Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ARRAINTZAJanariak <strong>eta</strong> edariak: ogia, gall<strong>eta</strong>k, aragia, zezina,urdaia, babak, ardo, sagardo, txakolin, pattar...Arrantzale bakoitzak narruzko jantzi bereiziak lanerako.* * *Diru asko bear zen ontzia antolatzeko <strong>eta</strong> orr<strong>eta</strong>rakodirua aurretzen zutenak ere ba ziran. Korritua euenetik28, 29 <strong>eta</strong> 30. Diru galestia: baiña, bearrezkoa.Ba ziran segurantzia ematen zutenak ere.Artean inglesak ez zuten beuren barkuen segurantzirikegiten. Inglesak 1604'ean asi ziran barkuensegurantzia egiten. Euskaldunek 50 urtetik gutxienezartu zien aurrea ingleseri. Tresna, ontzi, koipe edobakaillau <strong>eta</strong> gizasemeak, ora danak seguropeanjarriak Juan López de Soto'ren bitartez.Bera zan segurantziak ematen zituna.1567'tik 1569'ra gizon onek egin zitun seguroenberri Burgos ' ko Konsuladoan daude. An agertzendira, bi urte oi<strong>eta</strong>n, Debatik Joan de Espilla, Domingode Sorazu, Miguel Zerain, Iziartik Pedro Otxoa deArriola; Mutrikutik Esteban Lete <strong>eta</strong> Domingo Gantxegi;Elgoibartik Andres de Alzola <strong>eta</strong> Joanes Bolibar;Azpeitiatik Joan de Otxoa; Azkoitiatik MartinPerez Idiakez <strong>eta</strong> Domingo López Iraz<strong>arra</strong>; OñatitikJoan Igarza; Oiartzundik Miguel Isasa; PasaiatikMiguel de Villaviciosa <strong>eta</strong> Ramón de Arri<strong>eta</strong>; ErrenderitikJuan Zubi<strong>eta</strong>; Donostiatik Juan de Erauso <strong>eta</strong>abar...Ontzien kapitanak ziran guzti oiek.* * *Arrantzu au<strong>eta</strong>ko jokoan iru alderdik parte artzenzuten: ontziaren nagusia bat, armadorea bere poltxatik<strong>arra</strong>ntzarako bear ziranak prestatu zituna bi <strong>eta</strong> kapitanatripulazioarekin iru.Banak<strong>eta</strong> onelatsu egiten zuten: irutik zati bat<strong>arra</strong>ntzaleentzako; beste irutik biak nagusiarentzat <strong>eta</strong>armadorrarentzat. Baiña, <strong>arra</strong>ntzaleeri ematen zitzaizkienabantailla <strong>eta</strong> sariak armadorearen bizkarretikziran. Esate baterako, arpoilariek beuren saria <strong>eta</strong>abantaillak jasotzen zituzten, bere lanaren araberan:arpoi geiago sartutakoak geiago jasotzen zuan abantaillez,Euskalerriko erri<strong>eta</strong>n egiten zan bezela.1566'an Debako kapitan Joan de Espillak 1.195barrika koipe ekarri zitun Terranobako itxaso<strong>eta</strong>tik.Ontziaren jabea Landaverde bilbot<strong>arra</strong> zan <strong>eta</strong> diruakjarri zitunak barkua armatzeko beste bilbotar bar. Onanola zabaldu zituzten 1.195 barrika aiek.Tripulazioak irutik bat = 398 barrika koipe.Nagusiak = 298 t'erdiArmadoreak = 497 t'erdiArmadoreak banatu zitun bere barrika oi<strong>eta</strong>tikabantaill<strong>eta</strong>n: 113 1 /3 barrika.Nagusiak, berriz: 25 5/6 barrika, berak aukeratuzitun gizoneri. Auek dira: kapitana, kontramaixua, arotza,kalafatea, zaindaria <strong>eta</strong> kañoi -zaindaria.Berak, 398 barrika danen artean banatu ziran neurriberean. Gaiñera, beste 113 1/3 armadorenak <strong>eta</strong> 25 5/6barrika nagusienak ere tripulazioan zabaldu ziran:baiña, bakoitzari eure abantaillen neurrian.* * *Terranoba, Kanada <strong>eta</strong> inguruko itxasoak oso ziranaberatsak. Lurrak kolonizatu zituzten <strong>eta</strong> euren arteanbanatu ere on<strong>eta</strong>ra: Kanada inglesentzako, Terranobaingurua frantsesentzako, Groenlandia danesentzako.Eta, euskaldunentzako, zer?Ezer ez.* * *Beste guztien merituak gutxi-etsi gabe (dio Belangerjaun kanadat<strong>arra</strong>k) ordua da euskaldunak argitaraekartzeko; batez ere XVI'garren eunkian egin zutenlanagaitik... Ez ziran lurbilla zebiltzen esploradoreak,ez <strong>eta</strong> lurraren jabe egin nai zuten kolonoak...Oiek danak orrela dirala, <strong>eta</strong> erri askoren maixuizan arren, andik bota zituzten.Amaseigarren eunki osoan beurak izan ziran itxasoaien jau <strong>eta</strong> jabe, iñori eragozpenik jartzeke; baiña,eunki orren aizken aldera gauzak okertzen asi ziran.Amazazpi garrenean, okerrago.Emezortzigarrenan eman zioten "puntilla" euskaldunterranobazaleen arazoari, Utrech ' eko ltunean. Itunau gerra baten amaiera izan zan: Inglaterra <strong>eta</strong> HolandakEspaiñia <strong>eta</strong> Frantziaren aurka zeukaten gerrarenamaiera.* * *Esanda daukagu nola lurraren jabe egin ziranakitxasoaren jabe ere egin zirala. <strong>Euskaldunak</strong>, bestebiderik ezean, bakoitzak bere kasa burrukari eldu zion<strong>eta</strong> itxas-lapurr<strong>eta</strong>ra jo. Etsai aundia aurrean <strong>eta</strong> ausarkeriakez zuan azken onik izan.Azkenaren azkena Utrech ' eko Ituna: 1713 -VIII-13'tan.Urte orren ibeltzean, Ituna firmatu aurretik, GipuzkoakoJunta Jeneralak auxe eskatzen zion EspaiñiakoErregeari: <strong>Euskaldunak</strong> Terranoban <strong>arra</strong>ntza egitekozeuzkaten eskubide ze<strong>arra</strong>k ondo zaintzeko. Egingozituztela alegiñak. Baiña, dana alperrik.* * *15
Change language