Entimidasyon sou Entènèt (Cyber-entimidasyon) - Florida ...

� Gen kiryozite sou ki kote yo soti
� Aprann timoun yo enfòmasyon ki korèkt olye ou kite yo kwè nan bagay ki pa sa. Kantite enfòmasyon
epi kantite presizyon ou bay pral depann de moun kap anseye l lan epi bezwen timoun lan pou l konnen. Se
yon bagay ki konvnab pou di timoun laj sa a bebe yo vini de manman ak papa yo. Sa kapab ase enfòmasyon
pou yo anvan yo pase nan yon lòt sijè.
� Aprann sa ki akseptab nan sosyete an sou respè yo dwe genyen pou espas lòt moun epi sou konpòtman yo an
prive epi an piblik
� Enterese nan ti bebe—plis sitou sou jan ti bebe an fèt pase nan jan bebe an konsevwa
� Montre kiryozite sou gwosès epi sou alètman (bay tete)
� Kapab jwe manman ak papa oubyen jwe doktè oubyen lòt fason pou eksplore kò yo oubyen “jwèt sèks” ak zanmi yo
� Se tout timoun toupatou ki jwe jwèt sa yo epi sa ede yo konprann diferans ant fiy ak gason
� Sa kapab yon bon okazyon pou ou di pitit ou “Mwen konnen wap poze tèt ou kestyon youn sou kò lòt.
Annou pale de sa ou ta renmen konnen.”
� Se yon bon okazyon tou pou di, “Kò ou se paw. Ou kapab di yon moun “non” si ou pa vle yo manyen ou.”
� Ou dwe tou konsyan sou kestyon sekirite. Timoun kapab mete kreyon, bout bwa oubyen lòt bagay
nan ouvèti kò yo epi sa kapab blese yo.
� Menm si li nòmal pou timoun ki gen menm laj jwe ansanm pou eksplore kò yo, sa kapab yon
pwoblèm si youn nan timoun yo pi gran.
� Kapab aprann mo ki gen rapò ak sèks epi eseye sèvi ak mo sa yo.
� Kapab imite wòl seksyèl granmoun, pa egzanp, timoun nan lekòl matènèl kapab di yo gen menaj oubyen di ak ki
moun yo pral marye lè yo gran. Konvèsasyon sa yo se fantezi ki nòmal pou timoun ki nan lekòl matènèl.
Nan laj 6 a 8 an Se yon bagay ki enpòtan pou ou ouvè epi onèt pandan etap nan devlopman sa a epi fè se lakay
li pitit ou jwenn premye enfòmasyon sou sèks. Ou dwe yon sous kredib ki bay pitit ou enfòmasyon pou ou kapab
kenbe liy kominikasyon yo ouvè ant oumenm ak pitit ou. Toujou sonje, pa gen pwoblèm pou ou di “M pa konnen
men nou kapab jwenn enfòmasyon an ansanm.” Sa se yon apwòchi ki pi bon pase envante yon repons epi apresa
pitit ou vin aprann li pat korèkt. Timoun ki nan laj 6 a 8 an ap:
� Bezwen aprann etabli limit espas pèsonèl
� Dwe pou yo konprann vre mo ki pale de divès pati kò an epi yo dwe kapab pale de tout pati kò an san yo pa santi
sa yap fè an pa byen
� Dwe pou yo kapab mande granmoun yo fè konfyans kestyon sou afè sèks, epi konnen afè sèks gen eleman ladan l
ki prive
� Dwe pou yo kapab idantifye diferans ant fiy ak gason epi aprann kijan bebe yo “antre” epi “soti” (san antre nan
twòp detay) si yo gen kiryozite sou sa
� Kòmanse ensiste se pou yo ba yo espas prive yo pou yo abiye epi al nan twalèt
� Kapab sèvi ak pawòl sèks epi di betiz pou yo teste reyaksyon granmoun yo
� Vin pi sansib sou diferans ant fiy ak gason—zanmitay ak timoun ki fiy oubyen gason menm jan avè yo vin pi
dominan epi devlopman wòl fiy/gason an vin pi fò
� Kapab kontinye karese tèt yo epi jwe jwèt sèks
Laj 9 a 12 an Devlopman seksyèl lan vin aktif anpil pandan laj sa a, avèk chanjman fizik, emosyonèl epi nan konpòtman
ki vin a tout vitès. Timoun yo kòmanse parèt pi granmoun, men li enpòtan pou ou sonje se timoun yo ye
toujou. Timoun ki gen laj ant 9 ak 12 an pare pou yo kòmanse pase gwo chanjman nan kò yo ki kapab fè yo santi
yo wont tèt yo, oubyen santi yo pa alèz. Se yon bagay enpòtan pou ou pale ak pitit ou de devlopman seksyèl epi di l
chanjman sa yo nòmal epi gen anpil lòt chanjman ankò ki pral vini nan kò l pandan kèk ane ki pral vini yo. Timoun
ki gen laj sa a gen yon ide pi klè sou afè sèks pase yo aprann nan lekòl sou sa. Rive nan fen etap sa a, timoun yo dwe
konn eleman sa yo: sik lavi an epi devlopman seksyèl nan tout laj, mo ki koresponn vreman ak diferan pati kò an,
wòl fiy ak gason ki pa tonbe nan kliche ak stereyotip, epi enfòmasyon esansyèl sou ijyèn pèsonèl. Timoun ki nan laj
9 a 12 an pral:
� Pase chanjman nan vwa yo epi penis ak testikil yo pran matirite (gason)
� Kòmanse gen règ yo epi sen yo pouse (fiy)
� Kòmanse gen plis transpirasyon ki fè yo bezwen sèvi ak dezodorizan
� Wè chanjman nan po yo, yo kapab gen bouton
� Kòmanse wè pwal pouse sou pati yo
� Kapab karese sèks yo jis yo rive nan ògasm (jwisans)
� Kapab fè jwèt seksyèl kote youn ap eksplore kò lòt, ant ti fiy ak ti fiy oubyen ti gason ak ti gason, men mwens pase
sa yo te fè anvan
52 • Jiwèt pou prevansyon® Gid Devlopman Familyal 2012