28.12.2014 Views

Erntinipeskeri cajt - Roma-Service

Erntinipeskeri cajt - Roma-Service

Erntinipeskeri cajt - Roma-Service

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

mri nevi<br />

minimulti<br />

mri nevi<br />

minimulti<br />

<strong>Erntinipeskeri</strong> <strong>cajt</strong>


2. rik<br />

Obst, selenipe<br />

Dik tuke o kipi aun taj pisin o alava upro tschatscho than!<br />

2<br />

3<br />

1<br />

4<br />

loli muruca<br />

phaba<br />

akor<br />

draka<br />

5<br />

10<br />

kruschka<br />

9<br />

muruca<br />

ogrosl<br />

8<br />

marila<br />

7<br />

6<br />

tschereschni<br />

schliva<br />

cipakero obst<br />

Schalenobst<br />

mogoskero obst<br />

Kernobst<br />

kedipeskero obst<br />

Sammelobst<br />

murucakero obst<br />

Beerenobst<br />

bareskero obst<br />

Steinobst<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: O mindenfelitiko obst te prindscharel te siklol.<br />

Vakeriptscha pedar o obst te likerel te dschanel.


Obst taj selenipe<br />

Gen o alava, dik upro kipi taj pisin andi kocka o tschatscho gendo!<br />

Ker pedar o selenipe jek loli karika taj pedar o obst jek seleni karika!<br />

1 - phaba / 2 - sir / 3 - kruschka / 4 - morkojo / 5 - schliva<br />

6 - scha / 7 - boborka / 8 - akor / 9 - draka / 10 - bangori<br />

rik 3<br />

So schaj sa andar o obst keres<br />

Phand o kipo taj o soc khetan!<br />

1. I daj marmelade thal.<br />

2. I daj andar o obst jek soft dschuminel.<br />

3. I daj o obst ande thal taj kompot andral kerel.<br />

4. I daj o obst ando fadschimeskero mosto<br />

ande fadschinel.<br />

Didaktik: O kipi latsche uso soclini use te tschil.<br />

Te dikel, so obst taj so selenipe hi.<br />

minimulti nevi mri


4. rik<br />

p<br />

k<br />

O kirali le kesdipeskere betovtschendar<br />

Rode ande sako redo o kipo, savo le glajchi<br />

s<br />

betoviha kesdinel sar ando kvadrat.<br />

Ker pedar o tschatscho kipo jek karika!<br />

p<br />

k<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: O alava te akarel te dschanel taj o alava le<br />

glajchi kesdipeskere betovtschenca te lakel te dschanel.


Obst taj selenipe<br />

Te tu o jekoschne silbtscha khetan phandlal, jek alav andral ol!<br />

Feschtin sako alav le glajchi feschtoha taj lak o alav.<br />

pha dra mor la<br />

a ja mrk ra<br />

kor ta scha <br />

ja ko ka ba<br />

Obst taj selenipe schaj dikes, koschtalines taj aun astares!<br />

Alava, save tu schaj dikes, koschtalines taj aun schaj astares,<br />

anaveskere alava hi!<br />

Pisin!<br />

rik 5<br />

Didaktik: O anaveskero alav te prindscharel te siklol,<br />

o tel ulajipe le jekoschne silbtschendar te prindscharel te siklol!<br />

minimulti nevi mri


6. rik<br />

Anaveskere alava<br />

Feschtin! O feschtovtscha modro taj seleno afka leha, sar tu o<br />

alava pal lengero use kerinipe ande ulajs!<br />

Dik latsche upro anaveskere alava!<br />

akor dad va<br />

schajata keresto paprika<br />

pfrisich stolo banana<br />

schliva guruv dschukel<br />

pro phaba gav<br />

tschuri boklo gra<br />

draki taschka piri<br />

morkoja por gurumni<br />

linejal papin kenva<br />

Pisin o alava ande tri heftlina taj siklov afka:<br />

o/ada<br />

i/aja<br />

dad<br />

schliva<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: O anaveskere alava pal lengero<br />

use kerinipe ande te ulal te dschanel!


ik 7<br />

O erntinipe<br />

Dik latsche! Rode o alava taj pher o heftschengero tekst latsche!<br />

O terno dschend adaj hi. Akan o<br />

latsche hi taj le moljengero<br />

but buti hi. I buti le moljengere keraschiske ham imar ando dschend<br />

kesdinel. Akor tschinel o moljengero o kascht<br />

afka, hot tschak duj atscha prik atschon. Ov phandel o drakengero<br />

kascht la<br />

upro droto, upre savo bajder bartschol. Ando terno<br />

linaj schpricinel ov o drakengere kaschta afka, hot nisaj bibastali<br />

mol<br />

marha, afka sar i drakengeri<br />

schaj sa phagerel. Ando linaj<br />

le drakenge but pekal taj tschulo , hot latsche<br />

dschuv<br />

schaj le on. Ando terno dschend kedel o moljengero o taj<br />

dschuminel len use . Paloda pherel o ande ,<br />

drakengero<br />

kaj lo gerinel taj afka akor<br />

andral ol.<br />

bandlikaha keraschi draki kham<br />

Didaktik: O heftschengero tekst latsche te genel te dschanel<br />

taj o falinde alava latsche use te tschil te dschanel.<br />

brischind<br />

muschto<br />

hordovtscha<br />

minimulti nevi mri


8. rik<br />

Phabengeri riteschkija<br />

Johann:<br />

I daj:<br />

Johann:<br />

I daj:<br />

Johann:<br />

I daj:<br />

Johann:<br />

I daj:<br />

Johann:<br />

I daj:<br />

Adi meresch phabengeri riteschkija hahi!<br />

Ham adi kurko hi taj o boti nan prade.<br />

Jaj, ada nan latscho!<br />

Akan latscho gondo mange alo!<br />

Amen phabengeri riteschkija pekaha!<br />

He, ada latscho gondo hi! So amenge sa pekal<br />

Amenge pekal cukro, buteri, breslina,<br />

thud taj phabi.<br />

O phabi hi amen andi bar.<br />

Taj o avre koji hi amen andi kojnha!<br />

Latscho!<br />

Me akan vascho phabi dschav taj akor kesdinas!<br />

Latscho hi!<br />

Akan te kurke tri phabengeri riteschkija uschtideha!<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: O dialoogo te genel<br />

taj te hajol te dschanel.


Amen prindscharas o obst!<br />

Feschtin o betovtscha angle sako tschatscho soc!<br />

rik 9<br />

D<br />

O<br />

O schlivi bartschon upro kascht.<br />

O schlivi bartschon telal i phuv.<br />

P<br />

Andar draki gulasch kerdo ol.<br />

SCH Andar draki soft kerdo ol.<br />

E<br />

F<br />

Tschereschni lole hi.<br />

Tschereschni modre hi.<br />

N<br />

L<br />

O phabi gule hi.<br />

O phabi kerke hi.<br />

T<br />

D<br />

La marila nan mogi.<br />

La marila hi mogi.<br />

Pisin o feschtime betovtscha ande adala mesuji!<br />

Didaktik: O soclini te hajol taj o<br />

putripeskero alav te lakel!<br />

minimulti nevi mri


10. rik<br />

Schukar akaripe andi ischkola!<br />

Tschi le kipenge o tschatsche falati taj o tschatsche gende use.<br />

Feschtin o tschatsche falati le glajchi feschtoha!<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4 5 6<br />

Gen o kipi ando kariki latsche. Kitschi hi le<br />

Akor feschtin o tschatscho gendo.<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: Gendoskero kher 6 latsche te prindscharel te dschanel.


ik 11<br />

Dik tuke valaso uso ischkolakero kesdipe aun<br />

Dik tuke o 1x1 redi aun taj ker pedar o tschatsche<br />

resultatscha le redijendar jek karika<br />

60<br />

48<br />

24 45 45 63<br />

49<br />

28 27 17<br />

35 21<br />

49 54<br />

27 12 82 72<br />

56 30 54 32 63 56<br />

81 51 14 64<br />

20 28<br />

6<br />

9 7<br />

Feschtin o genipe taj o resultato le glajchi feschtoha!<br />

2 ando 8 = 7 ando 49=<br />

5 ando 25 = 4 ando 32 =<br />

3 ando 0 =<br />

8 ando 72 = 9 ando 54 =<br />

8 var 0 var<br />

6 var 4 var<br />

5 var 9 var 7 var<br />

Didaktik: Var soclini papal aun peske te dikel!<br />

minimulti nevi mri


12. rik<br />

kesdipe<br />

-><br />

sir<br />

morkoja<br />

phaba<br />

boborka<br />

Viaflin taj<br />

lade<br />

upro arto<br />

kipo<br />

taj alav!<br />

draki<br />

s<br />

mri nevi minimulti<br />

schajata


ik 13<br />

radischen<br />

karfijol<br />

scha<br />

bangore<br />

kruschka<br />

chliva<br />

akor<br />

Obst taj selenipe sasto hi!<br />

-><br />

cil<br />

minimulti nevi mri


14. rik<br />

Recepto jeke schlivengere pekipske<br />

O schlivi latsche hi!<br />

Tuke pekal:<br />

- 20 dag cukro<br />

- 1 jatschkori vanilakero cukro<br />

- 20 dag buteri<br />

- 4 kuki<br />

- 20 dag jaro<br />

- 1/2 jatschkori pekipeskero pulveri<br />

- rohrcukro<br />

- cimt<br />

- 3/4 kg schlivi oni mogi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

Cukro, vanilakero cukro taj buteri<br />

le mikseriha te miksinel.<br />

Akan sako kuku jekoschne<br />

use des.<br />

O jaro le pekipeskere pulveriha poloke uso humer use des.<br />

O humer ar te schodrinel taj upre jek<br />

tschiknardo bleho te del. O schlivengere<br />

falati la cipakera rikaha upro humer upre<br />

iste paschlares.<br />

5<br />

6<br />

Tschor eknaj rohriskero cukro<br />

taj cimt pedar o schlivi.<br />

Akan pek sa 45 minuti use 180° andi petscha.<br />

Latscho habe!<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: O recepto te genel te dschanel taj te andi<br />

praksis prik te bescharel te dschanel!


O phabi latsche hi!<br />

Ker tuke tro ajgeni mobile!<br />

rik 15<br />

Tuke pekal:<br />

- 1 soralo lolo, seleno taj brauni papruschi<br />

- 1 kat<br />

- pikcajg<br />

- thav<br />

- 1 suv<br />

- soralo papruschi jeka schablonake<br />

Butschalin afka:<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

Ker tuke jek schablona la phabake,<br />

la patrinake taj la dorongorake!<br />

Feschtin jek phaba upro lolo papruschi, i patrin upro<br />

seleno papruschi taj i dorongori upro brauni papruschi.<br />

Pikin akan i dorongori taj i patrin upri phaba.<br />

Ker meg buteder phabi.<br />

Akan hejngin tuke jek phaba pali<br />

kija le suvakere pomoschagoha<br />

upro thav.<br />

Didaktik: O angle dipe te genel taj te hajol te dschanel.<br />

Palo angle dipe valaso te kerel te dschanel.<br />

minimulti nevi mri


16. rik<br />

Pisintschago le religijonakere pedago<br />

O drom la schutscho<br />

dschiveskera kerndlinatar<br />

Te tu latsche o kipi use tschitschal, dschanes tu so o Jesus pre<br />

pajtaschenge phentscha, kada lenca o maro haja taj i mol pija!<br />

1<br />

4<br />

7<br />

M<br />

T<br />

C<br />

2<br />

5<br />

8<br />

10<br />

R<br />

E<br />

H<br />

O<br />

3<br />

6<br />

9<br />

O<br />

S<br />

T<br />

Ada hi !<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />

mri nevi minimulti<br />

Didaktik: Usi dschelni mischa le Devleske palikeras, hot o Jesus andi<br />

maroskeri taj andi molakeri forma use amende hi.


gischi institutistar ando Burgenland<br />

O drom le drakengere<br />

kaschtistar<br />

Te tu latsche o kipi use tschitschal, dschanes tu so o Jesus pre<br />

pajtaschenge phentscha, kada lenca o maro haja taj i mol pija!<br />

rik 17<br />

1<br />

2<br />

3<br />

A<br />

D<br />

A<br />

4<br />

5<br />

6<br />

H<br />

I<br />

M<br />

7<br />

8<br />

9<br />

R<br />

O<br />

R<br />

10<br />

11<br />

12<br />

A<br />

T<br />

!<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12<br />

Didaktik: Usi dschelni mischa le Devleske palikeras, hot o Jesus<br />

andi maroskeri taj andi molakeri forma telal amende hi.<br />

minimulti nevi mri


18. rik<br />

Pisintschago la neva maschkar<br />

O projekto gra<br />

O erschti klastscha andi berscheskeri karika<br />

la temaha gra pumen donde bescharde.<br />

O ischkolaschtscha ande trin grupn mindenfelitike temtscha<br />

pedar o gra ar butschalinde. Usi saki tema te 10 phutschajiptscha<br />

ar butschalinde, kaj on ando internet vaj andar mindenfelitike<br />

kenvi korkore o<br />

palvakeriptscha lakle.<br />

Afka jek tikni kenvori<br />

buteder sar 40 riktschenca<br />

kerdi uli, kada o projekto<br />

kisno sina. Ada projekto<br />

te andi handelsakademija<br />

Uprutni Pulja presentirim<br />

ulo.<br />

Jek tema sina, „o gra taj i terapija“.<br />

Anna: Grasta butvar le terapijenge uso fatschuvtscha lim on.<br />

Jek terapijakeri ora le grasteha koschtalinel 35 Euro. Kaj o<br />

gra taj o prastaschi latsche pajtaschtscha te on, iste but butschalim<br />

ol. Grasta igen kamle, mirne taj godschar marhi hi.<br />

mri nevi minimulti<br />

Pisintschago la neva maschkarutna ischkolatar<br />

Großwarasdorf.


utna ischkolatar Großwarasdorf<br />

O projekto gra<br />

O erschti klastscha andi berscheskeri karika<br />

la temaha gra pumen donde bescharde.<br />

Lukas: Mange igen interesanti sina, hot o gra andar o<br />

„przwewalski“ tel schtaminel. Me na dschantschom le, hot andar<br />

ada tel schtaminipe te avre grasta ari ale: Afka sar o Haflinger,<br />

Lipizzaner, Araber, … Jana: Kada amaro projekto kisno sina,<br />

i „familijakeri ranch“<br />

ande Lutzmannsburg<br />

kher rodijam. Amen terdschivtscham,<br />

sar jek<br />

grastengero kovatschi<br />

i petala le grastoske<br />

upre tschalal. O gra igen<br />

mirno sina, kekaj i buti<br />

igen dur dauerintscha.<br />

Sako ischkolaschi schaj prastalintschahi. Ada mange igen tecintscha,<br />

mint me imar latsche te prastalinel dschanav. O avre<br />

ischkolaschtscha, save na kamnahi te prastalinel, i marhengeri<br />

bar kher rodine. Odoj schoschoven, ketschken, lamas, esi,<br />

gotschki taj bakre dikle.<br />

rik 19<br />

Pisintschago la neva maschkarutna ischkolatar<br />

Großwarasdorf.<br />

minimulti nevi mri


20. rik septemberi/oktoberi 2010 / 05<br />

EDV<br />

I buti le kompjuteriha uso<br />

ischkolakero kesdipe !<br />

Sako ischkolakero kesdipe<br />

jek latscho schajipe del, pe le kompjuteriha<br />

mindenfelitke temenca donde te bescharel.<br />

Phutsch tre meschteri / tra meschterkija,<br />

saj schajiptscha del!<br />

Jek schajipe del, hot i cili klas<br />

mindschart pedar amari flogoskeri grupn<br />

schaj reschaschirinel.<br />

O meschtertscha te pomoschinen<br />

tumenge use aja buti. Jek avro schajipe hi,<br />

hot tumen tumenge o cile digitali ardiptscha<br />

pedar o <strong>Roma</strong> taj o Sinti taj o cile interaktivi<br />

siklipeskere kheliptscha andar<br />

o internet aun diken.<br />

Me kivaninav tumenge<br />

jek latscho ischkolakero kesdipe!<br />

Tumaro<br />

kompjuteriskero<br />

kermuso<br />

So ande hi<br />

Obst, selenipe.................................................. 2<br />

Obst taj selenipe.............................................. 3<br />

O kirali le kesdipeskere betovtschendar.......... 4<br />

Obst taj selenipe.............................................. 5<br />

Anaveskere alava............................................ 6<br />

Erntinipe........................................................... 7<br />

Phabengeri riteschkija...................................... 8<br />

Amen prindscharas o obst............................... 9<br />

Schukar akaripe andi ischkola....................... 10<br />

Genipe............................................................ 11<br />

Obst taj selenipe sasto hi............................... 12<br />

Obst taj selenipe sasto hi............................... 13<br />

Schlivengero pekipe....................................... 14<br />

O phabi latsche hi.......................................... 15<br />

O drom la schutscho dschiveskera kerndlinatar.... 16<br />

O drom le drakengere kaschtistar.................. 17<br />

O projekto gra.................................................18<br />

Ischkolaschtscha phukan............................... 19<br />

EDV................................................................ 20<br />

Medieninhaber und Herausgeber:<br />

Volkshochschule der burgenländischen Kroaten,<br />

7000 Eisenstadt, J. Permayerstr. 9 - © 2010 HNVŠ<br />

Gartenstraße 3<br />

7511 Kleinbachselten<br />

Für den Inhalt verantwortlich: Gärtner-Horvath Emmerich, <strong>Roma</strong>-Sevice<br />

Übersetzung: Schmidt Josef, <strong>Roma</strong>-<strong>Service</strong><br />

Lektorat: Wogg, Mag. Michael<br />

Illustration: Gabriel Jasmine - Layout und Satz: Bunyai, MAS, MSc Stefan - Druck: Wograndl 7210 Mattersburg<br />

Redaktion: Buranits Mirijam, Bunyai, MAS, MSc Stefan, Buranits Helene, Heisinger, Mag. Elvira,<br />

Omischl-Nagl Ester, Schweiger Peter, Sinkovits Elke, Trenker Vera, Watzka Brigitte, Wukovits Robert<br />

Erklärung gemäß Mediengesetz: „moj novi minimulti“ ist eine Zeitschrift für SchülerInnen im Burgenland,<br />

verfasst in Kroatisch und <strong>Roma</strong>nes. Gefördert vom Bundeskanzleramt aus Mitteln der Volksgruppenförderung.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!