Entimidasyon sou Entènèt (Cyber-entimidasyon) - Florida ...

Poukisa premye ane nan
vi timoun lan enpòtan
k
wake sèvo timoun yo kontinye devlope pandan tout vi yo, peryòd ki pi aktif nan
devlopman sèvo an kòmanse pandan twazyèm trimest gwosès
manman an rive jis timoun lan gen laj 18 mwa. Pandan peryòd sa a, jan bezwen
fizik, sosyal epi emosyonèl timoun lan satisfè se sa ki afekte jan sèvo timoun lan
pral grandi e devlope. Si ou byen konprann kijan timoun grandi epi aprann, sa pral ede
ou konnen kisa pou ou atann ep kisa ou kapab fè pou ede pitit ou devlope tout kapasite
li genyen yo.
Kat (4) prensipal domèn nan devlopman yon timoun se fizik, sosyal, emosyonèl epi
koyitif (jan ou aprann epi konnen).
Devlopman fizik lan se jan kò moun grandi: wotè, gwosè, misk epi senk sans yo (wè,
tande, goute, touche epi santi). Kowòdinasyon mouvman misk ki gwo epi piti, sa fè pati
nan devlopman fizik lan tou.
Devlopman sosyal se kapasite pou fòme lyen ak lòt moun, pou konprann sa ki akseptab
e ki pa akseptab epi pou devlope prensip, epi kowopere ak lòt moun nan fanmi
lan, nan gwoup moun ki menm laj epi nan sosyete an.
Devlopman emosyonèl se kapasite pou konprann epi di santiman epi pou kontwole
emosyon.
Devlopman koyitif lan se kapasite pou aprann epi sèvi ak lojik epi larezon pou rezoud
pwoblèm.
Devlopman nan tou le kat domèn sa yo konekte youn ak lòt. Pa egzanp, pou yon timoun aprann pale, sa mande pou li kapab
tande (fizik), epi konprann diferan son li tande yo (koyitif), kapasite pou li swiv sa kap pase an (sosyal) epi kapasite pou li
nan entèyaksyon ak lòt moun (emosyonèl). Si timoun lan pa pwogrese nan youn nan domèn yo, sa afekte kapasite l pou li
pwogrese nan tout lòt domèn yo.
Devlopman an nan chak domèn sa yo fèt nan diferan etap epi chak timoun pral devlope ak pwòp vitès li. Lè ou wè endikasyon
sou devlopman timoun yo, yo montre senpleman kisa yon timoun nan laj sa a kapab fè – si li pako fè li kounyè a, li
pral fè l byento. Si pitit ou te fèt anvan lè, sonje ke ti bebe ki fèt anvan lè gen tandans pou yo pran yon ti tan anplis pou yo rive
nan diferan jalon yo. Moun pwofesyonèl tankou doktè, enfimyè, jadinyè timoun piti epi moun kap fè vizit nan kay kapab ede
ou swiv devlopman pitit ou, idantifye sa ki kapab poze yon pwoblèm epi voye ou kote moun ki kapab ede ou lè sa nesesè. Si
ou jwenn epi fè trete pwoblèm sante ak pwoblèm devlopman touswit, sa kapab anpeche pi gwo pwoblèm prezante pi ta
nan lavi.
Nan sa ki konsène disiplin ak sekirite
A mezi timoun yo devlope epi grandi, sa yo bezwen pou disiplin avèk
sekirite yo ap chanje. Disiplin, ki se yon mo ki vle di “anseye”, se pa yon
bagay ti bebe oubyen timoun piti ki fèk aprann mache kapab konprann.
Epi tou yo pa konprann sa danje ye nonplis. Ti bebe gen anpil kiryozite
e yo kapab jwe avèk preske tou sa ki tonbe anba men yo. Sèl mwayen
pou disipline yon ti bebe se pou ou fè sa ki nesesè pou yo an sekirite nan
milye yo pou yo kapab eksplore epi aprann konnen milye kote yo ye an. Pa
egzanp, si ou pa vle ti bebe ou foure dwèt li nan yon priz elektrik, donk ou
dwe mete yon bouchon pou fèmen priz yo. Nan lòt paj liv sa a, wap jwenn
plis egzanp sou jan ou kapab fè sa pitit ou bezwen pou disiplin epi sekirite
li nan chak etap devlopman li.
YON BAGAY POU OU NOTE
Sa ou fè epi sa ou mete pou pwoteje
timoun yo, se pa sa sèlman ki si� pou bay
timoun yo sekirite. Mezi pou pwoteksyon
timoun nan yon kay, sa sèlman fè timoun
lan pran plis tan pou li mete kò li nan
yon sitiyasyon danje, men sa pa ranplase
sipèvizyon yon granmoun kap siveye
timoun yo.
INTRODUCTION
Jiwèt pou prevansyon® Gid Devlopman Familyal 2012 • 1