BERRIA, 2011-03-13 - datu-basea21

2 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian›Japonia DLurrikaraDHistoriakoistripu nuklearlarrienak1957ko irailaren 29apMayakeko istripua. ErrusiakoKyshtym hiriko zentralak eztandaegin zuen. 200 pertsona inguruminbiziaren ondorioz hil ziren.INES eskalan 6. maila izanzuen.1957ko urriaren 10apWindscaleko sua. Helburumilitarretarako Erresuma Batuaneraiki zuten zentraleanerreaktoreak su hartu zuen.Ehun pertsona inguru minbiziareneraginez hil ziren. INES eskalan5. maila izan zuen.1979ko martxoaren 28apThree Mile Islandeko istripua.AEBetako istripu nuklearrikhandiena izan zen. Erreaktoreaberotu egin zen eta erradiaktibitateaisuri zuen. 5. mailaINES eskalan.1986ko apirilaren 26apTxernobilgo hondamendia.Historiako istripu nuklearrik larrienaizan zen Ukrainiakoa.9.000 hildako eragin zituen.INES eskalan 7. mailakoa izanzen; altuena.1999ko irailaren 30apTokaimurako ezbeharra. Tokio(Japonia) kanpoaldeko zentralekoistripuaren ondorioz bilangile hil ziren eta hainbat lagunzauritu ziren. INES eskalan4. mailakoa da istripu hori.tsunamiak kalte garrantzitsuakeragin baititu bi zentraletan.Gauez sei graduko erreplika jasandute gainera, zonalde horretan.Etxetik ez irtetzeko etaiturriko urik ez edatekoeskatu die gobernuakinguruan bizi direneiLurrikaraz geroztik,Fukushimakozentralak arazoak dituhozte sistemanJaponiako zentralnuklearraklurrikaretarako berezikidiseinatuta daudeFukushimako zentral nuklearraren biltegi batean eztanda bat izan zen, atzo, 15:36an. BERRIATxernobilgo mamuaFukushimako zentral nuklearraren biltegibatean eztanda bat izan da; 45.000 milaherritar eremu horretatik urrutiratu dituzteUkrainiako hondamendiaz geroztik gertatuden istripu nuklearrik larriena daElixabet EpeldeJaponia astindu duen 8,9 gradukolurrikararen biharamunean begiguztiak Tokiotik 240 kilometrotaradagoen Fukushima zentral nuklearreaniltzatuta egon dira.Atzo eguerdian eztanda bat izanzen biltegi batean eta lau langilezauritu ziren. Japoniako Gobernuakisuri erradioaktiboak «txikiak»izan zirela jakinarazi bazuenere, ez zuen herritarren ezinegonabaretzea lortu.Japoniako Energia AtomikoarenAgentziak, ezbeharra, INESIstripu Nuklearren NazioartekoEskalan laugarren mailakoa delaadierazi du. Zazpigarrena da mailarikaltuena eta laugarrenak, istripuakokalekutik kanpo arriskurikgabekoa dela esan nahi du.Txernobilgo isuritik —zazpigarrenmailakoa—, 1986tik, jasandakoistripurik larriena da Fukushimakoa.Hain zuzen ere, askori Txernobilgohondamendia etorri zaie bururaeztandaren berri izan ostean.Ukrainiako zentral horretaninoizko erradiazio nuklear isuririkhandiena gertatu zen.Agintariek, ordea, hondamendinuklearraren arriskua baztertudute berehala. Baina, eraikinetikke beltza irteten zen bitarteanlarritasuna handituz joan da. Hamarretikhogei kilometrora zabaldudute ebakuazio eremua eta45.000 mila herritar urrundu beharizan dituzte eremu horretatik.Fukushimatik gertu bizi denherritar batek Gobernuak etengabeegoeraren berri eman dietelaazaldu du. «Hala ere, ez gaudelasai, ez baitakigu zer gertatu daitekeen»,gaineratu du. Etxetik ezateratzeko, iturriko urik ez edatekoeta bertako jakirik ez jateko eskatudie Gobernuak arrisku eremuanbizi direnei. Iodoa banatzekoere prestatu dira agintariak,izan ere, isuri nuklearren ondoriozsor daitekeen tiroide minbizitikbabesten laguntzen du iodoak.Hozte sistema matxuratutaHasiera batean erreaktoreak eztandaegin duela pentsatu baduteere, aurki, leherketa erreaktoreadagoen biltegian gertatu delabaieztatu dute. Hidrogenoareneta oxigenoaren arteko erreakziokimikoak eragin du leherketa etaerreaktorea babesten duen altzairuzkogordetegia erori egin da,ondorioz. Yukio Edano Gobernukobozeramailearen hitzetan, gordetegiakez du kalterik jasan.Zentraleko langileak erreaktoreahozten saiatzen ari zireneangertatu da ezbeharra. Izan ere Fukushimakozentralak lurrikarazgeroztik hozte sisteman arazoakdituela jakinarazi du JaponiakoSegurtasun Nuklearrerako Kontseiluak.Hainbat metodo erabilidituzte erreaktorea hozten saiatzeko,itsasotik ere ura ponpatzeariekin diote.Lurrikararen ostean 54 zentraletatik11 automatikoki itzali ziren.Ondorioz, Japoniako historianlehen aldiz alerta nuklearraindarrean jartzea erabaki zuenGobernuak. Fukushimako bi zentralakgertutik zaintzen ari da ordutik;lurrikarak eta ondorengoTokyo Electric Power Companyrenakdira bi zentralak. Leherketalehenengoan gertatu da,baina bigarrengoan ere izan dutekezkarako arrazoia. Enpresarenarabera, Fukushima II-ko hiruerreaktoreetan presioa neurrigabehazi da.Garoñako modelo berberaEnergia nuklearraren segurtasunareninguruko eztabaida lehenmailara ekarri du gertakariak.Jan Benare Greenpeaceko energianuklearraren aurkako kanpainarenzuzendariak arriskuaberezkoa dela gogorarazi du.«Zenbat abisu pairatu behar dituguerreaktore nuklearrak arriskutsuakdirela ulertzeko?», galdetudu. Hori horrela, zentral nuklearrakitxi eta energiaberriztagarrien aldeko apustuaegiteko exijitu die agintariei.Europako Batasunak bileraegingo du datorren astean leherketarenondorioak zehazteko, etabaita gertatutakotik ikasteko ere.Japoniako zentral nuklearrakmunduko seguruenak dira; lurrikaraasko pairatzen dituen lurraldeaizaki, horiek jasateko diseinatutabaitaude. Herenegungo astinduek,dena den, lauzentraletan eragin ditu kalteak.Bestalde, Japonian izua eraginduen Fukushimako zentralarenerreaktoreak Garoñakoaren(Burgos, Espainia) modelo berekoak—General Electric-enBWR— direla jakinarazi dute.

Nazioarteko hainbat abokatuk euskal kideak8›› babestu dituzte, haien jazarpena salatuz2011ko martxoaren 13a, igandea berria 3Libiako erregimenaren tropak erresistentziaren16›› gotorlekura gerturatzen ari dira, BengasiraJaponia DLurrikaraZer da INES eskala?Istripu nuklearrak irizpide bateratuenbidez sailkatzeko eskala da. EnergiaAtomikoaren?Nazioarteko Erakundeaksortu zuen segurtasunari buruzko informazioaemateko. Zazpi maila ditu.Lehenak segurtasunean eraginik ezduela adierazten du, azkenak, istripualarria dela —osasunean eta ingurugiroankalte larriak eragiten dituztenean—.Erreplikak urtebete iraundaitezkeela ohartarazi duteLurrikararen erreplikak etengabeakbadira ere, maiztasuna murrizten ari da:atzo eguerdian bi orduko eten bat izanzen, orain arteko luzeena seismoarenostean. Honez gero 150 erreplika izanditu lurrikarak; Richter eskalan bost gradukoazpikoak izan dira guztiak. Tokion4,3ko bat izan zen goizaldean.1.200pTwitter sarean barra-barra. Richtereskalan 8,9 graduko indarra izan zuen lurrikararenostean 1.200 mezu idatzi zirenminuturo Twitterren Tweet-o-Meter enpresakjakinarazi zuenez. Telefono sareaetenda egon zen eta lagun askok horregatikjo zuten Internetera.Tsunamiak ez du esperotakokaltea eragin PazifikoanOzeano Pazifikoko herrialdeetan larrialdiegoera ezarri zuten lurrikararen ondotik.Dena den, Japoniatik at, kalteakesperotakoak baino txikiagoak izan dira.Tsunamia ahulduta heldu da, ekialdeko,zein mendebaldeko kostaldeetara.Indonesian lagun bat hil zen itsasoan.Hildakorik ez da izan beste herrialdetan.Kristina BerasainMinamisanriku kostakohiriko biztanleenerdiak non direnjakin gabe oheratuziren atzo Japonian; NHKtelebista kateak zabaldutako irudietanikusten da eraikin bakarbat ere ez dagoela zutik; edo puskatanerori dira etxeak edo urezinguratuta daude. Ipar-ekialdekoitsasertzeko hiri horretan 17.000lagun bizi ziren, eta momentuzaterpe batean babestu zirenen berribaino ez dute. Rikuzentakatan,berriz, 300 eta 400 hilotz arteanaurkitu zituzten eguna argitzearekinbatera. Iwanuma etaNatorin 200 lagunen gorpuak eramanzituzten polikiroldegira.Sendai hirian oraindik ez dagoargi zenbat lagun eraman dituenaurretik tsunamiak.Tohoru eskualdean daude hiriguzti horiek. Iwate, Miyagi etaFukhusima dira seismoak gehienkaltetutako prefekturak. Aurrenekoanhainbat herri mapatikezabatuta dituzte hamar metrokoolatuek. Rikuzen Taka 25.000 biztanlekohiriaren arrastorik ezdute. Futabako funtzionario batekdioenez kostako hiru herrieraman ditu itsasikarak; «Etxeen%10 baino ez daude zutik, udalekolaugarren solairutik begiratzenbadut ez dut beste eraikinikzutik ikusten». Lurrikarak 3.400eraikin suntsitu ditu.Kisenuman muinoetara igodira herritarrak hondamendiarierreparatzeko; etxeak, ontziak,zuhaitzak, autoak, errepide zatiak,hondakinak, eta tarteka sutandauden guneak —200 sute piztudira—. Irudia ikaragarria da.Fukushima prefekturako gizon bat, atzo, tsunamiak eragindako kalteei begira, Soman. KIMIMASA MAYAMA / EFEEguna argitzearekin batera ohartu dira japoniarrak lurrikarak eragindakohondamendiaren benetako neurriaz; hildakoen kopuruak gora egin du,eta oraindik ere milaka lagun daude desagertuta itsasertzeko hirietan.Egun argitan latzagoaTohoku iparraldeko eskualdekolagun asko galdutako lagun etasenideen bila ari dira orain. Eijieta Matsuko Kanno senar-emazteek18 urteko alabaren autoaaurkitu zuten atzo Yamamoton.Zuhaitz baten azpian eta inguruanlokatza duela dago autoa;negar batean ari dira albisteagentziek igorritako irudietan.Japoniak inoiz ezagutu duenlurrikara handienaren biharamuneanbalantzea egiteko orduada. Datu ofizialen arabera, 703 lagunhil eta beste 784 desagertudira, baina orduek aurrera eginahala kopurua handituko delaohartarazi dute agintariek; hildakoak1.700 izatera iritsi daitezkeelazehaztuta. Tokian tokiko agintariekdesagertutzat eman dituztenlagun asko ez dituzte desagertuenzerrenda ofizialetan aipatu,eta, hartara, balantzea ankerragoaizango dela pentsa daiteke.Ostiraletik larunbaterako gauera,gainera, milaka izan ziren eurenetxeeratara itzuli ezin izan zutenlagunak —horietako batzukdesagertutzat jo zituzten lehenorduetan—. Tohoruko bost prefekturatan300.000 lagun ebakuatudituzte orotara.Tokio hutsikTokioko kaleak, bien bitartean,erabat hutsik izan ziren larunbatean,dendetara janaria erosterahurbildutako lagunengatik ez balitz.Hiriburuko metroa martxanda honez gero, baina bala trenaedo shinkansen-a oraindik ez dabil,eta hamahiru aireportutanbertan behera utzi dituzte hegaldiak.Iparralderako errepide guztiakmoztuta daude. Sakeleko telefonoensarea, berriz, konpondudute, baina orain argindar sareada kezka nagusia, izan ere, milioikalagunek ez dute hornikuntzarik,eta dutenei kontsumoa murriztekoeskatu diete. Itzaldiaketengabeak dira. Hidero Niiokaabokatuak dio sekulan ez duelaikusi halakorik. Tokion bizi da,eta emaztea eta bi alabekin bateraaritu da telebistai begira: «Ezinizan dugu lo askorik egin, hiru orduzedo, ateak eta leihoak kolpekaaritu dira orduerdiro, eta alabengelara gerturatu gara uneorokorrika atera behar ote genuen».Bilaketa, erreskate eta berreraikuntzalanei ekin diete orain,eta horretarako bitarteko guztiakagindu dituzte agintariek. Kyodoagentziaren arabera, 50.000 lagunari dira lanean. Naoto Kan lehenministroak helikopteroz behatudu lurrikarak astindutako eremuaeta «kalteak ikaragarriak»direla esan du. 190 hegazkin eta 25ontzi jarri ditu bilaketa lanetan.Aurretik ez duela horrelako ezerezagutu esan du hunkituta. Hondamendiakeragindako zirrara luzaroanmantenduko da.

4 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › IritziaGure gizarteaJiraXabier Gantzarainta hara, bukatzeko, izua eragiten zidankolektiboen sorreran eta, oroEhar, bizikidetzaren oinarrian legea dagoelaikusteak, edo Legea esan beharkoninake akaso, baina horixe dun multiplokomun txikiena, esaldia beti iruditu zaidangorrotagarria, bestearen askatasunahasten den lekuan amaitzenda norberarena, zergatik, bestearenaskatasuna hasten den lekuanhasten dun nirea ere, hortikabiatuko gaitun batera eginnahi badugu bidea, bainaez, gizarte mediokre bateanbizi garela erabaki dinIñaki Azkuna jaun txitagurgarriak, ergelak garelaalegia, eta agintari buruargiei eskerrakegiten dugula aurrera, horrexekematen zidan izua, diskurtsoak ez ditunbatere aldatu, forman bai, onkeriazkoberniz aurrerakoi batean bildua zatorrendena, baina mamia bera dun beti, zuekegin lana, produzitu, irabazi bizirik mantentzekolain, hazi umeak eta sartu aurrezkiakgure bankuetan, guk kudeatukodugu ederki zure etorkizuna, uste dinatMax Weber izan zela etika protestanteaeta kapitalismoa lotu zituena,1903an kaleratu zinan, eta108 urte beranduago kapitalismoadun erlijio bakarra. Eta erlijiohorrek ez din alaitasunaatsegin.Amaia Vazquezekinbat natorren: gure gizarteaplazeraren etsaiadun.Evrywherevrytik Montparnasserako treneanE konturatu naiz ez dudala zineznehoiz ebaki Parise eta hango sasi-hirizenbaitekin lotzen ninduen zilbor-hesteintimoa. Asteartean Karimekin Evrykopiramideak bisitatu ondoren RER D-anjendeei begira nengoen, amoltsuki,der himmel über Berlin filmanDamiel aingerua jostatzen duenBruno Ganz aktorearen antzera.Kolore eta soinu anitzetako munduazetzan egunkariak irakurtzen—Guardiolaren BarçakArsenal garraitu zuelaikasi nuen horrela— musikaentzuten edo soilikBiraItxaro BordaJuvisy eta Vigneux arteko romen txabolerriabidegabekoa dela pentsatzen.Akidura,bazterketa,langabezia etabortizkeria garrazki pairatzen dute,bainatelebistetan buklean erakusten digutenagezurreztatzen digute lizeoetanpoesiaz hitzegiteko gurutzatu gazte abilek,garraiopublikoetako kaiertzetan biderkatzendiren Rihana ugariek eta eskaileramekanikoak jaistean bizarra ferekatzendabiltzan imangaiek.Maitezaitut brother oihukatuz bereiztendira gizonak,MargueriteDurasen nobeletan bezala,etao sister elkar ezagutu berri dutenemakumeek musuak ezpainetantrukatzen dituzte.Anarteaneskuin muturraren segitzaileekherritarrak estigmatizatzendarraite.Ederra da mundua erreala.Zuzendaria:Martxelo OtamendiZuzendariordea:Enekoitz TelleriaEdizio arduraduna:Lurdes HuiziArgitaratzailea:Euskal Editorea SMPublizitatea: Iragarri SMLege gordailua:SS-0662/03Batzorde parekidea:0712I84059Egoitza nagusia:Martin Ugalde kultur parkea.Gudarien Etorbidea, z/g.20140 Andoain.Telefonoa:(0034) 943-30 40 30Faxa: (0034) 943-30 09 43Webgunea:www.berria.infoPosta elektronikoa:berria@berria.infoPublizitatea:publi@iragarri.netHarpidetza saila:(0034) 943 - 30 43 45Date: 13/03/2011Exemplaire: 2.395Editeur: Euskal Editorea s.l.Directeur de publication:Martxelo OtamendiComission paritaire:0712I84059Delegation Labourd:Lisses 3, 64100-Baiona.Tel.: (0033) 559256220.Fax: (0033) 559254303.E-mail: lapurdi@berria.infoORDEZKARITZAKAraba: Bizenta Mogel, 6.Posta kodea: 01008Gasteiz. Telefonoa:945-15 04 52. Erredakziokofaxa: 945-14 83 07.Posta elektronikoa:araba @berria.info.Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,3. C. Posta kodea: 48001Bilbo. Telefonoa:94-435 26 00. Erredakziokofaxa: 94-423 49 75.Posta elektronikoa:bizkaia@berria.info.Lapurdi: Lisses, 3. Postakodea: 64100 Baiona.Telefonoa: 559-25 62 20.Faxa: 559-25 43 03.Posta elektronikoa:lapurdi @berria.info.Nafarroa: Iratxeko Monasterioa,45, 13. Posta kodea:31011 Iruñea. Telefonoa:948-36 66 22.Publizitatea: 948-36 66 23.Posta elektronikoa:nafarroa@berria.info.berriaSortuko al da?J. BengoetxeaJ. M. CastellsX. EzeizabarrenaP. IbarraJ. G. OlaskoagaEHUko irakasleakSortu alderdia legezkoizan ala ez izan gakoakbi adar ditu: (1) ETAketorkizunean egin ditzakeenbalizko ekintza«terroristen» inguruan Sortukestatutuetan jadanik hartua etaplazaratua duen jarrera, alegiaerrefusa, arbuioa nahikoa den, eta(2) ETAren existentziarekiko berarekikoSorturen erantzuna, ia gainontzekoalderdi «demokratiko»-ekin batera erakunde armatuarenamaiera edo akabera lortzeko esfortzuakegingo ote dituen. Lehenengoeztabaida antzua da. Hitzekedo terminoek jasotzaile batzuenganeragiten dutena (perlokuzioa)berauen esanahien eta asmoengainetik jartzea dakar. Condenasarrerak erdal hiztegietan definizioeta erabilpen ezberdin eta polisemikoakditu: epailearen zigorra,jainkoak jarritako kalte edo salbazioarenukatzea, deitoratzea bera.Gainera, condena berbaren ingurukoeztabaida erdarara lerrotzenda, gaztelerari nolabaiteko nagusitasunaaitortuz. Zuhur jokatu beharda: batetik, alderdien legeakberak ez du condena-rik eskatzen;bestetik, itzulpen hutsa egin beharrean,euskal semantika eta pragmatikalehenetsi beharko genuke:«gaitzespen», «kritika», «errefusatze»,«deitoratze», «arbuiatze»,«ukatze», eta abarren atzetik nahikoindarra dago (ilokuzioa): adieraztendiren kasu orotan ETAriezetz esaten ari zaio. Galdera da iauko hori egiazkoa den.Bigarren eztabaida hau korapilatsuagoada. ETAri EZ esateak zerdakarren aztertu behar da. Horrekberriz beste bi gako ditu: deitoratzeabera iraganera proiektatu beharote den eta juridikoki zer exijitudakikoeen. Juridikoki ETArekikolotura edo harremanik ezizatea, laguntzarik ez ematea, «konibentzia»-rikedo ulerkeriarik ezizatea nahikoa izan beharko litzatekealderdien legearen ikuspegitiklegezko izateko. Gehiago eskatzea,haratago joatea, moralkionargarri izan daitekeen arren, juridikokiezberdina izan daiteke.Sorturi egiten zaizkion eskakizunak,alegia ETAren iraganeko biolentziadeitoratzea eta ETAri desegitekoedo desagertzeko exijitu diezaion,politikoki eta moralki zilegidira, agian ezinbesteko. Baina juridikokiexijitzen dena da talde horiekinez nahastea, eta eskakizunmoralei begira juridikoki nahikoada ETAren biolentzia gaitzestea,benetan gaitzestea eta ez itxuran.Estrasburgoko Giza EskubideenEuropar Auzitegiak emandakoirizpideak —pluraltasun politikoarenbalioa— kontuan hartuz etabereziki ikusita oinarrizko askatasunakmurrizten dituzten neurriakmodu hertsian interpretatubehar direla, aztertu beharko da eaalderdi berriak ETArekin (ezkutuko)harremanik duen, Batasunarenjarraipena den, biolentziariuko egiten dion, terrorismoarekikourruntze garbia dagoen eta estatutuakEstrasburgok onetsitakoalderdien legearen araberakoakdiren, besterik ez.Sortuk garbi utzi du, bere estatuetan,ez duela zerikusirik ETArekin,ez duela inolaz ere babesten,onartzen, bidezkotzat jotzen edobarkatzen eta biolentzia arbuiatzenduela. Poliziak ETArekin nahastenduen frogarik aurkeztenbadu, froga horiek baliorik gabekoasmakizun hutsak direla erakutsibehar du Sortuk, ETArekin inolakoharremanik ez duela garbiutziz, zalantza izpirik gabe. Poliziarentxostenen gainean oinarritutaEstatuko Abokatutzak eta FiskaltzakSorturi leporatzen badiote Batasunarenjarraipena dela, horifrogatu egin beharko dute, ez bakarriksalatu. Sortuk kontrako frogakaurkeztu beharko ditu. Sorturenestatutuetako konpromisoakekintzetan eta praktika politikoanfrogatzea oso zaila da. PrentsanEgia da askoz errazagoeta argiago izango delajujeentzat Sortukaldentze-urruntzepauso nabari batematen badu ETArendesagertzea eskatuz.Baina hori eginda ere,salatzaile ofizialekSorturi Batasunaren«jarraipena» izatealeporatzen badiote etaauzitegiek argudiohori ontzat jotzenbadute, ezin izango daalderdi berririk eratu,mugimendu soziopolitikohorretansortu nahi den alderdioro jarraipen batizango delako.Alderdien legearenxedea beradeuseztatukolitzateke: ezin inoizalderdi berririk sortuagertu diren adierazpen frankotanfroga diabolikoak eskatu zaizkioSorturi. Ez bada existitzen, zer frogadezake? Inork ez du nahi — halasinetsi nahi dugu behintzat—ETAren atentaturik Sorturen asmoakzintzoak diren ala ez frogatzeko.Orduan nola froga dezakeezer estatutuen edo bere bultzatzaileeta kideek esandakoaren etaegindakoaren gaindi? Egia da askozerrazago eta argiago izangodela jujeentzat Sortuk aldentzeurruntzepauso nabari bat ematenbadu ETAren desagertzea eskatuz.Baina hori eginda ere, salatzaileofizialek Sorturi Batasunaren «jarraipena»izatea leporatzen badioteeta auzitegiek argudio hori ontzatjotzen badute, ezin izango daalderdi berririk eratu, mugimendusozio-politiko horretan sortu nahiden alderdi oro jarraipen bat izangodelako. Alderdien legearen xedeabera deuseztatuko litzateke:ezin inoiz alderdi berririk sortu.Denon artean Sorturi lagundubehar diogu, ETAri desagertzekoeskatuz. Horrexegatik, Lokarriketa herritar talde batek otsailaren19rakodeitu manifestazioa funtsezkoaizan zen: Sorturen legeztatzeaeta ETAren desagerpena eskatuzirelako. Sortuk manifestaziohorren deialdi-mezuarekin bategin izanak, gutako askorentzat,geratzen ziren zalantzak argitzekobalio izan du, ETAren desagertzeaezinbestekotzat jotzen duelako.Gainera, azken kale borrokako intentsitatebaxuko gertakizunakdeitoratu egin ditu. Ildo beretik jarraitubehar du etorkizunean.Sorturen estatutuak irakurrita,zalantza izpiak desagertzen dira,eta legea aplikatu besterik ez dagolegezkoa izan dadin. Behin legezkoadenean, aukera eman beharzaio zintzo ari dela frogatzeko, baipraktika politikoaren eta bai berekideen portaeraren bitartez. ETArekikoloturarik modu sinesgarrianfrogatuko balitz, ordenamendujuridikoak baditu tresna nahikoaklotura horiek zigortzeko, baierantzukizun pertsonala bide penaletikexijituz, bai alderdi politikoabaliogabetuz.

HizpideakGezurraren hari luzeaPello Urzelaipellour@berria.infoavier Ruperezen lekukotasuna argigarriaizan da. 2004ko martxoarenJ12an, George Bush AEBetako presidenentearenbisita izan zuen, bezperanizandako atentatuarengatik doluminakagertu asmoz. Egileei buruz hitz argiakentzun zizkion George Bushi:«Zera kontatu dit, bere zerbitzuek jakinaraziberri diotela litekeena dela egileakbeste batzuk izatea eta ezin delabaztertu konexio islamiarra». Beraz,AEBetako zerbitzuek argi zeukatenETA ez ezik, talde islamistak zeudelaM-11ko bonben atzean. RuperezekMoncloarekin hitz egin zuen gero, etaohartu zen ez zeukatela informaziohori. «Gure inteligentzia zerbitzuek bazeukaten?»,galdetu zion bere buruari.Eduki edo ez, kontua da CNIk ETArenarduraren gezurra aukeratu zuela.Zazpi urte geroago, Espainiako Gobernuakantzera jarraitzen du, GuardiaZibilak, Espainiak Poliziak eta inteligentziazerbitzuek botatako sareanharrapatuta. Haiek ETAren eta Sortureninguruan harilkatutako gezur sareanharrapatuta, eta haiek erabilitakoindarrezko bitartekoen gatibu.Hitz besteAnjel LertxundiBezero bila2011ko martxoaren 13a, igandea berria 5Iritzia ‹ Harianero eta usuagoak dira norbaiten eskariz idatzitako lanak.«Hara, aizu, aita hil zitzaidan, munduan izan denGaitarik onena, eta haren biografia bat nahi nuke, hura ezagutuzutenei oparitzeko». Hildakoaren senide saminduakbiografia enkargatu du, baina hagiografia bat eskatzen arida. Idazleak ez du hildakoa ezagutzen, eta senideakemandako datuekin idatzi behar du zenduaren biografia.Datuak kontrastatu gabe, hildakoaren alde ilunetan arakatuezinik.Idazleok besterentzat ari baitira, espresio gaitzesleekinizendatzen ditugu: fantasma, itzala, beltza, morroia…Merkatuak halako asko eskatuko du, beltz literarioenehunka eskaintza baitago sarean. Hona topatu dudanhausnar bat: «Auzia bezeroak lortzea da, baina uste duzuenbaino kontu errazagoa da. Urte asko daramat honetatikjaten, eta neure liburu propioak idatzi eta argitaratzeakbaino dezentez gehiago ematen dit».Niretzat, berandutxo, tamala…r ZaldieroaSortu-Aralarspainiak joko-arau batzukasmatu zituen,euskal independentismomilitantea le-Egez kanpo uzteko.Arau horiei neurriahartzen asmatu duelarik,lotsarikgabe geratu da agerian bostaxola zaizkiela arauak,euskal independentismomilitantea ez dutelademokrazian nahi.Zer hausnartuaere badakar,euskaldunaksasian egotea espainolek inorkbaino gehiago nahi badute,bainahurrengorako utz dezagun hori.Independentismoakez dauka lekurikdemokrazian.Iraingarria behardu argudio horri aurka egiteko aitzakianorbera izatea etengabe.«Independentismoa ez dago legezkanpo,Aralar independentistaeta legala delako»,entzuten dugumaiz.Independentista zintzoa.Eta Aralar haserre,noski,horrenzintzoa ez dela argi utzi nahian.Ezkerabertzalea,berriz,gaiztoa izateariutzi diola eta dagoeneko zintzoadela erakusten behin eta berriz.Barrehandirik egin gabe ere,egoera erridikulua da.Salatuko ditu atxiloketak etatorturak,eta kritika txikiren bat edoLarrepetitUrtzi UrrutikoetxeaEspainiakoepaileen aurreanSorturendefentsa onenaAralarrek egiteadaukabeste jasoko du gehienez Aralarrek.Besozabalik hartu zuten iraganarekikoinolako konturik eskatugabe,oraindik ere gaitzespeneta antzeko berbarik erabili barik.Irakurketa zen ezker abertzaleazatitzen zuela,eta hori beti on.Salaketagehienak beste aldetik,atzoarte lagunengandik iritsi zaizkie.Hortxe gure etxearen tamala: errazagoda batzokitik datozen independentistekinelkarlana,EA/ezkerabertzalea edo EAJ/Aralar,HerrikoTabernan urtetan elkarrekinegon direnena baino.Espainiakoepaileen aurrean Sorturen defentsaonena Aralarrek egitea dauka:gogorarazten inoiz ez diotela eskatu,etaez duela salatu,iraganekoborroka armatua,aralarkide garrantzitsuekjustifikatutako atentatuakez direla oztopo izan legeztatzeko.Ahalkerikgabe esaten askoktxalotu egiten duela borrokaantifrankista.Gureak Txiki,Otaegieta Argala direla,ez Meliton edoCarrero.Sorturen defentsarako ezeze,independentismoaren kapitulunegargarriak ixteko urrats garrantzitsuaizango litzateke.uZuzendariariBERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 1.400 karaktere —espazioak barne— baino luzeago izan behar, eta BERRIAk moztekoeskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herriaadierazita: Berria, Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain. EskutitzakInternet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.Oraingo gazteenetorkizun ekonomikoa«Gaurko gazteek prezio altuaordaindu beharko dute, biharkoegunean lanean jardungobadira, eta prezio horrek osagaibi izango ditu. Batetik,prestakuntza dugu: teknologienerabilera, hizkuntzak,ezagupen teknikoak etakultura-maila. Bestetik, jarrera:arrisku, sakrifizio eta ekimenerakogaitasuna; bizitokizaldatzeko prestasuna;norberaren familia osatzekoatzerapena (are gehiago!);ikasteko gogoa; eta pazientzia».Aurrekoak J.R. PinArboledas irakaslearenesanak dituzu. Ostegunero,zutabea idazten duEl Economista egunkarian,eta haren iruzkinak sanointeresgarriak begitantzenzaizkit.Izan ere, honela jarraitzendu: «Prestakuntzaridagokionez, arazorik ez,haien esku baitituzteezagupenetan trebatzekoikasketa-teknikarik aurreratuenak.Auzia, baina,jarreran datza: haurtzaroanzein nerabezaroan den-denaoso erraz eskuratu dutenez,ahaleginen poderioz bainoez dira aldatuko.Zenbaitek (prestuenek)beraiek bakarrik lortuko dute.Gainerakoen artean, ordea,askok eta askok lanarenmunduak hez ditzan beharkodute —dela enpresa, delaAdministrazioa, delahirugarren sektorea—, nonbait,ez eskolak ez unibertsitateakez baitute beren eginkizunaden heztea bete,zeina irakastea baino askozere garrantzitsuagoaden».Josan Erdoiza. Durango.

6 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › IritziaMcCarthybizi daOsteguna, WashingtonD.C., AEBetakoOrdezkarien Ganbera.Legebiltzarra da,hautetsien erakunde legegilea,baina auzi saioa egiten ari direlaematen du, akusazioaren etadefentsaren lekuko eta guzti.Akusatuen aulkian: musulmanak.Telebistan zuzenean ematenari dira Barne SegurtasunerakoBatzordeko saioa,musulmanen erradikalizazioariburuzko eztabaida. Saio berezihau sustatu duten errepublikarreniritzian, AEBetako musulmanetakoasko Al Kaedarenjoerakoak dira; arriskua etxebarruan sentitzen dute. Hortikshow-a.Astebeteko fama eman dioauziak Peter King errepublikarrari,Batzordeko presidenteizanik saioa egiteko ekimenahartu duen ordezkariari. Harenustez, islamismo erradikalaerroak botatzen ari da EstatuBatuetan, eta neurriak hartubehar dira. Kolektibo osoa kriminalizatzealeporatu diote,halako eztabaida saioak bultzatuzmusulman guztiekikosusmo txarra, gorrotoa eta beldurrahedatzea. Hasiera besterikez da: gehiago egitekoakdira.Ordezkari demokrata batek,John Dingellek, eztabaida saioraetorri aurretik zer egin duenazaldu du, hitza hartu duenean.Joe McCarthy-ren argazkiajarri du horman, eta begiraegon zaio: «Garbi eduki nahinuen noren antza hartu nahi ezdudan». Ez da lehenengoa: 1940-50eko hamarkadetan komunistenaurkako sorgin ehiza bultzatuzuen senatariarekinHandik etahemendikImanol Murua UriaHunkitutamintzatu da:funtsean,indarkeriagizabanakoekerabiltzen dutelaohartarazi die,ez kolektiboek.Ez dago albisteakjarraitzeabezalakorik,Amerika hauetanere etxeansentitzekoalderatu dute askok PeterKing. Musulmanen aurkakosorgin ehiza da makartismoberria.Honezkero, irakurleak baduKingi buruzko iritzia. Osa dezagunkoadroa. Egunotan, GerryAdamsekin batera agertu daprentsan, hemerotekako argazkietan:1995ean Sinn Feinekoburuari AEBetan sartzen utziziotenean, King izan zuen anfitrioirikgogotsuenetakoa. Etabere garaian esandakoak gogorarazidizkiote orain McCarthyberriari. Adibidez, 1982an: «Belfastekoeta Derryko kaleetaninperialismo britainiarrenaurka borrokan ari diren gizoneta emakume adoretsuei babesaemateko konpromisoa hartubehar dugu». IRAri buruz ariomen zen. Kingek esaldi batekinerantzun die: «IRAk ezzien sekula Estatu Batueieraso. Eta ni Estatu Batuei naizleial».Irlandako bake prozesuan langarrantzitsua egin zuela ereaitortu diote, dena den,Bill Clintonek eta TonyBlairrek horregatik zorionduegin zutela gogorarazidutenek.Musulmanen elkarteak ezezik, Alderdi Demokrata osoadu aurka Peter Kingek. Obamarensegurtasunerako aholkularinagusietako batek, DenisMcDonough-ek, gogorarazi dio«nazio honek» ez duela inorkolektibo bateko kide izateagatikzigortzen.Amerikar-islamiar HarremanenKontseiluari (CAIR) «elkarteterrorista» deitu dio ChipCravaack errepublikarrak,Hamasekin harremanak dituelairadoki ondoren. Horrenberririk ez duela erantzun dioLeroy Baca sheriff-ak, demokratekdeitutako lekukoak, eta, frogarikbaldin badu, ekartzeko.Ordezkarien Ganberako 435kideetatik, bi musulmanakdira. Keith Ellison da horietakobat. Hunkitutamintzatu da: funtsean, indarkeriagizabanakoek erabiltzendutela ohartarazi die, ez kolektiboek.Ez dago albisteak jarraitzeabezalakorik, Amerika hauetanere etxean sentitzeko.Edozein proiektu politikorendefentsa baketsuaren aldeko epaiaCarmen LamarcaZigor Zuzenbidekokatedraduna eta abokatuaAuzitegi Nazionalarensententziak,Udalbitzaauzia deritzonariburuz emandakoak,itxaropenez bete gaitu. Berriroere, eta, duela hilabete gutxibatzuk Egunkaria-rekin gertatuzen bezala, ebazpen horrek errugabetzatjo ditu auzipetuak ETAerakundeko kide izatearen delituaz;eta, era berean, bereizketabat egin du politika jarduneanaritzeko eskubidearen eta terrorismoanjardutearen artean.Auzitegi Nazionalean nekezbaliatu izan dute halako doktrinarik;alderantziz, orain arte,lausotu egin izan ditu disidentziareneta terrorismoaren artekomugak.Badakigu zer den Udalbiltza:Euskal Herriko Udal eta UdalHautetsien Biltzarrari dagokionakronimoa; alegia, haien elkartzeariemandako izendapena.Euskal Herriko lurralde guztietako1.778 udal kargudun hautetsiekosatu zuten, helburutzathartuta lurralde antolakundebereizi gisa aldeztea eta sustatzeaeuskal nazioa; hala erabakizuten 1999ko irailaren 18an, Bilbon,Euskalduna jauregianonartutako adierazpen batenbidez. EHNA Euskal HerrikoNortasun Agiria sortzea izanzen, beharbada, taldeak sustatutakoekimenik ezagunena.2003ko apirilean, Udalbiltzako13 kide atxilotzeko aginduaeman zuen Instrukzioko 5. Epaitegiak,eta, hurrengo, bestehainbat, guztira 22 atxilotu etaepaitzeraino. Fiskalak eta Dignidady Justizia taldeak aldeztuzuten akusazioa, eta, haientesiaren arabera, egiaz, bi Udalbiltzadaude: bata, legezkoa,hasiera batean sortutakoa, etaalderdi nazionalista euskaldunguztietako ordezkariak biltzendituena; bestea, berriz, Kursaaljauregian 2002ko otsailean izandakobileran sortutakoa, Udalbiltzaberria, ezker abertzaleesaten dioteneko ordezkariekzuzendutakoa, eta hori zegoenakusatuta ETA erakundekokide izateaz.Egunkaria auzian erabilizuten argudioaren antzekoabaliatuta, atalez atal desegitendu akusazioaren tesia. Ordukobalizko kasu hartan bezala,ETAren agiriak izanda ere—proiektuarekiko interesa etaproiektuan eragin nahia zuelakoadierazgarri—, horretatik ezomen dago ondorioztatzerikUdalbiltza haren kontrolpeanzegoenik; are gutxiago, ezinbada inolako ekonomia loturarikezartzerik izan erakundebien artean. Beste baieztapenhau ere egin ahal izan dute:«Zuzenbidean ezin onartuzkoondorio bat» da talde armatuhorretako kide direla frogatunahi izatea, kutsadura delabitarteko; hau da, Udalbiltzarenekitaldi eta ekimenetan agertuizan diren zenbait pertsonagerora ETArekin zerikusia izateagatikauzipetu eta kondenatudituztela eta.Sententzian bertan adierazitadagoenez, behin aurreko horibaztertuta, euskarri bakarraageri zen akusazioan: Udalbiltzarenpolitika helburuak etaETArenak bat zetozelakoa. Aldehorretatik, lehen ere behinbaino gehiagotan nabarmenduadudanez, norbait ez da taldeterrorista bateko kide, harenideologia helburuekin bat etortzehutsagatik edo haiek onartzeagatik;hortaz, bada, Udalbiltzarennahia bazen estatuindependente eta euskaldun bataldeztea eta bultzatzea ideiagisa, helburu ezinago zilegizkotzathartu beharko zatekeendemokrazia estatu batean, zeinetanhelburu hori indarkeriazlortzen ahalegintzeari bakarrikjazar baitakioke, estatu nazionalistaespainolean indarkeriariiraunarazteko helburuaribezainbat. Beraz, gehiengoarenazbestelako helburuak aldezteakez du legez kanpoko bihurtzenpolitika proiektu edoprograma bat; hala nola zilegida errepublika aldeztea monarkiabeharrean, konfesionaltasunalaikotasuna beharrean, federalismoaautonomiakbeharrean, bai eta postulatumuturrekoagoak ere, baldin etajoko arauak errespetatzen badira,hau da, baldin eta indarkeriarikez darabilten bideetatikjotzen bada.Hain zuzen ere, halako tesiarenaldekoa da berariaz Udalbiltzaauziari buruzko sententzia.Eta, horren haritik, hauxenabarmentzen du: «Demokraziaestatu batean, zigor alorretikkanpo geratzen dira politika jardunaeta ideologia iritziak zeinadierazpenak, gustukoak izanedo ez izan, gehiengoari dagozkionakizan edo gutxiengoaridagozkionak izan, partekatuakizan edo ez izan». Eta, beste abagunebatzuetan eta beste araudibatzuetan adierazitakoaz guztizbestera, honako hau ere nabarmentzendu: «Bai eta gehiengozabalaren kontra badoaz ere,atentatu terroristak ez kondenatutaedo haien inguruan isilikgeratuta». Azkenik, honako hauere badio: «Zilegi da, bide baketsuakerabilita, edozein ideiaaldeztea, bai eta sezesionistaketa subiranistak ere; horrek ezbaitakar berekin ez ezein konstituzioarauren kontrako erasorik,ez hautabide legezkotzatjotzea herritarren edo kargudunhautetsien edozein bilera asanbleario.Azkenik, beste kontuhau ere ondorioztatu dute sententziahorretan: elkarte nazionalistabat da Udalbiltza, etahalako postulatuak aldezteak—ETAren helburuekin bat etorriagatik—ez dute hura elkarteterrorista bihurtzen».ETAk oraindik orain adierazitakosu-eten «iraunkor, orokoreta egiaztagarriak» sortutakoitxaropenak, bada, bakea zilegidela sinetsarazi digu, eta horrigehitu zaio orain AuzitegiNazionalaren doktrina berria,zeinak edozein politika proiektubaketsu aldeztearen legezkotasunabermatzen baitu. Horrekguztiak aitzakia nahikoa izanbeharko luke, gure gobernariekAlderdien Legea eta terrorismoarenkontrako legeria salbuespenezkoazalantzan jar eta aldadezaten; Nazio Batuen kontalariakberak ere behin bainogehiagotan adierazia du ez dietelainolako begirunerik herritarrenbermeei eta eskubideei.Hala eginez gero, elkarrizketarakoeta politikan parte hartzekobidea ekarriko lukete, etahorrek garai itxaropentsu bathasiko luke, ezinbestean.(Erredakzioan itzulia)

Gernikan eta Baigorrin elkartzeradeitu du Independentistak sareakGernikako bonbardaketa eta Nafarroakokonkista gogoraziko dituzte Aberri Egunean,gertakarien 74. eta 499. urteurrenetanLehen aldiz, egun berean izango dira AberriEguna eta Nafarroaren Eguna2011ko martxoaren 13a, igandea berria 7Euskal Herria ‹ HarianJon Olano DonostiaAurtengo Aberri Eguna Gernikan(Bizkaia) eta Baigorrin(Nafarroa Beherea) egitera deitudu Independentistak sareak,lehena «gure askatasunaren ikurra»eta bigarrena «nafar lurraldebatasunaren ikurra» direlaargudiatuta. Independentziarenaldeko mugimenduarentzat 2012.urterainoko epea «oso garrantzitsua»izango dela iritzi dio sareak,eta, ondorioz, aurtengo etadatorren urteko Aberri Egunak«independentziaren aldeko bultzadazikloan» sartzen ditu plataformak.Apirilaren 24an izangoda aurten Aberri Eguna.Independentistak sareak agerraldiaegin zuen atzo Donostian,Aberri Egunerako deialdia egiteko.Jon Andoni del Amok etaMaite Aristegik eman zutendeialdiaren berri. Herrien aukeraketaez da zorizkoa izan; izanere, 2012an, 75 urte beteko diraGernikako bonbardaketa gertatuzenetik, eta 500 urte, Nafarroakonkistatu zutenetik. Horiek«gure herriaren aurkako inposaketabortitza markatzen duten bimugarri historiko, menperatzea,zanpaketa eta gure burujabetzarendeuseztea adierazten dutenbi gertakizun» direla gogorarazidu Del Amok. Ondorioz, 2012a«erreferentzia urtea» dela azpimarratudu.Antzeko gertakariak berrizgerta ez daitezen berme bakarraindependentzia dela ziurtatu duDel Amok. «Euskal Herri osoaanimatzen dugu Baigorri eta Gernikaberdez jartzera, eta era tinkoanerakustera 500 urte geroago,75 urte geroago, Euskal Herriabizirik dagoela; bere askatasunarensua behin betiko piztekoprest», adierazi du.Nafarroako egunarekin batBerezitasun bat izango du aurtenAberri Egunak; lehenengo aldiz,egun berean izango dira AberriEguna eta Nafarroaren Eguna.Apirilaren azken igandean izanohi da Nafarroaren Eguna, bainaegun hori ospatzen hasi zenetik—orain dela 30 urte—, inoiz ez dapazko igandearekin —AberriEgunarekin— egokitu. Baigorrinegin ohi dute, bertako Basaizeaelkarteak antolatuta.Sarearen arabera,2012. urtea«erreferentzia» bat daabertzaleentzat«Aurten, abertzaleenartean batasunaatzeman dugu», dioOltzomendikIraganeko gertaerak ezerrepikatzeko bermeaindependentzia da,sarearen ustez2012ko Aberri Eguna Iruñean egingo dute,«Euskal Herriko hiriburuan»DAtzoko agerraldian, Independentistak sareak ez zituensoilik aurtengo Aberri Egunaren nondik norakoak ezagutarazi;izan ere, 2012. urtekoa Iruñean egingo dutela ere jakinarazizuten.2011ko eta 2012ko Aberri Egunekin, Baigorri eta Gernika Iruñearekinlotu nahi dituztela azaldu du Maite Aristegi plataformako kideak:«Gernika, gure herriaren askatasunaren ikurra; Baigorri, Nafarroakolurralde batasunaren ikurra; eta Iruñea, Nafarroako Erresumakoeta Euskal Herriko hiriburua lotu nahi izan ditugu». Iazkoazaroan eginiko nazio konferentzian erabaki zuen plataformak2012 urterainoko epea «oso garrantzitsua» izango zela, datorrenurtean beteko baitira 500 urte Nafarroako Erresuma konkistatuzutela.Aberri Egunerako prestatutako irudia ezagutarazi zuten atzoko agerraldian. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESSIndependentistak sarearen etaBasaizea elkartearen iritziz, biospakizunak egun berean izatea«gure naziotasuna aldarrikatzekoeta Nafarroak izan duen etaduen erreferentzia izaera aldarrikatzekoizugarrizko aukera ederrabilakatu da». Hala, bi ospakizunakBaigorrin egingo dira,deialdi ezberdinen nortasunabermatuz.Kolore orotako abertzaleentzatArgi berdea independentziariizango da 2011ko Aberri Egunarenleloa, eta «gainditu nahidugun egoera ilunetik independentziarenargi berdera» igarotzeada xedea. Gernikan, manifestaldibat eta ekitaldi politikonagusia egingo dute eguerdian,eta jaiak eta aldarrikapenek bategingo dute arratsalde osoan.Baigorrin, Nafarroaren Egunarenospakizunen barruan egingodute Aberri Egunaren ekitaldia.Basaizea elkarteko ArgiaOltzomendik ere parte hartu duagerraldian. Esan duenez, NafarroarenEguna nafar guztieneguna da, eta hori adiera zabaleanulertu behar dela argitu du,«Zuberoatik Bizkairaino». Halaber,egun abertzale bat dela adierazidu, baina alderdiei dagokionez,neutroa. «Kolore guztietakoabertzaleentzako» festa delaohartarazi du.Etorkizunari begira, Oltzomendiitxaropentsu azaldu da:«Urte luzez, abertzaleen bereizketasalatu dugu, baina aurtenabertzaleen arteko batasun batatzeman dugu. Esperantza etaelkartasuna nagusi dira».«Abertzale eta independentistaguztientzako» Aberri Egunaantolatuko zuela iragarri zuenMartxoaren 2an Independentistaksareak. Atzo, asmo horiberretsi zuen: «Batasuna etaaskatasuna. Baigorri eta Gernika.Batean eta bestean, koloreguztietako independentistakelkarturik».

8 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › Euskal HerriaNazioartekoabokatuekeuskal kideakbabestu dituzteArantza Zulueta deklaratzera deitu izana«bidegabekeria» dela diote, eta «okerrena»espero litekeela; aske uzteko «exijitu» duteEuskal abokatuen jazarpenak harritu eginditu eskubideen defentsarako taldeakAitziber Laskibar Bilbo«Abokatuen lanak askea eta oztoporikgabekoa izan behar du; oinarrizkoada presiorik eta jazarpenikez izatea defentsarako eskubideaonartzen den edozeinlekutan. Arau argia da, Nazio BatuenErakundeak jasoa eta EspainiakoEstatuak sinatua dutena.Baina hemen abokatuek jasatenduten jazarpena harrigarria da».Hitz horiekin salatu du euskalpresoen eskubideen defentsanaritzen diren abokatuek daukatenegoera Hans Gaasbeek Herbehereetakoabokatuak, Bilbon. EuropakoAED-EDL elkarteko DefentsarenBabeserakoBatzordeko lehendakaria da Gaasbeek,eta salaketaren kriminalizazioariburuzko nazioartekojardunaldietan parte hartu du.Espainiako Gobernuak gaiareninguruan duen jarrera gogorsalatu du: «Abokatuak jazartzendituena gobernua dela ikustenari gara, gobernuak defentsarendefendatzaile izan behar lukeenarren. Eskubideen berme izan beharduen gobernuak abokatuakhorrela jazartzea harrigarria da».Egoera okerrera egiten ari delaNazioarteko eta Euskal Herriko abokatuak, Zuluetaren aurkako neurria salatzeko agerraldian. JON HERNAEZ / ARPbehar duen gobernuakabokatuak horrelajazartzea harrigarria da»HANS GAASBEEKAEDko Defentsaren Babeserako lehendakaria«Galdetu behar litzatekeETA den benetan arazoaedo estatuak duenkultura erreakzionarioa»FABIO MARCELLIEuropako ELDH juristen elkarteko kideaohartarazi du, gainera, azken urtean«atxilotu dituzten abokatuguztiak» gogora ekarrita.Espainiako Gobernuak ezartzendituen beste hainbat neurriere ez dituela «ulertzen» adierazidu. Lau urtera artekoa izan daitekeenbehin-behineko espetxealdi«hain luzea» aipatu du, eta atxilotueiezartzen zaien inkomunikazioa.«Ezin dut ulertu inkomunikazioaezartzen zaien atxilotuekberek aukeratutako abokatuekinegoteko aukerarik ez izatea».Edozein atxilotuk abokatuarekinegoteko eskubidea duela adierazidu, eta defentsa lana behar bezalakoaizan dadin «konfidentzialtasuna»ezinbestekoa dela. Hori,konfiantzazko abokatuak besterikez duela bermatzen azaldu du.Yiota Massouridou AtenaskoAbokatuen Elkargoko kideakGrezian egiten diren torturen etaatxilotuen eskubide urraketenberri eman du. Grezian torturaoso hedatua dagoela ohartarazidu. «Espainiako Estatuko praktikahori beste estatu batzuetan eregertatzen da». Torturak salatzendituzten abokatuen aurkako jazarpenahainbat lekutan gertatzendela eta, aurre egiteko elkarlanerakodeia egin du. «Zeren, torturakasuak salatzea ez da hautubat; salatzera behartuta gaude».Fabio Marcelli EuropakoELDH demokraziarako eta gizaeskubideetarako juristen elkartekokidea ere «erabat harrituta»agertu da euskal abokatuei egi-‘‘ Eskubideen berme izanten zaien jazarpenekin. Euskalatxilotuak tartean daudenean«arrazoi politikoak juridikoei gailentzen»zaizkiela ohartarazi du.Horixe frogatu zuela iaz, Italianatxilotu zituzten hiru gazte independentistenkasuan: «ItaliakoApelazio Gorteko fiskalak Espainiakegindako akusazioen gehiegikeriaonartu zuen arren, azkeneanepaileak onartu egin zuenEspainiaren esku uztea».Espainiako Estatuaren «kulturademokratikoa» kolokan jarri,eta hausnarketa egin du: «Galdetubehar litzateke hemen ETAden benetan arazoa edo estatuakduen kultura erreakzionarioa».Zuluetaren egoerak kezkatutaJardunaldietan bildu diren abokatuekostiralean jakin zutenArantza Zulueta abokatuak AuzitegiNazionalean inputatuta deklaratubeharko duela. Atzo, babesaeman zieten publikoki nazioarteko,estatuko eta EuskalHerriko abokatuen elkarteetako40 bat abokatuk.Prozesalki auzia «erabat bidegabea»dela salatu dute, iaz atxilotuzutenean galdekatu zuten akusazioberagatik deitu baitu FernandoGrande-Marlaska epaileak.Beraz, horretarako arrazoirikez dagoenez, baldintzapeko askatasunegoera berrikusteko nahiasumatu dute zitazioaren atzean.«Okerrena» espero daitekeelaohartarazi dute hargatik, areagohitzordua nork jarri duen kontuanhartuta. Azken bi urteetanatxilotu dituzten euskal abokatuguztiak epaile horren aginduz espetxeratudituzte, eta bat ez besteguztiak dagoeneko kalean daudenarren, berak ez du kaleratzeagindu bakar bat ere eman.Iaz Zulueta atxilotu zuteneanauzia NBEko Atxiloketa ArbitrarioenTaldean salatu zutela gogorarazidute abokatuek, eta neurriaabokatu lanari lotuta jasatenduen «legez kanpoko jazarpenari»dagokion ustea berretsi dute.Gauzak horrela, «Zuluetarenaskatasun egoeraren kontrakoneurririk ez hartzeko exijitu»dute abokatuek, eta bere lana«erabateko askatasunean» eta«etengabeko jazarpenik gabe»egiteko bermeak ezartzea.Eskubide zibilen aldeko aldarria kaleetanErrepresioa, indarkeria,eskubideen ukazioaeta gatazka betikotzeaarbuiatu dituztehiriburuetanErredakzioaJendetza batu zen, atzo, HegoEuskal Herriko hiriburuetan,eskubide zibilen alde egin zirenelkarretaratze eta manifestazioetan.Euskal Herriko EskubideZibilen aldeko Mugimenduakdeituta, distentsioa eskatu zuten«agertoki politiko berrirako» giltzarrigisa. Distentsioa alorguztietan, «bakean eta demokrazianbizi ahal izateko» baldintzagisa.Eskubide zibil guztiak aldarrikatuzituzten, baina atzoko elkarretaratzeetanbereziki nabarmenduzituzten Sortu alderdiaorain bertan legeztatzea, pertsonaguztien integritatea zorrotzerrespetatzea eta legalitatearizuzenean erasotzen dioten salbuespenarauak indargabetzea.Bilbon, Donostian eta Gasteizenauzitegien aurreetan elkarretaratuziren, auzitegiek «euskalherritarron eskubideak eta askatasunakbabesteko» erantzukizunaeduki arren «askotan epai judizialekinberekin» saiatzen direlakobiziki «demokraziarik izan ezdadin», eta askotan gatazka«iraunarazteko saioak» egiten dituzte.Alde horretatik, EspainiakoAuzitegi Nazionala desegitekoeskatu zuten.Manifestazioa IruñeanIruñean hainbat geldialdi izan zituenmanifestazioa egin zuten.Geldialdiak berariaz pentsatutakoakizan ziren. Horrela, PSNrenegoitzaren aurrean, Parlamentuarenaurrean, auzitegien aurrean,Espainiako Poliziaren egoitzarenaurrean eta kartzela aurreanegin zituzten, eskubidezibilen urraketen erantzuletzatdituztelako.«Benetako demokraziaren etaelkarbizitzaren aldeko konpromisoak»hartzeko unea iritsi delaesan zuten, eta «errepresioa, indarkeria,eskubideen ukazioa etagatazka betikotzea» arbuiatu zituzten.Iruñean atzo egindakomanifestazioa. JAGOBA MANTEROLA / ARP

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 9‹ Publizitatea

10 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › Euskal HerriaEH Bairen aldeegin dutedozenakahautagaiabertzale ohik«Gaur EH Bairi bozaematea, bihar EuskalHerria azkarragoa izateada» esan dute 72hautagai ohikSubjektu berria osatzeko eskatu dieteNafarroako abertzale eta ezkertiarreiMaiatzekohauteskundeetarakoindarrak batzera deitudu Nafarroa AldatzenekimenakEdurne Elizondo IruñeaJenofa Berhokoirigoin UztaritzeHautagai edota hautetsi abertzaleizandako 45 bat lagunek eginzuten prentsaurrekoa atzo Uztaritzen(Lapurdi), EH Bai zerrendarihaien sostengua adierazteko.«Gaur EH Bai bozkatzea, biharEuskal Herria azkarragoa izateada» erranez, koalizioaren aldebozkatzeko deia egin zuten. Guztira,72 hautagai abertzale izandakoekdute mezu horrekin bat egiten.Abertzaleen bozek «garaian ezbazuten indar askorik», gauregun «presio handia» dutela azalduzuen Peio Iralurrek. Hori islatunahi izan zuten atzo, iraganalotuz orainari eta geroari begirajarriz. Itxaropentsu agertu zirengeroari begira, batez ere, EuskalHerrian irekitzen ari den fase politikoberria ikusiz, «dudarik ezdelako bide horrek oraino fruitugehiago ekarriko duela».Eta euskararen ofizialtasuna?Bestalde, euskararen ofizialtasunaribegira zein iritzi duten galdetudie Euskararen Kontseiluakkantonamenduetako hauteskundeetaraaurkezten diren 18 hautagaiei.Nahiz aurka ez hitz egin,guztiek ez dute argiki aldeko jarreraagertu. Iritziak biltzen dituenbideoa ikus daiteke Interneten,berria.info edo http:/www.youtube.com/watch?v=ANHz-1AoWDM loturetan klikatuz.Nafarroa Aldatzen ekimenekopartaideek, eta haiekin bat eginduten bertze hainbat herritarrek,bertze urrats bat egin dute, etajendaurrean egindako agerraldian,maiatzeko hauteskundeetarakosubjektu politiko berria eraikitzekodeia egin diete Nafarroakoindar politiko, sindikal etasozialei, bai eta gizabanakoei ere.Indar ezkertiar, aurrerakoi, abertzaleeta euskaltzaleak batzeaezinbertzekoa dela azpimarratudute, eta hagitz garrantzitsuadela, halaber, herritarren partehartzea.Iruñean agerraldia egin dutenherritarrek, hain zuzen ere, Nafarroakogizartearen isla direla nabarmendudute, eta izaera anitzekotaldea direla generoaren, adinaren,jatorriaren, lanbideareneta ideologiaren aldetik.Ezberdintasunen gainetik herritarrekinbatera lan egiteko beharraazpimarratu dute. «BestelakoNafarroa posible eta beharrezkoadela sinesten dugu»,erran du Bakartxo Ruiz bozeramaileak.Ruizek irakurri du herritarrekadostutako manifestuaeuskaraz, eta Nekane Garmendiak,berriz, gaztelaniaz.Manifestu horretan nolako Nafarroanahi duten jaso dute aldaketarenalde egin duten herritarrok:«Hizkuntza eskubideak herrialdeosoan indarrean izanendituen Nafarroa. Zerga politikazuzen eta gardena izanen duenNafarroa Aldatzen ekimeneko kideak, atzo, Iruñean egin zuten agerraldian. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESSNafarroa. Hondakin, etxebizitzaeta industria azpiegiturak herritarrenbehar objektiboen araberakodimentsio, plangintza etaadostutako prozeduren araberajorratuko dituen Nafarroa, betiere ingurumenean sor daitezkeenkalteak aintzat hartuz. Emakumeonbazterketaren, menpekotasunareneta esplotazioaren aurrean,neurri zehatz eta eraginkorrakezarriko dituen Nafarroa».Nafarroaren egungo status politikoaerabat agortuta dagoelaazaldu du Ruizek, eta ez dielaerantzuten gizartearen gehiengoarenbeharrei eta borondateari.«Frankismoaren amaieran nafarreniritzia jaso gabe ezarritakoForu Hobekuntza Nafarroak nazioarteanhistorikoki izan duenaitortza politikoaren karikaturabesterik ez da». Horregatik, Nafarroakbehar duen aldaketaren gakoaez da alderdien arteko alternantzia,Ruizen hitzetan, baiziketa markoaren beraren aldaketabaizik: «Nafarrok geure buruarenjabe izateko aukera demokratikoaukatu, eta gainontzeko euskallurraldeekiko urruntzea helburubakar duen esparrua ez dazilegi».Orain arte Nafarroa estatu auzieta trukatzeko objektu izan delagaineratu du Ruizek, baina garaihori amaitutzat eman du: «Nafarroaksubjektu aktiboa izan behardu. Nafarroi dagokigu EuskalHerria era demokratikoan eraikitzekoeskubidea gauzatzea, XXI.mendean Europara itzuli ahalizateko».Gernikarekin batMurrizketa sozialen kontra, etaeskubide zibil eta politikoen aldeegin dute manifestua adostu dutenherritarrek. Alde horretatik,egun gertatzen diren eskubide zibileneta politikoen urraketak salatuditu Ruizek, eta konpromisoahartu du, herritarren hitzetan,urraketa horiek guztiak iraganekogertaera izan daitezenbehar dena egiteko. «Gernikanadostutako oinarriekin bat egitendugu, bai eta han behin betikokonponbide demokratikoa lortzekofinkatutako bide orriarekinere».Nafarroan aldaketa politiko etasoziala gertatzeko baldintza nahikoabadela uste dute herritarrok.Bai, behintzat, aldaketa horri ekitekonahiko baldintza. Helburuakbetetzeko prest jende nahikoere badela uste dute. Jendehori abiarazteko, indar ezkertiar,aurrerakoi, abertzale eta euskaltzaleenbat egitea funtsezkoa delaazpimarratu du Ruizek. Denenartean, eta datozen maiatzekohauteskundeei begira, subjektupolitiko berria eraiki ahal izateko.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 11Euskal Herria ‹ HarianGertakizunen atzetik ibiltzealeporatu dio Egibarrek LopeziPolitikan nahizekonomian Jaurlaritzaeta Madril «pauso batatzera» dabiltzalairitzi dio EAJko kideakKoldo Aldabe«Politikan gertakizunei aurreahartu behar zaie, eta, egun, EuskoJaurlaritza eta Espainiako Gobernuagertakizunen atzetik dabiltza»,halaxe uste du EAJkoGBBko buruak. «Pauso bat atzera»dabiltza, Egibarren arabera,bai politikan eta bai ekonomianere.Sorturen legalizazio prozesuaizan daiteke paradigmetako batpolitika alorrean. Egibarren ustez,adierazpenak «egokitzen» aridira Jaurlaritza eta EspainiakoGobernua: «Orain hamalau-hamabosthilabete ezker abertzalekoburuzagien atxiloketen ondoren,hemengo sozialistek eta Madrilgoekzioten ETArenagindupean estrategia berberetikari zirela atxilotuak. Hamabosthilabete geroago, frogatu daez zela horrela. Eta analisi horigaurkotzeko ez du balio orain hamaseihilabete zer esaten zutenbegira jartzea. Aitzitik, aurrerabegira jarri behar da. Eta gobernuaari da balorazioak egiten gertatzenari den horren atzetik, bainapolitikan dagoen edonork jakinbehar du politikan aurretikjoan behar dela. Aldaketa bat antzematenda, baina girora egokitzebat da, eta ez politikak edo herrigintzakeskatzen duen aurreikuspenetansartzea. Atzetikdabiltza».Alor ekonomikoan ere berdin,Egibarren arabera. Jaurlaritzaketa Madrilek hartutako erabakiak«berantiarrak eta desegokiak»izan direla deritzo. «Ideiagabezia» horri, «aurreikuspen gabezia»horri maiatzean jokoanizango diren erakundeen bitartezegin beharko zaie aurre, EAJkoburuaren ustez; «Ajuria Enekoegungo maizterra aldatzeko uneaere iritsiko da, geroago».Bakea eta erabakitzeko eskubideaargazki erakusketa aurkeztuzuen atzo EAJk Tolosan, azken 30urteotan Euskal Herrian jazo direngertakari nagusi askoren bilduma.Hori haritzat hartuz, Egibarrekesan zuen pozten dela alderdiabertzale guztiekdagoeneko bide politiko eta demokratikosoilen apustua egindutelako, «EAJk Franco hil zenetikdefenditu duen bezala». BainaPSOEk eta PPk 2001ean egindakoitunak indarrean dirauela ohartarazizuen: «Iraganeko formulada, baina, orain ere, baturak ematenbadie, errepikatu egingodute».Lopezen oharraEgibarrek Lopez nola, EuskoJaurlaritzako lehendakariakEAJ izan zuen jomugan atzo.Ohartarazi zuen EAJk uste duela«herri honen etorkizuna erabakitzekoeskubidearen bitartez finkatukodela». «Besteak beste horregatikari dira eskatzen alderdienmahaia, beren plan soberanistakmahairatzeko, normalizazioadeitzen dioten horrenbitartez», esan zuen Lopezek.«Hauteskundeetan isilik gordekodute, badakitelako euskal herritarrekez dutela horrelakoriknahi», gaineratu zuen.Joseba Egibar, atzo, EAJk Tolosan antolatutako erakusketan. A.CANELLADA / ARP

12 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › Euskal HerriaCarlos Ormazabalq Gipuzkoako Ingurumendiputatua eta Hondakinen Partzuergoko buruaKonpostatze plantak «beharraren arabera» eraikiko dituztela dioCarlos Ormazabalek. Oraingoz, Lapatx baino ez dute handituko.«Errautsak nora eramanez dugu erabaki; oraindikbadauzkagu hiru urte»Ainara Arratibel DonostiaErrauste plantari esker datozen20 urteetarako Gipuzkoan hondakinenarazoa konponduta dagoeladio harro Carlos Ormazabal Ingurumendiputatu eta HondakinenPartzuergoko lehendakariak.Tinko defendatzen du azpiegitura,eta atzeraezina delaazpimarratu du. Epaileek ere ezdutela atzera botako uste du.«Erabaki guztiak berme juridikohandienarekin hartu ditugu».Zuk esana da 20 urterako konpondutadagoela Gipuzkoan hondakinekindagoen arazoa. Ziur zaude?Errauste plantak 21 urterako biziaizanda, ziurta dezaket 20 urterako,behintzat, konpondu delaarazoa. 20 urte barru, berriro aztertubeharko da egoera.Bozak gertu dira. Zer gertatuko da,herri askotan errauste plantarenaurkako gehiengoak nagusitzen badira?Eta Markel Olanok errausteplantaren aurka dauden alderdienbabesa beharko balu?Mankomunitateak izan ziren aldundirajo zutenak, hondakinenarazoarekin laguntzeko eskatuz.Hala, partzuergoa sortu genuen.Hari dagozkio erabakiak. Aurrekoastean, alkateekin egindakobileran, leporatzen ziguten alderdienlegeaz aprobetxatzea. Baina2008ko hondakinen ingurukoforu araua ia aho batez onartuzen. Ezker abertzalea batzar nagusietanordezkatuta egon izanbalitz ere, justuago izan arren,araua onartu egingo zen.Zein da proiektuaren kostua?Hasieran aurreikusten genuenkostua 391 milioikoa izango zela.Une honetan, interesak kontuanizan gabe, inbertsio osoa 378 milioikoada. Horietatik, 223 milioierabiliko dira azpiegiturak eraikitzeko.Kostua ez da jaitsi konpostatzeplantak ez ditugulako eraikiko,baizik eta adjudikatutakoarenkostua txikiagoa izan delako.Krisi garaian nola azaldu halako dirutzagastatzea errauste plantan?Krisia egoteak ez du esan nahihondakinekin arazoa konpondubehar ez denik. Orain 20 urte hasiginen hondakinen gaiaz hitz egiten,eta erabakiak, zoritxarrez,krisiarekin batera hartu beharizan ditugu. Ziurrenik, lehenagohartu behar ziren. Bizkaian aspaldidago martxan Zabalgarbi.Banketxeekin hartutako konpromisoakez al dira oso gogorrak?Lortu den akordioa abalik emangabe lortu da, eta azpiegiturarikhipotekatu gabe. Eskatzen digutenbakarra da aldez aurretik hartuakgenituen konpromisoak betetzea.Horien xedea da hondakineilotutako foru araua betetzea,eta mankomunitate batek ezbadu zerbitzuagatik ordaintzenforu aldundiaren funtsetik erretentzioaaplikatzea.Partzuergoa uzten duenak kuota ordaintzenjarraitu behar izatea ez alda bidegabea?Jasotzen duten zerbitzuagatik ordaindukodute, ez gehiago.Zer gertatuko da tarifekin errausteplantara espero baino zabor gutxiagoiristen bada? Igo egingo al dira?Bermatu beharko dena da tarifakzerbitzuaren kostuaren parekoak«Agian, besteerakunde bat sortukodugu, partzuergoabaliogabetuz gero»«Ez dut ulertzenzein interes dagoenTxingudi partzuergotikkanpo egoteko»«Atzerapena, zerenbaitan? Zabortegiakixten denerako zerproposatzen da?»izango direla. Orain dugun konpromisoada errauste planta eraikiartean tarifen igoera KPIa+%1izango dela, eta, hortik aurrera,KPIa soilik. Gainera, errausteplantara aurreikusi baino hondakingutxiago iristeko aukera aipatuduzu. Baina, zergatik ez pentsatukontrakoa? Hau da, etorkizuneandemografia hazkundehandi bat izan, eta aurreikusi bainohondakin gehiago iristea plantara.Errauste plantak ez duerrentagarritasuna izan behar.Ematen den zerbitzuaren kostuabetetzearekin nahikoa da.Txingudiko Mankomunitatea partzuergokokide izateko prozesua baliogabetzenbada, ez al da proiektuaauzitan jartzen?Ez dut ulertzen zein interes agoenTxingudiko Mankomunitateapartzuergoan ez egoteko. Zu, adibidez,Txingudi partzuergoanegotearen aurka zaude? Ez aldute horretarako eskubiderik?Gure ustez, prozesua ondo eramanda. Gainera, Txingudiren botoakez dira erabakigarriak izanprozesuan. Boto horiek gabe ereonartuko ziren erabakiak.Donostiako epaile batek jada baliogabetudu errauste plantarenproiektua. Ez al duzue beldurrik epaihori irmo bihurtzeko?Konbentzituta gaude hartu ditugunerabaki guztiak berme juridikohandienarekin hartu ditugula.Epai irmoa balitz, agian, besteerakunde bat sortuko genuke.Izan ere, behartuta gaude zaborreitratamendua ematera.Befesak iragarria du helegitea jarrikoduela, lanak egiteko adjudikatzeprozesuan faboritismoz jokatu duzuelakoan.Zer egingo duzue halabada?Erantzun egingo dugu. Adjudikazioaeman diogun taldeko enpresetakobat ordaintzeko etetean zegoelasalatu zuten, baina gukbaieztatua dugu ez dela horrela.Nora eramango dituzue errautsak?Errautsak nora eraman ez duguerabaki, hiru urte ditugu oraindikhorretarako.Eskoriak biltzeko tokia lekuz aldatubehar izan duzue geologia arazoentatik?Erabaki al duzue non kokatu?Oraindik ez. Dauden aukera guztiakaztertu behar ditugu.Arazuriko biometanizazio plantabertan behera geratu zen hirigunetikbi kilometrora baino gutxiagora zegoelako.Zubietakoa ere hala dago...Distantzia horrek jada ez du balio,Francoren garaiko lege bateanoinarritzen zen, eta deuseztatuadago. Arazurin gertatu zen ezzituztela planta kokatzeko besteaukera batzuk aztertu.Frantziako medikuek atzerapenaeskatu dute etorkizunean eraiki daitezkeenerrauste plantentzat. Hemen,Usurbilgo Itunak eskatua duhori. Zuek zergatik ez duzue egiten?Ezinezkoa da. Hiru urteko bizitzabaino ez zaie geratzen lurraldeanGARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESSirekita dauden hiru zabortegiei.Gainera, moratoria zeren baitan?Zabortegiak ixten direnean, zerproposatzen dute egitea?Atez atekoarekin hondakinen %80birziklatzea lortu da, adibidez. Ez aldira emaitza esanguratsuak?Ni ez naiz datuetan sartuko. Halabadira, datuak onak dira, Bainaez al da bitxia, Usurbilek, Hernaniketa Oiartzunek hain emaitzaonak izanda, garbiguneak eraikitzea?Gainera, garbiguneak aldundiakordaindu ditu.Aste honetan, bi argazki erakutsiz,zuk aitortu duzu bosgarren edukiontzianjasotzen den zabor organikoarenkalitatearen parekoa duela atezate biltzen denak.Kalitatea ona izango da, ona denean.Baina baldintza txarretanbadago, guri dagokigu salatzea.Orain hilabete batzuk erakutsigenituen argazkietan erakustenzen ez zegoela baldintza onetan.Horrela ezin zen konposta egin.Antzuolan ere hasiak dira atez atekoaegiten, eta Debagoieneko besteherrietan ere jarriko da. Zer gertatukoda gero eta herri gehiago badirahorren alde egiten dutenak?Debagoienan adostua dutena danahi duten herri guztietan jarrikodela. Oñatin, adibidez, bosgarrenedukiontzia jartzeko asmoa dute,eta Aretxabaletan, horrekin jarraitzekoa.Bestela, non dagohainbeste aipatzen duten udalenautonomia? Mankomunitateakonartutakoa udal guztietan ezartzeabai dela autonomia urratzea.Hiru konpostatze planta eraikiko zenituztelaesan zenuten, baina Lapatxekoabaino ez duzue handituko.Zuen apustua birziklatzea eta konpostatzeadela kontuan hartuta, ezal da kontraesankorra?Ezta gutxiago ere. Beharrarenarabera eraikiko ditugu. Lapatxekoahanditzearekin eta eraikiasmo dugun biometanizazioplantarekin 65.000 tona zabor organikojasotzeko gai izango gara,eta horrekin nahikoa dela ustedugu, hondakinen plan nagusiarenhelburuak kontuan hartuta.Zertan oinarrituko dira Lapatxenegingo dituzuen hobekuntzak?Batetik, handitu egingo dugu,eta, bestetik, estali. Izan ere, jasotzenden materia organikoa purutasunhandikoa da, eta horrekesan nahi du hezetasun handiaduela. Beraz, konposta egitekotenperaturari eusteko, ezinbestekoada estaltzea.Konpostarekin zer egiten duzue?Tratatzen den materia organikoaren%20 bihurtzen da konpost.Oraingoz, ez dugu hura merkaturatzekobaimenik, eta egiten arigarena hastapen proiektuak bainoez dira: lorategizaintzan, paisaiarenberreskuratzean... Iaz lortutakokonpostatik, adibidez, 490tona erabili ditugu. Gainontzekoakheltze prozesuan jarraitzendu. Baimena lortzean aztertukodugu zer egin. Dena den, hemenbehar handirik ez dago.Lapatxek 2.300 tonatarako gaitasunaduela kontuan hartuta, eta iaz4.000 bildu zirela, gainontzeko1.700 tonekin nola egiten duzuekonposta?Piletan bilduta. 55 gradutan mantendu.15 egunetan han mantentzenda usteltzen. Gehixeago kostatzenda konposta egitea, bainaemaitzak berdinak dira.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 13‹ Publizitatea

14 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › Euskal HerriaLau ikasle berritik hiruk egindute D ereduaren alde EAEnIaz baino 307 gehiagokaukeratu dute euskarazikastea Araba, Bizkai etaGipuzkoan; behera egindute A eta B ereduekGarikoitz GoikoetxeaIndartuta atera da D eredua Arabako,Bizkaiko eta Gipuzkoakoaurrematrikulaziotik. 2 urtekoikasle berrien artean, %75,23kegin dute euskaraz ikastearen alde—iragan urteko datuekin alderatuta,bi puntu gehiago—. Denera,aurreko urtean baino 307 ikaslegehiago arituko dira D ereduan.Kontrako bidean segitzen dute Aeta B ereduek, ikasleak galduta.Esanguratsuagoa da aurten datua:Eusko Jaurlaritzak Internetbidez izena emateko modua eskainieta gutunak bidali ditu, «aukeratzekoaskatasuna» bermatzearren.Halatan ere, A eta B ereduekbehera jarraitu dute.Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailak atzo eman zituen aurrematrikulazioenbehin-behinekodatuak. Gorakada nabari da aurrekourteetako datuekiko: matrikulatzeko36.333 eskari berriegin dituzte aurten Araban, Bizkaianeta Gipuzkoan —iaz 35.495ziren—; erdiak pasatxo, 18.268,2 urteko umeak dira —aurrekoikasturtean baino 37 gehiago dirahoriek; 18.241 izan ziren iaz—.Aurreko urtean hasitako joerarijarraitu diote aurtengo datuek.Aldaketa esanguratsua izan zeniaz, sare publikoaren alde eginbaitzuten guraso gehienek. Halagertatu da aurten ere: hamarretikia seik eman dute izena eskolapublikoetan (21.148), eta lauk, pribatuetan(15.185). Hiru herrialdeetannagusitu da sare publikoa.A eredua, bazterrekoagoJoera baten erakusle izanagatikere, ereduei dagokien datua berezikinabarmentzekoa da. D ereduakjarraitzen du jaun eta jabeizaten: 2 urteko umeen izen-emateakaintzat hartuta, 18.268 ikasletatik13.743k egingo dituzteikasketak euskarazko ereduan—%75,23—; iazko datuekin konparatuta,307 gehiago dira horiek.Aldiz, beste bi ereduek beherajarraitzen dute. B ereduan 237izen-emate gutxiago izan dira aurten—3.840 dira denera—; 2 urtekoenartean, bost ikasletik batekhautatu du euskara eta gaztelaniairakats hizkuntza dituen eredua.A ereduan ere iaz baino ikaslegutxiago arituko dira: 685 guztira,iaz baino 43 gutxiago. Gero etabazterrekoagoa da gaztelaniazkoeredua: %3,75ek hautatu dute.Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan hiruretan da nagusi D eredua. JON URBE / ARPAraban D ereduak izandako aurrerapausoahandia da: 2.653 ikaslekeman dute izena denera —iazbaino 123 gehiago—, eta haietatik1.514k aukeratu dute euskarazkoeredua, iaz baino 136 gehiagok.Ikasleen %57ren irakats ereduaizango da, beraz. B ereduak goraegin du zerbait —1.066 arituko dira,iaz baino 28 gehiago—, etaA ereduak, behera, nabarmenago—114 ikaste zituen iaz, eta aurten,73—. Araban, ehunetik hiru ikasleberrik ere ez dute gaztelania hutsezkoereduaren alde egiten.D eredua iaz baino are nabarmenagogailendu da herrialde horretan,eta kontu berria da hori: orainbi urtera arte, B eredua aukeratzenzuten hezkuntza sistemansartzen ziren gehienak.G Zenbakia18.773pMutilak, gehiengoa. Aurrematrikulaberria egin dutenenartean, mutilak dira gehienak,gutxigatik bada ere: 18.773 dira;neskak, 17.560. Aurreko urtekodatuetan ere zerbait gehiago zirengizonezko ikasle berriak.Bizkaian eta Gipuzkoan nabarmenagoada D ereduaren nagusitasuna,eta areagotu egin da aurten:hamarretik zazpik hautatudute Bizkaian; bederatzik, Gipuzkoan.B ereduak lekua galtzen segitzendu —laurdena ere ez da Bizkaian;%8 eskas, Gipuzkoan—.A ereduan, %4,7 ari dira Bizkaian,iaz bezalatsu; Gipuzkoan, 2010eanbaino 16 gehiagok hautatu dute,baina oso bazterrekoa da: %2,7khartu dute. 2 urteko 9.425 umekeman dute izena Bizkaian —iazbaino 220 gutxiago—; Gipuzkoan,6.190ek —iaz 6.066 ziren—.Aurrematrikula Interneten bidezegiteko modua jarri du aurtenHezkuntza Sailak, gurasoen «aukeratzekoaskatasuna» bermatunahirik. 3.022 matrikula egin dituztehorrela. «Benetako eskaria»ezagutu nahi zuen, eta, iaz bezala,oso apalak dira datuak. Eskolakeskaintzen ez dituen eredua 44 gurasokeskatu dute —%0,24—: 26kB ereduan, 11k D ereduan eta 7k Aereduan. Lehen aukera gisa eskolakeskaintzen ez duen eredua aukeratudute B ereduan 140k, D ereduan82k eta A ereduan 58k; guztira,280k —matrikulen %1,53—.Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan%2,3 hazi da D eredua. Datuhorri Nafarroakoa gehitu beharzaio: %10 egin du aurrera han.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 15Euskal Herria ‹ HarianGizon baten gorpuaazaldu da Deba ibaianBERGARA ›Deba ibaitik (Gipuzkoa) gorpu batatera zuten atzo goizean suhiltzaileek. Bergarako46 urteko bizilagun batena da hilotza, EuskoJaurlaritzako Herrizaingo Sailak berri eman duenez.Bergarako udaltzainak izan ziren ertzaineigertaeraren berri eman zietenak. GorpuaDonostiara eraman zuten autopsia egiteko.Ertzaintzak ikerketa bat hasi du heriotzarennondik norakoak argitzeko.Gizon bat atxilotu dute, bikotebati eraso diolakoan metroanBILBO ›Bilboko metroan bikote bati labana batekineraso egitea leporatuta, 18 urteko gaztebat atxilotu du Ertzaintzak. Bikotearen elkarrizketahainbatetan mozteagatik atentzioa emanzioten gazteari. Orduan oldartu zen. Erasoa jasandakogizonak sabelean izan zituen zauriak,eta andreak, eskuan. Iragan larunbatean gertatuzen ustezko erasoa, Berangotik Bilbora bidean.32 urteko gizon bat hil da,Xabierraldia egiten ari zelaIRUÑEA ›32 urteko gizon bat zendu zen atzo,bizikletan Xabierraldia egiten ari zela. Eguerdialdean izan zen ezbeharra, Ledea parean (Nafarroa).Gurutzeko Gorriko kideak hara bertaratuziren, eta anbulantzian Nafarroako Ospitaleraeraman zuten gizona. Han hil zen. Euria eginarren, 18.000 erromesek hartu dute parteXabierraldiaren bigarren asteburuan.Gasteizko udal langileen grebadela eta, 10 instalazio itxitaGASTEIZ ›Lan baldintzetan izandako murrizketaksalatzeko Gasteizko Udaleko langileek hasitakogrebaren ondorioz, sei gizarte etxe eta laukiroldegi itxita daude asteburu honetan. 8.000erabiltzaile ari dira kaltea jasaten. Behargineksalatu dute udala ahaleginetan ari dela grebareneragina nabaritu ez dadin. Patxi Lazkoz alkateakadierazi du «horrenbeste kalte» eragitenduten mobilizazioen beharrik ez dagoela.j Laburrean60.000pOsakidetzari ezarritako kalte-ordaina.Osakidetzak 60.000 euro ordaindubeharko dizkie Basurtuko Ospitaleanhil zen emakume baten senideei.Gasteizko AdministrazioarekikoAuzietako Epaitegiak frogatutzat jodu artatu zuen mediku egoiliarra ezzegoela prestatuta, ez baitzizkion beharrezkoazterketak egin.5.600pTindatutako paperen bidezko iruzurreanlapurtutakoa. Tindatutakopaperen bidez 5.600 euroko iruzurraegitea egotzita, bi gizon atxilotu dituErtzaintzak Gasteizen. Kaltetuak jakinarazizuenez, behin egin zioten iruzurra,eta, horretaz ohartu zenean, ustezkoiruzurgilearengana jo zuen, etaErtzaintzari horren berri eman zion.590.000pNafarroako Gobernuaren laguntzakgazteria politiketarako. NafarroakoGazteriaren Institutuak590.000 euro bideratuko ditu aurten30 urtetik beherako gazteen aldekopolitikak sustatzera. Herrietako erakundeeketa elkarteek jasoko dituztelaguntzak. Eskariak egiteko epea zabalikda, eta gazteriaren institutukowebgunean daude argibideak.1.459.130pEtorkinen integrazio eta harrerarakodirua Hego Euskal Herrian. EspainiakoGobernuko Lan eta ImmigrazioMinisterioak etorkinen harrera eta integraziorakolaguntzak onartu berriditu. Guztira, 66,6 milioi euro emangoditu laguntzatan. Horietatik, 566.123euro jasoko ditu Nafarroako Gobernuak,eta 893.007, Eusko Jaurlaritzak.Batik bat lan mundura eta hezkuntzarazuzenduta daude laguntza horiek.Pediatren protesta, atzo, Donostian. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESSHaur bakoitza artatzekobost minutu soilik izangodituztela diote pediatrekG. Goikoetxea DonostiaUme bakoitzarentzat behar den denboraren erdia izango dutelasalatu dute Arabako,Bizkaiko eta Gipuzkoako pediatrek.Hamar minutuan dago jarrita beharrezko denbora,eta,medikuenesanetan,Eusko Jaurlaritzak ezarri nahi dituen aldaketekinbost minutu besterik ez dituzte izango haur bakoitza artatzeko.«Zerbitzuarenkalitatea nahitaez gutxituko da»,azaldudu Pedro Gorrotxategi pediatrak.Sendagile bakoitzaren gain1.000 ume jarri nahi ditu Osasun Sailak; gaur egun,900 dituzte,baina,pediatrenarabera,gehiago dira batez beste —Gipuzkoan,esaterako,1.050haur pediatrako—.Hala,kopuruaigota,benetan mediku bakoitzaren gain haur gehiago jarrikodituzten beldur dira.Elkarretaratzeak egin zituzten atzo,Donostianeta Bilbon,eta atzera egiteko eskatu Jaurlaritzari.Pediatra eskasia dago arazoaren oinarrian. Hori ikusita,Osasun Sailak, sendagileei ume kopurua gehitzeaz bat, erizainenesku utzi nahi ditu zeregin batzuk. Gorrotxategik diohoriek ezin dutela pediatren lana ordezkatu kasu guztietan.«Artatzeko prozesutik ezin dute kendu pediatra». Arazoakonpontzeko, zerbitzuak hobeto antolatzeko eskatu dioteOsakidetzari, eta unibertsitatean hasteko pediatra gehiagohezten. Kanpoko sendagileak ekartzearen alde egin dute.2 HilberriakESKELAK(0034)943 30 40 30eskelak@iragarri.net

16 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaHarian › MunduaProtestak herrialde arabiarretan DG ProtestakYEMENpBi lagun hil dituzte. Ali AbdalaSaleren erregimenaren kontrakoprotestetan beste bi lagunhil dituzte. Sana hiriburuan milakalagun elkartu ziren atzobeste egun batez, eta poliziekgogor egin zuten manifestarienkontra horiek sakabanatze aldera.Hiriburuan lagun bat hilzuten, eta beste dozenaka zaurituzituzten. Aden eta Al Mukalahirietan ere protestak izan ziren.Azken hiri horretan 12 urtekohaur bat hil zuten poliziek.ALJERIAMuammar Gaddafiren indarren eta erresistentziaren arteko borroketan hildako lagunen irudiak paratu zituzten atzo Bengazin. KIM LUDBROOK / EFEGaddafiren tropak oposizioarengotorlekura gerturatzen ari diraBrega eta Misrata bonbardatu dituzte; Siriaketa Aljeriak eregimenaren esku armak etamertzenarioak jarri dituztela dio oposizioakLibiako aire eremua debekatzeko eskatukodio Arabiar Ligak Segurtasun KontseiluariAllande SokarrosMuammar Gaddafiren aldeko indararmatuak erresistentzian ariden oposizioaren gotorlekutikgero eta gertuago daude. Airez,lurrez eta itsasoz eraso egin diete,eta, horri esker, aurrera egin duteekialdera, Bengazira. Ras Lanufitsasertzeko hiriaz jabetu diraerregimenaren tropak, eta fronteaekialderako beste bi hirietarahurbiltzen ari da; Al Ukiala etaBregara. Misrata eta azken hirihori atzo bonbardatu zituzten.Misrata Libiako hiri handienetanhirugarrena da, eta iluntzerakoinguratuta zaukaten erregimenarenaldekoek, borrokak hiriarenerdialdetik hamar bat kilometrorazirelarik.Erresistentziak atzera egitenduela nabaria bada ere, diktadorearensemeak esandakoa gerrapropagandatzat jo liteke; Seif alIslam Gaddafik esan baitu herrialdearen%90 kontrolpeanduela erregimenak. Mustafa Gerianierreboltarien bozeramailebatek, berriz, borrokan jarraitukodutela ohartarazi du. Ras Lanuferabat galdu izana ere ukatudu: «Gure gizonak han daudeoraindik».Gaddafik zilegitasunik gabeErregimena armez eta mertzenariozhornitzen ari izatea leporatudie oposizioak Siriari eta Aljeriari.Arabiar Ligako bileran biherrialde horietako ordezkariakbaino ez dira agertu aire eremuazabalik mantentzearen alde.Nazio Batuen ErakundekoSegurtasun Kontseiluari eskatukodio erakundeak aire eremuadebekatzea zibilak babeste aldera.Kontseilu Nazionalarekin«harremanetarako bideak irekitzea»ere adostu du ArabiarLigak. Ezen, erakundeak plazaratutakoagiriak nabarmendudu diktadoreak «zilegitasunagaldu» duela, «herritarren kontraeginiko giza eskubideen urratzelarriengatik».Gaddafik bilerara bidalitako biordezkariei, berriz, ateak itxi zizkietenKairon. Amro Musa ArabiarLigako idazkari nagusiakazaldu du arrazoia; «Arabiar LigakLibiarekiko harremanak hilaren2an eten zituen». AlemaniakoDer Spiegel egunkariari emandakoelkarrizketan aurreratuzuen idazkari nagusiak aire eremudebekatzearen aldeko jarrerazuela: «Nire ikuspegitik, neurrihumanitario bat da, libiarrak babestekohelburua duena, bere askatasunalortzearren aginte geroeta nardagarriago baten kontradaramaten borrokagatik». Neurriagauzatzeko eskumena norkduen galdetuta, horrela mintzatuda Musa: «Segurtasun Kontseiluakhartu beharreko erabakiada, baina behin hartu eta gero,NBE, Arabiar Liga, Afrikako Batasuna,Europako Batasunak; denekparte hartu behar dute».Europako Batasunak eta AmeriketakoEstatu Batuek, hainzuen ere, herenegun mintzatu zirenbalizko esku hartzeaz. EBkoestatu eta gobernu buruek adostutakojarrera izan zen militar arlokoesku hartze bat egotekotan,NATO Aliantza Atlantikoak zuzendubeharko lukeela eta hirubaldintza bete beharko liratekeela—froga daitekeen beharra egotea,legezko oinarri argia izateaeta eskualdeko herrien oniritziaizatea—.Oposizioaren pozaEuropako agintari politiko gorenenirudiko, beraz, ezinbestekoakdira hiru baldintzak horiek. EtaArabiar Ligaren jarrerarekin hirugarrenbaldintza behintzat betetadagoela ematen du. Beste bibaldintzak betetzen badira ere,haatik, neurri hori gauzatzeanahikoa zaila izango da; izan ere,aire eremu debekatzeko ehunkagerra hegazkin beharko liratekeaire esparrua zaintzeko, ezen 1,8milioi kilometro koadrokoa daeremu hori. NATOko aire indarrekerregimenaren aldeko gerrahegazkin eta helikopteroak ereindargabetuko beharko lituzkete.Kontseilu Nazionalak ongietorriaeman zion bart aire eremuadebekatzeko herrialde arabiarrekegindako eskaerari. Oposiziokokideek eratutako erakundeakgero eta sostengu zabalagoadu nazioartean. Europako Kontseiluakherenegun aitortu zienzilegitasuna diktadorea «solaskidepolitiko gisa» errefusatuz.Frantzia haratago joan zen bezperan;Kontseilu Nazionala herriaren«legezko ordezkari bakarra»zela esan zuen.pOposizioa jazartuta. Kulturaeta Demokraziarako Elkarteaoposizioko alderdiak atzorakodeituta zeukan manifestazioabertan behera gelditu zen; izanere, poliziek inguruak hartu etaelkartutakoak sakabanatu zituzten.Aljerko Maiatzeko Lehenaplazan barrikadak ezarri zituztensegurtasun indarrek. AbdelazizButeflikaren kontrakooihuak egin zituzten herritarrek.TUNISIApBen Aliren gertukoen bila.Zin el Abidine Ben Ali diktadorearengertuko bi lagun atxilotu zituztenatzo; Abdelaziz Ben Dhiaeta Abdul Uahab Abdula. Funtsakbidegabeki erabiltzea, ustelkeriaegitea eta erakunde nazionaleikalte egitea leporatzendiete. Urtarrilaren 23an ezarrizieten biei etxeko atxiloaldia etaorain atxilotzea erabaki du trantsiziokogobernuak. Metlaui hirian,bestalde, liskarrak izan zirenatzo hainbat leinuren arteanlanpostuak eskuratzeko. Hirulagun hil ziren borroketan.EGIPTOpErregimenekoak atxilotuta.Hosni Mubaraken Alderdi NazionalDemokratikoko bi kideatxilotu ditu Poliziak; Abdel Naserel Jabari eta Jusef Jatab diputatuohiei protestetan indarkeriasustatu izana leporatzendiete. Asteazken Odoltsuanizandako gertakariekin lotzendituzte; egun horretan —otsailaren2a— dozenaka lagun hil zituztengamelu eta zaldietanzihoazen lagunak. Mubarakengobernuak ordaindutako lagunakzirela zabaldu zen. KairokoTahrir plazan elkarretaratu zirenoposizioko manifestariak ustezhiltzeko agindua eman zutenenbeste lau goi agintari ere atxilotzekoagindua eman du Fiskaltzak.Protestak eten zitezenmertzenarioak kontratatu izanaegozten diete epaileek.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 17Mundua ‹ HarianAfganistandikalde egitekoeskatu dioNATOriHamid KarzaikIsilik dagoen arren,presidenteak zehaztudu horrek ez duelaesan nahi hilketakbarkatzen dituelaErredakzioa«Terroristen aurkako gerra baldinbada, matxinatuek mugazkanpo dituzten ezkutalekuaksuntsitu behar dituzte. Gureherrietan ez dago terroristarik».Hala esan du Hamid Karzai Afganistangopresidenteak. Herrialdetikalde egiteko eskatu dieNATOko segurtasun indarrei.Erakunde horrek egindakobonbardaketetan hildakoen omenezkoekitaldian hartu du partepresidenteak, Kunar probintziakoAsadabad hiriburuan. Nazioartekoherrialdeek eskainitakolaguntza eskertu du, baina nazioartekotropen eraginez hainbestezibil hiltzeak zirrara eragitenduela azaldu du. «Munduan ezdago guk adina sufritu duenbeste herrialderik. Gerra hauinposatu egin digute, eta amaituegin nahi dugu. Ez litzatekealferrikako hainbeste bonbardaketaeta atxiloketarik eginbehar».Martxoaren 1ean izan zen azkeneraso handia. Nazioartekoaire armadak egurra biltzen ariziren bederatzi adingabe hil zituen.Nazioarteko tropen Afganistangoarduradunak eta BarackObama AEBetako presidenteakbarkamena eskatu zuten.Karzairen esanetan, ez die erantzuneskaera horiei. «Historia batdugu, eta errespetatzen ditugugure apopiloak. Isiltasunarekinez dut esan nahi beti errespetatukoditugunik».2010a, urterik odoltsuenaAste honetan bertan NazioBatuen Erakundeak emandakodatuen arabera, Afganistangoherritarrentzat urterik odoltsuenaizan zen 2010a. 2.777 zibil hileta beste 4.343 zauritu ziren.Orain hamar urte talibanen erregimenasuntsitu zutenetik, hildakogehien eragin duen urtea izanzen, beraz.Hildako zibilen kopurua %15handitu zen 2009arekin konparatuta.Talibanek eragin zituztenhildakoen %75, eta Afganistangosegurtasun indarrek eta NATOk%16. NBE ez da gai izan gainerako%9 nork hil zituen zehazteko.Bahiketen kopuruak ere goraegin du nabarmen azken urtean.251 bahiketa izan ziren iaz; 137,berriz, 2009an.Israelgo soldaduek Nabulusko sarrera guztiak blokeatu zituzten atzo. NATI SHOHAT / EFEPalestinar batek bostkolono hil ditu Zisjordanian2008az geroztikisraeldarren kontraegindako ekintzarikgogorrena izan da;labankadaz hil dituzteMiren GarateFamilia bereko bost pertsona hilzituen herenegun gauean palestinarbatek labankadaz: aita, ama,11 eta 3 urteko seme-alabak etahiru hilabeteko haurra. Bestehiru seme-alabek alde egitealortu zuten. Itamar kolonian gertatuzen, Nabulustik gertu, Zisjordaniaiparraldean. 2008tikkolonoen aurka egindako ekintzarikgogorrena izan da.Orduan, eskola judu batera sartueta zortzi ikasle hil zituen bestepalestinar batek.Imad Mugnije miliziak beregain hartu du ekintza, baina ezdiote erabateko sinesgarritasunikeman haren adierazpenari.Israelgo armadak hogei pertsonaatxilotu ditu gertaerarekin loturaizan dezaketelakoan. «Hilketaarbuiagarri hori ikusita ez garaeskuak gurutzatuta geratuko»,esan du Benjamin NetanyahuIsraelgo lehen ministroak. Armadakguztiz bakartu zuen Nabulusingurua, eta etxez etxe ibili zirenhiltzailearen bila. Ibilgailu bakarbati ere ez zioten utzi hirira sartzenedo handik ateratzen, eztaanbulantziei ere.Salam Faiad PANeko lehenministroak ere gertatutakoarenaurka hitz egin du. «Erabat gaitzestendugu indarkeria, biktimakedozein nazionalitatetakoakizanda ere. Familia baten aurkakoerasoa izan da». Israeliaskotan egin diola presioa gogoratudu, Palestinako AginteNazionalari Zisjordaniako Cgunean segurtasun indarrak jartzenuzteko. Gune horrek Zisjordaniakobi heren osatzen ditu,tartean hilketa gertatu zen Itamar.AEBek ere gertatutakoa gaitzetsidute, eta gauza bera egitekoeskatu diote PANi.Hamasek azaldu duenez,komunikabideen bidez izan dugertatutakoaren berri. Hala ere,hilketa babesten duela dio. «Kolonoenaurkako operazio hauekbabesten ditugu, gure lurrakokupatu eta gure herriari erasoegiten diotelako».DLaburrakOscar Biscet disidenteaaskatu dute KubanHABANA ›Giza eskubideenaldeko «indarkeriarik gabekoerresistentziarekin» segitukoduela esan du Oscar Elias BiscetKubako disidenteak. Atzoatera zen espetxetik. 75en Taldeaizenekoaren aurkako epaiketan25 urteko zigorra jarri zioten,2003an.Konstituzioa babestekoeskatu dute ItalianERROMA ›Silvio Berlusconirengobernuak Konstituzioari egindako«erasoak» salatzekomanifestazioak egin zituztenatzo Italiako nahiz Europakohainbat hiriburutan. Hezkuntzasistema publikoa ere aldarrikatuzuten. Aste honetan Justiziarenerreformarako proposamenaonartu du gobernuak.Galizian mobilizatzekodeia egin du BNGkSANTIAGO›Galiziako egoeraekonomikoa «erabat kritikoa»da, Guillerme Vazquez BNGkobozeramailearen iritziz. Presidenteaeskumenik ez duelaesatera mugatzen dela dio.Egoera salatzeko protesta egingodute gaur Santiagon. Herritarreiparte hartzeko eskatu die.Portugalgo oposizioa,murrizketen aurkaLISBOA ›Defizita murriztekoneurri gehiago hartuko dituelairagarri zuen ostiralean Portugalek.Oposizioko alderdiek ezdaudela ados iragarri zutenatzo. Azken asteotan areagotuegin dira herrialdeak nazioartearenerreskatea beharko duenzurrumurruak, zorraren intereseneraginez.

18 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaKirola›G SailkapenaLEHEN MAILA28. jardunaldiaAtzoEmaitzaAlmeria-At. Madril 2-2Real Madril-Hercules 2-0Zaragoza-ValentziaGaur Ordua TBOsasuna-Racing 17:00 O.I.Reala-Malaga 17:00 O.I.Espanyol-Deportivo 17:00 O.I.Levante-Mallorca 17:00 O.I.Vila-real-Sporting 19:00 GolTV / O.I.Sevilla-Bartzelona 21:00 C+Bihar Ordua TBGetafe-Athletic 21:00 GolTV / O.I.David Zurutuza Realekoa, lurrean etzanda, orain bi aste, Levanteren aurka sartutako gola ospatzen. JON URBE / ARGAZKI PRESSIrabazi beharrekoaMalaga azken sailkatua izan arren, mailahandiko jokalariak dituen taldeari nagusitubeharko zaio gaur Reala bolada txarra etetekoMikel Aranburu, Raul Tamudoeta Gorka Elustondo deialdira itzuli diraXabier Lopetegi DonostiaReala aldatu egin da aurreko denboraldikoarekinalderatuta. Taldeoldarkorragoa eta dinamikoagoada erasoan. Ikaragarrizkoerraztasunik ez du gola sartzeko,baina erregulartasunez ari da, etaia beti sartzen du bat, gutxienez.Defentsan, aldiz, asko sumatu dujauzia. Geldikako jokaldietan askoari da sufritzen, eta aurkariekez dute askorik egin behar atea zulatzeko.Dena den, zenbait gauzatanaurreko sasoikoa da Reala:sendo ari da etxean, eta irabazi beharrekopartidetan seguru ari da.Horietako bat da gaurkoa, mailarieusteko helburuan aurkari zuzenabaita Malaga.Anoetan lortutako zortzi garaipenakaltxorra dira Realarentzat.Azken sasoian ere etxean erakutsitakosegurtasuna ezinbestekoaizan zen igoera lortzeko. Bigarrenitzulian aurkari zuzen askok jokatubehar izan zuten Anoetan, etaguztiak atera ziren burumakur.Horrek ez du esan nahi Realakhankapean ibili zituenik, baiziketa sufritzen jakin zuela, etaurrezko puntuak lortu zituela diziplinari,talde lanari eta zaleenbabesari helduta. Beste horrenbesteegin nahi du orain. Levanteda Anoetatik onik atera den bereligako talde bakarra. Emaitza garratzaizan zen berdinketa. Jokoarierreparatuta ere, denboraldi honetakopartidarik eskasena eginzuen Realak. Bizitasuna falta izanzitzaion oinetan, eta inspirazioaerabakiak hartzerakoan.Taldeak ez du nahi halakorikerrepikatzerik. Hiru jardunaldidira jada irabazi gabe. BadirudiEspanyolen zelaian agortu zitzaiolaemaria. Lehen zati politaegin zuen, baina bigarren zatiannora ezean aritu zen, eta ondorengobi norgehiagoketan ere ez duaurkitu iparrik. Levantek katemotzean lotu zuen, eta ez zion zirrikiturikutzi bere jokoa egiteko.Deportivo ere iaioa da defentsan,eta ofizioan oinarrituta nagusituG RealaEntrenatzailea: Martin LasartesEstradasX. PrietoO.I.17:00sAnsotegisRivasG MalagasBravosM. Gonzalez sDe la BellasAranburusZurutuzasTamudoAnoeta(32.500 ikusle)Entrenatzailea: Mauricio PellegrinisWillysGasparsApoñoEspainiako LigasWeligtonsMarescasMalagueñosReciosS. FernandezsRondonsGriezmannVelascoCarballosEliseusQuincyzitzaion. Aurkarien lan onari, lesioaketa zenbait jokalari garrantzitsurenegoera fisikoa gehitu beharzaizkio. Sasoia luzea da, etanormala da jokoan gorabeherakizatea. Reala ez da benetako Realaizan azkenaldian, eta bere oneraitzuli nahi du lehenbailehen.Aitzakia gutxi daude gaurkoan.Partida igandean da, arratsaldekobostetan, eta gorriak ikustenari den arerioaren aurka. Azkenhamar jardunaldietan garaipenbakarra lortu du Malagak.Gainera, jokalari garrantzitsuakberreskuratuko ditu Martin Lasartek:Aranburu, Elustondo etaTamudo. Zelai erditik aurrera jokalariguztiak ditu bere aginduetaraentrenatzaileak, Llorenteizan ezik. Demidov, berriz, minhartuta dago, eta Sutil, CarlosMartinez eta Illarramendi deialditikkanpo gelditu dira. Mutrikuarrakoso dohain onak erakutsiditu titular gisa jokatu dituen bipartidetan, eta zale askok hamaikakoanjarraitzea nahi zuten, bainaEibarren aurka jokatu zuenatzo, Reala B-rekin.SailkapenaPuntuak J I B Gp 1. Bartzelona 74 27 24 2 1p 2. Real Madril 67 27 21 4 2p 3. Valentzia 54 27 16 6 5p 4. Vila-real 50 27 15 5 7p 5. Athletic 41 27 13 2 12p 6. Espanyol 40 27 13 1 137. Sevilla 38 27 11 5 118. At. Madril 38 27 11 5 119. Reala 35 27 11 2 1410. Mallorca 34 27 10 4 1311. Getafe 33 27 9 6 1212. Levante 31 27 9 4 1413. Deportivo 31 27 7 10 1014. Racing 30 27 7 9 1115. Osasuna 29 27 7 8 1216. Sporting 28 27 6 10 1117. Zaragoza 27 27 6 9 12p 18. Hercules 26 27 7 5 15p 19. Almeria 25 27 5 10 12p 20. Malaga 23 27 6 5 16pTxapeldunen Ligara p Europako LigarapBigarren Mailara*atzoko partidak kontuan hartu gabe29. jardunaldia (mar. 19-20)Martxoak 19 Ordua TBMallorca-Zaragoza 18:00 GolTV / C+LBartzelona-Getafe 20:00 GolTV / C+LAt. Madril-R. Madril 22:00 La SextaMartxoak 13 Ordua TBSporting-Almeria 17:00 O.I.Hercules-Osasuna 17:00 O.I.Racing-Reala 17:00 O.I.Malaga-Espanyol 17:00 O.I.Deportivo-Levante 17:00 O.I.Athletic-Vila-real 19:00 GolTV / O.I.Valentzia-Sevilla 21:00 C+Bi garaipen falta zaizkioIrabaztea da azken egunotako eztabaidaantzuari taldeak egin diezaiokeenekarpenik onena. Egiada Europako postuak gertu daudelaoraindik, baina egia da baitaere lehen helburua, mailari eustea,ziurtatu gabe daukala. Bi garaipennahikoak izan daitezke horretarako,eta, gaur irabaziz gero,lan erdiak izango lituzke eginak.Azken sailkatua da Malaga, etahondoratuta utziko luke.Arazo ekonomikoek itota, atzerritaraberatsen magalera igotakotaldeetako bat da Malaga. AlThani xekeak bereganatu zuenetik,dirua barra-barra gastatu du,udako zein neguko merkatuan.Gauzak gaizki joan zitzaizkionhasieratik, eta Mauricio Pellegrinifitxatu zuten, jokalarien talentuukaezina bideratzen asmatukozuelakoan. Baina usteak erdia ustel.Oinak lurrean ditu txiletarrak,baina emaitzek ez diote lagundu.Azken bi porrotek hautsakharrotu dituzte. SantiagoBernabeun ez zituen jokalari onenakzelairatu, eta jipoia jaso zuen.Azken jardunaldian, berriz,amaieran galdu zuen Osasunarenaurka, gehiago merezi arren. BainaReala ezin da fidatu.

Itxako Txapeldunen Ligako finalerdietarako22›› sailkatu da, Krimi 25-24 irabazi ondorenUrratsaegiteko prest2011ko martxoaren 13a, igandea berria 19Hiru bikote sailkatu dira jada finalerdietarako.24›› Bengoetxea VI.a-Ruizek ere esku-eskura duteOsasunak Racingi irabazi nahi dio gaurNafarroako Erresuman, aurkari bati aurreahartu eta jaitsieratik gehiago urruntzekoSasoi honetan lehendabiziko aldiz bi partidajarraian irabaz ditzake Iruñeko taldeakG OsasunaEntrenatzailea: Jose Luis MendilibarsNelsonsCejudoO.I.17:00sLolosPuñalG RacingsRicardosCamuñassLekicsFlañoN. Erresuma(19.800 ikusle)sNekunamAsier Legarda-Ereño IruñeasMonrealsMasudClosGomezEntrenatzailea: Marcelino Garcia ToralsToñosPinillossKennedyEspainiako LigasTorrejonsLacensHenriquesDos SantossArielsColsasChristiansMunitisMalagan hamahiru hilabetekobolada txarrari amaiera eman etabehingoz etxetik kanpo irabazi ostean,beste erronka bat du gaurOsasunak: sasoi honetan lehendabizikoaldiz bi partida jarraianirabaztea. Jose Luis Mendilibarrekzuzendutako taldeak Racinghartuko du Nafarroako Erresuman.Helburua argia da: hiru puntuakeskuratu, Racingi sailkapeneanaurrea hartu eta jaitsieratikgehiago aldendu.Entrenatzailea aldatu duten azkenbi taldeak ariko dira gaur aurrezaurre Iruñean, eta argi dagobi taldeek gora egin dutela aldaketarekin.Mendilibarrekin Osasunakbi partida irabazi ditu, batberdindu eta bi galdu. MarcelinoGarcia Toralekin, berriz, Racingekbi partida irabazi ditu, bi berdindueta bakarra galdu. «Entrenatzaileaaldatzen denean, lehenhilabetean taldeak hobera egiteanormala da, aldaketarekin gogobereziarekin hasten baitira laneanjokalari guztiak. Gero, berriznormaltasuna etortzen da, ordea,eta orduan neurtu behar da hobekuntza.Berdintzen ez badugu bitaldeotako baten joera ona amaituegingo dela argi dago», esanzuen atzo Mendilibarrek entrenatzailealdaketen garrantzia arinduz.Entrenatzaile bizkaitarra ez dafio Racingekin, eta «pazientziahandia» izan beharko dutela gogoratuzuen, zelaian beti ondo kokatueta presarik gabe jokatzenduen taldea baita Racing, harenesanetan. Gainera, azken denboraldietanOsasunaren mamu beltzabilakatu da Santanderko taldea,azken lau denboraldietan irabaziegin baitu Racingek Iruñean.Mendilibarrek baikor izatearengarrantzia azpimarratu zuen atzohorren harira, dena dela: «Estatistikakaintzat hartuta, Racingi irabazikodiogun eguna gero eta gertuagodela ondorioztatu beharkodugu, baikor izatea oso garrantzitsuabaita. Ea asteburu honetanaldatzen dugun Racingen aurkakojoera txarra, iragan asteburuanetxetik kanpoko joera txarraaldatu genuen bezalaxe».Monreal hamaikakora itzulikoda zigorra bete ostean, eta gaur zigorrabete beharko duen Sergioordezkatzeko hautagai nagusiakJosetxo eta Miguel Flaño dira. Lehentaldeko jokalari guztiak sartuditu deialdian Mendilibarrek,Aranda, Pandiani, Oier eta Ruper—min hartuta daude— eta Sergio—zigortuta dago— izan ezik.Natxo Monreal, Mallorcaren aurka. Gaur hasieratik ariko da partida bateko zigorra bete ondoren. IÑIGO URIZ / ARPGetafen aurreneko aldizirabazi gura du AthleticekG GetafeEntrenatzailea: Miguel Gonzalez ‘Michel’sV. SanchezsManuGol TV / O.I.21:00sCodinasM. TorressMikuG AthleticsRafasBoatengsParejosColungaAlfonso Perez(17.000 ikusle)Entrenatzailea: Joaquin CaparrossIraizozsIraolasSusaetaEspainiako LigasSan JosesJavi MartinezsMuniainsLlorentesEkizasGurpegisMarcanosArizmendiAyzaGamezsKoikilisGabilondoAlfonso Perez estadioajokaleku txarra dazuri-gorrientzat,baina Michelen taldeakrisian dagoHaritz Gallastegi BilboAthleticek Europako borrokatikkanpo utzi gura du Getafe. Denboraldiahelburu beretsuekinhasi zuten talde biek. Bien nahiazen sasoi bukaeran sei onenen arteanegotea. Eta txapelketaren biherenak jokatu ostean, bi taldeakdaude aukerekin. Hori bai, zurigorriekgertuago dute helburua.Athleticek Getafek baino zortzipuntu gehiago ditu. Alde ona da,baina ez erabakigarria. Horrenharitik, biharko norgehiagokakgauza asko argi ditzazke. Etxekotaldeak hiru puntuak eskuratuzgero, bete-betean sartuko da EuropakoLigarako aukera lortzekoborrokan. Baina, galduz gero, nekezharrapatuko du Athletic jokatzekofalta diren azken hamar jardunaldietan.Beraz, 28. jardunaldikoazken norgehiagokan askoizango du jokoan talde zuri-gorriak.Ez da erraza partidan zer gertatukoden jakitea. Bi taldeen estatistikakaztertuz gero, era guztietakointerpretazioak egindaitezke. Getaferen estadioa ezda jokaleku proposa Athleticentzat.Alfonso Perez futbol zelaianjokatu dituen sei partidetatik ezdu bakar bat ere irabazi. Hiru berdinketaeta beste hiru porrot dazuri-gorriek zelai horretan dutenbalantzea. Lehen Mailako zelaienartean irabazterik lortu ez duenbakarra da. Ia beti, gainera, txartojokatu dute zuri-gorriek. «Ezda zelai aproposa. Gauza arraroakgertatu zaizkigu zelai horretan»,adierazi zuen atzo IgorGabilondok.Bistan da bai estatistikek baisentsazioek Athleticen kontraegiten dutela Getafe aurrean dagoenean.Baina Michelek zuzentzenduen taldeak ere badaukazertaz kezkatu. Getaferen gauregungo bolada txarra bainogehiago, krisi sakona baita. Jokatudituen azken 11 partidetatikbakarra irabazi du. Jokoan egondiren azken 33 puntuetatik zazpibaino ez ditu eskuratu. Nahi etaezin ari da. Gauzak ondo egitendituenean edozeini aurre egitekogai den taldea da Getafe. Bainaegoera okertzen denean, askokostatzen zaio aurrera egitea.Besteak beste, ez duelako jarraitzaileenbabesik izaten. Getafezale gutxi duen taldea da. GehienetanAlfonso Perez estadiokoharmailak erdi hutsik egotendira. Eta horrek ez dio taldeariasko laguntzen. Beraz, normaleangiro hotza egoten den futbol zelaibatean astelehenean jokatzeaetsigarria izan daiteke. Bi taldeetakoentrenatzaileen aginduakentzun egingo dira.

20 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaKirola ›Dimitrios Mavroeidis, Nedzad Sinanovic Unicajakoarekin lehian, atzo. EFEEz bosgarreneta ez ezerUnicaja 92Bizkaia Bilbo Basket 72Unicaja. McIntyre (12), Almazan(3), Fitch (26), Freeland (13), Archibald(7) —hasierako bostekoa—;Rodriguez (3), Tripkovic (8), Blakney,Sinanovic (4), Rubio (12) etaBlanco (4).Bizkaia Bilbo Basket. Jackson (16),Warren (9), Mumbru (6), Mavroeidis(12), Banic (13) —hasierako bostekoa—;Fisher, Hernandez-Sonseca(2), Hervelle, Vasileaidis (12) etaBlums (2).Markagailua. 26-14, 47-26 (atsedenaldian);70-47 eta 92-72.Epaileak. Bertran, Araña eta Martinez.Ez zuten inor kanporatu.Bestelakoak. 9.200 ikusle inguruMartin Carpena pabiloian.Astindua jaso du BilboBasketek Malagan,eta aspaldiko partidariktxarrena jokatu; puntualdea ere galdu duA.UrbistondoAkabo bolada, eta akabo azkenhilabetean irabazitako izen onguztia. Bilbo Basketek astinduhandia jaso zuen Malagan, eta osokostata irabazitako talde arriskutsuarenospea galdu hogei minutueskasean. Nekeagatik izan liteke,edo asmatu ez zutelako, bainabizkaitarrek jarrera baldarra erakutsizuten lehen zatian, eta garestiordaindu zuten zabarkeriahori. Galtzeko moduak eta moduakbaitaude, eta atzokoa itsusiaizan zen oso. 21 puntuko aldeazeukan atsedenaldia iristerakoUnicajak, 47-26, eta ezinezko eginzuen bilbotarren erreakzio oro.Galtzen hasi, eta bi taldeen artekopuntu aldea ere galdu zuenKatsikarisen taldeak. Hemezortzipuntugatik irabazi zioten joanekoanUnicajari, eta hogei puntugatikgaldu atzo. Oraingoz bigaraipeneko aldea mantentzendu Bilbo Basketek Unicajarekiko,baina ibil dadila kontuz, bi taldeekliga erregular bukaeran balantzebera baldin badute Unicajakaurrea hartuko liokeelako bizkaitarrei.Partida hasierak norgehiagokaparekatua izango zela erakutsizuen. 7-6 aurreratu zen Unicaja,Chris Warrenek jokaldi ikusgarriaegin ostean, baina hortik aurrerakoagurutze bidea izan zeneuskaldunentzat. UnicajakoFitch berotzen hasi zen, eta errenkadanlau puntu saskiratuta, 11-6aurreratu zuen taldea. Hasierabaino ez zen izan, Bilbo Basketpuntuak egin ezinik aritu baitzenhiruzpalau minutuan. Unicajak,aldiz, erraz saskiratzen zuen, eta20-8 aurreratu zen. Eskerrak etxekoakfalta asko egin zituztela, seipuntu lortu baitzituen Bilo Basketekfaltak behartu ostean.Lehen laurdena bukatuta, desastreahobetzeko tartea egon bazegoen:26-14. Unicajak, ordea,argi erakutsi zuen sasoi puntuonean dagoela, eta konfiantzarekindagoela, defentsan muga-mugarairisteko gertu. Bizkaitarreneraso oro zen trabatua, argitasungutxikoa, eta Katsikarisen taldeakerasoko errebotearen bidezlortzen zuen saria. Beste bide guztietatikezin, zailtasun asko emanzizkiolako Unicajak.Erasoan asmatu ezin, eta defentsanere galduta. Freeland etaSinanovic nahierara aritu zirensaskipean, eta haiek asmatzen ezzutenean, Fitchek hartzen zuenerantzukizuna. Zaparrada handisamarra izan zen, eta Unicajakhogei punturaino handitu zuenaldea. Katsikarisek ezin zuen sinetsitaldea ematen ari zen itxurakaskarra, azken hilabetean ikusizuena gogoan, eta burumakurjoan zen aldageletara. 21 puntukoaldeari buelta ematea zaila delako,baina jokalariek erakutsitakojarrerarekin, ezinezkoa.Puntu aldeari eutsi ezinBigarren zatiak hari berbera izanzuen. Bilbo Basketek behin bakarrikjaitsi zuen hogei puntuko langa,partida bukatzeko bost minutufalta zirela, baina Unicajak baterearazorik gabe irabazi zuen,eta hemezortzi puntuko aldea.Izan ere, joaneko partidan alde horiizan zuen Bilbo Basketek, eta azkenlaurden osoa alde horretatikjaitsi ez jaitsi borroka soila izanzen. Eta lan horretan ere, etxekotaldea izan zen garaile.Besteak beste, Fitch zenbakibikainak egiten tematu zelakoeta Bilbo Basketen ahalegin orozapuztu zuelako. Estatubatuarrak26 puntu saskiratu zituen,lau hiruko tartean, eta pareanizan zituen guztiak erotu. Bukatuda bolada ona, eta onena Malagakoporrota ahaztea eta berrirogora bidean jartzea. Bilbo Basketekhamasei partida irabaztekoaukera zuen lehen aldiz. KanariaHandian izango du aukera. Plazazaila.Baskonia barregarriaritu da, eta pikutarabota du bere estimuaFuenlabrada 84Caja Laboral Baskonia 68Fuenlabrada. Colom (5), Kus (6),Rabaseda (14), Ayon (16), Guardia(6) —hasierako bostekoa—; Mainoldi(14), Laviña (5), Valters (8),Biyombo (8), Kortaberria (2) etaMuñoz.Caja Laboral Baskonia. Huertas(6), Oleson (7), San Emeterio (6),Teletovic (18), Barac (12) —hasierakobostekoa—; Ribas (5), Logan (6),Batista (4) eta Bjelica (4).Markagailua. 15-25, 37-38 (atsedenaldian);71-45 eta 84-68.Epaileak. Pizarro, Murgui eta Calatrava.Ez zuten inor kanporatu.Bestelakoak. 5.100 ikusle inguruFernando Martin pabiloian.Arabarrek ulertzen zailaden partziala hartu dutehirugarren laurdenean,34-7, eta etxetik urruneskas jarraitzen duteA.U.Ez baduzu ikusten, ez duzu sinesten.Baskonia lotsagarri, barregarriaritu zen Fuenlabradan, etagaitzik arinena porrota bera da,zoritxarrez. Partida bat galtzea ezdelako larria, baina Baskoniakerakutsi zuen jokoa, jarrera, grina,bai. Oso, gainera. Baskoniak34-7ko partzial sineskaitza jasozuen hirugarren laurdenean, intentsitate,gogo gehiago erakutsiA.U.Lagun Arok plaza zailean saiatubeharko du azken egunetan hartudituen bi muturrekoak ahazteko.Aurten aurkari gaiztoa izatenari da Valladolid, zortzi onenenartean sartzeko lehiatzen ari delako,eta bere etxean menderaezinizaten ari da aurkari gehienentzat.Bistakoa da, donostiarrenegoera animikoa txarra dela,eta txarragoa izan liteke iluntzekozortziak aldera. Bilbon hartuzuen taldearen aurka, eta moduulertezinean, besoak jaitsi eta belaunikatuegin zen. Horretan sakondubehar da, Baskoniak haneta hemen zabaldu duelako bereizaera eta kasta sonatu hori, etaerakusten ez duenean ere horrenberri eman behar delako.Lehen laurden on bat, eta hirutxar. Tira, bat, oso txarra, inoizerrepikatu behar ez dena. 15-25aurreratu zen Baskonia lehen hamarminutukoan, baina Fuenlabradakpartida berdindu zuenatsedenerako, 37-28. Hirugarrenlaurdena latza izan zen. Fuenlabradadena sartzen, dena oztopatzen,eta Baskonia errendituta.Ezin da onartu. Jokalariek ezindute halakorik onartu, baina partidatikjoan ziren, eta, jakina,Fuenlabradak oparia baliatuzuen, Gasteizko taldea txikitzeko.Hausnarketa sakona egitekomoduko datu asko eman zituenpartidak. Baskoniak zazpi minutubehar izan zituen baloi bat saskiratzekohirugarren laurden lazgarrihorretan. Ordurako, 26 puntusartu zituen Fuenlabradak.Zer esan, hori ikusita? Datu interesgarriakdira Baskoniak urtarrilaren9an irabazi zuela azkenekozGasteiztik kanpora, Donostian,eta dagoeneko hamarpartida galdu dituela ligan. Asko.Gehiegi. Edonork irabazten dioBaskoniari etxetik at. Maccabikere bai, noski. Zauria itxi beharda, eta azkar.Beste muturreko bat jasodezake gaur Lagun ArokZortzi onenen arteansartzeko lehian dabilValladolid, eta mailabikaina ematen ari da,baliabidez urri (18:00)zuten lehen kolpea, eta osteguneanbigarrena, Ilunben. Lo kantxaratzenbadira, beste muturrekobat jasoko dute.Valladolideko Porfi Fisac hitzgoxoak izan ditu bere lehengo taldearentzat,eta sailkapenean betetzenduen postua eta bere jokoaez datozela bat esan du. Esanakesan, Valladolidek lotuta daukahurrengo sasoian ACB ligan jarraitzea,eta etxeko lan zailenakere eginak, titulua lortzeko kanporaketetanparte hartzeko. Batzueneta besteen azken asteetakobidea zehatz aztertu, eta inorkgutxik emango luke txakur txikirikLasoren taldearen alde. Gipuzkoarrekdena dute kontra;emaitzak, buruko indarra, eta DomenLorbeken eta Tsikitixvilirenarazo fisikoak.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 21‹ Publizitatea

22 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaKirola ›DLaburrakAthleticek Sant Gabrielhartuko du gaurFUTBOLA ›Athleticek Superligakolehen postuari eutsi nahidio gaur, Lezaman Sant Gabrieliirabazita (12:00). Ordu etaligaxka berean Realak PrainsaZaragozaren zelaian jokatukodu. Mailari eusteko ligaxkan,berriz, Lagunak-ek 0-1 irabazizion atzo Valladolidi, eta eskuradu salbazioa. Eibar, berriz,Valentzian ariko da (12:15)Txikonek uko egin dioipar aurpegitik igotzeariItxakoko jokalariak, lurrean botata, elkarrekin besarkatuta, atzo, Krimi irabazi eta Txapeldunen Ligako finalerdietarako sailkatu ondoren. RAUL BOGAJO / ARPGaraipen historikoa ItxakorentzatItxako 25Krim Mercator 24Itxako. Navarro, Barno (1), Pinedo,Jessica Alonso (2, 1p), Turey (3, 2p),Fernandez (1), Barbosa (9)—hasierako zazpikoa—; Stefani,Egozkue (1), Aguilar (1), Soit (3),Martin (4, 2p), Kurbanova eta NereaPena.Krim Mercator. Soberl, Mavsar (8,4p), Bodnieva (3), Jankovic, Penezic(5), Ceckova, Lekic (4) —hasierakozazpikoa—; Grubisic, Vergeliuk,Geissman, Varlec (2), Pus, Koren (1)eta Zrnec (1).Markagailua. 4-2, 5-5, 7-10, 11-11,14-12, 15-13 (atsedenaldian); 17-14,17-15, 18-17, 20-20, 22-23 eta 25-24.Epaileak. Andersen eta Sodal(Norvegia). Bi minutuz kanporatuak:Itxakoko Barbosa, Turey, JessicaAlonso eta Egozkue; eta KrimekoZrnec, Pus eta Mavsar (bi aldiz).Bestelakoak. 1.800 ikusle inguru Lizarrerriakiroldegian.Multzoko beste partida. Buducnost-Oltchim(gaur, 19:30).Lizarrako taldeaTxapeldunen Ligakofinalerdietarako sailkatuda lehen aldiz, Krimmendean hartu eta geroEdurne Elizondo LizarraHistorikoa. Halakoxea da Itxakokatzo Krim Mercator Esloveniakotaldearen kontra lortu zuen garaipena.Bi puntu ez ezik, TxapeldunenLigako finalerdietarakoaukera ere eman baitzion Lizarrakotaldeari. Lehendabiziko aldizsailkatu dira nafarrak Europakolau onenen artean. Kostata,gainera, 25-24 amaitu baitzen partida.Lizarrako jokalariei gehiegisumatu zitzaien arduraren zama,eta, ondorioz, sufritu egin zuten,pistan haien erritmoa ezartzeko.Itxakoko entrenatzaile AmbrosMartinek berak onartu zuen partidarenamaieran: «Sari handiagenuen zain, irabaziz gero, eta,hainbat unetan, gehiegizkoa izanzen jokalariek sumatu zuten presioa».Presio horren ondorioz, Itxakokezin izan zuen aurreko partidetanbezain lasai jokatu. Erasoan,batez ere, ohi baino hutsgehiago egin zuen Lizarrako taldeak.Baloia mugitzeko hamaikaarazo izan zuten nafarrek, eta golaksartzeko tenorean sumatuzen egoera horren eragina. Bigarrenzatian izan zen bereziki nabarmenaetxekoen urduritasuna.Silvia Navarro atezaina izan zen,neurri handi batean, Itxakoko jokalariensalbatzailea. Partida 25-24 zenean, Krimen esku zegoenazken erasoa. Norgehiagoka berdintzekoaukera eskura zuen Esloveniakotaldeak. Baina Navarrokjaurtiketa gelditu egin zuen.Zalantza keinu bakar bat ere ezzuen egin, eta, ondorioz, garaipenaeman zion Itxakori. «Markagailuariso nengoen. Ez nekienbaloiak defentsako norbait ukitukoote zuen. Zorionez, baloia gelditudut», onartu zuen atezainak,partida amaitu eta gero.Navarroren, eta Itxakoko gainontzekojokalarien poza ikaragarriazen atzo neurketa amaieran.Zaleekin ospatu ahal izan zutengaraipena. 60 minutuz, halaere, ederki sufritu zuten. Orekaeta lehia bizia izan ziren partidakoezaugarri nagusiak. Itxakok finalerdiakzituen jokoan; eta Krimek,berriz, garaipena beharzuen lehiaketan aurrera egitekoaukerarik gabe ez gelditzeko.Hala ere, etxeko taldeak asmatu‘‘ Finalerdietan ez dafaboritorik; aurreraegiteko grina eta ilusioadugu guk alde»AMBROS MARTINItxakoko entrenatzaileazuen lehendabiziko minutuetan,eta aurretik jarri zen markagailuan.Lehen zatiaren 15. minutuan,ordea, egoera aldatu zen.Partida bosna berdindu, eta 0-3kopartzialari esker, aurretik jarrizen Krim markagailuan.Une horretan zalantza izan zennagusi Ambrosek zuzendutakojokalarien artean. Defentsan ongiaritu ziren, oro har, baina erasoanarazo anitz izan zuten. Krimenkontraerasoak, halaber, min handiaegin zion Itxakori. Urduritasunak,dena den, ez zuen luzeiraun. Presioa pizgarri bilakatzekogai izan ziren nafarrak. Suspertueta berriz ere, haien eskuhartu zuten norgehiagokarenkontrola.Aurkaria: Gyori edo LarvikLehendabiziko zatia 15-13 amaituzen Itxakoren alde. Nafarrakmarkagailuan aurretik ziren.Baina partida ez zegoen, inondikinora, erabakita. Bigarren zatiagogorra izan zen. Gogorra, gainera,bi taldeentzat. Oreka, lehendabizikozatian baino nabarmenagoaizan zen. Izugarri kostatu zitzaienbi taldeei gola sartzea.Itxako, berriz ere, ezinean arituzen hainbat minutuz. Navarroriesker, ordea, finalerdietarakosailkatzeko ametsari eutsi ahalizan zion. Atezainaren azken geldiketakurrea balio duen garaipenaeman zion Lizarrako taldeari.Amets egiten jarraitzea da orainkontua. Buducnostek eta Otlchimekelkarren aurka jokatukodute gaur Montenegron. Partidaberdinketarekin amaituz geroedo Errumaniako taldeak irabazizgero, Itxako A multzoko lehensailkatu gisa egingo luke aurrera,eta B multzoko bigarrenaren aurkajokatuko luke: HungariakoGyori edo Norvegiako Larvik.«Finalerdietan faboritorik ez da.Argi dago esperientzia bertzeenesku dela, baina guk aurrera egitekogrina eta ilusioa dugu alde».Horixe azpimarratu zuen Ambrosek.Apirileko lehendabiziko biasteburuetan jokatuko dira finalerdiak.Lau onenen artean izanenda Itxako. Eta bidea oraindikez da amaitu.MENDIA ›Alex Txikonek ez duigoko Gasherbrum I ipar aurpegitik.Txikonek, Louis Rousseauketa Gerfried Goschlek gauregingo dute azken ahaleginagailurrera igotzeko, baina iparaurpegitik igo eta bide berri bategin ordez, estilo alpinoan etajaponiarren korridoretik egingodute; ohiko moduan, alegia.Etxeberriak bi aldiz altxatudu 140 kiloko koadroaHARRI-JASOTZEA ›Idoia Etxeberriaharri-jasotzaile oriotarrakmarka ezarri zuen atzo, 140 kilokokoadroa bi aldiz altxatuta.Bere jaioterrian egin zuenmarka Etxeberriak.Hondarribia-Irunek etaObenasak galdu egin duteSASKIBALOIA ›Hondarribia-Irunek azken segundoan galduzuen atzo Eivissaren kantxan(60-58). Obenasa Nafarroakere galdu egin zuen Rivas Ecopolisenaurka (55-62).Bera Berak 20-29 irabazidio AlcobendasiESKUBALOIA ›Bera Berak ezzuen huts egin atzo Alcobendasenpistan, eta nagusitasunezlortu zuen garaipena (20-29).Donostiako taldeak hirugarrenpostuari eusten dio.Zazpi Iturri eta Irurtzunnagusi BERRIA txapelketanPILOTA›Zazpi Iturri (Amezketa)eta Irurtzun ariko dira elkarrenaurka BERRIA txapelketako finalerdietan,Adiskideri (Galdakao)eta Gaztelekuri (Andoain) irabaziostean. Zazpi Iturri 3-0 nagusituzen, eta Irurtzun 2-1.Abadiño txapeldun izan da600 kiloko mailanSOKATIRA›Abadiñok irabazizuen atzo Goma Gaineko EuskadikoTxapelketako 600 kilokofinala. Ibarra eta Sokarri sailkatuziren haren atzetik.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 23‹ KirolaUrrezko garaipenaM iarritze 36Racing 32Patinaje pistan,balentriaMiarritze. Coetzee, August (Terrain,53. min.), Johnstone (Guinazu, 17.min.-tik 60. min.-ra arte); E. Lund,Taele (Faure, 34. min.); M. Lund(Guyot, 25. min.), Lakafia, Vahafolau(Tranier, 72. min.); Lesgourgues,Peyrelongue; Bolakoro, Gimenez(Mignardi, 72. min.), Bosch, Ngwenya;eta Balshaw.Racing. Brugnaut (Orlandi, 77.min.), Noirot (Arganese, 77. min.),Sa (Tuugahala, 63. min.); Ghezal,Van der Merwe (Qovu, 49. min.);Leo, Cronje, Galindo (Battut, 53.min.); Durand (kap.), Wisniewski;Saubade, Steyn, Chavancy, Bobo;eta Fall (Vulivuli, 70. min.).Markagailua. 0-3, 3-3, 3-6, 3-13,3-16, 6-16, 13-16, 16-16 (atsed.);23-16, 23-19, 28-19, 28-26, 28-29,28-32, 33-32 eta 36-32.Miarritzek eta Racingekpartida ikusgarriajokatu dute, eta etxekotaldeak oso sasoi onaerakutsiz irabazi duEneritz Zabaleta MiarritzeMatematikak kontuan hartutagaraipen guztiek balio bera baldinbadute ere, irabazitako partidaguztiek ez dute balio bera izaten.Atzokoa, matematikoki, laupuntu balio dituen garaipenaizan zen Miarritzerentzat, bainaoso balio handiko garaipena izanzen, Lapurdiko taldeak berdeguneanerakutsi zuen maila kontuanhartuta.Garaipen handia izan zen atzokoa,aurkari gaiztoa baitzuen pareanMiarritzek. Eta, neurri berean,garaipen handia izan zen, Top14a azken txanpan sartzen ari delakoeta lapurtarrak HeinekenKopako postuetan sartu zirelako.Bosh Miarritzekoa Durand Racingekoarekin lehian, atzo. GAIZKA IROZAzkenik, garaipen handia izanzen, oso kalitate oneko partida jokatuzutelako Miarritzek eta Racingek,eta gisa horretako partidakirabaztea beti delako ona.Dena izan zuen onetik Miarritzereneta Racingen artekoak.Orotara sei entsegu izan zirenpartidan: lau, etxekoen alde, etabi, frantziarren alde. Kalitatehandiko jokaldiak ikusi ziren,izan aitzineko borrokan Racingenaldetik, nahiz Miarritzeko gibelekojokalari gazteen zalutasunarenaldetik. Partidaren gidoiabera ere oso aldakorra izan zen,emozio handikoa.Racing hasi zen agintzen. PierreBerbizier oso lan ona egitenari da Parisko taldearekin, eta osotalde sendo eta antolatua ekarrizuen Miarritzera. Paristarrak 3-16 ezarri ziren aitzinetik. BainaMiarritzek gibelekoekin erantzunzuen, Steynen txartel horiabaliatuz. Atsedenaldirako 16-16berdindu zuen partida, eta bigarrenzati hasieran zuloa eginzuen: 28-19. Racingek aitzinekoekineta Steynen zangoarekinerantzun zuen, eta berriz aitzinetikezarri zen: 28-32.Atzokoa, baina, etxekoentzateginiko partida zen, eta IlikenaBolakorok entsegua atera zuen,bakar-bakarrik, ezerezetik. Peyrelonguekzigor kolpe bat erantsizuen, eta bukaerako 36-32koa ezarrizuen. Miarritze sailkapenekobosgarren postura igo da.Italiak jota utzi du Frantzia,eta Galesek irabazi egin dio IrlandariIngalaterrak gaur itxikodu laugarren jardunaldiaEskoziaren aurka, etatorneoan duen aginteaberresten ahalko duE. Z. BaionaSei Nazioen Torneoan sekulakoezustekoa izan zen atzo, Erroman.Txapelketan sartu zenetiklehen aldiz, Italiak lehen aldiz irabazizion partida bat Frantziakoselekzioari (22-21). Garaipenak sekulakopoza sortu zuen ErromakoFlaminio estadioan, eta aldiberean Frantzia erabat jota utzizuen. Marc Lievremont Frantziakohautatzailea oso kritikatuaizan da azken asteotan, eta atzozer erran ez zekiela gelditu zenfrantziarren partida tristea ikusieta gero.Arratsaldeko bigarren partidan,Galesek torneoan amestenjarraitzeko eskubidea irabazizuen, etxean Irlandari irabazi ziolako(19-13). Galesek entsegu bakarrasartu zuen, Philippsen eskutik,polemika eta guzti. Irlandarrakados ez egon arren,epaileak ontzat eman zuen entsegua.Hirustaren jokalariek zertandamutua izanen dute, partidakoazken jokaldian entsegu aukeragarbia huts egin baitzuten; garaipenariihes egiten utzi zioten.Torneoko laugarren jardunaldiagaur arratsaldean jokatukoda Ingalaterra-Eskozia partidan(16:00, France 2). Ingelesak kopairabazteko hautagai nagusiakdira, eta, gaur irabazten badute,oso hurbil izanen dute torneoaeta Grand Slama. Denek garailejotzen dute Ingalaterra, bainaaurtengo torneoan sorpresa anitzikusi dira, eta argi ibili beharkodute ingelesek.Remy Di Gregoriokirabazi du Paris-Nizakozazpigarren etapa,euripean, eta bigarrenizan da Samuel SanchezErredakzioa DonostiaErori gabe iraun zuena, artista.Eta erori gabe eta erasoka ibili osteanbi besoak altxatuta amaituzuena, heroi handia. Remy di Gregorio(Astana) da heroi handi horrenizena. Frantziarren etorkizunekoharribitxiak erakustaldiaeman zuen atzo Paris-Nizako zazpigarrenetaparen azken kilometroetan.Brignoles eta Biot-Sophiaartean 215 kilometro eta ibilbidegorabeheratsua zeuzkatenzain txirrindulariek, baina horinahikoa ez eta, euriak asko gogortuzuen etapa. Tartean lehen mailakobi mendate egon arren, helmugatikurruti zeuden biak —azkena,Gourdon, 64 kilometrora—,eta ez zirudien oilarren artean zalapartahandirik egongo zenik.Baina lasterketa hankaz gora jartzekozorian izan zen Movistar, azkenmendatean behera.Euriarekin edozein igoera bainoarriskutsuagoa izaten da berezaldrebesa den jaitsiera. Eta horixegertatu zen atzo ere. Movistarrenmugimenduaren ondorentropela erabat hautsi zen, eta dozenabat txirrindulari besterik ezziren geratu aurrean. Atzean zenTony Martin (Highroad) liderra,eta taldeak gogotik lan egin beharizan zuen. Baina bi taldeek bategin eta egoera baretu antzean zegoelazirudienean, maldan beheraerasoa jo zuen Di Gregoriok,helmugarako 12 kilometro faltazirenean. Etxetik gertu, etxekoenberotasuna alde zuela, su bateanjoan zen helmugaraino. Lurreraerortzeko zorian izan zen bihurgunebatean zebrabidea zapalduta.Baina susto txiki bat besterikez zen izan irristada hori. Bost urtekolehortearen ostean, gogotikgozatu zuen garaipenarekin.Aurretik saiatu ziren KarstenKroon (BMC) eta Eric Berthou(Bretagne) tropela estutzen. Bainazazpi minututik gorako aldeaizan zuten arren, eta Kroon beraamaieran bakarrean saiatu zenarren, etsi egin behar izan zuten.Di Gregorioren balentria beharzuen atzoko etapak. Eta pena izanzen frantziarrak hain eraso zitalajo izana, Euskaltel-Euskadireneta Movistarren lanarekin ere tropelaez zelako gai izan harrapatzeko;eta tropelaren esprintean SamuelSanchez (Euskaltel-Euskadi)helmugaratu zelako lehen postuan,Di Gregoriorengandik bostsegundora. Espainiarra bi aldizsailkatu da jada bigarren aurtengoParis-Nizan, eta seigarren dagosailkapen nagusian, Tony Martinengandik1.29 minutura.Robert Gesink lider TirrenonOso etapa luzea —240 km— eta gorabeheratsuazeukaten atzo TirrenoAdriatikoko laugarren etapan,Narni eta Chieti artean, etatropeleko txirrindularirik indartsuenenarteko borroka ikusi ahalizan zen maldarik gogorrenetan.Eguneko ihesaldia bertan beherauzten lan ona egin zuen lehenengoLamprek, Liquigasekin batera,eta lan horri ondoren amaierabikaina eman zion Michele Scarponik(Lampre) —Mickael Cherel(Ag2r), Sebastian Lang (OmegaPharma-Lotto) eta Gorazd Stangelj(Astana) sartu ziren ihesaldian,eta 15.25 minuturen aldeaere izan zuten—.Bigarren Damiano Cunego(Lampre) sailkatu zen, eta eurekinbatera iritsi zen Cadel Evans(BMC). Taldekako lehen erlojupekoanlortutako aldeari esker, RobertGesink (Rabobank) jarri da lider.Hamar segundora daukaEvans, eta hamabira Ivan Basso(Liquigas). Jonathan Castroviejo(Euskaltel-Euskadi) da lehen euskalduna,31. postuan, 1.25era.G SailkapenakPARIS-NIZA (7. ETAPA)1. Remy Di Gregorio (Astana) 5.46.232. Samuel Sanchez (Euskaltel) 5era3. Rigoberto Uran (Sky) d.b.4. Andreas Kloeden (RadioShack) 7ra5. Tony Martin (Highroad) d.b.18. David Lopez (Movistar) 29raPARIS-NIZA (NAGUSIA)1. Tony Martin (Highroad) 30.46.172. Andreas Kloeden (RadioShack) 36ra3. Bradley Wiggins (Sky) 41era4. Rein Taaramae (Cofidis) 1.10era6. Samuel Sanchez (Euskaltel) 1.29ra28. Gorka Verdugo (Euskaltel) 9.51raTIRRENO (4. ETAPA)1. Michele Scarponi (Lampre) 6.10.592. Damiano Cunego (Lampre) d.b.3. Cadel Evans (BMC) d.b.4. Ivan Basso (Liquigas) 2ra5. Danilo Di Luca (Katuxa) 6ra14. Jonathan Castroviejo (Eus.) 24raTIRRENO (NAGUSIA)1. Robert Gesink (Rabobank) 16.05.102. Cadel Evans (BMC) 10era3. Ivan Basso (Liquigas) 12ra4. Michele Scarponi (Lampre) 15era5. Damiano Cunego (Lampre) 19ra31. J. Castroviejo (Euskaltel) 1.25era

24 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaKirola ›GBinakako TxapelketaLEHEN LIGAXKAAzken jardunaldiaHerenegun, MutiloabeitinIrujo-Merino II.a 22; Arretxe II.a-Zabala 21Atzo, IruñeanTitin III.a-Beroiz 11; Olaizola II.a-Begino 22Atzo, GernikanSaralegi-Apraiz 15; Gonzalez-Laskurain 22Gaur,Eibarren (17:00,ETB1)Xala-Barriola / Bengoetxea VI.a-AlbisuJ I G TA TK1. Xala-Barriola 10 8 2 216 1472. Olaizola II.a-Begino 11 7 4 215 1973. Gonzalez-Laskurain 11 6 5 213 1894. Bengoetxea VI.a-Ruiz 10 6 4 187 1795. Irujo-Merino II.a 11 6 5 190 1946. Titin III.a-Pascual 11 5 6 201 2087. Berasaluze VIII.a-Apraiz 11 4 7 195 2118. Olaizola I.a-Beloki 11 1 10 140 236G JaialdiakOSTIRALEKO EMAITZAKGonzalez, atzo, pilota boleaz astintzeko zorian. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESSHamar tantoedo kalerapMutiloabeitin. Leiza-Oteiza16; Jaunarena-Larrinaga 22.Irujo-Merino II.a 22; Arretxe II.a-Ibai Zabala 21.pGaldakao. BERRIA Txapelketa:Adiskide 0; Zazpi Iturri 3.Azkueta-Saenz 3; Altuna-Irribarria22. Atutxa-Larunbe 10;Gallurralde-Jaka 22. ElezkanoI.a-Ajuria 10; Arzelus-Garmendia22.Bengoetxea VI.ak etaAlbisuk hamar tantoegin beharra dauzkategaur Binakakoarenfinalerdietan aritzekoErredakzioa DonostiaBengoetxea VI.a eta Ruiz —Albisuariko da gaur Ruizen ordez—,edo Martinez de Irujo eta MerinoII.a. Bat edo bestea. Bientzat ez dagolekurik Binakako Txapelketakofinalerdietako ligaxkan. Gonzalez-Laskuraineneta OlaizolaII.a-Beginoren atzoko garaipenekin,bi bikote horiek ere sailkatutadaude jada Xala eta Barriolarekinbatera. Martinez de Irujok etaMerino II.ak ere irabazi egin zutenherenegun, Arretxe II.aren eta Zabalarenaurka, baina tanto bakarrekoaldea lortu zuten, eta BengoetxeaVI.a eta Ruiz dezente estutzekoaukera ederra galdu zuten.Une honetan seina garaipenekindaude bi bikote horiek,baina 22-10 galtzeko lizentzia daukateleitzarrak eta ataundarrak.Albisuk maila emango oteduen, horixe da gaurko zalantzabakarra. Erronka polita bainahandia jarri diote Asegarcekoatzelariari, eta ikusi egin beharkoda nola erantzuten duen. Bainaleitzarra aurrean dela, Asegarcekobikoteak oso partida txarraegin beharko luke gaur txapelketatikkanpo geratzeko. Bikotehandia osatzen dute Xalak eta Barriolak,eta lider sendo gisa iritsidira azken jardunaldira. Bainapentsatzekoa da Bengoetxea VI.aeta Albisu beste bizitasun batekinkantxaratuko direla.Xalak eta Barriolak otsailaren12an jokatu zuten BengoetxeaVI.a eta Ruizen aurka, eta 21-22irabazi zuen Asegarceko bikoteak.Hori bai, Ruizen lesioak dezentealdatuko du partida. Esperoden bezala leitzarra eta ataundarrahamar tanto egiteko gai balira,tanto alde orokorragatik geratukolirateke kanpoan. Txapelketanzehar elkarren aurka jokatutakobi partidetan berdindutadaude. Lehen jardunaldian 4-22irabazi zieten Bengotxea VI.aketa Ruizek Irujo eta Merino II.ari.Eta bigarren itzuliko lehen jardunaldianAspeko bikoteak 22-15 irabazizion Asegarcekoari —partidahorretan Ibai Zabalak jokatuzuen Bengoetxea VI.arekin—.Olaizola II.a, oso sendoOlaizola II.ak eta Beginok hemeretzitanto behar zituzten atzofinalerdietako ligaxkan sartzeko,eta oso partida serioa jokatuta,azkenerako aise lortu zuten txartela.Titin III.a eta Beroiz 5-0aurreratu ziren, eta 8-9korainoaurretik izan ziren. Baina partidaerditik aurrera Beginok aginduegin zuen atzeko koadroetan, etaOlaizola II.ak azken partidetanbaino gehiago asmatu zuenaurreko koadroetan. Eutsi etaeutsi, txukun aritu zen Beroizere, baina Titin III.ak, gehienetanbehartuta, behar baino hutsgehiago egin zituen aurrean. Goi-ATZOKO EMAITZAKpIruñea. Mendizabal-Eskudero22; Apezetxea-Cecilio 14. Titin-Beroiz 11; Olaizola II.a-Begino22.pGernika. Gonzalez-Laskurain22; Saralegi-Apraiz 15.pUrnieta. BERRIA Txapelketa:Gazteleku 1; Irurtzun 2. Arberas-Tolosa 12; Espinal-Goñi 22.Aristimuño-Jauregi 9; Ijurra-Beraza22. Eskudero-Altuna 22;Armendariz-Mariñelarena 10.GAURKO PARTIDAKpEibar (17:00, ETB1). Retegi Bi/ Aritz Lasa. Xala-Barriola /Bengoetxea VI.a-Albisu. RicoIV.a-Argote / Gorka-Merino I.a.pSenpere (16:00). Ezkurra-Lanbert / Agirre-Bonebeltxe.zuetarraren huts batekin, 11-15gerturatu ziren Titin III.a etaBeroiz. Baina azken zazpi tantoakerrenkadan egin zituzten irabazleek.Azken lau partidak segidangalduta, bolada txarra etetealortu zuten.Gonzalezek eta Laskurainek,berriz, nahikoa eroso lortu zutenbeharrezkoa zuten garaipena. 7-3eta 11-5, partida hastearekin bateralortu zuten aldetxoa irabazleek,baina Saralegik eta Apraizekmarkagailua 11-9 eta 12-10 estutuzuten. 21-11koaren ondoren partidaixtea kosta egin zitzaien arren,Gonzalezek eta Laskurainekune oro kontrolpean izan zutenpartida.

D Ekitaldiak2011ko martxoaren 13a, igandea berria 25‹AgendaZure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/MusikapBarakaldo. Sonata Artica.Gaur, Rock Star aretoan.pDonostia. Frantziako Orkestra.Gaur, 19:00etan, Kursaalauditoriumean.pDonostia. Fagota, zuraren zurrumurruak.Asteartean,18:00etan, Kursaalean.pEibar. Joseba Irazoki. Gaur,Karrika tabernan.pElgoibar. Elgoibarko Udal MusikaBanda. Gaur, 12:00etan,antzokian.pElgoibar. I. Bereziartua musikatalde instrumentala. Asteartean,musika eskolako auditoriumean.pGasteiz.Petti. Asteartean,20:30ean, Parral tabernan.pGetaria (Gip.).Gazte Alaiaktxistu taldea. Gaur, 13:00etan.pIruñea. Alta Traizion. Asteartean,20:00etan, Onkixin taberna.pIzpura. Haur Kantu Xapelketa,Nafarroa Behereko kanporaketa.Gaur.pLegazpi. Legazpiko MusikaBandaren kontzertua. Gaur,13:00etan, Latxartegi aretoan.pUrretxu. Jon & Sugramas.Gaur, 20:00etan, Osaba taberna.AntzerkiapAndoain. Anaki.Gaur,17:00etan, Bastero Kulturgunean.pBasauri. Uharte ezezaguna,haurrentzako antzerkia, Markelinekonpainiarekin. Gaur,12:30ean, Social antzokian.pLuhuso. Etxeko lanen indarjokoa, Maribisos antzerki konpainiarekin,eta L-KM komediabarbaroa, Tartean konpainiarekin.Gaur, 17:00etan, Harri Xurigelan.pOndarroa. Hauxe da Paraderuantzezlana. Gaur, 19:00etan,Kafe Antzokian.pZarautz. Bikokote antzezlana,haurrentzat. Gaur, 17:30ean, Lizardiantzokian.BertsolaritzapUsurbil. Erregea eta bufoia.Gaur, 18:00etan, Sutegi kulturetxean.pZigoitia. Arabako BertsolariTxapelketa, lehen finalaurrekoa.Gaur, 17:30ean, GizarteZentroan.HitzaldiakpArrasate. Mahai ingurua: Mugimendufeminista egun EuskalHerrian. Asteartean, 18:00etan,Emakume Txokoan.pDonostia. Txinaren prozesuasozialismorantz hitzaldiaemango du Cheng Enfu ekonomialariak.Bihar, 16:00etan,EHUko Filosofia Fakultatean.pDonostia. Txinaren prozesuasozialismorantz hitzaldiaemango du Cheng Enfu ekonomialariak.Asteartean,16:00etan, eta asteazkenean,11:00etan, Bizkaia Aretoan.pGasteiz.Gatazka politikoarenhistoria kazetari begiradatik,Floren Aoiz, Pello Urzelai etaTxema Ramirez de la Piscinarekin.Bihar, 19:30ean, Ignacio Aldekoakultur etxean.pLegazpi. Legazpi 1936 argitalpenarenaurkezpena. Asteartean,19:00etan, kultur etxekoareto nagusian.pOiartzun. Dieta orekatuari buruzkohitzaldia, asteartean,15:00etan, Elizalden.pPasaia. Irlandatik Euskal Herrira:gatazkak konpontzekourratsak eta gakoak, Txente Rekondorekin.Asteartean,19:00etan, Basari elkartean.pUsurbil. Gazteak eta Tuentiarenerabilera. Bihar, 17:00etan,ikastolako erdiko aretoan.Ikus-entzunpBergara. La escafandra y lamariposa filma. Gaur,18:00etan, gaztetxean.pBergara. Film laburren zirkuitua.Asteartean, 19:30ean, Zabalotegiaretoan.pDonostia. Kresala zinekluba:Entre nosotros, Maren Aderenfilma. Bihar, 19:15ean, KutxaArrasate Aretoa.pIruñea. Haran sorginduarenbila, haurrendako filma. Gaur,17:30ean, Euskaldunon BiltokiElkartean .pIruñea. Izan, egin, eragin, EuskalHerrian Euskaraz dokumentala.Asteartean, 20:30ean,Irrintzi euskaltegian (Donibane).pLizarra. Izan, egin, eragin, EuskalHerrian Euskaraz dokumentala.Asteartean, 19:30ean, kulturetxean.pVillabona. Gipuzkoaren jatorriaDVD emanaldia eta solasaldia.Bihar, 19:00etan, Mintzolan.pZarautz. Izan, egin, eragin,Euskal Herrian Euskaraz dokumentala.Asteartean, 19:30ean,Arrano Elkartean.BestelakoakpDonostia. Artisautza merkatua.Gaur, 10:00etan, Bretxan.pDonostia. Ipuinaren ordua.Asteartean, 18:00etan, LoiolakoKultur Etxean.pGasteiz.Lilipen mundu harrigarria.Gaur, 10:00etan, Olarizukozelaian.pGasteiz.Zientzialaria izannahi dut. Haurrentzako tailerra.Asteartean, 17:30ean, El Pilar gizarteetxean.pLegutio. Txiki-txef. Bihar,17:00etan, Ludotekan.pUsurbil. Flash Mob entsegua.Gaur, 12:45ean, frontoian.Marta Pazok zuzendutako Super 8 obra ikusi ahalko da gaur Bilbon, La Fundicion aretoan. BERRIATriangelu barruko bizitza‘Super 8’komediamusikala ekarriko duVoadora antzerkitaldeak Bilbora,asteburuanMaite AlustizaAntzerkia, oroimena eta zinematriangeluaren aldeetako bakoitzadira. Bata bestearekin harremanetandaude, elkarreraginean,etengabe. Super 8 ikuskizuna da,Lugares comunes trilogiako bigarrena.Voadora taldearen ikuskizunagaur eta bihar ikusi ahalErredakzioaXXI. mendeko sozialismoa aztertzekojardunaldiak antolatu dituzteGite-Ipes elkarteak etaEHUk. Sozialismoaren ereduakmunduan erakutsi eta horien inguruanaztertu nahi dituzte,bihartik aurrera, Donostian etaBilbon. Txinako errealitatea, Europakosozialismo asoziatiboa etaVenezuelako prozesu komunitaristahartuko dituzte haintzat, nazioartekoadituekin.Txinaren prozesua sozialismorantzhitzaldia emango du ChengEnfu irakasleak gaur, 16:00etan,Filosofia Fakultatean, Donostian.Marxismoaren ikerketa teorikoazuzentzen du Chengek TxinakoHerri Errepublikako GizarteZientzien Akademian. ShanghaikoEkonomia Eskolako sortzailenagusitzat daukate, eta TxinakoAlderdi Komunistako kideada. Horren barruan «neomarxistatzat»dauka bere burua. Asteartean,Bizkaia aretoan mintzatukoda, 17:30ean, eta asteazkenean,11:00etan.Apirilaren 5ean beste saio batizango da. Tony Andreani Paris 8Unibertsitateko Zientzia Politikoirakasle emerituak Sozialismoasoziatiboa Europan aztertukoizango da Bilbon, La Fundicionaretoan, 20:00etan.Gizakiak inguruan dituenespazioei, benetazko nahiz irudizkoei,egiten die erreferentziaLugares comunes trilogiarenizenburuak. Espazio horietannorbere identitatearen bila dabilgizakia, batzuen edo besten eraginakjasoz. Baina oroimena filmakgordetzeko kaxa da, eta nahidituen pelikulak besterik ez ditugordetzen. Nahi duena gogoratzendu.Dena den, norbera da bere bizitzareninguruko filma gidatzenduena. Horrela egingo dute batantzerkiak, oroimenak eta zinemakSuper 8 antzezlanean. Bizitzekogrina erakutsiko dute, edozergerta daitekeen espazio askebatean.Marta Pazo zuzendariaren lanada; aktore gisa ere parte hartzendu, gainera. Galiziako Maria Casaressarietarako hiru izendatzelortu berri ditu Super 8 antzezlanak:zuzendaritza, argiztapen etamusika onenari. Martxoaren23an jakinaraziko dituzte irabazleak.‘SUPER 8’pNoiz. Gaur, 20:00etan.pNon. Bilbon, La Fundicion aretoan.Sozialismo errealaren ereduakTxina, Europa etaVenezuelako adibideakaztertuko dituztebihartik aurrera,Donostian eta BilbonChen Enfu Txinako ekonomialaria mintzatuko da gaur Donostian.du, Sarrikon (Bilbo). Hurrengoegunean Leioako campusean arikoda, eta hilaren 7an, Donostian.Dario Azellini ekonomian doktoreeta dokumentalistak Venezuelakoegitasmo komunitarista hitzaldiaemango du maiatzaren 11tikaurrera, Bilbon eta Donostian.JARDUNALDIAKpNoiz. Gaur, 16:00etan.pNon. Folosofia Fakultatean,Donostian.

26 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaAgenda ›bEguraldiaJON ALBISUGaurHego haizea eta gironahasia leku askotanpZerua. Bizkaiko Golkoaneta Iberiar penintsulan direnzurrunbiloek nahastukodute eguraldia. Hego haizeagailenduko bada ere, zaparradakizango ditugu iparisurialdean eta mendialdean;barnealdean, euri gutxiagoeta ostarte gehiago ikustekoaukera izango da.pBakio 8/16pBilbo 9/16pBalmaseda 8/15t°pAmurrio 6/15pEibar 7/15pArrasate 7/15p pGasteiz 5/14Agurain 5/14pGuardia 4/12pDonostia 8/16pLeitza 5/13pHaizea. Hego haizea.pTenperatura. Gora. Hortaz,ipar isurialdean etamendialdean izango dituguberoenak, 11 eta 17 gradu artekoak;barnealdean, berriz,9 eta 19 gradu artekoak.Joerat°Asteartea, 15 Asteazkena, 16 Osteguna, 17pBaiona 9/14pIruñea 8/16pTafalla 4/15pTutera 4/16pMaule 6/15pDonibane Garazi 6/15pAbaurregaina 1/11t° t°Bihart°Hego haizea, baina egonkorpZerua. Goizetik, hego haizeaizango dugu nagusi. Ostarteezeta giro egonkorraz gozatzekoaukera paregabea izango dugu.Arratsalderako, hodeiak ugarituzjoango dira, eta azken orduetanfronte kate hertsi ahulahelduko da. Barnealdean etabereziki mendebaldeko mendietan,zaparrada batzuk botakoditu.pHaizea. Hego haizea.pTenperatura. Berdin. Beroenak,ipar isurialdean eta mendiinguruetan izango ditugu, 11 eta17 gradu artekoak; barnealdean,ordea, 9 eta 19 gradu artekoakizango dira.ItsasoapItsasoko egoera. Lehen 20milietan, norabide aldakorrekohaizea, 2-3 indarrarekin. Itsaskirriasortuko du; batik bat iparpartean,itsaskiko guneak eragingoditu. Hala-hola ikusiko da.pOlatuak. 1-2 metro artekoak.Itsasaldiak ORDUA METROAKItsasbehera 03:24 1,64Itsasgora 09:23 3,27Itsasbehera 15:31 1,77Itsasgora 22:02 3,06Isobara mapaEguzkia S0RTU GORDEIlargiaIlbeteIlbeheraIlberriIlgora07:30 19:19EGUNAMartxoaren 19a, larunbataMartxoaren 26a, larunbataApirilaren 3a, igandeaApirilaren 11, astelehenab Hitz-jokoak BAGABIGAG Hitz gurutzatuakG Sudokua1234567891011121 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Ezker-eskuin1. Zigarroaren hautsa eta zigarrokinak jasotzeko ontziak. 2. Semearen emazte. Ibai-arrain.3. Pl., partidako emaitzaren berri ematen diguten tresnak. 4. Ibaien igarobide. Mengel.Bokala. 5. Sendo, osasuntsu. Bizkaieraz, izotza. Aluminioaren ikurra. 6. Erlijio ordenabatean profesa egin duten gizonezkoak. Nahastura trinko. 7. Erbioaren ikurra. Joan hadi.Zangoaren atalak. 8. Marokoko hiriburua. Ipar eta eki., esazu. 9. Erlijio-irudia. Dago.(Her.)?Eta. 10. Oxigenoaren ikurra. Atzizkia. Toka, gara. 11. Edo. Lizarratik igarotzen denibaia. Joaki naiz. 12. Gorotza. Ortzadar, ostadar.Goitik behera1. Pl. Esferaren erdia. 2. Euskal Herriko lurralde batekoak. Musika nota. 3. Ipar. eta eki.,usaina. Oinateko sendoak, mendian ibiltzeko adibidez. 4. Tik-..., erloju-orratzen doinua.Basoa. Lehen bokala. 5. Thailandiaren izen zaharra. Itxura on ederreko. 6. Ongiaren egilea.Bokala. (Errep.) Nahi, gura. 7. Kontsonantea. 100 metro koadro balio duen azaleraneurria.Bokal. Ez trinko eta ez isurkari. 8. Ile edo korda-bilduma luzea. Kontsonantea.9. Koilara. Laidoa. 10. Gipuzkoako hiria. Zintzoa. Etorri aditzaren erroa. 11. Kofradiakonagusia. Garbituak. 12. Kokatzeko lekuak. Uranioaren ikurra.1 2 87 9 3 28 75 4 69 46 3 23 91 2 4 82 9 1G Esaldi ezkutua«Z_r _x_l_ d_ k_t__z_r__ _l_ b_ltz_ _z_t__ks_g__k h_rr_p_tz_nb_d_t_?».G Atzoko erantzunakD M B ZJ A B E G A B EM A H A I A KZ A R A N I EH G K A T X O NX A K E A T X I L AM A N D A Z A I N AG A Z T E L E R A T U AB I Z I K IM I K A T Z AK E S O R OL O G U R I N9x9-ko laukian hutsikdauden gelaxkak betebehar dituzu, 1etik 9rabitarteko zenbakiakidatziz, eta kontuan izanikzenbaki bakar bat ere ezdela bi aldiz azaltzenerrenkada eta zutabeberean, ezta dagokion3x3-ko laukian ere.1 6 8 2 3 9 7 4 55 7 9 1 6 4 2 3 84 3 2 7 5 8 6 1 92 9 3 5 8 6 4 7 16 4 5 3 1 7 8 9 27 8 1 9 4 2 5 6 38 1 6 4 2 3 9 5 79 5 4 8 7 1 3 2 63 2 7 6 9 5 1 8 4Falta diren bokalakidatzita, DenXiaoping politikaritxinatarrarengogoeta batazalduko zaizu.Esaldiezkutua:Pentsatzeariutzi diona daaditua:badaki.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 27‹ Agenda1 AretoakArabaGASTEIZDABACO BOULEVARDBoulevard merkataritza gunea (902-22 16 22). Ikuslearen eguna: osteguna.Enredados 16:00 18:05Saw VII 20:15 22:15Destino oculto 16:15 18:20 20:25 22:35Mañana cuando la guerra empiece 16:05 18:15Primos 20:25 22:30El oso Yogi 3D 16:10Torrente 4. Lethal Crisis 3D 18:00 20:15 22:3023-F 16:15 18:15Valor de ley 20:20 22:15Cisne negro 16:05 18:15 20:25 22:35Rango 16:10 18:15 20:25 22:30Torrente 4 16:00 18:15 20:30 22:45En tiempo de brujas 16:25 18:25 20:25 22:20Sígueme el rollo 15:50 18:05 20:20 22:35The Mechanic 16:00 18:00 20:00 22:00Chico & Rita 16:20 18:20El santuario 20:20 22:30DFLORIDASan Prudentzio, 22 (945-23 19 40). Ikuslearen eguna: asteazkena.Torrente 4 17:30 20:00 22:30Chico & Rita 17:30El estudiante 20:00 22:30Incendies 17:30 20:00 22:30Cisne negro 17:30 20:00 22:30Cuentos de principios 18:00 20:15 22:30Cuidadores 18:00 20:15 22:30Bienvenidos al Sur 18:00 20:15 22:30DGURIDISan Prudentzio, 6 (945-23 19 40). Ikuslearen eguna: asteazkena.El discurso del rey 17:30 20:00 22:30En tiempo de brujas 17:30 20:00 22:30Sígueme el rollo 17:30Ispansi 20:00 22:30En el centro de la tormenta 17:30 20:00 22:30Destino oculto 16:30 18:30 20:30 22:30Rango 16:30 18:30Los chicos están bien 20:30 22:30El oso Yogi 3D 16:45Torrente 4 3D 18:30 20:30 22:30DYELMO GORBEIA 3DGorbeia merkataritza gunea (945-46 06 23). Ikuslearen eguna: asteazkena.Torrente 4 3D 15:45 17:00 18:00 19:15 20:1521:30 22:30 23:45 00:45Torrente 4 16:15 17:30 18:30 19:45 20:4522:00 23:00 00:15Rango 16:15 18:15 20:15El discurso del rey 15:30 17:45 20:00 22:15Destino oculto 18:35 20:40 22:45En tiempo de brujas 15:45 17:45 19:45 21:45Cisne negro 18:00 20:15 22:30The Mechanic 16:20 18:20 20:20Secuestrados 22:20Sígueme el rollo 19:30Saw VII 3D 20:00 22:00La trampa del mal 22:05Valor de ley 16:10 18:20 20:30Sed de venganza 22:40Primos 21:50El oso Yogi 3D 16:10 18:10Enredados 15:30 17:30Enredados 3D 16:30El santuario 3D 22:15También la lluvia 16:05 18:05 20:05Chico & Rita 16:00DAMURRIO.Amurrio antzokia.Zigortzaileak 17:00 La llave de Sarah 19:00BizkaiaBILBODCAPITOLVillarias, 10 (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: astelehena.En tiempo de brujas 18:00 20:30Cisne negro 18:00 20:30Torrente 4 18:00 20:30El discurso del rey 18:00 20:30DGOLEM ALHONDIGA(94-607 07 67).Torrente 4 3D 16:30 18:30 20:30 22:30Cuestion de principios 17:15 20:00 22:30Bienvenidos al Sur 16:30 18:30 20:30 22:30Destino oculto 16:30 18:30 20:30 22:30Rango 16:30 18:30Los chicos están bien 17:30 20:00 22:30Cisne negro 17:30 20:10 22:30Winter’s Bones 20:30 22:30El discurso del rey 17:15 20:00 22:30DMULTICINESEskutza kalea, 13 (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: astelehena.Los chicos están bien 17:30 22:15Incendies 17:15 22:0019:45Valor de ley 17:30Ispansi 19:45 22:15Women Without Men 17:30Bienvenido al sur 17:30 20:00Pan negro 20:00 22:15Chico & Rita 20:00 22:15En el centro de la tormenta 17:30 20:00 22:15Cuidadores 17:30 19:45 22:15DZUBIARTELeizaola Lehendakariaren kalea.Torrente 4 3D 16:00 18:00 20:00 22:00Torrente 4 16:15 19:15 22:00Ispansi 22:00Primos 22:00En tiempo de brujas 19:45 22:00Enredados 17:00Cisne negro 16:15 19:00 22:00Sígueme el rollo 16:15 19:30 22:15Destino oculto 19:15 22:00Rango 16:15 19:30El oso Yogi 3D 17:00BARAKALDODCOLISEO MAX OCIOKareaga kalea z/g (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: astelehena.Rango 17:00 19:15 22:00Torrente 4 17:00 19:00 21:00Enredados 17:00Chico & Rita 18:00 20:00 22:00Primos 22:00The Mechanic 16:00 18:00 20:00 22:00Destino oculto 16:45 19:15 22:00Sígueme el rollo 16:30 19:15 22:00Torrente 4 3D 16:00 20:00 22:0018:00En tiempo de brujas 17:00 19:15 22:00Cisne negro 16:45 19:15 22:00El estudiante 16:00Los chicos están bien 19:00 22:00Bienvenidos al sur 19:15 22:00Más allá de la vida 16:30 19:15 22:00Valor de ley 16:15 19:00 22:00El discurso del rey 16:45 19:15 22:00Mañana cuando la guerra empiece 17:00El oso Yogi 3D 16:00 18:00 20:00DYELMO MEGAPARKErribera etorbidea z/g (94-418 16 72). Ikuslearen eguna: astelehena.Torrente 4 3D 12:15 16:00 16:45 18:15 19:0020:30 21:15 22:45Torrente 4 2D 12:45 17:30 19:45 22:00El discurso del 12:15 15:30 17:45 20:05 22:25reyEn tiempo de brujas 12:15 15:30 17:40 19:50 22:00Mañana cuando la guerra... 12:15 15:40 17:50The Mechanic 18:20 22:35Destino oculto 18:05 22:2520:15Sígueme el rollo 12:15 20:10Rango 12:15 18:0015:45Enredados 3D 15:50 17:50Enredados 2D 16:05Cisne negro 2D 20:10 22:25El oso Yogi 3D 12:15 16:30Valor de ley 20:00 22:15Secuestrados 12:15 16:20 18:10Chico y Rita 12:15The fighter 20:00 22:20BASAURIDIBAIGANEEnredados 17:30Primos 20:00DSOCIAL ANTZOKIABalada triste de trompeta 17:30 20:00DBERMEO.Nestor Basterretxea.Biutiful 19:00 22:00DDERIO.Gurea aretoa. Diario de Greg 17:00El santuario 19:30DDURANGO.Zugaza. Rango 17:00Torrente 4 3D 19:30 22:30DELORRIO.Arriola.Ga’hoole: la leyenda de los guardianes 17:00La llave de Sarah 20:00DERMUA.Ermua antzokia. Megamind 3D 17:00127 horas 19:30 De dioses y hombres 22:00DGALDAKAO.Torrezabal. Zigortzaileak 17:00Torrente 4 3D 19:30 22:30DGERNIKA-LUMO.Lizeo antzokia.Los viajes de Gulliver 16:30 Camino a la libertad 19:00 22:00GETXOD GETXO ZINEMAKArriluze z/g (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: asteazkena.Mañana cuando la guerra empiece 16:30Sígueme el rollo 19:00 22:00En tiempo de brujas 16:10 18:10 20:10 22:10Enredados 16:30 18:30Primos 20:30 22:30Los chicos están bien 16:10 18:10Valor de ley 20:20 22:30Chico & Rita 16:30 18:30The Mechanic 20:30 22:30Bienvenidos al Sur 16:20 18:20 20:20 22:20Rango 16:00 18:10 20:20 22:30El discurso del rey 16:30 19:30 22:00Cisne negro 16:00 20:20 22:3018:10Torrente 4 3D 16:30 18:30 20:30 22:30Torrente 4 16:00 18:00 20:00 22:00Destino oculto 16:00 18:10 20:20 22:30DIGORRE. Lasarte aretoa. La montaña mágica 17:00Camino a la libertad 19:30LEIOADCINESA ARTEAArtea merkataritza gunea (902-33 32 31). Ikuslearen eguna: asteazkena.Torrente 4 3D 16:00 16:15 17:00 17:30 18:00 18:1519:00 19:30 20:00 20:15 21:00 21:3022:00 22:15 23:00Torrente 4 16:40 18:40 20:40 22:40The Mechanic 22:30Cisne negro 16:00 18:10 20:20 22:30Enredados 17:00Destino oculto 16:00 18:00 20:10 22:20Rango 16:00 18:10 20:20El discurso del rey 19:30 22:00DKULTUR LEIOAEz dago emanaldirik.DLEKEITIO.Ikusgarri zinema. Pan negro 17:30 19:30DMUNGIA.Olalde. Ez dago emanaldirikDMUSKIZ.Meatzari aretoa. Enredados 17:00Morning glory 19:30DONDARROA.Bide Onera. El oso Yogi 3D 16:30Destino oculto 2D 19:00 22:00PORTUGALETEDBALLONTITorrente 4 3D 16:15 18:15 20:15 22:15Torrente 4 16:30 18:30 20:30 22:30Rango 16:10 18:10 20:20En tiempo de brujas 16:10 18:10 20:10 22:10Enredados 16:25 18:20Sígueme el rollo 16:00 18:05 20:20Cisne negro 20:20 22:25The Mechanic 22:30Valor de ley 22:20SANTURTZIDSERANTES(94-483 92 44). Ikuslearen eguna: asteazkena.Rango 17:30 19:45 22:15Destino oculto 17:15 19:45 22:15En tiempo de brujas 17:30 20:00 22:30DZALLA.Antzokia. El tesoro del rey Midas 17:00DZORNOTZA.Zornotza aretoa.Ga’hoole: la leyenda de los guardinaes 17:30Tambien la lluvia 20:00GipuzkoaDONOSTIADANTIGUO BERRI(943-00 12 00). Ikuslearen eguna: astelehena.El oso Yogi 3D 16:45Torrente 4 3D 16:45 18:15 18:45 20:15 20:45 22:15 22:45The Fighter 22:15Cisne negro 17:00 19:00 21:00 23:00Rango 16:45 18:45Los chicos están (JBA) 20:45 22:45bienValor de ley 17:15 19:45 22:15Torrente 4 2D 17:15 19:15 21:00 23:00En tiempo de brujas 17:15Más allá de la vida 19:45 22:15Destino oculto 17:00 19:00 21:00 23:00DLA BRETXAArraindegi eraikina (943-42 13 71).Torrente 4 3D 16:00 17:45 18:15 19:50 20:30 22:00 22:45Torrente 4 16:00 16:30 18:00 18:30 20:00 20:30 22:15 22:30Enredados 16:00Cisne negro 18:00 20:15 22:30El oso Yogi 3D 16:00Destino oculto 16:00 18:15 20:30 22:45Bienvenidos al Sur 16:00 18:15El discurso del rey 20:20 22:45En tiempo de brujas 16:10 18:00 20:00 22:15Rango 16:00 18:00 20:00Sígueme el rollo 22:15DPRINCIPESan Joan, 10 (943-42 12 47). Ikuslearen eguna: asteazkena.En el centro de la tormenta 17:30 20:00 22:45Bienvenidos al sur 16:45 19:00 21:00 23:00Cisne negro 17:00 19:30 22:15Cuidadores 17:00 19:00 21:00 23:00De dioses y hombres 17:15Valor de ley 20:00 22:30Los chicos están bien 17:30 20:00 22:45El discurso del rey 17:15 19:45 22:30Ispansi 16:45 19:00Chico & Rita 21:00 23:00Incendies 16:45 19:30 22:15Cuestión de principios 17:15 19:45 22:15DTRUEBAS. Esnaola, 10 (943-27 13 91). Ikuslearen eguna: asteartea.El discurso del rey (JBA) 17:00 19:30 22:00Incendies (JBA) 17:00 19:30 22:00DANDOAIN.Bastero zinema.Más alla de la vida 19:30DARETXABALETA.Zaraia. Zigortzaileak 17:00Camino a la libertad 19:30DARRASATE. Amaia. Zigortzaileak 17:00Pan negro 19:30DATAUN.Herri antzokia.Adele y el secreto de la momia 16:30 Más allá de la vida 19:30DAZKOITIA. Baztartxo.De dioses y hombres 17:15 19:30 22:00DBEASAIN.Usurbe. Más allá de la vida 17:00 19:30 22:15EIBARDCOLISEOEl oso Yogi 3D 17:00En tiempos de brujas 17:00 19:30The Figther 17:00 19:30Torrente 4 3D 19:30DELGOIBAR. Herriko Antzokia.Enredados 16:30 127 horas 19:00ERRENTERIADNIESSEN ZINEMAK(943-34 52 91).Torrente 4 3D 16:00 18:05 20:20 22:35Torrente 4 16:15 18:15 20:30 22:45En tiempo de brujas 17:15 19:45 22:30Rango 16:00 18:10Destino oculto 17:30 20:00 22:45Cisne negro 20:30 22:45Sígueme el rollo 19:45 22:30Enredados 17:30DHERNANI. Biteri. Zigortzaileaks 17:00De dioses y hombres 19:30IRUNDCINEBOX MENDIBILMendibil merkataritza gunea (943-63 02 23). Ikuslearen eguna: osteguna.En tiempo de brujas 16:00 18:05 20:15 22:30Chico & Rita 22:30Rango 16:00 18:15 20:20Torrente 4 16:00 18:15 20:30 22:45Destino oculto 16:00 18:15 20:20 22:30Sígueme el rollo 20:15 22:30The Mechanic 16:00 18:05Cisne negro 20:05 22:30Enredados 16:00 18:05DTXINGUDI(943-63 54 41). Ikuslearen eguna: astelehena.Torrente 4 3D 16:30 18:00 18:30 20:00 20:30 22:00 22:45El oso Yogi 3D 16:10Bienvenidos al sur 16:00 18:10En tiempo de brujas 20:30 22:30Destino oculto 16:15 18:15 20:15 22:15Enredados 16:00Cisne negro 18:00 20:15 22:30Rango 16:00 18:15Sígueme el rollo 20:30The Mechanic 22:45Torrente 4 16:15 18:15 20:15 22:15DLAZKAO. Areria aretoa.El secreto de la última luna 16:30 127 horas 19:30DLEGAZPI. Latxartegi zinema.Las crónicas de Narnia 16:30 Mis tardes con Margarita 19:30DOÑATI. Herri zinema. Gru, mi villano favorito 17:00De dioses y hombres 19:30 22:30DORDIZIA. Herri antzokia. Ramona y su hermana 16:45El demonio bajo la piel 19:30 22:15DTOLOSA. Leidor.El pegueño rey Macius 17:00 También la lluvia 19:30 22:00USURBILDURBILUrbil merkataritza gunea (943-22 16 22).Torrente 4 3D 18:00 20:15 22:30El oso Yogi 3D 16:00Destino oculto 16:00 18:15 20:30 22:45El discurso del rey 15:45 18:00 20:25 22:45Torrente 4 16:00 18:15 20:30 22:45En tiempo de brujas 16:00 18:00 20:00 22:00Cisne negro 20:00 22:15Enredados 16:00 18:00The Mechanic 22:45Rango 16:00 18:15 20:30Sígueme el rollo 20:00 22:30Saw VII 16:00 18:00DVILLABONA.Gurea aretoa. Enredados 16:30127 horas 19:30DZARAUTZ.Modelo. Más alla de la vida 17:00 19:30 22:15DZUMAIA. Aita Mari aretoa. Cisne negro 19:30DZUMARRAGA. Arizti. Más alla de la vida 17:00 19:30 22:15LapurdiBAIONADCGR CENTRE(0559-59 90 90).L’assaut 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15Le marquis 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15Le rite 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15Avant l’aube 11:15 13:45 16:00Sans identite 14:00 16:30 19:45 22:15Une pure affaire 11:15 14:00 16:00Les voyages de Gulliver 11:15 14:00Sanctum 3D 22:15Largo winch 2 16:30 22:15Les femmes du 6 e etage 20:00Sex friends 18:00DL’ATALANTE(0559-55 73 63).We want sex equality 14:15 18:30True Grit (JBA) 16:15 20:45DL’AUTRE CINEMA(0559-55 52 98).La permission de minuit 18:30Jimmy Riviere 15:45 19:15Black Swan 16:30Les femmes du 6 e etage 20:30Clearstream 14:15The Hunter 17:30Une femme disparaît 21:00Le petit fugitif 14:00ANGELUDMONCINEFighter 11:00 14:00 16:30 19:00 21:30L’assaut 14:00 16:00 20:00 22:0018:00Le marquis 11:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00Sans identité 14:00 16:30 19:00 22:00True Grit 14:00 18:00 21:30Sanctum 3D 22:00Largo winch 2 21:3011:00Les femmes du 6e étage 11:00 14:00 16:00 18:00 20:00Rien à déclarer 11:00 16:00 20:00Le discours d’un 11:00 roi 16:30 19:00Animaux & Cie 3D 14:00Animaux & Cie 2D 11:00DONIBANE LOHIZUNEDLE SELECTLe marquis 15:00La ligne droite 17:30L’assaut 17:30Le rite 17:30Les femmes du 6e étage 20:30True grit (JBA) 17:30Paul 15:00Le discours d’un roi (JBA) 20:30Black swan 20:30Les voyages de Gulliver 3D 15:00Les fils à Jo 15:00I wish I knew, histoires de Shanghai (JBA) 20:30DHAZPARNE.Haritz Barne.Les chemins de la liberté 16:00 Le nom des gens 21:00DHENDAIA.Les Varietes.Rouge comme le ciel 15:00 Toi, moi, les autres 17:00DKANBO.L’ Aiglon.Largo Winch 2 15:00 Angele et Tony 17:30MIARRITZEDROYALAvant l’aube 19:15Black swan (JBA) 14:00Boxing Gym (JBA) 20:00Cabeza de vaca (JBA) 21:15Des hommes et des dieux 14:00Faites le mur 15:40Je suis un no man’s land 14:00La permission de minuit 17:15Le discours d’un roi (JBA) 18:40True Grit (JBA) 16:20 21:00We want sex equality 21:40(JBA) 18:00Winter’s bone (JBA) 16:10NafarroaIRUÑEADGOLEM BAIONA(948-22 23 33). Ikuslearen eguna: asteazkena.Torrente 4 3D 16:30 17:30 18:30 20:30 22:30Cuestión de principios 17:30 20:00 22:30El discurso del rey 17:15 20:00 22:30Rango 16:30 18:30Destino oculto 20:30 22:45Cisne negro 17:15 20:00 22:30Valor de ley 20:00 22:45DGOLEM LA MOREA(948-22 23 33). Ikuslearen eguna: astelehena.Torrente 4 3D 16:30 17:30 18:30 19:30 20:3021:30 22:3016:30 18:30 Torrente 4 20:30 22:45Rango 16:30 18:30 20:30Destino oculto 17:30 20:00 22:30En tiempo de brujas 17:15 20:00 22:45El discurso del rey 17:15 20:00 22:30Sigueme el rollo 17:30 20:00 22:45The Mechanic 17:30 20:00 22:45Saw VII 3D 20:30 22:45El oso Yogi 3D 16:30 18:30Cisne negro 17:30 20:00 22:30Valor de ley 22:30Enredados 16:30 18:30Primos 20:30 22:30DGOLEM YAMAGUCHI(948-22 23 33). Ikuslearen eguna: asteazkena.Incendies 17:15 20:00 22:30Inspansi 18:30 20:30 22:30Bienvenidos al sur 16:30 18:30 20:30 22:30Los chicos estan bien 20:00 22:30Winter’s Bone 16:30 20:30 22:30Pan negro 16:30 18:30De dioses y hombres 17:15DSAIDE CARLOS III(948-24 54 00). Ikuslearen eguna: astelehena.Torrente 4 3D 17:15 19:45 22:30Torrente 4 16:30 18:30 20:30 22:30Destino oculto 17:30 20:00 22:30Bienvenidos al sur 17:30 20:00 22:30Cisne negro 17:30 20:00 22:30DSAIDE OLITE(948-24 54 00). Ikuslearen eguna: astelehena.En el centro de la tormenta 17:15 19:45 22:00Ispansi 20:00 22:00En tiempo de brujas 17:30 20:00 22:00El discurso del rey 19:45 22:00Rango 17:15Enredados 17:30DALTSASU. Iortia. Megamind 17:00 Izarren argia 20:10LIZARRADGOLEM LOS LLANOSTorrente 4 17:30 20:30Rango 17:30De dioses y hombres 20:30Valor de ley 17:30 20:30TUTERADOCINETiempo de brujas 16:30 18:30Destino oculto 20:30 22:30Torrente 4 16:30 17:30 18:30 19:30 20:3021:30 22:30 23:3016:00 18:00EnredadosSígueme el rollo 20:00 22:15El discurso del rey 16:30 19:00 22:00The mechanic 16:00Cisne negro 18:10 20:20 22:30El oso Yogi 3D 16:30Torrente 4 3D 16:15 18:15 19:15 20:15 21:1522:15 23:1516:30 18:30 Rango 20:30Valor de ley 22:30UHARTEDITAROA(902-46 32 69). Ikuslearen eguna: osteguna.Torrente 4 3D 16:00 18:00 20:00 22:00Torrente 4 2D 17:00 19:00 21:00 23:00Destino oculto 16:20 18:20 20:20 22:20Rango 16:10 18:10 20:10 22:10El discurso del rey 16:00 18:10 20:20 22:30En tiempo de brujas 16:20 18:20 20:20 22:20Mañana, cuando la guerra empiece 16:00The mechanic 20:00 22:10Sígueme el rollo 16:00 18:10 20:20 22:30Chico & Rita 16:10 18:10 20:10 22:10El oso Yogi 3D 16:10 18:10Saw VII 3D 20:15 22:15Cisne negro 16:00 18:10 20:20 22:30Valor de ley 18:00 20:10 22:20Enredados 16:00 18:00VIANADLAS CAÑASTorrente 4 3D 16:15 18:15 20:30 22:45Torrente 4 16:00 18:00 20:15 22:30En tiempo de brujas 16:15 18:15 20:20 22:30Rango 16:00 18:10 20:30 22:45Cisne negro 16:00 18:00 20:15 22:35Sígueme el rollo 20:15 22:45Mañana cuando empiece 16:10 18:10la guerraEnredados 16:00 18:10Más allá de la vida 20:10 22:40The mechanic 20:30 22:30Valor de ley 16:00 18:10Nafarroa BehereaDDONIBANE GARAZI.Le Vauban.Animaux et Cie 15:00La permission de minuit 18:00Mardi après Noël (JBA) 21:00DDONAPALEU.St. Louis.Animaux et Cie 16:00Le discours d’un roi 20:30ZuberoaDMAULE-LEXTARRE.Baitha.Le marchand de sable 18:00Les chemins de la liberté 18:00

28 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaAgenda ›Komunikazioa DGizonezkoaUhinetatik tirakaXabier Lasa‘Andromeda’.Genero ikuspegikosaioa da hauxe EIn —asteazkenero21:05etatik 22:00etara;errepikapena larunbatetan,06:05-07:00—. Emakume eta gizonenarteko erlazioak patxadanaztertzeko eta patxadago entzutekopentsatuta dagoen saioa da,Mertxe Ezeizaren ardurapean hasizena, eta orain Maite Artolakdaramana. Bizpahiru gai, elkarrizketarenbat, eta Idurre Eskisabeleta EITBko kirol tertulietanez beste guztietan ahotsa daukanArantxa Urretabizkaia hamabosteanbehin biltzen dituena. Tolosakoospe handiko elkarte gastronomikobatean hainbat bazkidekbi bikote mistoei egindako bizkarematea izan zuten aztergai azkensaioko lehen partean. Bigarrengoan,berriz, berdintasuna gizonenardura ere badela dioen gizonezkoaelkarrizketatu zuten.Oker ez bagaude, gutxitan izandugu gizonezko baten ahotsa saiohorretan.Ohiko proportzioan.Boulevardsaiokoelkarrizketa nagusiarentarteak, honako emaitzakutzi dizkigu urtarril-otsailean: 39elkarrizketatuetatik, 17 PSOE alderdikokideak dira. Gainerakoak,beste alderdietako ordezkarien,fiskal baten, sindikalista baten,kazetari baten, enpresari bateneta arartekoaren artean banatzendira. Baten bat izango dagoizero nor gonbidatu behar denerabakia hartzen duena; argi dagoeuskal errealitate sozio-politikoaikusteko aparteko betaurrekokdauzkala delako morroi horrek,horrelako banaketa proportzionalaegitera bultzatzen diona.Izan Dani Alvarez Boulevard-ekozuzendaria; izan Joseba Arruti,REko zuzendaria, izan Javier Torrontegi,EITBko irratien arduradunnagusia; izan…Prentsa ez irakurtzen.JoseLuis Peñalvaren ardura daprentsa irakurtzea MQPsaioan,REn. 6-7 minutuko tartetxoa daukaastean bitan, prentsak dakarrenasintetizatzeko baino gehiago,bere mundu ikuskera agertzekoentzuleoi. Gustua hartu diomikroari, eta, astez aste, gero etagehiago ematen ari da bere iritzia—EITBko arduradunekin bat egitenduena gehienetan—; hizketaldihori guztia hemeretzigarrenmendeko hitz egiteko era batezantzezten digu, gainera. Gidoiaondo prestatuta dakar etxetik,eta Almudena Cachori papereanzehazten dio zer galdetu behardion. Pasadizo irrigarria izan zutenlehengo batean: Cacho nahastuegin zen galderak irakurtzean,eta hanka-sartzea guztiok aditzekomoduan aireratu zuten.Hernan Casciari q‘Orsai’ aldizkariko zuzendaria‘Inor ez erdian’lelopean, ilustrazio koloretsuzeta iragarkirik gabe, paperezko aldizkariautogestionatu bat sortu du Casciarik.«Jende asko dabillehen zenbakiarenbila, baina ez dagehiago gelditzen»Urtzi UrkizuKazetaritza eta literatura arteanjauzika aritu da azkeneko urteetanHernan Casciari (BuenosAires, Argentina, 1971). El Paísekoblog batean telesailez idaztenibili zen 2007tik 2010era. Orainbere proiektuan murgildutadabil buru-belarri.Zergatik utzi zenuen El País egunkarianzenuen lana?El País eta beste egunkariak utzinituen, nire proiektuan lan eginahal izateko. Ez dago besterik.Zerk bultzatu zintuen Orsai aldizkariasortzera?Aldizkaria haurtzaroko lagunpare batekin egiten ari naiz. Guriasko gustatzen zaigun aldizkariaegiten ari gara. Hau da, publizitaterikgabe, miresten ditugunautoreekin, eta edozein lekutarairisten da. Horretarako dirupixka bat biltzen hasi ginen, geroradirua lasai gal dezagun.Zein da aldizkariaren banaketa sistema?Ez ditugu banan bana saltzen,baizik hamarnaka. Liburu dendabatean edo partikular bati erostekomodua dago, %20ko deskontuarekin.Bestetik, banatzaileinprobisatu horiek arduratzendira aldizkariak banatzeaz.Zer moduz funtzionatu du aurrenekozenbakiak?Oso ondo. Aldizkaria argitaratuaurretik 10.080 ale saldu genituen.Ondoren inprimaketa itxigenuen. Jende asko dabil aurrenekozenbaki horren bila, bainaez da gehiago gelditzen.Aurreneko zenbakian zuk idatzitakotestu batean paperaren usainanabarmentzen duzu. Paperarenbalioa Interneten garaian galtzenari dela iruditzen al zaizu?Logika askorekin galtzen da.Automobila agertu zenean zaldikakaren usaina galdu zen bezala.Orain erregai usaina dago, eta keasko. Aurrerabideak aldaketakekartzen ditu, eta paperezkoaldizkari bat aldaketa horrennostalgia da.Twitter bidez, irakurle batek honakohau galdetu nahi dizu: Orsai aldizkariarenmodeloa imita al daiteke?Euskaraz halako produktu bat eginal daiteke?Ez dakit. Pentsatzen dut Orsai ez«Publizitaterik gabeateratzen dugualdizkaria, eta mirestenditugun autoreekin»«Blogek ez zuten inoizberezko interesik izan;interesgarriena dahaiekin zer egiten den»dela modelo bat, baizik eta autoargitalpenplataforma bat saresozialak erabiltzen dituena. Ikuspuntuhori aintzat hartuta, edonorkegin dezakeela pentsatzendut.Berriketan.info sare sozialeko erabiltzailebatek honako hau galdetzendizu: Zenbat diru kosta zaizuproiektua aurrera ateratzea?Pentsatzen genuena baino dirugutxiago galdu dugu.Irakurle berak komentatzen dupaperean argitaratutako artikulubatzuek jarraipena izan dutelaInterneten. Bide horretatik jarraitukoduzue?Bai. Aldizkari osoa Internetenzintzilikatu genuen, PDF formatuan.Paperezko edizioa salgaijarri eta hamar egunera egingenuen hori. Hemendik aurrera,beti egingo dugu horrela. Orsairenbertsio bat dago formatu guztietarako,http://orsai.es/digitalhelbidean.Berriketan.info-ko beste irakurlebatek beste honako hau galdetunahi dizu: Zenbait adituk blogenheriotzaz hitz egiten dute. Zu blogintzanaritutakoa zara. Blogenmunduak egun interesa galdu duelauste duzu?Formatuek ez dute berez interesik.Blogek ez zuten inoiz berezkoBERRIAinteresik izan. Interesgarriena dahaiekin zer egiten den. Gauregun milaka formatu daude arretaerakartzeko. Formatu horietandagoen edukia hartu beharda berez kontuan.Aurreneko zenbakian Jose AntonioPerez gidoilari bilbotarrak artikululuze bat idatzi zuen euskal gatazkareninguruan. Gaiak izango al dujarraipenik Orsai-n?Oraingoz ez, baina etorkizuneanikusiko dugu.Zer aurreratu dezakezue apirileanaterako duzuen bigarren zenbakiareninguruan?Askorik ez. Askotariko autoreenartikulu eta ilustrazioak izangoditugu, asko gustatzen zaizkigunak.Bestalde, aurreneko zenbakianbaino askoz argazki gehiagosartuko ditugu. Niri, oraingoz,aurreko zenbakia baino gehiagogustatzen ari zait.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 29‹ AgendaEGaurko filmakParis Niza, azken etapazuzenean edo laburParis Niza txirrindularitza lasterketakoazken etapa ikustekohainbat bide egongo dira. Zuzenean,France3en eta Teledeporten(14:00etatik aurrera)emango dute. Grabatuta eta labur,ETBSat katean, 20:30ean.‘Paris Niza’. France 3, 13:25.Orixe bertso finalaeta mozorro jaiaOrixe bertso txapelketako finaleangertatutakoaren berriemango dute. Jokin Urangakjantzi zuen txapela, Añorgan(Donostia). Horrez gain, Hondarribiko(Gipuzkoa) bertsomozorro-afaria erakutsiko dute.‘Hitzetik Hortzera’. ETB1, 21:00.Pasabanen azkenzortzimilakoaEdurne Pasaban zortzi milatikgorako 14 mendiak igo dituenlehen emakumeak azken bi igoeraknola egin zituen kontatzekodokumental saioa ematenaritu da La2. Gaur azkenaemango du: Sisha Pangma.‘Al filo de lo imposible’. La2, 21:00.Conan, el barbaro 111pLa Sexta, 15:30. Zuz.: John Milius.Akt.: Arnold Schwarzenegger. 1982.Yo, yo mismo e Irene 11pCuatro, 15:50. Zuz.: Peter Farrelly,Robert Farrelly. Akt.: Jim Carrey, ReneeZellweger, Chris Cooper. AEB. 2000.El jardinero fiel 1111pETB2, 16:00. Zuz.: Fernando Meirelles.Akt.: Ralph Fiennes, Rachel Weisz.Erresuma Batua. 2005.La jungla de asfalto 11111pLa Sexta3, 17:45. Zuz.: John Huston.Akt.: Sterling Hayden, Louis Calhern,Marilyn Monroe. AEB. 1950.Rock 111pFrance2, 20:35. Zuz.: Michael Bay.Akt.: Sean Connery, Nicolas Cage, EdHarris. AEB. 1996.Quo Vadis 1111pLa Sexta3, 22:00. Zuz.: Mervyn Le-Roy. Zuz.: Robert Taylor, Deborah Kerr,Peter Ustinov. AEB. 1951.Begia (The Eye) 11pETB3, 22:40. Zuz.: David Mareau,Xavier Palud. Akt.: Jessica Alba, ParkerPosey, Alessandro Nivola. 2008. JBA.En el valle de Elah 111pLa1, 22:15. Zuz.: Paul Haggis. Akt.:Tommy Lee Jones, Charlize Theron,Jason Patric. AEB. 2007.36 quai des Orfevres 111pTF1, 23:15. Zuz.: Olivier Marchal.Akt.: Daniel Auteuil, Gerard Depardieu,Andre Dussollier. Frantzia. 2004.La edad de la inocencia 1111pETB2, 02:00. Zuz.: Martin Scorsese.Akt.: Michelle Pfeiffer. AEB. 1993.D TelebistaDETB 1ETB 2HamaikaAntena 3CuatroTF106:40: Marrazki bizidunak.Nafarroarako deskonexioan,10:00 arte. 07:00: EITB kultura30. 07:25: Kalifornia: urrezkoamesgaiztoa. 08:05: Biziberria. 08:25: Sustraia. 08:55:Chiloe. 09:25: Arrantza. 09:50:Egi bidean. 10:00: Meza. 10:55:Iparraldearen orena astekaria.11:20: Kerman mintzalagunbila. 11:35: Zu kirolari. 12:15:Saskibaloia. ACB Liga. RealMadril - Meridiano Alicante.14:30: Gaur egun. 15:00: Nickdut nik. 15:30: Teknopolis.16:00: Herri kirolak. Adaniasaria. 17:00: ETB kantxa. Retegibi - Zabaleta / Aritz Lasa -Arruti. Xala - Barriola / BengoetxeaVI.a - Albisu. 19:30:Gol festa. 20:28: Gaur egun.21:00: Hitzetik hortzera. 21:55:Fringe. Mugako zientzia.23:35: EITB kultura 60. 00:50:Iparraldearen orena.07:00: Mundos perdidos.07:50: Todo viajes. 08:20:Nueva vida. 08:35: EITB kultura.09:00: Palabra de ley.09:35: Teknopolis. 10:05: Nickdut nik. 10:45: Sustraia. 11:25:Kresala. 12:20: Hora GMT.12:55: Mundo.hoy. 14:05: Rex.Telesaila. 14:58: Teleberri.15:55: Eguraldia. 16:00: Zinema.‘El jardinero fiel’. Zuz.:Fernando Meirelles. Akt.:Ralph Fiennes, Rachel Weisz,Pernilla August. 2005. 18:15:Zinema. ‘Un papá genial’.Zuz.: Dennis Dugan. 1999.20:00: Euskadi directo. 20:58:Teleberri. 22:00: Eguraldia.22:15: El conquistador del findel mundo VII. 00:30: NipTuck - a golpe de bisturi. Telesaila.02:00: Zinema. ‘La edadde la inocencia’. Zuz.: MartinEscorsese. 1993. 04:10: Musikagauak jazz.Pilota. 17:00 ‘El jardinero fiel’ filma. 16:0009:00: Marrazki bizidunak.Txirrita. 10:00: Leku txiki bat.Haurrentzako saioa. 10:35: Ureta lur. 11:05: Leku txiki bat.11:35: Piano kontzertua. 12:05:Bat eta bat (asteazkena).13:05: Onein. 13:35: Klik. 14:05:Gipuzkoa kultura. 14:35: Skapa.14:55: Erritmoz bizi. 17:05:Bat eta bat (Osteguna).18:30: Kulturzulo. Kultur agenda.18:50: Ikusmira. Astei agromaratoia. 19:10: Berbetan.Josu Zabalondo. 19:55: Bateta bat (ostirala). 21:15: Berbaz.22:15: Skapa. 22:35: Bitartean.Arantxa Urretabizkaia.La 109:00: 50 años de.... 09:30:Los Lunnis. 11:05: Zinema.‘Loco viaje al campus’. 2008.12:25: Zinema. ‘Loca academiade policía 6: ciudad sitiada’.1989. 13:45: Comando actualidad.14:30: Corazón.15:00: Telediario1. 16:00: Zinema.‘Un sueño para ella’.2002. 17:35: Zinema. ‘Adolescentey desaparecida’. 2006.19:00: España directo. 21:00:Telediario 2. 22:15: Zinema.‘En el valle de Elah’. Zuz.: PaulHaggis. 2007. 00:10: Zinema.‘Llamada perdida’. 2008.01:30: Ley y orden.07:30: Pelopicopata. 09:00:Magia sin secretos. 10:45: Losmás. 12:30: El club del chiste.13:00: Decogarden. 13:30: LosSimpson. 15:00: Antena3 noticias.15:50: La previsión delas 4. 16:00: Zinema. ‘Dime laverdad’. Zuz.: Michael Scott.2007. 17:45: Zinema. ‘Dreamhotel: Malasia’. Zuz.: Otto W.Retzer. 2008. 19:45: Zinema.‘Baile a la luz de la luna’. Zuz.:Bobby Roth. 2002. 21:00: Antena3noticias. 22:00: Losprotegidos. 01:15: Sin rastro.02:15: Mundo empleo. 02:30:Se estrena. 02:45: Adivina...Tele 507:00: Scrubs. 09:00: Más quecoches GT. 09:30: Wildfire.10:30: I love TV. 13:00: Vuélvemeloca. 15:00: Albistegia.16:00: Zinema. ‘La madrastra’.Zuz.: Peter Svatek. 2005.17:45: ¡Que tiempo tan feliz!.Maria Teresa Camposek aurkeztenduen saioa. 20:55: Albistegia.22:00: Aida. Telesaila.23:15: Vida loca. 00:00:Gran hermano: el debate.Jordi Gonzalezek aurkeztuta.02:30: Locos por ganar. 04:00:No solo musica. 04:30: Infocomerciales.05:30: Fusiónsonora.07:00: NBA en acción. 07:30:Anatomía de Grey. 09:00: Elzapping de surferos. 10:45: Elencantador de perros. 14:00:Noticias Cuatro. 14:50: DeportesCuatro. 15:50: Zinema. ‘Yo,yo mismo e Irene’. Zuz.: PeterFarrelly, Robert Farrelly.2000. 18:00: Zinema. ‘’Bats 2murciélagos’. Zuz.: Jamie Dixon.2007. 20:00: NoticiasCuatro. 21:00: Bob esponja.21:30: Callejeros. ‘Angeles deCalifornia’. 22:30: Casadascon Miami. 00:30: Cuarto milenio.02:50: Maestros del terror.03:45: Millenium.Arte11:05: Une lecon particulière...12:00: Arte reportage. 12:25:Karambolage. 13:00: L’Art etla manière. 13:30: Philosophie.14:00: 360º, géo. 14:45: Ledessous des cartes. 14:55: Telefilma.‘Le soulèvement’.2009. 16:30: Siegfried Lenz.17:15: Yourope. 17:45: Metropolis.18:30: Cuisines des terroirs.19:00: Arte journal. 19:15: CeciliaBartoli. 20:00: Karambolage.20:10: Arts du mythe.20:40: Zinema. ‘Meurtre à Holliwood’.1988. 22:25: Un siécled’Hollywood. 23:45: Oneshot not.06:30: TFOU. 10:20: Automoto.11:00: Téléfoot. 12:00: Les 12coups de midi!. 13:00: Journal.13:35: Walker, Texas Ranger.14:25: Monk. 16:10: Dr House.18:50: Sept à huit. 20:00: Journal.20:45: Soirée Les Experts.Telesaila. ‘Miami: Les Disparuesde Miami’. ‘Manhattan:Les Passagères de New York’.‘Las Vegas: Les Innocentesde Las Vegas’. 23:15: Zinema.‘36 quai des Orfevres’. Zuz.:Olivier Marchal. 2004. 01:20:L’actualité du cinema. 01:25:Le club de l’économie. 02:00:Le blog politique.France 208:30: Les chemins de la foi.08:45: Islam. 09:15: Judaica.09:30: Chrétiens orientaux,foi, espérance et traditions.10:00: Presence protestante.10:45: Meza. 12:05: Tout lemonde veut prendre sa place.13:00: Journal. 13:20: 13h 15,le dimanche. 14:05: Vivementdimanche. 16:00: Errugbia. Inglaterra- Eskozia. 18:00: Stade2. 18:50: Vivement dimancheprochain. 20:00: Journal.20:35: Zinema. ‘Rock’. 1996.22:50: Faites entrer l’accusé.00:10: Journal. 00:25: Histoirescourtes.ETB 3ETB SatLa 2La SextaTeledeporteFrance 309:05: Hartz txiki. 09:50: Pingu.10:10: Hirukiak. 11:20: Doraemon.12:30: Harriketarrak.13:45: George oihanekoa.14:30: Zonbi hotela. 15:15: Felixuntxia, munduari bira. 16:35:Jidou jokoak. 16:50: Hamtaro.17:30: Shaggy eta Scooby DooUsnan. 18:15: Pippi kaltzaluze.19:00: Shaggy eta ScoobyDoo Usnan II. 19:40: Viva piñata.20:25: Super-super sumoa.21:10: Keroro sarjentua.22:00: Namaste. 22:35: Orain.22:40: Gora gorea: zinema.‘Begia’. 2008. JBA. 00:15: Gaztealive. 00:20: KTX.09:15: Consumidores. 10:40:Kresala. 11:25: Objetivo Euskadi.12:20: Iparraldearen orenaastekaria. 12:45: Palabrade ley. 13:15: Sautrela. 13:50:Sustraia. 14:20: Hora GMT.15:00: Gaur egun. 15:30: Txirrindularitza.Tirreno-Adriatico.16:30: Zu kirolari. 17:05: Magazinechampion league.17:30: Vaya semanita. 18:50:Finlandia. 19:55: Teknopolis.20:30: Txirrindularitza. Paris -Niza. Niza-Niza. 21:30: Teleberri.22:25: Viajes. 22:30: Tribunagol. 00:00: Zona zapping.00:30: Consumidores.09:30: España en comunidad.10:00: Ultimas preguntas.10:30: El día del Señor. 11:30:Pueblo de Dios. 12:00: Babelen TVE. 12:30: Los oficios de lacultura. 13:00: Acción directa.14:00: El escarabajo verde.14:30: Ruta Quetzal. 15:05: +de España. 16:00: Grandesdocumentales. 18:00: Página2. 18:30: Archivos tema. 19:30:Los gozos y las sombras.20:30: Tres 14. 21:00: Al filo delo imposible. 21:30: Redes 2.0.22:00: Criando malvas. 22:40:El documental. 23:40: Metropolis.00:10: Wallander.08:50: La ciencia del deporte.09:50: ¿Sabías qué?. 10:15:Megaconstrucciones. 11:15:Jesse James es hombremuerto. 12:10: Megaedificios.13:15: Dentro del supercoche.14:15: La Sexta / Noticias.14:55: LaSexta/Deportes.15:30: Zinema. ‘Conan, el barbaro’.Zuz.: John Milius. 1982.18:00: ¿Quién vive ahí?. 18:30:Minuto y resultado. 20:20: La-Sexta/Noticias. 20:55: LaSexta/Deportes.21:30: El club dela comedia. 22:25: Salvados.23:15: Princesas de barrio.00:15: ¿Quien vive ahí?.07:30: Aguas bravas. 07:45:Eskubaloia. Itxako - Krim.09:10: Errugbia. Espainia -Portugal. 11:00: Saskibaloia.Valentzia - Perfumerias Avenida,zuzenean. 13:00: Zaldilasterketak. Zuzenean. 14:00:Txirrindularitza. Paris - Niza,zuzenean. 15:00: Tenisa. Masters1000 Indian Wells. 17:45:Eskubaloia. Europako txapelketa,zuzenean: Kroazia - Espainia.19:15: Tenisa. Masters1000 Indian Wells, AEBetatikzuzenean. 22:45: Estudio estadio.00:00: Tenisa. Masters1000 Indian Wells, zuzenean.06:35: Ludo. 08:20: Bunny Tonic.10:20: Côté maison. 11:00:Côté cuisine. 11:20: La vie d’ici.12:00: Le 12/13. 12:50: 30 millionsd’amis. 13:25: Txirrindularitza.Paris - Niza. Niza-Niza.15:00: En course sur France 3.15:20: Keno. 15:25: Telefilma.‘Un meurtre est-il facile?’.1982. 17:00: Chabada. 18:00:Questions pour un superchampion. 18:55: Le 19/20.20:10: Zorro. 20:35: InspecteurGengly. 22:10: Soir 3. 22:55:Hommage à Jean Ferrat.00:35: Zinema. ‘Fric-Frac’.Zuz.: Maurice Lehmann. 1939.

30 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaPlaza›KulturaDominique Urruti, sujetErrejentak aski laster ikusten du,halaber, nor izan daitekeen sujeta.Kargu honen lortzeko beharda ahots eder eta indartsua,jakina, baina dotoretasunaeta oholtza gaineanederki ibiltzeko dohainaere bai. Karguenbanaketa saioan jakinzen, beraz, Bentaberriaetxaldeko DominiqueUrrutik antzeztuko duelaTelesforo Monzon. Bentaberrikosemerik gazteenakez du lan eskasik izango,hogeita hamar bat bertsetgutxienez emanbeharko baititu, kantuezgain.Dominique UrrutikTelesforo Monzon heldutakoadu jokatuko, baina,Bordaxarren testuakBergarako semea gaztaroanere aipatzen baitu, XimunAkozeberri izango da Monzongaztea.Pastorala baten historia laburbiltzenduen lehen peredikuarenemaile Arño Jonet hautatu duerrejentak, eta trajeria batenmorala eta ondorioztatzeak plazaratzendituen azken peredikua,Larrainek 1991neman zuen aurrekopastorala, RogerIdiarten ‘Xalbador’Kantariak Jean-LouisAranburuk eskolatukoditu, eta dantzariakJohañe EtxebestekLarraintarrak, Telesforo Monzon pastoraleko mustraketan buru-belarri ari dira. ALLANDE SOKARROSTelesforo Monzon pastorala emango duteLarraineko herritarrek, aurtengo agorrilaren7an eta 13an gertatuko diren bi agerraldietanJean Bordaxar kantariak du testua idatzi, etaJean-Pierra Rekalt izango da ErrejentaAllande Sokarros LarraineJean Bordaxar Zuberoako kantariezagunari gogoan bizi-bizi geratuzaio bere sorterri Arrokiagak1995. urtean eman zuen Agirrepresidenta pastoralean izan zuenkargua. Jean-Louis Davantek idatzizuen trajeria hartan, TelesforoMonzon euskal politikari eta kulturagizon ospetsuaren rola jokatuzuen Bordaxarrek. Pertsonaiazentzuterik izan bazuen ereaurretik, Monzonen bizi urratseketa ibilbide politikoak jakin-minhandia piztu zioten. Orduan zitzaionMonzonez pastorala batidazteko nahikaria piztu.Maule-Lextarrek 2004. urteanpastoral bat eratzeko asmoa agertuzuelarik, Jean Bordaxarrek TelesforoMonzon pastoralaren eskaintzaegin zuen. Alabaina, urtehartan bi pastoralen artean hautuaegin beharra izan zuten mauletarrek,Jean-Louis Davantekidatzitako Antso Handia trajeriaere eskuetan baitzuten. Pastoralaantolatzeko lehen biltzar nagusian,Jean-Louis Davantek etaBorrokalariarioholtzan ohoreJean Bordaxarrek euren gaiaketa pertsonaiak nortzu ziren azaldueta gero, bozketaren emaitzekAntso Handiari eman ziotenabantaila, eta pastorala hurazuen agertu, beraz, Maule-Lextarrek.Bordaxarrek, haatik, esperantzarikbazuen, idazle gisa bere lehenpastorala izango den hau Zuberoakoherri batek noizbaitemango zuela. Zazpi urte pasatudira, haatik, amets hori egiazkoegin duen arte. Larraine herriakdu, beraz, Telesforo Monzon pastoralataularatuko, agorrilaren7an, igandearekin, eta 13an, larunbatarekin.Pastoralaren biemanaldiak —batzuetan gehiagodira— agorrilean gertatzea ez dahain ohikoa. Are ezohikoagoa daegunaz antzeztutako pastoral batlarunbatean jokatzea; gauezemandakoetan, berriz, hori gertatuizan da.Bazen, zehatz-mehatz, hogeiurte Larrainek ez zuela pastoraliktaularatu, azkena 1991. urteanemandako Xalbador izan baitzen.Roger Idiart erretor zenak idatzitakopastoral horren sujeta edopertsonaia nagusia, hots, Xalbadoregin zuena, Pierrot Larrandaburuizan zen. XX. mendeko pastoraleibegirada bat ematenbazaie, berriz, ohart daitekelarraintarrek, 1991ko Xalbadorpastoralaren aurretik, beste hirueman zituztela: Hiru martirioak(1901), Jeanne d’Arc (1922) etaNapoleon (1953).Xalbador bertsolari apartekoarenondoren, beraz, TelesforoMonzon abertzale sutsua eta euskalzaleoparoa da goraipatukoLarraineko herri politean. Pastoralorotan egiten den legez, dantzaketa kantuak ikasten hastearekinabiatu dira, urte hasieratik,Dominique Urruti izango da Monzon. A.Smustrakak edo trebatze saioak.Asteburuan, karguen banaketaegin zuen Jean-Pierra Rekat errejentak.Altzabehetiko semeak jardunhorretan eskarmentu handiadu dagoeneko, hamabost bat trajeriataularatuta baitauzka. Pastoralbatean aritzeko asmoz lehiatzenden jende multzoaren artean,berehalaxe ikusten du zeinizan daitekeen kiristi edo türk etazeinek boz aldetik gaitasunikduen lehen eta azken peredikuakemateko.berriz, bi neskak abestuko dute:Nadine Elgoienek eta MartineIriartek. Abestiak direla eta,zehazki hamabi gozatuko dituguLarraineko pastoralean, hauetarikbatzuk, nola ez, Monzonekberak idatziak eta ospetsu bilakatuak,hala nola Batasuna. JeanBordaxar kantaria izateaz gain,kantu sortzailea ere bada, bostabesti moldatu ditu trajeriarako.Aktore taldeari kantu hauek ikasaraztekoeta ahal bezainbat txukunemanarazteko betekizunadu Altzaiko seme Jean-LouisAranburu Bidabe-k. Satanakdantza jauzietara trebatzeaz gainpastoral honek seguraz ere eskainikodizkigun koregrafiak moldatukoditu Ligiko Johañe Etxebestek.Abertzalea eta euskaltzaleaTelesforo Monzonen bizi urratsaketa ibilbide politikoa eta Bergaran(Gipuzkoa) 1904an sortutakoakeuskal kulturari eginikoekarpen handiak gainbegiratueta laburbildu besterik ezinditzake pastoral batek. KlaudioHarluxet Fundazioko Euskal HiztegiEntziklopedikoaren iturritikedanda, gogoraraz daiteke TelesforoMonzon Euzko Alderdi Jeltzalekokide gisa Jose AntonioAgirre lehendakari zuen EuskoJaurlaritzako partaide izan zela,Gobernazio kontseilari karguan.Aurretik, Gipuzkoa Buru Batzarrekolehendakari eta probintziahonetako diputatu izan zen.EAJren eta Eusko Jaurlaritzarenjarrerak epelegitzat jotzenzituelakoz, haiek utzi egin zituen1952an. Ipar Euskal Herrira bizitzeraetorririk, euskal errefuxiatupolitikoekin harremenak bizkortuzituen, eta Anai Arteasostengu elkarteko buru izanzen. Hego Euskal Herrira bueltaturik,1977an, Herri Batasunekosortzaileetan izan zen, eta, azkenhatsa eman arte, ezkerreko abertzaletasunarenbidetik ibili zen.Politikaz gain, euskal kantagintzareneta antzerkigintzarenegile oparoenetako bat da Monzon.

Antillartasuna eta mundialitatea landu zituen34›› Edouard Glissant idazleak; otsailaren 3an zendu zen2011ko martxoaren 13a, igandea berria 31Nafarroako Bertsolari Txapelketa D Lehen finalerdiaBarberena doaIruñeko finaleraOso estu joan diraEneko Lazkoz eta OskarEstanga bertsolariak JonBarberenaren atzetik,Beran izandako saioanIñigo Astiz BeraZortzi izango dira NafarroakoBertsolari Txapelketako finaleanarituko diren bertsolariak. EtaJon Barberena izango da horietakobat. Atzo Beran jokatutako finalaurrekoanlehen postua lortuta,zuzenean sailkatu da Iruñeanapirilaren 9an egingo den saiorako.Estu joan zen lehia, halere,atzean, gertu, oso gertu izan zituenEneko Lazkoz eta Oskar Estanga.Zortzi puntuko tartean bukatuzuten lehen hiru bertsolariek.398 lortu zituen Barberenak,396,5 Lazkozek eta 390,5 Estangak.Atzetik joan ziren Jon Elizetxe(377 puntu), Saioa Alkaiza(364) eta Oier Lakuntza (354) .Saio gorabeheratsua izan zenBerakoa, oro har, eta ale on batzukegon baziren ere, guztiz lehertugabe bukatu zen. Erregulartasunaizan zen puntuetan eraginikhandiena izan zuen faktorea. Horrekbereizi zituen lehen postuetangelditu ziren bertsolariak.Umoretsu joan zen saioa zortzikotxikiko lanean, eta Eneko Lazkozeta Saioa Alkaizaren artekoaizan zen kultur etxea betetzenzuen publikoaren artean barregehien eragin zuena. Depilatzailelanetan jarri zuten Lazkoz, eta lehenengozdoan bezeroaren roleanAlkaiza. Samurtasunik gabearitu ziren; gordin eta umoretsuheldu zioten gaiari. Beldur zelaaurpegiratu zion lehen bertsoanLazkozek, eta Alkaizak hala erantzun:«Benga, tira egin zazu,/ Eneko,amultsu;/ zuri begira-eta/ fidatzennaiz, aizu:/ Burua oso ongi/depilatu duzu».Lazkozek bere buru soilariegindako kritika jaso, eta eraso:«Hau ez dut depilatu,/ hau naturaladut,/ ta hemen behar duzu/depilatzea zuk./ Argizariaz igual/kendu ditzaket batzuk,/ edo bestelatrentzak/ egingo dizkizut».Ahaztutakoen desfileaKartzelako lana ere gorabeheratsujoan zen, baina ahaztutako figurendesfile moduko bat bilakatuzen Berako taula gaina une batez.Fernando Ambustegigai-jartzaileak jarri zuen gaia:Jon Elizetxe, Eneko Lazkoz eta Jon Barberena, atzoko saioan, Beran. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS«Urte luzeetan ospe handia izanduzu, badira bi urte inor ez delazutaz oroitzen». Behea jotako bertsolariarenrola jokatu zuen Lakuntzak,Espainiako lehendakariizandako Jose Maria Aznar politikarieskuindarrarena Alkaizak,Melendi musikariarena Estangak,Mikel Goñi pilota jokalariarenaElizetxek, eta inoiz izar izaneta egun nesken eskubaloi taldebaten entrenatzailearena Lazkozek.Peio Ospital musikariaren ahotsetikaritu zen Barberena bertsotanbere txandan. Eta rol hori jokatzenari zela eman zuen onena.Bi bertsoak izan ziren ederrak, azkena,agian ederragoa:Pantxoarekin bikote gisabeti herritik herrira.Jasan genuen milaka txaloeta txaloen dizdira,orain Bilbora, gero Maulera,aunitzetan urrutira.Baina arazo bat eduki tabanatu egin ginen, tira.Bakardadea hitz samurretanezin nezake deskriba;ez txalorikan, dena huts-hutsa,inorek ez nau desira.Beti lehengoa, baina batzutanbanatzea komeni da,aurrera ez baita inoiz egitenbeti atzera begira.G SailkapenaLehen finalaurrekoa1. Jon Barberena 3982. Eneko Lazkoz 396,53. Oskar Estanga 390,54. Jon Elizetxe 3775. Saioa Alkaiza 3646. Oier Lakuntza 353Txapelketen sistemak bertsokerak «ezabatzen» eta ereduak «homogeneizatzen» dituztela esan dute Ion Ansa eta Fredi Paiabertsolariek eta Oier Araolaza dantzariak, Bertsolamintza jardunaldien azken egunean egindako hitzaldietan.Bertsolaria, «sortzaile eta produktu»Gorka Erostarbe VillabonaEz da berria txapelketen ingurukokezka eta eztabaidabertsolaritzaren munduan.Aldian-aldian azaleratzenedo indarberritzen den kezka da,gehienetan Euskal Herriko BertsolariTxapelketaren ingurumarietanhartzen du oihartzunikhandiena. Oraingoan ez da gertukotxapelketa baten beharrik izaneztabaida abiatzeko. Argia aldizkarikoLarrungehigarriak bertsotxapelketari kritika egiten diotenhiru solaskide batu ditu zenbakiberrian: Ion Ansa eta Fredi Paiabertsolariak eta Oier Araolazadantzaria aritu dira txapelketakauzitan jartzen. Nork beretik txapelketenaurkako pentsamenduagaratu dutelako eta hirurek Bertsolamintzajardunaldietan xehatudutelako euren jarrera batu zituenLarrun-ek. Hirurak mintzatuziren atzo Villabonan (Gipuzkoa)Bertsolamintza jardunaldienazken egunean.Ion Ansaren (Oiartzun, Gipuzkoa,1977) ustetan, bertsokerakegiten du bertsolaria. Bertsolariabertsolari bada, bere bertsokerarengatikda. Bertsokerak egitendu desberdin bertsolari bat bestearengandik.Ordea, «bertsolaritzaegun antolatzen duen sistemak»bertsolari on eta txarren artekobereizketa egiten du. «Iritsigara elite eta ez elitearen artekobanaketa insano batera. Ikuspegiartistiko batetik inongo zentzurikez duena». On eta txarraren artekobereizketak bertsokerak etaautoretzak «ezabatu» egiten ditu,Ansaren ustetan. Bertsolaritzarensistema antolatuak txapelketaketa merkatua nabarmentzenditu, Ansaren iritzian: «Txapelketetansormen artistikoa bainogehiago beste faktore batzuk hartzendira kontuan. Eta kirol lehiaketabatetik gertuago jartzen dabertsolaritza».Merkatua txapelketarekin elkareragin zuzena duen elementuada, Ansaren hitzetan: «Merkatuansaldu eta erosi egiten dirabertsolariak, eta sistema horrenbarruan kudeatzen den merkatuhorrek mantentzen ditu bertsolarion eta txarren arteko bereizketak.Ondorioz, bertsolariak produktubihurtzen gara. Produktugisa izan dezakegun arrakastarenbaloreak ez dira hainbestesormenari eta bertsokerari lotuak.Horiek ere bai, baina horiezgain, txapelketaren emaitzak,gantxo komertziala eta beste faktorebatzuk hartzen dira kontuan».Zer da ondo?Oier Araolazak (Elgoibar, 1972)dantzaren munduan bizi izandakotikegiten du txapelketaren kritika.Txapelketa bat antolatzenden unetik beretik «sistema batonartzen da», Araolazaren aburuz:«Sistema horrek baldintzatukodu gure jarduera guztia. Sistemahorrek mundua ikusteko moduordinal bat dauka oinarrian.Hau da, errealitate artistiko etakulturala hierarkikoki antolatudaiteke. Badago gauzak ondoenegiteko modu bat eta badago ezhain ondo eta oker egiteko modubat ere». Txapelketaren ebaluazioaegiterakoan galdera bat egitendu Araolazak. Ba al dago ondoabsoluturik? «Beste arte adierazpidebatzutan erabat gauza absurduairudituko litzaigukeena onartuegiten dugu. Alegia, ez duguegiten margolarien txapelketabat. Ez ditugu Da Vinciren, Michelangelorenedota Velazquezenobrak puntuatzen». Araolazarenhitzetan, «ondo hori eredu bihurtzendu txapelketak». «Txapelketakereduak ezartzen ditu eta gureerrealitate osora barreiatzen dira.Izugarrizko erraztasuna daukaereduak homogeneizatzeko».Fredi Paia (Algorta, Bizkaia,1981) bertsolariaren hitzetan, txapelketakhelburu «propagandistikojakin batekin» sortu ziren aurrekomendeko 30eko hamarkadan.Orduz geroztik «inertziak»bultzatuta sortu izan dira txapelketak,eta unean-unean «zer beharkolitzatekeen gogoeta egineta erabaki» beharko litzateke.

32 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaPlaza › KulturaPlanaren barruanKritikaZinema‘The Adjustment Bureau’11!!!Zuzendaria: Georges Nolfi.Aktoreak: Matt Damon, NataliaCarter, Jon Stewart. Herrialdea:AEB. Iraupena: 106 minutu.Gontzal AgoteGoizeko zazpietan esnatu,iratzargailuarekin batera.Dutxa azkarra hartu.Gosaria ere igualtsu, beroegi dagoenkafea eta bezperako papurbatzuk. Hiriaren beste muturrerajoateko, nahitaez autoa hartu behar.Ohiko butxadura, gidari parebatekin liskarra. Lanera beranduailegatu, telefonoa jo eta jo, korreoaspam-ez beterik. Ordubeteitxaron behar lehen zigarretaerre ahal izateko... Ongi diseinatutakoplan zehatz baten araberagertatzen omen da gure bizitza,ezin zaio patua deitu berez horrenperfektu planifikatuta dagoenarkitektura horri. Los Suavestaldeak aspaldian egin zuen horiabesti Siempre igual-en, eta orainzinemara ideia berbera eramandu George Nolfi zuzendariak.Ideia, berez Philip K. Dickena da.Abiapuntua iradokitzailea daoso, ezin dugu markatutako bidetikatera; horretan saiatuz gero,zaindariek berriz artaldera eramanengaituzte. Gure bizitza aurretikidatzia dago, plan nagusibaten atal txiki baina ezinbestekoada. Makinak ezin du funtzionatuharen zatiek ez badute funtzionatzen.Gaurko ekonomiarekineta hura sostengatzen duengizartearekin gauza bera gertatzenda; bestela, akabo sistema.Lehen minutuetan The AdjusmentBureau-k interesa piztendu. Egunerokoarekin lotutakozientzia fikzioa da. Senatari izannahi duen protagonistaren bizimodugrisak primeran definitzendu zer den bihurgunerik gabekobide bati kateatuta egotea. Besteekprestatuko diote dena: janzkera,mintzaldiak...Baina programatuta ez dagoenzerbait agertuko da, amodioa.Protagonistaren etorkizuna desbideratukoda, eta harekin baterafilmaren norabidea. Karta guztiakerakutsita, nekez mantentzenahal du tentsioa, Nolfik istorioatxikle baten moduan luzatubaitu. Girotzea tristea da, pertsonaiekez dute ñabardurarik, mekanikoakdira haien erreakzioak.Plan baten arabera sorpresarikgabeko egitura deskribatu nahi,eta finean narrazio bera kontatuden hori baino zurrunago gertatzenda filma.DLaburrak‘In profundis’ eman du IkerOrtiz de Zaratek AEBetanANTZERKIA ›Iker Ortiz de Zarateaktore gasteiztarrak OscarWilderen In profundis antzezlanaeman du Cervantes institutuarenNew Yorkeko egoitzan.Kartzelan zela, Wildek LordAlfred Douglas maitaleari idatzitakogutunetan oinarritutakolana da. Ekainean, Y ahora lanaestreinatuko du Ortiz de Zaratek,Gasteizen ziurrenik.Jabier Muguruzak Parisenkontzertu bi emango dituMUSIKA ›Frantziako hiriburukoAnis Gras aretoan joko du euskalmusikariak heldu den asteburuan,ostiral eta larunbatean,zehazki. Resistencia zigilu independentearekinkaleratutakoTaxirik ez azken diskoko kantuakjoko ditu. Frantzian,Mosaic Music banatzailearenbitartez zabaltzen ari da diskoaMuguruza.Patxi Zubizarretak Iruñeanaurkeztuko du bihar ‘Joan’LITERATURA ›Angel Erroklagunduta, Joan eleberria (Txalaparta)aurkeztuko du biharPatxi Zubizarretak Iruñeko Civicanen.Etzi, berriz, Jokin AnsorenakOrdu bietan Frontoian(Alberdania) aurkeztuko du,Azkoitiko Elkargunean, XabierMendiguren Elizegik gidatuta.111 akademiaren Kilkerren sokaegitasmoaren barruan egingodituzte saio biak, 19:00etan.Zereko zerhoriKritikaAntzerkia‘Baginaren bakarrizketak’Konpainia: Txalo. Aktoreak:Aitziber Garmendia eta AinhoaGarai. Egilea: Eve EnslerZuzendaria: Begoña Bilbao. Lekua:Donostiako Antzoki Zaharra.Eguna: Martxoak 11.Agus PerezZereko zer hori esan ohidugu gauza baten izenagogoratzen ez dugunean,edo, lotsaren lotsaz, aipatuere nahi ez dugunean. BainaBaginaren bakarrizketak izenburutzatduen obran gu guztiokmunduratzeko erabili dugunpasabide magikoaren terminoanatomiko eta hotza —bagina—aipatu da behin eta berriro, etaberarekin batera euskaraz zerekozer hori aipatzeko daukagunesamolde sorta izugarriarenberri izan dugu.Lanaren izenburua Eve Enslerekintzaile feministaren lanikfamatuenaren itzulpen zuzenada, jatorrizko testua emakumeaskoren deklarazio pertsonalzintzoetatik jaio zelako. Halaere, eta agertokiaren hasierakoitxurak hala iradokitzen zuenarren —bakarrizketetan hainbatetanikusi diren aulki altuaketa beraien pareko mahaiak—,nabaria izan da berbaldi isolatuensentsazioa saihesteko ahalegina.Xede horretarako funtsezkoakizan dira dramaturgiaarin eta sormentsua eta, besteezeren gainetik, aktore bienelkar-ulertze garbia eta, BegoñaBilbaoren zuzendaritzapean,uneoro oparitu diguten elkarlanaberasgarria.Hori dela eta, nik esango nukeantzezlan honek bi balio nagusidituela. Alde batetik, testuarengiza dentsitate ukaezinadaukagu, pasarte batzuetanmaila poetiko deigarria lortuduena. Eta bestetik, AitziberGarmendiak eta Ainhoa Garaikeraikitako bikote eszenikoaaipatu behar dugu, benetangozagarriak, gizatiarrak etañabardurez beteak izan direlakobiek gorpuztutako emakumezahar eta gazteak,zoriontasunez beteak etainjustiziaz torturatuak,anartean umoretsu dirautenaketa, beste muturrean, berenbaitan birrinduak izan direnak.Baina esandako balioez gain,Inma Infiestaren euskaratzeaazpimarratu behar dugu, erregistroestandarreko testua itzelezkojariotasunez kutsatu duelako,gaiari zegozkionsamurtasuna eta berotasunaahaztu gabe. Amaitzeko, nikbereziki eskertu dut orgasmointzirienerakusketa dibertigarriarenostean etorri den amaierakotestu pausatu eta sakona,harekin gogoratu dugulakomunduan ez dagoela zereko zerhori baino gauza ganorazkoagorik.

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 33‹ Publizitatea

34 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaPlaza › KulturaLiteratura DIragan otsailaren 3an zenduzen Edouard Glissant idazlemartinikarra, 82 urterekin.Frantz Fanon eta Aime Cesairekinbatera, Karibeko irla horrekeman duen intelektual handienetakoa.Karibeko irlak, Karibehandia zorrotz aztertu dituenpentsalaria. Fanon, Cesaire, Glissant,Martinikaren ekarpenahandia da pentsamendu garaikidearenbarnean, teoria poskolonialeneremuan batez ere.Izan ere, eremu geografiko nabarmengarriada Karibea, identitatearenikuspuntutik adibidez.Identitatea, eraikuntza historiko,sozial, kulturala, etengabeko mugimenduanizan da Kolon eta ondorengoekbertan oinak jarri, indioaksarraskitu, eta Afrikatikbeltzak esklabo ekarri zituztenetik.Kolonia garaiak etorriko zirengero. Gaur egunera arte.Glissant izan da, hain zuzen, fenomenohoriek guztiak kontuanhartu, dimentsio poetiko eta politikoaeman, eta Karibeko errealitateeierantzun gaurkotua ematensaiatu dena, dela fikzioaren bitartez,dela saiakeraren terrenoan.Eta hitzak jarri dizkiona gertatzenari denari, Karibean eta,hedaduraz, munduaren luze-zabalean.Hemen hiru ezinbesteko.Edouard Glissant, 2007ko uztailean Avignonen (Frantzia) egindako argazki batean. JEROME REY / EFEHil berri da Edouard Glissant Martinikako idazlea. Aurtengo otsailak 3 zituela emanzuen azken arnasa, Parisen. Antillartasuna, kreolizazioa, mundialitatea izan dira harkbaliatutako terminoak, Karibeko errealitatea, eta mundukoa, ulertzen saiatzeko.Karibea laborategi gisaAritz GalarragaAntillartasunaKaribea zer den mugatzeko orduan,dena ez da zehaztasun. Batzuekhartzen dituzte kontuansoilik Karibeko itsasoak bustitzendituen irlak. Besteek AEBetakohegoaldera eta Brasil iparralderazabaltzen dute Karibehandia. Dena dela, bada guztiakere elkartzen dituen zerbait, Glissantenhitzetan antillartasuna,bestela esanda, karibetasuna.Ezin ezetz esan, errealitate ezberdinakdaude Karibeko lurraldeezberdinetan, herri frankofonoakdira, anglofonoak, espainierahiztunak, nederlandera eremintzo da nonbait, baina Glissantekdio badela lurrazpiko harremanadenen artean. Irla tipo edoeredu bat errepikatzen dela Karibehandian, migrazio biluzia,plantazioa, inauteria izanik irlahorretako ezaugarri.Karibeko gizartearen sorreraelementuen artean, bat da nabarmendubeharrekoa: transkulturazioa,hau da, aurretiko kulturabaten deserrotze eta desagerpenaeta fenomeno kultural berriensorrera. Kariberen kasuan, musika,dantzak, ohiturak, hizkuntzak,santeria, budua agertzendira, lehenik egunerokoan, etagero, besteak beste, literaturan.Karibetasuna, martxan denmugimendua, literatura sorkuntzenparte, esaterako, erritmoaobjektu estetiko gisa, ahozkotasunarenpresentzia ezaugarri,sortzen du afrikar jatorrikomemoria eta biblioteka, ezinbaita ahantzi kultura materialikez zela eraman Afrikatik. Literaturabilakatzen da kulturen artekobitartekari.Eta espazio literarioak hausnartubehar du izateaz eta izatearenidentitateaz, arrazen artekoaferaz, aferak sortutako gatazkez,historiaren presentziaz, edo presentziarikezaz. Historia garaileekizkiribatzen omen dute, etahortik obra literarioen berridazketarenbeharra, ShakespearerenThe Tempest, esaterako, Aime Cesairekberak: Une tempête.Antillatarsuna, koloreaz haratago,négritude kontzeptua gaindituta,Karibeko irlen errealitatearenkontzientzia da.KreolizazioaTranskulturazioa, ordea, ez daGlissantentzat nahikoa. Kreolizazioahartzen du martinikarrakahotan. Kreolizazioa, mundu konposatu,konplexu, askotarikoarenemaitza, diferentziak sartzen dirakontaktuan, tentsioak sortu, etaemaitza aurretik jakin iragarri

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 35Kultura ‹ PlazaLiteratura Dezina da, transkulturazioan gertatzendenaren aldean.Mundua kreolizatzen ari da, jatorriezberdineko osagai ezberdinakjartzen ari dira harremanetan,are balio handiagoa hartzendute, eta marko berria osatu, nahasketaberri bat. Karibeko herrietangertatu zen hori, eta gertatzenari da, munduko beste hainbatlekutan. Hortik Karibeko filosofiarengarrantzia. Hartara, Karibea,egun munduan gertatzenari denaren eta bihar gertatukodenaren laborategi ezin interesgarriagoada.Martinikatik ari dela, historiaeta literaturaren arteko harremanazmintzo da Glissant, historiarenberregituraketaz. Idazleakezagutzera eman beharra du historia,kontakizun historikoarengabezia gainditu, memoria, historia,erresistentzia elementu moduanhartu eta erabili. Zeregin horiekematen dizkio idazleari.Horiek horrela, literatura pizgarrida, esploratzaile funtzioa behardu bete, errebelatzailea, memorianhazka egin, historia berrezarri.Eta idazleak historialariizan behar du nolabait, historiaekoizlea, gehi sortzailea, zientziasozialengatik kezkatua, dio Glissantek,errealitatean eragin, partehartu. Martinikatik ari delaahaztu gabe.MundialitateaCesairek Martinikako autonomiarenalde egin zuen bezala, Glissantekindependentzia aldarrikatuzuen irlarentzat hasieretatik.Azkenaldian, baina, mundialitateakontzeptua erabili izan ohi du,mundialitatean sinesten du, mundializazioeta globalizazio salbaiarenkontzeptuen aurrean. Herriakmundializazioaren eta globalizaziomurriztaileen aurkako elkartasuneradaramatzan mugimendugisa defini daiteke mundialitatea.Eta herri horiek independenteizatea, munduaren mugimenduhorietan sartzea izan daiteke, betiere Glissanten aburuz.Herri txikiengan, ordea, sinestendu, mini-nazioetan, balizko federazioetanelkartuak nahi bada,errazkiago egiteko aurre korporazioeta Estatu handiek inposatutakoizugarrizko uniformizazioari.Estatu-nazioak ez du etorkizunik,katastrofeak baino ez ditu eragitenhain dago estuki lotua kapitalismoliberalarekin. Mundua desegin,bai, eta berrantolatzeko kapazizan ez, deskalabruak konpontzeko.Poeta da Glissant, militante antikolonialistaere bai. Militantea,ordea, basa bihur daiteke, krudela.Itsu bilakatzeko arriskua dagoeta barrutik hautsi. Kasu egin diohorri martinikarrak, deformaziohorietatik dator militanteak dogmabat erreparorik gabe besarkatzekobeharra, bere ideologia eraikitzekoa.Militantea izan da Glissant,badaezpada, idazle izatearisekula utzi gabe.Karibetik abiatu den idazlea,beti ere, baina helburutzat mundukobazterrak izan dituena, beraktout-monde deitu hori: oromundu izan eta mundu oro kabitzenden leku nahasi, ez atsegin,mugitu, gaur-gaurko hori.ObraEdouard Glissanten korpus literarioakzortzi nobela, bederatzi poesialiburu, antzerki lan bat eta hamabostsaiakera hartzen ditu berebaitan. Nobelagintzan La Lézardelehen eleberriarekin egin zen ezagun,eta inoiz agertu izan da Nobelsarietarako hautagai zerrendarenbatean. Poesian La Terre inquiètebilduma kaleratu zuen lehenik,Wilfredo Lam Kubako pintorearenlitografiekin; beranduagoerreferentziazko bilduma bat, Laterre le feu l’eau et les vents: une anthologiede la poésie du Toutmonde.Eta saiakeran, aldiz, Lediscours antillaislana da ezagunetakoa,edo azkenaldiko Traité duTout-Monde eta Philosophie de larelation.Glissant hil berri, haren lanaksegida izango duela gauza seguruada. Bizian Glissantekin lanegin eta orain haren oinordetzahartzeko moduan daude, besteakbeste, Raphael Confiant, PatrickChamoiseau edota Jean Bernabe,Eloge de la créolitésaiakeraren egileak.Glissanten teorien jarraitzailefidelak, beste kontu bat daharen mailara iritsiko ote direnedo eskola hutsean geratu. Aipatusaio lanean, Karibeko problematikarihainbat ezaugarri berri gehitzendizkiote, nabarmentzekoenartean, Indiako ozeanoko identitateak,osagai politikoa, kreol hizkuntzarenaldarrikapen militantea.Karibeak laborategi gisa funtzionatzenjarraituko duenarenadierazgarri.HirudiaIban ZalduaIdazlea‘What If…?’Iratxe Retolazak eta LanderGarrok iradoki bezala, super-heroiarenfigurarenatzean beti dago, irakurleenaldetik —eta, ziurrenik, baita egileenaldetik ere— boterearen desioa,norberaren presentea errotikaldatzekoa hain zuzen ere. Horrenatzean literaturaren eta,susmatzen dut, arte askoren motornagusienetako bat dago, «zergertatuko litzateke baldineta…?» galdera alegia. Galderabat, bidenabar, super-heroien komikietanbertan aspaldi dagoenametaliterarioki planteatuta, Marvelargitaletxeko What If…? saileanadibidez, zeinetan garatzenbaita, esaterako, zer gertatuko litzatekeenHeriotz Doktorea, super-bilauaizan beharrean, superheroibihurtu izan balitz, edo zerAmerika Kapitainak AEBko presidentetzarakohautagaia izatekoproposamena onartu izan balu,edo zer super-heroi nagusiak—Spider-man, Lau Izugarriaketab.— ustekabean zonbi bihurtuizan balira... DC Comics lehiakideakere antzeko zerbait eginzuen bere Elseworlds sailean, zeinetan,besteak beste, planteatubaita, Superman: Red Son albumeanhain zuzen, zer gertatukolitzatekeen baldin eta Superman,Estatu Batuetan ez ezik, SobietBatasunean lurreratu eta haziizan balitz…Niri, batzuetan —jar nadin koskabat metaliterarioago—, antzekogalderak etortzen zaizkit bururaeuskal literaturaren ibilbideazhausnartzen hasten naizenean.Zer gertatuko zatekeen, adibidez,Joan Perez Lazarragakoak beretalentu literarioan konfiantzahandiagoa izan balu, eta bere «artzainnobela» hura gehixeago landueta argitara ematea lortu izanbalu? Ze puntutaraino aldatukozukeen halako zerbaitek euskalletren ondorengo historia?Edo zer, Bernat Etxeparek lerrobat ere idatzi izan ez balu? Zer,Arnaud Oihenartek bere arte poetikoaeuskaraz argitaratu izanbalu —hura laguntzeko adibidesorta mardul batekin batera, zeresanik ez—? Zer, era berean, Axularkomentu bateko abadesa izanbalitz? Zer, Juan Antonio MogelenPeru Abarka tokatzen zitzaionunean kaleratu izan balute,hots, XIX. mendearen hasieran,eta ez laurogei urte geroago,hil ondoren eta kasik klandestinoki?Eta, gaur egunera hurbilduz,nola aldatuko zitekeen euskalkultura, Jean Etxepare medikuarenBuruxkak (1910) boikoteatuizan ez balu garaiko mikro-establishmentliterario-eklesiastikoak?—irudipena daukat galderahorrek zeharkatzen duela, inplizituki,Kepa Altonagaren Etxepare,Aldudeko medikua ikerketa-liburuinteresgarria (Euskaltzaindia,2006), eta, esplizituki,ikuspegi zabalago batetik, JurgiKintanaren Urre urdinaren lurrina:euskal idazle galduaren bila(1810-1940) bikaina (Pamiela,2009)—. Zer, Lizardik sare metalikoenfabrikazioari bere indar guztiakeskaini eta bokazio literarioarieutsi izan ez balio? Zer, GabrielAresti hirurogeita hemezortziurte izatera iritsi izan balitz—aurten beteko lituzkeenak—?Zenbateraino izango litzatekeezberdina gaur egungo euskal letrenmundua, Jon Juaristik euskarazidazteari utzi izan ez balio?Zein neurritan, Joseba SarrionandiakMartutenetik ihes eginizan ez balu, eta zer Mikel Antzakklandestinitatera pasatzeko beharrikizan ez balu? Zeinetan,1989ko Narratibako Sari NazionalaJulio Llamazaresen La lluviaamarilla-k edo Juan Jose MillasenEl desorden de tu nombre-keraman izan balute? —azkenekobizpahiru hipotesi horien ingurukoeztabaidarako euskarri ona eskaintzendu, bide batez esanda,Mikel Hernandez AbaituarenAzukre xehea, gatz larria memoria-liburuak(Alberdania, 2010)—.Zeren antza izango luke gureoraingo sistema literarioak baldineta Bost idazle liburuko elkarrizketatuetakobat —gutxienez—emakumea izan balitz? Zerena,Durangoko Liburu etaDisko Azoka, urtero, Gasteiz edoBaiona periferikoetan antolatukobalitz? Zerena, Harkaitz Cano edoIxiar Rozas balira beren belaunaldiliterarioaren erakusleihoa Espainian—eta, ondorioz, nazioartean—,Unai Elorriaga edo KirmenUribe beharrean?Bertigoa ematen du pentsatzeakzenbat alda zitezkeen kontuak,euskal literaturan, gauzakbeste modu batean gertatu izanbalira. Gutxi edo ia ezer aldatukoez liratekeela susmatzeak bezainbestekobertigoa, kasik.

36 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaPlaza › KulturaLiteratura DNazioaren dekonstrukziorantzBeñat Sarasolazken boladan, euskal literaturan,saiogintzakA aurrerapauso nabarmenakegin dituela aski onartua dagodagoeneko. Horien artean, badagolerro kritiko bat indar bereziahartu duena eta abertzaletasunesentzialistaren kritika gisadefini daitekeena. Beren artekoezberdintasunak ezberdintasun,Santi Leone, Imanol Galfarsoroedo Andoni Olariagaren idazkiak,nahiz Joxe Azurmendirenpentsamenduaren aldarrikapenaildo horretan koka daitezkeelaesango nuke. Adierazgarria da,halaber, ugaritasun horretan,saiogileetako asko figura nahikoberriak direla euskal letretan, etaaire berria ekarri dizkiotela. Ezbairikgabe, multzo horretan kokatukonuke Ibai Atuxa.Euskal abertzaletasunean gorpuztutakonazioaren ideiaren kritikada funtsean Tatxatuaren azpikonazioaz: Euskal nortasunarenerrepresentazioei buruzko azterketaItxaro Bordaren eta hertzainaken(sic)punk musikan.Lana bi atal handitan banatua dagoelaesan daiteke. Lehenengoan—liburuko 2. eta 3. kapituluetan—,nazioaren errepresentaziomoderno-esentzialistaren genealogiadeskribatzen da, SabinoAranaren eta Jorge Oteizaren testubanatan oinarrituta batez ere.Bigarrenean —liburuko 4., 5. eta6. kapituluak—, aurreko ikuspuntuarikontrajarria-edo (ez zehazkikontrajarria, dena den), nazioarenerrepresentazio antiesentzialistabateranzko zenbait norabideazaltzen zaizkigu; nagusiki,Itxaro Bordaren literatura etaHertzainak rock taldearen musika.Auzia ez da nolanahikoa; giltza,nazioaren ikuskera esentzialista-klientelistarikritika egiteabaita, baina antinazionalismoedo negazionismo arruntean(Jon Juaristi, Fernando Savater,eta abarrenean) erori gabe. Horretarako,aparatu kritiko aberatsadarabil Atutxak, baina horienartean postestrukturalismoakgarrantzi berezia hartzen du arazohori saihesteko ahaleginean.Horrela ulertu behar da, hain zuzen,tituluko tatxadura bera: nazioakontzeptua erabiltzen jarraitubaina bere karga metafisikoguztiaz biluztuta.Dagoeneko bat baino gehiagojabetuko zen gisara, eztabaidaaski konplexu eta teknikoa da,nahiz eta egun jokoan daudenauzi politiko eta kultural ugarirenmuinean dagoen arazoa izan.Dudarik gabe, lengoaia kritikoakademikoarekinzaildutako irakurleentzakoliburua da batezere. Egiatan, lan akademiko bateanoinarritutako testua baita.Hertzainak taldea eta, batezere, Drogak A.E.K-n kantua aztertzenduen zati egin zait niri interesgarrien.Errepresentaziomodernoen zatia puntu askotanpresakakoegia iruditu zait, gauzagehiegi biltzen direla horietako‘TATXATUARENAZPIKO NAZIOAZ’pEgilea: Ibai Atutxa.pArgitaletxea:Utriusque Vasconiae.Zenbat errealitate paralelo!Bixente Serrano IzkoGatibu nau Patxi Zubizarretarenliteraturak, harenplanteamendu narratiboekbatik bat. Ez du etsitzeneredu bakar bati jarraitzera, etaobra bakoitzean bide berriak jorratzenausartzen da. Hori bai,guztietan, bi ardura nagusi: literaturaeta irudiak uztartzearena,batetik, eta narrazioa bide gisagogoetak egiteko, bertzetik.Irudiak eta literaturari dagokionez,ohiturik gaitu narrazioetantxertaturiko argazki esanguratsuakikusaraztera. Gaurko honetan,argazkiak ez ezik,irakurketa iradokitzaileago egitenduen DVD musikatu bat erantsidio liburuari, kontakizunarenhiru paisaia funtsezkoenak antzematendituelarik: Lisboa, Granadaeta Zuberoa.Narrazioa gogoeta-bide gisakoulerkeraz, argi du kontua eleberrihonetako ahots batek, Joãok hainzuzen: «Argi dut nire gogoetakgaratzeko narrazioa gero eta beharrezkoagoazaidala, geldi ez,baina ibilian dabilen pentsamendua».Zerikusirik ez, ordea, tesieleberriekin;ez, behintzat, eurenzentzu estuan, ideia bat frogatzekoasmoz pertsonaiak sortu etagertaerak antolatzen dituzteneleberriekin, alegia. Tesi batekagindurikoari ez, narrazioak beraketa idazlearen senak eskatzendutenari badaki lotzen paisaiak,giroak, pertsonaien izaeraeta gorabeherak. Atmosfera aldakorbatean murgildurik ikusikodu irakurleak bere burua, eta gogoetetansakontzera bultzaturik.Bortz atal, bortz narrazio,bortz ahots kontari aurkeztudigu Patxi Zubizarretak eleberrihonetan. Bortz ikuspegi oso eradesberdinetan azaldurik, Joãoriburuz eta horrek abian jarriko dituengertaeren segidan. Amaliarenfadoa zeharkako estiloankontatua, Thomas BernhardenAlferrikaldua gogorarazten diguna,puntuazioa askoz konbentzionalagoaizanik ere Zubizarretarena.Marioren fadoa-n, bigarrenean,Joãoren anaia Mariorenahotsak ikusarazten digu berriroAmaliak azaldurikoa, bere emaztearekikosesioak eta bidaia xelebreaanaiaren bila: narrazio bizia,adabakiz josia, pertsonaiadispertso eta segurtasunik gabekobaten ikuspegia. Barne-egunkariantzeko oharren bidez hitzeginen digu gero Adela Mariorenemazteak Adelaren fadoa-n. Laugarrenean,Rubenen fadoan, sakelakotelefonoz trukaturiko elkarrizketazuzenen bidez, Marioeta Ruben lagunaren artekoak;bizi-bizia kontakizuna, Lisboa,Granada eta Zuberoa lotuko dituena.Lehenbiziko lau fadoetan,João, Lisboatik Pirinioetara iheseginda, izanen dugu hari nagusia,zeinaren inguruan txirikordatukobaitira narratzaile bakoitzarenzertzeladak eta bizipenak,elkarrekin gurutzatuak, bainaAdelak dioen bezala, «zenbat‘JOAN’pEgilea: Patxi Zubizarreta.pArgitaletxea: Txalaparta.bakoitza sobera garatu gabe.Aski interesgarria da hainbat gogoetabideerabiltzea, baina collagegisako idazketa horrek erearriskuak ditu, eta nago puntuhorretan ezin izan dituela guztizekidin. Itxaro Bordarenari dagokionez,neurri batean Joseba Gabilondokjorratua du dagoenekoAtutxak egindako bidea —berrikuntzakbadauden arren, esaterako,Judith Butlerren ideietatikateratako zenbait ondorio— etazalantza egin dut halako gai batentzatez ote den egokiena %100Basque liburua aztertzea.Esan dugu ez dela, duen konplexutasunteorikoa dela medio,liburu erraza irakurtzen. Idazkerakere ez du ziur asko soberalaguntzen, zenbait kalkoren errepikapen(gisa) eta egitura traketsengatikbatez ere. Edizioa berarenmodura: aipatutakoazpitituluko akatsaz aparte, oinoharbatzuk ere ez datoz zenbakiarekinbat. Nolanahi den,hasieran esandakoarekin amaitunahiko nuke, eta Tatxatuarenazpiko nazioaz abertzaletasunarennozio esentzialista eta kontserbadoreeieginiko kritikarakoekarpen bikaina dela azpimarratu.errealitate paralelo» iradokitzenez ote diguten!João artista dugu, bai, hari nagusieta aurreko lau ahotsen leitmotiv.Alta, azken fadoan, Joãorenfadoan, bertze mundu paralelobatean murgildurik ikustendugu narratzailea, pinturatikihes eginik, argazkietan babesturiknonbait, baina etxe bazter bateanaurkituriko ipuin misteriotsubat frantsesetik euskararaekarri nahian. Sendagile gaixoada ipuina, non Zuberoako herrietandabilen Rene medikuak kontatzendituen bere bizipenak, etanon eleberriko azpitituluak aipaturikopiztiak eta bertze batzuk,legendazkoak eta sinbolismoezbeterikoak, mugituko diren geografiazehaztu gabe baina antzemangarribatean. Itzulpenakegin artean, João oin-oharraktxertatuz joanen da, bere munduaeta sendagilearena paralelobihurtuz. Herri-kondairetako etabizitzaren piztiek, misterioek,osinek, oihanek, mendiek, abestiek,pastoralek…, eta Joãorenideia-asoziazio ahalmen izugarriakeramanen dute irakurleaera anitzetan leitzera eleberrioparo hau.‘CASTILLORENSOUVENIRREKINJ(S)OLASEAN’ ETA‘ESTHER’pEgileak: Jon Etxabe etaIrati Goikoetxea.pArgitaletxea: Bermingham.Urretxu eta Zumarragako Udalekantolatzen dute IparragirreSaria. 2010eko euskarazko olerkisaria Jon Etxabek irabazi zuenCastilloren souvenirrekinj(s)olasean lanarekin eta narratibarenaIrati Goikoetxeak irabazizuen Esther lanarekin . Bilan horiek liburuki batean bilduditu Bermingham etxeak.‘HEGAZKIN GUZTIAKGALTZEN ZITUENEMAKUMEA’pEgilea: Josep Maria Miro iCoromina.pItzultzailea: Iñaki ZiarrustapArgitaratzailea: Artezblai.Josep Maria Miro i Coromina kataluniarrakidatzitako antzezlanada. Etxera eramango duenhegazkina hartzeko ordu gutxigelditzen zaizkio Sarari, Tropikokouharte batean.‘NAHAS-MAHASAZIENTZIA, NATURA ETATEKNOLOGIARI BURUZ’pEgilea: Ekain M. Lizarduikoa.pArgitaletxea: Gaiak.Azken hamarkadetan zientziakargitu edo hankaz gora jarri dituenhainbat eta hainbat ideia,teoria edo misterio argitzensaiatzen da egilea liburu honetan:txakurren usaimen harrigarria,Marteko uraren historia...

Donostian emandako ikastaro batzuetakohitzaldiak ardatz hartuta, Antonio Blaypsikologoaren irakaspenak argitaratu dituzte.Haren obrarik pertsonalena eta orijinalena da.Eskarmentutikabiatu zenpsikologoa2011ko martxoaren 13a, igandea berria 37Bizia ‹ PlazaAdrian Garcia DonostiaAntonio Blay Fontcubiertapsikologoa(Bartzelona, 1924-1985) iratzartzearenmaisutzat hartzen da. Bere kabuzeta bere baitan eginiko ikerketenbidez obra luze eta sakona utzizuen. Miquel Marti haren ikasleizandakoak eta Carolina Blayharen alabak aurkeztu zutenostegunean Kataluniako autorearenDespertar y sendero de realizaciónliburua Donostiako Elkarliburu dendan.1978an Donostian emandakoikastaro batzuetako hitzaldientranskripzioak hartu eta liburuitxura eman diote Carolina Blayeta Miquel Marti liburuaren argitaratzaileek.Hitzaldietan partehartu zutenekin izandako eztabaidakere jasotzen ditu liburuak.Azarotik eskura daitekepsikologia transpertsonalarenaitatzat hartzen denaren lana.Omenaldia egin nahi izandiote haren alabak eta jarraitzaileakliburuaren aurkezpenarekin.«Donostiarekin lotura handiaizan zuen», adierazi duCarolina Blayk. Denboraldi batezGipuzkoako hiriburuan biziizan zen Antonio Blay, eta hiriarekinhartu-eman ugari edukizuen.Blayren ibilbide luzeko azkenaldikolana jaso dute liburuan,eta giza psikologiaren izaerariburuz dihardu. «Haurtzarotikzahartzaroraino gizakiak dituenarazoak azaltzen ditu, eta horieknola konpon daitezkeen», adierazidu Miquel Martik. Gizakiarenegitura psikikoa azaleratzen duliburuak. «Blay maisuak giza psikologiarenbarnean sartzeko abileziaizan, eta hori guztia moduerraz batean azaltzea lortuzuen», gaineratu du Martik.Libururik pertsonalenaAutore kataluniarraren lanikpertsonalena eta orijinalena da,liburuaren argitaratzaileen arabera.Izan ere, bere buruaz hitzegiten duen liburu bakarra da.Egunerokotasunean pairatzenzituen zailtasun ekonomikoak‘‘ Teoria oso argi uztenzuen. Eskarmentutikabiatzen zen teoriaguztiak ulertarazteko»MIQUEL MARTIAntonio Blayren ikasle izandakoa«Kontzientziarenmapagilea zen.Ikusten zuenadeskribatzen zuen»CAROLINA BLAYAntonio Blayren alabaeta laneko arazoak azaltzen dituBlayk. «Horrek egiten du denokirakurtzeko moduko liburua izatea,era sinple batean azaltzenbaititu eguneroko arazoak», azaldudu Carolina Blayk. Halaber,Antonio Blayk izandako esperientziaizpiritualen berri ematenda liburuan.Miquel Marti eta Carolina Blay, Antonio Blay psikologoaren liburuaren aukezpenean. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESSBlay ez zen ibili giza psikologiariburuzko teoriak bakarrik azaltzen.Erakusten zituen teoriakpraktikara eramaten zituen, etaez zuen sekula idatzi edo hitz eginpertsonalki egiaztatu gabekogaiei buruz.«Teoria oso argi uzten zuen.Pertsonen barne gaitasunak garatzeabilatzen zuen Blayk, isilean eta etengabeDGiza psikologia ikertzeari eskaini zion bizitza Antonio Blayk.Guztira, 30 liburu baino gehiago kaleratu zituen. Yoga, ekialdekokulturak, jarrera baikorra, irakurketa azkarra, eztabaidarakoestrategiak, nortasun garapen hobea ..., hamaika gai jorratu zituen,baina guztiek zeramaten norabide berdinera: autoerrealizaziora,hau da, lan jakin baten bidez pertsonen barne gaitasunakgaratzera. Psikologia transpertsonalean aitzindaria izan bada ere,haren lanak ez du aparteko oihartzunik izan. Blayren liburu batenlehengo aurkezpena izan da haren alaba eta ikasleak egin zutena.Izan ere, autore kataluniarrak ez zion garrantzirik ematen publizitateari.«Antonio Blayren lanaren hedapena oso isila izan da, bainaetengabea, egun ere hedatzen jarraitzen du», dio CarolinaBlayk.Eskarmentutik abiatzen zenazaltzen zuen teoria guztiak ulertarazteko,eta horrek oso eraginkorbihurtzen zuen haren teoria»,esan du Martik.«Kontzientziaren mapagile»gisa gustatzen zaio CarolinaBlayri aitaren jarduna deskribatzea.«Kontzientzia aldetik ikustenzuena deskribatzen zuen.Hitzaren bidez azaltzen zuenez,teoria dela dirudi, baina ez dahala, deskribapen bat da», azaldudu Carolina Blayk.Liburua irakurle zabal batentzategina dagoela argitu du Martik.Arazo psikologikoak gainditzekolaguntza emateaz gain, gizapsikologiaren azterketa sakonaegiten baitu. «Autolaguntza liburubat baino askoz harago doa,esperientzia izpiritualaren eremuariirekitzen baitio atea, etabarne mundu berri bat erakustendu», adierazi du haren ikasleizandakoak.Barne irrika bat duen ororilagun diezaioke liburuak, CarolinaBlayren aburuz. «Ikertzekogogoa, barne ezinegona edogehiago jakin nahi duenarentzatda. Blayren hitz egiteko era osopertsonala da, eta norberarensakoneko muinarekin konektatzekogai da.

38 berria 2011ko martxoaren 13a, igandeaPlaza › BiziaEzarian DArgazkigintzaJuan Luis Zabala DonostiaAsmatu zenetik, argazkilaritzabeti izan daoso tresna baliagarriairaganaren ezagutzarako.Horren froga da Maddi ElorzaInsaustiren Iraganaren ispilu.Euskal Herria eta Novedades aldizkaria,1909-1919/1928-1929 liburua(Kutxa Fundazioa). Novedadesaldizkaria oinarritzat hartuta,XX. mendearen lehenherenean Euskal Herrian egindakoargazkigintzaren berri ematendu liburuak, garaiko argazkizoparo hornituta.«Memoriaren berreskurapena»eskaintzen du Elorzaren liburuak,Santos Zunzunegi EHUkoIkus-entzunezko Komunikaziokokatedradun eta liburuaren hitzaurrearenegileak dioenez. «Liburuakberriro ateratzen du argira—arkeologoek egiten dutenmoduan— gure gizartea nolakoazen aldizkaria argitaratzen zengaraian. Iraganaren ispilu dira,beraz, argazkiak, liburuaren izenburuakdioen moduan; zuri-beltzekoispiluak ia beti kasu honetan.En torno a la revista Novedades:Fotografía y fotógrafos en el PaísVasco en el primer tercio del sigloXX doktorego tesiaren «funtsezkoedukiak» jaso ditu liburuanElorzak, berak liburuaren sarrerandioenez. Bi bertsiotan dago liburua:jatorrizkoa, gaztelaniaz;euskarazkoa, Maramara taldeakitzulia.Ikerketarako «zailtasunak»Lanari ekin zionean, 1999an, EuskalHerriko argazkigintzaren historiariburuzko ikerketa egitekoasmoa zuen Elorzak, baina «zailtasunhandiak» aurkitu zituen:artxibo pribatuetara ezin irtisi,artxibo publiko asko katalogazioprozesuan… Leopoldo ZugazaPhotomuseumeko zuzendariakbideratu zuen orduan Novedadeseneduki fotografikoen ikerketaegitera.El Pueblo Vasco egunkariarengehigarri edo osagarri gisa kaleratuzen Novedades, MadrilgoNuevo Mundo aldizkariaren ereduarijarraituz taxututa. AldizkariaDonostian argitaratzen bazenere, Gipuzkoako herrietako, Gasteizko,Bilboko eta Iruñeko albisteaketa argazkiak ere eskaini ohizituen. Astekaria izan zen hasieran,1909koekainaren 27tik1916ko apirilaren 15era arte; hilabetekariagero, 1916ko maiatzaren15etik 1919ko otsailaren 15eraarte. Bi aro horietan El PuebloVasco egunkariaren zuzendariakzuzendu zuen, Rafael Pikabea Legiak.Lehen aroan, irudia eta testuabata bestetik ondo bereizita daude.Bigarren aroan, berriz, formatutxikiagoa hartu eta hilabetekaribihurtzearekin batera, testuaNeskato ezezaguna. Ahal izan duenean,argazkiaren egilea nor den zehaztu du MaddiElorzak liburuan, datu gehiago ere emanez.Batzuetan ezin izan du. Rafael Munoarenfuntseko argazki honetan, adibidez.XX. mendeko lehen 30 urteetako Euskal Herriko argazkilaritza aztertu du MaddiElorzak ‘Iraganaren isipilu’liburuan, Donostiako ‘Novedades’aldizkaria oinarri hartuta.Zuri-beltzeko ispilua

2011ko martxoaren 13a, igandea berria 39Bizia ‹ PlazaEzarian DArgazkigintzaeta argazkia batuz artikulu ilustratuakosatzen dira, argazkiaktestuaren laguntzaile eta osagarridirela.Etenaldi baten ondoren, berrirokaleratu zen, urtebetez, 1928koabuztutik 1929ko irailera arte, aurrekozuzendariaren semeak zuzendua,Rafael Pikabea Etxebarriak.Egilearen izena agerianGuztira, 402 zenbaki kaleratu ziren,390 Pikabea Legiaren garaian(1909-1919), eta beste hamabiPikabea Etxebarriaren garaian.Zenbaki bakoitzak 60 edo70 argazki inguru batu zituen,gehienak azpian edo ondoan egilearenizena idatzia zutela. «Guztira,22.000 inguru argazki eskaintzenzituen aldizkariak, eta errazazen argazki horien hariajarraitzea, bagenekielako zeinzen argazki bakoitzaren egilea»,Elorzak azaldu duenez.Novedades aldizkariaren historiakontatzeaz gain, beste hainbatgai ere jorratu du Elorzak liburuan:aldizkariaren testuinguruhistorikoa; Nafarroan, Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan zabalduziren aurreneko argazki dendensorrera eta bilakaera; XX. mendearenlehen 30 urteetako hainbategunkari eta aldizkariren historiak,irudiak nola erabili ohi zituztenaztertuz bereziki; garaiko argazkilehiaketa eta erakusketenalbisteak…Kolorea lehenengoz. Koloreetako lehen irudia 80. zenbakianagertu zen Novedades-en, 1910ean: Alberto Arrueren margolan batiegindako argazkia. Koloreetako argazki gutxi argitaratu zen gero.Lehen azala. Irudi ezaguna da aldizkariaren lehen zenbakikoazalekoa. Indalecio Sarasketa Chiquito de Eibar pilotaria ageri da,estudioko argazkian, egilearen sindurarik gabe.‘El Pueblo Vasco’egunkariaren gehigarrigisa kaleratu zen‘Novedades’Hiru aro izan zituen:1909 eta 1916 artekoa,1916 eta 1919 artekoa,eta 1928 eta 1929koaNovedades aldizkarian kolaboratuzuten argazkilarien erreseinabiografikoak ere aurkitukoditu irakurleak: Abelardo de laBarrera, Leopoldo Ducloux, FredericDucloux, Willy Koch Schoenewiss,Kruz Merino Rubio, MiguelAgirre, Pascual Marin Ruiz,Ricardo Martin, Jose Maria Martiarena,Mercedes Malka, PedroLekuona, Toribio Noain ArzakUrkabe, Leopoldo Savignac, JulianArrillaga, Ciriaco Nieto Linker…Liburua, izan ere, «beren ekimenenpresarial, profesional edoaristikotik abiatuta, denbora etaleku baten memoria gal ez zedin,funts literario eta grafikoak ezarrizituzten pertsona horiei guztieiegindako omenaldi inplizituaere bada», Santos Zunzunegik hitzaurreandioenez. «Azken finean,hemen eta orain, gure iraganazeta haiekin lotzen gaituztenloturez kontzienteago izateko».‘Muturka’. Manuel Lopez Mirandaren argazkia, Zarauzko Euskal Jaietako lehiaketan saritua. Novedades-ek 170. zenbakian argitaratuzuen, 1912an. Argazki hau, orri honetako gainerakoak bezala, Giuzkoako Foru Aldundiaren Koldo Mitxelena kulturuneko funtsekoa da.

ZakilixutUrtarrilaren 10ean bete zituen 27 urte. Errekorra gauzatu nahian entrenatzen daegunero, eta aita izan du horretarako bidelagun nagusi.Inaxio Perurena Zubitur«Eskertzekoa daguganako interesa izatea»Amaia Agirre ArrastoaJon Garañoren zuzendaritzapean Perurenadokumentalakargia ikusi berridu, eta bertan oso ongi islatzen dira Perurenaaita-semeen arteko harremanaeta lan ildoak.Leitzan jaio ez bazina, zein lekutan jaiotzeagustatuko litzaizuke?Areson, segidan Leitzara joateko.Horrelako baserri eta ingurunean ohitutakoazarenez, etsiko al zenuke kaleko etxebatean?Bai, noski; hiri batean ez, baina herrikoetxe batean bai.Eskolan zer-nolako ikaslea zinen?Oso txarra. Harri-jasotze munduantxuleta hitza asko entzuten da, eta nikikasgai bat edo beste ere txuletei eskeraprobatu nituen.Etxean bost senide zarete,baina beti gizonezkoeiburuz soilik hitz egiten da.Amak hitz egiten duen guztiarekin denetikhitz egin behar da gure etxean.Zenbat aldiz joan zara amarengana masajeaemateko eskatzera? Eta txalekoakkonpontzeko eskatzera?Puf! Askotan, entrenamendu gogorbaten ondoren masajeak beharrezkoakizaten dira, eta txaleko, galtza edogerrikoko urratuak konpondu egin beharizaten dira, eta horretarako ezinbestekoazait amaren laguntza.Ez al litzateke ohikoagoa aitak Inaxio etasemeak Iñaki izena izatea?Biok Inaxio dugu izena, baina aitariIñaki deitzen hasi ziren, eta horrela geldituda, baina etxean biak Inaxio gara.Manu a Manu izeneko programan zuen aitakerakustaldi ederra eman zuen.Bai, eta Manuk pertsona bat zein lotsagabeaizan daitekeen ongi erakutsizuen.Lehen aldiz elkarrizketa bat gaztelaniazegin zizutenean zer moduz sentitu zinen?Bost urtetatik nabil harria jasotzen,eta oso gaztetatik egin izan dizkidateelkarrizketak. Ez naiz oroitzen gaztelaniazkolehenengo elkarrizketa noiz etanorako egin zidaten. Ziur nago arraroeta deseroso sentitu nintzela. Lehenik,erantzuna euskaraz etortzen da, etaondoren, itzulpen azkar bat egin beharizaten da, eta gero, erantzun.Gimnasioan hirurehun kilo baino gehiagojasotzen omen dituzu. Zenbat kilo? Etazenbat ordu pasatzen dituzu egunero entrenatzen?Zuk diozun bezainbestekoa balitz aldea…Eta hainbestetan jasoko banitu…Hirurehun kilokoarekin nahikoburuhauste badut kilo gehiago jarri gabeere. Egunero entrenatzen naiz ordueta erdi inguru.Noiz egin zenuen azkeneko parranda?Denbora asko da alde-aldeko parrandabat egin ez dudala. Itxurazko parrandarenbat egin beharra daukat pixka batdeskonektatzeko.Noiz kantatu duzu zure azken bertsoa?Etxean inoiz egin al duzue bertsotan aitasemeek?IDOIA BERATARBIDEIgandea2011ko martxoaren 13aDErabat aritzen naiz bertsotan neureburuarekin, nik jarri puntua eta nikerantzun, nire kasa.Xabier anaiak itzala egiten dizula uste alduzu?Ez, Xabierrek bere bidea egiten du.Aitak zure zein marka ez du inoiz hautsiko?Garaiera. Inoiz ez da ni bezain garaiaizango, kar-kar.1’96 metro eta 132 kilo. Zuen etxean ba alda horrelako ganadurik?Bai. Pixka bat mejoratuagoa gainera.Hark 133 kilo inguru ditu!Zuen Peru-harri museoko eskulturak zuekeskuz eginak dira. Gustatuko al litzaizukezure eskultura bat herriko plazan ikustea?Ez litzaidake lotsagarria irudituko,egia esan. Hainbat herri eta hiritanikusten ditudan eskultura batzuk, nireikuspegitik behintzat, tristeagoak etapobreagoak dira. Niri hala iruditzenzaizkit behintzat.Perurena erreportajean une gogoangarriakazaltzen dira. Zer sentitu zenuen lehenaldiz erreportajea ikustean?Eskertzekoa eta ederra da mutil edozuzendari bati gure lana eta gure bizitzainteresatzea, eta hori islatzekoeta jendaurrera eramateko intereseta gogo hori edukitzea estimatzekoada.Kontatuko al didazu Jon Garaño zuzendariariezkutatu diozun zerbait?Berari ez zaio ezer ezkutatu. Berakegin du ezkutatze edo gordetze lanhori: baserriko lanean ari ginela botatakobirao edo juramentuak… Haserraldiak…kar-kar. Hori dokumentaleanez zen tokatzen, nonbait!Txikiagoa bazina errezago jasoko al zenuke300 kiloko harria?300 kilo jasotzeko indarra behar da, baxuagoaedo altuagoa izan. Baxuagoaizango banintz balantzari kontra egitenlan gutxiago edukiko nuela garbidago. Baina hankak ezin ditut moztu!Etorkizunean seme-alabarik izaten baduzuez omen diozu harria ez den beste jostailurikjarriko aldamenean.Berdin izangoal du alaba edo semea izan?Bai, gaur egun garbi geratu da neskekharria jasotzen lan ona egiteko gai direlaeta hala egin izan dituztela orainarte. Beraz, zergatik ez?Hona hemen motzean erantzuteko edodeskribatzeko sei hitz. Zer iradokitzendizu bakoitzak?Belodromoa: HandiegiaAsteasu: Gustuko plaza nahiz eta suertegutxitxo eduki azken ahaleginean.Leitza: Ederra!Familia: Dena.Kuadrila: Beti laguntzeko prest dagoena.Errekorra: 300 kilo.

Igandeaberria2011ko martxoaren 13a08 ‘Lurra, zorua bailitzan’ liburua Aldaketa eske10 Elkarrizketa Iñaki Perurena21 Negoziazio kolektiboa Martxoaren 19rako prestUtopiarenpiratakMende erdi bete da DRILekPortugalgo ‘Santa Maria’transatlantikoa bahitu zuela.Caracastik Vigora zihoala bahitu zuten itsasontzia, ehunka bidaiari zeramatzala. 13 egun iraun zuen Franco eta Salazarren diktaduren kontrako bahiketa politikoak. ‘PIRATES DE LA LLIBERTAT’

02 ‘Santa Maria’-ren bahiketaIgandea •2011ko martxoaren 13aJF Kennedyk nazioarteko agendan ipini zuen bahiketa. ‘SANTA LIBERDADE’ FILMAPepe Velo, Henrique Galvao eta Jorge Sotomayor bahiketaren eta DRILeko buruzagiak. ‘PIRATES DE LA LLIBERTAT’Hainbatetan lokalizatu eta galdu zuten Santa Maria. ‘SANTA LIBERDADE’ FILMA959 lagun zihoazen transatlantikoan; 350 tripulazioko kide eta 609 bidaiari. ‘PIRATES DE LA LLIBERTAT’AEBek egin zioten DRILeko buruzagitzarinegoziatzeko deia. ‘SANTA LIBERDADE’Bahiketak iraun bitartean, itsasontzian giro atsegina izaten saiatu ziren DRILeko kideak. ‘PIRATES DE LA LLIBERTAT’Urtarrilaren 31n negoziatu zutenAEBetako armadarekin. ‘SANTA LIBERDADE’Henrique Galvao portugaldarrak hartu zuen bahiketarenbozeramaile lana eta protagonismoa. ‘PIRATES DE LA LLIBERTAT’AEBak 42 estatubatuarrenegoeraz kezkatu ziren batik bat. ‘SANTA LIBERDADE’

2011ko martxoren 13a • Igandea‘Santa Maria’-ren bahiketa 03Diktadurakitotzea ametsUrtarrilean bete dira 50 urte Espainiako eta Portugalgo diktadurak munduzabalean salatzeko DRILek ‘Santa Maria’ transatlantikoa bahitu zuela.AEBen esku hartzearekin amaitu zen hamahiru egun iraun zuen odisea.Ainhoa OiartzabalOso ongi eginikoa, bainaoso gaizki kontatua».Horrela laburbildudio Victor VelokIgandea-ri duelamende erdi berak bere aita PepeVeloren gidaritzapean parte hartuzuen sekula izandako lehenbahiketa politikoa: Santa Mariatransatlantiko portugaldarrareneta hango ia mila bidaiarirenbahiketa. Besteak beste, ordukoprentsa frankistak argitaraturikoalbisteak kritikatu ditu Velok.Izan ere, ekintzari izaera politikoakendu eta piraten ekintza legezazaltzen saiatu baitzen erregimenfrankista. Eta, gainera, 60kohemerotekan Portugalgo diktadurarenoposizioaren ekintzagisa jaso da Santa Maria-renbahiketa, eta, hein handi batean,hala igaro da historiara.Baina 1961eko urtarrilaren22tik otsailaren 3ra mundukoprentsaren lehen orrialdeak betezituen bahiketa hura ez zen piratenekintza izan, ezta Antonio OliveiraSalazar diktadorearen kontrakoekintza soila ere; DRIL AskatasunerakoIberiar DirektorioIraultzailea erakunde antifrankistarenhirugarren eta azkenekintza izan baitzen hamahiruegun iraun zuen bahiketa politikohura.Urtebete lehenago, 1960an hasizen DRIL «Iberiako diktadurenkontra», hots, Franco eta Salazarrenerregimenen kontra ekiten.Venezuelan bat egin zuten Espainiakoeta batik bat Galiziako erbesteratueksortu zuten DRILerakunde armatua, PCE EspainiakoAlderdi Komunistaren politikaortodoxo eta posibilistarekinez baitzetozen bat.Erakunde sortu berria izaki,batik bat, bere izena eta helbu-ruak ezagutarazteko egin zituenatentatuak otsailean eta ekaineanEspainiako eta Euskal Herrikohainbat hiriburutan. Lehergailuekinegin zituen denak, eta eztandetakobatean, istripuz, RamonPerez Jurado DRILeko kideahil zen [gerora DRILeko buruzagiJorge Sotomayorrek Yo robé elSanta María liburuan idatzitautzi zuenez, infiltratuen ondoriozjazo zen istripu hori] . Urte berekoekainean, Madrilen, Bartzelonan,Bilbon eta Donostiako trengeltokietan hainbat lehergailueztandarazi zituzten, eta horietakobatean Begoña Urroz haurrahil zen. Atentatu hura DRILenaizan zenik ez zela frogatu adierazizion Victor Velok Igandea-ri [ikusotsailaren 20ko zenbakia], bainaSotomayorrek DRILek eragindako«biktima errugabe bakarra»izan zela idatzi zuen bere liburuan.Halaber, atentatu horienkarietara atxiloturikoak ere infiltratuenerruz atxilotu zituztelazehaztu zuen.Ezustea armaAbagune horretan, Venezuelanerbestean bizi zen Pepe Velo DRI-Len ideologo nagusi eta buruzagiakerabaki zuen ez segitzea lehergailuekineginiko halakoekintzekin: «Ekintza ekintzarenatzetik egiteak ekintza iraultzaileareneta ekintza terroristarenarteko muga igaro dezake, etaDRIL ez da mugimendu terroristabat».Nazioartean eragina izangozuen ekintza ikusgarria eta harrigarriaegitea pentsatu zuen Velok,Franco eta Salazar ustekabeanharrapatzeko. Izan ere, haiendiktadurak eraistea eta erregimeniraultzaileak ezartzea nahizuen Velok, Iberiako nazioen aldarrikapeneibide emanez. Asmohoriek gauzatzea ez zitzaion irudituezinezkoa orduko testuinguruhistorikoa kontuan hartuta:60ko hamarraldiaren hasieranAfrikan puri-purian ziren deskolonizazioprozesuak, eta Kubanarrakasta izan zuen Fidel Castrokgidaturiko iraultzak. Gainera,Marcos Perez Jimenezen diktaduraamaitu berri zen Venezuelan.Eta, AEBetan, John FitzgeraldKennedy zen presidente.Nazioartean eraginaizango zuen ekintzaikusgarri bat egiteapentsatu zuen VelokPixkanaka-pixkanaka,Galvao hasi zen Velokpentsaturiko ideiarenprotagonismoa hartzenUrduritasunareneraginez, tiro batekihes egin zion DRILekoekintzaileetako bati‘Dulcinea’ operazioaPepe Velo bezala Venezuelan erbesteanbizi zen Jorge SotomayorEspainiako Itsas Armadako kideohiak eta DRILeko buruzagitzakobeste zenbait kidek 1960ko apirileanerabaki zuten ekintza berriarennondik norakoa: Afrikakokostara zihoan bidaiarien itsasontzibat bahitzea. DRILeko aurpegiezagun Henrique Galvao militarportugaldarrari eta HumbertoDelgado Salazarrenoposizio buruari ere ideia ona irudituzitzaien. Velok eta SotomayorrekEkuatore Gineako FernandoPoo irla zuten jo puntuan, orduanEspainiako kolonia. Behin huraaskatuta, handik jarraitu nahi zutendiktaduren kontrako borrokan.Galvaok proposatuta, ordea,Angolara joatea erabaki zuten azkenean[Portugalgo kolonia]. Etaekintzaren izena ere berak ezarrizuen: Dulcinea operazioa. Gauzakhorrela, pixkanaka-pixkanaka,Galvao hasi zen Velok pentsaturikoideiaren protagonismoahartzen. Eta bahitu beharrekotransatlantikoa Santa Mariaitsasontzi portugaldarra izateakareagotu egin zuen PortugalgoDRILen adarraren protagonismoa.Dena dela, eztabaida gutxiizan zuten Portugal-ErdialdekoAmerika bidaia erregularki egitenzuen transatlantikoaren gainean:orduko famatuenetakoazen, modernoa, eta bilatzen zutenekintza propagandistikoarentzatagertoki egokia iruditu zitzaien.DRILeko zuzendari nagusiPepe Velo izendatu zuten Dulcineaoperazioaren buruzagi nagusi;Jorge Sotomayorrek DRILekoadar espainiarraren ardura hartuzuen; eta Henrique Galvaok, Portugalgoadarrarena. Hala, azkenbiek hamabina gizon zituzten eurenardurapean.Zehaztu zuten nor zein portutanigo transatlantikora, eta jadaorduan sortu ziren buruzagien artekolehen liskarrak; Galvaok ezbaitzuen Velorentzat bidaiaritxartela erosi. Dena dela, moldatuziren guztiak itsasoratzeko.Baita armak ere: metrailadorebat, bi fusil eta zenbait pistola etaarma zuri. Urtarrilaren 21eanSanta Maria-ren barruan zirenDRILeko ekintzaile guztiak.Caracasetik irten eta Curaçaoko(Holandarren Antillak) eskalaegin ostean, jada nazioartekouretan zeudela hartu zutenSanta Maria: urtarrilaren 22an,goizeko 01:30ean. 24 ekintzaileaktalde txikitan banatu ziren SantaMaria-ren toki estrategikoakhartzeko, eta aginte gela, irratikomunikaziogela, ofizialen gelaketa makinen gela berehala hartuzituzten.Hildako bat erasoanUstekabean, baina, tiroketa batgertatu zen aginte gelan. Urduritasunareneraginez, tiro batekihes egin zion DRILeko ekintzaileetakobati, eta aginte gelaren bestaldeanzegoen taldeak, beraienkontra eginiko tiroa zelakoan,erantzun egin zuen. Hala, bi taldeenartean harrapatuta gelditu zirenSanta Maria-ren aginte gelanzeuden ofizial portugaldarrak.Horietako bi larri zauritu ziren,eta bat berehala hil zen: Joao Josedo Nascimento Costa ofiziala.Nahi gabeko heriotza horretatiklanda, ez zuten Santa Maria-reneskifaiarekin inolako arazorikizan, eta ordubeteren buruan jadaDRILekoen esku zegoen transatlantikoa.Berehala, izena aldatuzioten: Santa Liberdade. Eta irratikomunikazioa eten zuten.Goizean, gosari garaian, PepeVelok eman zien bidaiariei egoerarenberri, eta Galvaok komunikatubat zabaldu zuen bidaiarienartean, bahiketaren arrazoi politikoakazaltzeko. Portugalgo etaGaliziako zenbait bidaiarik berehalaerakutsi zien euren atxikimendua,baina gehienek harridurazhartu zuten albistea.Gauean transatlantikoa hartzekoerasoan zaurituriko ofiziala,berriz, oso larri zegoela adierazizien sendagileak, eta ebakuntzaegitea behar zuela. Velorenekimenez, nazioarteko iritzi publikoarenaldeko jarreraren bila,zauritua lehorreratzea erabakizuten. Eta, ondorioz, FernandoPoo irla hartu eta gero Angolarajoateko hasierako plana bertanbehera utzi zuten.Urtarrilaren 23an Karibeko(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)

04 ‘Santa Maria’-ren bahiketaIgandea •2011ko martxoaren 13a(Aurreko orrialdetik dator)Santa Luzia irlan (Erresuma BatukoAntilletan) lehorreratu zutenzauritua. Eta, berehala, alarmakpiztu ziren: gertu zegoenErresuma Batuko Rothesay fragatakikusi egin baitzituen. KaribekoAEBetako armadak berehalazabaldu zuen berria.Sotomayorrek, EspainiakoItsas Armadako kide izanak, gaitasunparegabea erakutsi zuenSanta Maria-ri jarraika ari zirenitsasontziak nahasteko; 23an ikusizituztenean eta ondoko sei egunetanhainbat bider desorientatuzituen bai Erresuma Batuarenfragata bai AEBetako armada.«Etsaiaren logikaren kontra» jokatuzuen, hau da, haien hipotesiarenkontra, Kubarako bidea ezzuen hartu, eta ohiko ibilbideaksaihestu zituen. Hala, Afrikarakonorabidean jarri zuen Santa Maria.Nazioarteko armadak atzetikzituztela, bahiketaren zio politikoenberri ematea erabaki zuten.Alta, ez zuten DRILen egiletza aitortunahi harik eta Espainiakoeta Portugalgo erregimenek ezeresan arte. Gauzak horrela, bahiketaJNILen (Junta Nacional Independientede Libertaçao) ekintzagisa aurkeztu zuten, eta HumbertoDelgadok hartu zuenardura. Hain zuzen, Salazarrenoposizio buru eta erbesteratuak.AEBekin negoziatzenBien bitartean, Espainiako prentsasaiatu zen bahiketa piratenekintza gisa aurkezten, bainaegunak aurrera joan ahala zailagoaegin zitzaion nazioarteak aitortuzion eduki politikoa ezkutatzea,eta Francok Canarias fragatabidali zuen Santa Maria-renbila. Orduan aitortu zuen DRILekbahiketaren egiletza. Dena dela,Galvaok eta Delgadok hartu zutenprotagonismoa dela eta, Francorenerregimenarekin bainogehiago Portugalekin lotu zenafera.Bahiketaren bosgarren egunean,AEBetako Allen Smith kontralmiranteakherrialde neutralbatean lehorreratzeko aukerazhitz egiteko prest zeudela helarazizien DRILeko buruzagiei.Horiek garaipen politikotzathartu zuten gonbita, eta Brasilenaukera irten zen. Izan ere, JanioQuadros zentro ezkerreko demokristauahautatu berri zuten presidente,eta hark asilo politikoaemango ziela esan zuen. Hala,urtarrilaren 31n Smith SantaMaria-ra joan zen erredentzioanegoziatzera. Ondotik, Reficekoportuan lehorreratzeko konpromisoahartu zuen DRILek. Hala,otsailaren 2an bidaiariak eta 3anSanta Maria eta eurak lehorreratuziren Brasilen. Hantxe bertanamaitu zen bahiketa, eta orduanhasi zen DRIL erakundearenamaieraren hasiera.MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESSXabier Irigoien · ‘Santa Maria’-ren bahiketaren lekukoa«Espainiako armadak erasoegingo ote zuen beldur ginen»Gotzon HermosillaApaiza zen Xabier Irigoien (Oiartzun,Gipuzkoa, 1933) Santa Mariabahituzutenean, gerora apaizgoautzi bazuen ere, eta itsasontzianzihoan, kapilau. Horrekbilakatzen du ekintza ikusgarriharen lekuko garrantzitsu.G Zuk itsasontzia Lisboan hartu zenuen,ezta?E Bai. Ni orduan han bizi nintzen,eta nire parrokoak, edo parrokogisa zegoenak, proposatuzidan itsasontzian joateko, kapilau,eta garai hartan badakizu, nigaztea nintzen, eta baiezkoaeman nuen. Bidaia nahiko normaljoan zen, zorabio batzuk gorabehera.Dotorea zen itsasontzia,primerakoa. Lisboatik Vigora(Galizia) joan ginen, eta handikLa Guairara (Venezuela). Hanoiartzuar batzuk bazeuden, etahaiekin ibili nintzen, familian bezala.La Guairatik berriro itsasoratuginenean, handik gutxiraizan zen bahiketa, gauez.G Tiroak entzun zenituen?E Ez, ez nuen ezer entzun. Niordurako lotara joana nintzen,lasai asko. Orduantxe deitu ninduten,aginte-gelara joateko. Hanbat zegoen, hilzorian, eta nik oleazioaeman nion, ez baitzegoenzer eginik.G Zer dela-eta gertatu zen tiroketa?E Hogeita lau bahitzaile omenzeuden, eta, antza denez, agintegelarajoan zirenean patroia etaofizialak atxilo hartzera, batzuekaurre egin zieten, eta tiroketaizan zen. Bahitzaileetatik hamahiru-edoespainolak ziren, etagainerakoak, portugesak, hanerrefuxiatuta zeudenak.G Zer eskatzen zuten bahitzaileek?E Portugal eta Espainia askatzea,esan zutenez. Itsasontzia askatzeazen lehenengo urratsa,eta, horregatik, Santa Maria ontziarenizena aldatu eta Santa Liberdadejarri zioten.G Nolako harremana izan zenuenbahitzaileekin?E Normala. Batez ere, haien buruarekinizan nuen harremana,Henrique Galvaorekin. Hark elkarrizketatuninduen. Garai hartanLisboan bazegoen kardinalgarrantzitsu bat, [ManuelGonçalves] Cerrajeira, eta esan zidanharekin harremanen bat izanzuela inoiz, ez zeukala ezer onikhartaz esateko baina ezer txarrikere ez, eta erlijioaren kontra ere ezzeukatela ezer. Haien asmo bakarraFrancoren kontra eta Salazarenkontra egitea zela. Hori garbiesan zuen hasiera-hasieratik.G Hizketaldi hartatik zer iritzi aterazenuen Galvaoren inguruan?E Iruditu zitzaidan gizon jatorrazela, ikasia eta gizabidetsua.G DRIL erakundekoak ziren bahitzaileak.Zuek lehenagotik bazenutenerakunde horren berri?E Ez, ez, guretzat guztiz ezezagunazen kontu hori guztia. Portugalenbazegoen jeneral bat, HumbertoDelgado, hauteskundeakgaldu ondoren Salazarrek bazterutzitakoa eta Brasilen errefuxiatutazegoena, eta Galvaok esatenzuen haren aldekoak zirela, Delgadozela haien presidentea.G Gainerako bahitzaileekin hitzegin zenuen?E Bai, baina gutxiago. Nik, batezere, Galvaorekin izan nuen elkarrizketa,nirekin hitz egin nahizuela eta ni, jakina, edozeinekinhitz egiteko prest nengoen. Bahitzaileekarmak zeuzkaten, bainahasieratik esan zuten itsasontzikojendearen kontra ez zutela ezereta mundu guztia errespetatukozutela. Eta hala izan zen. Nik ustedut mina hartu zutela tripulaziokobat hil izanarekin. Batez ere,Galvaok; beste batzuk ez zuenematen hori zela-eta hain hunkitutazeudenik.G Beldurrik izan al zenuten bahiketakiraun zuen bitartean?E Zer esango dizut bada... Bidaiarienartean amerikarrak bazeuden,eta batzuk alde eta bestebatzuk kontra zeuden, eta haienartean liskarrak eta eztabaidakegon ziren. Baina beste beldurhandirik ez zen egon. Gure beldurrikhandiena zen Espainiako armadainguratuko ote zen eta erasoegingo ote zuen.G Bestelako itsasontzirik ikusi zenuten?E Lehenbizi, amerikarren abioibat ikusi genuen. Han egon zendenbora guztian, gainean. Gerojakin genuen Portugalgo eta Espainiakoarmadek ere itsasontziakbidali zituztela, eraso egitekoprest. Eta Espainiako itsasontzibat ere agertu zen, orain izenaez dut gogoan. Baina hori geroagoizan zen, Brasildik nahiko hurbilgeundela, eta ordurako Brasilgouretan geunden, eta ez zuten ezeregiterik izan.G Hamahiru egun iraun zuen bahiketakorotara. Zer egiten zenuten?E Hamahiru egun bai. Espainiakoirratiak entzuten genituen,transistore txiki batzuk genituelako.Sekulakoak eta bi esaten zituzten:bahitzaileak piratak zirela,komunistak eta abar. Eta itsasontziankapilau neu nengoenez,Espainiako moja guztiek nirealde otoitz egiten zutela.G Noiz jakin zenuten bahiketaamaitzear zegoela?E Recifera [Brasil] sartzekotanginenean. Orduantxe esan zigutenaskatu egin behar gintuztela.Recifen bazegoen beste itsasontzibat, Santa Maria-ren berdin-berdina,eta itsasontzi horretan itzuliginen Vigora, Santa Maria hangelditu zelako.G Zer gertatu zen bahitzaileekin?E Haiek ere bertan gelditu ziren.Orduan, Janio Cuadros zen Brasilgopresidentea, aukeratu berria,eta badirudi aldez aurretikharekin hitz eginda zeukatelaBrasilen geldituko zirela, errefuxiatu.G Hona itzulitakoan, jakin zenuenbahiketaren inguruan zer esan zutenEspainiako hedabideek?E Bai, familiakoek gorde zidatenprentsan agertutako guztia.Oraindik gordetzen ditut egunkarizati horiek. Elkarrizketa batzukegin zizkidaten Gasteizeneta Donostian, baina Donostian,adibidez, segituan antzeman zutennik zein hankatatik egitennuen herren, eta nik esandakotikgutxi atera zuten.G Bai, badirudi prentsarekin esperientziatxarren bat izan zenuela,ezta?E Jaime Peñafiel ezaguna, esaterako,garai hartan kazetari gazteazen, frankista, geroago erregezalebilakatu zen arren. Hura Reciferajoan zen, eta gurekin itzuli zen,itsasontzian. Etengabe ari zenesaten bahitzaileak komunistaketa kriminalak zirela, eta ni, badaezpada,isilik. Baina gero, nikesan ez nituenak jarri zituenegunkarian.

2011ko martxoaren 13a • Igandea‘Santa Maria’-ren bahiketa 05Erbesteratuaren bokazioaBahiketaren diseinatzaile Pepe Veloerbesteratu galiziarrak diktadurenkontra eta federalismoaren alde eginzuen borroka. Ia beti, erbestetik.Ainhoa OiartzabalEz dakart ezer nirekin.Maleta huts bat, bostdolar, porrot egindakoesperantza mordo bat,baina horren guztiarengainetik, zahartzea debekatzendigun bake eta askatasun bokazioikaragarria». Pepe Velok(Celanova, Galizia, 1916 - Sao Paulo,Brasil, 1972) 1948ko urriaren9an eginiko adierazpenak dira,Venezuelara heldu berritan, lehenaldiz erbesteko lurra zapaldueta gero. Haren seme Victor Velokhelarazi dio Igandea-ri aitarenadierazpen hori, eta, haren esanetan,orduan esanikoen ildotik eramanzuen bere militantzia politikoa.Beti, erbesteari ihes eginnahian eta erbesteratu izateariuzteko borrokan. Baina borrokahorrek eraman zuen, hain zuzen,bigarren erbestealdira, Brasilen.Eta bere gogoaren kontra, han hilzen, erbestean.Pepe Velo 24 urte luzez erbesteanbizitzera eraman zuten lehengertaerak Galiziakoak ziren,1944an: frankismoaren kontrajardutea leporatuta atxilotu zutenPepe Velo, Vigon. Torturatueta gero, Coruñako Modelo presondegiansartu zuten, MarianoOtero Castelao lagun eta kidearekin.Biak ala biak baldintzapean askatuzituzten, 1946an, eta, berrirokartzelatzeko arriskuan zeudenez,Portugalen hartu zuten babesa.Hango Poliziak, PIDEk, berehalaatxilotu zituen, ordea, etabeste behin kartzelan sartu zituzten.Baina, giza eskubideen aldekoerakunde bati esker, preso politikoizaera lortu zuten, eta, beraz,ez zituzten Espainiara estraditatu.Eta, gainera, Lisboako Venezuelarenkontsuletxeari eskerhara joateko larrialdiko pasaportealortu zuen Velok.Pepe Velo. ‘PIRATES DE LA LLIBERTAT’Diktadura batetik besteraVenezuelara heldu berritan, ordea,ez zuen giro politiko hobea topatu:Romulo Gallego presidentedemokratikoaren kontrako estatukolpea eman zuen Perez Jimenezek,eta diktadura ezarri zuen.Velok, baina, ez zituen utzi albobatera bere kezka intelektual etaideologikoak; areago, erbesteaketa gainera beste diktadura batenmenpean bizi beharrak indartuegin zituen haren pentsamenduerrepublikano eta nazionalistak.Venezuelako erbestealdiko lehendabizikourteetan, Galiziako literaturaeta saiakera lanak irakurtzeneta zabaltzen jardun zuen;besteak beste, Castelao, CurrosEnriquez eta Rosalia de Castrorenlanak.Galiziako nazionalismoarenideologoen ideiak bere eginez,Galiziako nazio izaeraren aldeegin zuen; baina, aldi berean, Hespainiadeitzen zion Iberiako nazionalismohistorikoen federalismoaaldezten zuen.‘Hespainia’ eta DRILNazionalista galegoa izatekoarrazoietako bat espainiarra izateazela zioen Velok: «Beti entzungoduzue eta hiltzera arte esangodut ni hespainiarra naizela, galegoabainaiz, eta galegoa ez banintz,orduan, ez nintzateke ezerizango». Izan ere, Veloren Hespainiaez zen Espainia uniforme zentralizatubat; «Espainia aniztunabaizik: galiziarra, katalana, euskalduna...Iberiako errepublikakaintzat hartuko zituena», azaldudu Victor Velo semeak.Ideiei buruz teorizatu ez ezik,horiek praktikara eramatekoahaleginak ere egin zituen Velok.Hala, O Lar Galego elkarteko presidenteizan zen Velo, eta 1956anGaliziako erbesteratuen lehenbiltzarra antolatu zuen Caracasen.Bere semearen arabera, urteakigaro ahala, «geroz eta itoago sentitzenzen hil arte erbestean bizibeharraz». Horrela, frankismoarenkontra Libertad para Españamugimenduan hartu zuen parte1958aren erdialdera, Caracasen.«Ia 15.000 lagun elkartu ziren, etaVelok Galiziaren izenean hitzegin zuen». Eta urtea amaitzeko,UCE Union de Combatientes Españoleserakunde antifrankistasortu zuten.60ko hamarraldiaren hasieran,eta ikusirik Espainiako AlderdiKomunistaren jarrera epela, KubakoIraultzan jarri zituzten begiakerbesteratuek eta haienseme-alabek: «Gizartea eraldatzekogure esperantzaren sinboloazen», aitortu du Victor Velok.Horregatik hurbildu ziren UCEsortzeko garaian Alberto Bayorengana,Kubako iraultzan partehartu zuten buruzagietako batengana.Baina Bayorekin ez zutenesperientzia ona izan eta bertanbehera gelditu zen UCE.UCEren errautsetatik, DRILAskatasunerako Iberiar DirektorioIraultzailea erakunde klandestinoaeta iberista sortu zutenhan ibilitako batzuek. Frankismoarenkontra ez ezik PortugalgoSalazar diktadorearen eta, batikbat, bi diktaduren Iberiako Itunarenkontra jarduteko. Eta PepeVelo izendatu zuten zuzendarinagusi. Bera izan zen DRILen ideologonagusia, eta Santa Mariarenbahiketa erakundearen ekintzariksonatua. Baina handik gutxiradesagertu egin zen DRIL,kideen arteko liskarrak handiakbaitziren. Hala, behin sortzaileizan zen Pepe Velo bera kanporatuegin zuten DRILetik.Victor Velo · DRILeko kide eta ‘Santa Maria’-ren bahitzaileetako bat«Esanguratsua zen AEBen ordezkariak ontziratzea»A. O.Victor Velok atzo goizean gertatuizan balitz bezala ditu gogoan1961eko urtarrileko bahiketarenegunak. Bere aita Pepe Velorenbabesean eta gidaritzapean hartuzuen parte. Egun, Brasilen bizida, babes politikoa eman zien herrialdean.G 17 urte zenituen Santa Mariabahitu zenutenean. Nolatan hartuzenuen parte?E Iberiako nazioen aldarrikapenarekinbat egin eta diktadurenkontrako jarrera hartzeko, erabakigarriaizan zen beste herrialdebatean [Venezuelan] hazi izana.Hau da, erbestean.Gainera, 1957an JSU [JuventudSocialista Unificada] erakundeansartu nintzen, eta 1958ko urtarrilaren23an Venezuelako Perez Jimenezdiktadorea bota eta gero,JCV [Juventud Comunista Venezolana]erakundean.Gizartearen eraldaketa iraultzaileaposible zelako utopian sinestengenuen Latinoamerikakoorduko gazteok. Izan ere, Venezuelandemokratizazio prozesuahasi zen, hamar urtean lehenhauteskunde libreak deituta, eta,gainera, Fidel Castrok arrakastaizan zuen Kuban eginiko matxinadan.Beraz, 1958a, 1959a eta 1960aoso urte biziak izan ziren, eta hazinintzen herrialdeko bizitza politikoaeta Iberiako diktaduren kontrakoborroka, biak, uztartu eginnituen nire militantzia politikoan.Mugimendu asko sortu zirengarai hartan. Esaterako, UCE(Union de Combatientes Españoles).Diskurtso hutsa zenari aurreegiteko sortu zen, eta gerora,DRILekin, borrokarako benetakoaukera sortu zen. Pepe Velok[aitak] DRILen hirugarren ekintzaizan zena pentsatu zuenean[Santa Maria-ren bahiketa],berehala esan nion parte hartunahi nue-la.G Zein ardura bete zenuen? Zeinizan zen zure kargua?E Ez zegoen kargurik, egitekoakbaizik. Behin Santa Maria hartuostean, batik bat, irratietara bidalibeharreko agiriak idazten jardunnuen: BBCra, Radio Nacionalde Españara eta Portugalgoirrati emisoretara bidaltzen genituen.Bestalde, itsasontzian egitengenituen zaintzarako txandetanhartzen nuen parte, eta, ondorioz,komandoko kideak ginenbaino gehiago zirela iruditzen zitzaienbai eskifaiari bai bidaiariei.G Zein une duzu bereziki gogoan?Zein momentu izan zen garrantzitsuena?E Une guztiak izan ziren gogoangarriak,arrazoi bategatik edobeste bategatik. Ontziratzea, itsasontziahartzea, zaurituaren lurreratzea,estatubatuarrek aurkitugintuztenekoa, eskifaiaren matxinadazein lehorreratzea. Bainaunerik gogoangarriena, ezbairikgabe, AEBetako armadaren ordezkariakontziratu zirenekoaizan zen. Esanahi enblematikoaizan zuen. Haiekin edukitako bilerakgure operazioaren arrakastajarri zuen agerian.G Bahiketak iraun zuen bitarteanjada gorabehera nabarmenak izanzituzten buruzagi portugaldarreketa espainiarrek; hots, Galvaok etaSotomayor eta Velok. Zergatik?E Diferentzia ideologikoak oinarri-oinarrizkoakizan ziren [Galvaorikolonialista izatea leporatuzioten]. Eta gauzak egiteko moduanere diferentzia handiak zituzten.Bahiketa aurretik edukizituzten eztabaiden ondotik, Galvaokkontrako jarrerarekin jokatuzuen bahiketan.Galvaoren protagonismoa ikaragarriaizan zen, baina politikaaldetik hutsaren hurrengoa zen.G Nolakoak izan ziren bahiketa bukatuosteko egunak? Zer-nolako erbestealdiahasi zenuten orduan Brasilen?E Hedabideen eraginez, heroiakbagina bezala hartu gintuzten.Izan ere, oihartzun izugarria izanzuen; munduko egunkari gehienenalbiste garrantzitsuena izanzen. Politika aldetik, berriz, ezzuen indar bera eduki, eta hilabetegutxiren buruan, DRIL ofizialadesagertu egin zen.

06 IritziaIgandea •2011ko martxoaren 13aHemerotekaSorturenagiriaBide oneanLuis R. AizpeoleaEl PaísSorturen estatutuak otsailaren7an aurkeztu ondoren—non alderdi horrekETAren indarkeria arbuiatuzuen—, ezker abertzaleko buruzagiekiragarri zuten, modu diskretuaniragarri ere, hurrengoasteetan keinu gehiago egingozituztela bide berean. Gaur goizeanbertan [osteguna] jakiteraeman den Sorturen agiriakbaieztatzen eta erakusten dubenetakoa dela ezker abertzalekoburuzagiek ETAren indarkeriarenaurka duten konpromisoa.Nahiz eta hainbat erreparoplanteatzen dituen, ez dagozalantzarik agiriak argiro gaitzestendituela bai Gasteizen etaPortugaleten berriki izandakokale borroka ekintzak, bai, GuardiaZibilak emandako informazioarenarabera, ETAk PatxiLopezen aurka prestatu zuenatentatu terrorista.Bistan denez, agiri horrekin,Sortuk fiskaltzaren iragan astelehenekotxostena neutralizatunahi du, non alderdi horrentzatfroga negatibo gisa ageriden berriki izandako kale borrokaekintzak gaitzetsi ez izana.Horren bitartez, Sortuk legeztatzeaere lortu nahi du AuzitegiGoreneko 61 salaren aurrean.Patxi Lopez lehendakariak dioenbezala, ea lortzen duen; izan ere,horrek esan nahiko baitu Sortuargi eta garbi konprometitzendela ETAren indarkeriarenaurka. Edozein modutan, ez dagozalantzarik Sortu bide oneandoala.Gasteizen, martxoaren 3an, Vital Kutxako sukurtsal bati eraso zioten. Ertzaintzaren arabera, kale erasoa izan zen. DAVID AGUILAR / EFEUrrats txiki bat aurreraLuis R. Aizpeolea‘El País’egunkarikokazetariak ontzat jozuen Sortuk asteonplazaraturiko agiria,hura jakinaraziorduko. Hala, harenarabera, «ez dagozalantzarik» Sortubide onean doalaesateko.‘El Mundo’-koSantiagoGonzalezek, berriz,iritzi dioezinbestekoa dela,gertatu gabekoatentatuak ez ezik,ETAk egindakohilketa guztiak eregaitzestea.Santiago GonzalezEl Mundoegeztatzen ari direnenprentsa oharrean badiraL hainbat alderdi bitxi. Ezda ukatu behar agiriaren lehenpuntuan hauteskunde eskaintzarenbidez proiektu «independentistaketa sozialistak» bideratzekoeskatzen duten eskubidea.Gure sistemak ez du muga horijasotzen. Hor daude, hori erakusteko,Aralar, EA, ERC eta etordaitezkeenak. Ez da ideologiasozialista edo helburu independentistaAlderdien Legearekinezin ezkondu dena, baizik etaSortu Batasunaren oinordekoadela dioen susmo dokumentatua.Konpainiarako animalia gisaraonartzen dugu Sortuk indarkeriarieginiko arbuioa ez dagoelaerdibidean «giza eskubideenurraketa mota guztien artean».Egia da ez dagoela. Ikus dezagunzenbat pakete zigarro paper erabiltzendituzten Otazua komandoaklehendakariaren aurkaatentatua egiteko zuen asmoazhitz egiteko: «Errugabetasun presuntziotik(...) eta ustezko etabalizko planen filtrazioen aurrean»,zeintzuen artean, «antza»,Lopezen aurkakoa dagoen, «edozeinindarkeria ekintzarenarbuioa berresten dugu». Indarkeriaekintza jakin bati buruz,hau da, Lopezen hilketari buruzhitz egiten ari badira —zorionez,ahalegina baino ez—, zergatik ezdute ekintza jakin hori gaitzesten,«edozein ekintza» generikohorren ordez?Ikus dezagun komandoko kideenustezko torturez hitz egitekohartutako distantzia ez dela, hainzuzen, bera, eta «balizko» eta«ustezko» hitzek ziurtasun moralariematen diote bide: «Beste torturakasu larri batzuen salaketaeta militante independentistenjazarpen politiko eta judizialareniraupena». Itzul gaitezen lehenengopuntura: Otazua komandokokideak ez dituzte independentistakizateagatik atxilotu,baizik eta terrorista eta hiltzaileakizateagatik: ustezkoak oraingoz,noski.Esan dezagun baietz, urratsbat dela iraganeko gertaerabaten arbuio hori, nahi gabe ereberari lotzen zaizkiolako bestebatzuk. Oso arraroa da egitealortu ez den atentatu bat baztertzea,eta ezertxo ere ez esateamilitante independentista horiek(ustez) egin zituzten bestebatzuez: Puelles inspektorearenaeta Conde brigadarena. Eta,noski, ETAk bere gain dituenbeste 856 hilketak, batere ezustezkoak, portzierto. Ahaleginaegin behar dute. Urrats positibohorrek, logika berarekin, beste858 urrats egitera behartzen ditumoralki. Bazter ditzatela iraganeanegindako krimen guzti-guztiak.Kontakizun demokratikoaezin da oinarritu hilketa horietakobakar bat ere arrazoituta egonzelako ideian, eta ezin dute negoziaziorikeskatu isuritako hainbesteodolen gainean.Arima ederrek arrazoi izangodute oraingoan «urrats txiki bat»dela esatean, baina kontuaren bestealderdi honi ere erreparatu beharliokete: Zapateroren azkenohartarazpenik gabe («Sortu ez dabideragarria ETAk irautenbadu»), ma non troppo alderdikoarduradunek ez zuketen urratshori egingo. Hau da, euren asmoonen inguruko eszeptizismoakemaitza hobeak ekartzen dituelasineskortasunak baino. Presidenteakbere mezuan tinko jarraitubehar luke, arrazoi etikoengatik;eta horrekin nahikoa ez badu,arrazoi praktikoengatik.

2011ko martxoaren 13a • IgandeaIritzia 07Kondena emanaBihar jaiMikel ElorzaLatzak, oso latzak,joan den asteanatxilotutakoekkontatu zituztenak,egin zizkieteneiburuz. Tratutxarrak, sexu erasoabarne atxilotutakoemakumezko batenkasuan. Igande etaastelehenean jakingenituen,martxoaren 8arenbezperan. Torturabikoitza,«pertsonalizatua».Gaddafik hegazkineta tankeakedukitzea deitoratzendute. Etaez dizkiotegehiago salduko. Nahikoa egindaseguruena ez, baina ez dute harekinnegozio gehiago ere egingo.Aire eremua ere itxiko ote duten(eurek saldutako hegazkinakerabil ez ditzan). Matxinatuekirabaz dezaten gauzak zailtzenari direla, ordea, B plana ere prestatzenhasi beharko dute. BahimenduarenB plana izan daiteke.Erabateko bahimendua, edo petrolioaelikagaien truke? 200.000haur, edo akaso 500.000, hil zirenIraken nazioarteak ezarritakobahimenduaren ondorioz. Libiakohaurrek ere pairatu beharkoote dute? Edo, 10 urte zain egongabe, esku hartze militarra orainegin eta zuzenean kenduko dioguboterea gure lagun berri batiemateko? (botere jarri dudan tokiangenetikoki gaiztoek jar dezaketepetrolio hitza).Badirudi orain arte muturrekoislamismo wahabistak ez zuelaindar handirik Libian. Kontuakdoazen bidetik, aurrerantzeangara daitekeela dirudi. Hau azkenurteetan Ekialde Hurbileanerrepikatu den fenomenoa baita.Komunitate arabiarrean bazirenmugimendu laikoak, sozialistak,berritzaileak, hain zuzen ere PertsiarGolkoko ereduetatik aldentzenzirenak. Mendebaldearenjardunak, pixkanaka, lortu dudenak jausten joatea.Operazio eredua halakoa baita:munstroa elikatu, etsai komunariaurre egiteko, baina behin haubentzututa zure aurka egiten dumunstroak eta atzaparkada horieknozitu behar, eta ondorenhoriei erantzun behar munstrozaharra akabatuz baina berriaksortuz eta elikatuz.«Historiaren lekzioak» edo«irakaspenak», demagun esapidebat dela, eta bietako bat, edo paradoxada, ezinezkoa baita historiaeta irakaspen hitzak uztartzea,edo ikasle genetikoki ezinduakgara. Bere historia ezagutzenez duen herria hura errepikatzerakondenatua dagoelaesan zuen norbaitek, asko erabiltzenden esaldi proberbial horietakobat. Gaurkotu beharra dagoena:historia ezagututa ere errepikatzekokondenak emanadirudi.Eskerrak, hala ere, oraingo honetangaraiz hasi garela datorkeenkrisiari aurre egiten, HEHn(Hego Euskal Herrian) behintzat,eta errepidean gehienez 110erajoanez eta kaleko argitan behekontsumoko bonbillak erabilizeramanerrazagoa izango zaigualor energetikoan afera honekizango duen eragina.Talentua. Izan ere, EspainiakoGobernuak gerorapenik gabe jakinizan du datorkeenari aurreegiten, eta neurri-multzoa eman.Lehen aipatutakoak eta beste batzuk,auto ofizialak partekatzea,eraikin publikoetako hainbatargi itzaltzea… Politika energetikoserio eta oso bat, edonorkesango lukeenez.Askotan esan dut ekonomianez naizela batere aditua, bainasentsazioa dut Espainiaren kasuanesan daitekeela krisitik aterakodela, Gobernuak jardunagatikere. Seriotan: oraindik erepentsatzen dut arazo ekonomikoakglobalak direla, eta alderdiekagintaldietan baina batez erehauteskunde-kanpainetan elkarrileporatzen dizkieten ezinaketa beren buruei ematen dizkietenahalmenak propaganda hutsdirela. Ekonomiaren legeen uhalakbeste nonbaiten daude, etadenak ere antzera, eta flaki garaiabaldin badatorkio munduariba heltzen zaio estatuari ere aginteanpopularrak egon edo sozialistakegon, eta loraldi garaietanere ekonomiaren trena bela beteanjoaten da sozialistak egon edopopularrak egon (Espainiaz arinaiz, jakina, baina Frantzian ereberdin; tira, azken urteetan «sozialistakegon» idaztea kosta egitendela, non dauden edo ba otedauden jakitea ez baita kontuerraza).Hala eta guztiz ere, ildo nagusihorien barruan lema zuzen edooker eraman daiteke. Eta RodriguezZapaterok, ene ezjakintasunapalean, bada talantea izangodu, handia, baina talentua…Tsunamia. Arestian esandakoakez du esan nahi, dena den,Japoniako Txiba eskualdeko birfindegi bat, sutan, ostiraleko lurrikararen ondoren. EFEherri baten aberastasunak kudeatzekomodu bakarra dagoenik,alferrik dela bestelako saiorikegitea. Ez horixe. Zail da, oso zail,merkatuen tiraniari aurre egiteaeta beste eredu ekonomiko eraginkorbatzuk topatzea. Kontrarioasko eta oso indartsuak daude.Baina posible izango da, posibleizan behar du gauzak besteera batera egitea.Energiaren alorrean, bereziki.Kontsumo- eta bizimodu-alorretanbereziki.Eztabaida bizi-bizia dugu, hemenEuskal Herrian une honetan(AHT, zaborrak…). Ea segitzendiogun, eztabaidari, diot, etaez eztabaida dekretuz, edo, okerragoadena, porlanez lurperatzen.Olatua pasatu eta gero alferrikakoada besoei eragitea.Olatu erraldoia, tsunamia, Japoniatikpasatu dena. Pasatzenari zen ni hau idazten ari nintzela—eta zuzenean ikusi genuen,hori ere badu globalizazioak—,eta Japoniako lehen ministroaentzun nuen lehen adierazpenakegiten, eta zentral nuklearrak aipatuzituen. Ez dela erradiazioisuririk egon. Hori bai, gertatubada, alferrik izango da gero horrenkontrako segurtasun neurriakasmatzea.HurrengoegunetanLierni AlkortaTriodos Bank,banku etikoaOrdezkaritza, BilbonEuropako banku etiko handienak,Triodos Bankek,Bilbon irekiko duEuskal Herrian izango duen lehenordezkaritza.Bihar egingo duteaurkezpen ekitaldia,Bilbon bertan.Erreferenduma EgiptonKonstituzioa aldatzekoErreferenduma egingo dute larunbateanEgipton, Hosni Mubarakdiktadorearen garaiko Konstituzioarihainbat aldaketa egin ala ezerabakitzeko.Negoziazio kolektiboaEpemugari begiraLarunbatean amaituko zaie patronalarieta sindikatuei negoziaziokolektiboaren erreforma adostekoEspainiako Gobernuak ezarritakoepea. Akordioa iristear legoke.Euskaraz Bizi EgunaGernika-LumonEHEk antolatuta, Euskaraz BiziEguna ospatuko dute larunbatean,Gernika-Lumon. Tailerrak, kontzertuaketa manifestazioa izangodira egun osoko egitarauan.

08 IngurumenaIgandea •2011ko martxoaren 13aBilboko hegoaldeko saihesbidea eraikitzeko lanak, Ugarte izeneko tartean. BIZKAIKO FORU ALDUNDIAAtzeraegitekobeharrazEuskal Herrian «liderrak» ei gara azpiegituretan,biztanleko porlan kopuruan, errepideen eraikuntzan,kutsaduran… Egoera mugatik hurbil dela iritzita, atzerakobidea egiten hasteari buruzko gogoeta eragin asmo duIñaki Petxarromanek, kaleratu berri duen liburuaren bidez.Lierni AlkortaLurra, zorua bailitzanizenburupean (Txalaparta),Euskal Herrikoingurumenari eta azpiegitureiburuzkosaiakera liburu bat aurkeztukodu datorren astean BERRIAko gizartegaietako erredaktore buruIñaki Petxarromanek. Hona liburuanlantzen diren sei atalen laburpena.Lurraren artifizializazioa«Zorua badago ugari; lurra dugueskas, gero eta eskasago»Gero eta lur natural gutxiago dagoEuskal Herrian, artifizializaturikoeremuak ari baitira lur naturalakirensten. Araba, Bizkai etaGipuzkoan, esaterako, egunean1,23 hektarea lur natural hondatzendira. Hala, Hego Euskal Herrian,hiru hamarkadatan, hirukoiztuegin da lur artifizializatuarenkopurua, 30.000 hektareatik90.000ra igarota. Horrek beste datubat dakar berarekin: Europarekinalderatuta, Araba, Bizkai etaGipuzkoan erabiltzen dela porlangehien pertsona eta urteko.Oinarrian, agintariek eraikitzeagarapenaren ikur bihurtuizana dago, Petxarromanek liburuanazaltzen duenez. Eta testuinguruhorretan kokatzen da, besteakbeste, etxebizitzen eraikuntzamasiboa. Beste datu bi: EuskalHerrian gutxi gorabehera 250.000etxe daude hutsik. Araban, Bizkaianeta Gipuzkoan «azken urteotaneraiki dituzten 23.000 etxebizitzahutsik daude, inork ez dituelakoerosi».Errepideen eraikuntza ere lurrarenartifizializazioren eragileada. «Kilometro koadroko autobideeta autobia kilometro gehienduen Europako herrialdea daEuskal Herriko mendebaldekotxoko hau [Araba, Bizkai eta Gipuzkoa]:82,9 kilometro autobideditu 1.000 kilometro koadroko».Hala, agintariek errepidez, hirienkanpoaldeko merkataritza gunezeta industria eremuz osaturiko«armiarma sareak» autoa garraiobideeskuragarriena bihurtudu. «Hau da, kontsumorako gizarteaindartu du».Eta horri guztiari gehitu beharEuskal Herrian inoiz osatuko denazpiegiturarik handiena eta garestiena:AHTa. Haren tamainaneurtzeko, datu ugari ematen dituPetxarromanek. 25 milioi metrokubo hondakin sortuko dira,6,8 tona porlan beharko dira, ohikotrenak baino sei aldiz energiagehiago xahutuko du, 10.000 milioieuro inguruko kostua izangodu... Hiriburu handien alde egitendu, gainera: «Paris eta Madrilenerreferentzialtasun ekonomikofinantzarioaareagotuko du, gurehiriburuen kaltetan».Bada besterik : Pasaiako kanpokoportua, esaterako. Laburbilduz:«Ekosistema babestu batsuntsitzeaz gain, berotegi efektuaeragiten duten gasen sortzaileerraldoi bat izango litzateke».Kutsadura,klima aldaketa«Gurean ere ezin da aurkitu baikorizateko zirrikiturik»Zenbakiak esanguratsuak dira.Izan ere, Petxarromanek bildutakodatuen arabera, «Hego EuskalHerriko herritar bakoitzak, batezbeste, berotegi efektuko 11,7 tonagas isurtzen ditu urtero atmosferara».1990etik 2008ra %47 egin dugora kopuru horrek, eta EuropakoBatasuneko biztanle bakoitzarenbatez bestekotik gorakoa da egun.Eta puntu beltzak identifikatzenditu: Petronorren findegia, Pasaiakoikatzezko zentral termikoa, ziklokonbinatuko zentralak, porlanfabrikak, errauste plantak...Energia berriztagarrien aldekohauturik ez du ikusten, gainera:«Eta erabiltzen badira, ez behintzatenergia iturri kutsagarriagoakordezkatzeko asmoz, baizik etaeskaintza ugaritzeko; alegia, kontsumoasustatzeko».Hala, kutsadura alorrean ere«lider» izanik, Euskal Herrian klimaaldaketak eragingo dituenakere azpimarratzen ditu: tenperaturakigotzea eta prezipitazioakurritzea, besteak beste. Eta etorkizunaerakusten dute urteotakojoerek: «Donostian 1,86 gradu igozen batez besteko tenperatura1971tik 2000. urtera».Zaborren kudeaketa«Natur baliabideak hondakinbihurtzen ditugu,naturak hondakinhoriek berriro baliabide bilakatubaino azkarrago»Zaborraren kudeaketaren aferaarazo handia bilakatu da. Euskalherritar bakoitzak, egunero, 1,5kilo hondakin sortzen ditu. 500 kilotikgora urtean. Duela bi hamarkada,285 kilokoa zen kopuru horibera. Eta, horietatik birziklatzenden «laurdena-edo» salbu utzita,gainerakoak zabortegietara edoerrauste plantetara doaz.Errauste plantaren eraginkortasunarenafera ere mahai gaineanjartzen du Petxarromanek. Haladio, Zabalgarbi errauste plantakodatuei erreparatuta: «Ez duesaten, ordea, erretzen denarenzati bat baino ez dela hiri hondakina.Esaterako, Zabalgarbik erretzenduenaren herena (%30) bainoez da zaborra. Gainerakoa huraerretzea posible egiten dutenerregaiak dira, gasa edota gasolioa».Baliabideak xahutzen ditueta kutsaduraren eragilea da, beraz.Eta horri gehitu behar isurtzendituen hondakin toxikoak.Datu gehiago ere bai. Zabalgarbik56.000 tona hondakin arriskutsueragin zituen 2007an. Horrekzera esan nahi du: erre zituen hondakinenlaurdenak zabortegietaraeramateko gai bilakatu zituela.

2011ko martxoaren 13a • IgandeaIngurumena 09FitxapIzenburua: ‘Lurra, zoruabailitzan’pArgitaletxea: TxalapartapOrrialdeak: 149pSalneurria: 17 euroEta horietatik %3,7 errauts toxikoarriskutsuak dira.Eta, Gipuzkoan eta Nafarroanerrauste planta bana eraikitzekodauden egitasmoak ikusirik, datuhoriek (edo antzekoak) bi herrialdehorietan ere izan litezkeaurki. Atez ateko bilketa abiaturikoGipuzkoako hiru herrietan(Usurbil, Hernani eta Oiartzun)lortzen ari diren emaitzak (birziklaturikohondakinen kopurua%20tik %80ra igo da) «alternatiba»dira horrenbestez. Edozeinmodutan, kontsumo sistema aldatzekobeharraz ere mintzo da.Itoizko urtegia«Argi utzi du natura eta Ama Lurraguztiz babesgabe daudela legearenikuspegitik»«Ama Lurraren eta ingurumenarenaurkako erasoaldian» Itoizko(Nafarroa) urtegiarekin gertatuahistoria orrietan «hizki larriz»idatzita geratu ohi direnetakoada, egileak adierazi duenez.Gertaturikoaz gain, etorkizuneangerta daitekeena ere kezkaiturri da Itoizko inguruetan. Izanere, hainbat ikerketaren arabera,urtegiari eusten dion ezkerrekomendi hegala edozein unetan jausidaiteke. Horrek hondamendiaekarriko luke. «Besteak beste, olatuerraldoia eragingo luke, etaAgoitz eta Zangoza guztiz suntsiditzake eta milaka herritar hil».Egoera honetara ailegatzeko,hogei urtean, Itoizko urtegiarenproiektuak gorabehera ugari izanditu. Espainiako Auzitegi Nazionalakbirritan (1995ean eta 1996an)legez kanpokotzat jo zuen egitasmoa.Espainiako Auzitegi Gorenakere berretsi zuen epaia, bainaNafarroako Gobernuak, tartean,naturguneei babesa ematen zienlegea deuseztatu zuen. «Epaiari izkinegiteko trikimailu bat» izanzen, eta horrek baliorik gabe uztenzituen epaiak. Hala, EspainiakoAuzitegi Konstituzionalak eta EstrasburgokoGiza Eskubideen Auzitegiakzilegitzat jo zuen NafarroakoGobernuak legea deuseztatuizana, eta horrek behin betiko bideaireki zion Itoizko urtegiari.Itoizkoa lezio bat izan zen, Petxarromanenarabera, Ama Lurrababestu nahi duen gizartearentzat:«Epaitegietakoa amarruzbeteriko bide antzua gertadaiteke, interes politiko-ekonomikoekproiektu bat ezinbestekotzat(interes orokorrekotzat) jotzenbadute». Eta galdera egiten du:«Iragarritako hondamendirenbat inoiz gertatuko balitz, norkhartuko luke kalteen ardura?».Krisi ekologikoaren ardura«Euskal herritarren aztarna ekologikoaLurrak jasan dezakeenahalako hiru da»Kalte ekologikoa hiru esparrutankokatzen du atal honetan: kutsadura,arrantzaren gutxitzea etabasoen mozketa masiboak. Datuokplazaratzen ditu: «Arabak,Bizkaiak eta Gipuzkoak herrialdepobretuekin duten karbono zorra(negutegi efektuko gasen isurketarenondoriozkoa) 22.000 milioieurokoa zen 2000. urtean, eta 800milioi eurotan handitzen ari daurtero. Beraz, 30.000 milioi ingurukoalitzateke dagoeneko».Euskal herritarrak itsasoak«bizirik gabeko ur mortu erraldoi»bihurtzen ere ari dira, Petxarromanekbildutako datuek erakustendutenez. Areago, euskaluretatik kanpo ere, atzerrian (Somaliankasu), gauza berbera egitenari ez ote diren zalantza ereplazaratzen du.Oihanetako bioaniztasunarengaia ere mahai gainean jartzendu. «Duela 10.000 urte inguru, basoekestaltzen zuten planetarenerdia. Gaur egun, 4.000 milioi hektareainguru». 13.000 milioi hektareaditu munduak. Horretan euskalherritarrek badute zeresanik:«Urtero-urtero milaka tona egursartzen dira munduko baso primarioetatikgure herrira», idatzidu Petxarromanek.Ekologistak,bidegurutzean«Herri mugimendu ekologista lozorroanbezala dago»Orain 40 bat urte proiektu nuklearrenaurkako borrokaren testuinguruansorturiko mugimenduekologista Euskal Herri osoanegiten ari diren makroproiektuugariei ezin erantzunean dabilegun. Hala ondorioztatu du Petxarromanek,batez ere mugimenduekologista horretan murgildutadabiltzan hainbaten iritziaketa hausnarketak bilduta.Mugimendu ekologistaren egoerarenatzean, ez dago, ordea,proiektuen metaketa azkarra soilik.Petxarromanen hitzetan: «Gizarteaaldatu da, mundua ikustekoerak ere aldatzen ari dira, kultureta nortasun aldaketak gertatudira, paisaia aldaketa etengabekoarekinbatera». Hala,mobilizatzeko ohitura ez dela galduderitzo; bai, aldiz, «eraginkorkipresio egiteko gaitasuna». Hala,koordinakunde eta taldeez haragoindar horien bilgune zabal batfalta dela uste du.Iñaki Petxarroman · Kazetaria«Izatekotan, liderrak garaAma Lurrari egindakoerasoetan»L. AlkortaJON URBE / ARGAZKI PRESSLaugarren liburua osatu berri duIñaki Petxarroman kazetariak(Lasarte-Oria, Gipuzkoa, 1973).Ingurumen gaiak hartu ditu oinarritzatoraingoan.G «Has gaitezen atzera» esanezamaitzen duzu liburuaren sarrera.Euskal Herrian egun zein egoeratangaude,ba,atzera egin behar izateko?E Hori liburuaren tesia da. Biplano elkartzen dira hor. Batetik,eredu ekonomikoa, non alde askotanargi gorriak ikusten diren:energia ereduaren krisia, petrolioarenkrisia... Ezin da hazi horibukaezina balitz bezala. Horrezgain, ingurumenean eragiten aridiren krisia dago; mundu osoan.Hemen, Euskal Herrian, arazo zehatzagoakdaude. Adibidez, lurrarengaineko presio handia.Eta, hori ikusita, niri behintzathauxe ateratzen zait: «Utz dezagunpixka bat, eta goazen atzera».Deshazkundea deitzen ari direntesi horrekin bat eginez.G Herri honetan egiten diren azpiegiturakgarapen iraunkorraren izeneanegiten dira sarritan.E Hizkuntzaren erabilera maltzurraegiten dute. Horrek esannahi du Pasaiako portuari ekoportuadeitzen diotela, Zubietakoerrauste plantari energia balioztatzekoplanta deitzen diotela...Egiten duten politika horri berdeetiketa eransten diote. Lan honekhorretan ere egiten du aldarrikapenbat: deitu diezaiegun gauzeiberen izenez.G Kutsadura handiak,lurraren artifizializazioa…noiz arte jasango duEuskal Herriko lurrak horietan guztietan«lider» izateko azken hamarkadetanhartu duen erritmoa?E Askotan entzuten ditugu politikariakesanez klima aldaketarenaurkako borrokan aitzindariakgarela eta abar. Izatekotan, liderrakgara Ama Lurrari egitendizkiogun erasoetan. Noiz arte jarraitudezakegu ingurune guztiaporlanez betetzen? Lurra bukatzenden arte. Argi dago horrekere muga bat duela.G Banaketa administratiboak nolaeragiten dio Euskal Herrian garapeniraunkor bat egiteko aukerari?E Euskal Herrian ez dago garapeniraunkorrerako politikarik.Hiru administrazio ezberdindauzkagu, bi estatutan banatuta.Eta horrek zailtzen du lurraldeantolaketa deitzen den hori egitekoikuspegi bakar bat egotea. Ondorioz,azpiegiturak bikoiztendira, eta abar. Herri ez izatearenondorioetako bat da hori. Bestalde,Euskal Herrian ez dago garapeniraunkorraren politika batpraktikan jartzen saiatzen ariden administraziorik. Gure politikariekburuan edukitzen dutenbakarra BPGaren hazkundea da.G AHTaren aferan jokoan asko dagoeladiozu. Zer dago, ba, jokoan?E Nik uste dut AHTa sail historikobaten azkeneko ikurra dela.AHTa ez alferrik da inoiz EuskalHerrian egin den azpiegitura luzeena,garestiena, segur aski ingurumenarekikobortitzena«Euskal Herrianez dago garapeniraunkorrerakopolitikarik»«Kalte asko egindadaude, bainaoraindik ez duguikusi AHTarenkontuaren bukaera»dena, eta abar. «Asko dago jokoan»esaten dut, nolabait bi ereduari direlako elkarren kontra talkaegiten. Eredu batek dio: «Egin dezagunsistema honetan beste aurrerapausobat, kosta ahala kosta».Eta besteak: «Geldi gaitezen,lurrari atseden bat eman diezaioguneta patxadaz eztabaida dezagun».Bi aldeen artean bihurtu daazpiegitura sinboliko bat. Bainaikusiko dugu. Kalte asko edogehienak eginda daude, bainaoraindik ez dugu ikusi kontu honenbukaera.G Eraikuntza enpresak, harrobienlobby-a, energia enpresak… Haienerabakien menpe gaude?E Demokrazia liberal honen benetakoagintariak enpresa multinazionalaketa enpresa handiakdira. Eta gure kasuan ere nabarmenada askotan enpresarienlobby-ek nolako gaitasuna dutengure administrazioan, udaletan,aldundietan-eta eragiteko, eurenaldeko politikak eta proiektuakmartxan jartzeko. Adibideak dozenakaaurki daitezke.G Demokrazia parte-hartzaileafalta dela ere badiozu.E Hemen argi dago azpiegiturabat botereak ezinbestekotzat jotzenduenean herriari ez zaiolagaldetu nahi. Esan nahi dut: demokraziaordezkatzailearenarauak errespetatzea da demokraziagurean, eta kito.G Ezkor ageri zara euskal mugimenduekologistaren orainaz etaetorkizunaz. Zergatik?E Ezkortasun hori konstataziobat da. Sistema globalizatzaileak,sistema neoliberalak, azkenekourteetan azpiegitura zaparradabat bota digu gainera, eta hemenez da egon mugimendu ekologistasendo bat horiei muga jartzeko.Tokian-tokian erantzun bat egonda, bai, baina gero ez dago bide alternatibobat martxan jartzekogihar hori.

10 ElkarrizketaIgandea •2011ko martxoaren 13aIñaki Perurena«Harri-jasotzearen filosofiaaldatzeko gogoa banuen»Harri-jasotzailea aktore bilakatu zen, baina harriarekin lotutajarraitzen duela dio, behin eta berriz, Iñaki Perurenaleitzarrak. Agerikoa da lotura hori Peru Harri bere museoan.Edurne ElizondoErrenteriatik (Gipuzkoa) etorridiren bisitariak hartu ditu gurekinhitz egiten hasi aurretik IñakiPerurenak (Leitza, Nafarroa,1957). Haizeak gogor jotzen duPeru Harri museoaren kanpokoaldean. Baina Perurenaren harriakederki errotuta daude Leitzakomendietako lurrean. Harrijasotzaileabera bezala. Umetansartu zitzaion kirol horren harrabarruan. Eta harrien artean jarraitzendu. Aktore, aurkezle,egin dituen lan guztiak harriakeman dizkiola argi du leitzarrak.G Zer du Leitzak?E Leitzarra naizela. Horrekindena esana dago. Leitzan jaio, Leitzanbizi, eta Leitzan bukatu nahinuke nire bizia.G Zer oroitzapen duzu haur zinenekoherriaz?E Herrian jaioa, baina baserri giroanbizi izan naiz. Aitonarekin,astoarekin, baserri lanetan. Gureetxean beti izan dira animaliak,lehen eta orain. Lehen, haur txikianintzela, behiak eta txerriak.Gero txerriak gizentzen hasi, harategiajarri, eta orain txekorrakditut. Eta pottoka batzuk ere bai.G Txikitan jasotakoak utzi dizuarrastoa, beraz?E Bai. Bide horretatik egin dutaurrera. Aita eta aitona txerriahiltzen ibiltzen ziren etxeetan.Harakin izatea zen gure aitarenilusioa, eta, bai, bide horretatikegin dut aurrera.G Harriarena, nondik datorkizu?E Harriarena azaltzeko arrazoianik bilatuko nuke mutiko bat nintzeneanaitonarekin izan nuenharremanean. Harreman horrekzerbait txertatu zidan. Nahiz etaherrian harria jasotzeko ezagutzahandirik ez izan, umetatik sumatzennuen harriari ekin nahi hori.G Baina, aitona aritzen zen?E Ez, ez. Baina aitonak, beste aitonaaskok bezala, bazuen gaitasunaume bati fantasiazko istorioakkontatzeko, gauzak ipuin modurakontatzeko, eta nik haiekliluratuta entzuten nituen.«Banuen harriajasotzeko gogoa, etaetxean edozer gauzaaltxatzen nuen harribat balitz bezala »«Urteetan gora egindut, sasoirik onenaaspaldi pasa nuen,baina harriarekinjarraitzen dut»G Harri-jasotzaileen inguruko istorioakkontatzen zizkizun?E Ez, ez. Baserritarren istorioakizaten ziren, baserri giroan murgildutakoistorioak.G Eta nola hasi zinen harria altxatzen?E Banuen gogo hori, eta edozergauza altxatzen nuen harri batbalitz bezala. Ez nuen ezagutzahandirik. Ezagutzen nuen gauzabakarra zen behin herriko gasolindegianegutegi batean ikusinuen harri-jasotzaile baten irudia.Argazki hari begira egotennintzen, eta libururen bat ere banuen.G Etxean zer erraten zizuten?E Etxean ez zuten nahi. Aitakbeti kontatzen zidan Leitzan bazelagizon indartsu bat eta harribat jasotzen, behin, egin zuen indarrarenondorioz, zain bat lehertu,eta hil egin zela. Esaten zidanez zuela semea elbarritzea nahi.Baina konturatu zen alferrik arizela bere istorioekin, nik harriralotu nahi nuela.G Aitonaren baserri giroko istorioakekarri dituzu gogora. Harria jasotzekolana, hain zuzen, giro horrekinlotu izan duzu zuk beti.E Bai. Baserri honetan ere horixeegiten dut. Agerian gelditzenda hemen bizimodu batetik sortutakoakdirela herri kirolak, lanetik,eta bizitzeko modu batetik.Hortik apustuaren bidea etorrizen, eta, gaur, berriz, apustuekinbatera, markak, markak hobetzekoahaleginak daude, kirola finean.G Apustuen mundutik aldendu,eta kirol izaera hori ere azpimarratunahi izan duzu zuk beti, ezta?E Apustuari zor zaio zerbait,nire ustez. Bide bat eman digula,beharbada. Euskaldunok, gurenortasunari eutsi nahian edo,beste hainbat herritan bazter gelditudiren ohiturak ez ditugu galdu,besteak beste, apustuaren bidetik.Baina nire baitan, harria jasotzenaritzen nintzenean,filosofia aldatzeko gogoa nuen.Nik ez nuen harria jaso nahi apustuakegiteko, baizik eta harria jasotzeabazen nahikoa apustu niretzat.G Apustua zeure buruarekin zen?E Kontua zen mugak bilatzea,ikustea zeintzuk ziren nire mugak.Harriak horretan laguntzenzidan, ikusten noraino heltzekogai nintzen. Saiatzea zen kontua.Hau ahal dut. Eta bestea? Saiatukonaiz.G Zure ibilbide luzean marka anitzondu duzu. 300 kiloko muga gainditzeaberezia izan zen zuretzat bidehorretan?E Esanguratsua izan zen zifragatik.Harri-jasotzaileak hor ariziren, 200, 210, 250. Posible al da300era ailegatzea? Hori zen orduanairean zegoen galdera.1987an saiatu nintzen Anoetan,eta lortu nuen.G Bai eta gainditu ere.E Gehienez ere 320 kilo jaso nituen,bi eskuekin. Eta 267 esku bakarbatekin. 211ko borobila erejaso nuen. Kubikoarekin ere eginnituen lan batzuk, eta aipagarrienakbi izan ziren: batetik, nireumetako idolo izan zen Urtainenharria 30 aldiz jaso nuen. 188 kilokokubikoa zen. Eta, bertzetik, 225kiloko kubikoa zazpi aldiz jasonuen. Harri guztiekin saiatu nintzen.Azkenaldian, Goenkalesaioarekinlotuta, 1.700. atalaren harira1.700 jasoaldi egin nituen 100 kilokoharriarekin.G Zenbaki eta kilo anitz dira. Zureibilbide guztiari so eginez, zer uneaukeratuko zenuke zuk guztien artean?E Niretzat garrantzitsuena izanda harriaren munduan sartzekoaukera izatea. Nik beti harriaamestu nuen, etxean ez zutennahi, baina, nolabait, etxeko baimenhori lortu, eta abiatu nintzen.Apustuen munduarekinmuturrekoa ere hartu nuen, neurribatean, eta beste bide bat egitensaiatu nintzen. Nire markakegin nituen, baina harria jasotzenjarraitu nahi dut. Urteetan goraegin dut, sasoirik onena aspaldipasa nuen, noski, baina harriarekinlotuta jarraitzen dut. Beraz,bat ez, harriak momentu politasko eman dit.G Sasoi betean zinenean, mundukogizon indartsuenaren lehiaketanparte hartzeko gonbita egin zizuten,baina ezezkoa eman zenion. Zergatik?E Ni harri-jasotzailea naiz. Ezdut neure burua gizon indartsutzatjotzen. Harri-jasotzaile batekez du harria jasotzen indartsuadelako.G Baina indarra beharko da, ezta?Behar da, bai, noski, eta landu beharda. Baina hori zati bat besterikez da.G Zer gehiago behar da?E Buruari bueltak eman beharzaizkio, pentsatu, harriari etekinikonena ateratzeko modurikegokiena aurkitzeko. Teknikabada. Fisikako legeak ere zentzuzerabili behar dira. Eta motibazioaere bai. Kontzentrazioa ere garrantzitsuada. Nik esaten nuenharriarekin hitz egiten nuela. Etahala da. Harria zure lagun eginbehar duzu, elkarlana bada. Bideluzea da. Indarrarekin bakarrik,hankamotz gelditzen gara. Donostianegin nahi zuten erakustaldibat, eta parte hartzeko esanzidaten. Nik argi nuen, zuek indarrabaduzue, hor dituzue nire harriak,saiatu.G Eta ez zuten nahi izan?E Haiek beren lana egiten zuten,eta nik nirea. Bakoitzak berea.Nik ez nuen zertan joan indarraerakustera. Harria jasotzeko ereegin behar da. Horrekin nahikoanuen.G Halterofilia egiten zuten hainbatkirolariren aurrean, berriz, kontentegin zenuen erakustaldia behin.Haiekin zer ikustekorik gehiago zenuen?ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESSE Halterofiliari asko zor diot.Halterofiliak erakutsi dit asko.Harri-jasotzaileak harria jasotzendu, eta, horretarako, gorputzguztia baliatzen du, baina gorputzhori lantzeko, gihar bakoitza banakalantzeko, pisuak-eta erabiltzeagaur egun oso ohikoa da. Nihasi nintzenean ez zegoen hainbeste.Leitzara etorri ziren behinerakustaldia egitera halterofiliaegiten zuten hainbat. Probatzekoesan, eta aritu nintzen. Harremanetanjarraitu, eta baliatu nituenhaien entrenamendu saioak ere.G Burua eta gorputza prestatu beharkozenuen,ezta?E Bai, dena. Diziplina behar zen.G Noiz hasi zitzaizun gorputza erratenharria uzteko garaia zela?E Niri aitona batek esan zidanerraz jakingo nuela nire mugaranoiz ailegatu nintzen. Atzo egindakoagaur ezin duzunean egin,orduan. Horixe esaten zidan. Nioroitzen naiz 320koa jaso eta gero,behin Donostian gelditu nintzela316koa jaso ezinik. Jendeak esatenzidan nahikoa nuela, lehertukonintzela harriekin. Baina gero320koa ere jaso nuen berriz. Harriarekinjarraitzeko harra barruannuen, nahiz eta ordurakobeste zenbait gauza egiten hasianintzen.G Kosta zitzaizun uztea?

2011ko martxoaren 13a • IgandeaElkarrizketa 11Motzean1 Leitza ez den Euskal Herrikotxoko bat: Euskal Herriaktxoko polit asko ditu. Eznuke bat hartuko. Egin izandut egun berean goizean Tuteransaioa, eta arratsaldeanElantxoben. Bakoitzak baduberea. Horretan gozatu dutnik, egun berean ezagutzenEuskal Herriko txoko oso ezberdinak.2 Leitzako txoko bat: Iturrizaharra. Haurtzaroan inguruhorretan mugitu nintzen.Orain, etxe hau esanen nuke.Edo taberna, kafe bat hartuzjendearekin egin ditudansolasaldiengatik. Askodaude.3 Liburu bat: historia gordineanazaltzen didan bat.4 Abesti bat: museoan bideotxobat jartzen dugu, etahor daude Benito Lertxundirenbi, Mikel Laboaren bat,Imanolen beste bat. Bat aukeratzekotan,akaso, herriakoso bere egin duen Xalbadorrenheriotza.5 Bertsolaritza: umetan aitonarekinaritu nintzen bertsoakburuz ikasten. Zaletasunabadut.6 Hizkuntza: elkar ulertzekotresna.7 Historia: jakin beharrekozerbait.8 Harria: leiho eta kabi.E Kostatu edo ez, gorputzak ezbadizu erantzuten, alferrik ari zara.Hala ere, oraindik tarteka jasotzendut. Ez lehen bezala, noski,baina egiten ditut gauzak. Jendeakikus dezala duela 34 urte eginnituela lehen markak eta, oraindikere, harriari lotuta nabilela.G Leitzan ere zuk egindako lanakutzi du arrastorik. Mieltxo Saralegieta zure seme Inaxio Perurena dira biadibide.E Bai. Saralegik nik baino harrihandiagoa jaso zuen bi eskuekin.Eta semea ere ari da bide bat egiten.Orain berak bakarrik eginnahi du bidea. Badirudi ni gabeegin nahi duela bidea.G Zu gabe?E Bai. Niretzat gogorra da. Umetatikhartu, ustez gauza batzukerakusten ibili, eta gero konturatzenzara ez ote duten gehiegi baliogauza horiek. Hobe horretanuztea.G Haserre zaude?E Haserre ez, baina pixka batminduta bai. Baina zer egingodiogu. Esaten dute askok bideaegiten utzi behar zaiela ondorengoei.Baina gero ikusten dut bidehorretan elkarlan bat ez badagobiderik ere ez dagoela. Berak erabakibeharko du.G Beste hainbat gauzatan hasi zinelaerran duzu. Bertzeak bertze, telebistanaritu zara. Lanbide askoizan duen pertsona zara.E Ni harri-jasotzailea naiz. Horixebesterik ez. Kontua da lan horrekaukera eman didala bestelakoesparruetan saiatzeko, adibideztelebistan. Aktore lanak egitekoaukera eskaini zidaten, eta sartunintzen.«Orain semeakbakarrik egin nahidu bidea. Gogorrada, baina berakerabaki behar du»«Euskalduna naiz,eta nahiko nukeenada euskaldunokexistitzenjarraitzea»G Pentsatzen zenuen harriarekinhasi zinenean noizbait telebistanariko zinela?E Zergatik ez? Probatu, eta gustukonuen. Finean, lan bat da.Beste edozer lan bezala. Noski,denok ez dugu gaitasun bera, bainani eroso sentitu naiz kamerenaurrean.G Euskal Herritik at ere, pertsonaiaezagun bilakatu zinen telebistarenbidez. Espainiako zinemaren Goyasari bat ematera ere gonbidatu zintuztenbehin.E Aukera hori proposatu zidatenean,euskaraz zerbait esaterikizango nuen galdetu nuen, etabaietz esan zidaten. Eta joan nintzen.Olerki txiki bat irakurrinuen euskaraz. Abentura txikibat izan zen. Gure bizitza liburubaten gisakoa da, eta hori besteorri bat izan zen.G Bertze orri bat, zuri eta semeariburuzko ‘Perurena’ dokumentalakeman du orain dela gutxi. Nolakoaizan da esperientzia hori?E Gu gurean aritu gara, JonGarañok egin du bere lana. Esperientziapolita izan da, baina eginizan dizkidate bestelako erreportajeluzeak ere. Aitaren eta semearenarteko harremanari buruzbada lana; hala ere, Garañori ereesan nion hankamotz zela.G Telebistatik urrun, azken urteotanPeru Harri museo honetan erearitu zara lanean. Aspaldiko proiektubat zen?E Aspalditik banuen, bai,harriaren inguruan zerbait egitekogogoa. Beti amesten nuen zerbait,eta, momentu batean, erabakiahartu, eta semearenlaguntzarekin martxan jarrinuen museoa. Ez genuen eskarmenturik,baina, poliki-poliki,forma eman genion. Gaur egunmuseoa bada harri-jasotzaileenhistoriarentzako agertoki bat.G Interneten milaka bisita jasoduen elkarrizketa baten agertokiizan zen museo hau: Manu Redondokegin zizun, Bilbovision-erako.Zeure burua euskaldun-euskalduntzatote zenuen galdetu zizun, etazuk euskaldun zinela erantzun. Nolasentitu zinen?E Elkarrizketa duela urtebeteegin zidan. Gero YouTuben jarrizuten martxoan, eta azarora arteinork ez zion erreparatu. Azaroanhainbat pasarte atera zirenInterneten, eta orduan eztandaegin zuen. Niri, egia esan, holakoantzeko elkarrizketak lehenagoere egin izan dizkidate. Duela 25urte hemen oihukatzen zen NafarroaEuskadi da. Nahasketa norksortu du? Gaur Euskadi zer denbadakigu, hiru lurraldek osatutakoerkidego bat. Zorionez, EuskalHerri osoa izendatzeko Euskadiez dugu erabiltzen. Hor egin dapauso bat. Euskal Herria ulertzendugu dela zazpi herrialdekosatutako eremua. Baina horrenbarruan badira gune batzuk EuskalHerria ez direla diotenak, euskararenaztarnak aspalditik galduakdituztenak, eta, alderantziz,berriz, Errioxan, Aragoin, euskaltoponimia bada, euskal aztarnak,eta Euskal Herria direnik ezdugu esaten. Zer da eta zer zenEuskal Herria? Euskararenherria.G Historiarekin interes bereziaduzu zuk, ezta? Nabarralden ere aritzenzara.E Bai, Nabarraldek lan handiaegin du. Nafarroaren historia egituragisa Nafarroa zer izan denbadakigu, baina, ni, egia esan, eznaiz erregezale eta jauntxozale.Herria hor dago. Hemen dago milakajende duen multzo bat, hizkerabatekin, ohitura batzuekin,nazio bat. Nazioak daude, eta estatuak,beste aldetik. Konponduezinak ere bai, galantak. Ni euskaldunanaiz, eta nik nahiko nukeenada euskaldunok existitzenjarraitzea. Uler daiteke estatu batekbabesa emanen liokeela nazioari.Baina badira kasuak estatuasortu eta gero nazioari mesedeegin ez diotenak. Askotanzalantzak ditut. Adibide bat jarrikodizut. Auzo txiki bateko gazteak,bestak antolatzen, borondatez.Besta finkatu, eta udalari eskatzendiote laguntza. Akaso,laguntza horrekin, besta hankazgora jartzen da. Nik ez dut nahieuskal estaturik horrekin euskalnazioa bukatzen baldin bada.

12 FaunaIgandea •2011ko martxoaren 13aerroldak egiten eta hegaztien ingurukomintegietan parte hartzenzentroko dinamikan murgilduahal izanen du jendeak, bertzeakbertze. «Zentro bizi etadinamikoa izatea nahi dugu».Urdaibain hamaika hegazti espezie ikusteko aukera bada. Zentroa udan zabalduko dute bisitarientzat. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESSHegaztien arteanUrdaibaiko hezeguneko espezieeiso egiteko eta haien bidaia luzeakaztertzeko zentroa zabaldu duteKortezubin. Aranzadik kudeatzen du.Edurne ElizondoUdaberriarekin batera,negua Euskal Herritikat eman dutenhamaika hegazti espeziekhasiko duteitzultzeko bidaia. Abian dira haietakoanitz. Nafarroan, adibidez,Gorosti Zientzia Elkarteko kideekongietorria egin diete jadamiru beltzei. 200eko talde bat ikusidute azken egunotan Zangozan,bertzeak bertze. Zeruari sodenbora azkar pasatzen da hegaztienjoan-etorriekin gozatzen dutenentzat.Haientzat, hain zuzenere, gune berezi batek ateak zabalduditu asteon: Urdaibaiko HegaztienZentroak. Kortezubin jarridute martxan (Bizkaia), etaAranzadi Zientzia Elkarteak hartudu kudeatzeko ardura. Hegaztieiso egiteko tokia izanen da, aurrerantzean,bai eta animaliokikertzekoa ere.Herritarren artean gora egindu azken urteotan hegaztiak prismatikoeneta teleskopioen bidezehizatzeko zaletasunak. EuskalHerrian jarduera hori garatzekohamaika txoko egoki bada. EtaUrdaibai da txoko horietako bat,zalantzarik gabe. Are gehiago,martxan jarri berri duten zentroarekin.Oraingoz ikertzaileentzatireki dute, baina, udatik aurrera,herritarrek ere hegaztiei so gozatzekoaukera izanen dute bertan.Aukera izanen dute, adibidez, mokozabaleibegira egoteko. Herbehereninguruan izaten dituzte kumeakmokozabalek, eta negua,berriz, Mauritania inguruanematen dute. Aurten, lehenengoaldiz, neguan hegoalderantz abiatuordez, Urdaibain gelditu damokozabal talde bat. Hegazti gazteakdira. Eta hemen behar dutenguztia aurkitu dute, lasaitasunaeta jatekoa alegia.Mokozabala da Urdaibaiko altxorretakobat. Baina ez da bakarra.Zangaluzeak ere ikus daitezke,bai eta arrano arrantzaleakere. Urdaibaiko izarretako hainbatbertzerik ez dira horiek, bertan200 hegazti espezie inguruikusteko aukera baita. «Padura,landa zabala, kostaldea... habitatGorostik ornitologia ikastaroaeginen du, zortzigarrenezDIruñeko Gorosti Zientzia Elkarteak bere ornitologia ikastaroarenzortzigarren ekitaldia antolatu du. Martxoaren25ean hasiko da, aurkezpen jardunaldiarekin, eta apirilaren17an amaituko da, azken irteerarekin. Bitarte horretan, adituenazalpenak entzuteaz gain, Nafarroako zenbait eremutara txangoakegiteko aukera izanen dute parte-hartzaileek, eremu bakoitzekohegaztiak ezagutzeko. Ikastaroaren helburua da parte-hartzaileekhegazti espezie ohikoenak ezagutzen ikastea,bereziki paseriformeak. Horretarako, hegaztion kantua identifikatzenirakatsiko diete Gorostiko kideek ikastaroan izena ematendutenei. Zehazki, Pitillasera, Artaxoara, Lerinera, Baztaneraeta Orgiko basora irteerak eginen dituzte, hainbat aditurekin.Hilaren 22an amaituko da izena emateko epea.oso ezberdinak badira, eta, ondorioz,habitat horiekin lotutako espezieasko ikusteko aukerabada». Jose Maria Unamunorenakdira hitzak. Aranzadi ZientziaElkarteko kide eta UrdaibaikoHegaztien Zentroko arduradunada.Bertze edozein ezaugarrirengainetik, Urdaibaiko zentroa berezibilakatzen duen bat azpimarratudu Unamunok: ikertzaileeneta herritarren artean harremanestua sortzea ahalbidetuko duela.Izan ere, zentro berean elkarrekinariko dira ikertzaileok eta hegaztieiso egitera hurbilduko diren bisitariak.«Ikerketarako espazioabertan da. Zentroaren aurreandagoen padura baita ikerketarakogunea. Bertan jasoko dituguhegaztiei buruzko datuak, argazkiak,bideoak eta beste. Datu horiek,gainera, zentroan bertanlandu ahal izanen ditugu, eta, zuzenean,etorriko diren bisitarienesku jarri». Lan hori egiteko,Aranzadiko hamar ikertzaile inguruariko dira lanean Urdaibain,eta, haiekin batera, heziketarenarloaren ardura hartuko dutenbertze lau pertsona inguru.Bisitariek zuzenean jasoko dituztezentroan lan taldeak osatutakobideoak eta dokumentuak.Baina ez da hori hegaztien munduahobeki ezagutzeko izanen dutenaukera bakarra izanen. «Boluntarioenparte-hartzea ere bultzatukodugu». HegaztienSarean laneanBizia eta dinamikoa, gainera, esparruguztietan. Urdaibain bisitariekinegin nahi duten lanaz gain,ikerketaren arloan ere hainbatekimen garatzeko asmoa baduteAranzadiko kideek. Batetik, EuskalHerritik kanpoko ikertzaileentzatere zentroko ateak irekitaegonen direla azpimarratu duUnamunok. Bertzetik, zentroaneginen diren ikerketak eta bildukodituzten datuak esparru bereanlanean ari diren bertze zentroekinpartekatzea da helburua.«Hezegune bati lotutako zentroada gurea, eta kontua da, beraz,gisa bereko beste hainbat zentrorekinelkarlana bultzatzea». Zentroenarteko sarea sortu nahidute. Atlantic Flyway Networkerakundearekin harremanetandira jada Urdaibaiko zentroko kideak.Bizkaiko golkoko hezeguneenikerketarako sarea da hori.Sare handi baten barnean ulertzendu Unamunok, hain zuzen,Urdaibaiko zentroaren zeregina.Urdaibai bera hegaztiek urteroiparraldetik hegoaldera eta hegoaldetikiparraldera egiten dituztenbidaia luzeen barnean geltokibat den bezala. Bidaia luze horietanUrdaibaik hegaztiei eskaintzendiena ikertzea, hezeguneakbidaia horretan duen garrantziaagerian jartzea da helburua. Bidaiahorrek, gainera, jendea erakartzekobalio duela zalantzarikez du Unamunok. «Gero eta jendeEuskal Herrian goraegin du hegaztieiso egiteko zaletasunakazken urteotangehiagok egiten die so hegaztiei.Gora egin du zaletasunak. Hasieranjendeak arreta berezirik gabebegiratzen ditu hegaztietakoasko, baina hegazti horiek egitendituzten bidaien berri ematendiozunean jendeari, harrituta gelditzenda».Behin zaletasunak harrapatuta,gainera, zaila da hari ihes egitea.Urdaibaiko zentroan, zaletasunhori garatzeko laguntza izanendute bisitariek, haien eskuraprismatikoak eta teleskopioakere izanen baitira. Zentroa argazkiakegiteko gune aproposa izanendela argi du, gainera, Unamunok.«Arrain fabrika izan zen zentrohau hasieran, eta eguzkiaribizkarra emanez eraiki zuten.Egiturari eutsi, eta moldatu besterikez dugu egin. Hegaztiakikusteko eta argazkiak ateratzeko,beraz, tokirik aproposeneanizango gara». Urdaibain zer ikusi,behintzat, ez da faltako.

13 Emakumeen eskubideakIgandea •2011ko martxoaren 13aGotzon HermosillaJatorri desberdinak dituzte MontserratArevalok eta Maria MuñozRodriguez de Serrudok, etadesberdina da haien ingurua ere.El Salvadorretik dator lehena,Boliviatik bigarrena. Maquilaedo ehungintza lantegietan aritzendiren emakumeekin lan egitendu Arevalok; bere herrialdekoemakume nekazarien buruzagiada Muñoz. Eta, hala ere, badagobiak ala biak lotzen dituen haririk.Euskal Herrian izan dira egunotan,Paz y Solidaridad fundazioakgonbidatuta, beren esperientziarenberri emateko.G Zeintzuk dira zuen herrialdeetakoemakumeek pairatzen dituztenarazo nagusiak?E MONTSERRAT AREVALO:Nire herrialdean,El Salvadorren, arazonagusia da emakumeek generoadela kausa pairatzen duten bazterketa.Indarkeria da bazterketahorren emaitzetako bat: iaz, 400emakume baino gehiago hil zituzten.Bestalde, emakumeen gizaeta lan eskubideen bortxaketa aipatubehar da.E MARIA MUÑOZ: Bolivian, duelagutxi arte, nekazaritza girotikgentozen emakumeok ez geneukanhiriko plaza zapaltzeko eskubiderikere. Emakume nekazariakez ginen ezer: ezjakinakomen ginen, ezdeusak. Bainaorain gauzak aldatzen ari dira:Konstituzio berrian jasotzen diraemakumeen eskubideak, eta hasigara geure burua antolatzeneskubide horien alde borrokatzeko.G Zeintzuk dira zuen antolakundeak,eta zein esparrutan egiten dutelan?E M.M.: Gure erakundeak BartolinaSisa du izena, espainiarrenkontra eta nekazarien alde borrokatuzen emakume haren omenez.Esparru guztietara hedatutadago, nazio mailatik udaletaraino.Gure familien alde egitendugu lan, gure seme-alaben alde,baina, aldi berean, gizonezkoekinbatera borrokatzen gara aldaketaksorrarazteko. Erakunde indartsuagara, batua, eta lan egitendugu sustatzeko emakumezkoakbeste erakunde batzuetakozuzendaritzan egon daitezen,emakumeen prestakuntzan etabeste hainbat arlotan.E M.A.: Ni Mujeres Transformandoerakundeko kidea naiz. 2003ansortu zen, batez ere ehungintzanaritzen diren emakume langileeneskubideak defendatzeko. Nazioartekoenpresa batzuk han kokatzendira, inguru askea deritzotenguneetan, hainbat urte ematendute han zergarik ordaindu gabe,eta soldata miserableak, gaixotasunaketa langileen eskubideenbortxaketa baino ez dute uztentrukean. Saiatzen gara emakumehoriekin lan egiten, haien autoestimuagoratzen, eta ikusaraztenez dela kasualitatea emakumeokJON HERNAEZ / ARGAZKI PRESSMontserrat Arevalo eta Maria Muñoz · MujeresTransformando eta Bartolina Sisa elkarteetako kideak«Emakumeok elkartuzgero indartsuagoakgara, han zein hemen»Muñoz eta Arevalo Euskal Herrian izan dira egunotan,Hegoaldean bizi diren emakumeen egoeraren berri ekartzeko;bat datoz emakumeak elkartzearen beharrarekin.lan egoerarik kaskarrenak pairatubehar izatea, hori sistema patriarkalarenondorioa delako.G Borroka horretan aurrerapausorikezagutu duzue aspaldi honetan?E M.A.: Joan den urtarrilean,Ocean Sky izeneko enpresa batiburuzko txostena kaleratu dugu,horretan zazpi hilabetez lan eginondoren. Enpresa horrek behineta berriro bortxatzen ditu El Salvadorrendituen langileen lan eskubideak:hainbat emakume gaixotudira edateko ematen dietenura gorozki-hondarrek kutsatutadagoelako, beste batek obarioagaldu zuen lantegian gaixotu etahandik ateratzen utzi ez ziotelako,barruko tenperatura 37 gradukoaizatera iristen da, emakumeakerdeinuz eta irainka tratatzendituzte eta abar. Egiten dutenelastiko bakoitzeko, zortzi zentimoematen diete, eta AEBetansaltzen dituztenean, merkeenak25 dolar balio du. Enpresa horrekReebok, Puma, Old Navy eta ustezkode etikoak darabiltzaten enpresahandientzat egiten du lan.Gure asmoa da Iparraldeko kontsumitzaileekjakin dezaten jantzihoriek Hegoaldeko emakumeenizerdi eta esplotazioaz blai daudela.Gure ekimenaren ondorioz,marka handiak aztoratu dira, etaenpresa haserre dago, lan onaegin dugun seinale.Montserrrat Arevalo«Hemen erostendiren elastikoakemakumeenesplotazioaz blaidaude»Maria Muñoz«Matxistak ez dirainon falta, bainaguk eutsi egin behardiogu»G Beraz, garrantzitsua da emakumeakelkartzea eta euren burua antolatzea,horrelakoak lortzeko,ezta?E M.A.: Oso garrantzitsua. Bakarrikez dugu presio handirik egiten;elkarturik, aldiz, indartsuagoakgara. Han zein hemen, globalizazioaketa krisiak denaberdindu duelako.G Eta nolako erreakzioak aurkitudituzue emakumeok antolatu zaretenean?E M.M.: Gizonezko askok sustatzendute emakumeen borroka.Izan ere, garrantzitsua da gizonenkonfiantza irabaztea, etahaiekin koordinatzea. Baina, tira,matxistak ez dira inon falta. Betidago bartolinen lana kritikatzenduenik, eta bartolinak euren lekuanjarri beharra dagoela dioenik.Edozein modutan, guk eutsiegin behar diogu.E M.A.: Emakumeak gure egoerazjabetzen eta horren araberajokatzen hasten garenean, betikoirainak entzuten ditugu: zoroakgarela, etxean egon behar dugulaeta abar. Horiekin batera, badaudehain gordinak ez diren matxismoarenmolde sotilagoak, besteakbezain arbuiagarriak. Ehungintzakoemakume langileenkasuan, bazterketa hori ez dahain sotila, euren burua antolatzenduten emakumeak besterikgabe kalera botatzen dituztelako.Argi dago emakumeen eskubideakaintzat hartzen diren neurrian,gizonezkoek pribilegioakgaltzen dituztela, eta horrek erresistentziaksortzen ditu, batzuetanindarkeriaraino ere irits daitezkeenak.

14 HistoriaIgandea •2011ko martxoaren 13aKondairarenmugetanAdulterioaEuskalHerrianEz omen du hitzberezirik euskaraz.Aspaldiko hiztegiekhainbat aukeraeman arren, gauregungoek bakarriklatinetik datorrenaaipatzen dute:‘adulterio’. Horrekez du esan nahihitzaren atzeandagoena,ezkondutakobikoteen tratutikkanpoko sexuharremanak,Euskal Herrianizaten ez zenik.‘Adulterium’Iñaki EgañaInkisizioa tarteanzeneanD1569an Cascantekoemakume batek etanotarioak ezkon-harremanetatikkanpo izan zituztentratuak agerian gelditu ziren.Maitaleentzat zoritxarrean,emakumearen senarra,adarrak hazi zitzaizkiona,inkisidorea zen: SebastianArenzano. Botere handikoa.Beraz, irain publiko izugarriazen harentzat. Zigorrarentamainakoa. Inkisizioa berehalasartu zen auzian, etabost pertsona atxilotzekoagindu zuen. Bata notarioa,Manuel Bedoia, eta harenlau lagun. Salaketa potoloazen: bahiketa eta adulterioa.Bedoiari jarritako zigorrabeldurgarria izan zen: hamabiurtez galeretara; heriotzazigorra, alegia. Hainbestedenbora galeretan egonondoren, inor ez zen bizirikirten. Horren bi lagun espetxerabidali zituen epaileak,eta beste bati isuna jarrizion.Ez omen du hitz berezirikeuskaraz. Aspaldikohiztegiek hainbataukera eman arren,gaur egungoek bakarriklatinetik datorrena aipatzendute: adulterio. Horrek ez du esannahi hitzaren atzean dagoena, ezkondutakobikoteen tratutik kanpokosexu harremanak, EuskalHerrian izaten ez zenik. Herri erlijiosoaizan gara, baina ez hainbesterako.Hala eta guztiz ere, zintzoenitxura eman dute mugaren bestealdekoek, Iparraldeko gure aberkideek.Albert Tessier izenekoidazle batek, Frantziako Iraultzarenaurreko Euskal Herriko emakumeariburuz 1918an kaleratutakolan batean, zera zion: «Lapurdikoeta Zuberoako arauetanez da adulterioaren aukeran erreparatzen.Valmar jaunarentzat,adulterioa txarkeria nazkagarriada eta euskarak berak ez du hiztegianaipatu ere egiten».Ez dut uste horrela izan zenik.Lapurdiko piratak eta Zuberoakoartzainak ezin ziren hain jainkotiarrakizan. Egia esan, aldez aurretikez nekienez Tessier horinor zen, entziklopedia batzuetarajo dut nire ezjakintasuna desagertzeko.Haren tesia irakurri ondorennire gogoeta konfirmatu eginda: Tessier apaiza zen, orain dela35 urte hil zen, eta Kanadan bizizen, ipar polotik gertu, hotzarenartean.Bistan da adulterioa izan bazelakostaldean, kronikariek kontrakoaesan arren. Baionako aspaldikoGaizkileen Pleguarenarabera, adulterioan harrapatutakobizilagunek herriko kaleetanzehar biluzik ibilaldi luze bategin behar izaten zuten. Ezer berririkez. Lotsa pixka bat, kasu batzuetan,eta kito. Zer-nolako jarreraagertuko zuten ozeano guztietakoitsaslapur trebeenak? Ez dutuste lotsa handirik izango zutenik.Beste puntan, Bizkaiko bizilagunakegon zitezkeen. Adulteriosalaketak oso zabalduta omenzeuden, eta, horren ondorioz, BizkaikoForuen atal batean horretazaritu ziren. Laugarren legearen35. atalean, adulterioarenlekukotasunaz hitz egiten zen.Ohikoa zenez, salatzailearen aldeedo aurka aurkezten ziren lekukoak.Diruaren truke adierazpenakera batekoak edo bestekoakizan zitezkeen. Zigorra ez zenberezia izaten. Bekatua eginondoren, sei hilabetean adulterioaerrepikatu gabe egotea nahikoazen barkamen administratiboalortzeko.Bilboko Teresa Urkiagarenepaiketa gaur egun errepikatukobalitz, denon arreta jasoko luke.Senarrak salatu zuen emaztea,1488an, desleiala zela leporatuz.Senarrarekin desleiala; FernandoUlibarri maitalearekin, ordea,oso leiala. Epaiketan Teresak erabilitakotaktikak, defentsa bainogehiago, erasoa ematen zuen.Hark onartu zuen senarrak bazekielasei urte baino lehenagotik«fornikatzen» zuela hiru edo laumaitalerekin, eta ez bereziki aipatutakoUlibarri horrekin.Nafarroan ere, oso zabaldutaomen zegoen adulterioa. TuterakoForuan aipatzen zen, eta bertanesan ere egiten zen senar batekemaztea besteren batekin larruajotzen harrapatzen bazuenaukera zuela maitaleak hiltzeko.«Biak» izan behar ziren. Gizonahilez gero, Tuterako legea oso zehatzazen: senarrari hilketa leporatuziezaioketen eta epaitu.Oihartzun handiko kasu askorenartean Luis Hutinena aipadaiteke. Nafarroako erregea izanzen, 1305etik 1316ra. Haren emazteBorgoinako Margaritak maitaleakomen zituen. Eta erregeak,emazteak fideltasuna ez ziola gordetzenjakin ondoren, emazteaatxilotzeko agindua zabalduMax Beckmannek adulterioari buruz egindako artelana. BERRIABizkaian adulteriokasuak zabalduta omenzeuden, eta foruetan ereaipatzen ziren1356an, sutan errezuten musulman batTuteran, kristau batekinadulterioa egiteagatikzuen. Behin preso hartuta, heriotzazigorra ezarri zion senarrak,erregeak. Eta presondegian bertanhil zuten Margarita, eskuzapibatekin itoz.Garai horretako Nafarroa osobortitza zen bikotearen legea betetzenez zutenekin. Juduen, kristaueneta musulmanen arteko harremanakbekatuak ziren, eta legezdebekatuak ere egon ziren.1356an, esaterako, sutan erre zutenmusulman bat Tuteran, kristauemakume batekin adulterioaegin ondoren. 1373an, Tuteranbertan, emakume kristau bat errezuten judu batekin larrua jo zuelako.Arabako legea ere ez zen makala.1500ean Gasteizko alkateakMarina Gamiz eta Juan Arduzakondenatu zituen, adulteroakomen zirelako. Salaketa emakumearensenarrak jarri zuen, JuanGaonak. Eta, sententziaren arabera,maitaleen ondare guztiasenarrak jasoko zuen. Gamiz etaArduza lotu egin zituzten Gasteizkoplazako pikotan, azokaegun batez, eta, ohi zen bezala,senarrak aukeratu zuen zigorra.Gipuzkoako epaileak askozapalagoak izan ziren, Tolosakoabehintzat bai. 1494an, esaterako,Migel Aziondok emaztea salatuzuen: Catalina Irazusta. Senarrarenaburuz, Catalinak maitale batzuen, Migel Berastegi izenekoa.Catalina errugabetzat jo zuenepaileak eta aske utzi zuen. Halaeta guztiz ere, epaileak Catalinaeta Berastegiren arteko harremanak,badaezpada ere, debekatuegin zituen. Ezin ziren Tolosakoeremuan elkarrekin egon, elizanizan ezik. Epaileak ez dira tontoaketa badakite eliza ez dela laztantzekotokia.

2011ko martxoaren 13a • IgandeaIritzia 15Txapela kentzekoaTxapel oker-okerrakObsesio identitariorik ez duen eta herritarren egiazkoarazoak konpontzeko lan egiten duen Eusko Jaurlaritzarenbeste neurri eraginkor bat: miseria tasa Hego EuskalHerrian Europako Batasuneko batez bestekoa baino handiagoadela jakin dugun aste honetan bertan, 139.200 eurogastatu ditu ertzainen betiko txapelak erretiratu eta txanoberriak erosteko. Txapela kentzekoa, zentzu literalzein figuratuan. Akabo Polizia euskalautonomiaerkidegotarrarenzantzu estetiko etnizistak. Aurrerantzean, itxuranormalizatua izanen dute, unibertsala. Niri kapelabeltz hexagonal berrien diseinua hain justu unibertsoarekinhertsikiegi loturikoa begitantzen zait; izan ere, StarWars pelikula sortako Darth Vader pertsonaia dakarkitgogora. Zaldieroak dio baieztapen hori sakrilegio estetikoadela; izan ere, bere diseinatzaile grafiko iritzi jantziarenarabera, Star Warseko pertsonaia guztiak ikaragarriongi diseinaturik daude, eta ertzainen kapela berriak, aldiz,ikaragarri gaizki. Bere idurikoz, kapelok oso itxurazaharkitua dute, II. Mundu Gerra garaiko Poloniako Poliziarenakdirudite. Zertaz ari garen jabeturik, Txikiteroaohi baino luzeago baina beti bezain sakon mintzatu zaigu:«Biok zuzen zabiltzate, eta biok oker. Zaldieroak dioen bezala,bistakoa da kapelok II. Mundu Gerra garaiko Poliziabaten txanoetan inspiraturik daudela, baina ez da Poloniakoabaizik eta Espainiakoa, Guardia Zibila. Kapelabeltz hexagonal berriak trikornio osatuak dira, trikornioabider bi. Aurretik ikusita, trikornio biseradunak dirudite.Txapel oker-okerrak. Beraz, Juan Kruzek dioen bezala,Star Warsekin lot ditzakegu, baina ez antza estetikoarengatikbaizik eta erraz irudika dezakegulako Guardia Zibilarentrikornioa Ertzaintzaren txanoari esaten, Darth VaderrekAnakin Skywalkerri nola, 'Zure aita naiz'».Kantatzen duen Espainia ez da inoiz hilkoHexagonoez ari garela, ezin aipatzeke utzi Hexagonoak,hau da, Frantziako Errepublikak, korsikeraz abestenduen korsikarra bidaliko duela ordezkari moduan Eurovisionera,Amaury Vassili hain zuzen ere. To eta no. SerioDemoniok jakin ahal izan duenez, hori ikusita EspainiakoGobernua serio aztertzen ari da baten batek Twitterrentxantxetan proposaturiko baldintza Sortu legezkoaizan dadin: Fermin Muguruza izan dadila Espainiarenordezkaria Eurovisionen. Izan ere, bistan da Sortuk kaleerasoak eta Patxi Lopezen aurkako balizko atentatuaerrefusatu eta gero, alderdi sortu berria legez kanpo uztekoargudiorik gabe geratzen ari direla. Hain justu Sortukbaldintza berri hori ere betetzerik eduki ez dezan, Rubalcabaministroak urratsa ongi kalkulatu nahi du publikokiezagutarazi aurretik. Hiru segurtasun neurri prestatzenari da, abeslari irundarraren ezetza ziurtatze aldera:1) Muguruzak derrigorrez jantzi behar izatea RamonGarcia aurkezleak TVEn Urtezahar gauean jarri ohi zuenkapa espainiarra. 2) Muguruzak ezinbestean onartubehar izatea koru moduan David Bisbal, Isabel Pantojaeta Manolo Escobar. 3) Muguruzak ezinbestean abestubehar izatea Guardia Zibileko perituek prestaturikokanta. Musika eta lelo nagusia Escobarren ¡Que vivaEspaña! abesti ezagunekoak lirateke, eta gainontzekoesaldiak, Muguruzaren kantetatik harturikoak: «Gureada garaipena, gora gure Espainia! Hipokrisiari stop, goragure Espainia! Horrelakoa da bizitza, gora gure Espainia!Aski da txo esan ozenki: Espainia, hoberena!». Rubalcabakbaldintza berriaren aurkezpenerako prestatu duenesaldia: «Argi esan beharko dute zer duten nahiago, bonbakala Eurovisioneko epaimahaikoen botoak».Serio demonioJuan Kruz Lakasta eta Zaldieroaseriodemonio@berria.infoKontraprogramazioaAmaitzeko, ohi denez, tutti-fruttia: bat: aurreko paragrafokoakhiperbolea eman dezake, baina ez litzateke harritzekoaazkenean horrelakoetara iristea. Orain arte, Zapaterokzioen ezker abertzaleak legezko izateko ETArekinapurtu behar zuela. Orain, ETAren indarkeria errefusatuduelarik, Zapaterok dio ETA existitzen den bitartean Sortukzail izanen duela legezko izatea. ETA desagertzen delarikMuguruzarekin has litezke. Nolanahi ere, ez legokegaizki beste norabidean ere baldintzak jartzen hastea:edo lortzen dute Guardia Zibilak torturatzeari uztea, edoGuardia Zibilarekin mozten dute, ez dago beste biderik.Bi: noiz eta torturen aurkako salaketak aspaldiko ozenenaketa zabalenak zirelarik heldu zen ETA Patxi Lopezhiltzekotan izan zela zioen filtrazioa. Eta noiz eta SortukPatxi Lopezen aurkako balizko atentatua errefusatu zuelarikiritsi zen ETAko ustezko buru militarraren atxiloketa.Tartean ere esan digute ETAk Aznar eta Ares hil etaMadrilgo dorre bikiak, Kio dorreak, eraitsi nahi izan zituela.Ez dugu kasualitateetan sinesten. Bistan da kontraprogramazioaez dela soilik telebisten arteko borrokangertatzen. Galdera da ea zein izanen den kontraprogramatukoduten hurrengo (beldurrezko) pelikula. Hiru: BenediktoXVI.a atalka karrikaratzen ari da Nazareteko Jesusizeneko liburua. Berriki bigarren liburukia aurkeztudu. Hartan dio Jesukristo ez zela iraultzailea, eta erlijioaeta politika zeharo banatzen ditu. Aita saindua jada hirugarrenliburukia prestatzen ari dela zabaldu dute. TorrenteIV pelikula estreinatu berri duten honetan, zalantzapiztu zaigu: zeinek izanen ditu sekuela gehiago, NazaretekoJesusek ala Torrentek?

16 BegiaIgandea •2011ko martxoaren 13a

2011ko martxoaren 13a • IgandeaBegia 17MunduarenbegiakAinara GorostitzuBuru soilduak mundua gogoraraztendit. Buruak, mundu soildua. Beharraksoilduriko burua. Ezbeharrak soildurikomundua, saldua, galdua.Ahoa ez da hitz, begiek diote egia.Ahoa mutu, soa serio. Ahoa ez da ahots,begirada da hotz. Begiak mintzo dira,begiak malko dira.Zainek eta zimurrek historia azaltzendute. Munduak badu belarri bat, bainaba al du zein zainek eta zimurrek diotenaentzuteko? Bada hor inor, ez gor, ezsor?Nekazariarenak dira munduaren begiak,egiak.Manilako nekazariek ilea moztu duteprotesta gisara, presidenteak lurrakuztera behartu dituelako. BEN HAJAN / EFEigandea@berria.info

18 Denbora-pasaIgandea •2011ko martxoaren 13aBagaBigaHitz gurutzatuak123456Goitik behera1. Xakeko piezak.2. Zein eratan, zein modutan den jakiteko egitendugun galdera.3. Baretua, lasaitua.4. Lurraren azalean masa trinkoetan aurkitzen dengai.5. Gipuzkoako Aldundian oso maite duten zerbait.6. Uda parteak.12. Iristeko bide.14. Zuku egina, zuku-zuku gelditua.16. Gandua.18. Era, modua.19. Ernea, adimentsua.21. Gabeziak.79 10111281413Ezker-eskuin7. Kobre eta zinkezko nahastura.8. Abian jartzen garen unea, abiatzeko ekintza bera.9. Tropikoetako zuhaitza.10. Ipar Euskal Herrian, maisua.11. Abereen biltokia.13. Lan zaila, eltzetik ateratzea.15. Berriz, bestalde.17. Atsegin hartzeko bidaldien inguruko jardunenmultzoa.20. Indartu, sendotu.21. Intsektu ezti-ekarlea.22. Burdinazko punta edo muturra du makila honek.23. Ukazio.152022161917232118Zazpi aldeakSudoku gaitzaThomas Hampson Jones (Capela Nouva, Porta di Chiaja)Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratudituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetanzailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba...1 3 7 538 1 98 4 7 62 86 1 9 31 2 717 5 4 6

2011ko martxoaren 13a • IgandeaBagaBigaHitz gezidunakDenbora-pasa 19pHiru lasterketa mota:1PL., HEGAZTI ▼ GIZON ▼ ▼ BAT BAINO ▼ ▼ ▼GEUREEGURMOTAIZENAGEHIAGOp2.ESTATUTXISTUA,ARRAUNARENBAT GEHIGERRARAKOEMAKUME2BATUETAKOLISTUAEUSKARRIABATMAKINAKIZENA▼▼ ▼ ▼▼ ▼INDARREZAGINTZEN DUJUJE▼▼ZINKA▼OSMIOA▼IPARBURUARIDAGOKIOITXAROPENAGALDUAMODU ▼MEKANIKOANKEMEN▼BOKALA▼LEHEN BIBOKALAK▼EGOKIERA,PARADA▼▼▼ALAITASUN▼ARGI IZPI▼p1.UGARITASUNMUTUAKHIL,AKATUERNEPIPILDUAERRETILU▼▼▼▼▼JOANNADIN▼▼▼PAPAIONDOA-REN FRUITUAPL., ERABATEKONAHASMENAK▼ARDI, HITZELKARTZEETAN▼ARTSENIKOA▼TALOITALIARRA▼▼UPELAK,UPAKZORROZTASU-NIK GABEABERAKOAUZOATXERRIEKMAITE DUTE▼▼TOKA,NIZKIEN▼▼▼PRASEODI-MIOA▼SAMARIOAOKOTSGABONKANTAINFORMAZIOUNITATE▼▼ARAMAIOKO▼ABEREEN IZTE-RREKO OKELAKONTSO-NANTEA▼MODUBASANDETEKTA-GAILU▼▼▼▼OKERRA▼▼▼SENIDEAKOPIAEGINLOTU▼GAIITSASKORRA▼3UR AZALEKOSEINALEAKp3.▼ATZOGAUEAN▼NITROGENOAIPAR EH-N,IZU▼▼DAUKAT▼▼▼OINARRIZKOEDARITXORIMOTA▼▼SUFREA▼KONTSONANTEBIKOITZA▼LAGA▼FUNTSABOKALAEMAKUMEIZENAKONTSO-NANTEA▼▼▼▼Hitz kateatuakErantzunakDiagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:13 hizkiIndoeuroparraItxaronaraziaZOO11 hizkiBertsopaperKapitalismo9 hizkiIpurbeltzOtsalizarPraktikoaUrduritua8 hizkiAgramontHonakoakIpurdiakItzulikaKaperañoKonbiteaMarloiakOstikada7 hizkiDukerriHunkituIrrikazRikardo6 hizkiAldikoKilimaUhertuZakote5 hizkiAburuAdoreAranoArkuaGabeaGautuGraduKakoOnestTunisUtziaUzkur4 hizkiAgurDatuEtnaKaliLudiPesoPuruZata3 hizkiAebAiaOpaZeuZooZurU M G B Z KE S T A T U B A T U A RA U T O R I T A R I OE P A I L E Z N O SM A A A E A U K E R A P IM E N D I L A S T E R K E T A N O A NK A O S A K A R T A S P I Z Z AB A R R I K A K N I Z K I E A N P RN O E L B A S A K I A Z P I K IB I T A R A M A I O A R K A K O L AK A L K A T U B U I A K NJ O S I D U T M A R A T O I AK U K U A S R R U T Z IO I N A R R I A A T A N A S I A

20 KioskoaIgandea •2011ko martxoaren 13a

Egituraberria 2011ko martxoaren 13a ekonomia@berria.infoRosell (CEOE), Toxo (CCOO), Zapatero (Espainiako presidentea), Gomez (Lan ministroa), Mendez (UGT) eta Terciado (CEPYME), akordio ekonomiko eta sozialaren sinaduran. A. DIAZ / EFEOrain, negoziaziokolektiboarenaNegoziazio kolektiboaren erreforma ari diranegoziatzen CCOO, UGT, CEOE eta CEPYME.Larunbaterako akordiorik lortu ezean,gobernuak dekretu bidez onartuko du.Miren GarateLan erreforma onartuzuen aurrena; pentsioenagero; eta, orain,negoziazio kolektiboanegin nahi ditu aldaketakEspainiako Gobernuak.Otsailaren 2an sinatutako itunekonomiko eta sozialean —pentsioenerreforma ere han arautuzuten— hartu zuten horretarakokonpromisoa sindikatuek etapatronalak. Presa du gobernuak,eta martxoaren 19ra arteko epeaeman die akordioa lortzeko, besteladekretu bidez egingo duelaerreforma esan baitu.CCOO eta UGT ari dira langileenizenean negoziatzen, etaCEOE eta CEPYME patronalakenpresaburuenean. Ados daudebatzuk zein besteak: behar-beharrezkoada negoziazio kolektiboarenerreforma. Kontrakoa dioteELAk eta LABek. Madrilen hitzartutakoakHego Euskal Herrianere izango du eragina, alabaina,bi sindikatu horiek ez duteeztabaidan parte hartzeko inolakoaukerarik. Komunikabideetanateratako albisteekin ari dira prozesuajarraitzen, informazio zehatzikgabe. Ez dute zalantzarik,ordea: erreformarekin enpresaburuakaterako dira garaile etalangileak galtzaile.Zein aldaketa ekar ditzakeen?Batez ere, lau puntu nagusireninguruan ari dira hizketan: barnemalgutasuna, negoziazioen esparrugeografikoa, ultraaktibitateaeta soldatak eguneratzeko erreferentziatzaterabili behar litzatekeenindizea.Arlo horietako bakoitzean zerlortzea nahiko luketen azaldudute Jon Bilbao Confebaskekolan harremanetarako arduradunak,Joseba Villareal ELAko negoziaziokolektiborako arduradunak,Garbiñe Aranburu LABekozuzendaritzako kideak, Javier LopezEuskadiko CCOOko negoziaziokolektiborako arduradunaketa Jesus Santos NafarroakoUGTko ekintza sindikalerakoidazkariak.(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)

22 Negoziazio kolektiboaEgitura •2011ko martxoaren 13a01.BarnemalgutasunaDInoizko mailarik handienean dalangabezia. Bestelako neurri batzukhartu izan balira, gaur egun kopuruhori txikiagoa izango zen? Sindikatuekbehin eta berriz salatu dute langileenkontura egin direla murrizketa guztiak.Alabaina, enpresaburuak ere kexu dira.Malgutasun gutxi dutela diote, eta langileakbidali beste erremediorik ez dutelaizaten. Krisia hasi zenetik behin etaberriro goraipatu dituzte Europakohainbat herrialdetako ereduak, besteakbeste Alemaniako Kurzarbeit deitutakoa,malgutasun neurrien bidez enpleguarieustea posible dela erakutsi dutelako.Testuinguru horretan bihurtu da barnemalgutasunaren gaia negoziazio kolektiboarenerreformaren eztabaidakopuntuetako bat. Malgutasun gehiagobeharrezko da? Hau da, enpresarenegoeraren arabera lan baldintzak egokitzekoaukera gehiago izan behar litzateke?«Sektoreetako hitzarmenak enpresaraegokitzeko mekanismo guztiak babestenditugu. Horrek aukera emangoliguke hainbeste erregulazio edo kaleratzeegin beharrik ez izateko. Orain, enpresabatentzat errazago da jendea bidaltzeahitzarmenean adostutako zerbaitaldatzea baino», azaldu duConfebaskeko Bilbaok.Erreforma negoziatzen ari direnCCOO eta UGT prest daude barne malgutasunhandiagoa onartzeko erreforman;ELA eta LAB, aldiz, ez.«Barne malgutasunadefendatzen dugu guk, betierebaldintza batekin: langileenordezkariek egoeraren berri izan eta erabakitzekogaitasuna baldin badugu»,adierazi du UGTko Santosek. Kanpomalgutasunari aurre egiteko aukeramoduan ulertzen du barne malgutasuna.«Argi eta garbi ikusi dugu zein direnkanpo malgutasunaren ondorioak, jendeakaleratzen dute eta kito». Zentzuberean mintzo da CCOOko Lopez.«Malgutasuna positiboa iruditzen zaiguenplegua mantentzeko bermeak ematenbaditu. Hori bai, beti langileen etaenpresaren artean negoziatu behar diraneurriak, hau da, langileentzat ere positiboakizan behar dute».ELArentzat, malgutasuna tokiz tokiadostu beharreko zerbait da. «Demagunenpresa bat gaizki dagoela eta langilebat Valentzian duen beste lantegibatera bidali nahi duela. Halako neurriakhartzeko aukera ezin da Madrilenadostu, hori enpresak eta langileek negoziatubehar dute. Bi parteen interesakuztartu behar dira, ezin dio indartsuenakahulenari inposatu», dio Villarealek.LAB ere barne malgutasuna areagotzearenaurka dago, «batez ere nolaplanteatuta dagoen ikusita». Aranburureniritziz, lan harremanak indibidualizatzeadakar malgutasunak: «Enpresaburueilan hitzarmenetan finkatutako mugakkentzen dizkie. Horrek langileakbabes gutxiagorekin geratzea dakar».02.EsparrugeografikoaDEstatu mailako eta enpresetakolan hitzarmenek bakarrik existitubehar lukete». Hala esan zuen ValerianoGomez Espainiako Lan ministroak. Itunsozial eta ekonomikoan adostutakotestua ere bide beretik doa. Enpresamailako negoziazio kolektiboa sustatubehar dela hitzartu zuten CCOOk etaUGTk patronalarekin; baita erreferentziatzatestatu mailakoa hartu beharzela ere, eta halakorik egon ezean, erkidegokoa.Probintzia mailako negoziazioaaipatu ere ez da egiten testuan.Hego Euskal Herrian, itun nagusiak herrialdemailan hitzartzen dira.Estatuko eta enpresetako negoziazioeremua sustatzearen atzean hainbat interesikusten dituzte ELAk eta LABek.«Patronalak lan kostuak murriztea nahidu; CCOOk eta UGTk monopolio sindikalaeta gobernuak estatuaren uniformizazioa»,azaldu du Villarealek. «Gipuzkoakometaleko lan hitzarmena Gipuzkoannegoziatzen bada, ELAk etaLABek %70eko ordezkaritza dugu; Madrilennegoziatzen bada, ez dugu ordezkaririk».ELAko negoziazio kolektiborakoarduradunaren arabera, CCOOk etaUGTk bi arazo dituzte monopolio sindikalalortzeko: Hego Euskal Herria etaGalizia, «gainerakoan beraiek bakarrikdaude; negoziazioak zentralizatuta, beraz,monopolio sindikala nahi dute».Aranbururen esanetan, estatu mailakoitunak lehenesteak bi ondorio izangoditu Euskal Herrian. Alde batetik, euskalgehiengo sindikalak eragiteko gaitasunagalduko du; bestetik, langileen lanbaldintzak nabarmen okertuko dira, Espainiakohitzarmenak kaskarragoakizan ohi direlako. «Hori ez da kasualitatea.Hemen beste era bateko ordezkaritzasindikala dago, eta borrokaren bidezgauzak lortzeko gaitasuna dugula frogatudugu azken urteotan. CCOOk etaUGTk, berriz, erakutsi dute enpresen etaestatuaren interesak lehenesten dituztela,ez langileenak».Enpresa mailakoen alde egitea ere ezdu begi onez ikusten LABek. «Lan erreformarekinikusi dugu hitzarmenetakopuntu batzuk ez betetzeko aukera emanzaiela enpresei. Orain ere hori da helburua,langileei enpresetan negoziatzekomarjina gehiago eman beharrean, enpreseihitzarmenetan jasotakoa desarautzekoahalmen handiagoa ematea».Nahiz eta CCOOk estatu mailako etaenpresetako itunak sustatu nahi dituelaesan, Euskadiko CCOOren iritzia bestelakoada. «Probintzia eremua egokiairuditzen zaigu negoziaziorako», adierazidu Lopezek. «Gure ustez, hitzarmeneksektorearen egoerari erantzun behardiote, baina baita errealitate sozialariere. Horren haritik, gertutasunezko hitzarmenakiruditzen zaizkigu egokienak,hau da, probintzia mailakoak edota autonomiamailakoak».Iritzi bera du Confebask patronalakere. «Guretzat, hitzarmenak enpresatik‘‘ Malgutasuna positiboairuditzen zaigu enpleguamantentzeko bermeakematen baditu»JAVIER LOPEZEuskadiko CCOOko negoziazio kolektiborakoarduradunazenbat eta gertuago egon, hobeto. Horrekinez dut esan nahi enpresa mailakoakdefendatzen ditugunik, baizik eta enpresazgaineko hitzarmenak egon beharbadu, enpresatik ahalik eta gertuenegotea komeni dela». Probintzia mailakoadela egokiena iruditzen zaio Bilbaori:«Sektore batzuek estatu mailakoabakarrik dute, eroso sentitzen direlakohaiekin. Beraz, niretzat bakoitzak aukeraizan behar du nahi duen eremua aukeratzeko,eta goitik ezin zaio debekatu aukerahori».Nafarroako UGTren arabera, estatumailako hitzarmenek «gutxieneko edukiak»finkatu behar dituzte, eta horiekosatu egin daitezke erkidego, herrialdeedo enpresetako hitzarmenekin. «Guknahi duguna da behintzat ahalik eta jendegehienak edukitzea gutxieneko erreferentziahori», adierazi du Santosek.‘‘ Estatu mailako itunekin,ahalik eta jende gehienakgutxieneko erreferentziahori izatea nahi dugu »JESUS SANTOSNafarroako UGTko ekintza sindikalerakoarduraduna

2011ko martxoaren 13a • EgituraNegoziazio kolektiboa 23‘‘ Ultraaktibitateakentzeak urte askotakogaraipen eta lorpeneiuko egitea dakar»JOSEBA VILLAREALELAko negoziazio kolektiborako arduraduna‘‘ Orain errazagoa da jendeabidaltzea, hitzarmeneanadostutako zerbaitaldatzea baino»JON BILBAOConfebaskeko lan harremanetarakoarduraduna‘‘ Soldatak murriztea nahidute lehiakortasuna etaproduktibitateahanditzeko»GARBIÑE ARANBURULABeko zuzendaritzako kideaBERRIA03.UltraaktibitateaDNahiko isilean aridira egiten negoziaziokolektiboaren erreformariburuzko bilerak.Alabaina, hainbatiturriren arabera, ultraaktibitatearengaiada hika-mika gehieneragin duen puntua.Epe jakin baterakoadosten dira lan hitzarmenak.Behin epe horipasatakoan, ordea, indarreanjarraitzen duteberria hitzartu artean. Horrideitzen zaio ultraaktibitatea.Patronalak epea amaitutakoanhitzarmenak bertan behera geratzeanahi du, edo gehienez ere denbora tartejakin batean jarraitzea indarrean. Sei hilabeteedo urtebeteko muga aipatu izandu. Horrek negoziazioak azkartzea eragindezake, edo azkenean itun zaharradesagertuz gero, eduki guztiak hutsetikadostu beharra.«Ultraaktibitatea kentzea erabatekoporrota litzateke», azaldu duVillarealek. Desagertzea nahizdenboran mugatzea, biak iruditzenzaizkio aukera txarrak. «Urte askotakogaraipen eta lorpenei uko egitea dakarhorrek. Gaur egun daukagunpatronalarekin urtero, bi urtean behinedo hiru urtean behin hitzarmenareneduki osoa negoziatu beharko bagenu,beste garai batzuetarabueltatuko ginateke». Iritzi beradu LABek. «Negoziaziokolektiboa erabat hankaz gorajartzea izango litzateke. Langileakahultzeko beste neurri batiruditzen zaigu, lege guztiakenpresaburuen mesedetandaudelako».CCOO eta UGT ere printzipioz ultraaktibitateamantentzearen alde daude.«Adegik Gipuzkoako metaleko hitzarmenarennegoziazioetan proposatuzuen dena hutsetik negoziatzen hastea.Hori onartezina da, eta termino horietanez dugu hitz egingo», adierazi du Lopezek.Alabaina, hainbat arrazoi direla medio,«zonbi bihurtu diren hitzarmenetan»ultraaktibitateaz hitz egiteko prestagertu da.Confebask, berriz, mugatzearen aldedago. «Berria adostu bitartean zaharramantentzeak asko zailtzen ditunegoziazioak, hobetu egin behar diraaurreko edukiak edo bestela ezinezkoada hitzarmena. Ez dugu esaten epezpasa eta hurrengo egunean erabatdesagertu behar direnik, baina epemuga batzuk jartzearen alde gaude».Uste du ultraaktibitatea dela hainbestenegoziazio kolektibo berritu gabeegotearen arrazoietako bat. EuskadikoLan Harremanen Kontseiluakemandako datuen arabera, Araba,Bizkai eta Gipuzkoako langileen %60kepez pasatako lan hitzarmenak dituzte.04.SoldatakDAngela Merkel Alemaniakokantzilerrak egin zuenproposamena Espainiara egindakobidaia batean. Soldatak KPIarenarabera egokitu beharrean,produktibitatea ere kontuan hartzeaproposatu zuen. Europa mailara erezabaldu du aldarrikapena. Zalantzaugari sortu ditu planteamenduak, batezere hainbat sektoretan produktibitateanola neur daitekeen ez delako argiikusten.«Krisi garaietan langileak murriztendira askotan, baina produktibitateahanditu egiten da. Orduan langilehorien soldata igo egingo litzateke?»,galdetu du Santosek. Gaia«kezkagarria» iruditzen zaio LABi. «Ezdute nahi produktibitatearen araberasoldatak igotzea, baizik eta soldatakmurriztea lehiakortasuna etaproduktibitatea handitzeko».Aranbururen arabera, lan kostuenmurrizketa soldaten bidez egin nahidute enpresek. «Enpleguaren konturaegin dira orain arteko doikuntzak, etaematen du hor egin beharrekomurrizketak egin direla. Enpresekgutxieneko langile kopuru bat behardute, eta orain soldatei nola eraso eginaztertuko dute». LABek KPIarengaineko soldata igoerak defendatzenjarraituko duela gaineratu du.ELAk ere bai. «Proposamena iruzurhutsa da. Krisi hau ez dute soldataaltuek eragin». Era berean,produktibitate datuetan Hego EuskalHerria Europa mailan punta-puntandabilela gogorarazi du Villarealek.Lopezen esanetan, gaur egun ereenpresaren egoerari begiratzen zaiosoldatak eguneratzeko orduan. Horidela eta, ez dago beste indize batenbeharrik. Proposamena Merkelek eginduela azaldu du, eta, haren arabera,Espainiako enpresaburuak ere ez dituguztiz konbentzitzen neurriak.Bestelako iritzia du Confebaskek.Ondo iruditzen zaio soldatek etaproduktibitateak lotura izatea,«soldatak enpresaren edo sektorearenegoerara moldatzeko aukera ematenduelako nolabait». KPIaz gainbestelako faktore batzuk ere kontuanhartzea komenigarria da, patronalarenirudiko. «Badakigu teknikoki zaila delaeta ezin dela egun batetik bestera egin,baina interesgarria iruditzen zaiguprozesu hori hastea», adierazi duBilbaok.Negoziazio kolektiboaren erreformangaiari buruz hitz egiten ari diren arren,ezdu ematen aldaketa handirik egongodenik,eta soldatak eguneratzeko orduanKPIak jarraituko du ziur asko erreferentzianagusi gisa.Kontuan hartu beharda,lan erreformaren eraginez,enpresabaten egoera txarra denean etalanpostuak arriskuan daudenean,soldataerregimena ez aplikatzeko klausulaonartuta daukatela enpresek.

24 Hitz bitanBakarrizketanAberats batzukbeti aberatsAitziber Arzallus1 Zein da munduko aberatsena?Carlos Slim mexikarra, 74.000 milioidolarren ondarearekin. Hirugarren urtezjarraian, munduko aberatsenenzerrendaren buruan jarri du Forbes aldizkariak.Bill Gates Microsoften sortzaileada bigarrena, Warren BuffettBerkshire Hathaway enpresa taldearenjabea da hirugarrena...2 Horiek, urteak daramatzate zerrendarenburuan. Zer esan nahi duhorrek, krisiak ez diela aberatseneieragin? Bai eta ez. Egia da aurren-aurrenekolekuetan ez dela aldaketahandirik izan, baina badira ondare galeranabarmena izan duten aberatsak,bai eta alderantziz ere.3 Zeinek egin du, bada, atzera nabarmen?Ingvar Kamprad Ikea altzaridenden sortzaileak, esaterako. Iaz zerrendako11. lekuan jarri zuen Forbesek,23.000 milioi dolarren ondarearekin.Aurten, burtsako gorabeherengatik,162. lekuan etsi beharko du.4 Eta nork egin du aurrera? MarkZuckerberg Facebook atariaren sortzaileeta presidenteak. Zuckerberg ezdago hamar aberatsenen artean,ezta hogei aberatsenen artean ere;52. lekuan dago, baina oraingo martxan,aurki izango da guztien buruan.5 Zergatik? Iaz gehien irabazi zuenaberatsa delako. Urtebetean %238hazi da haren ondarea, eta ez dirudihorrekin konformatuko denik.6 Zer egin du Zuckerbergek horrenbesteaberasteko? 2004an, 19 urtebaino ez zituela, egun Internetekoataririk arrakastatsuenetakoa denasortu zuen. Konpainiak ez ditu inoizemaitzak jakinarazi, baina, adituenesanetan , egun 65.000 milioi dolarbaino gehiago balio du Facebookek.26 urterekin, Oscar sarietarako hautagaiden film baten inspirazio iturriizan da Zuckerberg, eta iaz urtekopertsonaia izendatu zuenTime aldizkariak.Gainera, Forbesen zerrendaninoiz sartu den pertsonarik gazteenaizan zen iaz. Aurten, egun batzuen gorabeheran,titulu hori ostu egin dioDustin Moskovitz Facebooken bestesortzaileetako batek.PETER FOLEY / EFEFidatzen al dira MAFOrekin?Asteko gaiaIvan SantamariaFinantza erakundeek bi hilabetezitxaroten zuten E egunaigaro da. Bankuei eta aurrezkikutxei betebeharrak gogortzekoerabakia jakinarazi zenetiksektoreak ez du atsedenik hartu.Edukiak negoziatu dira, eta, ezohiko etabehartutako gardentasun erakustaldi batean,eraikuntzaren sektoretik zintzilikduten faktura jakinarazi dute erakundeek.Azkenean, Espainiako Bankuak2010eko kontuak hartu ditu — auditoreeneskuetatik pasatu ondoren — eta kalkuluakatera ditu: lau bankuk eta zortzi aurrezkikutxa taldek laguntza behar dute.Saneamendua bururaino eramateko,15.000 milioi behar dira.Aurrezki kutxei eta bankuei finantzabetebeharrak igotzeko erabakiaren bideznazioarteko merkatuen mesfidantzabehin betiko gaindituko zela ziurtatuzuen Espainiako Ekonomia Ministerioak.Horretarako, beste inon eskatzen ez denoinarrizko kapital ratioa lortu behardute. Erakunde ia guztiek joan den ekaineanEuropako azterketa gainditu izanairagana omen da. Besteak beste, harrezkeroIrlandako banku sistemaren zuloabiderkatu da, aztertzaileen lotsarako.Lehen aurreikuspenen arabera, 20.000milioi behar ziren Hego Euskal Herrikoeta Espainiako finantza sistema arazoorotik libratzeko. Espainiako Bankuarenustez, 5.000 milioi gutxiago izango dira.Espero zitekeen merkatuek eta adituektxaloka eta algaraka hartuko zutela albistea.Bada, oraingoz erreakzioa guztiz kontrakoaizan da.Asteko enpresakEADSGaleren ostekoirabaziakZenbaki gorriak iragana diraEADS Europako aeronautikakonpainiarentzat.2009an erdietsitako 763milioi euroren galerak ahaztekomoduko emaitzak izanditu 2010ean, 553 milioieuro irabazita. Airbusen bidez,510 hegazkin komertzialentregatu ditu taldeak,eta 448.500 milioi eurotanbalioetsitako eskaera zorroadu, urtebete aurretik baino%15 handiagoa. Emaitzeieustea espero du aurten.Espainiako Bankua susmagarrien arteanjarri dute orain merkatuek, antza.Zergatik? Miguel Angel Fernandez Ordoñezekzuzentzen duen erakundeak eginduen faktura txikiegia iruditzen zaie. Datuakjakinarazi ziren egunean bertan Moody’srating agentziak 40.000 eta 50.000 milioibitartean beharko direla ziurtatuzuen, eta, horretan oinarrituta, zorrarenkalifikazioa jaitsi zion Espainiari. Fitcheta beste batzuek ere 30.000 milioitik gorakodiru beharrak argitaratu dituzte.Espainiako Gobernua sutan jarri duteagentzien agiri horiek, baina ostiralekonazioarteko prentsari errepaso bat egiteabesterik ez da behar nori kasu egitenzaion eta nori ez argi ikusteko. FinancialTimes egunkariak, esaterako, idatzitautzi du inbertsiogileentzat 20.000 milioieuroko kalkulua ere «sinesgaitza» dela.Guztiek onartzen dute tamaina kalkulatzekoerabiltzen den irizpideen araberakoaizango dela zuloa, hori bai. Noski,mailegu guztiak ez direla itzultziko ekuazioansartuz gero amilduko den finantzasistema ez da Euskal Herrikoa ez Espainiakoaizango, mundu osokoa baizik. Fidagarritasunzalantzazkoa dute ekonomiarenarriskuak aintzat hartzen ez dutenaurreikuspenek nahiz ustezkoarazoak areagotzen dituztenek.Egitura •2011ko martxoaren 13aBaliteke Zapateroren gobernuaren kexakarrazoi apur bat izatea. Badirudi nazioarteanerabaki dutela aurrezki kutxensistema akabatu behar dela, eta berdindela erakundeek euren egoera goitik beherajakinarazten eta justifikatzen badute.Ez da sekula nahikoa izango merkatuenbedeinkapena lortzeko. Ez ahaztukutxek merkatu kuotaren erdia dutela,eta tarta hori oso desiragarria da Hegoaldekoeta Espainiako finantza sektoreanpresentzia urria duten nazioarteko bankuhandientzat. Kutxak zatikatu, eta aktiboaknahiz bezeroak saldoka lortzekoaukera zabalduko litzaieke.Baina MAFOren kudeaketa ere ez dagozalantzetatik at. Eraikuntza sektorean pilatzenari zen arriskuari buruz ez zuenkrisiaren aurretik ezer esan. Munduko finantzasistemarik sendoena omen zenariatera zaizkion arrakalak ere oharkabeanigaro zaizkio. Adibide ona da Caixa Novaeta Caixa Galiciaren arteko bateratzearekingertatu dena. 2010eko ekaineanproiektua «sendotasun irizpide guztiak»betetzen zituela adierazi zuen EspainiakoBankuak. Orain, ordea, 2.600 milioi faltazaizkio banku bihurtu eta pribatizatuaizan nahi ez badu. Haren ondokoen artetiknork sartu duen hanka argitu beharkoluke MAFOk, edo errua berea dela esan.Miguel Angel fernandez Ordoñez Espainiako Bankuko gobernadorea. JUANJO MARTIN / EFEIngemarMugagabekogreba hastearUsurbilgo Ingemar enpresangiroa erabat gaiztotu daazken asteetan. 167 langiletik60 kaleratzeko dosierraaurkeztu du zuzendaritzak,baina langileek ez du batereondo hartu. Haien esanetan,enpresak aurkeztu dituendatuak ez dira egiazkoak,emaitzak faltsutu ditu, etaguztia Usurbilgo lantegikoekoizpena Galizian duenbeste lantegi batera eramannahi duelako. Bihar mugagabekogreba hasiko dute.Nueva RumasaNahita egindakoiruzurraEsaera batek dio gizakiadela zulo berean bi aldizerortzen den animalia bakarra.Eta horren adibiderikonena Jose Maria Ruiz-Mateosda. Haren enpresa taldeak,Nueva Rumasak,ehunka inbertsiogileri iruzuregin die, haien dirua agindutakoaez beste gauza batzuetarakoerabilita. EtaRuiz-Mateosek onartu egindu hori, Emilioi Botin Santanderrekopresidenteari bidalitakogutun batzuetan.GamesaIndian, gero etaindartsuagoBi urtean 60 milioi euro inbertitukoditu Gamesak Indian,estrategikotzat duenmerkatuan presentzia handitzeko.Haize errotentzakopalak fabrikatzeko lantegibat zabalduko du aurten herrialdearenipar-ekialdekoGujarat estatuan, eta turbinaketa dorreak egiteko bestezenbait lantegi eraikitzekoasmoa ere badu. Horrela,ehun lanpostu berri sortzeaespero du; lehendik 330 langileditu han.

2011ko martxoaren 13a • EgituraAdi datuari22pAENAko greba. 47 aireportutako10.500 langile grebaegitera deitu dituzte CCOO,UGT eta USO sindikatuek. 22eguneko protesta antolatudute. Aste Santuan eta pazkoastean bidaiari gehien ibiltzenden egunei eragingo die deialdiak,bai eta udako oporraldikoegunik garrantzitsueneiere. AENAren pribatizazioarenkontra egin nahi dute protestarenbidez.110150Aste honetan entzunakpErasoa Frantziari. FrantziakoEkonomia eta Finantza Ministerioakziber erasoa izandu. 150 ordenagailutan sartudira piratak, eta G20koen azkenbatzarra prestatzeko erabilitakodokumentuak kopiatudituzte. Frantziako Gobernuakberretsi egin duinformazioa. Alabaina, zergaordaintzaileei buruzko informaziorikez dutela lortu zehaztudu.857pDiru premia. EspainiakoBankuak kaudimenari buruzkoazterketa bat argitaratu du,eta hamabi dira gutxienekokapital betebeharrak lortu ezdituzten kutxak eta bankuak.Horien artean, NafarroakoCAN partaide den erakundea:Banca Civica. 857 milioi eurogehiago behar ditu. Dirua burtsaneskuratu nahi du, eta gutxienezkapital sozialaren%20 salgai jarri beharko du.pGehieneko abiadura. Astelehenaz geroztik indarrean da Hego Euskal Herrian gehieneko abiaduraorduko 110 kilometrokoa dela agintzen duen araua. Era horretan erregaia aurreztea nahi duEspainiako Gobernuak. Bien bitartean, LPEE aintzat hartu gabe, petrolio gehiago ekoizteari ekindio Saudi Arabiak, Libiaren hutsunea betetzeko.«Garrantzitsua dasindikatu txikiak haztea,lauko sindikalismotikateratzen baikara»ADOLFO MUÑOZELAko idazkari nagusia«Erreformarekinfinantza sektorearekikokonfiantza indartzealortuko dugu»ELENA SALGADOEspainiako Ekonomia ministroa«Irizpide eta gertaerasendoak erabilizarrazoitu dugu oporfiskalen kontua»JOSE MARIA IRUARRIZAGABizkaiko Ogasun diputatuaHitz bitan 25Etxeetan nor biziAsteari soJoseba BarandiaranAzken egunotanargitaratu direnbi estatistikeierreparatu nahidiet gaur. Bataetxebizitzen salmentarena da.Krisia (edo «normaltasunberria», zenbaiten ahotan) hainlotua ikusten dugunez etxebizitzamerkatuaren paralisira, krisiarenamaiera merkatu horrenberrindartzearekin lotzen duguia oharkabean. Ikuspegi okerra,ziurrenik.Iaz 28.936 etxebizitza salerosiziren Hego Euskal Herrian,aurreko urtean baino %18 gehiago.Amaitu al da krisia? Ez horratio.Batetik, bistan da 2010ekoBEZ igoera saihesteko urtearenlehen erdira aurreratu zirelaerosketa asko eta asko: 2009kolehen sei hilabeteetan, 11.603etxe salerosi ziren, eta iaz, 17.586;%52ko igoera. Urteko bigarrenseihilekoan, aldiz, %12 gutxitudira salerosketak.34.000 etxetik gora salerosiziren 2006 eta 2007 urte zoroetansalbu, 28.000 salerosketa inguruizan dira 2005ean, 2008an eta2010ean. Baina 24.000 ingurusalerosi ziren, bai 2004an etaIaz 28.936etxebizitza salerosiziren Hego EuskalHerrian, aurrekourtean baino %18gehiago. Amaitu alda krisia? Ezhorratio. Batetik,bistan da 2010ekoBEZ igoerasaihestekourtearen lehenerdira aurreratuzirela erosketaasko eta asko.baita 2009 annus horribilis-eanere. Hortaz, ez harritu, finantzaerakundeen saltzeko gogoakhanditu arren (prezioa jaitsizizan beharko), Euriborraren igoerarekinetxebizitza salmenta2011 honetan berriro 26.000 ingururajaisten bada. Urtebete barruikusiko dugu hori.Dena den, etxebizitza bizitokidugun heinean, interesgarriagoadirudi etxe horietan nor bizikoden jakitea. Gasteizen ibilitasarri bururatzen zaidan galdera,bestalde. Alegia, zenbat langiledauden gurean. Horretarako,Gizarte Segurantzaren kotizatzaileestatistikei erreparatzeada ariketa polita.2008ko maiatzean izan genuenHego Euskal Herrian inoizkokotizatzaile gehien: 1.267.000 pertsonapasa. Horietatik 980.000Euskal Autonomi Erkidegoaneta ia 287.000 Nafarroan. Horrekfrogatuko luke, hein batean,2007ko udan lehertu zen finantzakrisia ez zela berehalakoan gureanislatu. Orduan, Espainiakokotizatzaileen %6,54 ziren hegoeuskal herritarrak. 1982tik honakodatuak begiratuta, Hego EuskalHerriak izan duen proportziotxikienetik oso hurbil: kotizatzaileen%6,4 baitziren gutarrak2007ko uztailean.Ordutik 1.182.000ra gutxitudira kotizatzaileak aurtengourtarrilera bitartean; ia 85.000kotizatzaileren galera, ordukoguztien %6,7. Baina Espainiankrisia are larriagoa den adierazgarri,bi datu. Bertakoez gainbeste 2.022.000 kotizatzaile galduditu epe horretan Gizarte Segurantzak,2008ko maiatzean zituenen%11,2. Proportzioan, Espainiakoen%6,85 dira egun HegoEuskal herriko kotizatzaileak.Pisu hori adinakorik ez zen2002ko otsailaz geroztik; alegia,duela bederatzi urte adinakokotizatzaile proportzioa dugula.Bai, 1983ko urtarrileko %7,53tikurrun oraindik ere, baina kontuanizan behar da, Nafarroahegoaldeko populazio hazkundeasalbu, oro har demografianjoera dezente apalagoa izanduela Euskal Herriak Espainiakbaino.Konturatuko zineten urtarrileaneta otsailean direla gure datuindartsuenak, udak eta turismoakEspainian duten pisuarenadierazgarri, estatistikariek estazionalitateaedo urtarokotasunaesaten dioten hori.Beraz, nor non bizi eta zertanlan egin, betiko galderak bestalde,hortxe daude oraindik, krisiakkrisi. Zumaiako Guascor 500milioi euroan AEBetako Dresser-Randek bereganatu duela kasu,beste batentzako gaia.

26 ElkarrizketaEgitura •2011ko martxoaren 13aAdam Price · Plaid Cymru alderdiko burukidea«Datuek diotenez, herritxikiak hobeto ibiltzendira garai onetan, etatxarretan okerrago ez»Europako herrialde txikien bilakaera aztertu du Pricek, etaondorioztatu du handiak baino prestatuago daudela hazteko,kanpora begira daudelako eta berritzaileagoak direlako.Arazoen artean ustelkeria iruditzen zaio nabarmenena.Iker AranburuAdam Price (Carmarthen, Gales,1968) Plaid Cymru Galesko alderdiabertzaleko burukideak Europakoherrialde txikien azken urteotakobilakaera ekonomikoa aztertudu. Aralarrek gonbidatuta,Euskal Herrian izan da.G Txikia polita da leloa ez dagobere unerik onenean. Islandiak etaIrlandak ez dirudite adibide onakgaur egun...E Orain dela hiru urte heroiakziren, eta orain hutsalak direlaesan daiteke. Baina 1990ekohamarkadan eta krisia lehertuarte herrialde txikiak globalizazioarengaraileak ziren. Islandiaoso ongi ari zen, Irlanda etsenpluazen... Estatistikei begiratuta,bi ondorio oso garrantzitsuikusten dira: luzera, azken hogeiurteak esaterako, badirudi loturadagoela neurri txikiaren eta hazkundehandiaren artean. Krisiarekingertatu dena da harremanhori neutralizatuta geratu dela;ez dira hobeto egiten ari, bainaezta okerrago ere. 2010eko lehenhiru hiruhilekoetan, esaterako,berdin-berdin egin dute. Badirasei herrialde bereziki ongi aritudirenak, eta horietatik bost diratxikiak: Letonia, Txekiar Errepublika...Estatistikek diote garaionetan hobe ibiltzen direla etatxarretan okerrago ez.G Zer da handia eta zer txikia?E Ez dago muga zehatzik, noski,baina hamabost milioi lagunenbueltan egongo da. Europan Herbehereakhorren gainetik daudeorain, baina herrialde txikienezaugarri klasikoak ditu. Bitxiaden arren, Alemania bera ere herrialdetxikiak bezain ongi doa:handien artean esportatzaileaden bakarra da. Europa, berez,flotilla baten modukoa da, txalupatxiki askok osatutakoa eta ezpetroliontzia. Agian hori da Europarenindarra: dibertsitatea,hainbat herrialde berritzaile izatea,abantaila ekonomikoa izandaiteke XXI. mendean, sorkuntzaizango baita hazkundearen motorramende honetan.G Zergatik hazten dira txikiakgehiago?E Merkataritzaren hedapenak,globalizazioak, euroaren sorrerak...horrek guztiak esportazioakhanditzen lagundu die. Logikoada. Herrialde txikiaknaturalki esportatzaileak dira,behartuta daudelako. Barne merkatuatxikia denez, atzerriansaldu behar dute halabeharrez.Euskal Herrian ere gertatzen da;independentea ez izan arren,bere DNAn dago kanpora aterabeharra. Nazioarteko konpainialiderrak dituzue hemen: Iberdrolaaurrez aurre daukat oraintxe,BBVA, Mondragon... Esportatzeazuen odolean dago. Ez da zailairudikatzea Euskal Herria estatuindependentea balitz ere taldehorretan egongo litzatekeela:ekonomia txiki, bizkor eta arrakastatsua.G Beste arrazoirik?E Arrazoi sozialak eta psikologikoakere badaude. Herrialde txikiakhomogeneoagoak dira; azkarragoerantzuten diete shockekonomikoei. Batzuek esangodute zaurgarriagoak direla, kaltegehiago jasotzen dutela krisietan.Bada, agian bai, baina ezaugarrihoriei esker arinagoak dira,akordiorako jarrerak handiagoakdira, eta ekonomiaren egiturabizkorrago aldatzen dute handiekbaino. Horri lotuta, badirudiherrialde txikiak berritzaileagoakdirela, politikak erabakitzekoorduan ez ezik, merkatuaren aukereierantzuteko unean ere. Adibideerradikala Suitza da, mundukohiru unibertsitate onenetarikoakbaititu. Egia da herrialdetxikiak ez direla inoiz handiakizango kapital intentsiboko ikerketahandiak behar dituzten sektoreetan,aeronautikan esaterako;baina kontsumitzaileari lotuagodauden produktuetanonak dira. Arrazoi psikologikoakere badaude. Txikiek nolabaitekoerresistentzia barneratuta daukate,buru aldetik gogorrak dirakrisiei aurre egiteko. Globalizazioanabantaila psikologikoa dutxikia izateak: herrialde txikiekbadakite ezin dutela munduakontrolatu; handiek, ordea,oraindik ahal dutela uste dute.Errealitatea da denak garela txikiak,baina txikiek badakite, etahandiek ez . Britainiar batzuek inperioadutela uste dute oraindik...«Herrialde txikiekbadakite ezin dutelamundua kontrolatu;handiek ahal dutelauste dute oraindik»«Galesen osozabaldua dagopobreegiak garelaindependentziapagatzeko»G Baina desabantailak ere izangoditu. Europako Batasunean, esaterako,handiek egindako arauak betebehar dituzte. Lehiakortasunarenitunarekin Sarkozy eta Merkel bultzatzenari direnak, adibidez.E Txikien arazoetako bat Irlandaneta Islandian ikusi genuen:gehiegizko gertutasuna. Ona daMARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESSinformazioa bizkor igarotzendela, jende guztiak ezagutzen duelkar, jende guztiak dei diezaioketelefonoz lehen ministroari... bainahorrek ustelkeriaren arriskuadakar. Islandian, Glitnir bankuarimailegua ukatu zioten, etsaikeriapertsonalengatik. LandskiBanken pribatizazioa gertatu zenIndependentziaren Alderdiko batzueilanpostuak eskaini zizkietelako.Irlandan, [Brian Cowen] lehenministroa golfean jokatzenaritu zen arazoak zituen bankubateko buruarekin [Anglo IrishekoSean Fitzpatrick]. Herrialdetxikiak herriak bezalakoa dira, loturakhandiak dira eta horrektentaldiak sortzen ditu. Horregatik,oso adi egon behar dute instituzioindartsuak sortzen, etaarauak zorrotzago bete behar dituzte.Horrek huts egin zuen Islandianeta Irlandan. Islandian,banku zentraleko gobernadoreaAntzoki Nazionaleko presidenteaizan zen... Hori ez da egin behar.Okerrak egiten dituzte, baina horietatikikasten dute. Ez dut usteIslandiak berriro huts berdinaegingo duenik. Suediako bankusistemak ere porrot egin zuen90eko hamarkadan, eta orain osoindartsu portatu da. AEBak etaErresuma Batua egoera berdineanegon daitezke hurrengo zikloekonomikoan, hamabost urte barruedo. Londresko Cityn duelahiru urteko gainsariak ematenari zaizkie bankariei...G Galesen nahiko urrun daukazueherritarrak independentzia aukeraona dela sinesteko unea. Arazo ekonomikoekba al dute zerikusirik independentismoarenahultasunarekin?E Erabat. Independentziaren aldekoak%10 eta %15 artean dira.Gure alderdiak hurrengo maiatzekohauteskundeetan %22 ingurulor dezake. Hau da, PlaidCymruko hautesle guztiek ere ezdutela independentzian sinesten.Gales erlatiboki pobrea da ErresumaBatuarekin alderatuz gero,eta hainbat belaunalditan izan denezhorrela, uste oso zabaldua dapobreegiak garela independentziapagatzeko. Baina zer? Genetikokiprestaturik gaude pobre izateko?Gure garunak okerragoprestaturik al daude mugaz bestaldekoenakbaino? Ez, noski. Independentziakematen dituen botereakez edukitzea da atzeratutagauzkana. Azken hogei urteotangure hazkunde tasa penagarriaizan da: %0,9 baizik ez. Lehen Ingalaterrabaino pobreago ginen,eta orain are eta pobreago. Independentziarekinakatsak egitendituzu, baina haietatik ikas dezakezu.Orain ez daukagu botererik,eta ezin dugu ikasi. Noski independentziaez dela gaitz guztiensendabidea; independentziarekinegiten duzuna da garrantzitsua.Baina gazteak irekiago daude independentziara,eta agian, ekonomiaberritzean aldatuko dira jarrerak.Galesen sektore publikoakindar handia du orain, bainaherritarrak ekintzaileago bilakatzendirenean bere bizimodu ekonomikoan,agian politikoki eregertatuko da. Produktu zaila dasaltzen, baina istorio ona dugukontatzeko.

2011ko martxoaren 13a • EgituraAbeltzaintza 2750 urtezesneabanatzenKaiku kooperatiban gaur egundauden abeltzainen proiektuarenjatorria, bilakaera eta historia jasodute argitalpen batean.Ivan SantamariaMende erdi bat joanda abeltzain taldebatzuk bildu etaesnea saltzekolehen kooperatibakeratu zituztenetik. Proiektuhoriek ibilbide bat baino gehiagoizan zituzten, baina bateratzea iahasieratik egon zen sustatzaileengogoan. 2009. urtean Kaiku lehengraduko kooperatiba bihurtzeaerabaki zuten Gurelesak etaCopelechek. Historia luze horrenazken urratsa izan da.Lehen kooperatiben sorreratikKaiku martxan jarri arte egindakoibilbidea liburu batean bildudu Miguel Reyk, eta azken asteotanhainbat hiritan eta herritanari dira aurkezten. Hasiera zehatzaduten ekimenak dira: 1952.urtean, 25.000 biztanle bainogehiago zituzten udalerrietanesne zentral bat paratzea erabakizen. Horiek kudeatzeko baimenalortzeko asmoz, lehen abeltzainkooperatibak sortu ziren Bizkaian(Beyena), Gipuzkoan(Gurelesa) eta Nafarroan (Copeleche).«Garai oso gogorrak ziren.Ekoizleek proiektu horren aldeegin izana oso jarrera ausartairuditzen zait», esan du Reyk.Ordura arteko sistema errotikaldatu zuten esne zentralek. Orohar, abeltzainek esnea etxez etxesaltzen zuten, edo asteroko merkatuetan.Kooperatiben bidez,bazkideen produkzioa baserrizbaserri biltzen hasi zen. «Errentagarriaez zitzaielako, besteinork jaso nahi ez zuen tokietanbiltzen hasi zen esnea», nabarmendudu Alfredo MontoyaNekazari Kooperatiben Federaziokopresidenteak.Kooperatibak industrien jabeegin, eta esnea merkaturatzenhasi ziren, baina aldaketa ez zenpolemikarik gabe igaro. «Donostianmanifestazio jendetsua eginzen 1960an, Esnea bai, Gurelesa ezlemapean», idatzita utzi du JoxeUrrestarazu egungo Kaiku kooperatibakopresidenteak, liburuarenatarikoan. Kooperatibakobazkide bihurtzeko behar zutendirua lortzeko — 25.000 pezeta,orduan — arazoak ere izan zituztenbaserritar askok, baserriandirurik ez, eta finantza erakundeekmaileguak ukatzen zizkietelako.Ahal zuten neurrian, egoerabatzuei buelta ematen ahaleginduziren kooperatibak. Esaterako,landa eremuko aurrezkiakbaserrira bideratu ahal izatekokutxa sortu zuten Bizkaian, gauregungo Ipar Kutxaren erroa izangozena. «Aurrezkia industriaraeta hiri garapenera bideratzenzen ia osorik. Kooperatibek beharhori ikusi, eta ez ziren kexa hutseangeratu; irtenbidea bilatu etafinantza erakundea sortu zuten»,Reyren hitzetan.Beste ekimen batzuk ere kontatzenditu liburuak. Esaterako,Gipuzkoa kalitatezko behieninportazioan aitzindaria izanzen, abelgorrien saneamenduahobetzeko helburuarekin. Liburuarenegilearen irudiko, «esnekooperatibak garapen eragile osogarrantzitsuak ziren sektore osoarentzat».Esnea jasotzeko aretoa, Gurelesak Donostiako Igara auzoan zuen zentralean. KAIKUPartaideakArabaBizkaiaGipuzkoaNafarroaBurgosErrioxaGuztiraITURRIA: KAIKU KOOPERATIBAAbeltzainak46Sektoreko %7169 37226 97106 4216 -3 -466 61Esne ekoizpena 171,6 milioi litroEkoizpena eguneko 468.493 litroFakturazioa 2010 59 milioi euroEuropa ate jokaAro berri bati hasiera emangozion aldaketa ez zen borondatezkoaizan, behartuta baizik. 1986.urtean Europako Ekonomia Erkidegoansartu ziren Hego EuskalHerriko lau herrialdeak. Esnegintzanberebiziko garrantziaizan zuen momentu horrek, eraldaketasakona eragin zuelako.Kuota sistema indarrean sartuzen, gehienezko produkzioa kontsumoarenazpitik nabarmenutziko zuena. Halaber, baserritarrariesnearen truke ordaindu beharrekogutxieneko prezioa desagertuzen.Lehen aldiz, gainera, merkatukolehiari ateak parez pare zabalduzitzaizkion. Mugak erabatireki ziren, eta Europan ekoiztenziren esne soberakinak Hegoaldeansartzeko eta saltzeko trabaguztiak desagertu ziren. Esnezentralak indartzeko inbertsioakezinbestekoak ziren kooperatibengeroarentzat. «Geure industriaridimentsio berria ematekoParte-hartutako enpresakIparlat %41Eroski, Erkoreka…Kaiku Corp.2570MercadonaKaiku Corporacion %14proiektua saihestu ezin dezakegungertakari historiko batzuenondorio zuzena da», esan zienCopelecheko garaiko presidenteak,Juan Makaiak, bazkideei.Urteak behar izan ziren sektoreamoldatzeko, harrezkeroamaierarik izan ez duen prozesubaten barruan. 1992. urtean industriaaktiboak Iparlaten biltzeaUrnietako sutea eta etorkizunerabegirako beste erronkakDAbenduan su hartu zuen Iparlatek Urnietan (Gipuzkoa)duen Esnelat lantokiak. Laster irekitzea espero bazenere, hamar hilabeterako erregulazio dosierra indarrean jarri duenpresak 179 langilerentzat. Esnea kaxetan sartzeaz arduratzenden enpresa da. Suteak beste istripu larrigo bat gogoraekarri zuen: 1977an sei lagun hil ziren, eta beste asko zaurituBeyenak Bilbon zuen lantegian izandako ezbeharrean. Egun,sektoreak ere nabaritzen du gainbehera ekonomikoa, etaerronkak ez zaizkio falta. Besteak beste, Frantziako Lactadiskonpainiak Puleva erosi izanaren ondorioez ohartarazi du JoxeUrrestarazu Kaiku kooperatibako presidenteak: «Orain banaketaeta ekoizpena frantziarren esku geratuko dira».5iruditzen zait esneekoizleek kooperatibenalde egin izana»«Kaikuk etorkizunadauka; sustrai batzukdauzka, eta egunez egunegindako lan jarraitua»MIGUEL REYKaiku kooperatibari buruzko liburuaren egileaerabaki zuten kooperatibek. Garaigogorrak izan ziren. BilbonBeyenak zuen esne zentrala itxizen, eta aurretik Gasteizko Zaramagaauzoan zegoena ere desagertuzen.Jauzi horiek Joxe Larreak gidatuzituen Iparlatetik. Esne kooperatibenbilakaeran pertsona era-‘‘ Oso jarrera ausartabakigarria izan zen Larrea, etahari buruzko atala ere jasotzen duliburuak, Xabier Agirre Elorzakidatzita. «Larrea baserri bateanjaio eta hil zen; haren nortasunasektorearekin bat dator goitik behera»,zehaztu du Miguel Reyk.«Barne kohesioari eusten jakinzuen, baita beste pertsona eta elkarteekinere».Kaiku kooperatiba bi enpresarenpartaide da gaur egun. Esnesalerosketa bideratzeko, Iparlatekojabetzaren %40 pasatxo du, eta2004. urtean sortutako Kaiku Corporacionekoakzioduna ere bada,esnekien sektorean produktu berriakbultzatzeko ardura duen enpresa.Etorkizunera begirako proiektuada liburuaren azpititulua.Egileak ez du zalantzarik. «50urte baino gehiago ez dira eguneroospatzen. Hor sustrai batzukdaude, eta egunez egun egindakolan jarraitua».

28 Lan eskaintza publikoaEgitura •2011ko martxoaren 13aArabaAdministrari laguntzaileaZigoitianDeialdigilea: Zigoitiko Udala.Baldintzak:p Bigarren hizkuntza eskakizunaizatea; 2009ko urtarrilaren1eko derrigortasun-datarekin.pEskola graduatu titulua izatea.Edukia: jendeari harrera egitekoadministrari laguntzaile bathartzeko deialdia egin du ZigoitikoUdalak. Aukeraketa lehiaketaoposizio bidez egingo da.Epea: egutegiko hogei egun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Informazioa: Zigoitiko Udala.Bengolarra 1, Ondategi.01138 Zigoitia.Telefonoa: 945 464041Faxa: 945 464052Helbide elektronikoak:pazigoitia@ayto.alava.net ;pazigoitia.registrogeneral@ayto.alava.netWebgunea:www.zigoitikoudala.comIturria: 2010-09-01eko 99. AL-HAO, 10.072. orria ; 2010-12-31ko 148. ALHAO, 14.431. orria.Kirol espezialistakDeialdigilea: Arabako Foru Aldundia;Gazteriaren Foru Erakundea.Baldintzak:p Goi-mailako batxilerra edo LHII izatea.pNabigatzeko gaitasun agiriap Bela, piraguismoantzeko KirolFederatuko I. mailako titulazioapEuskarako bigarre hizkuntzaeskakizuna.pHonako arloetan esperientziaeta prestakuntza aintzat hartukoda: aisialdiko begiralea, uretakoakez diren kirolekintzetakobegiralea, bela begiralea, piraguabegiralea, arraun ekintzak,sorosleaEdukia: kirol espezialisten lanpoltsa zabaltzeko deialdia egindu Arabako Foru AldundikoGazteriaren Foru Erakundeak.Aipatu diren lan poltsetan izenaemanda dauden pertsona guztiekez dute aukeraketa prozesuanaurkeztu beharrik. Halaere, prozesu horrek iraun bitartean,aurretik balioetsi gabekomerezimendu berriak kreditatuditzakete.Eskaerak: Gazteriaren ForuErakundean. Webgunean eskuratuizango da inprimakia.Informazioa: Gazteriaren ForuErakundea. Probintzia plaza 5,3. 01001 Gasteiz.Telefonoa: 945181988Faxa: 945 181768Helbide elektronikoa: ifj@alava.netEpea: 2011-03-14.Webgunea:http://www.alava.net/ifj/Adjuntos/pdf/999/OINARRI%20OROKORRAK%20ETA%20ESKABIDEA.pdfTxalupazainakDeialdigilea: Arabako Foru Aldundia.Gazteriaren Foru Erakundea.Baldintzak:p Goi-mailako batxilergoa edoLH II izatea.p Euskarako bigarren hizkuntzaeskakizuna.p Kabotaje-patroi txartela, portukoaedo haien pareko bestetxartelen bat izatea.pHonako arloetan esperientziaeta prestakuntza aintzat hartukoda: motor, hidraulika, abiagailu,soldatze edoalternadore ikastaroak.Edukia: txalupa zaienen lanpoltsa zabaltzeko deialdia egindu Arabako Foru AldundikoGazteriaren Goru Erakundeak.Aipatu diren lan poltsetan izenaemanda dauden pertsona guztiekez dute aukeraketa prozesuanaurkeztu beharrik. Halaere, prozesu horrek iraun bitartean,aurretik balioetsi gabekomerezimendu berriak kreditatuditzakete.Eskabideak: Gazteriaren ForuErakundean. Webgunean eskuratuahal izango da inprimakia.Informazioa: Gazteriaren ForuErakundea. Probintzia plaza 5,3. 01001 Gasteiz.Telefonoa: 945 181988Faxa: 945 181768Helbide elektronikoa: ifj@alava.netEpea: 2011-03-14.Webgunea:http://www.alava.net/ifj/Adjuntos/pdf/999/OINARRI%20OROKORRAK%20ETA%20ESKABIDEA.pdfBizkaiaGarbitzailea IspasterrenDeialdigilea: Ispasterko Udala.Baldintzak:p Eskolaratze ziurtagiria edohorren pareko beste titulurenbat izate.p Euskarako lehenengo hizkuntzaeskakizuna, derrigorrezkoa.Edukia: garbitzaile bat hartzekodeialdia egin du IspasterkoUdalak. Aukeraketa txanda irekikooposizio lehiaketa bidezegingo da.Informazioa: Ispasterko Udala.Elejalde, 9. 48288 Ispaster.Telefonoak: 94 6842999 /6844025Faxa: 946243470Helbide elektronikoa:udala@ispaster.netEpea: Egutegiko hogei lanegun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Webguneak:phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/201003/20110302a042.pdf#page=44phttp://www.ispaster.netIturria: 2011-03-02ko 42. BAO,6142 orria.Bi antolakuntza teknikarialdundianDeialdigilea: Bizkaiko Foru AldundiaBaldintzak:p Industri ingeniaria edo antolakuntzaingeniaria izatea.p Euskarako hirugarren hizkuntzeskakizuna, derrigorrezkoa.Edukia: bi antolakuntza teknikarihartzeko deialdia egin duBizkaiko Foru Aldundiak. Aukeraketaoposizio lehiaketa bidezegingo da.Informazioa: Bizkaiko Foru AldundiaLaguntza bulegoa. Diputaziokalea 7, behea. 48009Bilbo.Telefonoa: 94 4067777Epea: Egutegiko hogei lanegun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Webguneak:phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/02/20110225a039.pdf#page=3phttp://www.bizkaia.netIturria: 2011-02-25ko 39. BAO,5579 orria.Teknikari katalogatzaileaaldundianDeialdigilea: Bizkaiko Foru AldundiaBaldintzak:pUnibertsitateko diplomaduna,ingeniariteknikoa, arkitektoteknikoa, edo haien pareko bestetituluren baten jabe izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna, derrigorrezkoa.Edukia: teknikari ertain katalogatzailebat hartzeko deialdiaegin du Bizkaiko Foru Aldundiak.Aukeraketa txanda irekikooposizio lehiaketa bidez egingoda.Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza bulegoa. Diputaziokalea 7, behea. 48009Bilbo.Telefonoa: 94 4067777Epea: Egutegiko hogei lanegun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Webguneak:phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/02/20110225a039.pdf#page=3phttp://www.bizkaia.netIturria: 2011-02-25ko 39. BAO,5579 orria.Bi suhiltzaile etasalbamendu zerbitzukosarjentu aldundianDeialdigilea: Bizkaiko Foru AldundiaBaldintzak:p Batxiler titulua, bigarren mailakolanbide heziketakoa edohaien pareko beste tituluren batizatea.p Euskarako bigarren hizkuntzaeskakizuna; lanpostu baterakoderrigorrezkoa da eta besterakoez.Edukia: Bi suhiltzaile eta salbamenduzerbitzuko sarjentu hartzekodeialdia egin du BizkaikoForu Aldundiak. Aukeraketalehiaketa oposizio bidez egingodaInformazioa: Bizkaiko Foru AldundiaLaguntza bulegoa. Diputaziokalea 7, behea. 48009Bilbo.Telefonoa: 94 4067777Epea: Egutegiko hogei egun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Webguneak:phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/02/20110225a039.pdf#page=3phttp://www.bizkaia.netIturria: 2011-02-25ko 39. BAO,5579 orria.Obra ikuskatzaileaErandionDeialdigilea: Erandioko Udala.Baldintzak:p Goi mailako batxilerra, LanbideHeziketako bigarren gradua,edo haien pareko beste titulurenbat edukitzea, edo, bestela,eskabideak aurkezteko epeaamaitzen denerako horietakotituluren bat lortzeko moduanizatea.p Hirugarren hizkuntza eskakizunaizatea, nahitaezkoa.Edukia: obra ikuskatzaile bathartzeko deialdia egin du ErandiokoUdalak. Aukeraketa oposiziolehiaketa bidez egingo da.Aukeratuari karrerako funtzionariokontratua egingo diote.Epea: 2011-03-14.Informazioa: Erandioko Udala.Irailaren Enparantza, 23.48950 Erandio.Telefonoa: 94 4890100Faxa: 94 4890144Webguneak:pwww.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/01/20110103a001.pdf#page=97pwww.erandio.netIturria: 2011-01-03ko 1. BAO, 97orria.HarreragileaGernika-LumonDeialdigilea: Gernika-LumokoUdalaren Kirol Patronatua.Baldintzak:p Eskola graduatu, lehen mailakoLanbide Heziketa edo haienpareko beste tituluren bat izatea.p Bigarren hizkuntza eskakizunaizatea.p Hautaketa prozesuan, IT txartelarenondorengo moduluenziurtagiriak dituztela egiaztatubehar da: Microsoft Word 2000(3. maila) edo Microsoft WordXP Aurreratua eta Microsoft Excel2000 (1. maila) edo Oina-rrizko Microsoft Excel XP.Edukia: jendeari harrera egingodion eta sarrera kontrolatukoduen lagun bat hartzeko deialdiaegin du Gernika-LumokoUdalaren Kirol Patronatuak.Aukeraketa oposizio lehiaketabidez egingo da, eta hautatuarikontrako finkoa egingo diote.Epea: egutegiko hogei egun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Informazioa: Gernika-LumokoUdalaren Kirol Patronatua.Carlos Gangoiti, 25.48300 Gernika-Lumo.Telefonoa: 94 6256208Webguneak:pwww.gernika-lumo.netpwww.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2010/12/20101222a244.pdf#page=70Iturria: 2010-12-22ko 244. BAO,31174 orria.Hamasei gizarte langileBilbonDeialdigilea: Bilboko Udala.Baldintzak:p Gizarte laguntzailea, Gizartelanetan diplomaduna edohaien pareko beste tituluren batenjabe izatea.p Hirugarren hizkuntza eskakizunaizatea; sei lanpostutarakoderrigorrezkoa izango da, bestesei lanpostutarako ez.Edukia: hamasei gizarte laguntzailehartzeko deialdia egin duBilboko Udalak. Aukeraketatxanda irekiko oposizio lehiaketabidez egingo da.Epea: 2011-03-14.Informazioa: Bilboko Udala. ErnestoErkoreka enparantza, z/g.48007 Bilbo.Telefonoa: 94 4204420Webguneak:pwww.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/01/20110118a011.pdf#page=8pwww.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2009/03/20090325a057.pdf#page=8pwww.bilbao.netIturria: 2011-01-18ko 11. BAO,1642 orria.Musika irakasleak GetxonDeialdigilea: Getxoko AndresIsasi musika eskola.Baldintzak:pEuskarako bigarren hizkuntzaeskakizuna izatea, ezinbestekoa.Edukia: musika irakasleak hartzekodeialdia egin du GetxokoAndres Isasi musika eskolak.Aukerakea oposizio lehiaketa librebidez egingo da eta hautatueikontratu finkoa egingo diete.Epea: egutegiko hogei egun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Informazioa: Andres Isasi musikaeskola. Merceditas, 6.Getxo.Iturria: BOE 38, 14/02/11an,15659. orrian.

2011ko martxoaren 13a • EgituraLan eskaintza publikoa 29Zerbitzu anitzeko bilangile UrduñanDeialdigilea: Urduñako UdalaBaldintzak:p Lehenegoa mailako hizkuntzaeskakizuna izatea.p Eskola ziurtagiria izatea.pB1 motako gidabaimenarenjabe izatea.Edukia: zerbitzu anitzeko bi langilehartzeko deialdia egin duUrduñako Udalak. Aukeraketaoposizio lehiaketa libre bidezegingo da.Epea: egutegiko hogei egun,EAOn argitaratzen den egunetikzenbatzen hasita.Informazioa: Urduñako Udala.Foru Plaza, 1. 48460 Urduña.Telefonoak: 945 383003 /945 383161Helbide elektronikoa:info@urduna.comWebgunea:pwww.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/01/20110131a020.pdf#page=44pwww.urduna.comIturria: 2011-01-31ko 20. BAO,2954 orria.GipuzkoaAstialdiko begiraleakZumaianDeialdigilea: Zumaiako UdalaBaldintzak:p 18 urtetik gorako izatea.p Euskaraz jakitea.p Graduatu titulua izatea.Edukia: astialdiko begiraleakhartzeko deialdia egin du ZumaiakoUdalak.Informazioa: Zumaiako Udala-Foruen Enparantza, 1. 20750Zumaia.Telefonoa: 943 865025Faxa: 943 862456Epea: 2011-03-16.Webguneak:phttp://zumaia.net/udala/laneskaintza-publikoa/udalekuirekietarako-begiraleakkontratatzeko-oinarri-arautzaileakphttps://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2011/02/24/c1102088.htmIturria: 2011-02-24ko 37. GAO,94.orria.Kirol udalekuetarakobegiraleen lan poltsaHernaninDeialdigilea: Hernaniko Udala.Baldintzak:p Lan-kontratua sinatu behardutenerako 18 urteak betetaizatea.p DBH, Lanbide Heziketako erdimailako titulua edo baliokideaizatea.p Gaixotasunik ez edukitzea,ezta akats fisiko nahiz psikikorik,postuan bete behar direnfuntzioak betetzea galarazikolukeenik. Beharrezkoa izanezgero mediku-txostena eskatukoda.p Europako Batasuneko edozeinestatutako edota hitzartutakoherrialde bateko nazionalitateaedukitzea, abenduaren29ko 55/1999 Legearen 37. artikuluanxedatutakoaren arabera.p Euskara jakitea: Mintzatzekotrebetasuna izatea. Beharrezkoaikusiz gero, azterketa egingozaio izangaiari trebetasun haufrogatzeko.p Diziplinazko espedientea delamedio, Estatuko, Autonomia Erkidegokonahiz udal erakundepublikoen menpeko lanetik bananduaez izana, ezta ere herrieginkizunetan aritzeko.p Izendatua suertatuko balitz,abenduaren 26ko 53/1984 Legeakbateraezintzat jotako lanetanez aritzea lanpostuaz jabetzekoegunean.p Eskatzen diren baldintzahauek izena emateko epeaamaitzen denerako beteta edukibehar dira, lehenengoa izanezik.Edukia: Udalak antolatzen dituenkirol udalekuetarako begiraleakkontratatzeko lan poltsaosatu nahi du Hernaniko Udalak.lan poltsa hori lehiaketaireki bidez osatuko da eta bi urtekoiraupena izango du: 2011-2012.Epea: 2011-03-18 (eguerdiko13:00ak arte).Informazioa: Hernaniko Udala.Pertsonal Saila. Gudarien plaza1-2. solairua.Webgunea: www.hernani.netIturria: Hernaniko Udala.Udaleku irekietarakobegiraleen lan poltsaHernaninDeialdigilea: Hernaniko Udala.Baldintzak:p Lan-kontratua sinatu behardutenerako 18 urteak betetaizatea.p DBH, Lanbide Heziketako erdimailako titulua edo baliokideaizatea.p Gaixotasunik ez edukitzea,ezta akats fisiko nahiz psikikorik,postuan bete behar direnfuntzioak betetzea galarazikolukeenik. Beharrezkoa izanezgero mediku-txostena eskatukoda.p Europako Batasuneko edozeinestatutako edota hitzartutakoherrialde bateko nazionalitateaedukitzea, abenduaren29ko 55/1999 Legearen 37. artikuluanxedatutakoaren arabera.p Euskara jakitea: Mintzatzekotrebetasuna izatea. Beharrezkoaikusiz gero, azterketa egingozaio izangaiari trebetasun haufrogatzeko.p Diziplinazko espedientea delamedio, Estatuko, Autonomia Erkidegokonahiz udal erakundepublikoen menpeko lanetik bananduaez izana, ezta ere herrieginkizunetan aritzeko.p Izendatua suertatuko balitz,abenduaren 26ko 53/1984 Legeakbateraezintzat jotako lanetanez aritzea lanpostuaz jabetzekoegunean.p Eskatzen diren baldintzahauek izena emateko epeaamaitzen denerako beteta edukibehar dira, lehenengoa izanezik.Edukia: Udalak antolatzen dituenudaleku irekietarako begiraleakkontratatzeko lan poltsaosatzeko deaildia egin du HernanikoUdala. lan poltsa horilehiaketa ireki bidez eta bi urtekoiraupena izango du: 2011-2012.Epea: 2011-03-18 (eguerdiko13:00ak arte).Informazioa: Hernaniko Udala.Pertsonal Saila. Gudarien plaza1-2. solairua.Webgunea: www.hernani.netIturria: Hernaniko Udala.LapurdiAnimatzailea BaionanDeialdigilea: Uda Leku elkartea.Baldintzak:p Euskaraduna izatea, derrigorrez.p BAFA tituluduna izatea.p Haurrenganako esperientziahobetsiko da.Ordutegia:p 1.230 ordu urtean (0,75 DOanualizatua) lehen fase batean.p Oporrak moldagarriak (agorrilanbaita).p Aktibitate apaleko asteetakoordutegia : 7 or. asteartez, 10,5or. asteazkenez eta 3 or. ostegunezp Lan postua osatzeko aukera,proiektuka.Lan kontratu mota:p Mugagabeko permanente lankontratua (CDII).p Animazio arloko KonbenioKolektiboa.p III. Taldea, 255ko hastapenekokoefizientea.p Aitzinatasuna kondutan hartukoda.Lantokia: Bilgunea.Aurkezpenak: Motibapen gutunaeta CVa lehenbailehen bidalibehar dira hondoko helbidera:Association Uda Leku elkartea.Malegarie karrika, 7, Jouandinetorbidea. 64 100 Baiona.Telefonoa: 05 59 55 01 25.Iturria: Uda Leku elkartea.NafarroaAtezaina ViananDeialdigilea: Vianako UdalaBaldintzak:p Hamasei urte beteta izatea.p Eskola graduatuaren titulua,Lehen Mailako Lanbide Heziketakoaedo haien pareko bestetituluren bat izatea.p B motako ibilgailuak gidatzekobaimena izatea.Edukia: Ricardo Campano ikastetxepublikoan aritzeko atezainbat hartzeko deialdi egin du VianakoUdalak. Aukeraketa oposiziolehiaketa bidez egingo da.Hautatuari D mailako funtzionariokontratua egingo diote.Informazioa: Vianako Udala.Foruen plaza, 1. 31230 Viana.Telefonoa: 948 645007Epea: 2011-03-24.Webgunea: http://www.navarra.es/home_eu/Actualidad/BON/Boletines/2011/36/Anuncio-24/Iturria: 2011-02-22ko 36. NAOHiru arkitekto teknikoForu AdministrazioanDeialdigilea: Nafarroako Gobernua.Baldintzak:p Arkitekto teknikoaren tituluaedo haren pareko baeste titulurenbat izatea.pB motako ibilgailuen gidabaimenaizatea.Edukia: hiru arkitekto teknikohartzeko deialdia egin du NafarroakoGobernuak. Aukeraketaoposizio lehiaketa bidez egingoda; hiru lanpostu igoera txandaneta beste hiru txanda irekian.B mailako funtzionariokontratua egingo zaie gutzieieta hautatuak Iruñean arikodira. .Informazioa: Nafarroako GobernukoErregistro Orokorra.Karlos III.aren etorbidea, 2.31002 Iruñea.Epea: 2011-04-01.Webgunea:http://www.navarra.es/home_eu/Actualidad/BON/Boletines/2011/42/Anuncio-4/Iturria: 2011-03-02ko 42. NAOSei fisioterapeuta ForuAdministrazioanDeialdigilea: Nafarroako Gobernua.Baldintzak:p Fisioterapeuta titulua, Erizaintzakounibertsitate diploma(Fisioterapia espezialitatea)edo haien pareko beste titulurenbat izatea.p Euskararen lehenego jakitemailabehar duten lanpostuetarako,B2 mailako ziurtagiria edoharen pareko beste titulurenbat izatea eskatzen da.p B motako gidatzeko baimenaizatea.Edukia: sei fisioterapeuta hartzekodeialdia egin du NafarroakoGobernuak. Aukeraketa oposiziolehiaketa bidez egingo da;hiru lanpostu igoera txandaneta beste hiru txanda irekian.Informazioa: Nafarroako GobernukoErregistro. OrokorraKarlos III.aren etorbidea,2.31002 Iruñea.Epea: 2011-04-01.Webgunea:www.navarra.es/home_eu/Actualidad/BON/Boletines/2011/42/Anuncio-5/Iturria: 2011-03-02ko 42. NAOHiru irakasleUnibertsitate PublikoanDeialdigilea: Nafarroako UnibertsitatePublikoaBaldintzak:p Hautagaiak gaituak egongodira dagokion UnibertsitatekoIrakaskidegora.p Hizkuntza gaitasuna euskarazduten lanpostuetarakoizangaiek hizkuntza gaitasunafrogatu beharko dute, bai azterketabidez bai tituluaren bidez.Edukia: unibertsitateko hiru irakaslehartzeko deialdia egin duNafarroako Unibertsitate Publikoak:bat enpresen kudeaketasailerako eta beste biak soziologiasailarako.Epea: Egutegiko hamabostegun, EAO argitaratzen denegunetik zenbatzen hasita.Webgunea:http://www.navarra.es/home_eu/Actualidad/BON/Boletines/2010/125/Anuncio-9/Iturria: 2010-10-15eko 115. NAOZerbitzu anitzetako bilangile BaztanenDeialdigilea: Baztango Udala.Baldintzak:p Eskola graduatuaren titulua,Lanbide Heziketako lehen mailakotitulua edo haien parekobeste tituluren bat izatea.p Euskara: Hizkuntza Eskolarengaitasun agiria, EGA edo haienpareko beste tituluren bat izatea.p B motako gidabaimena etaibilgailua eskura izatea.Edukia: zerbitzu anitzetako bilangile hartzeko deialdia egindu Baztango Udalak.Informazioa: Baztango Udala.Foruen plaza. 31700 Elizondo.Telefonoa: 948 580006Epea: 2011-03-23.Webgunea: http://www.navarra.es/home_es/Actualidad/BON/Boletines/2011/35/Anuncio-8/Iturria: 2011-02-21eko 35. NafarroakoAldizkari Ofiziala.Administrari laguntzaileaZizur NagusianDeialdigilea: Zizur NagusikoUdala.Baldintzak:p Eskola Graduatuko titulua,Lanbide Heziketako Lehen Mailakotitulua edo haien parekobeste tituluren bat izateap Hamasei urte beteak izatea.Edukia: Administrari laguntzailebat hartzeko deialdia egin duZizur Nagusiko Udalak. Aukeraketatxanda irekiko oposiziolehiaketa bidez egingo da. Hau-

30 Lan eskaintza publikoaEgitura •2011ko martxoaren 13atatuari D mailako funtzionariokontratua egingo diote.Informazioa: Zizur NagusikoUdala. Erreniega Parkea. 31180Zizur Nagusia.Telefonoa: 948 181896Helbide elektronikoa: ayuntamiento@zizurmayor.esEpea: 2011-03-24.Webgunea: http://www.navarra.es/home_eu/Actualidad/BON/Boletines/2011/36/Anuncio-25/Iturria: 2011-02-11ko 36. NAOInfomatika zerbitzuetakokudeatzaileaUnibertsitate PublikoanDeialdigilea: Nafarroako UnibertsitatePublikoa.Baldintzak:p Diplomaduna izatea.Edukia: informatika zerbitzuetakokudeatzailea hartzekodeialdia egin du NafarroakoUnibertsitate Publikoak. Aukeraketaoposizio lehiaketa bidezegingo da. Hautatuak HezkuntzaBerrikuntzaren Goi MailakoIkastegian jardungo du.Epea: Hogeita hamar egun natural,EAOean argitaratu eta hurrengoegunetik zenbatzen hasita.Informazioa: Nafarroako UnibertsitatePublikoa. Arrosadikocampusa. 31006 Iruñea.Telefonoa: 948 169000Webgunea: http://www.navarra.es/home_es/Actualidad/BON/Boletines/2011/31/Anuncio-5/Administrazio nagusikoteknikaria IruñerrikoMankomunitateanDeialdigilea: Iruñerriko MankomunitateaBaldintzak:p Lizentziadun, Goi Mailako Ingeniariedo Arkitektoaren tituluaizatea.Edukia: administrazio nagusikoteknikari bat hartzeko deialdiaegin du Iruñerriko Mankomunitateak.Informazioa: Iruñerriko Mankomunitatea.Chinchilla jenerala, 7Iruñea.Epea: 2011-03-30.Webgunea:http://www.navarra.es/home_es/Actualidad/BON/Boletines/2011/40/Anuncio-17/Iturria: 2011-02-28ko 40. NafarroakoAldizkari Ofiziala.BekakEuskara ikasteko bekakGasteizenDeialdigilea: Gasteizko Udala.Herritar Harremanen Saila. Euskara.Baldintzak:pBi programetan bete beharrekoak:—16 urte baino gehiago izatea.Behin 2010-2011ko ikasturteahasi ondoren betetzen badiraurteak, ordutik aurrerakoari dagokiondiru laguntza baino ezingoda jaso.—Ikasturtea hasten den egunabaino urtebete lehenagotik etaikastaroak dirauen bitarteanGasteizko udalerrian erroldatutaegotea.—HABEk onetsitako zentroetakobatean matrikulatua egotea.—Aukeratutako ikastaroa (euskaltegikoaedo autoikaskuntzakoa)HABEk homologatutakoaizatea.—Azterketak gainditzea.pPrograma bakoitzari dagozkioneskakizunak:—Programa arrunta, herritarrei,oro har, zuzendutakoa: Laugarrenoinarrian ezarritako dirusarrerenmuga ezingo dutegainditu eskatzaileek.—Alde batetik, gurasoei zuzendutakoberariazko programa;bestetik aisialdiko begirale etaeskola kiroleko entrenatzaileedo begirale, edo horretarakoikasketak egiten ari direnei zuzendutakoak.pEskakizun hauetakoren batbete beharko dute eskatzaileek:—2003tik aurrera (urte hori barne)jaiotako haur baten aita,ama edo tutore izatea.—2010-2011ko ikasturtean aisialdikobegirale, edo eskola kirolekoentrenatzaile edo begiralegisa lan egitea.—Aipatutako titulazioetakoikasketak burutzen aritzea2010-2011ko ikasturtean.Edukia: 2010-2011ko ikasturteaneuskara ikasteko laguntzakematea. 2010eko uztailetik2011ko ekainera bitartean egitendiren ikastaroak finantzatzenlaguntzeko emango diradiru laguntzak.Eskabideak aurkeztea: Espainiaplazako herritarrei laguntzekobulegoan, baita Ariznabarrakokiroldegikoan eta Abetxuko,Aldabe, Arriaga, Pilar, Europa,Hegoalde, Iparralde, Judimendieta Lakuako gizarte etxeetakoetanere, banatuko den inprimakianformulatuko dira eskabideak.Epea: 2011-07-29.Informazioa: Gasteizko Udala.Herritar Harremanen Saila. EuskaraZerbitzua Santa Maria, 11 -Etxanobetarren Etxea. 01001Gasteiz.Telefonoa: 945-16 15 22Iturria: 2010-07-28ko 84. AL-HAO, 9.120. orria.O, 11112. orria.Europako enpresetanpraktikak egitekoErasmus bekakDeialdigilea: Confebask etaEuskal Herriko Unibertsitatea.Edukia: Confebaskek eta EuskalHerriko Unibertsitateak EurolanenErasmus 2010 proiektuajarri dute abian 2010-2011koikasturterako. Hain zuzen, EHUkoikasleei laguntzak ematekoproiektua da, ikasturte honetanEuropako zeinahi herrialdetakoenpresatan praktikak egiteko.Baldintzak:p2010-2011ko ikasturteanEHUko zeinahi fakultatetanmatrikula eginda izatea, ahaldela tituluko azkeneko ikasturteetan;eta bidaiatzeko denboraizatea.pEspainiako edo Europako herrialderenbateko herritartasunaizatea edo egoitza baimenaedukitzea.pIkasturte honetan bertanErasmus Bekaren onuradunakizanez gero, praktiketarakobeka hau ere eskuratu ahalizango dute, baina ezingo dituztebi bekak aldi berean egin.pBeharrezkoa da NazioartekoHarremanetarako Koordinatzaileakegonaldia onartzea;izan ere, egindako praktikakonartu beharko ditu Ikastegiak—ECTS kredituen bitartez—.pPraktika denboraldia ez badagoikaslearen curriculumarenbaitan, jatorrizko unibertsitateakpraktika denboraldi horionartu egin beharko dio, gutxienez,Tituluaren Europako Gehigarriarenbitartez; edo, bestela,ikaslearen ikasketa-egiaztagiripertsonalean jasota.Epea: 2011-06-01.Webgunea:www.confebask.esHelbide elektronikoa: becas@confebask.esTelefonoa: 94-402 13 31Iturria:www.gipuzkoangazte.infoStep Beyondmugikortasun bekaDeialdigilea: European CulturalFoundation.Parte-hartzaileak: artistek,kulturaren alorreko langileek,kulturaren aldeko aktibistek,arte kazetariek eta kultura ikerlariekparte har dezakete.Eskaerak indibidualki nahiztaldeka aurkezteko aukeradago.Edukia: bi bidaia mota laguntzenditu programa honek. Horietandenetan, kulturaren mundukolangile eta artista gazteakmotibatu nahi dituzte, eta EuropakoBatasuneko estatuen etaoraindik kide ez diren estatuenarteko harremanak estutzea duhelburu.a)Kooperazio/kolaborazio bidaiak:beste estaturen batekokultura adituren batekin proiektuartistiko eta kultural kolaboratiboaprestatzeko.b)Harremanak egiteko bidaiak:norberaren lanarekin harremanetandauden baina ezagunakez dituen eremuak esploratzeko:bilerak, jardunaldiak, nazioartekomintegiak ...Epea: ez du epe mugaturik. Eskaerakproiektua hasi baino gutxienezzortzi aste lehenagoegin behar dira, horrela guztiaongi izazpidetu ahal izateko.Harremanetarako:Josephine Hartmann, stepbeyond@eurocult.orgSofia Felix, sfelix@eurocult.orgIturria:www.gipuzkoangazte.infoGiza baliabideen arlokolanbide praktikakAgurainenDeialdigilea: Novia SalcedoFundazioa.Baldintzak:p32 urtetik beherakoa izatea.pLangabezian egotea.pLan Harremanetako diplomaduna,Psikologiako lizentziadunaedo Lan Zientzietako lizentziadunaizatea.pHizkuntzak: ingelesa eta euskarajakitea.pOffice erabiltzen jakitea, erabiltzailemailan.Iraupena:pPrestakuntza teorikoa: 50-65ordu.pPraktikak: 12 hilabeteko egonaldiaenpresan.Dirua: 8.400 euro.Edukia: Agurainen giza baliabideetakoeta lan harremanetakolanbide praktikak egiteko deialdiaegin du Novia Salcedo Fundazioa.Epea: Epe mugagabea, lanpostuabete arteInformazioa: Novia SalcedoFundazioa, Iparragirre, 9-1. Ajuriagerraizkina. 48009 Bilbo.Telefonoa: 94-423 04 32Iturria: posta elektronikoaJuan Zelaia Letamendiamusika bekaDeialdigilea: Musika KulturarenAldeko Euskal Fundazioa etaEresbil.Helburua: Musika KulturarenAldeko Euskal Fundazioak etaEresbilek antolatuta, Juan ZelaiaLetamendi musika bekakmusika ekimenetan euskarasutatzea du helburu. Euskaraeta musika aldi berean zabaltzeaahalbidetzen duten proiektueilaguntzea da beka hauenhelburua.Epea: 2011-05-09.Iturria:www.eresbil.com/downloads/Juan%20Zelaia%20Beka%20(2).pdfErosketa eta kudeaketasistema integratuenarloko lanbide praktikakAgurainenDeialdigilea: Novia SalcedoFundazioa.Baldintzak:p32 urtetik beherakoa izatea.pLangabezian egotea.pIngeniari teknikoa edota IndustriaAntolakuntzako ingeniariariaizatea.pIngelesa eta euskara jakitea.Iraupena:pPrestakuntza teorikoa: 50-65ordu.pPraktikak: 12 hilabete.Dirua: 8.400 euro.Edukia: Agurainen erosketa etakudeaketa sistema integratuenarloko lanbide parktikak egitekodeialdia egin du Novia SalcedoFundazioak.Epea: lanpostua bete arte.Informazioa: Novia SalcedoFundazioa. Iparragirre 9, 1. Juande Ajuriaguerra izkina. 48009Bilbo.Telefonoa: 94-423 04 32Iturria: posta elektronikoa.Egitasmoartistikoetarako EuskalKulturaren Erakundearendiru laguntzakDeialdigilea: Euskal KulturarenErakundea.Edukia: Gazteek eginiko arte bisualetakoproiektuei diruz laguntzekodeialdia egin du EuskalKulturaren Erakundeak.Helburua: Euskal kulturareneta euskararen osagaiak berrinterpretatukodituzten bi proposamenartistiko hautatzea.Hautagaiak: Proiektu deialdiaartista, artista kolektibo eta elkarteartistiko guzientzat da.Sail artistikoak: Bideogintza,argazkilaritza eta grafismoa.Aurkeztu beharrekoa:Diru laguntza deialdira aurkeztendirenek, txosten bat prestatubeharko dute, honako osagaihauekin: asmo nota bat, proiektuarenaurkezpen zehatza, aurrekontuzehatza, aitzineko laneneta proiektuen aurkezpenaeta partaide guztien CV.Dirua: Obra bakoitzaretzat,gehienez 5.000 euro.Epea: 2011-04-30.Webgunea:http://hogeita.com/deialdia/Iturria: Euskal Kulturaren Erakundea.Euskara ikastekodiru laguntzak DonostianDeialdigilea: Donostiako Udala.Baldintzak:p16 urtetik gorakoa izatea.pDonostian erroldatuta egoteaedo egoitza soziala Donostianduen enpresa batean lan egiteaezinbestekoa.pEuskaltegi homologatu bateanmatrikulatzea.pDiru laguntza eskabidea beteeta dokumentazioarekin bateraDonostiako Euskararen UdalPatronatuan aurkeztea.pGutxienez urrats bat gainditzea.p%85etik gorako asistentzia.Epeak:pBarnetegiak, autoikasketa,xede berezietakoak edota udakoak:ikastaroak hasi ondoko biasteren buruanInformaziorako telefonoa:943-48 37 50 (09:00-14:00)Iturria: Donostiako Udala.

2011ko martxoaren 13a • EgituraPublizitatea 31

32 EnpresakEgitura •2011ko martxoaren 13aAldaketaklehiarenitzaleanEzkerrean, Florentino Perez ACSko presidentea; eskuinean, Ignacio Sanchez Galan, Iberdrolakoa.Ustekabean, Renovables filiala berriroerostea erabaki du Iberdrolak; energiakonpainia kontrolatzeko ACSrekinduen borrokan ondorioak izango ditu.Ivan SantamariaBerriztagarrien arlokoaktiboak filial bateanbiltzea eta burtsankotizatzen hasteaerabaki zuen Iberdrolak2007. urteko abenduan. Orain,ustekabean, operazio horretanatzera egitea deliberatu du Bizkaikoenergia konpainiak. Ekimenajustifikatzeko, argudiatudute merkatuak ez dituela beharbezainbeste aintzat hartu IberdrolaRenovablesen aktiboak etahazkunde ahalmena. Mugimenduakizango dituen ondorioen artean,hala ere, ez dira falta Iberdrolarenkontrolari buruzkolehia estuari dagozkionak.Sorrera1997EgoitzaMadril, EspainiaPresidenteaFlorentino PerezAkziodun nagusiakAlba Corp.%18,3Inversiones Vesan (F. Perez)%12,3A. Alcocer%6,9A. Cortina%6,9Aktiboak34.184 milioi €Baliabide propioak5.519 milioi €Irabaziak1.354 milioi €Fakturazioa15.379 milioi €Merkatu balioa10.242 milioi €Akzioaren balioa32,5 €Langileak141.429Gainera, polemika piztu duRenovablesen akzioen balioazehazteko prozedurak. Eskaintzapublikoa atera zenean, erosleek5,3 euro ordaindu zuten akziobakoitza. Guztira, jabetzaren%20 saldu zitzaien, eta gaur egun100.000 akziodun txikiren arteansakabanatuta dago kopuru hori.Akzio horien truke 2,9 euroordaintzea da Iberdrolaren oraingoasmoa, kotizatzen hasi zeneanbaino %44 gutxiago. Prezio «egokia»eta eskaintza «eskuzabala»dela adierazi du Ignacio SanchezGalan Iberdrolako presidenteak,azken sei hilabeteetan akzioekizan duten batez besteko salneurriabaino %16 handiagoa delako.Prezioa ez ezik, baldintzak ereSorreraEgoitzaPresidenteaAkziodun nagusiakACSBBKBancajaAktiboakBaliabide propioakIrabaziakFakturazioaMerkatu balioaAkzioaren balioaLangileakjarri ditu. Filialeko titulu bakoitzarentruke Iberdrolaren 0,49akzio emango ditu. Parte bat,%40, aparteko dibidendu batenbidez diruan ordaintzeko prestdago. Operazioaren inguruandauden kritiketako bat horixe da:akziodunek eskudirutan ordainduzuten, baina orain tituluetanitzuliko zaie inbertsioaren partebat.Iberdrolak egin dituen kalkuluenarabera, berriztagarri atalekoakzioen %20 horri 1.251 milioieuroko balioa aitortzen dio. Dibidenduaordaintzeko 1.000 milioieuro jarri beharko lituzke, eta beste251 milioi euro Iberdrolako akzioetanemango luke.Albistea jakianarazi zenetik,Iberdrola Renovableseko akzioenprezioa suspertu egin da. Astelehenetikostegunera %11 igo zen,eta eskaintza publikoaren prezioarenpare jarri zen (2,9 euro), espekulatzaileenbultzadari esker.Hori dela eta, azkenean ezarrikoden prezioa finkatzeko lan taldebat eratu du Iberdrolak. Asko1992Bilbo, BizkaiaIgnacio Sanchez Galan%20,2%6,5%5,593.700 milioi €31.174 milioi €2.941,7 milioi €30.431 milioi €32.848 milioi €5,99 €31.344jota, uztailerako bi konpainietakoakziodun batzarren oniritziarekinbateratzea itxi nahi dute.Erosketa burura eramatekoarazorik ez du Iberdrolak. Izanere, Renovablesen %80 harenesku dago oraindik ere. Fiskalitatearieta egiturari buruzko zalantzakuxatzeko, filialaren jarduerakorain arte bezala Valentzianjarraituko duela iragarri du. Dibidenduaonartzen bada, 246 milioiakzioko kapital handitzea eginbeharko luke Iberdrolak. Sorrera2001Egoitza nagusia Valentzia, Herrialde KatalanakPresidenteaIgnacio Sanchez GalanAkziodun nagusiaIberdrola%80Aktiboak25.848 milioi €Baliabide propioak11.721 milioi €Irabaziak367 milioi €Fakturazioa2.241 milioi €Merkatu balioa11.557 milioi €Akzioaren balioa3,03Langileak2.064Renovables irentsita,Iberdrola erostekoeskaintza garestiagoaterako litzaioke ACSriACSri, zeharka kalteIberdrolak azkenaldian egin dituenmugimendu korporatibogehienekin gertatu den modura,testuinguru zabalago batean ereondorioak izango ditu. Esaterako,ACS akziodun nagusiaren etazuzendaritza taldearen arteanIberdrola kontrolatzeko dagoenlehia estuan. Zeharka bada ere,kapital handitzeak kalte egingodie ACSren interesei.ACS eraikuntza taldea da gauregun Iberdrolako akziodun nagusia.Zuzenean edo zeharka, akzioen%20,2 kontrolatzen ditu. Eraberean, Florentino Perez ACSkopresidenteak iragarri du akzioen%30 eskuratzen saiatuko direla.ACSren presentzia horrek ezdu Iberdrolako presidente IgnacioSanchez Galanen eta kontseiluarenbabesik. Ekintza korporatiboeta judizialen bidez, Perezenkonpainiari administrazio kontseiluansartzea galarazi nahi diote.ACS «balioa eta etekina xurgatu»nahi duen Troiako zaldia delasalatu dute Iberdrolako agintariek.Kontseiluan tokia ez uztekoerabakiak Bizkaiko Auzitegiarenbabesa jaso du, baina eraikuntzaenpresak helegitea jarri dio. Madrilenere beste auzi bat martxandute bi enpresek.Renovables irensteko ekimenarenondorioz, ACSk duen jabetzarenkopurua apur bat murriztukoda. Azken kopuruen zain, %0,5eta %1,5 artean egongo da jaitsiera.Behintzat, %20ren azpitik geratukoda, eta kopuruak badu garrantzia,horren gainetik egoteakparte-hartze hori «inbertsio estrategikoiraunkortzat» jotzekoaukera ematen diolako, kontuemaitza kaltetu gabe.Iberdrolaren akzioak erostenjarraituko duela esan du ACSk.Hala ere, Iberdrola irensteko eskaintzapubliko bat orain garestiagoaterako litzaioke, 2.000 eta2.500 milioi artean. Sanchez Galanekbehin baino gehiagotan botadio erronka Florentino Perezi: benetanIberdrola kontrolatu nahibadu, akzio guztiak erosteko diruamahaian jar dezala.