Gloford&NicoIaideLyra. - The Lollard Society

. 

4*^3 Gloford&NicoIaideLyra. 464 

4^ ^ D 

^ Chrvfoftomus. 

fl Qi'o"'3"^ ^ multa: 

tQ|fppere^ fucrunt CCntationes , 

f vmniiTics 

6h 

B 

ti, magna pericula, 

confolationcm acci., 

sitc ^&pcfcdi efiotc. 

S'ihil enim fic faci? 

Confolationc^vtpura 

Confcicntia, cn.imfl 

innumcra: aiftidioncsfint 

atque tcnfa- 

tiones, 

c Exbertamini, idem 

fapite , parem babetr, 

.jt Crhyfoftomus C6 

tingitenimidcm f.i- 

a 

b 

c 

d 

c 

t De cxtero aurem t gjiidctc fratres:perfe(5li ellore , t ex- 

Etvosin3i'Tei: Minotes Ad idcr.i. b Et uos iiiinores. c I.t uniucifi maior & mi 

nor f.miater. Nclit prlor dircordii, d Idc fChnlhmiui ait.Pacem meam dovobis pa. 

meam re.vo E' iierum Mandatutii nouum do uolis, ut dil gatis inuii cni. Ec C hoc feceiitis. 

ho^rtamini, r KJcm lapite,pacem habetc, & Deus pacis & di ^: 

4 Adiuuans. Vt pax fii intet uos Nondolofo" y 

levflioniscrfcvobifcum-Salntatcinuicem in ofcuiofihdo. 8 

Silutanc vos omnes fan(5li. Gratia domini noltri Icfu Chri 

a Fater dans chatitatcm uobis Spintus cominuni; parti, Sc tilio. 

fti,&: cha'ritas Dci, &c communicatio fancti fit cum 

fpiritus 

ram correftis quani incorre^lis. 

omnibus vobis, Amcn. 

perc,&: no .-igerc p.icificc,quando indogmatisconueniunc 

quidam,di(tidentautemaliasinccrie,weruin vcrunquc Pau 

}us cxigit. 

d * Et Deus pacis er.fobifc.Hinc vobis&pax a diledioneil- 

liuSjhinc maloru omninm fublatio,iftaorbcm feruauicdiu- 

lurnum bellum foluit,ccloterram coniunxic, ifta homincs 

A"gel"S fecit.Iftam crgo imitcmur.innumcrabilium cnim 

bonorum matcr cfi diledîo, per iftam faluati fumus.pcr ifla 

incffibilia bona omnia afTequimur. Dcindc rcduces illos ad 

JianCjinquir. 

e S.t!utate inuicem in ofc.fan8o. ^ Theophvlad.Non fucaco 

^cdolofo, ludiBinftar. Proptcrhocenimofculamur, vc 

magis 

meinbrK conncdit animas.Etciim a longe reiierli , vmonc 

fignificantes ofculumfigimus.VcIquiatcmplu fumiisDci, 

huius aucem tcmpl vcliiibulum vcl atrium eft os,cria ofcula 

mur,pcr has enm^ prioies ianuasingreditur Chnfius. 

f Salntant vos fanH. 

b 

Hoc r'>*e E>"

4

^ (t 

l.Ia.f.d, 

A.6y Gloford &:NiCGlaicleLyra. 468 

Tmfenti fccuh ne/)uatn,faun. Taco plus capit.cn xccrna no 

A vidcancur i-fCM/onfc/Maw.Nonqjmitndosilêcicatusa Dco 

Au.ll.!. ct. fjc hocfcnfudr: /L>;cid 

ni?lus,fcdquiair>cofiuncin.ila.lix 

fuiic3. 10. 

iift.MHndus in maligno pofitHs. f Tâ penculola .^ Salcus,qui 

plcni fum l.m onib.&: gladiui quo cruor ctluridit',^: talix,iu 

quo vcncnum tcmpc 

fatur, maladicuntur, 

non folumtcm- 

Omnia,innuit,quxpatrismcifun,n9cafunt. Erjocfidicic 

copha- 

piur, in qiia cx homi- g 

nibus u6h fumus An- 

gcli.GHQiquecalctti- 

ûs virtutibus cho- 

|-os fimul dufimus^ f 

tcm nor. e;i aliauelalmd,nilipcr illos quicontu.bam puiiuntbniciu uciliifenfus ,& (icpaula- j 

tiiB tcndunt comifitere eun|cliiijn In lcgem. 7 O^CapiCndum,i?

' 

469 

AclGalatlias Cap I. 

* a ^nathmaftt. Qunve hoc? Aug.Cîia sJiud cuageljzans dc 

"X priuatovukfluercnode medio.Eccu hoc forte, homocar 

0}. nali ncbula prcEpcditus,^ a fonte coi ad propriam fuani fal 

*' 

fitace rcdudus pofsit faccrc,nunquid & angelus/Vcrc fi an 

470 

& Deu amantib.placcnc.qiii pliifqoa hoies efTc meriicrunr. D 

* Chryfoft.Scitocc mihi non ciTc niagnopcre cura;,quoino 

do mc purgcm apud vos , fcd omnia tacimus proptcr Deu. 

Ercnim qui ftudet homin^. fuadcre, multa facicinfyncera 

prauaq;,&fraudib.vtiturS: niendacio,quo perfuadeac me- 

Nondico plus.rrd prsccr. b Fide rum,Tm hoaenum.fint cotnmodum. 

temq; i' capiacaudico- 

. 

terquamquodeuangelizauimusvobisjanathemafit. t Sicut oelusdepropriofluens inparadifonoeflctaudicus, nopr^' 

cipicaremuri 

2 ^*'^-"-* 

fuadmiq.^Xcere morte. 

Vlrrlaaniianofira e- ^ 

* 

^"?'^''P'"''^?' ?''"' 

^ Fide rum,Tfu hoeflum,fint commodum, 

ratomnib. prs^ccpru 

DCI. AqU.I quqjlammodo 

publica crar, 

* 

Âlias mus. 

k' Dc illis pfeuao . riorum, vel ""a"i: huiC 

generaliter quicunque fit. , IlmpllCl 

.iporToli.. 

prxdixij& nunciterum dico,fi quis vobis euanoclizaucrir pre- P"''^^; '^^"^*= &finetraude,linel3 

^??,: 

TAme. * 

bc, 

. 

: 

ideodicoanath.ma^tanudeuangei.za,i. pus Dcuscnim falU 

finC COCnO fluC- b bat. SedvcnitangcJ 

AdhonoremhominumanDeirC^Nonhcininuir, ledDcic)U:rohonorem. nonpotcft. 

c 

tcridquodaccepiftis,anathcma{it. Mo'doenim hommibus c si adbuc.HirKqm- 

Sicntquandoliterasaprincipibusfacerdotumaccepi 

d 

c 

annon! b Quia- tVtrunc. ^ dam pUCantfufficCrC 

fuadco,anDeo?Anqua:rohominibusplaccre? tSiadhucho- ^Yidccclo lapfusfcipes 

ik.fatus,g.a 

infidiofc ia 

vcncnu fpargcrccupiebac,& 

emiiit vcnc 

y confcicnnam,vcpa- Auga.vb.it 

Phctre vellem. b Qutximodofum, Scideoeosexcon munico. ru quid dcciS CXiftl- O"''"'* 

.i, 

B 

nu.dc ^priolocutus 

cft.i.de luo . Guftatc 

& encis ficut dij . Ec 

illi appccentcs quo_d 

non cranc , aroifcrut 

quod accepcrunc . 

_ uinathema.Hoc vcr 

in bum pro malcdicto 

ft. 

poni^.&vulgodici- 

. turdcuocio. Nadc- 

C Ideo Bnfuadeo vel pl3ceohominlbus,(edhniufmodiexconimunico, cjniaeuangeliumquid pixdic* ni/r-iriic rîirar fVH ^47 d.l&.C.&A' 

non eft fecundum hcmjnfra,& refp'cit ad id quod fupra,non ab hoin'nil ns neqiie per hcraibfm. mCC aUUS. \ÛraCtlCU 

b rr __ VI c_r. _ ! L:- ^ cofcicncia coraDeo 

minibusplacere, Chriftiferuusnoneflem. Ndtuenim vobis 

facio fratrcs euageliu,quod euagelizatu efl a me, quia non eft 

Docentem vel imitantem Neforteindedubitetur, b 

Vt homo me e igeret a^ euangelizandum.vel raihi iniungeret, 

fccundu homine.Neq; enim ego ab hdminc accepiillud , nc- 

a Per Chriilum omnia dare oftendentem. 

b Non didici ; b hon'.ine,c.uia nec antr conuer

471 

fuiflcntq, intolcrabi 

lia.Vidcsvtnngulacu 

cxaggcraiionc comcmorat 

, nccpudct fua 

mala cofiteri.Ncctan 

tG cft perfccutus , fcd 

& conatus cft ecclcdi 

Glof.ordin. & Nicolai deLyra, 

All 

I 4 

^ 

fiibito ad puram rcdiflc fanirate.Scd vos quidem hoc nefcitis.vcrum 

illud oino nofiis.quc d fucrim pcrfecutor, qnqui 

dc vfqj ad vos quoq; fjûitia pcnctrauit, c\x lus cfTct de fidc.vcrumctiS copiofo fpiritm 

fit mgcns inreruallumintcr 

Palzftmam & G.ilathiam.vtnon fucrit runior 

in tam longinquum dimanaiuis,n:fl quê ficbat a nobis fupra 

modu cxcefîisct, 

Quam habui.Piim infidelis f ram 

dono replctni 

* 

h VitHangMUnv,ehi\b. Sic.n.mihifereuclauicnon tanu 

vt ipfum cognofcercm,fed vtcius notitia ad ahos xjfcrrcm. 

i Co'iiiiiun non aci/.car. er . 

/.;n_]f ^t Thcophvl. Hoc cn,r6 fum 

colloquutus apoflolis, hoc cniin carnc & fanguine vocar , 9 

natura cos nomin.-}ns, 

T>iim ludaice uiuebam . f AUoium. Vcl fimplicitcr dc o- 

UCffatio'ne mcam in 

aliqn luda^fmo, quonia modum 

fupra 

innibus morcalibus di 

(efiuebeinen 

lcrc(fcm(cu- ^ 

' 

Hiiofusamato 

. 

/? i . j 1 

jib,.smeistraa Et d 

ptoficie. hjHda. 

aitorum inlti Q;Qlli pf'"* '" "''* 'C" C 

utotum. 

tantum valui, 

Jxpain fianc b .yiemulalor exifiens , , 

i"t. cpi & libro 

X a . cncr. 

it 

fo. 

ûguf. Habcbat enim \ 

apoftolus zcium Dci, 

led nonlcicntiam. Et 

prûidit Dcus bqnam 

ciusa:mulatione, fcd 

dcclTcfcicntia.&pr?- ^ 

uidic idoncum . 

, quia 

^ 

tam fidus m rc mi 

qui 

B nima,conftanrioreric 

in maxima, &: ideo p 

ucnic cum vocando. 

c Ckau.pla. Q.Tunc 

apparct mc non didiciirc,(cdnecpoft. 

a FHgando. b In corpoie. f Afriijiebam porni. 

c Implendo lcym & dcfeDdn4o. 

pcrfcqu'cbarcccle(ia Dei, & texpu^^gnabam illam &prdfit 

Nondicu fcncs. IQîn bIiis laboiamqujm lcne; 

o Non dico piofclyint.ica gui funi.^ Siilicct ludacoiuiQ. 

cic , juoniam a nullo ^ j 

morrahum quicqu^m | 

didicic. 

Têtjue Ptni lerofoly. 

* 

Idem. Quid harc 

extingucrc, fubuertc- 

cicbSiIudairmofupramultosco'taneos mcos ingd^ncrc 

Etiom . lAlijt. b Imiiator. c In cxcmplum alijt . 

d Qn.is I bonipatietaddidciunt, >û.it milii quaii pi^bpiiasfcci. apoflolus dicit ? Nonre.dcmoliri,.ibolcrc. 

b mco, t abundatius amulator cxiftenspatcrnarum mcaru ' nc adco jntumuerat, 

Namidcft, expUgna- . Itaame. b 0^'?' ?''"''" f

mi 

473 

djciintur. 

* 

Theophyl. EracauEcm& 

lacobus 

cuius & cum honore 

jnemjnit fratremdo 

jnini 3ppellans,adeo 

ab omni inuidentia 

alicnuscrat. Atqui fi 

voli)ifiet fignificare, 

potuiflct dicerecleo 

phc fihu.Neqjenim 

feciidum carnem fra 

tcr erat domjni fed 

putabatur. 

Ambrof. Seiendii 

AdGalathas. 

A a lacobumfraJo. Hicr.Quia hic lacobus fuic tilius Irtfeph, 

^ qui pater 

i. 

Tefu didus cft . Scd no efi hoc ratum, ciim Infcph 

virgo fuifle crcdit^.Alia crgo caufa qn^rcnda ell,qiiare fraccr 

domini diflus ater 

b Omnibus patetjijuod non mcntior,& hoc dico coram Deo.i.tdle Deo. 

^ cobumfratreddmini. Queautemlcribovobis,eccecoram 3 

a PotoiamaPettodifccfsi, b Pra:Jicarc. ^ 

DcOjCjuianon mentior.De'inde veniin partesSyriar&Cili- 5 

a Nececclcfiarme docucrunt. b Prsrentiacorporis. 

cia^.Eram autemignotus facic ecclefiis Iudaâ:quaserantin ^ 

In fide Chrifti. 

a Derae. Ide(l,quoddemeaudieiant memori.Tmandatierunr. 

Chrifto.Tantum aurem t auditum ha'bebant , quoniam qui 

a Dum infidehs erat. t> Chrifli. 

per{equcbaturnosaliqua'ndo,nilc cuangelizatfidem, quam 

a Idcfl.in mea conuerfione,vel exemplo mco pradicantes.in quo eis prolut,vel agentes gtatias 

Deo,quigtatu fuaiiie conuertit. b Vel clarirtcabant,vel magniricabant. 

eft quod Mariama- d aliquandoexpugnabat,&inme'glorificabancDeum. 

terdiii, loachim & 

Ann^ filiafuit,qu2 nupfit Iofeph,fe ita lofcph fuit putatiu' 

patcr Chrifii. Mortuo aut loachim Clcophas fratcr lofcph 

cande Anna acccpit vxorc,& genuit ex ea filia,quam voca- 

uit Maria,qu9 nupfit Alphijo, g. genuit cx ea filios.f.Iacobii 

Jofcph.Simone d^ luda.Mortuoat Clcopha, quida Salome 

475 Glorord.&NicolaideLyra', 47^ 

'0 tras acccpir,c}iiia idc vcrbu cu cis.ctfi no pcr cos habuic.Ipfa 

A .n.collatiovnaindoi^rin^fpecicexcuiraoilcpix varitracc 

Avi|!-lib.euan rnoflrauicLcprofi.n.quos dominus \n eua-igclio curalTc le- 

Rtlt^. ûft, 

o;,tr,&: miiiHead (accrdotcs.vc fc cis oridcrcnc , non abfur- 

'*'*' 

dc inccl illi 

ligutur qui fcicntii vcrac dodruK^ no habctci , va 

rias doclrinas proficc 

turcrroris .Nuilapor 

. ro faift do-.lrina cft 

trtapnui qi^noai,qi,;,vcrai'icrant 

jn tcrmifceat . Veracr- 

]egatur,in faciem ei rcfticit . 

* 

Chryf.Qîid ais 1'aulcfQîinitio nolebas confcrre,ncquc 

poft annos trcs, peraCtis quacuordccim annis cil dcmu conicrs,ne 

forre in vanurî currcresjÊc quis ca exc.ors efi,vt coc 

annos pr^diretjignarus an rede pra:dicet f" At q^co pfiiterac 

B illud jjcinus in initio fcciirc, qua poft tot annosr Ipfe cft g.di 

no vt aerem 

verberas.Quod fi curris non in inccrcum , quomodo dicis, 

nc forcc in vanum currcrcauccucurnflcm?lam illud hocec 

miiko pcrplexius cft,quod aic le luxca rcuelationem afccndifle.Ac,quemadmodum 

cum pnusafccdercccx Anciochia 

Hierofolymam,non fua fponcc afccndic, fcd cupies eos qui 

diflidcbanc,rcdigerein concordia.Similicer Hc nuc no , ipfi 

opus fuic difccre,an in vanum cucur riflcr, fcd vt i)s qui ipsu 

accufabanc,ad plenu peifuadcretur. Quoniam.n.magnificc 

tiorc opinioue de Pctro 3c loanne hcrct,putarentq; apoflolos 

inccr fcfc diffidere, propterea quod hic pr^dicarcc cuan 

IXôr. >. eit.Sic curro,n6 in incertum , fic pugilefii ago, 

gelium abfqueci rcmJCifione,ll5contra permitcercc caniâc 

que hinc exiftimabanc i-îulum coiura lcgc agcrc,& in vanu 

currerc/t/eo afcendi,mqa\tytIierofolymam et contuli cum illis.i^d 

Vt ipfc qcq. difccrcjfcd doccre cos, me no incaflum currerc. 

Storftonau.bisquivid, * Thcop, fit diuerfum a Pauli dogmate quippia pdic>ire. 

b Subintro.A Iuda:is . C^)od.n.infidcles pcr fe non poterar, 

pcr falfos fratrcs moliebat", quos fub fpecic religionis immf 

icrat.vtexploraret q libertas eft nobis in fide Chfi, no vt ea 

teneret.fed vc aliqua cotccionc ab ca i leruitute Icgis redige 

ret.Ci>d 11 efr invnadoirin3,lcpra 

fitrnat.quasvnius 

r c 

corporis 

colorem diuerlislocis 

variat acquc 

tprprwbi- m.icula:.Vccrgoapo 

xcrwjrcaW, (ôli sb 

pr.j-dicacio 

omni cortuptionis lc 

pra 

libcra monftrarctur, 

cuinaliji apoftolis 

conculic cuangclium.AIiccrcnimno 

crcdcret ccclcfia ci 

qui non fucrac cum 

domino . 

Separatim his non 

publiccne fidclibus cx Iud?a(qui pucabant legeciTc fcruan 

2 

i 

fortein vacuum currercni , aut cucurriflcm. SeM 

ncque 4 

^^Cur ergo 

dam fidei fcandalum nafcerecur. Eo ) tcaiporc cu vcniilec 

Pecrus Anciochiam, licec hoc in Adhbus apoliolorum non 

vukis vos G.ilathi- circutic:di,cum fic vhro a gr itia iccedcuies de lcgc tranlltis . 

a Kationibui evifuin.rcd rulceptus c;t3b .-.jioitolis in focieiateiii in circuncifus 

Tjtus, qui inccun)crat,cumcflctGentilis, compulliiscft 5 

dit caufam,prcuenic$ 

5Non eilcinipu.fiisdicimcicl ,(cJ iicque ad J> it.i n in .iliijuo cciliuius. Cur n >ii hic.cum ||U>vt in cir- CaJumUiaS qUlbuS COcuiicilioneTimoilisiiproiitertal 

fra. fQuifc lu!S,unt amicos. TSub habuu pacis sTiumilitatis. DulfuS Cft faCCrC Ocf 

' ' - b -" 

circuncidi .t Sedpropter fubintrodudtos falios ^ 

fratr.s, 

f .4.iiud fmgonJo & aiiud quxrendo, vt iccufarent liitcttatem nolltim. 

qui fubintroicrunt cxplorarelibcrtaccm nollram, quam 7 

Tln fidc Chriili. a CJtnalem oblcruiniiam, qui libcn fumui per fi.lcin Cliri li . 

habemus inChritlo Iefu,vt nos in (eruitutcm 

redigcrcnr. 

a QJ^^nuiaidelcgc. 8 

Quibus nequc ad horam ceflunus t fubie6lioni, vt vcritas 9 

TDecollaiione refcioadcommeiidationcm,fed (]ualcs,i]udm idiotx ,1. fuetint lO Propcer 

lCCipicbanC CCU lUadmeain 

coinparaiior.cm.hi quividcbaiiiur circab his fallii, iVatiibus . , j _ -2 ,,, .1 

-I-- 1 Li- JL-' ^* dcis annuciates Chri 

d 

cuagdnpermaneatapuavos.Abhisautcm, qui videbatur n ftu? Apoftcltquidcni 

falfos fratrcs 

ad hora ccflimus fu. 

bicclioni in circtinct 

fioncTimothei. Rcjl 

iiolebat pfo fcandalo 

ludxorum. 

* 

Theop.Cûomod(>j 

falfos fratrcs. 

appellar,circuiKiiioncm- 

i 

troduccotcs, quando 

quidem ap< jftoli hac 

pcrmittebanc q liuic 

lcgis,vt paulatim ab ijs cximcret,falfi hatres ven cohrniabaclege,vtfcruitutc 

rctincrencroborarcntq; Cu dicit, 

sub-\ 

?frOim Ccfsic ^150 p^ illos , o, pcr fc non facerct,! 

humiliasfclcgi,circuncifo Tunothgo , vt dolus & fc^daliij 

Iudôruceflarer,qui paraticrat commoucre tumultu

477 

AdGalathas. 

^ a Quales ali.Au^.Jnd\c3.t{cin lcgalibu-jprûaluifTe/ednihil 

A tn profuifTe fibf , & idco Galaths non curanda funt lcgali.i. 

iC Ad priora non recurro,g.a ea qux mo func fufficiunc, (cd q,:i 

"^ 

qui vidcbant^cflealiquid.nih;! coculerunclnquo apparcttj, 

no inferior illis.Vcl no accipit ^funa^â li ita cffetiego Pau- 

4 lusante impius,cui 

|i. talesnihilconferrer. 

nonfuifse. Velillud 

nihil incercf}, fed nihilmihicotuierunc. 

Velfic. Âles& 

fApud TO. 

Dum in lege erant nte 

Quia & ipfi peccato 

hb 

res &: idiot.T . 

* 

Chryfof^. Hicno 

fcKim no cxcufacapoftolos, 

vcrumctia 

ligit.Quemadmodii 

b 

tDeuseniraperfonam hominis 

nonaccipit.Mihiautemqui j 

Hoc nondiciitii in comumeUain errum 

tNon b Fotius. c Contra.Ciipiniorem impiignartiura. 

h 

funt fupeiiorei inucnti igitiT prepucij nomt 

ne 

o,u3m ego. 

dc}ignacgcntes 

^ ita 6c circuncifionis 

vidcbantur aliquid efsc.nihil cdntulerunt . Sed ccontra , cu m nomincludxos. 

TVt iideli. ^lta principilitcr. 

e 

d vidilscnt , quod 

creditum efi: mihi 

cuangeliurn prnsputii , Cicm Qî enim ope. Au^, 

C a Per 8 Chrifi:' P.uilo dcdit 

hocvidetur. b Idcu.dedit uuxcumiucliabct. f cfficax fu 

Llip.cndo. 

ollcditiiil'- 

faaos,prS- tro. 

f &Pctrodtcuncinoi.Qu'icnimtopcra'cusclU>e.roin Apo. , ^ "" 

^^^^^[^^SZ" r- '*- 1 /-L - TIud.i:oium. Admeumhonoiem. . . 

, ,' 

'rdd,l! ftolatumcircunar.onis,operatmclt&,nihiinterGe>s,&cu-Sr'"- 

' 

. . ./-* a TQuodniir.icuIafeceram,quod geniesconucrteram. * it t tt 

mittuntcircuncifio- / ^.^ '.. ^^ ^. J j . /l i t l o /^^ i ti Hieronv. Innullo 

' 

ncm,ipfifuntreddi- cognouifscnt gratiam qu data cft mihi lacobus&Cephas 

Qaifcmpet.nlecre,.cutndo.nofii=runt. a ISuftenut.o ot.us eccIcC. 

fu, ,iloin[crior:(ja 

tUHratlOnCmDcO. 

Vab VUO DcO fumUS 

Noncnimquiama- ^ 8:Ioannesqui videbantur columnjE vno uct 

cHc, dcxtcras dederunt" m ' ininiftcrio ord- 

ISignum. TAdhoc. tliemus. a Hccaddidetunt. 

*rni riinnutdiffnitar^nrf.^minprf-fn^ 

^ mlhi & Bamaba! foci.ctatis.vt nos itt 

lc pr^cminetcs, De 

Getesjipfiauteincircun- 

J peiion.aillorumacci 

pict^No dixit:Quod 

liilli tuibant prxdi- 

cationem, pra;terea 

qux mandata func 

pi cdxatcs, cxtrcma 

liicc fupplici3,fcd re- 

Iciulalem . IQui pieca ieiu.ti fu.iium'ueBdtarum adpedesapoilolorum pofucrant. 

b Ad opus iUorum coilcâstac.cndo . lEcce quod nobiS egebwut. 

c f Anteadnio.i t.onc.u eoru.n 

cifioncm,tantum vtpaupcrum memorcscflemus. Quod etia^^ 

6 

ucrcntius vf illos atcingere,loquens in hunc modum..//i iis 

ûi yiatbaniural.e(ie.cjual.fuirint,no dixit,qualcs funt, fcdfue 

runt,nimirum dcclarans, cj, & illi dcfiiflcnc iam hoc modo 

j)rid'carc,vtpote vbique lam coruftante cuajigclio . 

b ii; vidc.ali.effi. i.alicuiusaudoritatis , quiacum dfioam- 

buhuicruntj&cransfiguracionieiusintcrtucrunt.Vidcbantur 

dico riL /^/i.i.folfis tratnbus. Quia qui vidcbantur efTealiqu:d,carnalil-)ushominibus 

videbancurctre . Nam ipfinon 

liinc aliquid.Lclienim boni miniftri Dei funt, Chciftus in il 

Jis eft aliquid,non ipfi per fe . Nam fi ipfi cllcncaliquid per 

fc,fcmper fuilfencaliquid. 

} Chi yfoft. Illud cerce fcio, quod apofloli non modo non 

fuiicaducrfati,vcrumetiam confpiiauerunc mecum,c6cordiaq; 

fociati funt.Et,poi^ca quam cognoucrunt qua: prxdicarcm,nihil 

adiccerunt,nihil inde correxcrunr, idq; cu fcirent,mecagr.itia 

vcniflc Hicrofolymam,vicumiplis com 

niun!carem,ac Titum incircuncifum mecum tum habcba. 

Itaque illi mihi quicquam dixeruc vlcra ea, qu^ prius feiuerani,nec 

illum circuncidi . 

c udeconira. * Quidahoc fentirePaulumdicunt,(^ 

no fo 

lu ipfuin nihil docuennt,verumecia ab ipfo ducti tinc . Ego 

yero ncquaquahocdixerim. Quid.n.ptascerca abipfoerac 

3 docendif^qhquidcm vnufquifque illorum pcrfcdus erac,fed 

iliud 

1 

naci . 

f Cohtm. Coluna firmamcncum 

di^ vcri- 

tacis, quam ccfapien 

ciaxdificauic. i.con- 

a f MonminusdiligcmcT,quamiiUprzceueiunt 

r 1 1pli 

nihil mihi coiituleiunt,fed ego petro. 

fiituic in 

fcpcecolu- 

' 

17 

riia r t r fb j. /^ 

fr r> \. 6 nis, quonumero vcl tS''''ôres efrcmtis. ideji ,fiJeliti in lenifde 

babitar.tiii, qui venditis pojfejfionibus pteiia pofferunt .aa pcdts ^pti 

Jioiorii.âbreni4ncianiesproprictiiti, propier quodpojiea cgeutes indi- 

gehant per alios credentesQjuiftc non bonis tempo 

ralibu

479 

Clof ord & Nicoiai de Lyra. 

a Rj-/?/,Qu-d,nonaiidcrct,nififcnon imparcm n.'nrirct. 

A Abîiuilisnouaslcgis diccbacPauliisgrdtic(id'CNt 

tibuscdcbar.Cum aurem vcnifrent/ubirahcbat & (cgrcga- 

a HoK ciboi. Quia eiant iDfiimi,vel, li inhimi pio nioic liio rcai:d.ilizaientnr. 

b Quoli dilccincicnt cibof. 

d bat fc,*iimcnsco's,quicxcircuncirionccranc 

a Qui crant Aiuiochii-. b Diiflor Gentiuin. 

_ 

ct fimulatio- r 

c A Gcntitus fiiltiaflus. ^ 

ni eius confenferunt cxteri ludjci, ita vt Barnabas duccrciur 

a tlidaicx conicliionis . Ego (olus. 

ab cis in illam fimula^tioncm . Sed cum vidiflrm quod non 

I Konûantuiu adintcnticncm,red. Cîa peihocpetibat vciitat , vt Cicnics ludaizsicm . 

t rcdlcambularcnt ad vcriraicm euangclii, dixiCephac 

f a Quia ftu hit fanandis diûin cit.vi omnet illius obiuicatione faa-iieniur. 

b Q3 fuit inriiu Iud3ico u. ! 

iluid crgo tcntatis Deu,i.i)0'iere iugum , quod ncque nos ncq; pstict 

Hofiri portarepotuithuii 

Scd pcr graciam crcdimus 

faluari ficuc iSc 

jlIi.Pctrusit.iqucbcncfcnfitdcabolitio- 

1^ 

nclcgrs,fcdfimulauic 

pr^ timorc Iuda;orri, 

ne occafionc gctium , 

a fidcrcccdcrec,&fici 

pcrdcrct fiiu grcgc.; 

Simulauit autcm &- 

Paulus pro fimili mci 

tu, vt incircucifuMT, , 

Timothqi.&ipfcqi ,i^ 

niitriuiC comam .\j 

voco vt Naz.ua?i ii 

, 

j 

Ccnchriscx lcgecai 

puttotodit.Poli nni 

ta cti.'m in Icrii.}'. 

cofilio j3cobi&: prc) 

bytcrorum punhcj 

tuslccundumligci 

inirauitintcmplu!) 

6i. hofliam obuilic ; 

Eccc quomodo Ji 

dausltidaris. , 

' 

Aug.vcrodcCc 

bus crcdentesdicitlcgisonerc libcros e{re,dcludîs 

cflc fiibicdos,ncc fi pcccarc circucidunr& facriricac, fi mil 

Pctrus fi ludail 

fpc falucis in cis no cofticuanc. Nce pccc;U 

zatjfcd c^ Gcntes cogit ludaizarc fuocxci.*iplo,inquo foi 

Pauluscum rcprchendit t*i vtdotlorgctium, litrcprchcri| 

fio vcia, non d;fpcn(htoiia. 

* 

Hicr.Scd fi c pofl uangtlium benc facit qui 

I.adaizat in 

{| 

crificij S&. cxtcris, in hercfim labimur Chcrinchi & HcbwJ 

nis.qui pp hocfunt anathemacizati,q, cuangcbo mifcucri" 

cultus Icgis.Qui cu volut i'

I 

8i AdGalathas 

^ vicaminChrinoinuenifiTcoe nofli,curfiibtrahisteageiiti- 

A biis^canqnam a peccatoribus. 

a ?^w.C6mcndata audoncate fua iam ronibus incipic age 

rc,c.carnales obferuancia? poft Chriffu non funtobfcruade 

Operalegis, circuncifio, 

&fabbathum, 

diesfefti,6c^ carcera, 

qux non propter luftitiam 

, fed ad cdomandam 

populi du- 

(t ritiam funt manda* 

ta. 

? ChryfoRomus. 

Vide,6^hic,vc omnia 

circunfpedle lo- 

i|uitur,non enim ait, 

Reliquimus ]egem,vc mAla.m,led vt infirmam . Cxterum 

in progrcflu declarat,nonfolum otiofam elTcjVerumetiam 

periculofam. 

1. c 'm/iperfidem 7f.No ideo dicit ex ' 

fide.q, opera 

ftrentur , cu dcus reddat vnicuique fm opera fua . Sed quia 

opera funt ex gratia , non ex operibus gratia , quia fides per 

.( diledtionem operans mhil , operaretur nifiipfadilediddei 

1 diffunderetur in nobis per fpiritumfanftum , nec ipfafides 

i eirct in nobis,nifi deuseam darec. 

i d Ow/^ f-o.Nota quod de Iud;Eis,ponit bomo,de Genti- 

j, bus,caro.HomQ,ibi, ^cienies autem^quod on,^c.Caro,ibi.Pro 

' 

; 

fter quod ex ope. (&c. 

e Qjiodftquxien. Bed.Si nos reuera cognouimus,non pofTe 

iufiificari nos nifi cranfeuntcs ad Chriflu , nunquid pacitur 

' Chnflus relabi nos ad id,q3 eramus?Qd fi pateretur,profe- 

,;' fto minifler nobis efiet peccati , i. prioris 

rtacus noftri ficuc 

; 

^ autem , J 

quodnoiuftificaturhomocxope^ribuslegis.nifip 

a T idc.l.qua cieditur in Chriilum. b Êtgo eiiam ncs Iud.i;i , ficut & Gentes. 

c lOperafunt exgiati.i,fed uonex operibu^gratia. 

fide'm lefn Chrirt;i,nos in Chrilto lefu crcdimus,vt iuftilicc + 

a ^Qa.a ipfi prinia eftex quaimpetrantur CTtera. b ^ Aliijuomodo. 

c tOâ ludius non eil iu;ius e.\ lege,rauIto minus caro,idcil,peccator ex Gent^bns 

murcxfide Chri(li^& non ex operibus legis. t propterqcf 

a f Gcntilis. 

d exoperibuslegisnoniuftificabituromniscaVo Quodfiq 

C a Scd (i dicitis nos peccall'e,quod legeni dimilimus,& in Cluiiio iuftitiain qu.Trinius, tunc qui hoc 

fius lc2,em minifirac 

& peccarum , fcd no 

pricepiteitpeccati 

bona fru- 

miniiter,fed nunqu d.quafidicat miiuui cil, fi quis dicar. 

f ^ 

rcntesiuliificariinChriftOjinuetifumuSj&ipfipeccatores, 

poteft, inquit fides in 

eu iuftificare, fed op' 

eft rurfiim ampledi 

lege,&!: fi pofreaqua lege reliquimus ob Chnftum,n6"iuftificamur 

cx 

legis omilIione,fed condenamur.coperiemus il 

lum etfe cam condemnatio:iis,cuius gratia cum legem reli 

fimulatione vtercntur in his , q pertinent ad falute frdcliu, 

lotonuenicntiusdifbnxit Aug.tria Vnu ante 

if\. painoneChci 

fti,in ijuo legalia curfum fuu habucrunt. Aliud aiit 

poll diuulga 

tionc 

cuangelii,in quo lcgalia 

funt mortua,& mortifcra.Tertiii 

elt tpsmcdiii.f.a paHione Chrifli vfque ad diuulgationc cuangc 

lii,iii quo legalia fuerunt mortua , quia nul!a vim habebant,ncc 

atiquis ca feruarc tcnebatur.th non erant mortifera,quia couer- 

fi de iudaiimo potcrant illa licitc feruare , dii th non ponercc in 

eisfpereputantesilla fibi nccefTaria ad falute,quia hfineeisfi 

desChriiti iufbficare non . 

poffct H.tc aute liceiitia feruandi ad 

fi c5uerfis delu- 

tpslegalia,fuit ex inflinftu fpirituffaniii^quia 

daifmo ad fide (tatim fuifTct mhibitus legis ritus, ficut conuerfis 

de Gentilitate idololatriatcnltus, viderctur.q) lcx fcmper fuiirct 

niala ficut idololatria,ncc per confcquens a dco data fuifret.Illis 

autem,qui conuercebantur de Gentilitatc non incrat caufa talis 

obfetuantiac . proptcrquod PauluscircunciditTimotheum ex 

natus fuit ex Gea 

matre ludaca natum,At. 1 6.a.Titu vero, qui 

t^libus,noluitcircumcidere,vtpr*di6tum eft.Gentilibustame 

'mpofita fiiit ad tps obferuatio aliquorum Icgalium , vt habetur 

Aft.i j.r^ abftinerct ab immoiatis fimulacrorum , & fanguine 

fuffocato.non tanq nccefTariis ad falutem, fed ad amicabiU m fo 

cietatemIudarorum,&Gentiliumadinuiccm. Namillotcporc 

ludiubhorrcbant ifla comcderc, ficut ctiamfrcquentercontin 

gii.t)u6d aliqui exifiens in locictatc aiterius, abftinet a cibis fotioli.oabominabilibus.Procc 

'ertte verotemporc,ccfrantecaufa 

ccir.iuit,& cffeftus. 

igitur apoftoli dc ludaiftno conuerfi tcm- 

pore intermedio, f,a paUione Chrifti vfquc ad publicationc cua- 

gelii. 

5 

cll' minifter peccati, 

ergo nec m, i n iiler lcgis 

. Quod fi forte vidcrctur 

, qiiia cam .nci 

implcuic. Scdabficq, 

eam miiiifiraucritdo 

ccnseam poftpafiionem 

fLiam feruadam. 

Ecfi notft minificr le 

gis, curcaferuaretis? 

f /".noopinionehabiti, 

fed rone probac. 

4 Chry. Nafinon 

quaquacimeresiege,nifi fidcm contcnercs,vt q imbecillis 

ncc pcr fe valeat confcrre falute. Quod fi no eft necefTe fer 

uare tota.nec partem quidc feruare neceflc eft. Et fi feruada 

eft,tota feruanda cft. Si tota fcruanda eft,non oportet aii 

fcultareChrifto,aut fi Chriftoaufculrabimus,legis trafgref 

fores efiiciamur oportet.Si opcrtet ea feruarcqui no ferulc 

cranfgrelfores funt, huiusauttranfgrcffioiiisChriftusnobis 

audor eflc dcprchendetur, ( qiii nobis eft audor falutis)nam 

ipfelegem fuluit , eam,quxtaliapra:cipit, /k^ a- p 

lijs,vc foluerent . prscepit Poft h.rc cum fcrmoncm co reduxiftecvc 

viderccur abfurdus,no lam erac opus probationum 

gelii, leguntur aliquando feruafTelegalia licite modo praedifto. 

Sed ccncra hoc videtur , quod h.c dicitur , quod Pecrus fuit re- 

prehcnfibilis ex tali obferuationc.Dicendum,qu6d non peccauit 

ex fafto, quod crat fibilicitum, vc diftum eft.icd cx modo fci 

ne ludxus of- 

ciendi.quia in hoc nimi^ diligcntiam adhibebat, 

fenderct, ita quod ex hoc 

fequcbatur fcandalum Gentilium, in 

tantum^quod aiiqui inducebantur ad talis credendum,qu6d ab 

ftinentia ciborum in 

legc prohibitorum cffet neccll iria ad falutem.Et 

propter hoc Paulus , qui erat Getilmm apoftolus ipfum 

publice reprehendit , & Petrus audito pcnculo Geunlium fibi 

acquicuit.pp quod licct peccauerit in modo obferuahdi, ( propter 

quodvcrcreprchcnfibilisfuit, vt fcribithicPaulusin fcriptura 

carh(>Iica,in qua nihil clt falfum) fuit tamen pcccatum ve 

nialc, quod bcne fuit polt confirmationem fpiritulfinfti in apo 

ftolis.Vndc dicit lo. t.canon. i.c.Sî 

dixc)iraus,quia peccAtum nm 

habemui nofmetipfoiJeduLimus,zir veritas in nobis non eH,&-c. 

1 T^sna'. Hic cx praediftir iufertconclufionemintentam.f. 

quod lcgalia pcr doflrinam euagclicam, quam praedicauit func 

euacuata,nec vltcrius funtfcruanda. Etprimoottendit hoc generaliter.fecundo 

fpecialiter,ibi:S' enim.C'rca primum facit talem 

rationcmcludxi pcr fidcm Ciirifti contcntam in cuangclio 

iuftificati dimittunt Ieg.Tlia,ergo Gentilcs per candem fide iu- 

ftifica ti, qunles crant Cjalathl , quibus rcfbcbat , multo magis 

dcbcnt dimitterc. Confcquetia pater,quia lexfuit data ludacis 

& non Gcntilibus . Antcccdens probat apoftolus per feipfum, 

& alios apoftolos,dicens.T\^rtJ natura Iudji,& non exgcntibui na 

ti pec(*t(jr.yS.i.nos qui fumus natione ludxi , & nonex Gentibbus 

nati fuimus peccatorcs fupplc quandiu fuimus fub lege exi 

ftentes . 2 Sctcnes auten:, r/uia non iufiifjcutur horno ex operi' 

bus /e.proprer fuam impcrfcftioncm . 

3 J^ji perfidem hfu Chnfii. Vnde,& patrcs vcteris teftamenti 

non fuerunt iuftificati, nifi per fidcm vcnturi. 

' 

4 Et ot . Chrifio 

lefu credimus, vt luflificemw. Per cande.n. fi- 

dc iuftificantur fideles noui teflamcnti, quia que illi credideruc 

venturum,ilticredunt vcnilTc, & rcdeptionis mvtteriu coplcuif 

fidcs Chiifti no iullificat 

fc.Sed ija pfeudo apoftoli dicebant, q 

rinclegaliumobferuanonc, ideoconfequentcrhocremouct,di 

ccns. 5 .ôdy;^n. idelt.infideChrifti. 

6 Inuentifumtis.c^d eft fi h^c Hdcs noniuftificat abfq; legalib. 

Tora.^. I q Tiun- 

E

Auga.in pM. 

iii.&tr4c.a. 

lalcr. 

^Sj GloforcI.&NicoIaicleLyra'. 484 

niim apparatu acj confutationcm, fcd fatis crac nci;aflc ac di 

A ccrc. 

3 ^ îyJf.Siquideaducrfusvohcmcrcrabfurda.&inucrc? 

puda nihjl op> cft oratorijs ronib.fcd futiicicabncgarc folu, 

b EpXrptr /f.fpintualitcpintcllciilam 

le. nc car 

p Mor.fim 

palitcr viuam . 

(j yideovi. N5mi- 

hi,quDd ian) pctlfum, 

quiacum Chnfio, 

e Confixus. idcft crux 

Chrifti extinxic in 

Cliiiftoj nicardorem pc-ccsti 

vciam vltraad idno 

extcndar, Scd. 

B 

f yiuo. In vircutib 

yigorcm bcnc cpcjrandi 

habco. 

g lam non cgo. Ille 

peccacor , qui prius 

cram, 

h ^rJCfcr.'. !dcn,nopifas 

Chritti apparcc 

cifur, E^ p;jrr f tracji dir.Vc al ibi aic apoftoh;'!, i^'//-! 1/!/;/ /'.t 

fuo Hop T C' eicjidpro nmuib.nohis tradidifillH . luUas liTit', tjuid 

fecicrVidcs.quia non quid faciac homo cofidcrandfi ett,lCij 

qijo animo, &: voluntate taciat . Jn codcm faito inucnimus 

dcym in quo inucnimus ludam, Dcii bcnedicimus.Iudanj 

I deceftamur.bcncdi-. 

fQiiod Chxiftus pf cciuerit.qni legrm dcflfMxit, el qui eam miniflrjnit , fRO cnim fcquai eiat le- * cimUS charitatem 

g:in,4!clliuxi raiion=bilitri viucndo.Sc ducc: rto, ^ U ic.Tiiiiic-i, v,iiai ii.ai.w,iii 

toniia 

lcncnilacio.iuinjieraufto- \ _ 

, 

rein lcgis pfani lcgcindinn!i,i)u.ilifimo.-tuui 

nuliuni iLi.fumeius fubcni . J deteltamur ludx ini 

a nunquidChriftuspeccati miniikrcft? Abfic.Si n.cjticftru- 4 quitatem. Deus cogi 

b 

xiitcrurexaifico,pra:uaricatoremmcconfticuo.Egoenim -- 

l ^û,uldcmS^^^^ 

f E; uofium, luia. b 1 Concupitcentij no;i!i: mco criuifixi/iint. Âti luinnrcmdci. a ,' , ^ . 

5E; pofium, '- quia. b , ?--.... ..^k-T -^ ludas cogitauit prc 

-^^ ^^,^ j.^,^ 

quauit. Moyfcs dicit,Prophcta fufcitabit vobis,dc fratribus 

vfiSjipfum hcut mc audiccis, nimirii dc Chrilco loques,Itaqucg. 

huic non obtcperant.lege tranfgrcdiuncur . Itaquc ii 

punc lcgi fum aufcultaturus,lcgcm ipfam tranlgrcdior . 

^'Ptrleg. crgo.AfO(./w.non dicit lcx mibi mortuaclt.fcd 

Peut.i8, egolcgimortuusfum,Senfuseft. C^cadmodiicxanimisac 

mortuus nonpocau(cultarcpceptislcg!S,icanccego,q,ex il 

. itaqucquodnuncviuoincarnc, 

per lcgcH) legi morruus fum.vtt deo viua . Chrifto c(')fixus J 

fN.Hieftiu mBiu!l.tiJiiiM.f.:ddeo. h f iiieft.ftiihr>iii.i . c T Nmun. . .' i 

f ideft.vctus hoino . c T Nouus. 

-. 

fum cruci.Viuo anie la noî cgo yiuit vero in me C^riftus. 

a lEt quidcft exponit. b 1 i bene polfum oj.etaii. 

c ^ C.irruiitibili , in c.l 

tjua iiicentiuum 

vitio.um.i.ijuodignc noiivrot pcr lide ca.nonper opera Uboiiola. ^CuiUk iiiio valcrc i) dominuni,filius pre- 

10 eium, qu6ddedic,p 

11 nobis . Diucifafada 

- 

potelt. 

d 

Quod aute nuuc viuoincaVnc,infideviuofi!iidei,q,diIe- '* facic, cumtamcnfic 

a ^rct hoc fidc$effic!ci.imhsbet. b Pet dilcclione. c (^tantus-. SoJuin, non ajiud lacr.ficiu. '? Vna CCS CX duiCrilS,'iî 

' d Ali.i5 Nonljiuii)gratusgrati*dei. Nonabiicio,vel non (uuuiigiatiis, vt aliudei compatarcin. ix Cam in'Ueamiir. Vnil 

^ xitmc&tradiditfcmetipfum^pmc.Nonabiiciogfamdci. 15 amandum , alccium 

irrgo non tccipjolcgcm.quod efii:i abiicetcgraiiJin.nccudbco.ûia . 1E;l. IFtulira. | (^ daninailduni, VllUni 

1 

in mc.Ad quidcrgolcx? 

j Chryfo. Si contcndamus lcgcm ffatucrc, hoc ipfo red- 

SicmniperlegeiuUitia, ergoChriftusgratismortuuscft. 

dunt^tranfgrcflbrcSjquicontendamus feriiarc,q dcus anti- 

17 glonficandum,a!cciS 

rum dctcitandumia 

ucnicmus. 

^ Chryfo.Cîd facis o Paule dum coia propric tibi vcndicas 

, qua^quc pro toto tcrrarum orbe facta funt , tibi ftcis 

lius malcdidtione morcuus fum. l^t dco viuam. diccndo aute. 

Chri/io cmcifix.fim. baptifmu rette fignificac , cfi vcro dicic, 

yfuo aut iarn non eg.viu.vero in me Chriji. fignificat fcquenccm 

Vic>Ef6ncm,pcrquam morcificancur membra. Cîdautcit 

viuir vcro in me Chrifl. Nihihinquic^gcrit-a mcq, nolic Chri- 

ftus , .Ciucmadmodum cnim peccacum,fi viccric ipfum cft, 

quod viyic in hominc,animum ad qua: vulcpcrcrahcns 

, ica 

li co morcyo , qux Chrilôfunc placicafiancncchumana 

Chrilto viucnce 

dcinccps cft ûiufmodi vica , vidcliccc ipfo 

in nobis , hoccft agcncc ac dominancc. 

i Qmd aiit. ^ Idcjji. Cîancij ad vctcris vicje rone ac lcgem 

accincc,dignus era estrcmo fupplicio, oes.n.pcccaucrunt,& 

oes mortuieraniusjfi minus experientia , ccrtc ludicio . Cii 

igitur lcx accufafret,&: dcus c6dcmnaflc;t.- Chriftus intcrucnicns,ac 

fcmec exponens morci,nos omncs eripuic a morte. 

infide viuo,hoccfl,perfidcm.quam 

habco in ipfo,vjuo , Nam ne id fuiffct,nihil ob- 

Itabac,quominus intcnrcnt vniucrli quod &c accidit in di- 

luuiOjfcd Chrifti aducntus,iahibcn)ram deifacic, vcpcr fi 

dem viucrcmus . 

G k Et i> . 

48) 

^ ad liccram fignificat,qu6cl facrificia,& oblationcs^qux erant de 

I jl ve.te. 

pricipuisf^remonialibiis 

non erant deo pljcitadc fc, vc 

' 

SJti, 

^d Galathas 

ibiJeroexponiturinpolul. Vndchac tresauftontatesquaram 

vna 

C A p. III. 

t/~\ 7/tfn.Verba irafccncis.O infenfati Gal.qui nec circu- 

\J uenio.sapfc-udoagnofcunt. 

.jsTheoph.ComparatUrus fide,&:]cgem,Prius flulros eos 

appeilat,non vekici lcgem Chnfiicranfgrediens,fedfcruas, 

Nonenim fijnphc;tcr 

fracrem fiiuflultum 

appellans, reus 

f Dolcndo. 

; 

cff , fed temcre . Ifti 

auLC omncs iuftifil- 

nieltulci vocatifunc, 

quicot , tamq; varia 

bonanon fendcnces, 

vtilem Chrifti mortem 

inucilcm facific. 

' 

^n.qtio.oc. Aug.in 

oculis,&: fenfib' prudeufu 

Chriftus mor 

ite tcm,&: diabolum da- 

li,naHevidetucnonipio- fc- d.imnatus effe.vn- 

Cap. III. ^%G 

vnaaccipiturdelibrolegrs, aliadeprophctis. aliadepfalmis, D 

funt fatis etHcaccs ad oftendendum , quod lcgalia veteris tella. 

erant euacuanda . 

ritatinonobcdire?Antequoruoculos 

i t Quaniuisfuisfcfdiiati, 8clluUi,tamcn. 

d lefus Chrirtus t profcriptus ell:,& f \\\ vobis crucjfixus hoc 4 nunciationisindigcc 

e (olum voIoavobisdifccre.Exoperibuslegisfpiritamaccc- J '^"Trli ."^^h Am.i,- 

f 

, ,n ex t auditu fid.i .= Sic lluln eftis , vt cum 7 

pifti. fpiritu ^.IS"ftJquLnS 

a ^lnitiuni falmi habuehtis. b T Cum prouefttorci pft rainem.i.carnales qu.tritis confum- 3 i ^ i 

J:...-. -,.... :'.,!..: :-: 1 

CrgO cl ICIt, qUOcl .10- 

raatira quibus iullitie,nec initium potci.it linbcri. 

c fNon conlummamini,led habita 

perditis. Etomnino 

j^ omors.Ei hxc cft vir- 

9 

te oculos,&ivobis? 

ga Mcyfi ,qua; niSnc 

ccepenns 

verfa 

B in fcrpcncem , deuorauic 

ferpcnccs magorii.Hic eft fummus faccrdos in lege,in 

cuius morrc, qui fanguine proximi fuderant ignorancer,& 

ob id mccucntcsad ciuicace refugij 

fc conculcrant,abfoluebant'',& 

fecuri fiebanca mecu. Ica morce Chnfli danaco fuperbo 

falus noftra carnc confummamini ? Tanta paffi 

eftis lo Quoniamfideioculis 

viderunc crucein 

cxatius,qua qui 

procurata eft.Q^ infinuabat ineffabileno 

tum cora aftitcrunc,confpcxeruntfq; 

plenfque eorum.qui corporafiter videiat, nihil comodauic 

hi autem,etiamfi oculis non 

vidiffent,per fidcm exalius co 

1 men diii fcnptum in lamina fummi poncificis , a,erattcrra 

grammaco,i.quacuor liceraru.qua? func Ioth,He,Vau,Hcch, 

idefi,priricipiu pafliionis vics iIle.QÎllecuius ifielegahs facerdos 

gcrit perlona ell nobis pcr pcrfona au6tor,&: repara 

tor vita: per Ada amiffcC . vnde : Qul afcenditfitper oc.dominus 

no.illi, Occafum.n.mortis Chriflus afccndit.i.triumphauir, 

diabolij,!'^ morte fuperando . Scd oculis ftulcoru vf condc- 

nacuSjiJi in coru fcnfu tancn crucifixus,vt homo in quo nul- 

iflis eft mortuus. 

lafpcs fic . In illis viuicChnftus,in 

CAP, 

b Fafcinautt. Fafcinus,qn magicis dcluflonib.alicer,qua:da 

oculishominuonduntur.quam func. Dicitur etfafcinus vul 

go,qui nocec infancib. Dicuntur.n.quorunda oculi vifu vre 

tes,dum & hiceorum aCtus fafcinatio df,& pot ficri,vc huic 

peccacoinferuiantdxmoncs. Similiterinuidia.tanqua fafci 

nus vrit.Inuidus enim non modo fibi nocer,fed &: his in g.ic. 

busaliquabonaeffeincipiuncvndc Salomon, Fafcinatioma 

lignitatis obfcu/ai ktna. Sic fadtum cft , vc uiuidi canquam fafcinantes 

nocuerinc Galachis , nupcr in Chrifto renatis CIJ 

, vc 

ijdcmGalathxfidci fiomacho naufcante cibum fpihtus 

e- 

" uomucrint. 

^ 

c 

^ti.qtiorum ocH. Vere fafcinati,â ante oculos,i. in veftra 

OJnfenfati 

N ICOLAVS DE LYRA. 

C A P. 1 1 1. 

pr^fencia 

G r.Poftqua apoftolusiraprobauic errorc dc lcga- 

liuobferuationecucuangclioex perfedione legis euagelaa;,hicconfequcnteridefacit 

eximpcrfeftione lcgis Molaicx, 

Iftitii diuilio no cft pcifa.quia in pccdetib.polita funC aiiqua dc 

imperfcctionc legis Mofaicx, & ecoucrfo in fcquccib.al:qua ponutur 

dc pfcftionc lcgiseuagclicae.Scd hacc diuilio accipitur fta 

id.qd principalius inieiiigitur. Et diuiditur in duas partes,quia 

primoGalathasiiicrcpat,fcdo^pofitiideclarat,ibi:iiM/ergo.Pri 

ma adhuc in duas.â prirao^pponit fua intcrpretationc . fccun- 

domtcrprctationis racioncm,ibi:Hoc/o/m.Circaprimum dicit. 

X 

injenja.Gal.nha.quis voj/ifnnj.Idcft.adulaiidodcccpit. 

l 'Hnn obidi.-pe. f.euangeiicac,per c^ lcgalia funt cxclufa.Licct 

eniraapoflolus fciret eos effc , tii 

dcccptos per pfcudo apodolos 

int.cjs vos fafcmauit ? non admirans eoru itittabili 

igiiorans,fcd 

ntc.licut G ene. ^ .b.dicitur.Ada vbi esSnon cx ignoranna.Sciedum 

et quod fafcinatio aliquando accipitur pro iliuiionc fcnfuu 

qtiaaliqmsnonaduertitea, qua: funtantcipfiim, & hceratde 

Cal.cjma iniuriam Eictam Chrilto pcr falfos apoitolos .n praefea 

tia eonim non aduertebant. ideo fubditur. 

3 

>^n.tjuo,&-c.pro.ijl.i.cot\dcnit\xs pcrfalfos apofloIos.alTcre- 

'cs 

vobis.ip 

fides cius non futiicic ad falute llnc & fic c6- 

lcg.ilib. 

dcnanteum tanqîmpotcntem ad faluandum , cum tn lcx profnuutdeChnfto 

vcnturoipfumforc Siluatorcm, vtpatct per 

auûrita'- 

prxfentia 

illc tantus , 

qui eft. 

d lefusClm.profcr.efl.idcihc)ihErcdAti\s,&.hQcinvobis. la 

ahjs non dcberccis paci , vc rcgnum , & hxrcdicaccm fuam 

amictercc,nediim in vobis. 

Wcl.^niequomm ocu.profcri. i.profcripciocius,ita fuicvobisncua,quafi 

ante 

III. vos efiêc facta , &: in 

TClJJon cx lege , fcd ex fide iuftitia crt,?: Chriftu 

ex dileilione (e pro nobis tradidit. lEt cum harc oinnia conftent.ft 

in his inllrufti fuillis. 1 Pei mirt patior.cm commQnet. 

a 5 Vet fimile,vt quod anteoculos dt non vidcatis,vejitai 

fc ingerit,& ci non crcditis . 

Infenfati Galatha:, g.s vos fafcinauit, vc 

f Alias crederc . 

1 Dum pcr lcgcm Chrilius defcritis, Chriftus ell a vobis profcriptus 

fituta pilato.Sc diiinfufiicicntccreditisaciucihxorib nodiftcitis. 

vo. i.in intclIecTiibus 

vfi,': erac crucifixio, 

vc vel fciretisqualiccrfuttaj&quidcon 

tulic. 

Pro.efJ.Bcd.i.here 

dicate fua amific vof 

ipfos.QiJaut aic cru- 

cifixiis.pondcrc pro 

. Na E 

templati funt. Viua vcluti imagine expreira dcpidtus eft pcr 

prxdicationem, vos vero credentcs pricdicationi , ccu prsfencem 

ipfum confpexiftis. 

e Hoc/b.>o.Comotis per increp3cione,probatci,lcx no cft 

obferuanda , quia non cx ea , fcd cx fide veniunt omnia ne- 

ccffaria,fpiritus,iuftitia,bencdidio. Qj:>i.iamuis fafcinaci,&: 

flulti tii. Hoc vo.a y.dif quia hoc adco euidens eft,vt & iKilci 

doccre queant . Solu fi nihil aliud cfiet , hoc ad probandum 

fufficeretjCum conftet,quia fpi.ac.a exoperi. vbilaborque 

nunquam habuiftis.d exfi. qux .ûditus facilitacc venit. 

f ^n ex au.fi. Aug.Vtique ex ^" '^""'^ ^*' 

fidc,non ex 

operib.lcgis. Ab 

Apoftolo.n.pradicata eft eis fides, in qua prafdicatione aducntu,& 

pri^fenciam fpintufiancti fenferanc. Et cft fenilis. Si 

inillis cpenb. lcgis effet falus vcftra.non darctur vobis fpirituffan

48; Gloford.&Nicolaidel^yra'. 488 

^ obfuncfcdetiampmruntjfitcnipori congriiant. Omneauc 

A nKtamenlumcum inc..-Iligitur,vcl ad coiitcplatione vcrita- 

tis,vcl ab bouos morci rcfcrtur. Contcmplaciovcritatis in 

folins dcj di!ecJione,!^cognitionc fundata cft.Buni morcs 

in diledtioncdci,&:proximi,in quibusduobustt;tj/fAr;;c(ief 

&prophe'. . 

Mati.ii.J. a Sinecau.\(lcod\c\ty 

quia multa lam pro 

ffiuftra. fidc tokrau'-'rant, &: 

in ipfis p.^ffianibus 

charitatc timorc vi- 

ccrant. Sinecaufa cr 

fOen.ij.b. go t^nta paflicrant, 

Romi.i.a. 

quiachant.itcqux 

Lico.i.d. 

in ...v.a cistantafurtiiuie 

.-..." - 

t pmiiJcti'. 

I f riiiv rom 1* 

uni nOcMuit. 

f\'iulfc 

raradlcgcmlabjvo- 

kbanc . 

d ^d 'iHJli. luftitiam vocat hic pcccatorum rcmiffioncm, D 

& bona? vit.Tobfcruantiam . 

c Vroui.Kb folu iuflitia cx fide,fed 

fl.Batvi'iVitite. 

&C benediaio.quia fcri 

pturadicit.In tc bencdiccnt, 

in 

qêtt 

tux fidci contormita 

tfe-.Bt nc alio vcrtas,dicit Mofen tic sefillc. Vro.(j.exfi.iu.Gen, 

de. Prouidens, idcft. 

THocegononaflirmo, quia in obiscl>(iiilti proderit.hoc dicit '' 

b 

iiederpeift. 

b f Minirtrrio nonauftoiitste. 

1finc caufa.fi tamcn fine caufa.Qiii ergo tribuit vobis 

fpiritii 

^Miracula. 1Itet vo. 

oftcndcns longeantcquam 

ficrenc prouifum 

,hoc, fcilicec. 

f Quia exfi. Non ex 

INon vtiijue ex opet bus . fed ex lide, & /i m hi.qui ibi 

valui noii iirofunt, lUi ca quzritit. 

&operatur virtutcsin vobis, cx opcribuslcgis,an cxauditu 

r 

1Ii;iij> tut e.t (idc.ficui S: iuftitia . a T Cicdcre. 

fidei?Sicut e. 1 

fcriptu 

Credidit Abrabadco,&:re'putatu ell ], 

a ISufficieiiscauf. b 1Q_iu Abriham m.lus cx fide. c 1 Côium cfle fpiniualflfcll cx fiJe. _ 

llufti. 7 

, ^ ^ 

d ci ad iuftitiam Cognofcitecrgo, fj,aqui cx fidefunt,hi fiint 8 quod 

^ filii Abraha:.! Prouidcnsautem fcripturajquia cx fidc iuftifi 

b ij-'! fr.fr/. qa vos ai i i 

non ex opeiib, qu;e g cat gentcs dcus,1pracnunnauit Abrahc-e, quia benedicentur 

opcnbus. 

g Trmnn. idcft,0ftcndit. 

Vel prxnunciauir, 

idelt,offcndic 

prajnunciatum ctre. 

^ 

/efc. potcn dubita 

^ nequeputicsnoiiriP,âiepotu:mus 

k S crip. cft. Qui rx 

qui non pcrmafcrit in omnibus,qux fcripta funt in hbro lc- opcnbus lcgis funt, 

^ 

ri.fcd perlimilitudi- 

^ ita. b Hialcdicti , 

Nonmodoeiit.fedopctcimp!cat. 

qui.1 ficuc 

ncm iliorum E" '""> n""*'"'''"'^"'- 

liqucc. a b -c ''=s'^'^m>'

.U 

Ad 489 Galathas CaD. III. 

ip 

ir pidicatc appetcndi aliquid ;ib ipfo prxtcr ipdim, vel timorc 

A aiiiittcndi . Inipfoenim folo, vcranofirabcatitudoefl,^;^ 

pcrfl-cta eft, 

a Lejc antem^&c.Exhdc eft iuflitia,& vita,fed lex no c{\ ex 

fide.pofIcc.n.vidcri,quiaopcra legis cxfidefierent,vt^cis 

fpcrarent ^terna, q^ 

no cff fed ex , timore 

p^nxilla feruabanr. 

b (îuetin illis.^Non 

3 

t fvt profiituiitimplcatur.red pro temporalibu. f Nil mandat credcndum 

b Âluerpleclietui. 

^Non apuddfum. 

Lexaute non cx fidcjfed qui feceritea,viuetin illis Chrfft' 

c 

fSed 

pro timore. 

1 Ex legem.ilcdiclio^non iu;liti 

fcd Chriftut. 

ait , qui feccrit eani, 

viiiet inca,cum prajinififfet, 

lcx no efl cx 

fidcjvcintclligas, legem 

in hoc loco pro 

jpfis openbus,qu m 

iliis obfcruationibus 

fieb.int poiicam.Qui 

viuebantin his 

opcribus , timcbanc 

vtique , 

auce 

fi non ca fe- 

ciflent lapidationem 

vcl cruccm, vcl aliud 

eij.f. huiufmodi . 

pati Qui 

crgo fcccrit ca > ri ucc 

in illis,non apud deu 

V i f Iudios,qui fub nialedifto. b f.Cut ergo vos ad id tciiditis . c T Du"i vt leus occiditur. 

c nds redemit de maledido Icgis , fadlus ^ nobis ma'lcdid:u. 

d 

e 

1 Vt,Tu difcipulus illius (is. a Tldeorcputatuseftmalediftus, qiiia fiirjicnios. 

5Vcremoituuscft.Omnis,vt nemo Chriftum . cxcipiat 

c f Pro liiis 

" fcelciibus.quodnon Chriftus. 

- 

Quia fcriptum eftt Maledidus omnis homo.qui pende't in 6 

id ci\ , habcbic pricniium.nc 

ifta niortepuniatur. Qui autem ex fidc viuit cum 

hinc cxicriccutic magis habcbic pi^rentiflTimum pra:mium. 

Non igiturex fidcviuicquifquispracfcncia.qus videcur,vel 

cupit,vel timet, quia fidcs deiad inuifibilia pertinct. 

c FaSuipronobis. id cft.rtputatusnon folum makdilus, 

fed etiam malcdidu. VcI,Fadus efl rei vcritatc. Malediffus. 

"^ idefl,morcalis. 

" 

.J^Thcoph.Ne quis hic occurrat,vcre,inquicns,qui no facitlcgc 

malcdidus cfl,& vcrc f.des iuflificat. VndeaCc per 

fpicuij,q, malcdiaio illa fublata fit? Indicac igitur 

foluta elTe 

. dcm 

pcr Cht iflij f xecrationcjdato.n pi ecio, pcr quodjadus cft 

ipfc malcdid o rt dcint nos a malcdidtione Icgis,er memcapfu n iur.xui,dicit dominus,&c. Hancautc 

roiiemdcJucicapoftolusd.ffufc, &. aliquantulum intricate, di- 

ceiis.FraOesfecutidunt hnminem //Vo.i.pcrfaftum humanii oftcndendo 

propofitum. 13 rj/wf/?owfw.Quafi diccret.licetho 

lao nihil fit refpcdu fei . Tamcn bominis confirmatum Tejiamen'. 

tum.^n quo ordinat de hxrcditatc pro filiis. 

14 lêmofpernitiiiiitfuperordin. ideft immobilirer rcnct.Antiquitus 

enim homines m fuis teftamends ordinabant dc fucceC 

fione hxreditatis , & adhuc fit in 

aliquibus tcrris. 

j 5 ^brahjc ditlx funt promiffio. ftilicer,diuin.Tper modunjtC'' 

iUmcmi firijiatx, vt 

poftca patcbit. jdeo funt firmx. 

Tom.j. q 3 

j Ec 

'

^ multis 

491 Gloford.&NicoIaideLyra^. 492 

vellec , intelligi fcd in feminc , fjctic qui dc vno^lc 

A Titdligi,vt 

illud vnu cli Chrirtus.dicit apoftohis.Non enim 

potcftinuenin alius,qui omncs gcntes bcnedixcnt. 

*"" ''"I' a Hncautemdi. Hocpromilitdcus Abrabx,hocauttef}a- 

***** mentu confirmatum per lubmcnta dico , &: affirmo.tj, 

k-x 

nontacitnritiim,dc 

qun non cliec hoc pu 

tandum > quia data 

cfl cantum ad tcmpus,qui.i 

poli multu 

tempusa promiflfio- 

crga Chri- data cft . dequ.T ficfiiiim 

. fct bcncdidio, nomi 

ncs illius tempons 

t vtabrogtt Abrnha If.nc , 6: lacob, 

non cam habuif 

fent. 

b Ler: non /i. ir. id 

cft.falfum.quod facc 

ret , li pcr cam darcturbcncdiL.lio.PrornilTiocnim 

illanoii 

dixit, quodper lcgc, 

fcd pcr fcmen.Quod 

^Plunliier. TQiii frcquenter idem.idcft xteina bcititudo protriiflj 

eft . 

b IChtillo. 1 Al-th*. 

promiflioncSj&rcmUicius. n6 dicit,&fcminibus,qiiafiin 

^ multis , fcd v.]uafi in vno,& fcmini tuo,qui cft Chriftus.Hoc 

autcm dico tcftamentum t confirmatum a Dco, * 

cjuxpoft 

* A ptoinifbionc fiHt Abiihi. T Ni>ii infirniit promifsionem lex, fcJ rjuod futur, 

& i]uando futuia fignihfJt . 

b quadringentos, & triginta annos facla clt lcx,ndn irnitu fa- 

a lEx operibiislegis. 

cit'ad euacuandas promiftioncs. Nam fi ex lege hxreditas, 

a fExduditut pioniifiio.ikfiuftraiiir Abrahjjn . b T Dc quo noucllduljiiiin quin habeat. 

c il'er lidcm. 

iam ndn cx 

promiflionc. Abraha? autem per rcpro^milTionc 

a 1 Vcl vt facerct vt 

ttanlgred;, oi.iarctur 

uiedicut. 

TVel vt tiinore cc/lircnt tranfgrcui , vt quandoqw idcni faccrent voluntate. 

j donauitdcus . Qiiid igitur lex?Propter tranlgrcffione pofita 

a Tc ideononiamtcncndacrt. b ^D: quo. c f Dcus. 1 Quod per euni bencdiccientur oinnes 

gciiies, contta quein facit,qui lcgein rnducit. 

e cftjdonecveniretfeme, cui 

rcpromiferatjordinatapangc- 

fruftra fc- 

fi per lcgc.bcncdidio , fruftra fcmini promifit,&: 

men ipfum vcnit. Lex non facitirritu.quod la valerctad cuacuandam 

promiirionem,q,e(rec falfa.&dcus mendax.Euacuarctur.Na 

fi cx lege datur h.xrcditas,i. xccrna bcatitudo,tunc 

non ex co,quod promiffio dixit(deftruicc6fcqucs) 

fedex promiftionedatur,quodinparceoftcndic,quia Abra 

hz.de quo coftac , q, fine legc fuic,dedic deus pcr repromiffioncm,id 

cft.per Chriftuni fxpe promiflTum. 

c Qîd igi.lex^ Aiv^.iu lib.recradacionu. Olim cum cxpone 

rem lioccapiculum , icadifiinguedu putaui,vt interrogatio 

cflcc: Quid Igicur ? Ac dcindeeifcc refpon(io;Lex pp tranf. 

^cQaod quidem non abhorrccavero,fed melior mihi vr 

lex?Ec inferaf 

iffa diliin6tio,vc incerrogacio fic . Quid igicur 

refponfioppcranf.&c.Q.quandoquidcm 

fticiam,vcl ad bcaticudinem,qua: crgo 

lex noneftadiu- 

efl cius vcilicas? Cur 

a dco dacar Dcindc ne fruftra videacur daca , cur daca fit,explanacdi.Lcxpofitaeft 

in mcdio proptcr tranf.S:c. 

, d Troprcrrran/.po.c/i/er. Poficaeftimcdio.mccrpromiflto 

?n'u c''u "^'^ femcn,cui fada cflpromiffio,i.inccr Abraha,&Chriftum,vc 

populu dei erudircc fub timore dci , vc dign' ficrec 

excipcrc ^miffionc,q cft Chriftus. Vcl propcer crafgreflio- 

ncSji.vt homo fuperbc.de fuis virib.fidens aecipercc pra:cepta 

in quib. deficiens, & fadius prxuaricator liberatore faluatoremquc 

requirerct . Daca eft crgo lex ad domanda hominis 

fuperbiam,ciufqueprodendaminfirmicaccm. Daca 

Qiutuorean- cf^ cc duris in fl;igellum,Daca cft cciam in fignum futuroru, 

u icgii dttx. vt futura figuris attcfrarctur.Eccc quatuor caufas dacij lcgis 

breuiter diiiin6la5,quaj in cpifiola ad Romanos plcnius cx* 

plicantur. vbi dicitucLcx fubincrauic,&:c. 

c Ordinataper angd. Lexdicoordinatapcrangclos.i.Moyfen,if:aliosminilirosdei, 

vcl minifterioangeloriihominibus 

dara,in quibus angclus crac vciq- pacer, &filius,& fpirituflanttus. 

Aliquando finc vlla diflintiione perfona: dcus p 

illos figurabaciir; Ecnota,q,nonaicdata,fed ordinaca,quafi 

ordmabiliter daca inter cempus nacuralis legis. dc qua conuidi 

func , quod iuuarc non pocuic , & cempus graciacancc- 

m AdGalachas Cao. 11 

l 

^ a in ma.ln potcfi.uc Chi ini, vt flarcc dum vcllcc,ycl cefTa 

A rer.crgoconcra cuiii t.icicis,cj',u dcftiuxic. 

. Vcl>' mcdi.uor w.?.!.ve.Ecqiii.ii cix inccr duo exrrcma,vi- 

dcrcciH', vcl q, Chriltus non c(Tcc deus,vel c}, duo dii cHent. 

Ad quod rcfpodec,5d fi mediacor non eft vniuSjlcd duarum 

excremicacum,camcn 

cftde' vnuscumdco 

pacre perdiuinam na 

turam,cui mediat per 

hum.nnam . 

b Media. Lcx qu.Tm 

lu- 

h.ibet mediator , 

dcEoru tantum cfi.fcd 

tamen ipfemediacor 

non eft tantum vnius 

n populi, idcff, fudaôu, 

ru , qui legem habue- 

runc, fed&:Gentiliij, 

jdconon qua^ratisle- 

gem 

vt habcitis me- 

, 

. Mcdiator 

diacorem 

non cft vnius , 

fcd ta- 

B mcn efl vnus,fufficies 

"* adomnes reconcilia- 

|j dosdco,quiadcus,&: 

ideo aliud non adiun- 

I 

gans. 

no Med.au.v.hu^.Scd 

U" duorij, quiaduospo- 

3 

b 

c 

^Qtii dtus,& homo inter deum, & hominem. 

los in manu mcdintoris . Mediator aure vnius no efl:,deus 

a 1 Non eft iiiimica ;>ioini (sioiiisjfcd coniirinat cam. 

aiit vnus cft.Lexergo aduerruspromifTci dei?Ab(it.Sienim 

Nonfolum ex opniioiie. b ^Sedcum hocnonCt,potiuscoiidainnat,&fub peccatocon 

cludit. 

data eftet 

Iex,(] poflct 

viuificarc , vere ex '^'^tiuftitia'. 

iegc 

c 

a t idcft,lex manen3,&lcripta,el qusnondat fpiritum viuificantcm . t ScJ i.iritum e.l fcriprura. 

b ^Cutergodata. c Lcx datae.t, vtgraiia t)u.i;reretur; 

t Sed coctufitfcripturaqmniarub pcccato,ur jpmiftid \ ex 

Ideodeus lic dilpofuit.vt hommesnotafua , & legisinfirmitateacceldrarent ad giatiam , & credenJo 

piomifl.1 conlcquercntur. Lcx concluiit fub peccato , fed ramcn fuit vtilis. 

fidc lefu Chrifti daretur credentibus. Priusaute,qua veni- 

a Onera legis,el inuiti. b Non liberi.fedferiu. 

c Quafi in crgi.tulis feruirc coafti 

pulos difcordcs pacilicauic 

in felapid. angulari ,hincnumcrum duoru.inde ri- 

tus lefîs auferens , pcr q d/fcordabanc , condcns duos in fe. 

Scdfm i(ios ChriOus non eftarbicerduorum ,quiindutti 

in legcm dc duobiis fecerunt vnum populum, & vnius populinulluscf^mcdiator. 

Deusautemvhustfl. Hocdicit,nc 

Chrif]um, (qui fccundum,qUod homo mediator cft)prxdi 

candodeum vni deo concrarium prxdicarc U!deiecur,quia 

ipfc homo iuxca,quod deus cum patre vnus efr,pater enim 

& tilius vnus eff dcus . 

Augu. Si filius dei in naturali a;qualitate patris manerec, 

nec fe exinaniret forma fcrui accipics,no eflct mediator dei 

& hominu , qa ipfa trinitas vnus deuseft eade in tribus,f.in 

.patre,&: filio, &c fpiritufando deitatisarternitate, &c arqualitateconitante. 

Si ergo Chriftus vnam tm babec natura.vndemediusentr 

quianifi talcm dedcris inter aeum, &C homi 

-,pes,qui jca fit mcdius, vt deus lic propter diuinitatem,& ho 

iMopioptcrhumanitatis naturam ,quuhumana,reconc)lie 

turtliuinisnonoricndis . Nam ipfe vcniens prius in fcjpfo 

humana diuinis fociauit pcr vtnufquenaturarcommunione,in 

vna cademq; pcribna, deinde ocs fideles patri recon- 

ciliauit dco , dQ fanaci funt ab impietatc fuperbix quicunq; 

C humilitace Chri crcdcdo dilcxerut, & diligcdo imicati funt. 

C Lex 

4 i94 

C Lcx crgn .it/.Qsiandoqaidcm lcx cf? proDtei- tronf^.rcijio- 1") 

nem,cigocn:coi;rrapron)ifii, vcpercv.niiniplcatiiraliccr Aiig.inprjc. 

quam promiiium cif.Non qui:i crc jcge non cff vica.idc.n- c- ^^^' 

tcrna fi beatitudo,quia indc elfcc vita tunc,&: iuflicia,fed no 

eftex eaiuftitia.Ethoc elf. 

d Sedconclu.fcri. lu- "'."df7^^* 

dxos omnino tlaufit apoi:&iib.u 

fi;b pcccati dominio ^'^ bapiif. 

I 

lcxipia,VcIoftcndit 

z omncshominesclau- 

3 fos lub pcccato. Sed. 

4 ^co:/:/cW. Idemquod 

5 adRomanos;ror/y?r 

6 dem oni./i.z in ininîitia, 

vt omnium mifereatur. 

7 Notispeccatis perle- te. 

8 gem conclufi funt , vc 

9 fe cxcufare non pof- 

10 fint, fcd qua:rancmi- * 

11 fericordiam. Sedcori' 

rctfidcs,ru^blc?ecuftodiebamur,conclufiineafide,qre- 11 Sn^??'^'' ''^^^-' 

S S^ 1 i, r. 1 a j 1 jc. ^ i ^3 oltendit homines co 

. a Cijua I 

occulta m antiquis . b C^ûa lex cuftodiebat ad fiJein.Itaquc . i /- " fr r u 

c 

Puerosabillicitisteprimens , &adrectadingi:as iimorepa-narum. '4 '''IJlOS elle lUD pCCCaj 

ud^ladaerat Itaq; iexpa^dagogusnofterfuitiinChfoIcru, ^5 co. Dacacftenimlex, 

^ a 

I^ HOU Vt 

CiMandiufcimusrudes,lexeratp.Td,igogus. 

pCCCatU aufeC- 

1 

b Mo.(,vei in iiac vita hoc bonum habemus, & maius in fiituro. ly rCt lcd Vf fub DCCCatO 

mvtexfideiuftificemur.Atvbive'nitfides,iam nofumusrub i8 om'nia condufaoftedcrec. 

Dataeft, vta:grumdemorboconuincerec 

, qui fibi fanus 

videbacur, vt peccaca dcmonftrarencur,non aufcrrentf. 

Daca elf ,vc inuenirec fe homo non vc , morbus fanareC.fed 

in praeuaricatione morbo crefccte medicus 

requireret^Cî 

ergo negategritudine fua.fuperfluu iudicac Saluatore.prgo 

&: in natiira noftra creatorc laudcmus , & propter vitium, 

quod nobisinflivlum eft, Saluatorem quieramus. 

4^- Chryfoft.Nam quoniam ludsinefentiebantquidefua 

pect;ata, non fencicntes autem nec , defiderabant rcmiflioncm.dcdit 

Iegem,qux proderet vulncra,quo medicum re- 

NICOLAVS DE LY RA. 

angelu.vt habctur Aft.y.c.dc MoyfcHic cll,qui 

fuit in ecdena 

infolitudinccumangelo , qui ioquebatur 

ei in montc Sinai, 

cjuiatameniilcangelusin perfonadei iGquclâtur , frequentcr 

uominatur dcus in Exodo. 

1 In Manu mediato. Idell,in poteftate 

Chrifti ad imitandnm ea 

eius . Vnde dicitur Matth. 

provoluntatcfuatanquamdominus 

l2.a.Dominus cll fiiius hominis,ctiam fabbatlii. 

1 MeJiator auiem vnius non Sed duorum extrcmorum,quae c6 

mngit.EA enim Chriilus mcdiator dei,& hominum rcconcilias 

lioniines deo patri . Sed quia vnum extremum cii: limpliciter in- 

dimfibile,fcilicct dcus, ideo fubditur. 

Z Deus autemvnus eft. Homincs autem multi faciunt tamcn 

vnumextremumper vnitatemfidei. 4 Lex ergo aduerfus pro- 

^fffa dci. Hic ponitur fecunda ell hominum coclu- 

vtilitas,quac 

fiofub peccato, quia icx peccatum oftendebat, nec ti^ gratia iu- 

ftificantcm conferebar,& lic liominex moucbantur ad defideradum 

aducntum Chrifti per qucm erant iuftificandi . Dicit crgo 

spoftolusinierrogatiue: Lcx ergo aduerfus promijfa dei^ c^.d.lôn, 

A 

f RAinan g.. 

dv (on.diil.f. 

c in le.ve.f. in 

operib. vcte.le.nemo iuftificatur apud 

deu,q

10 

i C 

497 AdGaJathas. Gap. ilH. 

A p. 1 1 1 1. 

^ 3 'PX'''^'' ''^""'''' '/'"''' Modo vos Gcnnles 5c' nos lucfei fti- 

LJ.uus Chririi,6f 

UCCCS CllClC non CO 

n-iundieramusleruicntcs Arvbi f venirplenirudoteporisi ^ 

, a recitvifibilemhominibns. ^^w. '" 

,M,ui.i.,i. uiiui.iuu>. ub tiunj. Etiam. 

t c :>uo Sub oiiere __ 

legis legis ucut ficut lub fub aliis ali-s poenis. 

ruptas, fed femmas 

*" "^ 

Th

499 GIof.oFd.& Nicolai cieLy ra. 5C0 

M JieciFtre. dtxit , non accipcrcmus vt fignificarct 

A amififfe in Ad.m,cx quo mort;t!os nunus. 

nos hoc 

b Mifn c',s. Ambr. Vi cnmi probnrcmiis adoptati cUca 

Dcoinfiliosjpiritumfuumdcditnobis, qui rignumpatns 

oftendat in filios,vt quia nos hoc non audcrcmus diccie in- 

firmitate&: ind:i;nit 

tcDoftra.fuggcratvC 

audcimiis dicere, 

^ 

c SphiiHm fi. Nota 

^giiR. uaft. fpiricum ctiamcirefi 

9Y-W I.oaa- 

. [ nota ctiam hic 

]ij 

autf . 

4 msgtc 

j44tth.io.c 

t riitrum ab 

in>(i). 

loan.^ 4. 

loan. te. f^ 

loAOk?. b. 

^rinitatem.Auguf.fli- 

pcrlo.Siforfitannliquisqu.i:rat,vtrum& 

^ filio proccdat fpirituflanaus. 

Filiuscm 

cula qiix ficb.int pcr diuinum Spiritum. 

4< Havmo. Claimntem ,idcftclamare nos facIcT.tem , 

^bh^ patc-y fubautiis, milcrerc mci. Abba Hcbrûm cft , &: 

Syrum,Patcr(k.cciim & l.atinum. 

c Ôbapa. Elcgiuitcr duo vcrba idcm fignificnntia pofuit; 

proptcr vniucrdim 

populum, qui dc lu- 

Non foluni not ludsci qui crediniui pj, M 8c voj Gcmilci.quod probat cffcnus.quia mifit. dxis &: gcntibus in 

vnitatcm fidci voca- 

rccipcrcmus.Quoniamautemeftisfilij Dei, miritDcusfpiri * 

^ v-.s cflc 

a Oi.cm ciii.n t.lius mittit. Qui probnt 

hl,.. 

rr^ '^"^' ludiorum quam 

C Geiml.um c Q"' ftcit c1am.iie,iiuod iiunûim prxlumeremus, lufi viutcrct . 

fpiritm 

tus cftjVt Hcbr

5 01 AdGalacfias. Cap. iill. 

â Menfef. Quicurfuslunspcrfcrutantes dicunt,taliluna 

A non cft 

aliquid 

inchoanduiii. 

b Tempora. Vt cuni dicunt modo ci\ initium veris. 

c annos. cum dicunr,nouusannuseft . Sed nulla dcbec 

fufpicio efle haruni reru. quia profpere poteft cedcre quidquid 

fimpliciter fub 

J)eidcUOtioncfit.Du _ 

Hocjamfacitis, peusmtemtimto. 

plicitcr erantfubuer- a uatis & menfes & li.Vtadlegem6t;pritcmpora 

& annos Timco' \ vos,nc forte /i r 

^ vaiitate , quod l Hplcne lcgem fufcipitis. sed. b 

qiii legrm dim.fi 

Fui oi,m in lege. 

2 

înos errores conucr 5 'riu T-r-n/- i,*^ 

....-. 

ccrcntur , Diesobkrua- t ^^ ^ûfa laborauerim in vobis.Eftote ficut e?o,quia & ccro, 3 

\ iadanturflui1ibus,& 

hictremit acmetuit, 

coque 

vehemcnter il 

, 

Etquijtuncitafeciftis. _ Qj;"''" elt enim, quoda banodecidiftis. 

e ûa dicebamm: beati boni initij & ûafi quibufdam proficiendi gradibus tcjuentes. 

Q^pu.ieatuoseffemutatos. b Verebeatifuiitis, uelficutangelum &Cl.iiltum 

, ^ I > t n h 

me excepiftii. 

tVbicftergobeatitudovcftra?Tcftitnoniu.n.pcrhibeovo- 

lis incuticns puJorem 

, ait, hoc, laboraui crgo vos, perindc quafi dixiflcc, ne 

antos meos fudores reddatis inanes. 

Dies ohfiruatis. Culpantur qui conf^cllationcs fcquuntur, 

non qui naturales effedus elcmentorum nouerunt in lidenim 

ordinatiffima conuerfione , vi fcilicet tcmpeftace non 

Tiauigent,autumno non fcmincnt . Dequibus cumconde- 

Tcntur dicitur, in Gcncfi, t tn fignls fmt er temporibus & diehis 

? annis. iMcnfcs, vt Ncomcnias. 

Tempo. cgrcffionis de Aegypto. 

sAnnos. Septimos & feptima:dccadis feptimum , qucm 

pofl captiuitatem rcucrfi in Icrufalem pro quinquagclimo 

qui iubilcus dicitur,obferuauerunc. 

Hieronvmus. Dies. vc dccimam menfis primi vfquead 

&: adccima- 

quart^mdecimam,quaagnus immolabatur, 

quarta vfqucad viccfimam primamciufdem mcnfis,quando 

azima comedebatur Septem ctiam fcptimanas quas ritu 

Iud.iico computant Ifraclii ici , & Pentccoftcn feruant, nec 

non & clangorem tubarum primo mcnfis fcptimi.Decima 

etiam eiufdcm menfis expiationcm & leiunium, 8d in quin 

dccimo S cnnphcgiam. 

Menfts. VcNcomenias.Menres ctiam cuflodiuntqui pri 

xnuin &L fcptimum menfcm obfcruant. 

Etannos. Septimos,Puto cquidehocdcfcptimorcmiflionis 

annc) dici , & de quinquagefimo, qui ab illis iubilcus df, 

,quemludi aliqiifuoordine fcruarcncquiucruntcaptiuitacc 

b Veftnmleuitatem, nonaliud. 

J02 D 

tatc prcfTi.Qiia folutaproeofcptimumannum fcptimedc- 

ciidis coluerunr.qui potcfT incc-IIigi. Vel ftxagcfinnis fcptimus 

annus , quo mdulca eft cis a Cyco & DAno licentia redeundi 

de Babylonia.Vndc completis aiinis ftrptuagintarcdierunc 

: Vdpotius fcptuagefimus fcptimus, q;icrn reuerfi 

jn Icrufaie pro quinquagcfimo 

qui 

fie vobi ae 

fruilw. 

iubilcus 

dicitur, obferuarunr. 

e Edo. ft.e.QviiaSc 

cgo qui legcm habui, 

fum modo finc lcge 

ficut vos , & dcbetis 

m.NonpUtarCtUra f 

^ Modovaltiscire.Scd.mUlnonfiae^^^^^^^^^ 

8 flCUtVOS 

CiuiicomctlUftict. c Et pro taiito'teraquia 

per inhrmita te carnis euangclizaui vobis ; iam pride, & l 

3 lde:lmc tlibu'.atum;Pcrquoddiabo!usvosteni3b.nr.nccr>-dripti. I, tum^pcrquoddiabolusvostematat.necredeictis. b o,,,^.^. Qiu videfeiurou.i- 

JescUis. c Polt 

conuerfioiicm,5vt luliot effcm. d Tanquam vilein antccoiiuerlioncnV 

e 

. 

j, 

^ Vtabhjcionuertiabborrerciis 

jj 

t tentationc veftra in carnc mea non fprcui(lis,neq; reipui 

' Non vt .- ^ 

. 

. 

fufcipcreiiscoramunionempericulimei. 

lum credidillis. b Ac fi 

ipfe ueniflct 

Itis, led hcut 

angelu DciexccpilH me dcograuc, 

, ficut Chr/rtu lefum. 

nifi Apoftolusdiccrct. 

d Timeo vos, ntfi. 

Hoc obfcruant qui 

certis dicbus, mcnlibus 

vel ann's volunt 

vcl nolunt inchoare, 

quafi faufta b Qj^bfecro & iccutc poflum.vt qa.js 

vel in- 

, 

feufta fint tempora. 

- ^ Chr\'fof}omus. , 

Vides V i fcera & a tfc- i 

ûs ? 

apoftolicos Uh 

nie 

Et itj non peiies vos inimicitiarum cllecaula. 

vos. ^ 

Fratresoblccrovos.nihiImel?fiftfs Scitisautem 

Nonla:fi.1is, 

fcdhnnorificeteccpiliis.cttmcaufainfpernendihabuillis. a Cum nate 

iciperfocutionv;m. b Quiacomcfdiftacrat. cfifeficutego. 

c Et nro tanro ,rm- 

*Aug. Qiii vciquc 

cum ludseus natus 

fum, iam ifia carnalia 

fpirituali diiudicatio- 

9 ne contcmno . 

f pm.i 

lO 

Ac *Chryfofiomus.Er 

angelus ueniffet , uel me ange- II 

c 

Qiî in eo. 

go mc intuemini. Na 

&: 

12 ego fimili modo tpc"Wn- 

'J quondamfucramaf-rr^^Xc* 

4 lettus, &quidem vc- t Que(t. 

NICOLAVS DE LYRA. 

J Et menfcs.Jn principio cnim menfium celebrabant ludgi 

Ncomeniam. 

1 Et ttmpora. vf tcmpus cgrcfsionis de Acgypto menfe pri 

ino,& tempuslibcrationis Ifaacmenfcfcptimof,&:c. 

? Etannes. fcilicct fcptimum annumqui dicebaturrcmif- 

lioni.s &: quinquagcfimum , qui dicitur iubileus.&: quia ca- 

Iisobferuantiacratillisillicita,idcofubdit. 

4 Timeo 

neforteftuecaufa. id cfl ,inutiliter. 

5 Laboraurrim in vobis. pra^dicando vobis fidcm catholica, 

quz non proficit difto modo ludaizantibus. ideo fubdit. 

5 

EflQteftcut ego. dimi6tcnteslcgalia,ficutcgodimifi. 

7 iiMiaeJrfjo. incrrorefui. 

8 Sicut vos. fuifîs , & idco Ccutfum corrcdus ,ita &: vos 

corrigatis. 

9 Fratres. Vo{\ Galatharum inercpationcm , hic Apoflo 

lus ponit corum confolatoriam monitioncm , modo boni 

jamaritani pofi vinum mordicatiuum infundens oleum lc 

iJKiiHjm.Circaqiiod fciedum, quod Apoflolusmagnaspcr 

i:utioncs in coipore fubfiinueratantcquam Galathis prâicaret.&hoceratcisnotum, 

&tamcn norcfpucrunccum 

"nquam homincm abic^kum, & pafTum, fed valdcrcucrcn 

tcr. 

f hcmcnterj&ardcba E 

j* nudiolegisrattamcn 

poftca non vcritus 

ium 

lcgcmrclinqucrc,ncc 

ab illo vita? infticuco dcfcifcere. 

quia.Obfe.vos. 

f Q^îa ^s-c. ft vos. Honio qui de 

errorccorredus, & ica vos 

potcliis corrigi. 

g Fratres obfe. Afpere corrcaos recreat per bene gefta. 

h T^thilme. Excufat, ga pfeudodixerac Paulii Galathis ini- 

micu,ncc voluiife cos docere, q, in ahjs ecclefijs pdicabat. 

1 Tentanonem vefi.am. Aug.Tcntati cnim fiint,cum cribula 

tionem fccundumcarncm patcreturApofiolus,vcruiiJcimore 

dcfcrcrent eum,an charitatc amplectercncur. 

* Aug. Hinccnim fimios cos cffecugnouir, quodeis cri- 

bulationibus qua: Apofiolo fecundum carnem acciderant, 

non funcacharicaccdcficxi . Nam Dconoti fumus, & antc 

omncs tentationes , qui fcitomniaantcquatn fiant. 

K SedficHt atiêlum Dei , (^ c. * Aug. Quia Dcus loquicur in 

fanflis fuis, i.Cor.i j.&r Paulus non fcipfum, fed Dcu in fcip Serm. decfo 

diligi volcbat, pcrhibet tcftimoniu quibufdam, quod fi- ^"'^" ^^ 

eutangelum Dei.&ficutChrifiu lefumcumcxccperacln 

oibus crgo fanîs fuisipfecft amadus qui ait: Efuriui,&de- 

diftis mihi manducare. Tata cfi charitas capitis eiga corp' fuu. 

1 rbi efl er. Admiras opus coru fpirituale comcdat, vt hoc 

inc_ucnces in cimore carnalcm non decidant. Et quia inutaci 

erat in deccrius, mcrcpat cos.Et fi.n.reccperint eu ficucan- 

gclu, non ideo tii parcit fceate 6i vrcre, quia no quxrit fua, 

fcd qua: Chriff i:No quxrit lac &: lana dc ouibus.i.cdmodu 

fupplendx necclficacis & fauorem honoris,fcd falute oiu n\. 

tcr, &"cha! icatiue rcccperMnt eum.dc quo commcndat cos 

dicens , Fratres ohfet ro ros. fupple ne crcdacis ex odio me vos 

increpafle , fcd ex amorc. idcofubdic. 

10 Kljhitme Ufiftis. fcd fupple bcne mihi fcciflis,vtpof^ca 

cxprimicur. 

1 1 Scitis quiaper infirmiutem carnis. id cf^,cribulationes paf- 

fus in corporc. 

I z 

Euangeli^Tûi >obis iam pri. idcfi, ancca. & cft aducrbium 

tcmporis. 

I j Ettenta. ve^ramin car.meanon fpre. Hicaccipiturtentatio 

pro . cxpcrientia Tentareenim cft cxperimentum acci- 

pere. Eft igitur fcnfus , Non fpreuiftis me pafluni in carne, 

1 icet hoc notum vobis fucrit pcr cxpeccntiam. 

14 Têque refpuiflis . fcilicct przdicationcm meam. 

1 j Sed ficut ange. Dei . Hvperbolice loquitur ad maiorem 

cxprefsionem rcucrcnti.Efibifa6lx. Sedquoniam rctraai 

crant a bono per faHos Apoftolos, ideo fubdit. 

16 ybi eft er.be. ve. id cft, bonum inicium vcfirum, quodiccbamini 

beaci.&cratisinfpe. 

17 Teftimoniunt nim fsrbibi^ vibU &c. Ex Vifu & audi- 

CU. 

Sii4 

AUoufti 

Iif>. 1. defef." 

Doni. ia moq 

te. 

AUtth. tf.

53 

Gloford.&NicolaideLyra'. 504 

A a j/j5!?r|.fo/, Aiig.NonneilliKjficiipofutflccqdait Apoffo 

^ lus?Non 

potcft 

Hct i quodiufto non fic.SiC &: lob. ytinam pof- 

Aag 1. contM fem me oecidcTe.Ex diis ad I.orbj^vô/po/fww q- utjHJm faccre,do- 

*P''*- .. ji;7/i7i.cr/3nHs.Q^cdeformatis 

vc formofus .ilijs pcr vos appareat. Grauius ditum.q.d.eos 

fornian in Ctirifto. 

rjouc chrift^4i,cri. Vt fcilicic rccipiacis fimilicudinceius, 

qiia veftro vicioperdidiflis. Pcrpaucoiu enimeft penDre, 

qui iabur flt in vd doloribus 

pr^dicacionibuspatru.quancis 

animas in fidc&rcoucrfacionerccbparcunut.Vnde Amb. 

Apoftolus primu per ridcm lUosgenuerat in bapt:fmo,_fcd 

pouca deformati luntper pfeudo5>: infi.^-mifaai^nuccudo 

lore rcfonnac eos,^'naddidif,donec formctur Chrlftus i vo 

bis,Coi)cipicntcs cnim fidci?: fenfum ndci non aduertcn- 

tcs, to n-iatum Chriflum in animis fuis habcre ncgantur. 

enim Chriftus in cotde crcdentium,cum 

Aug.Formacur 

nu NICOLAVS DE LYRA. 

illis 

l; Qiii.i li fieri polier. 

veflros eruillctis Licet enim hoc , f-xcere pojfcnt abfo 

. f Culos 

contrvlenter tamen. 

iute^nixi tamen beni.TateH. i tiam d)ci,quod cfi hyperbole , ad magis 

txprmcndum chaptatis afjudmtltemfibi ojlcndtrant. Scd (juia hi' 

citatt crant contra eum,ft:bdit. 

3 Crgi>i!)im.cusvobis fadusfum vc.diccns vobis.4>-^?Mendo 

dc malis.Q^îi dicat,ito'i me dtbctis ex hoc minus dihgere, fed ma 

gis.Ei quia iniucebantur ad hocperfalfos ^pofiolos y/imulantes hoc 

fucere cx Galithijrum dHttlioncJdco fubdil. 

4 Acmulanturvos.

J 

i 

joy 

AdGalathas. 

confuefudonacuram.niumvecodcdicpromifllcfignificas 

graciam . Ibi humanus vfus oftendicur , hic dunnmn beneiicium 

commendacur. 

Allcg. Abrahamcf! Dcus pater , qui ef? pater mulcarum 

cooperarctur? 

a Ter^j/.diciturqued 

aliquid aliud videcur 

fonare in vcrbis,&: a- 

Cap. IIII. p^ 

dc libera.Scd qui de analla,fecudum carnem natus eft. Qui 

a Mirabiliiernatusell. 

liud inincelleâufignificare.ficuthicper Abraham Deus 

paccr , ipfe eft cnim pacer multarum gencium . Abba enim 

pater,am,mulcarum. Et fubauditur, gentium. 

*SeduI,&: Pnmas. DcditCApofioliis^reguIamexhoclo 

cOjintclligendi allcgoricas rationes, fcilicet vt manente hiftorias 

ventace. figuras vcceris ccffamenciexponamus,nam 

cum dixiflec Abrahaduas vxorcs verifsimehaberc , poftca 

qiia? pr;Efigurauerit,d( monfkauic. 

* Ambrufi. IntypumcnimChriftinatusefHfaacideo 

hzc per allcgoriam aiferir dida , vcaliud ex alio fignificenc 

pcrfonzIfmael& Ifaac. Ifmacl emm IudC 

uiant , non vi carnis, 

fcd opere Dei. Qiiis 

8 

cnimimpofsibilia 

9 

lo 

e tem 

II 

fc- 

per regcnerationem, 

fcd per gencracione 

futurum erac , ideo 

tunc imperacacftcircuncifio, 

quindo 

cudum naturam credct,qua: 

fuauia func 

10 pr

ICi. T4 

A 

yo7 

GIof.ord.& Nicolai deLyra; 

* Scdiil. HoG in Ifaia fcrjptum cft.hoc autctn vcl ccc^cfKj 

cx gcncibus,vcl Icrufalcm cclclti rongruentcr aptatur,vtra 

quccnim ftcnliscrat, ecclclia ouidcm gcntium, quod nec 

fpiritualcspcrbaptifmum filiosDcopcpcrit, necnonccle 

flis Icrufalcm apoftaticisangchs , dccclicta hominibusqua; 

vacua,vfq; ad aducn- 

tum Saluatoris ttcri-^ 

lis pcrmancbat. 

a Tar/j. Quia illotc- 

porcquafuiullosgenuit. b T^par. quia ncc 

dum ornatu habuit. 

1 

* 

508 

qiiam illa librum repudij accepit,&: oinnc ornamcntum vi- 

ri ad idoli coinicrtit otnamcntum, tunc maritus pi lorc pu- 

trefccnte cingulo alium liimbis fuis balthcum,aliud dc gcii 

tibus irib.irc conccxuic qua: ftatim \c viro coniunda cft cou 

protendc funicMlostuos. 

ccpit &C pcpcrit. vndc Ifaiascxclamat, Dilata locum tabcrnacmU 

tui , & 

nonparjs>erupc&clamaqu3?nonparturis, quiamulti filij 

t ii ^bAdiin. fjiiu.nond.lcrtonc l\)on;i L

^09 

Ad Galathas. 

C A P. V. 

Sr.t. Scxûitnr. Tiol;tehc.iug,fer. *Chryfdn. Nonvos iplos 

liberaftisqnquidcin rurrum adpeiorcm rccurricis 

ii Gloford & Nicolai de Lyra. JI2 

A a con 

Afo

y'3 AdGalachas Cap.V. 514 

^ a D-Itês proxi. Auguf.Hoc fciiprum cft in Lenidco.in quo 

A redtedicitimplcri lcge vniu:::rf.ir.i,cani m cIljo (incprxce- 

' 

. 

pca chiritatis , in quibiis coca lex pcndct, & prophet?: quia 

diicclio in Deiindiledlioneproxirnicontinecur.&iideo hoc 

pcepco pcrfcdio filutiseli,quia fine proximo non diligitur 

IJeiis . Qî enim non di- 

a Ideo charitas hibenda. h Idc!l vnopr.tcepto charitatisîjiv qui illud pr.iccopmra implft,HCc 

ligit proximum fuum , 

quem videt , Denrrt efuem 

nn videt ,quomodo po- 

^d ttji diligere? Cum i^,^tur 

vtrunque pra:ce- 

5 

vt neu- 

non opcra corum confenfti voluntntis implebiris. 

g Caroenitnconcvpi. o^c. Au{û(i;nus. C-iiodi(flacn concupifcerc,quiahoc 

fccundum ipftm .isjic ^(niuia,iiciit;iunsdi 

cnuraudirc,(St ojuius viderc, cuni pociusani[n.T&:pcraurem 

audiac, & pcr oculum videac, Caro cnim nihil, nifi per 

riniinam concupifcir, 

raal.i .igif , 3c quantum poteft boiHifacit. lilo fciiicct. S'.nc ciuu nec Dcus dilii_'itiir. 

a lex inuno fermone implcrur. t Diliges proxiinum tuum, 

a Quidiligit.i.oa.r. 

b In dilsfti.Miffproximi le.v unplcuir. c 

Injiiquo d^tr.ihitis. 

d Totum dsuoratisoninia vituperindo . occjfione ch.iritatis hoc vitiura coiumtetigit. 

^ ficut teipfum . Qiiod (i inuicem mordcns& cd^meditis , vi- 

fcd concupifqeredici 

tur,cum inimacarna 

li concuptfcenciafpr- 

ricuireluibrur. Ipfius 

enim carnalisconcu- 

caiifi non 

ptum ita fit Hxcfunt caida 

, veftrx.confuinptionis. 

i Per fidcm Chrifii, iiunqivim a'iter. pifccnti.T 

trum fine altero pof- j dete ne ab inuicqm conlumamini . Dico autem in Chriftd ^ ^ft inanima f )1 1, nec 

fit tcneri, vnum eoru 

fufScic commemora- 

re. 

b Sicut te. Augufiin. 

SiGut non poteftproximum 

dihgcic , qui 

non dihgit fe. Scautem 

non diligit qui di 

]:giciniquitacem.i>i:? 

enm ddigit iniquitaterri , 

odii animamfuMi. 

*c Primafius. Quî 

|.

4 II illft ea|l 

t iiii()iu. 

57 Glof.orcl & Nicolai deLyra: 518 

^ carncm non h-ihet. Sc-d nomine cnrnts tottim hoinine fioiîi 

A ficaiiir.qiji vnu-mio fafitn c.idit Inmfcmhgc N mi cnim ha 

fe. id cft fcciindinn 

B 

fcd viu,-nJo rccindiKn 

lKnd'>carnc.-T> , 

homineni fiit.ts cft hoino (jin li'! diah(^lo; quia & illc fccun 

du;n fe viUs:ic voluit , quaudo in vcritafcnoiiflccit. 

a 'B^>tHm 

' - 

D'i non CO' 

,/f, Augu. Nilliismc 

dmsloai^cll. vtnon 

iit in . fuppliqio qni 

noneritin rcgno,' 

v

97 Ad Galatha? Cap. 

^ co vobis qiic cl ipfe nolim^ 

A a lna>iisgb. Qi^xeft vclJc vincercvbiprarmiufTi non cft. 

b Inuidtntes. Scicr.dum, quia cum per omnc vitiu. anciqui 

hoHis virus humanocordi infundacur ,in,zelo inuidiiccoca 

fua vifcera fc-rpcns co 

cucic & in hac , impriirienda 

malicia quafi 

peftem 

mouic. Zclus 

jfte modum non ha- 

bct pcrmanens lugiter 

^"^- Qs."nodo fubdit. 

V I. 

5,8 

ccr fine finc,cum alia fcelcri finiacur. Qnancoq; illc cui in- D 

iiidctur fucccilu meJiorc profcccnc, canto inuidiis 111 maius innidia! deteinccndiu 

liuons igmbusinardcfcicHmc vulcus minax,toi-. '*'''" cffeuus 

afpcdus,pallor m facic,crcmor in labijs, findor m dcci- ^"*' 

b Seculatis. c Hxcnialafacitgloria in.inis. 

Adcot>temloiim,& litfs, Jtalia illicuh. 

a &am'bulemus.No'a efificiamur inanisglorig cupidi,iuuicem 

. a Si non auden.us piouocaic. 

prouocantes, inuicem inuidentes. 


7{on eijiciamurinanis. qux cft princrpium 

rum. idco fubdicur. 

aliorum malo- 

A D D I T I O. 

In cap. 5. vbi dicicurin poftil. C)j.iorum diffindioaccipi- 

tur, fecundam quod mcns hominis per procefTum fpintuf- 

fancti diJponitur . 

c A p V r V 1. 

Wxc 

3T^.\atres:&ft. Hactenus totiecclcfie improbandoIepe,& 

*- commedandogratiam, modo.-id pr^latosqualitcrtra- 

ftent fubditos fcilicct lcniter : quia fracres ctfi fiiperiores. 

b /') dcUlo . 

aiiej'io AuguRin. Dclidtum cft declinare a bonp 

Peccatum eft fa- 

, 

ceremalum . Vclde- C A P 

\\Qi\MX\ quod ignorancer 

fic . lêccatu quod 

a fciente . Tamen in- 

ditferenter ponuntur 

Pra:occupatio cli , dii 

vclad horam nonvidctur 

quid facicdum 

fit,vel qui vidciu vincitur 

vt malum fiat cu 

latet veritas.vel com- 

pcllitinfirmitas. 

4 Chrvfoftomus. 

Quoniam increpatfo- 

His prastcxtu 

vlcifce- 

M b . 

I 

2 J(Cfw p)'^. vcrbis inuinofis, -- 

3 louiccm ihu. dc bonisproximorum doJcntes. 

bus , vcrba rabida , &: 

eff^nata conuicia.&: 

manus ad violentiam 

prompca: &f]gladio 

inteiim vacua , odio 

tamcn furiacaj menciseft 

armara. 

Wxc diftindtio nocabilrs dc frudibus fpiritulTandtiTumituraprima 

fecund,c. q.ô.arc.j. in cor.qudftionis, vbiomnia 

qux hic ponuncur de vcibo ad vcrbum condnentur, &: 

quxdanj alia ad hoc percincncia. vide ibi , &c. 

cata noi-tra tulir., quic tiaprgccpit , vt nos inwiccdiligamus. 

* Ambr, I.ex Chfi oes fnjuos villc fieri, ac p hoc qui fr.itri 

volutace Chri. 

Primafius. LcxChriftKhancascft.Dicicenim. M.jn- lonn.f j. 

ficut cgo 

dilcxi vos. 

peccaci cofulic vr rcdeat ad ^poficii , implet 

J 

dacum nouum do vubis, vc vbs auncem , 

dilig.icis 

V T VI. 

Hoc Bon faciatis qaod dixt , fcd fl pixoccu. 

a Quali irnprudentet lapfii. 

Vt nccjueat vitaie,nec miium,qui3 hoino. 

Ratrcs , & ^\ prasoccupatus f uerit homo 

a Nonvfuquotidianopeccans. h Non ideoldefpiciitis enm. 

in a'Iiquo dclido, vos qui fpirituales J 

a Non f et fingula p eccata diffluentem, & C aliquando labatitr. 

b H.ation:Liliter & lenitcr. 

cftis,huiufmo'dif 

inltruiteinlpirirule- ] 

a QJtafacvtdixi. Tu quifque. b Qund & tu fi.igiUs. 

c Ne Deopermiitenteinfiirilecad.is. 

^ nitatis . 

Confideransteipfum , ne &: tu 

a Leuitct inftmue, ^. i_lni' iiae ujtionibus & alijs modis, qnafi veilra lit fati.ina. b Chaiitaicm. 

f tenteris . Alter aiterius oncra portare , & fic adimplebitis le"- 

" 

" 

ulit. b Ita icite: nam ii Qui pcccita niMVa tulit. b 

quisaliterfeceiit , feiplumfeductt & hoceft. 

c In msnte fea fiipcibc pcibc iudicat. d Magmim compiratione peccnt's. e Ex fe. 

bantur fuas cupidita- , .-^ . b r n- c ^ -,. d -, n- -i e, 10 

tcs,vidcbanturqiteid h gcm Chrilti. Nam ii quisexiitimaticaJiquidcJle, cumnihjl ,, 

fr-t.rp.r\mTsTr^r Ap\\l\-i 1 a Diuidit. A venute. b Non ita putet aliquis feJ potius. 

corrigenda,cum rcue l Iit , ipfe 

lcleducit. Opus autcm luumprobet vnulquilqCic , 

raftiirifrfnr fii-inl rln- " Siaftas luoiconfideiet :fciens fiquiubonihabet feiDeo accepilTe, 6t fi nuidmah d le 

jaiIUUCiciKui.imuu 

nonJDeofote. 

^ VtDeu$qHi.ncoeil,fit6!orieiiu,8tnihilaliud. 

c Piije confciemi*. 

mmandl d In CUpidlCatem fai,&noBiftalt.iiiisconfidetatione. 

flabilirc, air, fracrcs fi " 

gt fjc in femetipfo tatum gloriam habebit , & non in altero. 

eiiam pra:ucncus fii'* 

" 

tit.Nondicic, (ifccc- 

fit , fed fi prûcntus fucrit hoc cft fi 

, abreptus. 

c lenifdfw. Ncfialitcr fcccricis, nonpaciacurfcarguijTcd 

dcfcnderefcincipiar, neiurpisvidratur. 

* Chrvfoft. Non chxic , in manfuccudne , fcd in fpiritu 

manfuccudinis , declarans hxc ctiam fpintui placerc, quip- 

I pe quum hoc ipfum pofiTc cum humjniratccoirigciepxcantcs 

, doni fit fpintualis , dcinde nc qui corrigit aiccrum, 

cffcraturanimo. 

d Cunfideransteipfum. Avûd. Nibil ad mifcricotdiam fic 

inclinar, quam propnj pcnculi cogitatio. 

, 

}{ Primafius,&: Scdul. Quia&tuhomocs, &:pntrsia 

aliquo pra:ucnin,&: ad'utorio indigere. Sani cuiin infi' mos 

fuftincnt, &: mortuos fcpeliunt,quu &: 

ipfi infirmari,&: mo 

ri 

pofie fc credunc. 

c 

Etfic. Aug. i.ctaritatc. Ex charitate cnim Chriftus peccata 

F^ntres 


CAPVT. VI. 

ft pr

A 

ifatholi.Ste. 

forte i item. 

t ij.i.i.c.i;>. 

tCoT.f b. 

B 

Aiig. lib. t q. 

euang. 9.8ft}8. 

^19 

Giof.ord & Nicolai deLyra. 5:0 

Ef // i ; /^ . Aiig. Arr.brof.i.fl Svliis noRrpsconfldcrrimis, 

nulli nos anrepoinmiKjiicc qiu;ni qiiam iudicnmus.Vcrc ui 

ftusaltcuimirKJprxponic. qinaplus fin malalcic,qu-imaltcrius 

; 

quoiunVcognitiolibi gloriacfKGaudcccnim,dum 

fan.nrc dcfidciac 

cognofcic morbuin fuum , (jucm 

enuH . 

a fîiufiuifjue 

>sl/n innilinntur auiS Suum oen piobt.nm de Tuo iudicabltnr 

j^wii iiit^tiitiui.ui vju.., los opt ruin.vnde : Vcnicmcj auiem vcnicnt Lumexul poi.inani tuEt Peccatiim b offtrcfdiriiididirttiiipu- 

ccipituilioc 

de homs nmum. 

alicno pcccaco. ^ f Vniffquiique 

cnim onus iuum t Communicct 

porta'bit. . 

Or.Hs. Auguft.Alia Idcil, inniuicur. 

func opcra pa["cipan 

c 

^^^^^ j^ qî | catcchizatur vcrbcci qui fc catcchizat in om 

dcinnrn-iicatis.aequi ^ . .. >. ,,. r. ..u. ., ..u v ..n^.,...-. 

a Non in inali>> C '* : >g't 

vt lez iit cibi liux, non homo, Nonpoccn rfecipi 

nus nd rorrparationcm fpiricufTinflicarocft. 

g i^#! ax.f. Hicron. Aiisrult.Ideft qui fpiricui dac aflcnfuift 

cx fidc, cujntharitatc fcruicndo iufticia',&: lcgcm fpir:tua- 

litcrincdligrndo. 

j Chry foftom.Confidcra vero,fcminafti eleemofvnam. 

biis Sed ib eotjuifiiue capit ouo.d metctur. 

fupra. ^lttrahe^ ,_.._-,, 

lum.curanr corrigcre, 

fccuri quod alienis no 

concamincncur pecca 

a Aliasdelticuamus. b Non dcbecdciiceioopctaniioquinondi/ficiet inmctendo. 

c Opportuiio& coniienicnti. 

tisidicic.inuicemone j, tcm facicntcs non dcficfamus, tcmpo^^rc cnim fuo' mctc- 9 

ra . 

porCatC Oncra in- i 

QuiametemuJ. 

Inhacviia. 

^ 

firmicacis muiccpor- K mus non dcficicntcs . 

Ergo dum tcmpus habcmus,operc- 

CamUS dum lcniCaCe a Vt fit peifcfta dileftio. b Qiî funtde &milia iioiliarciiidcra. 

iram alccrius fuaiiic- i mur bonum dd omncs, maximc autcm ^d domcfticos fidei. 

mus : &: dum ei qui 

la:fit,fi pccit , indulgemus. 

Hieroyny. Vel per onus intelli bonum & malum o- 

gitur 

pus . In fcripcuris enim onus &: in bonam &: in malam parcc 

accipicur. Et fic : Vnufqwfque. bcnus vel malus. Tortabit o.fu. 

id^cft, mercedcm opcrum fuorumrcfcrec. 

c * 

Cwitnunicet. Vclbonafua faciateicommunia,&nccx- 

qufct.quia Dcus non poccft falli. 

Hicrony. Vficarum enim prxcepcum eft , vc pr.xdicarori 

vcrbi Dei prxbeac ncceftaria illc cui pr^dicatur . Qu^ boni 

appcllacione reCie fignauic . Sicuc&:dominusineuangelio 

cum difcipulis loquens aic : Cum {tâli ficis, noftis bona da- 

re fi.vc.pra:uidcns aucem quofdam obtedere paupercatem, 

&prceptum vclleeludere,addidic. 

d Jôlite errare Qjiemo fe vancexcufec.quia Deus no po 

teft falli. Sciccnimcorda vcftra, non ignorac faculcaccs.Excufatio 

vcrifimilis homincm poccft placarc, Deum nonpo 

tcft fallerc. 

Conmuni. HoC ad fubdicos prxlati ica. Js autem qui cate.i.m- 

ftruicur : ccfi folo verbo , non exemplo : communicet ei in otnni 

bo. quJEillediccc.i.communem fe ei exhibeac recipicndo &: 

opcrc implendo.Ec ne quis dicac,no debeo agcre,nifi quod 

in illo video . SubdiC^^f //-. quia errorcft. 

Ambi . Ec fi indc apud homincs vos cxcufatis Deus non 

, 

poccft falli . Vere non fallitur , quia tcddcc pro mcricis . Ec 

noc eft : Q^s, enimfe.ho.&c. 

c i>ui fc. 

in car. addic : fua. Cum vcro dicic : In fpiricu, non 

addicfuo:quia 

fcmen carnalccxhominc eft.femen veio 

fpiricualecx fpincu Dci eft. Meffis vero hic infinc promictltur. 

Ideoqucin fcminando perfcucrancia opus eft. 

* Chryfoft. Qiicmadniodum in femcnce,qui fcminat,n5 

&: fe- 

potcft cx hordco mecerc cncicum , eo quod oporceac 

mecem &: nicffcm ciufdem cfTc : fic 

generis 

&: in openbus. 

Qlii in carne depofuentdelitias,temulentiam,concupifcen 

tiam abfurdam, qux hinc proucniunc, mecec. Qux auccm 

funrifta ? fupplicium,vltio,probruin,rifus,corrupcio. 

j Aug.hoc dicit de amatoribus voluptatum magis quam 

Dci. In carnecnim fua , qui omnia qux facit.ctiam fi bona 

videantur,propterca tamcn facit vt carnalitcr ei bene fic. 

f / carne. in fpiricu, Ambrof. Homoexfpiricuconftac& 

carne: idco dc vcrocjucfctninac.Porrohomo ccia Chriftianus 

10 

1 1 

1 1 

mancnc cethcf;.uric 

lt-flcs,glonpquura pn> 

net. 

t fatechijaf 

vrriio.i tni 

(Inertur mr 

Weria relifio 

i\ij Chriltiarxi 

iidcni i 

ChriliO,i|un factc, & li qua bi>na, lainen ideo iacit, vt camalitci ci Cene lic. 

d Cainalia vitia 

fcminaueri*thomo, li^V&mctdt. Quoniamquifcminatin 4 

1 VtJc caine. b Conuenicnteni melTein. 

Nihil iiiel:u5 conner.it cirnitjuain coriupho. 

g carneiua^dc^carnc&mc^^tctcorruptionem-.quiauicmrcmi r 

Qm; fpititiu dc affenlum. a Qrta fchabeant ptjlati crg.i fubditos 5c lubditiergapiailatos, vt * 

dlxi : viiKiuc aiitcin ftilicet pitlati & fubditinat 

in , dc mctct vitam ajternam. t Bo'num aufpiritu 

fpiriiu ^ 

nc , 

quod loquimur, 

agimus , C( 1 

gicumus , 

in ducbus fcminacuir 

jigris carnc &: , fpiritu: 

fi bcna func 

quasj 

de mnnu , corde , orc | 

pronuintur , fcmina- 

NICOLAVS DE lYRA. 

I 'tfoRte errare. credcndo, cis quod in 

pofficisconformari 

malis licice ficuc dicunc , aliqui , quare non faciamhoc , cx 

quo faccrdos meus facic^ 

X Drus non irridetur. id cft, calibus non decipicur. 

j Qui. enim ftminauerit. ideii ymctccdem rccipicc fecundum 

opcra fua. 

4 Qmnitm qui 'fminat. fcqucndo impecus carnis. 

j 

De (orr.t cr meiet. fcilicct culpx , &r gchcutia:. 

6 Qui 

ta in fpiriru,v;tx ctcr- j 

nc^ fructibus rcdunda.bunc: 

fi malaabrtgroj 

carnis excepra,corru- 

pcionis iiobis fcgccem 1 

pullulabunt. 

h 'iion defi. Si homo 1 

no impofueric (incuil 

opcri,ncc Dcus in^ponicrcmuneracioni.Qusncumfcminaucrimus 

in cperibus,tancura meccmus in fiutibus.Ecquan| 

cum auidicas inquircncis fc dilacaucric,cancum leapcnccad 

prajmium manus rccnbuentis: quia fic rccipict quiCquc 

quomodo facic : quia qui forcis eric ad fcminandum , forcisl 

cnt ad mercndum. 

i Tempore enim . Non ftatim Dcus facic quidquidad falutcm 

oratur : Nec ideo negac , quiu d;fFerc , fcd ccmporc fuol 

id cft,congruo prasftac. 

K Durn tmpHs.Tcvnpvis fcminandi eft prefens vica qua cur j 

rimus. In hac licec nobis quod volumus fcminare. Cum vero 

cianfieric tcmpus opcrandi aufercur.Vndc: Optramm dun\ 

dies ejl, yenjct nox quandoiam nuUus poterit operari. 

j< Ambr. Gencilescempushabencopernndi malum.ho-ij 

mines cnim finc Dco , quomodo pofTunc operari bonum i 

Chrifti.ini aucem fadi, ccmpus habcnc operandi bonum acj 

omncs homines, vc poft accepcam fidcm bonum opus pro-^ 

ficiat merccdi promifTe. 

J* Primafius. Tcmpus fcirentis,cempus eft prefcns,&: vH 

taquamcurnn.us: in h:iciicec uobis quod volumusfenii-| 

nare ; Cum ifla vica tranficric , opcrandi tempus auferccur 

feftinemus campos omncs fcrcre , &: maximc eos qui llinB 

vberrimirepleamus: neincipiamuscemporemcfiiumalij.'j 

epulancibus efurirc. 

1 .Adomnes. Ambr.Hicron. OmnibusimpendendacftmiJ 

fericordia . In quo pr^ponendi func iufti qui func ex fidc 

Cii-iod omnibus eft inimicis noftris qui fceleraci func, pecfc 

quences ecclefiam , ceftis eft dominuj ; Eenefacite his qui ode^ 

runt vos. Diliîte inimicos vefiros: quia &: ipfi homincs : quibu 

in hoc dominus pluic, &: folem dac. 

Aug. Diciccamenfcripcura; Damifericordiam & ne fufcpu 

peccatoremyti^ inipiijs,& peccatorihus rtdde vindiClani. Benefjck. 

niili^& ne dederis impio.quia altifftmus odio habct peccatores,& im 

piis reddet -pindiSlam. Quod cft: Ne cuiqua io bcne flicias,qui B 

peccacor eft,fed quia ho: vc non tic ad vindicandu rcmiliiii 

nec ad fubucniendum inhumanus.Odias in illo quod Dcu 

odic.i.quod malu eft:&: corripe &: perfccjuere vc pcrima.s:.' 

confcrua quod homo eft . Ec non fufcipias, vc velis faluu 1 

co a, malus eft . Ec ne dedecis, per hoc quod malus eft , ft 

quia ho , vc nulli homini claudacur mifcricordia , nulli pec 

^'cac 

6 QjiiaHtem. fcquendo inftindum illius. 

7 Defpiriiu metct. id cft, vircucc fpiriculTandi cum moucn 

cis, confcquccur viram bcacam piopcer quod iubdic. 

S Bonum autem. cclTando ab inchoato bono. 

9 Tempore enim fuo. quia mcrccs iila cric xcerna.&: lic cun 

cludic. 

10 Ergo dum tempus. fcilicet metendi quod eft brcuc. 

1 1 Operemur bonum ad am. gencraliccr. 

1 2 Muxime autem. quia fic cft charicas ordinata. 

I Videt

J^' 

Ad Galachas 

^ cato rclaxctiir : impuniMs/Perfequannir crgo in malis pro- 

A pria iniquitatem , mifercaniur iii cifdemcctm conditione. 

w^(/oief Aue Omnibus cnim pari diUOione vita ^tcrna 

rpranda eftjCtfi non omn biis cadem poflunc exhiben dileflionis 

otticia , qus fratribus func maximc cxhibcnda. 

Ambrof. Hieronv. 

Qiiia faciliores & pro 

'\ pcnfiorcs in bonocir- 

2 ca fracres elTe debe- 

^\ mus,quiafumujinuifi*. 

ccm membra.Sj cnim 

.. 

. na 

in cundlos liberalita- 

tis fr^na lax3ncu".maxime 

in domefiicos fi 

dci idcft , Chriftianos 

qui habent cundem 

patrcm, eiufJemquc 

magiftri apprllione 

ccnfentur. Omnibus 

Cap.VI. J22 

ludxus habcbsfinGentibus'. Quivcroincfrcuncif;,. ^^5 

c fc Ii,d.Tum pi .-rputio prarfcrcbat pcrfecuconibus.ta Gentilium 

quam lucJforum ficb.uobnoxuis.Has i>.cur Derfccu 

tioncs qui (ialathas dcpraunucr.nt, dcxlin.rc cupicn c. cir 

cuncifioncmp.o dcfcnfionedifc.pulis pcrfuadcbanr. Nain 

Vt rm,uspr,dift.,e..,;,. Vt fch,!,J,anccpiftohm 3,e,|ffb,, &pWmagi,ohcdiati, 

Vidctc aurem t qualibus litcris fcripfi vobis mea manu. 

a 

Opuffuitv,fcribeinulam '*"'^'"' h'c reuelatio 

a Mcnti. b ADeo c Genr,Jcs. d " ^'^ * *""^' ^' ' ^^''^'"'- 

IdeVemifliopcccatorum. rêpccjt.s 

r r . t r',- '^"'IJfo 

. oo" carnilc, fcd qui Dc. ideih fpititualcs. 

' 

vc 

"''^'1^^ ^JI enim OCCul 

'* nC , b )C cft In faCIC. 

lecutitucrjntjpaxru'pcrillos,&mifc|-icordia, ctfupcrlfracl Z C->uccm mtein , 

' ' 

pcer fcipfani . Et f! D.us propter fe, rnnnihomincamDl-us 

cft . 

d.ligcndus 

lciplu'n. 

Amplius quifq, Dcum dcbet diligerc " quam ^ 

Icem amplius alius hnmo diligcndus ef?,quara corpus no 

ftrum : qaia proprer Dcum omnia ifta diligenda funt & po 

teftnobifcualiushomoDcoperfrui,quodnoitpotcftcor. 

pus. Omnes auccm homincs a^que diligcndi funt . Scd cum 

omnibus prodclic non poflTlSjhis potiflfmccofulendum eft, 

^ nos 

fNot5lip- LucxiS. b. 

y23 Glof.ord.&NicoIaideLyra? 524 

: Nam Iudî fecun d um carncm fiinr Ifracl.Eft cnim If- 

A rael, iL non Dci : id clt car nalis, non cnim omncs qui cx Iffracl 

hi Ifraelica: funt. 

Decstcro. Nonvulc per turbulcntascotcntioncs tqdium 

P 

Differentia 

ie.kc.&uo. 

lM'f.\ 

fibi ficri de rc quantum fatis crar cxpofica.vcl ficuc in GrC' 

colcgitur , Dccctcro * 

nemo mihi laborcm 

cxhibeat vcl prxftct, 

fcilicct vt rurfum in 

vobis necefficaccm ha 

bcam l.iborandi. 

Auguftin.Hicrony. 

Laborcm cnim|prx- 

âcmagiflro, quialitcr 

foncit qua docuit. 

.j 

a Amodo. veldecxteto, proutduidiftionej.i.deU6practer fidein.i dclegalibiB. 

b Vt itcium cogar liuibetc de eodcin. c Mihi cui non ell facienda uiolcrtia. 

mina , qixx in pcrfccucionibus quas patior mecia deccrtant. D, 

*Chrvfofto.Nondixith.ibeo:fcd,porco,tanquam ali- 

' 

quid de trophxis glorians , lignifque rcgalibus . Quanquam 

hoc ipfum rurfus probrofum cffc vidctur. Vcru hic fua vul- 

ncra ladac , ncque fccus quam folent militcs vexilhferi, hic 

cxultat , vulncra cir- 

Jd SignamilitiiChrilii: qutmccomiuohanteiuseffi;. 

* Dei. De cxt^ro ncmo mihi mole^^ttus fit Ego cnfm i ftigma- i 

b * fro fidelibus. QJôd uos non attcnditis. b c Qôdnonpftudo. Noii'lcx. 

. tadominilcfuin cdrporc mco poVto 

Gra'nadomini noftri * 

a Rationc : rt ucritartm fcmpcr intcUigatis. 

lefu Chrilti cum fpiriru* vcftro fratrcs , a^men , 

Ambrof.Molcliias fibi noluit'dc cctcro fieri,vt itcru m 

fortccogcrcturfcribcrc, fcd iam corrcdiorcs lilos vult,ficri 

, vt arnputatis crronbus jpofi canta cxdia paufam habcrcc. 

inflcxibilcs in conuer- 

Si auccm duriores fe , prxfârcnc & 

tendo , ccflarentab co vt illis , opcras fuas & cfiicaciam im- 

pendcrct, de quibus mcrccdem aut lucrun fpci ai cr. 

b Stijimata. Aug. Stigma cft punctum vel noca aliq uo fcrro 

facta . Stigmata crgo appellat quafi nocas pcenarum dc pcr- 

.- fecutionibus quas paticbacur.Et e(t fcnfus Ideo non debet 

C mihi ficri molcftia , quia cgo habeo alios coflidus &: certamina, 

NICOI.AVS D lYRA. 

1 Ego enlmflig. ih. cft.figna 

militix Chrifti. 

2 /corpore. perrribulationesquas proipfofuftinui. q.d.no 

dcbcrctmihialiundc tribulatio jnferri. ]it fatisprobabilitcr 

poceft 

ADDITIO I. 

In cap. 

6. vbi dicitur in Pcftil. Opus autem prebet vnufquifque. 

Hoc quod dicisur : 

Opus autemfuum probet vnufquifque , iic cxponitur 

in Glo. Vnufquifquc diligemer infpiciat opus fuum , non 

peccatuni altcrms. vt 1'harifûs qui dicebat ; Non fum ficut c$tcn 

iiominum, qui non rc , fcd fallaciter luftus erat,&c. 

A D D I T I O 1 1. 

In co.cap.vbi 

dicitur in Poftil. Quicunquc enim yolunt placc 

rc vobis . Ad vlteriorem intelligciitiam hums difti : Qui cnim 

volunt piaccre 

vobis incarnc,&c. attendcndum cft, quod in vc. 

le.inducebanturhominesad obfcruantiam diui- 

prxccptorum 

norum pcr temporales promilliones & comminationes,vc patct 

ex difcurfu Dcut.&: Efa. i c.dicitur fummatira : Si auditritis me, 

bona tar comcdetis : &ft nolueritis , gladiusdeuorabit 

vos . Sic in 

no.Te in 

fpecialiter primitiua cccieiia liomincs in Dci amorc ra 

dicati cxaipinab.intur & pCriicicbant pcr accrbas & crcbras perfecutiones 

: quas imitdndo cruccm Clirifti fuibnebant : cx quo 

hommes inducebantur ad contcmncnda tcporalia proptcr amo 

rem c^lcftium. Ratio huius diifercntiae cftquia populus illc c6- 

par.itur pucro fub p^dajjjogo cxiftcnti,ad Gal.^.tmpcrfedorura 

autcm cft tcmporalia bona dcfiderarc.ied ad legem nouam qu^ 

perfcflis data cft,pertinebat,vt lili quibus data eft praefemm ip 

lius primi fundatotcs contcmptis tcmporaiibus fpiritualibus ad- 

haErcrent. vnde Phil, j.lc. Quee quidem retrofmt oUiuifcensad an- 

te/iorame cxiendo.quicunquc tnim pc.fcii fumus hvi fentiamus.Mi' 

dc in vc.Ic. licct multa & varia prxcipicbantur : nihii tii afpctu 

feu durum nifi circunciiio carnalis , quae quandaro affliftionera 

carnalcm import.ibat. fcd in lc.no. multa afpera & quaii contra 

coem hominum aileftum pcaecipicbantur, feu confulebantur,vt 

cum df : 0^1 vult ve.0ojtme,abn fe.& tol.cru.fu.&c. cûod muUi' 

gitur,

j^y Ad Epliefios Cap. I. 

principes tenebrarum, 

niilicix Chriftians armaturam 

defcnbit. 

b San&is . pcrfcftis,& 

non lblumeis,&;c. 

c Fidelibns. qui fl non 

fan6li,vel infidefani. 

sân^lis , exercitio virtu 

funtEphefi, & fidelibus olbusqui 

a Opcre ChriiU,nonfuismeritis. 

b Ante alia falutat. luiiificationis. 

funtin Chriftd lefu.Grsf^tia vobis & * 

TramjuiUitas mentis,oc tci.onciliatio ad Deum. b Per quem omnia condita funt, & reflaurata. 

Sine (]uo nuiia bona dantiu nobis. d Cordc,ore, opore. 

Sit aine, a uobis, ab omnibus. 

A pa'x a Dcd' patre noftro,& domino lefu Chrifto tBcncdi- 

perfedos. 

* Sedulius & Primafiiis . Omnes fanfki fideles funt, noti 

omnes fideles fandi:quia etiani cachecumeni poffunc ex eo 

ûod Chriftocrcdunt fideles dici , non tamen fandli funt, 

ouia non funt per baptifmum fanttificaci . Non folum ergo 

fendis , fcd eciam fidelibus qui non adhuc fandificaci funt, 

Paulus gtatiam Chrifti exoptat. 

d BentdiUus. Pr^miflrafalutatione,incipitabalionegratia 

Him,innuens o\ACêc%Dso. Bene '^ benedixii . Vnu quide 

tienedidionis verbi5,fed procongruentiaperfonaj varicdebcc 

intelligi . Bencdicitur ab homine Deus, cu laudibus di- 

gnisextollicur. Homoaucea Deo,cumDeusei gratixfua: 

dona , impcrcitur non meritis ilUus fcd mifcricordia fua. 

c Qui bmedtxitJt.numez3X beneficia qux a Deo per Chriflii 

.tbti humano generi funt data.Duas Dei prôrdinationes &C 

caru effettus, quaru alteraeft de pra;fenti ad iuftitiam, alce- 

a Gcneratione steina. b ^ro ûo nobi Ucuc flcit. c Benedicet id eft , in fiituro 

exaltabit dando immoita!itatcin. 

rs^dc futuro ad coronam. Nec dicuntur fic duaj quin vna fic 

Dci pr^deftinacio,quêft ipfe Dcus.-fed quiade duobus cft 

ipfa 

5' 

de 

C A P. I. 

4hIus apojloluf. 

P-ftms apojtoiuf. Morefuo rilucationeprxmictir, Deindegratiasa!iitDc-o,exponcns 

prius beneficia humano 

gcneri pnica,poft ipfis Apoftolis fpecialius indulta, deinde 

& Ephefis iplis,oftedens a quo & ad quid vocati funt.demdeChfiffi 

dignitatem 

& prelationem oftenipfadit. 

poftca 

ad pacienria 

& charitatem eos inuitac, 

vnitatem fidei & 

ecclefiarcommendans 

dona gracixenume 

rans. tandem ad certamcnexhorcans 

contra 

Dei prajordinncio scerna.f, de iuftfti.i in prefenti , & 

gloria in fituro. Dcus ance mundi confticutionc, cfi nullus 

quicqua mfrucrac , prajordinauic , quod iii cempore gracia: 

ahquos a pdicis fepararet , & iuftos & immacularos fvcerec. 

Prêordinauic etia,quod ilios iufios ,id ^rerna beacitudinein 

perduceret . Haru pr^- 

Epiflola Pauli adEphe/ios , 

ocdinationum alteram 

hec implet,quod 

C A P. I. 

A VL V s apoftolns lefu Chrifti per 

a Noii meis meritis . ita vos per eam " 

i;ui(fq"id eftis. 

Scribit vel inaiidat, ucl cgo Faulus fcrihu, uei m.i:itif>. 

vdluiitatem Dei,fand:isomnibus ^ ^ 

a Tunc prodeft bona vita fi fides in Clirillo. 

iuftos 

facit : altcram in futuroadimplebit,qu(êric 

omnium perfeitio. A 

qua confumniatione 

omnium ineipit, vtens 

prxterico procercicudi 

ne fucurje rei. Quibe-edixit 

noj.meritis noftris 

maIedi6tos, in fucuro 

exalcabit , dando im- 

mortalitate . Qiiatuor 

ponif, duas prxdeftina 

tiones , &earum duos 

effekus . Qî benedixit. 

Etfcdus fecundê pra^- 

tiim. Etfidelibus, fide re 

ita que m Chrifto Icfu. 

Ambrofius. Rcileil 

la duo pofuit.tuc enim 

prodeft 

ac credicur bona 

vica fi firêc eft in 

, 

Chiiilo lefu. Tunc ve- 

^ 

(5tusDeiw,&pa\erdomini noftri 

Icfu^^Chriftijqui 

bcncdi'a 

jifeiiiis 

Elegitutc(Iemus,nonquiafuturieramus. 

crimiBe , i malis 

IJ ncdi^tione nCQUe Cor- 

14 1 1 /' 1 

noftris malediftos. b Omuimoda cxaltatione , qua: erit tota fpiritualis etiim in 

r^poribus , qnx timc habebunt naturam Ipiritualis, 

c Habita in cxlo unde commendabilioi. 

xit nds in orrini^ benedidiiane fpiritaliin Cfle^^ftibus , t in 

a Operinte Chnfto. b Piima hiUTOlClU 1 IIUU VC- 

< 

fandi funt, 

pridcftinatio. Itagratis hocfaciet. c Gratis. 

Prardeftinando. d Pet ipfutn Chriftum. e Ideft antequam cTemus. 

fi fideles iiuinChrifto. Vel,di 

r;no;ue inter fan>5tos &: 

f Chrffto lefu. ficu t t nos in antc mundi 

elcgf ipfo 

conftitu 

" ------ --- '^-- --:----= 

-rideles, vt lanftos intel 

ligas maiores & ordinacionis, qua: 

10 

II 

12 

perfe- 

îores fideles minus 

, adimplcbitur 

in futuro, a 

qua incipit , quia fum- 

Ad hoc elegit.ut efTcmus in tempore gratix. 

b Per boiia 

opera. Viitutibiis. c A cnmiuc , a maiis 

i Meftintusubiconjpicit , noncxtia, ubi hotninesuident. Vel uteum conrpiciamus. 

f Deposn.di. 

4. benediifluj. 

& c. iti domo 

mum bonmncum aic t.Cor. i.a 

: 

1,1'et.i.a 

.0/ benedixit. 

tipfiChrifto. 

Âmbrofius. Non 

mudana.fed cÎefti be 

14 

^. rupCiblll lCd etema, 

. - a /r rb rL-o X- c .. . , 

; Nd"^'"~- . gloria Chiiftianorum 

tione j u t eliemus la ndti & t immaculati in 

colpe 

ctu ems j* nonin terra fed in 

c(jlo 

eft, &eftinChrifto. 

Omne enim donum grati^ Dei in Chrifto eft,vt fi 

quis fpre 

to Chrifto benedici fe a Deo purcr,crrare fe fciac. 

Incipitpoftilla Nicolai de Lyrafuper epiftolamad 

Ephefios. 

C A P. I. 

IT) 'f/iJpof?. 7e/. HicincipicepirtolaPauIiad Ephefios. 

4 QusB diuidicur in cres 

partes,fcilicec in faIuracionem,5: 

narracionem ibi : Benedilus Deus. & confirmacioncm ibi: l^t 

Mttm & Tosfciatis , prope fincm . 

epiftolg In falucationc vero 

primo ponitur perfona falutans ex nomine^cum dicitut; 

Taidus. & quantum ad officium ibi : ^pojlolus lefu Chrijii. &i 

quantum ad au6toritatem otficij cum dicitur. 

z Ter vo.Dei. qui vocauitcum ad apoftolatu , vt patec Adi. 

15. Sccundo ponuntur perfon^ falutat^^cum dicitur. 

5 Omnibus fan.cjw fmit Ephefi. Ipfi enim acccpto verbo veritatis 

perftiterunt in fide,vt dicit Hieron.in prologo.ideo no 

minat eosfan6tos.idcft firmos in bono. fan6tii enim in vna 

fignificacionc idcm eft quod firmum. Tcrtio ponuncur optata 

bona, cum dicitur. 

4 Gratia yul. in pr^fcnci. 

5 Etpax. in fucuro. bcacicudo.n.quiecat totaliter appeticu. 

^ ADeopatreno. idcft, acocacrinicace,aquadacur. 

7 Etdom. lefu. perciiius meritum nobisdonatur. 

Bencdilius. Hieconfequcnterponicurnarratio,inquapri 

nioad gratiarum adionem Ephcfios inducic. fecundo pro 

cis or,uionem ad Dcii cfiundit^tap.^. tcrcio in moribus cos 

^nflruit,cap.4. prima in duas: quia primo inducit cos ad gra 

tiarum a6lioncm abfolutc, fecundo comparauuc, feq.capic. 

Girca 

^t Chryfoft.Iudaicam bcnedidioncm fic nocat.Na & illa 

bencdiclio quide erat,fed non fpiricualis.Qiialeeftquod le- 

.gimus,benedicac ce Deus,benedicec filios vteri cui, bencdicec 

incroitum tuum & exicuin cuum. hic , vero non ita. Sed 

quid ? Inomnibenedi

t vt idopnrct 

iu tilios. 

fin rere. 

B 

tT>e ()ua nobis 

vbercim 

unpeniuic 

t srcanum. 

f w fltmmatiminftaiua- 

vC 

527 GlGf.ord& Nicolai deLyra: 5 28 

tam,cx gratfa 

funt & Dei dona funt. Coronatenim in nobis 

Dcus dona lua, non qua: cx nobisfunt nierita. 

* 

Ambrolius. PrafciusomniumDcusfcicquicrcdituri 

cfTcnt in Chriftum , (icut dicit ad Roni.-jiios : Qiio.s prqfcijt 

6c vocauit,non folum cx Iudis,fcd ctia cx gcutibus.Quus 

ergo Dcus vocare di 

citur, pcrfcucMnt in 

fidc.-hifuntquosclc 

gitantc mundum in 

Chrifto.vtfint incon 

taminati coram Dco 

in charitate, hoccft 

vt anior Dci fanctam 

illis faciat conucrlationem. 

^c Seduli. Ad hoc 

Bos clcgit , 

vt clTciTJus 

fancli &: imma- 

culati , in futura vita, 

quoniam 

iicclclia 

Chrifti non habcbit 

^ 

incharitate. 

Qui pr^deftinauic nost in adoptioncm filio- l 

t F>Uj funt credcntesineuiu. 

b Ni>n fcitniciita. 

c Vehturos. Eadem hlbiluroscumChrino; 

d Pr.Tde'Hnauit fccunduin voluniatem loni',e ante.vcl Dinuibus jalain i^ropofitatn. 

rum per leTum Chriltuni t in ipfum , lecundum t propofitu * 

a Non nonro pUcito. b lde:t,ut laudcmusglonofam gratiam c Gratia. 

vdluntntisfuasinlaudemglorijegratiacfujejinqua t gratifi- j 

Gratos iibi uos fecit. b Fcr tiIium,proquo Sc nos c 

diligit. Ecce pcr quid grati fiiî. 

d t poirunus teuciti a 

captiuitate, qua feiulebamus diabolo,vcnundati fub peccato. 

^ ca'uinosindiledofiiio luo,inquo'habcmus rcdcmptione 

t. 

* Prim.ifius. VtlaudcmusgIoriamiunitia:&: mifcricor- ] 

* 

dia: eius, quam conruJirnon merentibus. 

c Jn (juagrntificauit. Effcttus prim^ prsordinationis ad iu- 

t In chariuiehocfecit,nonmeriti. Del el 

ipfortun; 

b Alta Jic fecunda pizddlinati 

ad au-riMtn vitam. Eleît 

C Gratia roI.i 

piaelrgit 

nos fiitianu 

d ; dileSo filio. Ambr. Diligens enim Deus patcr vnigcnitum 

fuum , eciam 

ipfe vtique. 

Volitntatefratuita. Ad bona qiix /ilij habituri Tunt. 

illis quos diligir , &: 

quibus vult filius diuina 

largitur. 

e In quo habe.&c. 

Amb. duphccm gratiam 

oficdit , quia Hf. 

In baptiCno : quia omnia dimittit, Sc tntum iu> inimici deflruit. 

b Sccundum diuitttll8ccopiof:!iiigniiam fuam 

redemit, &c pcccata 

noftra no imputauic. 

* Chryfofi. Qiiomodo? 

Non folum 

quod fihumdcditad 1 

mirandum efi,fcd Hc i 

quodicadedic, vtoo- 

cidcrit ipfum dilcdiii 

pcrfanguinem ciusin remiflioncm peccatorum , fecundum f^ ( quem) pro exofis 

~ ----- - 

maculam ncc , ruga. 

Cum in omnibus abundiffet. jrlufcjuamin ilijs abundatiit. Apoftolij. b. In hoc. 

jt Primafius. Nec ^ dedit 

diuitias cius , t 

gratiaj quas (iiperdbundauit in liobis in omni 

: vide quantol 

II honore nos adtcce- 

quta 

efle prafciuit , fcd vc 

Ita lUtUrOS taics no Omiunotitiaacdiuinis. a Frouidcntia temporalium. 

effemustales, per ipfam 

eledionem gratix 

(ax nos tales ipfe 

fadiurus , qua gratificauit 

in dilcwlo fiho 

fuo . Cum ergo nos 

prxdcftinauit, opus 

fuum prajfciuit , quo 

nos fauinios &C imma 

culatos fcciz . 

b Onmi : ita vt no. fiice. 

c Ideft uoluntatem fecretum alijs fciliceti.()mtire omnia 

: nun meritis,fed fecundum bencpi.^-ittini. 

fapictia & prudcntia , ut notum faccrct nobis t facramentum 

Bonum placitum,uel facramcntum. 

voluntatis fua: fccundu bcneplacitu t cius,qud propofuit t in 

a Filio. b Non aliotemporeimplcndum , fedindifpenfa. 

c Ad primum ttatum leducere omnii per peccitum deftruAa. 

h ipfdi in difpenfatione plenitudinis tcmporum, tinitaurarc 

Eks'i vt effanlli. Augufiinus. De prxdefiina. Quomodo 

cnimdigercteos qui nondum eranc , nifi prxdeflinando ? 

Elegit ergo prêdeftinans nos. Et ficut non elcgit, eo quod 

tunc fandti cffcmus.nec fanifti ideo,quia 

futuri effemus, fcd 

potius clegit nos ad hoc, vt in temporegrari^ effemus fantli 

per bona opera. Non ergo quia futuri eramus elegit, fed 

vt effemus fandi. Ideo quippe 

futuri eramus,quia elegit ipfe 

pr^deftinans, 

vt tales per gratiam eius effomus.Sed Pela- 

gianus veritati infultans ait : Prxfcicbat Deus qui 

effcnt fu- 

turi fandi & immaculati per liber? voluntatis arbitrium.Ec 

ideo eos in fua prxfcicntia quales 

flituros efle 

pr2fciuit,ele 

inqua antequam 

tit.EIegit 

effent, pra^deftinans filios qaos 

ituros fandos Non fecit,nec fe fadturum.led 

praifciuit. ipfos 

fa

mj, 

B 

5^9 AdEphefios. 

Jj Primafius. Tn tcrra gcnus humanum renaurarum efTe 

quis ambigatrlrcrr^paracur in ce!o il!a,qu(^ cum principe 

fuocccidicangelorum portio. Reparacurquoqueomniam 

ccrra, cum ecloco deficiencium ludiEorum admiccecur cre 

dences ex gencibus . Ec aliccr: Reftaurancur,q func in ccrra, 

dumnos permedia- 

Cap. I. 

J30 

tus.non propofici liberi , nequc virtutis ignoratia "'ihpc & D 

cuentum habec , acquefa:pTinimera rdinquens, qurvircuci 

Hudenc, cosin mediri producic, qui nuHiusfuncmomenti 

g Ommavpcramr. Auguftinus. Ambrofius. Eciam vclle.* Ibidem. c. 

Vclimus.vcncmogloriecurin homine. Verucftenim, lôn 

toris noftri fangui- Tideftipfosangeios 

A 

TDam quod inde cecidit.cx ' hominlbus rcdditur 

^'"^ 

. b ^ 

f Irfos hom.nes. !," Zc y?/'r 

.1 idcft pcr ChriHum ^

J5l GlororcI.& Nicolai deLyra'. 53^ 

^ quis Qiriftiis homo nat'ex fcmina.vndc in pf.dicrt. dt ven 

A tre Mourii mejt Deus n ens es tu. Oflcndens patrc cdc dcfi fiium 

61:i4>. qQj,^ bomofaduseft.hoc.n.devcntre matrisnacuscft,& fe 

tundiim homincdc virizincnatuseftcicus, vt non folupa- 

icr illi cficc^qui cum dc feipfoger.uic , fcd ctiam dcus cfTct, 

qucm 

de ventrc ma- 

tris hominc crcauit 

Q^crgo c H parer filio 

fjHcagniuo- pjj vtero fiio dcvcnacittUu. 

j|.^. ^,^.,[,.,5 jpus ^ non 

dcfuo.vndc ipfcait: 

Iboo. xa.c ^fcendn ad rei/i pJ mru5 

(^ p3!rrm vejirit , Dium 

tticum >i ,&Diii wtdru. 

a -1 

Dtt vcbi^ fpiri'um 

Japien. JS Cbrvfcfto. 

Prccatur , vt fpiritus 

illis fapiciuiic 

ac rc- 

uclationis(}cmr . 

* Prim.iliiis. Qiiomodo 

Epbcfjjs a dco 

iapicnciam pollulat 

cum fciam inflaredixerft 

adCorintbiosf 

Scd difiac in erfcctu , 

quod nodiftatinnomine.Na 

ibi dc fcieg 

tia fcculari loquitur, 

quxfûkicia cftapud 

dcum,bic vcroca;leicm,d;uinamquefapicntiam 

pecic,quam 

qui b.ibucrit,humilia 

^ 

Et intcr alios clarius fulgcntcs apofioli altfus fcdcbunt. Va D 

inrabernaculodn! fupcrmcnfam fadacftcoronaincerafilis 

altadigicisquatuar,opericnstota menfam,i^fupcrcam 

altcra corona aurcola . Per corona alta digicis quatuor,qua: 

nicnfam opcriebar,gloria \nx xternic (ignatur,qa.i omnes 

tn vobis 'api fagientiam 

dc cxlelbbus plcnius.qium modo habeiis. 

ne vel" eum agniilcatis. 

b tNon vt nbfcure.fed R- 

c IfciUcci. 

eiu.s,& il 

rpiritum rapieiitia;,& rcuelationisin agnitionem 

1 INepiuetiscorroreofeiiludeumattingi. 

b iRatoUiS. ^Vbi imagodei.in i]ua tcnoua:i .lioncdn. c irlenius.iuammodo. 

d 1 c 

(^mta. 

inagni- 

^Rcs fpetaiJ.ad luam vocat credentes. 

luminato.soculoscordfsvcftri,vtrciatis, 

C 

v.-]uajlicrpeS'Voca i 

^ 

a IHicclllpes. b 1(;ltiriufilia:rcditatis itcrni.f beal tudiiiis. ciui ideo he- 

c 1 (Jomiiiuniter. 

liitas.tjuialirmiterhabcbiiur. 

d 

tioniscius,&Qu.xdiuitixglwi?h?reditatis 

eiu.sinltn(afs, * 

a 1 idcll.iiuod r.osapoltoli pri aliis habcbiin-.:s.gloriam,vt non ftetis.fcd tcndatis ad aliud maius.quod 

habcbiuuis. b' ^ c 

(Slorii^ T Vittute dci d.mda iioIms. d Apodolos. 

e 

&nux{itrupereminensmagnitudovirtutiseiusinnos,q, 

a Dc illa beaiitudinc fecundum, quod potenter operatuscft in Chrifto . 

credimus fecundum opcrationem potentias virtutis eius, 

a Cuiusm;mbrafumus. Ji idco cum illoeadcin nos habitutos crcdumis. b Ita fcilicct. 

f eft in 

quam opeiatus 

Chrffto , fufcitans illum a mortuis.& 

a Siabiiitcr. idelt oftcndcns homincm Chriiium iieriialitcr beatum, b In lcdc iudii;iaria,& potclUte 

iudicandi:vnde : A modo videbitis liliuin hominis fedcniem a drxtris virtutis dei. 

1(îiaomneiiidiciumdcditpaterfilio. c Dijnitas cx loco. 

P conftftuens ad de^^xteram iuam in caeleftibus (upra omnem 

Dignitatem hotum ordinuiu 

principatum,& potcftatem,& virtutcm,& dominationem 

a Non foium fupcr hos quatuoi,fc

A 

y55 AdEphefios. Cap. II. 

A r)D IT 10. 

In cap. I. vbi dicitur in poftil, Deita$ cnim proprie non cft nb 

miiubilisa quacunquccrcatura . 

Licct dciras fit incomprchenlibiris a creatura,cft tamen notni 

oabilis a creatura,aIioquin non verificaretur multa de dco difta, 

cum dicitur Exo. 1 5 .d.dc deoiOmnipotens cflnomen eius.Et Exo. 

3. denominctctragrammatondommus Moyfi dicw.Hoc tff no^ 

men meim internnm. Dodores enim fanfti aliqua nomina dc 

dco diftadicuntfccundumproprictaccmintclligi. vnde Ambr. 

in 2.dc Trinitate:Sunt qu^ dam nomina,quae cuidcntCr propric 

tatemdcitatisoflendunt,& qusdam.quc perfpicuediuinaema- 

icftatis cxprimunt vcritatem.Hxc illc. Ex hocautem.quod aii- 

quid npminatur prout ab intcUcftu apprchcnditut,prout allega 

tur 

CAPVT. II. 

'^. a"p Tvoscimejfetisy&c. Comemoratpriora,vcin bonishu 

yii; XZ mihecur,& cercum ficq, fi inimicis hxc cJaca funt, ma 

(1 gisamicisdabunciir,qu(gapofl:oIiisoprac.q.d. Caputeftom 

^- nis ecclefis,&: vefirum, quia vosconuiuificauiccum,!deft, 

quaniuis,eflecis mor- 

j,tui,velnos,quicrcdidimus habemus fpe 

i. h2redicatij,& vos,fci 

. De' 

f licet,cred!diftjs 

aucem conuiuificauic 

vel lefum fufcicauit, 

& cxcer. 

AMBROSIVS. 

: * 

Moifuos dicit , quia 

crrores feculi fequun 

tur. Qiiidquid enim 

ab vnius dei profefflone 

recedic mor- 

, 

tuu habecur, quia ma 

nec in radicc ex qua 

i, trahit oriînem . 

4c PRlMASlVS. 

Illis vulc oftcndere 

J34 

tura philofo.T. Pcrihcr. ncnhabetur,quoddeitasnonfirnomi- D 

nabilis.Ied cognominabilis, prout ab inicllcau 3ppr.ehcnditur, 

vcl proutadto reuelaturin facns fcripturis. finiilucrper hoc 

quod dicit auftor de caufis , quod pnma caufacft fuumomnc 

nomcn,quodnominatur,non exc!uditur,quinprimacau(a no^ 

caufx excedir ahud 

mmctur, fcd allcritur , quod nomcn primac 

nomcn. Et dc ifta matcria traftatur in additionc 

fuper Exod.j. 

capitul,&: fpcciahter in fccHndo,tcrtio , & quarto articulo,vidc 

ibid. 

Replica. Tn cap. i .ad Ephefios vbi poftil. dicir dcum proprio 

nomiiie adzquatc fignificantc ipfum innDminabilem Burg.in 

ftatcum nomine retragrammaton,&c.quxcirca j.ca.Exo.fom 

niauerar,qu3c videibipenra(Jtan. 

, -it ChryfoftonHis.Vidcs,Quod ncque violcncia,nequc cyrannidc,fed 

perlualione alliciac? concumaci.im quippc & in 

obcdicnciam dixic, quemadniodum fi quis dicat iinpo'flura 

& perfuafioncquohirs accrahic. 

A P V T II. 

j Primafius. Filij diffidcncixfunc, quinoncredunc,& 

vnufquifque illius filius 

cfticitur " 

, qucm 

a 5^01ini ante fiJem. f Nec fclenles mala veflra. 

b ^Diniitiendo.quiiubentur. 

T vos t cum c ffetis mortui delidis, & 

a tAjerdoprohibita. b tScilicetjante deni. 

peccausvc

53T 

Glof.ord.& Nicolai dcLyra: 53^ 

^ a Ce^-%m^tMit nnsMcX nos ludzos fimiliter,&: vos Genti- 

vtrof- 

j\ lr$,& hoc cft ciHU-, gratia vos jjcnccs cftis faluat^ . Et 

(jucc'nreri)rcit.iti;c. 

^ Quyfoftomus. Vidcsquod omnia dcChrifôffCundumcarncm 

dicantur ? Vidcs cxccUcntcm luagnitudincm 

potcti^ ipfius in nos, 

qui crcdimui? Mortuosirx 

îosviuif! 

fMuhaM. cauit. 

h CQnfcdertfeclt^&c, 

t w. fsion |nanitcr,fc'd fi- 

\ uimcius 

dclitcr iam comprftatfaitliNquodfuturum 

cflTe non dubi- 

tar.Ccrtccnimincj 

I iMer mIc- kHibus Chriflus la 

4. i;.dcr,n6dumautcm 

nos. Scd fpc 

ccrta tc 

Bcmus. 

c 4 

SttfCHCfiicntibnf 

b-tndameiîrctct. Auiuftinus,&:Ambrolius. 

In futurocnim 

ifj^culu apparebit do 

num dci, in rcmune 

tatione crcdcntium 

ouodoculusnon vi- 

Ki.#*.b. 

B 

Xnchi.c.3e.& 

ait,nec auris audiuit. 

Et ha: funt abun 

dantcs diuitia:, vc ta- 

îm detur quantum 

mcnsinucfljgareno 

f Nnn propttr meiiram no >(um. 

in mifcricdrdia proptcr t nimiam charitatem fuam qua : hoc pei (tiiiam Chriiti. 

* lcxit t no*s , t & cum cflcmus mortui pcccatis,conuiuificauit 

f Sicut no li>4i. b ^CumCluiilo. c 1 rnquam pericfkum cnuiicui.quod futu.um. Ilamfpe. 

potcft. 

d Eihoc nonexvohis,&c. Auguf?in.Nefortcd!cas,prome- 

} i .&"i'rb.Thy tui idcoacccpi.Nonputestcpromercndo acccpincGratia 

f.i>^r.libr.dc praccclTit menciim tuum, non gr.itia cx mcrito, fcd mcritu 

prijcttiiu. c 

iN[|.C-t 

_ ,|. 

* '*^ 

lJ. 

cxgracia.Naili fi gratia ex mcnto.emilh no gracis acccpifti. 

Oinnia mcrita pccdit gratia,vt dona dci conLquancur me- 

rita mca : Et nc quis alitcr intclJigat proptcr arrogantcs, Sc 

fuam luftitiam confticucrc volcntcs, planius apent fubdes; 

Ipfiuscnmi,&c. 

e 

\}ê qu.s 'lorietur. \, i lyc Y**' Auguftinus. ad Boiiifa.Non hoc idco di 

î^^''"c*Hr âuûaiiiiua. uu x.y^'iiiiu.i -^vîi iiw\^ luvv.^ \.tt 

nefortt (juis ext^Ûaiur, cur hoc dixerit,rationcm rcddcs, ipfmi 

enim futHHSînqaity^^^mentwr-tCreatiin operiljfis fc(iins*Qiiomodo 

crgi) noij cx opcrib ? Scd audi,& intclligc,non cx upet ib.di 

ûm.tanqua tuis,in tcipfo fibi cxif}cntlbus,fcd tanqua his, 

iu tjuibus tc dcus finxiCjideftjformauit, Qc crcauit.fiiigimur 

crgoin opcnbusbo 

nis,non illacreacionc 

qua homincs fa- 

^tifumus ,fcdcadc 

quadiccbat, Corwtt;; 

dum crea in me drus . 

Crcamur in opcri- 

nosinChrirto, cuiusgratiac(tislaIuati,ciconrcfuicitauit,& ^ busboms, quxnon 

Viiudicct. Pet hoc.quod etUi III Chnno. b lafidcChiifti c lu hic in fpc iccit , t in le 

cmpleict. 

confcdcrc fccitt in cxlefbbus in Chrifto lefu , ut oflendcrct 

a In d e iudici>,vcUd:'o,vt pnilciis noAiit. k Don, gtati.\ 2bund:intia . 

in fcculis fupcrucnientibus abundantes diuitias gratix fua: 

1 Qiiodoculus non vidii,necaiuisaudiit,vt tintum deiur , mcns 

cjuantum inueitigaie non poteli. 

p,ta>. Eiuj. Nonroriitit. b Flurquam digni , vel fuper intrlleûs nollros, (]uod plrnc upeie 

requimui e Exiilcnre. d Inbonitatc. 

ê Pi.tguaiite , idc.i gtaiuiiadei volurtatr. 

in bonua'tcluper nosichrifto lefu. Gra'tiaenim eftisialua- 

Qmii coopeiatui fitics buiu dei Tolunuti,vcl giatix. b idell Kdct idcli vi {latix nolUz. 

k C| 

d Fuie non uaiiim ex npeiibus. 

. T>v I d*^ 

. ti per fidcm,&: hoc non cx vobis . Dei enim donum cft,non 

^ 

a Nritio. b E.xtol!atui de opeubui . 

cx opcribus, vt nc quis glorietur . 

Pct Chntlum. 

'" ' ^^^^ opcra bona piacogitationc facta frunrcncur, cum 

itf.ittii.ii.c.a. didum,qualineccflananon fintbonaoperacredentib. fwd 

cis fola hdcs fufjiciat, ic rurfus poflTe homines de bonis ope 

ribuscxtolJi.vclutad cafaciendafibifufficianc.Moxitaque 

Q addidit, lp/iusenimlumusfigmenium,creaiiin Chri/tojefu in operi 

bui h(inis,tjuje praparauit deus, vt in illis ambulemus. CJuid ctt hoc, 

qudd cu gratiam dci commcndans dixiflTet, ^^m ex optnbus, 

ne 

Ipfius cnim fumus t fadu- 

prarparauimus nos, 

fcd nos prarparauit 

7 dcus, vtinillisam- 

8 bulcmus . 

9 4 

15 fcdin dco , qui no5| 

parauit deus , vc ia ilhs ambulemus . 

Propter quod me J^' [^g^c^lefirper^fidcj 

18 Chrifli ,adhoc , vt 

bonis 

opcribuscxcrj 

citati, qua: deuS nobis iam rcnatis dccreuitjpromifla mcrcaj 

nturaccipcrc. 

f Ipjiui enim fumus faUuraêreat m Chriftohfu,&c.^cvi\c dctj 


1 Jh mifericurdia , quia proprium eius eft mifercri, & parcere. 

2 Trop:er nimiam cha.fuam.8i. non proptcr merita noftra. 

) CuotefftmHsmort'npcecatis.moAo^xxA\(\o. 4 Conuiuifi. 

nos in Chrtfl. nos fibipct fidem formatam incorporando. 

5 C/i.j^rtfUiunicatJo 

ncm, qui erat cultor vmus dci , & tcrrioa ipc promiliioi.ium Abrahz 

fj^Varum , & femini cius . Per vocationem autcm ad fi- 

demChriftifuntiftistribusincorporati, &hoceft, quodoidt 

de bcuefl 

apoftolus: Trofter juodmemmi eji^te, lanquam grati 

Ciisdei, 

"* 

I ilHod 

- 

i\ 

'

7 AdEphcfios. Cap. U. 

'^ fiiitTc ind/gnforps , &improperia Indforum pprpeflas, vc 

A niodoarqualcsludjis, rr.agislirtobnoxijgraci^dei. 

^^ Ambroiius. conr>monf tgcnccs, vrrciiiinifcenrpsqnid 

fucnnr, (erant enini carnalcs,vi: rinc fpc,niillam promiffionis 

coionem habentes ludarorum jn Chrifto , ludîs cnim 

promiHiis cratChriihis 

, non gcntibus,) 

propenfius gratias aganc 

deo pcr Chrifium, 

qui niiiencordiafua 

fccir illos par 

cicipes fpiricualiuin, 

cum cflcntcarnah^s. 

a PRiMASivs. 

fAnte eonufii^nem. a f s 

q,ualf geniti veteres pecctote5,dcgentes. b f In c.irail bus. 

6 

mores eftote,qu6d alicjuando vos gentes cratis in 

carne.qui 

^lmmuntlitia. a t.Et non vcre cil . b ^Non rjxriti). 

dicebamini pra:purium,abca,qua!diciturcircunci(ioin cara 

INonadeo. b i tEtinemotesellote,(jnodvos,q nunc talej-. 1M.iIo. c 'PioimCsioneCluiili, 

qu.t iirlat luiiiis. 

ne mn'nu fad-a^qui 

cratis in ino tempore finc Chrifto',alicna 

a ^Quibus ann ctutebanturludai. b ^Si Jegeir,&ptophcias r. ccj.i Vs. c IFratis s.ûcnticii, 

d t 'de ! I"i;ii Moyfi, & iTonlietariim, 

b I I r C j^ 

,iH. Comemorat iilasde b ti a+cdnuer/ationc ifrael , et t hofpftcs tefhmentorum pro- 9 

< 1 Fafts iilus Abrahx.vt de a:terna harreditate. b 5Erati$. c ^Dei notitia. ITamnulo 

pte quanca ignobilitace 

U ad fummaregni pcr 

dudifunc, vtnofinc 

. ingrati ci, qui hocil- 

lisgratia fua pra:fta- 

j^rc dignacuseft. 

a ^li(}uando>os. Irj 

quibufda codicibus 

I 

repcricur fcripru clfc 

qui ibi, vos qui Genteseracis,&: 

fecundd 

".hoc fufpenfiuc legiturvfq; 

ibi: l^mcau' 

tem In Cbriflo,&c. codemcamcnmanenic 

fenfu. 

b Hnl^ltes. Hofpes 

quafi hoffij pes , co 

quod cfi fufcipiebaturindomum, 

ponc 

bat dominus domus 

& qui fufcipiebatur 

pcdcm fuper hofliiJ, 

& datis dextris iurabic 

, quod pacificus 

miflicni.s fpem non habentes , etllne deo^în hoemundo. u flfudo pariete. 

a lln temporc graiix. Per. A deo,& ab IIiaeI,nonliicn ll-d mcrito. 

Nunc autem in Chrifto lefu vos, qui aliquando cratis longc, 

a Quamuis er.Ttis lopgctamcn. i, Deo,& non carnalibusl, fcd fp ritualibus, hKii's. idefl per Chiiturn, 

lcd nr>n quoquo m'jdo,fed in f.inguine ChrilU. c Intet nos Iiidios, ftilicct,&gente3,& di.u. 

fadt/crtis prcpe in fanguincChrifti Ipfcenim cft pax no- 

clJct ingrcflLis. 

C Uiffcitvtraquey>num. IpfeenimcftlapisanguIaris,iquo 

duop>ipuli tanquam pariccesdediuerfoangulo venicntcs 

^ iibimctquifiin pacisofculo copulantur. 

iiCHRYSOSfOMVS.Quideftvtraqucvnumficri?N5 

dicir. 

a Vtruncjue populum b In fide,& moribus. c Quia. Porhocvmuit . d ObftacuIum.

5^9 Glof.ord.^cNicolaicIeLyra. 540 

f'ciufd6iuris.fiCdigni- 

Ifol, t.itis indomodcK 

d SaniljrHnt. no car 

nalisJfrad. 

c r4. Ciurs,iitm 

ras elei:oiiis mihi 

ifie , vi porlet nome 

mium coram gentibk 

&regib'ts . 

C Suut fupr. fcri.&^ 

fciliccc , ipfe pax nt 

flra. Ibinamquemy-. 

flcriorum libircuclaj 

torum funmiaj) moj 

dico fcrmonc pcr^ 

flrinxic, non catotui! 

quod noucrat profc 

rcns , quam oftcridcJ 

cx modico. 

a 1 

I 

HittTre/i^rdr/j.ideft,propter hanc rcm immcdute BratdiflS 

fcilicct, vt coacdificcmini in habitaculum dei. 

1. 

" 

EgoVauliis vinRus. in carcerc Romac, 

3 Chifii Iefu.idel\,pro Chriftolcfu. 

4 Tro vo.Gen. Proptcr hoc cnim crat Romx vinrtus.quia pra; 

diCauerat Chriftum Icfum Geniilibus. 

5 

6 Difpenfaiionem gra. dei. idclt, gratix apoftolatus mihi a Aei 

'j"/ t7

54 1 

AJEphefios.. Cap. 111. 

^ a Etprnphe. Propbet.r qnid. m priorcs prcierunt olim hoc 

^ der^cntibus^q, voCad.veflc-ni S:futiircp.itticipcsdoni dci, 

lcd hocl.uuit,qi;6d ri!iclca,ci iluscis pcrfidc.fcilicct.Chfi. 

4c Chivlofu iTiiis. Prophet: prxdixeriintquidciftnîidco 

IV, cxade non cjgnoucrunr, ouandoqiiidcm ca , Hcque ipli 

apottoli planc tcniie 

runt etiam , poltca- 

audilTcnt . 

quam 

*SEDVLIVS. 

Quoniam rcuclatum 

eitapoftolis,igmirabant 

prophctar, aiiud 

cnimeft, fpiritu ven 

lura cugnokere 

liudca cerncre opere 

complcta. Vndc &: 

loannesB.^pti.mator 

omnibus prophct.s 

clJedicitur, quiaquc 

cjeteri prophc tai unr, 

ipfc confpcxit, &C di' 

demoftrauic di- 

gito 

, a- 

ccs : Eccc agnus dci, 

ccc qui toUiC pccca* 

ta nûndi. 

b Ter euMgeliu, eJr c, 

Ambrof. Pcr prgdicationcm 

fuam co- 

gnitumcltdonij dei, 

quod deus dat gentibus 

iuxta operationem 

virtutisiu3:,qua 

fufcitauic Chnflum, 

in quo omncs falui ii 

neopcrelegis. 

c A/:n/7ier. Nocnini 

dum donum grarix dei,qu2e data elt mihi fecundumlope- ^ 

tft mcum,itanullcCmihigratJxrcddcnda:,fcd dco. 

d Inncjiiûbilii. per fuanuiuturam.fcd pcr gr.ni2m,&: rcuc 

lacionemYandi fpintusirKieOigibJes funt fidclihus. 

^ Scdul Qi!ar!tur,flimicO'gabilcs,turl uangdizantur 

Paulum rcfcruntur? 

populo ? 11 ablcondica , qua rationc pei 

Hiccrgoiriutft!gabilcs,&:abfcond:cumduplic'tci fentien 

dum,ciUod inutitigabilcsanccdiuitiic iuerunt.&tuncpof! 

dcmini apcrta; 

funt palTionem,aut ccrte,quia natura fua ho 

mini inucH igabilcs crant, hxc dco reuela ntcinquantum ta 

nicn polkinius, nobis funt cognita. 

c ûftonditi a fv. Aug. In mundo abfcondita: func caufic ra 

tionaicsomnium rcrum,qua: n.iturdlitcr iiunc,ll cutabfcon 

(iitus tuiciniubis Abrahxquadodccimatusctt.IndcocauliEcorum,quxpergratiam 

tiunc,fluecorum,quadhj:c fi 

gDjiitanda mitabiliccr non naiural iccr fiunt,qux inmiftraa 

tibusangdisfadafunc. Vndcficdicit: .Ahlcnndi.iUeo. 

f In er Chrillum. 

d 

1Prxicxitis,f.i;ilil:u:1i!iet. 

mcam in myfterio Chri(li,c|i;od ahis êncrationibus no eft 

3 flttiplene. 

b f CJiuni plcnc. c ICuminipleri v derut. 

agnitum filiis hominum , ficuti nunc rcuelarum eft fandis 

a IQmi interpietaniur fcrii tiirai. INouis. b ^Pcr fiiiritum c ' Hoccd iny 'etiu,f d flnfiuuto. 

2 in 

apoftoliscius,& pro^phecis centcs 

fpiVitu.eirc coha-redcs 

a f Modnin ccclefiacum luiiaa. b f Qiiiaad eos,n ludaos c fF.ita: Abi.-h. ir.v.iriiatio, nili pt.THii

infa^ cîutjto 

Jeropto, 

543 Giof.ord.&NicoIaidcLyra. 544 

a In cMUfii.Qim ibi primitiis ccclcfia fuic,quo poft rcfurra 

A flioucm, &: liu ccclcliacongrcgandacttjVC fimus squalcs 

angciisdci. 

b MuUiforKii.h^ Grarco.multifiria.non (oKt varia,fi:d miil 

picur . " y.igic " " 

K rifcpio,fcd ab an;c 

.is laudarur iucjclo. 

Hirodes pcrfccfuif', 

fcd Magi adoranc. 

If,noranc Pharifari, 

fcd flcUa dcnu')ftrac, 

Biptjzacur 

a fcruo , 

fcd vi'X con.imis p.j- 

iris.iudicur. Timcc pa 

ti.fcd fpontcadp;iffloncm 

vcnir . Vulc 

tias{crricnlicem,ftd 

Petrum, qni caliccm 

timcbat,3ccufac . 

C SicundHni piAfinltionem. 

Qua; cnim in 

fui natura fimplcx 

o cfi,fccundum ea^qug 

agfuurin fwXulo, qu^ 

dcusprîiiiiuicîdclf, 

prôrdinauic.cft mul 

tiformis , cum varia- 

f vtinh.ibi'et tur mulciformicer.Ec 

Chn'iu4 !)> uevidcanturfibicon 

fidtm. 

'' 

fnim,qui cft p.iccr omniu , &c angdi in cxlo,Sc hcimincs inl 

tcrra acccperunc , vc pacrcs alios vocarenc . Ec noca,q, Chfs , 

dci vniecnitus pcr natu'im, adopcionisbcneficiop.icrcm 

fccflrcfigiuficac,dicens,F;li dimiccunt'tibi pcccatatua.Simi )| 

li.er,&:fpiritulTandus, pcrquem mfti adopcancurmfilios. 

ta varicntc diriinila. Qîa jmmcnfuscft Chrjftus.fcd coci- 

infans in 

Homo auce dicuur 

TQHxfont in nclo.vbi & no cjiino T Qjix dona dei . wripir ^Dcrepjraiionfhoininum. _ 

paCCr.Vcl natUta Vcl 

^ 

busincaeleftibus pcrecciciiani tmultiformisfapicntiadei, audoritatc,cxcmpli, 

tradiccre in pra:didis 

fentcntiis facra: 

pagma:docloics 

potcft dcccrminari, 

, ica 

quoddii>umcft,vt il 

\j 

i i Coinimpljit. * 

a 1 rroptcr ttiBuhiioncs mcas. fiint. ^Cûi 

b 5l'roban.lis. c 1 Sillatis in cis. 6c nondciiciatis. 

tis tin tribulationibus meis cfl: pro vobi-squf veltra. 

gldria 

a 5Et. INc.f.dcSciatisafidc. b tHunnlio. c f Senfum racniis.velexteiioracorporisscnu 

d 5Vt mcmoeiui obiincamus. IDcopattc. lEx cuius dif,iciif.itione f.int nobis patn s,;^ in 

cxlis anfcli nobis piouidcmes, in lerra iirT!.iti. 

^ huiusreigratiafledogenua* niea adpatrcmdomininoftri 

Vcl racionC bilfici), 

c fccundumprxfinitibncnircculorum,c|uaiTj 

fccKinChrirto 

^ 

g Ter fidem. \u$\i. 

a TChriilo. fCiira rerChiirtam implcuit dcusp.Atcr. b 5 Conua tiibu'.atloncs.v?Ifututr hxrcdita- ^ J-idcS tua dc ChrillO 

sccrtHudmat,. 

lln rc ipf. ad p.Krcm. 

c^^ 

^ ChnftuS cft m COt- 

Iciu dommo noltro.In 

cjuo nabcmus riduciam,& accclsu, decuo. 

a IMeritoconfideutixh^tnts. b f i.ûialiabetisacccirum.Scaliabnna.quxfupradi^lanint. 

c 1 Al.d4& 4o^:j.i.quas ^\ 

ft ncojCocjjprijj-dicaui vobis,& vtcxcmplumpacicnci^dcm 

vobJS. 11 ii;c.^5/orKviJintnt>ulationibusnondcficia- 

9 

10 

II 

12 

crcfcit , &^ vbcfusl 

^^ fruitus rcddit. 

i Cum omnibtis fan- 

T7 (S^f.Atiguftinus.H^d 

18 eftcommunio c^le! 

jg fiis reipub. Hi norj 

10 

31 

2.2 

fuaquajrunt,fcdqui 

Chrilfi func , ideftl 

commoda priuat. 

nonfedantur, fcdiij 

communione vbif( 

]us omniumeftconfulunc.Vel. 

k Qji.ifit latitude. ch.u itacis, qu^ vfquc ad inimicos cxccdj 

dcbcc,& cum hilaric.itc bcneopcrari,qi]ia qui triftis dat,{: 

dit quod dat , Opus crgo cft latitudine charitiitis, ne perea| 

quidquid boni tacis. Scd quia abundanteiniquitate icfrj| 

fcit chantas multorum,opus.cft longitudinc. 

} 

Scdulius. Quidam dicunt,quod latitudo fpaciofa vii,il 

ducit ad mortem 

mtclligatur, longitudo,vita;Etcrna,alcir 

do,c(^lcftcs virtutcs,protiindum, cotrarie inferornrn vit 

ics acpotcftatcs,vt fcilicec, horum omnium notitiam hat 

tes,nouerint quid cligant, vel quid rcfutcnc . vnde 

fubdituij 

1 Et(]ux longit. charicacis. Hi^c eft perfcucrandi longanimil 

tas,vbi quodammodo perfeueracur.vnde, Qî ffrfcuei/anerl 

y[que,ivfncm, incfaluus erit. 

^f^ 

cis. 1 1 Huiiisrei. fic non deficiacis in ciibulationibus. 

a 21 

j 5 klogcnua mca adpatrem domi. ipfum dcuote dcprec^j 

do. 14 rôo3fl;)dfer/r

54y AdEphcfios. Cap.lII. j^6 

\ i Et qudfuhUmitas.chsntsm. 

Harc efl 

q, 

riirfLim cor di 

rigat', 

I n n cus in prxmiuin expedctur. Nsm fi bcnc operans ctia 

, charicatis, 

' 

vfq; 3dinimico. altitudinem no 

' 

habes, &itaiamnec 

lr.titudo,neclongirudo. 

NamhabercaltJ' 

tudincm eftcogitare 

Dtum, amare Dcu, a 

&:gratisamareipfum b 

co- c 

adiutorem.ipfum 

ronacorcm;pofircmo d 

ipfum prasmium deputarc, 

non aliudab 

e 

ipfo, quam ipium ex- 

pedîare . Si amas,gratisama. 

Si vereamas 

ipfe fit merces qucm 

amas . 

b Et quid profnndum . 

id eft, pof- 

lignujvbi figunc" manus,cjuod 

C . . . . 

_- 

, , 

ad bona opera pertinet: ga ibi 

"anuscxtcnduutur. 

. , 

fVt Deus . 

prsijiiun) b fOcculninj ludlcium, quare illi dat, illi non. 

tPofttis ex partejVt iinitemini , ijua fupen-niinet , & fciri non 1-ongiciido cl! ab ca 

fublimita*s, & pro^^fundum . 

potell, vd cliaritas fcientia: fupereinin(;t> alij, chatitati , ijuia quauto 

lueliusintdligitiir, tanto plus dihgiiur . 

plcne 

Scirêtiam ruperemincntem 

a fQuavosdilexit,& quaueHramrupeint. b TrT lias fcientias. c Êundo. 

fcientiaE charita^temChriftijVtimpjea^^mini inomne'mpIc- 

I^HiC uirtutuin, poll beatitudinis. a Êgo iioc uoli oto, ei autem lit gloria qui potelt 

faccre . 

b IComplete in ^nbis. 

nitudinemDei. Eiaute'mquipotcns cftomniaface^ctfii- 

a f Qua plus intelligimus,quam petanuis. 

pcrabundanter quam pctimus,autt inte1ligimus,{ccundum 

a f Foteft hoc in uobis,licut iam fecit in nobis Apoftolis. 

5Et ipli foli, non homini qui nihil e.t Ce. 

viftiftem quas opcratur in nobis, ipfi gloria in ecclefia , & in 

Fihrsqusfecitinccieiia,iicinChiiAo. a Omnia feciila continentis. 

Chrilto Icfu in omnes gcncrationcs fccu1i,feculorum, Ame. 

ficis intclligere occul 

tum Dei iudicium;quare ifIidat,noillj.Dcprofundoenim 

iudiciorum Dei quê fcrutari,& contcmpian nrquimus,pro 

ccditomncquud poffumus.Quod pollum vidco,vnde poffun 

non vid,"i, nifi quia noui cfle a Dco . Cîaieautcm illi 

dcL ,1 -vjltum cff a mcabyfTus eft &C profundum. Nunc ergo 

ipfacharfcas in boniscpcribusexercetur ad fubucnicndum 

al']'' 

Nunclcnganimitateaduerfatolerat, &incoquod veraciter 

tcnuir,perfeuerat. & bsrc longitudo eft. Hoc auccm totum 

proprcr adipifccndam patriam xternam facit , illi quic 

, Sc^vfquead inimicosporrigiiur .&hiCclatitudocft. 

promittitunnexcelfo , &:ha:ealtitudocfl. Exiftitvcroex 

occulto il!acharicas,& li^ccfl profuudum. 

Quxfnlatitudo. Augiifl. In operibus ch2ritatis,quxcxtcnditur 

vfq,- ad inimicos diligendos , ficut Chrittus, qui orauit 

j) inimicis,qucd ofiefum in crucc fua fuir,q in bcu rc nia cft 

adcxtcra in finift-ia,vbi manus fixx, p quas opera fign.mtur 

qu inhilaritatedeccteffe. Etqualong. Chantatisjqviivfq; 

ad F.ne duret,vndc:f dikxiffetfuoi-.in fiv.ct dilcxn tryi.Quod 

lignatum cfl pcr longitudincm crucisa furfum vfquc dcorfum. 

Et cjuftt[uhl,mitas, i.quo tcndat tharicas,fad .rccrnam 

beacitudinem ,qua: notsturperpartcmcrucisfupiapolica. 

JEt^wiff /Jf />ro:chantatis.Quod totum portat.vtparscrucis in 

terra fixa in abdito qu(j non vidctur,id cli,mi{encordia Dei 

qua; occulto Dei iiidicio prouenit, per quam charitas in nobiseftlonga,lata,&;aka. 

Vclprofundumchariratisfunt Ecdcfiaftica 

facramenta,qua:funt profunda, & inucil'gabilia, 

&funtfundamencumcharitacjs,linequibu$nonvalcc. 

Qux iitlatitudo.Qiiod lit myfieriu crucis.Aug.Sciendu, 

qu in his vcrbis figura,&: myftcrium crucis ofiedicur. (^ 

enim,q.a voluitmorcuuscft,&:quo voluitmortuiis eft.Non 

ftuftra ergo mottis talc genus elcgit , in quo laticudmis hu- 

.im,&16gicudinis,&alcicudinis magiRer tibi cxilkiet qui di 

Krat.-ToUe cruce tua,&: fequcrc me. Tolht crux,cu fpu fca 

carnis mortificanf.Qiiadiuergo euacuat corpuspcu,.quandm 

NICOLAVS DE I.YRA. 

1 Siiblimitas. ilîa nonfolumfacit afcendere in Deim,fed etiam 

trgntformari quoda.nmodo in ipfum. 

t Ec profundum.i'c///cf t humilitatis,& condcfcenfionis adpro. 

xWnum. Fndc Taulus posiquamfuit raptus ad tcrtium clum,per cba 

titaiem fic ad proximum defcendebat , qubd eiiarn de aû r/iatrimoniali 

: 

ordinabat^diccns Vxoti vir debitum rcddac,& fimJlitcr 

vxor VI ro. i.Corint.f. 

3 

Scirc cz\zvn.Ordinetur fic litera:Scire ttiam charitatem Chrlftif 

id tfl , per quam rniniur Chriflo . 

habemus de 

4 Superemincnccm fcicnci^. Id f/?, notitite quam 

iffo.ybi enimfcientiaforis iiat,dileCiio l intrat.propter 

.Corint. 

quod 

ihd'dicitur': Maior autem horum eftcharitas. 


In 

cap.^.vbi dicitur in 

poltil. Quxfr latitudo. f.charitatis. 

Inhocquoddicitur: QudijitLaittrdo. fccundum gl.non lolum 

melligitr,g)chantasdcfe vfcijadinunicos cxtendidcbet, lcd 

etiam cu hilanrate bcne operarijquia qui trifhs dat,pcrdit quod 

dammo tcogitatnu 

do flar, qugflatio pct 

fcu

Chry.Mignadigni 

tas,&rcgnoquouis, 

Glorord.& Nicolai de ra '. Ly H8 

ritus conrrarius. i.opcratio ancichdfti , quiiam iryrrcriuqi D 

c A p. nrr. 

ifKYo.Hidenw oftcndit gratinr attribucda,hinc 

de muribus monct,pnus omnescommuuiccr 

poft pcr (ingulos ordincs 

b ^t; 

pinHus ia domino. 

& confubtu longc 

maior . Nam n-hil ita 

ti.Cor.7.d t\u eflcpropter Chri 

flum .vtcatcnacfunt 

fanitis illis manibus 

circundatac.Vin6tum 

cffe propter Chriflu 

illuftriuscft.quamflue 

, fuic 

Apoftolum 

Doc^lorcm.riueEuaa 

opcraturiniquiratis. 

p Fnum corp"s. Dcbetis fcruare unitatem.it^ quod firis vni\ 

corpns Aibferuicndo proximo, 8c vnus fpuitus cuin Dcoidcm 

volcndo, vci vnus fpintus cura fratnbus, cum quibus 

idem velle, & idc nol 

C A P. I I I I^ lcdcbctis.Vditadc- 

' 

. 

. 

a 

, , ./. ,. 

tQj.13 Deus poteft onmia &ceie , el vt ei fit a vobit 

giotu. b ICmcomt. atiendumeit'. 

bctis fcruarc vnitatc 

/ 

ipiritUS,qUI4 VUU i'Or 

t Bfecrd itaquc vqs cgo vincftus in \ pusdcbctiscilc mul- 

a 5 'K^pt" tlominuiQ b tOe buno in melius, vt coniienut 

mex prxd tirioniuiubu'atio cllia. 

Dommoji vt dignc ambqlecis voca- 

J a f Iti.f. 1 1nietiori.Sc cztetioii. 

tione,qu^ vocati elHs.Cqm off hu- 

a tVt ttaifVabiles fitis. b tAduerforum. 

4. 

S 

6 

7 

8 

militatej& manfuctudine.Cum pa- 

^^ST* fntic ontui raoleftia.Vel Ahcraltetiusoncia pottaic. \ 

b ' 

SNon iidlc, vel pto teueno aliquo. c fStadiofi,cai)ti,attenti. 

d 1 Vt 

gdiftamcrte.Siquis facto|and>am. 

c d 

d 

2 

i 

toru adunatione mebrorvim, 

&:potcftis, 

quia fpiritus habitac 

\v\ uobis. ynum corput, 

Aug. pp focietatem, 

qua fpintuflancûs fi 

citnonfinepatre,5c 

fiho. Ecclclia utiquc 

acccpit hoc donu , uc 

Chriftumdiligit ; is c 

ticntia ruppo'rtances inuiccm in chaVitate.Solliciti fcruarc 9 infpQsaao fijjtrcmif 

' 

nouit quid fit qUOd 

, lO 

^quodvnuracorpuCti$opeieSpirituirnai.velnitatemEcclcfiaflicam, quarafacitSpiri- |iop6lprum,y.rCmif- 

tuflauAus. 1) 

dico. ^Dcgcmes. Quia yax 

SiquisergaDo, 

iHa elt nuttiuiciituin fpitiiualib nitaiis. 

c Subminillrationc. Subucniendo proximo. 

m.num infomt uuta j ^^j ,^^ r-^-^^^^ ^ jncd^lo pacis.fVnu m corpus,& vnus 

tperTin?ul^

4 A 

af(f 

y49 AdEphefios Cap. Ilil. 

Aiia funt ca quf crcdurur.aliud fidcs qun crcdmrjlla gppc 

fiir.t in rebus,qii? 

vei efie,vcl fuifle, vcl futum cllt-crtduuir. 

H^c raiteinaniniocri-denrisen,cienirn t ofpicuocuius cft. 

a Trofu-r cjHod oicit. Ad p^ôbandum. cv Chrillus honio dac 

diucrf 1 dons, dicit fpiricullandus iii : pfalmo vcre Chrirtus 

fm humaniiarc dat . 

nan piopheta d CIC, TFMi I tQueranonpQt & arcenditfuperomncs coelos^vt . 

adimplcrctomnia 

a 

Vicariospradicationisfu.T. 

lEtipfedcdit quo/daquidcm Apdftolos, quofdam autcm 

a 

b 

Defuturis.vclfcripiur.irum intctprctcs. VtAjiLus. 

Vt f.ptemdiicmesfub Af >iio s Vt Marcir.,LJcas c Vt Epifcopc8,qui ve.bo, 

, & exemplo docotedcbcnt & dio cnr i.'aH pJiloKs,& Dci^ >.'es pattoi enim non cft, 

niii*abeat doftrinam qn j;r--i;'-m pilcat 

^ proplie'tas, aliosvciob.u.ingtIiftas , alios autcm paftoe 

res, &Do(5tores ad t confiimmati >ncm fandlorum in 

f opus minifterij 1 in JEdificationem corporis 

quia dixcratjhumanitas afcendit.d.-itas afccndic^neidoo vi^ 

dcrcniur duo,rubdit.Qui dcfccnd;C,id cft,dciras,& qiu afcc 

dic liiper co:los,id cfl,humanicas,ipfe cft vna.& eadcm pcr- 

fona,vtimplercr omnia donis fuis;& itamiplcuit,quod :pfe 

dedit quofdam Apoftolos,quofdam Prophetas,&: ca:t. Hccc 

quomodoalijplus,aIij minusdcdit. Hominibusadmcnfuram 

dat.ipfc non ad menluram sccepit. 

b Captiuant duxit captiuitatcm.ldctiêos quos diabolus capciuaucrat 

a paradifo,& propno rnundi,i5^ infcrni teccrat.lterum 

captiuos fcnt Chnfûs. dum ad coelum reducuntur. 

AugufTin.Dcditdonahominibus Apoflolicaaudlontatc 

Iog.'ur.In Pfai.ita dona in hormnibttsSiC cnim 

Icgitur.^tcfpiJ?; 

pluies codices habent,^ maximc Grxci. & cx Hcbr. fic m- 

tcrpratu habcbuis. Dona auce dixit Apoflolus licut ,l"phct3, 

ncJ donu. Sed cQ prophcta dixerit: Acccpilh dona m homi- 

NICOLAVS DE L YR A. 

nibus: 

1 Qiiifuperomnes. CreaturasperexceUentiam. 

3 Etperomnia. Tergeneralemrcrumgnbernatinnem. 

} Ix in omnibi\S.f.fidetibus,in qnibits eji jveclalitef pergratiant. 

4 Vnicuique aUtem.H/c decLarat qrioddamdiliim.f.quaUttr om 

re$ fideles fint >num corpns Chnfli myfiictm. Ei diuidnur in dntti.qti 

primo declarat huius corporis diJiinIionem membrorum.ftcundo conntxionem 

eoruvt, ibi. Vcritatem. Trima adhuc in tres. quia primo 

ponitur diRa dijlindio.fecundo diflin[iionis conditio,ibi: Et ipfc dc- 

d\i.t(rtioeiusduratio,ibi: Donec, Circa primum dicit .Apoihlus: 

Vnicuiquc noflrum./citVca Chriflifidelium. 

5 Data cfl 

gratia./rf efi,prout 

voluit dare,& plus,& minusfecm 

dum ordinem aijp"ficionisfnie. Chrifio enim datui Jpiritm,non jccundum 

menfuram, loan.j.d. aeteris autemdatu in mcnfura. 

6 

Proptcrquoddicit. Pp/.^^.c/. 

7 Alccndcns in altum./'. Chrifius infua afcenfione. 

8 Cjptiuam duxit. i.patres '-jiti prius tembarimr in limbo . Qm 

dicuniur hiccapti.ua captiuitar,ficut frequsnter infacrafcnpturafic 

talisnduplic:uio,T?t cum dicitur; Vitaviuet,raortc nionctur.c^ 

canfin.ilia^ ad maiorem exprefftonem. 

9 Dcdu dona. SpirituffinSli. 

10 Hominibus. IndieVentecoflcs vifibilitcr,& quotidie inuifibi 

Mtr.^PJal .6j .d.dicitiir,quod tcctpit dona in horninibu

,,.numt. 

jji 

Glorord&NicolaideLyra. 

a pnnrf,fderr,inrf'>mdici|, 

b 0,".qui fumi:': in vn;i,& nodifcrcpanti fidc,& in vnn & 

nodiffiicr' agnitiontfiljpci ,vclin virtunbusquiH.arno- 

(cit^filius Vci ir Pv bis,vcl quibusagnc fKimiKcfi \n f.wrc, 

r Oicuriau .rrb'< 'nujtcm dc clu;erlisiTundi partib. \cl 

ipflChrifto.quaflderi 

dc" currcnics ad 

;.:. 1. xi-ae gauduini, 

,iMit 

Chr^fuisiiQrtuiie cjfc 

^ rcfurrexit,cu:ufcuqucctatismorcuifuc 

rin:.Vcl,inv!;ifipcrfe 

ûnijuclquodci.put 

f:mcmbraonints.limus 

ujiiis pcrtcttus 

u;r,cuinih'Jdcric,&: 

nihil pfft addcndum 

flt. fcrtcchisuu-,q!.iia 

cntnienfiua.iJciHtta 

jctaciK.iVlcta,iitpufc 

nihiladdatînMUcio, 

Uclvuibus Mcnaua, 

quiacritplcnus Chijftus, 

omnes h.*bcqs , 

t T3ndiuduiabit^pri'-.np,doncc(>ciur.nonro1,8cii!eonpneftgrauiterf!!f Doftrma pr.tuumm tl quafi v.-niu ' 

^cinpciiat.^ 

, c Fatlx . fl 

froi,ua.^fiii lunt, 

circunfcrs^murf^nfmu^cntodo^jftrinap t in nc.]uma Uoroi' 

a FkU. Vcr huminct n:il!itior..$ tp fe.St ad Cinplcium deception ma,.u;i>. 

b Vt lub 

prxlcxiu neiitatis maî dcciriat trjhcns aJ ciioicm. c Non liiiiuj i-l -.lo.l l4(i 

1 pum inaih^fiaadcircumuentioncm erroris, Vcrua^tcm j 

c 

a Atû. . 

ATc:t'onc htki. 

b B(>na,f'-cuiti;umdoi.'>.i!i.iin. b Noii lif>e,vel ex timore 

rcr infnvra. d c 

Coopcraiione. Iiiomn fj>iiiiu,iiii'.,mo. 

3Uicmfacieutesin.piKirit;5tecrcrca'mus in illo peromnfii 

t Nubis (A..uidens. b R.cjcie.poierij 

c ^ciic in ilio.qui^ pei illutn. 

d tcdf lia. c Fer fidein. 

-d 

^c^,j^^ 

qui ell caput Chriltu.s,e'x quo torum corpus compa 

* 

^ Vutculischaritatis. b Ide.i.f.er fcJem.Oc ih.iiitatciu, & taciiiiit ienil;ra 

(Jûiciuniiirt, 

Chiiltiiibiinuiccm-lutmioiliiuie. c Exhibitx, noi. luimn v/li,niate, !.:. lciur.duiu 

ncc maiora corpora Lh 

red i^cd.Muiii;!.] moda 

(loiMinici corp.)- ^ 

ris. iicriicc. n.muUu; 

dccis,rum ncccapil 

KisptritiirusUcnihil 

.n.dctradCi quolibct 

niodo dc corporc hu 

manopcritutiiineft. 

Ica.n. modiHcabitur 

i!la in unoqu jq; ma- 

tciies,ucal!Cj.dcxca 

nonpeicsr. L.cquo4' 

alicui dct'.:cnt, iUv: 

fiipplcattj 

t^Cicqcf 

cic nih.!i*' 

voiuit . EtU 

q'iid in paitc aliqua 

cnornii:er abiid au;c , 

quod vnuraquodqiie ioeuibritin pectotuni Ipargctur. 

l')decoruq.ppe 

potcit opcriri. 

- . . . 

b 

nih'1 

" 

, b .-i i- L 

s crclcit , bc onuics in co i}nmor:alcs & t>cati cum eo & , 

func non crit necelljria prelacio. 

* Ambrolius. ka elaborandtim boiTitnr , vt perfcdiofi 

dc! ppr, hcndatur . Cuiuej, menfurq (tacura^, fed m mcfura ^^tatis plenitud'nis Chntti. 

i'U,*7ri< e m mpfnram xtatis. Aug.Nq ait mcnfur^corporis vel ftatur(, 


(tnhiîacon \& d'ncmi Tafloribus^fer quos intciligunturfeptnagm 

ta difcipiiliyfai erdofi-s curati.Do&oribus autem qulcun(jue exercentes 

deb.teaiiimdoccndijffuprttdicandi. I Doncc occurram.H/c 

(onfe".,& fi( ceffjbunt hic officia,& 

jtoi tft ijuod d/i/.ni-jDoncc &:c.,d.na off.cia exirccbunturin eccle-r 

fta militantc , Doticc occurranius omncs in vnitacem fidei , 

&iC.i.(iHifi(mu! ifhftnn fide,:]r c'iinitione Clniili. i Jnuirum 

^cx\,i.ucuramui Chrdo venicnfa-i iudicium quiefl vir omninoper 

feflus. 3 In meiifurama:cacisplenitudinisChrifti.o/.j. 

rtfn>}>enti>> at.ite i^.annoruni.^(fuefi x:as plena,& perfvla,& in 

ijua Clynflus p.ifj.nfiiit, 4 Vtiam qon iimus paniuli . iûuc 

fr.ifn vjrianciir hQminct fvcunJmn diuerfas cogiiatianes,& aSiones 

^r fiecjuenier d'cipiuntur, c in errorem Jucuniurper malorumperfuafioncsyqu* 

(unf cifiabunt . (^nde fubditur. Ei circumtiiramur 

pmni vcnto, A:c. 5 VeriCStciw.OHenfacircjcorpusCbrifli 

fnyilicHm tiifiinEiiQue mLmhrorwn , hic confeqnenter ofiindirur cotfxio 

corum . S'cut enim in corpore natnrali a capite fit infinxus ai 

g. A 'Hembr.u caiifa'iijenfitm, &rtintum, & connexionem membroy 

f:ir/j,''ic a cipit: Cliriih in corpts vin myHuuinfit infUxus grati.i, 

^ WMH 'i^4yk''i if^tftî^Jf'-' lidtiliuiu ^ miitiiAm fubutntionem 

44 mn? 

vndedilapf.;funt, fi^ 

cafdcmquoque cofporis partes vbi fuerunc rcdire neccfrc,f| 

cfi.alioquin c.ipiilis 6c unguibus immoderata& indecen^ 

m.ign:cudorcdde crur. 

f Chriil .s. undus dr. lit in uereri Teft im.reges ungebacur. 

g H.c ii;i,*.Admonet,utcaucac acoiuetudine antiq Gccilic^;! 

tis. C^Quiadeustoc.iuxiliaadcul^jdiadedituiiitJCis, &:q.*.j| 

crcfccicpv>ceit;S(5L'ei ocurrctis.crgod.co,noobfecroucpri^ 

h Qbllurarim. Non paium,(5

6 

^55 AdEphcfios Cap. 1111. 

^ ac mcniunt,qiiiburiiis mancipijs lcriiil orcs fa>Sli.Iraquene 

A nt; uLi fimus, fcd h;s omnibus clcnlis , ac fprccis , vcqui 

in iuoc v)uimus,atquemcccloconuer(amur. 

4c Amb.Manifcftato crcuorc, $c racioneoltcnfa quam fe^ 

Qui dcbcac crMCun;(in fic 

vccuSjCsicorrumpicur. 

Qnla Deiis defcritco. 

Quia igiiorant 

viraiti D?i. 

fide Dei djuntaxat^ contcrtatiir iUos 

inDciJ, vc noal ter 

incedant vci fn- Nataialem. Sine fpe immoitalitatis. b A DeoquieftTitianima; 

.ciantquamjJoccmr ii . 

,nClimiCS_, 

inueniancurqui 

^ habcntcs intclledum , ahVnatia i 

vitai)a''pcr ignorainiam 

a Peniianciit b Quia Piadicationi ocuosclauferunt. Alij uui^tiam. 

nec c Etiamfioruaturp^tiidine. 

fidcmrccipiuc,nec 

COnUCrfationcm , C|_ 

[, cft in carcitatcm 

quâ: illisjprd^ptcr cordisipiorum.qui t dca 

Defumravira. b Pn volnnuicin. c Foiuicationis. d Ei dcinde ttadidcinnt f. 

^ 

mandaclex, obfcu- 

rum habcnccs fc-nfuin.nccconecplen 

tiir diUini nominis 

vencicem 

. V.uia.n. 

fcdnntes qux func 

idololacria.infi^naturadiabulo,nev- 

niiis Dei iter iccdac 

vt focios illos fu.B 

perditionisefficiat. 

a .// vJf^De/.Aiiguf. 

D'-;rfunc vit^, vna 

coij-ins, Dlccraanimo 

L::ficuc vitacor 

pc, .', eltaninia. 

fic 

a;i;;r. vicaeftDe'. 

i )iianimA 

de- 

..., mor.tcorpii*: 

ic anima moritur, 

idcfcrac Dcus. Ani 

mare^cdens a lucc 

iuPitiar.quantomag;S 

qujjric quod inucniac 

concra lufti- 

c 

d 

e 

554 

Ambr. Homo. n.intcriorfi vicia priftm.i fcquitiir,vcrus 

dicitur.Si aiitcm in nouicacc vicx' an.buliU.alicnus a fcculari 

crrore nouus dicicur.Eo igiturcunumpicur, quo vcccra- 

fcir.fdeoaic. Dcpunite vos. i.vctufraccn),quahomointcrior 

ipera'ntcs'iemetip(os 

Vt n;hii omiiLiio ijuixi immunduin (it 

;>txuermifcriiit. b In cl:fi'.icnti.& iniatiaLU.deiidetio. 

Vc! pet fc de aliQ uuio. Aiii auaritiam. Gcnitsita auibulaj:!. 

nem immuniditiecomnisinauaritia. Vo^saiitemnon ita 

tradiderunt impu"'diciri.'cinope''ratio- . 

. . , .- ..,.,... 

a luucanuum tffe. b Ems piidicationem intelle.iillis , vdciiin intciius lo- ' 

roememitaauduu$, qua , 

' v^n.unt abeiroic,vcl 4ucuiit inetroicin 

* 

Qiijitidie. 

corrumpiturrecandumde'fidcria crroris. t Renouamini '^ 

tiam,tantopysrca 

lumine veritacis,& in tcnebrofis demcrgitur. 

' 

Ecllicur DejperantesMd indolorij,quod ex Grxco crahitur. i.de 

peccato non dolcntcs. 

-jc Amb.Gentiles flitur.T rcf irre6lionis defperatione cxcitatem 

cordis h;iberc ii^nificat Cûali.n.vltra noii futuri vitam 

fuam conta.mnant tuipifrjin.ioperationr,noJcntcs fe 

fiibijcece icgi rideijqu^prohibcc volupcatciii propter fpcm 

vicx fucuraJ , quam li idcirco ridendam tcnfeni.vr lurede- 

honcltare fc,^\: ^licnaappetcreauidacupiditate Vidcantur, 

qu.ili poft hanc tranfpuactioncni nuUa lic vita. 

.: 

Pnmafius Nccefrccft,vtquidofuturjCvita^dcfperanc. 

pra.fcntibus hjVeant volupcatibus , Iicut in libro SapientiJB 

dicitut ex pe; iona corum , qui animamin aere dilfblui prifumpfcranc,vcnite,(i: 

fruamur bonjs qua: funt,&:c. 

Sicutverius Hiyc i6diCit,quialunt quidam inccclcfiaqui 

l.ibnomine Chriiii n5 lcqoun^vcritatc ^ Chnlfijs docuit;. 

d Deponite . Non lubcc^ vc corpus dcpouatur, fJ vt v ica in 

nicliusmutetur. 

a Perfpiiiiui 

lanflum quidacitiat.onem.velmentetîiituali. Ideii 

'fp.ritu 

qmcrtmcn. b Opeie. c Chriili Cinilitu 

\ kUtemrpiriiu'mentisve(lr?,& induitenouum homine,qui 

^ a Humana naiuta,fcd Dci potentia. 

i c 

Amb, 

b Cominuni priatioiw,oinnibus bona pixiianco. 

Petfetia. Non h) potri/is, 

h fccunduDeucrcatus eftiulbtiaj&fanditateveritatis.^Pro- 

I 

K 

Qâ vctus deponeiiius c\ Quia nnuus indiiemiu elt. 

pter qd deponcntcs mc'ndacm,log.mini vcritate vnufquiqj 

IQ^JUi ^mine, aQ^dJccet, b Subteiucado. 

c Q inu.tustoletoquod V tannon pjteii.fedde irane ueniatls ad aftura 

|ecciti,Jc ipfa non duiei .fojue ad occafum foiis. 

cu proximofuoiquo^niaiumus inuice mebra. tlrafcjmini. 

N I C O L A V S D E L Y R A. 

I Mieiiatiavia.(\ue non cxcufat.fcd magis aggrauar,inquan 

tum d\ per propri.im ma'.tiam acquilita, 

Z ihi difperauics. iepodc >itia dimitterc propterhabitum pra 

uum dcquifitum , & incliuamem pcr moaum naturac . 

proptcr 

cjuodtaieslc exponunt line ffenocarnaiibus virijs, ideoiubdi- 

tur. 

3 Semenpjv). Quantumadiiilioncltatcmlenfuum, vc 

arpelibus,ocu!i$,taîbusimpudiCis. 

4. l>i oprcij. quantum ad pracparationem opcris. 

5 Jwr.i/ntiu/x.f.atiim^,^ corporis.Alitcr potcft exponi. 

^ntef;frHw,;7fKi-.i.licetdeleftciur fecundumcarncm.corru 

pitur tamen vitijs fctundum mentem , & etiam fccundum carncm.Dcditi.n.carnalibus 

vitijs citius moriunturcxtcns. 

1 4 1{eaouamini autewfpintu. i.m fpiricu, qui cfl 'n vita mentis 

vclirae. 

1 f Et induite nouum homincm . i.Chriftum per ipfius imitationcm. 

16 ûi fecundum.hcundiim humanim nntuMm, 

17 Ii4jlitia,& faniiitae. quia nonfuit in eo dupluitasaliqua; 

vel hypocrilis.i.Pct.z.d. Ciui pcccalum nonfecit,nccinuentus 

eildoltis inore eius. 

18 Trupter îuod.Hic confcqucnter Apoltolus informat de mo 

ribus rcfpcilu proximi.Ad quem fctcne habct homo per veritatcm 

in orc,ii.'lumbonum incordc.iargitatcm in maiiu,&be- 

nignitatcm 111 afFedlu primum ponit d>.'Tropter quod dcponenicf 

W?tvit.'jc;m.pcrquod proximusdcfraudatur. 

19 le^KiJKW.pcrquamcumcorcOc viuitur. 20 Quoniam 

fimu\ iniiicem rnemhra. propter quod debemus nos mutuo iuua- 

rc. Confequcnter ponit lccundum di. 

21 Irafcmini.n.x pcr zclii,qua; nocftcotr.i natur3,feGContra 

cms uuiuin.Sed îii ui hoc m.-i)fura rationis de facili exccditur , 

'iom.6. 

' 

f 3 p,o- 

^

BetlT'*^ 

Tit.ih 

ffûKut 

5:yy Glofôrd.&NiCoIaldeLyra'. j)6 

illi irradiat.Irafcimini. Amb.Quod c(i nntur.ilis mo- 

potiijs 

A lus animi contra pcccantcs,lcd nc modum CKccdpodo pcc 

Cctisarpciiusargucndo,viidcS.ilomoi "N^pUe/frnhmsiudiit 

/fHtperit in iuUitiafua . Tcmperanda ct^ crgo iultitia , 

Dcus futTcrt iniquos,vt aliqui ex cis corrir.uuur. 

^ Scduluis.Euidcntcr 

hcicdicit VJtliS. 

vc ic 

''" ' ~ " ' 

} 

' 

d ft nclitc.Pcr inMbedtenriamprfdicatorem vcririicis/î. 

cft (pirittiiu l.ini:"tLimciMHriiKirci.!u.intmnaJ vos.Q^tMt! 

dcbcris in quo vos qua(i ccra fi!,.c i.cius jiuaginc vcbis i\ 

da \'cl criislijrnnti.i.dircrcTia ni.ilis.Nolitc onrrill. fptn- 

lunirand.Aut; SpuîtutLiiIlus in lc imniutaMlis, tl'd in la!i. 

ttis 

ficicg.uidcrc dc 

VlwiiMpecoredefinii*. s Splcndor ra- 

, veb;de pritcriilsjvcf^m.qoodftprn.ir, 

tioiiu.vcl Ueussniipci ixiin .iualjpc; m.>ntiin imerp.>J5tuiii obicurciur vjbit. 

&:nircrivcflro, nc 

^ gr nolire'peccare.Sol non occidat lapcr iracundiam vcftra. 

r* r ,' o f~>u ldc.H.'o,uiset'3inirrit,qaod 

c tic-iii.itio Jiaboli. b KriJ>iei.-.ndoin ra. 

blS K>1 lUdltlX t^nri t Ali? pitci vcter - iioininu. (J Ali luo ilul j .ûi aiifc.Jt. 

flus incii-i.it ^pccr ^ tNolice locuni darc diabolo.Qui furabatur, iam non furc - 

iracQdiafl) Vtltran^ Nonrolmjipoirctuo. l Noi praua ppm lucri 

mcntib.is obfcuraturimagisautem 

l.iborctlopc.-ando ma'nibusfuis, quo^d bo 

IJSOCCfUCrCj OL dl- i Non tjntuiii viidc viuii.fcJ cii.jii. Al.alfcui F.iiJin. 

fccderc ijlo locum ^^^1 cft,vthabeat vndctnbuatnecefTitarem paticnri. Om- 

CjiabolO 111 VeltriS Etfifucritconiecoiuepm? b Ncc b-nm inutilncr Jicendu 

cotdib. prafbcatis_. c nisfermotmalus cx orc veftro ndn proccdat, fed fi quis bo- 

i umal.fNOn me~ j Itaoppoitunc,&c.rcuiifperteprOtlicut &Dcusin Chrilto donauit l^ piotcaufidcjja:r 

rium verfis Pcus intrat. Ilh funt claudcj.d(j,iff 1 apericndx 

pfjl.^r bolo. Oportet. n. omncs pariter clIemucuaccmp;iclione 

coffip3Cos,&: finuil lUi refiticre.Qucmadmodum(.n.)quadiu 

lapidcs benc compadi func , mbilque vacuum inccr fc 

babenc , firmi &: infradi fi vcio 

pciftant, vel foramen acus 

duntaxat quod vtrunquc pcnetret.aut lcifliiram.qua: capil 

h locum habeat.ficri contigerit,omnia difToluuntur, ac percunt,ita 

& diabolus,doncc compadi quidcm ac benecom 

polui fucrimus,nihil luorum omnino pocerit intcrre, 

c 0/jj/frr/,o,iêr facramentum baptifmi,in quo ch 

Qer itnprimitur, 

14 In dic redemptionis.L/cf/.>j.

A 

I 

l\ 

c.:n 

.

ttali 

teniin 

B 

if.% pergifec 

re. 

Aug traft-i 

in lob. 

tRo.u.a 

i,Tcf.4.a. 

f occafionem 

opportuntu 

tttU. 

559 

guant. His.n.duobus 

modis non cc m.icuiacm3lus,finoncon 

rcdarguis . 

fcntis,ctft 

Vtrunq; complcxus 

crt Apolôlus.diccns. 

Nolite communica- 

re, noliteconicntirc, 

laudareccapprobare_. 

ttqmap.irumcft no 

confcncireaddit. Ma 

gis.iuteredarguice. 

I. 

rcprchendite,corripi 

ie,cocrcctc.Ec cft fcn 

fus.Nonflcisconlen 

ticnres m.i)is approb.indj,ncqueneglvgences 

argucndo, nc'quc 

fupcrbicntes mfultanccrar2,ucndo. 

d Onviia antv. Scd 

rcdaigucndafunt,g.a 

lic manitcftancur ixpc 

pcr confciVi >ncm 

ouipa-nitentianuC^c io 

argiicndum cft, quia 

lic manifcflatur , 

tj, 

vcrtiturinlumcn.vcl 

jlli mali manitcfl.iuiLfibijpiis, 

quod m.ih 

func,6u..S bo..-, ho.m.bus q. .^.| lu.^^^^ ^^ io COCIonC pupull lo- 

+autcmquiEar2uunrur,3luminemanifc(lantur. Omne ij qucbamur Ha.cdicic 

b Inlumen vc.itt.r Mmabonum S.c pco.rtWlionc..,.;pocni.entiam. 

eft. 14 dommUS . tC (ÛOUia 

* 

%drc"rt;,n,crpa,mc:La.,..&conteffionemman.feitctux. c ScU.t qu.a fit 

Y>ommCii loqUUCUS 

u:.c,. suod 

m.:^ .a;ur. 

Prnnrcr Quod I S crt. lci & ApoHoium 

f t autcm quod manifcltatur, lumen elt. Iroptcr quoa 5 

, , ^ 

.^du plcnum, 

. '^^'^^-^-^"'!^,^^:rf;^:.:^:^ iLcntc.nvcrba^qu^ 

\ t .. . ., . 

o Hit pcr liceir,ftinfuturofCifi'^f.cm. 

\6 infc ChnHus loquc- 

5 dicit;t Sursequidormrs, & exurgc 

a mortufs , &illu- 

^ 

a b c 

Qnieafoliulliiia Quja pro.-.el tedargi.cre. Q.110 modc.am 17 

...e^. 

batur crupific , atquc 

18 diX\&\Hxcd:cil Dani 

^ 

minabitteChriltus.t Vidcîe itaquc quomodot caute 

. 

, j,,.,,.,i I, inJifacti. c Sc licct in omn.bus prouidentej. 

V':."^ oV^^nutrt^rc 

(ctu.e;drDct& uacandi d.u.nis.quod nccêflc cU:,u.a hod. .un. 

luali hoir.incs, 

/. u /-1 C ' A' ' 

ambuktis . Non t quafi infipie^ntcs.fed vt fa picntcs , re - 

^ 

20 

" 

a Idcil,... I;ac uit.T uiult.. occurt.int .mp:'d 

uie ta " Qni.imal. die. 

- 

j. .i'"'"-^ 

^-, 2.1 

dimcntes t tcmpus , quoniamdicsmali 

vni*acquc cidcm d;ca 

rur,qualidurniiciiti. 

Surgc qiii doririis, qu.ili 

ntonuoÊxio^catfior- 

lunt . 1 ropterca ^^ ^...igmuquia&fpi- 

Aug.inpf.ii. 

g^^îr^f ,pcr confclTionem.Ef rê.per f-^t^^^f^^^J^^^; 

d Pri 

19 

?;i. Ncciionc!>îllud 

cft didcrcndum quo 

1 ^ Incor.n.ic.aM. b Quiie quid Dco Vt on,n.acuin_ 

j.iaccat. 

^^ ^.^^^^ ^.r^ j.j^^j,^,jj ^5^^^,^ 

noUtc ficri impra'd;m3rd i"tc'lligent qua: f.t volun- M 

^^;^;^, 

&ianirna, cuiusjntir- 

Occulta cciam cordis 

|^'nmaliurSicut ad Cor inthios aic , 

ciusinanifctâfiunt. ... . ^ 

f L.u,en eyM.pcr panitenciam mcipit conucrti m bonum. 

Lumm fi?.i.nun ambiguum.ncc poteft cxculan,qu(>d palam 

-NICOLAVS DE LYRA. 

1 Lhx in domino pcr clantatcm gratia:A notit.x,.ocodudit. 

dc v.rtutc in vtrtutcm. 

2 P^t fii^hcis ambulatt.^tocc

S. I 

5^1 AdEphefios Cap. V. 5' 

i^ ad boran:m ordinaci funr. Drcunt cnim viccs, 

fpacia agunc 

:A ten-ipora.o'icurca;mSc],& Qrc:dic,c:aicunt tcmpora.Cui 

rniMefta funtti?.!,.! hoics (ibi no furc njokltif Dicuntur ergo 

dîcs n>al!,vt d;xi,prci c loid. 17 a. 

nam mundaefta ma T-,.aftat , ,^. 

cuia 6^ pcr fpchi ccn- i,j. i 

maculapeccati mun- Ccr.u.n. 

d,icaui,qi.iaepcr ^hri- O.iofl^j. 

i.Pec.j.a. 

fti in ligno crucis cxtcnfioncm 

exrenlu cft 

ariig.'.6(:dcfidcrioad 

' 

CÎciba.>{ b.jb-rnttm 

tCol.j.c. 

J 

nnnc mn.aut t 

u.fed vr. jit. 

h 1 c pcr bona . optra 

d Etiir.macul.ita. In 

abffincntia mali.Vcl: 

tuncfandam pcrglo 

riam,immac(iiaia,pcr 

Iauacro.fqu.THnve''rbo vitx, uccxhiberec n mupcionisremoc;o 

ipfc fibigloa 

Inanjnoaccoipoierutiijntem. Ceraina Itola decotam. b Nunc,uel tunc. lo 'lem . aiCUC (wntlUUS 

c Atiiiuid ci niina e. d Peccatum mortale: intus latens, Ccut tudiC faUiI,llinem , VC 

eftdolus, dupliiitas, lugadiciiur. ^" 

1, ,.,,,.^..- JT I C 

. r } r t , I I b c 

', 

d lauaicc , matulam hc- 

c riofameccleliam: tnon habentcmmaculam autrugam, '9 clcfix, &cxtcndicfc 

Cj ju. b Cinia uxor corpus uiri , & uir caput uxoris 

. 

pdrafua. Qui fu3mvxoremdiligic,fcipfu^mdiligic Nc 

Debet dtiigcie uxoiCin.cjua: car,^ fua ell, quia nemo c.>r.odio. 

a Et fi caincui macerant , aon eam odiunt : (ed peccatum quod in ea td. 

b Cibo, ic . potu 

mo cnimvnquamcarnem fuam oMiohabuic, lcdnu'trit, 22 

in cru' i-,vccollcrecru 

gam : lic 6c: viri fi opus 

eff dcbcnt mori fai- 

^p 

20 uadis vxoribus, cî c(l timor cajlus,& 

tbaritdti annexus. 

10 M ulicrcs . 

Toflquam .Apoflolus inUruxit de morihus Ephefios 

Kkj. Xenfrrt/;ter btc confequenter idem facit quantum ai diuerjos iiatus 

jptcialiter quorum partes patcbunt profequendo . Trimo igitur inflru- 

xitperfonas iunQas tnatrimonio : &primo vxores di. MuliercS vi- 

riS fuis fubdits fint. Eis in licitis,& honejits ohediendo. Tâturafiter 

enim impcrfe[liora fubduntrregiminiperfeiorum: rnulivres verofunt 

imperfe6ltores viris quanium dd fexum , quia fcemina ejl mas 

occafionatus , & quantum adinttiUQum . dejidunt enimavirisiH 

difcrs- 

difcretione . ideo fubditur . 

f irre^rehen- 

Abilis 

F Aii

Ibidetn. 

4 icucrcatui 

5^5 Glof!orcI.&Nicolai(ieLyra', 5:^4 

a Sicft & Chijfuf Eccle/ieim, A mbrof.Ira fx i,ic vir dc vxo- 

A re,qi! jf oro cius: quia (ic & Chriftus nucnc Ecclc-fj.im cibo 

eucatne,&i ofl'i,!M 

nosa Chnnoinftitu 

%i, al jm'"i'svto(!a j, muscorporiscius.dccaVnecius, &deofribuseius. Prdptcr j 

robudi , allj VtCarO , 

infirmi cx cntnc c- 

dmfn"Vfimiicncis" 

h-nbuic inho- 

quam 

5HocMoyftdcvnio|jcconiugij:-' ne.de vnioneconiugijadliccra dicit^ 

lib. de hoiTo .j^ AuCTufcVfqueadco ftrdus illudnupciiilc inicum cuiuf- 

ônitii; cap.7- ^^j Ijcrameci res cfr,vc ipfa feparacionc irntu fiat,quadoij.i8.&4. 

quidcmviuJtcviroa quo rc!!6tacft,ni^chatTlalteri nupferit,ct 

iUc biHUS m.-ili CMh cft % rcliq.c 

etc. Scmel initu coiii 

C gium m ciu-.iatc Dci noftri, vbi et cx pri ma duorum hominu 

copula quodda facramcntij nuptia: gctunt,nulio modo 

potcfc 

potc-ftnifi.nîcuHismortcdifrolui. 

ftiiier j';4 ^c mcajSicucEuadc 

i.hpdeGe Ada fad.i , cr.ixit.-b 

4 

1 fi ad licer, 

(V 10 rorporis fui, Sc touct 

fpirirualibus iiidtimcntis prxccpcorum.vircucum 

& bonorum opc-ruMi, 

A"?.Traa.. ^ [)ecar. Aucfn Gcncli dicic Adam : Hoc os dcofTibus 

Ctntf. i i "^"s , & caro dc car- 

.-..' ^ flr.dumfnii. b fvt carntm fii-im.& hi-ne vtfarnemrnjm.qu-iforpiisfmse^, \hum 

corfOtis fuiiiiisomnfsmcn.bâ alijdrcjrn,,ide|.inti.imalijde.nlibit>,vii'cit'-'*i, 

6fouercam:ficLita'ChrilhisEcc!eriam:oiiiamci-nbrartiplal. 

jo 

' 

a IVtinliiipiquiindiwnifallcntatifoUibu. 

b IVt pcrfefti | & fortcs qiii inloli. Chiillo .}? Idriv. Ncntanrumfcccunditas.cuiusfruiilnsinpro''? UM. 

cfl,ncctantiimpud Citiacuius vinci!luefifidcs;vc*rMmetia ^; 

qiioddam 

* 

fulieniantur. c ICiîadilifii .x.-icin. 

f cmmcrum inipti.irum comend.uur fidclibiis . 

^, . 

" 

^ Tcrtullianus. Nani &c fi Adani prophc-t.-iuit m.ic;,nu.'n cjp 

illud ficramctumin 

Chriflum, &:Ecclcli.im 

: Koc nuc os cx 

oiribus meis, & caro 

cx cai nc mea,&:c. ac 


fed amort: vt fu ûbit la fpirttuiificut debet e/Je, & ftc refurgat cum 

immortahi . 

(piritu & jimduer virdebet diligen "fixorem T^natn car- 

neni fccum ex (ientem . 

I SicucctChrifcus Fcclcfiam. Supple diligit. 

a Qu ia mcmbra fumus corporis. Scilictt myflici nos omnei 

fide les. 

3 Decarnceius, Tâmalicfnfiddiumfuntirtfirmioret, &ifli 

dicunturde carne eius: 

qu aiereJmreitonemfuitpaj[fibiliSy & in~ 

firrna. 

4 Et de oflibus cius. Qtianttm adfortiores, (fiiia Chrifio confir- 

ptantHf iti lolerantia aduerforum . Ver ojfa enim in qtiibus confiflit 

robnr 

A D D I T I O I. 

Incap. ^.vbi diciturin poftil.Nccnomincturin vobis. 

Glo.Ncc nominetur in vobi$,id cll,ncc fufpicio fit dc vobi$ 

jprobftbiii$,$cc. 

A D p I T,I O U. 

Jn 

4 

8 

cidenti.T rpiritus paffus 

cft. Cecidic enim 

excafis fuper illum, 

fancti Spiricus viso- 

peratrix prophetiar. 

^ Idem. Laborabocgonuceundem 

Dciim probaremafculi,&Chrilli,nui- 

licris,&: Ecc!cfi(^,car 

nis & fpintus : ipfo 

Apoftolo fcntetiam 

crentoris sdhibcnte , immo ct difTcrente ; Tropter hoc relin- 

qiirt homo patrrm, & matrcm c* rrunt dtio in carnem imain . 

, Sd' 

cramentHmijocmagnum esi . SufHcit intcr ifta, fi CrcatoriS 

magna funt .ipud Apoffolum facramenta, miiiima apud 

hxrcticOS . 

Std ego dtco, /nquit, In Chriflum.,& Ecclcfiam. Habec 

inccrprccationem , non fcparationcm facramcmi. 

Oftcndit figuram facramcnti ab co praiininifcracam, cuiujr 1| 

crac facramencum . 

* Idrm. Monog.imus occurric in fpiritu , vnam habens , 1 

Ecclefiam fponfam , fecundum Adam , & Eua: figuramif| 

quam Apofiolusin illud magnumfaeramentum incerprciatur,:n 

Cbriftum & Ecclcliam compctifrccarnali monai 

gamis pcrfp;ritalem. 

4 Idcm.Acccperac Adam a Dco legem nnn gufl^nndi dc l| 

arborc , moriturus fi guffafliet; vcrum pofl Ecftafin fpirita- ''l 

lcm, in, qua magnum illud facramentum in Q-infcum^ 

& Ecclefiain prophctaucrac , facilius vcncri quam Dcd 

ccfrK,&;ca'C. 

4 Chiyfofcomus. Qjiid cfc myfcerium hoc m.ignum, inquitJQnoniam 

magnum quid & admirandum Beacus Mo^ 

fcs indicauicimmcTDcus ipfe . Incerca fane de Chrifto,in* 

quicloquor, quoniam &: ipfe relitto pacre defccndit, &a

.d.clf- 

l. 

.i:H. 

t< fal$. 

11 

., u.di 

II 

B 

j^y AdEpliefios Cap. VI. 566 

fecunclumGI.q(i.it Hefuo,vt Dco vacet.Luc^ e. Cûi aafertq 

tua runt.ncrepctas.Ethoc neceneeft.Qîh diesmnli runt,i.mul 

ta occurrut impcdimcta, q impediur hominc,ne pofnt Deo vacare.Et 

duuniur dicsmali.^prfrmaliti5,& mileriahominum, 

Matt ^.d.Sufficit dieimalitia (ua. Aliomodo legiturde teporc 

pritcnro fic: iledimeotes,f.tps pr$tcritu,tane|ua quid'car3,& 

preciofum, i.rcdimentes in vno tpcquod minus feciftis in alioj 

vtfic fitis di-fidiantcs diesnon ficutmali, qnon dimidiant dics 

fuos.fed totu diem fi maIoexpcndunt.Boniaut.& aliquiddici 

expenclunt m maIo,refiduu autem expcndunt in bono.Ncc milum 

fi rainus feciftisin 

prxtcrito. C^âonia dies mali funt,id d\, 

multa 

p. vr. 

Ilij cbcdite 

pa: ctibut. 

Scciititur . 

TriTi:utr% 

intcrrDadataqiiâd 

homincm in fccuda 

tabuIa.Adduonaq; 

przcepta charaatis 

Dci>& prcximi pertfnctdccalogus. 

Ad 

primum preccptum 

Dei trcs cord^ pertincnr, 

!dcff,triaman 

d.ica, qaDcuscrinitascft.Adakeruvc- 

ro pia;ccptum, f. ^- 

ximi fcpccchordaj,!. 

fcptcm mandata.Et 

illa tria ad Dcu pcrnncciainprima. 

Ec 

aha feptem ad proxi 

nn)in,in fecunda tabulafcriptacrat.In- 

tcrqu.E hoc mcrico 

primum, quiaficut 

Dcus principaliter 

principm crt hois, 

fic pater fccudario. 

Cuius madaciadditur 

promiiru) , quod 

non in alijsef^. 

} Ambrof. Qupmodo 

tanê hoc primum 

madacudixit? 

cu coftct primu ma 

datum itacocineri: 

Nofinctibiahj Dij, 

i".*^'".--?-??^ 

inultaoccurrcruntimpedimcnta.Genc.4.7.b.Dics perc 

num.Qiiartfi.Ohfer 

uabis, i!icj.c,S ibbaca, 

mca. Cîinrumauce 

Honora pacKc,7i.,Jicfitfrrni.idfubdittfr. 

2 1 Siuc fcruus,fiuc libcr. T^tm cnnditio fetuitutis refpdlii vi- 

r

Epiph. 

tRomi.b. 

r(ttisfiute i^.V Wrivin/^ I 11 

" 

durcgcrc,fubdic 

pitc * pitc 

quidnominC mU r diintcUcxerit, 

' 

tcncbrarum 

h.irn . i. 

* 

pcccatoru.Q^Non 

domipacuf d^mo^ 

ncsmudoq.coftac 

dccarlo, &tetr3, 

fcd pecfaroribus, 

4 

\ mbrorius. Ccrtus Apoftolus^quia cxitia qux a pcrn 

armaturam uei, vt pomtis rcniterc m diê malo, Is slaRMYom^Se *'" 

Fiofpciis, u(l aductfis. b Viitunbu. c Câ antialui Dci cu necellaila . \A - ' 

' 

% 

*" '4 

1 bOUO opCrC, OC rC 

Piofpciis, ul aducrfis. b Vlitunbu. c qiiiannalutDi;necclDii* 

d Virilitci quotics ptouocamini. 

&tindmnibuspcrfetiftarc. Stateergofuccindilumbosve- 

^l flringitclubosalu 

'a Id e:^ , ueie 

propter 

Chiiftnm . b Aiij luilitia cuique ius facienda Ct lorica XU' , la, vbl '< 

maximCj 

re patcat locushofti. e Netangat tcri^ni qui piarUicar. I^ viffCr & hoC 1 VCrJ 

ftrosintveritatc, &indutitloncaiMftitia:, &; ca lciaii ^ 

pcdcs 

*^ 

tatcf'cite, nonin 

mcdacio,ncq;pci: 

hypocu(im,ncquc, 

vtlaudcmhominumrapiatis. Vclinvcncacedicic, quafi 

dis Dci famulisirrogatur,audtote Diabolo minUliacur^cuius 

altitudo gi adis,&: hoib.impoflTibilis c(},monet aducrfu* 

hec arma Dci fumcda, cui folius vn tutc fiipcrancur,&: dcliruuturomnia 

machinameca Diaboli.fpfe ciin.cui' fatel 

Iitcs siic,quos tGncbraru haru Jicic rcdorcs, fpiritus neg.(ri 

mi g. clcsiiit i ca-lcftib' i firmameto mudi.Hi sut erroris du 

ccs, tcncbraru rc-aores, hoc eli ignoracii diiit Dionyfius.& infcriores obediuntfiipeiioribus,vt mti 

gis po(Ji'ii uucre Ijominiiu^, c perprincipcs , & puteflates iutdlir 

l^k(ituri.} oi diHesiUiitqnHm, 

p Aducrfiw 

pro amorc nominis Chnlii.quicfl vcritas. 

jc Induti. Lorica iuftitis.Rcclc lunca luliitix copararur, 

quia ficut lorica mukiscirculis coccxicur itaiuliitia multis 

vntucibu$c6(iat.Aiiter.Iufticialoricp6cc6parari,quiafl-, 

cut lorica pcftus inunit,vetrtm ftring;t,fcmora ^ccgitjitai: 

iuiiitia fuperf luas_cog;caiioncs, q in pcdore verian folenc, 

repcUic j ingluuic vencri s fti ingic, luxuria quoqj cpprimit. 

f Catciati. MarcusdiCit Apoltoloscalciatos (andal js.vclJ 

folcis.vc ncq; pcs fit tctlus,ncc nudus ad tcrram, id clt,ncl 

occultctur Euargciium,nccterrcniscommodis innitatur.| 

f Pffifj.i.jffcdiones fint muniix virtutibus nc a vitijs pii 

gancur,vtita fintparatiad pdicandCi Euangel.iiqnod nun- 

^ ciac 

y Aducrfus mundi rctores . f{omite mundi non intelligitur 

hic yniuerfitas creaturarum , qux non regitur a dAmombus , fed ^, 

Deo., & .Angelis SanBii fibi miniftrantibus , fed inictliîtur vniuer-'' 

fttas ht.minum malornmjicut dicitur loan.i. Mundus cuin non 

COgnouic . qui per dxrnones rcgi iicuntur , inquantum per 

eot itir 

peccata mou cntur,propter quod fubdifur ad declarationcm huius itn 

telieilus. 

10 Tencbrarumharum. Diettntur enimmalihomines tenc' 

brie,quia funt inuolwi ttncbris ignormtiie,.Cr ctitpA. 

1 1 Concra fpiricalia nequitia?. id eii, contra fltiritiis neqtiam , 

fiue matignos. Moc ctiam dicitur ad oiicndendumx quodper rcGorcs 

tiiundi hic dJtmones inttUigmtur. 

12 h\ caieflibus. id eil, in boc aere taliginofo , qîi freqrienter 

infacrafcnptura caelutK nomhiatur,in quo dmones habittthunt vff 

quead iudicium: propter quod aues cesti notuinantur , Matth. I J . 

vbi dicitur quod aues cceli comedcriftt fernen quoi cecidit fecut 

ylam . 

1 j Piopcerca accipite armaturam I>ci . Scilicety yirtHtum 

yipritdiflurnefl. 

14 Vt poflltis vcC\{\eTe.infuttihus dtmonum, 

1 5 In die malo , idefl, prxfcnti vita vbi imminct tentationum 

pugna. 

16 Ec in omnibus. Scilicet,profferis,& aduerfis. 

17 Pcrl:cu.ti. itaquodnon frangamini adu rfis , necelcttmini 

profpctis. 

1 8 Statc . Hic confcqurnter ^poflolus dcfcrihit arma virtuium 

tnagis infpeci^li, dicens : Scatc crgo 

iuccindi lumbos vcliros. 

cingulo ctifiitatis.vride Qregnr.hom.ii. Lumbos enim priecingimits 

tum carnis luxuriam pcr coniinentiam co^rcimus, 

19 Invcucacc. Lt nun fimutaturic tantum ,ficutf.uiunttyypo- 

^ 

OttJl . 

20 Ec indtui lorica . Sicut enim lorica operh (orpus> ndiqtttt 

fic iufiitta reddit 

debiiiimyniciique. 

f.1 Ei takiacj pcdcs. id 

ffi,ajfi i,'iones. 

In

j6^ AdEphefios Cap. VI. 570 

^ ciat parem inter Dcuni,^V bomincm,vel vt finc parati com 

|A ' plercprdjcfpraenanrcl!;. 

3 sr''t!4it(êi.Avg. F'deseft fcutiim.fubquo tur.icff iuni 

tia (iciit fubmunimincumtTun-; viitutun\Qi!od ptot ndi 

iur.intconinia;irn-a quodpnusitnpugnacdiabdlusVnde 

prininpcticcampum 

dubi.^fi>bi;occdaclIi 

^*" 

ruirnaturahdes. 

'=' * 

Primnf. Sjcutfcntti 

pe- 

t 

, 

j 

nniniainicwbrcfpnic 

&: cxi ntir,ita 

&. fidcs 

onmcscuisfu.ilioncs 

cirguic 

qudi r.ition.jlcs , lU' 

Dtn h.ibcTC u;dc.m- 

, qu.imu:s 

tur, ? ScduluisSi- 

ccjnporalibus, Sc fccr 

njs.iilorumconfolatjoncm 

in vctcn.iflc) 

riim pcrfcdioncm jn 

nouoTcfâmccopio 

mittcns. Quodennii 

tcporalitcr nobis pro 

niil!umcH,ad vnam 

paricmgladij, quod 

vcroinfenipiccrnuin 

adaiiainpartcmgla 

diipcicmx. Namiid: 

idcoduo tcftamcnta 

dicuinur , quia vetu? 

tertena promictit, no 

uumxccrna, t)^" hoc 

iquiaeumquemtcritamundodiuidic. 

^ 

H êJulius. Pcnccrabiliornamquecn CsermoDeiJ omni D 

gb(itoancipici,& pcrtinij;ens vfq|ueaddiiiirjoneni ,niiiiv> 

ac fpiricus,comiiagum quoque & mfciullnru(ri,?oIi. 

tesrcurumfideiinquopoiritis omnia tela ncquiilimi, ia 

S irtcipit 

i Jll.d c.Icgt- 

jfBMAm 

^ 

iJ 

J71 

GlonorcJ.a^NiColaidcLyra', 

or 

A D p I T I q, 

In cap.g.vbi dicitur jn poftilla.A'r (ktur mibifermo in afmione o- 

rismei. .... - 

Hoc quod dicitur. Detttr nihlfermo tn afo-rtiotie nris tart^ vidct 

rcfcrcnduadilludquodfuita dominodiftu AjjoQqUs Mat.jo. 

argumcinvtn 

,4 ^Tbdipfiiifes. 

Hilippcfes funt 

Cc. ac- 

ûi 

cc pto vcrbo(ir^dic^tionis 

ab Apoftolo 

firmati in fide fue- 

''phroditum. 

riint,nccpfcudoApoffolos r-ccpcriinc. 

vndceoslaudat ApoftoKis.Hi F.ailo pcv tpaphroditnm a- 

cu hac remitliquam 

fubnaniiam R.omaRi mifcranc,quem 

C A P. I. 

.y/tt/Mf.Morc 

fi>lcofaiutacioiiempremittic. 

Deiu 

dc gratias Deo .ngit 

proe s, irr plorans cis 

ULvora bona, vt &: m 

virrucibuscrcfccntcs 

ad pcifcvlioncm pcrucnianc 

. Dcindc patientim 

tr!bul.irnv 

Duni moncc cxeplo 

fui, &c Chrift), poftca 

vtcaucanta vcifuciis 

pfcudj Apoflolorum 

tandcm admonitio- 

c. 

57i 

c.DMtiir..v.ucl?is iti illa hora. 7v;(//o/"J;/,fccundu?T).n.finsj;iira 

tcm humaiije naturjc timebat .'\polti)lus,ncptei!ura ti:bulario 

iiUtn>mpcditcturapromptiiudincrefj;Oi)lionis in my(lcri)s e- 

Haog,fli|dcclarandi$,&:idco pctcbai per funraoiao'-ationum , 

vt dareiur libi a pco lermo.f ^cftuiîu apcruouc utis n)Ci,idtft 

pi:otnptc,&: liducialiicr. 

.yfrûtf>r'Hm in eHdol.fm aJVbil ppenfet ii>cipiK 

Hilippenfesfunt Maccdoncs . Hi acccpto 

vcrbovcritarisperliitcrunc in fide, ncc re- 

.'ccperuntfalfos Apoilolos. 

nem moralem intcrlcrit, 

&piopefincm 

tjjcgracij, quara libiR.omamperEpaphroditum mifcranc 

gauderefecjicit. 

b Timntbeus.Hunc apponit,qu:a eum niiflurus erat ad illos 

în.iBtra.Sr; pxoptcrhoceumqoodamniodocomraendaiis, vc eadem 

T.mor duplcx 

4"a: fcribic ab co bcnc " iecip(anc 

'^ "~ ' " " 

lilo 4.d c Chri.. 

iâH/.Seruosdixicvc&ipfl prodominoferacdura, 

Plal iXc fli.vi roncra pfcudo flcnc. Aiig. 

S,cut dlio func cimorcs, lic 

dua; 

(cru!Cuccs,que faciunt duo gcncra fcn)orum,Eft cnirn 

a 

Hs coHaudat 

jlfcribens cis a Roma dc carccrc per:,pa- 

tic cpiftola, in qua ciKri 

ptclcns iion potclhn-.ii 

nit cos concra diipi.ex 

bclhim, tnbiil.icoiuin, 

& plcudo piedicatorii, 

vc omnia pti) Chriflo 

fiiflincilc adiicrla cum 

humilicatc , ficiic Chri- 

flusfccic, &: Ieg.ilia a 

pfcuclo nunquanirccipiant.His nec fcapofroUim nominac qui nuuquumdcco 

niinus.vcl cpncra cum fcnfcianc. 

i:(,';5?i/li T/Mdi n(i'P'''ntt}in^t.s incipit. 

C A P V T I. 

a f Timore ciHn 

tAulus,6

m 

uooj 

J7^ 

AdPiiil, ippenfes 

a Communicatione.yel vcflra communia fecilt;s,in cuan:um perficiet. quii 

ficut inchoatio 

opcris mcritorij cft a Dco,ita continuatio,& c6- 

fummatio. 

7 yfqucindiemCh/iflilefu. in quo venict ad iudicium uefira 

remuneraturusbona, 

* Sicut efl mrhi.Dc tam.n.bono principio iuftum eft fcntire finem 

bonum,& maximc circa diicclio ficit 

dileôs,quia opiuari 

tonum dilefto,idco fubditur. 

/ 

9 quod habeamy&c.CchmtiUS. 

10 Et in defeifione,& c*ffr 

j.rhilippenfc cnim iam conftan- 

ter certauerant pro rcritate Euangclu,vt habetur in finc huiuf 

"pir. 

il Sociot gaudtjmci omnes uos.ci.d.exhociafinc^ mihi fcnti- 

tc, quod cri tis foti j confolacionis mcas in patna , 

ficut ellis focii 

ttibuUtio- 

pacicnccr qu^libcc mala fuftinco , paccc non c!?.- fcclus t.il- 

iicacis, qaodm me lufta uindida pcrcclfit, fcd quandam 

vcricacis vircucem , quam fuftmcndi forncudu nugui- 

Vci 

tribulationis in pugna. 

X 2 r

57y 

Glo{!ord& Nicolai de Lyra. V^ 

Vcl dc vinculis mcis loqucbantur.vcl prxdicacores iudi 

A cabantinomnibusprjecorijs. 

a Etinomni.crc. Cum.n.ApoftolusRomx vinausdecruius 

eflcc \n carccrc in domo impcracoris , & doccrcr ciian- 

gclium.&mfirmos animarccmuUaquemiracula patrarcc, 

mulci pcr cum crcdidcnir,m 

tm,vtdomu 

pcrlccutoris ccckiia 

faccretjtunc.n.manifelâ 

facialiJnt.vincu 

laciusin Chriilo. 

yel in om.prje.&- cft, 

007. loci.i.impcracori 

omiiibus conlulibus , 

t .q,4.cap. sc principibus, &c mi 

quôjuiagnfi. noribuspropccrChri 

. ftum lUuxn talia fufti 

purj. 

nerc. 

* Chryf. Poffibilc crat 

illos.audito quod 

vindus ctlct , doierc, 

putarcquc cx ea res 

morashabicuram E- 

uangclijprxdicationcm , quam fufpicionemcollic, 

& itfuda- 

manciscl},vtqua:fibi accidutjillis manifcflct 

, qui fuo nomi- 

ne cuns iunguncur. 

Vincula mca,inqiiit> 

inanitcftafuncin co- 

( Vincula if fa,quos} 

^ 

fldentcsjin vinculis meisabundantius.aude'rcntfinetimo- 

3 b fizdicailt. 

Dtueifiaprloubusquiaiâli, 

Quia inuident glntiz /(fci ApoQolatuiE,& 

contendum haiieie^ . 

^ 

rc verbum Dei t 

Iqqui. Quida^m quidem , & inui- 

proptcr 

a Abiis dmcrli.boni. b FiodileAioneOci,& provimi,exeuip1n mczbanzuoluutai.. 

Vt alioslalucntd 

diam, &c6tcntioncth>quida^mautem, ^'propte^rbonanj 4 

a Non diuctli. b Friu.itaad Apoftoluni,ui uiccm îus uindhlupplcitvnt. 

yoluntatem Chridum prardicant . Quida'mcxcha^'rit.ite, 

3 Ideli.pro delcnliolie lura po/itus lnuinculis,uel pofitus.idcll.tiiiuukiSiiUbilisruin 

iii dcrenliuNC. 

fcientes hoc quoniam in de^fenfione cuagehj pofitus^m , 

a Ab hi'sd'.ucr;i,i]uia mali. 

e QuidamautcmexcontentioneChriftumannunciant, no ^ 

a Augumcrtarr. 

\ t exiftimantcs 

rynccre, prefluram fct fufcitare Vincuh's 9 

a Duraetiammaltadpiolertum Qliid enim refcrt ijua intefitioneJ 

. b Tcireiia; acquiiioiiis. c Vtmali. 

" lO 

S rneis.Qu]d enim?Dum omni mo''do,fiucpcroccafionem. 

. 

|o pr.ccorio Deindc non folum hirc mea uincula aliorum 

pra non obturaruncauc timidos ctTeccrunc,fcd niaiîs confidcnces 

reddiderunt ii Ergo cciam vindus maiorciidueia 

Cgic,plus illi animi uddidit.quam li uinetus non tuitiec.quo 

niodo vero ad profcdum cuagclij fada func vincula;Dcus 

iftiid icadifpsnfauic,inquic, vc non cffcnt otcuka meapropccr 

Chnnum in toco prxco.rio.tca regias uocabanc. 

^Scdul.Tribus caufis hbc dicic,uc magnificarec potcnciam 

Dei,uccxemphiniticrctalijs,ucconloiarctur rhihppenfes 

m^ttos de U!nculi5,uidnm quidemy&c. .ii.Scdul.Hic fubiungic qtiacuor ordir 

ncs prasdicancium ucrbum Dci pp inuidiam, hoc efc, dum 

mihi apud credentcs gloriani auterre fe pucanc.nc tblus mi 

hi uindicareuidcarfcientiamprajdiC3ndi..>/i;f;;-o/>tcr/>ortf 

Vo/(/3.quiaaiios 

faluare uolences Chnltu annuncianc . 

Mii 


qucntiuin, qv' pcrincarccrationem mc.imcredcbantcxtingucrc 

cu3ngclium,nam incarcerc |)rx-dicabatx&; miracula facicbat, 

cx quibîs plurcs dc incarccratis,& cultodibus conuctti bantur. 

& hxc omnia ad diuerfas partes orbis ;

577 Ad PliiLppcnfes Cap. I. 

^ a S',/7fr.Tanc,&; fi no 

A per vcntarc.i.iion vcronmnio.txoccali.niccH^nt Cii.ingcli 

honiinihnscoaiod.i fu.i.cciTcnfscnim 

T78 

itaft. zabanr,quaTCi)tes9'"' 

ij. conUilentes i-ci>;nu ctlorum 

kij' cupidicatibus anmiiici.ibant, ha 

ij'' bentcs in lingtia vericaiCjfcd ao in 

pcftorc calticatc.Quj func 

vtiles cis ! quos inniuic 

dominus.Vnde 

aicî* dicunt nocere non valcanc . Si cnim occidcrjnc , martyrio corona- D 

bitur.Si feru.iuci int, ad ChriHûm annunciandutn.pluriniu 

faciciic fiuciiMn. 

it Chrvfoffomus. Narn , &: 

moricndo,inquic, non moriar,V]ca 

faiite, 

ij. auUm eortm no 

opera habens in mc ipfo. lunc mc fufluli(Tcnt:fi per rnetupctuillenccxanima 

mea fidcm VtbQiii. Vtto ftimo. b 

detuc 

VeritMChtidl.noiifalfiil} vntfcQuxdicunt 

f Quod j< 

bare. C^.nndiu vero, 

mccum Chriflusfue 

facite. 

^ .CroccaJioncDl.non loliint vcihaierai \\ Nunc 

jjc; 

] 

I ric, 

iite facere . Quifquis 

cnim a Deo prxcer 

Dcum, aliquid qu;E 

noncalTc Deum 

. Sjm. quaric 

Tres inucninuisperfonas 

, fjdo- 

^'" ""' 

mini vci ba m ciiangelio 

diligcnccr inuc 

fligamus 

, pafloris, 

merccnarij.furis.Pa' 

**'* fl:or vcricucm annu 

ciac,propter vcritatc. 

occa- 

Mcrcenarius , 

lionc rci . 

ccmporalis 

Fur , & latro veri cate 

ncgac, & collit . Dili- 

gendus cfl ergo paflor, 

colcrandus mcr- 

cenarius , caucndus 

clt lacro. 

jb Sed, &ga. Idco 

gaudco de , m.alis 

mcis, vcl dc pVofcctu 

cuang.quia indc mihifalius. 

c iiui in nullo eon- 

'mdcif. 4 Hicron. 

.Mequeinvica, ncqiie 

in morte , ncquc in 

cotumclijs , ncque in opprobrijs: deniq-, in nulto Apof!oIus 

confundcbatur.Nos in omnibus erubcfcimus,i: in quo vim 

pciamutjvltra non f.icimus,quaniuis fccundum Dcum ccc- 

penmus ; Vnde oftcndimus nos laudibus, non Chriflo feruirc.Apoftolusnonconfundcbaturincatenis,nosconfundi 

murinopprobnjs. 

^c Chryfoflomus.Idcl^, nullam mihiignominiam^fcdma 

perindc 

acli dicerct : immortalis 

gniimlucruafleiecmors. 

o.nide mmimefim, fcd charior Dco ,quam fiimmortalis 

clrem . Non cnim par laus cf^ li immortalis mortcm con- 

, 

temnat.ac fi m jrtalis. C^ amcbrem ctfi moriendum nunc 

M9 

^ hi.iftiidncrcfrjrium 

^ voIms . Et iiKirtcm il- 

los non rimcic > fvi! 

diligcrc 

dcbcrc cos, 

dcinoOtat cxcmplo, 

f explou- & vt non contnflentumhaben* 

^m-^ vtnvinfurum lc 

in carnc fpiritu pro- 

In rfai, phctirorromtttit' 

'^ '* 

ÂVGVSTINVS. 

Tcdjumillicrac mincrc 

in carnc , ^ cx 

Jciiccrtates 

. .aniiojcm.din-iLii 

.,diu)bns 

p.Kicbncur 

î^v: 

; mul- 

cire cu Chrirr.i 

riin cnim x)piimum 

cfli.cluccfa.1t.. Accu'^^ 

appropitiquarcc ipf> 

.pnlTlo,quomodoexul 

tabîLJ^-qu-^modogloj, 

ri.ibatuc.^ Bmum ,tinquic 

, cerlamen certi- 

ui,&c.de cxtero., fnpertii 

niibi 

^c: 

corona inJUti^, 

a Ternianere autenii, 

&c. Eccc quod hon 

libi n-.cl!US,fcdquod 

inultis expcdit eligit 

proptcr ch^Titatem, 

" ^ HIFRONYM. 

iO'Occ.n{i() fidci a Dco 

fti conucrfamiui ., u^tfiuc cuni vcnero, &wdsro.vos,uweab- 

" 

a HocYciiic.ee. . 

'J' t- Smfto.rnl :Vorf.lixret conirsruis lpinius,ai: iKutctt 

, .-, .. ..'. 

rnus.ita vof vnanimslne difte.n.iione .', .,','1 

-1 -.c .Voliiniaie. 

. ..',' 

Omnis enim pugna vnanimiter a^rcfla ujflorinm i)3rit . 

' 

fcns audiam de vobis, ftatisiti 

qura vno vnanimes 

(pirit^ ^j 

J. d"' ' " 

1}U'deinfed ditt 

Ethoc-t conficJtnS.fcio, qiria iiiaiicbo,&pcrmci'nebooma 

Miioribu, & minoiibus. 

b 

.^... /- . 

yrcrrrttti^perboivi..,^,,,. 

, .< 

t. nibu^s vabis ad hdei , vc 

pro'fe . ' 

. , c . Dirciplini dom.inica. 

obediuir , hxe 

inttr al ias 

gratias da- 

taertvobis. 

1 1

^ ' 

A 

5^1 AdPKiLppenres Cap. 

c A p- ir. 

iQ ? (faer. A pradicli^s intcrc.QÊc qqia pati cft donu Êc q 

Dei, 

"S; da.&c.vc 

qiii.i rupra dicirrcft , ergo qiii me feciftis i5 

gaadcrc de comunione veftra m euangciio CbriHi,imp]ctc 

gjudiu mcuiiKaddita fufiinenda &: pacictia cnbulationum. 

44 Ch.yfoftomus. 

Hacoracionis figura 

in moucndo flfieclu 

vtimurii quidpoftu- 

iandumfic, quodcx- a 

tens omnibus rebus 

pr.?ponamus. Nam 

nifl omnibus prxpo- ^ 

nercmus,non co vno 

Miipctrato omnium 

nobis cxhaufiam cf- 

fe mcrccdem vcllc 

muSjUec pcnllud diceremus 

, quicquid 

nobis dcbchacur ,cffe 

pr^fcncatu.Hie de 

bumilitacefuadec- 

Snjtiacon.in 

Chri. Sl 

' vu/cis l^Jabere confo- 

l^^tioncm in rebus 

S;"'Chnfti,idef}, in rcmilTione 

B 

percatoru f 

ic inal.'js donis. Vel 

ii conlolari me vul- 2 

tiSyii quod folacium 

chnri.eft vobis, idefl 

fi vultis vc chancas 

ccclcfiarum qu^ orac 

& bona agunc pro 

fracribuSjfic vobis fo- ^ 

lacium &c conforca- 

tto in aducrficacibus 

vcftris. 

^ 

Si qua^&e.Ahi licera.Ambro.Si vcracft cxhorracio fpei in 

Chriflo apud vos, qua nos inuiccm confo.&cln quibus no 

vidcntur proban.fi non fic quod fubdic. 

b Si aua,&c. Aug.Propcer hanc fociecace,illi in quos primi 

tus vcnic fpiritutlanduslinguis omniu Genum funt locuci. 

{< AnfeImus.Socictasfpintus,eftiIla coniundtio fidclium 

quamdaccis fpincufTanttus , pcrquamomncsvnumtiunc. 

Si 

ûafo.fpi. 

i.fi in co efficimur vnuin.quod vere eii. 

e Si 

(fua vifce.mi'i.{i cffcdum miferacioni s habccis erga me, 

Nodico ipsa miferanonc.i.cxhibitione . mifcncordi^ Si ifta 

- inquaVuIcus vobisprodcfrcimplcccgaudium mcu.i.cftoce 

" 

humiIcs,v>wfli.qiiod crins li boc habuerii i iic f.fapcrc&c. 

d N;fc(/ôco'/.Notacontcnnoncsfuiricin.e eos. 

Amb.eracaliîncereos difienueces,inq,eti, dtinanisglori2 

NICOLAVSDELYRA. 

CAP. II. 

1 1. 

j8. 

rixcaufa contendcntci^pacem ecclcfi.r rumpentes . D 

e XM/ê.Aug.Vcrehuc exiOim.nndCqiiin porcfl cfTe in alio i'".^. qutft. 

a]iquidoccuituin,quofuperiorfic,('fi^:m (ibonumnolkum 

qijo illo videu;urfupcriorcscfrc,n(Mi .licocciikum, 

f 

2\(o?;yc,^c,f.in potcflate.Kla in Deono eflquaiitas 

nwhi..fcdvirtuiis.Dixitenimloaii.i^,ca.Quqcunciucpatciii-icity 

hxc f imiliter & fil lus facir. & hoc dtcendo non fuit raptna,quia 

iion yfurpattitfibi honorem alienum,fcd proprinm.hi ptr hoc eliditur 

error .Arrij dicentis Chriflum iffr ireaturarn, 

}} ScU fcnictipfum exinan, i.ma^dme hur/iiliaitityCiicffettStHs, 

Toni.(5, c -^ &ta-

ny.x. 

l04.|. 

^83 Gloford &:NicoIaldeLyra. 584 

* 

Ats.S^Tiîctipruni exinaninir,non nnjr.indo diinnitarcm 

A. fiiamTfcd noftiam nujtabilt.ueriiafrunicndo,&: formatn 

llw.ie trinit. 

r.Tiii accif-icns,vcnitad nos in hiincmundfi, qui in hoc mu 

t ^gUT 

Iib.()e Tnn. 

d.->er.u,qui.i mfi J;is p.-r ipftrn f.i:hi'gtiti, crgo &: homo faCtus efl,& 

pcrmancns Dcus . lo valde rationabilirer &: p.nre minor eft 

homo Chriflus , &: patri ^qiialis 

cfl idc ipfe Dcus Chriflus, 

Chriflus enim Dei filius,&: Dcus cfl&: homo.Deusabeter 

no.homo in feculo.Deus, quia Deus verbu.Homo , quia in. 

vnitatcperfon5.acccflicverboanimarationalis 

&:caro. Cu 

enim elict vnicus Dei filius, vt effet etia plenus gratia.fadus 

cft hominisfiliusvnusDeifilms:idemq; filiushominis.No 

duo filius Dei Dcus & homo , fcd vnus Dcj filij Dcus fine 

jnitio,homo acccpto initio. 

Jdem.Sicut cnim no augetur numerus pcrfonaru cu caro 

pcccditanimig, vt fitvnushomo,ficnccaugctur nurricrus 

pcrfunarvim cum bcmo acccdit vcrbo,vtlu vnus Chnftus. 

IdcLcgicuritaq; Dcushomo.vtintclligannis huiusperfonc 

fingularitatc POn vt fufpiccmur in carne mutata diui- 

Ane-!ib.T-dc 11'tate , Noncnim illafufccptiorcalterueoruminaltcrum 

Tnnua. ea. j coucrfum (& muratu cft , ncc diuiniras quippe in creaturam 

lib.dcindead- mutata eft,vt defilk-ict cffe diuinitas. Ncccicaturaindiui- 

f"e*peccata'' "'^^t

1. 

' 

i% Ad PliilJppcnfcs. Cap. 11. 

. .j< Idem. Inquaformacriicifiviisrft, ipfaeyaltataeft. 

\ Secundii hiimanitatcm cxakauic, cjue gloriorior fada cft 

jn rcfiirredionc.In quo & diuina nacura po-: dici cxalcaca fe 

cundu ofrelionem.quia cepic lciri quoderacficutin alTlim- 

ptionc infirniitatis df cxinanica , q.an6apparuicquoderac. 

Amb. Poftcruccm 

jnaiiifcftatur cjdapa- 

crecum gcncroturac 

ccpit.Non cnim cunc 

cum a 

.-jccepic creatura 

fciri 

cccpic illius di- 

i;iniras , illi' maicftas. 

Homini non cft danini 

nome Dci quod 

c(l fupr^ 

oninc nome 

iioii fula appelUtionc 

fcd &: natura , fcd ci 

qiii zqualis, qui fecxi 

iianiuiC,cuu!s omnia 

apacrcfunc. 

a Etdon.il. *Hayino. 

Quôd nomcn dcdic 

a EITe Deuni,pruin. b Sponte vel inuito. 

& infernoru. EtomnisIingu'a cdnfiteatur,quiadominusIe 

Ae.ju.i' 4 patriquod hic b 

ijuidam negant. 

Qjî Chriilus pcr huinilit.ncm e.xaltatus. c 

_ 

Velfriires. 

^ J 

fn fidc & djleftionc. 

fus Chriftus eft in gloria Dei patris.Itaque chariiTimi mci,fi- 

a Domino &; milii. Ita Jk iiunc. Seruientes. iQuia tunc ininnsfujtienio. 

cut fcmperobcMiftis, non vt in priefcntia tanrum, fed mulro l 

( Cum mrjiio &nianifeHo tinicir,nonpr.ifumptione. Animi. b Ideit cuin limnilitatc. 

Corpoiali. 

magis nuncin abCentiamea, cum mcrif & tre^-norc veft:ram ^ 

a Operibu mereamini . EtprzpantC. Idcllvitam itcrnani. 

b Ideo timendnni.quianonro. Sed D;us operatur. c Bonum. 8 

falutcm opeVamini . Deus cnim ti\ qui operatur in vobis & * 

Chrifto,fecundimi q, 

Dcus, non fccundum 

qilod homo , Ncc foic , n . 

aliuddarc quam fibi D,.Mmm:,.ecc. 

?qualemgcncrare. dcccdib.j. 

Gratuira vero donationc 

dcdit homini 

Chr.fto , iion Deo, 

quiaChriftiisnc.n inquantum 

Driis, (cd 

inquantum homo per 

gratiam acccpit nonien 

Dci,nec per 2;ra- 

ti.im, .idoptioni.s, fcd 

per gratiam 

vnionis : 

vt non (it adopnuus 

dcus, fc ! verus '.:i!i fle 

illi ? Vr.nliusDcivo_ 

a Qjpd volunm. b Nonpro meiitisfeftli. c Non folumcum metu opercmini,fed criain. 

]( 

caretur&:ciTct,qui fi- 

^ vellc & pctficerc pro" bona voluntatc. t Omnia autem facite 

llUS hominiSCrat, fC- ' Vt non"muriBUreti de tribulatione vel dilatione. Non negligemer & indeuotc. 

' 

^ Vt 

di ni H 

ndnhxlitei-tpa.i.fed (itis. 

/-1 

prompti Um qUOU in aie c It>omnia,vtprr)ximusnonpiintd;obis conrjuen, &qinn:uini.d .sfitis/iin.nonduplice. 

bapcifmacis innotuit Nonenimpotelis Deo fer.& mammonv.Etia.u Ljuamb;ii ad cxtcro5 fiuc ftitur oir.ne gcnu. 

d (^/.'"'.wr. *Au'2,ii!?. 

1 1 

1 z Qjando 

ffpichcn. 

14 

lubcc vc litir. (!e Gratia 

opc- &libero arbir.iair,]ibcrum 

corum tri.. 

patcrnavox, inquics: 

hic cft filius mcus di- 

(oucnitur arbicMiim. 

fine murmurationibus, & haiiitationibus, vi fids Cmc quc- u Scd idcocumtinvjre 

lc(Lljs,Similiccr in montc.Vel ctiatn nomcn dedic illi quod 

cft fupcr omnc nomcn,vt Icfus vocaretur.idcft, S iluacor. 

L'cctcnimlcgamushomines in Genefi, & xA.neelos i libro 

Bcatilob.filiosDeiappcliacoscflc^CJmenullus^îliorumappcllatuseft 

faluacor.ncq; filuis Dci propricf,fcdabufliie, %i 

ncmoillorum potuitgcnus humanu filuarc.niflillefolus. 

* Tcrtul. Acccpit enim nomcn qiiod cft fuper omne no- 

Tnen,quod vcique nonaliud inrelligimuseffequ.im nomfn 

Dci.Na cu Dci fitfoliuscflTe fupcr oia,c6fcquens cft,vt no- 

mcn :ilud fit lupcr oia , quod cft eius qui fupc r oia cli Dei. 

Hoc & .mte rcfurreîonem habuit, fcd polt rcfurreiîo- 

ncmquoderatineuidentipofitriclt, vtfcircntd?mon.s& 

tiomines^quia & tunc d.citur res fieci qnando innotefcit. 

Aug.HomJnj donauit nomen quod cft fup omnc nomc, 

nonDeo.vccum forma fcrui nominetur vnigcmtusfilius 

Dci, m qua mortuus, in qua afccndit &c fcdet ad dcxtcram 

patris^, m cadem ipfa fic honorata, lic glorificata, & cxlefti 

habitu Jinmut.ita &c fii ms eft D-iuid, ic dominus cft Dauid, 

\ {mnlor. 

rrorper libr. 

.cmcciaruDi, 

58; GIof.ord& Nicolai deLyra; 58S 

* Hicr.Ingrarus cH feruiis,qni grauia domini fiii qucritur 

A cfll- prgccpfa. Qui enim murnuiratdc pr^"ccptis,duli' tic de 

pra?'iii)s.Hicefiam fiopcratur non cll iincqucrclajvndcali 

bi aic. Neqiie murmurauericis. 

a f.cJ. 

Fel'j Haymo.Sicuc enim Dcui fimplcx cft,ica filij cius 

puro (StTimpiici cor 

rcchim or 

dincm dcprau.uu &: 

pcrucrtunc . Qui di 

=; 

cunturnacio, quiano 

func ccnaci cx 

aqua ^ 

fpiricufandto. 

c SicHt lumina. Bene 

fauiitos luminaribus 

comparac.Sicuc cnim 

flcllasc^linonexcinguitnox, 

ficmences 

Infnt.i, fidclium adhxrcntcs 

Anfeiipus ibi ca;lo facrx fcriptura: 

^*' nonobf(.urt munda 

nainiquitas . Ec ficuc 

ilia quidquid agacur 

inceria, ctiam t i.Cor.ij.b. 

Tiqui 

mcntiancurde ipfis, 

. 4f dift f. li' 

fi^jQj rame m cclocur 

tjiiam fEflote. IVt nonfitin . robi. fluodpateatrcprehfnfioni 

b f Et hocidi-ocjaiieftii. fidcl:tatC hbcraUT, 'S^ 

* 

fe tleSti, e. Hicr. s aicDcus relnj&fimplicesfiliidei, luncreprchcnUqnein 

0/ficii. 

nicdio natio rnbapcifmaccapccca 

IPetopeM", b 5 Pa diuciliii lcrta. 

c 1 VÂd hoc eUit conilitutt , 

} totwofx. 

Aii{; in mbus fan c 

j^jj prau.T,&tperucrrjr,tinter quos lucetis,licut lumuiariain ^ 

'US UC , n ., ^siclk osfQlmundieftn.quo illuminatlux v:TJ, (''.. i > . 

' 

\tpi} h ibe- b ^QiiijelliSvaueuangelii. v lOiiQdviiquectit. d TNcdum vefliiiii,feil&. ittU 

irutuium. 

lUUC w ..^ t >.- t 

^ 5 Qnando viJr%iiv 

pfnl. 

P 

Chrimis. 

vos fccic. Conlidcra 

& idfo dfcet Vis eflTe fmc irrrchenfione. 

tccuius fil:j 

ficis qui 

i 1D6fttiiJ,& v.ti. e:'1Inca(Io&(l. 

ciim inorn 

ftus ac purus 

Jjos non potc 

rcdcgcncrcs 

niundo',verbum vitce continenrcs,t ad glonam mcamim dfe 

b 'Wj:iov;t ^ 

prana & 

nwK iti piJi. , 11 t\ 

a ^Gloiiam habco. b ^^Non fme fmflu. ^ 

4eo. c T In quo potui rxpciiti . 

d tEt cxpertus furu. 

ficutpatri^fihus mecuferufuitincua'ngclio Huncigiiurfpc 

a T Quem exitum fini habitura. 

ro me mittere ad vos,mox vc videro', f qua: 

circa mc funt.Co- 

TScd intciim. 

fido autem in domino , quonia & ipfe vcnia ad vos cito. nc- 

f In Sde. b ^ln pta:dicatione. 

ccfrarium aute exiftimaui Epaphroditum fratrcm , & coo^^pe- 


tur de fobis. idco (ubdi^Hr. 

I El CirMphccs. idefl, finepHcadolofitatit. 

Z FiliJ Dci. per adoptionem & imitationet. 

i Ec fine rcprshenfionc. id efl,fic (juodin yobis non apparcat 

fil'.qHidreprcijeniibile. Etfubdttur vna caufa^ cum dicitur. 

4 In mcdio na.p"a.& pcrucr. id efl , infidclium ejuornm plures 

conuertcbantur ad jidem Chriiii inprimitiua ecclefia ex bona conuer 

fatione Hdelium ir.tcreos exiflcntinm , ideo fubditur. 

5 

hitcr quoslucetisficucluminainmundo.^nt/eGeMe/'.!^. 

êrftellas cxli inteUiguntur b

, g 

^Sp AdPhilippenrcs Cap. 111. 

a In idufrfis ; 

ji ratorcni &:commilitcnem rneurn , vcftrHm 

a DoflcKm; b Qiii irir.iflTuinxcrfiiria. 

ciu' autcm apollolum , & miniltum t neccflitatis 

fSntit Ji aliicc.iufi. 

nic^ mittcrc ad vos . Quoniam quidem om- 

Viderc. b Nonce fe.feddeuobit ptn ejdolfntibus. 

""s vosdefidcrabat, &i moeftuscrat,^pterea 

fVeibcritum ir tnir.iftrjiione vr.dr dolebjtis. 

a Cut ir.cflU5!ôri foln aiitfm eiUS 

c. * Scd.Qno ergo 

on.trifiandu vetat, 

cG ipfe contrifiandu 

fe,fi mortuus fuiflct 

dcclarar? Aliterde 

morte Eprphroditi 

lifpuen)fret cotrifra 

dfifignjuit.&alitcr 

I 

z 

J 4 

5 

6 

i 

9 

10 

aânandoeum. 

afertiis efl: eius. Non lolum 

autemeius, verum etiam 10 

ciim fetuauit. 

a Alias nortti , quibus 

b In hoc mei mifctius. c De morte . 

d Dc irfiiinil.ite,(]ri noccbat nobij. 

& mei,ne triftitia'm fuper 

Qti.*.m cflct propolitura 

rtcotrura .n- -^ i L 'V n.- 

triftitia habcret icltinan 


Et comfnili. mcum. tcmpore aduerfttatii. 

Veflium autem ap, idefi,do}orem. 

Ei mmi.ne.vncx.ejuiamibimmjiraHit neceffaria Incarcere. 

Mitccrc ad vos. corroborandos,& plenius informandos. 

Quoniamqui.omnesvosdefiderabat.y/fifre & coiolm, 

Et ni^ftus erac. de veflra trtîtia. 

Propcerea quod,&c. & ftcfuitin -peritate. 

Vfquead mor. idrfl,p(ricultim mortis. 

Scd Deus mifertus eft cius. eum f::nando. 

Verumctiam & mei ne tri.fuper tnftitiam ha. f.triUi- 

ttam 4e cius mottejnper trijiiiiam de eius infirmitate. 

' 

II 

Fcf!i- 

Ca.i.vbi dicitur in poflil.7v(_fln rapinam arbit ratus tfl. 

Hoc qwod df .7^0 rapinam arbiti atus efl , fc ejfc- xqnalc t>it>, 

pot intelhgi de Chrifto jpm humanitatc, fecudu qiia ^'prie 

frfTet facererapinam. i.non fuu li vfurpare arbicraLUs tu iflct 

fe cffe ^quaic Dco.Chriftûs.n. fecundu qij homo eft mi nor 

DC A P. III. 

ct. Q^Huc 

ufque infifu- 

Zt vos quomodo de- 

beatis flare in bello 

pcrfecutorum conira 

Cribulaciones , decc- 

tcro pfcudo apoftolos,ne 

legaliaab cis 

l^rccipiacis 

T-Rd vns. 

12 tiuscrgornifiiilum, vtvia 

fio cuius :bl>iitia triftari vos iirui 

{o illo iternm ^^-ludcatisj&r 

a

B 

S*r. rr rfe rcr 

bit 

j9i Glor.orcIin.&NicolaicIeLyra. p 

a Malotepr. ^ Chryfof^.NSopcratiKqmdem.inqiiit.fcd 

A malam in p.nrtem,opufquecelT;uioneIongcdctcriiis cfi du 

qu rcdc iunt conf1ituta,dili!Ciiint. 

4e ^Hieron. Qui quod nos bcnc copflruxinius, deflruerc 

Coi\.intur. 

M.1I1 opcrarij func 

qui zizania crrorom 

luperfcrunt , qiiibos 

tVuincnta nccaiu.Co 

ciflfunt ,qi.iia Chrinoricrjfjnt,&:alios 

csdunt.i.fcp.jranc. 

b '\os 

vnini oTf. Dixit.Noshabciinis 

cir 

cucilioncm Hoc vohnt 

dicere Apoflolus. 

Nos funuis lufli- 

tia.Circunciflocnim 

iuflitiacft.Magisautcmcomincndatdicendo 

iios cfll- circu- 

cifioncm.idcft,iiifliliam,quam diccndo 

nosctlb circuncifos, 

fpera t fc pl.iccre Dco. Cfi vito &r ipfj carn pcr bni,.i , 

fpiiitii) riibditiir ,rpirttiiferii'nius Dco , qiiicjincindi,..., 

inuSjVt fpiritiis obtempcrct J)c'(^. 

c iitutiKiujm i-r czo habcam. Nc vidtatiir contcmnerc in a- 

l.)sc)iiod noii Ivibct. 

Cognofcite. Z r-inii eiroiLmfMftifercriei. A ChiiOo.friur3to Stnl^P ffpinme. 

b Hi namlno con.ilionemiiwu.il cuiicifijncin Koocoiii lantum. f .''^lei raninmb 

a nes, videtemalosoper.iri'.iiiut rrgiit 

^ c]r ilomatar !-> tûu gloiia noiiia Chiuius i.^niuni. 

C 

fumus t 

circuilcifio.qui fpiritu Dei ieruimus , &: glonamur 

a Carnali circuncilione. Vel jeiieie. (> Spemrjlnns. 

c Keviueaiur niMipolTe fidere iiicatne. 

videtur co'nfidcre in cal^rncjCgo magis.circucifus oflauadic 

a Non piofelytusinonaduena. ]î fum. b Nond:; uiiiori tiibu.linl. 

cNonfuitde corcuiiuus. d Non deuiaui a g;ni. t Nitus. 

exgtnerc Jfra^cl de'' rribu Beniami^rt t Hebrarus ex Hca 

i-ateniibus. b In (]ua cgicjuis iti'aui, 

o-gniUS. ^ 

* 

/î,(T.Videtcqu'd volueritintclligiinillacircucifione fcd^maximecxcognitianc. 

que in vmbra data cft tanquam is,qui 116 lii 

15 particepsfcd tanqua 

14 qui condcmnaucnc, 

non cxignoratlonc. 

fignificante , qu^ rcmota cft luce ad- }< Anfclmus. Sicut lex iuflcmt, i.non profclytus, n6ad;"na 

ad < 

. 

populum Dci,non maiot (pircuncifiis.fcd a parcntjb' 

tus ludiûs.habeo circuncifionem oiHiaui' diei. 

f 

ucniente.Curautcm nodixetit, nosh.iben-.uscirciicilione, 

fed nos funuis circucifloÎic accipitc.hoc voluiflre diccre apa 

ftolu.ncs fumus ninitia.Circuncifio cniinîuflitiaefl.Magis 

commcnd^t quod dicit dicendo nos effc uiflitia quam dicc, 

do nos cflc iuflos. Sic tame vtcum iuftitia dicit elil- , mftos 

intcllmamus.Nocnim ijlaincommutabilisiuflitiacuuispar 

ticipcsîiai fumus,fcd qucadmodfi dtcitur, magna ibi iuue- 

tus cft,pro multis muenibus,fic dicitîuftitia, vt intelligatur 

iufli . Audite hoc ipfum cuidetiuscodcdiccte Apoflolo.Vt 

rios inquit.fimus luftitia Dei in ipfo.Simus iuflitia n6 noftra 

fcd Dci,abilloacccpta,n6anobisaflumpta,impertita nov- 

furp3ta,donata no rapta.Apoflolus crgo no tibi negauit circuncifionc, 

fcd expoluir.luccm pr^tcndit, vmbra remcuir. 

7v(05 er/ im /!/ J.Ambr.Credentcs enim circuncidiit cor 

^'fuum,vtamputata errotisncbulaafpiciant&agnofcantdo 

Jatria cxhibctur,fcd feruitus foli creatori exhibenda. Alia eft 

fcniitus,qua per charitatcm iubemurfcruireinuiccm , qus 

Grarceriiciturdulia; 

* 

in 

Aug.Rclpcxit quofdam carncfidentes, ipfi erat q ui de 

carnis circuncifionc gloriabantUr,dc quibus alio loco dicit, 

Quorum Dcus vcnter,& gloria in pudcndis eorum. 

* Anfelmus.Non fumus habcntes liduciam,idcft,f|f)em fa- 

lutis in carnc jidcft, i.n carnalibus obfcruatmis , vel gcncris 

nobiinatc. 

d )^t tiQn in^carne fiduciam.Qzvne. fcruit^de 

' 

' 

rcby carnalibus 

fpcrat 

4 Chrvfoflonnts. 

Nafijtucflet crhi)!cus,accufarcfcircunc 

ilionem, neq uv cir 

cimcifioncm folum, 

d inChriftoIcfu, & non in caVne fiduciam habcntcs*, qua'n- 7 

g a Poffemhjbcre fnjua eflcc.quiapliis aliu,& hoccrtfiera.,circuciflo.n. 

cjrnain fui: figura circuncijionisfpiritualis, per tfua auferutur pecca 

ta,qu cji haptifmns aufcrem pfna & culpam,prppter cjuod fuccedit 

circnnciftonijicut pcrfclum imperfeQo^ e^ auferens eamficut veritas 

ymbram & figuram.ideo fubditur^ 

5 Qiii fpiri.&c, Et non carne tantum. 

6 Et glo.&c. Cui fumtts incorporati per bfpiifmum. 

7 Ec non in car. 

/.c

yc}j AdPliilippenres Cap. lif. 

^ indcridcrijscarnis.&erpnuisnaruraHIijii-s.iaiisiuniisfecil 

A diim leêm crac,tm'ri ram5crat lale fcctari mfTio5,& q, rri 

eo fviic (ine qiiercU: lioc do iUo magiinni fhcicbic querela. 

-)fi Anlelmus. Et fiadbuc 

^94 

a Sedquyi!'-'i(uenintlucra,erc. 

if^n feru.i! e, Cfius adueiKy n oftendcrcm pondp factu. Qiia: 

cnin'' vciicurii.ncutn 

it 

a Quz tinioif Bonaroortfetuiief^cir. 

qu3E in ^ 

legccftjConuerratusrinequerela.ScdcjUiemihifiJe 

"' " 

AnteClitiftum. Vciigi ueriutis. 

^ 

riintlucra, hxcarbirratusrumpropterChrillumderrimeii i 

Jc . i 

Auguffinus Qjii pr^ccpta legis mplerc 

fi lani 

ftgnificsbant, ClaiTiorc de uic ta,'>o K.i:coninia !;a! lii $cd 

feruantur , veniire 

cum ncg^jnt.Ecideo 

S\ fq') vcritateui lequerer. 

fantcfecrin-.enra.quia 

Ciuidquid bofti et dctericmij, 

dclcriit vcrit.nrcm fir 

fc pnrantpcr ^''j'|^^^''^"''' 

arbicnum proprix volunricis finC fpiritu gratiq , fuam iuftitiam 

coniruere vult, 

. 

j^ 

1 

,.T^f.^.a 

y5)c G|of!ord&Nicolaic]eLyra, yc^ / 

^ a Ofewrr.iw. Dco trihucnsqua-niihttribuit.perhoc vctiinis 

A adicfurredioiicin.Vdoccurrl Chrifioin iudicio qiiod fan 

ftorum cft taucum>vcniens priu

y97 AdPhilippenfes Cap. 111. 

f a Oukuntfjue ergo ^fr/(Y?/.Aiigiiflinu5;.detri.Q. Kon loqiior 

h in^pcrfc(3is,c;ui .nd hiic Irdc pot.-5nriir, non folidocibo paf- 

Ii^ ciincni;fcd illisqui intclligunc, aqii.ilitateni vcrbicum pa- 

" ' 

tre.Et fi hic videncnon tamen adhuc quomodo vidcndQ^clt 

fhcic .-id f;icie. Ccrta cnim fides vtcuque inchoac agnitionc. 

Cogitatioenim ccr- 

ta vcl pcrfcdla non 

perficirur nifi poft 

hancvitam,cum vidcrirnus 

faciead fa- 

a cicm . Hoc ergo fa- 

j vtturiorcm 

piair.us 

nouerimus cflc affetbim 

vera qu.Trendi, 

quam incognttapio 

cognitis prxfunêndi 

. Sic ergoqua^raniustanquam 

inuen 

turi, ficinueniamus 

tanquam quxlituri: 

dc crcdcRtis nulla 

tcmcritace affirme 

mus 

. Inillisautori- 

tas cft ccncd.n 

. In his 

vcncds exquirenda. 

b P7ct7J/K.Auguft- 

598 

traditc obliuioni ca qux retro fiinr,idcft pnTterica viri-i, vc fi D 

vos dclcdauitiiiiquado vanicas,iam non dclcdct:& in antc- 

riora.ideft in profcdum virtutum .Ttqtie in zccrna bona piis 

dcfideriis &c conacibiis fempcr exrcndaminiÊxtendit^cnim 

animusdcfidcriolxcici^nondumconfrcucE . Ec tota vica 

Chriflianiboni, fan- 

OarfoiescomparationeaUornm. b Perfeftecurrinius. 

I 

Qufd imperfcfti compar.itione futuri,& illuctendaraui 

dtumdefideritnncf?-. 

uatp. Vulc cos 

t Quicunquecrgoperfedi fumus,ho'c ientiamus t fi quid " 

â^hl 

a Non tamum dabit brauium. b Etfi aUtcr,tamen necefle ell . Vel bit c Tcncainus id. ^ eueiOll 

lIicitos,nefub 

aliter t rapitis,& hoc vobis Deus^^-euelaîiit , Vcriintamcn a4 "^ 

"^'.''âtic pcauorum caa 

fcilicet. b Deillo. Credendo. 5 pianCUC. 

g neamusregula . imitatoresmeicrtote fratrcs : e^^tobferuatc 

Imajr.emvitxnoilrat. b Eos qHi ita.iniilti enim aliter . 

Non ftnt'entes nobiUmi de,legisabolctione,(edlegcni cum cuangelio efle tt-nendam pr.rdicantes. 

cosqui ita ambulant> ficuthabetisformamnoftram. Mul- 

Dum pt.Tlcns crara. 

h 

K 1 

i 

m 

ti enim ambulant , quosfaspe dicebam vobis, nuncau- '"^ 

a Tum pto illoruin perdititione,tura pro fimplicium fubuerfione. Efle 

tem & flens dico , inimicos crucis Chrifti : quorum fi- 

In finc eorum erit ema pocni a Augu.jHocabhonmecoIitur quodpticaterisdiligit 

nis intcritus, t ^quorum Dcus ucntcr cft , & gloria in 

s,f. S(!' 'idum^quod iuflitiaqua iuflus ex fide viuit , nunc vera 

,(j. acft.qu^licetno 

iu(t ;. immentoin aliquibus iufîspro hum 

vta: capacitatc perfcda dicatur.parua 

came cft ad iUam 

1! 4 M.a,quam cepitxqualitas angelorum,quam qui nodum 

halcac&proptcrillamquiEiam inctat , perfcliim,&prorccr:fiam,quxadhucdcerar 

, impeifeaum fccfredicebar. 

\tminor iffa mfîtiafacit meficum,maior illa pra:mium.I6 

ui ifiam non fequitur,illam non afTcquitur. 

liocfentianins.Quod nondu.Ti pcrfedlifumuSjVt illic pcrfl 

ciamur quo adhuc perfctlecurrimus , vt cum vencrk tjdperfe- 

Sum efijdejiruatur tjuod exparte.i.â non cx partc fif Jcd cx tota 

quia fidei & fpei res jpfa qujc vidcatur fucccdct. Chnriras vcroquinhistnaiorefl,n6aufcrctur, 

fed augebitur&implc 

bitur.In qua plenitudine illud preccptum cliaritatis implcbi 

tr,D% doninum D(un tuumîiTc.tîiVO ciim adhuc efi 

alig.d 

carnalis concupifccnti^.non omniino ex tota anima diligitur 

Bcus.Caro tuncnondicit^conGupifccie, nifi quiacarnaliter 

pcccato,quia nul 

jU^na cocupifcit. Tuc crit lufius fine nm i 

*"Jcx crit in tr.cmbris rcpugnsns lcgi mentis.TGc prorfus to 

tocordc,tota n^cnte 

a_nima,tota diliget Deum,quod cft fum 

BQUm przccpru. Cur crgo no prxopcretur homini ifla pcrfcftio,quamuis 

cam in hac vita ncmo habcat. Non cnim refte 

curritur fl q uo currcndum cft nefciatur . Quomodo 

aute 

fcictur,fi nullis pr^ceptis oflcndcretur ? 

d Etfi alitei 

ijuid /d.i.fi.quid mclius ad cultum Dei cxcogita 

ueritiSjCtia hoc donu Dci cfTc fciatis , quia tcuclabic vobis. 

Scd nc qua indc pr^fumptio priref,fubdit,ad quod peruenimus 

vt idcm fapiamus.hoc cft no cx tta rcgula difciplina; 

fa ' 

pctCjfcd q^ commfic fit,& modeflu in veritatceuangelica. 

}{ Anfclmus.Pcrmancamus in cadcm rcgula , & reftitudine 

viuendi, fcilicet vt ncmo propter nouam mucntioncm 

vclintelligcntiam fuam dcferat ccnmuncm fenfum fidei, 

feuttgulam iufle viuendi conftitutam a patnbus. 

c Vcrumta.ad. Mcdi impcrfedi mcdoaliter fapimus ,fed 

tamcn neccfTe cft,vt omncs idcm de illo fcpiamusâd quod 

Fcrucnimusf^dc,& fcicnti3,& opcreccmpleamus. 

t 

* if\nfclmu.s.idcft, ficutmenoflis 

Jmitatoresmeidiui. 

ide f3pctc,& candcrcgulam feruarcfic facitc.Acfcutcgo, 

( _ tradite 

1 

quodperuenimus,uci(lemtiapiamus,& in eadem pcrma- ^ 

' 

*\.f"';''jj''" 

EtficrcuebbicDcusqnrd I ' 

a 

terfaplmus 

Fidei doatine & vitK. Rcrtiauline viucnji. 7 ^ V.-hryiOlt^mUS ViUO 

Vt ficut cgocred.->,d' cec,operrir,ita& vos focisrts. Et iuhis-f (iik- & 7 

rogul.i viuendi. 8 Biam cranc nonntill!, 

Etfi prifcntem non habe.nis niihi mi!es im fmini . 

-D.;iiêmctinlj>!ritc - 

d 9 qui Chriftianifmum 

10 quidem fi.mulabanr, 

NICOLAVSDELYRA. 

Qîicurqiic cico ptifcdli fiin us .idift n s aiufirfeSlioni 

"^99 

GlorGrd.&NicolaidcLyra; 

ucntrcm Dcamhabcnt/Jiccntcs comcdamus .Vbi 

^ mcFico 

notliun hn propi-iam fnbrtantiai 

icd fccundum domini 

operationcm, 

mortali 

qui potcft 

immortalitatcm, & 

circuncorrupcibili(larcincQrruptibilitajcm, 

naiinquit. 

6oi Ad PliiLppcnfcs. 

rr 

if a Gjw. Ambro.Lartacus in fide eorum & operibus.Apof?o- 

\ liis vc alacriorc5 finc, optat in hoc ffudio proficientes gaudc 

;c in d(wnino , & id icerac vc fe in cis verc gauderc oftendac. 

-;: Augufl Nemo in hoc fcculo gaudere potcft , & in domino.Mukum 

intcrfcha'cduogaudiadiffcruc,funtq; omnino 

concraria.Qîa- 

docnimgaudcturm 

non aude 

, ncc 

lcculo , 

tur in.domino 

cconcra. 

Gju.in.i. m vcritate, 

nonininiquitatc, in 

fpcTternitatis, non 

jn flore vanitacis. 

Cjndc. C^quia eorum 

nominafunt in 

Iibrovits.Etvtidcm 

robis cernfrimc cre 

datur : Gaudcte in 

domino, idcftomnfe 

bonum vnde gaudendum 

ef^ , (âtuitcin 

domino , non 

xtrn . Ec hoc adeo 

..ccclTariii vobis cf? 

quod iccrum dico, 

'^jaudecein domino: 

Non vcquxdam aha 

femc],quia ha^ccft. 

b Modc , ic rcclus 

inoduSjVC in domino 

licomnegaudiumec 

iiocpervosaddifcac 

alij . Vcl modejiia in 

omni . fidehbus & infi 

C 

Cap.IIII. 

6oz 

fulendo qufd fAchz . In quo & conteaarur, quod non fir ho 

num quo bcaca huc/cd ,llud incommucable 

tionc ^^'^"e,cuius cums n^rrJon. 

ctiam fapicns cfficictur. 

parcicpa 

i.e?fef f '""^'^ ''"""'^ '^"'PP^ 'c,c-d.,Dco fufficit fua 

perfcci.o,habct tamcn nuncios 

i.angclos.na quod ei quVnc 

fciac,annuncient.No 

Dixi.fta.8ciampude, b Non ifcculo.in quogaudcnt cu! 

dclnpu;,atc nequi.ia.um 

n' J^^- J 

^"'""' ^"'^^ ^lla , qux 

h c 

. 

Rationabilisa.nuc.fano. /"'"""^ 

Gaudcteindominofemper,iterurad.cogaudete. Modencft 

iac, fcd Bonu PO 

^ ^ 

_. _ Exeniploeorumaiios vultacquiri. > 

rumcffde opcnbus" 

fmc in,. /- i 

ftiaveftrandtafitomnibushominibus.Dominuspropecft. i 

a 

b 

, 

a Sine mnndi folicitudine * 

promifla Dci pra oculis 1 

habcte 

** 

. 

vcncaccm. 

h Etpax.Dei-i.Dew 

\];K.-J riP T r 1- ^'^^"""f"."- 

Quscumadiurationc. C 

Nihiliolliatilitis, fedinommorationc, & obfecranone 6 

a Qui vnlt alia 

impeiiaic.gratus fit de pra:teritis. 

e 1 . b Nob^sciie 

f cumgratiarum adionepetitioncs veftrs innotefcant apud ^ 

I 

CUnquctamai.iI^^^qua:cunquetbona.fkmx , Hocadfamam. 

hgtZ b Qui ad pcifeftipncm pertinent; 

e In nieinorij vcrfate. 

d umnia. 

tus , li qua laus 

dclibus , vt miiten^ ne pofTint reprchcdere.Er ga dominus. 

c Tropf ^,idcflparacus d.i;-equidquKlopusc(tin fpincualibus 

vel temporahbus . De nuJla rc ficis fohciti &c timidi. 

Scdpetitioncs dehis qu;e vultis impetrare. 

innoitfcant.i.lmt ita vchemences,non ccpidx,vcad deui 

pcroeniant.i.compleantur. 

difcJplina: , h^c coos remMner^ndum.Et quia nimiafolici- 

tudo ttmpordiurn impcditfpiriiualegaudiumjdeofubditur. 

7 Nil foliciti Ikis.fupcrfluo.nam tp0rtetfolitiiariden(ceJfarijs^ 

mtr yidtretur tentatit Dei. 

icd i.n omni. Hic ponutur quatuor eratienispartes,oportet.n. 

"1 orando primo ad Dcu accederepcr mentis eleuaiiouem , & hoc ro 

ciUHr tratio^quA tfl afcenjus mentis in DeJt . Secundo,reqiuritur ali- 

l^f^^tteiminateproponerejalttmrfrbo^mentialiy&hvcvocaturpe 

\f"ittpropterhocdi(iturbic. 

9 Pccicioncs vcftrx innotcfcant,etc. aliquidd^terminate pro 

pontns.Tertio^qiproponensfe dijponat n exaudiri mercatur,& hoc 

Tocaiurgratiatu aaio.Terboc ,nim , quodaliquis gratufc flendit 

^'

A 

,4trcipUiix> 

^1150 lib. >s 

6o^ Gloford.&NicolaiclcLyra.' ^04 

a CvuifutMic commcmorar.qnod fibi fope nrccflraria nv- 

fadnm ofledic 

rcrant,vndealacrit3ccm fuam propcnfiorem 

fucranc , adhibit^ (olcitiaitcra 

quia inquonc;lii:cntcsfadi 

runt,vt mcmoVcs^fadi apoftoli fui,frudus cmitcrcnc in hor- 

rco caclcfii condcndos. 

b ^!iûado,6'C.A\i 

quo tcmpcrc, quia 

ron omni potuc-r 

tunc. 

c i^^floruiftis. mirti 

Itrando mihi ncccf 

faria. Qna:miniflra 

tipdiciturfius.qu' 

indc frudus vita: 

ajtcrtia; prouenit. 

d Tro me. Quia 

mihi pro^rfl vc- c 

(tra cohpafTlo 

auccm vidcrcntur 

. Nc d 

aliqua mala caufa c 

jntermififl[t%add'r, 

niodo rcfloruiffis, 

fcd antc cratis occupatij&impcditi 

aliqnibus aduerlis. 

e 

TipnjHari.hion 

P icciumeorum gau 

dct. 

f Scio cJr hfimiliari' 

GREGOlir. Qui 

pcnuria 

non fran- 

gitur, agratiarum 

^dioiie non rctrahitur 

: Qui rerum 

tcmporalium dcfi 

dcno non acccn'- 

ditur,fcithumilia- ri.i.inopiam pati. 

g ^buridare,fa.Qni 

iacccpcis rebus noii 

cxtollicur, cjeasad 

vfum vanaj glorijc 

non intorquer,qui 

f 

didiciftis &accepiftis, 

c Mircficoidi compallione. 

h Omt)iaPr.ffuminrortJt. >?dcocnjitioJj, aliit. Pervo. Elle. 

n 

&aijcliuiftis, &vidiftisinmc 

Hc 

a Non foluiiicogitate.fcd & aftn , inn^lete & Dcuscriiadmuaiis hacfaccre Dator. i 

D j^d futuiahnttor.dc pififiiii suicin valet ad incit-tionem. , 

c)uimrmoiaie 

cogitatc,&agitc, & Deu.spaciscrit uobiicum . Gauirusiuiii 4 

a Hocfecii.noi: indono. b Pnecpluscarni tnbuicquam neccfiuas 

pctitjfcit fatiari.Qui alimencormii inopiam fine mur 

nuirationctolerat.ncc pro necilTitate vidus agicaliquid,vndc 

anima pcccaci laqueum incurra:,fcic cfurire. 

h Omvia. 

lcicur,q.a 

li fcccruiic, nonqui 

ij ciusanguffiarclax 

14 taeff. 

proptet (e,(cd pro- Nedcficiam. b Q.necdeper.uriaconmftor,necdeabundantiacxltor, fcienquiaabudanii . .. '^ 

fctfumCOrum SaU 

a InClnifto.quilinihipoinbilitatem tribiiit. ^^ 1'* Uiorum tnvpla 

t> Qpio rebus dqtis uon gaudeo ijuibus careie pofliim, 

fed ueftro bono. 

pto ^2 /wf' #>/,./,/ vldcS i Ql 

* 

c Inde gaudet.quia bene fcceruiit. Bcncquamum 

//'rnvi i^ 

aduoi.quiquodiuftumeftfacitis. ij modo COmUlUn 

d Vcftiabont. . 

, r TT h I c r -n- d cauerint m rat 

quimeconrortat . yerunta mcn bene teciltiscommunicantcs 24 nc dati , dand 

Vos communicatis,fed alij non, 

b Sicut ij carnalia , & ini 

alij. 

^6 tioneacccDti.acc 

tribulationi mcsc.Scitfsautc.&vo^^sPhilippenfcs^quodinprin- \^ coneacccpti.ao 

' 

1 Hocmemoiat.uthis quafi laudcdignismagisftudeant. 

piCnaO ip.HtUai 

feiiitet: 

sg tccnim ^ qmadni 

cipio'euangelii, quando ^fe^lus sil a Maccdonia,nulIa mihi ec- dum yenudatcs, 

cmcntcsinccrfci 

municanc , alt 

flccipiens , & dans ( hoc cnim cft 

ab altero viciffi 

communicatio i 

) 


1 Et accepiflis./fen , acceptaiiis tanqttam digna teneri , &fer' 

uari. 

2 Et audiff is. -yib aliis pradicatoribus veris. 

2 Ec vidiftis in me,&LC.qH non falum verboyfedeti^mfa&oprd 

dcatiHobis. , 

4 HaJG agicc,eS'' nonfolttm coîtate. 

5 ii.c Dcus pacis , ideU dator uerxpacisifcilicer interH,^ &fit- 

ferna. 

itum,(iuam propter ufum propriumydicens:Gzuit\is aute 

fiim in do. vche. id efl ualdc. 

6 (Tkiomam candcm aliquando. Loquitur de ipftsperfmiUtu 

d!-!ctoarboris,q(4 

uidetur arida,& poflea reuirefciCy & ji^yret fecun- 

dum reunUitionem temporis . SicThiUppenfes primo mini/irauerant 

l^poQolo ucccjfaria , pofiea cejfaucrunt per tempus, & deinde iterum 

fibi mifcriint xeriium profuis neceffitatibus. Confequenttr excufat ccf- 

fationemintcrmediam, dicens. 

^ Occupaci autem.imf cif/Vi prouidcremihi,eo quod tribulationent 

incwraant. 

|o Non quafipropccrpenuriam,&:c./c:/7ifetOTMi. 

II DiCO . 

quod gauifus fim vekementer.Etfubdit cnufim. 

I } go enim didici.ide/i con fueui 

fane &: in hac re . Nihil enim , nihil h,ic ncgociation 

&:mcrcatura ef^quarffuofius, nam ficquidemin terra.p 

ficiturautcm incirlo . Et cmptorcsquideminterrafu 

cmuntvero , &: pacifcuntur ca , quie in coelis , lerrcno < 

pofic prajcio . 

I J 

In quibus fufSciens fum, &:c. Ideji ilUs^qux habeo conten 

effe. 

14 Scio,& humiliari.%M nonfrangorper impatientiam. 

15 Scio,&:abundare,^c^.î/Weo erigor per juperbiam 

16 yhiquc &cin.f.euentibus. 

ij Infficucusfum , ideii infqrmatusaDeoqualitet debeamt\ 

habere, 

1 8 Ec h.fupplefcio fine exccflu. 

19 Ec cfuri.//e impauentia defeShi 

10 Et ahun. ftneJttperbiiefaUu. 

11 EKpcnn.SinetriJiitiieluû, 

X i Om n ia poffCIm in co q ui me conforcat . idejf omni i 

fort 

benepoffim vti.Fnde dicitphilofopbusii. Eth.de virtuofo^quodfc 

nas cpiimeferet,qui vtique 

vcre baiius , & tttragonusfiw vitiipi i, 

ftctit enim corpus tetragonum in quoiibet latere bene fcdet . fic >ir j- 

/( in quaUbet fortsfna profpera vd aduerfa bcne fe habet , tamen 

fitmultomeUuspervirtHtemaDeo i)if

ôy Ad Philippcnfes Cap. 

1111. ~6q6 

A a l^nquii(f'-^^'>' Augufl- Dirum fftrrs 

ipragLiedatur, 

vt 

^ niiinLis,cibiis,potu'; &: hutu fn-ioJi.Friidiis :iiice opera bona, 

&:retavolunrasdjt()r;s.vndedoniinus in euang.no. litfim 

plicicer.Qui rccipiriufiu vei rnauic.Trisfft nnud DcUjijiccntiobona & voliJr.nsDromptif- D 

fima otierenr.ivdcqua lcginius- m Gencii.quia odorarus clt^ " 

odorc fu.initacis dominus , qunndo Noe obcujic facrifiCium 

prophecam.Scd addldic.// nomi Dco egrcfliis de avca . No cnnn ci\ putandum quod 

neiujii vclprcphiu. Sufcipeie cnim propheram vcl iuftu,datiicrt.Innominciu- 

i\i vel prophet.T 

hoc 

facere fruitus cft . 

, dominus 

omnipoccns facrificio vict a.aru &c fumo carniii atque 

. nidore . 

. . pinauedinis 

. a 

- 

RaîonaUiliterconfidcrirct.quod d?t>cietdarecarn.-;lia ,.qux- accipiebai fpiriiualia. delcitetur (cd in- , 

communicauic ^j.,di&3,. 

:Iefij 

ratidne t dari &' ncccpri 

nifi vos foli. tentioncbona&: vo- piendi 

bi 

Eliacnpauiffelegunturcoruus 

^ vidu;i. 

Sed pcf coruum qui 

non nominciufti,da, 

topafcebacur.Per vi 

duam frudhim qux 

fciebat quod hominem 

Dei pafceret. 

b Sedfru. i.bonam 

^ rcdam volunta- 

B rembonaB operationiadiuntliain. 

Non, 

,, 

enim ta gaudet lub 

uentum effe fua:pece(Iltati,quam 

illoru 

congratulatur ffficudicaci.Vel. 

. 

c Fru8um.uvt frudlus 

iiiflitis veflrx 

abundansrit,cumra 

tioneDeo reddideritisdefaSis 

veftris, 

- ^ Hayjno. Odor 

I \ 

fuaui- 

a Non fiilum duin vobis pra:dicaui,ifcd. b Pritei qucm iiihil eft iiuiiendum. Nccoflaria. 

Quiaet Theiralonrcam iemd &t bis ia:.uTtinvmihi mi/iftis. 

' 

' 

.' , 

. 

_[ 

- l> DonationiSjquiahocc.tbonum vndeinnrl|ta bona pToueniuht. 

'" .' 

Dic.ovos bene fecifle. Non vt ego implear.fcd ne vosinancs. 

Non quia quxro+datum, fed rcquiro friidum abundant.eni 

a 

VtprQOpere.mifericordiarrttipJeih-ahabeatgiJti.im fpitituiran;1i.b 

Non\]ij.-ctodatum,taiiienoinniahabeo. c Non in vnn ytioalio câm,fcd. 

c in rarione veflra. Habeo aurem omnia et abuncloyKcpletus 

, -Muncrrbus b Mi.hi. ~. ,,,' ) 

^ 

funiacceptisab Epafhroditoquiemifirtis inodQrcm ^ 

fuaui 

a Hic fiint hoftia,û3 detur uobis tiinc.-ie hoflcs,

doj GIof.ordia&NlcoIaicIeLyra: fco8 

A P. I, 

A C , 

^ Ty -^''"Solitomorefautationepr^mirrif.Qnapr^mifra 

X debnniscoru gratinslagic.iV 

ficlem &:dilcîoiKCO'n- 

mif, 

fidc cflTc claros ^ 

eharitate. Charitas 

Incipit epiftolaPauliad CoIolTcnfcs. 

C A P. I. 

quj cO *i( in.i(nx auAotuitit. * ' 

- 

- 

Scripfit 

tatcm func 

Dci,&Timothcusfrurf,qji 

t MJiofihus. b Minoribu. 

Colonis fannan in lcgc. 

b Hoc modn falutit. Keinilîo pcccitotutn. 

c Mcniit rccoiiciliatioail Dciini 

d Quîa {cpeut pi^tcT.potcfW vult. 

ChriItoIcru.Gratiavobis& p;jxa Deô patrc 

nortro & do- 

r Qira Deus fic piter, poiel 

& vult, 

minolcfu Chrillo. Gratiasagimus Deo &patrid6minono- 

4 ret q*ein nofei omnia. b 

d 

Eiiam. C Vt atfcaiii inmeliu. 

Eccc viirtcg"ti3ajit. f Qiiaciediti ipfum Deum Sc hominem efTe. 

^ bus 

- 

pcr difcipulos. 

ftri lefu Chrifti t 

fcmpcr pro vobis orantcs > audicnces fide'm 

Efle. Nonociolam. Fet opcrijexhibition^m pioro leitenoenuilumento. B.cm fpeiaum. 

b Modononapp.uet. c Tamum d Ab xterno.icddenda. 

6ko% omncs , propterca fpem c\ux rcfpofita cft ydbis fn cfelis, 

Quomodoeig" rc tam latcm fperatorl Vt ccrtam llVcrerls . 

b Quod tencndum c.t.quia ii plene vctuin,i bonum nuncium.ne ergoalihi fpem illu quatrJ. 

ti, .luam priu intellcxiilij. cEuangelium- d Nonptiniiliabuiitis.fedpet alio 

Venit ad vos,recf\.'Iihiibcti. 

. 

qwa'maudiftisinvcrbovcritatis euangclii , qu*od r>crucnit ad 7 

Fruiflificnte &cit b Ciricti e &ci^. 

c vos, ficut&in vniucrfomundocft& fu'dificat& oiefcit, fi ' 

Eft- a Credetido. Per Archippum. Konpei fuperj 9 

ddu{ios,fcd per primos. b Dilccinendcw. c Scilj cet . 

f cut&in vobis , excadicquaau^diftis & cognouiftis gra'tiam 

Qupd totum ex Deo. b A prira die audirti ventatcm , Ccut po(l didiciftii elle vetiti'tc m pet Ep 

phram:lnorc duotum natnraneueibwn. c Prxdicationem Aichippi conhrr.Bte. 

enim vniucrsu man 

datum quod in aîo 

nc confii1it,comple g Dcitin vcritatc. Sicu tdidiciftis ab Epaphra charilHa.xo & 

clltur. jolct aurcm > Qui nobifcum ptxdicjtor. b rrg falute udlia. Non pro uelHs rcbuj- 

' 

ADoftoluS laudlbuS 

EleftusChriito,ueI

f Gc) AdColonenres. 

a r';- (}h>if^'^ Ycllram infpintu, -Jc Clvyf. dilrdio rpiritiinlis 

f (1 oinniiim fi!prcma,vdi.iri qiKrdain rcg!n,?,qiuE in fuos do 

minv.u obrinct,hnneft.iqnc cff fpccic piilchrnqiic, & orna- 

10 hnbirii.nibil.n.tcrrcftre eam parir, ficiit illanhno confuc- 

it!do,non bcncficium,n6n nacura,non aurum,& a fupcrnis 

defccr.dirccoclo.vcl 

quid miraris fi bcncficionon 

cgcr, vccofiftnr 

, cum nc fi mali 

quidcm quidquam 

aueitacur ? 

accipiat 

autcm hxc fit 

Qucd 

ilbmp.ior , audi Paulum 

diccntcm. Optaim 

ntempLitioncm pertinenliHtn . 

^ ' 

AmbuletlS digne. per 

viam huius vitaadpatriam. 

7 Dco per omnia p\a.in fpeculahUibui^rj' operjb^lihn'. 

8 In omni opcrc bfno ft ucli. ideli,dc' bono in tAcliUi proficieni^^tjuantttm 

advitamaîuam. 

9 EtCLcfccntcsinfcicncudei. quanium ad contcmplatiuam. 

lo In 

^: Theo. Bcnigmim inouir, dcum laudamn

^ll 

Glof.ord & Nicolal deLyra. 

A 4 

^fl, hcct ipfcabfens,&:nunquavifusanobis,fic&:apofloii 

vidcntesfilmm , intellcxerunt patrcm , qui 

corporaljcrcis 

non , &i. apparebat 

nos quidem lumus , imagodei lcQ filius 

crtalitcreiiisimago. N.am ficut imago Imperatoris alitcr 

cfl in nummo,&. aliterin filio 

filio,fic&: unagodcialitcrin 

qui cfl confubftantiahs, Sc coxqualis aiqucco^tcrnus,i5

Ad d.J ColoiTenfes CaP- 

i4'^ rinnini iuffi' 2*rr-'-anr^r vfrrnrc d;ni>!r2ris&- tnifcrirrrdic 

'A itKr a'ono illum. jairc Sccund.im biim.inirAtc ctiam poteft'^ 

riicspiincipiimi ccciefii:, quia fupcr iide humanitatiseius 

P, 

uiî.l. 

(hiii Mlret. 

WI1.C, 

cbiiK 

fundsr;i cft. Lc benr ipfccft oaput, & principium,&: rcttor, 

^ fund.uor.quia ipfc clt pnmogenitus,&c. 

Tnfn.^ê.Tt >*..- f. 

f 

Sicut narus It ante 

omnia dc dco , vc 

onini.i cre;irct,ric ho 

jno prmiusreruigir, 

vcrdT"Urct, vc lcm- 

pcrficpnm', C!iTnirp;or m.irs 

. , - d 

^ 1 I.im furt, .l ALi.ih 

1iclel^,tleaia,&ttxreltr.a. 

nr.fc ctt-r!. 

tm iplum.pacihcas per fmguine crucis eius, finc 5 in rarli's 

a lAdhuciniitavita. b 10 Cloffenfcs 

pncific.uit.quamu^scfrecialienatiîiihil cumd.obaben- 

^''Auguft Per illud lingularc facnficium. in quo mcdiator 

cftimmolatus , quodvnum mulcE in jcge victima?figurabant,pacificatur 

Cilcrtia cum icrrcftribus,& terrcftria cum 

cîeltibus. 

^. Anlel. Qua.n.hora fanguis redemprionis exiuic de latercdomini 

in crucc prmdcnus, dimifiTum ci\ peccatuni Ad.e 

liumanogcneri ,& pacificatafu'itcxlcfti.1, & rerrcnna.qa 

tuncpatuit hominib.inctoiius in rcgnum cxlorum. M ;gna 

enim 

_ '.&n"T"cicouu:adice.ido,.\h.'icfenfu, 011-3 putab.tisbenesgcie. c 1 Qi.^.muis. 

e liue,c]uaj in terrisfunt.ttvoscum eflctis aliciuando alienati 

a . IDeiC-ntesaau b 5Trniporegratix,non ai;o. c t Rem.ffi.n? percatorum. 

&innnici TrenruinopcribusmaIis,nuncautem reconciliaa 

n idel.fragilitati. ^ idefl panibili,& mortali, Et hoc per mo'tem,etiam ad hoc.vt tan- 

" 

dcin 

. . 

iej)ta:Icniet. IVirtunhus. 

g 

I. 

1 A pcccar.s. 

uit m corpore ca rnis' eius per mortc,-^ exhibcre sos fardos 

a 

1vfr!urndeo,qu.,d IQu.a tunc nihiliBali ine j. b TQiii omnia vidcr, 

ve!tunce.pjxlcn:cseiitisvidentc5cum,licmeft. c 1 F.vhiherc tpminhacconditioSe. 

& ^ n^maculatosêtirreprchenfibilescoramipfo Sitamcn 

= a 1Fumi,non iluftuantcs. b Tln fpepijtmii,t j,er vos ncnrctcdatis. 

_ c 

^ 

f Alio 

impellentes. 

permaneatis m hdc hindati, &:ftabi!es, &immcbilcs , a 

a ^QupA tcneie del.etis,':Ui iniel'cxi'lis, & ideo pcius e!l ieuri;i, me!ius eli en m viam vctitatis 

non agnf.lceie,quaui polt aguiiara retioiic. b ^ Et inaixt . 

fpe euangclii , qudd audiftis , quo'd pradicatum eft 

614 

rnirr difrord'3 C-p,irnh,?t hominc.rralis. 

19 pof.( lioninia fifccrc. 

20 g jitjrfi^npFrrnj. fo 

2 f cor , &" t.inta dixciac 

22 d. Chnfto , vr p.ifulc 

i? fpcm in co ft>lp, m 

24 Quocmnia func.non 

alicni elcmcntorum,vcl nngcloriim (c "fubiinf ndos putcnc 

hic folus colcndus cf^, &: ;;d hunc no efti:!)a Jtis cft quifqua. 

^ Anfcl Sifuc diisiufif.Tat.Euntcsin .i.undu vniucifuin, Mirc.i*. 

prxdicateEuangeliumomnicrcaturx. p- 

tf ftenimomnis 

crcacur^nomineomnisnatio gcntium dcfignarf, qua;cll. 

fubcrlo in vniuerfoorbc.No.;'fên,'m vllanatiogcntium, 

in qua pra:dicatum non lit euangclmm . 

? Greg. Nominc omnis crcaturar porcfi intclligi homo, Homcl.i>>.' 

habct namque communc clfc cum lapidibus,viuere cum ar 

bonbusjfcncire cum animalibus,intclligere cum angclis . Si 

igitur commune habet aliquidcumomni crcfiCur.ihomo, 

luxtaaliquidomniscrcaturahumo. Sic naqucomniscreaturxeuangeliuminucnitur 

in lolo hoinine. 

^ a / 

autem exctilentiis 

patet auloritas euangelii ciuus lator cfl Clm- 

flus. 

2 

i 

4 

6 

7 

8 

9 

10 

1 1 

12 

'3 

H 

15 

.6 Sirnortalis, & mor- 

1 o Ec VOS.H/c confecjuenter indiicit CoUffenfes ad ohfcruationem 

ipfii/s,d:cens.Et vos Clim cflctis. u4 deo 

per idololatriurn. 

1 1 Ec ini mici. idcf] fefibiliter,& manifejle . 

12 In opct ibus il\3. idefiperoperamalaad fenfHspa'intia, 

Nunc autem. /iri/;f e: 

pofi veftra>/t contterfationcm. 

R.econd.fiipple 

i6 

vos. 

In corpore cav.idefl in 

corporefno pafjibili. 

Pcr mortem. quamfuflirtuitin coipore fajftbili,& per qudrn 

fiimus redcmpti. 

17 E%h\bcrc. 

idtflf,iti&ificat')sperhaptifmum,inquonobisple' 

narie cotnmu nicatur cffeiius paffionif. 

18 Ezimmzcnhtos.In perfonispropriis. 

19 Er irrcprehen. ^ prox':mis. 

2 D Coram ipfo. idefl cum rell uiine intentionis,& non folum co 

ram niundo per fiîonem hypocljrifis . 

21 Si tamcn per. fcilicet Cbrifi;. 

f fu*. 

t inculpator. 

2 2 EunddtiySci}^. 

contrap.rfiafimpspfeuflnaftoflolfirum. 

2 j Et immobiles a fpc cu-in.quod audirti'?. 

vt,'fcilicctfperet's 

confcqnt vitam aiernam pcr fi.iem ClmiliyZJ; eicujix fMranicnt.z,& 

nuUomodoperligalia. 

J4 Ciuod prxdicatum cfi in vn-u.Pej- vniuerfam creattna intell-gicur 

omniy ho>no,eo quod babut lirniltiudir.e citm omni irc.aura H 'ino omnis 

fei U;dH'n quod d.cit Greg.homel. 1 9 Habet namqne commtme ejfe cH

fnppleo i 

cnim 

cnfm qiiod a mcis fi .1 

qnxritur^quantum rrc'pro. 

^Âffci.Abfconditum fiiic ( ninibusr.on> UiroomiinJi fp;)- 

tio,ii;rjp;'ucisquibiispcr fpiriium fut.fi-im Dcii 

vtpereumfpcretisgloriamfinelege. 

legc gcntcs filuat. c Arguentej eo$ qui deuiant. f Non folum voj. 21 

10 * 


\ C uius fadus. Hic ^pojiolus refpondet cuidam tacit tfu^nit- 

niytfuia pojkt aiiquis dicere^quidpertinet ad Tatdum ita fi:ribere,CO'^ 

lojjhijibHi , cumtamen eis non pradicaHerit,vt di&um e/l fuprA : nec 

etiam eos viderit,yt habctur ca.fequen,^d quod refpondct,qiiod hoc 

pertincbat ad eum,eo que>d erat ^poftolus Ceniium^vt diltum ejlfuper 

Gai^. C

a 

0I7 

In cmnifj.VcrA U 

fl, picntiaeft,cumChri 

flus agnofcitiu- . 

b ^t cx.&c, Int]UQ. 

Qîabori mco adiu-p 

mir.iriila ad 

gicdcus 

confirmacioncm .. 

N I C O L A V, 

S , 

I T)oCCntcs.Oniein Ixminem. 

3, 

AdCoJGfrenfcs. Gap. II. ^6iS 

a Eos.qui ignorant. {> Mon ctci.vt 

l>(eudo. 

a iriincm , & dcc^res in omni 

Vera.Sc dcmiiiiti. b Deooflexaniusin 

facriiuium. c Tmitadxy.m, 

quim Gentilejii. 

b fapietia, vtcxhibeamusdm 

Dii LXH.A., 

In omni fapicntia. .Aiifdntem neceffm.x. 

j Vcexh^camusomnem ho,&i.c.Circa,quodfcie>idi4m,f},pcr 

fe3um I 

dkitur^cui nihd deeii ,'5 .Metapl y. Qund d,"'pLicimpotcfl ititcl. 

luliî.yno 

modo^c/Hia nihiNecfl d(- 'nec(fl'ariis ad falHt,e,& dcbnc ffe- 

Bione loejuitur bic apofioltts. ^lio modo,(fuia nibtl deifi de ins.,qpiif-r 

fnnt incffe fficientia adfalntm. tfic non acciptift

A 

t foUiitmm- 

Ki^4(is Jn illofi3t 

, Si in 

illo fr||flriietniiC'.iifir- 

J.f.jib. dcQc 

P5-Stf V'. 

Hiere.ip. 

C 

6i^ GIof.ord& Nicolai ra. 6io 

deLy 

t.E vjdjc fr.-iiid^QK'/' iCuntis ad Na.nion Syrii,vr ;p ip rct 

fub nominc cm':,c| iHi inandatant.n tucianc ,(S| 

i 

k 

1 

a '^QiunôiiuiA-mbeneriJtivlid^lfurdiincmo. 

cf ntcsjiino oft aer, Nrpuimjs trarc , :6 cuir dicci'Ot (ccnr,- d 

fiu.phituf pb anSyC n .*;?,f)dJ;r,rf'''

6ii AaCoIofTcenles. 

^ quo ocs rcnriis,'n ifTis quafi folus ta'5us, qiiibus datus efl fpi 

A ritusad menfiirnm.de quibus non pû-Q cîci^fêrbum caraf* 

|oiJ, flMfy?,nccquifc)tianiilloiiimd;citurvnigcnici'sdei. 

Ciirpoialiier. i.coplcct)ue,vr licco-pusAîmplccio vmbra- 

rnicgis, qui vcrodicic carnis obfeaiancias eft; neceirarias, 

diric Cliriflum non 

XIM' 

a lnejHo, 

I ca 1 

rfur " 

imi! 

cffccorpusvmbraru, 

nec deum ad omnia 

fufficientcm . 

* An-ibr. 

H'circuncidunturin 

Chrifto,quiampucar. 

ta totius traditionis 

huana:cu!tura, Chri- 

. ftoiunguncur,corde 

iK.ncarnecirciincili, 

idcft,in fpincu non 

in carne fcruientes, 

vt a terris ad cocle- 

fiia,abhumanisaddi 

uina , aberrorecon- 

ucrcantur ad verita- 

tcm,capiti,&: .nulori 

fLiocopulati pcrcharic2cem 

. 

Moiniitneperphi 

lofophiam 

a Chrifto 

corpons , quod caro 

f il 

, quia non omne 

I T Non Tolum donis rqdeti cfti$ 

Cap. II. ^22 

dopeccatum primrparentis pcrfangufncm Chriaiabluit D 

Cimi>^ra,d)C'.t pcccatu Ad;r,quod culir,& fixitcruci,n6 fo 

Junl!a,c].anirihnc,&aliatoliercc,nonIjberaremuramorte 

& inferno . Du jnnoccnsoccidiciir , peccatum crucifi).\\ihu'io.i.gr.itis remit- 

-ns. 

ij 

0r!rt(/e.TamoriginaIcpcccatu,quafuperaddita, 

4 Dekns 

^/(orf.ftilicet ludacoj, 

1 J 

da 

ChirO' 

4 

6 

7 

8 

9 

10 

^^^"^ ^>^'^^'0''- 

ttllHiy&C, 

h 

^ffigens illud. Vc 

ianiceiretjcumomnia 

facrificia in obla- 

tione vcn agni finc 

adimplcta. Qîisergoifûdrcftiruit? 

Et 

ricutakge,8.i/^w.Ci'i angclicis legionibusad infernadefcendes. 

n Infemet. \n pocencia fua? maieft.uis. 

o Triumphans ilhs. Aug. Morte fua. Vno quippe verifiiimo Augdc Trln. 

lacnficio pro nobis oblato , quidquid culparum erat , vnde li-4c.i3. 

nos ptincipatus,& potefir.tcs ad lucnda iupf l:cia vita? dcci- 

ncbancjcxcinxic, vnde ergoacccpic diabolus exterius poce- 

Itatem dominicx carnis occidend.E , inde inccnor,qu* no$ 

tenebar potcfias eius occifa efi . 

Vclfm aliam litera. Aug. Exuens fecarnc prin.&: xycy.e\- 

po.pa.fi.triumphans eos in ieipfo 

mortalitas 

intelligitur.Iuxca -Ilud: Caro &: fanguinis reL',nu 

. Nomine carnis hoc loco 

d nonpo.Perhancimmortalitarcnobis inuid.Eptacesdiia- { " Coria u f 

bantur . Hac ergo morcalitace Cbnfûs in rcfurreClione fe 

exuens.diabolicas poteftates, (q per hanc mortalicacediia- 

bancurjdf expolialTe.quia in feiplb eapite nofiro pbuic ex^pIum,quod 

intoto eius corpore , id eft , ecclcfia ex d:aboIi 

poceftace liberanda,in vltima rcfurretione complebicui- . 

J Aug. Vnde acccpit diabolus cxtenus poteflateduica; u de Trinit. 

carnis bccided.r,inde intcrior c|ua nos tenebat potefias cius 4 c.ij, 

occifacfi.fadum cfi.n.vt vinculapeccatorum mulcorum iii 

mulcis mortib.per vnius vnam morcc.quam pc-ccatum nul 

lum pi ;ccc(rcrar,folucretur.Quam proptetca dris pro nobis 

indcbiracrcdidit, vt nobisdcbita non nocercnt .Neque.n. 

cuiufquam iurc poteftacisexucus carne , fed ipfefeexuic. 

Nam qui pofixt non mori fi nollet proculdubio,quia voluic 

mortuus e(i . Etideo principarus, tU potcftatcs cxemplauic 

fiducialiter triumphans illas in 

femetipfo. 

p Ticmoergovosiudifetinciboyautpotu. -jc Aug.primo ludeo Lib.atfucrnii 

rum^**r 

1 5; Cbirogr.ipbum decre. idcft,obligntioncm legis veteris,quaa 

tum ad caercmonialia , &; iudicialia. 

\6 Quoderatcon'ra.rio. Eoquoderaronusimportabilenobis, 

& patributnoftris, vthabctur Aft.io- 

17 .^ffigensd.quia legalia mortificatafunt per poffione Chrifti. 

18 

f^fArpo/M/apnJj.i.dxmones.quilJcnominanturêoq 

n.nuraliam cis rcmanferuntintegra.qm fuerunt fpoliati,quan. 

do Chnftus cduxit de limbo patres veteris tcftamcnti. 

I i> Traduxit confi, ideft 

potenter ad cjcleftia. 

20 Trmmpbans il.&c. q uod 

dupliciter potcft cxponi. Vno mo 

do rcferendo ly illos,ad dsmoncs quos dcuicit. Alio moda rcfcrcndo 

ad 

patrcs , quos fui 

triumphi fecu 

participes,vt lit fenfus, 

Triumpbansil. &c. ulefttriumpharcfaciens. 

II Infc. idcft,pcrvirtutem propriam,.- non 

alicnamÊsprat 

diftisigiturconcludir. 21 

T^mocrôiôf.tranrgrcfiores. 

Tom.d. V j^ 1,1

6^ Glof.ord&NicolaideLy ra. 61 

^ rumillcrcdirgiicndnscn crror, qiio piitant adnnj ideono 

A pertincrettr^nmcnci vc"terislibros,quia ia no vctcra.fcd no 

v(^s fa- 

ua f.icranfnra (c"ruamiis,dicunt.n.nob!S . Qîd apud 

C't lcdiolcgis, &: prophctarfi cimis pr.rccpta 

fcruarc n') vul 

tis?Eoqd carnc prTputij noncjrcuncidimus mafculinu,rtilei onendat. b 

dicirimmun 

tneuilunn, 

das,nec fabbadv, 6c 

neomenias.&dics fc 

i?os cbrumcarnalitcr 

vosiudice^TcibaautTpotu,autTpi"rtedierfcfti,aut^Neo 4 

< ideltdehoc.quodnullaropinemobfctucti. 1 NonceUbraia.cum lcx j-iicipiat ce 

lebraie. d isaiicct. 

nc. 

tcra facramcca gcnerali 

vocabulo vmbras 

dc virginr, 

vcl qund cft ecclcfia. 

^ A-^fcl Humilitas.n.hoc loco non eft illa, quzliiidatur 

in fcnpturis, 

fcd illa,c,u.cdcprimitfu$figmuMDdiiltudmi.iif.-llmdi. 

5aj.ciuj 

nns Upvlitcr ccjcbra 

ligna tependcmu. g gelorum VOCatBrhOC 

fa- b mcniar,autrabbathorum,quiEfuntvmbraruturorum,cor 7 Hko culcura.quÊuon 

a 1Et(;uiafuntvmi.ra. 

b f Amans. liSuadere. ^^ g dCO, fcd mallgnis fpisauremChrirti.tNemovostfeducatvolen.sin 

hmili- c 

9 ricibus exhibcV.ir . Fx 

d pus 

b 1 

iqiiiah*cfuBtqiabu$homincd6cilipoirntfediici. 

Quia videmur nun- iQ quO cnim falum Cft 

' . 

fE.iiii,u>ii. -> - 

gfi ell difputarc , queadmodum 

exucndo 

vciercni hominecircuncjdimur 

iii coVpo 

rccarnis , &:quos ci* 

batizamus . Ec lunx cbfcruatio,vitx:noua: ef^ fandificatio. 

Et Pafcha noflium Chrifiuscft , &:azimu nof^ru fynccritas 

veritatiSjfermcncu non habens vetufiacis. Et fi quaalia func 

in quibus nunc immorari non opus cfi, qua: in illis veterib' 

adumbrara func in ifto 

figms habcnt fincm , cuius rcgni no 

eritfinis . Inilioqu:ppconiniaopbrtcbatimplcri,qui vcnic 

lcg;em,&: prophetas non folucre , fcd implcrc. 

Âiifcl Ncmocorum,quimagi{|ioslcgisefl[efeiadant 

vos mdicec in cibo, vcl potu,qctalij iramiidi lunt,alij mudi, 

qmoia munda func mudis , coinquinacisautcnihil mundu. 

Unthe.u.. Aug.In ipfotjuoque vincuntînimic^nobis iniiincibiles 

.viutt.ij.a! ptates,vbi vincunturinudibilcscupiditatcs.Fufoenim fanijic. 

i.b. 

guinc line culpa umniu culparum thir^grapha dclcta funt, 

quibusdcbitoics,qui 

in eum credunt adiaboloancca tene- 

tAitth.f.e. 

Ang.traft.tr. 

fucuroium appdbt ^ fruftra > inflatust fenlucamis rux,& non tcncns '4 

capur,ex 'f'";.;;,^^^^^^^ 

apofTolnS , qui.ieall- a 

^contta.iuoddicMm.ouiIegcmptadlcant. 

t Capite.i.decuiusplemtudmcacciiiendo. n HlUaUS CIT, qUaltUll- 

-" ' 

b ll-cclelia. c ICharitaus. d 1 Fid-i,fpci, & cpeium in ciuihu.cormj^.ifli lujt,& liinil-,. 

j (J qnc OrtcrUnC Vl^tlquototiJcorpuspernexu.s, 

&ccniun6liones{ubminillra 17 mss.nondcooffcrGc, 

a Vmuiibus,& mcmbri$. b QHautum deus gnificabanc 

piouidit. 18 fcd anOicllS rcfllCliS , id 

icuclanda, 

qux nos rcutlac.i 

pcrccpimuSjVC rcmo 

ta vnibra, nudaecru 

)ucc frucrcmur de 

, 

quibusfigillacim lon- 

Quai 

^ 

tum,&tconftrudumcrelcitinaugmentumdei. Siergo 19 c(^,fpintibusimmuii- 

S a En toto fcparati. Non mifeta a Chtifto, fd falici moite. b Pcr hoc Jod;S. 

h dood eftis cura Chiifto. Quia fidem Jicui Chriilus., i 

Chriihiccepiftis. 

y-,1pn< Mfft imins 

V c A ^l '^ ^' ic"j. lutti .iii..Ti.j 

ideftaleK,Qiixeaiiiftiuftiopueioiuui,quimundaopemar. 

^f.piius ignari, 

1 cuteritaie propalata. jj;, Ca,qUX 11011 VlUlt.Vcl, 

^ mortuicftiscum Chriftoa'bclementishuiusmund[i,quicl 2j We/ii, f fuadcre,qujt 

bancur.vnde, qui pro multisclFundetur. 

a iâ junt vm.is c. tunc fuetunt buiufmodi pr2ccpta,qua: 

no fcruare pcccatum crar,nunc tcflimonia , &c confirmatio 

Vcncatis.Erg,o fciiptura,q tunc fuitcxaitrix opcru fignificatuim,nunctcftisclt 

rcru fignificatarii, &quc tuncobferuabaf 

ad pnunciacioncm^nunc rccitatur ad confirmationcm. 

b C(j>/;

îj 

Ad Colofrcnfes. 

l^ Jiiadicoiaexiîcnmf^cidntfumpr.tcp.&dc.h.t^c no Dei.pf-^ft 

A qn.im ciiim vcnt;s v'en!r,ia non h?c D .^js pi?. ipir.fcd Pha 

r^f.L'1 &: riudoricace hiCcpra'cipiuni,iSc racioniDUsdocenc. 

a Srcinduft pr.fccpt t^ 

Crc. Q. IdjO vfuSCO- - 

nim .(Siculcura intc- 

* Siqu-svnrur. b Non quod verum fit; 

Cap. 

tui'pfovfiilecundupra?cepraikdo(arinashdminum.t;Qux ' 

a Sjeaem. Quj^ rrztenou.it fuêr.titionem & humilitat m. ib Idi fidcsdc 

ftruicur&non lunc. 

f .//i^/jrwr/.quiamui 

tacisfubtmhunt. 

In fuptriiiti. Ambr. 

ri|t ,quia 

runtrjtioncmquidemhabcntiafIipienti?inruperlticione& 

fu upr.rce 

do(!:^ripa; 

pta&: humi 

num,non Dei. 

b ii^-* ftft rattn. quiile,&c. 

Vcl h.cc hahec 

rationem fap!cnti.E , 

non in veritate.fed in 

J 

falfitatequj: eftabun 

dansjvbi imlla vfilicas,fed per humanam fnpienciam^&funt. 

c In humiliratejy-c. Non illa qu2 virtus,fcd lieut cx Gr^co 

intelligitur, qua mens (cntrt humiha id cft , vilia & Quia humilcs fe oitendunt. b CVuafunt. c 

Qt;i.i pon parcerc dicunt fc 

coipoii. 

Suni. 

Qîa dicunt fe non curare de honorc liumano.' 

e humilitate, ec non ad parccndum ccrporinonin hono'i.c 

, a Et.quianoiifunt. Alios gnlofos dicunt. b QujaiBultaiibifubtiahunt. 

f 

a'd i 

aliquo faturititemcainis. 

ncciii;;anturad fiipfr 

na; &;obcrt corpori 

cuius capuc Chrinns : non in honore, quiatruncati cipice 

Chriftocxplcncesfcnfum carnis . Saginacnimcarnaliseft 

terrcna, fenfus , traditio homana 

B 

:quahocdicicfufficere quudcar- 

ideftjdeieciioneanimiej&ifunc. 

2 Scciindum 

1 Ip fo vfu. i.fi q'us vtatur talibus objeruantiijs. 

prece. Hoc dlcit , quia illi qui ercint fi-pcriorcs in popuh ludxorum 

(Srcmoiijs legis multa addiderant, de quorH obferuaitia ennt m^gis 

diligentcs quam de obferuantiit diuiHo-vnpr^ceptoriij vipa'et Mar. 

j.a.quodreprobat Saluator ibidem,diceas. In vanum aucc nieco 

luntdoccntcsdodrinas &prqccprahominum, relinqueces 

cnim mandarum Dei,tencntestrad!tiones horninum.fitc. 

j 

Qu:e iuntfpeciemfapieniixJcdnbfeciidrt]verilate.IdeofitbJif. 

4 In 


In cap.z. vbi df in Poftil. Aut fabbatoru in finc hebd.ifli 

cnim dies in lege diir dclebres . Cii obferuatio fabbathi poniturinter 

pcepta dccalogi,qu?coicerfuncmoraiia.pcepta 

aiic moralia legis veccris mancnt,prout coitcr tenctâ dodo 

ribus. Attcdendii clt crgo, quo Apoftolus obferuatione fab- 

bachoru ponatciialijs ceiebritatibus veterisTcilametijqug 

manifcfie eranc cgrcmonialia, & lic debcbac ceflare rpe no 

uiicgis Ad cjjdiccndu fm S.Tho.2.2.q.i2i.arc.4.In tiifio- 

Dcad primij arg.cj, pr^ccpcii de fanilificacionc fabbaci licera 

Iiter intdleclii,cfi partim moralcpartim cgtemoniale.Mo 

ralc quide quantii ad hoc q, ho dcputet aiiquod tps vicx iu^ 

ad vacandii diumis , ficuc nacuraliterinciinalf ho ad hoc, q, 

cuilibecreineccflTarixin vitafuadeputctâliquodtps^vcpro 

corporali refedione &; fomno,& aii js hmoi. Vnde fpintuaii 

rcfedtioni qua mcn$ hominis in Dco rcficiif.aliquod ips de- 

: c A p. 1 1 r. 

' 

a 'Tjiturftcon.iHni. 

L J aîf^r /ttr. Non 

loco, fed merito cxcellentix. 

'Auguft.Ecccquig 

furfiim funt fapere iu 

bcmur,fpiritalia,fci- 

licctquxnon locis&: partibus huius mundi furfum cfleintcliigenda 

funt,fcd nicrito cxccilentia: (ax ne in huius mun 

vniucrfo nos debe 

di parte figamusanimum noftrum : quo 

musexuerc. * 

niscraditprudencia. 

Simul.ita e(t rcligio 

vt vidcantur vcra qu^ 

falfa funt, qu^mentesin 

terra ikimiliat, 

4 In (o.i.infuperfiua & vana religione fupple fum tales 

obferuat!^, 

5 Ht hu. fciitceiyH6ia.de qua dicitur Ecclef.i^.d. E(t qui nequi- 

ter fe humiiiac , &: interiora eius plcna fun t doio. 

6 Et non. Tales.n.coram fir>iplicibusfe ia&abant fibi non parcere 

i labore corporali ad procuradum faluteproximi,& refigere honorc 

niu . danufi & lautum.Taks.n.ftmulationesfreiûenter duipiunt fimplices.propter 

quod .ApoJioLi talia docetprttoauere^ficut eciales,ibi, iMulicrcsj 

Ctica primii fcirndH. q, finis irnponit neci fjilate hn quafunt ad 

fir.c.& ideo primo injJrurt eos dr appetitufinis,fecundo dc moribu r ai 

''nncfiiicurdinatiitibi.MoTtiflcntc.CircaprimHdicitconcludendo 

trfiiats. 1 Iguurficon.cuChri. TcrfidecharitateformatS, 

1 ^'ii^^^.iuntcû^.i.bonaciU/iiadefiderate. 3 VbiChri.eft 

in dcx. 

tiam , prêdicari non 

cxpecam' Mclius cft 

hiceflTc in hmniiicate, 

ibiingioria. 

C Mortiii enim ejlis. 

*Anfd.Morcm videliccc 

carnalibus dc- 

lcondica eft, quia cum Chnfto manifeftabitur. 

d_ Fita ve.ah. Hoccft rps vcftru nondtl aduenit,quia nondu 

yenit ^ftas.i. Chnft. aducntus , vbidifccrncntur arborcs 

rruUuolx a ftcnlibus,fcd tcpus tcrrcna amancaim fcrnn cft 

paratu. Cum aurc Chriftusapparucnc,hoccft tcpusnoftiii. 

111 Ucx. Meora.n.debent ftqut caput. Chriiius Jit csi caput tcclrfi\ 

rt prdiftuefl.& ideofideUs

6: 7 

GIor.ord.&NicolaideLym. 

M a Morfj^.fr.Poft rationes Ac plcnitudinc Cht ifti gcneralis 

A cxh'nw'ioa '^^*"""'^^ inpribus fubdicur , ne ad priorcm 

AtiR. lib.i.dc conliuuiclin/iTircdcant, , 

. ,r i u 

pcc mer & re b Mi:>\fTx iv. id cft, pgftcs vctctis hominis. yti mciTJbrpmif 

rpus fpn-tjk-quodfcmni itiir:m;maIr,ctcxtcrioc 

pcrcipict cqlelfis habitudinisdignifJte, vcrotuquodcrcatuin 

cfirccicetnr,iS,ilTt fecund; 

b Comranatutira. c Atdatem. per ijuaiUet tutpitudmes dif.utientem. 

d Dealicnare vt;lvxotc. 

cationcm,immunditiam,t libidmem, concupifcentiam ma 

totumquod faducft 

rcficiatur,illo recrean 

tc qui crcauit, &: rcfi- 

cienrequifccit. 

.Je Ircnûs.HocdicitApoftolus 

nonvc 

tcrem amoucn; plafrnationcm, 

alioquia 

' 

^ - 

. . 

,' 

luiurius. c rritiicii nuia. 

^ 

Rebusjion-oleru.t. 

oportcb.1t nofmCtipi 

fimui.cr.rl">cum> 

" 

vt incpiftola qd Eph. 

4 lcgitur,vcl fccundom 

t potlqium 

fxuiltis 

t Jd agnit'Or , 

cm, flt ipag. ôc mcmorat, VI fe 

cuahirc , & de 

g.iudcant c^tcro caueant. 

f vctuit 

Vôic .Supra grauiora,nuc minara,n:e h^ putetur 

non pcriCulofa.Suntqui 

non habcnc cofuctudinQcbrie- 

Wtis,qui aliqii incbriantur ficut aliacrcacura, 

funcqui non habec confue- 

ftcri putctur 

. Secundum imaginem Dei idco , vt in ea rc intciligatur 

fien vbieft imago Dei.ideft, in mente, non quodalia fic 

imago fccundum quam rcnouamur,& alia qux rcnouacur,^ 

fcd ipfa:fic diciinus aliqucm fidclem qui decorpore abfcc- 

llbr. conti^ 

fjulK 

flonun.{. 

IKnlAo, 

ludincm mcnticnJi, 6; taiTicn aliquando mentiuntur^^fic &C 

/ in aljs fit . Prohibctcrgo aliquando meutin . $

i''- 

4.b 

6i^ 

Ad CoJolIcnres. 

^ veflra fuadcq Her ffl imago, ad qin Dens cre.nrc hominc, 

A vr nitionalis crfcc,v5c eicfl/a 

fon^pcrfi lôrcrcr, Aivb.Imago 

qi!.^dcag'-!it!ftne Priai>':i ; muUar (iucf>n ji^lom firi. UU i m^ 

go cft,vt quomodocx 

vno Dco omnia, ica 

cx vno hon\!iic omncshommes 

ciTcnc, 

a f^l/i 'ton efl mafc. ^ 

fitas alicuj prxiudicat 

, fcd nec fcxuum, 

ncc nationum , nec 

3 condicionu, fcd Chri 

ffuseftomnia.i. omncs 

partcs noui homi 

iiis funt opcra Chri- 

Hi . Et ipfe Chriftus 

cft in omnibus fidcli- 

' 

bu"> , qui per eum ncw 

ui funt. 

b Induite vos trgo yfi- 

 

omni partecjrcum te 

dcbetis vifccribus 

gi 

nufcricordia^.vt jn cu 

disadbbus vcflrisfui 

JTpIliJoflfiein-slprnflrt quoddehijvtl (Jeillisnati (int 

NHlltw > 

.ndigriis c:p,;ur b Non aliqiii ftint ,l-.i dignmrcro quod ip/? hoc li.il e,,ve! eo 

nujmi- 

d i;ni, quu non l,..bi-i:t. Noi, 

propicr i;h aliqv,,^ ibi 

d,gn'or e;t vcl ,ni.:i>s. .i.-n.s. 

3 mina, Gentilis f Judarus, circuncifio ^ pra?puriu , Bamarus 1 

Cm-ês parrsrouilioiniuulnntopeaChi!'!. b Fideiibus % 

gcantvifeera mjfericordia?,qua! mcns v?ftra concepftergarcuclationemmifcriaeproxin.orum.&flmilicerforisin 

opc ribus induice bcnignjtatcm , id cft, bonum ignem pi.e 

dulccdinis quiferuct incorde veflro.Bcnisnttasenimcft 

qu^dam fcrcnitasammj qua alquis hilariterloquicur & fua 

tribuicpro Dco,accoDueifaturcum proximo.humilitacem 

qucqueinduite, vthumilitas menns.ippareacinomnibus 

verbis, 6c operibus veftris. in vcftibus.in incelTu.acquc omni 

metu coi poris . Ideoque & modcftiam quali vcftem vobiscircundatc, 

vtin omnibus d. 

difapulonim.&dixiriHxepium dcdi vobis,vt&r vosfimili- loia.it i. 

tcrf.iciacis.icaquenobisd;lic!adoncnuis, ^ prodf)i6lisin 

uiccm oremiis, ncque 'Ca . 

qti.)d.immod. p?dcs noflros inuiccmjauemus. 

cnota,quiavt lucrum poiTinc haberc,ad 

hi'ccosficicndamo^ . 

net,qu(jnieritumcol 

Jocanc ppud Dcum. 

Ab iJIiCitis abflinerc 

facitrimor. Verptur 

cnim ne mala facicns 

p^nisfubdatur. Ha:c 

6c Scirha, fcruus&liber, fcdoTainomnfbusChriftus tln- ^ 

a QuiaChrirtuteftomniainomnibus. b Id etl^vete. c Quos Dcusab nc;n--eVmt 

4 Sactamci,torurortieipationc. _e q.î, ia , ftnfti f Adeo. e 

R Eti|.iij, D.?'to'.Vcdodrinafiacillisauincfciunt,.Vcommo- 

nicio lUis cjui fciunt. 

Oma, 

U E do, vo. offcnfas remittendo, quod cft nccefllcatis , & 

iniu.nas,quod cftpe;fctionis & fupercrogationis.ideofubdicur; 

S.cuc&djminusdonaim V )bis, &c. 

T j Suptr om.amem hîc ch, quaj eft maior alijs virtutjbus. i. 

Cor. l j .d. Maior autem hnrnm cfl charitas, 

14 Qjode/l vin.per. qu a fiair vircutes pojitic* conncflunturin 

prudcntia : ficintufarin chiritite. 

I $ Eipax. Hicconfcqucntcr inducic ad virtutes in compa 

rationc ad Deum . Et primoquo ad perfeilioncm cordis, 

dicens. /ttP4.vC/ir/y?..ideft,data&:commendataa Deo. 

16 Erw/w. effc-diue. 

17 In cnrd.re. cauf..ndoibi exulcationem,idcfL cxtra falta 

rionem fpiricus vcflri in Dcum , ficiicdicicur ioan. 4. b. Fiet 

in eofons aqux fa'ientis.id cft, (alnc facjentis in vicam Êcerna. 

18 /i^M. fcilicec,pacc. 

9 focati eiiif in vno corpore . ecclefia^ fub capice Chrifto. 

*o f ^r.dc canto beneficio.fecunclo quo ad perfcdioncm 

oris dicens, 

% i Ferbum Chri. ha, kz quod non fic fojum in cordc firmitcr 

rccinendo, fcd ctiam in ore per dotrinam alijs commu 

nicando.idco fubditur; 

H Iri 

om'iifap>entia. ad falutcm neccflaria, 

a j Docentci, Sic etjam in orc vcftio Dcum laudando;"idco 

fubditur, 

4 ComwQ. vos, i.vos mutuo ad diuinas laudes excitando. 

3 5 Cant, ita quod non ijc tantum laus oris,fed etiam fpirit 

tus&cordis. 

96 ingra. i.confiderationc beneficiorum Dci.Tertio indi^ 

Citad perfcajuncm opcris , dicens : 0w(f HHftdfa, fequitur. 

Om-

6î Giof.ordl.&NicolaicleLyra. 

^ a 

'\\ -A &in vcibis&infkbs numcDcilaiid.iri,&cx.ilrariho,rrat': quicxrcliunc racionc ,cxcclhnt dominatione. 

ron iic^jt. 

i.Cor. lo.o. 

"* 

Miopriu 

i anuuilcnri. 

6 i^ 

emnr tjiid qutn prarccpit fupra l->cri huidari in cordc, nOc rttim oidinara a Deo concordia,S!ii. vcricvcrbanollra&opcracarcatrcprchclionc, vtnwgnifi e -^ liridiligitcvxoresvefl.as. Ambrofius.Rigorcm viriHs 

cccurdom;mis, cuius 'f?'s crnollit, nepo 

Aci.ca.}> 

" convimitcr. nunc 

tranfit ad fingularia. 

prxccp:a,montns diuerfosWcparatim 

, vt 

inuiccm libj fciuianc 

non loium obediendo, 

vtmulicrcs yins, 

& lili) parencibus,.?^ 

* enim, 

t leruifis, 

lcrui ddinmis , 

fede- 

tiam couliilcndo, vt 

Tin inulieribus, pa- 

t iniii/Jeafeit. srcs tilijs vdomini fcr- 

' 

wis . Ha:c ctf pr.x do- 

V roefiica&coUabitan- 

,*itTj 

Oiuifi,. 

f;- 

\>" i- tium 

i 

. l.> .. H 

f' 

a Gontiavos. b Aliqua3riiiaic. 

Patrcs 

c Noii p.itcmes diut.iis pati 

nolitc ad indignatfone prouocare tihos veftros, vtt ndn p^" 

c vos. a Qi>i(i;i.undum carneqi doiniuancur. 

(illoanimo fiant. tScruiobeditepcromniadominis carnaa 

Nc diaim fpiritualibus t.intiim. Kon Dco. b Placcie volcnic. 

libus,nQnadoculum feruientes,quafi hominibus placcntcs, 

Piiij intentioucs.tJics iii cpidc.ijualcs cxtra. Quciu non poielli^fillete. 

9 

lO 

1 1 

tVum,quiamuliercarp 

eius cfl : nc pUis ilhm 

humili.ins exaccr 

bct, & con trar ia cogitct. 

f Tatres . Modeflos 

prxcipit patrcs efTclfilijs, 

ne coar6l.ui ab il- 

lisdelinquant inill.is, 

&: Dctj otfendant. Ira 

enim inconfidcrata 

res cfi, ita vc aliquando 

ncc libi parcdc qui 

I irafcitur. 

'3 g Ex atiimo opermi 

uificHt.&c. Aug. Eair 

fedinfimphcitatccordistiraentesdoniinum.Q.uodcunc[ue JJ cmm Dcus innoccn- 

Non b quall liincntes pcenam a neOjtcd ci voiumaic. 

Seiuiietis. 

tiam probat', qua bo- 

I;.ô/'tft/o.

^B 

Ad Coloflcnfes. 

C A p. UIJ, 

3ry.O-r.l.fjuocliu. ^ Augul^jniJS. triam phabufrirtfcruos 

1_J^ iuiri parenres nofK"!, fic admm ilhabdPt dcim liicjma 

r,..ani,vcfecundum h.cc tcmporalia bona iiliorum lortcm 

rduorum condicionediftinguerenc: ad dnmautcmcolcn 

ciam , in quo atcrna 

bon.T rpernnda fi.inc, 

(amnibus domus fu 

niebris pari dilcctio- 

ncconfulctQjt:. Qîod 

nacuralis crdo ita pr 

iTcribitjVtnomcn patruni 

famili^s hinc 

fxorriini fit.-tk: tam la 

!tc vulgatuni , vc ccia 

dcm:nantes 

in;qi:e 

boc fc gaudcanc appcllan. 

Qui aucem ve 

ji patrcsnmilias si5t, 

pninibus in famiha 

fuatanquam fihjs ad 

^s^ 

^ a .4rcetJ!iiit. Quod 

A r^d jc adjn'-",i\: idco (i 

f fiiciet. vcMcnc, 

1 Tw>-4-T |j SjI 'tJt roj lnCAS , 

t poptrariL 

i^nxie iabo- 

tc. * Tlv-odorcuis. 

Hic ctia >! dminuin 

icnpftc Eii.in^ttiiim, 

Csi hilltUiao ;ivUitri'. 

GloEord.&NicoIaideLyra. 

qua:hicaguntur,nora 

f.ici(?tnobis Salutatvos Ariftarchus i 

foncaptruusmcus,&t MarcuscorobrinusB.irnabfdequo 

a Q__oddilce(liir;i.& idi.0 : 

.creclpii,-.;5 

fed, Simodo v.-ne. h II. 

accepHtis manclan . 

a $jlu;a:vot. b Uiiuiii ".ecuin alTetiint ie . :ai;a De ludxis. 

Si vcncrit ad vos, liifcipite illu Et Icfus"? 

qui dicirur iulUi.s.cjuiTunc ex circuncifione Hi n>li funt ad- 4 

M Ai b ^'T jdiwjnd I 

F.r h\\: manifHhim iutorcs mci in rciTno V>c\ i qui mi 

Non i. 

lcg 

cfi,q.ndom(i(inê 

vlciin.i 

pifiuhuuin 

f ripta cftqu-veiiad 

Tiii'.t>'.hcuin Ifcund.i 

. Dicir ciiiiu de 

Di m.1. Diimas "le rtU-' 

iêus hoc [rcnl^tm. 

quic I 

c Fnate vt & i"y^' f ' 

5oi\gr6aup protci.lii fciiptxrunt 

j.n. cpifrolir. 

^ Theodorctus. 

Qivd.in-^ cxi(hm.ni-5c 

caqa.Tfcri- ipium ctiam J.I.1 

fjripiif- 

clt cx {jft 

: fcad Laodiccnlcs &C 

di?M. lictam ctiam cpiftolam 

profcruiic . Apo- 

(iolus auccm uon dixit 

eam c(} 

, qux ad 

rDnmini not- LaadiGcfcs ; fed cam 

flri leUi Ciiri 

D.u

()^y LAdTlicflalonicenfes. Cap. I. 6^^ 

Jncipit eftflola prima ad Thej^ctlonicenfcs, 

C A p. I. 

aT) iulus. >v Chiyfcn. Nihuh.cadijcitnomini qnofupra 

J. ..fccradcciarccur cmuiere. Noa iam Apoftoius, non 

itcin fi.'ri)iis. Apparcc 

idconfuko failum ta 

eorum gratiam qui 

nupcr 

dfc-nt inftruifli 

rudunentis, cjui nuliii 

adhuc ccp:flenc Pau- 

Xmx fapientix cxpcri 

mcntuni. 

b Silu.i.&Ti.^ômx , 

nibdsillorum prifcri 

biCiir f;iiuc3tii),f'cd sc 

lus & vcrb.) iiuais epi 

ftoJ.c lalius Apolloli < 

Pl lUUC. 

i.'l. 

~ 

' 

Incipit epifiola prima ad Theffalonicenfei. 

C A P V T I. 

prarmifTa dc bonis corum g! arias agit,comcmorans non fo. D 

lum r'dc

f xempht 

^pcrfoiutuit. 

^ diminauu. 

B 

($39 

Glof.ord & Nicolai aeLyra. ^40 

^c quod imitati finc Apoftolos : lonfrcqutcm omnium ni> 

ximum quod ipruisctiam DQmuii iinc pcrpcflioncs nnitati 

, &: in pcriculis ncc moerorc confic/nncur , ncc animum 

jbijciant:icdfpirita)i volupcaccimplcancur. 

Probraenim & iniurias ciuibusfuis tokrarunt .iducia tu 

turorum.Vridc xmu- 

tur fcruor vcf>rar fi^ci . A vobis rcroncc fcrsr. ?i n.>n-,iai, r^.. j 

xit , non qiiod pr Vot, b TribiilatioponfecitdiinitiMf- t 

Qu>>d Ccai 11 aiCUIHUl rtpVJHV>lH (iMritufrjiirtns. 

alud(îsp.-jflrus eft,6i a 

K-1.11 rum & ipfiusdomini, 

QUiadominUS CaUCm 

n.liuiiJiuiu>. 

excipfcntcs vcrbum in tribulario^nc multa cuni gaudio fpirif 

, Quicxcmplovriliononriiiientconincii. 

i 

* 

ti.incis vbiqne on-.iu 

cclcntatc difiurrete, 

L, i . . C 

qUiaCIOminilS caui in a Quicxcmplovriliononiniientcoiuncii. ^ p- rn f X,- 

" '"'^' 

tpd^ndlijita vt fa(î fitistforma omnibus credctibus In Ma- J gbdf^' js audinûs qiiq 

......,.w......plo pat;cnt 

volunnis diccrc,oib' 

X veilr.ThOc pro 

app.ftoli dQmmiim te , Formj OHWibm. ldc.1,3bcxeaip!o pat.cnt xveilr.Thocpro , 

""'' 'i"lii verMim Oei prjdicani apeitc. 

QUentCS pcrfcCUtiOcifi 

cuafic inanifcliiis, 

nes pa(rifuucg.nudcn ccdonia & in Achaia . a vobfscnimtdiflamatus elHcrmo 

nollrc do(5trine 111 qui 

tes :quia digni h.ibiti 

j^j^j,^} ^ ôn folum in Macedonia'& in Achaia, fcd in oem 

funtprO nomine dni 

^ Adiacentcm. b Nonfolumletmo,rcdpcrfcio;fidei.{quieftadncurantum, vteftinmattynbu. 

contuindias pan, ^ lo'cum fide''^ veftru quae eft ad eft, ira vt 

Dcum.tprofeda 

non 

* 

? ItaVl fattljlttt , . fOr- . 

^ a,i a Ad alios ,i;. iiicitandus. ,rir:>n,l. 

Devobisvelnobis. b Oiiincsarii. 

Pe^vobi^ vel nobis 

Oii.ncsani. 

* 

Vta. crc. Thcodo- 

Adconiuicnd.-itioncm_ve(lrz5fidei 

rcrus. Eorum laudcm 

amplificauic, diccnseosfuiffecxem- 

puuia piccatis gencibus 

niaxiinis, &: que 

propccr fapienciam 

habencur in admira- 

tioncm . Et quid in 

qvuf, dico MaccdoniamSdAchaiaf^ybiquc 

cnim dccancacur 

fit nobis ne^ccffe enim de vobis annunquicqua 

loqui.Ipsf 

Qiiam atfliifli fuimus. 

" 

Tanien. 

^ Qnnm uchrmenter. 

ciantjOuale introitum habuerimusad vos, & quomodoco 

a Adverit.':tem,i(imH!atione,;3du!)um aniultii. 

t W 

^ Thcrdorctus 

"' 

vobisfuitfrnrtus. 

c 5rr.eirc. A Dcoco- 

ucrli, vtfcruiatis.ltj 

purc , coucnic viuo &; 

vero, qui 

in vciitat'. 

cft Dcus 

Ita vt, &c. fciliccc, de vobis ad alics incitandum pcr vi 

lirum excmplum.Et fubditur caufa. 

10 j/>y;eiw. voscommendando. 11 .Qwrt/fw. i. quai 

gaudcncer&prpmpce fidem fufcepifiisad predicacionci 

notfram, non fbrmidanccs infurgenccm cribulacionem . 

12, Etqmmo. conii.cjiis ad. cligenccsci fecuireidololatriari 

icifla. 1 5 Et ejf/;c. vcnturum ad iudicium ficut dicitur Ac 

i.b.Hic lefus g.aiTumpcus cQ a vobis in c^lu,lic vcniec,&' 

14 j^'. cri.^joj /'ic.ideftjgehcnn^pccna 

Am&ipfiicit!sfratrcsintroitunoftruadvos,quia r 

Fjcilis 

iioianisfuit.Scd antcpafli multa &cotumeIijsaf- ^ 

Sic vos ftcite. 

fecli.ficutfcitisji philippisj^tfiduciahabuimusl Deonrojtlo 6 

a Habuimus iiduciam in Deo. 7 

quiadvoseuangeliuDeiintmultafolicitudine. Exhorta'tio l 

NiqOLAVS DE LYRA. CAP. II, 

N.\m & ipfl, Voiiq .Apnflolu% reddidit Thejf.^loniccfes bettetio 

'os de bcnii eorugratias aiendo , b';c confequenter idcm facit in 

adiierfis eos confolando. Et diniditnr irt duas pmes^ûia primofacit 

bccper conformitatcm ad ipfum, fccundo per conformttatem 

ad eccle 

fiMi leroflymorum. ibi ; Vos enim. Circaprimum facit talcm rationeoi.TûUus 

debet dcfolari, fcd magis confolari de conformitate ad 

fttrm tfiagislrum, tjuia in hoc cciififtit eiusperfelio.Luc. 6 f. Pcrfedns 

ois crit fl lit ficut magiflcr cius. Ego vero qiti fum m.igiflcr 

'^ di^lor vcii :r \u\itnui mnkas trtbulationes & fujlineo, propter q$ 

icbetis in tribnlationibus confolari , quiain boc confortnamini mihi. 

Jn hac itutemratione ftc procedit i qniaprimo 

decUrat minoremhu- 

lits rationis pcr tribiilationes quas fuliinitit adeos yeniendOjfecuido 

per has quas fuflinnitcumeismanendo, ibi: Memocesenim.P'/jR 

j adbuc in duas , quiaprimoponit fuam dcclarationem fecundo re- 

tniue: iriubipHcem obictiioncmîbi : Exhortatio. Circaprimu dicit. 

I N^m ^ ipfl fcitis fr^. incro, iddt,mo(iitrn introcutidi. 

d Exhor. b.iccom 

pfcudo apoitoios \ 

dctur incipcrecom 

morans de cnanjc 

vericate , deindc ii; 

incercos prudencit 

ucrfacione. . 

j 

^ Ambrofuis.H' 

propter plendo ap 

ItoIos dicicquido 

& fallacia pr?dicab.inc non mifsi.vccircumucnircnt gent 

ad feruiendum lcgi fatorum.IfIe auc elefbum fc 5^ miffu p 

prxdicare mulcis prob.ic rcbus:quia &C in prelTuris forcior 

uencus cfTj&in conuerfacione iircprehenlibilis, vc nihil i 

fec in hocquod minus Dco vidcrccur dig,num,confcqtic: 

tibus lignis. Quidam enim qu.tffuscaufa Chnfifi pra:dic 

banc fauori hominii feruicnces; quia&inargucndorco 

f iorcs er5r,quippG cu ncc audoricas eircc.in r.ribulatione - 

finni.quia no cx cordc,fed in fillacia crac fcrmc coru r 

nis cnim qui aliquid fpe agic, orca tribulationc fuccunihij 

2. Quia non ina.fuic, idcfljruis & facilis,fcd valdc- grauis. 

3 $i.:d amc.grauiaverbcr^,. 

4 Ecconcu.atfe. wijî/^-.^crf. 

5 Sicuc fcicis. quia 

boc ndfnit longe a ciuitate veflra,idrofnb f. 

6 In Philip. qux efl ciuitas Macedoiiut, vt habetur .a61.\6.c ' 

fnim Taidus cr Silas fuerunt grauiter virgis cafi & incarcerati 

habetitr ibtdem. 

7 Kiduciam habuimus in illis 

domino.

een. 

1 

^ 

6^1 

LAdTiiefralonicenl 

a jKrfoô.Ertamvcrr.TJCll-indoIo^qiiandononproamore 

A vcritntiSt\:vtiliC3teaudicorumprcdicatur,fcdvcglona vcl 

aliiid lucrum acquiraciir. 

b SidDro. Placeai-nas.Aug.in lib.fcnt.Prof.Qtiod nifiipfa 

opcrcturinnob;s,vicareaequimus.Ctnascnim 

virc^ noeedi 

h^bc.it hinran.TgK>- 

Sed de veiitlte. 

amor no fcncic,ni 

rif 

fiqiii 

ci bclhl indixc- 

riciqinaficiiiquaficilecli 

l.iudenoncupe 

rCjdiJncgacur, difliciiGeftcamcneaiiodelcftaricumoffcrcur. 

C Tê^He.Au^ Inhoc 

tJrgitpfcudo Apoflolos, 

qui fcpocuisqua 

Dei dixlriniim commcdarivolebacApoliohisauccmquigloriamnon 

adpra-fcns, 

fcd in fucuro q^.isre- 

bac fc humiicm i.iciC' 

bac.vf Dci priedicafio 

cxakaiccur. 

d In occafione. ôn 

dico in au.irit!nm, fed 

5ecicmpbccnii>hal.eiim$. * 

flc)loS , qtli llUld iudc- 

dotfuimusin fcrmone adulationis, ficut fcitis, neque in 

a Necauaritiam, necglor ain. 

occafione auariti'udo 

nibus gloriam, neque a vobis,neque ab alijs, cum poflemus 9 

a Vc noc.is hoc.is muiii.ritct.s. mmii.ritct.s. 

b Nihilhorjm quxtimus. 

vo'bis t oneri efie , vt Chrifti . 

Apoftoli 3ed fadii iumus 

\ 

Ethocpro bono. 

a In hoc hotatui labot c humiliatio. Humites. b Adomnes, 

' 

d Ita foUicite. 

g t paruuli in medio veftrum tanquam fi nurrixfoueat filios ^' 

a Kanalicnos. In hoc dJeîo ei^ , non pro mcicede b t nosnoniequiiluunusex labore, nifi 

bitcvfurpaccsimpor 

tune.i plcbibusexige 

banc. 

' 

ue.irain fa!ut;m. In toto latiore. d Nonveftia. .". . . ii ^ 

, 

Kr>vticri d.jiL j L- I? uet, 

" nulliniuriciqtK>s 

luos:ita dciiderantcs vos cupide, vojcbamusrraderevobis 4 ' 

pepererac commicce-' 

a Pro affenione Euargeiij. 

Provobis. u ,,vi; ,,._,. ,>;.,, n^ . Galat.^. 

r i r 1- rs. /-a I n ,, b.scducratcnim.i^/w 

non loJum Euangeiium Dei, ied etiam animas noitras, ^^ jt;f.,, p^..nuno^ do^/na 

b Fa'!. vt 

F.demDeireppicndo,bcrevosnoMsappl|cando. 

fumusparuu'i,c umrix:Nemoen.m. ^' 

qui pepcrcrac ipfc, 

Chrifliii forwetul h VO- l9l dift. Cl. 

fo- 

quoniam criariiiimi nobis radticitis. + Memcrcs cnnn ra- ^ /,2v,pouebatcro;ocv:la 

a Eit enim 8c Isborlinefatigatione. 

i di eftis fratres laboris noftri ^ fat)ga'tioniSj nod:e ac die ' 

a Manitus nodiis. Vt repclleiei pfeudo. 

operantes, nequemvcftrum grauaremus, prccdicauimus 2 

vobis Euangclium Dei . Vos teites eitis & Dcus , quam fan- [^ 

a Ad p.'0.\imum,faclerdo debita. b Non fîcicndo imlcbita. c Iia anrc ficut 

poit conucifionem,ut o$ infotmarct. Ai nos. 

b 

Quandoadhicerat educaJi. 

A iicrfj Si dicas,pcr Ucu.iuias.fl dicis,certis efl Dcus.no luras. 

9i!'d eft tcftis eft Dcus,nifl pcr Dcijf Quid aut el? iur.ne ni 

^ fl lus Deo rcddcre, qn per Dcu iuras, iiis fakiti tu.c rcdderc, 

' 

qn pcr falutcm tua luras, lus ftl.js tuis rcdderc , cjfi pcr Hlios 

tuos 

iNiv.-ci.AVj L>i:. LYRA. 

I 

cuangelium,ita loquimur, nonquafi hominibu.splncenres, ) 

a Vt ubi,nr.hominibus iilai.ijmu5. b rrobata,tacit. Non cjuirlraus pbccie.hoininibus. 

fedDeo, qui probat corda noftra . Neque enun aliquan- 

Tcr quod alij phcent h^to\nibus. 

Non in dolo. 

ficut lcitis t qualiter vnumqucnque veftrum tanquam pa- 

7{ee}ue de immmdiia . (iciic erat doctrina hpicurcorum , 

qui tunc vigcbac, vt habccur Ad. 1 7. 

a 

êcfuein dolo. fjcut docebant talli Chrifliani.quiaaliqua 

dodocebantvcradefidcCacholica, vcdcpr^-hendcrcntur 

Cathohci.ficutde Torquato legicur in lcgcnda Sandli Ti- 

burc:). 

3 Sed ficut probati ftmut a. id cft , approbati ab ipfo, 

4 ^'ifrfrffrfrwrnn^/j. ranquamfidclibus minilUis. 

5 MaH^f/;w. idci;,pr.dicacioEJangclij. 

6 ita lotjuimur. fidcliter pra:dicando. quarrenccs Dcibeneplacitum, 

&: non hominum. 

7 Sicutfcitis. Ex vifu & auditu. 

8 

'^{eque in occafione auariti^. pr^dicando propccr qu^ffum, 

nccpropter vanxglori^ faftum.iicuc pr^dicabant pfcudo 

Apoftijh. 

9 Cum pnfiemus vobis oncri ejfe. Accipiendo fumprum a vobis&ctiamhonorem. 

10 yt chrifli .Aptiloli. veri, quibus talia debentur. 

11 

Scdfafliftimus paruuU. &c. Incer vos humilicer conuer- 

6ndo,& non lolu humiliccr.fed ccia chancatiuc ac dulcitcr. 

12 

. TanfjuaMilinutrix fouioijjUusfuos Ladc &: nutrinicnco 

corporali. 

13 Ita dffiderantes vns. &C non vcftra. 

14 Cupide. i.inccnfc dcfiderantcs vcftram fafuccm. 

1 

5 yoUbamus 

tiaderc.ig-c.Euanêlihm 

Dci. quod cfl 

fpirituale 

nutrimcntum. 

16 Sci 

% 

J 

g Tanquam\.-Si nutrix ^* trafiatuiii 

fo''ea'fiiioifaos. 

}j Auguftiniis.Td.eo 

no macer,qura ahqua-. 

do mAtrcSjVcl dchcatiores 

funt , vel minus 

amanccs filios (tios q.a 

nucrienddsdederunc: i 

illx auccm qiix foucnr, 

nonfuosfoucnc g 

(cd .ilicnos,. Iftevcro- 

d.ib.ir. 

h Suoi. Auguftinus: 

Quia aiiciios quandoquc 

micric mulier pro' 

iiiercede , no cx amo- 

rc, propriOjVcrumex 

dilcdione. 

i Memorcs en>rn fa&i 

Tamoaft"cftu. itf eHis. fr.itrcs laboris nO' 

17 firi. -^ Chryfoftomus. 

a Si 

cjais de pcccato , uel al;o ocfolatu ciat. b Vel fub ceiiinjonio fan- 18 DodorC nihll ODOrCCC 

Aoiiunadiurauimus. , r' ' 

tetfilios fuos 

dcptccantes 

vos , & co-nfoiantes tciUfica.i i- ^^^^^ 

clifcipulorum.Nam (i 

bcatus facob nodu (?cum. 

27 Et lufie.' Erga proximum , ita quod nullus potcrat conqiicri 

dcnobis. 

z8 Qj.aluer vnumquenqHe veUrum ftcut patcr.&c. id efl pater 

noaftcdu inducences . 

i9 roj. adbonum. 30 Kr con/b/^nfw. fiquisveftrum 

fuerac defolacus propter peccaca comiffa, vel alia de cauHi. 

3 1 Tcfiificati . . fumus id cft fub tcftimonio fandltorum vos 

admrauunus. 

Tora.6. X i n 

Ioan.i;.l>

^fnbronit 

6^3 Glof orcl,&:NicoIaiclcLyra. ^^^4 

^ ro(:i/J/,vor3tionequ.?eftf(fCiinduiTjpropolirum, 

b /(/rrt.QîM vos vocauit |rati.is aguiHisA'oc.y(/.tjDf/.Q(!audiuimusadco,vc|)nqu(>aiKlit ncus, 

d j-/cNf ffl per/>f'm p . Tanu cuuv dtruoiioi \z ri;ccpcrunc 

vcrhuni.vc pri^barcnc 

rcciDicnr rnuinm, 

*'Scc!ii!n:s. Siucouiapradicoquafanac.-^ptirunt, fluo 

quia ahlatusnon cr''dcnt|bus cft inrellecUis: rmchicpru 

^'^^' *'^'-"^' 

ph> tiz.it \ indiL^bm crucis , quaJj r'".'^ 

[ Ore a{peay.^ c, Os &:afpcaus Ut-ilîtit , quia .-.!!oqui noa 

^lfi i 

pi m I fcd cor A.' f i> 

t 

^K Squcn:fS.mc>||ctibmIuntairmriiis; 

Qiipd e, Quonj-.im cum accepiflctis a nobis vcrbyrri * 

niobcnevult:nucau 

rumtiibubtiouemq 

ucantur, 

f f^t impkant, Haj- 

mo.-Quadraaiiuaanpos 

poll pafli(Micdc- 

, soio.-.uJi.u. Solo .luJiiu. b ivnex V>e De^ 

c 

:jinem.Qnu 

in Fine fieculi conucr 

11,, ,^,^.. , ' 

M*tth. *7f 

tcntur ludii. 

....... ^ 

a In in.'it,n'to"cipliuiC(i..î. b lr;h.)C iiiiit3toi. 

Dci.qui funf in ludara in Chiiito lcfu: qufa eadcm paffi 

a (i'j 

ni Iiiii.t:a. b ludii. 

tcmdicicfc eos dcli.! 

dcrare non fccus ac 

dcHcc im 

pupillws qiii 

maturam orbitate , &: 

parcntcs rcqunit. Sa 

autem dicit coidcli' 

dcr;irc bcct paruo-c- 

porc 

fucrit ;ib cis f--- 

paral^.Piili-bracftautcm 

adicCtio,/jc'e> , 

m-î-^ 

|nur Gcntib. 

ttnt furam pati veffrornt, 

Q^.ado h^'C dixit cftis & vos a contnbulibus 

Apq 

ftojis, f^-abat Jcrul.ile, 

nctdunicranc cppleta 

: 

pcccara 

fcd compk-ta 

lunt vcmctibus 

Romanis: yndc fubdlt 

: 1 eriienit Ix" afli 

tarda UnC mulc^ tCi.- 

' 

' 

e Ameqjam fcircmuscoDlnntiam. 

c t 

' 

-../u c -/ .i/"'i'>iJj ^ ^< rationcs.Quas loiCc i. 

\i vfqucmfinem.Nosauretratrcstdei^'^tavobisadtenipus ,; nuuere commu .; 

holtis. 

.? Sedulius . l'-n-i 

viderecu multodefiderio.lquoniavqluimusvenireadvos, ? lcilicctcompatic-noouobis. Inquo 

; 

quctium.Siueomn 

0^11 p'usalij>cu.o. 

Idco ma^ s caucre. 4 (ini faluii 

^ 

aducifatur. 

i.i[>, ,rCOntrariUS Sac:! 

inala n b sp^rcnt^ ^ iCClUjlUS . l'-l 

i ore',a%eû,nQco'rde,abuda;uius + fcftinauim'facieveftra l^ pcdiuic 

nos S.itan. 

Aliasiu,.ino. a Exh-.-fiandi 

vos. '> Fe.;inauimus. Oinncs. 

fl ibulaCiolllbUS DCI l. 

I e2oq.de Paulus&lemclScuerii, fed Tpediuicnosfathanas. [[ nasdia potcft.N.i; 

^ . S.uanasaliquandoni 

i 

potcftinipcdirc virci 

temanimi,qua:atUcmad!aborescorporispcrciucnt,fxpc 

.j< Aulvkuus.Qitanxdoenimpatreseorumdi-xcrunc,fa- poccllimpedire. r j 

ûi^ eius f.per nos & iUios noiUos . 'lunc pctucnit ira Dci Uiper 1 Scd impediuit.qnod Deus impediri permilicad maiorci. 

^ 

1llo5, &: duiabi : vfqucad iincm , quando prad.cance Helya fcoiouam inorum eft quia acccrunt co abfentc. 

:\ rcci-

il 

fD' 

^4y 

i^gWiationis. Cânci 

A cfthocardorisf Kunqiiam 

parcr &:maccr 

h- 

fi llnHil cdcnt cogrcff!,'3- i 

a Siftcteritis :nbfnci>!acitoDei , ueluos cj' ieirisanif dominum (-rnr * 

co.-.;.:niati. 

riar^NonncVos anre dominum noftrum lefum Chrinum \ 

a Coiona uiique.quando Deus uinerit. b Tiinc Virc, qma &luoda. c Afud ccc!c(i,is. 

. 

. , 

P^ 6^^ 

! A-i-iiifn. s. 

cftis in aduentii cius? Vos cnim 

eftisgloria 

ncflra &: s 

gaifdm. 

dens Panlo.M.igis inquCj 

cMiJto prc^ptcr vos quam proptcr coronam. Cogiia enim*quatum 

fic inceeramadcfle eccleliam ftiodifc-ipuliuiim g.-au 

dium & corona"cfl 

r -1 ti r n . niagiftrorum. Hi enimJuncquilaboresfriiau;mi 

fuorum edicuri funt Frid ic 

quxa Paulo fuic eniin masim-Klôbcd.entia d,rcipuli cu , lu. bona conu.r- 

Ijtiuaaicoronain m.i2;ifrio. 

plancata,& cgic radiccs. 

NICOLAVS D E LYllA. 

.Aut 

1 Qvjfrflenimnojirjfpci. Jii pra;fcntidcaugmcatomerici 

&pra;ni;j. ; . 

. 

. ; 

2 îit g.iudiitm. fpirftnale. 

5 Ûit coroHa glorix. id eft, racio confcqucndi pr^.mium aurcolx, 

G A P. IIL 

P\-ptcr.,,,on,n,bono. 9 .fe,..;."ê;..f,.b.l,cda. 

*f'(/ff.(i.c 

c. 

c|U9 nobis &: vobis lupcruuic uc a fidci 

aducj;- 

fciTius ergocuiuscha 

ntav)slij;c fiiioruinia 

lutcm inccrfu.idctrimcir.a 

icquircre, in- 

annunciauit non ^pro ^^ 

ciuspr^fcntia. 

f_ ôrf 

4 

audiuiuiJSainMin,uelpciue.Uamiiil.-iniuro. b CoMfiiti. c . 

In ; .. . hac miferia. 

' 

^ 

** ' U:rt-â ^ j cj n 

u ^''"" " csr tcr doii.i.-cs proprios 

i* alijciiiiniilc,iS,:ffairnv 

fu.TrKf; '^^P^'';''"^'^''l9'*ofifnhocp.f;tif.m>>s.i.d^^^^ 

lUiaChrriôrdiccmc foan.iy.a A-,.-.,-/^..., v Lnnauu.uer 

fice Dco. Sc fubdic quai ^ c debcoachocfcircdi. 

it ^.m tc Ecpatct. 13 i urtV 

/..c/f.mvobis. 

.i4f//i^.ct,.a,devobis. x 

Vropt.^4 

C7C. r)././aliquamd.l.Kioncm. i^ ^.yJ ./ L. ^1 pjr 

ccrtumnuncium&cfidclem. ,7 7v(c/Wrr..| .?d 

lcis.qu fcm^ mcitur per tcMHati.ncs frus bonos iTbucacrc^ 

8 A ,..,,. 

fi.uh^.o. H vc,s lubucrccrjc ,qUod abiit. .,. 

19 A(.ca.

f QuoJ fu- 

Conriietudo 

^47 Gioford Sc Nicolai dc Ly ra. ^48 

^ exfua dcieGtione c\i' 

Afti->ciirc. Qni fccurus 

crat dc mcrcede fua , 

& fl djfcipiili cadcrcc, 

&r camcn vclut fl in ca 

fii illorum mcrccdc 

Jaboris fiii pcrdcTct , 

in Ibtu iplorii dixit le 

viucrc,idcft, vic?pr 

m'Uin habcrc . Nv)lebat 

enim viuerc illis 

cadcncihus , fed iUis 

ftantibus indomino, 

vt frui.1us eiusclfcc il- 

lis intcgcr , & 

mcrccs 

ciusapud DcumplC' 

nagaudiorum. 

H (ârn enim grd'tari.,&e- 

Nihilcftcnim 

rum adionem. Thcodoretus 

. Vincir tandcmqu.calinguadc 

( Hefti toai. V lB6dcdon.ini. Confolaii rumas rAmadrc (;unJnondigiutn 

, gcr

irili 

b 

I.Ad riiefralonicen. 

^49 Cap.lII. Viitutuin. b 

Neinhonoretuitnrpitudinealiqua. c Vtnecftltem Stu' nriNic ''"^"S W^l,ir 

litdcfideiium, .quoWcftpaaio&liioanim.T. aedlHe, VC 

j: 

in fanaificatidne & honorc , non t in 

pafrionc defiderij , _""'""' "^ "^" 

\l jt" 

a Quibus Cmiits cfle non debetis, b Ideo etiam harc pr.tcepta dedi. c Violenria 

ficut& . 

Ge'nccsqua:ignorantDeum Etnequistfupergre- 

Dolo. b Prittato ujtote url quolibct. 

Eph. 

Sap.i.fc 

j, i:oncaspr5dicandi,& n^. -. 

x arguendi. 

traP-lAg.iib. 

H m De chmt.ite au- .eap.ij. 

''^ tem fraterna. *Auq:u- 

^ 

n-fi dicendo cx vero corde tuo 6c verbis &: fadis : 

ffinus. TanquarnîJc 

CCrctflimum Uldiciu tloan.iy.b 

quod a Deo didiceri J-loan.j.s 

..r .. . . tis.fiidquoddidicericiSjtcceritis. 

qui autem nouicquid fieri 

debeac, & non facic 

nondum a Deo didicic fecundum graciam , fed fecundii 

legem, non fecundum fpiricum, fcd fccunduin liceram. 

-:< Thcodorctus. Fracernam charicaccm hic vocauic liberalcm 

pccunix erogacionem , de qua dicic eos non habere 

opus cxhorcacionc , a diuina eciam gratia cis conceffum effe, 

vt in ea fe retlegcrcrent. 

..^ . ^ a T{nâmtis P 

pidicacis vicium : inducens ad . 

oppoficum 

hanc 

Ecprimoponic 

induaionem : fecundo quandam cxcufacionem , ibi .- 

De charitate . Circa primum dicic : Et ne tjuis fupergre. oppximendoproximum,vtabeo 

extorqueac iniufte 

poflbfsiorem 

fuam vcl rem aliam, 

1 s yieque circunuiniat , ipfum decipicndo vcl ijlaqueando 

debicis per vfuras vel permercationcs malas dc coniimilia. 

1(5 iio/w. grauiccrpuniendo. 

17 .$"/f/pr4.rfmwx, apud vosexiftcnces. 

18 

^'f/?'A"/f.ideft,pereftimoniumfcripcurarum 

*^ 

oftcndimus. 

19 K"" en}m,&c. ideft, vt feruiamus immundicix pecca 

ti 

cuiufcunque. 

20 Sed infanaificationem, id cft, vc viuamus fanfte, 

2 1 Itaque i nrcepe htbmus fcribere &c. Qaia Theflilonicenfes 

diligcncer cxercebanc calia . Nec iftud obuiac ei quod predidlum 

cft dc 

correaionepiccacis.lquiafrcqucncerinueniuncuraliqui 

excrcences vfuras & mercacioncs malas' qui 

tamcn crga pauperes faciunc 

opera piccacis, 

'

f Vtrum dqieadi 

tnprt. 

5 Glof ord. & Nlcolai dc Ly ra. y 

^ a J{pzimut autem yotfi-atres f^-c.Non cft pdiilis lcgibtjs con 

A trana exhQrMCio.Ucciiim accidcbar, vc alij quide libcralitcr 

B 

J.ib. 

C f^t iion contrificmi-. Auguftinus.NcccIIc ci\ vr Concnf^c- i 

ris, fcd vbi concrirtans conlolccur tc fpcs. Nam Sc idco dor ' ^ 

fuppcdicarentcgencibus.ali) vcro ppcorum munificencia, 

opcran ner,li5erent.Iurcergo& illosl.iudauic,& h;sdrdic 

vcilcc6Liliu.Appt vcltrum nrgocium agatis.Qujz. homines circa hoc ncr 

gligentcs dcpauperantur: & quia voluncteneremodumvi 

uendi confuecum , & per coufcquens lacroncs & raptorcs 

ctiiciuncfair. 

5 

Et operernirii &c. ad cpitandum ociofitatem.qua: eft fcn- 

tinaomnium viciQrum,& ac) confcruandum fanicacem : 

quam 

tacic labor modcratus. 

6 Et-pt bonefle ambuUtis ad eos qui foris funt. id cft , ad infidc- 

les, vt ex bona vcltiaconucrfatipnecoucrtantur ad fidcip. 

J;i mDr.ilibu$ cnim magjs moucntcxcmplaquam vcrba. 

7 ti HuUmi îiquid dcftderft(s.iu quod non folum caucatis a 

inalo 

non habcnt. 

cumdormicnccsaudi . 

cidercr,nificxpra:cc- , 

denciculpa.Hmc igi- [., 

turneceifecft,vttriflcs 

(imus,qiiado nos 

moricntcs dcfcmnt 

quosamamus:quia.li 

ftuduimiis ccrSjion m 

j, artcrnum relinqucrc 

10 nosmanfuroSjfiidali- 

qujntulumprarccdcrc fecuturos,tame ipfa mors quam natura rcfugit,c5 occu- 

patdilectum,&c6tiiftat in nobis ipfiusd:le6lionis sflcctu. 

Idem. Cotriflamur ergo in nulhorum mortibus nccclli j 

tatcamittendi,fcdcumfpe recip^cdi. Indeangimur, hinc 

confblamur. Indeinfirmitasafticic.hincfidcs rcficit.Indc 

dolcc humana codicio^hincfinacduiina promifTu. Mou> 

rc aucem poceft, quomodo Dcus flcbac morcuum cocinuo * 

cp inbente vidurum? Vndc tUuit Dominus,n6 morcuum, 

fcd inortem quam pcccando homo contraxic.Si cniin p'c 

catijm non pracccfliflct, fine dubio mors fccucano fuillet. 

Secuca eft ergo morscorporis,quam pr^Geflic morsaniui^j 

prcccflic dcfcrcndo Deum:& mors corpons fecuta cft dcfcrente 

anima . Hacdeferuic Deum volcns^hgc coacta cft 

defercre corpus nolens.Ac fi illi dicerccur.Rccclfi li ab eo 

qucm diligeredcbuifii;rcccde ab eo qucm diicxiffi. Cîs 

cnim vulc mori? prorfus nemo, & ica ucmo vc Pccro dicc- 

rccur; ^lit4s recinget,& ducef lu non W^.Si 

qt

\ ^ 

i 

6 Ad riicffi 

tiam. Non crgo rnortnis npua mcrica coparatiir,cii proeis 

A .-iliquid boni operaciir fiii.fcd coi u pKjccdcntibuscofcqiien 

: rs.i iliireddunciir . 

Ecideoiftamfinicnsqiiifq; vica.nifiqd 

jix.riicrit in ipfa,non poterir habercpoflipfarn.pcrmiccanf 

iciq; pia 

cordacharoiu defuocu moriibuscotriftan dolo- 

rc l'.!n;bili , iS^ccfolabllcS 

l.icllivmas lun- 

danccondicioncnior 

tali,quascamcnrcpri 

niac lidei gaudium , 

qui crcduntur fidcles 

quac!onioriuncura|i- 

a nobis ab 

qu-ntulu 

ire,6tchen.nam. 

Etiterum, ficuttubaquondam in foftis connoca. 

bat populum Hcbrsorum , S;c harc tuba conuocabitad hlcmnitatem 

sternarlcciti? populu fan>^torum , Deo inquic' 

iubcnce&vocearchangetiatquetub.iJX-ifonance.' 

^ ScduIius.Voxarchangeli,erit voxChrifti,fiueiVrichae 

lis, aut Gabrielis, quod intcrpretatur forticudo Dei ' qui di- 

cic : 

Surgice cxpergifcimini. 

^''^"^"'^ c c.i. 

* Auguftrnus. Quod dictum eft, in iuff^t, i vacearchamdi, L.cont.Scrm., 

poteftintclligi vtipfa voxarchangeli luflHi Dei fieriaccipi.i 

"e" Arun 

tur.ideft uf angclus qui tuba Dei eirc intelligendus eli.a Do ''""' "?' '^niino 

Dco lubeacur cmiccere vocem fuam , quod infcrion 

crcatura: necefTarium enr audire,cum filius Dci dcfccnJec 

de c^lo. Ipfa ett cnim tuba, dequa dicit alio in luco . Canec 

enim tuba , &C morcui refurgcnc incorrupti, 

Jc Theodoretus. Ipfcpnmus vmuerforu Dominus .ippa. 

rebicdecxlodefccndcns,qu9 fubapertunocaduntpureftatibuseuprxccdcncibus, 

SciubcbicquidcArchangdum 

^ cLimarc, F 

nifi de rcfurgentibus poft ignem diiftum. 

Prsterea , quod Apoftolus connumeret fe prxdidis , eo 

quod pcrtinet ad idem corpus ecciefix cum eis , non vidocur 

racionabilicer dictum. nam cadem ratione diceretur de 

omnibus fidchbus pr^gtetitis pr^fentibus 6c 

futuris.Proptcr 

quod faluo mcliori ludicio , vidcntur mihi vcrba Apoftoji 

alitcrexponcnd^.cum dicitur. Hocenm vobisdicimus, de mo 

do futurz refurrcdbonis. / 7 verLy domini.id eft, ficut r&. 

uclauit nobis. 8 îa nos 

qui yrtuimui &c. in hoc mundo a 

patribus defunais, 9 Tôn prxueniemus. m refurrc6lionc fu 

tura. 10 Eos 

qui dormierunt . 

cuiusrefurgcndo illisqui iaiu 

ance diu mortui funt,q.a rcfurreîo fiet 

virtutcdiuina,qu:B 

operatur in inftantr,idco fubditur. 1 1 

Qîo na-n ipfe donnnus, 

Icfus Chriftus. ii //? diccndo: Siirgitcniorciii;.)d 

iudicium. 1 

3 Et in foce 

archangelt. fciliccc Mii haclis , qui 

cfc pnnceps ecclcli.^ fub , quo iiucHiguncuraugcii alij^ qui 

minifccrium adhibebunc in 

rcfurrcdionccolligendo cmcrcs,^ 

magnumfonumfacienctanqunin ludic^s preccncs. 

Pqteft etiam alitcr exponi.vt illud diaum ; Surgitc mor 

tui ad ludicium.lii atchingch Michaclis exccutiue,&: Chri 

ffi imperatiue , cuius virtucc infinita fietrvfuirciho . cViic 

cum df, /^ luffu, refcrtur ad Chrifcum.Htouod fubdif. Etin 

vocear. ad Michaclc archangclfi. 14 Et in tuha /Ja.llca cuba 

no cft aliud,nili vox 

pr^ditta,qu5 dicicur tuba propccr fimi 

licudinemtubxmaccrialisvcc. Tcii.,qua ficbac vocacio .nd 

Conciiium^ &: prparatio ad belluai, vc inuitatio ad feftum; 

Tom.6, X 4

^yy GIoorcI.&NicolaicIeLyra. 6j^ 

^clamarc , & morruos rcfurgcre Tiib.T aiite magno & sdrm- 

A rabili clangorcvndiqjpcrfonabunCi vc&: inepift'.^l,iad Co- 

pukhro 

fcclcru iace- 

ti.dicat: Hieronymc, 

Vcpi foras . 

Hiimo. Tub.neric 

rnagna angelo- 

vox 

rran(ituri. N'^n.n.d;renducft ficri non pofTe, 

vr pT .irrr' in D 

fublm cp'ir;c;urin illofp,icio&: moriant^&iri-uiîf.at. Al 

hiinca'uf nfum qiio afiin cinisillosquoshic viuos inu. n 

morccm & ac- 

i.f. vb rinthiosdicicur . Siautcniin mîncc Sinaroni;scd.C()S f.rri 

non potuic a : populo quis fcrct voccni quA"tiiPC rcfon.ibit; 

* ^ft'^l Floten- Hicrony Ego dicbus ac nodibus opcrior c.iin t!cniorc 

lum. _ j . . 

Lo itervfldeocculto. Qin intenm rcddcrc nouiirimum 

t]ieuiint. 

quadratem 

t i.Cor.iJ.0 

. Scd cirus cll dns in i}:fo p;irii: p.aTinos 

ccpturos immortalicatCjApuilolus vr?;c-rc 

quia 

nos vf,vbi dicit: 

~ 

1 1 Chrijlo otnnfs -pvijic* 

b t7u .mjrl i, 

^ 

c 

ra'picmur cum illis in nubibus bui

J 3 

6 ^7 

I Ad 1 htdaloriicenfes. Cap. V. 658 

Diw i/owp/.Hic dics e k honninum pro libicu fuOjfcd cunc 

\ ericdicsdouiini. . . 

. 

, 

b Si"t[ fnr.ita. improiiiuis vcniet milis ciinc, qcT & m obicu 

,ymf-iiicnc. Sicnc fur non d co dic,fcd no6le,cu laccntius vc 

nic,&.' litimincs dorm junc, cune omnia rjrripiC,vt ^ diuKc fc 

nicakc eiiifjlans m- 

iiiinucni;n.lcamnlci 

ijcbcnclbcun.nihil 

>oni fc h.ibci-c lunc 

i;ui:-n!CC.PLopcer hoc 

incapic dcccmpori- 

bus> vtmoncrctcos 

caucrcfibi,nci:ad^- 

preheixJantur. 

5 /^(!Cr. inepftol.iad 

fl.EfKh.u.NocrLV>p. ft 

d c 

iS hoc 

qLUflltt tempo: 

" 

tacurumhcfcdquouKv-lotucuiuiiCopus 

elifcire,vccu;ecn!ij 

luos ctk, , 6c pjraco 

eordcv.ig'.U>re,quino 

lunt.ibiruhora,)icuc 

flirc ano'Ajrno com- 

.Nam fiad 

prchendi 

caucndum h.^c malu, 

idcft.nehuradomini 

tanqu.un furtnucniar 

a 1Qu]s nihil aliud fcribeiem.nifi quod fcitis, fcilicet clam fuiurum. 

p!u admodumappofitum.Qiixcfl-.n.grauidn^fcir fchabce D 

fetun^ m vtero.ncfcitautem . tempus piriendi Icanoscria 

c(Ie venturum dnm fciniirs , ipfum auccm tepus ncquaqna. 

Didicimus,qua decaufa ill i dicsfempcre{}cxpfv!l:and,i. Sic 

eciamindiumis. Euauêlijs. Skutiudlcbus \oe comidchjnr, 

b. f Inf|uirendo fcripturas. 

nonindigetis , vc fcribam vobis . t 

Iprienimdiiigenter 

INoiiprj temporediei.fedquiatunc oroi-.iaapetia. f Ailuenms. b Ûa 

la;cntei. c f Sicut fut,(]U;a incautus. 

fcitis^ quia dfes domini, ficut fnr m node, ita venict . Cum 

TCujiaicJ 

b lEil. INunc in pia;fenii. c IDefutuio. d ^"SuLitancapcidiiiodieiiudicii. 

,. , e tSubitus. 

b ^ . 

nrado habemus p.tCcm.iSL 

fecuritatem . 

d Sicutdolcrinvinobui/erais. $ Theodorctus . Excmiplum 

NICOLAVS DE lYRA. 

I NonindigCtis. QâtAiafdreadvnsnonpminet. [''cundum 

qHQddicitur.Act.i.j. Noneft vcllrum nofletenipor,&:c. 

'a Iplienimdihgentcr. r-/;>f/,enti,qr

Aug.inpr.î 

tEphef.tf.c. 

Ciutda ojti- 

pia. 

t vt*^no- 

ftd faliittin 

6^^ Glofiorcl.&NicoIaicleLyra. 6^0 

^ vero ad illam morcem , & fomnqrn attinet , 

fpiricnalcm 

A nonitcm, fcd poirumusfcmp^r vigilare, poirumus (>m- 

pcrin dieagere. Anim.coculosclauderc, &:malit:iBfo!nnum 

induccrc,non cft naturx, fcd vuluniacis. 

a Qjii enhn dofniunt , . 

} Tbcodorccus Hoc cti.-im di- 

xicalibi;Xm. int.ad 4< ChiyfoHomus. Siquidem hornodefenfionemcuierga 

Thcfialonic- hominciu aliqucm egorit,omuem iUi gratiam habcs , & cu 

IR- _ hiG 

hicerga dcu pirttstuas tuc.itur,crat!e nihil rcpcdisTtq';') 

inqms pirtcs mcas ructurf quia pro tcorat,quia l'piritM.iii .J^) 

no,quod per baptifmu cO^tibi minilhac.inuifit tc,adhortatur,& 

ndinonet, mc'dijiji Chrinum dili- 

1 f Cjrnaiibus jleditt. 

& c^teri, fed vigilemus, &robrijrimus . Quienim dorlliiunt.node 

dormiunt , & qui cbrij (unt , node cbrii funt. 

a ^ Itii pri ooAero. b ^ViKutibatluceniet. 1 git,qualisqualiscar. 

s dcm faccrdos lit 

, ipc 

^Non roluiu d 

vigilciiiui.led. tFihoc. 

? fum quoque diiigcr, 

t Eccc f,jculi$. 

tNoâucemjquidieirumus.fobrfi fimus, induciloricam 

a 5 Pcr'l'"" ''^"'cir.usad faluiem , noii cniiu pofuit 

nos dcus in fpe.Tt habcainus ipm.fcd acquiriinus raluirm bciie npciando. 

pofuit nos deus t in iri'm , fed in acquilltioncm (alutis pe''^ 

a Yînei{uo,nccff es>occaliu(l nos iuuaret. 

dominum noftrum leTum Chriltum , quimortuuscftpro 

f In carnc viu.iiTius. a ^^Moitui fucrimus. b ÂH liuiilitudiiicm i.-msconiunfti ci. 

nobis, vtliucvigilemus, fiuedormia'mus fimulcumiUo 

a IQuia ha;cfpcscftnobs. b f In hac mifciia . c 5 Vo ajiot dc mone 

fuoium dolcntct. 1 Alii. 

ftatres, vtnoucritiseos, quilaborant interyos , &pra:- 

TOidinatioiicdouiini. a T Vt paies ad icfta. b 1 1ta noucritis; 

funt vobis in domino , & monent vds , ut habeatis ila 

5 Vult,vt cx chaiitate honoisnt piesbyteros . 

b f Etfi grauitci increpant.vel pnniunt,fcientes 

hoc exigeic opas coruin.pac.cha .cum cis. 

los t abunda^ntius in charitate , & prdpter opus illo- 

a T Pr.Tlalos. 

rum paccm habete cum eis. Rogamusautcmvo'sfra- 

TTamen. TÂug.A qun^qiu ceflat nc perdat.quod illi daic (olcbant.mcicenaiius eft. 

fCuriofos gyiouJigoi. 

c TContta aducifa d TVelde- 

4 quoniampcrcumcrc 

5 

menda myftcrja coii 

6 fequuius 

efi . Dic mi- 

nosdcus in ipcTtnaDcainus iiiin.ica acqiurainus laiuirm cciie npcianao. _ U' 

7 hi, fi cupidus vifcndi 

fidci,& charitaiis, & galeam fpe^m falutis . Qiioniem non g 

s 

66i I AdTheflalonicenfes. Cap.V. 661 

^ a Malum pre malo,TaT)C enim malum pro malo redditur,fj 

A corripiedus no cornpit'' . fcd prau.T diflimulationc neghgif', 

,: in '^c Chrvfoftomus. iV Thcophylaflus. Si malum pro malo 

VCiI. fcddcndfi non eft.muitominus malu ^.p bono,muItominus 

' 

r. 

itaDi 

' 

nullo puemece nos malo malu reddere . nul',inqnis,illecil 

'&:mcoffc-ndicin;uria 

quc plurimu affccit. 

Vis ipfum vlci fci , ne 

malumreddas. 

^ Hicrony, omni 

cauc ne cui 

diligcnc,ia 

infirmiora vt ignarus 

vclvice malircddas, 

quiavlcroaliqucm id 

feccrc no crcdo. Om 

niscnim, quiiniuria 

male facit , rtccrt,finc 

tur ctfcdus, quem ferucntior prajceditatfciûs . 

I)ignior cnim fcque 

*Hieronym.quod przccptum ille folus cuftodirepotcft, 

qui nouit prouidencia dci etiam paffbrcs gubcrnari. 

* 

Chryf. Hoc animi cfl phiIofophici,mali quicqua paflus 

cs,at fi volcs malum non cft.Gratias agc dco,& immutatii 

cR malum in bonumymorbus incidit? at mhil infolcns . Eft 

. enim corpus noftrum mortalc , & paflRbilc Scd pccuniarq 

ubcig!cpcnuria,aceciam iftc diuitixdefpicabilcsfunt.&hic 

mancnces. Infidias,& calumniasab inimicispaIfuscs?atnQ 

nos ill.s I^'dimuf , fcd ipfi,qui 

faciunt. 

e inClmfto. eft oflcnfa voluntas dci , quia hxc fucrunt ln 

Chriftojin quo nihil dco difplicuit. 

f 

Spiritum nolite. Quia voluntas dci cft faccre h^c oia , vos 

maiorcs , qui habetis p fpiritu fantû donij intclligcntiaB no 

iiccabfcondcrc,quo mcrito,& VQS pcrdcrctis 

non omnia indifcrctc ac- 

jpphetias illoria nolitc fpcrncrc,tn 

, Vos fubditi 

cipiacis^ 

Qiiia vica prajfcns 

noxcft, dcditnobis 

lampadcm dcusSpiritum 

paraclctuui, 

fcd hanc .ilijquidcm 

fplendidiorcm feccrunr, 

vcomncsfandi 

a Vel.gratiam celarenolite. Malis operibujexcludere, 

Siauif difta 

prophftarmji cxplanati 

&ad xdilicitionem pixdicat.noli cdelpicete. b Ecce quid dixit . fpUituin c Ptobanda. 

Oerta cnini difcuffione non . egent 

Q 

lO 

tCCeS . vtquichorinti 

e^..^:l. 

fornicatus crac , crenum 

fane huic fuper 

II fuderat. Conclud;te 

^. 

ianu.ns,fiue fenfus,ne 

flisquotquocin lubri 

cofa noAc ambul.iftis.Si 

vero dc terra in terra nobu ambulare difficile,& mo 

leftnm eft,quomodotutum critcam viam,qu2Ecx terra ia 

carlamtenditur,fine hacluceambuIarc?Ignoracis quocds 

niones fint iniftiintcrcapedinisfpatio,quotbeftiar,quot 

verfunÊ fpirituales.Si ergo luccm illafpiritushabucnmus, 

nihil nobis incommodarc potcrunt.Si vcro cam cxtinxcrimus 

, confcftim nos confumcnt > confcflim omnianoftra 

aufcrcnt.Nam 2c latrones lampadem ext inguut,& rum de 

iDum latrocinancur . Idem. Eft & alis buius loci cxpoficio. 

multi apud Thcflalonicenfcs, alij quidcm vcre.alij falfo fiphetabant.Scclcftusenim 

diabolus vbkbatperhocipfum 

donum totum ecclcfix negotium eucrtcrc . Qôniam naquc 

vtriquc dc futuris pra:dicebant,& darmon , Sc Spiritus, 

fcd bic falfa,iftc vero vcra, & non poccrat aiiundc vcntatis 

iudicium fumi, dcdicdcqs difcrctionis fpiritum . 

g Omnia probate. -Jc Ambrofius.Omniaqua:dicuntur,,pbanda 

monctj&quicquidfobricacbcncdictum fucrit,rcti 

pcndum,Qua:cunquc cnim apoftolorum,& ipfius domini 

dittis congruunt,ca bcne dila habcnda funt , &: rctincnda 

ab his autcm.quae iniuria fidci vidcntur,abflincndii. Solec, 

cnim fpiritus immundi facilicer quafi pcr imitationc diccre 

bona,&: intcr harc fubinduccrc praua , vt p h?c,q bona funt 

acccpto fcrant',&: roala , vt quia vnius fpjritus dida putatur 

non difccrnan^ ab inuicc, fed pcr id,qa liciiu cfl,c6mcndc 

tur illicitu.audoritatc nominis, no rationc vircutis . Solenc 

cnim fub apoftol.orum,&: ipflus domini nomine,ncphanda 

doccre,&: aduerfa. 

h .Ab omni fpecic maU ahfiinete >os. Solcnt cnim fpiritas im 

mundi fallacitcr diccre bona, & inter hc fubinduccre pra 

ua,vt per h:Ec,qua: bona funtaccipiantur, &: mala. 

i 

Ipje aiitm^ ieus pacificet vos per omnia,vt integer. Ego ita p 

latos,&: fubditos monco,ipfe autcm deus cft, qui poteft. 

k SpiritHS vefter. R6 fcruct" 

integra,n6 cofenticndo carni. 

1 Et 4ii

^^3 GIoord.&NicoIaideLyra. ^^4 

iiit.vt nihilagaffis ems miniftcrio,vndealiqiiiscori 

liqii inquin.uur anima pcr cogitationc mala,& fft 

^ a Etcorp 

A queraf.Al 

B 

Strmo. 4< 

munduin tn corpus . Idcoque fpu ituro mtcgru m hommc 

dicit cde dcbere . Si aut mala vita,vel cogit.itio intcrccdar, 

nocritket;er(pus. ^pus^îr nnlnia,^ CQrfus. Aw^-Tiia pQiuit 

qux 

curfus duo dicunrur, 

quia fxpeaninucutn 

fpirifunomiruitur. 

' 

VchSpiritusponir 

cur pro donis fuis, id 

cfl,!;i;atia fpiriius^qu^ 

d.ua cfl m baptifmo, 

fci uctur incorrupta,&: intcgra, nc noflro vitio,vcl immfldi 

tu . corrupatur,vcl fugetur Nam dum agit homo,qu.E pdic 

fpirituflandus , tcccdit abco gratiacius pcnitus,vcl minui- 

. tur. 

- 

^ '" 

* Irenxus. Neque cnim plafmatio carnis ipfa fecundu fe 

-* ^'^^ homo pfcftus efl,rod corpus efl pars hominis,neque enim, 

^ Et C non Btte pecoio , "m nsuliis civm ojTifrdlmm nmnrt. 

6C corpus finc querela in aduentu dornini nottri lefli Chri i 

fli ftructur. ?idelis vocauic ctia facict- Fra- j 

ert,qui yos.qui 

5 Ex noftraâtte. 

a 5Quodc:l fipiu.iii Jilciilioni. ^ 

trcs orate pro nobis . Salutatc fratresomncsinofcuro fan- 5 

a ^Slutaie,8ccpiflo!amollcnditf, 

{Xo. Adiuro vos per dominum.vt legatur cpiftola hjf c om- 6 

1 5^1n bapffmofanftificatis.Tcl pcifctlit.vi inde ptoficijnt. 

nibusfandlisfratribus . GraUHdomini noihi lefu Chrifti 7 

vobifcum: Amcn, 

&c aninia ipfa fecudum fc homo, fed anima hominis,ncquo 

fpiritusen:m,& non hoino vocacur. Coniuntlioautera,6d 

C vndio hoiuni pnmium pcrfcdum hommcm etpcit. 

Ambro. 

NCQLAVS D LY K A. 

I In aduentq domi ni- ideflyiudicinm, 

t Seruecur.Et tjuod ifiitd (itfperandum ,fubditur, 

3 Fidclis ert,&:c. adfidem,fcilicetdeus. 

4 Qni etiam facict.f ia nulU dcficit (fuantiim efl exfe, 

5 

Jriatres. H*c efi vUimtiparsyqutt eji coclufio epiiioUîn qua po^ 

nitur 

A D D I T I O, 

In c< f vbt dicitar in poft. Sed illud non videtur conuenienter 

diûm.qtîa Q!o. pcrmittir,qu6cl Antichrillus fulminabitur. 

Sententja glo.tenenda eft tanqu feciidii 

pianior 

continuatio 

rc adirniTiediate prxJifta,non oDllantib.obieftionib.polhi.In- 

telligit.n.glb.haEC verba Apoftoli, Cum dixerint pax,& fecuriias , 

$Htc repn.&c.de tepora iUo crit 

intcrcepto, quod intcr mortcm 

Antichri(li,& die ii|dicii,vt immediate ante dixerat,Dies dni.fi 

COt fur.Qu^nd tepuscontinebit. 45.dicSjVt pot 

habcri Dan.vl.In 

ittis.n diebus minillri A'it'chrifti videntcs fceualiffc abilloplio 

maximo in quo Antichnftus & maxima , pars 

exercitus eius 

pcrieranr,cxiftimabnntfctotalitcre(lecxtrapericu!iJ,licetprin 

ceps eorum fitinterfeilus, iicutcontinitmultis,qui poftquam 

cnpiuntur ab aiiquo maximo periculo, credunt fe ab aliis pericu 

lis efle fccuros. Nec hoc cft contra communem dolorii opinionem 

diccntium,qu6d mortuo Antichrifto,& fjHitate eius dcte- 

Aa omnes Gcntes conuertentur ad Chriftum, quia hoc intelligi 

tur poftlapfum^^.dierumprxdiflorum . 

Replica.In i.epifto.adTheflaionicen.ca.^.vbi poftillatordeclinat 

Glq.tpagiUri fuperilio ycrbo. Qandodixerir>t,pax^& fecu 

ritas tu crepentinuf veniet interitus. Nam glo.exponit hoc de fo 

ciis Antichrift, qui poft mortem cius credentes fe fccuros in pa 

ce,facient fefta,& conuiuia,exerccntcs diuerfos iQcos,&c.Quod 

^ poftU. 

Inc-pii tpntola /ecuida 

ad Thefia- 

lanicetifes. 

C A P. I. 

,.;4Ti*cff.-|. a p^''. & Syl- 

JL uanm. Quia in 

priini cpiflola quctdl 

dixit dc aductu domini 

, 6f rcfurrcdione 

mv rtuo.rum,niinc alia 

fcnbit cpiItoKini , iii 

licct ol> 

quj lignat , 

fcurc, (ncquccnima-!- 

dc abo- 

pcf tc potcfl ) 

Jitionc R,omani rcgni 

^ dcAntichfiflo, ^ 

de 

^ Ambro.Tunc cnim intcger efl fpiritus,^ bon? vita: lû D 

deamus,anima habentcs.nnnid.i, & coi pus liiie qucrcl;i,vc 

totus h5 fit perfcilus, jxxcfl.n. coipus mundum cirr,&: ^ni 

mainqiiinari pcr mal;imcoL;itarioncm.Siautcm malavita, 

autcosîtatio uicerccdat , ncm crit intcjer fpintus , quiahom 

ncm dcferic pcccatjs 

obnoxium. 

' 

b Shie'.ern,& pc>f:ciitior.em,il 

Giacias

66^ 

II. Ad T heffalon. Cap. II. 

^ Ciim cnim priore cpff?ola legcndo , periienifTent sd ill") io- 

Ji cum vbi dicic apoftolus , Mo.tHi in adnentu eius 

rtfwgentfrimi. 

Peinde nos ,

6^7 Gloilord.^cNicQâideLyra. ^^81 

^ cognr^qiiod odjat Snnt enim raJf & prtifiimim fenteti.T mi 

A r>!rnc.-mbigJaE, ita vt ipli adiic: fari) jci.int hoc iufnim cli-, 

S' cnmapiid homiricsiuftu iicrt, mulro magisapuddcu, 

Ibidcm. ^ Hicrony.hic,(i tJim n,( onfii m.-.ntis fcrmo e!1,non diibit^ntis.quaiid 

cat. Sitiifoii$potcrtiudicaicluft.t.a,qu. d 

iuUum crt , nnm licuc 

indubitmrcr pio nominc 

domini paticntibus 

requicm , itain. 

tlâMem, cundtantcr tnbnl.itio- 

ncmhis,qui tribulant 

rcpromirit. 

Ibi4em Âmbrofius.QiJid 

tamiuftum ^quam vt 

hi, qiiiinfcculodcpri 

jnjntbonos,^ coscx 

fpo:5d:flij. torrcs faciunc pcrfcicutiorubuj, 

infuturo 

cadcm paci.intur, qux 

faciuntJ llli autcm,vc 

fintinrcquic cuc^tcris 

fancîs , quidc ma 

' 

giu tribulationc vcpicntcs 

regnum accipientxiernuniinaducntu 

domini, 

U /' reuelationent. In- 

cipit oncHdcrc,quam 

A. j j- horribilis cribulatioil 

hahita Cn te- l'S , & quam lOCuda tC 

ftimotvo no- quies iftis fucura ctt . 

^foii;a vo'1. 

Ij Domi>iiIefiuVcn\i 

|Adcjuo4 j,5 iofUmjg. no.quod 

Ut flimmacircunda 

t mnebona 1^ , fed per crtcaum, 

j)i:l>afituqi. 

Jbidcm 

|bi(Jcm 

C 

Tfa >.. elV 

$ Chn foff. Si qiiando tcccperirconcupifcfnri.i corpora 

lis.co :ira gchenn igncm,cog ra qii.ii planc nullms efîmada 

lit peccaci voliipcas,qua nc volt.ip:.itcquifieinhabcar. Si 

requiem nobifcum in rcuelationem domini lefu tfe c?Io, ^ 

- " 

(, f Quotumiuinilieiio^viitutdiei ajaNmfi'//

6^5? Jl.AaTlieflaIon. Cap.II. 6 

c A p. I r. 

VS, Chmliy&c-HiiC vf); ciixic fc* cis gr.iti;iS ag('re.& ora- 

rc hic dv'Crriiiii.icdedic Ridioj, obfecians eos ncleuiter, 

/i't >Un un, Chrifli ad fiddium deceptiotm,vtfu^radiilH 

efl,.Alio modofit. Nccjuc per cpi.&cnoflra 

pra- 

I 

^ 

70 

liat.vc fub nomine ClT-ifii app.irens facerc t fe .idorari, quod D 

vc non pofliccepus, tV figna aducntu^,.ipoftolus pra fcnpfir. 

c Qjiitniani,nifi ve. OcculccK quit^dedcftrutliorcnppenj 

Roma.ne irritarcc rosad pfecucioncccclcficVcl hiKdicic 

de fpuali Itnpcno Roman^'cccJclie , vel difcefrione a fide. 

f , 'hlifi ve. rifnga pri- 

www.Augiif S caliqui 

codircsliabec. Quod 

nullidubiu cfi-dc An 

cchnliocumdixiile, 

quercfugavocar,vriquc 

a duniHio deo . Sf 

cnim hocdc ommb 

impijs nic/iro dici pa 

tcff, qUinromagisde 

it-ic^ 

I 

Ji ThcophyJaiflus , 

non adciic aciucnrus 

domini , nifi vcncnt 

diiccirio,fiuedefc:to 

idcfl, Ancichiifûs. 

^c Chryfoffomus . 

Anrchnfiuin iplum 

vocac dcfedioncm , E 

taquamplunmos pcr 

dicuiu 11, &:abduclurum.hoininem 

pecca 

tiillum vocar. Innuncraquippc 

mnbper 

pecrabit , &: infiicucc 

alios,vrD-rpefrent,nonenim ad Idololatriam abduccc illc 

fcd ccpTiiiis quifquam cric,qu. fuis dcos pclfmdans.Iubcbicquc 

fciplum pto dco coli ac vei:cr.;r;..S^ m ceniplum dci coi 

lucaii.non hicrofolimicanum, icd &c in ecclcfias. 

Âmbro.non prius vcniecdominus,qu.^m Romani Im- 

penjdcfcdio,fi ir, &:flppai-cac Ancicbnttus, qui incerncicc 

fandos,reddita Romanis] bcrcacc, fub fiocamcn nomine. 

j 

fceffei int omnia rcgnaa Roiuano I-iipcnu , qux pnus fub- 

dicacrant. Hoc autcmtcmpus iioudum aducnit,qu.iliccc 

vidcamus Romanum Impcnum cx maximapartcdeltrudum,cameiiquand!urcgcs 

tiancorum duraucriiic,qui Konianum 

Impcnumcencrcdcbcnc, Romanidigmtasexto- t 

co non pcribic,quiain rcîbus fuis itabic, 

6 

7 

8 

9 

10 

prxccdente. 7 Qu:i{\inA\.do,eo,cf,ibidiximm, Dcinde 

nos.qui vi.&rc, Ei tjuia nofat inti Iktius nofkr,(p dics ludiciiifiet 

piopinqua.vtibifuttdteium. 8 Ncquis vos ic(iiuhoc addit ad 

exchdcndum^ om>iem d cptionts modm circa rnatcriam ifiam. 

9 Quonia.H/c confeijucit' r docet circa dieru iudtcii veritatcm,de 

qunjicn, quod duo notahiiia pmccde/tt.primm ponitttrcumdicit. 

Qm n i, ve.quod.rv/>'M/f at qut de dfccffioue a Hjmano Impirioy 

qiiadfinrebut tempore Tai,li,a quo recefferunt quuft omnia regna ne- 

g^miiêifubiiciy&redditiortemtribuii.lam amuUis an.-isiUud etia 

J'rperiim caruit fmpcrarere pluribus annis,c^- tamen non venit adhuc 

^'itichrifius,(jHitamen dihet ventrecowpl ta iila difctffione,ve 

Videtur apoflnlus difereinfr, Eccunc reuclabiCîlic iniquus,5,:c. 

"Propter^ qiiod ulii exponuntde eceffu ab ohedtentia ecclefix Vy^^mant 

a quaiadiu ifl, quodreceffu Crxcia . Sedfaluo n.eliotiiudicto, mihi 

ridetur mtlius intelligendu de recefin afidc catholtca,ficut exponunt 

tiqui.non tarnen inteUigendo, quod omnesfint afide cathalica/Jicut 

exponuntaliqui) receffuriyquia durahit tn aliqiîhusvfqtie ad finem 

nnndijedqiiia rnaiorpars credeiuiumdifcedet ab ca, quiafetundum 

ditinm Salnatoris Matt.i^.b. ^ppyopinquanle ^4ntii hrifiiltmpore 

abQdabiciiiiquit.is,&:fngifcctchantasmultoru,e?"/>eytc.n/tf 

qnensfides vcra deficietin multts, & tunc veniet^ntichriJlusfaHa 

difpofiiione ad receptionHipfius.fiuic ct diflo cocordat difim apofia 

li.infr. \ .ad Tim.^.a.vbi dicit. cj, in nouiflimis ccporibus difcedec 

cjda a fidc,.-(ttedc?es fpincibus cnoris,&: z. ad eude j.in 

nouilfimisdicb.inflabwctpapcriculofa, &:crut boiesfeipfos_amatcs,&:c, 

Scquituribi.Hvic^ conupti,meccrcjibi circa 

fine. |g Ef ce, HicpQ/iiturfeciidii noiitbiit^quodpcedii: die iitdicii 

aduentus 

lib. 10. (Ji 

tacctiei ca. 

t-mcnte. 

r

!*" 

6p GIoLorJ.&NicoIaideLyra. 6n 

A a Filiuiferdhlonh.AntkhriG*,nd p naciira,r.d {> imiianon^. 

b Humo peccJtiy&fiUutperditioms. -it lialll. Ipla naqiR- kri- 

pcur^ cofuecudo priores ^ pcqcaco inagis ccnlcre,^ 4 paci i- 

DiiUns. d ^ Chiiao.i mcmliris ciui. 

^ 

Vnde ...ut 

_ 

Amichrnus.l;citiii. muniili fus.rcillll. c Êitrtfe 

IfcltTtle. 

hpmotpcccati,filiuspcrditionis,c]uiadueriarur,&cxtol 

^ tJicro, Etgo dicamus,cj, oes fcriprorcs ecclcfianici cra- 

Cftnmeat. iw didcrunt , in confummacione miindi , qii dertrucndum c{\ 

ftiptclcnv R.egral Romanii , dcccm regcs fucuros , qui Romanu orbe 

inceribdiuidanc , &c vndccimum iuricctuium cllc Rcgem 

p.iruulum, qtii cres Rcges fupcrattirus fjc. necum pucclTius 

juxcaquoiuiid.iopinionc,vcldiabo!iimcflc, fcd vr.is:ndc 

. hominib. 111 quo corus S.uhanas lic h.ibitacui' corporaliter. 

c d Theff-T 

"^ Thcodorc.Mr.rcvr.Nocandii cfl non dixi;ie proohcca 

Jii).io.deci..j. ffrt^^vc ^tei cap.2 

linguli exurganc, alijsalij dcinccps fucccdcnccs,fcd 

?. eodtm rpc oc$ ik 

furicdurosj poft eos furi;cc aluis,qui fupa 

J.ihr.cy?oeo- bic malisocs fupcriorcs,&: cresRcgcs huiniliabic.Pcrfpicuu 

fvwtmin{i. f fl ig,t;it.T pdiccrcfore.vcdeccm circa Hnecxurgac, 6c poflrcmus 

Antichrirt'exoriacur,rcgiiuque obcincrc coccdac, 

* Thcoph.Sd Chry lo.Qiiis vero is cfl.in Sathanasrnequa 

qua.fcd homo quifpia omnem Sachan?, eiiei giam adcpcus. 

Sn*m/t'mu!^ 

Lib.dchened. 

.P.itriarch.ii fi 

cap 7.tia^;i. 

le Antichri. 

.r *Aug.S:cut in matrc domini ram. 

Vhi fpit 

fupr 

,5. 

(.ibr. 7 diiiini 

VtAitHt.ci;. 

j.,.L.t ... iiiuiic uuuiiiii fpiticus faniûs venic^& eam 

diuuiitate 

rcplcuit, ita-quoquediabohis in macic Ancichri- 

I defccndct, &: rocam eam rcplebic.cocam circundabitto 

tam tcncbic, &: cocam incenus 

* cxcer.iifque poflidebic. 

iadancius. His pcradbs ppcrib,altcr oriccur e Syria ma 

[; wci^ 

lo fpiricu gcnitus , cucrlor ac proditor vniucrli gcnefis. 

* Aiiguff. Sicucdominusacrcdcmpcornoftcr Bethleem 

fibi prûidic , vcibi ^ nob:s humanicacem aliumercc,&: nalci 

dignarctur,fic diatjolus illi homini j>dico, qm Antichri- 

-^ . . 

lius 

. 

/ , . NICOTAVS DE lYRA, 

6 75 

Ad riicfsal. 

jl nicatis habiMiiit.ira m Antichrifto plenicudb malicirc &: ols 

4 iniquitas habitalr.c, q\iiainipfo eric cipucomimis-n maio' 

rum,fciIirecdiaboIs nef*;imus,nili qcf quida fafpicantur de Romano 

impcrio dictnm fuif- 

fc.doncctollaf 

dcniediofi.ic. Ecio 

hon 

Apoitcihim 

id 

apcefcribere voluiffc, 

liecnUimnia fci- 

, vcl 

licccmcurrcret , qj 

Romano uripeno 

m.ileopcauerit,cum 

eccfiiij . Ec 

fpcrarct 

hoccjuoddixi.I.im 

eniniiv.yflcrifi ope- 

raturiniquitacis.Ne 

nmcm voluerilc in- 

tcliigivCiJiusfiictave 

iut Anc;chrifti vide 

bacur. Vnde nonuili 

vei viuum rapru oc- 

cult^ri.donecfuote 

porcreuelecur, vcl 

pccifiim rcfurreduiu&:futurum 

Anci- 

Bta chnPu fufpicabacur. 

(îdani pucanthoc 

djch'! cile de majis 

&fi:bs,qui funtin 

eccieiiatandiu, donecperueniac 

adta 

tamnumerum, qui 

Antichrifto magnii 

Licip.t popuiij.cch>>c 

dicutcire, rhytteriij 

Itadebetiscrederequia idem blimdixi; 

Noniiererinens- , 

a Hocietinetis. 

Cap \\. 74 D 

ficutDauid&AbcIChrifti. 

d ),...-c ^

6y< 

Glof.ord.&NicoUideLyra. 

> ^ Ambrofius.Opcratioerronsca,r.0ri5ftdcmcnmm!crc- 

A re , vt clantarc laminis dicm cfll- corciun e nolticrimt pu 

qiii 

l^jrfcpi ccntdiemtcncbrasdicidcberc, vt polTintprepciiIloridclito 

fatlti rei- , finecontradiaione damnan,vcripatis ""niici, 

faiiroi-cj aiitfm iniquitans. 

4c THEOPHYLAt 

CTVS. mittet.ideft, 

finct ipfum vciiirc, 

animaduerteautcm 

quodpnmarcpuleiintveritatem.triqi 

, cosrcliquitPvUS.ac 

dominaiuin eft 

cosniciîdJtium, 

auum j?'"re 

dibcmni. -i* AM- 

tlbipjtifla Qratias 

. 13ROS1VS 

p 

Iwcloco 

prqlcientia.Deiperj 

fonat,quikiCQm(}iu 

mences ancc natiuitatescoic.uccemm 

latffiUqmqui crcdi- 

turi funt. 

44 CHlÎSQSTO- 

MVS'. Quomodom 

fjlutc?ab irtis naquc 

falutis noftra^fumma 

depedet iiufqua 

abopcribus, nufqua 

jreaefattis,fcdper 

fidem vencatiSv 

*THBOPHYLA- 

CTVS.Quid igitur 

nos? nihilne aciuli- 

acquiritio,in qu.i D ais glorificerur. 

d Sr.^tc,:^ tenetitr4i'.iiine5. a Chryfoftonnis . 

6j6 

HincpaccE 

>d n6piiniapjrcpiftolamtr;Kliderinc, 

fcd m!iit;âi.ini 

?iu inc licciis Eadc vcro fide dgna funr tam illa qua in.i.Icrique 

trad'Cione Tradicio 

quoq;Ccclclia;fidc In fide. 

Iinin

679 

ILAd Tiicrsal. Cap. III. ^30 

I ^ Chryroflomiis , ct Thcophyladiis . Ipfeqiitdem pto 

\ csorai'C,vrconf()i"ârentiir , pccit vctonunc vicillimabas 

bida- vt pfo 'pfo orent,non vc nnlluin fit periculum , nam in hoc 

". 

' 

eratjfcd vt Sermo Dei ciirr.ic. 

pohcus 

a r; Itberemxr. 

Apfcudo.nc ncjjros feducant, vcl nobis inli 

diasicpdant.Vel.Li 

bcreinurabim.idcft, 

mfiddibus qui rcfi- 

nec 

fJunc verbo Dei , 

fuiic iportuquictis]. 

b f?/;d///. quiperll-qauncur 

intidclcs. 

8"j^' Ideo d : co ,1 i bcrcm u r, 

qiiia no du macccpcrunc 

omnes fidcmp 

mcq .irccptun \\\v,i. 

Vclo!!incsq. importuni 

non h ibcnc fl- 

dcai, fcd vos qui habetis 

, confirmabic 

Deos, vndcrubdicui: 

Fidclis,&:c, 

entm omnlum 

c 

Tdinillisno 

videtis.Q^Nun g 

cftopusvt cxpun.im tn^ninor 

tcr vos , ncquc gratis pancm manducauimus ab alicji/o, 

1 Ccntia.grati,. Vfquc ad faiiguiucm. Coutra ab aliquo. 

b 

Ideononaccepimus 

t (t^ in labore & fatigarionc node, & dic 

operantes , ne'' 

Ideomulto mag s i.iidcbentniuere debbore fuo, quinonnabent hancporeftatemquem 

veftrum grauaremus . Non quafi non habuca 

rro alia criufi hic quam apud Corinthiat abainuit, hic enim pro 

excmplo dandcibi pr rei>cllendi5 pftudo. 

rimus , poteftatcm fed,vt nofmet pfos formam darca 

V( vos imicaiiiioi& ocium dimitti'is. b Opeiabir intcr io uobiseam traditionc, HinategeC. 

''""" no 

2,1 quiaeamfcicis,quod 

noninquieci , ucqui 

aliena ncgocia curar, 

v.iganteshacillac. 

g sed vt nofinetipfos, 

Nocadum,quia Apo- 

VJiidcxeinplara uetltum 

lic eaim facienduin docebam. 

mus vo^bis ad imitandum nos . tn^m, & cum cfTemus apud 

A'nl>rfiM. 

zz 

ftolus non folum vcrbis 

docebac, fêd hor- 

24 

cabatur,,Sirdt/j veritatcm eius dcclarantia. 

Sicut ^ .ipud Mos.inmfadum cil. 

Vt licferemur ab imponiims.idefi,a pfeudo apofictis inportu 

ntfalfa ingi-.rcntibiis. 

5 Et malis hominibus. prttdicationem Euangeltj ifuatitcrcunûe 

mpedichtibus. 

6 Non enim omnimn.idcfi nondunt acceperunt omnesfidem per 

fr.c,qiti funt Cum aixipturi. 

7 Fidclis autc Dc. in prcmijfis adimplendis : Qui confirmabic 

vos.toi^r Y d( ufttoties ffi uau îpiAivlorhm. 

8 Ec cuflodict a malu.fcilicct m patientia,in perfccutionibus ly- 

y

79 

Glof.ord.&NicolaicIeLyra. 

retdsad imitanduillum.ncqucenim rcprchcfibilecfrcr/i 

'A animis illoru 

panem abhisrcc'pcictadcorporiscuram,qui 

fpintuale c(ia prc'"fbat,qu9 ctia corporiimmortnlitatccu 

cfle hbcrtas.fi fcmct- 

jjloria procurarcc.Tuc.n.exc-rta potc-ft 

ipfum quis vctns caufa aut pecuma: jnulh fubiiciac,Ujo pancj 

contcntus , maximc 

quodad Undem ir.a- 

gis proftcit 

, li cuni h^ 

ceat , &ncrumendi 

t inordiMt, potclbs , confneat, 

Hic tahs prodeiTe potcftaudientibas. 

R.c^ 

uercntiamcnim rigo 

ris hi'ius habcbunt, 

&eaquadhocman 

dantur , pra:tcrmitti 

non poccrunt, 

H QHOiiiam /} qult 

1imU 

9 cctes vos a'j eo , h >c 

10 cft , 

nullamiili fiducian) 

huius faciacis, 

offcndicc vos iiaf^). , 

' 

no cxiguum hoc clK 

Si quidcni vcrc cor- 

nc 

redutii volumus , 

ignorcmus 

cor. 

pti^Miis modos. 

uain il:- 

d 'Slollte quaft inmicum. ^ Thenphylaitus . poftq 

mofinam dedcris.iniunxit^vtadmoneas. non vccxprobrcs, 

vt5,et 

ptrgloriam in futuro . 

11 Salucatio mca manu.H

6Bi I.Ad Timotlicum Cap. 

Jnciplt arghmentttr in epiflobm frimam ai 

Thimnthnm. 

; rmotheo in Afia rcli

P"'' p'diint clTe ncieflariaip. 

Quia quofl dicunt de l n- f 

jcrofinvocar, vbidi. \) fabuljs î^genealogusmtermmjftw, quafquaUiouespr*- 

lu '"**: 

cuncDeumduasvxor 

res crcaflcprimo ho- 

mini cx . qiubus gc 

nc.ilogiis 

infinitas ce 

|lom.l?.e. Kunt faciciues infril-' 

t aum duofifiimas quarftiones.has 

autem dicit f.bujas. pMh. Iud?orq, qui dicnnt duas 

mulieresfuifieDrimobommi Euam,&:aUcrarn , ca quadi- 

. ,- , cunrmplcos ftlioscirenacosq^nurquaracrap.iginanarrat. 

i/o.; &pro!' b G.M/o?w.qu.bus narranc fedc gt-nerc Abraha:^ ^f^^fhfMrpffl 

quafiindccisfalusdetieatur, velquibus narrantChnliiun 

non eflcDauid. 

j^ Ambrofius.Qiiidenira opus cfl gencrafionum,qu.is co- 

S 

ftacefjeinfinitas pcrtradqcetn.faccrc mcncionom , ^ quid, 

^ quaccnqs fadlqm e(! fub vno qnoquq: corum , ife non potiuscompcndioper 

fidcm falucem quxrcrcsÎndccnim quQ 

fiioncs oriuntur,cum quod.& quap.do,&: quomdo, &C qâce 

fadlum cf^,tradatur;qua: rcs impedit fjlutcm. 

intcrminatisffinem fcilicec nullum,nulla 

}j. Chryfoft.qiiid 

difftcilibus . Vidifti 

que ytilicaccm habencibus.auc pcrccpcu 

huiufmodi qux flioncs culpac, 

ac refccare conccn 

auoinodo 

ftant magis quam ardificationcm pei , quj? efl: in fide, 

a Qualis cliarirasf pjotedens dc corde pti(o.Hrc licfin.i.ut ncc ubicjur.ncf tiufnuaiu 

delii)ita lit. Pt

6S\ I.Adiimothcum 

') 

^ Oinnium igfrur b^c fumma c(?, vt incciiii:;;.iriir icîs diumr^- 

^fuaiqiiefcripruramplcnitudochiric.^? cfTb rci quafruenda 

cftj&l rci qu? nobifcum ca rc frui pocet?,idcft,Dci &: proximi.PrxCipiturcnim 

Deus diligi,&proximus. Vcaucequif- 

|qued'iigac,alio fpeciaii prxcepcp non cft opus. 

[rem Chiariras ifta 

mor Dci eft, & ^xirni. 

Amor huius fcculi, 

cupiditasdicitur. Miiiutur 

cupidic.is cliariracS 

crcfcence . Cuidifas 

crgo refrcne- 

m 

br,chancas excicecur. 

1 Chryfuftomus. 

ricdicina: finis fam- 

aseft, icaquecuadeft 

snitas curacione mulrA,an!hilopuseft, 

cciam 

'i adfic cbaric.;s , prx- 

Cap. 

I 6pYO 

cipKufquc fui gracia , fjlfas , yel .ôuas opinioncs,vci n;igii!C, D 

vclfequicur, 

, 

" 

Ii-mc^j. 

fuccef- adnc-f-hxte. 

j^ Ircn.ieus.qui .^bfiOunt .1 principai; .^poffolorum 

rione,& qnocuaq; loco coliigunt-.fufpcdos haberc opoTrci: *'''' 

" '" 

vcl qualj h(j'rccicos, ^: mala: icncifcix vc iivpocricas qffgra- 

Vel fictili,ide!l,fragili,fed contra aduerfa f irtis. Si-Tnilata. 

b Inifr)bat_dueiCiri()s. C;ii tiie, ip.-.Sc clniitarc. 

'^^q"^^^'" 

r^hT^, 

v.i, 6- 'fcw.Approbarfuaparce.yc/wwfawfw.Nevidere ^ 

tur lcge/n incjfare addit:yc/Vf aute,etc.$^d nc iteru videa- 

tur cain induccrcfubiungiC . iâVnto /w, 9/(i /.jiZoo ey?/er 

po///tf,quia no ex ea cft iuftus,fcd ex fide. Ad quid igi^ci ne ^"fif ^ 8 *" 

ctfiarâcft icx?Scd ;6 daca cft,vc vel reii punircr, vel peccv \\icf,tTz Cri 

re volece coerccrccluftus rn,cc fica non eget.vtitur, rc fiG fcon.c.i4. 

ciTct jn audoritacc alijs,cc furura .icceftarccur fidis . 

f iltioiiimt ^na.Qîomcdo bona li non iiiftn pofirn^Scd iam 

iufuis non cgcrp2dagogo,fcd iniuftus vc fiac iuftus . 

g Legtir.iê rtai.Qui fcit ad tcmpus datam,ct fub Chtifto dc- AinbrolTm 

icrir.l5iuftispcrrcmifiionenocftopuslege,a qualibcri suc 

p CiiriUii.z:f{.mVrte utatur. Lege lcgicimc vtedi multiplcx cft 

rsu.dusjvtfnvaiiud iniufcus,&: ^m aliiid iniuft" rcte dicat'' 

lcgitcme vtiicgc, Iniuftuscnimcalcgitimevticiir.quando iese iuffus 

int 

elligcns quat c data fir, cius com minatione /e 

^. '."'"'*'' 

tanquam pa:dagogopcrducituradgratiam.pcrquamiuiiusfiat. 

lufius *''"' """* 

verOjCt illa Icgitimc vtitur,cum cam ccnenclo iniufîs impo 

nit,vt ficcuminiuflisc^pcritinolita: concupifcenti^ morbus 

incenciuo prohibitionis, cr cumulo pr^Hiaricationis au- 

gerijCoufugiant sd luft ificantcni gratiam , etpeccam fuaui 

t^tc iuftitio; declarau p^nam Iitcrx minantis euad.inc 

iluia K 

froterpore veteris Teflamenti . Erant eniminnitutaadfiguran~ 

duinCi?rfli miflcrltm vinrurum.prcpterqucd ilUn cicremomtg ccffant 

Chrifii n.yiieiio admpkio 

& iudicialui 

qnare nunc. 

, & oMxfunt inflitutx.veybi gratia,lnter 

cerimonialia veieris 

legis principalu erant obLiticnes 

, & facrificia, 

quxfigirabant Chrislum in cruce ofen ndi,m , & jmrrdandhm . prcpter 

quod iffo iam obluto,& immohto nferrc diP,as obLfi^mes, & fa ^^''n.fnalia 

crificia,^ maximeposipubUcanm eua>^gtlium, rflfignificae , ' " 

'?W *,are !' 

oUatioChrifiiincructy & eius immolutio nondum jil irKplc.a , quoU ceflcut, 

eflfalfum.proptcr quod opoyfutfacrificium infli>ni , quvd e/kfignifi- 

CatiuH oblationis Chrifli lam . 

completne eJ^ fic Chujius inflit^Htjacri' 

pcium ei'chanflix,rûod cfl n.emoriak p.:flionis dominica: . Lui.i. z .b. 

Hoc cft corpus meum'quod pro vobis tradctur:hoc facuein 

nieam commcndationcm. cr fic de aU]s ccremonialibus fuo mo- 

do.QântumautemadiudiciaUaprAccpta 

, lcxnonordlriahatadaU^ 

quidfiguranpum pcr ff,& dircaj.fcd ad modumferuandi iuflitiam in - 

terhomines , propttr quod aduenicn'e Chriflo nonfunteuacuata , vt 

mortftra/tcut ccremo!aU.7,,itix pofii^ht feruari, dum tamen non fcr 

ueniur v: obUganti* ex lege iUa , cjUiafuct urit inflitiita adfcruandum 

iufiitiam inter homines proflatu ucter. Tcflament.qui efl tctusfiiiira' 

lis rtfpifiu iiatus noux legis. l.Corinth. i o.r.Omn-a in fii>ura con 

tingcbanc illis pmpitr quodpmcepta iudcijUaper accidtns fneriit 

figKratina , i^" ideoferuaie illa ex ohligitionc vaeris Irft^ , eH fimi-' 

ficsrcfaSlo, quod fl,nus pcpuli adhucdiirat , quod efifiljur,i.T

' 

6Z7 

Glof.orcl & Nicolai deLyra. 

^ ^ Chryfofl. Qufmadmodum frcno Irgitcmc 

vtiturnvMi 

A jscquus,qui]afciuir,ncq; qmnrdrt, fcdqui illo pulclircnîr 

rur;jta,& is lcgcvtit''leitcmc,n6^^1iter.e;iccLiri:^tc fo.^nc 

ac iiiftc viuprc cojjif.qui no l>.*gis mccu spsa cif cquicur.fjd cx 

virtutisdeliderio,hjcilUmdisniusci.tctisimplcc,iitmnim 

paricoditione , 

is qui 

fupplicium vcrctur,& 

qui honorcrp appctit, 

krgc implct . Illc lcgi 

timccavtitur, quima 

iorn quam ipfa pi ^ci- 

nolfit rut^di: crudirinop.uitur. \cx 

tpr*>fJiM> cnim vtplurimum cir 

ca fcclcrum intcrdi- 

Cla vcrfatur, At id iu- 

fiui]i ncmincm.facit, 

fcd fola bonorum ope 

fum cxercitatio . Quir? 

cunque igitur fcruor 

rum morc , a malis 

y! Spif'tualitcrfi(rutipfucl fauoic alujuo. Qîa lcx naiuiA; in cis abolcuerat', litemefticiormaia 

jiio c $ cocii.cnd's ] 

& t co^ntaminarisjpatricidis, & matricidis,homicidis,fora 

Qui f l^gAS cuiullibei geneiit nifcruni ^ loximis 

nicariis,mafculorum concubitoribus*plagiariis, mcndaci 

a Moraii legi & natiirtpofiotatum,dicens:Graii3S ago ei qui me cof 

tMit.fcciidum quod dicitur ^,{?. j.rf. Saulus auccm mulco maJ 

conualefccbac,et confundabat Iudeos,ccc. 

17 Quia fidelem mc cxiftimauic./^ê^ iudicauit . 

18 Poncnsin minii\exxo. \ 

apoflolatus. 

1 9 Qiii prius fui blafphcmus.co/j/r^ perfonam Chrifli. 

1 

zo Ec pcrfecucor ec concumcliofus. w/m- membra l 

eius.perfi 

tr in fudis^c^ntHmliofus in wkis, 

Scd 

.

,m; 

|CB> 

tuf. 

6B9 I.AdTimoth. Cao. I. 

^ a S-d miferiror. Dei. Confequuntur rr.ifencordia &r fc 

qui ie 

\ tcr pcccant,vt Dauid,6^ qu) iu,norancer, 1)5 fjoijus jgiiofcij:"' 

iio, Mijcriiordiam. De co,q3 jgnorans feci . Vel caufa,non caine 

jPprie^cu mala fucrit ignoratia, mifcricordia vcro ^ratuica. 

j< 

Anibrofius. Non malitia bocpccat,fed errorq , cui faci- 

leponiit,cu refipurc 

690, 

f Sedidarcomifer>fordiam,&c, Cetcru idcirco mifericordia 

tuilie confcquiicu jjjdicac , vc nemo la peccator quibuflibec 

fcckribui preifus^de fc defpcrct,imo eande fc confecuturii 

venia hoc excmplo prsfumat,ma-nu valde ac reuera inees 

eit donu.Sit vcrbi gracia,ciuicasju(j-Ja populofa.cuius ducs 

. r -r omncsmali finc.alii 

' . 

Couiprchfnfit inferens contumeliam. 

- - - 

IgnOlCJ ,qUl aUteJClC t CouiprchtnfitinferenJfonmmeliam. b 

b B.emilIioneiTi.nonpermerItafne. 

veraciTc quxnegat, a t contumeliolus> fed mifericordiaiTi ai Dei coniecutus . 

"' fum, 

' 

, 

hic ncn crrore hoc 

a Sub lege igooraniia,8c ideo incrcdulitas modo econtra fides & veritatis a^gnitio .Ecce paiet, 

fcd 

ag't, maleuolen- 

quodnoncxleuiutedimint priota. 

tia, huius incurabile 

vulnusefr. Inuidiac- 

b Nonfoluiumili:ncordi.im cunfccuiusfum.fed tidera 

îc 

, 

dileclioucm acgratiam donorum. 

nimcompellitur fal^. 

ftira appellare , quod 

fcit vcrum. 

j Chryfoftomus. 

Cu/us ergo rei gratia 

ludxi quoquealij mi 

fericordiaconfequulinonfunt? 

Quiano 

cxignorantia,vcrum e 

ar a 0,1CIC I 

^ 

quiaignoransfcciinincredulirare. Superabudauit aurcm 

a Qui dona diuerfa deJit cum fide Sc dilertione.iJil.cum petftcl ione iidei dilcftionis , quia 

nuUidatur remilsiapeccatotum fine tide, &di!cftione. Non in lege. 

gratia ddmini noftri cum fidc & dile6tione,qua: cft in Chri- 

Dignns.ucilis a Nonvna. b Quia hic & in futuro falu.it. c Ille.fcilicet. 

ftolefu . tFidelisfcrmo& dmni acceptid^ne dignus, qula 

Quafipafsibili^Cdm altjs. Tammiferum. b Quofcunque.ctiain paruulos qui 

etfi a baptizatis naii, hoc carne tatnum,non fpiritu,non ex co qxxai renouatur.quia & 

fpihtus eirc.itc.v ttaduce,ex miindaio fpiritu dcfccndeiet mundatus 

Chriftus lefus venit in hunc mundura pecca^^torcs faluos fa- 

Inter quos. a Qiii in lege. 

ccrejquoruprimuscgoTum.Sedidco mirericordiaconfecii 

^ Pcccatwe. b Idelt,mixunopcccatore,uelpriuium,ideft, antcûaminaJutuelprimum.idelt, 

CCS prUdentelquepCC maxiineinmcudame. c Ide 

l,perfeftam. 

caucrunc. 

b SuperabiiHdauit.Su 

per maiora bona qua 

nim oliin mala. 

dcU 

g tusfum, vtinme^primdôitenderetChriftusIcfusdmncm 

bilis,quiavtilis. 

c Omn' acceptione.qwa corpus & anima faluat.Vel humanus 

c(\ fcrmo iftc. Alia licera. Vt no dica diuinus quia ii homo g, 

hofpicio fufcipit homincm,humanus dicitur , quato magis 

humanus cft,qui in feipfo fufcipit hominem^ 

d Quia chrifius lefiis. Nulla caufa veniendi fuic Chfo , nifi 

g, pcccat(.)res faluos faceret.Tolle vulnera,& nullaefl caufa 

jnedicm^.Sed venit dec?Io magnus medicus,magnusp to 

tu oibc tcrr^ iacebat grotus.Ip(e ggrotus, genus huinjnu 

cft,q5 totu pciierat,ex quo peccauic vnus in quo crat totu. 

Sed venit vnus fine p.^6 , qm faluos faccrct a pcccato.A^ca/t 

enimfiiiufhorninit quterere & faluare tjiiod perierat. Venit per q, 

homo crac Na per quod Dcuserat,{empcr hic erat, ^dixic. 

Celu & tercam ego impleo.eigo & in miido erat,& vcuc in mu 

dij,hic erat pcr diuma maieftatc, venit,|) humana infirmita 

te.Quare vcnit?ex mifericordia.f.q'iia p^m voluit tollcre, 

peccarores faluos facerc.Non.n.cu dc c^lo ad tcrra mcrita 

r)of}ra,fed peccata traxerunt.vri. Et pocabis nomen ciui lefum. 

Qjirc?audi . Ipfe en im fduumfaciet pepulum fuum.Wndcâ pecca 

tis eoi-Km.Nijquid ad iftu populu pertinct paruuli?pertincnc 

planc.Siccredit,cu ifta fide paruulos ad Chrifti gratia ôrta 

rc.Quid mihi dicisjfanus eft, non habet vitiiJ.Quare cu illo 

currisadmedicum,finonhabccv4tium? Sifauuseflbc non 

clamaret lcfus.Sinite paruubs ventrv td me,&c. 

.> c 'P>-,*Mj.i.pcior,q.aperfccutor,quopriorn6erac.Nemo.n. 

" acrior inter pfecutorcs, crgo ncmo prior intcr ptt6rcs,pri- 

raus ergo crat no ordinc teporis,fed magnitudine migtacis. 

Sed 

. .. a. I 

s QuodtanturafuiUnutt, & inpalmimnullamrefc.uuirain. b Vt nullus de immanitate 

fcelerum Jefpcret Quid Mciet 

amico,qui hoc t:ci. mira coj 

plus,alij minus,omnes 

tamen pcccacis 

obnoxij,vnus nutem 

inccrcsceros fic fceleribusclarus 

quippe 

quiomnegenuic ncquicicE 

cxcrcuerit: Si 

igicurdixeritquifpii 

regcm omnibusculpas 

vcllc; dimittoic, 

non itavcrbis fiJes 

adhibebicur,ficuci ii 

5 videanceumquiplus 

omiiibusdehquic, vc 

lonia fuiHe donacum, 

nulla enim iam ambi 

guicas remanerc pojîericquinomnibusignofcere 

velle exifti- 

tpatJcnriamtaM informacionecoruqui credituri ihn tilli 

Teodemet- Vt habeant uitam aitctnam. Ide. Propr.tdi;iis. Triniia ti 

b Secunilum h 

quod 

i 

Ocus , ^meturtcx quieun 

* 

t.w. OB 

^ 

Jabfolucric,4 

ifud Oeum. Immutabili. c 

** Supcrabudauit.Qnh 

IncomprehcnfibUI, j-^

6^1 GIof.ord.&NicolaidcLyra; ^92 

^ Inuifil/iliseftabomnibus Dciisin natiira,frcu1iJ5 jUihI: 

A Dcum nen,a vitiit 

-pnijMiim.y/ idctuT n.ne cum vu t Û^ ur viilr, 

QnoDeu? vi non ficiif cft , fcd quili fpecic vultapparcrc.Iu 

futuro vc.o 

. videbunt diin li( nt eft. 

f^lij 

''^''" 

j.Ioh.j.a. a SoliDeo, CiiiifolusDcuscft natura.i.foluscrct.qjdci- 

" 

f4cte. 

pfa triniiarcinLclligi- 

jur,non dc fol 

pitrc^ 

vt quidam vriricqnia 

non ait foli p.itri , fcd . 

foli Dco . Viuis eniin 

& foUis Di. us a nnbu 

prasd.catunpfi trinitas 

. Er vni^,cnitus , 

quippc focundfi quod 

crt Dcus apud Dru, 

in fiia 1 

fpTituifinciiis 

iiiitura cft I mmprtalis 

& inuifibilis. 

b H-^nnr & i:_lorta , c 

* Chjylo.&ThcopVi. 

Honor & gloria illi, _ 

uipVcVt t vcrbisn6rcdd:f quia 

. qaidou- &^ 'P'^ "^^ """ verbis 

B honorauit fcd rcb' ag 

p ora Etccrtc hic ho 

nor nos [jigitiConfcrrq,; plurinfiu nobiSj 

rnfupcr 'pfo pcrit.ha qiii honam conff icntiam rcpe 

Qtit rolus cnic. 

b 

lliint ft- 1> 

dn vcntatcin p.r*(lu'ir,&: mfupcr ctcrnalitcr c 

pcunt. 

f Quo^tradid: . Vtt unquccxcommunicamt , vt hoc nioda 

cx( liiJariT q fiihana ren^nun^ fithanc. 

Aug.Nulla enjni ctcatuta cft , fiuc qn^ n verir.itc manct 

dansDcoglonS iuic 

b Sit. A cromtl?. e In>(reiuU. d ex 

(iuiji omn^/alu< Chiifto, 

^>> ex qusm 

lege. 

3 

chnritatcnon 

foli* Dcp honor & iii 

gloiia 

fecu la feculorum , amcn Hoc 

noiit 

* 

dT 

fi.s^^qi^^^vtiit 

Non !.ce, d,ft.ule. Q_ .11 irrro ,d bel'u,n. 

^^^^'^^ pfouidcnti.T nQ 

prxceptum fcruiai.Scd volcs facit 

cum illa quod bonii 

c

dhq:f 

'93 

redecdccathoHdsIcAorihusg nSdcbenntendcrefabiilis 

A ftudubijsqiigiTiagfs paacqi:^Hioncs.j,l(tes difpiiMtiuaso 

fdificanonc luftiti^ Dti.i.no cdificat homines lufticia DcJ 

qiic edificacio cft in fidc, qiia: (jdcexhorcgcio Apoft^jJi facic 

cocra mujros^ dubia, qi:^ necad fidcnecad morcs, necad 

pxpofitioue aljc:us pairw facre fcripcur? funt pcrtinencja, 

incro^ 

C A 

P, II. 

fifrfro. Hadcnus 

dc 

pfcudog- 

portoJis , a 

hicdccra t 

rionib.Haimo.Timo c 

thco h^ vcrba dn igcs d 

inillo omni cccJcfix c 

formamcradidic,quo- f 

modo dcbcac miflarij g 

foknnia cclebrarc , & h 

ro oibur fupplicarc 

pi.. 

'^:',^ 

itub. 

b Tr/TOoc5Mi'.'f.Aus. 

Haimo , idelt î.ii 

, ante 

omnia fieri obfccracioncs. 

Ordomif- ^^ 

I(il fihicofledicur quod 

o 

cft fpccialc gcnus ora 

, 

* 

tionis. 

c Obfecrtittonv. vc\ 

ftituti 

a Idcii 

I.AcITimoth, 

QiK)d ?c nobis prodcrit. 

Cap. \\. 

ap. 

incroducunt m doannis cheoIoRicis &rr 

APUITfo'li"r. 

6^^ 

In nomine fccuJoru, vf inceJJigi prefcns fcculum &- fiim 

rp, qu* quidcm fccula cun:prcbcndOccmncm d" rtcfoS^ 

.ue coipo^ 

nietatpfij-^râit^r^ + c , / ^"'^^^ô ^ ""^'quebonis&ma- 

pietateecTcaltirate.tHc^ccnim bcnum eft&acce^ptum 7 ^'^^ôînûniseft, du 

inter 

Bobyjonios cc 

ftiti..''''>L'* .,L *Jl"i.?k1!:?V.f -.^.'^ n>i(to ovnn.hom.generaliter, 

i Pro 

rcîhus. ficutfuntprinfipes & prdati,pro quib.etl orarfdHmfpecialtter.Tâm 

ex eorum botm difpofitionc dependet * bonii com 

. 

muneyideofubditur, 

4 Vcquiccam./ir^/w/e forww, 

y Inomni.;.f/ral;f/(/ftoo, vtdiCfumeftcapituto pr^cedentL 

6 Ec cafli, mentis qux eflintegritas fidei,& corporis,qiu cofiflit 

m repreffionp carnalis concuptfcentix.Et nctandum eft , , non folH 

proprtnciptbus Chriftianis fft orandujcd etiam pro infidtlbus , fub 

ûtbus manent Chrifiiani,quiaper hoc pcff^nt Cimô quiete fcrtie. 

Stcenimtnformabatlcremiat ludfos in captiuitatem Babylonicam 

dt,nos,dtcens cxparje domini.qiixrite paccm ciuicatis ad quam 

tralmigrarc vos fccj,& oratc pro ca dommmn, '^quia in ^pace 

jjliuseritpaxvciir.n. 

7 Hoc cnim. H,c 

confiqutnter reddit rationem dim.fquare ditlo 

medofit orandum.rccudo,dcclarat di}tsmfHurr,,ibi, Vnuscnim 

Orcaprtmum dictt.Hoc cnim. i.vtiL vobis icmporaliicr,u vfltn 

fum eft, 

5 Et acccptum^&rc. i.meritorium apudipfum vita êterme. 

p Qiii omncs homincs ,&ic.Sedtu omnes nonfah.eiur vidctur 

(X becqu vd voluntas cius fit imfficax,vel diiium ^pofi.cU m.nus ve 

J rumy 

Icrem.tj.a. 

i.cap,de hyni 

nis. 

tt4.q.j ei. 

Corrutnpaa- 

tur.i.j,4. 

B 

()fo dcmfntis 

Deiis velit 

o6? homines 

Hiluos ficri. 

F

M>bn>A 

6^j GIof.orclK&NicoIaideLyra;^ 6cj6 

^ vnlc fdluos fieri eur nS itnplct' h^c cius volunrasrSfd in hac 

A locutjonefcnfus &: condirio latcc.vri l'cti iis aii.OmnisfcupiH 

ra 

indij((t interprctatiortiuVuk crgoPcusocs hommcs fshios 

ficri,fiacccdantad ci5.Noncnin) lic viilr, vt nplci^tcsfahic 

lur.Scd vult eos fahuruf; 6C ipli vchnc , ahtcr nonnullu cx- 

ccpit a fdlute & vcnta 

tiscognttionc. 

^ Ambrofnis.Qui 

-j (oBfiUator. \c^c omnibus dtdit, 

f prctiuiii re- 

omnehominu gcnusintelligamuspquaf- 

Cunq; dtfercntiasdftributu.quia ludxos,Getes, regcs pri 

uatos diuitcs , paupcres dodos Sc indoLtos colligit ecclciia. 

aic . DecimaciS 

QjP locutionis iodo vfus efi dominus,cu 

irncnra & rucam,& omne ohis, idcfi, omnium oleru genus. 

Vel.Qui oes vulc f^luos ficri.i.facitoes vclle.Ecquocunq; 

$ho mo p6c intclligi,dummodo crcderc 116 cogamur aliq.d 

oinnipotcntc voluillcficri faiitumquenoncfTc, quiaomnipotens 

vellc inanitcr no potcft quodcunquc volucnt, elfen, 

tia? fuE voluntacc.Vcl,vuIt,contuht,iubec,hortatur. 

a Mediator Daî^c. Hiccftatbiter ille,qucm lob dcfidcrac 

di.Vtinam cfTet nobis arbiter. 

* Aug.Mcdiator autem inter Dcum & homines, oportc 

bat vt aliquid habcrut fimile Dco, 6c aliquid iiiriilc hoibus, 

nc 


4 rti,prt>pter quoi boc diiJi .Apoiioli tribits modis , exponitur vno 

modOtvtfic ibi diflrihutio accomrodata,Tt fitfenfus.Deus VMltfal.fi. 

ornna bo.quifahtantur , cjHia nulli*sfit faluus qnem non vditfaluu 

fieri.Secud0 wodo^v! fit il>i difinbhtio progeneribus fin^tilorunt,& 

tit.nprofitjgulhgei.eriim.Siciit cum dicitur,07nJte animalfiiitin arca 

l^lnc^cjnta dc omnib.gcntrib. anmalium fueruHt ibi aliqua indiuidu* 

^ftc Dcus de omnib.fiatib.bom\ni

'91 

brofius.Pacificuniani 

jniim in oratione 

rife debere , vt ad cffcdum 

deducatur O" ^ 

ratio.fanftx enim ma o 

nusfunt,quandocor 

nmndumcn, hictanienin.omni 

lccoo- c 

imo th. 

Cap.II. 

/cr dcprcceris, 

* 

'12 quid teipfam ornari 

g adueniflijnu tibi nijc 

Q inflruenduscftthalamusjÎllic 

nempe monilia, 

illic ornamenta 

aurea,illiCornatuscri 

nium,ilhc prctiofa vc 

ftiSjlocum aliquando 

fortaflis habet , at vcpcrat?abrit,naChritus 

non vciuit in omni loco orarc,vcrum ex abundanti do 

rcnsneiftudfaciantad oflentationem. Hocautemdixic 

^ 

Idiflinaioncludaicôrationisîllaenimcircuiifcnptacainvnolocojtcmplo.fquoderat 

hierofolym;s 

nobifcQ 

, 

ute non fic enim 

agitur, gratia incircumfcripta 

elf.na quc 

dmodCi ^ omnib.orationcs fieri iubec, improbofludio 

quippe cu &. Chri 

contendis^quo.n.paflo 

ingemifcerepotes,atq; intenfiffime, vt E 

dcccf,orare,qiighuiufmodiomatuc6ptajpcedisna6ifila 

chrymas fudcris,risu ccrncncibus monebut, ncq; auroana 

&i dcbet 

inccderc,qu9 lacht ymas pro pdlis fundcre intfdic 

Ifla mimis^ faltatori!His,& his in g. fcena vcrfanif, rchnquc 

da 

sut,fobric,:itq; ornac^mulicii nihileiufmodi congruic. 

fii 

i 

NICOLAVS DE LYR A, 

Veritatem dico. c non mentior in aliquo. 

Do6tor.d(i quem fpeilat verum dicere.Do6lor inquam . 

In fidc &C vcritate.j.ii his qu* pertinent ad fident , & mores In 

iibus confiflit vcritas vit* . 

Volo crgo virfjs.Hic confequenter docet orandi modum, quantti 

fopula rpifcopo fubicna.Et primo quantum ad rirosdi, yoLo cr- 

Ti.ora.vVc. 6- nonfolum in ecctelia,fedetiam alibi opfortmita' 

hahita . 

Lciian te s. Et dicit puras 

ab operibus iniquis,& leuan tes , vt per 

ocdeftgncinr eliuatiomentis in Dcuminterius . Mo(uscaim animA 

Utriusrcdundat in 

corpus 

cxtcrius . 

Sinc ira . ad proximum. quia erans debet cor quietum . 

hd\kc^t3t\onc.i.h:efiiaiione ad peUyion dubitans de eius exdH 

tione,dumrnodo tamen oretpie , perfeuerantnr & profe,qmafi nott 

nim exaudiatur in cjft:8u . exaudidiur^men tetoôre (omfetetttit 

cundo qitantum ad mMeres di. 

S\ti\\hict.fupp'eoiarevolo. 

; In habicu.j.dccen^ /;(jcnca;fariem nimirum plicans & cala 

miflro adornans,& margaritas alias quide fufpendens, alias 

corpori tuo circuinpones,alias etiam calciamccis adijciens, 

qu^ftcxtremalniuria, idqiicex lachrymis pauperii & vi- 

duarum^priu.-is vidua, vt cu pedibus calces margaricas,n6nc 

igit" magna Dci coleracia f" venifli pcticura rcmifsione pcccacoru,ac 

canquam fccna fis ingrclfuracomica mulicrcula, 

te cxornas?BcJIa h^ccompunctio, cequc omninocxaudict 

Deus,qu5 pauperum lachrymis es amida. 

f il>4oidecet. Ambrofius.Qugcnim vulcaudiri,;nclinare 

fc dcbcc amoca a fe pompa, vc mifencordia Dei ûocccHa 

bicus enim fupbus nec impecrac,ncc rcda dc fc faciccrcdi, 

g MuLkr in jiUntio.Oxzndi ofiiciu dixitc6uenire omnibus, 

&L qualicer,&: pro quibus,i

K 

lib.ii dc.G. 

. 1 lifterim.c. 

î.gcn. j cap. 

vfurpatc 

t tranfgrclfot 

dcrcc qua cos homi- 

cfi . 

tcallilate. 

^55> GIof.ord&NicolaidbLyra. 700 

a ^dam mn efl. Aug. Cii cnim prxiJaric.ntorcm dic.ac Apoftolui 

in fimil.tiidijjcprûaricationis Adv^f^^î"^'" iAmc ne- 

,at \n 6c 

interrogacus non ait. MuHer ledutrit mejed dedit mihi 

tr comcdi. Mulicr vcro ait. 

'>efpeni feduxit me. Hanc uitc fcdU'- 

ilionc propric appcllauic Apo(toluj,pcr qua id quod luade- 

batur cum falfum cf- 

fct , vcrum puratum 

cft.f.q, Dcus lignum 

illud idco tagerc pro 

liibucrit, qd fcicbac 

cos fi cecigiflcnc ficut 

dcos futuros canqua 

ci.s diuinitarcm inui- 

nes fecerat . Scd etij 

fi virum proptcr ali- 

mcntis clacio- 

lattonc rpirittuU. b _ 

,._, _ Ordo (ieationi"fteiidit,iluodinuUet uifofuKjta tit 

Aliqttapt 

Et fifuo leiu,utinclaa(tro. g V{ noq cmn victna con- 

fabulctui; a 

dominari in virum fed ertc m filentid 

ncquc t 

tAdamcdcindc Eua Et Adam non ell (c- 

nimprimusformatuscft, 

- Eomodoqnoinulier CoiJVnfu. b H.tc fidominaretur a:>u. Idrt.prmaticari fecit. 

fi lii eccleita non debet inulier docere, fed in iigmcntum ftluii habet, 6 fi.io quotiUie inltruendogcnerat 

Dco.ut in.Tncant in lide Stdileftione. 

6 z' ci 

dud^lus, mulier autem (cduda t in tionc fuit. Sal- 

prxuarica 

uabiturauicm per filiorum gcncrationcm , fi fandtiticatione,vt pr^ 

ccrpropnum viruin 

alccrumnon cognofcai. 

C Cimfohrictate.i^. 

eft,ccperantia,vt pp) 

j|ermanfe- prio etiam viroceqi. 

Dei ^ uroximi- .... 8 Dcrarc vtaciir 

b Quam in i, 

baptifmo pcrceperunt. c Tcinperantia conrra,bimaitiorum. t'- vvanii. 

quamncm(quxDcumintcrnorumfcrutatorc 

^ rintinfiJe&d.lcaione& fanaificat.W cum t 

(obri^-,l ^^^^^1!^, 

tatc 

vel filios non habue- 

lacerc no pocerat 

fol 

licicaqitaliqua cxperiedi cupiditas,cnm mulierc vidcrctacccptaillacfcanoeircmortuam.no 

ramccum arbirror.tiia 

fpiritualimcncepr^dicuserac,vllo mocrcdidifle ,qddiabolus 

aic. fuggcrebac.Io Adam nocft fcda:his l prior,ncc co.ia 

quo HHilier vc iiiud crcdcrcc veru.Ei itis ficuc dij.Scd pucauic 

vci uquc fieri pofle.vc & vxon morc gcrercc & per pgniceria 

vcniahabcrecMinus crgo pcccau!C,qai de p^nitetia,&: Dei 

mifericordia cogicauicpollquam.n.mulicrfcduâ maduca 

uit,ciquc dedic, vt finuil cderer,r!oluic ca cotriflarc, qua cre 

dcbac fl:ic fuo folatio c6cabcfcere,& a fe alienara.omnino in 

tcrirc,non quidc carnali viduscocupifccncia, quam nondii 

ienfcrac,fcd amicabili quada bcneuoletia , qua plcruquc fic, 

vc nffcndacur Dcus nc otFendJCur amiciis,qd eu facerc non 

dcbuillc d luin? fenceci x vltio incitauit Ergo alio quoda ino 

ctia ipfcdeccptuscft.Incxpcrtuscnim diuin^fcncetixin 

eo 

falli potuic, vt vcniale crcdcrct cgmifsu.Scd dolo illo fcrpe* 

cino, 


I Ncquedominari,/"./. 

Z Sed elfe iii lllcntio. ci non contradiccndo, fed in Hcitif & Ime 

fiiseiobediendo.Qôddeclaratperprimum hminem ^fccminam^ 

dicens. 

J Adam cx\'\vc\.i,primoformatus efi.Ge.u 

4 Dcinde Eua. Gen.i.& hoc de coiia ^dx,adoflendendu , ôrf 

yir efi 

principiii mnlierisy ti 

qmiprttfcrtur qmdeii ex 

principio. 

t y Adam non cft. f.in hoc cjmd irederet rffe 

dineriferpStis 

(lii.EritisJtcHtdtjJûittainenfednai4sinboc,quodadexhortat!oncm 

muite' 

d A p. in. 

tJn JuHratMf -i-. r^^/jj ferô. Hicl7 

r.)nimns.ad OccanuDiOpusnondignitatcm 

, labovein non 

t honeftum dclicias , non crcfccrc 

C faftigio,fcdhumilicace 

dccrefccFC,vt fiac feru' & miniftcr hominij pp Cbfm,vc ec 

incermiffa Rachck decora facic, fed n6 relicta.cu lacob in- 

de m6ce cu Moyfedv-fcendat ad 

ticc ?d l.ia oculislippa , & 

campos,& dcociocoteplacionisadlaboreactionis No.n.fic 

e(fc quifq debec ; ociofus, vc in codc ocio vtilitate no cogicet 

proximi,necflcaituofus,vcc6cempIacione n6rcqu'rac Dei. 

In ocion6 iners vacatrodelectarcdd3et,fed vel ing.fitio,vel 

inuctio vcritacis, vc in ca quifq; j|>ficiac,&: qS inueneric,alcc- 

^^^W I 

lWI J II ^ 

-^ ^ I. 

- I 

1 11 ~ ' 

ri 

.^ 

NICOLAVS DE LYRA. C A P. IlL 

JT7 Idclis ftrmo, H*c tertia in 

pars., qtta ittjiruitur Timotheut 

X de tati6 i6lu ad 

epifcepum pertinente , cuim eft ordinare gra 

d'ii eccleftx . Et diuiditur in duaf partes,t}uia primo poHitur hxc in- 

Jlrudiojecundo itifiruSionis ratio ibi.Hxc cibi fcri. Trima adhttc 

in duas,0Uta pritrio ponitur inflriiflio 4e maiori gradti,fecundo de mi 

or/,ffti Diacones. Circaprimumdicit.Fidelisfermo , idefl,verax. 

Et qund fubditur in aliquib,liLris^& omni (ifffptioneplenus, non eji 

i librif crreSitf. 

% Si qu'S epifcopacum. OJ.nnn efl deftderandus, propter offlcij 

tfigttitatrmjcdpropier annexmn laborem,qiii 

efi ordi'iatus ad honorem 

Dei,& proximi falutem.rnde dicitur ab 

epi,quod eji fi4pra,& 

fiopm intefttiOytjuia debetfuper inienderf faluii plebis ftbi coitMtijff. 

C A P V T III. 

tino.,quo mulicr fedutlacfl.n i'l.) modoillumarbicrorpo- 1 

tuifle fcduci. 

b SJuabuur. Ecfi mulicr fuit caufa peccaci,came faluabirur 

j 

non folu viigo t bonum opus dcfidcrat. t Oportet 

rincinuidcac.InaSi 

ncverononam.indi 

cft honor, nhacvir 

1 fiiie potcrM,q 1 omii in 

t funtvanafjbfolcft 

5 opus ipfuni quod pi 

honorem& po-eci.ii ,, 

fic,fic rCiCtc & vciliccr fic.f vc valeac ad faluce fubditorum.v |f 

de.Si quisepifcopacum dcfiderar,bonu opusdcfider. cxpl 

nerc voluic quid lic epifcopacus,quia nomc cft opcrisno h 

neris . Grecu cnim eft,&: inde dufttim vocabuluin,q5iI| 

qui pr^ficicur illis,quibus prcficicur fuperincendir, cti::ail 

rij.f gercs.Scopos.n.incencio"cft,cpi,iuprj Indc epifcopus 

tinc fupcrintedens df,vc inrclligac fc n6 elfe epifcopii,q.p 

^ cam 

cflTc dilcxcric , n5 prodcflc.Epacus.n.cfl fup fua & nliorij \ 

Dicunt autem hic aliqui^ qiiod per epifcopatii intelfigitur facerdc.t. 

quod efi etiam officium intcndendi fa'.vti poptili Jibi comm.fft.qiimmediate 

pofl agttde fia u diaconi,vtpatct in litcra,& non eft i 

riftmile,qi

701 

I.AdTimoth, 

Cap. III. 

702 

y^j. lium 

' 

bibere,ncebrierarri:,raucnciircordaeonim,&:vtfcnftis vi- D 

ge.ic (impcrtcr.iiis 

t.is thantacis 

riL. 

d Triide>i!em,c^r. Cuntra cos qui ft;b noniinc fimplicicacis 

cxciifanc fiiilcioan^f.iccrdocLim. 

c Qnuiium, vcl virtucibus,vcl. niocu &' inccfi'ii,h.'ibitu,& fcr 

nionecomauini. 

' f Doffoyew. 

Qîiia in 

rmo tifîif^c.cic- 

Hfbitu &gcftu. c vc,cai.KiM. j Hc coucr f.icionc qu5 

- 

"^ 

.- c 1 .1,- , 4 

c cucxcniplc) prodclf. 

r > 

virum,fobriuni,prudentei-n,torn:uiim5 pudiciim,horpi ,..,^,- ,,, ^, 

a Qui h.nbet gratiam Qocendi. b Cûi hoc / ta :nccriCio.Traq; 

.-gat ircoiifntcr. c Irairalci>i]cm j- vt-i 

.'s:i.emirb3ti)cnfusvn.eribus,quie excubabant ad oflium tabcnjaculi. l .P\eg.x. 

16 Si quis. negligenterfe habenscirca eam. 

1 7 Quomodo. q.d.rto efl verifimile,qHiaquilibet naturalitcr in- 

(linatur circaprouifioncm 

vxoris ^filiorum , vnde btuta animalia 

naturali inilinClu circa buiufmodi iuramfunt foUicita. 

1 % Neophitum. i.rfe nouo conuerfum adfidem. Et iicitnr a neos 

quod efl nouum>& fhitos quodefifides. 

Nc 

B 

'"*'"'8' 

^

703 

GIof.ordi.& Nicolai JeLy ra. 'H 

^ recl-egubrrnriitcrit.qui.n.in minim'sf!deliseft,cnr&:in ma 

^ gnis,niagn;iCigociiracljg.icjiiscftqu!d.imiJ Ocj rcgenda 

iiccipint . Si enimtcrrcttrium rcrumdirpenfatores idonci 

tiuîendi ftint,quanto m.igisc.tlcftium? 

a A^. in odium *c in alios 4" 

dial)oli la.iutos, 

foris fiint, vtnon in opprdbrium incidat&in iaqueurptiia- 

a Nifi cpifconos pto uicftjjU'' actipetet,nondeeisintcrntiiteretderccnoens 

ad diacoin'. 

^ 

Opoitctcfle. b Vt aJcordiU. 

iiuilitiTiîit 

ii,fiunc magillri. ^ boh.DiacQncs fimilitcrpudicos,non bilmgues 

b autem, &c. 

Opcirtct 

Hec claufula con- 

, non muko 

.5 Chryfofôtr.us. 

ry 

Vidcs vt candcni &: 

r lii 

abhis vircuccm rc- (, 

5 cjuiracrEciicniincpi t 

6 fcopi acque d;a

7oy lAdTimotheum Cap.IIII. 701$ 

A a T.cdcftx. 

Miiltorum ccnuocatio ad vnius dci cultnm. 

b Columna ve.In fe bene fuftinens vcritatcm ne corruat,li- 

f.wccttribuletur. 

c Sacramentum. dr rcs occukr.Idem,& myf^crium. Sacra- 

in natura 

44.ad 

incntucrgoappdlatur hic verbum patris , quod 

Deitatis, vcldiuini- 

tatis, inquapatueft 

icqualcinuifibile ma 

ret.Er hoc facramcn 

tum efl pietatis, ideft, 

lotius fandx rel gionis.&verjeculturar, 

& ideo cautius fcrua 

da eft.ecclcfia . 

A/fl-jf-Mw. quiama 

a Tanteeantins.QaiamulciibtlHnt. b Et !ta in illis viu 

fuft'net. 

cit manifeftatfi. Natus.n.homo fil!u; dei,qui in fecretocrat 

apnd deum,operc&: prxd'cntioncdec]arauitfc'crcaturae. 

g ^pparuit anoelis. Non in dco f3ntum innotcfcit aniiciis, 

quod abfconditum eft , fed &C hic apparct eis, cum etticicur 

acqucpropalatur. 

c Qiiod patf t , qui) tot pro Chrifto 

d Tulctmcntoidm nutaiitibustuiturii. 

a ccclefiadeivjui,cdlumna,&tfirmamcntuveritads tEtma i 

b Ineedcfia.ideo cautiosfrruanca caufa religionis. b Chriliui lccumium deitatcm dipitur 

occultus. e Inuifibile in fc. d Ecclefi*, ne iii eircgligenspro tiuaMtunift^cir. 

c nifeftemagnume^ltpictatistracriimentumjiqudd manifc 

Q > Afiuinpta. ideii,cpeiibHS,& virtute iii &irne oflenCs claruit , quis efliT,qui erat in caine. 

b g Sanitus,& luitusoitenfusett.quia delpititufanrtoconcepms. c Quoeiiani. 

f ftatum cft in cafrne,& iuftihca^^tum eft in an 

lpiritu,apparuit 

lo.dc: Manife.in car. Sacramcntu,quod eft Chriftus,in carnc di- 

:. 

^"^ 

r 

i 

nIcolavs de lyra. 

Qiî cx eo profecerunt. Ecce item niagnum facramentum . b M.in,ins, 

CiC_ 

Qo\\imn2L.rela,& fortis adfuflinendum. 

Et firmamentum we.rcilicet,euangelicXyquam ccclefia fuflinuit 

^mter etiam inperfecuttonibus rrfaximis. 

Et manifc.&c. 

^ 

IdeH^fkcrum fecretum , fcilicet incarnatio verbi 

diuim,

^ nuda 

707 Gloford.&NicoIai deLyra 7c8l 

fuiflcc.neccriminatacffet , qiiib dcus bcncdiKir.qoe- 

A admodCi ftomacholaborî, cibos rcprchenditac reijcic.tu 

ipfc in feipfo prapis iu bumorjb, infcûs,ac nuquid, 6: nos 

niatrimoniu ^hibemus? abfit,fcd ad yirginitatc ht^rr^nmr, 

fionoratiorenimcftipfa, Acqujnupcix no fjnt propccrca 

ingloris, ncchono- i 

rrrarcnr QUeadmCk- * fHoc.f. f i.anuptunbltinere,quidicuninftiu)tiie(Ifcamaloauanre. b ^ Et przcijiieBtii. 

t. kai>.>i., ^M r . 

^ ^Kon veilliniciiliiftut, priiKci>s|ci.cl>r.riim. 

n..tn.oio frprcc?cfiu;?ft ! 3": l rcicntiam,prohibentiu^nubcrc, abftineVe a cibis.qnos deqs 

fonttiihcrc t 

getucoccmnitur,^ 

carct pcio, quod ve- 

rp prcciofjus cf^, prp 

piofo prctioiiijs ct^ , 

&: quod mchus eft, 

bono mclius efl,npn 

malo . Qmi crgo pc)r 

teftjVirginicatisauiu 

rctineat.iivcronon 

pofiitiftud,m.itrimo 

jijj argcntu rccipiat. 

jl 

fVt lioiiio pf.jiicr ijueiii omnia i)eii.ipcrd ctrdunt iniel t;uni,qui'd noii onmct. 

creauitaJpcrcipienciiiin cum gratiarum a

7^9 

^ fiinc,incpr;eaurem,quia fidem impedMinc . Nam 

I 

I.AclTimotheLim 

vdle fiib 

nKtiim legis inducereaniiram,qu4: lcgalia ciinch trr.nfcc- 

dcrif , & ad celficudinem ver,^ i!;ratia? ac libertatis cuaferic, 

1 giC exccrabilefimiil, & immundumelf. 

3 1v(flw fo^/^f^-j/jJ.DaCur mtclligi,qu6d vig!liis,ieiunijs,ora 

rionibiis, &: boniso- 

penbus fe cxcrccbar, 

r.on adeo inccncus o- 

iwib' pcr mifericord.'^. 

V 

^^ 

An-ibrofius. Iciu 

nare, fitacibis abfti- 

ncre , manccc creacoris 

aucloritace , non 

rniiku^dcft, nifiaddjCL!rpiccas,corpons 

cniuiexcrciuum, nj- 

it^hilaiiud 

' 

, quam carnis 

frxna funt . Qua- 

?"iquam 

''*' 

carnalcs aliter 

icorpus excrcent (fagi 

,.i,&dapib. nutrienlcs, 

vccelenmotuad 

peidicione proficiac , 

I& propter tuturide- 

ifperationem , carnis 

curam adtcpus ageii 

tes, vccitius ad peccandu 

moueatur ) ali 

terlpiricuales ,|ppcer 

fpem futuram corpc 

rafua cafligantes, HC. 

abflinentia tempcratcs 

, vt pigra in defide 

riisfita,rcfurre,ttiQ- 

Cap.llII. 

a AliisinanM.fincfnKtii.etfi ibi fatio a'ide3tui, ut in Ifgitilias. Q;ijis fiilent , iiranus narrue. 

b Non luiHcit ill.n uit.ire.nni uciba cc:n,'iiinet,.iddii cxerci- Q. iil.i piopor.e fiatribuSjfei!. 

ptasaut,&a'nilcs fabulasMeiiita, & cxerce tcipfum ad pie 

a Ad cultuiu.&ieligont-m oni"tpotentisdei,& aJoyeiamifericordic 

b De pici.ne inonep.ideq. 

c Fiena cirnis. Iii cjuaiefatigas- d Vi uitatis nitiij caieat poena. 

tate.Na^^mcorporaliscxcj-citatioad modita vtilis eft . Pic- 

Quândo^faluri cmnium lludet . a Vthicbonij abundet fpiiitualibus , & tempoialiuiB 

lufficieiitiam liabeat . 

tasautem ad omniavtiliseftjpromiirionehabens vira:,"q l 

a Ver,\. b Et illc 4 . 

pi^t-ife c 

Qiîia utilis e;i! 

nunccft,& rutiiriE.tFidt'lfsrrmo^& omniacaeptioncd 

a QHod in me oilenda. mnocquou pietnsnatiet piomiinonemuitf nuius,6c tutuis. b 

fapollpli. 

c ' 

Ofptobriapatimur. 

d gnus.In ho^cenim labora^rius, &maledicimur,quia fpcra 

a Sicut prbm-fitdeus, quida; uiiair). b Qn: folejnfuum qiifijafiifuperbo, &iu. Qui cum iumertislaluat 

cainales. V.clo. Vel o. 

g 

musin dcpm viuum,qu''i edfaluator omniu hominu,ma 

a Hic,8cinfutuio,fecundiicoipus,& 

ncdijnapoflrint, 

* 

Cypria, Non locus dcfertus, faccus pro vcfte.Iegumcn 

.rocibo,ncquc leiunia monachij abfoiuut. Ibi v;dcasquoflriacxillisfatiUimcvincidcliti)s, 

impaticntioresinmriaru, 

appctentiores vindicla;, q^ queuis alium ex mcdia plcbc. q,d 

caufcenrquonia corpusexercucrunt magis.quamanimuin 

rum'B.PauIu5doccat,quod excrcicatio,&;c.n6h^cdixcrim, 

quod improbandi fint , qui talib. modis corpus caftigat.fcd 

quod fathanas mille infrrudus arcibus, nonnunq; illudit inrautis.ex 

hmoi illisinducorporumcxercitamcntis,falfam 

:cns fanftimonia; pfuafione,vccum.intusrnadeantfpiritua 

.b.vitijSjfibi &:alijspij habeantur. Ita virgines faiuz folida 

;xiftimant piccatc,corpus habere viro intadu,cuni animus 

luaritia, fuperbia,inuidia,obtrcdationc litcorruptiflrirous. 

* 

Chrylo.Igitur de corporis excrcitatione,ait,inucili dla, 

?nenda. 

Et excrce ccipfum. 

Hic confcûcnter inducn Titn^theH ad vir 

710 

nisfummadifripliMa? nof^rein mifcricordia,&picc.atecf^. D 

Qua fcqucns fi hioricij carnis patuur, vapulabic . Si quisau- Ambiodns. 

tc folum cxerciciu corpons habuir, percnncs pa-n.ns paticf', 

d Inhoclnboranins. .v Chiyfcfi.Pîilusafficicbat^^j^bris,^: 

lu ca gramtcr,& indignatcr lcrsJPauius Iaborab.it,& tu deli 

animl t> Scientibus. c Vt fabulas iiitent, & fe erceant. 

, d INefcienics. e 

ItaiMtjjr , i qubd cmo. 

ximefidelium.Pr^c/^pch^^c&doccNemo^+adoIcrcentia \\ 

a Vtuidentes tuam conueifatioiiemexemplotui proficiant. b Vt tuo exemploJoouantur. 

tuam contemnat, ied cxemplu'm efto fidclium in v^rbo.i 

a Hone^âinter alicis. b Doi,& ptoximi. c Mcntis,pc cprpoiis. A Vt hoc poflis. 

conuerfationciti chaVicatCjt in fide,in cdftitatc.TDum vca 

PqiHccftionem. lam uolentiiim. b ilefcisntium . c (îa ad hoc cortlitutus. 

nio,attede ie6tioni,exhort^ti6i, &dodri''n.Noli'ncgli(Te 

a Epifc.ifatus. b Ne erg-- facias eam irntam , ne inobcdiem fishis quibus caput intlin.iiti. 

re gratiamj quje m te eft , qu^ data elt tibi per piophcc/a. 

iitit exercitiu,di. l t exer.tcipfum ad pictatem. Et acapi^ttr hic 

?i:x ictas dupliciter.Vno modo prout pietas eii ide,ijuod cnltus diutnut in 

uodebet exerceri epifcopus . ^liomo,proutpii c.is '.mportat conde- 

adproximii. ûod etiam pertinet ad epil\.opum ta in corpoaiib. 

qua in fpiritualihus . Etfubdit rationem hui.isexcrcitii dtccns, 

I Nam cor.exerci./ ieiuniis,& vigitiis,:^ huiufmod', 

\ Ad modicum. /,{emo adole. ^ Chry fo.Oporter.n.cu,qui do6toris officiu 

fufcipitjita fe gerere.vr conceni n6po(Iit,fed fortaffc dices; 

Vbi modeftiaac manf ictudo facndncis cluceac, fi femper 

in honore fic,neq; coteptui pateatHn his quide^cj ad fc pcr- 

tincCjficontenacurfme con!iantiffin;eferac,ita.n.p"rp.itie 

tia virtus pr^dicationis oficnditur . 

Verii 

in his , qua: alipru 

ianguntfaIutc,concemptui omniuo non paccat . Id quippe 

non mafuetudinis,fed fiultitia: efl,na fi quide iniurias in fe, 

fi maledida,fi infidias vlcifci velit, rite omnino culpabitur: 

Veru vbl aliena: falutis ncgotiQ agitur,impcrio vratur.atq; 

excuImincauthorit3tis,nequid noxiunnmmineatgrcgi, 

fumma cura prouidcat,ncque.n.hoc in loco manfuccudine 

fcd audoritatc opus eft vii,ne ccclefi vrilitas pcrcat. 

g Trophetiam. Vocauitmfpirationefandi fpiricus, pcrqua 

pfciebac , quid de hoc,&: de C2?teris efrcc adunis . Ideo ait; 

Qua; data eft tibi per prophctia,quia fpiritu reuelacc cogno F 

uitapofioIusTjmotlKuui clle dignumepifcopali honore. 

Ambro. Prophetia cft qua eligitur, quafi dodor fucurus 

idoncus .Manus impolitionis.vcrba funt myflica,quib.eoa 

firniatur ad hoc opus clcdus,audoritate accipicns cefte c5- 

^ fciencia 

I J 

Maxime fideIium.Z)fc/f" maxime,quia eorum eji Saluatov 

quant:tm ad fufficientiam , & ejficaciam, 

14 Prxcipeha?c. 

vt babens auSoritatem. 

15 "Docc.vthabensfcientiam. 

16 Ncmo.ado.ruamconcemnat, ide/ijicet fis iuuenis atate, 

tamen fisfenex rn moribus,vt nullus habeat occafionem te contemnc' 

dijdeofuhditur, 

1 7 Sed exemplum efto fidclium,&c./rf77< doihinx. 

18 Inconuerfatione,&c./"''

c 

^ 

7 Clorord&NicolaideLyra 11 

01 fcicntia fiia , *t nucjcat v ice domini fiicrificitini dco ofFcrrc. 

i\ 3 Weilj^fri. Pro prcsbyccrorij^quia nnnus tribus c(fc non 

vnu"; ma- 

pndijnt . Et vi^catprcsf^ytcrijm cpifcopu, vd qiiig 

nusimponitccrcris allcnEicncib. Vcj prcsbytci).qn a prcfbvrtriij 

cf> cavifj cur inanuj; imp jnanf , vcl quia io 

polif nu- 

numnprcsbyccriuin 

datordinato, 

b !TV'f /('r/jjHfrif.NQ 

ianltoriMfc indignct^*r^'sfea' wi 

(^cfrdoui. pore gorrcdiim (ra 

^Mannariiim 

ppifio.i t)u*. 

I C.Rauliu. 

|4I!r{ar' c. 

giscxafpcrctur, qul 

proficiat . 

t Gregpnns. H^c 

rcgîila 

ciiis timc cft 

obfcruada, cuin culpa 

fcnioris (uq cxcplonontrabitadmtcritum 

corda iunic>rum. 

ybiautcfcniot 

iuucnibus cîcplij ad 

inttritumprajDctibi 

n tjiftridU incrcDatiqnc feriendus cH 

* 

Aml^rorPropterb^^^no-iîccnria n Ctitis mnforc.ii 

iiui| 

cum maiifiiccudinc.id 'c t. b.nninjopusprouq^^.nju'", ci- 

Jiusfuicipi;^tadinon:tioncm, potcft.n. vcreri com nv)riicu>; 

iic p 'f!ca cori ipiat |r,qd t 'rpe cli fc:Tor . \i ;i(ni J uCs vfi- 

qucgcnccshp'iorabilise(t fctietûs . Vndc, &: fynaô2a,&': 

^Secundum eleiîqntm , in qu^ ex pistetitis i Jeti)r dicere qinU< fiiiurm (it . f {Mr.liA sd ofliciuip 

:u.i.u ^7[[ jn:;d'>c:an!ur, Cic lichoaotifi- 

' 

ce . 

pioliv.i.mt 

t o^bfccra , vt patrcm . luuencs, utfratres, anus , vt ma- 

a Vtpromprc pofliii: bonsconucrfjtioms (ulc'pi.'red.rcipli iJui . b Vtiicc nutut contiacas iiat. 

^. trcs,iuue'nculas,vt iorores in o^^mni caftitate. 

~" 

*Ambro. 

STjco ir4~y~s~D 'E~irY"R A. 

1 Cuni impo.nu. Efi tûrsm preihytirium dignitai^vel ojJidHm 

prcibyttri. Etaccipitur hicprcibyuriii pro epifcopatUyfuut eimer- 

fofubniomine epifcopi, ve(epifccrucon(i!io 

nh l.ijc 

15 

lariim rc(^c iuucnis de qailitiite adinoiictur 

In alloquio luueiicii- 

{ 

b.itur. Cîod qiu iv.-- 

tuus manifcihis fit Qmnibus Airendc tibi 

a (^'nei v.u-s,&d

713 

lAdTimotheLim 

Ahint , qtiqcn poflent nubre, vc meliires eiTjnc, deo digne, 

j(xvd i.s nupda.s cipucrfic, f. icccs lcmc! hcnedici coniugifi. 

Gap. V. 714 

viol3r,& iura n.inire , qui ngl 'g-c fuos . Deu.'; ncpe idcirco 

vincula propinquicacisis^fticuir, vcmukiplexfiib-.lK-cocca- 

.jiHieronvm.IlIas vcras vidu.is c(Icdcfinit,quarvniuafis 

curis exura? funr, &: ab ommbus defolat*. 

a Tarennbus. P.ireccs funt ijdc,qui lupcnus filij,& neporcs 

vnde,&inmur.d.ina 

TQiii eam aluerunt. b T Paruulo? regere. fNon fol-.im in ecclcfia fcrHire. c f 

l(.n;epares parcntiiu 

(Jnr vero.Jc veta 

e.tiic deft>I..t.i,i.non h.ibeiis domiim rpetet &L-.i reci|iinurinccclcfi-',5c inCctjn.im li.nliter iii.irtua 

bcuirper gradukic- 

eft,& Ct l irreprehenfibilis,Vv-le diflinitio verc. h.vc 

Q;__ycrainn>cii>c auicm c(i vcr:i,i)ua; vera eft fperar,& 

in(hi,ni 

Jere. Qiiibusmu- 

, 

., .^ , ^ h 

.ilia ni,Sc hoce.i,ni]ue.& his i)jac.'pe,vt 116 lint in d''l'ris,& vt fint irreprchefibilcs. 

..mvice reddimus a t 

parfntibus. Hoc eiiim 

acccpriimertcoradeo. Quasâute i 

a f H^^clpcraredebct. b f Pro remotione totiiis m.ili. j 

b vcrevicIuacfl,&:deroInta,rperctindeum,&inftccd1:>recra- ? 

a *Proadep,io icboniiriun. 1In'iit. fMumii. fCominuni vita. 111 a p.itribus edu- 

,:ti funi', aliospari 

a, 

igenutnnius 

c tionibuSj&orc-itionib^nodteacdic Nam.qujcindeiitiisefl: 5 

fln.-nina. fVuius a f Quia iam non in eis occal 

. 

1 Drfolata fpnrt. Vi 

iidi. {7 

ns cx nulla prirre 

habere fufii-.ig!U, 

:o;ui'mo cft dcuo 

clco , dc quo folo 

:rat auxilium vitc 

. iajutis. 

0^ 

tn delris.Ge- 

ctiimpofiuieho- 

)rcrn vidu^h.ibcre 

!lc,&non obfcqui 

.o,& aliud agcrc, 

Jiiid proficcri , cum 

-' - 

't rcligionc. 

. 

i'4icronymus. 

;:îicad n,TCurc mo- 

fionosmucuodiligcndi.Qaiid'> igitur.quodinfidclis facic, 

tu faccrenegligisnonneridcmab.-icga''!! > 

cogitemus ifta, 

qui pccunijs parcimus , propmquofjiuc dcfpicimus . 

viuens,inortua e(t Et hoc prajcipc , vt irreprehefibiles finc 

3 f Vcra vidii.i,fihabetuomuui,regat,fiautem ncgligit. b Vtfuntp3tcntes,fiaties, & huiufinodi. 

IQ11J lam d iineHici.vt patcntcs liliis,velp:irentibus liiii. 

t Si \ 

quis autem fuorum, & maxime^domcfticorum curam 

a 

Operibus.e finonvetbis, quiaiioximumnondiligit. b Qmahic nondiim vetitatem nouit,vel 

> 

proniint. 

c .... Vera, &dcfo)ataclig.iti;r,fcdhuiusitatis,&c. 

. 

"^ '.imexccdicdclftiis 

pticacur.Hic vpm- 

^nofiri temporis viduas cangit , qux cumhominemfu.^ 

. .lui^, quaiicunque panno non vc{iiant,parieces,prctioIis 

ii.-irmorum crufi is cxornaut. 

icThcophy.Qiiia non pauca: viduitatis ftatum eligunt,vt 

aicrclibertatc ag:mr,qua;grfltafunr,inquit,dclicijsded:t.i 

, 

]iie pctulan[ic dsd'gne:ur,qu3d fccic Chritlus 

facercChriflianus.qui ad pcdcs incliuacurci in coideexci 

catur, vel fiiam c(l,confirmacur, humilicausei^tdus. 

'>t Theophy.Hocdixic,quia mulcxqdehofpiciles func,8d 

hofpicio recipiunc pcrcgrinos ac fandosîpfe aiic non g fcip 

f

4euft lib.d 

71 j 

vjioior 

^ a /)fir-i.idf{T.vota caniratis canim non vfqucadco ciires 

A vccascci-lefiralimonijs fuftcntandasfufcipias. 

Ambro. Prohibcc adolcfccntglas viduas in hac fufcipi ^ 

fcnTionc. Lubnca; cnim ctati facilc crcdi non di-ber. 

b H.i//f. Aiiiii'^- 'fi cohi|gaii quippe vinculo fi pudip.tja 

tono viduitii- confcructur.damnatu,cap.8.**- 

cionon timetur . Sjcd 

vdualicptincnria,&: 

virginali cxccllcncia 

viitus nnineiis amr 

f 17 q.t.e.fi 

fat, a{ ca h*c 

vtro.cnuptia phoriscxpctitur ,qua 

riim.*c^p.d? onubcrcvolunr, habcnce.sdciinnarione, 4 

. ,Mil,v.u.o,.-..nvoro.ioh.o,b.pnfm.fidcm. 

b tvMcdoetiain. f;c.i r-d.ais m.lis _ 5 

c 

quia prunam ndem irritam tecerunt. Smnlautc,&"noi5 6 

b 1 Ne liic comi giiK . 

J 

Qji hene.Dchonorcprt-sbyterorumh 

c 

aiJ.it.C^ Illud,qiio(J 

dixi dc "viduis obfcr- 

ua.Cthoccnapr.vc- pe dc prcsbytcris 

, vc 

prcsbvtcri , qui bcnc 

^^^^f^^^^^ vita.Wdoar 

^ 

ciircuntcircuircdomos,nofolumotiora!, rcd6(:tH?erbofe 

^ na,dignihabeantur. 

8 

a Vrufpa. IRelijioni 

nocentiJ. 

^ curiorap,loqucntcs,cj non oportet t Volo crgo iuniores 

1 Qiiod bomim eit. b fEi koc i.nn bonum. c flieni b.mum. 1Ci;ijieboc. Et fic 

pubercfiiios t ^crearc,tmarrcsfamilias c0c,nuliaoccafior 

a lnri.ieli,cui gratuin e.i de nobis malc 1 iqui ideft Malediccnji . Voloiia. Ctui.i. 

nem dare aducrfario nialcdidl:! gn.tia. 

a p.llvo(.iin. b Et huiufinodi noi lV.ntr.*. i;)ienoar fj,;, 

i lam 

epim qu?da 

liiueiies. c luucncs. 

tcoiicrla: funt recro poit fithana. Si quis fidelis* her vidua's 

QMene.eirariafimc. b Ctinli lialmnde non habeicnt, ccUcli.) daret eis, non tamentecipcretur. 

fubm'fiiillretilIis,'utnongraueturccclefiajVthisqu?verc 

a Ulud,iiuod.habclectleIia. b Ha:ceiiainpia:cipe de piesbyiexiis 

c 

Spitiiunlitct obed c.idi, 

& cxiciioia fubm.nili ando. 

vidua: funt fufficjat Q.uf benc prasfunt prcsby tcri.duplici 

^ AfuUditis. a Exhonatioe.rciet,bu, 

21 

, 1 ., 1 -1 1 I a ,, 

9 

IQ 

I ( 

II 

'5 

14 

'S 

\6 

17 

i8 

19 

2Q 

g Qttpbci honnrv , &c 

iioni cnim difpcnfa 

tores,&:fidclcs,n(5r 

rjjum ho!io;c lnhli- 

n-!iprus,(ûiE primam fidcm irritam fccciiic, 

jntclligcndaeft. 

d siwktautem. -v A^bro. Qu:ydam virgincs, velvidux 

commendante profclfionc (gloriofum eft.n.huius rei voca 

buliJ) acccptabiles funt doniibus diuitum , qux id agunt, vc 

parcantvoluntatibuseorum,3mbulantes,&:quijrcnces,qu^ 

vt ocif.E munctibus 

perfcrant ad illo5(,quibiis dcleC^cnfur, 

aftici.intur . t m.ilo piorc plus quarunt f.ibulis.quam quje 

, opcrantur manibus, vc clat.c proccdant,& fompofita?,cpq- 

j fra profelfionem fuain agcnccs. 

^ Chryfofiomus. N hil minus. conuenit frcminje, quani 

jiliorqm factacunofcdifqdircre, rjcque mulieri folum, fed 

ctiam 

I 

NICOLAVSDELYR.A. 

Adolcfpentiorcs.H/V confequenter oftendi[,qux viduafunt vi 

ândx^dicens. Adolefccntiorcsautem vi. in qnibus piget udhuc 

carnalis . 

ignis CBncupifcentix 

9 Dcuita. f)iiiafocieiiisearum,&famiUaritaseflpericulofaêtia 

"piro quantumcHnqne t^flo. Vndc dicit jftd.folil.lib.z.Si vis aforni- 

foiione ejfc cutus,eflo a tnuliere corpore,& yiftone difcretus,ctrca fer 

pentem enim non eris diu ilUfus,ante ignem conflilens , &proxirHUS 

tutus non eris, licetfi rreus/is,aliquando diffdueris. 

periculo^diu 

3 Cum enim luxuriat.C . frangendo 

coniinentiam vidualem. 

4 Jn Chrifto nuberc. Ex hoc p3tet,quod loquitur de iUis^qu fe~ 

(erunt yotum cou-tinemix viduaiis,qntbus non folum nubcre^ fed etia 

yellc nubere damnabUctfl. Si enim fotiim non fecifientde hac obfex' 

eis velle riubere , c5" etiam nubere, 

MHntia.^licitum effet 

5 Quia primam. faClam deo per votum de continentia viduali. 

$ Initamfccerunt.^wrca/ww /.*

yi/ 

lAdTimotheurn 

âli) fpiritiialia corircquiintur, quiiroccupacnn dcitrina.ne 

yccfTjMa fibi prouidcicnonpojlunt. 

a ^ducrfits prefbyterum auufat^no.fri.di-c. SoIer,quicorrupic 

iion amari, & idco habita occaiiunc fdcile accufatur . Contrahocmoiier. 

4 AMBROSIVS. 

nuius ordi- 

.jjjjQuoniiim 

nisfublin-.ishonoreft 

cmm vi- 

(huiiifmodi 

cariiChriftifunt)idcirco 

non facilc de 

hac perfona accufa- 

tio dcbct admitti . Incrcdibilc 

enimdcbcc 

f.ivideri, iftum,qui an- 

''*'cifte$eftdci, cnmino 

^^le vcrfntiim , flcuccrt 

credibile fcenicum cf 

feturpiirimum. 

jiHicronymus.Iniuflum 

ti\ etiam ad- 

1 

_ 

Duoru.ficii.nr.fiadeoprobâti. 

tcrum acculationem noli 

recipere, nih fub duobus,veI tri- 

iHcHantemtellimonio conajA-..;pecea(r:, velq.jinjanifonifunt. a T Piesbyteri, vci fuhdrtl. 

b bus tcibbus. t Peccat.-scora omnibus arguc,vr &ciEte''ri 

^'tautempresbyternonaccufctur. f JCî iudic.ibit 

c timorcmhabcanr. Teftorccradco,&ChriiTolc(ii,&cle- 

a 

Vv-.fei-aremboaosaraalii. TQâ: prarccvi 1 tt. b f rr:.eximin.itione. 

ttis angelis cius , vt hxc cuitodias (inc t pra-iudicio , nihil 

TAbexanairationenedecIinesinalmd.quamcjtaminatioinuenir. b T Et pof, lcon. H

ipjileauJiat. 

7'9 

Gloford acNicolai deL ^tsl 

^ cfrenr,virnitfst.imrn rxcrcuarcquis leginms. 

^ rPrin.alius. Dat c\ confiliurr, vt pliis alioi um profeflurr) 

cnim vcrbun^ imr 

quam fuam abflincntiam turej , potcraf 

pcdirc infirmita?. 

a ilyonindam hom'>"ini pfccata^&c. quiadixcratfincprxiq* 

dicioTiihil ficu5, c|cr 

pcrmiriat vbi priiudicium 

fjt nccefljriu, 

^ vbi nou, diuidcn^ 

ôna,&: mala in mani 

fefta,&: occuka. Qîq 

ppuseft C)(3minJciq- 

Înc,nofcde$prri'dini$. 

flpfot . areelTiK. 

. -. , 

vtcre proptfr (tomacliurn,& frequentc^.fuasinfirrnitares, 

' 

j ÊtluiionfuiitprubaiHti. b f Aiitc nota.quim veiiiam ac* i1 

ftufii&nen^. 

a Quorundani (iQniioMiP peccac^ma^nifeftata pr^cevieiuia 

" 

lon^lûenti^^y agrot/itiuo corporijLd vinum modicwn non nocet cafli-' 

fd 

autc6!nunitanfeupopuIo.Vnfubdit,ibide.i"/.?l E'h'..ctT'.êt. Tublicanu^, q^ maniftfle intclligitur 

dcilIo,bedit fuopIatoii>lTis,qtenctorobcdirc.Nccvalct 

argucrc cotra p.ii^t J de hor,q(J legicur Ifi.j S.a. Clama e cfu, 

^nnHciap'puliirnrofceUraeo

721 I. Ad rimotbeum Cap. I. 

^ picbantfnfidelibustimQreodipfq.qiianto magis feruiredc 

,^ ^ntfidelibus, quorum chantacis paiticipcs cfTe merentur. 

! 

'-5 Chryfoft. Si utcni fcruis ita impcrat obedire dominis, 

inaiemiqiquo nosanimoin dominum noflrum cffe con- 

ycninr,qui nps de nihilq vt cflpmus cffccit, qui nutnt.qui yc 

{îc. f.r li ergo non ah 

tcr,faltem 

vt fannili 

nobis noftrijita illi fcr 

iiiamus. Nonncvita 

illi cmnem in hoc cx 

ponunt,yt 

nobis rc- 

quiemparcnt.eii nonnc 

jlliquxdomini funt, 

tota die curant, ftia ve 

rodifi vixexigua p^r 

tc r Contra ycro nos: 

nonra quideqi fempci: 

qux- verofunt do 

nijni , ncquerpinima 

curamus temporis pap 

te, ifiudquccuraille 

obfcquijs non egeac 

to noftris.Tlcuci domi- 

722 

ytiquequandodennijndoeximus. Nihilattuliftf.mbilhinc D 

aufcrcs : quid te inflas contra paupercm ? Qurindo n^rcunc' 

infantcs, rcccdant de mcdio pai-cntcs/erui,clientv'S,t!i!b^, 

pbfequctcSj&agnofcanf^pueri djuitcsflcntcs Parianf (irriqi 

dmes & paupci-, non attepdant quod pariunc,difccdai>tpaii 

luiri,rcdennc&agnOT 

, 

1 , j . McoquiiJfm 

In^Chrmoparcf. fcaDt . EcCC diuCS 01lcsflaDentdDmipos,ppn);:optemnant,quiatratre.siunt,red 

' 

* 

Dccidomini. iJco,taomini. a Pr^leniis Prsftniis vel vei tulur fuiuri. 

hil intulifti in hunc 

magjsleruiant,quia hdelesfunt,& diledii, qui beneficij par 

, Autein. Vl omnes fuuflibe.i. 

ticipcslunt.H?cdoce&cxhortare. Siquisaliterfjocet, & ^ 

De feruij. Nefdentcs, 

Scientes. 

6 

a Dum eis obijcitur Chiiilum dixiffe ; 

liumilis coidc. 

Rcdditequarfunt CajfaiisC^'". jEt ; Difciteuuia mitijfum & 

ponacquiefcitra^nis fcrmonibus cjoniini noftri lefu Chri- l 

Nou tjcit^Chailianiiaiem odiofam. b Noflra:. c rte talis eil. Non p.iiier. vinci. 

fti &eiquVfecandumpict^tem eftdo

n Glorord.&NicoIaideLyra. 724 

^ ^^>'^ j-,on ti mcs ? adhuc fur 

dus c$ ? hic Dcus cq- 

nat,&flcrtis? 

^ Chryfoftomus, 

~ 

t ir t 

Sunt &! qui pccunias 

habenccs, casritcditj.rpfeqK.o. 

fpcnfent,acafperncn 

' hL 

a Oiiibus pe: IntehocbaWc. Ani(lue,qH0Jpidif.nseflradixomr)iummalorum,qux non vidcnt^^con 

ucnirr.Scicndutn vero vtrunque vetc dictij circ,ii pcccstorum 

genera attcndanfur.nullum.n.gcnus peccati e(t,quod 

aliqn no proucni.u cx cup iditatc . Et cft viiq; aliquis ho qui 

y cx cupidit Jtc fit fupcrb',&: aliquis g. cx fupcrbia fit cupidus. 

Aug. Ei^ enim qui non elfct amator pccunix,nifi pcr hoc pu 

tatct fc excellcnriorciTi circ. Et cft qui non amarec exceiiere, 

ni(i putnrccperhbc maioresdiuitias babcrc. 

fJuUr|yrU, b C/"''"ci &: oia prortus vio 

larunf,qui fllarutcncnturdciidcrio.Nonnchaiij caufi ludi 

cia funt infîtuta ? toilc icaque pecuniarum itudium , ik oh 

mala fublata funcBcllu conquicuiccclfauit pugua, inimici- 

tia; in 

gratia rcdcunt, ledata* funt hi;rcles St fcd tiones ccs. 

* 

Eufcb. EiTiiflenus. Apoliolus non dixit : aurnm vCl ;ir. 

gctum radixclf omnium malorum,fedmag's cupiditasdi- 

' 

uitiarutTi,i(Iumdiuicc.s,lcd quidiuucs volup.tricn. 

Ctipiditas in primis hoc malu habct quod dum ingcnttian 

^toria,abfcondit atcfn.i, & dum a foris polita conlpu;ir,incra 

fe latcntia non incrolpicic , &: dum alicna factori 

qu^ric, 

(c rcddicalienum. 

fuo 

c Doloribus mul. Auaticnim tanco pliis folicicudinumcru- 

ciatus fuftincncquo amplius dclidciant vcl qu? habicactaQ 

feunc^vcl qujj habere non poirunc. 

d rrirmfmdn/e. Fuliis jpoilolis refiftendo, ! 

16 ./^/i/Tf^cndcW. ideft .perhocapprchendcnseam. j 

17 In ^tti^joc

7^) lAd rimothcum Cap.VI. 726 

Er Ci^/y?

1^1 Gloliord.&NicoIaideLyra. 728 

Thcos Dcm. 

d Tropbanos. \t cft hvpofl.ifis , qiiJE vox fc h.ibet ad pcrfonam 

ii ad fiiDantiani. , Vnde& hxnetici ftib huiiis no;ninis 

niultiplicatioi-ic indiiccrc* vojebant cres clTe fubti^nrias. 

Trophanai, Aug. Qu^ funt conira rcligione, aliar non ^ a Thcfauri-^jre. 

funj 

vuandj:. Siinc cn;:n 

Ad q, przmittuntur (ijuitia;,nv') pcrditura?, 

A b i Ambr.Vcri vita illacli 

ytapprehendjuivaam. qu.T fpcramus 

fiitura m.quq non occafu, non tcporibus tertninacur. 

Aercrnacli enim,&: ideomcrito verj.ip{:dlatur.H?ccimn 

pr^lensîmago vit.cefi,non vcntas. iitquia in.asonoQmni 

noinanitas clf, in h.ic 

. b E.Wo.. 

Vlta lUa acquiritur, & Vt.dhocfin.ftcik^. 

c Commum, puure 

^ 

_ 

'llbcnter. vtad illam tcninare- a inoperiDus Doni.s,tacue triDuere, communicare, therauri^ 1 

dottrinx rcligio 

congrucnccs 

r im qugdam nou;i.i- 

..r ..u ...îiTim- nii ,iit a V;r:ute (itmii, non oMfataiilum. b IjiV U4 fiiiuii non alicuius nr.vlcnti. c li 

tJr, cx nnaj;incqii4.ii n c i ^ u C ^ ' ' t i 

prqccllatvcrit.is, addi ^ zare hbi runuamencura ponum in tuturu, u J 

rapprchendanc 

frinir OUtnCQUe fu- Acictn.im. (^t nqii elUugt ua. b Qu.d plura. rci nomonadmoncc propiiupi, 

'*- ' " 

', .. reddfiistumatieinuin. c (ôdDeus & ego ibi toinmendauuims. Vt poili cultodire. 

* 

f . vera'n:i vit^m UTimo^thce, depoTitum cullodi , dcuitans 

a (2^x fallo nomine pcrbia , ncque fpc di- 

f.4intia dicituc. 

uitiarum attingitur, 

B ffd humilitatc tk fpc 

t,iuniute. Dciqui hanc promi- 

t fjlio nonii- 

fappoficieipesp.ro^tei^- ^ 

prophanas vocumtnouitatcs, &t opporuioncs t falfind- f 

Scieniiam. a (Jiii fidtm quafi imjicritiaui iident. b Scnipcicirca.nunquam intrj, 7 

c A tiJe. 

randumeft,quiaipfe minis fcientia: , quam quida^m t promittcnics cipca' fi4em * 

prafrtat qux vlibus 

flt. Inipfocnimfpc 

funt nccciraria non 

4n ipfis copi]S,fcdin 

aiittoritatc carfi. Chri 

* 

* 

vt hxc cmiod.as. 

exciderunt. Gratia tccum , Amcu , 

tiiuntChriftian.ficiit 

Jcgitur 

ffusnos redcmit,nondiuitix. Ipfccnimfuturxvitsinttar 

in Aflis .ipci- 

Holorum . AduciYus 

ctiarn unpictatcni Ar 

rianorum nouuninomcnpatrcshomoufiontradidcrunt.fcdnon 

rcm nouanua 

vtad itn- 

ofteiidit, vt hisomnibus fprctis ipluni fcquamur , 

mortales&c^leftcsdiuitiasvcniamus . C.âichoceniti de-: 

bsmus , vt bonis faftis diuiies iinius , 8d his terrcnis copijsi 

diujtias fpirituales acquiramus. Scinincmus in terra, vc mptamus 

in vbi collocctur ih'faurus a:ccrnus. 

c^lis, 

* Hicrony. Hc cnim npn eii vcra^vita , qua; inJuo non 

permanetfiatu. 

c Timothee. Timothcus , prcciofus Dco. Timos prcciofus , 

Theos 

NICOLAVS DE LYR.A. 

1 Diiitef ficri in cper. quia ilts funt verac diuitia; , quas nullus 

potcft^violentcr aufcrrc. 

2 

3 

Cornmnnicarc.boni fuaindigcntibus. 

Thefjnri. Matth. i p. cap. Dap4'*peril}HS & habebis thefaurura 

in calo. 

* 

4 OTimothee. H.-eccftv!timapars,)nquainducit Timotheutn 

dic Ti- 

;id cuitodiam omnmra fubditoru fuorqm gcneraliter 

A D D I T I O L 

mothee 

Tncap. ^. vbi dicitur in Pclhlla, Exiflimantium quxftum cilc 

pietatem. 

Hoc quod dicitur , exiftimantium quacftum cflc pietatcm.po 

teft aliter expom.f quo.i ifti homines mentccorrupti.de quibus 

tlatim ante loquitur, exiftimat quod quxftus cft pietas,co quod 

fit ad de 

prouidendum qua:ftori neccflarijs : & ideo afl^crebant 

quod erat licitum praciiicarc proptcr quxftutn taaiuci), &c. 

A D D 1 T i O H. 

In eqd.cap ybidicitur in Poftiila.iât/a enimpmnium malortm 

tfi cupidttas. 

APoftolus 

Hoc 

Incip't epifiola fecunda ad eundem, 

cucffctRomsin vinculisconffitutusfcribit 

Timothco , monens cu, ne pereiusabfcntiain vel pro- 

pnjs vel magiflri ttibulationibus terreatur vt teflimoniu do 

mini erubefcat, pro quo ipfc vfque 

ad morte certauit.fimul 

&dc hxreticis vitan- 

dis.itquehis qui fnas 

fabulas m.igis quam 

Dei pr^dicant vcritatem 

. Paulus iam a 

mundo tranfiturus, 

iccm fcribif a Roma 

Timo- 

les, IJcut ipfijni nonien 

, Chnfti.-inum, 

quod quando dicic^pit 

llriptum cft . Ab 

Antiochia cnim primum 

poft A fc e'n(ionem 

domini appclla. 

li noinine hgnificaucrunt. hoccnim vocntur homouiios, 

quod cltvnius cnifdcmquc (ubtântix. Namllomnisnouitas 

pipphnna cl{ct,non a domino diccrctur: Mandîtunt no. 

po.do. Ncc Tcftamcntum appcllarccur nouum : Ncc cuk.irct 

vniuerlaecclcfiacanticurn noiium. 

e Tromittentes . Nihil cnim llcamant ifJi ,quam fcicr.n.un 

promittere,&: fidcm icrum vcrarum, quascrcdcicp.inuili 

pra:cipiuntur, vclut impcritiam dcndcrc. 

mothee depo.cujlodi. i.gregem tuatfidelitati commiirua). 

5 Dciinanspro.&i.ht dicit vocum,& r.on rcrum .quia non fubtrt 

eis veritas , ideo dicuntur prophanx. i.procul a ph ino , quia 

taliapcrccclefiam debent intcrdici. 

6 Et oppofitionesfal.&-c.i.kieniix faKb nominc norainatx, 

7 Quar'i. f. fcientiam apparentcm tantum & non exiilcntcm. 

8 iitiidum pro. vcrhis philofbphicis & rhetoricis inmtcntcs. 

9 Circafi.ex. ficut Arnus & multi alij hsrctici. Finalitcrconcludit 

Gratia Dei ic, .Amen, 

Hoc quod dicitur: Radix enim omnium malorum eft cupidtt3S,poteft 

proprie intelhgi dccupiditate, fccundum quod notre 

cupiditatis cft amplificatum ad omnem immoder.itnm appctitu 

habendi.Vnde Aug.in 3. de lib.ar.dicit, quod auar^tia (eu cupi* 

diras non cx folo argento vel nummis conhftit , fcd in ommbas 

rcbus quae immoderate cupiuntur , intelligcnda cft, & quia iii 

omnipcccatocftcupiditas immoderata alicnae rci , cum omno 

pcccatumconliftit in liocquod fpreto bonoincommut.ihili. bonis 

commutabilibus inhasretur, idco cupiditas iic fltnpMitaK 

propric dicitur radix omnmm malorum. 

Timothco infirmitatibus & aduerfis fatigato,vt coflStcrlaboret 

in gratia Dci fibi crcdita: cxhortanseij .id martyrium 

multis modis,& vt petfeueret in officio reft? pdicationis &,' 

fantta opcratipne. Et prijdieit quid futurum tit tcmporibus 

nQuiflimis,&: de fuoobitu.Ec elt intetio Apoftoli in haccpi. 

ftolaexhortari Timo 

ArgHmentum infecmdêpijl. adTimotheu incipit, 

Tem Timotheo fcribit de cxhortationemartirij 

& de omni rcgula veritatjs & quid fucurum fit tcm 

poribus nouiflimis , & de liia paflione , feribcns ci 

ab vrbc Roma. 

thcum ad lui otfitij 

dihgentem cxecutionem, 

^ ad palinam 

martyrij , &: qu,cd.im 

adbuc addcrc dc cpi- 

fcopaliofKcio, 

^"CAP.

yj) 

H Ad rimptlieum 

Cap. I. 730 

C A P. I. vnfi Chnfiti:!'!?') rnaleuoletia, ffd legis etTiiiIationc vaftaba. O 

} :r\ itilus .ytpofinliis. primo fdlucnt,deirtdc gratias agit de bo- 

J/noquodhec, vbifuumfcilicecydcndicurn dtfidcruiiT 

idir. Poftea mpnet ad pr^dcaikiij, &: ad patienti.".m mar- 

, 

> 

:j,fuo exeplo & rJijs mpdis. Inde dicic qualcs futuri func 

i;ni'' 

cericatem fidci flgnificacmemoraffc^vtfortiorcmhuncfaceret. 

Quis.n.illprum Iaudcmaudiens,quorumineoipfo 

particeps eli, non crefcar, addesanimum hmoi virtutibus?' 

Sic ergp recreac in fe|donum grati^ Deiacceptu per ordinai 

tionp presbycerij du animufuii confouet mehtis alaentate, 

g^]des in femcdpfo , ficut in nouitate ordinationis gaudet". 

.Jc Chryfoft.Idcircoquoniam fidem tuam intcgcrnniam 

non ignoro, alaciicate Cibi opuseft ut gratiam Dei exfufcii 

ces. Quemadmpdumignisindigeclignis,ica& graciaalacr^ 

tate noftra opus habcc , ut feruere perpetuo pplsic. 

pi Tcrw 

ma. Fleuit enim Tirnotheus a Paulo dimifTus , qtiia paratus crat . 

ire cum eo adompia pencula. 8 f^t gauuioimplear. q. d. ad 

hoc dcfidero te viderc , vt rcplcar gaudio cx tua perfeftionc. 

9 /^ccoriie. fcilicetfidcJ firma. 

1 J H4fr./7>7V/n7.q.d.noncftdubitandum,"quodeftin tcfirma 

fides, exquofuitinauia& rnatrerua 

,qua:tamenerantfragilis 

fcxus. 14. Propftr ^

A 

731 

Glciord.& Nicolai de Ly ri 

-je 0'cumcnius. Siirnil enim vt illi 

Pi\iKis m.inus impafuitord:nans 

ipfum fpifcopum.donum quoque in ciini fu- 

pcrucnic,ad (jgnocum operationcm, ad dolnnarn, & prxiidendunj 

ccckru?. 

a Timoris.quo turbatus Pctrus negauit Chnftu. Vnde T\((- 

>titth. 

lite timere eof qui 

occidul 

x^g 

Ibidem lo. o orpM;. HuiuS timoriS 

Aiigui.d gra jôn acccpimusfpiritu 

& libcr.ar j.^^,^ ,-^.j ,11,^,^ j^. ^^ 

dominusair:f//crc 

^.* potefi corpus & a- 

t pteiui.. 

tiimamperdere inftehin- 

Br.iinum,qua furiexit. b Ncquein liociuboieiL J 

mc vin- 

c que erubelccre telbmbnium domini noftri , nec]ue 

- 

vi..i !..-, ,.,..-i,i n,i.S ,.. 

Mitiiinpta^licandoeuanpc'.ioi:iUi.iJ 

Vel iii honoiem cjiantelii. QupS pote. 

* 

dum eius: led t collabbra euangelio fecundunn vivtut^ Dci, ^ 

Et deUcs, quia ipfe eH. 

Pretio 

fanûini;, 

c S.'li libl ccjiiuciiienti. 

C No( d Intcrioti. 

Qiiia ad fiiiAa voc.it. 

^ 

quinoslibe^rauit, Si Vocauit vpcatfoncfuaîanda : 1 opn fc- 

' 

Sccuiiuuin quod ptûlJeiat jper gtaiiani quidcm. 

cundumoj.ieranoftr^, fcd fccundu propofitu fuii&gratia, 

Frxuila dari pcr Clitiliuiu. 

tûîlicfufiiiiuicciubefcit 

, ipfum quoquc 

ciubcfcit , qui cruci 

afiixus cfl. Nihilira- 

que patiaris humanu, 

fcd cifdcm pafsioni- 

ûs focius acccde 

f 

quaedatêftnobisinChriftoIefuante tîpporat feciÎari^. 

In ccmpletione. Id cil, " uridic.iiioncra Chtilli illuiuinantem auditoics. 

b 

Manffcilataefcameniic pcrtillurninatione faluatorjsno- JJ ^ ollnosiib 

Chtlllus. a Hic eft illa 

jtat.a. b Vtianque fcilicct inima; & coiporis. 

c ln lucc 

pofuit. ,^ ,7^ ,. 

I ilrilcfuChrifti.quitdeftru^xitquidcmmc^rte. tilluminaiiit I* liecomniaqu^pauoi: 

lufiinco. 

yiccm 

"* 

reddeieliber.incicoii 

.7 

'uenSu.us cum b 

b a Id cit, incoitupiibiicsn viiam 

b Ethoc. 

Id eli , îxdicationem euangclij. 

Eccc quainncccfljriumefl eturg^ljuin 

QujiiTiiimobiiis. ijj nenci)Sdignc rcipon 

' 

au;cmvita &incd'rrpptipne^p^'fcpangehum inquopofitu's ^ derenQvalcmus.vcl 

*' 

a eft aftus. ômen 

b Haben poteitatem ajiolôUcam. c Quoiidicdaccns Gentcs. lcgationcm CiuS fidC- 

" 

en ,-. *^"'i?'*''7' liccrinfiaccragamiis. 

fiim cgo pracd^cato^ ^ Apoltolus & nnagi ilcr Gentium.Ub 4 c Tionfciviimi, t r. 

' 

acceptlfe fpiricum tiinoris 

Domini,quod finedubio magmim ef^ Dei donum, 

.jt Pnmas. Hli hsbent fpintu cimpri,qui iniuftitiam opcrantur,liuekgis 

fpiritum, quccin peccantibus vindicabac. 

b jjrrfwV. Pra:pofterc: Quia ex iobrictacc dilectio.&: dein 

ccps virtus.quia calem fpincum : ergo 

nol j. 

c T^jÛ itj^ne. Ci.ntlanciahabendamdocecncccrubefcen 

Cenrtaiitia Iw dum cflc in piofcdione. Noneftcnim vc crubcfcacur iii ea, 

quiaikuc homo vjfus efl Chrirtus , geflis ifiapparuic Deus 

ecfi crucifixus cft , rcfurrcxit tamcn amorcuis, & multis vi- 

dcntibus fufcipientecum nubcinc^lum afccudit.Vbi ergo 

pucaciir infirmitas,ibi apparct potentia. 

* Ambr . Icaquc Hulrc iiifirm;;tus diciiur , qui vicifle probacur. 

Hocmodo jh Apclrolonihilefiquodadruborepcr- 

lincat: quia (i prcfiuns 6c cxdibus hunvliacus dicicur, ex lila 

pai tc confundit cbtrc âtores fuos,qua in Ijgnis nutu mira- 

bilis pcruidetur, v't mtclhgatur no mfirmitace huiniliari,fed 

Voluncatead quedam mentorum profctûm.ldcirco enim 

Dcusfciuos fuos ab iniquis hum.iiian permictic , ne illis in- 

iufie pr^niia dare videacur. 

* Chi yfofi. Jfia quide fi per fecogitentur mors, carceres, 

vincnla,confulione ac probo digna funrjC^teium fi quis ap 

pofKacaufa,difcuIioquc myficno linguladeceter edoceac, 

plenifsiniagloriiC, diuinxquchancflatiscaufi cognofcet. 

Mors.n.illa.percuntem fcruauic orbcm.mors illac^lcftibus 

ccncnaconiunxic , morsilla profligauic diaboli tyrannide, 

hoaiincfq;angclos. ac Dci ftlioscflcciit.M^rs illamortalitatis 

nolira; naturam ad fohu c^lefle ac regaleprouexit . Yin- 

culaifiafolucruncplurimos,. 

' cnum cxcrcuitChri- j, 

I o ilus , fcd ncc cgo quc 

' nolii, obaliquodcnmen,fcd 

pioptcr Doii 

. *AmbroIius.Vtni 

cft, quiafiadliquidii 

qu?ras,nullus hominij dignus pot videri vic^rius eiVc Chn- 

fii. Oes.n.quos eicgit, prius tiicrant pecc.itorcs, Quantum 

crgo ad comp.uationein c?teroru peitincchi digni inuca- 

îluDC ,qi!antum vcro jidrcm ipf;un,omnesindignifunc. 

* Chryfolio. Ncmine cogcncc , ncmincquc confulcmc, 

fed cx ptopoiito fuo , fola vi fu*e bonitacis , iippulfus faluos 

" 

nosiecu:. 

f ^ntetmpora. * Ambro. QuoniamdignationefuaDm 

olim dccreuic peccatores faluos facerc ( pfcius.n. fuit Dcus 

quid iuturum eifct in homine,ancequa illum facerer & pcc 

carct) quorcdinfcgrarcturpr^deftinauit, quotempore,& 

pcr quos&quarojnisfUuari polsint, vtncq; mcriro fuoqui 

laluantur , neque horum pcr quos vocanrur, icd Dci gratu 

jftud donum videatur pra-ftan per fidcm Chrifti. 

* 

Chryfuii.Hoc cft.abfque vUo pnncipio, fempiterncin 

ebnffoiiia prxfixa erant, vc fierenc. Nonaucem & hocpa-' 

rum eft , JDcum falucem noflram a principio voluiilTe. 

it Primas. Qu.nntum ad prasfcienciam Dci , antcfecula 

iam donauic , nam tic homines,qâmuis incerci finc, folcnt 

filijs dcffinarc prxdia ancequani nafcantur , ApudDeum 

omnia fucura lam iaia eiic nofcuntur. 

g Quiddiru. Et io mors non eft timenda,'pro fide Chriiii. 

ii lllumioauit autem, Quo h^c fpciiant, ibi aperit 

babens. 

: Formm 

i Ter euAnge^ Oftendic vicam incorruptibilem , qu2 priu? 

ignota erac cuius cuangcl!; prxdicacor cft Paulus, 

l^ Jn 

^MO. Hicfuocxcmplohortatur, 

In 

quo 

vcro raîocii, 

po/iinsfura côpneiiieatori&c.Qaqnzm 

^ cum 

jj .^.< (/it.f/?. id eft,dcppfita dari pcr /cfum, 

1 4 ^nte rmpora.Nam ab ^terno crt h?c difpofitio.Iicet eniir 

baec cxecutio {ai\i Cit in tcmpore . proptcr quod fubditiir. 

15 A/

i i)i/t: 

755 

IIAdTimotheum 

^ ciim fe pfum jugftrrgencium rriagiftrum voccc ? perfuade^ 

fi rcquippc vulcgcntes quoquc in hxrcd:rarcm Dei vocatas 

cflc,atquc idco aconfortio rldei non repcllendas. 

^ 

Pnmas.liIoilIuminance&mepriEdicancc credideruc. 

a Sdoeni^/i. Q^^dco 

01; CO fnn, I.dvfico, Qiimodo Romatfunineo 

daciliiincucoclf.llli, 

.-uccm c0mmend.1t 

faluccm fuam, vchic 

proillopaciens,falutcm 

jnueniac pcncs 

illum cum cccp!C iu- 

dicarc, vc puniens in- 

fideles, iftum dignii 

iUau iccriia vira pronun- 

CICC, 

c Totetis ell depofitum, 

54 Chryfoftomus. 

Quid cfi.oro, depofituniJfidcs 

atque prxdicacio. 

Cap. I. 

7H 

dicatio.Hnc,pfum,qui depofuicintcgrum, inuiolatumquc I> 

leriiiibic . Omnia pacior, vii ne hic th-faiirus cxpilccur 

HieroQ.aptid me ip(cqu()d depofuit,cunfcru.ibiC; Siuc 

quod ego jpud illum commodoacHuuet in luturo. 

01; fO /l. I.U.nCO, 

vclnoftutlrjpacior, 

. ,. c , 

,

opcie fnna- 

Xecle-vd 

ino.c. V 

t quiremiUtem 

delcgii. 

rin agor.c. 

4De ea.C9e. 

# maii^ affi' 

B 

priffat: iq fwii 

Jeria 9.3i ha, 

r^.inhcrf-. 

Mflfi 

73 r GIorord.&NicolaideLyra 7361 

a 7v(e.n3f. Slautcmbonus milescflTc vis.non impliccstc.f, 

qui;incmo. }^tmOy&c. Notitia intcrnancquaquam conlpi- 

Citur, nifi a trrrcna implicationc ccfletur. 

b '^liôtus. Nceona fcculana funt cum anirags occupatur 

cpracolligendx pccunia:iinc labotccorporis vt Jiegoci.nto 

xesic luiiufmoc|i,qd 

iic ifte ficerct, quia 

jnfirmus laborare no 

* D,fl,n..iqbni..iiiri.. 

borisfuidcguftat.ka ApofloUis priusiubeteum f-mToqiii | 

primuscft, Cicriccctcnsdidribucrf . Primoenirn d.^becille 

iuanecciritarcimpkTecxhisqu^'acccpit,&:poftali)sdehis 

qu^fupcrfuntminiftrare. Caftuini:aqi cuangcliftanonad 

hoc cuangclizantem vtcuangclmm vendatr-curufacir,t\: 

b (nfpiriraalihut. 

Qui nan poicll diuidi (inobus comrjriis (ernis , ficut nf iho poteft fcmitf dunliiil dominit. 

d QiMbullibct, ucl iii pietcaiuni faoent dc r|>irliual.but ciriiaiii quxtM. 

poccrat , prohibct , &c l milcs Chrifti Icfu . 

f Ne mo niilitr/'n.s Deo fe 

'^" implc:u nej;o 

" " 

lde;i, 

* Ambrolius.Ma- 

nifcflum cftquoddi' 

cit, quia nemo potcft 

daobus dominis fcr- 

vulr vrintclligat,q3^ 

/t r-. , . 

ncce(I.iria fibilicccfu 

merc abcisiiiquibus 

Dco militat; &: quos 

laquam eulcor vnica 

cijs -i- fecularibus, vt ci placcat t cui fc proba\jit. Nam & qui j cxcrcei:, vel ranquam 

qiuulibet. b Quiineino, nifiabomnibnsqilliimagonriniini>cdirepiflunt,abiliiie.' grCi^Cm pafciC . Nofl 

c p,outcxpct.ticx.gon.s.r.nudu. cftenim mcndiricas, 

ccrtatinaedne, noncoronabitur, nifiqui lcgitimccerrauc- fed poteitas. Timo- 

$ Quaui theus autcm c.int^ ab 

6 flincntia:fuir,quode- 

7 

tiamalicifisrctcmpe 

ranscxempIoPaiilivo 

Icbat viucrc d l.iboro 

m.inuum,cuiT\ dominusdccrcucric, 

vtqui 

euangcliu annunciat, 

dc ciiangclio viuat. 

ita monca laborarc: no umcn uiuas de opctc tuo. quia inlirmus H niinus fufliifercs vcibo Dei. 

uirc.ncotiacnim fc- i ric ^ Wborantem agricolam oportet primum dc frinaibus 

Et li vidcor contrnria,& contra (luod ipfe facio dicere, difccrne quid, quiic dicitui. 

(ularia auaritix fcr 

quia{tuintirmusmihidcacceptionefcandaluin. Quod poiell. 

uiant ncceflc cft : & 

pifi menciti fucnnc, 

iranfigi fc non { percipercIntelll^gcquaEdico. 

polfunt. 

fl crgo 

fcd le- 

, 

uc . 

pcccatum cclc- 

Dabitcnimtibidominus in g 

Noiifolum inhis, a Et vt lcgitimecertes. 

6 omnibusintelledum. Mcmo'rellodominumIcfumChri- ' 

a Natum. Ptogcnie. 

ftum rcfurrcxiflc a mortuis e^x femine Dauid t fecun- i 

fiaflicus autcm idcirco 

Dco fc probat , vt 

iiuic dcuotus , orticiu 

jmplcatquodfpopon 

ditjin nri rcbusfolici 

tus,afcculari negotio 

alicnus.non enim c5- 

uenit, vnum dupliccm profcffioncm habcre. 

* Bafilius.Milcs nondomos xdificat , non comparandis 

agrorum polTcftionibus vacat,n6 vanjs qu^ftuofarum mcr- 

Caturarum gcn/cribus immifcct. 

* Hieron. Comparatione militantium vticur,vtoftendac 

multomagis nosa negocijs fccularibasliberosclfedebcre 

vt Chrifto placcamus, cum etia fcculi militcs a rcliquis ali 

t)usvacenc, vtpoffintimpcratorifuofcruirc pcrfctte. 

' 

rrzdicationein mcjm. Ft fi non peruerti ilcg-nt. b Euangcliopr.Tdicando. 

c Jic 8c tu tacias. 

5 Chryfoftomus. 

dum euangclii/m mcum , in 

qud' t laboro vfquc 

ad vin 

n Addic auccm ccrtium 

I "'"'r 1 r J ^'" 

r'"'' r. - '' 

â ll; cxemplar iibi mih 

cula , quafi nialc opcrans , Icd vcrbum Dei non elt alli- 13 

""' niecongruum.namii 

' 

>i Chryf Dida func quidcm ifta ad Timothcum , dicunt' 

flutcm pcr ilium quoque juagiftris omnibus acque difcipu- 

]is. ntilUis ergo cpifcopatiipra-dicus , harc audirc dctrcfikcc, 

fcd agcre ca planc detreClet. Subdit , Lab. agri. 

C 7{jm isr

759 

11. Ad Timottharum. Cap. II. 740 

(jiiitcni tiuhficni c.îs,& po^ haiic uiram gloiiamiccleilem 

b Fidflis 'ermo. Efl i'ic,q'iod conlVqi.iciUiir ialurem &c gloriS. 

N im & niortiii miinWo.ficut Chnllus; ucrcri homini, U lu 

ftinrntcs.id c^Kmartyre*. 

Vel . \t fu/lincas. 

nicmor cifo Chriftu 

rcltirrcx niiitx nII-- 

u ncg.imns,nu!i mi nliam obcauiam cofertione n exiett no 

tra.n.h vtiht.itis noarx ur.uia.Iilecnim idem 

U 

maner.imeip 

ncgeinusjinc non.Et fi rcs jr.i fe habent.cum illi (it per n| 

luramcne.nonpotcaadidueiJircvtnonfit.Sempermanet, 

fempitcrnailJiusdib 

1 fbntiaeft. 

Meft.ptoemnBsIio.vdqaumcmorr.tmrliriftumrefJirtexine. blncommodi. 

_, cKtiiomr.ib.iioiiptolim. c;.ciiomi.io.iio;iptoim> d Mecum. cc Anini Aninii. 

Tûifi f! commort. In a gatum.Idco omnia lufrinco 

proprer c;e ôs; vr e :; ipii ialuccm 

(;imorfC. Hic. Idcrtpct Chriftuaipraajtut. b O ,x:,.,a;,,.,,..; j.J... 

Jp(a Q_:i.i:j,o.1i,i;,(;,j,T, ""' ae.ii,cj.iJe,niiaoita.. cO iiellViriti3,aaodtjc;r=r.fidiai Ijanoii iml..r.. -^ . _ -^ ai.ii,cj.iue,niiaoita.. c H^/' r..-M-... .-,,.-.-... . . 

c-.(jieitvirm3,qaoatjcer;t,lidia.ilaanou ;î elj veritis.qaod tjcerst.fi dia.i lUa nou iraplcret. iraplcret. rleCCOtnmOr] 

Hec ^ coni mone ruo.>. 

^ 

iSy nSmtMS 

"' '' fi"^^credimus,illefidelLs 

permaner^nc-arefeiprumj^h 

Mr^Mnenm 

vci, 

"^ '' 

,. 

. 

1 , ^ .Miostibicominiiros. b rcitem Deutninuocans. VelDeo. 

ieH " Cnntfntin 

vbiomaiadciidiino 

V" "-'vjvûiv.iiiiO / 

minus p* 

non . 

porc;t Hqc commoiie teitihcans coram Deo .^^^^^'''s ^^pegcnerat h"So.' 

SeJ. 

^ 

Contc.itiin-h:l^jteftni;irub.iettetiJumetbofus,pervdfupcriorviJctarcatho!ico. 

yfcCUpulutn Solcnt (a. 

'"

741 

Glor,ordin.&: NicolaideLyra. 742 

A a Trophara atttrtr,&c.ie Av.r.Kccfnimconcruitvniiisfi con^cnrcrunt.Scd corporiim rcriirrcnioncmmultincganc- B 

dciictetutaliii 

cit: rw.vuand,. 

picuteiB. rroîciant no cnim i- ^ r rt- "-'^ r a- o ^-r i c 

'' huC CariialCS ptOiC 

i ocUis(uos luPiatere- 

dSuif!qa"dieiitesd^'êntcsrerurrc(flionciamida,6c lubj.e;-nerLirir4:iorundam^ ^,,,,5t,^,ji,,,,t,o, 

prOph.Uia ConCipiat Etideononproeisdifêrandum. brdeftillisquosDcuseligftJtiinobilitcrinlfide fundauit. (pit:tnalilUn hit\t 

COltltl'm malum* cCiuipctitimlcni.., erat. d In lisniiii ainia.,vi 3cceJar,i,iiiim.s,vt leriiti I fugiant.Vcl^hocha. i 

* * 

' 

iuonci faiTctOrum 

b"" , 

_ bcntuiei)tiiniprclIum.Vel,iiBnihtjiiluHtiidcligni>. 

' 

. '^ 

*> ,i ., 

n myilerion.m laclc 

idcciuc abell con- C / 

^ 

tcnrio. f 'fidc. + Scd iirmiim fandamentum Deidiilar,habcns fijjnacu- Htûtriuntuc^cquîn 

^Dep.T.'!. *: C H R V s o s T. i 

i i /> j / o j, j / i s i pr.iuis moribjs po- 

^lcfijma. lum : 

, Ncq;cnin7catenus hoc.Cognouitdpmiausquiiunteius U tvlli.CGaatab,:i;H,l.,rietumiudicio 

y fubliftaurnamcum v^.jf' I7mimfcila (unc in 

qijidnouifuctit inuctitum.fempcrnonaidp.arturit.infinitilf Dei timorc uitant,& q^fiterrorciuSjquitianquiilamfidamquchrconslbtionê- 

grefus.perdcuiaccpi^ritvagari. 

rcgulamfi-leidiiigciitcr !nquifit.)tntir 

m-rcrrencnt.etnabea ic.iicr,ciroiuioricatecachol;cacorn 

g jntor qjamaisin eiusuerbis profculucarna!'. uanisaoniic 

fc HiER.Irrcirgi')(?.sh.trcticonimhbuIasq'iific2;antrc phiiuarinirumcoîcurribusilicl- :cnr. Siat.i:;i--xconumcri) 

fucre.lioncm,perq'iasutiqaeIuJiCisrii-norcfublaco,ado.n- q.nda^nquiadhuc ncq iiferviuunr,iuf.ec;atninh.t;cub.u;;l 

ncmimpictJtcmiScadcuntla criminaperuenitur. 

iii!GjntiI umfipci'tiô^-;ibusiicc:ir,5v:tanTeii'eta;llicnouit 

b Sermoeorum vtcaicftfcrpir. tV Hi EK.Canccr dicitur vulnu'? do.nin.is c,u funt eius.Na n 1 1 liia in ;'Ti'iili prxibient-a nci, 

qaodiuinammillisnafciturfoen^nirum.cuiniticitofubue nTj!tiquil^;irisuid't.ir,inr isiunc.Ejc ;iliseri;ooir,iuu.qui,iii 

tiiinfucrit,cumtiirusadcorfcrpcdopwriiene:int,nuilufnre- ita lica,iarrin(ec:SvV inocciiitoiiitusfjnt,idc!t,qaosiiouit 

ms:diao3eitifa5ihcretic)ruin('intuitaadacol.oquia,ncpec do.ninjSjn^moiactemimdamnationeleduoitur.l^ôBr*,)! _i 

aures irremediabihVci vulnerearmentes, domrmq-afunteiis i>I:)ndi neni naypjruituidicum ,l'c 

A facl ime;t;nnaririaD^ .N 3 

CHays..Vlarbusiniq.ieho(readu">,&:qui?ncd*cinaconti 

jiteaunq.ii pcrnuacar 

. 

nerinequit^ledoftiaiaindieîCorruinpi.cacperimitîdeoiHiI nam.Siqui.idrtam nj^n.Nouittnr^cu.nijpaicain 

lu.n reineJiu.nuakt eiadlnben. O tend t perh.c orrigi alteraaipartemngn.vculipoaitdelibiollaix-fiibien 

cmcndariquc non poffc ,

743 

^^- -^^ ^ imotth;:eum. Cap. U. 744 

1^3 /-,i/rfiKrMdra)-_j'"^Sicntcni;-nnafaIignca &:fivliliavalent JA vtpiircenturaurca&argetea.ncmahproluncadprofedum 

m.Iii- bonofliin.Et Ucur iiia fradi exr. ionunn eiiciuntur,.S

^ 

745 

GIof.ordin.& NicoIaidieLyra. 746 

t Non zdificinonrni. TcmpusliiiS. expcnilfre. 

id cfl.nifi 

I' 

f.Ki.u.vf [) 

t Scruiim aurem do mini non oportcc peccin 

aTraQabilj. b F.tiaro niaIoiiiraciledoceat,Trt doceaturn opuscltlnaliqtio 

(utoiicin. 

a Srrwm autem . 

, 

,. 

A iiomtni nott 3. lites 

oportet quod gcncrant 

2. 

*f.t{.yc.{it:ti^.ire,fidrna':fuequcpocnireat.Qti^'ciu 

Uccr- tutni/ffaUmnrs.Si 

' 

Au.lii.Hc 

''"vt.vci,...i,c,uanjo 

4 "^ 

. j f j^ .. j a- 4- 

d, ah.s ,ntci du m 

^''"-'^" eofcruu^Dcifibi "entcm , cum modcltia t corripicntcmeosc|uire{iltunt vcri ^ peditur.d.impius" 

AUtctnonprodcftcorrcftio. 

irbTconObarcparftudioal, 

. J f 6 ^^^'^^'^-^^ ^0^ ncui ^ 

llc^vmutcrcajl.nccdeeflebtati : nc quando det illis Deus pGcnitcntiamad cognolccn- ^ litigarc 

ahoru exUtunatiov 

, fcd '[ nianfucrumcflc,ad omncs,t docibilcm,tpa- 3 pcnitcnti.i putoict 

aQ^zbbetaducila. b Mcntis lcnitaie. c NoneftceffandmnacorrcAionectrorisalterius. & tiniOrC dllrliCC-'' 

Qii3mmodoiinp'ienant. b Etcoenlaredeantadboiiam. c Exita u.itriam. "7 /inim iiilfirii ni. 

tii & vitio vo!uit nos latM co 

rum. cio. rrcdioni.nccltudc 

rc certaiTJini.Multi 

cnl honunes cu 

a ibmno excitant, 

litigare volunt.aut 

rurfus dorniire.cum litigarcprobibentur. 

An-decor b Ti^ iiu.inio.let illis Dcutfcinitentiamad cognofcendum verita- 

rep &g!a /f.-JJ.Nonprodcitcorreftio.nifi fupcrnus medicus relpiciar, 

tiacif. 

N 1 C O L A vI^DÊ^CybTA. 

ideit, 

* I Sed manfuetum oportcr Mu^.liecperconfeqHensfetaUbus 

uaHiontbus impi.care. 

2 Scd manfuctum ciTead omnes. Eti,tm aiinfideles ,ut per hoc 

rabanturad fidcm.ficiit Jelicuto CUmrntelegentUrtquoipropter fua 

manfuetuiinem nonfdumerac acceptus ClynHianis,fcdettam Gmtili 

bus & lîjiisycr mulios exeisaifiiem conuertit. 

Haîhtas ? Docibi.ld en,ad(iocendHm bubiLm , rjuje habilitas ditplictter ac~ 

doceiiidu ctp^tUT.Vnomodoaiitueîta^jfioihabUis ioccreftt rattone uitte fcien- 

f\zi. 

tauarL 

Scxtura 

tnonuuui. 

Diuiiio. 

tixyi^facuttdtx.Alio moio pu]fiue,& fic habilis doceri acquiefcenij in 

""" 

clamvcntatem,6.:reiipilcantadiabolilaquci.s,a(]uocaptiuitcnen g (cquifqj iiumliat 

Nonmodoligantur. Excqucndam. 

pa:nitcnv.ioIdeotur ad voluntatcm. 

iplius . 

que nonlblum cal 

^ 

agtur pocnitenti^ I 

vcrumetia vtaga. 

turDcimifericordiancccnjriaeft.VrcnimPetrufamareHc' 

Zl D D I T l I- 

formitiont 

ret.refpexitcum doininus.Etideo Apoltolus hicdicit,DctiI 

lis Deus pocnitentiam. 

formationibonorum de ueritate circafa lum aiiquod,aliter non poffetl 

bene iudicaride propofitis fibi. 

4 Paticntem./ j'/i

747 

J^- Ad Timotthûm. Cap. III. 7^8 

jf a z)^-fr.j.?.w/.FjmaiiifanaorummacuI?ndo. ram fan^Ttimoniam detcndunt, &Jcgefuafeuenêtni-pitci 

\ b V^conuncste^.non refri-nanio malas cupiditatcs. Viuuncmifencordiam la.j Janrjcum intcr fe iniufii dcprchcn 

c ;^;/r^x.Exerccnciohtcs. 

_ dantur.Icumijsfemfiacrciact-nrerpmhcant.cumomncsla 

d ^/iM:?';/rxDuiinclciuntfubi;cn'reah)^. gmari videanrur,t,mmm quodartcquadam paUidicernun 

e J^rodcores . I ndicando inimicis pioru m qux occultanda uo- tm-,vt fallant. Ki inuenmnt muhcres pra; vanitare nouu m ali- 

iie.unt. 

quiddefiderantcsau 

fciic ' 

^'"''''"j ''"?^"'^"' - AJiliquera. blnquicwmesalio. cCtinimaimponrnt. Almdetraaore. dirC , &! pcr Ca OUa; 

' vcrecundiammuerc ^"'^''îi.bidinis. 

is 

, . c tr,ddcs. 

. . 

gcntcsnequequxlo 

quuntur.neqj dequi c nignicaceproditores,protcrui,tumidj,ca:ci,volL]ptatum ama- 

busagunt. A . 

^/'iôrîcuiofi. bRciigionis. 

Dhcitafmit fnadpnr 

cun.leagitantcs. a 

ne,tiinepace,criminatoresincontinentcs,!rninires,t finebe- 1 Jiils foeda fi^ illicita tncgliecn 

Cff;. Nonintc!Ii. UL Larg'ta:. 

Largtate. b tccittotum aKctiuj. Habiwvc! vcxbispudoreii) non ferusnies, - --J- 

L' " 

tes 

Alias procaces. d< Iniiato '"nato "ono 

corde. 

. . *""nT"- 

Quaru.m.bet. 

Quaruinlibet. 

iuin. 

cupidx enim funt 

dilcendi ciim iudicium 

non* habcant 

t^ .1. 1 i 

h vdn. ôres 

Amatore-s, magisquam Dci: tnabentes ipecicm :coi 

c|uidem 

^ piecatis 

CarnaleS 

VdTeautem,ideft,chariutem. b Faclii. c 

delltiaS Ecccquatc incjpit 

IpidcnoniininUtrmporibus. 

ntualibus prxponen f 

Ivirtutem autem cius 

abne'gantes, ec hos tdeuka. Exbis 

* 

, . . p* a 

Quiaiamliorumpr*nuncijruntqjiJam,pluces4uterainfiiief'uturifimt. b Adliterani.vchiman- 

I Huaenfei 

fpeciem. y turptoi)rietatemcuiu(ijue,Sciiuo$iuueniuntidoneosfeducunt. eSubdololisac v 

Qîiaeaaefaeramcn n . f"?y''i- . t d^cduitibiics. 10 

e , 

cnimiuat 

tacumpiis. j 

qui pcnetrant domos, &captiuasducuntmulier-ii 

' 

Kyirti4tema!!(em.Vir .- tj.j-tj- i-- . ^. _ I^ 

, l^ Ideo erant dignr fcduci. b Seinper iiona dcliderant. Firmos non 

tusjcharitasdecordc ^ 

pofTentteduccte. 

b Seniper ambulant,& nunquam 

"^ 

H^celt vutus.quani P=^ 

^^^^^"'^' ^ ""^^4 

- 

nih'ivincif. Nullusi- n 

Fiitro. 

ad vi,iin probandi hoc cft 

lempcrdifcere,& ve 

ritatis fcientiam non 

habcre. 

*C H R y s Q. 

S T O M V S . Vidc 

vt antiqui Icdudo. 

res aftu &: arte vtan 

tur, armaquc 

petueniuut 

arri- 

tvim. 

tUSjCiiariCaSCleCOraC 

piant,qnibus&dia- '^ 

^ ^bSe;i,perambulant,&nunquamadvi.i.npetueniuut. ,, oiant QUibuS & dia 

pJf^co"'c'e'"i? >o 1 culas oneratas peccatis , qux d ucuntur variis deiidcriis. t Sem 14 bolus\-lus cft aduer 

SScelt v^rtS?quam ^ P^*^ diiccntes & nunquam ad fcicntiam veritatis 1 5 

peruenientcs. f"s Adam quam fi 

Msgi Pharaonis. Hoc F. 

+i6.q.^ 

deapocryphis fumitut 

e. 

peruenlenccs. *5 ^"^ Adam quamfi- nccrniiri. 

* 

^ 

16 gnanter hoc vcrbo tExo.;.t) 

....6.^"."-..- nuiucapociypmsiumitut. 

]\ f n imprudcntiam ex- 

I 

" 

j.aff' {{'^"'^''roCêmadmod Mambres reftirerunt! preilit fingularemitcntationis 

m r? P w r- ^'"\'"-' m , ccrtup.? rationis. ;f gnominiamquoque 

t,n2uunt, De hic dt ^y"' ^^^ ^ ^^ refiitunt ventati , homincs corrupti , mcnte /^ |j3llaciam 

atquc blan 

-^'^''l'^^^^^^ Mvs.IlIascapiuntqua;funtoneratxpeccaiis,impunitatetn 

^ffii n , r^^f charitatis nihilpotcft mundus.Contrana 

ilhsacucniampromttfentcs,fiucinfirmas 

citaataimuiimdo. mcniesqurf^mi. 1 ^ ^ 

Quomodocnnnmorsadaufercnduvio- niscomparantur. 

^''l';^^;''^^^^/'^^^^^^^ ^ . *lDEM.Simonmagush?renmcondidir,HcIenxmeretri 

\ el lccundum aiiam litcram.f ;/.?/ autem eius. Id cft,rcs cis adiutus auxiho, Nicoiaus Anricchenus omniu m imniun- 

f'"f'^* 

.. 

' 

ifiaruniJcpcrrprchorosdaxitfcmincos.MarcionRomam 

'^''''''- 

1 /in^T /-..,. crc 1 vc - 

*Avo.Poteftcmmvinbihsc(rcformapalmitis,etiapr?. 1,^ dervifem , fed inuifibihs vita radicishabcn non potcft nin in 

ntc.Proindecotporaliaracramcnta.queportant^celcbrant 

-riaiii 

fegtegatiabvnitatccorporisChnfti,formampo(runc 

:xtiibcrc . pictatis Virtus enim pictatis inuifibilis & fpiritalis 

taincisnonpotefteircqucmadmodumrcnfusnonlcquitur 

P/"i'f'trnalierem,quxdecipicadosanimos(ibip.?turarer. 

AppcllesPhilumenemfuanim habuitcomitemdoctnnaiu 

Montanus immundi fpiritus praid.cator, multas rccieiia-, pec 

prifcam &Maximi lamnobi!esA:opulentasfemmas,prima 

aurocorrup,t,dein,ha:rcfi polluit ,donisuturbcm deciperct,fororem 

pi.-iucipis antc dcccpit 

o 

Se-^perdefientei&nHnîitnmfcicntiam, &c, Nosautemfem. 

jominismembrumûandoamputaturacorpore. _ pcrambulemusinuitdoncccoucuiamusquoducitvia,nuf- 

'^^tpene. Ingrcdicbanturcnimdomos mulierum,&dca- quaminillarcmancamusdonec pcrducatubimancamus,at 

*^,^T^^^' r, . . .- , T- -,r . 

; 

M//m/

A",?-f r,,r. 

1) ).C.\/i. 

I:rc.i7.fa. 

fci;. 

lUSCS. 

749 

A 

B 

Aij?.!i.c?e 

|>. lot:^. 

i C>rius 

Glof.ordm.Si Nicolai de Lyra. 7)0 

. . iip^ns cos ' 

Mag:s Pharions. (ôs lcrcm.as pcrd^c. mfi- ^ ''* 

mus.qni nih.I .Mtimur propt. r dZv^ 

p.ciit. amc..!a:compar.r.d.r..is CW't;>.rJ,x * yo.^j:rr^4i;i,vrh.cd,citurlcdvirrjiionpro- 

ficicnr. 

A hto-f.n cs ani vo.^c. 

Pi2 viuir qui dicir; 

ncr.. Qii!d>..i!miii-cr 

feq iitur vitani bono 

repiooiCTca hdcmJed vlrra non proficicnt. Infipjenriacnmi 

lMloi.o,p.a.etuai4IoaBntu.apo(tolum, bMaeorum. 

cPcrMoy.-in. 

Ju Z.li """"ntradicunt i-untradicunt vcritati. 

-r n I /- k 

corum man'k(f:a cntomnibus ficur&illorum fuir.Tu aiitcm 

.ltidtcîaUlicici;Aerc.hVcn.ftcntiaaij?me.u,;, /^^...-V. * j- ^ . 

TaidUrl^cTtmcthcuLocueratUhoêxrntplo^proprerriuodface tVJuuS^^^^^^^^ 

...^.âr..,W....o...-..Tuaa.aIIecut.L^mLmda -^/^.^^SrjrSf:^ 

Intdligrndoeans &retinendo. 

6 Irvftitutioncni.A/riiw âm trepifcr^pum inflitui. 

7 ?cOfofitn m.De conlia.Ui prAdicatioaeJidci. 

8 Tidein..yirii(Hl-->rHm. 

9 Longa n i I n . rat e m. I expeBatiimr t>romi(iorum. 

3oD;ica,oiiem.^ri,-y7f, 

\i?c, lcciit.oncs- pal. Difjerunt Jicutaaio er pajjto, tjuta dicunttir 

ferficutiones,ut ab aito inferuniwr,pctt. 

it Omnii 

' 

' 

^ 

'

7T> Ad Timocthxum. Cap. IIII. jp 

A bcre noticiam, vbi Chrifti pcrfona & incarnatio infinua.ur 

mortuos atqiie fuperrtites quod multi 

viuirelinquendi funt. 

^ju^ '^"^^ ^^^"^'P^'^'^^^"^''-'"'^'" propric vocatur.eo 

quod ibi qiiar.id(aIotcm hominiim va'ct. 

a Ow/i r./i.Scripcura; ualentad falutem quia ad caulam falut I 

nullus eijnmperitx querelx locutus cur iuiullis ijle 

b ./v**w "^ adhuciniftacarnc 

'HifîîMc^^rn-^^^^rth^^ H 1 . ^"P!='^'L'l''''e- 

^""^*"'^^^^ 

cnimdi-icftvtpô 

aVtiuftumfaciat. blta. c Kxccutione. 

^ 

bo- 6 

VluentCSinuetUrUS 

eftaducntus ficiat imperitis 

e.us, 

62 num inftrudus. 

' 

7 mortuos inftauretdetormes 8 

autequj 

de attrahensiniquosadiuftitiam. uosiuftos,morti>osautemininftos 

corpore anteg 

vematexireiiuevi 

*CHRys.Siqmdupldifcere,veIignorareopiisfit.imc3d CHRys.Quid eftoportunecempeftiueintempeftiuehoc 

d.fcemas.Sia.guerefalfitatem mde hauriemas. S. corrigi. fi eft nullum habeas dci^nimm tcmpus,fempcr tibi tempus fic 

caft.gari ad exhortanonem ad folatium h qu.d defit 6c opor- non folum in pace & quiete,nequc in ecclcfia tan uin tedcns 

teatad.pifciexeanihilomi.msd.iqmus. 

verum&interipfapericula,finecarceriinclufus fiuecêna 

* Pr I M A s I vs.De ipfa legc docetungnorans, arguitur in- conftriaus,fioe mortis lata fentcntia ad mortem properes ip 

folcns,corripiturerras,crud.turadiufticiamquimodumier. 

foetiamtcmporcarguc,nequ

70 Glor.orclin.& Nicrolai dc Lyra. 

ivii- c irtition.^comiicndat&rquafico-idiM-rlibcnrusau 

diatr.r.Cii'us pr hi' itmifuri^r.rurlcdi-cliniidicntia. H.tcoc 

7)4 

bri cnpir.bonoinum animoefTeir.bcns^quafi ipfcad rfironam 

pergat ornnibLi(qncrirepcra(;;Hs,pra:cJaram rcpcrerit finem, 

g.iHdcndum,air,r.ondolendfj cft.cur? bonuni enim cerramg 

velurifiquisindulgsntiflimusp.ucr.paruulumfibi jdirtcnrg 

& orbitatcmnonfcicntcmconfoleturacdicat,noli Hcrc fili 

cultatiofac.t pnivtum in auvilui!! IpirtpaliTortornicntibu'?, 

fic if pvuritu l!bid:nis jn carn-; corniiii} Tin--irrt-eeritjs ca(titatis.Nvfjnlcnimducloresipiaoccalcatioiiecondiuntfuavc- 

I ncracunolis,vtidco 

benecnim viximiis, 

a Quz ris ar.>cra. 

c\i(timcnr eos dice- 

1 

-, , 

perucnimiisadfenc 

6

'S') Ad 

1 irrfotthxum. Cap. I. 

p. 1. 

'/?' }{fiiet. Sienim fidc^giatu efl,& vitastcrnaquan merccs 

A '^'^-^'^'"'^''^''''"'l""-'^'^^-^'^^^ vitama-cernam tanquam debi 

unir.'ddcrecuidcbet!i,iol.',qn!.iptomei-uiti!Iamperfidem 

lcd cuia Hdes gcaria cll , & vita xterna e.t gratia,per gratiaiu 

igo reddct. 

'lufluswJ. Vtiquc 

'^"' 

'^'s^n!'nnb Non 

^ rcdacc milii dominus inilla die iuftu.s iudex . 

'onaprobonisquia , ., , u-. j u i, ,.r,,- 

' 

.,' L aO.Malitiment,ibidimnandjbomvcrod!l gunt,qiii.iibi filuandi. 

folumau 

7y 

terergo PauJi deGilohalooppidoindcvbinatusfuerat.rraf- 

Jatusin Tharfu'ii Cilici.TquodamtemporevenieniibusRomanis 

perCiHciaoccuiriteisipfecum. aliisTliarfenfibus, vtpof: 

nobilis,e'um,f.beatitudinem corports & amm.t propter quod Saluator lorjuens 

' 

ludictum dicit Luc. 1 2.H1S autem fieri inci- 

f>gnisprcedentibus 

eiuibusrefpicitc &: leuatc capita vcltra. /(/r/* fxA//aMfe ffia 

.M. vt 

exponit Greg. vnieibtiem dicuur. quoniam appropm- 

âtrcdcmptiovcltra. 

i-ctihu.Hic confequenter aduentum Timotheiflagitat, & diutditur 

Aft.i^*'' 

7^7 G!orGr(j[m.& NicoIaidleLyra. 7^^ 

a ?^Mt! ;7/jj /w.Non ofatpro A!cxandro,qin inuidcntiafntcr-. apertacnimquxfiebantoflendebantiir.&tonim Dcoad fcri \ 

n tateoppiignando pctcaucrat. Scdprohisquinonobrrpe bcbatur,nfficnimcfrentfubicdapaflioiijbuscorporaiilisom 

rant amorem , led timore luccubucrunr.orat, vi crs ignofca- nia ad fcribcrcntur. 

tur.Mutumcnim intercftiritctcosqmhocmodo&eosqui 

illo modo peccant. 

b Drorf /fo.Ncronis, 

ulcft.decuiusmaiiibusliberatiii 

eft a do 

minoquanciO vcmt 

Romam addutlus 

ab his qui prxcrant 

lud.v^ ob hoc a 

quia 

Cxrarcmappellauit 

* Primasivs. Ilicoftenditurquxapoftolinonproptct 

infirmitatem cainis curabant, fcd figna monftratcnt,cum 

fuos difcipulos non 

Adiutet. Quuhominisefltimete. lanarcnt. 

ncmomihiafFLMt,rcdomncsme dereliqueruntrnonillisimpu- i ^ LjViw , e-cUudu. 

Qi}ntoplusabhoininibiieliaa. CHRysOSTO- 

tctur. Dominasautemmihiadifitj&^confortauitmc, vtper 

^ Mvs.Adcomuliercs 

me pra:dicatio implcatur , & audiant omncs Gentes , 6^ hbcra- ^ 

ci"rc?fi5etn [ ardclv 

Etiam. Oilbclivel Neionis. ^ 

tcfque crant vt hic ^ 

t Libera Nimcuvcmiret Ro D tus lumdeorclconis . t Liberauit me dommusabomniopc- < ClaudiacSi - 

Prifcilla 

a r.tiîm. 

un.- 

' 

1 n ^-iamcrucifixxmun- 

ma.v duobusannis 

manfit \n hbcracu- 

ftodia poft ctia tran- 

fiuit ad alias nationcsquxerantincircuruR.onia:. 

j.Pctirv>/^ ^^,n 

ratrcs omncs . Uominus lelus Chriitus cum ipintu tuo.i^nique virtutis lucc 

tldeftmaneatvefttadileaio. tutgcbant NeadmonitU5irafcar!s.fedpotiui. ncqUCC- 

" 

b eft fiaac veia 

i^ qux iuftcaus dixi. 

Craciavobifcum.Amen. 

d Et ^qut. AquiLi crat vir Prifca:.- apud iftos hofpitabatur A 

pollolus, u 1 

nmiafidcivirtutcin 

1 4firmior fexus cxcluditurimoidquoque 

. diuinj muncus cft, 

qahicctiam fexus fcculi curis minimc a uirtutispropofito 

inipediaturnequeenim minimam in rcbus hu.ijansadnu- 

niitratiomspartera muhcrfufcipit,domifedulorcfidet, - ' cu 

c Trtpbr.yinm autem reliqii infirmim * AM3 R., Qjid cft vt prx ab(quc illa nuHx rcfpublicx conllare poflint.-nam fi rcs fami- 

fenceapo:lolo,quimc.)rtaose)cci(at>it,Trophimusinfirmarc iiaristurbis,tuma!tibusqucmifccatur quifqueciuiumdonii 

fc 

tur?feddignaproptcr incirdjlosfi(Cla&q.iiaexdiucrnscaa 

continebic 

atqueitarcipublica pcflimchabebititaquc nifismeritum 

collocaturapud Dcum vtiiuemtnbulationcfi hil minus habebir hcn insac 

rationis,ncquc mlkculicutij 

ue in xgritudincqui Dcograrias agir^necabaduerfapartcluf ncq.iein fpirituiiibus rebusncab iplaquivlem mariyriiglofragiumquxrit.proficiat 

meritisapnd Deutn. 

ca 

hicfexusprohibetur.-plurimxnamqucprofiileiconfcllio 

rc Chrvsostomv.s. Curobfccro non illumfanaftis^non neglonorjftime cop.jnua: funt; pud dtiam quoqucfcruarc 

ncomniaapoftolipofcrantf' Nonnc pcrgrati.-imomma dim.igisquamviripoiriiir,quippequas.iona;que,vtviros,libi 

fpen(abant?nc quis cxiitimaret f.ip.id quod viderftur.hoc m dinis flamma follicitar, pccumas autcm fi vclient arque coiu 

vcteribusiuftiscontigifle videmus duo igitur vna iicbanCiSi temnete. 

apecu 

" 

NrrC~b L A V S D E L Y^RTA. in regnumfuum cale(le, &c. 

*i Ncmo'mi. afF. Sedquiahocuonfmtexmalittajedextimoret 

8 ^^^^^^H>cvUimoperTtmorheumamicosfalutatdiSi\\i.?dkl 

iiieo tuhJn oranio. 

^ ^^^^^^^"^"^^^^-Erat enim AiiudaiurTrifcte,^ cumtUii manfilA- 

2 ^Qn\\.\n\^\X.SciUcet a iomino. poslotus,uchaherur^^.ii.a. 

3 Do.3luQ^ 'aptoprium {[l UwnitJtis affifiereincafihus neceffiiatis. 

4 

g 'Ex.O(\ci\^\\br\.lde(l,eiHsfamiVam. 

Et con.itK.Dcji>"ff hmana ionjolatione. 

lo Erartus autem reman.&c. Isios autem dms nominat,ut r/. 

5 Vtpcrme prxJicitioim. Siil-etinpartib.occidentaUb.iHtfui- bus is ii 

prxdicamt .Apo?i"l poR m 'fnmem a carcere tieronis,ut diUi 

theusueniens l{ontam tos vifitet tranfmfuo, &ftatumeorummn' 

ciet .yooHolo,ut dtcit Glof VoteH ettam Addi aUa canfafciUcetî Tiefiliipra 

T^pm.ts.a.Vnie&Oibinur. 

6 Liberatus fum de ore le. ^defl,\rronis,quem 

uocat pioptercru 

nfithms citius ueniat ad Apoôtum fciens eumftc e/fejolitariumide 

fubditur. 

deUtatem leonem.Sttendtm tamen tfuod Âpofiolus non loquitur pro te~ 

fore quofcripfit 

1 1 Felli.antc,&c. AUter propter importunitaiem temporis pojirtitet 

haac epiliolamy quia tunc erat iierum in carcere Tiero fuum nimis retardare, &q'4ia magaa pjrs ui.t ed p-r mare in qno mt 

ttiSjfed loquftur pro tempore prAterito in quo dimffusfuerat a T^ rone eji tutum in hyeme namgare. Httmofalutat Timothcum , ^ primo ei 

amicorum di. 

i^4od amew fubiitur. parte 

7 Liberauitmcdomnus.Sic. li^frtur ad tempus detentionisfe- izSxÛ.teSecundo expartefuidi. 

cunis quandofripfit hanc nihil 

eptiiolam.lLt quia impeiit a confecutio \ J Ea iet.Qji efi anim* uita 

effeîua tamen. 

t faluum faciet i4Gra.d.ii efi anintxmta Jortttaliter.Vob.Amcn. 

neregnicaUHtsin .aorte ,nifi pecatumideofubdit. 

.A n D i D l l. 

In c.^ybidiciturinpoUUa. ArûepeccantCSexig lorantia. 

io 

S;fr///ifriat.Pruricntesaurib.G/.T\(f/i-^..'/

n,t^c,.rfircc>'Marrhurseno^^^^^^^ &fccunârioderr,:n,is prJcipalL,fedfiLdinU^^^^ 

dicnrdurnenmbr,um.SeH'cîHsH,eronymushocrôr,facnfccundu noracnUbrinondignerecipeâ ,rKcmofiaficaretu^^^^^^^ 

rrcpr,ar.,lcdalwrun.rxpofi^^^^^ 

lusad^dufpcctfuandomcmbra^âs.ytdcm LtaZ^^^^^^^^ 

>î':r>i,>,vneumagnxjpe'. 

teflicoqKCuTaultis liuindumqHcjdamp.-nulamvocat.^cc percinec cuhtionis. 

inciplt Eptftola ndl^lttim. 

'i>t dicit 

tcnauui m (e teuicni.quia cccJeijatticijs dodtor gladio vcrbi 

\ t: n I- ; n , ^- / t-- - ^^-"^"^^^^^^''^^^'^'^'pereredargucrepcccatcs.quodeacx 

Anc Epiftola Apoaolus Titofcnbitquecreauit mterioii natura.EtcoPredlosnantcrioradirifyerc itaram"e vt 

epiicopiiin.comoncns cum fote folicitileccicfia ad propriam confcientiam lui confiderationeredcatfi fortc 

Hc.i difcipiina, dei.n.porifcx habere matcrnapie iniehabeatqusaliis annunciat. 

-jd^ 

Gloforceft,non modocxpocnitenti;r.rcme- 

a \n prw v;fx -r n e ^ eft,hhum,ha:c eftvi 

* 

xtcrniraTc?^.'inipfo Dei-isantctemporaticcularia : mamteltauit autcm rcmpo-

liT 

Ad Ti tum. 

J tam vnijviro pcrmitt', fed vnicuiquc propriam cura indici.ita 

\ cnimlaborem fibi fore timoreni fcicbit.iVfubditosmaiori 

Doa jrnon multanim cc- 

dil!SC'itiag'ibernandos,fiquideiu 

clefiaruin regimine ddlr.iheretur.leJ vm tatum rcgende vocaiet.eamqiie 

componere monbusSrornace ttuderet, 

a Siiecnmi>ie. Si di- 

Xlflet flHe peCCatO Nonpeccata 

Cap. I. 7^4 

omnifitDigamomelior,cnm ineo magi.s fiteledafglicitas 

quamvoIuntas.Monranu.senqui Nriin m-^ntes ncmincm diNcrim, 

iliterq lam oportc^t loquenilo 

percuticntem,ucl iiou nonquiapcccatiah 

quidie 

perbum , 

teroccni.non ciulelem. 

noniracundum , non vinolsntum, non percuffo- 

|t.rin:cn. 

t' ? dil V' 

diumadducit ? Ob- nu. nuc 

ftruerc prordis ota antcm 

hicieticorumintcn- t Mvfr^" 

! aneatquod r ^ 

inbapti.oiateno di 10 dit.qui nupliasdam '^^""i n)itratjir,(ed quia 

â 

in nobis in huius vit.t infirmitate mancnti- nart, oflcndens eam rcm ciilpa carere,i mo ita clfe rirvi,(Sv;(ui 

prctiofam 

bu.squotidieficrinonquicfcunt,quifidehterorantib.quorifat.siena 

vtcam ipfaetiam pofiitquifpiamad (antlum epiicopatus fo- '5-"'"'-i^'"s 

diercmittantur.Qnamlibetvaidciufturadilcutiasin hac vi_ liumprouchi. Caftieat hoc pfoetiamimpudicos.dum non ''^^'^"^"~ 

cos permittir poft fecund,is fiuptias ad ccclcfi^ rcgimen.digni 

ta.non eft tn fine pcccato. Vnde lo. Si dixeriinus,cjuiapeccaturn 

r,on habcmuSy iwfipfos feJucimus, O" veritas innobis non f '?.Sed pia- tatemquc p iftoris affnmi . Nam qui detnnctae iixori bcncuo- 

lentiam nullamreruaftl-

7% GIorGrdin.Si NicolaideLyra. -/66' 

m inctux, r peQa vr ntr 5 &rf;cn!nlia, rro qualiiarc v itioru orJo rit vnmcrUim.de longc maiora pcrfcccritquaiT P!a*o,&: om 

A mcmbvo jfi.nun^ côchriLim cauun-! pMtabo DitJcqiiilque ncshuiulmodicittcr' ? Arforrcdiftiiruscs, fi^ noru m gratia 

t quod-vo /er.ogo loquoi conlcieutiajv. me.1,rcIo miln nbHine- hoc iilum potuifTc pcr.igere.Non cx fignis tatuo. i^.o: pctuit 

P tiam, 5. jnocui(Tcintcrniill'AniCit pfcfuiftc ;epetita.M:i.inuir nam fi Apofto'orumeuo!uasalus,fipiusillum vidoclrina 

Apo'.l'j|!umm cf>ifcopodar.MialVcvinokntiam,cuminvcteri obtinuiflecomperics,qcumvirtutefignorum,&:c. j 

quo Taclcgepraicep- 

t'f flt.Srrdi)fe5Cttf leeulajh. 

* 

c Dixu quidan-exiU.' 

AVGVSTINV!:, 

Tetrt. ^ S 

lo^ Mofpulc. * H I E 

.pr.idtnte ..{o N.Anicomn.aho 

a rcm,non turpis lucri cupidum , Jfcd liorpir.alcm, t bcnlgnum - a Proximo. b 

' 

Ijco. c Abil'iotis, icali.pcrlia Jc huiufmodi. dAn:oc;. 

prudenrc,iobriii,iuitum,l.andum,tconti'ncnte,tamp-e(5lc'* 

H*e ^"it 

Epimenidj::j 

C^rCtenl'S , lU CUIOS lll 

brishocmuenitur,cI 

i .'.. 5 

Vciaccm. homo intcr prophc- 

Tjey-P^ri fpiiji.i^, fnriirocpil- 

m. 

.nciatur. Si 

i-4? 

! ci. 

fcoiittin 

cc:c. 

B 

l.qo.i.c 

ôminus. 

copodcn 

tcm cum qui fccundum docftrinam cft fidelcm lcrmonem, vt t "^ ^^^ "." '""^"U 

cmmomnesdeEua- ,....,_._ - 

^ .u. ^. .._..,... ;..4 7 a Ob loquendo.vcl male viucndo. tur,nccciusprophcl 

1 

F.câodcfidcianraudi b +potcnsritexhort.iri in tiaadilUDei cloqni 

r 

dodlrinafina, &cosquiconrrac]icLU 

1 

rtr.holpcsfui,6>:c.qua 

,^^^^ ;,^^^ 

^,^,,,.^^ 9 pcrtmet qux ludxi 

tomagis ep.fcopus 

+aigucrc.Suntcnim miilricriain f mobedientc.s, va'niloqui, 1'""* ^''^^'^^' 

767 Ad IiCLim. Cap. II. 768 

/ fusvcritatcm opponiturhumap.ainneteratioen-.Ideo mandi 

^ f3hoir.inum&: fabulas appeilatqua:nariMnt,quiancfcientes 

v:m lcripturarum &c interior.i verborum legis colorc lequun 

turnon uporem.putant.n.nunquam rcccdvndum elleabhis 

qi!x Movles tradidit.vtpotede elcarum diffcrenna. 

a 0'M. Qiiod ip(i 

p,fganr,ideoqu!am 

jeoc qiix-iani Moylis 

prohibuit, &:ab 

;nmundismundadi 

jlcreuit.Hocautnoa 

't''fecundu'.n naturas, 

luasDeuscrcauit.in 

Docent enim dcc'botum difcrcticn 

Omnia.Oian.1. / i^Muhdi.fiipptefuift;'.. proccduntexctnieinalo&ctiifcientucoinqwnata. 

lAviX\A,s,\d

7^9 GIoforîn.&NlcoIaidcLyra. 770 

S pria.&rtiorbosqiiibusiuucntuscarcr.Et iplaquon-.fcncihus ri,quafihort.uc!cncs&anus, Ad adolcfccntiilas.vtitalt lu. 

morbuscft.incftilii tatncn j^rctcrca fcgnifies qiicda ac tardi bcanr vtdixiquodideofaccredicunr,vtnonblaip'nem.&c. 

t.\sobliiiio iHofunda, obtufiofcnfuuni&: irdcundia.Sunt.n. * Hieronv. Verbumautcm domini blaipliematur, vc 

plurim;i,qiiicinhuiufmodi jtatc vixiicrlpatiantur. 

cumcontcmnitur Dci prima fcntentia &: pionihilodicitur, 

flP R 1 M A .sivs. I vcl duni contralegc 

Hic (cnCJ , fcniorcs 

fgr.-vncsi. 

sdiicft. norrr. pfouUtBtcsfidrinfccffarii. t> viiubfjiit intcpam * fidcmqiie natura:,e; 

ecdcfix appcliat , ^ Scncs vtfobrii {inr,honclti: + hohrHa ;> qnOS 

pudici -t-priidcntcs, ianiin fide ? quxChriftiana.&c? 

nrCCflc cftom- a Siniliiet fani. icfmcits nibus formam prx- 

DeiScpcoximi&inipfooiiiinfchiritatU. bTentstlonum 4 

. ... _. ^'"''^"'"n""'- . ^ ".Y'"T'""'i .1 / ^"^ -5 

DcJ lcgC lUblCaa vi-flDoi 

10 imperarc dcfidc- 

bere. b ^" ailcctionc,m paticmia. Aniis limilirtrni habitu lancto,no 6 r.ir,cum etiam gcntih 

//;j /Ij.VtfciliCCt Ctiuunalij$imi>onentes,vin.IciitfaccrcJi>I(!fceiituU. - IcS fcminO; , VitiS fui; 

carun^ nccms,mo- .... ''^^^-^-''''-^'"^-{^''''"''fH.ttat.. \ ferulant communi l. 

* f,b Ss,vuItus!fcrmo pra: c cnminatriccs , non vmo multo fcruicnrcs , t bene cioccntes , 

^ ^, ,,,^0:. 

T^dsnt f '' ' 

^^:,"'"'i^= 

Xuna,vinofcpiolibi- 

i4iuntviris,audcantar 

dincdcdcrunt. _ t Vtnondiuituitrelnobirnateinflitzviriifuiiimperaredcadetent. I 5 qUC dlfcanr moribu; 

^HiJR. Avinicr f domu,'; curam habcntes, benignas, llibdiras liiis viris, vt i^probis acvirtutisopf 

4m4tfBn tJOnimiopOtU anUS iSimalefrhalcbant. b Doarinjcuangclica. Si habcnt vircs^nfi^l-Ies tluibiis prol>en- I7 ribUS.COS ad Dci Cul- 

'^ i'^"-''" ""' 

i^^h^t'''''"'''''^^''*''"''^''"'""""'''*''^^ 

18 tum&religioncmac 

Kl prohibcantur.quonia ^. , 

quodin adoleiccnti- g"

7^^ 

Ad 1 itam. 

Cap. 11. 

770 

i-g. a Stritcs dominii ruiifdditos,&:. Hi E Ro. In his antcm omi'u. i.Dens &c Sa luator noder. f. Dei filius, ctfi iniiifibilis fi t in for- 

A bus,Quxnoc\ iunt coturana Deo, vt fi dominus ea mbctquK ma Dei,tamenpergratiam appaniit in forma fcrui. 

1 nonmntaduertafcriptiirisran(ais,feruusfubiiciaturdomino *HiERON.noncftenimaiiquadiffercntia beriS.; fcrui: 

Graeei & Barbari , circuncifi 

fuo.Sin verocontrariapfxapit, magisobediatfpiritusquatn 

& habentis praputium. mulieris 

corporis domino. 

U viii.Sed gqnttimChrjfto vnum Aimus, vniuerfis ad Dei rc 

r^CHRVs.Nequc gnu vocamur,ona- 

nimexverbisdog- i.vebiseoi>ttMiui. 

j nes poft offenfam 

inata.vcrumexipiis aducrfocft, vcreatur, nihil habcnsmalum dicere dc nobis.2 patri noftro rccon- 

reb.atque vitagcnii Homt. bQuibutUbetumbomtquwmaiis. ciiiandifumus,non 

ksiudicarecouluc- ih r- rr '^^'*"'"^"'>n*f '=""' 

. per merira nottra, 

.b.f runt.Sintigituri!lis a t Seruos lubdltos dommis luis eilc , in omnibus plaeentes,f^ fedpergratiamSal- 

J-< A/uTire

^ 

q-\ 

CT C A P. III. 

,A a A Dtfionc&cat. 

/~\ Scquitur. 

b ^damtie cpns,(jrc/e. 

Q. AdiViOnc, vt ad 

malnm tardi fint, (cd 

ad bonum p.nrati , 

t frgaho mcnt; 

fnir.fs 3' 

(uor. 

tus. 

lcicntes quod fingu- 

Jis pcrfolui oportcat , 

qma fingulis paratur. 

c Eramut enim &nos 

Cibo & Virili , infaO' 

increduli, errantes,ieruientcs dclidcriis & cuperc po- 

voluptatibusva-j^tixlaac 

aNocendi. bDealioiumruccelfibus. Sinoccienonlicuit. , ~tari f 

cVitamnofttam. d Deo vel alijs lioroinibBs. 

^^^ BenimitSlt , &Cttt. 

riis, malitia & inuidiaagentes, 

todibi^Îcs , odientes inuicem . 

^perquamdonanobis 

Benignusjchumanatus Dcus,vcllargamifcricor^ ^ j^^ ^j g^ . 

japcrlauacrum ct ' 

,'' f 

. _ ,- 1 iQiuanullabonatcceramusnes. tj !_ j- 

Sdquo'd 

cius,&:refurrrcftio- nein in Jcge Verlatl 

lunt , hcet non ple 

naujaliquamtamen 

habiiifTc: iuftinam . 

Poitquam vero po- 

:pulus 

conclamauit : 

empore.quiinChci 

flum non creJidit, 

ftriDei,n6ncxoper.bus.umti.cquxfecimusnos/edfccun-,j^-^-^-^^ 

gcnerationis &;_rcnduationis Ijjirituflandi, quem 

aAdremiaioneraomniumpeccatorumadcopiamvittuium. 

b Adhocifludaddat. 

cftuditin^-icordialua falucfc nos 

^ j_ ^ teClt pcr ChriliUIU , 

nos abundc per ielum Chrillum Saluatorcm nodrum, ut, .^""S8/af'aienîiip, 

a Inieiimin pwfcnti. 

b Etfi nondumfecundum ich.. 

^ ''f""* lanCtUin X

, 

I77j 

Ad Ticum. 

Cap 11. 774 

y 3 p,.rf/y7e.i.miois proficcrc.5

ctrophcarc 

tulit,crcxitqucvexillum,ut i'aulusdiccretureSaulo. 

tyrcm,quipro Chrifti nomine funditur. 

* Ch Ry .s.Ob id marty rcs amamiis,non quod cruciantu | 

fed quod obChriftum cruciatus fuci unt. Contra.Iatrones 

tcliamur,nonquiapuniuntur, fcd quod ob malefada| 

nianrur. 

* AvG.îquifquisabimperatoreuel aiudicib.abeoi 

fis panaslui continuo martyre(t,ocscarccrcsmartyrib. 

ni 

funt,oescatenîudiciaria;martyrestiahunt,inortmib. 

* AvG.Idco PjuIus Apoftolus,qui cum Saulus prius voca- tallis niartyres crumnofi funt,in omnibus locis poenalib.ili 

retur,nonobaliudquantummjhividetut,hocnomcnclcgit, ridicogladiomartvres feriunrur,adoes btfliasmartyrcsfil' 

nifi aroftenderctparuum,tanquam minimum apoftoloium. guntur,aut luflionib.iudicum vrui ignibus concrcmantor; 

IdehicapoftolusdeSauIoPaulus.hoceft^defupbon.inimus. 

a Vaulus (.QjCuius miicrcri debes non eft caufadoloris,ad 

quiseorumdamnatusintali criminefnerir.martyrconuni 

^ftim.andus cft, quia pro fupcrftitione quam piam rcligioi 

crisfiimmifcricorsfiliumcruciaucris. putabatjp^naslcgibusiuit^nulIuscertequoquomodoChi! 

it HiER-MaiorisautemmihividetDr(upcrcilij,vinftum 

fclefu Chrifti dicerc,quam apoftolum. 

ftianusaudcthocdicerc.pauloroft,nonergocxpaflioncfli 

Scd ncceffaria autho- ta eft ritasuinculoru. RogaturusproOnefin.Ojtalisiogaredebuir, 

C quipoflctimpetrarcquodpolceret. FelixBimirum.quinon 

iuftitia,fed cx iuftitia paflib gloriofa clt, 

b D;/ffiFo.Veidiiigibili,ficutinGra;co habetur,qui,fciliccti 

ligi merctur. 

inlapientia,nonindiuitiis, nonin elcqucntia &:potcntialc- 

Wa 8. in cuIati,fedinChriftipaflionibusgIoriatur. 

c 

GMfMo^x,eSrf.*HiER.gratiacft,quanulIorocrito,ncct 

percfaluamur. 

epiftol.ftd *CHRVS.Nihil:tafpIendidumvtuintumeflcppChri- *AvG.Quiagratts,ideogratia,noncnimeftgratianifigpl 

ftumi:luftriuseft,qfiueapoftoIum,fiuedQlorcm,fiueeuan tuita,quianihiIboniantc feceramus, undcraliadonamcrj 

geliftamefl"e, qui Chriftumdiligit.nouitquidfitquoddico. mur,nihilpr2ctfl"eratinmeritis noftrisnifi undedanari ni| 

Hicpriushabebit,optionedata,uinculafcrrep^Chriftum,a reremur.gratisergopraeftiitumeft bcneficium,nemeritoi! 

coelosinhabitarc.quod fi quismihivel uniucrlicEli,uelhu- ferrcturfupplicium. 

iuscatcnaccopiam 8M.QuodeftmeritumhoTsantegratiam,cumomi r' 

planc ego elegiflem. Siautmihicumangelisftandumfuiflet menrumnoftrumnonfaciatnifigratiafÊtcu Deuscoron 

fur(um,autcumPaulouindo,carceremutiqueprôpraneni. meriranoftra,nihiIaliudcoroner,nifimunerafua^ 

Siquismeaut in numerum&ordincmcollocafletcxlcftiu d GcdtMjtfjo.Poftlalutationemdebonisgratiasaeitcome 

potentiarum,carum etiam quae lunt prope thronuin Dei,aut dans fidem S>C ' 

chariratem.,qua: ideocommemora^,ut n;en 

talcrn ligatum feciflet, talis utiquecfle uoluiflem.paulo poft. rata bonitas moueat cum ad ueniam. 

Siquis modomoriuosmihilargircturexcitanditacuitaum, 

iftudfanenonprxfcrrem huiccatcn3E,&:c. 

Idem. 

Poftilla Nicolai dc Lyra ad Philcmonem incipit. 

C A P. I. 

I T^K\'i\w%v'\r\(\.\%.}1ic incipit epiUdaaivhilemonem .,quf dimii- 

* tur in trcs partes.f.infalutationem

i 

I -l'-] 

AdPhucmoncm. 

kp>inJsinunncorc*e,ore,5

779 

i-faDM(crlonomine.Vbivcrop!u- 

Tiupcaicr 

uum. jjj^.jj5j,^jQ

Ad 78l Philemoncm. Cao. I l 1 

782 

A * Cr? ?:.Vs. V\t^.tJa:fttxn , pofuitjUt facilius crederet domi ciilpam.quia cnim m^xime rei pecuniarixiadura aagi homi' 

nii5,q>'lcn!mcxc'ationeaurpcriierlbcorde,nccexvoliinta nesCoiet.nequidiitiir/anodiobiicercr.coluirpta quippeiuc 

tis rCXc\\>i\im.i.quiaeliam leipfnmmthi debe%, eoquodes 

creatura meainfidc catholica & insiruiiione euangelua. qu^tfi dicatf 

minus exiga .t :e,quam miht debcat. 

1 4 1 ta fatcr,6Cc.idefl gaudebo de te in Deo,fi feceris qug peto. 

I 5 Rcficej&rc.Cowp/fHcio defideriurii meum tn hoc quodpofiiilo. 

1 6 1 n do.i proptcr dominum principahter, ir prcpter mcfecundario. 

ij Confiuei-iS.H.ccr/? vl[imaparsnelepilialteconclufio,inouapri- Diuifidk 

mo dicitfefripfifie Philcmoni confliem de promptitudinefia ohedien 

r/'i,./;f fnj;Confidenr.E/ patct. Sccundo mandat fihi h 'fpitmm para 

ri ex artvcitia fpecialijicens. Simul autcm. Tertio filutat tum ex 

farte fociorum fim-urn rf/rfnx..SaIutatte Ep.iphra'i concaptiuus 

meus,&: C.Ef uUimo benedicit ci & alijs fimul diccns. 

8 Gratia domini noflri lelu Chrifli, &cc. ^fc eilaTra uittbex- 

tx. 

19 Cum fpiritu vzi^fi-pplr flt pFrfeuerantcr,^men. 

Tom.vj. B 4 

'

A 

An epifto 

ad HebrJTOs 

fit 

Pauli. 

X 

783 GloCordln.&NicoIaicIeLyra. 7H4 

Incipitar%u>entuni adNrbneof. tetis ac rniferirircs.Idcoq; viJ:osconfoIctMcaqnc cr?^.ir, 1113 C 

iori grati.TprxditoMnitiocpiflola-riKd.iciarar.nntiqLns ûi- 

IV ftr/OTij VI. Q!iid.im'vcntatiscilumni.itorcshancepiftola 

noncdc pjuirdicetc.iurirunteoqiiodnom5eiusintitulo demprophetxmiffitfunr,nob;sautc(ili.is,& 

fcruilocutifiint.nobis.Tnrcm dominus.Modus tradandi.Pri 

nonhabcat&longcfplcndidioreatquefacudioreliloquam 

illis fcrui&rio 

aiix refplende.it.fed aut Birnabx,aut Luca;,vcl Clcmctis vcl mu proponit audienda cllc ucrba Chridi con fcrendo cCi pro ! 

Tertulliani.Quibus 

inproniptu nobis5 

refpondcre.Sicnim 

idcononeft diccda 

Pauli.quianominc 

ciusprxtitiiiatanon 

eft.etgonccalicuius 

illorum.immonulliusomnino.cunullius 

Bomcn habcat 

in titulo. Idcoautc 

nome fuum huic c- 

piftoIcficutStcxtcris 

non prxpofuit 

quia Hebra:is odio- 

luserat,quibuslegU 

deftrudor videbat. 

Quia ergo no eoru , 

fedGetium crat Apoftoltis,nomc 

ftm 

B cisodiolum tacuit, 

ne pra:fcripti nomi- 

nis inuidia fequctis 

vtilitate cxcludcret 

phctis qu:ain colocutnseftdominusvt 

inprophctis,&: maiorcfteis.Dcindeco 

mcdateum altcrnatim 

fccundum utrf.- 

^rûmentum in Epiflolam ad I-fchrAostncipit. 

N primisvicicJumcrtcurapoftolus Pau 

lusinhacepitlolalcribcnda non fcruaucritmoremiuum, 

vtvcl vocabulum quenaturam.hv.nu 

nominislui, velordinisdcrcriberetcii- 

gnitatc . Hcrc caufa ell^quod 

aJl eos fcri- 

bensquicx circuncilione crcdiderant, 

quafi Gentium 6c 

apollolus no Hcbra:o 

rum,rciensc]uoqieorumfuperbia.iiaam 

na.f.&:d:uin5.Poiiea 

compar.it eumangc 

lis &c pr^fert , multa 

interlcrcnsdecxccU 

lcntia ciusfccudum 

vtramque naturan . 

Dcipdccomp-ratcii 

Moyli&pr^-fcrt.Dc 

quc humilitatcm oflficii ii.ii 

ip{cdemonll:rans,meritu 

noluitan 

'r xT r l" J 

inde mulcis ratioiii- 

r l 11 1 I 

tcrcrrc Nam innili modo etiam lonannes 

apoltolus propter hu bus &: autoruatiLv;^ 

iTiilitatem in epillola fua nomcn fuum eade ratione non prctu- 

gratiam 

fidei vinbi .; 

/11 r K /11 JTT t r jeeis pra'fcrend.ui

"8) Inepifl-olamPauIi 

a'dHcb raros. 

78

78/ 

^ ha 

f^ entp^rquinitmmvndittaxn 

i 

Nicolai de Lyra V Proemmm. 

? 78 

ithmhet idonfos .ti cnlinm d';ui,vmJkcndtnii,quoi talis idonfitas 

c^r expiationcm corporulem,ftcut innoua 

tr^j aiinuis l iitur ineptus ai miutnrandum vel celtbrandu propter imvvindnuttti 

manuim , is,& ficde Adhuc vnum tibidceft : Si uis petfcdus efie, nade&: ucK 

faciUpoflcntinpopulo bomicidia muitipiicari . Ecideoai h.cc mala eut- omnia qu^ habesj& da pauperibus,&: habcbis thefauru in 

tandadataeliiexprxiiiiadeeiusfuga,quamui(efietinnocens,&cade 

ratione proced't lex fi amictis 

aliqws mortuiinterficeret eum extrafines 

'i 

lo.fii ueni&ifequcreme. Sectindodico quodicxnouapetfn 

^juantum adfacramenta,qu!a confcrutttgraliam , -t 

quod nonfaiiei 

ciuitatis 

rrfugtj^vt fic cogereti4rin vrberemanere,non exfua'culpa/ed jacramentaueterislcgiSjpropter qiioidicitur loan.\.b. Lcxper Njy 

fr,fpter homicidiaeuttanda ,ad quxpoputui tanqnamimperfe&userat 

fronus.^Kemplurp ad bvc iioncum ponit Thiiofophus.^. Ethicorum di- 

len datacft,gratia(5d \critaspcr lelum ChnlhMn.propter hi'e 

loanne BaptiHa qui per fuani > 

pr^dicationem & di 

baptifmum fiium 

eens.iâliquxiegtsfuntftmilesreguliSfquibusutunturarcificesiii^Lef- ricbatpcpuluvi aiClmsltbaptifmum,&perconfeqi4ensadaiiafa^t>ia 

ad doiandum 

iapides^quia iapides iiiius 

regtonisfunt rnaie doiabiies menta.cuKj b.vptifmusfit ianuafacramentorum,Luc^ i.d dicitur, 1 C 

tdeo'.utt4ntur artificcsregults piumbeis, utpoffinttortuofitatilapidum prxibitantcillu infpiritu&: virtutcElia; patarc doniinoj - 

Appiicari.Sic in ueteri Tesiamento datxfunt ieges aiiquam imperfeiiio 

KemhabentespropterimpcrfeîonemiUiuspopuit.Tatetigtturexprx 

bem perfcdam. 

Tertiolexnoua pcrfecta efi quantum ad facrificia , quiainipf^^ 

diiiifq> tegis prccepta tam cercmonialia quammoraiiaquodctiamtu- vnum facrificiim pcrfcctiifmum , fciiicet Euch.trifii.r^quxnonelii 

ditieltaerantitpsife8a.Tropter quoddicic dominus 

êch.zo.d.De- tumfactammHtr\,ftd ctiam 

facrijicium, quia ibi Chriflni quod. 

di 

moi* 

' 

| 

'

789 InepiftolamPauliadHcbrscos. 790 

jLiedoittGlatHr,&fru5}us fus benediBx paffionis a populo percipitur, frario in contrarium , oportet tetmimm a quo totaliter euacuari, ficut O 

I, laoieniliiidfttcrificiumtanquaravnuin & peyftaum fuit tn lege hgura cihexalbofitnigru,all}edotollitur.Quadoauteeximperfeio, fit^feSili 

tumpcrtnultafjcrificia & raria,ficut perfetJum, & irnperfetlu. Eiiis non tollitwtotaliter termintisaquojcdtantum eius imperfeiw.f quan 

aiitemperfeUio apparet in duob.Trimo,quia tQlUtpeuata quod noiipo- do ex minus aibo fit rnagis album, non loUituralbedo 

prxcedens,fed tan 

'M loati.i.d.dicitur. 

taantfacerelegisfacriicia.propterquod EcceagnuS turneiusimperfecito. 

'*^^1Dei,cccequiroIlit peccatamundiji.peccarôwjn/jî^/we^/n/ffie Flteriusconftdcratidum,Q>ejncorrupiturterminusaichirid.c.j.Deus coliturfpe fide 

f.femetipfum,lcdcl ad dcxteram Dci pzttis.Sequitur. Vna enim & charitate,loquendo de cuHu interiori. I gitur ceremonu qu^funt quf.oblationeconfumTnauitinrempiternumfan6tificatos:./^>o;/o 

damproteftationescultusinterioris,debent concordare cultuiintetiorif 

culpfoflenditur,cum dicitur in autoritate.Vnz pro peccatis hoftiani quiperfidem & charitatem-Efi aut triplex Batus hominis. Vnus eH in 

o?!c:cns.collatio & augmentatiogratif,cum dicitur. Confummauit quo habeturfides &fpes de bonis c

791 

GIo.orcl.& Nicolai de L' 

vjio.ora.6i i>jicoiai ue Lyra. 792 

(idclLef^mfideiuocattcgemnouam/icewmeuacuat gir excluiit ve rHndem.nullaau>edUtepit]olaTauli dlcitHtfcriptafJehr.iisnfiifta. [ 

m,vtrnm h.tc apiHola ftt Tauli apoiloli. 

tate prxdicari ad conuerfionem fiielium,fic necejjarium fuit eamfcnk 

t arfuitur primo (fuod 

non in hac ,(fiiia epiflola non tenetur modut ai confutatiomm hxrefum infurêntiHm.propter q> loannes * 

Euangetui 

fcrllendiqui in alijt epiHolis âuliprxponendo nomefuum,etfui apo- fuumtncipit a natiuitate Chrifli a:tcrna,ejuia uidebat h.trefim Hebontta 

rum infurgere,qut dicunt Cbriflum ante Marta nofu'.{ie.?aulus autem 

fiolatum ofiicium,vt patet,ergo.(&c. 

Item eU iltlus in hac 

quia eloquantior epiôla

793 Ad Hebrxos; Cap. L 794f 

^^^//''/^"''''^^^^'^'^'^^diuerrogcnercrocutionis.utper ergo&rpotenratuniCKTimum tcnc.QuiaficutIuxdeIuce,& O- 

U fomnia vd infpiiationcs.uel apertas voces. veritas dc vcnratc, ita &c de omnipotente natus eftoipotens 

Miiltifq; modis.R.aum diucrits myderiis futura fignificans, 

a Zom>'

Glo.ord.& Nicolai de 

79S Lyra. 796 | 

JS f.ro.ctrinoncoximm.timcnconfiibrtantiale.filiuspitri c5 ncdem5(lrari.quo.1 enm cflDeiKincdo.hoclioin tcrris d' 

h fnb(taatinI!.softenditur.Narctturenimhomodchomine,8i 

cft.fm principatnm dico. Sicutemm oib.qncin 

tccis lunt. 

cquus de eqiio. Nec cft horia altcr altcri coxuus.qa natus ab j!k dominabitur.nc &: dominns omnuim ccleftium iS: tcrrc 

codcq.io n.itus cft.tcmporc prxccditur/cd 

). 

tamcn & ille ho ftrium Jominatiir.Vcram ut ifta no vrgeinius.homo nocft 

& iftc h6,&: iHc cquus U. ifle equus.i. ciufde fubaantix funt di^tus charaacr , non dt appellatus formi , quod dcclar:it ef 

î..^rri(",*,nf fpn^norp fednofuntdi . , , r /r diuem fentiamâuteircntiamfimul&nmi 

luntICnpOlC,lCUliclauda. c qucomnia verbo virtutis iux ,.pur- 3 cM'-?" ipfumfecit omnia.Hic; 

'P^""' 

'* 

inucfumma autoritatis attribuit, , 

tarKqualitas.ibicoûitas.Iugcigi- 

tur.quiatotumquodliudabilccJHn crcaturis qiiib.aliquid 

decVi.fimul 

exeoquodcumautoritatecunflagubcrnat&cotmet.Sicut 

eft in crcatore,cui nihildccft>ibiramcquodinue 

nimus.i.ho&^diioJiominessut.hicucropatcr&sfiiius 

enim abeo creara funromnia.iia percum immutabilem c6 

vnus fcruantur. Crcatori:, enim omniporentiaca eftlnbfiftendi 

Dcus.idcoA'.>orio!us3it:QMifwy;(/p/fnf.'o>-if/o.PatcregIoria, omnicreatuix.queuirtusfiabeisquaecondidirrcgcndisali 

filii!sivlaaqualiseflei mdtgnitate. Ah eflfacere.Secundo apparet Dî potentiaini;tliifica!ioneimpiorii,q* 

iiits autem defictunt angeli.Comrnitas autem tangitur ibiiQni cum no minus eU iuflificare imptum,quam creare cdum & terramfecu 

'

a 

'lis enimnihildemo _ 

. Jlrataliudnifihono- 1' 

"" '^ 

:isa;qtiaI:tatcm.Con 

- ,:empbrefap;entiam 

c 

?ajiiimmon6Pauli j 

lolt.iapientiam,redrpiri- 

.z.b.tiillan(ai mirare gra 

Hebrôs. 

eius incxcclfisjtantot meliôr angeliseffcdtusj quantodif- : 

aHoaoiifi^^cntiam.cuirutrc^tit&afcendit. 

Vdaiaioji. bPriangelis. 

ferentius prx illis nbmen harreditauic . Cui enim dixit l 

L 798 

. 

Ad ^ *c)7 

A creauit&giibcrnatjiichumiliratisciusbenignitatemcome 

dat.Cominonct enim noscrucismox,&;retunedionis&al 

Cap. 

tusincircunfcnptuseft,oIaiepJcn5,dexteram 

a non lococonciudit Deiim , fed oitendit 

lHfxcel/is-Di':cns 

"'''liiomip.em Chnitum omnib.altiorem, iicomnib.emmcutio 

f* 

fcm.-Sicîpcrdcxto 

a 

taai nun Dcum de 

QiiteKit fi contcgnat. 

ibrmaiiir, iedfimili- 

;udinem lionotis dciioniirauif. 

Confef- 

aut finiftram D 

halieatjficiit nos habemus,aut quod ita fedeatl dcxtcra iliius 

filiuseius.ficutfoient filii legum fcderciuxtapatrem.appofi 

tofibi folio.fcd ficutdicimus, dcxrera proglona&idignitatishonoreaccipitur, 

fiquidem&patcr a dextnscfle diciturChnfti.Amboer 

b Sublimams ad qu3l!toc fd:us/idens ad dc\teram patris pcr modum cuiufdam a/iociationis, 

nquantum bumana natuta e/i uerbo comunla.& fic eadem veneratio 

'e veneratur. 

yd diter diciturfedere ai deyjera,&c.i.in potioribus bonis.Et quia 

quatu( rpr^tdtSis excellentifs angeli deficiht.tdeo concludit de Chnflo. 

Tanto rrielior,&:c. Quia tpjedicitur uetus Deus C dominus con 

ihHantialis patrijipfi autem dicunturferui. 

Caicnlmdmi Hicconfetjuenter probatde Chrifio quatuor con- 

niones prdilas,ex.cludendo casah angelis. Et primo probat hoc de cb 

'hiianttalnate.SocundOjde/cqîalitatepotentitXtbi.Et tudomincin 

irincipio-7"mio,

799 Glo.ord& Nicolai de 

Lyra. 8o( 

A * AvG.Nonunuminumtcmporisdiem.qiiob.iptizitiis?, menoisprimogcnitus.vnigcnitus.qiiihabetaliosfraircsfui) 

^ fedimmutabilis xternitatis oflcndit.vtilluin homincmad lequentes. DominusautemlcfListamteciindumdiuiniiat 

In enchivnigcniti 

perfonam pcrtinerc monftrarct.Vbi enimdies nec quam (m humanitatcm,&: unigenitusiik' primrgcnitusdit 

ndx.4. hettcrnifine jnchoatur,nccinitiocraftini tcrminaiur.fem- poteit.Vnigcnituscft fecundumduiinit.nem,qinainiiatut 

aminitatisnonhabct 

pcrhodicrnuseft. 

fraacslubrcqucntcsjccui^dnm iimr. 

csr^.A * iDEM.Quidme niratemqioqucvn; 

inmuiaS ArrianC.OC r 

K*-""!^' t>- u 

kcicfib.. c HocMliuPreiUc4 Vctbu eiCO Dci Vi 

Q ^ ' 

Anteomneicicarutjsgcnitom. 

fcdfempcrhod.eno jîi 1- ^ ^^^ -^^^,^^ intrdducit ^ 

pnmoaenitum 

mCnfiumCirCUl.sfoia 

*Secandumhuu,aWniubentL-!iod?rareCh,iftum. 

b 'iinpafluseRiciuonuus. 

"*^=^ !:>;^F;quo;^ IUnt,UCUSefl< o^^^^ 

tia-exUtcns cum p 

dcntibus t 

tianfigitur 

mcnfisdicb.nonhor.-emutantur.ncnvarianturtcmpf 

^ 

vbiquc cft bc omit 

ravel 

mon cnta,\biDcuseft,ncc tctniinointluditur,nccinitiOjn 

imp!ct.QuiacingcndooiaimpIet,implcnc1ocingit,guben 

dopiafR:ci,p;a(idcndogi)bcirat.Itqi.iainnuind('cra:,v 

choatur. carnemaftuaipfir.&cu inaccflibilc crat * pRiMNotandum,quiationdixlr,nprc 

a(pcftib.no(lris,,( 

omnia fcc> la gc- ncn uidtbatur,ipfamaflumptioncmcarnis tocatrdrerumi 

uiturannus, nonluc- , 

(. 

ccdentibusautdcce- ii) ^ orbem tcrrar,dicir : f Et adorcnt cum' omnes ani^cli tre,&.SpirituSana-f 

nutte,\clinprcEtcritoicmpore,(cd>hoi1'e,ipqi)it,gcnitmog.inorbemterrif,&c.SlDVLA

8oi Ad Hebrêos. Cap. I 802 

A oflenditiniro^vfqucad cord.ihoiTiinuujduccndum,perfide: fempcrftabit.unde,Ibunthiinignem3Eternum,&illiinvitam D 

S" Qiiiddicit-.Eâtôrfar.Adorant angeii.quKuuflioni eiusobte- jetcrnam. Maci^.d. 

d .iwi'- A^/jx/f.fecundum 

perant&reuercntur. 

homincm.quia deitas nullo indiguit. Vn- Au.Ipl.44 

, i a An?'&i-Spiritusnatur3enoiueneft,3ngelus officii.Quosc- ftusfignificatregemvelfacerdotejDeusrepetitur ex magna 

>"" 

rimDeasfpirituscondidit,mittendo 

nuncios angelos facit. dilei:ione.VelfecundumAug.Altercafusett vocatiuus,alter 

Et omnibus vtitnr 

ad locomutabile ar- 

^ ^,. ^ j . , , nominattuus,vtfic: 

^ * 

icrtesftcitangeios.i.icgatosfuoj. 

OtuDeus hli,vnxit ti^Ciojd 

e Deus tuus, fcilicet 

bitriu fententia: 

(uae_, ^ Qî ^ Et ad 

angelos quidcm dicit : t Qu f facit aiigelos fuos fpi- 1 

fllie boniS pCr gratia aEtiamflainmamigiiis.id;cft,fctaphimquifuntdeotdinerupcriori.facitminiftros. b Hoc autempcrti patCr. lU latinO puta- 

- 

eiUS, fiuC maliS 2, 

per 

nensadfiUumaitdominuspeipiophetam. 

tUt idcm CafuS,led IIX 

propriam voluntate. b . a 'n. r a ^ *^"j2T"'' h 2 Grecoeuidentiflima 

M Acpcrhocvoluntas 

V I 

Ueieitprimaocmui 

TJtus, &Lminiitrosluosflammam ignis, Ad hlmm autem:^ diftmaio elt, quaa. 

iic^ T^^; a(*r,r.'rm X^ r.irrt RegnumveUudicium. ludiciatiafedes. Omneiudiciumdeditfilio. bOfili. c 

" 

Permanet. In attctnura. 

d Et merito liter nominatiuus , 

quia. 

Reguladireaa&inflexibllisiquaScalibivirgatetea. aliter vocatiuus in- 

tna Caufa Omnium . 

corporaliumfpecie- q "l-ThrdnustuusDeusi^n {eculumleculi: vi^^rgacequitatis , _ . . 

vir-4 

aDifciplinategimut. Qua bonostegis.malospercutit. bjldem ideo.Ex amoie. 

cOranebonum. d Econtra. Nonfimulvttai]uctibifant. eOmnemalum. fVthasc^tibi. cffcnt.Vcl 

quod dilexUli iuftitiam.& odi.iniqui.&c.& hoc mihi C44, ruacq; motionu.Ni 

hil enim vifibilitcr 

non dc inte 

fit,quod 

riori in lifibili atquc 

pracmium. 

intclligibiliaulalum 

mi impcratoris, aut 

ga rcgni tui . Dil^xilti iulticia'm e t odilH iniquf tatcm proptc- 

Peife,nonpeiminifii05. b Patei. cSpiiituirando. dQu>aimmunisapeccaco,vndcconfcicntiahiUiis. 

Velle:iti. 

rca iinxit te Deus , Deus tuus oleo cxultationis "^ 

pra: particiaPizomnib.lanî. 

Icempropheiadefilio. biideftpeifilium. Recum.ideftantcquamiedefient. 

cOfili.vclpater. dEcclefiampopulotumftabilifti. 

pibustuis. t Et tu in principio do^mine iubeatur,aiitpermit({ 

tatui.fecunduminef 

ti94 

, teframfundalli,/ 

aQjpccialitccineis operatusfit. bVtApoftoli. c Cflifimulcumteiia. 

dQoicquidexfefunt. ideft,moitedeftiuentui. cTuin iUis,ideft.iufticia,&qua:in 

eisopeiari. 

febiiem iuftitia. Vel 

^ 

'-^ 

ita,quandoleuianu f 

ciare mittuntur angeli.Quandoadvin-B 

^ h -i d 

S

8o5 GIo.or(I.& Nicolai de Lyra. 804 

A a Eturlut am.S\gaif\cMraumloncmcxh.Vndc:r iifcttlumno annusc(l,&ipfcannusquiftat vnusdicsefl-. ^ numcrttrramnonam. 

Quiaipfe vnus.C 

dics.nccortum habet.nccoccafum .redfcmper ftat&lucet. 

Apoc.ji.a Cxli.xcreivctcrafccntficutvcftimcntum.idcft.fiauhuma 

Aug 

Hifuntanniquinondcficiuntfcdpcrmancnt-Hisitaqjdidis 

in pC 

pjjcorpora longxuitatc vctcrafccnt.EotwM./if.aw/.Amiftu c6ioi.(5c 

101 

cuidcntcr oftenditur Dci.filius jciernaliter incommutabilis 

omnium crea- 

pî-at quia rcrram;cingunt.Ta facilc cmm mutai Dcus , c^los in fua dcitatc fme initio,&: finc , pcrmanerc & 

tor enc, ac pcr hoc ft 

licut kmiaus cxicdi 

tur &C plicat. & poft Linuabij coipia inimroortiliuirm b F.tUm. dcS CIUS ad aitetnain 

mutat ionem fic esceuniumanimtiquxtuiicgiorioaotej. d ineisp;fiimra. 

pcc 

falutcm 

,, 

optimc lufmancbunt. 

a Etvclutamidumt niutabis eos, ec murabuncur, tu autcm 1 ficcrcNuccnl Apc 

drcum* K VtmutabuntUr.^C. U Iramuiabili,eontr,Tetetircent. b Aeietmtas tua. cConuapeubunt. d Non fclumperptjmifla ftoluS CXCCllentia fo- 

^ 

VOIUCS, OulafSaDeTub r liUS 

^ -or.n5.,ucend.tut.,edetu,Koc^ 

filii^phctlciStC- 

^"'- xfrnitatc ftabunt , c idem ipfceSj&anni cuinondehcienc.Ad qucm autcm angc- 3 ft,monifsitedit,oftc 

. 1 a Qjicfce.iudltt. b In piioribuj bonis meis. 

^

So^ Ad FIebra!os. Cap. I. So6 

'^ AiosdertmctDcns.Qij.Tmuis.n. multLimintcrfitinteL-ange- bereminiflerium. D 

"a î-** 03& hoIes,propinqudr.tneosnob!tcuaUecit,quianofti-x ^ AvGV.DicunturcnimangeIiorationcs,52Votanoftra wcd. 

aryiô (hluri (Uidcnt.pLopter nosdi/'currunt,nob)stuofi!ngnntui- offcrreDeo,non quia Dcumdoceant.quiaornniaantequa ^-i' 

j.c.li'5- officiOjhoc eil opusangelicum.angclicx tundtionisolKciu, 

t'','^ vtonîiafiant profa- , 

fiant,ricut&:poftquanjifa(5ta!funr,nouit,Icdquiaeiusvolun- 

tatem fuper his con- 

'''1" iuteprOXimOrU. Aia- aExofficio. QuoctinqucpUicctfilio.tainenfcmptramftiintei.quivbiqiieeft. fulUHt , 6(i qUOdDcO 

' ' 

' Aitualiter. b ' otailtem F.iiamiJtUtncrliomin.-s.qMib.litetmiiioiib.impctio cluilVlimlunt. 

iifli 1 

ilOC elt O- 

pisCluiai,quiaange 

nesangeliadtiiiniltracoriiipirirusin miniltenummillipro 

gelisnObisiupeiiori- ,Q.ubusprominit..theteaitasvitrtetn2. 

âlufea Tuu m ''cât F'^^ ^^^ 4"^ harreditatem capiunt falutis ? 

iubciite completum 

eflTe cognouerunt , 

hoc nobis euidenter, 

vel latenter repor- 

tant. 

c:rCAP. 

NICOLAVS DE LYRA. turadaiiqHacircanose%equenia,(&ficmittunturmiffioneXterion' 

cipiunt in operib.f.aychiteSlonici,principde$,aUqui exequuntur Impe- Ecfic patet qnod omnes funt in minisleriu miffi, licct rAtHfficut infiriores materiam 

prxparantes,tamcn 

omnes ijii dicuntur 

arUfices, vt habetur. i . 

Mecaph.Sic 

diuerfmoie. Iflud 

autem'miniflerium exertent 

angeli propterfahtem elelorum,vt natu 

in angelis aliqin dicnntur fubfiHc' 

rc,al!i]Hi 

ra himana qu efl inferior, inducatur ad Deim pcr angelicam taquam 

aiitctn excqiti imperata.tamcn omncs dtcuntur adminiflratO' 

per fuperiorer propter hoc fubdiiur. 

res vcladminiHraiorij fpiritus. i.fpirituales fiib!l.intix in miniflerium i Propter eos qui h^reditatcm capiunt falutis,&c.Sm/(ffB 

mip.Superiores. n.angeli mittuntur tantummiffioneintcr:ori,medios enim Dionyf.hxc ejl lex diuinitatis vtinjima pcrmedia teducanturin 

cJ" infenores illuminando ordine I 

hierarchico.lnferiores autem mittun- 

tur 

fuprema. 

^ D p I 

I 

T 

ir 

l 0. ruiffelegitur,modoangelus,moiodormnusmemoratHr,jlngelus.J.pro 

pter hoc g? exterius loquendoferuiebat. Dominus aut dicitnr,quia inte- 

rim prgftdens loquenio efficacia miniflrabat. Et attendt ndTi,cîn ferie 

Irt cap. I .vbi dicitur\in poWL Multifarie,&:c. 

A.d maiorem euiientiam quorundam qu in boc c.continenfUr,fuper decalogi in quo principalia legisprxcepta tradtttur,hscfnla Gre.aper- 

illaûs habentur inpoH}(jUdavni addeda.Circaqn^pr^fupponendu tedeMbsiratur.Trimo.n.loquuurinpcrfonaDeicudicit.Egokimdo 

eflf Jpoflobis in hoc loco in diiis fuisinn uit aliquid quoifuniztur in minus Deus tuus,6Cc.no/;f tibi dij alienipr^ter me.ln qmb.loques 

4lii]uaautîtatefacriz fcrtpturf ,velindiQis apuiHebrps atirenticis 

loqaitttr ut Deus.Etfequitur. 

Iôn affumes nomenDei tuiin va- 

Ytpatet .riideinhoc^dicit. Olim Deusloquens patrib.in pro- r\\im,SCc.inqtiib.loqueso(ienditfeaUumtflea Deo.TS^n.n.dixit.Tt^S 

fhzUS,uiJetHr innuere,rp anle aduentp Chrifli per aliquod tps iam cef- aflumes nomemeu in ttanufed nomen dni Dei tui.& fic in feqq. 

(iuerat prophecia.Stcut.n.tradunt Hibrp in libro qui dicitur 1 oma.fu- .Ad im diceiu,fper hoc quod dicitur . Loquebatur dominus ad 

pertUui pfiLS'$n:x notlra nonVidimus.iam non eft propheta, Moyfen facie ad faciem.w intelligitur,q> Deus loqueretur Moy- 

6iC..Antef}n.t':mpliJecundiptr^Z.annos,quodtepusconcurritcupaf- ftimmediate.legitur.n.Deut.^.a. Faciead faciem locutusefi: vo- 

fione bisdominus de medioignis./ror/pop/o,^KO

Roy. 

Glo.orcl.& Nicolai de Lyra. 

808 

^ (jHidem eiemplum ^^CnTloUin f.riprurfs h.tbefrir.ynde SJ.jJJeipfa 

A /ift .wdr.C-iiidorcrt luci.s vterna;. Ltquulicttm creMris,etfi 

prfffntatio-citiurcinque creatur deficit ab olmoda reprxfîtatione D 

Dti m infinitnm, fuuuircunfercrja in fin to di'iat a ccniro. ihtoJaH' 

i,4enirepo/ptr>iniahûa(ajcu.i,ni)ntamufi.im ai fullentationem jvn ^nhcrnîvonem pnnapaiiH 

An otnriis 

tcUi?'rriur,idco/ubiuniit.Qoi,{.l]\n\S cll iplendorglori^fx quo partuim mundi pertinentibus,dice>is.QiUi 3iccnii\t,!kc. accipiO' 

in aiutais non cfl auantitas di.enfionalis,fedj}elagus /ubfiantiffeu efi tur figura infua propria rattonejlin eo 

quoitermino uei lervmis mcl 

ditur,prcut ejt quarta/pecies quaiitatts. l n quo apparct hurg. non Ija- 

fenti-xtnfinitte.ideofuliiuiign , Figura lubftantia: cius.fcoc e/i dt-ere 

fisuva dtco compri hendensjulilhpitiam min quantitatem, ^T ficvi iit- bere pro ini onuenienti Deiim ponere in prxdicaraetito, quta pon^t ali' 

teiHêfduin itlud TV. 1 2 . tibi (lonnnus de 

Moyfe,qui tffcntiam dtuina 

quidformaliter diium de Dto fccundum propriam rationcm cfie quar 

fectindurn ^nv.uta.t in hac uita. ftc dictt. 'Etfiguram 

domini intuetur, tam fpecietn quahtattsjfrguram 

Dei uclfonr.am.Hoc.n.Burg.faciens 

f.fiiiutn Dci,qut totam diuimtm tjfintiam compleilitur, ficutfigura to- andet afortiori Deum tn prxdicamentofub/ianttx ponere,quod cameH 

tumfpacium tn ea contentum coniprehcndtt. fftcontramagifruwdi.S.ti.l.T^cuideturBur.aJfignarepropitamra 

Sj aHt contra pr,i:diia quis dicat,quod figura fupraditto modo intel- tiontm fjgur,prout cft quartajpecies qualitatis,dicendo qnod termino 

leUa non pot dicitn dtuints.Ttim quia hgurafic accepta propriiad qua uel terrninis inciiiditur.J^mfi diceret rutionem mtnjtirabiits tiei men 

tatemmolispcrtiTiet.Tumquiaremfiintamfeudeterminatamdemon- funeprout ipfe detlarat figuratn totam quantitatem comprehendctt, 

C firat cum defui ratione importat incluftoncm in termtnofeu termtnis. pir confequens menfurare,fed ratto menfurf tiou eft propria ratio qtiali 

jld hoc dicendum,(bjeiundum gi. itla qH de Deo dnr, cum rciigio- tatis,ftd tft propria ratio ct intrinfeca quantitatis, ut patet per omnes 

fitate debemus accipcre, accipiendo,f ilia qus pertinent,& excluden- philofophice ioquentes.ideo qualitas non eftjecundum propnam ratiodoiilaqunaDeoJunt 

aliena.Sicutin nomine filtj intelligtmns genera- nem mcnfurje quantitatis,fedeconuerfo. ^ropria autem ratwfiguricr 

tionem,no aut tefnpot umfuccefiionem. & in imagine intelltgimus 

ve forrne de quarta /pecie quatttatis,eft vefoluno ex ordine & difpofittone 

ram reprs/entationem , non atitem iineamenta attinen- 

corporaliafvu pai tium totius. Tatet,quia ad pofitionem ttltus ordints partium refultat 

tiay que in qualibet imagine c reata inteiligutur. vnde in propofitoin hoc thdictmus Hzuram fubiiantix,iiiteii!gendum 

figura & ad?w utationeeius 

mutaturfigura, & ad diuifionem partium 

cll totalem (omprehenfio abinuicemdefiniteffe figura, & fecundum iltapropriamrationc Deo 

nem immcnfitatis effentifeHfubiiar,tijt diuina, quam per generatio- nullo modo competerepotefi nomen figur^.quia 

in Deoêc ejt pars ntc 

tiem infinitam filius habet a patre,non autem motis qHantitate,feu ali- ordopartium,utfidetenemus.Totuit igitur Burg.ftare 

contentus tn di' 

qudmtermtnorum finitatem. Et iiio modoqutdam dice 

phtlofophorum 

bantde Deo,cp efijpbpa inteliei:lualts,cuiuscentrum eH ubiq; & ciriloTofttll.qui 

exponit figuram per tmaginem naturatem,di(iinguens 

inter imaginem naturaiem & artificiatetn , Et notanter imaginernfuh 

cumferentia eflnt*fquam, yt per hoc quoddtcit,Sphera,inteiligatur fi- ftantif Dei dicit iliam figuram , quia eft eiusdem fubftantix cum patre 

gura in qiiartafpecie quatitotit accepta.Ter hoc attt gj dictt inteiiciua ptufquam filius regis cum regc,qui non habcnt unam fubfiantiam,nifi , 

lts,ainoutab ea corporeitatem dimenfionalem . Ter hoc aut ^ diiit. 

umtatefpecificanonni^merali.DicitetiamBurg.fedocuiffectrcapfal. j 

Cuius centrtim eii ubique, iyftitigitur cjuod uejtigium diuinumtnqua- i.quomodo ex atlegato bicper ^pofiolum acctpitur efficax ratio cotta 

Itbet re creata inuenttiir,Jicut centrum quod ejt proprtum ueftigiu /phx I udxos,cum dtcitur- Filius meus CS tu ,ego hodic gcnui K.Sed ui ' 

tti.Ter hoc aut Q> dicit.Et circunferentta efl nufquam,intelligitur g? rede circa eundem pfai.correiiortu tn competens. 

prte- 

C A P. 1 I. 

a T)i{pp- Poftquam locutus 

1 eltdefilioDei multa, 

qusad ems commcndano- P. I I. lUnteis. Etad hoc tcndunt 

omniapra;mi(r3,quiamaior 

prophetis 

a 

nevalent, hottatur eosqui- ^ 

busfcnbit vt diligentcrauimaduertant 

& cuitodiant ea 

quxpec illum anaunciata 

lunt 

&: Quia maior propheos vel angelis. 

Qu.iu quia propht:tii,vel angelis, qui angdis. 

Ropccrca abandandus . b ,Abun. 

oportecnos Qiam qua:dclege 

^ * 

ditHlunt.Nomentamenlc 

miniftri legis. 

a A tilio. liiftain cuangeHis Puniamur. 

Qujd probatpei: miaus. 

2. 2isobtinuit,quiaina(lruct:o 

obiauareca q .ludm.mii, nefortc 5 ^^^^^^î^t 

4 cTAmb. 

N i C O L A V s D E L Y R A. 

C A 1-. 

I I. 

dam.Stmittter ilta lexfiiit dtligenter oh/eruata,quia eius 

trav.fgrefiore. 

I J) Roptcrea. Poy?i^d udpo/iolus 

in c prxcedcnti declarauit emi- phnieb.tniur morte,ergo mnllo forttut 'exnoua, quxdataeU apoUw:tmmcdiate 

a L.bn(io qui cji dounnus aig: lorK>r},^ mediantibui apo 

Sioltiin miiiido 

dittuigata cfi pcr pt^dtcationem & confirmattoitc k-' 

raculorum Jufi tpienda eH cuni nentiam Chrtfit,hic confequenter exboc ofieitdit quata 

reueren 

tia (u exbibcda 

legi nou^ ab ipfo 

date. Et circa hoc duofacit.quia primo 

ibi. taio^.n. 

renerentia,

8o9 

Ad Hcbra 

>f :^ v^MBROSiVS. Hortatureos diiigentius hiSinrendere, 

A qijxDei filium audicrunt , quam CiS qua; per angelosdKita 

iunr. 

*SEDVi-ivs.Quoniammaiorefl:authorirasnoflrÎcgis, 

quam authoritas angelorum miniftranrium veterem legem. 

a Perefflua. Tluimnsg 

*^^':' pfnasraortalisnatur^. 

XOS. Cap. II. 8io 

tantam neglexcrimusfalutemj^Pcrhjecverbafignificar.tanfa ^, 

non fuiifleialutemin veteri teflamento , Beneauraddidit.5'/ 

ta>irancglcxerimusfalutem.]: Qi,a.cut.nmacccpiflctena-r..o-,,^,,,., ,, 

j_ ..a .. :., U^^l^ fT Ethoc. b AngelQtum ' j.pet Chi.ftum. c ApoltoUs. iin .-.' 

*^ 

.T, -, 

rinm dcmonftrat m hoclo- g 

'î.innosiudjos. 

dAHtontatiapoftoiotum. "Cspromifit.lIlavKao 

ccquatum mahimm [^ ^jj per dominu,abeis a audierucin nos c6firmacaeIl,corc- It V^"^ ^^ carncishofti- 

i ^* j y, *' 

ferumaiftapofludeat. 

bus, hscconcefliitde 

Siquidem difficilctft, 

_ 

quodtfflu.\crititcrumrcfaluari,quoniam 

fpiritualib.Hlajtpalem 

cxncgligcnricco- foeliciter 

vitam,hfc tribuir atcrnalitcrbeatam.Ideoq; laltem E 

tigituitio, firmpfitautemhocuerbumex prouerbiis,fili,in- nonnigiigeda,qLiodeft quit.non perfUias.ScdgttaciIitafcm lapfus,&:malum pcrdi- 

minusquam prcuaricari .Grauior.n. 

vindi6taiumeturdeh;s,qLiifalutem iftath neglexerint, quam 

tionisoftcndir.q.d.Inobcditntia vobisa periculo nonerit libc fumpta eft de illis, qu: fermonem Angclorum praeuaricaba- 

B ra,aipcr caiplaquâdftruitâpprobat.quoniam maiuseririn tur,ibienimfermo,h cautcm falus, quia ibi tantum littcra iu 

cadcntefupplicium.&iitcrumrelinquithiiias inquiruionetii bens,hicverofp;ritusadiU'ians. 

rci,ncexconcIufionc fuara diputationemgrauem illisefti- d I-Nepateturperireiuftitiapermifericordiam. Quodve- 

ccrct.H?ceft quippe modeftiadilpatantis,vt nullageneretur ro ait retributionem,hocpcenxad quantitatem refcrtur,qu3e 

audientibusex fermonemolcft:a. 

3equalispeccatoent,quiafecudumquodmaiusvclmintiscft 

* A.NSEL Idert,piJniamur.Fiuimus.n.quiaficutfluiusin peecatum.maior vei mtnorcrirpcena. Quod vcro ait, wcrcedefluxu 

& mut.ibilitatefumusde mfantiaadpueritiam,dc 

8ii Glo.orcl.& Nicolai de Lyra. 812 

â, nondiminutacflfalusquamnobisattnbuit, fcdpcrma- dcquoIoquimur.i.Chriflo.Quod probatautoritatcDanid.q D 

A nct'5

;o.ijti 

Cap. 

'3 AdH corôs. 11. 

814 

f^ M>nni>!i,i^^ fc exin.^niuit formam ferui accipicns. Minus.an~ qui tres duntaxar dics in inferno fuit? D 

' 

A geiis.ciii 

imortali5;,/?.i

Si^ 

' 

Gloord&: Nicolai de Lyra. 

Animnon racerct,{ialiciiiu. Probar, (ji 

noftra liberatioi.. 

filh" fcdiUcfaUiar.nos , . 

faluam ir . Vides quo proprcrquem omnia , &: pcr c|uem omnia,qui multos nJios 3 pro 

Adopiiuos. a A^duc:ndospui.ietit. b ciit.fluni. cF.iiotum. dMonis. Chri(tum 

noscoiupeir.Sidifccr- 

pati dccuctfrincipc 

nitf^Muiiistihis.inquit a ingloriam addux^rat ,1" autorcmialuriscorumpamoncm '^rir.Videturenimindeainiulis 

in eloriam, k aPetficete. Quodiniefufteaioneiniendjt. b Chtlftuj. cPncdcliinatosin rhrifto. J CCUS ,quOd aUTOr lalutpctfcau??^'"'; 

i^ jocj^D . ^ rc o-r T ^''--"T'"'"- ^ ris parcrcrur.lednode 

'*'** 

rcmSircorSm.at- c t confummarc.Quicnim fanaificat&quifanaifigamr^cx SecetquiaexDcopen 

r^ " ... _,_;, 1 aExDeofunt&pendent. a Aeque. cltobat.quodex vnoomncs. Idcft.ijuia vtiiftue,caput& "7 Aft !

gi; Ad Hebrxos. Cap. II. 818 

(^muItar.Etficnimexuno,veruntamcniIIcftn(aificat,nosaut trznrnunirtidctea.m.Cupio di/folui, & efecum c!m!}o, ^hhjEC 

I> 

tali Philip.i.d 

//anflificamuc&cmuirumintereft.illequidemcxpatreficut cftuifloriafidd,qua'utiq^dcfuinet;ficrcdentesimnfBr 

;61ius,& proprius,hoc eft eius'effcntia,nos autem v;; creatura litas mox conll-cuta eflct.Potcrat quidcm hocDcui dare cre ''^"Kepift. 

hoced cxnuIlisextantib.multumigiturabeodiftamus.Pro dentibus, utneciltiusexperirenturcorporismcrtem.Sed fi j''^^^^'^l 

ptereadicir.no erubcfcitfratreseosuocaredices.NBcwôwo. hoc fecifler,carniqua;damfoe!icitasadderetur, minueretur *'"" 

'r^ 

tuum meis. 

fratribns autcfideifortitudo. cont-a c"o 

Qu.fandhficnd,. 

Carncmenimindu . 

Sic enim; hommes natiftas. 

:us,rdiituseit&:fra adicmihidominus . Quia ergo pueri t communicauerunti mortemifta timet, ^commec 

ernicatem.&iintroU . . asanpiiiMns. bPuerisveicarnis.&:anguim. vtnon oballud foch cium Cariiiaaeftfimnl 

etia carni , &

^9 Glo.or(i.& Nicolai de Lyra. 820 

If^ haccciufaapponitnr.qiiiafi noncfTcteosliberaturu.s.noeis rc.idafunt.utcorporipenitusaptarinopoffint.Deuerbo vti> 

A 

p.xttwp.irct.Quodm angelisapparct.quia nurqu3,ide(l,nul qucDeiditameft,qiiodnonangcIosapprehendir, hocefl. 

nonin unam \\ icnpuiralegitur.apprehendilTcangclos. 

fibipeifonamafllimpfir.fcdfeme Abrahje.Nt 

r n 3 ^pprftfH.clicitnoaflumpfir.qJongetugicntem cofcques. queenimlcgitnr,VeibumanoeIustactuscft,fcd,Verbiinac 

rhryfoft. rofaaumcft. 

jj^^^,^jh^,.^^;ip;^natura:disnitasintelIigipoteIt,&:mill:dcor 

* diicVeratiaqu.ihoc 

fJCit & CUra . qua dc 

* 

,. , _,. 

*"=''"" "u"n>.n6

. 

i ^NICOLAVSDELYRA. 

21 

AdHebrêos. Cap. III. 822 

folseflnaturalisfilius^princip3lis,omnesautemalijbeatifunt tantli D 

-; qnoi tjhtnfcrioYacoriuptibilUrunt propter lonê diftarca prima 

nncipio. Tatet. i . ajfumpta propofiUo in corruptihiUbus.f quanto ali~ 

'j. ct9is 

airtus eoru deinie. 

guhcrnctur Qiioi antcm ifla inferiora magis 

'llentaprimoprinctpio , patetper Vbilofophum.z. d.- generatione , vbi 

''''" ' "' " " 

]fj!funtpropin(]uioraprimoprincipio,tantoaliafunteismagisfubieia. 

-eademrationenaturaangelicaprxe/lipfis corporalibus , fecundum 

loi dicit Augufh ? .de autem ita efi, 

tri.^^ûrtc quoi natura humana in 

moio filij aioptiui,& participatiue ditlt, &per conjcquens eifubieli. 

Conftdcranium tarnen propterfolutionem argumentum , quodiHam 

excellentiam&dignitati-habmtChririusfecundttqtiodhomoâbinjtati 

illius beatx vnioms naturp httmane tn diuinojuppofiio ,(edhocfuittantum 

a utoritatme,eo quod illa natura adhuc crat pa/fibilis & paffionibus 

fubteila,/edpoH refurrc6lionemfuam habuit eam e\ecutiue,inqHintum 

'^^'^'i^ti^rafuitplenegloriofaj&omnibus angelispr^pofita.ideotumdi- 

hriflteHpropinquior qmm natura aliqua angelica. quia coniun6ia esl xit aposiolis Mat.vl.d.Dita. eft mihi omnis poteftas in cxlo & m 

.r, Deo,nonfolum per vnionem operationis ficut angcli beatiyfdfecim- tcm.fcdplenarieeahabebitpofliudicium,quaniovolimas eius,&fea 

,in'ejkhypOjlaticum,quia in vnitate fuppofitiêrgo tata natura angeli 

f cfl filji Jubieia,& pcr confequens omnia alia.Secunda ratto accipijur 

tentia adtmplebitur in ommbus tarn bonis quam damnatis-.Verhocpatet 

ad argumenta. 

(meritofupa(fionis,quoifuitquaCi infinitêfficacinrationefuppo/i- Mprimumdicendum,quodlicetdamnatinunqf4amfmthabiCurivo. 

,quia aaionesfuntfupporttorum.& ideo licct natura humana effet ra- Imtatem Chrifio co nformem,erunttamenfibt plenejubie6li inquantum 

'otolerandipa(fionem &merendi ,iUudtamen meritum erat fuppoftti fententiafHfap:entix,& voluntatiscdplebiturineisperpenadebitam. 

;mi.1{ifncautsmitae^,quoiperilUmpalfionemmeruitfi*ame)(.al- Mfectmdumdicendum,quodangelifunt eifubielii ratlone duplici.f, 

,!em,&p^rconfequensmeruitexaltarifuperomriemcreatHrd.Hanc vnioms&perfonfingularis,vtdiclumefi.&talisordofubielionisci 

lemratioiiemtangit.ApoflolusadThi.z.b.HiKndnmticipîimfi petitiiatutbeati:uiinis.QHoiautemdicitur,quiaangeUreceperttnt-gra 

usobediens vtquead niortem,mortem autem crucis, pro- tiam fecunium proportionem njtHralium,& fic vbiesl dignior natura, 

:erquod&:DUSexaItauitilIum,6donauitillinomenquod ibieHmaiargratia.Dicendtmquoi verum cfl,ft comparatur naturaan 

^ \ fuper omne nomen,ut in nomine lefj omnc genu fle^â- gelorum ai inuicem^quia excellentiores in aaturalibus fortius coniierft p 

ir,cxlertium,tertel"trium.&:infernorum. Tertia ratioaccipitur funtaiDeim,& ficre:eperuntmaioremgratiam,feinonefl verumfi 

' 

. 

parte âtns futurx beatituiinis qui refpicit ordinem gratiA magis comparetur natura angelica ai naturam humanam Chrifii , quiagratia 

tamnatura,&tdeovbieflmaiorgraia,perconfequens &digmtas , 

nonejidata ipfichrifio hominifecundum conatum liberi 

arbitrifipfiits 

iiexcellentiafuhlimior. In Cbrisioautem /jomine eflgratia maxima in Deum,quia non accipit gratiam per talem modum,fed ab infianti crea 

vnionis 

inperfona diuina,quia fitit idern inflans 

nfdtim vnionis/ei etiam perfonftngularis,fecudum quoi dicitur lo. tionis illuts anim , & 

A.qiod I piricus datus eft ei non ad menfuram.eSr per confeques vtriu/que,recepit anima Chn/iiplenitudinem grati,fecundum menfu- 

t ezcellentior &fublimiorommbus angelis, e/fetfecundum humanita ram volunratis diuin,& potentiam obedientalem ip/ius animx , & fic 

m.tthanc raiionem tangit.Io.i. b.Vidimus eum quafl vnigeni- ticetanima 

ChriUifitinferiorfecundumgradum naturtg, tamen recepit 

jmapatrcplenum gratif &C ucxit^tiS.YnigenitMm dicit,quiaipfe maiits donum grati. 

.4 D D I T 1 1. 

damiuftitipleniiudo.vndeUco.z.c.!A\itiLiCovdiz(nYiCttyi2i\mnu 

1nc.vbidiciturinpo/iiUa,Tc(t3itUi eftautetn in quodam loco' dicinm,iamnaCio autem beatorum effet manifefie contra diuinam iufti 

uritus. 

tiamfecunium quam iufti nonfunt punienit , /ei pr^miandi. & multo 

_^ 

lnijttibufiamlibrisdicitur,TeHatuseflauteinquoiamlocofpiritus, magis ontra ditmam mifericordiam. vndeexpartlttate rationis per 

tdicitfpiritus,quii Hfbri qnib.loquebatur Apofiolus agiographxin Toftit.allegatanmcondemnareturerror Ongenis,fed autoritas euange- 

iHiniifaipcuris contenta,in qnibus pfalterium efi principale , dicebant lij iicens,Lbunt hi infupplicium ternum,fufficit ad dtii erroris eulufio 

'^ftriptaafpiritufiando.Mtauerodicebant prophetica unie ^poflo- fionem. 

'iflummoiit tenetinfra. j.c.t:d/af. Qiiapropterficut dlcitfpi Kf^^PLlCM In c.i.inquo Tofiil.arguit contra errrorem Origenis ex 

u.flfanaus,Hodie,fivocemeinsaudieritis. 

^ D D l T l II. 

Ineo.c.tbiiiciturinpofl.T.tideoparirationeqitadamnatidicerentur 

//oAfj.2s.i.Ibunthiinxfcrnumlupplicium, hiauteminvitamxternam. 

cumutrobtqueumformiterdefcribiturtXternitAS pcena 

malorum & glorix beatorum,ita pari ratione fifecundum Origc.tcrnt 

ureadpp:um,& eadem ratione diceretur,quod beatipofknt caderea tas termintim haberet in pfna , etiam xternitas haberet finem ingloria. 

ma. Bur.frotofefe oppontt huic paniitati rationis,iCjubfumit quafi hncfimi 

Tion uidctw t>ar ratio in reduBione damnatorum,& condemnatione litudo rationis currat quatitor pedibus,fubfumit inquam de diuina iufti- 

tia,& mifericordia,quod non eftfimilis ratio de gloria beatorum,& pce^ 

e talm reduStonem fine prtudiciofu iuflitin po/Ietfaiere , ficut na damnatorurn.Sednec Toftil.vult illam fmilitudinem efie deberege 

cmmm.êduclio entm damnatoru procederet ex mijericordia diuina, 

Mmaiiqmiofenlam IV fe commif/am ,dimittat , uel liberaliter aliquid neralern,fedfolii inmateria & ratione xternitatis.& uide 

loh.ii.c^y^. 

'et,nonfaat contra luflniam. Vndefecundumfandum Th.in pnma par Clioncm talium deceptionum,quibus Bur.fxpe deceptus eft in materi^ n 

q.zi.arti.^.in refpor.fione.z .ar.taUs mi/ericordia quandoque eft qu- militudinum , contrafuam propriam mulns 

CAP. 

AT \ie fratres ."Ex omni 

' bus fiiperioribus in- 

rt,quiapotens,quia paflus 

nobis,& poteft auxiliari. 

i^MjyirfWir.Incipit compara 

Moyfi.ficutliipraprophe 

& angelis, ita ut fit pvx 

C A P. III. 

O vos. a Vocati ad cxlelU.^.ad, cileftcm hirediuceinhabciidain. 

Ndefratrcs ian(5li vocationis 

a H.Tiediucis cum ChciRo. b Diligendo,5c qu( pc; 

cipicoperando. 

cxleltis participe.s , cofiderate 

Quem Deusvobismifii. b Afcdiacocem. 

'jylefiJeli,quianofuam, D tcmuc. Alioliegemus-cChcillus. ^ dUco ^patci 

Wpati s gloriamqLiajfiuit, feiiidnis noltra: Iciiim Clirill:u,qui fidelis ell: e'i 

^ 

û 

rcciusmandataablcondit 

823 

GIo.orcl.& Nicoiai dc Lyra. 824 

d ^ dcdJuinifatc.fcdtntcrimdcdigniutibushiimanis. 

i>t.iêi,qua 

ter 

cjHod dicitiob.io.c.Alias oues habeo,qu non funt cx hoc i 

h,&L illas oportCt meadduccrc,vt fiat vnum ouile, & vnu 

^ 

m inhabitatpergratiam . Quod auttm Moyfes fuerit in hac do. fto r. Quod autem talis congregatio non poteflfieri nifi a Deo,probiit i 

mo tton qupem propriam glotiam 

Dei , patetpentateuchum infpicien- fequenter cum dicit. 

ti. I o Qii i au.crea.omnia Deus c(t.eiufdem autempotentis. efl cr, t 

i AmpWotis.Htc confetiuenteroflendit ChriHum eyfellentiorem Moy mundum,& recreare homines perfidem&gratiam,propterhocdii 

fe,quiaUeet vterque fuent ^delis in domo Dei, qus: efl congregatio fide- 

laco. i .c-.V61unraric enim genuit nos ucrbo vcritatis,vtfir i 

lm>,fitncipzliortameninhicdomoeHChriflus (judm Moyfes . 

quia il- initiumaliquodcreatuigeius. Deusautempater omnia opttf 

lefabticat aliquam dûm,& eam inhabitat vi propriam,ekceUentior pei filium, tjuia diuifa funt opera trinitati^,& per confequens fabrii ^ 

efl QHi bahitat in ea,(mti in aliena.Chriflus autem habitat m hac domo , 

domum eccleft,non autemficut Moyfes.& hoc eil quod dicit. 

ficut dominus & fabricator ipfius , quia homines non poffunt congre- 1 1 Et Moy.quidem fi.erat in to.do.eius./ci/iffr,D. 

garim fiie,mfi tpfo Deohoc faciente.Moyfes autem habitamt in hac do- \z Tanqaam (^ma.in tc.\\.SCC.i.legit dandx populo J frafL 

mo ficutferuus.ergoin\hac domo principaHor efl ipfe Chrifius. &hoc 13 iphriftus ve tanquam ^.itx 6.{\xii.i.in ecclefta habitat. 

eiiquoi i+Quasc" 

dicit ./Ipoflolus. ha\^\iOt\% C.glo. ide^,maiorisdignita.. 14. QaxdoXa.nos.quiaecclefia non , 

eflparietes materialts,fei 

tis. 

lesChrifli,quiaficutindomomaterialttequiritur firmitas , fic etiai 

4 \(xc.iden,Chri!ius. fideltbus Chiiniadhoc quodfintdomus principalis Dei requiritur fi 

5 Vtx 

M.oy.&cc.quoi probat confequenter dicens. Utas fieri.Vroptcr quodfubdit inam conditionem. Sifidacuax &; 

6 Qiiantoam.ho.ha.d./. m^jdoille. fpci.vfque ad finem firmam retinca. 

7 Qa}h.czm.i.iiidificauitillamtanqMamfuampropriaiu,qHod ve- 15 Qa^ptoptct.Hic confequenter concludit expradiHis , quodl 

rum esl de Cbriflo,& non de 

Moy/e,vt diSum efl. & ptobat hoc confe- Ho fimMcr cfl oheiiendum.Et circa hoc triafacit, quia primo 

ad k 

quenter. 

ducit autor itatem fcripturf hoc eXhortantem,fecundo expomt illam 

9 Omnisrtamqu

}2^ AdHcbrcTos. Cap. Illf 82^ 

H!)..';>.Mocloperreloqiiitur,quipriusperpra:cones, fi tunc fuin.qiute non Uarim perfingulas cnlpas puniopro mcrito D 

H iiri.modoerioce mollcs.Hifloria eft de co.quoJ nuftruntvi de!i(ftoru . Nccc(Vee(l: euim n;xs cropnni , vel '^ lernionisligura 

- 1:.-- 1. -. v .^ 

i clTe 

p/.yrerCi:i-.-jm5.:cui-n.iud;rentibi mcxpugnabiles viros, ob adueircre,i5ci'a Dci V!rruiemu)tciligere, necinferre falum- 

iV!rturisDeitoticnsprobat.c,d!xerunt.reuertamurui Aegy iiias verbo,cniu.siiucriorem (enium diligtnrins cxplorcmus. . 

.;m.vndeiur.niitdominus,qu6dn6intr3rentinterrampro 

,]am,qu.r efTetre- 

;cslaborum,&fic 

aTeinporegrti,quoJ prslcas aat Dauid in /piritu. 

K 

b Chrifti P" f^ loqiientis" 

cfi.uutl vcrc uiesperienmtp^ ^ Hodie fi vocemdus auclierjtis -}- , 

erir,iioli.o,&:aliteroperetur 

introibuntirequiem weaw.Apofiopefis efi,id eft, non introi- 

in cera,fed quod hmialia,alia quoq; bunr. 

x-lirqLialitas,itavnaeademq;Deioperatio,quxpcr Moy- *CHRYsosTOMVS.Nefimiliapatiamini,ciualia progcni 

.,i&virtut!busgcrebatur,Pharaoniscûidem duritiam ar- tores ueftri,nepriueminirequie.hincclarueft,quia,qu?dam 

gebat:quam mal.tia fua coceperar.Reliquorum vero Aegy- eft requies: nam fi iam acceperant requiem,;.qu? crat in Pale- 

^ |orQ[n,qiiiIfrae!itisadmifcebantur,obedJctiamdcclarabar, 

ftina , quareeisiterumdicit,Hod;ene obduretis corda ue- 

; di etiam cum Hebraîs pariter exiffc Aegyptum refcruntur . flra,ficur patres ueftrif'Qu.B eft ergo alia requies, nift regnum 

^ 'opflveiovelfigurafermoniseiusquifcriptus cftde indu- Clorum,cuiusimago&:typuseftfabbathum? 

* AvG.Iurauitergo illisergoinira fua.neintrarentinrewcatur 

abfurdam,frcquenter enim benigniores quique do- quiem ipfius.Et.n.oportet aliquos intrare in requiem illam x- 

^ incetiamcxcoiconfuetudine exponendumputo.quodno 

adeoferuis qui per multam patientia , 6c manfuetudinem terng beatitudinis.illis ergo reprobatis nos intrabimus,quia et 

'ninfoientiorcsimprobiorefcjuefiuntdicere folent.ergo fi aliquiexramisfraftifuntobinfidehtatcmjnospropter tidc 

cmtefeci,meapaticntiaperitti,egocaufa 


dOnt.Bicitergo primoftc.QuiaChriUui excellihtiar e!l Moyfe ,vt 

(îum eHyideo quafi concludendo,& admonendo perfcnpturam facram 

A 

fcrm. S.in 

Dioi&o. 

827 

Glo.ord.Sc Nicolari dc Lyra. 

a crw;t/rtmmfr?MVrf.VrputctisCiKiftomnoa fufliccrerfinclogc.quode(^maluni,quiaricruithomom 

niulta pcccata.Nochoclcucquixhacclt 

cordilcedcfidi. 

ATHEoPHi-NccfljcenHn.iiitcrobuentiu-ac(lincredulitas 

ipfa,^ diffidcnna, nifia Dcoquipciusdelcikar, nam quandiu 

quis Dco adh?- 

boDeifortafieenim 

aliqui|iam etiam no 

cccdcbantjtanquam 

non eflcnt veta ca e 

B qua:faaafuntidcir 

82? 

cum Chrifto in hcreditare.ramen hac conditioric (i initiun o 

I"ub!bntia:,idc'dfidci,QUyinitiam bonornm, per qiuDci 

cxiLtit,innobis,&:pcrquamdcificamur,&dmine lublJann. 

participamus.nliqucad 

fincm rctiueamus. 

* AMiJROS.Q2i b 

fic c obdureturquisex vobis tallacia peccaci . 

Parcicipcs cnira 

&:anim.'C Obdurat;C 1 

nonobfequuturvcr-^ 

alpfccapu.,smembia. bPctgratijmquaciTimiiumus. ..j.. _._, 

Chrillieiicclilumus. Si tamen mitium fubltantijr eius ~ . ^^ ^ 

bQifacilepoteftconiiogcic." c Ciuiademjliisnondubitaf.quiapeitcaifmt. _ CCpS 

s 

vlq; 

Dci , coh.xrcdcs a 

. ,, j r r\ ;.. V ,1.:, _ r/^n^ C I1 rt(H R nr 

Chlilh Clt , O 

Vidercfratrcs,neforrelitina1iquovellrumcor malum in- i cunque fimilitcr " t| 

' 

Chnllo pcr bapt: 

mumin mortc t(, 

3 llpultiivpil , Chr. 

j_particcps erhcitL,t 

A quo qui difcedi: pcidit vitim. 

credulicatis difcedendi a Deo viuo, fcd adhortammi voTmet 

aQj.anJm. b Tcmpus gta ti. iuianon minusmodoquam ipfo.Chrillo 

Piaifcntc. 

Chriftiigiturpartii 

, vtnon 

5 

pes fa:lifumus , 

iCiiipeccjlum. p 

6 gratiam hgredit.i. 

eius partcm habc 

' 

rcs,hfedcs quidc 

b Habentcs'pai 

tcm i Cum Chtill'.' hjctcditate. 

a Viii b V: nunquam dcfctamus Qiiamdiu. Nobis. tcmChrilU. R.on 

ad lincmfirmumrctineamus.dumdicitur , Hodiefi vocem 8.hacta#cnicgc, 

^ initiUni (ubitantiC 

aQiicmadmodumfuaobiutauciuntpaues. 

eiusaudkiitis,noUccobdurarecordavefl:ra , qucmadmo- ius.ipiamhdcm 

co ixit , K.C e 

fortefitinaliquo 

ftrum cor malignu 

anfidelitatis,ne reccdataDco,viuo.Qnip 

pe quoniam fermo 

dcfuturis,noneilita 

afobdutauSintpaues.vtpeipoena! 

coiumdetcrreat,bociddit. b Voc;ineiin dcfeiio. 

c Ii.cicuuli & duii facrunt. 

dcl'.cet,quxa!iori; 

virtutum fundani 

n^^ jp . 

^^^^ ^^ .^^^ cxacerbatione . Quidam cni m audienrcs exacer- 1 1 tum cH,v(qucad 

i.omnesciac:ibaactunt,vt vita;-firmum rct 

Caleb.Sc lofiii hisCtisCmUcs.a lu nosa teueotis^t CUtiftum.. 

bauerunt . ied non vniuerii qui prdfedilunt ab 

aHorumcxicerbantib.annonexacetbantib. b|Qiiib.noutuiiotiviti;uofira. 

nius, ncquaquam 

carcliuentcs. 

to . 

per Moyfen t Qiiibus autem infcnliis eit , '.Sr 

quadraginra A n s e L.Tam 

" 

^ 

- 

^ 

hacconditicncd: 

(i retineamus in 

CrcdlbilisftcUtdepr^ . . . 

, n^- ., n.ri n.tcr-ti.s.communctaciteos 

hi(toria:,inqna, fidc opns habc- fuba.intixeius,idc(t,fidem,qua:c(tinitmrc uerDorum, 

bantSienimpatresve(tri,inquit,quianonfpcrauciunt ficut qujLmDeusc.xiititinnobis,&:pcr quamde:ficamur,&:L!i 

opoi'tehatfpcrare,hxc pajfdunt.nuilto ampUu5 vos, ad illos n? fubitanti^ paaicipamus,fidcs cnim eft (ubdan! 

cnimiftcfermofaâuscit.Hodienamque illud.inquit, fem- ide(tincorpo.i:ai^wn.sems,quiafandainentmnc(t 

pcrelt,doncccon(tac mudus.proptcracxhoitetnim vosinui tum,pqiias ipê-eoftatinnobis.&nos 

mebuieius ^ 

cemqnotidicquodappcllanudies hckiicrna,hocett cdifi- c 'I^piife oo.-/Mr^..Vtpattcs,quiaquidameorum di. 

cateinuice,corrigitcvofiip(os, nc cuntingant vobis hmilia, &ideopericrunt, . 

Neobdure'turquifpiamexvobisfcduaiQncpeccati. Vides ACHRys.PerHibttrbatondictume(l,ineoquod dicitui 

quodinfidelitatem peccatum faciat . Sicut enim infideUtas 

vitam prauam procrcar,fic enam anima, quandoin pcofundum 

malorum ne- 

vcncrit,contemnit,contemnens|ûtem 

tivnore liberet. 

quecrcdcrefuftinec,vtfeipfam 

b Donec /;o(i/e.idefttcmpusgratix%dcquoaiebatpropheta(u 

pcriusinpfal.quianon minus modo pr.-eftatur credencibus Hodififi vocem audientis. ^c. /{ A K s E L. Non foiu.: 

resChrifti, fidcmdebuerunt.idh!beredi(fliseius.f. 

quandiucunquedicitur,hodicfi uocemeiusaudierins,id 

quandiu vocemdiuin^praidicatioHis 

f 

.*-at-?yiêrf.Qaidamaudicntcs.Hocid8pdicit, 

in hoc (eculo pote 

audire. 

neq. 

gratiaad falutcm.quam iplbChr.tto prerentc. 

Si quis enim peccat u(iq; t}uo c(t liodie,poteft reuerti. Ne- 

dum viuit. 

mo ergo delpcret 

c fa//4cwpc

2? 

tQ^noneftdubiom. 

bIuJ?o>pyirctiHDcU 

^Liais ? NQ*une illis qui peccaueratu,qadrum i 

b Befti"; 5: iuib'As. 

Sinefepultun^ 

Nonfolum îotl,auit.C:i ctiHl-'iu^ 

AdHebraEos. Cap. IIII. 830 

;aclauera prdftrata iuntiiidcfcrto ? Quibus 5 

AeteiMm, qu*fisifi"biltfeitertampromirEonis.Vcl.in iplimtet 

^ " 

lamptomilUonisid lit^tam. i^ 

;utcm iurauit non introire m rccjuie ipiius,ni 

N IC O L A VS D E JU Y K A, 

;i]ufntem effetiur cum dicitur. 

Qiio.cada.proftra.iunt in dc(etJHp(fnampr4dilipecc

831 

Glo.orcl.& Nicolai de Lyra. 832 

iCfa -Nonad fl.&e.'Egrcm.n.dchegyptocvim miilnmviampcr- d&: fignificatjB, quiacanullusadhucpotiuserat . Etiniftc 

Aambibfreiu &: multamdicia virtutisDciacccpilTeiitia 

Ac- ruriiim. 

N rt. 1 

j. d 

evpto.iu m.u'i r.ibro.ineremo.confiliam feceriit mitrer c Ipe f Tcrfeais . quod foit uao liomine, proquo omnia,& ipfe a 

' 

IJavmo. |;,iat^^resquideberencinrpicercnaturamterra:.IlIiverocam pud Deum glonficandus- 

n . Ja^ 

Auinpia. '^.^ji,5gtrem.ff,lL,nt,Ptouinciamquidem]magnotumfru- g Ei requteuu die Jtpumj . Scxdiebusfccitomnia.vtpoftnihi "** 

7^ ^ riin &virorumirf 

I l,,k,l,Mm A^fnr 

*-i.j;;. C^PJ2naDillUm,ocXOC 

iPafkraalum. b Nundamm cft.fed. 

eQujanonfuitctedims. 

dProminioderequie. 

fiercr nifi de mateci 

ibl f.l(fta, ' Vel ad finiil 

.. 

/ ., 

"'^ 

nrJ^SStfu => qucmiamodum&rtlis,fednon profuitillisfermO tauduus, 

1 

lCmCCntCS.V^JUlDUSaU 

jvilermo &fidesimsiungerenwt. bPiopterh^c. c Abcxplotaroi.bus. 

, 

, 

^';,taTu!t;;7,i 

anifiraT r

833 

AdThclsalo. Cap. IIII. 834 

'j^ VcI.iliovcrhommordiiis rorefilcgihxclitera. Qwo^jww -fr Ir>Ei\t. In feptem diebus & Sabb;Uirmisofl:endi[ur,ci D 

^^rcro crr.Q.iioc .:^ illo moJo prom;na .m' , &: fignata vcquics iu.vta Pankim poinilo D/ 7/ii

^M do.ord.8c Nicolai de Lyra. 83^ 

A a 

/ffiV/pj';? 

I non facerct, nifi nien- 

2^ rcmctus penctrarct . 

tj, itAulta,qu.r iam ^ 

/ubiilhs ccrtamina|, e 

collabamini, v( pote c 

quinonadfinvm uiquellrcniios 

vospra;^ 

ftiteritis. Idcnimvc- [\ 

tus el\ lapfus. 

Etvtmagistcrrcat ^ 

crlpic.'eci.lia]>'itciIjtciccuiii. multo penctrabi- 

cxcm m V1UU.S clt cnim icrmc Dci ^ 

ctfica'.'c&: liorclt 

plu 

pcnccra- iUelcrmoquj 

*^-^*-^^ 

aOmniingeiiiocatnaliiniualis. buaJiiilctCiiuucaicaciuliuiaÂclpiniualiuin 4 Û. 

>' 

ctigitatiunuiH. 

e . Vertingens rfcjue E' 

bilioromni , gladio ancipici perringcns vlquc ad diuido- ^ 

totaconfideraiioper 

RaiionalitJiis. b A.i.liuinuaein pritingcns CoiiiJig;slunccogitaiione>,.]uljbiiunguiiiur, quau- ucniens ad 

do altcia altccam lcquituc incdulU lulitilci in*cnciuii. 

lcparatio 

(j ncmanimxac Ipiricus compagum ac 

ncmanima-.idclt.fci 

quoque mcdullarum 

lualifatis,&: fpiritu$,ii 

elt ration:s. 

f 

addir.V/MMJef1ff>.idc(l,quiillosiudicauir,vobisiudcxeftfci Dr///oiew^n;w.e.Anim'iuiuimuscumbeUii.s,('piritu intcl 

liccrfiiiusDeicu',quiooedit,morrcmnonvidcbitincrcrnu. l!gimuscum3i-igeli.ii a icgalibus fcdibiis venir. nalia peccar.vid i:if,qua: actu corporis fiunt.ur hi.xunarpcr Ipi 

c V/.v(qHeminfidcksmortuumpiiranr. ntum uero(pirirualia,de(t,quxIunt mentis.utliipeibia. Di 

L1.4. dcfi *A.\iURo.VerbumlK>cno(trnmutique *rolatiuumcft,fyHa fcernitautemfermoDei inter carnalia pcccata 6c Ipirituali. 

fCCj. bcfunt,fonusefl,&tamena(enlunoUro,6(:mentenond)fcre quis,quid,quo animoagjt. Velita.ut peraniinam accipian 

B oat.iique intcriari tencmusaft-ectu.eatanquamopcratis ver turcarnal

838 

^ja&difcoopem,qnia ex omni parte plencviraVcl copages locnsqaidecofiderationedigniflimus.cBperMelchifedech O 

/fiicit coninndione cogitationum.Medullas intentiones cain quo hnius rei fiitura; figuiapia:ccffit,diIcernaturiaccrdo. 

837 Ad Thefsalo. Cap. IIII. 

intentionu. Et tium Chriftia 

fi,qiiodipleapcrtiiisdicit,cogitationum.&: 

facerdotiolcuitico. 

:ilordo viifcretorcompagu Si.n.cogitatiocogitatiomconiu * AvG.Dominus nofter lefus Chriftusrex & facerdosno t: o 

;itur,ipfenouit quxficfccundQDeu,6>: quxfecundii fecu- fler &: cognationem duccbatde ftirpc facerdotali , non ^"^'^ 

ta-.jji. 

Lim . ^ 

Nouitqucque 

mencratdetribu fa- 

juo uergat intcntio voiuntati. * 

ccrdotah', hoceftdc 

arum. 

&:dircrcrorcogitationum&înrentionumcordis. Ecnon., ^ 

tribulcuijfederatdc 

'-Urr* " """ ' ''l vUa crcatura t inuifibilis m c5fpeau cius. * Omn.aaute 

^ ^^ '^^^1^1^. 

_; ^ ,, , , , 1ITicuelata,dircooperta. bf Manifcfta.c ^ Vi5om. ? U j- niDOtCnS 

r JHEOPHyLA- d^FiluDei c f i.cmoportctnoste

839 

Glo:orcl.& Nicolai de Lyra. 

Jjf a "XmtatnmantempfremniaprofimUitudineahfqHe precato. 

A ^ B^^D.CumaliqntMicnsjnrcripturisinucnianir homincs 

Aug. ei li. diaos cfle fincqocrcla.ncmo iniicnitqui lit ditt finc pccca- 

M natura ,o,nifi vni>$foiusdcqiioapcrtcd:ftri elt, Fuqui nonnouc- 

4cgraija j.j^j ptccatu,&: coloco vbi>dc faccrdonbus.fandis.agcbatur. 

2 

Etcoimcxpertus om 

niafcc.mdiun finulitudinem 

tVnc peccaio in 

8zj.o 

Ccdesiudicii,proptercaaccedamuscnmfidncia,vtacipiamusi 

niifcricordiam qualcm qua;rim' largitas quippc cius c(t harc 

caufa, & donum \ez3.' c.Et inueniumus.^mquiij^ratiam adaux, 

//MiTJo^^porf/oiww.BenedixitadopportuuumauxiliQ 

, fienim 

nuncinquitacccdas,accipics,&:gratia8,.,.,..,., T.,^* 

ais noitris,tcnraciim aurcm pcr omniat pro fimilicudi i [uS- '!^ eScS 

Tme. EtiJeopoteftlibciarc. b F.tquilpoteftcompiti. rideimcmiime Sc.opete. riornnr 'NJr.n n prirf 

c liduciilitci.qui

84^ AdHebrsos. Cap. V. 842 

IIETHCJ. Inc.4..vhidicltu:Tcnc^n\m crgone forth rcli- 

âpoilillaticne, &C. B)-^. vii(turfentirr,q>promi{fionesfa lain 

vete.folTterantdcterrenis, non dc c^lefltb. VUins oopofitum nuitu^pro 

ijon fic la- 

''^fpirit.ii.ia 

'^^troducunr infirmos, 

vt corporaiia , de his 

incipit.volensoften- 

. dere noiuimmelius 

vctcri Tcdamcnto. 

Qu.vda hic Chriito 

communia cum fa- 

"cerdotib. ronicQux 

"jim i^lriora pcrtine n 

^ 

[u roli Chriito.Qii c- 

^ 

iam humiliora illis 

Bantum (accrdotib. 

[:onucnientia. 

'< ANSEI.MVS.PrO 

ita minoriquod i 

C A P V T. 

hare trih.rationib.eirca j ^.Gen.infecunda difoeffwne & in yltima ad~ 

ditione circa f.48 .Gew.cir ctrca cap.iS.Li uit.-c^ ntultn alijs lotiSycffe- 

liis tamen hmus addirioni t eH ad idem cum Tofrilla. 

Pcicumpofniinufeonlcquigiaii.tmScmifcricordum. a .Secundumtcj^cm. 

b V.x numerohoiiiinum 

rat 

a Ex homiiubus fumicu i,Sc talis. b Qui ex coniiicci bonitate. 

t Mni. n.mque ponnTcx ex homin.bus r 

&:Chrifloeft,6^rin6 D 

commiine 

pcnitus , 

Aaaliqjia aignus.pcrquoJvaletaliosmuarc. b Vipcreumira- ai ^ 

pcItentmilcricordiamaDco. 

cumaliis,quippcqui 

^^^^^^^^^^ 

Aill VCtO aiiaqua;da, PrifnafinS 

t j- 

afllimprus , pro homini'bus conftitui- 2. tôiûmviddicerSccfa Haimo. 

a Munciibus,hofliis.iJrecib.qu{ ducun: ad Dcura. b Deo. 

turinhisc)ux iunc ad crificium 

Deum, vt dffe- 3c Qtwniam & ipfe.hn' 

a PiiniiiiaSjSchiiiurmodi. bDcanimalibuJ. I/imittendis. fert occafioncm extol 

ddna 6c^ iacrificla pro pcccatis 

^ b - i 

c Kx guordiitia peccinc. 

dScicntcrpeccinr. 

Qui t condolerepoilithis.qui ignorant&^ ertanr,c]uoniam 

a Mcuto eondoleic^ VtilMonilChiiftus,&idropruspotc(liHuate. 

" - - - " - ' 

b Pctr-T-i- cQuiainfirinus vialii. 

dOilia neceflttate. Non it.i Cliriftus, qui nifi pro fuis. 

& ipic circundatus cfl iniirmitate. Et t proprerca ^ct queaM- 

I Simili aliis. Qu.x 

Scilicet. 

fit uecefl;taiilla apctit. 

Non folum Tiiiiftus conlcruetuf.fcd ri 

ipfc & alii pctcatotcs tecipisniur. 

modum ira cri.nn 

pro populo, pro iemcripio 

ofcrrc pro pec- 

Pcihociteiuinpotcli illepaniifcx piudeae,(icut Chiiilus. 

vocai. 

a Vi (ibiimputandum iit, led Deo qui 

b 'iui rcSc digitur.a Deo vocatui. 

4 

Icndi. 

-) C TS^cc quilquam fumit 

6 fihihonorem, fedquivo- 

C4fra Dfo.Percutitcu 

pidos.quinonvocantur, 

fcdingciuntie. 

:f.'CH P y sosTo 

Mvs Hicmihi vidernr 

cti.im ludaôrum fa; 

ceidorts taxare tmquampt^tervocatio- 

^.knolkr pontifex d catis . t Necc|uiig^| fumic{ibi hondrcm,ied c|.voca'turaDco 

g nem infilicntcs.acl 

poflitnobis itnpctra ^ ^^ aIndiciovig5&incenJio;.iu.dotuni. Vt fibi fumet. b Pecfuasviituccs. e Iw. gCm &! laCCrdOlmin 

re Biifcricordiam &: e tana Aaron. Sic U Chrilt Js non iemctipfum t clarilicauic uc jcomjmpentes. + , -^ 

jratiam cum . pontifi A Ansei.mvs. Pcr- ' ^'^"'""'^^ 

:cs vctcris teftamen- cutiuntur hac lentciv "'^* 

iquoiammodoficrificiis&sorationibus impetrarentm fc- tli.quihonorcs ecclcfiafticos.adquosdiuinitus 

non vocan- 

.ord!am,qui purihominescrant&peccato.cs. tararripere cupiunt. Quicnmfcingerir, &propriamglo- 

.ORiG.Eranrctiameaccmpctlate ucecdo:cs,i*ci;i'na!e riacn ivixrit.nonfumithonarem.fipontifex.autpr^latus.in 

ôrdinati.fcdnaturalifapicntiahocreqMirentc.icpjrlcie 1 Eccl>;'ufaftasfaerit, fed gratia: Dei rapinam facien.s.iusai.Itafacerdotio 

tunÎius c(l Noc, Ita laccrdotio fa.taiK c*i lienum vfutpai.Scideo noa accipit benedidionem,(cd ma!c 

i.b.aham,itafacerdotium gellitMelchiledcch. Icijdtpfi dicl:oncm. 

bpoftillos faccrdotio fanilus cft. e Jln femetipfun cUrificamt.C\m^C2ii\x% eft filius a patrccum 

rinpter 

'*^^".j. d. 

x hominib.afittmptnf. * H VG.dc fando Vidtore Diip'cxdc dixir. HiceH Ûus mcus dil;tius,in quo mihi hene corap.Qn^ clari- , , , 

" ' ' 

:tc(rea(l*imptiococumquip.ntficiuntur,f vtintuspci gra. 

ficario longeantc pcrprophetampra:dita c(t.f/'m;fj 

amprimjinaflrumintucadvirtutiscKCclleitia, 'Sîforisper tu,ego 

haiie te, 

genui 

fr AvG.ApudDcum nunquamcraftinus.nunquam hefte- 1), (^cqifin 

rius dies eft.fed fcmper hodie non mcnfium circulis foluitui cdionem,&:authoritatcm,adgraJu'n J^gîtatis. 

Vt offerat dona t . ^ facrificia pro peccati ^ T 1 E qur liîeli 

a:mus,non fucccdentibus, ac dccedcntibus tranfigitur men 

fis dicbus,nonhor9 mutantur> nonvariantur tcmpora, vd 

f ) P H T T. A - 

TVS.ExpIicatquid illud fit.pro hominib.ipls ad Dcii coii 

itui,peccatis,fcilicct DcumpropitiumrcddcrcQôî ^"'^1.* 


C A P V T V. 

Mnis namquc pontifex . Vo^quam .ApoUolusoêniit 

exceUentiam notii Tefiameti refpeHu veterts, per hoc quoi 

ChriUus prfcminet angelis & etiaw Moyft,per quos iata 

eHlex vetuSfhic o.lendit hoc tdem perhu qmi faccr.(o'iii 

Ad Hebrêos. 

rg*^ Q^n^ns dtemperafitihus.Tjntam valetpaffioqaodomni- 

. t>i,srjfficitaciraIutem,qui-lalusbcnepoieltcflepQrcu,qui3 

ipfc e^ apoelUtta,&c. 

^THUopyLACTVs.IdeMQjirnodoipferaluuscltfadus, 

qiiinraluiem c^teris contuiit, if^ctemporatiamaliqua.aiji; 

bretiem, qualis Iblet 

in belloafterri pericli- , ,. 

Cap. V. 84^ 

b /j'jf'r?c7W.i,Sermode:incaiT:atofiUod'0aci}iscftadin- ^ 

rerpic;tandLui,i,qiuadcbiks lcruu eltisad 

inteliigendutti.pro 

funda im.l\crn.VcUhnerpretabilis Qiiiahic funt n.ultalacra- 

- ^ -r ^'*P^'f'^^''7'^^''^"'''!"4oind 

nitatcm dicit, ficut.o. iit)^5. 

-:^tSS:^ c faaicftis^daudi^ndum. Erc^nm cum debcrecis ma'giftri effe Sumtm"mfdS 

"-" 

. _ A . c CL aQuiaptiusannunciatmnefinobiideCwiftoi -* ^ bVtapivicipiocaihtziz.itioiivwycftra;. ,.^. f- .. l 

itiam.Aitenim fadus ^ v ^ 

Sicutpae.i;qu.busp.im3eiemen tuivbcut ctiam htcpri 

ett caura,quodvtique 

^diuinitatiseltpropriQ 

tauteratum^/antuiadiegcdmn. 

, b r i 

(jproptcr tempus, 

mumde humanitate 

rudum indigetis,, vc JNamPeumprXter.an 

vqs doceam.i.ni, qua: 

aExoidium.reimonum.eftfymboUunMei. Adho(;tcdaaieftis. Humilifctm(jne. 

docebantur, Intucris 

" 

qUC Itt Caufa, Vt humi 

liusocmoeirctant^fa 

lutiscaulapotelt. 

* Anse.m. PeresauruntclemcntaQxordii 

.^ -^ fcrmonum Dei. Et , . -k . hî -. cftisquibuSio^^^^T.f^'-^''/'^^^"' 

v j ^-^"^^ vcum Aihenienfib.fecit 

Paulus difputas ac 

ditionem cius, defignatur rcfurr^îo,perconfummationetn diccns:Temporaquidcm ignoranti^cri diflimulanerit Deus^ 

cxaltatio.Velconfummatuscttinoinni operatione fanftita- ris,quando.compIetus omnibu& obedientia; fuâdJjionibus 

nuncprxcepithomimbus amnibnsubiqneut poeniteant,fe- 

di cundum quod conitituit diem, in qua iudicaturus eft mundii 

xit.Conliimmatumer:,Etemilit fpiritum. 

jzf^f/j7icf7f4j&yi/Mfij. noacumsIibetfedj^tern^,necpan 

cnmiuftitia inniramquodefin,iuit,fidcm tribuensomnibus 

exfufcitans euma mottuis.Proptereafi aliquidaltumdicit 

ciSjfedQmmb.hactamencondinoneutobtempcrenteJ.Non 

enim alitcr falutem confcqui potecut. Ei bene potclc iplecau 

breuiterhocdicit,humiUaueropluximi&epifloIslocisinlpec 

fit,&: ficqua alta funt,ôftendit.Nam qnod ita humiliter lo-, 

lafalutiaeireceleris,qaoniam

A 

tinexTcrtus 

ru-JU' 

n 

t proptcr 

conluctu- 

loan. T. b. 

Ibidem.a. 

rrimaQt;s 

Haimo. 

My[lctia 

fidci du 

plicitcr fi 

pooancur 

847 - GIo.ord.& Nicolai de Lyra. 848 

' 

b(ftc,c|i03 rcprehcnditrcriptura.dicens. 

tiamnoncapaccm.faciliustaftidiririclantinvcritatefcrmo- C 

Eifa8isrf:isopus fiaheines hiic ,)ionfoliJoeiya.r\c.n. Dciis vult ncm quan mfermonc petcipi vcritjtcm. 

nos lakcniJtriri, vt non ibi rcmane.imiu , (cd crclccndo pet b x\d difcrfuomm boni cr mali . Ecce hic oltendit quid fu foli. 

hc.\d Coiidumcibumpcrucniam iis.Noncrgofictjbidf.hu- duscibus.r.fepararcbonumamalo.quodpcrfcftorujrtqui 

niiUscfto.vtnontapiai. HumiliseftoppIupcrbia,a]tu$cfto habenttcnruscxcrcitatosTTîautcm iiui.ilid.i&excrciuta ' "* 

proptcr I.-.picntiam . 

AdfimilitiriincminfinHuni, b El. Aicank Dd. 

Aiidi euidentcm lcn- 

Qui conGitnet vo), d N'ob Iblido. 

Cuiuspjij 

tcntiamdehicrc.No 

lire pucri eftici fcnii- 

clllac. 

V tparuulus aon dl (cernit ciboj terK.-a. 

eScilieei. d Con- 

luetirunt|lludio&lcîiouelcN|>tutarum. 

Pcrrc(ôrum autqm elt Ibluius cibus , corum quitpro 

I) NQnmodo lutuialiteracutos. blm^-II:^.. clundo. 

4Hiceft luUdnscibus. Inicllcvd bonia'ininus Iioiio, 

tcr caucndam liiper- ^ , ,. , , r r c, ,., , 

< iiialia inirius .lulo. 

biam.altos propterca b conlueci-iam? cxcrcuatos hapgnc Icnius aa dilcrc tioneni bo 

piendum fapicmiam. iîacmali. 

Laaarc ut nutitaris, 

ficnutrireut crefcas, 

^ gibiliaqugnoduminlelJigunt 

crcdant,faci '. 

3 lead vanas &: facnlc. '^- 

^gasfabulas promiflio 

iie icientix leducua- 

^ tur.vtbonum&nia- 

6 kim non nifi 

corporahbus 

im.iginibuscogi't 

' 

tcnt,&; ipfum Deum 

non nifi corpus ali- ,, 

quod efle ' 

exiltiment, 

ficcrefceutpanem m.mduces.Cumenimccperispan^man 

ducarc,ablaclaberis,idelt,iamnan tibiopuseritiactc,fedi"o 

& matum nifi fubftantiamputarenonpoiTuut.cum litpo-' 

tius ab immutabili fubitantia mutLibilium lubUantiarura 

hdocibo. quidamdeiedus: quas fccitexmhilo ipfa immutabilis,& 

a Oninis.n.(fui laUis cftp.;rticef}s. Qui non capit , wrbum carofa- lu mma fubftantia.qux eft Deus . Qiiod pcrfccto quilqu is 116 

tlum e/r.quomodo capiet./w principioerat ucrbu ^ OIs de hac rc 

folum credit,uerumetiam excrcitatus m extciioribus anitnj 

fermoquoagitur,utnonfo!umcrcdaturuerumetiaintelli- fenfib.intelligit,peicipit,nouit,non cftiam metuendumae 

gatur, fciaturquequod dr, oncioUis eft.faciliusillosprcmit feducaturdbeis,quimalumputando cn"cfubftantiam,qua 

quampa(cit.Exquofit,atfpintuaIes,iftacarnaIib. non oino t\on fecitDcus.mutabilcmlubftantiam taciuntipfumDeii, 

taceant.pp catholicam fidem.qux omnibus prgdicanda eft. ficiU ManichK:.VeI fi qnx alia; pcftes itadefipiunr, 

Nectaraeficiieferat,utuoIenteseaperducereadinteIligem ^CAP. 

tiam 

NICOLAVS DE LYRA. tantimfide!derifio,& proponidebetmorsfiuoocctfio.&hvccslquii 

^ lOmnisenimqui lacliseft.particeps,i,/d/]jf.f rfo^Wa/rf/i^ dicit Salimcor Matthisi.S.a.Nohtc ("anctun) darecanibus, ne 

2 Expers elt fernionis 

'mW^s.t.ineptus adcapieniu difficilia qux 

tantumfunt proponenda perfcm,cuius ratio fiibditur, 

5 Paruulusefteriim ed.i.noHcllus & i^npotens ad talia. 

4 Perfelorum autem eft folidus cibus./. dothinafubtilis in his 

qu adfidem pertinent, esi tantum proponendaperfeiis,& qui fint ta 

lci oflendtt confeqnentcr,di. 

5 Eorum qiii pro ipfa confuetudine./ exercitiofcripturarum. 

6 Excrcitatos habent Ccnihs.i.virtutesintelle6iuales, qux perfen 

fus aliquando defignantttrficut aliquando alicui dicilur,uides tu boc.i. 

inteUigis,& adquidvaleattaleexcrcittumfubdit,dt. 

mittatis margaritasanteporcos,ncfortcconculcentcas|l' 

dibusfuis,&:canesconuerfjditumpantuos . Perfantum&' 

per margarttas intelUgitm htsc doilrina /anfia & prettofa, &perfanes 

& porcos intelliguntnr 

obfiinatiin tnfiielitate & inminmiitii 

Cr /edfidelibus & crt dere uolenttbus & illis de 

quibusfperatinmm 

fiojproponenda eflfidei doslnna. 

.Aduertendum tamen,^ in do^lrina fidei aliqua funt omnib.comm 

nia^quia omnes tenentur illa credere e\plicite , ficut efi myileriumincarnationit 

ChriHi &pa(fionis & refurredionis cr confimilia, ûfce- 

muniterprdicautur in ecclefia,& taliafunt omnib.proponcnda^niant 

7 Addifcretionem boniac m.ali.;'. veri &/alfi in his quafunt fi fimplicib.nontamenfnbtiliter,fed per gro/faexemplaab ets capibilm, 

dei,quia verum efl bonuvt intclle6lus,&falfim eii malum ipfius. qiiia altter daretureis occafio errandi. îiafunt in doirinafideiqutje 

.Ad euidentiam maiorem htiius pariis vltima qumtur. Vtrum wjr- quuntur ex articulis fidei,ad qu credenda explicite non tencnturfm. 

êria &fubtilia fideifint omnibuf indijferenter proponenda.Et argui- plices,fedtantumilliquifuntinecclefiafuperiores,&taliatiofuntftiu 

tur primo quodfic,quia 

dicitur Matth.vlt.d,Vi:qdic^te eusingc\iam phcibus proponenda ,ntfi probabiltter timeretur , quodin talibus e^tnt 

omrii J 

creatur^,ye;f euangelio 

continentur omnia fidei malemy(ieria,er- 

informatiab hgreticis.ln tali enim cafufunt de talibus inHruen- 

go, &c. Uem credere articulos fiuei explicitiefi de ntceffitatefalutis, di,quia perRdia hitrefis non tantum contingtt 

in errore circa articutot, 

euim bxreti 

quantum ad omnes,fed non pofiunt talia credere, nifi eis : proponantur fed etiam in errore eorum qua fequuntur ex articulisjicut 

ergoarticulifideifuntomntbtis proponendi ,fed articuli fideiconttnent cum efldicete,quod Deus non fit incarnatus , ita hareticum efl dicere, 

myfleria & diffit 

ilia ergo,&c, quod non affumpfit ea 

quiefunt 

de ueritate htman nalur,& ideo i!-- 

Contra,per lUttd quod habetur in textu. Et faSiieflis quibus laê 0- nichxus condemnatus cH uthareticut,qui dixtt Det fiUum affurnpff 

pHs fit,nonfoUdo cibo. 

carnemphantaiUcam,&fimiiitermuUialijquinegaueruntin Clni^^ 

êfpondeo : Myfitria fidei pofiunt duplicttcr propont . Vo modo vt effe aUqua qux pertinent ad naturam humanam . Si autem loquamvT 

credendafimpUcHer perfimpliccm a/fenfum. Mio modo de 

proponuntur, fecundomodo proponendi ea qu^junt fidei ,fc. inquantum Jtsnt pn 

vt aliquaUter intelligendaper rationem,proiit poteH ratio habert m ta- rationem intelUgenda,fic tantummodo proponanda funt homtnibus in 

//' materia. / oquendo igttur de primo modo proponendi, dicendum quod telUgentibus & exercitatis infcriptura qui poflunt capere talta,non ai 

fidet in myHeria non /itnt omnibus proponenda,quia non debent propo- temfimplicibus & capere non potentibus,quia hac pofient eis effe ern 

/ infidclibus obfiinatis,quia ex hoc nonfequitur eorum couuerfto ,fed ris materia.Ârgumenta patent per pr^diCta. 

tantum 9 CAP. 

.4 D D l P l I. 

iH c.$.ubidtcittirinpoflii. Etcxauditusclt profua reucrcntia. 

licc quod (i/arr.Exauditur pro lua reuerentia.pofef? ciia ali- 

ter iifteiUgi fecundum gl.f.pro reuerentia paf/tonis cui maxima rcueren 

tia dcbetur,eo ^ finc peccaio pafius efl profola charttate. 

.A D D I T I l l 

In eo.cap.ubidicitur in ToHil. DcquofciUcet , pontificc noHro lefu 

Chriilo. 

flatimfupra dtxerat,de boc.n.facit .Apofiolusgrandem ferrri omm , ir. 

fta & interpretabilcmj.indigentem tnttrpretatione,non propter mat 

rix difficultatem quia iUa qux lam propofuerat de Chrtfto ir^prtncipi 

htiitis epiiiol,di.Qui cum fit fplendor patris,l)abent maiorcm d:ffiatl 

tatem,& indigcnt altiori interpretatione,ut efi manifcsiu,fed bsc ma 

teriadefacerdotio Cbriflinonhabetinfe tantam difficuUatett^nififi 

lum proptei imbecilUtatem audtentium, quinon ualebant dijcutereir. 

telligentir.m eorum qu de hoc traduntur infcriptura,prout ^poilM 

Hocquoddiciturlnc. Deqtwgrandisfermo uobis & interpretabilis d(clarareintendebat,& hoc efi quodfubdit . Hupniam imbeiillesfi^ 

Md dicendum,fecundum Clof. referendim eft ad facerdotium Chrifti,f. 

eflis ad atidiendum,&c.q.d.T:

4 

ciii 

849 

C A P. VI. 

Ad hichrxos. Cap. VI. 850 

^^^/, Faprsptcr.DuvltcKdsmcicpws, &cuIpatisco qiiod 

^j^î>^ vciintrcmpci- cadcm ip(adii'ccrc,itcrum blanditur 

^j^rv^ illisfe eiscbnaumei-ando, hortans cos ad peifcdio- 

4>Tr^ nem. 

Uchoationis . Oiio 

rndesfuntcatcchiza 

d;,utc(HymboIuai 

fidei,&dom;nicao- 

ratio. 

rcmi(Tionem,confirman per impontioncmj refurrcdionem ^ 

iV dicni iudicii prcilolan. 

f Ab operiLtts r-iorcuii . "^t AvGVSTiNVS. Quid cfi:autem"a ^j^^-^c^. 

mortuisopenbus pa;nitcntia ^'niriabliisqua.-oportet^morti >^'P" 

Clt, 

hcari vt uiuamus. 

C A P. VI. 

Cinia porfccSotum eft fbjidiis cibas. a Aliasiemictcntcs. 

Kos amouO. 

Morrua opera dicir primafius 

peccataq occidunt. Haymo. 

Vel priora bona q 

perfequens malum 

niortuaerat Pxnite t t Vaproprcr t u.rcrmirrenres m- 

prmdo. 

'" 

reabhiseilfundame ?, S'"' 

"i" C H P V S OST. /^ /'-'^- -.V'-' ''''i^T'A \j Cumiainahquid runiu.s&nondumfunuispcifedii.ijcll.de iniiio.fidc. 

. ". ,, ^--3 -1 I -> 8 /'''^îv:*^wl;/Aft V Inquo Chriftusinclioarurinuobiiclle. 

i"S;:S!^!Sm 

"^* 

'tium eitqiiamnon- 

duuitaeft pcrfeifla. 

Sicutenimeumqui 

addodnnam liitera 

rum inducitur.cle- 

, ctu 

pcr- 

3 Secixiidiim intcUigentiain &operationem. b Nostlocendo", vosaudicnclo. 

Qiiia veftiumport3ii Fnrf.ie/u>M.Qiiodpriusdixitfermoneinchoationis, hic 

ippellatfundamentum,eoquodadChriftianamrcIigionem 

ficct.FundamentLietiaiudiciixterni,quiaquidquid ibi fta- 

tuetur,inxternumdurabir,quodiudiciumquin6credit, no 

,,^_^. cnicntibuspriuspropon'tur,&fupcrhoc'qdperfeiiioniseft habetfundamcntuiHxcomnianifiinfundamentoprccefrc 

iedifieetur.llocfundamcntum diuiditinfcx,qua;inchoatio 

aIicetpinitentia,fides,bapti(matu,dodrina,impofitio 

rIt,nemopotbeneoperari.Etquiahecomnia illis neccflana 

ma- funt,dicit,!acietesh9comniaficutlapisinfundamcntoiacit. ^^ôc/dc/mi.* AMiiRo.Non potclt cnim fine tauorc P^'C-i. 

ie 

c6ucttit,pnusfacit p^nitcrCjin Deum credere,baptizari 

in Dci aliquis cfTe perfcdlus. 

' 

reiDiflio- 

' 

N IC O L 

C A V 

A P. 

D E 

V I 

L Y R A. 

Vapropter. Inparte cap.6:immediatc pr^cedeti ApoHolus 

reddtt attditores attentos, ojleudendo dicendorum difficulta- 

rcm,uic confeqttenter 

rcddit cos dociles , oflendendo eorum 

ordiiie^nyquiaoficnditijuxfunt dirntttenda ct qua pro/equen 

^lUi enim quibusfcribcbdternntexercitatiinfcripturiSi& ideo dicit 

'xdintendit dimittcre ea qtixjolent 

dici nouitiis,Jed 

intendit 

profecjui 

: 

cjtixfolent diciperfeiis,& hcc efl quoddicitur. Quaproptcr in- 

:imittentesinchoationisChnftifermonem.y/)f/c,//a//a 

'ibus 

incipitfidei doBrina. 

Adperteciioraferamur. idesl,ai doBrinam perfeIortim , & 

'xftntillaquae intcndit dimttlere breuUer . 

tavg:t , &Juntfex Tri. 

enim in rnotu naturali 

'iim, t(i p^nitcntia a 

pcccatis prntteritis , ficui 

nor eTl 

reciffus a tcrmino a quo,cjuam acce/fns ad tcrminum ad : que 

'a inproccffu grati qux perficu riaturam,priJ>iun ei penitentix Ja- 

yamentum,quod ejiqmdam' rcgreffus a peccatis , & 

urn 

dicjtifr'. 

hoc tangitur 

Non rurfus iacientcs fundamcntum parnitentiacab opcri- 

)us mortuis.j(i cft,pcccatis quafunt opcra mortua, diciiur autem p lijs locis. 

^lmpof,,hile p 

ficatione. Secundum esi utmuicndum cst 

qnoii fides , /impliiium pe^' 

quam fit accc/fus ai Dsum,Jecundum quod dicitur infra 11 .c. Accc- 

denteadDeumoportetcredere,quiacft&:c.e?'/'ocfrtnp.c//?-/Zf/ 

Et 'ndci.T crtium cil 

baptifma,cjuod c(i cjuxdamjpirituaiis geueratio, 

& hoc tangitur /'Z>/.Baptifiiiatu m doCinnx.,& dicit in 

plnraii, quia. 

triplex csl baptifmajiilice tfl!minis,faminii,&fanguin.is , verimta" 

men iiabent tantam virtutcrffvnius . 

baptifmi & idco dicit 

./Ipoliolus 

ad Ep/j^.^./p.Vna fides unum bapti(ma.i;^4>-f'i cfi facramcntum 

conJirmationis,in quo daturjptrittijhncius ad robur , ficiit in Laptifmo 

datur ad conjcquendum cjfcfpitituaie,& Imc notatur thi. I mpo(; tio- 

nis quoque manuum . Q^dntum & fextuni penincnt ad 

tcrr^fiinu fptritualis proi(Jius,e.xpeiiamus cnim ujurvettwnem voipot!imjuiuram,quta 

l}0C amoto inanis cffet fides nollra , ut d:cit'r.i.ad 

Cor.iji.& hoc tangiturthii Ac reluric

8^1 

GIo.orcI.& Nicolai de Lyra. 8)2] 

a Impofjihile.îi^t qols vcro cxiftimet fccundum vc! tcrtium b.a apcnt qiiid Cit hoc A ntiriuipo!^peccdta|x>(r.: ficfi.rul>dil.lw/>o^/>i/e.Nan 

VirtntrtftUmfuym P^culi.Viutte q.i'ippc 0. 

taiuedif ftcilc.ncqiisinhoccoafidcrct. 

b Eoi dirai!laingrcd!.Qji 

maios. 

C Rjno-Airi. p;r hiptifmum.cuius 

virtus 

raatuutaicstiJtui-if.-culi ? Vitaa;tcma,.i'>-.iciica cuMUciL.t,o. 

Horum qu.ppe iain 

incruce Chrilti coa- 

aidcfl.n in Inc iu rpidum potnitentii dedetitinam \n itiarmpolTibilcrfl i>et pf niltaiiioi tenoiuii. 

Htcfuudaitici>tjiacicmu:>,vtiiou luiluni opoitciua taiiduiciiiuiii. 

pigniis îccepiuiiisjxjt 

f>(1em a (piritu. Dicj. 

ftat.vndc. 

3. 

d HHrfum CTUcifiêntes. 

Qjiain baptiimo. 

fumu s cofo r m cs mor ^ 

vnz.M,?ro QLHP'i^-r kcundoba 

hibuvnn, ptizari,(ccimdo Lhri 

Kcircra- ftum q!i.inrum 

ad (c 

uobapri- cruci;^git,quod eiUti 

*>"' habcicodcniuioi dc 

' 

mus: ii cjuidem pcrmiieiit Deus . 

-] I>npoilibiIccIl cnim, 

a Pet &lcm IwptirmumA li>i.iiumrin4lum. b P>.v ipf) m ti.lein rebaptizari,quia tantun-ibibercimbrcm,ideft,Chrifti doftc 

&:lioc femperabaltcra,&hocin infinitum procedat necef- 

C foeft. C guftauerunt f inquit ) 

: nampoflTunt.quaperpij^nitentiamfruttihccnt.hoccit rr. 

honutn Dci verbum. Etnon emmjkpe. 

aperit ^^Sipe 


*k in tres:-quia primo proponitingenerali,qHodffta doHrina eH', conuen 

ntens eJ- poffihihs.fciundo oUendit infp-cialt cjutbus impoffibtlis eH, ibi: 

1 mpollxbile clt cmm.tenio q.uhus eii poffibilts,ibi:Confidimasm 

tcm. Circa pnmum fciendum,(juoi.^po/iUusinprincipiohitiuscap.di- 

xit fe velle inHruere illos quibus fcribebat dchis qux pertinent aiperfe 

Hionem doilrins Chri({i,& quamnif tllwl fitciifficile,tamen hoc ejl bene 

foffibile cttni adiutorioDet.& hoc efl quod dicit ^poflobts: Et hoc facic 

mus fiquidcm permiferit Dsus.idefi,adiuuerit.minusetiim dicit & 

flusftgnat. 

1 \môi{\h\\cciitn[m.HicofienditqKibusfuadoirinaefi impofii- 

bilis.Et dtuiditur in duas partes,quta ptimo ofiendtt propofttum.fecundo 

dd hoc inducit e%emplwn,ib lYcvxA cnim.Du it igitur quodfua doiri. 

na efl inntilis Jlis qui poH tnultam benelicia diuina recepta per tngratitudtnem 

labuntur de f.eccaioinpeccatum,qtiiadeferefurgere non poffunt, 

(T tufle a Dô pertnittuntur dcprefft onere peccatorum. talthus enim 

fic in peccato profundatis,iir per confequens quodatnmodo ob(iit>4 

tfS,fe(.undumqucdfcrtbiftrV'OUcrb.\ S.a.lmpiuscum in profundu 

peccatorum ucnerit,contcmnii:int///y est doClrma Apoholi,qm

(j 

%? Ad Hcbrso s. 8n-. 

ih i!/.>f?//.Dodrin;iin ranClam roreiii ca;lorum,qiJcm fnic- 

if) ranr rlimnt ceii,i*.'. crt,prs.d:catore.s verbi ucntatis. ;; 

AvG.Etgcinrincce.vc;pici;s pl.iinamgcraiinabona ope 

bona.nec pro bona piuuiad^tipmas, 6c pio horico cxpe' 

.(i-uscxuirerif,actede 

c puHiia 

hortationini 

qfotidianarum C 

Cap. VI. oy^. 

prcfertrl non h.iher.nndclauderde rpcfufurornm attorir,nd 

q pp;.rfcritaa]licit,,Sc E-.-crcat.inin-.cs eorun' i^: (limare Dcum 

oblaum bonoruniqha;fcccrot,Sicpr.n.priorabona p leque 

tiamala mortua fuerant &: uraa iii^'a,]ia ipla eai'cm 

pcr p^- 

nirentiai7i &c alia bo- 

mciis .iiid:totuin. Ptotina fcqucMtia rcuiuil- 

Jct ignt. Rciquum 

i In.ilis V t?. liic 

niiii"^ciit fi , icmcn 

impofnbileHltenouiiri.fjuia tanttim vlii Ulb^fimliren). Veldi.Kerat ferimutadjperfeftioiieiu,iuWciii,v^liocfatietiuii,iii 

M.odlpjrgitunncor- 

!:busro^}ris,non abaialcrintaues, 

nccfpi- 

-, X ra- to ca u e r i n r, n c c 

p b 

iic.iiiriii:,V luHum d!,cjiiij.Tctta,idell, 

cicns jiiiina. AUco. b Adlimiliiuilincii: aiidittenjt, ', ,. 

b 

Tcrracnim venienccir, le biben.s 

lcxpc luper imbrem , &: 

gc- 

Dodnuani aJ.Pidfi;i5cbonopeia, bCongruani. t'^^-' '.î.indei.'k.r:fic.ibuntur.vcIlfcmiiumJUud. 

jiiijicaj 

Et 

tcCCiuiitffuftu;ii natiuitstis. Noiiti)luiii tacicniibiiijfcdpiavTiCJtuiibusiUrjiuni. 

d.ôn /'.iuci 'ales,icdtimcnd9nc citcalinguios cuiamden>on(trar,&: mjiorum tnim &. mi- 

cis talcs.Terreo vcrbis.ne ipla doleatis rc.CiMw''.Qj la de norum lunilitcr cutam ^ciity&c omncs diligtt. 

prai- ^ Vromtf- 

. 

NICOLAVSE LYiÂ. 

\n 

baftifmo enim configHramur motti & fcpulturx ChriiVi,vthahe 

(umus in C hnitoleiu in mor 

f 

Pv^" 6.a.Qmcunquc I 

baptizati 

"ipfius biptizati (uniu-s,c61cpulti cnim (umuscum iilo pcr 

I lilniuili (5^c.0- pc^ eonleijucns dicentes baptifmur retterart , di- 

J ijuo:iaitimotiu mortem Chrijliiterabdem,& ftc derident eatn pro 

' 

ijund/tcju.tui : Et o(ten.h3. Lieet auiem hxc enpo/ittoJitrfififHlif,, 

'"(i 

latiieurnj^ts wdciut concordate , 

. 

: 

i t 

. 

Ittir^. 

fcrraen m li-pe vcnicntcmfupcrfcbibensimbrcm. Qfm 

'l>-:rtepr.tcedc/iiidixit,tjuodilli cfuipropter in^ratttndmem diuinoifi 

benefciorur/i labuntiir iii 

percatum, qHoiammodofunt tmpofubil 

ad 

r':fu!-oenduw,ideo h:c confquenter tnductt ad hoc quoddam exe 

fim . Tcrra (]< mulio laborc cuita eii & trrigata , fifactat frutius 

'o3,heriedii.itur,fi autemfpinas & tribulos,rfialedtcUMr magisqna 

j-onfuiffet ita diligenter euuUa.Sic & in propo/itoJe homtne diuina 

inihcia rtciptente,i^ tdeo tu (ine concludii ur, 

Cuiusvonlummatioincombuflioncm.Oj'/iif

A 

%T Glo.or(l.& Nicolai dc Lyra. 8y6 

CHRT*.Di'ffndo,cpimusvnumqucmqncvc^rum,hoc Scicbatplaccrcludxisprominioncspatrummcmor.iri.on. 

e(l , vv ittt:ftf!iiirqii.'>mdicat, volorcftud.rc fcmp.fii qua dcmodohislaudibuscxtoliit qiiosdipracxempio obiJiiraro 

hsfii'iliprimu:i',taiemeffe,&:nunc,mfutur(im. Hoc cnim rumtcrruit.hihocautcm AbrahammaximcclegitjCumfilii 

rCvlaigutioncm eius &c fici'iorem,& tolcrabiliorcm rcddit . crunt fj credunt. 

EmoadiJiit volo,quodcilauthomatis doclring, fcdquod c ^brabignamûepromitUHs r>s, &: nclibrata,cum magnotimorcdico,Coram Dco,autTc(lis 

paricntiamfubdat.Exfidcnamquc &i patientia ontut. nifi 

quisprius crcdidcrit, daturum Deum quod ante proeft 

Dcus,iutfcitChriftus. 

d Tltfibenedicensbetiedicamtibi.ApoCiopcC^s cft hic, id eft.dc- au.6 

raifcrat,nil paticntcr nioram li^nc tolcrabit. lcCi;6.Q^Si hoc non fcceio,non mihi ccedatur de a[iquo. 

Scicbat ^ iht{no 


k I Ad cxpletionem fpci ufquc in finem. Quiapcr cor.tinuatlo 

nem boni operts vfque tn finem cxplciurfpcs , qux ell ct rta expeCiatio 

futur

' 

gr^ 

Ad Hebrxos. 

^ a h (juoahundanttusvolens.Q^Sl av,tcmhom\niqm mcndax 

eft,ppi'!urarnentum crcditur.quanto magisDco crcdedum 

CaD. 

? 

VI. 

8y8 

d:uat.Anchorarpcsciuseft,nondabitiriJEternum fluduatio D 

ncmiuflo. 

eft,qui mentninonpotefl:. e PwKJ^/or.adhoc.n.prjecurritjVtnosfequnmur . Qui benc 

3ff5 b lortifimtimjolittium habeamus. A A M B Rosi vs.Eil crgo for- dicitur curfor,quia multi cuJpa eum impediuit,fccundum il 

1*^' tis,quiieindo!orealiquandocofolatur,Etrcucraiurc cator Ind.Exultauitvt g>g

859 

GIo.orcl.&: Nicolai de L yra. 

8^0 

TnTICOLAVS-^DE LYRA. eundemhomiaem,proptnhocnonfequiturpcenitentiamf/!e irrfitera.^^ 

bdetn.Trxterea liccr non legjtur Cbviûm curaffe eundern homineti 

auttH ifon otiprtet omnimodam rimilitudinem rfje intcr figuram & fi- plurtes,non propter hoc habeturqmuftieritfalum,quia multa Chriftu 

turatuKiC^ ii^so tt turatto forpont non/uit rettarata a Lbriiio circa fecit qux non funtfcrtpta,ut 

jl D D 1 T I 1. t 

J n ta.6.ul> iicittir in poJiil.Licet autem hM expofitiofttfuhtiUs pri 

jnatarnen maîs uidctur coucordareliters:. 

I \anc exprjitioiutnfecundam uidetur tenere G/o.^ eS magis con 

fomis Utert.Mcipit rnitn iUud quod dicitur impoffthile in quo 

tota vis 

rationis confinit iufua propria ftgnificatione , tionaiitem prodif. 

ficiUijUfefifigaicatiolar%;fuf/tpiaStmiUter quod dicit . Rurfum 

crucifigentcs.&:c.:fl^f cOrJonat huic expcfttioni}eiundf,&quia f 

ut in Clo.quiputatfecuitdo baptnâri,quantum udje Chriflum crtictfi- 

gunt,quiaficutfememortunseflin carne,ita nos in baptijmofemel pec 

B catismotimur , undencneiliterandum , ficutnec mors Cbrtdi ejl 

iteranda. 

jl D D 1 T l 0. II. 

Irteoiemc.rhidiciturin.po.Scd eH contra rationeln & fcripturam 

facram. 

Trout dilfumfuUfupra non uidetur eadcm ralio quoi beati pofient 

tadere a beatitudine,& quod damnati reuertantMr a damnuf.one. Tum 

ifuia damnatiobeatorum e/JJet manifcfic contra diuinam iiijhtiam^fimi 

iiter & coiitra diuinam m'fericordtaut,reduSlio autem damnatoru pof- 

fetprocederc ex mifcrtcordia diuinafine prniudicioptenuudinis iuiiiti^ 

fux,prout difJumfuitin z.addt i.ca.huius eptstolx,Turn quiaprout sa 

Th.prirrta fecundx.q. v.ar.^.in curpove quxjiimis muUipUciter oflendit 

I niproffibile eli quod altipiis ut ieits dtmnam cffcitiam veUet eam non 

yidete,daranati uero tnaxima/uppltiiafuafenticntes 

non irrationabiterad 

refutationem errcruwfimum reuerti. Ad 

prxteriiorum pofient 

confutatianern tamen erroris Origenis fiifficit autorttas fcripturA Jecu 

dum detetminationcm ecclefi.< DttcUeUa. 

JL D D .1 T I 0. III. 

Jneo ca.uhi dicitur in po.^d argnmentum primtm in contrarium 

CAP.^ 

PrimaCu 

VII. 

^ ^*^*^"^ Icm Melchife 

Hajrno. 

Diuip. 

^^J^dech. CuKyô, 

*î?i IJ sTOM vs. "k Vo 

lensPaulus diffcrentiam 

demonftra- '^ 

rcnoui,&: veterfstcltamentiin multishcec difleminat.&pre 

luditj&cxploratetiamaurcsauditorum, &:exercet. Confeftim 

quippeab ipfoc.xordio.liocquafifundamentilocopic 

habetur lob.ulttmo. 

iicendum quod non eH fimile de baptifmo. 

Baptijmus efi quxiam regeneratiofptrituaUs . iicente ChriUo.I ol 

^.Nifi quis rcnatus fiicnt cx aqua &: fpiritufanâo . 

T^nitenu 

yero eji quxdam medtcinafpirituaUs.luxta tllui Ma.iOyb-.T^ ef} opu 

valentibus med!cu 

ratio corporaUs non itera0tr,ita nec bapttfmus,&ficut medicina cu 

ralis tter4tur,ita

8ustacit'3ctcgit. bitJiûs cft. 

x patre Do genitus tur.:. 

efl,vnius lubllantioB cu 

patre.Sinepatre fecuîdum 

incarnationem 

qui natus ex virgine 

efl initium 6c tinim 

braham.Primum quidccjui interprcraturrex iulHcic:dein 4 non habcns, quiaipfe 

aPacis.Saleuieminpa.xiiitcrpretatiir. bChtiftuspcificaiqu.Tin crclis Jcin tcn.i c Fns. 

d Nou.iuianon habueri>,li:di]uiali:iiptucapiuindc|non mcinorac 

iniiguraChiilti. 

;a femetipfo ordina- dc autem & rex Salem,qnod elt rex paci.s:+iine patrc ,(inc 

IS, fiCCnilT! tUnC erat Nonhabcnsprolem. b ScripturaijifigiitaChciftiieticente. c Quod fctiptutj dicat. 

cerdotes.Vclquia?niatre,{inegnealogia:Net]ueinitiumdieru,neq. 

finevitx 

,te prOUeCtlOr Crat , aliiomnib.ptriniins. b^foninrc.leJinChtifto. Iiiert,;ficccdotiiiin eiusdutatia 

\ i r llehatUr Vcl ^ a:tetiinm,nonei?lijdliicccjit,vtl.cniiico. 

jod&ipfc facrificaj habcs. Aflimilitus autii fiiio Dei mancc l.iccrdos in ppctuu 

j. ;ltuduit,ncui&Noe , 

bel.Abraham.quan- 

^ 

cft initium &: finis om- 

nium primus & nouiffimns. 

tlgnoti 

6 AChrisosto.\^vs. patru . i. 

InPaucistoiamnarra- gn"t?n)a. 

tioncm pofmt,&: mi- ^f's>K:ii'yiticeeam 

contempla- "S

86'^ GIo.ord.& Nicolai de Lyra. 86. 

o 

defundtiis eft. 

A. farcepitmitium,ncqucqi'ido Erqiiidhocin ponrirexChrilliis.incomparabiliteridosdignifate&rantcbQ 

'* 

nsf^Nnrvc.n.qr.i.inoinclcimus.iiico dcfundusnoncfl: J^non 

'hab-.iir piicrcsj^^cnc dicis Et d'.:fiinQ:us|eli,C5;: pareres habuii 

quiperillamngnific.^tur.J/ifKfw//. (iiiquir)&:d ligentjr .^ 

uertitcquantiiitifte.AL^^quatumexcelt.u, cui munciaJwVi 

Quacrgorincpatrciinc mjtrc. Qiiotnodo nequc initiudie n6p]cbiusaliquis&: abicftior.fed Abraivimpatriircha cl', 

lam.nequcfiiV^habuit^Quemadmodiiin illouuiT clt naria- giusNectemeroquidepatrJarchxnomc 3ciiecit:gn coid 

ta ;cnc5loj;ta cius , fic 

&Chriftus lutura 

ipr.rc:,&.'niicinitio,&:nnefinccft.Sicutcnirn 

iiliasiKfcimiisncquc 

inicium dierum , ncqucfincm 

uitx , pro- 

ptetca quoJ non clt 

lcriptum, fici ncfciniusfiiiiDci, 

uei ini- 

tium , vcl finem uon 

quianoncft fcriptuiii 

fcd quia initium noa 

habet,uel fine . Nam 

illcquidcmrypus, atquc 

ideo cx co , qi.iod 

ncc de inirio ncc do 

finc uitx , quicquam 

fcriptumcfi,talisdici 

tur , hic ucro ex ipfa 

aTalUruit. Eiiam cx fj)ls b Przfcnur Abuhzqucm Iudzi*xiolIunt,Meatte nottr^, Abriiri.c Melchiledcch. 

d raQijuimiuiiiuimaiuii. 

IntuciTiini aucem fic quanru.s 

hic cui d: decimas dcdic de + j 

Hoc cA cjuod iayciius dtxit diuifit. b 1'rinccps ^tnim) uoltiutiim. 

H cp:.i:ti:ttcuiii l.cuiiiS. X 

prjccipiiis Abraham pacriarcha . Ecquidcm uc uhis Leui , 

laccrdorium accipiences,mandatum habcnc ckcimas fu- 4 

a NoJi ab alinîo t"immo yito vel alicno.lci apupuio.HunuKb 

Koualiictijii.mi pr.-.cipiilex. In.iuib.licMinciiusciinKJ-tc. ApDpulo.T 

' 

>ulo{ccundum , Jcgem 

merc apopu 

idellafrarribusfuis 

In eo fjlocl iumunt dcciinis pric lunt quir..]uain;& ipfi cxi.Bcciimilcsliiiu gcnfte. 

ucritatc, 6i proptcrca 

quodndfiteiuelinitium.vclfini,';, ficutetiam inhoib, Hic quantom.igisconftabitvel legis faccrdotibus, ChnlU.Ji 

enimappsIlatione.^,erant.i^fAr/ûJ*crp'2C".ilIi$autem rerQ vcriias.Quomodocrgoinitiumhabet?Intu!cris 

geprceceUere. 

fin? inirio b b fi!ium,nonqu(anonhabetcai.ifamcxqii.}rir:hoc.n.impolTi- 

' 

Et(juiiiem:lefiliishcmfacerdotiHmaccipienie!. Et ex 

modointucmini quani'jsiit,qa!aaliqaid dcfiliis^Leuij 

S 

>6 

1'iUil.cuia tVi(iib.rc4 Mc!i.h>rcJrchii iiumeraiuiiu iuJxis.Q.quiciataU.:ni -j 

gcna ibiiiue leji^ luaudaio lin autotitjte luiii ;o:>.>lc. fci.. 

Abrahx , CuiifsS 

^ quanqnanitixiipiicxiemncdclumbis 

aClyificii.\'lleiitior. 

gir,uteiusp(ona n 

^lisextoilcret cxaci 

chriniuniidcllexr 

horibusoC honora; 

nibusfpoHis.Necd 

jdpotcit Abrahad 

naha;c&: cxuuiasi; 

fe Melcbifedecii 11 

t)artitu,quiafecuv 

iicmilitairct,&:ob 

premia huic depcn.i 

letmilitix, fcd (iol 

lecontinenti,munt! 

5d dccimas dctul 

&: idco dixit luper; 

obuiam Abraiio: ^ 

autcm non annumeracurin eis , 

generatio chircchpiocclliflc 

a.fAbraham. b ide!icuifiaifunt. I 

o.gitur nuincra liici 

decimas fum- 

pfic ab Abranam , &c^ liunc qui habebat rcpromifliones ^ ^ partita Abrahaargt 

Mekhiledech liii l\ 

_ .,, - longepiarilantiorc 

bileeft.habctnamqneparrcjilioqainqOofiluis.Sedquiano hocqiiod accipiuntlacrificiufn,&:cumaliternonaudcre 

habcbat initium uitr.ncquc 6nc.jffim;la[!!s autem filio Dei.la habcnt mandatum inlegc, hne cuius autoritate nunqu. 

quoell fimiiitudoJ^Quja i:-^. haioS &' illiu-. fine ignoramus,&: 

initium.Sedhochui;isquidc!rj,qaidnon 

primanus 

eU fcriptum.illius 

autquiaoinononetl fimilitudoSiaiitem in oninibus elfet 

fimilttado,non iaru typus effct i3 .... . 

feexcellentius quamfacerdotium Leuiticu. "Etdiutditurinduas par- mi filtj Aarcn,nonfolum accipiebant decmam cum Leuitis a pof. 

tesiquiaprimoprobat propofitum,fecunioremouet quoddam dubiurn-^ fed etiam de parte I euitarum rccipiebant dccimam qu^ uor.i 

ibi: Et ur ita didlum in.Vrima in tres , fecundum quod propofitum ma decimoi.T^m. 1 8 .infignum quodfacerdotcs erant man: , 

probat per trc s rationes fccunda ;i/:Ethuncquiha. tertia ibi. Et cibusLeuitis,&parirationeMelchifedcchmaiorfuitAbrahjtini 

hic quidem dccima.s. PWw

8^7 Ad Hebraôs. Cap. VII. S6S 

A. a contestatur.Vtcgovd idemin multislocis. afemincvirili,fed longealiter acdefupcrvenitProindc fm 

n t> V;/V,Gcrcbatcnimrypumpontiricisnoftri,cuiLisexcc!li; quoddematreaccepir,&inlLimbis Abrah^fuit.IIIecrtcrgo 

liiat 

decimatusin 

tiapotcibtisperiliiusfimilitudineinoftenditurPerMclchi 

Abraham,quificfui,tinlumbiscius,ricutjn IQ 

fcdechenim inquotiguraptxceflit ,di(ccrnirur lacerdotifi 

bistuipatrivctiamipfe Abiahamfuit,id cft.qui ficeft natus 

ChiilUafacerdotioLeuiincuiusChrifti figura dicit quod dcpaie Abiaham,ficutdefuopatrenatuseft Abraha 

''' plc* 

' -'- -' 

Mckhifedcch ge,lcilicetinmcbrjsre 

pugnantem legi mcn 

* 

1, ^. 

- 

!i 

j a 

I /i . tis,&: inuifibiicm ton- 

Sincvikiautcmcotradictionecjuodminusdl u cupifccmiam , 

' ' ....-^^.-. 

quanuis 

eam csfta & bona 

uiuit 

Vnde dicicur facerdos 

iTcmuorem.iiorisJis;niuris. h ntnedixit c F.t fi iii ncceprioiic kiccimariim contcadidtui 

ouudnoii niaior.4ia & filii i.cuia iV.TCcib lypiis Cliiiiiimciiotclt promiflionci liabeutc 

inivternum,qiiifeipsii 

obtulit.rioncxaliqiianc benedb 

ccflitatc.llcd ex uolunta 

tcpropri-rpotcnatis. 

vitanu ptiarum non fi. 

^ , 

c Adhiic ciitm tn lnmbis. 

3 nat ualcrc 

Icrc.mfiquan.,',^^;^';^ 

* C H R y S O S TOM vs. 

4 

Hoc eft , In co crat Lc- 

.^ 

uiquanquam natusno, 

clumefler.EtnondixitD 

Leuita; fed Leui. Vi- 

tum cx ca poflunt gcne 

ritubftitucndo proipi- 

.J^ccrc. Illeautcm non tisdeqtio 

6 ibidecimatuscft cuius tcttaturcft 

caro inde non feruore 4" îuat. 

Hocciiatnmodoinmeminidiijniialcm Melchifedecli. 

a idcilm faccrdotio l.cuitico. 

al" meliorcbcnGdicitiir.Ethicquidcm 

{ vulncris, fed matcriam 

decimas + morie 

Vbiagitdc.McIcliircdecli. b .Scriptura. Qijiadcmorteciiis r.iiiil dicit in figura. CKtifti. 

c Hocciiam mododijiiior. Pcrijucndam tiopum&modimi loijucndi. Non.n.proputin 

lUapciibna Lcuidecimasdcdit.cittuiicilusliiccidosincircuiidio, 

tes &L homines aute 

accipiut,ibi t contcfi:atur,quia viuit. 

aQuafipermatetialcmcauram. b Lcuiticas[orlo. 

Et vt ita t didum (it, per Abraham&^^Leuiqui dccimas 

lAftatrib. b Dccimasdcdit.VcIchi. cPerAbtaham- dQiiando Abraham|dcdit. 

dcseminentiam; Vidcs 

qnantuniintcreft intcr^ 

Abraham & Melehifedcch 

, qui tvpiim gerc- 

batpontificis noftri.Et , 

ollendit exccJlcntia po *^ 

tcliatc non ncccilitatc 

accepit,decimatus elt. Adhiicenim in lumbis patris erat 8 mcdicaministraxii-.Na 

aPatrircui,Abr3h.-t,r. b(>iiia Chrift-.isfccandum McIchifedcchjJcUocfaccrdotiuinprceftLcuiti ^ Ipla dCCimatlOad priEti 

co,crgoiipotcstuiudaeibu.cj,oc.sicrgoconfum Pctfcrtio.^ _ gurandum medicinam 

quando obuiauitei Melchilcdecli.Siergoconlummatloio pcrtinucrat.iliudin A- 

1 1 brahaicarnedccimaba* 

tur quod curabatur, no 

tadam.Illcquippcdeditdccimas,qiTod pcrtinctad facerdo- illud nndccurabatur.Eademcnimcaro Abrahae.ucl ipfius 

tcm,iftebenedixitquodmclioriscft.lftaexccllcntia,&adpo 

ltcrosomnespertrafifMirabiliter,&fovtirerexcIufit 

primi honunisfimiiisgcrebat,&: uulnus prûaricationis 

SC 

ludai mcdicamentii casratioiies.Propterea dicebat,Quiaimbecilles fali cftis,qa 

vulneris.Vulnusprûaricationisinlegemcta 

brorum repugnatlegi mentis.quiK peromnemindc propa 

hiEceuertere uolehat.ncgloriarcirturineis.Tahscnimcft ta gatamcarn.mfemmah rationequafitranfcribitur.Medica- 

pientiaPaiili,pr3Eftruitprimum , & hinc ingreditur ad ca , mentumautemvulnerisindcfincopeteconcupifcentiali in fi 

quxvultoftcndere.DilHciletradlatucftgenushumaaumix: 

fola maieria corporaliperdiuinamconceptionis formatio- 

quod muJta indigeat dil igcntia,&: ampliore , quam arbufta nisque rationcm dc virgine aflumptum ett. 

velliirculi.lliicenimnaturacorpofumcfr.&terrrc, obcdics 

agricolarum manibus-hic autcm uoiuntascft plunniasmu 

tationesaccipiens,&nuncquidcmiftud,nuncautemiIIude 

cftad malitiam. 

ligens,procliuiscnim 

Sicut Ada peccantcquiinlumbiseiuscrantpeccauerunt, 

ic Abraha dante dccimas.qui in lumbis ciuscranr,dccimati 

ant.Sednohocfcquitin Chrifto,licctin!ubis AdE& Abra 

carnis inde dclccndir. Cum 

brahx,quandodecimatusc(t,noni6 panter decimati lunt, 

quiafecundum aliquem modum.non crat ibi Chriftus quo 

cratibiLeui.Sccundum rationcmquippcillam tisminalcm 

ibi ftiitLeiii,qua ronc p concubitum venturus crat in matre 

fmqtationem non ibierat Chrifticaroquamiiis fccundum 

ipfamibifueritMarixcaro Leui lecundum cocupitcentia 

carnale,Chriftusautcm tccundum fubftanriam corporalem 

jndevcnturuserat.Cum.n.fit infemincvifibiliscompultntia,&:inuifibilisratio,utrumq; 

cucurritcx Abraham, uel et 

QxipfoAdavlqucadcorpusMaric , quja&ipfum codcm 

d S'cut ergo confimmatio. :Sr Anse i..Pretulit haftenus facerdoiiu 

Chrifti,quod efr #m otdinem Melchifcdech,Lcuitico 

&: nunc addit quod factrdotium Chrif ti Leuiticum detitruat 

quo deftructOjnccefTe ht & lege m deftrui .fecundum carna 

Iesobferuantias.Acfidicat.Qnafi.iêriusdiftum eft. Chrlftum 

efte faccidotcm fecundum ordincm Melchit'edcch,& 

oes lege habentesnoucrc hoccfl'cfuturum,ergoquidneccf 

fitatis extitif, vtnon luxta Aaron fed iuxta Melchifedech 

Rom. 7.d. 

hi,qa non fm concupifcentiam 

lcrgoLeui&Chriftus fecundumcarnem etrentin lumbis A furgerctiftenouusfaccrdos.fubquojjfeftadarctur iuftitia^ 

* AvGVS.Oportcbat.n.vteuacuaturusfacrificia,qua:fecu î'Bt'9i 

dumordinem Aaronm Lcuiticol'accrdotiofiebant,noneffet 

de tribu Leui,ne ad ipfam tnbum,&: ad iplum taceriloiiu 

quod temporahter umbra erat futuri,pertinere uideretur 

mundatio peccatorum,quamDominusobhtione holccau 

fti'fui,quod veteri tacrificio figurabatur,im/?lcuit,&.holocau 

fti eius imagmem ad memoriam paflionis flia; in ecclcfia 

cclebrandam dedit,ut efVet taGcrdos in ^tcrnum non fccundum 

ordinem Aaron,ted tecundumordine Melchifcdcch. 

A*CyrRi AN.Itaqueneceflectat.vtvctus facerdotiu cef- r . 

""'inodoconccptum&exortucfr.Chriftus aut vilibile carnis 

^^^'^fubftatiadc carnc uirginis supfit.Ro vcro coceptiois ei',n6 

faret.&nouusfaccrdosuenirtt.quiin^ternumfuturustflet f "j^j fecunduoidincmMclchifcdech.i ^*" 

Reg.z.ttfufcitabo mihi 

opa' 

f"* 

a 

ico^ 

leminc 

^taccrdotcm 

NICOLAVSDELYRA. 8 Et \itm diAum Cu. Hic nmouet qvoiUam dtibium circa 

pradi- 

.ibllj 

fla,quttirationcsfuprccel]'crunicxhoc, quod ,/ibra/jam dedit dcci- 

I Sineullaautcm cov^txzîd eit,generalitcr uerum cst. rnas tpfi MclchiJedech.Etpoffet aliquisdicere\,licet ^braham fucrit 

z Quod minusettamc)iore*Dcnedicitur./(yr,

%6-7 Glo.orcl.&: Nicolai de Lyra. 868 

faccrdotcmquiiiixtacorracum,&:animamnicamfdcict,&i: 

xdificabocidomumfidelcm&ic. 

y^^BHQlncpit 

cerdotinm.neccfreed&aliamlcgemcfro.quancloqiiidcm 

ncquit laccrdoUinetenamcnto.&ilegecondare.Tr.uisliiii 

hicvetcris&Tnoui Teftamenti difFwrcn- 

Uaymo. fi,^.idare.îfr?o,(acccdotiltranilatiocil,ncccflario&: 

eliîraqiicraoerdoruim.noiirolufiipjomoJo.i.quodnjqiu 

lccis . Non poicll 

quam prj Aaronipius MclcIiileJecli inilitnti.sijcntu con- 

enlm facerdos Â Primafius 

fine tcftamento &c Icge &: pvxceptiscftc. 

ilct,fcd tribu,A Uccrdotah namquc Aaron rnb i.in r>-gia illa 

a Qtiia Aaion de Leui. bQuodaVbpretetre. elnterpofitio. 

d Mcr. 

, 

-, i I r l 

jfio.Velprxtulitha- a pcrlacerdoriiim Lcuincucrar: populuscnim y lubiplo, 

u V / ^ T 

_ aPoflqmmveiusconfiiiuatcf. b liici.iprophrtaDiiiid. 

^^^'^' nccciraru.m tii^tc lccunda or- 

ordlneMl^hiS') I^gcn^ ^^P^ S^^^ 

Lcuitico, nunc addit 

quod facerdotiu Chri- 

^^' 

a Hoc non ilic;tetui,ri iUud tnditis clTn. Seciindum rir:iin S: itibuin. c|ina:tcrnuiu(ocunduin 

or.ijiiem .\lc;ciiiK.'jech. 

tio,necene cfi: yr &: Icgis rraslario liar."]* In quo cnini hui,C!( ruigu aL'us, Quia. 

pec cum implcturlex 

qu? dicitur con 

fummarc.Ha;ctranlia 

, ii 

tuscft.Eramphiis.adhucmanifeftumcft 

lecundum 

uitica,neadiplum/a- tio piu-figurara 

fuitin 

Samuclcquidc 

ccrdotium.Quodtcm 

tnbu Ephraim elciSus cftfacerdos a domi- ForaJitcr erat vmbrafntnri,pertincrcMdcrciur, niUf,d.u;o 

no.rcprobatisfiliisEli.domiaodiccte.Quihonorauerit me, 

honoraboeam,&:qu inhonorluerit 6. 

pcccarorum>quiiiTipfcoblationefutuerilacrificafecit.i)ti 

lia tttbu e/i. 

b TratislatioeninhC perritum. Per iiibum ibi./ quo enirn h^c 

e^f,Per ritum ibi.; iin;plius 0-c.Translacto enim jacerdos.Qo\i 

cnin fimiUter &c ab eodcm 6c iub eadem fponfionc utraque 

data lunt,quod de vuo dicitnr.ncceife eft de altero intell igat 

,9t THEOPHyLACTv.s.Parefacir^hoc loco quemadmodum 

lege ipfa ceflante.Ck: redadia in nihi!um,conlcquenter , 6E LYRA 

tcrnum fccundumordinem Melchifcdech.T'r/ir

f 

8^9 

AdHebraeos. Cap. VII. 

efl: a nonficunlumlczcinAd 

fecunciLim^cariialem inrclledum 

1 faccret rccundum carnalcs obleruanrias,fed fecundu 

kgi5>vt 

virriite;'!-' ii--'fuis lcgis idefl Ipirirualem 

intelkcUmi .queexe 

qucrtc!. vitam h.ibcntcrternam.Diilarintcr iaccrdotiu' &: fa 

ccrdotiCi.lllud carnalchocfpintualc Illud tpalc,hoca:ternu. 

^V C H R s y O S T O. 

I-.iclusefiinquit^Potifexnon 

feciuidum 

Icgetn prxcepti cac- 

nalisjexquippeilla, 

c^ niillapanc carna- 

ciJ-i liserar,Qnideftprx 

' 

cepticarnalis.Circun 

ciclcinquit', carncm. I 

Migc,inquit,carncm. 

lauacarnci".! ,munda 

carnciii,t6dc carnem 

Jigacarncm.nutricar 

|n:m,otiumagitncar 

ni.Bonaautem retributionis 

qux ennt ^^- 

Miiha vita carni.ruel 

&: ]acc;:rni,p3xcavni 

dehtu-ccarni. Hx hac 

legcf3cerJoti;;m fu- 

fcepitAaion.iVlelchi 

fedech aute nonlic. 

tamph'adhucmanifclfuin 

efr, fiquide 

fecundum finulitudine 

Melchifcdcch 

e.\nrgitpotifexaItcr. - 

Qudmanifcllueft ? 

Qu5ca;ntcrutruq. fa 

, 

870 

qucpioptermalitiam.rcd propterinfirmitatcm &inutilitate D 

Na&ahbioOcnditinfirmitatcm ciiiscudicit In quo informabat 

per carnc jNo crgo ipta infirmara eft fcd nos. Cai>sa 

fiipponitjquarcuetusfitdeltrudlumcni-n Dcusilluddedcric 

&:nouum tcflanicntumfubflitutum,quia tcmporc fui flatusiliud 

fuit infirmu 

Mtum. a Vtille pancm& viuiim y^biabi.itahicdifcipulisin eiufdcm(jiicbiiscarncni[&

A fe 

t potiori^ 

^fecundii 

ofdincni. 

Mclchifcw 

dcch. 

' - D 

li.adiicrQs 

ludôs. 

Diuific. 

8/1 

Glo.ord.cS: Nicolai de Lyra. 

Ch RysosT.Dit.ispf^nirditforontiasp.iiianon h:\betfi- 

nciM riciU !c.:;.lis hx: .^.'i'.e tacic cx pcilona incdi.icorisCiri- 

lri.rocu:iiJjnuiiraitCini:)q;iit,virxini"'.'!al>ilis.;Facitaathoj 

ctiaoxujieriiv1o(iiioJiiir.iuir,->i cxre.Siciiiinquoni.im m 

firm.i crat iWx cxcUira clt irtaquoniaai valct.Si Ibttis eft rnarer 

tjcir n.ucm hoc &i. 

CX Potl.^lCC QuOmOviO _ HocdimpropKeu 

quia vnusett.iio ennn 

, 

luiam crtl-t , mii clfet 

immortalisSicuicnim 

8 7^. 

motarcvoluifrcrafcrdoiinm ,quodconftituerat fccundnm 

ordincm Aari)n,(iintdcutroqiiciiidemMsim^^>lcrum. Nfi^ 

Aaro.ilaccrdotium lam nuliii clt ina!iquotempio,&Llui 

fti (accrdot lum perCc.icr.n in ca:]o. 

a \nuninm.c\ laudc facctdotis inferc commcndationumle 

aNoaimaiuubitfaûm. 

pmc/>r/y?o, quipcccatuff' 

no fccit,nec inuentus eft dolus in oTccias,vthabett,r.i.Te.t 

I j Iropollutus i.fine corporaii dcformitate : quia tatts deformit 

caujatur,uelacaiifa intrinjeca.f.a defcRu virtutis fotmatiui, uddeft' 

Humateriipcrquemmodum contingunt mbftra in natura humanti 

fcdneutru habuit locu in Cl}rtfto,qui3i corpus eiusfHitfcrmaiu virtntt 

fpirituffanit,qufeJiiHttnita,materiaauteJui corports fmt purifjimts. 

fanguts beatf virginis.Mitet caujatur deformitas a catija extrtnfeti 

ttemt nifi e.qui attquomodo iliilat ab eo Chrijius auiem dijiat a patrefe fciticet quod aiiquis propter peccdtum Juum ptiuetur manu tiel ped^ 

cun'ium naturam l)timauam tantum,c;- hoc modo competit ei aiccede 

vel ocuio,aut quia maio r< gimine atiquis perdit manum,ocuiurn udpi 

te ad patrem,"erKiitaraen quia habet eandem naturam cum patte , ib dem, quod in Chrifto non habuit tocum,ui patet. 

accedit perfcinct!pfum,hoc atitem non potefi cbpetere alicuiput^ crea i ^Segrc.a pcccatonbus //// l}oc uidetur falfiim de Clni 

turA E( q*ia i QlinliQ eji excell:ntia nacttra diitinêêquitHr ejuodse /le qmd dicitur MiiUl.b,DliiuaibQlUG Iciu in don. o,ec( > 

, 

' c m '^ 

per 'fcpuUicMf

8/3 AdHcbiuôs. Cap. VII. 874 

^y- TiiEop.Crnf!atrirecx bi?qux'.ir,rcafl:\ir, &rpro(cqiii 

.loiidcniiit c.Klcm confii marccainiS diyillcobgiiiiian) Pau 

ndn tTnirntem. 

a lc^f cnim komniesronflimtfaccrdotrs.lUl habcnt neccffitatem 

D 

iini . QiiiJeniaihniiifnmdidj-.icodiircrcretf Necpudcr qnoridicoircrrcAi"i3infirir)i;h;cfctnclfi;liiCitqui filius .^'^'.'" per *^* 

iiider.viTicomprchcnribiiiilltn.irbra: l-.xcr.i.i!ccifle, ojmr.ta fcOiis, oaptirpa. 

;iicl'giofiKS&:ianduscIl,quinihjicoruqucfaccredcbeat * AvGvsTiNVS.Intelligcredcbemns neipfo.s quidem fu. 4dettinf 

rerMUttit. exfKO!; e- 

' 

perb;niriios Ipiiirirsho 

a.i.i.r!orib.n.fcrdotib. 

Ang.hadonr 

îinnoccnsquicarct 

b-:i..rjnm 

nof ib 

comntsicmcr^r^^^^^^ 

.fKTificicrri gar- tillifum- 

.iiignirnie. N\q. n. in- a a pcccir.on D.& e.xcei (lor ccrl 1 s nctii.c. (î no habcc quo i dcrc poiu;llc , nilj vni mi faccrlltCltiSin 

OrCJUUen- iQiiiumenfiûraiUiajtucrunt.qijinonlianchabnit-nccemtaieir. Lcuitci. 

, 

, VerodCO 'ÔteC 

proqUOCoHvO 

seil do!us impoliut' tidic necelhrarcm,qucmadniodum t lcîcerdorcs , priu.s ]unr,vcru (.icrificiu de- 

:]jidquidcm adcoin|^ ruisdcl!6li.s hoiiia.s ol^crre , pro 

deinde 

pro populo'. 

berctur:ncq;idritepof- 

::.1ein Ccdcre dixcrit ^ 

iNonIi-l.ctneCcnKatCTnlianc,lioccnim.i.oficrre,fccitnonprorMi;,(edptopopaIi dcli.lis fcm.,1 fc cfrcrri. nifi pCf faCCfir.tntiS.f. 

dici 

tpafu,fiat_oninib.&i.teoiionc(toi>usitefan. dote iundu &: ^ llÛ nCC 

::fp.1m 

ictniiuinatum, fcdli- c H6cenimfeciriemclleipli.imofterendo.Lex cnim ho- 3 

nifiabeisaccipiafqaof 

ijcrune, dcChriifi V- 

^ 

aPcccindiScinorienJi&i.teoprotv offcrcbant. 

_^ 4 fcrtur pro qu;b,oifertur 

RishMm^nirue diita 

minesco{l:iLuiclacerdotesmfirmiraceh.)bercs:lermo aut atq.idfmevitiofit, vt^ 

"C C(^C Sc^^fCgltuS a pec a DirtjsperDJuiJ. bCoiiftituitfacerdotcm. cDuraturum. itGr3tia&verit.ate. Vitiofls mundandiS pX^f 

onh.^-exceliior cflnfj. ^ iuriliuridi, oui poil lcgem eltjfilium in arcernu pecfcdlu 

fitofFerri.Hoccerteom 

* (Mf,Legis.n.{inq-.nt) fa- nescupinnt ,qui profe 

r lotes , &C (t cxreris offern facrificiu dco vo 

leant fanititatcpronaturatamenh-.mana neqtntix ar- lut.Qjis crgoiainflas.&fanftusfaccrdosquavnicusDeifi- 

,intur.Necprorfusfuntadelin.-]ucnrib ipi'i feiunil:i'q.tip lius^qninoopushabetperfacri.îcium fua purgarepeccata, 

qni &ipn (untp;:ccatisotJso.c]Moyfi 

gimentadicendum,q'.iodpatentc% diiiis cleitusenimin Vapam Jub' 

. Adar 

*'^tports ,ftdr,on crdine digniiatis.Aimatorcm euidrutiarn iUius triittttfevolurttaricinquantutneHhomo,EpifiopoUof}ietifi inquantit 

^tbi (jhod babtrhm ell in hot ca.Quod winus cfi a niaiore brncdicituT tum cji mimfier lDei,

fi|ii. 

KmA^ 

& 875? 

b 

c 

^ SdffltVia 

ttitc eoiu 

Glo,orcl.& Nicolai dc Lyra. 876 

A O C I T I O I. 

\\i C^^.ftfi dicitur m VoUil Sed uidetur aluui, quoiiJlHd aTûmen^ 

trira non ualet.^rgumentum ^polUli nonfundatur in hocy ejuoiftaU' 

cuis cU:niivr pdire^propterea fit maior ftUo,qHia talk ratio multipU' 

ater deflat,fed ratio ^posloUfuttdatur tn hoc,tjHo.i Abrahaw apud U 

isoi cratmaximc dignitatis,ir, tantum quoi ip/um ^hraham prspo- 

wrcuoWoatipft Chrti\Oimde lo/;.S.5.Nunqiudtu maior es patrc 

hoftro Abrahair.J 

A D 15 I T 1 O. 

/ftMla!io fi.it non uidclur fundari incomitantia Irgts & faccrdo- 

Ineo.crhi dffiim.in TôfHL^d argumenta d!cendtfm,'quod paten D 

&ext. 

A D D 1 T I O. II H. 

Sed adhuc contra verba apofloli videntur rntilt autoritates elfe f. 

trffcripturie,in quihuspatet quod creaturx br-mdicunt Deu,ut cim 

citur. Bciiedicanima meadomino, &c Bcnedicitc angeli C 

mini iXovc\\y\Q.& humfmodi.^d quQddicendurt^quoi benedicliu 

effc duplex,fdlicct,aliiia & jiafHua.^Biuacfi perqudtiliquid dai:, 

beneduiie ipft qui benedititur,&i$o modo creaturx bencdicunt Dcum,qu: ._ 

rum nofiroim non egct.y/nde taUs benediaio non e(l nift quida moii 

laudandi.Beneditiionts autem qux dunfur afacerdotibus fcu minifb 

Oei,rcducuntur ad primum moium 

ttiingencraiiconftierata,r]U!afifk,toialexe/fcttraslata benedicendiînquantum inpnfo. 

transLitofa 

ccrdotio,quoicftf.i!fnm,namle\uetHsettam trar.slato facerdotio ma- "Dei feueius autoritate lioc faciunt feuimprecantur.& de ijio modo 

net quantum ai moru.Ut,aib:uferui( mcdiu Toi, 

ex medio 

j'i htdxi repucaueruat .Abrahitrn maiorcm Qhni1o,tit[iic 

ilii. Apo ftoUts conciudit intentum ftc fnbfmeudo.MdchiJeiech ^ 

ior quocuaque minore qnam fi.i}vaham , fed Leui tji minor jlbrA 

igitur efi minoripfo tMelcbifedech. 

Ineo.ca.u^HdicitAr.Tim^.hto faccrJotio ncceffe eft ut trar' 

legis fiat. Circa qnem pofiitm Bur. argiiit qtiod iliud diUum Jp 

cum hoc ctiam uidctur tnnucre quod iftud facerddtium fub iuramento Jioii non potesi funiari J':iper concomitantia 

iegis & Jaceriotiiin ên 

firmaium est facerdotium Chrijtttex hoc quoi mystcria Qhristi confue rali 

confiicrata,qitia fi ftc,tunc traslatofacerdotio tota lex fuifflt trm 

funt infacrajl ripturafib iuramento diumo uallari,costat enim , qwd iata,quoifalfum eti.^.lîm lu inqi4tc,Burg.iex uettts mafit qu.7:;'ie qmiem addiliones non conjueue' t\.Hxc elifententia V.isid. &ftmiiiter B'4r. poH fragiie argumentn 

tunt fteri in/acra fcriptura in aiits iuramentis diuinis,&c, JuHm,quod putauit infoiubile. 

C A P. Vlil. 

,^/);ftt{Hm.CH Ryso.Commifcct 

humiiiacu cxcelfis Apoftolus 

Paulu5,fcmpermagiltrum fufi a 

iqu.r hacrationepcrjon!eficeriocis,htcidem ofleniit ratio 

9ffict} Jacerdotaiis^ & dittiiitHriH ditas partes,quia prtmo oHeHiic hic 

(ngeneraU-feCMndo magis infpectali.Secunda incipit in principio capi 

ittttfe^nentis , ibi. Hib\Mtq\.\\dcn\,8)Cc.Trimainduas,qiiiaprttmôiutMentnm,fetHadofr9batîbi.(3 

iniUS eilim pontifex. In 

primtt 

fum.poUquam 

eum oitendit i'6titice,5 p 

iMnht.Caput autem in his qux dicttntur illui 

Talem habemus pdtificem,qai in dextera ( 

detmaieftatis.5itamenhoc non ponti 

ciselteius cuiabiilo miniftrari oport 

facerdotii funilione. 

Quafi paucadixilTit, brcuitcr complcflj 

tuc dignitate eius fu.qua prius dixit.Caf| 

tulum cft brcuius multorum complexiOjlic rtum, quia to 

iummambreuitcrcapiat CTiTdem^ 

iifc^'' 

primaparte fponitintentumftium,quantiiaddomin 

(lusdicendi,dtcensqnoitntendit hic procedere /ummarie, & 

quoi dtcitnr. 

. Vnmuml 

I Capitulumautem,&c.Ca/7/f/f eM;"w(/iV/fr acapite,qii 

cutin capite 

turtuaitter continetur 

quiiquii eft in , corpore 

non tAHH 

[ 

formalit:er& deciaratio articularis dicitur al' 

eyipUcite,ita p quanio 

qita tbi fummatim tra6lantur. Secund.m in quo poniturfua intentio t 

refpeiu dicendorum quiaintendit dicere dc dignitateh.tius pontijici 

cuius dtgnitas conftfiit in nattird exceile:ntia,m qtia e^ iquilts patt 

& boc eit quodfuJfditur^ 

*Taleai 

'

, IIuitDeus&:n6homo,ideft,coEli,quod'nobis 

ifâ 

8/7 Ad Hebrôs. VII. 

\bomo. 

rj/(?*tf.Hicincipitcapitulum&:finif, ibi: Deus &: non 

&c 

|b /M.m/.Veirupetmateria!cscdos.Vel,iuperthronos 

idominationes.lbi. 

c Sa5".wi.quiafanaisaugmentum uirtumm.&uitam ceteiuamminillrat. 

Vel 

inc^lisminiftiabatglo 

'.ra per fanftafancto 

unfignificatam. 

:?;SEDVL.riucfando ^ 

um liominum fecun 

iiuiifu.-.n-. mifericor- ,.,... ,.. 

iiam.fiueminiftereo U magnitudinisin c3:lis,sanctornm minilter,errabernacLili 

.i->i nn-T l-.-n^^t Ton a Tabetiuculum.i.catleftcmecclefiara &prar(entem bChriftusellminilicr.quiaomnis.pon-conftiiuil)m,qUX 

IdHCra lailtutadminiftMudilm&hocelt. 

^ 

^*^,-"uj 4'^"";^"'" 

. . , 

Cap. 

a ramdiueft,quodqi!icrcit&rrgnat(ecnndumdiuinir.item, QuiaDeusquihomoqui gigasjiê- 

inina:fiibliaunae,in quoduainatutsvniia:. b Inaqiialit.,ta;fedentisdcitatis.ip3t(is,qni quiclcit 

&iudicat: 

Talem habemus ponrificem,qui confedit in dextera fedis 

a Kocpoteftat;'. 

5cmaic(latisdiiiii>sindiciumcft- b .Secundmn humanam natutdm locitus. 

cKociQifexicotdix. d Noiivmbiatilium,iedtabetnaculivcti,quodeUaniuia:ljnttouiin,quibusWrtÂmb.rtcumaliqnid,ueliI!ndcntfuper tcrram, 

uelccle(le.fednonfuperterram,qiiiarihocefletiamnon el 

fet laCerdos,ergo cclcfte eft quod otlert. 

h Siergoefjh.^xcihS^. lerrcnus eflct pcntifex ficut Aaron,vti 

queno 

cflTet facerdos 

in^tcrnumfecundufn 

otdincm Melchifedech.Scd 

quia Aaron 

j mortuuseft,noneftfa 

cerdos,Chriftusucro c 

quiauiuit,fcmpitern' 

2, eftfacerdos, nontalis 

quales funt utribrati- 

-Mefacerdotium gercn- 

4 tcs.Sf (?r?o.Lantfan.Ra 

tiocur Chriftusfe ob- 

urfanaamnV"tem^ ^ ad ofrerendamiinera5^hoil:iasconltiruitur,vnde neceiTc 

I -r C Chtiflum. IJ eltjCarnem cx nobis.v^:! niiam Prius non h abuit. O-tod leius oftWt. 

^ . w Ns.-dampontifirx. aKoiiefle. b Mulci.^ciiafupcrtluccirn^!!! olfocid. 

L' R I .\i A s. h rerram ncc eflet (acerdos:ciim eflenr ofterrenc fccudum 

Capitu- cjui (> 

n hoC Cil rCDetitiO * 

i 

Idcil.ruêttcrram. 

bN.;vi.-!eaiui lefusea.icmdignusoifefrc.aJdit.deferuiunt.i: plene oinniaim- 

, 

' 

y 

1 

. 

fîit,(ic'jtuitunicli.Moyti.5citaftuftra hocfacerdoiiumairumeret tulit,qniafi efl"etfuper 

tcrram quod pro pec- 

cato torius 

j 

mundi dignc 

pofTet 

/ 

Ic!"us,quocarnaleaIiquidoftirtct 

offet ri,non 

eflet tamen facerdos, 

ofFerre di8;nus, am . id 

ICtiriCUri/- c Fi7utx. d Mylteaoru;n. C.TlciliadiciccccIeIiam,Ctt:us'arsine,\lisicgn.it,parsrcquutuiaperegriiia- eit,quaniLUS CllCllt, Q 

''-', 

quodido^^ ^ r^''- - 

1 -. 1 J r "'":""', o. d oiFerrcnt,&:ideomun' 

.iquid ium 1 iege munera.Qiêxeplari(X vmbras aeleraiuc caîcltium: o dusfeobtulitmundfi. 

iiunio>:m3gnura,&: 

Verumcnimfaccrdo- 

luafi recapitulatio- tiumtitenonpoflTetof 

e prxcedentis difpofitionis ad tem ipfam deducitau fcri,nifiperfacerdotemiuftum&: fandtum . Quis autemta 

irorem.7'.j/f?H/;j&fm);j;o?2f/,^feOT.fubaudi,qjalcfuperius di- iuftns8i(andasfacerdos,quarn unicusDeifilius, quinon o- F 

g i)US,fancluminaoccntem,impollutum,&qualcmadhac pushabcretpcrlacrificiumfuapuigarepeccata,nec origina 

darilumus in fequeDbus.^ conjedit indextera/edts,^c. Se li.i.nec fuperaddita.Vwl '\x.^.Siergoeffetfuper. QJ^t quiaomnis 

..m magn;tudinisinca:lisdebemus accipcre plenitud nem facerfacerdosconftituirad ofFerendum,ergo&: Chriftus,cu 

uernc maioftatis,in qua tilius Dei fedet:quje etiam defigna ius rei mentc & in cglum afcedit.Et fic oportebat ficri , quia 

i perdextera.Pontifcx ergo nofterqui cofedit in suma fi glo eflet funerrerram,id eft,n6dum introiflet in (anfta (an^So 

apatcrnxmaieftatislcflis.sadorumimftercit.qjduob.mo rum,ideftinterioracxli,noneflict facerdos.id eft,:fui facerdo 

'spoteft accipi.VeniensquippcDominusin munJum,mi- tii ritus noncelebraretur,cumadhucfuperefletfacerdotium 

uauitfandisApoftolis.aiiiliÎucfidclibus, etquiadhucfu- fecundum Aaron.Reftatergo,utipfeoff,rat. 

luntpanera refvClionis ucrbifpirita!is,&:potumdofl:ri- Chcyf.Superterraeltquidqd in carnalibus, uel pro carnali 

'.t\xzx\zjc\\i:XySi qms fitii,ueniaf,&c.yenite omnes quilabor.i^rc. busoffcrtChr.Quid.n.ta congruenrerprofiominibus offer 

Sii caturiJialiter.Sandorum miniftcreritinfuturum,quan- 

4fcmeripkim miniftrabitillis.&cognofcentdumcu patre 

returquamhumanacaro.&:quidt.a aptum immolationi g 

caro mortalis?Etquid tam mundum pro mundandis uitiis 

i{^miuhn

879 

GIo.orcl.& Nicolai dc L; 

yra. 

880 

/J qnx&cxcmplarfunl &:cxempludiuerfaru rcrii . Excmphr tem pto illoinlroduaum.Proptcrcacum&:obtmst,c;ame 

A citadcuiiKfimilitudinealigdfit.ExeplQ (miiiitudoqueinde liused 

trahitur.Dcus inmonte ventate Moyfj otledit.i. ordine cxle 

llis curii?qQo,fciliccr,angeIi Deoobcdiant.iaudent AvG.Sednequifquamputaflfctabaliofaiiûm eflchom 

&c dili- nc terienu;abaiiocclcfte,16Deus oftcdcns fceflet 

utiiufq 

gant.fcqtie inuicem&:nosdiiigaat,noflrifquc profeclitx 

ftu crcatoicnxct utriulque teltamcntifc elTcuoluitauQorCjU 

dcaiu.&ialia huiufmo 

tcciena promittcnsirt 

B 

li.7.dcciui(.3 

1. 

diinquibusa 

nobis i- 

rnitadifunt.Sfdquia 

carnalis popCilas capc 

A domino. 

a licut rcfponium eft Moyfi cum conrummaret 

rabernacu- 

aQiiiileft ciici','onliim. bDoininus. cOinniidicic,3cdecoiiltmilioiiet.ibeiniCuli.& Jeiiaiiciis|que 

iii co d 

ob'.aiut[.circnt. 

i.Vcjitaicm. 

lum: t Vic]einquir,omniafacico lecundue^xcmplar cjuod 

a Qjiia 

oficndit ci vifii in monte qux c0tt t.iftums. b llli (ituiunt rcnonpotuir, praccetExo.i^.d 

pituteamfigurtsima 

cxenijil.iri & vmbrx. fcd Icfus inc- 

Aii.7.1 

ginarctur. Inquibus 

Iiu!iirin:ltcrium,quia8c rpicitualibu^ min'.lii;at,{!clpiiitua!uda:,(]uo.i uuucpatct.cum olicHliim licnon 

puciilispopulus enU' 

tiitus quandoque ucniretaducritatem, 

5i 

a Tanto melius niinift.qunto, b[Noui.l". Qt)iaa:icrnapromittit. c Datoicftmediu5intecJDenra'&ho 

ininem. d Nouuin. 

itarcsprinsodenfa di 

^ , c n c 

citurcxcmplar figura b nifteriu,quat6&: 

melioris tcftavDcti mediator elt, quod in 

Diuifio. 

tr 

tUmiUXtaie taCtaru . 

auti'.;rteiUi)crtcri.iin&lioccil:Nuncaut;ni,&c. ij. 

^ 

tibi cJllenlum ell in monce.Nuncaucc meliu.s (brtltu.s efl mi 

aldcomeliusdixit. Quiacailumproniittit. QuameiTcritptoniiltioncsvctcrisronfirmatumeil vt du- 

Chryfo,Item figura: 

. 

dicunturexemplarued melioribusrepromiffionibuslancitumct-LNa (l illud prius 

ritatis.quxpoftcaim- 

pletaefl,ficutillefiga 

,. '"> bTcfoincinun:: . 

IX prefignauerunr.lecundum hoc dicit hic defcruiunt excm &c nuccs paruuIo,&: codiccm grandi . N 

veteriteftamento, &[ 

ce!e(tiain nouo teiti' 

mcnco. SedquamdiL 

primushomotcrrea' 

cs.-quandiu icrciia (apis. 

Nunquidquonii 

dantur puero qmd; 

puerilia ludicra, quibuspucnlisanimusa 

uocctur,,ppterca gu 

dcfcenti nninusexcL 

tiuntur c manibus 

lain utiliu; 

vtaiiquid ^ 

3 traaet.quodgrandf 

decet,ueruntamcntr 

ipfedediitiHhotuo , 

u ergoquia illa quaf 

plari,idcft,figuris.Etquiacxcmplaraliquandoe(l;vcritas,n6 ludicrapuerorum,Deuspernouumteftamcntu cxcuflitdc 

ngura,addit,umbrx,quiaillanonerantnifi vmbra ueritatis manibusfiliorum.utaiiquidvtiliusgrandefctntibusdarcLjjj 

lcuiter abitura ucnicnte Chrifto. pterea priora illa non dedifle putandus cft. I '* 

pfe utrunqj dcdi 

a i\efponfim c5l,&c.lion cum incipcret.quia iam multa figu 

ris exprefi"erat,fed cum pcr fenon poflet,c6fuluitdominum 

Sed kx per Moylen data eft,gi'atia&: veritas per lelurn Cbi 

(tum facta cit.gratiaquia impietur per charitatequod ^êrli 

Cjui&defiguris ficutîdcueritate eumdocuif. teraiubebatur,'v"eritas,quiareddizutquod^mittebatur, Dc 

YidcOnquiO Omniafacitofecmdum exemplar,&c. nique omnia qua; ludxis promifla fnerunt, ablata funt . .Vh 

wTHEP.Cumenimquxoculisintucmurâcriusipfi pcrfpi 

eftrcgnucorum vbircmplQivbivnttiof^vbifacctdos? vbif' 

cimas,quameaquaudiendo edifciraus , propterca Moft apudillospropheta,cxquovenit quiperprophetaspr?di 

batur.In illagente, lam nihil horum e(t.Iam perdidit teri 

Deus uniuerfaaperuit,necfolumtabcrnacu!iforma,fcdque 

admodil efletetimmolandu,&: cultusalii ritus 

per3gendi,&: na,6i nondti qrit c^lcftia ./nhxrere crgo tenenis AvG .Omnia cnim non fo!a propheiix qux in uerbis funt 

quauis. 

Deus donet,n6 dct. Veriin tti no ci in hserere no cja debeii] 

nectantumprBcepta vita:,qux morespietateque cohrmat. aliucad.uenifiDeucredercdcbeinus,Ipfeeadatlcd nofij 

vcrum etiaiB facra faccrdoialia, tabcrnaculum fiue templQ, magno cxpetUre ab eo bonQ,dat,& non bono . Nam fi pio 

altaria,facrificiacadiftafuntpropteruitam a^tcrnam fideliu magnoeadaret,in-iliseanondarer.Idcoautemvoluii 

anChnfto,&:impletaci:edimus,&:implericernimus, &:im-> 

plendaconfidimus* 

re&:iT)aIis,utdifcatuonialiudabiIloqucrere,quodn

88i Ad Hebrxos. vni. 882 

Cap, 

{^*THEOPHn..Nam quemadrtôdumvfurpareidomnesfo oporte^nej?phetiascxtinguamus,eog>invmbrafatafunt D 

\ lent donir.m aliquam qujefitprcpediem collapfura , vi- oiail!iafuturorum,fiaitait Apof}olus,Hdci^^ma cit autem leges meas in 

pluraii , quia lici t lex noua stt una , tatr, frt 

ibifunt plura prfcepta & consilia/piriiu(fanio inffiraia. Quutto tati 

*Etcro

Icre.jif. 

Luc. z4-g. 

"f placapis 

ct. 

883 

GIo.orcl.&: Nicolai dc Lyra. 

S8 4 

a Eteroillit m T>eum. i.'vinentcx mc & mihi,&in futuro me tutcdigniorcs.qui.f.intelligere valiieruntlumeninco.rpor.^ 

vidcbunt.quodeft peife^liovr altcraltcrum nodoccat.hxc atquc incommutabilc,quantum in hac vit.ipotell.qiiod mi 

ettdirtantia vctcrisA: noui,gilludinlapidc,hocincorde,ibi 

norcs tficredjre . potucrunt Cum eigo vcncrirqiiod pcrfc- 

mcrccstccr.i.hicvilioDci. ftamcft,&:euacuatQfiicritquodexparrceii,tuncqui afTuni 

b T

JAd Hebrazos. Cap. 

euav: dctutfphitufiatiHigrWa.n IJeamdHm afeihm,ut funt eaqui 

patinfnt aicf.ntcniptun. tnuiuu,per ijuam homofil capaxpaci^ fpintuJjanii!,hel(}Hatuni 

ad ujHW fpintuabs graiU pcr Ppe> aummum, ai 

quxrrMtipUc'nerfcnptUYann.Te!itmentibominesc\hortatiir,&funt 

jtcundaria in hge noua, de quibus oportuit fiielcs ChriHi in Hrui uer- 

hts crfiriptis. Etideo noua Itx principalitcr efl lex indita .fc. gratia, 

jccuiidano autem lex fcripta.Vndefecttdum hoc ad quxfiionein motam 

perpoftil.aicenduti eii,quodlex nona.f principalis non folum non de 

IX. 88^ 

l\T'.VU C.A. Inc.%.vhimoHet poTii\.(].Vttumlexno.debuit daria 

Chrifio in 

fcriptis. Circa eius fdluaoncm. Bur. Idhorans , mter c^lcra dic!t,q)lc)i 

no.princip^litcr r/ inditamenti.f.ipfa graiia agitur 

no dtbuit 

a ClniHofcribt. Gratia.n.curnfit quxdafpuaLs cjualiras rnentis, non cfl 

Jcriptibili . Srifimdamentu huiiis ronis etroneum e(i,quatolltta Clm' 

J?o 

olpotcntc,per confccjuens 

deitatc . 

Tâdicere Crrifiu aliqmd nopof 

fe,quod ih contradan^m no includit,efl tollere 

oipotentia,fed quditate 

fpiritualcm expnmcre figno fenfibiif,f!cutucrbo uelfcriptOt minus in' 

huitfcnhia Chnflo.fed nec etiam potui:fcnbi. Gratia enmfecundum cladit contradoneq patre in uoce.& fpiritumfanEtu coliib^fpeciefenfi' 

fnam efientiarri,c(i qutdam qitaiitas mentis,qu ncn efi fcriptihilis nec biliter exhtbcre.igitur huiufmodi qiialitatefpualem ficut e/i gratia,Jcri 

rciampronunciabilis.ihiantum vcrb adfecwidaria dicend'.tm,quodlex h?re,& pronuciare JenftbllitCY no cji Chnjio mpoftbile. Incauturn igir.oua 

eli leifcripta, 

vt diiitm eji.de hoc tude plemui in prîi[la.q. artt. tur efifundamentu illius rationis per Burg.addutlie. et afaiioio Th.reci 

2 .tH corpore queittoms. 

C A P. I X. 

ABViT^/.Hiic.vfqucdiffc 

rcntiam tettatTicntorum o- a 

ftendit, & tp veteri Douum b 

pit i.i.q. i o6.prout Burg.allegdt,poftil.igitur ratiories potioresfunt. 

il.- 

C A P. IX. fignificat fuper coelefte Ecclefiam 

Propeitvteritum.habuittainen. Oftendit quam.necelTatiiiscratChrittusaimpetlij^-omnianiiUusiiit.iiiet 

in 

^'-" tllnil eft pCCCati. Arcaetat dc ll* 

i anis Scthi , habcnS duOS CubltOS 6i 

caiuaies. 

2 ._^_ diuidium m ^ 

long'tudine, & vnuni, 

ea. 

fupereminet,&:iilud'immut3t.Nucc I_JAbuict qLii(ic&: prias iulHiicario 3&:dimidiuminlantudine,tantumidemoftcndit 

Â e.x ipfiustab^rnaculi acamaus. demina!titudine,Etinvnoqi-.oque 

'dicmate. nes t culcur.T, 6(fIindum ieculare. anguloaureumannu^duosadex- 

.; Se D V L I vs.Hoc efl,furunt in ta tns, &c duos a finiflris , in quibus am 

aaibernaculo vafa Dd, quod apud hoies magnii, ac admirabile due erant ve6tcs aureis ad videtiir,fed tn illa omnia vmbrêrant 

portandu. Propitiatorium eft fiue 

faturorum bonorum. oraculu.tabula per arca eiufdem *CHRys.O(lendithalenusexfacerdotio,&:c3;telt;amenlongitudinis 

&: latitudinis. 

Superg Itabant Cherubim, inq&: tefe continentia auerfis 

to,quiafi!iemhabitucum eratillud. Oltenditaiitdeinceps vulnb.iemperafuiciebant.Hoctotum eft parabola .Primii 

jamexipfQtabernacuIifchemate.Quo? Hocquide.inquit, tabernaculumpns Ecclefi.i,inquamiliramus Deo,anteqaa 

iinCthSc fanclalaniitorum habebat . E t fanita quide.n prio- veniaturad c^lum.In qus candelabra.i.Chriftus fulgens vir- 

hoftiasoiariebant; fanrisl'antfy;"nbolatpis,ibiquippeperh 

tutCiSifapientiain meJioiideliuqui&ipficadelabraaurea. 

ft.iautem ian:1orum,haiustpisfignal'untnuncpfitis.Dicit quiafapientialucent.IpfeChriftus,ftipes,quiportatttiabraiutem 

landtorum cilc ca:lum , Sc velamentum c^li,^: carne chia a dextris, &: tna a fiuiftris , quia ipfe vitis, in quo fundati 

ncr.intem.ininterioravelaminis.hoceftpcrvelamencarnis (mittresor-iines,q.iiatpegratia;dextri.i. dignioresantegra- 

;ius.Ban'jmver6eft'.'tex PauloCuperionbus iftolocoresu- tia finutri.H^ (mu NoerOailiel,52lob.i.re

GaLtidt 

j^S; 


888 

^' 

TJl^^^^^^^^^^ 

88c ) AdHebrazos. Cap. IX. 890 

nnificatf^qcT ia logioi:i eftin rationali in pcloie faccrdotispo ^ 

firoitid cum coiiitiiit.ln lanuna vcro {'r.nlificationc-,&: abla 

tionen r 

pccc>itori-i,t,inq'jaiii itionalc fir in 

peclore fimilc ar 

cx in qua )cx crar,v Janiina illa in frontc rimiiis propitiatorio 

quod iuperarcam crar.&: ui vtrobiqne ferisarctur quod fcriprnm 

ei\ . Super exaltat 

bGomor. c In mcmoriam jntiqiiibeneficii. 

'\ inquavraaaurcahabens 

rttifiriiOrdia ludlciuJV. 

^ redlani 

.quaiigr;iric:tutrac.iotr>i.iL.ot-!i,i5. 

b Tn quio.ic-c faiptaitmt. 

f '{'ô.Quodringu- tl^f.Hi.c. 

z Hs annis iutrabatur, fl "Clplma, 

c.x omivi oartcauro , j ni qua vr 

(hnuiw.Air-A 

aQuai'igr.u1c:tutfacrtot,iliiPot-!i,i5. b rn quij.lc.-c fi;rii)tait'iii 

r.ricnitndr. fc;cntia:, propitiatoriu 'bparca 

Ciiriitoa D^Dirccialitcrdarum cll ,vtcf- 

Df ncn elt modn dKcnium t. per fing'il A' T H f O l' 11 I 

qr.ihtis 

ci V5. Patefacu imc lcco,nonocu!;s iOlQ6i:obiu.tuhcc 

nuiari.prJjfcrreque 

iUaXat qUotid'e.bEccequ3dfupralanaumfcciilarcdi..cit: kcul.irialjcrificiaqjainihil ducunt 'pcifciftum. 

^ 

non vcnif- 

gnificab^t 

lc adhuc perfcdio- 

4nem. 

c Uitus inccnfumponcntes.exttafairificia. n j- 

e g lôn ffnefanguine. 

"k C H R y SOSTOM vs. 

" Et benedixit, non fme 

7 fanguine , non quidem 

Q finc fangnine, ted iftO 

languine.Nonenim ta 

9 tum erat negotium ~ ,or 

n 

quamillisquib. pro, 

cfabantur, c 

lnprioriij'iid''7ntahcr- r 

^ 

introibant . 

ulofenjpcr 

erdotes. ^ 

; A N S E L M V S. 

I 

tf- luodautem in priote 

bernacuio quotidie i 

pdr introibant iacerdotes sacrificiorum toflicia confjm i o ^^''^'''^^'^'fl^^^''^' tntus per 

r , , ,n ^ r -r . r . ,! n 1 cium, quod igninon :,,.. 

Slntioibat. IfleexpartcîRnificit eumquilemel ingteilus cft celum ^ r , ,- "r i ^ ^ 

SgeiltCS. 

^ ^ 

qucm conlumatur , fed ex 

non mox fcquiiuur. 

mltcsjin fccudo aur (emel in annoiolus pdnrifex no finei i fanguinc q"|dem de- e 

a^ Vnde Verba ._diil^ruiii meorum.i.corporis _ fui. 

monrtrandum fit. 

.^ 

^ 

Sapequidemfine fan- 

ianguincjqucoitcrretpiua&populiignoratiajhocfigni^ 

alnifiis. bQiiiititieci inflitmt. c.i.nondani liccre,intioiieadcel.;flia. Donec Clirittus I -4 gUineintrOlDat, lCCl CU 

vencrit. 

diecuiidariam. 

^ ^ 

^ 

^ languinC HOn nifi IcficanteipiritusadojnondutiPPîL^^raeiresandoruviam, 

^ mei. 

k.iui.îiuiw 1. a.i.carnal.buiobf:tuaniii5adiuicflatamhabcntib. bQuarmyftica fimilitudo ell. .^ " h TrO ftia & pOpuU, 

j:rannuni i 

ntroibantji^ adhuc priore tabernacuiohabeteilatii.QuefparaboIaell:i y Chriftus pro populo fSimilmi 

(tm racriticiis iacerdo- 

iuo obtnlitproievcro co crat j> 

1 

1 8 non nifi in membris tcpcre ta- 

s , fianiHcat quia in 

ia:fentlEcclcfia,lp.i;ctiDominofincintermiirioncfamu!a- 

5s,quofidiaiiOsfu.c fragihtatis crrat;iS, (jncquib. efff in hac 

'niuillatenuspofl'iint,quotidianis bonorum operum y\(X\- 

:-,quotidi.inis lachrymarum fuarum libaminibus quafi ue 

{\i\s.vndic\^(c3^\i.Yerha deli6lorum mortuorHm.T>t\\(i3. Qmx\\ no ncn fiapftra 

fuadicit,quod eafufcepit,nonadhabendum, fcdad de- setei quo. 

Pi.zi.a. 

endum. 

* AvGvsTiNvs . Homo 

inueteri lcge gemitu &dolore 

ilacccdore.scxpiant. 

ilnfecundoautem, drr. *.THEOP.Vides quemadmodum, 

cordis vcniam mcrcbatur,fed facnficium m tcltimoniu pec 

cati DcuseiTe voluit,vtfepeccatorperoblationem facrificii 

^la principio finthgurationcs,^: ftgurx premiflx. Et ne il- 

Wforfan cbiiciant qaidim,inqaiantque.Cum fertiel 

errafleconfitererur.ipfumqucpeccatorem efle innotcrceret 

con- (5i:idcircopromanift;(lodelicto,nunquamDon inusfacrififetfecunJumChrdlumfuiihlacrificatum.quificri 

potcil ciummudauit,fcdproignorau.Vbi enim manifellum erat 

q II. 

' 

curictosille^vnohocfacriticiofandtirate donaucrit. Quia 

tiotibusrcculisfueratChri(lihocfacnficiumde(l)natu,qj 

tbnselTctfalutifuturum tamet[jranlfi,illud & tremendu 

iirct,quodaPontifice lemcl in annos finguIosofFerebat- 

AiG.Vnusucroittc qui temel inannointjrabat in landa 

io jnQorum,quoniam Dominum Chnftum fignificabatapcr 

pcccaturn,quidopuseratvtfacrificiolegispaIa ie deliquifTe 

profitereturf' 

1 2v{)(

A 

891 GIo orcl.& Nicolai de Lyra. 89: 

a Solummodn in cihis & potil/:is,&c. icTil EOP. Lcx inquit & le 

Eisipruuinftilufa,h'jmanislolumfuntrclxisi:npofna,utpo 

tcquibus&uefcihominesdebeanf.&inpotuvu , &c Jltiul- 

mo aducn't,Si tucfaQ*c(l,fcd fimiil a:^nen'f. Efl non d.xjt 

Alue.vens ponti/cx- HoHurum.Scd bonoium qiix faCla (hnt 

veluti non vJle;is lermone vniucrfuhi cxcon^re- 

fi mun 

modiqiixdam iniungunt.Hoccomedcilloabllinebis , Ve- * AvG.Qiîidpro te obl.iturus es nt puifidcns, 

rum quo pado.&r potlb. dixit, cii coitct dc potus diucrfitatc tus poteris oftcrrcquod munduni ell . Ofrcra t crgo fcipii 

' '" 

nil quicquam kgem 

madaHe. Autemmid 

rcfeitAportolus quia 

Sacerdofi paulo poll 

ingrctTuro, n^tcrdifta 

fit vinipotatio. Velin 

eiufmcxii mand.uoru 

GrMta. Q>ioanib. 

d n-aaimalibuj. e A liccid.>tiL...'i5Utatiais. 

b 

temporisinllantiSjiuxtaqiiani munenwB: hoitio: oftcrunii.tcftccjnfcii-.itij. 

EtltadvifumhuminumcxttA. b PlencmuciJ.itu.n. 

tur,qua: non pofllintiuxta cdnlcientiam pciicctum faccrc 

a Dco fc.licct. b Dil^vincncli. 

mundiis ficerdos 

nuindet, hocedqi' 

fecit Chndus , m 

1 mfiduminucnicin 

, minib. qîod oi!ei;\, 

pro honiinibus, fcip 

fumobailir.Miiudsv 

fi contcmptum,hoc po a lcruientem lolum modo m cibis & m varus ha 

potibus,& 3 ttimaichxuK-tim.i,-. 

Abiutiouib. aAias. bNonfîitus cHisoiunib.dicoimpoliiisqiiaSinCMUsadicfrcnanduin 

tiusaddidir.Erantpr?- 

tranl':;f.:n'o(:'.. 

rS^nôrNiirmor-b ptifmatibus,& iu!lidis carnis uîquc aci rauiftima, mund.i 

"^ 

tliui.T ho't;a immacu 

tempuscorrcdio- !ata:Non evgo Iiocol 

c\ if f 

a Ha!C non impi.'if.îlum,fcd. b ''at.-iaJin'.Tp;IUnduin,vd liJtflib.a.Iaux lanJum. ^ 

tUUm qU!S attri.'Ctailet eNoncaiuaiium. fuiuca crant. tulitquoJnoscid^ 

;xfciUlsiulliti.-c&:a:ter:i.ibeaiitudiniv,4uitcnn>oiclcîs 

mu.^^ôiir.ohoco; 

vcleffct motbo infc- 

nisimpolitis.ChriilusariiitenspontifcxfLiturdriibo^noi-u 

f pet mai* 

aus,velfluxumfemi- *- 

Uciu-ceum. 

nis , paterctur baptif- , 4p^ 

j. ampHus &perfc6iius tabernaculu non manii fa6lu,i. 

mo Jd c(t aqua abluo- ^ 

r^ f^^^ j,'o ucifed hu 

batur>&ihuocin niiv 

"'* 

ducxillimabant.uela 

crimine, vciacdtagio 

ne . Carnis ucro 

purgari e 

iufiificattones. erant prx* 

cepta qusdam , '. huius.i.Uumaiix, (ic.it vctus Cuins i.Iudineieinoqjod fix^t liomo. 

trfufu.a. Vtm vct.-ri. 

Icdlongcalitcca Deo 

no hdiustcrcationisjnecj; per ianguinc 

hircoriiautvitulo 

aQuianon eIlop:u>itciatiquia p::ctcûiu 

qvix 

.hinta 

cU. bCv''cl(: tabcinacuiuiu.ffincljfani.^:,(um. 

ria,fcd pcr propriu fanguinemintroiuit femel in ^ lit.quod a noh;.^ 3. 

pir, &:munuum ob:, 

7 iit, carnem er,!''^ 

finLta,.T 

^- 

. bisacccpit.ha" 

ht SedaiKicill 

pit. Dc utCiO i...^,.,. 

S Marii*,tit mund.iaic 

fcrictproiinu).indi.s 

ipte rex , ipic Sact,dos. 

* PROsPEa.Qaoiam feindChri{lusoblatuse(l,utmuit 

rum peccata portaret. 

d Pc?'d'pt.Chrilhisintroii(it fabemiculu nomin 

id eft tabernaculi.dcfignat rii;natum,ide ca:luni pera.i [.lii, 

quiaplurescipitquam tcrrc;iumil!ud,5 perfcdius, o:]3;J} 

corum carnem ti 

xat abltcrgerenr.qiii fcamdum carncm vidcrentur fordidio 

res.Nectamen laxcerat pe-.petuopmearura.fcd ulque j.ir? 

fuscorreîonis hoc cir,urqnc ad Chniti primum aduentum 

quiuniuerf^hxccratemciid.ituriis., indudiirutque cult-im 

Aft.iS. uerum.&tpiritoale u.Cumetretautcm lex graueadmodu 

iugu.iure impofita^dixit^ficutin Apoltolorumaiais eft fcri- perfcfâbeatirudo.Vc! per tabcrnacnlum,ii.i elt perc 

' 

prui)i.Q.itd tenratisimponcreiugumdilcipulis,quodneqj quxnolemineuin c5ccpta(S:fon-nataeil,allillcns}\ 

patresueiK-iportauerunt. 

Aug.Ira utpertabcrnacuhunaccipiatarChiiiti cnrv. 

b ^/(/eaJifwpom.ylqueadtcpusgratias.quoin meliuscor- rigendicrat,qui huculquefubpxdagogoerat, &:ideonopo 

bisobtu!it,inqua&:diabolu cxpugnaja.EllemChi) 

&faccrdos.R.expiignauitpro 

teia ir perfedu .' facere.non tamen"eo tpc debcb.at celTire. nobis.Qn pro nobi.'; pugnauit.quafi 

/ c Cibr//?MJj,i//(/''^Defuflicientiauniusueri 

' 

nobis.SacerJos olitulii.. , 

VKilus eft,imaio uer!; 

facrifiicii.Tellam. vicif.Crucifixuseftenim.&decruceinquaerattixus 

plene hictraftaf perqnod &C peccatorum remiffionemqua occidit,&:indeRcx noftcr.Sacerdqsaute quid pioi 

ucrbsl rem.'a' fupratetigit,pra;ftaridicit6italutem.Q.Hcc tulit.Vndequianih;lmundu nueniriu ho'.iinibusL; 

pra:di(fla lcgalia non potTum facere pcrfcdum.Sed Chriftus fert pro eis.lcipfuobtulir.Ecce muda ic f.clix 6c uera n ctiiti. 

_. 

afliftcns &CC. 

* CHRV-ôsTOMVsNondixitfadusfedueniens^hoceft, 

^dhocipiam veniens,nonalii cupiaai 

Carn6.n.deuteronirginisaccepit,nt mndaoffcrrc.plmijdii 

e h;/affi7.Exponitquiddixeiit.Tabwrnaculum nuu raant 

fuccedcns. Non primo 

dumjfandafandorum.ideftcÎeftia.' 

ft^wâSjfMim 


mns pontifexillucintrubat,tertio ntodu intrandt,(juiii cufaii^wit'.: 

hat.qHMotempusintrandi,quiatatumfemelinatiVoqmntcaii\uii,\ 

trabat.j.ad placandum ftbt D . rurn.in;- populo Et ifla fignitiLabav 

je 1 luxta quam f.Tarabolam. qaxfunt in no.Te.quia Qhnjtus qm eft funmus pontifx nityttn:: 

2 Muncra&hoftiôfleiuntur qosenonpoflbntiuxfa con- lu,quoddefignahatuypcyfanUufanUor7t, ut Jupradictu,& f p'ff 

fcientiam perfCvlum kccte.Quia m ue.Te cjuod fmt figura noui, fanguinerrt ad placaudutrt nohis patretn,& hoc eft quod dtctiur (.'>: 

munera oblata non auferebant peccata ut,t)r(dBu eft,& caufa fubdit. 

3 Seruientcm folummodoin cibis& potihus.jQ 

| 

quoddam fuppofiium,ibt.S\ enim languis.O^capr/www quinque ta que per fanguinem hircotum aut uifulorum . Sictit intr.i 

git.Trimo digiutatcm lor.quia tila par> tubcrnacuti quf figurabat n. Te. 

pontife^ vetrris Irgis , Jed per propriumfanguinem,qm pro nohn, 

MOi ahatHrfaiictum fanetorum. btdido dignttatc miniJiri,qmafolus funt ejjusus in crnce. Tarigitur etiam ad qmd intrauit,ciim dtcttur. 

mus i( 1 Actcrna 

'^^^P

m Ad Hcbraros; Cai IX. 

ffi Sinim f.z>n'f'i hWcr^f-im: (ôd per Chviflnm potuerit efTc 

p. ITV. 894 

fubfl5HamortaIiscorporisChrifti,qpeIIe,carnib.& fangui- D 

AcJcptioam!iioriprobac,quipccillaiegaliafiebatmundatio 

neintimata e(Mcd etiamcontumelia.&abiedioplebis^qu^ 

-orporaiis. 

j lincormn. 

noielkrconsfignilicaturjconuerlaeltingloriam.quamco 

Hircus ChriCtum fignificat.per 

fimilifudinc car 

j^pcccan.Taiuusquuduorumteftamentoramcornib. 

bufhonisflanunalignificat.ln medium combu(tionis n.it- 

ue 

titracerdoslignucedrinu,hyropu,&:coccinu.LignucedrinQ 

ilat iniiTiicos. 

Ciius ttttiiW,, &c. 

3c iniicnca ruta. cu 

;>

89y 

GIo.orcl.& Nicolai dc Lyra. 

^ putes.annotat.&roOcndit vtriufquc mundationis diffcrcn- 

K tiam.F.tquomodohoc?IftaquidcmcxccIla,illa autcm hu- 

89hibctde mc mifit . 

cj mcp 

Et paraclet' tcftimcj , 

Iqint,fanilu/eipfHm ohtuUt 

immaculatumDeo , 

hoc 

eft lacrificium im- 

maculatum crat , 

dum a . 

pcccatis Hoc 

mun- ^ 

c- 1 

nim cft per fpirittim /an- '^ 

fifMw,nonpcrigncm,Bo c 

. 

peralienaquaidam Et j 

tconcilia pin(i,j(;,i confcientiam no- 

Obtulitpcrtpirituniomnia diccntem.Vel tmmiculattim prrli>iriiuir),de quo conccpius imniu 

nis.tuita |>cccitu: i Nuncjiinen taniiiin. bUuo licitliiiguis (;liiilii.apcccaiuinuiiUji, \tc 

fliiuu libciuicfacit lctuite Uco,>!iiidai viucrc, nosopctaii cller,neci]ii.i: (pctanius fcitcmus. 

lcruicndu Dco viucnti.'Etidcon6ui 

opciib.mortui.s.ad 

* 

a NouiTcft.d3toicnitico,vtvoiMtiacciplantha:(cdiiatcni:& bocj moite intcruc 

nirnte,liiic lcx noii iiiuaret. 

qti.i 

b hius. (.Iialli. InterucnicuteintcidilpQlitioncm&VoinpIctionein. 

tcflamctit mcdiator cll,vt mdrtc intciccdctc i rcdcptio 

ncm carii pi\'uaricationum,qu9 crat lub priorc fcftaip.c 

A Deo. Ab.ttcruoclefli. b.i.xtcrnain li.\re.iit.itcinficquentcf proniinam. 

pcihibcbitdcme.L^ 

tcllimonium pcth. 

j tis. 

2- 

3 

*ChRISOS1.Qi! 

mediatot; Mcdia- 

nim non cft don 

rcicuius eft m.diat , 

"T" fed &: alia quidcni n i. 

5 lius eft mediaior , it 

puta mediator nu[a. 

}^^'. flram.\nbencdixit,.i6 opcriixj ' 

g 

wzorrwT. Siquiscnimtan 

gcbatmortuum,polluc 

batur, &:hicfiquis tcti- t 

gcrit opus mortuum 

tCal.i.b. contaminatur per confcicntiam. 

g 

^djeruiendum.mqnk Deo 

to,rcpromillioncaccipiatc]uivocatiluntcternc 

yiuo. Hic manifcftat 

hcicdi 

rumfir.nofj^ônlus, i 

7 adiuuas f[.~61iini,ci 

a ti MurteintcrccJcntc,qiiiavbicunquc. 1'oterunt infinni c.x co ijuod inortuiis. O dlui'liJ cft ficCt lUCt 

ettCh(iUu.suonciedcieptoiiii(Iioucni&idcopiobatliuchunuua coii- Kj - f^li, fiA ic .)1 

fuctbdinc, 

tati.s.tVbi cnim tellamcntii cfl;,m6rs nccclTc cll intcrcc 

a Intctucniatantecouiirm.itioncin. bSic&no.Tcl).i.pi'omiITioxtcrnzvitz& doArrina 

ruangclica. i.peiiuortcin 

quia opera mortua haMi 

bentes non poflunt 

fer- 

tcll.itoium. 

hicfiliustactusctlj 

&: nofter. 

e hitcrcc. Intcr \ 

Tell.&: nouu. inq; 

dat tcltatoris.Tcllarnctii enim in mortui.stconfirmatu nofoiu lacramcnt,; 

fa (unt, led &: pro 

diftlctio 

cft,paftio( 

uircvero,&:viuoDco,quia ijja 

B 

mortiiafunt &falfa&mc- fti,incuius morrecoftatterrcnanopromittiîcdxtcrn: 

lito. 

morte enitn unigcniti neceiVc eft magis fpsrari. 

' 

a ( 

iMjdf/(irttw.A!iusfanguisnonimmaculatus. 

Mtema.bxre.ic AvG,Ha;rcditasmeapr.rclaracft mil 

b îo/?m^jwomHi.Ambr.i.peccatis,quxquitangit inqui- iph^h^reditatisuoxcftapudprophctaDne Dcusnoflei 

n3tur,ficutquitangcbatn\ortuum,coinquinabatur 

nec infidenos.Hacha;reditarenomoncspatcrfiliorcligt, 

k: 

tratinca:lum,ficutnecilleintcmphim. fili'ca(uamortemir.\biliteracgfiuit,g refi.irtcdi6t c ;îttff/.Nemocrgoeipoteftfcruircquimortuaopcrahct. 

oi: 

j 

g Viien.Dixit.Chriftuseftdator no.Tc.morte intvjiCi 

Ambr.QucmoiscratneceflariainrcdGmptionenonmodoGentilium,fed&:earumpr(ûaricationumqijaslex 

nucq^cofirmationeePpotuerat moii^^batcofuetuii;; 

facie- nianxlegis.V/;mjff.Sicut ergoteft, morrc teftatorij 

batnofoluebat.Tantumfuitpeccatumnoftrum , utlaiuari firmat,fic&Chiiftusinaflertione eoru q tcftabatiir vi 

no poflemus,nifi vnigenitus Dei pro nobis moreretur, debi- mori,negs de cis dobitaret,nec aliter poierat nobiscfll 

tonbus mortisjfedficfecitnosdignosteftamcnti &:promif Morteeu.agclifiinnobisc6firmauit,utciapronobis mc :i 

fxhxreditatis,&:itateitamentumfadumfirmum. 

eft prccepta

S97 Ad Hcbrxos. Cao. IX. 898 

fa yndenecprmuwquidemfine fiinûinededic.uumeU. "kTnÊO- d HicfanguistejiamentitjHodmandaute. lfi Ansel. Qyafiron '^ 

\ pHyLA. Nou.n.loiiim Apoiloiusqii.xdiccietcx communi fuiffetvosarpcrgo,quialaicranguisqnouospunfico,e(i con- 

firmator teftamentiq3 mandauitmihi Dcus ad uos deterre. 

! moriis 

qiiadam confuetiidine confirmaHat, rtct uta rebus ipiisqua: 

inuctericontigiHenf.Quodlane ludxos adcreduhratenia- ATheophvl. Chriftus 

fancficinquit.Hicfanguisnoui 

tcllamentiin rciniffionem 

gisinducit.&ifidemutlibiadhibeantadmonenti.Vndein- 

pcccatorum in ueteri ueronec 

quir. lft,qiiamdiu. CatOrUfn remillio.Vi 

prarccdat. Vndcfuit ^ eft. Alidquin nondum valet,dum Viuitquitcftatuselt. Vn- i *^csut di- 

fangujnem 

nCCeliejiUt prJUS lllUCl 

aQuiaomueteftamentummoitefirmatut. Ethocinfignum futuiiqnoiftnguinc Chtifti. 

^.*.. ......,........._ 

xeritteltaiiietum ne- 

tedaOlCntUm nOnfl- bConfimutumeft. cNonnnefanguine- 

, 

, r 

celTc elligitur , uc 

nefanguinefueritdi- bcnec pnmum quidem lineiangume dcdicammeit.Lcdoi Chrilti mortetn intclligasjubi 

telfamea 

CatURl.SangUiS UerO aPiiusomni.vttotumconfitmaret. , 

^ 

. , , 

eft argumen- enim omni mandaro s a 

leg Moyle vnmcno populo , acci- ^ 

tUni fed UCtUS illud P SimuIaqui&ianguisqaianoftrumbaptifinaibifigutammeftpanioChrifti a Qux fignificat mim 4 

datiunem tiitutotuiii ""'" cum a.qua j. baptilmi. b De quib.ilperforium facit. 

at^nilanRuinemfieu- 

7- 

- ti fit mentio. Er tabernaculum 

cir omnia uafx 

-. .. ^ 

_ i . -r 

jf 

, 

^ tninificrij fanguine fimiU 

c picns {angumem vitulorum & hircoru cum aqua &:lana coc 

ramprctulit nouijin - | "-^""5"" 

" , ^ ....^^.^ 

^^^^^ ^ .^..^ ^^^ 

terafperfit. 

.^^.^.^.... 

quoDei liluisincar- 

e * Idem. Vel hoc 

cinea&hyiopo,ipIamc|uoquelibrum &omnempopulum 

nemortunscft.Vctu ideftadconfiimandumtcftamentum. 

^ ^ 

quidc noltri prefcrc 

34-^ quid illud defignat, d . 

alperfitdicens t Hic languis 

teltamenti quod mandauit ad figuram, qui &: tabec 

CUmfeflametum,ilV Sicut libnim. bTemplumOcilinaumcftquode.vot. Habentesofficia, J naCulum lumit . Ait 

,quitfijine dicatum? vos Dcas. Etiam cabcrnaculum &: omnia vala miniftcrii 

g 

namq,-, inambulaboB 

Jldouide.QuiahOcip iQiiiaquxdam Jn CiS & inhabltabO 

vafafolaaquabaptizabJntur.fedinnobiiniliiKinefanguineChtifti.mundatutpnieriui. 

^ ... r r -n -a r r ^ &alJbi.Vafaautema 

. lampnncipiumfum p 

natcofirmationis & e hmilicer . 

iangumc 

Etomnia aiperlit 

lepencinlangumcj^gnsdomusDeiqux- 

roboris- Ntquc.n.ah- , , 

QyicquWdcaiiis. binquofactificio. damaurcafunt.qu^* 

tcrpcragedifutnpfil-f cundumkgemmundantur, ccline langumis eftulioncnon i idamargetea.Sumus 

fctinitium , nififan- uo j j r -.i itaquenosueroChri 

. . rr r r aPeeeatoium. bQuandoqmdemMcyIeiupccpit&Iexii priccpit. cFieutas. t n /* / r 

guiniscfFufioprarccf- 

"itet. 

,ubb Lefloeww-Sicuter- 

^ b 

dEcciefquoad Jumdicitut.^ 

fitremiilio.NcccfrecftergoexemplariaquidemcoElcftiiim 

" ^ * 

^ 

liftilangujne relperfi, 

adepti quando quidem 

S>c in cius fuer{. 

jgo Moyfes fangumc 

prxdiftorum anima.iumaccepit,utcoafpergeret&:munda musmortebaptifmoabluti. 

xctpredida-Sicnoftcr MoyfesChriilus datanoualcgc.fuii e Etomniapsneinfanguinefectmdumleêmundantur. i^CHKys. 

'.. liijinguincmquluituluspropteruirtutem crucis,cuiuscorni- Quarcautcmdixitp^ncquarciUudfictemperauir. Qiionia 

r 'busimpiosuentilauit, &:h:rcusprofimiIitudinecatnispcc- illiusnon eratperfcda mundationeque ren.iflioreife^ta, 

c.'iti.&: quia hoft'a pro peccato egrelTum cu m aqua de 1 uo la fed fcmipcrfefta & in minima parte nunc autem , hic eft in- 

;ce,|tcreadhocopus accepit per aquam baptilma landificans, qnitfanguisnouiteftamentiquiprouobis efFuffuscitintC' 

pretio languinis nos redimens.Cum lana coccinea quf ignei mulionem pcccatorum. 

;. 

s; ccloriscft,&hyfopo.Lana.n.fignificatignediieftioii,sChri Lccc qua^propncprxdicit Moyfcsuerba quibusurusefc 

fti,hyfopusqui ualet contratumorcm pulmonis, humiUta- Chhftus in coenaquandocorpus 6c fanguinem luumdilci 

temChriftifignificat,qui peiferuoremdile(flionis&humi pulisdedit. 

litatemptonoftraredemptioncfanguincmluumfudit. Eo f Ef//e/tfnjj;w?|f;yotfBo^r)-f. Hxcdetcrminatioideoap 

( fanguine librum, i. cuangclium fandificauir, i. confirmauir, poniturquia per a.raam afperfionis qu^ fic bat de c inere uitu 

&populum fidelium abluit diccns. H:c tjifatiûis ncui Tefia- \x lufffiebat rcmiifio peccatorum aliquandoqn non effun- 

,ii,menticonfirmator,quodmanw/mf^fl(if;j'.hi enimfuntpopu- habentur.Qn5autemnuncuocatcoeleItia^nua.c9li"iai;tan 

4*c4usDci,idcrt,cledi. gelosJnihil tale,(edi(ia quxapudrosgcrunturincelisergo 

c l4M.Charitas Chriiti eft nobis !ana de qua u cfte faciamus. lunt ifta qu^ noftia fun t &: hxc noftra cglclliafunt quam uis 


iSri Vn. nccpri. llicprobatidemperlcgcmdiuinaminquaprobaloncprimo 

ponitno, Teha. conuenientiam cum ueterifecundo eorum 

'if)trentium.ibi.'Sccc{CcckcTgo.CircaprimHmfecundum,e}uodw 

^. Tefl.quod fuitfigura noui fuit confirmatum per afperftonem,fangui- 

''!,vt habetur'Exod.2/\..Et fic patet perlegem diuinam,quodTen.no. 

neffufionem fanguinis debuit confirmari. ut figuratum correfponde- 

etfigmxc-hoccjl ûo

999 Glo.orcl.& Nicolai dc Lyra. 900 

^ intcmcclcbrantur. Siquidemfrangdi intcrrisfunt/edtfi" 

A coclcllcs vocuitur. Nam &: Cherubin in tecrisapparucrunt, 

cft,quod fua hoftiafiiit dignior&:cflf5c.icioromnit)ii,,ircat 

yc ..unc vul,d'i 4 "'SosS 

> ,, rt C * I>luncaipatvultui, non iiavt (xpcoft.ijt lcmetii>luti. itlxDcpaiiaiur mcrucc quialur T rt'Ul n/ 

iiUS elt.DOnaereO tUC ficito...nib f..melobhins,icnoaoi>u5eltp:rtiiiûiasgcuctaoijcsite4ati,qu0(lli to inipOUIOllC.n. tlt ia 

runt etiam excmpla 

iionn,ificetct,nccanuqu.iquiii.mi.tccerantteai>.iena.. 

" 

guinc taurorii&lij 

eorum.quaeinccrlisC Dcipronobis.Nctjueutla-pc oficrac lemedplum , 0[ucmad- > corii aufcrri peccat 

B lunt.ncquaquam.n. ^ modum porifcx intratin iandapcr iiniûlosannosiniantûi^ Vn.ae,Igr,iltalio(ti. 

cxempla illa maiac- _ illa;aiue 

cjTiJwsmruo. Noufjpc 

multa-fun 

' 

rant, alioqnin ctiam 

sioporteteumfcpefeofFcrre. Proptcrea.n.neclo!; 

bQi.odnonfu.top. 

S 

,icipienaoaptincpiomundi. tcserant.quiamult, 

b^P'^- malae(Tent,quorum 

cxcmplafunt. e nealieno. Alio^quinf oportcteumfre

901 AclHebra:os. Cap. IX. 902 

p a f(?)rv?.Icxnaturalisctiamoflendir, quod-per inconne- idieexqnoinflitutume^t facerdotium . Origencs ille anti. D 

\ nicns f robatum cit. quus ruperLeuit)cu,!atepro("equirnrqi:od Apoftol. Paulus Hom.j. 

b Sf?f/-NonpctcIlan-pliusmori,red nccindigemns.Non lacrificioilloexpiationisanrqno^tanqna vmbixverit:\te,ap- 

eftintcIl!gc'ndumqi;odaliqiupeccar' (uineccffitate oblatus plicatconrummationcm (an6>iiTima:viclimc crucis.diccsgj 

fjt,etiamreme!,imo(oUvolutate.Veruvthomo remel mor Chriftusfufcfangumcincruce,p propriu fanguine ingrcltuusneccflitate,&iu- 

fus efl: non in manu 

rxnarUia:ampl.llS no 

moritiir,nc&.' Chriir 

aVtiamnondomincmiinnobis.quodmillaaliahoftiapotmt. b Non ftpc.fed femel obUtam faifla fanta , (cd in ip- 

p inchcmperhocprob.-miriaucipati. 

lum cclQ ^ 

, vt apparcat 

codemiure fcmel ob a flitutionem peccati per hoiHam tûam apparuic.EcqueiTi- i ' 

vu!tuibeiqua(i propi 

laius non am- L 

potell: aLcgenamrs. b Kcftat. 

tiatoric pro uobis, do- 

plinsmori. ^ ^ ^ ^ admodum ftatutum eft hominib. (emel 

mori,poft hocciu- 2- necfecundofine pec- 

' 

C Tost bocau. Pofl fe- C 

iVtiudiccnTuriicundummcrita. bEadem ncceditJtc&iurenaturx. CatO apparcat Omnib. r^'''^ 

. _ 

c Alitermirv:rabilioreflitoimiib.hominib. dQuia non omnescredunt, 

mel mori, reftar iudi- 

feexpedantibus in(a- jj 

lutem.Ibique interpre 

cium,inquo accipiat 

fecundum quod mcr- 

:icri!nr,nonreflatuii- . 

rerumfurgant;,&: ite 

rummoriantur. 

d SincpccSi necindie 

. 

'ira;hoft!a, mnlto mi- 

nusin aiiis temponb. 

tcm iudicium, t lic et Chriftus iemel oblacus eft ad miilto - 3 

Non omniu.-n. a Adaentu. Autem 

4 taturdiem b Idcfthoilia pro pcccato. 

cVcnicnsadiudicitiin. , propitiatio 

- - 

. 

um + exhaurienda peccaca,{ecund6 fine pcccato apparebit ' "'^ " manere , do 

a Quia non neccflltatc,fed voluntatc pro peccatis eorum moituus eft. 

omnib.expe(5lantib.ieinialutemperhdcm. 

yz\-Jtntpcccato.\d e(t,fine fimilitudine carnis pcccari, fed potiLis 

inc.^.rne giorioia.Vêl t&nc non erat holtia, fcd luiticia in 

remunerandovcl damnando 

^ nec Sol occidat , id eft 

vfquequomundus fi- 

ncmacipi:it,qucd A 

poflolus dicit . Donec 

kcundo appareai om- 

nibus,&c. 

A- A M B R o s. Nunc Chriftus ofFertur, fed ofFertur quafi 

homo, quafirccipieusp3lIionem,(cdoffertf'eipre qua(i fa- 

îio7.'o/>o>r#t.Saluatorclt&:femcl oblatus non fuffiicit CTiaium credentiuin exhauru-e pcccata pr.-Ererita, praifentia 

cerdoshicinimagine,it3iin ueritate, ubi apud Pattem pro 

nobisquafi aduocatus interuenit.Hicautem fe ofFcrt etiam 

&futura,oportebatcumia!"xpiuspafram fuifTcficut Saccr- vtfacramentocxntensperfuos miniftros, incglisuero ,pec 

dotcsAaronquotanmsintrabantoraturi^populOjimoquo feiplum. 

NiCOLAVS DE LYRA. 

tidie 

ntrCAP. 

\ ^ 

hac 

obtacionejegregjtimucjungnine Chmti, mejuantum fuit feparatus 

acorpore,tamen utrumqne efc de oblationis 

integricate,propter fp 

I Etquem.H/c adducit fimile a.i fuum propoftCnmJctUcet , qmiex in facramento aUaris,quoi cft memoriale tpfius obLttlonis,confecrntur 

veccatopriniiparentisfiacutum estex iimna featencia , tjuod hommes fimul caro & fangu

A 

Afl5 ll dc 

bono con 

903 Glo,orcl.& Nicolai de Lyra. 904. 

CAP. X. qucofferttiriinumcflcorpnx ita&unumrncirif7C''-'m. 

a T rMm^rfwfn/w.ProbauitquodrcmcImortuus.rcdqua ic PiU.U.^.">.Qnidcrgo diccndumctl.Nunq.iid Saccfvlt 

V/ re.vcllcmcl.Qiîia lcxnonpotcratpcifcdos faccre, tcs noitriquotidicnonofFcruutracnficium . OfFcrunr qi:; 

idcoagnus ftne macul.\ cratoffcrcndus:. demquia nos qnondie pcccamuv,&:q;iotidic iiKiigemus mr 

b .TvôM/p;jw/>wtf.Idc(l,ucntatem,uiinpi6luras ufque quo darj.E[quiaillenooi)Otellmori,dedti n(>bi.Ilig:tur,nequaquaiuenim 

n: :, 

fuur,(ed unus el t ubiquc. &: iiic plenus,&: ilthic plenus , ISl \ 

feftas,unumq lecnrpus . Qucmadmodumcnim inivi il 

locisoblatusChnltus unum corpuseft,& non mulr.i ^ . 

. 

ra,fic &: vnum (acnficium.Nam illa hoitiam o(K;nmus qu. 

tnnceltoblata. 

f Cow?Meworuf/o.NonabfolutIo,infirmitatisaccufatio, noi 

virtutisofrenfio.proprcr infirmitatem ergo oftendendam 

&:ut nemoriapeccarorum 1 

cret,imperauir Dcus illa fenv 

perofterri E^ nosquotidieofFcnmus,recordatione uiortisc 

iuselt,&:h.tchoUia ^naefrjnomultc^quiaremcl tantii.n 0; 

lataelt.Necamalishom nibusmultiChn(tiufFcruntur,lc 

unusubi,&:(emperplenus,ubiqueunum corpus,("cmclob! 

tusnumquacon(umitur.Quodnosagmuisrccordatio lac: 

ficii,eft,ncccainfirmitatislu;c repetitur.qa perhcit homiu 

unacit hottianonmuItx.Quomodovna &:n6muIta:.Quia (ed noltrsEqaiquotidiepcccamus.inlegalibLisergohoftiis 

JcmeliminoIatuseftChriftus.Hocautemfacrificiumexem ratcommcmoratio.nonoblatio.Hicautem pcccarorum '^ 

letio.&uirtutisconlummaiio.&înfirmiMtis noitrx oltci 

plume(tiIliusidipfum&:femperidip(umo(Fertur,proinde 

hocidemcftfacnficium.Alioquindiceturquoniam in mul fio.Etcelebraturduabusdccaufis,(ciliccr,pro nofirainfirn 

tislocisoffertur.multifuntChnfii, non fed unus ubiq,e(t 

tarcutdidumelt.EtutmaiorChriftidileCtionolhis infig: 

Chri(tus,&:hicplenusexiuens&:illicplcnus.Siuequod ubi- tunnentibus,dum recolimusquantapronobis gellir. 

quc îmfcf' 

NICOL AVÊ 

CAP. X. 

LY R A. 

2 Nonipfam ima.re.perfin.an.eildemipfis iio.quasoftc. 

dcVm.SJcerdotes ueteris 

legis. 

M bram cn im . 7/j 

cap.prgcedenti probauit ^poUolus eminemiam 

no.Tefi.&inprcbationeJua dixit, quod ve.TeJi. 

non aufcrebat peccatum,ideo iiiud tjuod ibi fuppofiiit , hic 

conjcij^. /ne> probat.Etdimditur tn duas partes,quta primo fucit quoi 

dtium eii,feeundocomparatfaccrdotem no.Te.adfacerdotem ve. Te. 

ibi.Omnis quidcm lacerdos. Pnmum probat dupliciter.primoper 

rationem,/ecun'lo.perfiriprnram,ibi.LicO ingredicns. 

Tnma atltlfuc 

in duas,fecum\Hm duas rationes qua\ ponitjetunia ibi . Impoflibile 

Vmbra ic cnim t(t.jldeuidcntiampriraxrat:onisronfi.ieran(ium,quoaaijftiiit 

miôdit. yjfjjjfj^ ^ imagoinhoc,qM'.l vmbraeitlonînqua fiinditudorci^ma- 

goautem eji propi/tqua ijr efprejsarei fimilttudo.Ec ideoljcrifis.iave' 

terts Ugis hubuerunt raitonem vmbr^ refpeiu bonorum 'gloriit,quia no 

prorrmtebant illa cxpre(ie,fed/i4!i 

< 

lamincprojperititis lertenx.Sacri 

pcium autem noiitt iegis h.ibei rattonem iutagiais,q i i immeiia^c indu 

cit adboHa^lorinrixlcstis.Hoc autem non potcrant/jccre facrificia ue 

teris legis,qi4od patct c.x modo offtrendt ip/li,quia quohbet ano reiceraba 

tur,qHod non fieret,fi per ipfa ojferenKs mundarcncur,qu:a tunc talts ite 

ra io cffetfruftra cT non efi dtcendum,quod aliquidfruftrapr.uipi-retur 

in lege dmina ergo non auferabant piccata ,& hoc eil dicitur hic 

qiiod 

Vmbram cnim habcns lex. id eii,l:onorum glori,qu4i e\peian- 

mrinfutHrum,quxin lege promtttebantHrtunfu/epcrmodumymbril 

^ N

90) AdHebrceos, Cap. X.

907 

GIo.orc{.& Nicolai dc Lyra. 

- 

908 

5 vctcrcshofliasnonfcciflcpcrfeaos,fcdfalam holia Chri- ftinet.ncccitopunit.&hoccftlonganimitas.qnianon ajho 

A ftuucrurpetiamablationeaiuctcrisTellamcnti.&coilitiitio ramcft..rc.dlonga.permultaexpcft.instcmpora. 

nem noui.fi diligentcr notentur uciba.qnia fupcriusdiccns, b Ecomms qiu/j.Uc vidcretur fanguis pcr pontiliccs femcl in 

nllanoluirti.adJit.rMcrfiAV. Eccecntmaufertprimu facrifi- annooblatusminusvyofuifledr.lacnficiaqtiotidiepcr lacer 

cium,&:cumcouctusTeftamcntum,&;lktuuutltabile no dotesfadaperfeftosfacerehocaddit . Qiuan ponnfcx per 

.uumlacrifjciiim, &: fingulos annos of, 

CamCO nOJUm TC- 

feiCnS 

QiioapftMoyremdJtameft. aEuingclium. b TOn Qiufi flabile. 

pcruC- 

nitad ^ 

conluiTimatio 

ftamentnm. idcflmiuiobiauoiicrccundumroiunâtcm uci. 

*CKRysosTO- voIuntaremrLiamjaufeicpriniumjVticqucnsfcaruat . Inquai ne, MVS . SuperiuS QUi- aEtidcoliocltaruitur,ptimumcadit,i|uahocnonpotuii. scilicct. 

dcm oftendit inuti- volunracelknCtiHcati lumu.s pcr oblationcm corporis 

lefu 

lcscflehoftias ad in- aiaftim. bAmpiius cvpouitvinutcrotiuiusiioflix.^ itgis. vtipontancus. 3 

cegram 

ficetiain omnis 

laCCtdoS fcmper of. 

fcrt, &:tatiienperc5 

nunquam conlum- 

muit Jatione b Chrilh icmel . Et omnis quidcm iaccrdos 

prxilo eii*quotidic 4 matnr, 

&C fbrniam magiS aOuiiones&munera multa. bQ:ii.inonintegte inundant C AlintflranS . cDcanimalib. dl.ulIotctnporc quan.u.ncun.j 

tcondicc buitcporibusprofe- quod + teftabor ad illos dies illos 

poil , dicit dominus apparcbuncci lubai. 

a. renS te{limOniUm,C Teaabot. NonficjtpattibusdediintabulisIapi4cis,led. alnintclleftibus. tl CuillS impcrio fu- 

iam definanc &: cei"- 

^ '" '""""""'' 

H-A,nA. [^"^'^"^"^^^"'^^^tdabolesesmeasin cordibus eorum , 6^'in mentibus co- 

' " ^ 

tdando. 

* 

f 

betunt pcnis. 

^ (-''â emm obUtione 

ha:caganti,oui(cmi) 

Prcptamca. mfo. con.rapro.ximum. confummamttHsternum 

fpuirut fando icli- jauUifnatos. 

[ 

fiut.Etoflcnditex a- rum iuperfcribameas,& peccatorum 6c iniquitatumcorum .îcAva. -^ 

bundanti,nonnunc 

mo ueioque laai!v 

C casquieuiflcfed fla- . ^ ,/ ^ r r 

Hinc fum- k , 

ciocunda lacrifici.i lu. 

tim ex iplapnTlentiaChrifli.Etquomodoin nouifliimis non falfaccflarunr,utin ipfo faccrdotc, acfacnhcio fierct remill 

easlolueritChriflus,fcdiamanteloluta:fint,&:tunc uene- fiopeccatorum,permedi3tojemDei,&hominum hominc 

xit.Sle forte cnim dicercnt.quia & fint; hoc lacrificio polfu- Chrilum Iefum,per quem fadapeccatorum purgatione remusplacere, 

pci: illa expcdauit ea redaigui , &: tuncaduc- conciliamurDco. 

h nit. _ Conteflaturautemnos&fp!ritusfar.ius.SEDVLivs.Sp\nWS 

a Sjn6ii(ieatifn.peroi.at3 pcccatorum purgationc rcconci- landus teltlficatur quod confummauit in xtcrnum landifiliatiDeo. 

catos.fed&quodinnouoteftamentonorecordabiturDeus 

* Ch Ry.Qiiomodo falui f.ifli fumus. Ter ohlationem corpo pcccatorum. 

ris lefufemil.&L omnis laccrdos flat 

quide^r. per fingulos dies i Tofliju.Cld.Qaod modo no valentad probationem noftra 

minillrans&eafdemipfashotaa.sofferctis,namilare fignu adiecitaliaquaicorrobantutrumq.quod diciraus, fdlicct, 

ctl miniftrationis .-ergo fedcrc fijinum efl lit ei miniltte-

q09 Ad Hcbrazos. X. 

^ ccfTaria rthoflia *,nuodctperit. 

\ 3 r/';j7

c)u Glo or(i.& Nicolai de Lyra. 912 

/^ a i-^firffn.Conrolaturliboranfcmtquipanter in liborc pcr cnseft rjlutis.nonrx.Sedqnidffccundumcxcludit buachrn. D 

A niiit.quia fubleuatio hborts eft vifio coilaboantis , vt in tti- N011 emm dixir.non dX vltra ptrnitentia ncq; enim d-.xir, nO 

cii vltrarcinifliofed 

ncrefit. 

hoflia,inquir,\ltranonell,hoccll ciux' 

b Vj.Wtfr/fpn/w/>ffMnf/Ideft,nobi5 in voiuntatc peccanii kaa vltranoelt.hoftinqppeca voc.ir.VnanaL^; holtiapfccit 

mancntibus.nonprodcflChtiftus.quicdhoftia^ pcccatis, inppctuueos qui lanctiiicantur non ficut ludaica, ideof.ib 

' 

iam in hoc dit, 

, 

puvfcnti ^ ..-^ Tm/M/www. 

. . r 

"u. 

yinqmt, 

utcnedumaaupec- /.udiciumillud, .. 

.crnuias./ b..v-oaeq.amiexpticipit. cFtgo. ^ 

&,.(f' 

ccmus. 

g"'szcltis , Acnette ^^ 

Diuifio. 

ftibiis moritur,qua*nco maeis puraris dctcriora mcrcri iuppli. 

j C hmnonrelltHJWtur. aVili?cnd,t.tnoncr.datnonlufficeicad(a'lutemAdni"H- bcUli. 

Vt pcrinJC an.imrU 

SiCUt in UCtCrilcSC da ^ c Contiiraatotcm noul. Pcccaia purgitcnon vaUntcm. tvCerit igneill . NaiH 

tum eft fcpius oftcrri i^ cia: qui filium Dci cocu'lcaacnc, dicitur Ro.d.f.Confcpulti fumus CU m illo 

cundodemulcentem.ibt.Kcmcmoizimini. ]?rtma in auas , quiapri- pcrbaptilmu in morte,&:c,4 Tctn.llicpoiiit ad hoc ronemex 

mo mducit terrorem rationeJubtraUionts auxdii.fecundo raitone difcre 

dtfiriiiione dtumi tudtcij,tl>.s,primus autepAnitet tranfeunte paffione,auxiUu uero diui- patet ex decurju uetetts U-gts,& muko grauius punietur tranJgrefiiO'.le 

nigVJi non dai nifi pocniKnttb. Et tofubtrahitur voiuntani ptccantibus gis ChriJtt,(jU qtiato eJtJuncltor,tanto opertet eatn magis bfruari , 

ijMatiopjinitct,niitiliieii.Hocefiquoddtcitur, Vo\ant2LX\ce.pcC. (&hocestquoddtat. 7 Ixxitnxxx. patctufqueibi. s Qui fiiium. 

no.^Lterpbtexponilttera.&Magis,utuidetutfecundum intetitionc Mandata etus contemner,do, 9 Etf3ngumem,i^'

uidc!. 

Q^ AdHebrseos. Cap. X. 914 

f m.atam,contumelinmfacit:q'j[remiflioneniqnam ipfefpi A ntijsfacicarcnbittarnahbusobreruantiis, vdquicum malc 

d Mt^numcenamfn.&c Pa(!toneseranteis,tumexpcopriis 

dolonb tumex dolorib.aliorum.quib.compaticbaiitur.' 

viuendoalcabiicit. 

a Hornndu-Tieiimcidey 

c f/oraminh&:c.Sicutoptuni medicorum *o 

dioprot;nusa?euntcm,hisd'diisproleque!i 

hortetur. Pec 

cumalios(cucrint,&: pcr incifioncmdolor'S.iumentum funcJusiam tuomunerefS,Sdegregiedeccrt.ilti,&:itauipal 

fecerint,folatium mmor.smedicamenti,& rcm d.umaufc- mam rctuleris.p.iuiulumobfccrooperircutcoronasiupra:- 

runtilliloco, vbiciolorincft , &pertutbatain rcfouci.tani- mium rcfcras.Contendcurquoad pr^.iniadefet3atuc,teip- 

inam. Sic Apoflolusfacit.podquamconci llira mahscoru fum u.ncas.&^paticnterid mota:fccas 

& terruit,rcfouetcos pcrIaudcmpriorum,l.rfr< cnôrando 

prioraeorubona,vt faciliuscxcitetadca:tcia.Q:d. vtautcm 

nonincdatis inmanusDei.;^mfmo).i!rc. 

c 'Priftin,cjrtxf.Siiudeiiuttmueruni,turpceftfi mododc- 

ficiunt. 

Hign um. 


ft &fiiudices vindicent , hot tamr-n non conurnit tis,nili mquanttm 

fttnt Dfi minitlri.Et quia mndiUa deo re/erHatur,ûi eji fortt/fmus ad 

V f geniumt^ iitflijitmus,tta ijuod non potejl a iujlaiafleii,ideo con- 

tluan. 

1 Horrcndum,&c.SH contra Ih>c arguitur , ]ufa Dauid prxelegit 

tnctdere m manus Deiptuftjuam in manui hominum Dtcendttrn,^ meum 

efl tncidcrr prccantem in manus Dei antetuiuiiifinale, ffiando e(l 

patermifertcordiarum,& fic DauidprAelegit,fed horrcndum eji incide 

repod iudiciurn ueltudtcio,quando aget,ut Deis uliionum. 

2 Remcmoramini.T>o,//^M4w mduxit adhxrenitim ClmHoper rationes 

deterrentes,hic inducit ad hoc pet rationes dem ulcentes ad modu 

^fi me(lici,(fni posi feHtonem vuluerts apponit vnguenta mttigantia. 

tt (ûia ad bene agendum\multum prouveat comm'moratio de bene ge 

I^"ytdeo pnmoboHa eoium commemmat , fecundo hoitatur ad implendum 

quvd resiai.tbi. Nolite itaque. / >i 

prima tgttur pane- dictt fic. 

Rcmemoian ini autcm,&:c..pn///n

91 V GIo ord.& Nicolai de Lyra. 9i(> 

^ a ^'^- Av-G-Iufli rci;cx.iltatcinDomina,qui.ivoIitevosab iccc.cicdelVerirc.ie vobis,l\omiiKseftis, ccqcum va!crfivJcsqnx(ola(aluat.Etqtiodcx fidc vuiar.pro 

cdima &: tnulu ad hxrcditatem lcmpuenum intcrim aut i uUns c.k hdc viuit , &: idco hic nc qtia:rit corona 

itA {:xzx laborem . Ex 

adopcarcmini/aguis 

Vnici prO VObis cffU- 

Ideft,pjoMmpore. aNoa vehemcmcipatieniiumcfl. bHmo;. hdc Cll 

Vita,acquifK,0 

fu^cft.S vobisterrc- Q.ijnHo4uc. enetributot. X animx. 

cnim naftagiiitateviluiftis moaicum,aiiqLiantLiIiinqLie, qiii venrurusert venier,&: b Tôr^M. Vclnonfu- 

^^ 

eXUrCriO VCltrOVClO QuiamaityiibrnftTtimitlouaiiipoftmottem. b Vcibj DoipciiJtophtiain Abacuch. 

mil.sfillj paiZanOliini 

> 

,. , _ 

,- iUictiiiiainciii diCit Oeiis. cPe:itienonp!:rc.ifnalcsobli:ruantias. 2 / j 1 - c i\ " 

T viauru - non caraabit . t IuStu.s autem meLLs c.k fidc 

rSfci^SbS ^ viu ir . Quod 

quo fublcubat.s * f''*''tn 

,- 

. 

, 

, p .... , b,vou...ta.iDei. 

;- 

fi 

^ ^1^^?".^^^"^^ 

^ ^debca-.usapoli.. 

dignecogitatc.Naa biuUraxeculeuion piacebitammxmcx. Nosautemnonfi-; ,, lubnahamus nos, 

quid hOC VOîmonC aQuifubttalutfenonTlmt. b Apoftarn,quiaiionil improtfiis aiioRancrantfcd 6 lcd in mvIlUS 

fidcgtnitictao^ prrj':ccre. 

. 

i- 1-Q.iif.jh. musvtlupcrbifuis6^ , r . n ''''~"7/':^'=''-^'"b'"''>" cc^^^ 

Intuimerocc; 

ducimus vobisalujuampcrfc- mus f iubtradiiomshUun perditioncm , icd / 

t nue^ laacqui- icponit Apodoiu 

nos. tioneaudcatisario. ^ iuioucmanima;. magisfuadear.c'^ 

Aba.i a. 

r 

piorfusapoitataucrant.ledpartimadhuc infidcmanebai 

^ 

garc? Sednoiteruab o dicit cflc talcs i 

omniiuiiitia vospu- 

non vult cos eflc 

raredcbeti.scmles ficri.NoIo.n.vosinterrogaredeiuftitia vc blanda monitionc rctinear cas,ne fubrrahant fe.qui nod 

llr). Fort3ffis.n.ncmoveilruni mihiaudebitrn lerc, iliiaitns , 

B ijin,lcttiiuerrogovosdcfideve(tra. Sicu' nemo veUtu m- p.\rtc fideirctincb.uir.N6 (tmiiisinquit,ytt6rr4^/o/j îz/ji.-^poE 

dctdicere uiltus Uim, fic nemono andct diccre ftdeli_s tum. itaria; duccntu nos tn pcrdttwnemJidfHn^nim filij dncentis,\' ^ ic- 

2>iondumqu.Troqaidviuas, ledqueroquidcredas.llfiiLirus quifitionc aiae hocelt, non fumusgenitiab ?poUa(;. , 

cstv.credcrcinChnllum.Niimaudis Apoftolum/Mil/iifx//- hentc lilios ("uosinperditione,('cdfidesgcnuit uo.'- , ducaps 

dc'//?Fidestua,Iu(litiatua.Qt.iiavtiquc,&:c.crediscaues.Si inacquilitionealo;, vtperfide acquirat vmiliquiiqsnoitrmn 

autcincs.couans.Et conatum tuum nouit Dcus,&: 'joiunta- alam (uam,n6 1) lubtractione perdat.Na ficutfideacqi! 

temruaminfpicit,5.:lu(n:aincumcarneconndcrat,&:horfa- aiiuna,lJcper(ubtraChoi-,cpcrditur.Acquiruur,.t'libc 

tur vt pugnes,&: adiuuat vt vincas,8d.certantem (pet^tatjii de fidear ir a nobis in xterna beatitudincne p lubtiadion; 

ficicntcmfublcuat,&:vinccntcmcoronat. 

feata 

noitraptate.&ifiatin tormcnns poircilio dcuionum. 

Acterna ^ ^"Cap. 

NICOLAVSDELYRA. ^ nim5v:taiirorumauferripcccata./^p//70Bdeoa[/fp(/TC.7o:i(K/(. 

^ ^j^j^^ btibetur 

pnncipiuni Jlggî- l.b.& finis AbJcb.z.a.(]U coniii ficatio proprie diUa de qua hic eit qb,eU pergratiam gratutnfTCtentem 

gtt ^poiolm ut oficnJat eos unofpiritu locutos fuiffe. Lofjuitu- aut \g qux, anfevt cdpam, i^^ facit dignum mtaferna talisûtcm .''/' 

Q gus de aduentu Chrtlh in mundum, tamrn jipoHolus accepit diflu

9' 7 Ad Hebrôs. Cap. XI. 918 

f Jdprlmtm dkendum, quoA illa fannijicatio non erat nift qu&iam 

K extericT appltcaiio ad diHinum cultum qut (Ohfenbatgratiam,licet ji 

desipforntn appitcatorum conferret- 

^d/ecmidtmdicoiduM , ouodin ctrcuticifme cotiferebatur gratia 

ron per tpfum circuncifionemjrd per ipfam fidem,cums erat fignitm]fe 

cm.itim ijuoddicit.Apoiiolus !\oin,A,.ca. (ôi.Abiahani accepit fi- 

gnumcircuncifionis fignaculum iultitia; fidci. facramenta uut 

nou& 

A D D I T I O I. 

Iii eo.ci.io. Fbi dicititr 

inpo(itl. Corpus autem aptafti mihi. 

Vbihic dtcitar . Capus autcm aptafli mibi, habetur in Tfal.fecundum 

hcbraicam ucritittcm,&in librts noUris correSlis.ûres antem per- 

fecisii rnihi,C e(ifenftts,i{tiod Chriflus habuit obedientiam perfeiiam 

Ohedwntia.n. infcrtptuns peraures defignatur ad cor deuenire,v):de 

B m p/

A 

fGen.a.x 

tivberiorS 

B 

Aug.Ii. sdaGcri.aJ 

li.ide Gc. 

conc. Manichsos 

lib.z.cont. 

adj. lcgis 

c. i.&lib. 

i.confe(. 

919 GIo.or(i.& Nicolai de Lyra. 920 

non omncs volunt.',Dicit mihi homo;intcliigam , vt credam vtique vifibilia.antequ am fierent non erant . Qijo ergo Dro 

Rcfpondco,Cr$dcvtintclIigas, 

notacrant.qu^noneiant. Etrmfusquocafaceret .quxfibi 

quicquam fecir ignotans.Nota crgo fccit 

*Th EOD. F.a qux nou videntur.perfidem videmu5,& ad non erant . Non.n 

enrumquae (perantur pcontepIationcmfide.snobisoculus nonfada cognofcit. Proindeante^fierent&ierant,&:n6ecfticiiur 

, U Oilendit tanquam fubfiftcntiacaqnfnondu fa- rant in lêi fcientia, no crant in (ua natura , ipfi aut Deo non 

dalunt ,moriuisad- audeodicereaiiorao 

huCOmnib, infepul- 

QuaCumfninnobii, b?rjmonaatiqfatunru,remm. 

chris iacentibus , 

fi- 

dcsantcno,b:sdcfcri 

bitfuturam eorurc- 

a 

furrcftionem &C ut 

pulueris corporumvi 

lionc apprehcndatur 

immortalitas ctficit. 

a In Imic tefnnix &ciit. 

* THEODO.Eorum 

quiolimfuercfan^to ^l 

rum catalogumJnde 

clarumoftendir, hoc 

j.^: 

,.,p, h,. 

^^ areiimencum non apparcntium.Inhaccnimtcfti- , 

do innOtuiflc CUm 

^^"''^" qâ il)o .,,,,,. 

qo 

t' 

a luftiii.T. b A....,.. Deovclabhh-,ib,F ominibiis. An,iquip.-.,rc. 

A,iouip.-.,rc.. c Qjiod o,.odt:dcftoreu. tldeseftargumcnioni 

non 3pi>3reniium,i.c;cdci?dcbfmus,quno|iduroapparent,fi

921 Ad Hebrseos. Cap. XI. 922 

/ ciimqiieconfcncfcrenfjtnrurrexitCain, contraAbdemfia- lcus dl. ne vicieret mortcm , & ,~l^^^ -1 

, K . , a Neputitctutinalijpattemundicfle. b Oui uotcratab(condetceuii). ,- , , 

' 

a*fpr:n,rDo .>oniueicb.uur,

^ 

tfaftiis. 

B 

92^ GIo orcI.& Nicolai de Lyra. 924 

a Ef/f;.I.Ic'^niltinftn$ exfi>k.ncutpatrcsfui, 

Gcn. ii.A. 

Au. i6 dc 

CIU fC l;. 

nifi.n. iuftus funtvcrefirma acflabilra.Perfund.im?ra.n.ngnific3iiitrii(r, 

cnct,hocciDaisnonpi?c cicnriarn i-Ion manutadamauicmciuitatem pinit. 

vocauitvitar 

bF.iequv Hicaci p.trcs iud.xoHimdcfccnditôflenditiii queincchsagitur. 

eisiSdin priorib.omnctinuftinamcx fide liabuiflc f Fft/f 

priginS. 

' 

cJ^j/^/ije^rf.THEoa.Primumrifitutqnajnercirctnar 

Et poait cxempUmi de Abulum. 

ra 

cius,qui poHicebatur,aitincs humanx cognofccret.Nc i 

c O -rf//f Deodiccn 

rciet cnmi obftao 

h DamnabilemoftciiitiN Qiiia tlmii virferct em fabricari non nonfoiumfencdn 

crciiiJii. 

fcdctia matricisd( 

L.tf.eiai. 

cap.i. 

Diuifio. 

ti (tbi . ExidCfCrra Kdem petaiam. 

tua&dccoqiutione . r\ i r ^ 1 

'^ 1 c n- 

hoc bm f;;Jcrat.Hoc a m lalutcm domus iua:.Per cju.im damnauit mui.dum,& lulti i 

emmd:aumc^tum . 

,i-^''^^"^ -n^-J t 

cgrcmul tcrraChai b ^ 

fia^qua? pcrfidcm c(t harresclt Tinltiturus. Fidcqui vocadx'Orum&: 

l.imcon 

cumprius.^bram 

^ 

. 

, , 

llitutoiniVklopota- ^ tur Abraham obcdiuit in locum cxirc, qucmac^pturuse- 4 

mia nonCrEOliomi a.^dcocrolcbatDco. h Mdiotisterii.i.viuiiern. c F.rat StaîenigenaS: in 

* 

I -1 ; calulij,(]uiaTtfiibc lacob coh^redibus rcpromiihonis ciuf- 

Cai ita. Cûiaflabilis. CÎcftcm. 

dem . Expcdlabat 

cuius artifex & conditor Deus . 

a r^cunîitatcm. 

b.litario.Scdpollqr 

refciuitquis pollic. 

rctur, &credidit, 

pepcritvt credidu. 

* AvG.Rifcratc 

paterquandocipK 

minus cft filiiisa. 

miransingaudiaRii 

fcrar&:n>atcri 

dopcrillostr 

iterum proi 

eli.dubitansii 

diojquamuisf 

branteangeloj 

cnim flindamcnta habenrem ciuitatem 9 '^'^"? . 

alnpropria perfoiia.non io vicatia. . ^->^" tUIt, t.mcn 

il cctiaml 

t Fide & ipia Sara ilcn- fidei non fuit. 

b stciiiii eti.)r.iin frnio. 

^ ^ *. IDEM. Afni 

uemfcncsc: 

lis virtiitem in 

conccptiouc 

feminis 

accepit 

etia^m 

prje-n^"^ 

cum in tcrvam ictiam flci: 

proniifsaacccflitrctdoilh 

^ tcrtcmpus jctatis , quoniam fidclcm crcdidit cGe eum qui 

^q^'recni, 

' 

minarum incaobti- r i 1 

, ^defhtuta, proptc< pr 

nuit, (ed5dipie&:fi. 

huseius&'ncpos,inquilinorumntuuixcrunr,taquavninterraaliena 

habitantcs m ca qi'a: crat cx promiiroipforum pro- 

de caufi necdomos cxtinxcrunt,icd in tabernacu- 

ispcrpcruohabitarunt.Vcrumtamenefrecrcdiderunteum 

fvria.Qiiia 

lam parcrcnonpc 

fct.etiamfi fterilis non fuifTcr.Porro focmina prouctiion,'. 

tatis, fi folira mulicrum adhuc fluant , dc uiro luucnc par^ 

potelt, dcfcnioicnonpoteft , quamuisponitaJhucillc 

niorde adolclcentuiagignere. Sicut Abraham deCcthi; 

qui crar pollicitus,licct non uidercnt ucrum teftunonium fi potuit,qui3 uiuidam cms iuuenitarrate . Hoc crgo cft, qi: 

dciconlentire. 

mirum commendathic Apoftolus, adhocdiccnsAbia: 

Vf AvG.ScriptumefldeCrinquodcondiditciaitatc:Abel iamfuiirccorpusemortuum,q|uoniamnoncx omnifocn 

autcmtanquampere^rinusnoncondidir.Supcrna.n.fando 

nafedexeacuicflet adhuc aliquodpariendi tempuscxt. 

rumciuitas quamuisJiicpariatciues in qviib.percgrinatur, 

donccregnieiustcmpusadueniat.cumcogregaturacltom 

mum,geneiareipfeiniliax-rate adhucpolkt. Aaaiiquui 

nim emortunm corpus eius nesinfuiicorporib.refurgentes.quandoeispiomiffamda- 

bitur regnum,vbi 

intelligerc dcbemus, non 

omnia. 

cum fuo principc rege fecplorum fine vllo 

temponsfine regnabant. 

g Q^wfiefiene.Vrlus rifit.etfi ex gaudio, non tamen plen 

de, iedpolt uerbis angeli infidefoUdatacft. Ilifcratcti.i 

e Expecl-iban: enim fiindamenta, &c.TiiODOKET. Pra:(entia branam, quandoei promifruseft. Scd rifusilleadmirauc. 

^ enimnonconcupilcebatjfcdfuturadefiderabat. Illaenim fuit&gauda,nondubitatu;nis, 

luni ^ Jh 

NICOLAVS D E LYRA. 

rf: Per q\ii,n,6ic.i.tnundanos dammbd's oêndit per jalnttm fuam 

incjuantum folus cum fuis f.ilu.itus efi. Et coulequenter ofiendit ûid co 

fuerus e(ie\his qnx. per fi iem fci ,< um dicitur. 

2 Et iuft.i>;

9^y Ad Hebr^cos. Cao. XL 92^ 

rja jhuncVtcrovc) Abrah:im er mortuo.quantuad feniore. 

/ ATKEoroRETvs. Abvao Abr.iham.Sinautem vtnim 

quevnrm intclle.xerimus, minimeabeirabimus. Erunt, in. 

ap 

qui fcilicct,'n alicna patria nihil hahent. 

f Wo/p/w.Qtiideparrianonrunr.&ilb confitebantur fe no 

cffe de mu.io ncq^ alig.l le habcre in mudo,i6 hoccofitebâ 

nuit,inufhcarne una. tur.Qîienim hocdiciint, dant mt^^llig! , qiiod aiia patriam 

pgo ^ IvsTi N vs M A RTyR.Aprophetisfignificatumeft, quajruntquodipfi rigaiticateuokbat,Etneputaret quis,q> 

hotJi 

'"' 

quoci quidam veflri 

homines e- 

gcneris 

rat Atuaham filii fu 

^.^ 

niuique ad ChriQi a i 

onem pertine- tuo fanQuam iydera cccliin mulrirudinem , & 

fes, qiiod in vulgus 

credveftrarium bclle c6 

r'.p petit.jmpictatisamaram 

doctnnam bibc 

jtium. 

*3 Tatiquam fj. Hoc 

Jicitquantumad bo 

s, id etl , qui lucc 

rtutnm&^multiru- 

necooiparantuily 

jnbus. 

.'y/f.ar. Hocquan 

;m admalos, id e(t, 

I 

Qyia fidelem credidit. 

romiferar.Proprer quod & ab vno orri fiint t & boc cmor 

Ab vno tot (juot mirabilecrt. 

o- quirere.Erii cjuide ilHus meminifTenrdeciuaexierut habcbar 

a Patc: qnia nokbantrcueti, 

vriqucrempusrcuertendi.tNucautem mefioreappctunr, id 

t PacUam. bf.tquia haucpetuot. Nonsmbcfcit. cQuidicituiDeus angeloiuin- d Abialjain 

Haac&Ucob 

, ^ 

efi, ca^leitem.Ideonon confunditurDe-is vocarideus cd^rum 

iilamdequaexieranc 

qujcrerent, iubditur: 

Etfiquiiem, 

g i.t fi tjuidem dlius 

meminifif-nt. "^ Theo 

ficurarena i ^*" '"^'"'c'^ do Si e 

Iportion 

biint. ' dteri ue'*c taii- 

. . 

qoamnarcnainmans 

littoiw (tenlis numeiofi,qiiidcin, 

Ted inffugifcri,m.annas 

' 

h - 

^ Mc(l'jdliiisiitfsfiJ.vcl roormifiintnonaccci>iisin tertjpromiflionib i?chjc;iuxtafidem cotuai,./pecabantcniiiiCbiiîoaiitiicacieftu.nonteitena. 

clt ad orii maris innumcrabilis . luxra fide defi.ind:i , qua: 

lunr 

" i Piiter Eiiocli traaflitus. b Plciiarie. clmplendM, PoftmQitemluaminaducntu Chiifti. 

enimCharra 

iVi 1 

uei Chaiidiorum 

te- 

tan 

tumvndascombibc- omnesifiinonaccepris repromifiionib.Sedaldnge eas afpi 

a Ptomiflionib.applaudantes liecteflent ceraotx. 

c cienrcs*&:fiilutanres, &c6iitente.Sjquiapcregrini6

^ 

927 Glo,orcl.&: Nicolai dc 

Lyra. 028 

A a C;".NontctnanirDeus Abraham.quafiqui Fdf eins riusiurnhat&rdueamtenct.poft vcrb.iiurantismoxadorau.r' 

Au.ti< manib.bsnediAionem dcdit Scdcxtra (upra Fpiuaim poltta leua^ruper|.Ma 

liallcni,minoieinuiaioiipizp3fait. Quia cuitjuepioî.-iaiu beucdicliu.icni dcdii. 

!;(>hta!m& .Maiiaflc. 

illicratfatura.j 

iam iumpiiffci 

&;Î.acobmoriens filiorum quaiido 

ilngulds loieph bcnedixit,& 

a Chfiftuinpeiquemin Acjiyp.damlaum Scdifcipliax viiganihabuiivdrcgnuin Chiifliquodin illu 

lifuifijabaiui fuiitiuin in Ocntib. b Dctuiuiishabita 

cum 

molatusquid.ri pote 

9 

ratnonlpcratus. 10 

1 1 iieiunt fiattcs ea$ 

fiituium autem ttn 

1 2. 

Non 

fibi fecit quxdioncm, 

qiali df contrariis 6c 

li..nadueifantibusucr 

bis Oci promittcntis c adorauit eius 

faftigium virga: t Fide. moriens 

lofeph 

dc " " itk-ru" Pilca pet dt 

tilllim nattiturum 6

029 AJHebrxos. Cap. XI. 930 

* Cnn YJOST.Audiiiit lofcphetiamintcralienos confti Puerumcrgo 

ti;tus(Tibidaboterram hanc,&fc^nccdum vidcns proceilil- 

fic 

flepromiflion5,&: neqr.eficcociditaninuiseins.Ccd 

credidit.vt 

et de exitu eoram loqncrctur,& de oflibus fuis ma- 

in vareex'vimine-complicituni,&:bitumineob D 

Jitum minentes.&rcircafiuLuum ponftes,eiu,sla!utcDomino 

reIiqueLunr,6ic,Cum trimuj effet efFedus.'Dc'us mirabili 

tereiusftaturceeleuauitfpatiiim.Nam quantum ad fpccie. 

datum daret.Et non tantum ipfe credidir,fed enam alios ad nuUus erat ita leueruSjVt Mofen vides,eius pulcliritudme nd 

fide introduxir,vt fcm 

p 

iod.a 

memores cflent; ga 

nequaquam defuisof 

fibiispritcepiflet, hifi 

piena (idc fperafl"et reditumiliorura.Proindcquandoquidemdi- 

h?ieret,multiiq; 

a ParentumquicteflcbanrDeuro faaurmtia!iquidm3gnipi.Teum,cumefluiaab ottu fuit infutailli magna gtatiavenuftatis^Bon natura,ftddono Dei. 

llbus tribus a 

parchtibusfuis , vidillent 

eo^cjuod 3 

elegantem 

Patenteseius. Perfidmi inuifibilium. 

4 

cunt. Ecce iuftl curam 

cotingebat, 

dumtuni 

cernerentpec platea 

ferri, vt conuertercn 

turadafpedu pueri, 

&:eainquibus videbantur 

fludium haa 

infantem,& non timueruntregis cdidum.Fidc 

Moyfcsgra ^ ber"c 

L deSerdck 

' 

Maximcfideicft (petnetciucuHditatem. ) _ .' . 

^ 

dis faftus fe cire 

negauit filium filia: Pharaoms eli- 6 

magis f^^" "en 'm ili eo 

quoque gerebant fepulchrpru 

m, dicamus 

adillos, quia non projpterhoc. 

Nalciebar, 

quia Dominieji terra, c&* 

eius. Dic mih i 

plciiitudo 

Ntim & Moyfi oflTa in 

ter alicnos iaccnt Et 

Aaronis,&: Daniclis, 

& Icrcmia:

A 

X fcrocu. 

9^1 Glo.orJ.& Nicolai dc Lyra. 9^2 

a F/rf^ff/ffcrflw/VTj/f^^Hacfcilicctquiacrcdiditpopulumfal 

roru faxa cn.Scd pcr figuram,prauidcbat vorita- Cimftmcri.Q loiia'^ cnim diccbat.QLiiaoportetctcderc,5u 

tcm.iSc morus domioicx poteniiani. 

fpcbjs futuns iegi,omne illu m fer monem mouit , oftcndcs 

qaa 

Vif H A y .M o. Fide 

Mofcs crcd dit 

perillum faneumcm 

faluandum circpov:u 

lam , cclebrauit Pa- 

y* Deum (fiim non viMetxt ac (i rideret ru(iinutt & in eo con6dit, expritans quod 

< 

ptoiuili:iai,&ideo non timuit. 

fch3,&:languiniscf- fifioncmqiloliniuit ^ fuftiniiit. 

lExo.ii.b 

f Fide celebrauitPafcha^^&fanguiniseffii/lIonem 

pOlieS nCangClUs Ua- 

^ Angcluspercticns. ' 

Acgyptiotuin. Tcititusfn;uinc,qnodfiiiiK figuralibeiandotum 

ihUOr AegyptiOrum 

pctfanguin:mCmill'i 

c Quicrcdibini , 

Lico pioiiiiticini. 

I 

tprimogc 

nio. 

JHaymo. 

foruc 6.C. 

OiuiGa 

S 

t animofit.irem regis . Inuiiibiiem cnim t wnquam viden.s 

aldcit.cxpc&auit \incacoiifidir, bQûii Gc(rediJitpopiilj:ii riiuinduin, 

cMoyliii. dQuod uufitianGtujfuir. cQjodlinic.untpolteiCcltipcttiininaiia dorous. 

aftligcrct 'ffraclitas. b ne qui vaflabat t primitiua tangcret cos . t ^-^c tranfieruut 

b Tranficruntmarr mbrim,&c. 

Sic cti.im p 

baptifmum fidcles 

tranlcutremiflispcccatis.tanquamAcgy- 

a EcnevidcrcturhoccafufaAuninon de,Iiocaddit quodexpctti,vcl nevideietur plianufla AiiHe. 

maccrubrum,tanqaam peraridam Qiod 

terram . 

cxperti 

Sis mundi huiusobA.iciil3 cadunt ad voccsptzdicantiam,dum inhoctctnpoiceccLiii noiatut.cir. 

eumicns otbclii tcii aiuin. 

^gyptii dcuorati lunt . t ^^^^ miiri Icricho corrucruntcir 

aQ.iiaciediditteiram ludîsaUco tiadenJani.&ideoexccpilcxploiJtoies. 

cumitu dierum . 

icptem t Fide Raab mcrctrix non 

aQuid eizo vos qui piopht:tas 5c Chiillum audiftis. 

ptiis cum diabolo pri 

cipe tenebrarum fubmerris. 

aHav.mo. Qi?- j pcmtcummcreduiis , cxcipiens expioratores cum nam tunc Ipes poterateffeJllis.Exunae- 

pace. 

quia non tunc, fcd 

ctiam cxinitioomnia 

miracula pcr fidcm 

impcirataiSc: perfcda 

funt. 

d Excipiens explorato. 

3 res cum pace , ci^ c. QJ. 

fa& vos dcbctisduo 

^ tellamenta per apofVolos 

tanqu.im cx- 

ploratoics a Chrilto 

miiros credendo exci 

perc.fiditacum in( 

e dclibus non pcni); 

6 

7 

tis. 

-ATHEODor 

o Non prohibuit vi; 

improbitas lalutercontexit 

enim fidc- 

nimparteerat mare.cxalteracingebantur altiffimis monti- peccativulnera.EftnutemiureadmirandaApofiolicafap^cn 

bus,aferiiacranthofks.Sivellentfugere,autin mari crant tia.uel potiiiscftJaudandadiuini Spiritui.opcratio,9Moy 

peaturi,autiniTianus Aegyptiorum inciderent.Habcntesau Abraham,& Noe,&.'Enoch)&:nli!S alienam6cmeretricci;, 

temfidcmcun(flavicerunt.Fideenim qua credidit Moyies c6iunxcrit,utS.:fidcioilederctpotcnti3,&ludxorum deîi 

Deo,ad verbumeius percu^c.EthoceJiquoddicitur. fide reli 

quitAegyptumnonueritus ini.&cc.Et reddit caufam quare non 

ttmun dtcchS. 

1 lnuifibi!e.&C./Jf^,c^; inuiftbiUs e^ fiducialiterexpelauit. 

i Tauquam (\\. J n fpititu auxilium eiin miiahiiiter afnturum , pro 

pterquoiidtxii pop/o. Siate&J uiJeieinagna:ia Dciquaifadui' 

Cfl hodie,xo.i ^.cir hoc totumpr.h ifj.i txfide,qua: eh ex non uifis. 

3 Flde celcbrau.t paicha.//K < ciitoui nter oPendiiur quid fatlum 

tfiex lide inmo.>o txtuni.,1^ aiui:inui .t!duaipartei,quia pnmooTe 

dit qutdfatJiit Vajihaitsqui ft/ii figitâ th.rinlniutns Chnitinciuce,/ccundHm 

quodaitttur i.Com s.t,l'alcno(hum immo 

latusell chriliw^.Tcr cuinsrrortem t;y jangi-"nis tffpfomm jumus 

liberati a poieiiate diaboti ftiut fiitf Ijratt per immolatonem a^ntVafchaitsa- 

fffufione (angntnis in poit;bus cT ftiprriiminaribus domO' 

rum,fueruiit iiberati ab Kttgelv pcrcittientt purtio^cntta îgyftiorum, 

jr/we^^^wodd/c/n/r.iVcquivaflabatprimogcnua i.Lc^yptio 

rumtangcrctcos. 

4 Fide iranlierunt marc rubrum,&:c. Hictangitur modus excun 

dt,vbi ex fiile conitgcrunt duo miractdj.VnHm cH.tjU d mare ftc( i.pt du 

tranfierunt,& hoce,i qiwddicttur. fidetialicruiu marc rubru,&:c 

Secunduri, futt,quta ^.qua erat eis pto mmo a dcTitris ^r aftniflrts,i>t ha 

Y R A. Circaprirnu)ri,Jciinii{Cpinruinacii,iiatisIeruljoattcjuidfuiitXpar 

te poptiiifcduet circurr.itui ciuitatii Jiptcni iltebus,ut habctur lcftie < 

(jttia ex mandato Dei hocfecerunt hdaii^credentes firrrtiter promijf.:: 

D ciimpii rt dcmiraculofa captioneciuitaiis. 4liûc,qnod ^r^yptii cos fequcntcsfubmerfi tcs,confidercnt in t.tii mtdicre de conferualione uiteproprix. 

funt,

9^ Ad Hcbrxos. Cap. XI 934 

a DfCf^/fOK.Qnaliteracceprofigno velleriyadooiinoitiitco qui quiper per illummiraculafaciebat. D 

illum miracula faciebat. 

e Quiperfi.F.tCi recufudiccreqnEfinguIi,dicit tamcn qujc 

quidam operari lunt fide. 

riM Mad;anita->cri trecentis viris^cofquc noQu expugnauit. 

'", B-nacl}.Dt quo in Iihro ludaicum iegitur.quod labin rege 

ChanaaiifiiiosiiraelaiTiigenteDelbo aprcphetifla,qucillo 

tcpor- llraei iudicabat.prxccpit Barach fiho Abinoen , vr aC 

tRT ATHANAsivs.Quidefl.Sanifliomnespcrfidemexpu r r- 

. ... ^ n .,r.?L r A, , .. f . Lj , 

gnauerunt legnaj Refponfio Abraham,Moyfcs,Io(iie. lolcie.ope-- ope-- ,,^ 

!^j 

- 

qi,e[t. 

aI/u."^/ i^ 

fna;crct deccm mii 

iia pugnatcrum iecun:, 

&: nct contra 

Sylanim piincipcm 

cxc!C!tusl..b:n. Qui ^ 

Qixitleirurumfiipla . 

cum coiret.It3qne&:'^ 

ip!a ci'.m coiuir. Do c 

niir.us autem extcr- j 

ruitexercitum labin^ 

Sy lara ad tcn torla h- g 

rens 

hthxotis AbnerCy 

nei.Vbi cum abfcon 

* 

aMultafaftifidcdiii. bQjjafi infinita funt. C Epirtoli huius.vclvitj.fifinguli 

v-IIei!iprolequi. 

2 

enarrarcm 3 

Etquicladhucdicam?Dcticiecenimme tempus 

de GcdconjBarach,Samion,tlepc, Dauid, Samucl,&aliis ^ 

Acquum iuciiciuni. ^ 

prophetis,quipcrfidemviceruntregna, operadii-inr iulli- ' 

y 

tiam 

a Fidc: 

.iitu.s dormilVet, laheiciauum 

tabecnacuHcBm mallcopercufrumdefixitin ce- 

lebrutneiusvlqueadterram.&mortuuseit.ftecce Baiach 

fcqjens Svfaiam venicbat.Egreflaque lahclin occurlum e- 

ius dixit ci,^f);i & oUendam tibt virum qnetK ejusris. Qci cum in- 

b Qu.Tpromitttbant.vt v;Jlori.im,vclali3. De Dco vcl Chrifto. 

^ 

Non tantunihominesvicetunt fide,fcdScteliia3,vt Danicl. 

, 

b^, 

rati (unt lufiiriam 

Abraham 

. Phinees 

&C Dauid pro.r.ifiifjnesacceperunt, 

(iim 

' 

liter Iofuefih'Naae, " 

&C Chalcb . Occluferun/oraleonum, 

Da j^^ 

niel m leonum fouca 

Effiigcruntaciesgla' 

qiiem congrcgaue- e 

dcpti lunt repromilhoncs . Qbruraueruntora ^ diiHelias & Dauid. 

^ 

, _ 

_, 

vttrperi. 

Validi (iQi lunt ex 

xst^yiara ad torren- p lednumextinguerunt imperum ignis . 

Effugauerunt ateiTlCvibn. 

Fugltq-, aExcicitamaccinaumgUdio.Ttloruc.Dauid.&iUimuIti. b VtEzechias& lob. 

' ^' ioru.-.iudasM.cha-,xi & aiii. 

ciem gladii, t conuahjerunt dc X 

* ^ 

mibccilhtate , .vclut 

^^ 

Ezechias. Efrcftisut 

^^ 

robultimbeilo.ucluinfirmitatc, 

fortes iEî^li 

'+ti Samfon , qui u 

15 na afini maxilla 

16 mille profttauit cx- 

reros. 

f i^rprnmifliones. Promiflioncs multx funtfiidx Dauid.vt Abrahx. 

Sapienterhifioriarumcommemorationem 

vitat, ne fer- 

traflctjvidit Syfaramiaccntem mortaum. Iliimiliauit crgo moncmfuum protelet,brcuiterqua:damtagens.Nccenim ^., ^'^^1,.^}^ 

Dîusdic ilio labin rcgemChanaan coramfiliislfrael. omnino tacuit.necdiccns moieftuseft, fugit denfuatemfid Euag.c.16. 

,: .yj?/c.Quivt Iegitucinlib.ludicum,afflixitvehementer longitudmem.ncfatigetauditotem. Amui. of. 

Ph.liilhcos. g Ohmramrnr.t.AvG. Plarale profinguIari,foIusDaniel fi 

d /f/j.v.Quicnmiretadpugnam conttahoftes ,vouit domi gnificaturoraleonumclaufiflc,lblus Efaias fcctus vtinPf 

, 

no.quodlj triumphumdehoftibusaflequerctur rcdiens.qct 

i.z.Ailittrmt i'p.ProHcrode,(irpnnc/pf5',proPilato.Aticden- 

priniooccurreretcffcrretDeo,occurntquecil.lia,quaniim duquo.iinueteriTeitamentofsepepau-busin hisquiEdida 

mol?uit. funt.&aliishuiuf-nodi t.mporalisfflicitasmonftratur cxhi 

frlvsTiNVS MARTyR.Quoniamlephtc inimmolanda bita.Tempusautem taHumnoncfl in nouo Tcflamento . 

q 161. 

^^ 

cîe. 

Amt: 

^- '^^' 

Dan r4.c!, 

P1.2a. 

fi!iipra;buircultodemreligi:jniscrgaDcum,propterea eius Antcdedittalia.vtpretercumnon intelligaturalius largitor Aug.rpift. 

tacincrt mentioinenumcratiOneiultorum. etiam terrensfxlicitatis^quxadveterem hominem p.rtinet lio 07. 

Non iaudatur leptc qaod nham occid.t.fed quod pcr fide In Chrilto nouo homine nouus noua promittit,id eft " 

, ater- 

Dcoiuuantchoftcsuiperauit. , 

na.Vnde&d!pfeirrifusincon(pc6tuinimicorummoritur,led 

* A\G.Inprimol.b.deciuit.Dci.Quarenon!cnlpatur A- refurrcttioncmluamnonaiiis.redfuisoftcndit, uc ibi dilcC' 

brah.im.fedlaudaturquodfiliumoccidercvoluit.Etmcrito tcntq iid fibi lpcrarcnr.vnde&: h\cob\M,.Suhineniiam 1 ob auit ^* 5-* 

.-'jxritur.vtrum pro iuffu Dei fit habcndum quod Icpte fiiia flis,cfinem Chnlit vidiUis quaft patimini ut lo^.Scd non Iperetis 

ricutvoueratoccidit.NecSamfon ahtcrexcula'.ur,quodfe fineeius,ide!t,temvorali.i,quêiaLi(CtaredicrLint,feda:terna, 

cum hoftibus oppreIIir,nifi quia fpintus latetcr hoc lufrcrat, qu^ lu Chriftoprjeceffcrunt. p 

qui STf^ ^ccrpe- 

NICOLAVS DE LYRA- 

A cuiusproprirtafm nmquam hahurrut in re,ficut aliqnando alquis 

paupcr cognontinatur rex,uel corrtes,!^ el aliqui hntulrnoii 

. Item aliter 

potest dict & mclius,vc creio. Ad cuius intelleîtm fi lendum, q> lojue 

l.rhiagiturde f{aah[diiio Hehraicaftbi adimdafoHa: ftc , nXTT 5^- 

nah,!ton adcptis rep. & C.Ac pj.omifno 

ctperwn tamen eatn fuccrjioribitsfuis . Aliaefi prormfjo jptrituulii , tj.,p|cx an 

quaprrjmittitur finliSvitabcata, no oceidit ea,/cdfactificauit ea domtno pcr ob- /pecialtter Mtem de Jofue,Dauid & Machabntts. 

fer- Tom.v;* G 2

^ . 

93^ 


;.,, M.rTMFODO AdmirnbilisHc!ie&:Hc dicis.AIijqnidcm cfFugcrunracicsghdii,;liiverooccinonc D 

?lfaS.T"mn?u|rcva^^^^ gUdi,o?,.nam.y,runUjo,um l.,da,,Vu,r3m Hoc 

A in?imiraau..iiicciumviui ^, 

^''ûiâutcm (/;y?fnn-,erf.EIcazarus> Icptcm Machabari, 6c eo 

rum matcr, 

* C H u y s osT.. 

Sod nOS non adcpti InpratUo. Infiiga 

cft,quamdecoI!are. 

Angu.cpi. ^lii antem di[i.&c. 

110.C.7&C AvG.Etinillisp.uri 

busvcterisTeftami! 

ti,quamuisrarafue 

liSiMamenTxemplapatientiâf 

guincmZacharicKquorumiangumemdicitdominus abeis 

anillud.lrainquit.hocquidemvobisf.ur.iliaiccft.illiidautc 

anillud.lrainquit.hocquidemvobisf.itr.iliaiccft.illiidautc 

laudabilecil,M^'3 >^ circa ipl-ini inortcm pr.vnaluitfidcs.S.: 

typuscltfuturorum.Duoquippciuntmu-.iculafid:i.q.i\;ini 

j pcfiatmagiia,&:p.-i. 

l:?rnt fed b Inimicotum. c Vi per rUam 8c Ûfium titorp-i.igiia.S^nilul 

~ 

reputal p.iti. 

pVi'^^^^^^^^ funrinbcllo. t Caftravcrterunt cxteriorum . ? Accepc^runc 

gam VC. dcre& illOS 

Vcoica.es..dd.:cfuiata,u,.' "qanupc.fUcm.ccccunr.modoqnni.rotMcp..fi.lu^ 

inqUlt, 

c 1 mtlovs. Mclotave(iis 

depilis Ca- 

a inccaico&-i.is.toimcuu.. ^ 

^ mclorum. vcl nu 

cxcifos, utmcliore 

^- '^l-^^b muliercs dc redirrcdDncmortuo.sluos. Alu auicin uiitcnti j eiiaumial.qaodcY 

rcfurrcaiOnCinadi-'^ '""* 

....,._.., :...;, th, r,H,.mn,. Vltam itcmam. =' 

. fcv.it 

Uuafionci:. dema.iuinimicoii,.n. lUatetlcmptione. 

Viu.n a:tctnain. 

meliorem inucnircnt 

funr,non iulcipicnccs rcdemprioncm,vt 

Pcr hocnotaihjccilUcm ptifoii.sfuiflc. 

refurrcdioncm 

B 

. Alii vero lauibria {k^vcrbcra 

in(u- 

, c.xperti 

c P.oi.i.mjnib. 

ViIete,niasinAcgypco,Fi;chiclinBabytonia. bViIUias.^ 

pcr dc vincula & carccrcs . Lapidaa iunt , leCti lunr, tcntau 

Al.Jrlir^^nrir.inr n t ^ 

.Gladiofaaa. b Vt Vtias.Iof.as. c Vulialoca.i.undi. d Vt Kl.asSc alii. 

,^ 

ôbum S re^^^^^^^^^ f funt,in occifioncgladiimoVcuiiunc. Circiimieruntm f piiccrentur.N:imm 

prxfenti 

me 

vita cumii ^ 

cuilVct.noleb.int vi- 

(j 

ucrc.quiameliorcm 

cxpeclabant. d 

*Athanas. 

AltidiHentilunt.laC^ 

taxus , cuIds ptllis 

Mcloradicirur. 

7 * T H E O D O R. 

.s l. 

nhentia,quiaftinterfumpattirperpeccatumr,ôrtale,neccJJeeUtpjam 

iterari,Jatrtmontum autem non mprmtt cl^draterem , & tdecftfol- Maadmitlre,firrfufcttitur, 

. 

mf.tntereosmatrmonnmiterimcontrahatur, tdcofcdebct e;iponi percu/Jifunt,utpatetz.Mach y& 6. 12 Circumierunr 6C.Hof 

in malti voluntarte fl> 

Mulieres Ldefl, matres.Acc.de rel.mo.luos.lri eii, f,itcsJuos rcfu fequenteroHendtt quidpafijuntpropterfidem 

fctacos per fidcm &ormonemjanCiurum propljctaru -.,Jicut patet de Jumptis.Et reiucunturaatrta.fciUcet ad eueuorem cukum,& quavtH 

adhocdtcic.Circum.iuMd.Meloiaaulem efi 

muhereSanptana^qutahLlaaccepitHumfuumrJ.ifcttatumi.B^. 

ve,t:s faLa dc ptL 

17 crdemuliereSunamite,qHX ftbufuumrefujctatumrecepn ab Ui taxi,qux hniutaeft *>- 

fuper iiiniperum 

dcm untusuert ).AlliaiUentl iuni.iaejt,in lormencnexLcn^t , lu///^" ..'.,. " - 

^..-,-,-- ',, 

., r '^ 

^ , , 

Vaiet i,Machab.& 2 .defeptemframb.&de puerts ad ubera .matrum lieg. 1 9.16 Qi' ibus dig.&c. lêr hoc entm quod figt-bant ajorieta 

, r^ ,' - .^..L.L^ alintuin.oatetauodl',ominrsniundam&noneraH- di?in Jocieiate n. 

aUorum,patet quod l',ominrs nmndam & non eran; digin Jocieiate n.' 

Jufpenj'ts,2.Machab.6. 

3 Non fulcipicntes tc. Id ef},ltberationem a pracfenti ppa. 

4 Vt mel.inue.relur.iH/wrwr.i.g/orM. 

5 Alii ucro Judibria cxpcr.Sicut patct deSamJone.ludicum \6.& 

de Tobia Tobitez-Cr de lob.lob.i^. 

6 c 

rum,propter ciilp.im mumitalem.Tertio redttctsnturadlccum, &

" 

937 Ad Hebrxos. Cap. XI. 938 

'f a DfoponoW/,drf.Proutni?iiramno(lrama(Tumcrer,&:glo aliudquodlatroiheummcruitmtrocfuci.Hodicmadicstaii D 

'a rioriusnobiicumexulrarct.ErfiiliiteniieruntHdem.quinos quamnobis patriamrcddidir, patcmim ciuiratemortcndir, 

randiu cxpcd.)uerunt requicm , multo magis tcneamus qui domum prilbnam redonauit,&c.Chrifto non iniuric fuit la 

ftatim accipimas. 

cram mgiedicnti patriam.facereingreffus iui latroncm par- 

b confummarentur . Id eft, rcquic & vifione Dei frucrentur. ticipcm, nam fccum eum perduxit non confundens calcan- 

^CHRysosT. tibus latronis pedi- 

^"'^ -^ Paradlfum quinq; Tannperfidemamiquifiddesopeiatifunt.vdpaffipiofide. aQuodfidejdeeispethibuit. bus patadllum , (cd 

. 

'"'^n" gêoampliusanno ,. ,^. ^, , . ^ 

rum nulhb. pr?clu- Ec hi omnes reltimonium fidei 

probati nunc non i accepcrunt radilo,&c. 

DuasftoU,etfifinguUs. lumhodieChnfluS Plenamcorpotis,&atjim?beatitudine.r. * 1 D E M . lufti . 

*"' ., 

, Vtincommuni eaudioomniummaiusfinefineu i . ,. , Hom in ll 

nobis patefecit,*d la lotum. maliam vitamtranl- |^j j^f^^. 

tronem in paradi- a reprdniillioncm Deopro nobismelius aiiquid prouidence vt îti ^cati funt , eo ,u,xn.,i- 

3 

fum inrroduxit, &: profitercntur. quod ad Chriftum maia ma 

nu Dci , 

bAdimc. 

honorempr^ftasPa- 

amoenitates ciuso- bnonfinenobisconlummarentur. 

abierunt, &:propius 

ftendit,&:vnotcm- adrcgem nonperac &c.ckHo. 

pore videmus duo ceflUmSifidem, fed .adpop. 

bcneficia effe conceffa,vnum quod Paradifus patefadlus cfl-, facie ad facicm,&:c. 

aliud 

NICOLAVS DE LYRA. cumaltejuibusadnouumTeftamentumpertinentibuStfnitmaiusgaH* 

^ huiufmoiiytalitt autem loca habitabant patres antiqui , vt efient i dium utronmque. 

loco apt9diui)j contemplationi,propter quod Vhilofophus i . Tolitico iiotanquam,quodaliqui\ex hoc loco acceperunt occafionem errandi 

rum poHquam probauerat hominem ejje animal ctuile,fiibiun\it, quod dicentes, quod nullus intrabit ad gloriam,nifi pofl finalem refurretliO' 

ille qui rcfugit communem habitationem hominum , vel efl beHia, vel nem.Sed boc eSi contra .Apoflolum dicentem i.ad Cor/n.5 .a.. Scimus 

^ 

meliorhomine. Qitiafihomorefugiat 

hoc proptermaliciam fuamnon enim, fi quoniam tcrreftris domus noftra huius habitationis 

potens cum alijs cohabitarepropter dffeiiumfuum in moribus , caditd diftbIuatur,quod a^dificationem habcmuS ex Dco, domum 

dignitate humana in vitambcjiialem. Si autem refugiat communita' non manufaîiamjfed aetemam in Coelis.EA: quo patet,quod 

anitern 

hominum, vt liberius vacet dtuiux . excedit com~ 

contemplationi ma a 

corpore feparata Hatim recipitnr in debttum 

gloria, niftpropter E 

rnunem Hatum hominttm,& e(l quidem Deus inter atios homines ,fe- altcuiuspcenx temporalis retardetur . Tropter quod confummatio glo- 

cundum Thtlofophum. ritedequaloquiturhic.ApoUoli4s,poteflrefer)iadpramiumejkntialef 

1 Ethiomnes,&c. Hic confequenter oHendit .Apofiolus quomodo &ftcnonhabuerunteampatresveterisTeflamenciftnenobis,quia^ . 

&quarepromt(fionesfunteis dilat

939 

Additio. 040 

j!g* d':cere:vn1ehabetur,netii,inquain 

meiiatifubiunxit.Qyti perfidem uiccruntregna.î/7 D auid de utroque aduetfan- ca Vfat.Wocemca ad dominum,primum.Sedhocibnorreiumeii,u 

tium prfdiHoruTa tenuit uiSoriam mtnifefte in bac uita.Siautem de decorreflioHcm ibidem,&c, 

Bia

AdB XII. 

ebrêos. Cap. yMi. 942 

nuod.ncoepcratrc.ccxhortanscosaJpat,et,am attcnda,m,s.Hocd,lc,plisfepiuscon,mcndauit.J,p.t,A 

flur^,as,mod,s&p,u-c,i;uc,pnas Chr.ft, excplo. i.fa..,nqu,t,B(^c.J6';,crL,,o ,w.r/i,Lw.' ""' 

ftriniscompluut. 

* Th dor e- 

Tvs, 'Pietatis inquit ^ 

exempla funt nobis 

vndiqucpropofita &c 

tant.a multitudo , vt 

nubem exiquctfert 

fidci potcntisE tcftimonium. 

Ad coscr- 

go re(picictes,in curluscelercseuadam', 

g 6c curarum fuperuacanearummolcmabiiciamus 

, Ira enim 

faciiceffugere potcri b 

muspcccatum quod 

fecilccontrahitur. 

'^ 

^' 

20. 

' '"'''""'^'"='" ""'^'" 1-^' ^ v g v s. 0,i-,a tcrrcna bona 

tcdcs lunt fide^ r contcipfit Chtiflus, vt 

^^ si. 

iniHis non 

.. qusrcrc- nechnhi 

. ^ . 

nnubcsexemplofui 

c 

in iftu tribnlationii 

A turfelicitas 

P. X .'Omnia 

I I: 

Libriccaterrena 

mala Qiiiaiftifuflinuemnt. fulti- tcehizidi* 

af.tiara. 

nos refrigerant,&: do 

nuit,vtinhisnon ti- " tuscftetiam ineiuitafcBethlccm 

, qua: 

7 intcr omnes ludcca: 

-rorcmlcfum, quipropofico fibi gaudio luftinuit crucem 

a Negleilaverecundialmmana. Ideo. 

confuiionem 

cdncempca acque 

in dextera fedis Dei fcaTamvchementem. 

Cluodjindignum. 

dct . 

Rccogitate enim eum cui talem fuftinuit apccca-^ ^ Â" %'P" tlam 

8 

ciuitateseratexigua: 

o noluit igitur qucmquam 

de terrene ciui 

i o 

tatisfublimitateglo- 

10.14.3. 

a Non in membtis faftus efl: 

nntunt. b In cuius funt 

omnib.aduecGs. 

omnia,ne de terrcnis 

toribus aducrfus 

femetipfiim coiitradidionem , vt non 

diuithsquiiqueextol 

lerctur. Noluitrex 

ab hominibus fieri 

. 

qmahamiIitatisviaoftenderat'miferis. Efuriuir quiomnes 

pafcit.Sitiuitqnieftfonsfiticntium.Farigatuseft ex itmere, 

qui viam nobis fecit in c^lum.Obmutuit & ; 

obfurdiu 

quithibcmustantam multitudniem tanctorum teltium.mftarnubiu 

^) irrorantem nos m interceifionem precum.quas 

t,p que 

pronobisfLinderec6fifiimitcmur&:nosillorumuirtutes&; 

, ^ , mutuslocutuscft,5d:furdusaudiuit.Vinauscft,quiiniiraiita 

omnipe.catorum abicdla molc atquc tenaciter inhxrentc tum vinculafoluct.Mort.iuscft.quimortuum fufciiauit. A 

pcccatoreiido, pertoicrantiam &c longanunitatemcurra. 

mus 

moreitaquceiusfimihapatiamur.Tunceni j.lex 

in \ irtutis implebit 

cerramme, 

dum noncupiditatcremm 

b 

tenipoialium, fcdcharitate iliius 

0^41 proft.Slc nos propofito nob'sa:tcrnogaudio pod habi 

quiprxcepittiuntquscunqucprjEcepit. 

taconfufionedebemuscurrere.Vcipropofitofibi giiidiote c 

Kecogitate ettim eumy&t.-k Ch Ryso,Si proximorum 

porahs regni quia volucrunt paffio 

cum turbz rapeic vt faLcrent re nes erigunt nos quantam alaciitatem nobis cfFecerint domi- 

gemquodnoluit,quiacratuiahumiliraris. 

nipafnones.Pcrco/ify(ii(3;o?

t exhoita 

tionis. 

943 Glo orcl.& Nicolai de Lyra. 044 

a Df/w-i.Deficcrccfttimorcfribulationisfidcmncgarc. 

hcinnondcbcnsdtficcrt-.quiacdisgbiiuuos conlolatio 

nisf^qu.-li dicatnoiu1cbct!iC)bljuiki. 

b TônduKt cnhn vfouf ad}'.v)^Htuem csc- rSfTHEOnoR ETVS. 

Oitcndirpcr comuarationcaiquatuinabnntabillis quifac 

iuiitlapidari,&: lccli 

e.:iak.A;.lcgladj) moc 

tui. 

iS: Chr ysos- a 

To.Mvs.lioccit.Nec \y 

dum moitcm luftinuiilis 

pccuuiaru'n ^ 

tantnm vobis dam- 

ucl 

nuurcQntigit , 

gloriac. Ex.igitatitan 

tumcftiscVpcrlecut 

leficJas rioiigpani.Chrilhis 

provobis ranguineai. 

fudit uosautcm pro 

Flagellationisnc- 

cefUfas. 

Li.dii: pa- 

ftorjt lib. 

Si.1.50. 

J10.45. ^ 

)i Sicorpuideficit.animus ftat, 

Nondebctisdeficcre. 

firireminia^nin^.i?; vdln.sdcHcicnccs. Nondum enim vlcjue 

,rrii ^tfivefttainififtis. Jp4d?l>Mi>> 1 '" CôdH>onuineft.8cideoadhucideradcbetis;fafcte, 8c 

- . 1 . . 

^ 

nondcliccte. 

dd ianguincm rciHrillis aduei(us peccarum repugnantes,$^ 

aChtifliinfaiptutacoJifolantis 

I-iui id eft.ChtilU acjuofitfonfolaiio. 

Qblicicllistco^nlolanQni.squxvobisrancniamhljis toqui-- 

VcrHaChnliiinpc*actbiis$9|onsnedeficiantin tr.buiation^, quia CHuyso.Attcndequodnonait.Omnisqui flagcllatur fiadoirino.arguui)rqrc4iiiiprobationis. 

Dumergoqiisan- liuse(t.Sedomnisfiliustiagcliatur,alticreuuuuurius rccipi. 

gulfiis.(>:tr!bui.i!:Q:i b-alii.iturnodeberfatigan.necdcicc 

jre.fcd pQcius pariwUtcr fulhnw-rc.recogitansquiaadomiuo 

corrigitur. 

: 

tur. 

f E>-^.aMNoran6 iurevocari-patrem.quiexadulterio gC' 

nuerit.quiaabeogeuitinondicanturfilulegiumi, 

d Omnepi ftlmnt. AvQv.Etiani vnicum finc peccato , .Si ergo g Kenerel)a,mHr.K.c\iCt^n eit cij timore honoiein impederc. ' 

cxccptusesapaflionefiagellorum.exceprusesannmero fi- *THEODOR-Quiaapatnbus corporalib.is difci|.'lin3m 

liorum.Vnicus illede patris fubUantia narjs ^quahs patri 

in- fijfcipimusdpintualispairisdifcipl 

fbrmjDei.vcrbumquofactafuuromnia, non habebar ubi 

flagcllaretui.Adhocautemcarneindutuseit, vtfine dagcji 

JononefiTct Quiflageliat vnicum iincpcccato,reiinq;iit ad- gnitaiemadoptionisinfilios. 

UMii ncn air.plctlunur? 

Patrem etiam jum fpirit patrem Ipiritalcin vocau.t.vtquifit 

fonsdonorum fpirirualiumperillos autem dedit nobis di- 

' 

N 1 C O L A V :> l h L Y R A 

optarum 

2%^l,\il. ^ ' Fat:geminianimisuc(trisdcficicnt. T'>-op/^//,J iffimi efl maxime tolerando quia per hoc confnuatur Jpr^trtniis 

nam non cligit,fed rnagts 

vt malam vita 

rtfugit. 

0- boc efl quoi dtcitur.Dcindc patrcs quidcm carnis noitix 

5 Ncque iiU^c.Verimpatienttam,iumaljeoargucris &fi*bditcait habuimus cmdiiioms.quiapaterdebcttilio documenium Jicut & 

fam. 

nutrimentum, 

7 Qucm enim di.dom inus ca.retrahendo a 

concupifcentia, 

8 tlagellatautcmomiicm fi.quemre.?cr/]d:^W/cie-(> retrd' 

ij Et reucrebamur cos../?ccepf

44T AdHcbrôs. Cap. XII. 44^ 

Ta En///

94-7 Glo orcl.& Nicolai de Lyra. 948 

fe?* a 'I\^-?m,ied fiatnsfcc 

b pi-oc/>d/M5.Q-infifoiro.i.!6gci|hano, idefttemplo Dci, licitatimuidensquod&:Caimquoque;icc:dit, quandocon- 

id eff pcnitus !ncljgiolus.Vcl.'i(i' qfttforni. ut cum fidc tcneat cidii tacics eios quia fratrcm uidcrat dir.ma honoiatum icncarivUci 

obicru.inti.is, 

renti3.Q.!,nct!amd:ui 

Ut COnCubina quX Clt txemplo. bPerttrrînquibtt>.aIi(juonot>t. 

Sic eAliena. nuS ApOltOluS h^C infornicatio. 

Gcn.ij.d. Oîriû-if''' 

i 

J^ innuiiicnturmnlri.tNe.|ui.sfornicar(^r,autprophaiius,vt nuit.Poenitentixenim 

VeiT^rOphunHS. prorfuS b alcctquamproculaioligionequipiOTenueJeditbeiK-diaionein. Di;nitatem. 10v;Uin(inqUlt) nOn 10- 

fidc(negligcns,Veleia;t ^ Erau,qui proptcrynamdcarn vcndidirprimitiualua. Sci ^ "^"'^ idclt,noninuc- 

aiiqui llltcr hldcOSle- , aNefitisficutEfiu.-quUreprobatuseji. iucauendu.neft,necunnMit.notttmdebentreciperrbe- 3 I^'^ "''^fTl PCUltetlC ncc 

ii.UOrCS ElaU ill tbrni- Q nediaivinointcptobcntaracpoeiiientueunoavalear. luXlt C.l ptOpter qUC;;!! 

otionc & gaftrimar- torecnimc|uoniam & ha;rcdirare4>cnedipo(lcacupiens 

'^probe crat maclima- 

, a A Deo.irucconfinnantebcncdidionein 

Sjj^ 

!aci>b Caruitbeiiedi.3ionenoii(|UoJnon pcnitetct.fcd tUS , tlCUIt autcni * llOn 

_ -/ f quianoupenituitvtdcbuitdicens 1 f* 

Vemeidiesluiiuspatnsmni!toccid.n Iacob'r..rr;nimcum. .,-,.,.,,.. i'^ i ^^,-.,' 

b VcnJclocumbend,(a,onispcrpue..ucntia,u. pCccat um , ICd 

prnlpc- 

*TnEO.Eian.for.m 

cationcin uocan.t in- e (aionem,rcprobarusell Non cnmi inuenir pcnicenrixlo- . rnmhcoti luccenum. 

gluuictn propter haC jP 

a Exindign.irioi>c&doIofcaminilionorisconttaffatreninonexva3iKi:;iitrntia. 

' IdtCltantUr C!i!>. lior. 

enimuendiditbcnedi- 

ha-^^ 

t 

'^ er Non ^ rf/. 

* aiOnem pnmOgenitO- 

f. 

IdeftPa>p,b.lc,n. aq:Jsnotucurp.,ris ,ccede:etur. 

luCt'lf 

p.ttriS 

ntcl , 

, U^^ 

rum.Ncqncucroctta. j^ :iccclliftis ad t traClabilem &c t acceiiibilcm m-\cm 

ueritnnilDam fiuoca^ ^ dam/ratremmeum^^ 

11 r , j , r ^^ r , . , 7 Non iraltra autemdo 

UCrukfUlipiaill, uu.a ~ 

ûm, quanquam cum lachrimis inquifilier cam . 

aVclcomnunationem.pfiusleps. H?cinditioncleg.5 faaafuntvt coida ludioiuinconcu-, , 

' 

A r I 

. ^^ UCrit fOrniCatlOnC nC* ^ ' 

.teteiiiurneaudeientlegenittaiirgredinoiihicttiroriueuaiigciio. tniilJS _ 

.TkpOltOlUS 'IIC- 

â^"*" farium matrimoniui h fi^ turbinem,&: caligiiiem, 6 

g? lile etiam cumcfia 

contraaum . Duxite- pnuiogvmtus ptaiutcet|^ 

ucndidit,qui proparua 

f)riamne^l'gentiam&cupiditareiii 

ibidine magnum 

excidcruntgontesauteinlunrconicquuti. Pr^ccpuergo/ 

honorem &C giortam pcfdidii fempiicrnam.Nonenimlolusfotnicator 

immunduseft, fcdetiam 

gaftrimargus.quiuentriferuus exiftit.Nam&iiltcqaialteqm 

cx iud/.

ic 

I mia 

949 

Ad Hebrôs. 

a Vocetn fr.Hiiinfmodi vox cft legis prxceptio &: commina- 

XIL 9jo 

Cap. 

aducntumDei,vnde,Intuba Dcidefcendetdecoelo.ideft, D 

ticquampopuliisgrauemputauit&intolerabilem.quiafo- invoccangelorum.Voxverborumnon ipfiusDci:fedangekprxccptio 

eratfinegratiaadiuuantc. lorum.PcrangeUmi enimloquebaturMoyfi. 

b Tionenim por.QnbL fincgratiainlufficicntcs crantad obfer A C h r y s o s tom vs.IIlicponitur Mofes,hic Iefus,;llic 

uanda prscepta: n6minatplebem,hicmilliaangclorum 

c Etfi be. te. mon. la. 

quos 

Mons e(t diuinitas , 

bcftia defedus rationis,quodeftquando 

a 

verbum blafphemic; 

a Non loquaiaroobis dominus Beut ne forte motiamui. 

voccm vcrborum:tc]uam quiaudierunt texciifaueruntfe, 

n Non|potctan t fcrte vocem angeli pti timote,videntes totum montem Sina fumarc ptocellas, toni 

ttua, &vocc$tubatumaudientes. 

profertur in Deum. , ne cis fieret verbum .Ndn enim porrabantquod dicebaturrt 

TangereeftoffcndC- ^ 

Sicprxeepitdominus. Moyresdixitiongeftate.quiafibeftia.etiam. a Giar.dine. Multum fuit 

TaneiterffOmon- tcrribi!quo4&Moyfcntcituit,vtfubditui,8cMoyfes,&c. b Quodnonaudiieauderent. 

tem beftia qui offen-

9î 

GIo.orcl.& Nicolai de Lyra. 9^2 

^ a 

A. mittebat Dcas fcilicct cx hac mortalitatc,corruptionc,abie- prxuaricati funt fabricando ido]um,qua: per Moylcn vcl an- 

Mediatoretn le. Quia cnim incrcdibilc videtuf quod pro- didlamomnipotctijDeinoncfFiigcrnnt,quipricepta illiusj 

AoginpC tionf,intormipuIucrcfufurohomiacscqualesangclis Dei gcUimdatafuntillis^quoruvteiq,- interraloqucbatui-, mul 

^> nou folum fcriptura hominibus fecit,ctcdcrcnt,(ed etiam fi- to magis nos non potenmus euadere vindiftam illius, fi pr^ 

deifLJ?pofuitmcdiatorcm,aonquemlibetprincipem velan ceptaqu^perfiliumdataluntjcontempfenmus 

gcKiui , fcl vnicum 

d ^dhucfe. ego mduc 

ililunVVtqU.T. 

Uia nOS 

Quaft dicat iani fiK 

Spiritus,idcft,aBimut. Vcl Ipiritum, aPetquempoiruntifictirociiangelonim. 

pcrdu

9)3 AdHebrêos. Cap. XIII. 9J4 

îOfMX of?fr,:c & libe- 

î^y^ .^L oyi^ 

--"..- ;'. .....^....^tdiuiditiirin duas,qi4iaprtmohorta- 

"^bonaopiranda.Etdiuiditiirin duas,ejuuprimohorta- 

^^^f

9TT 

Glo.orcl.&: Nicolai de Lyra. 

- 9^6 

fcil bonum cfTc Alij vcro fuperflitiose doccbanr abnnKn', 

clTc a quibiildam cibis , quos lex IC?' a Sirwo.Poftqa5mfuapcrdidcrunt:vo!cb.intitcrunicon- 

prohibet , quodlam conc 

A crcgarc.-quod prohibct.Scd 

dcns,quicfcarurn diffcrentia & oblcruanone multos lciu, 

ncdiccrenr.quid fi necciraria dc clTc a quibuldam cibis , quos kx prohibet , quoUiam conc 

feccruntJTubJitconlohtioncm. IprcomnipotesDeusdicit. 

b Sincaua. Auarus ctt,quitcnaitcltinlargicado,cupidus m bant contraquos Apodolus. Dollrinis. qux varix lunta r!< 

accipiendo. 

C "^piite dcf^ram.Hoc 

dicitomni fperantiin 

Non duUerium. 

_ 

lcficut lofuc , iticft ^ ^ thorn-s immaculacus . Fornicatorcs cnim &: adulrcros lu- 

nohiiCUlVi, VtCOnfidcn- 

a Actctmlitcidziunibit. 

,. Et(iatiierpu'.entq'J)dam,dicent spcccitacatnis 

terclicanms. 

, 

t Vita. cl.arg'cadi'.cnjatati. d Ne linttcnaci.-sinhabitis. 

d , Ne.yaeJf.Dcrclin- , ^Nclliitcpidinonhabitottim. 

qucretur qui famc pc ^ dicabit Deus. Sint mores flnc auaritia, co ntcnti 

prxicntibus. 

riret, fedquia hocno Adiciumnaue. ^ 

., , 

n. Cr Un nn nt^ C (Vjindcm neccirana.ct -deo non lit hoino tenax. 

Vndcfubdit. Ita.Scc. 

fcd 

ftriSji.diuerf^. QJjratia quxomnia pcrmittitrolucndod I. 

Deuin noncurarc. 

gc.confifmaiecorr 

betis, &:nonlludi. 

, cfcis.qiiianonprofi, 

runtad lalute a.nbi: 

^ lantibus , nondicol 

fu(fentatibus,fedq 

3 perfeuerantcr fluii: 

ineis. Veldilcerne; 

do, vclnimisafF'"r 

C't,nOnllt nOinO CU- ^ 

bNontenacibus,uoncupidisiUahtpiomillio. 

P''^^^- . .., d . . 

Ipfc cnim dixit:tNon te delcram,necjuc derelinquam.Ira vt . 

do.Alifhncnti 

4 "^ abdinetui, 

1-Iofuci.a e 'Nonti. quUfaci.mi. 

ho. Homo omnisad- g 

fPf.117.3. ucrlariusctiamdiabo 

lus, qui homo ab officio,co, 

L quod homi- Etideo. 

5 catcprodelt.i 

vcro illa caiU 

hilprofuit 

f 

ncmdecipiar. 

f Memcntoteprx.&c. 

Quia longuettdefm 

giilisdiccic,monetfe ^ 

tir.di.ca. quimagiQros. 

, 

a Supplcndo ncccflatia. 

confidcnrcrdicamus:tDominusmiliiadiu:orcfl-, non timc 

Etiamfiauferatmc, - , r ^ 

fcd 

Vtimitemiiii,q!tibonterant.rapolioli 

(5 Smiilitcrabudai 

tiarumdonispi 

- 

7 Vcntrem vcro 

;arum m< 

Idefl.fine fine. a Diucrfis. b Anieis. E.itt.-.otis. 

b 

nohtc. 

h 6i & in lecula.t Dodrinis variis &: no- 

iiodic,iprc pcregrinis jJJ, 

&eota.iifucc:(rotes. 

bo faciat mihi homo. Mcmcroce vcttro 

quid pra^poiitorum 

Qiiiaiplifunt. 

Vteosmortcir.iitemini.riopuseft inoiienJopioChtiftojVt illi.Sc in conuerfationebor.^vltJt 

&infcrS:ft3 fiie. 

rum, qui 

vobislocuri iiint vcrbum Dei . Quorum intucnre.

9^7 ^^ Hebrseos. Cap. XIII. 9tB 

cnfumquerpiritn3'eni.Lcgispreccpti]mfuif,vtdecima

9^9 

G{o.ord.& Nicolai dc Lyra. 

0,^0 

(3^ qnoque conlunxit facrificiumbencficicntias.quodmerito nonfolumuiMndifunt.fedctiamf^gicndi, 

A b 

appellauitcommunicationem.Dixit.n.Domtnus.fjciieMo/;! ipft enim pau gilant.&cie CnKyso. AuJi.int^principc 

anncoide nj/.jni.aut-yMa-jr/o/^j-c.Communicatiocrgocft&rc- quoniam ricutobedicntesopoitercfle.qiii rcgimtiir:'lcer 

muneratio,HiC.n, redorcs &: 

datpccunias,ilIcucr6redditbencdi(iîQ- 

prmcipesuigiUntescircdecet&:lobrios.l\Tio;., 

nem.&eiusquimdigctruntcaquacfuntpotiora. 

lum.n.imminct, fubieiClusell vltionibus pcccatorumtiK, 

^HAVMo.Moett rum.&proprertetri 

COnlidcranduS paU" CJtitarisqiomnipuuntateomronnia. bNoninltlitantiiuis. cQuia potel-emo. tO ttmori Ojnoyiii- 

' 

fynahollc$Tincuniui.peccaucxiinsuntut,Tnd?Ptofh=H..Mileticot(ium Tolo.,*ooarctiii- 

" 

DCr aui UldctUr aCCi 

pcre . fcd Dcus qui 

juaitdarc.Elccmo(y 

na.n.qu^p.iuperiiar- 

cft.&CSt. Qliddic 

intcliuB. .li.s 

^ûtem ai"c6munionis nolitcobliuifci. TilibLi.senimhdlliis j "'^^'^ 

> 

* 

"^'icris, 

,Quatumadpt^ccptav,rftc.,ti.quxp.rcosp,cpi,cccic^,. ^. 

qui fcmct,, 

bvireucieniumcxh:beati. losad aliosregendi 

... giturin >tcrra,a Deo 

^ f-promerctur Dcus, Obedirc prxpofiris 

vedris , &cj (tibiacc- prccipitant.&lcin', 

j, 

"f COClliaj.gcipitUrin 

COelO.Et 

' 

a Solliciti Cunt. Prfîcjnao.bonume.-ceuip-uindaaloAcxtcnQtjptouiden.io, tOrum luppliciOrill 

Id pUcct "^'' .^ttendci^ quod [^ cecis.Ipfi enim peruigilantquafi rarionem proanimabus vc- abyirLimiadantso 

hiCtibi fit rcddltnrUS P^, Obedni. c 

aQuandovidcntvosptoficcte, bVigilcnt. Cum Hittinn-.ratianc S{ ttiftiiia. niuni qUOS rCglS, ni 

quod accepit . Tu.n, ^ {^^^ rcddituri, vtcum gaudio 

hoc faciunt , & non ? licrum, puv.rotuiTi,.i 

gei"ncntes. \ < 

terram UCUlitl, UleC^ Nongcmonies,quiatuncnonptodefitvobiscutaeomm. 

b Npn dico irOIUm 

illis.qutbus ptodc;; etiam 

fU rjl 

4'^'''^ 

lumrcddci.Tcmpo- t 

taiiati dc vobis. ucvobi.. 

, ^ 

nem rcddit tni^r^ 

raliadediiti , a:tcrna " Hocenim J 

t"oexpedltVobis.Oratcpronobis.C6fidimuse- toigni tunmr. . 

t inuulc. 

nicrcabcris. c Depitetitis. i> voiuntatcm c Nonfoiumin g-ntibiis. 6 caput. Mitor Ujifci/ 

^^ 

bonaconicientia habemnsin omnibu, bn voletes 7 rum. 

* 

S C Ft C:iftit, 

iJdphalanxmilitumfiducemnonhabeat.nuIloordinepro- 

malisueftriscxpeditilnsiplatriilitiaJcdnonuobi.^^.Similii 

ergoindominico agrobonumopercmurpr^lati&lubdn 

vcl fimUiter demercedcgaudcamus, 

ccdit.&nauis fi gubematore priuetur.peirum eat neccfie eft Vclhocfaci.mt.i.rcddat rationem Deofecuri de prxmi 

fic&greaifi paftorem abftu!eris,cu(rtus diipergetur&:pe- &nongcmcntesanxiiudhxfitantesde ueftradamnaton 

e 

ribit.Malumigitureftubinulluseftpnncipatus.iVlalumaut Or^.pro no.Supcrbiam ciationemquetv.entisni;orund.T 

cft non minus^Sc inobedientia eoium qui rcguntur a princi- pontificuro pcrcutit,qui dddignantur precari lubiedos.qL 

pcEft tertium quoque malum, qilipfe princeps malus exti- lenus pro eis orationes fundjnt. 

f Bov.con.ConicU nosnonaccnfar,necnobisconfciifun^ 

tcrit,imoethocpeiuscft,quamfipeprincipcc6ucrfan.Me" 

lius quippe cft a nullo,quam a peiTimoregi. Quo ergo dicit 9 uobisinfidias fecerimns , nihil cu fiaionc^rulimus, nii 

Yiu\m.Obediteprfpolmsueliris^Vum prepofitus malignuscx- ucgociationc grafccimu.

L 

()b\ 

.' a Vickni in vobis 

[ quod placat corani fc^ 

]!i;ra />t'r \efum Chnfium^. 

N hil enim boni ha- 

beieproteftis.nifiilJo 

'-. pmiemente&rubie- 

* 

quente. 

b Etenimper paucisfcri 

pritinl>is,&c. 

Q_ Non poteftquifqoini 

longitudinetn 

fcfiiiorisabnuere hoc 

qii ppe erat quodaduefiirii 

fac;ebant & 

ideolatenterhoctan- 

c Cognofcite fratremno 

jirumTfncihtHm. 

* Theodoret. 

OH.endit pcr ipiiim 

niiflam fuiffc epUto- 

.jj^ I lam . Erat autem veririmile 

AdHebrseos. 

Cap. 

a Humilliura. Paftoreram 

faftuspercftuConcralanguinis 

fiiiconfitinauitTcft, 

niem.nouiim. 

cemi,:ii. 

majrnum ouium in lanûinc celhimenci 

_ 'tveli(is. r:r.d:>:ii. 

noftrumlcrLim Chrillum, t^pte^ vosinomnibono, Utfa- ^ 

96: 

rifimilc quoque ipfo 

delcci:ari',quon!aipf(3 

quoquefuerat aicun 

cifus. 

d Salutate omnes 

aOp-ra. b prf- 

Eaquaiiplevult. crp!e 

vt i.l q3 

a Non quafiapo(lo|usrcripfi vobis. Etiam feruiendo&lionorando. 7 tarC. fcxliorra- 

t)tii. Eccnim per paucis lcriph 

vobis, + 

Cognolcicefracrem 8 * Theodoret, tiomo. 

a Coapoftolam&coadiutoteminpridicatione. 

b Amein itecquodvoJebatvel ad predican. Oftendlt Vndeuam fiiciUS. 

C 

^ ' 

^ ^. 

dumdirea^..n.vdforfuaaacarcereiaquoanredctcutusfuit. 

, 

fcripfent Cpiaoiam , 

noltrum Timoriieum dimillum, cumquoli ceicrius vene-io&: fmiuloftenditprâlnhocredditattentos&manfuetiores. 

- 

, I dicationCm EuangCjj 

ritvidcbo vos . Salurace omnes pra:policos veltros, &omnes hibreuitemporeoma 

Subditos fina.fic3tos in baptifmate. 

b Per hocnotacum a ^ RomafcripfiJT:. 

^ ^ 

~ 

niareruafiffe 8d2en- 

'^ 

cPurgitiopsccatorum&aliaDcrmuncra. 

J!. c 

(andlos. Salucantvost delcaliafratres. Graciacumomnibus^ ^SrAYrSfrctta; 

^ 

vobis. Amen. 

êlfe benedidionem. 


k I \n\^v\g\.\\ne.i.perfanguinmy(juia ChriHusmeruit fuamrefurre' 

Btonem & exaltatronem per f'm pa/fionem. 

2 Teitamenri actcrni dominnm lefum Chndnm.i.Teâmsn- 

II no4t , quoJ 1 firmatum efijanguine Chrifli,& dtcitur xternum,quia 

eti'iijp>omittii. 

3 Aptct vos in omni bono.SccS/cwf enim aptitudo potentie ad be 

ne opcr inlism poUtice eii per Ijjbihts virtutum polititarum ,fic apiitHdoaiimsuJopera 

meritona eslfuptr hMtum grati^ & vtrtutumin 

f4trm.'i'tjs D^-us nperaturm nobis.ideojequituf. 

4 Fac. iis in vobisquod placet,&c. quta per ipfum ratione diuini- 

tatit conl'!i'i'nur trrauarn ficut per canfim pnncipalite r . agentem ratione 

vero hamanitatis , ftcut per cauGim inlirumentalem coniun- 

ilam, 

.. 5 Ko%OM\'.cn\VQ%îMC%.l1>cformatfuampetitionem. Etdiuidi- 

'"* turm tujSyCjuia pnmofacit quod diQumefi.fccundo completepiflolam: 

JkSaliitveomnes. 

Cma primum dno petit,vnum profe,di. RogO autem VOS,&c Vt 

fiifteratis. /. patienterportetis .ftaliquafcripfi vobis increpando,quiti 

l}0(fmt ai corredtonem & bonurH,& ideo magts debet effe adjotatium 

ftoptn hni fubiit . 

6 Verbiim folatij .Ex(ufatetiamfedefcripturbteuitate,quiabre- 

Pii eli ijia epiUola refpeSu materix contentx , cum ibi omnia mysieria 

ycterti iegis breuiter tangantur, vt patetex. prxdtSts,& boc eft quod di 

titur. 

^ jl D D 1 D 1 0. 

Scripfi 

Incap.i htbidicititr inpo[iil. Dodrinis variis &:pcrcgrlnis no 

7 Etcnim pcv pau cis, j. valde paucis. 

^ 

liieabdiici. 

Terhoc quod dicit .ApoHolus doSirinis varijs &pcregrinis nolite ab 

duci,propmpote(i intetiigi dolrina*Pharifaica,quin Thaimudicis co 

dicihus 

difus^ hdbetur & difpendiosi, 

in 

qutbus multx falftiates &e- 

normitates ionttnentur, proutfuit oîenfum in ^dditionibus Efa.s^^- 

& Zji hur. s.Et quia ftcuidum giojfnulla faifa doUrina eft,qux noa ali 

qtancatutermifceat, ideo prsdi^tt doClrinxdicuntur uarix ftcut corpu< 

dinerfis coloribus cohratum uarium dtcitur ftmiltter & dicuntur pe 

ie^-'tn,quta tm a V)co autore , fedftcut fingunt reueiatafueriint ,Jed 

ah h-"ninibus dialiolica inuesiigatione inHenta , & ie hoc uide plene in 

f>iiiiiisaUditionibus. 

Jn 

8 Scripfi vobis. Scribebat enim hominibus fcientibus i 

. 

legem.Êt 

non oportebat eis omnia 

explicare jaltud peiit Apojioluspro mncio cP'~ 

Siolx. 

9 Cognofcitc fratrcm nodramTiôthQam.i.gratiosi & ami 

cabtliter re,. tpite illnm. 

' 

I o Dim flfum ,1 i we miffm pro vtihtate veHra. 

I I Cuin quo fi celeri is venerit videbo vos . hoc enim difponehat 

.ADolioiiS fjcere fuppofita diuina permijfiope . Tslotandum , quod Ti^ 

mnth.tustratcinuicifut , &e\matre lidâ, vt patet AS, i6. ideo 

peripfitm mifit ^poHobis epifiolam ipftsluim, vteffetmagis gratto.a 

ipfti,!3- pvr hom-nem gentiifm & indrcumcifHmnoluiteammittere 

, quia iuijei confmiun genttiium abborrebat , vt habetur jiCl.iQ. 

& ri. 

1 z Salutatc omnes praipofitos veftros.Hic .Apoflolus completfua 

epi!ioiam,qHjedebec term"iari tn falHtatione.ideodicit . Salutateom- 

ncs prxpofi tOi vcitros . 

/. Apofiolos q-wrum aliquifuperueaiebant. 

Vei dicenium,quodprfpifi;oT hic vocat epi/copos , qui funt fuccefiores 

Apoîolnrum in ecclefta Dei,ut habeturtnglo.Luc. lO. & in decte. Zt. 

diit.i.c.hi notioteflamento. 

1 J Et omnes fanclos . i. aliosecdeftf minifirosJHos non inteudebat 

jipoflolus intlruere,quia non indigebant,fed falutat eosperiilosquibus F 

fcribebat.Salutat etiamilios quibns fcribcbatex parte conuerforum ad 

fideni,quierant 

in I talia dtcens . SaIutantvosdeltahafatres.cS'/ 

fine pro ftgtllo confirmationis ponit . 

j^GratiiDeicumomnibusvobis.Amcn./.coB^mfffcnnpr*fenti 

& futuro prffiante domtno nofltolefuChrifio,cmeUhonor& 

gloria inJeculafecuiorum:Amen. 

/^ P L 1 C .A. 

Znc.i$ .ubi B'^rg.exponit quid inttiligitur pcr uarias doflrinas,aile* 

gatadhoc Thalmudtcas traditiones,quas ponit Efa.i4.&Z4acfja-$.& 

tn fide .Apoc.tradiciones Saracenicas Muhnmeti,qiiji quta nonfuni con- 

tra poliiUa,tranfeant aiiorum iudtcio relii^, &ftceHfinis, & h^cjunt 

qujb reperim diU'S Burg. contrapojiil. correiiione digna,pauca autetn 

qu^ ponit circa aBus apofiolorum, canonicasepifioijs & ^pocalypjim 

qu{ji4nt moiici pondetis tranjeo , quia & plioimum alias fupratafla 

fuiitinquantimfuntpoUii.contrana, qu^ ftc per tne fcripta & aliafub 

debitu proiefiatione ofero reSIis amatoribus magiiri N/fo/d/ de Lyra 

meiia charitatp corrigenda. SatisenimmihieH perhunc taborem otiu 

euttalfe, & mmribus meis dedijie occaftonem, ut contrapofiillatorik 

corruptorem efficacius exurgant. 

Tom.vj. 

H

Gloford&NicoIaideLyra. - The Lollard Society

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?