Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ARRAINTZA* * *Masta-gaiñeko zaindariak "balea ezkerratik edoeskubitik" deadar egitean, kapitana igoko da mastangorazer bale dan <strong>eta</strong> nundik jokatu erabakitzeko. Bikilometrora inguratzen diranean, orduan bota bear diratxalupak ur<strong>eta</strong>ra, belaz edo <strong>arra</strong>unez balearen ingururajoateko. Guztiak ixil; tol<strong>eta</strong>k amukoz bilduak ea estroboakkoipez, otsik ez ateratzeko.Lau txalupa ontzi bakoitzean: leengoan kapitanadijoa partroi, bigarrenean pillotua, irugarrenean maixua<strong>eta</strong> laugarrenean kontramaixua. Ortik aurrera Euskalerrianbezela jokatuko dute balea <strong>arra</strong>patu <strong>eta</strong> ondartzaraerameteko.INDIOEKIN TRATOAKIndioekin izan zituzten tratoak beti izan ziran lagunarteko tratoak. Aiek kastor-narruak eskeiñi; auek,gureak: narruen ordez burnizko lanabesak (aizkora,aisto, azkon <strong>eta</strong> abar), sagardoa ea ogi trukean. Orrezazgaiñera lan ere eskeintzen zi<strong>eta</strong>n alogeran. Euskaldunenlagun zintzoak <strong>eta</strong> laguntzaille ben<strong>eta</strong>koak izanziran, eskimalak ez beste guztiak.Eskimalekin eun urteko asarre bizia izan zuten,gureak aien buruzegi baten emazta <strong>arra</strong>patu zutelako.Pekatu au ez zieten euskalduneri eskimalek zekulanbarkatu.Beste guztiekin beti ibilli ziran pakean. Udaberritikudazkenera egongo ziran alkarrekin. Gero, agur <strong>eta</strong>datoren urterarta.<strong>Euskaldunak</strong> ez ziran ez konkistadore, ez politiko,ez kolonizadore. Arrantzaleak ziran uts-utsik. Indioekinartu-aman<strong>eta</strong>n paketsu ibili ondoren, berreiro Euskalerrirabiurtzen ziran indioeri beuran lurraren jab<strong>eta</strong>sunikkentzeke...* * *Egoera orr<strong>eta</strong>n ibiltzeak <strong>eta</strong> tankera orr<strong>eta</strong>n jokatzeakgaldu zitun euskaldunak gerora. Jokaera jatorreanzebiltzan euskaldunak beste errien maltzurkeriakgaldu zitun. Batez ere Inglaterraren maltzurkeriak.Nola?XVI'garren eukiaren asieratik gutxienez zabiltzaneuskaldunak <strong>arra</strong>ntzan Terranoba <strong>eta</strong> Kanadako itxaso<strong>eta</strong>n;gerora etorri ziran inglesak <strong>eta</strong> auek botazituzten itxaso ai<strong>eta</strong>tik gure <strong>arra</strong>ntzaleak sakulako.Kolonizatu zituzten indioen lurrak <strong>eta</strong> lurretik itxasoenjabe egin ziran, gaurko egunez gertatzen ari zaigunbezela.* * *Maltzuekeria agertu zuten garbi asko. Lenengo, euskaldunenasku<strong>eta</strong>tik ikasi zuten bale-arrentza, euskalduntxalupa-maixu <strong>eta</strong> arpoilariak beuren barkustaneramenaz. Maiz izan gera euskaldunak etxe-kalte <strong>eta</strong>arazo on<strong>eta</strong>n ere alaxe izan ziran gue aurrekoak; bakoitzakberea jasotzeagatik guztien ondamendiaren aldejokatu.Bale- <strong>arra</strong>ntzan ikasi ondoren, bale-<strong>arra</strong>ntzarakoalkarte aundiak <strong>eta</strong> indartsuak sortu.Ordurako gobernadoreak jarrita zauzkaten baiInglaterrak <strong>eta</strong> bai Frantziak Terranoba <strong>eta</strong> Kanadakolurralde<strong>eta</strong>n. Gobernadore auek bale-arantzarako konpañibarri<strong>eta</strong>n parte ziralarik, euskalduneri petxak <strong>eta</strong>eragozpenak lepoan ezarri, askatasuna kendu <strong>eta</strong>indioen kastor -narruak euak jaco...* * *Eta, emengo agintariak?Madrid'era begira. Madrid'en, ordea, beste lanikbazuten Amerik<strong>eta</strong> osoan, an goiko Terranobako puntaarten zebiltzan euskaldun <strong>arra</strong>ntzaleari begiratzeko.Arrantzaleak, eurak, iñoren laguntzarik gabe, jokatubear <strong>eta</strong> geien<strong>eta</strong>n alkarren arteko batasunik gabe.Felipe Bigarrenak moltsoan joateko agindu zien;baiña, naiago zutela bakarka erantzun zien.BURRUKAK: ONDAMENDIAEspaiñiak zitun burrukak (Frantzia edo Inglaterrarekin)itxasoraiño zabaltzen ziran. Lurraren jabe etsaiak<strong>eta</strong> itxasoan burrukak. <strong>Euskaldunak</strong> burrukan sartuziran <strong>eta</strong> Terranobako barkuak kaiñoiez <strong>eta</strong> beste edozerklaseko armaz ondo ornituak joaten ziran, burrukarakoprest.Ortik sortu ziran itxas -lapurrak.Korsarioak, alegia.* * *Terranobara joan -etorria egiteko gauza asko ziranbearrezko ontzian: masta, aingura, bela, era guzti<strong>eta</strong>kosokak, txalupak bakoitza bere tresna guztiekin, emokoedo istupa, pikea ontzia istupatzeko (kalafatearen lanazan). Ontzia istupatu bear zan azpitik, aldamen<strong>eta</strong>tik<strong>eta</strong> gaiñetik Terranobara irten baiño leen. Gero, berriz,andik onantza ere berdiñ egin bear zan itxaso aundiaaldetik-alde igarotzxeko. Lan oiek egiteko bearrezkoazan abere -koipea, kintal bat.Arrantzarako tresnak bear ziran, txalup<strong>eta</strong>tik asi <strong>eta</strong>arpoi, xabolin, estatxa <strong>eta</strong> abar. Ugari.Labeak egiteko gaiak <strong>eta</strong> koipe urtua lortzeko bearziran tresna guztiak: aizkora <strong>eta</strong> aisto koipe <strong>eta</strong> aragiakebagitzeko, tiña <strong>eta</strong> barrikak koipe erabilli <strong>eta</strong> gordetzeko.Egur-ikatsa labear pizteko.14
Change language