Sorena kowowaSvili - Papava.info
Sorena kowowaSvili - Papava.info
Sorena kowowaSvili - Papava.info
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
aleqsiSvilis erovnuli bankis prezidentobaSi<br />
safrTxes ver vxedav<br />
gazeTi “axali Taoba”, 10 seqtemberi, # 249, 2007<br />
interviu parlamentar lado papavasTan<br />
_ batono lado, sakmaod didi xmauri mohyva im samTavrobo karusels,<br />
romelic prezidentma SemogvTavaza. Tqven rogor afasebT am<br />
gadaadgilebebs da ramdenad swori gaTvla gaakeTa prezidentma am<br />
nabijiT<br />
_ pirvel rigSi modiT gaverkveT, Tu ras niSnavs Cvens politikaSi<br />
damkvidrebuli termini “karuseli”, romelic samTavrobo<br />
cvlilebebTan dakavSirebiT gamoiyeneba. am mizniT mkiTxvels erT<br />
sabavSvo gamocanas Sevaxseneb: “midis, modis adgilze dgas – ra aris<br />
es karebia”. magram Tu davukvirdebiT, zustad igive efeqtis<br />
matarebelia karuselic, romelic midis, modis, magram mainc adgilze<br />
dgas. Tumca ufro rTuli meqanizmia, vidre karebi. zustad igive xdeba<br />
Cvens mTavrobasTan mimarTebaSic: mTavrobaSi aris ramodenime ministri,<br />
romelic ucvlelia da amdenad “karuselis RerZis” funqcias asrulebs.<br />
danarCeni ministrebis urTierTCanacvlebiT ki praqtikulad araferi<br />
icvleba. aqedan gamomdinare, arc prognozis gakeTebaa rTuli, Tu ra<br />
ramdenad Seicvleba. am prognozs ki aqvs ori – optimisturi da arcTu<br />
optimisturi mxare. optimisturi gaxlavT is, rom kidev ufro<br />
gaZlierdeba qveynis Tavsacvisunarianoba; kvlav gagrZeldeba<br />
sagadasaxado administrirebis maRali done, romelic uzrunvelyofs<br />
biujetSi sagadasaxdo Semosavlebis zrdas; aseve gagrZeldeba is<br />
warmatebuli mcdelobebi, rac mTavrobas hqonda energetikis sferoSi,<br />
anu unda vivaraudoT, rom qveyanas ar Seeqmneba sirTule da kvlav<br />
eqneba eleqtroenergiisa da gazis 24 saaTiani miwodeba; gagrZeldeba<br />
gzebis, Sadrevnebis da sabavSvo atraqcionebis mSeneblobac. amasTan,<br />
aseve gagZeldeba agreTve is gardaqmnebic, romelic, rogorc wesi,<br />
gamoixateba saxelmwifo institutebis ngrevaSi (faqtia, rom mTavrobaSi<br />
1
“mngrevelebi” sakmaod komfortulad grZnoben Tavs); samwuxarod, aseve<br />
gagrZeldeba kanonis sistematuri darRvevac, romelic yvelaze<br />
mZafrdad adamianis uflebaTa Selaxvasa da sakuTrebis uflebis<br />
xelyofaSi gamoixateba. praqtikulad “karuseli” Cven gviCvenebs, rom ki<br />
aris moZraoba, magram es moZraoba aranair seriozul cvlilebas ar<br />
gamoiwvevs. yvela is pozitivi da, samwuxarod, negativic, rac aqvs am<br />
mTavrobas ucvlelad gagrZeldeba. ase, rom “karuseliT” arc araferi<br />
Secvlila, rameTu – “SesakrebTa gadanacvlebiT jami ar icvleba”.<br />
karuseli trialebs, midis, modis, magram mainc adgilze dgas!<br />
_ gamodis, rom is dapirebebi, romelsac prezidenti gvaZlevs da<br />
irwmuneba, rom Sesruldeba, ar Sesruldeba<br />
_ ara ratom, modiT, ase vTqvaT – dapirebac aris da dapirebac.<br />
darwmunebuli var, rom 100 (SesaZloa metic) axali sasoflo-sameurneo<br />
sawarmo marTlac Seiqmneba, da Tu gaWirda saqme, am problemas<br />
qarTuli statistika Cveuli “warmatebiT” gaarTmevs Tavs... aqve isic nu<br />
dagvaviwydeba, rom qarTveli glexi marTlac mSromelia, rom mas<br />
yovelTvis surs raRac gaakeTos. maSinac ki, roca is absoluturad<br />
korumpirebul sivrceSi muSaobda, glexi yovelTvis cdilobda Tavisi<br />
SromiT gadaerCina ara marto sakuTari ojaxi, aramed bazarzec gaetana<br />
produqcia gasayidad. dRes, rodesac qveda doneze korufcia<br />
maqsimalurad Semcirebulia, soflad (da ara marto) axali sawarmoebis<br />
daregistrireba rTuli sulac ar aris. roca mosaxleobas uWirs, is<br />
yovelTvis Tavis nayofier miwas miakiTxavs gadasarCenad. aqedan<br />
gamomdinare, pesimisturad ar vuyureb imas, rom 100 axali sawarmos<br />
Seqmna iyos rTuli da SeuZlebeli. ase, rom prezidentis es dapireba<br />
realuria. aris mcdari dapirebebic, magaliTad 2006 wlis zafxulis<br />
dapireba dasaqmebasTan dakavSirebiT; gaxsovT albaT, rodesac<br />
mTavrobam 20 milionze meti lari gamoyo da 150-150 lari sami Tvis<br />
ganmavlobaSi uxades umuSevrebs, rom isini viTomda dasaqmebuliyvnen.<br />
Ees ki aSkarad warumatebeli proeqti iyo.<br />
2
_ am samTavrobo karuselis Semdeg ra STabaWdileba dagrCaT piradad<br />
Tqven, ramdenad seriozulad udgeba qveynis xelisufleba ekonomikas,<br />
rodesac pirvel rigSi am dargis ministrebi gadaanacvles<br />
_ modiT daviwyoT imiT, rom premier-ministri ucvleli darCa. is<br />
mTavrobis saqmianobis stilis SenarCunebis umTavresi garantia. arc<br />
ekonomikuri ganviTarebis ministri Secvlila, Tumca am saministros<br />
mxolod gayidvis saministro SeiZleba ewodos dRes. rac Seexeba<br />
finansTa ministrs, unda giTxraT, rom axali ministri Tavisi<br />
ganaTlebiT ekonomist-finansistia. misi ganaTleba ki imis garantias<br />
iZleva, rom is SemTxveviTi kaci ar iqneba finansTa saministroSi.<br />
amavdroulad gilaurma sakmaod warmatebul ministrad gamoiCina Tavi:<br />
is zogs moswons, zogs _ ara, magram is, rom dRes saqarTvelo<br />
ganaTebulia da qveynis eleqtroenergetika denis zogjer uazrod<br />
xarjvasac (vgulisxmob zamTarSi Sadrevnebis uwyvet muSaobas) ki<br />
uZlebs, es faqtia. amitom am cvlilebas pesimisturad ar vuyureb,<br />
Tumca vTvli, rom arc liqso aleqsiSvili SeiZleba CaiTvalos cud<br />
finansTa ministrad. is iyo im davalebebis Semsrulebeli, romelic<br />
premierisgan modioda. ase rom, ekonomikur gundSi rac iyo kargi da<br />
cudi, isev SenarCundeba.<br />
_batono lado, opoziciam mTavrobis samoqmedo programa<br />
sadRegrZelos Seadara, ramac rogorc Cans prezidenti gaaRiZiana.<br />
Tqven ramdenad kmayofili xarT warmodgenili gegmiT<br />
_ am SemTxvevaSi Cveni erT-erTi yvelaze gamocdili deputatis q-n<br />
elene TevdoraZis frTosan gamonaTqvams gamoviyen: am e.w. programis<br />
gacnobis Semdeg “aRSfrTovanebuli” davrCi. saqme isaa, rom es<br />
dokumenti marTlac ar aris programa. magram es ar aris programa, ara<br />
marto axla, aramed postrrevoluciur saqarTveloSi romeli<br />
mTavrobis damtkicebac moxda, arc erTis warmodgenili dokumenti ar<br />
iyo programa. ufro metic, 2004 wlis dasawyisSi, roca moxda<br />
konstituciaSi cvlilebebis Setana da minisrTa kabinetis aRdgena, iq<br />
etyoba ar iyo bolomde gaazrebuli aseTi Canaweris mniSvneloba, rom<br />
3
ndobis misaRebad mTavrobas unda waredgina programa. konstituciiT<br />
dadgenil orkvirian vadaSi mTavrobis mier programis dawera<br />
SeuZlebelia. visac marTla hgonia, rom es dokumenti programaa, me<br />
vurCev nebismieri saxelmZRvanelo, Tu sacnobaro literatura<br />
gadaSalos da waikiTxos, Tu programis qveS ra igulisxmeba. progamaSi<br />
elementarulad aucilebelia mimdinare situaciis Seafseba, umTavresi<br />
miznebisa da amocanebis Camoyalibeba, am amocanebis gadawyvetis<br />
gzebisa da meqanizmebis dasaxva, vadebisa da Semsruleblebis<br />
gansazRvra. Tu es ase ar aris, es dokumenti verc erT SemTxvevaSi<br />
programa ver iqneba. kargi iqneba, Tu konstituciaSi Seva cvlileba da<br />
mTavrobas moeTxoveba ara programis, aramed “ganacxadis” warmodgena,<br />
Tu ris gakeTebas apirebs da ra vadebSi. amasTan imis Tundac<br />
xmamaRali Zaxili, rom es aris programa, maxsenebs erT aRmosavlur<br />
sibrZnes: “ramdenic ar unda iZaxo xalva, piri ar dagitkbebao”.<br />
ramdenic ar unda iZaxon, rom es dokumenti programaao, is mainc aseTi<br />
ver iqneba.<br />
_ opoziciam warmodgenil dokuments sadRegrZelo uwoda...<br />
_ ara sadRegrZelos ar hgavs. es ufro “ganacxadia” (Tanac,<br />
samwuxarod, bundovani) imis Sesaxeb, Tu mTavroba ras fiqrobs imaze,<br />
Tu ris gaakeTebas apirebs. rac Seexeba piradad Cems damokidebulebas,<br />
minda giTxraT, rodesac es sakiTxi ixileboda, samwuxarod avad viyavi<br />
da ver movaxerxe daswreba, magram me am programas mxars verc erT<br />
SemTxvevaSi ver davuWerdi bevri mizezis gamo. mkiTxvels imedia<br />
exsomeba Cemi uaryofiTi damokidebuleba Tavisufali ekonomikuri<br />
zonebis mimarT. am e.w. programaSi weria, rom erTerTi aseTi problema,<br />
romelsac ndoba unda gamoecxados, gaxlavT Tavisufali ekonomikuri<br />
zonebis Seqmna. am kanonproeqtisadmi uaryofiTi damokidebuleba me<br />
Tavis droze parlamentSic gamovxate da bunebrivia Cemi<br />
damokidebuleba am problemisadmi dResac ucvlelia. samwuxaroa, rom<br />
am e.w. programaSi erTi sityvac araa naxsenebi imis Sesaxeb, rom<br />
saqarTvelos ekonomika holandiuri daavadebiTaa dasneulebuli da,<br />
rom mas saswrafo mkurnaloba esaWiroeba. amas garda, aris sxva<br />
4
araerTi bundovani Canaweric, romelic uamrav kiTxvas badebs. aqve<br />
oriode sityviT Sevexebi parlamentis Tavmjdomaris gancxadebas da<br />
vityvi, rom is absoluturad swori iyo. magram es dokumenti, romelic<br />
mTavrobam warmoadgina, arafriT gansxvavdeba imisgan, rac Tavis droze<br />
imave miznebiT mohqondaT Jvaniasac da noRaidelsac. parlamentis<br />
Tvmjdomaris gancxadebis Semdeg mTavrobam formalurad dado meore<br />
dokumentic – 2008-2011 wlebis ZiriTadi maCveneblebi. es dokumenti<br />
dado viTomda e.w. programis gansamtkiceblad. magram es sinamdviles<br />
ar Seesabameba, radganac es dokumenti aprilis TveSia dawerili,<br />
amitom masSi elementaruilad ver moxvdeboda Tundac is gaxmaurebuli<br />
100 sasoflo-sameurneo sawarmo, romelic mTavrobis am axal e.w.<br />
programaSia warmodgenili.<br />
_ rogor fiqrobT, ramdenad marTuli xelmZRvaneli iqneba<br />
aleqsiSvili erovnuli bankis prezidentis Tanamdebobaze<br />
_ problema sakmaod rTulia. me yovelTvis vambobdi da axlac xazs<br />
vusvam, im samTavrobo ekonomikur gundSi, sadac aleqsiSvili muSaobda<br />
is iyo praqtikulad erTaderTi profesionali ekonomisti. rodesac is<br />
parlamentSi modioda, yovelTvis vafasebdi mis profesionalizms. aqve<br />
imasac gavixseneb, rom erT SemTxvevaSi man uRalata Tavis<br />
profesionalizms, roca Seecada imis dasabuTebas, rom saSemosavlo<br />
gadasaxadis 12-dan 25 procentamde zrdis SemTxvevaSic daqirevebulebma<br />
Tavi bedniered unda igrZnono. dRevandeli gadasaxedidan, leqso<br />
aleqsiSvili rom erovnuli bankis prezidenti gaxdes, misi<br />
profesionalizmidan gamomdinare, simarTle giTxraT, raime<br />
gansakuTrebul safrTxes ver vxedav. problema cota sxva kuTxiT<br />
Seiqmna. ramdenad iqneba aleqsiSvili damoukidbeli mTavrobisagan.<br />
sazogadoebaSi gabatonebulia azri, romlis Tanaxmadac radganac<br />
aleqsiSvili rogorc finansTa ministris moadgile da Semdgom<br />
finansTa ministri misi uSualo ufrosis – noRaidelis davalebebs<br />
asrulebda, erovnul bnkSic premieris davalebebis Semsrulebeli<br />
iqnebao. amasTan erTad sulac ar aris gamoricxuli, rom aleqsiSvilis<br />
erovnul bankSi gadayvaniT sul sxva scenaric ganviTardes: me Zalian<br />
5
kargad maxsovs, igive zurab noRaideli rogori iyo parlamentSi, roca<br />
is zurab Jvanias TanaSemwe iyo, da Tundac Tavisi pirveli ministrobis<br />
dros rogor erComialeboda mis “gamzrdels”. dRes ki kidev ufro<br />
gansxvavebul noRaidelTan gvaqvs saqme samjer ndobagamocxadebuli<br />
premier-ministris rangSi. Tu noRaidelma SeZlo gardaqmna, apriori<br />
ratom unda CaiTvalos, rom aleqsiSvili uniWoa da amas ver SeZlebs<br />
aqedan gamomdinare advili SesaZlebelia aleqsiSvilma gaiTavisos<br />
SesaZlo axali mdgomareoba, damoukidebloba, romelic konstituciiT<br />
aqvs miniWebuli erovnul banks da sulac ar darCes noRaidelis<br />
dvalebebis Semsrulebeli. rac Seexeba mis karg urTierTobas<br />
noRaidelTan es SeiZleba qveynisTvis kargic ki aRmoCndes. kerZod, is,<br />
rom qveyanaSi orniSna inflaciaa, mgoni eWvi aRaravis (ra Tqma unda<br />
mTavrobisa da saerTaSoriso svaluto fondis garda) epareba.<br />
mTavrobisa da erovnuli bankis SeuTanxmebeli moqmedebis umTavresi<br />
Sedegi swored maRali inflacia iyo, roca erovnuli banki mis xelT<br />
arsebuli instrumentebiT cdilobda inflaciis ganeitralebas, xolo<br />
mTavroba gaumarTlebeli xarjebiT ki inflaciis zrdas uwyobda xels.<br />
aleqsiSvilis SemTxvevaSi ki mTavrobasTan dialogi SeiZleba ufro<br />
Sedegiani aRmoCndes... imavdroulad arsebobs seriozuli safrTxec,<br />
romelic me mas Semdeg gavacnobiere, rac movismine, Tu rogor aqebda<br />
kaxa benduqiZe aleqsiSvilis kandidaturas erovnuli bankis<br />
prezidentis postis dasakaveblad. merwmuneT, es bevrad ufro<br />
seriozuli safrTxea, vidre aleqsiSvil-noRaidelis urTierToba. minda<br />
SegaxsenoT, rom 2006 wlis gazafxulze benduqiZem parlamentSi<br />
waradgina kanonproeqtTa paketi, romelic erovnuli bankis daSlas<br />
isaxavda miznad. rom ara Tavad erovnuli bankis, parlamentis<br />
Sesabamisi komitetis da, kerZod, irakli kovzanaZis aqtiuroba, dRes<br />
erovnuli banki aRar gveqneboda. ramdenadac vici, mTavrobaSi<br />
erovnuli bankis daSlis gegmebi dResac mzaddeba da, Tu benduqiZe<br />
aqebs aleqsiSvils, aq ufro did safrTxes vxedav, rom sabolood<br />
aRisrolos “ocneba” batonma kaxam da gaauqmos erovnuli banki. me<br />
vfiqrob, erovnuli bankis prezidentad is profesionali unda<br />
dainiSnos, romelic yvelaze metad ar moswons benduqiZes. swored<br />
aseTi pirovneba SeZlebs qveynis interesebidan gamomdinare ar<br />
6
SeuSindes saqarTvelos mTavrobis oligarqTan dapirispirebas.<br />
sxvaTaSoris aseTi gaxldaT roman gociriZe..., romelic minda mjerodes<br />
gaagrZelebs Tavis profesiul saqmianobas da kvlavac aqtiur rols<br />
Seasrulebs qarTul politikaSi.<br />
<strong>Sorena</strong> <strong>kowowaSvili</strong><br />
7