You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
UNAMUNO ETA EUSKARA<br />
• XABIER KINTANA •<br />
dia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera,<br />
galesera, katalana, galegoa 8 , eta zer esanik ez, gure<br />
euskara ere sarturik.<br />
Honen guztionen isla oraintsura arte izan dugu irakaskuntza<br />
ofizialean ere, espainol konkistatzaileek Amerikan<br />
zapalduriko herri autoktonoei «nuestra lengua» irakasten<br />
zietelako, poz-pozik agertuz, horrekin ezkutatu nahirik, antza,<br />
aztekek, maiek edo inkek, europar jendeekin harre m a-<br />
nik izan baino askoz lehenago, ezin hobeki zekitela mintzatzen,<br />
eta kultura original eta zibilizazio mire s g a rria garatuak<br />
zituztela, zeinek bere hizkuntzan adieraziak.<br />
Gaur egun ere muntaketa sasizientifiko eta xenofobo<br />
honen aztarrenak gelditzen dira. Baina oraingoan zenbaitzuek<br />
abusu horiek xuritzeko, «kultur mestizajea» moduko<br />
eufemismoak erabiltzen dituzte, dirudienetik noranzko<br />
bakarreko prozesu xelebrea berau, hor, besteek gure a<br />
hartzea aberastetzat jotzen den arren, guk, aurriritzi europozentrista<br />
zaharkituen eraginez, kanpokoengandik ezer<br />
hartu nahi ez dugun bitartean. Aski da gogoratzea, diogun<br />
a ren adibide, Espainiako unibertsitateetan ez dagoela<br />
bat ere katedrarik Afrikako edo Amerikako kolonia izandako<br />
herri indigenen hizkuntzak ikasteko.<br />
Z o r i t x a rez, norbere doktrinaren postulatuak edo ideol<br />
o g i a ren aurriritziak jakintza arlora eramateko tentazioak<br />
behin eta berr i ro errepikatu dira historian zehar. Hort x e<br />
ditugu, alde batetik, Galileoren astronomi aurkikuntzen<br />
eliz kondena biribila —oraintsu, laurehun urte gero a g o ,<br />
Vatikanoak, eskuzabaltasun handia erakutsiz, hura amnistiatu<br />
digun arren— edo Darwinen eboluzio-teoriaren gaitzespena,<br />
arrazoi bertsuengatik gertatua. Ezagunak dira,<br />
h a l a b e r, zer nolako hondamen-kalteak ekarri zizkioten<br />
S E S B a ren ekonomiari Trofim D. Lysenkok nekazaritzan eta<br />
abel hazkuntzan eskala handitan eginiko esperimentuek,<br />
m i t x u r i n i s m o a ren urratsei jarraikiz, marx i s m o a ren postulatuak<br />
biologiari aplikatuz hobekuntza genetikoak erd i e t s i<br />
nahi izan zituenean. Eta ez dira ahanztekoak, halaber, gure<br />
egunotan emakumeek herri askotan fundamentalismo<br />
e r l i j i o s o a ren ideologiagatik oraindik pairatzen dituzten legezko<br />
bereizkeria lotsagarr i a k .<br />
JAKiN 72
Change language