LEI NO JUSTISA IHA TIMOR-LESTE - La'o Hamutuk
LEI NO JUSTISA IHA TIMOR-LESTE - La'o Hamutuk
LEI NO JUSTISA IHA TIMOR-LESTE - La'o Hamutuk
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
no armonia komunidade nian iha SerPl? dukR koko deOit atu estaFelese fallansu. !rosesu<br />
reDolusaun nian dalaBFarak hamosu pagamentu Fa indemniDasaun? maiFR m3s inklui<br />
Suramentu orPl ka eskrita atu halaOo ser8isu komunitPria nian no m3s sei la repete fali<br />
ofensa neOe. 4aDaun Fa indemniDasaun inklui nesesidade atu mantein Falansu iha orden<br />
sosiPl FeiOala sira nianiiha neOeFR mak ema neOeFR halo ofensa sei halo oferta Fa familia<br />
8Utima nian no rekonsilia ho 8Utima.<br />
3. Di(logu no Dnfa9e transmisaun or(l. 9ha prosesu Sustisa lokPl nian parte sira f3 sira nia<br />
8ersaun konaBFP e8entu? hafoin lUder komunitPria sira halo arFitraDen ka deside konaBFP<br />
remRdiu no halo akordu. jaDu sira? ninia prosedimentu? no akordu siraBneOe la arki8a ho<br />
rotina husi fornesed3res Sustisa lokPl nian.<br />
4. Sansaun sosi(l nuCud(r dalan 'a reforsa. 7feti8idade husi akordu ida depende Fa grau<br />
husi presaun sosiPl nian neOeFR eDerse husi ema sira neOeFR halo desiDaun no m3s grau husi<br />
konsensus komunidade nian katak akordu neOe nesesPriu duni. Akordu siraBneOe taka ho<br />
simF3liku? atuasaun p%Fliku nian konaBFP rekonsiliasaun neOeFR inklui serim3nia hemu ka<br />
hPn hamutuk. 9mplementasaun Fa reDolusaun neOe reforsa liuhusi fiar katak FeiOala sira sei<br />
f3 punisaun Fainhira la halo tuir akordu neOeFR iha liu husi meiu oioin? hanesan moras?<br />
mate ka fallansu iha kolleita. Akordu no sansaun siraBneOe la konsidera ka sempre iha<br />
konformidade ho padroins internasionPl direitus umanus nian.<br />
jaDu ohoBema neOe normalmente haruka diretamente Fa iha sistema Sustisa formPl nian i prPtika<br />
ida neOeFR hah% ona desde tempu koloniPl !ortuguRs nianilaiha tentati8a ida husi lUder lokPl sira<br />
atu halo arFitrasaun. Asaltu fUDiku sRriu ida seluk hasoru ema (neOeFR Fele inklui 8iolasaun seksuPl)<br />
neOe dalaruma haruka diretamente Fa iha sistema formPl. haske nuneOe? iha kaDu sira seluk? toOo<br />
esforsu lokPl nian falla ona atu hasai reDolusaun ida? parte sira iha disputa neOe sei hetan influRnsia<br />
makaOas teFes husi autoridade komunitPria atu halo tuir prosesus Sustisa lokPl nian. lainhira falla<br />
atu uDa sistema Sustisa lokPl nian Fele reDulta iha sansaun? hanesan multa ida neOeFR impoin husi<br />
kefe Suco nomka kefe Aldeia sira.<br />
Sistema Bustisa Form(l<br />
6istema Sustisa formPl iha TimorBCeste neOe deDeEa husi f:e iha konsultasaun ho elUt sira rai neOe<br />
nian. Fonte Cei leSUtimu nian inklui jonstituisaun 4ep%Flika? lei sira neOeFR mak mai husi<br />
!arlamentu :asionPl no ;o8ernu 4ep%Flika? no m3s e:TA7T nia regulamentu no instrumentu<br />
leSislati8u sira seluk. Cei 9ndonRDia nian sira? Fainhira seidauk re8oga? permitidu atu suplementa<br />
fonte lei sira neOeFR mak hateten ona iha leten? no ikus liu mak lei internasionPl no lei kostumeiru<br />
sira m3s aplika iha forum partikulPr Falun.<br />
Desde Asia Foundation nia 6ur8ey ikus liu konaBFP Cei no dustisa neOeFR halaOo iha tinan LMM4? iha<br />
ona mudansa notP8el iha sekt3r Sustisa formPl nian? hanesan aumentu iha funsionamentu triFunPl<br />
sira? promulgasaun no ratifikasaun Fa lei orgPniku sira? deDen8ol8imentu Fa sistema oinsa Serre<br />
kaDu? formasaun Fa aut3r triFunPl sira? no m3s sira nia nomeasaun ofisiPl nuOudPr SuUD? prokurad3r<br />
no defens3r p%Fliku.<br />
TriFunPl rekursu? neOeFR estaFelese tuir 4egulamentu e:TA7T? kontinua atu atua hanesan<br />
triFunPl rekursu neOeFR aas liu Fa kaDu krime no si8Ul sira (maske jonstituisaun estipula 6upremu<br />
TriFunPl dustisa neOeFR seidauk estaFelese hanesan triFunPl neOeFR aas liu iha raiBlaran). TriFunPl<br />
9 | P a j i n a