTxa CanTa.<br />

prasa – igive prasi, xaxvis erT-erTi<br />

saxeoba. xmaroben saWmelad.<br />

problema – rTuli sakiTxi, romelic<br />

saWiroebs garkvevas, Seswavlas.<br />

proTezi – sxeulis xelovnuri nawili,<br />

romelic gakeTebulia dakarguli bunebrivi<br />

nawilis nacvlad.<br />

leqsikoni<br />

profesori – samecniero wodeba,<br />

romelsac aniWeben mecnierebis am Tu im<br />

dargSi codniT gamorCeul pirs.<br />

prusia – istoriuli saxelwodeba<br />

dasavleT evropis erTi nawilisa,<br />

romelic 1871 wlidan Sedis germaniis<br />

SemadgenlobaSi.<br />

pulverizatori – siTxis misasxurebeli<br />

mowyobiloba.<br />

puroba – puris Wama, nadimi, lxini, qeifi.<br />

pwkali – wvrili, mxoxavi fesvmomkide<br />

Rero.<br />

J<br />

Jini – didi, uZleveli survili, wadili.<br />

r<br />

ramzes II – egviptis faraoni Cvens welTa<br />

Rricxvamde XIII s.-Si.<br />

reqtori – umaRlesi saswavleblis<br />

xelmZRvaneli.<br />

rixi – sakuTari Tavis rwmena, siTamame,<br />

gabeduleba.<br />

rodosi – rodosis kolosi, 32 metris<br />

simaRlis brinjaos qandakeba, romelic<br />

egeosis zRvaSi kunZul rodosze idga<br />

da miwisZvram daangria Zveli welTaRricxvis<br />

mesame saukuneSi.<br />

rozgi – wkepla, ruseTSi iyenebdnen<br />

damnaSavis dasasjelad.<br />

s<br />

saaqao – es qveyana, amqveyniuri cxovreba,<br />

sawuTro.<br />

sagubari – wylis dasagubebeli bunebrivi<br />

an xelovnuri CaRrmavebuli adgili.<br />

sadisti – visac sxvisi wvaleba, tanjva<br />

siamovnebs.<br />

saiqio – imqveyniuri samyofeli, sadac<br />

suli ganagrZobs cxovrebas adamianis<br />

sikvdilis Semdeg.<br />

salaxana – uzneo, naZirala.<br />

samyura – balaxovani mcenare, aqvs sami<br />

foToli.<br />

sandali – msubuqi uquslo sazafxulo<br />

fexsacmeli.<br />

saparikmaxero – saloni, sadac parikmaxerebi,<br />

anu dalaqebi, muSaoben.<br />

sapatriarqo – ama Tu im qveynis marTlmadidebeli<br />

eklesiis meTauris, umaRlesi<br />

sasuliero piris, patriarqis, sagamgeblo.<br />

sarma – Widaobis erT-erTi fandi, fexis<br />

fexSi gamodeba.<br />

sarqmeli – dasaxuri.<br />

sasTumali – loginis is mxare, saiTac<br />

mwoliares Tavi udevs.<br />

sasuliero seminaria – saeklesio saswavlebeli.<br />

satacuri – mravalwlovani balaxovani<br />

mcenare. izrdeba tyis pirebSi.<br />

mohyavT baRebSic. mxlad, saWmelad<br />

xmaroben.<br />

sataxto darbazi – samefo sasaxlis<br />

darbazi.<br />

satevari – orpiri wvetiani iaraRi, xanjali.<br />

safixvno – adgili, sadac xalxi iyris<br />

Tavs salaparakod, sabaasod.<br />

saR-salamaTi – janmrTeli, jansaRi.<br />

saWvreti – saidanac iWvritebian. naxvreti<br />

an patara sarkmeli sadme sayureblad.<br />

saxareba – oTxi wigni, romlebSic<br />

gadmocemulia qristes cxovreba da<br />

moZRvreba.<br />

saxate – xatebis mosaTavsebeli adgili<br />

an niSa kedelSi.<br />

saxtad darCenili – gaocebuli, gancvifrebuli.<br />

sajaro – sayovelTao, saxalxo.<br />

seiris yureba – Tavis Seqceva rame<br />

sanaxaobiT.<br />

serviladi – Zexvis erT-erTi saxeobis<br />

saxelwodeba.<br />

serpantini – feradi qaRaldis grZeli<br />

da wvrili lenti, romelsac isvrian balis,<br />

karnavalis dros.<br />

178 179


simbolo – ramis pirobiTi aRmniSvneli,<br />

niSani.<br />

siraqlema – yvelaze didi frinveli.<br />

ar frens, darbis. aqvs lamazi bumbuli.<br />

cxovrobs cxel qveynebSi.<br />

skvinCa – Citis saxeobaa. igivea, rac<br />

niblia.<br />

soli – erT boloSi wawvetebuli xis,<br />

rkinis mokle naWeri. iyeneben xis gasapobad<br />

an ramis gasamagreblad.<br />

srute – ori zRvis an okeanis SemaerTebeli<br />

wylis viwro zoli.<br />

stviri – xalxuri Casaberi sakravi,<br />

damzadebuli mcenaris Rruiani Rerosagan.<br />

stomaqi – kuWi, muceli.<br />

sulTamxuTavi – ulmobeli, mtarvali,<br />

mtanjveli.<br />

swavluli – naswavli, ganaTlebuli<br />

adamiani; mecnieri.<br />

t<br />

tabla – dabali magida, an dabal magidaze<br />

dawyobili sasmel-saWmeli.<br />

taloni – ramis miRebis, yidvis<br />

uflebis damadasturebeli patara<br />

baraTi.<br />

tanajori – Cikori, bzriala saTamaSo.<br />

trfoba – siyvaruli.<br />

tyapuWi – cxovelis (Cveulebriv,<br />

cxvris) tyavisagan Sekerili zeda<br />

tansacmeli.<br />

u<br />

udaburi – dausaxlebeli, mivardnili,<br />

miuvali.<br />

ukadrisa – balaxi, isxams mogrZo nayofs,<br />

romelic odnav Sexebisas ixsneba<br />

da Tesls aqeT-iqiT isvris.<br />

ukacrieli – dausaxlebeli, udaburi.<br />

ulo – zvinad dadgmuli momkili<br />

TavTavis konebis, anu Znis Sesakravi<br />

sveli namja.<br />

leqsikoni<br />

usasoo – sasowarkveTili, uimedo.<br />

usaxsroba – saxsris, anu fulis, uqonloba.<br />

uqme – dRe, rodesac ar saqmianoben,<br />

dasvenebis dRe.<br />

uRimRamo – uxaliso, usicocxlo.<br />

f<br />

faraoni –A Zvel egvipteSi mefis wodeba.<br />

farikaoba – sportis saxeoba: sxvadasxva<br />

mWreli an mCxvleti iaraRiT brZola<br />

or sportsmens Soris.<br />

farcxva – samuSao iaraRiT, farcxiT,<br />

miwis gafxviereba.<br />

fexmorTxmuli – vinc fexebis mor-<br />

TxmiT, fexmokecili zis.<br />

fTila – gaCeCili matylis xelisgulisodena<br />

nawili. aq aRniSnavs Rrublis<br />

patara nawils.<br />

filosofia – mecniereba bunebis, adamianebisa<br />

da azrovnebis ganviTarebis<br />

Sesaxeb.<br />

finiSi – sportuli Sejibrebis bolo<br />

punqti, xazi.<br />

fiCxi – moWrili patara totebiani xe an<br />

xis Sto, gamxmari.<br />

foierverki – ferad-feradi SuSxunebis<br />

gaSveba.<br />

frani – bavSvebis saTamaSo, haerSi asafreni<br />

mowyobiloba – Zafze gamobmuli<br />

qaRaldis furceli an naWeri, romelzec<br />

xis Txeli firfitaa dakruli.<br />

frialo – Zalze daqanebuli, cicabo.<br />

fuWi – tyuil-ubralo, unayofo,<br />

usargeblo, uSedego, uqmi.<br />

fxola – kartofilis msgavsi mcenare,<br />

waagavs miwis vaSls.<br />

q<br />

qancis gawyveta – Zal-Ronis gamocla,<br />

Zalian daRla.<br />

qaragma – Zvel xelnawerebSi, warwerebSi<br />

Semoklebulad dawerili sityva,<br />

romelsac Tavze ~ niSani azis.<br />

leqsikoni<br />

qedi – muSa saqonlis (xaris, kameCis) kiseri,<br />

uRlis dasadebi adgili.<br />

qvamarili – gaqvavebuli marili,<br />

romelsac miwidan iReben.<br />

qveli – mowyale, keTili.<br />

qveSevrdomi – ama Tu im saxelmwifos<br />

moqalaqe; vinmes xelqveiTi, vinmeze damokidebuli<br />

adamiani.<br />

qvitkiri – qviTkiri, SeduRabebuli qva<br />

da kiri.<br />

qiziyi – istoriuli mxare aRmosavleT<br />

saqarTveloSi, kaxeTSi.<br />

qlesva – flidoba, cbiereba, TvalTmaqcoba.<br />

qonguri – cixesimagris galavanze,<br />

koSkebze daSenebuli dakbiluli<br />

svetebi.<br />

qoSini – aCqarebuli da mZime sunTqva.<br />

qronika – gazeTis an Jurnalis ganyofileba,<br />

sadac mokled ibeWdeba axalaxali<br />

ambebi.<br />

qunTruSa – daavadeba. damaxasiaTebelia<br />

yelis tkivili, gamonayari, kanis<br />

aqercvla. ufro xSirad emarTebaT<br />

bavSvebs.<br />

R<br />

Rari – grZeli CaRrmaveba rameze, siTxis<br />

Ria sadinari.<br />

Rvari – didi wvimis dros an Tovlis<br />

dnobisas movardnili wyali,<br />

niaRvari.<br />

Rvedi – tyavis mogrZo da viwro<br />

anaWeri.<br />

RvTismetyveleba – saeklesio moZRvreba<br />

RvTis, religiuri sakiTxebis<br />

Sesaxeb.<br />

Rvia – dabali maradmwvane xe an buCqi,<br />

zogjer garTxmulia miwaze. izrdeba<br />

mSral ferdobebsa da kldeebze.<br />

Ronemixdili – visac, rasac Rone aqvs<br />

warTmeuli, Ronegamoclili.<br />

y<br />

yabaxoba – isris niSanSi srola ga-<br />

Wenebuli cxenidan.<br />

yaeni – mefis tituli aRmosavleTis<br />

zog qveyanaSi. magaliTad, monRolTa<br />

yaeni.<br />

yama – mrgvalwvera satevari, xanjali.<br />

yamiri – uxnavi, daumuSavebeli miwa.<br />

yvanCali – uSnod siaruli.<br />

yizilbaSi – wiTelqudiani. spars<br />

dampyrobTa metsaxeli.A<br />

yorani – mozrdili frinveli. aqvs<br />

Savi feris mbzinavi frTa-bumbuli.<br />

yrma – bavSvi, ymawvili; axalgazrda,<br />

Wabuki.<br />

S<br />

SalaSini – sadurglo iaraRi xis<br />

budeSi Casmuli liTonis brteli<br />

mWreli piriT; xmaroben ficris zedapiris<br />

sufTad gasaTlelad.<br />

Sewynareba – Sewyaleba, Secodeba.<br />

Svavi – igive zvavi, zevidan grovad<br />

wamosuli CamorRveuli Tovli an<br />

miwa.<br />

Sveba – Semsubuqebis, ramisgan gaTavisuflebis<br />

grZnoba.<br />

SvedeTi – evropis saxelmwifo<br />

skandinaviis naxevarkunZulze.<br />

SuamdinareTi – mxare aziaSi,<br />

mdinare ebs – tigrossa da evfrats –<br />

Soris.<br />

SurTxi – mozrdili frinveli qaTmisebrTa<br />

ojaxisa.<br />

Suqura – Suqis gamomcemi koSki,<br />

rome lic agebulia zRvis napirze gemebisTvis<br />

gzis maCveneblad.<br />

180 181


C<br />

Camoqna – xelisgulebs Sua sresiT da<br />

bambis Zafze CamoyolebiT sanTlis<br />

damzadeba.<br />

Cempioni – sportul SejibrebaSi<br />

gamarjvebuli.<br />

CiCilaki – joxi buebuSelasebri ana-<br />

TalebiT, morTuli tkbileuliTa da<br />

xiliT; ician saaxalwlod saqarTvelos<br />

zogierT kuTxeSi.<br />

c<br />

calybad – ugulod, gulgrilad.<br />

cis dasalieri – cis dasasruli,<br />

xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos<br />

dedamiwas exeba, horizonti.<br />

ciskiduri – cis dasalieri, horizonti.<br />

cofebi gadmoyara – ganrisxda,<br />

gacecxlda.<br />

cxvirCamoSvebuli – daRonebuli,<br />

uimedod darCenili.<br />

Z<br />

ZuZumwovari – cxoveli, romelic<br />

Tavis naSiers rZiT kvebavs.<br />

ZRveni – saCuqrad mirTmeuli ram, mosakiTxi.<br />

w<br />

warbmaRali – warbaweuli, amayi, Tavmomwone.<br />

warRvna – bibliuri legendis mixedviT<br />

wyaldidoba, romelmac TiTqos<br />

mTeli dedamiwa dafara.<br />

weraqvi – ori wvetiani (an erT mxares<br />

mWreli) piris mqone rkinis iaraRi,<br />

romelsac Suaze tari aqvs dagebuli;<br />

iyeneben miwis saTxrelad, qanebis<br />

sangrevad.<br />

leqsikoni<br />

wneli – moWrili da qerqgaclili<br />

wvrili nedli toti. xmaroben sxvadasxva<br />

ramis dasawnavad da Robis gasakeTeblad.<br />

wyvilCliqiani – gayofili Cliqis<br />

mqone, mag., Zroxa, cxvari.<br />

W<br />

Wari – istoriuli adgilis saxeli<br />

aRmosavleT saqarTveloSi, saingiloSi.<br />

Warmagi – xanSi Sesuli, vaJkacuri ieris<br />

mqone mamakaci.<br />

Wraqi – gasanaTebeli mowyobiloba,<br />

Sedgeba navTis Casasxmeli WurWlisa da<br />

patruqisagan.<br />

Wriaxi – damfrTxali qaTmis da zogi<br />

sxva frinvelis xmianoba, kriaxi.<br />

Wurvi – sabrZolo masala, romelsac<br />

zarbazniT isvrian.<br />

Wuri – igivea, rac qvevri.<br />

x<br />

xardani – wawvetebuli xis joxi,<br />

iyeneben miwaSi CasarWobad, vazisa da<br />

lobios Sesamagreblad. igive sari,<br />

Wigo.<br />

xaSlama – Zroxis an cxvris xorci,<br />

mSralad moxarSuli.<br />

xeiri – sikeTe, sargebeli.<br />

xizani – mtris Semosevis an avadmyofobis<br />

gavrcelebis dros droebiT<br />

sxvas Sekedlebuli adamiani.<br />

xonTqari – osmaleTis (TurqeTis)<br />

mefe, sulTani.<br />

j<br />

jarianoba – laSqrobisTvis meomrebis<br />

Sekreba.<br />

jeirani – velebSi mcxovrebi Cliqgayofili<br />

cxoveli, qurciki.<br />

leqsikoni<br />

jvris monasteri – qarTuli monasteri<br />

ierusalimis maxloblad, palestinaSi.<br />

daarsda XI saukuneSi.<br />

jiriTi – or gundad gayofili cxenosnebis<br />

Sejibreba: mxedrebi erTmaneTs<br />

mokle joxs esvrian, qulebi ewerebaT<br />

moxvedrebuli joxebis raodenobis<br />

mixedviT.<br />

jixvi – kavkasiis gareuli Txa; cxovrobs<br />

cicabo kldeebSi.<br />

jmuxi – dabal-dabali da mxarbeWiani,<br />

Caskvnili.<br />

h<br />

halstuxi – yelsaxvevi, ikeTeben perangis<br />

sayelos qveS da win ikraven naskvad.<br />

hangi – simReris, musikis kilo, melodia.<br />

herbariumi – gamxmari mcenareebis krebuli.<br />

horizonti – xiluli sazRvari casa<br />

da dedamiwas an wylis zedapirs Soris,<br />

xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos<br />

dedamiwas exeba.<br />

hortenzia – balaxovani mcenare, aqvs<br />

msxvili lamazi yvavili.<br />

182 183


ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÄÒÏÅÍÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉ<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÛÉ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÉÆÍÀà ÉÓÀáÀÅÓ ÛÄØÌÍÀÓ áÄËÓÀÚÒÄËÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉ<br />

ÄÒÏÅÍÖËÉ ÃÀ ÆÏÂÀÃÓÀÊÀÝÏÁÒÉÏ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÀÔÀÒÄÁÄËÉ, ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ<br />

ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />

ÀÌÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÖÅÉÈÀÒÄÁÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÂÏÍÄÁÒÉÅ ÃÀ ×ÉÆÉÊÖÒ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÓ,<br />

ÀÞËÄÅÓ ÓÀàÉÒÏ ÝÏÃÍÀÓ, ÀÌÊÅÉÃÒÄÁÓ ãÀÍÓÀÙÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ßÄÓÓ, ÌÏÓßÀÅËÄÄÁÓ ÖÚÀËÉÁÄÁÓ ËÉÁÄÒÀËÖÒ<br />

ÃÀ ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖË ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÆÄ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖË ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÓ ÃÀ ÄáÌÀÒÄÁÀ ÌÀÈ ÏãÀáÉÓ,<br />

ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀáÄËßÌÉ×ÏÓ ßÉÍÀÛÄ ÓÀÊÖÈÀÒÉ Ö×ËÄÁÀ-ÌÏÅÀËÄÏÁÄÁÉÓ ÂÀÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÛÉ.<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÌÏÆÀÒÃÌÀ<br />

ÖÍÃÀ ÛÄÞËÏÓ:<br />

À) ØÅÄÚÍÉÓ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ, ÔÒÀÃÉÝÉÄÁÉÓÀ ÃÀ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÐÀÓÖáÉÓÌÂÄÁËÏÁÉÓ<br />

ÂÀÀÆÒÄÁÀ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌ ÓßÏÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />

ØÅÄÚÍÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÅÉ, ÊÖËÔÖÒÖËÉ, ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÃÀ ÐÏËÉÔÉÊÖÒÉ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉ ÃÀ ÌÉÓÝÄÓ ÌÀÓ<br />

ÓÀÓÉÊÄÈÏ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀØÔÉÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ;<br />

Á) ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ ÃÀ ÃÀÝÅÀ:<br />

ÌÏÆÀÒÃÌÀ ÖÍÃÀ ÉÝÏÃÄÓ, ÒÀ ÁÖÍÄÁÒÉÅ ÂÀÒÄÌÏÛÉ ÝáÏÅÒÏÁÓ, ÒÀ ÆÉÀÍÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÚÄÍÏÓ ÂÀÒÄÌÏÓ<br />

ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÌ, ÒÏÂÏÒ ÛÄÉÍÀÒÜÖÍÏÓ ÃÀ ÃÀÉÝÅÀÓ ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ;<br />

Â) ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÖ ÓáÅÀ ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ; ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ<br />

ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÃÀÌÖÛÀÅÄÁÀ ÃÀ ÀÍÀËÉÆÉ:<br />

ÃÙÄÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÀßÅÃÏÌÉÀ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ<br />

ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀ, ÌÉÓÉ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ<br />

ÛÄÄÞËÏÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓÉ ÛÄ×ÀÓÄÁÀÝ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ, ÃÀÍÉÛÍÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ<br />

áÀÒÉÓáÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÃÀÓÀáÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ×ÏÒÌÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ; ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ<br />

ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÚÏÅÄËÃÙÉÖÒÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ, ÌÖÛÀÏÁÉÓ, ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ<br />

ÓÖËÉÄÒÉ ÌÏÙÅÀßÄÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÂÀÓÀÖÌ-ãÏÁÄÓÄÁËÀÃ;<br />

Ã) ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÝáÏÅÒÄÁÀ, ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÐÉÒÀÃ, ÏãÀáÖÒ ÃÀ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ<br />

ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄË ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ;<br />

Ä) ÉÚÏÓ ÛÄÌÏØÌÄÃÉ, ÈÀÅÀà ÛÄØÌÍÀÓ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉ ÃÀ ÀÒ ÉÝáÏÅÒÏÓ ÌáÏËÏà ÀÒÓÄÁÖËÉÓ áÀÒãÆÄ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ ÌÏÆÀÒÃÉÓ ÉÌ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ<br />

ÌÉÓÝÄÌÓ ÌÀÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ, ÖÊÅÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀ ÃÀ ÌÉÙßÄÅÄÁÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÏÓ ÀáÀËÉ ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒÉ,<br />

ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ ÓÖËÉÄÒÉ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀØÌÍÄËÀÃ;<br />

Å) ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />

ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÒÄÀËÉÆÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ØÅÄÚÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈ, ÉÓÄ ÌÉÓ ÓÀÆÙÅÒÄÁÓ ÂÀÒÄÈÀÝ;<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÜÀÌÏÖÚÀËÉÁÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ, ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />

ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÀáÀËÉ ÝÏÃÍÉÓÀ ÃÀ ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÛÄÞÄÍÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÀÈÀ ÛÄÞËÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />

ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÖËÉÄÒÉ ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÄÁÉÓ ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÃÀ ÀÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ<br />

ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÀÃÂÉËÉÓ ÃÀÌÊÅÉÃÒÄÁÀ; ÌÏÆÀÒÃÉ ÌÆÀà ÖÍÃÀ ÉÚÏÓ ÀÒÜÄÅÀÍÉ<br />

ÂÀÀÊÄÈÏÓ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÛÒÏÌÉÈÉ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />

Æ) ÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÀ ÉÍÃÉÅÉÃÄÁÈÀÍ ÃÀ ãÂÖ×ÄÁÈÀÍ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ, ÒÏÌ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ ÌÏÌÀÅÀË ßÄÅÒÄÁÓ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ<br />

ÆÏÂÀÃÉ ÓÀÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÏ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ (ßÄÒÀ, ÊÉÈáÅÀ, ÌÄÔÚÅÄËÄÁÀ, ÌÏÓÌÄÍÀ), ÓÀÏÒÂÀÍÉÆÀÝÉÏ ÃÀ<br />

ãÂÖ×ÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÉÌÀÈ, ÅÉÓÈÅÉÓÀÝ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÄÍÀ ÌÛÏÁËÉÖÒÉ<br />

ÀÒ ÀÒÉÓ;<br />

È) ÉÚÏÓ ÊÀÍÏÍÌÏÒÜÉËÉ, ÔÏËÄÒÀÍÔÉ ÌÏØÀËÀØÄ:<br />

ÃÙÄÅÀÍÃÄË ÃÉÍÀÌÉÖÒ, ÄÈÍÉÊÖÒÀà ÃÀ ÊÖËÔÖÒÖËÀà ÌÒÀÅÀË×ÄÒÏÅÀÍ ÓÀÌÚÀÒÏÛÉ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ<br />

×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ ÖÒÈÉÄÒÈÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ,<br />

ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÂÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÈÛÄÌÄÝÍÄÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ. ÓÊÏËÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÌÏÖÌÖÛÀÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ<br />

Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÃÀÝÅÉÓÀ ÃÀ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ ÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÉÂÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÃÀ<br />

ÓáÅÉÓÉ ÈÅÉÈÌÚÏ×ÀÃÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ ÛÄÄÞËÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÓÄÁÉÈÉ Ö×ËÄÁÄÁÉÓ<br />

ÛÄÓÀáÄÁ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÈÄÏÒÉÖËÉ ÝÏÃÍÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÃÀ ÀÌ ÐÒÉÍÝÉÐÄÁÉÈ ÝáÏÅÒÄÁÀ.<br />

2004 ßËÉÓ 18 ÏØÔÏÌÁÄÒÉ


moswavlis rveuli<br />

V <strong>klasi</strong>s qarTuli enis swavlebisaTvis<br />

Tamar RonRaZe Taia cxadaia<br />

testebi, saxaliso savarjiSoebi da weriTi davalebebi<br />

marTlweris, logikuri da SemoqmedebiTi unar-Cvevebis<br />

ganviTarebisa da leqsikuri maragis gamdidrebisaTvis<br />

თამარ ღონღაძე<br />

თაია ცხადაია<br />

ენა,<br />

მართლწერა,<br />

მეტყველების<br />

განვითარება<br />

5<br />

მეხუთე კლასის<br />

სახელმძღვანელო


a) kriala /Aankara.<br />

`aragvs zemoT, aragvs qvemoT...~<br />

(ana kalandaZe)<br />

. . . . . . . . . . . . wylis zedapirze . . . . . . . . . . . . ca irekleboda.<br />

b) gamxdari / xmeli.<br />

isedac . . . . . . . . . . . . . . . . biWi dedinacvalma . . . . . . . . . . . . xmiadis<br />

imedad datova.<br />

g) qorfa / cincxali.<br />

sakuTari garjiT moyvanili . . . . . . . . . . . . kitrisa da mwavnilis safa-<br />

surad papam leqsos . . . . . . . . . . . . . . . . vercxlis maneTiani aCuqa.<br />

d) Zveli / uxsovari<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . droidan mravali . . . . . . . . . . . . Tqmuleba SemogvrCa.<br />

cisTvali –<br />

buCqisZira –<br />

naRvela –<br />

quduna –<br />

sworad Ggaanawile mocemuli sityvebi!<br />

ana kalandaZis mogonebebSi vkiTxulobT: `axlac ferucvlelad<br />

xasxaseben herbariumSi gamomSrali cisTvali da buCqisZira,<br />

naRvela da quduna...~<br />

Seecade axsna, ratom SeiZleba erqvaT yvavilebs es saxelebi? gaiTvaliswine,<br />

naRvelas saqarTvelos sxva kuTxeebSi mwariasac eZaxian!<br />

1


abrune qvemoT mocemuli kumSvadi arsebiTi saxelebi! brunvis da<br />

mravlobiTi ricxvis niSnebi defisiT gamoyavi, nimuSis msgavsad!<br />

qvemoT miuwere, romeli xmovnebi SeikumSa!<br />

mxolobiTi ricxvi<br />

saxelobiTi kalam-i mgel-i godor-i monazon-i<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

mravlobiTi ricxvi<br />

saxelobiTi kalm-eb-i mgl-eb-i<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

saxelobiTi godr-eb-i monazvn-eb-i<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 9)<br />

2 3


trabaxa xuTWideli<br />

(ezopes mixedviT)<br />

mocemuli winadadebebi danomre iseTi TanmimdevrobiT, rom gamar-<br />

Tuli ambavi gamovides! Semdeg gadawere!<br />

#? roca mosulierda, trabaxis gunebaze dadga.<br />

#? ixrCoboda da Zlivs gamoiyvanes samSvidobos.<br />

#? erTxel erTi kaci wyalSi Cavarda.<br />

#? baqibuqi daiwyo.<br />

#? xalxma ar daujera da sicili daayara.<br />

#? es mdinare Rvino rom yofiliyo, ver damaxrCobda, magram wyalia<br />

da ras vuzamdio.<br />

qvemoT CamoTvlili sityvebidan romlebia trabaxis sinonimebi?<br />

miuwere!<br />

kvleva / kvexna / baqioba / boboqroba / farTxuni<br />

faxifuxi / Tavmodreka / Tavmomwoneoba.<br />

trabaxi<br />

winadadebebSi mocemul zmnebs miuwere Sesabamisi winsarTi<br />

(zmniswini) ise, rom gamarTuli azri miiRo!<br />

Se / mi / war / ga / da / mo / aR<br />

aleqsandrem aTenSi didi asparezoba marTa.<br />

man stadionze Sekrebil xalxs sityviT marTa.<br />

Sejibrebis dawyebis win erTma jgufma droSa marTa.<br />

xuTWidelma orTabrZolisTvis daSna marTa.<br />

uswavlelma Svilma mSoblebs cudi saqme marTa.<br />

gamocdilma sportsmenma asparezoba kargad marTa.<br />

mwvrTnelma gundis ymawvilebi sabrZolvelad marTa.<br />

moifiqre winadadebebi, romlebSic gamoiyeneb<br />

mocemul frazeologizmebs!<br />

ha burTi da ha moedani!<br />

piridan cecxls yrida<br />

ena mucelSi Cauvarda<br />

kovzi nacarSi Cauvarda<br />

4 5


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 11)<br />

pativiscemis gamo<br />

6 7<br />

gogra<br />

(irakli lomouri)<br />

zRapar `gograSi~ gvxvdeba gamoTqma `xaTrs ver gavutex~.<br />

ras niSnavs es gamoTqma? swori pasuxi Semoxaze!<br />

a) mxiarulebas ver davuSli; g) xmaurs ver avutex;<br />

b) uars ver vetyvi; d) simyudroves ver davurRvev.<br />

mwerali zRapar `gograSi~ xSirad mimarTavs dialogis formas.<br />

daakvirdi maT da qvemoT mocemul dialogSi dasvi tire (–)<br />

saTanado adgilas!<br />

oh, Sena xar, xuTkunWulav? dauZaxa devma.<br />

xuTkunWula ki ara, imereli var! upasuxa xuTkun-<br />

Wulam.<br />

maS, xeloba gecodineba. ras gaakeTeb? hkiTxa devma.<br />

iseT kidobans, rom ficaric ver gaagdebino, uTxra<br />

xuTkunWulam.<br />

kargi, aba, vnaxoT ra SegiZlia! Tqva devma.<br />

mocemulia mxolod erTi mosaubris sityvebi. warmoi dgi ne, rom<br />

meore mosaubre xar, da Seavse dialogi!<br />

– dila mSvidobisa!<br />

– rogor brZandebiT?<br />

– gmadlobT, mec kargad gaxlavarT! didi xania, CvenTan ar mobrZa ne-<br />

bul xarT. rodis gvewveviT?<br />

– ra Tqma unda, mec male gestumrebiT. kargad brZandebodeT!


saxelobiTi Werami kedeli oboli nigozi<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

1. sanagvis naTqvamiT SeSinebuli gogra;<br />

2. gogris gadawyvetleba, ifrinos;<br />

3. gogris Sexvedra mercxalTan;<br />

4.<br />

5.<br />

6.<br />

7.<br />

8.<br />

9.<br />

10.<br />

abrune qvemoT mocemuli kumSvadi arsebiTi saxelebi!<br />

mocemulia zRapar `gogris~ gegmis dasawyisi. ganagrZe! yuradReba<br />

gaamaxvile zRapris mTavar saTqmelze!<br />

zRapris mocemul nawyvetSi moZebne winadadebebi, romlebSic gamoyenebulia<br />

mxatvruli xerxi ironia, da amowere!<br />

`dafarfatebs gogra haerSi. Semoxvda buSti.<br />

– Cemnairo! – dauZaxa buStma.<br />

– Sennairebi sanagveSi moikiTxe! – gabrazda gogra, – mze var!<br />

– Sen Tu mze xar, maSin me mTvare viqnebi! – gaexumra buSti.<br />

– mTvare Cemi sacolea, Tu ginda, Cems qorwilSi meriqife iyavi! –<br />

uTxra gogram.<br />

– Zalian didi pativia CemTvis, – Tavi moikatuna buStma.<br />

– Cemi sikeTis ambavi ar ici? – Seifera gogram, – wadi da yvelas<br />

uTxari, Zegli damidgan Cems bostanSi!<br />

– ukve dagidges, – moaxsena buStma.<br />

– yoCaR, rogor mouswriaT! – esiamovna gogras.<br />

– riTi gemsaxuro, Cemo mbrZanebelo? – hkiTxa buStma.<br />

– wadi da yvelas amcne, axali mze amobrwyinda da yvelam muxlmo-<br />

drekiT Tayvani eciT-Tqo!<br />

– Cemo batono, Zvel mzes ra vuyoT, CavaqroT Tu darCeso? – hkiTxa<br />

8 9<br />

buStma.<br />

– iyos, ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao, – sulgrZeloba<br />

gamoiCina gogram.<br />

– maS, kargad brZandebodeT! – moswyinda buSts gograsTan maslaaTi~.


sizifes Sroma<br />

(Zveli berZnuli legendebisa da<br />

miTebis mixedviT)<br />

a) uvlis / gayoyoCda / amayia / moafiqrda<br />

TavSi auvarda –<br />

TavSi mouvida –<br />

Tavs evleba –<br />

Tavze buzs ar isvams –<br />

b) gaaCuma / gaCumda / alaparakda / gaagona<br />

xma amoiRo –<br />

xma gakminda –<br />

xma miawvdina –<br />

xma Caawyvetina –<br />

an – an / aRarc – aRarc / nurc – nurc / xan – xan<br />

1. .. . . . . . . . . . . . mze gamoanaTebda, . . . . . . . . . . . . Savi Rrublebi fa rav-<br />

da cas.<br />

2. sizifem coli gaafrTxila,. . . . . . . . . . . . dammarxav da. . . . . . . . . . . .<br />

msxverpls Seswirav miwisqveSeTis RmerTebso.<br />

3. sizifes. . . . . . . . . . . . tyuili unda eTqva da dedamiwaze darCe-<br />

ni liyo, . . . . . . . . . . . . aCrdilTa samefoSi gadasaxlebuliyo.<br />

4. adamianebi. . . . . . . . . . . . kvdebodnen,. . . . . . . . . . . . msxverpls swiravdnen<br />

miwisqveSa RvTaebebs.<br />

mouZebne gamoTqmebs Sesabamisi axsna!<br />

daakvirdi, SearCie da Casvi Sesabamisi sityvebi!<br />

romeli andaza gamoxatavs im azrs, rom uSromelad da gaurjelad<br />

araferi gakeTebula? swori pasuxi Semoxaze!<br />

a) Sin mitanili qvac qadaao.<br />

b) wyals wyaloba eTqmoda da imasac motana undodao.<br />

g) rasac daTesav, imas moimki.<br />

d) qaris mTesveli qariSxals moimkiso.<br />

dasvi winadadebebSi Sesabamisi sasveni niSnebi, nimuSis msgavsad!<br />

gaiTaliswine! rodesac erTi winadadeba meoreSia moqceuli,<br />

is orive mxridan mZimiT gamoiyofa.<br />

baRs, romelic papam gaaSena, dilaobiT bulbulebi stumrobdnen.<br />

1. sizifem romelic dedamiwaze dabrunda isev moatyua hadesi.<br />

2. Tanatosma romelic aCrdilTa samefodan hadesma gamoagzavna<br />

sizifes sicocxle waarTva.<br />

3. cbierebam romliTac sizife mudam amayobda ver ixsna samu-<br />

damo sasjelisgan.<br />

4. mwvervals romliskenac lods miagorebs sizife verasodes<br />

miaRwevs.<br />

abrune kvecadi arsebiTi saxelebi! brunvis da mravlobiTi ricx vis<br />

niSnebi gamoyavi! qvemoT miuwere, romeli xmovnebi Seikveca!<br />

mxolobiTi ricxvi<br />

saxelobiTi miwa dRe ezo bu<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

10 11


mravlobiTi ricxvi<br />

saxelobiTi miw-eb-i dRe-eb-i ezo-eb-i bu-eb-i<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

sizife –<br />

kronosi –<br />

zevsi –<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 20)<br />

1. `Tvali rCeboda~<br />

12 13<br />

yvavi<br />

(i. krilovi, Targmna akaki wereTelma)<br />

rogor gesmis igav-arak `yvavSi~ moxmobili gamoTqmebi?<br />

swori pasuxebi Semoxaze!<br />

a) aqebda; g) darajobda;<br />

b) TanaugrZnobda; d) moswonda.<br />

2. `Seelaxa guneba~<br />

a) Tavi damcirebulad igrZno; g) Tavi daculad igrZno;<br />

b) Tavi SeuZlod igrZno; d) Tavi ukeT igrZno.<br />

moyvare ar aris:<br />

a) naTesavi; b) moyvaruli; g) axlobeli; d) moyiale.<br />

nabolara / ukana / ukanaskneli / gadamwyveti / kudi<br />

1. misdga da, rac ki ebada, daiZro bolo// . . . . . . . . . . . . . . . simwariT, da<br />

nacvlad farSevangisa kudi miiba siCqariT.<br />

2. mamam Svilebs sikvdilis win bolo// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . survilis<br />

Sesruleba sTxova.<br />

swori pasuxebi Semoxaze!<br />

Casvi winadadebebSi sityva bolos sinonimebi!<br />

3. bolo// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vaJic gahyva venaxisken mimaval Zmebs.<br />

4. Wabuks devTan bolo//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . orTabrZola unda moego.<br />

5. luka Zveli saxlis bolo// . . . . . . . . . . . . . . . oTaxisken gaeSura.


axali / kargi / keTili / zarmaci / mamaci / sastiki<br />

briyvi / nedli / dasawyisi / maRali / Zveli / cudi<br />

mxdali / dabali / dasasruli / bejiTi / xmeli<br />

lmobieri / Wkviani / boroti<br />

1. 6.<br />

2. 7.<br />

3. 8.<br />

4. 9.<br />

5. 10.<br />

Tofi alali xerxi bani ankara<br />

1. xis saWreli dakbiluli iaraRi<br />

miznis advilad miRwevis saSualeba<br />

2. datkepnili miwis brtyeli saxuravi<br />

xma, romelic ewyoba simReras<br />

3. qoris msgavsi mtacebeli frinveli<br />

gulmarTali, patiosani<br />

4. Zalian wminda, sufTa<br />

daawyvile antonimebi da ise amowere!<br />

omonimuri mniSvnelobis sityvebi miusadage qvemoT mocemul<br />

ganmartebebs! Semdeg maTi gamoyenebiT Seadgine TiTo winadadeba!<br />

gvelis msgavsi uSxamo qvewarmavali<br />

5. grZelluliani cecxlsasroli iaraRi<br />

brtylad daxveuli mTliani qsovili<br />

}?<br />

}?<br />

}?<br />

}?<br />

}?<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 25)<br />

14 15


morwmunisa da stumrisa<br />

(ibn al mukafa)<br />

daakvirdi winadadebas: `yoranma moiwadina dabruneboda siarulis<br />

Zvelebur yaidas...~. qvemoT mocemulTagan romeli sityva niSnavs<br />

imaves, rasac yaida? Semoxaze!<br />

a) fandi; b) kanoni; g) wesi; d) ileTi.<br />

a) swavlis survili dakarga; g) swavla ver SeZlo;<br />

b) swavla arc ucdia; d) swavlas ver mieCvia.<br />

1. erTi RvTismosavi ebraulaT saubrobda.<br />

2. lamazaT moeCvena stumars RvTismosavis laparaki.<br />

3. yoranma scada ZveleburaT siaruli, magram aRar gamouvida.<br />

4. uwindeli svlac rigianaT veRar moaxerxa.<br />

5. yorani yvelaze saZaglaT mosiarule frinveli Seiqna.<br />

6. yornis msgavsaT nu moiqcevi, Torem Tavs daiRupav.<br />

saxelobiTi ena morwmune ru Rvino<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

rogor gesmis gamoTqma: `swavlaze guli aucruvda~?<br />

swori pasuxi Semoxaze!<br />

mocemul winadadebebSi gaaswore Secdomebi!<br />

abrune mocemuli arsebiTi saxelebi!<br />

mocemuli zmnebi gaanawile Sesabamis svetebSi! amasTanave,<br />

gamoyavi pirisa da ricxvis niSnebi!<br />

1. vambob, vambobT, ambob, ambobT, ambobs, amboben.<br />

2. vSiSob, vSiSobT, SiSob, SiSobT, SiSobs, SiSoben.<br />

3. davinaxe, davinaxeT, dainaxe, dainaxeT, dainaxa, dainaxes.<br />

4. gavisarje, gavisarjeT, gaisarje, gaisarjeT, gaisarja,<br />

gaisarjnen.<br />

5. vubrundebi, vubrundebiT, ubrundebi, ubrundebiT, ubrunde-<br />

ba, ubrundebian.<br />

I piri II piri III piri<br />

16 17<br />

mxol. r.<br />

mravl. r.<br />

mxol. r.<br />

mravl. r<br />

mxol. r.<br />

mravl. r<br />

mxol. r.<br />

mravl. r<br />

mxol. r.<br />

mravl. r<br />

mxol. r.<br />

mravl. r<br />

Camo-v-xdi<br />

Camo-v-xdi-T<br />

Camoxdi<br />

Camoxdi-T<br />

Camoxd-a<br />

Camoxd-nen


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 27)<br />

Tagvma Tagvi SeirTo<br />

(xalxuri)<br />

mocemuli andazebidan Semoxaze is, romlis Sinaarsic Seesabameba<br />

zRapris `Tagvma Tagvi SeirTo~<br />

mTavar saTqmels!<br />

1. Tagvis soroSi loms qorwilad epatiJebodneno;<br />

2. Tagvs bumbulSi awvendnen da soroSi miZvrebodao;<br />

3. ver emoyvros katas Tagvi siyrmidan sikvdilamdiso;<br />

4. Tagvma Tqva, kataze didi nadiri ar moipovebao.<br />

mocemuli zRapridan miRebuli codnac dagexmareba<br />

swori pasuxis moZebnaSi!<br />

mzesaviT (rogori?)<br />

kldesaviT (rogori?)<br />

qariviT (rogori?)<br />

TagviviT (rogori?)<br />

bambasaviT (rogori?)<br />

yinuliviT (rogori?)<br />

amowere zRapridan arsebiTi saxelebi da<br />

gaanawile Sesabamis svetebSi!<br />

sulieri usulo<br />

vin? ra? ra?<br />

18 19


mocemuli teqstidan amowere dialeqturi sityvebi da miuwere Sesabamisi<br />

saliteraturo formebi!<br />

iyo erTi sawyali pavle. pavles TiTon aferi hqonda da Wamis dro<br />

ro mevidoda, yolTvine sxvas miadgeboda. nametari amoCemebuli xav-<br />

da erTi mezobeli. sadiloba ar gameepareboda. Sameivlida mis ezoSi<br />

da erTi biis xesTan deeyudeboda. erT dResac saxSi SouvidaT, daJda<br />

da aRar miva. deiwyo cis da baris ambvebi. gamuuria erTi nadirobis<br />

anbavi da deiwyo tantraxi: mivepare da yurdgelc vesrole Tofio.<br />

kiTxen: rami siSoreze iyo ii Seni yurdgelio?<br />

– rami siSoreze, babua da, aqidama da ii Wadis oxSuari ro amodis,<br />

iqobamdeo.<br />

yvelas geecina: aRaraa Cveni saSvelio da gameitanes sadili da<br />

goumaspinZlden pavlesac.<br />

dialeqturi saliteraturo<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 29)<br />

20 21


sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!<br />

(murman lebaniZe)<br />

xazgasmuli sityvebis nacvlad<br />

Casvi Sesabamisi frazeologizmebi, gamarTe winadadebebi da<br />

gadawere!<br />

sityva gatexa / sityva misca / sityva Seubruna<br />

sityva gadaukra / sityva SeaSra.<br />

monadiris SiSiT nukri damunjda, buCqebSi Caimala.<br />

papa SviliSvilebs dahpirda, rom aucileblad waiyvanda tyeSi.<br />

urCi vaJi mamas SeekamaTa da amis gamo sayveduri daimsaxura.<br />

vazirma mefes mianiSna, usamarTlod iqcevio.<br />

vinc piroba ar Seasrula, is vaJkacad ar CaiTvleba.<br />

a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />

mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: uZravi – qari<br />

a) xSiri – tye; g) ukacrieli – kunZuli;<br />

b) mSrali – wvima; d) sastiki – yinva.<br />

daakvirdi arsebiT saxelTa da maTTan Sewyobil zmnaTa ricxvs!<br />

gamarTe winadadebebi da gadawere!<br />

xuTi cxenosnebi miadgnen WiSkars.<br />

yvela bavSvebs uyvarT ezoSi TamaSi.<br />

bevri frinvelebi mifrinaven Tbil qveynebSi.<br />

ramdenime kacebma gadawyvites maxis dageba.<br />

xalxi buziviT ireodnen bavSvis garSemo.<br />

meore dRes win Semxvdnen beRurebis laSqari.<br />

didi pirdapiri mniSvnelobiTaa gamoyenebuli winadadebaSi:<br />

a) gios didi guli aqvs;<br />

b) vaJa didi mweralia;<br />

g) didi mindori gadaviareT.<br />

qveyana gadataniTi mniSvnelobiTaa gamoyenebuli winadadebaSi:<br />

a) Cemi qveyana saqarTveloa;<br />

b) qveyana xalxma moiyara Tavi;<br />

swori variantebi Semoxaze!<br />

g) miyvars sxvadasxva qveyanaSi mogzauroba;<br />

d) romeli qveynebidan Camodian stumrebi?<br />

angelozi sityvis gadataniTi mniSvnelobaa:<br />

a) lamazi, nazi, wynari adamiani; b) RvTis mociquli.<br />

22 23


alqaji sityvis pirdapiri mniSvnelobaa:<br />

a) avsuli; b) metismetad celqi gogona.<br />

oqro sityvis gadataniTi mniSvnelobaa:<br />

a) Zvirfasi liToni; b) Zalian kargi, SesaniSnavi.<br />

gza sityvis pirdapiri mniSvnelobaa:<br />

a) mgzavroba mogzauroba;<br />

b) miwis zedapirze gayvanili, mimosvlis Tvis gankuTvnili zoli;<br />

g) saSualeba, xerxi, gamosavali rame mdgomareobidan.<br />

Seadgine winadadebebi, romlebSic gamoiyeneb didi, qveyana,<br />

angelozi, alqaji, oqro, gza sityvebs pirdapiri an<br />

gadataniTi mniSvnelobiT!<br />

24 25<br />

wigni<br />

(Tamaz bibiluri)<br />

a) ocneba; b) varskvlavi; g) kacobrioba; d) bedauri.<br />

pirdapiri mniSvneloba –<br />

gadataniTi mniSvneloba –<br />

a) Semowmeba; g) Segulianeba;<br />

b) Seqceva; d) Sedaveba.<br />

mkerdi / siRrme / SigTavsi / centri / grZnobebi.<br />

wignma afiqrebina kacs adamianis gulis// . . . . . . . . . . . . . . . . . wvdoma.<br />

biWma sayvareli wigni gulze// . . . . . . . . . . . . . . . . . miikra.<br />

mecnierebi wignebisa da gamokvlevebis daxmarebiT dedamiwis<br />

gulSi// . . . . . . . . . . . . . . . SeRwevas cdiloben.<br />

bebos gakeTebuli Rvezelis guli// . . . . . . . . . . . . . . . . yovelTvis<br />

ugemrielesia.<br />

qvemoT CamoTvlili sityvebidan romels aqvs gadataniTi<br />

mniSvneloba Txzuleba `wignis~ meoTxe abzacSi?<br />

ra aris am sityvis pirdapiri mniSvneloba da<br />

ras aRniSnavs mocemul SemTxvevaSi?<br />

ra aris `waqezeba~? swori pasuxi Semoxaze!<br />

Secvale sityva guli Sesabamisi sinonimebiT!<br />

sadResaswaulod qalaqis gulSi// . . . . . . . . . . . . . . . . didi scena aages.


Txzuleba `wignis~ pirveli abzacidan amowere winadadeba, romelSic<br />

gamoyenebulia mxatvruli xerxi Sedareba.<br />

miuwere antonimebi mocemuli nimuSis mixedviT!<br />

Secnobili – Seucnobeli dagegmili –<br />

gamocdili – dafaruli –<br />

gabeduli – gaxednili –<br />

amowere Txzuleba `wignidan~ zmnebi, romlebic upasuxeben qvemoT<br />

mocemul kiTxvebs!<br />

ra giqnia? ra giqniaT?<br />

ra uqnia? ra uqniaT?<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 36)<br />

26 27


swavla moswavleTa<br />

(daviT guramiSvili)<br />

Casvi andazebSi gamotovebuli sityvebi! aarCie da Semoxaze is andaza,<br />

romelic exmianeba leqss `swavla moswavleTa~!<br />

utaro / unaTesao / uxnav-uTesi / umtro / usindiso<br />

a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kaci RmerTs emdurodao.<br />

b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ekliani buCqic ar ariso.<br />

g) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stumari maspinZlis mteriao.<br />

d) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uwyinari WianWvelac ki ar ariso.<br />

e) uswavleli kaci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . culiao.<br />

daakvirdi nimuSs da Casvi sasveni niSani tire (–) saTanado adgilas!<br />

jer mware Wame, kvlav – tkbili, Tu eZeb gemovnebasa.<br />

1. daviTma poema dawera, iliam moTxroba.<br />

2. mariami universitetSi swavlobs, me skolaSi.<br />

3. sxva Tu wlebiT izrdeboda, amirani saaTobiT.<br />

4. Cveni saxlis win jer saxlebi da xeebia, mere venaxebi,<br />

mere mTa.<br />

5. vaJkacsa guli rkinisa, abjari Tunda xisao.<br />

6. mgels mglurad dauxvdi, melas melurado.<br />

7. ca qudad ar miaCnia, dedamiwa qalamnad.<br />

8. rkinas cecxli awrTobs, adamians gansacdeli.<br />

9. aTasad kaci dafasda, aTi aTasad zrdiloba.<br />

daakvirdi, rogor iwereba rigobiTi ricxviTi saxe lebi romauli<br />

cifrebiT, da Seavse tabula!<br />

1-li – I me-11 – XI 21-e – 31-e –<br />

me-2 – II me-12 – 22-e – 32-e<br />

me-3 – III me-13 – 23-e – 33-e<br />

me-4 – IV me-14 – 24-e – 34-e<br />

me-5 – V me-15 – 25-e – 35-e<br />

me-6 – VI me-16 – 26-e – 36-e<br />

me-7 – VII me-17 – 27-e – 37-e<br />

me-8 – VIII me-18 – 28-e – 38-e<br />

me-9 – IX me-19 – XIX 29-e – XXIX 39-e – XXXIX<br />

me-10 – X me-20 – XX 30-e – XXX me-40 – XXXX<br />

mocemuli leqsis pirveli strofidan amowere zmnebi, romlebsac<br />

Seewyoba meore piri (Sen)!<br />

qvemoT mocemuli sityvebi daalage ise, rom gamarTuli<br />

winadadebebi miiRo!<br />

1. kargi tkbiliao kacobiT lukma naSovni<br />

2. mteria suleli Tavis Tavisi kaci<br />

28 29


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 39)<br />

daabezRa / daariga / brZana<br />

mefe da misi Svili<br />

(sulxan-saba orbeliani)<br />

winadadebebSi mocemul erTsa da imave zmnas SeurCie sinonimebi da<br />

miuwere!<br />

1. mefis Svilma didZali ganZi gasca// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. mefem axali gankarguleba gasca// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

3. moRalatem TanamebrZolebi gasca// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

aCqareba / Suri / Wkua / madli / saqme / sicrue / sixarbe<br />

1. vinc wyalze gado xidio, iman qna . . . . . . . . . . . . . . . . . didio.<br />

2. kacs sidinje oqrod aqcevs, . . . . . . . . . . . . . . . . . Calad ara Rirs.<br />

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . daamxobs qveyanas, sikeTe aaSenebso.<br />

4. sityva quxilia, . . . . . . . . . . . . . . . . . – wvimao.<br />

5. . . . . . . . . . . . . . . . . . kacsa gaabams gamouxsnelsa maxesa.<br />

6. RoniT rac unda daZlio, . . . . . . . . . . . . . . . . . mas Seecileba.<br />

7. . . . . . . . . . . . . . . . . . sapnis buStiviT cota xnisaao.<br />

nimuSi: lampari – sibnele<br />

Casvi andazebSi gamotovebuli sityvebi!<br />

a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />

mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

a) marao – sigrile; g) wigni – uvicoba;<br />

b) xidi – sifrTxile; d) fari – simxdale.<br />

30 31


amowere zmnebi da miuwere Sesabamisi pirveli da meore piris<br />

formebi mocemuli nimuSis mixedviT!<br />

mefe daberda da mefoba Svils misca. Svilma Rirseulad daiwyo<br />

mefoba. iseTi sikeTe gamoiCina, mama yvelas daaviwya, magram dRisiT<br />

cxenze ar jdeboda, RamiT dadioda amxedrebuli da lampars ukan mi-<br />

idevnebda, win ar waimZRvanebda.<br />

III piri I piri II piri<br />

daberda davberdi daberdi<br />

gaaswore azrobrivi Secdomebi da ise gadawere winadadebebi!<br />

1. usmina Svilma mefes da iseTi sikeTe da usamarTloba gamoiCina,<br />

mama yvelas daaviwya. kargad da uRirsad daiwyo mefoba.<br />

2. ufliswuli dRis sibneleSi dadioda cxenze CamoqveiTebuli da<br />

lampars ukan waimZRvanebda, win ar miidevnebda.<br />

1. trabaxa xuTWideli:<br />

2. sizifes Sroma:<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 41)<br />

32 33<br />

3. yvavi:<br />

4. morwmunisa da stumris igavi:<br />

5. mefe da misi Svili:


nimuSi: mtirali – mocinari<br />

SoTaA rusTveli<br />

(iakob gogebaSvili)<br />

a) momCinvani – daCagruli; g) axovani – tanadi;<br />

b) aRelvebuli – mSvidi; d) mowyale – mowyenili.<br />

msxvili – umsxvilesi – momsxo<br />

mcire –<br />

didi –<br />

mware –<br />

TeTri –<br />

Savi –<br />

a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic<br />

sityvaTa Soris mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi<br />

Semaval sityvebs Soris!<br />

mocemul sityvebs miuwere Sesabamisi formebi, nimuSis msgavsad!<br />

mocemul winadadebebSi sityva poets<br />

miuwere Sesabamisi daboloebebi!<br />

poet saTuTad arCevs TiToeul sityvas.<br />

poet ise daxata samyaro, rogorc mxatvarma.<br />

poet saqarTveloSi mgosansac uwodeben.<br />

poet marTal sityvas didi didi Zala aqvs.<br />

poet amayobs mTeli qveyana.<br />

poet aris dabadebulio, ambobdnen patara SoTaze.<br />

poet , vis miuZRveni leqsi?<br />

ra rogori SeiZleba iyos? gaanawile sityvebi Sesabamis svetebSi!<br />

maTraxi / tansacmeli / sibnele / marcvali<br />

gamarjveba / Zafi / sia / nawnavi<br />

msxvili sruli<br />

axmaurda frinvelTa (= frinvelebis) gundi. / naTesaobiTi brunva.<br />

fSvinva daiwyes yvavilTa (= . . . . . . . . . . . . . . ). /<br />

kiafi iwyes varskvlavTa (= . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ). /<br />

kacTa (= . . . . . . . . . . . . . . ) Tqves uflis sadidebeli. /<br />

maiss vardTa (= . . . . . . . . . . . . . . ) surneli mohyva. /<br />

foTolT (= . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ) SemounaxavT wveTebi wvimis. /<br />

saxelobiTi patara patara megobari<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

daakvirdi nimuSs! gaarkvie, romel brunvaSi dgas Taniani<br />

mravlobiTi ricxvis forma – moTxrobiTSi, micemiTsa Tu<br />

naTesaobiTSi!<br />

abrune xmovanfuZiani zedsarTavi saxeli calke da arsebiT<br />

saxelTan erTad!<br />

34 35


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 50)<br />

qvis dedaena<br />

(levan goTua)<br />

adamians, romelsac qvemoT CamoTvlili sityvebi SeiZleba<br />

ewodos, unda uyvardes da exerxebodes is, rac amave sityvebSia<br />

`Cabudebuli~. miuwere es sityvebi TiToeul maTgans!<br />

mwignobari – mwerali –<br />

nakiTxi – swavluli –<br />

mkvlevari – moazrovne –<br />

mocemulia sityvaTa oTxeulebi. TiToeulSi erT-erTi sityva ama<br />

Tu im niSniT zedmetia. ratom? zedmeti gadaSale!<br />

1. a) guda; b) kaTxa; g) TaxCa; d) wigni.<br />

2. a) alokva; b) awiokeba; g) akleba; d) aoxreba.<br />

3. a) mSvild-isari; b) far-xmali; g) mSier-mwyurvali; d) guda-nabadi.<br />

miuwere zmnebs Sesabamisi daboloebebi!<br />

bavSvebi jguf-jgufad dadiod xilis sakrefad.<br />

SemkrTali beRurebi Robeze afrind .<br />

baRSi Svlebi dakuntruSob .<br />

cas Savi Rrublebi gadaekr .<br />

mowmendil caze kaSkaSebd varskvlavebi.<br />

mdinaris napiras tirifebi idg .<br />

xeebi sacodavad Sestiri moRrublul cas.<br />

yvavilebi erTmaneTs eCurCulebi .<br />

36 37


weriTi davaleba # 1<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 54)<br />

a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />

mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: gadaikarga – gadaixvewa<br />

a) gamoTxara – amoavso; g) gamokveTa – gamoZerwa;<br />

b) auxsna – gamohkiTxa; d) dasaxlda – damkvidrda.<br />

ra ar SeiZleba iyos ukacrieli? swori pasuxi Semoxaze!<br />

a) tye; b) qalaqi; g) kunZuli; d) gamoqvabuli.<br />

Secvale zRapris personaJTa pirdapiri naTqvami iribiT da<br />

qveS miuwere!<br />

ximSiam ucnobs hkiTxa: vin xar?<br />

– ediSer mwignobari var! – upasuxa kacma ximSias.<br />

biWma uTxra ediSers: naqvabarSi agiyvan!<br />

ediSerma ximSia gaafrTxila: SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas<br />

veRar iswavli!<br />

– axla wigni gadamiSale! – uTxra ximSiam.<br />

38 39


weriTi davaleba # 2<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 59)<br />

1. yayaCo; muxudo; rko; RiRilo.<br />

sityvebs, winaparT mier gaxednilT...<br />

(muxran maWavariani)<br />

mocemulia sityvaTa oTxeulebi. TiToeulSi erT-erTi sityva ama<br />

Tu im gramatikuli niSniT zedmetia. ratom? zedmeti gadaSale!<br />

2. Sekriba; Sevkari; gaxedna; upatrona.<br />

3. Seuswavleli; Seucnobeli; Seudarebeli; Sekrebili.<br />

4. sityvebi; yvavilebi; vealersebi; winaprebi.<br />

SearCie sityvebi da saTanado formiT Casvi gamotovebul<br />

adgilebSi ise, rom gamarTuli azri miiRo!<br />

gamocana / galoba / legenda / kona / Txzuleba<br />

sulxan-sabam Sekrebili sityvebi erT . . . . . . . . . . . . . . Sekra.<br />

rusTvelis ambavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . SemorCa qarTvelobas.<br />

drom bevri ram Tavsatex . . . . . . . . . . . . . . . . . . dagvitova.<br />

moswavlem Tavisi naazrevi saintereso . . . . . . . . . . . . . . . . . . Camoayaliba.<br />

dedas Svilis simRera bulbulis . . . . . . . . . . . . . . . . . . eCveneboda.<br />

a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />

mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

leqsikoni – sityva<br />

a) biblioTeka – wigni; g) baRi – xexili;<br />

b) salaro – fuli; d) beReli – xorbali.<br />

40 41


xazgasmulia narTaniani mravlobiTi ricxvis formebi. amowere isini<br />

da miuTiTe, romel brunvaSi dgas?<br />

sityvebs, winaparT mier gaxednilT,<br />

didi rusTvelis uRelSi nabamT,<br />

SobilT klarjeTiT, qarTliT, kaxeTiT,<br />

erTad Sekriba romelnic sabam,<br />

vealersebi, viTarca yvavilT...<br />

Camqrali / gaciskrovnebuli / gabzaruli / moswrebuli<br />

gaxeTqili / gaxednili / dabneuli<br />

xma –<br />

guli –<br />

Tvali –<br />

ena –<br />

goneba –<br />

saxe –<br />

yurTasmena –<br />

aarCie da daawyvile, ra rogori Seileba iyos!<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 61)<br />

42 43


muxa<br />

(revaz inaniSvili)<br />

mocemul winadadebebSi erTsa da imave zmnas miuwere Sinaarsis Sesatyvisi<br />

TavsarTi!<br />

wa / Ca / gadmo / ga / da / amo / gada / mo<br />

monadireebma sufra Sales.<br />

bavSvebma xis kubebiT agebuli saxli Sales.<br />

moRalate Tavadebma mefis gegma Sales.<br />

talRebma qviSaze daxatuli figurebi Sales.<br />

moswavleebma wignebi axal gakveTilze Sales.<br />

biWebma Zvel saaTs imdeni utriales, uaresad Sales.<br />

bavSvebma teqstidan gaumarTavi winadadebebi Sales.<br />

gogonebma aivnidan ulamazesi fardagi Sales.<br />

nugeSiscema aris:<br />

a) dasja da datuqsva;<br />

b) daimedeba da damSvideba;<br />

g) gabutva da damdureba;<br />

d) damorCileba da daTanxmeba.<br />

swori pasuxi Semoxaze!<br />

aarCie da miuwere Sesabamisi ganmarteba! Seadgine winadadebebi,<br />

romlebSic mocemul sityvebs gamoiyeneb!<br />

Tadarigiani / daufiqrebeli / erTguli / mondomebuli<br />

Tavxedi / Sercxvenili / dabneuli / moridebuli<br />

TavaSvebuli –<br />

TavdaWerili –<br />

TavmoWrili –<br />

TavSenaxuli –<br />

Tavgadakluli –<br />

Tavqariani –<br />

Tavdadebuli –<br />

Tavgzadakarguli –<br />

44 45


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 64)<br />

saqarTvelos tyes<br />

(jansuR Carkviani)<br />

mkvidri / mxare / yovelTvis / movla / frinveli / mcxovrebi<br />

gafrTxileba / rixi / kuTxe / gabeduleba / frTosani / mudam<br />

1. 4.<br />

2. 5.<br />

3. 6.<br />

ulevi / usieri / daxSuli / daburuli / gausaZlisi<br />

gauvali / uZiro / uRrani / xSiri / mdore<br />

46 47<br />

tye –<br />

saxelobiTi uRrani tye rixiani jixvi<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

daawyvile sinonimebi!<br />

rogori SeiZleba iyos tye? aarCie da miuwere!<br />

abrune qvemoT mocemuli TanxmovanfuZiani zedsarTavi saxelebi<br />

arsebiT saxelebTan erTad!


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 67)<br />

ucnauri ambavi<br />

(ilia WavWavaZe)<br />

CamoTvlil sityvebs miuwere saerTo saxeli!<br />

dasabami, amosavali, safuZveli, fesvi, Tavi –<br />

1. Zneli ar SeiZleba iyos:<br />

a) davaleba; b) saqme; g) saidumlo; d) amocana.<br />

2. swori SeiZleba iyos:<br />

swori pasuxebi Semoxaze!<br />

a) naTeba; b) gadawyvetileba; g) siCume; d) simarTle.<br />

3. romel sityvasTan ar dawyvildeba naWeri?<br />

a) kabis; b) xorcis; g) miwis; d) wignis.<br />

amowere Txzulebidan ori TxrobiTi, ori kiTxviTi da<br />

ori Zaxilis winadadeba!<br />

48 49


amowere „ucnauri ambidan“ is monakveTi, romelSic mocemulia<br />

dialogi! gansakuTrebuli yuradReba miaqcie sasven niSnebs!<br />

mocemul gamoTqmebs miuwere erTsityviani axsna-ganmarteba!<br />

SeewinaaRmdega / gaukvirda / daeTaxma<br />

gadaixvewa / daamarcxa<br />

piri daaRo –<br />

kiseri mougrixa –<br />

sityva Seubruna –<br />

gudanabadi aikra –<br />

xeli xels dahkra –<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 70)<br />

50 51


mZime ar SeiZleba iyos:<br />

saxateebi<br />

(revaz inaniSvili)<br />

swori pasuxi Semoxaze!<br />

a) dro; b) bargi; g) amindi; d) avadmyofoba.<br />

qvemoT CamoTvlili oTx-oTxi sityvidan TiTo raRac gramatikuli<br />

niSniT zedmetia. zedmeti gadaSale!<br />

1. a) sarke; b) saTvale; g) malamo; d) kibe.<br />

2. a) moatanina; b) moayvanina; g) gaakreWina; d) gasinja.<br />

3. a) qancgawyvetili; g) gadawyvetili;<br />

b) Tavawyvetili; d) nervebdawyvetili.<br />

mocemuli nimuSis mixedviT miuwere Sesabamisi formebi!<br />

nimuSi: xatisTvis gankuTvnili adgili aris saxate<br />

sanTlisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

purisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

simindisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

fulisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

SaqrisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

mtredebisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

yvavilebisTvis gankuTvnili adgili aris . . . . . . . . . . . . . .<br />

fuls im vaSlisTvis Zlivs sesxulobden, CemTvis rom yidulobden.<br />

Sublze yinulebs madebden, Tavze mevleboden.<br />

vaSls mifcqvniden da ise maWmevden.<br />

mezobel-axloblebi cdilobden, rom dedas ramiT mainc daxmareboden.<br />

I piri – me<br />

ras vSvrebi? – vkref ras vizam? – movkref<br />

ras vSvrebodi? – ras vizamdi? –<br />

ras vSvrebode? – ras vizamde? –<br />

II piri – Sen<br />

ra miqnia? – momikrefia<br />

ras Svrebi? – ras izam? –<br />

ras Svrebodi? – ras izamdi? –<br />

ras Svrebode? – ras izamde? –<br />

III piri – is<br />

ipove da gaaswore Secdomebi!<br />

daakvirdi kiTxvebs! Casvi zmna vkref saTanado formiT!<br />

ra giqnia? –<br />

ras Svreba? – ras izams? –<br />

ras Svreboda? – ras izamda? –<br />

ras Svrebodes? – ras izamdes? –<br />

ra uqnia? –<br />

52 53


CiCilakad qceuli qalis zRapari<br />

(irakli lomouri)<br />

1. mxarze gadasakidebeli, naWrisgan an tyavisgan Sekerili CanTa; 2.<br />

momJavo-motkbo mrgvali formis kurkiani xili; 3. brZnuli gamoTqma;<br />

4. sakiTxi, romelic unda amoixsnas gamoangariSebiT; 5. vinmes an ramis<br />

winaaRmdeg SeiaraRebuli gamosvla, winaaRmdegobis gaweva; igive am-<br />

boxeba; 6. adamiani bavSvobasa da Suaxans Soris.<br />

a a<br />

a a<br />

a a<br />

a a<br />

a a<br />

a a<br />

saxelobiTi lamazi qali viwro biliki<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

piramidaSi Cawere Sesabamisi sityvebi!<br />

abrune mocemuli zedsarTavi saxelebi arsebiT saxelebTan erTad!<br />

ra SeiZleba iyos sacalfexo?<br />

swori pasuxi Semoxaze!<br />

a) Saragza; b) biliki; g) quCa; d) gzatkecili.<br />

weriTi davaleba #1<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 78)<br />

54 55


zRapris personaJi jadoqari Tavis Tavze ambobs, samarTliani varo.<br />

daakvirdi am sityvas! mas da misnairad nawarmoeb sityvebs miuwere,<br />

romeli sityvisgan aris miRebuli!<br />

(rogori?) (ra?) (rogori?) (ra?)<br />

samarTliani


eri – qeri – seri – Weri – feri<br />

romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? –<br />

erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? –<br />

es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian . . . . . .<br />

jadoqari – jadoqarma – jadoqars – jadoqaro<br />

romeli bgerebi ganasxvavebs am sityvebs? –<br />

erTi da igive mniSvneloba aqvT am sityvebs? –<br />

es sityvebi erTmaneTisgan gansxvavdebian mxolod . . . . . .<br />

radgan / xolo / magram / da / rodesac / rom / raTa<br />

1. ukve Ramdeboda, . . . . . . . . . . . . . . vaJma Tavis qoxs miaRwia.<br />

2. Ronemixdilma vaJma daanTo kera, . . . . . . . . . . . . . .vera da ver gaTba.<br />

3. vaJi sicivisgan kankalebda, . . . . . . . . . . . . . . CiCilaki evedreboda,<br />

cotac moiTmine, gaTendebao.<br />

4. qali verafers poulobda, . . . . . . . . . . . . . . SeSad gamomdgariyo.<br />

5. CiCilakad qceulma qalma keriaSi Seabija, . . . . . . . . . . . . . .sxva<br />

veraferi iRona vaJis gadasarCenad.<br />

6. CiCilakad qceulma qalma Tavi gawira, . . . . . . . . . . . . . . vaJi sikvdilis-<br />

gan exsna.<br />

daakvirdi dajgufebul sityvebs da upasuxe kiTxvebs!<br />

Casvi mocemul winadadebebSi saTanado sityvebi!<br />

7. sikeTem . . . . . . . siyvarulma ixsna qaliSvili jadosagan.<br />

II Tavis mokle Sinaarsi:<br />

III Tavis mokle Sinaarsi:<br />

weriTi davaleba #3<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 86)<br />

58 59


saaxalwlo<br />

(tariel Wanturia)<br />

mocemuli nimuSis msgavsad miuwere Sesabamisi formebi!<br />

Wriloba –> naWrilobevi<br />

iara –> anderZi –><br />

xmali –> zamTari –><br />

nadiri –> kvali –><br />

yma –> gulisxma –><br />

yana –> axali weli –><br />

qvemoT mocemuli sityvebisgan Seadgine winadadebebi!<br />

nairferi / Wreli / feradi / WrelaWrula<br />

nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan Seusabame<br />

erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi<br />

kavSiri nimuSis msgavsi iyos! pasuxi miuwere!<br />

nimuSi: yurZeni – TiTa msxali –<br />

a) WanWuri; g) maJalo;<br />

b) gulabi; d) TiTa.<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 89)<br />

60 61


vaJkaci asparez gamovida.<br />

nikoloz gostaSabiSvili<br />

(ilia WavWavaZe)<br />

xandazmul vaJkacs xmali qarqaS ar Caugia.<br />

sardalma baraT erTad ZRveni gaugzavna winamZRols.<br />

mteri angariS Secda.<br />

mxedari gavaz swrafad miqroda.<br />

yvelaze metad damaxsomda erTi axali wlis wina Rame. aTasgvari<br />

nugbari CameemwkrivebinaT. Cven TvalebdaWyetilebi amaeb Soris<br />

davZvrebodiT da bednierebi viyaviT, Tu rogorme movaswrebdiT da<br />

TiTs amovavlebdiT Tafls.<br />

Zilis win Cvenma moxucma papam zRapari gviambo: `erT kacs coli<br />

mahkvdomia da oblad erTi balRi darCenia, gogo. mauyvania am kacsa<br />

meoreTa coli. imasTanac gogo hyolia. dedinacvali Turme gersa<br />

konkiaJRarunas eZaxda. erTi Zroxa hyamdaT da imis mwyemsaT gaugdia<br />

tyeSida.<br />

miuwere sityvebs Sesabamisi daboloebebi!<br />

mocemul winadadebebSi moZebne da gaaswore dialeqturi formebi!<br />

erTxela pirutyvs ena amaudgams da uTqoms, dedaberis banSi eg<br />

Zafis sarTavi kviristavi Cagivardeba da Saexvewe, dedaSvilobis<br />

madlsa, erTi mamawodeo...~<br />

mocemul winadadebebSi gaaswore Secdomebi!<br />

1. qarTvelebis jari Seikribnen yizilbaSebTan sabrZolvelad.<br />

2. Tavisianebisgan moZulebuli moRalate arc yaenis amalam miiRes.<br />

3. qarTvelebs meore dRes win Sexvdnen mowinaaRmdegis razmi.<br />

4. Rirseuli vaJkacisgan Sendobili yizilbaSi ise garboda, TiTqos<br />

mglebis xrova mosdevdnen.<br />

5. laCar Tanasoflels moedanze Sekrebili xalxi asamarTlebdnen.<br />

Txzulebis mocemuli monakveTidan amowere damxmare sityvebi!<br />

gaixene! damxmare sityvas, calke aRebuls, mniSvneloba ara aqvs<br />

da kiTxva ar daesmis.<br />

– ai, qudic ara mxurebia, ai, dedis ZuZuc ar Semrgebia, Tu magis<br />

sisxli SegarCino! – daiZaxa axla sxvam da miagdo cxeni yizilbaSs.<br />

yizilbaSma esec Camoagdo cxenidan da ufro gaxalisebulma gamar-<br />

jvebiT gaaTamaS-gamoaTamaSa cxeni moedanze. sxva meomrebsac igive<br />

dRe daayena TaTarma. iseTi ymawvili kacebi daxoca, rom ukeTess<br />

kaci ver inatrebda. Sewuxda qarTveloba: es sircxvili rogor vWa-<br />

moTo, Sin ra saxeliTRa mivideTo. ar icodnen, ra eqnaT, yvelas SiSi<br />

da fiqri mieca. veRaravin bedavda gasvlas. is yizilbaSi ki aTamaSeb-<br />

da moedanze cxens, TiTqos yabaxobaze gamosula da amodena qarTve-<br />

loba ainunSic ar mosdiso.<br />

62 63


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 95)<br />

glexi bostaSvili<br />

(iakob gogebaSvili)<br />

mocemuli gamoTqmebi Casvi winadadebebSi Tav-TavianT adgilas!<br />

valdebuli iyo / ufleba hqonda / iZulebuli gaxda<br />

neba darTo / moTxovna wauyena / gadawyvetileba miiRo<br />

1. uwindeli momxreebis Ralatis gamo qarTvelebis jari<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ukan daexia.<br />

2. ereklem Zleul lekebs iaraRis dayris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

3. mefisa da RvTis winaSe yoveli qarTveli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

daecva samSoblo.<br />

4. bostaSvilma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tavisi cxeni mefisTvis<br />

gadaeloca.<br />

5. mefes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . daesaja ara mxolod moRalate,<br />

aramed TavkerZa da avyia qveSevrdomebic.<br />

6. ereklem Tavdadebul glexs aznauroba uboZa da . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

darbazobas daswreboda.<br />

SearCie Tavmoyrili sityvebis saerTo saxeli, romelic ori sityvis<br />

SeerTebiT aris miRebuli, da Cawere!<br />

qudi, Calma, fafanaki, fafaxi, sombrero, Slapa, CaCi, boxoxi –<br />

a) Tavsacavi; g) Tavsaburavi;<br />

b) Tavsaxuravi d) TavSesafari.<br />

64 65


fesvi / dasawyisi / zvini / ojaxi / lanCa / fskeri / saZirkveli.<br />

1. swavlis Ziri//. . . . . . . . . . . . . . mware aris, kenweroSi gatkbildebis.<br />

2. zogierTi mcenaris Ziri//. . . . . . . . . . . . . . Zalian Rrmad aris miwaSi<br />

wasuli.<br />

3. mixam Tavisi saqonlisTvis ezoSi Tivis ramdenime Ziri//. . . . . . . . . .<br />

dadga.<br />

4. qoTnis Ziri//. . . . . . . . . . . . . . rogoria cicxvsa hkiTxeo.<br />

5. mTamsvlelebi fexsacmlis Zirze//. . . . . . . . . . . . . . uwin patara wve-<br />

tian qvebs imagrebdnen.<br />

6. Tagvebma imdeni qnes, cixes Ziri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamouTxares.<br />

7. estate marto cxovrobda, arc Svili hyavda, arc – Ziri//. . . . . . . . .<br />

. . . . ..<br />

Secvale sityva Ziri Sesabamisi sinonimebiT!<br />

Txzulebis mocemuli monakveTidan amowere formaucvleli sityvebi!<br />

gaixsene! arsebiTi, zedsarTavi, ricxviTi saxelebi, nacvalsaxeli da<br />

zmna formacvalebadi sityvebia.<br />

zurgis jarad erekles Cveneburi TaTrebi hyavda. eseni winaT did<br />

erTgulebas iCendnen qarTvelebisadmi, magram axla uRalates da<br />

autexes srola. qarTvelTa jari iZulebuli gaxda ukan-ukan wasu-<br />

liyo. am dros mefe erekles mtris tyviam cxeni moukla. iqve erTi<br />

Tavadi Cinebul cxenze ijda. aqeT-iqidan dauZaxes: cxeni mefes<br />

dauTme! Tavadma uTxra mefes: mobrZandi, ukan Semomijeqi, Cemi cxeni<br />

orives kargad gvatarebso. Senc Segarcxvina RmerTma da Seni cxeni-<br />

co, mrisxaned miaZaxa ereklem.<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 98)<br />

66 67


leqsebi<br />

Wuri (akaki wereTeli)<br />

warbmaRloben yayaConi (muxran maWavariani)<br />

sofels ra mxarec vunaxe... (xalxuri)<br />

mocemul andazebsa da aforizmebSi Casvi gamoto vebuli sityvebi!<br />

Semoxaze andazebi, romlebic zemoT miTiTebuli<br />

leqsebis Sinaarss exmi aneba!<br />

warmodindeba / Cavardebao / saSovneliao / amogZaxebso / moitanso<br />

1. qva iq darCeba, sadac . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. koka mudam wyals ar . . . . . . . . . . . . . .<br />

3. kokasa Sigan raca dgas, igive . . . . . . . . . . . . . .<br />

4. simarTle mercxlis rZesaviT Zneli . . . . . . . . . . . . . .<br />

5. qvevrs rasac CasZaxeb, imaves . . . . . . . . . . . . . .<br />

Casvi arsebiTi saxelebi saTanado ricxvis formiT da gamarTe<br />

winadadebebi!<br />

zogierTi ymawvilebi wamxedurebi arian.<br />

Cvens ezoSi erTi-ori kacebi Semovidnen.<br />

Cemi qveynis yvela mxareebi Semoviare.<br />

TiTqos aTasobiT yayaCoebi amRerdnen.<br />

Cvens skolaSi samasamde bavSvebi swavloben.<br />

a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />

mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: Tixa – qvevri<br />

a) qva – qoTani; g) sanTeli – Tafli;<br />

b) lerwami – Robe; d) xe – cicxvi.<br />

1. ormockokiani Wuri carieli kacma naxa, rac CasZaxa, movkar yuri,<br />

rom Wurmac is amosZaxa.<br />

2. nu daendobi sofelsa, sofeli Wreli gvelia.<br />

3. marjvniv Tu marcxniv mravali Rele Tu nakaduli uerTdeboda aq<br />

mdinares.<br />

4. miyvarda xolme WalebSi siaruli.<br />

5. umTvaro, magram naTeli Rame iyo.<br />

gareT gasvla miWirda, radgan kokispirulad wvimda. mere wvimam ki<br />

gadaiRo, magram miwa mainc sveli iyo. amasobaSi mamac dabrunda,<br />

mTlad galumpuli.<br />

formacvalebadi:<br />

formaucvleli:<br />

amowere damxmare sityvebi!<br />

cal-calke daajgufe formacvalebadi da formaucvleli sityvebi!<br />

68 69


daviT guramiSvili<br />

(marina gabunia-gogolaZe)<br />

a) Tadarigis aReba; g) Tadarigis daWera;<br />

b) Tadarigis wamowyeba; d) Tadarigis Catareba.<br />

1. daviTisaTvis samSobloSi dabruneba auxdenel . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

iqca.<br />

2. swored am satkivarma aaRebina xelSi . . . . . . . . . . . . . . . . , raTa aRewera<br />

Tavisi gulisnadebi.<br />

3. daviTi lekebs maSin gautaciaT, rodesac misi moyvrebi . . . . . . . . . . .<br />

samkalad emzadebodnen.<br />

4. daviTi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mosaklavad iqve moCuxCuxe wyaroze<br />

Casula.<br />

5. amas eloda Turme Casafrebuli lekebis kbilebamde SeiaraRebuli<br />

. . . . . . . . . . . . . . .<br />

romeli Sesityvebaa marTebuli? swori pasuxi Semoxaze!<br />

gaixsene daviT guramiSvilis biografia da mocemul winadadebebSi<br />

Casvi gamotovebuli sityvebi Sesabamisi formiT!<br />

6. isini ise swrafad da moulodnelad daesxnen Tavs, rom daviTma<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gaweva verc moaswro.<br />

7. lekebis tyveobiT daiwyo misi aTasgvari xifaTiTa da gansacdel-<br />

iT aRsavse . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

mocemulia gaCanageba-gapartaxebis aRmniSvneli frazeologizmebis<br />

sawyisi sityvebi. SeurCie Sesabamisi daboloebebi!<br />

gaaswora / mouRo / gaqela / aqcia / moTxara / gaavlo<br />

bolo . . . . . . . . . . . nacartutad . . . . . . . . . . .<br />

musri . . . . . . . . . . . Zirfesvianad . . . . . . . . . . .<br />

miwasTan . . . . . . . . . . . fexqveS . . . . . . . . . . .<br />

iq / xval / swrafad / win / dabla / aq / nela / ukan / maRla<br />

1. daviTma xatis . . . . . . . . . . . sanTeli daanTo.<br />

2. win mimavalma bavSvebma. . . . . . . . . . . moixedes da Sedgnen.<br />

3. sadac sanTels anTeben,. . . . . . . . . . . locvac warmoiTqmis.<br />

4. da gancxromiT sxvagan yofnas mirCevnia . . . . . . . . . . .sikvdili.<br />

5. guSin rac iyo, yvelas moexseneba, magram . . . . . . . . . . . ra iqneba, ara-<br />

vin icis.<br />

6. mtaceblebs eSinodaT, mdvari ar dagvewioso da amitom . . . . . . . . . .<br />

midiodnen.<br />

mocemul winadadebebSi Casvi Sesabamisi sityvebi!<br />

7. bavSvebs arsad eCqarebodaT, amitom . . . . . . . . . . . Seudgnen aRmarTs.<br />

8. gamoucdel Wabukebs rkinis konstruqciis . . . . . . . . . . . atana gau-<br />

WirdaT, magram sxvanairad . . . . . . . . . . . daSvebas ver SeZlebdnen.<br />

70 71


a, b, g, d variantebs Soris Semoxaze is, romelSic sityvaTa Soris<br />

mimarTeba iseTivea, rogoric nimuSSi Semaval sityvebs Soris!<br />

nimuSi: anTeba – danTebuli<br />

a) awyoba – dawyoba; g) fqva – dafquli;<br />

b) rRveva – darRveva; d) movla – Semovla.<br />

CamoTvlil zmnaTagan romeli gamoiyeneba dResac<br />

imave (Zveli) formiT? Semoxaze!<br />

a) aRvanTo; g) aRmoviyvano;<br />

b) aRvmarTo; d) aRvirCio.<br />

1. ra SeiZleba iyos moyvanili?<br />

swori pasuxebi Semoxaze!<br />

a) mosavali; b) mawoni; g) Tiva; d) Rvino.<br />

2. ra ar SeiZleba iyos moyvanili?<br />

a) nimuSi; b) adamiani; g) magaliTi; d) fiqri.<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 105-106)<br />

avtobiografia<br />

72 73


CV Cemi Tavgadasavali<br />

(akaki wereTeli)<br />

ra rogori SeiZleba iyos? aarCie da miuwere!<br />

mkvaxe / Ria / Rrma / civi / tkbili / cxare<br />

Rimili pasuxi<br />

uari azri<br />

cremli guli<br />

rogor gesmis gamoTqmebi? swori pasuxebi Semoxaze!<br />

1. `veRar gadavigde gulidan~<br />

a) veRar gavakeTe; g) veRar gavixsene;<br />

b) veRar Sevegue; d) veRar daviviwye.<br />

2. `Sen ra, Wreli pepela xar?~<br />

a) riT hgavxar pepelas? g) riT xar sxvaze ukeTesi?<br />

b) rogor iqcevi? d) xmas ratom ar iReb?<br />

Semoxaze gamoTqmis `Sen ra, Wreli pepela xar?~<br />

SinaarsiT msgavsi gamoTqma!<br />

a) Sen ra, wiTeli koWi xar? g) Sen vin ras gekiTxeba?<br />

b) ra dagikargavs, ras eZeb? d) ipove kovzi Taroze?<br />

74 75


nimuSi:<br />

mwerali – mweral-i – i sufiqsi<br />

mweralma – mweral-ma – ma sufiqsi<br />

mwerlebi – mwerl-eb-i – eb da i sufiqsebi<br />

mwerloba – mwerl-oba – oba sufiqsi<br />

samwerlo – sa-mwerl-o – sa- -o prefiqs-sufiqsi<br />

wigni –<br />

wignis –<br />

wignTa –<br />

wignieri –<br />

uwignuri –<br />

Tavi –<br />

Tavs –<br />

nimuSis mixedviT, formaTa Sedarebis safuZvelze gamoyavi<br />

prefiqs-sufiqsebi!<br />

Tavebi –<br />

Taviani –<br />

saTave –<br />

uTavo –<br />

saxelobiTi mwerloba wignieri saTave<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

abrune mocemuli sityvebi!<br />

swavlis dros<br />

(dimitri yifiani)<br />

mocemul winadadebebSi Sesabamis adgilas Casvi nacvalsaxelebi<br />

Tavisi da misi!<br />

1. qaixosro yifianma . . . . . . . . . . . . . . umcrosi Zma, dimitri yifiani,<br />

keTilSobilTa saswavlebelSi miabara.<br />

3. dimitri yifianma simarTle Tqva, magram . . . . . . . . . . . . . . gulwrfeli<br />

pasuxi ganrisxebulma ufrosebma ar daijeres.<br />

3. Sipulins arc ucdia, rom . . . . . . . . . . . . . . . . Secdoma gamoesworebina.<br />

4. dimitri yifiani tyuils arasdros ambobda, amitom . . . . . . . . . . . . . .<br />

sityvis yvelas sjeroda.<br />

5. dimitri yifianis ojaxi . . . . . . . . . . . . . . . . stumarTmoyvareobiT<br />

gamoirCeoda.<br />

6. qarTvel sazogado moRvawes Zalian uyvarda . . . . . . . . . . . . . . . . eri.<br />

qvemoT mocemulia sityvaTa wyvilebi. daakvirdi maT da Secvale<br />

zedsarTavi saxelebi antonimebiT!<br />

usargeblo / arafrismTqmeli / iribi<br />

nacnobi / saZraxisi / bundovani<br />

1. saqebari saqcieli. 4. saWiro nivTi.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . saqcieli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nivTi.<br />

2. pirdapiri naTqvami. 5. ucnobi qalaqi,<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . naTqvami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . qalaqi.<br />

3. mravlismTqmeli mzera. 6. mkafio gamosaxuleba.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mzera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamosaxuleba.<br />

76 77


mxolobiTi ricxvi mravlobiTi ricxvi<br />

I. vapatie me mas is vapatieT Cven mas is<br />

II.. . . . . . . . . . . . Sen mas is . . . . . . . . . . . . Tqven mas is<br />

III.. . . . . . . . . . . . man mas is . . . . . . . . . . . . maT mas is<br />

mxolobiTi ricxvi mravlobiTi ricxvi<br />

I. SevZeli me is SevZeliT Cveni is<br />

II. . . . . . . . . . . . . Sen is . . . . . . . . . . . . Tqven is<br />

III. . . . . . . . . . . . . man is . . . . . . . . . . . . maT is<br />

uSecdomo / meore / sibrZne / azriani / saklaso<br />

amxanagoba / ueno / Tavaduri / sayelo<br />

1. laparak-i 6. yeli<br />

sa-laparak-o . . . . . . . . . . . .<br />

2. ena 7. <strong>klasi</strong><br />

. . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

3. azri 8. Tavadi<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

4. amxanagi 9. Secdoma<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

5. ori 10. brZeni<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

Cawere mocemuli zmnebis II da III piris formebi!<br />

daakvirdi nimuSs! qvemoT mocemul Zireul sityvebs<br />

miuwere maTgan warmoqmnili sityvebi! gamoyavi mimosaxreli da<br />

warmomqmneli afiqsebi!<br />

. . . . . . . . . . . .<br />

gaukvalavi –<br />

daunamavi –<br />

daufaravi –<br />

gaubzaravi –<br />

gazafxuli<br />

(vaJa fSavela)<br />

wyals amRvrevs / wyalSi gadayara / wyaliviT icis<br />

wyali Seudga / wyals nayavda<br />

1. sandrom vaJa fSavelas mTeli Semoqmedeba zepirad icis//. . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. xatia mixvda, rom tyuilad Sromobda//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,<br />

radgan veraferi aTqmevina Tavis TuTiyuSs.<br />

3. melia Tavisi tyuilebiT cxovelebs Soris SfoTs iwvevs//. . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . .<br />

mocemul sityvebs miuwere antonimebi!<br />

mocemul windadebebSi xazgasmuli sityvebis nacvlad Casvi<br />

Sesabamisi frazebi!<br />

4. ugnurma ufliswulma swavlisTvis gankuTvnili fuli usarge-<br />

blod daxarja//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

5. samxeceSi afTars saqme cudad wauvida//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,<br />

roca turebma loms yvelaferi dawvrilebiT moaxsenes.<br />

78 79


Zalian / nakleb / Zlivs / myisve / nawilobriv<br />

1. zRvis SesarTavTan misuli mdinare . . . . . . . . . . . . . . scnobda Tavis<br />

Tavs.<br />

2. aragvis wyalma . . . . . . . . . . . . . . . . . moasuliera sicxisagan gulSewuxe-<br />

buli bavSvebi.<br />

3. zafxulis mze da xvati . . . . . . . . . . . . . . . . . aviwroebs mdinaris kalapots.<br />

4. mdinares ZiriTadad myinvarebi kvebavs, xolo wvimis wyali . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . avsebs.<br />

mocemuli sityvebi Casvi Sesabamis winadadebebSi!<br />

5. gorozad asvetili klde . . . . . . . . . . . . . . . . . yuradRebas aqcevda mis<br />

Ziras garTxmul mdinares.<br />

moifiqre da dawere 10 sazogado da 10 sakuTari saxeli!<br />

sazogado saxeli sakuTari saxeli<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 118 )<br />

80 81


gazafxulze<br />

(goderZi Coxeli)<br />

1. Cveni winaprebi . . . . . . . . . . . . . . . saqarTvelos aRsadgenad ibrZodnen.<br />

2. bavSvebi. . . . . . . . . . . . . . . wlis ganmavlobaSi elodnen dapirebul<br />

laSqrobas myinvarwveris ferdobze.<br />

3. amiranma Tavisi vaJkacobiT . . . . . . . . . . . . . . . qveyanaze gaiTqva saxeli.<br />

4. bavSvebma, pirobis Tanaxmad,. . . . . . . . . . . . . . . wreebi miuxates kvad-<br />

ratebs.<br />

5. skolaSi saxatavi furclebisa da fanqrebis . . . . . . . . . . . . . . . Sekvra<br />

moitanes.<br />

6. poeti . . . . . . . . . . . . . . .arsebiT cdilobs, gamoxatos grZnobebi.<br />

gamarjvebuli –<br />

daxuruli –<br />

erTguli –<br />

sityvebi mTliani da mTeli Casvi Tav-TavianT adgilas!<br />

samarTliani –<br />

xangrZlivi –<br />

mocemul sityvebs miuwere antonimebi!<br />

raze SeiZleba iTqvas, rom ukvdavia? swori pasuxi Semoxaze!<br />

a) taZari; b) poezia; g) mTa; d) mxare.<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 121 )<br />

82 83


xidebis amSenebeli<br />

(goderZi Coxeli)<br />

1. mTis mdinare iseTi moRalatea, Sen sadac ar gonia, iq gim-<br />

tyunebs.<br />

2. SeSinebuli biWi gulSi ambobda: vaime, mama, Sen mgeli gagle-<br />

js da ra meSvelebao.<br />

3. papisgan anderZad axsovda, avkacobis Camdens ar ahyve, Torem<br />

sofeli Senc dagmobso.<br />

daakvirdi zmenebs! gaaswore Secdomebi!<br />

4. Seni gakeTebuli keTili saqme Senve mogvris sixaruls.<br />

xazgasmuli sityvebis nacvlad Casvi Sesabamisi gamoTqmebi ise, rom<br />

winadadebebis Sinaarsi ar Seicvalos!<br />

xidia Catexili / xidi gado zRvaze / gadebuli xidia<br />

1. ecade ganTleba miiRo, igi kacsa da cxovrebas Soris SemakavSire-<br />

belia//. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ..<br />

2. Cven Soris kavSiri ar arsebobs//. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ., isini<br />

iqiT napiras darCnen, Cven – aqeT.<br />

3. sofelSi ambobdnen, giorgim SeuZlebeli gaakeTa//. . . . . . . . . . . . . .. .<br />

. . . . . . . . . . . .. . . . . . . , orive Zma daixsna sparselebis tyveobidano.<br />

sasmeneli / saxeluri / kide<br />

1. mdinare iq Cagigdebs xidis yurs//. . . . . . .. . . . . . . . . , sadac ar elodebi.<br />

2. Tebrone kokis yurs//. . . . . . .. . . . . . . . . daswvda da wyarosken wavida.<br />

3. afeTqebis Semdeg maTes yuri//. . . . . . .. . . . . . . . . TiTqos daxSuli<br />

84 85<br />

hqonda.<br />

gamofxizlda / moiwyina / gaagebina / mousmina / dasaja<br />

yuri daugdo –<br />

yuri auwia –<br />

yurebi Camoyara –<br />

yuri Seibertya –<br />

yurSi CaawveTa –<br />

Secvale sityva yuri saTanado sinonimebiT!<br />

miuwere frazeologizmebs Sesabamisi erTsityviani sinonimebi! am<br />

frazeologizmebis gamoyenebiT Seadgine winadadebebi da Cawere!


weriTi davaleba #1<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 125 )<br />

cal-calke daajgufe konkretuli da abstraqtuli arsebiTi saxelebi!<br />

sikeTe / xidi / mxneoba/ mdinare / vaJkacoba/ Tavdadeba/ varskv-<br />

lavi mtroba / mTvare / sixarbe / vaJkaci / ugunureba / mteri / riye<br />

konkretuli abstraqtuli<br />

qvemoT mocemuli moqmedebis saxelebi Casvi winadadebebSi<br />

Sesabamisi zmnuri formiT!<br />

daficeba, gatexa / Caxtoma, banaoba / gayola, gadmoxedva<br />

dadgoma, wamowyeba / krefa, Cuqeba<br />

1. mama, yvelas . . . .. . . . . . . . . . . , SenTvis mocemul sityvas ar . . . .. . . . . . . ..<br />

2. ananurTan me da Cemi megobrebi aragvSi. . . .. . . . . . . . . . . da . . . .. . . . . .<br />

3. Semdeg Cven mTis biliks . . . .. . . . . . . . . . . da maRlidan . . . .. . . . . . . . . . .<br />

taZarsa da xeobas.<br />

4. Cven iseT karg gunebaze . . . . . . . . . . . . . . ., rom simRera . . . . . . . . . .. . . . ..<br />

5. me da Cemi megobrebi mTis kalTaze yvavilebs . . . . . . . . . .da Semdeg<br />

Cvens dedikoebs . . . . . . . . . .. . . . ..<br />

86 87


weriTi davaleba #2<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 127 )<br />

88 89<br />

xari<br />

(xalxuri)<br />

rCena / dacva / dabinaveba / mfarveloba<br />

1. xari kacs yovelTvis exmareboda Wirnaxulis SenaxvaSi// . . . .. . . . . . . .<br />

2. xarma RvTis winaSe adamianis Senaxva// . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . ikisra.<br />

3. namdvili megobari is aris, visac saidumlos Senaxva// . . . .. . . . . . . . .<br />

SeuZlia.<br />

4. wiqaras umTavresi sazrunavi oboli biWis Senaxva// . . . .. . . . . . . . . . .<br />

iyo.<br />

Secvale sityva Senaxva Sesabamisi sinonimiT!<br />

aarCie da qvemoT mocemul axsna-ganmartebebs<br />

miuwere Sesabamisi sityva!<br />

qedmoudrekeli / qeddalocvili / qedficxeli<br />

qeddadrekili / qedmaRali<br />

damorCilebuli da damonebuli aris . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

ampartanvani da mediduri aris . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .<br />

daumorCilebeli da gautexeli aris . . . . . .. . . . . . . . . . . . ..<br />

ficxi da jiuti aris . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..<br />

kargi, mSromeli xari aris . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..<br />

nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan Seusabame<br />

erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi<br />

kavSiri nimuSis msgavsi iyos!<br />

nimuSi: xari – qaTami iremi –<br />

a) indauri; g) taxi;<br />

b) xoxobi; d) cxeni.


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 131 )<br />

caze Rrubelis erTi fTilac ar Canda.<br />

Sav kortoxze Savi muxa...<br />

(murman lebaniZe)<br />

zRaparis suraTs hgavda mzis sxivebSi gaxveuli muxa.<br />

jer kidev ar Candnen frTaxatula pepelebi.<br />

miwa xorbalis dasaTesad unda moexnaT.<br />

xvna-Tesvis dros Cvens winaprebs arc mterisa da moyvaris xseneba<br />

aviwydebodaT.<br />

moZebne Secdomebi da gaaswore!<br />

obolis kveri cxva, cxva, gvian gamocxva, magram kargad gamocxvao.<br />

daakvirdi nimuSs! awarmoe zmnebisgan moqmedebis aRmniSvneli saxelebi!<br />

amwvanda / daanTo / wamovida / Caimuqa / SeaCera<br />

dayara / miaRwia / moaqcia / dgas<br />

zmna (ra qna?) ––> moqmedebis saxeli (ra?)<br />

daiquxa ––> daquxeba<br />

90 91<br />

––><br />

––><br />

––><br />

––><br />

––><br />

––><br />

––><br />

––><br />

––>


moZraoba / Sroma / farTo<br />

1. Cven Tvalwin triali// . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . mindoria gadaSlili.<br />

2. dedamiwis triali// . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . RerZis garSemo adre<br />

daujereblad miaCndaT.<br />

3. gazafxuldeboda Tu ara, papas venaxSi triali// . . . .. . . . . .. . . . . . . . .<br />

uyvarda.<br />

gaxlavar / miboZeT / miarTva / moaxsena / wamobrZandiT<br />

dabrZanda / brZanebT / mogaxsenoT<br />

mze Tavis samefo taxtze dajda// . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

yvela suldgmulma samyaros manaTobelsa da macocxlebels madlo-<br />

ba uTxra// . . . . . . . . . . . . . . .<br />

mWedelma mefes Tavisi xeliT gakeTebuli saucxoo Tasi miutana// .<br />

. . . . . . . . . . . . . .<br />

– vin xar? – hkiTxa mefem.<br />

– erTi ubralo mWedeli var// . . . . . . . . . . . . . . , mTis soflidan! – upa-<br />

suxa mWedelma.<br />

Secvale sityva triali Sesabamisi sinonimiT!<br />

Secvale xazgasmuli zmnebi Tavaziani formis gamomxatveli<br />

imave Sinaarsis zmnebiT!<br />

– risgan Seqmeni aseTi saucxoo ram? vinmesTvis xom ar wagirTmevia?<br />

– ras ambobT// . . . . . . . . . . . . . . !<br />

neba momeciT// . . . . . . . . . . . . . . , giTxraT// . . . . . . . . . . . . . . ! CvenTan,<br />

mTaSi erT kldes mivageni, romelic swored am ucxo da mSvenieri<br />

qvisaa. wamodiT// . . . . . . . . . . . . . . . . . . . da Tqveni TvaliT naxeT! – Tavis<br />

sofelSi miiwvia mWedelma mefe.<br />

jadosnuri baliSebi<br />

(evgenios travizasi)<br />

daSala / Secvala / daangria / ar Seasrula / Sewyvita<br />

1. qalaqis mosaxleobam mZarcveliusis sastiki kanoni daarRvia//<br />

. . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. sayviris xmam qalaqis myudroeba daarRvia //. . . . . . . . . . . . . . .<br />

3. bebom adre moqsovili Jaketi daarRvia//. . . . . . . . . . . . . . .<br />

4. qalaqis mosaxleobam qvis sapyrobile daarRvia //. . . . . . . . . . . . . . .<br />

5. swavlulas aRmoCenam xalxis Zveli Sexeduleba daarRvia//. . . . . . .<br />

92 93<br />

. . . . . . . .<br />

winadadebebSi mocemuli zmna daarRvia Secvale<br />

Sesabamisi sinonimebiT<br />

moZebne da daawyvile SinaarsiT msgavsi frazeologizmebi!<br />

tvins iWylets / pirSi Cala gamoavlo / xeli gaumarTa<br />

mSralze datova / Tavlafi daasxa / mecxre cazea / Tavs<br />

imtvrevs / fexze wamoayena / Ciqila moxada / frTa Seesxa


weriTi davaleba #1<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 137 )<br />

saxeli, gvari – cacxvia sikvdilaZe<br />

xeloba –<br />

universiteti –<br />

fakulteti –<br />

saxeli, gvari – Rormucela Wurva<br />

xeloba –<br />

universiteti –<br />

fakulteti –<br />

saxeli, gvari – xvliko lanZRvia<br />

xeloba –<br />

universiteti –<br />

fakulteti –<br />

mocemuli winadadebebidan romelia swori? Semoxaze!<br />

1. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSebi dagrovdnen.<br />

2. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSebi dagrovda.<br />

3. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSi dagrovda.<br />

4. saidumlo saamqroebSi uamravi baliSi dagrovdnen.<br />

aarCie da qvemoT Camowere krebiTi arsebiTi saxelebi!<br />

qveSevrdomebi / xalxi / gundi / dResaswauli / eri<br />

jogi / koSmari / baliSi / rema / nafleTebi<br />

cxvirsaxocebi / mosaxleoba / Crdili / fafari<br />

qaravani / maswavleblebi / xrova / naxiri<br />

94 95


weriTi davaleba #2<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 139 )<br />

mocemul winadadebebSi sityva civs aqvs gadataniTi mniSvnelobebi.<br />

Secvale is Sesabamisi sinonimebiT da miuwere!<br />

gadaWrili / ugrZnobeli / usityvod / usiamovno<br />

basri / simwris / Semzaravi<br />

1. swavlula qveliusma Sublidan civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . ofli moiwminda.<br />

2. swavlulam civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . uari uTxra mcvelebs daxmarebaze.<br />

3. sasaxlis yvela mcvels civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . guli hqonda.<br />

4. zeciur qalaqSi civi //. . . . . . . . . . . . . . . . . ferebi gamefda.<br />

5. RamiT sasaxlidan civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . kivili gaisma.<br />

6. moqalaqeebis didi nawili civad//. . . . . . . . . . . . . . . . . gatrialda.<br />

7. yvela moqalaqes CamoarTves civi//. . . . . . . . . . . . . . . . . iaraRi.<br />

garboda mefe da ukan mihyvebodnen koSmarebi, romlebic cecxls<br />

asxurebdnen piridan.<br />

parata gogonebi wyals ayridnen mavTulxlarTebis adgilas dargul<br />

yvavilebs.<br />

ipove da gaaswore mocemul winadadebebSi<br />

daSvebuli azrobrivi Secdomebi da gadawere!<br />

moqalaqeebi miwas awveTebdnen sapyrobileebis nangrevebs.<br />

quCebSi xalxi xalisianad dalaslasebda.<br />

koSmarebisgan Tavisufali bavSvebi erTmaneTs gaciskrov ne bu li<br />

saxeebiT ubRverdnen.<br />

yvela mxiarul hangze kvnesoda.<br />

96 97


weriTi davaleba #3<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 145)<br />

`zRaparSi moxvedrili biWis ambavi~<br />

(levan bolqvaZe)<br />

wamosasxami / jari / sastiki / jildo / ajanyeba<br />

1. mefe Cigidi mtacebel-mZarcveliusiviT despoti//. . . . . . . . . . . . . . .<br />

mmarTveli iyo.<br />

2. mefes buntis//. . . . . . . . . . . . . . . . .eSinoda da armia//. . . . . . . . . . . . . . . .<br />

yovelTvis sabrZolvelad mzad hyavda.<br />

3. mefe Cigidma daundoblobiT gamorCeul qveSevrdoms samxedro<br />

damsaxurebisTvis ordeni//. . . . . . . . . . . . . . . . . uboZa.<br />

4. Wabukas jadosnuri mantia//. . . . . . . . . . . . . . . . . moesxa da uCinrad<br />

dadioda sasaxlis oTaxebSi.<br />

warmateba / misvla / moyra / asruleba<br />

1. Wabukas mizani iyo mefe Cigidis saidumlo samalavamde miRweva//<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. Wabukas yovelTvis axarebda sa zri ani megobrebis miRweva//<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

3. asi wlis moxucma bavSvebs Tavis xnobamde miRweva//. . . . . . . . . . . . . . .<br />

98 99<br />

usurva.<br />

ucxouri warmoSobis sityvebi Secvale sinonimebiT!<br />

Secvale sityva miRweva Sesabamisi sinonimebiT!<br />

4. biWma sawadlis miRweva//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mxolod keTili<br />

adamianebis daxmarebiT SeZlo.


1. a) dedmama; b) ded mama; g) ded-mama.<br />

2. a) met-naklebi; b) metnaklebi; g) met naklebi.<br />

3. a) nel nela; b) nel-nela; g) nelnela.<br />

4. a) xel-ketiani; b) xel ketiani; g) xelketiani.<br />

5. a) udedmamo; b) uded-mamo; g) uded mamo.<br />

bavSvebi koSkis Tavze . . . . . . . . . . kibiT avidnen.<br />

a) Semoxveuli; b) daxveuli; g) dagragnili; d) daklaknili.<br />

maT icodnen, rom am koSks . . . . . . . . . . uxsovar dros Cauyares.<br />

a) Ziri; b) Weri; g) saZirkveli; d) kedeli.<br />

uwin xalxs . . . . . . . . . . am koSkis qongurebze dadgmuli ucnauri<br />

qandakebebis eSinoda.<br />

a) gulmodgined; b) gansakuTrebiT; g) sayovelTaod; d) erToblivad.<br />

koSkis cxraklitulidan Turme Cineli jadoqris damzadebuli saa-<br />

Tis . . . . . . . . . . ismoda.<br />

Semoxaze swori formebi!<br />

Semoxaze sityva, romelsac winadadebaSi<br />

gamotovebul adgilas Casvamdi!<br />

a) butbuti; b) WikWiki; g) wikwiki; d) buybuyi.<br />

mefe Cigidi ki mouTmenlad eloda asulisTvis axal saaTs, magram<br />

misi imedebi . . . . . . . . . . aRmoCnda.<br />

a) amao; b) gauqmebuli; g) umizezo; d) saamo.<br />

mzesumzira<br />

(bogdan CeSko)<br />

daakvirdi nimuSs da miuwere Sesabamisi formebi!<br />

xifaTi – saxifaTo sikeTe –<br />

xeiri – imedi –<br />

riski – eWvi –<br />

kamaTi – laparaki –<br />

aarCie da miuwere zedsarTav saxelebs Sesabamisi arsebiTi saxelebi!<br />

yinuli / yayaCo / wyaro / balaxi / zRva / niavi<br />

moliclice – . . . . . . . . . . . . . . . . moxasxase – . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

moRaJRaJe – . . . . . . . . . . . . . . . . monarnare – . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

moCuxCuxe – . . . . . . . . . . . . . . . . moliplipe – . . . . . . . . . . . . . . .<br />

zedsarTavi da arsebiTi saxelebi dawyvilebulia arasworad.<br />

daawyvile sworad da ise Cawere!<br />

yuriswamRebi – warmateba; Tavbrudamxvevi – adgili;<br />

uTavbolo – saxe; gansacvifrebeli – boriali;<br />

Tvaluwvdeneli – ambavi; gaciskrovnebuli – quxili.<br />

100 101


saxelobiTi<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

abrune Seni sakuTari saxeli!<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 152)<br />

dedis ezoSi<br />

(giorgi SatberaSvili)<br />

frTamali / frTebCamoyrili / frTaSesxmuli<br />

1. bavSvi sixaruliT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . danavardobda monatrebul<br />

102 103<br />

ezoSi.<br />

gamotovebul adgilas Casvi Sesabamisi sityva!<br />

2. xelmocaruli monadire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mouyveboda biliks.<br />

3. sarbielze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cxenosani dawinaurda.<br />

nimuSis gaswvriv mocemul sityvas a, b, g, d variantebidan Seusabame<br />

erT-erTi ise, rom miRebul wyvilSi sityvaTa Soris azrobrivi<br />

kavSiri nimuSis msgavsi iyos! pasuxi Cawere!<br />

nimuSi: moixelTa – moipova waawyda – . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

a) SeemTxva; g) SeeCexa;<br />

b) Seekedla; d) Seepara.<br />

giorgi SatberaSvilis leqsidan `dedis ezoSi~ amowere zmnebi da<br />

gaanawile droTa mixedviT!<br />

warsuli axlandeli momavali


saxelobiTi<br />

moTxrobiTi<br />

micemiTi<br />

naTesaobiTi<br />

moqmedebiTi<br />

viTarebiTi<br />

wodebiTi<br />

abrune Seni gvari!<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 156)<br />

miranduxt<br />

(revaz inaniSvili)<br />

sadisti / jadoqari / manqana / usinaTlo /<br />

megobari / qalbatoni / balerinebi<br />

1. miranduxti ki ar modioda, aramed (visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

mobrZandeboda.<br />

2. geronti aRarc daxedavda xolme miranduxtis gamowvdil fuls,<br />

(visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . arTmevda.<br />

3. gerontis Tavidan eCveneboda, rom gogona (visaviT?) . . . . . . . . . . . . .<br />

iqceoda.<br />

4. gogonam, marTlac, (visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . male Secvala<br />

geronti.<br />

5. fifqebi (visaviT?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nazi cekviTa da farfatiT<br />

eSvebodnen cidan.<br />

mocemul winadadebebSi<br />

kiTxvebis nacvlad Casvi Sesabamisi Sedarebebi!<br />

6. marom da margaritam aRiares, rom miranduxti (rasaviT?) . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . swrafad angariSobda.<br />

7. geronti bolos ukve erTguli (visaviT?) . . . . . . . . . . . .mouTmen<br />

lad elodeboda gogonas gamoCenas.<br />

qonebis saxelebs gausviT erTi xazi, uqonlobisas – ori!<br />

mindorSi gaSliliyo mSvenieri usuno yvavili.<br />

fexi rbilad efloboda surnelovan neSoSi.<br />

umTvaro ca moiWeda varskvlavebiT.<br />

erTi Zma coliani iyo, meore – ucolo.<br />

tye uyuro nu ggonia da mindori – uTvaloo.<br />

cisartyela amSvenebda yvavilian vels.<br />

104 105


andazebis gafantuli nawilebi ise SeaerTe, rom gamarTuli azri<br />

miiRo! Semdeg gadawere! TiToeulis Sinaarsi andazis – karg mTqmels<br />

kargi gamgone undao – Sinaarsis msgavsi iqneba.<br />

brZeni sityva iTqva, jer gamgoni gasinjeo.<br />

sityvis Tqma rom gindodes, av yurs kargs nurafers etyvio.<br />

av Tvals kargs nuras uCveneb, brZeno yuro, sada xaro.<br />

gaaswore azrobrivi Secdomebi da ise gadawere!<br />

gogonam isev aswia lamazi xeli da TiTebis xamxamiT gavida To-<br />

vaSi. maro da margalita mowyenilobisgan cxviraweulebi idgnen,<br />

radgan TavSesaqcevi aRar hqondaT. gerontim Tqva: ra aris adamiani!<br />

xom mabrazebda eg gogo. saSinlad mamSvidebda, magram Tanac mafxi-<br />

zlebda. rac eg gamoCnda, davinaxe Cemi gogoebis Rirsebebi da guli<br />

damwyda. minda, gamoswordnen, miranduxts daemsgavson.<br />

mefes yaenTan kaci unda gaegzavna. yvela qveSevrdoms Tavisi xu-<br />

mara arCia, romelsac brZeniviT Wkua da maxviliviT basri da mWreli<br />

ena hqonda, xan gveliviT igesleboda, xan TafliviT daatkbobda si-<br />

tyvas. garegnobiT ki ver daikvexnida – aqlemiviT kuzs welSi moex-<br />

ara da arwivis niskartiviT grZeli cxviri lamis miwas ebjineboda.<br />

Tvalebi ki katasaviT WroRa hqonda da yvelas susxavda.<br />

yaenma am ugvan stumars hkiTxa:<br />

– vin gamogagzavnao?<br />

– mefemao, – upasuxa xumaram.<br />

– mereda, samefoSi kaci gauwyda, rom Sen ar gamoegzavneo?<br />

kaci kacTan gaagzavna, me ki SenTan gamomiSvao, – upasuxa xumaram.<br />

saxel. miranduxt-i geronti margalita<br />

moTxr. miranduxt-ma geronti-m margalita-m<br />

106 107<br />

micem.<br />

naTes.<br />

moqmed.<br />

viTar.<br />

wodeb.<br />

mocemul teqstSi moZebne Sedarebebi da amowere!<br />

abrune adamianis sakuTari saxelebi: TanxmovanfuZiani miranduxt<br />

da xmovanfuZiani: geronti, maro da margalita


weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 165 )<br />

108 109<br />

zRva<br />

(nodar dumbaZe)<br />

mocemul winadadebebSi sityva wveri Secvale Sesabamisi sinonimiT!<br />

Tma / bolo / kenwero / mwvervali<br />

1. napiridan axla mxolod Camavali mzis wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Canda.<br />

2. Soreuli mTis wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tovls daefara.<br />

3. alvis xes wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lamis cisTvis miewvdina.<br />

4. Wabuks axlad amosuli wveri//. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ufaravda<br />

loyebsa da nikaps.<br />

1. usasrulo ar SeiZleba iyos:<br />

a) ca; b) fiqri; g) DEDAdedamiwa;<br />

d) samyaro.<br />

2. dasalieri aris:<br />

a) sadac mTavrdeba rame; g) sadac naTdeba rame;<br />

b) sadac Cerdeba rame; d) sadac ikargeba rame.<br />

zRvis talRebi napiris moiCqarian.<br />

naTiam zRvis niJarebis lamazi yelsabami aawyo.<br />

gurams zRvis yvavili miurTmevia da Semdeg misTvis leqsic<br />

miuZRvnia.<br />

Semoxaze swori pasuxebi!<br />

arasrulad daweril sityvebs miuwere Sesabamisi daboloeba!<br />

mzis Casvlis zRvac TiTqos iZinebs.


amowere winadadebebi, romlebSic gapirovnebis xarxia gamoyenebuli!<br />

zafxulis mSvidi saRamo idga. zRvis zedapirze niavi daseirnobda<br />

da talRebs eTamaSeboda. caze mTvare gamoCnda. male varskvlavebic<br />

akiafdnen. maTi naTeli ise irekleboda zRvis zedapirze, rogorc<br />

sarkeSi. niavi zRvisiqiTa qveynis zRapars yveboda. Turme iq zam-<br />

Tar-zafxul yvavilebi yvavis da yvela frTosani iq izamTrebs. maT<br />

Turme oqros niskartebi aqvT da saocar ambebs JRurtuleben. caSi<br />

mTvares varskvlavebis CurCuli miswvda, netav ra zRaprebi icis am<br />

niavmao. mTvarem Tavisi amala erTad Seyara da vardisa da iadonis<br />

siyvarulis zRapari uambo.<br />

odnaobiTi xarisxis gamomxatvel zedsarTav saxelebs erTi xazi<br />

gausvi, ufroobiTi xarisxisas – ori!<br />

1. lifsitas gverdze molurjo feri dajkravda, mucelze mowiTalo,<br />

zurgze ki – moSavo.<br />

2. SeiZleba kacma umciresi sagani udides sagans Seadaros.<br />

3. xis WiSkarTan mogrZo lodi egdo.<br />

4. am mTis umaRles qedzec vyovilvar.<br />

5. kodalam erTi msuqani mogrZo Wia gamoaTria.<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 170 )<br />

110 111


mTebi<br />

(giorgi wereTeli)<br />

Cawere mocemuli sityvebis gamaerTianebeli, saerTo saxeli!<br />

ganZi saunje<br />

lari dovlaTi<br />

sarCo xvavi<br />

moifiqre da Cawere gamotovebuli sityvebi Sesabamisi formiT!<br />

1. iase neli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . miuyveboda taZrisken mimaval biliks.<br />

2. uceb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . amovarda da cota xnis Semdeg . . . . . . . . .<br />

wamovida.<br />

3. male gamoidara da caze Svidferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamoisaxa.<br />

4. WalaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . saamuri galoba gaisma.<br />

5. patara ferdobidan Aankara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . morakrakebda.<br />

6. aremare edemis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hgavda.<br />

1. mTas gvirgvinaT cixe adgas;<br />

2. mefe msaxuraT daudga Tavis samSoblos;<br />

3. ra aqvs mTas gulSi ganZaT Senaxuli?<br />

4. mTebs xavsi TeqaT mousxamT;<br />

ipove da gaaswore Secdomebi!<br />

4. mTebis ambavi zRapraT gavrcelda mTel qveyanaSi;<br />

5. legendis mixedviT, ori ufliswuli RmerTs mTebaT uqcevia;<br />

6. kavkasionis mTebi qveynis uZrav da maradiul mcvelebaT dganan.<br />

amowere daniSnulebis, xelobisa da sadaurobis aRmniSvneli<br />

saxelebi da gaanawile Sesabamis svetebSi!<br />

1. qarTlel kacs mSvidobiani xasiaTi aqvs; 2. mebufete Tavdaxri-<br />

li raRacas iTvlida saangariSo koWebze; 3. imereli qali gaxla-<br />

varT; 4. meurmis ezoSi idga saRore da saqaTme. 5. mewisqvile tkbil<br />

zRaprebs gviyveboda; 6. saqveynod cnobilia kaxuri Rvino.<br />

daniSnulebis xelobis sadaurobis<br />

weriTi davaleba<br />

(ixile moswavlis wigni, gv. 173)<br />

112 113


114 115


116 117


118 119


ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÄÒÏÅÍÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉ<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÛÉ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÉÆÍÀà ÉÓÀáÀÅÓ ÛÄØÌÍÀÓ áÄËÓÀÚÒÄËÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉ<br />

ÄÒÏÅÍÖËÉ ÃÀ ÆÏÂÀÃÓÀÊÀÝÏÁÒÉÏ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÀÔÀÒÄÁÄËÉ, ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ<br />

ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />

ÀÌÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÖÅÉÈÀÒÄÁÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÂÏÍÄÁÒÉÅ ÃÀ ×ÉÆÉÊÖÒ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÓ,<br />

ÀÞËÄÅÓ ÓÀàÉÒÏ ÝÏÃÍÀÓ, ÀÌÊÅÉÃÒÄÁÓ ãÀÍÓÀÙÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ßÄÓÓ, ÌÏÓßÀÅËÄÄÁÓ ÖÚÀËÉÁÄÁÓ ËÉÁÄÒÀËÖÒ<br />

ÃÀ ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖË ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÆÄ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖË ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÓ ÃÀ ÄáÌÀÒÄÁÀ ÌÀÈ ÏãÀáÉÓ,<br />

ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀáÄËßÌÉ×ÏÓ ßÉÍÀÛÄ ÓÀÊÖÈÀÒÉ Ö×ËÄÁÀ-ÌÏÅÀËÄÏÁÄÁÉÓ ÂÀÝÍÏÁÉÄÒÄÁÀÛÉ.<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÆÏÂÀÃÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÌÏÆÀÒÃÌÀ<br />

ÖÍÃÀ ÛÄÞËÏÓ:<br />

À) ØÅÄÚÍÉÓ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ, ÔÒÀÃÉÝÉÄÁÉÓÀ ÃÀ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÐÀÓÖáÉÓÌÂÄÁËÏÁÉÓ<br />

ÂÀÀÆÒÄÁÀ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌ ÓßÏÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />

ØÅÄÚÍÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÅÉ, ÊÖËÔÖÒÖËÉ, ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÃÀ ÐÏËÉÔÉÊÖÒÉ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉ ÃÀ ÌÉÓÝÄÓ ÌÀÓ<br />

ÓÀÓÉÊÄÈÏ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀØÔÉÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ;<br />

Á) ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ ÃÀ ÃÀÝÅÀ:<br />

ÌÏÆÀÒÃÌÀ ÖÍÃÀ ÉÝÏÃÄÓ, ÒÀ ÁÖÍÄÁÒÉÅ ÂÀÒÄÌÏÛÉ ÝáÏÅÒÏÁÓ, ÒÀ ÆÉÀÍÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÚÄÍÏÓ ÂÀÒÄÌÏÓ<br />

ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÌ, ÒÏÂÏÒ ÛÄÉÍÀÒÜÖÍÏÓ ÃÀ ÃÀÉÝÅÀÓ ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÒÄÌÏ;<br />

Â) ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÖ ÓáÅÀ ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ; ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ<br />

ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÃÀÌÖÛÀÅÄÁÀ ÃÀ ÀÍÀËÉÆÉ:<br />

ÃÙÄÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÀßÅÃÏÌÉÀ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ<br />

ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀ, ÌÉÓÉ Ä×ÄØÔÉÀÍÀà ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ<br />

ÛÄÄÞËÏÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÌÏÐÏÅÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓÉ ÛÄ×ÀÓÄÁÀÝ ÛÉÍÀÀÒÓÉÓ, ÃÀÍÉÛÍÖËÄÁÉÓÀ<br />

ÃÀ áÀÒÉÓáÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÃÀÓÀáÖËÉ ÌÉÆÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÓ ×ÏÒÌÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ;<br />

ÔÄØÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÉÙßÄÅÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉÀÍÉ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÚÏÅÄËÃÙÉÖÒÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ, ÌÖÛÀÏÁÉÓ,<br />

ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ ÓÖËÉÄÒÉ ÌÏÙÅÀßÄÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÂÀÓÀÖÌ-ãÏÁÄÓÄÁËÀÃ;<br />

Ã) ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÝáÏÅÒÄÁÀ, ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÐÉÒÀÃ, ÏãÀáÖÒ ÃÀ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ<br />

ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄË ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÀÈÀ ÌÉÙÄÁÉÓ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ;<br />

Ä) ÉÚÏÓ ÛÄÌÏØÌÄÃÉ, ÈÀÅÀà ÛÄØÌÍÀÓ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉ ÃÀ ÀÒ ÉÝáÏÅÒÏÓ ÌáÏËÏà ÀÒÓÄÁÖËÉÓ áÀÒãÆÄ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ ÌÏÆÀÒÃÉÓ ÉÌ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ,<br />

ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÉÓÝÄÌÓ ÌÀÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ, ÖÊÅÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀ ÃÀ ÌÉÙßÄÅÄÁÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÏÓ ÀáÀËÉ<br />

ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒÉ, ÉÍÔÄËÄØÔÖÀËÖÒÉ ÈÖ ÓÖËÉÄÒÉ ÙÉÒÄÁÖËÄÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀØÌÍÄËÀÃ;<br />

Å) ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÔÄÒÄÓÄÁÉÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />

ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÒÄÀËÉÆÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ØÅÄÚÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈ, ÉÓÄ ÌÉÓ ÓÀÆÙÅÒÄÁÓ<br />

ÂÀÒÄÈÀÝ;<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÜÀÌÏÖÚÀËÉÁÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÖßÚÅÄÔÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ, ÌÈÄËÉ ÝáÏÅÒÄÁÉÓ<br />

ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÀáÀËÉ ÝÏÃÍÉÓÀ ÃÀ ÜÅÄÅÄÁÉÓ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÛÄÞÄÍÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÀÈÀ ÛÄÞËÏÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />

ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÖËÉÄÒÉ ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÄÁÉÓ ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÀà ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÃÀ ÀÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ<br />

ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅ ÝáÏÅÒÄÁÀÛÉ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÀÃÂÉËÉÓ ÃÀÌÊÅÉÃÒÄÁÀ; ÌÏÆÀÒÃÉ ÌÆÀà ÖÍÃÀ ÉÚÏÓ ÀÒÜÄÅÀÍÉ<br />

ÂÀÀÊÄÈÏÓ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÛÒÏÌÉÈÉ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓÀÈÅÉÓ.<br />

Æ) ÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÀ ÉÍÃÉÅÉÃÄÁÈÀÍ ÃÀ ãÂÖ×ÄÁÈÀÍ:<br />

ÓÀÓÊÏËÏ ÂÀÍÀÈËÄÁÀÌ ÖÍÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ, ÒÏÌ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ ÌÏÌÀÅÀË ßÄÅÒÄÁÓ ÂÀÍÖÅÉÈÀÒÏÓ<br />

ÆÏÂÀÃÉ ÓÀÊÏÌÖÍÉÊÀÝÉÏ ÖÍÀÒ-ÜÅÄÅÄÁÉ (ßÄÒÀ, ÊÉÈáÅÀ, ÌÄÔÚÅÄËÄÁÀ, ÌÏÓÌÄÍÀ), ÓÀÏÒÂÀÍÉÆÀÝÉÏ ÃÀ<br />

ãÂÖ×ÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÉÌÀÈ, ÅÉÓÈÅÉÓÀÝ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÄÍÀ ÌÛÏÁËÉÖÒÉ<br />

ÀÒ ÀÒÉÓ;<br />

È) ÉÚÏÓ ÊÀÍÏÍÌÏÒÜÉËÉ, ÔÏËÄÒÀÍÔÉ ÌÏØÀËÀØÄ:<br />

ÃÙÄÅÀÍÃÄË ÃÉÍÀÌÉÖÒ, ÄÈÍÉÊÖÒÀà ÃÀ ÊÖËÔÖÒÖËÀà ÌÒÀÅÀË×ÄÒÏÅÀÍ ÓÀÌÚÀÒÏÛÉ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÓ<br />

×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ ÉÞÄÍÓ ÖÒÈÉÄÒÈÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ,<br />

ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÂÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÈÛÄÌÄÝÍÄÁÉÓ ÜÅÄÅÄÁÉ. ÓÊÏËÀÌ ÖÍÃÀ ÂÀÌÏÖÌÖÛÀÏÓ ÌÏÆÀÒÃÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ<br />

Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÃÀÝÅÉÓÀ ÃÀ ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ ÐÀÔÉÅÉÓÝÄÌÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÉÂÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÓ ÓÀÊÖÈÀÒÉ<br />

ÃÀ ÓáÅÉÓÉ ÈÅÉÈÌÚÏ×ÀÃÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ. ÌÏÆÀÒÃÓ ÖÍÃÀ ÛÄÄÞËÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÓÄÁÉÈÉ<br />

Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÈÄÏÒÉÖËÉ ÝÏÃÍÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÃÀ ÀÌ ÐÒÉÍÝÉÐÄÁÉÈ ÝáÏÅÒÄÁÀ.<br />

2004 ßËÉÓ 18 ÏØÔÏÌÁÄÒÉ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!