6. Zenbakia - Lea-Artibai Amankomunazgoa

0tik 5 urtera 5eraJon EzkerraPsikologo Klinikoa • Ezkurdi Medikuntza Zentrua• DURANGOUmeen zeloakZER DIRA UMEEN ZELOAK ETAUMEEN ZEIN GARAPEN-ETAPATANAGERTZEN DIRA? Zeloak erantzunnormal eta erreaktiboak dira, norbaitenmaitasuna galduko dan mehatxuasumatzen danean azaltzen diranak.Horrek barruko egoera oso mingarriaeragiten dau beti, eta esperientziadesorekatuen funts izan ohi da.Umeen zeloei jagokenez, umearenesperientziak amaren maitasuna galtzeaeukiten dau oinarri; izan be,umeak edade horretan errealidadearenikuspegi mugatua eukiten dau,eskasa, eta maitasun posesiboa daharek bizi dauena.Ustez arreta erakutsi behar deuskunpertsona batek kasu egiten ez deuskuneansortzen dira zeloak, eta pertsona horrenganakoenbidia eta erresumina adierazoten dabe.Familia barruan, gurasoen maitasuna eta arretalortzeko lehia izan ohi da neba-arreben arteanagertzen diran zeloen arrazoi nagusi. Helduonartean txikiagotu egiten doguz horreek sentimentuok;eta, egia esan, zeloak emozino latzlatzakdira, umeakan zirrara gogorrak eragitendabezanak eta hareen nortasuna taxutzendabenak. Zeloen ondoreak sano dira tamalgarriak,eta ia beti, irauten dabenean, patologikoakizaten dira; hain sartzen dira umearenbarruan ze, horri, "Kainen konplexua" esatenjako (Biblian agertzen dan pertsonaia aitatuz).Urtebete eta erdi euki arte ez da zelorikizaten, eta lehenengo umezaroan zazpi urteraarte-edo irauten dabe. Sarritan, etxera umebarria ekarten danean zeloak erakusten dabezanjokabideak azaltzen dira, ze etxean lehendikbadagoan umeak kanpotik datorren batek"bere tronutik" kendu dabela sentitzen dau.Izatez, umeen zeloek neba-arreba edokide bategaz hartu-emonak eukiteko egoera iragankoredo iraunkorrak adierazoten ditue; hori,berez, besteei maitasuna izateko modu desegokiarenondorea da: besteak gauza lez ikustendoguz (ez pertsona modura), eta guretzat bainoez doguz nahi. Ume zelotsuak beretzat bakarrikgorde gura dau gurasoen maitasuna, zeuste izaten dau maitasun hori neba-arrebakazkonpartidu ezkero, beste neba-arrebakbaino gitxiago maite izango dabela bera.Umeen zeloak, neba-arreba txikiagoa edohurreko ume txikiagoren bat jaioten daneanazaltzen da? “Zeloak berezkoak ditu pertsoneak;danok dakigu horren barri”. Halanesaten dogu behintzat. Egia ete da?Egia da, izan, neba-arrebaren bat jaiotendanean umeak zartada galanta hartzen dauena,protagonismoa galtzen dauelako. Umearen nortasunaez dago behar dan moduan antolatuta,eta haren autoestimazinoa (afektibidadea) osoeskasa da; horrenbestez, ezin dau jasan amakjaiobarri babesgabe gizarajoagaz denporaguzti-guztia emon beharra. Jokoz kanpo ikustendau bere burua, baztertuta, eta, azkenbatean, abandonauta... Horrek zer eragitendau azkenean? Ba, alde batetik, ume hazitxoakseinaren jokabideak agertzea, zertarako etaamaren maitasuna berreskuratzeko, eta, aldiberean, bestetik, neba-arreba jaiobarriaganakolehia sortzea, ha umea areriotzat hartzen dauelako,"bere tronutik" kendu dauelako.Esan dozun lez, normalean zeloak esatendeutsegun hori, askotan esangurea sinplifikauta,izatez askozaz be sentimentu mingarriagoaketa sakonagoak estaltzeko modua da, hauda, neba-arreben arteko enbidia eta lehia gerizpetanipinteko modua; izan be, sentimentuhorreek umezaroan ondo bideratu ezean,helduaroan azaldu egiten dira eta ezaugarripatologikoak eragiten dabez, sarri askotan kontsultetanikusten doguzanak.Edozelan be, ezin doguz nahastauenbidia eta zeloak. Enbidia sortzen dankasuetan, umeak berak ez daukana etabeste batzuk badaukiena desietan dau, hauda, zelako edo halako maitasuna. Norberakez daukanak eta euki gura dauenak eragitendau enbidia; zeloen kasuan barriz, maitasuna,izan, bada, baina ez da galdu nahi.Gertatzen dana da sentimentu batetik besterapasetea sano dala erreza, mugak oso lausoakdiralako.Badago modurik zelo horreek ebitetakoedo txikiagotzeko? Gurasoek egin daikieezer euren buruak eta umeak gertakizunhorreen aurrean prestatzeko?Bai, jakina. Neba/arreba barria etorribaino lehenago, umeei euren adinariegokitutako azalpenak emon behar jakezhaurdunaldiari, erditzeari eta senide barriarenetorrereari buruz; hau da, umeei jarraibide prebentiboakemon behar jakez, oinarrizko ezaugarrihoneek eukiko dabezanak: azalpen laburraketa egiazkoak izatea, umea nahastaubarik; ahal dan guztietan, aitak eta amak, biek,emon behar dabez azalpenok, eta, ondoenondoen,umeak itaunak berez egiteko ahaleginakegin behar dabez; azalpen honeekhaurdunaldiko 2. hiruhilekotik aurrera emon daitekez;gauza ona da umeak entzutea amaksabelean daukan seinaren bihotz-taupadak,edo haren ostikotxuak asmetea (hori momentuona izango da neba-arrebearen ganean berbaegiteko, eta alkarregaz egin ahal izango dabezangauzak aitatzeko); ume nagusia bere gelatikatara behar izan ezkero, aurretiaz egitea daonena, bestela bere burua baztertuta ikusidaike-eta; horri guztiari jagokonez, ahal dala,eutsi egin behar jake umearen egunero ohitureieta azturei (lotarako, garbitzeko eta jatekoorduak); inoiz be ez da paretik kendu beharume zahartxuagoa jaiobarria datorrenean;modu berean, ez da bape komeni umea amagandikurrun luzaroan eukitea; komenigarriada, baita, seme-alaba nagusiakaz bikotekideagazberba egiten dan modu berean hitz egitea,geure parera ekarrita, etab., etab.Azken batean, umeak bere buruagankonfiantza eukiteko eta bere buruagaz segurusentitzeko egiten doguzan ahalegin eta ekintza4Egiteko Prest! 6. zenbakia 2003ko udabarria