LIBER REGVMTERTIVS - The Lollard Society

6 

V3 . 

LIBER REGVMTERTIVS 

SECVNDVM HEBRAEOS 

PRIMVS MALACHIM. 

CAP. r. 

bus ascace marccfcit. Sed 

'T q, adolcfcccia miilca 

rex Dauid fen. Hicro. 

corporis bclla 

Nonnecibi vi'deturfiocci- fuffincr, & inter incctiua vicioru & carnis titillacioncs 

qtiafi 

dcncem fequaris hcera,figmcncii cfie vel Acelanarum 

ludicra?Frigfdus fencx obuoluitur veff imcntis:& 

nil! coplexu adolefccntulo: non tepefqc. ViuebatadhucBcthfabce., 

fupercrac Abigail 

,&rcliqua: vxo- 

ignis 

res, &: concubina:: 

omncs quali frigida; 

rcpudiancur & in 

, 

vnius cancum grandaruus 

calcfcic amplexibus. 

Abraham 

muho Dauid fenior 

in ligms viridibus furK>cef,&: fuu no pofficcxplerefiilgoie. 

Scneitus vcro eorfi qni adolefceda fua honcftis adib 9 

\ 

inff ruxei uc,&:m Icge dni mcdicaci func die ac nodc,erace fie 

pf 

doctor', procdiii re- 

T rex Dauid fenuerat, habebatq; artatis 

plurimosdies : 

porii fapicntior, & 

veccrum ffudiorum 

dulciflTimos frudus 

cumcj; operiretur vefti- 

mecic. 

[pfumqiie nobusjtioncalefiebar.Dixeruccrgoeiicrmen 

Abifag fapienui 

(ui: t Qiiarramus domino noftro ciafcnuindicacam- regi 

adolefcetulam , virginem & fter. coram 

fuir,&: tamen vitien- 

rcgc, & foueateum , dormiatcj; 

in finu 

te Sara aha non ouzfiuic vxorc: Ilaac dupliccs Dauid annos rugicus.Vcrbu fuperflui ambiguu 

prioribusanccdiluuiu viris, qui poff annos quingencos,non 

dicofenillus, lid penccarioiisarcubusnufquapuellaresq- 

Moyfes dux Ifraclicici populi cencu 

viginci 

annos habuic,& Scphora no mucauic.Qu? cff ergo ilia Suna 

inicis vxor & virgo ca ferues,vc frigidu calefocercc?ca fanda 

vr calecead libidine no 

prouocarec.-Exponac Salomo patris 

B fiereamplexus . 

clkiasA' pacificus bellacons amplexus. Poffide fapieciam, 

polUdein tdligentia. Tê dcrelinijHis < am te: apprehends ama ittto&fiTHabii 

re.Omnes pene virrutes roi 

poris mutancur m 

ibus,& crekence fola fapiecia decrefcunc 

cetera: ieiiinia, 

amena?,huc illucq; difcurfus, percgrinoru fulcepcio,defen 

:ojpauperu,inffancia oration u,vifltacio langucciu, labor ma 

nun vnde przbencur eleemofyna::&: amch qua: per corpus 

cxcrcenuir frado corporc m inora fiunr.Ncc hoc dico quod 

ui uiuenihcus & adhuc folidioris 

a.>tatis,qui f.laborc &: arde 

flimofludio,vica:quoq; fandimonia & oracionis frequccia 

icnciacofecuci func.frigeac fapiencia , quo: in plerifq, fenibus 

-ll j ir POS1 IlJ.A VENtKAJJILlT 

magiftri Nicolai de Lyra fupcr libro 

primo Maijchim. 

C A P V T I. 

r rex DMidfcnut-rjt.&c. In prxccdcncibus libris adu 

eft de regno filiorum Ifrael vnico , hie conlcquecer 

agicur de regno eius diuifo. propcer quod apud He- 

;duolibri precedences func vims liber qui vocacur Samii:-l,& 

duo fequenccs func,vnus alius liber qui vocacur Ma 

ch;m,id cff,regu in plurali. Primo igicur de duplici re^no 

icur prout floruit. Secfido prouccadere c^pit.f.quarcolib. 

quia ex tune gentcs fubdicx Hebrxis ceperunc rcbellare, &: 

: dominari 

eis,&: finalicer eos capuuare.Circa primum 

endum,quod ubi vnum regimen ccrminatur,fcquens inr. 

ideo primo agif dcregni vnicace fub Salomonc in 

incipio rcgni fui . fecundo de regni diuilionc circa finem 

vicz i i.c.Pnma in duas : quia primo dcfcnbitur ipfuis Salo- 

s 

regis inff itucio. fecundo infficuci cohfirmaciocap 2 

a in 

cres.quia primo defcribifiplius Dauid fenilis codiido 

Adonia,-ambitio ibi:.ôn/^ j ai-.t. ccrcio Salomois 

.- 

promotio,ibi Dixitqâtban. Circa primum dicitur 

t rex Dauidfenwrat^c.& en non habcbac nifi yo.aniios 

cft 

incorrupca,qua: coniungicur fcmbus^m quod df lob n.b. 

In antiejuis ettfapient'ta. Et hocmaximc fuic in Dauid, in quo 

in IciKctuce maxime vigui$;fpincus prophccix , prouc didu 

tuic fupr.z.lib.cap. 2 3. Et hxc fapiecia calefecit regc Dauid, 

ipfum ad amore diuinu acccndendo,& c.-ilis modus Joquedi 

parabolicus frequcriecr hf in fcripcura , ficut hf ludicu 9. b. 

Icu

Comrrv in 

hunc locum. 

Rabbanm. 

Angcloinns. 

Glof.ordi.&NicoIaideLyra. m 6j6 

$ fanguinem fudcrat. vdpotiuscx qun angqium ced ntcin 

A populum vidit, pauorc vehement icpntubuit vnde:lnincommoditatcfrigoris 

vfquca.l mortem perman (ic 

jt Procop. Hapc vcflimcmorum uaturddt , vt corporis 

calorem confcrucnt, c\: mucntum calorcm nugeanc , nihil 

vero frigido 

enimdnminarord.is interpivtatur.Scdcrrlrfir pop;il ,cu D 

vcT.iS.il m 'K. .u-i iconoftro cuius ipfc corpus e 

inn.un < 

>r< IPUCKHKMI in rc;;iuuu fubUit.ucir, de quo n 

to jK.Tfidi.e m.nor fil;us,kl ilt, prior popukis pr.Lvip;:.uur. 

b /.> v V///M*; . } Procop. C^nidam finite &: inq >:(.' fnfpi. 

corporicohfe fuo,&calef.icia'tdominuin nofrrtim regc Quxficruntigitiiradolcfcen- 

" " 

rant.Caroaute 

calula dc fuo 

calore quchabetjinreirquc 

fufcipicndo ca 

lori idonea eft, 

trarifmittic. 

a 

populum figni 

ficat,qui maior 

films efle vidc- 

tur: quia prior 

legc fufccpit: 

& Gentile populum 

qui per 

gratia Dei po- 

Iterior vocatus 

cftfpernens,fe 

folumcudomi 

norcgnarepu- 

tauit 

tulam fpeciofam in omnibus finibus Ifrael , & inucncrunt Abiiig Sunaa 

f Scientu vel contcin|>bt:o,quam compltrftcntrsin PHIS d-l-.-Ji mcmmmcfcuat. 

1 

mitidem, & adduxerunt eaad regem. 

Erat autem puclla pulchra nimis. 

IDormiebatcji cum rege,&: miniltrabat ei Rex vcro non cognouit cam. 

Adonias autem filius Haggith eleuabatur,dicens : Ego regnabo. Fccit- 

que fibi currum, ex: equites , & viros 

quinquaginta qui 

ante cu currerct. 

y 

Nee t etim fuus 

corripuit pater aliquando, 

dicens Quarc hoc fecifti ? Erat 

autem (ecundus 

&ipfepulchervalde, natupofl Abfolom. Et fermo 7 

eius cum loab rilio Saruiz , & cum Abiathar iacerdote , qui adiuuabant 

i 

z 

3 

4 

can hint, N.i- 

ad' conmtlium 

fet,h.ccrlvillc. 

C.ctcrum propheta 

diuini 

dccreti&cofi- 

lij gnanis ( per 

hue cnim n.2,i 

partes Adonix . Sadoc vero facerdos &Banaias filius loiada* , & Na- g 

than propheta, & Semei,& Rehi, & t omnc robur exercitus Dauid non 9 Salomon, bic*& 

crat cum Adonia. Immolatisereo Adonias ariedbus, c^vituiisj&vni- * fcabit 

_ .. i i % i i i C D meo domtim ) cu 

uerfis luxta 

pingutbus lapidem Zoheleth, qui 

erat vicinus fonti Ko vidifletAdonia 

omnes viros luda cotra voium 

gel , vocaûit vniuerfbs fratres fuos filios regis , & 

xdificabis 

gis. Nathan autem prophctam& Banaiam, & robuftos quof- n ^"A'^' 

irmrc' pu- C1 / /- VTI 

^^ *^ * to .^_ . i JLxt-I ^ It.fc^lli 

fAdonias b que , &: Salomonem fratrcmluum non vocauit. Dixit 

itaquc Nathan 

cnim 

NICOLAVS DL LYRA. quod Dauid hnbcbat cordi vmdidam occiiionis Abnerk 

mibi 

domum , fcdecce 

qui cratiuuenis pctiuit cam pro vxore morttio .- Dauid,vt hr Amafa- & quod Dauid hoc imponcret filio fuo rcgnaturo. 

inf r. 2.c.Et ideo oportct dice-read veritatem Iitera:,cj,i1erit &ideoqiKtrebat vt per eius auxilium Adonias inftituercpiiellacorporalis.fecudumhoc 

igiturcxponiturcum dicit'. tur & fictibi , parcerctur. 

Dixtrxntcrgo fmiifui. Icilicet medici quierant foliciti dc 

3 

,cius vita prolonganda proptcr fuam fanctitatem 

4 Qu\ramuf do.no. Dicunr.n. medici, q, optimum remediu 

contra mcbroru& frigiditare panilyfin immincnteefiamplexus 

nuilicris,maxime iuueculx & parcerctur 

7 

virginis. & io talis fuit 

adducla ipfi Dauid Nee ex hoc peccauit:quiacu eacotraxit 

Et cum

77 

per Bethfabe5,Deivaticinuim 

jn 

jnemoriam 

rcuocauit. 

Poftea ad re 

gem ingref 

ins , fermo- 

nes illiusco 

firmauit . 

g Betbfabes 

intcrpretarnirfiliaiura 

mcnti.figni 

ficat autcni 

antiquam 

Ecclefiam 

quarfuitfub 

Icge , dc eii-r 

ins ftirpe ve 

nis Salomq 

Wafci pro-miffiis 

eft. 

Natham in- 

r terprctatur 

- don urn , 

1 

figurat vete 

remprophe 

tiam. 

AM MA **.* 

b*\r p{onne tu 

domine mi 

rex, iurofli 

# Hicro- 

nymus.lu- raflfeilli D.*.* 

uid dicitur, 

quado cam 

confolatus 

cfifoftmor 

ten. filij , fi- 

cut in libro 

gitlir: 

Et con 

Jolaim cflDa 

uid 

HI- Regum Can. I. 

rap. 

ad Bethfabee matrem Salomonis . Num 

audifti quod regnauerit A donias fi- 

liusHaggith, 6k dominus nofter Dauid hoc ignorat? Nunc ergo veni, accipe 

a me confiliuniickfaluaanimaiTituamfiliiqucttii Salomonis. Vadc&ingrede- 

re ad regem Pauid,&dic ei.Nonne tu domine mi rex iurafti mihi ancilla: tue, 

dices,quod Salomon films tuus regnabit poll me,6kipfe fedebitin folio meo? 

Quare ergoêgnat Adonias ? Et adhuc ibi te loquente cum rege , ego veniam 

poft te , 6k complebo fermones tuos . 

jn cubiculo . Rex autem fenuerat nimis , & 

Ingreffa eft itaque Bethftbee ad regem 

A bilag Sunamitis miniftrabat ei. 

Jnclinauit fe Bethfabee , 6V 

adorauitregem Ad quam rex Quid tibi ( iriquitj 

vis ? Quserefpondens , ait: Domine mi , tu rex iurafti 

per dominum DeurrL. 

tuum ajicillar tu# 5 Salomon filius tuus regnabit poft me , 6V ipfe fedebit in lo- 

Jio meo, & ecce nunc Adonias regnat, te domine mi rex ignorante. Madtauit 

bouesckpinguia quarque , 6karier.es plurimos , 6k vocauitomnes filios regis , 

Abi.itharquoque facerdor.em,& loab principem militia^ Salomonem autem 

feruum tuum non vocaujt, Verunramen, domine mi rcx.m te oculi refpiciunt < 

totius ifraeljVt indices eis quis federe debeat in folio tuo,domine mi rex,poft 

te- Erhcj; cum dormierit dominus meus rex curn patribus fuisêrimus ego &: fi ; 

lius meus Salomon I peccatores. Adhuc jlla joquente cum rege, Nathan t pro- ' 

pheta venit; Etnunnaueruntregi,dicentesj Adeft Nathan propheta. Cumq; 

introiflett ante confpecl:umregisj6kadorafreteum pronus in terram,dixit Na 

thamj Domine mi rex> tu dixifti , Adonias regnet poft: me, & ipfe fedeat fuper i 

thronu meu ? Qnia defcendit hodie, 6k immolauit boues 6k pinguia, $c arietes 

plurimos, cVvocauit yniuerfos filios regis & principes exercitus, Abiathar 

quoque facerdote lilifq} vefcentibus 6V bibentibus cora eo 6V dicentibus; Viuat 

rex Adonias , me ieruum tuum 6k Sadoc facerdotem 6k Banaiam filium lo- 

iado?,^ Salomonem fiimulutuu non vocauit. Nunquid a domino meo rege 

exiuit hoc verbu , &. mihi non indicaftt feruo tuo quis fefTurus efletfuper thro- ] 

num dommi mei regis poft eu?t rcfpondit rex Dauid, dicens ; Vocate ad me i 

Bethfabee. QLIJC cum fuifTetingreflacorarege, & ftetiffet ante cu, iurauit rex, 

& ait; Viuit dominus qui cruit animam me^m de omni anguftia,quia ficut iu 

raui tibi per dominum Deum lirael, dicens 5 Salomon filius tuus regnabit poft 

me, 6k ipfe fcdebit fuper folium meum pro me, fie faciam hodie ; Submmo

^ a 

Tollite fern. 

Glof.ordi.&NicolaideLyra. 

68

Adclino. 

p, derc voluit,per faftu fuperbia:,non per vircucem difci....^, 

A fignificac quod ludaicus populus cum prior legem fufcepic, 

folum fe cum 

gentilem populu pofterius vocacum fpernes, 

A D D I T I O I. 

In cap.primo vbi dicicur in poftilla. Cumque operirepr veflibut 

non calefiebat. quod fuit fads mirabiledc tatafrigiditace, &c. 

JLicec Dauid bellicofum fuifle pluries legacur , nunqtiam 

tamendc eohabecurin fcripcuris, quodvulncrnmsfuiiTcc 

feuplagatusficvcicorpore fuo fangufn is copia effiueret, 

quod camcn non eflec verifimile , vc fcriptura de eo calia fi 

concigiflenc tacuitfet . Sed verius poteft alia caufa huius fri- 

Dauid a iuucntucc fuit libi- 

gidicads affignari , fcilicet quod 

dinofus,& in actibus venereis exceffiue implicatus, vt pacer 

ex toco procelfu fua: hiftoriz, fcilicet in mukitudme vxoru 

& concubinarum . Sed conftat quod vfus venereoi u exccffiuus 

naturalicer calorem confumit naturalem,& eius fubic 

ctum,fcilicec humidum radicalc. vnde Prouer. 3 1 . a. tê de- 

derii mulieribuffi&flantiam tuam. Subftanda cnim vita: corpo- 

ralis in calore naturali & humido radicali prarcipuc cofiftic, 

juxta Philofophorum fenccntiam . Sicuc igitur deficiedbus 

iftis mors naturalitcr fequitur , fie ex eorum noeabili diminutione 

feu confumpcione frigidicas,quafi irreparabiiis fubfequi 

habec. 

A D D I T I O II. 

In cod. cap. I. vbi dicicur in poftil. Qu&raniu; domino noflro 

regi adolcfcentulam ,&c. Glo.Hieron. fuper locum iftum,&c. 

Glufia Hieron. non eft fie reprobanda : fed potius ad bonu 

trahendafcnfum.Proeuiusdeclaracione fciendum,quod fe 

quences liceralem fenfum figcncralicerconfidcrencur,func 

in duplici differentia . Quidam cnim cenenc , quod cancum 

fenfus liceralis eft vems 6c folus inccncus ab autore.cgreri ve 

rofenfusquidicunturfpiritualescreduntur 

ab eiselfe fifci 

& nullius autoritatis . EC hanc opinionem feu crrorcm principaliter 

tcncnc Saduca:i,qui folam liceram fcquuncur.vndc 

& negant refurr ectionem , &: alia qua; ad pedem liccra: prima 

facie non apparenc.Alij vero tencnt,quod facra fcripcurafub 

vna licera habeac plurcs fenfus, licec omnes fundetur 

fuper vnum,fcilicec liceralem.& eft communis fencentia ca 

tholicorum, vc pacecper Grego. in 3. moral. & per Auguft. 

contra Vincen.& in pluribusalijslocis.Errorautem primo 

ru conuincicur multiplicicer pra:fercim duobus modis:quorum 

primus eft , quando fecudum fenfum liceralem eorum 

error dccegicur,ficuc patcc Mac.zi.vbi faluacor volens con- 

fiindere Saduczos ncgantes vicam futuri fecul i , eo quod in 

litera ve.cc. lie palpabilicer non habecur , confundic cos per 

fenfum liceralem allcgans illud, Dens ^braha,Deus Ifaac t &c. 

non eflDrit mortnorum,fcd viucntium. Secundo modo conuincunrur 

cales,fcilicctqui literalem fenfum cantummodo co- 

fequuntur, cu concingic quod aliqiu hiftoria liceralitcr canturn 

incdleuta,non inducitaliquam vcilitatcm in fide nee in 

Jnoribus,nccetiamadhumanamconuerfationem 

. Ecillo 

modo allegac Apoftolus illud os 

Deutc.ij.a. f^nn dligabis bo 

Mtritttrami.vbi dicif quali arguendo. Nunquid eft cura Deo 

de bobus q.d.Si hocpra:ccpcum folum ad pedem liccra? intclligatur,nullam 

producic vtilicacem. EC ifto modo fecun- 

do arguic Hieron. in hoc loco contra fequences literam occidentcm 

, di. quod fihzc hiftoria de Abifagcancummodo 

liceralitcr intelligicur,non refercndo ea ad aliqucm fenfum 

Ipirituale vtiliorem videturquafi Acclcnaium ludicrafinc 

leu fabulacioncs, qua: minime proficiunc. Ecideo iftam hi- 

floriam pulcherrime & commode Hieron. exponic , vc pa- 

tccintucnci.qui quidem fenfus Hieron. eft inhoclocolice- 

rdis, co modo quo Apoflolus in automate prxdida tanqua 

afcnfu literal i ft! mi c argumentum ex fcnfu accepto fecundum 

myfiicam cxpofirionem: vt pntet intuenti.Huicetiam 

confonataiiroritasqu^dambeatiGrct^.quxallegaturSiexponitur 

in quadam qu^ftioncaddita fopri in prologo fuper 

Gcn.inrefponfionead y-arg. videibi. Cûod autem inducic 

follil.pro Fulcimcco plans cxpoficioms iiccra; dcautoritatc 

mcdi- 

Repli ica. 

Domino ajftimaba regnacurum . Scd ccclefiar populus cum D 

vero Salomone, id eft,pacirtco noitro, in regnum fubftitui- 

tur. 

medicorum dicentium , quod optimum remedium concra 

frigiditntcm membrorum,&:c.cft amplcxus mulieris iuuen 

cular,non facit pro eo.Licec enim dicant incdici,quod calor 

naturalis alicuitis hominis feu animalis confortetex fuo cotadu 

calorem naturalem hominis dcbilitati , non camcn faciunr 

dirFcrendam in hoc dccalore iimencuke , feu virginis, 

feu corrupts, pulchra: vel incompaficc . EC ideo ifta in hoc 

loco ad liceram, pocius funtincclligcnda fccundum myftica 

flgniricadoncm rerminorum,qtiam hie autot facrx fcriprurxqui 

J^cusefr, nd nofframdodtrinaminccndic. 

Replica. In primo c.j.hb.Reg. vbi poftil.admirans, quod 

ficin'fenc- 

Dauid cum clfrc homo bene complexionatus .- 

ctucc potu ic in fngidari, w coopsrtus vrftibtts cdc fieri nonpotuit, 

&c.mvas infrigidationis ponit plurcs honeftas rationes.Sed 

Bur. dc optimo rege fua? gcntis rationem reddic minus honefiam 

, videlicet quod quia a iuuentute fuic libidinofus, &: 

immoderatus coitus confumit calorem naturalem & eius 

fubiedum,fcilicet humidum radicale.Sed Bur.potuit hone- R 

ftius loqui . Nam eum a cempore prima: vnctionis vfque ad 

concinuos 40 annos valdc comend.it,& hie de inconcinentiaa 

temporeiuuentutis vituperat,quamc6ftaceilc vitium 

mortale. Nee hoc vituperium fund:it Bur. in aliqua fcripcura.Qiumuisenim 

legatur Dauid pi tire's vxores habuiffe,n6 

tamcn dc eo rcperitur licut de 

Salomone,quod cor ems per 

muiieres dcprauatu fuiflct . 

Pocuitfetigitur de fuo reo-e fentirc,ficut 

beatus Auguft.de Abraham, quern dicic vfuin con 

iuge tempcranter, ancillacontempcranter, nullaincemperancer,vc 

dicic i6.de ciuicacc Dei.cap.z j.Mulci leguncurha 

buifle vxores

tl5eu.ii. b. 

loluc I . b. 

CJp.K. 

t .Rcg.j.e, 

i ne 

683 


CAP. II. 

5c. } ThcodQretus. Primurn,comnuihcm 

oftcndit fincm , F-&O inquit , uqredior viam 

pniucrfs camis , &~c. Deindc rcgni fuccctfori filio 

iuflit vc integram confa iwrct piecaccm . Hanc cnim iigni- 

ficant ex ache 

wlhficationes C A 

cius, & indicia 

cius,&manda 

caeitiSj&tcftimonia 

. cius lie 

ftatim oftcndic 

lucrumquodm 

de oricur, yt re- 

fte fncc cdant orn~ 

tlia q-i frcics. 

50 lofcphus. 

Dun id 

cgritudi 

& fencdutc 

c6fcdus,lcicns 

fc moriturum , 

vocauit Salomo 

ncm , &. hxc ei 

locutus eft Ee;oquidcmdfill, 

laadvmucr* 

do meos, commune 

gradicns 

itcr omniii qui 

nii!icfunt,qui- 

Ppropinquauerunt 

68 4 

paticntcrtolcrauir. F.cprophetiaindicatquid 

mali in futuro D 

fieri opoiteat vel bom, quod vcrus Salomon im pie bit. Interim 

tamcn paticntia Dei fe_pe bonos tribuluri,reprobos dt> 

litijsvciconccdic. 

j< Theodor. Quarc cum ipfenon punicrit Ioab,iuflit filio q 

vc hoc faccrct? 

P. IL Primum quidc 

cum eft rcueri- 

aurem dies Dauid vt more- 

reiur,pra-ccpiccjueSalomoni filio iuodicens; 

' 

t Ecce ego ingredior viam vniucrfa: terra?. Con 

fortare Sceltovir foitis, iJcobfcrua-c cullodias 

mandata domini Dei tui,vc ambulcs in vijs eius, 

& cultodias t c^remonias ems, & praxcpra ems \ 

& iudicia & te/limonia , ficut fcriptum eft in le- 

tiiSjVtquifueric 

laborum ck: pcriculorum 

focius. 

Deinde etiam t 

(ufpeclam habuit 

eius audaciam. 

Accedit, 

., i. i quod cumrcTci- 

ge Moyfi . vt intdligas vniueria qua: facis , &c quocunque te vcrtcris 

vtconhrmetdominus fermones fuos quos locutus eft demedicens; 

Si cuftodierint filij tui viam meam, ck ambulauerint coram me in 

verkateinomnicordeiuo,ckinomnianimalua, non auferetur tibi 

vir de folio Ifrael. t Tu quoque noftiquse 

fecerit mihi Ioab filiusSar- 9 rum faceret altc 

rum,nempcauc 

10 

uix, qua: fecerit duobus principibus exercitus Ifrael > Abner filio Ner : 

uifict cum Adonixftruerctyranidem 

timuit nc 

folita vtens rra- 

litia defpicerec 

iuucntutcm Salomonis:&duo 

ck Amaf? fiiio lether,quos occidit }& efiudit fanguinem belli in 

pace 

. U_ili A s lctu 

. -. . . ^ r Abner & Ama- 

ck poluit cruorem prxhj in balthco mo qui erat circa lumbos eius, ex it fan : aut apcrtc* 

in calceamentofuo quoderatin pedibuseius. Fades ergo iuxta fa- aducrfam ftruc- 

picntiamtuamjcx non deduces canicicm eius paciftce ad inferos. Sed 

comedentes in 

qtieuitunlunt: H-^>II-- / j 

illuc pcrgcs,vn- 3c nlijs Berzellai Galaaditis reddes gratiam , eruntcjue 

dc non licet vl- 

rc'tacicm ,&diuidcrcc 

Ifrac- 

1cm. 

^ Ambrofius. 

Nihil minus qua cruentus affcAus , fando procheta: afcribi 

tcrius remcare.Qiiaproptcr te mon ?o,vt fis quide iultus cir 

ca fubicctc>s,puis;;fitcr:a Dcu,qui tibi dcdit iinpenuni^c pot,qui 

b TH quoq-,. Dauid pra?cepit So per nmutioncm 

irnpcdientiutn , fee undo per accumulationem expedientiuw 

Ilia 

6'8y 

per 

traTgrcmandata 

S.ilomcnis. 

b Dori!u:t David 

cum , patri- 

bvs , C'f - 

*: Ambrof. 

No otiose fcri- 

pcuni off ., led 

perpense acque 

III. Regum II. 

cfietradit,&in monumcnrtim multmtiaufictj'meom torram 

defbfluwi eflc ab ipfo Salomone. 

d Salomaa^tutevi, S.iioiivmChnft; figWam geftadhic

Quzft. 7. 

a 

Mificq'tterex Salomon per manttm Banai*^ . ^ 

A dam rcprehenduntSolomonem, quod fratrcm fuurnoccidcric. 

Dmerla ell hominum vita .Nam alij quidem fumma 

exerccnt phiiofopnianvalij 

vircucem poliucam ac ciuilcm, 

alij regiam aut impcracoriam . Oporcet ergo vnumqucinq; 

exanimate ex vi 

B 

fafflift'fuit. 

Sioe?Nocft 

a. 

Abifa S Sunamiridcm Adonia: ? poftula ei & rcgnum; Ipfc eit cni:n 

itaq; a Solomo- frater meus maior me , & habet Abiathar fa cerdo tern & loab filium 

regibus.Sciebac 

. 

687 Glof.ordi.&NicolaideLyr 

non tamcn occifus,figni Scat Iudaros,quorum licet faccrdijtium 

lit iibolitum . 

ipli tamcn proptcreos qui in fine aumdi 

ex eis credituri funt > deleci non funt. 

?< Theodor. Abiathar tine ibcius&confcius 

cyrannidii 

ctia oliendunt verba Soloinonis : Tu et films r/wrtt>efcracr- 

Adonia:,vt 

nc exigcnda,p- Saruia?. lurauit itaque rex Salomon pcrdominum, dicens; Hxcfa- 

f 

phetica ncquc 

^ 

apoftolica pcrfcctio 

: fed ea 

qua: conuenic 

i A _ 

ciatmihi DCIIS& hate addat, contra animam luam locutus elt 

quia 

Adonias vcrbum hoc. Et nunc viuit dominus qui 

firm-wit me, & 

coliocauit me fuper 

folium Dauid mei, & fecit 

patris qui 

mihi do- 

autcm ipfum a mum ficut locutus ell, quia hodic occidetur Adonias. Mifitquerex 

Adoniam affcs 

a |O mon per man um Banaixfilij loiada: , qui interfecit eutn , & mor- 

Abiatharquoquc faccrdoti dixie rex; Vade in Anathoth ad 

ronacus b tu"s eft - 

cnim erat re- a^rum tuum_>. Es quidem vir mortis, led hodie te non intcrficiam , 

fermone ei i- 

gnouerat , & falutcm 

deder^t, 

promittentc A- 

doniaforevtfapientcr 

&c mo- 

deftc fe geteret 

. roftquam 

autem petijcpa 

tris comugem , 

non ei quidem 

conceMicpofiulatum 

, vt qui 

viam ftruerec 

ad tyrannidem: 

C fed cum iuffic 

mcerfici. 

Angclomu,. b^biathirquoq; 

I 

quiaportaftiarcam domini Dei coram Dauid patre meo, & t fuftinuifti 

laborem in omnibus in quibus t laborauit pater meus. Eiecit 

ergo Salomon Abiathar, vtnoneflet facerdosdomini, t vt implerc- 6 

tur fcrmo domini,quem locutus ell fuper domum Hcli in Silo . Venit 7 

autem A 

nuntius ad Salomonem , quod loab declinaflet poll Adoniam, 

loab in tabernaculum g 

&poft Salomonem non declinaflet. Fugit ergo 

domini, & apprehendit 

cornti altaris. eft Nuntiatumq; regi Salomoni, 

cpfuguTet Joab in tabernaculum dni,& elletiuxra altare.Mifitque Salo 

mon Banaiafiliu Ioiada?,dicens.Vade interficeeu EtvenitBanaiasad 

tabernaculum domini, & dtxit cMxc dixit rex. Egredere.Qui ait. Non * 

egrediar, fed hie moriar.Rcnuntiauit Banaias regi dicens.H^c locutus 

cil loab, & hxc reipondit mihi. Dixitque ei rex. Fac ficut locutus eft, & 

.Abiathar facerdotio expulfus, 

non 

NICOLAVS DE LYRA. 

Pofkila ei & regnunv&c. tiu*fidi(.erct,p*bocintendit veni 

re ad n-gnum. 

i, CotKra animam. 7"w quumiacbinaba.tur contra rc^cm : turn 

fjuia petebat vxorem contra, tegem Lmi. 1 8 vbiprobibctur cu/uraffus 

matrimony cum vxorcpatris.Cdtcra parent in Ittera. 

3 Abiathar. Hicponitur abicftio ^biatbar dc fummo facerdotio 

& dc ciuitate regia^cum dicitur. 

4 Vadein Anathoth.i. ad pojftflioni tn< locum. Licet enimfxcerdotes 

non haberent pofftjfiones rurdes , babebanttamen ciuirates 

affignatas profua habitatione^&fiiburba.naad nutriedurn animalia, 

y 

Esquidem tdeft,moriedig>iusproconfpirationecontrjme,& 

ardinatione Dei & patris mei. 

6 Vt i mplere.fermo./a7/cer, quod etjceretur afacerdotio,vt]ha- 

bctur j fupra .lib.cap.i. 

7 Venit autem . Hie confequcnter ponitur executia ordinationis 

Dauid.& primo quantum ad pitwlonem loab.fecundb ipfinsSemci, 

ibi : Mific quoque rex. Circa primu dicitur: Venit autem nuntius&c.permoduaccitfationis, 

quod loabjdecli.poft Adoniam. 

nonfblum ante inflituttone Salomonis,fed etiampoft, -ptpradifiu e/l. 

8 Et poft Salom.non decli. In ticbrzo babetttr:Vcnit autem 

nucius ad regem, quod loab dcclinauciat poll Adoniam, &t 

poft Abfalom non declinauerat . 

J^tntiatum enimfuit loab, (p 

Salomon bocfciebat,&- ideu fibi pcnculi

tele 

: .-: THE o DO* 

; 

. RUT 

VS. Cur 

; D?u:v> all.-iqucntemuc- 

cidit 

iuflit 

? Lex Dei 

hoc fie- 

ri .Sanxitenim, 

vt intcnmere- 

turhomictda, g. 

ad alcare confu- 

gerat. 

a Dauid autem. 

hoc elt abolitis 

Cbrifti inimicis,thronusDa- 

uid,idcit,ecclefia , arterna pace 

frilens 

inaneac 

3 in acternum. 

J 

b Et noii effredis 

" 

rwjC^f. Prfcipic 

nobis verus Salomonhabitannbus 

in Icrufale 

ne vnqua egrediamur.Quod 

l-i 

fugerintnos nobis 

ante fubie- 

, non ideo 

egrcd'iamur, vt 

fcqnamur fugitiuorumveftigin, 

ncdum vohmusfakiarefu 

gicntes ipfi pereamus, 

quin po 

tins mortui fe- 

peliat mortuos, 

& fcandafizanremoculu,ma- 

nutn,pcde,dum 

licet cruamus , 

& abfcindamus 

a nobis. 

1 

> 

III.R egum 

Cap. II. 

interfice eu,& fepeli. Etamouebisfanguinem innocente, qui effufus 

eft a lob, a me, & a domo patris mei , & reddat dominus fanguinerrL, 

eius fuper caput eius , quia mterfecit duos viros iuftos melioreique fe, 

&occidit cos gladio patremeo Dauid ignorance :tAbner filium Ner 

principem militias Ifrael, & Amafam filium Tether principeexercitus 

luda . 

Etreuertetur{anguisillorumincaputloab,cx:incapurfeininis 

eiusinfempiternum. Dauid autem, &feminicius,&domui,&throno 

illiusfitpaxviq; in sternum a domino. AfcendititaqueBanaiasfilius 

Ioiad;u,&aggrefliis eu interfecit.Sepultufqueeft in domofuain defer 

to- Et conftituit rex Banaiam filium loiad? pro eo fuper exercitum,& 

Sadoc facerdotem pofuit pro Abiachar. M ifitquoq; rex,& vocauic Sc- , 

mei,dixitqueei:ydificatibidomum in lerufalem, &habitaibi,& no 

egredierisinde hucatqueilluc.Quacunqjautem dieegrefTusfueris,et 

tranfieristorrentemCedron,fcitoteintcrficiendum.Sanguistuusent 

fuper caput tuum Dixitque Semei regi:tBonus fermo.Sicut locutus eft 

dominus meus rex,fic faciet feruus 

tuus-Habitauititaque Semei in le- 

rufalem diebus multis . Fa.&um eft autem poft annos tres,vt fugerent 

feruffSemei ad Achis filium Maacha regem Geth. Nuntiatumq; eft Sc 

mei,quod ferui eius iffent in Geth. Et furrexit Semei , & ftrauit afinum 

fuum,iuitquead Achis in Geth ad requirendu 

(eruosfuos, &adduxit 

cos de Geth. Nuntiatum eft autem regi Salomoni, quodifTet Semei in 

Geth de lerufalem , & redijdet . Et mittens vocauit eum,dixttque illi: 

Nonne * 

teftificatusfum tibiperdominum, &prcedixitibi,quacunq; 

die egreflus fueris hue atque illuc,fcito te eflTe moriturum? Et refpodifti 

mihi:Bonus fermo auem audiur. Quare emo non cuftodiftiiufiurant 

^^^ ^j 

dum domini,&: pr?ceptum,quod pr^ceperam tibi?Dixitquc 

rex ad Se 

mei : Tu nofti omne malum , cuius tibi confcium eft cor tuum, quod 

fecifti Dauid patri meo:Reddiditque dominusf malitiam tuam in ca- 

put tuum, & rex Salomon benediclus , & thronus Dauid t erit ftabilis 

coram domino vfque in fempiternum.Iuflit itaquc rex Banaise filio lo- 

iadx.Qui egreffus percuflit, eum,& mortuus eft. 


2 Sepultulque eft in domo fua in deferto . Et conftituit rex 

Banaiam filium loiadx , &c. Dicit enim l{a.Sa. quod fecerat ibi 

boipiiaieadrecipiendHrapauperes , . 

&pertgrinos tranfeuntes Vndt 

dicunt Hebrxi ipfum effe faluatum , & quod mors temporalis fibi in- 

fliffafu.tin expiutionem peccatorumfuorum. 

2. Et conftituit rex Banaiam,&:c.^w erat virfortis>&' prudes, 

fropter quod Dauid fecit eumfibi fccretarium, vt habetur fupra lib. 

l.cap.ij. 

3 Et Sadoc facerdotem pofuit pro Abia. &c. Etftc reduflum 

eft facerdotium ad debita. lincamÂaron .n.qui ex Arfiione Delfattus 

crdos,vt habetur Exod.z&.babuitduos filios,fcilicet, 

r t& Itbamarûi remanferunt fibi, alijs duob.mortuis coram 

domino, 

M O R A L I T E R. 

#Et furrexit. Per Semei,qui claufuram intra lerufalem ac 

ccptauit, &: pofteaexiuit , fignificatur ^)fcffus claufura rcli- 

gionis 

A D D I T I O. 

In cap.i .vbi dicitur in poftil. Contra anima.mfua.rn locutus e(l 

Licet 

prohibitii fit pherc matrfmoniu cu vxore pris,pctc 

re tn ilia in vxore non eft prohibitu, ncq ; $m ta- 

lcgem,qui 

lem petit in vxorcm eft puniendus capitaliter, fi earn no ha- 

bcat,& ideo hqc fecunda ro non vf valere,fed fufficit prima 

R F. P L I C. In C.i.fuper vcrbo: Contra animam fu.im locu- 

tus efl^donias, Poftil.dicit , quia p rege machinabaf,& ;, Ic- 

gem 

* IOSEPHVS. LJ.8.anti.c.. 

Cognofces rex D 

Salomon, quod 

Semei , & mandatum 

cius , &c 

mfiurandu fpre 

uiflet , grauitcr 

hoctulit.Eoquc 

vocato, inquit. 

Non cffugies in 

nfiurandi vltioncm 

, fed etiam i 

pro quibus pati'emmeumiu- 

gicntem iniuriis 

aliecifti , dabis 

nuncpocnas, vt 

agnofcas v quia 

mini lucrantur, 

E 

qui non repente 

pro fua iniu- 

ftitia puniuntur 

fed ornni tem- 

porc quo fcputant 

nihil patiendo 

fine timoreconfiftere 

, crelcit eorum 

pocna , & 

caufa maior ef- 

ficitur, quia pec 

caffe nofcutur. 

Tune Banaias 

iuffu regis Semei 

interfecit. 

ÂVGVST. 

tib.de amfci- 

Abitiremus co- twc - i 3- to -4- 

uitia,quorum vl 

tor eft Dc'US . Se 'f malum tnfl. 

mei Dauid con- 

uicijs impetens 

a Salornonc oc- 

cifus eft- . 

^CAP. 

dominant bzbctur Leu.io.&- de volantate domini facerdotium tran- 

fiit ad EleaTgr>& jilios eius,t>t habetur Tûm. io.c.de quo defcendit 

ijlr Sadoc.Heli autem defccndrtde fthamar,&cum effi-t index poputi 

ajjumpfufibifacerdotium,hoc autem fuit ex diitina ordinationc,fitta 

diflumfuit i.Rcg.L. & ab Ipfadefcendtt^fbiatbAr quern eiecit Salomon 

poncndo Sadoc loco eius . 

4 Milk quoque . Hie confequenter agitur de punitioneSemei^cui 

Salomon impofnic Icgem de remanendo in lerufalem fubpcena. mort'u t 

eo qnbderatfeditiofus, & hoc acceptauitfdicens . Bonus eft fermo 

qtie audiui, vl habetur infratqtttm tra.nfgrefl'us eft>& fie puiiitus eft 

morte,ficut merucrat , & abfque tranfgrcjfone iurameiftiipfnts Da~ 

uid.ficuiplenius diflum fuit fupra. i.lib.c. 19. ex qito loco,& afysfu- 

pradiftis patet fententia buiuspauis . 

Cojafir- 

gionis,qui poftea egreditur pertentationesdiabohmundi, 

velcarnis. Etficut Semei mortem iricurritcorporalem, fie 

iftc mortem culpx,& nifi verepoeniteat,mortem gchenn^. 

i Confir- 

gem petcbat vxore patris 

fui. Bur. fecunda rone dicic non 

valere,quia pcterc vxore tale non fuit prohibitu,& per con 

fequens non fuit capitaliter puniendus . Sed p aut petiuir,vc 

haberet.aut non.Si primum,talis voluntas reputatur pro fato,& 

per piis punienda . Si im detur, tune nee per hoc infidiabatur 

regi,licque prima non valeretad occidendum Adoniam,& 

ideo fi alters fola, nccfufficit,fufticiat vtraquefimul,vt 

quia petitio Adonia: fuit p legem , & p rege meruit 

audire. Contra, animamfuam locutui eft ~4doriiat. 

'iuraui cibi &

piuifie. 

A a 

Glof.ord.&NicolaideLyra. 

CAPVT III. 

LACTANTIVS. Salomonem pa 

trcquceius D tuid,poccnciffimos rcges fuifTc, &c 

602 

* HIERONY. Hinc p icec.qa Salomon quatu -Ujmrn's of,. i_> 

ft it" fit < -i:tic. T. d >mudni,eoo,ait, mmo'abatiexa-lfis. 

^ AVTHOR. Seder 1'la.n R il ba-In mcdioiubilci cdifi a 

eofdcprophccas , cnam ijs fortatle lie notu , qui 

dimnas liters no amgcrunc , quorum aher,qui lomonis . Naiu lie fcnpcu ett:Cepit auccm axliricare tnc-n- 

vrpoftcrius 

rcgnauiCjTroianij' 

bisexcidium tctum, & quadra 

gmra anmsantcccrtit . 

X I i )KM. A Salomonc,q. multade 

Chfocccinit, vfq ; .id ccp 9 

quo res (.(.pcrpeflio) grlta c-ft, 

nullc ac decem anni iucrunr. 

b ^4cap. Filia Pharaont^qua fi 

bi Salomo in puigM coptil.uu':, 

ecclciia ex c,etibiisfm:nP.cauit 

HEBRAEl. Lex prJhibetcognationccum 

gencili mulicre, 

quandiu manct in pnganifmo, 

no pofeft duci in vxorcni, alio- 

quin (pfclyta fah , duci potcft. 

Salomon autem crudin fecit fi 

J 

1 

tfi cit tcmpluni anno qua: Cv> h; h .1 nnad.c, itcquc quarto Sa 

Imiirtiiic X.'.im ili fi-rmrn cft-f \Tiir nurr;n .Ti I i i i I'C mr-n_ 

CAPVT IIF. 

Onfirmatum t eft igitur regnii in 

ma nu Salombnis , & ntfinitace 

coniundhis e(t pharaoni regi 

Acccpir nninquc ^d. 

filiam 

.- ft t undo, anno qiurto regni 

fui donnim domini. 

#THLODORETYS.Quo- t 

modocftiiuclligendum. i-.tpt C 

pttlus trat adolcnsin rxfclfii? Noil 

hie cos rcpivhendit, c|u6diacrificarent 

ulolis , fed quod 

prancr Icgcm in Idcis excel- [ 

cilis , ck adduxitin ciuitatem 13auid, donee ii s Dc-o overrent facrificia . 

invnoloco. Vcniam tamcn 

compleretcdific:insdomumfuam,&domu 4 Lex enim luiFic Dcumcolere 

,..' rl - . .^.^ 

dnij&munim leruiale pcrcircumitu . Atm T eftadeptus,quoniamdiuinun< 

populus immolabat in excelfis . Non enim ' tcmplum nondum fuerataxli- 

sedificatum erat templum nomirii domini vf 

' 

. * *~i ^"llflta H? $ jlotnon . In ( 

'l ,a- 

quin diem illu.Dilcxit aute S:ilomo domi- 7 baon crat excelfum maximu, 

liamPharaonis in legc domini, num ambulans in pr^ceptis Dauid vbi crat tabernaculum , 

patris 

quoc 

1 

!SSK^c3 fii,pro? inexc ^^SX' 

elfisimmolabat)& ;cce 

idoloru culturam mclinaucrir. debar thymiama. Abiititaque Salomon in 9 rmlle hcftias diuinum mcruil 

c 

oraculuni. 

^ttJ7e/>0/>//.Maxinicpo- 

v' pukisinmontibusimmolabat,vclDeo,velda:monibus. 

r 

THEQDORETVS.Quod auccm Deo vniuer forum, 

' 

i Onfirmatum. 

NICOLAVS DE LYRA 

Tfl 

CAP. ifi. 

Salomcnis, hie conft /ncti quits,& cu eo contrahit afinitifti! , 

finaitJtem. 3 

. Et adduxit in ciuicatcm Ctt;tts rdtio . 

fubdiutt 

4 Donee c6n!cret,-^c. dc atiiis sdificitione poftea kabttur j.ca. 

5 EC muni. q ill.is cut t>-c 't. Tropfer quod dicer,du,(p ttiulitrcs 

Cb'.nanA fu^:'^ ntagis interdittjt,(iua alix,io cu illis non crat liciti 

cbntrahere,nifi ri'l;c3.t Gciilitate,& cTt hoc proaliquo magno fa ft,) in 

fpeciali^pfidem vniitsviriDet, & Sa'omon cotrxxit cit J{aab,q erat 

' 

de illis, ex 

q>tia fidefain jait fnios H'. 

br*uirif, vt dicit 

.dpofl.ad 

Hi 

1 1 .Cii a!s aM alisnigtnis licitu. erat contr.there ex minori ca, rclii 

G?titii.itc,vt dicirtfi- Dcu.z C .q> fi a!>qnisliideus debdbtis aduerfjrijS 

dc ifl'is nationib.vidctci inter c^tiius mulicru 

pulcbrajrdifta G ciilitatepoterat 

ea acciper: vxore . Et luc mo cctraxn Dsuid cu Tholo* 

mat filia regis Gcffiir^ vt babetur i.li. 3 ,c. UL,s,aut quas Ej'dras iuffit 

eiici,fuL-iitnt accepts: a filiis ifradexmala ca-.f. quit vxores ludx,q 

cii ets vcnerant de captittitxtcex labore itineris erant dtrnrpat, ctff 

boc crani a aiaritisfuis abieftx,& q:iafi repitdiatx.'Pr&terea it. 

Riant S'ilo vfq; ad /edifications tcpli area dni non habuit flabiletnan nigenx docebatfilm fitos aliqtta ad ritu Getilitatis pminentia.*Alfi 

ftone,& io licitu fii'it offcrrc, & immolare oblationes votiuas > &fa- cundit dicedit,^ ibi inf.f. 1 1 .f.dno diir de Salomons . Trimti ejt,(f> ar- 

crificia alibi,q vbi rrat area , fccundu deuotionc 

vffetentifj>ofl xdifi- dfriflimo amove ccputatus eft alienigeais nrnlierib^tlind 

eft,cp adfatit 

cationevcro non 

templi licuit^nift exjpeciali mandate Dei, t>d cius in fadedS cis coluit dcos earit, & ad bnc ttdificanit tcplit , & id 

qnatitft 

Jlinftn-fiCMtHeliasimmd'anitin monte Carmeli, vtbabetur j.iS.c. 

Qutitur hie vt> um Salomon peccauit accipiendo in vxorefiliam TbaraoniifEt erat 

arguiiurprimo,quodfic, quiaprobibitii. 

lud&is cb 

trabercmatrimovium cu nuticribus 

alienigcnis, vtbabcturDeit.'j.c. 

jpcciaKter evprimitur filia Tharaonis . Contrariu arguiturpcr boc^cp 

dominiisillo . tcporeapparuitSalomnnidicensei Pottula quod vis, 

&c. It? Adificato templo 

orationem Salomonis exaudiuit , & 

ti mplit 

vebula impleuit,ad denot.vidit fyecialem prxfnitiam fuam* vt babe- 

fur 2 .Taralip. j ,qu doni'mus nonfeciffet ft Salomon eum offendiffei. 

%gfj}onfto.Dicendu,ijnodquaritif videtttr tvx.fonare non pcccnuit, 

quiajtatimfubditttr. Dilcxit aut Salo. dnm ambulas in pceptis 

Dauid patns fui excepto,o, in exccliis immolabat , &tn Hind 

crat luitiimjtt Jiffurn eft^m illo ieporc,tamsn minus bonk , vt vide- 

bitiir.Siigitu r : 

Salarfiopecc-j/fet acc pititd f:lia "Pbaraonisjiriptkra 

ilud mi i It o tiits . 

for excrpiffst 

Scicndit 

igitur mulicrcs , g> alienigcrux, 

grant in duplicigradu, :/uia aliqux 

eiant dc populis habitjmib. terra 

promiffionis anicqua. ji'i Jfraclintrarent , quorum alii/na cum ets in 

.t!frarema>iferu'it,vtpaCM:tinliJo/ur^ ludi.&cu illis i; OH 

poterat 

vtro mii!it'>:b.tUivt diflu cft,ali< fero 

quib. ttdificaiiit no re 

tepla 

liqu;rat,et iflisidololvtris mulierib. coiufltts fuit S alom'o inftnccln

$ non idolistuncofferrcthecaccrnbas,nns apertedoccthifto 

6 II LRegum Cap. III. 

A na . EC vifus eft dominus nodu Salomoni . Si ante obculiifcc 

jdolis.Deus noeffcteumrcmuneratus omne genus donis. 

Dcditiuiccci lapienuam quantam papiebaf natgrajdjuitiai- 

qiic,& potentia.paceque fupraomnes, g. tuc hicrunt rcgcs, 

orbem 

terras. 

a $ Et ait Salo- 

tnp.Tufici/}i,&c. 

Pigna funt admiratioc 

verba 

cius orationis . 

Na cum in memoriareuocaf- 

fet bona , qua: 

& fuerat patris ,& 

cum laudaflet, 

J IDEM. Ex totocordefuo Deum cxqutrens,fapienda 

poftnlauit,&: qu:a non opes fibi tvo;ias, L-d diuina; grati mu 

nus dt-popofcit , acciperc meruit (apientii 1 

difciplina,repletus 

eft Dei fpiriru, vt cognofceret mandaca oinnia . 

In PC. tit. 

Oftotuj. 

D 

^ IDEM. Non vfurpauit,vc Adam bon;,&: mali fcire lbid.Ofto.ia. 

diftantiam,fcd 

cius in 

a Intcrpretatur fublimis collis.vel cxcc'fuj , cronint />inc 111 

-, ,,i 

. i 

. 

, ,i. t -! if . g,io*,iaiii 

Gabaon , vt immolaret ibi . Jllud quippeerat cxcelfum maximum. l 

Mille hoftias in holocauftum obtulit Salomon fuperaltareillud 

iru * 

Gabaon . 

Apparuit autem dominus Salomoni per {omnium nocl:e> \ 

a Pei gratia libcrum hominis cxiju'uit aibinium. 

3 diccns. poftula, quod vis, vtdemnbi.Etaic Salomon :Tu fecifticum \ 

fcruo tuo Dauid patre meo mifericordiammagnam, ficutambulauit 

in confpeftu tuo in veritate cV iu(Htia,cx: re6lo corde tecum-Cultodi 

ftieimifcricordiam iftamgrandem, &dediftiei filium fedentem fu- 

liain. a Talisor.itioapudDeiiJnnonfj:uft,a.ur. 

b -^ Dabh ffrno jnimicorum tuorum,fed poftula'fti tibi fapicntia ad difcernendu iudi- 

telligendxora- 

tlic ^ domô . 

domino, vtpoffis 

cognofcerc 

promeredueft. 

Si pedjflet Ada, 

vt petiuit Salo- 

mon,ncquaqua 

in illos inextri- 

qui fuppedirsrat, 

obtulicpro 

fe fupplicationem. 

Ego autem 

fumparnus , per thronum eius , ficut eft hodie . t Et nunc domine Deus tu reenare 

f .n- r r~* i i- r caoucs crrons 

feciiti ieruunu luum pro Daiud patre meo . tgo 

&c. 

autem ium puer 7 i aq ueos incidif 

paruulus , & ignorans cgrcfliim , & mtroitum meum , &: feruus tuus fet, quibus ornjn 

mcdio tit 

populi quern elegifti, populi infiniti, qui enumerari,& 8 

nise 

ft.Par.ig.b. 

cablies crroris 

t.Para.i.b. 

Sapicn. ^.b. 

tas . 

Vel ftragulatur 

fupportari. 

d< 

imbe b iupputari non potcft prx multicudine . t Dabis ergo feruo tuo cor > 

non 

qlt po^ 

K cillicacem, &: xtacis 

fine , &: dat? 

poteftatis ma 

gnitudinem , & 

myfterij ncccf- 

tdocile> i, vtiudicarepo(Tit populum &cxtera. 

fitatem, &: petttionispruden- 

tuum , & difcernere inter malum 

& bonum Qais enimpotcltiudicare populum iftum,populum mum 10 TEllTVI.L. 

^ . ,i r i Ji ^ i * Quia permifla 

huncmultum?mcuitcrgoiermocoramuomino,c]uod Salomon re Li 4.ammunem vtilitatem, &: dominus fibi dedit , &: cum hoc 

addidit diuitias ,&: gloria,^ decent rcgia maicftate, fignifi 

catur,qu6d pctcntibus ilia , 4 funt ad honore Dei, &: bonu 

corn munis 

fubditur . 

8 lii mcdio populi eft quern, hyperbottce efl locu'-us , ad denotan 

dnm ttiegftrtHdinem wultttudimsjiuanuisefletfinita, & nttmerabilis 

fimpliater. 

9 Dabis ergo feruo tuo cor. Id efl, 'lluflratum a te . 

10 Quis .n. pot. aufjfi diceret nullttsfine t;ta fpecialiilluflra.f.ione. 

11 Placuitcrgo. quid petitioeratordiata addiuinumbonorem, 

adpropriam ta'uteni,& ad botnim . 

populiregimeii 

iz Etdcditibi cor fapicns,&intelligcns,mtantu, vtnullus. Salomon 

Hoc tfl intelligendum rejpcffit regumûifucrunt axtz m do 

cum,& :i 

pofl.de 

alus autem homiibnsplures fnciuntfapicntiores^ftcHt ^fdaûifuit 

creatus in plenitudincfcienti^prontdicJnmfuit Gen. . 3 & Mofes cut 

Deus loquebatur, 

ficut folet loqui homo ad amicu fuum, vt b.i.'iditiorei,fuut Ottauianust & Crajtif }dcficicbant 

taniea a Salomonc . 

infapieittia 

i Igitur 

communis populi, non fohimpcrit.i a Dcodantur,fedctia 

alia,qua;ad dccente flatu petenciufumagantur,Matth.5.ttnr vobif. 

f Si antim artilulaufris. Per hoc parct,quod did.-? promiffio, 

6i confimilcs funt condicionat,qudd homo dcbcat in bo^ 

no pcrfeucrare. 

4 Tune 

E

U . 1 1 

Lib. 8. moral. 

eip.i?. 

Aneelemus. 

j.Heg 

& j*-a. 

Rom.f.d. 

fliero.toni.j. 

1 3 1? 

Rshbanus. 

Oiec.i.a, 

E7.C.7.C. 

Zach.ii.b. 

Glof.ord.&NicolaideLyra. 

a Tunc-eencrunt t&. * AMBROSlVS. Dua: focminarctfi 

iam pat tus dolprc abfolutar , adhuc tamen confirmandoru 

Iege,&: pphetas,pcperit in domo fynagogx , ncc esreffa eft 

dccubiculo.fcd ingrrfla . Vn. Introducitmerex in cubiculufH*, 

pignorum mctu nutabant, quia per temulcntjam nutrienci Et. Introdnca te 1 domu matris wcf,et in cubiculu e;w,q ev; 

fomnus obrepferar,paruulum mater opprcflit,negat fuum, 

qu.crit alienum.Scd,&: illa,qu;r filium non pcremit,pichtat'' 

' 

fuo, fno.onbiiiHu-,, Ivrf-r inrrrrn 

dns crrons noftri 

ee fuac cognitionis illuftrat, 

mox tctationis aculco vili:ado 

probac .quiaacccndcdocorda 

noftra ad vircuccs prouchit , & 

reccdcudo concuci ccncacionc 

pcrmicric. Si cn'im port vircucu 

inuncra uulla rcncacionccocu 

jicur, hoc lc habcrc an unus ex 

icgloriatiK. Vt ergo firmitacis 

babcacdona, &: intirmicaceni 

fuam agnofcac , per acccfliim 

gratia: ad alta fuftollitur,&: per 

cxccifum quid ex lc lit probatur 

. Vnde Salomon polt acccptamdiuimtus 

fapicntiam me 

tccricum quxftiouc pulfatur . 

Qma fcpc cum mctem noiira 

concctlis virtutibus refpctlus 

kuiie largitatis illuminat,mox 

cam lubncz cogicacioncs curbant, 

vt qua: fubleuata immcn 

fo muncrc exulrat , Sitctacioc 

pulfata quid lit inueniat. Sic& 

Hclias vilitatus dcfupcr fcrmo 

R A B B A. Si confideres Pilatu lauante manus,x 

tern: Mundus egofum a fatiguing iu/ii butus, & C 

i, {icutambulauit pater tuus, longos fa- 

Igitur euigilauit Salomon , & 

ciam dies tuos . 

intellcxit, quod diet {omnium. Cumque ve- 

niflet lerufalem, (teticcoram arcafoederis do- 

mini, & obtulit holocauila, & fecit vi&imas 

conuiuium vniuerfis fa- 

pacificas , & grande 

a ^ Memo ad i'l,mn ui.-rciriccs venetniu, ijucin poftmodum deccpcranr. 

3 mulis luis . Tune venerunt dux mulieres me- 

retricesad regem,ftetcruntquecoram eo.Quafc 

rum vna ait: Obfecro mi domine, ego,& mu- 

lierlixchabkabamus in domo vna , &peperi 

apud cam in cubiculo. Tertia aute die poftqua 

a TMultituJinis crcdentmni c.c.V. 

egopeperi,pcperit, 

&hc. Eceramusfimili- 

a ^Jeum menuiai,al. 

tcr apud homines laude habere talfa mate 

pcrmittii;ur.Sed 

quc non genuic.occidi non cimuit, quia arrogates magttl 

&charitatis li nomcn laudis ex al ionise 

ignari plcniffimu 

fcipulisconrcquinequcuatjcorumvitacrudelicenniequi 

cur.Iuuidiaemni fucccftfi nokmcalijs viuerc, quos le cofp 

ciuntnonpoffidece. ynde,necmensftt,necitTtut. Quos.n.tl 

pbfcqui non videntad gloria teporale, cos alijs inuidenc 

ucrc per veritatc.Sed vera mater faiagit,vt ems fihus falo 

apud cxcraneu lic,& viuat. Q,uia coccdunt veraces 

mag^l 

vt ex corum difcipulis alij magifterij 

Jaude habcanc,(i tt 

tegricate vita; non amicun:. Per vifcera hari 

qux picpatis 

de vera mater agnofcitunquiaomnino rnagiftcrmm 

vtroq-, populo pgregataefV Eleganter vcro adiunxir. Teperi 

in cubiculo. Ecclclia.n.dc gent ibus,qua: non habebac &eratiaeuaêlijcopulatlegij cencbraru errore cooptaefl 

aTulit 

legem 


1 igitur cuigilaHit. i.intellexit,quod fignificarct,&: q, cflet ve 

rum.Vnde magis propric Tuit vifio,vd rcuelatio diuina,que 

frequeter fit in fbmnis,vt patct I nniltis locis facr^ (cripture! 

2 Ste.it coram. fciliccr, ad adorandum. 

3 Etobtulit. quia ifte locus eratconucnientior ad lacrificia, 

quam Gabaon , vt diftum cft,6i idco poli appantioncm do 

mini fibi fadam ibi obculit , 

MORALITER. 

4 Tttnc vencrunt dux mttlierrs meretrices ad regc, ftttcrttntq; coram 

eo. Quorum vna. AL,LEG. Per ens lignificamur Iud;ca,& Ge 

tilitas , qu.c per idololaLriam fornicacx fuerunt , vt patet fa- 

crafcnptura mfpicienti, &:de vtraque vencruc aliqui |? fide 

3d Chnftu verum SaJomoncm ctiam in ecelefla pnmitiua. 

Vprpueruautvmum de quo dua? aiuliercs contenderunt, 

in e: 

mine charitatis approbatur . Sola totu reopere meruic, q 

quafi totu conceffit , quia fidelcs prarpofiti pro eo , quod < 

bonis difcipulis.non fojum alijs laude non inuident,fed eti 

vtilitatem profeftus exorant.Ipli integros,& viucntes 

recipiunt , quando in fupremo iudicio ex eorum vita perl 

dam retnbutionem affequuntur . 

c Mortuus. R A B B A. Du.n. Jcgis fequitur cibferuanna 

4 TuncventYttnt. Hie prirondit'impletiopromiffionisfad'b 

Salomoni,& primo quantu ad fapicntia,fc

" 

6 97 II LR egum Cap. III. 

quo pcrPauIum, 'iScalioseccleiiriHicosinteilexeriteccleiia eoeffe,inquooccultafun.tDd . QJK! . ? " 

* ^*~"' 

.Cl _ _ _ ._ J~ - ^ - 1__ i 1 

f /~i . 

inon 

cilc filitim ilium , q ui tenebarur in legc &. in luce co- internorurn , vifccrum teftimonia,m q fapicncius inccHccUls 

gnouit quern 

in cenebris non 

videb.it. Dux mulieres quarii 

VIM dilcdione a; debar, i alte- 

ra fimulatio il!r.--.vpcb.ic,ecclc 

fia figurant. &: fynagogam,liue 

hxrccicam praiucatc, quart! 

vtraqiie &L fuos , ncquicer 

nunncdo intcriinic, & alicnos 

quo'.ifqj pcrdat alliciendo per 

fu.idct . Inter duas nuilieres 

dris dum id , quod iuftum eft 

fpiricu ons lui dirimit,vnicui- 

del)ecur refhtuit. 

quc,quod 

-o.' HIERONYM. 

. Simula's ignorant. a 

bumanos ,p diip'jnfacione car 

nistTU'tkuraiioitus, ficuc, & 

ibi: Mipvfu. SM> ? & alibi: ^s 

dab. 

t'el 

Dor. 

" 

Glof.ord.&Nicolai deLyra, 

CAPVT Jill 

RAT autcm rex Salomon 

regnans fuper 

omncm If- 

racl. Ethiprincipesquos f 

habcbat: Azarias filius Sa- , 

dociacerdos : 

Elihorcph, ' 

& AhiafilijSifa fcribce,& 

lofaphat 

films Ahilud a 

commentariis:l3anaias filius loiadac, fuper exercirum 

: Sadoc autem , & Abiathar facerdotes, 4 

Azarias filius Narhan , 

iupereos , * 

qui afliltcbant 

regi, 

Zabud filius Nathan facerdos amicus re- 

gis.Et Ahiafarprxpofitusdomus 

Et Adoniram r 

filius Abdalupertnbura. Habcbat autem Salo- I 

monduodecim prarfcdos fuper omnem Ifracl, 

quiprzbebant annonam regi, ckdomui eius: per 

dngulos enim menfes in anno , finguli nccefla-^ 

ria miniftrabant. Et hare nomina corum, t Ben- 

hur , in montc Ephraim . t Bendecar in Macccs, 

& in Salebim,& in Benhefimes, & in Elon,& in 

d B.cthhannam. 1 Bahfed in Aruboth,ip(jus enim 

erat Socho,&omnis icrraEpher,t Bcnabina- 

f 

dab , cuius omnis + , Nephathdor Thapheth , 

habebat vxorem I3ana > fiiius 


CAPVT IIII. 

RlC autem. Hc ag tiif fagltn-ij,& bonore Sal 

n's'y prtm.o infitJinliifjt&fnbialiSifi cundo i'i ibi: ,rac aucem cibus. Circa pri-* 

mum defcribitur ordn firnulomm Salomonisintenus,cum dicitn>:. 

% Azarias films Sadoc. .v hoc vidtturjp ejfetfcribj cum altjs duo 

iiufeejHcntibits. Sed hoc non vidrtur verfi ,c[nia in Hcbrxo incipit a- 

I'ms t>irfHi,ibi. Eliorcph,&c. idea in Hibwo ftc dicitur : Azarias 

filius Sadoc facerdos fub pf c fuo,qui crat fummus facci dos. 

j Elihorcph,^ Aia,&:c.. vnus ad fcribi-ndum a3a tempo* uta,4- 

lius pro literis rcgis. 

4 Sadrc aut,&C. Hoc -idetnr effe contra Hind , quod diftum efl a. 

ca.qttod Salomon eiecit ^biatbar .c. Jpucuru eft autcm,vc 

qiucunquc remanferic dc domo cua vcniat,vt orctur pro eo 

&: fetjHitwr. Dicacquc, dimicce me obfccro ad vnam parcem 

facerdocalem.vccomcdam bucccJlam panis , 

J Az.inas filius. femiendo ei inpdatio. T(ab. Sa.tamen dicil,qnbd. 

tttiaflijlcbtes erant { i.prxftftt de rjuibiis pojlea ayta*, jiiiprotvdibant 

domui Silomonis de T>ihtalibw, & dys necefjanii. Sedprimum 

tfclum melius 

videtur,(jnia ifti prtfctfi non ajfiflcbanl rcgijed magis 

erant in duodecim 

partibusregni Jut dij]>crft* 

MORALJTER. 

$ Zabud 

i Erat autcm rex. Per Salomonem autcm,qui pacificus inter 

pretatur,klus Chnfius 

fignificatur,qui per languincfuurn 

paaficauicomoia,qiKe in cch's funt, &: in ccrris .- Peromnc 

fiacl iîuficjtur ccclclia 

nulitans,m qua Deus vidctur per 

tidcoiA m *nigmatc , ^ ccclclia tnuinphans in , qua clarc 

\idctur,&:apcrte, 

\ EtbipriLufn. Per quos fjgnificantvir ordincs bcatorum 

xclcua tni.n 

j li.:ntc,&; diucrii gradus , & ottiua viatoru 

Uiecclenauiilnance. 

Habcbat 

lc 

Ahilud regebat Thanach , 

*-T" 

& Mageddo , 

vniuerfarrL, Bcchfin , qua: eft juxta^ Sai 

00 

fubter lezrael , a Bcthfan vfque Abdmeula ere- 

1 A! .1-. Z.-imun. 

gionc IccmaaiL*. t Bcngaber in Ramotn Galaad, 

habcbac t Auorhiair , filij Manafle Galaad, 

ipfe prxcrat in omni regione Argob , qua: clt 

inBafan, iexaginta ciu.ratibusrnagnis , atque> 

muratis, qu^habebantferasxreas . Ahinadab 

filais Addo prxerat in Manaim , Achimaas in 

Nephthali, fedcîpfc 

habebat Bafemarhfiliam 

Salomonis in . 

coniugio 

Banna filius Hufi, in 

Afer , & in Baloth . 

filius 

lofaphat 

pharue in If- 

"facar. Semei filius Ela in B^niamir. : Gaberfi- 

liusVriin terra Galaad, & in terra., sehonregis 

Amorrh*i,&OgregisBafa * 

fuper omnia,qu? 

t, erant in ilia terra . luda , & Krael innumerabtles 

13 ficut arena maris in mulcitudine comedentcs , 

a fChriftus in fuius ditione funt onm a rcgna leiii. 

& bibentes , laetantcs . Salomon autcnt. 

atque 

erat in ditiono lua , 

a JDominabiiar a mari vftjue ad mare , & 

oibis tmanun . 

habens omnia regna fe- 

a fluminc vfyu ad tc;minot 

cum a flumine rerrx Philifthijm vfque 

ad tcr- 

a f Rcges Tha.fis.Scinfulimunciaodctent. b TF'dei.CSt bonoium opciul*. 

minum >gypti a'rlerentium fibi munera^ , 

& (cruientium ei cun&is diebus vita: eius . 

6 Zabud filius Nachin. id t eft,tnagnus & bunora>us,ficHt dicitur 

fiif..t.lb.c.S Filij autem Dauid iacei dotes erant, no enim 7\(4 

tha erjt degMerejacerdotali, fed nutriarat 5aloraone,propterqiu4 

7 Lit Ahiafar $c. quit difroinbatgcncfAliter dc bis , qu pci'tincb.i::t 

.id domum Salomo/.is. 

8 Et Adonirarrij&c, quiafe cundum eius ordinationem coU'tgek 

tur,.o.-L.li\}.C(ip&MJiiie . 

9 Habcbat autem,&C. Hie conji-!jnenter ponittif f*mulo>um oriii 

natio cxteriu

IU 

701 

Cl!~uf 

II I. Rep;um 

CAPVT IIII. 

Salomonis. RefechoCbrifti,qui pafciturreitafide, 

&opcribus bonis , qun,&c.ne 

quid defit in domo 

regis, ordo pnjdicarorum 

fcnbendo,&: 

a fFides {anflsc uinitatis, qus in l

A 

f'fheiim. 

!< banns. 

Pftl.pj.b. 

Ibid.i4#.a. 

C 

703 Glof.ord.&NicolaideLyra. 704 

a 

Etfuerunt carmine e-us. Conftat ncque carmina > ncquc di- fcftatq 5 facramenta,qux fucrunt abfcondtca a fcculis,& gc- 

ncratiombus , vcconfidercmus bcacitudincm angelorum, 

vilitatem hornintim aftutiam , d.cinoiuim,&: reprobantes, 

quod malumeft,fec\emiir,qiiod bonumcft. 

$eHlER.ONYMV S.'In Proucrbijs verfus non ingcti 

fpucationcs Salomoms hodic elle. 

b 

j(^M**fcaM/Lf.Propcc: quinquc fepfas quo ,qui 

in diucrfis 

viruitib.bcnc rcgit.beacus eft,& per cos quali carminaqum 

quo mflia domino canic. 

c Hyffopum. HyUbpus herba 

humiliSjiV faxo herensChrifti 

rltnituvlioem fidei in Ifgt , 

figmficatlKimilitJtc,quiace- 

8c Chrifhis 

ciiangclio tradidit,n,di. 

i Tu fcis, fallcet,de tdificatione domus Dei , front babetur fuprA 

Z.lib.csp.J. 

3 Et quia non poterat. Tu qulafuitprnhibitiis a Den per Tâfba, 

thabenribide,tHmquiarcqnirebatur maxima pax in riyno Ifrael 

tcpore bums Adificationis , turn proptcr mtgnitudinem e*pcrif

apofialorum&praphetarum * , ^ , s+ "* 

, 

1 ' 

_] " 

111. R egum. (_.ap. V. 706 

& ,i capias cemplum illud fiiit,fed ipfius tanqua lapidis angu- 

\ i.u:s,elcli pretiofi>& jnfundarnecofundari,noftri autem ca 

cos qui mudi rebus & gloria letantur a fuperbNj fhfhi corri 

gendo fuccicltir,

" 

B 

1'b.de 

Saln- 

707 Gloford.&NicolaidcLyra. 708 

Salomoni ligna cedrina dc Libano pra-vifa 66 abicgna q in 

aompdai ppr|crcnf, quia ccnucria Guu jj&tf imutaddominijm'viros 

m IVculo claros , 

fecufi incrcpauqnis dc moncc ....... , ., , 

rrbia- dcie.-tus & hurailia- ncccflana mini, yt detur cibusdomui mcx . 

tp$,quj jd norm^rn t 

veritatis infuuiti in idi 

no 

ralcficprofuo quifqi'mcnto 

i vel ce ill pore coji oca cuir.Mi- 

fit &: artifices , id eft, plvK>fo- 

phos ad veram Upicflfianj trpuerfos 

, qui populis rcgcndis 

gratia cruditioms prxponcicn 

tur,qualis Juittemponbtis apo 

fiolorura Dicmylius Ariop;|gi 

ta, & Cyprianus dodor eruditmimu$& 

martyr fortiffimus. 

Mifit quoque atirum,yiros,fci 

licet , fapicntia &. i ngcnio cla - b 

ros , pro quibus expedat dona 

gratia? cxleftis, triticum, fciljcet,vcrbi 

Dei, plcum charitatis,vndionis 

& fpiritullandi il 

luminacionis . 

2 Ifjque Hiram d-ibtt Salomoni 

* . - r . 

' 

Hiram dabat Salomoni ligna cedrina 

5: li'giia abicgna, iuxca omnem voluntatcm 

cius. Salomon autem prxbebat HirYm viginti 

milia coros tritici, in cibumdomuicius, 

olci. 

Scviginricoros 

Haectri- 

puriiTimi 

buebat Salomon Hiram per fingulos annos . 

Dedit quoque dpminus fapientiam Salomo- 

ni ficut locutus eft ei . JEt crat pax inter Hi- 

ram & Salomonem , 

na .Viuunt cnim no agrum co 

lcndo,fed negotiando .Jbi eft 

mons Libanus,de cuius fatacft domus domini . Vn 

lignis 

& Libanus dicitur,ibi.êiv Libanep.onas 

tnzs . 

b Zleghqirtx 

Salomon. No rhiftra operarios de omni Ifrael 

elegic,quia non de vna ftirpc'Aaro facerdotis eligcdi,fcd de 

omni ecclefia Hint qvmcdi qui Domum Dei cxcplo vcrbo, 

que^diHcc'nt & fineperfonêxccptionepromoucdi . Qui 

cu ad erudicndos infideles &: in collegia ecclcfie vocandos 

prdinafur, quail ad cedcdas in Libano templi materias viri 

flrcniu &clcdi mittiltur. Triginta milia ca:fores', cos figni 

ficat qui in fide rrmitatis func pericdi, quod dodonb.maxi 

me coif,ruit.Sed qa triginta nnlia ita erat oidmata,vt dena 

per melcs iingulbs open inflarcnc , magis denarii pandedu 

eft facr.imcntum.Dena milia ad ccdenda ligna Ifrael in 

de_ 

opus domus dm mittuntur,qui emm ad erudicionc mtipjcn 

tium ordinantur,dccepra:ccptalegisperoialcruare &:auditdlib.debentferuand.1 

monftrarc . I'rxmiaqupq- in czlis 

futuradenanofigurautur.Qua:; ipfi dcbcnc Iperare, &au 

ditonb.fperanda intimare.Tcrni autem mcnfes , quoru diftantia 

finguhs lignorum cxfonbus crat impofita pcrfettio 

Trttvirtutet ne trium virtutumcuangelicarum typiccdenuntiant, elceeiungclicar, 

mofynx oratjonis &: iciunn.Petelccmefynam namq; com 

prchendunturomnia quazaddilcdioncproximi explendi 

bemuole infratrcs opeiamur.perorationem omnia quibus 

per intern^ compundioncnoftroconditori coniungimur. 

Per icmnium omnia quibus nus a contagione vitiorum &: il 

lecebnsfcculipbiei;uamus,vtlibcramete^ cafto corpore 

fcmper dilc- 

cudo uircutisoUendiuir , 

& percuilerunt ambo 

in qua mcns ildclium a domino 

quotidiana illultiittionequah a folc rcfpicitur. 

C Opcrji ios de o-ffini Ifracl,

111. Regum. Cap. V. 7 :o 

Litomortim. Beda. Latomi funtcazforcs lapidum, S*idem mor parrum abandantiffime prrcadidum 

ex quo eoftruda eft domus elcctoi urn , aclionem mimda & 

cxiores ngnorum,iaciT,prea!catoix*s:qui medem. 

.'-. hlipientrii dolabro verbi Dei excrcent,& a naciua tortii.lnie 

& detormicatetranfmutar, ac regulariter in(iitutos 

mcati ridelium.i.sEdificationi domus Dei apcant. Ligna &: 

ipides mm6ceceduntur,&ad 

ion tern domus Dei trasferun 

a Lapidum ccforcs . 

r, quia omncs in mote fuper- a milia t la'tomorum in montc, abfqueprgpo- i 

|fe^^,^si " 

fitisquipêrant finite op^ribus, nnmno - 

cnurahimus. Sedcxcidimur c trium mil ! iurn & trecentorum prapcipienciuqi 

d popalo.ck: his qui faciebanti opus, prxcepit- 5 

lo, ^ ficramenta tidei pcipien 

o,iSc 

in montem domusdomi 

i trasterimus,quiaerud depo 

^ qucrexj vtcollerenc hipides precioibsin fundamentutn 

tcmpli , & qmdrarent eo^ , quos 

ftacetenebrarumadarcewrg 

dolaucrunt c;-nsntarii Salomonis , & *cxcuin 

qux ett in vnitace eccle- 

.eperuenimus. 

i':n n:iliin:n. Propcer fidccrmicacis, quarn fanita cloquia 

.;canc. Cûodrn Par. cna millia fcxcend fcripri func,ad 

Ijcffectionem euru rcfpicic.Scn.-in'usenim in q'.'.o mundi co- 

1 

)letuseftornacu$,perlX'ctabonorCi opera Qgnuicac, &: quia 

iuidafcripairacfi fide vcriracis opera iut'hcix doccc hada, 

, prcpjiici operuni tcmpii cna millia &. fexccuci fueruc, 

; --;,- nx,vi .'"/ wri?. Ad xdiricadurii domum dni pri- 

:j!U o\ Lipidcs de moncc ceduncur: quia cos quos in fi- 

utruercqiuErimus,pri;n6nccctIeeft, 

vtabrenudare dia 

>o! J cc p! eLia:-icacioni in qî i n.ici flinc, doceaai-.ii . Deinde 

jiiiJ: i.i.pidcs preciolijiSc grandcs , &: in fundamcnco po-. 

icndi , vt abdicata priori conuciiatione in omnib. viiam &: 

nuascorum i;iipiciamii5,i: nuiconb. imicandos propona 

niiSjqtios pcr'v:r:'.iccm hLiiniiicacis domino (pecialicer adh^ 

in ;;:;mus:o omniin- 

in timo- 

f InfitniimMtum (e/>.'/.FundaftChriftus. 

Vnde. 

nemo 

ns-epr f 

, OMl 

efun- 

ejl Cbrjflus leftts . Qui redl 

danrjn:um,df cloimis Dei , 

BcJ.i.ibideu:. 

i.Cor.j.c. 

:im name 

Lapicidr.ali; 

dicimc viros 

faifse GebJ 

qui c 

mnibusiu quo 

, r 

. 

: 

, /w.Injeotol, 

lunC'lapidcs grandcs &ptioti, 

idcft,omnes perfedti, qui 

lapidei. 

fideliter 

ipfi adhxren c, 5c fratrum necedirates fortiter fuftinet, 

neculla aduerfita:e, necec ai orcc a rectitudme fua inclinan 

tur,quos eccletla non folum de lu J.i, fed e; de gcntibus fn 

g C.tmcntary S^lnmjnis . Quîacx utroquepopulodq6toresec 

clefi.c fuerunt &. ram fublimes ut , ipforum quoq; fublimiu 

docioru dodorcs cxiftercnc:^: quafi quadrates eosadfuble-. 

uandum damns dniardificiumpararent.- Non.n foli Icre-. 

mias, lilaias,&: cxteri de circunci tione prophetx, fed cc Ibb 

cu filijs Hi is qui erant de gendbus, maxima vita? & p:itientie 

formam, maxima dottrina: falutaris preconia fequen.tis jut 

dodoribus miniltrant, vtabieclis verbis, fadis , cogitationi- 

bufq,- fupcruacuis ad portandum onus ecclefiae digni fiant ... - 

h TorrbGi!>l:iprtparauert(ntlina&lapides. Rab. Beda. Giblos 

eftciuitasPhcenicis, dcquaEzech el: Series G'My , & 

prtideates ent'^&. Pro quo in Hcbrajo hr, f Gobel vel G:bal,qd 

intcrpretat'diifinicns vel.difcriminans Cîii .n. corda hoium 

adxdificiumfpiritualequod ex virtudb. animae conftruicur 

.- 

paranc fie auditorcs fuos fidem & opera iuftitix habere veldocere 

fufticiunt , fi prius facns.paginis cdodi fit 

qas.fides 

teneda,quo virtutu callc cudu certa diffinitione uentatis di- 

dicerunt,frufira fibi ofiicium doctoris ufurpat, aui difcreno 

ncm fidci ignorat-Necfanduarium domino, led ruinam' fi- 

bi xdificar,qii! docere preftimit,quodipfc non didicit. 

Beeh 

tc;>!o 

c.ip.4. 

Ezecle. r 

.47. 

t Guebei. 

i ^tdtedipKandamdomum. P'ofifundamentu detalibuscompo Beda. Raba. 

fitUj.'Edilicadacft domus pparads 

&: 

lignis; lapidibus,^ ordi 

nc collads,q.defiio{itu vel radicc abftradi funr, qa poff prima 

fidei rudimcnta, poftcollatain nobis mxta exeplii fubl-' 

mium viroru fundamcnta humilitads addendus eft in altft 

, 

paries bonoriun opcrum , &. fibi inuicem 

quafi fuperpoficis 

:d in Paral.Salomoni dicens : n,iem pretirfum lapide,& mar- ordmibus lapidum proficiendum de virtute in vjrcutem 

mar CAP. 


i Abfque pr.cpofitis qui prarcranc fingulis operibus . nefie- 

rent H' 

A Numcro tnu millium.&C. fecund: Taralipomeno.i.d.dicier, 

; 

friaautc nvllia tfc lex centos prepolicos operu populi.D. cc/jdmt,(fttod 

hit eiutwerantur prxpofititq-ti erafitj'upcr oprrarios imme 

.' tcr op>.r.ibitur,& itiiftteiut trij. mi'.lin j oo.Treceti 

surem >!>:i i x^tdunt intnc nuinc,

\ a 

j\\ 

GloforcL&NicolaidcLyra. 

CAP, V I. 

Beda. R aba. Fit co mcmorario cgrcl- 

n,vttciatn r 

quot anm inter .ulincationem vuiukj; doimis 

n I'.cnciii rcfpici^qu.!' kx-ido polt llrael cd 

tranlitrunc, &. lacrainenul Ipiricnlc Icucur incllc iiimni tc- pjt.Vnde^ kxundu.smcni.is in kuc conccllus ell ad t.. 

dnm 

Ewhcuus. pons. Quaccrenun cctenj& pufcbahisqiuimmundiia 

yi- 

- f 

ccm aninia, 

quadi ingctos otogmta 

' 

vciin via A P. VI. 

,pciiiin p: 

mcnicftccrcnop >uiMnc. V'biP 

Adum eft 

igitur qua- 

ciu^,quatuor euangclK x perfection; 

conuemunt: qâ quactior 

iisnc. cuan;cliHc. 

Ccnfiuii x.w :\> 

i an 

ctrjn.t- lcgis,prop:cr 

no$ Jcgislatons .Jnquocciamirncro 

virorum fpin.urn f.mctii . 

primiciua fulccpit co kl;.i,oli''n 

dens 

fpcnfctionem in quatuor cuangch'js r. ript.im , milio Ipintu ; 

; 

, 

/!uun 

' 

no' fi nMrrnri-i .V finclinirc cuimint disimt-icis trafcCftdit. 

'

' 

, 

III. R egurn. 

o Cap. VI. 714 

i'lat Tpcs & fides noftra nulla eft.Qui recce mons Moria, id men lerufale accepit: q.a pcrfiftens in fua obftin'atioric Gen- D 

[>,vilionis dicitur : quia quos 

ad xternam clantatis vilione 

uiiforuat , in hac vita laboranccs videre &: ndiuuare dignaur. 

Ipfc cfi. emm locus in quo obtulic Abraham filium fuu 

domino, &: pro deuononeobedientiaiabillo videri nieruit: 

viinomen acce 

pit.Deniquc vbi a domu domino. Domusaute quam ?dificabatrex Salomon dno,habe- 

, terrara quam 

vonftrauero tibi, 

.. In Hcbreo 

liabet , 

; 

'r. 

terra Mo- 

j.tga immo 

|ano liiaac rypus 

domintcc pallia 

nisfuic,redcin 

loco codem tc- 

1 

1 

plum cdificatur 

quia "per fidcm 

& myllcria do- 

niinica:pnlfionisccclcfiadedi catacrcfcicin te 

plu fandum in 

domino. Cûi dc 

monftratus fue- 

rac D.und pacri 

cms 

. Oftcnius 

tfh crat Dauid 

ficutcercns pro 

phetis vcncurus 

incarnedns,qui 

vocatam dc i\en 

tibus cccledam 

per ipfam incar 

nationcm ablue 

ret a peccatis,& 

confecraret infi 

ddcm domum 

flbi . In area Orna 

librfsi. Areacc- 

cleiia lignincat. 

ynde . LiftwMn 

d.-bit areamfttjm. 

Orna in vero,i.il 

luminacus mcio 

ndebuteus.Ge 

tiles tignificatil: 

luftrandos ado- 

^mmo,&i filios 

ccclclix immutandos 

. Vnde: 

.:jlis aliqntcne- 

, nunc a.l.in d. 

Ic- 

p. nifalcm, concul 

caca mterpreta- 

"" 

tiu-.L-uifalem ui 

*'' 

lk> pacis, in qua 

diiiii Orna Gen 

tilis regn.it, lebusdicitur. 

Cu 

Dauid in ea lo- 

jciun holocaufti 

cmitj&Saiomo 

litascoculcabarur quail viiis&CabiCv-la amnligms fpiritibus. 

Porro cum omnia ticnde-re, &r vero regiofrerredidicit, non 

vltra conculcanadzmoiiibus, uel uitijs potuic.fcd incerna: 

pacis quam cum condi tore fuo haberet , compos effeftaeft. 

c bat fexaginra cubitos in logitudinc, & viginti cubitos in latitudine,& 

Quîc pr.cparauc 

rat D.'iuid , &c. 

Parauerat.n.Da 

uid pfalledo, pa 

rauerutahjpraphetzvancina- 

do locum dno, 

vcro,f". Salomoni 

in quo domu 

a:di icarec : quia 

corda auduorii 

fide inltituerut, 

moueces , vt incarnatu 

Dei filiii 

fideli deuo- 

tioe fufciperet. 

V nde: Leuate OCH 

los veflros, & vide 

te regioner.r/uiaal 

b.t fu'ltiaadmef- 

fem , &qui merit, 

merccdem 

accipit: 

& congregat frufium 

in uitateterna 

vt y quifeminat 

fimul gaudeat , & 

qui mi-tit. Qu.Lc 

uate oculos veftros, 

&: videos 

locu 

q. paratus 

eft ada^dificada 

domu, iV qui xdlficat 

docedo, 

mercedcm acci 

pic , &: cogregat 

lapides ptiolbs 

in uita sterna , 

vt &: gparat locum 

a'dificio fimul 

gaudeat, Sc 

qui ^di(icat,i.jppheta 

veturu pdices,&apoftolus 

pdicans dominumuenien*tern 

, tin a fimul 

merccdepocian 

tur. 

a In longitH. &c. 

Logitudodom* 

loganimitate cc 

cleiielignificar, 

qua patictcraduerla 

tolerat, do 

nee ad patriagueniat. 

Heccft 

foxaginta cubitoru,quiafenarius 

perfedione 

bonorum operu 

iignificat,g.a 

debemusper Jo- 

-at tcmplu domini , lerufalem vocatunquia Gcntilitas ganimitatcita aduerfatolerare, uc per bona opera promif- 

diuini cultus ncfcia coculcacur & illuditur a di'inonibus: fed Him pacriam mcreamurincrare . 

b I'iginti cubitus.Proptcr gcminam charitatis diftantia, qua 

Dcum diligimus & proximum. 

c inlatitiniitK. Latitude charitate 

flgni'ficatjqua: dilatato fi 

cum locum area: cu bobus& tnbulis Dauidrcgi vcdcrct no numenti.s amicosm cu:n cam gratia coditoris ix-fpcxit, pacis 

in fe locum muenit 

&nomcn.vnde:BejtipacificirfMo>iiam filq Dei vocabnntur . Cu 

crgoOnum 

Deoj&inimicosdiligit proptcrDeu, 

in hac ciuitatc regnaret,7cbus. vocabatar . Sed 

NlCOLAVS DE LYRA. 

I Dorians ailt. Hie cofequenter dcfiribiturforma xdif.cv, . Et quia. 

t")ciritacatedcfcribitur:& ide pluries repetif,& alinna lie omittuni 

'< 

, 

2.Taralrpom.f:ipplentur:proptcr quod litera difficilins intelligii, 

idea hie 

alitjuu ordinate pmitto deforma vt intellefltts 

tcpli, 

litera faa!'.n< 

pofjit 

I 

cap. .Sciendu 

igiturûod templnm crat 

quifda damns ma. 

gnacuius longitudn protendrbatur ab Orientc in Occidcnte, & latitudoaMeridie 

i^(jMilone:ficHt & tabernaculum quod fecit Mojts: 

fabebat ante bttc domus fcxagintA cnbitos t 'i 

longitudtnc, itraparieies,&ctHti>& viginti in aliituiit>ii:,vtbab

l.P-jr. j.a. 

:.i dicuur 

7 1 j & Nicolai d c Lyra. 7 l6 

donee r.d pacemconucrfis vclfundituscxtindis, cum folis 

p't.uii decalogi p 

r!tvh dilcctionc dilatati cordis fcru.r. 

A aftiicis i paufibus,j( ] 

// vis advitai'ignd^fauamadatajion cccides,r.on aaulterab 

Mtdm locu tenet cctinetcs quantu virginibus jn feriorcs, tt j 

comugac 

tantuni quinquc cubitifuperiores profsneftr'u . In introituvero tef 

erat porticus uiginn cubitorum lotiglt- SecundumrKefura latitude, 

templi & latltud.decem cubit, quia tantum protendebatur ante ten 

pli ivtroitum.Ifla vero domus non p otfigurari in f lane: fed pofui b, 

figur am fundament ;,cjr per ea qua di8.ifu.ir, pnt alia imaginari.Ht 

prmiffis accedamus ad li'.era exponenda : Domus aut &c. Hie o'< 

fcribiturforma & modus , 

/edificii &priino quantum adtemplumt 

pot ticum . fecundo quantu ~.d deambulatoria & diffofitione interic 

rem parictum.ibi : tt zdificauit. tertio quantii ad diftinftionem dt 

mus interioris &exterioris.ibi : 

Aedificatiitq, 

introinim & atrium,ibi: Feeitq; 6wC. Circa 'primu 

defcribitur met, 

. < 

( uarto quantum c, 

fura templi & porticus,& patet litera ex prtdittis vfqae ibi : 

t Et ttiginta,&c. Hoc vidftur contradiccre ei , quoddiflum eft, 

templum in altitudine babebat i io.cubitos. Dicedum,q, hie accipiti 

altitudo templi quantum ad manftoncm interiorem qu habcbat rr 

ginta cubitos apauimento vfq; adprimumfdariurn , vtpr&ii&u cj 

&fnper illam manfionem erat alia media trigint.i cubitorum : 

per illam tcrtiafexaginta cubitorum,& fie icta aliitudo tempi 

bat centum viginti cubitos, prout babctur fccundi "Paralip.j. Coi:j\ 

quenter oslenait difpo/itionem fenefirarumjbi : 

2 Fecitq, in templo feneftrasobliquas.&c. Hicaccipiturft 

neflra pro aperturis mi d>'m!j;:Ltor;is,ci 

portabjnt pri>i,H> 

folarium,& mcdix fecundum . ii~ ttrtix tecJura domus, quoddcfxpi 

eratplanum,vt tlicJum efl.Et trains ii\ et-ant ita tra/ij 

long*,qubd 

bantultra murum exterius in atroque laterc templi ^fuptrillapai 

tern trabiu qmp, omincbat exteriits, erant tabula fortes fieitfjcji < 

el

III. R ep-um. 

Cap. VI. 718 

; coiugatis altiores,quorii portio gloriofa ardifkabac ecclefia dulcedlms Dei:quam abfcondit tmentibiisfe^ patefecit fperantibJn 

\ primitiua.vn : Multitudinis credemiu eratcor.u.& a, .eJv.Quo- fe. illi foil noticrunt qui regnum ccelcftc mecucrunt intrare,' 

Aft f. " ' - 

rum maximam parte vxores reliquiflTe copletius fanti See- 

" 

' 

ffi i. 

phani teftatur hiftoria, vbi holes eadem religione pallcntes 

non coniugeSjled viduas corum appcllac . 

ideit,in fcripturis Icgetts ad biifaciendu excitamur,&quaft 

1 

' 

'' 

facile ad inferiora deaderer, 

qcfOchozia: regi 

in Samaria 

codgifle legimus : hec quotidiana 

diuine ^ptcdioms erga 

& tnnos vita>pafiioncs,dodrinamq; fandorum cernentes, 

incapitibus trabium fbris apparentib. 

a terra fubleuamur. 

a 

. . . . c _ T virg'n , , 

tecittlatera in Circumitu. Tabulatum quod 

Quauis .n.intcrna fanctorum 

gloria perfpicere nonduuale- 

mus:exeotnqcfcxteriusuide 

f Thalanim 

vel (icambuiz 

toiiz. 

fubter erat,quinque cubitos habebut latitudi- revaluimusûblimibus eccle- 

nos munimma dcfignat. Vn: 

Immittit angelum dominus in circumitu.t.e.&c. 

' 

Afcedit^nqtjce. 

naculu Ochozias rex Samarie 

g.fe a domo Dauid a f coniinenies. fi^ 

feparaue 

mebris fideliter adh^rem 9 nis,& medium tabubrum fex cubitorum la- 

. 

Pfliim 9 a f Con'Ugati 

cc hxcde fandisad- 

. 

titudinis, &: te'rtium tabulatum 

feptcm hab 

bens cubitos latittfdinis. Trabes autem po- 

ut, fed per cancellosdccidit . c hue in hac uita 

politis intelligc 

fait in domo per circumitum forinlecus, vt i 

re, quorum puritatem diledio 

: 

d non h^rerent" muris templi. Domus autem 33 nisquain fccreto cordis "cora t Interflitii 

aQc in muro 

dno refulgent infpicerenequi reftriAo vbi 

inns: &t tanien exeisquaHo- capita poncre 

q^ndoagendo.uelpaucndo tur uabiwu. 

tons oftcndunt,;inucnimus fa 

icodeicedereviir: q.atucopa- cum 2Edificaretur , de iapidibus t dolatis at- 

^cumtausecclcfienohabe-t, e q u e perfedis a:dificata eft, & malleus, &fecu- 4 

quad patetib. Scnololidislate r r \ 

;;rupra;i]diis aduitiorumfima , 

j' 

ris > & omnc rerramentum non lunt audita s 

lutisauxilium. 

c Trabes forinfecus. Tantzlongittidiniserat, 

tit capita earum 

torinfecus jpminerent . In infi- 

ddabunf ,dfidiuinodefhtun f in domocum ardihCaretur.UiHum t lateris ^ 

nio ordine cubitorum fepte, 

auxilio fua; ptmacie faftu m- 

in mediofeXjin fupremo qum 

tereut. Latera, i.muros uel cacellos,uel luriculas,dotorcs in 

tabulans iedentes,qui ad circuttante.mferiiis populu cocio- 

nabatur.vndedns :Trdicate fuperteftz. EC Salomon: Melius 

eftfcdere in angido dornata^

719 Gloford.&NicolaideLyra. 720 

ft fcriptura hxc fignificarc voluiflet, non ica diccrcc : Ofi'mm rum fiddium,&: pcrficietur in fine fcculi refurredione cot- j 

jntrocurcs ftatim ad alciora gradatim 

afcendcbant, hntes viam 

t ; 

s intcrio 

r ad medium 

&L a medio perucnircntad 

ccrtium. Et quamir.s 

Icripcuranodicat 

habebanc a Mcndic feneftras, 

quarum luccccrtum & lincof- 

, crcbcrrmus 

propnc aJ corpus domini reipicit.quod 

de virgine fumpfit O- 

foftar'a ftiumcnim lateris.mcdii in par 

te erat domus dextrx,quiavnus 

a " 

miliuim lancea latus eius ape- 

tra 

tiumtediii. ruit,dcxtrumautcm latus ami- 

loan. 

fta, quafi oftium nicdij laccris, p 

quodnobis icer adox-ldiiapanderctur.Dcniqueitafubiun 

medij in pariccc erat domus dexrrx , & per i P of} 

4 

ccnaculum confummatut; quia 

fidclium labo- 

P^fcnccs 

r , , res, poft acccptam infuturore- 

qu icnianimaruplcn 

. 

uotiuscc . 

culu , & a medio in tertium . Etardificauit clefia;fclicit;.s m refurredionc 

a cochleam atcendcbant in medium coena- * 

domu>& confummauic eam.Tcxic quoque 

b domu tlaquearibus cedrinis ,&^dificauit 

*: ttabulatum fuperomncyndomuquinquc 

x j c . 

f continnb exitsit jlmguis & aqu*. Aqua,lalicec,quaablui 

mtir in : bapcifmo &: is fangd quo confccramur in calice fanto 

. Per hoc enim oHium eft nobis afccnfus in medium cc- 

naculum, &: a mtdio in ccrtium:quia per fidcm &: myftena 

noftrajredcmpcionisdepr^feiuieccleiiajconuerfacione ad 

requiem ar.imaru poft morcc afcendimus , & derequie ammarum 

aduenientc die iudicij ad immortaHcatcm corporu, 

vein magna corporis &: anima: beacittidinc perperub viua- 

r.-.us.Hoc mtiifib.liter agebaf.ica vc foil qui mtrauerunc,nofl"enc:quauis 

per ipfumoltiu edam tor'is poiiti vidercnc.Quia 

aftus tidelium in hoc fectilo & celcbranoncs facramcncoi d 

etiam rcprobi intueri poiTiinc,fed arcana fidei & mcima: gra 

_ tiamdiletionisnulJus nili qiiipcrhiecadcocleftiaftandic, 

" diio duceagnofcit. Qui enim dicic (e nolle Deum, i^_mandata 

ems noncuftodic , mcndax eft. Oftium ccmpli diis eft, 

Toant.a. quianemo vcnic adpatrcm nifi pcripfum, vnde: Ego fum 

Toan. i* a- oJiium,fsrmcftquisintioierit^Juabiiur. Oftium porticus, fcr- 

loan. 10. b. mo prophecicu , qui quafi re6to calle ingrcdientes ad_oftiu 

tabcrnûh : 

perducebac quiagfam Chnltiqua immduerac 

rcdempcurus, pra-dicabat.Totaergo porticus 

fattura fidcles 

illuis tempons lignat.Oltium vero in portion dodores ,',qui 

cxteris lucem vitx ianuamq; intrandi ad Deum pandcbanc 

confonam in om- 

expnmic. EC bene vnum oftium,propter 

nibus fanctis fidem &; dilctlionem veritatis . 

Ibidem, a ^fju'idebantinmcdiumc

; 

Cap. VI. 722 

a Etfdificamtparietes, Beda.Intrinfecusquide domus cedro tetn,cbaritatemhabentes,&c. 

e rat vcftita,nam forinfecus lapis de quo fath erat tanto ni- c J[edificauitq; viginti.Qiix tabulata qua? inter/ore domiiab 

7 21 II R ep-um 

tore fulgebac.acfi ettet cadido calculo tedci . Mvftice vero exteriore feparat a pauimento vfqtiead fuperiora dicic efle 

parietes templijfunt fidelespopuli,quib.vniuer(aiis ecclcfia edificata.non ufquead laquearia figmficat,qu;etrigmtacuconfiftit.Qôru 

dilatationem per orbemlatitudo parietum bitis erant in fublime a pauimento fufpenfa, vtdidumeft, 

defisnat, fpem vero &. inten- 

fedtantumvfquead viginti 

cubitosakitudinis utdicet". 

tionem nd cxleftia eredam , meum tibi , que locutus fum ad Dauid patrem 

i_.-..J. XT'/si I'-inriirt r\ tvii*ifHc til i /"! 

altitudo. Vel latitude parietis 

tuam.Ethabitaboin medionliorum 

nine ex ordinibus hpidii Ilracl,& 

non derclmqimm populum meurn Ifrael . 

Igitur 

xdificauic Salomon domum, &confummauiteam. 

Etxdificauit parietes domus intrinfcinuicem 

fuperpoficis coftat , pra> 

fentis fiarum cede fix vbi eledifuprafundamentuinChrifi\ 

omnes zdificati fibimuice a 

inordinepercemporum cur- ' 

ricula fuccedunt, feque inuice c 

portantes legcm Chrifii qua,' 

eftcharitasimplent- Hiimp- 

custabulatiscedrinis. A pauimento domus vf 

que ad t fummitatem parietum, & vfquc ad la 

Reliquuueroeratfupcr hgc 

tabulata apercum , & inane 

ufqueadlaquearia cubitorii 

lo.altitudinis, &cub.2p.lon 

gitudinis iuxta latitudine do 

mus . Per quam nimirum ianuam 

fumus incenforum de 

akari thvmiamatis folebatiti 

fan dafandorum afcedere, &: 

quenna,operuit ligniscedrinis intrinfecus, & i adarcamdommiopenedam 

penetrare. Prior domus in c 

r 

TOcc,dcna;,,n.aborm Snnnfoi lsinS1 cirumh,!> i;baf?em 1,!um, 

nJmqiiiaprzccdcntibusma d tcxitpauimtntii domus tabulis abiegnis. Aedi- 

piftriserudiuntur, alios era- e 

diunt , q 

a 

uafi fuperpoiitis inui- & ab accaiu domum i-iteiicrcm,ideft,&nciafanftoi-un cem ordinibus lapidum 

; 

viuorum 

in domo Dei fie ab , alijs 

fkaconftantia portantur, vt 

ad alios portados ipfi fufiVi.u 

vfque ad vkimosiuftos,qui m 

ifummo domus cacuminelocati 

portantur ab aliis,fed non 

ficauuq; viginti cubitorum ad pode'norem par 

tern templKabulaca cedrina, a pauimenco vf- 

que ad fupcriora,& 

babentquos portent. 

b Tarictesdnnus. operiuntur 

cum corda fideliu nmoreuirrutum redundant . Sicut cnim 

cedrus perfedos fismficat , ita iocis opportunis cclfitudine 

virrutum,quibus ad eandem peruenitur pcrfedionem . 

c ^[pauimento. Teguntur omnialignis, a pauimento domus 

vfqiit adfuimitatcjnpi-irtum,& vfqus ad laquearia . cum elcdi 

aprimis fidci rudimentis vfq; ad perfedionem bona: a6tio 

nis,& vfque adingrcliiim parria?c^leftisinfudant operibus 

bonis,cum aprimisiuftis vfquead vltimosinconiummatio 

nefcculi omncs virtudbusftudent, quarum merito dicere 

auAcznt.Chrifli bonus ndurfumut Deo . 

d Et in 

tixnpauimentu.Hoc Paralip.plenius fcriptum eft fie. 

Straisit yuuque pammentum tep/i pretiofi/Jimo marmorcftratomulto 

decore. Vndepatet,quod tabuiasabiegnasquib.pauimentu 

tcxit,non in terra pofuit,fcd primo illud marmorc protexit 

deinde tabulas fuperpofuit,^ tertium hisduob.auro vefti- 

tumaddidir,vtinfequentib.legitur 

parietis in altum exurgcns , & vfque ad laquearia pcruenies 

profcclus virtutum,quibus elecli ad c^leiie regnu pueniunt 

vel eledorum choros fibi 

ipfos per tempora varia fucceden- 

concordem eorum 

. Sicut autem altitude 

tes iignificat : ita xqualitaspauiment 

humiTitatem, qua in temporal! adhuc vita pofiti focialiter 

chantatedidanteconuerfantur. Pauimentum prcciotirlimo 

marmore erat ftratum multo decore : idemque marmor 

tabulis abiegnis tedum:quia vita iiiftorum primo fidei 

firmitate przmunienda in corde , deinde virtutum latitudine 

ornanda eft in opcre . Quid enim vtilitatis habct decor 

rnarrnons pretiofiflimi lignorum tabulis tedus: miialiquid 

tacitc fknarct , Sdbonorum operum amplitudmem forti- 

fecit interiorem domu ora 

fc-mperintroibat facerdotes 

lacrificiorii otticia cofumma 

tes , prarfens ecclefia eft, in 

operib. diiofacrificia laudis 

orferimus. Interior qua: ad 

culi in fan&umfandoru.Porro quadraginta cu c poftcriore ccmpli pattern fe- 

i * r \" r -i i- ctacftuita eterna in celis.ex 

bitorueratjplumtemplu pro ronbusoraculi . (, ^ r \ nva \^ rn \ n-rAnr, n?i 

A Cw.-LlvJL vjLMWL' t-U L lUwL IclL I vj lit I 

Et cedro omnis domus intriniecus veftiebatur, 7 exilij. interior ueroq in pr$- 

fentiafummiregis perpetua 

teatoru fpirituu folennitasagitur,vnde.//rj in gaudifm Dominitui.fcd 

poftcrior teporc,quia poft feculi laborcs. Tabu- 

lata atitem'quxvtramq; diuidunt,clauftraca?lifunt, quoru 

apertionem quotidie futpiramus , &: pia inftantia pullamus 

vt aperiantur,& li non ante mortem intrarepermittit'', aper 

tarn tn hcmus ianuam diuinx' pietatis, qua oracionu , elee- 

mofynai u,ieiunioru,&: alioru bonoru thymiamata przmic 

timus.Hoceft.n.q, paries cedrinus domus interioris lanua 

habebat in fuperioribus per totum qua fumus incenforu ia 

traret,quiaoculi dommiapertisut fuper domum eiusdie 

ac no61:e,&; aures eius in orationem feruoru intents, &. hoc 

per totam ecclefiaj aititudinem diffufa: per 

orbem . 

i Torro. Decem quatcr duda 4o.faciut,vn populus ab Aegypto 

liberatus m figura pr^fentis ecclefi^ 40.ann.in eremo 

laborauit,& pane celefti reftciebatur,&: lie ad promifsaper 

uenit patnatn.Exercetur.n. tentatiombus ô.an.vt labores 

ecclelix quibus per totum orbe in obferuandalege defudat 

infinuct P*fcitur manna de caslo per eofdcin 4o.an.vt ofte 

dantur paffiones ecclefiar fpe denarij casleftis & a?teni bea 

titudims lcuiandaj,vbi qui efuriunt&fitiuntiuftitiam faturabuntur.Pafcitur 

ergo in pradenti eccleiia &: aduerlis affi- 

citur,vt fpegaudens in tribulationelit patiens. Vri &c Chri 

ftus 4o.diebus ante mortem carnis ieiunauit, &: totide poft 

refurredioncm epulabatur cum difcipulis fuis apparcns cis 

in mukisargumcntis,&:loquens de regno Dei . leiunando 

oftendebat in lenortrum laborcm,manducando vero in no 

bis fuam coniolationem.Ieiunans clamabat...^^ ,-idite negr* 

uentur corda vsflra cra.& ciw.Manducans autcm dicebat.c- 

tudinendei in tcmcntaiefulciendamdemonftrarct? Abies cecgo vobifcnmfum vfque adconfi4mmatio>iemjeculi,ltcmm,videvero 

propteraltitudinem &: durabilitatem mentcmeledo- bovos&gaudcbitcorvcjlrum>&

72.3 Glofordi.&NicolaideLyra. 724 

r,Hctdomiis in tabulis ccdrinis cornaturas fuas, tabulas premia pcrpetuclucis a domino quad aim bminai ) 

quibu^ 

.air. . 

expectant Sum in .ibdkis li tq l.ipides 

prerioiiJunttabul.cligniaromatici vnaqueauro cooptria, 

quiam Icec do/nini ambulaucrunt , &. | 

c;uii!r;uiatuangdij 

pertecte lufceperuncî-terna vita ft lundtiras rabrefadas, cu elediadinuice pulchernmacha 

titans copula ncdumur.vtheantcor vnum,&: a.v.Tornam 

re..n qujiimduns tabularum epponutur,vt vnutn tabul.au 

fiat ex omn;b.i fticiafiintchantatis qiiib. fanda traiernitas 

paritfrpcrfruuntur. 

d Or.icu!nm. B tla. O.actt-i 

a hubens^tornaturas & iun&uras fuas fibrefalum vbi erararca, li; bd ..i vib 

d>as,&ca?laturascminentes. Onmiacedrinis 

ccnoscubitos in 

longirudinc 

copulacu^, & in vnam Chrifti 

domumcoto orbc tcrrarum 

compomtur , 

b C*latnras.Operz fanftorum 

mamfcfta cxprclTione qu.ik-s 

iincincxcmpiumalijs protc- 

. runt. Vnde Paulus &: radis &: 

Tu..b, didisfcin exemplu .pponir. 

C Omnia ccdrinis, &c. Lap des 

park-ris vcl pau'iiu n*n& tabula? 

Siaurum fandorum vitam 

iignirk-anr, led lapidcs vi 

ui funt fandi fortkudmefidei 

in vnam candemqucregula 

conglutinati.Tabtilxcedrina? 

vel abiegna? latitndmc variaintrlnfccB*, 

nimvirtutum fecudnm dona 

tiones fpirituliand 1 vna in fi- 

Maitb. 

c t3bu]isvcftiebantur,nec< imnino lapis appared 

reporeratin pariete-Oraculum autemin me- 

diodomus ininteriori partcfecerar, vt ponc- 

tPuri -ti-m ixxUiiiurp ligniticat 

u; i 

linAi'nim to o.tcnon zde fcparat.Ui prziiiclum cit . 

retibi arcamfocderisdomini. porroora'culum 

babcbat vigmticubitoslogitudinis, &viginci 

cu biros latitudinis , 

dead alterutrum concxi.Auri 

laminefunt fupcrcminctium fciccic? charicate hikes huuif- 

qucfiilgoregratidimoadinuire cogaiidctes.H^c tqa Apoflolus 

vna fentctia copleditur,d iccs.?{it 

in Chn'tlo ]if/< ncq; cir 

ei'.mifio alie/itid valct^ntqiteprsp t itn , ji rt fides qiix per . 

& viginti cubifos alritudi - 

nis , ckoperuinlludatque veihuic aiiropuriflimo.Sed 

&altarc veiliuitccdro. Domijquoque 

t anre oraculum opcruit auro puriffimo, & 

;!rtl;- em 

cperatur.fidcm enim inuiclam lapis lignificat, ccdrus ::ctio 

re odorifcmm,:iunim tranfcendcnte ciadikdione.Vt liiturq; 

lapideus panes rabuliscedrinis cu ,pfeffio 

fidei bonis 

ornat't-pcrib.neodiofa uideatur aut movtu i.S'ed a.a ic-x in la 

; 

p 

vn & populus die lapidecircucidebat'in ppurio , 

deferipta,d^drma euagclii per lignfi crjcis cohfirmata , 

nos iigno 

crucis confecramus in trotc. Poflunt paricccs tepli lapidei , 

vcl pauimentu pretiofo minnoreftratum iinificarecos,g 

in lege fideliter &: pfcde vixerut. Tabul? vero cod: m^ vel 

abiegnc fandos nour teft.qui abnegates femetipfos,cx' colle 

tescruccm fuam dnm fcquuncur.t,rquia vtriufque teporis 

findos manetcois gloriafupeniaTctnbutionis JapidiHlis 

&. lignis ptiofis addit'tertia fpecies aurearu laminaru . Nee 

contrarium uideatur/iuod fupra diximus,porticu q erat an 

tc templum antiqm s ndcles figurarc,ipfum vero teplu cos 

qui poft nicarnationem dni tuerunr, porrodomu interiore 

regni c^leflis gaudia vtnfq; promiffi, nuncauc dicimus parieces 

lapideos antiquu Dei populu,ubuhta cedrina notiu, 

aureas laminas vtriufq; in ca:lis pmia defignarcjcum iidem 

parietes tepli,&: in porticu,&: in ipfoteplo, &in fandiiTanctorum 

pariter fiu nnr de lapid;bus &: lignis auroq; com pa 

fo. Multiplex eft. n.in diucrlisreb.carudemrepetitiofigura 

rum.Sc-d & hocdicendum,quia fuerutin lege , &:an legem 

plurimi qui legaliter dno fe;uirent,non occid*ntcs,no fornicantes,non 

talfum teftimonium dicentes, nbn furtiun fa 

cientes, nonoratespatrcm&rmatrem,&diligetcs ,pximos 

ficut feipfos Hi ad paiicccs porticus lapideos ptinebat. Fae 

rime alii perfediores,quirelidismudinegoti;s,airumptacru 

cc dominum fequebacur, ludibria & verbera expert), infu]j 

& umcnla& carcertsA c Hi qui an manifefta teporaeuan- 

gelij vitam duxerut euaiigelicam,anteingrefliimtepli,quatl 

tabularacediina in porcicufulgebat,quosquiaide rcgnum 

cyclic con niunitei(quauisindiJcretis oun3anib.)rccipic 

quali porticus tc mph p< ft kp-de & cedrum auro cooperta 

qucc ue sut p)tircs,qui kgalibus content! pr.rccptisp'a?didis 

fufrccreiibi crcdunt ,liad vitam vennemcicant.Sunt 

aln qui ad perfedionem mtcntes, oia fua vedur, 

& icquuntur dominu diccnte fos ifHifccutirfiis me , in regrncratione,cnniftde'tfiliHi 

hotKimsinfcdemaieflatis, &c. Hi adpa- 

rictes tcir.ph dc albo lapidc fades, illi ad ccdrinas' ptinctcs loyuar t>obis\ 

tabulas 

NICOI.AVS DE LYRA. 

i Habcns tornaturas. idt JuMliier & artijiciofcf.tttas , 

3, Et ceUturas cmi. ui.i im , igtnes ibc, uliim & palmaru rum ptturarnm eran'fiu'ptecirt 

tjb -I s liLs^'t betur infra, Etlam>~ 

V

Ill R 

a cl'.".'s-u e'rit;n. Alasciim Ibidem. 

m fanctorum homiiium figuram 

ponuntur,virtutes eorum figmficanc , quibus ad carle- K 

ftiavolac&conuerfancur.Cumveroinfignificacionc anê 

lorum ponuncur.gradam pcrpccux & indcfcdiuae f?lica- 

tis eoru.n,qui femper in c,cleftibus,&: in minifter;o fui perflftunc 

aucons Vel quod leuitace fpiricualis nacurie fine pre 

dici, vcvbicumquevoluenncftatim quail volando perucnianc,&:hiccum 

alijsfiguraci&prophecisoftena funcala- 

b T^kfy; cr tin te^plo. Heciu Para.plemuscxphcantur,ubi 

portictis quceracan fronccm cempii deauraca ei& incnnfe- , 

cus,&cenacula auro ceAa perhibencur. Deauraca efc porcicus 

an tcmplu,q.a pacres uc-:,tclt. Deo p charicacem placue 

rut. Deauracum ett ccpiu ,quiaead^m 

chancas ditfufaeft in 

cordib.noitns pet fpn icum finciu d.ituseft nobis. Dean 

qui 

rata ett d.jmus interior, quia in fLipenu patria fola charitas 

re^nat.S-.d :bi co venus ^ feciinus,quo pfens ipii Dcusqui 

eftcharicas vf, ibieocerciusquoipfe 

mediacor Dei cVhomiiiu 

qui 

folus pacernorum cofcius eft iecretoru ti. Bene aucem dicicur . 

quia qmnq-.e ciibitomnfumt 

, veluc area 

ccflamcno auccm cenacula cecta 

feinper afp:citur.Quod 

funcauro,ad idem .n. interior domus Ljiirto- 

refpicic.Sicuc at - cherub 

Viia^tuinque cubitorum ala cherub altcva. qu:a v i 'tutes anêl iczlcgem 

Dei in quinque libris fcripcam nidefeffa deuocio 

necuftoduincdiligendo,fcilicec Deuai fuum ex omnibus ROI ".rj.c. 

vinbus, &proximoscanquaaifîp(bs. Tlsiitudo emm legis 

ch.ir.us , proximi eorum iHigclici func fpincus, &eledi eorum 

homines concuies. Vnde vcraqueala eiufdem menfurx-eft, 

quiaeadem deuocjonequafealcerutru

f'texit piftnnt 

inlUr fun 

Jarurm & czla* 

:uric . 

fflorum. 

727 Gloordi.&NicolaideLyra. 728 

tus,fi rcfte intclligit^facicn 

da pdicabat.A Ix igit" cherubim 

interiores iiip arcam le 

inuice cotingebant,quia vctus 

tcftamcncum propnc an 

tiquo Dei populo fcripcum 

eft,nouu nobis q. poft incai-nationem 

domini venimus, 

luucrc lacit. 

Qui cherubim in oraculo funt faQ:i, quia 

in conlilio diuina: 

prouifionis nobis inaccetribili &mcomprehcnfibili an fccula 

difpofitum eft quando it qualiter quibus 

ve autoribus 

facrafcriptura conderecur. 

Notandum fane,quia Mofcs dum tabernaculu faccret, fe- 

cit duos cherubim aurcos, quospofuitinpropitiatorio fug 

arcam. Salomon aucem addidit alios duos multo maiores , 

quos in teplo poneret,& lub eoru alis arcam in mcdio cu ,ppitiatorio 

& cherubim priorib.In tabernaculo ergo fuerunc 

duo chcrubim,in teplo quatuor.Sed idem vtique fignificac 

fed rcpctitu eft opus & anguftius fadii per Salomonem vc , 

doccretur,quiamultiplicatapoftincarnarione domini cccle 

iia latius cxlcftitim ciuiu panderetur fublimitas, qui fie con 

dicorem de fua beatitudine collatidant, vt de noftra quoque 

creptione,& ad eandcm beatitudinemintroduclionecogau 

deanr.Excendunt.n.alas adinniccm fuper arcam , cu ad laudcm 

faluatoris refcrunc bonum quod accepcrunt . Exteduc 

alteras alas ad parietes oraculi,cu fanftos etiam homines fe 

cum videredele6tantur,eofq; veluc alarum fummitatib.tagunt,quos 

confortes & imitatorcs fuifle in hae vita fua: puritatisexultant.Duos 

autem zque parietes alis tagut, quia 

fidelcs vtriufque populi hent fecum pofleflbres aula; c^lefiis,no 

q? in ilia patria fit diftinftio localis inter vtrumq; popu!um,fed 

quia maior fit feftiuitasinternx beacitudinis de 

confortio adunata? fracernitatis . 

a In mcdio icmpliinterioris. Bcda Manifeftum eft ex predi- 

ftis,quare cherubim in medio templi intcrioris fine pofici, 

qui seper habitat in ca:lis.Extendebat alas quafi ad volandu 

quia femper habcncanimutn adobfequium diuinx voluta 

cis paratum.Quod vcro ala vna vnius cherub tagcbat parie 

te,&: ala cherurjfecudialteruparieccm,adillachantatis ad 

miniftratione Ptmentquam nobis angeh exhibent.Qcfalte 

1 J * 1 " C ~ \ " *" t *l C\. ' ' ~ ^^ 

fealtcrucrum comp]e 

KKJUJ oibU ambltuin ridei .vJuuium 

reficait.ozpiuraquc quitidie noiia 

memlxoium prog'jnic ijiuji prctiofjiuin laptaoiu appoliuoiiem augment* 

re non icllit. 

vo 

tunrur,vtq 

catiDticJudôru cxpuliione 

riiulcimodaecclelic tnbula 

tione fatla narrat,eadem vir 

verbuftdci virrute 

pi ^dicac, 

dilcxiioms an ommatcncant. 

Vmus mcnfur.cS: opens duo Itint cherubim , 

quia iniH.1 diflcnlio voluntaris in fupcrna patria, vbi vnaeademquc 

pr.rfcntis Dei vifione&: gloria omncs illuftratur , 

quia vtriufq; teftaiucnti fed 

ptorcs eadem caftitace ope- a dus.Pofuitq; cherubim in mcdio templi intcrio cantur,fcd eti.mi noftn qui fo- 

- 

ris& dcuotione intimxcha h r r ^ v^ n,^ nr . t r, f ,|.,e f,,,c rl^mKim & r a n- "*. ? dhuc P;)!JC dc P'" otu " Jls 

! 

addorriinum clamamus, curamgciu:ic,vndcdccis 

in Paralip. 

Icnpcum eft. ipfi autem 

fta'jan; er cflis pcdibus , & facief 

Tp a 

C0l Yirrmr- i 

' 

u "1 verf* "tnt ad extcriortm 

-* w Alt \.l UW * , . . 

,. . 

,^ f. 

do'Hum.

B 

bef. a. 

Ill R eo-um Cap. VI. 

Chiia verb.i & oâ vcnearis no adhuc c.b alt js cxci infectis di 

lcii:,ik.'d ;u': met intixa radiatus paraca fcmn ab intimis cor 

iiixfunt ageda vd docedaprofemt.Dixnnu* auccm cj, 

pr.u>:r,c;in cquaiitas iiumilc cocordiam fratcrnitacis ligni.i 

car.vb: a" Iudo:i,vd geces,bai bari, & S;. ydi^, liberi &. lerui 

dali fe 

nobiks&ignobilcs, 

in CbriftocJlc francs &. cundcm 

patrem 

ha ben- in ca?lis 

ima. 

rias,fquafi promincntes de paricre & e 

irC'iiu. -7 ''' 

^,''i d'-mmic-^mjidis^'iu baptifittaivntu 

inccclfium prtk.-nteni per bapcifmu, vniss in regnii c^le - 

fie popa hda ij-.t'i'JidLis eft iatroirusQd vnus dice ingrcf- 

' 

fusaUat hoc qa ucarcafciptum cti inlcrius. 

Curnquc 

cnnnc- 

5t-j,cr apparvrsntfan. mitates UdeligiiUQ:iua>Hm. Bcda. Duo funt oftiola, quia 

Dcum & proximum diligucangeli& homines fancli.neq; 

iaauamuiixnili p gcminam dilectioncm poifunc incrarc. 

VdqiiJavtruilcjuc-populifiddibuSjludfiSjicilicec&gcnti- 

buscadem ujta.' lanuarcleracur. 

uarum .poltescjiie anguloriim quincjue. 

c 

Toiicsq; j^.Poltes hent angulorum qu;nquc 

fold animas ciedorum aula cdellis c, reap led &: corponb. 

imuiortali gloria pr;rditis 

in ludicio fores apcric, quinq; .n. 

, quia non 

lunccorpons scliis-Vel utcrq; poftis oraculi alcuseft quinquectibiconini,tj.alolisillis 

lupernxpatrix introitus pandi 

tur,q.t nimbus corpons 6c cordis feniibus doniino ieruiuc. 

corpcns.l.cu per cos aliquid pro illaagunc.coruis veto cum 

Jubrie &: mfle pic cogicanc dc ds qui per ipios corporis fen 

fu$ 

age 

rc.dccermint. 

d *J.naylvpba. Poflctdici fculptura fadla in iundura tabula 

ru, fed large accipic.Bcd- xv^wt* anaglypha Gr^cc Latinc 

drcumurcclaturc^quiavirtutu opcribus qu^per orbem ec- 

clciii \ lanct;s & p tedis viris cxcrcct>illi precipuc Q.bus fid.Jivuu 

cuiacommifla , &. ciaucs cdon"; dac^ omni debenc 

iokvtia mliltcrCjUt quancu gradu.preeminenc c^cens , tar.fi 

pi mediant mcrito bo 119 adionis . 

habcnt.n.inicpiciurara 

cherubim fculpca , cum angelica in terns lutam ,p polle 

fuo 

mente 

MCOLAVS DE LYRA. 

i Et in 

ingrclfu. Hie 

conjcqueter agitw de in^reJJ'ufaniafancJoru 

cum dicitm: 2 Fceit duo. Ei diiuntur erant re 

oftiota,quia parua 

fptlin njiiorumjux erant in intxoitu templi. Erant ateton / r fituata 

jtcundum aliquosfluvd vnum eratpropc latus meridionale tcpliîliud 

ifoijc IMUS ^fqitilonare inpariete diuidentefanfium etfahttufanfio- 

SuHiidumalwi veroduo o/iiola erant in cadcmparte parietis^ 

i m -vtiafuperficie parictit, alterum in alttra , ita quod quando 

frant cUufa. mdcbutur paries ltcsque ang. (^tiapoflcs vbifituata i$* o[lia crat ,fis erant 

pfit in cist pichiram cherubim & palmarum 

T fpecies, & anaglypha valdc promincntia , 

c\rtcxic ea auro, ck: operuit tain cherubim , 

cjuam palmas , &ca?tera auro. Fecitquein 

i 

in cade ligmticacione in qua 

&ofliolaantc arcam atq; in- fcflaturasfl > 

grellum oraculi appenfum,vc 

lictic ofliola congruis Jhoris 

apericbantur, fie &t velum 

rcudaretur aducnicntibus il 

lis quiinfandalanttorum in- 

traret.Hmus ergo veli 

fc-diilareuclatio,lignificatapertione 

]egisc\:rcgnice!dtis, q nob;sperincarnationc Chrifti donatadi.Vndcbapt!Zato 

domino celt apertisfit, vt oftendc 

rctur,qina per baptifma quodipfe nobis cofecrauit,ianua ce 

li debenuis mgredi,&: iplo moricnte in cruce, ide velu fcif- p 

fum cit mcdiu a fummo vfque deorfum, oiidens, quia figu 

r8 

per quotidianaangeloruauxilia. Vnde ide velu fub quo in 

oraculu mtrabat^cxhyacinihoûrpura, cocco ,&byfibfaciu 

efi,eiq; cherubim intexti.Hyacmthus.n. qui cdi colorc 

imitatur,lupernoru ddiderijs comparac".Purpura, qua: languinc 

cochilioru coficicur,&: fanguineam pncfertlpecicm, 

iacramcncu domnucc p.iffionis hgniiicat, quod nosimitari 

cruccm noitram porcado demus,m cocco rubei coloi is vir 

tus expnmituramoriSjde quo dicitur.TV(one cor no/iru ardcns Luc.i4.c. 

tratin nobis dt: irju,dnm toûcrctur nobis in via e^c.Byflus qui dc 

terra vires oritur, &; longo artificum excrcitio natiuu exuic 

virorem deducitur in alborc, caftigatione carnis inlinuac , 

cuiiii quail humorcingenituexiccariiubet Apofiolus dices 

Marti/Kate manbra vtflra quxfuntjuper ttram,fornicationetn y 'in- ^ n 

i>iunditiaw,&c. Ad quaiuu vcrocandotis gratia velit nduci, 

onditabbi,dicens.O/;/tcco y>os,vtexbibeatis corpora, veilra hoftia 

vn,

Glofordi&NicolaicleLyra. 732 

nos agercjA: qualitcr viucrc d'.xcat.Fortitudo p qua caquac 

aged a didicinnis , implcmus, 

qua* brcuircr prophcta con> a introitu tcmpli poftes de lignisoliarum qua- 

Pf.il. 17.4. pleditur,dicens. Dominuf illu- bac&oMmDeiacptaiiiqi. 

minatiomea^jjlusmea , qnon b dragulatos,&: du> oltia dc lignis abicgnist al- 

TjM^ r , n ,;a 

I' 

yn'Uiifn* 

agetdebeanuscd;^^ c , 

lus vcro, vi .id hec agcda con 

firmec. Tempcrantiacdqua 

! 

triniccus Emrunqueoitium duplex erat )8de 

inuiccm tencns aperiebatur. lit t iculpfit che 

rubim,& palm.is,& 

us gratia prxtcndcHS,aliud mytkrij difpcnfacioncm p. 

cxlaturas t valdecmincn- 

tanrodi.cfto difccrnimus , nc plusaucmiq 

u.T crane nvjsiufloprudaix&: fortitu- tcs,opcruitquct omnia la minis aurcis , cperc 

" 

gurans. 

d F.t Icivniccm. Wl odium 

quod fe iMiiiccm ccnebac,apcT 

r, cum per mmilL-nii prc 

.LTmitur, J.i,altera remancnte apt rta t & ftc t qj qitvido to:?. jprne 

batni,v>i-seffeti)txtafpijfitnJi>]emmHri, al'm inxtalttit) en, 

ficttt 

5 Et fc inuiccm. qitia unapars zlteri copulabttur mode r 

6 Et fculplic. in ijtis o/iiis eo modoficM inparictibus tempi: . 

7 Et xdificaiut atriu. Hie vlt'imo agitur de atiio era: circa te 

quod 

pl'-ata in circnmiiu erat tatnen 

templi, 

alara parteloiigiorjicuc & temp 

lum Jit in f 

pane huhisplati* /jut 

r.u >nte ingrefium tcmpli } crtit mtari l}ulocanji(>ru,& mare ?bi lau*- 

b.\>iti4rfacerdotes,t vidctur,(>nod ifli qua< uor ordines crant fccundim altitudintm 

murijic enim mclius apparebat vanetas & dfcor opcris . , 

Arm* 

. -.

Mir. 

733 

III. Reurn Can. VI. 

nis die. Hare vt in pidura Cafllodori diltinda rcperimus bre 

uiter annotauimus, raii eu ab antics ludzis didiciffe , n< quc 

virumtameruditumvoluiflc in ap. 

cxcmplum Icgendi propopcre,quxnonprius 

veracflecognoQilicc. Horu locoriime- 

vi. 734 

fandoru virtutib. mcuitu fiw.& rctributione dignas iudicat. 

Multitude ergo credennu,qui rdichs pofic-ffionib.vno corde&vnaaiadeferuiebat 

Deo,ipfae'tronplum DCI& locus 

intraarriu facerdotu ii!i 

fpecialiter cofccratus . ' 

minit lupremoru graduum Pfal.qui 

Porrobafilii 

n 

" f~ >*>' 

ita incipic: Ecce nunc be- ca grandis,&: orantcs in ca circa atriu faccrdocu in gyro cos 

md-do.o.fer.do.quijla.in 

a ^Fide,fpe,ScchaiitJtf. 

domodo. 

.itriis do.Dsi no. In his porticibuslcremias& 

alij prophcra-,inh;sdns&: 

Apoltoli pdi* 

c:.bant. Inharum aliquafede- 

bat dns doccns, qn tcntantib. 

Phanf.vis oblaca elteimulicr 

ad mcrte iudicada . In his m- 

boues, 

ucnit vccicrcs cues , & 

&columbas:quoschrmnaim: 

b fQma nfceflann eft ccrta difccndi fblertia.vt quifque 

dignolcat quid credere, ocaWfElui,cflfex4iismefis,f.September.nieattKmmi 

i Anno quarto. Hie agitur de confummatione operis , CH dicitur: eft damus,e/i men/is c}auits,vtpatet in litcra: & correfpodct ptrtint 

Anno quarto hmdata eft domus. fcilicet regni Sa!o-monir,vtdi- fcptrmo.ftrbe^riyqui Oflober apud ns diciiur^&partim ofiatio Tô 

- 

li/upta. tttmbrijliiuet apud :-/o.f, ]>{ H^brxos autvocatur colter rn.n-efu.im. 

. vbi alias commwiitfr kabe- 

;tin Mi.vn.fcilicfi rc-j/ii ant. mcnfc Bul.iple.a//(7; corriviit in hoc autem loto vacatuf L:tl>.t>elBol 

nl ,6'ittiict ,ro i 

t uod,T>nMf nieujts apttd Ilebrf.os fie nvmiriaiui. turEbidquodlignijit^tmarcorem : 

qitiatftott;mporeterrnafcentia 

(>dl>sc inrtttivtll mayii conupti:qn'ni illemo.'frs^ ap.i.d HebrMt marccfcant., & jvUcidearbuxibuntcfidttnt^&intipiuntputreficri. 

vocatur 

C A P.

' vc 

73 J 

NIC DE 

LYRA. 

CAP. VII. 

D Omtim 

ante-in. 

ttr agitur de 

fdificatione do 

morti regjliit. 

Etprimndehu 

b end it 

. Sc- 

itaddrfiri- alujna. 

fCefilia domus 

df.i notabilia 

titui ibi : Mi- 

Ik quoqnc 

rex. Cii'dtpii 

nium fciendu , 

noiiros 

Salomon fecit 

in A tdifda. 

VnH pro hall- 

tationefu*,abud pro babitti 

tibevxorisfnf 

i fcilicct fili& 

Tharaotiis, Et 

tertium quod 

.tccjb'ititr do- 

mnsfa!tHfLi- bani, eo parti Inqui- 

tiir fcriplura. 

CT hoc fvrtk : 

aim eratae co 

fimilioperejt- 

CHt & dotnus 

^ fattus Li'oxni^ 

C au hie di-fcri- 

bitnr fat;s diffuse, 

vtvidc- 

Itititr . hc t.i 

cxccpto , i>> 

domo fjltus Li 

bar.icrantdu$ 

o 

? - 

1^ 

- 2 

s s 

^ ? 

* * 

5 * 

3,.I 

dificatiic Salomo trede- 

cim annis, & ad pfeclu 

viq; pcrduxit- Acdihca- 

uic 1 quoq, domum l.il- 

' 

i-v '; ::i. Unr.im >.?s cfj;.t.".u c:\. 

îTtnj 

uisubani centum uibi-: 

longiuidinis , & 

SgS?^L^ ;- 

quin- 

quincjuaginta cubitotum latitudinis ,< 

gmta cubicorum altitudinis, t& quatujr 

a"mbtilatormntercolurnnascedrinas. ] 

quippe cedrina cxciderat in coliunnas, &ta 

bulatiscedrinis t ycitiuit toram cjmcram 

qua? quadragintaquinque coiumnis iuttenf 

tabatuf. Vnus autcm ordo habebat col 

Jumnas quindecim t contra ic inuiceir 

litis Lilxnifeciintiumlatitudinenffimtis qui;riu.igif.ta cubitoium. 

' " 

5^ SSSM 

politai 

itli oi-dinesfe\ 

! 

..i 

longitA 

dimm donus P 

it. i qnoderanl 

Amh:iljt >r/4 ,| 

duu inter i 

nus 

& I- 

' . v v 

ali"d i'.i 

il'.n" 

rictl' :. 

f,:. i . 

a.:t 

htti'ts

757 1II.R egum Cap. VII. 738 

ics fidelcs.Vn- 

I dc, Tropatribus 

I tatifunt tibijiliiy 

* 

CTC. 

b J^'/ tum vc- 

''it. Cûia doctor 

fircmmsil 

liscomiccic Dei 

e verbu , qui pie 

fufcipiunc y &. 

cii, plcueraccr cu- 

ltodiunc,&:alijs 

prxdicando latins 

dirlamare 

qu didiccrinr, 

. (awgimc.Aese- 

\ nim eft valdc 

duKbile,&fo- 

fy norum . 

Be fctito. Quia 

Bjfanth dowiorcs 

"i mimftcrio 

:bi fideliccr 

;iihmc, opus 

ba. Dei i.pcrantur, 

&in quia loquendo 

torisviam veri- 

Om"m au- 

CAP. VII. 

_ Prima. n.litcrabuiusndminJsdcccm,fccundaodtofignifl- 

/. EcclefiiE. fcilicec prafen cac.Ecapcedcce,&:odocubicisa!cefunccolune dom 9 

cis , pro qua Chnftus vir fuus mor$e gnitata 

lurrejcic, &: in caelos afcendcns pcreg finance re- 

Dei, 

quia dodorcs fanciti ad hoc bcne viuedo, ceaduc vc cond ico 

rem fuum facie ad facicni videre mereancur . 

Nequc.n.ali- 

liquic in cerris. cuius fill j func pdicacorcs,&: om- quid vlcra quarrendu ,cum ad eu,qiu eft fupcr omnia puenc 

tilm- 

rinc.Dequibus 

PatlluS, lacobus 

a TEt ita erant tr ordmes per medium domus, ac perhzc quatuor deambulatoria inter parietes,& medias columnar 

po(kas,& eregioneferefpicientes arqualifpatiointercolumnas,&iu- ' 

, Cephas &ioan- 

r *"! i tur columnA effc, 

per columnas quadra neulataligria, in cunftisgqualia. Etporcicum co * *w OaL 

?*'&: oAo cubi- 

alca eftjCuni pre_dicacor pala cunit.s infinuac , no nifi per 

de , & opera lulticie nos ad fuperne vice gaudia poife puc- 

EC alibi. ^/woyZ/w,efc.quod,f.oft;umcolumngabvtroq,- Ibidem io.b. 

lacere policy circunftanc, cu miniftn fcrmonis vcriqueppfo 

incroicu cnilis in latitudine domui fains 

Libani-^fnte vero pon'^cum ifljm magna erant dux alix porticus 

ninorcs vnaif.xta alia in logltudines maioris porticuSy & in vna tens 

tantur indicia coia, in alia vero erat thronits Salomonis , in quofedeutquando 

volcbat ejje in d':uhvjs,g- delicts . Et hoc eft,quod dicitur. 

i Ecal.por.mfa H*c eft ilia 

porticHSyin qua eraniiudiciacoia. 

\ Eccolunas. quibus 

claudebantur porticus. 

column as ad decorem. 

') Ecepiftylia. i.capitdla,qnerant fupcr 

S EC domuncu. ideftjhrO'ius Salomonis mirabili opere facias,, vt 

'yabetar.infra. i o.cap. Confequentcr defcendit firiptura ad defcriben 

ium domum regm^nttn dicitur . 

1 

Domum quo.te.fi. Pha. Tôn quantum ad hoc, quodclauderei 

olumnis t fed os vni viro,virginem caftam exhibere Chrifto.domos auc 

mius vxoris eft folicudo ledionis ,&: oracionis,Otc, frarionc,&leaionc. 

.o Et tu.Hi. Per Hiram, qui fuit Gencilis , & arcifex fapiecia 

>lcnu$, figmficacur quilibcc 

liccracus ad fide Chnfti dc Gc 

alij 

ilicace vocacus.calcs fucrunc Dionylius Arcopagica , & 

'lures , quoru vica, & dodrinaecclcfi? domus eft cdifieaca, 

i 

Etjinxit. Inccr mulca vafa, qu^ fecic Hira pro ceplo Salo- 

nonis,tria iucrunt nocabilia,f. du^colun^ mirabilcs , mare 

eîcum, 

mains, iflad atrium non erat atrium domus Domini,fed domus regi&t 

propterea fnbditur poftca. 

$ Ecacriumma. îtrium snim domus Domini quadratum erat, vt 

dictum eft ca.pne. 

10 M'iic. Hicreuerdtur fcriptura ad defcribendum aliqua vtefilia 

domus Domini.Etprirnodefcribnnturdue notabiles columns. Secuda 

mare ncH,ibi^Fi:cit quoq; ma. Tertio luteresyibiy EC fecic bafcs. 

Quarto pluravjfa alia ad templumpertincntia,ibi , Fecicquoquc 

Hiram. Circa prim'tm dafcribitut artifex iftorum,cu dicitur Miiic 

y 

quoque rex. hoc eft addnxity&fnit ifte alius a rrge Hiram ,eiufde ta 

me nominiSynon cft.n.vcrifimikyquodrex Tyriefftt artifex in tatibits. 

1 1 EC fin. licet. n.mul as aliai 

fecerityifl* 

tn 

fpecialiter defcribunt. 

quia erant valdc notabtlcs in man l tudine,& optris Jitbtiliiate. babe 

bat i'ttim 

quxlibtt. j $ .cubitos altitnd;niSy vt habetur ^, Tara,*.& q- 

libct habebat quatuor panes, videlicet bafim inferius ,

f filutn. 

Rom. I b. 

Ioh.4.g. 

B 

739 Glof.ordi.&NicolaideLyra. 740 

dehis eolumnis in Para, fcriptu eft, Ipfa column jspofuit in re 

fl i-ula 

ccmpli, vna a dcxcris &.' altcra a finiftns , , Idco fadx 

funt durcolun,c,&: itadifpolic.e,vr nobis in profp:-ris,&: in 

cdiic;lM:iive:luni ante octilos mentis habe- 

pitri.rcxleftis 

diicilcdoceanr.. H.m I'.uiluscolumna djmus Domini nos 

per arma iuftitix adj\tris,& a 

liniffns municdos elfe fuisfuo- 

rumquc hortacur exempl-.s vt , co lumna ' 

s ^reas deccm , & OÔ cubitorum 

ncc profperis dclectati, nee rr*> ... ,. 

di.ilpensa recta via qua ad pro i> alticudmis columnam vnam , & t lines duo- 

a 

miHamr.-.fi.!ingradumir vlla Tmaamc.ro ipm: . . 

) i.-., , cuimomm. 

inparte dcilmcmus. dccim cubitorum ambicbat columnam-* 

a. r>ccnn,&c. Tcrcnim fenidc- 

cem,&: odo faciut , tnr:,fci!icct 

ad fidcm pertinent propter trtnitatcm 

, fcxadoperatjonem, 

qiiiafexdiebus 

fachiseft mun- 

dus.-triapcrfex mulriplicamur, 

cii iuftus ex fide vunt, &: cognitioncm 

pix fidcicumulatcxc- 

bMN&*fc. miroopcrccontcxtarum . Vtrumque capilicxinftitutionisambit 

colum- a tcllum columnarum fufile erat . 

Septcna < 

namvtramqu^cumdodorlu- verfuum ret iacula in capitello vno , & fe- 

dxis, vel gctibus predicate nm- . 

vtramque . Duo 

CM. 

i r- 

altcro . 

n 

fus, ca tantum facerecurat, & ptenarctiacuLi in capitcllo Etperfecit 

columnas , & duos ordines cirper 

7 

doccre , qux per apoftolos accc 

'?c. Hoc in Parali..ita fcriptu eft, T^ccnon,ctejuafi 

.'.u in oraiulo./r I'-tperpofnit e#s Ctipitib.colutnnarwn. Spcs enim 

catcn;mim,& fimilirudorctis I capitellis varictas e Ipc- 

cialiu virtutu in lanJtiS.vnde, ^fjli-it revin.iadcxtnt tuts in vr. 

,* 

quoque capitella fecit,qua* 

columnarum fu- 3 

poncrcntur luper capita 

filiaexsere, quinque 

pit,&dfdicicecclclb. N.im qui 

aliterdocere,vi!ierc, vel prxdicarcvolucrit,&:apoftolicadccrcta 

fpcrncrc,vcl pro libito fno noua ftatucre, non eft colii 

nain tcmplo Dei, quia dumapoftolicainftitutafequicontc 

nir,vcl exilitatc mertix , vel ciationis groiFitudine duodcci 

cubitorum linex non cor.uenit . 

c Duo,&c. BED. Cripitacolumnnrum,i. fnprcmaparseoru 

prxcordia Hint dodorum,quoium Deo deuotis cogitationi 

bus,ficutcapite mcmbra,ita ipforum opera dirigUirf',& verba.Duo 

autc capitclla capitibus fuperpoiita , duo (tint tcfta- 

mcnta,qtioru mcditationi,& obferuaCioni dodorcs, &: animofubdfitur,&:corpore. 

Vndc Vtrumque capi tcllu quinq; 

cubitosaltittidniishabet, quiaquinq; hbrisfcdpturaMofai 

ex legis comprehenditur. quinque ct feculi xtates tota veteris 

teftamcn:; ferics complex?, eft.noiium vero tcftametu 

non aliud prxdicat,qua qux Moyfcsprxdicando n hoc pre 

diverat, & fpphcCX.Vndc^ r ( trcdiret'n Mnyft,':rrdcntis,&mibi. 

Cum ergoadmirabili diuineoperationis concordia, &. noui 

gratia teftamenti in vtlaminc erat veteris condita, & nilc fa 

crameta veteris p lucem noui funt reuelata , quail capitcllu 

vtrumq; columnx quinque cubitis altu eft , quia manifeftu 

cft_, quod in vctcri cuius facramenta in quinque xtatib.funt 

cubitorum altitadinis 4 

capitellum vnum,&. quinque cubitoruiiL. 

altitudinis capicellum alterum, & quafiin j 

modum retis,^ catenarum fibi inuicerrL. 

dean. idcft,i vcilitu fiilgid^dilc 

forum charifmatu . Vel multi- 

plex prcxtio catcnarii , & retis 

cxpanlio, nuilcifarias eledorij 

pcrfonasiniinuat, q.cu veibis 

pdicatorum fidelircmbcdicndo 

adhxrent,qua!i colunat inn 

capitib.fuperpofiti , rctis,^: cati-iuilx 

miraculu fucconnexio 

nis cundis fperantib. prxbcnt. 

Hx.n. catcnx miro iibi luice 

funt opcre ptcxte, quia mirabi 

]i gratia fpiritus actu eft, vt vita 

tidciiiijocis, tcmponb. gradu, 

&. xtate nuiltii 

pditionc , fexu, 

fccrcta vna , fide, &: diledionc 

lit piuda . Scptenario.fpintalis 

tc J'p'rttus Dei ntifli in omne terra. 

Q^t Efaias apertius explicat,dicens: 

Et re.-juicfcet fuper ettm fpus 

tije,fpiritut tofolationisjt fortit*(l 

verfuil retiacula 

BMjf^c.Scptena 

crant in capitello vtroque, quia patrcs vtriufqtie teftamenti 

per granam vnius fp:ricus leptitbrmi , vt client clcdi . 

pcrunt. 

e Etd'ios. BED. Vidctur mala granata fada efie in circum- 

itu capitcllorum a partc interiori , tV ex ipiis mahs gratiatis 

oriri retiacula , quibus capitclla ex parte aliqua tegerentur, 

fignatur, quod virtutcs ex virtutibus nafcuntur,&: quod fan 

ti .Ambulant dc~y:rttite i'i virliitem* 

BED. Duo ordines crant rctiaculorum in gyro capitclli 

fed vterq; ordo fcpceplici verfuum currcbac ordine donee 

, 

circumacio capitello 

in feipfum quali fado circuloredirct, 

quia, fcilicct Dcu ex toto cordc ^ , , proximu ficut nosdiligere 

prxcipimur , fed vtcrque ordo feptcm habet verfuum 

retiacula,quia ncc Deus, nccproximus finefpirituali gr.idi 

ligitur. Vcridicaenim fcntcntia dicitur: Cla-itm Dei dift'ttfiefl 

in cardiktisvafirii ?-r SpiritualJan Qttnr. Similiter autcm,& jpxi- 

funt rctiacula 

mi,quia vna fine altera eile non poteft . Fada 

hxc vt tegcrent capitella,idv-ft, vndique in gyro circudarcc, 

quia omnis fcriptura fanda cu rede intclligitur , grat;.". 

omrfia charitatis fonat,& pacis. Capitella cnim voluminadi 

plenms coprehcnfa , cuangclicx perfcdionis eft infita gra- uina,retiacula funt vincula mutug dilecli6is,& retiaculis t 

tia. 


j Etlinca. quiaquxlibct per fefumpta tantum habebat in 

circuitu,vt patct Icrc.vlt.e. vbi df fie. Dicem^y otto cubitialti 

tudims crant in columna. vn.i , & funictilm duodeclm cubitorum cir- 

cumibat earn. Et idco male dictint illi, qui dicunt,quod quxli 

bet per fe fumpu habebat tantum fcx cubitos in circumitu. 

2 Duo,

74 ' Regum Cap. Vil. 742 

guncur cap.'tella , cum facracloq ufa dono charitatis probatf debeatjreliftumeft.Conftataut, quia columnaûam duo- 

A vndique veftita.na , & in eis, qu# in 

fcripcuns non incelligi- 

I. II. 

rnus,charitas latet,& in eis,qu intelligimus, late patet. 

a yttege. BED. Cu diclu lit de rctiaculis , vt tegcrent capitelb,quz 

erant fupcr fummitatem maloru granatorfi , vide 

tur iuxta ordinem ip- 

decim cubitorum reftis ambicbac,quacuorcubicos habebac 

in groflkudinc.Omnis cnim circulus quantu habcc fpatij ia 

diametro,tantuhnbetterin gyro.S:ucaiitlatitudinc,ftueal 

titudine accipiamus,figuraperfpicua~eft , quia no nifi per e- 

Ihiscpens, quiama- a 

cumitumretiaculorufingulorumjVt te

743 Glof. ord. & Nicolai de Lyra. 744 

^ dam doclorcy facer- 

A dotes , &columim 

donuis Dei videri,&: 

vocari vohinc ? cu nih'l 

I fe firmos fidci ad 

coccmnciutos Icculi 

Sj 

. dcfiderada 

f Fixinltat. 

dcxteram vocauit earn nomine lachin. Similicer crcxic colum- r 

5 In robo.c. 

nam tfecunda,& vocauic nome cius Booz. Et 

fuper capita 

co 3 

lumnaru opus 

in modu lilij pofuitPrfectuq>elt opus coluna- 

dabonainuifibiliuii 

hil hcvnr robons ad 

corngcdos , nilvlmdurtnx 

falce ad mccl- 

ligend js corum quibuspnelaci 

funccrro 

res. 

NIC01.AYS DE fVRA. Hxcelt fiûraCapitclli, longitudo, templi duascolumnas quc_triginca 

T Vncau\Li>"odlnterDretat*rrinitas \-r r r\- i &quinque cubicos habebacakicu- 

S'AiicrJcUicet fatfraptrte 

3 C vocauc. *iirprctatiirfertit*do, 

; dicmit Hcbrjei , ypcr iflas duas to- 

luniKasfignubAiU'firniit.ts,^ robr regni 

rxd'Elii. HHU ante 

Daitid.Cxtcrapati-nt 

txpofitioai vidcittur aliqua contrarian^ 

dfdtiir .- Mala 

funtjoluenda. l.Tara. 4. 

xl. 

granata quoque & recuculaduo. 

bic aute dicitur , quod erjtit ic. ordines ma 

lorumgranatorum, & retuxuUfcptena in 

tnQj& feptcna in nitero . 

capitella 

Diccndum,qubd 

tranjlxtio ttoftiainBibliu no- 

flris cornmunitcr corrupts e(i f'tut fcripta 

mm.Qua.tum adprimi;: p< op:er jimilitudinem 

diffionu, qaiavbi 

t.Taralt. noftra 

tranflatio babet xl.insla^ran.ita, inh 

brto habctur, cccc. mala sjrunau. 

nod 

(j 

fatetexhoct quoderanttbici;. 

ordines, & 

quHibet ordinabat dun malt gfannta , & 

froptf r hoc infraj't iflo. ca. didturpermo 

dum Et mala recapitnlationisy granaca. 

cccc. induobusrcciaculis. itJ eft i,i 

Heb.& in libris correftis no/iris. Quotum 

vero adfccttndum dicenditm , quod duo re- 

tiacttla ibi accipiuutur prt duobus ordini- 

bui retiaculorum in quolibet teamen oidine 

mtlla eft contrarie 

erant.j.retiac)4la,ctfic 

tas ad Item Itrc. 

precedential. vlt.a.-pbifit 

mentio de iflls columnis, dicititr , EC f'ue- 

ruinc mala granaca nonaginca , 5c fcx 

depcndcncia in c. rctiaculis . fecundii 

prdifla bicerant.u.malagrunaia dependentia.Similiter 

derctiacuiis ditimnefl, 

quod 

erant duo ordims rct:acnlori

74? 

III. Rep-um 


^ ftorhs.ideo deccm ctibirorum crane in gyro , vc qtiofcuque go flos cavrpi & Ilium cnnuallmm . Labiu ergo man's in quo fa- 

A in eifdcm h if tori); dcdicos , iulTiscelc!hbiisobedire,d: roca ccrdoces l.uianf,quafilab!Uin fuiccalicis, &iol,ii repindi li- 

- ' 

i f _ ;.. r. .r.. n **,-t4 Av/ri r-r irv\ i_ 1 1 r\ 1 1 i -i K-i .T CUM ic /- 1 1. > ivx^Krn fl 1111 mi 1 iffMTlO' -1\l ir 

intentionead fupjina pnvmia ilifpenfos pr.ofpexcr.inc 

\\Aem, 

ibiil cm. 

i.Cor.^.b. 

, imitari 

conccndane. 

a DNodeciw. B:d. omnes 

Apoftolos,euangeliftas,im6 

vcrbi 

{OH alligaku 

cum Apofti'li eoiumq, 

Lue.g c. 

Mac. xS.d. 

palmi 

vnias. 

B 

liicccllprc-s 

iniundum libi c uagclij 

otbcnun prompea dcuoeioneimpl 

nr. 

b quibns trcs. Qiiia in vni- 

9 

uerfis quadraci 01 bis partib 

fidem tr-niiaris. 

pr;cd:canc 

HincquoqueApoftoh duo- 

ll 1% Otllit i'.ll L 1 I 1 1 I > VI IK J ilV,i/I4 IMI*I*I* j^.^t-fc-v**^-*^ *-v*-i.j/iiv|[ 

infidepailioniscius 

decim , id eft, quaecr tcrni 

nos i j-jccacis punficac,&:puriri< 

ad vilione gloria; 

fao: incroducit.In hoc huacro pep'jlus cic 

euneilionis ^ prx'puti) per 

c Hifrarc n n r j L T- -i fideni^fpem^drledioncen 

' 

files, &ftabant fuper duodecim boucs. E quibus VIU1M1 , dommo ( 

tres rclpicicbant ad , Aquilonem & tres ad Occi - a vndc-,^/^ ones /u.V0,vfque, 

dencem, & tres ad Meridiem, & tres ad Orietcm, 

&inarefupereosde{upcr crat : quorum poftcrioa 

f Finniui virtutia in baMifino. 

. ravniuerfaintrinfecuslatitabant Grollitudoaua 

1 M.irii,fciUcct. b f Pal.palrai.Iofiihu5 : /'// ;,,-f.Bcd. Batus I 

i u mefura eft , quc- api: 

quatuordigitoruin. 

Bath dicitur , habes modios | 

tern lurc'ns trium vnciarum erat labiuq; eius trc 

qua- 

s, ipla 

cit ephi , qtiam ipi 

a 1 Guiiusdominicz b 

pafsionis. f Tata ft titn a me 

potctt,tran('cat Lph.i niicupac-Sed l.i,phi 

c f Claritas rcltincaioiiis. i!tc. 

tir,ct::d menfuram frugi; 

filabm'm calicis& folium repandi Duo mi- 

lilij. b.itus vero ad " " ' ' 

liquid 

f Mare. b T Batus capil meiietaiu o: dinuduin., 

b 

fcil.ad aqtum &: oleum. , 

' 

tas ergo q tut ccrta; n 

2Ktajttoi 

gcnees in nomine patnsv5c 

l.abaiosapiebat.&cSmilumarctas.Ecftdt 

fi > -i 

adus&pa(Tioncsfk:le in prxfenti videre&cognofccrcle- rum bapcizancur ,ncrdlehabcnc iufhcui. B.'.cos milk 

gcndo valemus. Quia: vero illos in fururo maneat gloria re- "-"-' ^" m "* i-.arr,Tii ni-K^m r,,H^,mn-> -Ki,,^r,c 

mare,cumaquabapcifmi plebcm ludôrumrbluens, 

tnbucionis,nondun^ viderepoiitunus. 

gnum 

c G>-oln'Hdo. Bed. lauaerum Qiîi bnpcifmi ad falutcm &: vi- 

celeftccranfmitdc. Recipit&: alios n-iillc,cum( 

les eodem fontc renacos, &: operibus mftjcia: coniirmacos 

ciufdem regni Eicicclie parties pes. 

fii, & fpiritus fandi. (Quorum & fucccflbrum fuorum verba arquicatis & iuftici-e , quibus hi qui in remilTioncm pec 

tam fufeipic.fidem &:fpem vV chanraccm dcbcchabcre,fi- 

1 " ' - 

ttir, Gi-o/ne 

qirbus nemo priced rede oporgri.vrtde fubiug: 

fitiido. Bed. Quia robore idei,lpci,t c haritatis municur per 

ccptiobaptifmi,ncque al tjrproficuum cfle accipicncibus 

oftenditur,n:liharum vircutum firma ccrcitudo mecem accipientium 

&: corpora confirmee. 

d Lily. Bed. Lilium comicance odoris graria candidu colo 

re foris,iiuus auroHim oftendic.ideo gloria 

eius refurredionis 

iniinuar,qui co'-poris immortal-tare fpris difcipulis 

cftc- 

dit, & anuna diuina lucecorufcans fibi fimul ineflcdocuit. 

Chnluis ; quoq poft paiTlone fuaquatiadhue claufumliliu 

ftiic,cum m miraculis tlarus ho retulfic. Poft Refurredione 

fcfe lilitim cxli auibus cxhi- 

vero &: Afceniionem i epandii 

bu:e quibus m aliumt't;ihumanicaee poccm tarn ditunxclan ^.^ ^..^ ..,.. ^ -A..^.. 

C tacis/ûa hubuic antequam nmndus eilee, oftendit.vnde,- 

N1COLAVS DE LYRA. 

dum tfl in vnn Litcrc quadrati . & eodem modo intelligendum efl dc a- 

Itjs laieri'uus tabus. \ed iflud dittum multurn d'ffotiat a lofipbojui di 

cit,qnodware AncumeratftcH! c intbarus rnaguus 

idem eft quod 

craterjd tflfsypbus, & ideofigura 

maristiba:Uur cinumnu , quod capita 

trium cr^nt verfus 

erientem : & alioiHtu tr:tim vnfus octtdtntem , & ftcde altis fex ad 

vtquilonem {? mendiim. Seci-.ndnrnHebrjcoiVerb quadrat 

ura mar if 

fie era tfituita , quod quatuor Litera crant oppnfiia qnatuor partibus 

Orbis, & in latere eraat trcs 

quokbet 

bents HI are ji;fl infantes . 

3 Gro ffitudoauran jutcris critim. i.nurh , quod dicitur litter 

bic a 'HO in vna 

iuis,ido ingrediebantUT 

tabernaculum, i7 baheturl.xnd. ^Q.TÔH eft taman fie intcl'i^ ndatn, 

ep ad fe ahluoidum iniraênt ipfmn mare,qula ibi erat maxima qtian- 

dttesfnhmtrgcre>itur.auia quando m.iteeratpleni:, profunditas 

crstq in-fite lubitoturA ftLUiidum altitudincmtnafis.quinq; 

-iri nit ,tqn >le*.ln Hibrxo att'em b.;bc'urfic qnaiuordtitomm,& 

hocmodo apud Hebrxos accipitur meafuraftumi, 

Labi u m- 

normacft, opera fi;;nif 

Bt-d.Milleperfeclionem figni'icac.qui'a dcnariu qu : 

tum fol i d um faci c. Dccies en i in d ecem cen ru i n f a. 

figura iam quadraca, fed adhuc plana. Vcriim vein alt. 

ne furgat &: folid.i ctlic:atur,muiciplica ccntu per d 

fiut nirlle.Quo num. ftabilis&velut quadraca uft' 

tia fi^nac" Qiiociiiique.n. inferisquadracUjftabic^fi 

diorumnullaceneationea ftacureditudinis nouir, 

f Etfe. Muitifarie mukifque modiscaJenoftrel"tiu 

cramenca.figurantur . Apoftoli.n.&: apoftolici 

viri fici. 

b .lies mare n n'tances fignificant, ecia per bales quxj 

d:s luccnbas pavacar crane , flcucipfiluteres fpintualc 

crum,(icuc & mare figurabant. Scdquida mxta Parab 

eis u' holocauftum,oblaturi e.rant )lauabant.Holocaul 

w.i...v,i l.. l ii. l,n v . l iwiw.m.nn.nn 

- - 

auce domim generalicet omais multicudo eledorum ir 

Labiumrjtie cius quafi labiu rn calicis. y.iaficnt 

5 

m.ue

749 

v_y- - 

. 

HI. Rcgum Cap. .VII- 750 

Ji*iciK,q baprizatnr in fp:ritufanco.& igne.Sicuc ergo facer c Inter eoronulas,&pleias leones,&boucs,& cherubim. BEDA. D 

dotcs,qui m man lanabancur, fignjficanc eos,qui per bapcif- Non erac plana vlla ex rîrce fuperficics balium , fed vndiqj Ibidem. 

1 

m(i etnciunc" fnmmi f.icerdods conforces, quod ett in Chri- myfticis fculpca flguris,quia fandlorum mences,imo vniucr 

ftolefu, Ica &rholocauftaeofdelignificanc,tum per ablucio faeoru conuerfacib vircucu graciam prajtcndit, necaliqtia 

ne bapcifmi gracia fpincuflkndi implcncur . Lauacur enim I hora vacua precede, in qua non vaccnc pijs operibus,& fcr- 

lu:erehoftia,cumri- 

delis bapcifmo per^ 

funditur. OrFercurin 

bolocauftii , cum im- 

pofidone maims epif 

copidonum fpiricuffandi 

accipic Phihp- 

pus cum prxdicarec 

in Samaria in lucere 

te> 

ccmpli hoftias laua- 

' 

: 

bar, fed quia nodum 

.j inqucnquam corum 

fig- fpiricus defcenderac, 

fed can cum bapcizaci 

s 

'! 

" 

i 

3 

crane in nominedo- 

mmilefu, vclucablu- 

:x hofti. nodum ad 

altaris igncmpcrucnerac.atcummitTnl 

* T Quatuor funt principiles vtrtutes.quibus amnis virtutum ftrtirtura iinminet . 

b f Patienti.t longantinitatis. f Prsdicatores. 

bafes decem asneas quatuor cubitorum longitudmis bafcs 

a fDilatatas charitius . 

P TQnja per cxercitium viriutum quas cuin 

piitemi.i uulorum , & dilecVmne 

bgnoruni exercent, Ibmper ad vilionem ianilj: Triiutatis 

afpirant. 

fingulas , & quatuor cubitorum Idtitudinis , & trumi cubitoa 

1S,iei,rcilicct fupern.1 retributions. b 1 1ntrinfecus caiuim,vnde:Et fculprurz, ,&c. 

rum altiVitudims . Et ipfum opus balium tinterrafile erat:Et 

a fQj^bus,fcilh:et,lutcrum u'jalz iibi neftobantur, vt ex (iuatuor,fc-i!icct,vei quintjue rabulij,vua 

rieiec baiis , iûalci autcm fculpturas bales inter ha> mr.rtiiras , id elt , in fu.s latcnbus ante , &t 

retro,dcx'.era,iic lia::tra,S. 1'upia û jue tiaberem, ape.it yicd.s, inter coronulas. 

fculpturas inter iuncl;uras,intert6ccoronula a 

s,&ple6las j leo- 

a fErant leoncs,5cc. 

ncSjcxboueSjcV: cherubim , ckintiunclurisfimiliterdefuper. 

a 1 Qu-.bus ligati videicntuc. 

c Et fubter 3& Ieone5,6s: boucsr quafi lora ex cere dtpede tia. Et 

luc Pcmis , Sc loanncs imponebant eis manus,&: accipieccs 

fpiricum loquebancur hnguis , iam ad alcaris igncm hoftia: 

perueneranc,vc fierenc hoJocatiff u, id eft,cocum mccnfum, 

quiaconfciendas corum gracia fp jricalis implcns, diuino fc- 

citaHiorcferuefcerc . 

BE D. Qôd ad porcandos luceres decem bafes lunc fa- 

chr,potcrac,ica myftice incerprecari , qnia munftn bapcifmi 

adztcrnum gaudium, quod indenano figuraiur , quos im- 

buunc,vocanc. Scd qnia fequicur , quod quinque polici func 

addexceram parccm cempli, quinque ad (iniftram,magis in 

cisquinanj numcri notandu clt myltenu . In vcraqneenim 

partcrempli poficz func bafes lucerum , vein vcroqtic popu 

lo bapcifmi gracia fignarctnv eile pandenda. EC qnmq, func 

in vcraquc parce, vc ligmficencur vniucrfa,qnz per quinque 

fidclibus efle remic- 

fcnfuscorpons deliqucrac,in baptifmo 

tcnda . Sicuc ergo in vno mari bobus fuperpolico bapcifmi 

cxpnmicur vnicas per apoftolos coco orbe prxdicanda, ica g 

duos ordines lucevuin,quod Gcncjhcas, & ludaja in vnam ti 

dem per bapcifmnm craccolligcnda . Qjjamuis enim in geminis 

luceribtishoftia; lanabamur , qua:dam a dexcris, quardam 

a finiftns , vno camcn igne alcans confumcbancur , vc 

fierce holocauftum . Qmfquis enim Iudaaus,vel Gcncilis ba 

pufmu fufcipic,vno omncs fpiricu , vc filij Dei fianc,fandift 

a rantur.Vndc, In quo clamamu^îbbapater,&c. varijs, fcilicct 

linguis pro diuerficace nacionu, fed vno eodemquc nomine 

Deumpacrem propccr vnius donum fpiricus inuocances . 

a Quatuor cubitorum longitudinis. BED. Q\iacernorum cubico 

rum erac longicudo , & lacicudo bafium , quia pradicacores 

fuieaducrfamundi,&:longicudincmexilij,& laborum pra; 

fentium fons colercnc , fiuc cor in diledftonc Dei, & proximi 

incerna exulcacionc dilacent, fempcr vircucibus ftudcnc, 

prudcncer,fciliccc inccr bona , & mala difccrnences,tbrdccr 

aduerfafunincnces, cor abappecicuvoluptacum tcmpcranteSjiuftitiam 

in opcracione ccncnces. 

c 

b Et 

ipfum opus bafutm. Tabular ex quib.bafes fadxfunc,qua 

dracetucrunc,in quib.fonnulg rocund^ crane , qu^coronu-. 

l^fiuepleiteappcllancîn quaru medio c^lacnr^ leonu , &c. 

C Inter 


t*nturconchara.4. in qinbus Saccrdotest.iuabant ho/lias offerendai 

in holocaujlnm,poft'ji'.am tamen lat erant per ?âthitios in 

frobatita pifcinaê cjua haietur.Io. 5 . 

utdiateUeftum httius liter* fciendum, quod fecmdum expofaores 

Latitvs communittr btfis ,ftue fedes luiens erat fafla ad moditni ar- 

' 

quadrat* b.tbens in quolibct latere quatuor cukitos ,& babebat 

inferua in rjujtaor angulis quatuor rotas quibus poterat deduci dc /o- 

fo ad locum. J n altitudine vcro bdtebat tres cubitos , comptttata alti- 

'.udine rotarum eamfuftcntantium.ln parts vero fnpcrion in media ta 

wl& quadratx erat quoddam foramen rotundum , cuius diameter ba- 

eyjf cubitum._& dimidium,intra(]uodponebatur fundus lutcris,qui 

'" pans inferiori habebat quafi cubitum, & dimidium in diametro ro- 

'sfux.-ptfic aptaretur ditto foramini, & procedcnt fuperius di 

fe vfcjuc ad medinm, ita quod ibi diameter erat quatuor cubi- 

& i'lde procedendo fupenus rcj}ringebatnr,ita quod diameter 

'ificy erat vnius cubiti.In lateribus vero bafts, & in tabula fupirinri 

'caforamcnpradifium erant fignrati circuli admodum coronarum, 

I? in iis arculii erantfculpturA vari* clKrubim,leoKii,boum,etpalr> 

tnarum, 

monibus, velcogicationibus 

. Coronulas 

enim I fc fculptas habent 

, cum ad ingref- 

fum pcrennis viteinfatigabili 

defiderio 

anhclanc / Plccbas, cu 

Iter dclidcria vice C- 

leftis, qua; iurfum eft 

fracerna: charitacis , 

qux iuxca cft,vincula 

non foluunc. Ha.bcnc 

leer coronulas, &: pie 

ftas leones cum ica 

, 

ad fperanda cxleftia tSupue? 

mencemcrigunc, 

bj(' s - 

ica 

ad diliscndos f COP prnxiopccc 

nios dibtar,vt in pec 

cantes , qui fibi com- 

miffi func,afpere inuehr.ntur.Habentcumleonibus boues, 

qiiandoimicclionemcon:cd:ionis exhibec cumfpincuma p 

fuecudinis,quando in fcruorearguendi nunqua fciflam haberc 

vngulam difcrec^ afcionis, &: loquel^nunquam verba 

diumckdionis vclucruminado in ore voluerecellant.Sre- 

phanus balls eximia , fûosleonis dentes , &: vngues oiidebat 

perfecutonb,dicens, Dura ceruice^ incircuncifi corde&c. 

ubalum vero maninetudine,cum dicebac , Dominene fla- 

t!

Ibidem, 

qud forinfecfts 

. 

B 

fflibtcr. 

claufulas. 

taxes rotarfi 

erant in bafi. 

i Glof.ordi&NicolaiJeLyra. 752 

Sic ergo bafcs lutcru dodorcs func , qui huacrum vitz mi- ^fiidift anris c.nd:ui te , nunc autcm ociilus meut videt tc . Idc 

niftrant, & rota: quaterna: bafium , quuuior cuaagclia,axes poft cubicum bon.u operations, qux in hac vita poreft pr 

rotarum , qui bates gcftant, 

corda dodorum func , qui 

cuangdiLisaffiducpreccptis, 

cos ab itnis fultollunc , & 

vclut immiffis rotis axes a 

terra bafim alruis lubiaianc. 

a Ufwculi. BE DA. Qn 

rotis antfpoHti nc ab axidi- 

labi pnflent obftftcbant,pr?conu 

funt prophctarum,qui 

bus cuangelica, &: apoftolica 

fcriptura , nc cui Icgcntium 

in dubium vcniac , confirmatur. 

vndc, i-iabcit:uIpu , 

ru fieri , & axes earum , & radij , & chanti , & ro retnbutionis 

|J quahcace in 

modioli , omniafufilia . Nam & humeruli il- ' fo c uro 

. pandenda,ctdonanda 

, 

i i /-i ,- 17 cue . .pmirtit Bafes verovnu 

II quatuor per imgulos angulos 

bads vnius, is habebatcubitu,&:fcmiffc 

.,^$^, 

ex bafi fuliles , & conmndti erant . Iru 

ipfa ar.iplitudims in fummitacc 

fummuate autem bafis erat quxdarn rotunditas 

vnius ,' & dimidij cubiti , t ita rabrera- opcrc quippe perfedi in hacl 

vita fulferunt, fed luce contc 

cla , vt luter deluper poflet imponi , habens 

cnim cubitus 

ca:laturas fuas , & 

inluterepcife- 

fculpturas varias ex femetdioncmadiouis 

bonx\ qua ipfa . Sculpfit quoque in tabulatis t illis , 

habebat ille dc quodiducft: 

Tûnquidco>f!dtraflifammnteulob t quodnonfitfiniiUsdln terra*. riorcm platioms 

' 

, queflcutaliequadrataeratfimiliterque fculpta ,& 

ex parte fruicifunt .( 

vnde, Ex . 

parte .n. cog 

CT ex parteprophetamus , &c. 

d Media, dicittabulaml; 

Eft vero alter cubicus dmmx vifionis, qui ex aliqua parte in. in fum nutate fui habebat rotunditacem vnms,& dimidij ct 

hac vita fidelib. datur. vndc idem lob dcuicto aducriario aic biti, inqualucerponcbatur. 

& In 


:! parte cxteriori. 

j Etper quatuor panes, tabula? fuperioris. 

i Qâfi Hutnernli.fcilicct, columnar brcties prardide. ad fufte 

tandum luterem . 

3 Os tjuoq; luteris intrinfecus. id cft,onficium vafis impofiti fu- 

pcrbafiin. 

4 Intrinfecus. fcilicct recuruatum feu rcplicatum ,fcilicet, 

modo contrario man neo, quia labium maris cnei crat re- 

plicatum exterius,vrfupiadidum eft. 

f Et qugdforinfecui apparebat vnius cubiti, id eft, apcrttira orincii. 

6 rniuscttbiti erat. quiz ficutdi&umett, diameter illiusro- 

tundiratis erat vnius cubiti. 

7 Tariurquehabebatvnutncubitutni&dimidi. fcilicet,indiamc 

tro fundi, vt prgdidum eft. 

j Inangulu attum column** urn. ideft,inagulistabule fuperio 

ris ,qui terminabantur ad quatuor columnas exiltenccs in 

quatuor angulis bails, in quibus coliimnishtcraiungebant. 

9 Et media intcrcolumnia . id eft , latera bafis , qu? erant inter 

columnas predidas. 

10 Qiadrata no.ro. quod patet ex prardidis . 

11 Qit/ituor quoque rota, qua per quatuor angulos bafts erant.in 

parte 

inferior! . 

IZ Cohxrebant fibifubtcr baftm. Quia due rot? exiffcntcshinc 

& inde iungebanttir per axcm tranfeuntem fub ball , llcui 

rote curuum . 

1 3 f^na rota. &: fecundum hoc inaltabat bafim per dimidii 

cubitum,&: modicum plus . 

14 EL axes earum. Axis eft illud, quod infigitur in mcdio v- 

tVjufquerot?. 

i j Etrtuiii. quidemediorot?redeproccduntadcircumfi 

rcntiam. 

16 Etcanthi,& wo^'o//.idefi,partes circufcrcnti?, qu^fun 

inter radios . 

17 Et modioli. Modiokis eft illud,quod 

eft in medio rotc,li 

bens in medio foramen in quo ponitur axis . 

ii{ Ommafufiiia. id eft, per fufioncm fada , & non per mar 

tcllationem . 

1 9 In fummitate antem bafis erat qitxdam rotnnd:tas vnius , 6" di 

midiicitbiti,itafabrefac7a,vt luter ticfuf). In ifta crat foramen fu 

fundus lutcris . 

pradidum,in quo poncbatur 

Fecit

7)3 

Jn bu' 

> 

Ill R. & 

fecit decrm b.ifa,ft'f'tr.i,vn.i 

< 

Cap. VII. 

fci'lptti dimidij. Ipfa verocapacirashitcrumquatuorhabebaccubi- D 

, 

fcir.-tus quo omncs hominis (tantis , vt non cxlata, fed appo- 

:-, quannnshabeac a f circumitum vidercntur. In hunc 

dhierfas donaciones . 

inipioipi 

ri:n,q'Ji'Jiid!c fingulis prout tnodum fecit decem bales, fufura vna & 

vult. 

menfurafculpturaqueconfimili. Fecit quofa 

batOS 

Qtadragitlt-l Cfyiebat 

IU- a j,, | U tcril>is holocaulla, inmari ft lausbaut (iccidotes. 

terv'ii 

qua pofitus erac qu;fq 3 lucer, wcillimeconijcitui^quod 

jfcribitur. In (urn micate auc bafis erat quxda rotiid;tas 

i^&: dimidij cubici, ita iabrefada , vt lucer fuperimponi 

jcdem meam ad^tquiloncm . q.d. Bfa. iz. 

in ill's cordib.rcquiefccre dcfi- 

dero,qua: a luce veritatis & flamma diuinz chancacis aliena 

efle coniidero . 

C Marcautempofuitaddextertimpartemtempli&c. Bcda. Etin 

hoc eodem atrio, pofitum eil ad Oriencem . Quod 

auccm 

ait : ^d dtxteretmpMem templi. hoc eft quod repctit dices, ad 

meridiem. Ingreifenti bus enim atrium ab Oriente primo 

diuercendum erat ad meridiem, vbi mare in ipfo angulo 

ftabat ad lauandum facerdocibus paratum . Demde progrcdientibusintro 

occurrebant lucercs ad laijandas hoftias 

ab ytraque parte pofici . Intra hos bafis erat arnea , quinque 

cubicorumlacitudinis, &: tritimcubitorumaltitudinis. In 

.Lacicudo ergo fundi in luccribus vnius erac cub ici&: qua ftans Salomon dedicabac templum . Deindevltrapro- F 

dimigredientibas 

KICOLAVS DE LYRA. 

i Fecit quoque decem \\xcre&cMpontndumfuperdeceb

* . . 

r 

a retun- 

(!.- inftjr era- 

tc-.irum capi 

tcllorutn 

f 

nit . 

t opcrienJ.1 

duo ilia \ a:.i 

,-apitcHerum 

' 

B 

grcdicntibus occurrcbat 

alcnrc holocaufti cor.r.a 

meridiem . atrt} Dcir.dc 

porticasccmpli vclvcfti- 

- 

bulum , in quo crane co 

him n-Rxrce circa o(tium 

ccmpli . Quod ergo :i\.i-. 

re pofuir aadcxteram p.\r 

tc in tc{npli,fignificac nos 

per lauacrum baptifrni .id 

ccclclte tc^rmm ( mind 

pc-r dextcram figurabacur 

) dcbt-rc pcrucmrc. 

Jhneqimcrediderit 6~ bap:i- 

^jtusfucrit, falmif 

frit . Vbi 

cnim dexccra fiinul &; fi 

mflr.i in bono acapitintur 

, vcl ludcam i\: ( ic-n- 

tilitnccm , Iknrin baiibtis 

didum eft , 

vel 

prxfcnr 

temecclcfix vicarh &fu- 

turam, vel lajta feculi , 

Glof.ordi.acNicolaidcLra. 756" 

& 

trifha, vcl aliquid hmuf- 

modidcfignat. Vbiyerd 

abfolure in bonopomtur 

dexrcra, actcrna la;pcgau-. 

dia dcmonftrat . 

Qiiia vero cotra Oricn 

tern pofuic mire A ad e.mdein 

propc fignificacioncm 

refpicit , quia per iauacrum 

baptiffniapcrituc 

Tiob:s fplendor inccrnas. 

clariratis, quod ad incridianum 

jams acrij , fignificac 

fideles per acceptio 

ncm fpiricus ad flagrantiam 

verx charicatis acccndi 

. Feruorcnim mo 

ridiani folis in fcripturis, 

%nificac arborcm djle- 

&illuftratbnem, 

dionis , 

Spirituirantb , per quam 

cadem diledio dirlimditur 

in cordibus noftris. . 

3 lordanis fu:iit ea rex in. 

3eda. In quo dominus 

Doftcr baptizacus cft,eiuf- 

que tinctiis vndis aquarii 

nobis. elcmentum mablu 

tioncm peccatorumconqcrcic. 

EC quia omne fide- 

1mm bapcil'ma quo do- 

mino confecranturinexe 

illius. celebratur , plu quo 

ipfc fandificauic aquas , 

rede in regionc 

lordanis 

yafa domus domim funt 

fada. N.on cniui aliccr vafaelcdorum 

&. milericor 

dixcfticimur ^ miiad ba- 

pcif- 

autem pofuit ad dexteram partem templi con- 

traorientem ad meridiem. Fecit ergo Hiram le- 

a Ol'i.s. -rt-i. a.l l.i'..i[ncnJi>s cnirrcs alt.uis. 

b V- , 

ulu mfundo ocorcamyUtuJin 

betes &t fcutras&amulns . Et perfccic 

c 

. 

. . 

omne o- 

dommi. Columnas 

pusrci;isSalomnis in templo 

duas, & t funiculos capitetotum fupercnpitclla 

coiumnarum t duos, & rctiacula duo.vtope- 

rirent t duos funiculos qui crant fuper capita 

coiumnarum & mala granata qiuidringcnta in 

duobus ictiaculis. Duos vcrius malorum granatorum 

in rcriaculis fmgulis , ad toperiendos funiculos 

capitcllorum , qui crant (upcr capita colum 

naru, & bafcs dcce & lutercs dece fubter bafes , & 

marevnu,& bouesduodccimfup 

mare, & lebe- 

tes, &ticutrascVamulas , Orrmia vufa,qu*e fecit 

Hiram regi Salomoni in domo dominide t au- 

a richalco erant. In campettri regionc lordanis 

b fudit ea rex in 

N I C Q I A VS D E L Y R A. 

argillofa 

^dcapiedumprfdiftafMiliusponitur/igura lutcris & bafiseitu 

ftcundHtnexpofttorcs. comn,m\ter in columnis prated. 

I Fecit ergo Hiram lcbctcs,,

7)8 

.1 FecitqHe Salomon ofaniavafa in domo,&c. EeJa. Superius ineodem voluminefubinferturrFm'? Saitvionmefas^ fuper D 

7)7 um Cap. III. 

dixit Hiram feciiTe Snlomoni omnia vafa,nuc (criptiira Tub- eas panes propofitinnh, ve] pkirale ,p fingulari pofuic more fcci 

it cadem feciiTe Salomonem . Salomon enim fecit di- 

, Hiram 

opcrando. 

b ,4't.ireau. Beda. Cordaperfedoruminternxcharitatis 

& cafiicatis luce corufait, quorum 

fublimitad ligmHc.inda? 

cdam locus conucnicciufdcm Sartham . Ect pofuit Salomon omnia vafa in 

akans Stabac anceoitunn fan- domo Domini . t Propter mulrirudinem audiiar.aorum, 

vein iadurata- . . . -. 

Mcuii legitm- , quu f.mcti a tern nimiam non erat pondus e_ns t 

b* ' 1 

Fecitque 

i> ncgledis temporalium cupidi- Salomon omnia vafa indomodominialtaro r 

LIS tota intentione carlc- 

LKLTunc. In vicir.ooraculi 

funr, nun iu:r,ea velo quo temi 

&:ianda fandorum diri- 

mi!ntur,quia corpore terrain 

c aureum, & menfanifuperquamponcrentur z 

panes propofitionis auream, & candelabra., 3 

aurea quincjue ad dextenmi,& quinque ad fi- 

niftramf contra oraculum exauro puro,& 

ncmincelishabent.Althocal A 

quail Hlij flores, tad afecndit fumilS illCCnfo- e 

&iucernasdeiuper aureas, 

a f Candelabrorum. b T Doctores pleni vita'.ibus 4 

aquis. 

b 

& forcipes aureos , & hydria s, & t rii- 

\ 

a T Panitentix labor palsioquc 

tolerantix quibiu in jtu;icnnrur membra coiuiu 

filler tcrram'. 

mcolunt nonce COIHI;M latio- 

, 

b intra iaricra fandorum, vbiarca 

ell rccondica cum , oras 

fanJtorum flarnmacha- 

ritaus cxc:tacx ad csluirtêrc, 

\bi Chriftuseft index- 

;ci . Scd in hoc alc.iri non 

::s hoftiarum led ihymi;:ma tantum inccditur,quia talcs 

viri non habcnt opera carnis quo: in aracordis domino 

.nt, led folummodo lachrymarum &: orationis ei vota 

',-ii Jerio regni cclefhs orfcrun". 

!;i Altare thvmiaimris Mofcs fecic,habcns cubicum 

cadinis.altcru lacicudi!!'.';,^ duos in akirudmc. Quami 

nutn autcm fuerit quod SalomO tccic.fcripcura no dicic 

CunOat ;-:iicc quiatancum non fiiit,quantum illud holocau- 

fii.quia li visiinti cubicoru in longitudinc 

cikt, tora templi latitudinem implcret. Actamen angurtius 

;uam Mofaicu, iicutcuntaaliaqu-x Salon-.o fccit.Cîia 

cur cxcci iu.\ crac akarcholocaufti qiuim incenll,quaiu 

:eoblacionisac vilitarc metalli ignobilius,tantum 

mm i rum 

dat.i,^'.^ 

fcinulas , & f phialas , & mdrtariola , & J 

&c ladcudine fadu 

:;cace mcnfiirx &: hottiaru frequentia prarftabac : fec?nsejfr,vade& vend? ofa (fine habes & da 

faup^ti-n - Altare holocaufli illorum typu tenet , qui corpus 

:mam per igncm amorisdnoconfecrarit.Perfeueratia 

horum in bona operan'oncper longitudinealtaris,amplitudoincharitate 

Dei &: proximi, per latitudine, fpesin expertntumc 

diuina: vifioms per altitudinc figuratur . Quinq; libn 

M^ ivh quacuor fun t euagchca: libertatis.-^ cu ad intclli- 

gcntiam atquecufiodialcgisfpiritualem illultranceeuange 

id?, peruenimu^quater quinos pficimus qui numerus 

fit in longitudinc &: latitudine, cum ekxti docente vtroque 

tc(iamcnto,& peifcucrantia boni open's & hilantatem feruancdiledioms.Idcmaltaredcccmcubidserat 

altum, cledorum 

vitam pcrpetuam dcnario fignificans . Vndequi in 

vineamagnipatristnmiliaslaborant, denariorcmuneratur. 

c Ms'.fam. lieda. Scriptura fpirituali intelligentia clara. de 

qua : 1'jrafli in confpeflumeomenfam. Panes propo(itionis,fan 

dti dodores , quoru opera nobis vel vcrba ad cxeplu propolica 

in diumis paginis qui benc qtii-rit,inuemt.Vndc ijdc pa 

nes in lixcdo. 1 1. fieri pnrcepti funt i propter apoftolos. z.p 

quos fcnptura noui teftamcmi eft codita,& vcteris rcuelata 

myfteria.Qorumnumcroomnesdo6loresfignantur,quia 

ipfam doctnna: forma quam a diioapofroli acceperunt,fequuntur. 

In verbis dierum legimus, q, 

fecit Salomon mcnliisdcccm 

intemplo,quinqueafinifl:ris,&: quinqueadex- 

tns,quas ad vafa dni portanda fadtascfle fciendum ert,(cilitct 

phialas qnas paritcr fadlas fcriptura rcfert,&: ihynuamatcn.:,m 

quibus thymiama adolebatur,&:c. Quod paulo port 

in 


1 Altare aureum. ideji, altare incenfi, quod erat intra templum. 

2 lit mcnfam fuper quam ponerentur panes , &c. dc quorum 

fa-ma & difpofitiont,&fitudiftumfuii. Exod.2).& 30. 

3 Etcandcla. ifla crant fafla ad modum candelabri quod fecit 

Meyfet, cnii's forma full defcripta Exod. 2 $ . 

4 Et forcipes aureos. ad rcfcindttndumpartem lychnomm com- 

buftam. 

pturjE : velcerte panes nouiter coili illis mefisimponcbantur,vbi 

node ilia fcruarcntur operti, donee primo mane ablads 

veteribus fuper mefam propotltionis ponerenifcalidi. 

Menfe decem a figura vn':is 

non difcrepant.Nam ficut vna 

menfa dtiodecim panibusonu 

fia, vnanime fen pairs qua par 

. 

fcimur,concordiam aiiconcate 

c 

lup.cod.?. 

?.pofrolica munitam deii;^nat, 

itadeccm menfa: legist pro- t^?-q- l -c- 

f.hetarum eloquia dcnuncianr, 

qi.ue nobis fidclium excmpla 

quafi propofitorum in fe vafo- 

rum domini clafitatem&'miracula 

proponunt. Mcnf^ fane 

bis quina?.Qiiina?,quia lex' tarn 

quinque libros quam quinque 

states feculi compledkur, bis: 

g' "a - 

quia poft incarnadonem domi ^ nfa i teria. 

ni vtrique poptilo, Iud tto fcilicct&: 

Gentili commictitur,: 

quia plena figuris oftcMiditur 

qua? quondam iuxci literamin p 

telligenda putabatur . 

Bcda. Sicut menfe in typo fcnptura? ponuntur, quia pa- ibi. C3p.i 4 . 

nern verbi miniftrat&r vafa ferunt mmi{'kn'j,!d eft, 'iiftoru 

nobis adus in exemplum proponunt-.ita per candelabra cadem 

figuratur,quia luce fapientie errantibus profcrt. Vnde 

Salomon : Mandatumliiccrnaeft, & lex lux. Quod candelabra D 

^ I \ f 'n ^r* . f \ . I'fOU. O.C. 

quinque a dextns,quinq; a finiftns,idem elt quod fupra de 

menlis.Oraculu vbi eratarca,aditus patrwrc^lcftis,vbi Chri 

fius in'dextra Dei fedens paternoru vtiq; confcius arcano- 

ru. Candelabra contra ocaculu, quia eloquia Dei ad habitationem 

fuperna? ciuitatis afpedant, vt ad earn promcrenda 

nosaccendant.Lucerna? funt viri fandi qui oleo fpirirusfau 

di infufi , &: ipfi ignc dilcdionis ardent in cordc, & ,pximis 

luce fcientur pr,a?ferunt in Iigna . Candelabra qug lucernas 

in fublimctollunr, facra fcriptura eft-, quefandoru virtutcs 

& dotlrina fualedionedc-nionflrat. vndede FoannediCT^; 

Ills era! bicerna a>\lens,& Iness. Autita luccrng diuina funt clo 

meisvsrbututt. Candelabra lucer- Ioan - 

quia.vndc.- Lucernapedibus 

narufandb funt,quicordafii corpora ferendis dni mandatis 

fLipponunt. Qiyfquis enim in nullo propna fequi curat voluntatem,verum 

qui^ fcriptura dicat afcendit, eiufq; 

f;- fubijcere 

mandatis fatagit&: aufcultarepromiilis.quali eandelabru 

aureum aurcas geftat luccrnas:&: hoc tarn fixa incetio 

ne , quam firmitcr candclabru ad fuperna eredu impolitas 

fibilucernasabfq; motionc feruac.Floreslilij amoenitatem 

femper virentis terre viuentiu defignant 

candelabro funt: quia fcriptura fpretis terrcnis ad appettda 

c^lcftiaproijocareconfueuit,&quo credum candelabrum 

. Benehi flores in 

lucernas habet in capite & lilij flores,iraeledi quiinfcnptu 

racontinentur credo ad fuperna fcnfu bona celeltia a domi 

no qugrunt & percipiunt. 

d Qâfi lilt'. BecL Hoc vidctur dicere , quia fuprcma pars 

candelabrorum in modum rcpandi lilij erat derbrmata. 

e Lucernas deau. Pcrquodpontinetur id .quod contmet.i. 

vafcula aurea in quibus oleum lucebat, delignatur. 

f Fofdpfs. Beds, id eft, emunctbria quibus emungeban- 

melius lucerent. 

turlychni,vtreparati 

g Hydrias. Hydrie precordiafandorumfignant, aqua fapientie 

& vino compundionis rcpleta. 

h Fufcmulas. Fufcinule quibus carnes pr^parantur predica 

pores, qui fuis auditonbus cibum intelligent!^ 1 adminillrat: 

qtioruai ottieium eft corpus & fanguinem credentibusdiitnbuere,infidelibus 

abnegate. 

Domus 

. 

J EC hy d . in quibus erat oleum pro lucernis. 

6 Et f tifcinul. ad excrahendum de lucertiisji ibi alûtd immundi 

ti de 

lychnis cortibitftis Cttidiffet. 

7 Et phi. adpunendum vngimntum pro i-mnfftone region &ponti 

ficum & vaforunt n diuinum. 

8 Et morta. ad. tere.-nin

lbi.cap.*j, 

Ibidem. 

In cap. 9. ad 

De fvmb, ad 

Cathccum. 

torn. 9. 

LiK.i.epiftl. 

pift. contra 

Pctjobruf. 

/ 

Glof.ordi.&NicolaicIeLyra. 760 

a Domus intrrin. Bed. Ofiia.dom.us inrcrioris angelica sQc pli Sstfomoriis, & dedication. a-Tiim reddit cum noftcr D pai 

,,.v.~. i>if/~Ml/ fifir-nc in MI nniitUimi 1 1 \ h. : r nrre^tioiiiS iiTno T.iiirs. 

A minifteria.quznobis decor pore egrcflBsin?roituvi^cô 

- 

flisrcferar.OrtudjmiiS.icYli'l JcUcs 

inftrucndo. baj nzando, dm 

"is&r lanû nis cificusindienouifiitmcl -.t >s e urreftioms nvno 

tc ^loi 

myltc- 

i K'ac, cV .vtonuim pcrdunt ad regnu Vndc ccnipl'i 

fcptem .vims 2Ediiicatum,ochuoautem pet fedum ac dedi* 

inltriic'iicio 0.11 ti/.aiKio, 

- i . .1*. , 

UIIK ICIM (.'u iicx iduû ,: . itr.a 

c6mumc5do,p mia nobis r a 

dalr.nc anuc f Virtutes pp;mm rel oration?* laiilnmin Et intit it 

qH.f i-ftftificaiterat. U 

odor fiuuitatu afcen- 

'.juibus Sandificaucrat Dauid pater SatUt 

aJ'Dcu.n ex conf.'eiitiapui; .V tide uon ti:la. 

i _ - 

_ ^ 

c 

umt. Apcruuirur cmm cl.ni- df'tTiouomini, &ituhtc]uzelanctincaiierat 

duntur i,itw, fid 

&duces fcimiliaru filio- 

iubiiertcre qu^rids* 

Ecclefias habcbant,&c.Vidctt 

Deum tcmpli lui fabricam cri- 

: crcdam fandifican- 

ru Ifrael ad rcge Salomo 

ncm in lerufalem , vt de- 

ferrentarcam f^derisdo 

mini de ciuirate Dauid,id ell de Sion-Conue- 

Salomone vniuerlus Ifrael in 

nitqj ad regem 

. / labant.HmcChnftianivfqir 

COgregatliuntOm advcftratempora,aDeoinhi? 

gcntem: 

tc.- prophetas diruta reftauran- 

tcs:rciiaurata cofecratcs: Chri 

fh'i cclc(>i vcrbo &i miraculis 

tcmplum 

honorantem : &: nt> 

,.)ii;iLores dc illo vcrbis & vcr 

bcTibuseliminantcm domain 

Dei , donnim pntris fui , domu 

mcnfc,quo tempo re ctifi fcfti- 

oration is ciFc dicctcm. Nolitc 

uitas concurric Scenopbegi\u,id eft, pofmonis tabernaculo- ergo vltra deftruere,quod Deu xdificare ccrnitisrnolice ,prum,qux 

latis apud Hcbrxos excelfaatquc prxcipua eft. 

X Ambro.Hoc vnum templum fuit in toto in undo venc 

rabilius,ad quod homines phanare quodeu dcdicarc videtis:noliteconremrere 

eumhonorareconfpicitis. [nrelligite Dcu Cbnftianoturo, 

vndiq.conflucbant, iicucin Adi Dcu fuifle ludxorum.-qui ficuttucline tcmplo cllenoluit, 

bus Apoftolomm legitur die fando Pencecoftes, conftitillc 

ex diuerfis partibus mundi ,&: celcftc audiflc miraculum &: 

vidilfc.Sed huic tcmplo totum oppofuit celum Paulus, &c. 

}{ Auguft.Quia ergo Salomon tcmplum ardificauit Deo, 

oftenditfecolercDcum. Etvnde ardificauit? DelignisSi 

lapidibus,quiad!gnatuscft Dcus facere fibi per fcruum fuu 

domiim in terra, vbi rogarctur,vbi moraretur. 

# Petrus venerabilis . Pudeat vos ( hejeticos alloquitur) 

ftukiflrimi,erroris que nee Iuda:us, nee Pagan^nec Chriftia 

nu mumire potuit. Vult.n.omnis religio locum , vbi facra 

fua vcnerari,& vbi faimliarius ifticut is fuis valeat dcferui re. 

Hinc ludxi in teplo Dei , hmc pagani in phanis ( licet pro- 

NICOLA VS DE LYRA. 

C A P. VIII. 

phanis) 

TVnc con grcgati funt ocs ma. lllc confaucntcrdefcribitur 

I 

;?/)/;' dedicucin. & prime* potiiiur introdttSio arcx.fecudo , fiinu 

' 

efl autcin. tertio t S'alomonis oratii.ibii 

M Q R A L I T E R. 

Stetit 

Ttiiiccon$rrati. Kic ."ituurdeportationcarczteflamctt 

ad Jocu fibi pjr,.tu in tcnij.ium incra f.-odunt fandoru , per 

qin-d G^nincatCflum civ,pyrcii,quiel} locus beatorum, ii^ 

cutdidu iuitExod.2S.Didiimcti2rnfujtib;dcm,qiicd per 

a ream 

ita nunc line EcclcUjs efle non vult,3ic.Ad illud templu Iudzi 

omnes , multiq; gentilium , magni reges, iu prophets, 

vcl uiflTas hoftiaSjVcl vota propria,oblacuri vcniebat. Ad hoc 

fe afccnfurum poft xgritudinem,&: Solis rctroccflione, per 

Ifaiam Ezechias in fignum accepit. Hoc a rege Cbalda;oi 

deftiudum,principes Zorobabcl 6c Salathiel,faccrdotcsE 

dras &: Ierus,prophcta > 

Agga?us&: Zacbarias rcparariintrrur 

fumque ab Antiocho prophanatum , Machabx; fandificirunt.In 

hoc Chriftus puer oblatus,quid rciicrentix facris lo 

cis debcatur,pnus cxcmplo docuit quam verbo.Quoties in 

pafcha, in Scenophegia,in cnccnijs, Hierofolymam vcnics 

in templum afcendic ? &:c. 

Stetit autem Salomon.^MarJo pop^li benediftio & licentiitiojli, 

factum eft auccm. Circa pnmum dici:n>: 

I Tune congregati. vt cum d:bita I'olcnnitatc dedicarctur tern- 

plu>n,& defcrretttf ibi area dortiini : idt ofubditur. 

i Vt de. &c. Dc ciuitatc Dauid fbi tdduRgfarat dedomt 

Obcdcdom.vt hjbcturfupra 2.lib.6.cap. 

area figurara fuir beata virgo Maria,r>p quod per bane arcc 

deportationem rlgurata fiiit luiitis vnginis afltimptio . 

| ptionc

JoBU 

emb 

'1* 

JJ- 

nm. 

j.c. 

,,i. 

' 

UIReum Cap. VIII. 762 

CAP. VIII. 

ftas iudicandi penes eii eft , cuius iudiciu in humiliratc pif- I> 

Horn's videbatur elle fuhlatu Erant criam tabula: teftameti: 

fanft. quia in illo funt thefauri fapientix &: fcienti 

bus cherubim prio- 

alas cherubim. Siquidem cherubim expandebantakisfuperlo- 

e cum area:, & protegebant arcam &vedes eius dcfuper . Cum- 

a Veftes quibus area portafcatur prstdicatores per quos Chrillus uiuiulo innoruit typice nunriant. 

* 

que eminerent ve'dles &: apparerent fummitates eorum foris fan 

f Exiilcnti. 

d cluarium ante oraculum, & non apparebant vltra extrinfecus. 

QUI& fueruntibi vfquein pra:fcntem diem. In area autem non 6 

erat aliud nifi dua; tabula: lapidese quas pofueratin ea Moyfes 

in Horeb, quando pepigit dominus fcedusAim filijs Ifrael> 

cum egrcderentur de terra Êgypti . Factum eft autem,* 7 

1 f Id eft dc fanftiflancloram vbi intu'.craBt arcam & taberraculum ourd feccrat Moyles. 

f cum exiflent facerdotes de fancluario nebula impleuit do- 8 

oraculo,quiaeledi 

qui prxcefferunc c 

nunc funt mabfco- ** 

dito vultus Dei, 

Qupru tamcn fum 

nutates vediuaper 

tur ,cum perfeilio- 

ocul'sfordis 

nbu ?. 

punhcatiSjDei gratia 

aiiquid extremu 

fuDCmorUlTl '''aU 

droôtcmplandum 

mum domini j & non poterant facerdotes ftare , & mi-* donaucrit.- quia his 

ante oraculum 

oraculum/ion tn fieri poterat, vt ipfa capita 

emineret: quia neceflc erat vr claufo oraculo & appefo ante 

oftia velo , ipfi quoquc vcdes cum area adduccrentur inte- 

riusquod fieri non poterat,fi prominentes vltra oftium ve- 

( ftes producendis ad claudendum oftijs locum non darent. 

d l>ui &ju.\n Par.dicitur. Fuit itaque area ibi vfifite adpr&fen- 

tem dun. quod ab hiftonographo additum eft , fignificante 

vfquead tempera xwtis fux cam ibi parmanfiu r 

c,quod non 

de Efdra poteft intelligi-.quia iam erat incenfum tcmplum, 

fed dc Nathan vel aliquo prophetarum,a quibus omniageftafuorum 

tcmporum fcnptaeflecrcduntur. 

e In at ca. Ra.Erat m area vrna aurca habens manna,quia in 

hominc Chrilto habitat ols plenitude diuinitatis corporalitcr.Erat 

virga Aaron,qux excifa denuo floruerat:quia poteftas 

NICOLAVS DE LYRA, 

is I Menfe Ethanim.&c. Itteeftmenfisfeptimttsflu 

fcr*oj erat quafi totusfeftiuusjicutdiflumftut Leu. 2 j . tamenfejliuitts 

principal! f erat fcjluntcxpiaiionis , quod celebrabi: in 

quia tcmplo Salomonis non folum sr.it cwrina. media inter 

funcJum& f.mc7nmf.i;iiorum,fcd paries, qui non poteratveflibusfic 

impdli, vt cnr:im capita exterius apparerent. 

6 fn arcn autem non erat aliud nifi du^ tabula; lapic!e,^.Co 

trarium vldd dicere ^fpoftolus ad Heb. fcura y fed lu- 

*cida: ficut nubes q:ia xpparuit in tra. isfiguralione domini Mat. 17.& 

idea facerdotes nonpoiera>u miniftrare , propter exccffitm clctritatis y 

nibusobuiamadu^niilegenitrici Dei ,eamque ingentilumine 

circumfulfl'.ie, & vfquc ad chronum olim ante mundi 

conftitutionem (ibi pamum, cum laudibus & canticis v pcrduxiffe. 

Sequitur ibidem : Nee immeritocreditur, qtiod ip 

fc fUu.uor omnium per fe totus feftinus occurrit,eamque fe 

cum in throno collocauit. 

tStetic

. bo- 

cvr., 

^Tert. S'ul 

areCd V 

"j 

r ; s , 

.! 

j).nr n i 

liuorc ;o 

cucrncur. 

nusCccu 

it- bo- 

ireuselt.Sa- 

, nuonviiuni 

tia .V f.-ipiend.i 

d.vua.s a DJimncy.didolo- 

l.ii 

'l' IC 

ur. 

S.ili enim Dei 

fH:oferu.!b:i:'jr 

ii:iedcli:to per 

jnancrc. 

.;: 1-Iicrony. 

VICio 

.. 

'.r.Ttcdi 

citu;- KJW'*, hr>_minepuii 

fife 

u. aio ' 

w-*j >T;7 "'"'> 

id cn,iioc ! ;-- 

cato . 

' 

I.i l '"!' 

omnis aucem 

pcccato 

fubiaccc &: 

ipdi.r'.r mil^ri- 

b: Dei. 

jj Idem-Sine 

pc-cc'./.o ciicpo 

, d.uina: 

lul us '-it potc- 

'is.Tunciu- 

1- fi;imis,quan 

(brn-s oeccato 

res t-.icumii 

:;tia 

: &: 

noitra 

nonexpr >pno 

mcruu. :. i ex 

DcicfiuO.ii)-.:fencoidu'. 

Di 

cence fcnpru;a 

luflus aciufator 

UI.Regum Cap. V11L 

cxaudies in loco habitaculi tui in coelo: &cum exaudieris , propitiiis &i*f*incipiofi-r r> 

, r- -i r ,11-1-1 fioni-', EC in a- F.fi.4*. 

ens. T bi 

peccauent homo in proximum iuum, &: t habuent luailquod 

' 

ramentumquoteneatur aftndhis, &vencrit propter iuramentum coram 

alrari tuo in domum tuam,tu exaudies in cejo, & facies, & iudica- 

bisfcruostuos, condemnansimpium, & reddens viam (uamfuper ca- 

put eius, iultiricanfq'ue iuih;m,& retribuensei fecundum iuftitiarru 

iuam.tSi fugcrit populus iiiusifrael inimicos fuosfquiapeccaturus 

Dlctl{ 

on- 

clim 

cluiltDeuSOm tnm.vtfacut 

Ilia fllb iurareeiimft. 

pccca- 

feccrir 

to, vc omnibus alceri - 

V eum itirare. 

milereatur. iib.8 r ami

Part. . b. 

Angclomut 

r.Corin.j.b. 

t reuerff fuernntadcor 

Inum. 

c, 

Epif. ad om. 

oe< 

d. i. 

c. Tabjrflacu- 

t 

tdccreta. 

B 

, 

Glof. ord. & Nicolai de Lyra. 

768 

it. In Paral. refertur quod hie non dicitur : Fecerat Sitcaq; 

diuinis precibus, & fanclis vn&ionib 9 fuis cu .ik n'ib. &: 

:'iinfiej'n, &pofurtin meJio b.i/i!icfjfnpcr. Stetitergo,&benedixitomni!ecclc(ja?Ifraelvocemagna, 7 fores tcpli non 

dicens: Benedicl:usdominusDeus, qui dedit requiem populo fuo Krael 8 poccractotuc 

i n, 

-j- \ r perc?ni(iquod 

iuxta omma qux locutus elt Non cecidit,ne vnus qmdem termo ex om- Chriftus quj ia 

remonias eius,& iudicia quzcunq; mandauir patribus noftrisj & fint fer 

mones mei ifti quib.deprsecatus fum coria dfio.-appropinquantes coram I 

dno Deo noftro die ac no&e , vt faciat mdiciu feruo fuo , & populo luo 

Ilraelper fingulos dies, &fciant omnespopuli terra?, quiadns ipfeeft 

Deus, < non eft vltra abfque eo, bit quoq; cor noftruin pcrfeclum cum 

dno Deo noftro, vtambulemusindecretiscius, &:cuiiodiamus man- 

data eius,ficut & hodie . 

Igitur rex & omnis ilrael cum eo, ijimolabant 

viftimas coram dno, Maciauitq; Salomon hoftias pacificas quas immo- 

1 

' J " I '*' '" 

*| "I 1 

*\ t*, * 9 -|. - 

1 1 

^Gregoriufi 

SolcnitatcsdM 

dieacionui* cc 

cleliarum &fi 

ccrdotum per 

fmgulos annos 

funt Iblcnnitcr 

celcbrande. ipfoDominocxc 

plum date, qui 

ad tenum dcdi 

cacionis tcmpli 

candem foleni 

tare celebratu- 

rus cu rcliquis 

vcnit. Quod au 

tern octo dicb. 

enccnia fine elebranda 

, in libro 

Regu per 

letla dedicacio 

netepli repies. 

c In die. Rab. 

lomon rrdilica 

uic mcdiu acri| 

offercns ibi, ga 

nibus bonisquê 

locutus e(l per Moyfen feruum luurrij. Sit dorninus # lege propter in 

Dcus nofternobifcum, ficut fuit cum patribus nolhis, nonderclinquensnos, 

neque t proijciens, 

fed inclinetcordanoltraadfe: vtambulemus 

invniuerfis vijseius, & cuftodiamus mandata eius, &t exf 

Id firmitate cius 

perfici nopocc 

rant>nuncincc 

clefn plcniccr 

a 

cft.lcgalia. 

Dcciiioncs tajlarum. b Qjantumad morjlia. 

genc.Ipfeefrcnim 

atnum do 

mus dm, quia 

per ipsii ingreffu 

spacer I leru- 

1-ilem celeftc. 

u'a ero hob 

ftcnfi 

ciaialtan'tvpicononpocerac 

orferri, coqcP 

omniafibifigu 

raliccr fiebant, 

rex n offer ere- 

xic alcare fidd 

Iecc)elia,iquo 

I /" 

magis nos obws veritas p.itefaaa,&: gra per Tefum Chrm da holocaufta , &: fardficia quotidiefpualitcr Deo orferut'.hinc 

ta eit tcpla Dno zdjhcare , &: $ vc melius pollumus ornare, eft ec,q, Dns ait.- Holocaufta,&: fanguinc vidimarum nolui. 

NJCOLAVS DE LYRA. 

eaque 

I Et oraue. Vndc Dan 6 cap. dicittir , quod ipfe cxiftens in 

Chaldza fenclii is apertis coram Icrufalem tnbus in die te- 

poribus , fiedebac gcnua fua &: adorabat, Sec. & patct licera 

vfquc ibi. 

i >ur>scd. id eft, dure ad modum ferri . Labor enim filiorum 

i fracl faciendo lacercs, & coqucndo in fornacc erat eis 

nimis durus.vt habctur in Exod. 

3 Tpe. dando eis Icgcm fpccialcm,&: per fignum circumcifionis 

in cJirnc.Cxtcra patent in litcra. 

4 Fa&um. Hie ponittirpopulibenedidiopoft orationem 

Salomonis,cum dicitur. 

5 Stmcxit de. vt bcnedicerct populo. 

6 y enim. numy i.PaMlip.6.b.dicitiir , quod fcccrat bafim 

zncam, necicq ; fiipcr cam , & dcmccps flcxis gcnibiH fcdc 

orationem pi xdictam .- & fie non lupcr rcrrafk. Diccndum' 

quod hie vticur fcnptura irodo loqucndi com nuini,qtio ali 

quis dicicur ficclcre genua ad terrain ctiam,dato (it quod in 

foJano & multo foruus hie : 

quia balls ilia non multum di- 

ftabac 

ftabat a terra , quia tantum diffabat tnbus cubitis . 

Alcare 

7 Et benedi. omni cccltf:& Ifrael we. Non ilia benedictionc 

qua: pertinctad offieium faccrdotaic , fed imprecando populo 

bona, &: regratiando Deo de boms prartcn'tis dicens. 

8 BtHcdiffits dominus Deus , qui dedit requiem p. & dcprccanda 

profuturis,dicens. 

9 Sit dominus nnjler no. &c. Et patet litcra vfque ibi. 

10 .Appropinquantes domino Deo nottro dieacnoft. vt faiat iudicium 

, &c. ideft , cxaudibiles coram eo. cztera patent vfque 

ibi. 

u Jnd'.r. idcfrpauimcncumatrij facerdotumpropcaltare 

holocaiilkirum,quod non crat rede in nicdio ante cemplu, 

fed declinabat ad parcem Aquilonarcm : altarecnimhoio- 

cfluftorum quod feccrat Salomon , licet effet vcftitum a:rc 

cxterius,intcn'us tarncn eratde iapidibus impolitis &idco 

pauimencum atnj in necellicace poterat ad opus confmnle 

applicari & fantlifkari.ifta tamcn fandificutio fuit facia per 

Eontificem , ;id tuiusotficium hoc fpccbbat. quiatanicn 

oc tadum fuic ad jnflindum. rcgis , dicicur rexhocfec.f 

fe.

i. . 

:m 

t-'J efcptc 

dicbus et folemita. P ct 

1ebrafletdirb.j,Igitur2.$.dicmo 

tpopulos ad ta- 

altare 

jencum quod erat coram domino, minus erat, 

& capeie non poterat 

holocauftum ,-& (acrifi- 

tera^culafMa.Etctifenfus.Ch 

cxpleasdieb.ydcd.cata^s, 

" 

i, b -n" c n- 

mon_tcmporc illofelhuitatemcelebrem, 

que fcpcenario difcurric gau 

ck'nt in 4pe, &t tune in fabba 

tho veto, id eft, animaru re- 

quiegaudebunt in re.i.inipfliis 

veritatis pcrccptione . 

Dies odauus refurredio eft 

fandorum fecutura poft fab 

bathifmum animarum.Tuc 

cium,8c adipem pacificorum . Fecit ergo Salo- t in manfiomb.c?lcftib.quiq-, 

fecundum mcntorum qua- 

^ r , ., . litatescollocabutur,vbiala 

iubfecutifuntdicsfccnopha c nis Ifrael cumco, multitudo i cri corde Ixcatur magnaabintroitu Deum lau 

Emath vfque ad riuum Aegypti coram domi- dantesfupbonisqinChri. 

n , 

,. , r J-L fto pacer ptuht chdftiams. 

no Ueo noltro , leptem dieus & ieptem diebus, ? c .^bintroitu. Rabbanus.Per 

gic:qui a 2 j'.die menlis 7.111ehoabatur.&indiezj.. 

nnie 

bancur.Vcrifqjergo fcftiuitatibus 

rcctc peradis & fee- jj e (l, quatuordecim diebus,& in die odaua di- \ introitum Emath feptentrio 

JlOphagiaril 8. dicfillitajdi- f Agcntcj gratias proptet opera quxfccifiet ^ 01 antes Salomoncm Ion- nalem Illd^ plagam,per Tl- 

" ! 

tcmpote rcgnne. 

, JTufitrcxppiosadfuD, quod puo uum 

ctiarn lofephus acccft,imr. mitlt 

populos. Qui bcncdicetes regi,profectl 

lunt 

intabcrnaculafua IxtanteSjalacriq'ue corde fuper 

omnibus bomsquz fcccracdommus pamd fgruo 

.01 S . 

Beda.Myftice.Solennitas . 

quam recic Salomon & om- 3ttIftaei,fiS 

i_ i r i j Ja 

nat gaudia lan- 

6k>rum,qu5 cumChritio ve iuo,& Ifrael poptllo fuo; 

TO pacifico perpetualiter habcnt.Locaquoquecongruunt. 

Emachenim interpretattir 

diii vcntas.Riuus line corrcns Acgvpti figmficat morce te- 

flue torrentem Aegv- T , . , 

pti defignat Auftralem. me ^ 

autem riuus non eft Nilus , 

fed alms fluuius qui iuxta Ri 

nocorulam influit iti marc. 

Emath autem ciuitas Syri^ 

cft,qug nuncEpiphania vo- 

catur ab Antiocho Epiphanc . 

d L*f\V'I H' I 1 1 ^ 1 L I LlH.-ll_i l^t-.-J i* 

J- Fecit ergo Salo.Vcr quod fignificat.qj beat

Hicr.tt, 

Cap, u> 

Angelomuj, 

77 1 Glof.wai & Nicolai deLyra. 77* 

a Si autfm!VTcllo,ndimplcciorHe 

A ir'j qui Hicrololymam condidir,cam ipfam pericur.:m clfc Zer lcpa> .itiis vel faiKtiHcauis.-M.igeddoccjuculu cms.- Ga 

m vinonc fan.. 1 

, v . crucis propbccauk f^dfum rtimim a >ne, zcrpi ;IL> vel diirifio:Bcrhhoroudomu$ monciu,Baalath a- 

cu.cas l>,-i 

dicic. dominus,(Mc.&fubdit caufani.i^'/âi-rr 'iqn^runt dmniaii 

&f,trfectifn>it regen- futur. 

fccndensinecrpcetarur.Sanvftaergoccclcliaipfa 

t>r(t)ter hoc imt 

>r. //- 

diL ft f,lianm Dco^& t,m:itt cft,vbi implecur vuliitas Uci.Hox k-parata .ib crrorc, laucti 

in h* 

J 

&feccrisomniaqUcTprxcepi tibi>&:iudicianica,&: leîtimi mea fer 

uaucris,ponam 

ficaca eft in tide 

thronum regni cui luper Ifracl in fcmpiternum , licut 

& 

ibi eft 

vircucum.DilcvT 

b 

Rab. Mu 

auri & argenti 

ligna q uoq ue 

&: ey- 

.ixli 

ficjum rex Ty 

ricontulit,quc 

Salomon ina- 

fatiombus redonauic, 

inter 

locutus ium Uauid parri tuo,diccns: Non aufcrecur vir dc qcncrc ruo , 

a de folio Krael. Si aurcmauedione auerli fueritiwos& fill) veitri, non 

fequentes me, ncc cuitodientes mandaca mea > & t cxremonias quas 

propolui vobis, fed abicritis & colueritis dôs alienos , & adorauericis 

cos.atifcrani llracl de terra? 

fuperficie quam dedt cis , & r 

tcmplum q 

pidain terra Galilxa:. Et egreflusett Hiram de Tyro, vtvideretoppi- ,, Ribb.doit^ 

. i *i jj r , 

-r-ii-- tcs quas Salomo 

daquacdederatei Salomon,& non Etait: 

placueruntei. Hzcone sue 

^j^cît c! 

a ^ Id eft, mala non LI.TIIS. 

f 

ciui tates dedifti quas mihi frater?& appcllauit eas, terram Chabul viqj 

5 Antcquain daientur ci liquijs A 

rhxorum tuc 

oppith. 

gnicat . c ... . 

, ^. rillH , qUOS non 

Chabul in diem hanc.Miiit ad 

quafi 

quoqueHtram regcm Salomonem centum vipocucrunt 

filij 

gintitalentaauri. HcECcit fummaexpenlarum , quam obtulit rex Sa- 13 ifVacldelorc, ii- 

lomon a(i *dificandam domum domini, & don, urn fuarn & Mcllo 

&x funt^Cha- &murum Hierufalem,& Hezer, Maffcddo, & Gazer. Pliaraorex !4 poftca rex AJ- 

- , f \ i- i 

bul? mUforte 

Aep-yptiakendit & ccpit Gazer .-fuccendnqi eamieni > &Chananeu n 

\\ fe>P, ^^ 

dictum " fie per ,. 

te dcdic m < 

ironiam quia ûi h^bitabat in ciuitate interrecir, &: dedit cam t in dotcm hlia: lux tcni , x uxv- 

' 

-1 I . 1 A .1 /" V f I S^ />TII 

xori Salomonis: 

germccuplenj c vxori salomonis. Aedificauit ergo Salomon Gazer & Bethhoronin- 

^"affcrirnt d feriorem,&Baalath &Palmiram in terra folitudmis, & omnes t vic 

^cdiiicauit . cos qui adfepertinebant, & erant abfquc muro: muuiuitciuitates 17 bmon. 

Rabba, Vrbcs curruum,& ciuitatesequitum, & quodcunqueei placuit, vt xdifica- d ^falmiram. 

quasatdificalTe 

dicirwr, hoc eft 

Mello & muru Hierf rn,Hezer,Magcddo, & Gazer &: reli- quam aqua 

Inhabicabilisre- . 

qi 

gio, eo quod niU m . 

inucnirctur : fed illo loco vbi sdificata eft cmi- 

Grarce vocacur Palmira 

qua eccfie decore fignatjqua vcrus Salomo ad sepitcrna la:- ' 

tas,fonccs abundantyj*: palma,quu; 

ticiam ipfacft> 

'_ 

NICOLAVS DE LYRA. inbebrs.o:qn : 

jilLiterraefl.lutafr & adk&exspedib. &i 

piyuli. Et Jinidttitr in dn.tr.in parttprincipa!c,& incidcntt- 

(aperâbnchodonofr,f(habetnrtfifia ^..lib.zj.cap. lc.p-cun.iii W:Filiaauc Pharaonis. Hemu'icratio autpopuli conji- 

Eritq 5 Ifr. Quit ots loquettt&s vtus dcieclione & captiuitate. 

( fl t in botta 

difpofitione ipfms,(jK waxhneprouetnt ex tnbus.f. ex io 

j EC domus hxc eric. dinin& 

6 Omnis qui cranlieric.êr^w/rjfjone vltionis diuin&. 

7 Et fib'labit. Sicutfolentfacere homines, qh vident ca'um alienius 

rei magnnt. 

8 

ExpletlS. Hit co/ifa/uoitcr dcfcribitur ip/ins Hi 

Yam rcmnneratiJjs'>atdifpliccnti,itn,-i>tdicunta!iqui,&hoc 

in lingua Thatiu-caûnts erat Hiram:& hoc cofonat ci tail 

quotipvA 

tiiur: He non placticiuc ci, Die it vero P^.Sa. pfonat tcnautJtttn 


faflum efl attttm. Scq incur, 

a i?rt;uibi: 

DC filijs aut Ifrael. Circa prlmum df: Hec eft. la Hcbrto habit: 

Hie eft cenfus,quem leu.uiit Salomon, cr fcumd^m eos non re 

ftrtur adliteram 1 

itn'nediatapneccdentctH.f.ad 

10. lalenta am 

mifit Hiram Jed ad Mud qitodpofieafubditur , dc alicnigenis qiu'.s 

Salomon tec it tributzrios. f.ad pvtt*dm ./;.. ra in opfiil^f fj he 

cxprimuntitr. 14 Et m^.que fecit tfifiitl,v. /:/.>. liiClunnfl ^.

775 

1JI.R ep-um, 

ipfa eft Emath,fiue Epipham'a vel Antiochiaa 

rriiuerfum. Rab.Qui non fuerat de ftlijs I(rael,fccit p.icificusnofter 

tributarioscumeisqui non funt in filiorum nu- 

ivicrorfcd in fcruili condone vticur ad proprium feruitium. 

Cap. IX. 7*74 

igne fpiritus fan6li confumere feftinat . Offertvierimas , cii D 

vota labiorum in laudem domini expandit.P^cificas, cu bo 

nonun operum munus exhibet. Hoc fuper altare dec offerre, 

quia in ira cord is vbi dccct ignem diuinum femper arde 

in abftinen 

Tnlcs licet in mulcis aduerfentur,tamen frequenter vfibus re.i.'flamnjam cluritatis fempcr feruere,q.cquid i 

feriiiunc eccle- 

fia.',ctiminpre- a 

feiui tcpore de 

rebus 

fin's folatia 

prsbcnt . 

b De jiliis. Rab. 

losqui non an- 

ret j n Hierufalem 6k in Libano & in omni terra poteftatis fu^.Vniuer- 

ûm populum qui remanferat de Amorrb#js,& de Hetha:is,&: Pherc- 

fans,&Hei]is,&lebii{a2is,qin non funtdefilijslfrael,horum filiosq, 

remanferant in terra, quos, f.non potuerantrilij Ifacl exterminare,fe- 

tia, bona opera 

done, graciarii 

aibone laborat 

iufhimeft vttocum 

infuauitatc 

Spintus fandi of 

qôs b cit Salomon tributanosvfq} in die * 

hanc.Defilijsautlfrael non coftituit 

rex Salomon feruire 

quenqua,fed 

erant viri bellatorcs & miniftri 

eius & principes,& duces,& pr?f-di curruum & ' 

* 

equoru. Erantprin- 

11LUIL J..HJ- r . i 

. - . 

monncfter fer- c cipes luperomnia opera Salomonis, prxpodti qumgenti 

uirc,quia nemi- 

ferae 

i 1" Qtiia ChaiumroSjJt Phili' xos fecit feruTC & .ijrira'ti'ram -r. r err yd .ims filumun Ilracl. 

Deo,ficcj_; 

adolebic thy 

miama,cumora 

filius Dei fangui 

tionem -puram 

ncliberauit; no 

Deoincordisfe 

...-..& conftituit S.ilo- 

crcto pnEparat , 

. . eaqux 

nem cogit. 

ritu 

Gcntili feruire: 

func 

taqui habebanc populum fubie6iu,& ihmtisoperib imperabant. Fi- Dcoplacita polia 

autem pharaonisafceditdeciuitat; Dauid in domufua, qua adifi 

t 

ncminem ceremonias 

vet ens- 

Icgis tcmponb. 

no. te. fcruji'c . 

led bellatorcs ef 

fcjqui contra caueratei 

Salomo.Tuncsedifici.u^Mello.OfFercbatquoqj 

Salomo tri 

. jftha-Fcntccofrejinlccnophegiaiuxti pntcpttiin ,!egu. 

bu 

fpi 

a 

s vicibus 

per 

annos fmguloi hoiocaufra & pacificns vidimas fuper 

altare quod fdificauerat domino,, ckadolebatthymiamacoram doa 

f Afior.gabcr,c;ua: tetl : names aut f: nes Cue \irlicsr interpid.tur. 1 Infula cil in fine 

Aeg; ptiaco mai is rul-ri.vlu c'aflls lolaphat a;i. ita eft ftulac. 

c Claffem. Rab. 

Claffiseftecclefia,qua;in 

mari 

nifidi 

pofitaftudium 

impendic 

tbefauros fapie- 

tcmpe'.tate. 

tia; & fcientia: 

ritalcs nequitias-. c elt 

mino.perfedluq; fecit templu.Clafsequoq; 

rex Salomo in Afion- opefque vircutu 

gaberquêftiuxta Ahiiain lutoremarisrubri in terra cet, ^ 

Idum^je.Mific 

miniflros que Hira in clatTe ilia {eruos iuosviros nauticos 6k gnaros 

maris cu fer 

uis Salomonis. Qui cumveniflentinOphir fumptum inde auru qua- s 

dringhto'rurn viguiti 

cum fcruis Salo- 

takntorum detulcrunt ad fuos ficri.hoc eft 

fpiritunlc 

^ 

rcgem Salomonem . 

acq.rere 

feruiHirarn nau 

tici gnan mans 

[iicricculati fapientia 

eruditi, 

obfequium 

in bonis 

opcribuslibipre 

bcre. Et prinapcs &: duces,fciliccr vt benc fibi 

principentur cum his qui in lege Mofi ceriti funt in vnitate fidei fociant"". 

Hos Salomon nofter in Qphrr,que interpretatur infirmas, 

& carnisL.fciu: am doment.-liue vt fubditoslibi bene regie, 

& in fcmitas Hillicicducant. 

c Oai.tqu.igini .1. Kab.C>u,inquagcfimo die poft Pafcha & lex 

in monce Sinn tributa eft,& fpiritus paracletui fuper difcipu 

CHiid ergo lignificat ifte-prxpolirorum numeniliahrqui 

Spiritus fmti los vcnic 

rus, 

gratia legis domini fcicn- 

tiam 

funt 

habere merentur , ipli & fe &: alios benc regere pof- 

,d Offmtafipw^te. Rab.OfFertpacificus nofter tribus vicib. 

cum mmcmbrvsfuisperfantta: Trinitatis fidcm obfcqum 

acceptable exhibet ]^co.OrTen:,n.quifq; fidelis holocaufta 

: vbi siit 

id elt in vilitatem htera: mittit,vt fumptum inde aurum , i. 

fcnfum preciofum,non libi,f -d ipfi Salomoni afcribetes de 

fcrant.Qnantum?Centimi viginti talcnta.i.hiftoriam, allcgoriam 

tropologiam,anagogcn in duobus teftamentis . 

r. Rab.Ophir nouicn eft prouincix in India.Ab O- . 

phirvnode pollens Hebernominatur, qua; & terraaurea Q I 

nppcllatur,eo q, monies aureos habeat, qui a leombus & fe- 

lutTirnis bcftijs fncofuntur . Ad 

quos nullusaliteraccedere 

audet,nili qui in naui ftantes iuxtalittus,terram qua vnguibus 

leonum cffbilam inuenerinr,in fuam nauem recipiunt, 

domino,cum corpus caftigado macerat, &: defideria carnis vt fi beftte; eos fenferint facile in mare recipiantur. 

ignc 

CAP. 


i Vniuerfum. Hie ponnurfecundum.f.fubittflio adui'rfariorum,cu 

dicimr: Vniuerfum. Si hoc fecit cupiditate tributi , & hoc 

al>fej>

\ 

J*. 

l.i m eius per 

afccnde 

775 Glof.ordi.&NicolaicleLyra. 776 

CAP. X. rinuit,& pro Mcilrch vocatus eft Dauid,&:c. 

fc Thcodorctus Gens Saba eft Acthiopic.i. $< lofephus.Dicunt autem quod & radiccin balfami,quam L.J. i 

_ egina 

liucadniirubilis ilia mulicr.cuius'ftudiu 

Jaudauit Chriffus in cuangcli is.Na cum audiuillet qui''v ulgo 

iadabantur de iapicntia Saiomonis,con(ccit viam muljorum 

dictum, 

& laborcm exi- CAP 

ftimauitcfTelu 

crinn: & cum 

prxtulit dcbtijs 

quibus truebatur 

in regia , & 

per Salomone 

laudauit fuppcditatorcm 

fapie 

}< Hiftoria Acthropica. 

Erat 

huic reginx Sa 

banomen proprkimMalceda 

, qux more 

maiorum colebat 

idola.Ad cu 

ius atires fama 

da redderetur. 

hadcnus fert noftra proumcia,ipf.i rcgina dcdcrit reyi . Ccj 

etiarn edmcrfo Salomon multa bona donauit,& maxime 

qux ipfa delideranter cligcrct,camq; fux largiraris munerc 

precurrebar.Rc 

V T X. g' na fiquidcm 

a Saba c.uitaseflrrgalis Acthiopi.T vndc fuit h*cregina,quz 

prxiuit duobus rcgnis Acrhiopur Jc Affypti. 

Ed & regina Sa'ba audita fama Salomonis in noTe 

domini,venittetare cum in AenygTiatibus Et j 

Hierufalem cum comitatu multo & di- 

ingreflfa 

aurum in 

uiujs,camelisportantibusaromata& 

finitumnimis,&gemmaspredofasvenit 

a f Sraduit proponcrc qui.tiones & earum Iblutiones exigcrc. 

ad re- 

gem Salomonem , &locuta ell ei vniuerfa qua: 

habebatin cordefuo. Etdocuiteam Salomon omnia verbaqua* pro- 

pofuerat . Non fine fermo qui regem poflet latere,& non reiponderec 

ci . Videns autem regina Saba omftm fapientiam Salomonis , & do- 4 

mum quam a?dificauerat,& cibos menf? eius,& habitacula feruorum 

a Tv'niufcuiaf(]uc ordinis mmidri viitus tantum coloris habuerunt veftcs.vt inter tantam multitudinem 

(ninilttantumi.alioiia eflet ccgnitio officiorum iinguloium. 

&o'rdines miniftrandum,veftesq;corum&pincernas, & t holocau- f 

a T lub Regina non habcba: vltrarpiiitum.videlicetconCdcraiidiprudentJara 

eius. 7 

ftaqnn:offcrebatindomodoinini,n()n habea batvltrafpiritum. Di- 8 

xitque ad regem : Verus eft fermo audiui in terra 

quern mea fer- 

fuper 

monibus tuis,& fuper fapientia tua,& non credebam narrandbus mi 

hi,donecipfavcni&vidioculismeis:& probaui , quod media pars ^ 

SeRegis prude mihi nuntiata non fuerit . Maior e(t fapientia tua &: opera tua quam t 

Clim pet 

uenillct , quendamvirumprudencemHierofolymam 

mifit, 

vtre omni cxplorata 

, certior 

I r> f 

rtimorquemaudiui.Beati viri tui, &bead feruitui, hiquiitantcoram 

tuam.Sitdommus Deus tuus bene- 

Quoreuerfo& r r r- j iV L 

recxplanata , fu c tefemper,&audiunt fapientiam 

bito fe ad ker didtus cui 

complacuiiti, & te 

pofiiit fuper thronum Ifrael 5 eo quod di- 

C 

componic y 

cum eo 

Ss 

Acque 

êxit ônimus Mwel in fempiternum, & conftic uit te regem , vt fa- 

Acgvptiorum 

&: Acthiopio: > 

dans & rurfum. 

donarccipicns 

ad propna remcauit. 

Allcôr.Ifid. 

Hxc regina vc 

turam ccclr 

dcgentibus dtefidcratcmChri 

ftum figtira 

bat, qux circuamidavaricta- 

te,&:populi fui 

docur 

rebat ( barbara 

gente non ani- 

mo,fcd in apcr 

to percgrina ) 

in occulto fan- 

dliorurnficrici 

ciuis optans . 

b Widens autem. 

llab. Rcgina vi 

fo Salomone & 

gloria 

eius ftupens 

fuper prudentiaeiuSjdi 

mo,&c. Sin fandaecclefiaau- 

ditis miraculis 

perueniflet,prxter multa alia,quib. a Salomone erudita eft Chrifti,prouocata eft ad quxrendum cum , quo per fidem 

Icgemac prophetas didicit:&in patriam rcdiens,itinere,filium 

quem ex Salomone c6ceperat,pcperit,qui vocatus eft 

Meilecb, quern ipfa regina in Aethiopia vfq; ad vigefimu 

jetatis annu apud fe cducauit ac , poftea ad Salomone patrc 

remifitjVt ab co fapientiam difcercr,& coram area dni rex , 

inuenco,confideratisfan6ta: fcripturcjteftimonijs diuinita- 

tis eius potcntiam agnofccns,parum pucat efTcomne quod 

fibi antea narratum eft de eo. 

c Beativiri. llab.Regina ndmirado in laude Salomonis eru- 

pit,diccns:ci7^ Wr/.Vcre beati funtquoru rex eftChrift',& 

* ^ rt _ \ " * i _ 

Actliiopix pfecrarei'.Qiuapatre facile matrispofiulataob qui atcrnaems vifionepcrfrui merentur , & gloria qua hcc 


C A P V T X. 

tinuic 

yî Erf & Rggma Saba. Defcripta gloria Salomonis in 

k 

familijs&a:dificiis,hicconlequentcr defcribitur 

in opulenti is.Et prime ex amplitudine fum 

ptuum. fecundoexmulDtudineprouetuu ,ibi: 

I.7at autem fondus aim. tertio ex magnitudine crTc!;luum,ibi: 

fecitqubciuerex. Circa primumconlidcrandum ,cj, admiratio 

confnrgit ex infpetiionc rci magnx & infolita?, q, pot ef 

feduplicitcr.Vno modo fectindum quid.& hoc modo paruis 

pcrfonis &: fimplicibus,qti^ non cofueuerunt videre ma 

gna,aliquid eft magnum &mfolitu,licetalijsfit mediocre, 

vel paruum. Alio modo fimplicitcrjf.illud quod eft magnu 

& infolitum perfonis magnis & affuetis ad magna vidcnda. 

Regina vero Saba erat prudentiflima &: potcntirTima,&: per 

confequcnsaflTuctaadmagnai&tamen videns fapientiam 

SalomoniSj&potctiamin fumptibus magnis,fuitvaldeadmirata.Ex 

quo patct magnificcntic Salomonis cxcellcntia, 

& hoc eft quod dicitur. 

Scd 


i Sed& regina Saba. Per iftam rcginam qucj Gentilis erat, (i 

gnificatur ecclcfia de gcntibus colleifta , qux audita Chrifti 

fama ex eius miraculis per orbcmdifTufa per fide vcnit ad 

Chrifium,&: per cxcrcitium dcuoti ft udij diligcntcr mquifi 

uitvcnSnlomonis fapientiam ineuangeliocontentarn,inta 

turn q, 

in 

qnicquid dodtrinaphilofophicaviditeHc-doclnne 

Chrifti di(Ibnuni,rcputnuit fimplici tcr cffc falftim , diccns. 

f Maior cfi. Moralitcr autem per rcginam Saba intclligitur 

anima humana,qu^ regina dr,eo quod eft , ad imagine ilim 

mi rcgis 

fadta.Per Saba vcro qu^ captiua intei 

pretacuniigni 

ficatur,ciiis fedatio p pcccatu originate ex piudione cu tor 

pore per QjCwciiur fcrua;& etianacxmifenjs fcqueutib.pcc 

cauun 

cum 

1 Scd & regina. qux diuulgabatur vbique. 

2 In nomine domini. Ex quopateteafuiireDci cultrice quauis 

nontenerctMoyfilegem,quiaad earn non tenebatur. 

3 Tentare cum. id eft,obfcuns & dubijs quxftionibus. 

4 Widens antcm regina Saba. Ex folutionibus dubiorum . 

5 EtdomKm,&c.i.don\oS)Vt patetcxpr^didis. 

6 feftcfil;. hebant.n.miniftri eius veftes diftinftas fccfm dn 

uerfa orhcia,ex offtii 

quib.ftatim cognofcebatur cuiuslibet. 

7 Et bolocaujia. quiaficutdicitlofephus:omni die in tcplo 

otfcrcbant multa facnficia pro co:&eodemo dr i.Par.p.a. 

Et plffimas qtttts immolabat 1 dome domini. Ra. Sa. dicit, cj hec 

eft vcra litera: Et afcenfum per quem afcendcbat in domo domini. 

Erat cnim de domo regis ad templum quardam via per gradus 

valde fumptuose & artificiosc fada:& huic di6lo confu 

nat quod habetur cap.prxc.cj, Salomon tribus vicibus otfc 

rebatinanno.Exquo videtur,q, non fliciebat quotidic folennitatem 

oblationum,ficut lofepnusdicit. 

8 t^nhalcbtf. inquodefignatur ipiiusadmiratio. Cztcra 

patent vfqucibi. 

Arrnlit 

catuoriginalc.proptcrtj, dicit Mniolo. i. Mccaph. quod nu 

iwana natura multipliciter eft ancilla.&amplius per actualia 

peccata in icruitutcm rcdigitur,Ioan.8.d. Quifaciifefcattmi, 

J(rnnsrflpcccati. Glo.non vniustuidiiti, fed tot dominorum 

quot vitiorum,&:fic multipliciter captiuatur.audicnstn bo 

nicatcm Chrifii per prxdicacoris voccm , tanqiiam regina 

S;:ba venitad venun Salomonem dercgione longii>qua. 

Ambrolius fuper Lucam . C

Cap 

10- 

777 lII.Regum; 

T tumpatre&SpiVitufan&oCcmfpicere & fapiendamqmii 

A diS'Oi.i IV oltond c p" jv cualicer percipere J^tancur. 

a / ; 

'" Rab.Condicoi uofterligiw preciofa,hoc eft, dodo 

res fardos quuriim fidd viror non decrefcic, necfoliorum 

Cap X. 77 8 

regis.Vnde: letJulum Salomons fcptuaginta fortes ambiiiXt, D 

Rab.Excubantes ad oftia domus iegj'e.,fiincprei df'cat6rcs C-in 

qui cuftodiuncdomtimdomini, vciniidiatoribus incerelu- 

dantadicii.Duccnta'haftedefumnia fcxcencorum ficloru An S eJoim"f* 

it A~ f 1 /S * rt 

decfdunt,fcd fhidum bonoiu operum trnb. fuis red fade func,quia pacrcs vcnufq; teftamcaci t dodrina&: opera 

dune .;d rr.ui)!fjiie 

domus Dei: 

hoc eft ad confirmaticncm 

cc 

clelixfiie; pom, 

vt eoruin vndi- 

ceres indicium & iuftitiam . Dedit ergo regi centum viginti talenta 

auri , & aromata multa nimis, & gemmas pretiofas . Non funt allata 

a Id eft, tarn prcnofa. 

vltra aromata miilta,quam ca qux dedit regina Saba regi Salomon!. 

que vallata do- a Sed &claffis Hiram qua? portabataurum dcOphirattulit ex Ophir tli 

plis"ru?na" fee- 

na t ^1 ' na mu ' ca ninns,&r gemmas pretiolas fecirqhe rex de lignis thi 

leninon fentinc. b nis fulcra domus regix >ck: citharas 

lyrasq; 

catorib.Non font allata hu 5 

ImpLicribilia & c 

iufcemodi ligna thina,neq; vifa vfq; in prJElcntcm diem.Kex autSalo- 4 

fpmofainfimih ... J , './... ... 

rnon dedit 

regina? Saba oia 

quaevoluKcx: petiuicabeo,exceptis his qu? f 

tiidine albc fpi- 

8 

ne.Th.'navoum vltroobtulerat 

dmunereregio.Qâ?reucrfaeft &abijt in terram foa 

Txcl/fiunc 

cum êruis ûis trat autcm pondus auri c^ offerebatur Salomon! per 6 

fulcra,a fuicien- fingulos annos,fexcentorum fexaginta fcx ralentorum aurijf excepto 

cct iLiiicnciiCuls / 

ad forticudinc 

lcuta vendenteSj&oes reges Arabia: ducelq, terrx Fecit quoq; rex Sa- 7 

i - . . . , ,-, " 

ccmpli , vd gra- lomon ducenta t/cutade auro puriffimo. Sexcencost auri ficlos dedit 8 

ft er Jus dotr.us do- 

Bne nrui,& omrua 

h.-is 

j's 

inlinimencamu 

ticoriun. 

b Can'ot&us. 

a Pelta funt fcuta media ficut luna qiund j eft femiplcna. 

in Liminas fair! vnius,& trecentas pe'ltas ex auro ,pbato.t rrecentajq; * 

o 

mina: auri vna pelta vcftiebant pofuitqueeasrex in domo faltus Liba I 

e ni.Fecitctiam rex Salomon thronum de eborc grandem, &veftiuiteu -t 

] 

tioncpfcdifunt 

cum quicquid 

Icrmone docue 

runc,bonis operibusprobauerunc 

. Duccnu 

(cucaquoru 

Il)ic1 ' 

(in- . 

fvclcor ah.i, 

gulati-cccnciau ^ Iti hcbcniini 

rci vcttiebant, n putantehe,& 

dcm perfcctam infw. 

eorulignificac, 

quam in fanftz 

Trinicacil confelTione 

habe-- E 

bane. Bencc-rgo 

culiodcs domus 

dominihaftas&: 

fcucaauroa por- 

canc,quia redo- , 

resccclcfiaj clantate 

fuperne, la 

picntix fplendences,&: 

verbo 

&c fcuto fidei 

Rab. Hi quicad f auro tfuluo nimis, qui habcbat fexgradus. Etfommrcasthroni erat t la nequimmii- 

ini- faiireos. 

' 

. 

te tefque. 

agunc in vcroo ,, gnea repdleccs , f obrizo.vd 

auc opere , om- depurato. 

Li: c.are ntwtn doniini. 

c 

|cificusnonerecclefia:fiix f(extiutcm. Rab.Ecpa 

omnia q 

petic dabit vnde: Qits,cun(\utfitietitisfaVrtm in nomine mco^da- 

C bit vobis. Non folum q, p^cinujs,im6 ct q humana fragilitas 

auc ncfcic,auc non prajfumic pcteregratuico muncrc largit' 

d Ducema. Rab.Jn Paral.fciKis addunturhaftxaurco: , quia 

lanccis & fcucis vcebanc duccs cxcubaces ante oftiu domus 


regis 

I Attulit ex Ophir. In lilro de proprietatibus rerun Hicitur,^ mt 

jl(lc 

ligna 

alba ibi 

&politajta quod imagines rcfultaut. 

a 

Fccitquc. -^ffulcieinh difla,adf& tit 

circularis figurd . 

1 1 Trecent.cq; minx, fecundttm quod dicit J(a. S.i. Mind cflgc~ 

nnsnurnmidctcrminfltipondcris, &eftfatis minus quam pondusta- 

Icnti^velmina^vt dicit ifidnfUf. in ponderibus centum drjcbmis appcnditnr,& 

ejlnomen Gr&cum. 

1 2 Fecit ctiam rex Salomon, hocfuit aliud opus valdc pukhru 

& (itmpttiofum. 

i j Et fummitas throni, Sicut fit frequenter in catbedr'is ligneis. 

Etdua: 

iusgrcmio Chriftusfedit canquam in throno nobiliflimo 

recipiens crius rcguni homagia. 

f De chore. Quodratione albedinis & frigiditatis fignanc pu 

ricatcm Manx in alijsreh-igeran tern motuslibidinis. 

t Grandetn. Imograndiffimum meritis. 

f Et vcfliuit. Fcrucntiflima^chantatis. 

f ^/^dâf.EtcontincnturLuc.i.c.Primuseftoratio folitaria.&: 

nocacur cum dr.- Et ingrcffus s .id rain. 

ungcln Bern.fu 

i fecreco cubiculo, vbi orabac 

per Miffus eft.Qiio ingrcflus? 

pacrcm in abfconditorSecundus eft virginalis verecudia,rKi: 

Turbata eft infermone eius. Tertius eft difcreta prudentii , ibi: 

inquirenns 

cia,ibi Quomodofict ifludûwiam firum non cognofco : Quintus 

humiliantisfedecentia,:bi, Ecceancilladomini . Sexcus fidelis 

obcdicntia,ibi. fiat mibijecundHin verbuw ttium. 

Tom. 2. BE 3 

,

cqrruum, 

tP" 

m , 

rit 9* 


a 

t d.'odecin. Quia fex eranc nfcefionis gradus altrinfecus , 

qui polki crane pro fulicmaculo afrcndencis gradus . 

Rnb.Soliu SaKwionis ccclcfia elle jncclligit ur, in qua pa- 

c JWe ;: 

. Aptccccl ficconuenit ifliid,cuidici6 

* f* 

/.'Vcifk 

us nolK-r i eui:'.ns indicia lua facerc dinof*. icur Bcncdc 

cborc !.idi;rncifcivicmoratur,qiu nilfcrio .uu-mmi!, iune.imr.ii!-,, irr.Muni fun c, ^{uiuwidKc quia ocsa'ix fanctorum laiiuiuuunvju* quae 

func v.ila Dei,vc dmine vuiunucileriiianc,fplcndorcfapicn- 

offa func IH.CT 

CJlpdl 

lit Cv':a se 

* < - 

ln(cfnConefriduhijicatc lueind

' 

781 lII.Regum 

C A P V T XL 

Exaut(m. Rab. S.ilomoncm arguit vehcmen- 

legerib. 

Poffethocfor- 

propter Salomone 

dcfercret dcos fuos. 

cum vcro ipfe pro- 

cascoluent deptercs 

earum, non eft 

q, 

quid 

ven boni conje&ariqueat.Apparccin 

perfona S*lo- 

' 

inonis mira excclle 

tia & mira fubuerfio 

fied.i vorago. Quod 

in illo dbucrfis tem- 

fial'imilitcr oftcndi 

tur.Nam bona illius 

bona ecclcfix, mala 

illius mala ccclefiaj 

figruncanc. 

tcr fcripcura.nihilquc de poem ten tia cius,vel 

indulgentia Dei commemorac . Force dicat 

muhcres alicnigcnas figmficare ccclciiis 

Sse 

Cap. XI. 

4 Idem. Salomon omni gratia &: fapientia donatusa do-> D 

mino,ad idololatriamamulicribusinducitur. . 

'-r 

, 

jc Cyrillus Alex .Quod Salomon pccoiticnt minifefta ul- 1 -7-eon - Iu1' 

fis diis feru:cns,ncgauent nullus. Pori'6 allcdlum dicimus 

eum,ab alicoigcnis mulieiibus.Deccptrix enim res eft mu 

C A P V T XI. 

fix autem Salomon adamauit mulieres * 

pha- * 

alicnigenasmultasjfiliam quoque 

raonis,& Moabitidas,& Ammonitidas, 

lduma?as,& Sidoniasj'cx Cetharas de gen 

tibus.-fuperquibus dixit Dominus filijs 

lfrael,t Non ingrediemini ad eas , neque 

de illis ingiedientur ad veltras . Certillime 

enim auenent corda veftra vr fequamini deos earum . His 

itaque copulatus eft rex" Salomon ardenthlimo amore . t Fue- ? 

runtqueeivxores quail reginxfeptingenta^cxconcubine., trecento, 

t Et aueiterunt mulieres cor eius. Cumque iam eflet fe- 4 

a ^ Non.Ttste,fed montus vel lap entia. 

ne'xjdeprauatum eil cor eius per mulieres , vt fequeretur deos b 

alienos, nee erat cor eius perfe&um cum domino DCO fuo,fi- 

b cut cor Dauid patris eius . Sed colebat Salomon Aftarthen 

deam Sidoniorum, & Chamos Deum Moabitarum , & Mo- 

LAPSVS SALOMONJS. 

b StdcolclatiAttanben,cj~c. # luftinusmartyr.Audcodice- 

re quod in libris rcgnorumde Salomone fcnbitur, propter 

nuilicrcs cpcratum cum facris idolorum apud Sidonios, q, 

fsccre non luftincrent.qui ex gentibus per Icfum crucifixu 

adcognitionem Dei creatons vcnerunt. 

j Iren.rus.Cum Salomon fineoffenfa feruirct Deo, & mi- 

niflrarct d!fpofitionibuscius,tunc glorificabatur:cumaute 

vxorcs accipicbat ab vniucrfis gentibus , & permittcbat eis 

crigere idola in Ifrael,dixit fcriptura de eo.tr n x Sahmo erat 

anitor rnuliei u,&c.& diucrteritt mulit rrs cor eius 

pott dens alienos. 

mulicribus alienis 

'& -5 Tertull.ReijciturSalomon,fcdiama 

^ poflcffus,& idolis Moabitarum &: Sidoniorum mancipatus 

1 # Idem. Salomomira Dei acccffit poft luxuriam.& idolola 

triam. 

^ Idem.Salomo(audeo dicere) ct quam habuit in Deo glo 

riam amifit,per mulieres in idololatriam vfq; pci tiadtus. 


C A P V T XI. 

! 

Idem 

rc- 

REx autcm. Toflt/uam defcriptum efl tctnpus in quo floruit 

*ffium Dai-id fab Salomone,bic confeqttcnttr deferibitur tempas, 

M c[uofitb eodem inccpit declinarc . Et primo dtfcribitHr Salofnonis 

tranfarcf]io.fecundopfn&comminatio,ibi, Igitur 

iratus eft Domi 

Tm$.tmioaditerfjriorufufcitatio,ibi, Sufcitauitaute. quarto taort 

Stiomonis & fTO/jt/o,;/)/,Reliquum autcm. Circa ofie 

pritnum 

ditur primo trangreflio Salomonis in peccato luxiirix.fecundo in prc- 

eatoidoMtiri,ibi, Cumq; iam cffetfcnex.CircaprimumdicitMr 

Rex autem. i.ardeutcr amattit,vtpoflcajubditur. 

I Mulicrcsalie. &fictripliciterpeccauit.'Primofjuia inordinatl 

xores alienigenasjibi 

tcctpit contra leggm Moyfi.Exo.jq.Tertib

m 

. n, i(t 

tji.q 4 .C. 

Salomoni 

783 GJof.ordi.&NicolaideLyra. 784 

maricos,&5 a rcligionc fecit difccdcrc . Et iclco tu vcl amori pcrlibidinem & inrcmpcranciam declinauit ad impict.itc , 

confu!e,vel errorcm cauc. 

^ Idem. $amfoncaptu$ eft pcrcrrorrm,nnquidtufortior? 

Salomon captus eft m vxore,ngnqi)id tclapkmfortlllcJgiY 

cii.us fopicfja 

tocis ce}t.bratur (ccqUs^ûi cf^niipicns , 34 

nimiuin amauic vxo- 

rcm . Vt pltirnnos a 

imrtyrijconfumnw- 

- 

Thocjorc- 

Adampliticaudamciirninacioncm, 

mcmin:t duiin.r icuel.uionis, 

qua: bis d 

facto flue, Nequc enim 

per aliuin , ia- 

fincei im.pudkitiapcilj.iciixailr.us idolorum,cu priiutiic 

dc ondit inuiic-nLiin bomutein.d. Scd in diebt'.s tuis o// 

bxc,propt^r Dauidpatreiuum.Na. tu quide hes prom adiutorc. 

X Chrytortomus. 

. , Dauid qtii n vita mi- 

loch idolum Ammonitarum. Fccitque Salomon t quod non grauie, 

author fie f.ilu 

placuerat coram Domino, & non adimp!cuit,vtfequerctur 

- . . . 

. -T- j c dideracdefidia.vidM 

dommum iicutUaind pater 

eius. " 

1 line ardihcauu salo- i M m jfcricordiam Dd 

mon phanum Chamosidolo Moab.in montequi clt contra 

lerufdicmjck Moloch idolo filiorum Ammon . 

Atquc in hunc 

mini, quomodocos 

modu fecit vniucrfis vxoribus fuis alienigenis qua; adolebant ponit i5drcpcndit,Si 

dcccm iuftos muenc 

moni , quod uueria eflec mcns eius a domino Deo Kracl , qui 4 doma . 

11 f 

(tendir,quidagendu, vcrbonoc,neieque. 

a 

apparucratei iecundo, 

fed CM 

ipic 

ante omdeosalienos>& 

noncuftodiuit quxmandauit ciDomi, 

ma prohibuic culcu 

/-,/- a f Vticue per Nathan pronheiain vel per a:mm. 

dcorMmqui falfono _. , 

. 

, 

I L -n- i 

minantur. Deindca- nus.Dixit itaque Dommus salomom ; cûia 

habuitti hoc a- 

.m . 

S >- 

ro,oic,no pcrd.im 

CIUltaa A- 

liorum virtus, mulco 

rum valet teacrc inalitiam. 

Mima cnun 

]ôminibonitas elt, 

lolct 

I'.cpc ctiam 

lias jufiit fcruarc Ic- pu d teA' non cuitodilfa paclum meum & prxcepta mea qua: propter p.iucos,mid 

ges.quoniam autem 

P- r 

I Tune xdificAuit. /', m 

NICOLAVS OP LYRA. 

montc O.li:t:ti , & idea cultus idolulitritc 

(letoia ciuitatcIcruf.iLm paterae viderijuod era.t magnum incitame 

fum ad idol'ilatriam,ad r/uam poplins crjtpronus . 

l Atquc,5iis..Ipfi j tte*n tispfa,:ii::isftit per tnulkra ante mortem fuatn 

ferfix annos vel circiter,qu'u &dificauitlsaM>la idoloruw plitra ,ffnis 

sat dr.prai! attts,!t quorum xdifcationibusfiu- 

tis d ^rc uiMSpm . 

Cffjlt ci in rcgnkmfilial clus J{pboam babrns qttadraginta & vnxm an 

www, ftcut dicit f:ipt !ab aliis dic:tit ;\(ldnonfrcd 

de difto eft 

i-n'igeflri parnm hie cu.randnm,:/i; rn,6" 

J(obo>:m gemttritftcut dicJutntJl t rcfpundetcjuamodo hoc fitpofi: 

inducens ad hoc exemplum cuiufdam mulieris nutrientis pu> unlfim $ 

in codeta lefto cum e iaccbat,& cum lo.aiinum

Ct Cll 

;8y UI.Regum. Cap. XI. 

a sfcitnitd+> 

*i Vhcodor, 

uma irueba 

biiciim.-irTcre- 

tcsquamphi- un vfquead 

mandaui tibi,difrumpens fcindam regnum tuum 3& dabo illud feruo too: * 

VcruntamenindiebusmisnonfaciampropterDauidpatremtuu.Demas 

f Pritcr fuam. 

nu ^^ tu * fandam illud,nec totum regnum auferam,fed tnburn vna da- * 

di- a bofiliotuo,p|> Dauid feruuni meurn>& " 

lerufalem quam clcgi-Suicitauit 4 

auccjns adueriarium Salomoni Adad Idumaeum de femine remo , qui erac 6 , 

6 . 

Idumxideleruis patnseius cum 

... eo,utin^rederentur Acgyptuni.Eratau 

i ^ 1 

tern Adad puer paruums.Cumq; iunexiiient d 

786 

cipjcjoimmi- D 

' vthjcim 

quifc>ofticue- 

/ -re \ i i \ 1*1 raceiun pnus 

: Madian,venerunt in Pha- s 

ftpdrsedificia 

ran.tuleruncq: iecum virosde pharan * 

} &introierunc 

AegyptuadPharao propugnacunem 

dedit ei 

regem Aegypti.Qui domum,^ cibos conftituk, & terrain de 

tcbatmêro 

legauit.Et inqaiic Adad granam coram p'haraone valde,intarum vc daret 

ei vxoreiororevxoris fua:.germanaTaphnes reginse. Genuitquceiforor 

Taphnes Genubath filiu,& nutrimr eu Taphncs in dorno pharaonis. Erat 

queGenubathhabitasapud pharaone curiiijseius.Cuq, audifletAdadin 

Aegypto dormiflfe Dauid cu patrib.fuis,& mortuu efle loab principe mill 

ti?,dixit Pharaoni:Dimicte me vc vatiain terra mea.oixirq; ei pharao:Qua 

.n.rcapud meindiges,vcqugrasire ad terrain tuam?At ille rndic:Nulla:fed 

obfecro te,vc dimjtcas me. Sufcicauit ei 

quoq; Deus adueriarium Razon.fi- Ia 

liu Elrada,qui fugcrat Adurezer regem Soba dnm fuu, & cogregauit cocra 

eumviros,6cfa6tuseftprincepstiacronucumincerflcereteospauid:abieruntq; 

Damaicu & habitjucruc ibi,6x: coftituerut cu rcge in Damafco: erac 

queaduerfarius Krael cundlis dieb.Salomonis.Et ! hoc eft malum Adad, &: 

odiu cotra Krael ;regnauitq: in Syria. leroboa quoq; filius NabatEphrace.' 

* proptcr. 

gcbat&tranquillitace, 

om 

turprouiden- 

plereiuopus: 

tiampacedc, in Euotn. t ûm emm etiet Dauid iiudumxa^&atcendiuet lo 

ibprmceps fcdlcroboam 

inilitiâd fepeiiendum cos 

qui 

fuerant interfech, & occidifletomne ma- 7 9 

nes habensfu 

bieJtos, &: tn- 

11 ' t*.Reg.8. 

cracprm- 

' B 

fculinum in Iduma: a (êx enjm mefibus ibi moratus eft Ioab,& oTs Krael, "^ n^,^ 

donee interimerecomne maiculjnum in Idurhcea) Fugic Adad ipfe &viri obcdn-e regi, 

autem ca fine 

pnuaius, facile 

patmt inijnicorumin- 

fulribiis. 

vGrcgor.Ad 

rnonedi func 

do profpcrantur,vt 

confide 

rcnt,quia Salo 

idololatria cc 

cidiffe dcfcri- 

b/tur:nihil in 

hoc mqndo 

prius quam ca 

derct aduerf i- 

10 

n 

4 

r 

l'ojymis,vbila 

borauicica, vc 

rex ei princi- 

patum milid^ 

fuper cribum 

lis fatUis egrc 

diturdc lerufalem: 

cui oc- 

curric prophe 

ca defleciens 

cum in agru, 

vc nullusaudi 

rccquid eidi- 

cercc.Elatufcj; 

verbis prophe 

16 te , fuadebat 

'7 populo, vcfe 

" 

t exctcitus. 

t malum q 

fecit Ada J,ar.( 

tatis habuifle 

jnemoracur de Sareda feruus Salomonis.cuius macer erat nomine Serua,mulier vidua , 

: 

fed cocefla fapientiafundi- 

,,./. 

tuscor defer- b Mcllo ^dihcauit,ckcoafquauic voragineciuitatisDauid pacris iui.Eratau- Salomonqux 

uit,cj,niiiiivcl c 

teleroboavirforcis&poces.Viderq, Salomo adoieicence bonae indolis & rcbateumm- 

guliits 

L 

leuauit manu cotra 

rege 

Et haec eft ca rebellionis aducrfus 

eujquia Salomo rege " facercc, 

t9 

oc 

mmima tnbu cerncere. 

lationis difcipli'na cufioAuit. c Erat autcm. Hoc mandacum ."eilitucionis murorum recub 

Voragintm Murus ciuicatjscecidic,coq) ex vnolaccre pro: fauic.Sc-d vndc tanca audacia.-ga rex cofticuerat eu pretcctu. 

cipitio ^ a Tnlle 

ail-oi 

Ifracle Cluldie.intcrpr.rc 

belljuit cotra 

Ifraelem.AIn 

atii - 

anguillis 

ciebatur propter 

Ilraelcni 

(quia iciliccc 

no poterat 9. 

voiebatin ipifi 

cxcrccrt-.; 

N I C O L A V S D E LYRA. 

I Et da.i\.f.Ieraboa:n,(}nifnitferuHS Sjlomorris.vt babctur infra. 

a Veruncamcn in diebus. QaainvitafuainflieueratregltSa' 

lomonem.Trt diUum cftfitpra i.c.& ideo,fi fulffet regnumfciffum tern 

fore Salomonis,videretnr hoc redundare in culpam Dauid , & ctiam 

in opprobrinm>quia memoria elus adhuc erat mulrum recens . 

3 Tribum vnam dabo. tribus.n. juda non fultfibi dcumfupra t.lib.c. I gdiQumfiterit, ipfen 

tentia Dauid iniquaûa mcdietatem h&ettitatis Isbofeth dedit Sebx 

fcruofno, caufa fuerit huiusfciffionis.^fd quod dicendum non cfi 

efl,(p 

incomtcniens dum caufas part tales ad vnum cancuneve effeflum & 

ftc fuh in propoftco, quia vtrumque fuit cauptpartialis. 

4 Sufcicauit au. Hie confcquenter ponitur trinm adacrfarioru fufci 

tntio p Salomone.tf- fecundn IMC diuiditur in tres partcs.fccunda ibi: 

Sufcitailit ci quoqj.ferrw ibi: leroboa quoq^Tr/ww aut aduer 

fariusfuit .Adad Iditm&us de femine vcgio,qni cum aliquib.euxftt manu 

Dauid iterficietis Idumxos,& creuit ~i 

^legypto:& tfe $a.lamonit 

rtdiit ad hoc tp terra ldum.Xpoffet recufare )-velfahe Salomons j}liu 

Dauid infeftare.&paret litera paucis exceptis,qit& difcurrentw. 

7 Ad fepcl. icr//?fSe/?.n.De.i|,Nonabominaberis Iditmû 

quia fratcr cuus eft. Filii.n. (fraet & Idum&i de duobus ffatribus 

defcenderwt.f.Iacob & Efau,propter quod Dauid Idumxos qui in bel 

lo cecidcrantj>rcrpitfep;liri,&i>t hoc fecit fibibonu nomen,eo q> f- 

fliteratocciftsiRabumanitatem,ftcutdic7umfuitfupra2.lib.8.cap. 

Cumque furre. terrx. nomen efiâdquamprimo confugerant. 

9 Vcncrunt. Locus eft in terra. Madian.Cttera ibi. 

patent vfquc 


10 Cumqj 

Sufcitwit auun, DomiiMi, Sufcitauuaucem dominus Salomoni 

10 Cumq; and. quia moftuusfuit morte ttaturali;{ileofcriptura di 

cit enm dorm.ffe, 

1 1 EC morcuum. quia.fuh intcrftBns 'gladio. 

12 Sufcita. Hie ponitur fecundus aauer/arim Salomonis ,fcittcet, 

â^n^quifugiens regem Syria ^tdareêr cum perfctjm-ntemcproptcr 

offenfam quam in eum commifcrat,aggrcgauitfibi a'iosviros mdos , 

& fadus eflprittcfps latronum regnum ^darcêr infcflatiumÂdctd. 

ve,'o redicns de Aegypto Idttmaam obtincre non po'uic, 

co 

quod 

Salomon 

earn bene munisra'^ idea coniunxitfeprtdiffo l\aT^n-innand9 

cum,vtfieretrex$yri,& ficlâôn iuuaret eum a.d obtincndumrc- 

guum Idumetf contra Saiomonem.Et ex diftispatet litoa vfque ibi. 

Ij Cum intcrfic. id eft,tempore quo pugnaui: Dauid contra Syriot 

tune iftt I\*t}n babttit tempus opportunum vt infeflartt tiominifui re 

vnum : quia vailato regnoper Dauid,habait libcriorcm ingreffumjd- 

cofubditw. 

1 4 Abieruncq; Dnmafcum. Qieerat ciw.tas rcgia. 

ic Eracq;aduerfarius Ifracl clinch's diebus, Hocvidetureffc 

contra illud quoddittum cfl fnpra j.cap, Iuda& Ifrael innumcra 

biles ficut arena maris,com^dences &f. bibences,acq; Ixcantcs 

cun6tis diebus Salomonis. Dicendum,^ licet cun&s diebus 4 

lamonis iflefucrit aduerfarins cius voluntate nocendi>iamen in ejftfiu 

non mttltum nocuit ei,per quod impcdireinr notab:literpaxpopnli,&' 

hoc eft malum ,,t diclum ift tillc fibi frequenter 

ad memoriam interfettioncm pa'risfui a Salomons : vt dictum efl 

(upra \.cap.&propterboc fit de ea hie mentio. 

I o Ephra. i.de tribu Ephraim:Er bee eft ca rebellionis, qmefequitur 

iy Quia Salomon Mcllo a:dificauit,& coequauic voraginc 

}ciuicatis 

lomoni crcs aduerfanos,vc parec in tcxtu,pcr quosflgnifica 

tur trcs d(jmoncs,qui homini a fapicncia dcieao Imictuc de 

prxdi-


a r//f 

A Rab. r 

Cap.~4o. 

molX-uidfc 

paraja; tune 

fAmbo. 

, quia vt 

ait Apolfp- 

Ronw.il. lus: /;tdcrcliqueric me, cVadorauerit 

A (hi then u'eam Sidomorum,& Chamos deum Moab,& Moloch deum 

filiorum A ir,mon:&: non ambulaucrit in viis rneis,vt faceret t iuftitiam coram 

vnc,& prjecepu mea & indicia mcaficut Dauid pater eius.Ncc auferam 

omne regnum dc manu cius: fed ducem ponam eum cudlis diebus vit? (tUB 

proptcr Uauid feruum meum,quem elegi, qui cultodiuit mandata mea , & 

praxepra mea. Auferam autem regnum de manu filij eius , & 

dabo tibi dece 

b iribus Filio auccm eius dabo tribum vnam,vtrcmaneutlucernaDauidieruo 4 

mco cundis diebus coram me in lerufalem ciuitate vt eflet 

qua nome 

elegi 

meum ibi.Tc autem a (luma,&regnabis fuper omnia qux defideratanima 

tua,eriiq; rex fuper Ifrael. Si ergo audieris omnia qux prxcepero tibi, & am 

bulaueris in vijs mcis,& feceris quod reclum eft coram me,cu(lodiens man- 

data mea,&:pra:cepta mea,ficut fecit Dauid feruusmeus,erotecum,&.Tdiri 

cabo tibi domum t fidelem ouomodo jedificaui Dauid domum, & trada ti- 

bi Ifracl, ScarTliga feme Dauid fuper hoc.Verum no cundiis^licbus. Voluit ? 

Qu\i fuadcbat populo 

vt a Salcunone rcccderet . 

ergo Salomo interticere leroboa.Qui furrexit & aufugit in Aegyptu.ad Sefac 

rege Aegypti,& fuit in Aegypto v(q; ad morte Salomonis.:Reliquu au y 

teverboriiSa!omonis,ôiaque fecit cX^pientiaeius,ecce vniuerfa fcnpta 6 


fcciuitatis Dauid patris fui.Erac autem leroboamvir fortis 

Stpotens. Vidcnfq; Salomon adolefecnte bona: indolisck: 

induftrium,conflitueraceum prefcctum fuper. De ifto xdificio 

difcum 

eftfupra ca.y.Dicunt enirn Salomon videns indu 

aiiqui^cp 

fli-iam IcroboampriKo pofuit eumfitptr tnbu a domus i. 

lofepb, 

dinrum 

tribnum,Jci.Epbra.i;n & Man^JJe,poflca vcropofuic cum fuper 

opus tfdiftcij MeUo,licctpritnofcribatur officium almd, qaia frequenter 

infacrafcripiuraprius facJa poftmodum narrantur.& ipfe ex hoc 

fuit indignatus,eo cp de maioti officio erat pofitus in mia on proptcr ' 

$ 

exiuit de lerufalem.Cm obuians ^hitts di.vit el 

SilonitespYopheta qi 

rcgnatums eratfuper decent tribus^pc animatm t>er bis prophetf 

incepit contra Salomon? murmurare & alios folkitare ad rfbcllandii 

Saloinonl:q, cum xud'jftt Salomon ,-poluit cum occidere: fed ipfefugit 

in ^cgyptum vfi/; ad mortem Salomonis.I(a34.T*cro dicit , quod leroboam 

rsprebedit Salomonem,eo quod cltmdtbat locum ilium qutm 

Dauid dimiferat aperturr t 

,propterdeuotionem venientium adfefla, in 

Jerufulem. ficut diSumfuit.fupra g.c.propter quod Salomon indtgnatus 

eieciteum:qnicgreffns de lerufakm inuemi *dhia.m propbeta ficut 

(Uftumefl.Iofephusvero dicit auodSalomunprimo pofuit leroboam 

fuper operarins in idii e mprHdentem &foli 

citum in opere illo,poflen pofuit eu in waiori officio,f. fuper 

tributa domus 

: 

IcfephJicHtfcribitur & tune *Alri

ep-um. 

a Dftt

B 

t f ruuf fueris. 

f uel 

lib. 8 Antiq. 

cap.8. 

frelcorripnu 

aut c.i(ligaiut 

& infu. 

79 1 Glof.ordi.&NicolaideLyra. 

CAPVT XII. 

gantfubicdi mafuctudmem regum. 

luniorcs veromomc 

D*riffiin*i*. Quoniodohocvcrotn eft, runtvtarpcriusloquerecur.&intcnoreni fuiim digmimlii 

bis c& alfiftcbant mutaret.it 

7 

illi, dixitque ad eos : Quod mihi concilium dads , vt refpondeam po- 

pulo huic, qui dixerunt mihi: leuius fie iugum quod impofuit pater 

tuus fuper nos ? Et dixerunt eiiuuenes qui nutriti fuerant cum 

co: Sic loquere populo huic qui locuti funtad te dicentes ;t Pa- 

ter tuus aggrauauic iugum notlrum , tu releua nos : Sk loqueris 

ad eos: Minimus digitus meus grofilor eftf dorlb patris mei . Et 

nunc pater rneus pofuit fuper vos iugum graue , ego autem addam 

fuper iugum vertrum . pater meus t cecidit vos flagellis > eo;o autem 

cxdam vos icorpionibus . Venit ergo leroboam 3 & omnis 

vulgi fcientcs , 

monehat,vtma 

fuete loquerefad Populu,&: coius qua regius exigerct faft': 

ita vt fauorcm oium iibimet conciliaret,cu naruraliter dili- 


CAPVT XII. 

c;anc 

T T Enit autem. Super'ms attum ef? dc regno Dauid vnito,btc co 

y ieqwntir agitur dc regno dux diuifo in rcgnu Ifrael & regnu 

:r rfiliofenutn,& hoc eft quod dicitur: 

Vemc autem Roboam in Sichern, qttia ille locus erat quaff 

in mcdio regni,& idcopopulus ibi poteratfacilius congregariJuerat 

ctiam ibi primus rcx,fdlicet,^fbimelech inflitutus,& ideo ibi fuitpo 

puliis congregants ad inflitutndum regent I(pboam . 

2 At vcro. *4udita mortc Salomonis tenii illuc defidcrio regnandi, 

ficn t diilum fueratfibi. 

3 M; feruntque. Erat enim magnus homo, & ideofuit vocatus ad 

tflam inflitutiwemtfuiapopulus volfbatpctcre aliquant relaxation?) 

fciundum quodfubditur. 

4 Pater 

fticia:ec6tradc 

fticuic iniquitas 

. 

; acq impugnat 

Exemplo nobis j 

clt fcnptitsa 

dicit,cump. 

lus Ilrael [X)ft 

mortem Salo- , 

monis rog.dlct 

filium cms Roboam 

vt rclcua- 

rct ceruices corum 

a feruitucc 

dura,& patcim 

Jmpcrij ccmperaret 

aultenta- ] 

tern, ilium fprcto 

(enili conlilio 

dc fuggeftionc 

adolefccntiuiq 

refponfumd, 

fc huiufinodi , 

quodtV onusadijceret 

fuper pa 

tris iugum,iSclc- 

dcfercus a populo 

ac deltitutusk 

Vix duarum tti* 

buum proptcr 

D.ui:d racritufn 

haberepotuitfo 

cictatcm . Cla- 

ret ergo quomam 

&: a?qiutasimpcriaconfirmee,& 

iimifti 

tia diiTblu.u . 

Summa igicur 

o- 

benignitace 

pus eft, vt non folumpublicagubcrnactila 7 fed ctiam priuataiuratucarnur. 

4 P.i ter tuus duriffimum . Hoc vldetnr cffe contra illud quod 

pro. di&um eft:defiliis autem Ifrael non conflitnit Salon/aferuire iiagr-auiterpunpt 

qttiaftcntfcorpiopungic cauda earnfuper caput r(fteflcnd'>,fic txl 

las hnitis 

flagelli ;n qua eft plumbum vd ferrumjercuticndo refltiti 

ad MtcriuspercHtientiffHper corpus pi rcttffi.Ctterafatentex die-.

10. 

.e. 

793 UI.Regum. Cap. XII. 794 

a jiatôoaTn. Rab. Roboam dcdomo Dauid fuit, fed in via b *4uerf& rmtauenint eamfiper omnibus quxfe 

Roboam 

fignatma- a populus ad Roboam die tertia , ficut locutus fuerat rexdicens;Re- 

tefoq^fwrrc- uertimini ad me die tertia . 

Refponditque rex populodura,dereli- 

nis cupiditatib. d:o confilio feniorum ei quod dederant,& locutus eft eis fecundum co 

dcdiu, &delc- 

{ilium iuuenum,dicens;Patermeusao-CT ' rauauit iugum veftrum, ego 

ftantes in multi- .. 

^^ . .. ... 

cudine autem addam obfeque- 

iugo veitro. pater meus cecidit vos , tiagellis ego autem 

cium fibi , non cardam vos fcorpionibus.Et norj acquieuit rex populo,quoniamtauer 

- *.*''*_'" .1 

itî-irv* i"V _ A 1 1 -^.^jf-lm 

bent f 

ncm fihi coromiflbrtim. 

Inter 

lerprecatw Roboa, 

latitttdb pc> 

puli, quis -jaks 

& h- 

fpatiofam 

tam vianj ?,ra- 

cic ad morcerr* 

nnilcos 

. Relt- 

fatîo- 

celfuudineintedun: , illis ob- 

temperans 

.bllS 

; 

qui 

de- 

iidctijs manci- 

p.ui 

, laudibus. 

iniquis & adula-. 

tionib. eos gra- 

Baot : quibus: 

comnnnabatur 

*-. . 

^ b fatus fuerat cum dominus,vt t fufcitaret verbumfuum quod locutus 

fuerat in manu AhiosSilonita? ad leroboam filium Nabat . Videns r 

itaque populus quod noluiflet eos audire rex, refpondit ei dicensj * 

f Inculc.itio verborum. 

QUJE nobis pars in Dauid , vel qua? hccreditas in fiiio I(ai ? Vade in ta- ? 

bernaculatualfrael,nunc vide domum tuam Dauid. Etabiit Ifrael in 4 

tabernaculafua. Super filios autem lfrael,quicunque habitabant inci 

uitatibus ludaregnauit Roboam tMifit ergo rex Roboam Adoram f 

quicratfgpertributa, &lapidauit eum omnist populus 

eft. porro rex Roboam ! 

fcftmus 

tamen Roboam ftultis .verbis 

vtens , effccic vt 

, &mortuus 

afcendit currum & fuît in lerufalem, 7 

implereturDei 

fenrentia. 

^ Ai^guft Quis 

non itta diuina 

contremifcac > 

quibus agit DC- 

US in cordibus 

cciam malo 

rum hominum 

Lib. de grar. 

&lib arb ad 

Vdent.c. to. 

quicquid vult, do Alij (lever 

reddens CIS ta- teratdominus. 

men fccundum 

mcrita coruni ? 

Roboa refpuic 

fulubire conliliu 

feniorum-, &c. 

Vnde hoc niii E 

propria voltmtate 

? Sed hinc 

ab eo rcceileruntdecemtri- 

rumpatrumco- ^-'TTIJ r rn.a buSj&almmre 

filio,quortimd recefhtque Ilrael a domo Dauid viquc in prsientem diem-iradtum elt 8 

gem fl^ con. 

xcmpbad? autem cum aud. (Ter omnis Ifrael , quod reuerfus eflet leroboam, mi- ttituerunt , vc 

ft 

f* p'.ier ( ft,& cu~ 

jut privcipei mane- 

comedni[ panern*. 

Et ecotierario r. 

BeaU terra cuiui 

tflrexnobilis ,&' 

(nis pnncipes t>e- 

fcnninr in tempo- 

rcfxo . 

b 

ferunt& vocaucruut eum congregate coetu , & conftituerunt eum re 9 

gemfuperomnemlirael, nee fecutus eft quifpiam 

a f Idea folam.quii principalis:aU.T d-iat.f.Beniamin & Lcuitica. 

domum Dauid, 

prater tribumludafola'm.tVenit autem Pvoboam lerufalem, &con i 

gregauitvniuerfam domum Iuda&tribumBeniamin> centum o

f FxoJ. 5*.b. 

i'.ii.ioj. 

'+ F..Ucftres 

hxc. 

f popwlo . 

t Et obtulit ft 

p^raltj 

lucr. . 

Glof.ordi.&NicolaideLyra. ^ 79 

/ 

a Fecit duos. leroboam qturc viculos feccric , vcl quomodo bu Leui nequaquam indigcacis.Quod cum dixifioc , leduxic 

lotc'phusfufticicnccrcxpoiuc. 

populum,vcapacna rcl:gionerecedcns,przuaricarccurl&. 

& Ambrof. Icroboa hoc u,enus facnlcgij induxic , vc popu- gcs:quod Hcb; .cis malo: um tuic micium. 

-J< hisHcbrsvoiumadorarecvirulosaureosômnispcrnduli Thcodor.Mifcr&ccrinfciixifky.Kcepca poccfhce ag. 

milis imiramucisacquciniipiencic;bcftialis lie. grcfluscitcahabcrehumanis&impijs ambus . Oporccbat 

# lolcphus . Fccic ;' lltcm ftolidiun 

duns v.cuU aurcas,& pix ie 

itq leroboam in corde fuo: Nunc retiertctur 

regnu mad c i , quod 

rcpofuic.Ecc6uoc.ins 

dcitmccibuSjhisvcr- 

tribulcs,noilevosv(lo,quod 

omms locus 

habcat Deum, &: vbique 

fcmper cxaudic , 

& culcorcs fuos inccn 

die. Vndc mihi nonvi 

decur nccefic ad Hic- 

rofolymam properan 

di,ho'fliumciuitatep\ 

vtadorctis Deum , lo 

so icinerc fatigati . 

fromocmm illuda 1dificauic 

cemplum,&: 

fed viculas duas 

ego 

Deo ^quiuocas, qua- 

rum vnam in 

Beth',] 

dedicaui,aliarn 

in Da 

conlhcui, vc quicum- 

cis vrbi- 

quevcftrum 

domumDauidifi arcenderit populus iftc vt faciatlacrificia 

popul 

in domodomini in Icrufalem , &:conuerteturcor populi hu- ;: Clem. Rom. Scit 

Ilobls 

J 

ius ad dorninum fuum Roboam reqem luda, intcrficientque * 

^'' { 

?" I 1 

r 

,-.. . i i rr iwOpos, icso\ icrt 

a me &reucrtemuradeum. ht conlilio fecit 

excogitate 

duos j ^ j^,nconos vocar 

vitulos aurcos,& dixitcis: Nolicevltraafcenderc in lerufale. 4 

PO- * 

imp jticionc.-dirtercn 

tEcceDij cuilfraclquireeduxerunrde cianolum,rcrumdif 

terra Aegypti. 

7 

fuirque vnum in Bethel, 6k alterum in Dan. Ett fadlum eft ver tcrcncia indicanccs. 

bum hoc in peccatum.Ibatcnim populus ad adorandumvi- Non n.vnuiquifq; j 

- r\ \r r uc vulc, apud nos inv 

tulum vlquemDan, &recitphanam excelns,&: lacerdotcs s 

plccmanu,(quemain 

illo vituUe piaculi 

Tcrc. Poffcrioi 

cemporib.quibus Iudeis 

rc.2cs inipcrabac 

osTircSû? 

xcrat de corde fuo.ht fecit folennitatem filiislirael, & afcen- n leb?.nc,&:na.il;R-:na 

cipr.banc. Vndc 

ditiupcr altare, vtadoleretinceniurn 

bacur cos temper ido 

bus func vinni , adorenc 

in ris Deum. Co 

fticuamQue ex vobis facerdoccs earum.acque Lcuicas,vc cri- dcfignatos ex inHrumenco diuinarum fcripturarum. 

bu CAP. 


. n. 

I Dixitq;. i.pYubabdiiercogitanit\Nunc tC.&.c.frobabiUtcr 

cred?vat,(j ; peffac(rdnte!popnlique dominus 

dchumiliftacuclcuaucracad ;cu;ntim,&camcn ftacim fccic 

viculos aureos ad collcndum culcum diuinum.fignancur il- 

Ji qui de Dei beneficijs mgracijnon folum Deo gracias dcbi- 


In cap. Tj.vbidicicur in poftilla.Idco dicunt aliqtu'alijco 

fcqucnccr &: facisprobîHccr.q, populus in illis vuulis ado 

rabac Deum. 

Diccre,q, populus ilie in viculis adorabac Deum, & fie ef 

fee cxcufacus fnlccm a dclido idololacria?,cft pcnicus inconi]enicncerdiitum.Namrimilimodo&: 

forma populus ille 

fub leroboam colcbac viculos fuos,ficuc in dclcrco populus 

Ifraclcoluic viciiium>vc-rbacnimprincipalia vtfiufqj culrus 

func cadem.Sicuc enim ibi colcnccs diccbanc de vitulo : n't 

funt dii titi Jfraci qui te ednxa u>it dc terra *Aetut.weruntgloriAm faam \n fimiltludintiit 

cas 

lolatricEcnniinereos 

7 Pofaitq;. dicunt a!';qni: quodfunt duo mantes propinqui, i 

, in quib* 

fuerinttpajiti i/li vitH//J\a.S.i.diii! quod fun t fuerinit pajiti dijiantes,ita qn< 

ell i n -Dart a iAuttrali rcvni drcem iribuum.aliu t in ttarte îauil 

ijli vitftlfj\a.Sa.dtii! quodfitnt diftantesjta quod vnut 

ell in 

parte ^fti/lrali rig,/; dccem iribunmîlim in 

parte*Aquih 

t>t de iocis ntcdiis 

peffet populus conucnire ad ifiiiw lot um & ad ilium 

pro vi tffi. tfibi mays accomraodum. 

8 lit fecit, i 

temp!x in duobus vitulo vnS. 

rn7>ii!ntsprdiQls>cit'dtbct 

9 EC tac. i.ds qualibrt tribu iadi^re-itfr^Hia iribus L:ui ndnit con 

[entire i>i,& idea dixit populo qtiiion opt.ii>at habcrc fucerdotes dctri 

bu LCHI, fcdfnipciebar,(]!'.'jd quiciinq; offerret boftiam''ileninem,ficut 

fecerat ^faron infua confccrationc^vt h.ib'jtur Lat.g.ficrct face-fdos. 

10 Confiituiiq- i .fcet,dedication!stcmpli6~'alt>nisjiiu[fccerat 

Salomo:hoc ixccpto,quod Salerno fecit nenji- feptimo,vt habctur 

fnpjra g.ca./y?f Mite dixittc/iiod conuenientiuspotcr at fieri metij. 

uo:quanda omniafunt collecJa,& in barrels repofita. 

11 EC afcend.c fuper akare,vcadolerecinccnfum. Et fie pa- 

tet,(/uod non folum fecit vitulos,fed etiam vfiirpauit fibi faccrdotiH 

adinfinuandum euidentiuspopulo,quod non oporteret baberefaccrd9 

tcs de tribu Leui. 

CAP. 

casnon rcfcrunt,fcd et ipfum impugnanc quacum poffunt. 

j i Et afc. EC fie poft obtcntum regnum vfurpauit libi facer 

dotium : & lie per ipfum fignificattir effrenatus ambiciofu* 

qui obcencadignicacecuiusctiam noncftdignus, conatur 

alum obcincre cum prima,non oblfance fua infufficicncia. 

I Etecce 

fie fub Tcroboam vitulos in dcos recepertint. Similitcr ficuc 

inHorcbadoraucruncS: facrificauerunt vitulo,ficin pra?- 

fcntivitiil.sfcccriinc,&: idconullomodo cxcufari potliinc 

ab idololacria,quod ctiam patet Amos So.d.vbi dicitur:ij< 

iurant in deliiJo Samari,&- dicut vinUDtiu tuns Dan. Ex quo pa 

cct manifefie,q, illos viculos vt dcos colebanc . Illud auccm 

quod lofephus dicic dc pcrfuafionibus leroboam ad popti- 

lum , diccndo quod Deus potehs eft vbique , &c. non facie 

ad oppofitum . Nam 

ilLeperfuafiorus tumincadpritnam 

incroduilioncm cancum,fcd (inalicer pura idololacria fuic in 

crodiic"b,vc paccccx dictis. 

RE P L I C A. In eod.cr.p. iz.dc fabricacione viculorutn 

per leroboam dicic Gl.ord. leroboam quarc viculos fcccrir, 

vel quomodojlofephtis fufticiencer cxponit:ergo non pcnicus 

inconueniciucL vc dicic Burg.in qua inacena finalicer pa 

ftill.& Burgeiii fafis concordant,

1II.Reurn. 

C A P V T XIII. 

T eccevir. Cuius nomen hietacet*,in Par.Gaddo 

vocatf vcl nuncuparur. Ipfe eft Gad mo- 

q. 

nuic Dauid ire in cerra luda. Rab. prophecaa 

Deo miffus,vc Ici increparec oboa,& a falfo 

q. 

prophera C A P V 

fcduflus 

coined)c& 

bibit ?cra prece 

domini , &: 

pru 

a Iroprcipterca 

Ocmviaoccilus 

hoc ii- 

ell : quid 

? Nili 

gmficac 

eumquisinpro 

fpcris elciuuur, 

ica vc prjxcpca 

domini concern 

n.ic,aleonequi 

circumicqueres 

quem deuorec , 

(Jtncc pel fualio 

turfifempcrha 

bcaninfcd vcili- 

Cap. XIIL 798 

porrerec cum admirari rmraculu,&: cimerc cum qui mifcrac D 

cxcenfa manu iuflic apprehcndi fpphetam:fed manus imnficmufculis 

&i neruis extends. EC id quide q, accidie alcari, 

eum non ftupcfecic',fed 

id 

q> imnui valdcanxir.Cum afic ef 

fcc valdc fKilcus,fupplcx rogauic pi'ophecam,vt pcccret ncm 

T fceleris XIII. 

remilfioncm, 

fed ma 

nus curacione. 

Ollcdic aucem 

T eccevir Dei venitdeludain {ermonedomi- ' 

ni, in Bethel , Jeroboam ftantet fuperaltare & 1" 

thusiaciente. Efexclamauit contra altare infer f 

nione domini, & ait: Aitarc ahare:h 

d;cens: HOC 

Ecce fcindeturaltare, &eJfFan- 4 

Deus clemcn- 

^ 4 

tiam.-napecijc, 

&L Deus dedic 

medclam. 

3< Ambrof.Iero lib. 

boam dexcera nibus 

qiicimexceridic, 

aruir, nee fuaei 

inuocabac 

nis maligne laniacus 

per confcnium 

peccaci

799 GloCordi.&NicolaideLyra. 

800 

# lofcphi-'S. Erat in dictate fenior qiiida, malignm homo, paccrnis !cpuhiis:Lconis enim in vta occurfu proflratus , & 

filfufq; prophets, qucm fcroboam nugnis fKidijs honor.; 

I !>.. Amij. |iarjicumeodicenteqaairtlifflrataforcut, crcbro deupjre- 

>'' I'.ir.lfte iuq, tune erat i lectulo p.'opccr feucctutis. mikwu 

fticher. 

jp< 

lo 

. iu .'nine 

C 

lib. aduerf 

tcm.Filijs autem iodicantibus ci.&fic, 

a Omnia oper-* > 

Greg.inse 

jnifcra Kicccduc 

qua in re quid 

colligimus? nifi 

quod apud fc 

propccr magnalia 

glonatus ab 

interna mc-x ib- 

liditate eft quaflatus 

, & indc ci 

in opcrc culpa 

furrcpic.vndc fibi 

in 

gloria 

corde 

furrepfit , vta 

cxtcrosq6ndicus,pa'n.in)dcfct-L! iciu'in 

exempt &i popul'.),^: Up,lcopi.s,tc:ain ipii\cu4i:bui 

inconcincncianiguladmifa-inc. 

j 

Thcod. Difcjrnus ex hac narracionc , porcnccs poccn- 

autem quidam (tncx hnbitabat in Bethel , ad qucm venerunt fill] fui, 

a &narrauerumei omnia opera qusrfecei'atvir Dei ilia diem Bethel: 

& vcrba qua: locutus fuerat ad regem, narrauerunt patri fuo . Et dixit 

cis pater eorLimrpcrquam viam abiitJOitcndcriuei filij fui viam per 

quaabieratvirDei,quivencratdeHida.Eraiefilii$fuis: btcrnitcmjhi 

vinun Dei 

aUnum.Quicum ftraLiifrei)r,a(ccndit&:abiicpoit 

uenit cum fedentem fubtus tcrebimhum . ft ait illi : Tune es vir Dei 4 

qui vcnifti deIuda?Refponditilie: Egofum.Dixuqucadeurn 

mecum domum,vtcomedaspanem.QLiiaic:N6poflum reuerti, ncc. 

: Veni, 

venire tecum, nee comedam panem, nee bibam aquam in locoifto; 

quia locutus e(t dominus ad meinrej-moncdomini.dicensj Non co- 

niedcs panem,& non bibes aquam ibi,nec reuerccris per viam qua ie- 

. .. 

... 

prophctafalfodi , r 

decrptus ns.Quiaitiilijhtegoprophetalum limilis tui , Scangelus locutus eft * 

fcerct 

mini in fermone domini, dices: Reduc eum tecum in domum tuam , 

quia nequaqua 

proprije forrirudinis 

fuit quod 

prius accidifTec. 

b Hxcdicirdom. 

vt comedatpanem&bibat aquam. fFefelht eum & reduxit fecum, 6 

Comedit ergo panem in domo eius,& bibit aquam. Cumque federet ^ 

ad menfam, factus eft (ermo domini ad prophetam quit reduxerat s 

tcmore eiusien b eum.Et excJamauit ad virumqui veneratde ludsea, dicens; Ha;c ditentiam 

mortis c i t dommusi quia non obedicns fuilli ori domini , & non cullodiiti 

acccpit,cuius rcductione 

a viti 

pra;ccptis deuiauit,vtindcpocnamveraciterfu 

merer, vndeculpam 

ne^ligeter 

mandatum quod prxcepit tibidc minus Deus tuus, &reuerfus es, 

comedifti panem,&bibifti aquam in loco in quo prcEcepittibi,ne co 

medercs panem , neq; biberes aquam, t non mfcretur cadauer tuum 

in fepulchrum patrum tuorum. Cumque comediflct & bibifTer,1ftra- 

uit afinum iuumpropheta quern reduxerat. Qui cum abiflct inuenit 

tur . 

i , 

c!.ti:;uiTi \\>- 

,c 

cent: cocr.inuin; 

Iwd cxpcdarcvf 

8oi 

llLRcgum Cap. 

XIII. 80 

Clemens Rom. Prophota cum Deo non paruiffet , p faciunc,&i venduc.Omnis enim domfnus id quod habec vc- F> 

A nemquecomediller,& 

.urn. 

bibiilct in loco a domino pnhibito, die. 

Sic,qui rem hanc nefana ficiunr, Spirirum fandum de- 

-.-/-" i- -vi- - i ... 

Hi, propccTimpiecacem Hicroboami, a Icone ell inccrcmpcus. pnmunc, xqus pcccance 

Etleofljbat, &c. Hie oftendicur.quod peccatu inobi-'die- 

> ac ij qui Chrifhl in Belzebub da> 

monia eiiccre impie blalphcmcque diccbanc. Vel, vc verius 

pfa morce fu:c laxatu , quia iftc idem co, qai viuence dica,funt ludx prodicori firniles,qui Dei interfedoribus ar- 

:Jo

In j. eap. Mi- 

I di 

:et. 

f faeeret. 

corpus. 

B 

f dercliftum. 

t 

a i. f. 

Dent 13. 

4- Reg. 8. 

& 

803 Glof.ordL&NicolaiJeLyra, 804 

CAP. VT. 

XII 1 1. 

a 

-pO//e quojl 

que in m-t 

nu tM decem pa- 

# Hicronv 

mus. Vxor icroboainfirman- 

tefilio,pergicad 

.Ahiam nomine 

Dei , dcfcrt ci 

p.incs , vu as paffas,&i 

vafcmum 

mellis . Dicicur 

cnim quod ilia 

& ra- 

portauerit, 

men non fcnbitur 

prophcta ac- 

cepifle , quippe 

cum & cprripue 

rit eam,& ventu 

rum luftum pra: 

dixcrit. 

# Clemens 

Rom. Hiqui in 

peccatfs vcifantur 

, nifi pccnitenciam 

egcrint, 

non folum non 

exaudiutur cum 

fupplicant , fed 

ctiam Dcum irricanc 

in memoriam 

ci rcduccn 

cesfuam improbicatcm. 

Vicace 

igiturtahamini- 

ftcria, 

C A P V T XIIII. * 

N illo temporcargrotauit Abiafiliusleroboa. 

Dixitq; leroboam vxori fu? , Surge &: com tit a 

habitu , nc lis 

cognofcaris vx >r 

> illi dc domo leroboam 

no de-beat mundari in fe,fed icgnu ifrael,pcr ipforu cjcdulicm 

&Jexterminationem.Cxtcra patent in litcra vfque ibi 

* : 

fcribarum cognofcens cosincrcpauiCjdiccns.-QuKi metcn- 

tatis hypocrite , &: tanquam nuntius a Deo patre mifliiici 

damnacionem fuam denuntiauit Match. 2.3. cap. ATrf 

Sn-ibx &- T'mirifa bypocrit* , &c. propcer q uod fine cis du 

nuntius . Moraliter autem per Ahiam prophccam intelHgi 

tur bonus pfa?latui,&clarc vidcnsin fuis opcribus,y 

bodic dicitur propbetaolimvidens appellabatur. 

\. Reg. 9- b- * 

muliercm fimulacoriam fignificatur perfona fida,vo'en 

afcendcre per fuam fidionem, fed bonus prxhuus&:i< 

ens dcbct talcm rcpcllere no folum nb optato 

fed etiam a! 

, 

obtcnto.quanto po.efi 

fieri bpno mq4o. 

t '-' 

t

8oy ill.Regum Cap.XIlII. 

/ iniucunda audi- . . 

njram.EtpnmQ agro,vorabut eos auescadi, qa dommus locutus eft. Tu igirur iurge, 

. 

r n;hendic. Dcia 

de de puero dit 

,r,I>iac domiperdjm 

cr 

gcnttrn 

t;:n . 

^ 

tnin- 

lam cis 

cajdem , led etia > 

vt maneant miepulci 

port ca>dcm, 

& expojiancurdcuoran- 

di auibus & te- 

ns. Mingcntcm 

autem .id parietcm 

eum dicit 

elt adeo m- 

qui 

vt Ibrc 

hrmus, 

non > 

pollit 

iiiii 

innitatur paric- 

n. 

a ^ Torra 

boom fib"* 

brzt . 

HeObfer- 

uauit kjcm iple 

& fill) 

ems tnr 

busannis. Cû.irto 

vcro rcbella-^ 

runt. 

tru eus 

Theodorccus . 

jOftendit hifto-- 

ji'ographus 

gc^ 

nus micns Ro* 

boam , ad ar-^ 

guendum fcelus 

cms , qu: genuic. 

T 

& vade in domum tuam , & in ipfo inrrojtu pedum tuorum in vrbe, 

morietur pucr , & planget eum oTs lirael , & fepeliet . Ifte cnirn ioius r 

a f Hoiiorifi.-e, 

inferetur de leroboa in iepulchrum , quia t inuentus eft fupcr eo ier- * 

mo bonus a domino peo Ifrael in domo leroboa . Conrtituecautem J 

fibi dns regem fuper Ifrael , qui percutiet domum leroboam in t hac 4 

die t &in hoc tempore. Et percutiet dns Deus Ifrael ficutmoueri ib *- 

let arundo in aqua. EC euellet Ifrael de terra bona hac quam dedit pa 

tribus eorum, & ventilabic eos trans flumen,quia fecerunt fib i lucos, 

vt irritarent dnm . Et cradec dns Deus lirael, pp peccata leroboam, 

qui peccuuit&peccare fecit Ifrael Surrexititaq; vxor leroboam, & 6 

abiit & venic in Tharia. Cumcj; ilia ingrederetur limen domus,puer 

mortuus eft,& fepelierunt eum.Et planx-t eum oTs Ifrael iuxta fermo 

nem dni,quem locutus eft in mamj ierui fui Ahix prophets. Reliqua 

autem verborum Ieroboam,quo pugnaucrit & quomodo regnauea 

5" Non in Paul, fed in nlio libro qucm non habemus 

rit,eccc funt in libro 

fcripta verborum dierum regum lirael. Dies autem 

quibus regnauit Ieroboam,viginti duo anni funt. Et dormiuit le 

3 

roboicumpatrib. iuis,regnatiitq; Nadab filius eius 

pro eo.Porro Ro 7 

*" Hie pcnodus. 

boam filius Salomonis regnauit in ludu.tQuadraginta & vnius anni 

crat Roboa cum regnarc coepiflet , & 

dece & ieptem annos regnauic 

in lerufalem ciuicatc quam elegit dns , vt pone ret name fuum ibi ex 

b oibus tnbubus Ifrael . Nomen autem matris eius Naama Ammoni- 

tis.Ec fecit ludasmalum coram diio , & irritaueruteum fuperoibus,. 8 

qua: fecerant patres eorum, in peccatis iiiis, 9 

q peccauerunt. ^dificauerum 

enim & fibi 

ipfi 

aras & ftatuas & lucos/uper omnem coliem 

f Arte.ve! namra.i i r 

' 

fubtcr oem arbore | frondofam.Sed & t eflfoeminati fue- 

runt in terra, feceruntq; oes abominationes gentium, quas t attfiuic 

dns ante facie filioru Ifrael. In quintoaute anno regnIRoboa,afcen ij 

dit Sefac rex ^gypti in Ierufale,& tulitthefiurosdomusdiii.&the I4 

fauros regies,& vniuerfa dirupic. Scuta quoq; aurea, qu? 

lomon,pro quibus 


i ifle.n.id cft,honorif!cc fcpelict',&: pliiget'li. uc filius regis. 

a i^M/a jnenr5,ii-.Dicic.n.Ra.Sa.c], leroboa voles impedirc 

illos de regno fuo, nc ad fefta irenc in Icrufale, vt patct ex 

predicts c. 1 2.pcfuit homines armatos in vijs,nealiqui poffcntcraniirefi 

vellcntillucire. Et:iftc filius leroboam ignorance 

pacreamouit illud impcdimcntum:vtilli, qui crane 

deuoti , poffcnc ire in lerufalem ad orandum dominum. 

3 Co?j/J;'(er.f.Baafa , vt habctur infra cap. fcqucnti. 

4 Lûipacutiet dotnum leroboam. id eft, dc propinquo, 

5 Ei percutiet dns. Qijod implctu eft, qri capcuiatus eft populus 

Ifrael in Allynos trie Ofee, vt habecqr infra 17^.4. libri. 

6 Surrcxtt. Hie confequcnter dcfcribitur mors ptieri,ctim di 

citur : Et fenit in Thcrfa ; nomen eft ciuitatis , in 

qua laccbaq 

filius eius infirmus. Cetera patent. 

7 Torro E^'boj. Defcriptacoditionc leroboa rcucrcit''fcriptu 

ra ad narrandu fadla Roboa. Etprimodefcnbit eius puarica 

tio.Scdo eius punicio,ibi:/n quinto ant anno. Circa primu feic 

prince-urn. 

fthabm,,m 

Lib. 8. 

cap ii 

B 

r.Rcg.u.a, 

t.Par. u.a. 

1 

807 Glof.ordi.&NicolaicIeLyra. 808 

f ducum fcutariorum , &eorum qui excubabanc 

anteoitium domusregis. Cumque ingredcrcrur 

rex in domum domini , portabantea t qui precundi 

habebant offidum, & poftea reportabant 

a 5 Vbi rcponunmr Jiim . armaruiin vbi ÛTcun 

a T Idfft, Paralip. 

fcripta funt in librd fermojiumdierum regumluda 

. Fuitquebellum inter Roboam&IeroboarrL, 

cunftis diebus. Dormiuitquc Roboam cum patribusfuis, 

& fepultus eft cum cisinciuitateDa- 

uid. Nomen autcni matriscius Naama Afnmoni- 

tis . Et rcgnauit Abia filius eius pro eo . 

G I T V R in decimoodauo anno regni 

leroboam filij Nabat, rcgnauit Abia \u 

per ludam. Tribus annis regnau 

it in le 

rufale, nonie maths eius Maacha , filia 

f Id eft Alfalom. 

Abeffajom. Ambulanitcj; in oibus peccatis 

patris fui,qux feceratanteeu, nee 

erat cor eius perfe&um cu dno Deo fuo, 

Dauid dedit ei Dns Deus 

fuus lucernam in lerufilem, vt fulcitaret filium eius poft eum, 

& ftaret lerufale, eo quod feciflet Dauid rectum in oculis do- 

mini,& no declinaflet ab oibus ei cunctis die- 

qua? pr.tcrperat 

bus vita; fua; , excepto 

t fcrmone Vnx Herhaei. Attn bellunu 

fuit inter Abiam & leroboam, omni tempore vhx eius. Reli- 

qua autem fermonum Abiam , & omnia qua* fecit none ha:c 

fcripta font in libro verborum dierum regum luda ? Fuitque 

inter Abiam 6V: inter leroboam , & dormiuit Abiam 

prelium 

$i aris , qux veftr.T cum patribus fuis , & eum in ciuitate Dauid 

fepelierunt patris 

funt impictatis , & . 

fu j . Rcgnau itq A (a fill us eius pro eo . In anno ergo viceiimo 

non rcligioius mdicia? 

An multitudo 

fpcm vobis p; 

a bint ? 

Sednulia vn tusillic eft, vbi (licet cu multis millibus) licet 

vnus pugnat iniuftc . Solumodo.n.m iuftitia & pictate fpes 

w victoria: 


CAP. XV. 

& 

Gitur , &c. Hie confequentcr agitur de temporibus 

Abiam &: Afa: & quia tempore Abiam non 

fuit facia innouatio regismregno Ifracl: ideo 

breuiter tranlit deeo fcriptura , &L fccundo agic 

dc Afa, ibi : In anno ergo vice. Cir :a primum pr^mittitur 

i principium regn Abiam , cum dicicur. 

I Igitfr, &c, & tempus quo regnauit, cum dicitur. 

a Tr;bui 

annis,d/a/o>:proptcrquodvidctiireflealius 

ab Abfalon filio Dauid. Cetera parent vfq ; ibi. 

4 Excepto fermone ,

at . 

So 9 

: 

,it. 

. 

II LR egum 

Icroboam regis Ifrael , regnauit Afa , rex luda , & 

quadraginta & vno anno regnauit in lerufaleni. 

Nomen matriseiusMaachafiliaAbeflalom. Etfe- 

cit Afa return anteconfpe&umdominificutDauid 

pater eius- EtabftulicterToeminatosde terra, 

a Xlnfuper, & 

/.* a- 

/r, &c. Theo 

dorecus. Often 

d:t aucem &: 

pro Deo zeliim,cum&ma 

comientum , & 

feftlim qtiod pC 

resit in ltico.-'&: 

jpiumlucumex 

cideric,^: otn- 

nia loca idolica 

diruerit,&:igni 

ejz 

~ 

/, 

crc. Augufhmis. 

Miferpo 

pulus 

a Deo a- 

Hwatus, diHgic 

bandam ,quam 

oHKJcm non ha 

Debit in fine, 

qua 

non bcno 

ivtitur ancefi 

vitanoftra,etia 

: i vc non pofTet quifpiam egre- ' 

,. i . 

j- j A r 

divelingredi de parte Aiaregis 

ludar.Tollens itaq; Afaomnear- J? 

getm&aurum quodrenunferat 

in thelaurisdomus domini,& 

j n thcfauris domus reeia? , dedit 

-n j r r 

"'"^ m manusleruorum luorum: 

& mifit ad Benadad filiu Tabre- 

[^ ai 

!" on ' fi '') Hczion "? s 

j' 

habitabatin Damaico, dices 5 Foe 

dus eft inter me &te, & inter pa- 

- vis 

trem meum & P atre tuum 5 1C*CO 

mifit tibimuneraaurum&arê 

tumj& peto vc venias & irritu fa- 

cias fcdus quod h abes cu Baafa rege Ifrael,& rece- 

datamc.Acquiefces Benadad regi Afa, mifit prin 

cip.e$cxercitus fui in ciuitates Ifraelj&percufleruc 

Ahion 

"NIC'OLAVS DE LYR A 

Nomcn. id eft,aui,vt communiter du-itnr,q uia ibiftbditur. 

t'jlia. fn.ut pr&diflum eft ds vxorepatris //-/. filter >. tiara foluut 

ifte ^tbeffulum dttasfilias habuit,& qmtlibtifuit tccatu Ma, 

Jtchj,& warn bobuit^biam vxorem^& alterant ^fptfilitts ecus. 

3 El*btt\l\it.exponatHrftcutc.rp.prct:d. 4 Infupet.'Pritpiu 

~y.ro fiat quid 

a iunenis dc 

Hellifpo'itoûiproptcr mjgwudlnemebri 

' ' 

inftilita f,m rcputaius inter dcos, proptcr re,& ex materiafurt.iltiiafibi conSlittire. 

l 

5 Vcruntamen. Cuius canfa tacit blr.fedcxpnmiiz .Tara. \ 

6.f. 

&primo de'Haa ,[ecundo deBaafa, /hi : Infidiatus eft 

aute,rm/ dc ,lj,:bi\Tu aurt itS.c.^.de Zeibri,ibi; Anno z6.e]uin 

to deÂrhr,!>Uf\;Au\^,6. e.4cn,qu proparret}>isrena 

uit cit eo,ib;:Ac\rjb.vci'd.Trima pars patetllirera. 17 InlidiatUS. 

Hie agitur de rcgo Raafa.q p(r ififtdias interfecit dnm. \ 8 EC per. 

ifta tn ciHJtas difcribitur in triltt Da , jid TbiliflbtLioccHpauirut i\iW 

cotra quof iuit tttiafa,vl rcctifurcl ea. Cfterapaiet i literzexpdiftis. 

jmpigradu 

' 

cgnu Itida,&ad .pliibcdu fuos fubd.cosnctrS- 

iircc jn itiu^lcad adoi-adumdnni,proprerquodiio,!:atdia- 

Tom.z. C C 3 "bolinn,

tel podrrn*. 

I tfraeod. i g, 

cap. 

Tafri eod. 

4. Reg. s.e. 

K.mb.inin. 

B 

AngeloiriiH. 

f Etquia, ex 

Hrbraso non 

wJetur occi- 

fus Prophet*. 

*>ed J)'"C potiusreferendum 

aU occi- 

:er :c 

a. 

81$ lIIRegum Cap. XVI. 8 i 4 

a I>iTbsrfirega. Rab. fexannos fecit in Therfa, reliquos 

A. autinciuicr.ce,qua2Semeronappellat:',aGra:cisvcr6 Sama- 

ria.Hic nominate earn Semero a Scmcr priorc Dno, &: eft 

Metropolis regn:,&: poftea ols regio ab eo S.mr.m app?lla~ 

tur,qux nunc Scbattc vocacur, vbi olla be.iii loannis J3apn- 

ftrqiiicfcunt. 

# Theodorcrus. 

PcraiTi: Baafr. tora 

domum Jeroboam : 

filitis cius a Zambre 

fuicintcrfedus&dcfivucb 

tota donuis 

Baa He: Zambrc obfciliisab 

Atnn,cum 

demo in qua dcgei- 

bat, combuftus de- 

cellit 

. Per ha'c nos 

docemur, quod cos 

qui viram-aguiic in 

fccleribus & fkgitiis 

Deus fe 

per 

inuicempunit, 

& fcclelaturn 

trad:c federation, 

eis vtens tan- 

qu?.mquibufdamliftonbus. b " Emittjuc Montem 

B Stmxns.. &c. Thcodoreuis. 

A S.imer 

domino' monn's, nominatus 

cil mons So 

meron:amqnteautcmciuicasSamana, 

quajnuncappcllacur 

Scbaflc. Incaeracrc 

gnunidcccc 

buiun 

in capciuitarem 

abduftis, cum 

terra clfcc dcfcrca, re 

gcsAff-'rioru tradLitcrunc 

'aliquos i nil- 

las ciuitates ex rcgio 

nibusOricncalib.qui 

ex Samaria nominaci 

iuut Samarican:. 

(i , &c. lofcphus . 

Ex his cognofcitur, 

abhorret & a radice difperdit . IfraclitarQ den iq 11? rcges np D 

fuam iniquitatem &initiftitiarn,aherfiipernltcru irruences, 

multi paruo tempos periertint, &: corum genus extermina 

tu eft.Afa aut Rex Hierofolymoru,qui duabus tribubus prar 

fldebac, & propter pietatem fc iufiitiaiv, ad longamjfcehce- 

quc produaus eft 

fcnpdutcni,&: cum 

regnaflct quadra 

gincavno anuis,bo 

ijamorcedefiiadus 

quantam prouidcnnam 

humanarum re 

rum pr< 

riavigintiduoous 

fperderet omnemafcu- 

annis. Et fecit Achab fiiius A mri malum in 7 

confpedhi Domini (uper omnes imanarum re 

obaturhabequi 

fuerunt ameeum_>. Nee 

fuffecitei, vtambular. tin 

peccatis leroboam filij Nabat, in- 

d f fa^ vxorem iezab e l filiam Ethbaal Regis Sidoniorum: s 

o 

l 

Quam Pro phctiam 

C re Dwimitas 

raelindieillain caftris. Afcendit ergo Amri &omnis Ifrael 

cum eo de Gebbethon , &obfidebant Therfa. Videns autem 

Zambri, quod t expu^nandaefletciuitas, ingrefTus eft pala- 

tium, &fuccenditfecumdomoregia, &mortuusefttinpeccatis 

fuis, quo: peccauerat, faciens malum coram Domino , & 

ambulmsin vu leroboam, &in peccato cius quo fecit peccare 

Ifrael.Reliqua autem fermonum Zambri, &tinfidiarum eius 

&tyrannidis, nonuehxcfcriptafuntin 

Libro Verborudieru 

rcgulfrael ? Tucdiuilusdt populus Ifrael in duaspartes. Media 

pars populi fequebatur Thebni filium Gineth, vtconfti- 

tuere t cum Rege, & media pars A mri. preualuit aute populus 

quicratcum Amri populo,qui fequebatur 

Thebni filium Gi- 

ncth. Mortuafque eft Thebni, & regnauit Amri . Annotricefimo 

primo Afa Res;is luda regnauit Amri fuper Ifrael duo- 

_, ^ Tyri, quern Baal ap 

pcllabant ,a,'difica- 

,.' r ,- ' 

a decimannis. In Theria regnauit lex annis. 4 hmitquemonret, 

niumarborulucos. 

Confiitmt &: f.icer- 

&: planrarccom 

cfl. 

d -Jt 

tem Samarixa Samerduobus talentis argenti, &xdificauit dotcs,fa!fofque pro 

* eum, & vocauit nomen Ciuitati^ quam extruxeratnomino -' 

in confpeclu Domini , & operatus eft nequiter fuper omnes 

qui fuerunt ante eum_. mitiiftraturos. Sed 

; & ipfe rex multos 

huiufmodi circa fe 

foucbat, ffultitia at- 

via Ambulauitqueinomni leroboam 

c Semer domini montis Samaria;. Fecit autem Amri malum 

filij Nabat, &in peccatis eius, quibuspeccarefecerat Ifrael, 

vtirritaret Dominum Dcum Ifrael in vanitatibus fuis-. Reliqua 

autem formonum Amri & praclia eius qua? gefiit, nonne 

ha^c 

fcripta funt in Libro Verborum diertim Ifrael? 

regum 

Dormitiitque Amri cum patribus fuis, &: fepultus eft in Sa- 

fcphus. Perhane 

didicit Achab eius 

ad o ra re d cos . E rac 

enim rmihernimis 

accrrima, fimul & 

ad tan- 

audax, qua: 

tarn venit luxuriam 

atquc vcfimam ,vc 

ctiam ceplum Deo 

quc neg.tia oes prio 

res fuos cxcellens. 

# Auftor. opens Hon1il ia 

rmp.apudChryfof. Matth. 

Achab accipicris fl - 

bi lezabel filiam, 

Subnij rcgiSjContra 

Dei preccptum, im 

maria,.. 

Regnauitque Achab filius eius pro 

eo . Achab vero 6 piam nmus, multas 

impictates comific 

filius Amri Ifrael 

regnauit fuper Anno tricefimo 

inDnm,illafeinffi 

Regis gace Pro 

; peer quod 

Spiricus fanctusper 

Prophetam cStefta 

luda.Ht regnauit Achab filius Amri Ifrael in Sama 

fuper 

initas , &i quomodo bonos djligit, malos autem implcuitJchu^ncUis apueroquimjffuserat abHeLfeo. 


& uityfum Zxmbri,& hoc eft quod didtur, Cumcj; aud.&c./.rw 

titusrcgis Ifrael qui obfidebat vrbe Gcbhethon cxiflens in pericttlu bel 

li,Ztmb(i vero rcmanferat cum Eêgc in Therfa in quiete propter quod 

exerchns hoc ande?>i Amri tlzflv in rcgem per j'ncccnftG- 

7 uncdiui.cft. (ft:ia bellatores qni crant cum .Smri in obfidione 

Geblcihon^volcliant eum rcgnare.îlq verb qui nonfiie> ttnt ibi,voltbant 

al.umêo quod ^fmri non fuerat inftitutm de ccrum cnnfilio. Et 

duraait ifta contemio tribus amis, pjrs tamen *Amriprualnit , quia 

frat exen itarior in bellis. 

nb. Sal.autem 

dicitquodpr&ualmt,e quod filius funs accepitfi- 

KOH lofapbatflii Rjgis lud> epjcificl: mortuo Thebni. fitter enim incepiffet ng 

n vicrftmn nUauo anno "Rggis sff-t. 

4 Duodccim.an./n hocnurnero computaturtenpw a quo f nit 

clcflm, quia licet contemio per tns anno dnram rii t vt difiurti tflt t.x- 

mc/i pars eius a prhicipio fortiar upparnlt. 

5 Et vocauit no. ciui. id cjl , nominauit earn ex nomine illius 

qtti 

fuerat dtis locirfxi vocabatur Sjnicr.& idcofjlfa eft litera ali- 

(ju.i-n 

qiti lihri babtttt Scmar. id eft,monte Dominiûi a nee Scmar nee Sa- 

m.iria. fnii metropolis in ^gno decent tribuu . Cater a patent 

in littra. 

6 Achab. Hie confcquenter agitur de rcgna & dimdhur in Diuifio. 

pariemprincipalem cr incidencalem.Jhti/ida ibi, In diebus. ^fcba'j 

ai'trm ccepit re^tiare tenipore ^ffa,ficut dic'uitr in litera anno 30. 8. 

Afa Rt'gis Iuda,&c. 

7 lie tccit. licet ante colcrcnt vitulos 

quia. aweosjamen in iltis vi- 

deba>-adorarcDeHm,prou[diffvmfiiicJitpratz.r.Ifteautewinduxit idololatriam manifeftam. CHIUS caufa motiuafubditur. 

8 Duxic vxo.Ieza. qux. erat nutrita in idololatriaâd quam indit* 

xitvirHwfuumjdeofiibditur, 

vcro amaricans interpretntur,& h,-cc kiccrprctatio conuenit 

Simoniaco : nam & Simoni (â quo dicla fuit fimonia ) dixie 

beatus I'ctras Ait.R.ci. In felle amaritH:lin!$& obligation? i/tiijui- 

tatis video te . 

cjfs Volebat enim fpiritualcm cmcrc potcftatern, 

vc pntct ibid. Et rsgnt* Sequitur. 

8 Infupcr dtt. qiuc intcrpr.cratur riuxus fanguinis, & ideo fignat 

quamcituquc perfonam licibundam fanguinis innocctis, 

vnde &C i(ta lezabel occidi fecit Naboth iniioccntcm- 

Tom.z. CC 4 i Et

i'A.de Elu, 

cap.i. 

Qocft. i*. 

. 4. 

t Com fiinda 

inenn uccret 

urbtr, inrrriit 

Ahiram filiuj 

illius,&c. 

Rabbanuj, 

Qjfl.4T. 

Glof.ordi.&NicolaidcLyra. 

a Etpflfuit aram Baal. # Ambrofius. Cum a rcgc Achab altare 

efict idolo confhtutum ad verbu Prophets Elix tnbus 

annis & fex mcnfibus ros pluuia? noncecidit fuper terrain. 

J Thcodoretus. Baal, vt dicit Iofcphus,erac Deus Tyriorum 

, Aftarrc autein Sidoniornm . Eltaurcm A.brte, qu.r incnta p;rncrc: , primogcnituseius 

apud Grarcos appellatur 

Et abiit, & feruiuir Baal , & adorauic eu, & . 

r, id ett Venus. 

' 

pofuit aram Baal in templo Baal, quod edi 

b ^tedijiwit Hid. Rabbanus. 

Hic!,viucns Deo, Bethel domus ficauerat in Samaria,& plantauit lucum.Et 

Dei inrcrpretarur, 

defrrud.i a lo 

816 

Jericho refufcitat. Is &r fundamcnta fidci a quibus bona edi E 

ficia inch-.wrat , & clauftra bonaradionis quibus perfici dc- 

bucrar, peidit. 

c In .Alriram. Rabbanus. Cum conditor lericho ftind;> 

nomine Ahirfimoruius 

ctt.Cum poms munn-ec, Se r-ib 

; 

filium fiiumnouiliinnimamifi:, 

iuxca ifnprccationcm lofuc. 

^ Thcodoretus. Quoniatn 

h.TcriuiCMS eratdicata lX*o,mc 

iuc aiûc aii-m.-iii.n.i

e 

*f.b. 

817 lII.Regum Cap. 

tempera, _& inuenics rune prophets? confufionis,tunc Icza 

bcl,tunc famem , tune anditacem terrx. Qua radone? tcnte;a> 

quit afylua denomin alnr . 

Preccpi.. 

diicE n6 detl-cic,^ lecythus olci no fuic immmucus,(ignirica 

tufuic, q, fuftcncanribtis Dei feruos non denciunt bona ce- 

pjraliaad conuc:iiencii;n vidus.z. Cor.^.c. Qwattaaattiu 

mftratfcmj'i femi't* iti,& pZ'iSM a.l mu'idnc tdn-n prJidir,& au 

%ebit incrcneitafo

i. i.d 

819 

Glof.orcL&NicolaideLyra. 

820 

RABP> ANVS. Hcc vidua -enrium figmficatccclcfiam, ft 

, ,,,., r *CHRYSOSTpMVS. 

ic a fiu dmcus fierat cudicore deiVrca, populum fidci v 

it *&: tccic vcncacis ud'cuim filium 

, quail pauperem cgi-iu 

J 

ve 

Priucnit 

cam Dais,ci per vifioncm othndi:rig;iram % iormam, qucatu 

a-!v.rcn\& future m petitioner.! !'rc-j.heca-. Vndc reuela * & 

ipla 

tioms diir.n* coi-.l: ;.i,fi.uim vc aduenit , 6c cibum popolcitj 

cl.imjibat: V'-H'-' d'fttni:s Dens tui::\ffC 

:>ORl> 

TV $! 1*"< 

' :Hirem 

admiror mulieria r< 

fponii imnfucttidineni 

. Non.cgre r>:- 

)it,qii'.-:! incantaca- 

'Micro, lantitarc ;> ea pttitur.i 

Ik .ilimeiuuai, 

fed tantuin cxcremam 

ofU-iidic pau- 

i.Cor. 7 . 

g . 

fiVrrenuaicbac , i. vcrbi fruthi cxperte docebac , donee 

9 

uicns Lrmo J>phctic cxiccato vcllc~c hl,vc potc , tj claufa 

1: 

b' ^ Uc:t . . dc 

. P a* 

ibi(imiil,6c 

pafccrc-c, rcccpcus vi 

ji Iccrc-dc-iKfs. Hec 

vidiia in Sareprl 

do!:ie dicicur die 

nioraca . Sidonia t|p- 

pe 

Sarcptha 

inutilis venacio. 

vero ir.ccn 

diu , vdangutt:. 

nisinterprccatur ,qa 

pecca.- F 

Vbifupeuucuis 

acquircndis cu- 

ra impedcbacur 

direikis inccndium 

j vbi 

panilque fpintualis 

nnrchebat anguftia, 

ibi (arina ok-umquc 

ore prophecy bc-neclicitur, 

hcceff 

ratcxpencncir.m , Deus Ifrael: farina: 

Hydria 

non deficiet.ncc olei mi- 

lecyrhus 

, ^c AMBROSlVf nuctur vfque 

Vnius hor^ lu^.fpicio 

vidua , que fuiccpic 

Heliam , Ciexiguo 

cibo , pci-pctuum 

t ico fa- 

tcmpore 

niis inucnit alimcn 

turn, ficmercedem 

acccfjt mieabilcm, 

vc dc 

nunquam hydria 

farina cjfriceret 

ad diem in quaDominus daturuseltpluuiam^ 

facicm terra: . 

fuper Qux abijt,& fecit itixta verbum idice - EC 1 

comedit ilia , 

ipfe,& & domus eius . t EC ex ilia die fari- 

hydria 

na: non oki non eft imminutus,iuxta ver- 

difccit,lccythus 

bum Doniini , quod locutus fucrac in manu \L\\x. . Fadum eft r 

c auteHx>ft vcrba hec,acroc3uic films mulieris matris flimilias, 

* o i , &- fidei t"inicacis inC" 

& erat cius fortifTimus , ita vc non remanerec m e 

. 

languor diam congme pr?li 

litus.Dixitêreo ad Eliam,Quid rnihi,& cibi vir Dei? 7 

Ingreflus g, nlU1 ic ilia quodam 

& ci ienio fames , quam 

Ldcvicvi,. '"ilDFM. Cumin umni terra effet fames maxima vd:.e fccuacll fp.ntualis abtmdantia , que cum tia c'on'.injc 

ktak.c.j. 

, impcditur non 

* ..-. i i*."\ _/"! ,1 ^~. j^,i"jfcy-ii.-iri (n- 

i 

ccrpon's^: 

chant mat 

utio, liuefrudus,& 

lulaiitas charicaus. 

Vidue ol'.'d 

gr. 

& bcncdidionis farina 

non deficit in 

omnibus ieregenb 9 

fame manente, quarum 

cibi vicx-dlirie 

tft Deo cura non detuit,atquc ad cam propheta dirccius eft. 

Keque humang facultatis eti dicere . Hydfiaf* rina no dcfccilkdicicu. 

dtfictct c jiewMli. ^THHODORL'TVS. Qiiamobcaufampo; 

niitk'Deu.s,vd!lHis vicing morcrctur?Aiiazim frucns nlimeto 

calamitacis aliorfi 

propheta,oblitusclt hominu.quaobre 

I It I t- VIS I- fc-"H*-M*''' m-r ~ 

J J- 

* i JJ 

hoc 

ejJeilLi 

^^Vfrogaultd,: dicitur. 

6 lea vt no remanerec in eo balicus. DeftrisAtt eniit refparq 

nc deficit vita in witoalilus reffcrMtibus , cuiufMod: tft homo. 

7 ln 

enm,(icnt ibldftn fait cxpofawnfiimduui opinionem HcbrMrnm.Ct 

tern 

iirin Perhoc 

compaiatiuneadopcr.4j;-a:d.catorum. 

autcm,qw6dnni!ierisfi]uis pci prcccs Eliefiiita morcuis 

lcitatus,lignificacur, quod opera rec picntium predicatore 

per bonas cxho; tauoucs . & , preces orum , videancqr rd 

icicata urn , pcrcnicndadpncm vitjfipfo vcficholpe: 

Jit diccre,qiio4 icquic : K< 

I-c 

in& ôuuomam *.rD* 

^

lII.Regum Cap. 

I fpicies filij refurre3ionem , firma ac ftabile accepit pictate. 

\ . 

# AVG.Dumimis Eliam ad viduam milorat,gratia exhi 

bend; miraculiadgloriam nonunis fui,quo tan cum Prophe 

rarn,&umcv;i.ienciln)s,& pollens commendaret. 

RAii. Vidiia, .pud qua hofpiubatuu Elias, &; cm 9 bcnedixic 

farina:, &olcu, 

fynagoga eitludxorum 

, qu.c 

Moii moice viduata.riliumnutncbac 

pa MIL ibam,hoceitcai- 

nalem puptilum 

Jud/tm moiiatw $ populo,& 

XVII. 821 

lo^&nontotagcnspercat. 

RAB. Sicuc Prophets vcrbis vidu^ non cxnrperatur,quin 

poems mifci'ctur: ic;i Rcdcpcor noftcr non cxalpcracur mali 

i, fed mifcrcusfui populi cuhccumdclinumatris 

cu culic ci! dc carnah obfcruancia Iegis,& pofuic fuper lettu 

es ad me,vt rememorarentur iniquitates mear , & interficeres filium 

meumPEtait Elias ad earn, oa mihi filium tuum. Tulitqueeumde 

finu eiuj>,& portJiiit cum in Cfienaculum,vbi ipfe manebac,&: pofuic 

fuper ledtulum fuum , &: cjamauitad Dominum , &dixit. Domine 

Deusmeus,etiamne viduam, cipudquamcgo vccunque Tuftentor 

afrlixiliijVt interficeres filium eius? tEcexpanditfeatquemenfuseft 

fuper puerum tribusvicibus,&clamauit ad Dominu,& aic. Domi 

neDeusmeus,reuertaturobfecroanimapuerihuiLisin viiccraeius- 

EtexaudiuitDominusyocem Elis, 6xreuerfa e(tanimapueriintra 

eum,&reuixit . 

Tulitque Elias puerum, &depofuit eu de c^naculo 

in inferiorem domum,& tradidit matri fua!,& ait illi. En films tuus 

fFafto. 

viuit.Dixitque mulier ad Eliam. Nunc in ifto cognoui , quo-mam vir 

Deiestu.&verbumDornini in ore tuoveru melt 

NICOLAVS DELYRA. 

i. Tertiocostsndens, yuodvellet fib: dare partem vit& 

flut,(ip'\IJetfiiri. 

2 Tribus v icibus , &c. tjuia perfeflio cttiuflibet nsgoty confifllt in 

tnbtti.f. ! .n principle jwd'iOiCrfi'ie.Hjirio autem figuralis efl^ttiaper 

ifijm extcfionsm "Prophet* fuper pnefitm morttiumfigurabMnr,t/isod 

humanum amone culpteflet fufcitatidwn per incarnations 

myfterium. 


In en. 1 7. vbi dicitur in pofiil. lugrcfftts es adme, vt rememorarcncur 

iniquicaccs mcc,&c. 

OpmioHebrôru in hoc loco eft penicus irrationabilis. 

Nam licet fancticas mulicris cflet modica refpedu fandica- 

tis Eli 9, (icut &: iufticia ipfius Loth erat modica refpc^tu fan 

ditatis Abrah^', non tamenex hocdebetdici iniquitatecflc 

Bimuliere,nec Loth non poile faluan iuxta Abraham . Illi 

aurc,qui funt minus virtuofi feu perfedi, potius iuuantur cu 

lint in focietaifc vitiantur. ptedoru,quam Bonum enim m 

Diony.dediui.no. eft fuiipfius diffufiuum feu communica- 

tiuum,&: ideoin fcriptura focictas virtuoforum commedatur,vt 

Prou. i j.d.-(î cum fapientibusgraditur, Sapiens erit. Exeplum 

etjCjuod inducitur de pallido,& albo ncn valet . Nam 

licet iudicmm fcnfuale m operatives, & refpcitus decipiatur,non 

tame indicium rationis, vt patet de fole, qui ad fcnfum 

iudicatur fere bipcdalis , &: tamcn ratio itidicat ipfum 

cflcin magna proportione maiorisquantitntis,quam tota 

terra.Cûanto igitur incomparabiliter longius ^ftimandum 

eft dc iudicio diuino,quod non iudicataliqucm cfle iiiftum 

propccr hoc , quod non fit ^quails alicui maximc iufto , redditenim 

^nkuiûc mxta npcrafua, vt in Pfalm. Vnde & talis re 

fpcdus nihil hie operatur . Sed ad intcllcdum litere^ dicendum 

vidctur,quodh^c mulier licet bona, &deuota, tamcn 

rcpucabat fc pcccatricem , proutdccetcommunitcr iuftos. 

Etquia 

lumfLium.ho hoceft 

dcmontlrauit ei 

vicam habere in 

morce fua , ex- 

pan dicque 

fc cri- 

biis vicious , dum 

tnnicacis fidem in 

finuubac. 

a 

Tulitque Elias. 

RAIiBAN.Tulie 

Hlias pucmm, 

& roddidic macri 

fuc > cum Dominus 

nofter populum 

laluans, cre- 

miraciilaoftendcbac incrcdulis, 

vc cpgnofcercnc 

veracicer ilium vi 

uerc, qi credit in 

nomine cijj? ,&ficcueniet, vc plcbs ludaica vcritate fupe- 

raca proclametad Chfm: Klvnciii iiio cognoui,qm virDri es tit. 

myfleriuni.Tribusvicibtts hoc fecit Elias fafto profitcns fidem trini- 

tatis,idum 

quod dicitSal'tator Luc. i y.b. Si habueritis fidem,ficuc granqm 

finapis,dicerecis arbon huic moro,eradicarc,&:c.&: fiec. C

of? w,.'M t 

, y , . # 

Glof. ore!. & Nicolai de Lyra. 

CAP. XVIII. 

T H E O D O R E T V S. Poftquam 

prophets i';xer.Jt A;, hah \ V cnt bis annis 

HI i,n:(i Hi-it 

p'.-fcrrr'-i.' wi. Achab acccpra ex- 

/>. 

fua nubcs, 

clauferar, vralterurn 

c di 

bMtaccret.nc"pc 

VE p.-ifuadc 

ret apcriic,.-nit 

li non peri u.T- 

clcret, cum per 

dcrct. 

bfaJe,&oflcn- 

I:^ SOST. Vcrba 

_ legationis Oei 

** fnht. Deus per 

fl-metipfumdc 

rriiferieprdiaapud 

fcriuim le- 

9 

is niun 

gation 

obit , & ipter^ 

ccdit. Profici- 

fccre, mquit, 

quia facliis cs 

*_rolu*,vel fc- niifericordior , 

dcclara, quam 

mifericordes 

flht fcrmones 

. 

tui. Parturio > &: 

ego mifeiicord'lr.m, 

vrgeo vt 

recScilicntur , 

rcucreorlathry 

inascroii)m,qui 

piimuntur.Om 

nes peccanyres 

6^)pheta mile 

p-riviitia vcntatis vcrboru > ncccllario rcquirc- 

CAP. 

8 24 

toris . ProHcifccre,& appnr.- Achab . Rcccmciliari cis volo, ] 

1 6- 

fed abfque te non reconcili.ibo :, tu fhnifica,tu pluuiam 

cellain prenuncta>cgotuis{cntcntijsiubfcrifaam. 

C f/.';.';; efi >r . Y/vr'm in i>'ui, Elias 01 1 .1 nt ci. tyi cu co^noti'if.' tc. 

HIE'ilONYMVS. Huncprophetamaiunt file Hcbrxi, J >< 

XVIII. 

O S T multosdiesverbum dominifaclumcftad i 

j f Tret mm lain>-> I'.icniijiii lan.;.v nimt-iu populo Iitdirorum , vcl in toto i.ii'.nao 

"1 ojH-s I ouuin periiiuriu , qucxt j'Cnitm dcliciac 

al' il'.:s ,vnilc. Non cit,qui faa.li bon.tr.>, iXC. 

Eliam in a'nno tcrrio,îcens . Vade , 6: oftcnde te z 

Achab,vtdem pluuiam luper faciem terra: 

er(ô 

. luit 

Elias, vt oftenderetle Achab . Eratautem j 

flmiesvehemensin Samaria. Vocauitque Achab * 

Abdiam difpenfatorem 

domusfua?. Abdias au- * 

6 

tern rimcbnt dominum Deumvalde . t Nam cum., interficeretleza- 

qua. Dixicergo Achab ad Abdiam. Vade interramad vniuerfos fontcs 

aquarumj , & in cundas valles , fi forte inuenire poflimus herbanu, 

i-untque fibi regiones , vt circumirent eas . Achab ibat 

per 

viam vnam, 

* & Abdias 

per viam alreramfeorfum . 

Cumqueeflet Abdias in via^, 

Eiias occurrit ei. 

qjui cum qognouiflct cum , cecidit faciem 

fuper 

fuamj&ait ; Numtuesdomine mi Elias ? : 

Cuiillerefpondit Ego, 

vade, die domino tuo . Adcit Elias . Etille . Quid peccaui , inquit, 7 

'. ...... 

ciatme ? Viuit dominus Deustuus , non elt gens, autregnum> quo 

non miferit dominus mcus te . 

requirens 

EC cun- 

refpondentibus 

dlis.noaeft'hic, adiurauitregna fingula,&gentes, 

eo quod minima 

qui 

lub Achab 

Icf.ibd , 

uit cctu ,{)phctas 

iiifpccubus, 

fopukhiuquc 

eius vl'.|uc Imdie 

cum nvm- 

folco Hclil.ti 

prpphctx , 6c 

loannis baptil\x 

in Sebalte 

venerationi hn 

be! 

prophetas domini , tulitille centum prophetas, &abfcondit eos, 

quinqungenos ,&quinquagenosirirpeluncis, cxpauiteospane,& 

baf.Hicigitur 1 

quiaccntupn 

a- 

phctas alucrat, 

accepit gratia 

&ra}uareequos,&mulos5 cknonpenitus iumentaintereain . Diuife- 

P 

prophetalc , ^ 

deduce exerci 

tus,fit duxccclcfice. 

Tune in 

Samaria paruu 

grcgcm ] 

rat, r.ficintuto 

orbeChriftipa 

Icitccclcii.n. 

d idbdiiis ante, A Jo 

Abdias prm-. I' 

quoniam trades me ieruum tuum in manus Achab , vt interfi- 8 

ccps cxercitus 

n Ifrael.cuiusna 

men intcrpro* 

tatur fcruus do 

minijillospra:figurabat 

rcperireris . Et nunc tu dici^ mihi , vade , & die domino tuo , ad- ex principals 

ludeorum crc- 

irographurr. habent. Ncô morte pecca- didcrunt, &: erat occulti difcipuli , vt Nicodemus,&; lofcph. 

N1COLAVS DE LYRA. 

CAP. X V 1 1 1. 

1 T) Oft nmltos. Hic-pnniturfccudii (ignu ad reuocat'ione 

J- 

cons. 

de m&lh fuis, C.dc d.itionc ignis de cglo, & primo ponitur figni 

fatToJecMdoEliAperfrcHtioc. 19. Circa primupnmoponlur hoe fir 

gnu,quod eratpr.incifde,

qun 

Siy 1II.R egum CaD.XVlU 

J 

$ a NunquiJ ran ir,d'catv,rn eflti- 

A bi,& r. ?: THEQDOR. Hie Ab 

;j. 

dias erat valde pius vir,idqi.e 

docent non iolu eius verba,fed 

etiam res ipfe . Nam primum 

quidcm cernens prophetasoccidi 

ab lezabcl , non folufn occulcauic 

, fed etiam panic, & n5 

trcs,nec quatfior , nee quinque 

.&detem,fed cciuum bifanam 

duiifus.Nequedmuiccius.qiKr 

dominabatur faruitiam criien- 

a . tarn, fed ornn'buspriho habebat , nde 

miraculum f. iftum c;i 

pi'opier dfbi:uui,v,'dc p nnit ccutum propheta* 

vigrb atp.r v~ii'1cre nliuui. inortuus cnim fiat ^** 

n j /"i 

KillCllQQtnl @ii')nf'jue cfd*tdic& 

? 

popH'i'ins 

? EcDeum 

a'dorabanc , &: idola colebanc. 

pater ems . 

Nequc.Dcus,inqinc,vuIc Decs 

qui ralfo nominanciircoli , ne- 

ifle 

qu'e ipli vemm Deum adorari. 

Vos aucem , &: h^c,& ilia fa'cietes,neucro 

confetuatis beneuo- 

uocato vnitierfo Ifrael in niontem.Carmelum, 

volenseosab 

idololatria auertere , a(c pis. 

Q^toufque daudicais vos in ambubus 

fujfragnibus

Homi. i.de 

Rabbainis 

\ (patio duoru 

ftatorum ie- 

jdolorum mad.ui in holocauftum rogainr.vt Dumnms,qui fpintu 

nx,&dcfidcnovita?a:tenia* [bictiacompofuitligna,qu 

fhda ad excplum ikimina produCv'ndo Lu luvmarii pr.c timorc gel KM 

c '"*"''' '^ lr> ' '' n- A/Tli*firlririM i>r;m n IKi rri-'i r.imnndlir lltma.Qlli.i 

& 

1"""*""' 1 

n/T irii(m fXJlldicrit jnfetOtlUS j)eus '^~" fic.Sed 

B.ialjvj. 

eft , fuper holocauftum 

potius igni 

fandoru dida , in potcftatem t 

igncm dare non poterat . 

a facile priii,i/nia vof,CT cxr, 

-:

82? um Cap. XVIII. 830 

jtBASlOVS. Ilium qui ranquam pharmaco, ndea, qti viiotibiconfenrirenonpocero,vcpircamhxrcricis,vcme 

oporrec,ira vticur,Dn&iinus minime condcnat.Mofes om- Caiholicum non probcm. Mori poiium,cacerc no pafliim, 

niii hominii manfuctiilinus,vkuli idololacriam danas.Lc- &r.lmperacoru fcripca,qua:de A!cx.indria,& Aegvpco Oa 

uicarii mantis in cgdefracrum armauic. 1'hinees iufta concra gcniftas pclli iubcc,me fuggerence di&aca func.Vc Romany 

publice fornicantcs ira, vc Eixft. ad Gcc 

oportebat,vfus )fpdp.us vcruq,-cru- vrbis pocifex miro cos odio dcceftec", mcuin conQlium fliic. 

fiphontem. 

tidauic. Samuel rege Amalech 

iufta ira in medium trahens,oc- 

jc IDEM. Qm'dloquarde 

circa altare , & fofla aquardmftus repleta eft. i Pnfcilliano, (b^rc-fmcha,) qui 

cidiC. Sicicaqueficiraf.cpcnu- _, J- L i + &rfecuh gladio, & cocius orbis 

mcro honartim acciomnn mi- ft 

gnuw aqn, qai.i per effu/ionem aqu* de manu fuafaftumfuit miracu 

turn in multiplications aqua modo prxdifto . 

i Dorriinc. hanc oration em credittir fecijfe al[c,ft foffct audiri ad 

Deibononm, & populi conuerfionem . 

MORALITER. 

3 Et 

t Dominus. oftendicurcj, pr^dicacor vericaciscofidcraredcbcccpporcunicaccm 

cempons ad pr^dicadu , quiafcripcum 

eft Ecclc. j.b. TempHs tacendi,& tempus lot/iiendi.lh-optcr. quod 

fuper illud Mac.ij.d.Ecceego mit.advosfa.&fcri. dicicHiero. 

Sapienccs,qui nouerint quando dcbeanc proferre fcrmone. 

\ Cumquc. perlacnficiuEliefignificacur facrificiumpr^dicacorisdc 

propriacarnc.vnd'e Paulus predicacor vericacis di 

cJtur.i.Cor.g.d.Ctf/Zjgo corpus mcum,& in'fer.re.&c. Ecad hoc 

iacrificiu offercndu inducic nos Apoftolus Rom. 3 -a. Obficro 

fos ffatrcs fa mife.Dei,vt exbi.tor.vcjiraho. viuentern,f4nfla,Deo 

plwtionabile obje.-peRrum. Sed quoniam non folum caro,fcd 

ctiam fpiricus hommis eft offercndus, idco ad hoc fignifica, 

dumiactafiutcnnacriulio aquc_ {upcrElis a peccaco mundaret,& fpincuales frudus 

gignere faceret. 

RABBANVS.In virrucib.Eli>,quipocencia Dei pollcbat 

ininrirmicacib.fuis,qi]iddcfepoceracagnofcebat.Ibioftendebac,qtiod 

acccperac, hie quod acceperac curtodicbac . In 

miraculis monftrabacur,in iarinnicac:bt.is leiuabacur. 

2% Elias- 

3 EC iuxca pro;, [.immolandv in c.vcclfis extra Hierufalem pofl tern 

pli tedificatioium , quod crat illiii um , nifi ex/peciali di/j>enfationc di 

tthia,qttodfca-Yat E las in propoftto , & 

Deus hoc ofttudit perignem 

defccndentemfupcrholociitt/lunt cius.CMera patent in littr.i. 

4 Dixicque. Hie difcribititrpropbctantr*B*al occifio , cv, dicitur. 

5 Apprehendire prcphecas Baal,&c. videbatinim Eluspopttlumfcfitcntsm 

ad hpnorein Dei propter recentiam miracuH vifi>& io 

~t>oli*it accelcrarc mortem jac enutum^ qui dec(ptra/itpopultim,nele- 

3(abe! indncerct regcm maritum jiturn,& rex fomnium ad ftruandum 

6 Duxic cos. vt eorum cadauera in torrentempro^cerer.tur. Inter- 

fecit autcm eos Ellas per populum ftbi in hoc affiflentem, & aliquot 

forte cccidit matmpropria ^lo diuinx iujiitix , ficitt & Samuel legi- 

titrrcgcm

831 Glof.ord.&NieolaideLyra, i 832 

a E!ijsautema(crndit,&c. * CHRYSOSTOM. Sandictim 

A iummoftud.io,& maxima vehemcntia orabant, vtetiatotu 

ff.ii?. corj us mtlcdc-icnt. Beams Hclias orans, pnmum quideijliuit 

lolitudinem, dcmdecum 

t vela. 

B 

CX-.it. jo Ma- 

C 

pofuitfetcaput inter genu.i &: 

Kipfum cum magnoardorc in 

ccdcretjita fiinctebat . prcccs Si 

vis autcm cum rtiam viderc re 

ftum fiantom in orationc , vide 

cum rurfusttftcnfum mcce 

lum , & ica extenfum,vt t-tiam 

ignem c ea-lo . deijLvrct Ki 

eti.imquando 

voluit fu fa tare 

filium viduar, cum totum fcipftim 

cxpandiHer,contccir cam 

rcfurrcdioncm, non jnccrru.n 

pens,ncque ofcitans, (icur nos, 

fedammi in orandoalacritate 

incenfus. 

5t.NAZIANZr.NVS. Helias 

libenter m Carmclo ca'lefti 

philofophixopcram d.ibat , & 

loanncs in deferto, &: lefas iple 

prcccs locis ab hominum 

commcrcio femdtis tnbuc- 

batjhoc excmplo prxfcnbens, pec veniret in Iczirahel. 

nobis 

' Elias 

aurem afcendit in verricem Carmeli , & 

pronus i terrain facicm fuam inter 

pofiiit gc- 

. nua fun,& dixit ad puerum luum A(ccde,cc 

profpicc . 

NICOLAVS DE LY11A. 

I fprof,Vcdeuotit)s 

pccrandiimprocommuni pupulo 

contra mare 

Qui 

cum afccdifTet, &f 

contepiatus cdct 1 ait: Ntm eft . quicquam EC 

rurfum aic illi : Reucrtcrc icptem vicjbus . In 

feprima autc vice, ecce nubecula parua qu^fi 

1veilii;ium horn in is afcendcbatdemari. Qiii 

air: Aicedc,& die Achab. lunge curriim tuum 

&:defcede, neoccupettepluuiq. Cumque fe 

vertcrec hue atque illuc , eccc coeli f conrene- 

brati (unt,& nubes,&: ventus,& facia eft pluuia 

grandis . Aicendens iraque Achab abiit in 

lezrahel, & manus domini fa&a cii fup E!ia, 

accindbifque lumbis currcbatante Achab do 

orarccad diutnum bcncficlum im- 

. Licet cm m DCLIS vclic 

nliquando aliquid facere, vcl fieri, tamcn cum hoc yule factre 

per orationes fandorum. 

a ^tfeeade. Ad vidcndumfi afccndcret aliquanubes, qux 

cilct lignum immmcntis pluukr. 

3 Pêuenere, &c. PcrhocdL-lknabaturvniuerficas vitionim 

quibus Achab , &: popiilus Ifrael erant irretiti , propcer qux 

prohibits fucrat pluuiat . Quod aurcm vniucrlicas vicioruin 

per fepccnarium delignctur,dicic Grcgo.homil. 2 5-Scpcem 


t Eliasautem, Per hoc auccm, quod Elias fuis precibus pluuiam 

A D D I T I O I. 

In 1 cap. 8. vbidiciturin poliil. I'fqtieyitoda 

panes, quia aliqui eorum cplebant Dcum 6d cum hoc , 3aaj, 

licutde Samanranis diciuir. 

Samaritam non colcbant Deum,fed dcos fuos, vt inf.4.1i. 

de cis dicetur,ni(i quod timcbant Deum , aliud cnim eli timcre 

Dcum,& aliud Deum colere. Timor enim feruilis pp 

tefl elle fine charitate, non tamen cultus Dei, qui in fide,fpe 

& charitate conliftit fecundum Auguft. 

A D D I T I O II. 

In eod.c. 18. vbi dicitur in poftil . Quxritur hie quomodo 

acceptauerunt Eli^ propofitionem. 

Poteft dici , fy prophet^ Baal tanquam pcnitus infideles, 

ficut non confidebant de fuis d^monibus , (j facerent igne 

defcendere,ita ncc credcbant, quod hoc faceret Elias,&: fie 

non timebant cum eo intrare ad examen.quod fi per oratiq 

nem Eli^ ignis non defcediflct,prophet Baal effent fecuri. 

REPLlC.In c.i 8. vbi poftil. exponendoclaudicatione in 

duaspartes deSamantanis ponitcxcmplum,quicoleban? 

dominum, 

nobis quoquc faciendum elie, vt qu'Ctem amplexemur, ac 

noscx hc.mmum tre\;iicnti:un folicudincm arleramus, vt fj 

nc vila txcc Deum all.Mjiiamur. 

b Faflacftpluuia grandis , &o. 

*' 

lllias fanctus 

rcferauit ieiunijs fuis etflum, 

terram oratiombus fircundauit.Jlliiis 

enii.iliu icatemcon.] 

ucrtitin pluuiam, bumsflctiHtatcm 

conucrtit in pirtum. Ta I 

ta cnim cms precibus orbcinl 

tcrrarum imbrium lariiir.v-. ;rri 

vt aridarciiRufccreiH, 

I'.auit , 

mortua rcfurgcrent , langucn-l 

tia fanarcntur. 

* I D li M. leiunus filius vi-P 

duxabinfcris fufcitaiiic, ieiu-1 

ntispluuias oredepofuit, iciu-i 

nus ignes c celo eduxit, iciu-l 

nus curru raptus eft ad coclumJ 

&: quadraginca dicrum iciunio 

diuinam acquifiuit pr.tlen 

tiam. Tune denique plus me- 

ruit,quando plus 

ieiunauit . 

ergo dccmonia Mn" in habuir,qua? vniueriislvicij s plena fair \ 

Ratio vero figuralis acc;p;tur rclpcclu noui teft. cuius vc 

tciianu'iicum liûratuic, fccundu quod dicicur i.Cor. lo.c 

Omnia injiûrj contni^cb.n.tillis, quia poll t'cptem Chnlli my 

fl-cria,fcii:cer,conceprion;s,nat:iuicatis,bapnfin!.pra:di 

nis,paue. lugcdo rcgis curru, & prxparado fe ad rcccdiim 

5 Et manus. Dans ei Fortitudmem , &: agilitatcm adcurrcaJ 

clum velocius ad ciuitatcm, quam cqui regis . 

CAP. 

uiam impecraiiic,iigniticatur, quod per orationes dctioci pa 

fions, vel 

pr^dicacoris impctratur gratia faluatoris . 

MORAL. 

dominum,& cum h c Baal,cotradicit Burg, adercns, quod 

Samaritam non colcbant Dcum , fed folum timcbant da.iu, 

addcs quod multum rctcrt i ntcr colere, 6c timcrc . Scd hoc 

fai^tum Burg.non efi pertradionc dignu, quia efl contra rotundum 

texcum 4.Rcg.i7.vbi bis dicitur,quod colcban^ct 

femel tantum,quod timcbanc,fcd pcrfualio Burg.ad hoc,

!> 

( 

IlI'R eurn. 

_v c A p. x r x. 

jyrt\ f''tianitautem-îcbitbJtâbelonmi qu& fcccr. &c. 

Stquitur . 

b T /r/. :Y 

ergo Elias, & fnrgens abiit, &c . R A R. 

Sandi viri lliblcuante fpiricu ad I'umma rapiun 

ru;yjiumd;u vcro:!i 

hac vita funt, nefugbtanttentadonib.rc- 

pnir.unrur, hinccft 

quod Elias cum rot 

vircuribus proccffiff.T,Iczabclpoflmoduin 

qiu>n iinsregma 

tarnch mulicrcuJam 

lui'.ic.&qui moi'tuos 

hifcicabat, ventura puidebat, 

aliaquoque b 

pra?c!ara facicbat , tirnore 

percuiliis de 

ivunu mulicris mortuntiigit, 

de manu 

Dei mortem petit , 

bccaccipir. 

^ Thcod.Curcu tantashabeat 

vires, fola 

CAP. 

Cap. XIX. 834 

;tS)s,cibum corporisnon rcquirclxitJ'.li'asadillamfcftin; 

frequien^rogabat vtaccjpcixTur anima (ua a le.Pctrus alpi 

cicns in mnnrc dominie^ rcfurredion is glonam, nolcbat 

defctdcre,diccns, domine,bofiu>ndtnos biceffe. Quanta igitur 

ilia diuina fubflami.e gloria, quanta Vcrbi bona,in qu< 

concupifcunt , & an- 

XIX. 

Vntiauicautem Achablezabel omnia r 

qua: fcccrat Elias , & quomodo occi- 

difletvniuerfoSjpphetas Baalgladio: 

lezabel nuntium ad Eliamdi t 

Mifitq; 

ceBSrHacc mihi faciant dii,& ha?c ad- 

dant, nifi hac hora craspofuero aJam * 

tuam,ficutanimam unius exillis.tTi ? 

muit ergo Elias, & furgens abiit quocunque eum ferebat vo 

luntas. 

Venitq; 

in Beriabee Iuda,&dimifit ibi pueru fuum, 4 

& perrexit 

in ddertum viam vnius diei . Cumq; venifler.,& t 

federec fubter vnam tiuniperum,petiuit animx (ux> vt more f 

c rttur,&: ait, Sufficic mihi domine,tolleanimam meam.Nequeenimmeliorfumquam 

patrcsmei.Proiecitquefe,&ob * 

l 

rimuit lezabel? Chio- , ... , 

. 

1 . .r_ , 

J 

. . . . 

niamnonfoiumcrat d dormiuicm vmbra lumpen. Et ecce angelus dommi tetigit 7 

ropheta, fedetiam e eu,&dixitilli, Surge J &cornede.R.efpexit, &ecce adcaput f 

fpcnfationis.Nam no 

magnitude, 

eiusfpintusnimisac- 

rolleret,concclTit gra 

tianatunr, vttimore 

bir, & rurfum obdormiuit . 

fufcipcret,vt fuam agnofcerct imbecillitatem. 

. Qomedit ergo, & bi - 

Reuerfusque eft angelus domini 

is 

geliprofpicere? 

* Chryf. Si mortem 

niehorcm inrcrore 

crcdebat,quare & patnam>& 

populum,nc 

mortem incurrcret 

fecundo,& tetigit eum, dixicqueilli, Surge, &comede.Gra- t 

cnim tibi refbc via . cvui cum furrexiflet , comcdit & bi- 

lus qui Eliam pauit , 

magni confilii angelum 

lignat, cuius ope 

ra tani in corporali , quam in fpirituali natura fubfiftimus, 

Ainb.g;cfcrtum,tu2;aeft bona,ad quod fugit Elias, Eli- 

; 

feusjoanncs Baptiftal ugitElias mulierem Iczabel,i.efFu 

lioncm vanitstis.&fugitadmontcmOreb, quod iignificat 

exliccationcin, vt hccarctur in eo carnalis profluuium 

vanitacis,& cognofccret plenius Deum. 

j Us IDEM. Afpcnorestentationeshascflecognouimus, 

qux hunt per inulieres . lob centatus eft etiain per nuilie 

rem.Pcr Euam Adam fupplantatus efi.Quid dicatur,quod 

ctiam Heliam lez^bcl crucnta perfccuta eft? Quod loannem 

Baptiftam Herodias fecit occidi ? Singulz fingulos . 

Mihi quo minora longe merita , co tentamenta grauiora . 

Virtus inftrmior,fcd plus pericu!i,&c. 

Tollcanimamnn'am ,&c. Amb.Anima inillofinuac 

rcceffu patrio feftinat audire fermoncsêrbi ,&: cum au- 

modo fiiortcin qua 

tune f ugerat, nunc re 

quintjVt videashinc 

etiam quomodo mor 

tepeior eft mcsrof.Ita 

& lonastriftitiatn 

fugiens, confugitad 

mortem. Sic & Dauid 

mortem rcquirit . 7v(p 

;>, inquic,/#c 

dne mihi 

finem meum . Bonorum 

vices maximas 

fperabat, multabrauia, 

innumerabiles re 

tributiones , claras ac 

validc tlorentcs certa 

miuum coronas, 

d Et eideo dirmjit-eum. 

5 Pctiuit anima,'. i.petiuit a. Dco,quod animam fuam de corporeacciperct. 

Optabat.njtiagts tmri tquamnidereperidololatt& cvntemptiim 

Dei. 

6 Et obdormiuit. Eatigatuf ex labnre,& ieinnio. 

D 

tve i >vi(i it. 

. .' 

terap 

Epiftol. 

7 In vmbra iuni. arbor e/tcrefccus in drfcrtis,cnit

835 Giof.ord Si Nicolai de Lyra. 8 M .-u..^ b ftruxeram,&prophetastuo$occideruntgladio, &derclilicisdefcrtur 

& retcF chisfum ego folus, & quxruntanimam meam, vt auferant 

;,pcr quem noftra 

- 

^m t ^ g E o- redere,& fta in monte coram Domino. Et 9 

irmitas releuatur. . p 

YCTo in ijbilor.urc.rc*! 

cum nu;.'. aintein- 

placioiu' iulpcndiuic 

(jiiicquid pcn'cci. 

fpick Dcus non 

cum li:b:i!e r.l; 

cofpickjhncdt i 

fubflfitia audit. Quafi. 

n.libilmvj & 

GRITM VN- c eccednstranfiit,&irpmtusgradis,&tortis,rubuertesmon ,, nefubicafubtiliccrde 

te6h, DVS. Auerf. Si He- d 

tcS)C^ conterens petras ante df)m, No in fpiritu dns. Et poft '* I.i.dc vcrita- 

gufnm us. Poft aura 

* !.',- >*-** A ill it 1C mff* 1 * 

? r/ J t 1 1 1 t C i ! r \ 1 1 i i t~>\ i 

InPfal.nl. 

Pfalm. riairn 

l.de fuga fcc 

li,j.i. 

Der(li8:tsfumcgofolus,&c. 

. . 

mundi }fugitans corporis pflffionum,abdicat ic omnib.ut fo 

fapo 

. f ., c r \ ~ I0 -'"-'"-' j *.uii.iiiui.n.icj 

commotio.No in commotione Domu,uS. Et poft . 

dicb.totidemqueno ^ opcruit, quiainiplaJ 

tbb.vixit, quatomagisexuirtutcdiuiniconuiuiijinquono cotemplatione vcritaris quanta ignorantia homo togatur 

ia fubcinencjos panes, fed ipfius Dei Verbi ,ppna carne, &: 

agnofcit. Vultui namquc pallium fupcrduccrc,eft me tciu 

fanguinem de manu eiufdcm fumimus Chnfti, poteft quif confidcratione . 

propnx intirrnicatis velarc, nc akiora k- 

piam mclius fuftentanf Denique &: hoc de quibufdam fanrcreaudeat.Speluncacft 

noftra: corruptionis habitatio,fed 

infpclunca: noftra: oftio ftannis.Quia.n.progrcdi pc-r;, etc 

nonpoffumus,adcognitioncin,tamen veritatisiiihiantcs, 

iamaliquiddclibertatisauracaptamus. Iningrci\u t-rô 

fpclunca: Ibre, eft rcprcilb noltrx corruptionis obltacirio 

ad cognitioncm veritatis mcjpere cxirc. 

d HoHinfpi. i.nonarbitreris,quodcumvcntoveniatdommiiSjfcd 

port fpiritum commotioniSji.turbincm ot unpc 

turn vend tranfibit ignis , deinde fibilus aurx ccnuis , polt 

hoc cranfibit dominus,vt loquatur tecum. 

jc THEODORET.Pncterhaxautcm Heliam docuit, q, 

lcnitate,&: dementia rcgerc, & adminilirarc Ihituentliumanum 

gcnus,&:quod ci ect facile fuJmma,& hiigura immittere 

in impios,&: terram qualfirc, extcmporalequetis 

efScerefcpulchrum. Hoc.n.dixit, Etfpirittumjgmujyi 

tens,&c. Perhxcollendens quod JcnitaSjbcnignitaSj&de 

nientiafolacltDeograta.Vnumquodqucautcniulioium 

atcrahit hominum improbicos. 

lus remaneat licut Elias dixit. Et ego vtliSusfitm joins. Sed no -J R.DAVID.Dcus Elia: compenfationc rcddidic pro zelo 

erat jf'-Sfnt 

NICOLnVS OE LYRA. altare incenfi^ atcare bolocaujiorum , ijuia ilia mantbant , Jta de 

manib. pparatus habuit tale Hinutt^quodpotuit din femarenatura 

corporis a confumptione cal.di naturalis , propter quam ref/uiritur 

fumptio cibi ad rejiciendu m id quod confumptum cjt, ft habetur,pri 

mo de Gcneratione. 

i Vfque ad monte Dei. vbi Dcus dedit Itgem, & idea ibi t>o- 

lii'.t apparere Elite, quifuit maximc -Delator legis diuinx. 

j Maniic in fpelunca. dicitfyb.Sal.quodiflafuitfpclunca. in 

quajictit Moyfes,quartdo gloria Dei tranfiuit ante turn , 

ut babetur 

Exo.}2.infi. 

4 Et ccce fermo domini. Hie emfcqiienter circa Eliamponitur 

diui'ia confolatio,tjuia reudawtfibiplures bonos ^f.frptcm milia. 

ca.prM 

ninus malnmcrat ibi 

Deo immolare , (jtiamidoUs.Idcodeftruftafuerant in contcmpnt/ti 

Dei,& ad idololatria exdtationem, & propter hocplangcbjt t 

eorum deHru^lonem. 

8 Et derelihlS. qHiapanci remanfcrant a. pcrfccutionc Isabel 

ficut dicitu*,rex eftfalus in domoftt.t,entusgrandis. fubucrtens mon. 

Non in fpiritu. idcjl tune non audit's verbm/t Dei Louue.iri? , 

remaHfiJfiinpopf.loyaliasin ie>ra lfr(i(l t& trcsinbrcuijiifcitandos fedpoflea. 

ad punitionem inalorum.Iguur circa bocf,oniturprimo dittina reuc- l) Et poft fpiritum. idefl,terrmotns. 

latio fecundo Elix cxecui'iojbi. Proleitus ergo. Circa pritnum dr. 

14 Etpoft com. viftbiliter ante Eiiam tranftens. ilia aft 

1 Quid hie agis Elia? HocnonejMfiuitDeusexignorantitJcd f'bant ante fpiruHmfiiaucmdcfigtiaiitem Dei prtfctitum,.: 

tex rclponfioneElix ei conuenit-itiiM nuntiarct -voluntatemfua. 

dum tmorcmpotcjiatis dinin^Jhui Ex. 1 6.(/nand

* 

, lo,nullum 

837 liLRegum. c ap. XIX. 

fuq,duccnscum mirabiliccr per dcfercum vfquc ad monte fed quidam prophetarum miflusefr.vc Ichti. 

vngcrct D 

Horeb, vna refectione ilium conforcans 

quadragintadicb. 

K nodhb.& tandem maiefteccm fuam gloriofoni illi oftendcns,in 

loco,vbi & Mofi famulo luo _ Rab. Noccntes, iufi itia diuina alias per regcs 

plcdi 

gloriam fua oftcndit . 

facie mucrone,alios 

facerdoccs tranf 

per prophecas,5c 

ucrberar "ladio linux. 

# R.LEVI. Horrendus ille vcncus,& fragor, & ignis,a Do- d TreftSm. Cum redemptor nofter defcendens de caslo di 

uinoiudieioac 

i 

fuseft, vt ilium 

docerct, impiorum 

hominum 

magis defideradampc.nitentia, 

quam perditionem,& 

fuftmcn 

dum peccatore 

Elias aucem m- 

niio feruens ze- 

^ 

puta- 

batpeccatorida 

dumpenitentie c 

5 locum ". At 

Do- 

minus non intie 

niturin turbine 

in 

impetuofo , 

fragore omnia 

concudente.aut 

us ft in igne omnia fu 

bkodcuaftante, 

fcdm voce pla- 

cida,&: gracili. 

a Ego fains, 

. ,- , ,-fr ,. ... 

adhuc terrems 

, 

r.-rtenuis.Cmod cum audillet i Elias, operuitvu!tutnruumpallio,&e- Operibus inhia 

greflus ftetit in oftio ipeluncas. Et ecce vox ad eum dicens. oîd hie 

'domino Deo exerci- 

agis Elia?Et ille r^fpondit: Zelo zelatus Turn pro 

filiilfrael. Altariatuadeftru- 

tuum, quiadereliqueruntpa tCumque perueneris illuc,vnges Hazael regem fupcr , Syriam & le- 

hufiliumNamfivngesinregemfuperirrael. 

Elifeum aut filium Sa- 

phat,quicftde Abelmeula, vnges prophetam pro te. Eteritquicunq; 

fugerit gladium Hazael, occideteum Ichu, & quicunque fugeritgladiumlehu, 

interficieteum Elifeus.t Etderelinquammihiinlirael 

feptem mitia vitorum, quorum genua no funt incuruata ante Baal, & 

d omneosquodnontadorauiteimiofculansmanuiii. Profectus ergo 

inde Elias reperit Elifeum filium Saphutarantem in duodecim iugis 

bourn,& ipfe in duodecim iugis bourn arantibus vnus erat.Cumque 

veniflTet Elias ad eum,mific pallium fuum fuper ilium. Qui ft.at.im reli- 

&is bobus cucurrit poft Eliam, & ait. Ofctiler, oro, patrem meum, & 

matrem meam,& fie fequar te.Dixitque ei, Vade,& reuertere.t quod 

enim meum erat fcci tibi . Reiierfus autem ab eo , tulit par bourn , & 

c mactauit illud,& in aratro boum coxit carnes,& deditpopulo,&:co- 

f mederunt.Confurgefque abiit &: fecutus eft Eliam, & miniftrabat ei . 

. . b ynges, # Theod. Si prophetam unxic, &: eos ipiritali gra- 

' 

', uaiinpertijc,eaetiarnvnxitalios.EtcnimElifieus 

cem,inquofalucein 

fecit , c5 

cum ad fidem 

conucrcit. Elias 

.n.interpretat" 

Dominus De* 

Saphit , 

cans Elifxus 

, 

Dei mci iaius . 

1 

, 

iudi- 

Super quern, 

propheta pallium 

fuum mific 

cum Dominuspopulum 

fide Catholicainduit. 

Vnde Apoftolus. 

QziinChri- 

Jlo bapci%*ti e- 

flis , Chrif. in. 

Keliftis bobus 

currit port Eliam 

, quia elcdtorumcho- 

rus audito, 

fi quis renunc.0. 

nonpo.m.e.d.fiz 

timcetiauictec 

renislucris in- 

hiarc, feculari- 

E 

f 1 Reg. 1.a. 

:_ Luc.i4.2- 

cciam occulta Dei nouerat.elacus (5c aperta nefciebat.Vndc bus &: defiderijsdeferuire> ficalijs vcrbum vitx prxdicauit, 

ccrtum efi,quod 

humilicatis radio fe illuminat,qui aliprutn 

bona fubtiliter penfat,quia dum ea qua: ipfe 

fecerit facia fo - 

ris,& ab alns ccjnfpicit,eum qui de fmgtilantate.incus erum 

pere nititur,fupcrbia: cumorem premit.Hiric eft, quod voce 

Dei ad liam folum fe a:ftimantem dicitur . Aliqui mihi 

fcptem.m.v.\t dum non folum fe rcmanfifle hoc eft enim ofculari patrem , & matrem, quofcanque poteft 

fine de Iudis,fiue de gentib.fermone vclle . 

corrigcre 

e Et maftaait illud. # Ambr.Cxterum Deus non uuk limul L.i.of.c.jo. 

eftundi opes, fed difpenfari:nifi forte vt Helifeus,qui boues 

fuos occidit , &: panic pauperes ex co quod habuit vc nulla F 

, 

eognofccret.ela cura tenerecur domeftica, fed reliciis omnibus in , difcipli* 

tionis ei glonam qua: de , fingularitate furgebat inclmarec. nam fe 

proplieticam darec. 

I j 

; rael 

reuerentia diuini tranfitus.CMerapatent exprxdi.vftjue ibi. 

i Vngcs Haza. ^fdfui confoUtiontm nom Hatfibi tres performs 

promouendas ad idololntrarum dcflruflionem,& patet litera. vfq; ibi. 

Interficiet. QubdattteHa%4el,&Iehttmultosidololatrasdc If 

interfecerint,fatts habetur e.\preffum inf.q fedtp Elifcus aliquot 

interfeccrit,non legitur nl/t de quadraginta dunbus ejuibus maledixit, 

prcpter quod vrft tacerauerunt eos, vt htbetur inf.^.lib,c.i. erant.n. 

illifiliiidololatraium , & idololatriam iam : addifcentes erant.n.de 

Bethel vbi colebatur vniis Vilnius aureus,vt diflum eft fupra 1 2. cap. 

fed credendumtf/ubd verbum Domini in cofucrit adirnpletum. 

4 Etderelinquam mihiinlfrael feptem millia virorutu. 

Hoc etiam dicitur ad confolationem qiiodiumeo adhuc effent inlf- 

rael multi ab idololatria nnt/idi. 

5 Ofculans manum . 

f.idoli ad eius reuerentiam vcl , ofculans 

manum 


fiusaudirc , &opcrcadimplerc. Tamcn dicunturhic tria 

RAB.PopulusquoqueChriftianuscarnaliadefideriama 

I. 9. 

Ponite fub 

inftrumenta 

bcllica 

. Et 

polucruntcotra 

ciuitatem 

alii ficjnftrui 

reuos. Etinftruxerunt 

fc 

aducrl us ciui- 

tatem, 

859 Glofordi.&NicolaideLyra. 840 

rufik-m Licfft.njpfaaltarianoncflcncdeftrucfarealitcr.camcn 

crane dcrtructa fccundum opimoncm, & .itfcctioncm 

idololacrarum, idololatrx.n.iplu deftrucrcnc li poflcnc, &C 

inquanuim in ipfiscratilladelkucbanc,qui.n.viculos colebantpubltcc 

inconcemptum D..I , quancum in (ecracdclirucbancalcari.i 

Dei , i com in culcum diuinum faccbantur 

die in.uicnv Kc \i\c modus intelligcndi paccc ex co quod fe- 

qmtur , f. Ltpropbcus nut occuleiuHtgUdio . rujn.n.legiair cj, 

tcm- 

tempore Elia: , feu ante ipfiustempus nliquf propher.r D, 

foihcncoccifi ekdio.fcd hoc eft incclligendum modo prc 

didOjf.quod Achab,&: Iczabciqiuncum in fe rrac, occidcbantprophecasdomini,uimrcp'jtandocos 

vanos , tiunc- 

ciam quia appetcbanc corum inccrfcftioncm. 

RLNJCA. Iiic.auccm.ip. dc-Urudionemalrarium De 

dc quibus conqueltus fine Hlias, Poiiillacor cxponit de real 

dcfh udione,Burg. autcm dc inccntionali. 

C A XX. mihtibus Chrifti pciturbacur.qui bcneduccnta 

OrroP.enadad. # lofrphus.lllo t

C 

841 III.Regum. Cap. XX. 841 

quafi iam ccpiflec Samariamquamoblidcre cepcrac, Nc 

jlorietur accindus que,vcdifcinctus. Ac fidicac.Noli glomn 

qui adhuc in acie pofkus ,qucm victoria fcquacur igno 

vi 

rns,quippe qui nccre credid ic victus eft. 

a !\i'ct>iJHittropusrosprincipnm,,-c. lofcphus.Conuo- 

cfis filios principiim 

quail du- 

ccncos crigmcaduos , 

Svcum 

ad conuiuium fuillc 

conuerfum,apeiiens 

Dorcas, filios princi- 

mox cnulic. E- 

ptimxercitum 

vcro ahum 

' 

b T'îrqueque. R.-jb.IdofJ.diabolus princcps iniquorum , D 

q'i.-.rumoailifub!inu-s!unc. Syr^'. cuim fublimismequo Eucher. 

ill.-: fiipvrbi.c confkk-ns cum cqirCibus/.omnibus fuperbis, An Sa 

dace ciuitatem. EC circundedcrunt cam.Et.eccepropheta vnus 

accedensad Achabregem liraei aitei.HxcdicitDomi 

nus. tCertevidiftiomnemmultitudincmhancnimiam.Ec 

ce 

ego cradam earn in manu tua hodie, vt fcias liun 

quia ego 

Dominus. Et ait Achab,'Per quern? Dixicquc ei, Hxcdicic, 

Dominus, per 

1pedi(Tequos principiim puinciarum. 

EC ait 

! a QuisincipiecpliariPEtiliedixitjTu.Rccenfuitergo pueros 

nim.Porrofiliiprin- principum jpuinciarum, & reperit numerum ducentorum 

3 

4 

J 

6 

7 

ab exercicu 

cipum congrcffi Sy- trio-intaduorLim : Et poft eos reccnfuit populum , oes filios 

nnim rnftnrfilt mill 

f 

,/. . f ... _. . 

. 

r 

,-, 

, *, . iviiuwi*- RABBAN. i. Maligni i* -,ante 

bi- s 

li- 

rorum cuftodib.mul 

toscorum inccremc 

ruc,&aliosvfquead 

cailra Iccuti func.Videos 

auccm eos Rex 

Ifrael vinccntc.s, cti.l 

omnem aliumcxercicum 

dimific cxire . 

Qui rcpence in Svros 

liraelleptem milia,&egrc{filuncmendie.Denadad 

qiiia lie ell 

i| caput fup"r opines rilios fupcrbiz , 

Chnib fupcr.-ut.is 

in fugam verciuir , &. Rex Ifracl percucic 

cquos, & currus, i 

:]Uos, &: currus, &c. , 

quia rex regum ncquicias 

obruic 

fpiricualcs 

humani generis dclea 

bebac temulecus in vmbracuio fuo, & reges triginta duo cu 9 

eo,qui ad auxilium eius venerat Egrefli (tint aut paeri principum 

prouinciarum in prima frote. Mifit itaque Benadad, 

qui nunciauemnt ei, dicentes, Viri egrefli funtde Samaria . 

Atille aic,Siuepropaceveniunc,apprehendire eos viuos, fi 

ue , vcprarliencur 

vinos . 

eoscapite Egreiu funt ergo pueri 

principum prouinciarum , *acreliquus exercitusfequebatut*. 

Etpercufllc vnufquifqus 

virum qui 

contra le veniebac. 

vcnturos. Cîos pro- b 

Fuj;eruntq; Syri , & perfecutus eft eos Ifracl . irrucntcs , przualuerunteis. 

Non.n.Syri 

fprabanc 

Ftiiiic quoque 

"~ 

i - mucnienccs -n \ \ 

,~ 

- i r c 

eos fuper 

k tic inopinabiliccr 

nudos.&cbrios i>i Benadad rex Syria: in equo cuet]uitibusiuis,nec non egrei 

pcrfectitifunc,uciili 

ctiam arma fua rc- 

fijgcrentj 

cV v;x in cquo 

rox pocuic ciuidc- 

vc. 

fpiricusii infpincuali- 

bus vincuncur , in 

corporal 

ibus bcllum 

paranc , facagences vc 

animas de fupernii 

fus rex Ifrael percufllt equos, & currus,& perctiiTit Syria pla- 

* 1- u j n i monesybi fcfuperare 

ga magna mmis: Accedes auteni propheca ad rcgein llrad, ti licuc Svn- > 

c6f,fidebant ibillape- 

dixie ei,Vade&:confortare,&fcitOj6: vide c^d facias. Sequ'5 

ti enim anno rex Syria: afcendec contra te, Serui vcro regis 

Syri? dixerunc ei,Du moncium iunt dii eoru,ideo fuperauc- 

N J COL A V S DE LYRA. 

i o Miiic icaque Bcnad.id. 

1 Ececceprophc. Hicconftquenter^fcljabêpromUJionc vi- 

- 

ionfolat:ti ,cum dicitur , Vidifii omncni niukicuduicm . 

Chm cMffafiibditur. 

2 Vc tcias q uia ego. & rcfilias ab idololatria. 

3 lit a;: Achab , per quern , &c. quia, videbatur fibi impoflibile 

rani!n)K rtplicauit nomen dannni dicens. 

4 HxcdicicdiMiiinuSjIVrpcdiilc. idefl,ptr armlgc ros prin- 

i 

ifu\n tcnx. Ifracl,vc cownmniter e.vponit I\îb. Sal.dictn

Syri 

Oaica 


a Tcrcii/fernntqurfiRi Ifrael, frc. # lofcphus. Achab cum c- tcs , xcrcitu congrctuiSjrobufhlliina dimicacionccommiifa, ho 

(ficcnimolim captiui 

Svri nc! Achab 

rogabint) 

vcnc 

runc,pacntcs vc Adad mcrerctur ialucwu ab . o.qiu gr.uu 

11 8 Ant.ca, 

rVClbllO) 

Itcs conncicic 

in fiigam , S 

ndcorum into 

riciim peril- - 

qucns immincb.it.llliuero 

fins curnb. 

impcdici, adjnuiccnv 

func 

cxtmcb , pau- 

runt nos. Scd melius eft, vt pugncmus contra eos in , & 

campeftribtis 

* 

obtincbimuseos.Tuerô verbum hoc fac. 

Amouercgcs lingulostab 

exerciru tuo, ex pone principes pro 

< :;IS 

eis, &inftauramimerummilitum 

quicecideruntdc[uis,8cequosfccundumequos priftinos, 

ix currus 

Iccundum cumis quos ante 

habuifti,6V.pugnabimus 

contra cos in capeftribus,& 

videbis quod obtincbimus eos . Credidit confilio corum , 

&: fecit ita . 

Igitur poftquam annus tranfierat, I 

recenfuit Benadad Syros, 

&afccndit in contra Ifrael. Porrofilii Ifrael re- 

Aphec,vtpugnaret 

* AM BROS. IN, 

Jnculcr.ic A- 

' 

-c. 

chab bflliun 

rexSyn.c, qu 

islab co vidus 

fit , capCMiis 

u.Kiue i 

rjin lius .. 

gnumcft. Na 

primo congrcf 

In At-hab vi 

ciqucdifhiscruncinciuirarcm Aphcca. 

Scd & sue 

ipli 

morcui nuiris 

, 

cnim cadcncibus 

iuper 

cos , 

vigincifcpccm 

rnillia dcfece- 

cenfitifunt. Et acceptis cibarijsprofediexadLierfocaftrametatifunr 

contra eos, quafi duo parui greges caprarum . Syri autem repleuerunt J 

terram Et accedens vnus vir Dei, dixit ad rcgem Ifrael, Hxc dicit Do- + 

minus, QJJ ia dixerut Syri,Deus montiu eft Dominus, & non eft Deus s 

vallium,daboomnemmultitudinemgrandemhancin 

manu tua, Sc 

runc.mpra:! 10 

fcietis.quiaeeofum Dominus . Dirigebant itaque feptem diebus exauccm 

cccum *. . 

. ,- 

. 

r .,,. 

,. 

i- 

.,, ., 

millia funt oc- aduerio hi illi 

atqne acies,leptima autem die commiHum elt bellurru. 

cifa. Rex au- a filii Ifrael 

percufferuntque 

de Syris centum milia peditum in dievna,fugerunt 

autem* qui remanferunt in Aphec,in ciuitatem,&ceci- * 

remanferant. Por- 

qufbufdam 

f mifcricor- 

fi- dit murusfuper viginti feptem milia hominum qui 

ro Benadad eft 

fugiensingreflus ciuitatem t in cubiculum, quoderat 

intracubiculuin. Dixeruntqueeiferuifui. Ecceaudiuimus,quodRc- I 

gesdomusllrael t clementesfmt. Ponamus itaque 

faccos in 

9 

lumbis 

noftris, c^funiculosin capitibusnoftris , 4&egrediamurad Regem Ifbi 

fidchfsimis 

feruulorum in 

fubterraneo lo 

cocelacuscft, 

cui cum dixif- 

fcncferui,quia 

demcnccs elfenc, 

&: mife 

ricordcs He 

brci-,c poffcnc 

modo confue 

to rogati falu 

tem ei confer 

re,fiadcantes 

rogarec Achab 

dimifiteoshoc 

agcrc.Tuncil 

)i induci laccis 

&. rcflibus fua 

capita alligan 

tes, 

rael, forfitun ialuabit animasnoftras.Accinxeruut faccislumbosfuos, 

& pofucrunt funiculos in capitibus fuis, veneruntque ad regem Ifrael , 

&dixeruntei.Seruus tuus Benadad dicic,Viuatoroteanimamea. Etil 

leait,Siadhucviuit,fratqr meus eft. t quod acceperuntviri pro omi- 

ns:Et feftinantcs rapuer tint verbum ex ore eius , atque dixcrunt, Fra- \\ 

ter tuus Benadad viuic. Et dixir eis, fte ck; adducite eum ad me . 

Egreffus 

eft ad eum 

ergo Benadad,& leuauit eum in currtim iiium.Qui dixit 

ei, Ciuitates quas ttilit pater meus a patre tuo reddam,ck plateas fac ti- 

bi in Damafcoficut fecit pater meus in Satnaria , c^ ego 

NICOLAVSDELYRA. 

I Amo.re.fingulos ab cxcrciru tuo. Meflfti*cipetbellatvrum 

it:s ei potentiim limitat.rm, debcllabuntur proptrs iflanij 

blafpbcmiatn . Dicunt rtiam tjucd cum hoc dixitcis prophet a , quod 

non parcnet ifft Benadad, & , papiilae'ins fedma^n iittpfceret 

fropter blafphernitm Dei prx&ftt >n 1 

, C pn.picr hoc in Hcb, f> po- 

rittn-bis, Fccjixic. VmleiitHelirtoflcb&cwr, 

EC acccaens 

vir Dei dixif.i^ rcgcm Ifrad , & dixie, Hoc dicic Dominus 

&: CXtera. Q^'ta V? mandato Dei dixit ti , qtodviclorixw HU 

ihirct, < 

qnnd Syrjs deuiflis nin parccret , Cetera patent ff/tte 

Hi. 

6 EtccciVIicrmirus,S't:tnm,CH;Hs ingnffits 

crat intra culncidirm. 

8 

^likab viclarid 

Dixcruntque ei ferui fui. l-I:c confcqueatcr 

fibi data abutitur in dimiffionK blafpbemi , qucm occidere tcnebatur 

cic mandate Dei. 

9 Audiuimus. Dicit.n. Seneca in libr.de clemeritrj,rinod ni'oilcx 

omnibus nugis dccctprincipem quam dementia, t.imcn 

(empcr cum 

t.-i debet cfft iuflitia,aliter non effct virtualj,& idco in propf/itn n;j- 

gis fu'u dementia parcendo blvfpbemis contra Bcw,^ 

quando dixit^fcbab. 

10 Siad.vi. idcfl,*olo facerc paccm cameo, 6~ coi 

nem . 

1 1 Quod. idcfl,fcru: Esnadad 

Pro om. eft a-tte> cmsn fecundum quod d'u-h I'sJcrins Hfjfpcrato 

prolatum ex quo fc:> i-rboni'm 

t& tune dicitttr omen illins,vt ! ill rum. l-'r 

fom't 

jmanis (juxraitibtts Incum apmtn,nr ibi manm.- r, c - 

cinitatem ted''ficarcnt,& cum -yen 'ffent ad locum r'i nmtc ~. 

tfl. 

vcx'illarius qnipr ex 

_ nunc i'jff^d;ts inter fv.e 7" 

ipfom. 

1 5 EC Icuauit cum in cur.&:c. pac>fid;& honorific* recipient 

ipj'um. 

J 6 EC platens, idefljn cialtate tncj rcy.ifjc firum rerura vena 

s n ngnomco 

ilpalcdvtninium.Dicitautem J(a.Sa.bicûcdiion hjbcbatin 

bite fjccre,fcct iitie ndebat ^cbab deaf erf, 

5: Tune 

ri

1 

Mitheaspara 

bola ufus eft 

ferpropter 

}nones quos 

cue ui- 

rcsj,i 

dui us , 

ut o- 

ftcnclerethoc 

ad jilum ma- 

gis, qiiamaj a 

jc jv:tmerc. 

b E'fit a-'i.,:.i 

tua fro a:i':u.t 

eius , 

16" pop:i- 

ustuus fro populueiu:.Prouidendum 

cit 

ieruis Dei, ne 

fccundum cuim 

A- 

.3 chab pernitioiaiccui'i- 

tacelibi blan- 

diantur, quan 

dm lioftis ui- 

2 "it , uedum 

111- , 

qilali 

ciores arbi- 

trc.itur, per c 

trau- 

IH.R co-urn. 

Cap. XX. 

f Micheas . 

ctdamate.pepigicergofoeduS)&dimi{itctiin. funcvirquidamdefit 

In \ 

cap'te. 

liis 

prophetarudixitad focium fuum, in fermone domini. Percure me. 

At illc noluit 

percutere. Cui aic. Quia noluifti audire vocem Domini , 

ecce recedes a me , & percutiet te leo . 

1 Qnod auncomijif.ct. 

Cuinque paululum 

rcccflUIf t ab 

eojinueniteumleo, atque percuinc . sed & alteruminueniensvirum 

dixitad eum:percuteme. Quipercu{fiteum,&:uulnerauic. Abiitergo 

T Allig.no capitc. 

propheta,& occurrit regi in via, &tmutauit afperfione pulueris os , & 

oculosiuos. Cumquerex tranfiflet, clamauitadregem, &aic. ser- 

uustuusegrefluselHadpr^liandumcominus. Cumque fugiflct vir 

vnus,adduxit eum quidam ad me, & ait . Cuftodi virum iftum. Qiii fi 

bpfus fuerit , erit anima rua pro anima eius : aut talentum argent! ap- 

pendes. ])um autemego turbulentushucillucquenie venerem, fubito 

noncomparuit. HtaitRexIfrael ad eum. Hoc eft indicium^ 

tuum, quod ipfe decrcuifli. At ille ftatim t abfterfit pulueremde 

a l"Et (Vuto capite. 

facie' fua,& cognouit eum Rex Ifrael,quod elTet de prophetis . Qui ait 

a f Benadad blafphcipnoj. 

ad eum H?c dicit dominus.Quia dimififti virum dignum morte de ma 

T Quia iple te pcrimet. 

nu tua , erit anima tua pro anima eius,& populus tuns pro populo eius. 

10 

Reuerfus eft igitur Rex ifrael in doinum fiiam, t audire contemnens> 

& furibundus venitin Samariam, 

NICOLA V S DELYRA. 

I Tuncuir. Toflqu^mdiuinaprouidentiareHocaultîcbab quan- 

tum 

injefuitfigiiis^y vittoriis mirabilibus,hic ntcr curn re 

confeque 

HOLM 

cumminationibuSy&primo comminatiir ei mortem in 

perfona. 

propria. fecuudo cum hoc in vxore,& prole fnac.feqnc>iti.Circapri 

i/i.".n,cumfu domutus uit&,& mortisj'anitatis, & infirmitxtis.Caera 

patent i-.faue ibi. 

4 Et mucau.lM tieb.habetur. Et mucauic panno'././wKo/Mt/oBe 

fanniflu'u liâint caputfuum uulneratum fiiut folet fierijta tamcn 

quod ex ilils ligamnibus fades pro magna. partc erat operta, ntÂchabeum 

cognofceret,& fie ad parabolam propofttam refponderet,{i 

cut mii de p .pnlv qui prophet a. nan effet. 

MORALITER. 

t Per hoc auccm quod prophccaincrepauic 


5 Cumque 

Achab de hoc 

fccdere 

In cap. 20. ybidicicurinporrill. Pofiquam diuin.-j prouidentia 

quan turn in fc fuic Achab afuamaliciarcuocauic cce 

lefiibusligms,&:c. 

Sidiuinaprouidcntia quantum in fefuit, reuocaffet Achaba 

fua malitia,vt dicicur in poftil. indubic fuiflcc reuoca 

tus . Nam 

vt ccclelia cantat , Diuina prouidentia in fua di- 

ipofitionc non fallitur.Vndc melius dicerctur quod diuina 

prouidentia tccit fupcrnacuralia iigna fuhScicncia adreuocationem 

Athab,li ipfc non fuilfcc obftinatus. 

LEPLICA. In cap.20.vbipoftillatorcontinuando dicit, 

quod prouidentia dimna quantum in fc fuic Achab a fua 

malicia 

5 

Cumque fug. adduxit e:

Rabhjnus, 

B 

taut fi placnc 

fit tiki ckibo 

tibi argcnrtmi 

pretii ipfius. 

|. de Nabuthe 

Jui 

t trifti*. 

847 

Pinver.&c. 

Glof.orcli.& Nicolai de Lyra. 

CAP. XXI. 

a Jâbotb. interprctattir co'ifp!cuus,fiuc 

poflc -fiiojc/rael honeftas Dei fine femai Dci,hoc totu 

cunucnic filio Dci xquieft fplendorcius glon.u,qucm cofiiluit 

Dcus lifdc vniucrforum . Hie Naboth habuit uinca dc 

qua, YincS dc Acgypco cnvHac 

concupiint A^h.ib,qui mtcrprctacur 

tracer i 

parris, populus Ind::icus 

de quo Chrittus icumdu 

carncm.Vtfacerct hortum o)crum. 

hoceft,vt vbi vinum fpiri- a 

tualcgerminarc cfcbuic,ibi Iragi 

] vfii c 

quotidiana . Quis 

enim diuitum 

noquotidieconcupifcit 

domino.ut 

ij. q. 

8.e. eo- 

aliena? 

Quisopulenriffimorum non ex 

turbare contendit agellulo fuo 

paupercm , atqucinopemauiti 

rurisclifninarcfinibus ?Quisco 

tcntuscftfuo? Non igitur unus ^ 

Achab njtus cft,fed quotidie na 

ftitur Ac'hab & , nunquam huic 

feculo moritur.Si unus occidat, 

aflurguntplurimi,plures qui ra- 

amittant . Non 

piant, quam qui 

vnus Nabuthe pauper 

cft,quotidie Nabutlic ftcrnitur, 

occifus 

cia mihi hortum olerum,quia vicma eit,& 

prope domum meam . Daboq; tibi pro ca 

fi tibi commodius 

vineam meliorem,taut 

putas argett eft prctium quatum digna 

da- 

bo . Cui rndit Naboth . t Propitius fit mihi 

dns , ne de hfditatc patrum meorum tibi . 

1 Venit ergo Achab in domum fuamtindi- 

gnasj&tfredes fup verbo locutus fiierat 

cj

â 

me r 

,, 

:>11 ' 

849 III.Regum. Cap. XXI 8y 

Een?di\it1{alyotbDeo t&rey. 

^mbrof. 

Acqualis vide- 

arrtimnam,qui nee mortuopucauiccfieparccndum. Icaque D 

A licec perfona, vc lie xqu.'lis conrumelia Ne V;TO daiitc ma- vulneris fui cruorc perfufum caJauer,fpecie fimcris vic 

ejutidpr iriminww iii/pofttii iffi T^jbsth buna tins omnia erat 

confifi jta mt >;anoindiii:& idco rex defcedebat adpoffidendum,tan- 

'â^bi ti. tjfitj.^//l, i /tit. it', .uod Tâbotbfuit fratcrpatris 

^fchab:& 

tjpro ubitinibits fibi impojitis nonf>>lum fuit ipfc lapidatu* Jed &filti 

etui cu eo. fuut & de îchtm dicitui ludic.-}. Et idto ^tchnb eius ne- 

I f Quidixic. Eo(f,esinim'uusDcicMutfnmferuus.vndefub4i!Hr. 

15 Eoquod. Sic

\ vc! auferam 

poiicnorjtiu 

rerlamcn- 

Gloflord. Be Nicolai de Lyra. 8y. 

:i CwciU'ntenimcumlc%al>tl,&c. # Thcod.l.cutsrracinfcj reoocauic^rLthrn. nominusaireninon.potcftmiKs 

A lix Ach-ibyN: 

1. fz. 

djmqurd proinik-uc o 

elt. j #o. 

.': L 

& 

Cbryfolt. Compun -Yefijm 

oj, 

fox ...it, & quid Domains 

tacilc hue, ^; i! UL iiaifeu-l-auirrquol niM'ni ncmQrinonpucabJEtfiljf,: 

c il.icu in impiccacis barathrft mijccrec. 

u ti;!iinus Dcus, ppcuxkniquidemnmiacuscftex ciii -:.i.ri 

, 

', ,jM 

f f6 qn! 

inort 

,,ii- tiicrit dc 

Li!> dc Nabu- 

thc.cap.iy.. 

*juxta omnia. 

t facco. 

tpedetentim ? 

vcl qiiicic 

t a facie mca. 

c. d.imn imus. 

4.Rcg'.3'.a. 

t.it!i>iiem ante 

.c-m 

i.-ff 

'.ibens 

tiam diinn.iru 

JiCiktniiiVi, 

iiiccnc.iras ci- 

p.nnr min.is 

1't.unururiir- ! 

luam rcdijcim- 

picticcin. 

-.: Ambroiuis. 

habuit 

1 

ego trklucam fiiper tc malum, & tdemetain , pofterioratua & intcrtid 

im do Achab mingcntem ad parictcm , 6v cLuluai^cx; vltunum in 

liracl . litdabodomum 

tuam.ficutdomum leroboamhhj Nabat, & 

iicut domum Haala fiiij Ahia : 

vc 

quiacgilb me ad iracunJifi 

cens: t Cane^ comedcnt lezabcl in agro lezrahcl . 

Achab in ciuitate , 

Si morftius fucnt 

comedenteum canes, t Siautem mortuus fucnc 

/* 

Achab, ! qui vetiun datus etl, vt faccret malum in colpedlu Domini. 

lillij: 

1'roj . 

ûturani : 

iv*.v.;cii; v;u 

1 in aCTro,CQmedcnc emu volucres ccli liritur non fuit alter talis,ficut 4 eht vmis *" ' pec 

/ ^ r 

1 

lord i. .', ,h oil- 

Concirauit enim eum lezabel vxor fua, & t abominabiiis eftccbis ell, 

jntanrum vtfeqaeretur idola *qua?fecerant Amorrlja?i,quosx;6(um- 

piitDominusaficiehlioriimllrael. tltaquecum 

audiflct Achab fcr- 

'. b monesiftos, {ciditve{Hmcntaiiia,&:operuitt cilicio camera fuam , 

ieiunauitquc,'^dormu;itin facco, &ambulauictdemiflocapite-. he 

oIjT'execrSe h& u* dl iam Dni ad & 1 * cno, q 

tic cor ems, & 

Thesbircn,dicens. Nonne vidiili humi- 

jl'i;ic l & hunc liatu Achabcorime? Quiaigiturhumiliatusefttmd caufa,;noindu 

cms pen: f j J^JQ | rt jicbuseius; led indicbus fuiinfcra iilij maludomiucius . 

rcuo- 

N I C O L A V S D E L Y R A. 

I Ecdemecam. . Erftbwlur jl.-tit fupr.i deU-robojm,cr Daafa. 

3 EC pcccarc. "No>>.fdum in cuitu vi. n l 

.oritm ~iii 

)fii.ut rtges pra- 

cedcntes,fedeiiamiu c'iltn Ba.d. 

5 

' 

Canes 

il* . 

. Hoc fait implun teporc Ichrt, -vt habctur inf. 4.^^.9 .c. 

4 litlir. Sci'icctinrayluM ipfinn prM'riietitibitiyqxia 

cultum Bastlin revnwn -ft fn:t a.i thcit T L R i 

J.cgo Athab 

/.,ibd t 

rcun. 

vciwam me 

niuic . 

CAP. 

6 Scidit vircnta. #>t*miiitenfK,& ,uin.i.uiw 

ram jbco.ijia t.vnsnpaniieiiafnit ttwr paiM.vt communiter d 

nyc cbflat qitodfubditnrsp.propicr e~i di'ata rfl ddi iio danaufrs. ,

III Return. 

O Cap.XXIL 854 

dcccptionisotiicuim fufaperc non dcccrcc, fed per Angclu 

CiTon's qui ilbi 

vitro taK-s par- 

inc. 

b .Afwdc , & 

y.i.'f/? ;')'..-. i, *?c. 

.;: 

THiiOD. 

Expcti'Uiic Mich;cas, 

vr iiueitirandoadigerctur 

& ticin- 

, 

dt vcrtim dice- 

1 

rct. Nam quoninii 

Ach.ib c- 

xilr.ntab.irpropiicumproprcr odium prxdiccre 

ca , mix 

cranr molciia , 

iits dixir ca, 

.:;. quc crane iucun 

nire- 

juradoaclciiuft 9 , 

diuinaoffendic. 

c Vidi v-iiuer- 

iidi- indcoflcndicctiamniodurn- aflequendxfalutis. Si Domi- 

nus cO, inquit, 

eis}nDcum,rcuerraturvnuf- 

quifcjue ad lo- 

in aci co dcmoranturcTo,vride Patilus Covx fiiritualia ne- 

funt , & equites mei equites tui . Dixitque lofaphat ad rcgcm Ifrael , 

QuaerCjOrq te,hodic icnnoneni Domini. Congregauirergo rex Ifrael 

qnit'u in calcftii 

l>*s . Omnis e- 

prophetas quadringentos circirer viros, & ait ad cos : Ire debco in Ra- vohmras moth Galaad ad bcllandum,an qiricfcere 

dcdto 

? Qui refponderunt, Aicen- * rum i . . 

i , T^. 

,-,/>-. T r i M 

cie,&aabiteamDominusin manuregis. Dixitautemloiaphnr: Non 

frmjuuia* 

diuinae defermc 

? 

porcrtan, &reeiHiicprophetaDominiqiiifpiam,vtinterroge!Tiuspereum 

? Etait proborum fenrex 

I frael ad : 

lofaphat Remaiitvirvnus per quern poflurrws interro- J gare Dnm,{ed ego 

^S 

Hr> iudSo 

odi eum, quia non ^pphetat mihi bonum,fed ma- omnipotms ob 

lum,Micha?as films lemla . Cui lofaphat ait; Ncloquaris ita rex. Vo- temperat. _ 

cauit ergo rex Ifrael eunuchum quendam>& dixit ei: Feftina adducere j^.cc c ft pro ib- 

Michzaoi filium lemla . Rex autem Ifrael , & lofaphat rex luda fede- , popeia, feu fibatvnufquiique 

in folio rem, 

vi 

fupcraf- 

Dommus,quia quodcunq; dixent mihi Dominus, hoc . 

loquat Vemt 

itaq; ad rege , & ait illi rex : Michxa, ire debemus in Ramoth Galaad 

ad prxliandum, an ceflare? Cui ille 

refpondit, Afcende,& vade profpere,& 

quifque in lo- 

". Perkcccr- 

tradet Dominus in rnanuregis Di.xit autem rex ad eum: Ite- rum , atque iterum adiuro te, vt non loquaris mihi , niil quod verum 

go docuic Pro- 

P ct'Vluod fP l~ 

n,n!, vi 

ji.i^v.1,11fcthoftcs. 

Dc- 

L 

. . . .._.., ,.. . _ . 

t r ,\ . r r ncus ucccptio- 

c eltm nomine Domini. Etilleait: Vwi cunctum Ifrael ditperlum m s nis impijs ho- 

montibus,quafi oues non habentes pailorem. Et ait Dominus: Non minibus vtens, 

tanquam 

habentiftiDominum, reuertatur in 

vnufquifque domum fuam in 

mentis 

infrru 

pace. Dixit ergo rex Ifrael ad lofaphat: Nunquid nondixi tibi, " promitti 

quia non prophetat mihi bonum, led femper malum ? lllevero mm * Hocau- .. ,. r tempermittenaddens 

ait : 

Propterea audi lermonem Domini . Vidi Dommum le- tc . Nam cum 

prohibere pof- 

cum fuum in pace. SiDeocredids,Sdvultiscxcofcirequid fee, non prohibuic , quoniam indignus crac Achab, cuius 

agciidiiin dimittitc cxcrcitum. 

d VidiDominttm,&c. Solium Dniangclic^poteftatcs , quaaun 

mcmibus Deus pra-lidcs infcrius cutta difponit. Exer- 

Dcus cufam gererct. 

?< lufti.Mart.Saule indignu 

iudicauit Deus cui p fuos prx- 

figniftcarccq ipli cuetura ellcut 3 qiicadmodu fccit,&: Achab 

C1CUS regi 

NICOLAVS DE LYIIA. 

1 Dix 1 

itquc lofaph at. Hie confcquenttr qntritur con . fiHum Io 

f.ipbat onm cjui eratfidelis , confiderans periculct belli , volsbat fuper 

b'icaudtrevcrbitm Domini , fed^fchab infiddis vocauic prophttas 

EaiLtjui prophctabant fyiritu maligno. 

Cii i 

rcfpondc. lila propofitio erat dubia. bahens duplicem in- 

,n >!t

fi.Pjr.jS.C, 

t vel 

Jib.i.adSim- 

j>li. 4.6. 10.4. 

f di 

quaii 

d.rjiiUtv . 

Gloord&NicolaideLyra. 

nrum, qu; nocicchtlit verjwri, 

"/-I>N 

'. d f.dfi*: 

;. m mil tu ] Vus i.uiuin fpfV.;cum,CuitUI 

"I K.;nioth,viule\. --.-vJijc. 

pomlerc,&: numcTod:fponic. Dixie hoc Michnras 

tjuomcdofiiitlibidem >n(ira:*ini. (: --'..xni. 

ica ! 

Ui.-iunnih-.Hi!.' i 

-: \ { -umyii'iis. M'Oc )->i:ini:His in Aciivptiosiram indi- fcnu:shmnanUsif8ccumcEi.uM i 

iMi.:n-V.i^ ... ;-,lu:orein,& tnbulacioncm, umni Inoncm per uombus,tanqU|fn verbjs :r,!li incur. 

loquitur . !'Ui Oo- 

iis de'cipier Achab * 

* 

f A dm'; 

re^c irrud,vtafcendat,& cadat in Ramorl\ G.ilaad ? Etdixit vnus 4 

ycrba liuiufcemodii & alias alitcr. e(t 

Egrelilis autem (piatus, & r 

itctir coram Domino,&: air; hgo dccipii illu. Cui locutus c(l Do- 

minus: In quo? Etillcait; Egrediar, 6:ero fpirimsmendaxinore 6 

, contr 

rcgern Syrorf 

uiccxctcitum. 

b J : CA 

^"(T.-^H 

Ejtum^^ JiumV&lndu^veftibustu^PorroreVlilaelm u SSaXiK* 

nimque promerir fuum,& ingreifuseft bellum . Rex autem Syria? prxceperatprin- Ifraclfocietate, 

tis, non lolum bocipibus 

curruum triointa duobus , dicens : Non pugnabitis *i laptusinmanush. 

nis , & fondis mi- . . r Itium exdan 

contra minorem , &: maiorcm , 

niiirisvti.adope- 

quempiam n ill contra regem mcrcbaiur 

ra congrua , fed e- Jfrael lolum . Cum vidiflent 

ergo principes curruum lofa- ilia bora 

â 3*1 "nv S 

cum^Si P^ iat ' " ^ u ^P' ca " funt,quod ipfc eflet rex Ifrael. Et impctu faclo pu- 

pro Fua perucrij- b gnabant contra cum. Etexclamauitlofaphat:lntellexeruntque i

Ssth. 

ce ot* 

m giii 

uu. 

IJLRegum. 'Cap. XXII. 

a fiueiMaiuemjanguispiagx. #THEODOR.Sauciatu5diu 

nuiific in furru,nc fugaeiretcaufa,vt fiinderecur,&: fiigarecui- 

exercitus.Fluens autem fanguis mfixus fuitcurrui.Eum 

in fonte qui erat prope vrbem abluitauriga, canes autem 

linxcrunt.Merecrices fub auroram de morelauerunt , non 

conUiIcovolcn 

tcs lauari in fan 

guinc,fcdina- 

ijiiafontnna,'vt 

cor.fueuerant. 

Eaauceerat co 

loratasaguine. 

# Ambr.Alultos 

reges gecu'i 

ipptcr perfidia 

uopulo patrum 

'jDns fecit efie 

captiuos 

chab regem ce. 

. A- 

'leftibus ingratfi 

beneficiis, 

ita iuffit occidi 

vt canes ci'iuil 

nera lamberet'. 

Erenimqapau 

vinca co- 

peris 

nc- 

1 

cupieratquaquam 

tatis 

opib. cxpletur 

infra 

impcrii , 

omneminopia 

rcdictus a do- 

jnino,nonqiu 

vulncra eius lauaret 

ttaret inuentus eft , non qui corpus opcrirct . Defecit circa D'' 

cum hominum hu-manitas , crrmurn fucccfsirafperitas . Dignos 

plane fui minJXiros funcns auarus inuenit. 

J lofcph. Dumergoha:c Acliab rcgi a duobus prophe- lib.g.Antiqu. 

tis, Heiia, &: MichiMpncdicla videantur , oportet niagnam "P- 1 * 

principes curru urn, $ non eflfet rex Ifrae!,& ceffauerunt ab eo . Vir aute 

quida tetendit arcumjin incenuni i-igitta dirigens, & cafu pcuffit rege 

Ifrael inter pu!mone,& ftomachum. At illedixitaurigjE fuo, Verte metnum 

tuam,& eiice me de exercitUjOâ grauiter vulneratus fum.Comifsu 

eft ergo plium in die ilia,& rex Ifrael ftabat in curru fuo contra Syrios , 

& morruus eft vefpere. Fluebat aut fanguis plagarin finu currus, & pco 

infonuit in vniuerfo exercitu,ante^ fol occumberet, dices: vnufo^lq; 

reuertaturinciuitatem fuam.Mortuus eft ergo rex,&perlatuseftin Sa- 

mariam,fepelieruntq; regem in Samaria. Etlauerunt currum eius in pi 

icinaSamari^&flinxerunt canes fanguinemeiiis,&fhsbeaslauerut, 

iuxta verbum domini quod locutus fuerat. Reliqua vero fcrmonum A- I 

chab,&vniuerfa qua? fecit, &domuseburnea quam ardificauit,cuncl:a- 

iudicaridiuimtatem 

, & honorari 

fernper, 

&coli: &qu.c 

vera funt po- 

titisrccipi,qua 

ea quzprocuiufpiamJibidine 

dicuntur 

bitradum,quia 

nihil aliad vti- 

Irus eft i quam 

virorum taliu 

prefcientia,pr5 

bc>nte 

rumque vrbium quas extruxit,nonne hxc fcripta 

funt in libro fermonu i obfeiiiare.Infu 

dierum reeum Ilrael ? Dormiiait ergo Achab cum patribus fuis, & re- Per cogtcadum 

. ,Ô T r i n- A/- exhisquarregi 

gnauit Ochozias nlius eius pro eo.Ioiaphat vero nlius Afa regnare cce- " 

proucncrunt , 

ftulit. 

tare fua ; 

Deo oil id vnuf vertlint 

mavi ' 

perat fuper ludam anno quarto Achab regis Ifrael. Trigintaquinque 3 ui 

' 

a quoddeannorum 

erat 

cumregnarecoepiflet, &vigintiquinqueannis regnauitinHieruialem. 

Nomen matris eius Azubafilia Salai . Ecainbu- 

a 

lauitinomnivia Afa 

patris fui, & non declinauit ex ea 

eo debi 

. 

Fecitque P 

quod return erat in confpe&u Domini betur , nequc 

du prarfcitum 

fucriteuitatur* 

Deo debica 

ea F 

, veruntamen excclfa nont ab- tur. 

f reaiouerC:. 

NIC O- LAVS DE LYRA. 

I In Inccrtnm fagittam dirigens. Qtjia'mittcbarrfagicram con- 

tra mulcitudmemjnoncocra aliquam detcrminacapcrfona. 

i Et cafu pcrcHJfit regem Ifrael . mapercuflioliccrfucrirca- 

fualis ex pane fagitcancis , qui non dirigebat fagittam 

tencionead regem Ifrael , 

tx in- 

non tamcn;fuitcafualis ex parce 

Dei,qui hoc prxordinauerat. 

3 Inter pul

B 

f re'.iqiu ff or 

t.1 in ilt ul. i 

("]. 

\i I jut crat 

icx, i (ifcftus 

(]u(.tn conlli- 

f Herat eis ipfeloliphatent 

ci* vke- 

8)9 Gloford&NicolaideLyra. 

ftulit . Adhuc 

cnim populus facrificabat , & a- 

dolebat inccnlum in cxcclfis. Pacemque ha- * 

buit loiaphac cum regc Ifrael . 

Reliqua autcm 

verborumlolaphat, & opera eius qua: geflit, 

&pra?lia, nonnc hare fcripta 

iunt in libro verborumdierumregumluda'Sed 

&1reliquiasef- * 

remanferant in diebus Afa 

foeminacorum.qui 

patris 

cius abftulit dc terra . Nee erat tune rex 3 

conftitutusin tdom . t Rex vero loiaphat fece- 

rat clafles in mari , qua: nauigarent in Ophir 

propter aurum, & ire non potuerunt, quia confra

*. 

ARTVS REGVM L I B E R D 

SECVNDVM 

M E L A C H I M 

CAP. I. 

H E B R AE O S, 

SECVNDVS. 

C Jte,confuliteBeel'zebub,&c. -JIofephus.Contigit,vtOchoia 

ch< -/.us cadit dc c^-naculo,qn iudicio Dei fupcrbtis dcijci- 

turaftatufuojfccridtiillud Prou.iy.c. Qui altafacitdomufna t 

tjuina. 4 Et mgro. Ttmc.n.iupbusex fuocafu^gro-f 

tat,qn propter h^c coira Dt u murmurat. j Mifitq-,. 

cnim 

& 

cafucoijiitifl'atusfuit. 5 .Mifkq; nun. Decofiliomatrisfutlc^ 

%abel,q erat idololatrix pcjfima:& 10 fecit eu recurrere ad idolii,& no 

ad Deu . ^liquando.n,in idolis dxmones dabant rejfonfa Deo permit- 

icnteproptermalitia rccurrentium ad idola, per quam demerebantur t 

vtin fuoerroredctinerentur. 6 Angelus. Hie confequenter de- 

fcribitur EliA conflantia mortem eius pmdiccntis cum dicitur. 

j Nun qu id,&c. Quaft dicat vos creditis ibi non 

oflenditisfafio,q> 

efleDeu,quipoffitrefponderevobis. 

8 Quamobrem. i.propter 

infidelitatcm. 9 Morte moncris. per diuinam fententiam. 

I o Reucrfiq j funt. Troptcr verbu Eli

Momil- 69, in 

M-itih. 

Ut> u 

i:>.biuruin in- 

quitt 

LiH. RcgiitarO 

fulius dilpu:. 

86^ Glofordi.&NicolaicleLyra. 864 

. xit:HomoDei,vtadillunobifcumexcas,Rcx 

86-y 

I1IL R egum. Cap. II. 866 

placidis efftigir fupplicium , ignem defcediffc de codo,vc prophet? vindicarctur iniuna. 

% Aug. Qui fupcrcilio,i.fiipcrbotumoreinrlariisanimodi- a P^-gnttth Loramfrater ein-^&c. * Theodoret.' Lcxeratvc 

Ochozias, id 

regumfilijrcgnofucccderent. SinoneiTenr filij ,ftatcrnat 

ft,filius Achab, iuiTir. 

S;homo Dei ego Inm 

m maxunus , aut qiu 

caron,quafi non eflctDeus in Ifrael, a quo pofles interroga 

re fermonerrudeo de ledulo fuper quern afccndifti non de- 

vtinquis, rndit,pphera,invelaim- 

to mine, iS:mcos 

qu'itecumfunc, cceleitisrlamma 

ardcbir. . 

# Ambrof. Difcipuli a 

gcfticntcs ignem _fur> 

S.nnaritanos dcfcedere, 

fcicbat Phinecs re- 

fui(fe ad iiifii 

piitacum 

oa,q.a facrilcgos intercmerat,&: 

ad pees Elic 

fcendes: fed morremorieris. Mortuuseft ergq.iuxta fermonemdomini 

quern 

locutus eft Elias , & regnauic Ipram 

ionem 

fratereiuspro 

eo.annofecudoloram filij loiaphatregis Iud. 

Non enim habebat filium.Rehqua autem vcrborum Ochozie. 

tus 

qu? opera eft,nonne h;?c 

fcripta 

funt a> libro fermo- 

1 

num dierum lirael; 

regum 

, 

NICOLAVS DE LYRA7 

l \lorrtiuseft. Hie corf quetervltimb dcflribitur 

ffrairiifui/nbjiitutio, q-.ti.i non habehatfilum . 

l Anno fccundo. Ifttid videtur effsf^lfnm,quiifupra j M. cap.vlt. 

dicitureiuod Ocho-Tias 

fciture{uodIofapbatre^nMi!tt.^.a'irio:ibidcin 

cfpit regnarefuper ifrxel anno I j.Iufapbat rcgis 

I/ida.Et ibide dicintr 

OfOcboîa! regn&uit tantttm duob.annis,&- adhnc imperfeflis.Ex -i ' 

dune autem ipfa quo- 

quc vcrba mukosfuif 

fe . prophetns Na qui 

habitabant lericho & 

Bethel prarfciueranc 

ctiani 

afliimptionem 

Elie.Cognouerat hoc 

quoq ; antealiospra:clarusilleEhfeus. 

Sed 

Hebnri. Muki di- Raba.c.t 7 . 

cuntur fulfilprophc 

tc, cV tamcn nominibus 

fupprimuncur. Si 

idtnbiMs infcitieeo- 

_ rtin^cademfcnp'aira 

ante legcm,akeru 

fub lege,vt qnque veniret ipfe qui vcraci- rcfelletis.qus illos declarat ftiiflTe fcietic. laude 

atq ; donopre 

terpctictrarctcclos.Qui credjntibus quoq; carnis munditia * 

ftanriflimos . DiYrriir.incmir.Klif.-n vrmmVi i-.â, - ftaiuiflfimos n 

virtux caftita- 

. 

Dixrruc,inquit,Elifeo.Nuquid noffi.&c:Parcs 

cnim Elia:,^; ciuTdecuin Ehleo momcnci atq ; pondcns fuc 

( hrgirctur, & fub eo per incrcmcnca tcmporu 

tiscxcrefcerct.Translatus namq; ett Enoch , pcrcoitum gcucrans&gemtus.Rapcus 

Elias,tatupcrcoitumgcnitus. Af- 


CAP. I I. 

Alum eft. Hie lonf.qucnter dcfiribitur afcenfus 

. 

iieib 

fumpcus 

Eli* in cat- 

th,iui: Eli feus autem .Trima in duas , fjnia primodefinbitw Elifei 

finnmitui,fi'cu,idn cius raptus, ibi: Cumquc tranflflent . Circa pri 

mum [ck>;dum,(]uod Elias prxjcicnsfuam translationem poitejtiafiiC'- 

raiin G^lgaLiîjtii hcus efiiuxta lordanem, (fiwdpitft ex hoc , ^.jf/if 

3ffdi*danetranfi:oibiprimopoFneruntcaflra., & ibi port aucrunt 

1 thpides de lordanc, vt habetttr lofue 4-inde tran flit in Bethel , & 

tnde Iericbo,& indc redyt ad Jordane y vtpatet liter a, & fie fecit queo 

dam circnmitum.T{atto autem huiiisfuit, quia Galgala locus ft ccrrc- 

ftxbatur.TZ quiafilij Ifraet ibi prime pofueritntcaflra 

MORALITER. 

lordanc trani 

circuncifioncmfeceruHt, & 

pafcba 

Ttftun efj auiem. Al leg. pet' afccnfum Elias in c^lu afccnfiodo 

runt,&:c.NLilla crac vrbs in terra ffiael,quen6 h.ibcret pph 

tas.Interca prophetia eorum trh clTc6meinorar;',qucatJ ncl 

r%atifubSa- 

rt;i!clcpi-opî;ta,ficutdicJu)nfnitfupra i.lib.c.io. & paftea fubalvjs 

propbetis exctUcntibw , prop:er quod liccbanturfilii prophetarum id 

cfl,difcipuli coritficut dicit J{i.Sa. fuper locum ijium Elias igiturante 

tramlationi-mfuam volifit viderebca ifta. Gulgzlam propter Loci j'an- 

flitatem, Letbel & lericho proptur difcipiilorum funrum congrevationem,& 

quia ibi volcbat dimitterc Elifcum,ft patet in textity&ex di' 

fltspatet litcra vfcjueibi. 

3 Nunquidnoui,quiahodicdo.&c. Ex quo paM quod diflum 

cjlfupra,jltlicet , quod al:

867 GloforcL&NicolaideLyra. 

ceflkarcmlegis faciebat, 

A a Hat in. Elias fpiritu prophetali & opcr^cionc miraculoru 

txcc 'l cil*t' r 

ut'Jfmu*' pollfb.it , p(*ivni i.am ergo gram quam Elifcus m 

_.. .- 

m...':;nv \ : .;crc cognofccbar, iibi tribu; . rogauit V"dc 

pa- 

ter quod non cliedjjcipiilus 1. umpofhilaua . 

R.ibb. 1-iducia 

accepta 

a domino cede 

fia poltulnt foil- 

ritum Chrifli, 

&. q.a rcmifiJo- 

ncpeccatorum 

indigct qua no 

cgiut ChnUus, 

iV munerc virtutum 

quas ex. 

plcnitudinefua 

per ipiritufan- 

B ducnbuitChri 

' t>< fius. qui tfcer,des 

'* 

in ahum i.i[t.iidnrn ibidem, quia vo- 

$ Tlllltq-, Elias, ;. pUcaun apta/ida ipfam adpcrcutiendum aquas , 

4 Qil*P diuifac, \ou p:r aliqu.mt virtH'cm quz ejfi: in pqlHofid fir 

tute diujiia tjU* volttit ujlendcre mcritu>n Eii& , fnut ad dciljranilH'.t 

mcYi'.afantloYHmd.iquandodantur n Deo fanit a,tes adtAclumvcfli^ 

mentorum jpfarum , 

5 Curnq; tranfilfenc, Hie eonfequcntcr defcribitur Elite raptu^& 

primo defcribitureius amicabilis citndefcenfta. Sccudo mirabiLts afcen 

fiojbi, Cumque pergercnt . "Primum ofte>iditnr in hoc ,quad obtu 

litfe Eliffo ad faciendum quod poffet pro eo , dicens : foftula quod 

Vis ,&.C. EtfubditurElijci pttitio . 

6 Obfccrotiat. Dicit Jî.$a,quodpetijthabcre fpiritum in dtipla 

piiportianc refpecJu ZU&,& ad hoc indncitquad oflo rnlracula tantii 

fcriu wtu.rfj$4 per Eliam i'i hoc . 4 lib. 

Secimdum continuatiofari/uc, & lecythi . 

& 5 Trimum eft claufto cxli, 

Tertiufufcitatiofily 7>i-i omita /,'tia (efiJtunturJecundum yu.i.i 

11CC 

Ioan.i>!t. It'.-in loj'i'ies B.ip'iiijtriU/tm tirifaculnm fecit , t>tdicitnr 

loan. iO'

mi. R egum. Cap. II. 870 

A phctans,^ nihil impedit eos corpus in translatione 

^ pcioneeorum . AlILeta: enim erant in Adam man us Dej co- 

:e,6t baiularefuuplafma,^ ferrc, &: ponerc vbi vcllent. 

o primus potitus eit homo,fcilicet in paradilb, dicfit 

IT. r, 

7 ' 

machium , Ambrofius in 4-ad ROIH.& i i.ad Heb. Auguftimis 

li.z.de pcccaco onginali,ca.n. Gregorius in Iob.ca.i8. 

& Hom.2,9.incuangelica,de his copioliusdillerucrunc. 

a Tater mi,pater mi, & Thcocl.Rc;r.cs aliarumgeuum equis 

presbyccn apoftolorum difcipuli,eos qui cranslati funt , illuc vtentes &; curnbus,ftabanc in acie.iia dc can fa magnu Elia 

translates eife , ibiq ; manfuros 

appcllauitj&currii. &equitem 

vfqueadconfummauone co- a Elifcusautem videbat&clamabat: t Pater i t inffi r 

Ifracl,vcquifolusfuttjccrct.&; ,.c. 

. . . . auipicatesincorruptdam.Siau c , ad fundendos ac pronigandos 

mi, 

lemquiscxiftimctimpoffibile, pater mi, currus ifrael &aungaeius. Et 

} holies, & rurfus ad dandatn 

rancis teponbus pcrmanere ho no vidit cum . amplius Apprehenditque ve- 4 alienigenis victoriam. 

jnJntt.&Eliammcurneairum - 

iti menn [ua & * Ambrofius. Cum Elias cur 

(riditilia inIduis oarces Etie 

ptum, cc niumptam autcm car """enca iua,(X iciui i auas cue 

parces 

neineiusinigneocurru, mtcn- b ru quafiad ca 

uauit Ellas 

pallium quod cecideratei. Reuer 

,lum fcrrecur.clamauic 

Eli feus, pater, agitator 

dat quoniam lonas m ventrcai fufiW ftctic fuper rjpam lordanis , & Brael,& 

pallio 

cqucs ems,hoceft, qui 

cetiabforptus,la!uusiteruevpu ..* r 

. 

, 

r; 

r 

_ 

populum domini bono ductu 

hh? quod ceciderat ci percumt aquas t & no 6 

tus eii terra-valla Dei. Ananias 

5jb#

Strnvx. de 

Elifeo. 

f orbenfu!>. 

jubttanca 

IIIOI. 

idecofe di.]. 

c.aqujm . 

f orbans t. no 

inferens mortem 

vhra . 

80. 

ad or t hod. 

871 Gloforcl.&NicolaideLyra. 872 

a Mittite. Ifid. Sal.i.fapientiainvafo:ictili,i.corpr;- humi- proptcrcaornTnn.- p i^rorti caOijViutt paretes, vcdifccrert 

no pofica aquas fanac.idcit, populosdulccdincdilectioms &: nonc6ncumeliaalfcerc,pphctas,& :?eos Deum. Na illud, 

bonorum operum per Chnlli mooi-nationi-m Ktcundat. ^(fcendc c i'/c, dicebanc in concumelia afccnfus Eliar.Quaii di 

b Mifiiln'Mum^yc. } Thcod Magnus Mofeslignoimcfto ccrcnc.Capiacce/quoquefpiricus, &: m montcm innccefmm 

amara ti aquaru qualitate 

afir.utauit in duke.Hicautfulibus proijciac,vc & ilium proiecit,vc liberemiir tc, fictit &: illoliaquam 

liberauit abam.ira opebcratifumusrationc. 

Eft cnim l.:ci]e Deo v- 

niucrfonmi,& voluntacc,& ver 

bo, & per ea qujrjvclit , mucarc 

naturasclemencorum . 

fc Ambr. VidctcElifei quanta 

fiiit merita, cuius prtma in ciiii- 

riliorii eft 

tatchofpitalicas,ma- enun ftc 

gnatcrcunditas.Dum 

rilitatem aucrtit aquaiumfucccffloncm 

largicur heredii . No 

cnimhoc facto vnum lan.mit 

hominc , aut vnius doniib pra> 

fhtitmcdicinam , fed totiusci- 

uitatispopulum rcparauit, &rc. 

b vffcewtit antem. Ilid. Elifeus 

falus Dei. Is eft qui f.iluator vo- 

catur, cui illudunt Iuda:i ,quia 

in Caluaruc loco aicenfurus e- 

rat in cruccm,fcd Chnftus poft 

quamafccndit mccclos , iicut 

Elifeus afccndit in Bethel, 

in donuim Dei quadrant 

fecundoanno, immihcduos vr 

fosdc lyluis gentium, Vefpaiia 

num,fcilicet , ^. Titum,qui eos 

crudeli ftragc deieccrunt, ibiq; 

fanguiseorii cfhikiscftvbidominum 

lufpcnderunt . 

Juftin.Martyr.Si noscrgaomncs 

patientiam docent hte- 

raj, nonnc laplus eft Elileus, 

qui execratione pueros in ipsu 

contumeliofos necaucric ? R. 

Ctimeorum patietia quibusfit 

iniuria non emendantur , qui 

interunt, turn feuentas ijs qui 

lint memendabilcs, vtilior eft 

quam pacientia : itaque non eft 

prophetaculpandus propcer leucricatetu 

. Cum emm com- 

periflct patientiam nonprxbc- 

ntim tuu, ne forte rulcriteu fpiritusdomini, 

* Procop.Hac pccna magnum 

ipdspueris, tumetiam l 

pa 

ncib 

^ '- . cum 

:cumvnu monnu,autin vnam . K e , r f rumbcncficiucoh, 

nilic.Illisquidemqd'crefcetcm 

progivilu tcmporis,malicia corum 

inhibuic . His vero,doccndo 

nc liberos hocmodocdtica 

ret, fed m valliu.Qui ait . Nolite mittere . 

Coegcrfuq; 

cimorcdomini, & bo 

norum rcucrcncia.Aduhos etia 

i 

cut donee Mittite. 

acquiefceretj&diceret: : 

Er 

miferutquinquaînta viros.Qiii cu qua*ridcnt 

tribus diebus no inuencrut, & reuerfi 

funt ad eu. At ille habitabat in Iericho,& di- 

xiteisrNuquidnodixivobis-.nolitemittcre? 

Dixeruntquoqueviriciuitatis 

ad Elileum. 1 

T Iciiclio. 

Ecce habitatio ciuitatis huius optima eft,fi- 4 

f Vcl pro 

5 

cut domine , 

tiaipfe perfpicis 

fed aqua; pcfli- 

mx funt & terra t iterilis . At 

ille ait: AfTerte 

mihi vas nouu,& mittite in illud fal. t Quod 

cum attuliflet,egreffus ad fonre aquaru, mi- 6 

f Vcibum caio fa.mm c.t. 

fir in ilium ial,& aittHarc dicit dominuscSa- 

infticuit,qn ncq-, tcnera: cc.rta- 

ti pepercit. Omninoaucem Dei 

indicium , diim pucriadhuccffcrvt, 

cos a mcdio fuftulit, quos 

naui aquas has > & non erit vltra in eis mors, 7 prefcnti non puniacur fucurum 

neq; t fterilitas.Sanata; crô funt aqu? vfque 

ad die hanc, iuxta verbu tlifci quod locutus feus , a pucns parms ilhidcW. 

cft.AfceditautemdeElifeusin Bethel, cum 9 Qu.buscum innolednimate 

, r ~ . * . . rr r 10 dicCrec.duob. vrlis de Ivlua ve- 

queafcederetpvia pueri parui egreili iunt n n ientibus,quadrag.ntaduopue 

de ri lacerantur. ciuitatej&iiludebantei,dicentes:Afcen- 

Nonppconuidi 

de calue,afcede calue. QUI cu relpexiflTet , vi- ^S^jJjJSfS^ 

dit eos : & maledixit eis in nomine domini . 

legc patrum tilios qui m Bcciicl 

EereiTiqi funt duo vrfide faltu , & laceraue + idolisimmolabanc:cumfort* 

*. i .1 fe &ipii puen parui, vt moris 

runt ex eis 

quadragmta duos pueros. Abijt tunc^, dol[s ilmcconlccra . 

autemindeinmontemCarmeli, &inde reucrfus 

eft in Samariam, 

cranc,crudics.Ceteru Dcus mm 

na landis illata vlcifci, dcchra- 

uit in Abrahamoi Aegypto ,in 

Ifaaco in Geraris,'vtomictahic 

diccre de Abele. Dauid ec dc iu 

ftodicit:Bcncdicentcsei h.rredicabunt 

terrarmalcdicentcs au 

tern d.fpenbunt. Et ramccliin 

ti, uiftavindida plexit . In Bethel 

namq; vnuscxdiiobusv*- 

tulis quos Icroboam tecerad 

fuicconftitutus. 

re peccuncibus feufum peccati, cumq; voces illas quas dice- -J Idem. Rcm paretibus inftigatibus teciiie pucri contumcbant 

puen,a parctib.fuis , qui lemper infcnli fuerac 

,pphctis, 

propceiea 

liofi crededi sut,nec.n.ilh rlamarct ii fuis 

parecib.difplicccct, 

^ C A P. 


# de loco ad locum trafportatusfuerat^ficutdifK eflfup. J.//. iS.cap. 

I Qui ait.Nolit, Sciebateiiimipfumtraaslatum aiifqueredituvfquepropeji 

emmundi. 

l Coegeruntq; eum. ne tpfifufpicarentur ipfum nolle reditu ///, 

ftfic remanertt j'upcrior omnibus alijs 

is . 

prophet 

3 Dixcruntquoquc . Hie confuquent er dcfcribitttr fanatio aqu,e t 

cumditittir. 

4 Eccc habitatio,&c. Sed huic videtur contradicere quodfeqttitur. 

5 Sed aqua: peffimz, &c.

P- 

S 73 Illl. R 

CAP. III. 

a "T0r.mti>erojilius,&c. Scquitur . Ifrael. 44 fnfepbus. Jofa- 

1 phatnonfolum fcadiutorem effc loram compromific,tcd 

ctiam regem Idumeoru qui fubcocraccompulfuru, 

vr coquoq; pugnaturus 

occur 

a. loram aur 

tahb. folatioru 

fpmilTionib. alo 

upliat regeperccpris 

, fumpto 

cxercifu VCPIC 

in Icrofolyma, 

&clarc ninns a 

lerofo Jvmarum 

rege fufceptus 

eft : placuicque 

cis vc itcr ad ho 

iks per defend 

faeeretldumee, 

non credenbiis 

inimicisquia ex 

indc eis fieri 

potuiflec inuaiio. 

Rabbanus. Tres 

reges p Moab 

tellantcs, rcdo- 

rcs flint fideliu, 

qui pcttrinitatis 

tide contra mun 

di pnnnpem,&: 

populum ,ideif, 

philofophos ha: 

recicosjfchifma- 

.^^MV.,,.,,,*- 

; arqucom, 

egum. Cap. ap. 

HI. 

C A 

* 

874 

mis fpi>icuaKbusconai"unr.Maib inccrprcticur d- mm> il 

liscoiicnitadqiiosdoiw.uisdixir: '"rrr wtr^/^,^^ 

aducrfantur ecclcnibi,& 

Chnftum doloMedper 

qai 

b capuccftChriftiaiomm,etfi.3anciir 

SM Theodorec.Probudedi5runc 

4 * deElifeo,quod ,quo 

fundcr 

aq."a 

DramverofiliusAchabregnamtfuperlfraelin i 

Snmariânnodccimoodauolo^phatregislu- 

d.T 

Regnauitcjueduodecim annis,& fecit ma- - 

lum coram domino , fed non ficut pater fuus & 

mater. Tuhtenimftatuas Baal, quasfecerat pa- 

tereius. Veruntamenin 

pcccaris leroboam filii 

---- N^batquipcccarefeatlffaeUdhrefi^nccrecef: 

lit ab eis. pom> Mela rex Moab 

nutriebatpecora multa, &foluebat 4 

'" 

asautciococ 

glc et 'am im ~ 

regi Ifracl centum millia agnorum,& centum miliia arietum cum vel T 

J 

Icribusfuis 

Cumq'ucmortuusfoiflretAchab^racuaricatujcftfodus," f S?->Sn 

I habebat cum rege Ifrael. 

tgreflus eft 

igitur rex lfln loram vfus 

indieilla 8 

dc Samaria, & reccnfuit vniuerfum Ifrael , 

mifirquc ad lofaphat rc^cm 

Iuda,diccns.RexMoabrcceflirame, t veni mecum contra cum ad 

. 

: prahum cûi refpondit Aicendam. t Qui meus cft,tuus elt,populus 

nieus.populustuusêquimei^quitui. Oixkqu=,Pcrquam viam t 

alcendemus?AnIlerefpondit:PerdefertumIduma:a!.I ) 

errcxeruntiLri. 9 

fur rex Ifrael & rex luda & rex Edom,& circumicrunt per viam feptem lo 

ciierum. Nee erat aqua cxcrcicui& iumentis qu,e iequebantur eos. 

Jixitqj rexirrael:Heu,heu,heu,c6gregauitnosdominustresrecres u 

vi tradcret in manu Moab . Etair lolaphat: eft ne hie propheta.dSml I4 S 

' 

' 

im s 

aud ' b , usor - 

ni > ? 

vttdepreccmurdominumpcreum Etrefpondic vnus dc feruis '5 d cpcrfualicpro- 

b rcgislfracl . Eft hie Elifcus filius Saphar; qui fundebat phcCB 

iniquos a, ma _ 

O ' *f fc****IWjl L/l f. Vf f y 4fAK m 

Moab. Circa primum prarmittirur tcmpus in quo incc- 

gnare.cumdf. a ô.fratcr.n.fuusOchoziasccEpic 

f anno ry.regni lofaphar, vtdidum fuit flip, j.lib.ca. 

gnauit duob.annis incomplete tn, & fie lora qui fuc 

chozia:,cepit regnare in g.anno rcgni Io(hphat,camc 

lus lam ante cepit rcgnarc cu eo , vt didu fiiic ibidem. 

fecit, qiu iniroduxcrant cultum idoli Baal , & ifte amo- 

i culcu vitulorum quos fccerat leroboam remanfit. 

Hie confcquenter dcfcribitur rcgis Moab rcbcllio, 

cfub Ochozia mortuo Achab patrcfuo, ficuthr 

cap.Scd hie repctitur,co q, loram frater Otbozic vo 

itcTum fubcributo redigcrc,& hoc virtutcarmoru. 

o pnmo dck ; ibit" belli apparacus.S'ecundo aqua: dcfc- 

Temxit igirttr. Circa primum dicicur: Torro, quia tcr 

(t mulcum pafcualis. j Etjolât rrgi &c . per modu 

6 Centum, ita quod fi adduccrcnturagni vel ancccs 

ion crac reccpcibilcs. 7 Cumque . 

quia Ocbozias era^ 

lillammus.Sd languidus pro partc tempons ex cafu dece- 

I 

Egreffits.ad congrcgandum cxcrcitus contra 

oab. Lr patcc lircra vfquc ibi. 9 Ter dc. Turn quia 

i erat cum co in eodcm exercitu: rum quia dns vo- 

M 

^ O R A L I T E "R . 

} 

luic, 

>;. Inhocc.agiturdebellocnu rcgum.f. rcmslf- 

Iuda,& regis Edo coc ra Moabicas. Moab aifce ii> 

iwr ex patrc , propcer q

8;y 

Gloford.&NicolaideL 

yra. 

fii us 

often. 7 . 

' 

dominus trcs re^s 

* Am'n-of Pfal 

eccV 

1 

' 

t Torrentem 

hnnc foflj*. i. 

,o!t.ir ciftcr- 

 

cum Elifeus: t Viuit dominus exercituu, in onus confpcctu Ito, quod d ciuimtem. 

tunic ccci,i f, nouvultum loiaphatrcgis ludac t erubefcerem, non attendiflem 4 

fj^ 

Dauid fan dido 

qu ij^ te ncc rcfpexiflTcm.Nuncauteadducitc mihiplaltem: 

Lum- 

^LS 

g t icnm j n ^ qua 

' 

ê ;:l nc re C 

p(al tcS m m,nus 

d.fcilicct,Iczabel >quxpafcebatprophctasBaal 

habecur fupra 3 lib.iS. 

2 Qvare cotttrcvauit dominus. ideft, permillt congregan. 

3 ?7n^mm/^.q.d.defocilipoccnc noscapere,mfiha 

bcamus bencficiurn aqua*. 

libi 

4 sitionvultumlofrphatregislucUcrubefcercm. dcncgando 

pctitioncm fuam cum fit fidchs & deuotus . 

c Won attcndiffem guidcm . QuiafcriptumeftPfal.l4.b. dc vi- 

ro perfcdo ;M nihiium deducts eft in confpeftn ems malignus, n- 

rnentcf autem dominumghrijicat . 

6 'Nunc. Hie confequentcr Elifeus prjrdicit cisabundantiam 

aqux &: vidoriam , prartcrniittitur tamcn ad hoc dilpolicio, 

?JKtli*&' 

VI HICIl *-**vuo ***. ^^-i.itt***** 1^ , 

dm ecUmt a me, Ad hoc autem q, fpintus tangat cor prophete 

, ,, , taatelcur.no mentis per dcuocioncm. Ad quod muatmclo 

crfiSm d.aad hocordmata.Sunt cnitn aliqux 

mclodiar, QUA- moucc 

mm alwrat. ad pictaccm ^ flctum, quibus vtcbanwr antiquuus in pi: 

du mortuoi u,&: aliqua: qu.c 

moueiit ad audaaa, iicuc tulxc 

qmbus vtniuur m dcuotionci" q'-'ib 

beHisâliquatad vten 

dnm cii in diuims otbcijs, quia laudes duniKt catabancur m- 

fhumcntis nuiUcJS.K talcmrcquifiuitlililcus . 

8 faiite alutum. i.foueas inagnas in plunb.locis, vt aqua petlit 

ibi 

Rab. Icaphilofophiverbucrucis 

obtuifuur, cutn 

hxi'ciiarchx ci 

tur. 

rcdigun- f 

fHilritiaextftirnar.es, de 

fit ibi colligi,& remancrc ficut in ciffcrnis . Vidcbat.n.prc 

phcta pluiuam magna valde futuram ae propinquo , ml 

alucum dc 

cii ab cis diftanci, &: abundanciam aqua: per 

turn dcfcenderc. Idco fubditur: videbitis. cti 

Ttyn prxdixil 

vidoriam,dicens: Ifuper tradet ctiam. Sequitur. 

9 Et vniucr.li.fru. Vidctur quod dixerit contra Icgem E 

tcrono.zo.vbi in oblidionc ciuitatis abfcindi 

prolnbentur 

gna frudifcra regionis illius. Ad koc refpondcnt dodorcsi 

tune tuit a I 

munitcrjquodjicilicetjinillapiohibitione 

Poteft tarn 

dilpenfatum proptcr malitiam populi Moab . 

dici,& melius, vc vidctur fccundum intcntionem tcxtus , 

illaprohibitio 

ladafiut de arbonbusiruditeris,quzefl 

intra tcrminos filiorum KVacl, vt patct ibidem . 

prohibitum,nc rcgio quam habitacuri crant,vaftaretur. 

ravero Moab non crathuiusc6dicionis:imode ilia di: 

minus ftlijs lfracl,quod non darct eis quicquam, vt lialx 

Dcut.2. Cartera patent vfque ibi . 

10 Etfleterunt. vt nonpcrmittcrcnt aducrfarios ingl 

gionc fuam,&: quia ibi crant loca angulra,^ ditficfli. 

fcLindum, & idco ibi melius potcrant 

aducrlarios i\^-:< 

1 1 ridcmnt. Talis.n.apparcntia 

(icbat in aqms ex rcuer 

tionc fob's quia longc vidcbant". Vcl tbrlit'i miraculo 

c(t hoc,vc Moabiti- tcftinarcnc ad o.lia 

fp & lie dcord 

, 

fc,& client taciles ad dcbcllairlum . Cetera patont vfe 

1 2 Vt muri. Dicit Ra.Sa.quod omnes muros lapideos 

i 

frudifcrcs pi 

xcrunc, vt lapidcs proijcercnt fupcr campos 

ut eis dixcrat ILiifnis. 

i j fVc(faftf.idctl,ayirisponentibusmachinas me 

uu ad proi icicndum lapidcs magnos , 

p 

Vtirrui:.- 

**r 

i 

am

877 

a Jnipienfi;fi[iu,&c. 

x. lolcpn. Cum iu- 

rcnonvaluiflec.rc 

in auicacem, 

5 

impleuic.Filium mm 

que feniorc , qui erac 

i 

ei fuccenurus m te 

C jimm clcuans fupcr m 

f\la. accidereinnacen 

tern eii contra przaptufn diumum,nifi hoc effetexfpeciali & exf refit 

Deiprdcepto , cui uminshomo (iu.intumcunquc innocent eft mortis 

debitor,prvpter quod ^tbrabam hoc tnodo volitit immolare filiumfxii, 

yfhabetur Gtn.cap.zz. Isle autttn rex Maab non babuit tahfrx.ceftum 

:erat etiam idohlatra.Secwdft, qitiafilij Ifradquarebant mortem 

regis Moab & pnpnlifui^ & ideo non eft verifnnile quod recederentab 

obfidione propcer iwmoUtioncm primogeniti fu't y fid quod ma 

yisremanerentyjuia ilia immttatiofnt lignum, quod non poterxnt din 

tenere 


Inquarcolib.Regumincap.j. vbidicicur inpoftil. ^frritiens 

filiam fuum primogenitum. quod exponicuriic, &IC. Aliccf 

cxponic R..'b.Sa.!iceramprxdidam, diccns,qu6d rex Moab 

lequiiiiiicalapiencibus, &:e. 

Hxcexpolicio.Ra.Sa.non videcur racionabilis. Turn quia 

jionvidecurmdignanoDci fuper Ifrael racionabilicer cau- 

ifari ex peccaco aduerfariorum ,licec ipfilfraeiicxmagisoffendiflenc.Non 

enim videcur racionabilc,vcpeccacnmalicu 

jusaggrauecur ex eo quod alius in eodeni genere peccaci mi 

nuspeccec. Turn quia hie non fie aliqua menciode angelo 

Moabicsrum,licut in Daniele . Turn quia nee ipfe angclus 

habuiflec racn)ncm impugnandi Ifraelicas ex peccaco Moa- 

bicarum. EC idco tneluis dicerecur q, rex Moabicarum qua> 

rcns a facerdoc]busfuis,quod effecmericum Ifraelicaru pro- 

peer quod DJIIS eorum canca fccilfec pro eis ? Ad quod ipfi 

icfpondcrunc cj, populus Ifraelcolebacdcos Moloch, &: hoc 

cum canca deuocione $t ariedione, quod cciam fihos fuos eis 

offcrrenc,& in igne immolarenc , luxca illud Pfal. allegaci.f. 

ImmolauerHnt fiiioi frtos,&c. EC ideo rex audiens hoc, immola 

uic filium fuum. Ex ^quo racionabilicer indignacio Dei fuic fu 

per populum Ifrael,eo quod pcccaca eoru prarbebanc exemplum 

perniciofum &: occaiipnem, vc eciam alia:genccs gra- 

;iicerpeccarenc,q'.ia:qmdemcxpoiiciomagis cofonac racio- 

ni ,, Verifimile enim eft q? facerdoces Moabicx magis comxnend.ircnc 

populum Ifrael de culcti deorum quam de culcu 

Dc-i. Pnm6,quia hoc erac magis cofonne ricui gencium. Se- 

oundo quia in codem cemporeiam populus Ifrael rcccfierac 

referendum erac mericu If- 

aculcu Dei . Tcrcio, quia magis 

TaeJicarinn ad hoc quod principalicer cxerccbanc , quam ad 

iromolacionemlfaac ,quzcoccemponbusrecroacl!S fuicfa- 

&3& force n;mquam venerac ad Moabicacum noticiam,qui 

hiflonas facras non habcbanc . 

RLPLI- 

finguli ad propria rcmcarunt . 

tcnerc ciuitatem , & 

gis qi-.arn 

a.d. recedendwn . 

878 

recur, Dcoimmolauit 

holociuftum . 

Reges aucem videntes 

hoc fadum cius 

neccificacis ab vrbe 

habucrunc mifericor 

diam,& humana paffioneoppreffi,detencioncm 

foluerunt , &: 

CAP. 

hoc proitocat qd remanendnm in obfidione ma- 

Troptcr quod d'.ter e* ponit J\a*!>'a.litcr4m 

prxdttta?ndicens,qHodrcx Maab requifiitit a /Jpicntibus fuisqtod 

cffct memur't prr,jn>>r q.od Dem Ifrael unta fecer 

erfarumquibus 

prteerat , vt ibi plenius expo/itum eft . 

REPLICA. In cap. j..quarcilibri Regum , vbi poftill. 

Dei concra If- 

adducic Rab.Sa cxponencem indignacionem 

rael propcer fadum regis Moab qui immolatuc filium fuu. 

Burg.aucem non videcur expoficio Ra.Sa. racionabilis :ideo 

dicicalicer,qudd facerdoces Moab quaefici aregcde merico 

filiorum liraeljrefponderunc quod coluerunc Moloch, &ei 

filiosfuosimmolauerunc, &ficprauo exemplomocus rex 

immolauic filium fuum.vnde Detis indignabacur Ifraeli.Sed 

illud Burg.didtum videcur irracionablle . Sciebanc enim fa- 

piences gencium, quod ex receflu a Deo Ifrael & culcu ido- 

lorum Iuda:is non poceranc prouenire profpera , fed pocius 

aduerfa : prouc Balach deconfilio Balam pradicauiccum fi- 

lijs Ifrael, de qua pradica' habcrur Num.zz. Sapiences igiiur 

Moabicarum hancpradicam fciences non poceranc allegarc 

fodcprum idololacriam pro merico , fed pocius pro demerito 

: de quo rex Moab no quatfiuicquo merico filij Ifrael can 

ta bonaa Deo receperinc.Ad quod bene dicic Ra.Sa. lapientes 

refpondiHe, quod merico pacris Abraham,qui film fuum 

immolauic. vnde ad infiar Abrah^ rex ille volens haberc fimilcm 

a Deo fuo forcunam, immolauic filium fuum, fed offenfus 

Dcus propcer crudelicacem illam quia innoceccm occidic,&: 

non Deo,fed idolo immolauic,nec ad mandacu Dei, 

ficuc Abraham: ideo pocius debuicci cedore ad dementum, 

quia non ad inltar exempli Abraha: fadu, fed angclus Moabicarum 

refticic,quiaexemplumvircuofum Abrang inexem 

plum perniciofum conuercic.allegans coram Deo, quod filij 

Ifrael immolauerunc filios fuos,&: fihas fuas da?momjs,& lie 

tuicex quadam ( vc icadicam ) rememoracione Dei concra 

Ifrael indignacio.Ec non valec quod Bur. obijcic, quia de illo 

angelo non fcnbictir. Eft enimargumenctim VviKlefabautoncace 

ncgaciua,ficuc nee fcribicur quod rex confulucrit laccrdoces: 

&: came in hocconcordaccum Ra.Sa.Ceccra Bur- 

gen, folubilia func facilicer. 

argumenca 

Tom.?,. E 4

AS 

B 

Ra 

Bacherius. 

879 Gloford.&NicolaidcLyra. 880 

CAP. nil. 

Wtr. if. Theod. dequon.imdixirmulier,.Tfritf tuns 

maritus mm fc/l mortuus! l;lcunc cumclle Abdiam A- 

cliabidifpcnfato- rem, 

vires 

qui centum 

fcruauic &: 

enutrijc. lure ante 

eft admirandavis 

, prophrt.iru quod 

ca qua: 

funt paren 

tes vira: , prxbcnc 

adminicula. Nam 

cum parum olci in 

vafa plurima 

iuf- 

fifTct infundi , &: 

mariti exoluic debitum, 

&: ipfam & 

filios aluit. Hinc 

aute facile eft eognofccre, 

quod co 

era legcm facicn- 

tepopulo, &: impie 

fe gerentibus 

rcgibus, erantqui 

dapij, vcAbdias, 

Sunamitis, &c. 

Rabb. Sanfta ec 

clcfia duorum po- 

i. 

pulorum. fudaici 

&: Gentilis eft ma 

tcr , qua: pause* 

CAP. 

phcc? vcrbis , idcft facra: fcripturar pr^ccptis obedies,ex par I) 

no quod tubcbatolci V.H.-U.I vafa inf udit , quia dum ab vnais 

orcdoctjn'spavuinqddcamoredminicatis multoru vacuc. 

mcntcs haiiriuc.cxubcrance gratia vnguentoru dmhii amons 

vfq; ad lumaium rcplencur , & iam nunc multoru corda 

mi. 

Vlier autem quxdamde vxoribus propheta- i 

rum clamabat ad Elifeum ,dices: Seruus tuus 

vir mcus mortuus e(t , & tu nolli quia feruus 

tuusfuittimensdominu Etecce creditor vc * 

nitvt tolhit duos filios meos ad icruiedum 1 

fibi . Cui dixit tlifûs . Quid 

vis vt facia tibi? 

Dicmihi:QuidhabesIdomotua?Atilladixit:Non 

habeo ancilla tua quicquam in domo mea , nifi t parum, t 

olci quo vngar. Cui ait : Vadc,& pete 

mutuoab omnibus vicinis 

tuis vafa vacua non pauca,& ingredere,& claude oftium tuum 4 

cumintrinfecusfucris ru& filijtui: & mitte mde in omniavaia 

ha?c,& cum plena fuerint tolles . 

Iuititaquemulier,& claufitoftium 

fuper fe & fupet filios fuos . Illi offerebant vafa, &: ilia infun- 

debat . 

Cumque plena fuiflent vafa, dixit ad filium fuum : Affer 

mihi adhuc vas . Et ille relpondit.Nonhabeo.Stetitque oleum. 

Venit autem ilia, &indir au.it homini Dti.Et ille. Vade, inquit, f 

vende oleum , & redde creditori tuo . Tu autem & filij tui viuite 

de reliquo . Facia eit autem qucedam dies , & tranfibat Elifeus per \ 

qucpriusfucranc 

vacua vafcula vi\ . 

guento Ipus plena 

funtqex paucitare 

olcifolum 

modoifufa vidcbantur.Qddua- 

lijs atq; ahjs datJ 

&ab auditonbus 

fides accipitVrc- 

pta mulier,id eft, 

sacta ecclclia fub 

creditoris fui ifi t S9 

debito nontcnc- i 

tur. Mulicr qux 

prophetam hofpi 

tio fufcepitorigi 

ncm iniinuatpopuli 

Ifraelitici, q 

ruic I patriarchis. 

Vn ficuciftaElif

A 

t 

ipii 

88i IIll Regum 

a EratAUtrmib: 

mlier>-'W--'. Mi hi pla- 

cet ocuim , 

&: 

nullis exerccri 

Cap. 

a Sunam ciuitntem. Eratautem ibi mulier magna , qux 

II1I. 882 

renuit eum * 

vtcomederet . panem Cuque frequenter inde tranfiret, diuertebat ad z 

eam,vtcomederet panem. Qux dixit ad virumfuum. Animaduerto 3 

quod vir Dei fan&us eft itte,qui tranfitper nos . 

frequenter Faciamus 

ergoeic^naculum paruiim,&ponamusciineoledlulum, & menfam 

& iellam,& candelabrum , vtcurruvenerit ad nos, maneat ibi. Fadla I 

rem affirmaci- D 

fum,quodnacur^fuperacim 

becillicacem . 

}< Ambrof. 

Sunamicis ilia 

niaena mulier 

eft 

iguur dies quardamA' veniens diuertit in 

coenaculum,&requieuic {^fpSm^S 

uic,&:ibiconci 

picndz fobolis 

meruic prxrogaciuam 

, ibidcmquerefuf- 

ibi. . Dixitquead Giczipuerumfuunij Voca Sunamitidem 

Quicumvocaireteam, & ill 3 itetiflet corameo, dixit ad puerufuum. 

principi militia:? ouasrefpondit. t In medio populi mci liabito, & 6 CIt n no"s P'S 

f 

Loquere ad earn . Ecce fedulo in omnibus miniftraiti nobis, quid vis 

vtfaciam tibi?Nunquidhabesnegotium , & visvt loquar regi, fiue 

* - ., 

vidic 

i r ^ /- v! 

nnracula. 

j.y-1- imm . 

-, 

ait . Quid ergovult, vtracinm ei?Dixitque Giezi. Ne quadras . t Filium 7 b Crcnit autem. 

enimnonhabet>& vireiusfenex eit. Pra!cepit itaque vtvocaret cam. 9 

Quaccumvocata fuiflet, & ftetiflctante olHum, dixit ad eam-t In'Q 

a fSimuia dominus ad Abuhaii),tcmporc :flo habe'on Sata tilium. 

tcmpdre i(lo,& t in haceadem bora, fi vita comes fueri^habebis in IX U ic,"&:perMoy f 

vtero filium. 

Atillarefpondit. Noli quasfbdominemivir Dei, noli u fchin cfcfcrcu 

mentiriancil!a!tuar. Et 

concepit mulier, & peperit 

filium in 

pduccus domitempo 

fiium. 

nivoce audie- 

negocijs, & pla b re t &in horaeadem.qua dixerat Elifeus-Creuit autem puer. 

quille,ncq ; in 

anirnum indu- 

co,vtcum vllo 

aliqium velim 

habere contro 

U'.'rfiam . Qviomodoeciatn 

in 

telligendum illud.Hoc 

tempo - 

re vi bora eft, t>iuem 

tu conchies 

jilinm ? R.Hoc 

eciam Abraha; 

dixie Deusvni 

uerforum , Hoc 

teinporc veniam , 

Et cum 

efTet quajdamdies, &egreirusiiTet ad patrem luum ad meflfores, ait 

parrifuo. Caputmeum doleo, caputmeumdoleo. At ille dixit puero. 

Tolle,&duceumadmatremiuam. Quicumtuliflet&adduxiffet 

eum ad matrem fuam,pofuit eum ilia fuper genua fua vfque ad me- 

ridicm,&mortuuseft . Afcendit autem &collocauit eum fuper Ic&u-ij 

lumhominisDei , &claufitoftium , &egreflavocauit virumfuum, 1 4 

8cait:Mitte mecuobfecrovnumdepueris&cafinam, vtexcurram vf- 

queadhominemDeij&reuertar. Quiaitilli. Quamob caulamva- 16 na 

dis ad eum ?Hodie non funt calendar neque fabbathum .Quar reipon-i 7 P hett' 

.,..,. r . ^:. 

' 

Sic 

' 

fperaiuL uit cuaiu enam 

dit. t Vadam. Strauitque aimam&prarcepitpuero. Mma&pro- fore,vc;pueru 

pera, ne mihi moram facias ineundo,t&hoc age quod pracipio 

rac, quando lumine 

icicntix 

debuic illuftran, 

mox animo 

ad idololacria 

recurrens mot 

tuns cfi . 

c Supa Leftulurn 

mortuum fufci 

caret. Nacum t mfi 

bK 

in Prophets le p 

Significac ergo propheta per ea qua: dixie, docolloca(recmorcuum,claufooftioadeuprofettaeft, ne 

quod ipfe vniuerforum dominus eft locutus. Quamob- maricoquidcmiignificatacaufaprofedionis,&c. 

rem ^ ft 

NICOLAVS DE LYllA. 

I Qi^ztenuiteum. ideli,inflateriaiiitauit. 

i Vc comederec. iden,acciperet competent? refctJionan, quiapa. 

nis intelligitur omnis cibus vtfrequimer dicJum eft. 

J Animaduerto . Dicit Ea.Sa.ûed hoc pcrcepit eo quod 

nulla mu 

ICA velalia immnnditia fuper menfam eius reficlebat.faciz.Se^tur . 

4 Vc cum uenerit.decenter accipiatur,ficHt Jecet virumfanttu re 

ciprre.C 'ate* apatent vfque ibi. 

5 Nunquid . Habcbant.n.Elifeum in reuerentia , eo quod fHCcurrc- 

ratexercitui ifradin aqua penuria,vt dicJum c/i , cap.pnxced. 

6 Qiue refpondic. ita vallaiafum amicis meis, quod nu Hut itifert 

mihi molefliam,& fie non habeo negotiurn ad regem vel milieu prin 

cipem. 

7 EC aic . fcilicetElifeut GieT(tfamuloff.o , propter quod refpondit 

cquxras. q.d.boceflet fruflra. Cuius caufa fubditurcum dl . 

9 Filuim. ejuipoflitciinbonisfuccedere . 

10 Et\ir cms. Ita quod cfl impotent dec&teroadgenerandum . 

M O R A L I T E 11 . 

Etfellam. Per qua intclligitfftabilicas mccis in bono. Et me 

fam. Per qua incclligitTcripcur^ facrxlectio.fif cand:. per qd 

iinelligiturcxempIarisconuerfacio,Macch.5.b.^/c/

B 

Quxfi. it. 

883 Gloforck&NicolaicleLyra. 884 

zentes ad a'terna per 

ndem vocac . Super 

rnorcuum u-pricsin- 

(jpirat.quia perafpei> 

lioncmdiumi munc 

risgratiam Ic-pnformis 

fpiiitusin pecca 

fi moiu-i acentibus 

afpirat . Moxquc is 

quern tcrrons virga 

ueradvitamrcdi 

pumcflc honoris cur 

car.fam di- 

pidum^ 

durum 

. Inancm 211temgloriam 

forcim 

t lue-'*-b. pedimcnto, nefaciac 

rniraculum. 

L.de 41.dc # Ambrof. Viatoribus 

celeritas aptiffi-r 

ma eft ea , proptcr 

if. 

populo patrum man 

ducare Pafcha prx- 

5xod.ii. cipittir, 

&: fcftman- 

{.uc.;.Lu. 

q.a lex ncn)inc ad per 

ducit.lpfe per fe vpnicns fup cad.uier ftermrur , quia cum in 

fanna Dticfl t fciurtipfi mrxiiiuiiiHi[>o>nt.imjir! ~ 

cinê lumbos tuos,& tollc baculu meum in manu tua, &: va- 6 

\ 

jotnon isiu[tsiit>n . . r cngerct,in 

4c Theod. Scicbat b dc . Si occurrerit tibi homo, non laluteseum > &Iiialutaueric 7 bolum cltquod no- 

pheta , qui *facit opus 

re nuifpiam,non rcfnondeasilli,& pones baculum meum iu- 

bisChriftus comor- 

.*..,. i tuus lit , vt nobis reJ 

per faciem puen. porro mater puen ait. Viuit dommus,& vifurgerct 

uit anima tua non dimitram te. t Surrexit ergo & fecutus eft vfq^ 

cam. Giezi aur.empr.'ccefleratanteeos ) &: pofuerat baculum ^ tC 

'idem 

. Proiccit fe 

ad noiirl t; 

fuper faciem pueri,&: non erat vox ntqtiet fen(us.Reuerfuf- s rogare,aliud impc- 

erne eft in occurfum cius & nunciauk ei, dicens r*rc U(^ 

. Non m ( r< ri 

* 

furrexic ^ I | ? 

rr n t aliud donarc. Hclias 

puer.Ingreliuselt ergo Eiiiarus domum,&eccepuer mortuus fufcitauic , fed or.uut; 

lacebat in ledulo eius . 

Ingreflufque claufit oftium fuper fe & non imporauit . Eli 

faperpuerum,&orauitaddominum. 

t Et afcendit & incu- 

buitruperpuerum, pofuirque os ilium fuper oseius,& oculos 9 fufcitauic etiam iplil 

' s mortul 

" 

corpons 

fuper oculos eius, & manus fuas fuper manus eius,& incurua- 

S 

A']HJ 

f r a 1 C J.T. /I A rl r taÛ LUClU , 'Vt CilCC 

5 

uitfe fuper eum, & caletacta elt caro puen. At we reuerfus, 

deambulauit in domo femel hue atque illuc,& afcendit & in- 

cubuit fuper eum, &oicitauitpuerfepties, aperuitq; oculos. 

EtillevocauitGiezijckdixitei.Voca Sunamitidem hac.Quse 

d vocata eft ad ait.Tolle filium 

ingrefla eum,qui tuum. t Venit 

ilia & corruit ad pedes eius , & adprauit fuper 

terra fi- 

Tulitq; 

lium fuu & egreflaeft. Et Elifseus reuerfus eft in Galgala.Erat II fufatationV, dona 

fc>fjiflis .id /-'*dicwjdiitnilJis 

yLi4c.iOM,Ncminci\\ per uiamaiutaucritis. Gic 

" 

Et 

pus cius qui nufiiis 

in fimilitudine car- 

um futim,etc, 

Ambrof. ElifoH 

dcfund, pignonsrc 

rcfoluit hofpitij 

ta , 

pcnfonem. 

* Tertul. Sidiefabbato Elifeus propheta Sunamitidis fi- ' 

lium morruu reftituit in vicma, videsPhanfcCe,tuquc M.r.- 

cion,olim crcatons effe (abba t is bcncf accrc , animam libcrare,non 

perdcre,nihil Chnltum noui mtuliile. 

^ Filij 

8 Et non erat. DicitJ\a.Sa.qnod hoc fuitproptcr demerit 'uGie^, 

qui Honferuatiitprxceptum El;fei,fed occurrentibns ftbi bnminib. >a 

Ranter dicebjtfc miQum ad fufcitandum mortmitn. Expofitores Mtc 

nottri dictint, quod hoc fait ad deftgnandum

:io 

885" lilt Rcgum 1111. 

Cap. 

^ a Filii propbetarum. i.pra;dicatorum qui ambulant in lege do 

A mini,8i 

moria fcnpturas rc-dtJidir.Infjpientc Pntiluûi gloriaturie- 

fcrutantur tcflimonueius , in pr.cfentia faluatons mm js,ii nih.il profunciciunia. Scd quomodo non profunt, 

is . 

fempcrviinint. 

b conddit. Qui literclegis incetus vel phi-lofophts ftudiof us 

amancudinedclcgc vehnortiferum dc pa;lofophis fiim cs 

jncermifcet veritati 

quibus 

in ol- 

euangclica:,&: vitia purgantur? 

# Theod. VcncmoperationeiTvobuiditpropheca, iubens 

farinam inuci in lebetcm . Obtudit;uitem non fari- 

3 f Nonvtiquepanis,feda:id 

na? nntura , fed pro- 

;.cndi vcibum Dei. 

pllC'til? vi- 

grumulis 

autem fames in terra, & filij prophetarum habitabant co- mm.iq'uarumfter.ili 

rameo. Dixitqucvnidepuerisfuis. Pone ollam , grandem 

& coque men turn . 

pul fihjs prophetarum Et vnus 

egrefluselt, 

in agrum , vt colligerec herbas agreftes , inuenitque quafi 

Mc:t C'jcurbitas .igrc-:ti:s ; p.iiiiores il!is qua in ho, n; nafcuiuur,Sc luiit ; 

vitemfylueUrem,&cullegitexeacolo 

a 

cyntidast agri, &im- 2 

pleuit pallium fuum,& reuerfus concidit in ollapulmentj.Ne- 3 

fciebat enim quid eflct . Infudei unt ergo t focijs, vt comedo 

rent.Cumqueguftaflcntdecodliione, exclamaueruntdicer.es . 

Mors in olla, vir cei.Et non potucruntcomedere. Atille. Af- t 

tulilTent,miilt in ollam & ait. In- 

4 

ferte,inquit farinam. Cumque 

D 

Mtem in fccunditatem 

fal non mutauic 

fed virms jpphetici 

fpiritu* Qmid aure " qua ' 

vita prophetaiu nul 

Irs habuerit poiTc(- 

rum mine quidc cos 

cxccpitcouiiiioolerum 

;;grcfiium, nuc 

autem panes ordcaccos 

, viginti appo- 

funcj e turbxvtcomedant.Et non fuit ampliusquicquam amacondimentum 

intro t T. 

. . . 

? 

BrniKicur, vc exclufa d ntudinis in olla. Vir autequidam venit de Baal Salila ,dererens 5 autem tancam benc 

amaritudinc paflus v j ro j)e ^ pane s primitiarum , & viginti panes hordeaceos , & 6 dilionem lintcctu 

viris,cofq; 

ab alijs allatos . Eis 

imperujc 

c.. î,.u,-,c o i - . 

fiat falubns . 

c Mors in olla, & c- 

tcra. 

^ Ambrofius . 

vt &illo.s cctumcx 

.jfrumentum nouum in 

peraiua. Atille vt 

dixit.Dapopulo, co- & fearer Sioofliarie 

medat.Refpoditque ei minifter eius. Quantum eft hoc, vtap- 9 tatefupereilempcr- 

ponam coram centum viris? Rurfumilleait : Dapopulo, vt t ? u C1 ' 

r, 

, T . 

,. . i. s-> i f " ' ir AVf R3". Vir 

comedat.Harc enim dicit dns . Comedent 6k . 

lupererit pofuic ccttus eft patru qui 

itaque cora eis Qui comederunt,&: fupfluit iuxta verbum dm. 10 deBaal Salifacft,g.a 

fwnirm ^ /-r.i-.f^ffi^ 

ternanu in confcmo 

ne trmitatis fcruat. 

menfas offcTebat,^ inempcis filue ftrib.olcribus , hofpitalis Baal Sali fa.n.tertium hns interpretatur . Hie vir viro Dei pa 

lumanicatisimplebatQiftoum.Qn^riKri otihili amantudi nes pnmitiaru offert, cum rcdemptori gratia eiusinfpiratus 

nccumanducarenopollent, "leuis tarinarafpcriione omne 

illam amaricudincm temperauit,abitiuciUij.-prophcte mu 

nere,vencm vires euacuans. 

# Idem. Elias in dcferto erat,ne quis eu ie:unantern vide- 

' 

ret,niii ibli corui qui eu palccret.HlifciM in dcferto erat,vbi 

non iniienireturefca,nifiamara.loannesin dcferto erat,vbi 

: 

folumlocuftas & mel lilucftre inueniret,&:c. 

I # Idem. OftultumElifcnm,quifilueftrib: ramis&2maris 

pafcebatprophecas.Immemorefcnptura.dEfdra 


,qiu memo- 

1 deque, i.difdpulorum eorum qui viuebanc rdigiofe,vt diftum eft 

far a i. cap. 

i Collegit.

| exercirus. 

\a.4 c Luc. 

88? Glofordi&NicolaideLyra. 

/ 

C A P. V. 

A a X T ^j., *t Auguft.Cum N.i.unanrfr.is Svrie. prin- 

J c. I.\| .jcps perfufus lepta fiii!ier,oc fibi vel ciictis horrcret, 

dolcbat rex Syric viru,per que plurima contcccrai 

bclla,g(] 

tes dormicr.ic,6

889 Regum Cap. V. 890 

\ fpimualemnonpotuerunrintelligereefjScaciam, quia anl- 

\ 

' 

inoiptn.' 

/ ( fyiruitsDei. Serui melion con- 

st. L filio.id rnandarum prophccicum pcduaferiinc, qtiia fkpe 

n rcudac quod melius eft,quoniam/w/o

iib.de Uigtufa 

C crdo.c. j. 

I CoplACC vcl 

-icoiiielce & 

accipe. 

85/1 Ojloordi&NicoJaideLyra. 

a Gieî. Rab.Prajruprum vides interprctatur , flue vallis vi- cnim pretio taxatur Dei gratia, nee in facramctis lucru qu* J 

^ fio Is eft KV.iel,qui aliquado pucr Dei,vndc. Tuer Ifrael^sr di ritur,U %d obfeqtuu faccrdocis.Non cii fans eft , ti lucrum ip, 

A-v/ewm. fed po(r^ fprcto cuan^clio in foiienmauariuxfep* fcnonqu-tra^tarailtaequoquc tux cohibende sut imnus. 

cipitaim, qi^m hlij Dei per baprifmum rennti fprcucimc, Cito rurpc in Giczi fcquitur lepra merccde,&: pecunia nujufto 

uidicio lepram crronsqiucredentes dcpolucrac, ipfc Icqficacorpus-aniimimq; a'muculac, " 

Lepra 

fibi confciuit. Sic om 

ttbi . 

i IKS qui poft bapcif- a 

eoteledlotempore.Dixiro; Giczi puerviri Dei . pcpercic dormim& 

emcdactore M c - 

-c ma c-jiiererur,^: 

qu.idifpctif.itio.fcd licita conceit i , 

lo- 

i _Lo circa hoc non fine all 

i D xltf]:ie. Hicconfequentor defcribicuripfius Giezf j^K 

Gtio p.'.)pce: in -ilciplcK cius peccacum in facto, quorum pnmam 

fuit cupidiras,quas eft radix omnium malorum, vtdi 

pic Apoftolus i.Timoch.

' 

i giet 

893 

IIII. Regum 

A D D I T I O. J. 

Incap.5- vbidicitnrmpofiilh.Sedifludnoavidctur conuenieter 

diftiw. Prime quia Naaman fui t ncophycus &c. 

Licet Naama non fuit conuerfusad ludaifmu ncq; circim 

citus.iiut tn :ieophycus,quia dc nouo conuerfus ad lege na~ 

turae.qua hadenus nan fcruabat, m quam eft illicitu ado- 

rare idolum,&: et fimulare talem.adorationem, prouc ipfe- 

poftil.affcrit in hoc loco, dices qilimulatioidololatria; 

eft per fe mala , fed oia qua: ftmt per fe mala illjcita funt dc 

jure nacuras.cuuis principalo pnnupiii eft qd bonti eft pcr- 

& malii eft 

fequendii 

vitandu vt coitcr tcnecur. Sed aduertcndfi 

licec idololatna &C 

eft,qj 

eius limulatio lint illicit.! de 

jure natura:,tn illud qcf her, fpecie illius fimulationis feu ado 

rationis fl non fit adoratio nee cius limulatio, no vr illicitu 

de iure naturae, vt patet in prxfcnti cafu.Si Naaman intrans 

idoloru,excrcendo offrh fiuim in fuftentando d.im 

phanu 

itmm non adorarec idolu,neq ; et limularet fe adorare,neq t 

tale adorationem feu fimulationcm intcndcrct , adhuctn 

eft ibi ipecies m.ili, quia his qui tali a non bri difcernutappa 

rere police ipfum iucrare caadoradi, ficiit :dns funs intra- 

bat.Qtf licet de iure nature, no lit prohibitu , prohibetur. fii 

4c iure diumoêfte Apofi.i.ad Thefl j.d. ^tb omni fpecie ma- 

liabflinete vos . vndedeclaracionehuiusvideturpctercNaajmn.Et 

Elifeus decjarauit iibi non cfle illicituiv , &: hoc no 

difpenfando, quia Elifeus non habebat potcftatcm difpefan 

'* 

i-A'i " * tali*, 

;. 

1 ib. 

i! 

iiiyttciijsini- 

,,,n,.,r..| 

intern^ fit 

|c g i>. 

j.ib.4.ac Sa- 

0.4. 

.-dc I|if. 

& SrorO in- 

895; Giof.ordi&NicoLuclcLyra. 85,6 

Dem mcntem defcrit,qiic in peccntis fc vcraciter aanofcir, nuntur, vt populus Dei nnn mm bello, quam infidiarii falla E 

cia daiinciafcHoc rmd jt KliJeus prophecu fandiflflmus, nut 

tens ad Vndc l:l:fcus lignum deorfum m:(ir,&: ferrum in 

fuperficie 

rcgfM ifraci.&c. 

attulif,quiarcdeprorcorpecc;.t'>ri>fidu- 

tio contra Eliji urn ibi . 

8 Dixii.que ci . ^tfaictlitc-îyfoucil't. 

9 Hcu hen . CYotf cairn infigui* artnornm,ejHod crunt Syri He- 

Pli; 

feum frtiflraciir,q.indo per prcdicatorcm aliutie dcmonis 

dcntintiarur tidelibus,t\: ab cis prgcaiientur.Pcr hocaucc c;. 

rex Syiietuib uus tuit contra Eli k-o,|ife quariiuiteii capcrc, 

iigiu ncatur qC{ diabolus irafcitu.r contra pr^dieatorein v 

deJi. Antonm ti 

Cijcis^ qu^nc tibi nocero.Exetv.plum 

minorUjOueni diabolusad imptdiendum citispred;cic:c 

vcltiitkitiocare,fed ficutinfidiacregis Syn? cotu L 

inagisfuerunt ad ems conlulione,quiadud: 

fucru; i:- 1> 

>.. : 

riani,ficdiabolus iutibcarevolens bcatum Anto ;:uin j.i 

bcatam vii -j;incm fii!i,atus tuit turpitcr conii.fiis. 

Em.

897 R egum Ca 

Idem. El ifeo affiftebac angel i,quod vidcb.u,&idcoagmi 

A nahoftjum non timcbat,fed cunebac puer ems qui angelos 

? us. non videbat.AperuitoculoseiiiSa'J voce piophcKe graria 

". Dci,vidic angcioru cxercicus,& credidit clfc picates , quos 

anctv.quia non vidcb.ic#ucabac absences . 

1 

* IdL-m. quo fantkior quif- 

que eormmicior. Sic Elifeus a 

pheta exerciuis anajelorum 

Edidio iibiadciic monttrauit 

SicMiisNauc duccni miliciae 

Idem lemulos Chrifti ma- 

?'** 

gis cuftodiunc qui non vidcn- 

6r,qunquividrtmir.Srd&: 

i icuftodjunt.veftmcuflodiuntoratiombtisaduocati. 

a T/W. Rab.Pqillim rogarc- 

'SI nd^dcanflc" 

ncs angclorum. 

b Dautitcope. Rab.Valde ne- 

F CdleClt VtElltcilS nOlter apei,-d, 

s id conhdc- 

c- 

ium,quiaomncsquico 

cinilJu ncfticofundcntii 

c Tercute. Rab.Bonum euocu 

luni tandai.zantem erui,vc in 

tuitus fuperbiz & malitic obcu 

fimplicitacisiipenacur . 

d Durit ergo em in Sam***** 

^ Chrfoft.O vjrtusadmt- 

tiuarc, detinentu!- vc rci, qui 

)eihorr 1nrmvol l .err:ntdeti- 

ncrc.Prophetanonpugnat&: 

vmcir,non dim-cat, & fubigit, 

fit fine fanrrtune victor, ifiic 

iantcxcecauit,5: via.iriam de 

acquiduic A'c. 

Jtibus 

ab.'Pouquamtlifeushoftes 

in Samanam adduxit, non eos 

occidipcrmific/cdrctcttionc illis pracparans dimifit eos in 

oce.Et Satilu dm centra rtmnilu calcicrantc , pamum do- 

.iinus cxcecauit,dcindc fcicntia Ipintuali ditauit.Nobifque 

oderutvos. 

c Sed 

Plurcscnim nobifcum ftmt, OUam CUm illis. 

__..,* i - 

Cumq; oralTet Elifeus ait, Domine aperi ocu 

los huius,vt videat. Etapcruitdomin 9 oculbs 

P ueri >& vicllt > & ecce mons plenus cquorum 

. . B ir TT 

& Curruum in 

igneoriim circiimitu Eli(ei,Ho 

p. VI. 8 

tius exercitus ma;nis laccrtis,an fuis mentis confecilfr pre L. j.oifc.i. 

Imm'Sedebat Elitens in vno loco, fed omncs apparatus re"- 

gis Svnar deprehcndebat , Sec. 

# Idem, Syros quos oblidentes in ciuieatem duxerac mo- 

ftesverodcfcenderuntad eu. Porro Elifeus 4 

orauitlddominfidiren .. t p frcll ,eohfrrro 

gentem hancc^cicate. Percuflirquccos donii 

L1S ncvidcrentiuxta verbum El.ibi Dixitafic 

i IT XT ni -,i /i 

aa cos Elileus } Non eft hxc via, nee ilh elt ci- 

uitas. Sequimihime&oitendam vobis virum 

. . , . . 

c uem l quzmis. Ouxit crô eos in Samanam. 

_} , ,/" -/r î--< 

Lumq; ingrcfliruilicnt in Samaria, dixie Ell- 

3 

y 

mcntana carcitacc percuOos, 

volenciregi Hrac-1 percuce- 

bcllo iuftitia marrcc, qianto 

! 

S ' S '" P 'CC fcrua , 

nda ft? 

f 5 c 

hanceratiamprophecahisde 

cu ]j c qjj acj cirncorripicdiun 

vcncranc , &c.' 

tjc Wcm . Svros non fraudc, L 

deccptos licet led poccftnce 

DominipercuiTasmaluicfer- 

"are q uaperdcre,q -na d.corum 

foret holii parcerc.A: ad 

uerfano donarc ^, cam> ^ uam 

pcnflciaiiferre,.niBpcpcir- 

/ T irm B 

corumcftjfempcreiTevtile. 

# Thcodo Si inccrfia'ancur R 

feus,Domine aperi oculosiftoru .vtvideant 7 Syrvioncognorccturmagni- 

I 

' 

. 

. . . ^ 

Aperuicque dominus oculos eoru ' 

, & vidernt cancur fan j 5inq 

: 

fe c fic j n medio 

ttido miraculi (in autc rcuer- 

Samane. Dixitcj; rex lirael ad 8 

u jebat Elifois, 

ad cum qu'i milk, lile quoquc 

El.fcum.cuvidiflcteos, Nunqtud percutiam 

_ ^ 

cos pacer mi ? EC life alt , No percutics , Ncque 

cnim ccpiltieos Mjdio &arcu tuo , vt percutias. 

Sed poMra panem & aquam coram 

cis, vt corned mt &bibant , &vadant ad dominum 

juum< t appo fj ta CH c is ciborum 9 

comedcrunt , & bibe- 

magna pr?paratio , & 

NJCOLAVS DE LYRA. 

I 

t\Mes.fciebate'iimperfpiritiemfan8iim , protKttioneangelicam 

infui aux lia-a 

adneniJJ'e, cuius 

pottjias Iqujfi incomparabiiiter maior 

eft quant human* . 

a &unu.zpc.ideJi,daeivirtiitemvidcndica

A 

tl. 

infra j.a. 

Strm. an. 

de temp. 

f faecum. 

fopprimite 

cum in oitio. 

899 Glof.ordi & Nicola) de Lyra. 900 

lamc.id eft,redempcore per cuangelium indjcance , faKis q 

apcccaconbuslongccft,umcncibusDcum prope 

ellc fci- 

tur.Diciccnim dominus, frj^ wo';w,&c. Modius limil^ymenfuradiuinxfapic- 

Thcodorecus. Cui vfui crac ft rrrus columbarum ? Nc- t 

cclTic is obiidioniSj&magnicudo tamis cos cogcbac ftercc- L 

re vci pio Lilc. 

atccndic & obddf bat Sa- 

j: lofephitt.Tanta fuic apud Io 

, 

vcpropccr magnicudinc tn- 

- r t- i r 1 ram nccctlariorum inopia, 

dij ordc funt fcicntia legis & exercitum fuum , & 

propherariim,quicomparanir a ell rnariam.Fattaque fames magnain Samaria 

^ atCrC 

^t tandiu obfefla clt , donee venundnrctur ca- 

i (Hta Sanurij? id'cit in 

prxdicntionc apoftolica , per b putafmi ocloginca argenteis, & quarta pars 

quam 

incracur in ccclciiam 

ca bj ftcrcoris^coiumbaruin quinq, arjrcntcis. 

Ceflancc enim turbine pcrfc- , Tf . . r 

cucioms qua-- fie hodic, dabic Cumque rex tfrael tranlirct per murum , mu- 

dominus eras, 

B 

id eft, ccmpore Her quxdam exclamauitad eum dicens, Salua 

medomine mi rex.Qui ait, non: tefaluet dominus 

. Vnde te poflum laluare, de area an de torculari? 

Dixitquc 

ad earn rex, Quid tibi vis? 

Quzrefpondit, Mulier futuro , cranquilliratcm , vc 

pr^dicacio pcrferte complcatur. 

a Fa8aquefanteS)&c. Auguft. 

Duma cuku Dei gens iniqua 

difcedic,horrenda ramc comprimicur 

&: itifta neccfTicacc 

, 

turbacur. Cur famcm o mifer 

iftadixitmihi,dafiliu 

tuumcomcdamuseum hodie,& filium meum 

comedemus eras. tCoxim us 

ergo 

filium meu, 

nme,paceris ? Cur canca pcnuria 

laceraris ? Crefcic .famis 

ck comedimus.Dixique ei die altera, Da filium 

abfcondit fi- 4 

quocidiepocna, quiaquocidie luu m,vt comedamus'eum . Qux 

crefcic &t culpa . Perteucranc ,. /-\ j /r r j- n.flagella 

, quia m "um iuLim - 

populo perfe- Quod cum audiflet rex,icidit vefti- r 

ucranc&dclifta. Deincepsvi- mentafua, &tranfibat per murum . 

Viditque 

omnis populus 

tcilicium , quo vdr.itus rex erat 

idolum, cunc pocens hoftes "di- ad carnem intrinfecus . Et ait rex -t Hajf mihi 

uino adiutorio vincerc . Ncc c faciatDeus.&harcaddatjfiiletenccaput Elifei 

fquam nocere poceric vice- r ... i 

, ,. r i. qunqi 

r 

,fidamnacofcelere,diuinus n^ Saphatiupereum hodie. Eliieus autemie- 

rius !! /"*" /+ ^**11 

in ce gcrminaueric culcus.Proh debat in domo lua , & fenes fedebant cum eo . 

ncfas . Horrenda cadaucra &: 

columbarum ftercora Pracmifit*itaquevirurn, 

pecca- 

&antequam 

tor populus vcfcicur nee Dei 

, venirct 

nuntius,ille dixit ad ienes . Nuquid fcitis quod 

miferic filius hotnicidx hue , vc 

prxcidatur ca- 

culcumquxric. Inquinacascarnes 

& horrendas cfcas famcs& 

neceflicaspofcic, &adhucfigmencum 

duricia colic . In ci'ou 

put meum? Videte ergo cum venerit nuncius , 

claudite ortium, & t non finatis introire cum . 9 

mis,in Saaviria octoginca ar 

mMiifmacjs capucafi 

ni vcn'.lcreCLir, quincj; argcn 

Cc-is numifmacis lexc.irium fi 

mi columbarum pro (ale co 

pararcnc Hcbrxi . 

^ Comeftor. Tradunc 

quidam nomine ftercoris,di 

ci veiiculam columba:, in 

qua rcpcriebancur grlnadc 

foris allaca. 

c Siflitcrit caputElifi i , pro ejuan 

to dabitis caputjd rfi,vnum animal, fecundum olios accipiturpro par 

te corporiijdcficlcntibits enim aliis cihari interfecemnt animalia. qua 

non erant fecundum legc comeflibilia,&falierunt vt carius venderen 

tur carnesfame inualefcente. 

l EC quarca. Cabut eft tpttedom men fur a determinata . fiercus aute 

columbarum non accipitur hicproprll quia non cB comejlibile nee re- 

fecJiuam, fed magis corruptiuiimjed improprie ft babeturj>rogutture 

t>bi congreganturgrana a columbis cometta > & iltud prtiiciturin 

fimo communitcr. fed tune fame inualefcente cotjuinariidluitum illud 

referuabant^ptgran a populo fame periditanti 

venderent . 

? Non. Fait enim turbatus eo % credebat earn petere refcflionem cim 

conuenient'n vel potut. 

4 QIII. volens eumprxferuare a morte t t>elforte eumfola comedere. 

5 Quod cum. eo qttod populusfuus trot in tanta. affliftione . 

Vidicquc 

6 Vidicque. Ipfum enim acceperat rex tfftigendo carnem fuam , ft 

facilius impetraret Dei mifericordiam. 

7 Sifteceric. Hanc enim afflicJio ncmeiimponebat ^co quodafftiflioaem 

ilium fuisprecibus non aufirtbat , tenens eas efficacaapud 

Deumadhocimpcfrandum.Slifeustamcnad hoc expctJabat temput 

congruum fecundum ordinationem diuinx voluntatis , cuius erat con- 

fcius per Spiritumfanctum. 

8 Nunquid. Quiadefeint &voluntateîhabpatrisloram ^(*- 

hot innocens fiterat I 

interfecJus.vt .c. 

babeturfupra.j.lib.l. 

9 EC non finacis. Cuius caufafubditur. 

10 Ecce enim. ToftreceflitmtnimnuntiiloramfanitMitt&ifa 

fequebatur cum ad reuocandum prxccftum. 

11 EC aic ecce. Iflud refer tur ad Ioram qui iam fenerat ad Elifc* 

l i Quid amplius. qua ft diccret, iam fum punitus vltima pccna A 

Moyfcprtdifta Deiit.iS.de in obfi- 

come/iioncpropriornmfiliorum 

dione,&/icnonreftatnifi(pomnesmoriamur, vcl tradamus nosht 

nibus,ni/i apud Deum vtnerit tepus mifericordi

. 

C;OI 1111. R ^ 

C A P. VII. 

IxitautemEl'.fe.&c. 

-: Augultmus . 

Nuntiac propheta 

vbcrcate, qua 

fola fides credsret,& 

perfidia poile fieri dene- 

garet 

tururam pbundanriam fimila- 

. Nuntiat in locum famis 

ginis,nuntiatcdlacuram fame , 

. Nun- 

iucccflurnm {vbertacem 

tiat magnalia Dei, & additur 

perfidia hcnunis tune bomo 

g mirTus fuera: a Rcge ait: Ncc 

perfidia 

promiflcim vbertatem,qinhorreckm 

fenferat cgcfiaccm.Nec 

confident Deum promififlea- 

bundanciam, qui p' pulo irroga 

liomo,cur m;r;:bilibus non ere 

dis ? Cur promiccentem dominum 

perhorrefcis? Crede quod 

credent! bus dacur, crco'c popuk) 

fucurum , cuius te iam negaucrasfocium.Ecqui 

boms earths 

in Jignus cs , hzc cibi vidcre 

concedicur , & 

poile pcrfrui de 

ncetur. 

* Chryfoftomus. Nonvidifti 

Przfectumin fumma rerum co 

fame encclum ? Non vi- 

pia 

diftividuam in fame abund ,n- 

[em jQu.mdo res in maxima m, 

incidennt mopiam, cunc tu fpe 

ramaximc. Tune en-m Dtus 

: fuam oftcndci. poccn- 

Cap. VII. 902. 

fpcrata: ab hom-nititis . Hoc D 

V T VII. 

Ixitautem Elileus: Au- * 

dire verbum domini. 

HcEcdicitdominus:in 

tpe hoc eras modim fi- 4 

mil? t vno ftatere eric, 

&duo modi] hordei ita 

$ tere vno in 

porca Sama 

na?.Reipondens vnusdeducibus, fupcuius * 

manumrexincumbebat,hominiDei,ait:Si i 

dns fecerit eciam cataradlas in cejo , nunqd 7 

ii cntnraftz call aperiancur , 

poflunc fieri,quaz narrancur . O 

hominis .' Non credit b îs tuis,& inde no comedes - 

Ipcratcj 


CAP. VII. 

Ixit. Qjiaficut proper culpam inftg'titrpana ,ita proffer 

. aenitentim remouftw.ideQpottfamemprnpterpeccatttindu 

%i.ti,mc confequenter poni:nr abitndantia propter pumtentiim . & 

'I'imo Ja i ndintia & incrcdul'tjs pun itndj 

pr&dicitur* fecundo vtrZ 

'neMducitnr,ib>: Cûatuor ergo viri. Circa primum dicitur. 

H

90$ Glof.ordi.&NicolaidcLyra. 

equos&afinosin caftris^fugcruntcjue, animas 

tanmm Itrasfaluarecupicntes. Jgirurcum vcnii- 

{entleprofnlliinprincipiimiciltroru::i: ingrelfi 

funt vnum ubernaculum , & comcdcrunt , & 

biberunc. Tulcruwqueindeargcntum cVaurum 

& vefte$> &abierunr& aMcouderune. htrur,fum 

rcucrfifunta..laliiK!(abefnculuin ,&mde 

fimiliter aufcrentcs aUconucrunt . Dixcruntqueadinuicem: 

Non rccte facimus Hxc enim 

diesboni nuntijeit . Su.jcuaimus & no.ueri-. 

rnusnunr.iarevfquemane,t fceicns aigucmur. 

Venire eamus > & nuutiemus in aula regis f 

Cumq'uc 

venitfentad t" 

portaniciuitatis,narra- 

luimus ad caftra ^yrix, 

uerunteiS} dicentcs ; 

&nullum ibidem 

repcrimus homincm , nifi c- 

quos&afinosalligatosj&fixa 

tentorja. lerunc 

ergo portarij, & nuntiauerunc in 

pal 

atio 

regis 

jntrinfecus. Quifurrexitnocle, 6: ait ad feruos 

fuos: Dicovobis, quid fecerint nobis Syrij . 

Sciunt' quia fame laporamus , & idcirco egrefTi 

funt de caitris, & jatirant in 

agris, 

dicentes : 

Cum fuerint 

egrefli de ciuitate , capiemus cos vi 

. Re- 

UOs ;&tuncciuitaremingredi poterimus 

fponditaucem 

vnus feruorum eiiii. Toljamus 

quinqueequos, qui remanferqntin vrbe (quia 

ipfi tamum funt in vniuerfa mtiltitudine llracl, 

alij enim confumpti funt ) & mjttv-ntes. explora- 

re poterimus , Adduxerunt ergo duos equos, 

jnifitque rex ad caftra Syriorum, dice us : lte,& 

videte, Qui abicrunt pbft eos vfquead Jorda- 

pem, Ecceautemomnis via plena erat vettibus 

quarproiecerantSyri cum turbarentur. 

N I C OLAVS DE LYRA. 

1 Ef comcjerunt, yrgcnce enim fame primo ycrcerunt fe a4 

yefcdioncm, & poft ea ad prxdam. 

2 Si ta. apud Dc'um fcientes afflidtionem populi noftri in ci 

uitateinclufij&apudregemtanquam proditores bonipublici 

. x 

3 1 

ne pugna tcrg 

vertunt,vtenfilia rclinquunc : & Ifraelitac egreffi ciuitatem 

caftra hoftium muaduntdeprxdanrcs. Reuerccnteergopc 

piilo onerato,ille,qui non crediderat^cecidit lapfus, & vbei 

CAl 

: 

": vidcris in populo cecidit,& prcflus eil in porta,^ pen):. 

- 

i 

nee intro 

ji'iit:s r-^rj 

re . Quern con 

culcauic tin: 

porta, quin 

fum ad fidcm ir 

trueuntium 

pcdiehat 

. vnd I 

mcnto conriilcr. 

tus, id clt ,cx.iin 

nc iufh iudicis d 

n.mis , perpotua 

mictctut in ccnc 

bras. 

Jt Auguftinus. Pj 

Strepicu per 

inimici fugiunc, 1 

4 Capiemus. EC He poccnmus vti perfonis ad noftram fcrui 

tutem,& wnc ciuitatem ingrcdi poterimus nullocadefendcnte,& 

fie eoriim bonaliabebinms cum perfonis . Crccr; 

patent vfquc ibi. 

y fattyfciue. Qwa plurcs de populo de talibus przdis plus r; 

puerunt in caftris,qu< erant valdc munita , quam futticerc 

eis.-& ideo dabant reliduum pro modico pretio. 

6 Tovro. Hicconfequenter ponitur pcena ducis Deipotetn 

detrahends/icut pra^dixerat Elifeus,& patet litera ex 

CAP. 

tvpumtenuitfcnbamm&Pharilieorum dc quibus dicitu 

Matt, 12. V& vobis fcrib& l 

Pharifi.qni claitdit:srcgnumccc ! .on 

ante bomines,&c. Etquoniam alios impediebant,iuftecond. 

nati conculcabuntur, ficqt illedux ad ctiftodiam portxpo 

fitusimpediebat turbam, ne exiret ad puedam , &aturb. 

fuicconculcatus in porta. 

MORA-

:, is a Deo in- mi i- 

racl , vc qui po^ cnn- 

i qua: cms ; 

b.iccuram, imp 

tamagerec. HiP.cauul.'fcinuis, 

quod 

propheca duphcem 

eft confccujv.iciam 

IcusT Eft enim duplti 

B s taniis. 

tempi! 

I # Hebran 

. Diebus 

loram filij Alchab,concigic 

tames 

tidis in Samaria 

.-Kin os fcpccni > 

quo I'jM'iJ Bi.-rid.ib 

beli.il .T cum !!. 

Anno aucem cxtrcr 

mo nialedixic ElifcusiptiGiozo, 

abicT 

qac Damafcum , vn- 

X!cHaz;:cl rcgeir. Sy 

x m;fitlv..iu' i.m fi 

Amicrei.q. colccra 

raki; . 

rege 

Ifracli 

Galaad. 

Ein.iiciius Lug- 

Sunams 

ob inopiaivk 

i onfulcu Eli- 

ramPhiliftijm cranfi 

ui:, p: iininuam Eo 

-ciciiam /:;- nji Apo 

os ex circuncilio 

1111. Regum. 

CAP. VIII. 

Mtem,&c. : 

Thcodo.Qâiconfcn'pfic 

Cap. Viil. 906 

nuit,rctielance fibi diuino Spiritu,nd populum gentium traf D 

inigrainc.H.Ec.n.111 

hanc hiftonam,ns docuic quod'prophcca p tri>icnt,ad priorein popuiu reiiert?ns,prxdica!ic^Hclia, elc- 

dixe icSunamiciditucuram famern.-non fisni djscx cadem plcbe quali prittmam paccrnorum (boru pjf- 

ricau c aucem cempus. Eft ergope 

fdlione in propdo iure 

rccipiec,

907 Glof.ordi.&NicolaideLyra. 

uitacem , 

,dicei.faval>tris,&c. -}c Theodorct. IinTlcpropb.cca 

A/ uli ncnioi cem regi fignificarcc,nctriiiisc vicacxccde- bFili*eim^t< !.< tb. -^Hebrgi.Exqiio Ala rex ludedcd t To 

reused qWomodo eft intcfligcndunj:S accc pit {tragulu , $ f.iphar filio fuo in macnmoiiiu filiam Amn regis llracl,dni 

cinxic ipfuin aqua,^; lecit fup-T t! ( eieni c;us, &, morcmis eft? 

Jolcphus dicit Awide hoc iccilie , 

atrulille. 

;c lufcphus . 

Azacl Vemens 

ad reiK-in illi 

, 

bon i 

fStarei|iie (e cicns fit, ipfum 

vit facie in liu 

&. jiuliut do- 

!>c t.ird.iuit.i. 

fpitei.\etn- apiccm rcgi.u 

III ultu & co 

poccftacis obti- 

fvcl panmnn 

tiffuw. Chil. 

mterpr. lin- 

(hcu, vcl opcr 

c 

&: viok ncam ei mortem 

nitusdccrCTUmefl(deteftadacimpieillius atrinitan^r.u;.; 

vc regnum luda pcnrec cum regnodomus Achab & Ifracl 

-: Thcodorcc 

infirmitate mea hac? luit igitur Hazael in occurfum eius habeas (e 

cummunera&omnia bona Damalcj, onera quadraginta camelorum 

Cumcjue fteti(Tec coram eo , ait; Filius tuus Benadad rex Syria? mi 

Nos auccni d 

fee liiiton:i,iu) I 

xiam nuke co 

qiudem 

nuntiauit : nltcfufoFaquco 

vnj a ficmeadtCjdicens: Sifanaripoterode 

cifc.lile.us; Vadc, dicei, Sanaberis:porroo(tenditmihidominus,quia 

infirmitace gnarionis.Nam 

meahac?Dixirq'ue 

morte morietur. t Sceticcjuecum eo, &conturbatuscit vique 

adlu 4 

hie rex fcdul 

this verbisconl 

iugis,ruic parti 

ccpsems 

fufionemvultus. vir 

Fleuitquc Dei, Cui Hazael ait. Quare dominus t 

a s 

mcusfLt?Aullerefpondit:Quiafcioqua:fahjrus 

fisfiliis Ifraelma- J 

^' 

j fc , 

rumnamq; 

la. Cmirates eorum munitas igne luccendes, & iuuenes eorum inter- titus,mox_ai 

nuit-Erat. n. vir ., . , 

. ... .. . 

... ,. 

, ccmrracrufl 

fccies , gladio & paruulos eorum elides & , prargnantes dmides . Di- 6 

riKTlj& , 

t-fiicax multaq; 

SyiorumA Da 

xirquc Hazael : Quid emm (um feruus tuns canis , vt faciam rem iftam 7 

tnaenam ? fit ait slilcus : Ollcndit mihi dominus tereêm Syria? fo- 

\iociuc noriiMi) 

ica vc hacknus 

& ipfc A^her 

, -r-ii' i / 

re. Qui cum rec.efli(let ab Elilco , ventt ad dominutn luum . Qui ait ei : 

Quid tibi dixit Elifeus 2 Atille refpondit; Dixit mihi recipies fanita- 

& Azatl qui 

poftcumregna 

p; 

ru pariter a 

corumcft cc 

tierfas : dc 

quoquc vuls 

cxtraneos 

tem. Cumque vemfletdie^ altera , tulit r ftragulum & infudit aquam , s choliam Act 

mortuo regnauit Hazael proeo. 

lotam films Io- 

uit,qLiafidijco- & expandit 

faciem eius 

ftiper . Quo 

fS AT &b 

cepit regnare anno i S. regis lofapbatjofapbat autem regnauit iân 

vis-.-pt h.ibcturfupr.1 3 .li.c.vlt.& fit loram jillus .Acbab regnauit cu 

tanonfolam $.annis,fed j.Dicendum, quod Qcho^jas fraterlorjex 

cafu de ccrnaculoftto incunit languoremtvt habctur i.e. 

fupra. 

etextuc 

Joramfiacer eiusgubcrnauit regnum.&fecundum hoc aliqaando co- 

putaturtempusregnifuiextunc&fuit it.ainolofapbat rtgis lud\ 

in fine Hliu.s ttnni^&fic regnauit cum eo J.annis.^tliquando vero ac- 

cipitur temp us rcgnifui a tempore mortis fratrisfui,et/ic regnauit cu 

lofapbat ^.annisEt eodem modo regnum Ocbo^-t aliqHjndo compi 

taiurvfquead mortem eiusâliquadofolum vfque a.d cafwn pncdiflu 

vndefitit impotens ad regendnm,& fecundum b&c &fimilia frequti 

ter vjrianiur numcri annorum in fcriptura. 

I 1 Regnauic. Loquitur hicfcriptura de regno eius pofl mortem ft 

tris;tatnen ante c$perat wgntre ?iHentepatre,ficut dicHumfuitfupr, 

}.lib.cap,vlt. 

\2 Am[)(.i]ai}iti:];. 

id en,inm^lis eorum citiusctiufafnbditur. 

1 5 Filia enim. infra eo. c. dicitur , quo 

d îtbalij law huius loram 

fuit filia Ârnri patris ^tcbabjed mortuo pane

' 

r 

909 

HER egum. 

f Vel conlpcftu dcmmi. 

vxor ciusi Et fecitquod malum eft coram domino 

. Noluit autcm dominus difperdere ludam i 

propterDauid&ruumfuumjficutpromifcratei, 

vtdaretilli.t lucernam &filijs cius cun&is die- 

bus 

. In diebus eius reccflit Edom nc effcc (ub lu z 

da , & conftituit fibi 

regcm. Vcnitcjuc loram in j 

Seira , & omnis exercitus cum eo. EC furrexit no 4 

#e , percuflitque Idurnaios qui earn circundedc- 

rant & principes curruum: Populus aurem fugit 

in tabernacula fua . 

RcceiTitergo Edom ne cflet 

fub luda vfque ad diem hanc . Tune rcceflit & ^ 

Lobnaintemporeillo . 

Reliqua autem fermonum 

loram, & vniuerfaqua: fecit, nonneha*c 

fcripta funt in libro vcrborum dicrum regum lu 

da? Etdormiuit loram cum patribusfuis,fcpul- 6 

eft cum eis in ciuitate Dauid, & regnauic 

Ocho* 


1 ô/H/f.quamuismcruiflct pn rcgis & pepuli eum fcque 

vnde fubdic*. 

tismalitiam,diminuictamen cuispoteftatcm, 

a In d:ebwents. id cft,Idtima. 

nunc non fuerat 

, 

3 conjiituit. A tcmporc cnim D.nn'd vfq; 

ibircx proprie dictus f 'd pr.vtccliis per regcm luda polkus. 

4 li fur. noc. Gl.R;i.Salxjiuhabitabancpropcrcgnum fnum, 

non ramcn rantum prxualuic cos (.4? police rcdigcre fub tri- 

btito ficuc pnus. 

5 Tune re.& Loh: ^,^r.Qirxda duiras eft de rcgno ludc fortis& 

potcns qihTicgi rcbcllauic , quia crat props ccnninos 

tdo,vthr lofuc IJ.& piunxic 

fc Idiiinei? in hac rcbcllione. 

6 &c.Sepnltuf

5 

dcrrli&um, 

-iiu ci*. 

LXX.g..irulilatem 

ciu. 1. 

quid 

t'.IUIC. 

fnle.it ef 

t fuhrereum 

fuper fifiigiu 

pradiuim.i. fu 

prc nHtncgia 

dibu 1 ; more re 

gie vicetbroni 

veftibus fl4- 

pcr pofitis. 

Chal.'nterpr. 

fubtereumad 

gradiim horariiin 

i. horolo 

gium lolare. 

8u Glof.ordi.&NicolaideLyra. 912 

phecarinRamoth Galaad.&ingrefTuscft illuc. 

t-cce autem principes cxercitus ledebaiu, & ait ; 

Verbum mi hi ad tc O princeps.Dixitque I ehu ; 

Ad quern ex omtnbus nobis? At ilic dixit ; Ad te 

Oprinceps.Etfurrexit,& 

ingrcfliis eft cubicu- 

lum- Anllefudit oleum fuper caputcius,&ait. 

J-tecdicitdommus Oeus Ifncl, Vnxi tc 

regem 

fuper populism domini ilr.ii.-l, & penalties doniumAchab, 

domini tui , vt vlafcar fmguinem 

fcruorum merum , prophctarum & Lngumcm 

omnium f.'ruorum domini de manu 

Jezabel . Perdamqucomnerndomum Ac hob, 

&interficiamde domo Achub mingentem ad 

parictcm , & claufum & t Douifimumin Ifrael, 

&dabodomum Aclub ficut domtim ii en ; Cxi era patent vfijuc iki. 

a EC mccrfi. idtfl,injnrrfMm bi fuerat inun ttus, 

7 Ad fcruos domini. id cfl,ad alms principes exercitits. 

8 Quid VC. Heputabantur autcm prophets infaiii, eo t/nod cnntem- 

nebantbonahuiusmundit^r qui j loqatbantur frequenter talin qua 

videbantur aliis aliena. 

9 No(tis. Erant enim difcipuli prophctartun religioft, vt difium eft 

jnpr.i 1.C.& idea diftingiiebantur ab aliis in babuu^pcr quern cwnofiebantur 

cffcdsdifcipulis pinphttafttrn,& prr>pftr hoc dixit; No- 

& bonum;& hoc ex pqrte domini, 

filS.f.qniJfit de prophctis,& per tonfcquens quid jit lucntns,f. verii 

10 Falfiim. videlicet quod propter hoc faamus quod direr;tin par 

ticulari fed mn, in particular! cxpHc undo. 

I 1 Hox Sf. hyc. videlicet quod dcprxcepto domini damns itKm Dei de domo ^chab 

difpe>'dcnda.Ctera patent ex diflis c.prxce.t>f(jUt:ibi. 

14 Nemo. (]i prAuzniat nos nvntiando loram adttsntttm noflrum 

ad [e tnttiiendiim. 

1 5 EcafcendiC. Hie confcqHentcrdcfcribi'uripfius loram occ'fio, 

cumdicitur. Etafccn. t>i interficeret loramanteqH.i'W femu- 

\6 Igitur Erat eniin helium inter loram 6" rr$Syri.e;& idco (peculator 

L rat fuper turrim ad pri me . dii n r hnfles irr Bereft rr- 

iy 

Vidil./.MK.V/f.'/Jwew arntatorum & nrdinatoru adinnadenJi. 

1 8 Pacata ne.vf puteft adne>fa i ; 

funt dcbellatijt>ellduci& eis dat*. 

j p Quid cibi. .// mei t& tfnc {

1111. Rep-um. 

Cap. IX. 914 

a ^dhucfornicathnes relabel, &c.^ % lofc ph. Jtrhucum multa rcfiio,cum oibiis poften'rans fur infignibus octingueretur. 

difciplma agebac icer.Cumque loram venifletin agrum N'a 

buchei reqinrcbacii inexerncu rcdcoronia gerercntur. EC 

cum ei Khu amatiffime makdicercc,matrernq; eius vcnefi 

cam,ac mcrecnrem clamaret,mccucns cum rex, &: nihil eu 

cogicare v^.""w quod -jv.,,~ 

effufahibrecrc a dixit: PaxenMelui?Etillerefpondit:qua:prix ? Adhuc fornicationeslea.ns, 

conucrfo 11 r i ^ 

curru fuo,vc < ipo- 

ccratjfugicbac. 

Rabbanus. diciturdcO^hozia, 

quod 4:.annoituncraccum 

re 

.;rc coepic &: 

vnoanno rcgna 

uic. N;im pacer 

cms loram di- 

cicurS.annisre- ' 

11 & gn. 40. vi- 

ii ita eft 

xiiFe , 

diu bus annis 

prior eft pacrefiio.Std 

a~..dune 

Hebm , quod 

loram. 4O.?nnis 

vixit, 

&i iS.re- 

tur.quia tsndia 

Idcm.Iezabol comcdmmt canes , &: voJticresce'i , vc 

oftenderecurq, fpiricalis ncquiri.c .'rat praida danris fl-pulcu 

ra.FiigeergodiuesJiumfmod! cxir.ur. Scd fugteshuiufmo 

di exuu.ii riigens hiiiufniod-i flagitiui-n. Noli ellL- Achab, vc 

Za bcl matris tuae, & veuchcia eius mufta vigent. Conuerut autem lorammanum 

fuam &fugiens,aicadOchozia;ri:InfiJia?Ochozia.porro 

lehu'retcnditaraim manu,&percuflir.Iora inter lcaDu!as&egreiatll 

fagitta per cor cius. Statimq; corruit in curru iuo.Dixitq; Ichuad 

Badaccrduccm:Tol!epp>ijcceuminagn>NabothIczrahe'jt?. f'Me- 

nur Achab 

minienimquandoego&tut fequentes in curru kqueba 

I" 

patrcrn cius,quoddominus onus hoc Icuaucdcfupereumdicens; Si 

non filio* pro fanguincNaboch,& pro fanguinc um cius quern vidi he- 

ri,aitdominus:Rcddam tibi in agroiitodiatdominus.Nucigicur rol- 

Ic & proijceeum in agrum iuxca vtrbum domini.uchozias autem rex 

ludavidcns hoc,fugitpcrviamdomushoiri; Perfecutufcj, cileumlchu; 

t ait; ztiamhunc percutif in curru fuo. EC percullcrunt eumin 

atccnfu Gur quielt iuxra lebaal.Qui fugit in Mageddo, & morruus eft 

ibi.tt impofuerunt ierui euni luper curium fuum & tuleruntm lerufa 

lem, Tepelieruntq; eum in lepulchro cum patribus iuisin emirate Da- 

pjffeffionem fi- 

nicimamcon- cupifcas 

cibi cohabicet 

Iczabel ilia fera 

. Non 

-lisaiiaricia, quc 

tibicruenca per 

pidiDcescuasno 

reuoceCjfed im- 

pellac ; quz ce 

faciatcriftiorein 

ectamcumxiofidcracapofled;- 

risrqiKrccfaciac 

nudum,cumdi 

ues fucris . 

-X Chryfoftomus 

. Serpens 

maps punicus 

eft quain malicr, 

& rmilier 

plufquam vir,5 

Iczabel maiores 

D 

Lb.de Nalw- 

.Ije.c. II. 

fvcl Memento. 

t vel prophcturn 

none . 

Horn f- in 

cpilt.

B 

i. bi 

paftorum&inuo 

.1 

Glof.ordi.& Nicola) deLyra. 

Ynde at!endtndu tfl^ Zabri vere intcrfait dnm fuu , frd hoc no ha* 

tuit duration? nee bonu 

cxituiquia ftofim frit igac cobnflus , nee rc- 

fnauit nifi j.di( bus tn.^tmri verb DO into fecit dnmfimm. Turn tjuia 

Zabri no crat dns ipfius ^mri-.quij proditoril ffarpaiiit rcvnu.Tum 

efl cap.pcc. 5 

confeqiteter defcribitur accifi:)fecundtriorum,&- primofilftritm aaifufpecii erant ncf.:nfrcnt/ibf 6~ //.'. pro*rniei . 7 Re fj. hsc rff 

^ confen,&- primofit>arum auifufpecli erant nef.iuercnt I'M'&-fi!*procniei . 7 Hcf.i. h.icdf 

vt h.ibc 

ER.zntautcm.defcript4occifi'.>eprincipaliuin 

lorajctofratru Qc/;o^/iod irnnici' totjuebai^.tficHt 

fatct ex fupra diftis lora tusrat in I\amoth Galaad cu exercitn:&0cboîai 

rex luda cu eo-,& id non eft -ptrifimile^wn eejui & curms et 

Ctera,q ftincnt ad bdiu illuc dufla fur/fen;,falte quanta 

ad r,tai>rem 

parte& meliorc,&- a~ia ;/?.; bjbebftItb*;G tall- per madit lo./uendi 

Percuffit. i.de eim anifre . 6 Etna 

hie per aHt'cipjtioneûit poftettfacerdotetBaul int. > fecit, 

tar infra eod.ca. 8 Cumq-,. H:c cnxfcycnter defi ribi'.ur occifto air 

corHmloram.f.ff.iiritOcboT^f ,atius mater erat foror loram filii^ 

chab et hoc ell qtiod dicitar; Olc];. locus crat fbi conurnrchjntpafl 

res ad cotnedendum & dormiettdum prope via. 9 lime, ijirn 

ejuia erant nrpotes fui,t>t habctur i.'Par.ii.qui fenitbjnt l-i 

rianefcittesmortclora & Ocho%j&:& quit rrî-f. htt'.j v> dc >. 

niebaterafiparieauJlralirefpecJu S'arnaritt,w irai a 

rat orcifi'S crat 1 paneaqnilvnar'i:& fiitlii erat rctesjta r : 

hue Imrre diuulâtu.C.n.'ra patent rfq; ibi. I o Irnienit. ifle.t'.c, 

ftiis viucba' taldc rcliînse^non bcls>,tss a-fls ytl rinca!,ncc b:ben 

infiinubat,()KOd no ppffint filn t'o'i . 

tefijlere.C&ttrapa.icnt vfque 

4 Qiiis pen. t[.d.n> c ig,i ftcipiendn ncc vos Kxccjucndofnn.tts cutpxbi 

iuflt & laqdaliHeXua de txttuntate & wand.iô dfti tcs TinKwjn t.tbernaculis pro domilmt hc,b!:a>'tcsj>t babetw tere.) 

er idi-a -lula erst ^rLrtw dixini bon coninxcJus .iwicitiai 

:.rif,fnit per 

fa- aim I?hn,(ni id-jloLttra' & ido!ol.itriarnpro 

viribui defl> iixrrat . 

M O R A L I T E R. teruntdclocoadlocu vthr lere.j^.iignantur pacresrcli;.v' 

I Erant aa'cm. Moral is 

cxpiificio de intcrfedione iftotum ft forum paupern & corn non habent immobilia 

filijrqui b* 1 ' 

Hofum paficacff capitulo praredenei. 

ncc vjagm dcl'catu,nec manfione ftabileni-fcd fin mand 

10 Ci'.ny( ; flb'-iffet. Pep iftum Fonadab fih'5 Rechab , q dnciiit- tum fupcrioru Tuoi u fe trasferut dc loco ad locu:& per h ) 

1 

fil;o^ fuos vnldc religiose vii.icrc.f.finc niltura agroru &i vi- oHendtinc fe cfie perc-arinos & aducnas in hoc mundo !' Ichu rex 

qfuiit amicitiam iplius lonadab. 

fcrynf

' 

# Theodoretus. 

Eracquoque hie 

&i. cms. 

eft ergo perfpicuum,quod 

etia 

in tribub- eranc 

quidam vin pieutepro?din,propter 

quos cuam 

nliorum curam 

gerebac dominus. 

a V lAcbab cduit 

dorcuis . Et 

vcr- 

boriim &: faccoluhicexarnma- 

diiscft fcopus.Te 

huenim cd nuilum 

vell'-t erlti- 

gtrecedem,illis. 

verbis'tfus cfK 

vcomnes confidcnceracccdcrenc. 

Vcaucem 

nulliis ex Dei S;t 

cerdotibus etTcc 

pa-n^ focius , vc 

teftomdignieos 

iuffic cxpclli:de- 

fobs fie confo- 

d;t. Baalisquv)- 

( 

ijue ftatuam cobutfit, 

fc ncmoracxadit, 

& ab 

sidolislibera 

Eptomncm tcri 

ram Ifracl . 

m ê 

Auguftinus. 

Si lehu feruum 

Balfc die mcn- 

mi. Reum. 

Cap. X. 

curfum(ibi,&bcnedixitei.Erait*adcum:Nunquideftcortuum re- t rct 

uin,& 

prinio i/uaii'um ad bana^ciim dicitnr:D\\it autem. per lonampro* 

pbetam,feci4'idum (juod diet! I\J. S'a.quod iffum ynxerat regem ad ex 

rei&eius face-fdot i h onorare, & patct litera vfqite ibi. 

Proferte. ft per hoe certius cognnfcerentm-rfHi effent inter ficien 

di.CtteYu pênt ffyne ibi. 

kfecerunt. in dcteflationcm idoMa,trix^ ft lotus ilk deferni- 

f conmu'iitati in hacncceffitate. 

ûntfi. quia cidtu vitHloritfuftinuit & excrcuitjicre^'ufttum 

a 

1 ddomitDauidrenerteret!*r,fecundu cjuod ba.bcturfupr.).lib.c. 

1. 

M O R A L I T E R . 

5 

L* 

.tum fuic,q, rcges catholici& potcnrcs 

vitiorum alioru 

tlihuszebtorcs&idololatrKjatquc 

orcs,qi.ii per lehu fignifkanrur , forentquajfituri fu 

icaccm & amiciciam paupcrum rclisioforunij&: cciam 

bicationem.-ideofubditur. 

>a m

Angeloinui. 

Mitt.j.d. 

Quxfl. jtf. 

S 

Chrifti infidiatrix c- 

rat. Qux aliquando re 

snare vidcbawr, cum 

lcc,is ccrcmomas tcm 

poraiitcr obferuabar.r'a 

cm in 

Intcrprctatur 

Athalia tcmporalis 

domini . Scd lofabethftrcnuitace,qua: 

interpretaturfaturitas 

domini, id eft, ccclc- 

ver< 

lie,in qua 

funt de 

litix,fcruatur loas.ideft 

mcmoria domini, 

Glof.ordi.&Nicolai deLyra. 

C AP V T XI. 

Thalia-pero. Rabb:niis.Atbalia,q"? femenDa 

uid cxtingucrc molicbatur , impictatem cxpnmic 

l\ nagox,que iemims Dauid hoc eft 

C A P V 

vxorcm luf.ibetfiliam lorain.vcconfcruarctur fdncillarc- 

gi| feminis.Lini cnim videns ; 

e; :mi genus rcgium, fill 

1 

ca cfi,&: occulcauic fr.icris filiu m loas , &: pcrputuo 

incus en 

aluic.Uc lex quidcm unnos tern ic rcgni admimftratione exc 

cranda Gotholia.anno aut iepuiUolapicncilTimus poncifex 

rcs;num reduxit ad 

T XI. 

Thalia vero mater Ochoziavides mor 

tuurn filium fuum, furrexit& iiucrfe- 

cit omne icmen rcgium. Tollens aure 

Ibfaba filia regis lora foror Of hozia?, 

loas filium Ochozia? , furata eft eu de 

medio filiorum regis, qui interficieba 

tur,&nutricemeiusdetriclinio,&ab 

fcoi^Tit cuni'a facie AthaliacjVtnoninterficeretur. Eratque 

Chriftus, v.linnus , fcilicec,in 

ic.iiit.Li , in , r\ x A i i' 

quo eft mcmoria no- cumcafexannisclam in domo domini. Porro Athalia regna 

minis domini, neper b u i t fu p cr ccrram fe ptcm annis. t Anno autem feptimo 

mifit 

loiadapontifexAafrumensccnmriones'&tmilitesmtro- 

genus rcgiutn. 

b .Anna aii.nM feptimo 

r.rifit loiada po/iii- 

fix,

921 

1111. Regum. 

Cap XL ,922 

dctcmplo ad palatium defcendebacur. Reliqua mulcicndo 

. 

Tofcpruis. Gorholia laudcs inopinabiles rcpenre cogno D 

' 

cxtenorcs acnorum ianuas contra furorem fi rcgina; , quid f.-em,vehemehter' percurbata cum luo exercicu de regah- 

mo!irccur,cu(todircnc,poftca eduxic regem dc domo clomi bus exiJiuit.Ec cum vcnitfet :td templum , facerdutes quide 

ni vbi erac abfcond!Cus,vcnerLiiHq; per viani ports fcucano 

rum in palacuim,& fedit fuper chronum rcgum. 

a 

cUcvidentur. 

Slod'e -is e.vcui>i..sdom. 

Rabbanus. Scutari j 

crane tucores regis 

cuftodienccs palaoj 

vcthbuluin. 

c Etpofitii fi'perrum 

diaduma -" feft.Rab- 

! banus. In libro die- 

Tiim apercius: Et imci 

diadcma 

\pofuerunt 

in 

Idedsruntque manu e- 

\iustcnendam legem. 

Eterat vtique falu- 

| 

I caris prudentix, vc 

pofi tyrannies nece 

rcgmXjfuccedenci 

filio 'inregnum regis 

cum ipfo rcgni 

habitudifciplinalc- 

Dei fcruanda c6 

gisD 

protim]scxcepi-runt,arimcos veroqui fequebacur introirc 

prohibuerunc.Tunc Gutnolia videns puerum fiance 

_., 

cepinlhs dicens :.| lite eit icrmo quern *n . i* 1 *!*' ,>* 

tia 

pars veikum introeat labbatho.&obieruct excubias domus 

fuper tribunal regiuin 

jn palatlO pOi'Ca Slir a T Id cft,coni'jrntionem cum principibust.eiiitrirum fecit. 

& domus Mcff;(q duxitadiein templum domini. 

Pe'pigirq'ue cum ei.s fcedus. Et 

cum porca fcucano- 

, eiquediadem 

a regale fupcrpoac}iurans 

eos in iicii , lVi((a vefte fua 

domodomini, oftendit cisfilium reels, 

rum nonunancur) ..,,.,. , L Td n. n r,. r vc-hcincnccr cxcla 

\ i ir- vcncinenccr cxcia 

z 

tacere debetis . Ter- 

^ regis-Tertia auttin pars fit ad porcam Sur,&tertia pars ad por- 4 

tarn, quse ell poftf habitacuiinn fcutariorum, & cuftodietis 

a f &i. ju.t (nrr.i fcutarionim Sc fiinaJmenu dicitur. 

excubias domus Me'tlu. Dua: vero panes e vobisomnesegre- y 

dienr.es iabbarho cuftodiant excubias domus domini circa re- 

vallabitis 

gem,& eum,hobentes arma in manibus veitris. Si 

quis 

autem fucrit 

ingreflus t , feptum templi intcrficiaiur . 

Eritifque * 

cum rege 

introcunte & cgrediente. 

he fccerunt centuriones iux- 

ta omnia, cjuae pra;ceperat eis loiada iaccrdos. Et ailumentes fin 

viros f 

guli uos,qui ingrediebantur ad iabbathum , cum his 

qui 

egrediebantur e fabbatho: veneruntadloiadam facerdotem. 

a T Leuitis. b T Q^ Dauid czlis hoitibus conlccrauu in domo domini, quibus Leuitx 

in bclio a:marcntur. 

Quidedit 

e'ishaftas&t ab 

rma regis Dauid qua! erantin domo 

domini . EC fteterunt finguli habentes arma in manu fua , apar- 

te templi dextcra vfque ad partem finiftram altaris & acdis cir- 

mictcreturxV qui fe a f , nfigne capitis regum _ 

ipraelatumpopuloyi 

I bere 

dCTCC regCndo, ipfe l 

rcgcndum dim- 

nislegibusfubdi de 

mcmmifler. 

d * ( 

\ittratio 

tus. 

ca erat peruerfitas , 

vt ncpotem fuum 

iregnaifc confpica- 

ta, 

&: exclamauent 

Sed ccnturionibus 

cum reacm. Produxirque filium regis, Scpofuit fuper cum dia- 

^ f Legem Dei qua docwfut qualitcr viuat & c "d agat. 

dema &tte a 

(timonium.Fcccruntqueeum regem, &vnxerunt, 

&: plaudentes manu dixerunt : Vmatrex. Audiuit autem Atha- 

lia vocem currendspopuli> Scingreflaad turbas in templum 

domini vidit regem ftantem t fuper tribunal iuxta morem , 

&t canrores & tubas t prope eum,omnemque populum ter 

ix lartantem & canentem tubis , & fcidit veftimenta (ua , cla- 

autem loiada cen 

fci'Si d mauitque : Coniuratio , coniuratio . 

Prarcepit 

turiombus , qui 

crant 

fuper exercirum , & ait eis : Educice cam 

g 

9 

10 

mans mincoccidi. 

tecerantinli- 

di.is,&p:'inciputuin 

.nufjrrc tenraucrat. 

loiad.i vero euo- 

cansc6cufiof)es,utffic,vceducenccsGo 

thol'am in conuallem 

Ccdron ,ea ibi 

perimcrcnt,ne tern 

plum viol:irenc vc-" 

neficam in eo occi- 

deces.Hisgeftis,couocans 

populum & 

armatos mcemplo, 

loiada piurauicotn 

nes,vc rcgifat'crenc 

& cms faluci profpicercnt, 

quadoinde 

uocione regia Deu 

pbcius honorarenc: 

&: necranfccnderec 

Mofaicas leges eos 

iuiiurandum quoq; 

compulic exhibcre. 

J 

Theodorecus . 

docec eciam hifto- 

ria . 

^ncfficej damS 

Ii. 

f atrfores uel 

fuellitec. 

fc Procopius. Vere 

aucem bonus ma t iuxta colum 

colucrunc. Adeo ta- 

* 

r j -j i i 14 ctijVtiexcellis JJeo 

fccerdus.vtcamex dio. Dixerat enim iacerdos: Nonoccidaturin 

templo domi- facnficarenc,&: non 

(acrum ambitu m\ -j- Impoiueruntque ci manus, t & impegerunt earn 

per viam Ir in ^Pl0 ' Iicu c in Ie 

. 

" 

i Pcpigitq ; cum 

lofc- 


eis fcedus, t>t iuuarent eum fdditer in inflitu- 

tionertgisdebiti: (jnodfecermit Ubcnter:tum(juin ejniiibet naturaliter 

diliyt dominumfuum vnuw.tum quia difpliccbjt ei> mulieris im~ 

pcrium . 

z Tertia pars vcRmm.fcilicct,determin iolentia . 

4 Tertia aucem pars lit ad portam,&c. in illis enim locispofuit 

c>ijt'idi.u,vndepotcritnt homines intrare atriumJaccrdotuni, vbi rex 

fucrat ci.ronjtus. 

5 Egrcdicntcs h\Jo^\\o.fec':ndnmquodhabftur i.Txralip. Da- 

uid aiHptians cul.'um Dei ordmauitîtod eftent 2 ^.facerdotesfnb fum 

mo facerJoterfttijcruircnt in ten>ploj'ncccjfitupcr hebdomaias:&fic 

mm abantur in fabbatho ,fic & turina Lc tutarum eis minifirantium 

Cf CAntornm & iat/itorutn.ita (fundfabbatho intrants facerdote cum 

1'itii iKrmu t alhts,qni -.nimfirauerat bcbdomad'aprtscedente egredicba 

ttircumfuis.Sabbathoa '[cmitlofjun loasfuit coronatus, Ioia.lareti'/uit 

illostftti debebant exire cum intrantibus , rt h'abcn-t maiorem 

p tfuhimfecum ad dcfendcndum re^cm . 

6 Si quis aucem ingreflus. id efl} claufutam atrijfacerdetnm,quod 

erat circa templum, 

7 Intcrfi- 

J-; 

ge erac ei locum. 

prxfcriptu. 

a t & venire. 

-Pcf'git 

7 Tntcrficiatur. non tamen intra atrium,fed extra \ficuf patet infra 

de ^thalia^ loquitur loiada dc iiitrantibus attium contra rsgcm in 

flitiitum ', 

norando. 

non auitm tit iilis ^quiintrabantpro eo difcndendo vclho- 

8 Produxitquc filium regis. defolario templi ad atrium. 

9 Et pofiiit fuper eurrij&c. quo reges coronabnntur,quod in tem~ 

plofcruabatur . 

JO EC teftimonium. id eftjegem in qua debebat rex inflitutus flu 

dere & tncditari^reamferuare acfacere obferuari. 

1 1 Audiuit aucem,&c. Hie conjequenter defcribitur ^thali# oc 

cifio,citrri diiitur. 

Audiuit aucem. Trofolennitateinftitttti regis. 

1 2 EC ingrefla ad turbas,&c. Hoc videtur effe contra ilbtd. quod 

dift".m est,yuodprola>-tt/i>\fed extra,~etpacetin litera. 

1 3 Et quicunque (ecutus cam fueric. ad {ibi fattcndum* 

14 Ft-naturgladio. Dixcracenimfacerd. tanqnam particept 

fui criminis. 

mpcgcrunt earn per viarr.^/?p enim ad ilium locum po 

ter ant nobilss venire 

equitando ad templum , & ibi defcendentespro 1 5 EC i 

cedebant vlira pcditundo. 

i Pepigic

*** 

f ducts, 

923 Glof.ordi.&NicolaideLyra. 

Tepigit 

A J-'iad 

,v cxt. 

inter fc. quia fc 

Joco 

Dei 

rcgis 

&c 

cuuis mi- 

niftcr CMC , pofuic.vn'icloiada 

rccognofccs 

dominum vcl di 

ligens inrcrprctacur: 

quia dominum 

cogno 

(ecre diiigcre 

a introitus equorum fiuxta palatium,& interfccla eft ibi. pepigit igitur .1 

loiada fcedus inter dominum & regem, & inter popuium,vc diet popu * 

lus domini, & inter regem &populum.lngrcflufq; ell omnis populus 4 

terra templum Baal, &deftruxeruntaraseius, & imagines contriue- 

runt valide. Mathan quoque (acerdotem Baal occi-Jcrunt coram alta- 

ri Et pofuit facerdos cuttodias in domo domini. Tulitque ceturiones, y 

&tCerethi&pliclethilegiones,& omnem populum terra:, dcduxe- 

runtquc regem de domo domini. Etvenerunc per viam portart fcutariorum 

inpalatium,&feditfupcr thronum regum. Lxtatufq; cftom- ' 

nis populus terrar,&ciuitasc6quieuit.Athaliaautemoccifa eltgladio 

in domo regis.beptemq; annorum era t loas cum regnare ccepiflct. 

NIC OLA V S DE LYRA. 

j Pepigit igitur loiada. flic confiquentcr dtfiribitu r rcgis inflitu 

ti eonjiriHiit'w per ffdus iniruin. 

2 Inter dominum. vt domini legemfidcliterobfcruaret. 

j 

t inter populum. vt effct populm Dei verc & non jillt. 

4 Et 

rcdocuit. Pc- 

pigitta-dusinter dominum 

&: regcm & po 

pulurn,vc rex3 

populus domino 

feruircnc,pc 

pigic inter rcgfi 

&. populumTvt 

populus crga 

regem fid dicer 

agcrct , &: rex 

cum iuftitiapo 

puluin regerct. 

CAP. 

4 Et inter regem. ft populu < ejjet fidelis rcgi,& rex fiddlier ago 

ret ta,(fu& cfjent boa a pro cor/itt.uniratepopuli. 

j Et pofuit. ne cum inde ducmtur rex folenniter ad domumfnant , 

firret ihi aliquid rnali. 

6 Et {edit. l/laenimeratconfuetudorcgisJenouoinun8i,vthabetur 

de Salomone fupra } .Hb.cap. I. CAP. 

CAP. XII. Author Seder olam.Anno vigefimotertioregnireftau 

'Nnofcptimo. Sequitur. a nixitq ; lias adfacerdotes: rau it faiTa teda tcmpJi Dc-i,anno cetefimo quinquagcTimc 

Omnempccuniam^c. } lofcphus. Regcm loas 

defi derium apprchedit,ut tcmplum Dei inno- 

ba 

tur efle deftru- 

Au.Eteuocans 

poncificcm lo* 

iadam, iuffir,vt 

in omnem mit 

terct region e, 

& exigeret pro 

vniufcuiufq;ca 

pice,dimidimn 

iklum argenti 

ad fabncarn, & 

renouacionem 

tcmpli. Fotifcx 

cqu^dc hoc no 

fecit, fcies quia 

nullus centerret 

argent urn. 

Tcrtio vero &: 

uaret,q

im. R esum. 

$\ Sf.rtatctfa.ia-b.'Dicitruinasdeir.us di miiii,vrqiiodc,ide 

/receperat/ulciretur.Legiturenmi in Par.'q, AclHia &: filij 

j.Oiccrdotes 

idbl6rinri,quialegKurnori habuifle HI turn 

BHcriruxn lint domum dni,& de (anctifiratis fercninr Ban). 

J} jgiwrvfijue. Rab. Ante aduencum Chnfii licet dodrina le 

;is in geiite ludca 

Cap. XII. 926 

vt implcretur inftauratio in viiiuerfis, qua? indigebantexpe- D 

fa ad domum dommi munienda,uuta illud: 

veflrumdatacflgrit'' a fccundHnnenfnr.m donations Cbrifl'>. 

g yn-untamc.n iionjubwt. Rabban. A luck-bee cffc nuio formandorum 

vaforum 1'n miniftcmim dai alia , parandorum 

&: faxoru 

ucric , tamcn per do a facerdotes t iuxta ordincm fiiiim.vt inftaurent,t fartate

A 

liV.y. Antiij, 

cap. I. 

B 

Gloford.&NicolaideLyra. 

& pecuniam pro peccatis non infcrebant in 

templum domini, quia (acerdotumerat. Tune 

afeendit Hazael rex Syria: &pugnabat contra t 

Gethjccpitque earn .Et dircxit faciem fuam , vt * 

aicenderet in lerulalem . Quamubrcm tulit 

loas rex ludaomnia fanclificata > qu.^ confe- 4 

crauerantlofaphat, & loram, &Ochoziaspa- 

qua: ipfeobtulcrat, & 

tres eius reges luda , & 

vniuerfum aurum quod inuenin potuit in the- 

fauris tcmpli domini, & in palatio regis, mi- 

NICOLAVS DE. LYRA. 

1 Tune afccndit. Hie d- fcr-bitit, adaeffitas rcgni, quando loas crtnnJi>iadaprincipes volentes regi adultriexbibuerut 

fibi bonoresfoli >M debitosrfiubus acquicnit rex, in hoc 

ffurpans fibi honoem diuinnmûod cum argit^rat Zacba,-ias filius 70iad$ 

de mandato in atria 

regis lapidatusfuit dotinni, vt babetur z.Ta 

ral.i^f.Dicit autem Rj.Sii. quod hoc principcs dixcrunc regi , quod 

efiet dignmhonorc diuino, qttiafex annisfuerat in templo domini nu- 

tritHs,(]4n'dfuiJftt y niji in en rffct aliqnld diuinufluitfi aliquis iniraffit 

locum ilium etpcr momentum temporhjrxter ilios qui babebant lo 

ci cuftodiam, erat in periculo mortis , quibus rex aajuieuit inpcrjoas 

fn.*,& regnifui detrimentum , propter quod a Deo punitus fnit primo 

. 

afflifljone^fecundbmortt.ibi : Surrexcruncauccm. Circa prim* 

dicitur : Tune afeendit. /,& i-iterfecerat Zacbariam . 

i, Et pugnabac. 

!&* cimtas erac in terra r 

Pbiliflbinornm. 

loas cum maxima mtdntudine 

i.'Para.l.i^.f.-d-dtttr , -y papiilus eius 

iccifuspro manaparte,&~ ipftmet viliter trrfatus , propter quod ad 

CAP. XIII. 

Jfno vicefimo tertio Ioai,&c. 

principatu 

pocicus 

eft 

loachaz filius Ie 

ha in Samaria, 

parrisquidemfui 

nee imitator exi 

ftens:impievero 

licuc &i 

gerens , 

primireges, qui 

Deum fpreuitre 

videbancur. Hue 

auce humiliauic, 

& contriuic Syro 

rum rex. Nam & 

ciuicaces ei plurimas 

& max i mas 

abftulic , & cius 

milices crucida- 

fuam 

5 

eo 

notaf.tr cum dlcit, 

fualibi ration? tradidit e.i,tfiti patera it vltra alys vfibus applicari , 

r: bubttitf Lei* 

5 Surrexcrunc. Hie coufsquenter additur pzna mortis,quia addikl 

r.;.' pcccatapeccatis, cum dicitur . 

6 Pcrcufll-runcq; . 

t.in.ppria liamo.iUit.nJocum xdificauit Salt* 

addilatatioric babitationis vvoris fusJic ut diclumfuitfup. j.//.c. I 

7 lozachar namy-,. J lief uicommon ito, & fainsfuns Aloabiu 

vtbctur ^.'Par.îfzmiliarcs > '&- valdt potentes in . 

rcgnofuv 

8 EC fcpeliemnt. quantum ad lock in 

general* ,/. in chiitatc D 

nontamtnc if 

putribusfuis quantum ad loaan 

fcpnltnr in 

fpccit 

quia nonfat Jcpultusinfcputchris regum,-vt babctur i. Taral. 1 

CAP. 

cft Ifraclitarum populus fecundumElifei 

prophecia,quancl 

Azazelpredixeratrrc-gnacurii fupcr Syros &. Damafccnc 

lofcphus.Tfraclirarum Cuniq; loachaz in his anxiecaCib. ad preccs Dei fuppl 

C A P. XIII. 

Nno vicelimotertio loas filij Ochoziar regis 

Iud.r,rcgnauit loachaz filius lehu fuper Ifrael 

in Samaria dece & feptcm annis. Et fecit malum 

coram domino , fecutuiq; eft peccata leroboam 

filij Nabat,qui peccare fecit Krael , & 

non declinauit abeis. Iratufqueeft furor do- 3 P : ,&co 

m ti-ii/*/~*rif> 

ncfqjcoaiugifle 

rogans vccunio 

manibus A 

bcrarec, i ^^^ 

recur, vc 

dicione viucrct 

Dcus pivnitc: 

pro 

vu'uirc fufc 

, - r , i. magisquapcrdi 

i-'i I 1 1- - /! 'ftrr*î/-4i/-itf*rf/^pti^ *w n * ' - 

. 

mini contra Ifrael, &:tradiditeosin manu Ha 

zacl 

regis , Syria? &in manu Benadad filij Hazael , cun&is diebus. 

eft 

Deprecatus autem loachaz faciem domini , & audiuit eum 

dominus. 

Viditenimanguftiaslfrael,quiaattnuerateos rex 

Syria?. 

Et dedit dominus Ifraeli faluatore , & hberatus eft de manu regis 

Syriar.Habitauerutq; filij Ifrael in tabernaculis fuis , ficutheri & 

uic. Ha:c pailus 

eft 

nudiuftertius-Verutame no receflerunt a peccatis domus kroboa, 


CAP. X 1 1 1. 

1 A Nno vicefimotercio. Hicco>ifequenterdcfcribiturrcguin 

J[\. IfraelfucaJJio , &fccundo Elifei mors

029 III I. Regum Gap. XIII 930 

a El'fensau. RAB. Rcdcptor nofterredorib.ecclclixarmis qua:perfacT:afiebantpr:sdic3rionibu.s.Ailwrncusaut:em fo- D 

fpiricunlibus fcindui, & contra hoftem anciquum pr.ccipic 

pnv'iari . Arcus facrum eft cloquiu, quod ex vcroque cefto 

velut ex comu,& chorda pftac.Per verus quippc ceft. re,vc 

figura 

fua (ponce mulca ucercr,'aic primo emfflbjjculu m falucis 

Domini, &c. 

c f.iis Sitperpo.HA.K. Excmplis dominus adtioncs dodo- 

.tnrcornu|?.pduriciam,perno. vero,quod mcarnacodomi- rumdin'gic,&:conforcac. 

pheciafine dim:ca- 

:ionevicilH', qui du 

a. vica difcederet, 

Hebrxos Syris, &a- 

C,ijsinimicisc;ipc!ul 

Jos reliqucrec. Q_iu 

propccr nee i plain 

vicam fecuram vice 

ri 9 fore diccbac, fed 

quipeccare fecit Ifrael , fedinipiisambulauerunt. Siquidem 

&: lucus permanfit in Samana . Et non funr dereli&i loachaz 

de populo nifiquinqu,)ginta equites,&:deccm currus, &decem 

miliapedirum . Interfecerat enimeosrex Syria?,&rede- 

gerat quad puluerem 

in tritura areas . 

Rehqua ante fei monurn 

loachaz, &vniuerfa , qua?fecit, led ckforticudo eius nonno : 

\\xc fcripta font in libro fermonum dierum regum Ifrael? Dor- 

miuitqueloachDZcum patribusfuis , & fepelierunteumin Samaria, 

regnauitque loas riliuseius pro eo . Annotricefimoie- 

primo loas regis luda , regnauit loas filius loachaz fuper Ifrael 

in Samana fedecim annis,& fecit , quod malum eft in con- 

fpe&u Domini. Non declinauic ab omnibus peccatis leroboam 

rilij Nabath, quipeccare fecit ifrael, fed in ipfisambulauit. Reli 

qua autem fermonum loas, & vniuerfa , qua: fecit, fed , & 

forti- 

tudoeius> q uomodopugnauerit contra A mafia mregem_. lu- 

da, nonnahaec fcripta funt in libro fermonum dierum regum 

Ifrael? Etdormiuitloas cumpatribusfuis , leroboam autem 

fedit fuper folium eius. Porroioas fepultuseir, in Samaria cum 

regibus Ifrael. Elifeus autem afgrotabatinfirmitate, qua & mor ? 

tuus eft . Defcenditque ad eum loas rex Ifrael, & flebat coram 4 

eo,dicebatque > pater mi,pater mi, currus ifrael, & auriga eius. 

Et ait illi filileus , Affer arcum , & fagittas . Cumque attulilTet 

ad cum arcum,& fagittas,dixit ad regem Ifrae 1, pone manurrL, 

tuam fuper arcum . Et cum pofuifletille manum fuairL*, fuper- 

r 

d 

.^perifr. RAB. 

Luinie fcieci^ fuos 

horcacurprimumil 

luftrari,&(iciacula 

vcrbovum mircerc. 

e Fdg'/Wrf.'R.AB.pro 

dicacio -fantla certif 

lima eft inrcrfeclio 

fpincu.ilium hoftiu 

li pcrfcueranccragi 

cur^nde non dcbec 

doctor propccr aua- 

ricianegligere'animarumcuram, fed 

m.igisper piccatem 

adxcernam pr.rcedvrre 

requiem,quod 

figmficac Aphc-c. in 

cerprecat'enim con 

tinebit.vel apprche 

dec.vndc Apoftolus 

enumeracis vicij; 

fubinculic, Tu autem 

bortioDdbfc fitgc , ft 

tlarc ver;> itift!tiam,& 

pietatem , *i>am ittertjam . 

cur iaculo 

carnales percutere. 

Tnbus vicibus terramiaculo.percur.c- 

J itram orientalem . Cumque aperuifle^dixit Elifeus, lace iagit- t clrinam inftnuare. 

T-I r a TRl r r:td ' caiio 

r. a 

'/"^' . 

Poftea 

doceancur 

c ta,&iecic. Et ait Ehieus , lalutis 

Sagitta domini , & lagitta 

falu- ^ 

quinque fenfibus 

a 5Îdc ft,in contincndo.vel spprehcndendo. 

tis contra Syriam : 

percutiefque Syriam in Aphec 

donee con- 

f fumaseam. Et ait, Tolle fagittas . QuicumtuliiTetjrurfumdi- 

xitei, Percute iaculo terram . Etcum percufllflet tribus vici- Io 

^ratum fibi efle, vccum eo a przfenci luce recederec. 

corporcisimperare, bonifque openbus, 

qua? per fexexftudium 

fcienciam 

fpiricua- 

1cm inftancer mcdicari, quam fepciformis fpus ad faltite hu- 

-;-. 1 HEODORET VS. Quamnamobcaufamperiacula manigenerisgeminocertamencoedidic. Quiauce,foia fide 

iignificauic futuram vitona?Non ca credebanc verbis, q. i 

js futticere credunt ad faluccm reite , arguuncur.quia fecundu 


qua: 

t 

Siquidem^ & lucus . hoc eracde rcliquijs culcus Baal viculi 

, 

;nim aurci no eranc in Samaria, fed in Dan &: , Bcchcl,ficuc 

didum fuic fupra. } 

.lib. i i.c.fed in Samana fucrac cemplum 

Baal,qubd dcftruxic lehu, ficuc habetur fup. 

10. c. Sed lucus, 

ûi erac plancacus prope illud cemplum, in quo cxercebacnr 

uxuria,rcmaiifcrac p legis mandaca , cj pccpic lucos excidi, 

icut,&:rcpla idoloru fubuerci.Casccra pacec in liccra vfq;ibi. 

i itfont. Deqtiapugnadicccurmagisc.2. 

] Elijcmau. Hicconfequencer defcribicur mors Elifei,&cuscutnulacio, 

&: priniodefcribirurfignumabeodacum,cu 

dTcc morci propinquus. fecundo cum lam cflec morcuus.ibi 

Mortum tft trgo. Circa primum dicicur. 

4. De- 

MORALITER. 

3 Elifeitt autem &gro. Scquicur. 

5 Dixit ad re. Per Elifei verba cofequencer hie pofic,i,dem6- 

.tracur ,quid bonus princcps 

facerc dcbeac, &: eciam bonus 

"jrxlatus , qui poceftdici rex a regcndo in fpiricualibus. 

5 Tone manum tuam. Per hocenimoftcnditurotficium prin- 

figni- 

Jacob 

4 DefccnditqHe ad eum. quia v;ca Elifei nuilci'i va'lebacad defeniionem 

fui 

regni. 

j Currus Ifrael,& auriga eius. exprtnacur ficut fupra a.cap.Cui 

compafTus Elifcus dixie. 

6 Tone manum tuam. ad ccndcndum ipfum . 

7 Superpofuit. ad offendcndum, quod mericis ipfius darecur 

regi lignum victoria: . 

8 

^tpcrifene. 

in ilia enim parcc crac regnum Syri^,quod mo 

leffobac regnum Ifrael. 

9 Sagittafa.dn. id eft , cmiffio huius fagicr.2 fignac vi^toriam 

pro populo Ifrael, &: concra Syros. 

10 Tercute. Ifta percuffio defignac pcrcuffionem populi Syrix 

a populo Ifrael, vc patec ex fequencibus . 

flgnificacur, quod in dubijs dcclinandum eft magi sad mife 

ricordix dulcorem.quam ad rigorem iuftici,Iac.2.c. Mifcri 

cordiafupcrexaltat indicium . E.C,hic dicicur, quod 'fis'tuuis, id- 

eft,clemens,cftdiminuciiius pccnarum . 

f laccfagit. per quam inceJiigicuc fencencia proccdens ex iu 

fticia mifericordia cemperaca.ideo fubdicur . 

:ipis,&pra:laci circa fubdicos, eft quod debitciuftitiaexcr- 

:cre.Na per lignu arcus,quod eft ri 

ngidu.defignat' iuftici? 9 Et fa&itta falntis contra 9 Sagittafal.do. g.a 

Syriam. qu^ incerprecar 

ior,perchordam aucem ,quij 

mollis eft , mifcncordie.dul- quiacalis fencenciareprimicexcollenciam fuperb 

'- ./ w;v.v *,,,,,. ,. P/rnrf^ft^H,-r,,r 

-ur,& per hoc,q, lignu ngidu per chordam mollem curuac, 

calis fencecia pformac'diuin^ voluncaci. 

Et fagitta J'alrttis contra Syriam. quc; incerprecacur excelfa, 

orum . 

10 HurfumdixiteiipenuKia.ter. Per qdoftendicur, quod bo- 

Tom.z. GG t nus 

Sic 

]

quud . 

t /cqaenti, 

in. u 4 

UU, & ictlflit 

o -.iF ... i ,&: 

B 

pift.d 

futtpch, 

c 


lacob. Fides fin f fitar 

a Qi.nJ a.m. '.: FOSlvPHVS. pof) nou mulmm vero rcmr;iK 

.' propheca 

defunct. is c(t, 

lr.udibiis,& IKidijs, vald;'pr.fcjarus 

vt Kiftaia famo(inr i:mi rtnu! eft. b . u uicur . 

4 Et pro. per Elifcii,qui Dei mei falus incerprctatu*'!, Dom 1nus 

noftcr lefus Cr.Tiftus lignificaciir , per hoc ergo,c, mortuus 

ofTa cangens Elifei rcLiixic,fi5nificacur,q, morcuus mor 

tc culpx,(i fidelicer, & denote tangac Chriftum morcuum p 

compafrionem,redic ad vitam grati.c, &: idem fuic li^mricatum 

Numc.zi. in afpedu ferpeqcis nei . 

f MORA-

1 

hominiluis oitcndcbar,& 

fie coram Deo 

flccepra 

non crane . 

I, IK i*/. RAJ3. Val- 

lis S;ilin.ifi;;p. erat v- 

bi L;l faciebant . Vt 1 

ccrno falfuginisdeci 

fo, & ficcato,&; intefo.Vel 

aquis putcorii 

faliis fcruefadis,& vf 

falis firmitate 

quead 

eoquendo pcrdiicbs. 

Vcl alioquolibctordme 

quo fal frencon 

fujm't . 

c p.ww.RAB.Pe- 

3 traciuitas eft Arabic 

nobilisin terra Edo, 

quxinli.Nu Recem 

dicicur , &: a S yns lie 

appellatur. 

Sed lofe- 

. phusnon ciuitatedi- 

' 

C:L , 

r 'rl rnagn.-m pc- 

tramm Arabia con- 

fticiitam . 

#!OSEPHVS.Ama 

1111 R :gum 

CAP. XIIII. 

a Et fe. R A F>. Amalias fecit bonum 

in confpechidumirii.fed nocorde p?i fclo,bonaqiiipj,eopcra;qiKcplacenc 

Deotocit.fbd no 

corde pc i^cto , quia Cub fimulaca fpcae coram 

Cap. XI I II. 934 

inferrctbcllu.Cumqueeflctinprocindu^funfirci^pheta, 

vt dimirteret Ifr.iclitarum cxercirum , quueffetimpius , & 

Deus eu vinci pdicerct.atquo fuoru folumodo folatijs vtcro 

tur,&hollib.pualeret volccc Deo.EtdinufitjCedeMsetquas 

dcdcrac mercedcs, & vicit , & dccem mi! ia occid!t,& toti- 

CAP. X1III. 

N anno fecundoToasfilii loachazre- 

gis Krael regnauit A mafias fi/ius loas 

regisluda. Viginti cjuinque annorum 

erat,cum regnarecoepiflet. Viginti au- 

tem, & nouem annis regnauit in leruia 

lem. Nomen matris eiusloadandelerufalem 

. Et fecit rectum coram domi- 

no, veruntamen non, vt oauid pater 

eius . luxta omnia,qux 

fecit loas pater 

fuus fecit, niii hoc tantum , quod excelfa non 

t abftulit . Adhuc enim 3 

populus immolabat, & adolebat incenfu 

min excel/is . 

CurnqueobtmuiflTecrcgnum, percuffit 

feruosfuos , qui interfecerant regem patrem fuurru , filios 

autemeorum,quiocciderant,nonoccidit , iuxta verburrL, , 

quod fcriptum eft in libro legisMoyfi, t fie prarcepir dominus 

dicens , t Non morientur filiis patres , pro neque 

filiipropatribus , fed vndquifque in Âmai.as. 

f peccato uo morietur. 

a 5 Vetus xaitio, , Fecitque rccium coram domino.Nifi hoc tan 

tum,&:c. & iitcra . 

titicpatft 

4 Cumqueobcinuillet. in pace,& quiete, & ita 

quod tune 

pote- 

ratfacere I'lfliri^nt abfytteperici'hperturbationis regni. 

5 PercufTlc fcr. Filios autem eoru , qui occiderant non ccidlt,ficut 

fcriptum f/i in Icge Domini.Deu.i+.c. Non morientur patres ' pro 

fil.js 

MORALITER. 

t In annoferundo. Scquitur. 

6 

Ipfepcr. Edom interprctatur tcrrcnus,& ideopcr Amafia 

quijperciiflic Edo, figmficatfin religione profeuus,qui vinedo 

fine propno terrenis abrenuntiat. &: lie Edom fuperat in 

vallcSalmarum, quiatalis profitctur viuerc in valle numili- 

tatis,&obcdientia?,&:etin caftitatc, q per Salinas figm^catur,quia 

ficutfal prxfcruatcarncs a putrcfa^lionecorporali 

k caflitas corpus,& animii a putredine pcccati. Vn per oppofitum 

deluxuriofis df lohcl. r.d. Computrneruntiumetain 

flcrwtfuo. Quod cxponcns GREG.dicit,Iumeta in fuo fter 

core 

dem vinos captosex 

niagna petra pra:cipr 

tauit.Pra'dam autem 

&diuitias ex his gen 

tibus nbftulic inmiitas 

. Victoria autem 

elatuSjDcu omnium 

authorc capit 1'perncrc 

, ac Dcos illos 

quos de Amalechita 

rum prouinciavexe- 

rat,adorarc . 

d lefibccl . Qupd Amafias 

viilor nomcn 

impofuic^'ntcrprctaturcocttis 

Dci,velati 

xilium Dei , agetc eo 

fidclitcr,vt prxfenns 

viderctur memoriar, 

quod hanc.vel ca'tus 

populi Dei , vel Deo 

D 

adaiuanteccperit. t 

C feni fldtamus nos . 

* JOSEPH. A ma-.fjas 

dum fe abfhnere 

n.on poilet in rebus 

felicibus conili- 

in quo, 

1. ^.anti.e.ro. 

tutus, fcriplitad regem 

Ifraelitaruloas, 

vtciobcdiret,&poeius 

vniucrfus, 

^CM Pnus obcdiebac 

eius Da- 

parcncibus 

uid,& Salomoni . Quôd fi parerc nollcnt, fcirenc quia bello 

termmumcaufe peicipercc, &c. 

^ Trrcuf- 

filijs,nccfilij propatribus,&:c. 

6 Et apprehend 1 1. Dicu nt hie a!ie/u/,quod petra eft nomen cuiufda 

ciiiitai*4k) autem dicut,& vcriw^vt vidctur, quod eft nomen ci 

iufdam peira prxrupt vbiintn fecit f lures de Idumxis , fecundum 

quod babctur.i .'Paral. i y . 

7 Vocauitque no. 'ideft, Hints Tetrt . 

X ledheel. /ig'iat in Hcbrizo acredittcm dentium, quia i!li,

M.ah. 

Angdom. 


a Tertuuirjuc^f 

tfilitd.i , v i&ttr. 

# JOSLP. Du 

pnclmm die-lit 

Commifitin mi- 

htc-s Am.; lie re- 

pctuinusleft: fhipor inuafk,qu.;k-ni 

non 

prop;tii(S Dtus 

immitcerc-t , &: 

antcquam vemrcnt 

ad m^nns, 

in fugam animi 

paucire conucr- 

ii fine. 

* CHRYSOS. 

A , . - 

Aducrtc.quicuquc 

regum placuerant 

Deo , 

diutius rcgnauc 

runt , &: pfofpe- 

raci funt , & 

ini 

micos eorii humiliauic 

Dcus 

fub manibusco 

rum.Quotquot 

rnaligne 

getic- 

_ vclocicer 

Sdaregno, &a 

vims, cum amara 

morte precili 

func ftlhumi- 

, 

liauie ilios Dcus 

fub inimicis co 

rum 

b e 

*Pf 

rr^ tlllt 

runt , 

terminos iff. &c, 

RABBAN VS. 

cit, tpfc rcflimit 

tcrminos Ifrael ab 

gem Iud.i,dicens,Carduus Libani mifit ad cedru , q eft in Libano,di l 

ces,DarHiatuafiiio meovxore. Tranfieruntq; bc(tia:f)ltus,q funtT 

Libano, & conculcauerunr carduu.[Pcrcutiens inualuifti fup Bd6,ct 

fubleuauit re cor tuu.L-otetuselto gloria, -Sifcde in domotua. Quare t 

prouocasmalu.vtcada.srii.&Iudastccu? Etnonacquicuit 

Amafias. * 

Afceditq; Joas rex Ifrael, 6V vidcrut fe 

ipfe. & A mafias rex luda I Beth- 4 

fames eli luda coi a Ifrael, 

oppidoludar.-'Fcrcuflufq; &fugerunrvnuf 

filium loasfilii O- 

quiiq; inrabtrnaculafua . Amafiavero rcgeHida 

chozicecepit loas rex Ifrael in Bcthfames.&adduxheu in Icrufalem. 

Et mterrupic inui u Icrufale > a porta Ephraim vfq; ad portam anguli y 

q inuenta iunt in domo dni,& in thelauns reîs,& * 

oblides,& reuer 6 

v? - _ 

iuscft in Samaria. Reliqua aiueverborum loas, q fecit,&: fortitudo 

eius,qua pugnauit contra Amafiam regem luda , nonnc hxc fcripta 

funtilibrolermonum dierum regum Uriel : Dormiuitqucloas cum 

patribusfuis.cViepulruseftin Samaria cum regibusKrael , &rcgnauitleroboamfilius 

eius pro eo . Vixit autem Amafias filius loas rex 7 

luda, portqaarnmonuus eft ioasfiliusloachazregis ifrael f viginti- 

quincjue annis. Reiiqua autem fcrmonum Amafia;, nonnehxc fcri- 

pta funt in libro fermonum dierum regum 

luda ? 

Fattaque 

ell cocra 8 

litxdnis. 

eum coniuratio inlerulalem . Atille fuîtin Lachis.Mileruntque io-Hcphcr 

pott euai in Lachis, & interfecerunc eum ibi , Scafportaueriintin eq,s \\ 

lepultuiqtie eft in lerufalem cum prib. iuis in ciuitate Dauid . t Tulit '3 

autem vniuerfiispopulusludar Azariam annos natum ledecim,&co 

ftituerunt eum regem pro patre eius Amafu . 

Ipie 

Jcdifitauit Ailam, 

ckreftituiteam luda:, pottqium dormiuitrexcum patribusfuis Anno 

quintodecuno A mafia: riiii loas regis luda, regnauit leroboam fi- H 

lius loas ifrael 

regis 

in Samaria , quadragima & vno anno , & fecit, 

malum elt coram domino . 

quod No 

receffit ab omnibus peccatis le- 

b r boam fiiij Nabaih, qui peccare fecit Ifrael. Ipfe reftituitterminos if 

rael ab introitiiEmathvfcjue ad mare folitudinisiuxtafermone do- 

q lu, minc _ 

plunia didtur , 

^ptcntri 

crac terminus 

KVac-1 . M.re 

pj . 

f..ii:udi-_ 

in latitudme per 

ifodia quiiKv'Hta 

octuaginta vf 

que ad Zoaros.' 

Arabia?, in Ion- 

giuulinc eenu't 

quinquagintp , 

\ 'KjtK- ad vicuna. 

Sodomoriun ,p-' 

sreditnr. Igitur 

leroboam ca: 

mccatus co' 

Synos , omiieiu 

corum prouinciam 

( licut lonas 

prt:p:K-r.nuc 

rat) dcii . * . ^C- ,-* v ji f t 

quod dicic Ra, Sal. hie fliniac Emor pacrem Sichem, qui erat 

infidelis.Cedrus autem lignat Jacob, qui fuit patriarcha ma 

gnus,cuius filiam,f. Dinam,pctiuit Emor pro Sichem filio 

fuo vxorem,vr habctur Gene. C.J4- Bcfiji vcrofakus pculcantescarduu 

fignant filios Iacob,qui intertecerunt Emor, 

& Sichem,& corum populu . Teinpore enim Ioas,&: Amafix 

inter Iudxoscurrebatiftudprouerbiuin,quandoa'iquis 

&idco ipfum applica- 

attcntabat aliquid prarfumptuofum , 

uit loas tibi,&: Amalia:,vocans feipfum ccdrum , & Amafia 

carduu,&: bcllarores ipfkis loas bclhas faltus. ideo ftibdicur. 

2 QiiarepiOHo. ideft,bcllum inter me,&:tc. 

3 ftca.tu. quia non habetis virtutcm ftandi contra me. 

4 Et non ac. volcns omnibus modis contra eum procedcre, 

Cxtera t paten vfque ibi. 5 Etintcnu. vt ciuitasnonpoffcc 

alias fibi reflfferc. 6 Etobfi. ideft,filiosnobilium,nepacres 

corum poflenclibi rebel larc. 7 vixitati. In Hebrxo habet" 

i5.anms.&: i.I'ara.z j.c. dicitur fimilircr. Dicendum.quod 

decc anni quibus AmaMas fugic-ns dc Jerufalcm latuit in La 

chis,t.icentLir hie in Hfbra;o.& a.Para.c. 2 j.proptcr m.ilicia 

A maflC ,0iquil tune nonrcgnatntpropnc. 8 Fiiflxytci-ji 

con. Hicconlcqucnter agiturde occilione ipfius A'Tiaiia?, 

quia licet mors cms tit praxlida, hie tamen fubditiu modus 

mortis.cum dicitur, Faffaqueesl cotra eum coniuratio. idcfr,co 

fpiratio. 9 Inleru. quiaeiucs vidcntepmurumcuiiratisiiv 

ten-upturn, &: ciuitatem fpoliatam , &: filios fuos dcictos obfidcs 

in Samariam occaiionc fupci biar esus, quia noluic deli 

ftcrc a bcllo coritra Ioas,ca'pcrunt trattarc de morte eius . 

jo ^tiilefu. quando per ctpit hunc trattatum. 

1 1 

M O R A L I T h R. piomouenadakiora.^quodlicaaisFranciicusincerroga 

Contentus tftogk. idcO,ip rcligipne,quia tibi non expcdit 

prom,o- 

C A v_ , - 

, life vocatu: Ozias 2.Para.z

ffl 

lilf.Reûm 

,' dominus afHi&ionem Ifrael amaram nimis, 

V ^\'V\ cartvi c. 

' 

' l 

confumpti cflent vfque adclaufoscarceris, t & 

extremes, & non effet, auxiliaretur Ifraeli. 

qui 

JvIeclocutusePtdominus, vtdeleretnomen Ifrael 

defubccelo , fed (aluauit ens in manu leroboam 

hlijloas. Rehqua 

autem fermonum Ierob;>arn_ 

N I COL AY S Dt LYRA. 

- 

e,& in Hsbrtu prim jl'uerabumi 

Hopbir cji îin : ..iterias 

T>ero litera eft 

frlma .^flcph. 

M O R A L 1 IE R. 

V fu ue 

f fiafticas dignitatcs , rcfpondir , Domine fratres mci ideo 

vocatifuntm!n"'Tv T m Tores Hen non pfjmat,fi vultis,q> 

"cTvPT 

v.cefi. 

i- ,- 

zias,qui du Jacri 

ircinccmplo. 

! 

vellet contra c- 

VlaiJ , pcufs* 

cillcpra.H^dia 

boKi tigiiiacac , 

cuilcprainiq.cacis 

mfanab lue, 

quicum m.uora 

feappcterct, fijdiucc 

pcfliniic 

li-piu: nocabilis 

eifecP,dc domo 

cieclus ell, vV n- 

>- 

Lucrat vfq; ;nti 

Icp'oiusk'pa 

us a populo 

Dci.Hoc .(.-:. na- 

tuEfaias t , , 

IK--:I 

oculos .id i(jlu 

uit ,no 

Cap. XV. 938 

& vniuerf i, qua: fecit , & fortitudo eius qua p- 1 

liatusert,&quomodoreftituitDamafcu,&Emath 

luda: in Ifrael, nonne hxc fcripta funtin 

libro fermonum dierum regum Ifrael? Dormi 

uitque leroboam cum pacribus fuisregibusjfrael, 

& tegnauit Zacharias filius eius pro eo . 

VfqU - 

ad 

c!au. abie&.>s , utu. dcberet pjrci\ e* 

o.l ajf'jffif no ' tit danda affuftio, reges tamen Syria no>: els peper- 

-* 

pci.itiisfuit 111 regno,vt habetur z.Parali. 26. fed poftea luui 

( !cuacus,dcprauatus fuit , propter quod donn nus cu 

ra,1ecundumquodfubdicur. 

HituHtem.cx fuperbia cnim vojuitipfefibi vfurpare 

um iacadotalc intrans tcmplum adchurificandum. 

.t cum a iaccrdotibus ci diccretur, quod hoc non fptvtabac 

d cms ofticium,mmabatur cis tenens thuribulum, propter 

d iubitotuic pcrcufliis lepra,&:apparuitin frcncceius 

nanifcfte, propter quod facerdotesftatimcum expulcrut 

Ic cemplo } &: ipfcimcc fcntiens plagam domini, exiuit volu- gens rcgnum per feipfuui . 

tarie 

iortitudincS) vi 

dcbis quomo- . 

4 do illis viuenti- & f ep 

bus , nulkisnb- aliis . 

ftroriim videac 

&: fufpiretj re- 

gnate peccato, 

Aegypdjs extruimus 

ciuica- 

,& verfaniur 

Pha- porcam vallis,qux fuperius porta Ephraim dicitur. 

rao 

âf 

~7 

tarie timens ne penis libi accideret, vt habctur. i.Parali.z

Ult. 

libr. T. 

C.I!. 

^ fimoocliano 

B 

939 GIof.ordi&NicolaideLyra. 

Azaria: rcgis ludar, rcgnauitZai 

lianas filius leroboam fupcr lirael in Samaria 

icx mcnfibui ,& fecit, quod nulum eft coram., 

i / r r 

domino, licutfccer.intpaircs 

eius Nonrecei- 

ilt a peccatis leroboam filii Nabath,qui pecca- 

re fecit Ifracl. Coniurauit.iurcm contra cumj ' 

w* Sellum filius labes, pucuffuque cum t palam, * 

Antic;. 

c 

&inrerfecir,regn.-u!itqucpri)co. Keliqua autem 

vcrborum Zacharia: , 

non neh.TC fcripta 

func in libro fermonum regum lirael ? lite eft 3 

fermo domini quern locutus elt ad lehu di- 

cens , t Filii tuiviquc ad quartam generationcmfedebuntdetefupsrthronum 

lirael . Fa- 

ctumqueefl:, ita . Sellum filius Tabes regnauit 4 

tricefimononoanno Azariz regisluda: , re- 

autem vno menle in Samaria . Etalccn- 

gnauita 

dit Manahem filius Gadi deThcrfa, venitquc 

inSamariam, & percufiit Scllum filiumlabes 

in Samaria , & inrerfeciteum , regnauitque 

autem verborum Sellum, & 

proeo . 

Reliqua 

coniuratioeius,t tetcndit pcrquam infidias, J 

nonnc base 

(cripta 

funt in libro fermonurru 

dicrum regum lirael ? 1 unc percuflit Mana- t 

a Âtias TliciCmiific hoc in 'ibiis inionectis. 

hem Thapla,5d omnes , qui erant in ea, & terminoseiusdeTherfa. 

Noluerantenimaperirc 7 

a Et interfedt ftnnes.&cs. 

X JOSE- 

PH VS Illevlcilccns 

in cis , &! qnx 

foris erant dcpopulacuscft,&ciuitatem 

obfclTione 

iecerac,omnes oc- 

cidit, 

ei. Etmterfecitomnesprxgnatescius,&:{ciditeas. 

An 

no tricefimonono Azari? re 

gis lud^ regnauit Manahe 

filius Gadi fup Ifrael dece 

annisin Samaria, fecitque 

ma"! a. coram do- 

qd 

mno: 


I Coniurauit.Jfle autem fuit vnus de 

principibus , qui admlniftrauerant 

Yegnum pofl mortem leroboam , & idea fotuit fe muaire , & 

Zacharitt . 

fort'ficare ad aufercndum regnum ipfi:ti 

i Percufficque. In Hebr&o babetur. Coram populo. &ideefty 

&in hoc notatur,tjuodhabrbat populum faltcmpro magnaparte co- 

fentancum,auia ifle Zacharias erat vulde mains. 

3 Ifte eft lermo.f hoc pater ex diflis, quit loatban filius Jehu regnauit 

p ifl eum,cuifucceffit I oas filius eitts , & loas leroboam 

ipfi filius 

eiui,& ipft leroboam Zacbarias filius eins. 

4 Scllum.HC eji fecunda pars vbi agitur de regno Sellum,quodfuit 

valde brcue.idcofubdiitir, Regnauic autem. fequitur. 

y Et coniu. fciticet ipfi ZatharitKûsm intcrfecit, vt diflum eft. 

6 Tune percuffit Mana. Hate eft tcrtiapars,in qua agitur de regno 

dicitur. Tune. i. 

Manabemûiinterfecit Sellum,vtdi8um cft,cum 

po/iinteifrflionem Sdlu,percHJfit Manahem Tbcrfam. libri correct 

habent Thapfa. & fie eft in Hcbr&o. & canfa fubditur cum dicitur. 

7 Nolue. Sdc. i.recipere cttrn in ciuitatc tanquam regew.Ex quo patet,(]uod 

libn habentes hie Tberfdm,in hoc fi & 

d.ibat Manahem phulmillc 

talentaargenti, 

vtellctci irt 

auxilium , &firmarctrc^nu 

o 

to eius . 

Indixitque Mnnahem 

argcntum luper Jfrael cundis 

potentibus , & diuitibus> 

vtdaret rcgi Aflyriorum, qui 

11 q ua ginta iiclos argeti per (in 

gulos Reuerfufq; c(t rex ACfy 

riorum, &non eit moratus 

in terra Kdiquaautem fermonum 

Mnnahe,&vniucrfa 

qux fecit nonne bxcfcripta 

iunt in libro fernionuin dierum 

regum Ifracl ? Etdormi- 

uit Manahem cum patribus 

luis. Regnauitq; Phaceiafi- 

11 lius eius proeo. Annoquinqungefimo 

Azarix regis Iu- 

regnauit Phaceia filius 

cidit , 

nee pa 

I mm 

Ixictcrocitati 

liinis on-rad^H 

no 

c.iiira : 

IccProcU* A 

in in rex , ad 

mcquidcni : 

contra Svros noai 

cdfic , led n 

ei millr* argC 

.'.icv:.:b; 

fccdcrct. Ad i 

quccaufani ; 

: .: Xl.ii 

popnlus 

hem .Nii vnufqu: 

que procapitt li, 

quinqu.r'inrj pra 

buit di jil;i 

ejimus rcgcn 

Manahe 

norum Phul :iv ; 

ralcnca argc: 

lillc, vtelfet 

eius cum 

a' ; 

pb'-rec 

ter q no 

trant et 

reosclle dirc-^s I 

Manahem fuper Ifrael in Sa- -0 -'pi'f 

maria biennio , &: fecit , quod erat malum corai 

domino . Non receflit a 

peccatis 

leroboarruf 

13 liiNabath, qui peccare fecit Ifrael. Coniurau 

autem aduerfus eum Phacec filius Romeliardu 

percuflit eum in Samaria in t 

turreijj 

14 eius , & 

\l musregiziuxta Argob, 

'7 

&iuxta Arie,&cumec 

quinquagintavirosde filiisGalaaditarum,&in- 

terfecit 

fimile ctl,qubd dues ipfius Therfx erant ei confentanei,& no reif 

8 Et interfe. Qt*d fuit valde crudele.fed hoc fecit ad tcrrontn al 

rum^vtnon auderz/it fibi rejiflere cunttis diebm eius . 

9 Vcniebat. T^n quod veniret ibi omn: die , vcl anno, fed qua 

Manahemrogabat cum^vt veniret ad Jirm^ndum regnum fuum t pr 

pter quid,& dabat illi magnum tribtitum.vnde fubditur . 

I o Indi . Quia non potcrant folttcre illud tributum de redditibusfu, 

II Qmnquaginta. Etfubintclligiturbomines,potcnti-sJ'ndc~i I 

bet,fecund'im modum loqucndi 

Hebraicum , & propter hoc libri, rj 

brteo habetur. Quinquagmta ficlos argenti homini vni. 

habent hic^ Per fingulos annos,falft funt in hoc,quia libri tomt 

non habent Annos. Cttterapaten! inlitera. 

1 2. Anno. H

^terfeciteum, rdgnauitqueprb 

UlI.Regum 

C/ 

eo . 

Reliqua autem 

fermonum Phaceia , & vniuerfa , fe- 

qua: 

cit, nonne hare funt in 

fciipta 

libro fermonum 

dierum regum Ifrael ? Anno quinquagefimo i 

fecundo Az.irir regis luda:, regnauit Phacee 

filius Rome! ia? fcper Ilrael in Samaria viînti 

c 

annis , & recit,quod malum erac coram dorni * 

no . Non receffic a 

peccatis Icroboam filii Na- 

bat,qui peccare 

fecit Ifrael . In diebus phacee 

regis lirael, venic Theglath phalalar rex Aflur, ? 

|L&cepitAion, &-A.bel t domumMaacha, & 

lanoe , & Cedes , & Azor , & Galaad , & Galikam 

, & vniueriam terram- Nephthali , & 

tranftuliteosin Affyrios . Coniurauicautem, * 

ixattendit infidias Ofee filius Ela contra Pha- 6 

ceefilium Romeliar,&percufliteum,cv' inêrfe- 

* 7 

cit , regnauitque proeo vicefimoannoloatha 

filii Ozix . 

Reliqua autem lermonum Phacee, 

I &vniuerfa , qua: fecit , nonn.T ha:c fcripta iunt 

in libro fermonum dierum re gum Ural ? Anno 

fecundo phacee filii Romclixregis Ifrael, 

regnauit 

NICOLAVS DE LYRA. . 

I Anno quin. H[c eft quintapars , in qua. agtur de regno Tbacee. 

1 EC fecit. Ei prnpterhocdeordifiatioaeJiiliuii* 

3 Venit The.rcx. &captiu*'iit magnam pane populiftti videlicet 

dujs tribns,& dimidtt,qu erant vltra Imdanem^ de populo iins,q 

trat citra Jordanem de tribu Zabuton , & , tot 

T^rpfabali captiuauit 

ettoi sawfara]jant dintidix trib/ii. &fecundum hoc dicitur a doftori- 

bus tnbus tres tune capciua/fe . 

4 Et tran f cos in AfTy .&c. vt de c&t era re- 

cflentfcruijiecpofl'ent 

ixlUre rtgnOiAfly riorum . 

j Coniuraiiitautcm,&c. Hxc eflfexta pars In qua agitu/de re- 

gno Ofee tjHattum ad eius principium . 

6 Ecactenditiiifidias Ofee filius Ela contra Phacee , &c. 

Qwapropter malitiasfuas tandem oca fas eft afttagente. 

7 Regnauitque pro eo vicefimo anno,&c. Hoc vidctur falfum 

dictndum,fp regnaint 1 6.annis tantum pofl mortem p.itris fui,fed an 

teregaaucratpluribui annis, (]ni a tcmpore quo pater funs fuit percuf- 

f'.ts kprajitdicabat pnpulim terr,-t>tprdiflnmefl.^litcr folnitE^. 

Sa.di quod +.dc aunis .stcha^fubtrahit hie J'criptttra prnptcr fuam 

malitiam,&- attribuit eos loathan . 

8 Anno. Hie rcuertitur fcriptura ad defcrtbendum cnnfummation? 

regni Ioathan,dc cuimprincipiofitpra mention? fcccrat,fed hie rcpe- 

MORALITER. 

8 tygnauit loathan ft. Scquitur. 

ii lpf 

tern fermonum loatnam, & vniuer- loathan gdi 

ficau| c 

fa , qua? fecit , nonne hare fcripta 

por- g 

,., , j. tarn domus 

lunt in hbro verborum dierum re- domiiii ex- 

11 

gum luda ? In diebus illis ccepit cclfam.qua: 

' 

J 

d ' busa 

dominus mittere in luda Rafin re- 1" {? 1 r 

' 

. _ pouojorum 

gem Syria? , 6V: phacee nhum Ro- ipeaofa did 

melix . EC dormiuit loathan cum wrâbHc 

patribus fuis, fepuftufquc eft cum loSuaTocis 

in ciuitate Dauid patris fui,& re "tur. 

gnauit Achaz filiu^ eius pro eo, 

CAP. 

tit, li>& raulta aliamalafaciebantproptermali 

t'l- 

tate,tamen ex humilitatcconcepit. Dealtitudinevcrohui* 

portzdtcicBcr.fup miffiiseft.Qîarcfttafublimishutnilitas 

q ccdcre nefcit hononbus, in(blefcere gloria nefcit , in atcr 

Dei cligicur,& ancilla fe nominat.Porta vero fccude; domus 

c(t fides,q pncccdit chantate,per quam Deus inhabitat metcm. 

i . Io.4-d. Xi' maud in charitate,in Deo manet,& Deus in eo. 

DC fublimitatc huius rxirtx dicitur.Heb. 1 1 .z.Fides ejifubflan 

tia Ipo-andarum rcrum.Pona. vero tertix domus eft baptifmus, 

qua: eft ianua facramentorii.De altitudine vero huius portc; 

df lo. j.a. J^tftquisrcnatus foeritexa,&fpiritufa>tcJo J n0npoteft 

introire in regnant Dei. Porta vero quartas domus eft refurredio 

ChrijVel eius aicefio, Luc.vl.d. Oportuit pattChrisium^ 

& refurgere a mortuis,&iia intrare in gloriam fuam,EtMar.vl.dJ 

df. t dominus quide lef'it posl^/uam lacutus eft eis ajfomptus ejlix 

C4lum,&~fedct a dextris Dei . Et iicpatet fublimitas hui portc;. 

Tom.z. GG 4 i

A 

Rabbanus. 

Ancelom. 

Euchcr. 

I* r u.i8.e. 

Lnc.ji c. 

t*.Pa.i8.a. 

Quft.4 g. 

943 Glof.ordi&NicolaideLyra. 944 

non . 

CAP. XVI. fuiimpcrigne,fiqu!deaimdemor.ijsobtulir,&:c.Svrori]m ; 

a Conffcrauit. RAliliA.Bce.non filijEn- rexcaj,i.v>s Ailach ,ad ;nau- rubifi pofita, & habitacorcsenis 

i i c 

Tophet,fitic Th.iphet eft in v.iik Becnon 

d.-ns,;n ea 

Syros ftatuit^c.llcx ante Hicrolblyiv, 

! 1 1 

c;ncafll%&: credens ptv 

itixta Achvldcmnch, locus olirn ama'iulTimu-;, 

vbi fojcbanr lacnlii:areda,'inonibus . Htbiaice 

^v i f.c-n , S\ r. >', ; ad prorna 

krc: contra Ifraclitarum rege cxercitu (u'.im aducrfus , cum 

armauit, " 

Gehennon.idcft, 

xvr. 

t Nno decihiofeptinio rh.ncco filij 

Romclix regnauit Achaz filius loavsllis 

Enno . vnde in cua- CAP. 

tlio gchenna dicitur 

quia ficutpcrieruntibi 

qui iclola colebant in 

corpore, manima, 

ita pcccatores , qui ad 

fnfernum cranfcunc xtcrna 

damnationc pu-* 

nicntur . 

jcTHEOOORET. 

Qjjc^modo 

eft irstclli- 

gendumillud, Trad' 

xit filiosfuos in i%nc ? lo- 

thanregislu l\. Viginciannorucrat 

Achaz cum fegn.irc ccepiirer,& fedc 

cim annis cegnauic in lerufale'n. NO 

fecir, quod erat placicum in confpeomini 

Oî fui , ficut Dauid pa- 

fephus quideni

5>45" 

I1IIR 

nil. Jtvegum 

$ Theglathphalafar regem AfTyn'orum , dicens: 

Seruus runs, & films tuus ego fum_, . Afcende & 

(aluummefac dc manu regis Syria? & de ma- 

rm rcgrs Iiracl,qui confurrexerunt aduerfum_, 

^ me. Et cum collcgiflcc * 

afgentum & aurum 

quod inucniri 

potuit 

in domo domini, & in_, 

, onme 

i altare. 

thefaurisregiis,mifit regi AiTynormn rmir.c- 

ra, qui & acqtncuit volunt:i eius . Afcendit 

autem rex Afly riorum in D .rn,'fcum , & vafta- 

uit cam , & tranfluiic habiratores eius 

Cyrenem 

, Rafin autem interfecit. 

rex i 

perrexitojiie 

Achaz in occuriiirrL. 

Theglathphalafar rei 

AfTyriorum 

in Damafcum . 

Cumque 

vidiflet 1 

, altare Damafci, mint rex Achaz ad Vriamfa- ? 

1 

. doti, 

cerdorem exemplar eius, &fimilitudincm iuxta * 

opus eius. 

Extruxitque Yms facerdos 

Juxta omnia quar t 

prarcepcrat rex A- 

chaz de Damaico, ita fecit Vria faccrdos, do- 

nee veniret rex Achaz de Damafco. Cumque r 

veniflet rex de Damafco, vidit altare, ctve- *' 

neratus eft illud . 

holocauita &incrificium fuum , & 

Aicenditque & immoiauit 

hbauit liba- 

mina, &fuditfanguinem Pacificorum,qua:obtulerar 

fuper altare . Porro altarq arreum , quod 7 

erat coram domino, t tranltulitde facie tem- 

pli , &delocoaltaris,&de loco rempli domi- 

ni: illud 

poluitque ex iatere altaris ad 

aquilonerru 

. 

Prjccepit quoque rex AchazVriar facer- 8 

dicens: 

Super alcaremaius offer holocau- 


ftum 

i Pene.rex &c.zd regratiandum ei vcrbis & muncribus & 

obfequiis, co quod intcrfccerat eius aduerfarium. 

a 

Cumque. Hie confcquentcr defcribicur Achaz vt prophn 

nus in icligione , id eft, in vcrocultu Dei,qiua fecit in atrio 

domini altare 

facrilegum ,amouensalcare quod craccukut 

diuino confecratum. & hoc eft quod dicicur hie. 

Cumque vi. 

quod cratdedicacum cuicui idolorum. 

erat furnmus faccrdos in Icrufa- 

3 Mi/it rex îcba^ c . qui 

lem. 

4 Exemplar eius. vt faceret confimile in atrio tcmpli domini 

, quod & facturn eft. vndc fubditur. 

J Curnqne tenijfit rex. fcilicet Achaz. 

6 Yidit altare & venc.eft. contra diuina prxccpta. 

7 Torro altare srtum ijuod 

erat coram domino , trar.Jtulit de facie 

ternfli, & de Inco altar it & de loco tempii . , &i lie 

flipcr lliud fierent 

holocaufta&: (acrificia.vnde fubditur. 

1 > 

rcepitcii t 

oeiuerex^fcba'^Yri,&c. fu per altare mains, 

&c.id eft 

liiper illud quod crac fadum de notio , quod reputabac 

mains ianttitace > licet cflcc facnlcgum in vcritatc. 

9 Altare vero. quod fucrat domino dcdicatu - erit pararum* 

id eft, vc fiacindc quod mihi placuerit. Et dicunt expofitorescoannunitcr,qu6dinde 

fecit illud horologium famofum 


7 Torro. Et idem fecit de luteribus, & de mari,de amco &: 

Mufach fabbathi, vt habetur infra eod.c. Per altare arneu in 

ferebantur holocauftajfignificat'coi humanii, in quo 

-bent cffcrri deuotionis facrihcia.quod dc loco fuo trasfer 

Lir, quando cor humanum a Deo per mortale peccatu auer 

"co lauabantur facfc-rdotesorfercntes,inlute 

'l? ari 

r 

tc otlercnda; 

carncs.Igitur mare transfcrtur dc loco 

w^quandp offcrentcs accedunt immundi coram domino. 

Efa.i. 

Cap. XVI. 

ftum matutinum, & facrificiumvefpertinum, P 

~&i holocauftum regis & facrifkium eius , & ho- 

locauftum vniuerii populi teriar, & facrificia 

eoruin , & libamina eorutn , &omnem languinem 

holocaufti , & vniuerfum fanguinem vidri 

9 mx fuper illud effundes. Altare vero ajreuriL. 

10 

eritt parmimadvoiunraternmearn . Feotiei- * 

. P rentmih.iH 

tur Vnas facerdos iuxta omnia 9-Cndum . 

qua: pra?cepe- 

11 ratei rex Achaz. Tulit autem rex Achaz cxla- 

tasbafes, & luteremquierat 

dciitpcr, & maredepofuic 

dc bobus rereis qui fu- 

ii ftentabant illud,& pofmtfu 

14 

per pauimenwm ftratum la 

3 pide.t Mufach quoque lab- 

bathi quod a?dificaueratin 

templo, &ingreflurn regis 

"f Non cauta fcJigionis fed Iiuflus. 

cxteriusconuertitin teplum 

domini propter regem Af- 

fyriorum. Reliqua 

aute ver- 

borum Ac haz& qua? fecit, 

nonne h^cfcripta hint in librofermonum 

dierum re- 

gum luda ? Oormiuitque A- 

chazcumpatribusfuis,&fe 

pultus eft cum eis in ciuitateDauid, 

& regnaust Eze- 

chias filius eius pro eo. 

fum, de quo hnbetur.infi a zo.cap. 

a 

cfi dincium 

vbi regf sqtiado fab 

bathoad tcpluibat, 

cleemofyna mitte- 

>bant : & Jta Mufach E 

fabbatbl t 

gazophyla r> Tegmen 

ciuni c(\ rWu , ficut te 

^ orl i" n t'- 

- 3 

, r .lie locus te.corbona 

f.?ccidotu. ftttS) jn qita 

Mufaib nuoqae &c. cciftodes m.i- 

Rab.Npn idcocon- nebant , qui 

xi - 

uercit in tcmplu do [ abba 'ho _ e . 

. . s . . baat functi 

n>mi,quod in co cul Offici. 

tui Dei fcruirct, fed 

-vtcuteplo propha- 

naretur, ttudc ? 

nspla 

cere regi Ailyriprii 

magis quamDeo.vc 

cum illuc veniret ilhid 

vides 

cdcupifcc 

ret, Sc aufcrret licuc 

alia multa Achaz fi- 

bi tnbuentc: quoin 

uenirec graciam il- 

lius. 

i i o Fecit, t.morc rcgis , & iam corruptus idololatria. 

1 1 Tulit an em. Hie con fequcnter defcnbitur Achaz vt temcrarius 

in adulstione , quia vc 

placeretregi Aflyriutlitn amouitca 

qua; crane ad cultum diuinum &: , fpecialiccrqua: 

pertinebanc ad deuotioncm regum.& hoc eft quod diciti:r. 

Tulit. id eftjluceres. io.& io.ba(cs, de qu'ibus habetur, fupri 

5.1ib.cap - 

7. 

iz Etpofuit. vtnoncflentadaliquodobfequium in diuino 

culcu. 

i j Mi'facb . Dicunt expofitores communiter , quod crap 

quoddam gazophilacium,vbi dicbus iabbathorum poneba 

tur oblatio regum pro agendis neceiTzriis in cemplo. Ila.Sa. 

dicit , quod erac quidam locus in porticu teph gi ariose coo- 

penus ,in quo fedebat rex in die fabbathi & in folemnkatibus 

magnis. 

1 4 Jit inriffnm rt. Erat enim quxdam via de domo regis ad 

templum , per quam rex vcniensad tern plum poterac videri 

, i^ illam viam lie obturauic , quod non poteratper illam 

viatn nliquis ingredi templum domini. 

1 5 Tropier. id eft , vt fi rex Affvriorum illuc veniret , vide- 

rccqinhtcramouifreccukum t)ei,& quod non eiiet via de 

palatio rcgis ad templum , 

ad cultum regis Aiiyriorum . 

vt lie Achaz feoftenderet tran- 

CAP. 

E (h. i .d. Cum multiplicauerith orationem y non exaudia, manus emta 

vejirx [ingmncplen&j'unt . Scd lutcres amouenrur , qn preces 

indebite offeruntur . Vnde dicit Beda .- fuper fÛraim Eft 

oratioquxpcccaturnfacit. Etfcquitur: Qmenimdediuitiis 

vel honoribus feculi > autcertc de minuet mortefolici- 

tusobiecrat, ipfe iriinfimis iacensviles ad Deum preces 

friietit . Mufach fabbathi fccundum glo. locus erat vel gazophilacium, 

in quo regis oblatio . poncbatur Moraliter 

igitur Mufach amouere , 

confuetas fubtrahere. 

eft oblatioacs ecclefia: debitas vel 

MORA- 

"

IXX. Suums. 

Dinifio. 


CAP, xvu 

Nno duodecimo Achaz , 

regis luda rcgnauitOfee 

filius tla in bamaria la- 

per Ifrael noucm annis, * 

malurn coramdo j 

fecitcj; 

mino , fed non ficuc 

rcgcs 

line! qui ante cum rae- 

runt. Contra huncafcendit Salmanafar rex A!" 4 

fyriorurh, & fadus cltei Olce feruus, reddc- 

batqueillitributa. Cumqucdeprebendifletrex t 

Aflfyriorum Ofee, quod 

rcbcliare nitensmilif- 

iet nuntios ad Sua-re^cm yfigypii , nc prarlbrct 

rributa regi Aflyrmnjm, iicut fingulis annis 

fblitus erat t obfeciit eum , & vindlum mifit in j 

carcerem. Peruagatufcjuecft 'omncmterram, 

& afcendens Samariam, obtcdir, cum ttibus an- t 

nis. Anno autcmnono Glee, cepir rex Afly- 

riorum Samariam , & tranftulit Ifrael in Afly- t 

rios, pofuitquecos in H ib , & m Habor t iux.ta 

a-' - r* i t \ Ttiuuium 

Gozam in cjuitatibus Medoj-um_>. Fa- < 

dum cit autem cum peccaflenc filij Ifracl domino 

Deo fuo , qui eduxerac eos de terra /- 

gypti > de manu L'baraoms rcgis Êgypci , co- 

____________iuerunt 

N 1 C Of.AVs Dii LYRA. 

C A P. XVH. 

d-todec'nnn . Hie confrquen er defl rib'tur rcrmfna 

Aô do regni Ifn-.cl . Circa quoti pr;mo p. nimr populi If 

rael tcanfiacio.fccuiido popali Gencilis adyu&ia, ibt .- >/;dd>,xit 

autem rev ^j]\.&c. Prima in duas.qma primo dcfcribfmr 

difta tmnd-ituxfct undo cratifhtk>nisc. ufa& ratio, ibi :fa- 

ftum eft auiern . Circa pnnv.im diciriir. 

rcgnarcanno ly.Phaccc.qui rcgr,.iii!C.io.annis,vc df in co- 

dem. c. &i lie de rc no Phaccc nor, rcmancbanc nifi. 4.311111 

ad plus^qn Achazcgpit rcgnare.Cu igit'Ofcekcttcao Ph.v 

cee regnaueric $> co, fcquit'q? Glee c^pic rcgnarc anno quar 

to Achaz.Ad hocdicuntaliqui,q licet tuccccpcnc icgnarc 

jpfcOfec,tnnonobt!nuitregnu in pace vfq;ad u.aiiiifi Achaz.& 

fecundu hoc df hie primo rcgnalTc. 1 2 .anno Achaz 

/.pacificc.- quia odo annis ante habucrac guerra cii aniicis 

ip 

fius Phacee,quem occidc-rat. Alij vcrodicunt, q, otto annis 

fair feruus i regis A(Ty ioru. & vJtirno anno qui fuir. i ^. 

iplius 

Achaz ncgauic ci tribucum te 

ficdicicurcxprcfseincepiflc 

regnarCjVidclicct canquam liber a feruicute tribuci,&; iimili 

niodoexponiturdupliciterquad fubditur. 

t Jîmcm. fcilicet in pace modoprardido, vcl liber a tributo, 

licet pluribus annis ante rcgnaueric, vt dittum eft. 

? 

Fecitej;. eius madaca tranfgrcdicndo. fed non Irene reges 

Jfrael qui ante efi fuerunt,quia pcrmilic populu Ifrael afcenderc 

in Icrufalcin folcnitacibus.- qd non pc-i nufcrancalij.Si- 

cuftodes in 

cut.n.dii.1u fiiic. 1 

?.lleg.c. 4. fcrobpam pofiierac 

viis,ne aliqui de regno fuo dcuoti afccndcrcnc in Icrufalcm 

orare.& ita feccrunt alii 

regcs ipfum fcqucnccs, fed illc amo 

uit.Cuiusca fuit vc dicit 

Ra.Sa.q> viruli autei f quos ixvi at le 

_ roboam, 


I v4nno duodtcirno^cbatjegis It:d.ni nun andierunt. Circa primum dieicur : Fa^m 

eji. mukiplicirer & longo tciiipore . 

7 Et ami. propccr quod iui'Uini erar,qudd ipli (imilitcrcon 

fumercntur , &: eijccrentur dc terra. 

8 Et regum. 

Jftud rcfcrtur ad illud . luxe 

quod prx'tnictitur 

ritum : 

gentiu qu;a rcgcs Ifracl primo 

dcelinauerunt ad iJt 

lolatr iam,& ex confcqucnti populus.vnde frequenter didu 

eft in pKEcedcntibus , quod rcgcs 

Ifracl ambulabancin vii c 

Icroboam qui pcccauit, Sc peccare tent Ilrael. 

^tturn: Vocatur hie turnrcuttodum fortalitiu,vbi funt 

5> 

pauei habitatores. Et;elt fenfus, quod a minima villa ; 

vlqj 

Diaxiinam in omnibus vigcbat idololatna. 

10 Fan-nut ver id cl^tada line oper.i,co modo loqucdi qua 

d-CiLiir lupra.j.lib.c. l.Qwdejt peflmn qitdfaStm eft. 

1 1 f colncrunt, id eft idola quâ ludaris vocant immudirie. 

12 Etteftifi. Hie confcqucnter dclenbitur neecantuiiiiri;prchenfio 

, videlicet per prophctas a Deo milibs , qui cunt 

digni fide. 

1 

3 X^/ non audiirunt . Hie confequentcr ponitur 

duratio in malis : pcrfeuei-ando idco fubditur. 

coruni ob 

-: li 

inalo firmiter & fixe , fed aliquando vultad bonu;n redirc, 

\: tune diabolustbrtius cum iinpuîi4t,vtp^reoi 

pcecandi ligatum ipfum tene.it: quia confuetudo per modum 

nacur.c indioat, idco fubditur. 

j- C>twqit.-dfprth':'idij]('t. Scquituv. 

f Lt ajc. mints S\:LQbfddt. Et eapra cm irate fuit rex e- 

c.iptus 

iusOlVe, per quem vtdiduclt nvilusplatusdclignatur,'] 

qni ad ealum pr.claci fjquiturcai'us populi, fecundum quod 

dieit Gi'cg.m palto-Cuin piafiorpcrabrupragraditur,confe- 

qucns elt vtgrcx ad prarcipitmmfcquaturjdeo fequirur. 

| Lt trai/jtuiii.id cl^populfi pr.riaco 

inalo fubditutn in fn' 1 - 

jcdionem d.cmoiunn. Huius auteni cau'fa fubditur. 

6 F.tfiu>n cflauti-m mm. Vbi djfliisc ponitur mukiplicifl pec 

casorum perpcci'atio,&: pcipctra.tiu obfiinatio: qu.e hi; 

[ 

C.iliU

949 

;. Per 

A loncum tcmpus po- 

.. quja 

ctanc nucrici in idololatria. 

1 4 Etimmi. Til q.a terra pro magna parce erac dcferca & i5 

, 

nuilciplicacic fucrCic ibi beflie.Tu in pecnam fue idololatruc. 

if Igno. Iffi cnim qui crane Genrh-s credcbanc,quod fealdum 

multitiidinem cerrarum & rcgnorum ciTcc miilticudo 

Deorum , quorum quilibccin cerrafibiappropriacacukum 

iibi dcbicum &: fpccialem vcllcc habcrc^V idco milliis fuic 

illuc vnus de faccrdotibus terra Ifrael. 

1 6 Et doccbat em. non ramen perfccte , quia erat de facerdo- 

tibus Samana?,& non de Hierufalcm . 

1 7 Et vaatfu^Hegens. i.fecit fibi idoJum fimilc illi quod cole 

bat in cuiicacc vel ccrra>vude fuerac illuc addufta. 

q, pcccacoru opcratio & pcccancru obftinatio func ca tr.Vl.itionis 

mali prajlati & fcqucncis cu populi ad pcnani inf.-r-ii. 

MORA- 

D 

fnon crcdide 

rune. 

Rahbanm. 

Angelomus. 

f decretu ' 

Ifrael 

-c 

i ant cu. 

* 4ccrcta 

RabSaruu. 

Angelomuj* 

Euchcritt*. 

B 

kt-cum. Ha- 

h.vrcLici 

fcfcrar 

j .t i:t.i i inmu 

i:;a cum fanda 

ccclcfia, &:i|uaf 

dam Icntuitiai 

leripturarum n 

ten 

tameii idoliN mi 

:a- mundorum i] :rituum 

Icruiur. 

Vidctur us tiniorem 

Dei ri- 

te fccuftodire, 

cum iecuiidum 

fcntiimluu veil 

tati ieputant ta- 

qcrc : fed quia 

cathohex ndci 

vmtatem fpernuntmalignorum 

fpirituum 

voluntatibus ob 

&. 

tempcranc , 

non folum inuentorcs 

pnmi 

crrorum ( quos 

patres Samarita 

norum flgnifi- 

cant)hoc iaciuc, 

fed &C lequaccs 

.corn n\, quos !> 

liorum nomine 

3 

Glof, ord. & Nicolai de Lyra. 

fis qua: feccrant Samarita, t gens & gens in vrbibus fuis in cjuibushabitabam. 

Viri enim Babylonij fecerunt socombcnoth. Vinautem 

Cuthaei fecerunt Ncrgcl: & viri deEmath tfeccrunr. Afimarporro HC- 

uei fecerunt Ncbahaz StTharthac Hi autcm qui cranr de scphaiuaim 

combtncbiwt filios fuosigni, Adrnmelech & Ananidcch diis Sepharuaimj&nilulominuscolebat 

dnm. Fecerunt autem (ibidenouiffimis 

facerdotcs exceliorum, & ponebant es in phanfs (ublimibus.Et cum 

dhm 4 

colerent, diisquoquefuisieruiebat iuxtaconluetudincmgentium,de 

quibus traMati fuerant Samaria Vfque in pnefentem diem mo 

rein fccjuiiaturantiquuni . Non timcnt dnm nequc cuitodiunt t ce.remonias 

cius atque indicia, ex legem & mandatum quod pnrceperat dominus 

fi'.iis lacob quern cogpprninauit l(rael ex percufferat cum eispadum, 

& madauerar eisdicens:Nohte timere deos alienos,& non ado- 

retis ecs ncque colatis eos, & no immoletiscis fed diim Deum vcftru , 

oui eduxit terra in f>rtitiidine 

vos^de Acgy pti magna & in brachio ex- 

immolate, ipfi 

t Ccremonias 

tento: ipium timete , & illutn adorate , & 

quoque & iudicia & legem & mandatum quod fcripfit vobis , cuftoditc 

: vt faciatis cundis diebus;: & non timeatis deos alienos. Et 

pa6l:um 

: fed 

quod pcrculfit vobiicum nolite obliuifci , nee colatis deos alienos 

dnm Deum veitrum timere &ipfe cruet vosde manu omniu inimicorum 

vcftrorum. Illi vero no audierunr, led iuxta confuetudinem fuamj 

prilhnam perpctrabant.FueruntigiturgentesiiLTtimentesquidcmdo 

minum , led nihilominus ici>lisfuts leruientcs. Nam riliieorum &nc- 

poresikur fecerunt patrcs fui , ita facitint vfque in praefentem 

dierru . 

N I C O L A V S D E L Y R A. 

I Viri. Qwxi i:i Hebra-o f>nac r.ibcrnaculu nla'u. Dicic.n. 

'Ra.Sa.cij iiiucia u;.il'i'uch.ibccis pullos, 

ita Sot hoch ikinac donul Lcnoth . uc idolu feu idola 

i-ji 

, 

ibi poflca.B :hvi.mij,n.!r)n!t:t]in inniccbantiirconficllationibus,^5d 

idco al;qui coi u t'ctcci unc idoium in vcneracionc con 

ffclladoms , qux apud vulgarcs vocacur Gallina Pullinaria. 

apud iicciacos vcro Plc.advs.ficuc &aliqm al:j facicbac ima- 

A D D I T 1 O. 

In cap. 17. vbi dicicur in poitilla : Etdoccbat eos quomodo cote 

rent dominum. 

In Hcbra?o dicitur : Docebat cos ifuomodo timerent DtHm.Sc. 

fimiliccr vbicunque in hoc. c. df dc Samaritanis q, colucruc 

Dcu. Hcbraica veritas hct loco colere , vcrbu timere, q> verius 

dr. Na licet Samaricani poflincdici timctes Dcu timorc fcr 

A P V T 

xvnr. 

^no tertio. 

E^cchias. 

.-Apprchendcns 

duminum vel-fbr 

ttudo domini. 

Nam redemptor 

nofter dominus 

fbrtis dominus 

potcns in pra?- 

4io , non folum 

uf|i, 

iaola 

N 1C O L A V S D E LYRA. 

C A P. XV IT I. 

ATv( terth. Siipi'.rius in hoc quarto actu eft dc dcbilitatio 

nc rcgni Iudx,&: Jfracl fimul, dc rcgni Ifrael totali dc- 

iectione,hic confcqucntcr agitur de regno lude per fc,& de 

ciusdcftrudionc.vbi primoponitur quid adlum eft fub IL/c 

chia.fecundo quid fub Manaflc ^ Amon.cap.z r.tcrcio quid 

fub lofia &: Ioachaz.c.22 .quarto qd fub Toschim.c.24.quintoqd 

fub Sedcchia.c.25.Circa|pnniri ondit'primo lizechijc 

couedatiolaudabilisjl-cudo cius libcratio tcmbilis.c. 1 9-ter 

tid fanatio mirabilis.c. 20. Circa pfcns c.onditur pnm6:quo 

I'./.i chjas l.iudabih'ccr fc h.ibuit in ,f>f peris , fccudo in adiier- 

- 

fis ,ibi- ^fnno 

%ttarJodeciro9.l?nn\a 

in duas.in partem principa- 

1cm 

MORA LITER. 

. Per JUzcchiam qui fortitude Dei intcrprecatur, 

bonus 

_ 4 

& nepotumin- T 

tclligimus. 

~% Cynllus. 

:t 

Alex. Samarita- 

^ 

iiiquamuisaBa i^ 

bvlone in colojiiam 

millifuil- 

c)iiia 

,canicnauc 

vicini lu- 

d.-cis crane, aut 

I kbrai 

ca; probaucrir, 

rum patresliios 

appeilare 

non 

crubcfccbant. 

& Ambrofhi*. 

Samaritani ; 

lam legem .-u 

piut, ;d_cli,quin 

cue librosiVl 

ll.Sut.-utcm ex j 

originc Per farum 

& Atlvrorum 

: quos 

Affyrioium 

latis filiis Ifracl 

in c apt! INC. 

pofuit 

ad mco- 

lenda loca Saf 

maria? : idco 

diiti. vndc & rccipicbaht quinque libros Moyfi ,

.c. 

11II.R ^^^ 

ius legn I is nffidua leftione refonabat ac pro magno habcbac 

r:ac fcnfum fpiritualem in ea inr.d]iT4 

ôlcb at,&voca batcu- D 

. Hmccxiflimocram Opbvcas(eftaucemha-rc 

% 

rcgem eandem impietatccdcbrabat.Eze- 

f ch ias cum deponi at- 

bcratus a Domino de 

oblidione Perfarum 

&: Aflyriorum. 

quodintcrpreratures 

eorum, vt quern ifli 

pronurnine colebat, 

in did is cius m

Rjh'ojnut 

B 

liS.j.com.in 

Ela. 

contra me. 

er.baculut. 

ucld.l IM- 

Jc-m domino 

ineo rcgi. 

f fine oomio* 

Qi.uaHcbra.ee 

proditorfuitcu 

Sobna. Vel S.\- 

nv>ricc.-(5ci ieo 

Hebraicamlin 

guam fciuiflc. 

Qui quad qu.cdam 

contiaiia 

fortitudotmita 

dicit domi 

H^'C 

nus.Iftcdixit: 

H^c dicit rex 

rex Af 

magnus 

Cvriorum. 

* Cyrillus. 

Alcx.Rex Afly- 

riorumSamaria 

deuaftata, ct ad 

ludê 'ciuitates 

duxitcxcrcitu, 

licitationibus , 

bladis lefcaret. 

b Elijfim. Ra. 

dchocF.lacim 

dixie Efaias: 

r-. 

caboferuum meH 

Gl'of.o rdi & Nicolai de Ly ra. 9 j 6 

rex AtTyriorum ad vniuerfas ciuitates luda miimtas,& cep.teas 

Ezcchias rex !uda nuntios ad regem Atfyriorum in Lachis, d - 

cens- pcccaui,recede a me, & omne quod impofuens 

mihi ferarru - In- 

Gmt itaque rex A fly riorum Ezechis rcgi ludae trcccnta talenta argenti 

5Krid re- 

f 

perrunifuerat in ciomo domini , & in thcfauris re-is . In tempore 

lo confreeit Ezcchias valuas tcmpii domini , & t la minas aim quas ip- 

fe affixcrat,& dedit eas regi Ally riorum. Mifit autem rex AfTyriorura, 

Tharthan,* Raplaris, & Kaplaccn de Lachis ad Ezechiam regem cu 

manuvalidaHierulalem.Q^^ 

T.,, - l plo * Aliyriostoti 

] 

vrbj 

.m 

cxp ,, 

lc . 

^ qucctiamSobi 

R.iblaccm cx;.fc 

quid.i.aiaim '.nt. 

c . ' 

Ezechi.Ts Pi 

n:s.uix;liuin i- 

&ftetcrunt iuxtiaquz duchim pifcin* fupenonsquarcli inviaa-ri 7 (um ; (t ; 

is vocaucruntq; rceem.EgrefTus eit autem ad cos Eliacim falius % abftuliilccxccltt 

' 

_ & "Cl Dei OL & . altnria: 

. 

f Idea.ponmi. 

, -,. r 

4 

T 

Verum , eft. 

Deo halm-. 

Helcix przpofitus,domus,&Sobna fcriba, & loahx films Alaph a hoc cn,m no 

SS^g^ 

commentariis.Dixit4ue ad cos Rabfaccs: * 

-Echi 

: H 

commentanis.DixitqueadeosKaDiac Loquimini 

. pro Deo fccicn 

: 

dicit rex maenus rex Aflyriorum Qux eft ifta hducia qua nitcris ? dcrtrudo crroi 

tForfitaniniiHconfilium,vtpra,pnresteadpra:!ium In quo confidis. 

v^n juto 

vt audeas rebellare * ? t in baculoarundineo 

An.fperas atquc confrado 

Ierufakm ; 

ri 

pto fu pq uernfiincubuerithomocomminutusingreaieturma 

captifq-.multis, num cius & earn. ? Sic eit Pharao- rex 

peiforabit Êgypn 

omnibus 

captnq-muitis, num ciusoc uîuinw ov . ûi { 

ad ipfademule d COnfiduiK in 1 Te . Quod fi dixeritis mihinn domino Deo noitro babe- 

' 

" 

-,_ I ,-.1 1 1 *- r\ rti t r_ . ,-\ y%*r>^^>IJi QTII^^-^ 

rofolyma mit- 

counuum in i ic . i V4"'j 

mus fiduciam, nonne ilk eft cuius abilulit Ezechias excclia & altana , 

tit Rhapfaccn _: 

non v tarmam &: prsccpit 

jure belli nioue 

luda: & Hierufalem : ante alcare hoc adorabius in Hieruialem^Nunc 

dnm 

igitur'tranfitead meumrege AiTyriorum. &dabovo 

Dabo 

Rabfaces,vr 

citate c L 

oftcndei 

milia cquo 

pollicecur,q 

afcer.lorc 

chias 

bis duo milia videte an habere valcatis afcenfores eorum. 

non ii.ibc 

equorum,& ret : non de i 

Et quomodot poteftis rcfiftcreantcvnum 'iatrapamdcfcruis domini 

mei minimis? An fiduciam habetis in Êgypto propter currus & equi- 

tes > 

Nunquid t fine voluntatc domini afcendi ad locum iftum vt de- 

bccillitati 

Ii venit qu Ii c 

quicandi ignat 

led icu ^q.a D^ ^. u^ 

molirer cum ? Dominus dixit mihi : Afccndc ad terram hanc & demo- l( Cc P ,t ne rex 

^S^&na;qêâdQtHc>^Rab^ 

3$;.!%^^ ____ -^ ^ ~~~~~~~~~~~"^~~~~~~ 

N T C OLAVS DE LYRA. 

I Tuncmi ad traAandum cum co de rcceflu,quia non habebatpopulumnd 

con-rcd.endumeum CD. z Teuau'.tdno 

cccatum autcm patris fui & populi reputabat fuum in hoc. 

f J ten,pon. in qii'bus er.it mukfi de auro atitxu per reges 

Icedentcs & per ipfum ad decore & magnifi ;enc,a . & hoc 

fecit neceffitatecopuHus, quia non habebat aliunde vnpoffet 

foluere tanta fumma. Ex hoc hf in 

argm,q, pnncipes 

ne 

ccflitacc pnt acc.pere de thefauro etclch* pro conferuacione 

rcipublica:. 4 Mifit. Hie confequcnter onditur,quod fecerit 

ex Dei amore. Circa quod fciendu. q, rex Aflyriorum 

acccDta pecunia fub pado dimittcndi rcgrtu Ezechix in pace 

inrldeliterngenspadunon 

feruauit,fcd miiltexercicu K 

nu'ntios in lerufalc ad terrcdu Ezechia, vt tcrritus redderct 

ciuicate-& populus trasferrecur in Affyrios, & cultus dm de 

Icrufale auterrctur.Qiiod nullo mofercns Ezechias,refticit; 

&:con^rcans populu exhortatus fufc ad defendendu jlocu 

fan6tu &.gente;vt hf diffufius t.Paral.ja Igitur circa hoc pri 

moponiturnuntiorum regis Allvriorum commmacio. fe- 

ibi: 

ctindo nlintioru Ezechia: Dixsmnt autem. tcr- 

poftiilatio, 

tio didepoftulationis dcnecatio1ibi.'i^MA/fi ew.Circa pri 

mum dicitur , Miflt attew. lie debct fcnbi vbiquc.f.per b. 

< Cum wa.i.cum excrcitu nd obfidendum Hierufalem. 

I Invia. quia ibi fulloncs cxcedebant panos ad delicc.idu. 

7 rocaiu. no tn venit ad eos,co quod timebat de proditipnc 

quia alias expertus fucrat traudc coru, fed milit nuntios. 

8 /jw.f.dni,aa crat fummus &CCfdo$,Wucccffic bobne, 

qui 


f i Tune m:ftt F.-^. Bonus.n. przlatus confidcrarB pcccata 

prxdccefloru liunu vel fubditorum,propccrqu?Dcusiuc 

pcrmittitecclciiam vexirijadltiam vexationcm rcdimendam 

cxponit aliqn fubftatiam . Per 

tcmporalem 

hoc autcm 

quod Sennacherib habita Ezechix pecunia 

afua malicia no 

ccllauic,' d Icrufalem,vbi duiinus culms erat,(ibi fubiu-arc 

vokurA ad hue nuntios militjvndc fubditur. 

cl cquos OL. v* 

fidixcnris.inDa' 

qui fuiccaptiuus&deicftusa facerdotio^thabcrurEfa1 

9 Et Subaa.Dc ofticiis aut iftis qualia fint,didu fLiit.fup.fl 

cap. 8. 10 $itefliflajidttciainqnnitcris,&c.dc&ndc 

i In 

^nfperas.q.d. 

rcgeAffyriorum.q.d.nullaeft. 

Acgypti non potes habere fiduciam,ficut nee homo pi 

fe firhiitcr in 

appodiare 

baculo arundmeo. &: lie non .po 

cofidcre fccurc de auxilio humano,fimilitcr ncc nediiiu 

Cuius rationcm fubdit dicens . i 2 X," 2 ' e '# e ^ c"' u< ' 

lit cultu 

Eêcbias exielfa.6"c. q.d.diminuit duiinum, 6c 

pot confidcrc in ipfum,drnagis eu orTendcnc 3. placa 

Ifte aut Rabfaces dicebat falfum, facrificai e ct do 

quia 

extra templuin ( poftquamfuit xdiftcatumpcrSalomo 

no fuit licicu, vt frequenter dictum eft fupra, 

vt hf 1 

13 >(*c/j5lina tvranni, 

rcx^ff.',&(. fignificntur 

qui 

left.iiis ecclcfiam non eii contcntus bouo tcmpomli 

hoc bona (piricuali.i nititur impcdirc,& clerfi fubiicei 

dcbst ilbi rcil 

bit^ fcruitaci . &' m tali cafu prclacus 

cut fecit Beams Thomas regi Angloru. ^:hoc fign 

hie per hoc , quod Ezcchias mm obcdiuit mnndaroSc, 

( 

t-hcrib fed , magis fe przparam t,&r. populum tuum 

, 6 

i c.1^ 

ter rciiitcudurn, M R 

!

' 

oy; UlI.Regum Cap. X VIII. 

confidimus.callid 

venifiediccncis . ^fccnde. r?'a .- Eteftsrgumetmim cum inulras 

vrbc.sccpenm,&:pars lerufalem maneat intachi, niamfcftii 

c{\ me DC; veniiTe vuhnrate. 

" Ori Ala voluntatc' fcd Dei r* ?entiu iftarf, l.berauiVrerra fua de manu mea ? *.Ecofiini.ium,r,.H Qfio l.bc- 

. m4M. 

3 -prttMntr. llabbanus. Ser.fus eft. Qmd ncccflc eft popu- 

buscomrooueri, 

ftvanam kicfrare 

vimtcem?Loo]iie 

re lingtum qua 

noil 

populus 

noiiic. 

Adquod illc 

ad 

veflro. 

tfaeflDeu!tnm nttllnw eft : quia illi non funt dii vcrijed 

falft & niillins vi,-tHiii: Dcus aut verm vnus efl^ & potetit hifi>iit, 

1 6 Tacuit icaquc populus & non refponditei quicquam.Si 

quidem ,f.dc pvtcepto regis, r J(abfaces moueretur a,d dicendum adhuc 

blafpbemtas de Dcofijibi rcfponderetur. 

1 7 Sciffis ve. Hie enim erat modus ludttorum, qubdfcindebant veflesfuasy 

qujido audicbantbLifpl>emiam contra Deum. vnde&fum~ 

m n s face> dosfcidit veHimentj fua : quando impofuit blxfphemiam ip 

fi Chrifto vt habetur Mar. 1 4. 

CAP.

Qucft.ji. 

I.ih. .i( 

PfychJ.c.7. 

Rshhanu*. 

Eticheriiu. 

Angelvm. 

B 

Glof.ordi. & Nicolai de Lyra. 

CAP. XIX. cic:D;c.'s r; ibulationis noftrx hare &. corrcch'onis Dei,5t blaf 

. Theodo. Rex fapientiflimus ph;-:n'.L h,)Uiu. Ponicqilimilitiiclincm parttiriendsqutad 

fc ixvj anna Rhabf.icis blnfpbrmiis, fed prcces, & hcrv- 

$,& lac* \ioppofuie.Etrogaiiit It'.iia prophet.!, vteir-tinttTccflor.Sunt 

autem cius verba digna admirationc.Z>/ in- 

quit, afiiifiionis , 

eff. 

Excandcfciimis&.jra 

acccdimur aiid'tishis 

nct.'.rdis biafphcmijs 

pun 

uc autcm virus II 

Jos non poffiimns.Vn 

de fupplkesroganuis 

Dormnum qui audiiittill.is.vtdoccatim 

no fit vnus 

pios,quod 

cxijsquidij vocatur. 

Pronmis aurcm audi- 

tafupplicatione,bcnignus & clcmcs Dcus 

excuftit a rcgc timcre 

jeTertullianus.Ho: 

crime vires iciunantiii 

Deo, cerium pro eiufniodi 

militat; habcs 

formam praMidij 

ctia 

bellis ne- 

fpiritalibus 

cclTariam.Prcindccu 

rex Afiynoru Sennacherib 

copluribus la 

cwicatib. capris, Ifrae 

]i perllhapfacem blaf 

& minas in- 

phcmias 

tencaret, 

thiopas auertit , dehinc 

centum &: otto- 

CAP. XIX. 

partu pjrucnic:& generate non potfie. Dns Dais tuus.Non 

cm. 11 audjmus dicerc dominum Deum noftru.quo iraden 

ic canca pcrpctimur,& hanchabemus vlrioms ftdticia: quoma 

vines Dcusblaf- 

ph'*marur a cultorc 

idoloru mortuorii. 

Lena ergo oratione 

VAL cumaudifletEzechiasrex,fci- r noi'tra iacemcm pro 

a Quii pio po,>ult,&: tui ^c.'caiis cflc cicdidit,

, 

Sennacherib 

cocra Aeobfedif- 

iamq; 

aggcnbus 

vrbe capicdavcnif, 

feTarachamregcMii 

Acchyopum in aqxi 

liumnaa-atHevudu 

tus. 

a jtftedit 

in domum, 

* Chryfofto. Potdlvideri 

in multis 

]ocisfcripture,quod 

ab homimbus 

qui 

iniufte malis afficiu 

tur,l:berepetendia 

Deo auxilij 

'&: honeftam 

calionem . 

llab. Prius Eze- 

chias domini tcrro- 

*rcperterntus, adora 

1 re in tern plo non au 

debac ydiiberasibi 

fundere preccs, nfic 

dicenteEl;iia.^(frimeas 

afjcicwborum 

vt fciant omnia regna tu 

terre,quia 

es dominus 

Deus folus. Mific autem Ifaias filius Amos ad Ezcchiam , di- 

cens 

Ha^c dicit dominus Deus Ifrael : Qaa? deprecatus 

, audiui . Ifte eit fermo 

fuper Sennacherib rege Aflyriorum 

quern locutus eil dominus de eo : 

es me 

bpreuit te ! 

, & fubftnnauit te 2 

* filia 

virgo 

Sion , poft tergum mum caput mouit filia Hieru- 

admirabilem . Illi, falem . Cui exprobraiU,& quern bla(phema(ti? Contra quem 

inquic,tc nominanc 

exaltafti vocem tua,& eleuarti in excclfum oculos tuos ? Con" 

., 

vnumcxmulns,c- 

, 

-j- audi, amorc humano pofuit rogas vt bcncuolc preccs ac- abietcs potcntes &: opcimates . 

cipcren- 

5 

I0 

" 

JJ 

ry 

l6 

dpercnnir . 

C Verl domine , 

*t Idem . Hoc , inquic, 

mouiccumad 

impictaccm 

manc cnim cc efle 

fimilc-m dijsquino 

funt. Sed expcrientia 

difcac 6 Domiuc, 

(it quantum difcrimen 

veri Dei & fal- 

: cxifti- 

evifti- 

fi . Cxccrum 

mo Ifaiam cadem 

d iccre . 

d Firô filia. Rabb. Angetomut. 

Quia'cundlisgcnti- Euchcriui. 

bus idola adorantibus, 

hxclola confer 

uac caflitatcm reh- 

gionisvnius Dei, &: 

qua; nc ad maiorem * domine 

blafphemiam concitarec, 

pr^fenci non 

refpondit, poft ab- tprobrisaff- 

cuntem mouic ca- et. 

ad rogandiim 

Biteum 

vel cerce ad 

, 

deridedam arrogan 

ti.im eius cerca dc 

vlrione. Nee ipfo 

per fe , fed per feruos 

fuos , vc maior 

eflec arrogantia, do 

minum blafphema- 

uit . 

e Excelf/x. Rab. Al- 

titudo monciu, & iu 

ga Libani excelf

t latera 

f habitaculfl 

fnis eius , vcl 

cxtreiu alti- 

.id finectns. 

f riuos munitot,vclmnnitienujutfofihtaruraanititum. 

f habitant 

B 

f abbrcuiatt, 

idelt, crane fine 

vrbibui. 

t &herbxvi- 

f 

vum ttum. 

el famuli* 


5>64 

a Et ficcaui. Rab. Vcl pre multitudinc cxcrcitus omnia ganv/tncquaquam vkr.ualial ->qui au.i(.*a

Jill. Regum XIX. 

Cap. 

fine . f *r ' 

hoc anno t qua: rcpercris . In fecundo autem 

anno t qua: iponte nafcuntur . Porro in rcrtio 

anno feminatc & rnetice, plantate vineas,^ co- 

fcuadifcurric.Supcrquoi.i 

W^W}.fa*% t -if***t** 

Eurhoriut. 

rcntiam Dei, 5t* hhfphcmari.n 

ora copr; merer: fijitr ; 

];t:citij 

illiusnia.'cttjci'i , quw-.n paulo 

gnte concern pfcrac . 

jc H brci.ltog.ibacScnn.Jchc 

r.b * fui* fccerootibus , qua di*uf: 

non pouicnc vjncctv I.i 

d.ro.vRiifviin.Ha.'pir.quod Abralri 

riluirofuurhlfiuc Do 8 

immol.irc voluerjc. Vnd/ ry\ 

jmitacionc quîd^m JDcii f u~i 

di-mcrcr. iibi voles duos tilios 

fuos Adr.uv.clech cicSa- afar oc , 

cidctcacci-caim.qui occifo pa ' 

treciiafcruncin Araraih, qu.c 

eft Armenia, ad Scpccntuong 

' 

udorartt in templo 

Rab, 

Glof.ordi &NicolaideLyra. 


&percuffitin l 

caltris Adyriorum centum octogint-iquincjuc 

millia.Cumquediluculoftirrexincc, 

vidit om- 3 

JIM corpora mortuorum,&:rccedeiis abijc. t Et t 

rcuertus ell Sennacherib rex A flyriorum, & 

f ViU^' i'iun.1 .'^gnj lui . 

manfit in Niniuc. Cumque adorarecjntcmplo t 

Nc(rochdeLim(uum , Adramelech & Sarafar 6 

filij ciiispeicuiicruiueunigladio, fugcruncque 7 

a R i. A.a;a.h . 

in terram Armcniorum , &: 

regnauic Arfra 

^ m Hi habitaiotrt 

Quî ^miiir nc tenx iaiuanicut uk.uii>. 

hiiorn films cms pro co. 

irtpatet cxprtdiflis, poft d'tot w d M iwiitia , 

angclus 

I EC in 

pcrcuilit 

Caftris . Scilicet txrtes robmtos bc'lattres & 

frincipales cxercrw w habetur l.T>4ralt citp. j z. 

5 Cu mquc dllUculo,/^//ccr Stmnacheab , vt irct ad cbfijendtan 

. 

4 Vidlt omriia, Dicunt Hebr interface) uwraunte'r/pl>;mDeifi , oram & pronu:-\ 

tens t yuod (i hoc pcricitlum euaderet , it eius honnreni duosfiHosfuot 

prAdiftosfacrifiiarrt.Quodfitij intelligctes turn interfecentnt^ ne ab e 

intcrficcrentttr . & 

hoc ti>ium fatis concordat liters, maun dicitur: 

Cumque adoraret in cemplo,&c. filij eius interfecerunt turn. 

CAP. 

6 Filij eius . Per hoc fignacur quod tyranni perfccucorcscc- 

clclia:, vtconimunitera fuis fubdicis occiduntur . 

j

'; 

' r> 

mi. R egum Cap. XX. 

CAP. X X. 

forfitan etiam gratiarfi atione exiguus,in grauiflimt lagms 

illis. Rab.Neclcuarcturcorfzechia: poft incrc- ris morbum incidit. Ad qucin iofo morbi langorc vifitadii 

\ dibilesrriumphos mfirmjtate corporis vifitatur &: audit 

fe ciie monturum,vt conucrfus ad dominum fledat fen 

centiam . 

Jiab. Cuncla Deus fccti- 

tura prcfciens ante fecula,de 

perfeculadi- 

a 

eft 

fponaciir . S:arucum ergo 

vita mortal i 

quantum in ipfi 

vuiatur. Nam erfi 

teporaliter 

annos if. Ezechias addidit 

DaiSjCiim tamcncum man 

pcrmillt,tunc prxfciuit cum 

eflemoriturii.Cui cum mor- 

97 

Ifaias propheta venies dixit. Difpone domui tua?, quia non 

vines vkra,(ed morte moriens. 

-It R.Ionathan.Commenda viro alicui domum tuam. 

CAP. X X. 

Nt diebus illis 

, 

Amosprophetes, dixitq. 

ci . Hare dicit dominus 

Deus,pr?cipe domui tu. 

tis fentctiadicta eft,protinus 

.ideiiislachrvmasvira eft ad 

dita.Eoquide temporemo- b 

ri mercbatur, qui claws domino 

gratias pro inopmata 

vklori.inonrcddidit.f. quia 

meritis depu- 

.Necprxfix'.sm in 

t Moriens enim tu 6V non 

3 

vines. 

QJJ_I coumic taciem fuam ad 

parietem , 4 

. &adorauitdominurn,dice!is Obfccro do mine, 

memento quomodo ambulaucrim coram T 

teinvemate, & in corde perfcdo, &quod 

tame i>tx putiiACiui 

in . 

pitt- 

'. 

-o 

Ezechias vlque ad morte 

& vemr ad cu Ifaias films 

., r i 

fci>ntia Da tempus vite pki c piacitumeltcorum te fecerim. Fleuit icaque f 

longatum eft/ed illudquod 

peccando amiferat ex largitatc Dei rcddicum cr.it . Qui cu 

inoriturum prardixir,nntc paviitcntiam illius prsfciuit. Co 

uertit faciem .-.d parietem ;c::ipli: quia adtcmplum ire non 

poterat. P,i::e cm timpli dicit iuxta quod palatium erat, 

vc. al pa-i-jtcm 

a of lute n j , lachrymas aifutenubus often 

taret, vt tota men c Deum dep.-ecarctur. 

Glvcas. Quia pacer ipdui uraculum acccperat huiufmodi.En 

virgo pra;gnans el'it,feipfum pucarat Emmanuele ef- 

\IL *.: 

fc.ac promilsioms cuecum in fc linem habiturum. Qîapro 

ptcrvirginitacccolens.nullocoiugij ftudiotcncbarur.Prxterca,cu 

cxtraneorum interitum confpcxiill't , ex q.i b.vna 

noUccctum odogmtaquinque millia luntab an^clo inter 

cmpu,mag:s etiam in opinione fjaftohda confirraabatur. 

Quaproptei,a domino ad irugcm reuocatur,pedc iic adfli- 

ito,vt'iam putrcfi'ercc. 

Cynllus Alex. Ezcchias abdticlus eft brc-ui (vt Hcbrxoru 

# Angclomus. Conucrtit 

faciem fuam ad parictequia 

ad templum ire non poterat. 

Ad parietem autein templi 

iuxta quodSalomo palatium 

cxtruxcrat, vel abfolute ad 

parietem, nelacrymas fuas 

affidentibiisoftentarcvidcre 

tur . Aut certe iuxta Icremia 

ad cor fuum , qui idcirco parietem 

cor appcllat, vt tota 

mcnte dominum deprec^retur. 

b Qit't conuertie. R.ib. Felix 

confcientia , quce affljdionis 

tempore bonorum operu recordatur, 

quomodo alibi fcri 

prumeft . 

.CJj' gbr-attir p-i. Qui contierit. 

teriio mirahiliffanatiflîbi, Dixitquc F.faiasircapnmum d.citur. 

i In diebus illis zgro.Eze.ufque ad mor. via. quiapcr namr* 

non poterat cuadere-D'icunt We aliquifluod h&c infirmitas contryt 

Eêchiixô nt-.od no reddideratgratias Deofitfficienter depcrcuffione 

txcrcirm Seanacher'b.Sed hoc diftum imprubat Pâ Sa.per hoc quod 

Pfiias dixitfibipoflea. Et de manu regis Affynoru libcrabo te 

6cciu;catcm hanc. Ex , qnopeuec quod pcnujfio exercitus Senna- 

cherib fuit cofl infirmitate E^cbif etnb an. Dicit if,ii,qj hoc auidit, 

co (iuodifirmitatis 

EêcbiArVtper eimfana'tottm mirabdem Dmtglorificurttur ,jicitt 

d: c.(.co nato dicitur loan ie,ejnod n'dfefiffctfiprophet ttfibi mor 

tern dcuHniiajjecêcuridum ord'intw voluntalis diuin

Lib.} aHn. 

Mucioncm. 

pop. Ant. 

B 

fgrjdibus. 

L.reetil. Aif. 

difp. inter 

571 Glof!ordi.&NicolaideLyra. 

. merito in confpcftu condiCoris fui fnccrtus fiiit. fed g.a 

in Chiifti vciun generacionc fui generis profapia in throno 

Dauid luccrna non dercliquic . Scdcii rletibut 

fupplicanns 

dominujadmifencordiaficxuscilet, rurfum Efaias mitcit', 

qui fanitate,&: rcgnum,^ pacem vndiq; rcgi &: cmitati fp- 

ria,etiam quod ficos crc.i(Ter,gratiaru aftionem adiccic , fie 

&: nosquandocunq; a Deo vapulamus,petamusvr'nobis|n 

dicer,air ita pledanur,tum ab his quib.prcmimuraccrbita 

rib us libercouir,& animi fbrtitudinem coprccomur,vt vna 

cum cecationc cxitum ctum przbcat,& fuftincrc polfimufc 

redcnunci.1t . c Fitvt afccndat vmb. 

Tcnull. Aemu- 

lus Ezechias, populi 

corrector incrtis.Ab 

latis legem qui reliauiauirjinig^s. 

Ha;c 

oli in mandata Dei 

omnia iuflTit. 

prior 

Cî precibus bellu , 

non tcrricufpidefol 

uit. HicmoncnSjla- 

chrymisannos 

ac te- 

ppra vita? Accepit, 

merito talem culicactushonorcm 

a EtpropterDai-idftr 

uum mettm . 

& Chryf. Siiuftidutaxat 

men 1 01 ia cm 

potuit, cum & opera 

pro ipfo fuennt, qua 

turn non valcbit fan 

cioru 

orano? 

Ezechiasflctu magno. Etantequaegrcderetur Ifaias media 

a fn.ab.vt lyfc Uiuici i,ui pcrcuflciat. 

partem atnj,fi&useftfermoMominiadeiim,dicens:Rcucrtcre, 

&diczcchiarduci populimci. Hxc dicit dnsDeus 

a Quhditat cuius op?ra fcilam. b Rab Q-ipniain 

jinKibuciat cniain di ituno in vemaic 

St Oide pc:tcAo,& 

2 

3 

4 

f 

Teuit a: Deo placitum frceiat. 

Dauid tui.Audiui orationem pa'tris tuam,i vidi larhrymam 

tuam,& ccce (anaui te . Die tertio afcendcs templu dumini , 

a T Qîos n'n poiluiauerat. 

& addam diebus tuis a'nr.os . 

quindecim 

Scd & de manu Af- 

a Kab.Cum ita regni fecui tas promittitur. 

fyriorum libcrabo te,& ciuitatem hanc,6x: protegam vrbcm 

a iltampropter me tkpropter Dauid feruum mcum.Dixitque 

Ilaias. Afferte madam ficorum.Quam cum attuliflcnt , & 

po- 

ruiflcntfupervlcus eius,curatuseft.Dixeratautcm Ezechias 

ad Ifaiam. Quod eritfignum, quia dominus me fanabit 

quia afcenlurus Turn die tertio teplum domim? Cui aitllaias, 

HOC cnt figuum a dominojquod fiidurus fit dominus fermo 

nem quern locutus eft. Vis vtafcendat vmbra decemi lineis, It 

abApoftolis hecsacita 

tucrunt,vt mticmcndis myflen'jsdefundorum agatur 

commemoratio.Sciuntenimiliisinde multum contingcre 

lucrum,vtilitat< ni rriulcam . 

b Afferte mafftni. Rab.Vcrbum fehim fiuc fchim ( vtaiunc 

Hcbt i'i) vlcus fonat non vulnus.hoc infiigitiir, illud fpontc 

nafcitiu-.Na Aquila,Symmachiis ,Sc Theodocio Aroc, inter 

pretaci func^j, morbum regium intclligiit,cui contraria pu 

tantur velfumpca incibo , vel appotkracorpon quzcunquc 

funt dulcia.Dei ergo potetia monfrf'acur, du per res noxias 

fanitasrcftituitur.Ali) iim,apoftcmi iufpicantur, quadotu 

niens corpus codo &i pucrefcente pure completur.Et inxta 

artem medicorum, omnis fanics liccionb.ficis atquecontu 

(is^, in cvuis fuperficiem prouocatur. 

jc 

Balilius.Pi-optcreaquodquidam vitiofcvtantur medici- 

najh.uid quaquam hoc diuimcus nob is datum munus debet 

in trmicn vocaii.Etcnim cum ircoiumitatislua 1 

fpe omne 

haberepofitam in manib.mcdicorumjplaneiumentoru iimile 

lie, omues penicus qua? ab ea profkifcunt'' vtilitatcs fu- 

gerehouun eft valde in fua fentencia pcruicaciu . Sed que- 

admodu Ezechias matlam ficoru illam ncutiquam ^ fanitatis 

X Auguf. Dum 

duas prophecies libiinccinuicemcontrariascadcm 

hora protuliilec, 

nccetfc erat 

vt alceram qtuu tac:en 

daeilct,ligm oftenfio 

nefirmarct. Vndcvc 

rex quod diccbacur 

indubitancer credcrct 

fulis in orcum aboc- 

caiupcrdecem horas 

curfum rccidiuo DC* 

7 tramite rctorqucc , 

remciperet, 

totius , exccptis duabus 

horis, fpatium co 

furnmailec . Conuc 

nienter autem talc 

cmdu occafus fui po 

firusindiei inicium reducitur, fie rex in mortis c% 

tioneconftiturus, quafiad incipientis vita: gaudia icuoca 

tur. 

jc Clycas. Diem illu tradit Hippolycus, triginc.1 duas hora 

habuiilc. Sol enim gradus decem permcnfus, dcinccps pc 

cofdem reeurrebat,quo fado ilium ad curftun ordinanu r 

ucrfus.duodecim reliquisgradibus peragratis ad occafun 

P.ucnit.Veru Euftathius Antiochenus pntriarcha 

vult dien 

ilium no habuiiie plurcsquam viginci duas horas. Vf cnin 

ita fcniiile,quafi folis retro fadta regreffio no horis dccc,fcc 

oculi vno momcto acciderit. Eximius lile Maximus dch; 

ad Thalaffiu fct 

ipfic.Fecit Deus hmufmodi prodigium^; 

potiffimum decaufa, vt luculcntc declararcc , nequeccru 

legi,neque necefsitati lydci 

a efle obnoxia. 

ilab. Daturfignum vtfoldeccm gradibusreucrc.it. (. 

dus auce Symmachus intellexic in lineis horologij , iit|p 

itacratex'trudi gradus artc mechanica, \~cpcr iingtiiosvni 

bra defcedes horaru fpaciaterminarec. Erathora dieidcd 

ma qn h^c propheta regi loqucbalf. Vis ergo,inqu!t, vt afcc 

datvm bra dece lineis procedcce folefuper terram p E 

fua; pr^cipua caufam fuiife arbitracus eft,ncq ; falutcm cor- les plagas vfq ; ad Orientem,quod fubtus terra quotidian 

pons fui vj. recuperauerac , illiacccptatulit ,fcdad Deiglo- cofuetudmeHiicurfuseratfacturus ? Anvtrcuertat vmbr r 

domui regid . 

a Audiui ora. earn acceptando. 

. V 

S D E LYRA. 

ierecur Ifaias mediam partem. 

nam, 

3 Vidi.lachrv.tuam. idcft lachrymasjicut dicitur Exo.8. Vcnit 

mufca grauilli. na 6cC. ide/l.nt ultitn4o etc.ftc in propojito quia E%e 

vt iiicitu,' in litera. 

chiasjituit fietn mttguo 

4 Die tertio afccndcs.faoatus, dicit Hab.Sa.quod ilia dies frit in 

qua txcrcitui Sennachei-ibfuitpcrcuJJ'us , ctfic Ejechias afceudit in 

teiaplitm,ad i-eddendugratias dcfuajj.>,atione,et de liberations popu 

lifui 

de manu Sennacherib . 

J Er.addim.iftnddenuntiauitpropbetafccunduin ordinem cauf* 

primt t videlicet prout erai ordinatum in diuina mcnte,et illud quodjic 

reuclatur etdenun'.iaiurjnimutbilitcr implctur . 

6 Et protegam vrbem ifiain pro. me. idejl proptergloriam no- 

mi'/ismei quod Sennacherib blafpbcmju;t. 

7 EC propter Dauid fcruu mcum. i. propter menu eius princi- 

faliter,& non aliorum in regnofibifuccedehtium. 

8, Dixitquc Efaias. Hie canfequeter poiutur Zêchif mirabilisfa- 

MORALITER. 

naiio, 

2 Audiui orationem tttam. EC quia non folu confecutusf n't a 

domino corporate bonum fed eciam fpirituale,(ubditur. 

4 Die tcrtia. Per quod lignificauu aiccfus ad culme virtutu. 

Etad- 

toci 

tum dicitur . 

Afferte maflam ficorum. Dicnnt.n. aliqui , qttodficus & ali 

dulcia aggrauaiit infinnitaiem ilia quam babcbat E'jccbiaSy vtficjt 

ret mirabiliorfanatioper appofitione itiius quod natu erat a^grauitr^ 

1O Qiiod crit fignum . Hoc nonpctiuitex incredulitate vel dij] 

dcntiajed magis ex conjidcntia diuina y& vt magis afpararet tilts g> 

ria multiplictt!; do mirabilia. , 

1 1 Vis vt afcendat vmbra, &c. id eft, procedat vhra etfic ben 

In Hebneo.Ex quo etiam patet, quod illud ht/rologium erat ad fole 

cognofcetidum boras diei per eius vmbram. Et dicu'ic aliqui, quod du 

lines facit'bant vnam horam i& Jccunda hoc ilia dies artificial} /* 

augmetata x.boris.^tln vero dicunt^juod .juftibst lineafaciebat v>i 

bora,ctficilladiesaugietatazo,horis 

\v.rarocidcr,doad Cr.m 

et i o.i cdi undo ad loi um prifiinum ,& fie ilia dies artificatis fuit j : 

horarutrt,qu!a an bubibat lo.horas, rtpoflea duas babuitj'ole tende 

ad occafum,& b

p 

nib 

% 

t, 

& 

573 

I1II.R eo-um. 

Cap. XX. 974 

toddcmgrad)bus,conucrfaretrorfum facie Solis,ipfoq; per uc.Qup intcrfcdo rcgnauit Aflaraddon filius cms pro eo 

Auftralem plagaad OrientercgreflbrQwxi rex maluit,quia 

fuo motui cursii 

jnaions poterac clTc hiiraculi, li fol ptrariu 

9 in infula Thulcqueeft vlcra Aegrocauic Ezechm&: reccpitjpph.~ca? nfuio fofpiucc.Sol 

rcuerfo ad ot cu,pciie duplex dies eft fadlus.Nuc Icgimus q, 

I ceporeillo.i.eode anno quo h^c geih sue milk Merodach 

Baladalibros& munera ad Ezechia, no AUaraddojdecuius 

morte vel vica fciipturaconti 

Britamam.vclibcvtharumnan 

vt reuertatur totidcm gradibus ? EC ait E- 

. . r i n. L r j 

- Facile eft vmbramtcreicere decem 

flgcret,qua fi confucco proccflu incedes tamerfi fuper ccrras 

clacus ad Oricncc qtnfi fecudi diei mane nulla mteruenicte 

noitefaclurus aduolarct.Nam 

busdegunt,omnj ? iiacedie- zechlas 

bus aliquot vidcntmanifefte, lineis , nee hoc volo vt fiat", fed vtrcuertariu- 

."ibOccidetc ad 

qiioniodofol rctrorfum dccem gradibus. 

Inuocauit 

Oncnccm humilis rcdeac. Nu 

icaque 

Ilaias 

prophera Do'minum, &: reduxit vm- 

quam 

bram per linefts quibus iam defccnderat in 

autem hiqui inccriora 

Autfri incolunt videnc fo)em 

, 

per iVIendianas plagas ad One 

tern ab occafu icdirc.Quod fi- 

gnuin &: prcfentis reports & Ui 

turi typ'erac, vcquomodofol 

leucrccrecur ad cxordifi fui.ica 

& Ezechic vita ad dctradatos 

annos rcdircr, nobifq; in heb~ 

doade &: cgdoadc viuecib.pcr 

rciiirrectioneni Chriffi vica: fpacia vitz fpatio protelcnt'. 

Rabbanus.Cûidam dcccmgradus linearum ad myftcnu 

Chfilti cransferunc,& vmbras figuraru in defccnlione Chri 

lii inccrprctantur , per quos jtcrum fol kifhtie_ Chriftus port 

rcfurredioncalcendic.Primusgi'ndus dcfcefiunis dec^lo in 

angclo fLiitjquianiagnicofilij nunciuserat. Secudtis gradiis 

delcenfionis dc angclo in pacmrchis fine, quia in omnib.vc 

aicapoftoluSjipfeoperacuscft.Tcrtiusin Icgis dationc, quia 

in Icgc ipfc ctt locuctis.QiiarciiS in Icfti Nauc,vc populuni in 

ccrram promifiionis induccret . Qiimcus in iudicibus , quia 

cundc populu m p eos ip fc rcgebat.'Sextus in regibus Indeorum,quia 

in cis ipfc rcgnabac. Sepdmus in prophctis, quia g 

eosannuntiacur.Odauusm pontificibus ,quia ipfc (ummus 

faccrdos eft patns .Nonus iii hole, Decimus in pafTlone, per 

hos dcccni gradtis qmii vmbram Icgis priicx Chriftus dcfccnclic 

: ac rutfiis port rcfurrcciioncin fua fol iufticix Chri- 

ftus per cof-Jcm gradus furfum in cglum afcendic , 

illam vmurani Icgis vcritatis radijis illuftrauic . 

horologio Achaz, rctrorfum decem gradia 

fRab.Nabiichocionofoi fcoimdum Hcb. 

bus . t In illotemporemifit Berodach Baladan 

filius Baladan rex Babyloniorum , literas 

& munera ad Ezechiam . Audierarenim , 

& omnc 

a In ilia. Rab. Supra legicur/q, Sennacherib rex Aflyrioru cc 

pitciuitatcs Iuda,& mill: Icrufaic parcem cxercicus ,& cxfis 

cuit.Exquopcrlpicutimefr.aliud 

fuifTe tune regnii Atrynorum,aliud 

Babyloniorum. Denique 

Samaria.i.dcccm tnbus 

ccpcrc Ailyrij,luda poftca cepercChal'ici,quorii 

rex Nabu 

chodonofor. Audierat Merodach 

pcdtione Ezechic ad or- 

tu k>lec6uerfum,quc Chaldgi 

adornnt, dumque regi mortali 

obfcquium Dcunl fuumprx- 

buifiecognoiiillcnc,iiiu';idora 

dum plus hominecrcdiderur. 

} Glycas. Solis ilia regrcfiionetanoua 

protliis &inuficatam 

fuiile tradic Areop^gica 

Ann.part.x. 

E 

Dionyf.vt s.modu Babylonijs Ihipori e(Iet,eiufq; pbrrccoc 

catior.c vitro fc fubmictendi Ezechia;, tanquam hoi diuino. 

& Thcodo. Miraculudefoleperualit vniucrliim orbetcr-, QwMlf*- 

re: oibus cnim fuit cogmtu fole rccroccffille . Qiiaraobrem 

rex Bahylomoru,cu &: Sennachonbi mteriru refciuiirec , &: 

qucdc folendnurabilitcr,iV: preceropinione 

facia crane di- 

diciilet,ni]{ic c\: legatos,& donaad rege ludeoru, &: quos fo 

Icbanc abducerc in capciuitate,eos honorartinc, canqua preftantiores.Icaeos 

rcddidicinfignes Deus quern cokierunt. 

} Chryfod.Ezcchias cum cos qui ex Babylone, non ex his 

quediuinituscucner.inc, led ex rebus huimnis voluic|?cerrcre,&! 

adduccre in admiracionc, timcns nc ab eis inuadere^ 

turîdeo cis chefauros o(tendic,hns Ipem in chcfauris. Quarc 

Dcus irriratus,Accipiec,inquit,hec omnia : hocert, eain 

quibus confidiSj&tuam fpcmreponis.Iffaelquoqueininini 

latur,quod pecunijs& cquis contiderent. 

Rabanus . Tradunt Hcbra-i egrotalle Ezechiam,qm pn 

inauditam vidona &: Ailvnj rcgis intcritum non cecmcrii: 

huidesdno,quascec!nit i\4oyfcs Pharaonc fubmerio : EC 

Dcbbora interfedo SifararEc Anna s^cnito Samuelc . Rur 

Dangclu ccntu odogintaquinq; miliibus,ipfe fiigit in Nini- fumq; port corporis ianitacem &: figni magnicudinc arferri 

ucm. occafin- 

Figura fecundum primam opinionem in 

quaduxlineaefaciuntvnamhoram. 

Vtrum ancem ifta dies fub Ezcchia fucric maior,quam 

ilia qu- 

vtmiaprirao fuit i/iu'-u in CbaldxaJccudU aliqttos, cuius mctrnpoli t 


t Kfc tor. Iffud mirabilc fuit incarnatroms 

fignu pfignratio 

dimnat^cjuxcfl fklum mirabilirTurun^. Per decem cnicn li 

ncas dcccrn ordincs clcdlorurn fecundum afTt 

fignificanrur 

snationcm abquorum dotfcorum.Per noucm lincas fignifi- 

^n:ur nouemordines agc-lorum,& hominum,ad eoidcin 

or- 

cli 

Figura fecundumfecundam opinionem in 

qua quejibet 

linea facit vnam horam . 

Nocnndum quod iftx dux figura: fad.c func fecund urn 

vnam viam,quam pofui lofue dccimo, fcilicet^ quod dies 

prolong.-ira fub Ezechia fiierit in folfHciohyemal', &:lic 

breuior die prolongata fub lofue 

eJlyiHtrxi Bab}lon,etto quanta perccperut rrtrocrf]ion' ! 

;'"hs , 

contra curf/im nature jiieruntfolichi cjuxrere (jua/icerhoc accident* 

Etcu audiflcnttf toe fuerat infanationc Eêchtte, deco/iliofapisnt^ 

rex Babylonis. i M\fK&.c.adE7.ech.ifignumrrK(!rsnn. 

3 Literas. adftiendu de ilia retrocifione Solis mirabili, ct hot eft qt 

ordincs ailumptorum. Per decimam vero lineam lignmc.t 

tttr ordo dccimus.f hominum beatorum, qui tn non pcruc-- 

ncrunt vfquead aliqucmordinem angclorum. Perhoc aik 

quod fol rctrocellrc dece Imcis , fignificatiis 

fihj Dei,quicftfoliuflin.rad 

fuic defoenfus 

airumcndam noftram huma- 

nitatcm morcalcm didis ordimbus inferiorem . 

Tom. a. H H 4 

Indicum 4. 

i.Reg.4.c.

Mjt.?a. 

An c!omu,. 

975 

Glorcrd.&NicolaideLyra. I 

occafione fup?rbi;e,qiu vc D;i culcor vitarc deHnerK , ncc 

rnoftrarc aUcnigenisdiuiciasqins Deo tubuete p:>li\f_- r .ir. 

Ex quo iuiita leges ttopoloriccdifctmus, no mictcd.is m.ir 

5/76 

dationctTnmemni,&con^r.ciilaC!Orcftrii:an's fur, oiVlic I 

qiJL-cis domum ainm.umn.iXc. 

b D ci 

ira iurtnli.in , quoniamncnfolunuht- 

faurosfu\)S atquepa* 

lacij, led & tcmph ollendit, 

quod tcrtc 

luit pottOat!sc-!ib,dc 

cuius valuis arnjliimi 

ins ante iam ttil.rat . 

d De tor a /.-/ 'aq-..i 

T> I I 

Tcnirnut . K.iL'i .ill. 

Quati dicp.r. Qji 

. . r 

terra 

longior.neiunt.tanto 

ncrunt.tano tv e;. 

regis Babylonis. Dixie Ezecmasad liaiam. bo.nus clt iermo 8 riofior propcerqocfc 

ergo qu.taguvms,nc 

hoc in huius vit.c icinere incaute portantes latrocinantium 

fpiricuum incurlionc perdamus. 

Rabban.Tacet de quo vcrebatur offcnfam,quod oftcdc- 

rcteiscuntaqiic hsberetinpotcflatc fua, inter qu^pr^cipuaerant 

tcmpli fu pel lex. 

. a LMatuscjlA-tie.-nin.td-ientttefirurHEifch Rrbb. Verbadic 

rumdc Ezech.aaiunt. In dclegatione principu Babylonis, 

qui mifiitucrantad eu,vt intcrrogaren:de portcco,rcliquit 

cu Dens vttenca recur, & now licrccoir.n^qu^crat in cor 

dccius.ldcirco3uceni tcncacioni rclictus clt,quia poll tanta 

vi6\oria & folis regreijum &L congratulaqoncm regni pocc- 

tirrnniconlliuseieu-jcuui dt. Dcniqj in code voluminc fcri 

bicurdeEzechia.AegrotauiLE/.echias vfq ; ad mortc,& ora 

fed no iux- 

uit ad dominu &: exaudiuit cum,&: dedit ilgnii, 

ta beneficia rctribti!C,quia exaltatu eft cor ems , 

&: facia eft 

contra cu irtt,& contra ItKiani &. lerufalem.Et itc huiuiliatusertpoftea, 

eoquod exaltatu eftcoreius,cam ipfcquam 

habitatorcs Icrufalcm, &idcirconon veniciraDci iup cos 

venerunc. 

c JlA rue de 

' 

Debucrat diccrcadglorificandum Dcum pro iignz magni 

tudiiie . 

> Theocl.C ur fucrit E'zechias rcprchcnfus, quod ofletvlc 

ritthcfaufos 

legatj'sC'bylo'nicrum 

': 

Dei doccrc virtuten ,5 

Quodcumcportcrtc 

ciiramquam^ltalfecutus, oiicndc 

rit dui!t:.as,qu^ nih.il habent rirmum nc fiabilc . 

* 

4: Aiigclomus.Vndcira Dei, i lt;fl ma, c-iK-niam non fc 

lum 1 thilaurosfuos.atq; paiuti| ii.d 6c temr.li cfidenc , quod 

ccitc k"> pdctliitiicius di i u;i.s vakns , atnj lanun$ fl 

tult.-nu.Lx hocHcbrei voU'it JJ)a4iK-lcm,Anaiiiam, Azana, 

Miiacle, qui fucrfudctemmc regio, cllcciuiuthosquosin 

mi m tic* K< IvslMK'lHKkmofor iujUc non dubium ell . 

In hoc sb I i 

{ Buntaeflfenno a^mini^ t. Angclomtis. 

breis reprchcnditur, curncn ik imitatus bomcatcm Mo\ 

fi,quilocuruscftaddominum , Ant di mute eis l:acno>.7, 

'^ 

auc fi nbn facis,dclc me dc hbro tuo quern vn ix. 

fcripiifti , 

apoftolus vulcelie anathema a Chrifto pro fratrzb.luis,qui 

funt Ifraclite. 

Ezechias in rHiosdcflexifreeru 

indiebusEzechin:>- 

ItidA cdufli in 

Babylonem & nutriti cir i Yudiiijrt flart 

paJJ'cttt i"pj 

latio rcgii BabyloH

977 Add ItlO. $>7 8 

J , namcapn'uieatis gratulabatur, fed voluntati Domini obuia- # Clemens Ro.Neceflc eft ante 

Epifcopum 

oculoshabere D 

\ renonpocerac,&:ideomandataeins axjuanimitcrfufcipie- exeplaprer.eritoru,ijfq;pcrice vtacurad rcgcdu cos, qui vcl Lib.i.Conft 

bat,vtferuulus . Accedit illud quod zftimarepoterac poffe. afpcris, vc~l lenionbus opus hut R-nnonibus Ezeehiam C 

pan- P r- 

& in captiuiure meritum eminerc virtutis. Neqi cnim bea- lulum in fupcrbiam datum, cum lachrymis rogatcm,Dcus 

tusHr-reii-ius 

in cacnmineliberauit 

. 

ctiam 

a domini , 

auid minus beati 

quem locutus es . Sit tantum pax & veritas in die- DoYtnitwqus ET(f( 

cum , ptvribtts, &c . In Pa 

giuicacc,minus 

Ananias, Afarias, &: 

B M'fncl, quamlimca- 

non incipciuitatemn 

diilcnt , cumidcoin 

bus meis. 

Reliqua autem fermonum Ezechix, & om- 

nis fortitude eius, &quomodofeecntpifcimm , &aquie- 

du6tum,& introduxerica aquas in ciuitatem,nonne h?c Icri- 

capciuiwte dudil-inc, a pta iiuu inlibrofermonum dierum regum 

luda ? Dormi- 

?tpopulo& prcfcnoa u i tq U c Ezechias cum patribus iuis in captuntate lolatia, 

Si fpcm cuadendx ca 

aticrrcnt . 

pciu.tatis 

f. Cle- 

, 

l 

,,. 

rillUS ClUS pro 

eo . 

& regnauit Manafles 


i Ecquomodofecericpifcinam2 aqua;, &intro.aquas in 

Jncap.3O.vbi dicicurin 

Ttprocedac vlrra 


ciui. 

ralipomcnon dicjtur, E 

quod fepulrus eft lizc 

chus fupcr fepulchra 

regum.quia eius feptil 

chrum eii excdiius fa 

bncatum cauiapietatii 

quacoiuit Dcurh. 

& CAP. 

ciui. De hoc babct-ir plenius. i.Taral.^2.t>bi dic'ttnr : quod hoc fecit 

cb:,.T , t>t >e 

quja Deo tarn in vctc.quam in no 

uo tctf amm.fafta lcguntur,fummu 

gradum tenet ilia qua; nullo modo 

vt funt retroccf- 

iiacura faccrc pot , 

iio fobs, ii: glorilkatio coi poris huniam 

. Nam rcfufotatio mortuoru 

feu illummatio ci-corum a natiuita- 

tCjliccc nu^na line miracula,no tamcn 

nttmgunt fumnnim gradum 

.pra:didiim.l j otdtennn natura vita 

nuroduccrc dc nouo in corpore vi- 

ta non h.ibcncc , licet no in corpore 

lam mortuo . 1'otclt ctiam prijitare 

viiura 9(ednonceco,vtlatiijsdodacatS.Thom.prima 

q.ioj.art.vlt.incor.qiix'ilionis . Mirandum ergo eft quarc 

Dcus volti:c miraculum in fummograda cxcrcere, f.retroccitioncm 

folis circa fanacioncm Ezcchut, vbi videbat'fLirri 

ccrevnum dc nunimis Hocemm (ignum petiuit Ezcchias 

lblummodo,vt ccrtirkareturde fanationc iiia,& oâfcende 

ret in die tcrtiaad domum dni , vtexprefic patct in iitcra. 

Conhrmacur ha:c ratio. Nam fecundum doftores miracula 

per Chnlium fada per tranfmutatione , corporum infcnorum, 

non 

icaciudcntctoliendebantipliusdiuinitatc, licut 

nuracula per ipllim tada per tranfmutationem curilis C(rlc 

Omni corporum, qua;afoloDcoimmobilitcr funcordinata.licucTho.in 

j.par.q.44.ar.i.in cor.A.vbiallcgat Dio.hoc 

dicentem, led in hoc calti, fcilicct,in fanationc Ezcchioj, no 

rcquircbantur talia miracula fieri quaj fuliicercnt ad otrendcndum 

futticicnccm diuimtatcm Chniii. Praitcrea iliac te- 

ncbr.c qux tadg i'unt in vniucrfa terra t|ie paffioms Chntti, 

vt Luc.i j.ccftatc Dio.m epiftola ad Policarpum qui in hoc 

tempore in Aegypto cxifkns infpexit, caufacaefucrunt ex 

vcra cclypli procedcntc per intcrpolkionem luna: inter tec 

ramîfulcm. Contra quod arguit Origencs fupcr Mat- 

tli.fuin,in nomine quorundam filiornm huius feculi, dices: 

xlo hoc fawtum ti miraculofum nemo Grecoru auc 

barbarorum 

Figurahorologij 

Achaz . 

i o nubes apparent, proprer acris fc- 

renitatem,folicitus fuit D-ony. & fo 

cij eius vt circa illam obfcnritatem 

folicitcattcnderent. Ex quibusjin, 

propofito mul to fortiusadmirandu 

ettquomodo afirologi vbiq; terrarum 

difperfi videntes vnam die ex- 

ccdercpcrviginti 

horas meniuram cofuetnm, hoc no 

non folum aftrolo 

fcripfertinr.quod 

, vel faltemdecc 

gis,(cd ctia iimplicibus i egibus, vcl 

principibus miradu eft hoc in chro 

nicis no fcripfilfe: prxfertim quia fe 

cundumopmioncm coem pottqua 

ilia dies tranfiuerat. x. horas artificiales 

, & (ic (ol non diftabat ab occafiijhili 

per fpatium duarum horarum 

artilicialiu.tunc rctroccffit vcr 

fusorien tern x. 

per horaru 

fpatttirn 

fecundum quofdam. fecudurn vero 

alios per viginti, & fie oportct 

dice- 

re, q, fecundum vtrofquein ertdertx 

die fol bis att'git lincam meridiana, 

fcilicct in curfu fuo haturiil!.&: fecudo 

in curfu retrogrrdo,queqiiidcmmutationuniolu 

valde 

monftruoi.i & inlt,lita,fcd etiam patcnnfrnna nedum a fapietibus,f(.-d 

ctiam a rudibus agricolis 

nccelfario fentirctu'r, 

&: lie nulla videtur ratio cxcufans talem confcri ptionctn. 

Ncc valet dicercq,Babylonij qui crat intent, circa curfum 

fyderum, quando pcrcepcrunt rctroccffionem folis pra?di- 

6tam contra curfum nacur^.fucnintfolicitiquercrequalicer 

hoc accidcrac . Et cum audilfent cj, hoc fiierat in fanationc 

L.7cchi

979 Add itio. R 

A rofolvmitano.pan modo& forma fuit inhorologio > vejirt 

ali)sjnftruincncishor.vurn. in Babvlonia, Cfc vbiquc terrarii: 

&: lie non cogebant jr Babylonia credere hoc f uiffc fachim 

propteraliquam perfonatn fingularcm ex prouidcntiaduiiiia.lcd 

r^tius (ccudumfuam inridclitatem hoccrcdidiflenc 

ftjificcx aliquacaufafibiocculcacafuali feu naturali , ficuc 

de Pbarame^ I'alaM'mis Irqitur, & dcali/s iniidclibus , qui 

non actnbucbant ilia quLVVid.LVlne contra leu pra:tercurfum 

natur^ fieri diuinc pocencio: ncquc protiidcnchc, vc patccExo.8.6c9.

pl 

, pcndonegotioncceilariijmfuicvnum 

S. runt in fcriptis fuis, & quomodo error non in compoficis co 

tjcnffct; fed verum admirationcsifte locum habent tcpore 

loiiic in folis flatione, ficut in cclypfi cepore paffion is Chf i. 

Bur.aiit pucans vcllc hanc difticulcate euaderc,dac df>A inter 

jniraculu fiidu cepore lofue & illud, djcensadprimum , qcf 

jllud eft fadum ad magnagloriam Dci,& tint necellariu pp 

vldonc de inimicis.Iniftoautnecfuit magna Dei gloria, 

ncc fingularis vidoria,fed folum fanatio Ezechie,&: prolonratio 

fua? vit .Ad m dc aftrologis dicit , qcf tcmpore lofue 

riondumeraiarsaflronomie,inuenta,&c. 

Seel ilia vidcntur 

fruftra dida.primit , qa iflud lignum vr plus ptinere 

gloriam Audiui orationem tuam & vidt lachrymam tuam, 

& cccejjrtjui te,die lertio aficrides damlnl , 

terr/plum &addam diebin 

tuts 

quindecim annos,fid& de manu regis ^fflyriorum truam te, 

Rcpl ica. 5>8i 

ad Dei 

er ciuitatem ban c: & protegxm vrbcm iflam , &c. V nde apparct ff 

minimum in hac re fuit fanatio Ezcchia? , 

nam ilia fieri po- 

alia aut non nilide virtu 

tiiiirctminorevirtiuequamdiuina: 

te fieri potuerunt.f.incmcratio corporu armis &: veftibus il- 

lfis,&.c.Iftud et flgnum fuit magis necclfariur.i & vrile qua 

illud. N.im alitcr potuit fieri vltio de hofiibus quam per fta- 

tionem folis , potuit enim fieri in node licut teporc Gedco- 

nis,dcquo ludicum y.In hocautinopinabili , & cundis fiude 

maximis fieri fi- 

gnis,& potilfimum pro conuerfionc populi , & fidci reparationc 

. Achazcnim peffimus oem populum induxit ad ido- 

lolatnam ^.Reg.i^.Ezechins filius ems optimus populii red'.ixerac 

in pace ad cultum vcri Dei . Ad autorizandum igi- 

tur hanc diifccilt-fn redudionem vtilc fuic , imo perneceliaraim 

fieri aliquod magnum fignum. Cuius didi vcriiimilitu 

doaccipitui-ablalphemiallabfacist^regis Aflyriprum fup. 

cap.l8.& I9.vbi df: T

ult 

A 

T i.q.i. c.. 

Gloford.&NicolaideLyra. 

CAP. XXI. nccte diaboli ;is i npofhinsc.ipi patitor,5c.Ci:teru,hic ipfe 

! Th?od 1'roôp, Glvc.is. quod rex ctiam vencr 1 ).|insi.i-a',Mc , hoc 

clt , fvdera , & 

hai'k'h- 

fion:hus vtfbacur, ho.: 

cft.omMia dr future e- 

Gr.ti i *ji*Ji.-i>i'fattu di- 

cunr., quamquaihalij 

quid.im volum *x4i>W 

vocari gc'iioruin \ 

CXCat.iUoncsceiTas ;U- 

traclioncm,&rfiihlinu dcdudioncm. Pi .c 

tcrca augjrijs vccbatur, 

hoc eft, auium vohtus 

obfcruabac , dcq ; 

illis conieduras rcrum 

fiiturarum fumcbac. 

Quod 

auccni hoc nc- 

fis lit ac prohibicum, 

cum all js ex argumcntis,&indicijsctlpcripi 

cuum.-tumcxillisquc 

m Rnl|S noftcr Bafili 

. c< 

clt complcxus. Declarans 

cnim hxc Hhix 

vcrba. H^plrta efi'erra 

tire, fubijcit 

malum fie 

quantum 

. Vides 

hariolario , quod f.i- 

ciac vt homo ipfi dcdi- 

tus, Dei % curaprorfus 

cxcidat , Ha: diirnationum 

fpcrie.s legc 

Mofaica prohibuitur 

tanquam malorum ge 

nipi'Mm inuenca. Kullajnqmt, 

loiiaij.i , vcl 

auguria captabius. 

Cûippe nacioncs ifto? 

quas dominus vdtra 

caufa de medio collie, 

hanolationibus , 

&alijs 

vaticinijs vtuntur. 

Vobis autcm dominus 

id nequaquam permit 

tic. Abfurdum enim 

p o p 

; omnium 

maxim- impium erat,impudice doe 

fun il.icruin diuino n tempL) itacu.c . 

b KMC td-irnftipe,- l^fiif.iieinjii>Mi'.Li>iii^c. 

CAPVT XXI. 

Vodecimannorum erat ManafTescu ; 

Thcodo. Eosin 

eafdcm comjciam ca- 

faroicatcs. _E'>ruqiioJJ 

dam confumpGc t.i- 

mes,ahosbcllun 

r ^' '>s > n c.ipnmr 

rcgnarc c* P i.T=t, & quinquaginu- ^ftto?". 

quinqueanms regnauit 

Nome marris eius Haplifiba.Fccitqj - 

malum in conipcctu dni, iuxtaidola 

delcuit 

gentiu, quas 

dns a facie filiorum 

Ifrael. Conuerfufq; eft,& xdifi- 

cauit Ezechias 

excelfa,que diffipauerat pater eius,& erexit 

aras Baal,& fecit lucos fieut fccerat Achab rex Ilrael,& ado 

rauitomnemmilitiamcoeli,&coluiteam. Extruxitq^ aras > 

in domo domini , de qua dixit dominus, in lerufalem ponamnomcn 

meum, & extruxit altaria vniuerfa: militia: 4 

cccH, in duobusatrijst domus domini. Ettraduxitfilium J 

fuum per igne, &tario!atusell, &obferuabatauguria, & * 

fecit pythones, & arufpices muhipHcauit , vt facerec malu ; 

coram domino cV irritareteum . Pofuit quoque 

idoium luci 

quern fecerat in templo domini, fuper quo locutus eft do 

minus ad Dauid ,&:ad Salomonenifjlium eius : in templo 

hoc, & in lerufaiem, quam elegi de cundis tribubus Ifrael, 

ponam nomcn meum in fempiternum , & vltra no faciam 

commoueri pedem Ifrael de terra quam dedi patribus eo- 

rum,fi tamencuftodierintopereomnia qua? prarcepi eis, 

& vniuerfam leeem quam mandauit eis feruus meus Moy- 

^j * 

^ > /^* 

fes. llliverononaudierunt, (edledudlifunta ManaUe, vt 9 

facerent ! malum fuper genres, quas cotriuit dominus a fa- 

cie fihorum Ifrael. eii 

Locutufque dominus in manu feruo- lc 

rum t 

fuoruprophetarum,dicens. Quia fecit Manafles rex 

luda abominationes iitas peffimas > (uper ota qure fecerunt 

Amorrhxi ante cum,& peccare fecit et ludam in t im mun 

in leruiale. tiam leroiblvm.p, c.i 

Ecce eeo 

' 

c i . Hr quomod 

mum Achabi c! 

fundicus , icacciamlc- 

- 

rofolymorum d.-jn imam 

fujicrbiam. 

?< Chrvfoftomus. J-,\-tendam 

in km; 

mcnlura Samanx, pro 

Co q no d c rat, ca n d cm 

vindiCtam admetiar 

mcnrura caret 

mcnfurata ell 

regula 

. liciit 

ditijs fuis , pronterea hxc dicit dns Deus Ifrael j 

t 1 IT lem,L'in,imjcnirm, & $lio: pl#net*s.* 

4 EC excruxic. Qôdfait mjgnus contcnpcus> jt.dii.cC, exti L L,-C idalolatna..n 

loco culms diuini . 

5 Et crad. tnodui IJUIHS traduflionis expofaus efifupra i G.capit. dc 

EC anolacus. idifl , cxcrcnit uiuiriationcni qitfitin aris , fuper 


.. Regis hums hiftorjaponitun. P.ira.j?. 

byjpncm. 

Qî o 

guftatus orauit dominum 

incente, &: cgic 

pirnitentiam valde , & exaudita eft oratio cius : reduxicquc 

curti in rcgnum fuum , & cognouic Manafles quod dominus 

ipfe eft Dcus. Ergo poft commitiafcclcra nullus dc Dd 

mifencordia defperec , 

fed magis per pceuitcnuam ipem 

ticnix habeat . 

int'tij'ur.1 

titi-ifiur tibi . 

Rabbanus. ( 

tern pore Jifaias 

tradunt 

Htbr, 

fedentctn (itper faka 

cetfum 

. Deo Jiccn- 

te : Tôn vidct me tim-\ 

mo &"PI. 

Rabbanus . Mr.naf- 

fcsad ;dv/Ja (cconucrtit 

&: abonunationes. 

I.ocuro Deo, vel domino 

ad cum a; 

In fuper & : 

quas immolatur dxmonibus . 

7 Et fccit,QHalitcr fit hoc i lib.i 8.c. 

inteltigendumjiiftumftUtfup, 

8 

Ecarulpiccs. Hifntquiinexiifitniinalium immoUtorumditmt 

nibus d'mi'i.vit. Cxteî pan'nf ibi . 

vfque 

9 Scdfcducti. ExquapatetmatitijipfinsMjuqTe cxtcnfiui-jn'u 

popnlnmfa.it errare ,(yintenfiuc ) cxpct.catui-x>n\r>-a!(:tjte , 

10 Locutufque. Hicconfequeatfrpo'iitar cominatio propbetalist 

qua dns voltns populum rcKocM'C, t/>itu ad or 

batfi cqHCtitcr proplxtas 

gnciutuinpcccat{iprtcrit4,&' cominanduinpaiîsfutitraîc vtpcc- 

j. 

, 

&pateiljtc. vf> 

1 1 Vt quicumquc. Tr.efl.ipyrc 6" aimirAtione magmtudtnisnu* 

li fitpcr I ci ufalcm fa : n>i . 

1 2 lie cxccndMm fupcr lerufaiem funiculum . idi-fl , in eadent 

r/n nfur a,& eodcm ponUen- puniamrcgnnmludajn quopuniuircffW 

Ifrael, de (jua punitionc dittumfuitfuprt cap. \ -J.& 

is complete , propcer quod bi ponecur 

fticus domino conccdcntc , 

I S.tf. 

EtdcWio 

lenlus uui 

'

' 

ho. 

+.C 11. 

Illl R egum. Cap. XXL 986 

a infuper &fa'>guinem innaxbmfudlt,&c. * Theod.Non fotumelijs, 

fed & plagarum dolorib. fucritexpofitus. Attn fe lurn rabiem (uam cxcraik in erroreaddu&us idolorinti,fcd 

ccia innoxiu fangumeni effiidicplurimum,donec impleuic 

D 

confeietia iuberis Dei.vniucrfos eorum impetus cotudilfc. 

# Idem.CernlTimaeff traditio apud ludaroslfaia dc Jcrufalcvfqucado 

fua^- 

.Mo; autepnecipuccie rncdio tolkbac, 

dcfendebancj&diuiiuirij cii prxdiccbanr.Eaih 

phetaiTe morte,c.57-qcf fcrrandus eiTcca Manaflc ferra li- 

ejnea.Vri & nofiroruplurimi illud qf de paflione fan&orii 

aiunc Ifaiam quoque 

I epitfola ad Hcbreos 

propbetam ferra dil- 

pomuir, Serratifunt, 

fecuifr- 

# luffinus M-"*tyr, 

Vt-firi dodorcs de!cuerunt 

ilia qu.c de i up 

plicio [die fcripta fuc 

rant, quern lerra lignea 

fnuilfis. Jdfacinusfmq 

figura Chri 

veltnim in 

fligentem 

prtes duasd'ileduri , 

&; alteros cum fandis 

pntriarchis prorhet fque 

dignaturi fempino 

regno fuairo, 

ccros vero daiunatun 

ad ignem inextinguibiiem 

cum cx- 

teris fmiihbus incre- 

dulis. 

# Epiphanius .Efaias 

in lerufalem fub 

ManafTeregeliidafeftus 

tn duas partes oc- 

cubiiit . 

^ Auguftin. Nu- 

ma regnantc Roma:, 

apud Hcbrxos initio 

Manalie>ab hoc 

regni 

impio rege proplvt.1 

ICnas pcihibeiuroc- 

cifus. 

# Hieron. Tradunt 

-jilfiiam foceru 

luiiTe Mma;f; filij 

zechi.e reîs luda. 

lunt Ifaiam quod dixiffet.Auditc 

verbuiu 

Dei pnncipes SoJo- 

C tnorum, intantumdu 

vc non 

raperpclfunv, 

folum verborum cotume 

Samari?&:p6;iu:domus Achab 3 &tdelebo lerufalem ficut [ 

tdelerifolenmbulx.De!ensverram,&ducamcrebriusfty 

him iuperfaciemeius . Dimitramvero reliquiae hereditatis 

mea?,&r.radameasin man us inimicorum eius,erunr.que in 

vaftitatem&in rapinam cun

987 

o Cto 

rmn crat to. 

. 

# Thodorcrus . 

Hicfumma excr 

cuit virtiiccm, 6i 

parcmis 

tin DAuidis,polfcdicpictaccm.Etprinuiiii 

quklcm quac rcfaruone 

cgcbanc 

in ccmplo domi- 

ni fumma cvira- 

uitdiligentia.Dc- 

Inde cum diuiua 

audiiffec eloqina,, 

^ vcflem difcidic, 

&dm luxic, 

&qiud cflccagcn 

dum ab vmuenorum 

Deo qua:fir 

uit . Tandem mi- 

fit Poncificcm &C 

ad O- 

, 

principes 

leam , prophctif- 

fam. Deusaurcm 

per cam aducrfus 

populum quidcm 

&: 

& templum , 

ciui- 

GloCcrdacNicolatdcLyra. 

C A P V T XXII. 

tCtoannorumcrat lodascumregnare cocpii- J 

fct , & triginta vno anno rcgnauit in Icruhile. 

Nomen matris eius Idida iilia Adaia de Befe- 

jpti 

cath. Fccitque quod erat 

placitum 

coram do- t pto 

rnino,&ambulauit per omnes vias Dauid patrisfui: 

nondeclmauitaddexteramfiue adfi- 

r __ , niftram.AnnoautcmodauodecimoregisIo- -j- 

(ia: mifit rex Saphan filium A(alia, filij Mciu'am fcribam templi 

domini,dicensci:Vade ad Helciam lacerdotem magnum, vtcon- j 

fietur pecunja qua; ilbta e(t in templum domini , & û:un collegerunt 

ianitores templi a populo, deturque fabns per pra:pofiros in 4 

domodomini : Quf& diftribuant earn his quioperanturintemplo 

domini ad inftauranda t fartateda templi domini tignarijs vide 

licet & CfEmentatijs,&his quiinterrupracomponunr,&vtcman- 7 

turligna&lapides t delapidicinisadinftaurandum remplum do- * 

mini- Veruinamen non eis 

fupputetur argentum quod accipiunt, 9 

fedintpotertatehabeant&in fide. Dixitautem Helcias pontifex 

ad Saphan fcnbanijibrum legis reperi in domo domini. Deditqiie 10 

Heiciasvolumen Saphafcribx, & legit illud.Venitquoque Saphan 

fcriba ad regem, & renuntiauit ei quod pr#cepcrat,&: ait 

: Confla- ' * 

ueruntferui tui pecuniam qua; repertaeltm domo domini, &. de- 

derut vt ditkibueretur fabris a prasfedlis operum tepii domini. Nar i ^ 

rauitquoq;Saphafcnbareî dices: Libru legis 

dedit mihi Helcias 

facerdos.Que cu 

legiifet Sapha eora 

rege, & audiflet rex verba libri 

legis dominirfaditveltimentri liia,&pra!cepit*Helcixracerdoti:& 13 

Ahtcam filio Saphan, & Achoborfilio Michia,& Saphan fcribx, ^ 

NICOLAVS E>E LYRA. 

CAP. XXII 

, CtO 2nnorum.H:c.co>:f:quentcrdifir:bit quid fa^Jum fit 

' 

fuk lofta rege.Et'pnmo ondiinr iwaiitet foias vixit. SecZ- 

lo .. It i 

qh erfiibieciosfibi adboc htdt>.\\t 1 8 c.7 rim nm altt ofleditur prl 

mo fxltudiofa rtparatione tempJi.Sccuîo ex farrardatione d'mini iu 

diciijbi Narrauic quoq; . Terries* deuota requifinne diuini confi- 

liijibi.Etprxccpit Circa primnmdiciinr. 

t Etambulauit./c7i'/cta* 

8 EC cxmentar ijs. cjui cofonui Ixpides in ni^ro et li>>iitt parieres. 

9 Nen ruppuccii.ir,a-/cy?,/io)j cxigMur abtisr^tio,fcd cjrii fidclt 

tatJ coittmitiatur , 

10 Libru m. Dkit^.î.fjHodcKm.Ach^qu.treretllbrosl^ît'^ 

m:n! ad cbburend:in\iflrf,i:[ altfcondi'lus in rauro teplii ctjit a^ntt- 

pararrntur nwtfi-i: jr.uentiis. 

1 1 Contlaucrunt. idcjl^xpenderunt earn in reparatione tcmplivt 

iuffiju , 

a Nairauit.H/t cMfeaurnter oflenditurfanfiitas loftx exforniidi 

nedininiiudicii,

i rninum 

! uentumeft. 

i 

989 IIH. 

Regum. 

Afai-Tferuo dicens- Ice & cbniuhcedo- 

regis 

fuper me,& fuper populo,& fuper om 

ni Iuda 3 de verbis voluminis iftius quod in- 

Magnaenim ira domini /ucccn- 

fa ell contra nos, quianon audierunt patres 

noftri verba librihuius,vtfacerentomne quod 

fcriptum eft nobis. lerunc itaque Helcias facerdos, 

& Ahicara, & Achobor, & Saphan,& 

vxorem Sel- 

Afaiaad Holdam prophetidem 

Araascutlodis veftium, 

lum filijThecuJE filij 

: Sc^Xq-SSr 

forinft-cus sltcra 

qux 

habitabarin Ic- 

rfalem:,n Sccunda. 

1 omnc murum qui fueracdif Locutiqueiuntad ca 

lipacus , & Et fife refpondit eis . 

muru,vndeSophomas. ^/- ,. , 

^XC dicit dominus 

4 lubicauicin Sccunda, id- Dcus Ifrael Dicite vi 

P^rAfw^.Prophetiflaer 

ro qui 

mifu vos ad 

I me. Hxc dicit dominus . ECCC ego adducam 

mala 

N I C O L A V b i-ii LYRA. 

I lerunc. Qjtxritur hie quare not Hcrunt ad leremtam prophctant 

qii tune e-fat,vtpa>.et Ierc.\..Ad ciuod dicut cxpojitores nojlri comma 

niter,quod hocfui:, r-'-'ia. ad.'iuc err n, venis , nee habfbaiur in auto- 

itatl. Sed hoc non videtur veru^quia leremias Cfpitprophet are deci- 

motertio anno regn'i lofavt bab-tuf lere. i . lojias prxccpii np^rari 

if teplum decimooftMoanno re^.ifii.c.: tuncfnii iflelibcr r,pertui\ex 

' 

quopatet quod lerimiis tamper ejuim jue annos ad minus propbetaue 

rt,etper cbftqurnsin automate erat jropter qitsHfbrMun..^naCj'f.,quodIoftas qrebat 

::>umpktatis e: m.p-ricordije dim t#,& id iuerunt ad mulicrepro 

^mlem,q H:,-utt i-jzeneratiter capttnotiper Salmanafrr, qiiin reman 

mt di jai'qui fagiedofc abfcondcrantStcut monuitfcripc o ills,qui 

taunt tra"finigrati in Babylon m.vt babetur ler.ip. 

i Qne hflbi. f.nafionejuia Itrufdc erat daufatriplicimurojicut 

difrii fritfnp.1 .l-b.c. j.er fit: erat ibi tres habitations, et Infecudi ma 

neb int iiropiyetx ct nobi!eit*fq; ibi. 

J Et (ucccndetur. id&paaa a. me diffinit* no retraSabitur,et ad 

CAP. XXIII. 

literam 

T renuntiauerunt regi i 

quod dixerat. Qui mifit i 

& funt ad cum 

cogregati 

omnesfenes luda&Ie- 

rufalem . 

Afcenditq; rex 

templum domini, &om 

ncsviri ludavniuerfique 

qui habitabant in lerufalem cum eo, facerdo- 

tes&prophetz, & omnis populus a paruo vC- 

~N i tj O L A V S D E LY R A. 

CAP. XXIII. 

que " 

ET renuntiauerunt. Oftcnfo qualitcr lofias fancle vixic, hie 

:onfequenter oiiditur quo ftudiofe ad hoc populum in 

duxic.Circa a3 primo dcfcribiêius operatio laudabilis, fecudo 

occifio lametabihs,ibi.J'/ dieb.eius. tertio fubfticutio 

,p- 

terra. 

ksd\ffim\]is,ib

991 Gloford.&NicolaideLyra. 99* 

Coniamiuauit. R.ib. IpfiasThophct vcl ofla niortuorum aitditatita , quia Thcf bet d itur latitude*, 

A ibi licut ( in fequcntibuslocis fcciflcltrgitur 

vcl 

) aliaqhbct 

c "Per i&*em Moloch t cfc, X '1 acud. l;rac boc idolum Arn. 

U T I. immundadifp(Q:;cns,quaccnusabominar.ioni pouusqua dc rnonicarii-.n . 

t " 

1 ;tatiom aptus 

(>:nnibus -J< qui afp.ccrcntJnciiSjapparerct. Hkbraei.Ipftim fuirconcauum babe's caput v-ituli, &: ma 

* l ^ s ' 

b. / corwjlif. RJD. Valhs 1111011 cftiuxtamurumlcrufale nuihominJs;xcentasacq;paraMsadlu(cipiendu,&ponclM 

contra Onentem, in pucr 

quancmuspukhcm- vtproiicerent de templodomi momma vafa qua: fada flic- gncm 

f 

nmm Siloc kintibus oio-i r -\- L/T i cabantur.adbrai 

rngatur 

flue Thophtrh crat KJ 

cusineadem conualjemxca 

agritmAchd 

VXX 

deniach ad Aulm.m 

Sion. In Thophcth , 

quia locus prat amoem 

thmus vndc IK die 

, 

I horcorum it fit Homer; Tprecede 

P!airt.T. I'tias, lolcbant faci m- 

\ tiiioriun po- care cUmombus. Val- 

Hebr. 

i, s jf.nnom diacur He 

CP . 

iuc.u.- 

dcdominus lefusGe 

hennam cognoftinar 

uit, quia licut in couualleEnnomquiido- 

jis feruierunt in cape 

rierut , ita pcccatores 

ex peccatis damna- 

Hiere.i*.b; buntur. Vndem lere- 

(us ifti 

at/if 

ius Tho- 

phet ,fed 

nis, etdiljipabd(0)ij!i.n 

2ud

;} 

993 IIURegUm. Cap.XXIIf. 

A nas babcrcRteras fama prodebat,pred,cari quod Elias cur n,fsit . 

ef- 

qtria propham fuerunt eorum f.crifida, & per erro 

rui ? neo,&cqms iicig'ie.sadc^clhacranslacus, velccrte rou kbloU ncnon iîum occnrn cKumonibusoncrcbat, 

hoc iptumjncer alia dcpictum m pancte vidcces,crcd.idcrant('viauia 

deccpn nomims SolisJ hie trantitum per cclo, 

cill- dcfignatum , & miraculurn diuinitus fadium Dei 

fcripturalocaiiT col- 

biisnnmo]abant,vcl 

domino locoru ame 

nitacc ill cdi cotra in- 

tcrdidum, relicto al- 

tari cjuod erat in tern 

plo illuc oblaturicon 

tiuebant.vnde fcpius 

Ihoclibrodicitur de 

rcgibus minus perfe 

flis: veruntamen ex- 

celianonabflulic. 

b ^* tsdificauerat. 

Rab. Hie oftenditur 

quod Salomon dead 

miilo idololatria; fee 

leienunquamperfedc 

pijnituir,fi.n. vcre 

pcnituiflet, lategiffec 

ante omnia,at idola, 

qui^dificaucrat,de 

fed &< 

feipfos in putdratem da-monism tradidcriuit, quia 

iui'fo Dei iudido fimnl cum alran quod idolis fabricaueraiu-,di 

i'sipandi cranc.MY STlCE,qui diabuli Icruitio ma 

' 

jnutaruncin argume 

turn erroris, humaua 

ftultitia commentafum-Quosimitati 

In 

dxi i.uagerunt, ne in 

aliquoGetilium liul 

_ 

qux erant 

luper tccla cocnaculi Achnz, qu fccerant reês 

^cipati uitam iHtam lacrile- lacnie- 

S :im tiliimis minus fluid 

a 

luda,& alcaria 

qua: fccerat Manages in duob. atriis 

templi 

rum in torrentem Cedron.Excclia 

quoque quze 

erant in Ie 

tcmporaliter f]- 

J^?ScX 

Deo rctribiieiTte fecundum 

merita. tvel 

g.confre- 

Rab. Dicit 

tcorrnptionis 

ALLEGO. lofias 

ty- aut perditiopum 

tenet Snluatoris nis,idcltmontis 

Oliueti, fie 

} rufalem ad dexteram partcm monris*offcnfionis, qurexdi 

ficaucrat Salomon rex Iff ael Aftaroth idolo Sidoniorum & 

^hamosloffenfioni Moabj&Melchonabominationi filiorumAmmon^polluitrcx^contriuitftatuas^ruccidit 

lucos,replcuitq.locacoruin oOiib.mortuorum. InfupSfalta 

re qtferatin Bethel, & excelfum qd'fecerat Icroboa films 

Nabat,quipeccare fecit Ifrael, & altare illud excelfum de- 

ftruxit,atq combuffit,& cornminuit in puluerem, fuccedit 

quc et lucum. EC conuerfus lofias vidit ibi iepulchra , q erat 

e in monte,miiitq; & tulic ofla de fepulchris,& combuflitea 

fup altarc;& poJIuitilJud ;iuxta verbum dni , qd^locu tus e 

vir Dei,qui prardixerat verba ha?c,& ait:Quis cit ! titulus ille 

quemvideo?Rnderuntq;eiciuesvrbisiliius.|Sepulchriieft 

hominisDci,qui vcnicdcluda,&praedixic verba hare, qfecifti,fup 

altare Bethel. Et ait. Dimittite cum: nemo commoucatoflaeius.Etintacl:a 

manferuntofla illius,'cum offibus 

excelforurniq erant in ciuitatib.Samana-,qfecertre2es"ii- 

ciuitate tollercntur , i j- ^j ,, , n ^taj 

:non in fcandalum rad ad tattdum dnm, abihiht lofias, & fecit eis fccundu 

flukorum, quxiple omniaopera,qua?fcceratin Bethel. EC occiditvniuerfos fa- 

Z^,K^ ccrdoteslforum, cj cram ibi, fupalnria. &combuffit 

SS,Sc" ttr ^ o(Ia humana fuper ea.Rcucrfufque eft lerufalem, , 

&|cepit 

EfC/;(.Rab.ali- f o!populodicens:tFacitephafe domino Deo velh-o,fecundum 

quo 

focderishuius. Nee enim 

g 

num Chamos in monte,qui eft contra Icrufalcm.Sed non 

eft contrarium,quia mons ifte in tanta erat vrbis vicmia.vc 

ad ipfam perdnerCjipfamquc fordibus, qua: in eo congercbantui-jconcaminareviderctur. 

d Ojfen/ioii! Moab. Rabb. Idola dicunturoffenfio, quiavel 

illis offcnditur Dcus,vel offcniionem,& rumam fuis affe- 

nintcultoribus. 

NIC O L A VS DE L Y R A. 

fup altare 

mfTir 

:difperlk cinerem corum }&C. ut non rtmamret illitts Idololatrix 

mtmoria. 

Ad dcxceram partem monds.&c. ifle en mnn< OliMctipro- 

n 

ikm, & vocatur hie mons offaifwnis, eo qmd Salomon of- 

tum, 

is eft titulus illc. Cum effmt ibi multafcpulcbra^ 

loftasj'pecialiter qu&fiuit de illo . Âi quad refyondct . 

o.ytod vidit ex vno latereji-pukhri be)baifatida.s,& fungentes 

ottas . 


Krjjtfjtutfl Jerufalem,&c. Per hoc autcm fiûratum 

'cams Ludouicus in fuo rcditu in Franciam fc- 

tonucnicutcidic.iurlcrufalcm, id tit pacifica: 

quia 

temftifulu, 

es 

qui fa!us,&: fortitude 

D 

appellati 

dominidicitur. Vn- 

vitupen'ura,oS 

de ,Dominus forth do- xdificium 

Rahbanus. 

Angclomu s. 

j.Cor.j.c. 

Glofcrdi.&NicolaideLyra. 

qua? pafdia dicitur, cos adduxit,donauitque populo nouel excrcitus fui c6psjieret,&: tranlirct a comu ad cornn , qui- D 

A los hardos , &: jignos tnginta millia, bones autcm ad holo dam Aegvptiorum lacubtuscfteumîc. 

J .iliri r t,? M*-/-r r or e'..-.Rt Jo- ' 

caufta tna millia.Pra-bucrunt autcm, & primi ludxorum 

propter Pafdiaf:ccrdot:b.ngnosquinqiie,& fcxcenta mil 

lia,& Lctuti* agnos duo milliacorum prxfulcs obtulerut, 

bones vert) qmngentos. Caufa 

antiquam craditioncm pacernx 

folcnnir.iris cfticercimir. 

H Thcodo.Cur de lizcchia,& 

lofia cadem dix:t, Cîiod firui- 

lis ci non fuit,&:c. Ncqucillii 

cum hoc comparable, ncqus 

Ininc cum illo, fed cum homi- 

nibus,quiuilier.uitpii, Af.i,lo 

faph.it, & lonatham, & hunc, 

Sc ilium conferens,pronuncia 

uit mdiores. 

lab.QiJod lofias cic&is ido 

lisdetcrraphytonib.ariolis,&: 

omnib.immunditiis, domini 

prufc celebraffb legittir Mora 

liter docct.u tpriino purgcm* 

terram cordis a uitiis.ut fcruinire 

poffimus Dco.Sicqtiegra 

turn domino celcbramus pafcha: 

?v(o vtiquein fermento mn- 

lit'uti& ntyuitite.fed in n^ymufyn 

ceritatu,uone fuperarec, ITV dm- 

tit'.s lidei iiuc mentis Juperui- 

Jtitjimoquiaplcbi 

ncimminebatcsicium,rcx iufius 

ante fublatus c-(t. 

; Hcbrxi . Vniuerfus lud.i, & ^ 

Icrufalemluxeniceum,Hicrcmias 

maximc,cuuisoninesca 

rores vfque in pfentcm diem 

Jametationes fupcr Jo (bin re 

plican t.De eo inmcnr.itus eft 

Spiritus nan's noftrx Chriftus 

domini captus elt in retib.fms. t 

Rabba.Jofiasvulncratus eft tui 

in campo Mageddo , vnde &. 

Itatim mortutis elr. Luxitquc 

lere- 

cum populus multum , 

mias maxime. Tunc.n.dicitur 

jta lamcntallc . Qîomodo fedct 

fola ciuitas. He hoc pladu 

dicitur.Etcritplaniiusinlcru l 

falcm,ficut plandus Adremo, * 

magni, qu o iratus eft iurcr ei9 quod nomen cfircgis,quiriac 

cotra 

regnabatin Charciunus mcu 

^ luda, 

- iiis auxilium lofias vencratad 

irritationcs o^b. ^ptiocauerat eu Manaf uerfus Nechao Rcgcm Aegy- 

ies.Dixititaquedns:Etialudaauferaa fa 

T!u. 

Pn ' 

r L/I i-Tr i o - . . Rab.lnterfcctio Iofi?aPha HH 

Cie mca,jlCUt abituljllrael^ûcia Ciuita raone Nechao faita in Maged A P 

temhacêlegilerufalem, &domum de do> figmficatperfecutioncm 

q uadixi:eritnomenmeum,bi.Rclicuavc *dLt; 3 

ro (ermonum loiiie, & vnmerfa qux fecit, ci tradere molitur , &: auferrc 

nonne hsc fcripta funt in libro verborum 

de terra ecclefixconatur, qua 

i. i^ 

i . ,w i- t c , 

dierumregumludaPtlndiebuseiusafcen 

tenus facilius totam plcbem 

1 

dit Pharao Nechao rex re- 

>gypti,contra 

gem Affyriorum 

. diffipare poffit Pharaodiffi. 

pans,Ncchao pcuffio, Maged 

ad flumen Euphraten & * dodc cctationc.Permifliis o. J 

op 

pe diabolus confurgere aduei 

abiit lofias rex luda I occurfum eius, &toc fus fanclos.hic totis virib. cer- 

3 cifuseftin Mageddo cum yidifTet eum. 

Et portauerunt eum ferui iui mortuum dc 

Mageddoj&pertuleruntin leoifalem , & 

fep elieru nt eum in fepulchro fuo . t Tullttat, 

qtiatcnus tentando grcue 

domini percuties difiipet,eoB 

que pnnium auferac quor'i.n 

folatio adiuti contra hoftcin 

9 

' 

dcbuerant. 

r 

p quepopulusterrloachazhliumloli,& 

batacciderct. Namcum acie , , ct . 

pxer- 


i A dicbus iudicum. z.Txral.fts ,a.dichur. A diebus Samue 

lis. & in idem redit,quiafuit vltimus iudicttm t fl habewfup. iM. 

cap. ii.non legitur tayiet?,quodfiltj Ifraeltempore iudinim fulennitcr 

celebrauerintphafe, fed tern fore lofae cel>'brjueri4tit,vi habetur 

lofue 5 .]non enim'omnia fcripta funtrfuafaftzfucrunt. 

z Scd &: phy tones,&: ariolos,&: figuras idolorum,&c. ifta 

funt frequenter expnfitafuperiuf. 

3 Similis illi non fuit ante eum rex,qui reuerteretur ad do 

minuminomrjicordefuo. licet, n. Danid in 

aliquibus fumt 

deitl faltem fpoliaret. 

7 Et oceifus eft in Mageddo. nomen eft loci. 

8 Cum uidiffcc eum. Idcfl,pn?itaJJl-c contra eum. 

9 Tulitque poptllus. H'c co'ifequenterdsfcrib'fir fubflituro d:f 

M O R A L I T E 11. acccpitfecundofantusLudouicnscrucem,&:ini!!opa1 

t 5 IntHebuscins afcendit,&c. Contra qncniitiit lofias, & fagio fuit dcftinhu,& inde per homines fuos in Fi'dci.im 

ibidem mortuus, & per fcruos fuos ad fepulchra regum in ad regum fepulchra deportatus. 

Jcrufalcm rcportatus.Per regem Acgypti fignificatur Soli 9 TttbtquepopHlus tcn loachai^dcifto loacim fratrc fuo nidanu 

s Babylonix.qux eft in Acgypto.Cotra ipfum aurem hil dicitur notabile myfticandum.

007 IIILRegum. Cap.XXlII. 998 

Alio nomine Selhim dicirur , fed q uia pemerfifsimus fuit , fuas peccati ccfum foluerc, ficque in nequitcr pnriitis quo D 

panic teporc regnauitj nata Nechao vinmcuui, coquod tidicpra:par,iquc annorum i^rat loacim cuatregnarccapiflitt& 

eem , & duxic ilium in vndtcim annis rtgna- 

R ABB AN VS. 

Joach.iz rcicncus fisnificat 

malos Doccores 

, quospopu- renxcupidiratidcditi,coiiienrientcsvi- 

rip luis pralatos eligunr, 

quos Pharao in 

Rebla vinxic,cum dia 

bolus multicudine 

|? 

adulatorum encruas 

decipit corda prsla- 

vnxerunteum, ckconftitueruntcum regem propatre fuo. 

Vigmti rrium annorum erat Joachaz cum regnare coepiflet, 

&tribus menfibusregnauir in lerulalem. Nomen matriseius 

Amitaljfilialeremia: de Lobna.Et fecit malum coram domi ' 

nojiuxta omnia qua; fccerantpatres eius. VinxitqueeCi Pha- l 

a f Multitudine. T Rcbla inuHitudo inicrpretamr. 

rao Nechao in Rebla qua: ell in terra Eiiiath,ne regnaret in 

a T'dC't pecuniara mu!tain,Sc uibutum. 

Jerufalem Etimpofuu mu a 

lcl:am terr? centum talentisargen 

ti,&talentoauri.Regemq;conil:ituitpharao Nechao Elia- 3 

cim filium lofia? pro lofia patre eius,uertitq; nomen eius loa + 

toriim , ficcjii/in fpi- a cim.Porro Ioachaztulit,&duxitin vEegyptum*. Argentum 

rituahs Acgvpa vm- autem,& aurum dedit foacim Pharaoni,cum indixiffet ter- 

ct os caccnis pcct.ic 

nuni tcncbro- 

f-\m mcrgit abyffum. 

a ^f rgcnttim autem, 

& aumm dedit loacim 

pbaraoni , cu indixiffet 

ix per UnguloSjVt conferretur'iuxta praceptum Pharaonis. 

EC vnumquemque iuxta vires fuas exegit, tarn argentum , c 

aurum de populo terr?,vtdaret pharaoni Nechao. Vigintiquinque 

annorum erat loacim cum regnare coepiflet, & vndecim 

annis regnauit in lerufalem.Nomen matris eius Zeb- 

feme per fi/igulos , 

da,filia phadaia de Ruma. EC fecit malum coram domino, 

iuxta 

omnia,qii fecerant patres eius. 

vt 

conferntur iuxta prace- 

RAB 

JBANVS. audieritis ,i 

Malignus 

cenfumfcruitiifui populo carnalicxpetic, utcam fenfu, tnumiftam/icut S\lo,&e. 

quam eloquio eius per omnia parati lint obfequio. loa- yigintiqnin(/ueannornmcrat Eliac.&c. #Iofeph.Hic 

> 

ttit i Jerufalem. 

* COMHSTOR. Scdcr olam 

lofins rcliquit crcs cap.4. 

filios, Eliacim,qui H 

&Icchouias, pri- 

inogenicumuigintiquinqucannorij, 

medium ante loachaz, 

qui&Sellu, 

viginci trium anno 

rum, &tertiuMathariiam 

circitcr o- 

Nabuchodonofor . 

f.Hcbrxi. Inicio re- 

loacim filii Io- 

gnil 

lie.Iercmias^pheta 

ad vniueriun; lu 

da,&:Icrufalemco 

cionacuseft. Conuer 

quifque 

a via 

quo minime refipifcerent, 

rurfum eft 

concionatus. 

cim pnecepto rcgis cenfum exigit, quia diabolus per iibi rat natura iniuftus , & valide ncquiffimus , &: nequecirea 

dcdicos magiftros , ab unoquoque exigit fecundutn vires Deum fandus,neque circa homines manfuettu. 


fuas 

1 Et fecit malum coram domino, &c. fctlicet , Manafles, 

*4cba%j& alii quifuerantpeffimi ,froptcr quod traditusejl in manus 

t{pîs >Ae

' 

Gloford.&NicolaideLyra'. 

g CAP. xxnii. 

A "ri^diebH(,^c.fac.fJlci]o^c.fr. # lofc-jb. Cumqaarrum 

li. io.Ai.f, '.3m rcc,nihabererannum,B-it>vloniarprmcipacum Na- 

Anêlomus. 

buchodonofor aiccp;c, & codemtemporecii magno apparacu 

ad Arch;;mincmitatcm vcmt,quxcfi mxtaEuphra 

tern , pugnaturus p 

regem Ae^vpti Nc 

chaon : fub hoc.n. 

Svriacrnc vniurrfa. 

Da cognouitict rc- 

Rabvlonic uolQ- 

r.iu-mNcchae.non 

cxpauic, fed cu ma- 

gno brachio fupcr 

ilium vcnit. Qui fatlacongreffioiu- 

dc 

tiiitusclt, &nui!ta 

millia, cum vanis 

belli rebus amifit. 

Tranfies autem Eu 

I hi ace Babylonia: 

rex cmncm , Syria 

Nfque ad PdulHim 

t epic,prarei ludea. 

Cûarto igitur anno 

Nabuchodonofor 

rcgis,quieratodauus 

loachim rcgis 

Hcbra:orum, cocra 

Judeos, cu magno 

.CAP. 

quafi liberc .ib e^>r>ffideri.Scd aliquiido riles per 

TOCO 

Dei rni- ] 

(encordiam admomri rcbellant contra ncquam fpiricum. 

Vndc iLibditur. Rurfum rebellauir contra cum . Nee !i.ifri- 

cit rcbcllare, (i non perfcucraueric in cerrnmine. Qui.n.a 

diaboli potcftatcfccxircdciidctac, needle cfi , vt torciter 

t otraeumdimicec. 

XXIIII. 

N diebus eius afcendit Nabuchodono- i 

for rex Babylonis,et fa6hi$ ell ci loacim 5 

feruus tribus annis, & rurfum rcbdla- 

uit contra cum . Immiiitque ei domi- * 

nus latrunculos Chalctaorum , 

trunculos Moab , 

&r la- 

& latrunculos filio- 

rum Ammon, &immi(Iteosin iudam, 

vtdiiperdercnt cum , iuxta verbum Domini quod locutus 

fuerat per fcruos fuospropheta ; Fadtum eft autem hoc per > 

verbum Domini contra Iudam , vtaufcrret cum coram ic, 

propter pcccata ManafTe, & vniuerfa, quz fecit, & pro- 6 

pter fanguinem innoxium quem cfiudic, & impleuit leruialem 

crnore innocentium, & ob hanc rem noluit dominus 

t propitiari. Rcliqua autem lermontim loacim, & 

vniuerfa qua: fecit, nonne hzc icripta funt in libro fermonum 

dierum regum luda ? Et dormiuit loacim cum 7 

ndiiitoriu a Deo 

intpiovcT. 

b I'.tru.fu 

^ , a f Quem Matthrciis vw.it Icchoniain. 

excrc.tu caflrame- c 

p atribus fui$ . Re^nauitque loachin films eius pro eo.s |useiac,&i 

tac'rcx Babylomus byloma* rex mtrai- 

cxaJurusa 

loachim . Ille vcrometucns eius minas , & pacem habcrc 

de(idcrans,tribuitei talenta,qiucprxceperat cribus annis . 

Rabba.CinTi femcl quiscuilibe: fe 

manciparit vitio non 

vni, fed mulcis domims obnoxius eric . Vnde loacim que 

Pharao ante cenfum fibi foluere eoegit, mine rex Babylojiis 

fibi tribus annis fcruire . compcllit Nabuchodonofor 

idem eft.qj Pharao, f.princepsconfiifionis, & redortencbrarilm 

harum.Ergo cum antiquus hofits aliquem fibi celum 

pit! ioluercpcrfuadec , mox totum in dominiuin fuu 

redigerc,: plenum feruitium opendereadmoncc. Ergo 

fet I ciiutatcn>,iiKie- 

ncs fbrtiffimos,& decoros occidic, vna cum ivge loacim : 

in Ilk: ri-lin ve- 

quem ctiamante muros infepultum proiici 

nudicns Aegvptios 

'Jcnuocontu li.J^y 

lonfum p'.ignaruros 

tribucanon redd it ^ 

fed fpc Aegyp: 

bdli d'*ceptus > 

nam pugnarc coiitracumnonpfu.'ii- 

pferunt.Propocta It 

quidcm Icremias,. 

quotidie pdicel 

pborutn Ipc rencrecur, 

&qinaimmine 

ret ciuicati , vt a Ba- * 

bylonio vafiaretur, 

& rex fubdcretur. 

Scd hscnulfa-vtili- 

tatedicebat,quando,qutcredcrc't nut 

10 eius loachin conftituic regem . Eos i auc, qu erant in di- 

gmtacib.confticuci numcro tria milia,capciuofi duxit in Ba. 

byloma,inter quos erat,6i propheta Ezcc hieladhuc ptcr . 

Rabb. Huncreferclofephus a Nabuchodonofor inter- ] 

felum,&: ante muros lerufalem proic6T:um, &L infepultu, . 

de quo prajdiutum fuerac: Sepu'tura afini fepelictjtr. 

c R^gnawcqueloaclrin^-c. Rab.Nomcn loachini alitcr fcri- 

bitur indeiig;iationepatris,qui &:Eliacim; alirercumfi-. 

tnb.annis rcgi fiabvloms fcruu ee 

~ efipfuafione,dele6latio 

* 

(* f *\ /I /"!.! C j- ^ ... . . . * 

nc,cofcnfu anciquo hoiti iubditu fore, 6C torn vitiis deditu per k } m,fcnbitur;cum veto riliu per ch, 

NICOJ. AVS DE LYRA. 

CAP. XXIIII. 

H,ic otteitdttwf 

confequznter fjnid aflumfi' 

loacimjefundo tjuidfi-b eimfiliojbi. Regnauitque loach* 

' 

INdieb.eius. 

Stc.9.et 

6 Propter pecc.ua M.anatte.licet.nManaffespoeniturrit,&'

iooi 

IlILRegum. 

Cap.XXIIII. 

1002 

a lenifjlem. BEDA . lerufalem , & rcrra Ifrael eft ciuitas 

, 

Chrifti,i.eccleliaBabylonij,&ChaIdcCi,&: Philiftha?i,eftci 

uitas diaboli,i.omnis.malignorum,fiue hominum,feu ange 

lorum multitudo.Seruitque Ifrael P.bJl]fthcis,vcl Qjajdf is 

cum fideies nomine tenus in ecclefia conlitfentes extern , dicimus,qui quandiu rectc fores nan ;oftiorum.,fiuemuron?nvfcdaurigcmrnarumq; D 

intc]liginms,ad eundeincxpofifiofinemrefpic.il:. Dirtum 

quippc 

viuunt,&: docent in ornatu fan- 

eft dc -fnpicnjia . iî.z .wrum, & muhitudo PMU.ZO.C. 

gemmantm 

mirnundis , vel 

ciuon valc 

co 

impoiuitque nomen el Sedeciam. Vicefimuin, & nccciukas.Scdhora 

fides 

primuniannumxtatishabebatSedeciascumrcsnare ccepif- nequaqua man 

turn rcfiftcndi fiduciam fumant, vcl alios forte, qu V. 

fie inuiolaca. 

c t4rtijicem,&inclu- 

term . Rab. 

Icgerc forem^lbilque rdittum eft,except'ispmtperibHspopnti 

iiefaunr ad reftftcnduai vitiis,cxhortando, auc corripicdo Quod fupra populo Ifrael I^hilifthijm regnantes feciflenar 

acccndanc-Tolltint fabros armorum,cum eos,o iii facra elo rancur,cum dicitur : faberf errarias non inueniebatur in omni ter 

quia norunt,intantmn fcelerib.obruunt, vt diccre bona , q 

didiccrant prorfus erubcfcant.Transferuntorancm artifi* 

cem,& incluforein in Babyloniam de Ierufaicm,cum eos, 

qui multipharia virtutum operationeplunbus proderant , 

& ciuitatem Dei contra corruptorcs tentationum munirc 

folebant,apropofito dcfledunt,atque ii.'igcnium quod tui- 

Cioni fandx eccleli^ impendcre debu.erant,ad uoluntatem 

ra I fradyCaucrant.n.Tbilifllriimjie forte facer entHcb.gladium,aut 

lanceam ad repugn and^m. ita mine Chaldsi fatagunt, vt null* 

in ea rcmaneat artifex, &: inclufor, qui 

diruta vrbis mcenia 

componere poffit,vcl refarcirc. 

d Sedecias cum annis 

regnare ccspiffcty&vndecim regnaiiitin lent 

falem. # lofephus.Babyloniusaccepitabco iuliurandum, 

vt ei prouinciam cuftodirct,& nihil hoftilitcr ageret , ncc 

poems regis uitiorum difpenfare coftipelliint.Cûod fi uiclu faucret Aegypti,s.Fuit autem Scdechias miuftus,iupbus,&: 

fores 

circa 


5 Et vitro, nan addid it J{ex ^fegypti,vt egredcretur de terra ftta , 

fcilicet,contra Regcm Babylonis, ficut fpcraucrat loacim 

cuius caufa fubditur cum 

pater iftius , utpradictum eft , 

dicitur. 

i Tulerat enim E^x Babylonis a riuo Âe^ypti vfe/ue ad fluuium 

Xuphratcn,omnia,c]u*fueraiit Rjîs ^fe^ypti . Deccm,& otlo anurn-urn 

crat loacbin cum regnare capijjet , &i ideo lion atidebaC 

contra cum exirc. 

3 Et tribus menfibus re^nauit in lerufalem . 1{omcn matris e'ws 

"^tbufla. Rex enim Babylonis timcns,neifte loachin effec 

incmor nccis paterna?,& fie Rcgi Babylonis rebellarct , 

eius aducrfariis fc iungcret,cico rcdii: cum cxcrcicu ad remouendiTm 

eum. 

4 Egr'/Jufyue eft loachin rex luda ad regtm Babylonis , ipfe & 

mater cius,&c. timcns enim nc occaflone fui ciuitas,& tern 

plum dcftniercntur,^ populus totalitercaptiuaretur : 

confilio Icremix rcddidit fe voluntanc rcgi Babylonis cu 

iiiatrcfua,&iamicisfu]S. 

t fufcepit eum rex Baby 'onis anno ocJauo regni fui . f Regis 

'abylonis , &non rcgni loachin: quia foluni rcgnauit tri- 

busmcniibus^tdiaumcft. 

' frotulit inde omnct ibcjauros domus domini^ tbefanros da 

mm 

de 

,^ concidit vniuerfa vafa aurea,& aetera. &tranftulit 

in Babylonem cum rege,& matre ,&: fortiorc populo Sc 

meliore,vt patet in lirera. 

7 Decem millia in captiuitatcm,&c. infra habeair . Scptcm 

milin,& artifices,: inclufores mille. Dicendum,quod tda 

milia de Iudeis,i.dc tribu luda.vt habetur ler.ult.&i ifii no 

ponuntur in fecunda ntimerationc,cum dicitur hie. Scpte 

miha, & de illis feptem mihbus mille crane artifices notabiles,&: 

ideo cum dicitnr. 

8 ^{rtifices,& inclufon-s mille,omnes viros fortes, & kfllafonf, 

dnxit(fuc eos Pjx Babylonis, &catcra. ly &, tenetur pro, 

id efi , quod fuerunt dc aliis tnbubus, & mille dcartificibus 

notabihbus , & fie in vniuedo fuerunt decem millia , 

&: ifta deditio populi dicitur proprie cranfmigra tio , quia 

voluntarie fc tradiderunt. Quod autem poftea tiidiim eft 

fub Scdccia vocatur , magis proprie captuiitas populi &: , 

idcoaliquinumerantannos tranfmigratiom'syo- mcipiea 

doab iftatranfmigrationc facia temporc loachin. 

9 Duxitcjue eos I{ex Babylonis captiuos in BalyUmem 

icquenter defcribitur quid fa^tum fit fub Scdecia tratrc 

Ioachin,cum dicitur. 

. Hie con - 

10 Et coiiflituit Maltbatbiampatrnurneiuspro co: iinpofuitqne t 

CTC. fcilicet,ipfius loach in. 

I i JtnpofuitqHe nomen ei Sedeciam , &c. quod intcrnrctati ir 

Tom. 3. II * -jeiuititiam 

* 

Lib. to. And. 

cap.8. 

.

Jtibbanu*. 

jj.io.Ami.c. 

la- 

Libr. de orat. 

Dominica. 

f turrim 

gneam. 

GIof.ordi.&NicolaideLyra. 1004 

(% circaquem impii locum maximum habere vidcbantur. 

A lercmias crtbro ad cum venics, tefiabatur.vc 

Qîapropter 

jm nictates detl-rcret, luftiti* ptouidcrct, 

necdiiccs m.ilicum 

fcJuccnubus 

JVIPS rclp cerct , 'neque faliis prophcti.s 

lechias autem confeiuiebat quidem ei per om 

crc 

niatanqmm 

V.T.I lo 

m ici fubuerteb.int 

rnentcm eius , 6c a 

di.tis ad 

qucnti, ledrurtusa- 

prophctac 

ca, qiuc 

voluntati 

h.'.'ocbant, add.. 

- 

io- 

fet,&vndccimannisrcgnauitinlerufalcm. 

h.ibct denano imperfection :-m K- 'icat , ficut \ 

narius tran fgrcliionem. Red, \ ibuchodon, !" >r in no 

Nomen matris 

eius erat Amital , filia leremix de Lobna . Et fecic malum a>ram 

domino , iuxta omnia, qua: feccrat loacim . Iiafcebatur 

en im dominus contra Icrufalcm,& contra ludam, donee 

V, 1 t 1 1 A A V* **J A & t ** V* J ^"**V* Jfc** V " "J **" - ^- - v f - *- m m^r -w -^r 

iiceret eos a facie (ua.Receffitque 

Sedecias a * 

b.int . Igitur 

rege Babyloms. 

cietatcmBabvloniorum, 

quamhabuito*floannis, difToluit, & fcmedpfum ad 

Aegyptios trantt'ulit , fperans cum illis contra Babylonios 

pneualcre. 

Mali funt reftorcs.qui muncrc,.5>: dono diuino abutunt, 

&: falso fibinorneiuftitia:,vfurpat.Matthathi:i vel Mattha- 

' 

N I C O L A V S D E L Y II A. 

mas 

iuflitiam domini ,fecit..rey Habyloms cum iurarcpcrdo>nint

ioo y UILRegum. Cao.XXV. 1006 

j 

quarrunt,&: in dclirns magi's difRucre (quod hortus fignifi- prouinciam cnftodirct. Super he_c autein obiurgauit 

cac)quam ieuco fidei hpmb.obfiftcrc.Fugic Scdecias ^qun gratum,quiadum ab cefufcepifTec impcrium,quod ab eius 

' 

dqinonibus populum circundancibus rcftor tligic , non ad 

f'raerc tulerac,& 

rnontcs de in circumitu 

quibMontcs tins, fed nd campeilria , 

iHi tribucrat,concra muniticum largttorctti 

egifle vidcbatur hortiliccr. Dixitq; port hec . Magnus Deus 

i.ad delectacioncm luxtirie.. vnde ^Lrtla. efi w .*, qut dtuit ad ui qui odio habcns cuam nequiciam , noflro tc fubiugauic im- 

rttteducitad 

MI-KIR. Compre 

hcditeum in plan;ric 

lencho, & 

bellacoresdifper- 

fi fiinc,& rcliqucruntumi. 

Cum. 

n.uirtuces hominem 

defcrunt,q 

eu dctendere de- 

bit-rant, in plani- 

tic lencho capitf . 

i. Idcfectionecar 

murum ad hor- 

fugeruntper uiam porta:,qua: eft inter duplicem 

tumregis {'porroChaldxi obfidebant in circumitu ciuitatem) 

fugit itaque Sedeeias perviam, quarducit ad campefhia iolitudinis, 

&perfecutuseitexercitusChaldseorumrcgem, com- 

prehenditque eum in planitie lericho, & omnes bellatores l 

qui erantcum eo difperfi iunt , & reliquerunt eum . 

Apprchen- 3 

fum ergo eum duxerunt ad in regem Babylonis 

Reblatha: qui* 

a TQ3i iu/lum exercuit cuui eo iudiciuma 

tlocutuseftcum eoiudicium. Filiosautem Sedecia! occidit co- 

nahsfcnfus. Icrirameo, &oculoseiuscftbdit, vinxirquecum catenis, & adeho.n.mterprecat' 

. duxit in 

Babylonem. Menfe quinto > die 

feptima 

menfis 

luna, 

6 

carms. c ell 

ipê annus nonuidecimus Regis venic Nabuzar- 

Babylonis, ? fecutus, ex loacimo 

faticvnum cum- 

, in- 

GLYCAS. 

Scicndum Hicro 

folymam aNabu 

chodonofore ter 

Ipoliararn eilc,videhcetrcgnanti- 

busloacimo, le- 

Sedecia 

, qucmadmodiiGcorgiusfcripfic.Tiicodorecus 

autcm diumifsi- 

mum lercnjiam 

Vn.qui dc Icrufakm 

dctccndebac 

danprinccpscxercicus, iemus Regis Babylonis in lerufalem: 

7 

in lerichojincidit in larroncs.Filios Sedeci^ occidit corAm cut Epiphanius mcminic, cffoflSs oculis Babylonem abdu- 

co,&:oculoseius etfbdit.Rex Babylonis diabolus elf, polTef 

tus,&: in piftrinumcon;c:tus, ibidem annos t^.concriuic, 

for mcmia;confufionis,quiprius filios ante intucntis ocu- ac candem honoriHce vicifiimcfthabicus. Suntigituranni 

los patns trucidat,quia fcpe-iic bona o|?a interficit, vc h^c regutn, quotquot a Datiide ad Sedcciam vfque Hicrofoly 

fe amitccre ipfe.qui captus eft animus dolens cernat.Nam 

gemicplerunqueanimus,&: tamen carnisdeleftatiombus 

victus bona,que gemit amens perdic^ ca qu

- foqiio- 

rumvellanio- j-um 

B 

fvc! fcop-i* ,& 

chlcarja. 

fvel pelucj, 

fcuflodcs >;lorum. 

c 

Lib,i,O!fi.c, 

il 

" 

' 

vnitil- 

owfcren* 

Hamper rbmmam il 

Hucumio.is p.'iturbauit 

f Lt m-irot Ic- 

.-./; //; fifcumittttle 

jhn.vit.cum mtentJo- 

ru-ni orationis,&! vir 

ructim (tudia, qua; 

contra (e valcre n.imr,m 

dcfpcrantibus 

diUbluit, ncpcrfpe: 

Tcri..d duiiua iuccurrant 

auxilia, &: 

correptionis vitc ap 

prehendant nuinijaina. 

1'opulumqus 

Gloford&NicolaideLyra, 

m . Et fuccendit domum domini,cum diabolus , qui 

! xconhitionis,& punccps omnium iniquorum ciltam 

',noruni ip:rHuum,quain eciam b. impiorum >miiHim 

-.1 plcbcm UK* leru- 

>n. /(. R A }}. 

r I'.A.V. 

' 

holi: 

L nto'.vs . 

pjj 

rtes , i.v pi-incic 

in E-xIdia dia- 

i igiCyVndc i.'i I 

iplo . 

/i. 

jl4Bt* 

Tulit Sjraims. *ui 

pt'imumccclctUB or 

tl[nem,qui in cpilco 

1'isi.-!! , .imotx-u 

pcatis tcrrenic v 

rum catena con;, 

militumjciuxitadrc-êm Babylonisin Reblatba.Percuflitque 10 nee tame oleum 3 

git. 

i:t.!>n, qui inccrpixta- 

litCHtidum, cum 

fccu.idi ordinis ui- 

ros, i.prcsbvccros (

1007 

mi. Reurn. 

a Et tranfTatm r/? Inda dt tirrafxs. f. A m brof. Decem tribus 

nd AfTvrios ducle func,due.autcm Iuda,& Beniamin,tanqua 

in Babvloniam traniierunt. Atrocius.n. 

uraiiioris res fl.igitij 

iacerdotis riliaadulcera.qu.im cetera; puniuntunquia'faccrdornlis 

generis gratiam uu-pi opprobno dccolorauit. 

Laftanc. ludxi 

Ca.XXV. 1008 

J 

& proptcrea defolafa orrinis ludfca , ÎcrofolyTha , &: tcm- 

pjiim, an m's fcpcua|intapcrmanfit. 

Cu ill iq,coienibric noli Dei in Ecclcfiavidcbanturhabcre', 

g tcclcra mulnphau de terra viuecm n uilari in regnu cofufionis,&errorisabducutiiri 

(ub quo irnpetioqcuq; perfeuerauerut.no 

mcrc- 

fub rcgibus nnici- eos rex Babylonis , & interfecit cos in Rcblata in terra Emach . Et buntur 4? 

niorum bdhs, ob 

fclitl"vexati,po-: 

flremo capn ;ib- 

, 

fua:,!];raui leruicio 

pependcruHt, donee 

Cyrus vcni- 

'.ret in ivgnii, qui 

liatim ludsosre- 

Jla ^ Hcbrei.Iudam 

abduxic c patrijs 

fedibus Nabucho 

don ofor, anno o- 

lus in terr.im , 

q.n 

ingrcf 

6d 

a tran ^ atus c^ '"da de terra fua. 

Populo autem qui re I ictus erat in ter- r 

ra luda que dimiferar Nabuchod'onofor rex Babylonis , pfccit Go- * 

dolia film Ahicam fiin Saphan.Quod cu audiflenc oes duces militii, 3 

r* . -*. 

^^-- 

. 

, 

catum regrcdi ia 

an Lida: tern 

ji'iimq; Diiiibide 

rca'diticare.In po 

. . r ilciu natnq; pra;ipli 

c\: viri c^ erat cu eis, videlicet coltkuiflct rex cj> Babylonis 

Godo- fcnc j s vita; traden 

liajvenerunt ad Godolia in Mafpha,Ifmael filius Nathani?,& loha- 

nafilius Caree,& Saraia fill 9 Thanehumeth Netophathites,& leeo- 

nias filius Maachadii,ipfi & foci] eoru . thirauitc]; Godoliasipfis,& 4 

focijseoru,dicens:Nolitetimere{eru!reChaldeis. Manete in terra, 

& feruiteregi Babylonis,&beneeritvobis. Fadiicfhiutin mefcfc- f 

cur in carcercm-. 

nonmonetur , & 

i- 

gnis non cxtingitetur. 

Nobisautena 

Jiceat in peregri- 

ptimojvenit Ifinacl filitis Nathania?,filij Elifama, de fcmine regio,6k: 6 uacione labcntis 

dece viri cu eo,pcLiflerutq; Godolia,^ & mortu 9 e(t:fed & ludaeos, s 

&Chaldôs,cj,erat'cueoin Mafpha.Cofurêsq; oispopulus,apar- 9 

uo vfq; ad magnu,&:pnncipes militu venerunt in >gyptu,timetes 

\ , &: poit 

cem 

Chaldôs.FadlG vero eft in anno tricefimo feptimo traimigrationis 

loachin 

regis Iude,mefe duodecimo,vicefima & die 

feptima mefis, 

fubleuauit Euilmerodach rex 

Babylonis anno quo regnare ccperat, 

caput loachin regis luda de carcere, &locuc 9 e ci 

benigne. 

Et 

poiliit 

thronu ei 9 

fup thronu regu q erat cu eo in Babylone, & mutauit ve 

ihsti 9 

quas habuerat in carcere,& comedebat in 

pane iemp cofpe- 

Ctu ei 9 

poft 

no cxicus de Ac- 

Typto. N'empe 

, cunclisdiebus vit^fua:,annona quoq; coftkuicei fineinter- 

an loachin 

regis Iude,mefe duodecimo,vicefima & die 

feptima mefis, ptiuitatis.cxudab 

fnbleuanitEuamoodaeh rex 

Sr.cccT,"d! 

Babylonis 

anno qu o c 

regnare ?pcr t, ""ffio"'"" 

;l 

mocricdimooib caput loachin regis luda de carcere, &: locut 9 e ei 

benigne. 

Et 

pofuic ieamus 'iuuare fpi 

fup thronu reû q erat cu eo in Bcjbvlon^ S mutauit ve 

ri^ q ui Icpt.for- 

. 

eftde famihaDa- 

9 ,* . 

, 

' \ \ c * r misdicicur.coeleuidisvllus.przccr 

^ stl quas habuerat in carccre,& comedebat pane iempnicoipe- ftcm lerufalcm in 

Icchonia, qui ge- ctu ei 9 

, &: vukum 

.no . Nee rclittus thronu ei 9 

, cunctis diebus vits fiia:,annona quoq; coftituk ei line inter- gredi 

q & dabatur ei a 

rege p fingulos 

dies oibus dicb 9 vitx fua; . 

'Scta,tda m.tonc.q&dabamreuregephngulosAcsoIbusd.cb'vitxfux. J^gfdg*! 

urn , Gamanam , plan, 

'cumtamen exjftcrcnc triginta ofto cognationcs. b EtSaraia. Filiirs Saraia: faccrdot:srefjruatuseft,&: pater 

ileph. Babvloniot um rex cum dua.c tvibus capriuas du- occifus. Lx quo in captiuicate pt>li'c.i natus eft Icfus iacerdos 

_____ 

N1C"O1..AVS D E LYRA. 

2iH!ct,neq; gcncem aliam in eoruni hahtcarc fecit prouincia: ma^nus,qui reduxic populum 

I Popnloautcm,&c. Toflqiijmdefcriptaesl captiuititsfubScdeclna, 

hie 

co>'Jcqu?ntcr defcribttutftrltitititsfub Godotij . f t}-rin>.o 

defiYilnt:trl>tvtpliniwi ftriliturlercm.qi. cap. 

8 

Pttcuflferuntq; (iodoliam. "Prvititioftpoftquam eos rcecperat 

ratiofe,-pt babctur Jerem.qi.cap. 

9 Confurgcnsq ; ols . 

Tropter hacenim fttgerunt in .Acgyptum 

contra leren/ix conJiliitm,T>t habetur Icrem.qt.ne Chald&proptcrin- 

tcrfeclioncm Godolia , (jiti in terra repntfcntabatperfonam T^bi-.ebo- 

donrent^&- inter fccrtnt totnm pcpulnm CJKI rtmanfirat. 

i 

30 Fadum vero eft. Hu,eonfi qni:nt/:rd-:ft,rtlntnr fubuwaiio Ioc 

ergo q, rex Babylon is cu de carcere liberauit & oes rc- 

, luj? 

gnijm magnates honorauic, ondit'q, Dfis ,p honorc Oci, & 

A D D I T i O. 

_î dicitur in 

poftilla.patet igicur,&:c. 

Tot et alia r6 cxaltationis loachin aflTlgnari no minus ncccf- 

favia,l.nceuacuarct jpphetia Iacob,Gcn.49.b. Tôn auferetur 

fccptru de lula,nec dux dcfonore cius^&c, Si.n. loachin ifte mortuo 

Scdecia.iValijs regib.Iud^rcinafiflec îcO? vilitcr i car- 

< XTC,U main tcfte eet ablatu fccptru:&: dux de luda |? longu 

sanad_uetu Chfi,qtteetdedirclop (pphetiapdicta. Sed 

nquancii ip(c loachin fuit a carcere cductus, &: thronus eius 

lironu 

rcgifi politus: vt hf in lfa,&: idcirco faluatf ,pphciu, 

qiua adhuc ct tpc ttafniigracioms dux rcmancbar, de tc- 

fiUMM 

cua; Zprobabel. 

lontm captiuits, vt dj&MX-cfifiip.'iq.cty. Cmm caujjfmt, 

merodflfh tcmpore quo paterJ'HM 'âbitcbodonoforpropter amentiam 

in (\ua. verjtit fnit,i/itei-feras babitXHitfcptT: annis, Tt bdlctm Dan.q.. 

Multa Khila fcdf, idea pater eiits dc inf.i >i ia reuertens ipfum cum loa- 

chii: iucfirccrauit^vhiamicitiam adinuicem rontrMerut.proptcrquod 

am ifie EMlmcrodathpofieafublimatM effet in rennm, cdtait iflwn 

loachin dc carccrf, .us,

LIBER REGVMTERTIVS - The Lollard Society

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?