diuinitati - The Lollard Society

!
I
i.
B
foi.?.
ItltU
ijftri
:Hfti.
pnti.
144) Epifliola ludae 1446
dcbcmus,& .irf.ucrc , vt immaculatu rcdd.imus,
vt de car-
p,-ilifpu.ilccfticiat^ Qdg.:.n(>n noflnarbitnj potcflaic,fed
dc! nvaciapronciendum cft.reitc fubiungitur. Eiautem,&r.
^"Hieronymus. Abfqueviri(\ qqod dicicurGra:cc *"
ideil,ma!iia hominiiai circ poffc,aio> m>ieiMpritvy,\dci\^\\.\(i
pccc;;tocirenc-o,id
cniin foli dco coni-
petit,omnifq;crcatura
pcccato fubia-
ccr,&:indigccmifcricordiadci.
* Idem.Qu iffa-
tim de Chrifti fbrtw
proccdunc iubcntur
diccre . Dcbicano-
ftra dimictc nobis,
nonhVimilitatismedacio.fed
pauore fra
a I1 ' xltJcionc.Cyuos fupcrius m0ncb.1t in tirnorc dco fer D
uire,dicitconflitutndos in cxiilt.icinnc, quiaquanro magis
trepidi de actibus in prafenti fuci imuSjtantoamplius in futurodeperccpta
mcrccdc Ixtabur.ur.
b Clona magnificen. Si hnbetis gloriam purf fidei.&cofcictia:
& , magnificcn
f In omnibiit vfftrit operlb!). fln prxrenti.
tuiiicam:Ei autcn),qui potcns cft vos conferua re finc pccca- *
a flntuturo. b ^Coram ngelis,i]uicontemp anturdei glnriani. ^ Abonuii lordc. 5
to, &cdnftitucreantccon{pedlumgloria:fua2immaculatos "^
a in cxultationc , inaduentu domini nortri Icfu Chrifti, fo- e
a lEi. b 1Q^iifoluscftcteatorAlaltiatr,inittendofiliiini. y ^^^^ ,1, , v^^j ,i,,-
Ifdeofaluaton noftfo, pcrlefumchriftumdominum no- 8 putaicquiantctcmi- ^"/^^'^.
iimputet. ^ . . . o
porainpra;fei!ti,&^^"'*"'",,^*
b lo
ftrura,glorH,magnihccntia,impcrium,&poteftasanteom- port omnia cenipo- !!".rtc"omnU
niafccula,&nunc,&inomniafeculafcculorum:Amcn. "^^^. glo-wfiis m fecub,
'
. iz-ellentia, .
magnincus
in opcribus , jinpc-.,.. .
gihtatishuman^fua
confcienci.im fo^rnndantcs, rans tam volentibus , quam nolentibus , & potens cunuhil **
*Tertul.Solidcifilioferuabaturfincdcli6lispcrmancrc.
NICOLAVSDE LYR A.
/fT(/ ai^.fK- eo,^o

A.
f^.Timo 3 c
1447 Pr-ii^'- Gilber.in Acocal ypfun 14
Incipil prjtfalio QUbcrti Pi^r^iftev/is
in Apocalypfim hannis.
^
L ^-i.
\ Mncs, qiii pic volunt ^
vjiicrcinClirilto, ( iKut
.-^it Apollohis ) peir-ciitior.cin
patjcnriir. ]'.xf;^ ^
illu(^ : t Fili acccdco'^!^,
feruituccrG ciciyiija iniu- 4
liiiiu , 6v: ti mc.rc, & pra:- \
p^f^aaniinam tuamad tentatJonem.t Tcnta- 7
lio namv]iic cll vita hominis fupcr icrf.im. .
Nc autcm fidclcs inhisdcficianc, conlol.icur \
9
tMJtth.ij.c', eosdominiis, t
atquecoirfirnntdicens: Vo
bifcumrumvlquc
i U*-;
adconiummaiioncm fccu- n
'U4,
lij ^ &no!iceiiinerepu(illu.sgrcx. Propterc-a J^
vidcn.s Deus patcr tribulationcs , quas pallara j^
cratcc(;lcria,abapoftolis fundaca lupcr pctra '5
C Chrilhini,
Eiufdem in prxfUtiomm (^ilhcrti fnpcr
Apocalypfim loannis expofitio .
.\j/.ei,cj :! pic Holuni tiiii: >c. Ciiior.iainctrcdtisciB.
cicnii,&: opus nrtifici coiiiic nicnccr icfponclcc
Artilkuniautcm quidameirarrifcxauioricatc
, qtnciam miuinLiio, liccciamciccffi.icnce,
Gilhcrui.s buic opcri piMT.iitccni pr.rr.inoacrri
rft.im , piimo ipfnn clcterriiinac in r^latione aJ .t. tiricc.i\,(i
iic cfficicnicm juc^ontaccfccundo in rcl.itioncidariifirc,
fiueclticicntcm ni;nincrio,;b!; f^idit ^'.te'>i lojn.-ies,';:' f-ipfit
tirc. QiKiniamiUJCcni arcifjx noncftoper;iir,'cun"ui.-.pctH,
fcd pra.-ccdencc dirpolkione.qium quidcm o-
coiif^"c|uicur
peraciocirca m.ircn.-m,& ipfjm opct;.itioiicm informat in-
tcncio cx parcc agc.uis , 6i monis cx p;irreoperis,ad quem,
vel qua^fcquitur^pfum oper.uum in ctrc.;>u,pFimoidcccrmi
riaturdcctficien:c,fit;c:irtificemquancumdidifponcns,fe
cundoinquanruni cft ai;cns,ibi. Py^uelaiiii Autcm tcta triiii'.ai.
tcn io de mater:.i adionis , ibi . Dc tjm nuchiiooc hanc librum
/(riZ^.erc.qnarrodcinccntioncagcnciSjibi, Ftqnosdchmciatit
fuppliaa ti nf;,;.qu/nto de ipfo opci;;c(^!hf.
Iden ific lihcr ne in
rrluiHas fcnp.&c.tcxio dc modoat^iOiS, ibl. Cwn antcm lnanni
bmc in
utftoncfuernut renelatJ. lit in hiftex tnngaritur quafuor
caufx vnacum ciuf^to. Elticicnsautcm inquantuincltdG
r.emic-
duplici diffctcnti,i,iVilic.et difponcnns, & .
ai^encis P
tcnsigitur cxpolUuihuius,fc!licetGi)bcrcusinpriinaparte
iHius , prxfationis brcucm fi^.f-iium tranationcin cx vcrbis
jpfuisconfobtioris Chiifli,fubirigitqu;il!tcrdcusd;fpofuic
tribuIation(fltucur.is ecclcii.j; reuclarc. c qii!aa;fpolictoni
rationabili rcfpondcc racio coniK,-nicn5, intcrferit racioncm
quare dc' fic ciifpofuic,ibi. Vropurca uidcns tri. dtuspatar Tna
jgicurin bacparcicula prirrto tanguncur .fcihcecconfolatio
. l)dclium,racio difpoficionjs c}iuin#,&: Jpfa d;fpoficio Dicic
l ;.M..i.
CCi^o.
I
Omnes,qnipic.,& inflc. Idcft,religiofe.
t t^duut uiutn in Ckrijlo. Sicuc dicicur z.Timo.j.c.Pa/ecw-
tioncm patiei/tur,
i luxtM illud. Eccl.r.a. Fili accedcns ad feruitucem dci,cui
fcruirc rcgnare cft.
4 Sta in
tiiJ{!ria.\:irm\j%,S! pararus ad iufiitia: opera cxcrceda,
fob. J.a. Jn^>cfjus Tobias inueuit iu. jiAU.fplcndidurn prxcin-
(lum,& ejuaft paraiinn ad at/dbiiLinduw.
j Et timure.Vc nibil,quod faeicndum cft negligaSjEcc.y.c,
Q^i timet dimtinum nthil ncgUgit .
6 Et pritp.a.tu. Idcft,vc5luntatcm tuam.
7 .^(iffnM.Suliincndarn laco.i.Beatusuir^ntufuflerttentationtm.
lupplc fponte.Et quarc hoc lit f;icicndum,l'ubiungit di
Ccn%.Tentationamqueeii pita bomiiiis fiiper terraKU lob y.a.Alia
]ncr:[.Militia efl t/ita hominisfuptr ferr: ryfjw: ad confuw>ria!lonemfccnli,M.utl.vhi.d.
fci-licccaci cucnJum vos.
.
Ij t.inolireti.p'fi.[rc.\.Li,\.\2.
1 4 Vr-ftcrca vi.icxs p.i. Polua fidclium confolacionc ran-
gitciufim qiurc cribu! icioncs ccclcfi.e reucbve difpoluit,
videJiccf.vt pr;vuifx a fidelibus tninus timca'>! ur Gtcg. Mi
mi.s !.i';ulifcriunc,qu c prxuidencur. Vropte(e.i. Sc:licct,quu
cu'ifolacur,&:conHrm.K fidclcs.
FiJcns dins patcf tribuLuiones, &c. fnper pjcrrarn Chrifiwn.
1 5
1 .Cor. 1 o.b. Vetra aiitcrn i.-at Chrijh' t, &C Mitt. 1 6.C.Super hanc
me Chiiltum, xdificaho ecciefiarri meari/.
p?'-r,tfrt,fci!fcec
I
^_, ytmiiius /i/,';PanfK;,S^ii.cct cribulaciones.
jy" f'!^:fpofuit.tt:\\sp:\V..'t.
\ 8 l^na. Id cfi,pa'itcr,.Ww^//o,dr' fpiriitifuncl-eas reueUyr.
1 ^ l{cui-lju:t auient tot.winiias . H;c Laiigtcur dc artilicc in-
Htquiah^cacl.ionoQlvlumrequucbac
m.iccriam iji qua,led cui, futiiungicdiccns.
20 ChriftofecnNdtim burnani!a:ci/i.lili.i\yCliri[\oir,c\ii.inaun
cfthomo,6:inquantum;clf dcus,ipfeeciamfib: hoinini rc- ,
uelauir . Sed nonne anima Chnlii atcmporcconceprioiiis
fciuitoinuia,qxdeui:Rcfp(pniio. LiLCcomniaiduiCjnon
t.imen.ita limpide,ficuc deus .propcer quod circa ej,qiic
f ;i
a dco reucian tibi .
uicaliquid pocerac
ii Cbrin:'s vcrr) Ir>an/ji.,per angt:Lim.Iua'ines. Reuel.iuit.
2 1 Ecclcfix.Scihccc Afie fpcci.-iliterjloanncs fcp.:em ccclc
fijs,quj:funtin Afi;i,fcdgcncraiucrvmuerfc.
23 De cjua rcucUiione. Idcfi ,dc quibus reuclalis,vc!,3ggrc-
gatiue,id^eft,dc"quibusrcuelationibus.
24 Hunc H^ruincampofuit. Scilicct loanncs.
ly f^itde. Idcn,qu)a de h;ic rciielatione.
i6 .Apocalydtciiur. idel^)rcuclatio,ab.ipo,qiiodcll re.&T
c.ilypfis,quod eff vclamentum, qualircuc]amcncum,vcl ic
uclacio,qui3 ibi multa rcuckintur.
Idclt CC-
^7 U^x iletis reiuiauit loanni.,'yc.in tanpQrepriniitiiia.
porc tu.ndationiSi&i p!anracionis fu cEt quaut.i.
iS ?{/;i .Idclt,tCiriporc ii\odcu\o.,paliatiir. tc qu.ii) K
29 In muijfirnis tcmporibus ^>:ticl)>:fli pafiiira fn ,

I
1449 cumexpoIicioneNiCGlaicIeLyra. 1450
mominc cenfetur j

14JI Gloflorcl.ScNicQlaicleLyra, 14^2
'^ lentecaura.quiadum cxqltenercturaDomi-
^ fiano in Paihmos infula , \n ccclefijs qiiibus J
prcrat,mulca
puHulaucrunf atque mplcuCr .
runcvicia.atquc diuerfie haprefes. tnntenim 4
quidam h^retici ibidiccntes , Chrillumnon
fuinc ante Mariam, quintcmporalitcrdcca
natuserai. Quosj loannes in prjncipiofuaii-
gclij fui rcdarguit,dicens:In principiocratvcr
hum, litinhochbrocumdicit: Aiph.i.&o, 5
jdclt, principium , &c finis
quidam >
ecclcHam pondTe
. Dicebancctiani 6
tnbulationum 7
^nte finem farculi defitura m,& prq labore non 8
prasmium aEternpmiulcepruram Horumcrgocrrorcs
volensdcftruerploanncsj oitcndic
Chrifi:um &fiiicVn, vndelfaT
principiumcfie,
I V*Ah^, ias : t Antc mc noi) clt formatus l)cus , &: poft
menoncrit. tri- 9,
Etecclcfiampcrexcrcicium
bulationum non definerc , fcd proficerc & pro \^^
Chisbrauiuma;ternum recipcre, vel riifcipcre, 12
cribic fiuterp loanncs Afiaj
icpccii^ ^

Hier.ProL
A
ler.rroiogLisin/ipocalypii iim. HH
Eus p.icer pra^uidens rnbulationcs quas paffjra
||

|.9>.rccL fcierar.CJpjjpar
Dl-iiogo
^ib.f.cap.j*.
|.ib;. 7,hiilo.
455 GloUa ordmana' Hy^>
vidcmusjp quod alfud figuramus.fif "C Pharno vidit craflas
vaccas.vcl boucs macras . Alius mpdus cliintellcctualis. cQ
aliquid mcntc concipuTius non per imai^incs , (cd Ucuct^h
Vt Dauid in Pfahnis.diccns: ^Hus fupfro?m
Icrul.ilcm fuific confiruJtani accipinnis,&: duodecim por-
tasc^lcilisciuicatislapid^bus prctiqrisalliinilatasfulcipica
dam apoftolK",T vocisgraciam fignificarcadmitfimus.
}; Origcncs.Soi c docali tuba primus M Jttharus in Euan-
gclio fuo incrcpuit.Marais,Lucas,&: loanms poltea fuis tu
bi^cccincri,int,addtn:!ilminusadhuc, 6 Ioai>ncs tuba
pancrr pcr cpifipl.n fu.is,cr>omine (Apoc.ilvpfis)vocaturhiclibcr,propterea
qaod hanc rcueIat;oncm ipfe Xoan ics cuan-
gelifta,&; thwlogusin Paihmosmfuladicl.i,domin!codic
yidiciufi'ifquocoufcripfir, vcad fcpccm ecck'fi.rs nncccrct.
^JSpiphamvis.Alogi vviccnctir (quidam hirctici ) H.ibuc
tuntenim fcJtamlibros faucti Ipaniiistcijcienccm Qu,uin
enim alicm finca prjsdicationc vc^bipcr loanncm , ix nc-
que loaunis ciwngcliwn jlSneit auftorem .
^ Idcin.Nam,'!'*: loannes apoftolus in ApocalvpfijCnfcm
dcf ribitcx oredciprodcunccm bis acutum,przdcucum-
*Cypnanus.DominHsin Apoc.iIypfiloquinudiccns.Tv^r
pguanerisvtrbd prbpheiihitins.,&,t. \n Apocalypfiangclus loanni
volcnci adorare fe rcfiftit dicens.K/i/e c feceris,&c.
^ Hilari. Ncquaquam pfalmorum librum,nifi pcr
n
lib p,
.Apb.j
1.!
la
fi Jcm P .
"
aduentus Chntti poffc mcelligi, ita bcati loannis Apocalvp 1'
fi docemur. Hxc dicit faiiiius , & verus, qui Jjubel cUues Dauid,
crc.
*Ambrof. Sicutcuidcnter in Apncalvpfi loanniscuangc ;
lifi.T fcnpcum eft. H^ibes lilic tenentt s doSinnam BaUitm^&c.
^ Hicronymus. Quartudccimo anno fccundam poff Nc- :
rf>nem perfccutioncm moucntc Domiciano , loaiines in i
Patbmon infulam rclcgarus,fcripfic Apocalvpiim.quam in
tcrpreratur luffinus martyr,&: Ircuicus.
i< Auguflmus. Oixi vobisfracrcs.quialoannesiftceuan- .
gefiffa mulrum alce volac , &: my (Icnum .iltc volancs quid
cft,vtcommemorcmcharicati vcff r^ llt apud Ezcchicieav
prophctam, &: in Apocalypfi ipfius Ioannis,cuiuscft hocc^
uangelium commcmoracur animalhabenspetfonashomf
nis vnuU,lconis,aquiIx,&:c,
Sententia Conciliorum .
4' ^
:>ty^^
Tfolog,
'
\

IB
HJ7
A pocaJypfis
frologumprAmim :f^lutationem in
^jlroque captat,
CAPVT I.
3 A 'Pfi(y-/f/ci&addUcente,. apparUliTcmOrCabbuS
Tcniorcalibus
tibri.
J^
cunquevidittBeatusquilcgit,&quiauditverbapropherix - incarnatione
&p'i\?afSS,Tem'!
fcrjpco, nc locus hc tunbus peruertendi , & vt gratius fic fi.
dclibus li cum excrcicio ,
confequcncur
f Xi^

Ditufi*
Aeternita
^ a
1459
GIof!or(I. &NicoIaideLyra. 14^0
SauAt tt. Ira dico fl fcmat. J^on euim audilotcs le^is, fcd fn-
A 0oresiu/lifMnt.icruatea.ciw fidcm Clinfti & c^clcfi^ non vio
lat, 6ct'niccminata&qiia?ritpromiiTajVcrcbcatus,g.a ncc
longa mora l.iboris, & prjrmia vicma,
} Andrcas. Bcatos prardicat non quoftiis promifcuc qui
ha-c icgnnt vcl au-
*
huius$:fcruat caqUcX
in ^a funt.
fcripta tTempus enim
l
1 j^Kicin.
* Rciiillio jici.c.noruin.
e
propecli
loanncs fcptcm ecclcfijs, quajfiintin Afia.Gratia ptcm
j
aiJc fpiritus,fpiritus fandus co quod fic lcptitormis inlclligiC'.
Et a Itju Chii/iaqui eil teiiisfidilis. lile vcracitcr tcftis
' ^
fidclis cft ,
diunt, iedquibono-r
rum opcrum
a Quict 4 vitiis. I> 1(1 cit J Chilito.
A kptUuiaiiTpitituquiciuidcnivnuJiiiJturagraiiaiuuiUillribunoncuiultipkx.
b Vt iliuHiinct eo> in quibus fcdct Dcus.
fludio
intcnci lcgunt
vcl audiunt.
Crccrum tcivv
pus quo bcatitudinc
^ .
^ ^
hanccomparavcliccc ^
vobis&p.ixab cocjui eft& qui crat, & qui venturusclt;
l
quodqucoibusvcflu ^ " - --'^=-= :-.-- : i:.i,:i i.;..u.
cLofe opcrccur
in pro
cilc adnioncc. & a
pinquo
feptem fpiritibus
in
qui confpcdla
throni cius ilint : \
k rlura dirturus lepciit lic Chiifto fetunduin-humiBitatcu). b
Qjji fccfleDHm iiccpro
Notum cft cnim i\-
iinjnincnte murtc ncgauit.
lud Chrifti. Me oporttt
leTu Chrifto , qui
pcrari opcraelusquimi
fttme donec dieseji venit
no.r, &c. Alio quoque
fcnintcmpus quo mc
ritorum prxmia diflri
eft teftis fideh*s , primogcnitus 9
, Vcl teftis fidelis. Opciian iiofttorum indic e^
'"^
iudicijijuindodirct, Vidillis nic cfiiriemcnj
& li. 3cc.vcnite bcnedic>i1 i
Kcgcmiuin tcrtniiiatem. ;a
patcis mci, Si

4
^ .1
l
1461 Apocalypfis
ccevenit,&c.Etvevc dcberisglonficare,quia ipfceft qiii
A yenciiruscftad remunerandum.fAwn/^/. i.cumfandi-J^qui
niihr"; fiierunc,copluendo al']S doJlrina, & miraculn facieri
do. Vd ficuc in nube afcendic, in luibe veriiec , per qua Dei
fcaufamipfiusloci,
cenipus , qux valenc ad commendacioncm ipfius repclacionis.
Egi> loan, Q.dScio quia tribulamini,fcd exemplo Chri-v
fti patientcr futfcracis , vc ijcis parcicipes rpgni ipfius,
K Fyarer-t>cjier,^c,in Clmflo.ln fidci vnicacc,&' propccriljam
fidc cribulacus fui,licuc & alij, pcr quod ad regnu perucmre
5aticnter fuftinui , habcndo Chnftum inolbus cxemplura.
Tathmos.ld cfl,frctum,fciliccttribuiatio,in qi|a magts c^
cftiaa fidelibus aperiuntur. Ecclefiacomparatur infiilr3.Jf/.idcft,propterIefum,quia datpatien
tiam in tribulationibus.
19 Euiininfula quA appel. Path. Dc fcrucptis cnimoleidQlio
non aduftus exiens , fcd vt fortis athleta perunftus ad infulam
Pathmos fuit in exilium relegatus, in quadominoreuelantc
Apocalypfim cpnfcripfit > & fic tangitur locus.
ao Vropter yerb.Dei, &c. In quo tangit cam fuaprclegationis,
pp hoc cnim ^ nolcbat Chriftii ncgarc , ncc i pr;dicatione no-
.
minis
,

t if. 4'a
f 9j dift.c.dia
cDi func in
p:{iicipio.
Jjb. 3. biA. c
: Iiifi ;nus M.u tyr.Conucnrus noftros facros die Solis facimus,qm
hacdie primum Deus dcpulfis tencbris,formaca
quc matcria mundij creauic. Feftus Cliiiftus quoque feruator
noffcr cadcm die refurrexic amortuis : &
confpiciendii
fc Apoflolis &C difcipulis pbuic , cifqj fua doftrina imparcijc.
.^ Auguftinus. Dominicum dicm Apoftoli,&: Apofiolici
viri ideo religiofa folcnnicatehabendum fanxeruncquiain
eodem redempcor nofter rcfurrexic a morcuis.
^ Wcm. Dics Dominicus non Iud?is,lcd Chriftianis Do
mini rtfuric

*.i\
jr
I
i^6f Apqpalypfis
a ^Tcirre. fd cfl.raccrdotnli vfte,;deft,carnf in qm fe obfu
Iit,&qaiHidie rff. TCiCpicfcncaiisfc- Deo pstn.Vf! rodcris
cftecclc!i.i,qu; vell:t irD^us vt tunicaqu^cft taUns, quja
fir.cm niiind:
vfquc-ad
duraru:?.
*
Jrmaiis. loannes Dominidjfcipulusin Apocalypfi, fa-
ccrdotjlcn^'Aono- brs, (iue fcptcm {!cl!.'e, Ecclcfia jMCcJIi!/Jturci)mcapitefiio
Chiifio.Duas mamilljs diK) tcfhmcnca intcUigcqufdcpe
:lore S:iluacoris,tanqiia de pcrcni fonrc iiccipiui: vnde Chri
:lir.nun: populum nutriancad vitiigcern?.. Zonn.iurea cho-
ruscff fiuc niultitudo '.an6lorum.Sicuccnmi dcnngulopedus
flnngKUr,iia faiKi*utn mukitudo C hriiioadh^rct.
b TrncinUum ad mamiUas. D.inicl cintium rencs vidic in ve
tcr.TcPtamcn.quia ibi carnalia conflringuntur, hic mamil-
]as,quia in nouo Tcftaincuto,ctiaincogTtationcs iudicatur.
c Capilli crant cand. Id eii,fand:i cxtenuati,& adh^rcntcs ip
fi , capici vcl cogitarioncs cius.
d TatqHam /.i.7. Vdjfjcift Inna alba .ipta
cft ad quofcunque
colores;:ccipiend;..s,iic fautliad tnbulationcs.
c "^ix. Nix caudor imniortalicatis , quia candidior omni
trcatura.
f OcuLM efl,dona fpiritnff-mda.Qui funt Chrifti habcnris
&:dantis,func cct]cha'2Ccip:ciitis,~quiil!uminantiV taciu:
ardcre . Vcl oculi func ipli fpincualcs in ccclciia, vel diuina
priEcepta.
g Etpeda. Id
cfl,v]t!mi"fidcles,qui multis concufTionibus
non rctinebunt pnorcm n.icuram, (kut .lurichalcum, quod
fepeincendicur.t^ meliorcm accipit tolorcm.
li Jn caminoar^enti.ln alia tranflationc habetur: aurich.iIco
Libani, per quod oflcnditur, quo3 in lUa regionc vbi dominuscrucifixuscIi,maximcillacnbuIatiocftvaIiura.
^Augiiftinus. Capilios.ilbos mulcitudincm albatorum,
[id^cft.ncophvtorum cxbspcifmo prodciinoum dicic.Laram
dixic,qiua outs Chnfli fLint.Niucnitiixit,quia ficut nix
-'^i;-'*. :-^ ^.^.v..;!;::. . . vltro
Cap. L
vltrode C(jlo defccdic.ica &: gmria Kiptifmi nullis prcccdcn D
tibusmcriCiS vcnir. Oculieiusvtbf
fiafiunai^nir.ln oculispraicepta
Dei dirit,ficucfcriptu cf?;Luccrn3pcdibus mcis verbuin
tuii.In pedibus ignitis Ecclcfia inceliigicur.queimmincnte
die iudicij,nin)iecatc prciKuaru probanda,& lene cx
miiiandacfl. Ideoau-
fim rOf^ni Ch' llii Vi-
* Ciput t> infeoflenditquod ifuisexigit. tmguiocnimans.quiac.ifetiortm lciusr.
dcm sdlientum Cuti-
,
a minis veftitum t podere, & prjEcinfStum
ad mamillas zona '
" -'" *' -'
uerfmfum, inqinr,v;/e
ix focem qtix Ijij' hi:ur
maim , & vidt pftm
candlihra , 6^ C, In bis
cnim aliqii
id a Pntrc
clarum ei
ligniftcar,
vf (:aput: al!qaidj.jccr
J aurca .Caputautem eius& erant candidi
capilli tanquam 3
1 Id eft cltin^cnta ^ contra ftifus & vitia
b luimottalitis cum g!orij,gloiiollor cft
oinni crcatura.
Et fidelcs
c !ana alba,& tanqaam nix.tEt oculi cius veiut fJamma ignis,
l &pcdescius rimilestauricalcho,ricutincarainotardcnti
dorsft, vt , poderem r.Iiqnid vcro adfincm, qncmadmodutr
calchoiibanum in ci.niinofucccfum,quodcli fortitudo
fidc! ^ , pcricucpbile oratiomim, propccr aduenjcns in
^rrctcmporum focccnfipnis incertdium.
;: Aii2,uln'ni!s (juidcr:t mulicrcm ad concupifcendnm carn,iarn efl mcechatusea
in corde juo. Apparitio vcroangcli ficbat ad deiigtianduoi
continentiam,qux dcbet cffe in minillris Chrifti liatu
pro
noui
Teflanscnti.Scicndum
tamcn.quod lex vctus prohibebat concu-
pifcentiam alicnat vxoris Exod.io.c. 7v(j)
coruu.vxo.proximi tui.
TaiBcnquianon puniebat,nccpunicndamapcrte dicebat,ideo
dicitur in gloff. Philip. 2. C^od lcx vetus prohibebit manum ,
t\oa animum : qma non ita cxpreffe & elticaciterprohibebat li-
M O R A L I T E R.
cut
1 Veflitumpodere. id e[t,tunica linea alba vfquc ad talutn per-
Tine;cntcm , pcr quana fignificatur caUitas perfeuerans Y^u^ ad
hnemvitx.
3 EtprAcinUum ad mamillas T^na auren. Per zonain aurcam fi-
gnificatur chariras,quz pretiofior cft virtutibusalijsficutautum
c^tens metallis. Et bene dicitur zona,quia lungit & ftrin-
eit homineoi cum Dco & proxuso dilcAioac (irma Sc dicitur
,
cffc
gelatcq; perfpiciunt.Pcr cculos igifpre phct^dcfignaiicur,
qui c.i qu.vvi.ncuracranc,longc;inrcpr9Liidcicmcruciunt.,
Qui licuc flama ignis cflcdnr , quia Spiricu landto illumiuati
mvltcna cgleftia cotcplati funr.Perptdcs Apofloli dcfignutur,[&
c^tcri qui cx ludeiscredidcrunc. Acs iff aurichalcum
cl^ conuerfum.qnex lud^is Apofcoli funcckdi.Perfornaccm
aiir,(iuc mundus,fuictnbul;itiones quas Chnfrus in co
pafTus e!c, poffunc dcf ignari. In hac ergo tbrnace per dochi-
,njm Euangerij rplcndorcm auri flccrpcre mcrucrunc.
*: Andrcas. Vocat lefum non ablulute hominem,fed hq
mini fimik m, quia uo tantri hcmo, fed fimuiquoque Dcus
crat. Vidic &c poderchoc cii.cilan veftc !ndutu,vc pote po-
tiiicem fecundu ordinem Melchifedcch.Zona aupca pr>jcjn
dum.noncircalumbos vtcetcrimorraliu,adcomprimend.is
cai nis illeccbras,fcd circa mamilUs,cii vc hinc oficndiC'
opus nobis cflc clementia , qu^ iufla Dei iram intolerabile,
concineat:tum ctia vtvciitas,qua;duoteftamenta,pcrqus
fidcicscanquaperduodoniinj vbera nutriuntur,vndcqu.iq;
cingit,hoc fymbolo comonfiretur.Dicitur aucem aurca,ad
dcfjgnandam linguiarcm eius cxcellentia & cafcimonia.Ec
fi nofcracaufacarnem inducus rccens in mcdiumprodjjc,fe
cundum-fc tamcn antiquus , imo oibus modis fcmpiternus
cft,atq; m cius rci argrii canis c.ipilliSKipcrtus ccrnicur.Ocu-
Ii aut eius ignita: fiammx fpccicm pra:
fe fcrunc.: quamuis
enim fanctos iUuftrant &c rccreant, lcclcratos cii incendunc
direque cxcruciant. Per pcdcs Naziauzenus Chrifci fccun-
dum carne Occonomiam fignificatam exi^imat,fiquidcni
fucrofandu carodiuinitati illius pedu loco quodamodo cxifcitit
: na & illa pcr ad jios vcnit ic nofccam , falutepacrauitt
^ Etuoi:,
cut lex noua, & quod modicum cft, quafi nihil reputatur,lib.,
Phyficorum.
3 Caputautem elus & capilli erant candid. Apparehat enim an-
gelus in fpecie facerdotis,quia vcftitus poderi^ , 9c etian} iu Jicis^
inhoc quodgtadiuscx vtraquc parte acutusprocedebat deoie
eius, ut habctur infra ; maturitas aute xtatis & tiiorum,qu^ per
canicicm delignatur , decct iudicc & faccrdotcs , proptcr quod
in canicie appircbat ,
e contrario vero indeccns eft luucni c.ini>
cies , & idco Chriftus Can.^.vbi defcribitur vt iuucnis fpoiifus,
dicuntur eij capiUi n.grl , com^ capitis
eius ficut elatx palmarum,
mgriH cjuafi coruHS.
4 Ei ocMliy&c.ve.ftam.ignis. Nam acuties fui vjfus
pcrtingit vf-
que ad intiina rerum cognofceda. Omnia enim nuda ciraperiafuHt
ochUs cius^Hcb.^.
Et pedes eiusfim.aur. Ignito , idco fubditur,
5
6 Sicut in camino ardenti. In quo delignatur
ardor tribulationis
Chrifti fidclibus immincntis .
1
Et vox
effccirca mamillas, id eft , jHope cor,quia quodcharitatediligitur,
cprdchabetur.
3 Caput auttm eius & capdli erant\cndidi , Pcr quod fignificatur
maturitas raentis & ^tatis.
4 Et oculi eius vclutjiamma ignis . Per quod iigniftcatur viuacitas
iutelicOus in cognitione veritatis.
^ Etpedeseinsftmiles aurichakoftcut in camino ardenti.Ver qnod
lignificaturfcruor affe^ioais ad procutaqdum lionoremDei&
(alutem proximi
Etvox
'
O,

14^7 Glof ord. &NicolaideLyra-. 1468
^'a ErM)jr.Idcft,pdicat o.e>usobtinct vtmaquc, qtiia mini-
A dat,vd,qua V(Kcm la rcccperunc mulci poptilj, qui i:oiiiparantur
aqux pp Huxum , t;jnco migis conliarc dcbccis. Vcl
VDxdacrix muk.iru aquarum, vridc
i.graciaru, vox U jjrjji .
_
NICOLAVS DE
\
LYRA.
^
I Et vox illius tttnquam vox dquatuni
niulta . In quo notatur
virtus & audontas , loquentis ficut fupra per voccm tubsc,
cftcnmieademifignificatio replicara penllam fimiluudinem
ad maiorcm expreflioncm.
ftfca/jfttf^ci^c.^e/./iT^.idcftjepifeopos.vtcxponiturinfine
cap.qui dicuntui fcclia:,quia dcbcnt ccclcliam illuminarc
vica panccr &: do6tnna,D.inicI. ii. Q^i ad iufliiim erudiunt
ximtituies. Dicuntur autem
plnrimos , (juaft JiclU inpirpctuas
cfle in dextcra Chrifci : finc quo non pofTunt rci^eoperari,
loan.i 5.a. Sine mr nihUpotefiisfacerei Hoc dicit apofcolis,quo
rum fuccefsores funt cpifcopi iu ccclcfia Dei , vt dicitur in
decrctisdifc.il. cap./ noT

^
14^? ipocalypiis
A Qij.icIa'JCmaliciiiusdo-^iiis babef , qnf viilcintromictic,
T5,:qLiem vuh abingrflTu d(ni)U5repcliit.Ci,nie:; igiCmorcis
cJ ^ inferni ponTldf c , quia quos, viiit, a datnnacioiic perpcftix
'' mortis liberar, quos yulc aucecodcm daiiirjaf ipnis pcficuio
arterenv^.nerelinir,
X Mortii & inferni,
Diabohis c^ mors,
qiiia cauri ell peccati,ideft*moitiS,mi-
nindciusjnfcrnusjin
h.ibec
quibiis lotum,
b ^' / i'/"" ^" f'^'^' P^ti
hc. In vlcimis fidparcim qui
dcni iam fada func,qu ctiam iuxca ccmpiis iam terminum
forc/ca func , non camsn ica vc ecjam in intericum iam abie-
riucidco quoq; de ipfis dixicScnbc que vidifti,&: qug func:
rmfumq; denonnuilis futurum eft vc fianc Mytierii/eptem
ifitllariim.Q^onUm ipfl fignificauic qu^na finc fcpccm ftella:
|&luccrnx,ac candclabra.liuiusquoquegratia ipfumcrqdic
quxna fiiigulis diturus fit eccjcfijs.Sccllas auccm vocat an-
^ gclos Ecclcfiarum prcfcii. s , vt pote hicem fortitos ab ipfo
5 folff iuftitix , quod ctii opinacus cfl quiipiam corum qui/orinfecus
NICOLAVS DE LYRA.
S Ifr/Aff
frx.HiccoBfequcnter pomtur fcrtbemis
informatio,
inquoetiatntangicur loateria huiusiibri in quodamgenerali,
cum dicitur ; Scrih:
ergo qu vid. id eft, apparittonem lam diaa.
3 Et
qusjuat. td eft.tribuUtionciB ccclcliK lam inchoaiam,&
CaD 11.
? 1470
rinfecusfurjcfapienccs. tuccmisvrroriaecandiis viros D
facros ad hoc ordinatos,yc Chriftt ilimamacioncl jcuplcca*
renc,&: ignoraci^ ccncjbr.is qiiij m pR-mi v.ta func, dslpcrgc
rcnc. Pon-o candelabra ipfas eeclcfi.3s cm nia fcrenccs Imninaria,qui
funt pccptores.iuxw raulu,fcrmnne vit? cocincn
. ^ r u ^ . , ^"> vniueiia vero au-
, oportcc ficri poft hxc. Sacramentum feptem ftellarum quas \ (^"d ec.aV culSlLr
vidifti in dcxtera mca, & feptem candclabra aurca :
Scptem ^ Ec.lcfiB prarfedus
ftelk,angcli funtfeptcnjccdefiarumj&fcpccmcandclabra,
circa fijiem mundi .Tiagis inrautfccntem, idco fubdtiur.
5 t
quAoportet fieri. ia futuns tribulationibus ad probationem
eie^^orum.
i4 Saira-nentum [eptcm nelUrum. id efljfecretum pcr ipfas figni
^catum.t^odconrequenterexponiturcuindicitur,
5 StptemJlelU,a gelijiintfeptm efelefiarum.lde&^ cpifcopi ipfarum:
C A P. II.
ET an^elo. Id cft,epifcopo fcribic,dcmanu cuius pccca-
_ _ fubditorum reqmrit , & fine cuius confcnfu fubdi-
losiudicare non prjefumic ipfcloanncs.
^
i *Richardus a San^o Viiiore.Faaa fupcrius inftruftionc
gcnerali dc eo qui fi
milisfiliohomints ap
^ imic, ad fingularcs
dmonicioncs.qu? fiq
gulis Epifcopis , fiue
Ic ecclefiarum. Angelus
AUcgoriam in partc aperic , vt doccac vbiq; debere rcquiri. ^
farum,vndc angclus qut intcrpretatur miflus,ft hic nonoen epi
ffopalis ofticij.ficut Muiach.z.b.dicit : Labia facerdutis (uliadiunt
fctentiam, & lcaem ex ore eius requ':rut,t^ angelus enimdomini rvcr-
cttwef?.Epifcopu$ cnim cft ftccrdos principalis in aliqua dijce(j,vnd"e
5 jn legc fupremu? jntcr ipintltros D vocatur facer
dos fummus,
6 Et feptem candel. aur. Nam llcur candclabra fuftcatant'lumi.
paria,fic ccclcfixdoftarcs quifunt luminaria ccdeli

idiMi
^fiua.
t.Cfr.\ft, Tt.
1471
Glo^ori &NicolaicIcLy ra.
vclvoluntas ^ mc.
indigcnscoHfllio,riiiclnpfiisprofunda':,
A a Stp.iem. Incipit lingul.ircs ;iduiO!iitioiic$, q.i? liaguk&:
vnijer(al cflc pofiunc fccunduin diycrfa ircntia cuiufli-
l>ctccc}cfi?.
b >7oi potei ///. Vi Ij^umanitatis. Vcl,o/)o/My?n.Malos %r\
cnicdcs vel expcUas. -' *
^ A mbrolius.Cu fcri
I Llcct
pecciitnmt, dhucntiiinitnteatlrinam falfam cflccomprobauic.
ts
circaprimuni dicitur. Stdhahcit aduerjum te.DccCtumcottiztf
fubditurcum dicitur.
dum,quod
1 2 i^pd charitaiew tuam pnmam. id eft , epera charitatis, QO
habuifti in principio cux conucrilonis.
1 5 I{eli(}uifli . Ex hpc apparct quod fupra diftum eft , fcilicei
quod vcrbum domini dirigitur ad cpiliropum non (olum pro fe
ledi?tiam prppopulo hbifubdito. Nam cumTimotheusclIf
Pauli fpccialis difcipulus , & pra:dileftu$ , non eft vcriiimile
quod proccircrit in fpitituaiibys dcticicndo, fcd magisprofi
ciendo , propcer quod ifiud inteliigitur de populo (ibi lubdito
Confueucrunt cnim fuUcncare pauperesChrdbanos fcruente'
6^ deuotc, & clcemofynam mittcrc Hdelibus m lerufaiem habi
tantibus , qui fuas pollcHioncs vcndidcrant ad fultcntationen
Chrdtocredentiuni , vtp.*tet Aft. 4. & retrigeratus eratabho.i
fcruoreidcoaondiciiur quodrcliqucritlimpliciterchinrateni
fed primani. id ed, fcruons gradum pnus h^itum,ad qucm rc
ducitur, cum dicitur.
Mcmo,
aliquando poteores dcfcnforcs,inde eft, quod arguentes eorui;
malitiam abquando fuftincre habcnt iqiuriao), ptoptcr quac
ratncn non dcbcnt dcficcrc i vcritve^
1 1
Sed hiibeo aduerfnm te, quod (haritatem tuamprimm rtli^m:
yl/,Idcft,feruorcmdcuorionisad Deum, & pietatisad prov
irum,()mni$cnimrc!igiocjuanrum^Unquebencfteceiitinob
ffruantij rcgulanbus , tarxico multuni declinaftc videtur a pj
terni tradittombus, proptcr quod non dicitur hic chantateipr
Ijquifti abfolutc, led '
cliantatcrp , pnnian? id cft , aliquem perfi
Aionis gradum j
primispatribus obferuarum , vndc debcmu
recorHari,& adpriinum gradum quantum pofFumus rcuert:
icUo (ubditur.
Mcmi
.

147^ Apocaiypfis Cap. 11.
A s^ Mefriorr^ovndrrrfldcri'. * Aug. Mirorqnofdamficob-
A ft!n.iroscflc,vr dandim hon putenclapfispgiiitcntia^aucpf
ieti niccnrib.cxiftinicnt V(-njani deneiiandam, cum fcriptu flt:
Memr H!o vndc sxcidnis.Yvqyic ei df quem conftec excidifle.
e?iim
*Cvprianus. I-ap(isumiii humihtatecofifultucupimus,
&quoiu'm r^luti no
aduiaiionecopoiira
a fedfinccra fidepro-
tQueniam qnidem Jueifum te eft.
fpicmiu^vt vcra pe-
,^tji,3j niccci;i,.V dt)
gemicu
,i]i-no. lore pleno dominu
it I. dcprccc'c'jr, quia fcri
"!'" ^*'
qlcap.
pcum i:ft.A1e>t.cnto fn
ilf ctcidcrts , & n^epx-
nitenaain. Ec itcrum
ioquicurfcripcuradi
uina. Ciim couerfusge-
itiueris , tunc faVtaberis
^fcici vbi fueris,
lit^n- 44ldem. Etquide
; . .
c Sed hoc baLes bonum. QaairwiishoccRidaerfutSitcums
non dcfperes , quia habcs bonum.
d FaSa.i.coem vfum nuihcru^&comcftione idolochitoru.
iii,j; .*'
a- t Memorcftoiraqae
vnde cxcideris,&agcpGenkcrimnp, '
IDignosfruftus pacn.-tcntiat. riim-.sfiiiuliaojieia. Sed. Vt animi', & corpore inierticiam.
b &prfmaoperafac. Sinaute,vcniotibi,&moucbocandela- 4
a Id;it,inhoc,quodinterpretatu:r70lintas. Hic iterum iioluntas. . c
c bfu tuu dcIo'co fuo , nifi pcenitcntia egeris .
Sed
hoc habcs.e
Qiiy ideo odi ti , 6; me odiirw v\def. 7
j
e }^icniaifarum.bii
colaus ftultu.s popul'
ideft,Gcmilcs deura.
ignoraoccs , publice.
vxoribus vcentes, |.
idolothita comcduc
&: foue regQarccrcdGc.
H^''='*
g fcribens fingulis fua quoq ; facinora,& deliila ingercns.pcenitcmini
dicebat: Omnibus? nifi illis , f quos pretio magno
fui fanguinisredemerat?' O ce impiCl fccleftumqueharrccice
Nouacranc, qui poff cot,& tanta in Ecclcfia.a quibufdam rc
tro voluncariecommiiT.icrimina, qujcfic^cuipfein domo
dc! cflTe
priufquam apoftica cognoueras,
6c hxc poflTc abolc
n de memona , fuceedente bono vcique doaicras,tu hodic
I ?.
retrattas an debcanc iapforum curari vulnera .
* Ambrof Vuk fc prajueniri fol tuftiCKcSd vt prxueniatur
expcdat. Audt quemadmodum exp-ctcc, & cupiat praucni
ri.DicitangelusPergamiEcclefiaf; Agepocnitentiam. .
b Mouebo cnndd.ibrHm. Auferam vircutes,&: doua fpiricuffanai,per
qux funt conftituta candelabra.
*Richardus.a fando Viito.Poft admonitionem addit co
ininationem,
vc li admonitione contcmneret,falcenii comi
nationc formidatec Ad.eciccito ,
vt ex certa dcfignationc,
&feftinati6eaduccus fui niaiore cmojeincuterccnegligctx.Montbm
andelahriim de locofuo i.aufcra eccleiiam tibi commiflam
de manu tua, ne ea amplius manu ieneas,nec cufto
d:as, fcd alteri gubcrnanda trada. Ex hoc ppcndi tc q uata fic
culpa poftacceptam ^ratiam negligenter agcre, ncc in ipfa
pioficere fcd n.agis dcficcrc.Vndc Paulus admonct. HorU-
murvosngiH vactum gratiamdei rectpiatis .
*Hjymo.Moucbocandclabru,i
mouebotedcloco ir-'
tptis tu.c,6 dc focietatc fidclium. Non dicit.Eijcia candcla
C hrii tuu dc loco fuo.fed ciintu,/oeio,qui^licec quis pccccc,
tri fi p^nitentiain egcric perfcwla,non aiTutcecpnftinam di-
NICOLAVS D E LYR.A.
^ ^ ^ -
'"
gnitatem
X Aftfmorc/?o. ideftaquantograduchiritatii.
2 .Agepsnitentiam,
dtom\\\\ont x.:iT\u\3om.
Et i. fic
7, prima operafac. ferucntcr,&: deuote.ficut prius.Hc
hoc nominc
p3tet,
5 Veniotibi. ad tc punicndum.
6 Etmouebocandelabam. fubtrahendo fubditostuos abobe-
dientjatua, vtexponunt aliqtji . Sed hoc non videtur bene ili-
Aum.quianccuipa ptincipalitcr retorqttcretunn Ep>fcopum,
ic non iii elt populum, quod fmprobatum.pofletetiam dici,^ m
ftigidatio difta prirox chantatis non contigit
tanti
tempore
doftotiSjf.
Timothci, fed alterius libi fu(cedentis,nana illo tepore
Lpifcopifanli,qui populoprzficiebantur , primi adtormenta
duccbantur,& lic
frcquenter mutabantur.Illi cmm.qui dicunt.
mo-
cjuod Timothcus hic
intclligitur angelus Epheli
ccclciix ,
Uentur ex hoc, circa illa
tcmpornullu>eo exccllencior inue-
nitur rexifl^e ccclefiam Epheiuuro, & hoc magis mouet ad oppo
fitum,quiatemporcprxlaticxcellentiorisHiinuscontinguntde
fctu$ in ecclcGa fibi commifla,proptcr quod faiuo mcliori iudi-
cio magis vidctur , quod
fucrit alius a fan>o Tiraothco.
7 .Jed />oc/ju cviep \^, ,
ce, qui primi ad Diacon-u ab *''''*7.
apoftglis ordinati funt,ci. indi-
fcrcce vuiunc.PrenifiimeaiicperluhanisApoeaiypfiiuma-
nifcftancur.qui finc^nullam diftcrenna cfli doccnces iBjhie- .d.{*U \
chando , &)doloihyton cdcrerquapropterciixicdccisicr. ^
mo;Sed habes.quod odiftioperaNicolaitaru, q & cgo odi.
* Tcrtul .H ic NicoLius dixit rencbras i cocupifcctTaWmi ii,de pr^fcri.
nis,&5de fceda obfcoena fuifle , cx liac p.nixtionc.pudor e,
fii:tida,&: i
dicercq m
miida. Suc & c^tera obfccena- Ocs.n,
referc quofda curpitudinis natos,6^ c6plexus,'y puiixrioncs.
execrabiIcs,-,obfcttnafq; coiudas, &: qda cx ipas adhuc cur-
piora .Satis cft nobis,(^ totam iffa h^rcllm Apocalypfis dxii
grauiflima fcntati^ auitoricacc danauit diccs. Oinix dvSlnna
T^cobitarU.qra OT ego odi. * Clcmcs. Alc\. Cum formofam' lib.ftrom.
vxore hercc &'fi'jiflec ci
Nicojaus, ab apoftclis citprobata ze'
lotypia , in mediu adducla ni|iiljcrc,permifit cui vcllct cam
nubcre. Eius failfi ,6i diilurn mconfidcTace
fcaur;ntes,qui
cius hircfim pfcquuncur.impuJenter cff
ifcquc fornicnnC.
f iiji babet aurem, Cur audicndum?quia perfcucranti Chri
ftus eft lignum v'ca:,quia vmbrACulum,&: iobur,&: dans ilU '^
" "
aum, i. cprpus,&: fanguinem, & hic maxime m fururo /"
*
Andrcas.^ure corporcam nulkis no morcaliiifvjrcif fpi ,?''''''"''?
' ^'
ritaleaut fpiricahs tm.cuiufmodi
fa.obtigic.Hominiicaqcx
plio,q, cotra d?moncs gcnt', vnttoria rctei-enci,efca dcW
gho vitf deecrpta^mictif,nepe eteriioru bonoru coirano.
Vtrimq.-aucvtSalomo, &pfcnsEuangcliftaaIicubidilc-t'tc
attirmac,eft Chriftus.Si
igitr^terna illa bona confcqui de- ^
^ fideramus.
niSamaritanipoft vinu mortificatiuu infundatur oleii knitiuii.
cumdicitur. Sed bochabes. f bonuro,& commciufationcdi^nu/
8 0.1^1* odiflifuHa. ^icoUitarum. non dix't, Nicoiairas,reiifa-fta
,quiaperfonaefuntcxcharicatcdiIigcndz, fedcorum vina
odio (unt liabeuda.|Iftc Nicolaus fuic in primitiua ccclcfia h.ibes-
vi|lde pukhram vxorem,& impofitum fait libi.quod nimis z.e)a-
bat cam , prcpter quod ad oitcndendum conr ranum cfcidit in ,
peius yitiuro.lccundum illud Pocticum, DccidiMnScyllanitu-'
picns vitare Charybdim, Expofuit cnim vxorcm fuam aliis chri
fiianis, dicenscrroneefic vxorcscflccommuiiic.ind.is,fitut&,ii
has rcs.Dicitur inScholafticahiftoria lib.^.c.ip. Idcdocet Ce
mens Ale.Ii,^.ftrom^qu6d Nicolaus ipfc vixit faiiAe,& caite,fed
aluincontinenteshoc dixcrunr.
J> ilii^i habtt ar7M.ideft intelle^um capaccm.
10 v.

1475 Glorord&NicelaiJcLyra. 1476
^ ficjcra inus,contra animi pcrfurbationcs carnifquc volupta
A tcsacrc ccrtamcn ineamus vjdoriaquc potinftudeamus.
Quandoquidcm pcr domininoftriaratiam atquctkmcntwm
iftiufmodi liborcs fua merccdc minqiia trultrnbuntQr.
*Primas. Paradifus Ecckria dicitur . Lignu vit.c,lapia dci
dominus kfus Chri
ftuj,q.incruccpcpe
dit, Q&incccJcfia,
&m fpuali paradifo
vitalc alicmcntu c^-
Jeftifq;panispbctHdchb.
facranietum.
a j-m^ro*. S.nyrn;ica
ficuintcrprciaf^iVd
quafimyrrha^ctcan
ticu in quib.dcfcUfur,myrrb3ficcftajnara,vtctcorporaa
putrcdincfcruct,
*Richardus a fan-
inconucnientcr vocancur. 1")
ctia falfi Chri
^H.iyn >.Ad horu.n focictaccm .ocrtincnt
ftiani , qiii Chriili.inuin qviidc.n non>cn habcnc , fcd opcra
Chriftianicacisnonh.bciir,dcquibusPauius: Confitentitrje '''^
nojfe iewnJaUii amcm negani.
* mei. Et angclo Smyrnar ccclcfiac fcribc:Ha:c dicit primus,& r
^ nouinimus,quifuitmormus,&viiiit.Scio*tribulacionem
ho.. f
1A

..Cf~
It^
A
'477
pac, niore prudenris
n%':ys nied'ci , qui ciincntis
innrniiapofie
nia primu fu"!". TTribulatiocllilluminano iitiomatioc:tiiiuminano iuuis iuuis.
t si -
l. li r- --
j j c rt /> I
habitas,vbi icdes eft lathanar,&: cenes homen meu, &n6
jtiiu.ii i tKgaflifidan "i-j .Tribulado iuftis
iliumjjinatiOjContu
macibus corrrpcio, obflinacis cxciccafio .
d *
.Ancipb.utejlisrneus. And.Qufdii Antiphas nomincfor
citrmius coftantiiiimufqiic marcvr Chrifii cxacc Pi-njjanii
cuius ego niartynum olim legi. Facit aucem tu.igchlTa pc-'
culiarem illius hocloco mcncione,tum quo hdclmin ciuita
n> jIIius vinus arv^uc conftantia plana fiac : cum ecia quo feductorum
eiuld,-in immanicaccm ob oculos nobis ponac.
* Richardus. EumpcrAntipamcorroborando,patenter
dicic:Laudo quidem qcf intcr malos vlq, modo bene vixiffi
quod
N I C O L A V S D E L Y R A.
I Et angelo.H^c efl tertia
p.irs,i/t-tfHa ponitr^r inform.ttin "Fcrgnrnetifts
ecclcfis , cuins prirtio ponitur commct-datio de bono vt mcliut
recipiatur correS/o de mali},!,ux ponitur ibi. Scd bdbco.Circa primu
dicttM Et angelo Pergamcnlis./.Bf jro Tolycarpu, vi dicimt com
muniter doBores .
z HiC dicic qui habet rompheam ./ , gUdium ex Ptraqueparie
acutum, ftcut dillum efi. i .c.& expofitum .
3 Scio vbi habicas./.i// bono tribulationis ,ideo dicitur.
^ Vbi fedes eft [dthznx.i.eiuspotejiasjrfideles inducidoadper'
fecutionem ecclefix .
t ccnes nomcn meum. moribui &fidc .
5
6 Etnonncgafti Mcm mca.m.inperfccHtionibus & tormentis,
7 Et. pro iiiell .
S In dicbus ill is
Ancipas.J/fe martyrfpecialitcr nominatur, quia
verbo (uo & exemplo alios ad mariyrum animauii .
9 Scd habeo. Hic confequenterponitur correBio de malo cum dicirwi^.Scd
ha.hco.f.ptccata corrigcnda ,
10 Habcnlhcmen in ecclefiaTergamenft .
1 1 Tcncnces dodrina . Balaa. Hxc hijloria habetur.t^u. i^.vbi
dicitur quod Balac rex Moabitarum ex doHrina Balaam rnifit pud-
Us
M O R A L I T E R .
1 Ef angelo Ttrgami. Pcrgamus interpretatur diuifjo cornuum.
Ettamcduplexcornu moraliter loqucndo fcilicctcornu con-
itanti^ & cornu fupcrbiae.proptcr qd hxc fcriptura poteft diri-
giad congrcgationcm in qua $nt aliqui conftantes pro veritare
fuftincnda ,
&,il!qmarrogantc$ pro fua ambmone promoucn
da. ideofobditur.
2
UxcdcnciHil)abctromphxam,&c.x\\iiiC\\ri^\Xi fui gladii
lententia protee^u conitantcsA dciicit arro2antc$;& quantum
adarrogantesiubdiuir.
3
Scti, vbi habitau&c. quij Sn- hanaf cft rex fuper omnesfiUos
ppeibix.yt dicitur Zob.u.d.& pro cojiftantibus fubditur.
Et
t mcis
SimiUtcrpgnitetiam u i^n founLd perT- >'-'''-
tradaml.bidincuicos
.icccndit.fed er vtdc facrificiis eorum C(Mncd .'!

Eicnd t^.C.
f.f2ot.xAi.
1479
Glororci &NicoIaicIeLyra. J480
quiffetrlimil itcr &: tn pcnitctia if^c , co qiuVl a clnntatc dcuiaacnSjVtalKTios
cuoni pcr taciciunnacc^i^ictcrcs. s
.ii
pcrad-.icimnn mors intclli-
Bi:vnicuiq; cnim Doniiinistunc vcnit,qiijd(> pcr mortiui
3j'*ni a corporc fcparai.Eft igitm hoiu l"cnrj!..Si p>ni cciam
n6cgcns,vcni.a libi
. , ,.
fi
CHO, vttcrcrmorrc ^ --.' Qiii non c-rri2''s , f.i conuiacam
. .
illos hwnicJiios ilo.ltr in
'^.rccafl.',dic^i i^iciii cteinuni
quiprtjniicJfrcncgligis,dilIoIuam.rfwgHabidurr.,'juoidtcii Joh.6.d.Amcn dico vobisnodcdic
ypbis Moyfcs pnnc dcc(;Io, fcdpatcrmcus d.icvobis pa-
nem de c^lo vcrum . Ei . fubditur Ego fum panis vita: , ^c.
hoc ejl manna cjdcfie tp beatos rcficit interiut e^ cxcerius , vtpradi-
fium cjl , & d citurabfcondiium hominibus vit
prxfcntisyfccundum
^uoddicitur.Tfal. jo.f. Qiiam magna rniilticudo dulccdinis
lujcdomincquam ablcondifli timcntibuj tc .
7 Etdabocicalculumcandidum./. corptis dote claritatis decO'
reHHin,cfund dicitur calculusfiue lapiUus , qu^a efi tencum a dominOy
ficM & taplS .
j8
In calc. ulp nofwen nouum.tjuia tunc quiHbet heatuf manifefle
(jT corporuliter per doies corporis gloriqjf erif afcriptus ciuitafi c

c
1481 ApocaJypfls Cap. 11 148
^ncpcr conrcnfammalorurripcrri-inre.^.VdcbanntccVfi- f tropii hoc
locoappcllacur) pala ,
cbcinerc permittitis,
hadenufque permifcricis.
Hxc enim r%
feruis meis ob irigc-
nij
ruditatem , men-
tifque fimplicicatem
magnam oflTonfionis
occafione offcrt imo
niitcimusculpam,iion ftacim infcrc penam,fl-d confcrt n^e
dcJa:&: reuocac
adintcgricatciuftici,vt perducat ad iucun
ditatcmglony. Sed
quando conccmptus
pcniceti.r generat incfciTia-itum
ai]pq,& fio^.j^ j,
TSecundumquoddicitnr. , i In rc.
I
a Iczabel
quar fc dicit
prophecen docerc , & feducfre fcr- t
a Sefcim.untet. fCum muli r.bns.ve! cum damone.
b uos mcos , fornicari & manducare de idolothitis . f Et dcdi ] prouocatiram vindi-
P 11 -.. *-%vui . .
j prouocatiram vinai-
iuitcmpus, vtpfnitentiam agerct, & non vult
p?nitcre a 4 ft?rc6>cpofl incrcpa
EKjuianonvultpfniterc b E.xcarcando. c In
fccutiwtempM:candi-. 5 tioricm, adiCciCCOm
* X . 'L''*"'"incumfuisoperibus,mittiBinperditionem
_"'"'"mcumliiisopenbus,mittiBin Dcrditioneni -^: ,.._
'^ '
o minationem.ScdiSd;
f. ornicationc fua n^^'' b .
, c- H.
. ^^^ 1
^^'' ""'"^ ""^ ^" ^^'^""^ ' ^ t i conformesfb r
^F^ 7 diJu^ercr cft inrucdu
l.i.comormesnbifiuntperoperaproquibiiapuniemut.
A
'
/ r -
1 >>moechanrurcumcaintribulationemaxima
erunt,nif,pce- ^ da^tJXm^rp^eS.s
nitcntiam.gerintaboperibusaiir&Edusl^Sam n "^^Zc^t^
in r^r^rr^,^ .V.U^ Infutur fcent in xe quod tanm,hici-fide. ^12 pllClCefdlxic, miltaca
mmortem:Ethscicientomnesecclcfi^,t quiae^o fum .3 /^^^^.fcdcempera
' ^""-"'>'i-
, 4 u.r camra.nat.nn(r.u
rrrMr,','r37'rr'!!l""'Tj''6r'"
icrutansrcncs&corcla,&dabovnicuiqucvcftrum fecun- 15 dicens : tv//;
_-.,.. ^e^/;.
tBomsboa.ma!i,,nala. . Hocill.sfacio. b Co.mn..ta..o
peif.n,.nterpofitio fenrenti . tUm C'Jmn>.Ho\iX\t Xl
v7Jmau^1dX?m"^ ^^niopera(ua.Vob.sautemdico&c^ttequiThiatyra: i5 per ekenacum te?:
vlumqus idolisim- aExvnb.s. ^ "^
b

1483 Glorprd&NicolaideLyra. 1484
^ a 1^0 w/fMw.Quida pfcudo tcrrcbanc eos,qiii.i adhuc mif-
A tuiuscratdoniin^maiorcstribul.icujDCsqiMinpitli cdl-nc,
contrabocdicit. illudChiifli
(cruacoris. VinNini-
a nonmirramfqpcr vosnlHidpondils, Tamcn id qiiod ha-
IKfiiiUueif. ll*loncicdcnei. IKtcumlioc. IVitacfux, clSti.uc jd (erieaionem.
c/%? cuiui^inodi flclla
Dominusfubcrcdentium
pcdibus fc pro
culcandam daturum
b bctis tcnctcjdoncc venil t vicerit , qui 6f culbdierit
vfq, ^ hic dTfSmo","^ quam
.
1 Inhocfeculo. Ccnti!itcrviqent. _
^
Imc Prn* in fi-
4p^
in finem
opera mea , dabo illi poteftate fupcr Gentcs , t & *: dcSmm cordib.vcluti *^
* luflitiainflrsiblli.Qiiidam ut *"
ininopcrejni, quidiniftinmHiusiminitentiir.
^'^
],,('(' nim mfci in fu
regct ilias in virga' rcrrc{i,& tanquam vas figuli cofringtene
tur.fieut & cgo accepi a patre meo,& dabo illi ftcllam ma
lutin^^m. Qujhabet;iurciji,;iudiatquidrpiritusdiiam obferuatio*
nemlcgal!uiv,quxdiciturpoKdi.\simpoa3bi\c..yi.Q.i^.etci
Xriacipiutn fulchrifiidinis vcl apta paincipio piilchiitudinit. I
Tangcloccclefix*Sardis icribc. HjEcdicitx^ui x
L Y R A.
I "C T angclo cccleflx Sardis. Dicunt expofttores aliqui , quod
XZ i^e fult fan6lMf Melito ,qi4em ajferimt circa tcmporaillafuiffe
Sardenfem epifcopum,cr ibidem martyrio confummatum,boc alle
^antes ex ccle/iajlic hifloria. 5 .tibro.i^.cap. Scdfatua corum rcuerentia
hoc non habetur ibi,fcd quod fuie ctdnucljtis^roptcr rr^tum c{
lorum cafiitatem conferuandco^ quodplenuifpiriiufaftfio
)n ciuita
te J"o> denfium requiefcit expcclaus aduentum domini . Et dabo quod
cumiiluqutibidicunturdeipfo, quodftteritmartyr &epifcopuSy
boc tamen nmffl affirmandum eorum diauntfed magis ad contraria,
nam
M; O R A t I T Ev R..
i ^tan.^eloeccUff*.t^iae:ia^ctpttAmt princcps p^ilthriwdi-
nulla ucrnatc iufliti*
fulrus crn,ialis i principio
dclcnbitur ei
Chriflus qui omnia occulta poflitCOgnofcerc,iS:.qui pQCcnx
fit cum qn reliqvicrit de pccfato punirc. Ait . crgo fhu dicit
(]ui habetfepti flellas.qiui] diccrrt. Tuquicora hominibiii
p hypocrifim bonu facis.fcd in oeculto mc ctHcmnSdo mai
lus exifliSjdii audis habcre fcpce fpiritus Dei,mc habcro an
maduercc,me p mca fapictia no folu m3nifcfla,fcd ocrnka
n6 foluoperafcd&cogitationcs fpiritualiterpenecrado vidcrc.Et
di5 me audis habcre fcpre f!cllas,inrellige mc .^d
pti
nicndute,&: aliosEpifcoposlideliqucrintjpocentemcllc. F
5,70
ttam in tcxtu fubditur.l^omen habes quod Viuas,& mortuus es, qd'
de tamfanfloepifcopo n'6 videturverificari,nec etiam depopulofibi
fubditOiquia cidpafubditorum redundatin prlatum.& tctnporefan
fti prxlatijotent in populo fubdito vitio magis euitari , propter Ciiwd
videtur melius dicendum,quodfuerit alius epifcopus Sardenfis , qui
nonfuit tantttfah6litatii , nam tunc temporis ftcut diiium eflfupra,
freqricnter cpifcopi mntabantur.Sic ir^opri>(ed>lur,quia primcpohl
turpeccatorum reprxhcnfto^feciido paucorum tomnieHdatio,ibi. Sed
habes. Circaprimum dicitnr.
i Ha:c dicit qui habct fcptcm fpiri. i. rniuerfttatem langclo
rumfibi affiflentem,
"
-
Et
-r-*
nis , &: figniftcac hvpocritam qui gloriarur in cxtcriori pul
icbttiiidiiic viriucis 8pparcutis,idco fubditur.
>
J
Vi

148) Apocalypfis Cap. lil.
^ a .ic/oo/pffrtfwrf. firfcio,qi odi
omnibus cpe;ibus tuis qu^^
A rishiinianain laudem .
*
AuiiufK Aiidiuimu(i;forwft)r/w rriacn
lataefiperpeccatum.
1 6 c arobulabunc mc. f.illi qui nmfuat perpeccatum macu-
Uti,& pcr albedinem vejiii intelligitur ^olaglorice & imortalitatfs.
Et qwa non efiacceptio perfonarHm apud Deum. ideo fubditur.
I 7 Qui viccric fic. q.d.nonfolum ifli,fed quicunque vicerit mun
d:*m,carnem,& diaboluin,fioia gLorite vijiietut:
18 Ec non delc.&C. Efi aute liber vit
Deipnedeflinatio^in ejuo
nullitis fcriptus ftmpliciter deletur, quia finaliter faluabitnr , dicitur
tame deleri fecundum quid,quando cadtt a iufiitia,^' refcribi^^i^atia
recHperata.
19 Ec confitcbor nomcn eius. i.quod vereftt Ciniflianus.
. Qui
1 3 yeniam ad te. i.fubito tc auferam de pracfemi mundo,& (fic
no poteris mundari dc peccato. Sed quia intcr malos fuut femp.
aliqui boni,nam ecclelia cft quafi fagena nondum ad litus maris
trafta.habens pifccs maios cum bonis admixtos.ideo (equitur.
1 5 Sed habes pauca nomina Sardis. idcit
paucas pcrfonasab hy
pocrili mundas.
16 ^rawW.impugnatorcs.n.eiufdeambulabunt fimul.Chri
ftus autc vitium
hypacrifi multiplicitcr impugnauit vt
patct cx
, euagelij dccurfu,proptcrc}, illiqui impugnant hoc vitiuafeip
fis vd ajijs repeliendo.digni funt ambulare cum Chrifto.
Toin.^. Aa 4 Ec
Mat.tf.c.

iaSt GlGf.orcl.&NicGlaidcLyra. J488
^ mvf^eria fapicntix aperit & largitur. Crcdc crgo FOtcntem
A incxhibcndispromiflis. .
n
* Andreas.Dau.d.c3rclauis appclbtjoncc.nfdcrn rcgnum
defi-na(fquandoquidccUuis.nterpotcftati'.fymhQi.iccnlc
rifofct. Clai.isrurfuml.bnpfalmoriJ,omnifqueprophct.

fvientet,
i^Bp ApocaIypfi$
Cap,
iil 14^0
Ancichriffusfub finefecuH,contra Cbnfl^fideles p vniiier- ftac nc per fupcrbicndo,veUIio quolibcc mocadac,ncalius D
fum mundu excitabit.Ex qua Chriftus Dfis feclacores fuos, coronam eius .
apcipiac
nc fupra vires cencentur,fefe erepcurum promitcic , fiue per
coiporis diflbluciQne ancc illud ccmpus e medio illos tollat,
fiue alia via & roue ab impehdctiti pcriculo cofdeni eripiac.
* Cyprian.Qunmdiu Salomon in vtjs Domini ambulauir, ^^ '' vnit.
tandm graciam Dornmi obtinuic.-poftqua dereliquit Domi ^"''^'
pi viam,perdidit & gratiam. Et ideo fcnpcum cft: Tene quol ^'^*^*
*
Ambrofius.Vcl habes,nealius accipiat
hora tcntationis dip a jjem vjiiucrfum t tcntarc habitantes in terra ^
, Eece venio corofiam tuam . Qupd
iudlCij fignificat.Tcn b a Etideoteneimerimquodhabesfcilicetfiden) &opera;. VtiqUC DominUS UOU
tationcm autem prp c
cito . Tcne quod habcs, VC ncmo accipiac COronam tuam-. ^ * minarct'' , auferri pof-
manifcftatioe pofuit,
fada
^Qui. \. ., 3
^
Quivicerit, faciamillumcolumnamintcmploPeimei,
fc coronam iufticiar,
4
5Non patiar eum amplias dilcedere. a Vlus quain mens hominis capiat. 5
e & foras non egrcdietur amplius. jEt fcribam
fuper eum ^
1 a Quodamtnodo eiit Dcus. Ciuitas Dei vocabitur munitus virtutibus , 7
l^nomcn Dei mei, &c nomcn ciuitatis Pci mei nouic le- ^
quia fjnguloru
omnibus manifeftaT
buntqr. Aqua hora
tetationis, nos & om
pes cleJtosfups Dqinmus
faluabit.
7
8
nifi
quia recedccciuftitia,
reccdat ncccflc
eft Sc corona ,
d Colnmnam intemplo,
Firmum in fe & fuftca
Tetitarf hahitantes
\n tena. Sicut in feque
tibus fexto fxpius or-
dine,{ic&:hicin(cxto
angelo nouiffima
a QuiaDeusfnittit omnesvittutes. b
Iddl.Chriltianas.ideli.vnftusgrJtia.
h rufalcm , quje dcfcendit de coeloa Dco' meo / & noa
Qii;a nihii habet de Adam.
mcn mcum nduum . Qui habet aiirem , audiat qujd fpiria
Laodicia interpretatur Tomitus,uel ttibus aniabilis.
i tus dicat ccclefiis .
defignaturpcrfecutio
in qua quidam ludaro
rum funt dccipicndirquidam Wx monicislegcfpiritiialiter
impIeturi,hoftem creduntur viduri .
b Ecce yenio cito . Tematio vero vcnicc,fed ne fuccumbatis,
veriio ad rcmuncrandum .
quia
*
c Teneqitodliabes&c. Richard. Quiain tribulacione pofitus
erac,vt poce,
in medio nationis iiifidclis prau^ & perucc
ixfic tcntationccflc veturam audicbat,rcte ne in prcffhris
deficiat,fccit6vcncurQ,videlicet adremuneradij dcnijciac
quafi dicat.Vinlitcr oem fuftine tribulatione pro me : quia
cccc cito vcnio ad rcmuncratione. Tcne quodbabes, fidcm. f.
& bonaopera:&: in cis perfcuera:ue fi no habueris petfeueratiam,aIiusaccipiatcoronamtuam.
Cum.n.fitPcc^ertus
fuorum numcrus,quando alius per culpam labitur.alius pcr
mifcficordiam fubinducitur;vt m loco vndclapfi sut dfmo
ncs afcendant homincs: & in cultufn diuinum qucm ludsca
rehquitjGencilicas incroiuic,
* Primaf. Hiceleftorumnumeruni ftupcnda eonfiderar
tionecognofcimus:o(!edpns huic numcro nec addi quem^
pofle,nec minui.ciim ficiftum propriam coronadicicamictere,vcaliuseapercepcurus
accedac. Vftdeintelligitur nec
alium polfe fuccedere , fi quod illp tcnuicpcrfcueranti fide
j cuftodiat.Sic etiam Iud^orum elatio eft fruftraC3,c^ui cjc ftir
**"*''
pe Abraha; gloriabantur ,Votens cnimeji DeuSy\nq\iit,de lapidi
bns iiiis fufcnarefMos ^brahx,c^tt3 promiffio jTiancrct cx mii
nere,& gloriatio carnalis vacuaretur in . genere
*
Haymo.Inhacfentcntiaoftenditur,quoniam rcmunera-
tio qu2 fupcrbictibus aliquibus lufro Dci judicio aufcrtur ,
alijs tnifencorditcr rctribuicur.fdeo videdii eft vnicuiq; qui
NICOLAVS DE LYRA,
4< domitantes toti orbi & yoiquefidem cathoiica perfequentet.Sed
contra hoc videtur , nam ifta perfccutio iamfueratfub duobus impe^
raioribt4S,fcilicet ^erQne& Domitiano,ut habetur inlegendaheati
Johannis euangei.ftte.qui de pracepto Domitiani fuit mifjks in exiliu
iH infulam qux. dicitur TatbmtSy in quafcripfit hunc tihrft^ & eodem
anno Domitianm inlerfeSmfuit , Dicendum , quod licet perfecutio
Chrifiianorum per ijtos imperatores tranfijfet^tamen maior eratfutu-r
raper aitquos atiosfequentes , de qua loquitur hic lohannesperntihdum
futuri,& antequam vcniret ijiefuit ajfumptus a domino . Idct
fubditur.
1 Ecccucniocito. rf fecc/p/ee'fl;/'o/?tf/74iw,cf /ler ca:
communicittionem,
S Et fcribam fuper eum nomen Dei mci , quia tates infcriptura
dicHtur dtj.Tfat.S i .i.Ego dixi dij eftis. quod exponens Saluator
lohan. i ad o.g.dicit.lllos quos tadtus eft fermo Dei dcos
dicit. reprsfentat enim m ecclefia perfonam Dei.
9 Et nomen ciuitatis,&:c, ideii, ceclcfi^ mititantis , quodpatet
ex hoc
quodfubditur.
10 C^a: dcfccndit de, C?Io,1^aw ecckfta militans
rcgitur & or-
dinatur a Jpirituffanlo ISlotandu vero,quvdCloriiittsinquantumbc~
xno loquitur hic nominansDeumfuum,& nomen meii nouum,quia di
citur Chrifiianus a Chrifio,quod nomen non habuitapriticipio, licet
vocacusfuit lefus in circUcifione. Luc. i .fcdpofl baptifmu iater homi
nes vocatus efi Clmfius.Etfimiliter eiusfideles a
principio non fuerut
vocati Chrifiiani . fcdtantumdifciputi. ,poiiea}ide diffufa vfrfuein
y^ntiocbiamfidetes ibimuttiplicati,primo vocati Chriiiiani,vthabe
tur^Q.i,
1 1 Qui habet aurem audiat. exponatur vtfupra.
1 Ec angclp Laodici.H*t ejtfeptima part principalis , in quit
: r
v- ^ fcrihit
7 Etforas non egredtetur amplius .Et fcribttm' quia confcripcus
cric inccrciucsc^Ieftes.
12 Et angelo Lao.q interprcta^,fuic in vomitu,& fignificat aci

. ^
149* GIof.ordi.&NicolaideLyra; 1492
a HMc dieit 4men,&c. 4* Iiiftinus Martyr.Poft preces,& eu
A chariftiam cotus cq^m Clirillianoriimaccinic.Atnc Ec uox
Ajwlog.i Hcbraica lingua figniticar idcm quod Fiar.
*
Ambrof.Amcn,vcrc,riuc fidcliccr jntcrprcratur.Quod
cft amc,hoc c(t,& tcftis fidcJis Hc ucrus . N6 16 fc prinapiu
crcaturs: Dci dicir, qc?
fic
ipfe crcacura > fcd
quod ab ipfo omnia
f int creau , ut potcartfenudiu.
^iiicc^us fccic domu,
fnntcrrogaueris ,quis
B fucric pnncipium domus,diccturtibi.Arnfex
, qui cam prius
fiKnic c6ccpir>&: pol^
eaxdiBcanic,
b T(fta. eorum qua:
audiuic a pacre incre-
^" '
pidus.Vel.cui
fides cft
adhibenda, m omnibus.
Vcljtcftis operum
noftrorum apud pacrc.
c / verus. Vcricas
eft , quia pcreum pro-
*
Saluianus. Vcl hoc eft diccre. Vcinam ant cilorcm, ac
fidc bonoru habcrcs Chriftnnoru.auc cerce t'ri";us &: igno
rantiapaganorum.Auc.n.fidcstecalidaDcoinnnuarccaLic
ccrtc ad prafcns adhuc lcgis ignoracia tc excufarct. Nuc .ic
quia Chriflu la agnouif!i,& ncgligis quc agnouifli.qui fuf-
a In omnibu verbi
. V '
.' . I
a Hxc dicic Amcn teftis fiiicli.s & verus,quieftprincipiu 4
^ a Piiinicrfarioiiii velrecrcaliiJiiis. b Noii n\c Utem .
c creatur?Dci,Sciooperatua,c|uiancq, frigiduses,neq. 6
tl JNoii iiii;' de.iiliMi'', a 0.na fpeie.ldefrigidis maior . b Torpens. y
c lcalidus : vtina mgidus cfl'es,aut caiidus : led quia tepi- 8
"^ "" '^"'^
i ExtoaimyrticanJo. b
f dus e.?, & ncc nec calid', lid'
fngidus incipia
iDeconroitio rin^oiuin lemoDcre.
tecuomcrcex
1 ibi replctus T;i(utibi|j|^
g b
a Ver pia;ditorej meo iii i|uibui loijuoi. - b
h ore mco :
Et eo> ex p.arte jnej adJi4i.
quia dicis quod diucs fum & locuplctatus
, &
b Cjm pcr ignoranrim luara perea .
luill ms cgco: Sc ncfcis tu cs mifcr
quia & mirerabi!is&
- *
a Ab oyeribus vucutit. b vitia Q^ia non c
recognofcii
Aifrtutibus inanimo.
d SeiiHiircricordiainTiondcnego. e Fruclura panitentii.
pa*Upcr
& c3ecu''s& nudu's. Suadcotibi emereamc
a Meipfum uel clutitaiein. b In igne pofitura ud ignlemem.
c Igne tiibuUfionis. d Opeiibus uirtutum .
au'rum igni^tum t pro'baium , vtlocuplcs fias, &
nvtii patris coplcntur.
d Ticquc fri^idtts f nctjue calidus. qnia nequc omaino fidem
)gnoras,ncqucapcrtc ncgas accepum.
c ytinatnfrigidus.^on opcac cuni irigidum fimplicitcr,fed
talcm dequo maior fpcsfubctur.
*
Ambrofias.Frig'dusnoncrat,quiaqiiamuisoper3fidei
no babcrctjtbl.^ fidc b luftij cxiftimabat . Cilidiis non erac,
quia charitas iHi dc ccsixi^tnam frigidus elies.aut ealidus.i. vtina
aiK cbaricate fcrucrcs.auc ce pcccacorc licuc es, exiftima
rcs,v: pcr cimorem ignis xccrni pgaiccntiau^ ad bona opc^
ra agcnda inipcllcrcns ,
NICOLAVS DE tYl^A.
Sal-
furd>.)^r. ^e fctibit epifcopo LaouiccHjiy^ucM ali^juiexpufitores afferunt fuifie
>ap. 14 . vocat
^anCli.Stgarcm , hoc allegantes ex \ .libru Ecci ftaftica: biflorix.i.^.
>a^3icm,
p^ yg^y^/^j eorum reueremia non nonmatur ibi
epifcopu(,fed facer
dos & mirtyr.d;- ib: dicit tr cjHod Laodict.t mjuicfci:^ plurcs aittcm
dlij ib dem nominatifub Hitminc epifcopi exprimuntur , Oato tamen^
quOdfuerit Laodict epifcopui,ioi habetur propter hocprOfofttumt
frdmagisiftvidetur oppofirum , namdlHd quodfetfuituriniexiUy
f Quia tepid'es &: no calidus,ncc tc
frigidus,incip;a cuomerc
cx orc meo,'/o riuctur cbucmtntcr fibi appHca i,quia exferm,
re charitatis obtinuit palmam martyri],nec e(uni popnlo fibi fubie-
8o,rationibut prsdi[iii in conftmttbui articulis . Ideofaluo meliori
iudicio dico,qui)d fuit alius minoris ptrfcHionis exijicns. Tunc enim
pt prAdiQum efl^laniii tpiftopi freqiicnter occidibantur .;Vtlin exi-
litm mittebantiir,&fuccedebant eis aiti minusdeuoti.Sic ergo procediiw\tiuia
punio ponitur culpx reprchenfio.fecundofalubris motril/o,i//,Suadeolibi.
teriioprami] promiftio , ibi.i^i v/cerit.Circa
primutn dicitur.
I Hxc dicit A mcn. aduerbium eft Hcbraicu,& fignat idt qut>d
vere^ropter cfuod atiribnitHr Chrijio,qui dicit defeipfo loban.i^a.
Ego fum via vcritas &c vica.
i Tcftis fideJis.p/iw* maieftatisjeeundum
dicitur
quod lohan.
jJf.Q^iod fcimus loquimur,& quod vidimus rcrtamur.
) Qiii cft principium creatur. Dci.Nam omnia pcr ipfum
tavita funt,& finc ipto fadum cft nihil.iohan.i.a.
4 Scio opcratiu. effrfuppleyimperfetla.ideofubditur.
5 Quia neq uc thgidus a.deuitans iranfgreftiones p^me timore:
6 Ncquc calidus. ideft
itnplcnsprxcepta meaferuore charitatis,
7 Scdquiatcpiduscs.ii(
&duplici cordc accc
ditad uirtutem Dci,
iftc rcclitfime uocatur
bcta fcmicoda.ad quc
&: in Apocalypfi loan-
nis loquitiur DcusJ-^tinam
aut caltdus ejfcsi
aut fri^idus , nunc autem
qifia tepides es , fo-
tnamtc. Qiiitcpidi &:
dormientcS;pleni func
furoris Domni,&:c.
f Incipiam te cuomere^f
Rcm mimbilcm didu
riR,quod tepidi excommunicandi rftcnc^quia ab hominib.
boni crcdcl3atur,dicit (e veraccm ift omnibus vt in hoc libi
credatuf,6i: li illi refip:fcere voluennc, promittic confcruationem,quia
dcdit primam fidcm.
g Ex ore meo. Dc orc cuomitur qui in deteriora prxcipita
rur,vclquiinip^nitens moritur.
h Diueifutn. purgatus ii\ bapcifnio.Vel, diues fcientix diui
nx.Vcl fccularis.
i Su.ideo tibi emere a nte amm ignitumprobatum. Quia ^talia ope
ra non perducunc ad falutcm.
npn
1 1 Eclocuplecatus. ex exercitio doSrina.
li Ec nuUius cgeo. ideil,doceri ab aliquo.
I j
Ec nclcis quia tu es mifev.per carcntiam grali^.
14^
ly
Ermiferabilis./t>-re.jj>w;)p/i.
Ez pmpev.bonisfpiritualibus.
16
1.7
18
Stcxcus.quianonvidestuosdefeilus.
Ec nudus. idefttvirtutibus fpoliatus.
Suadeo cibi. Hic confequcnter poniturfalubris monitioycum di
citur . Suadeo cibi emcre. openbus honis.
19 Aurum ignicum.ie/i,/4/?fM tharitate accensa^alittrinfla
retperfuperbiam.Sedcontrahocdidum vidctur Apoiiolut dicere
J\o,tn. I i.

Lit,c,
llapn;
1495 Apocalypfis Cap. lll. 1494
^ a 7s(9 appareai fo/y7o.Mclius elt hic enibefcere ocram paq
\ cis,qu.ini m fiituro cprarp pmnibus. Vel non dimictam pro
crubcfcenna.
4: Aueutt Sicucmagnam arborcm virere,& frudumnon
rcdderciiihil prodeftjfignihil.prodcft Chnaniiciicj,&: Chri
Ihana operanon ha-
bere,& ivleodicit.C"o
tibi
fuLo
a meemere aurim
confiatum , ideft,
coccnde, vt pro nomi
ne Chriftialiquidpatians
. Et coUyrio vnge
oci Corclaufum. c Inci^po.
-/mularcergo,&poeni.- 6
'
^
te'ntiamagc* Ecccftoad oftiumj&pulfo. Siquisaudierit 8
potens arguj,t;,&:caft!
. gat quos amac , idco-
t l'ro. .l>.
j
quclibenter eius cole- Gcnc.k,
randa func vcrba , &;
vcrbcra. Hmc perSa
lomonc dicjcur, Q^tcm
jdiigit Dmmus corri-. Prouer;|.
a Pcr gtati* infuiionem. b Quia fide 5c Inielligendo. Ad ppus faciendum. Fei veiam fidcra. InTceieto cotdis. 9 .''W^ fitium quexn recir
VQcem meam , & aperuerit mihi ianuam , imrQibo adiL- S f^^
opere eiut deleftabor; Per eiufdcni iuftificationein.
Cconcrario rcprp-
- - - ...-.- .,....,. ,j bosin fuis voluptacir
c Qu^aip le l.xtabiimdemeoauxilio.f.petbonxoi;fcicntir incunditatem. d Qnidplura?
Ium,& c^nabo cum illo , & ipfe mccum Q.urviccrir,da1x>
a Pcr q uem iuJiciaria potetlas . fcilicet non folum priuiJegiaU digaitate , fed etiam
chaiitatis.Sc VQUmta.is confotmitate.
ci federc mccum in throno' meo , ficuc & cgo vici,3

"
r
i49y GIof.orcI.&NlcolaideLyra. 149^
CAP. IIII
Cflhieoidi. ^ Richardus.Prjcccdcnsvifioma-
iora,d ficuc in c^lo uoluncate Dci,
. ua ficn poiculamus in ccrra. Aliquando aufcm C5lij,&: ccrra
.
... .,,..^.,. &;eccle-
NICOLAVS DE LYRA.
CAP. nir.
Oft hxc vidi.
Defcripta vifione beati
Iohannis,\qua rcf\>i
. tellexerit
cit informationim feptem ecclcfiarnm ^fiafpecialitery //-
cet ex confetjuenti refpitiat aliarum ecclefiarum inform^-
tioncm vt prtediBum cji^hic confecjMenter ponuntur >ifiO'
aet eiufde xefpic etcsdireOeinformationetotiui ecckfittgeaeraliter.
'S^ainfpiriiufub quibufda imaginVms fidit decurfum e(clrfiti ab apo
fioloriieporc vfque adfinemiidi,(juantu adtribuUtiona , confolationes
& irnmurab litatcs notabiles (juarii tame aliquf iam precefferunt.^
l Qiuntiiil' 4f 9U in hc uifione uidi'
f.nctus Tci1jmciiruin,us ampliliraanimi :m ad ifta alia.
-
-' -
Cftfi-
b
J
4
5
6
r5nbus,quauis fcclc
rib*dcprimat'Chri
ftusoftiii mifcricoi
di^fu^apcrirc non
dcdignatur,ficutip nia^j
fcdicitneuagcl,e
nite ad me omncs qtii
Uborafis. &c.
c ri. Et rcquic.non habebant : Circaptimutn
dicitbeatus lohaniies.Vo^ hxc vid\,Sicenim videhatima^inarieac
fi oftium cdi aperiretur,pcr quod defignabatur quod dccurfus cccltfiji
ftbireuetabatur,qu cftuminfcripiiira nominatur, fecumdum quod
dicit Gregorius Ijomil.) 6.1[egr,um ccelorum prxfentis temporis ecctefia
dicitur, in qua doElor qui mandatum foluit minimus vocatur,& c.
2 Et vox prima./n quo notatur autoritas an%eti loqucntis , vt diaum
eflfupra.ycap. } A fccndc hnc.ad videndum ecctefi.t decur.
fum.ideofubdititr, 4 Etoftendam ubi.ficundumordinatimeDci,
qii non potcftfruftrari. Et. y Statim fui in fpi. vifionem ima^ina
riam intclllgrndo. 6 Kt eccc fcdas pofica erat in c^lo .
Pcrqua
fedem intelltgitur autoritas,&potcflas vei ecctefiam ngentis.
Ecfu-
cft fine iufticia,idco fcquicur.
6 Et
eccejedespofita.kilicct Chrifti iudicancis.hoc deber prg
cacorquiperlohanncm fignificacur,attcnte videre,6t: popu
lo nunciarc,nc dc Chrifti mifcricordu nimis confidac \cl de '
rigorcfuxiuftitixdefpercc,
ftia

imau
H97 A v-ap.
color , tSc fanguis Chrifii ticicqui clt rubcus color . Vcl his
colonbus not.uur ludicium , aqua praetcritu.n , ignis futu-
rum>in quibus liios faluabic.
i smgra-^diKe. Pcr colorc viridc Smaragdi, ^colorcftaquaticus
bapc;linus incclligitur Per ruborcciuIde,donafpiricuf-
fancti in baptifmo acccpta , pcr qux comburuncur pccc.ita,
|r yigintifjua.feniorcs, Daodecim prophcci. li.apolToh,
qiiamuisplurcs vcriufque ordinis.
J^owlorcs alias dicutur.z4.alias i a. Omncs doflorcs vcte
ris fiue noua: lcgis dicilcur 1 2 propccr fide Trmicacis qua an
iKincianc 4.partibus mijdi. Vcl. i^.liunt per fcxies.^.Scx rcferunturad
opcra.que.fi.dicbus tecit ,quatuor adcuagelia,
idclt,h^c qu^ in nouo^Si in vecen Tefta.opera Dci coiic
j: Auguliin.Scniorcs coum Ecclclia dicic, ficuc Sc Efaias
Cum
lill. 1498
C SirniUs erat
^y.Priiis jncopriitus
pcr
ttfpcfiui'
i-
carncm mudo ap
paruitjCOinngcns ini
micos,robur Tuis tribucns.
d lafpidis&fardinh.
Pcf colorcm duorij
lapidun notat dcum
&: hominem.
*
c Et iriu Andrcas
. Porro Lis
qua: Sniaragdi coloreui
armulatur, varia
Cum in
mediofenumfHcrhglorificatus.Vigmti quatuor feniores, H
pra-pofiti & populi funt .In duodccim Apoffolos , prajpofi-
&:flonda coekftium
virtutum &C ordinu
Pial.i,
tos,& in alijsduodccim.rcliquam PcclGfiam pocalypfis
a ^'''fWf.ChriftusfuprainrcrcandelabraambuIans , nonc
fcdcns,idcll,iudic5smcr!tafiiigMlorum, deqiio digaciapc.
hic -
mcnoriani.quoshortatuscfiadpugnam.
*
intclligc.
b i^

f>
('ech.j.b.
triarclulct
%tUJ|10r.
1499 GlofGrd.ScNicelaidcLyra. 1500
Spiritus fwftus,quia ad Dct amorc fanflos accod ,& Kxitjh
iicfidci illiiminacnc toiicacrroris incurrac. Ncq.; aJibi njli
antcthrrnuliicct.quiaSpiritu fanciu h.ibcrc non pjflnnt,
quicfiquecxtra Eiclefiafuni h^rctici. Vn&: in Canonibus
dicitur,vtfitalcsitcrucclclJ?c6iungi pcrrcccam fidc vo
lucrint,flccipiat manusEpifcopiinnpofi
tiont m,quaccnus lic
po(lintrcc'reffjrw.B^ptifnius
finccritatc fidciluci
duspofiqucmcribu
Jationis igne clcdi
ducutur.idtirmitaic
bonorum , fi-
cpciu
a Idel.dfdili eBnicrapUttsni re>enium,l( icripiamec euram uel rrcordationem de fubditit.
*
tanqiiam marc vureum
D Circumcjuaqueueluf exciiliii.
finulccrj
_ ,-_.j , - Aniinata & iiijiiiinanti]. b ti' off.nuin.
j>iti
c
&in. circmtu fcdis y cjuatuor animalia ry
oculis antc
plcna ftallo , & in medio fedis
j.&rctro . Etanimal primum fimiiclconi , &lccundum
f animal fimile vitulo,& tertium animaJ habcns faciem quapfihominis
, &quartum animalfimilcaquikvolanii^ Ez
i quatuor animalia fingula
cutcxaqaidurcfcit Cryftallus.
b Jnw*. Pl.inicicquandaad(imilimdincm nidiris.qnih.i
bctplatca latam &: ipaciofani
c 5fdii.Icruf.ilcmvcUitfulknEatorcs,vchoiiio,Vcvirulus;
, vbi fcdcc &: mdic;i ludicia.
vtlcCjVtaquila. ^jp?!
d iijijiuor. propccrofScium qu.idrrfnrix pra:d:c.iC!onis.
c jtnijiia- Cbnfius.qui n.aus cfi,paHijs,icluiTcs,alV.cdc,s,Ii)hannes implctavjdcns,lconempra:ponitquali
fundanicntum tutius fidci.
*
Ambrof.Figurasquatuoranimalium
non omnes.inJlo
ics vno mc do cxpo
fucrunt.Sedabaint
^
quioribiis nobis tra
-
ditnm cfl-.vtpcrlco
ne,Marcumintcl!i-
corum habcbant alas fcnas,
1"
gcrciii', pervituln,
Luca,perhominc,
Matthiii, pcr aqui-
> lamvcroloanncm.
: Andrcas.EiufmodianimaliaprophetaEzcchiclcon
tcmplaiusqiioqiic legitur
*
Ircncus.Ncquc pluranumcrdquam qnaruor,ncquer_u:
fos paiicioracupitcirc Euangclia. qiionia.n.quuuormuJ^
coUimna aure
rcgioncs sur,&: quatuor princip.ilcs fpintus,
ea habcrc co
Ecckfi.f cft Euanc^cUii,c6fcqucnscft qu.itiior
lumnas.Ex quibus mamfcnu clt quoniam Vcrbu quadntnr
mc nobis dcdit u5gcliiJ,quod in vno Spiriai continctur.
Etetiim Ch'crubim,quadrifbrmia,& forma: ip(orum,ima-
L 3 .c
'cintsfunt,diJpo(icionisFili)Uci.
* H;ivmo.M.icth.Eus idcirco pcrhomine incclligicur.quia M.tt.i
humanicacefilij Dci dcfcnbicint^povcdiccns.L 6f-?e/;er4- ^;^^JrWnn
lcfu Chrifli . MarCU'- lconc {? intclligif , quia a cLimorc i^^^,
iricho.itjvcluci lco.diccs.A^oxf.-awflwm j rffArto. Tcrtiu po- E/.ah
nitlcriptura vrtulu,qui:i afaccrdotioc(jpitdites.^i?/'|(/'

Koi Apocalypfis
hiuftosdiuin'tatiradios , Adaliosinter
qiunt^cjjcnitione
yi ledos orJi.ncs 6C fcdes nnn jbfqi Dci iufTu tranfmircere fokant.
forro fancl? ift

'
fW*i4,
.(.>
/-
IP?'
Sei^tuOei
,
lye^ Glorord &NiccilaicIeLyra. ijo^
C A P. V.
AtT^'"'^"*'"''** Inftl:operqacrooniuiafccit, adqiicmco-
Jtl im Ubn )nt cceIo, nequc in tcrrn , nequc fubtus terram apcrire li- " ^ditCliriftus,&do-
^
-
,
. .,1 r- ii
- " 1 I
.. l*rina&:excmp]omu
brum, nequc rclpicerc illum . Et ego tlebam multu , quonia *
0,^,^ ^ quam rJtfas c-
fij ifnniolationcm', & foris cuid'cntcr,i.ln nouo Tcftameco.
*Pnmafi.Libcrfcriptus intu:> &: fonscii vcriiniquLtefla
inentum.A foris^vctus^qu-jd vid'-batur,nb incus nouu quud
intus laccbac Viuis auccm libcr dicitur, quia ncc nouuin li-
vccus uuncius cftfifi
rcvcccrc,nccvctusIiiicnGUo . Nam
vclamcn noui , &: nouum adimplccio vctcris, quia&: vccus
qu.jmuis a foris eflcc,non tocum apparcb.ic, non rocum late
b.ic Vcl, vc clariusexprimacur, oniius difpcfacio Saluacoris,
libiihicnomKicfrcqucnratur ,,quiJcin vcioquc tcftamcnto
vcl promfflaicguur, vclpcracb. Sjgnacisdicif fignisfcpcc,
quia mulcifaria myftcridrum latcntmui plcniaidiiic leitus.
3< Andrcas. Vd.per hunc librum tcnacilfimam fjpienciflimamq;
Dci mcmoria accipimus.m qua iuxca D.iUid. omncs
homincs dcfcnpci func,opeiuq; diuinorum abyfli.im.Li
bri huius incima pp fpiricum in eo inclufum,captu func dif-
ficilia,cxcrcma vcrc,ncpe ca qiic pcr liccr.n oflcruucur,niiiio
C ri negotio capiunt'. Scpcem auccm -
huius libn fi
fi^ij^jccrta
.
.< dcm.
N ICOLAVS D E LYRA.
C A P. V.
trldiin dextcrit. Hic confcqiicntcr
dcfcnbinir dignitasChri
ETIb
hominisreuclationem accipicr.tis.Circi quimptimopr^
niittitur diuini
profundit.is fecrcujecuiido difiicultas apericndi
ibi. tc v.tU.xcruo infcnur dignuas Chnfti ibi. Et vnus.Cita pri*aiuindicitur.
Z Et yidiin dex.lWt fcfii.s eft DcuS tifinuS & vnus, vt di>u cft.
5 I./Arw. LibcrJllcclldiuth:afcienti3,i.i quaotoniafantfcri-
pta.Sciendumtamcnquodin Dtfo Doniiur doplex kienna , vel
poiiusvnadupiici roododiflj, fcilicct/cientia iimpliCis notitis,
fuerunt ncc
\nx fc cxtendit ad omnu poHibilia, quaf nvnquam
crunf.Et fcientia
vilionis,quz cxiltcK.ria
refpicit proqu;icnquc
diflcrcntiatemporis^fcilicet practeriti vef vcf
prxfenfiv
tutari,&
ifta funt in virtute Dei opcratiua , iot^uantum opcraCur ^f^^ i
aliquornnporc. T-lia vero funt iliaquzreuclata funt ijomfm
Cliritto,& al> eo loanni Apoftofo.virtus vcro Dei operatiua h:c-
taphoricc
cficitur manus cius dextera .-
quia pcr manum dexcciS
operamur , & rdco liber qui dicitur J>ei notitia dc difpofitis ab
coficri/conuenicnterdicitureflc in dextcra inanu Dei.
4 Siina . Signiitio ifta cicfignat cf.!ulioncm diuiiiae fcientix dc
difpolitis abcoficri,quoufque fintab corcuclata fieri,velin
Ifcttu produfta.
5 SigiUisjfptem. i.omnimodis obfcuritatibus, vtcxponunt ali-
qui,& fecundum hoc ponitur hic numerus determmatus proindetcTminato,
f.feptenanus proobfcuritatum multitudine, ficuc
dicii*Grcg. homi|.2j. Maria
crgofcptcm darmonia habmt, qux
'
vni-
MORALITER.
I Et ridi in dtxtcra. Seci^ciu fenfum literalem hic liber eft Dei
przfcicntijeorumqu^fiitura eranrinecclciia. Moralifcrautein
hic lilier eft facra
fcriptura qu deriuatiJ cit a fcicntia diuina. Et
d:citur hiC liber fcnptus intus & ibris . fotjs quaiuum ad feiifus
Scrfptiirj fi- hiftorcns. & patentes , intus autem quanturn ad myfticos & laera
aoihcnti- fntci,'& lignatus ligiljis fcptcm. Circa quod fcicdum.quodad
"lam^'*^ ^ '^'^ icriptura (igillatur,ut magis authctica rcddatvr.Scptem au-
fM tem funt
c^^jz ficrl
fcripturam pr^czteris aurh(Etica;n reddunt,
qo^ funr, 3gcncJsauaoritas,qetl lpirituilanaus,fubuftinobiU
t;Cjuod clt ipic Dcus^otna^ traftandi ucrita^,(juia uulluro paticm
quus impiis!;nauit.
f ,^'?^'-. SaAi p.icrcs
inrcllcxcruc
aliqti a Deo difpofita rc-
parationc lcruf.ile, &: qfificrcc viderc cxoptabanc , fed qilo
ficfcc ignor;ibac^d'^ec. f.rcuclanic antcqua fieret qiubufda^.
~
% Ambrotius-. Angelus fortis patrcs vctcris twflifianifi.
cat,qui vocc magna pra:dicaucrunt,qri Chriftum ad redera
ptioncm gtnerishumaiii ventunl eflcpra:dixerunt.fncerro
gncio tiut dclideriHm fandorii fignificat,dcfidcrabant enim
Chriflu vidcrc in carnc,&: audirc fcrmoncs eius,co q, fcirec
oi'! myfleria vetcris tc^amctiabeo cilc rcuelad.i: Iicuap^c
dixit :
Apoftolis Mulnpriifhetx. & regis voluetunt videre&d. >
g 'Pr^ci/cjntfw.ligiiircntcm&alijsannunciancem, &. pre
nimio dcfldcno tSdiu dilTern conqucrcntcm.
b ^perirc iibrumHr joluere. Dilimam difpofitionem vcl Std.
ucrfjsobicuntates fcnpturarijmtollcre.
i Flebum mtiltum
quoniam, Hoc m pcrfona priorum patrum
quod non intclligebarit,verdilatam rcparanoncm dolcba! lu
ynderMuIci regcs 6i. prophcca; vclucruc viderc que vos ccc. i>
'
'
:.'. '
..
v
i^ Etnemt
vniuerfis vitijs plcna
fuit.Sed hoc ditum non bcnc confonat hi
quae fcquuntur cap.fcqueiiti deapcrtione figillorum proccdendo
a 'primo figillo ufqu ad ieptimum dctcrminate . ex quo patct.quod
leptunaiius iigillorum non ponitur ibi pro indercnrn.
nata mulntudinc obfcuntatum. Jdeo uidctur meiius diccndum,
quod figilla ifla no funt aliud nifi Dei uoluntaj claucfeiis & ape
ricns luum fecreium , prour & quand'j& quomodo fibiplacct,
quxiicet fitunamfc, diciturtamcn
multipicxaduanoseffe-.ftus
rclata, fccundum illud l^fal. i lo.a. Magnaopcra^ttimini cr^''
in urtines fuiuuiates eius .
tjuiftta Septenarius igitur figiHorum efl
feptenariusreuclat*onisdiuin.TE uoiijntansad rcucUiida loao- ~
ni diftmaa reuclationibus
feptem, ud ficnda in feptem tcmponbus.
6 Et ridi. Hic
confequenter defcribitur difiicultas apcricnd,,
cum Aicnnt. E.t vtdt angclum fortem . Iftcuidcturfuiile Gabncl
qui interpretatur fortitudo }3ei.
7 L^ti ejl dignus aperire libium . id eft , manifcftare Dci fecrctum.
8 Etfutuerefignacula eiuu ideft, figillatutn
oftcndcre
quaiiter
ex diuina uoluntate.
Hngula de quibus dicetur procedunt
^ i nemopa.in coeU. quaiitum ad Angelos.,
10 7\^f.'f interra. quantuinadhomincs.
1 1
'^ecjue Jubtus tcrram. quanium ad darmoncs , in quibus rc-
nsanferunt n3t,uralia jntcgra.
.^..At.i
12 .yfptrire libyhifi.Quii nullus iftorQpotad fccrera diuina at>tingcre.nifi
Dco rcwclate^qui primo reuelauu C hfo hoi &: CliM
ftusloanni. 12 t fgo /i'c/>jm;/. PcrhancHctudelignatur
ioannil !
titurfalfum.finisbonitas, qtSidcftinefTabifcgaudiuni. femcii ,|
vx multitudo : iiam fub una iit^cra plurimosh.ibet fenfu^^jConti- . {
ncntias latitudo, naui harc lcripCuraquodSaiodo fccxtciiditaj
nmnia inquantum liabcnt h.ibiiu&incmad I^eam,qui eft ciut
Jubicftum.ipliuSjfingulis api itudo. V ndc Grcg.in proiogo Moralium
: Diuinusfcrmoficutm myrtcn;sprudentes exercet, fic
plerumque fupcrficie iimpliccs rcfouet.Habet in publico undc
paruulos nutriat , feruac in fecreto uude itufntes fubhmium acfmirationc
fufpcndar.Bft enim quali'.quidam tiuuius plauus &3I
tus, in quo agnus ambulct, & eltph 's nater.
7 j^iH efidtgnHs^aptrii t Ubrutn, iyfd^irc jtgnacu.iius . Qu
.i fi dityetj
t
*

1)0)
g;^ a Etncmodignus. Amb.NuIIiis ange!as coeliim inhabitans.
nukisiuilus"inrerraconrTQcns,nu!iuscnanncxiisqtiimortis
debitum lolu. raiit, in mundo , vnquani apraruit qui genus
humjnum dc poteihre diaboli redimcrct. qua; redcmptio ,
ADocalypfis Cap. V. 1 50^
habet in canda,ven: igia delet nc inueniatur:Ita Chriftus fugit D
permontes.i.diuinitasIuda:oslatuitairumpta carnediuinita
tc texit.ne pofltt 30 noici.Leo docmit apcrtis ocuhs,ita Chri-
ti
apertio,efi
vcteris tcilamcnci.
:VPrim. Nullnsran-
ph.3'
clOrUmetiam defun- Q^,iaomnesioqii!i.iti. p.iincamationem
aorum, hbrum apcn- ncmo mucntus eil
digniis aperire f
t&getc.
libru m ,nec videre il -
rcdignus muentus eft ^ lum . Ec vnus dc lenioribus dixic mihi: Ne flueris . Ecce
ted neque pcrlpiCere U fiiis
expirauit
diuiaitatc viuente.
c
i?etf^;>i>^4.f/>nEcclefiaqiixiChrifl,otanquam thronus
poffidetur
Diibolum. aProccScns^Dauid.vdlitmamcntiimDair'!. b Ad hoc ,
^frapctiar.
Iiim,iJe!t comprclKn j^ viciclcodecribu ludaradix
Dauid,aperirc librum^: fol
derC. Vr.QC i aUlUSm
aSiottilleprcdiscrat. b Exequiturqur)inoi1ovic;tleo,&vbi.
, . tanquam . . ^ .
Perfccle intc!ligere.
compra:hcniibiles diyefefcprem
firjnaculaeius.Ec vidi,&

l)OJ
Glo.orcl.& NicoUi dc Lyra jyoS
tr ipfum difpcnfatioo? a ptre & a fcipfo difporua.acccpinTe f\.
A Ij.js h(,'isdr,qi:!avtcrc!Liccum (piiiiuluo.ui thionoiubitat.
Coloff.3
Pfal J40,
Ditcra.hic ct pro fa! ;citan: vit^onx debcnuis ac cipere.nec
ca- lulitcr intclligi
tiebct . tn.i^dc alia p.itris dcxtcra iibi fi dicatur
acQpcrc , cum idem tilms pa?tis,idcmquc iplc lit dcxtc
raSc4ciJfcnipcrvin-
fLripturaru rcli:raret.
a Cectd.(o. Humiiia dc
d Tribtt. Dicitura tribisordinibu;, inquibus.Ti. Hngux
fmguhs.quariim multipopuli.iuno^v.ilonationcs.Trcsordincs|alu3riU(iruin,Noe.
Danicl.Iob. Vcltrcsordmcs Gcntiu,
iti D
Gra:ci,Hwbr.v.Chti(liani.
e ^iii ejr jaJ. Non lolumanimahaJJi feniorescxcificiofuo ^^^^
Omnet iuJ>c:5-
atuor (cnioFcs cecidcriinc co-
iuematteflatcs,tcdc-
naniauaiui.
f V i,
./.;!;.. fupcrnorii
, quiccdcni
d^ie,qacgouicifxcuiii, a tuoi aninialm I
, &viginci qu
I jcta corda t:ua-,.n a J Jrcciioucin iiiiinif ortiir.
f.iamquc ccclcfnmvi
cccicuimvi , , , ^- i- i o i l I .. ..r .2-
J>ricem fccir cxidcrc, b lam agno halxntcs iinguli cuharas ^ phiains auicas plcna.s ^
''iiuu.tct .cdoifnuum.
->
..
.
dcipudcciaraiurlibru ,
accipcrc. c dc
od6ramcntorum,cju.TluntorarioncsIandl:orui-n, canta-4 aoru contortiogratu
a
^^A.vtB. Vclacnus de bincpcfca.o. Qiiiaiinrannisa pcccato. vcUccipcrc.
^
^ Janiur,qui tcftimoniii
Ipirituu
a)uniunt5,:cultodii!r,
qui de rcparato laiv
dcxicra tcdctis in thro
nolibruni accepit: qa rirclibriim&iohicre
bomo Chriftus afua
hgnaculacius t quoniamoccilis
diuinotrituacccp
lacramcnta diuinaru
vS.'
.^t!vt (d^ rcdemillinosDeusin tribu
ianguinetuoexomni
&hn-7
a & populo 6c nationc , 6c fcciiU nos Dco nolho + bant canticum nouum , diccntcs
iiuc
rcgnu^
; Dii.n!us cs dominc apc-.^ pcrhibctChnUo.Sdm
" " "
natmitatcquandoap
p.ifucrunt pattonbus,
&inpaflionc, &: in rcfr.
n cQ ionc 4i.ifccnno
P
t Spiri.uali.er legnantes,
Nos ip(bio(frrrntcs,fc pro aliis otartrs. v
b SuPcrtJtrcni.JV ni.vcl (lipn teiram viuen.ium.
fm"murj=t'uT.^^rac64otcs.Etr=gibimL,,slupcrte"^^^^^^
txxv u^hen rif,
I
I
ixiflcnu.mi. ...,..
nctelK-itimntiudirem j-fy.|
vcnturum.VclangcIl '
duccntcs , quicitcun- frfg
b c^^rMort.ficatio- e
P
E
''conturgentcsSdfeco,
ui voccm angclorum mujrorum incircuicu ihroni^iani^ii^^^^^s^honGrantiuos
nesviforumisiconcu r , o r o 4. ^"''''"'''''iV - 1 jpracdicatorcsfi^iuosiu
^
DUcinifaruVii Ui a^ m?hum ^ reniorum,& ?ratnumeruseornmtmilha milhu ^^1^,^ tcaimonioeora
*
.
ta- ''^-'-"''*spra.w4c.e, M'*.* feniorim ,&r. QuantO
.alitatciu.
'
'
li li.c.i>uai)oi".e.
dci^"chU" forrittidincm , & &c
bonor^m,
gloa.am, &
UCiiLC .iut.t.11 V"*' bneai-^ J;S-'
aEtatppct*. b Vt uuiomine lelu oiuocgc.dec.c^ f

lyop
'
npoca
Apocalypfis: Cap. VI. IJIO
irtfcroscmciantur.Dcumlandarecrededi siit.Pcroeiii c
ap'i(i CmV/rr.>'/i,eJrf.Nonfupcrb;untquodaliosiudicant,fed D
'a qmc in terra,& qiix fiibtus terram eft, (blos ekiSos dcbcmus humiliantfe.
V ~ii- __-o' -^. I _ -u o, u:, .-.l^.,j
intcliigere:qui &:in terra bonis operib. & rerbi.s oeu laudare * AND.Et hincqnoqucdemonftrarur per lefum Chriftum
non denftunt;&:incoelis cum Dommo pofitia laudibuse- quidiuulfaconiunxit,maceriEqueinrerftitiumdiflbIuit,vnu
iusnunquamceflant-
cxomnibushominib ouile,&vnam rurfumexhoIbus&:|an
a BenediSio. id eft,au-
Tetreftriiim. a Infcrnotum.
gmentatioquara cEtoinnu.
ha-
b Ad litnain,velinunduni.
bemus inbonis ope-
fupcr -
ribuS,&honOr quiin
aTrinitati. b Secundum humaniiaictn
terram, 2ofitores a\tqui)deftgnatur Caius imperator,fm luccejfit imme
gitur CrriQu: ft(ior,&dulor eorum,fecundum illud ad Ro.S.f.Quicu
que fpiritu Dei aguntur,hi filii Dei dtate
Tyhnun, Cub quo paflus Chriilus fuerat. Et dcftgnatur per equnm
{ur\t.& fecundum ImcficeSi
litera exponenda.Et CCCe equ-alb./c /;cff, ipoiiolorum lenatus.
M0H^^LITEI{.
t! l''tinr.ro qurd ,ion fujt Chriflianis moleflrisjed magts confolabilis,nam
"klEt CCCC
fignificatur homocaftus candore caltitati.s dcalbarus, pcr fcf
* t Etccccec^uusa.bus,&fe.fupcreum,&c.Pciequutailham forcm aut cius,angclusbonus cuflcs ipfius,pcr
via muditix
Toni.v). Bb 2

i^u Glo,ord& Nicolai clc Lyra jyiz
^ a ^wi.vj.ideft.Chriflushabct fcripturamqu^iliuminatluos,
A Sdocciditinimicos.
b ^rexjwKT/n.Quodprcdicitoresfaciiuit.Dcoattribuunt,
LcclciiiacUjfenbrCbiilhis.cicu arcu-
A A V G.Equusaibus
Zachariam promiilus cU.Zach. lo.Vclcquu aibu
bcllico pcr
intcHigimus prophctas&:Apoltolos;cqui-
^
tcmcoronatum, ha-
betcm arcum , cognofcimus
non folu Chriftum,
fedetiamSpiri-
d E^Mwir/y^iM.Siiperioricontrariu^.f.apcrti pcrfcctitorcs&sa
gainokmi.
c Sn7?icu; p.tcem de terra.c^ v: iniiiiem , &c.i6 eft , CO:iC':flrini
elt a Deo.vt .uifcnci omncm quictcin ani^niiab his qdi funt
tcrrcnisdcdu;.
B tumfanftum. Polteaquam
cnim Dommus
afccnditincoelum, &C
apcruit vniucrfa,inifit
Spiritum Ian

B
w;\m Apocalypfis; Cap. VI. ir4
a "Eteccf^quus n/. Vidcns diabolus fc pcr^apems perfecutio- intelligcntixhidorialTsvidelicet &fpiritua!ispcrfc^iofigu- D
raiScd [nticivnmn
nes.noiiprofecifrcimmirtith^rcticos.quifalfisrationibusco
bilibreaidenatioposii;t,pruptcvii,wtc
tcndant,vficiimsdecipiant.
euangeliifacramcrwi:&: tres bihbreshordei,pto^'tcrqdinv
* RiCHAR.CerDcnsdiabolusperapertamfc perfequutio- tcntcftamcntocontincnturiex.Plalmi & Prophetae.lnteri'incm
neq.!aqiiair!profeciirecontraEcclcna,adnoccndQalia
citauteleirori d(
nigricqui.diabolovidelKethxieticoiu mi
aigunienta qu.xfiuif,
natori ne vmum &o-
&;lerUOriJ Dei nUmC Ofturcansruavitiaquiburdamoptribusbonis. b Ipfi diabolo.quodfiiioperamur pereum, leum ia;dat, idClt;, tlC
" runiquem^crn-iani ., ^ -rjL-r *''''""""i pfcaos doa..res n,afeilamirapiorum
per a &C.. Vide . Lt ecceequns niger , &: icdebac
C|ui luper eum iia- i io^ arguentes, nequc
a Qtui: pr3ittintumuffiixithabitanteilerufjlem,qiOitfueruittf'amedenigi-ati&
tttjiajftiClionibus,im quod refcrt lofcphus Lihro Ue ludaico bello.
lUum exercnum.
1 t qui fc lupci. c.fulicet,Titus regens
cedtt malum p

Tji^
Glo.or(].&: Nicolai dc Lyra
'
i^i6
^ fidcmfanaxtr ni
funt.i2.qninumerolibraconftat.pcrtrcs internusanpellantvir.qiuanauinfernnsneqr.a^^-^iiicitSi-iri D
A tatis,]5 4quatiioreiiangcliahabentcspcrbi!ibce,di!eAion6 cit.fedfeinpcr ad rccipicndasaninvT> iiaumJ.vxar,'nailli >ire
DciCx:pro.\inii.Pertritic'jm polfumusintcUigere nouuTc, tedil3tantadambicntiatcrrcna,ni.c t.ntuni accjuiretxpof.
phordcunivetus.Bilibrcdiciturtrificum,id cll.nouQTelh funt.quantLicupiunt.Vndcfequunnirdiabolu.idcit^iniir.int
^ptcr duplice intcllii;cntiani,id cftjhillonalcm ic tpiriiuale, illu.qui eft waputomnis tnaliti?. Dau c^tt.U pousiasfupi r i,iix.
Qu.Nc tmicatisvos
a*Ideo. b
fidelcs:dabiturenim
Aliquem ifloruni. Sccccuquini fiijflli.
vobis perfeiT:io*, pei' a &vinum&oleuinnel'Clcris.Ec cum apperuiflet figillum uipcr onmc
reli- u
.
quam poreritis
llcrc hfreticis. a rv/.,iro/.ideft,illosqui
funt rcfefti ; c
&ideovino,idcft,sa
guinc mco,&:olco,id
Qiuiiusitatus. . . 1 j
vide . Et , ccccecjLiuspalluius &:c|iii
:ft,fpiritusa

Apocalypiis,- Cap. VI.
1)17 /\pocaiypiis; ^ap. VI. ki8
^S quunemoinhacvitaperdpitqnomodoibi finr.
A it lviCHAR.Pcrrecntionib.riiperiusdcrcriptis,neaudietinm,
nicntes deficercnt ex tot tribuKitionib.prcdidis Ibiatur diuina
milciicordi.i Ijchrymabilemfanftorum martyrum querinio
niidono prime ftola:,& promifTi conlcruora ^ fratru eorum
faiup.tionc. Igitur opcrtion^^iHiOuintieit
leCIJ
'"ddSfrSccSro"
T,rhri r,^ri^lor,M;i AlMr^rir-ik
^'
Chr'S;i;(u^S^^^^^ -
naq^offerimus patri bo-
napcrfidcmqucccgitaC
nius,loquimur, autope J
ramur . Reneerjoanime
randlo.^ii interfcfto-
rumrubtus altare Dei c
virciuntquia Chriflo le
per humiliratcm fnbmittant:
&: per ipiurn a
Eccelocus. i.rubprotcdlioneChrifiifftaltare.
'""^^" .Ketftaorum prdptet vctbumDJi; & ptSptcttc- . ^
a ..opete oftendebant.Chtiftum itando. Magno defidetio.
*
aaRationcpotenti. Rationcpotenti. b Sanaitatein Sanaitatem amans.cln promifTi!
promiflfis.d Vacai in
pletittjuc.
b
ap. vi.
jy
dicii,ficf,&dicsiudiciidamnatiocritimpiorum,ranrtideinimicis
fuisvltionempoftulanr,q'jandopctuiuvt dics Domini
vcnidf.
"k ANDR.QnircceprioremdodloiumFccIcfi^fcntenti-^mfe
quuntur,ha;c tanquam fururorum accipiunt, &: pr.Tientis !oci
a i.Ptopter pr.i!ceptam Dei, quod imple
Uiiiint. bOiiodcotam al'isaiieltatiir.
dicctes:"^ Vlqaequo ddminc i.indlus & verus, non iudicas
a Sc.licetmfcteiidopae.iamciFiifotibmianguinis noftti. rrenasinfercndo.
Amori.
&nonvindicas(anguinemnofi:ruin de hisqui habicanc
In tarenis. a Bcatitudoanim: . A Dco infpiratum.
in tcrra? Et datx funt illis fingul^e ItoL-c albx' , & di Jtii clt
a Paiienterc.tpeftarent.
illis vc requieiccrcnc cempus adhuc
modicum
iiiii.La>i>.. .-'.. l-vi >i.'>.i.>.u. Seil/cet,qiiiahabcntcundcmdominurB-
Patreiudicium^S^ vin-f f compleancur confcrui corum , &fracreseorumqui in-
diaamdc pcrfecutori- terficiendiiluuficuc&illi.Ec vidicum aperuiflct ficucfibusexamore
uulit:rc
r
qu.-rieiasntqucclamores
in cosconucnirc llatuut
P^ap fca.r
Ctll, CtJnirapcrittUlcrC!
. rcnus.quiinter ipfos Dei
^
ciernentia non piorfu.^^in
4 digni inucnientur, .id Do
minum couertantur. Ob
flinatc autcm impii pcr
^ vniucrfalem totius orbis
6 confummationem cxci-
j _dantur,n6iufljadiniquidonec
-^
tatcme.xtendant manus
8 iuas.
cc.corforaeoruminmonumeniis.
7 Temp.adhuc./r/^.id;rf/fi7,^0(i dtcitur modicum aternitatico
paratUtpropterqnodfoh.i.can.z.c.dtctiur filiolinouiflimahoraeft.
t
proptcr ted-tjuantum adftmpUtes Chrifiianos qiii mariyri^bantnr.vtquodnoUhant
negare Clmflum,fedmagis protejlabanturjc crede
tunc.n.refiirgent in corporib.gbriofis, &fic habebuntjecundamjioiant
reinipfum.
qutxeHglonacorporis.
z LtchmzbzMXOce.IfleclamornoneflaUudquamma
vifcsiaiio nequitix tyrunnorum
8 Doncc Complczntur. I^ljm pofleapropter nomen Chrifli niuUi sut
cnram Deo mertto punienda , & innocen
tix martyrum pmmianda.ficut dixit domtnus ipfi C

!5!9 Glo.orcl.& Nicolai clc Lyra iszo
IfS* fefr.S^cal.if.utatcruxtcrnamcircutT^unir.
A 'Ji C.\siL.Vosnouccrtaoccu:uit,icd c^-/iiniriiiccp t, ap:rrx
Ponul.Icc f^iiir \ob sparadiliporrx,
Mir. Vr.y Greg. NAZiAN.Tu obitercdonosrcrpicc, .j^
iVdararn nujii
ii.:,iliii.
j^jrj.j.umdcbiiiratcu->, :>.i -
i.-iaaiciiia.i) i..t J.: uiiiti. I31r:i.. Ihbus tabcruaculisani- .
j
coriiicaRS,
,
-*
(,
musiiliusconfcdit.vbi o ficutlicus j cmjtcjtgroaos luos,CLUiiavcn Lo magno mouc-
riuJt oidiucs an^cloru
pattiarcharum populi,
vbichori prophct3rum,vbifedesapol}o'orum , vbi gaudium prardicarionisnon cftuni.ient.
* A.MB.Pcrf >
b Tc!i(>'

4
^b.
-nor
do
ApoaJypHs; Cap. VI. -^
JJ22
i
1
;i Cx/^/jw.i.ncclen.irccedetamarifideSfoperc. Vnd^r.-Exite c Z);ai/?r.QnjequidmaIevoIuntimp!cntcs.
dtC.i.dcBaby.onc popiihsmcusA' iiiiuiiindr! nctetigcriris. d Fo>-rrj.lnlubiiCrtctidis3l;;s.Scriiuspccc.ui,l!beriunitix.Hi
4* AMLiRos.PercAium,'--cfi!sTc!K'imcntuni dcrignitur,li- dcfpcrantes alanCii.s.sHxiliidgrnonumqucrunt.vtlcillihbG
bcr vcr6quaiiJo;nnolMitur.,eiui (cnpturaabocuiis inrucn- rcnt inquibusconfidcbanr.
tiun. abrconditur.LiDcrcigoiiidarisjnuolutuseiUqujalpiri- tS: Ambros. Perrcgcsterra:,principc5:& tribunos,eos qui
ralcintelligentiam mvctcri
teitameto , qus
Chiiilil dc-n-sonlhibar
a.i faca rcnyturs.-qiiiaoccuhaliitar. bTcel.irtes priJ;c3tioncs impiis.
tur . Ecccxluin rccdlii- iicuc libc r inuolucds j.5

CiuiCo.
Ndta,
T I
523
Glo.orcl.&: Nicolai clc Lyra ^^24
CAP. VII. .
Ofi hjcc 6~f-Mn\v\-V\c\ EccIeh3;bcl!odefprIpto,fubiic!t
fnpcrrerra, ncqncriipcrv^laarborc.hoccfTjncpr.xdfcarct D
fi.icChridiin
ii'llisPioiuciis:iialiqiib.inriilis,iiii!aquai:ri
,tcmporc li'jiiJsbclliciiaboliimnoccrcp.uarum, fcdd Dco reficnatum, ne luialiijua
tcnus vcl
toipcant
detchoiv.!iiu.-.Nccvcrolciiircr,autpaaiainttrnrioneri:ncb.\t
lc.l
legibui; .!c prolcriptionib. publicis. &: cufdis pfnarum
fpcrcnr.
gcncribusadiiccfusvcntatisprtcconcspropofitis.
aQ.j'Hor. l'roq*Jitu
tuofpartib.mudi,! C A P. VII.
AHAVMO.Iprian-
gcli rencbanr ClUlbUS nOCCnt. i-SS f ^.l Nonnotitdiiifuiiciijvi(ionum,rt,lordinem.
q.i.itUOr
VCtOS nc ijaret
c^.jf./o,.D:abolus ^^S^&-S^ t /;^fli^irru^""^"'';: i!;;^;^^:: fupcrt^rr5,naquaangdusdiciti.mif
a llfc ^^f^ Qfl; hxc vidi quaLiior nnfTelos ftan-M"' '''*'''-?" ''''^''*
lus,LVaDcoadpro[, /*> 1^1 jg^ LV,.uninrc,o.in:.i3i?ci.,. lisrc-nisplaM.iratc
ba:ioncbonoru&: ^< tg(/^ ces ftiper quacuor aiuruios terra- , tc- - ""^.b^"^"!"^'*^''"f
dcccptiong malo. C > ^ r^^f ftupopulu
v^>v^c.:geli nominamur, &fifitnt boHi,fim . -fn-
gcli Det,&Ji mali magis Junt ^ngeli Sathanx ,J'altemproillo tempO'
re qito funt mali,ricut ditium e(i fupra ^ .cap.de ^ngelo Sardis . No
men habcs q? viuas,&: mortuus cs.Hocergo modoquatuor ffrcutores
Ecclefif li^i nominantur hic Angcli,currt dicitun i Poit hcc,
&LC.i. damnantes. i Su\>cr qii^motqmtuor partes tmperij ,vt
fjiaitumadexiiientPsinEctl(fiatriuiT>fhaKte,ibi
lui.Tnma adhncirt duas.quiaprimo vncmittitur perfecutionts
breuilat.fcil.quatuor
tyrannoruth in dtutrfis partibus imperij J{pmanidomi tianf.Hm.Secundo torum r
rfpcffwpi Cc.iiflaiitinum,ibi : EtVidialtctuw.Circa
priHium Jciendurtt^ejuod ficut diciturin Ecclefiauiiahiflo
ria 9. tib. poHqnam Omlettanus & Maximanus dcpofuerunt infignta qui tn infulis malis, c2r aiiqui tn dtiumefl. i Tcncnics qu^tuor.i. impedientcsdolores EcclcfiCf
neverbumOeiprxdicarent.
filuis pcrftcucionemfugitntts, z^ om-
De quofljtudtcitur Cant.^. d. Snrge
^quilo,& vcm hottum
.Aufler,perfla meum,&ftuetit arorn.tta tliiuSf
quia perfiatum prccdtcationis fceciiudatur hortus Ecclcji^ militantts.
4 Supcr icitAiW.Chrifiianovum cnim aliqut habttahant in art.ia,ali'
impem,conititutifunt impera:orcs duo.f.Galcrius eJ- Confiantinus.Ga
lerius autcm duos Ctcfares inHitutt.fctl Seuerum in ltalia,&Ma%imia'
pum inonenie. ConHantinus autem ex Weleua gtnutrat filiutn uomtne
nes ifii defgtiatitur
nortnnibus locorum ijlorum. Sicut hjbicantts Vaii'
Coniiantinum,qtu mortuopatre fadus esl impcrutor , cr in
affumpjit
conjoriinm tmperif Lumium ,qiiiltcet pnmojutrit pacifuus Cintstsa^
fioruiu,tartiett^ cit
pofleafaius eji pcrjectitor. Maxennus vci BfimA
tyrannf^^abat , & flc erant quatuorperjeciitorcs Eccleflx. 11/
quatuor
partibusirnpeiii.fMaximiaitusin oricnte , Seucttts in ltiilij,Ma)ien
tiut Komx,htcinitts .yilexandria,qux eH in .Aegypto. Uem ftisdefignanturnominetpJius,vndcconnnunimodo loqucndt
dtcitur .
Tari/iisfccit taleftfcum,id eft.fopulus
notandum,
habttansibi.
5 Er vidi.UicconJequenterdeJcribitur dUiorum, qUiituor tyrannoru
reprcjjio. Circaquam prtmo pomtur reprcffionts atius.Secundo JhhditurfeqHenifru:tus,tbi:Etaudi.Circa
primum prcmtttitur repnmentts
ccnditio,cum dicitur. Et vidi altcrum Angclum, if/^/r imperatore
Conjtanttnum.
6 Aicendcntcm ab ortu folis.?s(^,72 eKordinatione folis iiifiitia
^iidi homiiies maXimepatentes & in d'gnitate confiituci in hoc librofre
M Q lt^.A L l T E 1\.
Hominis * J T^/t/w.Hoclitcralirer cxpofuidcquqtuortyr.anisMo
flatus qua ralitcrautcxponipotdequatuorvitiisimpcdietib.falute ho-
afceuditad dignitatem imperialem,ut daret paccm Ecclcfl^.
grat!aru(i;actio,quc fiatu inipeditingiatitudo. Abaquilonc
aduerfitatis dcbct flarc patictia cx cotidcratione beneticiorii
diuinorum.cxemplobeatilobdicetisrj/iowa/^/ce-piwMjdtManu
Dominimalaautcm quarenonfuUincamus ? SCiilliuncflalum
impeditcontemptusdiuinorumiudiciorum.
5 Et viii.aherum cftippqiiod
angelum ajcenden. ab ortufolis, ijabentemfignum,
Perqaegi"iaIiterfignificatipoteitpdicator, quitanquaalter
indcflare det 1'piritushumi'itatis queimpcdit fu angekis cit annilciator verbi pcrb.a.Morsaut
diuini,&: in pnncipio praidicatio
vd dtuplca. minis.Circaquodfcicdii,quod natiuitas hominispoteitdici
ciusAultcr,5iaducrfitaseiusAquilo,('ecundiiillud Icre.i.c.
.Ah Mquilonepanditur omnrmalum. Ortusautem h6is vilis
eiosoccafusc.t cil Angu(tia&: inccrtitu
dincproprcrquod indcflarcdetvctustimoris.que impcdit
Ut\x\ fpcsl6sa:vii.Aljaultto vcco pcofpcrit4tisdcbst ilate
nis lug fignat fe fignocrucis.Spiritualiterailt fignificarl pot
bearus Francifcusitigmatib.Chti(tie6fignarus.lpfever6&:
al/ipdicatorcsprsd.carcdebcnt gontraquatuorvitia pra:di
* aa^ij
Dan.
Amb
Iob.2

tif.9
io
\
,.uv
\,vtonus Chri
fti portet.hi vernce.vt
rationein conferuer,
que elt vertex Sc ca-
put homini^ inierioris.
* Am BROSIVS.c
Signu aute Dci viui, j
elt Chnlh diuinitas. ^'
Nam in carn.' pofit'',
fignum Dci viui ha-^
buit : quia ea opera
geilir^quc demonftra
batcuniclle vnicum
ais.
tnarchis, vel ptoiapia
mari,dicens:t Nd luc nocere rerrx tVmari , neque arbori- ^ carnis, uel ndei imita-
Donecego intcriiisScmcicxteriui: tignociucisdiicetnamus. f tione DrOenit3eft.
bus quo adutque leruos
lignemus
Dei nolhi in froncibus (j * P r 1 m a s ivs.
ai.inieiiexiquaicscirentfig.iandL , ^ ^ Euidenter agnofcitur,
. eoru.EraudiuinumeruIignacorucecuquaclragica quacuor 7hocmyfticinumcriin
propteipeifcaioncm. ^ _ dicio.mnumerabilem
millia liixnaci.ex omni cribu filioru Ifrael.Ex cribu luda.duo eleftorum muhiiudi-
O r
a Filiuirvideusi.opct-ihocad leferuatosadopciandum. HCm pr.Xllgnari , tari*
^
decim millia
fignaci.Ex
tribu Rube,duodecim millia
figna
quam numemm finiaAccii.ftisfittibuIatioiinniiie.it.
b i.bejtus.mundanisnon infntus. tUmptO infinitOligni
ci-Ex tribu Gad^duodeci millia lignad.Ex cribu Alcr,duode
lJealatiiudoi.exchariutcfuaaliislai"iens.
cl miIIiafi)^naci.ExtribuNepra!r,duodedmiiIiaIi2nari.Ex
^
"^
ficatiue commendar;.
A* HAyMO. Eccle-
fiaigitur.quiaXrinita
tis notitia ex vniuer-
fis irrl
filiumDei,ficutipfedicit.'operaquxcgofacio&:c,
generationib.aggregatur.quatuorq^flummib.paradifi
k Havmon. Vel.Signumhocquo fignantur omnesferui gatur,&:inquataorpaitesmudidiftendit, refteinduodenis
Dci in
ffontib.fuis,ipium fignum elt fand.^Ecrucis.qudd fide milib.figuratur:fed fi in eoquod crediderit perficiat.necefTe
les in Hcclefia dupliciter,m corpore f.&ranima.porrar.In cor efl: vt duodcnarius miiliij numerus quadra lolidirate lugatur
pore.quia fignantur in fronre,in nomine Patris &: Filii & Spi Nam &; cenrenarius numerus,qui a ieua rransfcrt ad dexteta
ntus findi;ln vinima vero,quia Chrifti paflioneimitant, cru generalem fignificat fanftoru numeiu,qui in pcrfedtionc o-
cifigctesfecumvitiis&iconcupifccntustNonprodeft.n.hoc perisinuenti,indexteraIuntcollocandi.
fignumexteriusquicqiia.nifiiSiipfumquisaccipiat intenUs c E;:on2Kim'6M.i.exomnib.fidemIacobimifantib.
* Andre AS.Hoc autem &c fi his quondam ex parteaccide d E* tW^.i.pueris qui naii ic baptizati iola cofcflioncpatrii
rit.qui ex ludcis inChrillum credcntesdeputationem illam, fpiritualium faluantur.hiii.Gonfitens,hocfuffic;t,hisqu; no
quxciuitatio

pliili.i.c.
Glo.orJ.& ^i-j Nicolai dc Lyra lyiB
^ * PRiMASiVS,omniumlribiiumnominadcciirfLirus,mi- quod periliamnumcnimvniucrli fidelcs^&pcrn.tr.b.acci D
A rum noncft.quodaludaorruscaldemnomaiatimrcuolue picnticiuiitosvncsGcntcs.
ritiictcibu.n.IudanafcivoluirDominus lcius Chrilhis.ncq; * A.MnRos.Fcrturb.im lupcriorcmq.io numero cojv.prc-
n-dc tcrrcnisgencraiiofiib.iucordocotexiiur, vt maioresna hcditur.clcrtiq 'iin
ccienarK)5;ulist'"ponb.i.ir)oram,', (.lefitucxmaiDrcprofercs.adludaquiquaituscli],
perucnirct:led gnatur.Etqui.iauiltiluntvocati.pauci verockfli.&incopadccrctonumcrorcdcm
rationc reproboifi cxi-
Btorum quoplcnitudi- i.obiumnec prouutenjquxjdvfumpcrtineDtvitz. gua cu: turba c'elo-
nemeieaorum fignifi-a tribu Manallcs.duodeciin millia liijnan.Ex trihii Svmco r^"" nonimmerito,
carcvoluit.adquamvo t
-
, i n /' ir >.. U t J j ii i' numero ccntum qnalcns
mtcnrionem no- b diiodcci mil!ia%nati.Ex tribj Lcm, dLK^dccim millia ii
.uorm.liia, clcfti. qui
ftram neccdaiia confi- c gnaci'Ex tribu liachariduodcci miilia iii^nari. Et tribii Za finouiis tcmponbus m
Ec lclia Dci laborant
dcrationcdirigcrc in^^ j j j^,^j lljj j- j^,j.^j,jU,,,i;,i- } I ^j j
cartcris quoque fratii- " "^
t- i f^ j j -i- r dchsnantur. Incvlelti
busnominandisnonnac millialignati. Ex tribu lieniamin.duodcci miHia lignari- veiobcatitucliuc,vb:na
tiuitatiSOrdinCm rcCcr- ( aSiciitetitquafiprjtdi(ajin,(ieiriJiaai.iii.lciuin bN>nnerus;)coe.-ttus.ho:iim*j,aptrCbr*
yideturprohabiliterdiiltim.qniatextusdiffonareuidetur in pluribus, fium animas eorum lufcipientem.Igitur hxr letit^a pyimo d.'fcribitur'
quodmagis uidebitttr ptifequendo.Sic ignw quantum mihi utdeturad Seiundo loannes de boc plenius o/ienditur,ib!.lE.tTc{pondit.Circapri
prafcns,tn hac prima partc def(.ubitur multitudo conuerfotum adChri 77
cumdiciturhic.Z)^m/>Hl. i^rt rfho.Ponirur
j numciusdetermina-
/1 /^
I
To/f>;d/.Pcnftosfignificantilliquicoucrrudad bonu tusproindctcrminato,ficutircquaerfitinlibroifto.

U
:. ho.
1^29 ADocal Cap.VlI.
pocaiyplis; v^ap.v 11. 1530
^ HAVM.Per flolasalbasaccipc pniitatebaptifmi.purpatio- a!iquidquxrere,9easliicnomin3iierit,qnarum fuam Deus D
nc occulti &: aperti martvrii, abhi t ioiKo,- fcntis lachrymaru.
Ance mediarorisaducntu corda lin mani gcneris m.iciilis pec
catorumcrantreperfa.feddealbata funr modisfupra nominatis.Palmas
in manib.habent cle^Lli , du quolibec modo triu
ph.mtde antiquo hoiie
&:liuius(Eculi volufta- m^jmo dcfick-rio.
tibus.
amagnAjc{icctcs:SaIusDeonofl:ro,qailcdes{upthidau,
*
A RVPRTVS. Palm? Palm^
Vtiuuantes.
i.inprotediouecius.
ergo in manibus eo-
b & agno Eromnes angeli (labant icircuiru throni &:
rum, quianimirumqua
tuor ptincipalia rcgna
mundi,viccrunt,-& ipfjs
vo'cntib.nocere reluda
tib.&omniconatu refi-
Ikntibus. N hiiominus
fignatifunt, &fignum
Dci viui in frontib. accc-
perunr.GREGORlVS.Palmas
in manib.tenerc-.eil
vi'3orias in opcrauone
tcnuiffe.Cuius ope ratio-
nispatma
vbiiamfine certaiir.c
ibi tribuetur.
gaudebit.
a Salus Deonojlio^fedes.
Nonpernos,fcdp agnu f /
*
h.ibemusfa!ute.i.remif'
Ecclefiarn voluit efTe participem vt cuni illa Deo in laudibus
dantur, abipfofecapcrcepifiofinguhfatcantur. Confidcrandum
naniquccfhnohicnominariillaqux foli copetunt
DeOjfedetiamquxfiddibusdonaredignatur.Non hicomripotenti3,maieftas,fem
ai.nosipfosinquib.iudicat. pitCmitaS lonuit, quS foj
lusDcusfemperiurepof
feditjfcd illa feptem in q-
a PrasJieatotuin noui Sc vetctis tcftamemi. b Humili.iceruntfecotam.Dco.
e Ad hoc vt in :picerciuui.
reni6rum,&c]i;atuoranimviIiu,&cccidcrut in confpe-
Fationibilitcr.
ctu throni in facies ruas,& adorauerunt Dcum dicentes
j busvniuerfepoffuntfidc
libusconccfl^ virtutcsin
3 tclligiabillo, quicisde-
4 ditpoteftatemfilios Dei
fieri.
^
ai.vetitasCt Deo,Sc Denediaio. bQaaoninia fcit,vclnosfcientes.faci!
*RvPERTVS. Septem
^
funtvocul?, benedictio.
babetin fc & dataliis.
Qii.-jd
A D
'', n^. J- > o I o r ^b . o &:c.Solctautcm feptcna loana.
c Amen.BcnedictiOjc^ clanta.s,&: iapienna,c\' gratiarum 6 no numero defignari
vai-^oteutiirefiftcr.di.
A *:"'-
^. '? I
^ft'^7'"";!^ ^ ... _
" , niuerfitas.tamapudfecu
awtio,nonor,& virtus,6v:roratudo,Deo noitroi lccula /
larcsphilofophos,quam
aFiJtfiit, b Dcfidetio&tisfaciens. cOmncsfeiiiores vnus.ijaiaidemdoccnt. E.xponunt. 3 aDllH FcclefiafticOS erffO
feculorumtamen. Etrcrpo'nditvnusde ^ fenioribus,
Q,.oni,md;gni.
& 9
hic quicquid kudis ,
^
glonficationis.aut lubih
dix-itmihi : Hiqui amid:! lunt ftolis albis , quiiofoms.concipcrc poteft
^
^v-r ,j, -.r "
mensautprorerrequecu
Q.Ncfcio.lcddoce inc.quiatuKis. n -11 i 1
funt, &vndcvcncrunt: Etd.xitlU: Do>m...mit^..ZSm:f^S^.
Veniunr.ScvcntutJlunt. , u -ii- u .-_
cis
_,.! TT-r 1 ! , . dubitamus ab illis bcans
Etdixicmihi : Hi
(untquiveneruntdecnbii-J2,^pji^^jjjlj_ Deodeclamari,
fionem peccatorum & pro ("andlis omnib. quia
bonam operationeai &: a:tcrnam gloriam.
mortui fuerant,& rcuixerunt:perierant
&: inucnti funt.
b to.-nfj.Perfupradidosangelosintelligipofruntmaiores * HAyMO.Hxcomniacumadtrinitate.quxvnus &: verus E
pralati,per iftos minores prslati, vel fubditi tantum ficu t si5t eft Deus,pcrtincant,fpccialitcr tti ad incarnati verbi perfona
angcli &: Archjigcli,5c eft illi Sap.5.
cositelligercquiad diuerfaofficial miidodcrtinant: eosaut claritatccomparticeps.Noneft,inquiunt,vefterChriftusiIIa
quifinenumeropoountillo.quiicclcftibus cum Domino fapientia, quaiattingitafinevfquead finefortitcr, quonia
conuer(antur. * An DR.Ecce vna ex Angclis & hominibus paruulusex noftra lorore natus eft,&: per incrcmeta teporQ ,
Ecclcfiaccnftituitur.Etquidcmprifcis fanftis^tametfi angc fapicntia,vthomoprofccit:nosvero,noeftiIlafapientiapafhsnondiftimilibuSjforniidabilesapparebantangeli.quomo
illa fadctrimentuinaflumptohce,(cdnugisha:cab aff^um"
modo cx Danieie &: aUis cognofcerc licct : tucaLit vna cu ho pta manfit vna lapientia.qua mudus cit fadus &c reftauratus
minib.m;niftrabur,fiue corporc veftiti,locoq,-circufcripti,vt homo dc terra creatus,&: ad c?lii lubleuatus.Ipfi dicut, nulla
cruditisqbufdapiacet,Iter iplbsc6pareat;fiuevtaliismagis cidcbeturgratiarumadioprolaluteanimaru, quia luaipfe
j)bat,trinailla!6gitudinislatitudinis&4)funditatisirercape libcrarenon potuit.Noscontr3,nulhquamilli coueictiuSjO^
dlnc(vtqcorporu fitpropria)deftituti,n6in propria natura vtaffcrretfaluteanimarunoftraru,propriapoteftate,vo/uic
con(piciant,fedincafigufagi Deoillistribuercvilumfucnr, animaponcre,quodfinolet,nunciponcret. I/;/?/fw/w

Glo.ord.& Nicolai cle I
1^31 Lyra 53^
^ pcrfcrcndasinmundiim vcniur.Hic.n.efttcmpiistribu!atio- * RvPBRTVs.Dicac node,idefl,inartcrnitate feruiimt, D,
A nis,illictepuspacis.Sarii-iitaqucdcniAgna
tiibulationc vc- novtiqucl.iboriofo aut lcrmli minirtciio.fediuciuuioatquc
Aa.14-
+ I)a.H.c.
tufta.3i.a
t viucw.
B
libcrah amons rripudjo.
rerna quicte c''^^^g""S'^^^'i"^^^^^"^^^'"^"^^^^
gimus.oportct nos pet
mulcis tribul.&c.fic cnim
percxcrcitia prel
, futarum fidclium ounieius
reliquarur.ficut
DerictdteinTinutcminprcfenti, .
5idcdaccc
eos aci t vita: fon tes
aquaru m, &c aftergcc Deas omncm la
chrymam
aboculifv curuin.
pondercpr.vlorumadhibito.olcumdiPwenti clir.i coficitur,
Aipcrtrituramtribuix recondendamhorrco fruaicntum
nim percipere mcruerunt,
tritumcolligitur.
aSfoWwi.cJ^c.InnocetiiinbaptifmoacccpTa.vel corporafua nuisfuihncbunr.quiaipiccfc
h ElfetM.i.iicacnotle. * ANDREAS.P^rdicm &! nodcm
qu.Td.ucmporispcrcnnitasa(Clionifq; co:uinuirashoc loco
dclignatur,quau(.iQquiiicmib; nulla noxelV, fedvnarantum
dies.no !ole
io!ehoc,q'cn(ib.obiicit,iliuftrata,(ed lulhtixq
mentecernitur,iliuminat.i.Ve', forfan periiocte ^fan.j.ipr
lufq.abdita cognitioms inyltcriddcnoi|tur,per diem autem
Q qudameuidentucaptuquc facjlia.
NICOLAVS DE LYRA.
* I Et laucrunt,&c,(anguinc.Troptfr^o(

.
m A ^K
pocaiypiis. v_.ap.
vni. ^m
C A P. V i 1 1. mecjialiorafiirilentiumincxlo, ciimelcdorum animusin D
h.^cfertia^vifione funt m.iteria feptem h.ic morMh viti.&aiiquiddefiipernaquicte peicipit, &ta-
Anne!; caner.tcs tubis ad defrrudionem inimicorum & nicn m couund
ETniwiipfra;/"??!!!
pcr^cpcrnr,diu
llarenon valet.
'^ " ' *" " "*"''
ad rKr.iiiiudinem illorum qui canentes tubis dellruxerunt c
i^fp.^miZBsj.Vniucrlos.vclfepriformifpiritu imbiitos.
mccnia Jcncho.Inquoiatis patct. Qiuiii dicat cum intclle- d Ec (/df,c/I ics.l^am prufio dcfcribitur ptigna inter Ecclrfiam & hxreticos di-
Soi p) Pfrie.Sceundo inter wfam & hsreticos diCios extenfo nomine .c.
l z.Vma achuc tn duas.T^am pimo agttur de tnucr.tnrihus hxrc/im .
l* $jeciir:'.io defautonbas corum,c.fc.Vrima adhucin duas, quiaprimocon
'
tmujJe pifCiiiclis.Srcundo eXeqnilur de heretic:s,tbi. Et (eptc m ange
h.\c prfrectiinti ve o partt duofuntditiu defialu Ecclefix.J.pcrfecutio
tyrnuhvrum,Ci' con/ol iiiofequi-ns per Consiantinu m.Trimo ergo /e co
ttnuat frimo.ToJiea fecundo,ibt.^ldSigc\\iS.Qirca prnm ponitur q.ia
breuis
MOP^.ALlTEI[:
* r F.t cu*n aefr.Litcralitcr hoc cxpofui dc tcmporc luliani a-
p(.>ftati,Qui chMdifccit Ecclenas.ncfolcnitercclcbrarent di
uina per que

! o^ Glo.orcl.& Nicolai cic Lyra
d l">3ttf.CompunCtiopocrtj;dn.'aiidi.
qUOd thuribulum bC VaiuciGira^iiicatorcsAputtolosimitantcs.
ne aurcQ dicitur, quia
in iplb sutomnes thc
fauri lapientix br (cic-
Angcli
qui hahcbanc fcpcciii tubas
pracparauerunc
vifio- 1
dc nnnu angcJicon-
Rcp ifcntatweaspitti. fceudcfcdicinT, quia
rjuR-uiiidboni fidclcs
*
iaciucjopcr^iate Dco
z i.tciuut.
fc Rvp.fumusinccn
lorum fuauifiiiria eil
aftediio saclitum pie
cum, qua: fic cx ndc ^
dclcaionem operan-
^ tc,dulcefiit,&:coram
Dco conltiig.r , quon.Ovioahignc
crcma
tedum liqneicitmcc
4 (um,funiu.crcatodo
f lifcfum iurluui nanler.fum
in
"^ busp.itulis
lpirausmiua:fuauira-
7 tia. iiJuc viq; pulchra
o gmdatione huiulce-
mo^lifun-.iisafccndif.
l/ Dc orationbiis Sau-
"^
tia:ab(cuditi.Poirum'
f quibus Hatim diciturpoHea.
''l ^-. -
:tEtpri-
nis iudiciis&: punitionibus.
6 fnio.i.prxdicationes demulcente,'qux funt de diuinis pro
miflioi)ibus.
7 f/;

Apocal^pfis. ^^ap. viii.
1)37^^ Cai VIIL
t^ A HAVMO.DuobnsmodisfepTxparintelecti adprxdica feB/H cuimfnnt vocati, pauci vero electi. In duabus itaquc Mwh.io.
partibus,omnesbonicomptehenduntnr, t]ui diuifi funt in alteri non facerct.
* RvpER.Vel^prim/angcUvclprim^tub^cantus.clamor
illcfuitjdequoad AbrahamDominus locutuseft. C/.jwoj-5'o-
&ii-
duali numero,id cft in
prelatis & fubiedis, in pricdicatoribus
&cauditoribus.Intertiaautem . partcomnes reprobi Super
hos omnes vt;nitgrando.i.ira Dei, & ignis ^tern^ damna-
lOi
'
domorunt&GomorrijAmultiplicatuseHi&c.Dcnlqnz abangelis tionis.
nobisdeputatis,dienoctuqueDomino fadori nottro opera A AMCROsivs.VeI,Eaqua;reptcmangeIis canentibusfa
noftranuntiatKur.Si fit ergo magnum opus quod agimus, tafui(revifafunt,inbonampartem,ficut mihi vidcntur ac-
dumannuntiatur,ipfaanauntiatioquaficantus tubaseil.qua cipienda funt.Petgran.iinsm igiturquxpcrcutii,verba fanfimagnus
clamor.Siuepergrandepeccatum,fiueoratio fit ttornmvirorum.qugcorda prauornm hominum arguendo
vehcmens.antcDeumclamoreft. pcrcutiebant,defignantur.Perignemrpiiitusfandusdefigna .
b Etfaia eH j^rando.ii cft,prsdicatio aliis fuauis,vifa cft eis co tur.qui iu fandis inhabitans mi nifter vctborum corum exti-
denia&grauis.
tir,&:c.
c Ii^waOT.Iudritcrraexcultipcrlcgcm & prophctas. f Omnefenumviridej&c^AunKO.VctfixnvimvmdcMqui
d ;rmM/>4r5.Du9partcsiuftorumpetfedi &:minu$ perfe fidcleserantviri,dcfignantur;quiomnequcd in lc reprobil
fedi, ^fuit.
NICOLAVS DE LYRA.
tfif I Et primus ang.H/r confequenter exequitur de h}re(iarcbU , &
Itcet multifueruntytamen de quatuor tantumfacit exprefsam mentione
eontra quos quatuorgeneralta conctlia principaiiafuermt congregata.
Etftcunium hoc diuiJitur in quatuor partes qus patebunt profequcndo.
Inhacprimaficmenttode .Arrio.qui fuperbia inftatus errorem afseruit
contraa>ttculumfanlf trinitatis,dtcens, quoi ftcut pater & ftltus &
fpiritufsanClusfunt iiflinSi in perfrnis,ita etiam in efsentijs . Et ftcfo-
> Iksoaterefset verus Detts,ftlius &fptritufsanluscreaturf, & neuter
poftetdtci Deusnifitantum parttctpatiue.Contra hunc errorem congre
gatumeflgenrralc concilium.iiS.epifcoporum in 'hliaea
ciuitate B/
thinift&condemnatuTP, eft tbi dogma perucrfum Arrij.l^on tamen ab
erroredejiiteruntplureseius itfctpult fed eum renouantes infecerunt
etiam pluresfrtnctpes & Imperatores perfecutionem contra catholtcos
moMentes,vi injcquentibns apparebit.De hoc igitur ^rrio dicitur.
itprimu^.idem .,imHs.l^am homines malitianominanturin hoc
libro an^clt ftcut honi,vt diCium eft in principio cap.prxccdcntis.
2 Tuba ceci.C7 magnoboatu &fuperbia diiam hfrefim publicando.
fa,vnde dicitur xo.Ub.eccleftafcic^ biftorie.Eatempeftute facies eccle~
ftxfaia & admodum tutpts erat.non entm jicul prius ab externis,fed
dpropriis v/tfiatHr,fugabat a[ius,& alius fHgabatur,& vterque deec.-
(lefta effefe dicebat.
4 Etignismixta./Jffl,/g>f

1539
kr fuit ienccharitatiscombufTerunt,
'
Glo.orc!.& Nicolal cie Lyra. 1^40
pcrpcrmiaionemdiuiium.'Gentilesbcncmaricomparatur,
A "RicHARD.fanumngmncathomincs^quia dcbcnt qii!afluauabantperclaier(brucJlturamidolorum,&:mul-
qucmadmodujn focnum viridc toium amaritudincm vit orum.
pcrvirrutem pcrfcueraoti?
A H a
?cnircruircrc.Fa-numaurcmrotucomburitur,quiaqui(gs
y MO.MiffL-scft inmarc: hoccftinmundnm,&:
lolum crcdulitatis vitotcmhabct, &:uirtutum U opcrum in cordibus reproborum habitarc cocpit. Pr^dicante itaquc
ccckfiain fuis doao-
bonorumfruaucret .
^ .^ ^^
. oxdopr,duo. cennbu. ^"
vcnicnte tcntationc .
'cXlVirrn.rro.u.ion..
ribus, exclufusc(^ab
r.El^]nccSc> Etrecundusangclustubacccinit,&c.^iiquimo'ns magnus t i^^^tcS^^^^^
li COnCrCmatUr.
i .UuGfntilcsaaifunnumiaiiJctrjpctbiim.fluauiiitespcridoloUauin.
llgnitatlSinCCndlOraCl , mmdi.. b Adnoccr.dnm. c(:p.mn.ontttcn:occulterccc^ctuntdcfinin.
i.pcccatorum. _ e'l rCdirC ad fuOS, llOn
a EtfecundMsanzelus., igne.ardcnsmiPfusclt in ma^-c.Et fadacft tertiaparsma^-is ^ quod m cis non fucrit,
r^^.inJnm r^rrl.nrni b . Eftundeuifi).gumem. b txiccar.. c i.fjpicntc. muii.l.ucl 4 ph.lorot-liicjui ^^ q^q^j jjjjj^QjjS j^
lCClinauni UCCIincill
"
.
nccdidurt.onis,ncci>iaJ.cjt.oncluntconuctli. J ,
s" rod',mrierm f^g''^ "w X'SaTGed bantanimasin mari,& tcrtia pars nau.i'i intcnit. Ettcrtius 8
^ i- 1
AKDREAS:In.
CanS,0CiporfO115iiUVJCW j i.cccIcfiJ.ucUdlitetam 1> i httcfiardia. < i.JUbolusinu.Jcits,uelftp.cnil,..ct.cus. 9 .p-;^^ n.j:,-,us fortafllS
w n.NDKt.\b.^c- - V.
*"* ANnRF.sGr ^ angclus tubacccmit, 8cccciJitdec?Iollcllamagnaardc.s, i^^f.opoabcrrabimus,
incenditec coniumiiur. ^ '
fi prxfcntcm Vitam
mi^inutSdlab^olXi^ tanquam facuIa.Ecccciditin rcrtiam
partem flu'minum,&
J^du^met.phoricosma
arbirramur. reappellatur.iflhxcin
g.,.. fignatum
^i: H A y M o. Mons magnus.cfl diabolus , qui commodafub:turam.teitiamq;,qua:inip(aviuit,parternpla
cxtollit in altitudincm fupcrbi.-c.vndc in initio lus gisiftiscxercendamconlumcndamc; dixerimus.fiqLudem
creationis vo.luii fimilis fieri aitiflimo , vclctiam propte-- obdiuinorumiudiciorumabiflbm fit,vtaliiquidcm (celera
reamons appellatur,quiain nouiflimo tcmpore aegrcdic tie veftigiopuniantur,aliivcr6adconuer(ationem&:poenij.
tur homincmpctditumj&cipfc Dco fimilcmfecflc oflen- tcntiamdiu
* multumqiu^expcdcntur.
iJct.
c A/m(jef?rfy.Dua,'parrcs.i.boniomncscrediderunt.tertio
Homil nem.
d i:^j/

1^42
r\a. 5

1543 Glo.orcl.& Nicolai cle Lyra. 'H4
/J tnultoantc dominicam dc fjcculi confummationc fcntcn- tienspcr mcdium carlum voUntesclamanf.quoties magna D
h tiamprsdifta ftiiffc conllat.
autoritateiacommunitotiusccclcfix audicntialublimitcc
*AvG.In hisccclcfiaintclligitur/inquaquotidicquima
&: recta prxdicant.
livel tictifunt.perfuadcntediabolo pcccatorum vulncnbus b ^; vtys. * Amb. Triaripofuit,cxquib.primum adha:-
percutiuntiirinanima.
rcticospertinct,quiccclcfum Dd uiultismodis mipiigna-
rcconatimnt.Sccun
a A^mw 9. Aquila , , ,
i-Ece!cGxqujmfcccUtftetad.t'iiitc.
pcrfcquuti (unt, mamcdiu
c;- orcumcumcs prxdi b oiccntisvocemagna.Va: vxv^nabicanabusm tcrra.Uccas- ^ ximamqiiefidcliura
.
li.diccmf (i,candofutura'mu- , Acfij.ieti.hiti.. ...
vocc.
multitudine interfc-
niunt.quioesvQUi, tc"svocibus 3 ccrunt.TcrtiuadAn
triumangclorum,cjuieranrtubacamcuri.
tcndut.
quiaadidcm
tichnttum,qui popu
^AMB.Pcrc^lutninhoclococcc/cnadcfignatur.aquilavc lumDeiinfi.mundidcbcllaturuscft.Necputarcdcbennis,
r6ChiiUum6

frai4
19
1^4^ Apocalypfis. Cap. IX. i^'^^
S rcfrenabitur . Ve! clauis illa principcs per quos hErctiei opc- mittuntur per orbem obfcurant folc.i.ccclcfiam , U ("ar.^lis
A rabantur. aciuftisintcrdum facinntobfcuritarem.quiatantusefl malo
^ HAVMO.Perputeumhxrctici intelliguntur.qui fuapra- rumnumcru5,vtaIiquotiensvixintertosiu(l-iappareant;ltd
uadodrina &:profunda, hominesin nnaterraidemergunt. lumen eorum extingucrenonpoflunr, quiaillis admalum
Clauis veropiitei abylli, potcftas inteliigitur diaboli,quido- confentire non acquicfcunt.
niinaturha:reticis, p'a- d x/>rnf /o.Difcipu-
Mui.osr...rfi^aoftdnncorumc,n,.
gaiiis,&:cxtcrisinfi-a i ^ t^
^ ilicorumlocuaiscooi
de'ib. Lcgimuscn^m , puteiabylli.Etapcruicputeum abylii, t6

1)47 Glo.ord.& Nicolai de Lyra. j^^B
jtJ' licctipnnonintelliganr.
A j T(f w/dfrcHr.Cumpcrdolosncqiicunthcrctid,inaliquj
* A\ic.Indicb,il!is,qi;ib.eiia.Hgdiigratiaf-crvniucM\vm D
mundircfulgct.qujrrfnt homincsnvoircm. Qucrtbat P.ufubi.icrrcrcvoiunr,contraquc^Dci
prjccptui^icftjVtcorpg
tus mortcm pcrlequcndo ecclefiani Dci, &:nonin.icnii:
xaoccidant.Icdanipnasnondccipiant. Cum,quiaChri(lusi]nicftmurLisiTnpcnetrabilis,fcilliobiib
Menfih.ifumqup. A!ia]i!cradicitmcnrib.Ipx,proprcr(c??ta pcnsgnijortptjij^aiqu^rcbat, c,um)cctraxit,&:ad vi{.i,quo4
ics.quibusbgc vit* jpfccft.violcmcrrcdiltin^uitur.
a x duxit ri '^'Koiporibus^uiAqiK.fen^iB'tadigent,bu.
Nosquoidam
* A^vG.Quiadux i nc occidercnt '
pos, My.t cruciarcnr incnlibus , qainquc Jit vidimus.quiquccric-
inccclc- P^^ei^fi^i^tvg-f^inMnbM'-!!!)!. ^ runt . ^
mortcm &: uq
f^artcslimt
ia, bonorum (cili- c cruciatuseori;m,vtcruciatusjeorpii^cum pcrcu;.it homipct)i. ^ inucncrnnt cam,&;
Cct,&:malorum,vna TimcBfesii?ruu>. vipiJbtioM'?J'ur. c.upierunt mori ,&!:
pars fjc pcrcutitur, Et in diehus illis jquarrcnt -homincs morcem H *Xon ii)ue- ^ morsfugitabcis.Scj
vtcorrieat aljaluis Efpionquiitetcunquequrteot,rcJusn.quDldam,qui
voluptaTibm- rclin-d .
.. j r j - u >,no5-^ci.tdcprb,i,8.ftfbcU^i^ amplius qnamopor
fluiturParsbonoru nicntcam,6:dc.fiderabuntmori, &fugiecr>iorsabi!lis . Etfi
tcbatfccJiumdihge
.i.i-u,in,ti.iocnx. b i.hve.. E,a,. cswcrdoaou..
Humiliationi tradi- J tcs ^
,multotcmpoie
tur ad cognitioncm f miUtuduies Ipfiift^rum. Unm^ .^quis par.atis m prclmm , ^ labora.lTc , vt carnis
fua:iuftiti,i.commc-
dcfideria perfipiorationcm
pccnitcntix.
jccrcnt.Scd.cuma.didquodoptabantpcmenitc nonpoflcnt
V^ AMB.Quoddicitpn]cccptumcftillis,vrnni|bia

IH9
S di'-iinj;! uA"onisadaiiniOros.Nobis',iuTcni vero nmiliusfit.
Apocalypfis. Cap. IX. I ^yo
nem agcre fingut.&rdeinde fiwjjulcntcr nd molliciem vitio IX
psr prcJtcl.is loculKiN malignos d.vnicncs rigni.ficari. Hi rum en::i' leinperaccintilbnr,,-ij^beIliiainoS:sinfercndum.
perrrahunt, acdcmiim pcradionispraua:lnggeUione,
&: perpetiationemcrndclirerlan^anr.
a 7-.-''7'^'^'"'

i^d
Glo.orcl.& Nicolai dc Lyra.
^ princepsruperprofGditatcm&obfcuritatcm ^ nuiproptcieafubtripHcilitcradcfcribitur.vtfandtaccclcfia
totiuspcccai. nimirum fubdicm ludicii.cum i
I^s^
nimirum fubdicm Iudicii,cum innumcrabilium angelora
multitudinc ,adimpiori;mcoi-!c1cmnarioiicmfolucntur,.ic
ubiq; terrarum diffula,quancunq; litcra vtatur.vcrfatias dia nnquam Dci miaiftri tcrtiam mortalium parrem mtcmccio
bolim ciusfrauduleniislhtcllitlb.caucrc doceatiir,Diabolus nidabunt. Ego vcro hofce etiam non angclos, fcd pefllmos
regcm.diaboiummcc "^*-* i-'-'*"^'-"'-'* '-'--*" .xi..^..v..v ^^....^...^ i.^ixoa"
^^^....^.,^^ cumauicgaiub tx-aui
riioaccipimus.vtqui , rci quod eRante ociilo.st Dci, diccnrem
lexcoangclojqui 5 gatos vnusquifpiam
^
verc il!ospcrdat,qui j i.ptcdieacflcfoiutoincauca.ntiibicicai. Qujmorrurra(iiaj,vi>iclcdos quoliq; dxmoncs cflc cxif>imo,quos
'
*
rcPjrtcci:.o,4c.iccu!io.
Memipnhabcnt.Co roliberoseo , , ,
,
,
tcmpo-
uixta diinnij mandatum e fubli
cxtra tcrminum fpi-
niiCv-lo rum altarifcu
Apama.t.
ritnlisconuerfationisa t m 1
1 t
,
ius cxemplum inveci
cSimur ^^^
Latinc habens nomen t extermmans. Vjc vnum abiir,6^eccc ^eri tabernaculo exta
.
^-
vci.po(ihuncrcxtnY,,gcius. , 1
tabatj cicftos , Sc pec
* A N D R E A s. vcniunt adnuc duo va: nxc. Et lextus
polt angclus
tuba ccci-
^
chriili in carnem ad-
SHpcr^uoqmcsiia ofFctt.jraDcoaccipi.ut.
.
Pcr h-rumdcniqucb e,.,tumajlcertumlo
,.
tDomini "i^ Etaudiui vocem vnamcx
jegcm.diabolummcc quacuor
corniDus alrarisau- fi^alli
4cumabIcgatos
riioi
verc 1
-
, , ,, ,
i u /'
iidemiprinaui.iii.'^v/ , ,
traquemproindeir- c habcbat tubam: Soluequacuor angelos,quialligaci luncin 6 redimittet,quogen-
rcconciliabilc bcllQ^ ^ ,
E.itaiiii;ciam.utis. , tes conturbent&ve-
gcram' oportct.quof flumincmagno Euphracc .
Ecioluciluntqnatuor angcliqui xcnt, cafdcmq; non
v
rila.quspofthffcven
7 tatum aduerfus Chri
tura comminatur.minus fcntiam.us.
ftianos,fed contrafe inuiccm quoq; inlHgent.Si autcm B
qua-
A HAyMo.lledcexterminansdicitur,quiaficutChriftoc6- tuorplureluedcmoncs Euphrati vcre alligatia\Tcrantur,ni-
hil nouiaut
gregandi.ficdiabolocongruitnomenextcrminandi.
inuritatiaffcritur.Conftatnamqucalios inabyf-
, c
* AMB.Ccrtum c(t omnib.hxreticorum principcm cnc dia fum fxpe am.indatos , alios in porcos cicdos , alios alio pro
boIum,& extcrminator vocatur,coquod cAtermmatoi fit to Dei vcluntatcad tcmpus ablcgatos fL!ifle,in omne,poft cuu,
tius bonitatis, vbiprimum bcllum, quodaducrfushcminemgctunt,intca
y.i vnnm ahift- ordinc narrationis & ordinc tempot is , h.xc gre abfolucrint.apud infcrcs cruciandos. Crcdibilc fit quoq;
cftenim damnatiomalorum qua; crittempore Anrichrilli. Euphratisobid mcntionem fieri,quodantichriltuscxillislo
b Ex.jK.i/Ko' cor.PerquatuorquedeChri(loprcdic3ntur,quc
I"untnatiuit3S,paflio,refurrc(ttio,$cafccnfio.circa quxalia
funt.
cis cxoriturus credatur. Dc ingenti dxnnonum multitudine
noneftdubitandum.cumomnes landiacrcm huncdcmoni
bus refcrtum affcrant.
c Mtarhauyei. Altarc Chnnus , cornuaaltarispraedicatores A Ri charc. Quatuorangcli kmtvniuerfi dcmoncs per
Chriftum Hiblcuantc& pro co mori parati,ficut (anguis po quatuor partes mundi in diebusantichrifti fcuientcs:& repro
ncbaturincornib.alraris Vcl aliter.Ecclcfia.fieimmolains.in bosquofq; adcleQoru pcrfequutionemcommoucntcs.Qui
qua cornua.i.dcfenfores aIioru,qui omnes ad ide tedur.yel ab eledis prdicatonb.ti:nc fblui prccipiuntur.-quiaab eis tol
quaruorcornuacuagelicaqdocetdetcgifraudes antichrill!. nendi,autloIuti,ad bonoru r, cautelampra:dicabuntur. Qui
d Focem -rriifw.Prxcones prxteriti tcmporis premonec illos modoinfiumiacmagno tuphr.itealliganrur.quianccontia
quierunttcmpore anuchrilli.
"
^otKe. ^/w.Proquatuorpartib.mundi,veI quiaquatnordc
genushumanumproJibitofeuiantper^baptifmumrcfrenaq
tut.
Chriftoprfdicata impugnant.i^o/.^c.quiaEuphrates fluuius 5V HAyMo.Da:monesmodoligatifunt,quianonpofluntr.o
circumicnsBabylDiicm.i.principesiv.undaniperquosdiabo
Jusci in
ipfisclfctoccultcopcrabatur,hos iubctjcxc6icari,vt
cercquantQ volunt,exquoDominusveniens,eispotcflatem
abiTulit.Quo in loco confiderandum eft.quautum feuirent,
fiioluti eflent, qui moioligati tm fcuinnt. Perflumen Eu-
quiin eis eratquariIi^;jtus,percos fibi traditosapertiusopcretur.Velquatuorangeliimmundilpiritusinquatuorpartib.
phratemjinquoangelialligailfuntpotcntiafecularisintelli-
Q mundiregn3ntcs,quifucruntrefrfnatiinpartioneChri(H. gitur,qui.iinprincipibushuiusIa:culimaximcdiabolushabi
fi ANDR.Suntqui hofceangclosquatuorex piimariis & tat,&: in cis regnar.
ilUuflriorib eflcputant,nempeMichaclcm,GabrieIem, Ra- f
5o/r//r,5'i.SoIutodiaboloraultiprccipitantur,quiadaphalcm,&:
Vrielem,qui lios hadenusquidemdiuin^contempla cxcJecandos moliuntur.
tionis incunditati &: vberMti .liicHati tenentur,tunc vero, iff:^ a In
17y r~a:
* KlCOLAVo OE LYRA. Prima adhucindtias.f.in partem prntcipalem Cr incidet,talem, /imiltter dotlrinam catljolicam pvopter quod in
(itatifuerunt ai cius perfecutionem. Et ifh quaUtor prjeditli nominantur
hic augcli,quia nomen angeU in hoc libro indiffennter .ittribuitur ba
nts,&m.%lis,vt paietex fupradi6lis. Hts igiturpr^miffnfic procedi-
tur,quia primo ponitur eciiefia tribuLtio.fecunJo eiiis confolatio,ca.fe.
5 D\ccn.{cy(..zn.ide(l,Laurentio.
6 Soluc.qua.an././ ^pmanoimperio,quod vocatur fhimen magnum
propt er multitudmem populorum ine\iflentium,fecundum quod dicitur
infra i^.rf.aqu? mult? popull nwilti.l^minatHr etiam Euphrates,
quiaficut Euphrat^s est quarcus fluuius paradift.QeneJ.z.cap.fic intcr
qu.itUQr regria principaliaregnum l{omanu diiitur quartitm , Dan.z.f.
In hoc aute impcrio quatuorlargeli.J.L,aurenttus,SymmachHs,Ana[la-
fi!is,& TheaiortcuSftenebantur ligatiante clcnionem Laurcnttf,inqui
tum ceffabant ah ecclejix tuibatione,qui pcr
eius eletiionem ad titrba
tionem eccUfu excitati fuermc modo prxdiRo.ideo fubditur. Et Ibl.
fufu.&c.
7 Qai para.erant./fo//r/3e ccclepam perturhare.Sciendnm tameriy
quoU 1'afchaliiis flans pro Lauantto non intendebat hanc turbationcm :
fed q:iiafecu:a/!iir,l;cetprx!cr cius mtentionem, adeUtiionem hau-
rentij citi voccm Juam_dcdit,idco diciturhu dixijfe Laurentio -.SoiuC
q[.muot on.tkc.-quia pcr luis ambitiontm ipfe ay- alij tres procejfcrut
adeccleffiurbationem. ^ i Vt
A + -nnL ^*^^v,-4i/r7=;i^ ftorumcontraimpedicntcsipfum,dupIicitasadulatorumfal
fe 1 loil hxc&fextut ange.Hic^d .'iteram dicitur jfuifle Lau fo iplum commendantium.&cupiditas magnatorum iplutn
rcntius,quipcrc6tcntioncmconatnsc(f papatumobtincre, muneribusfufl:inentium.dcquibusdicitur.
exqiiofecut3fuitturbatioecclefia;.&:pcripfum fignificatur 5 Solue.qua.an. &c. Euphratcsfrugifer interpretatur.&:ideo
quilibctatTibitiofusquipcrcontcntioneminiquamobtincrc
'^"'"^^'"'^ P^*^ ^^^^ (bluuntur
^'V^^l
quatuor an
gclibathanx.quib.nititurpropofitum obtinerc.f falfitasadlignificatcumulationcmdiuitiaru.cuiusappctituligati
(unr,
pr^didi quatuor,^: ideo quatuor dantur eis munera, foluun
turadloqucndumpromalitia promoucnda.
WOC4toruQaalignorumproco.loqucntium,malignitasdcjta
6 QHiparaticmitinhoram,kUi\,coi\timk.
it vt

I
poca.
3 A C ap.
a ./T horavi ^ rf/m.Vel pcr horn accipc medietate anni,perdie tam ngnific3r.-,& angdiis fathans
A nonnumqua in aneelum
vnaannum,pcr menkm almmannuiu.&perannum tertiu: lucis
Ittransfigurar^.S: (ub
fp^cievirturu.vitiapalllatvtquS
j
yy4
na per tresannos&diMidiQdurabit periecutio Antichrifti. non
pote/tvi.nmulationedccipiar
b ^v?'>J w//.Vr.Sanifi:i ' , . ^"
deCeprajccptislegisp--^"-- .'erfcfti,ptraquos
duplex numerus ponit malbru , qjia mali pluies funt bonis.
c Etaudi. &c. EtbenenCpOnolUD
CertOnU-
Cont.W&diH. Ciu&diu.
.
fteptoboson,ncs,
meto, qim audiui, i.in- ^ parati erancm hor.im & iV
AMRROS.Lorica;,ignca:,hvacinthina?,&ruIphurecefle
dicuntur.Per igncm plane crudelitas perfequutorum metis,pei-hyacinthum,
qui ca:h
diem,& menfcm 8c hgurnm haannujVrocci
^
bct, honor dcitatis ,
^
_; ^ quemdiisrefcranr.de
c citu.s, miliies
vigics dena millia , 8c audiui numerum eoru f ^"3"^. Per luiphur
tdlcxiirc.quod plurcs b dercncterriam ixu-tehominum.EtnLimerusequeltris" cxer
eUentmahquamDom. _;^.__ ..;_; n- i , -n- o ,-
d f;r.r/.ideft,riCUtJ c
a

B
'S^5
dic.irinnisciiangc!jca;dcpcr>it,
a Od/aefi tntupars.
Glo.orci.& Nicoiai cic Lyra. ^^6
^S)
dcrc V irulcntum pecca tuni.quo J cii mois in mx.
i^:
H.AVMO.InGcnc.
!i^cdc'nSfipKcc^ tnbusplagis occificftrcrtia parsIiominum,dcignc&;^de il^Sl^J^ji,:!;^; ;:;:;
rouP noL.mf c'bfumo&:{L^^
fr.udcma;cru.tuoms.
^^^"^ rS^JvSrair"
cnim !cit,s (ori:.Nr.m ,
Ct*. tcquorinnorccorumcIlA-Hica t, ..
.
,gi(tri,qui luarcrp.
^ iivc.-cincauJijlijUniPOldUun. b .*!iosioiotc,r,iiiiiicrJe'.t. ..^Hii Hr^Aiim rlr-ri
^
.Lt!:iTM"o-^ cadd? corum i,m:lc,s icrpcuribu.shabcnccs c.^pit.,Ck,n hb ^"^^Z^^^^
'"'''""'
. .
,
p ,, .
. t^ . J
,
quiacos.quoslubucrnoccnc.
Lccxrerrhomincs,c]ni non lunrocrilim lu.spjagis, ^tcrencqueuntpcrpia
Qiiia iJrin'crcuii(/)urJ iioiicgciuiit pcc iitcniiair.. ,
njt.ltClll CrrOriS TCT
jicque pccnircntir.iv. ci:crL;iJi cic c)pcribi:i; manuum (unrum re.
SIV5. :ia
Supi.rui.s cz):
, cquorum vt lconum
cflc dicuniur. In orc
^ roicntiam rcculi
vcro lcoiuim dentcs
op-
confillunt.quib. con-
l>
aNoncjictui-.i ita(|uii;ado
QJodtiiicii 8 primunt,benccaudx
tcrunt omniavJ inttliigc
xe, qui inorc iconurn,
idcft.inpctcilucpcrfcquiitorum
j>ritico
lum inipcriodiuer("'S
qucaudirc,neciucanibulare, &s^ non cgcrunrpai.ircnciam
abbomicjdii.sluis,ncqucavcneticiisluts,ncqucafornicatio-
nciu.i^ncquc afurcislujs.
cruciatibL:scori.>orac!">iab.intranctorum.Corponigit;irsa
* A M B R O.SIVS.
vd . Rcdc dodrina
phiiolophorum , lcr-
pciujbiis .Tffimilaiur,
qi)i.i plcna erat nicn-
d.iciis&rf^aliacii.c.porcft.is crirocquorumincaudiseiat.quia
ilorum pcrlcquutorcs m ote,id ell , in poteitaies hjbcb.uu, p.;r!cqutito; cs-ecciclhi; per dcirinam ph,lolophotum,volc"
icd .ininus no habebant.occidcre potcfaat,quos vinccrc no bantcucriere rciigioncm Chnilianam.
va|cba::t 'i EKnurihorrjtiifi^qtnttunfnntocctfi.'^-: ANDR.Hxccum prai-
* RicjjARr).Osfig:)ific3truggc(tioncm manife(lam,cau ccdentibuscohcrent:nan\cum p.^u!oaiucdixi(rct, trcsjllas
daoccultam Irauduientiam , &C mali dum non poflnnrorc plagas tcrtia huuim partc ablumpfiire.Jc: qu.x'dain intcrca in
cauda noccnr.quia^conanturoccuUc pcrliccrc,quod non va-
'
.
lcnrapcrtc.
^
c 5'//.//n/vts.proptera[lutiamfer~
pent\nam^cjHs erat in eis ai cathoLcos perji qurruium.
4 Habcntcs in capita.T^Jw eiercinbus Junt tribuni & centHriones
& huiHfmodi,qui (unt capitaiiei refpetlufuhditorum fibi.
5 Bt iiihis noccauncitabant enim fkos fubdttos adperfeqHendHtn
iferi Chriilianos.
6 Et cgtcri hom i n cs. H^c cfl p,trs incidentalis,nam I oannes in hoc
libro dcjcrihitflaium ecclefixjenipore vero Theodortciregis,de quoirn
mediate anie dtxarat,contigit quedam occifio magna in paganis,qui no
funt de ecclcfiaj^ fic dejcribitur hic inctdoitaliler, tunc tnim Saxones
M B^A l l T E B^
contra
\ VoteUas fB/wf^7

p ^i
Apocalypfis. Cap. X. i)jy /Tipocaj
1558
C A P V T %. carneinduta.intcrhoies apparitdns,dcqua;EcccZ)ow

iyy9 Glo,orcl.& Nicolai Jc
Lyra. 55:60
a SiniruHmMutemfuperter.ldcii,la^crcQS^aic[aoq\iomo'io vtnonadaliorummaiiifcftcnrurvtilitatcm.Verum dicSium D
A rurtentabant,ct(in6crcdebantHocert.po(uitmaiorcs&:fic quiaqaodnosIubfigiUorign.imiisomdib.notumcfl^ccolumiorcspcidicatorcsfupcrmaiorespcccatorcs,
minorcs fup
jninorcs.
mus.fed folummododcfamili.iribus.S^iquibuscrcderenos,
proccrto.poflrefcimus.Qapd autempaUmdicimus,&non
i: RicHARDVs.fupcrponitdcxtrum pcdefupcamare, figillamnsaanotiiiamultorumdicimus-Dicirurautcm loa
finilh-um fupertcna,
ni&' omni dodorum
. i.minuj6tmof.
quiaiuspotcihtifub- ^
i.inpeccmm^iuxioiw.b ordini in illo , S/^l-I ,
didi populum gcntu trum iupra mare,liiltrmTi aucm lupcr icrram,& clamaui quianon omnib. funt
lemin cultaramulto-"^ Demasnisagentc. b
,
Tamrenibjitct. rnaiiifettanda _ t r
cloquia
clamal diuina.
J^J
rumdeoru.&inama- j voccmagna,qucmftdmodumculcorugic.tErcum
ritudinemultorumvi-^ id

1)^1 Apocalypfis. Cap. X. i^6i
Vf 3 Ft eti in il.Cum 6ic\t:rrea.ea
t]ux tiuitiueofmt,hxtcdaiqno- ciumpra:dicandi.TIIiautcmideoprxd)cauerunt,quiaaChri D
A rundanic!e(Truxit,qiii3firLuintres qualdam noncrcatas i ftoad hocinftitutifucrunt.Chriftusvcroeos inftituit, quia
Deo.icd adeaione,vtbutonem. tuctepuspdicandi cnt,&: ipfsad hoc vcnerat, fcd modo vib
7-fm;?SrfH;.noer;>.ideit,nulla varietas.fed ctcrna ftabihtas dedeftruftionem tcpons Antichrifti corraria conftrudioni
animarum immortalitas.Hoc ilU Viiimi conhderantes patie quam Chriftus fccit,& per hoc pcrpendc prardicatione mc-
turlJbenter.
rito fubtrahrVelali-
^ANDREAS. Ill- a . Qi^i^demhiloomniafccitfuos&inmclmsrecrcarjpomit.
r 1 r tCr.
1
Dcfctipta feuitia
ratauLcmillumam- , in lcculaleculorum,Cuicreauitca?lum, &eaqLKTin illolunr, Antichrim,con(ola-
phus tcpas port hac ^ ^ tcrram,& ea, (]nx
in ea funr, & mare, & ea, aua: in co tionem lubdit
funr,
quam
10re,atqUChoCVClin C habcbunttUnC aQ.iiiaimniortaIes&impsnibileseffidcntJt,cumeontratempusmalotumfitinfecuU. tCpO-
futurofeculo,inquo ^^quia tempus amplius nonerit, lcd in diebus vocis leptimi i ris,fci!icet,quodhdc
^
^
nullumcxtabittem-
a lcs confidcrabunt ta-
curapr=rciicauu,quoddiunondurabit. ^
Chnno in or-
pi:s , quod fole hoc e -^j^CTcli cum ccpcrit tubacancrc, confummabitur myrterium i l'^^^
fenfibili tneturetur , f ^ V '^
. ,- -
.
,^
,.
dcfuo, quodcrit eis Cor.i.b.
, jL ,.
fed vita tantu fterna, Dei,licutcuangelizauitperleruosiuos prophetas: Etaudiui 3 confolatio.
C^ia: tempOrariu nU- a Diuinamadmonitionem. Decifdem. b ftationemreddentem.
g ^
d Myflerium Dci . id
nierum excedit. Aut hvoccmdccxioicerum loquentem mccum, &dicente. Vade, ^efl,rcmuneratio fanrerfCteniPnS
loEOtn aipereamiatellige. i.promererc Uei gtatiam. b i.paratiadiuiiarcomnesaccedcntcs. 5 dlOtUm QUOd eft fcpoVi
fexta angelT vo- ^ & Ubrum dc manu accipc apertii angcli
Ibatis Sc lupramare, ^ cretu quod. nec ocua
CemnofutUrum,CO K Sicutobe.liens,&smp!iuimcnt.-m.
b Opetationc& oratione. lUS Vi.nCC aU.aU.
^
qaod
iamtfi ad exi-
fupcrterram. Etabiiad angelum dicensei, vtdviretmihili- 7 AANDREAs.Per
tum tendant , qu^- hec fignificari arbicunqac
ante pr^Jicla crant. tror pofl abfolutam fex feculoru periodu, in dieb.leptimi (x
A R.vpERTvs.Tcmpor3quippecirca vcl intra cslii ter- culi'(quodtpspcrtubam feptimamcxprimitur,)eaoia,quce
B ram.m nc,^ omnia,qua; in eis lnnt,variantur,fibique dece- per lando.>! prophetas dida eranr, &: ante cxpleta non eranr,
dcndo fuccedi.inr,ac perindc,qui illa creauit, fine dubio tem tii demum, nepe ad feculi finem,crto euentura.Harum aut
poraquoqneiilorumpLgfixit., eademque finire potens efl rcrumexplctionem obid Euangelium, I^tumvc nuntium
e
cum volucrit.
appeliatjquodaiternarequieslani^iis iamtumparatacrit.
:fi: RiCH. Tempusamprfius nonerir, i.vanitas mutabilita- * HAy.vio. Confummabitur.i.perficietur quidquid mo-
tisnonerit.Credinamquepotefl,quodnec firmamentum voluetur amplius, nec pianeta: mouebunrur,ncc nubcs conctefcent,necfljminacurrcnt,necventusfpirabit,nccterra
dolatet,quiaconfummatiohicnonabolitionem, fcdpcrfedionemfignificat-
c S/cwffMtw^j. Intentio prophetarumfuitprima dcaduentu
germinabit, necanimalgcnerabit Potcftet^flimariomnia domini,&dcconfummationefcculi.
corpoiaexcleincnt.scoinpoiitainiudiciicoflagrationcdif- f Etaudiui. q.d. Oiten(adertrudtionequ?erittpe Antichri-' .
lolui.&cin eiementa reuerci, necampliuscorpus cxelcmen- fti.&sindcetpr^dicationcfubtrafta, Sdob hocfidelib. confo
tis eonfici,fed elementa in ^tcrnum, in fua puritate perfeuclationc
adhibita.monetur quc vidit interim pr?dJcare,quafi
rare.Poirumusquoqueopinanacremiftii.quimodoex agi- dicaturapertefibi:Eccc reuelauitibioh,modouade6iprastationecontinuanobu)oi'useit&:(p-.(rus,puigan,
clarificari,
lolemqucin
dica,necqafuntafperadeuita,necteriearisprotribulationc
co nullum cxcrcere calorem pofTe prx nimia aliqua.qma nontantapatierisquantapatienturqujperfeuc-
fubrilitat

iy^3 Glo.ord.& Nicolai de Lyra. ^
^ a Mdpilihranii&t.it HAyMO.A,cccptQmlibrnra dcuorare RichAr.Nc (antiis loanncsabofficiopr^dicationis fu- Q
A cft ciun auiditatc, fcripturam fccrctis iccodcre vifccrib. Vcl fpendisA- in cxilio rclegatiis,de Iiberatione cxilii , recuperanotandLim,qaia
nondicit,accipc&bibei!Iiim (ed,dcuora,id tioncamjfliorticiidefpcrarct, fed fcmcripfumde vrriufquc
cft.auidc manduca.Scripura cnim facra m quibufdam locis bcncficioconfortaret,Iibrum dc angclo, id crt , fcientiam de
potus cft.in quibufdam vcto cibus.In rcbus obfcuriorib.qu Chrifto acciperc prccipitur,8i ci,quod facram prxdicationS
finc cxpofitionc m
tfa^tuniiu(juircnilo&opei

ly^^ Apocalypfis. Cap. XI. 1^66
jf ^j^icnAR.Vtaclhncccrtiordexdificand.ipcripriusprc- fiueccclefiamcatholicapercamaccipias.menfesquadragin D
'^ dicationcm/anda ccciefiaefficiatur.rurgere&metiritem- tadoosagetib. calcanda alFeriturhoc loco,i!iud lubindicat,
pluuiDeiiubetur.Qaod.n.voxil Udiuinafaceretunc praice- nififallor,fidelesprobatorq>viros,tre^annoscudmiidio,qui
pitinreuelatiorie,hocpoItmodiimcgitinpra:dicationc.San busantichriIlus(^"uiet,niagnamperfiequurione perpeffuios.
tta.n.ccclefia incrementumaccipit,fccundumquodfcin(e AHAyAio.Ciuitasfan5baolimappellabaturHierufale.Ve
ipfa pcr prxdicationis runtanaennonhicdeil
* ichriftum.
vcrbumextendit,quod
^b i.conflimquaiitib;.doient.
, n r T ladicitur.ledpotiusde
crgoinreuelatione ine- ^ ^
& alrare,& adoranres in eo. Atrium autem quod cltt roris
a Excommumcandooftendeteeflicfotis.
c i.con- *i"doCit ficnum eifu*
bOmnmofubtrahepr.xdicn-oncm.
2, Calcant hxrCtici, Paga-
*
ccclefia.Hanc ciujtate t intra.
,'. 6'. ,r 1 tormesfaaifuntGentilibus. . , j ,- ir r
ITtXZHC, c C"meftGetibus.Ccm.tuemfanaamcalcabuntmen-^ Pt'>-|X'S^^^^
actioneniJilatatosextc i
libusquadraginraduobus . Erdaboduobus reilibusmeis , nonpotcil,&tantoma
riuSaltare,interiuSCOn- j.txit>usannis&dnidio,ficaiipfeChtiftusfizd.cuit. b i.prrdicatitcs p^nitentiam & excmgiS
elimatUr.qoatO Cal
catur,ita fandaecclc-
B tca^plationideditos.ec ^ , l . i-'i n j p.1'">"5"

^^6j Glo.ord & Nicolai cle Lyra i)(38
^ * HwMo.Tpfifpccialitcrduo/. Enoch&Elias.diiKoli- * And. OimfnenfAm Deibcnlgnitatem.qui vulncriinfli D
"A aoctfic.iccmilarim mei^icinam,
uxappdla'tur,pfoptevn;tionetnrpiritus(andi,qiiaruntini
infusoqucveninofilin.ise
veritat s mox antidotum adhibct.Cum cnim Antichnltusinomnib.
bai.:4icu'\turSrnc, qua; vocacurlr)iritualitcr Socomai^niiur.
' 8 audiri Ctiam COnteill-
a Cbiiftus. b Eli$ 8t Enoch, c Contradicendovetitati. d Qyidjm oculis , qui 2 1 fe AM 3 R. Sl per Ciui-
''"- fa.ai iroruc? c ^ ^gyP'"Svbi & dom,-nust.llorum crucifixu. c!t:E;vi.'e;^, r;:;;r,r,'.';cm uo *'
5 Re ,-
cammaliouoiocoter-
buncdepopulis& tribubus & linguis& Gentibu.s, 8c^iacc-24lucnnuisinicll gert- ,
rafponti.uticosmaiebuntcorpora
corum *
pertrcsdics&dimidium, ' &corpora^5 r^^^J^.^.^J?"^,'^^^^^^^^
itasdiuina commorari
r r r cir^Voi&dominoseo
pcrcipit.pcrcontempia rum crucifixus eit , i
tionisgratiamDcodeferuiunt.candelabratuncficnt.cumad ueritatenonaberrabimus.eogjira Hciulalem uiqi.ead lo
x^>lendumpra:dicationisotH:iu'nuencrint,quandoideli- lufit ddtrufta, &:ifta,qua:procaa;diticataclf, noninuDlo-
cct o.nnibus fidelibus &: infidelibus uerbum Dei annuncia- c ),(cd in alio I ta elle dic.itur.
li ,g' bunt. * AND.Polteaquamimpoftorisfraudcmdetcxerint.eamk&gd.7.
a llihjhentpotefiatfm,or/f/f. 7 Hi ha pote.clau.cae.pfr cabatcontravuiaSinbarumcjr Pharif orum tonrepcrunt intndiata
flaues ecdefix.i Ne plu.die.pro.ip./ww bemflaa eu lejif non pro & odium conira eim, ex ejuoionfijncnter obfcurata eftdla logtttlio,
ficiunt excomninnii.atis tu/t^,g Et po.ha.lu.aquis././;>. tuorumdo qiiamhubebantde chriJtoperfcripiHrasp>ophctarum,(uut plchtusde
&rinaSiic quibusdiciml^\Qu.g.d.A.q,txi.cx\i(\\,t\:Ccith(^-
O Conucrfcudieas.nlan.q//i'n(/f7/c/oto>-/reii(os terrenis (iiios,vnded>cit.^u?.Siterramdi 23 Et uidc.de po.&: iri.&:c.n

II
\)69 Apocalypfis. Cap, XI. 1570
^ a fmnfr4/en.'.DonaadIitcram,vdcongr3tulationcs&:
A confabulationesadinuiccmdeeisloqucntfs.
* ANDR.Quimendacibas Antichriltiprodigiispraioccu
pati,nomeniiiius
patiendLi.o.lcndit&ipibni coronas.vt {imiliteriftuloannc, D
livelquemlibetaliadccoronaftiapromodokiocerrLifaciat.
rk Rvp.Cumdumproplietarentrcftes i(ti,tcmpusPiophe
Deocxcfnm cordibaskiis Icmel inftriplc tixillorum
dicbusniillclexagintaprffinitumcft.poriquam
iut,fiueillj,exiudxiscrigineduxerint,fiueexgcntiua)natio
iicvenerint.illifanfta
Ne mcmoria corum
illacorporainirionu-
h^bMtm.
autembelitiaocciditcorpora,trib.annis&: dimidio.trcsdies,
& dimidium dicere
complacitu efl:nimi-
mcntuminfcrn non a eorujii non linenr
pcniin monumcnris .
a iurtoimHaffiia.oi>rp'.crumcUcpuUtio.
Er inhabiranres i rum.quia fanaisDci
fjncnt: Vcrumquod
teflibus.in agoneper
a flagcllis,qux ad iU rerram
gai-iaebunr iupcr illos, & iucundabunrur, & munera z moleaaccrtantibus,
lotumfalutcm&:c6- a conttadiccudo
, _ . , iuitpjiutis. .
duminflat.dum ,
pr^uerfioncmintulerat,
b mitrenr inuiccm , quoniamhi duo prophetj? cruciauerunt ^ lijnseflanguftiajtem .
IlberatOS fe Vldcant AUashahitabant.
, ,
alJcft.annosrcs&dimidiuni.Cpolhnortcin Amichiifti. 4 pUS,longUm VldCtUr,
ktumfcfl:umq;diem c co.s,(qui habitanriupcr
rerram.Er rre.s
poltdies & dimidium c poftqua aute abicric
agenti haud * Omaiaatemalitcrviuilicans. b Vidiintraturum.
COgltan-
'-amiminorti^s.imp^flibiles. ^
tCmpUS illud,tUnC itl
3 tcsqucT. doiBinusamat,&:cadigarequoque
folcrc ; camoque
&C frocno illorum ma-
ipiricusvirx a Deo intra!uitineo.s. Et llcrerunt iupcrpedes ^jetcmitate beata po-
-= :-r.._.,:. ..,.,.. :.,,.: . . ,: X
a i.p(X'iainfi:rnalis,vel laucrentia Uei.
a
Aiiascontigit. ~
Vt poiidus opptiiiisns.
cAliasilios.
Itaglotificaios
fuos, & timor magnus cecidic iuper ed>, qui viderunreos.
xillas coltringcrcqai
feadiplum adiungerecunclatur,quo
vcl
aMagnatpotedatil.
b A Chlirto.vclarchingdo.
c
i.h.xcoperant-m di.adco.ilijtiiu:ii lancior um.
Er audierunt vdccm magnam de ca:lodice icem cis Aicen-
neccfiitate coacli ,ad dice iiuc.Etaicendecuncincccluminnube, & videruncillos
viaai reiftuinmtabatadpra:dicaadum,ctfinece(rcfucritadc6 citdcquaapoflolusdicitilpfcDnsinvocearchangeliafcenpatiendum
jjg?" a ditchuc,
'
NICOLAVS DE
^ eis exhib:re,aliquoi beneficium humanitatis.
L Y lC~A.
1 Et inhabitantcs.f. Euticianam qttx tunc dominabatur in terram.
2 Caudebunt {u\)cr Ulos.de eorum deieSione.
3 Et munera mittcnt Inuicem.in fignum Utitix.
t Qiidniam hi duo prophetx cruciauerunt,8ic.fA:cojm;V4
tionibus & aggrauattonibus,
5 Et poft dies trcs.&c./J ef},pofl
tres annos & dimidium.
6 Spirirus vitx a Dco.

n? Glo.or(i.&: Nicolai de Lyra 1^72
^ dite hiic,id cft,3d Dcu.&r ad caput vcftrii,quia mebt a eflis il cd. Aut lepfcm millia illos forte dcnotant,qui cx ludxis An-
A lua .
lius,qui,moJofingulisrcJdituriiseltrccunda.nopera
ticiiriltocrcdideiam.
h
Jdeoqj uolitemorari m tcrra.neiuokiaminiipei' mirerora. d n^liqm verQintiniorem &c. if A.WiKosws .
KcWqmqw/wi
z Tttramontt ma^nus.xAaii^cucm
moti funt,vt puniaiitur in timorcm (uiiim:fli,clcdosdcnnnant. ic Rvper. Qui ("unt
infjrno.Vclad acitrudioncmcccleii^occilismagUlns. vclcruntrcliqui,ninoninciclclj qtiiftabunr a dextn.sj^iiun
* llvPERT.N;h!l j qiiidautcmiftitimcvcnus
qua quod in il-
Wefl,in
ipfo,emiK,rcjiori^^^^^^
biit , quado diaholus
^i^Sunuall ^ Scapcimaparsciuitatiscccidit . Etocc.i;.u't intcrrxmo- ^.'^^'pf^rndJene"
profundo Cl g
^ "^ ,,.._.: .,..'_.: :..
tamque
b On-.ii'.;> III
pcifcdU
malicii.
c(i[iuud.Mllicccnlcrunt
pcccji:m. 4 :dcit,in rcueieniiaiii jjcjvcl unientiiecaJaiit.
iu psnasydin J rOriS CXCUtlCtUt , Vt
t
fanctorum ct;aforti-
fomnofopuiitur. e ., ,- .. y, ^r \
A An D R E A s . r tunominahominumieptcmmillia, ec rclKjuiinmriOrem " ludoturbct.Ertau-
Iftha-c foKan fcn(iU ^ aNii^i^biaitri.ucntcs. V
^ rr 7temincisa:iquo mo
i i i
&: ti
modo eucniet: lubli- e luncmiHi,&acderuntglQriam JJcoGa-li. Varlecudum abuc, g do tremor Iseius,
^
otJmenaujtiomi&icmporis. moilecurus, qui^idic
mioriautelcnlu.per I
tericmotu rcrQ mo- "6c ecccva: tercium VGniec . cjto
Eclcpcimus angelus tuba ^ c^Ieltiregnofercmu
biliumatqn^ tiuxaru i
cecinic, 8cfa6'ta:iunc voces magnxin ca:Io,diccnces:t Fa6"tu ' "erariccrti crunt,S
adllabihorcmfirmio i i
,, ^^ , ^^i i-
pio carnis infirmitarcmquc
ftatum trans clt regnum huius mundi domini noltri bi, Chriiti eius , tx re- j 2 te cotrcmilccnt , per
1 j tanti turbinis
latiodcfignatur.
mciu .
*AvG.Velinillorcrrxmotupcrfccutiointclligitur,quam * ANr).Infidelib.isc?fis,ChriftiquequoJ mariynbus glodiaboluspcrmaloshoir.incscxcrcercconlueuir.
riadonatis,quotquotlalute non indigni competti lunt,om
b Er\.{:mn'\\\A.tdesi.inniagnonumtro,quiaponttur hicnumeefts
aeferminatus pro indetermtnalojicutfupra 4~c.
6 Et reliqui/^po;?/Mi l\omanus,qu( mulium timuit quando Totila ci-
uilatem iapt:.W crunian tityqwa populum non occiUtt nec ciuitaiem p
tncendit,ineofuh(iiiur 7,ttdcderuinglonam DcoMeJita eujjione .
8 Vciccuudumabul/

^.
1)7^ Apocalypfis. Cap. XII.'
1^74
'S' vtquidamhxretiriputantrandos poft difinitum tempusin
K mundi vitamreditinos.
cultu.qnfurgensa mortuis.mundu fibifub(li-auit,(fmver6, D
excellum&majnifelLum.quandoin-.piisiraicetur, &: teruos
:5;RiCHAR.Fa(;tume:lregnum h!iiusmundi,. t exterminandi eosqui corrupe 7 dem conceptione lui,
ratDomini, &:Chrifti r Hicinpicrifq.n.capituiuminchoatur. id eft,in ecciefu. o vittutem iplam accceius
rcgnum huiusa runtterram Et elt apertum templum Dei in cocio , pit,edantcquam ficmundi
homines voca-^ '9 rct homo \ , uirtus ea-
uitjinquoruramentibusautrcgnatDeus, autdiabolus. rc- demfuaerat^quiafuus&patrisvnnsfpiricuserat. Itgqueno
gnumigiturhuiusmundi.Dommi &:Chrifti,cius tunc fiet, finc maguoponderedidtumeft,cfep:////>'rfmfa(,quia^
cumdiaboluscumomnibusquosdeccpxt, ininfernum dc- fidciitercredimusuirtutemfmefpintumqucminnaturahu
jnerfusfuerit. manitatisdonoaccepit,eandem uirtute,eundem Ipiutum,
A RvI^Nuncquidcm regnatDominur & Chriftuseius, SC priufqam mundus fieret,unusidemqucDeifiUus,mnatura
pr^fens quoq; ecclefia rega jm ciui dicitur,&i eft, fed adhuc diuinitatis confubftantiaiem fibi liabuit.
rcbe]liS'^xmagnaparterccalcitfatmudus& fandos ciusmi it AMBR.Acccpitvirtutemluamniagnamquando perpafniftros
pcrfequitur,& funtadhuc in regnoeius multa (canda fioncm fuam,diabolum uicit.
la,quxcanentefeptimoangelocolIigentur.
a f
^'^^./"''"""'/^"''""nontantumminotcsitaglorificant "
Deum,kdctiamma;ores.
* AND.Hicrurfumdocetfandos Angclos&homines,qui
e rmpat Jworfo/?w.A ARETHA.Ca:fanen. Tempusautcm
mortuorumdicit.tempusuniueflahsrelurreftionis , inquo
unicuiquecouenientiadabuturprajnia. Eademhabet An.
ik AMB.Aducnietrempusmortuorum,iudicariuidelicet,vt
angelicamvitamducunt.vnaquafiuoce atq. conlcnfu Dcfi laudare,& gratiam eidem perloluere.
mortuimdicentur.IlliIeiI]cctmortui,quiinhacnitapofiti,a
nimas fuas male uiuendo interncere nou timuerunt.
* AMBOs.Pervigintiquatuorfcnioresin hocloco , animas f Qiiicorruperuntterram.ldcii,(ciyLOspcim:i\im operatione,
omniumfanftorumqua:incoe!eftibeatitudinccum Domi- &aliospermalum exemplum. p
C noc5!T)orantur,poirumusintelligere.Scdcs Vro,rcquie?ter A AMBR.Corrupto:es terrffi,impiosuocat.Scdquam terram
na dcfignat.VigintiigiturquatuorfeniorcsinconfpeduDci corruperutimpijfSemetiplos vtiqucmale viucndocorrupc
iedent in fcdibus fuis,quia fandorum anim^, finc corponb. rut,q landoin luxuriis &: c^tcn-s vitiis corpora fuaenutrierut
in coeieftib.atitudme,modocum nominorequielcunt. Corruperut&;alioruterram,eorum vidciicetquos
qUOd
&: ver-
b Cfarf(?ro/aaf.s.Infaciemcadtt,quiinhacuita culpam bis&malisexemplisad malaoperaperagendapertraxernnt.
agnofcit,camq.poenitendodefler.R.ctrocadit,qui inhacui A RvpER.Quiautfuntcorruptorestcrra:, nifi corruptores
tarepcntcdecidir,5iadqu3eluppliciaducatur,nefcit. corporum5canimarij,i'eruientcsomnimoda;cupiditatifu5^
* AMBR.CeciderCitiri facics fuas,&:adoraucrut,quia fanili neq. en:m in iudicio Dci exigitur caufa corrupnonis.nifi eius
cu vidcrint mftiflimum oei iudicium pcragi , incnarabilem- qua corrupitur anima rationalis^qug cu terra Dci efTe deberct
quee.uspoteatiam,deiicientfcpcrhumilitatis fubieftione &afFcrrcfrudufantl:i;nonia;,itacorrnptaeftinfemctipfaut
inconfpedlucreatorisluijfcientcsnihil elftquicquid cft,in
amarasincrcdulitatis&romnium libidinumfpmasaffetat,ac
comparatioueiliius,qui Dcuscft. perindemalcdi

Coli*
'M^ GIo.orcl.&: Nicolai dc Lyra 102
't^ qu5adiaiK>loinipug"'if''*^*PC''tc&occuUe,& inomnib. Alicitar.quiaperipfamvjfibilisnobisfaAiis eft Doniinusno- D
A lisollcnditcatn^"P?are,perquodmaximearmatfldclv:sn/:
UerlclusChrilhis.
Etdatjinre.'lieniia. 1 t\- n.
&^vl{a cft nrca tcftamcnci f lus in tcmplo eius . lic fadtaiunc ful ^ Chtifti myltcna paaMitaculj,
Jb rxSur.ationes, Qiil-t"' a^fi' 4 tetaCta lUnt.VnUeO-
giira,&: vorcs,& conicrua^&^tcrrx mocus,a^ grando magna. ^ c^ium efi"e"'^
* A M B a o s I vs,
fconditi,quicomplcuitvctustcflam-&iinfi:tuit nounm. Quiaquandntcrramfolctpcicutcre, pofllimus pcr grandit
RiCH.Quidaptiusficit)coelo accipimus per tcmpium ,
nem comnvinatioacsignisxrv:fni,queinEuangclijsia'pein
quamrcdcmptionisnonr? mirabilc ficramcntum , in qiio iicniuntiir,intclligcrc,quibu^i;ordaprauocumpercutiuntur
^alutishumancgrati^qualiintemplpquoJa c6tinctur,6

. dc B.
iria qu;
ipit,fi
tn ma
app.
B
1^77 rxpoca,
Apocalypfis. Cap.
fccundum niyf ticam narraAoncm genera'iterconucniunt:
Ipfaeftamictafole.i.Chrifto. Aliter.lnhacmuliere poniimus
intcUigcrepcrfcdiorcsin ccclefiaqLii omniarclinquiit
perlunam rimplices.qui iaborantadaliorum vfus
XII. 1
57^
draconis,reprobi,qui ante diluuium fuerut.SccTmjij qui poft D
diluuiu v("q;adlegem, inuentores,f.idolum.Tertium, iiqui
poftquam lex dara eft popuIoDei.idoIacolere fuadebant.
Quartnmfalfiprophcta;regesqueimpii.Quinrum,impiilu-
tum,pcriequutores ec
A-Bern. Vehemcntcr quidcm
I clefia:. SeptimujMve-
1 locaput
diaboli cric
2 Antichriftus.
nobisdiledtiflimi virunus dsiqui Chriftiioccidcrunt,&: ApofioIospcrlccutifunt.Sex
Sc muiier una nocue-
-> r,-lrri-i*li r^.i r\fr 1 Id fl.invirgiue Mni. bVctbumDci. Pr.rclicabat. Id eft,cuptens alioi eenerare.
rc , ica gratia Lci , pcr ^ .. jj- -r- aL''L oii
vnu nihilominus viru ItcUarum duodecim . hcin vtei'o habens, & ciamabar
par-
^ ,
6C mulieremunaom- .
Pat,tcumfuo.inlu

1^79 Glo.orcl.& Nicolai de Lyra i^Po
^ ylt9p5ri
A fi raviianab.dclbper lydeLib.fulgct.Sed dracoms caudaltclias ris viuit ecclefia, quc a regc lliopoteftatem accepit calcandi
in tcrra dciicit ,qaia illa Sathana- cxtrcmitas peraudacia af- fupra ferpentcs 3*. lcorpiones.
fumpri hols creifta,quld i m quos in ccclefia velut elcclos m :fir
A N D. Qn diabolus quiin An tichrifto cfiicax crit, acie pct
uenit,obtincndo,rcprobosondit.Stcllasitaq;intcrridec?lo iplumcontra ccclcriamdiicxcru, luncillius eledi,(limma-
cadcre , cit rcUi^^a non quc eiuldem capita ci-
b Non boraricled l.botans. c Contu ecclcriam.
multOiJ Ipe Cxlcllium
alJcft,d..boIasulipoeftMecoi,fifus.
uillbuS tUmultlb. mul
'
illodnccad ambitiim a, tcrram. Ecdraco Itctic antcmulicrcmqu^eratpariturajVt danifquc volupt.itib.
cloriclCOulanSinhurC
I
-
? j i
o ) ,. tcmlelcrecipient.iux
nium muidic motum ^^?^^^ ^^^ "^^^^ ^^"s ad Deum,& ad thronum cms,6:m^iicr S ^^ Methodii fenten-
Avoiup.a,ib.a.undu
^
vnacum.ploaDcodc
bMcnt.sdc.et.u.,i,teto^.u^^^^^^^^^^
tiam,.bidemq; impu-'
fciucrunt,deQtlum tra
fijait in fohtudincm vbi habcbac locum pa^ratum a Dco, vt 7 ^^^,"^'^"^^ d?monum
^ ^
xit.autpoltcaputilhus
, ucus. Doatinaprxdica.ionis.
maiignorumquc ho-
contntumcaudaie.uf. Jjl^ipal^arcamdicbus miUcducentis rcva^inta. Etfaaum "^'"""^ impctiisatq;
idcm agitationf . Ha:c ^ Ecai.udauxiiium. a MaioSs. hM.notcs. 9inh)lcusfubtccfugicc.
cn.m hommesanimo ^ eft pr.x4iumma^numinca:lo.Michael & AniieUciuspra: ^
lo^'^"^'^^^^^^'^^^^^'^ E
fenfilcmercmumeos
mftabiics.cxcvkltilcn ,-,. ,* ^i o j 1
i-
fu&conuerfationedc i liabantur cum draconc,o

in8i
ADocal
is.
/"" ".pocalypf'
cis cre
t j. i- /-l n j
t l.-inaiAngCliadrerico^lo.t
draco
Etproieauselt
aMal.rcorllimflaensal,onisadu,alos.
'
.
^l r ^
r
c|uivocaturdiabolustY Sathanas 1
{"tendum.
ft PrimasIvs.
' illc
raagnus ns
lerpe antiquus
b Id c(l,adueilJtius. c Id clt reyrobos.
, qui lcducit vniuenym^
a Cadeasilefidelib.acriusiacpagnaataiDantcs . ..
tcrtcna.
- f.
,
n ,1
Y mahtixgenus huma
orbcm , &c elt m proiectus terram, cius cu m illo
Sc_,angeli ^ num petdidcJit. Dia-
Konhicputan

^
B
Li 3 1. rao
raLci^.
Glo.orcl.&i Nicolai de Lyra
rum fcclcracis msnifcftantur.Inconrpcdii vcro Dei, cj non d Etpofi(inam tWi?. Cnm vi.^t diabohis fc p
li)lumfada,rcd(5ccogitataconfiJcrat,quodiaboius aliquem
accufare potrScd accu(an:ur 111 coipcdu Dci, cum peccam',
accu(at&:duj tclbmeulj,vcl .1 II di(."ftlonci,vclu,iatioiic.
vriiniinuat , innoQc vbialitcr pcr tepas&: cempora^dimidium cemporisa fiicie
n
p^nris
(crp
rni,
^
f ^quil , Qyi per
conueriationcni vitas
coelutn pctunr, & 10
jnDcohxum habcnt
intuitum.
rcJ Jlt, non lOqUCnaO ^ ^^j^ ^^^ li?tiuvbi Hfccircill. b !de(l,liadjuam
leiutasell ( hrilla..
c !(i extcrius ied odiendo
cl'.nonlicfoactunicjrn.;iii iJJni.vnuimi iiCiitent.
intcnus.
&:
proptcr
vcrbiim tclbmoirii i"ui,& non tiilcxcrunc animas
' ' ' ^i: . -
a Dieac nofle. Vcl in a !
Aiigcli.vclfjufti,
!n iraiDiibushibisapt iiiinotrslaiiiil.vcl onincsinan^ U.
b|
proipcns ddcd^ndo, Cii^s VK]ucad morcJ:Vrnprcrca Ixrammi ccli,(ik habitaris
cjui
vclin aJucrbs contri
a lA tC

% 1
Cap. XIII. I fy %6
)c,) Apocalypfis.
vVAND.nr.icoexorefiioaqiMm inftarflnminis,atergomu
iiciis eru^ati:r, hocc(t,ingentem impiornm i'jrorijanrmali
cno.nmid.Einonnm.aut inted.irum fcntationnm lunkitiidi
ne.tdijcr(us i!ia armanit.qnohicronccafi queat.infcmiru
temreiigU.A^ IlAV.MO.Poft mulicxeminderertii volantem
fcrtc-ns cx orc (uo tlu-
mcneinnk.qniamx- ^ .. . ,
ximepoil
aduentu fi-
lanftornm coni' unr.
fi ^Y Rvi'. Aliter. A.qa
jnftar iiiiniHT.s cx ora
dnconis corruptoeil
a y*!f,n.ai omnao.
"k Amb ReliquidcfeminejCCclefixckOi funtquiinfluminemiindin.^fcitnrirunt.
A" Rrcn-Quanrodi.nbolusvincitur,quar.toniagisirarcirur,
&c rotodetenns nocere coriann'. ^i dum/:leflos (nperare mi
nime valel,infidclcsadper(ecutioncm commouet,
_
,b sauaift.biiesnwta.
,b Sauaift;;bi!estt:rra.
k HAyAio Fccirqoi-
demprelinmdracocu
^ Et adiuiuc reLTamuJierera, &:aperu!Cterra osluum,c'^ab- ] his qui fucrunt anrc
^ 'cmine mulicii,s,i.
ieminecius,quictiitodiuiir(naiid.ira Dei . bi. habcnttefti-^
T /- r->i ,. T- n r cum apo(tolis&:mart-"
monium
Iciu Chriiti hciteticiuper areiiam maris. J tyribus ouosneci tra-
Jcriptnraruin.noraaut.qdnondixir.roifitcxorefLiofkimen,
didir.
* PRiMAS.Videsr.opoffecotinnari pfecutioncm,neq;ad
ledaquamtanqn.Tmfiumcn -Aq;iadeniqtit:q'iamfcrpcnsil
tcdeorefnoiTiittit, (imil.tLidinefluminis habcrep rc(t,('ed
vcre flumen eife nonpoteil-.n.ini finmen verum (anfta fcri-
cfFectumnoxi.i\otaperduci,quib.ecclcfiamChrjflidemun
ptur.i,vcraqucdodrinaCatholicaeit,qu.imecclc(ia,quveft
mulicr irta,mitterecon(ueuit de fonce ventaus . Serpens auf
deore fuo .aquis purfidas doLlrin.x nequam cmittir,5u quia
defcr^pturiseildemvlurpat.velcfiu/r.envidcri vult
dopolleauferri putabatue! a(ictjbat, f.dni corponstropheoin
ca:le(t;b.pra'u ilcntc, & in tcrrcltrib.dominani-c arq;
inferisimpcranre. hocinqua vidensbcliu quidccij rcliqais
dcfemine eccicfix per (ingulas gcncrationes indenncnter
molitur ifigererc, q lc iam nouit de nuindo eradereomnino
non pofle.quiapcrt^ u-ifcrni nonprjeualentaducrfnseam.
k AvG. Aquaemiifide orcdraconis^exercirum perfeqnen- ef.'irf/r.Non thoesilIosvicirminores,ledtm fuperarena.i.
tiij (ignilicat, ablbrptaaqua,de perlccutonb.i(3a.vindiCta.
infructuofosmoram fccir, in quib.apparenrfigna veftigij.
a tit

1 )^7
Glo.orc!.& Nicolai dc I
a Cjpita . Ad hoc vt ut bcne poffct idos vinccrc.Talcm fami-
A linmiibiinltitiMt.
sV Am B.Draco fiiijilitcr fiipcrius leptc capita habiiiflTcdiclus
elt.CSi 111 caprtib. (cptem diadcmatn, pcrqn.x-ocs repiobo.^^qbu';
diaboiis ad decipicnuu geiuiihumaim vluscit,diximus
''finnuos, Hcc
fu-.iTuc
aut bcttia np in capitib,
lcd lu dccccarntb.deccdiadcmata
hibuillc a
dcfcnbirur. Idcoq:pcc
dccc cornua gctcs qiias
fibi Antichntlus fubm
icoiai ac ijfva.
lySS
i-cshabe'.-e,hvpocrifis Anriehriftidefignatur.QaicuMtfatu- D
riis homo niigiTimii,%,v-''-i":i''' viv tutib.te decoIorai-it , vt tacih'*
ftnitosqiiosq;Jcc!pi.u,l'oivr(iimvcro,qiiicallidifiiinuerra-
8 Quo.d piincipiuiDiUel slios iii>los(eex(oII:arem.
b .i.miiicrjcs- c Vr.ini-rfjs njaloi. d .i.coper

i)g9 Apocalypfis. Cap. XIII.
-5 ^ ANDREAS.Caputquodhicvcluti iugalatum in medifl busfultum.-Chiiftumefleputauerunt.
A^ proponituralterunuminnuit.nlmirum aut vnum aliquee *Rvper. Hicillagcncrariomaximcculpatur, qu^talem
principib.ab Antichnftobccisii.pr^ftigiis eiufde inipolturis illu holem fulceptura eft.In hoc culpatur, quia nifi tcrra effl;
alum,denuoexcitatum apparuUre. Qna artecum Simo fent,fi quid eoru q lurfum funt faperet,n6 admirarcnt eius
nia?us familiariter vtcrctur.abapoftolomm coryphco cft altitudinem,terrcna glonam,g[ verus Chriftus nihili pedit.
certe
rcprehenfus.Aut Ro
nianorum regnum diuifio
neilia indecem partesinicrfedionem
quodammo
dopalfum.ad monarchiie
C Etda.taeUei,&c. A An-
D R E As. Triennii fpatio
I cum anni dimidio Dcus
2,
formamfcuiufmodi Augu
finetil!umconuitiis,ver-
Peiarcenlioncm.
a iii morte,&: plaga
mortis eius cLirata e. Et admirata e
I Imitans bcftiales. a i.AnticIiiiftLim. b i.dijbolum.
vniucria terra beflia. t
poil
adorauerut draconcj c[. bifqueblafphemis, cflc-
Rcfmrgendi vt ridebatur. Antichriftum.
3 ftenomen impeterc,
lan-
ftiC^farisxtateex ftabat )
abAntichrifto redadum,
rurfum conualuifle,&: qua
fiin integrum reftitutum
denuovifumefle.
blafphemia intelligitur .
Blafphcmia ergo quafi occifaeftmodo,quiaquam-
uisfintmulti, qui multas
blafphemias mente conci-
B piant,malum quou mentc
conceperint , non audent
proferre.Hocigitur caput,
temporibus Antichrifti
mortuumvidebitur, fed a.
diabolo in Antichriftura
1590
deditpoteitate beilix,&: adorauerunt beltia dicetcs ^aofqueaffiigere.
Cum iffurrexit. a Volnntari einsicrjftete. b Pcimiflione Dci. jf H A-V M O. In tribUS
Quis fifis befi:iej& g,s poterit pugnare cu ea. Etdatii / annis&Oiiiiidio, quadraa
Magni loquio fc extolens. bQuiadicetfeCtium Dei. 6 ginta duO mCofCS lUPt, aC
c efteiosloquesmagna,(5:blaiphemiaSj&dataeeipo yqueidcirco fpccialiter
* A M B R os. Per caput
in
'
operatipcrmenfes.
his meufibuS , vltimum
quod non occifum , fcd^
teftasfaceremeresquadragitaduos-Etapcruitosfuu tempus.&perfequutio
qjafi occifum vilum eft
a Nc{.tndo Deum efre. b i.contra Dcum.vcl vlque ad Dcura.
Antichrifti .
fignificatur
in blaipncmias
ad Deij,&blaiphemare nome ei^, & Gencralitcr autcm omne
ai.omncsillosquiabillismaiorib.protegimtur. Pccmiflum.
tabernaculuei^,eteosquiin c^lo habitat.Etdatucft
Corporalitet.
Vel cos.
iUi bcllu facere cii sad:is &vincere illos. Et data eft ei
n .
8
tempushuius feculi,ado
mini praedicatione vfquc*
ad feculi finem.
* A M B Ros I vs. Sicuc
-1 i'oi- -o mihividetur,intribusanpoteftasmomnemtnbum,&populu,&:lmgua&,nihilprodcflre cuiquam
a Et plaga TOOj-m.Artemagicaafcendctinarcafcrentib.cum falfumqueeflequicquiddecisaiidclibusafleritur.
demonibus,&:ficcurabitur,plaga mortis.c.quia prius mor *HAyMO.Ipfequi nunc apcritoraieprobotu ad blafphctuus
credebatur,poftviuensreputabitur. mandumDeumvelDeiferu^,ipfctucapciict os corpora
b Erarfwimdff/.eirr.A' ANDR.Miraculaq Antichriiluspr^ liier,cuminillodamnatohcniine habitare inccperit.
lligiisfuisoperabitur,addiabolumquiperipfum & in ipfo * AvG.Hicmanifcftumillosfignificariquide ecclefia re- ^
erii efHc3x,refcrridcber.Peripfumenim draco impofturas ceircruntCatholica,vtquianteocculteintra ecclefiam qua
fuas excrcens publicc adorabitur. fi fidem rcdam tenere videbantur,in perfcqLiutionc apetto
:: AMBB.Petterrampeccatores homines defignantur fed oreinDcumproferanrblalphemiani.
'
quomododiabolumadorabunt.quemnon videbunt? Sed
adorabunt Antichriftum.&iin Antichiifto diabolum.
* HAyMo.apertedemonftraturquidfit admirari vniuersa
terra poft beftia,i.rcprobos &:tv:rrena fapientes.In eo itaque
draconemadoraiut,quodbeftiam.i.Annchriftum,no:folu
diuitus&: potentalibus,verum ctia cle^toru fignis
&c virtuti
V
bus
NICOLAVS DE LYRA.
iSr 1 Etplaga monis.inopinabiliter.
2 Etadmirataeft,&c./5ropfe>-r

t^ucit.
HaTmo,
H7ina
B
1591
Glo.orcl.& Nicolai de Lyra
15^92
* AvG.Dcdiabolodixit.veleiuspopulo, quianoneftfcriptiim
nomcn cius in iibro vitae.
'ie HAyMo.Qiiiseftautcm libcrvitsagni.mquo lultorum
nominanumcrenturadlcribi, 111(1 visquxdamdiuina.qante
irtundiconflituti()nem,advuamjBtcrna ranclos paras.deindc
pdelbnauit
fiitiiro^.Q^i libcrpr^
ab xtcrn orum focietate fidclium , quia quici O
obaudierint.perpetuocapiiuitatisexiiicdamnabuntui-.
c Q/in.Antichriltus&: luiocciduntgiadiomatenali&perfua(ionis&
pcricruntgladiosterniiudicii.
d H/c - '--
i
3 tioncmbonorupatia
. tes finnt &: fidc tenct.
"^ e E uidt. Deicripta tGcn
^ ^ g fuos apoItolos,quos
tcrempturuscft.gladioque corporaii iuftorum corpora occi
lurus.ipfcglau/oniortisperpetuzdamnabitur,
* HAyMo.Hccvcrbaficutptinetadoe corpus Antlchrifti,
itacicad iplum pnncipemaiorum Antichriflum, quiduob
^RiCHAR.VidcnsdiabolnslanftamccclcfiamdoniscsElc
Ilibus.auiltis virtuiibus 6^ auxilus munuam,& fupra pctram
qu^ Chriftus cft.hrnuter lundatam, non vno modo noccndi
Icddiuctfisaggred.tur,&:eamexpugnareconatur.Vndequi
p beltiaui afccndente de mari impugnan cam fuperius legitur,6(:perbeitiama(cendentemdct(.tra
eam impctcrcnuc
pcrhibtur:quianon lolumpercrudelesgcniium principcs
vcrum 61: per fallostalloruni chiltianorum miniftros & rc-
fus cft.c^a cms mors ab eJtordio generis humaniin sactis piib.
Eua cx eius cofta
pnguratae(t,Inptimohoiedormicntc,S(:
faciJ.figuratain Abel,l(aac,Io(eph, 6c plurib. (acrificioru ri- gcs.quierc cius frcqiicnter pullat^&cper iUos nonunq turbat.
tib.QuotiesergomorsChri apatrib.p;igurata aut pdicata, * AnD. Suntqui pet hanc beitiara Antichriltum intcliiq..alitotiesagnoccis'ett.Quduishocfimpliciterpointitcl
lie/,vtn6dicatagnu occisuabor.gincmudi.Icd nola IcVorii
fcripta ^boriguic mudiin libroagniq^ eoru faluteoccis' e
b tandema la
i);'

isn
ADocal
pocalypfis. Cap. XIII.
1594
t> *And. dicifurhabereduocornuaagni
i;i.io-
cornib.fi milia.ob
dicitorcsantidinQi,reniperinpfitiam3ncrcpotenmt?non, D
^ idfc.riaffisquod fub ouiiia peJle ca;dis iiudiuocailtiq;lupi quinpotiusdilcuircntper vniucrfasmundi partcs pr.Tjdican
ferociJiucxiare fludeat rum etiauiquod initioaliquam pie- do,(ed vbicunq; fintiita eaficerc
(ludcbunt.quciDi fcuiipla
tatisformaniprcfeteret,quadere Ircnxusfereita fcribitde
cira.quafi fempetabeo videantur.&inCiusconfpcauconfi
latlr.nx faicilitcYquc pkudoprophetam vocat) loquebatur fhnt. Jntantumquippciim honorabunt, vtquidquid zCturi
aitvrdraco.
r m,. , u .- i "^ = luntcoraiploleagc-
* GrEG. HabctduO
a j - .--. ^ i- r z> _
Quiafiquidboniineu viiebimr.fimuUtiocut. h i.omnes mo^os decipiendi

.;
'
U9T'- Glo.ord& Nicolai dc Lyra 1^96
arr/dfl.t/Mi*i'o.Quimagicaartcficictftatiiaraloqui&fii giturnifiopentioillorQ^&qdpcrfronteniafiJesexprimi- D
turapixdiccre.
^' Ak D.Narra: Apol!onins,&: alii confirmant.dcinones mcantatioHumK
prxih'?,iarLmMii,perimagines6L' rtatuasarborcsrurlum^S^.aquas.petquealia
eiufmodilgpenumero lo-
cntos.arbiiior &:pcr
inoituovum cadauera
loqui potVesnam
6C Siion
maciis fn B. Pct.
'
tniiin hlftenUS Cxfu- a.Morticoroon.
i
tiuPHntergocharaftcrciu dcstcra nKinu &.infiontibvCjavbi
debucrint hrc pnra ora uirtutfi , &; fidci ibi iniicniuntut ma-
nianib. luda;i hncchaiaftercm ecula:criniinisdetuipati,IniuSjOuia
diaboli opera faciunti m fionte,quia in eum crcdent
&: iliu rcccptiiii
funt.
lieftix,qux habet plagam glaclii, &c vfxit. Et darum c Adjabolopcrmillionepci. cT^uUns pcffk
d\ ill
emere,etc.
b lleftiftnit..
*
ij A ANDR.Quinbeftie
2 quoque c.iiculum ad
"
bQui tticentDeumfuuin.&omncsiedpcrc&nemincmabiiccre. 6 CmcrC aut Uendcre ll-
(ciuit,quatenus (e fe lli^^occida tur. Etfaciet (^ os
puliUos & diuircs ct
magno.sA' 7
"fX^^a^^o^irhe
palam mouerevidcrc bpaupercs, 6c iibcros &leruo.';, habcrcchar^crcrcminacx- ^^'^^^ ^'^^,^^ ^^j, ^^.
^
tur,&:iiintcrim Apo- ^i
aAd4iicMui.yciictuosDci.icquircte.vcUdiiiuituaicmfcr.ium. Tnrum a i uita: vfum ne
ftolus hoc im.poftu.fi, ^ jj.j.^ manu,autin frontibus luis,& ne
quis poliicemerc,aut ^^^^^^^.,^^^^^ penuria,
cituittutcm,quaTaiio a'iuiafignatiniiuupmijicc(u>,&eu:uf.itcbuntut. iiad violentam morte
cumexcitaucrat,apc-
vcndcre, nifiqui habcatcharaClcrcni , aut nomcnbcltix, ."
1
digat.
racru,&:vim,quamor ^ ^j ^
bQaiaicsobfcurj,aticiitoj foct. . .,. ,
V a Vel nomcn.
,-
...... .,.....
.
, .,
-.,>.,- I,- 'n"''^ -i 1 i4.;ftAMB.Scimushuma c
tui vcic rc(urgunt. pu j ^^ ^ nume rum nominis eius . Hic fapie n tia elt . Qui habet ^^,^^, ^^^,^^^ poffe
DllCeaeClaraUCrit, Aa aVcluomen. bI.iccti.ethocDcuwiarebit, jgjubf,(|ere pifiautVCn
r[".'^r1"A'r.?l"rC[;?
dromum&sadmi-
^
intclleaumcomputetnumerumbeitia: . Numcrusenim damaliquandohomi,
nes.autemant. eo ita-
SiftrJaXmonum vtimpulfum , befti^ imaginem faau. queantichriftiperfccutioerga fidelescrudelius granabitur,
tum,arte&fraudcdiabolnlliloqucndifacultatcmc0mrau quoeiusinterdiaufuerit,finequovmerenonpoterunt.ba-
'
nicaturnm
ciancauthocantichnftiminUtn,ut intempore necciluatis
*AMB,Scd&hocquofdamagosfccift-elegimus,faciebant cos,qaichnlhanitatis fideocculteferuarevoluer.nt.depre-
hendant,PRiMAS.lnhancmcrcandi&uendcrvdimemionc
Ji.ppeperartemnccromanticam.vtftatuxviderenmrmo,
3cri, & oqui al.tcr , Imago fpem habet hols, fed non eft ho- docuit 9 ficut in bono lymboium tradit ccclefia protatmu
nio,Simiiiter& Antichriftuspropreroperationem fignoru noftr^ uluti,ita8c iUiin malofedefin.ttone quafi nolacrint
coarctari atq; vinciri, ut nec mcrcandi aut uendendi iman,
putabitur efte Dcus, fed hoc falfiflimum erit,- ifnag.nemau-
tem Antichnfti facientquieum Deumexiftimabunt,
* lliCH.Atitcr facietimae.ncm Antichrifti .-naterialem.fi
turhaberelicentiam.fic it mercatores.qu.unamdenEurnauc
portari,uniformi cognofcuntur figno teneri.
tut nos corporcam faluatoris, i5i lUam per incantatioaes fa- d T^^^tsemm . i. qui expeaantab eo remunerationena mino-
cietloqui
rem,uelmediocre.ni,uelmaximam.
b Hayerecharaaercm^&c.ln manu & m frontc ponent figna, c Qui habet.Ca Uber Gra:ce fic editus fcdm Grscos numerus Prh
VtomnesDcumconfitcanturfuum.uerbo&opere.
eftqua:rendus,apudquosoeslicersnutneru hgnih.cant
nom
AMB.Poteftfieti vtficut nos habemuscaraaeremChn- mcneius Antemosqdeicopetit^qChriftopriusdrva.vnum.
"3
fti.i.cruccm,qua fignamur,ita habeatantichriftus propnum n.quinquaginta t.,ccc.e.quinq;,m,quadrag.nta.o.lep_tuag.ncharcaercmTquo
fignentur li qui in eum credidcnnt. Al.tet ginta.s.cc.Vcl Arooyme,..ncgo q C hnftu negat Dcu m quo
fopc permanus,opcraintelligitur:charaaercm crgo Anti- idenumerusa.unu,r.cc.n,qmnqu,igmtax).lxx.y.cccc.m,_xi,e, ^^
chrifti in dextera manu habebu r, quia opera maligna doftri quinq,Vel Tit?.i.fol,gigas,q3 vcre Chrifto,ulurp_atiue coucr j.
Cna:antichrifticongruentiaexcrccbunt,
habebu.it &:infron- nitaHtichn(to.T.ccc.c.quinq...x.iterut.ccc.a.unu.n.l.VeIla.,
.' te,per quam mes Ixpe dilcernitur, qua ex prauis opetib.quas tinis.Diclux.ga ipfc fe lucc efte ' ^l'Cct,D,qumquagmta,i.c.ce.
" --^^.-^
peflimasmentesgerant,digno(citur.
AHavm >.Qi'id pa" devt '-i^'' Ti.^riumrepioborumintclU
NlCOiv^vo Dt LYRA.
a Deo.
:,tfe Etdatum..prmji//ra
iWtdzKt.i.uigoremjuf le^i.Lex.n.dicitur viua quamdiu viget,et
mortuacumabrogatur.
3 Et utioquatur,./nww ruam oHendat/icut dicitur.Lex talis laqui
turin talt caju.nam omnia fere accipiumur hic
tUTintaltcaJu.namomniafereacctptumurt}icmeiaiJiJurn,c.
metapborice.
^ '
'
tunj.L.quinq;.v.quinq;
x.decem 6c fic cadem fumm 1.
rScx
9CCultaadintelligendu,qt4acaperepropTieefifapientum.
14 Qui habet.v/acf & penetratiuum ocpultoyum.
15 Computet. Mlahimett,aracenos. wai/ .'. .....,,
^v,..^-,, ^., .>,,..-... ^. .
.
,
.^
pHlt,ftcutaudtuiaffcrtiueaquodamepifcopoordtmsnoH't,quiperpl,u-,
II Aatnumctum. ficutferuiSaracenorum,aiterittstameniegis,qui
communirant cum eis in humanis, eo quoifint
de numero famiii do^ rcs annos inter Jartaros habttauit . ?ropter quodfaiuo meitm tudi-
tnus Saraceni. cio uideturquod ifte numetus annorum fit incipiendusabtncarnatto-y
13 Hic fapientia. Hic ponitur uelatio cuiufda fecretafnl,f.numerus ne Domini , & terminandus in morte Mahumett . de quoprophetiic^
^nnorumrcfpictensMahumetum.idcodtcttur.HicUpicntlaQa.i.res loquitur htc loannes . Quod fic
deelaran . nam ab antio
'poteft
MOP^jlLlTE^.
occuita
^Etiatum eji illi ut daret fptritum imagini beflie,& ut loqHatur,ma-
*'"""
go,&c.\d cftjVQluntatcmfiliotuedifuum hxrehmuttbis 8{
fadisj ^
^

C i9'
l.a}o.
1-97 /\pnr .poca Cao. lypfis. XIII.
^ S-x rriTmsperfeftiJS numcrusefl, & fTgnificatillos minus
A pcrlcct isquico. giti lunr, 6c pro moioruo dcce pracepta
iertiac.Scxiginri 'ig.i fic.'t m^.liocriterperfcc>os,g[ dmiillis
lej;a!ib.con ugiis n caititafeperniancnt,i5t irerfidcce prs-e
pia ,'r() m:)Joiuo.6plent.C;cntuin figniticatpcrtcchlliaios
qji mirnt,s.5(:corpor.'Sinrc
gntareainon V ol.uii ck' de .... .
ce prccepu perted tTi ne nomiiiis cH:, Sc^numerus eius fexcenti lexaginca (cx
iCTii.3LlU.lltreUJun( /ruCl/irn,
diliinirt/riaum^aliffxjg-fimim.altfcenrrrim^m.VAdiCdpuUAnchrittuuncdicentneminepo(reialuaa,iniiAiu;chaaoob
tilenntaliquefndefiuclibusillis.
A iREN.CongrueiKernomen beftie habebit numcrum.fex
ccntos lexagiuta lex.recapitubns in lc onmem qux fuit antc
diluuium M
aiitix'commixtionem-,qua;fa(aaellexangehca
apo fa!ia.Se.\centinamqueanniN.)cfjbq.iofuitdiluuium
?
kqS
m.igisfidedignumea.EtcmprjEiiaumnumeriimhabetin D
le.NosramcnnonpenciuabiUiurmec>neca(rcucraniej>pro
niinciabirnus hoceum nomai hjbituium.lucutesquoiua
ftopoiterct tnaiutcltcp fcnt. rempoicpr.Tconju ivoi. cii
eius,periplum vtique cdilum f iitTerqiii-sc Apocalypfin vjderat
Hunt auteui nume- .
a Vel anieinos.val iidiii. ,.., _ . , .i- j
tnninominisoitedtt, \tcan
1 uejmus iihmi vcnicutctn,
icientesqiiisc(t,nomcnau
tem eius racuit.lquoniam idignQ eit pia;conan a ipintu laado,&c.
* And. Capp.idox&:ARTHAs,Pcrmoduiriexercirationismuhafecjdum
B.Hippolytum &:alios,conhrig' ^ni i.omina,
qua: numerum ilium c6ple
hunc,quod ex ip(>s portabit qui ueniet.quado multa no
tiua vcrp,u t mKCi ocA_ cV,dux improbus , KAytia-ffiAix/Siqoi , vc-^
renoxius,a5A3>Sxffxaw;,umolim inuidus. i>:^Ms

1199 Aad itio. 5600
^ UtriafncratahoTbeexdufa pcr doSrhsam apcp.olotum &difdpulo-
A rumChnfii prout proflMta!umfuit E/u.fecunJo, de ttmpore ChriHt.
fj idoU penicus conttteiuur , fimititcr 6" CoJJroc tjui fe feierat vt
l>:u*n a:mde terra quia
heftiaiiter viiiens,vt infir,
fatebtt.de Gentdtbus & cogitaiionibt^s lerrenfs ^d fublmettt potcntiam
mundattam afcendu.
^ Dicilureiiam babere diio cornua fimilia agni quiaftcut vcrtt>is eitan-
-
geltcaper duocornuafuit diuulgata./.propb-iicum C apoHelicum,per
fropbdtCMm.f.pronunciantem, ir apoiltlicum dcclarantem, feu teiiificantem
,ficfai/ttas S.:r.xcenicafiiit ampiiata perdilum fedufiorem
fingenten, fe habere prxdicia duo co>nua ftmut, vt ditliirn csi. Vnde no
tanter dicuiitur duocornua fimiiia at^nt ,ado[iendendum,n4 Jciiicetpropheita O"" apoUolatus ,fedfirftitia,id-
eiijiiiafcuiimulaia.
f.t notendtim qnoJ Saraceni h{C diio cornua falfo nituntur fundare
indil^is vtrtulqucT eHuincnti f>e cornu entm prophctico alirgani 'l-
lud Dcut. l S.ra.Ttoph^taHi /u/iitabo eis,&c. quoa du uia de pr^ditlo
adin.plert.Defecundo vvtoalitgant ittud loan.i^.d. Tarailelus anicm
Airitufjitniius , quem vtifti t paierin norf.iiie meo, ttte uos docebii om-
nia.Sta/aifitas vtriu/ijUf aiicgatioiiis euidentcr fjabetui .t^am tnprinta
mamfcsle fiabetur.Dc mcdio fiatrum tuoriim . quodnopotcfi
^e prsdtCto l'e'iulore intelltgi quem ipfi confttcnturfui/ie iffiiaciiiain .
Jnfecundj aiitem manifche habetur, qiiod tile qui nuUtnius erat , hif-
Ifcba! do( ere omneta veritatem O' ft;igererc omnia quf ChriUus pr*
(epit: con/iat autem quod fiptlrinam euangelicam pr*'H5lus /edutlor
y Huanium infefuufnhue\tit,vnde de iUo uon pofjunt aiiquo
mouo vrtficarivirba
prtedfSa. Similiter illud quod iigiiur \^Ui,Z\.cap. EgO
cnimdabovobis &: fapkntiam, cuinon potcrunt i(.fi(lcie
aduerUrii uc/l^ri. nc potcii mtiltgi de prce itio fidulore qui nullo
nododocuit verftctn,nec ipfe ^ eius /iequaces per fnpicntiatp rcfi-
g. i\unt,fedfoluin per violrHtiani,{s- arthorum poientiam vt per expericntiam
habetur^H^ tnfuo ^ldmano exptefje traditur quod Dcus ma
dauit fibifVt pergiadiufn cogerec poputos ad recipiendum fidcm fuam
i4d defignandum autem jeu fingtndmfi ,^i{ccpit feruare pnmum /aciamenium antiqut Tcii.f. circunciftonem,
^ pitmumnoui.f.bapti/mum,omnr-s en mfub prmiitia fe3a errantes
tna/(uiicircunciduntur,& tam viti cuaw fcemitix bapti^^r^^intur aqua.
Jn vtroque tanren errauit manifcfit (th vtroque Teliarnento . T^am
fircuncifto fjuatn otiaua diep-ie- ipitia f!cri,vt Leui.\2..a,in xtate adul
ta inueniii,& vliiaper ipfos fi' r& Or prfdifla rmuhctfio non efi Mor
Baptifmus
.
faica,prcut voluitfir,geie,fed Jfntarinica ftu '^ahaottca
autem quiftcundutrt vmtatcm aponoiica doCiiinit non iterattir , cum
f'^ generatio fpiritualis correjponden s generattoni ca> tiati non eH mfl
ymca.vnde ad ^pfjc.^.a.Wm tidcs vnum bii^iliwz.nam frcuiidu
gi.vna Cfnifii mors vnum bapiifmum confccrautt. Ipft uero fatw-^^ttr
lesfgpe ciT fipilfimebpti:^antM,f''u aqua abtuunttir pro tmmtimtiitjs
tamincorpo>attb.nam ae Jpmtuaiib.immundittfs niinimecurani, &
fic dicentesfc cotifcruare vtrdq; legem,utnu/que manifestant corrup-
tores,etfic patct qv.pi hmnsjett*. fundamenta/unt faiji/jimxfitiiones.
fircatenium.J deerrorib.C uiiijs muitipiictb.in eacomcntis.Scien
dum quodprout babeiurinquodam tratiutu fratrisT^uoLiioeordine
frsdnatotUM,qut incipic Q^^otfunt dtesJerHi,(^c.ens , qiiodtn paradifo iceiefii
hahent edete & bihfre epul':nier,cr utt uirgtiiibus & huiufmodi, quoi
riJtcuium efi dicendum i>itcr lenjatos.
Circa uero
agrnda lonfciit pluraiitatem ur.oiiim,& concubinarim
& ancetlarurn q.untas quhijUC ca:pitinbetto,& potefinutrire,accei- &
fit ettam iple indt/ferenter iixorcs aliontm.fn quo vtdetur conucnire cH
T

t.
c
^
B
'
cn-
-, 'crf
c
;
1^01 Addi ClO 1^02
;'-"'
fela vero hiitus Mahiimeti modo totaliteroppofito,qHodficpatet .
da
olniie-
ptione eiusin qiiOtnayiimc difcordnnt,fLilicet in Chnflo,fjuew
ludsidi^
cunt noncfjc Di'urn,nec bonum homincni,CbriP.iani vero nonfoliim di
cuntcum efftfanliJfimumhominem,fedctiam
vcrtnn Deum.MuUe ctum
ali.c in
rationesponuntur pricdiBo ir.K'Litti,cx quibus habetnr ma
tiifei\Ci(]uod priiium .Alchoranim cH pli'num crronbus CT ritijS,un
de & propiie figiiratum fnit m rcuclanoneheati loanntspcr befliam
(^ W(retricem,vt per beiiiam intelligant'tr errores incognitiunc, quia
ficut bep.iacaret cognitionerationis,!^ fulnl'.eris meretricisfadaefttibi.noliiifti erabclcerc.:/(i
Licet Voi-.dlaior hoc qaod dicitur,bes^ia 6" mp}-etrix , appli-
cet diucrfis ratiomhns eorum.j.Turiis & ^cgyptij^ , tamcn viraque
t}.itiofecuniun2 n.a^is & minus viriinqne paritcipat viiium modis pr^
diclis,Kj: ho de icrtio.
Circa quartum qutcndum uidetur quomodo adfeB.tm qudi tot etro-
res & vttia enort/tiacontinetttantamulttiudohominuin & gentium
diucrfjtas conjtuxi}, iT~ eifam firmitcr adhxret, cum ratio naturalis ho
minum , proiit in i. Ethic. Jcinper ad optima deorecatnr ,perconfeqiiens
liomincs ex diiQurutionis hitiufmoiifulfitates & errores ahhorrcnt.
^d quoi dicendum^qiitd prctit potefl h.ibcri afan&o Thom. in fitm-
Viacontra Gentiles hbro i .c.6.M.ibumctus mtrodiicendo erroremfuu
veritas
proceJJitviacontrariaill''JSVixq!<
cuangelica perChriHum
Zff-etus difcipulosfuitinorbeinttoduEia.Fcritasenm euangelica
twn
bumanomodofeu tnundano.fedfoLnm diuinofuicin
mundo introd'tla ,
7\irtt,tn veritate euangeiica on/ncm humanum intclLcIuin cxceden-
tia
fr^dicantur,vt trinitas perfonarum ctm vnitate e[fenti(f,in diuinis,
C i>aliira diiiuia & itf ChnHo couiunl.c m , vnitarepcrjonjc & Ijuiuf-
Tnoai qu cognitionem naturalis inteUelus hnmant excediint .In fe6ia
yeroprxai :ta nthd :raiiturciedendum,nift quod deftcilia quoLtbet me
diocritcr
inicLLigente natwali ingenio cognofci poffit vt unitas Dci ,
& cxcelleniia (^hriflt horr.inis Et quia multi hominesfubflantiasfpirituaLcs
i-paratas non
cognofcunt,ideo afferuit ejie corporeitatem , vt diilum
futtin j art Itemin veritate
euangelica voLiiptates earnismaxime
..ohihcntiir,^ omnia in
q-t.i mundoJunt,cnni:mni docentitr, Cr quf
a tota hiw;aiia tnuLtttuiincJc-re appetunttir,utfuntltbiiines & delctia
tiones
guLiJxJnorct, crprinctpa!us,& huiufmoii quibus animi morta
Ifim may.imeafficiuntur. Infcclavero prxdicia
voltotati carnaliim
habnnrcLar..ttttur ,vi eti im faflus &pompehumana tanqnammaxi
me virtuofa docentur, vt
patct ex dilis fuperius. In veritate etism.eHa-
gcLica prornittuntur & prncmia nonfolum inuifilnLia , fed etiam ab ho-
miuihu < mi>rt.d'bus tncomprehenfibtlia, vnde 1
Ifa.lxiiij. Ocu US
non
\\A\t.& Apo^iolus.iyCor.z.b. Qwod oculus non vidit , nccauris
d.\id\\Xii,liCc..Ad tfla cnim non mclinantur naturalitcr corda humana.
tjux tantum ftbi cognitafcnnium naturatn pot.us ampLeCiuntur. \n (e.
iia ucropr^iiia bo>iafenfibilia,immo cir carnaLiapro prtm^ HnuLi protnittuntur
vii am dtvJum esl,cx qwbns patet ratioquare miiLtitudo tnx-
g-ta immo maxima hominum hificfel^ adhxftt.StuLtorum enim injini
tusefi numerus-.EccL.z.a. Etfecundum confiderationcm ad maxtmnm
miraculum euangeLiC lcgts reputandum efi,auod antmi mortaLtum per
^dcm euangelij ad tantim detieniunt,vt contemptis viftbiLibus foLa inui
/it.diafinalitcr capiant.
E: attendendum etiam,quoifeiapriiia in armorum potentia tan
quam ptr fi^na a t>eodatafuntntroduia,cum tamen taLia fxpe latrn^iibus
& tyrannis non de{unt,cuius contrartumfuit in uentateeuan
gelica,qu non perarmorum coaliuampotenttam ,fed pcrterribiliam
perjecutionum patientiam,per apoHoLos (Q- aLios difiipulor efl introdu-
tia,
'\otanium ctiam,quodnonfapicntes in rcbus diuinis feu humanisa
princtpio prxdiiamjciam receperunt,fed homines befliules m defcrtis
morantcs,omnis dolrini dtumprorfus ignari,per qwxrutn miAtituitnetn
ahos armorum violcntta adhanc Legem coegcrunt, vnde Licet pro-
ccjfu temporis aitquiphdojophi in .Arabia,& tn aLiis partibus huicfeti^
fubtclitJurrexerKnt,vt .Alpl}arabius.Mga':^lus,Jluicenna,.Auerois,
(^aLif liluamen nonfucruntinprimarecepttone,fedpo(lmagnum te-
poris proafum,q;ttliiet in publicotimorc hnmano confenferint pradi-
Clefttlejiiut multi phtlofophoruni idoLapubLice extenus coLcbant ,tavten
intus ca vana ejfe ctediderunt.
Scd contra hoc quod dicitur , quod/eiaprxdi!a
delelationis habeuas
rcla%auii,forle pofjet dici oppofitiim nam prohibitumefi eis vinum
omtnno, quod esl de vchementtoribus deLciabtLibus gul^, ftmiLitcr
fuit eis iniuntum iciunium.xxx.dierum,in anno quodvidcturfatis af-
fltituum.
Diccndum adprimum dupliciter , primo, qutafeSa iHa initium hahuit
o" fundamentum tn
rcgiontbus caLidifftmis ,ubi vinum non eU tanttm
dcJiJeraliilcprfiptcrx}ium,tediniLLisparttbHs frigidafimt magis
ajjpctil:ilu

vCrA ;fi
ni s.nt.t
1^03 r
^'rkntxelotypiamficntaUayltiaqufdevxoribusfufpitintur .' Er
:^\l !icl5 1
quia
A ifiafeflanonmcuTritprccatum idololatrif committeudo , nec permttt
tendo,ideo mmirumfi Dctts ea longi^ri tempore tolt rat tjudtn alias f-
idololntrahjt . S; autemdica
(laspr^ccdentes.quaruni qudibttpubiice
iurdehoc,ifuodidololatri.mmulto matortbus temporibus Dsusfmifi-
teriius ah
fncapii niitnfecundum quofdam a temporc Enos , ijui fuit
jidam^de quo Ce. ^.fecundurn -vero alios a tempore tifmroth , de quo
^tnef. I O. & quidtfuid fit de hoc manife^um efi , quod lertipore ttloyfi
faciam Jll-
^Ae^yptijidoiacolehant^-vndetn Exod.\x\A\XS Acgypti
f(\\\im..'if tntempote Bauidlegitur in pfal. Omncs dii gcniium
hxmon\z,bLd-Dtiieratio prfdiila non ridctur habsrelocu, cum ftl
tna,iifeiinm,ejuod DeuspermuUa maiora temporisfpacia idololatriat
in Genttbuspermifit.jidhociicenduquodiiololatriti efl nomen geneiis
fub quocrmtinentur mult & uarixfpccies fdolonm & cultuseori
ynde diuetfxgentetfeu nationes diuerfa idola colcbantfub diuerfit fiti
bus,rnde ludicum.to.filijs \frael '^'^ -W..:-> ^
'^'^'Exq'itopatetmaiiifel{e,qtiodverfiM'ieci:leftaHica^^
fiiiiltnprofperitajibns mmdariis, dicente C//>-/y?o /p.i8.^^..Regnffht
liVctirn non cflf dchoc mu'ndo.yeJpbr t dduerfitatlbuhnunda
rJ/J pro nominethtifli tolerandvs Qubk ctiam ex pfoceffliffrimitiux ei
ilef(inb6n{sfpintH3libits potefl haotrt.Mdnifeftutheflenim, qmdiii
htUftapriinitiitddtehrp.oreapoflbtclritrh djqueadfcrnpuss
pi,quund6^'Tiult'a'p6tefiu's rnu)]dafid'eratapiiifidples,tiiHd)ecileftat}i^^^^
xirne prbfp*ral}Mrtr,!nfpiritHai[bhs,fiorvt)si'eniTn infreqfv/ntiliustyi^
pha ibusiffartyrJ.iiiqiidhdapi^fideChiifiifuHinenddfumThi pnniificet
^dl!fprjldti& i>iri''r'eli'^-}fi''ii^'f.tiain fnnplices^-viriufqiiejlxus^^id
Chriiti nominc g.videmcf iormimt^ &rabic'ttt tjrannorum ai rnortcnt
acerbif^maftifufiin^timi:'
'
-'-^-^'^^ ukxtu:.:^
..;.
wM^oiri-;^.-.
ExqrfihusTrrarufc^H'ahu'tTir';^tiMMr^fts Hii^^fcitivttfiitef & fpCf
^cbaritJtis f)'fo iuhcin eickfiaiq^-is-fUnt-v^^r^ iirrhaxim.i hoiia.rplri-
t':idU'a,inaiirneabti>idahHni,'^iian:i6d-.it^ in pTocefat temporis fiicle^
in'.ignaspatefliti^ffScid.ires6bii,riiyrii'i't,t'iinc'p'rdtt'
viriittcS & ff^
riitfericbrdiam^diiitTi-amn&nextotodefecermt, noHtafnenfuh eoiem ur
gOfeconiihuitiier rvycriiitititrficittinprimiituivtisilmidifelltitri:
'-
Inter infiielefetidyn iammordnits his temportbus lii pArtih^AS vltrd
rhiHhis;htfilttreperrrinturdeuoiioresquamin4trs{>.iVWru^
fatet'e)iritagndpaiientiat&,%niht6ierahdtsdppr6bnis&in'turii'i'S^
^i^oriim^fequ^iiiB^iirei^hrifh^imnfine.
'' ' '"'''' "'' ' '" ''^
'^i4^fecihidiim'ii'ihHiiic'i'^ni'im,cjv^ inij.d^
tt^iiii.c^iiSi&aUegiiiirdmdgiflro l.dtfl:^-6:A^ala:qiiit db iniquis infi^.^
ad e^
deUBusfiitJf^s^piepirfrUni^^pfi^ift-iticeifiddih^
p-rbfttnr
ni^hddh^dUpeiMdik-iietet^hletfdatkpybinddm^pteiuftitt^^
ynHeinvithifmo-ii debi^titibiithinSirdcehdriim ^qumiorptt' Dmsofit^
rMurinfii^eriddpiJt^iirnCMfiiiihts propter multa prccata qudab 'eif
P
I
e6tnntitt^tJti:iH'tdthusS'draceiiirefutandifu)ttvtfldY;eltitrk'Ddi'^
vif^dfiirbrts 'eiiii,pir6iitykaO'.'&fictalidprt>pi'iefiunt di ehiehcta>idif
'"''' ^^;
.--l
'';..;,.''.>
-.i.,:!u-,--. .;< :-.r-^.. ;-
i-^^v,,-.
peccafa,-
...j
<
-QlHandoifue VeroadexercShddTrip96bdniahiqtteiiifllfidrh',itdm q'4
fine te-flimonibftfx b&nitatis niitlitm ietHpiis '.reCtqtniiirtguei/ttf-fsf-lt
tabefientihits prxdiiis prhicip^alibtis vitiutibas' pivtitd'it wciefi^'f'"A
dans ei & reges principes,ijiii viriiiter & fartifJimc!fffk'c6riird'adiiCTif
fariosfiilei pertn6iHth bctiicum'&^-mifitdrevt iireriiie 'pitj^hdTil-, phut
pate^ttn bifioriis Germdnotutn -= ^'-v.s-.v Cl>i'
noi
r.t---y:
doti
Vftdd ^ hokernistihipOi^bitSfJiiticefth piima luiif,fcilicet annoM.
rhiniM.c'Cclxi\.ahnl pU-fl^otiifiprafcripfiiitliiHrtffimus rex hoflerloi
neScitmhtdg^HapTotefiaieregiiifuiJicetnbiitbtaTnihtraititte-rrdiHSard
l^rioiuyn vJqueadeiiiitdtvm-MeiropoiiiriPGYariata, vbirvx eoium rift
dtbat,iihipfbpeiUarnhetllirh:i'niuiichtA'diagndtrtitltihtiinr' SaracPiiO'
TUnt,ih q]iobdto'Jftjftd^intcdinind'cl^m'e!'itia & bedtd itrrgirie interce
difffte''ci)Wbektoiac'ob'op.ifi'bn'6''tt

j^
i6o

^.
ira.^4.
1 ^r
^07
Glo.orcl.& Nicolai de Lyra
a ttauUuiyocem,&c. ^V AND.&r ARPTHAs.Aqnarumtoni
i ^08
nec aurh au^iiuit^nec tn cor hominis afcendtt,(fU pr/fparauit Deiis di-
trui iiui , , &:cithari ^vw>.>ic^ voxlignihcatcldritateni .^. .
53 auditujpcrui.iin r- %fnt/{>tt5yt-.Animasnutcm Sanfloriim kicrolauacrojfanctiq}
hvmnidici,canori,ruauis,ac confoni Sanftorum cantus, qui Spintus grati.i lauatc virgincs dicfirur . eis Qiucquid.n.m fuit
vniucrlamcomplediturptmiogcnitorumincxlisdcfctipto rcprobum.chantatisrciuediiscftpurgatum,
rum Ecclcliam, cstumqucpubiicum, aquibuslaudccclcbraruc
A Avg. Virgincshocloco nonfolum corporecanosin-
a
Dcljdciiumveladmoniiioncin. b Ab'hisqui cum coerant.
f Id eft,inultu[uiii po[>uIpium,qu'a
dc mnliis ^opuli congirgati Hint
' '
'
T- 'j
-"
j 1
br
telliciamus,fcdmaxilyjg Omncm Ecclc
"
iis iuis.Et aucjiiii vocem de c.i.'Io tanquam
vocc i ac]uarimi
fiam,qua:fidempuia
(cnct/icut dicit Apo- .
primogcniia
vocatio.
b Tomtrui . Quiaterrctcosquiaauconfor
... .
,
tium fuum vcnitcfuf bniultarum , oC^tanquam voccm tonitrui , magni & voccm i Ciolus . Drfponfaui emm
vei.crar vos VIII virgincmcaftam
c ficut quamaudiui cirharccdorum cicharizantiumcirharis ^ eMerecim^io. Ided,
- - .- -
I Nonaliciijs. 9 Ideft, in
j)i^lcntia coruniinquibubiedet,
fuis. Et cantabant
quafi canticum nouum snte fccicm : lcniorcs&ncmopotcratdicerccana
Ni(i il'i
vitgines.
Quod ex olficioL- fugiunt.
c Cuhirtdorum, Qnia
nulla adultcrinahxrc
ipd, qu:adhoclcihflitucrunt,
vtcxtcnde
ticorum commixtio-
4
rcnt fua corda deuone
,
pollutam necin
ta (upec hgnutn cru-
^ male blandis & morcis.
6 tiferis huias mundi
d Citljariis^aatiim
voluptatibus vlque
g'^i'^'^^'''"'l^^ll'''lw o
Ira.l hfunt qui cum wu-
.. H./-
.
^ icmptiiuntexommbuspnmicixDeo&agno ,,,ij(,y;,(.ldeft,
a Eta.iquando fuit. b Inilli iiiu?nitui jn quibusininct. niirx
Vcrbi. opcratione. quos ad hoc \x cncnt
6c in ore eorum nq eil inuentum rnendacium. Sinp macula ^ ^ Chnili
langu.s
e!cua-
lcet.led fempcr cll eis
vt nouum,
f tt rtemopoterat, &c.
* AMBR-Hicmagna
cftobi"cu""s.Scimuseni''n quofdam ex Apoftolisatq; mar
tyribusuxorcshabuilVc-Nunquidiniaudibus Deimutiexi-
f iunt? Vidim--is et.am quoldam peccatis obnoxios virgmita-
lem corporis vlquead mortemferuafle, quoscredimusper
ignem purgatonum effe purgandos.vtin luftorum numero
quandoqucalcnbiniereantur-Nunqiiidirtospi-afcrreaude- cft?Vaditmiferandoquibufdam,&:a quibuidam mifcricor-
biinus.vtillud canticum Deoofterant,aquo Pctrus eiuique
fimilcsalicni cx.UantfNam quemadmodum Sanfti fatuiari
nequeunt uifione Dei,ita nec laudibus.Inuenimusergo non
delolisvirginibus.teddeomnibuslandis animabus,hecefT
fe dida, qiia;
in ca-k lli beatitudinc Deum afluiue laudare no
dcr.nunt.Habcnt quidem 5d fideiesin hacuitapofiti cantica
lua,(cd in his fit
confefliofatpc pcccatorum,ia:pe comme
moratio tormcntoruui, ideoqut tit tus Ixpe cantantes exci-
tant.ln illoucrocantico cacleft umfpirituumnihiltrifte,nihii
quod mcntem pcrturbet , rcfonat . Hoc canticu m fandi
adhuc interrapofiti diceienon poffunt,^rMoc/j vidity pxfrucitbuspnmitiiE.
nec
N 1 C O i. A V 5 DE LYRA.
k I Etaudiuiuoccrn,&c.a tnvi].ideB,multitiidinisfanlorum,fe
cundum quoddicitur ivfra 1 7.d.hc\nx multsepopuli xwuXu.muUitudo.
n. centum quadragintaquatuor miUium magnifjcelaudat Deum
dejua viCloria & gloria adepta,
2 Et tanquam voccpi tonitrui magni./n quo defignatur magnitudolaudis,non/olumex
laudantium muLtitudme, fed ctiam exmodqi
laudis cr tfualilate.
3 Et vocem quam audiui ficut citharoedorum citharizantiii
&.Q.7{am htic lafis eh coran, Dro & angtlis gtat-oja,
4 Et cantabant quafi canticuni nouuiu.quiadiCltlaudatesfmt
de numero luntiorum noui Teua^nentt.
5 Antc lcdem /f///fcr Dei.
6 Etantcquatuoranimalia&:fe. id en,inprfrn;iafan{cruni
7'4irianha>urn & epijiopoium in calis extjii n iui/i , Jt ut di^urn eii
/upra ^cap.
7 Et ncmo potcra; di.can.ex mo enim contineti^: habuerunt ali'
+ 1
M /^^ L l T E I{.
quid
t.taudiuituoccmde(flo,&c.pcrquod fignificaturlausDco
accepta.
3 Etuocem quam audiuiquafi citharceiorum cithari:^antium in citha
mfms.Ux autem citharafigur.Ttrungularis.pcrquod nemfi
caturhdcstrinirari.sfinequalausnon eftDeograta.
4 ^tcamabaHtquaficunttcum w.i.pertinensadnouumTc
Itamenium.
5 ^ntejcdem.id cft,ad honotem Dci,&: omnium lanaorum,
D
g QUiiemptifuntdetet-^
i4Uit.
h Hi fetfuuntur agnumy
&c. RiCHARDVS, Viiginitatisadiungit mentumpaflionisillinimirum
agnuni^quocunqueieritkquuturjquuum
in vrroquc,(i.virginitatc 61: martytiQJimitantur,qmquc meii
tisincorruptioneprobantur.
:Sr Am B,Sed quo vad.t qui omnia impiet,& totus vbique
diamluamauferendo.ScquunturvcroSandi,quiaquib.Iie
mifericordiam fijam iargitur, largiuntur &: illi, &:aquib.ab-
fcindit.abfcindunt&iilli,
ARvpe R. Duobus modis fcquuntnr agnum quocunquc
ierit, vidclicet inucfiigationc iudiciorum eius,& imitationc
cxemplorum. Scquuntur ergodum judicia e/us tc Ipiritum
intclligunt,&per charitatemlaudantj&iuftificant eumin
cifdetti omnibus iudiciis cius , &: dura cxemplum charitatis
ciusimitantur.
i Et omnibus primitix D^odr gB(ftf* enim in fcripturaaliquandoacci
fitur liru e pto integrifttte carms.aUtjuaHdo magts large pto contmcu
iia,maxitne uoto conjtcrata.
11 Hi fequunturagnumquocunqucJerit.-4W//,/;cf primifru
itus Junt magis deledabiles.
1 3 Et in orc corum non eft inuenturn mcnda.?^aj ueritatem
fidei confefh Jmt ommno & conUanter.
i^Sine macula.n.('untantcthronumDei.?(

1
()0C) Apocalvpfis.
pocaiypus.
Cao.
^ap.
XIIIL 16\o
a Et''^'Defcnptaimpugi:itionefad3perdu3sbeflias, fup. perfi'JcniChriflideIefafueratEtbiscccidiffeclicitui-,quiacx
nofitoqueaiixil!oagm&:
!-ard-
UiO.
disnitatcfaniilia; eiusoltenfa,fub- parrcpeifecutoi-um,&:expartecu!tuia.-diaboiiuxccciui(ledi
iungituradmonitio.vrad iiacfamilianiacccdant,&:coinniinatiovtabilla^iiiadeclin^nt.
citur.
it AVGvsTiN.Babyloncmciuitatemjimpiam diabolico
b ^/ww.idell,pra;dtcatorcsquifant alteriusaChrifto.l.vi grcgatio.nemdicit,ideLt, populum ipficonlcntientem,&;
mnu
cxinei:
Iht.
B
*
i4J.a
1+. Cv
auceiTi dicitjr '
, qaia , r t- i- i ;-
/> ilEcernitatem
rc
prsftatg J SC^TO^^^^^^'^^'^'^^*'^"^ Jbtaiiusangeluslecutus
. ii.C
iie.^i.a.
IfraiS.a
clt eum, di
omnibus taaentib.il
vinum porro irs for-
"
matcmunita. i r
. , ,
'^^-
Vv^Z^^^^..
^ *
c; nKationis,noidoloh
cens: '
c f Pi?r medhm cit. Pa
CeciditceciditBabyioniUamagna, quxavmtfir^j^ J----^--^----^
, ^_ ucBtuiiciviuenies. ./- j > r
.
fotnicationisfu^potauitomnesGentcs Etangelus ~S,lten;^ tettius.j'"^^"'"-^"'--
Gcntilitetviueiites.
1 : ,
tionem tantumdcfi
I 4 gnat , fed quamuis
lccutuseflillos , diccns voce . Si magna adoraueriti 'J"*^'^."'^
cjuis j '^^"^"'^"'^**
Nonmitndus.
animique infanianv
plisfccum
I
^exquouispeccatona
trahunt.
d Euan^eliurii
Ater.
Ideft.praedicationem
seterna proaiittente
. complentesadsterniratcmduccntem. tam,proptcromncsquifornicanturaDeo exterminabutur.
c r/TOc-feiio/w/VjMMc^Ja.BeneoperandOjSiibene.de eoannun Harcautcm Babylontum demuinpcrfcdeeuelletur, quanciandOjVtpcrvos
gloriofusappareat. doiniquitatisoperariisinceternumignem miflis, Hierufalc
f Q^uauemt.QMon deiiciacis,qaianon longotempore patie- iilaqu^furfum ell,aperteoftcndetur.
i ^/o;>ic/bi-.Idefl,vitijs,&:prjecipucidololatria qu? eft dul-
liii^o,
inaii.
g Etaliui d^.QuiaprjBdicatoresfibiinuicem fuceedunt.
h CmJ/f.Bis pofitum infinitatem fignificat,vel valct , in quo
omnimododellruftiointelligitur.
A AMBROSivs.AliusangclusdoQoresEcclefi? qui finitisperlecutionis
Ecclefiun Deigubernauerut,defignat. Per
Babylonem autem ciuitas diaboli fignificatur.que cx omnib.
impiis conftat,ccciderat autem,quia omnis cultura d.EmonQ
per
N 1 C O L A V S DinrYlR. A.
* 1 Et vidi alterum angelum.Hi^cf^ pars incidentalis , in
/,Et audi ui vocem
Circaprimamfci^tiium cpConHans nepos Eraclif capit imperare an
no domint ccccccxliiij. &per fuafus a Vaulo Con Uanttnopolitano epifco
po incidtt in harrfimMonothelicariim duplicem natmam in Qhriflo ne
ganciurn,^ multos ecclefta miniHios non afjentientcs hxrefidi&x gr*
uiter affli\ic,iy- in exiltum releganit. Vropter quodfanius Martinuspa
pa conuocato conctlio iilam h^refim cumfuis fauionbus damnauit,p
pter quod in Cdflanttnopol.m Fuit diictus vt ajientiret dillf harefl, quoi
renuens in exiliumfuit miflus cir ibidem mortiius,& de hoc exponiit ali
quiloittm ifc'irn,cn>n t//dnjc.Etalius ingc.i.papa Matitnus.
12 Sccuiuseit d cens dilam hpeflm condemnando.
1? Ceciditce.Ba..wpe>-/ G>\!tco*-> quodfuitmagnum, namim-
peratorein h^refim cadcntc,utdtlum eU,multt alii fimtltter ceciderttt
& quia
hoc erat confujtbilcideo uocatur imperium ilM Babylon.t.con
fufto,dicitur autcm hic bis.cccidtt,proptc r duplicem cafum ,jiilicotpatrian
h^ & impcracoris.
lcem f'ctendum,quod fic dicitur in chronica Sigisbcrti . Leo -qui pofl Iti Leono ]
Thcodoftumfumpfit imperium ccepit tmperare anno dominifepcirgen- ecdefiafti
teflmo.\S.& imperauit annis 2h& anno imperij ciut.i^.papa Gre- cacelura.
go. ? .pr^fuii 'ccleflx,& Leonem hxreft depraiiatum redargmt , &
de
conftUo l{omanorum ei vctli^alia deegautt,& nepercnflUrafitinumif
in morte cuiusltbet,uam in quAi iiatu quis moritur,tn tali ludicio pra- tnatis rec iperctur,ordinauit,& qubd etus efftgies de ectlefla tolleretur,
/rnt.:(:multosconucrtitaddominum.
MoR.aurempotertexponi dc quolibetprardicatorc ma-
16 Siqi\ii.Lconebefitaliteruiuentem,dtferedoeihonore.imperialem.
tto "k Et
5 yteuangeU-^^arctfc.fuperter.nzm^txdiQ^iio
munisomnibuj.
delJCtefTc com-
7 Dicens ma.uo.Ti.d.quh pra:dica,torprim6& principaliterdc
bct inducerepopulumad cuIrumdiuinu,&]5Confcquensad
deftrndionem idololatrias,f:omniumad ipfampertinentia.
gnumfriiditm faciente,ideofubditur. ideofubditur.i i EtaUusan.fc.efi eum di.Ceci.ce.Ba.qux inter-
2 Volantct/jp.r mrdium
ca.i.pconiptc difcurrentem adjprxdi- pretaturconfufio.ideofignificatidololatriam&: pettinentia
'
candimi vcrbum Dci.
nonfoludebctidololatriam deftrucrcoftedendoui-
&quia
2 lh'>'ntemcuan.tfr. idcft, prxdicationemadatcrnitatcm litatem culpa:,fedctiamgrauitatempcna;.iueorequitur.
glorii p ciducentcm. 14 E angelus tertius/etutHS esi itios,direns
ttnce m.-gna. Si quis ad^
Tom.vj. E e 3

j^ j^
1^1 l Glo.orcl.&: Nicolai dc Lyra \6ii
c ^/ctfnde-f/rt/^.Cumdicir.afccnditinfxcula.-notata^rcrnam D
prcnam continuari.vbi addit.
An d r a e as. Aut pcr fumum hiinc
intelligere oportet in
flammatum haUtCi.quem intonncntisconiliiuticx imo pedorcprinuonoabfqjlufpirusdanaticmitrunt,
autillQccrtc
qucm ignis qiii cos
porib-js
bMefl.fefibiconformemffCfrit. punit &: inccndlt.flir-
CSignumnoininiscii. dQiiieura confiifntiir. J
.
i-v .
^
Antichrifti futur; funt.Pr^dicabunt.n.vt nuUus An-
A tichriftum adorer.ncqueadciuspcflimamdoiStrinam aures
coi^is accomrsdcr.neqnc opcuciusimitctnr. Qiiod fiquis
teccritpcrpctiiara-naeumcfledamnandumtcft.ibLirur.l^cr
vinumira:Deiu5iU'iovUima,qu?indicuidicijimpii5irroga
bitur.dcflgnatur.Vi-
IdcAiAutichiiAum^
mim autcm mcro
mixtiim c(t''in calicc
i>ei , quia damiutio
vltima mixta ciit cu
iuftitia , quia iuftiflimo
Dci iudicio per- ,
ficietur. Bibcnt
tur impii vinum
DcijCumiilisdicetur; "^-
Ite maleJiili tn ' i^nm
bciliamaum thjurrextt,vnde ^ urti
perfalemfynodum in Conslantinopoli congregauit ducertiotum oRogirt
tanouem epifcoporim
duas natura:

'
1^13 Apocalypfi5. Cap. XIIIL i pr.Tdicat.fed illos dnntaxat qui in Domino finem vits fa- diam &c.\K.cgnum tamen anmiaru eoru ia cti illo cft nunc , D
ciunt:cuiiifmodiinterceteros(untquiiamanre mfido mor duiftimilleanuidecurium. Vnde&ineoJemlibro legitur:
tui,Chnft! Ie(u niGrttficationem m corpore fuo portabant, Beatimonuiquim D.o.'ow2onHfKr,cJ"c.Regnatitaq;cam Chri
vnamque cum illo ciuc^m circunicreoant. Talium namque fto nucprimu Ecclcfi.i in viuis 6c mortuis,!ficut Apoflol' di-
il-or.4. gx corpore exitus veram a iaboiibus rcquiem adfcrt. cn.MonuHs e^l clmslus,vt & viuoru & monHomrn domincrur. Sed
fNulius rcm mlhiiScribc : BeatimoVtuiquiin domino t moriLUKur.
ni ipnusanimareci . -r a- u-^ . K 2 ipfiprxcipucregnat tmorumt
. a Atciiipore.icfurrcaionis. b i.tota triniias. c Ainplms non patiantur. ''rj.. t.
piac.vtitcrum mori
-
d Eoruraqmhucufquepamfunt. j mortui .'
., qui ulq; 30 t'ir
f-OlC^
pofTit. Sed iilifunt a AmdJoiamdicitipiMtus , vtrcquie(cantc4Iaboribus iuis. 4 :. mortem ventate ttii.
.p
bcati,& inDomino ai.an(;tos,iie!dominic.imcorncm. 5 certaucrunt. Scd A
rnoriutur , qai prius [^ Qpcra enim iilorum fequuntur illos. Et vidi , &^ecce nii bem ^ parte totum , etiam
moriuntur leculo ^
,
aClitiitusfaiJerfanaosfeicvcldiuinirasfupjchnmanitJtem. , yCStcrOS
mOrtUOSill
po(kacarne,qpiiu.s C
c.Q^uiaiamimpaflibHis
^, ^^'^-
&imniottaiis. 8 telligimus pertiuen
ererem homme.id d candid.im,&iuper nuoem ledentem iimiiem hlio hominis, ptesad Eccledam, '
q
efl,OmnCSnC0UitiaS
alnliiprovelin diuinitate. b Adfimilitudinera triumphantis. 10 C(i: rCgnum Chriftl.
^'-ictdiaboiunvpcfap.cntum
fpnitales&icarnales ^^ * Paschasivs. .
,
, ^
in fc cxringunr , vt habentem in capitc iuo co ronam auieam , & in manu iua Li de cor
j^ Coibeiefis.Summo
pollint diccrc cum '
'" '""=
' g ^ ,
/ ^^'''" , '^'''T' 1 1
P^^-e cauedu, ut nui- l^^lZT'
Apo(to!o:M;7.i,- 7.f^^cemacutam. Etalius angeiusexiuitdetempio, ciamans ,^\^^ chniUanorum 1^%^.
^i duscrucijixus eflyct e-^ 1 5 huc fine viaticoexe
gtmundo.
'
at.idefl^nnecorporeChnfti&fanguine.vtchriftuin
a Awor/o/^OTrfwV.eJrp,* ARET.Liter^ordinatioitahabetur. beatficutinfidcita&incibocarnls &ifanguinis,quia beati
Spiritusdicit.Scribeamodo.tanquamattrahenseos qui cer- mortuiquiinDominomonuntur.Tuncautemm Domino
tant,promiiIioaequod ce(Iabuntqn.T;ipfis laboriofafunt, &: morimur fi nos in iUo,8-at.-efunttii confpeIu Dei;Sc'LiA.ToLET. Q2."bnsfan(aisanimabus
iamdataesGt Dcuslepatationemfaciatbonorum&malorum.
prb ftoL-ealb.x, ideft, ipfiillabeatitudopatriiK ca;lcftis,in qua ;conuncgaudentcs
exultant,didum cft adhuc mot\s,^equiefciie
f A;fi(^efew.Exiledicutur fanftideteiViplo, cCi iamapparent
non qualcsoiim fucrant,fed quales in eicrnum n afuri.
^ }Ait-
-
NICOLAVS DE LYR.A.
k mundo per illis
religionis ingreffum.^i^am temporib. quidam vir po
tensdeuoiione du&ifsredificauitccfnobiumlanli Benedi&i apudcaflru
CajJinum,(juodf Longohardospsrmultosannosantefuergt
6 Stqnnnxm xWos.iHbeAtuudinerjnamrecipmutproiplis.
7 Ec vidi Incboata perfecuttonc Saracenoru, bic
iuterponitur alia.f
\.ongobardorum,&bocproptcrfucce^ionemtemporis,cuiusordinem
desiru \oannes profequitur in boc libro.Et diuiditur in duas partes,uam primo Duiifio.
(lum,& ibidtmferuiensfiio exemplo multos induxit adferuiendu Chri ponitur d Longob.irdis,ecctefi^ liberatio.fecundo piimum aliorum cam fto.Timc etiam tempuris multinobiles in diuerfts partib.
^
reliCia pompa perfequeniinm percu/Jio,ibi.Et poft hsc vidi.Ctrcaprimum/ciendum a
feculari adferuiendum Qbriliobabitum religtonis affumentss fuerunt
ij/v.-q
qtiod anno dornim fepttngentefimo quinqiiagefimoiertio,^[lrupbus to chrjflja,
mundomortui.dequib fecundum i(los dtcitur.Bc^li m.zjT etiam qucd gobardorumrexin\talia.multumaffiisitecclefiam.,propter quod Ste- ncrum
/Kt^ii/fMC.Iamdi.Ip.vtre.a la iu.^am alaborevit^aUiu^ tranfterttc pbanus papa tranfit m Francia' quercns aitxtlitmt contra dt^im rege Allrwph.
adrequiemcor,t':mpl.ztm,,fedquiaftcmorientesmundo
non moriiitur
quodimpetrauit,&bocdejcribitnrtnh>tcparte.QHdiuiditur in duas in domtno
propricjjed mjgis incipiunt
vtuere in tpJo,nec a labonbus bo
nis
quiefcunt,fed magis
Logobar-
partes,qitiapriMO ('efcribitiir boc auxi litm tempore ^ipini,fecundo
te do.rcf;em
eos amotc cbriUi aJJumHt.f.vigtlias, orationes pore Carolt magnifiltj fii,ibi. Et alius
angelus.Orc^i primum dtcitur L>iuinu.
ietnnia ci? confimilta,idco rneliiis videtur dicedum,quod btc posi punitio Et vidi,&: CC.nubem cm.per quam iniclUgttur rcgnum ranct ca
nem nialoruin ternam,defcribiturrctributio bonontm xterna, ficut di- dtdatumprx cxteris moribus drfide.
iitim eilfupra,vtftc oppnfita ttixia/e oppoftta ma^is elucefcant.ideo dt g Et fupcr nubem (edcntem.yi'///c^f Tipinum reg3m.
citur bic lounnni. 1 Scnbe.tanquam rem notabtliffimam. 9 Siaiijcm filio hominis. i.confotmatum ChriJio tnfide & iiilittia.
2 Bcati mortui qui in do.f tn confe/fione domini noflri l^Jit Cbrini licet b^c af/imilatto fticrit valde longinqua.
pcrpalmain martyu/ ,qualcs fuerunt antum quadraginta quatuormil
lia.dc quib.diclum efi c.prxcc.
10 Habentcm in capitc fuo coron. HU.nam reges Traucia ad lite-
rum aurea corona coronantur.
j AiModo iimdi.ipi.ffjn^usquicttmpatrec^filtoefl vnus Deus iiE\:inn\a.nu(ua. ipoteflatefua.
exprimiturtamenbtcjpccialnerinamopcrafnntmeritoriaper charita \i Falcemacafam./.cvfj^c/f/*/ ualdebeUicofum,per quem Tipinus
tcm per quam fptrttufjlinclus babitat in nobis,& ficretributio mcrce- multas & magnas uiUorias babuit.
disquodJammoioJpccialiattributturei. i i Etilms zns,c]us.idefl,papaStepbanHt. l
4 ^t\:cqui.il:i.U}is.natnbeatitudineappctitustotaliter quietatttr,
i^Exiuit d-j tcmpIo.?^ranjefcf/f/;i8.
5 Operaenim illoium.7ncritorta vitx&temx. ij clamans uo.K\:ig.i.deprccans ex magno aJfeSlu.
"k Ad
.
^
M l{^.A L I T E l\. 7 Etw/rfu-f^-tci?" Hicliteraliterperduasfalccsdcicnbuntur
^iScribe,beatimonuiquiindominomoriuntur.E(\en\m beatitu- du.Tpuuitionestyrannorum.
MoHiduo
doftati!somniumbonorumaggregationcpcrfedus,utdici- Mor AL.autefignificanturduomodi, quibus puniuntur P""l'^|1_
turlibrodeconfolationc. maliChiiftiani, prmiuseft per cxcommunicationem , qua ^'^3^0^^.'
p Opera rmm ilh.fcquun.ilios.Qnia. fecu lodu quantitatem me- pr^fcind untur a com munione ccclcfix proptcr
ritotumfcquiiuiquantitaspraeuioium,
maciam;ideodicitur.M/r/f>v/,(w.&:fcquitur.
Toin.6. E 4
fuam contu
RoH

"
i^i^* Glo,orcl& Nicolai ac Lyra \^\6
If^ a hVttefj^ccm.ld cn.iuliciariamfenfcntiim abonis malos jdcO.Chriftnsqui ocC'i'f"^&- vilisfiicrat,infiiklibus'c!a'iis D
A rep.iranrcai.
apparuii,^,; vancns d>:alLMri.i.vic;loco lectctior!,qa nunqna
A*AKnRAEA5.Voxiftaangfiicommunfs angclicaruvit aliUncli,i;iiicctcog>utusab oinniD.DcoconliiblKintialis.
nuunipicce^.tSK.' lan- id M/r/^- /j/. Pcr nicictoir.m
ptnniQ dcri- Adrhriftum, iEincfiudjcitfin, icm tcrrjE & viws iii-
dcrifi neni;!cat.Omr ^^ yocc nmLMia ad fedcnrem fuper nubcm : t Mitre fMccm ruii ^ "--'= eorumdcm ma.
nc;S nj.Mq-JC nonO-
^
iicpllS^.-taQ, b'^" 6v'clamauitvoccmagnaaicLiquihab:bai faUcm acucam ,i 3 giimis , non u.num
' ^
num.CUmCOmplctaS ai.rxorcciu.liclo!n. bi.r:;)arjniv.iroionoTa.ria. quod liu Ccllario Dci
fit nunjjrus tuo- j dicenscMitrefalcem cuam acucam, ^< vindcmia bocros vi-^ '^po"'^"'"-
rUltl. aQjiimalitiaeafUinco.iiiHctadl. b Eiialiimpc.io, I J g /^/iy;-o/j magiius. 2 5 Vique ad frcnos cquorfi.wow exfargume Mtifoiimfcni mu
7 ^XiUXt dc
lcm^Ao.JctltcccT^monienji, in
quo coronatus fuit,, vt Ittum Catvl fuerunt rubricatt,ftciu iti taUbhs beUis Jolttfieit.
habtturtn Chronica S gisbertt. 24 Pcr lladia milic lcxcenta.?i(d>w/;

; A
iuifio.
pocalypfi
l^i/ A^ iS,
C A P. X V.
a'r7 Tv'i/,,e ^^iquiid maneris Ibrtitifuntutipfum
perdant,&:adperdendumhabentplagas?
"k AND.Vbiquefeie feptcnariuirnnuinerii afTivraitEuange-
Jifta.Docetauthict-OiCvrperfeptem angelostotidemq.plagas,
iniquitatesqu.T intri(cptcnariuranumcruminpra:lenrihoc
feculotemcreperpctranrur,comprimantur&: coher
ceanturPoll has aurcm lilatas fandorum viram &: gloriam
permarc vitieumdcrignta,exordiumfacT:urum.
c Tlagasfc. i.oiilncm cxcarcationem 6i. deflrudioncm illorii
ui teuiporc Antichrifti trant.
tumeit.hocadiullos
\ti magnus Bafilius
inierpreratur, rranimittitur.Pcr
citharas
vero membrorum mortificationcm.beucq.compofita vit?
vniucrfalcm dc- rationem.diuini Spiritus pledro per virtutum cocentum n-
1'ubucrfionem : An non admirandum cfl mundfi cfle temoderatam,infinuat. Per
figliat Moyficanticum eamlaudatio-
conlummandumabangjiisqui eodcm iuntnumerocum nem (^ cultnm accipimus, quib. Dcum profcquebantur.qui
liieb.hcbdomadojaquib habuitinitium.&insundem tinire anteeft-ufam
Chrilhgratia.inveterelageiudificationisgra
tia poticbantur.Peragniautcarnem indcfciram illorum piK
dicationcm &:granaruma(Stionem,qui poit Chrifli aduentfi
fante integreq,- vixcrunt.Hi.n.debcncficiis&doniSjqua; a
Chrifloingenusnortrumdimanarunt , continuogratiasagunt
i maxrme vero de c j quod gcntes per Apoftolosad lui
agnifionctn uocarededignarusnon fuerin
f 1 Lihentes a".i.moKriticai:tes carnem,quod Dcuseius iniun-
xit.ve! quod prior ipfefecit.
g C4ruod de piincipali 1,^1 tpcato
fignat contrariu,f.Cljrtsio, iit ditiit csi /iipr.c. i 3 .in fi.Sipti tn n.pLiga
fcupeifecHtioues/ecjucnicsfnnt Saracenotui^ tis /imiUum,& L.hriiio
eir ecclcfix coiUrariant!uni,ut patebn injerius pi o/eqitcndo.
12 Stanrcs./?-?- vnxjundiiatcr/i.
12 Hahentes cith.uas Dei . Ltperhdc intclUgHntur gtatiatu aSllo-
nes in uniu.ffa cccli/ia de uttiortjsfeciq.cmitra rcprobos c^ infidclcs.Et
quiacccli/ix orctticniS pariim accipinnturde utteti Teiia. & parttin
denouo.tdiodicitur.
13 Cantantcscanticri Moyfi fcrui nci,5

Ac) Glo.ord.& Nicolai Jc Lyra \6io
ij3 a ?iVM/jwrf.QnoJquofdameligis,quofdamrcprobas,vt
A cognolcantfidcles cffc ex iuftiria.
b iipojT /j.ec.Caon:endi(rauiilosangclos habereptatSplagadi,
diaiirusquas piagas ilii (unt illauiri.prais proponit cau
lam quaoltcndit illos dignos clTo qui plagas lunt p ailuci.f.ga
omnia mvftcriaecclc
f\x funt rcuclara om
nibus uolcntibus in-
trarc , qu.xiltimalo
merito luo non pof
d Etexiermt. Etquiaitaaperr.icrant.exibuntpr^dicatores D
U. reprehcndent male opcianrcs.
e Etunum . qtiiaqnodilliprsdicabunt exinftiturioncpriorum
patrum habebut , quj omncii vnus dicuntur,quia vnum
doccnt.
I E'So b .i e.f cimore i\\fi fetuiet. Opece & pizdieittone,
cSborum. f Quis non tiinebirtcdomine, 6c inagnifiicabitno-
a t veiciin)cbuiu| b Quia^raiisraluas.
tU[9,io.a C ApfrtHmffJitem.i.xC , b . r
v
e V.iueiciitJgaihc.iuant.
d Aliijuideoianibus.
mentuLim? Qiiiafoliis
Quialokispius es, quoniam omnes Gcntcsve-
a FiJe. \> Infriiritu Jc uetiiai:. c In Juntintelligcrc-
beneplacito. Ft - vttcmagnilitJbuut.
cr,
...,.- ,
uclat.i funt mvftcria a nient,& adorabunt m u
conlpec.t tno,c]uonui
luaicia tua ma- ^
ccclefic.inquaDcus
= r.q-xpiiaafuur. , ^^''-''' ='''=''"
"frL4U3vMf^,.,.nt,cht.^
em Dci mditant?''* b "ifefta funt . Et pd ft h:ec viMi, ^. ccce apcrtu m cft tcmpliim
. . n I a Eecleli.tmiiitaniis. b 14 cHquxcuntiuci iiitlvcius^: nonuin Tclt.
ifrAMB.rertaberna- c c idcuv.iiucrfii..fJicatofcs
culu
mprxfens
b Poftquiuj iUos(]ui(iini-Ci.'tc!ia confjraia.ierunt. lcin chti9on-.ini.
e Idcll Ctjrlitoinbaj^tiruio. df.ljii I-itmiuic.
linepcccato.
ecctc jrabernaculitcftimoniiin c^Io.Etcxierunticprcm angcliha- ,
114 dCllgnatUr, per IC a IJfftpI;nitud!neminte!!ig;nr!.tfcripn|titumt]uilii;tp!.-ig;j:.
plumcxleftisHieru-
Jalcm,q'icexviu:sla-
pidib.quotidiexdifi- . . .
bentes fcptcm plagas de tcmplo vcfticitla^pide mundoS^T^J
- ^- ,. , rr
. ,
aAviliis. 1'ioptet couuetfjiionem: b Vitiutibus. ffignaiu minilictii p;.T!a toruin. ,-
f\ j j- aAwius. 1'ioptet couuetfjuonem: b Vitiutiuus. l;lignaiu ^
ininilicrii p;.T!a toruin
<
t Etijinmalascogiutioues. U Rctinacjloc!uriuiis-
CatUr.V^Uia IgltUraicit.apertucittemplu
c candido, &:prccni6licircapcctora zonisaureis.Etvnumex 7
CCCiCnC' 1 emplU UC- j mcilprjJicatotcsprimitiui.a^lipre Chriihi^,Tiiifu't qujtuoraniujalia. o
BroeCclefie OUldell t i.ptiJicaori:.us. c i.fccii c.j> ualiiiram Dcicouiiaeutia. "J
"^
.. , f
'
Illininaiosdiuina
1 (
l'apicnua.
SHocSopcr quatuor animalibus dedit feptem ang^hs icptcm phi^las?
f /ri7c/id.i.irc,quia coc
rigunr, coiripuintira
Dci pecc.mribus mi-
nantur.aliquandoetia
cxcommunicant.
^iV AMB.Phialteiepre
angeiorum plen

^
B
dx un
liifio.
oatinj
afia,
A
1^21
pocalypfis.
C A P. X V I.
a I j T au.&e.Scquitur.lte &cffiii!Ute.'k Amb.Vox detern-
E'plo vox dommi eft prscipientis pisdicatorib. vt vcr >Q
Deinoofolumcleftis,(ederiamrcprobisannuncicnt,quate
nu^ habcant ifti vndc corrigautur , &: illi vndc detenus damncuuir.
Prjedicatores
itaqjphia^asrnasruper C A P.
tcrrameftundut, cum
verbum Deipeccatolibusannunciant.
Vosqu: bonieftis
quan

1
^ ^23 Glo.ord.&: Nicolai dc Lyra 1624
* And- Autfic. Noneftmagnurnaiudiflici!ediuin?virti.i- mortemferpetinm ir.tulcrunt. D
ti.vt PrcudochrKii infiimitas.eoruiiKijqaos leduxitficilitas A- An dr- O.kndiiquooucpcrhxcpcrmukosquando
^inconftantiai^I.\n.\f)at, per randospropUetasEnocli&: E- Antichrill isbacchabitur.paflimoccurluros.qui j>ropterfm
Jiam tranrmuraremarc. it.^ vr tnortuihouums (pcciem prx guiarem inlideconftantiam prophetisedonum conrequenlefcrat;
lumiutentumijsadferre, quivjtamin cidcguijt. tui::quie;j it slccaufaadiaboUlateliuiorrucidabuntur,&c.
C Suf>erflu.&.&fa.e(f.f.
a .i.vl(v> ringuioii qncm cffaderunf bQuiapon rcfurgcn^ab illa ^."innaUone. Qiiiafimiliterifiidam-
c lii
ijiia vUcbaiut ViUci.
a & i:(ip[U'a> vcl imio;Kvelmiiiuic!> J-ocau.ibuiit. ^
b .i.yhiuC^viii tidadefcccjii!>cruir.
Mago^ contra fc inuice perfiumine,&ru{>ronrcs aquaiu,&factus
^*-^
e(t ,
COnCltaOUntUr it
ll^qua
tuor orbis parrcs praliat)UntUr,C.^lin
llCgCSqUO
qUCquiAntichrittiJmpC quc qui Anticlinttnmpc
riuiii dctredabunt , cum
intoto cxcrcituinpartcs
sag
^
1 a Curtodcm. b Sciiptu(aruin,vclpouii!oiu;n. c.i.iiuciioti eftVftu launanfcui. .
F
-*
-i
.l-.iciuaaipai tcicnao. e .foni.iil.us prxliacnito.
f j audiui
angelii aquaru (iicciue: Iii (lus cs c!o minc ^
qui
. .i.immutabilit.:i. b .i.ca'entialiici. c.i.fotm4i.crSc attcai.ic. _
(j.
a .iin O pcmosiHosiralosdamnafii. /
b c I
es &: eras hoc
qui ianc^.i|s,g. iudica'iti,qLiia ianguinc
ian 8
a M.noruni. Mfi
concidcntur.
a Ef/i.cfJ/jn. idcfidam-
oiiim.
iplos prxdicatores qui
hanc vindiOam facicnt
non fibifcddominoattnbuentes
&: iullefieri
confirmantes.
g Q^ii eit& eras.Vcn
'ji>
turumnonponit.quia
in proximo vcuturum
li (Sitorum S

,
i62S Apocalypfis. Cap.
XVI. i^i^
Uj=iT cr perirenf, recf ad vindicindnrn Chrifli fanguinem . Vnde fedem autem beftis,h?rctici defignantur,beftia aute, diabo- D
A 5c. (cqiiitur. Onii d.itum efl lilt xiiu afiurre homines i3' igni PoiVu- lam ngnificat.Iureigitur Icdes beftia:dicnntur,quia ineoru
mus p.r(tum,obl7dionem:perigncni, rnmcm Scgladifi qui- cordibus diabolusmhabitat.Phialnm crgofuper fedc beftijE
busIu.i.Tiiconlumpt! (bnt.mtLfligere.DarumcftcrgoRoma tfFndir,quia(andti vinerrorcs harreticoiu detcgentes, qu

3X7 Glo.orcl& Nicolai dc Lyra
i6 -% -7
a "EtfeKUtsangelttSt&c. -k AMBRosivs.Sexttisiftcfigaificat
ctiain maityLCsfanClas.Effuditautcm Pliialam fuaruperfla
mcnEufratciu.quiaqiix dainnatio perrecutonb. Ecclcfia;
inil irct.ipfis fiac trepidationc pr.cdixcnint . Pcr aquam vero
temaufcrunt:fic&:ifti.
561S
. VSr AMBROsi.Trcsfpivitusimmundi.difcipulos defignant
Antichnlti,quicii'i-i peroibem pra:dicaruri lunt.Qaiquam
uishomincsluntfurunjlpintiistamen immuodi &:lpiriius
dxmonioium vocantUt,qmad^*moncsin ipfis habitabunt,
jpla pcricgutio dcn^^iuiui. Siccauitaqua eius,quia tandiu in
praiaicationc )ra;aicationc vcibi vcioi
n-^i \t\
lanifli iandi martVrCS IDkcnicsfM^ffcmajum^puiamcrcamtaim.
martyrcs
&: per ora ^orum lo-
b i.illstispkgisperqua'.exc:amt.
x^%,t aiivi.1 iijaiiji qucntur. QuidcOrC
t.j
cQ^uiiplifibi fcccmntcoiniiuiiducutioiicm liiijjuacuin,
*
.
, n ^T"
ru'"'r"US uuiu UUIW13 pcin-i-u
rc:&bla(HicmaueruntDeV.n.cc.liptsMolonbu.&;rvulne
i.tinaliijnips
bus gent.busadfidemChrifli venientibus, faciledecipicnt.qui diucifisvitiis&fceiciibusnontmuierut
b
Prcp^wi:Mrtt;.i.qiiiafinitomundocriirefurre(n:iofideliu,
venientaboriu fo!:s.i.a Chriflo.quando iticxpcrit iuccre.i.
feJmanifcltarc.Aliatranfl.habct.rcgi.i.Chnfto.
fordidari.NamCiHiranarum voxrauca &turpis,impiiflimam
eorum prxdicationem blalphemiis plcnam dcfignat.
;^Pjumasivs iftispleudopiophetisranarum morctan
C
f^w/.cffufioncmphialxliiperiftosj&ipfosnoncorrigi, fcd quamaniman^do eius N 1 C O L A V S t) E L Y R A.
w I EtblafphemaueruntDeumc^li.exM/w/a/wpa/jeniM moti.
eMcutio,abitds
ctrcafutt
toqnod Gregorius Papa excommmicauitomnes ete&os in eccle/ta , g
inuesiituram peranulum Qr bactdum acciperent de manu laict
cuiiifcu
que,cumtamenimperatores & priTictpes ufifmfient hacpdtejiate , ^
in afffliiitone &feniituteduravfquead etus liberasionem pcr prtnctpcsoccidentaks
ChrtlHanorum , Cir tempore Goifrcdide Euillon ducts
ErailiurA & Caro
Lothortngii.lafon/i,ei^c.ideftdiaboli,qui diciturbeftiaa ua
ftando,&: diacoabinfidiando,&:prophetafaIfe menticndo.
12 E\iiejpirttus tres itttmundoi.pci: iltos tres fignificantur mali
rclatoies,aduocati dolofi &:adulatorcs,quiiua uerbofitate
mundi ^otentcs cxcitantadcontcntioocs,
A MORA'
,

1^29'
. v.A\
i^
a P) ofp. alre.iS. ier. etm. Proceduot dafHToncs^&cd
ii|fcg3bit
;.;:. .-;
(jiaboki!; quiaomneMinu';.
: AMBRosiYS.Pcr ieges terr*,non fbltim rcgcSi rccf & vcl i({qwcm-glQriJibHfl(.tc>nfinesmalj.diurrl^.rumfed3rum.
BT' ^^^ ^
cfl-fcfi!gitmTomtitbLiislTo!enribiTsfurarii]jtitisin fidcmiua, <
prpiihdcfi^nancur.Cciibrcgabuntaiitcmiliosdifcip^uli Anta c Emagrdon. * A M r. a os.MonspiobattiSifiueconftirrc'
chnili ui priMifimad dicm magnuiiiomnipotentis Dej,'.iion fetiOiift pKoi1a,-iiatcrpU.litatiie;4"a5^ttaqu.c imcrpretatio diQi
diiod contra Dcum
audeantiridieiudicii,
tain" terribili -
i,qLio
{CT ludicabunwr , led
congrcgabmit
cos in
^rxiut ad petl-equen*
dam Ecclefiam, vtirf
die n-ing;no omnipo-
tciitis L)ei,perpetua-
Mat.z4.d rccna^dtininentim Et
qata finiraperlecutio i
ne AntichrifVijdomi-
.Tliei:ja
nUSin prOXimO-a-d iu*
a r. tnifG at) AnttcfiiiS.
b'Mil*di.-'"^ f f.pofi i^antuinarf Tn'tatcm loci,
' '
,
H'ilcon('tnfu..^i5c voluni.iiisniaix. ^
,
1
audidi icoaptari-.pQr
,fe(l.M6sqn;ppc glojiioLiis
rcde vo.catur.*
eo qt:6d gJobis flamf
-' Coutia fiddcj. b Sedmalo lao,quia citodiieen^tuc aii^liciii iudtcii."' .;" : t
marara , .-VEiucrlus
c Vcie venict,quia ip(c teftatur, - 4" - i - \ a.
mudus ruc.dclcatiuv
UimiCltCr 06 COntUC:
ptxlium ad dicm magfiuiil omii^poteiicvs Oia ;;Bc"4>ix;Qrcr c 2^1 h!^"S S^JJ
a Sicutfuidociniemes;dcr(a. 'b-rtiaeo. c i.qu-flolicitu, eft,1cralute fua
ricuc fur. t Bcacusaui^Y;^i'Jar,6^'cuttodic yciii);;^^^^^ We-fi qw6fd-mTnes-h
- ..--j (jifahabitiritin'fidelesfitpradi&i.'&'diJ
cuntut hic reges .^AdhiiraTij Sdffapx ^ pO!etes,Ctalijfub snmHspitin
2 LoiTgrega.i]7inprx.D.'tf/cexp()//wrH^^T7fW"

i.tacprrJicatioiiiseorumcxictisabF.ccIcria,quxcft ctiam ciic.ibitmundum.&TeddctvnicuiqucCecudumopnscins.Vi
A ilironusDci.inquoledensrcqiiicfcet.Dicitautcmfincmmii mimvco!ndii;ii.itionisir.i:Dci,', -_ bonoadm3lum,qut ^ ., j r v j i / ..
''"'P,''^";''^"'''^'?-,
5 >
fidcmChrjfti reliau gnalicut talcntum dckcndit dc cxioin homines , 6

B
. aduer.
ir c. 1 5.
Si^ II. ad
ifio.
i633 Ai c
pocalypiis.
C A P. X V I I,
bolusqui riicita aperte
decipiet.occuitc de
cipitquotidie &adeii
dcm interituiii quo&i
illosducef.
* AMB.Hicfubefiufione
phials; feptimi j
angeiidieiudiciilum ^
matim perrtringcns e
ad caqua: prrctermifit_
reucrtitur, atquefub
XV 11.
1(^34
farc Domitiano vfq; ad Di(x:lctianuir. Hi.n.ofm Dei Ecclefiam
atrociflimc fiuK perfecutiNos afit ex us coicdlurrini fa-
a "TT T ue.ums.Cum dclcripfifTet j-iagasqiiasinfcrentprjcdi
^J^catores tcmpore Antichrin!,iS: dDmnationemanerna,
quam idem patienturimpii', moncr.-iucpdetecaulasipfins
damnationis.q.doftaidiuobis quid m illo futuio hct,modo
CAuete uobis uos potcntes,
quia'idcm diacjentcs
qu^ hinc fcquuntur,per hanc uel uniuerla'e oibis tec
tx rcgnum.mfliuiatum cxitlimamus.aur prancbilem ac pt^
potcntcm quampiam ciuitatcm, qua vfq; a-d Antichriili aduentum
priucipaium
A P ITVTT interrarf' oibe fitob-
c ^ * ^^A^-
Pcrintellige^itfam.
Tvenitvnusd^ieptemangelis
, ciui ba-'
bebantfeptem phialasj^c locutus eltmc-^
Pcrintellig' uiiam.
\
cum dicens:Veni,oilendam tibidamna- 3
tionemmeretricism:agn^,.c|ua: iedet lii-^
perarcgib.abun,dat,quamRoma,vtquiabinitioiudicatus
pcuas profcejerib.luis pafTuta fit,in fcqucntibus manifeftat. fitfornicarie agcre,&: corpore,&:animo.
A'ngeiusphiaIamhabcns,pra;dicatoresfanlos defignat .lo- * AvGVS.Etmuhci.id eif,oninis multitudo fupctborum,
annestypumtcnetomniumfidchum. cr3tcirciidatapurpura,idefl,oronibusiHccebris limulataeve
b ./*^f.AngclushichabctpctIonanidiccntis,Iohannesdi
iccntis,
c 2JdWK

1^35 Glo.ord.& Nicolai de Lyra jidj^
e
^ rf/M/.i.hoctcmporefccDlijof^;>rffi/jmt;c/:ijr/m.i.non
A rcf..Tnalliluxuriam. piant.
Clrcui\a'.at>ur.\.xt%,.^\ vcftc,qniadiciintfercgcsutdcci- D
a inebriatifuntquiinhtLtcr.devi. Sicut cbrius nihil timct.fic t' ^ro.qiiiauidcbunttirdiiJina faricnriailUiminati.
tcrienisinhgrciitcs intantum cxca:cabunturamorc icrr$,vt
nccDcumdil!gant,nccpccnastimeant,
b M'iltetrm frdentem.i.il-
g Poc.i.diu;na Icriptur.im.qua potantur fidelesad faUnem.
h /

\KUS.
.1!
A
1(^37
Anocal
r.
pocaiypiis.
a Sft^ix^wiCpo^Bcflia.i.diaSolus.portar.i.r^gic
oinncsmaioseffceminatos,quienimaiioiregir quafi onus
, mulierem.i,
rcgimin.sportaredicitur.
b Fi^^Anreaduentum Chrifli habuit diabolus maximam
cft qnoad cffi.aciam ^
adiouuuiperaduen-j
tumchndi.ncquee-Onim
qucmadmodij g
anre hnnc cflicicbat
/****
L.ap.
XVII. J
untur beltia;prxlcntiain,non(olum qoodpcric ludinfinuarcturnouxRomcimperium,fiucaliudquodcun
rit&:quomodovixerir,fcdctiamquodaduencrit in figniscr
rorisacdecepnonis.Adnrrabunrurqui
quercgnum.
firmum nonhab^nt fandamcntum,vtquinoniunt
* AMBR.Vel,fcptcm montcsiUosreprobosdcfignant, per
a:difican fupra pctram Xpm. quosdiabolushumanamgcnusdecipit.Nam ficut Apoftoli
c ./*/c5n>Mf^.QaiatcporcAntichri(ti potefiarcm recipier. fundamcntadicunturEcclcfijE,itacdiacrfoinuenrores crro
jtfcen.eH de ah.i.pct lilos qai m peccatis profundi lunt afce ru m.funiamcnra (uni ciuiratts diaboli.Ex ijs igitur capitibus,
detmelationcm. fiuemontibus,yelrcgibus,quinquecccidcrunt,vidclicct,Gid
ff/Vjwf-^r/^^w/yi/, quiamortuo Antichrillo amplius non gantesantedduuium,quipoftdilu^iumvfqueadlegcmimhabebit
tentandi locum. pii fucrunt.qui populo Dei idola co^cre fuaferunt, ftlfi proe
M/w^Mww.Cumviderintmalipotcftatcmfuamitaannihi phct9,&Iudfiquidominumterfectrut,quiiamaRomanis
latamdoleb mtnoaquafi pgnitentes,fed tantum admirates. deuaftatifucrant.cumhjEcvifioIoanidcmonftraracft.Vnus
f Septemca.Qniipct nsec Icptemerigitdiabolushominesin crar,paganiquiruncEcclefiampcrfequebantur. Aliusnodu,
fupcrbiam,&inquibusinn.runrurinfidelcs.
venerat,nimirum Antichriftus,qui(eptimoIoco"ponitur.
* AND.Pcrf^prcm capita.totdcmqucmontes , feptemlo- g QKm^KPCfnrffra/jf.Adamfiinobedientiaperfcueraflct.fcn
1 cadcfignaripuramus.qu^mpdanaporcntia&cxcellcntiacx fuscorporisad nuliam voluptatcmverterentur, malamkili
i ^
tcrispr2ftabant,inquibusdu)crfistcmporibusraundi huius cet,fedperpeccatumitacorruptifunt,vriamnaturalc
iegnLjmfirmatumnouimus.Primum,cxcmpIicau(a,Aflyrio niatadu,fapidiguftu,narcodorifcra, vifu .
pulchraquairere
rum fitregnum,quodN.niuc exordiumhabuit. Sccundum Hifuntquinqucrcgesperquosdiabolusinpueritiarcgit,qa
Mcdorum.inEcbatanis. Pofthocin Babvlone chaldasorum ipfefuitcaufaquarecorrumpcrcntur. Hi fiintquinquc viri F
impcriuminitiumfccit, quibus Nabuchodonoibr impcra- Samarirang.iniuucntaiuccediterror^napf ("rquam di(crctio
uir.In S; fisdon inatus PerfjruIubCyroemerfit.-Ifthoctur nemhabet,&:fipcccat,iamnon(enfibus,fed errori imputaiumab
Aicxandrom.gnocxtinflOj.MaccdonumrcgnijIuc- tur,dcquodominns,Qiiemnunchabcs nonefttuusuir.
ceflit. Poft hos Romanoru regnuinanriquaRomacmicuit h De/?-;;rewefi Qaiafimilitcrpcccat,&:fimilitcrpunictur,&
fub Aug jlto Caefare,&: tandcm ad Coltantinum magnijm p odiauaqua omncs tranfcendit,&: in nequitia &- in poena.
uenit, (^ Et
NiCOLAVS DE LYRA.
* I Mulicris &; be.i.regnt
Turci

lU.it,
1539
Glo.orcl.&: Nicolai dc L 15-4 o
yra
D
^ a ttiecetnco,tnua,&c.it AvG.Rcgcs ilii populi ma!i runt, ftamqueagni viaoriamvldcrinr.beh-iaquc inpattcs diuidi:
A quipcrfcquunturEcddiam Dci.quiquafi rcgcs appcHatur, quodgemmo modointdligi poreftSiuequiaficutlcgimus
quiavclutmromnis regnantOmnis enim inter
malusqui pcrCe^ juperboi femp riurf;^iafunt,fmt.QKi.romiiis(]uiddigitiniquica
tetn,odit animanfiutn.Qiti emtttfibirteqHarM,cm boms erit.
3
tur bonum.vclut in lomnis hoc facit , quia malorum perfe-
cutiononpcrinancbit,fedvclutfommumcuanelcit,diccntc
Efaia.ErK; Hfiw/ow-
luans m jamno diuitif
Otitniumgentinm. Hi Vnoanimopcrfcquun
a
tui bonos.Idco dicit,
labciit,cr non habcbunt
quia perfccutio malo
ram non folum ad-
ucnictedicmdiciino
etir , fcd etiam iavn
in praifcnti definit .
yirtutemJiLtm & pote- b
fiatem tradent behi/e .
Hocidco dicir,quia
honiinesimpijviden
tur darc virtutcm ,
quando diabolo iniligante
faciunt ma-
la. c
b Hictimagno pugna- i
bHnt,&c.i( Andre- "
AS . Merito hi cume
c Dcfokuim fanent.SoUimai diabolicftpcrditio malorum ,
aTcmpoce AnticbtilTi,t in
Oanidilicicei^uiil^icoiRivgnaiqaoitiip (cgo coinib.
Iiaiiiiiur.
ieptcm cft,& in intericum vatlct . Ecdeccm cornua qua;
vidi-
Ibjdccem regcs lunc, cjui regnum nopdum >
accepcrunc kd
b Idco uon ti|ncatii,
aNonvciciegcijlbdiycaDiii.
e Acapiiefi^i )ecundituii.
por?ilacem tanquam reges vna lioraaccipicnc t pdll belliam.
Negandi CJiullum,ciedcndi.in Aniichmlum
aQ^ijmhabcntinle. bQuam rupetalios halcbupt, ij.
uia
Hi vnum confilium habenc ,

Jifio,
1^4^
'
poca
Apocalypfis. Cap. XVIII. im.Da:monesinpraaiscordibusprocarnisiI!ccceius
,fecifl"celLDixitcnimcccidiire B^bybn,qnia ipfefecit brisfuntimmundi.pcrmeatisctatiouem uolucres,uel quia
tcaderet. per huncaerem ditcurrunt.
f: Avci.QiioticfcunqucBabyloniam nominanaudiftis.noli d Etregts ter.&c. A AVG.Noncuuna metctriceomnesrc-
. 1__
^ _je
NlCOLAVSDE LYRA.
C A p. X V l t I.
ET poft hxc ui. Defcripta Saraceuovu uditatefub metaphora metciricisfir
heliif,
hic
cofecjueter dejcrtbitur probitas Chrijliatiorii
Juv arigelica ftmiUtudine , C pnmo quktu aduircs ercleftafttcos,fc'io
cjuatTi adprini ipes /r fic a dfmonih.fuerunt
magis pofpfii quam ante.qui dfmones pet uoiiu res &J'piritus immundos
defignantur.Et hmus pumtioms cjuja fuijdttur.
9 Qniade uino,&c.bibcruntomnes Gcn.i.multf. & eft hyper
buitcaiocutto, ai defignandum magiiam multitudinem Gcntiumiiife-
JiarumpetfidiaMaitumetiincurtentiumperhociram Dei.
JoEt re. ter. cum lUifot.Muiti.n.reges dictam perfidiamrecepe'
H0IH^.4LITE1{_. tiamilluminatecclefiam,&. prsEdicatcon.tantercontraciui
1 T.t piy^t hdtc uidialium anyeiun , jjrc. Hoc litcralitcr cxponitur tatem diaboIi,qus eft congregatio malorum,dicens.
dcAdcmarocpa Podienfi. MoRAL.autem potefttxponide 7 Ceciditcecidit Babylon. Etdicitur bis,cecidit,prinioprocafa
quolibctprlatovcldol;ote,quiperbonammtam&:fcicn- culpx^fccmidoprocaiuGchcnn^.
Tom.vj. Ff 3
E

1645 Glo.orcl.& Nicolai de Lyra K;^^
^ p:s fQrnicati funt.-fcd du m fc luxuriofequi (unt mcmbra mc tio.qui ncfan is fccleribus Dcum c.uotidic cxafpcrant.
ictricis.inuifcm corrumpunt.cum mcrctricc.i.luxuncfa c6
ucrlationcfornicarirJicuntur.
* A M B.Pcr mcrcitorc! tcirx, amatorcs fcculi ponumus in-
tci;!C.crc;quianimns fuaspco acquilitioncpccunjarum pcr-
a i.nciii|Ve'Chiiiu,vci
iiioiu.n
rtta l'"'''^""'""-'^fHaprouatmttma
r n.- r r / ...
t- ,.
/;j.Ddinasvirtutcmb diuites hcrilunt. Etaudiui alKim voccm dc cxlodiccntem, 1
Ha^*Vloni.iiiu)>caii
fa ditctttionis hui'rc
pctitquoddixcratfu-
h^icsiniqqi. g
.
I ^finngicontidit
Luduni
nonfc ciTe viiu
'^
'^ram dicit
vobi.

^ 1^4^ r Apocalypfis. Cap.
XVIII. i^^^f?
a Er/iV.drf.ContrahigaudiumperpctLium habent.
b J^'
... f.quia .
nmentu m veiientfugerefj^Poflcnt. corruptas
in eifdem &i. p^nis ip derinc rumum incenaii eius, longe ilantes propcer cnndrem
fi fi.itdcmergendi.in
quibus oc cxtcn re-
^ mcntis.in cocco cru-
In aniiua & in corpore. CollcaioiBilorum.
3 dclitaS fimuiatlOnC
tormencorueius,diccnccs: IVa: v^eciuicasillamagnaBaby- a charitatis padiata, in
dcfiderantcs requic,
& patientes tormcjn-
ta.
* Andr. Pcr reges
hocloco, principes
magiftratufq; denotari
puramus , ut in
gentijCC lapidis precio(i,cc margarita!,ecabylli,ecpurpurc,ec
Subaudi,& nenio emet
fericijcoccijecomneiignum + thinum , ecomnia vafiebo-
ris,cc omnia vafa de lapide preciofo, ec ^eramenco, cc fcrro,et
Etnemoemet. .
tegriras camisadop
>ngi;, mcn
probi q;ii pct B->-
'--i'^"'^">>-^ "^"-^'l'^^^'-" -^- 'V"i"*aiLi i ; coru.Perh^reticoru
'
Ltziioloco.l^egester'
diuinitasincarnara,
rxcongre^attfunt. Hofcc ptoindc tanquam prif cacteris a diui- quod fub falfa lenitaie pfeudo Chriftianoru m afperitas iminis
prxccptis in illalcortatos, fleturos pronunciat,ut primu tatur. Et ifta fubtradadeflentreprobi ficut h^retici mortem
illius depopu!ationem,cxtrcmamque defolationem uide- ArriiSimilam &:triticumaminircfefimulanr,cuzzania8i
rint.uclaudiuefintw palcasamifetunt.Iumentacleiflosfignificantquicufn Plal-
A AMB.Quialuperius per mercatorcstcrra:,amatores fccu- mifta dicunt. ytmmentum faQasfumapHdte.Oaes fandosqoih
diximus efte defignatos , poflumus in hoc loco cos accipe- bus diciiur.c ego mitto uosficut ouit in medio luporii.Pcv equos
rc qui bonum quod facere unr.pro pr^miis ucndunt,aut qui SC rhedas prgdicatorcsacc:pc,iuxta Elizeu dicente^Pa^T mi:
laudcsabhominibusreq:iir;int,autquigradasccclefiafticos currus ifrael or auriga
eius .
pcrmancipraelcdtigferuitutiDci
uendunt.Tales itaquc ncgotiatorcs flebunt m infcrno, quo- fubiiciuatur.Reprobi dolent fe amififfe iumeia,cquos &:rhc l f
niam merccdeseorumnemoemetamplius.
das.i.ilios quosfortesdeputantad aliorum portanda onera;
d t/jc_gocw.ftfrr//e6,Qui.iiilapcriredolcbunt,inquib.fuam cumdebilesadomne opusbonumamiferut, potnauirtutes pr ,
dcputabantprofperitatem. faniiiorumfunt.Etparsbeftiaromniafehabercnmulcinf. Ma"f'b
C ^uri&arg.&lapi.marg.&byf&c.^crzwz^ fapientia.argeti
f C/n4ioOT. incinnamomoodoruirtutumquasfimulat. 4Re.i.b
tudiuinacioquia,Chriitusinlapidepreciofofignificatur,a- g .Si//ev:J'M.C3rnisChriftiquafideles uerelatianiur,rcpro t:
poftoliinmargaritifinbyilocandido^landorumiuftificaiio
ncs,inpurpura uiartyrium,inferico,'uirginitas,incoccorubi
irruantnr.
h Mancipiorum & animarum .
Diftinguit.quiaquidetnfiunC *
lerui tamencorporc, ut lofcph, quidamctianj animo,ut fi
beo,chatitas,inligno thinoimputnbili,conftatiaindeficies,
ineborcuirtutum pulchritudo, insre fortitudo &: longani- Aegyptius uenditus ludaso ntu eorum circuncidatur,uel pa
Hiitas
NlCOLAVS DE L Y R A.
rum.
fCf*ganotum.
Jfir l Etflebunt &: plangent fe fu. \\\.xtg.lCi.Hiccon[equenterpO'
nitur dilit Gentis percufi^ Umentatio.& primo regUm,feiundo mcrca
lorum,ibi, Et negotiatoresterr^flebunt. tertio naHtarHm,tbi,Et omnis
gubernator. Circa primum fciendum,quoi fuut di6lum e(i ibi,multi re
gesinpartib.oricf.tis receperantkgem M.ahumeti,adquos nonperuenit
exercitus Chriflianorum quifcjltnabat uerfus Ierujalem.& ideo dt
ilircges dolebant ie Saracenorum interfeRtone quos non aniebantnec
fotcrant adiumre .& hoc quoi rfjfr. Et flcbunt HC plangent fe fu qux difcurrentur.
]pcT ilhrn rcges.Etpatctliterauf(iHeibi. 9 EtbyCR.i.ttnicaniidiffirni.
z Cumuiderint fumjm incendiieius.f. cog^/joKe'rcerra re/d- lo Et coccU.tiniiurx rubcic.
tione.yifus.n.propterfuicertitudincmfrequenterpontturptoalijsfen-
6 Quoniam una hora.i.breHi tempore,
7 Veniciu.tuum./.pnmotM4.
8 Et ncgOci.H/c confeqrtenter ponitur lamentatio tnercatorum , qui
in terra Harucenorum cxercebant mcrcationes multas & magnas ue-
emendo qu( inde alibi deferebantt
dendo qu aliunde apportabant , &
& ftc duplictter lucrabantur . ptopter quod dolcbant de uafiatioHe ter-
r^,qui non poterant ibi talia exercere . Etpatet Uterapaucis excepiiSf
ll Etomnc lignum t\\\num. Quod efl ualde albu &fpinofum cre-
fih.ETf.od.zo.c.Vo}pu\\.\s\i\iiicbdit[\oc.& etiamprocognittone tntelle fcens in Ophir,& indefecit Salomoncitharas & lyras cantatonbus,s.
ilus.Fnde communiter dicitur,yides tu hocU.intelligis. Keg.lO.cup.
3 Longeftantesptopter timorcmtor.eius,diccntes.P/r
enim de rebus orientts umebant dare illi fubftdium qui erant in
parti-
12 EtMxioinviin.Species ejl aromaticaredolens.
13 Et cmmmoinum. Et inde traxit nomen.
hus .Antiochents,quai inuaferatexercitus Chrislianns,ne pwnam fimi-
U m paterentur.
^ Ciuitasiilamagna Babylon./.^Mi Saracenicanomine Babylo-
nisfigntficata,ut dtRum eslfnpra.
5 Cipitas illa fortis .
Tropter multitudmem bellatorum & diuitia.
rum.
+ ^t plagent fefuper illamreges terra,qui cum il.fomica.punt &inde
/tf.Subquib.intcUiguntuc militcs &c tcrracum redtoces.
14 Et manci././crorMfB.
1 s Etanimarum hominum.rfaVwityono6/7cf Saraceniscaptos.
nam inde habebant niercatores emoLumeintum magnum. Et accipiutur
hic antmx pro homimb.denominando totttm a parte dignion,ftcut Exo.
i.a.OmnsauimAegxefixfuHtdefemorelacolj,&c.
-kEt
S Etncgociatures term.f S\ib quib. inrclligunturmanuattifices.inmariLiel
tcrra de negotiatione uiucntes, utprofcqui.
tur litcr-i latis diffule . pcr quod infinuatur,quod prasdicatio
debetefTe communis.'
Tom.vj. F f 4 * Et
'

i

4
B
C
pra iS.f
ipra^.c
%aiGo.
Apocalypfis. Cap. XIX.
1^49 /\pocalyp
Sicui quidam hxietici'putant.
SC^muficoru & tibia canctiu,&: tuKi no.iudie i
Virraia,noiiinuenietur. Etvox cithara;doru,
a Quantum adpiatlicam.
turinrcamplius, 6c.,omnis arrifcx omniiquci
ayuar.tiimadtheoncini. Hinceftargumentuni.quoddamnatiobiiuilcan
iu[r.icnticacqHi'!t.T.
blbinonex^juirentur delicitiflimipanes. K(|ier hocrcmoue-
tutdck-cJabilegullus. ^
arsnoninucnieturinteamplius. Etvoxmo-
r< '
Quod
l^enonaudieturinreamplius.
ad vifutn.
Etlux lucernx
Idcll Utiiia nuptiarum.
. non luccbitin reamplius
Et vox Iponfi ST 3
Qao aj judituin.
Weo.
fponiccnonaudieturadhucin te, quiamer-
""nt^ ICOLAVS DELYRA.
1 Et VOX d.n.im in triftiliam verfafuit eoruvi Utitia.
2 Eto.arti.?N(^i?w illi qm veHermt adfaciendum machinaspro Chru
fiianorurrt defirulione,fugerunt cum mag/ia confnfione,!^ fimiltter a^
li)

i^yi Glo.orci.& Nicolai de Lyra I
a Effe.(.Non minoresranflifoliimmododclaapdamnatio
nclandaueruntbcum, icdcriamilii maioicsqui in ccdcfiafucruntiudiccs^idoftoresaliorum.
b ^wp.EtvirtutclaudanduscUdchQC,quod.initnicos no-
ftrositaponit
c Et T.df. Diftada-
ludieauit tc
nationo malorurn
xtecualiicc^uai^i fuat.
"
Oinnesranfiitudica(ii.pitri3tcI);.i:-apolloH.
& cxuitatiore lan-
a musciusaiGcndirinfeculafeculofLim. Ec cccidcrunc vij^intjftorumiapponltad
monitionemadpff c]uatuor{eniorc,Sj& c[uatuoraniiTialia,ccadoraucruntDcum,
fcntcs,q.d.vidi(hsc-
xultationcm, modo b icdcntcmfuperthronum dicentcs: amcn,allcluia. t -Etivox
qucunt aitiorajtrarc
m'yftcria , ncc ^
Dei poriUntimpleta
conlilium. /^f

A
i^T3 ,^
Aoocal"
.
^pocaiypiis.
^RiCH.Qiua anteaduentumSalnotoris folebar.thomi-
r
nc> ai-iuretes
r;bi3n2elo.sadorare,vo.'iiitlan. Quiaco xn-itvitia, & accendit&ilUiminar .
bere.Scd di.nit3s angc icaqua: lc m vcteri uOan- ento adora Farcomnia fmc rcs^;edu aLcuius^vt tantum notemusqualis
ri non prohibuit : in nouo vidcns iuper (e cxaltarum hon:ii- lit &: quanta pofiix,
r.em Dcum.ab homi
ncteadorare non fufti
riuir.Et caufam fubdi-
dlt . Conffruits tuns fi-m ,
(^f.Quafidicerct. Ego 3.
atcaJorari lan? perti-
c Vethum Dei , id cft',
a EgoScttt,& OTtitiesf.atrMtuivnum Dcura Iiabeoius.
I dixil
Ct vnumdominmn.
ipfp & fafia /iinl, Pf.jx.b.
nc fercris.Conieruus ruus efro rum,& frarrum tuorum ha- t P'^''.^'"^ ^" "'^ ^^^"
-
. ,, a- T r T^ i -T- n-
feciT,&:pcrqacmpa-
l cltmionium.n. 3 ter mundo ie aunun-
becium tcltimonjum Ietu,Dcum adon .
a A;yfletia icucUta,quod houiopofijt jrccndciecc!uti^,I< rognolc::rcr.t;utn.
quiii)ctuitil(c.
fpicio. lllcfoh).'.atcdc
.^ciauit.
Z^^^^ZcX ifvliuiaitss.
bct.idorari , cui C
fupcr
onmia exalt:>to, egofe
fnprai.c cum paritcr debeo fa-
l.f.
b Ic.'-ue!irpiritusptcpltctia:.Etvid.!um.perttt,,,;a^ cccc ;Q,S%trm
6 cernitur , hociudicis
_ aduentum proforibus
'
cfle infinuaf,qucmad
8
modijapud nosquof)
quecortinarum con-
a itituiraii{li velchiritas.
nmlari.
VL' A N D R E A s. &: d
A R ETH AS.Nemcado
res inqu!t.mge!us,qua
fi cx me qux
ra.93
futura
.
. funt,pr.-Edixcrim
Etcnimconf.;(Ii

1^^^ Glo.ord.Sc Nicolai de Lyra 1656
^ Ctadiiis ex.v.per.acut.\(i efl.dioina fentcntii incidcns praiias
A c< ^---itioiK-smentisikiiUicuosiiiatus corpoiis, veivetus&:
nowa^u 7 odamcnuMii.
b %5Mi.Sancios de vjiciitc in virtutcm, malos d? vitio in
viiium.
A ARETHAS.Gla
dirtbCXOreprOCCdCs' ^
V,of,a^y\n. bUcpr.diuuonc
i-ftipM.4. fi:;nineat impiis ac albQ&; mundo,t ccdQoreipiiusproccdirgladiii.s cx vtracjiic
rcpJUilc peCC.UOllbLISindUCi a , aQi,olui. c.^/a.NijfW verbis tfficaab.[hortabatur & excitar
hat bellatoresfuos contra Gcntes infidrlcs.
Z t f ip(c reger e.in vir.fcr.f -'^'w ptunes fuperhiam fragendo.
3 Et ipie
calcat tot.vL&Ccquiafmi executor diuwa iuii^ix in Sara
fenijangiunis effufione.
4 Ethabetinvcftij&c.rexrc&dominusdominan. exprfdiilis
enim patetjijuod
habtiit conditiones regis
valde exceUentts,proprer
ifuod dicnvr rex fegum pro temforefuo,eo modo quo rofa diciturfios fla
fum.
$ Et vidi.Po/lquam de/cripta etl Balduini regis conditto nobilis, hic
confequenter dcfcribitur quxdamipfius viSona valde notabtlis. .Adcu
(us intelleUum fciedum,^uod anno ^.regni
Balduini principes .Aegypti
dixeruiit
fuoCaliphf quodtetttpui erat aptum ad recuperaadum terra
d ChriUiftnis oci;upatam, Tu (juiaplures Q,hrtllianipnncipes ad terras
ttatiuitatisfu^ redierant.fum quia remancntes bcllisfre^uetib.ejfli6li
(!! depauferatisraut, yt dicit epifcopns Tyenefifis ca.j.^ddt

ip-9 2.
I
iifio.
^^
i^T7
a Ftui.l>eHiani,&e.
A Dercnpragencraiida
natione maloifi ^ Ipecialcm
nfjc Anrichri
Apocalypfis. Cap. XX
.> Slviiu3fumaliis. b Ptilatoruiu.
carncs ecjadrum & fcdentium in ipfis . &
luftitia. Pccc2ti.
carnes omnium li-
i
l^tyidihc.iden,^esyptisold.nuv,. w.
t f r^ o-.>c t^rr-^ /;a . f r^
LCdip^^
l^iqf^^dovaucrAmig.^ms. tem perjonam Mahi4mett.
\ E rxfStaseonim"^^^^^ - ' ^
ndfXdumoTamil^V^^^ .
t Etapprcftberr^iTj:^^
1 Coram iuioafii Vd., rK, Nft;. v /;/
7 '"Oramipioqui.ledu.cha.beflia:.;.4rwcJrv;//A^*;jf^.
-.
CAP. XX.
ui. aug.D\(\i
ETdaanatione BabyJonis&Antichri-
fti& pfcudoapolio
lorum,lupponitd5nationem
ipfiusdia
boIi,&pr^ponitcau
famquare, &:tgpus
quodamnabifur, &C.
quisiliu poteritvinccre.l.illequiinhu-
d
rniliaduentuporuit
iJlumligare quantu
, . home-
y^^nmminmhidao.r.Cabpha&propheta,c,uinoHfuerur,tin
^'^^bdlo,& accipiturhic ftn^uuLpropLXf.prophetairopropZ ^ ^ ^
^"'f''^''^^od.UyenitmufcagraukrL,i.rrn

i quodimcauitia in hocaducrtere poflumus, cum corum fepulcradamonia
porcos.
b 5"^4H;r/pfri7/w,e5'f. i.figillum pofuit,f.fignumcrucis,
aboblelliscorporib.cxpelli, periuria lcpc detcgi, atq;muj-
tamiraculavidemus. PcraiasinterfeftoruppvcrbumDei,
quodeumficfupcrat,vtafideIibusrepellat. martyrcsqui diuerfisrpibusintcrfcdifunrpofliimusaccipe
C c ztpofi hoc oportetiliuntrolw tnedico , &c. vt rccipiat potcftate, re.per cas vero quae non adorauertint i beftia,eos qu ab A ntiquamhabuitantcaducntumChiifti.
LiKio de Tfe AvG.Sihoccftdiabololigaii.ficincludi, Ecclefiamnon
chriftointcrficicndifunt. Ifti rcgnaucruntcuChrifto mille
annis; quiaquis corporcfintinterfc(fti,fmanimamtamcn
auit.c.8.
pofle ieducctc; hc crgo erit Iblutio cius, vt poffit
'
Abfit vt viuunt cum Chrifto in csleft i beatitudincTempus ab afccn
fiat^
NICOLAVi DE LYRA.
^fione
cithannes.Etvi. zn.i.lnnocetempapam teTtium.DcCccn.de *fe Z Per an.mil.i. per tempus Cfmni,quodcurritufquead^ntichrl
fium.et ponitur
c,i.d*
apicepontificaUcondeJcendentem SS.Francifco & Z)ow;nico. Habcn-
hic numerus detemunatus pro indetermintftojicutfer tcm cl.zb.i.eotenatem approbandi di6los ordines ad reprimsndum po
Z^.Jenioresdepfraturuniwrfitasep fcoporum,fup.c./^.
teftatem diaboU. Et ca- tni.'t.fratrum vtriuftjue
ordtnis multiplican
2 Et figXu,i.fubpanaexcommunicationis reflrinxit eu ne ampliusfe im.Etapp.dra. quiapereorum vicam & doUrinampotelias d^mo'
iutromittat ae tarifdtSione ecclcfiafiica.idco fubdititr.
nis efl reprefk & reprimetur ufque ^ntichrifli tempora,ideofuhdttur.
3 Et it\.(c..i.fumrr,i imperatons & potitificis diflinSasmifdiSiioHes. Et lig.cum pcr an.mi. Quia tunc poteHas eiur laxabitur.ideofubdi-
4 Et ic.ia.ezs. Fnus exercens cci.icpaflicam iur'fdtIionem,& alius tur.Et p.op,d.(o.mo.tctn. 'hjam anttchrifti perfecutio breuis erit re
temporalem.Sedhuicexpofition'nonconfonatfetjuensli!cra,quffcijui fpeUuperfecutionftmpr(cedenttum,f.\udi)iorum,tjrannoruni,hretico
turin eodemuerfu.Etzni.6cco. Cjuode^nponunt aliqui^e perfecutione tum,& Saracenorum, Et vi.fe.H/f ponitur Chrtfltanorum renouata
Saladini, in qua multi Chriflianifuerunt occifi.ltem de hoc Sathana al ferfecutio,quam aliqui exponunt de perfecuttone Saladini,vt ditiu ef?.
Ugatoper miile anttOS,dicttur hic,quod oportet illum folut modicotempore,quod
fed mihi iiidetur melius exponi de Tartaris , qui anno domini 1202. de
expouunt de ,Antichriiii tempoTe,in quolaxabitur poteHas tetrafua exeuntes multos populos tam ChnHianos, quam paganos occi
djtrconis ai
dtcipiendum Gentes,ti/ tcno quod diciturhicpei i>a(hana- derunt,&fic dicitur.htvi. ic.piurium regnorum metropoles ciuitatis,
iiiteiligi l{omanum lmperalorem,uidetur t[ieconiradittio, cptrcon- Et CcX.CZSJitDple Tattarieas fubtfciendoftbi.
fequeiis nimis extorta expojitio.propter quod exponcndo iiterai liiam 5 Et iu.da.eft ili.poteflas tnterficiendi bomines Jecundum demerit*
tanqujm tmpictam depr^t(rito,faiuo iudicio meliori,uidctur hxc iite- liiius tempotis.
ra meiius exponi de papa tnnocetio qui approbauit ordine sfraitum mi 6 Et ani, 'dc. Hoc dicitur quantum ai ChriHianos ab eis occifos no-
ttorum er pmdicatorum, per quorum dohrinam & prsdicationem ec- men lcfu Cbriflt conjitentes, ^ Mahumetum , qui fupra Befiia dicttur >
lefia eH quo-la-noin renouata,&ptas dxmonis efl refiirifia,vnde "nul & iigem eius & wores & ctiltum totaiitar dtnegantes,
tad^monuruilluffo/iesquj(anteficbitHt,ceffdueruttt,Ethoceflquoidi^ 7 Etai.vttagiortxtnanimabus. .
cit A Cxt.
M 1{,A L l T t K' porumproueritatcdcquibusfuit fan^ausTIiomasCantua
t i f^w-Af^fi.fciIicetfupcriorispracIati &bonorum fuffra- ricn.&confimilcs.
gancorumin repicflioncm mahtistyrannicsfibiconftatet 7 ErM'A,frnr,vita: gratiai.
afiftcntiutn.
\ rr

i^/i Apocalypfis. Cap. XX. i^"'fK>menfcriptum,quodnemonouitmfiipfe,quianomen di
5 Doncc cum aliisin
con.m\lin.UempusChrifii,'namrefurgent iiregis & eius conditiones fuerunt uUisnot , talisetiam occultatio
ftne mundi,ytpunianturfimul in anima & corpore.
nominis uidetur conuenirc tantu diuinis
perfonis.Mat.xi.d.l^mo nouit
4 H?c cft re.pri.Hoff refertur ad iUud quod dicitur de ChriHianis. Et fiUum nift pater,neque patrem quis nouit niftfilius , &c. propter quoi
pixeruntfupple vita gloriainanimabusfuis, qufglorix uita dtcitur haclitera non videtur intetligi de rege I>alduino,fed tantum de Chrtfto.
hicrefurreiioprtma,fecundauer6erit quando refurgent in corporibuj mdc ibi fubditur.Etaocahitnt nonieneiusuerbum Dei , qiiod i.Tim.tf.e
gloriufis,& quia ifli iam fmtfecuri defua beatitudtne quam iam habet homen conuenitfoli filio in diuints, vt
patet hann t.b. Verbum caro
in anima,& poftea habehunt cum hoc in corpore,ideofubditur. h(Xnm,iLC.ltem quodpo/teafubditur.Et habet in ucftimcto fuo
y Jn his (c-n\o.idefl,pan*Gehennx.
6 Nonhab.potcft:.feder.fa.Dei.&C./i?fi,co/ff>ci4wV

]ib.ie.d.e.
Glo.ortl.cx Nicolai dc L 167 4
1
^ ^73
* AMBROS.Nomir.eraccrdotiimomncs cledos comprc
hend!t.Omncscnim f.Kcrdotcj uocantur ftLicqiiod fint me
bra lummi facccdotis.fjueqaQdipn fcmctiplbsoftcrtc Dco
perix>naoperanoii dcfirtanr.
4 AvGVSTiNvs. lSIondcfoIisEpircopiS& presbytcris
hoc diftum cft.qui
iam uocaii-
yra
V?HiEF..Iod?i&:iud:i?zintes pnt.intGoc gentcsScythi- D
c.isirnm.";ncsi"
u,i 4 bcis,&c Noslcctons
M>_gog.='c^"a,?Hot.nno-^rupcrquat t

(i.l|,y.c.3*
3
A ppcalypfis.
3 T.tuidtthro. Di^Ttn def}ru!ib'onediaboli,& (uorurn mcpit)iorum
fupponicdcf}rulionc'ni n>undi gd iriaiorcm ptippam
impiorum . Compctic. n. vt dcllruttis m.ilis mundiis
dcftruaturjfecundurn quod abeis fueraccorrnptus-.S^pclo
cutus deglQrificationefan6ltorum,$cdc:pa;ni5 impiorum ,
i66y
ron fccerac mcntio-^
ncm fi corporum, dc
bcrent glorificari,vel
funiri, qupd bic apcr
tcoflendit,
b ngntcrr

ifaj,
"M ;:
.
""
B
i^^7 Gloford&NicoIaide Lyra 1^68
& terr.c
.. C A P. XX T,
T r,d,. In b.ic fepti ma vifJonc amt de innomtionc
clenKntorum,&: glorificationc-fanaoriin> dcfcri
bcMi mcrita pcr cjiia: fandi ica glorificati fiint.
a Cali'mnouum,& tcrram nowi. Im tnutatio aeri?
diibitabiiis
non c{\ qui j) pcr ignc
fi.ic.Scd dciqiiadubi
tatur, nani purgatiur>etn
in fcipla liabcrc
crcditur.
b F.tega,Ioiiants vidi
ciu'tatei/t^,^c.
*Anibrof. Cuiitaslcruialcm
EccJcIia cft
cx omnihiis lufns coftrucb.Deca-l,0dcfccndct
, quia Doxni-,
r.o ad ludjcium vcnicncc,cum|Jooainis
mulcitudo San-
^iorvinvcnict, ijcuc
dixic E(sias prophcra.
Damiiiifs udiudjcium
ycaictcumfcnibus poptili
fHi,& pwuipibus cius
C A P V
'
p.Tcis.iova.quia 4ueEiTftatcpurg.ica.J,fjm oma^am ri.a
Mqu m.idmodtMi-i.n.mimH Tf'^''^
fcmctipfam cxornat,vt fp6fo pLicc^.t,
Ka&hcclcil.diucrlisvircut.bu.d^coracur,vEcreatorifuo
qi"fftlponfuseuis,pJaccrcvalc.

jlpr?-
-*^'*
o. 4* ciuit
7
P..b.
^
i6(^9 Apocalypfis Cap. XXI. 1670
rist illatio.DolornuIluserir.qiiianullusdoIcbitdcqualibe: D
amifTv^ne. Deqiiibusbcncdicirur,fl"*(epr/W(jyttt, quia
illis mirabilitir, & ineff-b literparticipando. Eft qiiide niic
A i 5fc Dcus cum fuis m mundo, fcd nequaquJm id faris vide
Uir^qii:indiu jn hac mortslitate viuencibus , eorum vifloni
nianifcftenon rcuelacir.Sed rune vcre cum eis eric,
man
quanonficatis
iUis reuelaca ficic manifeftabic.
dofcg
Id
eft,innullootfcndcn
tesquodnonelfepo'
teftdumfuncin
a Secnndumdiuinintem.eftprsrenseii
ijiua nunquam peicibmu.
cara
Et eius crunt. Et
ipfi popuius ipfe De'us cum ^is crit corum
a Qux f
Sailand? vao" js2
ro qual'taic reium oiuerlotum. j. fl j J
quandiuvicapref"
quihancduxcricv.ca,
nullas habences la-
i
a ;ubitus,& U)|>l:t'3iius. b IdCiUi^n non Cil locus eotuiD, cum non lic ^eccati
dc IU0 hfc procedunc.
u-<
b|
'
fcdebat
quc do'lor erit vltra,g.a prima abicrut Et dixit qui
Q.d.ln euidenti.lc ttatim. a
Superiusdifta.
^ilZZi^S^'^'^
b Continuuj fletus. c Aliqna irquictai o. _ r' J
b Sci!ict;t.i .corde tuo,8t aliorum
in throno.tEccc noua facio o^mnia. Et dixit mihi. Scribe, ^
a b .4
Habaiaquibusfide.habearut.
Qui.i^com^lebiintut. ^
ia.4j.c. ac non dico populum g q^[^ \^gsc ucrba fidclilTima funt, & vera . Jbt dixit mi-
|
**
*
fed UnUm-
a Goropletafuntquicoiiiijlendafuerunt.
fandlum,
f
'**"** quemque fanaonim, h hi . Fa & o , initium, & finis. |
: ni
a Ide''.,delidfianti. t> Ideit.rociprum.
d Qmaf uerefacit.
Qiil eft ipfe Chiiftui.
t itilaiu giati m.
d
niantur, i^c quia aa
he( infufticicns vidc-
CLir actcrtacio huma*
na, .idiungituraudo
ritasdiuina.
Dixittfui
fcdbatin throno. Erce
noua facip ow;.T.quod
crgo forlican niuiuis
credibilc poflcc uidc
ri, cumdeinnouacio
ncelemccorimi, tura
dcglorificationeSan
chrvmas & dolc.es , k Ego fiticnti dabo dc lontC aqux Viuac gratlS . Qui vicerit, lo 6torum , maion tefti
"
'
'. - o
cum potius quanco
quifquc cft fanftior , ^ . . . r.
& dcftdcrii fanai plcnior , ranro ficcms m orando nctus u-
berior> Non eft vox fuperna: Hierufalcm. falxfunt tnihi Ucbrymx
me* die *c Hoie. Et noats U-
panes
Lauaboper/ingulas
ngabo. Et. Gemitus
ilH-nmeumJnUchrymismeisJlratummeum
meus non efl a te abfconditus, &c. Hxc igicur magna luce didta
lunt dcfxculo fucuro,& immorcalitacc.acquc jcernicace ba
tlorum . Tunc.n.folum.atquc ibi folum,ifta non erunc, uc
nulla debcamus inlicerisfacris quxrctc,vclleserc mamtc
fta,fihzcpucaucrimusobfcura.
c Omnemlachrymam .Qiiafi dicac,ibi glona,&
nulla crifticia
quiautrunqucfimulcffcnonpofletibi.
\ ATnb.Mflerget Deus omnem lachrymnnt.quia poft rcfurrc-
ftioncm nihil tnftc sanftis accidcrc potcric. vndc lachrym?
oriri poflint. Et mort uhra non cnt.primus homo immorcalis
faaus.peccando immortalitatem amific, & morccm mundo
inculic.poft rcfurrcttionc mors non cricquia &: ipfe priii
ccp^ mnrcis diabolus.cum omnibus fatellitib.fius, m mfcrjium
pcrpetuo rcclufiis icncbitur , & immortalicas pcrdira
iuftis rcdd( tur.ar poflibilicas pcccandi qua: mortem mudo
/K^7i.Inccr effufionem !a-
irrulii , ?h eis anftTCtur . Tieque
chytr.irum,&:luduni aliquadiftanciaeft. Namcriftitiafa!
pc lacbrvmas cduxit,luaus vcro femper cx magno morro
rc nafcitur rftque flctus dicrum multorum, ccclclia Domi
nunc in luau cft eo quod per dcceptioncs d^munu quotidicmaximampartemex
fuisamittit.m lijaautemuitalu
aus non cf it,qiiia rullum cx fuis amittcrcpotcrit,{5ic.
nulla crit miu-
^Richardus . Clamor qiioquc non crit, quia
NICOT. AVS DE LYR A.
Naminccclcfia mi]itantequaedicitur,ter
l .^^pri.dt/cwi
reftriIc;u(alen1,ilU funr,& crunt vfqucad ludicium.
1 /

,
'
1^71 Glorord.&NicoIai de Lyra. 1^71
& a VofHiiehit hte. ideft meipfuir,qui fum principium om-
A nisbc-atifudinis. - '
b Timidis. i.illisq"i timorepocnarum fidcm_acciperc fu-
giiincviclncrirpram relinquunc.
c yeni & ofle 1. Defcripia gloria,quam
dicir qiin merito,uel
.quoauKiliofinc accc
-phin.
tIfcM.(! -JiAndr.Perharcpla-
P nui\ificA.ig'losn"n
renfpier cal.ihitatcs,
sintcrrc ,fed
iim medicorfi
j
morcf ,inccrdu;n qui"
dcrji loca ijff^ib fcrro
incidcre, nonnun-
qtia vcro mitia phnrmaca
iuilncribus adhibcrc.
Qui.n.qlacJc
Adamo dormi^ci 3dempcaefl:co[t3,cxqua deinde mulicr D
formata *
cft,ic '^hrilto pcr fpotancam oiortem m crucc c 6
fopito.fjn^uine qui ex latcrc cius t'.Kideuacur,EcclcUa con
habicuri funt iana:i
a ItrmitM obtinetiit:
iiif'-iui per^tatira,8c in ft.tuca.ipfi^ue propcer
b Deitm iremQrtatcm.
tiitutoji.r jjloruin.
nos pacienci confociaca eft.
JAmb.Quud fponfa agni Ecclcliaconliituta lurc vocetur.
B ipcift.idomanrrrac,
c Act^lU (qcietat.
a mriif-iui pet-tatira,ac in tiitutoji.r
e
jjloriJin.
Quid fji-n p )pulus.
poffide^bu h? c. t^tcro illi Dcus,& ipfe eriq.aiiliitiljMS..Ti
I a Oe hac tnnouatione b
E .fL.Y R A.
j PojT-iiftJf /jxc.Hacrcditatc perpctua.
% - EieftyiUi l>em.Q3n^^lori.un. '
.
'
ipfc erit mihi fihu^.pti ainmilatioiicm perfcftami.Io.- Jia
j
Gum fktiiies ci vidcbinjMS tu ficuu eft.
ppparuerit crimus.quia
4 Ti'>owc/(/Jy.Faft'i,vcl voiuntatcdcbbcrata.
S Et fmicatoribmJat pcr fornicationcm intcilignntur cxtera
carnis vitia.
9 Ervoi'fiis.i.mag^i$,Si fortilegis.
10 Erirf)/o/.;t..Cultum Dcodcbitum tribuetibuscreaturis.
hxc ui-
1 1 Ei ontnhtii neitiJCt')Hs. Mcndacio perniciofp.Et pet
ti.untelti^untur omnia alia vitu mortaiia.
\Z Piriidi)fUin.\,xeinh\iuo.
13 E jf in ji 'Z'if> ardcntiy& fulpbun.i.in poena gehennx, qax
diciiur mors fccunda.
14 Et w.nit d -')( u-.m ds feptem

Ezech.tS.c
1^73 Apocalypfis Cap. XXI. 1674
a In tnontm magnum . Chnflus mons, quia mimimcnturn
A fuorummng;niimclt,qmatotum mundumjrcpiet, altus,
quiainfeparabil:s.
b oflen.mi.u.Bt fuper illum mpntcm oflendit ccclefi^ fun
damentum.
c Lumen . Ipfa lu-
ccnspro modo fuo,
fimilisChnfto,qui
fuit in propofico fir
mus.&lucejisin vir
tutibus.
d /d;^z.Durushic,
&uiridis,ficEccle'
fianitetfidc&cinea
Chrifhim. I Quantum ti haminititcm. e Qunntum 2A diuinitatem.
portisvifid)cimtur,quiaifidem Apnftoloruminconailfim D
ccnentcs, quofcunque potueruntad fidem Chrifii traheie
fluducrunt.
f Tortas d'io. Ideft,patriarchas,perquorumexemplum a-
lijad fidem mtroducuntur. Velporta-Apofioli.qmaalios
introducuur in Ec-
a in fpuin mo'ntcrn ma^^gnumj&altum^&olienditmihiciui- i
h a In qaa Deus per gracism i:^.bitat. Pet infufionem grati
ta'iem fanclam lerufalem dcfccndentcm dc coclo aDeo ha-
a Ideft.cognitionem deDeo. b Idcil.lurninofaopeia.Eiidiadis iigura eft.
c bcnteclarita^tem Dei.Etlu^^mencius fimilclapidi pretiofo,
a Nihilibicontrlrtan 'fcd totumdeWwns.Ccuc vifiditas iafpidis. b Nihil celans ,
1
guia ibi pura lonfcflio.
porti
clefiam.f Angeli i.
fubditi, qui ptrrtccle
i inft u6tiinIoco An-
3 gelorum funt (ub-
4 flituti . Numcrus
5 portanim duode-
6 cim, qux pcr qua-
firmataefi.
B
e Mnrum. i.Chrifiij
defenforcm,qui ma
gnus in Sion , altus
g taquam lapidi laTpidis
cum , patre Vel dc-
ficut cry ftalltfm. Et habebat murum
a Ideft,in iidc,& in velHgiis prcphctarum.
f magnum, & altum,habentcm portas duodecim, & in po'ra
Apoftolos.
g tis t Angelosduodecim, & nomina infcripta , qua; funt,
r r' .,i;- ,,; i Ide.i,racmoriafanftorum pniumin veteri 'ege.
tcnioresalioru, qui a i j i rr iT 1 au /^
magni in uincendo h nomina duodccim triDuum hhorum Uraei . Ab Orientc
alios.Alijne vincan
tur ideft , Apoftulos , vel , prophetas
vcl Angclos veritatis
nuncios.
^Amb.iflc efl murus de quo dicit ^to^hcu.Saluatorponetur
inea mttrus,& antemurale. pcrhunc igiturmurum, Chriflus
cum vt
omnibusmcmbr!$defignatur,!ta pcr illu'n,fundamcntum
: per reliquam vero ftruituram ,eius membrafigurentur.
Perportasautem duodecim , 7
duodecimApo-
C floli, eorumquedoctrinadefignatur. Angehduodecim,
prxdicatores Apoftolorum fequaces dcii^nani, qui m
tuurmundi p.irte$,
8 fub tcrnano com-
9 prchenduntur , ad
10 myflerium pcrtinec
11 duodecim Apoflo-
12 lorum, perquos fidcstrinitatisdiflun-
13 diturpcr orbe quadripcrtJtum,
g V.omina infcripta ejus funt.,nomina duodecim, trtbnum filiorum
Jfr. Idcfl, memoria fandtorum patrum in vcteri lcgceftin
Apoftolis,quiaquod illipriedixcrunt futurum, hi docenc
completum. Vclomncs gcntcs m fide
Apoftolorumpofitx,
ac dilcdionc corum. Vnde. EpiJioU noflrauQS
efiisfcripta
. Tfal.
'
NICOLAVS DE LYRA.
quoi non ridit tuncgloriam eleSlorum , prout erit infe , fed in aliifuo
eam reprxfentante,fcilicet, in ciuitate cjua infia difcribitur ^uam vi-
ditimaginaria v:jnine , & cuius ftgnificationem inteliexit^aliter non
fuiffet rifto prophetica,fiiut declaratumfuit diffuftus in princip. lib.
& in princ.lib.Dan.
I In moncem magnum,&: altum.Te- ^ew defignatur calim
empyreum, fjuodfecundum Sanlos , & DoSiores eil Iolus Beatorumy
C in corporalibus habet fitum fupremum .
2 Et oflcndit mihi . Hic confequenter defcriUtur quantum ad
fulchrum afpefltim,cum dic itur.
3
Ciuitatcm fandam Icrufalem . Scilicet,fupernam.
4 Defccndcntcm dcccclo . T^am animx beattt defcmdent ad
refumendum corpora , & communicandim eisgloriam , vi d:ium eil
fupra in princip. cap. & etiam ibi inctpiet iiatusperfe[us beaiiiudinis
eleSorum . Totefl etiam aliter exponi,quia beatitudo ca!rflis non
potefl ab eleiiis haheri , nifi prins cfuodammodo ad eos defctndat in
frafenti-.nam donum gratia per cjuod efficiuntur digui
vita beata , eli
qu*daminchoatio, & participatio glori* , propter quod in oratione
Dmiinica fecunda petitio ponitiir , Aducniat rcgnum tuum. id
tfl , ad nos reniat , quia nonpoffumus venire ad , ipfum nifi prius
ad
fios veniat modo diClo.
5 H.ibentemcla. Dei. T^amclarita^ Beatorum, quantumad
gloriam animis,& etiam
corporis, efl diuin* cla
^uadam purticipatio
ritatis, per tjuam beati fibi conformaniur^ i. loan. j . a. Scimus quoniam
cum ap .ft.ei eri.
6 Et lumen eius finli.la.preci. Id eU. , Chriflo , qui dicitur lapis
preciofus. i .Tet.l.b. Ecce ponam in Sion la.fum.an.elec.preciufum.in
beatitudine namque coclefii per gloriam corporis^& anim* conforma'
buntur homini Chriflojicut membra capiti.
7 Tanquam lapi . la.ficut cry flallum. 7{pminatiui cafus efi,&
neutri
MORALITER.
1 Et oHendit mihi ciuit. Scilicct.Ierufalcm calcftem.
4 Defcendentem de calo.Hoc dicitur,quia non afcen-
poiTumUS
dcre ad
gloriam,nifi prius ad nos defccndar per gratiam proptcr
quod perimus in oratione Dominica , Mattli. 6. t>. Adueniat regnum
tuum .
J Habentem cla.Dci. Id eft.Dei claram vifionem.
6 Et lumen eius
fi.la preciofo. Id eft.Chrifto homini,qui dicitur
lapis abfcifus de monte finc manibus,Dani.p. Eius enim glorix,
conformantur cattcri Sanfti,ficur mcmbra capiti.
7 Tanquam lapidi lafpidis, In quo cft varietas coloru.defignans
ia homine Chnfto varietatero charifmatum, & donorum .
6 iicut cryJiallHm . Quod dicitur (cdarc litijn, & Chr 'ftui fu
dcuatc
i>i cordibui noflns.
h .y4b oriente pona tres,ab aquiloneportietres,ab auflro porta tres,
& abuccafupcrtxtres. Oricns lud.ci, aquibus fol iuflitiaror- ^
fus cfl,&: in his port^ trcs,quia in his pnmu fidcs rnmtacis,
^nunciac^
neutrlgenerisfecundum acceptionem antiquorum. Compararur autem
fanguli
.Cor. j.a
Chrifius iafpid', tumpropterpluralitatem colorum, & i>t Chriflofunt
tres nati4r,fcilicet diuina,& animaintclle8iua,& corpuu-Turn tjuia Chiiftus eom
i.ifpis confortai vifum , & beati dele&antnr in viftone Chriiii: nam paratui Lfpi-
afpe6lufudi diuinitatis reficiuntur intmus , & afpeiufu

HaMi
X.Cor.j.
10.14
I
^7y Glorord&NicoIaideLyra'. i6y6
^ nunciaraab.npoftolis&.iprophctis.Aqiiilofrigidj: g^ritcj,
A qua: poft ludxos crcdidcrunc.Ab aufiro.i. a claritare fidei^,
qua:cftabaduecu Chnfti. Aboccnfu,i,ab vlcima xcatc mu-
di,quaj per Eliam &:Enoch fidcm tri.ikatis rccpiet .
a A/Mrw.i.fidcs Chrifti qua muniuit ipfam ciuitatcm.habcc
pulis.^or in me,& ego in vobis. Chriftus namque fundamen-
C cumeftomniuApoftolorumfuorum, fimiliccr&ipfi fundamcnca
funt coruin,qui per ipfos crcdidcrunc . Vnuin cft
igi-
igitur fundamentum . i.Chriflus,a quocontincnrur omi.ia D
fur.damcnca , fuper qucm ctiam Chriftum Cvica compagcs
Ecclcri.c conftruda eft.
c Et qui [ofiufbatur mr. Vidi ciuiraccm iftam ica muiiiranl &
ornatam,iSd:im fioddicit ^pifiotus Hebr. i i.a.
Fidcs cft fubftancia fpcrandarum rcrum. Id efi, bonorum ccsle-
flium,ijusfu'itrcsfpera>nl. Li in hac definitione fidei accipiturfub-
itanua pfQincboatinne ^ fiuefundamento , eo quod fundamentum efi
iHchoatur beatitudo ccelc'
inchoatio domus.Ter fidcm vero formatam
fluin nobiStficut & plenius fuit di/ium^H(br.i i.
X Et in
ipfis duodecim nomina,duodccim apoftolorum ,
& agni. Idefl^Cbnfii. l^am duodecm ariiculifideifunt de Chriflo ,
fex pertmentef adeius diU:nitatem , & fex adeius humanitatem , &
huc fccundum communionem diliin&ionem articulorum, quamuis aliqui
difiinguant quaiuoraecm articulos fidei,feptem dc diuinitate, &
fcptcm dc bumaniiate. Dicumur autem normna .Apoflolorum in ipfis
fundamentis fcripta , quia primo publicauerunt fidem Chrifliprxdi-
candOy& pro ipfa moriendo.
3 Ec qui loqucbatur.
Hic
confeqtienter defcribitur xdificium cl-
vitatts ccelefi's,tria^i s in fpecial'. ttprimo propotiii intentum,dicensi
Ec qui loqucbacur mccum. fcUicct,.yi>igeius.
4 H.ibebac menfuram arundineam aurcam . Jdff? , fimilem
arundini in figura , quia non pofiet cffe aurea , & cum hoc arun-
do vera.
5 Vc metirctur ciuitatem . QuantHm ad fpaciHm intet muros
contentum .
Ec porta cius,& murum. Qjiantum ad eius latitudinem.T^m
habita menfurafpactjintra mururu contenti, habctur mcnfura muri;
nam interior pars mnr!y& diilumfpacium contiguaiitur.
7 Et ciuitas in quadro. .Aequiiatero.
8 Polica cft. Id e}i^difpofiia,i/uod patet excoquodfubditur.
p Eclongicudoeiuscantacltj&c^t. Quoinonpoffetefle,nifi
4{uadrum tjfet Aquilaterum , perhoc autem intcUtgitur quadratura ^
Aftt" vlrtu- quaiuor uirtutum Cardtnalium , qux manct in patrta ^fecundum Do-
|.im eirdiiu- (lores Catholicos^ tamen fecundum alios alus , in quam W . T^am
Uuminpa"" aclus prudentineji tbr.nuUumbonum Deo pneponere^ veUquarc^.
forti'
Kiiim i-
flipftip
M O R A L r T E R,
JquatuorEuangeliftiscft introitusfupernxfclicitatis. Euan-
t " P''""' ^^"^" Matth.diciturab oriente , eoquod dcfcribit Chri-
"'^'""' ^""^* ^" ^^ o"'^en'c, quia dcfcnbit paifionisoc-
afuTO. loauniHWtcn^abauUro, vod^mworfttr^tulgemulM-
cr Terftadia. Scadium eft locus,& curfus,&: menfura,& otto
faciunc miliarc, nocac tendences ad brauium. p
^ Duodecim
Fortittfdinis autem Deofirmiffime inhxrere. TemperantU vero uuUo
defeRu noxio deleiiari,tufliti Dcofubditum effe .
10 Et menfus eft. Hic exequitur propvfitum. Etprimo quantum
ad ciuitatis fpacium. Secundo quantum ad n)t*rum /bt ; Et men fus
eft. Tertio qnantiim ad fundamenta ,ibi : Fundamcnca .
^arfo
quantumadponastibr. Ecduodccimpor. Circaprimumdicitur ;
Ec mtnfus efl ci. Id efljpacium ciuitatis.
1 1 Pcr fladia duo milia.Tv(^opofe^ intelligi,quod ifla duoiecim
niilia Uadia contineant totum fpacium ciuitatis,& prcife;nam illtid
vt di6ium eH. Duodeciirt
fpacium oportet ejfe quadrum squilaterum,
autem non efl riumerus Dtcitur autem
quadratus. quadratus numerus
qui refultat ex dtiHu vnius numeri in feipfum femel , ficut
ex duBt*
bmartj in f ipfiim rrfulrat quatcrnarius : nam bis duo fhnt quatuor ,
ter tria nouern., quater/juatuor fedecim, & fic confequenter,per quod
patet quod inter nouetn , & fedecim non efl aliquis numerus quadratusy
& ideofifpacium ciuitatis eflet duodecim milium ^adiorumprA-
cifenon poffet efie quadrum leqiulaterum , propter quod diccndum ,
quodiUa duodecim milia ^adia menfurant Vhtim latus huius quadri ,
&per confequens totum continet duodecies
fpacium
duodecim miltn
iiadia , qutc funt in vniuerfo centum quadraginta quatuor milia iia-
dic , & eii numerus quadratus refultans exduSu duodenartj in feipfum.Hic
autem numerus continet tionies fedecim, Cum ergo o&ojiadia
faciant miliare vnum , & duo miliaria leucam vnam , fequitur quod
prxdiSlum fpacium citiitatis continet decemoBomiliamiliariori^m ,
& nouem milia leucarum , & quodlibet
latus tnuri dtiodccim milia
fladiay & tottis eius ambitus quadraginta o&o milia fladia, quia mu^
rus poniiur quadratus ^quilaterus. l^ec tamen computatur hic fpiffi'
tudo muriyfed tantum fuperficies interior, vtpatet ex di&is. Hxc atttem
ftgnificant magnitudinem loci beatorum , fecundum quod dicit
Baruch 3 .c.O Ifracl quam magna efl domus Dei, & ingens locus pof.
eius,&c. Tamen ccelum empyreum quod efi locus beatorumy cfi quafl
incomparabilitermaius quam citiitas Jiic dtfcripta ; nam in hoc libro
maioraper minora frequcnter fignificantury ficut fupra cap.^.per vi-
gintiquatuorfenioreSfintelligitur vniuerfitas Epifcoporum,qu multo
maior efl^vt dilumfuit ibidem.
it
cis,quia dcfcribit claritatem diuiniratis; Marci vero ab Aquilone.quia
dcfcribit iudiciariam potcftatcm, qu incutit frigus timoris.
3 Et qui loqtiebatur mecum habebat ttienfurarti,&c.Vei hoc figni
ficantur diuerfi gradus gloria; fccundum hominum merita,qui
gA^muntui; ad ocduKS An^eloium^id^o in finc didtur.
Men-
1

1^77 Apocalypfis Cap.XXl 1^78
^ a
Stadia
B
a Dtwdtcim Diwdecimmnia, milia, C^i Clui pcrfeti pcrfeaifuntin funt in fide crinitatis cx qua- qua^ ficari vtqui ChnRi mnrrifir.-ir.nnf.m m r, rr,r,^^..,r., r
tijor mundi partibus.
b Mcnfur^ hominis,^i4 a ad u l.ipi-
pcr lalpidem.vt pr.Tditum cIt,communicatur Pctro.
dcs i.rcciolbi
II
Secundi^tSupbyrus. Qui cil coloris coeleftis; ideo fi

^
;^79 GIororJ.&NicolaldeLyral i^)8o
a Chalirdnni. C^^loremfallcnrisluccrnaehabct/uli^cr fiib
A dn)o,indomoobfciirus,>mn!unifciilpciitium.irginncncis
heii, rcIiftitjradioSolis, vcldigitoiuattrirucKcandcnspilcasad
9|e operationcfua l.iicar.non lucct
. Scd cum alijs prodeirc iubctur,
tuc apparct quid
ful?,oris habc.it n-
'
tus. Sculpcntibus
laudcrcfiftic, nonei
rcliftit , ir zc r
quin
aduerfi fcculi fortis,& infccabiltscU
anullovinci potcfl-. VcHi quisc.nn
vuk ftulperc , & pingorcadulatoria
^oncc dit.quia vanam glorinm contemnic. Et hi tales calc
ficliradijsSolis vcri,idc(t,Chrifti;vcl digitis.id cft.Spirituf
faniti qualj contrai>ati palcas, id cft, peccatorcs, Jt tragilcs
ad fcfr.ihiinc,(ibiquc conmngunt.
^ a Andrcas. HitlapisfaceidtKaliration.alinnn infcrcba-
a tertiumChalccdonius, quaitum
c Smarnj^dus , quintunu Sardo
nix lcxrum Sardius, ieptimum
tur,fcd catbunculus , i uiusbrcloconull.ifit mcntir). Spe-
, iiandum cft tamcn , nc ibrte Thcologus pcr C.ilccdonuim
carbunculuin dcfignaueric. Suntcnimciufdcm pi\'pcnioduni
colons', Catbunculus auccm BcacUs Andrc.is Apofto*"
]us vocan porcfl-, vt pote Spiricus ignc luculenccr acccnfus .
b Sntura^dus. Qj.iartus nimix viriditatisfiipcr omncs hcrbis,&
fi odcs, vc ctiam circunfluum acrem rcddat viridem.
Hu:iis nulra gcncra , fcd prcciofus i cpcntur in Scychia rc-
gioi^c dcl".rt.i,"quos cuftodiunt gryphes animalia Iconinum
Corpus,pvdcsauccm,caput, &: aias, vt Aquila.- ,habencquatuor
pwdcs , quibus vt lconcs fupcr teiram cua unc , pcr aercm
volanc vc aucs, qui fcruant prxdictos lapidcs nun , fibi,
fcd bo4Tinibus ;iufcrunr concra quos Arimafpus pergcns
rugiKH, & eis aufcrc . Giypbcs diabolus qui '\.hnflum, vcl
ridci .i
gtmm.ini fidelibiiscrnauraiitcrrc. Scdconcra p_ij
gnacpopulus illc , hibcns vnumoculum , id cft,Chrifluin
qui non inccdunc duabus vijs,ncc babcntduplcx cor,Chri-
Jiumquc , vcl fidcm eius rapiunc. Q^iartadjcicur propccr
quacuur Euangclia .
4t Andi cas, Pcr Smaragdum, qui viridem colorem forti-
_ tur,oici;q; initricur,ne non pcrfpicuicatem, & vcnuftaccm
^ cx lUo mucuarur, loannis infi-
Euangcbflxpixdicationem
.; M
nu;iriarbiCi;irHur. H cenim animi dei clionem ex peccato
c^t.im^diumoolcb fercna t,i.xcclIenfic]ueTheo]cgie gratia
aiiiduum fidei vigorcm nobispra;ftac.
C SardoniXi
NICOLAVS DE LYRA.
cuius fides augmcntat curpusEcckfiacmyfticum, quod pr'us
er.it in vna geni c modtca ludxnrum.fcd modo per fidem Tnnita'
1$ prafdicaiam fe cxt ndit ad mulntudinem Gcntilium con-
ticrforum, idco
ligmficatur per faph;rum, qui corpus liumanura
vegetat,& integra nicmbra confcruat.
1 Ttnium ( I' /. cao iu-- . Tcrtius autcm artirulus eft dc opcre
crcatioms, quod foli Deoconucnit , & valct fidcs liuius articuli
contrai1a:monumil!uliones ,
ideo lignificatur pcr Chalccdonium , qui
-'Sard'i ix. Quinfusautem artirulus eft deopercre-
fur;cftionistorporum ,cuiusfides humilem fhcit , &pudicum,
co^itationem inferendojquodcorpuscllcorruptibile,
fed llnaii-
tcr ad gloriam refufcitandum , dcbct teneri in humili geftu , &
apparatu r.itionc mortalitaris praffcntis,& mundum rationc glo
Tificationis futurar ,propter quod fignificacur pcr Sardonicem
qui facit humilc(n^& pudicum.
O !eflrutn , tanquam mahim tnentiente^
froprer rritgaudetr,fi" cxii'tate, qt'on':am me'ce< yf-fir-' copiofa
cfi in cce'is. Ideo fignificatur per Sardium, qui acccndit,& ex-
pcUittimorcm .
5 Septni urn Chryfvlithus. Prirpus srtic uTus pcrrinens ad humanitatcm
Chrifti, eft dc ronccptiore, & natiuitate eius ex vir^inc,
cuius fides confijrtat humanam naturam in
conceptionc Chrifti
vcrbovniram, & valct conrratnnorcsnofturnos vitiorum , eo
quod tiato Chriflo in noftis medio diyit Angelus paflorihus .
i^chtc timere. Lucae 2. b. Et ibidem fubditur . Cloria in altiffimis
Deo , &interra pax hnmirabu^ boixynluntatis : idco fi?nific3rur
per Chryfolithum qui conforrar intelleflum , & pcr conrequerrS
naturnm hum

3 6Si
Apocal/pfis Cap.
jiAndreas Perhuncmarisaenfqiiecolnrem nTicanccm,&:
ad hvacinthjnum accedencem jadmirabilem Tliomam li-
gnifican verifimilefK, quippeqiii longa per marcpcregrinarione
vfquc ad [nd.js peruenic en ad procurandam illorum
popuiorimi falutem a Dco mifTus.
ropaiu no- a Topa^^ns.^^onus
quoranoreo prcciofior,
& habcc duos co
Bida.
lorcscxauro.LSfxtbe
rca claricacc,maxime
Bc

tra.velpcr radioscognicioniscuis.
a Hac e^ibcus orationi, Jc ibi oblationis.qnx
locum non habcbit.
non vi i
iDundum tanquam uitrum pcrlucidum.Ec templum
ldcn>omnimoda icqtiies.
diinea, DominuscnimDcusomnipotens tcmplum illius
Similitereatcmplumciu. b Luinine fidei. c Scicntia acquifita. d Adhoe. ^ ^
^
cft>&agnus.tEtciuitasnoncgctfoJe,ncqucluna',utluceat 5 hiturprxdicatio,nc
a Idclhtrinita. b Ideft.lumine, (cilicet.continenidcitatcm, fufCS intrcnt, & COH
in ea . Nam clar/tas Dci illuminabit eam, & luccrna ciusclt 4 culcentdum nox eft
Idcl>,huraanit. b Ad alioium illuminationem. c Minoie$,& fub&i.
^oi.i^^c .1 T"""'
tcrra
"a Idell.acquilitoi.pro quibmcoionabuntnr.
b Puritatcm confcicntixc
Fro ea habenda. Ad uidendum.Se laudandum Deumintelleftus.Jcafifcftu.
J
6
_
idcft , loCUS inildiarumfcdquiaibidics
pcrpctua , & omnis
timorauferctur.
d
agnus.
Et ambulabut Gentcs*m lumme ems,& rcges
c
f
S h
t.manuaU.e. tf^^ibus-,
1.
.jfedin
fua pracfentia.Idco fubditur.
2 Dminus enim Deus oainipotens templum illius ef? , & . agnus
NambeatireBciunturincerius inafpeAndiuinicatis , extcrius
veroin afpctu hanianitatis Chniti . t fic vtramque naturam
coluntj^&adorant, inquantumhumanicascftdminicaticoniunfta.
Et ciuitas non
egetfole,neque lnna,rt luceant in (^.i.iliuftracio-
3
ne corporali.
4 T^am ciarilas Dei iUumint^it eam . QuiaperfetecIeAiiIla-
Itrantur.
5
t m^M.Cefl. i.eleti.
MORALITER.
cxpont de cii prxdift* margaritx, ficut iam funt expofitx.
/s
f B^ges ter. ideft, illi
maiores qui rcgunc
tcrrcnitatem fuam .
&:aliorum.
r g por. Inpraefcn
tialiquando fubtra-
8 h ^fcrc^r.Adfimi jp*"'
litudincm uictorum "/
,
9
10
II
quifpu!i.iin fuas vr ,i.fth
bcs ferunt. rem Gem
i T^nintrabitineam. inillanu
Difta honeftarc ci-
uitatis,ncquifquain
falfus frater ad ali-
J2 qucm borum gra-
jj duij pcrtingere pra:fumerct
dcterminac
j^ qui funt intraturi ,
j j qui non.
ie Ambr.Inquinatos
vocat cos qui fe diuerfis fcelcribus inquinauerunt. Abominationem
taciunt,quimalumopcrantur. Nihil.n.abomina
tur Dcusnifimalitiam . poflTumuspermendacium omne
peccatum intelligcre,fcimus.n.quia Deus vcritas cft,pecca
tumverodeccptiocl^animarum. C

^
i6S^ Apocalypfis Cap.XXIL 16^6
CAPVTXXri.
Aa T7T oflen. Poftquam firum ciuicatis, dignitatcm cius,&
JC, muros,& fundamenta oflendir,defcrib!t refettione
m pr^fenti,&: maximc in futu-
qua ujus ciuitaci pr^buic , &
ro.In prxfentia deicacis > vd m iautatione vitiE agni,g, ^pofuit
nobis fc m exeb
Flimnm. Id ctt, C A P V
aquam fluentem, id
cltjieternambeatitu
dinem. Infpecieaquanotaturperablu
tioncm baptifrai ad
hocpcruenifle.
c Defededei. Idcfr,
de illisinquib'pnnrec.4y.r.
C'pal'terfedcbit de'
g quia in illis maxime
cft, & per inftruftionem
eorum minotes
coronabuntur.
^cAmbrofius.FIu-
a
b
c
d
e
f
uius iftcqui gloriam Sandiorum d.-fignac , fplcndore chryflalli
haberedicitur.quia vnicuiquefideiium fccundu qudli
i.Cor.iy. tatcm operum fuorum refu]ger,ficut dicicapoftolus: :>ttUa
1S0.
c
aflelU dijferc in clart if De fede dei,^ Avv procedere dicitur
,quiaabipfoproceditomnis gloii;) Santlorum, qu'! authorcftomniumbonorum.Quietuminmcdioplatc^ciui
taiisdecurrercdicitur,quiacordaSanilorum pcrpeiua fua
uitacis dulcedine lajtificabit .
d Et ex -ptia. Citra fiumcn,i.in hac vita habemus,/rjw5 vite.
Jdefi,corpus& fanguinem Ch'ifti , in quibus reficirnui,vitra
flume.ideit in futuro habtbimus ipfum pfente . Vcl per
citraflumenaccipiamus tepusantcbaptiffnum. pcrvltiaillud.quod
fuit pott baptifmij, vt denotcm' fidel s,Si: in vete
ri , cii in noua lcge faluacos per Chril^utn , quod fignificauic
Moyfes
Moyfes , qui duxic filios Ifrael vfque ad flumen lordanis, & D
lefiisfilius Naue,quidcflumine lordanis duxiteosinterram
promiffionis,
e Lignum vi. C^iafi,ipfe rcfedioncm dar,ipfe ctiam dat cis,
g. pararet eos quibus ipfc reddat,6

j.Slpr--
iSoli loquior
1^8/ GIorord.&NicoIaideLyra. 1688
1 T.tfMi Ugni. Qnafi dicar.Ec quod Chriflus rcddcc friidu
ii hoc crit f]c,qu6d apofto)i,(J

16S9 Apoca c p i^po
A a Et priflcfUiim audiff'em,& vid/fim.Hicdaioobis intelligcfo
his in vcncracione dcbc. mus, cinn hAb,crc,ncc can-
^ Quod pio
tum eiim,fed Dcum adorare,&peroblcruaCjam vertwrmjn
: libTiparificationem Angelorumcon&qui. _ u
b Ktfru:ruvt tuorun> proiiheiar'i/u,& eorum qifjj&chioii func
R inuncre prophetia:
alieni putandi , qui
t Supra i.a habent grauiam mtcrpfctandi,
vt Augu
ilinus, Hicronvuius,
Ambrofius , Grcgo-
rius, ,
s^A m.b.S.ed cur loaniHesrcpetiicquod
an-
-tca prohibitMm Uie- ,
Et wte dto &t, quia ipre
di Jit. aEthocdixit. Beatusj&c.
cito Etccccycnio vel6citcr.'f ;
^ ': a Qui niliil Ctlfiinifolco v'ol)i liuete.
.
fct prophrra>-c m;J

A
V.ti Nouitu
W\ IpCJ
flli
^
i^pi GIorord.&NicolaideLyral 16^1
a Beaf/ malusdiceret.ctimfim m.iliis , qiwrc mc
p(jnitcrct,d.cit:n6fi>lum beaffunt qui maiorcm rccipiunc
perfccutionem , fed ctiam illi , qui contaniinaucrunt ftolas
fuasquis inbapcifmoacccpcranc, ridcmdclaucrunc cas, &C
oos pcccalle pccni-
matiuina nobi fleUa fnetin cft ; quia durr in f.mcripi; iac- D
plumnobisrcfuric iC ab
tcclcfia fcparatus lic
Ji'^^^^'^^^^^^^^^
h ICUmicabeogcm,^.. U c
1S..1enta.ne.uum. l.delUuiu. m,.ndi nofie.t, II tbs OmnibuS fcCOn-
*
.
,U^ni.iiw. lvelfpofi.,ckrp.mU. ,3 fpicuum cxhbcbit;
fncnwn tS d fum ccnus &radixDauid,ftella fplcndida & matutina.Et fpi ,3 dicm qui nnnq.am
lacnicga tcmcricatc a o ....,....,.;....,;. = k .TU,,uiteUiiiL c ^Aiij.. d fAd.,o:i,,amcorum. ,. Uih.ruiiK cft
tAd notiti.m hncm
libri. t> tUbium
non dubitcc in nos
fua crimina rctor-
inteUitit. c tAliji.
^ . iuu. .. 1.. ^*'^"";''TJoiZ' 14 hibitu;us cft ftnem
C t ux 111 noc libto li.iir.
. i li.
- . .._.- fcj- "j-

eli'gn
i. 160.
i6c)3 Apocal/pfis. Cap.XXir. i6^^
.. Con^rp.^^r enim ntnni nud e-it' vi ba prnpherix libri huius . Poll-
quaincommendationem pofLrcppr fe, pcr anir,eliun , per
ChnOum,per Tr)nit;'cem,per fiiat regnum tiainr. Et: r y>ia 'intp^ciru^ata vrnk' 7 wc. D
d Ve>!idot,>inele[.i. ^: Haymo. Hxcoin-MsEccl fiiloqnirur
in roanncopcans.vc vcniac Chnftiis ;id aidicium.V.tdp
&quotidie id in oiacionc Dominica poi^ufac ,& in pfalmjs,
'
Qihnde nvbisfaciem t>iam,& (aluieiimiis.
TQuafi dicat Angclus teftificatm eft mlhi , Cmiliter
cgo contc &c.
a vitsgratis. Conteftorcnimonnniaudienriverbaprophca
IHocfcilicetconteiW. b 5Vt criorcminticfoi.cat. 2,
b ti^elibrihuius. Siquisappo(ueritadh:EC, apponetDcus j
IDc piiialis fuprs,6c rubii.
ruperiHum plagas fcriptas jnlibro iflo,& (i quis diminueritdeverbisHbri
propheti^^huius, auferet Deus pqrtem
cius i de hbro vit^, & de ciuicaic fandla , & de his qaje
^Q^ali dicat excommunicationis.
c funt in
fctipta hbro iilo . Dicit
qui tisftimonium
perhibct 4
a C.uie;evii)is.qiiia cgo ve .b IConucrfoad Deum. lEt iamquafi veiafunt oninia.
c
Scijiiiniuiatexcimmunitatur. TAdtemiitieiardum . f VeniDomine , & nol lardare
d Sicut fupra a
^
incrtpit gratia ita tinit '.
*
d iftoru.Etiam veniocito.Amen. , ^.., ^^.^,i^.K.M.^iu.\j,in- ^
Veni Oomine lefu. Gra'-
C Ciatia Doinini 'T^afln
Jrfu Cbrim. C(,nfummacio
ApofLolt
lu vciboChrifci. _^
T< Augiifcmus 0:'cnuis
, vc fccuiKiiifn
finm promifiiotjcm
dominus kfusiicfnos.
venire, & pcr fuam
mifericordia dc carccrc
nos mundi hu-.
ius libfrare, &c^ ad
iaam bcaticudmem
p^-rdiiccrc dgnerurj
quicumP.!cre,&Spincufaud.)
viuic, & rc-
& quxdam dccrahe-
e tia DQmini noltri Idu Chnlti cum omnibusvobis;Amcn.
B banc qux eorum hierefl vidcbantur cfic contrarfa.
^ gnacm r.cuia feculo
t rum. A.nen.
, .r . .^
nobifcum gracia Domini Nofiri Icfu Chnfii , & dcc no-
NICOLAVS DE LYRA.
yeniat
I Gratis . T^Jjim htc habefttrper Chrijli tneritum in baptifm0,dum
tatnen non pon.iti4>obiiaiulum.
z Contcftor emm omni andienti verba prophcci.r hbri
huius . Hiceil vltima parsin qtta pnniiur prxdt^orHm Lorifirttu-
tio y quia nihtl ibi continetur fupcrfiuum , aut diminutum , ideo fub'
ditur ,
l
Si quis appofurrit ad hxc apponct Deus fuper illu pLigas
lcripc as in libro ltto./c