tfVENERA^ILIS DOCTORIS - The Lollard Society
tfVENERA^ILIS DOCTORIS - The Lollard Society
tfVENERA^ILIS DOCTORIS - The Lollard Society
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Eificieni ca.<br />
m Pracfatio audoris 416<br />
<strong>tfVENERA^ILIS</strong> <strong>DOCTORIS</strong><br />
A<br />
Jrratris NicoUi de Lyra in pojitlUm<br />
fuper Pfaltermmpr&fatio incipit.<br />
"-qJ F^ipbeta magnusfttrrcxit in nobis. Luc.7.cap.<br />
v&t Quamuis liber pfalmcrum apud Hebrxos<br />
^j mtcrhagiographacomputctur, tameapud<br />
Latinos mtcr hbros proplicticos rcputatur,<br />
i necimmcnto: qa Dau dqui fecit pfalmos<br />
Ji<br />
faltem pro maion partc,non<br />
folum df prodf<br />
m<br />
*<br />
pheta, fcd etiii eximius prophetarii,vt<br />
principiogloffx fupcr librum pfalmorum:<br />
propterquod conuenicnterdicitur dc co verbum propohtum.<br />
Tropbeta magiius &c. ln quoquidcm vcibo notari<br />
pftt quatuor<br />
caufx huius libn.fcilicct emciens, matcrialis,formahs,& finalis.<br />
Caufaautccrriciensduplexeft.l.principahs& inftrumetalis.<br />
PrincipaliseftipfeDeusreuelansmylteriainhoclib. dekripta.<br />
Inftrumentahs aut elt<br />
lpfe Dauid , cui f'"m oia contenta in<br />
Aug.<br />
hoc hbro fuerunt reuelata, & ab eo dcfcripta.Scdm veroHiero.<br />
& Hilarium & ocs dodtores Hcbraicos.Dauid non tecit oes<br />
pfal.<br />
fedmaiorcm partem. Pluresaiit alij aliquos pfal.fcnpferunt.vt<br />
Moyfes,Salomon,& aliqui alij,vt magis patebit iufra profeque<br />
do per<br />
titulos th fatti a<br />
pfalmorum.Pfalmi<br />
Dauid & ahjs.colle-<br />
B ili fuerunt & in vno libro<br />
congrcgati , qui df liber pfilnorum,<br />
& hoc Efdram fcnbam & per prophetam,vel pcr<br />
alium prophe<br />
tam fanftum quicunque fuerit,vt dicit Hier. in li<br />
prologo fuper<br />
brumiftum.quimmodcrnisbibhjs<br />
coiternonhf. Teneturtn<br />
coiter a docloribus noltris.cp Efdras qui lcgcm c obuftam d Chal<br />
dxis rcparauir,pfalmos a diuerlis taftos in hoc voluminecongre<br />
^auit . Non tfi df auctor libn feu caufa erficiens mftrun.eiualis ,<br />
ied magis ipfe Dautd, qui maiorem partem pfamoi 11 fecit. Totum.n.a<br />
maion parte dcnominarur. Hxc nut caufa efiiciens duplex><br />
f.principalis & inftrumetalis tangitur cu df. Vropbeta. Ad<br />
aftum.n.prophetandi concurnt Deus mentem prophetx tano-ens<br />
feu eleuans ad fupernaturalem cognitionem,& mens pro<br />
phetx hocmo tacla feu illuminata . oportet.n. cp fimul lint mo.<br />
uens aftu & res mota.pp quod dicit dfls, Num.i z.b. Siquis in-<br />
ter vos propbeca dni futru in viftonc appanbo ei , autperfomniu /0-<br />
quar. In quo verbo tangunf duo modi prophctandi, ad quos ces<br />
reodi prophetix propnedi&x reducuntur.prout infra magis vi-<br />
debitur. Vnus eft in vigilia qui notatur,cum df. In viftone apparc<br />
bo ei.Ahus eft in fomno.qui notatur cum df.
{<br />
47 Prafatio Audoris. 4! 8<br />
% bili vcritatc denuntians.SecGdo aliqun funt remota a cogmtio-<br />
A nenoftrapropterconduionem cognofcciKis,& hoc propteraliouem<br />
coajnofccntis defectum,qui fuppletnr per fpiritu prophe<br />
ticu n.Et hoc modo Ahias Silonites cognouit vxorem leroboaro<br />
d miumfuam ingrcdientemquamuiscxcus eflet, vthabetur.j.<br />
lveo 1 4- Tertio modo ahqua funt remota a cognitione humana,<br />
propiercognofcendimodum,<br />
hcutSalomon habuit notitiaani-<br />
malium& plantarum, vthabetur \. Reg.^.nonperexerciiium<br />
liudij , fed pennlpirationemfpiruuflanCh.<br />
Circa iccundum notandum,q> ad propbetiam proprie dicT.un<br />
iuiriturcognuiointellectiua,fecundumquodhabetur,Dan.<br />
jo a. Inteiligcntia opus efi in vi/ivne: & ideoli alicui fanctocommunicerur<br />
ahquidad prophetiam pertihens,abfquetahinteili-<br />
.tia.no dicit propheta, niiiforiitanualdelarge&improprie.<br />
Quod contingit tnphciter.Vnomodo ficut in vihone, (icut Pha<br />
i ..') vidir fpicas.Geii.^i.&Bahhafarmanum fcribentem inpa-<br />
rietc.Dan. 5 .iV.e dormiens, ific rigilans : neuter t n eorum fuit pro<br />
phcta,quia viiionem non intellexit,fed lofeph & Daniel.qui vi<br />
i.<br />
nfis intellexerur.Secunc'6 hoc conringit in locutione,fiCUt Cai<br />
phas. Io. I I.f. dixuquidpropheticum, dkens. Expedit<br />
vobis 3>t<br />
vnus moriatur homo propopiilo,& non rota f>ens pereat. Intendebat<br />
cn.ro folum dare confihum dc morte Chrifti, eflet<br />
q> expediens,<br />
quamuiscflctinnocens, neoccafioneipfius<br />
venirent Romaiv &<br />
to!!erent locum & gentem, fed a fpiritufinclo faftum eft hoc q><br />
cofihum fic<br />
protuht.<br />
mors cp Chrirti futura foret filute<br />
pro fpiri<br />
tuahtotiusmundi ipfoCaipha hocignorante,& propterhocno<br />
fuit propheta propne loqucndo. Sicut ncc afina Balara fuit aial<br />
ronale.quamuis per linguam eius fuit prolatum verbum ronalc,<br />
angelo linguam illius mouente, abfque tn cogni r ione ahnx, (icut<br />
plemus dixi fuper Ioh.Tertio modo coringit hoc m operatio<br />
ne, f.qfi fpirituflanttus impelht aliquem ad<br />
aliquid agedum, q><br />
habet prol perum euenrum,quauis homo iic motus hoc ignorer,<br />
5 hcut Iud.i 1. e. df de lepthe enm<br />
,cjtibdirruitin fpintusdh: , f.ad<br />
nugnandum cotra filios Ammon.tfi non fuit fibi reuelata victona<br />
futura, & propter<br />
hoc non dr talis<br />
propheta,fed motus voca<br />
1 turfpiriiuflanctiinftintlus. qui elt c.ifusprophetixfecun dum<br />
I doctores,idcftahquiddeficiensar6neprophetix. Ettahsmo-<br />
tuseft limilismotui ipfiusbenefortunati qui mouetur adahqd<br />
bcnca^endum, fine vt<br />
throiie&cognitioneprxuia,<br />
h.ibetur in<br />
librodebonafortuni. DifTerttn, quiimotus<br />
benefortunati eft<br />
acaufanaturah , f.abinfiuentiaorbis vel<br />
intelhgentix motncis,<br />
\t dicunt vel ab<br />
aliqui, vtraquefimul vt dicuntahj. Motusaute<br />
Iephte & conhmilium eft a caufa fupernaturah,f.ex motionc fpi<br />
Titusdiumi. Iftetn inltinctusmagisappropinquat<br />
ad ronem pro<br />
phetix vt vf quam duoalij modi prxdicti.1 ;iturquiaadr6nem<br />
priphetiz vercrcquint intelligcntia,<br />
vt dictueft.ideo fm varic<br />
tateinte!!igentixaccipiunt gradus prophetix , quia illegradus<br />
eft excellcntior.vbi cxteris paribus cft lntelhgetia clarior,du tamen<br />
pruphetix limites non tralcendat, vt magis videbilur infra.<br />
Pnmus igitur gradus eft.quando cum vihonc ahcui communi<br />
cati duur vifionisintelhgetia. licut Iercmias viditollam fucccn<br />
fam,& fities eius afacie aquilonis, vt habetur Icrc.i.c.& intcl-<br />
lcxit per hoc fignah cxercitum regis Babyloms venturii adco-<br />
burendamcuitatemlerufalem.Secudusgradus, cftquandono<br />
fhtalis vilio feuapparitio, fed auditur vox mftruensdeahquo<br />
fupernatura!i,ficut.i.Rcg.}.b.Samucl<br />
audiui voccmdni hbi lo-<br />
quent.s.nec tfi vidit aliquam cfhgiem hbi apparetem.Quod patct<br />
ex hoc q, credidit cflc vocem Eli ipfum vocantis , vt habetur<br />
ibi
41?<br />
& oxeffcnt.znonpoteftconftitusre excellentK>rem gradum pro<br />
A ohctix licetfaciatclar.cwemcogmtionc.fcuahquemclariusco-<br />
Jnofccntem:pphocfuperiu$dixK > pclarita$coS ntonmaior<br />
eonftituit exccllent.orem dum tn tah$ clan-<br />
gradum pt ophet.x,<br />
non tranfcendat . Prxterea li<br />
tM hmitescognitionu propheticx<br />
orxd.ftarat.o valerct.fcquirurq Moyfesfuu<br />
cxceUcnt.or oib'<br />
apoftohs preter Pauluro,quibus<br />
non fuit conceffum videre diui<br />
nam cffentiaroin vita prxfcnti : quod tft ib.dem di-<br />
ipfc neg.it<br />
ceni o apoftoh<br />
fuerunt excellentiore$ Moyfei erg >cxtah v.tio<br />
c uon poteft dici.vt wfi qod Moyfe hiit excellentior prophetaiufo<br />
Dauid.S.militerr6 fccunda npn vf dcnuncia<br />
valere.quia<br />
tioprophetix ell ahquid fcqucns cogmtionem propheticam, &<br />
ideonon vf variarc gradu prophet.x, cx hoc q> pluribu* vcl pau<br />
cioribus dcnantiatur.Similiter tertia non valct ead:m rone.qma<br />
onfirmatio per fiinum & Iohannef<br />
fequitur prophet.am.vndc<br />
STw [ft<br />
nullum figmim fec.t.vt df loh. 1 o.& dk i ehfto dodore<br />
conceJiturmaiorpropheMipfoMoyle Stmihterncccxgrad^<br />
fcs dici excellentior<br />
bus urophetix fupra pofit.s poteft Moy Da<br />
id quia excellentior gradus eft capere veritatem fupernatun-<br />
16 abfqj qmbufcunquc figu.is & fenl.bihbus,<br />
l.gnrs qm graduf<br />
fuit .nDamd.vt di.W elt per glo.pfalmi prarallegatam.Et.de<br />
a.Sicut luxaurorxor.ente folc<br />
vr periUudquod hf. . Reg.it.<br />
mane abfq: nubibus<br />
df dc Dauid.Vifiones.n.imarutii-tyquod<br />
B einar.&iigna fcnlib.liaquxcunque, funt qu.iiiquxdanubes<br />
daritatero fohs exccdentcm virtutem vifus noftri nobiscontcm<br />
perantes ule n.acut.orii & fortioris vifus fohs<br />
eft.quiclantatcm<br />
poteft bene nude intucn.quam ille qui non poteft abfque eonte<br />
pcramentotali, & ideo Dauid qui abfque fign.s fenbbihbuica-<br />
picbat radium d.uinx lucis rwbuit excellcntillimum gradu proheticxcomition.s.EtlKet<br />
Moyfescundem gradum babuenr,.<br />
fccundum quod d.ciiur Num. 1 2. b. de ipfo. Wf* non per<br />
Lni^mata Deum v.dit, ideft & fenhb.hbus<br />
abfqj figuris figms,<br />
tft<br />
vt itfidem fuit non habu.t toties nec ita co.ter ta-<br />
expolitum.<br />
lcs illuftratione ficut Daui I. Item fccundumquoddicitdoftor<br />
prxdftus , Dauid plenius & danus exprcllit myfteria Chritti q<br />
Mwfes lexautemvetus &prophetxordinab illud eft verbu Iofue fcnbentw de Moyfe<br />
& tpe Iofue non furrexcrat ma.or tfi<br />
propheta Moyfe,<br />
no eft<br />
contra illud diftum quod poftea maior furrcxerit,&oportet hoc<br />
dicerc faltem dc prophetis noui teftamenti, vt pr.xdittum eft.<br />
Ad fecundum dicendum.quod lohannes Bapt.fta pertmet ad<br />
jjouum toftaroentum. vndc dicit faluator Mat. 1 1 .b. Lex atque<br />
prophetx vfque ad lohannem fcihcet exclufiue.vnde & prophe<br />
tialohanmsinnouo fcr.biturtcftamento,& ideo excellentior<br />
dicitur veteris teftamenti.<br />
prophctis<br />
Ad maiore aut euidentiam dicendorum, fcisndum q, beatus<br />
Hiero tertranftul.tpfalterium. Primo fccundu Lxx.ininterpre<br />
tes, quod pfaltcrium Romanii df, eo quod Ecclelia bcat. Pctn<br />
illo vtitur. Secundo fccit aham tranflat.onem non rouhu diftantem<br />
i pnma,& tn magis appropinquantem<br />
Hebraico,& vocatur<br />
pfilterium gailicanum , eoq> Damalus Papaad rogatum H.ero.<br />
flludfccit cautan in ecclefi)s gallican.s : pp boc dr m regula fratrum<br />
minorum . Clerici faciunt diu.norum ofticium fecundum<br />
ordinem Komanx ecclcfix cxccpto pfalterio , quia fratret vtunf<br />
pfalteno galhcano. Tertio ad preces Sophroiiij qu. frequenter<br />
difputabatcuroIuJxis,quifolumrecipiuntilludquodtUiiiHe<br />
brxo, fecit tranflationem immediatc acceptam ab Hebrxo , pp<br />
quodvocaturpfaherium<br />
Prafatio Au&oris. 420<br />
Hieronymi iuxtaHcbraicam veritate.<br />
media autem tranflatio eft coior mter Latioos , & ideo m expofitionehu<br />
u$ libn intedo cam profequi,& vbi notab.ittCt dihre-<br />
pat ab Hebrxo vel tranflatione Hier.iuxta Htbraicam vcntatc,<br />
taneam illud fecundum gratiam a domino Deo roihi datam.ltc<br />
notandum quod (ecundum quod dicit Hiero. m prologo fuper<br />
1 libruro pfalmorii. 7. funt line utulo,<br />
plalmi ahj autem funt mtitulati,<br />
& hoc ldcm in Hebrxo.<br />
patet Qui autem funt intitula-<br />
qui non, vidcbitur 111 profecutione libri.<br />
ti & , & quahte.<br />
De t.tuus autifti$eftc6i$opinioLatinoru,q>appo!itifucrut<br />
ab Efdra m hoc voluminc &<br />
plalmos colligente congregantc, vt<br />
fupra didum eft.tn apud Hcbrxo$ funt autentici Iicut & pfalmi<br />
cxteri.ficut & primu$ pfalmus ab Efdra permodum prologic6pofitus<br />
fiue appofitus mter pfal.computatur , vt infra dicetur.<br />
Scdcontrahocvf illudquoddicitHicro.incpiftolaad Paulinum<br />
num in vfri<br />
defcriptione iu(K,cum eum Dauid arbori cft qux in D<br />
virtutcs hocetiam intulit. In<br />
parad.focompararerjinterc^reras<br />
lcgcdornini voluntaseius,& eius meditabitur dic<br />
mlege<br />
acnoftc.hoc<br />
autem eft affumptum de primo pfalm.ergo Dauid fecit<br />
eum & non Efdras. Dicendum quod hoc nomen Dauid aliquan<br />
do accip.tur pro<br />
libro lic dicit Hier.in<br />
pfalmorum,& prologo ga<br />
lcatoqui pr^mittitur libris Regum,quod inter hagiographa pri<br />
mus liber cft lob, & fecundus Dauid, & fic c6fequenter.& hoc<br />
modo accip.t Hicr. in propolito , cum dictur. Cum eum Dauid<br />
Ugno paradificompararet &c.id eft.l.ber pfalmorum.vndc confequenter<br />
rn eadem epiftola enumerat l.bros vetcris ac noui tc<br />
ftamenti.Eteftfimilismodusloquedi,cumdicitur,Damdcomparat,<br />
ficutcurodicitur,euangelium<br />
hoc dicit.id eft.liber euan-<br />
geliorum, & idco non valetargumetum, quia Dauidnoncfthic<br />
nomen audoris hbri pfalmorum , quoru fueriit multi audores,<br />
vtdicitinexpolltioneprimipfalmi. Exphc.tprxfatioauctoris.<br />
SESVVNTVR ADDITIOnes<br />
Pauli Burgen. ad poftillas Nicolai<br />
de Lyrafuper Pfalterium cum Replicis<br />
MattbiA T>oring ?V.<br />
A D D I T I O h<br />
In prologo vbi df in poftilla-.Tn apud Latinos inter libros ^p-<br />
pheticos reputat.Oppofitu vf lentire beatus Hier qui in proio-<br />
ait.<br />
gogalcatotnfariediftinguensfacra lcriptura,<br />
Tertius ordo<br />
a lob, fcds a Da-<br />
Ag.ographa potlidet . Et primus libcr inc.pit<br />
uid &c.quf quide d.ftinftio Hier.tr.pert.ta tenenda vf Nam vt<br />
auclor poltillxinprincipioprimipfal.ait. Hiero.d.ligentius ftu-<br />
duit c.rca texrum facrx fcripturx:ppquod in hm5i magis eftlibi<br />
affeiiticndum &c. prxfertim cum iua opinio in hoe audoritate<br />
euangchca firmetut. Nam Luc. 24. f. lcgitur. Ts^cceffe cji im-<br />
plcreomniaqHi fcripta fitntinkge Moyfi& propbetis & pfalmis,<br />
vbi fatispatetquod pfalmitcrtium ordincm tenentinfacrisfcrt<br />
ptuns diitiactum a lege & prophetis .<br />
A D D I T I O I L<br />
In eode prologo vbi df in poftilla. Sed quicquidfit deconclufionc,<br />
Obiediones contra rones S.Tho. pcr poftillatore facle n<br />
videnturhfe vigorem.Quodde primaobicdioncpatetlic.Nam<br />
vifio clara diumx effentix licet m beatis in termino ex.ftent.bus<br />
prophetiam feu afturo propherandi excludat,non tn in viacoribus,<br />
ahas.n.fequeretur cp Chnftus qui a pnmo inftanti fux con-<br />
cept lonis habuit daram diuinx cffcntix vifione, non fuiflet pro<br />
pheta,q> eft cotra vtriufque tefti auc~toritatera,Legitur.n.Deut.<br />
li.c.Tropbetarn Jufiicabo eis demedio fratrum fuorum. quodintelligitur<br />
ad literam pnncipaliter de Chrifto ibide toitcr<br />
prout<br />
cxponitur. Similiter Luc. 24.C. Duo difcipuli de Chnfto adinutce<br />
confercntes dicebant. Fnit virprophcta potes in opere &fermonc.<br />
& fic in alijs locis. Cu igif Chriftus verus viator & verus pro<br />
phctafueritjoportctconcederecpclaritas vifionisd.uiivxeffentix<br />
hmites cognitionis popheticx in vcro viatore non tranfcen-<br />
dat,& fi hoc ett concedendu de 1 teet<br />
Chrifto,qm<br />
verus fuiffet via<br />
tor non tn , d<br />
purus<br />
fortion de<br />
puris viatoribus, vt de Moyfe Sc<br />
Paulo. R6 ftatu autquarein<br />
diuinx ef-<br />
vixclaritascog'iitioni$<br />
fentixnoexcludit prophetia,licutinltatutermini,eftifta:Nam<br />
viatores clare Dcu videtes.licet ex<br />
partc ipliu$ cognit<br />
ionis non<br />
iint quafi ^pcul exiftcntes,cu talis v.lio 116 iit xnigmatica,cx par<br />
te tfi cognofcentiu qui in ftatu vix non totahter 111 vltima fui pfcdione<br />
cxiftunt,procul cxifterc dfir. Vnde. 1 .Cor. $.b. Q^andiu<br />
in corbore fumus.a dno pnegrinamm Sbt ct aha roalilgnan, quarc<br />
vifioclara diuinx effcntix excludit actum fidci,non aut exclu<br />
dit adum prophenx.Na tide$ eft eotu qux non vfir ab ipfo cre-<br />
dente,fcdprophena eft eoruqux fuiitprocul a coi hommum co<br />
gnitione, cum quibus prophetaconuerfaf&Coicatinltatu vix,<br />
hcct prophcta eadem clure videat.Ex quibus fequi quod aclus<br />
prophctandi uon femper eit xnigmaticus licut adus fidei, & 16<br />
vilioclara diuinx cffentixin viatoreconlhtucrc det excellcntiorem<br />
gradum prophetix pp clariorcm cognitionem , quod latiS<br />
oftcnditurNum. 1 2. vb. ipfe Deus diftinguens inter prophet.as<br />
Moyfi & aliorum , lic dicit. s i quis fuerit t.-itcr vospmphctJ.dominijn<br />
viftone apparcbo ei, pclpjomniuin & c. Et fequif. ^At non ta-<br />
lisfcruus mcus Mo.&c rc enim ad os ei<br />
loqnor cy palam
4 21 Addi Prol<br />
iciones in r roio2"iim. 422<br />
1 qua dicit, (pexpraedicta rons S.Tho.fequerctur iMoyfen cxccl-<br />
\ lentioremfuifleoibusApoftolispraeter Paulum&c. Namintcr<br />
miniftros no.tefta.& veteriscfttara lati diftantia,cpminiftriiiom<br />
teft.oraeferendi funt iuperantiquis , et ipii Moyii, qu* quide<br />
prxminentia quo ad donum prophetie de quo agitur,pot conli<br />
W uerari ex coiter teduobus.primo<br />
quia prophetae antiqui prout<br />
'<br />
netur.& modus loquendi icnptufarum teihcur.ipfum<br />
donii<br />
pro<br />
phetia; habuerunt tatummodo in a&u feu di fpohiione, nonauc<br />
inhabitu, &ideoiniliisconfuetumeftd:cece. Locutuseft dns<br />
I<br />
!<br />
><br />
adtalemprophctam.Loqucretalia,&hm6i.Similiterfactuneft<br />
vcrbum dhi lupcr taiem, feu manus dni & hmoi. Qui quide mo<br />
dus<br />
talium<br />
loquendi manifeftedenotat,quodmentes prophetarum<br />
indigebant de iingulis noua reuelatione, quod non contin<br />
ceretli mhibituprophetiam htbuillent. Habitus.n.cft,quoqs<br />
vtiturcum voluerit,vrdicitcornmentator in_j.de Au.Apoitohs<br />
vero donii prophetiae vf futfle habituahter collatutu.nou.il md:ebant<br />
11 >ui illuftratione de lingu!is,qui excopiofaelluiion;<br />
fpintufiiiiitifueruntdeoibusec fupernaturahbusaddo&iiui<br />
pertinentibus ialutis repete edocli,teiUnte vcritate loan.i^d.<br />
lpfedocebit vosoia&c. SimihterLuc. zi.cap. Dabo vobi$*>s&<br />
fapientia m,cui n>n potcruntieftftsre oe$ adusrfaru &c. qux & (imiliimanifettedenotantapoftoloshibuifleinhmoifupernaturj-<br />
libusquaiihabitualem illuftrationem pcrmodum formae permanentis,quacumvolebantvtebantur,.nonaurem<br />
antiqui.<br />
Poteft et hoc deduci cx in il-<br />
gcftis vtrorunque.Elifeus.n.qui<br />
lo ftatu magnus fuit ex intuitu re-<br />
ppheta,turbatus aliqualiter<br />
gis Ifracl pfaitenum tecit apphcan.vt per laudem pfalmodix fpi<br />
ritnm prophetiae attingeret.^.Reg.j.Apoftoli vero & alij quam<br />
plurimi eccleliaeprimitiuae non folum gaudentes conturaelias<br />
patiendo,fed in medio tormentorum acerrime cruciatiTpiritum<br />
uropheticumretinebant, quomagnalia Dei& fupern ituralia<br />
quae ad prophetia pertinent,faepe referabanr,qcT maximu ligniz<br />
cfi ipios habere prophetiam habitualem atqj immobile. Coitat<br />
l ut.cp ille qui habet ahquam perfeclione in habit u,ficut fcietia<br />
vel hm6i,hmplicitcrpraecellitineademperfec"tionefeu fcicntia<br />
illumqu; tantumina&u fcu difpofitionc eandcmhabet pcrfc-<br />
t onem fcu fcicntiam, &ficMoyfcs quiin aclufeudifpoae tih<br />
donum prophctiae habuit, non pot dici cxcellentior 111 prophetia<br />
apoftohs qui habituahter eam modo praedi&o habuerunt ,no<br />
obff antc quod aliquando clanorem cognitionc ipie Moy fes h I7<br />
bu t.qua excellcntior omnibus prophetis antiquorum dici der.<br />
t i:ota licet quod fanctus Thom.in fccunda 1 iecund.e.q. 71.<br />
ff arr.2.111 deci.quaeftioms condud.t,qu6d prophctia nou elt habi<br />
. I tus, hoc taroen intclligeiidumefl deprophetialccundum<br />
fuam<br />
Mopriam rationcm.Ad hoc enimquodahquisditaiur prophe-<br />
M ta>in niequiriiui quocl infitanimc fuxahquis habitUI prophe<br />
licus n tniu<br />
pcr<br />
tormae.vt patct<br />
dc antiquis qui<br />
tueiunt prophe-<br />
ti. i.iic talihabitu, ledexhocnoncxcluditurquodquis poflet<br />
i, bere donum prophctiae habituai.ter, prout dictum cft dc apo<br />
itc .Vndenotanierconcluditfanctus"Ihom.ibiucm,qu6dpro<br />
phctuproprielocjuendononeft habitus,ide(t,qu6ddepropria.<br />
lui mtoncnon eftquod fit habitus.<br />
Secundo praeemincntia prcphetix apoftolorum refpeclu an-<br />
tiquorum pofletconliderari cx hoccp donum prophctiaecoiter<br />
rcccptum, prout in antiquis fuir,eft data<br />
grana gratis tantum,vt<br />
patct Mat.y.cap.vbi refpondctur.Nunquam noui vos.his qui di<br />
Wrant.In nomme tuo prophetauimus. Vndc lllud<br />
Hicro.fupcr<br />
-vcrbu dict. Prophctare & virtutcs faccrc,intcrdum non eft cius<br />
menti quiopcratur . Scdmapoftolisdonum prophctiaefuitgra-<br />
ln gratum facicns, vcl cx ea immobiliter denuatuin. Lx ipfa.n.<br />
lepletione fpintuflanCti qua iu gratia gratum facieutc fucrunt<br />
onfirmati , omnium chanfmatum dona ( prout coiter tenetur)<br />
i bucrur.r,intcr quae donu prophetiaeconnumeratur, vt patet.<br />
3 .(.' r. 1 i.b.Et lic manifeftu eft donu prophct 12 tn cis fuifle gfa<br />
ttatufaciens.vcl infcparabilitcr fchabesad cii,& perconieques<br />
4 2 3<br />
Additionesin Prologum.<br />
^f cxpcdiebattn!iatairousexpnmcre,ficut& Chriftus apoftolis di<br />
j\ cebai: Multa babco vobisdaere,fed nopotcjtisportare<br />
m,Io. 1 6x.<br />
Cooclufio igitur S.TIio.no obftantibus predictis obic&ioni<br />
imeVidcrur tene:.da tanquam vera*,& in fano fcu pla pro fanfto Tho.putans foiuere &.<br />
no intclleftu thcrx lcnpturx fundata.IIIacnim verba Deut.45.<br />
a.?^' (urrexit prophcta muior Moyfe, nonhabentttringi vtpo-<br />
ftiIl.i'ordicit,vfqucadtempusIofuetarir,um, quiafihc, potius<br />
dixiilct.Nonfiirrcxit vfqueinhodieinurri diem,proutinfimili.><br />
luis folet dici.No furrcxit vltra dcnotat , exclulionem refpe-ftu<br />
fui uri tcmpons,ncc ex hoc cxciuduntur miniftri noui teft.qma<br />
ilatus ant:quorumin fcriptuns fub quodam feculoquali perpetuo<br />
fxpe nominantur.vt Num 1 S.d. Legitimumfcmpiternum eric<br />
>ofrw,quod nonfecxtciulit adtepus nouxlegis,vt patet intucn<br />
ti,&c. Autontas igitur beati Grcg.diccntis.quod Dauid clariorcm<br />
cognitioncm habuit eft vt intel-<br />
quam Moyfes, exponenda<br />
li"- aturfic , quod Dauid clarius Chnfti modo<br />
expreliit royfteria<br />
& i"6oe fimilitcr & prxdiftis, quod Glo.ponit<br />
Dauid fuiffe exi-<br />
mium prophetarum.intcll.gendum eft hagiographorum.vnde 2.<br />
Dauid habc-<br />
Reg. 2 j.a. vbi tota excellentia illuftrationis lpiius<br />
tur?diccns. Spintus dommi locutus cft in me &c. ibidcm intitulaturegrcgius<br />
pfalmiftalfracl. vbi notandumquod nondixit<br />
egrcgiiM propheta , fcd , in<br />
cgrcgius pfalmifta quo propofitura<br />
fat;s innuitar.<br />
llcplica. Circa circa<br />
pfalterium Burg. amplius quam alium-<br />
librum laborauit addcndo . In additionibus autem illis<br />
aliquem<br />
quamuis nonnulla videantur abfurda, mancbut tamcn a mc in-<br />
R ta&acaquxdirectenonfuntcontrapoft. Nam hocopere non<br />
cft intentionis mcx Burge. male difta reprehcndere,<br />
ied folum<br />
poftil.benedicladefenfare contra Burg.inualidamachinamenta.Vnde<br />
cum m liber a-<br />
aggreffu poft.dixcrat.quod pfalmorum<br />
pud Latinos reputatur inter prophetales.quattis apud Hebreos<br />
contradicit ex facto Beato<br />
computetur inter agiographa.Burg.<br />
Hicr. qui Latinus fuit, qui in prologo galeato ponit pfalmos intcr<br />
hagiographa . Hic dico quod bene refpicienti prologum ga-<br />
leatum,qui cft prologus in libros Regum,ftatiin ciare patebit q><br />
illam diltinclionem tripartitam non allerit btatus Hicro. nifi vt<br />
oftedat libros ab Hebrxis cotra<br />
rcceptos diftingui apocryphos.<br />
Ipfe autem non afleruit lilam Hebrxorum diftincfionem lcd allcat<br />
corum opinionem.Conftat<br />
enim iicut<br />
hagiographa & pro-<br />
Hagiographa. phetica multiplicitcr dici,fecundum enim vocum proprieratem<br />
ha^iographa dicuntur omncs facre fcripturx. Sic accipiendo Bea<br />
tus Venerandilfima<br />
Dion.cap.i.ecclefiafticxhierarchixdicit.<br />
cloquia dicuntur effe qux in tradita funt, &c. Sc-<br />
hagiographis<br />
cundo dicuntur vt hagiognpha,<br />
abufu nominisper Hebrxos<br />
contra prophetica & lcgalia diftinc~ta,& bcnc Hebrxi hoc noiiii<br />
nc abutuntur,qma hagiographu dicitur ab eft fan-<br />
hagios quod<br />
ftus.&graphos fcriptura,qua(i fancla fcriptura<br />
vel a iancliscon<br />
fcrrpca.quod nomen cum iit communc lcgahbus, prophetahbus<br />
& alijs,per quandam antonomafiam Hebrei fortalfis fpeciahter<br />
C Dauid& Danielis,Iob& aliorumfcriptisdeputarunr.Similiter<br />
prophcticus liber fecundii Hug. de famfto Victore duphcitcr df<br />
Vel quiafcripcusftylo prophetico,fcil.cctdefutuns,vcl natura<br />
litcr ignotis.vel quia fcriptus a propheta . In prima acceptionc<br />
& Damd & Daniclis & Iob libri prophetales dici poffunt,quia<br />
altillimas prophetias ftylo prophctico texuerunt . Secundo mo-<br />
doloquendo propheta tripliciterconfiderat.vt videhcethtpropheta<br />
oflicio, Propheta<br />
milfione vel .<br />
gratia Cniamuis igitur Dauid,Daquot<br />
(ntidercmr. niel , Iob & fpiritu gratia<br />
fuerint , prophetx non tamen othcio<br />
modij<br />
Qitarftio<br />
11<br />
r>.i. i.; ^ni.licurp<br />
Mim.us.<br />
vcl miliioncideo libri eorum inter prophetaies non computan-<br />
tur,& quia intcr legales etiam propne computan non poterant,<br />
Hebrxi nomcn hagiographum eis imponebant. lllum igit modum<br />
Hebrxoruro beatus Hiero. non aflerit nec laudat,led alle<br />
gat,vt patet ftudiosc rcfpicicnti proiogum eius . Nec valet quod<br />
Burgen. pro confirmatione fux intcnnonis adducit, Lucx 24.fi<br />
Oportct impleri omnia quxfcripta furit in kge , propbetis & pfalmis<br />
deme. NamChnftus nonintcndit pcr iila vcrbadiftinguerehbros,fed<br />
matcrias librorum. Non enim liber pfalmorum excluditur<br />
a libris prophcticis.cu in co omiua Chrifti & ecclefix myfteria<br />
fint ftylo prophctico fcripta . Ncc auclor libn excluditur a<br />
prophetis , cum fit eximius prophetarum,quamuis non legatur<br />
nrsiflus ad prophetandum, tanquam ex clhcio.Scd quo ad mate<br />
rias hbrorum diftinguuntur pfalmi, tk. propheiic lex^qu^<br />
tna in<br />
eodem rcpenuntur libro.Lcx cnim cft matcria de<br />
agendis,pro-<br />
phetiadcfutuns cuentibus,pialmus<br />
de diuinisl.iudibuscainan<br />
dis.Nunc auterr. in hbris Moyli repcritur lcx dingcns aclus hu-<br />
rnanos:ineifiiem,rcpentiir pruphctia pror.untians euentUi t.itu<br />
ros.rcperuintur ctiam in ipliscani.c.i ad pldllendum & laud.niriun<br />
Dcurn,& iila ju.idam prjcecllfntia dciuuur hagiographa,<br />
qi.v trcs materiac ctiara repcrinntuf >n pfa|tcno,& quati m tin-<br />
fua vcrba difttn-<br />
guiis hb.-is facnt finpturx . Clirittu. igiiof per<br />
guere \o!uit !:broiuin matciias.noii libros, vt diclumcft. irem<br />
iii cr:dcro aegreflu poftir.roouil quxftionerrt,an Dauid fuil propheamrn<br />
cximius.iit d:cit cpod (aiicliis Thom.vuk quod non,<br />
ied<br />
424<br />
fcd Moyfes. Ad quam quxftionem S.Thom.aliquas rfrocs addu- D<br />
cit. Poitil.non facicns vim de ilta quxitionc, pertraciat rationci<br />
adduttasottendcns cas non valere.Sed Burg.affumit hic certaroc<br />
cuaciiarcr rationcs<br />
poftft. co tra<br />
potius viaetur cum muoiuerc q.iam dc-<br />
lan<br />
fenfare. Ad quod vidcndum tangam fccudum ordinem ra.ioncs<br />
fancli Tho.figiliatiro, & obiecliones poftd. & fidum Burg pcrtra&abo.<br />
Eft igitur pnma ratio tan&i Thom.quia Moyfes vidit<br />
clareeflentiamdiuinam, Dauidnon,iguur Moyfescitexcellen ''<br />
tiorprophctaquamDamd. Contra cticclumhuiusargumeoti<br />
ai "-uit poftil.pnmo fic. Ex ep ncmo poteft dici excellentior pro-<br />
pheta , quod rationem & acTum prophetandi<br />
cxcludit icd clara<br />
viiio eflcntix diumx ctt hmufmodi,crgo,&c. Burg.amem dicit<br />
hancobieftionemnon valere,quiafi vateretinquit,Chriftusno<br />
poflct clici propheta,quia femper<br />
clare v.dit diuinam etlentiam.<br />
Sed huic Burg.obiecTioni refpondet,S.Tho.fecunda fecundx q.<br />
I .in ad tertium dic.<br />
y^.art.^ refponfionc argumentum, Ciuiilus<br />
fuitcomprehenfor & viator,inquantumcomprehcnfor noncom<br />
pctit fibi ratio prophctix, fed (ol um inquantum viator, hxc ille.<br />
Vndc fic vclit<br />
apparet quodS.Tho. pcr Burg.non detcndi.Cla-<br />
riusctiamdicitidemibidero.q.i76..utic.vlt.in folutionc tertij<br />
ar^umenti. vndc ficut data viiio cxcludit rationem prophetix i<br />
Chrifto fccundum fanclum Thom.fic cadcm clara viiio exdudit<br />
rationem prophetix a Moyfe & Paulo durantc viiione.pcr con-<br />
fequcnsclara vifionullumgradum dicit pcrtinctemad ratione<br />
prophctix,quod eft propofitum poftil.Ea autem qux Burg.dicit j<br />
deMoyfearguunteumfuifle prophetisfui temporisexcellen-<br />
famihans locutionis<br />
tiorcm,no rationc vifionis clarx,fed magis<br />
Deiadipfum,&hocIignaturcumdicitur. Oreadoshqur.rci^pa<br />
N<br />
lam & non per anigmata : quia prxccpta & legcs ioqucbaf Dcus<br />
finexnigmatibus.Poftil. etiamluamobieclionem contra primi<br />
rationem S. Thom. confirmat per<br />
hoc , quod li clara vifio arguit<br />
excellentiorem fuit<br />
gradum proplietix: igitur Moyies extclicntior<br />
prophcta quam omnes apoftoli,prcter Paulum.qHod S.Th.<br />
ncgat.Hanc confirmationem Burg.volens euacuare ponit duas<br />
diitcrentiasintcrhaberefpiritumprophctix. Primodicitquod P<br />
antiquiipfum habuerunt in quada difpofitione & folo ac~tu,apo<br />
ftoli autero h^ibitu. Idco apoltoli habuerunt donu ex-<br />
prophetix<br />
cellentius quam Moyfes.Secuda differentia quia antiqui habue- s<br />
runt hoc donum vt gratiam gratis datam, apoftoh autem vt gia- f<<br />
tiam graturofacicnte,ideoapoftolicrantexccllcntioresprophetx.Scd<br />
eft contra<br />
vtrunqucmembrorumilliusdiftindior.is<br />
fapclum<br />
Thom.Nam oppoiitum primx differentix difputat & co-<br />
cludir fanftus Thom.vbi fupra.q.r 7 1 .arti.z.per totum,often.ics<br />
quod lumenpropheticum fehabetper modum patiionis& im-<br />
preliionis,nonpermodumhabitus.Idemdicit.q.i74.artic. j.m<br />
refponiioneadfccundumarg.&q.i76.ar.vlt.mrefponlionead<br />
tcrtium argu. Sed quod addit Burg. quod cpoitoli erant in aftu<br />
prophetandi quando volebant,quod clt fignum habitus,hoc falfum<br />
videtur , Nara diclum eft. Dum Heteritisante<br />
apoftolis rcgcs<br />
& prxfides, nolite cogitare quomodo aut : dahit enirn<br />
quid loquamini<br />
vcbis in illa bora :<br />
quid loquamini l^ori cnim vos ejhs qui loquiwini, \<br />
fedfpiritns patris veftri qia loquitur in vobis. Quod exponens beatus<br />
Grcg. dicit. Vos vcrba cditis, fed cgo fum qui loquot, qux<br />
fruftra cflent apoftohs promilla pro certo temporc.fi id hicere ra<br />
tionehabituseffet fempenneorumpoteftate. Oppohtumetia<br />
fecundx differentix.Burg.difputat,&<br />
concludit idcm S.Thoro,<br />
vbifupra.& aq. 176". vfq; adquxitione. 179. tnomnibusqu.x- j<br />
ftionibus & articulis , oftendens prophetiam effe gratiam gratis<br />
datam . Nec eit quis doctorum notabiliurn tracTans illud Apo-<br />
ftoli. 1 . Corint.i 2.. vbi enumerat inter ahas gratias nrophetiam<br />
enim dif-<br />
qui exponat illum paflum dc gratiis gratuitis.Ponunt<br />
feretias mter gratias , qtiia gratia grat um fac.cns folum vtilis clt<br />
habenti, gratia autem gratis data etiam non habenti, quta eccle<br />
fix & his quibus direftione opus eft. Vnde puenJe argum. facit<br />
Burg. arguens,quia apoiloh cx repletionc lpirituffiiiciihabucrunt<br />
charifmatum dona , igitur iiladona omnia crant gratum &<br />
cientia,vel infeparabiliter fe habcntiaad illa.Nam fec u J u Apo-<br />
Matuit.iauteni<br />
ftolum.i.Corin.i3.illacefl'abuntinbeatitudinc J;:<br />
non,fedpcrficientur, quiagloriadicif graiixconlumn.iatx,ig?t<br />
nec infeparabiliter erant in apoftohs coiundta.Fateor quo;! p|<br />
millionemfpirituffancii illadona fucruntconiuncta grui<br />
tuitx.fedexhocnonfequiiurJgiturilla dona facla iunt graMta,vel<br />
non dul<br />
infeparabiliterconiunclajticut fequitur,aibcdo&<br />
cedo duiccdo.Nci<br />
coniungunturinlacte.igituraibedoiit<br />
rifimileantemitiionem fpintuflanftiapoilolos donagrai<br />
cis in n<<br />
n6habuiffe,quiarc2;rctlicum gaudio, eoquod fpiritus<br />
rninedomim fubijccrcntur,audicrunt dominum d.ceutero.j<br />
q M '<br />
bocn
4 2y<br />
Add ItlO<br />
^ ctioncm primam pofti!. adducit, funtcontrafan&um Tho.ideo<br />
A quarrit filuareea, vndefanctus Thom.ea faluari non vult. Maie<br />
igiruringreiluseftccrtatuen proeo,qiiia contracum fcntiens<br />
icc-.jmnonclt,cVc.<br />
Nuc lequitur fecunda ratio S.Tho.arguitfic.Moyfesprophc-<br />
10 tiamfLiHndcnuntiauit totipopulo,nonlicDauid , necaliquis<br />
aiiormn.igitur iMoyles fuit propheta excdlennor.Contra illam<br />
r.uionem<br />
arguir poitil.lic.Dcnuiitiatio & publicatio cft accide*<br />
kqucnspropheticamcognitionem,idco non vanatgradum pro<br />
phetiz.Burg.autemdicit hancobiedlionemnonvalere.dansn^<br />
iUmiam de homine habentc tnngnam gratiam & virtutem.quo<br />
niam illecftcxcelientiorhomine tantam gratiam non habente,<br />
hcet gratia & virtus non fit dc clTentia hommis.ficque caufi qii<br />
quc coiequitur fura effcctum, Sed illud no eft fcholafticc diciu,<br />
lijmhomohabens gratiam,non eft per fe & lntnnfcceexceiicn<br />
tior homine non habcntc,fcd bene fecundum denominationem<br />
virtutis & gratix,quz extrinfecusadueniut,fed hoc nihil ad pro<br />
poiitum,nam gradus rei eft ipfi rei modus intrinfecus.qui per ni<br />
hii extrinfecus poteft vanari,albus cnim homonon cft magisho<br />
nx> quam niger.quamuis fit alius vel alter.Omnis enim qualitas<br />
adueniens variat , ii intrinfecus intrinfcce , & fi cxtrinfecus extnnfece.Nunc<br />
autcm denuntiatio prophetie; vni vel plunbus 116<br />
folum eft accidens extnnfecum, fed accidens per accidens ratio<br />
3 ne propheti?,ideo nihil talium variar gradum ems intrinfccum,<br />
quigradusetiamfecundum fanclumThom. attenditur pencs<br />
maiorem & perfeclioremilluftrationem luminis prophetici non<br />
cx maiori perfeclione prophetz faltem gratiali.Vnde itat nlique<br />
prophetam eile m gratia perfecliorem, qui no eft perfectior pro<br />
pheta.vt puta Ieremias fancTificatus m vtero.ncc grauitcr legitur<br />
peccalle, & pro veritatcmulta fuftinuiiTc dicitur , ideoillc<br />
propheta dicitur perfec"tior quam Dauid.cum quo ftat quod Da<br />
uidfuitperfcctiorpropheta,quia perfettius illuftratus.,vt ctiam<br />
tcnct Burg. Pro confolatione Burge. qui hic putauit perfedlione<br />
y.ccipi a finc , dico cp (tat Moyfen propter denuntiationcm fuiffc<br />
prophetam vtiliorem.fcd Damd proptenlluftrationes mcntales<br />
cxcellentiorem. Exemplumfamiliarc. Sintduodoc~tores,vnus<br />
cxcellentilfimz hteraturz, alter folum compctentis htcraturz:<br />
iftc copetentis literaturc; benc przdicat,alter balbuticns non po<br />
debet cenfc<br />
tcft<br />
przdicare , nunquid przdicans non przdicanti<br />
I ri doctor cxccllcntior ? certe non,fed benc conceditur vtihor,fic<br />
I in propofito. Tandem fequitur tertia ratio fancti Thom. Arguit<br />
I enim lic :<br />
Moyfes confirmauit prophetiam fuam plunbus mira<br />
I cuiis quam Dauid vel quicunque aiius , igitur fuit propheta ex-<br />
I cellennor . Contra illam rationem licut<br />
arguit<br />
contra<br />
poitil.<br />
fccundam<br />
, quia tahsconfirmatio per miracula eft accidens. Sed<br />
I<br />
] Burgen.minus erudite dicit refpondendo ad illam obieclionem<br />
ficut ad . priorcm Nam facere miracula cum fit accidens extnnfecum<br />
nonfequens dencceifitatcfpintumprophcticum, plura<br />
vel pauciora facere miracula , non vanat rationcm ncc gradum<br />
intrmfccum<br />
fpiritus prophetiz.Confirmatur, quia fpintus<br />
facie<br />
di virtuies ac miracuia,& fpiritus prophetiz funt dona gratis da<br />
ta & eflentialiter diftinc~ta,idco vnum non fpecificat gradum altcrius.<br />
Stat igitur excellentiorem prophetam.vt puta loannem<br />
Baptiftam, pauciora vel nulla facere miracula , & minorem pro-<br />
phetam ficcre plura, imoftataliquem facercmiraculaqui nun-<br />
fuit<br />
prophcta,&cconuerfo cflc prophetam,qui nunquam.<br />
?|uam ecit miraculum.<br />
Repl lca.<br />
42(0<br />
Burgenf. autem inter alias duas affignat fationes i;iua!idbilibus velalias.hocenim ficbat illistemporibus.quando<br />
Dauid non fuit capax prophetalium illuftrationum,<br />
vt puta m fuga a facie Saul , dc qua 1 .Rcgum.j l.a.vel m cura &<br />
follicitudme quando cogitauit de domo domini conlt rucnda, de<br />
qua j.Reg-7. vel in peccato dc quo. 2.Reg. 12. & vlr.in talibus<br />
cmmdifpoiitionibus non eftmens aptaadprophcticasillultrationes<br />
maximc 1 nt ellectualcs , quiain his oportet animum cfTc k<br />
fcnfibihumoccupationibusabfolutum. Sed& Moyfes huiufmo<br />
diinftructioncsin<br />
agendis reccpit abhominc, fcilicet, Iethro,<br />
vt patet Exod. i8.Nec valet quod Burgen.rcfpondct ad ratione<br />
poitil.acceptam cx dic"tis.fcilicet,Thom.Nam excellentia Dauid<br />
non eft fecundum quid & extrinfecum,fed fimplicitcr & intrm<br />
fecum.quia fecundum propriam rationem,quia ficut fccundum<br />
fanctum Thom. Dauid plura myftcria Chritti plcnius & cinrius<br />
expreltitjita etiam plenius & clarius vidit,qui rroii videndi con<br />
ftituunteum ineileprophetzexcellentioris fimpliciter fecun- F<br />
dum propnam rationem prophetz, qui olim ob hoc vidcntes dicebantur.Et<br />
cp arguit Burg.de Efaia non vrget,quia etli Efaias<br />
prout dicitbcatus Hicron. ratione pluralitatis myfteriorum dc<br />
Chrifto cxprcflorum fuit magnus propheta , ipfe tamenillum<br />
gradum illuftrationis intcllcftualis licut Dauid communiter no<br />
habuit, fedpcrimagmes vifas velauditas,licut Moyfescommumterprophetiam<br />
txuit. Maleigiturconcludit Burgcn.proopi<br />
nione fan&i<br />
Thom.quia per dicla a fanfto Thom.negata,vt pa-<br />
tuit fupra.
Hvmnorum<br />
llbCE<br />
427 Prothemata inlibrumPfalmorum. 428<br />
V G V S T I. Liber ifte incitularur<br />
apud Hcbraos libcr hymnorum<br />
cft vbi<br />
hac ranonc ,quiahymnus<br />
h.ibcntur verba &: latis cum canti<br />
co quod m pfalmisinuenirur.<br />
Inciculacur etia fecundum quofdam<br />
bber foliloqti!oriim,quod id<br />
vf iieri,quia illud quod aiiquis fccum<br />
rimarur, &: annllodifcicniii<br />
a vcricare iibi inccriiispfidcnce,<br />
f.lil q.nu cif(verbigfa)quc.:dinodubcacus Aug.iecumde<br />
nariii a ai
429 ProtJiematainlibrumPfalmorum. 430<br />
% ncrc.vidcns in fequcnti Pauid in perfona Chrifti hunc pfal<br />
A mumcaputlibriappellafie.<br />
Hier.In hoc pfalmo loqu'tur propheta,cofiderans dcfim<br />
ciionem genenshumaniquscontigit per Ada,& cx oppofi<br />
to prauiidens prophetico fpiritu reparatione per Chriliu fu<br />
turam,& vtcontrariacontrariiscurantur,vukeu oino reddere<br />
oppofitu & diffimile priori Ada, quia iicut illc dcftruxiffedfhumanum<br />
genus per fuperbia & inobedireiam, eodcm<br />
modo Chriftus per humilem cbedientia fuam reduxit<br />
qu* deftrucVu fucrat culpa primi parenris ad vita. Er pro hac<br />
coniideratione prorumpit in laudem illius,dices . Beatus vir<br />
qui non abijt,&c fn hoc primo verfu notant" trcs mortcs ala%<br />
pcr trcs mortuos a Chrifio refurcitatos defignata?. pcr filia<br />
Archifvnagogi refufcitatam in domo patris, defignaCur illa<br />
mors quam per delcctationcm &confenfum patimurrantu<br />
in lntcnori . Per fihu vidua? cxtra portam refufciracum ex-<br />
pnmitur illa mors quam patitur homo,dum duciturin ope<br />
rationem per prauam deledationem & confenfum. Per La<br />
zarum iam fcetentem & quatnduanum,defignatur illa que_<br />
proccdit ex cofuetudine pratia? operationis , qua prxbemus<br />
nos aliis exemplum peccandi, &: corrfipimus alios ficut aer<br />
corrumpitur fetore cadaucris.llogatibus difcipulis diim vt<br />
quartum fufcitaret mortuum,dixiffe fcmu-.Dimittuemortuos<br />
I*.<br />
Jepekre mortuos fuos. Hi funt impenitentcs &. in<br />
p
*<br />
1 w<br />
431<br />
Glof.ordi. &Nicolaic!eLyra. 432<br />
PROLOGVS SHIERONYMI<br />
Presbytcri<br />
in Pfakerium ,
433<br />
t G L O S S A<br />
P S A<br />
O R D<br />
L M V N A R I A<br />
I.<br />
Eatusrir. -Jc Hilarius. Speciofiflimum hoc,& df-<br />
gniffimum incipiendortim Pfalmorum S.Spiritus<br />
fumpfit cxordium, vc humanam ifirmiratcm per<br />
fpcmbcacitudinis adinnocentisreligioms ftudiu<br />
adhortaretur,vc facramcntum Dci corporali doccrer,vt co<br />
munionem glorie^<br />
ccleftis polliccretur,vt penam india jde<br />
jwnciaret, vt differentiam refurrcctionis ofienderet,vt pro<br />
uidentiam Dei in retnbutione monffraret.<br />
;: Emhimius&Nicephor. Mcnachus, blcmmida. Pri-<br />
mus Pialmusapud Hcbrxos & cxteros fineticuloeft mora-<br />
lis & dogmaticus: nam admonct<br />
vt diuinis infiftamus elo-<br />
quiis & lmpiorum fupplicia<br />
) continet.<br />
Augufti. Hicoffendicur immunis<br />
ab omni pcccaco.<br />
# Arhobius. Vndc fcic beatitudincmperijffc,inderecupcrat.<br />
Adam in confilio mulie<br />
ris & ferpcncis abijc. Nofter<br />
confenfusnoneat mcofilium<br />
carnis &diaboli.<br />
( $ Euthim. Bcatus eft folus<br />
Deus Apoftolo, fcd hacappellationcm,vt<br />
Deus,nobis mdul<br />
'<br />
flt.<br />
Jt Thcodorct. Apciffimc fuum filium & dominum imi-<br />
tatus ertquia beatitudine exorfus cft doclrinam fuam diccns<br />
Bcati paupercs fpintu.<br />
$ Eufc-<br />
!<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
P S A L M V S I.<br />
Eiitus vir. Qtiamuis beatus Auguft.dicat ipfum Damd<br />
fuitfc auctoremomnium Pfalmorum ,camen<br />
Hicron. qui diligcntius ftuduit circa tcxtum facrx<br />
fcnpturx, propter quod m hoc cft magis fibi affcn<br />
ticndum,dicitcontrarium. ln prologo enim fuper Pfalte-<br />
riumnominatdccem auciorcs pfalmorum fcilicec Dauid ,<br />
Movfen,Salomoncm,tres filios Core, Afaph,Echa,Hema,<br />
1<br />
I & Idithun : Prxcer ctiam lftos dicit , quod plures<br />
Pfalmus I.<br />
LIBER PSALMORVM.<br />
Pfalmus I.<br />
Pfal. facti<br />
funt ab ali js fanclis prophctis, quorum nomina ignorantur,<br />
vndc & aliqui Pfal. func fine ciculo, & aliqui habcnccs ciculu<br />
non cxprimunc nomina auctorum, vc videbicur infr. profcqucndo.Similirer<br />
RaSa.fuper pnncip.hb.Pfal.nominat io.<br />
auciorcs ipforum,fciliccc, Melchifcdec,Abraham,Moyfen,<br />
Dauid,Salomoncm & Afaph,trcs filios Corc,& Idithun:&<br />
fic inaliquo dirfcrcaHicron. quia ponit Abraham & Melch.fedcc<br />
mrcr auitores Pfal.& omiccit Hema& Etha. Quid<br />
itn videatur vcrius,videbitur in locis fuis profequcndo.Vide<br />
i rctur<br />
: rum<br />
crgo forfitan alicui , quod fccundum auttorcs pfalmo<br />
libcr iftc polfct diuidi : fed hoc non poteft conucnientcr<br />
ficn,quia pfal. vnius audons non ponunf fegrcgacim ad<br />
vna parccm, quia incer pfal.Dauid ponuntur plures dc pfal.<br />
aliorum,&: intcr pfal.aliorum aDauid ponunt aliquipfal.ip<br />
fius Dauid,vc videbitur. Ite poft pfal.yt . in cuius finc ponic<br />
in Hcbrxo, cxphciunt pfal. Dauid filij Ifai.ponunrur plures<br />
plal.ab lpfo Dauid in ci tulati tanquam ab auctore.Ratio auc<br />
huius eff; quia fm qucd dicic Hiero.m prologo fuper pfal.a<br />
diucrlis auctot ibus copofici,poftea pcr longum rps fucrunt<br />
in uno li.collcdi,& ficuc inucniebancur iic<br />
fcnbancurrpp q,<br />
aliqui pfal. pnus facti poftcnus func fcnpci,quiatardiu tueruiu<br />
iruicnci. Ec codc mo dc auctoribus,quia oes pfal.vnius<br />
auctons no fucrunc fimul inuenci,nec immcdiacc vnus poft<br />
alium,Icd in mcdiofuerunc inucnciahqui pfal.aliorum dodorum.pp<br />
quod libcr iffc non poccft duudi ^m ordincm au<br />
ftorum ncc ec cemporum.vc paccc cx dictis.-ncc cc matcria-<br />
,<br />
ium,quia in dnterfis pfal. &C diucrforum auctorum &: diffatcr<br />
M O R A L I T E R.<br />
I Beatus V.Sicut dixi plcnius in cxpofitionc Iitcrali,pfa.ifte<br />
gtis cft hiiius 1 ibri , faclus ab eo qui pfal.a diucrfis copo<br />
litos iii hoc volumme congrcgauit ,qui fuiffecrcdifEfdras<br />
fcriba,qiii cc lcgcm rcparauic fn hoc aut pfalmo inducic ad<br />
fludmm facrxfcripcurar.QuodquidcftndiumdifcipuJoco-<br />
uctiii vc addifcat, cxmagilnovtdoccat.Chriftusautehuius<br />
fctiptu-<br />
434<br />
# Eufeb. Cxfar. Hicobpaucicatcm eorum qui rectc vi- D<br />
uerentbeatumvirumdixit. atSaluator plurcs beatoserficiensbeatos<br />
plurah numcronunciac. Hcbrxus beatitudincs,<br />
Chaldxus bonitas.<br />
# Bafilius. Fceminas ab hac bcacitudine non cxcludit.<br />
Nam vnavirtus vin & fceminx eft, quando parvcriquc<br />
creacio,honorque<br />
& fcrminam crcauiccos.<br />
fimilis Gen. i .cum didum eft mafcnlum<br />
j:<br />
Thcodi)rus.Scrmocumviriscomprchendicfeminas, ,,<br />
quia vir i.<br />
capuc cft<br />
Cor.<br />
mulicns.<br />
it,<br />
b *(kft m w.Auguft.Ord. abijc Adam cum a Deo receffit.<br />
Sceciccum delectacus ert<br />
pcccaco.Scdic,cum in fupcrbia c6firmacus<br />
rcdire non pocuic , nifi per iflum liberacus qui nil<br />
horum habuic.<br />
a Cui fuccedunt omnia optata. b Contr<br />
prol pera & aduerfa finnus. c A Deo<br />
mregionum dillimilitudine.quamui* im-<br />
hoc<br />
pij molirentur, ijuod landabiliu.<br />
f Co^itatiene. f confcufii.<br />
'____<br />
b<br />
tEatus virqui non t abf<br />
Pofitus. f Vt Adam ciui vxoii<br />
confenlit a diabolo deccptx.<br />
ijt in confilio nnpioiu,<br />
Auguffin. AbiicAdamcum Gene.t.e.<br />
pcrfualioni diaboh confenfic.<br />
Scetic, dum pomum comedic :<br />
fedit,dum fe excufauic* mulier E<br />
quam dedifti mihi me feduxic<br />
Ad fimilicudinem exulacium,<br />
qui dum funcin via faciliusrcuocancur,<br />
dum iam ftanc dirftcilius.-<br />
demu dirficillimc,dum<br />
ibi magiftri & dni effecti func<br />
Remi. Peccatur cogitatione<br />
adtu & verbis docendo.<br />
Caffiador.lmpiusin Deum, tambulauit.<br />
peccator in fc, pefhlens in proximum<br />
.<br />
& "Bafil. dixit qui non abijc ,<br />
non, qui non obiit,quiaante obitum incertum nemofehx.<br />
5 <strong>The</strong>odor. Impij funt quinullum Deu.vel multiphces<br />
colucp&orcs qui iniquicaci affucfcere elegerunt,& vica cor-<br />
& rupcam F<br />
ter fcnptis cadem maceria frequencercangicur,&econuer- >iifjolibrL<br />
fo aliquando in eodem pfal.de diuerfis maccrijs agicur.pronon<br />
vidcobencqualicer artificiose poitct diuidi<br />
!5cerquod<br />
iber iftenifi in quodam gencrali quia primopomcur pra?facio,<br />
fecundo execucio, & cercio principaliccr mccnca conclufio.<br />
Secunda pars incipic in pnncipio fecundi pfal.tertia<br />
in princ.i 5 5 . Lmda anhna mea dominum. Hmus cnim libri in-<br />
tenciocftduunalaudacio. Circaprimum fciendum, quod<br />
hic pfal. eft fineticulo in Hcbra:o, & hoc idem dicit Hicro.<br />
in prologofupcr pial. propcer quod fi in aliquibuslibrisinueniarur<br />
fcripcum Tfal.Danid : non videtureffe vcrum ,fed<br />
magisabaliquonefcio quo , pro fua voluntate appoiitum :<br />
fed magis videtur ifte pfal. eile compofitusab illo qui pfal.<br />
collcgit,& in hoc hb. rcdcgic,qui fecundum comuncm opi<br />
nionem vc magis venlimilc,creditur fuifle Efdras, vt fupra<br />
didum eft,& fua: colledtioni hunc pfal.prxpofuit per modii<br />
cuiufdam prologi, quitn vcredf pial.aliiscopaginatus,fm<br />
quod hr Acl.i^.e.vbidf : fuut fcriptum ett pfal.i. Filiusmeuses<br />
tu,ego bodiegenui te: quod habetur pfaLfeq.qui non pollct vere<br />
fecundusdici nifi ifte effct pnmus,& merito inccrpfalm.<br />
computatur ,quiaEfdrasfpiritumpropheticum habuit,&<br />
ciuslibcr intcr fcripturascanonicaspomtur. Igicurinhoc<br />
pfal.qui per modum prxfatioms ponitur,Efdras inducu ad<br />
ftudium facrxfcriptLirx,qux ;n hoclib.concinecur per mo<br />
dum laudis d uinx.& hoc facic duplicicer.primo excludendoa<br />
fidchbus dodrinam pcruerfam.fccundo concludcndo<br />
in cisdoctrinam cacholicam & fanam , ibi. Sed i kge . Orca Proccflut pet;<br />
pnmumicicndum,quod in dodrina pcrucrfa hic cftpro- " * ^?^'"<br />
cclfiis:quia primo ad cam audicndam aliquis ab infidehbus ],aDei^^<br />
inducicur,& hocexcludiudi.<br />
1 Beatns Wn.infidclium.Sicuc.n.piccas proprie rcfpicic cul-<br />
tumlcgis diumx,ita impictas per oppolicu Itudium doctri-<br />
nx perucifx: llle aut qui fc clongat ab ca, df bcacus beaticudincc^lefti.no<br />
in rc fcd i fpcficuc dicicPhilofophus i.hch.<br />
q, pueros L>cacificamus,quanuiis non finc adhuc capaccs felicicacis<br />
politicx, fcd qtua ad hoc func dtfpofiti pcr conditio<br />
nem indohs bonx.Sectitidoin doctrinaperuei faalquispcr<br />
frcquentc auditum habituatur,&hoccxcluditurcum dicif.<br />
1 Ecin<br />
fcripturxprincipalis cft magifter , Mat.i j.a. ynuscfl>ua^Sier<br />
uefier Chrijtus . Etficdcipfopotcftcxponiallcgoncc j.lalm. An eg<br />
ifte ; Euitenim Chriftusabinftanticonccpcionis virpci fc- chnfto.<br />
ftusin vircucibus&fcicncijs. Fuiccciambeatusbt\iciuidinc<br />
clarx vifionis & pcrfcctx fruicionis,proprer quod dc ;pfo be<br />
nedicicur : Beatus uir. fimiliccr//i peccatum non frat.wcinucn<br />
tuseftdulus in oreeius. 1. Pcc.a. idcobenefubdicur.<br />
+ Qui non abiit , &c. quantum ad rnalum confcnfum.<br />
Et itt<br />
*<br />
. ri{C jt
I ?>. dV C^eAa.<br />
fc.j..iJu.M.ir-<br />
f fuper rnios<br />
vcl rip.u fiiie<br />
diui/iuiMJ.<br />
iilValeat.<br />
B<br />
43*<br />
Gloforclin.& Nicol.de Lyra. 436"<br />
rupram amanc , peftilentiar qui alios . corrumpunc Rabbi.<br />
Aucn Azra, & Dauid.Rcichaim infaciabilcs, cupidi. dcnfo-<br />
res. Rabbi Dauid,fraudulcnci.<br />
# Tcrcul. dc Pfal.<br />
Ioicph. incelligi poceft qui dominum<br />
fcpeliuit,& dc his,qui ad fpeccacula genctu non conueniunt<br />
namecfi iuftumillum<br />
vidccur pradicaffe,<br />
in concilio in<br />
a In cathedra. dans exemplum peccandi.<br />
Caffia. chronus regum , cnbunal iudicum ,cachedra proprie<br />
do&orurn.<br />
Caffia.quafi icaaic:Vos qui cecidiitis per primum Adam,<br />
conformamini huic fecundo , qpia beacus p; imo cotrarius.<br />
b Sed in lege. Aug. Csef. Hic plenus omru bono in fe.<br />
Aug.No eft laus perfecta fugere vicupcrada, nifi fequant?<br />
laudada.Quo ordine creucrunc in primo,rcmouent?afccto.<br />
c In lcgc. Qui eft in lege fccundum legcm agic,qui fub lege<br />
fecundum legem agicur. Ille liber ,'iftc fcruus.<br />
Auguft. Ambr. Aliud eft lex qiux fcnbitur feruienti,aliud<br />
qua? mente confpicitur ab eo, qui non mdiget liccris,<br />
i< Eufeb. Ca:f. lexnon vmbracilisdimnaverbainipfalatencia.qux<br />
nacura ance lcgem icripcam pacres obferuarunt<br />
fermo euangeltcus.<br />
-}c Chiyft- lexeit Chriftus qui in fe ferc pacris confilta.<br />
d Vcluntas. Caf. vt non fit cardium laboris, ncc ociofa, fed<br />
mcditabicur femper. Voluntas fcnfuselifublcge.-Racionisin<br />
lege:diuinitttts fupra lcgem.<br />
'<br />
4 D.Auguft. Hiccftliberumarbitriumhumana*volun-<br />
tatis.cum de beato dicicur. Et in<br />
lege domini voluncas eius.<br />
folia &<br />
c Et erit. Caf.Hic vtilis nobis dans fructum vita?,&<br />
obumbrans , Beatus vir. Sed in lege.Ec<br />
ei it . Plena definitio<br />
beaci viri. Hec omnia non omni beato viro,fed foli Chrifio<br />
conueniunc.<br />
f Tan-<br />
f Taaijuam. Caf. Secundum fimilicudinem ligni vit quod I<br />
cft in paradifo,vndc obediens homo comedcrec<br />
} Orig. lignum iapienciaeit luxca Salomonem, lignum<br />
vicxoibus qui amplcxancur illa.Aquila legic. Quod clt cra- r<br />
fplancacum in ditufionibus aquarum,<br />
auc aia faluacoris hinc f '<br />
in paradifum cranfpla<br />
tata, vndelatroniditum,<br />
Hcdic mecum<br />
eris iii paradifo.<br />
a f Inmurdo. In eft<br />
ptanaoperationequa<br />
vUadmortem. b Qma natus inter , peccatoics fed<br />
nontenuitcumilleccbrafcculi, id elt noluit tcrrcnum regnum . c Operc. d Fcltilcntia eit<br />
motbus f.re om::es inuadit , & amorc dominandi vix care; aliquu.<br />
vel cathcd.cft pcrmuola do-<br />
tjui<br />
ftiina qux vt cancer frrpit.. dr 1<br />
a Sunvia peccatorum<br />
non ftetit, &incathedratpeitilena<br />
T Docer.do. Confuctudine. b Qnjainvoluntate, ^nonfub.quaiicx triltitia vcl timore.<br />
c Non htcris lcd fanctitate<br />
propoliti.<br />
c<br />
b tix non fedit . Sed in<br />
lege<br />
dcmini t voluntas cius , & in le gc<br />
a Irofneiis fc aueiiis. Velafsidux. Nonadhoram. b Ad iimilitudineui , uelhomofiet fccundu<br />
oneiatione uel vnitu*<br />
fpuituflanifri, fapient ia:,ucl in fimihtudine caims peccati. c Veie ;<br />
fimiluudmemcurauciitatiscxpicfiione.<br />
d Chiiiwsuiridiorciteiis. e Perquodadeum<br />
acccdcie ,<br />
poflumus.<br />
c > '<br />
d e<br />
eius meditabitur die ac noctc Et erit t tanqua lignum quod<br />
a Sccuiidnm fapientiam qu* hom incm fnfcepit, UOl fccur.dum fpiritumfanaum,<br />
uel fecundum<br />
fluxus b<br />
populoiuHi.<br />
Vitam aiteinam. Ecclcfias conftituer.<br />
plantatum eit t fecus decurius aquarum , quod fru&unu f quarum,ficanimad*i<br />
a Poftrcfuireiflionera&afccnfionemmifrofpiritu. Tcinpore plenitudinis non eft Uina datusfpiii- icnptUta UTlg.1tus.quia<br />
nondum quod<br />
confeffu Iudxorum<br />
dc Deo ncgando<br />
eft<br />
gloriticatus<br />
Chxiitus.<br />
con<br />
fulranrium noncommuiiicauic,lacc<br />
camcn<br />
fcmpcr diuinafcriptu<br />
radmidicur, vbicunquc<br />
fecundum prefcn J<br />
tts rei fenfum ctiam<br />
difciplina munitur , vc<br />
hic quoque non lic aj:<br />
liena vox a fpectaculorum<br />
interdictione. g<br />
Nam apud fpectacula h<br />
&inviaftatur.Viascnim<br />
vocanc cardines .<br />
balceorum per<br />
amlri- '<br />
j Achan. cempus<br />
illius,<br />
tium difcrimina populariumperprocliuum.<br />
Cachedranominacuripfe inanfra<br />
ctu ad conieffum fitus.<br />
fucurum fecu- .<br />
lum.<br />
jt Thcodor. aqua- p<br />
rum irrisacionem flu<br />
mina fandorum imicancur.<br />
# Dama. quemad<br />
rnodum arbor plan<br />
caca fecus decurfus &<br />
ipu<br />
Cum cxaltatus fueio a tcm.ola traham ad me fllll pfuin, ta<br />
b Id eft.uctbum cius non crit itiitum.cum celum impinguatur&tru<br />
& tctia naiuil unt. c Scd ducct ad uitam. ctumatfcrtfidem or-<br />
b<br />
fuum dabii in tempore fuo . Et folium eius nondefJuct, 6 codoxam,& fcienti*<br />
vircncibus folijs deco<br />
racur accionibus Dco placcncibus.<br />
^: Ephr. aquae iunc piis lachrimx.<br />
# Chryft. Hoclignum IponfadcfideransdicicinCancico.<br />
Dixi afcendam in palmam, & ccncbo ramos cius,palmj<br />
jpfum vocas propter carnis turpitudincm infra , felicitatcm<br />
autem diumicatis fupra.<br />
$* Cafliodor. Chriftus Dominus propcercrucemligno<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
I Et in via. Ter siationm enim qtu immcbiUtatem importat ha-<br />
bitus dotlrim peruerfafignificaturtfuia habitus esl de dijficili mobi-<br />
lis.Tertio habituatus in dottrinaperuerfa, doior,aliorum efficitur ad<br />
fui & aliorum cafum miferum , & hoc excluditur cum dicitur.<br />
x Et in cathedra . Di Hebr*. habetur, & in carhedra deriforum<br />
non fedic. peruerf* enim dotirinx doftorcs fccundum verita-<br />
temfunt derifores , uerfx dociiinteiriplex<br />
eflgradus (vt praditlum efl)ftc efl In<br />
progrcffu fana dotlrinx. "Ptimus<br />
efi intenta auditio Cr dcuota, quad notaiur cum dicilur. Scd in<br />
legc , &c Sccundus efl habituatio firma , ideofnbditur.<br />
4 Ec in lcge. per frequcntem enim mcditationem habitus fcientia<br />
geueratur &firmatur.Tertius efl aliorum injlruclioprofian ex babi-<br />
tnpro- M O R A L I T E R.<br />
I Etin via,&c. quantum ad malum actum.<br />
i Etinca.&c. quiamalam docirinam Pharifeorum non<br />
approbauit,fed reprobauicvcdicicur, Muche.f j.a. Irritumfe<br />
ciilismandatum Dei<br />
proptcr<br />
iraditionem veflram.<br />
3 Sedinlege,&c. Non addifccndum ,cum cam pcrfccte<br />
fciueric ab inftanci fue; coccpcionis vc diccum eft, fcd ad ope<br />
randum & docendum. Act. i .a. Ccepit Iefusfacere & docere.<br />
4 W<br />
compararur.<br />
g Ugnum. In paradifo eft lignum vicx,lignum ad vicam,&<br />
lignum fcichcia:bdhi & mali.<br />
h ^rjuarmn. Auguft. Aqux fpiricuflanctus,fecundum illud:<br />
Qui crcdideric in mc,flumina de vencce eius fluenc aqua: vi<br />
ua;,& eft concra a:ftus viciorum .<br />
Caf. Vel per aquam fapiencia Dei,qua reficicur incerior<br />
homo,vc ficis aqua.<br />
Auguft. Vel morcale genus , vc Ioan. Aqu^ mulce; populi<br />
multi,quia defluunt iti morcem, vc aqu^ in mace.<br />
i Dabit. Auguft. Darepcrcinccadractonalemfenfum ,&<br />
ad offerencis voluncacem.<br />
k Et folium. Auguft. SicutfoliafruccusrcgunCjicaVcrba<br />
domini promiffiones fuas cuftodiunc.<br />
folia verba func.<br />
}< Origen.<br />
^i Eufeb.Negocia qug hominum, vfu excrcenntr.<br />
* Didym.qug ola diligencibus Dcu cooperacur in bonu.<br />
4 Cyrillus. antc Chnftum difticilis, nunc via tacilis qu?<br />
ducicadvircucem.<br />
<br />
dicitur Ecclef.t^.c. Qui eluci.me,vicam arcer.habe. Santli cnim<br />
do8o.funtfacrfcriptur&<br />
primo ojtendit qualiterfidelibus coccdhur ,fecundo qualker ptruerfii<br />
dotloribus denegatur,ibi : Non<br />
fic impij. Circaprimdiritur.Ez fo.<br />
Fiuxus enimfoLiorum elfignum mortificationis arborum,fed viror &<br />
pcrmanentia eorum,eji fignum cuidcns viu ipforum. Vita auiemfpiritualis<br />
m prxfenti babcturpergmtiam vfquead finem continuata,<br />
&quMtitm ad boc diciturtEi to. id efl^dotlor fidelis dgratia &ch*<br />
ritate non dcadet , quia inprxmium fui laboris conccditur eiin prd-<br />
fcnti continuatiogratU , & adeptiogloru infutkro y vnde fnbditur.<br />
5 Etcrittanquamli.&c, Nam in Chriftofueruntomnium<br />
flucnca graciarum. Io. i .b. Vidimus enim quafi vnigenitum dpatre,<br />
plcnum gratu & vcritatis,<br />
t Qi 0(i /"'/" Nam in ccmporc pr^fcnci dac frudum gratie,&<br />
fitidum glotic? cribucc in fucuro.<br />
6 Etfolium. vcrba<br />
in.lcnjpcuraperfoliafigniflcanturaliqn<br />
qu< in Chrifto non fueruc dcfluencia fed ftabilia. Mac.i4.c.<br />
Caltim & ttrra tranfibunt, verba autem mea non tran.<br />
I Ko<br />
i<br />
Ec
437 Pialmusl. 43 8<br />
I<br />
% jeHilar. vitearboreftinbaptifmo,vndiquefrutumpr<br />
tionis vcnientibus fubminiftrans.Hicron.Iudandelo-<br />
.ia pfalmum interpretantur,melius deChriffo.<br />
jeAretas. folium,Virrus infita,& Naturalis.<br />
#Euthim.humil:cas viri vific,&: fpes.CalTio. 1 .fermo ipfi 9<br />
nullo cafuavericate<br />
difcedeccf quofolio<br />
mapocalipf. foliaarbons<br />
vitq funt ad fanicacemgentiumde<br />
putata.Rabbi Dauid<br />
^oSsSnun 1<br />
-<br />
tcrpretatur<br />
^Aucn. Efra.fapie<br />
nfcmpcr virence<br />
Hebreilcgunc,& q><br />
cunque facict proipe<br />
rabitur .<br />
.<br />
uc a Etomnia. Aug.qd<br />
periingula.<br />
b T^onfic. Hicdevl-<br />
a fIdeft frucrus,& filia fafla,& dicta. f Quia, & fi lncrienir.tainen cmnia quaccunque fccicr.&c<br />
quia.&murseiuscftfalusmundi. b ICiicac-.fum Adx. f Sibi,& membris.<br />
c fScd. IQnia nihil horuinpoterunt aiicqiii.<br />
a & omnia quaxunque faciet .<br />
profperabnntur Ndri fic<br />
impij,<br />
b a fCaf.iirrmobilis fitmitas ex repetitione. b fCcdunt fuggeftionibus , quia fkift finc humorc gratia; Dei.<br />
fQui prius conglutinams in Adam ante peccatum oleo manante a c<br />
capite Chri;to,nunc autcm arefaclus.<br />
eft. fAd fimilitudinem. fIdeft fuperbia,quia inflat,& alta<br />
petit<br />
b<br />
n '<br />
efiquia diueifa peccata diuerfis pcnfspunientur.&rexhac D<br />
limijirudine dicirur.Rcfur2;uncDuc<br />
Du * fo"*-<br />
refurrcetiones.Anim^<br />
a pcccatis<br />
in . prefcnti Corpons,a morte ln ttlonM -<br />
futuro, qua fiec<br />
impaffibile, & immorralc.<br />
# <strong>The</strong>odor.Mulca cum diligctia cun&a S .S.percurrit,no<br />
enim dixic norefurmpij,<br />
fcdiniu<br />
gcnt<br />
dicium non refur-<br />
n fic .>Jii u ^ > J^ff* proiicit vejntus a facie<br />
ftorum,&iterimpiorumperibit.<br />
tione iniquorumad<br />
uerfos terret, horum formido gratiora facit praroiiffa .<br />
jc Afacie terrx. Aug.Scabilicacisererne^quiavchec terranu<br />
mt,tk continet hominem , ita illa interiorem .<br />
Thcodor. duplicatanegatione diuerfitacemclariorcm<br />
k-dcmonftracquidam illud,non fic,addideruc,nequchebrai-<br />
Kamodo babcnt, ncc quifquam mccrprcs admilic .<br />
W ^eEufeLxfmpij imaginemrerreniferunc.<br />
rcr Paulus<br />
df apoftolus eode modo , prouc m in<br />
glol. pfalcerij prplogo<br />
habctur . Ecraciohuius tft/, prophcciaDauiartlp< t} . .<br />
horum prophctaiu m coi m duulius cxccllebat. Pnmo qma<br />
.<br />
D-uid<br />
E<br />
F
43?<br />
Addi tio<br />
DauicJ finc apparitioe alica ius<br />
figure^.vel figni fenfibilis vc-<br />
A ricateitelligib.ledeoceulcis capiebat p diuinareuelationc,<br />
qd no fic efi de ali js ^phccis coicer diccis excepto Moyfe,q.<br />
pquafdafimilicudmesrerG capiebacdiuina, uixcaillud O-<br />
icc. I .<br />
a.gJ" manuprcpbttaru ajfimilabor SccTo qa a]ij (Pphecaj<br />
pbfcurc,& quafi p znigfhaca dc Cbfo ^pphetai ut. vnde fup<br />
iti illud yfa.lJ.Tcntbrofa aqua nvb/bus aens. Gl.obfcura doctri<br />
na in didis . Dauid<br />
(PphetarG<br />
aut prout dr in glo.<br />
in ,p]ogo<br />
pfaltc.de incarnationc,dc paffioncdc ^tcrna gcnitura Chft<br />
euidcciflime difleruit.Sed pftat,q,<br />
h.c duae cxcellctia: ,ppbc<br />
tandi inucniunt' m o pfal. non inciculanr/ipli Dauid,ficut in<br />
ipiis,q Dau;d inciculanInpfal.n.a.f..f^T.g*. cj. pfal.no<br />
intitiilat ipfi Dauid exprefle 4prcbac"dc gcncratione a?terna<br />
Chf i,cG dicit.Filius rnc.es tu,ego hndicg,<br />
.^-.Siniiliter dc rcgno<br />
Chfi a Dco pftituco,cG df aiit<br />
.Ego tonfli fum rcx. Similiter cc<br />
dc Chrifii<br />
plurib.ali]s mifterijs , vfTatius patcbit<br />
in feq.pfal.<br />
cam in in additionc & hoc finc<br />
poftil. cj. , apparitione<br />
alicui*<br />
figura?,vel figni fenfibilis,ficuc fil alijs pfalmis,ipfi Dauid Ititulacis.Hoc<br />
idepacctin quamplurimispfal.inticulatis filijs<br />
Corc,5c Afaph,& alijs , prouc cft manifcftum difcurrcnci p<br />
fingulos.Pan igicur rone Afaph,& filij Core,& huiufmodi,<br />
dcbcrent dici prophctx pcr excellentia,& egregij pfalmifte<br />
Ifrael,ficut & Dauid , quod cft inconueniens,& contraoes<br />
dehacmatcrialoqucntcs,tam Hebraros, quam catholicos.<br />
Sccunda ro eft.na ii pfal.non habcns titulum,non det ipfi<br />
Dauid attnbui , prout fupponunt opinantcs in hac parte p<br />
be.Aug.pari rone oes,qui finecitu.reperiuntur,non funtDa<br />
uid attribuendi,fcd hoceft manifefte falfum. Na pfal. 104.3.<br />
incipic:C?o/i?eiwii dno,& inuocate nmen cius. &i pfnl.9 y.qui in-<br />
cipiuCantatedno omnister. func lnpfaltetiofecGdG Hebraica<br />
veritate fine ti.& tn eft manifcftum, q> eoru auctor fuic Da-<br />
uid,vtpatcc.j.Par.irf.vbi ifti duopfal.piunctiattnbuuntfipfi<br />
Dauid.prout et poft. ibide dicit , & pari ronc et dicendu cft<br />
de alijs pfal.titulu non habetibus,q, fiint ipfi Dauid accribuc<br />
di.Tcrcia ro eft. Na fi pfal.qui alrcn pcer Dauid inciculatur,<br />
non detattribui ipfi Dauid;, ^uit fupponunc opinates in hac<br />
** parte p be. Au. par*rone oespfalt;alrjs Daiiidiixirtsi]*t>yfed<br />
hoc eft t'alium.N&yfa\)7*.%inc)fnG iWtflftla<br />
tur Salomoni,&: no Dauid, & tn autoripfius^ftl;
44i<br />
\ aliqfi mulcos. Primo modo afcripfic &afcribi fecitcopofiTo<br />
ribus, fccundo modo n6,]a in cnumerado plures ticuli fuif-<br />
B<br />
fencfacti immoderati &ccdiofi:igic'illos pfal-compofitores<br />
ipti Dauid canc principali afcripferunt vtrobiq; fm exigentiam<br />
matcria? pfal. Ad f ttm dici poc , q, Moyfi vel alijs prophccis<br />
ahqui pfa'.afcnp:i func 10 non,o, ipii eos fecerunc.fed<br />
quia materia eorii iif.s eft matene que in libris ll-<br />
,pphecaru<br />
lorti continct*. Ciu hic modus cocordandi fanctosdoctores<br />
non p!acuenr,vidcacde modis pocionbus .Si quisaucfequi<br />
volucric opinionc B Hier.fanditace B. Atigtif. fcmpcr faltia,<br />
protic facit poftil.ad argumeta Bur. r poter ficititer riidcre.<br />
Cuni cnim Barg.arguic, q> ii fiLj alij Core fuiffenc auctores.<br />
lo.pfal.cismticulacoru.Afaph n.Moyfes iz.Hemai vimis,<br />
Ethan<br />
G L O S S A O RDINAKIA.<br />
a Tfal. Modulacioque fic percactum de.echordarumcft<br />
bona opcratio, qu.cficper obferuaciam dccem mandacoru.<br />
b D.mid. Caf. ManufortisvelpukherafpecfuChriftuseft,<br />
qui aereas debcllauic poceftaccs,m quem &angcliprofpice-<br />
rc dcfidcrant .<br />
# Ongcn Cum in exen>plaria<br />
Bcbraica incidiflemus m alccro<br />
quidefecundi pfahni principiu,<br />
vc hic,inuenimus,in altcro vero<br />
primo<br />
eoiunctu fuerac fccundu<br />
opmione Gamaliclis qui ad cxplendumnumcrum<br />
150 addir.<br />
phimum qui iic incipit.Pulillus<br />
era. Et inactis Apoftoloru illud fillusmeu:cs tu-&c. diclucft<br />
Pfalmus ii. 44*<br />
Ethanvnius,fequicurDauidnem efleiliispTusegregiupfal- D<br />
tem . Riiderur q> non,fcquicu!\ quia ocs refiduos compofuic<br />
Dauid,qtn func numcro d ta) liet io plures oirinib. & diltribuciue<br />
ck colleitiue.tt quia exccllei icioi i modo vifiones vi-<br />
di c macerias pfal.qua alij.Scd cp Bur.arguic de pfal.linecic.ad<br />
hocpocefidici, q,illi debcncactribuiauctori proximi pfal*<br />
pra?cedencis.FLtidcapJak;7.& 98. quinon habcnt titulum,<br />
atcribuuncur Movfi, qu; lecundunn Bcacum Hier. eftauctor<br />
pfal.87. Secundus pftl. qm eft iincticulo, attnbuicur Dauid<br />
propcer auctonratcm fcripcura?, Acf.-f vbi tanquam pfal.Da<br />
uid aliegacur. Per idcm refpodeturfacilueradaliasraciones<br />
perBurgen.in plerifquclocisfactas pcreum contra beatum<br />
Hiero Et hxclinc dicia mclioniudicio faluo.<br />
Cecerum gieca cxcmplar^fccnndumeflefignificant.<br />
ni<br />
myfticc dc corporc fuo myftico .<br />
qd* eft<br />
&: Gcntilcs<br />
(j mulcipliciccr fremuerunt Iudqi<br />
rcfurtcctionc&afccnfionem Chrifti adca:los,vt patct<br />
in AdiLvis apoftolorti,&: kgcndis fanitotu . Sic igitur cxclamac<br />
mini.i.vnclus ex ordi ationc em: & ftc veneruntcor.tra dominttm.f.<br />
ad deflruendum eius ordinatione. Dii umpamus vincula eorum.<br />
fecundum bmc intclleclu>n,vcrba fmt Tbiiiilhivoritm ftipfos exbortantiu<br />
ad beiiandnm contra Dauidfie regnum eius i>,dicetcs: Dirumpamus, &c. Qm habitat<br />
in cclis. verbu efl ipftus Da/ttd vflendentis, qi virtute ittu nafueruntfujtrati<br />
ab tnteniione fna ,qnia cius vhtntefuerunt debellati , vt<br />
bab> tur.i.l{e.$.& ficfttcritt ab eoden/t. Tucloqueturadeos in<br />
ira fua. vindicla,quttfuit<br />
iocutio<br />
dniperfiCium.vude fnbditm :Ego<br />
autem conflifum rex. ln<br />
Heb.babetur.Ego aut cofticui rcgcm<br />
mcum. & fcmtdtm hoc efr vobit domini loquentis<br />
dc Dautd tnun-<br />
tio in rege dc ordtnatione dhi qnaft dicat domiaus Tbiltflbxis.-fruslra<br />
nittmint contra regem D.mtd quem infittni,quia non poteflis reftiicre<br />
mexordinationi. Super Sion moncem fjnctum cius, qu:a leru-<br />
faiem crat metropolis in rcgmslfratl, & in monte Sion crat fortalitiu<br />
iiiius ciu.tatts & doius rcgi*, & ibifut ten/plwn xdificatitm diuin<br />
cultuideputattm. Prardicans prarccpcum cius. I Heb.babetnr.<br />
NarraboDci praxeptiiuc] itacucum. & efl prinvipium vcrjus<br />
fequeatis , & fimditer ett tn transiatumc Hicr.iuxta Hebratcu: q>tod<br />
exponit I^ab.Sa. vtfit verbnm ipfttts Damddiccntis Dominus prxce-<br />
pit mibi vtenarrc atiit illid qno-i fequitnr: Do nin U 1 :tai me. pcr<br />
reuelationem: Filiusmeuscs tu. i.amicabiUs ficut filins. Ego ho<br />
diC genui tc. L>uod exponit t\a.Sa.IoJ(pb fic.i.magnificKi. te,tbfti<br />
tuens te princ ipc fuper popuiu lfrael , qni dicttur primgen:tns filius<br />
metts,& pcr confequens tu fpeciali modo esfiUns meu> Poftula a me,<br />
quando debebis contra Gcntdes pngnare<br />
, & dabo tibi vitloiiam : ideo<br />
fubdittEt dabo cibi geccs &c.Rcges eos in virga terrca. i.fub/i<br />
cics in gladio. Ec canquam vas figuh confringcs cos. Dtcit !{a.<br />
Sa.cp b c fpectaUter fuit implaum , quaudo IXtmd fiiper fiUos jlmon<br />
debeilatos circumegitfcrrata carpenta , dittifitpte cuttris,& tra.iuxit<br />
eos in typo laternm , vt habctui.t.I\cg.\ i.Lateres autem fiunt de ittto<br />
ficut vafa figitU. llt nucregcsincelligfte. Hic cbuertit Dauidvabtt<br />
fnum ad hortandttm reges&tudicrs er potentes terrx,vt attendant fe<br />
habere Deutn ngem & iudiccm fupcr f , 1 ui dcbcnt fcruircin rcueren<br />
tia i? timore,t,edeuient a via ventatts ejr lujltnx : &<br />
rafecundum iflum intcltetlum.<br />
patitfatislitc<br />
# Licet<br />
niatccclcfia. Qiia.fremu. Quarrcbat.n. pcrfcqucndo fidtles<br />
ccclcfiadeftrucrc,fcd fruftrati fiic:ucinccntionclua,quiap<br />
hoc magis fiieruc mulciplicaci fidclcs,na vidcnccs vnurri vcl<br />
paucos martyrcs agonizare & circa , cos ficri miracula ptatisdiuine,in<br />
magna multitudine coucrtebancmo (plui vna<br />
ciuit.itc fcd in multis. Itc fa:ii'cnrc pfccucione in vna ciuit.ttc<br />
vcl rcgionc,aliq.difcipuli fctransfcrchatali6,& iiccxco-<br />
ru pdicationcipluribus locis mulcitudo crcdctiu augcbat .<br />
Tom.5. p ~4fl\-
f fonfiiifi inic<br />
J)<br />
443 Gloford&NicolaideLyral 444<br />
:<br />
}< Ori^. C^atuorgencrahominimicontraChriirumcon-<br />
fpirarunt Gentes,populus,rcges<br />
vt Hcrodcs & , Pontius Pilatus,<br />
principes,proceres ncmpe Iuda?orum,quorum mcmi<br />
nic.DPaulusinAchs. Aquila,iremuerunc,vertittumultuatifuntrperturbarunc<br />
Symmachus : rcliqui, fuperbicrunt.<br />
Q^iautcm aGrecis<br />
dominus app 'llatur<br />
ab HebraMS dicitur a e a<br />
C p pM]{ meditatifuntinania. AlHte c<br />
Adonai, lntcrdum<br />
Iavtin AHcluya.Eft b<br />
& Teuagrammato<br />
qct pronunciarc nc-<br />
rfarees terra:,&prin<br />
cipest conueneruj.it in vnumaduerfus ddminum a 1 Saccrdotum Annasoc Caiphas b ^ln vnam voluntatem. c . f Fauttrj d 1 Mc.<br />
b<br />
&a4uerfus J<br />
fas.quod in aurealamina fummi facerdotis fcriptum crat&<br />
dicitur<br />
pronuntiatione quidcm<br />
Adonai , licct 116 ita in nole<br />
quatuor lfarum fcriptum fic diis,&: hoc ipfum apud Grecos<br />
crtertur ac irt emendatis cxemplaribus, Hcbraicis characte-<br />
ribus nomen illud fcriptumc(t,non ijs quidem quib.nuc vti<br />
mur,fed vetuftifiinvs.Aiunt.n.Efdra in capttuitacealios ca-<br />
racteres,pra:cer pnores ,ilhs cradidiffe:horu memineris quia<br />
Tctragrammaton eft in pfalmo priore Sc hic.Hoc veru ob-<br />
fcruandum, Lxx. c?o i\a.<br />
Sa.tria habemns .Vnum eJi,nuod doilores Htbr&orum anticjui intei-<br />
lexerunt huuc pfai.de Chrifia ad Uteram . Sccundurn efl,quod propter<br />
refbonftonem ad hxrcticos Rj.Sa.
i i^tumhxcdicere.Dirump.imus.Na3cgni,cum di-<br />
ciWr.Lgo autcm. cr fccudvm tranflatlotttm i/uxvocatur pfalteriti<br />
gilticanum,eft ve>Onrn Cbtijti hcrnitiis,qtttm Deus pater<br />
continuit regtmfupiromncm<br />
creaturam yftcuduviquoddicituradHcb.i.a. Quc<br />
confiituit<br />
M O R A L I T E R,<br />
'Mmpamus.&c fubdicui caufa.<br />
'<br />
tb.i. nos ttasftres 111<br />
gloi ia,&eos deijcics<br />
in gchenna.<br />
4 tgoautcrr. Hocdicicur m pcrfona futnnu pontificis,qui<br />
c cft ccclcue in tcrris,& conflnutus rex in fpiritualiljii^.<br />
t ')<br />
Supcr ionmontem.\dt.{\ ccclciia.de quomontcdiciturE-<br />
ia.i.a. tntin noutlfimu dkbusprxparatus mons dornns domini.
447 GloEord&NicolaicIeLyra. ,<br />
A<br />
Pf_...8.<br />
B<br />
, a Toflila. Aug.Ad fufccpr >minispercfnet,-Nie;pro n.ore a Qui non fin i<br />
Et<br />
cxultate,<br />
peccare.<br />
Vt [ cjiu uat.vid.at nec.Jat. b Q^_a timorDci non c : inilcr.a: fed gjaclij .<br />
c "J Ne negligens<br />
exuitatio reddaiui. d Et. 1J_t hfng rent fcilicetadueiia.<br />
in timo^re.&cxultace ei cum trcmocre.<br />
t Apprchendite difci-<br />
"*<br />
in vn-ucrfa ccrra , <br />
efuncliionem tmUtormi , vt<br />
tjui<br />
fcat adbuc .<br />
iujhts eft,iujtificetur adhuc,& cjui in fordbus eft/urd,<br />
d n>g^W".Caf.PoceflasChri,virgafcrrca ,peccacorvas<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
figu-<br />
4 fimtliterfua protnotio ad rcguu,ZT ideo boc verbutn nonpoteftintclligi<br />
de D.m:d,n videiur,maxin,e eurn ^ipoilolti dicat ad Heb.i:<br />
b.dtcens. Ad quemenimdixic aliquandoangelorum , filius<br />
incus cs tu,cgo ho.ge.cc.f .d.ad uumwrct multo minus pc dici de<br />
Djuid,(juia angciifanch fimtmagis fiii) Deiper adoptione gratix |<br />
Danid,& xnagis magnificuti ,fecui,dum quod dicitttr Matt. U.b. Qui<br />
auccm minoreft in reguocaelorum,maior efl i\\o.-het dicua<br />
turfiUiPtLlob.ua, Cu mque afluterenc fil ij Dei &c. et thfilia-<br />
tio bic expreffa no potefi in elligi de aiiauo angeloru quantumciique<br />
o fecud-tm ,yfpoHolum,et<br />
wlco mi us de Dauid .<br />
Exquofequi-<br />
_/< defihationc na urah ipfms chii,quaprocedit eternaliter apatre .<br />
_ Poftulaa inc.H.c cof /ucnter defcribitur rcgni Cbriftiditatatio,<br />
qtuficii e)l per btc quod principes terra, & popnli pru magna pattz<br />
fuppofuerunt collajua ingo Chrifiiper fidemeiobediedo, ttpcrfetlius<br />
fhuiictentnr ctri a finem mnudi,ticrfum,fccunduquoddicitur,inf. pfalm.iS.a.<br />
In omncm cer.exiu.fo.co.&.CP-r bocetiampatet, cphicpfalm.<br />
nonpoirft cxpoi.i de Dauid ad literam vt videtur , quia regnum eius<br />
non fe extendtt vfjne ad termhios terrd,fcd fuit fatis ftrttlu. 7v>c va<br />
letftdi.cMur qiiod fcriptura bic loqtiitnr de terminis terrs Jfrael<br />
vt<br />
. Tti<br />
qnia i/los tcrminos non obtinuit Dauid,quia non fuerunt integraiitcr<br />
obt( nti vjquc ad tempus Saiomonisfitiifui.Tum quia indtfinita vide<br />
titr vniui<br />
tquip,jllcrc rfali.<br />
4 Rcgcseos. Ver bo- dcfignatur poteftas Cbrifliinfnperabitis &<br />
dt.rndfciMiiXum qnod iLtlum fuerat Dan.y .d. Afpicicbam in vi-<br />
M O R A L I T E R.<br />
fione<br />
i Toftul amr . ] cr pc cicioncm cnim ccclefla: conuerfa cft<br />
triuiricudo orbis _err__\<br />
4 s 1<br />
/j/i!fw.M,i.;rC; iJiiufliria,nam cctlcfia. fcncencia pro<br />
-<br />
hulli ! tarecWu-|ircdecIinarc.<br />
5 Eihu- i.r,<br />
; ii>,sp(ffi;r,[ in_clhgiprincipes& p!ari,quiiudi<br />
:tti.I,! uncipcsin uu p,ialibu:,.c\ pca^ti jn fpiricuahbus,<br />
J<br />
uosalfeci.uscedic,cce \<br />
nim inyo. pfal.<br />
dici-<br />
orcidcrec<br />
cur . Cum<br />
COS DeilS , ijiitreb.int _j<br />
, ipftirr.<br />
fir cnnaertcban' ;<br />
s tur ,& recordati^ funt<br />
9 Dcus adw.ior _o<br />
(juod<br />
lo rum at .<br />
*<br />
Eufcb. Virgaferrea principacus Romanorum qui poftrj;<br />
i<br />
faluacornoftermcei-risvifuse.tjtorcior luic, qucm<br />
Daniclis a<br />
propheciaferrcum uuncupauic cu pedcs Hc c bias tcrrcs di- J<br />
cercc &_ quartum rcgnum .e_rreu,<br />
rrgni<br />
dtbita venem<br />
tio,qma cumfit rex regnm et dotmnus domituttium , y betur .<br />
4poc.<br />
\-j.d. Omnes reges potentes & domini debcnt ipfuindevuc<br />
vc nrari.<br />
ideo diatur. Ec nunc re.i n. Cbi<br />
ipjius ifti regiarn makjiatem .<br />
6 Erudi ixuiii.td'ft fchote vis habere fuperio rem iadiccm otnnia tW'<br />
re intuentem tfecundum qmd dicitur Heb.+.d .Omnianuda -\_ -;.\<br />
cafuncoculiscius.<br />
y Seruice,HM ei eieuationcrn i t Dett, vnM<br />
de dkitur exultaUo<br />
(fn aji extrafaltatio.<br />
Cum crcmore.H.c a iditur ne dttla exnltatio in<br />
diffulutione<br />
ver<br />
tatur,jictitfaciunt diffolutecantattcs in ccckfta,cnrn tatncn omnis<br />
tus ecckfiafiicHS ad txutaniium deuotionem fddium ordin, tnr.<br />
\o Apprchcndice dif. i.fubiicite _>< _ humiliter difciplir.a. Chr,<br />
lntranstatione vero Hciuxta Htbraicttm babciur. Adontc pu<br />
fcilicet Deum adoratione tatriJinefitiionc,antiqni Hebi *i dicm bi<br />
Ofculammi filium.idejifaciteCbriilodebitum homagium, dc cuii<br />
fihatiimc ietcrna ag:tur tn doc pfal vt prxdiftitm e. f , O" bcnc dicitiir<br />
Of.uiamini.cy;.... fackntcs bomagxnm bdclitatis alicui,ipfnmofculatur,&<br />
dc isloejiuio dicitnr,Cant. i.-.Ofculccur meofculoc<br />
lui 6cc. !{atio autem ditl* diue>fuath in bac htcra eft,quia in Hebrd<br />
co funt tbi dux ditlioncs squinoc<br />
t\a\Tcku.& fignat apprebc>idue,cr adorate,& ofculamim,tatne)<br />
quennus accip'turpro ofculdmini. ./llattiftiojic Jonat bar , &<br />
gnatdifciphnam a i<br />
autfequesj'.i,is ccucmctcr pt cbiungi tnplici litcrpdici,cu dit<br />
bus.quodnon pccoucniccrflcri, nifi fuerincerud>r: dcicgc<br />
domini,quancumfpcctacadcffciafibicommifl.i.<br />
7 cTtTK/Vc.r.ccadatis^qaquaco flarus a.rior,caCo cafus<br />
8 '*f.v///f.j.'f,pcrdcuotioncmin ofhcijs.<br />
q Cnm rrcwoiT.rcucrcntia' rilialis .<br />
10 jlpprcbendi difi i.Chnf ti luuiulicatcm.Macce.d. _><br />
merfiiia mhisfumft&<br />
ba.ccr.ic .<br />
Nc<br />
, tij<br />
44? Pfalmus I I 450<br />
cofiduncineo.Inhocpoft Chriflu quafiapoftolusloquit'.<br />
Aug.Vcl, me rcgc cufticuco,ne triftemini reges rerr^.expcdic.n.<br />
vobis vc fub illo ficis.a quo eft tam.fed m ipfos, qui cum dubitatione cogitant iram Dei. D<br />
De via iufla. idefi,Chrifto fublaci,vel debona<br />
incelleclus, &c crudi- *<br />
operacione.<br />
Orig.cum<br />
tio,vc non cemere dominemini , fed domino omnium feruiacis,&<br />
in beacicudine exulcecis.<br />
5* Orig.Aquilapru<br />
dences eiie.<br />
dicic erudimmi progreffum.cQ Apprchedite<br />
Dfcftioncexpreffit.Veru progrefTum faciens ire Dci eft obnoxius,profcdtus<br />
eius nuncj parciceps. Sed Iufta,ncc in Hebraonec<br />
in caiceris<br />
a QuafipwfidTutB &manimentum3durusomB"w velfi<br />
non adoretis eum pure,velfi non ofculemini fiUumfacientes ei debitu<br />
homagium,& ptr confequensjdefl .<br />
2 Pereacis dc viz.veritatis declinando.Etquia ad talem declinatio-<br />
ncmjequitur diuinapunitio , & frequenter in prxfenti, qued eslfigmm<br />
M~~Q R A L I T E R.<br />
1 7{equando irafcatur dominus . qui fupcrbisrcfiftic.<br />
2 Ecpereatisde via^&c. dcclinantesad viam miquicacis tortuofam.Et<br />
quoniam coutra talcs irafcitur,fequicur .<br />
Cum<br />
ADDITIO I.<br />
In fecundo Pfal. Quare fremuerunt %en. Circa matcriam huius<br />
ad eruditionem fidchum fufficiant auftoritates apofto-<br />
oruminpoft.allegatef.Hcb.i.& Aft.4. quibusmamfcffc affe-<br />
{>fal.licet<br />
ritur hunc pfal.de Chnfto filio Dci intelligi, tamcn hoc non fuf-<br />
ficeret ad couinccdam Hebraicam infidclitate, quz autoritates<br />
no.te.minime recipit.Et 16 ex necelTitate literar ailumcnda cft,ra<br />
tio hic<br />
quare pfal.non de Dauid nec de<br />
aliquo puro hole<br />
poffcc<br />
inteiligi.Yt aliegationes apoftolorum in locis fint valiprzdicftis<br />
^zcontraHebrxosquos cocludereintendebat tanquamafcnfu<br />
literali acceptz.Nec ad hoc fufficit ro poft.fumpta cx hoc aduer<br />
bio hodie.cum dicit hodie genui te.Nam licct ztcrna generatio<br />
conucnientius fignificetur,per prclcns tempus, cp non tranfit in<br />
1<br />
pr^terituro.ncc fpetStarur futuru ^ per alia t cpora,adhuc poffcnt<br />
I aducrfati) dicere, ly hodie, non fumitur in hoc loco pro zterni-<br />
1 tare , fed<br />
pro tepore propmquo tempori pfiti,prout frequentius<br />
j&communius accipiturin rotafacrafcriptura. Et quodaddit<br />
lpoft.di.quod cum gencratio ipfius Dauid & eius promotio ad re<br />
ignum iam tranfierat in przteritum,idco dc ipfo Dauid non po-<br />
1<br />
terat verifican ly bodie,&c. non vf valcre.iNam fzpe in fcriptu-<br />
jiisfaCrisjhodieaccipiturprotcmpore pr^tcnto, vcl permodum<br />
Irecapitulationis.vci mfiurando rp nona longiflimis przteritis tc<br />
Iponbus illud de quo agit , tranfiuerat , vndc Deut.y.a. Hodie te<br />
\tlegit dominus in po.pe.cu.&c quod refertur ad tempus dationis<br />
"egis,q>iamtranfiuerar per40.ann.fere inprzteritum,cV ficde<br />
itnultisalijs.Vndenonobftanterone przdicla poffcntaduerfarij<br />
intelligere lllud hodiege.te.dc promotionc Dauid ad regnum,<br />
qoodticet przterita, non tamentammagnum tranfiuerat tps.<br />
Et'ideo eft oftcndendum quod hic pfal. ex neceftitatc Miterz de<br />
Chriftointelligatur, & percofcqucsquodallegationcs apoftolorucontraaduerfarios<br />
dehocpfal.fintefficaces.alitcr vf dicen-<br />
dun).Adcuiusdcclarationeattendendum,q, Deusmultipliciter<br />
df pater in facris fcripturis refpec"tu crcaturarum/fimilitcr & ge<br />
ncrare fecundum quod diuerfimodc reprzfcntationem fcu fimi-<br />
litudinem fuam in creaturis producit . Quia aut per folam crea-<br />
tionemfecundumquamiusvcftigium in creaturis rcprzfcn-<br />
T ur, & fic<br />
intelligitur<br />
illud Iob j8.c. Quis efi pluaut , pater<br />
aut<br />
quisgenuit ftillas rorisiAut fecundum fimilitudincm imaginis, vt<br />
mcreaturarationali Deur. j i.z.lpfc eflpater tuus.Et inf. Deu qui<br />
'KiuitJercHrjui/ii.Aut fecudum filiationem adoptiua per gra-<br />
WtTtKo i.c.Sumusfilij Dei & btrcdes.Aut fccudum hzreditatc<br />
8; 0n* iam po{Ieffam,vt ibi.Gloriamrinfpc filiorum Dei. Ro. 5.3.<br />
^'rcaa>c6fidcrandu(pinnulIopditorummodorumintotafacra<br />
fcnprtira Dcus df pater alicuius fcripturz<br />
in fingulari , nec<br />
a<br />
'iquamcreaturampuramfingu!aritergcnerat , fedtantum jn<br />
v<br />
nmerfa]ircrpcclualicuiusterminic6is fpeciem fignificantis vt<br />
n fupradiftis,fcualicuiusmultitudiniscolleftiue,vtExod.4.e.<br />
F 'Hut meus primogenitus Ifrae/.quocfrefertur ad totum popu ! um.<br />
'.itio autcm huius eft, vt amoueatur animus legentis ab crrore,<br />
ne<br />
4 euangelicam.<br />
* Nicep Cum principes,erirm fubditosalloquitiir.<br />
* Cynl.Cum fapiunt,qui regunt,& qui reguntur.<br />
c Cum cxarfirit. Caf.Modo non ardec cmn cafcigac vc patcr,fed<br />
in fucuroardebir,quunihilpaueiuia;in futuroeric.<br />
d Inbreuiira. Quianonfingulahorum fcpaiacim,fcd fimul<br />
omnia difcucic.<br />
gnum diuime clcmeniis. in illis quifuflincnt patienter , idcofubditur .<br />
3 Cum cxar. inferendo vindiclam inpncfenti,& bcne dicitur in brt~<br />
uifluia breuis eft omnispma prefcntis vitxrcfpeSufutur* .<br />
4 Bcati omncs qui.<br />
in<br />
affittlionepofiti non franguntur impatien-<br />
remuntrationem vit*<br />
tiafeu defperatione t fedfiducialitcr expefiant<br />
futurA .<br />
3 Cum exarferit in breui.i. punitio quc, aliquando venit repente,<br />
& improuifo,idco fubditur .<br />
4 Beati omnes qui cofidunt,&c.IRi funthumiles & rcfti, nondc<br />
faftumundi.fcd dedominoconfidcntes.<br />
ne fortc quis creda t Deum gencrarc feu here filium in puris crea<br />
turis per generarionem naturf fccundum quam filius cft de fub<br />
ftantia patris , vndc Aug.fupcr orationcm dominic5. Noh orarc<br />
dicendo.patcr mi,fo!ius Chrifti fingularis cft nobis vero<br />
pater ,<br />
omnibus in communi,illum enim folum autera crea-<br />
genuit.nos<br />
uit,h;c Aug Patet ergo qua Apoftolus cflicacifsime ex necefsita<br />
tc liter^ argucbat Heb.i.b.di.f/.'. .aliquado angeloru<br />
dixit. Filius<br />
meus es tu^ego ho.ge.te. q.d.<br />
Scrutamini in<br />
fcripturas quib.nuqua<br />
inuenit Deu alicui<br />
pur^ crcatur^ I dixiffe. Filius meus<br />
fingulari<br />
cs&c. ncc<br />
cja etipfis angeliSjqhcct fili) Dci dicanf incoi.Vt lob.<br />
I.nunqua tii fingularitcr alicui eorum dixit.f ilius meus es ra.prc;<br />
fcrtim cum hac additione^cwM/ te ,quq exprimit modum filiatio<br />
nis etiam per generationem.Ncc obftat illud q, legif.i.Reg.y.c.<br />
Ipfeerit mi.infi.&c.qae, verba ad litcram de Salomonc intclligu<br />
tur,JlicetdcChriftoprincipalius,namdiccndo.mmi.i/.manifefte<br />
denotatur filiatione illam cffe adoptiuam Adoptio.n.eft,<br />
acceptio extrancz pcrfonc in filium, non conuenit nlio natu-<br />
4J 1 Add tio R eplica. 452<br />
w ij $ abapoftoiovincuhiro<br />
dicitur,ad Eph.4.a. SoHcitiferuarevni.<br />
A/wr/ttJWi.^.Itemhuiufmodiadiierfarijintendebantobcdic<br />
tia Dei & Cbr.fti eius a fe & toto vqmerlb fubtrahere , qux tuic<br />
coromums nucntio perfequentium Cbrifti & fuoruro.vnde & m<br />
perfonaeorum pd\.ait.Etpro:icia>nnsa no.iu.ipfirum. fuguro n.<br />
lex euangcl.ca pofTet dici a iroigo gs.cit.n. lex amoris quc adiro<br />
Uiccmhdelesingit,vnde Mut. u,d. Toiliie iigHt* mtum fuptr<br />
yoj.vnde&huiulmodtaduerfanjucutvinculum vntatiscUeiltiahsindiuinispcrfonis<br />
&\monis naruns Cb'""<br />
perfonalisin<br />
dirumpere pci tubuctuoncm fidei conabantur, lic eti-m vnitaic.<br />
cccleiiaiticam a fe<br />
proijccre<br />
nitcbantur, in oomes<br />
quibus pertecutionesquxadgcrfusdominum<br />
& aducrfus Chriftum c.us infurgunt,<br />
virtuaJiter includi .<br />
polfunt.vt patet<br />
intuenti Scd quia<br />
babstauri cM.i.incorporaminifilioper ofcuium.n.<br />
vtdicit illud<br />
gio.fuper Can.I.a. diucrfa corpo-<br />
Ofculeturme,&c.<br />
ra coniunguatur,quod defignat vnionem corpins Chri myftici<br />
Et Uc fim-<br />
juxraillud Apoft i Cor.t ith. 0?s vnum corpusfumm.<br />
pl.c.ter& propriefilium f Chr.ftufui fidelcs ofculantur perofcu<br />
Jum.n.homag.jdequoloqu.tur poft. nondiciturqu.s fimphcij-cr<br />
al.um oicular>,fed fecundum quid.f.ofculari pede eius yel ma<br />
num.Decimumq p$na eorumqui filium CChriftum incnr-<br />
per<br />
porationem non ofculatur eft duplex. Prima in hac vita per caret.am<br />
grati*,qu* eft p?na contrafta,* hoc cum dicit . Tereatis de<br />
ria Hta. Tales enim a filio feparati pereunt a Chrifto,qui cft ve-<br />
ra i/ia in prxfcnti : Secunda vcro eorum eftinflicta f. in fu-<br />
pcna<br />
fujo^fpiritualirercummfinajiiudiciq tradunturin igne ?ter-<br />
innuit<br />
num.vt ihi.lti-roakdia: , &c. Matth.i^.quodnotabilitcr<br />
curo dicit.Cum exarfent in brcui ira cui nolucrunt vni<br />
eius.i.filij<br />
ri.qui veniensadiudicium tn forma ferui ^loriofa , ternbilisim.<br />
pijs apparcbitTecundum Augu.fupcr Io.Et dicit >n bre-<br />
propric<br />
ui.Nam iudicmm finale cV fi maximumfit & innumerabiliu fup<br />
dcfinitiuum , breuitlimum tameneft m<br />
poliforum.&caufarum<br />
de: crminuione & exccunone lcntentiae,iuxta illud Apoftoli.ia<br />
naomento& ini&uoculi &c j.adCor. I t.e,<br />
11 E P L J C A.<br />
In pfalm.i.poft. argmt contra Iudaeos ex circumftantijs lite-<br />
raegenerationcmhicexprctlam<br />
de Dauid vel creatura alianon<br />
potT- intellijgi . limg autem illam rationem paruipendens quali<br />
Judatis pon concludat promittit aliam rationem , quae vt ipfe di-<br />
cit ex neceliitatebterae debeat concludere Igdaeis<br />
, . Hicpnmo<br />
C videiKlumeft , irrationabiliter quomodo Burg<br />
moueturcor.rra<br />
^<br />
ratw.ncm poilil. Seinndoad'o!trndcndumeft,quodratioBurg.<br />
, ouam enam nec<br />
promittit purp plnlofopho, minus Iu-<br />
pertinaci<br />
d.coto.iclu dit , ''-Quoad prnnum Butg.dicit rationem poftil.non<br />
valete , qumdo ex diftohuius pfalm. Ego bcdic genui te , probat<br />
. Et<br />
xternitapcm generationis.quae n.iuidconuenjrenonpoteft<br />
p:ititquodpoftil, arguat aeicrnjtatem ex folo aducrbio hodie<br />
& noluit aducrrere quod arguit<br />
atternitatcm ex coniunftionc<br />
yerbi prarteriti tcmporis fcilicet,genui,& hodie.quodelttempo-<br />
ris praefentjs ,qux coniijnclio nulli creatura: couejiire poteft.pro-<br />
Ut oltenfum elt circa/?.ca. Exod. 1 .in correftotio illius difti . Ero<br />
qu ero . vbi ditlum eftquodomnecocxiftensomnibusdifferenttjs<br />
temporum & fimul nccefl.irio<br />
eascomplefteseft<br />
aeternum,<br />
(fd Deus foluscoexiftitomiii differentiae temporum,& eftfimut<br />
pomplc^ens omnem hu:ufmodi temporum diflerentianvgitur<br />
folus L'eu5 eft atternus , puto infidelem non pofle negare<br />
maio-<br />
Kro,iTJinoratcmpj:obaturcirca.3.c.Exod,allegatumperl|ttcraro<br />
ramfacrxfcnpturz&fanaosdoaores.ibivide.<br />
Iranou uult P<br />
folo aduerbiohod.e.fedexaduerbiotempo-<br />
poft.luc arguereex<br />
ris ur3efentis,& uerboadiunclo praetcriti tempons. Cum lgiur<br />
,<br />
iHatcmpora innullacreaturaconcurrant & nnlla creatu.aUmul<br />
illis difTcrennjs temporum coexiftat quod folus I )cus eft ta-<br />
1,$ dcquo vtruroqucumul<br />
verificaripotcnt, igiturr.lagenera-<br />
tjo in hoc pfalm.dcfcnptn pcr hodtegcnu: ie , nulli crearurx con.<br />
ucnuepotert.perconfcqucnsnccipliDauid, quxeftconclufio<br />
quam intcndit ratio fua turiic.ens contra ludxos,<br />
poft.Eft igitur<br />
& ita de loio Deo potcrt cxp^m illud Dcut. per Burg. alkga^ .<br />
Doromu te ele-it, vt verc pp coexifter.-. .am ctern.tatis refpedlu<br />
omniumtemporumDeuspotcntdicere vere propr.e& iimul,<br />
hodie elcgite , non creatura quxcunque, fed vcrc & proprie &<br />
fimul oportct d.cerc creaturam, hodie eligo te Irrationab.l.tcr<br />
i^itur Burg.motus eft contra bonam raiionem poft.Quoad fecu-<br />
d^um Tidcndum ett quantumconctudit ratioBur.quammultura<br />
ma^nificat , poncns vim rationis fux in co dicitnr . Filtut<br />
quod<br />
musestu. (V vtdicit,nullicreaturxrefpcfluDei-conuenirepor,<br />
,e,tur nec ipl. Dauid,quod iic declarat. Nam f. in fcn-<br />
rcpenaiur<br />
pturis q Deus dicatur creaturc vcl crcaturam,vel<br />
patcr generare<br />
c reatura fihus Dc. hocfolum intclligcndum cftinquodam ge-<br />
ncrali,noiun fingu!ari,probatur hoc per d.dum Aug.d.cenm.cp<br />
r.cmo debet dicere Deo,pater mi, quia<br />
hoc dicerc lolum Chr.tti<br />
eft.fedhoroinesdebent dicereincommuni,pre-wo/7e,iart.Sed<br />
ouamu.s hoc diftum fit faiiscatholicuro.tamcn no conuenit pertinacern<br />
ludxum. Tum quia<br />
no fundatur in hterx hmus ncceth-<br />
concluderc ex nccclhtatc Irx . Tutn<br />
tate , prout Buig.proroilit<br />
quia vis fux ibnis eil Be. Aug. cu.us diftum non grandipedit ludxus<br />
Tu quia ex nccellitate huiusliterx non habetur q, (cr^pturx<br />
fonantcs dcum patremcieaturx: & creaturam filium dei folu<br />
deantinteil.siinvniuerfalinon infingular. , &cj,Deus gnau.t<br />
crcaturam folum in vn uerfali refpeclu al.cuius tcrmini corounii<br />
fpeciem fignificantis, fcurefpeftu al.cuius multitudinis collecti-<br />
ue IHud inqua dictu non conuincit purum pliilofophum , multo<br />
I<br />
ludxuro,cumnon iit d.dum.art.hcipfe.Nam<br />
rnmus pertmacem<br />
fecunduro principid theologi.cV philofopht.poteftperfuaderiop<br />
pofitum.Omn.um.n.vna vox eft.cj, aftus funt fuppofitorum ita<br />
\& patlioncs-.cum ig.tur gcnerarc, & generan fint aaus & palsio<br />
erunt fuppolitoru.fuppofita aut funt (ingulana,& mdiuidua, ;gi<br />
tur rcnerans 5 ^" er:,t iud'!"^"" Scd Deus gencrat crcnturas<br />
fecundum fcnpturas Iob.^.Deut.j 2.R0.8 & multis al-js locij,<br />
ieitur ^encrat eam fccundum t6
V3 Pfalmus III.<br />
GLOSSA ORDTNARTA.<br />
A a Tfalmus.dc paflione & refurrectione Chrifti.Filius Iudas a<br />
mio ftigir,cii illo difeedete cum cetens in moncem fecefs c<br />
Vcl pociuscu menceeiusfapiecia Dci defcruiC,vc cocus effec<br />
" *<br />
diaboii.,quedeferaofugappcelericace dicicur. Vndc. Q>od<br />
facis,fax citi 9 . cui Chri<br />
frus p.iccm exhibuic,<br />
vc& Dauid fllioini-<br />
quo vnde , pax patris<br />
dicicuv.Iudas vero vc<br />
Ul<br />
Abfalo rjlc<br />
fufpenfus intcrijc<br />
. Proponic duas<br />
parces oppoficas.Vx<br />
Chnfh quafi admiratis,cum<br />
adfaluadum<br />
Vcnir . Domine quid.<br />
PSALMVS<br />
III.<br />
b Y*\Omine quid.<br />
' JL/ Caf. Primus<br />
r pfabnus de his qui<br />
brcuiccr de pafsione<br />
B & refurrcctione facit<br />
cotra cos & maxime<br />
'<br />
PlalmusDauid cumfugeret afacie Abfalo fifij fui.i. Rc . i;<br />
Pialmus 1 1 f<br />
* Cafsiod.cffquefcrcfimileinicicum fecundi.<br />
fcipulorum Iudas<br />
|pg* *%?"$> a Vt & de numero difi<br />
'<br />
^Qf 4] r\<br />
^W-^CT Omine tquid mulnplicatifunrqui tribulac<br />
474<br />
penc pfalmi Chnfii perfonam fuflinec fi- eonrra Pu-<br />
. Terrul.Omnes<br />
liu adpacrcm.i.Chnfluad Dcum "<br />
verbafacieuceinrcpresc-<br />
tac.vc hie Dominc qmd mulciplicaci func,qui coprunuc mc.<br />
c ^/& propter bocfuit principahs cofdtarius mmn<br />
ub<br />
rebelhone contra<br />
Dauidpatrefuum,& ad mduccndwn popu-<br />
M O R A lTt IIT<br />
' bomne quid. Licct iflc pfal cxponi poflet myflicc dc pcr-<br />
Jccutione ccclcfix ab aliquo tyrarmo apofl aca a fidc , camcn<br />
WprfensexponaturdcChnfto,cuius figura fuit Dauid<br />
-rlccutioncm Abfalon fuflinendo, iic crgo in pctfona<br />
*-nrifti homims dic.ttur ad pacrcm:<br />
1<br />
Domme^uid.nm faccrdotcj icriba- Si Pharifci contra<br />
RPffl infutrcxcrunt , & ad hoc turbam populi pcrfuafcrunt.<br />
Matt.<br />
'~<br />
uit lcgi Dei. Tacnf.<br />
omnes.Rcaeinprardeflinacione dicicurdc diabolo & ange<br />
Iis eius Superpo. Hocert vnumqucmquenoftium .<br />
Aug.vel hoc loquitur ccclefia m caputcius, inccr procellaspcrfecunonumpercocum<br />
orbeconftituta.Muki dicunc,<br />
Chnfcianum nomen,excmgucrc cupicntc s.Xm fflfaki.AU<br />
ternon fperarcnc ddere cctkliam lacepullul..iitem .fulcc-<br />
ptor,quia 1 Chnfto fitfccpta&com co cxaltata. Caput.Ipsu<br />
qui pnmusafcendinnc^um.<br />
* Aug.Quia honunis fufccptio efc verb/m Carofxllum.qucm.<br />
fic fufccpic Dei verbum,vc finuil cum eo Deus fierec .<br />
* Caffiod.hocin Pclagianos ex D.Aug.in Enchiridiis . Na<br />
nemo fincdiuine grane largicace ad bcne agedum futikic .<br />
Hcbraice.clypeus.Caldcus.honos mrus. Ilab. Dauid,"loru<br />
in contrarium pro ignominia dittam putac.<br />
f De mon. id eit , Chrifco auditur oratio ccclcfix.vcl dc iu-<br />
ftitia .<br />
* Orig.cur duo h^c hcmiftichia non pra?ccffcriint ? quia<br />
h?c,quehiccftertur,nocftprecatio , fcd figmficatioprcccs<br />
voto ftetiffe,precatioenim fijencio fadta eft,<br />
* <strong>The</strong>od.Deusenim vniuerforum in tentorio habitarepu<br />
tabatur,fi qaidem inde etiam rcfponfa facerdotibus dabat .<br />
-<br />
Efych.dc montci.de ca:lo,de alcari, dccordc puro oian<br />
tisaccipicndumeft .<br />
Jc Hier.dc Chnfto & ecclcfiaintelligcndus mons.<br />
Aug.<br />
lum ad ipftus Dauidperfeeutionem ,<br />
diccbatquod Dauidcrat<br />
ipft beo<br />
dicfus propter adnltaiu cum Betbfabce , & hcmicidiu vhijui yric.<br />
ideopopuiuslfraclcxpit vulgantcr dictre deDautd : Et quifuratus<br />
tflouem ar , ititerficitpafloicm potetit cffefaluttotq.d. ion . Quetn<br />
autem vocabant<br />
Bcthfake,quia ftc vocatunn parabola T^
J<br />
A<br />
Bph.j.d.<br />
* Sda.<br />
inimieos<br />
pieos tn nux.llam.<br />
B<br />
Glof.ordin.~& Nicolai de<br />
4W Ly ra . 4 6<br />
)<br />
*<br />
Orig.in Hclw3iVo-,maxfllJ,proquo,viIiatcfci-moijisolTc D<br />
*<br />
Aumit.dc moncc idc iuflicia fua.lcgimus.n. Iuft-da tua.<br />
*<br />
Euthvm.de fyon vbj ai ca etac,& preicncia Deu<br />
*<br />
Caidcus.de moiucdomus .anttuaiij fui .<br />
a Dw?'. fmillud Ex:neamortuh,&tlluminabittibiCbrtJtus.<br />
*<br />
Orig.Dauid ieipfum incrcpas hcc dixic,quafi rcgno no m-<br />
fiLxx?Wrte.umJfinecaufa.<br />
*<br />
-riicod.DfnWiotimH/i/^.i.omnicosroboredcnudafiCafc.<br />
ristranslaaun .<br />
,: .' 'w<br />
*<br />
Hicron.ancca enim maxillam dixcrat. Dcntes autcim sut<br />
mgilai.encncquc.pdemomciB ahj^4fcJ.taBi.<br />
filiccndo diligenccm ul(runidic.m.&cJ*ich.+ .a C Q.rn etam farc.r.s m o<br />
:. _ . mquo. muuo. cc J vc_ Quiafco_.temOir.em '. Ty - i_f.epWel& altorumqni<br />
detratliontbus futs<br />
ior fecutioue ^bfalo,& populus qui erat cum Dauid, & idc:<br />
rr.Etfuper populum.ve/ hoc dixit Danid in fine hmus pj<br />
precaniopopulofuomultiplicationem bonorum fpiritu.dium, c~ tcmf<br />
poralium ,<br />
benediciioncm deff*<br />
quAfrcqucntcr infacrafcriptura per<br />
gnatur .<br />
. ...<br />
intclitgitur quiltbet<br />
Myfticc.pcr^ibfalonpatrisperfecutorem<br />
rannus a Chrifium in tnem<br />
aposlatans fide.pcrfequens patremfuum<br />
brisfuis,qualisfuit lulunus apoflata,fei qttamtumcunquetaUs potej<br />
ftatc&muhitudiaefibi adh*rentcfulciatur,tamen finattter da>a-<br />
tttr,&frcqncnterinpr4enti , ficut luliams apoflaiafutt occijusa<br />
S.Mcrcurio ad boc per gloriofam virginem miffo,&fcmper i<br />
ijutur<br />
nifipceniteat ante mortem,&ad bancfententiam poteft factlitcr buius<br />
pfalm.lttera applicari .<br />
deorum & populum pcrcufsic Dcusin uindicca morcis Chrl<br />
fri" per cxei citum Ro.nanum.Scd quoniam immincncc illa<br />
dcfcruccioncChrilt;ani,quicrancin ludea, monuu angcli<br />
cranfieruncinrcgnum Agt ippe qui confederacus erat Komanis,&<br />
ibi fuerunc faluati,uc in hifto.ccclcfiafcicadicjcui,<br />
ideo bcnc iubdizur.Domitiicfifaius &c.<br />
IJcrr ;<br />
triiui
457<br />
Addiitio<br />
A D D I T I O.<br />
"A In Pfal. ?. Domine qw.d multipiicatU&c. Pfalmus ifte<br />
duplici<br />
snfu liccrali debecexponi , luxta regulam beaci Iiid. in<br />
prino<br />
dc fummo bon.prouc expomcur a magiftro huius poliil<br />
2 in prologo i.fnper Gcne.in fecunda gl. videlicec . Primus<br />
;mm lenfus accipicndus eft ex ipfo cic &: lic rractac de his q<br />
;ontigci unt ipfi Dauid cum fugeretab Abfalo filio fuo, red<br />
iens gracias Deo de fua liberacione. Ad quod facis reducitur<br />
falre pro maiori parce,prouc in pofhlla dedaratur.Sed<br />
iuia in eodem pfal.continerur aliqua qua: nullo modo recte<br />
pplicanturipti Dauidinillafugaex;iienci,fed pocius Chfo,<br />
ui omnia in hoc pfal.concenca proprie & iuxca pnmaria fi-<br />
;nificacionem litcrxapplicantur: idcircoahusfenfuslicerajius<br />
pfal.rcfukacpcrfectior primo fenfu,&adliccrapro-<br />
irior. Concinencurenim in hocpfal. Ego iormiui & foporatus<br />
$m,&c. quod de Dauid in illo ftacu minime poceft incelligi.<br />
Nam fopor &: fomnusapud grammacicosdiftinguuncur feundum<br />
fuperius &. infenus . In quocunquc.n.eft foporin<br />
odcm elt fomnus,fed non econcra. Na fopor addic ad dor-<br />
Dauid in<br />
iirionem,iomni fuauicacem &: quietudine : quod<br />
la fuga non legicuc habuifte/ed pocius oppoficum.Legicur<br />
nim. 2.Reg.i7.d. ^{uncergomittitecito & annuntiate Dauid<br />
centes: ne moremini ijia notle in campefiribus deferti,fed abfque di-<br />
tione tranftredimini y nefortc abforbeaturrex , & omnispopuius<br />
licum eo efl.&C infra: Surrexitergo Dauid & omnis populus qui cum<br />
erat,& tranfierunt lordanem donec dilucefceret.^NuUo crgo mo<br />
.-> fuftineri pollec , quod in illa fuga quieuiffec & foporacus<br />
fet . Quocl aurem dicic magifter poft.q, fopor in fcripcura<br />
Srcipicurpro magnacnfticia,pociushabecur oppoficum. Na<br />
j<br />
perilludIob.3$.quando irruicfopor fuper homines,&:c.<br />
lof.cum ceffantab exceriori actione,inde fic quics mencis.<br />
xiergoquies mencis compacicur fecum magnam crifticia,<br />
Bec eciam facit ad propoficum quod allegat poftil.de illo ver<br />
h Gene.4j.g. de Iacob quafi de grauifomno euigilans, &c. Non<br />
liim dicic de fopore,fed de fomno,fed incer fopore&: fomlim<br />
cft differencia,vc dicfum cft . Nec valec dicere quod in<br />
lia crans lacione legitur:&: fomnum cepi.Nam Hebraica vc<br />
translatione : vcrba enim omnino<br />
asrcftacurpronoftra<br />
uilia ponuncur. &:in hocpfal.vbidicic/o^or^rw /", &; in<br />
jBquenci vbi dicic & reqmefcam . vnde oporcec dicerc q, doritio<br />
in h-)C pfal.concenca fuit in tranquillitatc &: quicte,q,<br />
)n poccit lpli Dauid applicari in ftatu lllius fuga:, vt often-<br />
Im eft.Secundus ergo fenfushuius pfal.litcralis &: proprius<br />
.<br />
II, vc lncelligacur de Chrifto in paffionc, morte, fepulcura,<br />
&: iuftoru rc-<br />
irrectione,^ perfequentium punitione ,<br />
unrracione.diciccmm : Domine quidmultiplicati fnnt , &c.<br />
Jdco emm mulciplicaci func pcrfcqucnces Chnftum , vtet<br />
rum numeroadiurictus fitinfelixdifcipulus.Coniequenr<br />
dicit . Multi iicunt animx me&,&c. Nam multi perfcqucnim<br />
dicebanc : Sifilius Dei eii^defcendat nunc de cruu,& credi-<br />
Hu.ei, Macch.i7.c.Confequcnter: Tuautem domine fufceptor<br />
m?us<br />
GLOSSA ORDINAIUA<br />
: in finem. Auguftinus.Finis duobus dicitur modis , quando<br />
jquid dcftnc,vclquandopcrficicur.<br />
Auguft.Cancicum lxciciam indicac . Pfalmi funtqui caninc<br />
urad pfalcenu,quo in magno mv-<br />
-rio vfus cft ^pphcca Vfal.dc moribus<br />
1 agendu,vc dcfcrancur falti dii &: vaa<br />
fcculi. Ca/'ci:quia fit mentio de xcer<br />
aiucundicate.<br />
Origcncs.Infcnprio ^cw,pra;fefcrc fincm&: vidtoria<br />
-hrifti , qiu victor iiixta Aquilam appellacur no quia vincic<br />
nuictum, fed,quandoquidcm eft Dci vcrbum, quia perfuaict.In<br />
pfalmis a LXX.&: Aquila. in hymnis a <strong>The</strong>odotione,<br />
' Svmmacho pcr pl ilceria qui docenc per inftrumenca hoc<br />
anticum dictum:cft auccin cancicum vox diccnns inclina-<br />
a.modulacioarcificium carminis richmice dccancaci.<br />
'<br />
Thcodorctus.Infincmfignificatca , qua?prardita funt<br />
'ngo poft temporc pcrfcctu iri.Nam de rufurredtione vati<br />
cinatur fub fine. Ahis cft hymnus tnumphalis vidori Dco.<br />
Hunc<br />
meus bumanitatis es .<br />
Repl ica. 4j8<br />
Nacuraenimdiiiinahumanamfiifcepic. D<br />
Etgloriamea. Principalis.n. glona Chrtiti fectmdum quod ho<br />
mo cft cota crinitas . Et exaltans caput meum . ideft mencem<br />
meam , qua: tanca perfecutibne non .<br />
dcprimjtur<br />
Sequicur:<br />
Voce mea ad dombmm cla7naui,chma.m eni m Chriftus in cruce<br />
vocemagna emilitfpiritum,Luc.^,' .f.Seqiiitars Etcxaudiuit<br />
^4two/4Go7*o.narnApoftpluscommemoransclarao-<br />
rem validum Chrifti dicit : Exauiitus e(l pro f:t:i rencrcntia, ad<br />
Hcbr.j.b.Qi^r cxauditio mtelligicur quo ad refurrectionem<br />
&:eHficaciam paflionis.Sequitur: Etodormiui, in crucep mor<br />
tem,fxpecnim in fcripturisaccipicur dormire pro mori , vc<br />
ibi : Dormiuit Dauid\cum patrihns fuis.; Reg.2.b. Et de.Sccpha-<br />
no, obdormmtindomino. Act.7.g.&; iicde mulcisafjs. Etfopo-<br />
ratus fum,h\ fepulcura,in qua primo requieuic a perfecuciojiibus&opprobrijs.<br />
Sicutcnim in morceChrifti quajfuicablediffima<br />
& ignominiofaconfideracur magnicudo pariencic.<br />
ipfius &: conftanciar, fic cius fepulcura fuic honoratifsima, &:<br />
oreprophetico talicer pronunciaca . vnde Eh.n.c.Eritfepnlcbrum<br />
eius gloriofum. ad denocandum virtucem magnam moriencis,quicontraintencionem<br />
occidenc.um eciam morcuus<br />
honorifice fepelitur. Sequitur :<br />
Etexurrexi.&c.quia. tertiadic<br />
refurrexit. Sequitur :<br />
3vj> timebomiliapopuli, &c. fcilicetcuftodcs<br />
fepulchri, quiauttoritaieplurimorum Chriftumcir-<br />
cundabant, nec valueruntrefurredionem Chrifti impedire.<br />
Exurgedomine. ideft.fac me exurgere tua diuina E<br />
potentia.^aiuummefac<br />
Deus meus a corruptione<br />
fantlum tuum videre corruptionem. Sequicur: .QHoniarn tupercuffifli,&c.<br />
nam omnes perfequenres Chriftum in pafsione prarter<br />
pcenitenterfueruntgrauicer puniti, vdatius patetin hi-<br />
.iuxtaillud ; Et non dimittes p6l-*-c<br />
auftoritas huius falutis,quse eft proprie di-<br />
ftonjs . Sequitur<br />
uina. Vnde:Doi/e/2/i/j.cuiusetfc&useft. Etfuperpopulumtuumbev.ediclio<br />
tua . Effeclhis cnim pafsionis Chrifti eft<br />
gratia inprxfcnti , &: glonain fututo, quaj<br />
nedicho .<br />
R E P L I C A.<br />
eftfumma be-<br />
In tcrtio pfalm. Domine :<br />
quidmultipltcati vbi poftill.rationc<br />
tituli, primumcxponitpfalm. iftumdc Dauid inquantum<br />
fuitfigura Chrifti, dequo principalitcr cxponitur , vt vult<br />
idepoftill.infuorcpertoriomorali.Burgenf.mouetditficultatem<br />
vocalem &grammaticalcmdcly./0/>or Xitulus nullam habet hiftoria<br />
a Infinepialm. Cantici Dauid. apparet futurorum pratdiccndorum<br />
caufatatumeditumcfie. Nonnullequc<br />
Hcbr^orumtraditionesnonfine fed Viclori prxnotarunt.<br />
* Hieronvm. In fincm in carminibus7 J<br />
/rf//j Dauid.lnfinem.<br />
idcftinChrifto.IncarminibuSjideft, inlaudibus.Pfalm.Da<br />
uid,ideft,Laus Chriiti.<br />
J< Euthym.In finem infcnbitur.quia myftcria refurredtio-<br />
niscontinet, &: qux ad futurum feculum pertinent 1 &: quia<br />
ca qua? hic pra:dicuntut,nouerat finem habitura.<br />
* Cafliod.Vel quiapro nobis,in quos finis feculorum deue<br />
nit,dictus cft . PfalmusCanticieifcnbitur,quiapriusinuitaC<br />
ad laborcm,pofterius ad gloriam .<br />
* Chaldxusadlaudandumincarminibus Pfalmus Dauid.<br />
PSAL-
N.<br />
Iocl.<br />
f fumrnuo-<br />
ccjieMudi.<br />
ini.c.prou-<br />
ro,ora l .,c.$-<br />
aft.i.<br />
C<br />
459 Gloord&NicolaicleLyra'. 460<br />
iP S A L I III,<br />
ji f** ym inuoci. Caf.Excplo fui incrcpat infidcles de falfis.<br />
\^z $ Qnge. Inuocarceftnon in voce|fed inipfonuncunuiaffcthj,<br />
gcftabili fidc iudicacur : vndc quicunqucinuocauent<br />
nomc Doniini,f.iluus<br />
cnc. Tribulaciones<br />
auce func<br />
iuftorii , flagella pecr<br />
cacons .<br />
Enfcb. Timcbat<br />
cnim Arca:, Sc populo<br />
Dci .<br />
prarberis paticntianimum .<br />
* Achan. Tribulationibus me cxcmifli > &lumcam-<br />
pumdedifli .<br />
* Hier.Pi j cu tnbulancur, corde dilatantur fpe certa falutis.<br />
* Aug.Abangufljjsiufticia: inlacicudmcmgaudiorumdeduxifli<br />
me.<br />
* Greg. Vitium anguftat, virtusdilatat.<br />
* Eutby.Deus iuftiti.e mea: qui Abfaloni comparatus iuftus<br />
vidcri poflum,dum iufliorem caufam foueo.<br />
* llupcrtus.Idimpietumindifcipulisindic pentecoftes.<br />
b Dilataftimihi. Aug.Abanguftijscrifticia: inlatitudinegaudiidu<br />
dij duxifti.vn, Gaudrmus in tribulat.fci.qun.tri.&c.Vri Idicauit L<br />
fc auditum : um quafi habens in corde Deum ci loquitur.<br />
c Mtfereremei. Mifcrcus di iutticia St dtlacacione.Itcm,mife<br />
rerc contra miferias hmus vica: .<br />
Jt Orig. Eufeb. Dauid voct compos non extollitttr , fcd de<br />
tuturo folicitus ad-<br />
Pfalmus IIII.<br />
fQnafi dicit.Cnnuertimini,& Deus vos exaudiet ficut me.ego.n.de in<br />
iu:titu ad mltitiam me conucrtens.inuocaui & exaudnus fuin .<br />
t Vm inuocarcm exaudiuit me Deus iu-<br />
1 Velfcilicet. b Quam iufcepiib illo.rjma Dcus dedit mihi'.<br />
diftretionem inuocandi eum .<br />
t<br />
i<br />
5<br />
hortatur ad Dcu fuppliccs<br />
acccdcre.<br />
* Aflenus . Deum<br />
enim affldue orarc<br />
debcmus .<br />
4< Thcodor.Videiu<br />
} Thcodo.Iufliciam<br />
fuam dicitt iuftam pe<br />
cicionem .<br />
#<br />
ominl j> Efychius. Opcra<br />
inigi<br />
aliquid rogancium jub. vcrtcrif<br />
in<br />
4<br />
ft uiar mea;,in tribulatione 1 dilatafti mi- J<br />
a Adhuc mifere. c vt<br />
cocpta pcrftcianrur.<br />
hi.MifereVemei, &exaudioronem mea i<br />
'<br />
a u.Vel.Adi.non Dei. b Vel in adueniu rilij piafente veriuie ieff.it error.<br />
(^ui vurationc dii^iu.Vel.Adi.non Dci. b Vel in aduentu nlij ptaiente ventaie ceuat error.<br />
filiiho^minum yfquequo t vt<br />
grauicorde, quid diligitis 9<br />
orationis vcrba dcputantur.<br />
* Didym. DdacacDeusnon auertens mala '<br />
ftus precandi tcnipus<br />
non . accipit<br />
}< Chryfo.<br />
, fed magnum<br />
Si ad ipfum<br />
virtucis faftigiu<br />
perucnerimus, feruamur<br />
mifcricordia ; 8c I<br />
cum iuflitia mente contnta . cgemus<br />
d Orationem meam. Dc pctcndis bonis : Et cum ita de mc,filij<br />
hominum .<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
P S U M. I II 1<br />
If^ Vm inuo, Huic pfal.prmittitur titulus talis fecmdum Hcbr.<br />
\^j Ad vjctoria in org.mis pfal.D ^uid. Dicit ame Bjb.Sa. y<br />
per boC quod d.cititr, ad vivitoiia, intelligtturtjuodpfal. ifte cattaba<br />
luf a Ltuitistum quodam conatu vnius chori ad luperandu alteru , &<br />
cconuerfojicutin ecclejiain cantu alicttius profe,>nus<br />
chorus nititur<br />
aiterUfupcrarc.Ter hoc autcm quod fubditw :In organisuntelligirur<br />
q, cantus humpfal.magis erat aptus decantan in injhumento muftco<br />
qi vocatur organa,qui in aliis muftcis injlrumetis,ficut vna nota ma-<br />
g!' appropriatur vioU qua alio muftco inflrumento.Ver hoc autem q$<br />
,pfal.Dauid. otteduur tpfuit autlor huius pfal. *AdinteUet~ii*<br />
peroprxditlu reducitur tttulus huius pfal.qui ponitur in translatione.<br />
Hicr.wxtaHcbraicurftaliseft^Yidiori in pfal. canticum Dauid.<br />
Et<br />
qiiicitur, vi&ori, fubintelligitur cboro Leuitarw.quia vnus ch rus<br />
nitebatut aliuvinccremo prxditlo:& cufnbditur: In pfalmis.acci<br />
fitur^ catuspro inflrumeto tn quo cantatur.f pro organistSicut econuerfo<br />
aliquadoponi tnftrumentu muftcupro cantu qui in eo catatur ,<br />
ftiut dicitur comuniter,violafacit hominc tripudiare , qafonusviola<br />
facit hoc: Quod addittii : Canticu Dauid. ide penitus ftgnificat ftcut<br />
pfal.Dauid, quod cxpofttueft. ^id eunde imcUcBuredncitur thulus<br />
qui cbiter pqnitur in bibltis,qui talis Philofophut.<br />
cftfbx fine pfal.cacici Dau ld.<br />
finis.n.habttratione vlttmi & optimi. z.Thyfi.LcuiUautein cantu<br />
huius pfal.faciebant vltimu de poteniia,vt patet per prxditla : &<br />
bnc<br />
erat ctiaoptimu tngenerediuinarum laudurK.Catera huius liiulipatet<br />
ex ditlis: Igitur ex prtdiclis titulis apparet manifi. ;te auclor buius pf.<br />
fcilicet Dautd, fed materia non apparcl :pmpter quod apnd Wbrxos<br />
& fimditer apud Latinos varie exponitur,etiamin fenfu uteraU tquem<br />
frout potero intendo profcqui: & prapter bremtatetn feclanda omiffis<br />
rarqs expofitionibus,vnam accipio qu% mihi videtnr magit conaenire<br />
liter* & eliam raiionhfcificet quod iflepfd. fttgra'iarum atlio ipftus<br />
pauid pro eius liberatione , quando Saul & tius exercilus cingebant<br />
Dattid & viros eius in modum coronx , &- D.vtui defterahat fe poffe<br />
euaderc:& tuncvenit nuntius adSauldices:Fctiii\o & vcni, quoniam<br />
MO RALITER.<br />
I Cuminuocarem cxaudiuitme Deus. Pfalmum iftnm adlircra<br />
cxpofui debbcracionc Dauid , qn Saulcum cxercicucin;j;cbac<br />
Dauid,& viroscius in modu coronx.i.Reg.i j.Morali-<br />
tcr auccxponcndo,n S.uil qiiiiiitci-prcrat"abutcns, d-emo ii-<br />
gn'.hcatur,qui boms naturajib, que^ in co incegra lcmaiciut,<br />
ad iruluni .ibut:t Pcr Dauid auc qui manu;fortis inrcrprec.itur.<br />
tuiiibct vir fidclis,&c6ftans iignatur.-quem diaboluscu<br />
fuisiaccllii.ibus 1<br />
vtcuc.ipiat,in:rioci'Jcoronecingic, ficutdf.<br />
\ Pct. | .c. ^lduojarivs veilcr diabdtts<br />
lanquk leo<br />
rugiens, cinumic<br />
quxrcHS q,j appellant", >t ego dixi Dii cftis)m dcdecus accipitf,<br />
cuveropclorespecoradnrinlaudem. Vtbomincs v iumett<br />
faiuabis . Nemo afu ance capciuicace iilius hois diclus cft, fed<br />
primi Danicl & Ezechiel qcf prxflantiam<br />
narur.c hominis<br />
qui ad imagine Dci conditus ert,conferuarct. Saluaror autc<br />
^ filius<br />
nia infuderunc fe Philiflhijm fupcrtcrram, & tunc fuit com-<br />
puifus dimittere Dauid & viros eius,vt habeiur i. l{egui.l}.d.7^oni<br />
eft enim veri(imile,quin Dauid egerit pfalmum fpecialem,reJdedo Dctt<br />
gratiat de ifta libvratione : T^ec inuenitur alinspjalm. ad hoc appropriatus,<br />
/11 et tn aliqutbus alijs pfal . fiut tnentio de hcc bcneficio cum<br />
aliquibus alris.quia idern beneficium in plur'ib:ts ffaUrecolitur, vt patet<br />
de cdutlione populi Ifrael de ,s4egypto :propter qw-d hic pfal.bm<br />
intelleclui videturfatis rattonabilher affticari.Igiturfetttnttuni hm<br />
fenfumpfal.iftc diuidjturin trespartes, quiaprimo ponitur ?ratiarim<br />
atlio de ditla libcratione,fecundo fubditur aduerfariorum allocuticM<br />
diuina lat<br />
iniquaferfecutione,ibi:Fi\ij homumm. tertio reftmitur<br />
datioinpfilmiconftmnarione, i/;i:Dcdifli lxtiti;im,&:c. Jicuifrequenterfit<br />
in cantilenis , quod ab eodcm incipiwv , & ad idcm tcrminantur.Circaprimum<br />
Dauidgratias agens dixif.Qam in. Deumdt<br />
uote orando.<br />
T Exau. me. de manu Sattl libcrando.<br />
j Deus iu. iuftitt* me& auBor inqrtantu homine iuftrficat: & rermt-<br />
neratorjnquantumfro operibus iuftitif mc remumrat . ideo fubdiiut<br />
4 ln tri. Eo quod eram circundatns a Saule & exertitu eius.<br />
5 Dilata. Faciendo recedere;c? fic habui fputium dttatatum ad eut*<br />
diim fecundum frofofitum voiuntatis mc&.<br />
6 bA.ifc.Infuturoficutfeciftiinpr&terito tbeneficium enim obt^<br />
tum pr&fiat fiduciam ad aiiud obtinendum.<br />
7 Filijho. Hic confcquenter Dauidaduerfariosf.os alloqitiwr prti<br />
iniqua perfecutione : & pr mo argttit eos depeccatis ixm pcrpetratis<br />
fecundo inducit eos ad defiftendum ab incboatis,ibi:lrnkimini.tcrti(<br />
ad exercendum opera tcjuitatisjbi: Sacrificate. Cnca primum Cci<br />
/u:Filij homi. i.rationabiliter&injie vhtentitm,quaU< fucruntA<br />
braham,Ifaac:& Iacob:ex<br />
quibus defccnderunt S,ud& vtrieius.<br />
8 Vfquequogra. i.aggrauati ex peccati confuctudinc.<br />
9 Dilig i. /'. tanto affettu anhelatis ad me vanc . Sicu<br />
ferfequendum<br />
envn medicinadicttur vana v<br />
qajc fruftratur fine iotento.f.fanitatc ,<br />
habetur ex<br />
z.Thyfi.ita perfecutio Saulis contra D.uid dicitur vana.<br />
qitiafiuttrabatur intentio perfequeutium intendentium capcre Dauid<br />
& occidcre.<br />
fe exauditum , dcbct gratias agcrc , diccns.<br />
1 f Cuminuocarem. m oracione.<br />
2 Exaidi. fcilicct dator,& conferuator .<br />
j In tri. Nim flcutauruin martelli percuffionc dilatatur,fic<br />
virtus intnbulationeperficitur. Etquia viriuftusaboratio<br />
nc non dcbcc .<br />
ccflare,fubdicur<br />
7 Miferere. diabolus autcminperfccutionc iuftorum vtitii'<br />
aliquando malishominibusqui func membraeius.ideocoi<br />
rra eos dicitur.<br />
8 FHiih.im.vf.&c. Supplceftis,infcrenccsgrauia<br />
bonis honi<br />
nibiisiine caufa .<br />
9 Vi quid di. Juftos fupcrbe dcprimcndo ,<br />
Et qux- 1
4^i Pfalmus IIII. 461<br />
filuishominisdicinir quod mater nomoefiet.Graui autem<br />
D<br />
A:orde funtqui ad plumbeum talencum miquicacem m corie<br />
infidentem habent.<br />
k Eufcb.In cosdictumquiin tentatjonib.tumultuantur&C<br />
quodlibct magis agerc volunt quam ad peum confugcre.<br />
# Aqmla.Vfqucquo<br />
cicipcm.<br />
* Afterius. Latro,<br />
quicum dominocru<br />
;useft,clamauic<br />
uequograui cordc.<br />
* Hierony. In Hetarohabecur<br />
filij A-<br />
|m& filij hominu.<br />
* Chryfoft.Filijhblinum',<br />
quiviuunc<br />
|nimprobicace. Nos<br />
latura filij hominum.gratia filij Dei.<br />
Innoccntius.Pap.duplex vanicas.altera conditionis,vani<br />
ti enim fubiecla cft creacura,altcra culpx, vc hic.<br />
Et fcitotCy &c. Propofito nouo homine veccrcm iubct<br />
tucrc.<br />
Auguftinus.Nota,&ininitijsponi,Ytdicta,cum vifione<br />
"ua: in coide eft cuniungat.ita hic,vt.7vV/rc diligcre vana.Et<br />
\cttote Sed dispfalma ficconiungi uetat.Diapfalma fctundu<br />
~<br />
Iici.fuper Hebrej Scla.i.fuper in confirmatione pieceden<br />
:ispatns.Sympfjlina.i.coniuntiopfalmi.<br />
Origines . Propheta nos de Chriflo inflruit qui<br />
"*<br />
eft uc-<br />
js fun&us.<br />
Domine ex au.de rcq tfic.ira,& vos, & ideo clamate,fic di<br />
li auditu.<br />
Irafam Si motus furgit animi , qui non cfl m poteftate,<br />
lon ei confentiat ratio.<br />
Tert.irafci,& non pcccare,eft in ira non perfeucrarc ncc<br />
leruirc.<br />
Ambr.in epifl.eft dup*Iici cordequi (c cohibcrc nefcit in<br />
|racundia.Non iramimperat, fed naturc mdulget,quam ho<br />
lopreuemrenon poceft,mitigarcpjccir.<br />
Hiero Aducrfus Pclagianos.Hums verficulifenfum Apo<br />
Itolusdocer ,.?o/oncr tdat fuper iracuhuiam vcsiram, Irafci<br />
imhominiseft.iracundi^finemimponcreChriftiani.<br />
Augu.duobus modis intclligi poccft,anc fi furgac mocus<br />
animi<br />
a Noncnimhicrecipietis. Sed.<br />
animi,ratio non cofentiat, aut irafcimini pcccatis veftris &<br />
nolire peccare vlterius.<br />
*<br />
Chryf.Eorum quarper diem didta & facta funt,rarionem<br />
a nobisex'gamus.<br />
*<br />
Greg.Alia elt ira quam impatictiaexcitat, aliaquazclus<br />
iuflitixfbrmar, vtiri<br />
i. b Q:,odu,nafi ; ma-; rotc,&quidre quamir.i. PhmCCS Et Vt CorpUS<br />
Diachus , vfquequo a vanirarcm,& quamns mendacium . Lr * *-u<br />
filorioii mei . Svm- St-^c eerreni & qaae*vana fun vnt cis efle beati<br />
t<br />
lcirorequoniam<br />
mi- *<br />
quatuor conftac ele.<br />
1 Reuocatos exemplo liiia vanis.Chri.ti "<br />
exemploreiiocat ad bonos morcs. b S.mftumten&oiurn<br />
fulcitando,& ad dexteram collocando ad quem ab amctc mundi cor.ueiti dcbetis.<br />
Per euin.<br />
b rificauir dominus fancfru (uu,dominus exaudier mc cu dama<br />
a Vobisde praueritispeccatisjgc vlterius nolitc peccaie.velirafcimini motibus.oc neducatisad afttun.<br />
b Labiis. Aug.dicite ne litis deillis ; populushic labiis mc honorat.cor autem eoium gloria<br />
ionge<br />
e:tame.<br />
c<br />
+<br />
uero ad eu.1Irafcimini,& nolite diciris<br />
peccare, que in cordi<br />
d a Idei in cordibus vcltris cooipi ngimini doloie poenitentiz, & quali itimulis cxcitaie vos ad ui-<br />
- denduin luccm Chn ti. Et-<br />
mea *Se!a fup pfaL<br />
t ob ani<br />
lcgreg.init<br />
, menc s^ficammatri- dnniiiuis iwife<br />
uiam incellcdus parbusnan:raliter,ratio<br />
ncordem libl<br />
naliad difccrnendu, (<br />
concupifcibili ad vir<br />
tuccs appetedum,&<br />
irafcibih ad vitia aucrfandurii'.<br />
tnnoe. Ira criplex,<br />
*<br />
bus velcris,Scm cubilibus veftrisf Sacrifi 8 Nacuralis, Vemalis,<br />
compungimini .cl mirmce<br />
agit<br />
cD fanCti,<br />
fui.&.f.dicit!.< Chald^us.Calcate,domareconcupifcenc!as veflras.<br />
Aug.Sacnficiu lutiicie fpiricuscotnbulatus,vcfepunicns<br />
martcc Dco,vcl, opa mfta pofl pnlam qS nocac diapfalma,<br />
vt de ucten vita tra 'leacur ad nouam,&: l\c fperace bona.Sed<br />
quia uix eftqui diligat incenora bona,fubdic.<br />
Mulci dicuncquis oftendic nobis bona fucura.de quib.du<br />
bicanc & fperanc. Ad quod refpondcs oflcndic breuiter qug<br />
bona iunt querenda.<br />
& si<br />
Sauli mtnibus eius tradito plus pcpercit , vtpatct, l.Reg. \X.& z6.<br />
4 E xau. mc. /'/<br />
periculis futuris ficut m pratcritis.<br />
'"<br />
$ Irafci . H'c confequenter Dauid inducit aduerfarios fuos ad deft<br />
jtcndum a prccatis inchoatis.Cinaquod fciendum,quod peccatum i>t<br />
cboa urin cogitationc,& manifeflatur m locutione,& confimmatur<br />
in operattone.Dcit igitur aduerfarus juis. Irafu.& no.pec.i.iram<br />
quam contra me accepifiis,noliic in oprrc con\ummare.<br />
6 Qua: di.in cor.vc cogitando meptrfcqu',<br />
7 Et jn cu. i.in temortfs & locis folitari) contra me traflatis.<br />
8 Compungi. Ter couirttionem,& compunllioncm,a perfecutio<br />
n taltudcflflatts.ln transl itiorte tfiero.tuxta Hcbraicu babettn.Lo<br />
quimini in cordibus vcflns fupercubilia vcftra tacctc.i^*<br />
eundem fenfum reducitur.q.d.qui cogitatts concra me fotnaru,no" fo<br />
lum iefiflat.s ab opcrc,fcd etiam a manifeflationcptr locuttonem cum<br />
aius,<br />
9<br />
Sacrificate fac. Hic conTequenter inducit aduerfarios arl opera.<br />
tuflttim.Cuiusfunt dux paries.f.declinare a malo,ad quodinduxicpar<br />
te pr
4 6 3<br />
*g a Signatumeflfupernot lumen,&c. Aug.u(}in.Hoc\iimcncu\<br />
A cotum,5C<br />
Lib..e^n: tempo-<br />
ralispoft mortem Saulisfinaliter de canfecutione rcgni &icnii,tamta<br />
permortcm Cbriili,adquod nosperducat.<br />
'<br />
Moral. exponendo pfalmum iflnm .<br />
per Saulcm<br />
qui alutensmW<br />
pretatur ydxmon potejlintelligi qui bonis naturalibus a Deofib:<br />
qu& remanferutin eo, continue abutitur.Ter Dauid 1<br />
qui interpr<br />
manufortisytntelligitur qmlibei fiddts.qui cum Dei admtorio eiusin-<br />
fultibus refillere nititHrjecudu illud 1 .Tet.) .c. Aducrfarius vcder<br />
j<br />
diabolus.tanqua leo rugiens circumit qu^rens quem dcuoret,cui<br />
refiftite fo rccs in fide. Et '<br />
cumper internam confolaioni<br />
fcu diuinam reuelationem fe intelligit exaudiium,contradxmon a i<br />
ucbitm- ems virtutem contemnendc,& perdeuoiioucm ia Deurn eri-<br />
giturgratias agetido.<br />
5 Et oki. pcr opera mifericordiar.<br />
4 Multi.fnnt. fcilicet in Chnfto baptiZatt.Si aute fic pfcue<br />
rauerint vfque ad morte,in diio requiefccncideo fubditur.<br />
j<br />
//; pxcc in idip.dormiam & requiefcam.<br />
uid,quado venerut Zipb
A 6<br />
)<br />
AddItlO. 466<br />
Omnes enim dvgcntiu dmcnia,& quia finaliter intendiiur a<br />
quo- D<br />
pfjl ficur in r.iio.Sedquiahocnofccit. videturqcT materiahuius<br />
o eit ca.ie.prcterealirerahuius plal.no permittitin multis<br />
tis,\tprsedtft{ hiftonar^pprieapplicentur . Naillud qct d:cit:<br />
aitismcndacm, noncouenitlmichifloria?. Ziphziemm qui<br />
'fiierutpiincipaiesmccoresiliius rcrtecutioni?, nuiiiimedaciu ie<br />
*utur ptotulilleipii Saul,fed tatu veritateet cieab'cdnfione Da<br />
ideos vcrereuelafle, iicct mahtiofe, in ,<br />
p' c prir.n.\e'!<br />
etia faifc<br />
xis diCcretur,^iPfiW mendaciu. Irem liliui efiod cflcit: MvnficMiit<br />
Msfa jrTwfiwnavldeturproprieccVeteriifle Dauidin hsfc vm .-t-<br />
'ftenti, & qui iicet fanclus perinnocentia feu gratia dici'pi>.:. r,<br />
non tnmirihcatusineadem fjnclitate. Nccetia fahntio Daui.l<br />
de qna agirur in pr^di&a lnftoria.fnira debet dici.-So!et enim cu-<br />
tins>,ereqd regesvel principes cafiraobiidcntes ex aliqua occalioneatalioblidione<br />
recedanr,et fi nihiladmiratione dignti fu-<br />
pcrueniat.PrDeterea cum dkivlrafci.& nolitepeccarct&c.XLt Sa-<br />
trificiUefacrijiciumittJittix,&c. non coueniunt materie prcdielc;<br />
hiftoric.Na Dauid in alio pfal. pdicto cotra aduerfands ilios qui<br />
ipfum p niodum corone^ percingcbant.imprecabatur Deu pro vl<br />
t\one,d\ccc\%i ^iuerte mata inimtcis m,ir^&c. c\d\ minime videtur<br />
confonare cu hac exhortatione feu inuitatione.f. Sacrtfic.itr,&c.<br />
.Suntetiaminhocpfal. aha rmpertinentiri prediclc expolitiom,<br />
quz pofiunt patere intuenti, quae caufa breuitatis omi.to , &c.<br />
Vnde fcqucdoGIof.ordin.&nlios qhuc pfal. aliterintellexe-<br />
iut,videtur dicendu,quod Dauid 111 eo principaliter<br />
intendit co<br />
traidololatras.Fuit.n.magnuszelatordiuinihonorisiotraiilos ,<br />
prout fatis patet ex hoc q in GoIias(licet terri-<br />
gigas<br />
ilis)exprobraret Deuagminu Ifrael , vthabef.i.Re.iy.vndcin<br />
jc pfal. cotra idololatras intedere videf pnmo eos improbando.<br />
dcuiusintelle&u fcicdi,quodidola m facrise'oquijs dicutur<br />
urda,iuxta iliud Pfal.i 1 ^.b.^iures babent,& non audiitt.htidco<br />
irumcultoresilIudebatlias.}.Re.i8.C/rti.trf>'oce maghaffic.<br />
d.In vanum muocatis eos.qui minimc audiunt.<br />
Dauid crgo<br />
contra tales dicit,C inuocan m,&c.hoc eit dicere,<br />
^ocoloDeu viuu,& verum.quem<br />
cii inuocome exaudit,&in<br />
ibulationcmihidilatat, no hcut vos q mortua,& falfa muocas.Et<br />
dicit notanter:Dfr luflaix tnes. qa ad hoc vt inuocas Deii<br />
xaadiatur.requiritur cporatiofitiutta.l.quod<br />
ht debitccircum<br />
antionata,& taiis femp auditur, fed quia<br />
orans no dcbct inniti<br />
>prijs meritisjfed potius diuin^mifencordre fubiungit: Mtferere<br />
iei,&exaudi orationem wc
4^7<br />
GLf.ord&NicolaidcLyra'.<br />
rr.am 3i requiePa.q.n. & fi corporr.l.rcrrc" itt.ii a hocfacrame<br />
1 .:i.c.i in-vniqnejn ici<br />
j<br />
ijjiuin ,>cr iidcm. Ob dormi;im 111<br />
prxfcnti Scn\ fiuuro.Rcquicfcam firmitc* indo diumacir<br />
fpcct<br />
ca lv>c libi<br />
promii!i,qu;r liiiuiariicrfqcruncrctelata,vndfub<br />
du. L>n ':! tu domiic<br />
fing matena piai.5 J.eftdeiiutuiio Ziphaeoru qn\ Siti<br />
Ji innotuit Dauidapudiplb.s/lipl)cos!.t!it :re,llioi.i utZi.<br />
ru ingi.itituclinemibj redirguit,vt pater , exqua denuiutiQn<br />
S.iu! tancjcxca moiiaa fe tra.Uulic, & Dauidadm /ducororjjf<br />
circundedit.aSeoqidecualioue Dauid ^ium<br />
niono erac fpes,& in diuuia<br />
difpofitioiic<br />
id facictecn<br />
7 nomenplurate.vde vcrftts<br />
tent pulccs,fed pda gcruncurin hoftes. Et fecundUm aLos He<br />
b< x.e\i<br />
pfal. Dauid fuper ha:reditatcs./c/' confcruatione bere<br />
Hitatum duodccim tribuum Ifrael.Dictcenim B^.SaLqnodpfal.ifle fa<br />
clns efi a D mid ad bot^vtfacerdotes Ltuit.c drcama ent ipfum ad<br />
itkpetrandum dimrtum auxihunt cottira br.fies lfracl inucntes in tcrramfuam<br />
: &jicijladiclia l^cchdotbftcundum vtranqvt fignifica-<br />
tio>icmpoititurinboct!:itlo,'/ii'a drnotatmatcri ..;/', itnpfat &i>ijhtimentum<br />
:<br />
inifuocantaJoatur<br />
quiaLeurtd ca>.tabant pfalmos vocibus<br />
huwuuts & itiftrtimentit mufn.is.Ad yicloriam.i.cum conatu canto-<br />
MORALITER.<br />
rum,<br />
1 VcrbarKrafccurdum Hcbreos fccic Dauidhunc pfalmum<br />
ad cancandum pci faccrdotcs c\: teuitas dominci pro coVeruationc<br />
rcgni 1 lrr.cl,m quo c rac i ? .c: 1! 1 fi Hracl herc dicaces.<br />
Sic igtfallcgo! )cc ifie pfal.i ft ofdtio ccclcii.c cotrairifidclcs<br />
t.iruiancta jccupaiucs. Ponucur aucem m princip-o cna.f.<br />
vetbum<br />
prompticudc, .-.- 1 Lirara fupplicatio .<br />
* Hicr.CiaincH ;n)n vocis cn li cordis .<br />
*<br />
.vtfupra expofntm e&.ln idem redit tituhs pofitits in trafifiatfo<br />
nc Huron.iux: a Hcbr*.- n: tuLs cfi:V itlori fuper b tdiiatilns canti<br />
cum Dauid.hocamim quod diziiurv clort vel ad vi&oriam fei<br />
Iltbr.potefi refcrri ad modn w cantandt Leuiiarum,qui erat ctm qitodam<br />
conaiu vinccniij>i ditHitm efi pfai.prxa .velpotejl rcfen<br />
fttmDeum cui dtrigcbait bn.ufmodi cantus , vtefict vitloy b.fiiJM<br />
lgiiurfecmdumfmfumijtui.ipfal. ific diuidtntr in du.is partesfJM<br />
primo defcribttur cantandx modus, & jtcundo ejfcclusjbf.Mai:<br />
audies. Circa primum dicitur inperfona cutujhbct cautorts ^cpujM<br />
ti ad dccantationcm buiuspfat. Verba mea,&e. exaudiendu eam<br />
ejfetlu.<br />
2 Inceiligeclamorcm meum. idefl intentiomm afclus. v<br />
Hebr.babctur hic , cogitattonem meam : otatio dcUt cjfc vocalis C<br />
mentalis.<br />
3 In cende voci orationis mca:. B^plicatio efl eiufdem (ententlt<br />
ficutfrequentcrfit in bis qu*pronuutiantur ex magno affetlu.<br />
f Rex nieus 6c Deus meus. idefl,rex meus per fpecialcm proui \<br />
dentiam & proteUiomm.ltcet enimftt rex omntumper potentia<br />
generale regimen,tamen dicebatur fheaaliter rtx Hcb.pcr fpu<br />
curam & :<br />
protctiioncm quia dedit dlipjpnto qttcm eduxerat d<br />
gyptopcr multafigna &prodigia in monte Sinai trgem d;:ti>ui<br />
cundumquoddiciturpfil.itf.b. Non fecic talitcr omni nacion<br />
dc uidiciafua non manifcftauiteis.<br />
5 Hc Dcus mcus. Licct emmftt Dtus omniumper creatione,<br />
men dtcebav.tr Deus ludtorum fpecialitcr per pcrum cuitum & fiii 1<br />
gcntibus ad atijs idvtotatriam deditis.<br />
verbum cum dicmn-.rcrba mea,&c.Chmor cum dicicur:<br />
Z Intellige clamo.mcum, &voxcum dicirur:<br />
.<br />
Qiic<br />
j Intendc voci orationis me.t. Verbu propric diclu eft in mcr<<br />
vox in ore. Clamor fignii eft voluncacis intenfe ,pcr qu.c i<br />
gnificacur quod iftepwlmus dici debctab cecleiic miniftr<br />
cum mcntisattentione&:debitapronuntiat.ionc &: magr<br />
deucconc.<br />
Quoniam
4 6? Pfalmus v. 47<br />
Ai Qtpvism. Aug.Hucufquc orario vt audiatur , h/e ia eft insdus<br />
corum q impcdiunt ad vidcndii Deu.i. vt fe cxaudira<br />
cognofcac,pnus quati in piiti volens audin , dixit exau-<br />
ji.in quoipfam inuocationem ohdic,fedcaligasineer pro-<br />
terunt, fcdeafinita<br />
|;idrbis. Manefinis<br />
itcnebrarum,inicium<br />
lucis qux femper cre<br />
Ifcat.vc ncc incipienrcsexcludancur,<br />
cur<br />
.rgopriusdixicexau<br />
forfanclamauit,<br />
.v quianoncftaudi<br />
iniquos perfcras quorum penitentiam expetac,qc. manc.i. D<br />
in futuro feculo videbrmus.<br />
je Idem.D.Aug.in Ioannem&deTrinirate.<br />
}e Idem.in<br />
Hypognoft.Nod.cimuscosqui Ddurarinoperi<br />
bus malis,ita a Dco creacos vc penrenr, Ktrfo ipfe illi mores<br />
male vice creaucric .<br />
relias feculi,fentir fe non videre quod cupic, &c tame fperat,<br />
fcitautequare no vi<br />
a Vereex_u..ie_ vocem meam.Quoniam ad te crabo. i.tc in<br />
fijnplici cordc . petam<br />
b Oraui & non deliftam,fed lemper oratto .<br />
b gijpniamad ceorat>odomine, maneexaudiesvocem mea .<br />
dcat, quiaadhuceft<br />
nox peccacorum.Di-<br />
;rgO qitonia ai te<br />
a C_rnis de hjcrcdjitate. b Non iacebo in terrcnis. c 1"Non videt Denin cui tcrrenls i;;!icret.<br />
.i.quiacancuses<br />
d Aiig.tniquitates,m;ndacium,homiridiiiTi.d.>;us & huiufmodi funt nox.qna tnrfeui.te fic maiie vt<br />
videarur D_us.Et reddit. caufim cur mane a.tabit ic<br />
_ierii V-d-bit,w_ia Deus non vulc orabo mane<br />
' uiicmtateiu, qua<br />
.. .. '.,. __/-" .1 ________ _______ r.<br />
_ ^<br />
fivellct.poflet ab mi^uis vidcri fine mane.<br />
.vo.meam. I<br />
non in<br />
boctc qua peccata fe<br />
bi<br />
MaWaftabo ribi & vide c<br />
bo, quoniam non Deus vo d<br />
lens ini \<br />
a Intellectus exclufionis amiufa: per exauditioi.cm iibera.. f Idelt non fic vidcbit vt haireat .<br />
b Quimale vult c<br />
proximo.<br />
Aug.Qtna oculi mentis eorum pro tenebtis peccatoru no<br />
fuflinet !ucem,& fi ali -uando vident veriiiii,non permanent,quia amant ea que a vero auertunt.<br />
fed fi h_tc tianiit nox fit niane.vt videant Sc hxreant veritati.<br />
quitate tues. t Neque habitabkiuxtatemalignus, nequet<br />
a Quia non finit manere rn fc.<br />
c permanebutiniuftiafi oculos tuos.tOdifti omnes qui ope-<br />
a<br />
Aug.Operatnr,cui placet.fi diiciplicet.Sc fi cadit,languor natun facit.non ipfe.<br />
b Generaiitei. c Nonfolum operantei.<br />
pant modus cantandi deuotus. z Dominc.H.c incipit voftts in<br />
iebra.o^tin translationeHier.iuxta Hebrxos, Vbiponuw orationis<br />
iuepfalmiefteclus,qitieflduplex.f.deiecliohojlium & protcclio ci-<br />
Yiumjccnndits ponitur ibi. Er,\$tcntur.Trimain tres,quiaprimope<br />
:<br />
'urhojtiitm deieclto,fecundo adhuc fubditur deprtcandi modus , ibi.<br />
*o autcm m multitudinc.rmio rcfumitnr ipfa petitio,ibi. Doimcdi:ducmc.Circaprimumdicitur.<br />
3 Mancexaudies.tfei.n.non<br />
hent rnodum optatiuum,fedpro eo vtunturfuturo indicati<br />
4 Voccm mcam.Faciendode bejTib.y>indic7am,& diatmane<br />
plici mione.Trima
47 1 Glof.ord.&NicolaicleLyra. 472<br />
A cum magna.Perfedhs aur non c5ucnic meciri, nec pro ccm<br />
y porali vica>cuius morcc fiu vcl akcrius no occidccur aia , licec<br />
auc eis,fic non falfum dicere.veru cacere. Vc fl quis non<br />
vulc prodcre hokm ad morcem.veru caccac, fcd nofallum<br />
dicacne procorpore alccnus aiam fuam occidac. N6 cftcul<br />
pa veru cacere, vc &:<br />
dominus . Mttlta ha<br />
beu vjbis y&c. Illud autcm<br />
vbi non cit duplcx<br />
cot , non dcbec<br />
dici mcndacium,vc ti<br />
{mifcrauonis. quiscommodec mihj<br />
gl.id;um,& promicca<br />
t rncnmaoo<br />
cw vcrliiA<br />
vcdderc fi<br />
pofccnci ,<br />
turg S p jac non dc-<br />
y<br />
beo rcddcrcncfe vcl<br />
alium occidac, idco<br />
hic non eft duplcx<br />
cor,quiacu promifi<br />
reddere,non cogicafti<br />
furcncejn poiie<br />
rc-<br />
.<br />
{mco viatau.<br />
r.<br />
f refluif, 1rinuro<br />
, incjmfl<br />
eorunijpraui<br />
pcccre .<br />
* Didym. Vir fan-<br />
guinum eit non qui<br />
iupplicio dignos m-<br />
s, ciLimi- ter ficic, fed qui per lc<br />
titcsiuromi- gis cranfgrcffioncm<br />
f l'n::tt?m fua<br />
kuificalmnt.<br />
hominis morciseft au<br />
ctor.<br />
*<br />
<strong>The</strong>od.Eos intclli-<br />
t Hoc eft quod fupta,qui opeiantur iniquitatem.<br />
b Homicidam. c Quod ftrpra, loquitur<br />
mendacium. f Qu> dccipitYicinum.<br />
d ide^ exha:rcaalKt.<br />
Virum fanguinum & doloTum abominabiturdominus, 1<br />
a Quiautemcnnfcquunturhaciedirarem.exiiltant infpe. z<br />
b Aug. Multitudo lnileiicordia: elt<br />
c<br />
multiSc<br />
Vt<br />
pcr*rtiiancli.:ui>snuncp=ritcccleua.<br />
lapisin sdincmm, m hocintroitu per- J<br />
fecVio njtami.<br />
*<br />
h<br />
c .<br />
,<br />
><br />
egdaurem inmultirudinctmiiericordias tuo. Introiboin 4<br />
b<br />
a Ccle.lcm. b Idcll c<br />
propctioncIHntempfohocdcprocciVupriu.<br />
Auj.;quieftina- ?<br />
"<br />
fed pemcnientibuJ foias nr.ttitur,.inia non timent amiuun .<br />
gnuin prarlidium proHciencibus<br />
domumtua/adoraboad templum<br />
mencaorat iuuari incus,nclinguisdolofisauerracur.<br />
d lHffitUt$ta.CziV.Qu3p$nitcntci Xc fuppliccsrccipis .<br />
c In confpeftu. Aug.Vbi homo non vidcc,cni laudann vcl vi-<br />
cupcranci noncftcrcdendum,quia nonvidecm cofcicncia,<br />
m quaicer ad Dcu dirigicur.ldco fubdic ,quoniam noncit<br />
fanclu tuum iu timdre<br />
a Scd nunc contra aduerfa. b Dedurtio conuenit piohcifccnti.<br />
c Aag. non hominis,ul>i 7<br />
malum pio malo datur.quod non Ocus.quia ctli puiut.non luum malum infeit, fcd malis lins eus ic-<br />
limiuit.rioino ucro cum malo puliit voto*hocagit,8c ideopriot ipfe milus.<br />
c tuo.Do a<br />
minededucmeiniuliitiatua ippter inimicos meos, s<br />
d a b<br />
H..-mi.ineo,vtprxoculishabeainprccc^ia.<br />
Vcl turnn .<br />
c<br />
dirige<br />
in tuo ! confpedu viam meam . Quoniam non cft in<br />
r a Auc Ouorum mdiiio non eft crcdendumA ideo ad confciei<br />
Auc Quorum mdiuo non elt acaemlum.ct laeo aa confcientiam,vbi Deus videt, riigicndum ell.<br />
b Aug.qiifa eor eorum falUtui dc peccatoA poena pcccati.<br />
c Aug.Pro voiacitatc,pio qua adulan<br />
do mentiuntur. ,<br />
oreedrum t veritas, coreorumvanum eft. sepulchrum<br />
a Aue Qiiia fcmper hi.T voracitas.vel aduiatione trahunt homincs & deuotan: libi allimilando.cjuibus<br />
mortuis iplifunt fepulchra.<br />
1 Malis. , vm.w f>-<br />
m orecorum vcncas .<br />
# Thcod. Inconfpcctu<br />
viam mcam di-<br />
,<br />
clum, oblud.eorum<br />
opinionemcxiitiman<br />
rium Deum in moncc<br />
Sion habicare.<br />
* Didym. In qu:bufd.un<br />
cxcmplanb.ha*<br />
becur. Dirigein cor.<br />
fpectu mco viam cua,<br />
vcerqjfcnfuspius, ft.<br />
uc via noitra dirigB<br />
rurcoram Dco.in crj<br />
roris periculum noa<br />
prolabemur, iiuevia<br />
Dfi coram nobis di-<br />
rigacur,ambulabimus<br />
in ipfa, & ad cum ala-<br />
criccr ...... .^....<br />
pcrcurremus<br />
patens eft guttur eorum, tlinguisluis dolofe agebant,t , 3 Symmachuspro,dutti<br />
a Qiintoprophoiat.cucpfnamalis.quodpremiumiullis.nonenimcrt optatio,fcd preuidct quodfu o C,dlXJC, CXplaiia l<br />
^urumCt. b Sic. c Teileconfcieut.a c, accufantc ._ M ? HlCrOU. lJ<br />
ropCCr in.<br />
iudica illos Deus. Dectdant a t coguationibus iuis,<br />
gic qui varijs cemporibus ccclcfia oppugnare funcaggrcffi .<br />
*Hier.Virfanguinumomnishx'rccicuselt,quiquocidieani<br />
marum fanguinem fundic. -<br />
$c Eucym.lncerfccton dolofum coniunxic, quia qui dccfpic<br />
& ahqiicm in pcricula conijcic,occiderc eciam vidccur . In<br />
timorc ruo.i.mulca cum i'ciierccia,ccmplum auc cerrcnum,<br />
auccclcite.<br />
a I^odKrew.Aug.Tcrcio dicic fc fucuram domu Dei, & nuc<br />
proximare m cimore an confummacione cj expellit cimore.<br />
b Jm)z&
um cft prxdicit.Dccidit qui fpc bona fruftrh0C fCUlU """"M^ mun:a reputantur.vc<br />
J<br />
6<br />
, Sffl^. fc tenrat.oX<br />
luggcruue^erationem.<br />
ideopcenitec.<br />
Aug.OSaua dicunc<br />
aliqui aduencum domini,queturus<br />
epoft<br />
feptem milliaannoru<br />
("vt aiut) fed nulli hoc tvo!untater.e<br />
, tempus cognitum eft "epkcuo.ve!<br />
g<br />
n .. fauore tuoc<<br />
potiusoitauusdiesdi ronablxeum<br />
1 1<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
Sccandmnmul.Multiplicatio.n.peccatorum meretttr exter-<br />
\ptinium gentis.<br />
a Quoniam mkzu.attribuendo -pcritatem ttta idolis,& Jxwo-<br />
nibus jecundum quod dicitur infrapfal.y) ,b. Omncs dii gencium<br />
dxmonia.&c.<br />
J Ec la:cencur. Hic confctjuentcr poniturfecundus cffeftns, qui efi<br />
cinium<br />
proteclio.cii dicitur-.Et<br />
lxicntur,6cc.babita viftorta de ad-<br />
A<br />
t-irJ tna<br />
t furof e ;u<br />
B<br />
475 Glof.ordin.&NicolaidcLyra. 476<br />
iP S A L. VI.<br />
a |-v Omncncinfvrore. * Thcod. 03auum futurum fta-<br />
L/ cum prophcticas fcrmo nomin.it , qui cft prcter fc-<br />
pt .-m dics hebdorhadis vicx pntis,que ciculu pofuic, quiaiu-<br />
dicij&moittsmeminic, vbi non ficri pot,<br />
vtqui hecpnlercmedijsvti<br />
noluerut, illic<br />
arteranc Dcocofefiioncm<br />
pro pcccr.to.quo<br />
circa D.uud poft du;<br />
plcx fiagitium hasatfert<br />
Dco preces .<br />
# Bafil. Ncfuecefeas<br />
proprcr Vnam aurco<br />
mouoaris proptcr Bcc<br />
fubeam.<br />
Caft. Confcffio eft<br />
depvecatiua,qu apud<br />
Dcuvalet. Pnmoert<br />
exotdium , in quo ca-<br />
t fuH. onteks<br />
me , aut ptat bcncuolcntiam,<br />
hl<br />
q.<br />
iimile<br />
1 crua<br />
pcr potefiate uidicis,<br />
per infirmitatem fua,<br />
pcr confuctudmc par<br />
P S A L M V S VI.<br />
20 vfquequod)fTcrs,qin!i dicar,quidreftac qnin Cines i<br />
W vfquequo. Aug.Innuidcdiu luct r cu vicijs. Non efi aute<br />
crudclitasdiiant) Dei,fed vtpcrfuadcatanimx ivi qux malj<br />
fepcipitauit.Nondumenim tam pcrfccle orat,vcei dicatur:<br />
^idbuc te lo-juente dka,ecce aJfurn. \tcx diriictik.lte fanationfa<br />
inde magis c.iucatfi-<br />
a fHicfeca.hicvre.&c. b fAug.Turor idem eft ex Grsro, cjuod<br />
\a:vnde ichicvarKdicitur.ptiusfuror^o.ka.ra,<br />
vd^nuctlo.^^<br />
Omine , ne in t furoretuo arguas me , ne-<br />
quein<br />
a fQuod imnus eft. b . c<br />
tQjttfi caftigal3uln fSed.<br />
a<br />
t ira<br />
tuacorripiasme. Mifereremci<br />
a t Natura &c peccato.<br />
fquiaiuftitumfuftinerenecjueo.<br />
domine quoniam infirmus iiim , iana me doa<br />
TNon pirun. fedvfque ad offa robur aniinar.hoc valde.<br />
*<br />
perucnitjdcii.,<br />
b TFortitudo anmii. c fcxpofitioolliura.<br />
b<br />
minc,quoniacoturbatafuntolTamca.<br />
Etanima meaturbaafldeo.<br />
b fDirJers. c ^Aug .fc ideoquipius esnond'rteras , ledconuer-<br />
teie,vt cgo conuertar ad te, fed quia pcrfertc c-nucrfat lom noftia lempei elt pa.anii.Ttdolr<br />
dki: comeitne.ide.t! fac n,e peiferte conucm , in quo lemit bboicin:<br />
vndc addil: Enpeanimam quali in cor.ueri.ciie multis impeditain .<br />
vnuc aaau: ~. m m nnpe *<br />
aimuiiiii j->n<br />
. j~ b -.-c . :<br />
u. vv.>u>...^- -<br />
:<br />
ta eft valde, fed tu domine t vfquequo<br />
Conuertere dne , &<br />
-<br />
..<br />
a ^Nonmenta, quia iufta damnatiopeccanti.<br />
t eripe anima mea : faluu me fac proptcr mifericrjrdia tuam:<br />
1<br />
ccndi,qmanon vultamorfiiis,fcdaviuis rogari.<br />
b ^lrguas. Ausuftinus . Argui grauius cft quamaccufari,<br />
vndc^damnatiotimetur.Cornpi mitius, idcft.cmendari vel<br />
crudiri.Arauuntur jti aidicio qui iine fundamento . Emendantur,idcft<br />
purgantur qtii fupra illud lignum,fcenum,ftipu<br />
lamxdificaucrunt. Dicic ergo bicfana. ne lbi iicopus.vnde<br />
fubdit:Af//-erc,<br />
c LBJimus. Aug. Rcatuinfirma^aiaaquofana.quiaoffa.i.<br />
mcns c oncutbatur ad prxfcntiariK^anima, i.fenfualitas, cr-<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
PSALM. VI.<br />
j i^ Omincncinfurore. titulus<br />
Huicpfalm.pr&poniturtalis<br />
L/ mHeb. Ad vidoriam inorganisfupero&auampfal-<br />
mus Druid. EtfccwidumHebr.oftauaefibicnomen inslrumcnti<br />
TAu,'ici,i<br />
n cji injtrui/,e>itnm muficum^bvnaatecbordxnominaiu .fccundu<br />
.. "i oflo cbordas habeat , jic nominati ficut monocborda<br />
hoc ititurfeofus hu.us titttli efl: pfal.Dauid fnperoctauam. idefl,<br />
aptus decantari injlrumento tali. Ad victonam in organis.itit/i,M<br />
atntibus , eo modo tjtto cantores conabantur in canticis vnus cborus a-<br />
liumfuperarcficmfupra expofv.um eft in titu.pfalm.4. &ftc organu<br />
non esi hic nomen iiiftrumcnti,fcd cantus. Et propter boc Hicrony.in<br />
tranflatione iuxta Hebrakii pro organis tranftnlit hic in PfalmiS di.<br />
Vidori m Pfalmis Pfal.Dauid fuperoctauam. &patet expofi<br />
tiocxh idiJi s & in tituio<br />
pjal.quarti.<br />
Et fimiliter tatct expofith<br />
tituli<br />
qui<br />
communiter in talis<br />
ponitur Biblijstqui eft: In fine Pfai.<br />
Dauid pro octaua . >u:aperfh;m hic intelhgitur vturnumdefo-<br />
tcntta m conatu cantorum, jicut diSlumfuitfuprd titulo quarii Tfal.<br />
Jgu u< ex pncdiclis apparet,
f<br />
*17/ Pfalmus. VI<br />
A a QttooUm mm, Cafllod.Ideo bic feftino<br />
d;'micci,quia poft<br />
moncir,,cc jn mterno non<br />
acapicurconfeffio.<br />
;.-, e,<br />
iqi in<br />
'<br />
, tCmpUS<br />
, bus<br />
b Ia mftno. Apg.Cdnfeffijs cft dmes qui Lazarum uidit,&:<br />
ft dc pioiur.do, cuius compai atione coachis efl coftceri ma<br />
la fua vfcjueadco , vc& fracccs rogec ab his pramioncn, fcd<br />
poft iudiciumm pro<br />
fundioribus cencbns<br />
nullam luccm Dei ui<br />
. . .<br />
t<br />
47 8<br />
Deu.id eft,hicem :<br />
quia in fummacaxitate.Hicia ,. .<br />
incipmnc<br />
in peccancc,& idco dicic curbacum,non excincrum oculuin<br />
Vel a fua lra qua turbance fblem. l.fapicntiam Dci non poccft<br />
videre.Yel ld.cotk laboro.,quiai#iU>amiii dehuntCUtCnpficean /-^ n- .<br />
P roiucm,add,t,lauabo.<br />
fi^liSSmS"! Quoni amnoncftin-morccquimcmorfittui, t ininferno b<br />
i<br />
t> ajEgoautem. TSitistaciendo b T Cordis *<br />
pcccacum, c<br />
autemtquisconhtebiturtibi? t<br />
Laborauiingemitu meo,<br />
a 1Et poft. b fAd litetam.uel peccata. TAug.Quaii .lternatun 4<br />
patitut noctes.cim, carne<br />
fetuit<br />
Ugi p ercati,& rfta fentir.cum mcnre feruit<br />
legi Dci. c f LeAus e t<br />
uoluptas corporis , &<br />
in quoimmcmor<br />
cft Dei qui<br />
mandata cius conce-<br />
Ce!c.bt,o KCilii.U) tjlla .vger anin.us iiuiclirit.<br />
jfBafil.Hocnondicic d llauabopcr fingulasno&esle&um meum,Iachrymismeis '<br />
a<br />
qilodfaluS noftra in<br />
fldem cjuod lectus b<br />
1<br />
Risareadinteriu.pettinet^vt&fletusvlc.uiadintimacorf:. '<br />
r lldeocjuia. c fruturoquem luneo.<br />
a menm f riS abo - 1 Turbatus eft t a furfre oculus '<br />
c Tu^~^ etcni rciurrcdionis<br />
.<br />
wi,quxiniudicio,&hicinca:<br />
citace mcncis.lbi cxtpriures ccncbiarjq.a tunc pcnitus cxcra<br />
Dcum,<br />
raui ad fimihtudinc<br />
veceris<br />
veftis, qua;<br />
necertufui, necdccori.<br />
* Throdor.OcuJum<br />
mencem ndminauic.<br />
propterca de uno oculo<br />
mentionenn fe-<br />
cicquioculusobcua<br />
indignacionem curbacus<br />
eft, omnibus<br />
autem malis grauiora<br />
func inimicorum<br />
D<br />
fvelinfepulehro<br />
foue.% &<br />
eademefl vox<br />
Hebraw vbicunque<br />
m pf.<br />
leglcur,infc.--<br />
tDefeci.f.itigatuv<br />
luni<br />
dodrinam,tcdquod f rneus , t inueteraunnter omncsinimicos meos. DiTcedite - opprobria.<br />
poftmigrationemex ^^^^ n^. ^ ;*^*: v<br />
*n r. 5 mpntr nf-Qnmnnprimini im.^i,,^*^, ~ t /i<br />
a : 9 Ban.Inimicinoftris<br />
hacvita^reiipifcentia meomnesquioperamini iniquitatem, quoniam ciau-<br />
' fComrunft.onem pro temDUSnonh-iVar<br />
cotmtiuTis. fRemittendo. b tf>.di.'rin.c (t<br />
diacoous.<br />
E<br />
tinueteraoir,<br />
IO<br />
dimorus er . /<br />
nonn-bCaC. demmonfumcitlemel<br />
fAug.Repetit.ocrebraenencctu^uiaBau-<br />
1<br />
1 peccacis ftunc valen-<br />
1 ptopter<br />
dicere . quod g.udet c TPro deponendislcccl^ tiores.<br />
c Laborau- c<br />
Cajjiod. g diuit dominus vocem fletus<br />
mci.Exaudiuitdnsdeprccatio -<br />
vpwvuu Nequisdefperec de<br />
grauicace peccacoru,<br />
or.<br />
nes tribuLutes,ine.<br />
NICOLAVS DL LYRA.<br />
i Quoniam non cft rn mot .i.poft mortem.<br />
2 C^ui mcmor fit tui.memoriajrolluoja^uantum ad eos qui de-r<br />
cedunt in pcccato mortali,idcofubdicur.<br />
In inferno aucem quis conficebitur cibi . f.confefjionc lau-<br />
3<br />
dis<br />
diuin*,qttaft<br />
diceret nullus eo in t quod inferno nulla cfl rcdemptio<br />
Timebat.n.Dauid,ne magnaparspopuliqux motiebatur fubiioin illa<br />
peflikntia trium dierum decederet in pcccato mortali,& ftc damnare<br />
tur quod erat ei valde lugubrejicut & morsfilii fui ^ibfalom,quant-<br />
ttis tpfum perfequeretur,eo quod probabiliter credebat ipfum in pecca<br />
to mortali deccffiffe,ficut ditlumfuii -."\eg. 1 8.<br />
4 Laboraui in gcmicu meo. Hic confequenter Dauid pro impe-<br />
trationediuinamifericordiaaUigat panuentiam fuam de<br />
pcccato<br />
tommiffo di. Laboraui in gemicu meo. pra anxietate cordis.non<br />
potens contincre agemitu tiiam coram bowinibus,& de die in diem,<br />
quod cft durum,& laboriofum maieflati regut ,<br />
5<br />
Lauabo pcr fingulas nodcs, quia de notle infecreto cubiculi<br />
magis erumpebat in fignupanitentiaprofluuium lachrymarum y propter<br />
peccatum commifjum.<br />
6 Turbacus cft a fu.i.4 dolore cordis.Vnde in Heb. & in transla<br />
tionc Hier.iuxta Hebr&ospro furore babetur amaritudine , ex qna<br />
proftiubant lacbrymtt in tanta abundant';a,qud ui[us acies caligabat.<br />
7 In ueteraui . '. ad interhnm corporis, & anima propinquaui,fetunium<br />
ilhtd Heb.%.d.Q\oowwj,Tcrdominus,quiacrinicacem affuifleprecibus<br />
oftendic.Incepic a Jachrymis,exaudicus exultat.<br />
Exaud.Do.QilDu cxcmplum hdcliter^prantes audiri<br />
a Erube-<br />
8 Incer omncs inimicos n\co%.f.Satban,&fatellitesfuos, qui<br />
tneprouocauerunt adpeccatum numerationis popttli, fecundum quod<br />
habetur i/Par-.ar.a.Confurrexicaurem Sachan concra Ifracl<br />
& incicauic Dauid,ut numerarcc Ifracl.<br />
9 Di fcedite a me omncs qui operamini iniq. Hm eilfeeun<br />
dapars prmcipalis buiuspfalwt,in quaputu tur diuina exauditio,de<br />
qittcmificatiisfu-.tDauidper-perbumGadprophetxdicentisfibidc<br />
mandato domini,quod adificaret altare in area Ornan Iebufxi,&fi.<br />
bifaoificarct-.Deus autem nonprttcipitfibi offcrrifacnficium ab homme<br />
nifiplacatus erga eum.SecitUo hoc tnteUexit per defcenfum ignts<br />
de calofupcr holocauflum fuum,vt habetur inf, a Taralip.i l.qui de-<br />
fcenfusfignum efl diuinxplacationis,et acceptionis,ficut dutumfuit.<br />
Cen.^de oblationc .4bel,& 3. Hega2.de obUtione Etia.-Non eil au<br />
tem uerifimile.quod Dauid tantttm benefiuum tranfierit finefpeciali<br />
gratiarum aclione,nec inuenitur alius Tfalmus Dauid ad boc applica<br />
tu- propter hoc dixi in principio buius pfalmi, quod ad iflamfententiam<br />
rationabditer applicatnr . Dicit igitur Datlld.Difcedite a<br />
me,omnes qui operamini iniquitatem. i.tu Sathan^&fatelii-<br />
testuiqui meconcitafiisad nnmcrationem populi .<br />
10 Quqniam exaudiuit domnius.Sicut.n.demoncsingeruntfe<br />
q peccatoribus,utfaciant eos ruen dcpeccaio ;npcccctum,fic quahdo<br />
fidentpeccatoremaDcoexauditnm,& !ibctatum,quia cumfuperbis<br />
fimiftnt,abborrent ab hominibus dcuinci.<br />
1 1 Exaudiuit dominus dcprec.meam./^/iVdrvo efl eiufdem<br />
fententax. ad oficndendum maionm gratiiudmem diuinx. gratU fibi<br />
faclx.<br />
Erube-<br />
6 Turbatus efl afurore ocuhts .i .pra' dolorccord is,Sc lachtymis<br />
obfcuracuseft vifus eius.Ec fubdicur caufa.<br />
7 Inueteraui.cormpzionc peccaci.<br />
X //owHt-f.i.darmones ad malum me prouocances.Sed<br />
quoniam vera pceniccncia ccrcam fpetti habet ad rcmiffioncm<br />
pcccacorum,fubdicui :<br />
9 Difcedite a me omnes,qui operamini,& c. i. vos darmones qui<br />
cftis in malq obftinaci.<br />
1 io Quoniam exau.do.hxc func verba pcen itencis quadofcntic<br />
comcduralicer diuinam confolacioncm.<br />
Tom.j. q 1
479<br />
a Erttb"fcant, & con-<br />
A twbcntur. Caf.Qiiafi in<br />
coclufione iam liber<br />
apeccarisexultans.p<br />
inimicis,vt conucrta-<br />
tur,orac, ut (icuciplc<br />
habeancueniam.<br />
AV-<br />
Gloford.&NicolaideLyra.<br />
fyro itnpetiandis uirtutibus. b f Quafi oblationcm. c f Ergo iam. f Dcactibns.qui.ir<br />
a nemmeam,dominus orationem meam iuicepic. Erubeicat<br />
f l unore uidicu. fAlias non habct vchcinenter. a f Au.;iif.ilIisconuerlio<br />
id confufioncin c ui nolucrunt haberc ad falutem.<br />
& contui bentur vehementcr omnes inimici mei, t coYiuera<br />
f Caffne eant quo tendebant,3c non diftcfaturtfed erubelcant valde vc.polj cotiuciiio-<br />
11 '"in ex c.t rccordationei^uod culloJia virtutis. 1 Et hic omnu.<br />
tantur,& eiu befcant valdc velociter.<br />
NICOLAVS D E LYRA.<br />
1 Zrnbcfcant,& cwturbentur. Rcucrcitur ad cxprimcndurn<br />
erubcfccntiam,$: curbacionem dxmouum.quandouidcnc<br />
.peccatorcm rcfurgercJ 5
4 A<br />
ii<br />
>. .dift.<br />
4 8i Pfalmus. VJf. 482<br />
a cnr. Aug.Quafi fuperaco omni bcllo uitiorum iam<br />
feftonihil reftat.nifi inuidus diabolus.<br />
b /^'itf.Redimac.Caf.Propria verba,dominicft liberarc,<br />
lconis rapere.Ordo prius perfequenres ponit,inde leonem<br />
Expiactis.n.ab omnibus fpiritualibus nequiciis a diabolo liberatur.<br />
.c Domine fi feci isi.<br />
Cafiio.Ad liceram de<br />
D.aiid,&: Abfalom.i"*<br />
feti iflnd, i.ii hoc malii<br />
a f Per crcarior.em. b fVoluntato. c Non in me.<br />
f Frxtendit incritum.<br />
Detfs meus in<br />
teTperaui ,<br />
faluum me fac ex omnibus perfe-<br />
a f A diabolo,&. Angdis eius. b f Aleonc. c fAli.juando. d f Ide lC diabohis o.ut in illis uitijs , &<br />
pcfcatisunpugnat ; vndevtleorugiens.circumit.'<br />
berame. Nequandorapiar, vcleoani-<br />
mjhi per purteritam a quentibusme, &th a<br />
CUipaiTl COntlglt. VCl O a f Cuifemperinfidiatur. f Dc corporenonctuat licarneomigitur. b f Si<br />
lunoiirediinis.illerapit.<br />
fimodoeft c f Niii chriims.<br />
iniquitas b<br />
inn.ambus.i.operib. ma am meam, t dum noneftqui redimat, neque qui fal-<br />
a<br />
VnClS.Vdjireddltli re,<br />
f Nifiquiredimit. f Dandcuitama-teiuam. b f Qui.i fine innccentia nemincm videt uofle fal-<br />
* ... uati.iiicit. ,<br />
f Item urxtendit mcritum. c f Auj.hic uatet petfe&um loqui cui folius di.il>oli infimit}imala,&-c.quoadl<br />
dis cauend* funt. fScUfaaJ<br />
cicura:quitasapudho c uum facfac Domine Deusmeus, iifecfMftud, fi eft ini-<br />
mines, menco, &fi<br />
nonvideacur homini<br />
bus, dccidam ab ini-<br />
micis meis inanis a<br />
fructu manfuecudi-<br />
jiis.<br />
Augu.Sifeciiftud,<br />
ycl vniucrfale pccca-<br />
di,&c.non folum prior iniuriam intulicfed neque alios qui<br />
moucruntmihi,vnquam vlcifci volui,vtS.Hilem Ec fiquid<br />
taie v.nquam commifi.Dccidam ab Inimicis meis manis. 1.<br />
rneniacuiapriues.Ecgloriam mcam m puluercm dcducas<br />
no folu glona,& rcgnopriucs,fed ridicukc morti mecrada.<br />
d Spiritualibus iiequ:tijs,viti),;& peccatit . I<br />
a f Mala fcilicet. f Aug.hoc non potelt dicere nifi petfeftus<br />
fcient Chriitum hoc fccific,<br />
f Aug.maior patientia 11 non reddidi his,qui pro qonis reddiderunt mala.<br />
quitasinmanibusmeis.<br />
t Sire^ddidi f retribuenribusmi-<br />
afIro bonis. fQui fe vindicat occulte a diabolo iiipetatur. afEtiaiu. flmpugnando.i.iuggcrcndo.<br />
hima a<br />
la, decidam t merito ab inimicis meis inanis . per- \\<br />
a f Singulatis. f Diabolus. b f Cuihorainesnonhabemquidfaciant. c f Decipiendo<br />
peiconfenfuin. ^<br />
fequatur inimfcus animam meam , & comprehendat<br />
lum,quod iincnominedixit,quod efi fuperbia,qua: eft radix<br />
omnium malorum. Velquodfcquicur, fi cft lqiqiutas,<br />
quod dc omni pcccato accipitur.<br />
fc Thco.Dominc Dcus fi feci iftud,deinde manifeftius docct,&<br />
dicit.Si cft,imquitas ii? manib.meis. Ec dcmonftrans<br />
C quam fpccipm inuiftitia: bic dicacillico fubmngic, fi reddi-<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
i$e xhar.EpfumrcusomniumanimarHmpatristui,&-c.si.ca.u{avc\<br />
huiusafiignansdixic.Ic/fijTO.r/.i.fcirc poteram,&debcbam<br />
in illadic,quodcumibi cffctDoeg Idumxus.procuidubio<br />
annuntiaret Sauli,& idco Dauid fecit hunc pfal. orando do<br />
iiunum, vt rcmittetctur fibidiccum ignorantix peccatum ,<br />
itaquodproptcrhocnontraderctur in manus Satilis ,&aliorum<br />
ipfum pcrfequentium,& fecundum hoc fenfus com<br />
munis hums ticuliert./^owm* Da;t.i.culpa ignoranti^ Da<br />
uid prardiCta,quam ccc nitdomino.i.proptcr quam rcmittc<br />
dam cecinit domino hunc pfa.fuper vet ba Acthiopis.i.proptcr<br />
vcrba Saulis dcnigrati m fama,& moribus.Filn Icmini,<br />
quiaSaulfuitdefiirpe Icmini,uthabctur i.Keg.9. Pcr ver-<br />
ba autem ifta Saulis mcelligicur prxceptum cius quo przcc<br />
pit Doeg Idumajo intcrficere facerdotcs domini,& ciuitatc<br />
corum pcrcutcre in ore gladii,uiros,& mulieres, paruulos ,<br />
& lactantcSjVt habctut l.Rcg.io Ad iftum autcm intellcctu<br />
vadit titulus Hier.in translationc iuxta Hcbr.& patet cx di^<br />
tis.Aliuin"ctiam pfalmum fccit Dauidcontra malitiam m-<br />
fius Doeg,ut uidcbicur infra. Domine Deus meus,&c. Igicur fecundumfcntcntiamprjEdidamquam<br />
tenenc Hcbrxi, &<br />
Hie.idem uidcturfentirecxtitulopfal.Pfalmusiftein duas<br />
partes diuiditur,quia primo Dauid pctit fuam libcrati one ,<br />
ibi. Domine Deus. iccundoadhocallcgat multipliccm rationcm,ibi.Dojwe<br />
Deus mcus.Circa. pnmum dicic tic. Domine.<br />
pcromnium gcneralem gubernationcm.<br />
1<br />
Dcwj.pcr crcacioncm.<br />
3 mc ri^.pcr fpccialcm cultum,& dcuotioncm."<br />
3 intcfperan^&c. f.dccuapiecatcconfidensplufquamde<br />
meaxquitate.<br />
4 Salnum mefac&c.a Saulc,&fuis complicibus mc pctfcqucntibus<br />
protcgcndo.<br />
5 Et libera.zb ipfis aliecurando.<br />
6<br />
T^^/u^oM.vtlcocrudclifiimus.<br />
7 jtnimam meam.pcr occifioncm a corporc fcparando.<br />
8 Dum non efit&ccx horrenda.n.occiiionc faccrdotum ^p-<br />
di,<br />
ptcr<br />
M O R A L I T E R.<br />
*<br />
\e leo<br />
quandn animam mcam.<br />
rapiatjtt f.perfecutor corporalicpcr<br />
mortcm corporalcm , vcl fpiritualis pcr mortcm<br />
fpintualem.<br />
* hutn non cfi redimat mcam<br />
qui ,neq.quifaluum/rc.f.falutcm<br />
pt^tcr tc.<br />
9 Domine Dt?t.Hic allcgatur triplex ratio pro pctitionis e-<br />
xauditionc.Accipicur aut ptimacx parte fui,diccns.Do.Dew<br />
mtm<br />
jdiafil. Animus philo<br />
lophiCUS<br />
: IIOI! Cnim<br />
dicirpuni hofic, fcd<br />
fcrua mc,nec parricida?<br />
nominatim mcutioncm<br />
facit, qucm<br />
camen leonem nomi<br />
nac<br />
d Si reddi. Aug-Idcft,<br />
ficenon fum'imicatusiniuftolilentio.i.<br />
paticncia qua pro me<br />
,0 operaruscs.<br />
11 #Baiil quanquam,&<br />
11 ipfe excrcicus collc-<br />
gcrat,nontamcnauxilii<br />
loco duccbat , ctiam<br />
uniucrlum or-<br />
penucicitiau<br />
lio potirccur.<br />
e Decidam mcr.ab ini. Aug.Non iureiurando hoc (ibi impre<br />
cacur,fed dicic quod concingicfe uindicancibus, prbphccac<br />
ergo non iurat pcr execrationcm,quod efi grauifiimum iuriliurandi<br />
gcnus.Aug.Inanis faihis vana,& fupcrba kcticia,<br />
quodquafivinci nonpocuic. Salomon. Alclior.cjiquiui-citi"<br />
ramrfuam qui cpit ciuitaum.<br />
a Co.<br />
Dauid,ipfe<br />
{5ter<br />
fciebac fi quod caderec in manu Saulis,nul<br />
oprctio pofletrcdimi, nccpcrhumanampocentiam, eo<br />
quod Saul cenebac poccnciam regni.<br />
9 DomincDeus.Hic confcquencer Dauid pro fua Iibcratione<br />
allcgat tripliccm rationc.prima accipicur cx fua innocen<br />
tia,fecunda cx diuina iuftitia,ibi.E*;^c(/.tcrtia cx perfcque<br />
tium nequicia,ibi.Co/.ctjw/;fcc.Circaprimum Dauid al-<br />
D<br />
E<br />
t pacifice de~<br />
ger.ri mecuni<br />
malum, s (pi.<br />
liaut innn. -<br />
cosmeosgi;iti>(immei<br />
iio<br />
vcl iiaecjuta)<br />
tergo.<br />
F<br />
Prou. itf<br />
Gen.$A<br />
legac fuam innoccntiam imprccando fibi malum fi ut lpfo<br />
ilcconcrarium,t>owJcDcf ^wfy.exponatur,ficuLprius.<br />
10 ^i/fciijlwijcyc.deprxtcrito.f.quodquajfierim mortcm<br />
Saulis,prouc fibi ab eo,& detradoribus imponebacur. vndc<br />
dixic ei Dauid 1 .Reg.4.X^
l.Cor.l.d.<br />
mt.nii qux<br />
fiint iu uie.<br />
B<br />
48j Gloforcl.& Nicolai d eLyra. 484<br />
$ a Co/KK/tff,c^f.Aug.Animapcccaroris,deqiio.Terraes,&:<br />
A in tcrram rc'iicrtcris,cibus ferpencis cft,cuim maledictione<br />
dictum efi.Tcrram mandttobis.i diaboli.quiacena.i.cerre<br />
na cft.Ec idco hic aic. Concui it in tcna uitam mi am.i.in cerr2m<br />
redadam fibi incuiporcc,& fibi fic defpicabilis.<br />
b Glori.imrnc.Au^U.<br />
qua: dcbcc eiTe m cort<br />
fciencia vbi Deus uider,<br />
& fohda in domi<br />
no,vc. Q^i c.rcpcllendoinimjcosanicitaquodrc<br />
troccdant ad Joca fua.<br />
6 Lcexuudo.hiw ponitur fecunda ratio,cV accipitur cx parccDci<br />
.qm r ,accp,c iiidicibusinfcrioiil t.sfactrcn.fliciam<br />
ec iic Wcie dcbfct ip(amjdeadiciL\it:Ex,iTgc4cmueinpra:pto<br />
qnoa inandgJUS.feictido lulticiam dc pcifcqucntibus mc.<br />
7<br />
10<br />
cuscffet inimiciseius<br />
h syn.Aug, Congre<br />
gatiopopuli. f.qui vcl<br />
humilcm contcmiictescircundederur,<br />
vt<br />
perfcquctes,vel amado,vt<br />
credcccs. Ilcgre<br />
dere refurgcndo,afce<br />
dcndo propter fyna-<br />
ctcdicti! a, vc<br />
gogam<br />
miccas fpuiciim dcal-<br />
coquofic congrcga-<br />
Cio, vel proptcrhanc<br />
i.perfcqucntcm (vna<br />
gogam, in.iluunre-<br />
grcdcrcte<br />
illi fubtra-<br />
hendo,qtualocu non<br />
habcs in malis, fubtra<br />
he t
4% Pfalmus. Vll 486"<br />
a Corda.Aug.Quid quifque cogitct.<br />
b i^m.Quid quemque deletet,quia finis curx,&: delecta<br />
tionis eft delecl;atio,ad quem nititur peruenire.Opera noftra<br />
jn dittis,&: in faccis pofliinc uidere homines, fed quo animo<br />
fiant,& quo peruenire cupiant folus videt Dcus,qui cu videc<br />
cor efte in cxlo,&: non<br />
delectari in carnc, fed<br />
in domino. i. cum bonx<br />
funt cogitationes ,<br />
& earum fincs , dirigic<br />
iuflum, &nonfolum<br />
dirigit,fedadiuuaciuftum<br />
a<br />
b<br />
c<br />
a f Etiam.Quj in fordi.eft for.ad.vt iam undem teniat iuflnm iudiciiim<br />
4 Rafil.vt iuftus vtilcvt forcis potefl quare non punit quoniam<br />
paticns eft.<br />
i Gladiumfuum .<br />
tConlumeturnequiriapeccatorum, &: t dingesiuiUirn, r<br />
a f InoccuhovbinuJIusYidet nill ipfcquiperfyjicit cnrda. fCogitationcs. bfDeleftanones. *<br />
c f Qira iasi m to tribuitur,8c e.t cjuaii ined cina tjua: feruat falutcm,altera e.1 cjui facit. 1<br />
fcriitans corda,& renesDeus. *tluitum adiutorium meum J<br />
a { Non ait,& renibus,quia vbi cor ibi,&deleiiatto,ciuri auerna cogitantur. b TSed o inicui quo 6<br />
rum nequitia confummatur conuertiuiini. fQuia. c fSecuiidum merita.<br />
t iudcx iu- 7<br />
a TCuincmoreiulet. blSimodo. c<br />
TNon.fedexpcctat ad<br />
pcenitentiam.vndepoirgrauiuspunit.<br />
#Thcod.Symmachus \\ a Domino Dcw<br />
perficietur,<br />
, faluos facit<br />
qui re&os cdrdc . fi impioru<br />
cquitiaeuanucrit,vir e ftus , fortis, &tpatiens, nunquid t irafcitur perfjngu- 8<br />
tutisalumniillius iter<br />
ftudiofius amplectentur,renesverocogirationesappellat.Quonum.<br />
n.pudcndos appctitusrenes<br />
excitanc<br />
hincdeinceps concu-<br />
a T Q' J fi dicat.Iuiti fa uabuntui ,fed o vos pecca;orcs. b T Aug.gladius, Chrtlcus , w.Aug. Alia litera.lX,""?"^ dducit iramperftnjrms dies<br />
In Grxco fignificancius.
JlStTTd<br />
4 8 7<br />
rt Bafil.Ardcncibus.i.<br />
A iis qui fuppliciis funt<br />
atBciendi.<br />
*<strong>The</strong>o.qui.n,pcccaut<br />
fyluamigni obnoxia<br />
Lt*iWtn< admiierunc,&ligna, c<br />
J5 fcenumquc,&;ftipuLi d<br />
congcfferunc fvc aic<br />
. b<br />
'<br />
.<br />
DiuinusiApoftolus,)<br />
COnfir C<br />
ignicis Uy ".IglCCiS<br />
gencur.<br />
* cce.Quafihecpa<br />
rauicDcusinfcnptu-<br />
ris.<br />
Auguft.vndevidctur<br />
homini cfie caufa<br />
damnationis. Sed ec-<br />
ce.q.noncx Dco,fed<br />
cxhominccft,quiala<br />
cum apc.&x.<br />
Gloord.& Nicolai deLy ra.<br />
a TAutem. b T Cu^nequitia iiianimoconcepra,inopere confummatur. TNitiwr efficere.<br />
c 1 Quia a diabolo d<br />
per iuggeitionein. T Aug.qui eft dc teirenis rcbus pro quibtu<br />
mala inaclunamur,ha: 1'unt feiiicn unde miquitat.i.iuiuftitia nafotur.<br />
teffecit. f Eccc parturiit<br />
iniuftitiam, co c<br />
ncepitido}orem,<br />
a T Etiam b TConfenticndo luKgcltioni tcnenajum cupiditatum. f Fiaudem inchoauit.<br />
e flnftandonpeiitiaudit.<br />
&i pcperit t iniquitatem, Lacumaperuit,&eftdditcum,<br />
a T Aiig.fraudcm pa.iendo prius latditui fraudatotdamnoinnocentiat.quatn alius damno pccunix.<br />
b X Au" ituia noluit cuadere.fcd feruus cfle peccati,libidine ratioiu dominante.<br />
01 c T Quemconcepit.<br />
giincfditinfoueamquam<br />
fecit. Conuerterurtddloreius<br />
a fMcntcm. b TRationem. c TQuam pcpeiit.InZacharia.fedens fupei talentuin plranbi.<br />
d TQuafi impetu,& idco grauatur.vt non reuolct ad lequiem ianftpm.i.<br />
in caputcius,& in verticem ipfiusiniquitaseiusdefcendet.<br />
cocr r .
4%><br />
Ad'aitio.<br />
r Huic igitur hiftoria: ,ppric rcducirur fenfus lfalis tit.huius<br />
i Pkl.tdc.-ProignorantiaDanid.hoccft ,pculpacj imponcbatur<br />
Dauid de morte Saul: cuius culpa? nullo modo erat flbi con-<br />
l.<br />
fcius:&: fic ca penitus ignorabat:co modo quo intclligic illud<br />
Pfal.5 J. ciiscxiuftitia ,faltiauerac DauiddcmanuSaulispropccr<br />
' ^ifudincm cordis ftu,&: Sati) pcr oppofitum condemnaucratexeiusmalitia,quomodocacoteporcDeustolerauitmautiaipfius<br />
Saiilispcrmittendoafflictionem Dauidabco^Ad<br />
quod rcfpodit,q. hoc non cft cx iuftitia Dci,nccimpotetia,qa<br />
bcus clt mdcx luftus, &: toitis: fed hoc.^pucnitcx diumapacicntia,<br />
Repli ica; 490<br />
ticntia/cu mifericordia, pcr qua no ftarim punit, fed dactps D<br />
peniceue. vndc dicit; Furtis,& patiens nunauid irafcetwper (ingu-<br />
/o^rf/M^i.ftatimpunitcualiquisoffcnfamcomittit^q.d.non.<br />
fed qumdoquedijfimulat peccatapropter panitentiam, vt Sap. II.<br />
Octauo cxhortat J<br />
Semei,&; alios fcquaccs Saulis,ficuc Siba fi- Oftano.<br />
liu Bochri,q ec erac lemini, &: ex illa parce conatus eft turba-<br />
rcrcgnti Datiid,vt bf a.Rcg. iy.vtconuerccret-abimpugnatione<br />
ipfius Dauid.ne eis c6cingerec,ficuc c5cigcrac ipfi Saul,<br />
in quo Deus exerctierac vindicta fiiaj iuftiti^.vndedicitjTvj'//<br />
conuerfifueriiis voj J".c6fanguinei,feu fequaces Saul a pfecutione<br />
mea.Gladiu fuu vibiab!t,arcu fuii cetedic,&:e. vfq; ibi; Sagittas<br />
fuas ardentib.ttjziit,(] oiaaccideruc ipfi Saul rpe fue mortisexordinationediuineiuititic^putinpoftil.latiusdeclaratur.q.d.Dauid<br />
fupradictis aduerfanjs. Conuertimini ab impugnatione<br />
mea, nc vobis c6tingat,iu(titia diuina operatc, ea q coti-<br />
gerut Sauli pdecefloti vefiro, f.ca q<br />
in Ifa cotinent- '; q Dauid<br />
rn hoc Pfal.nacnc n5 ^pphetando de futuro, ^put poftil.dicit,<br />
fed potius narratiue cominando.Nono declarat cam tatar vl- Noa.<br />
tionis diuincj circa Saul,vt oftcndafq, malitia Saul ,ppria fuic<br />
cahujusvuidicCdiuine;,n6 aut Dauid jpcuratejfed potius iaiuftitia<br />
ab iplo Saul patiete. vnde dicit; Ecceparturit iniujtitiam,<br />
drc.f.ipfe Saul;&: exponaf totu, ficut in poftil.vfque ibi; Etin g<br />
verth em ipfim miquitaa eius defcendet. Decimo final iter couertic Dccim.*<br />
fe ad rcddedas graciaru actiones Deo excufans fe ab infamia<br />
pdicta flbi impofita,eo q, punitiones Saulis,&: fuoru attribueaq<br />
funciuftitie;diuina;,vt dictu efl, no auc ad culpaipiius Dauid.vndc<br />
dicit; Covfitebor Dominofecundum iuftitiam cius,&c.<br />
R E P L I C A.<br />
In cxpofitione Pfal. q incipit; Domine Deus meus in<br />
tefperaui.<br />
Burg.notat poftil.ex cnbus. Pnmo,qa poftil.dicic quod p nome<br />
Aethiopisquodponifin cichuiusPfal.intelligifSaul.Co<br />
tra quod arguit Burg.lic; Dauid fuit adco humilis quod nunqua<br />
lcgic dc Saul irrctiei eter locutus, igifno vocauit hic Saul<br />
Aethiopc.HicrndeopaliquadicTa.Primu,n6eftopushumihtacis<br />
deprauo bene loq,qa iultu cft prauotii malac5memo<br />
rare.Iuftitia aut,&: humilitas funt virtutes conexif jiio cft ign?<br />
virtutis,fcd cuiufda crcdulitatis opus,q> de Saul 116 legit' irreueretedocutus.Secudu<br />
dictu; DauidhonefteloqucsdeSaul<br />
dcprauato non habuit refpectu ad perfona piiuata,fed pubhca,nec<br />
habuit rcfpecf u ad aliqua eius virtute,fcd ad Dei tolcrantia<br />
TertiudiCtu,Dauid,velquicuq; aliusdices ventatcno<br />
loquit irrcucreccr; qa vcru a quociiq; df , a SpirituianCto eft,<br />
cuius inftin6tus,&: generatur, &: fpecialis, lncuerentia ronabiliter<br />
dici nopot. C^jiartu dicifi. Nomen Acthiopis,defe no<br />
cft nomcn irreueretialc,quia<br />
eft nomen petfone getis.QuintudicfujNomcn<br />
Acthiopis proptcraliqua veram iimilicttdi-<br />
nc ad Saul cranslaru no eft 11 rcuerctiale.quia vere dictu ad li-<br />
tcram,vcl tranfumptiuc no cft irreucrenter dictii.Ex quibus<br />
patct iolutio argumcnti per Burge.taCti quo ad hoc. Et mirii<br />
cft de Burg qui exponic lllti verfum huius Phl.Confumetur we-<br />
quitia:de Saul,&: fuis complicibus:quo no arguicibi Dauid os<br />
iuti lrrcuerentcr cotra Saul relaxaffe,quu maiori irreuerentia<br />
cft ipfum dicercnequa,&: peccatore,q Aethiope:quia illaeft<br />
irreuercntia ad hteram,ifta per pulchram tranfumptionem; F<br />
neutra tamecft vcrc irteuerentia, quia vcruq, verii,iuxtainteliecfu<br />
tcrtij dicti fuprapofici. Ad iatidccnun Dci,comemo<br />
rarc peccata prauoru,&: p^nas corrcipodcntcs n5 eft irreuereciale,iicut<br />
diccre Iudam mercatoie peflimii,&:c. Secundo<br />
Burg.notat poftil.hic,qa dicic Datud pcccafle p ignoranciam<br />
crafsa in nece facerdocu,quos occidic Saul.de quo i.Reg.22,<br />
Qtiod dictu dicic Btirg. 1 rronabile cx co. Pri mo,qa vc dicic po<br />
ftil.in loco alleg.excuiac Dati d apeccacoin illo tacT:o,fecudo<br />
a_a ex co 116<br />
lcgit' Dauid de peccaco illo penicuifie. Riidehic<br />
O, Bur.falfum imponit poiti.quia m loco alle.pofli.non excu<br />
fat Dauid a :n<br />
pcto.etfi<br />
alio loco lpfum videat excufirc, hoc<br />
intelligendu cft de tato,non de coco,quali non peccaucric in<br />
hoc faclo cx malicia,fcd ignoracia craiia,vt hic dicir, de ^ua<br />
modo vidcin correctione 1 i.Reg. j.Nec fcquit*,fi Dauid 116<br />
legaff ccnituiflede htnoi pCto,ct, igit non pcccauit, cum fic<br />
pctm venia dignum,quia non ex malicia factum,i:no vick.cur<br />
pcenicentiamiuamdchocpcto Daiiiddefcripiiifc. 1. Reg.<br />
z a.vbi dixit ad Abiathar.go/w tcus omnium atarurn patris tui y<br />
&c. Tcrtio Burg.nocat hic poftil.quafi implicec cxponendo<br />
illum vetfum. Dominc Deusmtus /. feci iflitdjeci.ab i:;i.me. vbi<br />
Dauid imprccacur fibiipfi malum nifi lit mnoccns,fcd fecil<br />
dum poitil.Dauid non tuic innocensimo rctis m ncce facer-<br />
docii, lgic lmprccatur fibi maiu, vt videliccc dciiciacur: a quo<br />
tfi malo fe petit hic libcrari,5c lic ctt ynplicatio. hic 1 lidco q,<br />
Dauid in hoc Pfal. habuic duplicc icfpcctti . Viui ad peccacu<br />
ignoratic^ quo ad neccm facerdocti , de qua cit lermo, cimcns<br />
ne pp hmoi pcccatti permicccrc t"a Dco perfecutio iplius Da<br />
uid,vii ie petic Ubcrar;; &: fic jftc vcrfus pot iic cotinuai 1, u.:t<br />
dicacDauid;Pc/eiJfw.cw;///tu/
49*<br />
Glof.orcL&Nicolal deLyra.<br />
& decidam ab inimicis mets inanit. Sed 01 fcis.q, per ignownt.a.igi-<br />
% mvcnia mercar.prouc peciu.in prin.huiusPSLMm me<br />
A<br />
/" T.S* AliL rcfpedum habu.c Dauid ad peccacu mfidel.cac.s,<br />
cj, ei aduerfari j cius,& adulacores Saul Pb%<br />
{uggcrences quod Dauid icmpcr ccnderecad malum Saul,&<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
3EEV deEcclcfiscoftitutioncagit:^<br />
E !;S d.candoEcclciiascon<br />
Tr or- a infinem,&c. pro tor. Aug.Pro corciilatibus,! .Ecckfi jS ,q.a<br />
dvuer.or&ho- a r ccfK] iro mific fpiricu,quo implcci apoftoli,& alij ndcics pr?-<br />
A(.ph,& fiiio grcgaucrunc .<br />
mm Core. dicicur corcular, vbi bo<br />
t vidc tuwltt nj a malis operc m ini.<br />
'<br />
*" R ftrorumfeparacur,non<br />
, loco, fcd eflcau,6c^<br />
quafi a cegumencis pur<br />
, gancur<br />
vc frumenca in<br />
arcaa paleis, &intorcul.uibus<br />
vina a vina<br />
UJUUS VIUt l '" , - -<br />
is.quat tamcn neccflaria crant,vc fimul nafcerentur,& crefccrcnt:&<br />
ad macuricacem perucnirenc Vel quia<br />
in ca mtel-<br />
Icdus verbi Dei, dum fono vocis miniftracur , quafi vmu iocludicur<br />
vinacio, & fic fertur ad aures quafi ad corcular vbi di<br />
fcernitur: quia valet fonusauribus: intellcdus vcro a mcmoria<br />
quafia quodam lacu cxcipituninde in mcntem,& morcs<br />
quafi in ccllastranfit.Vel corcularia func martyna,vbi corpora<br />
pro nominc Chnfti pcrfecucionc calcancur , & quafi acina<br />
incerraremancnt.animarinrequiememananc. PSAL-<br />
NICOLAVS D<br />
TSALMVS<br />
45;2<br />
regnum ipfius conaretur fibi vfurparc:& ob illttm refpcclum<br />
pccic liberari a Saulis iniufla perfecucione , n.aii<br />
quia eorurn<br />
fecicquxeiiicimponcbancur. ldcodixic: Dominc Dcusmeusfi<br />
feci,&c. Ecfccundumillum duplicem rcfpedum vnulcum<br />
conucnicntcr apphcacur ciculus,& macena huius Kiif*<br />
fId c^ Chriftum.quia >g!t de exalratione fecundum dua natura. b fTenden<br />
le:tt;iirmum,qui.i6
43 Pfalmus VIII. 4?4<br />
fa poteff qn Dns dixic Iuda?is indignacibus quod pucri Ofan<br />
na clamarent.rndit: ^nmflegiflis ex orc infa>ttium,& c . ld vero<br />
dmina potcntiam demoftrat, quonia pcrhominesg biimana<br />
fcienthm non didicerant perniciofum cyraninim euertit.<br />
vindemiant,fedinfiriitaaltaria, qua?numcrum fuperant, per<br />
omnem terram,&<br />
5'a<br />
TGloriafama. b TNon in Iudxa tantum.<br />
1 De tcria humiluatc.<br />
b<br />
mare introduxit.& hoc 8$.pfal.ma-is dcindedocet.<br />
Hicautemorbiscerra? falutem<br />
vaticinatur, &<br />
Dci prouidcnnam erga homincs docet, atque vnigeniti<br />
humanitatem pnrdicit .<br />
# <strong>The</strong>od. Intcrro-<br />
Dominus a Iagauiscob<br />
dc nomine.Quid<br />
qua?ris nome meum ,<br />
quodeftmirabilc, &<br />
Deus qui fcmper ma<br />
fcX"^<br />
gnifieeciam habebat,<br />
? j t _-l . ii e n f a<br />
.<br />
TFag.nins. TDc.buendos<br />
acmmau * P" feciili "" proptcr initnicds tuos ,<br />
>' feS^cS? Vt f d irit" Dci faft* ft""> cuius fum feptem dora, cum fit vnus fpiiitus , fi cll t 7 2 duntaXaC&labijS.<br />
fa StK trp , a<br />
d<br />
c!ir VnamaDU - " ^. 5 Bafil. Prartentis ca-teris<br />
m.iacuhs, eius quod a puens eft<br />
___ t .. , factumineminic.quia<br />
j vuiuuuuuiiuK. TDcus illaancea.l.cecnonad<br />
h^mofedersaddcxtcir.mpa ri<br />
a nomcn tuum in vniuerfa terra. t<br />
hunc inodum , ta_ta<br />
Quoniam eletiata elt<br />
tQiii pofuifK<br />
. D fFmus. a-<br />
. - TRemi.luper "- -*"- omncsrationabiles """ci*uuiMDiic5caturas. crcaturas. bo ' Nm func:<br />
.<br />
inpro.-ctare,lcci<br />
>n chorus vcrolapro.-crate,!cn<br />
aijualitat<br />
gloriam tnam<br />
a-i;u.i!irate.<br />
c<br />
magnifacentia tua<br />
fuper ccelos. Ex ore -tehcium<br />
infantium, & la<br />
puerorum-,<br />
d **" "- ' .,... ,<br />
TSimpIicium. Tlniipientium cunc<br />
TC^iafinonfoluinaperfecrisjfedabinfipientibiK prxdica<br />
pnmumloquu-<br />
e<br />
a Trag.mns. TDc.buenJos. ciiseft.Redeaucedixic, .v<br />
ore, ncqjenitri<br />
ex mcce erat laus ilta tollunt.^<br />
^mucrfaicmEcdefiatn.NvcIDoaores. c<br />
flfiW^ d UthJm?JCO,<br />
ecelostuos opera digitorum tuorum, Lunam, & Stellas<br />
BafiI.\ T<br />
oftereft,cj,<br />
^cxnon cxiftentibusnosfccit,tum quodanobiscognofcitur.<br />
a ln vmuerfa.CaCNon ergo Iuda?i,vel quilibecaln iibi vendiccntquodomniumcft,quodeftintentio.<br />
b Cdos. Aug.Ad Jiceram,vel fcripturas: quia exccdiceloquia<br />
omnmm fcripturarum.Vel,fuperccelos. Continuandocum<br />
fequentibus, i.mfcripturas, quas inclinatinfantibus.proptcr<br />
immicosCrucis:qui deffruuntur,cum videntur,i.inceh>untur<br />
fcriptura? vfque ad infantes dutta?:& cum per eas vfq ad<br />
roburnutnuntur.&ad fubhmitatem intclhgentia?eri"utur.<br />
Infantium. Aug.Inflpicntium,quibus Apoftolus lacdabat'<br />
]Ups fignabanc ilh , qui Dnm laudabanc , m quos hoc vcitur<br />
3ns teffimonio. Exhis perfecit laudem, quia fi foh perfedi<br />
:lfent in Ecclcfia,non cofulereturhumano genen,ficut nuc:<br />
:um & mmimi nondu capaces cognitionis rerum fpiritualid<br />
lutnuntur fide temporalis hiftoriar. Inimici funcomnes qui<br />
Uifpcnfationi pcr crucifixum h\x contraria dicunt- Dcfenores<br />
vidcntur heretici fidci,philofophi fapientie,cum tamen<br />
I lcilli fidcm,&hi fapicntiam vcram impugncnt"<br />
j|k Tertul. Chnftuscx ore infantium , & ladtentium expe-<br />
1 pendo laudcm, ncc pueritiam, nec lnfantiam Hebrxis pro-<br />
- unciaui t, quarum akcra cum fuffragio occurrens , teftmioaum<br />
ei potuitofferre.altera proipfo oblata vtiq ; vun fenfit.<br />
: <strong>The</strong>o.Sccundum hiftoriam vcntas vaticinationis cognofci<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
Eft nomcn .<br />
Tropter quod dicit ^fpoflolus pofl verbaprxmiffa.<br />
.xaltauit lllu , & dedit illi nomen quod eft fuper oc nomen.<br />
!la autem<br />
quxfuperexcellemhfunt incomprebenjibilia funt a nobis\<br />
rpcr confequensfunt admirabdia.<br />
Ciuoniam cleuata cft magnificentia tua, /.<br />
ipfe Chrifius qui<br />
nionedeitattsdiciturDcifapientia, & virtus , fecundum quod dicit<br />
ipoJtolus.i.Cr.d.PrxdiC3mus Chriftum Dei virtutem,& Dci<br />
ipicntiam./ iflit autem duobus confiflit mas>nificentia,eo qubdper<br />
ia duofunt magna fatla, circa quxproprie eil magnificentia, -pt ha-<br />
etur 4. Ethic.& nomen magnificenti& hoc oflendit .<br />
^ Supcr corlos . i.fuper omnem creaturam cceleslem etiam an^elia:fuut<br />
dicnyipoilolus Heb.i.b.Timo melior Angelis effcdus,<br />
luanto diffcrcntius pra? llhs nomcn ha?reditauit,&c.<br />
r Lx ore m fanti um.&c. Diuinitas autem<br />
Chriilifuit confeffa ab<br />
gelisconfeffione laudts ab hora nattuitatts , prout habetur luc.i.b.<br />
cc lubico fafta cft cum Angelo mulcicudo mihtia? cceleftis exercitu.slaudantiumDeum<br />
) &c.^./,x/y?a /? < /^ f^^,,<br />
pxm mteplo clamabant confitentcs diuinitate Cbrifii,dicetes:'Ohn.<br />
ru,i.obfecro,falua m excelfis . Sahtem enim caleflem nullus dat, nifi<br />
ntHsJecmduquoddictturin 7>/2i/.Gratiam,& gloriam dabit Dommus,<br />
Vuen autcm ifii non erant homines literati, qui ex fcientia le-<br />
M O R A L IT E R.<br />
. _'*,<br />
nTfa fc<br />
\Jt^ r*- rT\ an dicat mt,ko Plus cf* admirabile in<br />
Miiciti<br />
glona.idco fubditur.<br />
n< r^"n m r leT a r/l ma Z"
4 K<br />
Qjirl intet<br />
huniineoi ,<br />
&<br />
Gliu hoiiinis<br />
hllct , cjmri<br />
putcit.<br />
tqnai pr*panlli.<br />
j qua?.<br />
A & honorc curc<br />
natum.<br />
d Tecoracampi. Au^<br />
Qui in carne viuuncvbi nihil arduum afcenduntr.fcd laca.vi j<br />
cui inhajrent, cft qua;ducitad inccncum : vnde Sc Abclii<br />
campo occidicur.<br />
e /'fl/KCj-ej.uiperbi.de quibus-.T ofuerwit in calum osfiium.Qua<br />
rum caputdicic: ^ifcendnMin cxlntn, & exaltabojolium menin,<br />
erofirnilis altiffimo.<br />
f Tifcesmans quiperambulant femitasmaris.<br />
cuiiofi. Hoxtri<br />
volupcas carnis, fuperbia, curioficas , includunt omnia vicia<br />
carnis, ambiciofcculi, ideft, fu<br />
quajfuntconcupifcentia<br />
perbia, concupifcencia oculorum, pcr oculos curioficas, ma<br />
ximeprxualec<br />
^PSAL<br />
in calum, & coronatus fuper angclos fcdet ad dtxteram Dcipatris,fi<br />
cundum quod diciturMarc.vlt.d. Et Dns quide Icfus poftqua k><br />
cucus eft eis , affumptus eli in coelum , 2>t fcdec a demis Dc<br />
7 Et conftituifti. propter quod Dominus pojt rifurrcflioncmfut<br />
Mat.vlt.dixit: Dacacft mihi omnis poteitas in ccclo,& in c<br />
ra. & ideofubditnr.<br />
8 Omma iubiccifti.f uia etiam angelifupremifunt homitii Cbrifi<br />
fubitcit.<br />
9 Qncs.lftud addttur ad remouendttm errorem illorum<br />
qui<br />
dixeru<br />
quod aiuinaprouidentia nonfe extendk ad ifta inferiorafed tah u%<br />
J': infine reiteratur principiun<br />
idco exponatur,ficutprius. l^otabiliter autcm pojfct expani TjaL $<br />
qui eft de Cbrijio cap;te,vt vifutn cfl de quolibet fideli,qui e(l membria<br />
Chrifli; qui per virtutem humditatu, iiium,& laclentium perfccifli laudtm-.Ucctmhocquod t<br />
cic: Ex ore infamium, intelligancur pucri, m ccplo clamates v<br />
Chrittusaifcgac,Ma;c.3i.tnhocc],diCiclactenciu,nopropri|<br />
applicatur ipUs pucns,qui lam cranfccndcraac xcace ia:tctii<br />
'<br />
*<br />
.<br />
vc .<br />
|
45>i Addi tio. 492<br />
vtde fe p.itec,fed habec incelligi de fimplicibus fidc Catholicam<br />
tpe Apoftoloru recipiecsbus.de qbus 1. 1'et.i.a. Qu. ifi tno<br />
do ?emti infantes lac com u. & 1 .Cor. $.a. Lac vobig potum acai,wn<br />
efcaw.Vndc Qcuc in pueris.feu iufantibuslaus Dei vf ..pceihifcaSpincufandolinguascorfi<br />
mouece^pucdf in pofiil.ficin<br />
ia Hw,incelligendum<br />
! mcntio,vt<br />
1 potijiatem<br />
! hociocoPfui.loquicurdeceJoempyreOjVcdicui<br />
: Luna<br />
eft deempyreo,quod eit coclu fpiricua'le,& io df.- Operadigito-<br />
rrmn, quod dcnocac operis fubcilicace, corli auc fyderei,<br />
quu corporei funcnon dicilncur opcramanuum,iuxcaiilud:<br />
Mtramanunm tuarum funt ca-/.\Quintuqua:rcndijeft,cum Pfil.<br />
diar: Lunam,& S'dlas qux fnfmdcfti: cur ptermilit facere me-<br />
tione de Sole,qui niaximeprmcipaliorett incerfyderarvnde<br />
&in fcripcuns facnsfemp cis<br />
pfercur, & dceo fitprir.cipalis<br />
in Piai. Sokm in poteflatcm diei,& Lunam,& SiclLs in<br />
uoclis : Sc fic de multis ah)S. Ad quod dit cdum, q, in<br />
clhin quoP.<br />
dcfignatur vniuerfalis Ecclciia, __put in glo.Sc lic p ttel-<br />
1 las dcbenc inceiligi fiogula: bcacoru pcrfonx cam angchea? q.<br />
humana:, fecundum qua colideracionem Chnftus deiignan<br />
debetper eft So!c,gr verusSoliuftitie,iuxtaillud Mahch.^.a.<br />
Orktar vobis timentibus nomen mcum Sot iuflitiA,&c. qui quide S ol<br />
cft magnificencia Dei fuper ceJos,vt df in primo verfu huius<br />
Pfal.idcircodcSolcnonfacichiccu Luna,&:alijs fttihs mcn-<br />
tione,tj tm m ccjo cmpyreo func,no fupracelos,ficuc Sol,qui<br />
eft magnificenua Dei. vnde &: ronabihcer admiracur videns<br />
exccilenti a hmoi Lunz,& ftellaru.^__'i/ efl bomo qubd memor es<br />
gius: Sextu aduercedum cft,q, hicpfal.nocabihcer, & proprie<br />
,:orrcfp6dec auctoricaci Apoftoh Phil.i.pcr poftii.alIegat,f.<br />
Propter quod & Deu* exaltauit illum, e^c.pn mo,quia ficut ;bi haoccur,<br />
o, pcr meriru humilicacis paffionis Chnfti eius huma-<br />
riicas fuic exalcacaincantu.quod dedic ei nomen quod eft fup<br />
|)enomen,(5cc. pariformapfal.cupmifkintic Vicrori fuper<br />
l prculanbus, quod paffione denotat, fubdit : Quam admirabile<br />
Mnomentuum,&c. Huic ec quod diciL Apoftolus: Tropter quod<br />
'<br />
\tDcus exaltauit fhm.covrcfpodct pfil.diccns: Kxahata efl Lirhijc fyl<br />
laba ha,vc ibide pacecSimilirer Dcuter. j i.a. vbi df , .Amiite cas<br />
liqus loquir. in quo loco li ccli,efi vocatiui cafus.vc eft manifcltu,eide<br />
przponir^hzc fyllaba ha Similicer Gen.2.a vbi df;<br />
Compkuitrjue Deus diefeptimo.vbi lifeprimo,e(\ manifeiieablaciui<br />
cafus;pponicur ei ha:c fvllaba ha. Ec fic m alijs coplurimis,<br />
& innumerabihbus locis. Ex qbus pacec,q, hxc fyllaba ha,no<br />
cft in Hcbraroaccufaciui, nccaliniiusalceriuscafus, vcdichi<br />
ci}. \>n apparec,q, hochabuic poftillacor abaliquo mmus futfi<br />
ciecer doclto in Gramacica Hebraica: lmgua:.Scd videdii eft,<br />
q.d fignificet hqc fyllaba ha in Hcbraica hngua,cum alicui dittiom<br />
prxponac. Ad quod fciendu,q, cu noiacoia,feu appcl-<br />
laciua m fppoficionibus ^poniincTmefigno vniuerfali,incelli<br />
guntfinditrcreter^pquocuq; vno quod illonoiepoffccappel<br />
larijVccudfjMagiiterveniCsincelhgifindificreccrdequocu<br />
que q magifter df;& ad venficadu cale jppoficionefutficiCjCj,<br />
vnus magifter venic qcunq,- lic llle.Sed cocingit fxpe q, intcr<br />
mulcos magiftros q. couen ific in aliqua fociecace,feu collegio<br />
ficaliq,s magifter nocior,vtpucadequofiequencius fic fermo E<br />
in cali fociecace, vcl collegio, qua dc ceceris magiftris pp ali-<br />
qua prcemineda officij,vel alicuius fingularitatis ad magifiru<br />
pcrtineds.Inquocafuin Hcbraicalinguacudf; Magitterve<br />
nit,fineadd;cione mcelligic de quocuq; indirferecer, ficucin<br />
linguaLatinafitcoicer.S^d cumadditin Hebrgoh^cfyllaba<br />
ha,huic dictibni magifler,tuc 110 vertficat'', nili de illo magfo<br />
notiori modo pdito,vc: dictu efl.Ica q,exiftecibusmulcisma<br />
giftris in codecollcgio quoru vnus cecnocior rone pdic."ta,fal<br />
fum eec dicere, magifier venic cu addicione huius fyllaba: ha,<br />
nifi illc magiftcr q. fiugif modo pditto decerminac^veniflec.<br />
Ec indceft qda ria giamacicahs m lingua Hebraica,q, nunq^<br />
nomini^ppno ficaddicio iftius fyllaba: ha, licecec^pprianoia<br />
varienc^ cafus. Cuius ro paccc ex diotis,g.a illud quod fignifi.<br />
catnoic .pprionoexigitahquod fignu pquoddiftinguatfab<br />
alijSjCu pii lignificcfp nome (ppniijnifi aliquod fingularc,m<br />
fl forte fumac qqiiocc quod elt alcerius ronis.Cocingic cn qfi-<br />
que q, pponit hxc fyllaba ha,fu pflue.finc hac ,ppria f ignifica<br />
tione,licut cV: in propheticis locutionibus qnq ; ponunt" plura<br />
verbavbi paucafufliccrent fm moducoem humanu.Ecifta<br />
fuiudiligcccrattcdendainexpolitionemulcorupaffuufacrej<br />
fcripcuread_habcndu vcru fenfumlicerale, ficuc Efu.y.cvbi<br />
dr :Epce virgb concipiet . In Hcbraicb addit"huic didioni virgo<br />
hcc fyllaba h 1 , quod non niodiceaccecionis cft, vc ibide Deo<br />
daccyidebic".His vifishocnomegiccich,in Hebraicofmfua<br />
plcna,&vcraactepcionen6fignificaccorcular, vndella.A- B<br />
benhazra q. incer c^ccros expolicores Hcbraicos ,pprius lice- p<br />
rafeqcur,ad ridiculu repucac diccre q, hic fumic gitcith ^>cor<br />
ciilacfeucorcularibus.hoceninimagispercinecadEthvmologia,feu<br />
allegona,qua fcnfum liccrale. vnde fecundii illu,&:<br />
ahos no mediocrisauitoricacis hoc nomcn gittith, lignificat<br />
infifm muficu fic dictu , eo q, fuitdatu ad dccancandu Obcbedom<br />
Gtthco,q fuitLeu'ca:&: ficgiccith,eft nomenadiedi<br />
uu,acfi diccrct m Latmo,inftfm Gcch^u.vei ideo forcc fccudu<br />
ahos lftud inftnimctu mulicu fuitintitulatu aGcth^o,eo<br />
quod DauidinuenitefijCu lubuicvitoriadeGoha,q.cogno<br />
minabaf de Gech.vnde i.Kcg.iy.c.^lpparuit virilkfpuriusafcendcns<br />
Goliath nomine , Tbiliflbetua deGttb : maximus.n.robur<br />
Philifthinoru,q, Ifraeh aduerfabatur.iefidebat in Geth: quaproptcrDauid<br />
inlamcntacionc Saulis,& Ionachcjcu dixilfec:<br />
Ouomodo cecidcruntfortcs,&c. fubdit: l^olite annuntiare Getb. z.<br />
Reg. i.c. q.<br />
d. illi robufiidc Gerh hocaudicnccs deridencdc<br />
fortibus Iiiacl.Vndcm memoria illiusmaxim^vidtorie^qua<br />
Daind habuit auxilio diuino de illo robuftiffimu Philifth.eo<br />
dcGeth,impoiuithocnomealicui notabili inftfo mufico,cu<br />
quo laudes Dco decanraucruc m recognitione<br />
t.ita: victoria:.<br />
&: fccudu hocaddif ifta<br />
fyllaba ha,ifti didtioni gittith, ad denocadu<br />
quod illud inftfm<br />
gittith.erat notius intei ali a iiiftfa<br />
talia mullcalia aharii fpeciciii,vti fortc,q.aaliquod fingulare<br />
inftfm gittith,noie crac nocius,&: cxcellcncius.refpectualiorum<br />
in fua fpccic,&: m cah cancabancur huiufmodi pfalmi.
A<br />
B<br />
fAlBiuth lahben<br />
(nom in<br />
iifumcnti mu<br />
fici , quud ln-<br />
t ttur lu<br />
pcr r.iorteLb<br />
pcn>veLproiu<br />
ticnmtc 1'p'en<br />
dida,liuc filii.<br />
aut litpcr mor<br />
te infipicntis,<br />
aut iocremcii-<br />
tumfiln)<br />
rudiciumdtH<br />
nuin duplcx<br />
493 Glof.crd.&Nicolai deLyra 494T<br />
a Infincm pr occnltii filij . Nec additur cuius , per cxccllenti<br />
am cit vmgcnitus Dci.<br />
b Occu/w. ^iuwaliaeiusfuntmanifefta. Dtiocrgofuntad-<br />
cctur ad purgarionc ,<br />
vel mouctur ad con- c<br />
ftrm'rur:& Chrifiiis vegnar,iudicat,adiuuar.<br />
$ Tbcodor.Syfhm8cruisquidem,Triuinphi!cnuicrriaite<br />
fili) inrerpretatuscft.Aquilavero.vicloneai^tori iuuen<br />
filij.-&' <strong>The</strong>odotioii,deflonda artate fibj. CoiKovdiffimcott<br />
doccnt,quod hic piYimus contmct viftona quam Dominus<br />
uetus.primus oCCultltt Iudxis q. genubus jpfint.vnde: Cxcitas<br />
cautiytin<br />
inuaret, Sccundus mamfo<br />
Ifrael,vtple>iitudogentiuih<br />
ftusomnihus. DuocnamfuntuidiaaDci.<br />
TCtoiftiw. b fideitde,<br />
Occukum,quod nunc<br />
j finemt prooccultis filii PfalmusDauid.<br />
agit,quodinapitado , r<br />
,(i,licunquede , iahat:e TScilicct Dei.vel ipfius Rauid, de quo natut c!> Chriltus.<br />
c ^Loquen.is<br />
go.<br />
a ^u-dabo. h<br />
mo Dci , id eft , pocna<br />
qua quifque, vel cxer-<br />
in pcrfona Lcdcliz.<br />
IX.<br />
^Quicuncme detrahattego.<br />
a ^Laudabo. b ^Quta in nullodeprouidentia<br />
dubito, led omnta recte aji fcntio: ttuiti<br />
quac trmere, & cafu .-gi<br />
puiant.<br />
c 5.* Jon 'n l ,alK'-<br />
Onfitebor t tibi Domine in to c<br />
to corde<br />
uerfioncm: velficonremnit<br />
cxcaxarur ad<br />
damnationem. Manifeftum<br />
autcm erit in<br />
vltimo, cum cuique<br />
rctrihuct fccundii mc-<br />
r,ia. Hiccrgoagitde<br />
humiliaducntu, qui crecatis ludxis profuit gcntibus : &de<br />
ro.'n ><br />
o\i3iudicatpurgando,conuertcndo,excxcando.<br />
P S A L M V S IX.<br />
QtOnfitcbor tibi Domiue in toto corde meo,&c. Propheta Ise<br />
tus pfaiht , quia cultura diaboli aduetu Chnfti deftruitur:<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
PSALMVS IX.<br />
Or.fitcbor libi Dominein tdto corde mco . Huic pfalmo<br />
pvaponitur rulis tituhs in Hebr^o.ai vicloriam aU<br />
j.v.ib tabbcn Tfal. Dauid.Ad cuitis intellectu fciedu,<br />
q, hecdittio
l
497 Gloford.&NicolaideLyra. 4 $,8<br />
& a tbcrtnt. Aug.Cfi<br />
dcfim ire in rebus ft-culi. Auerfos<br />
A af* '. annunciate inter gentes t ftudia cius . Quoniam 6<br />
"fhumiljpfjmitium,<br />
tnanfuc<br />
toinm)<br />
f quani<br />
ab iis<br />
r,iam non reliquifli.<br />
Fidelcs prouocat<br />
ad latulem pro-<br />
a
W>9 PfaJmus IX. 500<br />
|A qui pcr fraudcpcruenic ad vana l.ctiria , comprcbr-nfus e(t,<br />
\ illa dc I<br />
ctor.nonfinitabfccdertj<br />
a Cc^fl /uf*i .Cafiio.Vtldc fucuco ludicio poccil cotu acci-<br />
p:.Q_.<br />
ifi mdc fcictuc<br />
vcr.i iuc!;. ;: fncere,<br />
quia pcccatorfuiso-<br />
! us ci niiniigctur,<br />
cv inir.fcrmi ^oticrtcttjr,non-n<br />
en o<br />
riaeoruni t.uum pu<br />
s,vtqtiidam tal-<br />
;-t .<br />
Kc B.uilius . M/>-<br />
Baf-;i-s pcr Dcum<br />
jpruart .<br />
b (0 -rvt.i t> r p~c.<br />
Hicdican-<br />
Hn d apfalmatis,<br />
quali occulca lxtitia<br />
felos.<br />
ationi^qucnic<br />
n loco , fcdaf-<br />
; intrabonos,Cx:<br />
Catfio. PcccacorihuscumAncithrjfto<br />
fincm malorum pre<br />
dicit,quaiihocmcenm,fed<br />
tandem con<br />
ucrtentur nc in fuis<br />
gaudtant.Ininfcrnu<br />
ne ahbi mitcendos fe<br />
puccnc .<br />
c Taiientia. AuGiU.<br />
Patientcr.^ppter huc<br />
pciLue nuinor cric<br />
X)c.iispaupcrum,fc>li<br />
cet^ipter p.uicciam.<br />
cia faciens f<br />
Affechis.<br />
hic varrs dari obfecrat: nam Mcfes vic:e finefccerac. Alius D<br />
auc poii illum non furrexic, cogicandus ergo Girifius Domiii:is,quidicu.<br />
0.cmnidianciquis,egoaucdicovobis,&c.<br />
c Sc .v.t. ldctl,c:uciaticxpenantur, quodhomincsitulci<br />
fucrunt.<br />
TAmoi aniir.r. !> Tlt. fVfii hic a /iis,vel m iudicio ar> oirmibu.s .<br />
a comprehenfus cfc pes e< rum.t cognofceturdominusiurJi-<br />
:<br />
Secerccns n-.alosa bon 9. fH:c mmio,non Ioco,il-i atttein.cil loo .<br />
1lioc, b NonaDeo.proccd:t ijujd cruci;reos,fedabcis.<br />
, inoperibus manuum iuariim comprehenfuseft<br />
Pro qrutiOK operum damnatus nccnis exterinribus, Jllkcmeantnr de!ec1,;rit>ne iiK>;r fera.<br />
b Sc.l.cet exnomt neccatoj.es. lAug. Q^afi.ficut noB t ptobcueiui Deum h.ibere :n n,.titia.ita<br />
dcrut illus Dct.s ir icuiobum fenfunv.<br />
r -b<br />
pcccator. 'Conuertaimirpeccatoresin iiifernum,omnesgennfr<br />
l^clihocvideturcuinmahfloreiu fehcrtate,c iuii Iaborant,in<br />
fine tainen mundt non contemnentur paupej es .<br />
non in finem o^bli-<br />
tes,quajnb!iuiicunturDcum . Quoniam<br />
a 1 Aug QtrJ modc opus e.t ad fercncoi ma!c-:,,qui am voto fepaiati, donec firuliter feparentur& loco.<br />
J<br />
c ui erit<br />
p.uiperis, patientia pauperum non I<br />
in<br />
peribit finem.<br />
a 1Ad iud 'car.dum. TFancntii pauperum non peiibit, vt autem non peieat. b TSupereos,<br />
c 1Puius,nonDeus,Ucutri:iget Antithn.tus. d fAug Sedante. T Fei eum prarcipitentut<br />
in pectatum, damne tui,& de malo ip malum.<br />
d Fx irgedomine,<br />
t non conforteturhomo, iudicenturgenres<br />
a CalKliicccaito^qucdpauciiuili.&fancrivident. b Quir te, & ruam legein no'ueiunr .<br />
c mu.T. d A .t chtiiium. f Itt ruinarn illorum.<br />
in ccnipc&u<br />
tuo . confhtue dominetlegfs latorem fuper<br />
a Gentilitei viuentes. b C^anolunt efle fiiihominis, ideIr,noui,finrveteres.<br />
c Ger.tes iudiccntur.<br />
eos, vt<br />
fciantgentes quonhm hominesfunt. *<br />
Vtquid do<br />
f fO. a * Scilicct a tuis. b O^infi f.ibiro intellexctit.vel quafi fc:ens , vt doceret , qua: Rierit foluit. opporture<br />
cVfpicis. & finis tiibulaii,hccconfi'io,V[incendanLUidelIdciioadueiiius tui.<br />
minetreceiTilh ldnge, t defpicis iri cpportunitatibus<br />
a Amorc Dei.vcl piirlficatur. b Sp ritu. c<br />
in ttri-<br />
Itrrpii.<br />
bulatione. t Dumfuperbitimpiusince^nditurpauper, cdm- i 4<br />
Je 1 in<br />
crtul.Auercancurpeccatorcs infcros,omnes naciones,que<br />
Dc; obliiufcunci.r,quoniam non 111 finem obluuoni<br />
habcbicur modicus tolerantia , puiperum nonpcnbic m<br />
finem:tolerantia iullorum non pcnct in fincm .<br />
-;:Baijl.i J<br />
aupcrcscontritoscoidcincelligic, qui omnino<br />
fructum fuuni recipienc.<br />
d Exnrgt. Aiig.Pi ccaturfuturum iudicium.<br />
Caff Loqucns do fine i culi , propbeca profpcxic aduentum<br />
Antichntti.viidcquati tcrntusclamat,cxurge.<br />
^Thco.Mento ludios q.s inccrrogarec,que lcgiflacorcm<br />
hic<br />
1 1<br />
' *<br />
'<br />
f Ftquid. Auguft.<br />
Diapfalma, quia illi<br />
liccbit tanta faccre, tNottu eft d<br />
vc DC putecur fub- , niI .".'.P roP te r<br />
.<br />
. \. JuJlciu, quod<br />
diC quati vocemge- {CQlt,<br />
mentium, &. qucren<br />
tiumde dilacioneiti<br />
dicij.<br />
Caffin.Aumift.r*<br />
ejuid. Malailliusccm<br />
poris pcrcraclat.quo t xtemam, &<br />
rum tnmietate per- mfra.<br />
mot 9 d;cit Dr.o. Cur t P= r ' n *-<br />
rccctfuli , dii cardac<br />
fubucnirc. Quent,vc<br />
fimpliccs fanctosdo<br />
ccac. Hcce cur dcfpicis.vcvidccurgemecibusdum<br />
ditfercur, E<br />
vcl mod ico ccpore,<br />
fed opporcune,ica,f.<br />
'<br />
iemum -<br />
Puip fiipcrbit . *SeIa.f.<br />
g l.iccnditw pauperPul.3.<br />
comprchenduntiir in t difcerilti.<br />
conlilns (juiouscogttat.<br />
Aug. Mu-cprouidcn tcribulationirii<br />
Dci de malisope biu.<br />
racur Comparacioe tPropter fu-<br />
Malc eis vincula. a<br />
cogitationesfunt Cgita:ionibus. b Compichendetelanctos. 1$<br />
c Cui h 'c cSI Magna na Dei.utdefit ccrieftio.c^ adlit aduiaii) .<br />
prehendunturincdnfilijs quibuscogitant. t QUonia c ^ pcccatiumbon.ma - m XaS&ZL<br />
lauda<br />
piiperecutio<br />
1 7 gno ftud<br />
bontj fpei ne n funil , e .<br />
03fiDeuS 18 Infe. K .iclldo.<br />
b<br />
acccnduntf ad rcctc b rcombu-<br />
turpeccatonn delidcnjs anjmjeiu*e, otimc|uusbeucdicitur.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
l Cognofcccur,&c quia per effetlus iuslitix apparetpotefias iu<br />
diiijru Chriiii quan um aa iudicmm difcretionis .<br />
X Conucrcantur.H.f confequenter a&.t Dauid Je iudicio difcuffio<br />
nis,ijuod erit i fine tnundi, & primo dcfcr,bit hu.ufmodi iudicium,fe<br />
tundotempus ^imichrifii prsuium,ibi . Vt qilid domine.<br />
Circapi iu.um aicii. O %,-iScc.quod crit qua>,dv per fentcmiatn iu-<br />
dicis Chnjii detjcietiir in injerni p,ofundum,& cuiufmodifim iflipcc<br />
tatufs,fubdit.d.<br />
3 Onincs gc.&c./".i finc vit.t moricntcs ftne rcmediopcenitctie.<br />
i.t fia ficut mali punientur,itaboni pr&miabuntur,ideoJubii.itnr.<br />
4 Quo.non. huc tft,::> finali iudicio.<br />
5 Ooli.c.p.vtdctti' enim paupi rum obliuifci in prfenti,nb Uberas<br />
tos dc mdis prxfentis vittc, ium tamen poffit , fi d tmc recordabitur t<br />
quando eoinmpatientta remunerabitur. idev jubdiittr.<br />
6<br />
Pa.'/'d ftcut pi > fetc>itiam fiiuli, iudic:! ititiifii ibunt infuppli-<br />
xtctnnmjta iufli in vitam Mtrnam.vt ha ictur Matth. 2 . d.Et<br />
f<br />
quia hnc efl drfiUerabik uiiin, idcnpctit Damd .<br />
7 Exur.do.p potcflati m iudicianam fupcr aliot bomiries,ejuia ta~<br />
kspoteflaa auferetur in final; iudii lo.ideofubditur.<br />
^<br />
Ill.gen. ''cneralitir fme exccptione.<br />
9 Inc onfpeOxii uxo.Scd quia po>cjias iudiciaria data efl ipfi Chri<br />
jt;*t fti ra d> clum efl,ide p< bdnur.<br />
'o ( nnftitucdominclegiflacorcm fi.eos.w fciant,ientes,fci<br />
"ct'i Chriflum Lg flatorcm euangelicx ad mdtcandum eos,fccundum<br />
tftoitiuitur A&.io.f. Ipfccfi, qui conlticutuscft iudcx viuoruii),t\<br />
mortnorum.<br />
1 ' Vt fciant.'P( iexccpto Chrifio,qui cfl Deus,ct in homo,q iudicia<br />
apparcbit<br />
viuendu licut&per remr>ffaa<br />
hercfcs crcfcic ,<br />
SC<br />
,<br />
r<br />
vel imoii exat<br />
gracior eft muencio tu.aftuaunu<br />
vciicacis. Fornax ligna cincracaurum purgaC fic tribulatio<br />
,<br />
ncs ligna viciorum,^: aurum vit cucum,fic damnancur mali<br />
iuftifiluantur.<br />
JiThco. Concinnc hoc verbum.inccndimr, mxrcntibns<br />
dcdic,namqtiidoKrc afficiuntuc veluc quendamfumum,<br />
peros gemicum rmiccunc.<br />
h Quoii.imlaud.uur. Ideo fuperbir,vcl copfchcnditur,quia<br />
laudacur afuiSjimplecionedcfid.r onirh feufualicacr. fueV<br />
Aug. Adubnciulmguealtigant animasm peccatis , dele- c<br />
ctat.n. ca f.ccre , in quibus non folum non mecuirur reprtf*<br />
^<br />
^hcnfor,<br />
apparebit informa hutnanarin qua ludicatmfuit < o> am Vilttfo.iudicabit<br />
tamen aucloritutine pvr jormani dettatiS.<br />
II Vcquid do.Hic confcpiLiier uauiddcfcribt icpttt ^4>;tichrifli<br />
quoderiifinaliiudiciopr.t-ium.vbi primo ponitur Jinticbrifli perfe<br />
CMi,itjiLUudo eiws dcieilto,ibi.ExWgC dominc. Circa primnfcie<br />
dum,quod tanta eflfuiurapcrfecuno tcdcfis. tcmpore .Antichrijl>,vt<br />
ytdeatur dem eamdelcrmjji\ji pofjct ficri,quam Dau dp> AU.densin<br />
fpirtiu dicit. Vt quiddomine,cr 1. 1 . rcccdis tempvte ^i>iticbnfli,lo-<br />
. videtur enim<br />
quens dffufurp pirmodum prtcriti ratione prmdiila<br />
Dcus ncederc quvdammddod fidclibus quando non liberat eos cum<br />
pcfftt a tantis perftcntionibm .<br />
1 j Dcfpicisin opporcunicacib.in cribulationc.J/fof Mtmy/tfc<br />
tur Dews defpicercjanqu.vn rcm ndliusprctij,quos hon liberat temp<br />
re opportu>i>>,'jUod efl tempus tribuLtionis.<br />
14 Dum fupctbic impms.idcfl,,Antiihriflus,& loqnitur de futtt<br />
rof,er modum pr&fentvs propter cer titudinem propbctlx.<br />
1 5 Inccndicur p.\u.idcfl,populus Cbrifl.anui fibti inobediens crucia<br />
t,ir,omnigencrecruciatus,quod per incciidium dcfignatur in fcriptt*<br />
ra,& ali juos ad literam incendet ."_'.,<br />
16 Comprchenduncui \id ,'i comprtbendentur.-vndcin tranflath<br />
ne Hierc.iuXta H braicum habetut. Capiantur,f.^ititiihriflus,&fa<br />
tfllitcs eius,qui fecmdum ditta dotlorum antiquorum in mohte Oline<br />
tifulminabitur,&magnap.irs ndbxrentium fibi,de quo dicit .Apoflo<br />
lus.L.adTbc.z.b. Tuncrcuelahicur illciniquus, qucmdomi<br />
nus noftcr lcfus intcrficiet fpiritu oris fui,&c.<br />
17 In COhiQijS,Si.C.Quiaficut cogitabiit cruciare Chrifiianos,fic i<br />
dco crnciabuntur.<br />
1 8 Ciuon. lau.p. id efl ^fnticbrislus afibi adulantibus,qui dkitut<br />
homopeccaii,& iniquus.z. ad Tbef. i.a.<br />
Tom.j.<br />
r
tfx^uiift.<br />
coi Glof.ordia&NicoIaideLyra; ) o;<br />
J@ henfo,fcd ctiam anditurlaudator.<br />
A a Irxfue. Cafecundum multitudine<br />
a Non attend.t peccata. b Tantaeilua Dci.vcl ncijuit:a Antiihrilli. 1Q^1.<br />
c Aug. Ma^nmn e i lnilu.u uce vetitaris defeii.<br />
irxfuxnontqusret. No^ieftDeusin tconlpeclu-tiu.s, t j<br />
- *-<br />
a Alias contaminata;. Cogirationes, 8c confilia. c Aug. rutattjuod non iudUet Deus.<br />
inqumatar funt vfa: illius in omni tempore.TAuferuntur iua<br />
Aug.dicitur omnes rcgcs luperaturus.vt folus icgnet.St fedeat iu templo Dei, extoilcns ( fu<br />
praoiune.quodoclitui, &c dicitui Deits & cjuia rci inalas anesad illuc ciilmenvcniet,a
53 Pfalmus IX. 504<br />
Trcpter ^uimhdntt<br />
t uid<br />
irrpius deum. Aurmf.Iam icaque,&: de<br />
icio illointclligcns,& exakans d.t :;,propcerquod,idcft<br />
qtiid proricic tanca mala I cere,<br />
b Dixitenitn Deusin corde f-,&c. Senfus ifiepronuntiationem<br />
quajrit , in qua {ierracum fuenc , obfcuiacur.fic.n.dixic<br />
jrapius.Non rrquirec<br />
Dcus, quaiiDcuslaborem,&:dolo:e"con<br />
fiderer , vc tradac eos<br />
in manus fuas, i.quafi<br />
'm laborare , &: irafci ti<br />
meac, &:ideoparcac<br />
ne puniendoeos<br />
l.baret , &turbetur<br />
ira ficut , aliquando<br />
C r linmiiiK ritf<br />
a T Iam de vindicta. b frotentia. fludicium<br />
noferrononeffopuslim^.<br />
4<strong>The</strong>odor.Svmma.explanacius.Inquii-crur impietas eius<br />
vc inueniarur ipfe . Cum enim inquiritur, &c oiiend;tur,ifie<br />
peccatorperic.<br />
g Dominns regnabit in &tcrnum,& infcculum feculi. Hoc regnu<br />
Auertit iaciem fuam.<br />
domineDeuSj&exalcetur manustua, neobliuifcaris tpau- 1<br />
a fAnc'chiittiis. b *Cafrirrtsuit,noncredensDeum punitor. *<br />
l perum. t Propter quid irritauit impius Deum , dixit enmi iri \<br />
t fOctltiqnx ficio. b TSedtu. c TQjod fijpra fub linguaemsIa.ccdo.Vuod putabstDeumnef. rc.<br />
c corderuojnonrecjufret-tVidesenimciuoniamtuJa^borem, l<br />
a f Q^aliter tradas. b fAnticlKiiiuin,& complices . e / Hi?rc, vindicias.<br />
&tdolorem cofideras , Tu c tradas eos in manus tuas.Tibi fde 8<br />
a ^Au S-"^ en enJnr pauper eti omnibus cor:temptus,vt tu tantum f:s f^.-s eius .<br />
taCIUIlC IlOm.UCS UllfQui.i.<br />
b fCui moritur pater murdus. c 1Ergo. flnvi. d lotentirm ttiius pelTiim<br />
imulaca vmdicra nc i , rclf&Us c {\ pau p y O rphano tu eris adiutor. Conrere bra d<br />
c<br />
chiu !?<br />
rctjVtliralcacur.<br />
a , Infe .<br />
Auguft.<br />
9<br />
gracius ent pro concurrencibusrnalis,qc!<br />
veniet dcfrrucio An-<br />
tich.Tfro,<br />
ab hoc re-<br />
gnro peribicis gences,<br />
fcd p.tupereshebunt,<br />
quia detideriu m pauperum,&:c.<br />
h Trxparationcm cor<br />
dis. CAS. Vcl concupifccnriam<br />
, quod<br />
eft vbi ommbus viri-<br />
*<br />
b TInflI.d i<br />
pt rnattateum<br />
agere , & pcr confequens vidcbitur<br />
furgcre, quanao incipitt<br />
eum dciit ere .<br />
2 Ec wAz.&tc.i.poteflas tua adeum deiiciendu n,& percutitndu .<br />
l Nc ob.pa.diwifte/ido tos in .AntichriHi per\tcunonc,& fuoru.<br />
3 Propcer quid,&c. ^intichnflus fuU blafpbemiis<br />
contra eum.<br />
4 DixiC enim./d&i mea ad t>t<br />
puniendwn tanquam nefciensea,<br />
prxditlu m efl . Vel impotens ad me reflt ingcndum , & tamen non efl<br />
ita,ideo fnbditur .<br />
5<br />
Vides,f< Deus cuius oculis omniafwit nuda,& aperta.<br />
6 Quoniam iu.jhos infliget fantlU tuis ^ntichnflus .<br />
7 Conlidcras. diligenter ad pumendum.<br />
8 Tradas eos, fcilicet JLnticbrifiwm,& fatellites fuos.<br />
j)<br />
In manus mx.Jcilicet iuflitia tu.t .<br />
10 Dcrclictus cft paupcr.idej? populus Chriilianus.<br />
1 1 Oiphano. idefl, populo Chrifliano,qui ^tnticbrifli tempore vide<br />
hitur quaftftne patrc protegente,& malre compattente .<br />
ADDITIO I.<br />
12 Tucris<br />
In \>h].9.Confitebortibidne. vbi dicicur in poftillarAd cuius<br />
intellc6uirnfciendum,quod hecdicvboalmuc.Ticulus huius<br />
pfal.non cxponicur im Hcbraicam vcncacem,nec eciam Ifa<br />
nuiuspfalmi propric applicacur huic fenfui , iciliccrprooccuUisfilij,proucdicicur<br />
in poftill. Racio primi cit,nam fccu<br />
dumvcritatcm Hcbraic^ hnguc. h^cdidio, almutnonfi-<br />
gmficat occultationem , nifi pponacur ci hcc liccra,h,vcl,n,<br />
Kaquoddicacurnalmuc,velhalmuc,<br />
verc iitcciculus incer-<br />
prctaturdicendo pro occultis . Iccm filius in hoc citulo Hecraice<br />
pofitus non cft gcnitiui cafus , fcd datiui cum dicitur<br />
Jabcn.vc paccc fcienci vericacem huius lingu,&: fic pacec pri<br />
n-mm,f. quod ticulus huius pfal. non exponuur in poftil.fm<br />
Hcbraicam<br />
ceperint,maioribus atriciendos fupplicijs in die fccundi ad<br />
uencus.<br />
k ludicare pupillo,& hum.&c. Secundus aduencus manifefi*<br />
crir , fcd & nunc m occulcis ponicur , quia dc co nemo fcic.<br />
ApponacrTunc omnia mala finicntur, cum homo,ideit,auctor<br />
malorum cum fua plebe damnabicur .<br />
@ Infinent<br />
1 1 Tu eris adi utor. accipiens<br />
eos in manus tus. mifericordu.<br />
i ? Contere brachium. idcji .^intichrifii, dicitur<br />
qui homopeccati,&<br />
filius perditionis i.Thtff. z.<br />
1 4 (^ueretur peccatum lllius. id rfl, diligenter difcutietur nequiaa<br />
ipjius,anfit amplius vtilis udpnrgatiouem elcclorum.<br />
i \ Et non inuenietur.drf hoc vltra vtilis,co qu6d\ujficienter erut<br />
furgati,& flc lAntichriflus cumfuis deiicietur in ignem infcrni.ficut<br />
patcr proiicit virgam in ignem pofl debitam filu cafligationtm<br />
. Et<br />
tjuia tunc appartbit manifejtapotdtas,& domimum Cbriili,ideofub<br />
ditur.<br />
1 6 Dominus regnabirj&c.r/rwd potcflas eiuspoteHas eterna,que<br />
non aufcretur,& regnum tius, quodnon corrumpetur,<br />
vt dicitur Da-<br />
nie.y.d.<br />
1 7 Peribicis gcnces. idefl,tu jlnticbrifle, & tui complices,& quia<br />
boc ent adpetitionem fanclt>rum,ideo fubditur. Defidcrium pauperum<br />
cxaudiuic dominu$,&:c.f ywd/iter concludit Dauid.<br />
18 Iudicarepupillo, 6cc. idefl,propopulocatholico,&fidelu<br />
erit in quod extremo iuditio.<br />
19 Vc non apponac,&c. idef},^fnticbri{]us,qnieritbomopurus,<br />
licct permalitiamd Ixmoneobfejfus , propter quod oflendit Jetan-<br />
qnamfit Dcus t vt dicitur 2. ad Tbcff.z.b.<br />
PSAL.<br />
Hcbraicam veriraccm . Secundum pacec, nam liceclfapfal.<br />
falcem pro magna fui parcc (it applicabilis duplici iudicio h\<br />
lij Dei proucpoftilla.dicic, non camen Pfalmiftainhocpfal<br />
mocradacdehuiufmodi uidicioq uacu ad cius occulcacionc<br />
fcd pocius quancu ad cius iufticia, &: poccnciam atque mani-<br />
feftatione, vt patec diiigcncer incucnci , vnde impropne df.<br />
Tro occultis filii. pocius cnim debuiiicc dicere : Tro mduiis filii.<br />
vnde melius vf riculus cxponcdus , f. vc incelligatur ha?c ditio<br />
almuc fecundo modo , f. prouc iignificac iuuccucem fcu<br />
adolcfcenciam , fccundum quod in mulcis locisfacraefcri-<br />
pcurar accipicTalma pro adolefccntula, &: clem pro adoleicc<br />
tc:vndc&: intitulopfalm. 4t.dicl:iociufdem lignificationis<br />
ponitur,fcilicctalamoth,&: exponicur lbidc^) iuuentucc,fm<br />
Hieronymum, quam fencencia ibide fequicur poiti<br />
lla . ldeo<br />
fmhoc fcnfus pdi&i ciculi eric calis: Victori in iuuccuce feu I<br />
Tom.3. r 2 adolefcencia
'<br />
co?<br />
Add,ltlO.<br />
adolefcentia filio pfal. Dauid,quamfignificationemfcqu<br />
do ifte diuiditur in duas<br />
pfalmus partes fecudum , quod du-<br />
matcriam videtftr habcre , vnam fcilicet pnmordia-<br />
{)l-cem em,& figuratiuam,& aliam principalern , & fe-<br />
figuracam.<br />
cunda ibiiT irauit in iu dicio.<br />
Primapars, qiueeft primordialis tra&at de vi&oria DauidVquam<br />
habditcontra Goliam , vthabetur i.llcg. 17x111<br />
imterix proprie applicatur titulus, fcilicct iic ; Vitlortfilio in<br />
adotHfientia, bQpCttdicore.-Iftc pfal.artribuirur filio, quifuit<br />
vicior in adolcfcentia fua,f.Dauid-yridc vcrba huitis situli #<br />
prijffimcadaptantur huichiftofix, non folum rcaliter,f-d<br />
etiam vcrbaliccr . Legiturcnim ibi, quod cum Saul yidiflct<br />
Dauid cgrcdicntcm contra Phihfth.rum , dixirad Abncr:<br />
Cuiusfiliuseftiftepucr,vbi in i habc ur, iftc Elem,<br />
qiubus verbis prardicius tituhis propritrcorrcfpohdet.vocaturenim<br />
vtrobique victor ifte,f. Dauid filius.& Elem, ideft<br />
pucr.Circaigitunftam matcnam primordialera pnmo Da<br />
uid reddit gratiaru attiones Debde ill.a victpna,dtcens: Con<br />
fitcbortibi domine,&c.lt*bor, &exultabointe . Confequenter<br />
cxpnmit bencficium , quod a Dco habuit in eadem vi&o-<br />
ria,diccns .-.Inconuertendo inimicum meum rccrorfum,f.<br />
Goliam,&etiamindebeilariane feutuga fuorumcumdicit.Infirmabuncur,&<br />
peribuntafacictua,f. Philifthijm .Et<br />
quia h.ec vicioria Deo eft attribuenda,ideo dicit: Q^oniam fe<br />
ciftiiudiciu manifcftandum.
s/ Pfalmus X. 508<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
a Jnfinempfal Dauid prophcrx docctis refiftcre hereticis.<br />
jc<strong>The</strong>od. Huncpfalmu Dauid dic-buic,curn ipliim infe-<br />
querec, Sc admoncretur ab aliquib. vc fuga falure q uxrerec.<br />
Congruit omnibus , qui iniuria atriciuncur , $c m Dco fpcm<br />
collocac. Infcribicur<br />
h auteminttne, vcqui<br />
u prxdiccionem con-<br />
tineac iufti ii.dioj<br />
Dci,& pcrna? ncfarijs<br />
hominibus infhgen-<br />
d.r.<br />
h * Hilar.&: Caff. In<br />
>n Saraccnos , >V_ ma-<br />
lecredenccsicnbirur<br />
[jcEufeb.Eft aucem<br />
diccre cum<br />
pcrfccli<br />
B.Paulo. Quis nos feparabic<br />
Chnffi?<br />
a chacicace<br />
><br />
b _<br />
tlnfinempfil.<br />
Aug. Refpondec hxrccicis, qui fe mcntiunrur here Chri- D<br />
ftu, & alicsadfeabecclcfiacrahcrevoluiu. VnustTronscft<br />
in quo pfido, qfio moneus tranfirc iint<br />
quall muJti Chnfri?<br />
Vc],m vos,mowes per fuperbiam, p:;Gccpennacus vircuub.<br />
&: pccpciSjfedhecnon finuncad vos cialirc,quiahabcodo-<br />
Dauid.pfal. X.<br />
1&go.<br />
N diio confido ,<br />
a<br />
fEcceincrepatio.<br />
quo a<br />
fA tuOjiniQ.<br />
modc> dicicis ani<br />
intcllectus quem nos habemus.<br />
auis"quali<br />
c f Qui in alto mdiiicat, vjI<br />
initabilis lum.ii nanfeo. IVelmontes.<br />
b m b TAdChriitunijijui ajnidnoscit. fEmmcntia<br />
me. me?.tTrafrnigra<br />
1 mob nte,ficut pa<br />
a f Qu^hus hoc,&;quate,vel,ideo in Deo fidenduin .<br />
fer ? Quoni^m ecce peccatores t intena<br />
TVcrfusfr detorfemmadvumerandasanimas. b fParara in cotde<br />
habet uenenola uerba.uel in<br />
fcripturis fubtilem.ut libi uidetm.intelle<br />
ctum habuemnt, c *Jn receptaculo mentis.<br />
deriint arcum,paraueruntfagittasfuas t inphaVetra, vt fa-<br />
a fCunifenfetintlenon pofTc conuinci,lumincecde&:obfcuratopioptermultos carnales,& impe<br />
ritos homines. b fAltf litera.inoblcuraluna.<br />
b<br />
d ?fttentinobfcurorecl:oscorde . Quoniam, t quepeifeci<br />
S A L M V S X. e<br />
hominem,vt<br />
J^domino con. Auguf de ha?reticis,qui catholicos<br />
in fuam volunt conucrcerc prauitatem<br />
Aug.Indominoconfidoquo. Adliteram poceft<br />
legi de dicit<br />
paffionc,& Ghnftus fccundum<br />
folet concra cerrorcs Iudxorum .<br />
In domino confido,cu pcccanres volunc fagiccare re&os.<br />
In obfcu.lu. idcft replcta peccatonbus fynagoga .<br />
c Deftruxeruncjudaji.<br />
><br />
Iuftus,qucmdeftrucoremlegisconcemncbanc.<br />
hlius hominis in<br />
Dominus in tcm.vcrbum in homine,vel<br />
Olio.<br />
In pauperem.quem fufccpit,vel proptcr quem paiTus.<br />
Palpcbra:,apertio , & opercio oculorum mors,& refurrc-<br />
6tio,vbi probauit difcipulos.<br />
Incerrogac.iam de calo regcns ecclefiam.<br />
Od ic animam.cur lfta fk doccc.<br />
Pluicenim,&c.<br />
NlCOLAVS DE LYRA.<br />
P S A L M V S X.<br />
Augu.<br />
N domino,&c. talis titulus in<br />
Huicpfal.prfponitur He<br />
br&o.AA vicloriam Dauid. In tranflaiione vero Hie. iux<br />
ta Hebr&um duitur: Victori Dauid. & efl eademfen-<br />
telia. Exponit autem dupliciter.Fno modo.cfuod Dauid fecit huc pfal.<br />
ad laudem dei viiloris , vel , qui dltiit Dauid viiioriam de inimtcis.<br />
^ilio modo , quod Dauid fecit burtc pfal.dvcantandum a Leuith c
f prokibunt,<br />
vciexplorant.<br />
fPiotubitcxa<br />
niinat .<br />
t S: impitim ,<br />
& diligcriteni<br />
ini
'<br />
p Pfalmus XI. 1 *<br />
J<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
Tro otla. CafT.Pro odaua,quia hic petit propheta inicjrare<br />
mundi defirui,vrad ventate pronnffionisfucurarpueniat.<br />
Aug.Ocbua pro dic ludicij.ficuc m fcxto pfaim.dictum eff.<br />
a / jfnfw pfaimus<br />
Dauidprooclaua<br />
*c <strong>The</strong>odorec Jncufat<br />
eos, qui ipsu mi<br />
mico Sauli produnt,<br />
quique fignificant,v-<br />
bi ipfe Dauid degat.<br />
titulu habet de ociaua,<br />
tanquam de uiffo<br />
Dei iudicio mentioncm<br />
faciens , & in fi-<br />
V<br />
Cin<br />
rUfte l<br />
) UUUCUUUUU> nor,bu<br />
s Kfe<br />
culis futura fit .<br />
PSAL. XI.<br />
b ffi?k& Muum tne<br />
fac.Kcuocat<br />
autc<br />
a falfitacib.fcculi<br />
ad eloqa dci<br />
S*S, ^S: k ,<br />
^nUmdetcT.<br />
r Ca(T. xponit,qux ci-<br />
tln finem pfalmus Dauid pio orfhua. XI.<br />
<br />
a ^Veritas vna,fedinhoniinil
5 13 Gloordin.&NicolaicleLyra; 714<br />
a Tonam- confolacioncm paupcrum,<br />
b fiducuBter. potencer,cui nil refiftic,<br />
j Tbeodor. Symmacmanifrftam falutcm perficiam ,<br />
Eloquii inim p 0BaW# aug;. Non djcit,quid:fcd iciendum, cft quod ad pau<br />
"ft\ .<br />
fa "<br />
peresconlolandumpe-tinet.<br />
jvtuihi. ? . c Eloquiadomini. Caf. Contra malafcculi Chriftusaparrc<br />
tP . nam in famifTus,CuiU5<br />
eloqilia<br />
juw , illa q* vcra fun r inipiorutn<br />
ab.t,(vel Do- V<br />
f f<br />
iJ eft.fcruabo d Capa. Caflio,Con<br />
fi.lelem ab il- rra hoc, qiiod fupra,<br />
lo, quitendit vana lociui fimc,<br />
eibqueos n,e<br />
Exammaium. con<br />
JHUgunt pro<br />
illaqueabit c(j rra labia dolo, in tor.&<br />
loqnetui pra cor,l.fnt%<br />
B f Septup! m, Augu.<br />
Co, ideft Dcus Pcrfc^ vcl pe,- f ' cp<br />
ttiebltur caiw r r -<br />
fam panrcrjs tiformen fp.ntu ver<br />
Chaid. inrer bum nitct. fcutcet<br />
pr?tatur P- pe r pierate,& timo-<br />
V m redeptiQ rem ,&ca;teraduna.<br />
nem populo ,<br />
,<br />
nlco,&impis. vcl,purgacum perfc<br />
teftificabor<br />
ptuplum,fcilicetpef<br />
pcuraeconfuecumeft.<br />
g TuDomine. Caf. Vcilitatemdiuinorum cloquiorumad<br />
dominum fcconuercens oftmdit.<br />
j<strong>The</strong>odor.agenerar!onehac,&!n arccrnum. i.pr.xfentis<br />
gcnerationis laqueos etfugiemus, & &'terna; falutis compo-<br />
teserjmus.<br />
i flefu.non intVrui,. b fAug.doccndo. fNop qoafi fcrita: , M-harifsi , fed tanquam poteftitcm<br />
habcns muttadi.Bc addendi.vi auftor Irgis, fQuod non in feruis. c f Hic prophcta.<br />
mis.tPonaminfalutari, fiducialiteragamineo.Eloquiado- j<br />
*> a fSinc<br />
b<br />
toriuptionefunulatiom.<br />
tEloqui per<br />
tnbulationes probata.<br />
f c INihil ter;aiitatis habcns. ,<br />
c<br />
d<br />
batum *<br />
minieloquia + catta,argentumtignccxaminatu,pro<br />
a fldcit,aii:iia,gen:tiuuspro ablatiuo more Grzco. b fEt odomine tu.non ipli nos.<br />
c fSuprademalis.Difperdat dominus vmuerla labiadolo.<br />
f terra^pur^atum feptuplum . Tudomincferuabis t nos,& cu- * vencilatoreft impio q<br />
g a m.cdc bonis.quod
'<br />
5y Pfalmus XII. 6<br />
nem pauperum. Et fiducialiter agam in co,id eft, potentia-<br />
liter, quia nihil ei refiftet. Confequcnter dicic : Eloquia domi-<br />
ni, #r.ortendensquodcloquiahuius faluacionis funtcon<br />
tranapraedictis, vtdictumeft. Suntenim quafiargentum<br />
ignc examinatum, purgatum, fepcuplum , id eft, pcr, fepti-<br />
formemfpirirumpunficacaacque rutilantia. Quiacamen<br />
aduencus huiufmodi autoris veritatis non ita de propinquo<br />
Pfalmiftaprofpiciebat , idcirco petebat a generatione falfi-<br />
loquafibi contemporanea<br />
cuftodiri & feiuari. vndedicit:<br />
Tudoniint fcruabis nos d geKerationehac : t vt magis oftenderetfe<br />
indigere tali cuftodia,fubdit.i>ztfVfH>Ki'.atis d filijs hominum. q.di.cxduobusmaximeindigemus<br />
cuftod.a tua. vnu m eft , quia aducrfarij funt aftuti &: foliciti<br />
COntra nos , vndeincircumituambulant. Secundumcft<br />
quod funt multi numero, vnde &: fi non effeni valde timen<br />
di propter eorum mulcitudinem , &:c.<br />
R E P L I C A.<br />
In pfalmo, Saluum mefac : modica eft diuerfitas , quia ex-<br />
poficio poftillatoris cft de fingulari calu. Burgenf. aucem gc<br />
neralicer exccnfa.<br />
ranc,& hac de caufa magna cum flucia loquebacur. Ea vero _<br />
qux de Abfolom, **<br />
acciderunc, poft peccacum excicerunc, &:<br />
propterea lu&us & gemitus verbis connexus eft.<br />
Caf. hxc prima pars eft de dilationc aduentus eoqueftio.<br />
ic<strong>The</strong>od. Procrartinatione auxilij, obliuioneappellauit,<br />
rogat autem ne om-<br />
a Jlenitudinem fcilicet ternpoiis<br />
vel confummationem ztetnz nino diuina prouiden<br />
beatirudinis. b Diriger.s. c Chrifti vel prophetsc.<br />
tia deftituafT. &: more<br />
llnfinempialmusDauid XII. excandefcentium &: ,<br />
b rniln<br />
Ideft,prxfentiaincarnationis fubtrah s. b Aug.id eit,diffcr<br />
mc ad eft<br />
inteUigendii iplumfpeciatitei,qui fapientiaiSc tinis. c Vf- eos qui oftenderunt<br />
cjue Cum tenerit picmtudo tcporis, 8tc.<br />
ad tepcris plenitudinem. Cuin Cenerit plcmtudo tcporis, &c. VidctC nolctium hoC<br />
Squequo dfic objiuifceris me in hnecm ' didum pofuic vfque-<br />
Gaiat.4.d. **P*k , quo auercis faciem<br />
.Nendas.nim^notmitui b Picfentiifih, suehotbus v.dendaeft. 3 ^^ ><br />
meabhuma .<br />
viqjquo auertb faci e tua a mc? Quadiu } is vchlls oracionem<br />
conatu Le<br />
pfalm.faLlus efl a Dauid ad laudem Dei viftoris fuper omnia , rel qui<br />
>b\ prnflat viclonam. De materia autem huius pfalrn.dicit I{a.Sal. quod<br />
c| faclus e^ldc qn atuor regnis per quA affligendi erantfilu Ifrael.Trimii<br />
eji regnum Babyloniorum,quod deftruxit ciuitatem Ierufalem & tem<br />
plum & captiuauit populum fub T^abuchodonofor rege , vt babctur<br />
4'1?&'4 ? tccHndum eft regnum Terfarum,fub quofnit prehibita re-<br />
xdificatio templi vt habetur i. Efdrx^.Tertium eft regnumGr&corum<br />
, per quod fuit pofitum idolum abominationis in templo y &populus<br />
occifus & compulfus ad idololatriamfub .Anuoiho regt, vt habetur<br />
l.Mach.i. 2.& $.Quartumeftregnum I\nmj>iorum,pcr ijitod<br />
fuit iterum templum deflruclum & ciuitas,&populus captiuatus fub<br />
Tito & Vefpaftano imperatoribus.Et aprima affiitlionefuerunt libe<br />
rati filij lftaelper Cyrum, qui remiftt ctptiuitaiem dans ItcenVctm re.tdificandi<br />
templum , fecundum quod habetur i. Efdr& I. *A fecund*<br />
vt habeiur i , Efdne<br />
per Darium, fub quo confummatum efttcmplum,<br />
6. U tertia<br />
per Macha. U quarta expeclant itberari per rcgem Mcf-<br />
ftam.Std iftuddiclum deficitin duobus .Vnum eft^quiafupponit fal-<br />
fmfcilicet Chriflum venturum: & quod dcbeat terminayi ifta capti-<br />
uitas Iuddiorum , qute vfque ad finem mundi durabit ,fecundnm quod<br />
dicitur jimos i.a.Supcr cribus fcelcribus Iuda &: fuper quartu<br />
non conuercam, quodfic exponii.Vno modo,quodlicet fcelcra tria<br />
propter qu incurrerunt tres primas afflicliones fuermt eis rcmiff<br />
quantum ad hoc quod liberarentnr, non tamen quartum fcelus , quod<br />
fiiit venditio & occifto Chriilkpropter qutfim in hac captiuitate,re<br />
mittetur eisfic quod ab ifta captiuitate Lbercntur. Secundum efl,quod<br />
dicit<br />
M O R A L I T E R.<br />
I<br />
Pfqucquo domine, Pfalmum iftum literalitcr expofui de<br />
quatuortribulationibus Ifraclquas prxuidit Dauid,fciliccc<br />
abAffyriis,Acgvptns,Cald*is,&Gra:cis,quarumtcrminatiotiem<br />
Dauid pctiic<br />
in hoc pialmo.<br />
Moralitcr autem pcr iftasquatuor tribulationes poffunt<br />
ntelligi pafiioncs quatuor pnncipalcs, f.fpcs &: timor, gaudiurn<br />
& tt ifticia, rationcm multiplicicer pcrcurbantcs, Spcs<br />
malc cleuans qu dr prartumpiio . Tmor a virtucc deiicics<br />
qui<br />
formansc<br />
Quandiu. Caff. Magnusardor fuftinencis,dicit deeffe con<br />
filium, vc videndi mitigec aftetfum , quando magna anxietas<br />
eft concupifcere bonum &: diucius fuftinere,crefcic deftderium<br />
in dolorem,quia fpesprocrabicur,<br />
Con.<br />
dicit populum Ifrael grauiter afflicluma regno Terfarumqttodnon<br />
eflvemm,quiaillud regnumremifit captiuitatem Babylonixvtdiclii<br />
eft,& permifit filios Ifral habitare in tcrrafuapacificb & vti legibut<br />
fuis . T^ec illud impedimentum rexdificationis templi fuit d regibus<br />
Terfaium,vt dicit I\a.Sa.fuper i.Efdne,fed d Samaritanis ,quibus<br />
fuit conceffum , quod non pcrmittercnt ciuitatis raedificationem : &<br />
fub hoc prxtextu prohibuerunt re&dificationem templiplus facientes<br />
quim eis mand.itum fuerat d rege .Vnde& poHea confimi atum eft<br />
templumfub Dario rcge Terfaru m, Et ex dccurfu i . Efdrx & Ts[ehemi&<br />
apparet,quod regnum illud traiiauit Judxosfatis humane : propter<br />
quod dkitur Ei^e. I . quod Hiud regnum dcfignatur per faciem hominis,<br />
quia iliud regnumfatis humatte fillos IfrultraClauit. Sequendo<br />
igitur dUJum I\a.S a.in parte dmittendum eft regnum B^manorum &<br />
regnum Terfarum rationibus pr&diftis,& loco ipforum efl accipiendu<br />
regnum ^tffyriorwm, quia capuujuit Ifrael tempore Ofec: vt habetur<br />
$.I\eg. iS.Et rcgr,um ^icgyptiorum quod affiixit regnumluda tempo<br />
re loacba^uem Tbarao l^echao yintlum mifu in ^iegyptum, im-<br />
poneus terrx tributum magnu m,vt habt tur
f :in\itMtm<br />
:onem.<br />
?.. ,*r.<br />
;<br />
J l<br />
7 Glol.ordin.&Nicol.dcLyra. ji 8<br />
@ riw.Attg. Cofilio no cft opus nifi in aduerfis,i. quado ero<br />
A tnaduerfis.-veleft refpectus, radiu auertis quadiu pona con.<br />
B<br />
i.i llJnte tna<br />
idcft.cum li<br />
bcraiijwit mir)<br />
vtniti ponat quifqj, cotiliu ia aia vt operctur mifericordia:<br />
nec eu dirigec Dcus in fine,neque det ci plcna fui notitiam.<br />
a Ttr d.cni. Aug. concinue:vel diem,pro temporc quo vulc<br />
exui dotensprecanf-<br />
De diucrlis , nt qui anxius e(V<br />
que.rcerna.<br />
b yftfue^uo<br />
txakabi. a<br />
Cafiiodo. Dicitquia b<br />
antcaducntumCbri c<br />
ftidiaboluscapciuos<br />
tcnebat homines. d<br />
Vcl fuper me, id e<br />
eft,<br />
meam credulicace , f<br />
meos, ne<br />
quia toto orbe coli- ponamco<br />
g a Diaboii<br />
a<br />
niiliainanimamea,tdold'rem in cordemcoper l meilluminarcfedne<br />
a Abfolutc id eil pcr lingulos<br />
dics. b Id eit diabolus ucl tariuli confuetudo. c Cjntra , aucrtis.<br />
die^m ? inimicifs<br />
Viquequoenltabitur<br />
meus fuper me ? Re c -<br />
b Cordis ne dclecratione pca;i claudantur.<br />
inimicusgaudcar.<br />
1<br />
i Spcraut. Caf.Et ii fc-<br />
*<br />
a Contra , jbliuifceris.<br />
ftinat , tamcn patieni<br />
fpice , & exa a<br />
udi me domine Deus meus. Illumina ocu b<br />
los eft:quia&fidiffercut<br />
| '<br />
a Fcrconuipifcentiamqua ex merit. b Criminali. c r-cce timendaet infultatio diaboli. urmuscft ltlipc, & in<br />
vnquam obdoa<br />
1'<br />
rmiam t in motte , nequando dica l<br />
t f*? u<br />
olus qui infiiltat dum capit. b Nec peraliiimicchocelt,<br />
c Nequando dicat mi.&c. '<br />
ius iam vidcns cx-<br />
llitat iuiat qucm carnc vi-<br />
Quia d Diabolus&angelieius. 8 J^ dcfiderat , Vlldc<br />
tur, &quialicorbis<br />
interit, plorat.<br />
#Thcodo.ha:c&:<br />
nobis dicere,diuma-<br />
que ope femper nn<br />
plorarecouenit,qui<br />
a diabolo bello petinV<br />
R r '<br />
Caf poft<br />
conqueftionem ora-<br />
f Oculi obdor. Caf. quando fidei Iumine fepulco,carnali dele<br />
ctacione clauduntur.<br />
g 1h morte. Caf. ld cft, in peccato quod fit in fpirrtumfanaum<br />
de quo Ioannes:Eftpeccatum ad morccm,non pro co<br />
dicovtquisorec.<br />
b sciricctquanJiuponam.<br />
h Exultabunt. Aug.<br />
Non folum propter<br />
inimicifsmeu's,pra:iialuiaduerfuseum. Quitnbulantme, 9 & ^1 bonadata dia<br />
De ibbilitate fidei . b Quali illi tribulanr. c Nondc mc praifumpfi. tO ^j^ q^ DtiuS QUCte-<br />
1<br />
h exultabunt fi t mrftus fuero : egd<br />
autem in mifericordia tu c<br />
a ' l batur.<br />
a Dc aduentu Chriiti. b Vnde. c Iefu: qucmmentc luturum confpicio. d Aug. Corde. ti<br />
Aue qiiiajtiim iionmoietur , nonfibidat: Cafl.cordis la:titiaquodadcontemplatiuam uiram pertinet: i> .<br />
a<br />
i fpera<br />
ui.xulta b<br />
-<br />
Spiritualia.<br />
b<br />
1<br />
k no ^ qi bona tribuit mihi , & plalla<br />
tio, vt illuminetur ne ccdat fraudibus inimici,qtti in mifericordiaconfidit.<br />
,<br />
Rjfpicc.Aug. Mitte quem miffurus es.<br />
d Exaudi. Caf. pro omnibusproquibus generalicer pecit.<br />
c Iilutnina. Caf.Si non corpore v idcan ius, vel mente.<br />
* <strong>The</strong>od. Nodc calamitatum circundatus vcluti quoda<br />
fomno merore detineor: ii vero tui auxilij lux affulferit cala<br />
mitatum noctem diffipabit,& mafticiar fomnum fcdabit.fi<br />
autcm opem diffcres,vereor,vt in mortem fomnus incidac,<br />
nam mejor cogitatjonibus fortior factus fuerit.<br />
fcBaf.Oculiilluminandi propheta? ofcurati concupifcen<br />
tia Mortem autem fecundam mtelligic.<br />
4< TtlCO. Neinimi-<br />
bit cor meum in t 1'alutfri,tuo, canta bo domi ,4 ^hocf*<br />
b Cum iAS.... . .<br />
gaudiogratiasagain. Opcrc. Actiuam uitam.<br />
l<br />
m nomini dni altifftmi. 16<br />
f Oculi<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
1 Dolorcm in cor.id cft, omni die^ quia de deftruclione ciuitatis<br />
Icrufalem & templi dolebant quafi continue.<br />
z Vfqucquo exaltabitur. id cft, Antiochus qui per fuperbiam<br />
ita fuit eleuatus vt , vidcrctur tibi quod habercc pelagus ad<br />
lter agendum & cerram ad nauigandum prbptcr mentis cla<br />
t onem, vtdiciturz.Machabaro 5.<br />
5 Super me. quia populum Ifrael affiixit & nimis fuppedita<br />
uic,& ldeo propheta fubdit.<br />
Rjfpice. oculo tux mifericordiar.<br />
Et exaudime. liberando a tanta tribulationc.<br />
Domine. per omnium gubernationem.<br />
Deus. per creationem.<br />
Mcus. per verum cultum &: fidem.<br />
9 Tyunqxam obdormiam in morte. mortalis culp,& per confcquens<br />
in mortem gehennx fradus 4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
impatientia&defpcratione<br />
.MORALITER.<br />
2 yfquequo exaitabitur immicus. id cft , diabolus mc tcnens<br />
captiuum.<br />
8 lllumina oculos . Hic oftenditur qualiter dita tribulatio<br />
terminetur,cum dicitur.///wiw^ oculos me.\d eft,intelledum<br />
meum &c affectum lumine tua? gratia:.<br />
9 K(e vnqnam obdormiam. id eft,ne moriar in fomno morta<br />
t<br />
lis culpar.<br />
A D D I T I O.<br />
10 7{e-<br />
Inpfal.n. Ffquequo don.ine. vbidiciturinpoftillatDc materiaautcm<br />
huius pfalmidicit Rab.Sal.Expofitio Rab.Sa.in<br />
hoc pfal. non eft literalis , ex hoc enim quod prophcta quatcrrepctit<br />
petitioncsfeuconqueftione
5'? PfaJmus Xlll<br />
r utcm tertfo ecnqueritur , dicens ; Quandiuponam confdia in<br />
.vun.amea. prophcta oftendit fecfrevaldeanxiatuminanima<br />
dJdolorofum mcordeex vehemcntia timoris qui eft<br />
de malo futuromam fecundum Philofophum in i.rheconV<br />
cr.Timor confiiiaciuos faeit . Cum aucem quarto conqueritur<br />
, diccns . Vfquequo exakabitur intmicus fuper rne 1 oftendit<br />
feafftictum ex exalcacioneinimici, qua inter cctcras preffu<br />
raseft valdehornbilis. vnde Dauid dicebac. 2,.Reg.24.cap.<br />
Inddamus in hianus domini,& non in tnanus bominum. Vndcine-<br />
lius videtur d.cendum ad litcram fecundum gjo. fcilicer, q,<br />
ptopheta iii hoc pfal. m perfona antiquorum pacrum quali<br />
dedilauone aducntus Chrifti per quem fucura redempcionemexptccabancconquericur,vel<br />
m perfona fanctoru moderno-<br />
P S A L. XIII.<br />
Ixitinfipiens. Caf. Incrcpacio Iudeprum,.defcripca<br />
eorum malicia.<br />
5 2<br />
dcrnorum fecundum Chriftiaduentu defiderantuim, iuxta<br />
iUud Phil.t.d. CupiodiJfhii&eJJccum Cbriilo.vA pocius fecundum<br />
vcrunque reddendo fingula fingulis . Cum aucem<br />
dicic:. Wpicc & exaudi me. peticilluminarinecedac fraudibus<br />
inimici confidens in mifericordia Dci , quod exulcabic<br />
mfaIucarifuo,&c,<br />
R E P L I C A.<br />
Si milicer in pf.il. Vfquequo, poftillacons expofitio eft de<br />
tnbulacior.ibus ifrael ad liceram. Bur. de tribulationibus fi-<br />
deliumperallcgoriam . Liberacioenhn populi Ifhael a cribulatiombus<br />
corporalibus & temporalibus eft figura libera<br />
tionis fidelium acribulacionibus fpincualibus.<br />
laefi.Subdiciautem Ducisinfaniam fequutifunt.<br />
* Bafil.In templo enim cordis fui impiecatem ftatuerut.<br />
b Dominus de ccelo. Caf. Scdindeinc\ciifahilM nniaHomi-<br />
,<strong>The</strong>od.Hicpfalmus, 1<br />
nfinem,tend.t.qu Iade Jmvtb^iU^^^^SS^^^<br />
hE?auT cx S mCnCUm^ ^ dC Sennach^ui * ThcSimik his eft verbis<br />
cu<br />
q Ab^^^&fi^<br />
DliiptlCIIluu II j tX 4-jLi~ Jr, , m _,<br />
, ;,- u ^-a.- bodomom & Gomotr<br />
a<br />
,<br />
Dirigens. b Cnriih vel prophetz . .<br />
, .<br />
iusZcloJofiarogate,<br />
U :ccumo
y* l Glofordin.& Niccl.de Lyra, P 2<br />
@ * Bafi. Dcushomincm fecit rctum,& vcilem libcro ai-<br />
A bicrio , fcd pcccato omncs defecerunt tacn imitiles.<br />
a sepulchrum.C3ff.ita. inuulcs alijs facti.quia guccur eorum<br />
cft fepulchrum, &e.<br />
$ep/cfcraw.Cafl!Dicuncurhicresverfus,quifuncvfqucad<br />
fcciidam diuifione ,<br />
ibizT^owc cognofcent,<br />
&c. non effc de Hc-<br />
brxo.quos tame Apoflolus<br />
ad Roma-<br />
nospIudarosadducic.Sed dicunt J<br />
ab A<br />
poftolo propccrlude_orum<br />
vicupcrncio<br />
nem de mulcis pfalmis<br />
co mpafti , & a<br />
Lxx.incerprecib 9 ad<br />
dici . Vnde inferius<br />
c T^orjnrco^wrt/Jrfnr.Minacuriudiciumimpijs.<br />
I<br />
d t>ominimnon,&c. Augu. Noncnim verchuncinuocanc<br />
qui Dco difplicenriaamanc .<br />
CalT Indcauaet^interitus.quianeccfleeft mala agere,'cii<br />
fupcrbi nolunt Dcu inuocarc.Sicutcautclaeft,opportuiicti<br />
mcre,ica ignauia ine<br />
TNuTus fccit bonurn fine rao, fcilicet Chrifto:<br />
pce crcpidare , vt ,p t<<br />
funt,noneft,qiiiiciatbonurn , ndneil t VKjuead vnum_,<br />
. !<br />
gencc,&loco,timo \<br />
a tAug.vcl uotadtatein guli ligntticat.vel quia dcuorant eos guibus fuos motcs peifuadent. rc Dci aaieCtO.<br />
Ilnfaetid.s. b fMalafubfpeciebonifuadcmcs. TAuguftXo- r,,-. ,J n, rt .. 'u<br />
mescltvoraubusadulatio.Scomnibus malis. lAdulaniesalns. _ ^<br />
Sepuichrumpatenseft gutrureorum ,linguisiuisdolofeage- *<br />
:<br />
a fIiii.oide,(jiiodpeiuseft, quam nore. f Doliisafpidis , quia<br />
noluntaudiiepiatccpta lcgM.fed vr.Ma tcddunt piiditantibusea.<br />
b 1Hoc eit vencnurn<br />
alpidum. t Opprobnii>,bkrphcmiis.<br />
biiseorum . Quorum os ma- i<br />
r<br />
bant,venenumafpidumnibla<br />
5Mini. a f Inconfultcomniafacientes. ^Expediti corfuetudine<br />
malc faciendi. b f Voluntas.ci: efVcctuj.<br />
lcdict.ione,&amaritudineplenumeft, velocespedeseorum 6<br />
a Cluifti,& fuoium. b fQin.i ta!cs.Ideo. lAuguAiXmnes.vix malomm plena: fdnt laboribus , & miferia.<br />
Contritio , & infelicitas in viis 7<br />
dominus :<br />
lugui<br />
;um meunj fuaue .<br />
b Ifii non d.cunt.non elt Deus, fedfc' trmen non tiincnt deum.<br />
non cognouerunt, L<br />
doletcs cognoilcc.<br />
e Co filium incpis.<br />
Caffiodor. Iiuiecho<br />
in Iuda?os quibusobfcuredicirur,<br />
confiliumChtiflijj<br />
fudiftis,id cfljccipc'<br />
rc noluiftis.a ad vos<br />
ifleidcmpfalm.eos b aclerTundendum hnguinem<br />
non habet. fOperibus. a Chriltum.uel euangchum. f Aug. dc I iberandos vcncrat.<br />
qua<br />
b Contritio. Auguf.<br />
Admiratiuclegcdii.<br />
B ita<br />
j-iogftouerljt. fu<br />
pi<br />
i<br />
{.omriuo.nuiLui. , . b n<br />
------- -<br />
rv<br />
s- :a mutiles fibi tacti corum , &viam pacis non cognoucrunt, non elttimorUei qmdominus,v<br />
,'nr nntT ronrfiri 'OijaCpidifta n.ala faciunt, nec dc histiment<br />
jnfuturo<br />
iudicio.fcd m321S effet rCUC<br />
Jtlt , .|uu U.UI11.MH.<br />
Nonneccgn. b Qjiaii lioc cognofcent.tunc quod modo fcire -<br />
nolunt, ,<br />
,<br />
Cl" Titlim,& Vcfpa fcilicetquoddeuseltingcitcrationeiutta. fTunc. OUS, inuC ndc<br />
cren<br />
maglS con<br />
'<br />
fianum,vbi & infdi c<br />
o tenitur<br />
. anteoculoseorum Nonnet Poftrcmo<br />
cognolcentomnes, quioperan-<br />
f cotnedenrcs<br />
populum mcu<br />
acfi comede-<br />
i cr.r paueia.<br />
tDeui.<br />
c<br />
cesvbiqjdiuifi.Vcl,<br />
lapis angularis Chri<br />
fius fupcr cos cadcs<br />
coteret cos per ex-<br />
c^catione.Etficcocritio<br />
tft mcdoin<br />
vijscorum 5& nfe-<br />
Jicitasin futuro.<br />
Caff. Via impiorumcontritio,quia<br />
v<br />
tent,&tcric ,dualijs<br />
^fibinoccnc.Ii fcli<br />
Atig.tt qni r.iicitteiio fuo uturtur ad capienda crmmoda ab hominibus,non ad<br />
faluteni hoinimim ,uci gloiiam dei. fSeducendo.ucl occidendo.<br />
b Aliaspopulutnmcuin.iicut cibum pai ,is. c Caf.ut fitcis (atietas de dcccptioneCliriftianorum.<br />
turiniquitatem, tquideuorantpiebemmca, ficutcfcapanis?<br />
Aug idef:,f;iiot!die,{icut panis quotidianus elt c:bus. fA!i?s deum.<br />
a '<br />
Indait.no icmpor..'iuin tiir.ucrui t pcrdcie,fcilicct regnum terrcnum, ubi non erat ti-<br />
men
J 2 ?<br />
PfaJmus XIII. m<br />
O vos Iudri. a Scd. Alius. Scilicet lrifi i!!e<br />
(]uera humilcin ,i fpicuiiVis.<br />
a Quts dabit ex Si.<br />
1 Cafll. Poftremd Iu-<br />
^ confudiftis:<br />
ClXOiU.U quoniamdominusipesciuseft. Quisdabitex<br />
a Caf. cum damnauciitdiabolum oui populum eius captiuat. b Chiiftus.<br />
b Sion falutare Ifrael,t cu auerterit do minus captiuitatem ple<br />
prxdicicur , A :um W&j* plcmtudo gcn- a _<br />
fo
y 2 J Glofordin.&NicclckLyra. 526"<br />
p s a 1. m v s xrin.<br />
'^5A^ Otnine cu7/;!r//nL.fc,licecmorulis culpj &L infamic,nam<br />
u\d<br />
cccJciic,<br />
f Vj> cgit<br />
luscftin liniT.ua, cii<br />
ai,ddf, 3 l,udcfl ta<br />
pcdtore.Vel,noncgitdolum.quiaom<br />
nia, quseaudjuicapa<br />
cre fine aliqua adie-<br />
dolii. Do-<br />
clione, vel fuppreffione,<br />
rraca fccit pro<br />
ximis,ideit,diicipulis,<br />
[udo:is,proximis ^<br />
fecundum carnem .<br />
g T^ecfechproximo. ><br />
ied pro eis orauic,no f<br />
accepcii habuic op- (i<br />
probrium aduerfus<br />
proximos fuos, flcuc<br />
cfl paccs per hoc , q, ^ f<br />
Iudano mordaci in \> |<br />
crepacioe laccrabac. (<br />
jtBafil.Sicuc lona b<br />
chan.<br />
^ldem.SicucPc-<br />
crus pecuniam Simeonis refpuic, & Paul in perfccucionib*.<br />
^c [dem.SicucAch^bNaboch.<br />
Iddem. Qui proximum probris non eft infectacus, vc Pha<br />
rif^us publicanum , ncc probris proximorum gratia cft arlecius.vt<br />
Eli propcer filios fuos.<br />
^tldem.Prophecsc Baal in confpcctu Elia? .<br />
h Ai riibi. Aug. Hc?c eft perfectio , vc nihil in hominc va<br />
leat malignus , &<br />
vc hic ficinconfpcctu,idcft,cercefciacr<br />
malignum non efTe, nili quia creatoreadcreataconueru<br />
tur.<br />
1 Malig. i. diabolus defpicicur, vt cii dixit, rade retro Sa.&e.<br />
Econtratimencesdominum . glorificat Iurauic,quandoa-<br />
poflolis cerciffima vcritate promifit.Tam non dicam vos fer<br />
uos,fed amicos .<br />
'<br />
lo<br />
II<br />
IX<br />
^4-'Ba-<br />
uidarcafuitintabcrnacuh , e. quod tetendit,vt habetur t.Taral.i6.<br />
3 A uc quis re. hoc eftjn quiete mentts , & corporis tiOi fcruiet.<br />
4 ln monce.z"de.//,i monte Moria quem elegit Deus , vt ibi fituda<br />
retur templum frt<br />
dicitur. Qui mgredicur fine macula, fcdicct corporis,& mentit,<br />
prcipi;ut enim Leu. 2 1 .c.qubd bomo de femine ^iaron habens macu<br />
lam corporakm repcllatitr afacerdotio, vtplenius declaratum fuii ibi<br />
dem, & multo magis efl .ndignus mintftrare Deo habeus matuU mottals<br />
cuipx.<br />
6 Ec c>peratur. quia nonfufficit declinare a malo , nifi etiam opt'<br />
utur bonurn.<br />
,<br />
7 Qui loquicur./
)7 Pfalmus xiw. P s<br />
$ B.^fi.Vr Abdias ccncum prophetas Domini ,<br />
fcldcm. Vt Abraham Abimelech,& Dau:d Ionathar,<br />
# Idem.Sicut Cofnelius,&:Zacheus.<br />
a Qni inrat proximoy&c.Aus,. hlzc cria non funt ma?na,fcd<br />
g. ncc ifta poteft,nfulto nnnus potcft loqui vcritatem in cor<br />
de,&non;i.gcrcdo-<br />
lu,& non faccrc malum<br />
proxi. Tamen<br />
tfc<br />
riecparua, itaconclu<br />
f3dit,quifacitha:cnon<br />
imo;in ecer. ideft,per<br />
U:cniecad illamaiora<br />
eft flabili-<br />
nquibus<br />
vnde Oc per fucu-<br />
a fNon nocet.fcd fubuenit<br />
legem,nouam recepimus,& maiori gratia pofiti fumus.<br />
b Tecwiam. vcl tcrrena eft,qua: pcnitus ad vfuram dari ,phibctur<br />
, quam dominus Iudx tradiditad crogandum paupcnbus,nonadVfuram.Vel,fpiritualis,qiKEad<br />
vfuramdari<br />
jubecur,ideft,praxiicatio ad inftruendos homines .<br />
f Firmiter prnmittit. b f Sed promifium reddit . c f Hpn tcinpolalemexpetit<br />
mcicimoniam. */Eccenona.<br />
? tQuiiuratproximofuo } &nondecipit,quipecu c<br />
niamiuarn <<br />
a fCaufam innoccntisnon deprimit ptomunerealicuius. ^Eccedecima. *<br />
c nondeditad vfuram, & munera t fuper t innocentem non ,<br />
'<br />
/Ab ipfo.<br />
i accepit.Qui facit hiec,non mouebiturin atternum.<br />
;uin tempus d;cic , cum in fuperiori conclufioncpreteritu<br />
ad nihilum deductuseft .<br />
polucrit,<br />
^Thcod.Premiu virttitis,diuinaopecontinuepcrfrui,in<br />
nulcis bonis degere,& ^terna vicam expc&are. Ha:c no mi<br />
Ciusnobis,quam antiquis congruunc,quadopra:terantiqiia<br />
lcgcm<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
nim delata alicui in teffimonium fua: virtutis etiam in fe-<br />
rcto,vel coram paucis dicitur honor.Si autem hoc fiat pu-<br />
)lice,& coram multis ,dicicur gloria quafi quedam clana,g,<br />
nutata in,c. a claritate didta.<br />
Qui iurat .qUia facit iuramentum bonum,& tenet ipfum.<br />
n tranflatione Hier.iuxta Hebraicam habetur fic.Iurat,vt fe<br />
no mutac<br />
flligatper ieinnU,& vigilias. carnem caft igando,&<br />
jramentum feruando.Tamen ibi ponitut iuramentum pro<br />
oto.quia vtrunque eff obligatorium.<br />
Quipecuniamy&c.ad rfu. et;am Gcntili,vt dicit hic gl.Heraica<br />
. Et per hoc videtur, qu6d iffe pfal.de perfe&ione facrdotum,&<br />
noncommunis populi intelligatur, vtdictum<br />
(t ,quia lex Mofipermittebatcommuni populo tradere ad<br />
n n .-! 1 !cno,qHi non erat de gente Iudxot u m,vt habetur<br />
>cuc.i3.fed hocnon pcrmicrebatur faccrdotibus,qui debc<br />
ant cffc maioris .<br />
perfectionis<br />
Lt munerafuper.zd accelcrandum ei iuftiti^ iudicium.Cu<br />
,. , .,-<br />
"<br />
enim<br />
M O R A L I T E R .<br />
Quiiurat,&c. nam pro veritateobferuandaiurandum cft<br />
iam viris perfcttis ne veritas pereat,ita tamcn,quod iura-<br />
:icntum fic verum,iuflum,& difcretum.<br />
Qtti pecmtam fuamnondeditad rfuram. fed permoduma<br />
Ihriffottaditum.Luc.p.e. Date mutuum,nibil indefperantes.<br />
I 3<br />
A D D I T I O.<br />
In pfal.14. Dcminetjuis babitcbit, vbi dicitur in poftilla-Vittur<br />
camcn mihi,quod Dauid fccic huncpfalmum.Eaqu^<br />
: hocpfalmo ponuntur ad virtutcm pcrtinentia, non vi-<br />
tntur percinerc ad miniftros ecclcfia? cantum prout poftil.<br />
cit.fcd potius .id communem populum tanquam ea, quae<br />
ommunitcr requiruntut deneceflitate falutis. Nam cu di-<br />
P9 GloCordin.&Nicol.dcLyra. $30<br />
& GI.OSSA O R D<br />
A a<br />
I N A R I A.<br />
Tituli.Catt- Hic titulus de EUangelio,non de vetcn tcfia.<br />
(umirur.Queyd citulus m>taiiir,ideft,vic'toria,St'. regnutn,coa<br />
uenitChiTdo,quodhicagicur. ^ .<br />
SSSC &A "***'<br />
nifi gnjn.cac<br />
fecundum vcrohumanitacem prolatus,vt Apoftolusd<br />
incpifioiaad HebnEos,poftulataucem,vchomo,conccdic,<br />
VtDeus. Hocaucem.Dixidomino Deus meusescu.con-<br />
gruit illi ditio . Vado ad Deum mcum,&: Dcum vcftrum.<br />
^<strong>The</strong>odor.Symmac.bonum<br />
mihi non cit fine cc.<br />
d SanElis,qui . C.iff.<br />
4cThcdd.Hic Domaumorrcin,& rcfurrcctionem pdicic<br />
atqiiccofumfahitciri<br />
-<br />
T Sicut in arcu triumphali.<br />
qunn ifumcred'dc<br />
runr.Columna;infcri<br />
pcio aucem, prxccr<br />
mortc viftoriam. dcntonltrac'.<br />
Columna<br />
cnimnon fcpulchrij<br />
fici,qu4mt..;\, vc-ru<br />
tcrpre. phg-j viuentibusociain eriint<br />
poii<br />
cgru,fj gk litcraibue fctilponaturJictio<br />
o t<br />
j<br />
SiOuiid.aot pcashabit.qusini,i<br />
!:-nc v.i, fcienccs vi&oria 1 yxelhi,n..i<br />
in:-' ExpofuiriamC<br />
t Tituli inlcriptio ipfi<br />
fMichuta.<br />
Qiiida<br />
tant liiitinm<br />
..minii,<br />
A'ii aomo iottrumc<br />
ni mu<br />
ceanc nam inlcnptio<br />
Dauid. Plal. XV. qualiterorauic, uac,<br />
a<br />
Tlntcrpcricula.<br />
(Etdcbes. fEecc merituin cjun Druari dcbeo. fat nUllCqiia: bdlU fC<br />
Onlcruamc domi.ne, quoniamipeiauiin [<br />
cicilhDcus.<br />
TNoniniuc. a [Spcraui. ^Qmavel E.- 1NonUbii$,(*|cordisaflcctu. ill<br />
Auguft.Cjui tCVb<br />
jQeft.me.hum.gU. c^VereDcus. ra Vllicncium fpcin<br />
te,dixidomino,Dcusmcuscstu,quoniar;-fuam fixcruc,q><br />
* .. fll 11 t. _-l . .,... .av n*Aic ru - rnc f i'*ri _".<br />
, Auguitinu Bonis mcis non expeftcs<br />
bcatus ficri.<br />
bo a<br />
norum mcotum non t 1<br />
cges. Sadis,qut<br />
a 1Nonmalediftions,fcda:ib<br />
vinb. hen.<br />
relis Pclagianornm,qui pucancaliquidbonisfui '<br />
^Bafi cS Thco.Ex pcrfona SaluaconsdicVacus eft hic pfal.<br />
C fecun-<br />
NlCOLAVS D E LYKA.<br />
p S A L M V S XV.<br />
Onfcruame,&!c.H/V p[alprponiturtitu!usta}is in<br />
Heb- o.Himiks, &ft$upUcispfaUDaHid.quod cxponunt<br />
uliuuidepetfiwaipjius Daiiid/ui:pLcis,& bum!us,vtpa<br />
tetcxajurfa L *&& 2.pe>entisaDco confemarunperfecmoni-<br />
bn Sauii ,6" vtfakfiWM M hoc mn Vldelur vc Tn ^" TX<br />
trus ap,Jhlsad<br />
i.ullkcnd^<br />
dmnitns dlHjiraiUsdia<br />
fdptnras<br />
bmc pfalw.inteUivndnm (fe dt Cbrtfe. , f non aeDauid^.l.d.<br />
S tdich de Cbriilo. Quem Dcus fufc.cau.c folut.s dolonb.<br />
Mknv^naaaiMtMpojJwdecnutoieudlumabeo,^<br />
Lteram btmo pfuUiccns.D.wid emm djfjt \n eutn, tdrjt, W \ mjUUfi<br />
relm popuUm cbriflianum. Prouidcbamdominumcoram me<br />
femoci 8iic. vfqne ibr. Nncas mrh. fceffti v.as m<br />
vitar, repkbtt<br />
Lxx.<br />
tUtwditate cum facic tm&Ut&n* biiiHSfJal.fecuridnm<br />
toffa<br />
tranfldtionemw* tunc etat a:uentica, & fubdit eam exponendo .Vin<br />
e Mirificauh. Caff!Qi^afl,ha:c<br />
cenC!a,vcicHirgci.ecn.<br />
dixi domino. 1 )ominus autc<br />
mirificauit, ideft,fecit miras voluntaccs,hx hi.iZ iunx dum<br />
eisobedientcs:fiuntdeterreniscxleftcs.<br />
4iBafl.&. Thco.Apoftolos,&: eos,qui audidcrun:,qinou,<br />
inquit,prx*ccpca mea impleuerunt, &C ommb. tyranms iiipe<br />
riores fatti dixerut cu Apofiolo.Cu infirmor tuc pores<br />
f M;'r//;/ic4.Caff.Ciuiamirificauitvo. me.fanclisqu.l<br />
feueritatcm lcgis infirmitascarnalis xnultiplicaca cu,vt gratiam<br />
noui tcliamen.dcfiderar.cn':.<br />
Vel mulciplicata; falubn affc&ione Dcoprouidcncc,vi<br />
dccxtenori aifiiccione incelligacur. ^, a Tvffi<br />
primo Jcf ribiiur hominis Chrisli aftio virtuofa. fccundo eius .\ i.d. Difcitc a me,quiamicislum,&<br />
humilis corde. Etfecwtdu bocifiepfa.diiudituri* dnaspa>tcs,qma<br />
primo<br />
M O R A I, I T E R.<br />
i Cnnfema wc.Secundum fenfum liccralcm pfal.ifie loquit'<br />
de rcfurrcccione Chr.fti & ei , ,y<br />
exaltatione ad dcxrera Dc:.<br />
Licctauccmmoralitcr pofiet cxpor.i dequolibccChnlha-<br />
no,quicfidenumcroelcctorum,v:dccurc.imcnm;iiicxpo<br />
nendus mag.s propric dc corpore Chrifli myfiico aucqpto<br />
j)ecclciiadcgccib.collec'ca,& fic primo pccifc^ ^fcruacio,<br />
cum (Sx.ConJeniame. i.in tua gfa,6tt7is,quifuntin terra,&c. idcft,in tcna viucntium.<br />
6 Miniicauif omncs,&c. Volutaces.n.ecclcii.f mirabilesfi<br />
runt iacfa: in fancTs, qui iam regnant cu Chrifio , dii auln<br />
viucrcncm cerra,& nurabiliores adhuc fad.c funrpofi nn<br />
tem eorum,f. miraculo eorum gloriam dcclarance,vc i.m.<br />
Dionyfij, 6c Ambroiij,& plurium aliorum ad fidem deg<<br />
-tib.conuc!forum,& quoniam ance puerlioncm ipfi,vci i.<br />
rceorumaljquieiancpeccacispiunb.inccici. Uco !<br />
7 Midtiplicaufunt,&-c.$ccca.ta,c[ func infirmicaces anim.<br />
8 Toflea accelcrauerunt.Ad ciirrcudum per fidcm ad Chfi<br />
Ecquoniam m piimiciua ccclciia aliquj de iudxis cc.:uic<br />
vokbanrinducere conuerfosde gencibusad obfcruacioi<br />
icgalium,quodcamcnncncracagcndumGal.j.a.^r*<br />
ciaimiv,Chriflus vobis nibitproderit, & idem inccll.gcnduin (<br />
dc ali is lcgaiibus, idco fubditur.<br />
1 'H
53 ! Pfalmus XV. J3 2<br />
a ?>"
toeli<br />
533 GloEord.&NicolaideLyra. J34<br />
a ^-.Caf.Ex quibns fecundum carnem exiui.f.parcnte- da:orum,& Arrii, Eunomit, & Apollinaris dcmc: iam r r-<br />
A la.Increpucruntinturiis,ttfntarione,&paffioric. darguuht. HicquidemDeum Vcrbtun<br />
inanimatumcojpj<br />
b Trou.do. Caf.Hinc trahccxcmplum quo pcccatauiccn- pus,quud affumplir.vocauic, anima vcro rationaiieum p:<br />
i-<br />
tur.Qui.n.Dcum fenj<br />
pcraciemcncis inti.e<br />
tur, non pcccatis incli<br />
natur.<br />
c Infuper. AVGV-<br />
STIN. S;cutfupra,infuper<br />
, $ vfquc ad no.<br />
in.me.ie.mci. vt pro<br />
B modo molcfliarunt ,<br />
a T luAxi cjut de luda unde ego. b fScdinhis. T Aiiguft.non abfruli ocu! im abeoquifcmper<br />
ell boc j rouidcns , ut in eum poft temporalia perafta tccuncnt in.<br />
a mc rencs mei.Prouidebarn dominum in confpeclu meo se- 1<br />
b a T Auguft.ideft.frmetiiiihiutineoitabilispeimaiicam. f Ideoni. linriri mi!.i'pia:ualtt.<br />
b T Aiig.IdeoeriamincogitationibuJ.&inucr.bisclejulratio.<br />
per,qrhadextrise(tmihi,necommoucar. rrdprcrhocheta<br />
T Aug.Ilcna cit li;'.th,& ijuicordc hilari concipitui,& alatri leimone rrorertur.<br />
c tumeltcormcum,&exulrabictlinguamea,inuiper&caro 4<br />
a T Auguft.non oefeict in iiitcritu.fcd lequiefcet.i.doimict in fpc rcfurrectinms.<br />
b T Communi more aliorum. c T Quam habco.vr vcrus hcino.<br />
*<br />
uauit.<br />
d Q^oniamnnv /.<br />
ultutno. Nam<br />
aperta: vifioni coniuncta eft fruitio beata, &: quoniam eft $-<br />
tcrna,fequitur.<br />
10 Deleclationesindexteratuavfqueinfinem. Idcfl, arccrna-<br />
liter .<br />
I Exaudi<br />
braico ha?c dictio chetem:a qua dictione deriuatur in Hebrai-<br />
cohxcdictiomichtam.qiKcponiturinhoctitulo, cv figmficat<br />
aliquod compofitum.feu ornatum auro optimo. Vde<br />
fcnfus iftius tituli fecundum Hebraicam verttatem talis<br />
eft. AurumoptimumipfiDau:d. Dauidcniin in hoccituloeftdatiuicafus,<br />
vndcquia lii hoc pfalmo agitur dc<br />
paffionc Chrifti, & cius rcfurrecTione, quarum prtma inccr<br />
aitioncs virtuofas Chi ifti cfl optima.fimiliter cx fccTa, qan<br />
tum ad ca qua: ad ipfius premium pcrtincnt,idcirco 111 ucra<br />
quc fimul bcne dicitur.Auru ipii Dauid. i. Chfo.<br />
'
.;:<br />
V<br />
J5T<br />
i GLOSSA ORDINARIA.<br />
i a Oratio ZX*/4.Cafiiod. Orarioperfona?dominiconuen;c,<br />
adiuncta cccleiia qua: eius corpus eft .<br />
P S A L M V S XVI.<br />
b f^Xaudido. Caff.Iftepfalmusueramnaturamhumanica-<br />
E<br />
ns iacic attcn-<br />
detc. Oratio Chrifti<br />
inftirutioeft fideliu,<br />
Sicuc flcndo Lazarum<br />
chantatcm proximihabere<br />
nos do-<br />
cuic,prcfecutoresfu- gicuc inconfideraca;<br />
temeritatis nobis auferretaudaciam.<br />
#THEODOR. Perfecutionem<br />
patiens a<br />
5 Saule Dei auxilnmi<br />
mi . unplorac<br />
CASS.Primopecic<br />
fecudum lufliciam ii-<br />
bi recnbui.<br />
C 7{on in lab. dolo.<br />
i ( i Caffiodor.Vt,qui ini-<br />
int- que damnatur, uel uc<br />
[ui dicit.dominedo-<br />
I mine, & non facic<br />
Pfalmus XVI. n &<br />
rcc in refurretione.Vel,iudicium,quo difcernic om n ia.<br />
^<strong>The</strong>od.Notjtis meminic in qua captiuum Saulem interficere<br />
noluic,fcd bcneflcio iniunam remunerauic,& ignc fuis<br />
incendium,cxpcrienciamnomiiiat,cancumqueabeft,vcno<br />
cueric cum a conuiciis abftinueric,fic,n.legic,non cft inuen-<br />
OratioDatiid. Pfal. XVI.<br />
a T CafT.quia iuilitia hal>ec uiccm apud Deum. b Tro iaitiria,<br />
Xaudi domine iuftitiam meam,i b<br />
nrede<br />
a f De inalis cauendis. b f Non modo inrenaV,, led 8c.<br />
tdepi-ecationcm meam. Aunb pcipe<br />
t Non tranfitoiie. a f De bonis fibi,& fui9. b ftolatarn.<br />
orationem med.tnon in labiis dolofis.<br />
a Aug.ex iiruminationetua;notiti3EUeritatem iudicem. fAug.<br />
qui omma uides.nec cges teltiiuonio altenus, f Ecce cjuid jf etit.<br />
b f Cordis. fVelmei..<br />
bi<br />
d t Oe uultu tuo iudicium meum prodeat , oculi tui vi- *<br />
f CafTur<br />
mihi:reui;d:um,Iudstispccnamdes. b f Quia. f Auguft.Ipfum cor uificatione tri J<br />
bulationis probatum eit.qux non folum nox,quia perturbat.led Sc ignis,quia uiit,iu qua inueiitus<br />
fum iu.tus.<br />
f deant +<br />
-<br />
-<br />
xquita'tem probalticormeum, & uifitafti noifte, *<br />
me Xa<br />
caiumeiniquicas, uc<br />
non loquatur os meu<br />
operahominum, ideft<br />
qux Saul perpe-<br />
crac,i iec diccre audeo<br />
&: per greflus, impetum<br />
illum faciendi<br />
D<br />
incellcxic.<br />
f Troba. A flmilicuj<br />
q, v non<br />
dit?e fornacis, "qu.T (CnU. egrcdimetallumpurgat.fed<br />
turrex.<br />
non.eft inucnca ini-<br />
quitas.<br />
Caffio.Quamulcio<br />
coquerecqua;cufcis,<br />
xaminafti, &non eft inuenra in me . 8<br />
iniquitas &hc_utnn Jpquat"<br />
OS n . t U . 1. OC 11 ta Ceam<br />
a f Aug.i<br />
minum.<br />
no a<br />
vt aliud Hon piocedat de oic meo quara quod ad glonam tuam perunet,non ad oj>ra ho- 9<br />
b sed. tufcismepurum.<br />
Vt no n<br />
a<br />
n<br />
Ioquatur<br />
os meum t opera hominum , pro- IO g ^iasduras.CaSRo.<br />
Scilicct opera homi-<br />
cultodiui vias t diiras. i f. numquas. merenturopera<br />
homiuum.<br />
Vcl quas dcbcnt imitari hom:nes,quibus lccr uitiorum lene<br />
cft,uirtutumdifficile,Vel,noneft muenta, ita ucnonloqua rjiili>at'<br />
tur.i.uc noniactancerhaxdicam, vcl vcnonpecccminlin- reu Jetuos<br />
gua quodefl opushominum.<br />
Auguf.Vel,vias duras latronis.i.qua: latro fpnpter<br />
merico,ego pa<br />
operi.<br />
f di{fi;>atoris<br />
uelpr rJitoris,<br />
i.oblcrua<br />
ui nc irnu.iaeve<br />
quts eo<br />
fEt fi innoccns urncn. a Paci$ tux.uel prophctarum. fComplenda non pro culpa. b Hominibus. l<br />
ptcr verba labiorum. tuorum ego<br />
opcra.<br />
^<strong>The</strong>odor.Iufticiam.iuflam poftulacionem uocat.Symmachus<br />
&c <strong>The</strong>odocion , , Dominum iuflicia: Deum nbminarunc,<br />
Aquila, Exaudi dominc luflum.i.iuflc.&nonbenignc.S/fmmachus<br />
non pcc labia dolofa.i.aliud loqucns, & aliud<br />
cogicans.<br />
Augu. Vel,non in labiis dolofis de uulcu tuo iudiciu meu<br />
prodeac,ut mdicans non proiera ahud quam ex tc intclligo.<br />
d De uultH n
ft.l<br />
f luaxi a<br />
b % Confiliis e f Au.ult. iititia<br />
Vca(r..u,tamuolente,to;ierc.<br />
fcepcrUllt<br />
3 DcO CUf<br />
S 'C<br />
fua nilui cipen'. ftnt,P.*!uam cupid tas eorum de fcelere fariata ert,8c .deo os eorum Wut.un eft ^ d , fpo(kll , eft>vd a<br />
fuperbiam d.cens.Auc rex Iuaioium Mat.a 7 .d. _<br />
Inimici meitanima mea circundederunt, ^adipe luum con-<br />
* . .<br />
a c Aug extra cniitarem ouafi locus de me maculaicntr.<br />
f<br />
cluferunt,os eorum locutum cft t prdiicietcs me ,,<br />
iupcrbiam h ifo paratm, &c.<br />
|<br />
14 Auguil.Cafflod.prin- \<br />
cipcscomparandilco '<br />
ni diabolc, quoauto- '<br />
, f refaciunt.Populusca *<br />
16 tultislconis, ldcft .<br />
,;fi-<br />
betpalpcbras,pro val<br />
'<br />
1 _!.,.. u.Ur<br />
lo pilos, habct etiam n*im<br />
a T Non Lfcquio.fed furore quafi *$***** $**^t^^tto*? T^aT^<br />
nunc circudederunt me,oculos iuos: itatuerut declinare m<br />
, r Nel ,erderentlocum,& Senm. b ' Di=boH.s,8c piincep..<br />
h terram.t Sufcepci unt me ficut leo paratus ad pracda,& iicut<br />
r riinulu, MW^-<br />
*..-. ^^SrcurarcV,^^ 17<br />
" **" uiaens non curarc nic. 10 r<br />
lopilos, habctctiam .<br />
j .<br />
b . .. , , n v,-W i Wminr-nr-riirni q"^<br />
iuperciliorumoppoh K cltulusleonishabitansinabditis . hxurgc UominepraEUcni ^ ^^<br />
tus,tranfmittcntes iutcr<br />
D0 j<br />
dorispluuiam ad genas,&:<br />
detcndentes vider.di uim a nocumenro.<br />
e Mipem. Caff A fimihtudine anim.-.lium qua; cy ad^pein<br />
i<br />
fimtur.i.fupcrbiam rctinuernnt non nac Li.oon humiles,<br />
vcl fcnfum<br />
adipcm,i.carnalcm<br />
rctinucrunf,ucl fcclci lb.fa-<br />
'<br />
N I"C O L A V S D E i Y R A.<br />
guiati<br />
I Tcrjicegrrffus mcos,&c.Vt non declincm a uia ueritatis.<br />
rccbtudine iufhtix.<br />
Z Vt non tnoueantur uifUpa t'"e",&ca.<br />
j E%o clamaui qmmam exandijil me Deus,& c. Ex hoc quod iam<br />
alias faluafii mchabco fpeni<br />
itetum exaudiri.propter quod<br />
.'<br />
iterumclamaui dcprccandodiccns-<br />
4 Inclina aur. ioquitur dc Dco more humano, qui inclinat<br />
aurem fuam alicui quando uultcum exiitidire.<br />
5 Mmjica mift ruor.tu.&cufcc eas mirabiles, me pauperem<br />
libcrandoaregetam potentc,& iniquo.<br />
$ \A reftfien.Hic confequenter Dauid pro exauditionc fua;<br />
rationis allegat nequitiam Saulis.d. JL nfi.de.tu. Manus qua;<br />
eft organum oriranorum defignat opus diuinum , ita quod<br />
opus mifenconJixdicitur manus dextra,opus fux itrfiitie flnifira,fecundum<br />
quod dicitur Matth.i j .c.StatuetoHesadtxtrisjnsdos<br />
autcm afwiflris. dommusautem pofuit dexteram<br />
fuam fuper Dauid ex fua mifericordia ungendo cum in regcm<br />
per Samuelem,cui dcxtrx, Saul, & fui reficompliccs<br />
(icbant.<br />
n C/
K9 Pfalmus XVI.<br />
< a Sufplanta eum . a fimilicudine luaantis, ideft inefficaccs<br />
ftc,&" deiice eos.<br />
b Eript auimam me.ab im. Auguft. Refufcitando a mortc, ab<br />
impiisiilata.<br />
c />..?-
GlofxrcL&NicolaickLyra. ;<br />
H<br />
2<br />
P S A L M V S XVIT.<br />
T<br />
*lUtamttiomn*t*tUuio mea,&c. *<strong>The</strong>od.Clart<br />
Vfcriptio,&hifloriacx hbris Regum. Vatisaute<br />
philolophii admiracionedignacfi, cum.n.totmll<br />
diasa Saulcfuftinuiffcc,n6A cum to CalT.Primo,prophcta fummam colligcns,delibcrationc D<br />
rat<br />
| ^,JWCaf.Quando<br />
imicis cum numerauit,<br />
fcdaMnabhoftibusfe<br />
L M V S XVII.<br />
crat opus conf:lio,Dauid ad eurn<br />
refuait,&: mucnit.<br />
Libcracor.Caif.vt fi ad hoflibus bbcret.<br />
potcns,captum<br />
paraflecnontaquarn<br />
dc inimico tnerironcm<br />
facic. In finem<br />
vcro ponitur, quonia<br />
vaticinationcmdcge<br />
tium nmira uocacionecontinct.<br />
* Bafil.Dicic autem<br />
diligamtton quafiqui<br />
nondum illud perfeceric,<br />
fed vcquidilefp . rtI1I , firmamencum Dolorcs non de rebus mundi fcd , morcis, quia ybiquc dia-<br />
eam confcquutus, nrmamcntum<br />
ScriSondi mo fortitudincm , tanquam<br />
du">; brrotanq<br />
uamfirmusc6trahoftcsfaaus,RcfuSiumcumDeum rum dc- libera muJum & firmum vallum habucric , cornu aucem ialucis<br />
"oa,bu*<br />
c pofmt cx cranslanonc ferarum, qu cornu hoftes ulci-<br />
YituliiJpfal-<br />
Dl .<br />
4<br />
CaffDicic hoc Chriftus ccclefia.i.cotus Chnftus.<br />
quod<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
P S A L M V S XVH.<br />
lli^am te domine forcicudo.Hwic pfalm.prapomtuttafo<br />
titulm in Hebno.Ad vitcoriam feruo domim<br />
Dauid,qui locucus eft verba carmmis hu<br />
us,m die qua bberauic eum dominus de manu<br />
dc manu Saui:^<br />
omnium inimicorumeius,&<br />
M rat dixit-Dili^amtcdo.rorci.mca./ifroctcit/'MfoWf a or<br />
erU ;<br />
P<br />
tfSrittr.** rnctena eu^uiajicut prMcdenspfal.eiioratio<br />
Dauidjti libtrarctur apcrfecutionMsinhmcorumfuorum, ita<br />
ifie vfalmus esi vratiamm affio pro libcratione ab immicisiam adepta<br />
p/LauteMHodinfi*dicitHrtituli.devMnuomm^<br />
ComiveMS.incjuagencraln^eincluditurttumSauU&nikUominus<br />
addin,r,&dt manu SauUntethgiiurquodperjccutioSaulispon<br />
derabat fuper omncs aliasperfccutUnesJecundum<br />
quod<br />
dicit hicFj.<br />
,, . r Sal.Diuiditurau:a, iftepfal.m duas partes^uiafrimoponiturbbcra<br />
DlUlfi# -<br />
tioms Dauid narratio,fecundo mtenta cbclujio,ibi.\}Wt dommus.<br />
Trimaiutres^uiaprimoponiturDeiliberatwmsefficacia.Secundo<br />
liberatioms wJeri-./W.Laudans inuocabo.rwo Uberationtsfor<br />
Wrf,i ('.Miticdefummo. .<br />
anaprimumduit D-/rf.Diligam<br />
tedomtnc,&c. chantati-<br />
uddiUfliohe* !"-"'.'.'<br />
contra m-<br />
2, Fe.rc.cudo mca,&c i.qui dedifli mihifortitudinem<br />
fultus aduerfariornm. .<br />
3 Dominus firmamcntum. i.dans mibifirmitatempttienux,<br />
& toierautiam aduerfariorum.<br />
4 Et rcfugium mcum,&c. / magnitudine imminentium penculorum.<br />
. . .<br />
< Et libcrator meus. De manu prmalentium mmicorum.<br />
?<br />
6 Deus<br />
i<br />
'<br />
M O R A L I T E R.<br />
Dvi.tedo.forti.wea. lflc adtio<br />
pfal.cfl gratiarum ipiius Da<br />
uid pro fua libcrationc a peifccutione Saulis^ aliorum miniKorum.<br />
,<br />
Allcori( tucro porrflcxponi, utfitgratiarum aftioto-<br />
rinsectlf Iud.xorum.<br />
tictpioiu.ilibcistioncapcrfccutione<br />
Cnt.iqiodoflcndicuipnmo libcrandi potcflas in Dco,<br />
cuni dicitur.<br />
Diliga, t- damine fordmdo mea,&c. i.diligam tc fuperomnia.quia<br />
tu es tota uirtus,&: tota jubflanti.< niea, idco dicirttr<br />
hictortitudo,roborans:Htmamcntum,flabtliens:Kiugiiim<br />
iaiu:irs:ndiutor,& piottctor,dctcudcns.^ cornufa!utis,ho<br />
itcs cjcucicps,<br />
o Ctr-<br />
.<br />
.<br />
bolus rcgnabac incer quos ran crant iufli,qui rapidis miqui- j<br />
catibus concurbaci func.<br />
f )o/or irferni.Gctiks m infcrno debito dolorc torqucdi. ,<br />
fawsfuis,tamjp<br />
ritualia,quain corporalia,et quantum<br />
ad^ocduit.Laudms mUOcabo<br />
dominum.&c^ro euafione rnalorum qiusfeqituntur,cum Ccitur.<br />
ii Etab innnicis,&c.;.yicrrfowwi mejahauit abm<br />
micis meis cbrporalibus.f.Sauk y& Jlbfalom, & eorum compl<br />
itafpero quodfaluabit me ab inimicis meisfpirituafbi'.s.f.dc>nontbm.\<br />
1 3 Circundcdcrunt me. Fmt.n. Dauid ita ciramda-<br />
aliquando<br />
tus ab<br />
aduerfariis,quod dcfperabatfe poffe euadere,ut ditlum ejt f/*.<br />
prscedenii. | ...<br />
14 Et em com<br />
torren.iniquit.i&c. quia propteriniquitatem<br />
fam contra Friam in adulteriouxorisfuc,ct<br />
homictdio FnxJ<br />
perfecutionem ^bfalomfitiifui,Htb<br />
pterhocfubdit.<br />
i<br />
j Dolorcs inlcrni,&c.7MJ4 dolore motus rogauttjitgladim<br />
gelipercutientis populwn uerteretur in ew, ut habetur 2.^--4<br />
& fic defcenderet ad infernum,ubi dcfccndebanl omnes morientes *<<br />
te Chnjii aduentum.<br />
1 6 In tnbulacione.pra liberatione a malts.<br />
pnsdidis<br />
ij<br />
Circundedermt. Htc fecundo pomtur ialuandi nc<<br />
cumdicicur: Circunde.me. namin cnbulacioncqua-w<br />
fub Scephano Aflu.8.& 9- fidclcs ad morcis fupphcia cral.<br />
bancur. . , , *,Ui<br />
Et torrcntes imquita .&c i .ludari ad modum corrcncis i<br />
t4<br />
pecuofc currences fupcr Chriliianos.<br />
Dotorcs ihfbnh&c.i.ladxi qui dicuntur dolorcs inten<br />
i j<br />
iicucdicuntur/tipulainfcini^ficdicuntur.<br />
+ Laquei mortis.quia qu ? rcbant fidcles capcrc<br />
r<br />
1<br />
1<br />
4<br />
?<br />
6<br />
i<br />
ad mo rtc<br />
16 ;r>,7.;/Jrio^-.Hictcrcioponiturccckit.dibcrario,c<br />
caquam p/.imo poPiturciusdcprccatiocum mc!tur.J"<br />
c^e.Ad.A.a .dirq ii caicctato Petrocccleiiaoralwtp.o<br />
& mulco iortius ficbat pro coicate jn pcriccution^ v<<br />
D
I<br />
H3 Pfalmus XVII.<br />
cb funt GcdeiCiibic Commota ?/?,&.' poft. Contremuit. Neccffc<br />
eft.n.vc prafcnria iudicis cremanrpcccacores.Wlinauit,humiliauic<br />
fe vcrbum, vccarnem fumerec. DcfcendiCj ad oos<br />
vcnic. Caligo.diabolu5 qui mcnccs obnubilac. Sub pcdibus ,<br />
quia domiru poceftate calcatur. AfctudiC fupcr chcrubin,qn<br />
videncib. apoftolis ccn<br />
:cs , lniqui cranficorii<br />
*^ H4<br />
J:Baffl.& Thcodor. Non quod hrc omnfa fic accider.nt,fed D<br />
quii qredica<br />
iinr,timilia.n.fa?pe Deus vlcifcens facic,auc mi<br />
nitms.<br />
d Ccelos.<br />
Off.i.praxiicacores inclinauicaconrcmplaciuaad<br />
Oliniltcrjom,& ad fercndas moleitias.<br />
e Defc?ndit y fccndit, quodomncm f O^ieuvnicumittermalareiuediuin. b f Niraalienum<br />
&c.iptepa(<br />
c f Qjuid plus efr.qnam fcuocare .<br />
modum fcicncia? exce- j j_''_ ._ , ,^ _,<br />
dic, quis.n.arcigichoc a<br />
arcanum quod caro paf<br />
fa fic efi exalcara^Volauii,geminacum,nimia<br />
celericatcm b<br />
fignificac,<br />
qua pcrrocum mundu c<br />
cucucric. Tenebras, in- *<br />
,,<br />
. t . , - 0'Ous , hoimnum .<br />
damenta montium conturbata funt, & commota funt,quo 6<br />
a TlnnoroiteK ixaDei. b T Deus . c<br />
TAuguft.Iachxyiuofa deprecatio<br />
Muifletu poenitentium cura<br />
Su.d minetur Dem . d<br />
Tlnpoenaiudicupraru.fa. c T Augut.chatius po" p<br />
mtemiam . * h .<br />
rt<br />
a r c<br />
fljgrans de notitia<br />
i eius .<br />
r<br />
c<br />
niamiratuselteis.<br />
Aicenditfumustiniraeius,ck:ip;ni sta r<br />
a T Extinai ab<br />
ignc Dei, & hice iumtii, vel qui frigidi tenebrofique remanferant. b T 8<br />
R,,r<br />
fot accenfi, * illura.nati xeniacrunt. c T Igne . T Id e.i , ven.ente Domino . d T Au<br />
guft. humiliau.t ttum, vt defcenderet ad hominum infirinitatem.<br />
facie eius exarfit,& carbones fucce b<br />
d<br />
n-x " b' K TDccoTdcmeainquohabirat.<br />
dominum,& ad Deu meu clamaui.Etexaudiuit de tempIo<br />
nfi fimc {b eo. Inclinauic f<br />
d<br />
a , TCaur ..,.t.tnM<br />
i Iuxbe.,eaJD,umi nl r.,t. b T Aug.qucm ,ntus habeo non conmhominibus<br />
landto iuo vocem meam.&clamor meusin confpeccu eius<br />
a f A fimilitudme ridelis nuntii. b T Poter..i*,& clementi*. c T Intetiusfpet pcenitcntiarr.<br />
TVnde. d<br />
, . . b .<br />
TExtermspropeccatis e TPeccatotes.<br />
mtroiuitin aureseius.Comota<br />
eit,&contremuiccerfi,funa<br />
T Aug.Spes fuperborum in feculo. b T Vt iam fpcs mundi nou habeat nxmamentum in cox t<br />
dibus hoimnum<br />
aiiitjiidiiiuiiLiuiu cunturuacaiunr, oc commc<br />
quod a<br />
noui<br />
nobis profundu ,<br />
jfcobfairum.LacibuIu,<br />
ftc ctu maicftacii fuar,<br />
quodciincapcriecquaj<br />
do uidebimuseum facic<br />
ad faciem.Ec cabernaculum.i.eccJcila<br />
que;<br />
eimilicaccfti circum-<br />
Itll eiilS. i. ei proxima . rao veruret iwi<br />
pei charitarera<br />
PoIorcs.Aug.Doleces d cceIos,&defcedit,&ca!igofub pedibuseius. Etafamdicfu<br />
, JudildC me, qiJX eis C a T Q_a d.leclotibus fu.s fe incom,>iehenfibilcin oftendit , ne<br />
co.por.is imaginibus qucrut eon<br />
:<br />
P'enenaere. t><br />
CailfaefimorClSlcerio- f T Augmt.quia incompr.henfibil.tas e.us<br />
lUperat u.rtutes anlmarum.<br />
per cnerubim,& vdlauit,volauit fuper pennas ventorum. Ec<br />
a f Auguft. occutam fpem in corde credentium . ybi latet non dcfcrens eos. b T Au?u't<br />
tamen eanetfi cum a.nbiunt , m quibus hic tempotaliter hab.rat. T Milircc fu , " T Augmt. quia lncompr.henlibihtas eius<br />
luperat u.rtutes anmurum<br />
al i o /*<br />
. Hoc<br />
igiairinclinauiccslos,<br />
&c defcendic incelligamus<br />
proprium contpe<br />
ccum oftcndiffe, caligi<br />
nem fub pcdtbuseius ,<br />
eoquod pra?fenria etus<br />
uidcri non > poceft<br />
Afccnfu.nfuper Cherubim,<br />
afpeclus ueloci<br />
10<br />
cacem.pofuic ccnebras<br />
tprrfuror" ,<br />
velex naril us<br />
t aboteci..*<br />
tiorabic son<br />
iumec.<br />
lacibulum fuum, eo<br />
quod eius nacura mini<br />
mc mcclligi poteft,<br />
f Ca^a.cenebrofi qui<br />
eciam perfequuncur ,<br />
pdfuittcnebraslatibulumfuumrtin circumitu eius taberna-<br />
impecus iniquorum,&hoc quij prxoccupamc morcaIicas,&<br />
pafhbilicas.<br />
I *Bafj.& Thcod.DoIores incernccina pcricula parruriencum<br />
morc. Torrenccs hofiium lmpecus , laqueos mfidias appcl-<br />
Hlauic.<br />
rr<br />
Ir R 2><br />
| *iiaai.&<strong>The</strong>d.Templum,non<br />
| tcmponscrcaum<br />
|<br />
'<br />
to^" Caf,^cIdcCiElo,veIdcvencuro ^hn ft ' corPorc r<br />
manuiactum, ncc.n.cunc<br />
cracpofica.n.Salomon conftruxicdcd calumnominauit.<br />
. c<br />
b Commota rji. Aug.ica clarificaco Chrifto commoti funt,&:<br />
concrcmueruuc peccatores.<br />
Fundmenta,&-c. Caf.Prafumpciones fuperborum. i.diui-<br />
c; tia?,& huiufmodi, quibus inniccbantur, fpes.n.mundi abiic ,<br />
quam odic Deus.<br />
NICOLAVS Db LYRA.<br />
*<br />
JtBafil.<br />
I Etcxaudiuitdctcmp. i.dc cctloquodcft ccmplumgloria:<br />
iPei.<br />
Vocem<br />
|*<br />
wevtm.i.fuagraciadando mihi libcracioncm.<br />
1 3 Et clamor meus in<br />
confpetlu,
Io.n.d.<br />
"eiuj.<br />
' B<br />
f orofunda.in<br />
undaciones ,<br />
vel decurfu<br />
aqiiarum , auc<br />
valles plcnx<br />
aquis.<br />
w Glotord. & Nicolai de Ly ra. y4 6<br />
in coenitionceius.i.vicinius contemplantes.<br />
f M mcrep.Caf Conuerfio ad Deum,quafi cum ? ?r^SufrObrg<br />
gi .t.arum D<br />
3c,onc^ucdracorda tcnunr,fed 6<br />
*JSn!rtfoluic nmirianimofitaquafariany,*!.*<br />
S^cSbon^qu^llo ignc tcncbrota cordaaccenfarc*<br />
ftione,quapcr prsdicat.onem mcrcpabatpcccantcs^m<br />
:iram tucuram.<br />
fpirabar.vttimerem<br />
AJ^Cat:Hua 1 fq ll c dc dommu hmc detcm<br />
ad^ucna,<br />
ribusChriftianis.MiiitpaterChrifium. Arcepitme.EccIe<br />
ii.iintpintam<br />
b fNequiscrgofcputeteiTe<br />
fOb fcuta doitrina cft in in omnibus<br />
proplictis.fc przd.caroribus.<br />
i futura luce.qu f.i ipoiM refte imelligjt.luboit Aug.in comparatione rulgons qui<br />
cnt in ma-<br />
^B.ilii. pcrfiialkomni<br />
nuxilium ce<br />
uimifcunt<br />
* Thcodo.quemadmo<br />
dum nubium coairionctencbicfusfatl<br />
9 acr<br />
nifc.tationc eius.nunc pcifpcculum.tuncuc.eadracicm. ^<br />
a f rr.cd.caircs. tQi ^ d<br />
culumeius,tenebrTaaquainnubibusaens.praetulgorein<br />
fulguris emittjl fplcn-<br />
gemes tnnfi unt n8 '" ladra<br />
dorcm,licDcusquiui<br />
j^"^"unres<br />
deri non poceft<br />
arcana:<br />
niST& * confpedueiusnubes tranfierunt^rando.&carboncsignis.<br />
1UC1S raaiOi C m IRll ,<br />
r<br />
e* iwuca cimuch:.<br />
^<br />
dominu,quando ingentiajmyteia loquitur.qu*<br />
impiOSlgncpCenallpU ^E b c<br />
^g.vtta^uidofcadiano1rt^ca*aii: b 1Suaucmdcpta:mi,sitcrii. ^<br />
nit. . b<br />
EtintonuitdecoeloDominus^&alnffimusdtdituocemkia<br />
'<br />
b Intontiit. Caf.adlitC _<br />
f N ontcmeretrannbunt,fcdmifli. a fEuangelhtas cum penni virtutum ret* ?oUn-<br />
' t^m trrniiindnvifum bfvtailjenentoP- & . rian.ni(it. b f Etiam. f c<br />
Miraculaqu* ttupidosrcdcunt. fStupefacie.ido.<br />
ccntc. Clarificaui,& ;*$<br />
1 Df mm.me.S. nu\<br />
ite<br />
a<br />
b<br />
TAdquosmifir. fEtiam. ^Miraculaqui ihipidosrcdount. -, ,<br />
rum danf.cabo.<br />
co<br />
c Deditvoccm.vtcum<br />
dixit.hiccitfiliusmem<br />
dilcctus , n quo mihi<br />
a<br />
s:fuleura muItiplicauic&concuVbauiteos Etapparua-unt<br />
a f Qf?actifuntinpndicantitus. f Caf.vehtas p.ardicatorum.<br />
b 1 Salientuim irimtain i-<br />
1 ^-<br />
tcrnam. c f Aug. prophetai fuper quos credens.orbis a-dihcatur quia Ecclcfaa de toto or<br />
v<br />
" '<br />
becoiligitur.<br />
De inim.meis. Aug.i.<br />
viriis quq fupcr omnej<br />
, &reuclatafuntfundamenti orbisterra-<br />
complacui.<br />
d ffmi/. Caf.Domi<br />
a f<br />
nus mifit.Non.n.tranfi<br />
tus ad gentes femper<br />
|fuerunt robu<br />
ftiorejmc.<br />
c lis Aquilonarcs barba<br />
Diuiiio.<br />
rosgrandme profhgauit,&:<br />
Pcrfas huiufmo-<br />
dilaqueismetiuir.<br />
e Et appa. fon.Chri<br />
t fontesaqimrum<br />
a f Aug.clamantisiAppropinquabit regnum ceelorum. b 1 Aug diccmis.niii po:-<br />
6 r<br />
nitent.am egwici morieiv.ini.<br />
rum:& ab increpatione<br />
tua dominc,ab infpiratione fpintus g<br />
a f Aug gloriofam ecclefiam.vocar.do cx gcntibus<br />
in ha;red'tati m.<br />
rect.um. f Priores mihi nocueiunt.<br />
qui oderut me, quoniam 'xonforcau func fupcr<br />
a f Intemporccanvs. f Non tempare gaudii.<br />
me. pracue-<br />
ncrut me in die affli6tionis mcar,& fadus eft dominus ^pro-<br />
t<br />
"'<br />
bus,quod<br />
litus mihi fuppcditaue<br />
r:c.<br />
h De cr,7.B.?ptifmi.vel<br />
miiltfpmquicfidonii<br />
Dcalto,quiaequalispal<br />
tn, &filio. Accepitil<br />
quafifugitiua. Affumpik,inaicitudincmviD<br />
iiumicospiiisnoccnt.<br />
^Bati.Abfilonelnuit,<br />
K Et abbis(]ni t &c.i.C&<br />
tcnoribusinimicishO"<br />
minibu>.f.&da;monibus<br />
quod ncccife eft,<br />
quiaconfortati fccun-<br />
^<strong>The</strong>od.Inimicisrobu j<br />
!6 fiior apparui &: noie af<br />
flichonis Inuere vfAb<br />
falonis deiectionem-<br />
e Et appa. fon.i^htl- _ . r -<br />
fto vcnicnte patuit , quod obfcuritas diuini tegebat elo- Nam affiiaionem,quam Symmachus miferia vocat.aia: im,<br />
n :<br />
qU1,<br />
f '^ .<br />
NICOLAVS DE IYRA.<br />
I Tencbrofaaqua. quiaexnnbisdenfitatcfi^.ebantpluuugrojfA<br />
ad 'iiaius iiiipcdimentum .jlfgyptiorum y ue>untamen c/uia nubes illa ex<br />
partefiliorum Ifeael iU,uminabit nollem,ut ibittem diaturjdco (ubdii .<br />
a Pra: ful.quia ex illa nube circa uijfliam matutinam fatla junt to*<br />
nitrua,&fulg'ira rotas curruum fnbuerteniia,ideofubditur.<br />
z Nubestranf.&:c.* qun patctfctuentia ufauc ibi.<br />
4 Et mitit fagittas,,&c. i.fidgura qu
547<br />
^ a in latitudiam. Caf.Pcr faruitiam malorum crefcic Ecclefk<br />
/ numero,& merito.<br />
b Sduum. Quod ad fidem venit.<br />
c Quoniam voluit. Aug.id eft,gratis elegit.<br />
d Et retribuet. fccundum iuftitiam bona: voluntatis.<br />
# <strong>The</strong>odor. Funrf<br />
mpnra iacit QUO-<br />
PfaJmus XVII.<br />
Aug.Erretribuet:iam no folum propterlatitudmem fidci D<br />
que per dil.opcratur.fed propter longanitace rctnbuct mihi.<br />
K in confpeclu.hoc iufhs conuenit.vc ficuc llli Deum fempcr<br />
concuentur,ita Deus eos lugicer refpiciat.<br />
1 Cw/*wc7c>.Caf.Dixerat rctnbui fecundum iuftitiam.nunc<br />
c 1"Aug.Spirimalem contra a fContra miforias,8c voluptatei. b 5?er mala dilatat choritatem<br />
angufriss carnis.<br />
modopoifimusdiui a tc&o"rmeus. Eteduxitmein larittidinem",*faluum me fecit,<br />
naCUrauglll eilv. ,<br />
^ a j AntCvJuamcg avc [iernciml . k<br />
fHarcomniagratis,fedpoft.<br />
u pure dmgamus. c qUoni^m t voluit me. Et retribuet mihi Dominus fecundum *<br />
titem manuum. Ope-<br />
iraquarfuncpoftpriim<br />
beneficia Dei, f.<br />
;fidem,&ch.iricate,<br />
quxgracuitofine p<br />
jcedeci mcritoDeus<br />
Ibreftar.<br />
||}e Thco.Cum peni<br />
Iriisinnoccs ero, per-<br />
Ejfcdla bona aflequar .<br />
Quiaaiilodiui.Vcl<br />
. cacocinuando<br />
cum<br />
VI<br />
praxedcnteverfu.Er<br />
tnhuet mihidominus fe<br />
undum iuilitiam mea ,<br />
J a ^Aug Bona:voliintatisijuided;tmifericordiain,vtve!lem.<br />
b 1 Aug.Faftorum qui dedit.vt facerent educendo in latitudincm.<br />
e iuftitiam meam, & fecundum puritatem manuum mearum 3<br />
feCHndumpuri.COr. , .<br />
3 fAug.Vt latitudinem opcrum lcnganimitas confequatur pcrfeuerandi.<br />
b TQuafi hoc retribuet. c fRecedendo.<br />
re'tribuetmihi. QuiacuftodiuiviasDomini, tnecimpie gef- 4<br />
a ^Aug. Id eft przmia iuftoiurn : pcenas impiorum flagella corrigendorum, S<br />
t.ntationes ptobandotum femper attendo.<br />
fi a Deo meo. Quoniam omnia iudicia eius in conlpeclu
H9<br />
/f pcllat.Uu<br />
crna autcm eit homo qui luccm vcram accipit.vo<br />
A tat autem iic frrui formam,hocin alio,mquit,pfalmo, parapfal.<br />
iji. uiluccrnamChnftomco.<br />
a z.(C(iH
55 i Pfalmus XVII. J5 2<br />
/f i Vilxtajli. Anguft.<br />
AS'c impcdianc carna-<br />
etu esangiirti.Tiquiaiata<br />
"!l -<br />
ccifti chanracem hi-<br />
, e-<br />
frc. Veris racioni-<br />
Smscircumucmam.<br />
W Et comminuam. A u<br />
Kuft. Ecce eadem ope<br />
pfatio pcris,&: filij.Su-<br />
* wa aic :<br />
difpcrdidiftipaer.&iamaiccommiiuam,<br />
i.aufcram vir-<br />
utes, vc poftcedant<br />
jmni vetodoctrinx .<br />
T Bafil.& Thcodo-<br />
JBet.In fugam conuer-<br />
jlifii , proprium enim<br />
iugicncium cergadame.<br />
Odienccs intelliwtSaukm,<br />
Achico-<br />
Jlhelcm , Abfalonem,<br />
Hcalios.<br />
a fAu.Correuierfis mifer; ; ter opcrantem<br />
ftam dc his.qua:<br />
fun:<br />
feub mc. fcilicec,<br />
s s iHiiism.<br />
;i<br />
dc b 'rtnrtOrcallbusrebuS, &<br />
firmata<br />
veftigia mea.<br />
Periec]uarinimico smeos, &compre<br />
a TAuj.Vt abfumantur. b tNoniltime c TAb hac intentione.<br />
nembris.<br />
M) Ttrfeqnnr. Caf.Ar-<br />
Kuendojdmcrfis affli-<br />
Bionibus facmsndo.<br />
Kc Thcod. Hoc de<br />
.ioliarh,S.ui!e,& Ge-<br />
* 'hxorfi iniid.js dicit.<br />
K; Comprchendam il-<br />
c hendam iIIos,& non conucrtar doncc t deficiant. 1 Cdnfnn<br />
a TQuj modo olitrcpunt. b TNon durabunt acueifus me.<br />
ic TPrxuonam iliis amores.quibus in iternitatcm itur.<br />
gam illo<br />
a<br />
s,nec<br />
poterunt<br />
ftare:ca c<br />
dent fulptus pedes meos . Et '<br />
a fAug.Fluentia defiderium cainis virtute ftrinxirti ne in pugna praf<br />
pedirer. b fAug.Decipi fcciili<br />
iqfequentes,vt mihi fubeflent qui fupeiefie volebant.<br />
pracinxifti metvirtute ad bellum,& h<br />
iupplantafti infurgen s<br />
a ^Aug.Fecifti.vtme perfequerentur.<br />
tcs in me fubtus mc tEt inimicos meos de*difti mihi dorsu, *<br />
'<br />
a fPciCurantes in odio. b fPervniueifumoibem. TVbi.<br />
& o'dientes<br />
meldifperdidiiti. Clamauerunt,nec fal<br />
eratqui IO<br />
a TAug Alius non poteft. b fAug.Tunonvis.quianontecedunt amalitia.<br />
c fPrsterdifpc;fionem.<br />
d '*<br />
uosfacerct,adDominum,necexaudiuitcos.l:tc6mir)uam<br />
a fAridi funt /ine imb.c mifeiicoidi Dei. v: elati, & innati fuperbia , a fpe firma quafi a f >1 da tci.-a ra-<br />
piantvrr. b 1"Aug.Luxuriantcs,& lubricos pet latasvias.<br />
cos,vt puluercm ante faciem venti,vt lutum platearum tde-<br />
a fAug.Qui dixit:Si dmif-t mus eum fic totus mundus poft eum abibit .<br />
e leboeos. tEripiesmede !contradictionibuspopuli,confti- w<br />
f hi,<br />
< Bafil. Philiflhxi g bi,rllii alieni L<br />
jcos fuos inuocan-<br />
' m<br />
!<br />
a fNon mei.fed alieni ex patre diabolo. Vnde:va: genti ueccatrici,<br />
filijs alienis.populo plenop.ci.aiis,6:c.Ela.i.a. ip<br />
auditu auris obediuit mihi.Filij alieni mentiti funt mi ^o<br />
'<br />
a fAug.In veteri homine remanferunt quos innouaie veni. x '<br />
b fAug. Vno pede debiles, vetus teuamentum tencnt -s. nouum icfpucntes. 1 2<br />
c TQu.is ipli teceiant.<br />
inueteratifunt,& claudicaucrut a fcmitis fuis. %$<br />
ies non func adiuci,,<br />
hcc Saul, Abfalon, Scmei,Deum auxiliatorcmhabuerunc. * Symma. Pro inuecerauerunt, &<br />
Eripics.Czi.Dc illis itaifed cripies w:dcprcflio liidc^oru m, Vitupcrabuntur,&: Aucrtencur.<br />
*<br />
tSt: exaltatio gencium. D<br />
j; <strong>The</strong>odor. Hinc<br />
Iud,Eorum dc-mentia<br />
in Saltiatorem vacicinacur<br />
, 6c wehciurn fa-<br />
f ntitauerunt<br />
de liniuerut<br />
kiccm , admonccquc cruramea.<br />
ne communiccmus<br />
cum corum rcclama-<br />
Cione. vc Deus quiniomnibusimperac,<br />
tconrumaeo?<br />
pt>fl vero hum.mica- t Transfigatn<br />
1 vulnerabo<br />
cem voluncanam credcnciam,<br />
fcruicutcm<br />
adcpruseft.<br />
# Tercull. Qi'spo- Adn.tacl*.<br />
pulus qiliDcumignO tincurualtiini<br />
rabac, mfi noflcr, qui takwBMOfc<br />
Deum recro ncfciebamus<br />
l & quisinaudiru<br />
aurisobediuic, nifi<br />
nos , qui rehdis idolis<br />
ad Dcum conuerlifumus?<br />
,<br />
f Filij. ludaji quos<br />
enucriui fadti alieni .<br />
j.<br />
accr 3 tim<br />
Mcntiti funt mihi.nd ho poni.vel eua-<br />
norem meum cuabo .<br />
> Ch ''<br />
g Inuetcrati fdnt , & Intcr<br />
' concul<br />
,<br />
-<br />
a ft{uia. ^Gentium. b fNonvifitauicorporaii pnfentia, vel ''<br />
legc.ot piophetis.<br />
c TOculis non v dit, fcd<br />
pei prstdicatore obedmit. 1 6<br />
ctaud cauerunt a<br />
tues mc in<br />
caput getiii. Populus que no cognouifcruiuit mi 17<br />
Jcmitis<br />
NICOLAVS DE I.YRA.<br />
Etdifciplinatn. per cnbulacioncsccporalcsmc n>rriccdo.<br />
L Et difciptnitt tut ipfa me doctbii. quia vcxacio a Deo inflicta<br />
lacinccllcctiim.<br />
! Dilatafli grcffus . In Hcbraro habctur : paffws meos , quia<br />
jjuando pcdt s funt coniuncti,homo d:fp,<br />
licus cli ad caden<br />
lfum,icd c^uando funcconucniciucr elongaci,cunccftdilpo<br />
icus ad fiinuus flandum : &<br />
pcr hoc mtciiigicur tirmicas m<br />
|llacu rcgio,qu* inerac ipfi D.ft,,&c. ConcraGoliamGccharum,&concra<br />
jalios I'hihf ihj:os,quos diuina vircucc frcqucncer dcbcllauic.<br />
8<br />
Et(upptiwtaM,&i. fPhilifthxos, & alios populos infideles,quos<br />
Dauid rcdcgic fub cnbuco.vc habccur i.Rcg.8.<br />
9 Et inmtcos,e^c.tunuercendocos m fugam coram me.<br />
jo Et odientcs mr difpcrdidijiii &c. \. Saulem, & Ablalom, &C<br />
Siban fihum liochri cum adharrcnnbus fibi.<br />
H C/aw/a/.trwn^erc.dcricicncecisauxiliohumano.<br />
12 ~4dDominum,&c. quiacrancindigniauxiliodiuino.<br />
MOR ALITHR.<br />
4 Terfequar. HicoracEcclciia profubicitioneinfidclium,<br />
&pnmo luda:orum,tum<br />
J<br />
dicicui :7<br />
er/f^M^.quod factum fuic<br />
pcr Romanos,pcr mcricum cameri Chnfti,&;ccclcfije.<br />
c udcnt jubtus. quia fcruiunc ChnftianiJ.<br />
7 L Ftpr inxifii.xcvx:ut\oi:{\ ciuidcmfcncencixadmaiorcm<br />
aflctcionem.<br />
9 .ititiimicosmeoSi&c.dorfum.i.fugientescovam me.<br />
10 Et odientes mc difperdidiiti. fcilitCC ludeos qui func per or-<br />
bemdifpcrii.<br />
1 1<br />
Clamaucrunt,nec erat.K: m Tudari concra Romanos pcrie<br />
mnc auxilium Agrippar,fcd noluic cos adiuuare,vc dicic lo-<br />
t<br />
phus hbro dc ludaici bcllo.<br />
1 a *Ad i>oiK/flrw,c^c.Clamacicninc enim tunc ad Dominu<br />
111 tcmplo pcr ouoncs,&: facnficia,&: non fucrficcxaudici.<br />
3<br />
13<br />
&<br />
Et<br />
fuis. Sequcnces pocius<br />
fu.is tradiciones , qua<br />
Dci.<br />
$c<br />
<strong>The</strong>od. Alicnos<br />
feipfos fcceruc.fic per<br />
Icrcmiam. Quocon- F<br />
uerfacsmihi inamancudine<br />
vicis alicna?<br />
claudicauerunc, dixit.<br />
a Viuit.<br />
ij Ftcomminuam. canquamdcflicucosab omniauxiliohuniano,&:<br />
diumo,vc dictum cft.<br />
,14 Er.pics me.\d cfl,enpuifti.<br />
1 ) De contrddiBionibui populi . f. quando fub Abfilon, 8>L fub<br />
S.ba filio Kochri populus Ifracl rtbcllans,contradixitmihi.<br />
16 ConUttncs. idcft,ccnfiicuifli.<br />
17 In c.iput.&c. ronfc ruas mihi ftabilicaccm rcgni.Etquia<br />
ddmmium Damd fecxccndcbaceciamad aliasgcnccsincir<br />
cumicuquxcracid )lolaci"x,vc l^nilifth.cijic: Ainaunicx,^<br />
ca:ceri,idco fubdicur.<br />
i3 T >pulusq>:cmttoH,&c. nociciaapprobacionispropccr eorum<br />
idololarriam .<br />
19 Struiuu mthi. obediendo,&: cribucum reddendo:&: quia<br />
non folum obediebanc Daud m propria perfona,<br />
fcd eciam<br />
nuncijs ab co miffis.ideo fubdicur,<br />
zo ln auditity&c.Vevwuzmcn quia iftargences receflerunc<br />
ab obcdicnriarcgni Dauid ccmporeRoboamregis,ncpotis<br />
fui,&: aliorum fcqucncium.ideofubdicur,<br />
ai Filiialicnimentitii&c quiaiuraucranccifcruire,&:fucccflbnbusfuis.<br />
22 F;///a/iej/'Kffei-(itj/jf.Iicet.n.inprincipiobcneobedicJ<br />
rint.cn ipfodeccdccc,abobcd;ccia<br />
dcclinaucruc.io fiibdicur.<br />
1} Ettlaudtcaucrunt afcmitii.<br />
f. InHcbrarohabecur : Elth<br />
mcbunt<br />
1 1 F.t comminttam eos,vtpulucremS. difpcrgcndo pcr uibem:<br />
Idem cnim fn canocis repecictir freq uentcr.<br />
f Vt lutum platearum. Id ctt,l ;<br />
aciani eos conculcari,flcuc lucum;quod<br />
pacecpercftecuim,<br />
1 4 Eripies me. Hic orac pi o fubicttionc Gcri c .-<br />
iliii,cu df F.ripiesme<br />
de contradtfttonibws. quod inCepiCaCCmpore Conftantini<br />
,quifubpa.Tiagraui prohibuiciniunasficn<br />
Chnftianis.<br />
1 6 Conilttues mc in caput.^Smi Romam capuc mundi dimi-<br />
fic vicario Chrifti.<br />
18 Topulus cjucm M2.per]c-gem,&: prophccas,f.Gencilis.<br />
1 9 Seruimt mtbi. hunuhccr,^ dcuocc.<br />
2 1 Filvj alicni meniitifunt mihi. fcilicCc Iuda'i diccnces Chri-<br />
fto, Ioan.to.C SituesChri/ls, dic :<br />
nobtspalam quafj volcnccs<br />
cum habcre regem,cum camcn qujcrerenc eius morccm.<br />
23 Et claudicamruut afemitis.id elt,a prcccpcis Dci libi dacis.<br />
1 Vtutt
s<br />
ffortis 1,'M,<br />
vol , ctcuor<br />
nicu-,,<br />
tp/alUm<br />
553<br />
Giof.ord&Nicolai deLyra. 554<br />
a v.H.t. eaf.Quartocxulr.ins r.cclefia,funmacim munc-<br />
ra Dei laudacVel viuicquia vmilicat.<br />
morcuum in Cruce vo-<br />
# BatiMt Thtodor. Vmic, qucm<br />
caretolcnc luciaT.<br />
/\,;e^-(fifj.quiaomniabencdicic.<br />
b Ltrxdni-, Dcusfa<br />
a IQuiiinfciKtlincoidcmcofirmifide<br />
fcfej.AugttO.Nonjcrreno<br />
moretfeDecj fa<br />
lucis hk-.v fencia , nec<br />
f.ikircm terre-<br />
pfam<br />
na, fcd mcxcelfode<br />
Dcu.squi magnificac.<br />
Facicns Dcus qui ta-<br />
cjl.<br />
# <strong>The</strong>od.Poccft hu<br />
ius vaticinationis eue<br />
tusvidcn.Nammom<br />
in rrari,&: in rcgione habitaca,& in folitudines diuinus Dauidpcr<br />
piprum lmguas Dcum dccancac.<br />
:: Thcodor.Hoc li fccundum lud.eos ;ntellig3tiir,vatici-<br />
nationcni rcdarguic.nam poft reucrlioncm Zorob.ibc! cup|<br />
rcgnaffet, rcgmhceredesnondcreliquit . Scmcncrgo Duuid<br />
a;cerni!in,eh Cbn<br />
vifut. b ILaudams. fit. c fToto orbe credatut,<br />
Viiiit dominus,& benediCtustDeus meus,&exaltetur Deus *<br />
i 1v.i Dciimlnlali.f.iuinixtciljnoiunimo.idcitcocleltcm.nontcinpoialcin. , / b ISubdcndopopulos. IDc luJns. c fPro.idet. ><br />
filutis mea: . Dcus qui<br />
das t vindictas mihi, ct fubdis 4<br />
popu-<br />
-<br />
^CIamannbus.Ciucih^e.<br />
1_Non o/i*qfcunque,fcd.<br />
fGente.<br />
3<br />
illofpcrabo, B<br />
d j s | u b mc ,liberatormeusdeinimicismeis iracundis.ttab *<br />
C yimUtllS. v^.11,1 la ,. , ,. ..;,., anrnainnlius cxaltaturouioertulit. b llMticntem.<br />
vindi&vdunirebellis<br />
fubdiCur.<br />
d jc^cMwdn.C.if.Maior<br />
eft a ferucn<br />
gloria<br />
tibusmalisliberarc<br />
4<br />
y^gentibus<br />
.<br />
e Magm\\cam falwes .<br />
QjwnloaiFiM liu^ini io irainaanto ainphus exaltatui qui uertulis.<br />
1 lMticntem.<br />
'<br />
1kclu;.,eiuem,Yclau,cnucnteu>.. 1Dc lc Cruiltus.<br />
1 A rcgno coium iniquo.<br />
IQmiTibct fchifmaiiai .<br />
infurccntibus in meexaltabis me, a viro iniquo eripies me.<br />
b<br />
a 1l>.m>iac4c.iu;diaifunt.<br />
IGentcs r:bi per mc contiteburitui.<br />
*<br />
c lAlias in gentibus.<br />
Propte'rea confuebor Dcus, &_ creacorance<br />
fccula vc , homo<br />
in diebus uouilfimis<br />
acccpic. Idcodicicur<br />
perfczechielem.<br />
t<br />
tibi intnationibus domine,& nomini<br />
i LatiusmnotcUcsbonisoperibusincis.<br />
b 1~Aug Adrairabilcs facit & utes, quascius.filiusdat<br />
1<br />
ciedentibus. c IChmti.<br />
Dalx><br />
.<br />
iliis Dauidon<br />
ipforum : Lc rurfus ,<br />
Dxiuid t{cx in medio ro-<br />
tuo tpfalmum dicam. Magnificans falutes regis eius,& fa-<br />
f Aug.lpfi liberatori nianu forti. b fAug Id elt eis quos credemes in Euangelio genuit.<br />
nibusvrbibus., U<br />
&pa-<br />
"i$ 5: a nsXfimbus^ montjbus^ eoll.'bus,& in tcrra,& S T I filiiDautct.<br />
'<br />
' *?<br />
in P S A L-<br />
*<br />
ftas Dominusex Du<br />
uid nacus fccundura<br />
carncm:qui rcgnur,<br />
&L glonauihabcc, vt<br />
rum, &: iifaiascxclamac.<br />
Erit r.idx Ljfe,<br />
in cum gcntcs fperuuuit.<br />
hec Bcatus iVIatth^us<br />
d us<br />
f<br />
hiitonau ^ ^'fS^'n<br />
lic cxor-<br />
a IA1117 Ipulibeiatoitnianu loitt. o TAUg iq eiteisquos crcucnic 111 nuangcno genuit. "t ............ .-<br />
ciens milcricordiam Chnlto fuo , Dauid, & femint eius vf- ,<br />
-<br />
.<br />
que in feculum fus ctt . i/fw ^w*<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
mcbuntin danfmisfuis:& in translationc Hicr.iuxra Hebr.habctuiif:'<br />
contrabcntttr ia angnftijf fnis:.cx, in candem fcnccnciam<br />
homincs rcbcllarc voknccs,rccluduncfe,iSc<br />
reucrcituirquia<br />
fua lnciuitr.tibus , 6c locis muiacis ^ timcntcsinuadiabillis<br />
contraquos rcbcllant. Iftamautem rebcllioncm futuram<br />
j Dauidpixuiditinfpintu.<br />
i ymtdomms. Hicponiturhuius Pfal.inccntaconcluUo,<br />
vidclicct danm nominis niaguificatio prt> bcneficijs praxli-<br />
tftis cum dicicur: ^i tdonnnus. quiaett viraperellentiam,&<br />
ftiprcmns cra on ,niaviuunc m eo , fccundum quod dicuur Ioan.i.a. Qtod<br />
d ... vire cft in , - ,<br />
vni & itl :^ vlta ilt , Qu ia crcarura, vc eft m Deo, cft<br />
t eui8 re. /<br />
.<br />
cvc aaix effenoa, qUx t ti idcm qudd inceliigere duunu.<br />
Intcllisci-c auccm cft fuprcmus gradus vicaj : 6t quia lncelh-<br />
-<br />
gere<br />
j<br />
MORALITER.<br />
Viuit domhmu Hic ponirur pfal.conclufio quat cft gracia-<br />
mmadio,cumdicicur. ^ . o .,,<br />
i Et bencdittus D.ns^cqui das vindiftai rwi/3z'.idefT,victorias,<br />
vtpatctpcrpraditta.<br />
f f < if>//Hr^e//fcj >eJrf,AntichrifTitcmporc.<br />
f jt vtro inicfuo eripies w.t. id elt, ab Antichnfto, qui dicitur<br />
homo pcccau,6c filiuspcrditionis.z.<strong>The</strong>fr.2.b.iC*cj dominus<br />
A D D I T I O I.<br />
lefns<br />
In pfal.l 7. Diiigam tedomine: vbi dicicur m poftil.F^ pofuic<br />
immaculatam viam meam. Macularadulteti),^: homicidijfucrunc<br />
ablatx ab anima iptius Dauid per fuam contnrione,<br />
& Dci mifcricordiam,etiam antequam peilccutionem Abfalom<br />
patienter toleraret : hcet vcrum ctt qudd fublaca macula<br />
adhuc rcmanfit rcatus pcenz fatistadone,vt fatis habetur<br />
m tcxtu ,<br />
pcr poftillatorcm allcgaco fciliccc i.Keg. ii. d.<br />
vbi pof tquam Dauid dixic ad Nathan: Teccaui domino. ftatim<br />
ei rcfpondit:/x>m/Hi quoque traiiuttt peccatum tuum.Quod qui-<br />
dcmvcTbuin,f.tranftuhtpcccatumtuum,inccHigiturquantum<br />
ad ciilpam,piout ctiam pottillacor ibidem exponicvnde<br />
'<br />
tionislEW CHiU-<br />
gerediuinum eftopcimum, eo quod vnico acTti intelligic<br />
perfede fe,& omnia alia, idco dicit Philofophus i i.VIctap.<br />
qudd Dcus viuic vicanobiliffima,fempicerna,&: opcima.<br />
2 Et bemdiclus. ex bcnefici js mihi collacis.<br />
3 Et cxaluiur Deus.Jali4tis,&c. npn in fe.cum fic magnicudinis<br />
ihfinita:,fcd m creacuns ipfum laudancrbus.<br />
4 Deus qut das. & pacec fentencia ex dictis vfque ibi<br />
j Troptcrea confitcbor. corifelfione laudis tua?.<br />
6 In nationibus.quia pfal.tacti a Dauid,dermaci func ador<br />
nes naciones m Chnfto credcnces.<br />
7 Magmjicansjalutcs. i.falutcs meas.q. su rcx ab eo lftitutus^<br />
8 Etfacier,s,&c. idefl,inundoin rcgcm deeius mandato<br />
per Samuclem,vthabecurfupra i.Reg.16.<br />
i> Etfemini eius, vfaue infeculum.c^UA Deus dedit regnum ipfi<br />
Dauid pro fe,3c fucccfforibus fuis,vt habecur i.Reg.7.<br />
PSAL-<br />
Iefus interficict (firitu orisfui yvt dicitur ibidem.<br />
5 Troptereaconfitebor. confeffionelaudis.<br />
7 Magnificansjalutes regis.id eft,Chrifti qui eft omnium Sal-<br />
in fccft.<br />
uacor,quancum<br />
S Etfaciens mifencordiam Chriflofuo Dauid.i. fummo pondB<br />
ci qui d:cicur Dauid , id eft, manu forcis : 1<br />
quia quod igac in<br />
cerra.ligacumeft & in ccelis.<br />
5, Etjemini.,u populo. Chnfti,cuius eft pacer fpiricualis.<br />
de rcmifia culpa manifeftum eff,qudd non remanec maciilaueatustamcn<br />
pcenx fatisfactona? remanfit.vnde fcquituc<br />
in litera: Veruntamen, quia b.afphemarcfcciili inimicos nomcn do-<br />
mini, filius qui natus efitibi mone morietur. Et ifta bcne cractantur<br />
in prima fecundar.q.87 vide ibi.<br />
A D D I T I O II.<br />
Lieodempfal.17. Diligamte, vbi diciCur in poftilla: ttfe*<br />
mint cius vfquc mfecuium . Proprius , &C vcrius exponitur hoc<br />
qupd dicitur: Etfemim ctm, de Chrifto qui faftus cft cx fcmi- I<br />
nc Dauid fccundumcarnemad Rom. i.a. Cuius regnum cfl<br />
vfque in jcculum , quiarcgnum eius noncorrumpetur, Daniel-7.d.<br />
Et regni eius non critfinis^&c. Luc.c.<br />
<<br />
.
tfj<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
In finem. Caf. i lalmus cL p:i:<br />
b<br />
c<br />
d<br />
c<br />
a .<br />
Pfalmus XVIJI.<br />
du.-ncu.vndetyrannus<br />
3dir,homoabfoIuicur,hicprophcurcfpicicmfineHi,idcft<br />
3lriftum,vel in vlc:ma ccmpora.<br />
P S A L M V S XVIII.<br />
Oeli enar-<br />
I<br />
|<br />
^2&<br />
rant .<br />
<strong>The</strong>odor.<br />
Trcs<br />
rgcsdacas, Nacurx,<br />
ripram.graciieex D.<br />
aulo difcimus , quas<br />
ciidum eundcmor-<br />
:nc B. Dauid mhoc<br />
plmodoccc.<br />
Bafil. Vnam fi-<br />
t-liccris, fecundam f<br />
jm licens,cerciam in g<br />
rana. h<br />
Primo loquens de i<br />
|<br />
rmamenci artifkiu narrac,quod celfi celorii appellauicNa<br />
rluquodvidecurvclutiquoddanicfdutcrrei -<br />
a ISanclis. b fDepleno,<br />
TQiiaii carns es carnalibus.non<br />
vcrluu.,(cdlcie.iri.iin.<br />
h<br />
diei *<br />
eruCcat verbum,&nox n< cSli indi-<br />
ccumeft,<br />
Srmamencujucquodcitfuperiushocccli ,tau ithuiccc^<br />
,quale hoccelu<br />
cfttcrrar,neq, ha:c anin .ir. ciied. cec,fcd<br />
pquardaproU popaiahomimsdocens, ab \<br />
hisq denrur<br />
lopificcm pciuenereA 1U1 hvmnoiutanttknimarJcrre.<br />
f|Caf.Vci corii qui ftellam rnifcrunc.<br />
C<br />
c.<br />
C/na//.Caf.qucdDcus,qiiddgriuinbuscakftibus,qua: lunt inanifcitaomnibus,dicens.<br />
i Cali. Id cft.orbes planecarum.<br />
: EnarrantgUriam. Ideft.paccnceroftcndunc magnicudi-<br />
Jm fua? potciitia;,^ oidincm fiixfapicnciar.<br />
I i Etopaa manuum. Id cft magmcudinem fua: vircucis.<br />
' Unnmtiat firmamentum. ln quo funcHcllxfixa:. Exhis<br />
cnim<br />
MOR ALITER.<br />
Calicnarrantvlonam D'..Pialmus ifieliccralirer intclligiurdepublicanoncEuagciij<br />
pcr ApofloKChriHi.Mytiicc<br />
'ctopouit cxponi dclaude Dci ,p bcncriciomcarnationis.<br />
-tptiniodcfcfibitut hxclaudatio, lccundolaudts ratio,tbi:<br />
iSolepofun tabernaculum Juum.lHn latis comnuiniscfi Angcs<br />
,4homini bus.quia dc falutc hominum rcparatur nume-<br />
'sAngclotum.idcodicicur. tuh e>iarrantgloriam DeLitieir,<br />
tiescaliciquiluiicAngciii<br />
.1 cti.<br />
i' optra mahuum mm> ann mti t ^rw
f cl,Oincle-<br />
bit, vtforti*.,<br />
+reuehtio(re<br />
eurfp.s, vcl cir<br />
cumitus.<br />
fPricept<br />
JJ7<br />
Glof.orcL&Nicolai deLyra.<br />
M a w^.Cnf.Totics^pbetis.pmidlis.magn.ifimilitadofa<br />
A cramecuio dc virginc n.to^vt eccBa ubi virgmc copularct .<br />
B<br />
f purum mun<br />
tutn<br />
b Dctbalamo. Auguft. ldeft,virginali vtcro, vbiDeushumanse<br />
natura?,vt fponfus fponfxcopulacuseft.<br />
Ecce humi-<br />
forcis maieftacc.<br />
lis mifcr.icordia,fcd<br />
C Gigas adcnrrcnlam,<br />
Caf.Imperturbabilis.irreuocabilishuma<br />
nam naturam poten-<br />
tiafuperans.<br />
4c Bafil.8f<strong>The</strong>o.hec<br />
nujujuiiwvuv...,<br />
ma^isdilucidctresin<br />
tcrptcs.sM pofmuabcr<br />
a TB.en.itus fcientia, & virtute.<br />
a culumfuum, & ipfe tanquam fpdnfus, procedes<br />
de thalamo<br />
b a 1Noninuitusfufcer.it laborem b fAug.Omnes incomparabil. wrwtepwceden.<br />
d<br />
c4Aug.Nonftetitadinuiamu.idi. TQjonulin. lApjtie.<br />
c fuo. t Exiiltauit vt ad currendam viam, a luramo ccelo<br />
crigas *<br />
j ai _~..ll.... ,,rk Kviiiiana^e & vcni em.nm in munduin.iteium relinquo mundum,& v-doad patrcm.loan.<br />
d<br />
lAb^ual.ucpati,s^..uapae^^d us fc ^ g ^ dmin;utis vfquc ad<br />
i i<br />
aqualitatcii. patris. IFatriscocn.<br />
naCHlumitlpfit,Vlddl- C CgreillO eiUS . E 1 ULLUII<br />
cetin celis:Solautem<br />
ob pulcfif itudine fpofumimitatur<br />
, obvclocitatem<br />
gigantem-.<br />
in his autcm verbis :<br />
a<br />
ff<br />
occurfus eius vfqucadfummumcius,nec #<br />
INonhuiluna. csonhunvua. b f<br />
flpfceftlex. flpfceftloJ<br />
c TQuipeccatuinnonfccit. 6<br />
7<br />
.<br />
eft qui feabfcondatacaloreeius Lex Dob mini t lmmacula-<br />
8<br />
M<br />
55<br />
no & vet.tcfr. k<br />
f LexDomini. Caf. Secundo laudat pr arc?ptn<br />
Caf. Lex pcr Moylcn data, omnia verbafuadiftinftiQae<br />
cotrigens,&ad Chrifti gratiam mutens.<br />
4* Tertul Lexinuituperabiliscoiuiercens<br />
animas,via D> c<br />
minidirecta, obletrans corda , prapceptumDotr.ini 1 i<br />
b fVterovirginali. CUloS.<br />
l.iccns, illuminanso-<br />
g Cowcrtcns. Augirf.|<br />
ad lcimi-<br />
Tibercate ,<br />
randum, no 1 1<br />
prcineti!<br />
uigo feruitutis.<br />
h ^Lnimas. Aug.Vo<br />
luntates ,<br />
non modti<br />
manus,vc vctus.<br />
i Teflimonium. Qtia.|<br />
cunq;<br />
teftimoma dc<br />
fAue Annuculatos facit quod non prior lcx. a fAug.Q^ia nemo nouit pattem.niti filius, !& cui.f.v r.<br />
fAug, p<br />
Un>..acu.ajc.sU<br />
&^^ ^ f Te;llraonuun quod prom.tt.t ob- *<br />
diclfracl , plcna fun<br />
7 - ... j :~- ... eanff O.m.i nemonouit oattem.nif. filius,'& cui.f.v.t<br />
veritate Sc , humih<br />
feruant.bu.,compleb.tur.<br />
,.,.......,..., b l)S fapientiamdcdt<br />
J^cc efi qui fc abfcondat<br />
acaloreeius. ccclorum<br />
pro luminis c ta,conuertensanimas,teftimoniumDominihdelc,iapicn- j<br />
a Non tcrrentei.<br />
\<br />
fNonfuperbis.<br />
Spe^praanij. ^ # B.ifll.& Thcod.<br />
, tiam-pra:ftansparuuIis.tIuftitiaeDominirc
w Pf.almus XVIII.<br />
fccic,vc imitantes gatldercn: in<br />
cis,qui liberc cum chafaccrenr,non<br />
feruilicer cum cimore.<br />
Caf.Iufticiadcx qu.r iuflificac,quicquid praxipic iufiij eft.<br />
Timor Domini. Caf.Timorfeculi no<br />
fanctus.q.a non profi-<br />
uus,&: cu cempcribus mucacur. Timor Dni fine omni pcrurbacione,<br />
quia cft<br />
iftacum pauoredili<br />
cimec a<br />
%o , quia<br />
dicem fcic mifcri- b<br />
,<br />
rdem.<br />
Auguf.Timor.non<br />
epccnalisprocerre-<br />
x>nfum: &: ldco non<br />
xas emiccjcur, fcd<br />
ermanec.<br />
Ittdicia. Aug.Iudiia<br />
Dei non egenc al-<br />
-_ \ TAng.Gratis amans.non puniii.fed fcparari rimcns.<br />
TimorDominitfancbuspcrmancnsin fecu.u fecu.i,iurJicia<br />
TAu .Q^i omnc iu.iic.um dcdit fiii* b fAng.lncomrnutabilitei. ncc qu.s eripi t przmia-qu d<br />
T\ ! x- n-r r b PT' e<br />
Domim A.<br />
vera, t iuftificata in<br />
femetipfa. Dcfiderabilia .<br />
a<br />
Tdpoenas: fldeo. c TPri TPiidittrti^.<br />
diuitirt!<br />
y6o<br />
Aug. Menci videnti fuauiscft veriras, dulcia iudiria, non<br />
vidcnci quefuauiusfScd quarcnon wdecur.propccrdeliccar'<br />
Nec mirum: QcliSa cnim Si-is intclligh?<br />
CzLDctifta. ornnia.quxdamcnim noca ftinr.<br />
Caf.Mea in^nac,alic^a afrliguc:&: io parcc:repellefuafore.<br />
frfpcr<br />
TPrzpctcntia. b _ fIde.l,pravoluntate.' c fSccundum nouum teCam-ltnm.<br />
TSedtJmeQnequi6ufuampr.Toccupei. TAog.A pidttatibu jnmehtentibus!<br />
'<br />
a!i)s.i;uia non eapitur ab aiienis e.t<br />
cjiri mundus a fuis.<br />
is rctnbutio multa 3<br />
. t Dehch ? quis intelligit Ab occu<br />
TQuiexme. b fNon fuperbo meo . c TNon qubd omnino tollantui quod impoflibile ,<br />
'<br />
fed ne doiiunentur .<br />
1 t i .<br />
r> V.<br />
mcis munda mc, t & ab aliems parce feruo tuo . Si mei non<br />
rrius aucloricace .<br />
a fAlicni. f ve: ca. fA criminali<br />
KldS h f "erintdominati, tunct immaculatusero, &emundabora<br />
a<br />
TAug.Supeibix,quodeiiv:tunumredeuntibus,pnmuiurccedentibus. b TAug Si fucro mundus<br />
a<br />
iupe.bia,cloquia platcbum m conlpcdu hon.iiium.non D.hfed li mundus tunc erit,vt<br />
. , . coinplaceant non (olum<br />
^<br />
eloquia, fcd & medi.<br />
delicto maximo.Et erunt ! vt complaceant eloquia oris /cl, mulcumdehde<br />
abilia, velmulcuaujm:&<br />
lapis: vcl muljim<br />
preciofum.<br />
mei,<br />
Auguft. j Defidera-<br />
|liafuperaurum,fu-<br />
j:rpompasfeculi, ,p<br />
uibusiudiciaDeino<br />
pfiderancur,<br />
fcd ci-<br />
TAug.Vt non placeant hominibus, quia iam nulla fupcibia ? fed in confpechi<br />
"\qui mtus vidcs.& onU-.cnt:am pursm inlp<br />
Ccmeditatiocordismei inconipectutuofemper. Domine<br />
4b oscultts . Cafl!<br />
Cr<br />
O<br />
Qmnia_peccaca,cJuobusincludic.<br />
Occulca<br />
j)<br />
"8 hoftesdumcogitode<br />
\9 legc Deiimplenda. -femper<br />
h Dominati. Augufi.<br />
3 Vcl,dominaca,occulta,&:alicna.Immacu-<br />
C A .... -r- / ... _ : __ :- i .._ - i ... * ,. l^rr^ I 1,-j , ,' t-.-r_.l.*-..4._.<br />
fAug.Tendcntes<br />
n re , tribucns<br />
au tc, qutaredemptor, vt tenderein ad te, ne '<br />
quis:Gb] co.mertiadtc vel i:<br />
* n r_- . rrtr.ll_*r.< r.-n*l!^mr ,qua: primo dtbec cfle in cordc. ldeo primo dicicur: Defiabdia.<br />
fcilicec func pra:ccpca diuina.<br />
i 5<br />
,<br />
J<br />
'.<br />
per;.)'/.;.inquancufpiritualiacorporalibusprcferunt<br />
< Etdulciora.<br />
gufiui mentis mex.<br />
", Suptr wt?/,eirf.i.magis qua fit mel,& fauu guftuicorporis,<br />
um dida.Secudo dcbet conieruan in opere,io fLibdilf.<br />
i Ltenimfiruus. qui vere feruit tibi.<br />
\<br />
Cuiiodit. opcrc adimplcndo.<br />
ln cujlvdiendisilis retributio w/i/^.fbeaticudo fucura.Scd<br />
S'.iain lege func mulca pccpca,f.fcxceu,& 1 1. fecundu He-<br />
s, io difricilc cil obleruaic eaabfq,- dclido. io fubdicur.<br />
Ddiila quts intelligit.q.d. nullus pcrtecte.io fubdic DaUid.<br />
Ab occultis mci munda. dulcedine mifericordia; tua:.<br />
Et ab alunts.dchiXu enim alteiius cralic ad alique ^p fua<br />
M O R A L I T E R.<br />
negii-<br />
c.idcft,actrnaliccr:quiarimorfiad<br />
cimorcm of-<br />
7iwor'(fo/;>;/ iirtr ///j-,c? -<br />
^ismancc in patri.i non , camen quancum<br />
lcd quancum ad exhibicionem rcucrcncia:.<br />
hikia. (^uiafcnttiicixdeagibilibusinEuangcliodace<br />
'ntnicnt ventatem,&: lulbtiam rnanifeftam.<br />
Uefidcrabilia. Poft EuangeJij laudcm,hic inducit Pfilmi-<br />
,<br />
iudciusobfcruanciamdiccns:D'//ti.i'iJ_/;7/(j/'perfl.namfa-<br />
Jencia; fpccialicer cuangclica: nulla rcs corporalis compa-<br />
Ji poteft in valore, &c dulcorc : propter quod cufiodienda<br />
f<br />
diligcnciflimc.idco fubdicur.<br />
S Et<br />
funcoriginalia,&qua!<br />
fecreLa volunrare o-<br />
riuncur, qua; mulcis<br />
cnce eSeitum rei cc-<br />
fbfcc iiolapcUj.quafifcunLur,vcd;cicSalomon<br />
:<br />
Tv^o easpoftcotitup.fcentias.<br />
Ahena sut<br />
o<br />
qux fuadentibus ma-<br />
hshominibus,veldiabolofiuc.Abillismuda<br />
, ab his parce, quia<br />
iam fcruus qua; li non<br />
dominencur, cuc fum<br />
mundus.<br />
W Thcodorer. Non<br />
cancum cogitacioncs<br />
the circudauc,fed da:-<br />
17 monum agmmeobfi<br />
dencquifuncalieni,&:<br />
lacus:quia non eft cer-<br />
riororigopcccaci.prarccroccultfifuu/juoceciditdiabolus,<br />
Sc ahenu quo homo feduftus efi,&: cofcnciendo fecic fuum.<br />
A_ug.NoefTmaiusdeliL:a"],quaapoftacareaDeo,quodeft<br />
iniciuiLiperbie:Superbiaveroeftmiau,L^caufaoispeccaci.<br />
\i rhcod.Si mihi no fucrinc dominaci.Per hec noutl refta<br />
nientu prqdicic,& bapcifmacis gracia,&: SpiiicJilian^i dbnu.<br />
l<br />
Doiuineadiuujrmcus&redcmptor^c * Thood.Accomo-<br />
dacapfaImoperoratio.NamDnmquidcm,vccreacorem,&<br />
opificcm vocac . Redempcorcm vero, canquam per bapcifmacis<br />
rcgcneracioncm a dicmonum fcruicuce 1 1 bcrancem .<br />
PSAL-<br />
ncgligccia,qn negligic cos corrigcreloco, & cpc quos dcc,&:<br />
hoccorrectione traterna,quacu ad placos,Jc n:incipcs, deabusorac<br />
D.uid:&:i6 mccicodicic:^a//V/jii/jar/cr.f.naiinpofc<br />
e, vel falce difficile crafirc finc dcicctu i cali corrctkioc<br />
14 Si met. defectus proprij.vel alieni modo dicto.<br />
1 ; Tunc immacuUtus cro. in coufciencia propria.<br />
16 Etemundabor,&c. quiaquicauecmuiorapeccaca,caucc<br />
eciam maiora.<br />
Alicer exponicur ab aligbus ab illo loco.^ alienis.hoc eft,<br />
abin.idclibus.qfu.italienia fide. Parce feruo tuo,ica q, non<br />
heanc poceca fup me,p fqua inducanc mead peccata infide-<br />
Iitatis fue, (icuc Antiochus cogebat Iudeos trafiread ritu Gt5<br />
tilc,&: idololatrie,vc hr i.M.ithab cJ.a.io fubditur.f/ meinon<br />
[itcrintiaminati inp&tes. Tmc immacuhiu* fro,abeorum culpa.<br />
Et cmundabor a dctitlo maximo . id eft, ab idololacria ,ad quam<br />
me non cogenc,&: fic manetK) mundus ab ea.<br />
1 7 Et erunt , vt<br />
carapUceant cloqxia oris mei . Quia eloquia cx<br />
r<br />
cordc ir.undo proccdentia.fun: j _)co<br />
placica. ("ccr.<br />
1 8 Et meditado car.&c. ad CC<br />
co^nofccdG,.^ amadu vcraci-<br />
f^niagis qnam<br />
auruni,&obri<br />
zum<br />
Ecd.i8.cf<br />
t cautu,pr*monitns<br />
- cir-<br />
oiimfoeftui ia<br />
ipli? , lub nc<br />
quid cotra ea<br />
f.iciat, vcl pcr<br />
illa cautus cf-<br />
fectusc.r.<br />
t cultodienda<br />
Ecclenio.b.<br />
ip Domine adtHtormcus. mtvihuhzioiv.bus. fiiperucmctibus.<br />
20 Etndcmptor mc*.dc Acgypci fcnmucc,! quadiCtC fe Da A!ia expci.Jo<br />
uid rcdepcu in fuis pacnbus.Licec auc ilia cxpo lacis cocordec UcraJi*.<br />
liccr^e,<br />
8 Etenim fentws tuut,&c. f. incnarrabilc bonum : amd ociSui<br />
non r>idit,&auns,&c. i.Cor.: .b. Sed quoniam obfci-uacoics<br />
ahquando deficiunc non aduei cence.v,idco fequimr.<br />
1 1 Deliila. t.on.quis in. q. d. nulli, auc pauci.ideo fubdirur.<br />
12<br />
14<br />
15<br />
ab occnltis.qu^ poilei ;c otcahonaliccr in mc recorqueri.<br />
Si mei nonfuertmS demoncs p aliqua dicl(/ru peccacoru.<br />
Tunc immaculatus cro. coram j)eo.<br />
Etemundabor. li quia iiieio mundus a minorihus,&: pcr<br />
cofeques a maioribus . 1/5<br />
17 Et erunt vtcom.do. i. oraciones<br />
mcc. vocalcs,& mccales cruc<br />
acccpcabilca cora Dco.Scd qm<br />
hoc prouenic cx bonicacc diuina , lubdicac : Dj.ad.m.&nmt.<br />
fr
Diuifio .<br />
kiytlicc<br />
^ Glof.orcl. & Nicolai de Ly ra. 562<br />
1 lteralis,<br />
litcrx tn mihi non vf inconucnics, vt dicacur etpq<br />
A pr mo, oa Paulus Apoffolus m lcge,<br />
8c edoctus<br />
.pphecis per<br />
crudicione humana^: diuinam allegac htcram huiW pfalmi<br />
dict-imdepublicacioncciui'c]ijpcrApoHolos,acdiicipulo5<br />
ex auditnandttus outem<br />
ChriftiR.oni,io.ca.c6c!odcs.Eixoj5d<br />
per vcrbnm Cbnfii. Scd iif<br />
dico:*C*Ji wiifq.d.ficiquod<br />
ibac tilitcia huius pfal.djces; Ec quidc i omncmtetram extutt<br />
fonus cormm,& in fi.orb.&c.ltctu fn flnchuiUS plal.dr: Do/jc<br />
^iwfor ww,^ rcrfew-Wor wf J.per hoc cn 1 m quod dr: t\cdempttrmas<br />
. abfolutc intclligitur.illeqiii eftredcpcorantonomaficcrficuc<br />
cu<br />
Anfto-<br />
df philofophus abfoJuce,incell:gicur<br />
tclcs. Rcdempcbrauceanconomaficc didus in icripcma,cit<br />
ipfe Chnflus.Rcdcpcio eriim acapciujcate Acgypci tuit: par<br />
ticularis vnius populi. Rcdcmpcio auc facta p Chriflu gnalis<br />
tocius mudi.Qua rcdepcionc puidic in (piriru ^phecico iptc<br />
DauidAaclarius.&dimifiusJcnpticnwlknaUinftiquam<br />
alij, vc 3ocab>turnomenem admirabuis,<br />
cmftHtnnoyth ui ^rns,&c. in quo oflcnditut humamtas Chn<br />
fii ,&diuirir:seius. Etin n-.ultisalijslocis iacia-fcriptutaB<br />
vponaturvfque<br />
r<br />
ii-i: ,. . l .,.,i c.inincainacionc,]n qua vifirauic nos<br />
oriens cx alio. t.t t<br />
occurfnt m 1/7; adfunmtm chts.\n fua bcne-<br />
in<br />
qtta a!ccnd;caddcxter;im pattis, vtha-<br />
diciu afcenfionc ,<br />
Lctur Matth.vk.d.
J*3<br />
Pfalmus XIX. 5 6 ><br />
< ADDITIO I. cli natruitatepervcrutn moriilocalem.SimiJitercxulcauir.<br />
In pfal.iS.C-c/ien-r.vbidiciturin poft.Licetauc ifta expo- quianoninuicusfed lr.anrer cil Tit.&c. Expoiicio<br />
jjaudio chuicajLiscxiuic ad<br />
Hebreoni non cocordac licere fpecial.rer currcndum laborem vi/e prrrfMus vatx , Xc.<br />
A D D I T I O II.<br />
in illoverfUjVbidf.E^^/er^^^yjjo^fKr.^^f.qiigeff quodii- .<br />
mo-oprincipalior particula huius pfal. Sic fol corporafircc Fr. cod.pfal.18 vbi dicicur i:\pott.Et ipfc t.xnqua fpo,&c. In<br />
cftprincipaliorparsceloru,& fi.mameni. fimilitcr dici jSft<br />
tn.il.nr.o.f.in vtero vir^m.ili Detis hiimane naturx,vr fpon<br />
nbctis,dequib^gic.C6ftacatu: q, fol corporalis no verc di. i\>, .poi.fxcopul.icus elf, vc ^urcxpreffem glo. iuper iiuc<br />
jprocedere tancj fponfus,cu'm nuljahcac fponfam. Sinuhr.-r .<br />
Jp.ciuvnconfenfusv*rgiaisiocotociLf humanc* "uair^cxps<br />
DCCverificatVj) procedatdethalamofuo,cu eius motus iic cr.ihacur cctnpore aFinSciacioris iri fpiricuali.ni ...r: n iio m<br />
,<br />
trh m ficu.in quo mocu no '<br />
p--ocedit' de vno foco ad aifu lo-<br />
. tcr fiiiit Dei,& hum.inam natura celcbr.uo , vc 1 n cercia par<br />
cu.Similiccr ncc vercdf defo!ecorporali,q, exukatvtgi- tcquert.19.Th ..inco.q anrcfponfionemadar.;uraeca.N.o<br />
gas,cum ilcinanimatu-prw.tcoiterteneur-, & fic n6c..i.. i<br />
>b p-oprie_dnr dc Chri.to. Eft.n.Cn -<br />
jncoexulcatio,qur><br />
flus verus fponfus,cu fpof im hcc *<br />
iimi]icci& verc prccctTic<br />
de thalamo virginali,egred.edo ab lpfo chalamo m fua b"dj<br />
.<br />
GLOS. ORD.<br />
a lofivetn. Caf.Figura<br />
optandi qux vencura<br />
func ..<br />
prophccacanit<br />
. Cii. ex ni-<br />
Propheca<br />
mia chancace optac ,<br />
pfpere<br />
euenire ec-<br />
quq per Chriftu<br />
vidcbatvcncura.<br />
* <strong>The</strong>odor. B. Dauidjnultis<br />
antefecuhs<br />
licic populum pro h<br />
icge Ezechia contra 1<br />
Scniiachcrib pecctem K<br />
&_obfccracem vt eius<br />
preces fint Dco accep 1<br />
tx. Sanctum autcm<br />
remplumapp-llauic .<br />
r Tcrcul. mdiepreiru<br />
V.<br />
PLAL XIX.<br />
bT^ Xndial. qutem<br />
XZ/pore tnbulacionis<br />
vuii.eifieri.<br />
u__ii?__<br />
In |:<br />
finem<br />
.<br />
(<br />
crg.. oonueniencerdi,.c.ie[t,q. Chn(rusproccili. d.e virgina.<br />
li<br />
^cerq^ Jcfpqnfiudam Ubiccclefiam.vc !npQ.t'.l.fed po-<br />
ti us proccffic dc thalarno virgihali,ficuc fp^nfus proced.c dc<br />
thalamo facLidefponfacione. vc verba Pfalmutae fonanc".<br />
pfalmus DauirJ XIX.<br />
a O Chri.ic vel ecclciia. b Tat.i. c Aug.quiadixi.ri __rc!t<br />
ririca fi<br />
Xaudiat te dominus in die c<br />
tribulatio<br />
a Qaiad tc- ji^rtinet populus po terius natus. f lta . b Cui<br />
itudcs. c Auj.faciens tib 1 fanftiticatum corpu^,ecclefom de<br />
fpsctilatiorr tmam.<br />
nis^ ipcegat te nomedci Iacob. Muta'-<br />
a Contta m ila.<br />
tibiauxiliudesa&o^&tfSio^tueatre,<br />
a ..i.iii.ie-<br />
..Oiiaciaroiiii]iuIirinruriatum,qoaspto<br />
nobi-s tuluti. b Aug. Cruccmqua to us obla.us<br />
es,conuertatin lattitiam .efuirecaionis .<br />
S te. MemorfitoisfacrificijtuiAholocauftum ruum pin-<br />
a<br />
gue<br />
a lucundumdeo. b Aup qui fci tiqu d valeret pallio. c Non eorum, cui tcdelerevo!u;runt.<br />
fiat. Tribua D<br />
t nbi fecundum cdr tuum , & omne<br />
a Quia omnia alto confilio facit. b Non Iudioruin,<br />
c Aug.quod tihi mors non nocel it.in<br />
noceic eam tacis.<br />
quo noois non pofle<br />
confihum tuum tconfirmet. I Lztabi.murin'falucari tuo,<br />
a Conicii.o tui nominis non perdet fcd magnificabit nos. b CrTri:ti . c<br />
& innomine'Deinoftri f<br />
fti Chritliani .<br />
magnificabimur :<br />
Impleac do-<br />
a Aug.norvfolum q iai in terra.f. d Steas i.uas ;n cilo faci inreipellans pro nobis.<br />
b Ver prophctiani mthi olicnium elt.ijuod refufcitabit dominus Chnitum Ne. indc dubito,<br />
cuia l.iin nunc tanto ante .<br />
minus omnes pe"titiones tu.is , nunc cognoui quoniam<br />
a Inrefur.e-ir>ne& afcenfionc. b Ex certimdine pro faciet.<br />
fa a<br />
luum fecitdominusChnftum luum . Exaudiet illum de<br />
/'/-.e.quomaiori defiderio Deum precamur.<br />
Qd Dei/act)t.vtiicutilli,icacibi graciam benedictionisdet,&<br />
P r ?'<br />
'E<br />
Caf eius nomir.e did<br />
Qu d per iui 'u :.i .<br />
r *<br />
d<br />
ti<br />
.<br />
pr.-ponacI.idtsJL .<br />
c Mictat prtcr .<br />
t Uuxdik. m ilTt filioi<br />
g Memor. agitqu.-ii<br />
de facerdoccimmoia<br />
turo & rege pugnatu-ro<br />
.<br />
h Sacrificij.Qa>X Sacri<br />
ficium. ecclcll* preui<br />
debac,non pecudum,<br />
fdianguiniV& corpo<br />
risChnlh.<br />
* Tbcod. Symmachus.Oblai.ionca-1<br />
tua<br />
pinguem iaci id.prij* .<br />
beac caufim vcplui -<br />
bus ipfum facuiicij.S<br />
concuies.<br />
i Triou. Dia pfolui*<br />
que tcmporc gloria;<br />
opcac, & fffirthati<br />
k Oi/.c A.iguit.Noii'<br />
13 f ;lumquoanima po-<br />
'4 iuiftiprovicapIurimo :<br />
1 s rum , fcd & q uo cceci-<br />
If.vcple.gen.in.& ficomnis Ifraelfaluus ficrcr.<br />
cas ex parce cocigic ia<br />
1 Z.x^.iiwr.Aiig.ideo hecora-io.quia l_ecabinmr & magnificabimur<br />
oftcndic fe vnum deecclciia caco , ancccempt)rc.<br />
. S 1<br />
NlCOl.AVS Ut L 1 K.A. 6 Ec de Sion tUL-acar ic^a tjt > tnetuo orauo lUMvt (acHfiimtm<br />
PSALM. XIX. qn&fidtttindit ci D.tuid,Pt babet!4r.\.Ta>alip.[6. cr ibifacieliat<br />
brm. Ad Vittoriam Dauid pfalm. qm potcfifnomodo facrtficiafiiripropopulo fitoproctdenti ad beliu;n,dcofubdititr.<br />
tXpuHt j.c tjuprapfalm.iz. ^flio wodo^quia fuut dictt l\a.Sdl.ifte<br />
bfalm. faclus fuit a D iwd poflqua.n<br />
virt eius iurauerunt dtcentcs .<br />
Iam non cgrcdiens nobifcum in bellum , ncextinguas lucctnam<br />
m ifrael, vtbabetur.2 Heg.n.d. Tlusenim potcrat tu-<br />
uare exilientes in prxliofuis oratiombus abfens,(/uam pugnando cor-<br />
ooris viribusprfens.Sicut & Moyfes fortius dtmicauit precibus con<br />
ira^4makcb,quam cxercitus ab eo miffus armis inflruilus , vt habetur<br />
E.xod.\j.c.vndeibid mdicitur. Cumquc elcuaret Movlcs<br />
manusfuasdeuotcorando,vincebat lfrael , fiautem p.uiluturo<br />
remiiiffer.fuperabac Amdcch.Efl igitur fcnfus prxatcl ti-<br />
tuh Pfal. DdUid.t.faftusab eo Dauid.\d vidtonamjcilicecimpe-<br />
trandam pro extrcitufuo x& boc efi,quod duitur .<br />
1 Hxau.ce do.dando viilonam de aduerfariit.<br />
3 Proce. tc.qui es exercitus Ifrael<br />
4 Nomcn Dci lacob.idefi,vtrtus nominis dei pro te inuocata<br />
5 Mittac Cibi auxilum de fkndojdefi,de caloper angelosfantlos qui<br />
dicttur faluatus tu falute fta excratus.<br />
tibi<br />
ajfiflentts in bello. 15 Exau. i.dee^.aA;.iStorum.<br />
7 Metnor fic omnis facrirlc j zw.idefi,fac* Jicit prote oblati.<br />
8 Fc holocauftum cuum pinguc fiac.iti.//, n-o kccepjum.<br />
9 Tribuac tibi lccundum cor cuum...X'c7
4 A<br />
ir*lii.r, vcl,<br />
per potStiam<br />
Jhlutaris dexterr<br />
fnc .<br />
Alii vcrtunt<br />
faltiv dextcrx<br />
ciut potis eft.<br />
f (iili.Vcniiint<br />
contrj nos<br />
vel, confiJOc.<br />
J- exaJtabim*.<br />
frcx cxaudicc<br />
nos.<br />
j6"c Glof.ordin.&NicolaicleLyra. j66<br />
g Jn potcntatibas . Aug.<br />
Pocecanis noftri funcY.i<br />
f vel virtutc hi& cxaudi nos in die qua c<br />
J M.nor ( qm d<br />
>' inuocauerimus tc.<br />
na<br />
TYlTX<br />
1 In po.i.per angelos fancl" s ad dcfteram eius .<br />
potentes,qn/fu"t<br />
X H 1 in noilri.<br />
cur.fnpple cvnfidttn^f.adfcrfrni .<br />
yirtute eius .<br />
3 Nos an.in no.Dei.fpcrantes vfilmim confeqni<br />
4 Ipli oblu{am.iobfupab'umfii.imh-gat: caten t s, & compe-<br />
iibiistanijuamvicli.<br />
5 Nos au. fur.m pncualendo non neftrafcd tua firtute , ideofubditur<br />
.<br />
|<br />
M0RALIT<br />
H R.<br />
1 7o.p.ideft,per potcntiamdcxtra:Dci.<br />
Hiincm-.hhc dcfcnbitur pugnandi<br />
W///cr.idcfi,pcccatorum<br />
iunihusligati. -<br />
modus, cumdicitur.<br />
f Et ct\!.fpintualitcr,&: vtinam cadant corporaliter.<br />
c 7{os au.fm. fciliccr,a pcccacis,proccdcntcs. cnim ad bellu,<br />
et iuftum.dcbcnt eile vcrc concnci,& confcffi,vt Oc pro dcfen<br />
'<br />
munc,<br />
* <strong>The</strong>od.Humanomorcdexcrampoccnciam d lumamno<br />
6 EtCCC.\H. ff patet a/ftr pf./lm.f.Dauid.<br />
J{a.Srt.Ma
1<br />
) cquid d xit faftmn &t. b Vnde hoc ei.Auj.preuento immunitatcpcccatum non nocuit.<br />
bioVu m eius non fraudafti eum. Quonia m pra? uenifti eum<br />
a T Caf.cutna'ijin amaritudinibus Ade preueniantur. b Quia totmn ex gratia.<br />
c Inprincipio<br />
fermonis ambicrunt eurn lapides pretiofi Jcilicet.apoiioii a quibus ejcordium prcdicationis jieret .<br />
in benedicStionibus t dulcedinis, in<br />
pdiuifti<br />
eius <<br />
capite<br />
a T Ideil.facics eum regem ad limilitudinem triumphantis. b Et. Refurrcctionem. c Sibi 8c fttis.<br />
f<br />
c<br />
coronam t de .<br />
lapide pretiofo Vita m tiit a te , pe & tribui- ' vultum<br />
a f Aug.Ionga temporahuiusfeculi quehabcretecclefia,8cdeindea ,<br />
^<br />
ternitatem,<br />
tiim h l<br />
*<br />
fli ei ldngitudinem<br />
dierum in ieculum,& in feculum feculi .<br />
a Et.Pntereadabis ei nomtnquod e.t fuper oinnc nomen. b In hoc quod refufcitafti.<br />
c Adhuc addes ei cum ad dexteram collocabis.<br />
Ma a<br />
gnaeftgloriaeius t t profatione<br />
.i. dzdilii ci<br />
quod petijc<br />
3 te.<br />
*<br />
Seli<br />
fiipri<br />
pfaJ.j.<br />
9<br />
infalutarituo:gloriam&magnum<br />
a Inlemine tuoben .om IO<br />
gen.Gal.i.b.<br />
coceffifii.opcacam vicam<br />
fucura,hoc enim<br />
infecuhmfeculi. dcmo<br />
ftrar & AlTyriorii ne-<br />
cc,Solifo; prepofiero<br />
ordinectiicifti,vtBabyloniorum<br />
rcx ei do<br />
naobtulerit.<br />
c InfJutari tuo , gloriam<br />
& magnum decorem,&c.<br />
Caff.Verbo<br />
patris,qua;inde gloria.Gloriadeiudicio,<br />
quia indeitateiudica<br />
bit. Decore,! maiefia<br />
ifl te,que tuc apparebic .<br />
Clo-<br />
decoremimponesfupereum. Qupniamdabiseumin<br />
t be- ><br />
a Erit in benediftione 111 fine. b Hee erit be.iedict.o. c Secunium homincm qucm leua<br />
bis ad te.<br />
nedi&ioneminfeculum feculi : Icctificabis eum ingaudio '<br />
tuis , dextera tua inue-<br />
niat eos omaes qui te<br />
derunt.Tones eos vt cli-<br />
banurn ignis in temp.<br />
CaiTiodor. De p^<br />
cumtvultu tuo . Qiioniamrexfperatindomino, ckinmi- a nisinimicorum, vc<br />
Nihil turbabit humilitarein.Jc mortcm cru. b<br />
obedientiamyfuuead Quia talis . Vr credjt '4 iupra dC laildlbUS<br />
Aug.Poteitas cum ad iudictum veneris. Ideit.nTius tuus. Chrifti<br />
!J * a Pra-fentia. b Merito hoc eis . c Homo Chriftus d Vt humilis cordc.<br />
b_ c r d<br />
O rex,Vcl.pater.<br />
c Aug.Poteitaj cum ad iudicium veneris. Ide.1,ri'.iustuus.<br />
{ fericordia altiffimi non commo <strong>The</strong>od.&Symmac.<br />
magis dilucii7<br />
de.coprehcndecma<br />
a<br />
uebitur . Inueniatur ma c -<br />
a Et fi cui non inuenitux. CaiT.qui eam in humilitate non cognouerunt. b Charitas qua re<br />
gnat. lpfetilius.<br />
c Puniendos. ludie iudicii.<br />
nus tuaomnibus inimicis tuis, dextera tua inuenfat oma<br />
Quia nunc ipfi non inucniunt eam b Et fic erit quia. c Aug. aidentes intus confcientia<br />
impietans<br />
nes i tc oderunt. Pones cos<br />
irr tue.<br />
cfy Glof.ordin.&NicolaidcLyra y.<br />
a Fruttum eonm d? terra perdes t& feme>i eorum.Non crit eis fru<br />
fltusbcaritud n s incerra viuentrim .<br />
* <strong>The</strong>od. vcl.in malitiam igni obnoxiam eos < 6 icies,&: po<br />
ffcros,i!itcmpprcvultustut.!.irxtu^cuintcmpLi> pppoicu<br />
num vind-^.L-cffe mdicaueris.<br />
*<br />
Thcod. quonjam<br />
cotraic lmguam mo *-*****<br />
ucrunt ,& makdidis<br />
eontemplantur.Vukum.i.malam incccionem coruyi paras<br />
ad paflioncm.vt cum putarentoccidere,falus fierct.<br />
5 <strong>The</strong>od.Symmac.poncseosaduerfos.quieniri \ iel|<br />
plagam fugerunc ccrga daces nunciauCrunc rcs is -<br />
geft<br />
autem Vates prardicentis more pofuic , raq.iam rcs n<br />
In iudicio fiituro. d Aug.conturbati<br />
vindifta<br />
b vmw<br />
Dei,po(\<br />
accufuioncm confcicntis dcuorabuntur xtcrno.igni.<br />
ui<br />
*<br />
jn tem<br />
porc t vultus mi , dominus in ira fua t conturb-bu<br />
VUhint.htdlCCntCSfj f*. Infemtfi. b ipciii,qux. mxgis apparei in vultu quam in netcrispartib, corporis .<br />
Trifvjindo vero cxpojittontm dc finslipunitione^ vtfupra diflit efl,<br />
refumenda efl ab illo loco.<br />
8 Quoniam declinauerunt./>o;7r caufafinalis punitionis,qn&<br />
ejt penhentfafnalisflUie notatur cum dicitur . Quoniam dcclmaue-<br />
MORALITER.<br />
t Truclum eorum de tcrrapcrdes.i.ptolcm imitatricem malicie.<br />
fua' de cerra viucncium cxcltidcs.<br />
8 Quoniam declinauerunt in te fWd.ideft,rontra te,nam omne<br />
cuipa: malum cft contra Deum .<br />
+ Cor.tauaunt confl.qux non po.fla.ciuia. Deus voluit impedire.<br />
Qjto-<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
a l\ fincm,i.b.dkitui . Difcedite a mc,&c.ct//W;<br />
puniuntur<br />
f' PSAL<br />
1 1 Quoniam po.eos dorfum.tc ab ipfis aucrccdo, iic uc a cc auer<br />
terunt maleviuendo;.<br />
11 jnrW/^.f.i.cumdarmonibusrelitliseosfociabis<br />
14 Exd/.rfow.pcractoiudicio rcucvtedo cu eletcis ad ceteftja.<br />
M CMabimus&pfaUemtiSvirtHtest-&c.hcutfcribmt$M'<br />
zj.b.In tcmplo i.ideft,in ct^lo onines diccnc gloriam.<br />
niu paffionis,ne qua fit alicui excufack>,fequunt''& aln quatuor<br />
dc eadcm re aperte fcripti. j 4. J 4.6.8. (5
n<br />
I A.<br />
& GLSSA ORDfNAR<br />
P S A L M V S XXI.<br />
Eus Deus. Praumccitur conqueliio de derelicTfone,<br />
necnon & oratio,licucin ommb. pfal.de pnffione.<br />
* B JilLignocairis futfixus Dommus hac vo<br />
cevfus efidialecfohe<br />
jbraa, hec aucem dicic<br />
"jprotoca naturahumaua<br />
cuius eit pnmitie.<br />
$ "I heodorer.Pacibu<br />
lo fuftixus m hancvo-<br />
Bcem prorumpic, ipfa<br />
i voce vfus.<br />
::iTed;cic vcqui,cum nullum peccacumcomifei ic,mor-<br />
I ti tfi obnoxius rueric,que/ concra peccacores potetiam fufce<br />
V r<br />
ocac igicur dereiictionem,non diuifionem diumicacis<br />
I coniuncte,vc quida fufpicaci func ad illa permiflionem, qua<br />
ls<br />
iiicaspermiiic,vchumaiiicaspacerecur.Aderac.n.diuim-<br />
tasinferui torma paciete,& fiuic illam paci,tocihomiinigcneri<br />
falucem mohens.Hec tfi nihil inde pacicbatur , qu< >.n.<br />
pjaocumficimpacibilis,paci poffcc?dicicauce hecDomi-<br />
nuskiusChwfius vchomo.Ecquoma'pfe cficapuchumanenacure-jp<br />
cota humana nacurain fcquencibus verba faeic.<br />
Aug.Cal.Dcus Dcus ,geminacex atfcctiuvei Deusomniu<br />
percieation!spoccmr.iam,meuspropnepcrculcum.<br />
Aug.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
PSALM. XXI.<br />
Eus Dcus.~4nti:,ui Hsbmi huncpfalmum expofuerunt Je *ri<br />
outauone tontra luaxosptr ^Amam excitata , in qua aduerfx-<br />
ftwuad icrtam dtefepreparabau ad occidendum evs et fpoltandu^<br />
vBantes tnter fc dc mo occidcndi ei affl.gendt pba>,t per verba .<br />
\.t i.te, .1 huuspfatm.f itts poffet at hanc frntent/am i.<br />
applira* Oixe-<br />
- um igrur<br />
uud cim dic.tur m tit.hutmpft.m. m a talts cjt in Hebr.<br />
\d vmcendum proceruamacutimpfal.Djuid: Ceruamituti<br />
iflherregina, quxdelibcratione popdtfii valde fuit peiuigil<br />
x ab.Sa.dtcit,quodper cerna matutinam hic t o<br />
itttciltgitkr<br />
Vegatto popui IfraeUqut cerua vocatur , vt d citur Troue- bto.f. d.<br />
rua chanflima & graciflimus hinnulus . qux fuit valde affli-<br />
tpT^jbuchodo^iofor tpfam fpoiiamem,& partim occidentS<br />
'<br />
& par<br />
n<br />
capttuanttmfcd per orationesfantlorwu hu.us congr i*<br />
gattevs<br />
vationibus vigdantium fuii libcrata tempore Cyri . Et quamuts puft<br />
ad boc litera appltcari, tamen ifle expofttiones & confimdcs nort<br />
offmttffeverxfi dicantur iiterales . Trtmo quia Chriflus Matth.<br />
1 f. protuttt principium huiu Tftl.tanquam ditlum deperfona pro<br />
ria,diiens in cruce.FAi eli lamma azabchani,quod cfi incerpre<br />
acum Dcusmeus,Deusmeus,vcquiddereliquifii mc.ficn.<br />
He pfalm.inciptt in Hcbr.& in translatione Hier.tux.ta Hebr. i>uii<br />
uti m m translatione communi interponitnr.Rcfpicc in me. no efl<br />
hr.nec in translatione llieron.ditta,fedfwt addnum a LXX.in-<br />
rrpretibus .<br />
Etpaietflc fecundum fementiam faiuatms principium<br />
pfal.& pcr confeqnens totuspfalm.ad titeram de Chrtflo esi inndus<br />
. Itcm Maah. ij.e. didtur, qwid ill adcliciorummeo<br />
M O R A L I T E R.<br />
1 brush wr.c^c. Pfal.ific l>.t undiim fenfumlitcralem eff de<br />
Chrjfli i<br />
ffii n(.Moraliteratpoflcccxponidccu,uslibetbo<br />
^iChriiii.ini pcrfccucioncmagistamcnpropric dcpcrfecu<br />
; ts latuit qafi in cubili , corpus in<br />
)rpu!cbro,&- anima i fa- cloum Lntbo, fediu man.eter.tia dierefur<br />
g\ns apparuit M trix M '.t^date u> , & poftea difcipu isin manifeflo,<br />
7{ec mirandutn fi i.uma tuis Cbrijti m.taphortte dicitur cerna ,<br />
qutataltmodo loquendi frrquoter vtitur fcriptura , ficutGentf,<br />
4$.f.dicitur. Nepcalun ccruus cmilfus dans cloquia pulchricudinis.<br />
z Deus Deus meus. TfaUfle diuiditttr in duaspartes, quia primo<br />
defciibttnr pajfio Cbrijtt ex car is infiimiiatejecundocius refwreBio<br />
exdtitat s v rtntHihuTn auiedo.Trimatn t>es, qiiiatraclatCbriHJi<br />
paffwft.Trmo ciita paffion.m Cbrifti Jefcribitur eus dereiitJio a patr,,jtcudo<br />
ems dtnfio a Iudxorumge'.e,ibi. t go aucem fum vcr.Tcr<br />
tio eius afiiiclt'1 in paffione,ibi. Quoniam cu es . Cucaprimum Da-<br />
uidp< Aitidms in jpirttu Chnjti paffionem in pnfona eius dicit . Deus<br />
Dcus meus. id eft o<br />
, tu<br />
pater Deus mcus rattone humanitatis te<br />
creaia .<br />
} R.' fpice in mc.pofitum in *ffli8ione,tame boc non eft in Hebrp<br />
vi prxattlum efl.<br />
4 Qu ircdcre.me. in manibus Iudxorwn me petfequeminm traii-<br />
'<br />
tu-neorumvolwitati.<br />
5 Longc a falucc inca.fciHcet,corporali,q,tia nonfiut prxferuatut<br />
a morte .<br />
6 Verba debctorum mcorum. deliHa populi fua dicit.T um pro<br />
pter mcmbroium & capttts affinitaiem.Tum tfnia fect eafua quoda-<br />
modofnfltnendopio eis paenam.In Hcbioto autem & in translatione<br />
Hie.iuxta Hcbraicii b.ib,turfit.Vt:vb.i rugicus mci vcl clamons<br />
mci, qnia Chrtftus clamaiiit tn crttcc<br />
vocemagnadiceus.Eh cl!,&c.<br />
Matt.jj.f.<br />
7 Dcus mcus clamabo pcr dicm .<br />
fiia nrca horam nonam diei<br />
clamauitin cr .Eli ch-vt dtcitur Maft.iJ.f,<br />
Ec<br />
4 Quaremedercliq. non fccundil re.fcd fjcundu appafchCiS .<br />
dicitur pg<br />
j Longc a falnte mca verba delitl, n n meorwn . Hoc<br />
malos Chnfiianos qui m ecckiia func miffi cum bonis<br />
vfq ;<br />
adfinem mundi.&propccr hoccxcorum malitia aliq.iado<br />
rctardacur falus bonorum a temporalib. p^his , quia tamen<br />
hocad cxercitium paciencur proficit bms,fiibaitur.<br />
7 Dcus meus clamabo pet diim\& on exaudies , & nofle & ntn .<br />
quaiidicatlicctclamor meusdiurnus& nocturnus no exau<br />
diatur,tamen hoc non efl .<br />
Tom.3. t 3 Ad<br />
DiuiiTo:
573<br />
Glof.ordin.&NicolaideLyra. 574<br />
Xncm p.:Wo 1; ,: 1 u ; u. t> tc p,ocaflin.,.c, fcd magng q.( 1 Nottl jfirpcn- 1" Sal.cc.uh.Auquidcbnnndmnfit.nonvcib.sdcl.ctxam, 1'dvitc.<br />
m,& noncxaudics,& ncde, & nont ad innpientiam<br />
fctionishuiu* myik- , per dic,<br />
l<br />
a Et idconor.auua,fcd ex rativne affiiclionem & motu<br />
fvr.fitiux pjrt:s proponente ad oftendvndam in Chrifio veritatem hutnan<br />
nat;>x,iie cuius integrnati t\\ pars fenfuiua .<br />
l Et noctc,j>rMedete fimdiwr daw&uti ad patieprofua liberatio-<br />
eli tranfeat a mc calix >flc .<br />
ntidiceriu Paicr mi,ii poihbile<br />
3 Li non mfipit ntiam mihi .<br />
fupplc hoc contingit quod non fum<br />
tXat>diiu5,i*iO trt boc apparuit maxima eius fapientia , & quantum<br />
ad dimnitatem c auanfumadhumanitattm, quia tfiemodusltbcra-<br />
tionis biman* nalttrx fv.it cvnuenieniijfimus,vtfic bomopcenamfol-<br />
ueret i\u: dibeb.it,& Deus rcdimeret c/ui poterat .<br />
4 juauteminfanctohabis,/rfcv1,omi aittcr ;gr.or>i,:tibusvidef.deconfecuric^ncgloritj.<br />
f
'o<br />
m Pfalmus XXI.<br />
ctiius vtcr* me no ptulit,fed iaftiuit.Nec fccit eius vcccr, vc<br />
ficut paruulusefse cui oblitus, fcd fuifii Deus mcus . De vsn.<br />
Aug.Jpfi ita,fcd tu.<br />
a Ds ventre.Aug Nonfolum marrisqueJex nafccdicfromnib.fed<br />
dctenebris<br />
fynagogariu quib.infidelisefr, nondum<br />
De<br />
inluceChrifti natus,<br />
in<br />
qui<br />
obferuacionib.<br />
flliscarnalibus fabbathi,<br />
& .circumcilionis<br />
confidit.<br />
6tusfuum<br />
ex vtero .<br />
'<br />
|>r /V<br />
*<br />
Bafii.&<strong>The</strong>o.Efaiashcc<br />
vacicinacuseft<br />
dicens. Ecce virgo co<br />
'<br />
r> j .. [,<br />
cip;et,
ffortitudo<br />
VI<br />
A a iw'*f.Auft$eruauor8tprxpptamcaapud<br />
Mit:h.ij.<br />
fchipcr<br />
g qucslo uturus eram,&: pcrcos m coguitionem<br />
corum qui<br />
erancpuluismortis.dcdtiwUf futn,<br />
*<br />
<strong>The</strong>o.poit<br />
ludxos gentium exoccitum rcrum ordine fcr<br />
attingit,dequibusn6ncftbonumdare fihorum pane<br />
CUtdoimrti .<br />
tvnicorniorfl<br />
Caf11 K,S -<br />
.;: I-aiil.RracIuda:os<br />
tauros, gcces<br />
ca<br />
pcs m lninauic. Illi<br />
enim fub lcgis<br />
erant,Iicct lcgcm ma<br />
nifcftctranfgrederen<br />
tur,ifh fecundum le-<br />
gcmcranc immundi.<br />
.b Ftit/fri!f.Augufiin.<br />
Euapgchca narratio.<br />
Etii hacadlucram,<br />
li limuit foflio manuu,<br />
cius non<br />
q,opcribus<br />
crcdiderunt, pedum,<br />
quod apoiloloslacerauciunt.<br />
Caff.iodci ut. Tcrra<br />
fotiafiuttumiacicfic<br />
frucbjm vite dcdit<br />
Chnlius vulncraciis.<br />
C Dniwnerauerunt om-<br />
ttid fnea. Cah vjja pfOpnc<br />
dcicnbHtii-pena<br />
ciucis.Sxoila dintimet<br />
aucrunt , id cft ,<br />
apofiolos ,neinmaiorc<br />
nurrierurfi cre-<br />
fcercnt,qucbai cx.<br />
Gbford.&NicolaideLyra". J/8<br />
A 6.n-cn mcun, ouod antc painonein conte^SJ^U<br />
aliquid fatum,nec tct miraculis cor mollitum .<br />
*<br />
Thco.iiccum crucifigenccs.&jfl.igellacorcs,diftenderu<br />
vt facilc fiieric ofla dinumerare,&: infpcxerunt deridcces &:<br />
loquentes .<br />
C Dittifttuntfibiveflimcntamca,&fuper vcfiem mcam mifei<br />
Ausulf.S icramca<br />
dJST<br />
a tcfta^viruisroca^&lincuamcaadhacritfaucibusmeis, &in<br />
a A' ii'.<br />
. .,..;.. rrm- mortidcitinatos b In cocnitioncni i ft apolto-<br />
imsn ,quo rr>"!i-itvcutusa,laticteir.xmoiuuciui ^_ ErT.ifus lum '<br />
*Vel rc.<br />
. c '.<br />
lo.tiin j,ij[dvat>or-m.<br />
puluercmmortisdcduxiftime.<br />
a Atnt non v-ro wnt.nc.ted uro confuetudme<br />
obl.dciur.<br />
^L J<br />
guoniam circundederunt<br />
.<br />
latrantes & mordcntes b Vel confilium c Id-<br />
-\U,a ludaiorum. d c.uttas<br />
cog.tai.ti.mi Inpallk,ne,.nDci ouibuf-t<br />
aGem.ics. 1 Ciau.s. b Aug.nonpoteratmclius delciibi cxtenfiocoiports.il ljgno. dam WniC, qtli VcrO<br />
h Fodcrunt manus mcas & pedes meos . t dinumeraucrunt c hanch,fecu:uscft,<br />
aAug.nonmutati. -,lud*i. p Sed non imcll.xerunt c Aug.ntum aa 6 yiderantvfque & ncmo CQ a Cathofl<br />
ctrnem octtli corpons,8c noiivUjuc ad verbtim cordts ocuU<br />
cofporis.oc nonvicjue au vciuu.ii tu.uuutu'. .<br />
omniaoflamea. Ips{vero cc^nftderauerunt & infpexeruut 7 ^"J^<br />
. C,mMv ft<br />
,ucou.no,,enduntadvni^^<br />
^^ ^J<br />
c me.tdiififeruntfibi vcftimcncamea,&fuper veftcm meam * tur vcramusohuea<br />
a A..?.vfc,iic-incommuncmomniumrert..rectioncm. T Quia pott triduum ftatiro refurrexii:. y COilimDa dclattlS afj<br />
-i -<br />
' f a oimiiuiinci........<br />
Tlpinta. Ipfiita. Aiig.viqiieincommunctn J? -. . . t a ><br />
I jt Il><br />
. ....*.... , -s_~ r !- r ro<br />
miferunt io te. Tu aute dominet t auxilm tuu arcam<br />
netelbngaueris<br />
a Ke quid mibi noceant. b Et Ne elongaucris.fcd. fAlias afptce.<br />
c Aug. amorte, tca<br />
lmgua<br />
b<br />
difsenlionis.<br />
Auguftinus. Vd<br />
peranimam vnican)<br />
a me;ad defenfio s<br />
nem mea Erue a t framea<br />
cofpice. c<br />
Deus ani- : Capuc&. corpus,.<br />
Cr.e dilcietionc. b AuRU a.Eccleftam, vcl vnica c-ft<br />
a Aug.depotclbteludxonimcaninomorebtrantium<br />
aniiita Chinti lbla a<br />
peccatis lmmums vnu diueilicates rcf<br />
mam meam,& de manu canis vnicam meatSalua me ex ore 12<br />
f;hornc , humlli^<br />
Tfnhexerunt mr.Caffio.Cum diligcntia & deleftatione , cu<br />
a rc crudcli folcanc ocuh auerci.cce qua obftinati, no cafu<br />
a A. "diaboli 1Qu> circum.t cua^cns quemdeuoret,ve!,rcgm ieculans. b Aug. luoHm.ta- i<br />
t.Eus.vc; iJpcrbTaT c Aug.fupe.boritm,ii.igu;aiitCi le cngentium & confortes non fcientium. | J tCTU meam^C.<br />
leonis, &aco b<br />
rmbus tunjcorniumt humilitatem meami4 Augufi.iudci }tct<br />
1V- U 3<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
aliquid<br />
humoris .<br />
I Et lingua mea adhxfic fati -ibtis mcfri defctln<br />
Ec in uilticrem morcis dcduxifti mc ;. ad monem y per quam<br />
cor'potaredi%unW in pubtcre^amcn corpusCbnjiiab hoc fuitfr*<br />
accelerationem , ytdittum fuit fupra<br />
fcruatumpetfu* njfreftionis<br />
\f Quoniam circundcdcfuni mcpanes muhi.i.Iudxifehaben<br />
tesadmenonftcr.tbominesjidjicutcancsrabrdi.<br />
4 Concihtim malignanc/ff^.^w auod drMatt.27 . Maneau<br />
ccm faftoconciliom jnicruncomncspnncipcs facerdotum<br />
& icniores populi aduerius Jcftrm, vt eum morti craderent ,<br />
& vindum adduxcrunt,& tradiderunt Ponuo Pilaco pra-fi.<br />
c Iodcrrunt manus,&:c.C/j/5 in cruceperforando.EtJicet bocfc<br />
ccrmt milites prxftdh aui erant Centiles,boc tamenfatlumfu\t<br />
ad im<br />
portunam prccem ludzorum .<br />
.,,.<br />
6 Dinumerauerunt omnia ofia meA.ideflydmumerare potuerut.<br />
\Ad cu vs muieiUmfciendmuQuod quando aliquis afflgebatur irttci<br />
prvs acapipbatur mcnfura corpotis fuiamanu in manttm fccundum<br />
\atitudiHK,&a\p*tulisvtqueadped,sfecmd*^<br />
in lisno ct ucisfia eatfmaminapir ou i lamfuihuspojjent tranfirc:<br />
C-fu fatlumfuit de Cbnflo.Quando autcrn vna manusfun poforata<br />
& affixa t bumarcs cucunerut ad locum illum: quta naturaltter cur<br />
ruta ad locum Ufum: & fic natu f-.erunt retraii ad dlimpartem:&<br />
id oadhocquodaliamanusndncetLiuradlocumfjramtnis in ligno<br />
fatlt oportnt eam violenter trabi cttm cbordis. Et idcm wtelligedum<br />
efl dc L dibus,pr
m Pfalmus XXI. y 80<br />
[ Vnicorncm appellacdiabolu quinihil eorum,qu quere-<br />
A \u inucniens,impudcncer & iniufte valde morci crad;d*ir,<br />
T^anabo nomen tuumfratribus meis-.In mtdio ecclcftx,&c. A112;,<br />
luctenusoftendicqua; pltus,& quid orauicecce iam quare<br />
afTiis,qui niii vellec 116 paccrec. Caf. Ecce pallionis fructus,<br />
eaudicap^fiionecur<br />
entur coida fidchii.<br />
: Balii. & <strong>The</strong>odo.<br />
iredences fratres apellat<br />
, pcr quos,m-<br />
C<br />
c;m<br />
a QuofWtu. JSaluatus<br />
d Tauperis. Aug-Non eius qui vcrbis dcl iclorum clarnac dc<br />
van.i vica,fed non cuinencis de pompis fectrli .<br />
Je <strong>The</strong>od. ofienditquamarquDlicatecum patre vcDeusha<br />
bec.Eccleiia magna appcllauic qua ad terminos cerre^ fe a-<br />
cedit de qua vatianatur,& gencult vocacionc , quas psuperes<br />
b Aug.qui inuiccm diligunt vt a ra? dilefti fint . TApoltolis .<br />
. Non in patre,ied . d 5 Fro ic.<br />
eu:viucntcdrdateoruminfeculufeculi.t Rcminifce b<br />
ntur& pauperes , quia<br />
\\ jdeo fC<br />
a QuiaDeuseisex
4? A<br />
f inrlinaucruiu<br />
ic .<br />
t iiiuii.cs<br />
R<br />
f anmtmcrahi<br />
tt;.- liomino<br />
in a , otfc.i.nt , non<br />
pro inlh"ii"t ic,fed<br />
pro miniflerio.<br />
jj Thcodorctu<br />
por ludeoru<br />
Dauido huncpl<br />
incerpretannr.',-<br />
hil horum acc.diflfc<br />
Vidcmus.<br />
Cafliodorus. Ndl<br />
pfalmos dc pal<br />
in magna fpe Chriflianorum cerminari, vt fciatur cx paliio<br />
ne falus cffc .<br />
propterquod&<br />
GLOSS<br />
Dcuscxaltauic illu & donauit llli nomen<br />
quod eft fuper omnc nomc, vt in nominc Icfu omne gcnU<br />
ne-latur &c.Et (cmen.idifl,fideles,qui funtfemen ClmUi.<br />
6 Annunciabicurdomi no. ideflnneratio populi Chrifl: .1 i,qu\t\<br />
gencraturin Cbrifloaqux & fpiritufanclo-.qiutanpore Daaui adhui<br />
eratvcntura,&per orbem diuulganda .'<br />
7 Ecannunciabuncc-eli,S-:c. idefljpfiapofiAi aliiqi: d\<br />
CbriflUqui nominati funt cdi,fup rapfxi.<br />
1<br />
'<br />
8 lufticiam eius. idefl,Cbrifli;&non inflitiam cx<br />
operib<br />
ex quibns non iujitficabaiur ad plenum ho.t: >,v: babetut !{>. 5 .<br />
9 Populo qui nafcecur. idefl,popiUo Cbrifiuno,ex aqua t vffemus iufti in confpettu eius.vbidicitgln. .<br />
failiofmtde nihilojecunda defanguineproprh . CT idco m:g<<br />
tcnitnda & confideranda quatnprtmi.<br />
TWoralitcr autem poteft exponi pfal. iiie de quolibet fi.lcli,qm ei<br />
membrim Chrifli,quiin affiiilionementis vel corporis pofrns petiti<br />
Dco liberari,a quibus cum adiutorio refurgit jaltcm fpiritn.'Ai'.cr,&\<br />
non corporaliter : quia Deuspcrmitt.'t.aliqt
5J<br />
(^ :.nrKtntis : El{ di l.mmrzabathdni : fn quo<br />
Addi tio.<br />
manifefte oftedic<br />
ec vei ba de ipfo debere illa<br />
intclligi,&: p cofcquens qne ni<br />
fal.f quucur.Vndeglo.ordinariainhoc<br />
loco lic dicic. lfte<br />
fol.fufficeretinteftimoniudominicxpafIionis,nequa fic<br />
[jcuiexcufatio,nequafltambiguitas.Hecin gl.c*: fic patec<br />
Irimu. Secudu patet. Na toca hcera pial. plane fcquir quafi<br />
levna pfona fingulari in maximaaftiiCtioneexiltenti,quaj<br />
|de pionaloqturvtpfediftinctano folii a perfequetibus.<br />
jdetafratnbus &:complicibus , vnde pfonailla tribulatif-<br />
WUiacxprcflc diccbs.t:7^arrabo no.tuui.f'a.Hitr. Similiter&::<br />
Hi medio ecclt/iA Uudabo te. tanqua ab iplis fratnbus, &: ab 1 lla<br />
rgatione jptucdiftincia . Ex quopatct.,qJiccra pfal.no<br />
:!tclligidec6grcgationeftdcliU in perfccucione A nan<br />
Nnbuchodonofot &fimiliu:inqbuspcrfccutionibus fide<br />
fi c6gresr.atio coireraffltgcbatur.Qutjattendences quidani<br />
>reoru expofitores, De Dauid m pfecutione Saulis poii-<br />
ab illa diuimcus liberato,huc pfaI.expofueruc,vt pollcc<br />
[igi quafl in pfona fingulari,& nodecollettione feu po<br />
multttudine , neeffet manifefte p cocam forma pfal. vc<br />
cft.Scd nechocftarcpotcfbobltant.n.plures vctfus q.<br />
uillo m6patiuncur:ficuc cum di.Foderwit manuf meas &<br />
meos,&c q, nunqua dc Dauid legitur,ncc etiam quod<br />
vulner.tcus, uec<br />
ua cfnumcrata.Similiter neque veftimeta fuap aduer-<br />
^Kctn pfecutioneSauhs qualitcrcunquc<br />
diuifa nec fup vefle fuam fingularcaduerfanj foiccni<br />
nr,vteftmanifcfluin fuahiitoria. Necetdici podcc,<br />
Iboceilccde menceadueifariorfUicectlldd no pocuitTent<br />
Ifcetualiter sdimplere.nacu Dauid in fuapfecutionepau-<br />
I*rrime viuerct &: mendicatiue, nulla ratio patic. q><br />
S aul 6C<br />
u.<br />
licocupifccrcnt vcfl:mentaipfiusDauidhabcre: mulco<br />
s U\g ca f utcs mittere, cft vui iiniilicer cilcnc vthflimi<br />
Mhitcs atqui hoc fecerurcirca vefltmeca Chrtiti mo<br />
fucrurtr cx aha ratione, prout dixi in hoc pafltt m addttio-<br />
Bfuper Iuh. 1 9. quc quidcm ratio in Dauid 116 habec locu,<br />
candem racionem ibidem confidcranci . Simihcer<br />
Ipatct<br />
fct&iahj verfuscircafinem pfal qui fecundum Hebraica<br />
6c de<br />
Irttrtcm proprijflime lncclligcndi funt dc Chnfto ,<br />
Lllo alio,vt tnfra patebit,&c.<br />
A D D I T I O II.<br />
Iln eodem 2 1 .vbi dicitur in<br />
pf. poftil. Vc fic dolor fcnfibi<br />
m C hrifto eflet maximus .<br />
iNonfoludolorienlibilismChriftoquicaufatur<br />
ex cor-<br />
vicas : icd<br />
-Ibrali nociuo, fuit maximusincerdolorespfcnc:s<br />
alicuius nociui<br />
dolorincenorjquicaufafcxapprcheflonc<br />
Htnflitiadf : Fuic ec maxtmus inter (imilcs dol orcs , vt ian-<br />
KsTho.fuiflciencct declaratin j. parce.quadi^. Nccclt<br />
ccdUjCj, dolor intcrior in Chrifto fuic mtcigacusp ratfone.<br />
liberaciua , inquantu ponit ibi modu fcu med.Q virtucis,<br />
out vr Nafecudum dictamcn reCtc* ractonis<br />
pofti.fcncirc.<br />
fcriftushabuicdolorcproomnibuspeccacis humani gcnc<br />
fi facis<br />
pro quibus facicbat,&: flbi quafi<br />
atctibucbat.d. vnvu<br />
iltcltr.mrnfnuw. Simihtcrhabuitdolorc naturaliter iuxta<br />
t ctamcn rectx rattonis pro amifflone vitre corporahs, qiuc<br />
r<br />
io tantu cfl magis dolcnda rationabiliccr , quaco<br />
vtucs<br />
i! caamirciceflmagisvircuofus^mPhilofbphu in libro_.<br />
^Jthi.Ex quibuscofiderattonibusdoloi<br />
Chrifti intcnorccia<br />
kii mudcraminc racionis confidcratus , manifcfle fuit maxi<br />
dolere fcu triftari<br />
ius.Ad nullu.n.purum viacorc pcrtinuit<br />
roomnibus pcccaiishumani gcneris pcr modu fatistactio<br />
is.Similicernccaliquis purus viator animara vircuofam<br />
'milic:^ fic pstcrq, dolorintcriorChriftifm ratione mo<br />
cratus fuit maximus in fuo genere. De dolorc tn tntcriori<br />
u2cfttr:fliria,lcgiturdixifle:Tnftiscflanimamcavfque<br />
i mortc Mar.14-d.Vndc ad exprimcndam magnicudine<br />
C uiusdolons intcnoris,quim cordcpnncipalitcr, coliflit,<br />
r.Futlum eft cor mtum tan.jiia ccra liqucjcens,&c. Ex vchcmcn<br />
a.n.triflitia:qux maximecontrariaturrobori cordis ,cor<br />
iCiturliqueficn&iquafidiflolui.Similiterqctdf :^iruhtan-<br />
fiamteliavntusmca. rcfcrcndum cftaddolorcm intcriorc,<br />
."ilicctadtnflicia,quxcft vskiccxiccaciua.vndc Prou.i7-d.-<br />
mpimustnfls cxiccat (Jfa. Alta aurcm, vt cu dicic: Difperfafunt<br />
mca. flmilitcr & Fodcruut manus mcas &ptdcs meos,<br />
\rnnianfja :<br />
chuiufmodi ,refcrcndafuncad cxprcilioncm accrbicatis<br />
ris fenlibtliscV: cxcerions.<br />
A D D 1 T I O III.<br />
Incodcpfal.vbi dicitUT:.Foderutitmaus meas & p*dcs meos.<br />
.1 cantum timucruntconcludi ex ifto paflii fcihcer,<br />
amdicitur:Fodcrtninianusmcas&pedesmeos.ciuodl\u\[\a\tG<br />
decontcntisin ficralcnptura niiiChtifloin crucc matuus<br />
cV pedibus pci iorato apphcan poiicr , quod corum pcrcriitas<br />
htcraui antiquam con upit . vndcvbi dicttur, Fude-<br />
,finxcruntaliamdittioncmquaiiiimilisprolationi$,fic<br />
icdvbiIttcrahbcbaccharu:quodflgnihcac ldcm quod<br />
iockrunc:<br />
584<br />
foderunc : pofucrunt crmri:quod fignificatidem quafi leo. D<br />
quoru nequicia fcnfus iircr.Ereftacur,cu manifefleapparcac<br />
inconfonus &:dc-fcctuofus.Efl.ri.fcnfus pra^dict.e liccrx fic<br />
corrupc.eca!:s:Coiiiiiiitm ihalignantium obfcd:tmc,quafi<br />
lco manus mcas & pedes meos.nulla cnim conucnicnnara<br />
cionabths vtdcttuadhoc, vtlcoobiideacfpccialiccr manus<br />
&: pcdcs.<br />
A D D I T I O IIIL<br />
In eodem pfal.vbi dicirur in paflJ. Erne afrtmen Deus anim.i'n<br />
meam.<br />
C.yufa ex qua mors Chri dc direcro fubfecuta eft. fuerunc<br />
perfecucores &: occiforesipiius,qfutricicncccaufam morcis<br />
ci tnculeruccu inccncioiicoccidendi ipfum,&: effeciu fubfe-<br />
querice . Sed Chrrftusfuic caufi fuc morci sindtrecte.f.qura<br />
non imped;uic,cu unpcdire potuiifcc, vel aduerfarios repri<br />
mendo,flc vc 116 vcllcnc,auc no poflcnc eu occidere, vel c5-<br />
fcruandoniciiracirnisiiitj,ncaqu:)cuqiielefiiooppriinere<br />
tur, qct impcdimentuannnaChrifli inquantu vnira verbo<br />
Dei poterac faccre fecudii Aug.m ^.decrmitate. fcd cja hoc<br />
non tccic,dicicurarjimam fuim pofuifle , prouc fanctus Th.<br />
lactus ln cerctapar.d.47.arc.i.tn Cor.q dcclarac.<br />
A D D I T l O V-<br />
In eodcm pfal. vbt dicicur ia portilla: Edent pauperes &<br />
fatu a'ontur.<br />
Nocanda vr diffcrencia inter hoc qa* dicit: Edent pauperes<br />
&fa;urabw.tur,&c. Et q> infra fcqtliC: Manducaucrunt & adora<br />
uerunt omnes pingues<br />
terrx. Na liccc<br />
vcrobique loquat^de man<br />
ducacionecorporisChnfti vcc5icerccnecur,tfipaupercs fpi<br />
ntu , quifunt vere humiles 6 imitatores Chnfti diccntis:<br />
Difcedtte a me quta mitisfum & humilis cvrde. M 1cch.11.cu educ<br />
hoc iacramencu facurancur:qu:a in mence reficiuntur.fimili<br />
ter &:laudanc Dcu p hoc facnficiu laudis. limilicer & viuec p<br />
corda eoru m fcculu feculi.iuxta lilud Ioh.6.f. Otthnanducat **<br />
hunc panemviuet in ttteruum. Scdpmgues tcrr^.f.qui tetrenis<br />
func impinguat ;<br />
,licet manduccnc facramcncaltcer, fimtlicer<br />
&C adorcnc corporaliter,aion tn facu;ancur , quia mencalicer<br />
non rcficiuncur, nec viuenc per hoc in feculu , fed pocius in<br />
confpcctu eius cadcnc &: dcfccndcnc in terratn . 7{jm qu in-<br />
digne maiiducat.iuduiuftbi maiducat, 1 .Coi . 1 1 -f. vndc nocacer<br />
dtctc : lncnnfprfJueius , quiafolusDcusvidec quomodocadunc,&:<br />
diicermc qui fumuncad vica,^: qui ad rnorccm.Hec<br />
cxpolicioiflorum veriuum accipicur aglof.ordi.&: videcur<br />
niagis confona rei &: hcer^,quam expoticio poitillacoris .<br />
A D D I T I O VI-<br />
In codem pfal.vb:<br />
dicicur in<br />
poflil. Et animamea illi viuet.<br />
Sciendum.q, ab illo loco,vbi df m cranflacionc noftra : Et<br />
animamcadliviuet,> c. viq;adfincmpfal. Hcbra. vcricas fic.<br />
habcc: E animamfuam non v.uificabit, 6i efl finis precedentis<br />
vcrfuSjproutpoftil.dicittEtfeqt^inaho vcrfu: Semenfemtens<br />
ipfi,anmutiabuur don.ino in generationc. Etjcquitur inaho ver-<br />
fu: vinent & annuitiabunt iuftitiam eiuspopulo >/ui n afcetnr qntfecitdomiiius.<br />
Ad quoru verfuum planfi inccllect"! cofideradii<br />
cft, q, cfi Pfalmilta in hoc pfal. dcclaraiicc Chnfli anguftias<br />
& opprobria,&: tormenca Cx: hmoi p.tfsiones lifr,\: cum hoc<br />
oftendiflet mftancia oratioiiis Chnfti pro fua hbcracione,vc<br />
cum dicit: \e difccjferts a me-.falua me ex 01 e leonis, & huiufmodi<br />
Ec confcquentcr exprcfsiflct pfum fuifleexauditu, cum<br />
df : Slec auertitfaciemfiam a me: y cum clamare ad eum,exaudiuit<br />
me. Confequcntercc d.-claraifec fublimationc & vniuerfali-<br />
tate rcgni cius dicendo : Conuerttntur addominum viuerfefami<br />
li gcntium,quonia domim tfi rcgi:iim,&c.manducaneruat & adora-<br />
uerunt.Ex iftis limul colideratis quoddaambiguu poifctoriri,fpccialitcr<br />
apud antiquos,qui boc habcbac tatu cx prophc<br />
ttco vaticino. C^uod qdeambiguu fcu dubiuiu poffct eit; ca p<br />
Chnflus cx canca atrlictionc fuifletlrberacas, Sc.<br />
Je,i'.qualtcer<br />
aducnifletadcancudnium&: lK.norc,vtrum.f.peropprctflc<br />
nc inimicorujfupcrandocoscoi poiahccrpcrfj, vcl pahos,<br />
proutcocigerac tpfi Dauid,qut fucrat Chnth figiira, vcl aho<br />
modo.Aliquoddeclarandudicit:/:f
5*5<br />
Glof.ord.& Nicolai de Ly ra'.<br />
A buic tn fcmen fpiritualcj.npoftolos &: difcip; dos feruientes<br />
ipii,qui rcputantur apud Dcum.iri gh.uionc.i. fpiriwali,qui<br />
cr.it inftitiain<br />
qu:dcmapoftoli,&ahjd:fc!puliannuiKiaturi<br />
Chriftipopujo iideli ,qui naiciturus crat fecundum fpintti,<br />
quiquidcm popuiusadhoaquofidcs&: chantasintlinduntur,tactus<br />
eft,& hoc efl quod dicit: riueat, fciiicct apofloli &C<br />
huiufmodi ,annuntiabu'it iuflttiain cttis popnlo qi nafcetur,quem<br />
frt ':: dcmvtMs. Et lic patet manifcfi:e,quod matcrta haius pf.il.<br />
incipicaccmporcquopafsio Chrifti unminebar,&:cermina<br />
turm t-pus in quorefiJirc:tiojr,cipiebat mamlctic diuulga-<br />
ri,quo. i rempus congruc ccrua matucina ;nuncupatur rauoneprius<br />
dicta.<br />
A D D I T I O VII.<br />
In codem pf.71.vb1 dicitur in poflil.Moraliccr autcm poffeccxpom<br />
pfelmus ittc,&:c.<br />
Drfficilc cifecimo &: vct ius impofiibile, ipfum verace<br />
pf.<br />
exponere dc quolibct fidcli in attiichone metis fcucorporis<br />
pofiro^&c.pucpofliLdicir. Vcrfus.n.huius pfalmi $ maiori<br />
partc fic dnr de Chro propnc,qct dc nullo alio veriricantur.<br />
vri rccte tenendum cfl cum glo.pi aeallcga.q uod pfal. iflc efl<br />
propnc teflimonium propheticum domiuicaepaflionis .<br />
R E P L I C A.<br />
Inpfal. Deusmeusri.in rne.&c. Burg.oftenditfe prafenio<br />
dclirarc.naimponitpoftil.expofitione, quam triex mtentio<br />
B nc repi ol>ac,&: de Chnflo expofkjone proicquit' p Iudeos j><br />
tocum ln quaexpolit10ncnotatpofhl.11, rodeliberatiuaaut<br />
mitigatdolore interiorem aie& auc.doiore exceriore m fcn<br />
fu &:"in carnc.Primo modo niicigacdircde.ponedoibi modu<br />
virtutisqui- mitigatio habuit locu in Chfo , fctfo modo<br />
non mitigat nili indirecie per modci rediindanue virtutis ia<br />
carneAbecin Chfonon tuit, fcd fufpcndcbafadiuinitate.<br />
J<br />
Fu;tigitmd.ifcit<br />
t Ominus t regitme<br />
PSALMVS XXII.<br />
b T^v Ominus reg;t rnc . Plamus dc tni<br />
\^J ferieordia, enumerans dccen|<br />
in mifcrico<br />
gratias , vt omncs fpcrent<br />
dia pci .<br />
Augufl. Ecclcfia loquitur de Chrifto j<br />
Pafcitmc. Augult. Chrifluseflpaf<br />
flor mcus , perducens in loco p<br />
id efl.intellio-cnciadiuini fcrnion.s,incipicncis ad iidein,ic<br />
efl }incipiencesinflrumencjs .<br />
(i<br />
t0> Inloco I<br />
I DomintlS regir me. Dicunt aliqui,quod Dauid fecit bunc pfu<br />
frauidensin fpiritn captiuitatis Babylonicereduum in cuiits perfonl<br />
cH
'ocop-.fcut. C:. f.Pnmagrpri.iJocuspafcuar, ideft fermo<br />
,qui faginarmedirancr s .<br />
wj' Baiilius. Locumpafcuarfacram diuinorum oraculorum<br />
ce; loccrinam nommat Primum cnim doct ine iermonibus nu<br />
: "'1<br />
apcifmii animacon-<br />
|fn ratta fit fine ruga.<br />
quibufd m, ordo<br />
rumgraciarum con<br />
ifus vidctur. legcnliccram:Coliuca-<br />
itinlocopafai.c,fed<br />
Pfalmus XXII<br />
tiscgorccum fim.<br />
h Vir^aiua, C.if.Srxracorrectio.<br />
Caifio. vel V!rsM,d'!tii bi*,qua; conuertit viria .<br />
gubernario,quarfifti.'ic-t f<br />
id
5 8? Gloforcl.&NicolaicleLyra, 590<br />
& a Et mifesicordia. Cl-<br />
AfijJo:as. Dccnvu,<br />
- tlu mifcr cordi.i fubfc-<br />
qucns ad cuitodiam,<br />
quc pre.ccdic adgra-<br />
tiam coofcrcndam.<br />
15<br />
b Et vt hk.ibttcm.Wc<br />
ronynus-Hec omnibus<br />
fuperiocibus iun<br />
C<br />
r 1 omni .<br />
a Caf.O^ianciu hic viuo.<br />
j cft . Et inifericordia tua fubfequetur me , omnibus diebus vi- 1<br />
a Nontux. b Siilfcquetut<br />
Ei;ad yizcedeutia<br />
menonauiemhic tantum,redvtetiaaiinhabiicm .<br />
lieiiunda, & vt inhabitem .<br />
c Non manufafta .<br />
b tx mcx . Et t ut inhabitem in domo domini , in longitudi- 2<br />
Acte.nalltei .<br />
nedierum.<br />
gicur.^coUocafhjCducsfiijdcduxiflij&c. & hocideo vt in<br />
habitem.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
i c m ifcricordia tua fubfcquecui mc .<br />
prmdendo mibifufi-<br />
cienter fuccedemi tempore .<br />
x Ec vc inhabiccm io ciomo domini . id esi , in terra, vbiviget<br />
tultus Dci .<br />
In longi-<br />
M O R A L I T E R.<br />
1 Et mifericordia tita. fubfequ* tur me , omnibus dicbus vitx mcx.<br />
ADDITIO.<br />
per<br />
Inpfal,2S. Dominus rcgitn.e.<br />
Fabulacio Ra.Sa. 1 hoc loco nuilum hcc fundam in facra<br />
fcriptura.imo pcrariu huitis q hf in pf.61. qui pfal.<br />
fadus fuic in defcrco IudeA: cfi ibi<br />
eficcfugit{uus,jput<br />
in ilh 9<br />
cir.concinct'.& ibidc cxprefic df,q, Dauid crat m terra defer<br />
ta,muia>& inaquofuvh apparct falficas ftccionis Ra.Sa.dicetis,q,ille]ocus<br />
abundabatfru&ib.&fluminibA' hmoi. Qux<br />
qiudeni ficbo malitiose fabricata efl ad euacuandu veru (cn<br />
fum huius pfal.in quo rcgimc ccclclix fub Chfo paftorc deroratr.-innucndocxcellcntiahuius<br />
regiminis refpu antiqui.<br />
Ad cuiusd.clarationefciendu,q,cu Pfalmifta in finepced.<br />
pfal.dixiflerfcntentionalicer, q> populuser.it nafcicurus que<br />
fccicdns,noua,f.factioneperrcghacioncni. in phciig-fpfal.<br />
hanc maccra fcu fructu huius<br />
^fequit*,dcclarandoeriectum<br />
nouefactionis ieu rcgenerarionis .Liccc.n.connuacio matexicj<br />
non fk neceiiaria m oibus pfal.go Pfalceri) talis pcmuatio,f.<br />
duorum pfal.admuice fcpec6dngic,q.ui q.de<br />
eflectus fcu fruetusprincipalishuuisnoue<br />
facfcionis eft illumnouupopulu<br />
duigere & deducere ad vitam eccrna,qd nocacur cum df in<br />
finepfalm.Vtinhabitem in domodhi mlongitudmedieru.<br />
Vndc populus. ille nouus Dcu regraciando narrac, quo ad vi<br />
tam
5? i Pfalmus XXIII.<br />
imnevulgus renit infahum,in quo erat mci fuper faciein tcmc. fci-<br />
icct fluens de arboribus .<br />
Dico fccfo,q, ccfi cocus locus fuerit inucus, inaquofus,&:c.<br />
n Dauid vocat eu hoc loco pafcux, &c. pu diuinarum illu-<br />
cofolaciones , &c hoc vf Dauid<br />
ninarionum ibi receptarum<br />
nnuere in pfal.fupra alleg.in quo poft allegacas miferias cor<br />
Doraliter fubiungit pro delici js fpualibus dicens fic: Infanilo<br />
ipparui tibi,&c &: m illud dictum argumetum Burg. poteft<br />
educi p fuaexpofitione.Nam ecclefia prtmiciua no fuit colocacainlocopafcux,<br />
in quonihil fibidccrat confolationis<br />
;orporalis,quia Apoft.Hebr.ii.g. cSfolaciones cpales primi-<br />
:iui' ecclefie^ defcr ibcns , aic : Circitmizrunt in meloiis in pcllibus<br />
-.aprinis cgentes angufliati &c. ,-puc CC Burg.infra pfal. Vocc tnea.<br />
xponic^<br />
t q neecifitudo in primiciua eccjcfia fueric,Apoftolus<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
autem quod Domini<br />
^efurre&ionem fignifi<br />
:at , &: reditum in cce-<br />
.i.os<br />
. Innuitaucemmi-<br />
ca-:io non foli Pal^itin^,<br />
"ed coti cerrarum orbi<br />
^Dominum imperare.<br />
P S A L M V<br />
XXIII.<br />
c D<br />
ftolus pcrcotii defcnbit,& vitafanctoru docet. In fcnfu i
- rroximo<br />
-Hi?<br />
J iufticiam<br />
t- tu.im<br />
Scla.3.<br />
Pfal.j.<br />
f.ElcUftte por<br />
t capiu vc-<br />
l};*,* infra..<br />
Glof.ord.& Nicolai de L<br />
yra.<br />
594<br />
a Qmsfl&bit. Hicro.Multicnimafcendunt quinonpermancnt<br />
.<br />
b Innoccns. rul proximu,manu &corde ,& fibi qui<br />
innoces.<br />
Hicron. Hic clt qui non accepit m vanum animam,& qui<br />
inimccs in vcrbis,& hoceft,ncc lurauit n dolo.htc talis atce<br />
dit: quod quidcm eft<br />
e Vaciem Dei Tacob,&c<br />
[a JAug.Pcrmanebit in eo qno afcendit .<br />
eiadomino.hicacci<br />
b<br />
pict bcnediftonem .<br />
& hi non pauci , fcd<br />
generatio,& non nifi<br />
quxrantDcum,non<br />
* Thcodo. Qui lam olim magnum<br />
Iacob fuo tecit .<br />
ipiius afpeitu dignum<br />
f Mtollte. Diapfalmus.Chnttiana rcligionedecl.irata, f ip.<br />
flitiofos a prauicatcauocac , vc cordib.<br />
patelactis<br />
Chrif.5 adrniccanc^o//;>e.<br />
Aug. O principes<br />
tenebraru quicun | ; pnmatum<br />
in h ur<br />
poft afcenfuin . b ITxparato fuper imria St flmnina<br />
qU.XTIClS, autei'tC,-flC<br />
lAa.Oper.bus. yd ^K a JlCU,<br />
aautquisftabitinlocofan&oeiiis? t Innoccns manibus;, & l<br />
quos flacuiftiscui<br />
l fAug Mundus in cofirationibus. b TN, n acceptabitcm habuit. c K-ccat-i. Caducis.<br />
tatis , eitimons.<br />
d SeiTualcm. e ciln dclo mtat, quiaiiui<br />
Aua,uftin. Anfauore Dcum\fcd \ mundocordc, quinonaccepit in vano animam fuam,nec ^<br />
prcuntc$ ,.8d<br />
1<br />
. wui nullis eam i fccibuspeccaminu Qujsefl. inrcrrogat ,pphcta adconuincendamludcormT<br />
poftbaptifmum maculauit. pcrHdiam^vtamphuscumcommendando aliosinuttco<br />
% Baf. &<strong>The</strong>od. Manus,ac1id:ics funt.Cor cociipiu.cn'c,il- -jc <strong>The</strong>o. Ncmo celefltum fpintuu tnfcitiam audicns<br />
lis opcramur,hocc6fultamus. Ecqmdolus & tranfgrcltio tur,ncc.n.prenofcuiu,necoiafciunt, folaautnaturadiuia<br />
iuriiiurandi auaritia^coniundacftimcrico hcjC pofl.illam rc- hanc fcicnnain habet: Ang cli vcrO tot juiuiui.uiuiau
59J Pfalmus XXill. /<br />
|oC VVX :omo afccde T Iareb_s.A_g.qnem Jpfinma** oj.p,effi. futaffik. b f u 3 ubi contt. m.rrem pugnauir<br />
N I C O L A V S D Jb_ L Y iTa.<br />
^c'/<br />
runcqt..scft. D<br />
d<br />
*
6 A<br />
B<br />
} quJ prcua<br />
xic.irur hnc<br />
canla.<br />
f cxpeftant<br />
&C01HU<br />
N*<br />
557 GloCord.&NicolaideLyra. y9 8<br />
fatcar, lllc ciilrus fuic magis cx miraculpfa infpiracione,<br />
quam uirtutc co]cncium,quia dicitur Io. i i.de illis,cum can<br />
ta iigna tobiflcccoram cis">/ < credcbantti.idco fcrcin tora Ie<br />
rufaTcm hofpitionon rcceptusrCdiicin Bothaniam , abiicq;<br />
& abfcondic fc ab cisinccculcus ille manfiuus fiiic,quia cito<br />
pofi m eius niortem cofenfcrunc. Cjfcerum quia Ulc ingrcf<br />
fus<br />
CLOSSA ORDINAR.IA.<br />
a Infinw.HicrMic flagellatus pocniccns pnrpotiicur aliis,<br />
nc nun mqrent in aducriis,qui m i'c cxpercus pcr mifcricor-<br />
diam blandicur, pcr iuftitiam tcr rcr.<br />
Bafil.&c <strong>The</strong>odor.hic pfalmus. a Dauid dictus cft, cum mu<br />
tuos hoflium impecus<br />
paccrecur.<br />
PSALMVS<br />
XXIIII.<br />
a<br />
.u.pfalmus<br />
ocraaduer b<br />
fafeculi,qfi<br />
oratiopopult in Ba-<br />
byloneconftituti, & .<br />
efl primus per literas<br />
Hebran Alphabeci<br />
digeftus, & fi non<br />
petomnes. Qui per<br />
omnes, eos fignificac<br />
* T Chriftum. . b . T Ecclefix.<br />
qui omnibus perfecti<br />
uirtutibus laudem<br />
Deicantant.Q^uinon c<br />
per omncs, minus f<br />
perfe&os.<br />
Caf.primo pccicdocer i oi&s domini.quia ad Deum ercclus.<br />
Caf.ad te cotcpladu facile terrena ddpicit q. diuina cofpicic<br />
C Confi.<br />
In finem Pialmus Dauid XXIIII.<br />
fusperprophccasdcfcrib;riirbumilis,&.manfiictii';fiippttl*<br />
Kni) afinar ,dequononuidcturconuenienrere>cp "ni, quia<br />
porr.r iintaccolicdx.Ncc forma qonis m B11r2.fr;<br />
mora Ierufaie fuitput lvc dcfcribif,
)99<br />
[ a Docf.Auguf.ipfam veritatcm,vtquodcrcdointelligami<br />
fuflinui,c<br />
1 ^ ^v * 1 -^ ci<br />
benignicace.<br />
a/e.Auguflin. tmemeto mei cu<br />
^ :propter bonitatem tua Diie.tDuIcis & re- n in via<br />
Ideft ab initio feculi<br />
a T Aug.quiamifencoidiam pixiogauit,ut peiduceietaduiam. b T Hieron.correftionem<br />
1<br />
func, nonergoin me<br />
P" fallac. ?te
6oi GloCord.&NicolaideLyra. 02<br />
3 din&ueritatctemperataclTe.<br />
meampaenitcntmm/edpropterbcn.gn.tat.snomen.<br />
CTB Aug.Quas autcm uias doccbit, nifi mifericot- tarij, & vrbam, Regalcs , & merccnani,.n im?.ul.s !<br />
A 25*il Nam .ll.s qios p*oitet mifericordiam impendit:co S c Qu tf fco.Cai. H ic de ernis<br />
ag.t quomodo habetur, b<br />
qui virtute perlritciGt inu.tt, cclcbrcs rcddic. & coronat bonms,& . c 8e totus Ifracl ab h.s m.il.s li beret<br />
ip[e,&<br />
*<strong>The</strong>bd.Multiplices ditict Iiquc iunt modipic v.ucnd<br />
?<br />
J<br />
"nriam dc.ll.s in<br />
veritaceprofetens.<br />
d.amquapac 1,<br />
vcr.tatemquaeft.n '^^rZteW^ T Srn ... am, h.s uidcamr.<br />
griicntcsjll.uit*.<br />
Sn.lfo.lifouC cle<br />
CEtfitilrik* b C AuBllIUellwntm:rericotui4 cfl bo.qui ti.do.Hic confequenter Dauid petit<br />
uitx fu<br />
tura: de^uftationem,dicens.i^f/?/?o.
6o$<br />
nvnus eft firmamentum timentibus eum , &<br />
nicnuim eius inanifeftecur lllis.<br />
*<strong>The</strong>od.manifeftius Symm.S- <strong>The</strong>odotion.myfterium do<br />
ininicimetibuseum &-teftam_ntum ipfius dedarabit illis.<br />
Acqui fecundum ie<br />
ptuaginta,firmamen<br />
tum,uidelicec{upcno<br />
reshoftibus cimen.es<br />
fereddcns.<br />
a Oca.Salo.Oculi fa-<br />
i. in<br />
piencis in capite.<br />
cordeeius.<br />
jc<strong>The</strong>od. Oculi men-<br />
cis.<br />
b Sem.addo. Aug.nec<br />
ante me ad pedes ac-<br />
Pfalmus XXIlIf. 604<br />
facit ut tcfta-<br />
. f Cordis. f Hicron.ldelt omncs c-Ofaitoj mci femper id Dorainum.<br />
Augult.quia<br />
terram non intucor , non timc. cerreiu penaiia , quia quia ipie cj quem inraeoi uellct.<br />
a Oculi mei iemper ad Dominum quoniam ipfe eueilet dc<br />
t) . f Quia oculi mei funt ad te, T Atig.vitioruinafleftus.iic^.dcpaflione.ck rnorte qm tenet ligatos,<br />
& elt per<br />
limiliru-inem dicrum. b f Calfioc!or.Ociili fjnt ad Dominum niei (ciiicet ira dicentis p.e<br />
fyice. T Ergo. ... % Alpicienrem te. d T (^ui_mjf.:r. c<br />
_<br />
1 Cal.locus e.t miferi-or-<br />
di.T , quia non pcr plura diitraftus.fcd in umtate. { Au^uilla fchilmata,uel h.crefes tenent ecdefiam.<br />
laqueo pedes meos Refpicq in me',8. miierere mei.quia uni<br />
CUS;<br />
a T A inundo,uel humilis. b TEtcjua. f Calliod.tct ca !<br />
minum pcrditio fwedoloreefTenon potcft,__ io (pcisora: D<br />
f 3\ij>7 crUbefcam . Ca(.Qxrue,&: fi non proprer aliud,vcl 16'<br />
ncccdac erubcfcenci__quodfpcraui in cc,5cquia innocen-<br />
tcs facb, und.inte xieiai aucor perucnit. c i Augu iniqiiitate,c.rcr'ngefcentechantate.<br />
..aDuna.inte iniqmtate,c>c rcrngelcente charuate. c<br />
& pa^uper ium ego.Tribulationes<br />
cordis 6<br />
mcimuk/plica<br />
T A-gqui- hoc uiilii tolcrarc necefle eit uf>ue iu finem , ut faluus fiam . I, J Et. ?<br />
1 Gratam habc f Aug.quia .actantia non me ab unitate .<br />
abrunipo<br />
iuuirjj*<br />
b "<br />
rucniihi,idcoquiafu<br />
ftinui, &c cu libera eos<br />
Deus Ifrael.<br />
g Innocentes, &retli<br />
adhxfcnmt. Caf.M.ili CO<br />
lcraci func, nou adh_s-<br />
fcrunc.<br />
h l[rael. Aug.populum<br />
qucm ad cuanuii<br />
fionem prarparafii.<br />
_*Bafil.6_ <strong>The</strong>od.pro-<br />
p rIUm ui-tU-iS impro<br />
tendo, quomamipfe d tsiunt,derneceflitatibus mejs crue me. Vlderhuniilitatem 8 bos odiiie, amare eos<br />
-. a<br />
_]] ec<br />
T Auguit. quo indifciplmatos mijii admutos fufrero. b f _u_u--. Aughicfacrificiisplacarus. qui aeOUalitatem hoc<br />
* '<br />
^ Ai;.noneatan;umquxantefidemfeci, fed&qux ixiitfideu,.<br />
r-> r j<br />
r: r a , ,<br />
T Cafliodot.conuertc uel. T Aug.tac<br />
ii<br />
ficut lcis b f Non folum fons.fed ct:ain lmus in ecclefia /<br />
l<br />
c ScC uTrcl,qu, RefpKeinimicosmeos quoniamri,ultiplica tifut>& odio<br />
;; SSSgSSgSS<br />
. ^. a T Auguit.dulgentem ie. b 1 Sedabcis. f Augud.nc ucclmem ad *<br />
lmitationcm eoium. u. V<br />
SolUS lllterpretatl SUt c T ^_<br />
In^his qua habet. d '<br />
1" Auguit.aperplcx;taiequamilumifc.ntur<br />
fcm quodosnai ope<br />
defticutus.<br />
d Denece. i.abaduer<br />
fis) quas<br />
necellaria sut<br />
omhibus, qui pie in<br />
4 bctaliumfcnfumhf|C<br />
f c^ufu^>L' Ifrael<br />
iniquooderuntme.Cufto^dianfmammeam^&eruemejnon \\<br />
Chrifto uiuere uo<br />
lunt.<br />
e J^.Augu.Totho<br />
mi-<br />
bcra lfra ?<br />
a t Auguli. fi fortc inlurgant comra me. b f Non in uie.<br />
UlUUUSCfaC ltraCltC'<br />
,<br />
s<br />
terubeicam,quoniamfperauiin te b<br />
. tlnnocentes, &rec.i '* P^ ribus Sauhs, Mia<br />
T Non folum prafenna corporis mifcenttu , led confentione cordis . b f Autuit. cuia '* plHDt.itCtn, tX ADlalOnon<br />
defcci feqaens iilos , fcd fu.tin_i e.ipeftans iudicium. c f Qu-fons, vel intus. n.S.Sl inQUIC,hofteS fll<br />
T Alias redunc .<br />
r i<br />
,-;<br />
h adha-fcrunt mihi , quia t fu_.inui te . f Perfaclio<br />
?tC&S^<br />
(.cl fimp*!L.<br />
CttMj & reantidr)cu-<br />
Libera Deus Iirael ex ftodi.ric me<br />
Dmnibustribulationibusfuis<br />
*<br />
GLOS-<br />
NICOL AVS DE LYRA.<br />
I : Oculi meifemper ad dominum. Hicconfequencer Dauid petit<br />
fibi liberatione a tnbulationibus, uc quietius uacarc pof-<br />
ficc6cemplationi,8-diuinisconfolationibus,d.cens.O.^m<br />
fempcrad do.ii.dccuiusuirtuteconhdo,idcofubditur.<br />
l Quontam ipfe eueliet de laqueo pedes mcos . i.ab iniidus iruhi<br />
per Saulcni przparatis.<br />
j V^fpiccin mc.tu dominc pictatis cfTc-tu,<br />
4 Et mijerercmei.mcffcdu.<br />
5 Quia >7
6oy Gloforcl.&NicolaicIeLyra. 6q6<br />
^ GLOSSA ORDINARIA.<br />
A a Tfaimut.Cal'. Pfalmus ifte moncc vitari conforcia imquo<br />
rum.iungi iuftis,quia cx conuitu mores formantur.<br />
#Thcod.hicantc pia.vcdcntemfcriptusvideturcum Sau-<br />
Icm fiigcrct, quja uirtutcsproprias percurnt, defideratquc<br />
fcopuloia ccrtamina<br />
fub ucrbi s.proba mc io > T Atdbolw. f *3^K*2*Z2S&<br />
ic parrem cum inwuis,& ab cis uilcernt.<br />
petit<br />
A L M V S<br />
XXV.<br />
quia poft<br />
mifcricorduha<br />
beo inno<br />
ccnrie merifum cuius<br />
t; nlf')**'* vl5curtodn - Necta-<br />
incjuibus.<br />
confumar.non mcrita.fed mifeiu ordi.tm qu.c talem me fc<br />
cit acccndo. Ctf.Trobame.Tn uero proba in<br />
tecatiou.bjs,nc<br />
quiddelittiremaneac. A'icernegligentes,elTemus, tcncac<br />
Deus,ucerudiau,diabolus,vcfcducac.h-mio vcdiioat.q<br />
ncfcic.Aug.HicperfechisprccaturcribuIacioncs.ncquisdc<br />
c:s murraureG.<br />
' * " n **"<br />
C Vrerenes.Auz<br />
Pfalmus DauidXXV.<br />
a 5" Aii.r>i'ccrnea malisqui fimul i<br />
\ 5" Auj;.Di'ccrne a malij qui fimul nobifcum funt in eccleiia ,<br />
nefimu! cimus eamus in lgncm ignem xtetnum. iteinuin. b f Qyire.<br />
VoVca medominc,quoniam $go<br />
in 'I-<br />
a f Aug.noneftelatio.fcdnon ingraticonleiiio. b fViam<br />
inorum.uel inter c<br />
pecdrnirA.<br />
1 Aug.nlitcMnrer malps titu<br />
barer.quod & li cadunr.i.tc llat.qui 11011 111 Ch, fcd ui DeoTpeiat,<br />
nocentiameaigre<br />
a f Iuter peccatores,<br />
s<br />
no infirmabor. Proba me dne<br />
fperas<br />
:tfusiiim, &iudnd<br />
6qj<br />
/fi Mnlignantl rtf.Caf.quimalaproximisagunt.<br />
^ Luuabo. Au",.pemccndo.Ec alcare,met?tcm uirtucibus or<br />
10, uel fidem, quia non cfi locus ucri facrificii cxtraca-<br />
[icam ecclefiam.<br />
: /^^/'/ocf/i-fj.Auguf.Coniicrfins.Vcaudiam abcis. i.ut<br />
Jifcam qua uoce fis<br />
adandus, velvtau<br />
am.Vcnitebenedi-<br />
pacnsmet.<br />
Thcodorer.Vel Jniocens,&inihilcomlecumcishabens<br />
Pilacuscum parjiiludarorum<br />
par<br />
b<br />
C<br />
Pfa!mus XXV. 608<br />
a T Augu.1. nec inciniam , Sc fi fim inter eoj . b T S;d . T Non frt^s eft uitafle.<br />
T Augiilt. congregcuionem nx fit vt venhtur ad conciiium vanitati*.<br />
. Et T, " de nobis ftiut .<br />
CT<br />
7{e perdxx.Caf.Ei fi modo fimti J efle paceris,nc fi muj p- D<br />
das.Caf.Nc perdas,ip fiictiro,Cum impiis,qumas hic 0,0 coi<br />
co.Aug Inarc.ip!-;rpaleanonuidencuralongegr.ina,ficbitacfl!tu^<br />
debes.quia.<br />
Tts. i .afreclio qua^ fconfuma.tte<br />
S rem domus tuse,et locum habitationis glonar tuas.Nc tper- facile labi folec, ficdtf^g"<br />
$2*S& *&&**&** 9 T Q.11; immobiliscontraom patoi:ibas.<br />
to nia fcandala cendens<br />
te odiunt. a T dilexit<br />
Augult.qui<br />
decoreni doinus tu*.'<br />
ptii3omus tua decoratur. b ICalhod.quiproximumoderunt. c T Camod.qui carnaliter viuunt.<br />
das cum impiis D^us animam meam, & cum virisfangumu<br />
* 1 Auguft. quorum opera funt iaiqua. b T Caniod.Qjjuodeijdatumcft ad accipienda iterni,<br />
conuettunt ad feculi dona.^ttiman cj quatltum eflc p ielatcm.<br />
vitam meam Inquorum manibusiniquitatesfunt, de a<br />
xtera<br />
:<br />
a T Augu!t.pecuniat,laudis,tiinorij,iniuita; m fericordix,fed bcatus qiti excutit manumab omni<br />
munere . b T l"i muneribus.ego diuitiis innocenna;.<br />
um,quogloriofeha- h eorum repleta eft mifneribus. Egoatitemtininnocetiamea<br />
ices,uc de gloria,&<br />
iencia Dei aliquid<br />
ipiam.<br />
iBafil &<strong>The</strong>od.pro<br />
xore Symm.adycu,<br />
bfuic , pro Vitis fan-<br />
binum, uiros parrici<br />
1<br />
K<br />
_ T Auguft.valeat mihi ad perfeiflionem liberationis prctium tanti fanguini. T Augut non deferat<br />
rnifericoidia tua in huiuj uitx periculi. b T Auguft.dileftiomeanonreceintamiitia tua.<br />
,is. Tabernaculum vero.domum nuncupauit, nondum.n.<br />
a<br />
pin<br />
domus conftructa erat.<br />
b<br />
1<br />
tingreiTusfum:redfmeme,&miiereremei pe s meus itetit<br />
\ 6<br />
t T Quiamuha: in mundo . b T Atiguft.dileclioniruatadiungodilcftionemproximi, non occultaboeisquos<br />
uocalli benedirtionem tuam.ut pcrme benedicahs. e Noume.<br />
intdire-i
yifilmns<br />
tipfiDauidi<br />
jj<br />
609 Gloforcl.&NicolaideLyra. 10<br />
& G L O 5 S A O R D I N A R I A.<br />
A a In finem .Aug.Caffio.primo Dauid eleclus a Samuelc vn<br />
eTus ctt in domo patns. Sccundo in Hebron,& regnauit ibi<br />
fuper tribum Iuda fcpcem annis. Tandcm Saule iam regni<br />
detrimencumpaticnce,&: fuis intcrcuncibus, uncTuscftin<br />
regem tocius populi ,<br />
fed dux excrcmx pro<br />
una reputantur, poft<br />
pnmahoftcs habuit, a<br />
his imperfe&a caden<br />
tibus vncTione fccure<br />
rcgnauit. Sicecclcfia b<br />
poft baptifmum, qua:<br />
eft prima unctio , h.v<br />
bethoftes,indifiolu- c<br />
tione corpons pcunt.<br />
Aug. Oiimduarpcrfo d<br />
rie ungebantur,rex'&;<br />
facerdos, in quibus fi.<br />
gurat' vnus Chriftus e<br />
rex,&: faccrdos. Nos<br />
autcm fumuscorpus f<br />
Chrifti,&incoChri- *<br />
fti.Nobisergocftvn- 8<br />
dTio modo in facramc<br />
* T Futuri confumraationij. b T Attribuitur<br />
hc elfc ijuod ei anre perfeftaru nAionem.antcquam<br />
b<br />
T Cuilibet fide!i, d f<br />
hoftes habet.<br />
Idc.t , agent de<br />
T Secundo.<br />
In finem pfilmus t LVuid priufquamliniretur. XXVI.<br />
a T Habitans ui me. b f Aug.contra tenebrss. f Pod hanc<br />
uitini. T Seciindmnanimam. c f Contrainfirmiiatem.<br />
T Aug.Q^Sc notitiam fui dedit,& falutem.<br />
Ominus t illuminatio mca , & falus<br />
a Quii nullus poteft contra eum. b f Aug. omncs impetus<br />
&iiifidiasrcpellit.<br />
u<br />
timebo?Dominus<br />
mca,que<br />
protector<br />
a f Aug.cjuem uelquidtrepidabo,qui perfc*]uuntur cauunt.nec<br />
tollunt mri caines.illis finitii cro fyuitus.hoc e.t.dum<br />
appro.&c.<br />
vitx mca?,a quo trepidabo Dum t ap-<br />
a T Quja iam in fciplo eos fentit. b J Voto mco:<br />
T Aug.non folum qui uidentut a mici blandi.fed 8c iam iniuuci raamfi.l i . f Et iam.<br />
q to, quoprxfiguratur<br />
quid futuri fumus , &<br />
& ideo dicitur. priufquam linirctur,vnde in facramcnto gc<br />
mens,&: laborans,vt in re gaudcat.<br />
Ominus illuminatio e*rc.Caf.Dcprimavnlionc,per<br />
quam certificatur fccunda,hic loquitur.<br />
i<strong>The</strong>odor.hanc infcriptionem in fexcuplici non<br />
inueni,verum in aliquibus cxemplaribus. hinc an<br />
fam<br />
C O L A V S D E I Y R~A7<br />
P S A L M V S XXVI.<br />
[Ow/ivj//.Huicpfal.pramitticurtalistitu.mHc-<br />
;bra:o Dauid praponicur tamen liteta lamcc, ad<br />
eft datiuicafus.In translatio<br />
|defignardum quod<br />
nc vero Hier.nihil pra?ponitur,fed<br />
abfolutedici<br />
tur Dauid,& per hoc apparct autor pfa. f.Dauid De matcria<br />
aurcm huius pfalmi,&: tcmpore quo facTusfuit.dicit Hiero.<br />
materlautcm in prologo huius libri quod Dauid fecit httnc plalmum poft<br />
pfalmi. mortem Saulis antequam ungeretur in regem, &: fecudum<br />
inuncTus fuit a<br />
-<br />
hocnonpoteff intelligidcvncTione, qua<br />
Samuelcficut habctur i.Reg.itS.quia iLainuncho fuit longcantemortem<br />
Saulis.PoftmortemueroSaulisbisfuitinj<br />
nuncTus,primofiipertribunMuda,uthabetur a.Reg.r.Secu<br />
do fuper terum Ifrachut habetur 2.Reg. 5. De qua tame ilta<br />
rum duarumunchonum facTus fuerit hic plalmus<br />
Hier.non<br />
dicit,videtur tamen quod facTus f uerit hic pro fecunda,quia<br />
prima fuic particularis,&: fccundum quid,i(Ta autem gencra<br />
lis,&: fimplicitcr. Dicunt autem Hebra;i,&: cft fatis venlimi<br />
Ie,quod quando Dcuspromouetaliquemadaliquamdigni<br />
taten^, datur fibi<br />
gratia per quam coucnientcr poffic excqui<br />
illam,&: hocnifipromottts ponatfibi obiccm.-proptcrquod<br />
&: hunc<br />
D;und ad illam vndTionem deuote fe prxparauit ,<br />
pfalmum fccit.Et diuiditur in tres partes fecundum tria petitaaDauidnccclTaria,adexcquendumdebicercgixdignitatis<br />
ofiTciunv.Primujn efl contraaduerfarios conltantia.Sc<br />
cundum eft circadiuinum culcum , diligcncia quu per ipsu<br />
reges regnant . Tertium eft in bonis perfeuerantia line qua<br />
aliafunt inutilia,fecudum petitur lbi. V'ninn a domino.icr<br />
petij<br />
tium ibi . Jliiutor mcus efio. circa primu dicit Dauid. Dominus<br />
illu-<br />
famnonnulliarripuerunt reiiciendi omnes infcripcioncs<br />
tanquam non ueras,quomodo aiunt fieri potelt, vc Dauid<br />
nondum vnctus, qui nec adhuc fpinctuTancti gratiam accc*<br />
peratpropheticospfal.fcripfcrit.OporccbatiUitcinillos fcirc<br />
Dauid ter municuin teciiTc Primo in Bcthlcen a vate S i<br />
nuicle.Itcrumin Hebroatribu<br />
ludi-polt<br />
Sjtifis pjrniciem .<br />
Tertioabommb. n><br />
bus pnft mortem<br />
phihofech. Cuigicur<br />
Satilem fugies ad Abi<br />
melech acccffic.delactisa<br />
Docg Idumaro<br />
hunccecinir.<br />
C Dominus protet<br />
uiumex. Aug.Dacui<br />
tam uirtutum quai<br />
&:proteg]'t,fincq<br />
d<br />
omnia dona cius<br />
pcrpropiatfupermeno<br />
cetes,vt cdat carncs meas.Qui tribulat<br />
""<br />
Jjtunur!<br />
a fExodio. b f Auz.ineoquodraaladefendebant.ut iam credaut meliora. c T Accept<br />
7<br />
tantafiduciafideinceps. 8 d ^i qUO trepldabO<br />
mc*inimic.ime^*,ipiif"iiirmatifunt,&ceciclcrut Sicofiftant f Aug.Qoem trepidet<br />
f Aug.contradicentiura conlpixatio.<br />
b f Vtadeoitransfusiara. c f Ratio reitituta. 9 CatO Clllll HluUent III<br />
'<br />
d 1" Subito,uel in injnenfura erefcat. 10<br />
COtrUPtionem ^<br />
aduerfum mc caftra , no dmebit co c<br />
r meum . Si exurgat ad- \\ e super menoc. Auj<br />
13 Vc fe mihi prarferan<br />
P S A L M V S XXVI.<br />
M O R A L I T E R.<br />
1 Dom.il.& c.HutiCpfal.fecit Dauid quando debuitinungi<br />
rex fuper Ifracl vmuerfum i.Re.5. Moralitcr autcm poteft<br />
clfeoratio pra-parantis fe ad fufcipicndum vnctionem ponci<br />
ficalcm,vci regiam dcuotc.in qua tria pctuntur,finc qtiibus<br />
nullum rcgimcn poteft bcne procedere. f. confiatia contra<br />
malignosinfultus.diligentiadiuinicultus.ibi.^wtfw/f^/atio<br />
wjo,eirc.perfcuciatiainbonisacT;ib.ibi..^rfiKfo-wjmey?i),e^f.<br />
Circaprimum df. f Don.inus iliuminatio mea,&c. non fqr-i<br />
malitcr,fedeffcCtitic, dandorationilumenaturale, &: ftipcr<br />
addcndolumengratix. % Et)a!nsmca,&c,obic&iue.S;ihis<br />
.n.a?rcrnacftbcaricudo,cuius obicctumeft Dcus. j Que<br />
fimcrjo.cimorefiliali.qui piahr.o iS.dicic.T^mordomini fantTns<br />
permancns in feculum fccgli,nQn fic q, beati timcat m<br />
currcrc<br />
infulcantcs,quod vcrtitDcus in mclius, ut malcdico denc<br />
non mc.fed carnalia defideria confumant. Vel edanci.dcl<br />
dtcntur in mortc mca crudelitas inimicorum. Carncs,ani<br />
mani non poffunt.<br />
f Infirmatifunt. Aug.Dum Chriftus carnem acccpit nuta<br />
tesfacT:i,&: poftcx toto fe fidei fubdiderunt.<br />
F<br />
Caf. Vel debilifati paulatimad ruinam anima puencru<br />
J<strong>The</strong>o.Ha:c futurorum eranc prcdiCtiones.<br />
g Cr,&c.contva. hofies.<br />
.A 5 quo trcpidabotQumdo. n.hoftcs ueniutcontra aliq<br />
rege debet formidare , nebbcdominuspcrmifericpD<br />
fuam culpam,ideo fubdicur.<br />
6 Dum appropiant fuper.i.mihi^Si populo meo nocere uoleu<br />
7 V1 edant cames,&c.\.cdi faciant a feris,&: auibus.<br />
i5<br />
CrtrM>e.i.populi mei interficiedi.Ecquia Dauid cxco<br />
tritioneaduet farioru ftiorum diuina virtucc lam faCta coi<br />
fidcbancdc futura,ideodicit.<br />
9 J^'m.wif.tribulaueruntdc prxtcrito,quia in libropfj<br />
morumquicompofituseftmecrice,rationc mciri frcqtici<br />
terponiturtempus vnum proalio.Etquialoquentesexn<br />
gnoaffccTu frequcntcr mutantmodum loquendi depret><br />
rito in futurum, &:econtra. Hicautemlibcrfa^tiseiTp<br />
modum orationis,feu diuina: a<br />
laudis,in quibus requintur<br />
fecTusdeuotionis. 10 Ipfi infirmati. f.Saul,&: SC J<br />
Doeg,<br />
bofeth,&: complices eorum.<br />
1 1 Si confiilant.de futuro.<br />
1 1 T^on time.cor we.confidens exdiuino adiutorio,ficut ii<br />
nuit dc prarterito,ideo fubdit.<br />
1 }<br />
Si exurgat. ficut facTum cft poft inunctionem prxdift.<br />
vthabctur 2.Reg. j.Audieruntergo Philifihiim quod un><br />
fent Dauid m rcgcm fuper lfraei,&:afccndciutuniucrfi<br />
qtuererent Dauid. Etfequitur ibidem. EtconfuluitDau<br />
dnm dices.5'j afceda ad Tbilislhijm,& fi dabis cns in mauu meu ?<br />
dhs d-.xit ad<br />
Dauid:^ifcede:qa trades trada tibi Tbilifihit "imanu n<br />
I<br />
Fnam |<br />
currcreculpam.fedquiahabentad deum reucrentia hJM<br />
4 Do2;n/fj-^rorec7o7-,e^f.corporalis,&:fpiritiialis. 5 v^'J<br />
trepidaboi'Dumappropiant fuper me noctnies,vt cdant carnes mt\<br />
rfc.Tunc.n.dcbcthomo timere ne Dctim orfcndcnt, (ppi<br />
quod ipfum impugnari permittat. 9 Q*i tnbuUnt ntimi<br />
iwrr^r.i.darmoncSjqui in malofunt obftinati.Omncs.n.<br />
mincs ctiam ma)i dum viuunt,funt exchantaccdiliii<br />
10 7^/rr'n^r2drr'/'f.namacemporcpafiion!s Clinftip*<br />
ftas corum eft rckricta. f Et ceciderunt.nwm per<br />
u ros f<br />
cTos frequentcr leguntur dcuicl;i,a corponbos exptilli-<br />
11 Si coiifijiant aducrfum me ctflra.i. focietates darmontirr l<br />
cutdc fpncTisangelisdiciturGcn.52.a.CafcraDc:sf-<br />
1<br />
?\[o timibit cormettm quiamunitasiiun. ij Si<br />
gat aduerfum wr/>w/;'*2,i.acTualis tcptacio dxmpnum.
6n Pfalmus XXVI. 61<br />
do pertrataui,&r noingratus.Immolaui,&: derrlisjuo.Cata D<br />
a ) -:.c '.<br />
egc Auguft. Habeo fpcm victona,' in Domino rearte;<br />
na\<br />
Tjjmuncrationii<br />
b Vnampetij. Auguff. Hax vnadomus arernaqua fempcr<br />
maneatur, vbi arcerni dies,cur ibi i vc concempler deleicm<br />
Dci quod eft vcrum bonum.<br />
-' JJufil.&Thcodor.<br />
Vnamgratiam,vide-<br />
* f*erfuriofeaiii. b<br />
.1, ficeiiimintelli<br />
sendumeft, &acce<br />
"<br />
picNam<br />
arcam reduritjtabernaculumadmirabilius<br />
conftruxir,<br />
el & pfallctium<br />
choros c<br />
ftnftituic .<br />
d<br />
bo lucuditace cotcplationis.Ec pf.di.ideff,opus manifrfi ibo.<br />
d ^v.;<br />
JMw.Aug.Alialicera,vcconcep)er dcl 'fticionc Do<br />
mini,& ,prep;ar<br />
u<br />
z Omnibus die . Aug.<br />
vcquandiu viuo, nulla<br />
aduerfkas me ex-<br />
a cc eius, l.eo fine,vc dentum appareat mihi<br />
fpecies defiderabilis , quam videam facie ad facie, & induar<br />
immorcalitare , etFe-<br />
a<br />
fCatln vna quam cogito fipiam fpem.Vnam enim.&c.<br />
1 Cui Dcus prote ror. d fQtr" TMalimultipiicia,<br />
uerfum me pralium,in hoc ego fperabo. t Vnam petii<br />
a dottus<br />
Templum cius:<br />
hxc ideo m finc<br />
prajftat.Quoniam<br />
abfcon. tV.iumpetif i<br />
TIpfumDcum. i ISed. b f In l<br />
prifenti Ecclefia.<br />
L<br />
><br />
1 i_ jt j j. ;<br />
mino,hancrequiran!,utinhabitemin domodomini,!om- \<br />
a f Vtpratcepta eitisfpiritualiterintelligain. fAug.Fruarcontemplanone ipfius boni:5c vt feeurus<br />
rruar delid;s,protegct lpfe me tempkim cius:.bi peifectio.hic incoriuptto.<br />
nibus diebus vitx mea?. Vt videam t voluntatcm domini,&<br />
. .^ -<br />
_ j<br />
, j<br />
& ldeonotemcreDe- mMln 1,id<br />
tovnam t mne< -<br />
ccra, i. ad fimilicudinem Imperacorii<br />
idencium:ita.In pecra,in firmicace vircucum,vclin Chntto.<br />
C i,xalcauic.fccundum promocione dc virtutc rn vircuccm , &C<br />
r uafi excra hoies fecic Ec nunc ance<br />
cps<br />
incarnatioms mcn-<br />
lipm exaltat fuper vitiofosappetitus.vclnuncdum dies ma-<br />
maloru damna-<br />
jrii el ;<br />
,ica illuftrat mentem,vtpra:uideam<br />
one :<br />
,p<br />
his bcneficijs gaudiu fuum fubdit : vndc ltcccttus,<br />
! oft hec omnia,Circumiui,i.omnia bcneficia memori^ dado<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
rdw.Hicconfequcnccr Dauid pccijc<br />
circa diuinum cul<br />
jmdiligenciam,diccns. yntm. fcihcec rcm.<br />
Tetii a do. prz cxceris.<br />
Hancreq rjw.deprccandodominumpcrfeucranccr pm<br />
bcctu<br />
ipfius,quia ad hocquod pctitio fit cxaudibiks a<br />
Deo^<br />
ion folum fit rcquiritur,quod pia,& pro fe,ficut ifta,fcd etia<br />
quod lic perfeucrans,&: qux iic dicta pctitio dicitur.<br />
Vt inbabitem in domo domini ommiius d:ebis,&c. id cft,quod<br />
lomus habicacionis mca: fic propc locum culcus diumi.<br />
Vt vidcam. ideft,fciam.<br />
^<br />
Voluntatem domini. Quia ibidabancur diuina rcfponfa.<br />
r>;y/ifwrcVH.e.Kf.adadoranduibidc frequeccr,!^ ofTcrc-<br />
vc di-<br />
lu.Ec dicic ceplu,q.a habuic ,ppoficu xdificand i lpfum,<br />
tu eft pfal. pr^cedcci. Ec vna caufa huius propohci fubd uur.<br />
Qvoniam abfcon.me. i.in fui culcus loco,f.qn fugics Saulcm<br />
?fum mccrficere volencc,vcnic in Nobc ad Achimelcch fa-<br />
crdoccm,cV: ibi acccpic pancm,iSt: gladium,vc df i .Reg. \6.<br />
MOR ALITER.<br />
1 ln boc ego fj>erabo.{.quod vincam ciim Det adiutorio.<br />
-<br />
^..TOfeif,crc.Hicpon!turfccundum,f.diligent'adiuini<br />
'ultus.cum dickux-.Vnampetii a domino,& c. Id cft,vnam rem<br />
ix cxtcris a domino pcti j dc prxtento.<br />
Hanc<br />
rccjuiram. &i fit qux, llla fubditur.<br />
Vt inbabitem in dtmo dotnini omnibus diebus vi. f. qux eft CCkfiaadDcicukumexcrcendum<br />
cum diligentia.<br />
Vt videam vo. ld cft, cognofcam non folum fpcculatiuc ,<br />
edetiampraaiice.idco fubditur.<br />
Ei pifitcm . Ad orandum dcuotc , & ad offcrcndum factamcncum<br />
9<br />
Jn<br />
omnes voluntaccs eius implerem.<br />
Hicr.vcl circumfpcxi^iacreaca, velcxcmpla fandorum.<br />
Aug. circumiui, animo omnia creata, & dicunt Deus mc<br />
feci t:& in his tanta laus inuenitur Dei,que erbis non potefi<br />
dici.Velcofiderauifidemorbisterrarum.inquacaputexaltatum<br />
eft fuper inimicos,quod cfthonorccclefixineocxal<br />
tatcdn ipfo tabernaculo cius lmmolam ho.vo.Pcr ha:c cm-<br />
nia certus petij,& petam ; &c tu exaudcdc vnaillaquato plus<br />
accepit,tanco ardcncius appetic.<br />
g ln pctraixaltauit,&c. 4 <strong>The</strong>od.hictpsmutatucft.hoc<br />
aut,& Aquila docuit:nam pro exaltauit,exaltabitur, pofuit.<br />
* Balil. Vocifcratio^T^jvpc^vox e fl hoftilis ab illis emif-<br />
fa,qiu cicteris funtardentiores . Eiufmodi verocft hymnodia<br />
Eft cn|pi vox lEtantium,ac Deum laudantium.<br />
h Exaudi Dominevocemrheam,&c. Caf. Quislabor, quisgcm.tus.<br />
Oratio ante fecundam vndtionem , vt pofiic haberi,<br />
quam &c fibi propheciar fpiricu promiccic<br />
@ * <strong>The</strong>od.<br />
9 In die ma.ln Hebr^o hr:In die peffima,co illa<br />
q, dic ibi crat<br />
Doeg Idumarus:q. retulit Sauli hoc faftu,cx quo fccutac<br />
occiliofacerdotu.i.Reg.22. io ln pe.cxat.mt. i.mlocotic<br />
vocato,qii Saul,&: viriciuscingcbant Dauid,6
A<br />
f Praptcr te<br />
cormcuin di-<br />
xit rxqOMlH<br />
ofa^icime.T,<br />
vel mca , iub.<br />
do.iuuui.i.<br />
tdcclinarefjcias<br />
in ira fer-<br />
lui n) ttuim,vCl<br />
ncpc- ira,aut<br />
iratu ho.iv h<br />
bi lpi;iura:ufi<br />
a<br />
fooljegit<br />
6\$<br />
Glof.orcL&Nicolai dcLyra.<br />
i Thcod. M cnte cnm verbis confenrienre.<br />
a T/ii #*. C.uiiod.Cor.racio a tc edocfa tibi confabulatur<br />
de vna.non aliud quam doces pcrtratcec.<br />
b X f auer! ' ,s ' Al, S- Alius pctir hic bona tpalia a Dco,& dc<br />
dacisgaudec.hicno<br />
niti vna\ Alius habcs nmctiratu nctol-<br />
6: 4<br />
pcr Snmuclemelc&us,<br />
,: Thcod. euim<br />
Fug:ens<br />
Saulcm longc a gcnicoribtjs dc<br />
gcrccoactus cr.ir.<br />
c Quon-ampi'cr,&c^ec'\t fepartullum Dco,ipMim<br />
patrcm: qa iubct,vocat,cond:dit, & reg;c . Macre,<br />
latea, iilc r.on pucac<br />
ira niil liauctft Vlll- * TCummeritomifericriidiatualit. b fDevna. flnea. fAiig.nender.onon efHtni:,4cfjti:t.-.s.<br />
'<br />
'<br />
'<br />
. ... c tAug.Nimiiieo!icnuuihominibus,ledincoidevbifo!tisau.isdixi. TQuia.<br />
tlim. Ctiam ll qilld in d ICaf.DeliderumquodPeoloinutiir. c tNonaUud cxtra te.<br />
3<br />
covindicct, mldau- a<br />
re rc rnei,&exaudi mc t Tibidixic cor meum, texquiliuit<br />
te<br />
[<br />
IUUS . > b<br />
pOCCraCdiCCrC ^AuElttrfentan.MiuJni.^elruVlirtudotjuafiunnotabilistunntju^e.lvni. 1"Q_i.i huic<br />
-<br />
r "Ke drclinrs Aii"<br />
1114UU ennitabo. c TCaf.tu autem ne au-.-itas in fuuuo, quia non e* in<br />
,, v. w<br />
/ ..' e niaiui mca obtinete quod peto.- fvbi inueniam.qu oii quaro. Tlnfuturo.<br />
'<br />
Noiniradcclinat,qiia b ac je s rneaifaciem tuam domine requiram. Ne c<br />
aucrtas t fa- s<br />
UO a pCCCatlS iaCICm<br />
^ i|fWttt.nuca' intenin. TAug.neteqiiercn$inaIiumincurr:>m. TNmilahudvo<br />
ailCrciC: VCl , ncdccll- timeo. b TSed TCafquiaquando"ir,ucni;imte,niliadiuues? 1Quja ouamuis cgo<br />
ncs.vcmclabi iinas<br />
in ira,id eft, qu6d pui,bec,m,ininv,apori,u,nonfumc.o.<br />
. i<br />
h<br />
c ni'S<br />
ciem tua a mc, ne t dechncs m lra a ieruo tuo . Aaiutor meus 1<br />
-<br />
fcd VCnoitra in- * fft** n0 - n.mintermittas Tlceptuuii . b TAug.ncque contcmnas quod mortalis itct- 6<br />
TEt in hoc .<br />
nuin audeo qu.ticrciquia lu Dcus fanas plagam pcccati.<br />
tirmiras cautior fiar.<br />
y <strong>The</strong>od. Hoc au<br />
cem 1*<br />
vraanifKX"" /**<br />
Ncproijeiasme, d;xc<br />
realijincerpreces Ab<br />
exccrno aurem-infti-<br />
tuco Scpcuaginca.hoc<br />
enim . im^x"'** Iniuria<br />
quxdam erac apud<br />
anciquosaquadam fa<br />
bulaft&i.<br />
6j Pfaimus XXVII. 6l6<br />
TEtiamfi mdumefthocamanti. t> fQ.ii non fallit. c fAug.tolera<br />
renum .i.i;iter,5c v tionem cord.iortiter.<br />
rftionera<br />
?a r.vfe^.Caf.Vtego<br />
feS^SlS * a<br />
Expec1:a do b<br />
minumtviriliter a<br />
ge, &conforteturcortuum,<br />
"1 * * _ f a TAug. non neiatum :)UtC*Q ,,r"t nndiini ."irrinls.nan il^fD.Tarinne /._>_____- _ niiia _-?i(0-i_tT_ _--ft _li_<br />
OlCS,eXFf-^:& VCCOnle ftincdominum. fWe2<br />
quans,non reraiflea- & f fu a<br />
TAug.<br />
ftj lle dommum .<br />
non negatum pute* quod nondum acctpis.non defp.iatione deticias , quia di-tum elt fuftinc<br />
dominum. f _ erfeueramer.non tr:duo.<br />
gas,<br />
N~I c o l a v s d e l y k a.<br />
I Expecta. P- virtutemfpei beatitudinem ab ipfo expcclando .<br />
1 Virihter. de bono in mcltws proficiendo.<br />
2 Et conforcecur . virMediuina gratix r.ux Uabilit cor propter<br />
quod dichurHcbr. i}.b.Optimum eilgratia Uabilirc cor.<br />
i. Et fuftine. paticmcr fcrendo eius difciplinafiagellum. cjuia ipfe<br />
M O R A L I T E<br />
Expeita. per nrmam fpem. Ec<br />
11.<br />
vubierat,<br />
A D D I T I O I.<br />
2 Vin-<br />
In pfal.26. Dnsilluminatiomea: vbi df in poftilla: exquifiuit<br />
tefacies mea.ln his verbiscu dicitpfal. Exquifiuittefaciesmea,<br />
vifioncm facialem di-<br />
faciem tua df.e requira:\i proprie petere<br />
uinam,in qua vlcima beatituJo confiftic. De llla enim dicic<br />
Apoftolus i.Cor.ij.d. Tuncautfacieadfacie: quod noranter<br />
innuicur in pra:mi(fis vcrbis. Sed talis<br />
quia<br />
vifio facialis non<br />
habecurdecommunilcgein ftacuvia_.idcirco per verbum<br />
futuri temporis fubiunxic- Faciem tua dne requiram, ld eft.pereucran<br />
ter inftabo,vt inueniam:__ fic in pra.di_lis verbis ma<br />
^is videcur petere Pfalmtfta gratiam cofummatam, qu$ eft<br />
n gloria, quam gratiam a_nigmaticam qua. pertincc ad via :<br />
um tamen fubdic: Ve auertas facitm tuam a me, poteft mtclli-<br />
eam dcucnicur ad fa-<br />
;i de graria, prcut in pofiilla, quia per<br />
lalem vifioncm,quam principalicer pcciuic.<br />
A D D I T I O II.<br />
In eod.pfal.2 6.vbtdfin poftilla:_jjofl/^..r meiw,\,Ada.<br />
.um Pfal.d\c\t:Tatermeus,&matermeadereliqueiuntme,ud li-<br />
ra pot intelligi proprie de Dauid,qui cii ellec 11linimus fra-<br />
uin,eontcn.pcus fuicapaccntibusivndcjiclcbaccu prefen<br />
lire Samueli ad vnclionc, quaficontcptiueeu rehnquetes: a<br />
fio tn per Samuelc fuic affumpcus,vt pacec 1 .<br />
Ileg. 1 6 .hminum,vthabetur z.s\eg.i <br />
libcran<br />
*<br />
pafiione pccij .,fcilicec<br />
inclanficando,procectioncn.<br />
,
A<br />
t fcpulchium<br />
-neperchs<br />
yhc eis quod<br />
ipii alii* feca-<br />
run:, & rtaciir<br />
Hueriint<br />
-f dcilinet illo\,&.<br />
noniii<br />
c-^it eo<br />
f Fortitudo<br />
irie.i, Scfcutfi.<br />
jnetim<br />
Et exalnnit<br />
J-<br />
formeiim , &<br />
caa tico nico<br />
confitebor , &<br />
ccxUwboillu<br />
jhereditatem<br />
tuam + pafce<br />
C<br />
6\y<br />
fccundum,m >rcm Iu<br />
d.roru, quibus prxceptuwicffivc<br />
vbicunq;<br />
clfcnt ad lii.T.n partc<br />
or.ircr,vUi Ic.uUlem<br />
cffc fcirccrCjuod &C le-<br />
iiis lcgcm iruplcnsfc<br />
tit.Vclad ccelum vti<br />
dcauxiliu fpcramus.<br />
5 Baiil. & <strong>The</strong>od.<br />
Nonduin ccmplo xdi<br />
ftcaco , templfi tabcrn<br />
irt<br />
tcujumiiominac,<br />
quo mcncc non cor?<br />
porc brecabatur.. Vt<br />
D.iniel in Babylonc ,<br />
icndtras vcrfus Hie-<br />
ruf.ilem aperie.ns.<br />
b /yz ///*. C.iffi.Pra><br />
diccrccft, nonopcaeundumquod<br />
in<br />
rcnderunc, non fecuu<br />
aum quod inde peri<br />
uenit, veloptac iuffi-<br />
fiain Dci in hoc feruui.<br />
5 JJaGl. & <strong>The</strong>odo.<br />
Non ad imprecacionem<br />
fpectat , qux di-<br />
cta func, lcd ad luftam<br />
fchcenciam,<br />
c Q^oniam non , &c.<br />
Cafljo. Ec li deeffcnc<br />
ppcra , hoc fufficerct<br />
damnationi, quod no<br />
inccjlexerunc pcr lcge<br />
& prophecas qu inuifibiliccr<br />
Dcus operatur<br />
per me, nec ccia<br />
vilibiha.<br />
d Defiru. Auguff.Vt<br />
nihil mihi noccac,nec.<br />
Glof.ord.& Nicolai de Ly ra.<br />
a TAug.inmifeiiainhuiiisvit.v.velininfernum. b TNc f Ieas.fcd. c TDelibciationeainaUi.<br />
labor deicendetibus in ! lacu. hxaudi domuie voce t oratio-<br />
a<br />
1Caf.& lecundum t 1<br />
nequ^itiam<br />
adinuen- 7<br />
a ^Etfi aliis piofit qu >d fccciunt.tamen fecundum opera daeis. fAug in ouibus (tudio(i,.)uia cepeiwnsCtacinXcrunt<br />
Iinguis.Sc ft nan manibus:in.ti:i:1u,cc ft non aciu.hoc ideo dicit.nc le per alios cxcufcnt<br />
qux intei opeia e.u uin fuut p .ifima.<br />
tionu ipforum-Sccundu opera* manuu eorutribue illis,red- 8<br />
a fAug.licut fallaciaia pio vc.itate reddcbaiit,fa'ilacia coium eos ftllat. b fCaf.quia mala pio bonis.<br />
c f Aag.hicretnbuiio: t quem malcuoloanimohominemtcnttuciunt.non<br />
coj ulceient Deuin.q 10 coniilio patci t.icanmuin mifent, .<br />
h<br />
c<br />
de" tretribu tione eoru ipfis.Quonia non intellexcrunt 9<br />
opera<br />
x fNec ipfis vifibilibus operibus tnoti funt qua: porteifU funt vf^uc ad oculos eotum pcr qua: ad inuiiibilia<br />
daocrunt. b fN on vt in melius xdihccs,v.'I,exczcabis,non ad hoiain.vudc: Mjfi te vt eucilas:<br />
difsipes.Sc de.tiuas.d fperdcs.ic xiiAc:i,ix. phntes.<br />
d dtii>8cinoperamanuumeius'deitruesi!los,&n5ardificabis 10<br />
a ,fNon ex diffidcntia oto.quia audiUit.vnd::Bcnedid\as fit.<br />
c eos.Benedi6tiisdominus,qmexauditvocem deprecationis \\<br />
a f Ita. b TTanta pat:encis mei. c fIn immottalitate rcfutgentis.<br />
c<br />
mea?.Dns tadiu tor meus,& prote<br />
cl:or mcus,& in ipfo fpera- n<br />
a fSic Refan^xt. f immunitate peccati. fQoacin Adam dedotu.t,vel, renoiuit inreluireftio- '+<br />
ne qux prius immuiutate peccati fl.tiuit in conceptio.ie. b fNon timoiis necefsitate.<br />
uit cor meu,& adiutus su. tt refloruit caro mea,& ex vo b<br />
luta<br />
\\<br />
fNon timote fub lege.fed liber cum lege.<br />
a f Vnde am m-tuinoitisconfurapto. fCjnntebuntui mei jin<br />
quibus ego. b f Ai-. m pugna con:ia dtabolum. fNon le foitem putct plcbs.vt fuam iu.tit am con-<br />
fiituat. c 1 Pofi pugnam,faluos faJlos pci CnitHnin in immoitalititc proteget.<br />
f tcmeaconfite'borei.Drisfbrtitudo plebisfua^&f^pteclort l8<br />
f ,'J e.'i illis quos Clui.Uis ad falutem elegit.piotegit hic iu lufta ne !id.in;ui a diabolo. a fA ma!is feculi.<br />
fQuodegotainiciufcitatu inteipello. b fQuiucincus ed . fQuia omnia m;a tua funt.<br />
fAiyc virtutibus, vej nmnero,<br />
S faluationu Chrifti fui efl: . Saluu fac populu tuu*dfie, & bene-<br />
h dic i<br />
a fIn hac tempoiali vita. b ^ In aiermnn hinc tolle eos . fActcmain v.ram.<br />
hereditati tu^:&trege eoi,c3c extolle illo^vfij;' i rsternu.<br />
poft Ecelefiaj tuc^jvel mcx.<br />
C Bene.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
1 Exandi dnmine. Id cft,nc dificras longe me exaudire.<br />
I Ltim exto!lo,&c. q,a vcrfa facie orabat ad Iocu vbi erat tabernaculu<br />
in quo loco p fpiritu fciebac,fundadu ee templu.<br />
3 T^efimuttradas', Quifunt digni morte ccmporali.<br />
4 ht cw.per.d.icionc gchenn^.Ec qui func illi oftedic,dices.<br />
5 Quiloquntur. i.mecu,&decalibuscratAchitophcl,cj.fuc<br />
ratcouiihaiius Dauid,& fimiliccr Abfalon,q.<br />
in vcrbis,&: figtiis<br />
flngcbac fc diligere Dauid,vcpacrefuu, cVch machina-<br />
batcocra Dauidin malu , g.a Abfalondccofilio Achicopbel<br />
cofpir.iuicconcrapatrc,vthf i.Rcg 15. 6 DjWis.cosSm<br />
demcrita puniedo,quod dixic Dauid non zclo vindicl:ar,fed<br />
iuflicia:. 7 Et ficundum . fccundunequicia abeis ftudiofc<br />
inueiua, q_a decofilio Achitophcl fub fpccie deuocionis iuit<br />
Abfalou ad locu cofpiracioms ficttdeCpcra pacrc.<br />
z.Rc. 1 c.a.<br />
8 Sccuudum opa-j. Rcpccitiocciufdead maiorecxplilone.<br />
p Quoniam. Ideft.operaadominoprxccpra, qu.xiunc fanda,&<br />
bona: calia non incellexcrunc praicice.quamuis Achi-<br />
tophcl qui crac valde fapiens,incellexcric fpcculaciuc.<br />
10 Etinopera. Quia Abfalom fine hlio morcuus,& inccrfc-<br />
(frus cft,vc haberur 2.Rcg.i8. & Achicophcl fufpcndiointerijci.Rc-g.17.Et<br />
vcrumquecontigiciudiciodiuino.<br />
II we(/;5i.Hicc6fcqucncerdciaibicurpccitionis Dauid<br />
exau-<br />
MORALITER.<br />
I Sxaudi -ocem,&c.Dtim cxcollo manus mcas ad ccmplum<br />
fantlum cuum,idcft,ad ctrltim. dcquo dicicur Pfal.iS.b. h\<br />
tcn.ploeius omncs diccnr gloriarrT.<br />
3 J
B<br />
6ip<br />
jrowonet, &' puft rcnunerabir.<br />
Vndcmo<br />
etfideles, vcfeoffetah<br />
conlumma-<br />
<strong>The</strong>cd. Infcxcu-<br />
::tuium huncno<br />
iueni,ex quo nonul-<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
Datnd hunc<br />
a fCif.Vofiplosinfide, & operibus. b fNon ir.e , vel perditionis.<br />
c<br />
Aug.vofiplbs quos per euangcliuin App!taligenru.*i'iiii:,diicesgregurn.<br />
Fferte Domino t filij Dei , afferte' domino fi-<br />
a TAug.noncortuptoserroribus, b "TAug.per opei<br />
a ve"tra bnna<br />
gloriiicetur Deus, & honoretur. c 1"Quod patri a-ouaiis.<br />
lios arietum . Afrertedominogkmam, &<br />
a fImperium in rebus. ^Eiiam. b ^Auggloiiofeperoibem innoteltat.<br />
t honorem, afFerte domino gloriam no-<br />
a lAug.in dilatato corde.&t fanftificato.cuia ex chariute eft<br />
putant<br />
fua radicc manens,no<br />
omnis fanctitas. 1Alias:in aula fanfta.<br />
ium edidifle c u<br />
facit vciles fruitus, fic<br />
mnu . tamteducerct icd uus , atiorate Dominum in t atrio fan&o eius .<br />
fllpClbia qUvt ibi Dco fcruirctur deuocc i .Paral. 1 6. &: hoc vfqucquo<br />
'niurrmarccurccmpluma Saiomone.<br />
^lyihcc vcro poccit c xponi dc Ecclcfia maccriali , in qua<br />
'icrtur agnus qui tollit pcccata mundi,&: ad hoc pnmo potur<br />
muitatiu cun > dicitur.<br />
^fferte dtmine. ld cft, vos Ecclcfia:miniftri.<br />
4 Uffatc<br />
croitus:itafrangct,&:humihabic,vt&:qii-Elibecaduc-fanon<br />
refu<br />
giancpatnquodeftda<br />
bis fpiritum forticudi-<br />
ms, ciincfortesinhis<br />
I filij arietfi ,<br />
vel o filii for-<br />
riu, aut o fbr-<br />
quajfpiriciifciencieco te"i<br />
gnofcunc.Ccdrus^u^ - /Viferte Doeftakiftimaarbor,niii<br />
mi)0 filwsa-<br />
netum -<br />
fuccifainuciliseft, in<br />
minuecergo,vtvitulumL'bani,ideft,humiliabit,vcimmo- aammaieita-<br />
lccurpfoCtiriftodilcibisChri<br />
tus , vnicornium, ideft,Iu- temDommi.<br />
dxorum , quiin vnalegefuperbiunt,filiusfupcrbiamcomminuct,<br />
vel quid mirum fi ilh comminucntur.dilccius enim<br />
comminuecurfccundum quod Iuda:orumfilius.<br />
Aliter,cum Dcusiit,non videturpoffecomminui.lntcr- g<br />
cidetis flammam ignis.Ignis eft fomespeccati:flammaqu2<br />
inde exijc, confcnfus eft aitus, & confuecudo : fcd dominus<br />
incerrumpicdaco fp.ricuconfihj. Hocfornbusc6uenic,neii<br />
otiofi,erumpac flamma ab ignc Dcfercum gences. Dc-fertu<br />
Cadcs.id eft,qui a fando legis<br />
func dcferti. Cadcs cnimintcrprccacur<br />
fanctum legis . Iudxi qui non habcnc fancTum<br />
k'r is,!d eft, fpiricualcm<br />
lnccllectum hos dominusconcucic.<br />
Hicr.Vt agricola ftenlcm cerram,vc fruitificcci.dac mtel<br />
lcttum, vc fcripcuras enam fecundum anagogen percipianc<br />
quod fit m mentc bcne pacataconliho, per intelledtum auc<br />
fcnpcuraru prouehic, &: tacicceruos qui confccndac moncc<br />
fapicncix dc diuina eifcncia. Ec hoc non ioiu gentibus,fed 5c<br />
Iudeis in vlcimo reuclabic.ca f.qu dedeitatc func condcnfa.<br />
Ecce quomodo a timore vfq; ad fapientia afcendit, cum<br />
oibus enim cimor caflus, f. atfociatur . Oisqm m templo iic<br />
confummato efl,d:cet gloni. ^ni crgo non dicic glona,no<br />
inremplo eft. Quaiedateglona,idcoecquiahoctemnluiii<br />
dris facic habicateincra flueccs,&: fubmetfos, vcarcam incer<br />
fluctus. vel lllos fanctos q.funt tcmplu.h ibicarc facic illi'fos,<br />
&: m illo ccmplo fcdcbic potcs,&: regnas vfquequo ctcrnicas<br />
vcmac,&: dabic vircuce,&r eandem benediccc in pacc c-crna.<br />
* <strong>The</strong>od. Vox hc:c e c?lo allata apud Iordane. Hic ctt hlius<br />
meus dileaus,inquomihibcnec6placuic.PorroTonicruri p<br />
voce ipfam appellac , cancj cocum orbcm cerrarum per lana<br />
Euan^eiia * penecriccm<br />
@ colle-<br />
. iimilicerfiliosTonitrui Apoftoloru<br />
3 ArTertedomino. Hocdiciturpropteriugefacrificium,inquo<br />
offcrebantur quotidie duo agni immaculati, vnusin mane, & alius in<br />
vefpere: c;r per hoc iwelliguntur alia oblationes y& facrificiaqua oj} ercbantur<br />
medio tempore:quia aniefacnficium matutinum non poterat<br />
ficri ahqua oblatiojeujacrificium. Simititer necposl iugefacrificium<br />
vefpertinum. \ .....<br />
4 Arferce domino.owi
6u Glof.ord.& Nicolai de Ly ra. 6ll<br />
J$ collc-ium nominauit, ob admirabilcm diuinamquc <strong>The</strong>o-<br />
^ foS/ Sm mem.mtaquarum multarum. Noncn.m Ior-<br />
A<br />
Ss folus i!lamgrafamacccp.t . vcrum in omm fontc &<br />
nun bapcifnntis myflerium pcrficitur<br />
nc aquauim n.ituu.m ianchm. efticiencc.<br />
,. n C5ueratur:vndcema-<br />
qu? Apoftolosrobore,Scpocentia implcuir, atque vilcs ma-<br />
reddidit, . .<br />
gniftcos<br />
b liia/.Libanus lnterpretatur<br />
candidatio.Ccdn Libam.i.<br />
alcihoicsmccrrcnis clati , quos Dcus confnngcdo commi-<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
nuec,<br />
1 V ox domim. Hic confcquenter Dauid declarat,q, Deo fit<br />
obedicndu propte,& hoc p multa exepla virtutis diuine,cui<br />
de traiitu maris ru-<br />
nullus pot relifterc . Primu cft cxemplu<br />
bri,cum df:Vox Aa. q.a<br />
iicut dilu fitit Exo.14.de nube intermcdia<br />
inter caftra Ifrael,& Aegyptioru diuino luffu ^pccffcrunttonitrua,&:<br />
fulgura fubucrtetia rotas curruu Acgypciorum,&<br />
aquz reucrnc func fuper Aegypcios,<br />
ideo fubdicur.<br />
i Dominus [npcr aqiv multas. Secundumcxemplumeftin<br />
dacione legis,qua? fada eft m terroribus diuinz vircucis, $m<br />
quoddf Exod.i9.c. Iam aduencracdies cercius, &C manc inclaruerac,c>:<br />
eccc cceperunc audin conicrua,&: micare fulgura.i:<br />
nubctdcnliffimaoperuic moncem,clangorq;buccinc<br />
vchemencius perftrepebac, &C quancum ad hoc dicicur.<br />
3 yoxdomini. poftca locucus cft dns di. Ego fum dns Dcus<br />
tuus qui cduxi cc dc cerra Aegypci. Ec confequenccr ponuntur<br />
deccm dccalogi pra^cepca: & quancum ad hoc d.citur.<br />
4 yox ^/ni.Loqucbacur enim ficuc rex magnificus impo<br />
ncs pccpta.Er qa nlij<br />
Ifrael fuerut valde perterriti,fecudum<br />
quoddf ibi : Et j>erterriti,ac panore concuJJifteterut proculdicentes.<br />
Moyff.Loquere fu nohi s, & audicmus,, non loquatHrnobis domi-<br />
pus,neforte moriamur: ckquantum ad hoc dicitur,<br />
5 ifoxdomini. Id cft,maiorcs illius populi,qui confra&i timorc<br />
fic loquebancur Moyli.<br />
6 tt confringtt dominus. Hoc addicur ad denocandum ma-<br />
principum illuis populi,qui eranccapica cribuu.<br />
fnicudincm<br />
n monce cnim Libani crcfcunc maioi es cedri , quam alibi.<br />
7 Et camminuet. i. ficuc yiculu pafcencc* IQ Libano,q.<br />
1<br />
MORALITER.<br />
ex modico<br />
rx dcmhii.Tunc cnim fupcr Chriftum facla cft vox Dci<br />
pacris:Hic cft filius mcus dilc.&t.Matc. j.d.<br />
z Domin.fuper. Quia omnibus aquis tune daca cft vircus rc-<br />
gcncratiua<br />
in lnuocationc fanCtc tnniratis.<br />
5 Vox domini.Hic ponitur fccundum bcncficium.quod cft<br />
fidciO.choliccdiuulgatio pcr virtutem datam Apoftolis,<br />
alijsqucdifcipulis, Mar.vlti. d. //// autemprofecl i prn^cauerunt Trbique doniino J<br />
cooperante T , firmonem tonfirmante fcquemibus figni>.<br />
quod notatur cum Jicitur.<br />
4<br />
Voxdomini. nam Dei ipintus pr.xdicatoribusloqiicbatur<br />
Ma.iq.c. 7v(or e>.itn vosefiisqui loquimini, fed Jpiritus patrii vciiri<br />
q::i toquitSrtn<br />
vob :<br />
s.<br />
Vtxdmni. H;c ponitur rcrtiuni bcncficium quod cft fu-<br />
bicciioprincipum fidci Chrifiian.c, inaximetcmporcCon-<br />
ftanrini.quod notatur,cum Jieitui ",<br />
j<br />
Vox domini.i eralcitudincm ccd.oru fignificitiir magni-<br />
vcia liumilita-<br />
tudo pnnupu tmcnoifi , qme iiut iracta ppr<br />
ccm,<br />
nataquaviua.<br />
* Thcod.Cum Apoftoloru chorus ignitam Spincuffana<br />
no comburcbatur.In iuni<br />
Kratia accepiflet,illuftrabatur,fed<br />
ra vita gcmina vis ignis b.far.5 d.u.fa, hec virtutis<br />
qde<br />
athk<br />
tas illulrat,hec vero peccati ftudiofos cobur T<br />
|cAq<br />
la,& Sym<br />
dico fonitu,& fragore cerrefc& tremic: fic ifti fucruc mirabi<br />
licer cernci,vc pdidu eft,& quafi commuti m mctc.-qa cofadcratcs<br />
diuina maieftatem,& fua frag.litatereputaucrut fc<br />
quafi mhil,& ficutres c6minuta:qatn Moyfes npiuitin ali-<br />
quo territus dixit ad populu:Nolite cimere,&:c.Et fobdicur:<br />
Moyfes autem acceffxt ad caliginem in qua erat dominus. 10 lubdit<br />
8 Et dileaus.icihcct Movfes,quifuic Deo dilectus,&. hom:<br />
nibus ,vc habecur Ecclef.4J.<br />
.9 Quemadmoium. i. fcairus,& impterritus,ficut vmcornis<br />
In traslatione aut Hie.iuxta Hcbrcu fichf:f difptrgct earfu<br />
fi vitulum Libani,& Sirion quafi filius rhinocerontis. Et cadcm d<br />
foia, qa multu tcrriti difpergunc' , vnde de fili js Ifrael dr vb<br />
fupra,Percerrici,ac pauore cocuffi ftecerut ^pcul. Et Sinon,i<br />
filius,p que intelligitur Mofes a Deo pdikaus. Sicut filiiis<br />
quaiihlius rhinoccrontis,i.ita impauidus,ficutrhinoceros<br />
ouod ide figmficat quod vnicornis . Tertiu cxemplu cftdt<br />
vinditla dfii fab in deferco de Core,& complicibus eius.v:<br />
hf Num. i
6i$ Pfalmus XXVIII.<br />
^24<br />
machllS < kgtmt p.irtll* ftftliamk.<br />
nri.eu.is,<br />
-Jtufqf<br />
b<br />
^Aug.cuifuperan.,&r.pe..unrv-i-enor.ii.guas. c fA.iig opacitates rrm pft fn .11. .,'ri.m vr<br />
ric c, fW"f.Ttim r ''"sliroruin.&vmbiacuUuiy.taioruin.vbilibenpafcantur. f Alias ly uas. 111UII.UUUIIU11I,VI<br />
gcnu s b^dcfmucs Vox d mi t prepa rantis cenks, & reifclabic condcnfa,* . Snm SSS^ggl?<br />
TAug.inrc.l.i,.<br />
, rrr n ,1. .r.llf>n . o aii .<br />
vm.f_juil-.u_ profuodonolaudat Deum. * ta.Um COll 1<br />
afHqtusfrcuU<br />
ICriant',<br />
"<br />
c?vcfa- ,* intcmploeiustomncsdicentgloriam.Dominusldiluurui-n 3 vm.f_juil-ju.profuodonolaudatDeu.il. a * rarUtn CO-.U1 -Criant<br />
fHuius ftcttU-<br />
,<br />
*? vtj\poi.oliqm.<br />
tufuocrncutiet,<br />
ncsdicentcrlonam.Dominustdiluuruml ^ ;.t<br />
fSanc.os in ecclelia (1 quf in a-__.c_mfti.u_os.<br />
b fDeinde.. TSt.per eam .. c Reirnans in eis in<br />
,. ri.... ._ ____.___.11__. ti.i. _.__ __,.__.-.. _-<br />
a-te.num.<br />
Aponoliomn5<br />
a.caconrt.tutos. I? f Deinde.. fSupere*, c Regnans in i e,s ? pMofopl.!..... llllCCra<br />
1 ' ^ Au<br />
'1 g- contI<br />
^'j-r'<br />
'<br />
l J ro
A a<br />
Drdic.tio do<br />
1<br />
6i$<br />
Glof.ord&NicolaidcLyra.<br />
P S AL M V S XXIX.<br />
Yaltjb>teDomi>i.",quontamffcepiJtt.<br />
* <strong>The</strong>odor.Ncc Bcacus Dauid ccmplum conflrtuit,<br />
ncc pfalmi vcrba ei, qui contti ux.c tcm-<br />
dichism<br />
plum.t nucniunt.Ettautcinpfalnuis<br />
E/cchiaquivictisAffynjs,<br />
&: morboma-<br />
cclebricace Dc-<br />
gnamc<br />
dicatiom flmilcniin- a<br />
flituit , &i in Naturam<br />
humanam,ctuu$figu*"<br />
mmgcfrjr,qiuBdiuina<br />
bcmgnicacc rcnouata<br />
cftS rciULredtionem b<br />
recepic.<br />
Hoc modo dicitur<br />
cxucrfonafundamcn<br />
ti ^uoddcdicatu ctt,<br />
pottdiccturcxpcrfona<br />
dbmus vniucrw,<br />
cum m rommunircfurrcctionc<br />
kitnc dc- c<br />
adtC,5i na<br />
idte &fana ,<br />
616<br />
nobis.Quinoniniquus,iungiturDco.Eciainhoctn:quod 1<br />
homo nobis prxclt, vc c.iput, in quo func ocsfenlus pi;x c*.<br />
ccns mcmbns.S iucundaci luncinimu:; 1- rajccflc<br />
ipcihuc<br />
&. fup fuos iucudancur m paffionibus.fcd no in de iicui.<br />
Thcod.hoctzcchi^conucnic,hunvinenacur.r:w<br />
neq,<br />
TAi.Iiitu, m tjuqcpnti-<br />
iccur Dci ,Si propriam fi.igjlicacear).<br />
raliCCr ..<br />
oponi Jv quolibc: Qdcli, qui reiwucDeijVel<br />
cyuiccuraprobabili,cbgnofcitai:quod<br />
Li.uiie<br />
ce . Ec fecundnm hoc ifle pfalmus diuidicur in duas p.irccs r<br />
quia pnmo Dauiddiuinam confitecur bcnignicaccm.vcloiii<br />
nicaccm.Secundo propriam fragilicacem.ibi: Ego aute<br />
Circa primum Dauid pnmo D-i bonitatem conficc-cur.M<br />
cundo alios ad ldem horcatur, ibi: Tfdiite dommv. Circa ph<br />
mumdicicfic. _<br />
z .w/M/>ore.noniencuumpublicccollaudando.<br />
i Quomam fujcepijii , In cua gratia , pott tanta fl.igicia<br />
perpetraca, fciliccc in adukeno Bechfabex , &: homicicj<br />
\j r 1 ^t*<br />
4 xec dekBafli. fcilicec Achicophel,& Abfalon,qui indui<br />
bancpopulum ad me perfcquendum,alicgancescontra i<br />
prxdittumfiagicium,camcn<br />
'<br />
a i<br />
finaliccr non iuctuncdclccca<br />
quia Achicophcl fc fufpcudic }& Abfalom m bciio ir.tcnjt,d<br />
magnapars populifcquentis lpfum.<br />
< Do>riineDeu).corde,Score.<br />
6 dtfanafii.a prxdicti peccati vulnere.<br />
7 Domineeduxiili, &c. Qina cram d<br />
propterdidta flagitia<br />
cu faluaiii mc cua mifeiicoi dia.<br />
gnus gchcnna#(ed<br />
domtno .<br />
ic confcquenccr alios horcatur .<br />
8 H Tfallite<br />
dandum Deiim de nufencordialibifa-ta.di. vfuiiiu d,miat<br />
id ett,vos faccrdotes diuino cultui fancti icati.<br />
dcputati.Sc<br />
9 htio^fitemiaiy&c. contefiioneiaudis,ad quoru.n confci<br />
fioncm cuni dicerenc. -<br />
Memeuto domine D >ud. apci tx hietiin<br />
porcx templi,vc dictum cft cv iic unuiibu<br />
Pfal.prxcedenci:<br />
apparuic peccacun Dauida Dco dimifRim.<br />
10 OnoHtamira .1.. rcocrafiens.vudein Hcbrxo,& in tcanl<br />
lacioi^c Hiero.iuxca Hcbreumcum habccur: i^oaum jd*u\<br />
mcntumirae.us , &v'ua tn voluntatr etm : qu anon vulc Deu<br />
morccm peccajons, fcd vc conucrcacur,&: vniac, Ezech,il<br />
utdtuum,l*o 2.c.<br />
g^ia cins mifericordijfuperexatfat<br />
graue peccacum a Deo libi remiiTum: & fic primo coficcti<br />
diumabonicatcm d\.E.\altaiso tedo.Jc laudadu corde,& |<br />
j jQ^aniamfnfcepiJh. U\ film adupciuu pcrgrac.i iuflituan<br />
4 Ts{c deleclajii :nim;cos,&c. ld cit, dxmones qui lxtantt<br />
de pcccacorum perdiobnc.<br />
Domine Dc*meiu, ad<br />
Tanquam medicuni animx mcaf.<br />
5<br />
6 Et fanefiin.e. apeccati vuinete.<br />
7 Domhe ed-xiftt. I.\bcrando eam ab oblig.itionc ad getlC<br />
nam: & fic quoniam i.bcratus non folum dcbec Dciui) 1^ L<br />
darcfcd cciam ^d hoc alios muifarcidco fubditur,<br />
8<br />
Tjfjllitedomit i. Iu y<br />
eft,ab cc f.mctiiicaci.<br />
ht cuHjhc.ii ni. conlcilionc laudis.<br />
y McmorUfanZli. opciv. eius f.inctadctiote.mcmor.indo<br />
so l>u:ii.iui ira. ld cif.punaio.
2 7 Pfalmus XXIX. 6$<br />
A Mvfpe 1*- Aurt.Qfjiairain ind'.eius,id vefperii d-mo.<br />
rsratie pofltcpus<br />
. lcgc&iub lcge.<br />
W\ Hicro. Ad vefperu<br />
Lpemo. fie. quia paflb,<br />
pulto dorrino,<br />
^Kfioli & mubcres<br />
^Betu & gemitu mo<br />
^Kntur<br />
. Et ad matu<br />
|tjnumlctit]a,qu!ama<br />
l ne venienccs ad fcpu 1<br />
cbrum.gloriamrcfur<br />
centiAj' >r.aH$ morkris. Sed o dne,in voliicare toa pfl rifti o V)<br />
cori meo vj:c.itc,qted,noex me bouus era &'i rcis, r .-d ex Gene.j.a.<br />
^'cru'-;}.avjciir) volfuatcad matu.lcti.Vefpere mcepit poft<br />
dB|.L,crid!'-'m,vbi ' ^ fapicntieap=ccantc- homiaereceffit, qri<br />
_otTedIn.uuseft,&exrucdur.iC fljcus, ]uadiu ilabonbus<br />
^tetationibus populus Dei pectatdie Jomini. Mauceir,<br />
-um Jnx oritur fideli<br />
queocciditpcccant!,<br />
Hide&dominus<br />
Atig^toi peccitoafedthominei jiro p^crito. b<br />
c A ig<br />
it;ni . steinatn qoiav iut dedit.ad<br />
Noniriviitbus .-.-Imeritis nO'tm.<br />
ma<br />
nefurrexit, 'deopro-<br />
nobis .<br />
jnicrcnsVefr fumus fepulti in<br />
tr.O^od<br />
idifo m culpi &<br />
*pcena & , furgirrius<br />
errio.idcfr, tcm-<br />
/coftedcres. auercifti facicruam, hoccrt frxag mifitti<br />
medcpandifo.iam verohicpofitusclainaboad cc &c.<br />
& _atil.&Thcodorhoc& Adam in<br />
paradifo ancequam<br />
*?"**<br />
decepcus cffec C^irrtvnatiore V"iiL\Qji.i die co.tror. mnie.<br />
U.-411<br />
jicr voj non reaiietis, led ipfc vos tcduxit<br />
Anz.Adx ovo f cccauit demotabi(ui,> i;ia<br />
:<br />
om.ics ex co nalcin m.Ckiiuiisin hoc tefoeite fepuittis tnane f.ii;exit, ontuilux hoinini .<br />
T \ ei (i ii:c;id p cm. ^ Ve! . vcfpere<br />
tirain indignationccius,& vua<br />
, fpcra-<br />
r<br />
in voliincjtceius Ad vcipea<br />
Aug.Hinoc in multis inoiabitur.D n tjuia ncr moxe.t tota reilitutio traditodomino.Et in inii'ti*-,n<br />
*<br />
cmncsex eo naf; irr.ui in peciato. b f Vf]ueqno teftmecno 1'utuia eit.qucin BratuuneCbtilti<br />
reluttcftione<br />
putforait.<br />
c 5 llle populus cuiab lifiio loqucbai in Adam cxi!tei:s.<br />
h<br />
uir , e-, Ezcchias cum<br />
Aii\'Hum vicjilcr.<br />
d jluert[lii. C.sfliod.<br />
Di us * Chri (\o facie,<br />
cxponcr.d.icum pafiioni&:<br />
morti . ik iic<br />
Ghitfflificiul*ttuscft, f inmatuclnfi<br />
Matt.ltf.d. TntiiS cfi exultatin<br />
c rutdemorabiturfletusjckt ad matutinumtatitia.lEgdau-<br />
T Q^ex Adammalemotoeilfletus. a T I:i;n nul am paticnscce tatem. T In cor.fdcntia deitatis.<br />
b T A dcnnnoa quo Adam motuscit. ^ Ipfe,& linon verbis, tamen aftudixit , nonmouebor<br />
in dclicijs lcd rn mile.iccrd :<br />
a lnoiatcr. c Sed hscabundantiaex te non ex ine.<br />
tem dixi in t abundantia mca, non mouebor in ?ternu.Do c -<br />
Et Ccut egodxi.tudomine. a Qujaimmunis a peccato. b Caf hocnonde hmmna natuia<br />
fed ex te habnt qnod inoc picbatui,quia te adticrfo turbatur catnis in iiimitas :vnde<br />
/ ergo pixfumit homoiQuia & tnit acula _.<br />
mine in voJuntate tua , 1<br />
prseftitirti decori meo viitutem<br />
T In b paflior.e. Ixmcn tua- notitie.Aug.Ex eo didici qucdprxiti.deco.&c.quiaauer<br />
t uli a peccantehcmire fa.iurm, itie contiubatio hcminis proceflit. c Seccante aliquando.<br />
Non go a tc Tt Ad m. d ICeccdente lumine notitix tux.Tunc dixi cfamabo.<br />
Auertifti facie m tuam a me , & fadus fum conturbatus . Ad \<br />
x T Sed b Caf.de glotia immcrtalitatis adhibenda. c De moitalitate tollenda.<br />
Ex perfona domini. d Dicens,<br />
d<br />
animamea vfqi:;' ad t*-q-i.ui-<br />
1<br />
tatc<br />
morcem.<br />
C Contwbai. Ailg.<br />
Qiiod rcmpus con-<br />
tiirpationis 6c rnifcriaerccplcn5&<br />
iu co<br />
pofitusaudio voccin<br />
capitisprome morituri,diccntis<br />
: Ad ce<br />
domineclamabo.<br />
Qjaa -pultas in fan<br />
ectionis ab angehs f !<br />
t( dominc clamabo,&ad t Deum meum deprecabor.tQu? I jww5ww.Augft.Ne.<br />
Cepcrunt. t Auginemifioncfanguinis,quiiineculpa,meaettufuse!i. b Ci.pergradusmtloruro. 10 CelHCaCCOlTCJlClit pet per<br />
g vtilitasin fanguine meo, dum defcendo in non finic eum<br />
tcorruptionem? 3uam efcenderein corru-<br />
) Tletus. Caf.Demo-<br />
''abiturhoininibus re<br />
Ijricientibus ad vefpe<br />
'tim , quo Adadecli-<br />
lauit &: a paradifo exi<br />
lit, fedlartitiaericre-<br />
piciencibus,<br />
ad macu<br />
pium quo Chnflus<br />
juncxic.<br />
J* <strong>The</strong>odor.hoc acci<br />
f iic&: cempore Ezc-<br />
T:hia!, & communis<br />
alutis. NamAfiynj<br />
I icia<br />
a Aug.Si puiuis rcmaneo non riet confeiiioTelani.uiHiatio.Cal.tuiba impiortun que in ea icfut<br />
reftione iuditicabitur. b Adfa!utcmceterorum.<br />
Nunquid cnnfitcbitur tibi piiluis , aut aonuntiabit vcrita<br />
Sicdeprccantcin. b N n deJit fauctuin fuum videie coriuptionem.Q^iicm piiinogenituma<br />
mortuis confccuta ttclelia nunc,in dcdicaticnc domus tue.dito.Conucrtilti occ.<br />
h tem tuam? t Audiuitdominus , &miferruseft mei , domi-<br />
pcionem.<br />
ii g Dum defcendo in<br />
cortupiionem. Auguft.<br />
Jx Sienim flatimnore-<br />
E<br />
t QnMmrrii<br />
profuicvixi!;*<br />
| foueam , vi: i<br />
fepulchrum<br />
Confedio gcmini<br />
eft .- atit<br />
peccatt ,<br />
13 lurgo & corpus C0C- laudis<br />
a Ita. b Q^iiodixitiiiiiseltarumamea.CafveUapoftolosdoIentes.gaudetefecifti. 14 rUmDlCUr netllini 2.-<br />
nusfacStuseiradiutormeusCo^JUertifti plancl:ummeumin j<br />
a Rcfuticftionis. b Veluin peccatomm St triftitiam moitalitatis.Aug catnis mortali- Cfabor. "<br />
tatem. c Cinxnli ftola piima. ,<br />
t gaudium mihi , 1 concidifti faccum mcum & circundcdi \\<br />
I )ode plaga acccpcrunc,& mancquos ccrrucrant Iud^os l^<br />
impJeucruc.Ezechie^ velpcri mortis fentcntia Eiaias uc<br />
ulit,mancfauftum vicc^nuncium. Cum apofloli crucem lu<br />
nc,mane mulicres refutrccbonislctitiam atculerunc.<br />
; F prtawff.Qnomoantedcdicatioiiecgcrit & ca meruerit.<br />
Aug.Cal.Vc fpcre facit.Scd ego,du 1:1 paradifo<br />
ctTcc mihi<br />
abudacia,dixi,n6 moucboiab hocbono,crcdcsdiabc>lo di<br />
NICOLAVSDE I.TRA.<br />
I *Ad rc.&c. q.d.ii m vcfpcrcinducat fietu piinicndopecca<br />
torcs,citotranubit,tS^ in mane dabitlctitia ,coscofolando.<br />
aute dr, i H ;c cckqucrcr D.iind cofittc' propriam fra<br />
nlicatc.Et circa hocprimo, dcclarat fua mifcna &c fecfido<br />
,<br />
Dc i clcmcnt:a>ibi:^''t'/v / dhs. Circa pnmfj dicit.-t^o<br />
outedi<br />
r,ii 6 c. in pnncipiorcgni mei.quando abundaui bonis tcm-<br />
poralibus & fpirituahl us. 3 1\c mouebor in ttcrnu. a via vcri<br />
ratis^iufiitijr . I >hc nimis confidcbat D:;tis ad<br />
,<br />
horam cumdimifit,& iicgrauircr pcccando futgihcacem<br />
fuam . cognouit & hoc eft quod additur. 5 .Auenfli frciem<br />
tum. ad horam mcrclinqiundctiagilitatimcc. 6 Etfatlus<br />
fmcomur. quia pt r Sathanam in fiagitiagrauiadcicdus.<br />
7 ~4d tc domine cLmabo. cordc,&: orc.<br />
TA<br />
M O A II L I T E R.<br />
t Inindignatinnr &c. q.d.punitionoti proccdit ex abfoluta<br />
civolfitate.fcd magis vitagratie.Hzcch.iS.c.l^o/.iwfii-Tw<br />
Pe M*tor;tfedirtmag!scoi>uertatn' & vittat. 1 jli>tfptrmtAc\<br />
''CWpeccati quod tcncbras irducit. f Dcmcrabiturfictus.{.<br />
P*nitcntic,pcr quc m impctraturlcxgratixjdeofubdifur.<br />
t f.l ad maiutinnm iatiiia. quia tuc orirurjuftiti^fol qui eft le<br />
aufa. 1 Ego ,-,uu m. \ \x rccognofcitpropi ia fragilitali(<br />
cns.f^o ai'tcm d x, m abundatitia mta. idcft,abudantja<br />
rah vel<br />
fpiricuali clatus cx ca. 3 1\on mombor w xtemy.<br />
Dontintinvoiutatetua. &:noexmca<br />
s ;<br />
Pr_l. 54 .b.<br />
B<br />
i^^ni-cct hic.<br />
629 Glof.ordin.&NicoIaideLyra. 630<br />
man.i.que fciffa eft moric"do,& procl jc frumecfi glonofe. re- quod intus crat,ncn vidcent .<br />
g_^?3__ ._-_-. SSSStl-^a ***" ** S-n.<br />
fuccus jntcgcr cclac,<br />
fcienti* mex & pcccati commiffioncfluod cognoui cjfe dimiffum quatum<br />
a TvTin cowp.Aua.N6 moriar la m fine^ow'.-?. Tieusin tcr.cS,<br />
cOflrcbor ib-lnW^<br />
co indutus Dcocort.<br />
-u-eloii-imniorralit-ti. b Non plangat<br />
sapccic<br />
Aug. Saccus dc ca-<br />
vcl hxdis,mort3<br />
f)tis icaf, quam dc pcccacoribus<br />
Chnfius tra<br />
humilita. c Quia femel .<br />
paffli<br />
AUj,.gloiia lmmor iiom. i .<br />
.<br />
,<br />
,<br />
-ft-, oria m-- II -___-<br />
-<br />
l'l*tlfc,..l<br />
-^_,<br />
-<br />
iVt ,etmim c<br />
5 Auj.C-nlcieniia pcccati<br />
timore mor is vcl uidic; j.Et hcc eft gloria mea.vt 111 etcrmini confatear .<br />
tibi.quod nil cx me.fed omnu cx tc,>iui cs Dcus mcus omma in cmn.Uu.<br />
ftl me la-titia. Vt cantet tibi glona mca & non 1<br />
tcompungar,<br />
dominc Dcus mcus in .eternum confitcbor tibi. ,<br />
^vejaclcp^vndc, 7), to ibi m Ufu cfjait ind.*bar ../.... , vc humana ob fpem rcfurrca ionis gaudct .<br />
cra AiiVnos . preces&<br />
obcuhclecacusacccp<br />
taquindccim annora<br />
acccilione . Natura<br />
L VRA. tum ad reaium culp*. } Domine Dcus meu.. l " Qna P* tr'*<br />
N IC OI.AV S D t<br />
Je nato,vt babetur. 2.rvcg.i i.Toiiea mortuopuerofttrrexitde luttu,<br />
& mutata vcjle lugubri lotns,& 5i tfti* fignttm exultationis.Co<br />
tnouitenimpeccatumfiumdiwijfumquantum ad cttlpam , &pcen*<br />
p.irttmpropter lutlimfuum & mortem. l Vc canccc ci-<br />
pucri<br />
bi gloria.I_:_-- publica & clara. 2 c non compun.rmor/ c'o<br />
tumadreatumcMlp*. }<br />
erit confeffio<br />
lanais diuinxpafecJa pfal.tt . a. Bcati qui babitant in<br />
domo tua do;ninc,in fecula feculorum laudabunt te . Moralttcrpofftt<br />
exponi pfaUfle de quolibct fideli , quireuelatione diuinafeu p; obabili<br />
conietlura cognofcit aliquod graue pcccatum a Dco fibi dimiffnm,pn<br />
ptcr quodgratias agit collandando Dei bonitatcm , & rccognojccnd<br />
I<br />
M O RALITEll<br />
. Vicanttt. idcftjconfcienciapura<br />
Gala.-. Glorianoftra<br />
ha_c<br />
ADDITIO.<br />
In pf.-9.E:r
iuniti<br />
J *<br />
6. 3 l Pfalmus XXX.<br />
B.if.&rTbco.Mukodedrcorcpeccatummearcunded/r,<br />
V obfecronediu mccum permaneat.<br />
a ^tccelera. Atig.in faciendis m , foluendisanimab.&huiufjnodi,<br />
vt eruas rerria die , non d ffe as m coem rcfurrcihonem,q,<br />
vr fic,cffo mihi protedor tacus, q.tu dcccc cffc Dcu .<br />
b ffo mihi. Aug.Di-<br />
.<br />
xic luftitiam da, a pcc<br />
cans cruc, protege.<br />
Nunc dicic, cftodo-<br />
jmusrefugi) .<br />
Domus<br />
rctugij, ecclcii.i, in<br />
falui<br />
qua homincsvc<br />
lnarca.Attinruc liberacionem<br />
.<br />
* Baiil. Euangelico<br />
fcrmoni id tonucnir,<br />
quo prudcncem, cum<br />
oiiendic , quixdificauit<br />
domum fuam fu-<br />
*<br />
Aug.quiamc.-imnoninaenis.,ineaquamd;slibcra. T In mea damnarer,<br />
-<br />
c Prox i-.i miln humili.<br />
^ jfftacc fcat Dcus quando filium ir.if r.<br />
a na,in luftitia tua libera rae. Incluniad me aurem tuam , aca<br />
. Aue.ncdulcrasinancmrcculifegiej.rcmeapeccatontus. 1 Aug. nouc diu quod firutur, &<br />
.<br />
,<br />
b A morte .<br />
d M lericordi.im .<br />
tifai taraum vidc.ur. b Caf.i.eito miju o Dcus prorcftor & quali domus,<br />
i<br />
l ; ll<br />
refugtcns fa uus fem. ,,<br />
b celeravteruasme.Eftominit inDeumproreitorem, &in 4<br />
Cum periclitor. f AugTSunt qui fugiunt ad te,ctuus oculis rmma nudn fimt . Sed mihi nihil reliat<br />
niii tugcre ad cc. b Et ideo non alum . quaeto f Vel-quia<br />
* ._ n ...-;..i:._. '_ *. .... n _ . .. :<br />
domum^refugij.vtfaluummefacias Quoniamt fortitu-<br />
Adtolerandosperfecutorcs.<br />
Vt per me muotefcas omnitus gentihiis,<br />
hicloqui^qii/inp.iffioneeadem vcrhaportulfr.<br />
b Adrelmquendumeosinfinemalorum permoitem .<br />
d Aug.vt glontice:is,non quia egc dignus<br />
c d<br />
6$i<br />
Aug.In manus.Exhis vcrbis quannciuccdixitjfidmonec<br />
fe in hoc pf >l.!ot utuni eiie .<br />
5 <strong>The</strong>od.Manus auxihum nominauit.q.d .animam meam<br />
tuoauxiliOcommendaui.<br />
dd mea & t refugium meum es tu, & propter noraen tuum<br />
a Neaberrem f Aug.uuxm,hieris,ideltper otwiiafequar voluntatem tuam , paulatim aegregan-<br />
donufulanilosadimplebiscorpusmcum. W b Aug.n validus lim ad efcam .<br />
5<br />
f F.?o mttm indomi,<br />
Oifi.<br />
Degandioquia<br />
fperat in domino, qui<br />
oditvanos .<br />
g Exuhabo , &<br />
Uta.<br />
Caf. Exultareeftcurh<br />
magna<br />
D<br />
alacritate ani- 1 vtpetii<br />
mi foru*<br />
gaudcre.Lerante-<br />
perataaffecbonc.<br />
h Hunulhatem mea.Pro<br />
infirmicate,& pro ipfa<br />
virtute humilicatisac-<br />
i<br />
"Heceffltatibus ani.<br />
c , Etiamdepailionibuserues. d Infidijj.<br />
pra petram<br />
d Aus.Nccefikates funt<br />
c Edncei . Caff. De deducesme& t enutries me. Educesmede<br />
J tlacjueo hoc f<br />
- Caf.contra quam nulla poteft aducrfitas. 8 *-"_"- i v_v.m.<br />
quem abfconderuntmihi,quoniam tu esf prote&dr meus. infinita, ncfcire cor<br />
morte ad fuperna ,<br />
9 beTe^eam^fi<br />
a Vndeiam. b tu.?<br />
Caf.potc.iati commendo . citorecepturus c fFidelis popukts<br />
de palfionc redemptus.de jeliijrcflianc capitis lamis dicit . ^ratias agens fQma in Chnfto<br />
mea<br />
vt tr aqMm a^ " fitas -<br />
j 8 i ,<br />
alterius f.vfmrari nnn<br />
ihif-ra fint iSdcorum q^em abfconderunt m.h.,quomam tu es| protelOl.-i JpattOJOpe.<br />
dclaqueo.<br />
Aug.a<br />
4c Baiil. & <strong>The</strong>odor.<br />
Svmmachus,&<br />
cuiu^ manitmsTibeianiui qui benc viuu >t & bcne uioriuntiir.qiuautem _<br />
_) Cllf.Rcmi. L.OCUS fpa-<br />
OiaJcconduduntur. c Aug.at anf,u' i)s lim t.s.inlibcrtatem aeduatiititriaritatcm<br />
tioius libere , mcam in rcfurrcftione dununi,!.in.! promilTainihi. Aug.iam eundi<br />
facilein<br />
mi-ifcci ti .<br />
viain,C|iia:aliquandodTfficilut'uit aJ p.lttiam VITtUtUm<br />
urabis me, ca?tcrum K conclufiftf me in F mafnibus inimici , ftatuifti in lo c<br />
C0 20 chantas. Sedqmaca-<br />
pcr laqiu um , Achi-<br />
tophclis<br />
coniilium m<br />
Ctcllgt.<br />
c J/iirw_'/t.Notaeum<br />
hic<br />
a Aileclus- b Statuiiti pedes mcus &c fcdcontiafum malipauoremincutrentes. vnd<br />
pri-cor.Mileret' mei, c Etneefle cif.<br />
fpatiofo pedes ineos . Mifetere mei domine , cjuoniam-i<br />
NICO-LAVS DE LYRA.<br />
2 lniujlitiatualibtetivrcm. in pr^-fcntibus periculis.<br />
5 Et in Aomum } refugii vtfalui>m rr.efacias. pro futuns.<br />
i> Qnnmamftirtitudo mea &c. Homines eium illi qui eratde tri<br />
bu Lida & Dauid , non audcbanteum rcciperetimore Sau-<br />
lisregis.imoetiam cum eoerant in pcrfecutione Dauid , fecundum<br />
quod dicitur i . Rcg. 1 3 . Quodfi in terrafe abfcondcrity<br />
per eum in cunclis milibus luaa.<br />
7 Etptop/ernomen. per raleviam ,qucdSaulnonpoteritme<br />
capere 8 Etenu.ria mc. fcilicctmdcfertislocis.vbinonpoffum<br />
ab hominibus vichialia habere.<br />
9 Educesmed laaueo boc,qucm abfconderuntmihi^non.&c.<br />
i.de<br />
occultis mlidijs Ziph.xorum,&: confimilium, quas faciebanc<br />
contraDauidm iauorem Saulis,vthabcturpnmi Reg.ij.<br />
10 ln n,anus tuas domine cortmindo fpiritum meum. quia iiun<br />
habcoprotedtionem fcu dcfeniioncm cxpartehominum.<br />
1 1 Hedtmiiti me e c . quia Dauid de feruitute Acgypti rcdcm<br />
ptus iucrat m patribus antiquis.<br />
xM O A R L I T E R.<br />
1 h iuflitia ttta libera. & lion irfmca.<br />
3 Mcekra vt eruat Nc dchciam tcntationc.<br />
Odiiii<br />
4 Ejiomihim Dei-mpotethrem. VtadiUUCS meachl pugnatl<br />
tem,& me fufcipiasad<br />
tc rcfugicntcm,& fubditur ratio.<br />
<br />
Qfoniamfortitudo .y c. 11011 proptcr mcum mcntum.<br />
T Deditces me.m via morum.<br />
0' Etenutrics. pabnloverbmii&facr^eucharifti^.<br />
')<br />
Edutrs mede. Nam ahquando fic tcntatio iub fpecie boni.<br />
Scquitur.<br />
n mtiuus tv.tts. vt egrcdicntcm dc corporc fufcipias ipfum.<br />
Oiitfii<br />
romfirmn, 5_ vrgenc<br />
mala, miferere .<br />
1 Mijereremei dott.i.<br />
Cal.iam pruor cnar- F<br />
i@> racur.<br />
-2i 1 _-<br />
12, Odijli obferuantes. idcft,fomnia,nuguria, __confimiIiaper<br />
quorumobferuationemaliqui fpcranc ciudere fienculum.<br />
1 5 Superuatue. quia calis obferuacio lrmcihs eftyimo nociua,<br />
quia eftfupcrfticiofa.<br />
14 Egoautemindomiwfpcraui. non incalibus fomnijs vanis.<br />
Ij Exnltabor& Utabor in mifericnrdia . mcJ ,<br />
berai)tcaban
633<br />
Glof.ordin.&NicolaideLyra. 634<br />
tudocorporis/^necin animoncc in corparevllapoteftcf- 1<br />
fehominisprafumptio. l^<br />
Aug.Ira peruitium oculu mcntis cxcat,irapcrca?lumtur<br />
bat,quia&hxc,concuffa mente,contemplatione diffipat.q<br />
non clt nifi inquicta mecc,fed inde liiscxtribuhtionc,anguftia.<br />
poif paululu plus profi-<br />
* Bafil.& <strong>The</strong>odor.Ob cxcandcfccntiam oculus meus<br />
cit ad vidcndum .<br />
curbaruscft. Curote<br />
de mortc i.im non terreor.fed de crueiatibus. b ;?ropter iram".<br />
. Non dico **<br />
irritaffcm ob pccca-<br />
^j2ifc^uT,m>^Wbim,to<br />
nun lachrimar/con- . ..<br />
! ir*^^"?.1!?^?:<br />
W.&inuntm Sc memor.am qiu tenebam<br />
d Taupcrtate. AuguC<br />
e lntet.or.<br />
Veiegcftace.Egc<br />
quidptomepcnuleris,&qu,d..v.l.iprom.fcr...<br />
, nicatc , corporis ncc<br />
ratur.i quot fcquanta ca pcrcnrbant, contra quc eft oratio,<br />
,T_ Arr,nriiKdixit. Statuiflimloco fpatiofopc.<br />
k a rritetor.Aug-Cupriusdixic.<br />
&c.Scdal.jslocusfpat.ofus,cxlibcrationis gratulationc<br />
prfinjigtu- liilUC<br />
p^ne. cutcm<br />
c<br />
numccllamvocau.j. ^"sV^Quoniam defccitin dolore vita mea , &<br />
. Caftcmporalxhicaeo T Non morte to.lun.ur. b Aug.quia iniquitas abund.n , xefri-<br />
,<br />
C^X^&multbmm: 1Non ,n clans vocibus. c Et. 1 Al.ascgcftate.<br />
anni mciin eemitibus.t Infirmata eft in virtus<br />
paupcrrate<br />
, Fnmitasmca IFortesetum pro peccantibus turbati funt. b Aug. omnes; in iquos qui<br />
.Tuucntur Pto fceler.bus vfqoe ad confeffionem fceletum forum,fed horam npprobr.um fupero .<br />
cuius confcu oncm non mors.fcd cruca.ua c<br />
fcquitur.<br />
Aug Id eft, h,s qu, funt detenores<br />
cu.us conrci.ion ^^ alijt)inmy, cis meis.vt fallis Chriftianis.qu. funt & peiotes pagan.s.<br />
Iudeis_<br />
c^n"p'u tutbatur quadoncc mca &otTameaconturbatafiint. t Super<br />
omnesinimicos <<br />
K.vcl co . r jni Dolfunt im- e<br />
o-or.Vctrcm a tribulor, conturbatus eft tin iraoculus meus^ animamca<br />
^lvr rnirino ,! a Omnia interiora mei. b Toimentorum, c Car.confefliotuinom.nis & fide.<br />
a Qmiamproximifideimex.<br />
.<br />
nhC,COgltatlO b<br />
S7,unfiTO(Uri.indomlno. f Manereautem in caine ncceflar.um eft propter vo, .<br />
cc amvocauic. c<br />
" Nu .<br />
.<br />
M A Qc- f : J^U,.- v iroi mpa . ,V<br />
Irafciturjp pcccatis<br />
flmpept.cor palcarum,<br />
non camc<br />
rit propter oditin quoextiDguc<br />
iiquit.i:crn rcturoculus.Vcnicr<br />
nieanv fortfta<br />
&of- ;mcJ( pro inccnorib. qu*<br />
la mca<br />
trucnmt , vcl<br />
cOLTjpi polfun<br />
JpcnJumde- mac clarc fcd incus<br />
,<br />
cidit in cili<br />
ingcroifctt, q.a dcfcnutatefortitu<br />
ciUll do.VUVldeS n6<br />
M *<br />
^.r Alu minceit * proficcre r .i qtiod ., pdi- ,<br />
PrI i,,lfR n,- mcos fadusfumopprobrium<br />
notis timorem inculii<br />
iplis<br />
quod<br />
cac Na vita perfecto<br />
tioneme.%vei rum cft profectusa-<br />
fit ecclefia.foras Qiyi<br />
vfcinis meist vaide, Ide, &tib<br />
Au:<br />
fiigi<br />
7<br />
b Aug. qui .<br />
i Aug.ipfisnotistimoremincufllexemplohorribilis^ibulatronis. etiamnouerunt<br />
8<br />
quod m ecdef.a.foras fiigerunt faciendo fcluln.ata & hzrefes,& e.s fum oblitus vta corde eo um.<br />
><br />
, n eAenora5t<br />
moituus. Ti Hiei.ldeitinteUigebantinuifibilcmfpemmeam o<br />
vif.biliafugeruntame.<br />
mornotismcis. Qui videbant -{- parcicur<br />
me , forast a<br />
fugerunt me,<br />
a Oblitifimtmeq.iafi monuusfimacotdeipforum.<br />
Fa-<br />
cruciacibus,<br />
Egco refolutione, &<br />
i<br />
parcitur morti '<br />
,&c\n<br />
4<br />
, hocinfirmaca cfi fi-<br />
J ducia mca .<br />
5<br />
j^ Baf.&Thcod.Sc<br />
mei malcdidainccli<br />
ligic.<br />
e Superom. Aug.Pc-t<br />
nis p^ganis&Iudajil<br />
viuunt maliChriftiH<br />
ni,quos Ezechicl co3<br />
s<br />
y<br />
IO<br />
tormen:o quo l :oru;11 .<br />
torquctar.<br />
* Bafil.Sd Thcod.hu<br />
1 pauoreircu Ofcphci filius ^Naas<br />
quaque Amanitcs , &: Bet fa-<br />
S<br />
t obliuioni datus fum tanquam mortuus a corde.<br />
a Aug.vifus fl<br />
immihipertlTe,vfibusdominiv,uensAnul!umlucrifaciens,acquifitosnonret.nens.^^<br />
pcr:ctilaformidantur,& vcntcr.i.mcmoria,qux notitias reruniquaiicfiasrccipit.Hicmcmoria<br />
habes rcpofita ^pmiffa<br />
Dci.turbaturimminetib.periculis.hinceft turbatiofk me<br />
tus. C^uoniam dcfccit &x.quaii,perlongas,&grauespaf-<br />
iicncs ad moitcm perduda ciTprafens vitadurans ad pce-<br />
nas. Vcl vita.i.confcfsio fidei detecit. Virtus animi infirmat*',<br />
vt tadcret et viucre in paupcrcate , m mdigentia plenitudi-<br />
C nis,quiahumanafragilitas nihilbonihabccinfe.Oifa,forcirudo<br />
audiui vitu-<br />
'<br />
parat farmenti.".Hcc<br />
1<br />
m vitepraualent iyl<br />
uefinb. lignis, quia I<br />
fecerunc fruftum I ^<br />
prarcifa folus ignis<br />
expetcat ,cumdcil-<br />
lis feberaliquid faog<br />
rcnon poffic. Vici-<br />
ius inopix hiftoria<br />
mcminir, &aic,Sobi<br />
h clus fum tanquam vas , perditum quoniam<br />
a Hicio.multi me vitupeiant Uquciites ciicumitum tempori;m,& nokmes in patriam<br />
reuerti mecum.<br />
i peracioncm<br />
multorum t commorantium m circumitu ;<br />
Jleg.i7.<br />
lai Galaaditcsattulc<br />
runt triticum & hordcum,& farinam, & fabam & lcntcs &<br />
alia qiit^dam Dauidi & populo,qtioniam<br />
dixerunt populum<br />
cfunrc?, L fitientem diffolutum cffc in folitudine . Hebrci',<br />
pra: iniquicatejlingua.n.fua^peccatum appcllant paupertate<br />
di. mifcriam .<br />
c jniraoculus . Aug. In ira pcrfecutorum turbatur oculus.i.<br />
ratio.Et anima,fenl"ualitas.Ventcr.i.caro.Vcl oculus, hi '<br />
n:sopprobriuiVi,quia<br />
iam volentes credere,deterritifuntmala<br />
vita falforum Chii<br />
frianorum grauantium nauem,pro quibus<br />
per<br />
quosahj vidcnt.Anima,quorum alii cxcmplo viuunt. Vccer<br />
dc bilcs,vt abomnibus gradibus queratur Deus .<br />
Ciilf Vcl incellecbis turbatur 8c animus confunditur , qn<br />
timec Sc noti , ne<br />
omnestalesfint .<br />
Caf.Vel apud cmnes inimicos,vel maiori opprobrio habj "<br />
tus illi quam qui digni eo,&: vicims parentibus,vel iam cre-<br />
|<br />
dituris¬isfamilianbus.<br />
f f>uividebantme.Hiev>Foras Chnftum,idefi,quihominem I<br />
ptunm putabant<br />
g Oblimni datusfim tanquam mortuus a corde . Caf.Vel excidi a p<br />
coideeorum,vtmortuus,cuius memoria cum corporc fcpe!<br />
litur de cuius reparacione defperacur.Vas perditu, morruus<br />
J<br />
3<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
j Contuibatuseiiiniraoculus.iy2a ira erat per %elum^non per<br />
yitium.tamcu ex ea dicitur oculos corporis turbari.quia paffio iret ma<br />
ximc apparctinfacic,& in oculis pvtiffime .<br />
i A.niwi\mcA.Qnia ira per-^elumoculum metis turbat,fed ira quA<br />
tflper vitiumjllum ixaecat.<br />
3 Et vcntcr mcus.J^M p a JT' IrX '*mutat totum corpus.<br />
4 Quomam defecit m dolorc. i.ad dtfccltonem fuit difpoftta ex<br />
dolorib.& anpuf:vs,vnaedeifj< tiicit*r.$,I{eg,l,a.EtTCX Dauid fe<br />
nucraCjhabtbatquc 1'tatis plurimos dics . Cumque opcutur vc-<br />
Jlibus non califiebat,& tamcn tunc non bal-cbat nifijo.annos , quia<br />
3 O.annotum erat cum regnare capijfet,& 6o.annis tantum regnauit<br />
pt habctur i.l{cgum % .i^uod enim ita ato venit ad feniurn & morte<br />
rna caufafuit.f.propter dolores & tuiguflias quas in perfccutionc sau<br />
lisftiflinuit .<br />
5 Infirmataefiinp.iupcr.:&:c. In illaenimperfccutione nsul-<br />
tas paupcrtatcsjujiinuit tanquafugitiuus y vn & ab ^ichimelecb pancs<br />
MORALITER.<br />
1 Conrrta.fy?i/>u.-M<br />
dtfecitin dolorc.i.dc fcchcni<br />
spprrpinquauit.<br />
x.;/a'in^///Z.;,i.Prc.ptcrtiibulaiionisp6dus , 1<br />
qudd<br />
figm-<br />
Iefusabijciendus putatur .<br />
h Vituperationem mul. Aug. Vitupcrantur pro malis oes Chri<br />
fiiani a circurocuntib,& nuquam intrantibus,quiarotatcrni<br />
poris fcquuntur,qui&nosvituperandoeijcerevolunt. Vn|<br />
in eo dum conuenirent.Scd ego quid ecohcra?In tc fperaui,<br />
in hoc nemo fallitur,in alijs imitadis f?pe. Deus meus es cu<br />
non quifquam homo.<br />
i ln circumitu.ln eo dum conuenirent /;/. Caf.Errorum,vtqui p<br />
% Pfalmus XXX. 6$6<br />
J Hegjem carnaliccr & no fpiritualicer inteliigimc, vel qui pun<br />
[ ctum vericacisinmenonaccingunc. Sienimcognouiffenc,<br />
nunquam dominumgloria?crucifixiflenc.<br />
jd eft,appccicu cemporalium ,<br />
a Sortesmendifli<br />
te defpcrant, lta de refurgcnre confidanc .<br />
Aug. Illuftra fa.apparcatqui ad t excldantiir<br />
(epulchto<br />
t cltiruni, fub.<br />
verbum<br />
t bonitatis<br />
eis dnlccdinem tui amoris,quibus vcilc eft cimere ce.Ec hoc<br />
teptineac, cum modo fic eft quod fubdic : Ab fcondiftii, vc<br />
plus defiderccur, m futuro<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
T In eo dum conucnirenc Stc.fcilicet Sal,& exercitns eius.<br />
2 Aceipc animam meam . Q^ia de morte mea traclubant.<br />
3 Ego aucem in ce,&c. Tane/uam in mco protettorc.<br />
4 Dixi Deus meus cs &c. Ter veramfidem,& cultum.<br />
j In manibus cuis. ideii,fortes tam viu quam mortis mcx funt in<br />
tua dijpofttione.ln Hcbr&o habeturiln manibus tuis tempora mca,id<br />
eslyad viuendum quantum tibi placutnt,& non plus.<br />
6 Eripe me iCc.Saulis &fuorum compliaum.<br />
7 Ec a pcrfequencibus. Quacunque al:a occaftone.<br />
8 Illuftra facicm cuam fuper fcruum tuum.idefl,fupcrmcmctip<br />
fum,me tuagratia illuHrando.<br />
9 Dominc non confundar. Ab aduerfarus captusfcu acerbitate<br />
perfecutionis impatitns fatlus.<br />
10 Quoniam inuoca.ce. Quiapotens es me exaudire.<br />
\l ErubcfcanC. Defcripta<br />
acerbitate<br />
perfccutionis,bu cofcquentcr<br />
primo quantum adperfe-<br />
defcribitur xquitas<br />
diuinx retributionis . &<br />
quentes\fecundo quantum ad perJecutioncmfitilincntcsjbr.Quii ma<br />
gm.Circaprimum itorum.<br />
Enpe&c. ldcft.d^monum.<br />
7 Etaperfequentibus. idcft,iniquishominibus.<br />
8 llluflrafaciem &c. Conlolando ipfum.<br />
t\on confundar &c. Ec fic mca confufio rcdundarec in cc<br />
cuodammodo.<br />
1 1 Erubefcam. Poflqua oflendic inimicorum fguicia^hic co-<br />
Ec<br />
fccjucnccr<br />
vcro paccbic .<br />
* Thcodor. Aquila &: Symmachus, Quam repoficam occul<br />
tafti cimencibus cc .<br />
^
t "fcporuifli,<br />
teieruafti<br />
f |ut,nii!'ui<br />
f AbfconJci<br />
B<br />
tdtim frrHru<br />
rem, vcl,derh<br />
tuerer.iuc tor<br />
midartm.cxcilut<br />
lum<br />
(<br />
juUiili<br />
iv<br />
Glof.ordin.& Nicolai de Ly ra.<br />
jt conturbathnt. Aug. Vt iam nullam conturbationcm hu<br />
incrances ad<br />
^LSriSur^SS<br />
noccaurur .<br />
dit : procegesnc<br />
* Hcbran. lninrcriori<br />
condaui tuc Ma<br />
icftatis.<br />
C Bfndclus. Cafilod.<br />
qnafiquidvltrarpkrucudincm<br />
beneficij<br />
laudcconcluditjconi<br />
parans lllud iua: imbccillicati.Etloqui-<br />
nirpropheca,vclpo-<br />
pulusftdclis.<br />
4e Thcodor. Svmmachus.<br />
Benedittus<br />
:nmur,quimiferi<br />
cordiameiusnr.hiillufhauiccanquamin<br />
cuutacc muniea. i. vc<br />
ciues valido aggcre<br />
vrbcmvallac, hcmc<br />
jba bcnignicate ck-<br />
modo cribulac. ,<br />
mencc<br />
ta illud : Ec fW cordc terr.-c .<br />
rcquicuit<br />
658<br />
c Egodixiihexajfu. Aug. Timons noftri tvpu in Petroatte. e<br />
de,qui vidcnsdnmfuperaqiiasambul.mtcm, putans phantafma<br />
timuit.Cuidominus:Egofuna,noIi<br />
tim"Te. Con<br />
Petrus dixit: Domine iitues,uibe mc vcnircad ce.Defcedic<br />
enim,&ccepitircin-<br />
fAug. Hancdulcedinem.non<br />
cedinis tux domine.quamt & **W&K5<br />
'<br />
fccifti t eis qui fperant in te.in ctfafpeOa nliomm teminu.<br />
j<br />
, AbfcdndcsecsinabrconditotfacieW,<br />
' "-1 jj<br />
t a conturbatione ,<br />
Ecclelia tatholica .<br />
b<br />
b hominum ^pr6tco-eseosincabcrna culotuo,atcontradiaio- <<br />
b " mlnUm PI " *<br />
:-<br />
t<br />
cCum b Aug Quon-ampoftemendationemperfecutionum, 7<br />
. AugOmmum (fefa & h*cCu. b Aug. mi<br />
non iantum in icniulein.<br />
c Benedidusdominus,^^^^'<br />
ncl.nguarum. D b<br />
j<br />
a iacft.totooibetenarum.. Popuiusnaatsioquitur.<br />
c mifericordiamfuammihi inciuitatstmunita. Egoaurem ,<br />
mctg. clamaau . Domtne pcrco , ! ^^*, %, ln ,'trlc0,u,a tua ad.uun.ue.<br />
?&* Auguf. f 10 cx qua fcntic ,<br />
fcproie<br />
clum valdclongc,vel<br />
exceffic a racione d'<br />
11 :<br />
mcndo.<br />
o^*inc*ccm^^<br />
* '<br />
<strong>The</strong>odo. Echfta-<br />
t^^^^^^^^ Milfo fp-ncu<br />
mudum replcuit,qui<br />
ISJ<br />
ftanriX.popuJusDci<br />
I<br />
do vcro in omnibus<br />
^cntibus circunftan<br />
totum .<br />
"^<br />
b jnd.be. . %<br />
dicicur auitascircun rumtuorum . t Ideo exaifdifti vocemoratiomsmea: , dum<br />
-<br />
. Nimis intendertm . Corde. b<br />
clamarem b<br />
ad te .<br />
ecnciDus cin.unii
6> Plalmus XXX. 640<br />
dum vt difcas ddigere dcum , auertc vt conuertaris , funde<br />
vt lmpleans .<br />
a fteqmret dominm &c. Auguft. Etiam hic aliqtiando,fi nul-<br />
]i hoc faccrct ,<br />
non<br />
c Sfptrbiim. pro omni vitio,quia rodix oronjllfn,<br />
*<br />
<strong>The</strong>odor.<br />
SufJtTtdcu.s qui quodammodo faftu vtuntur,ad<br />
oftendenducn diuinarn bonitaccm infatiabiles,& ela-<br />
a TVt feruiat creatura creatori . b Etiam,infumrofinc>is, (i quando iultus<br />
Yixfaluabitui.imuius.vbipatebit.t.Petri.+.d.<br />
c<br />
Au^i His qui abundantei raciunt fupeibiam,<br />
tjui ncc conui&i videret' vigilare<br />
dinina<br />
fi<br />
prouidentia, conuenumur,i]uia mnltum fupeibiunr<br />
omnibus non ferua a<br />
tquoniam verifatem , requiretdominus & retnbuet t abun<br />
tos eondigna pccna<br />
plectit:idcoadditabundantcrfacienti-<br />
bus . fuperbiam t Il,s l u 't abtm<br />
'<br />
d Viniuer agite & C. danter factune<br />
Virtus totius &<br />
pfal.<br />
nc carnis ffagilitas<br />
CUl rCtlir UlUina patien q a AugConrranos.vel, qui eornfohtenmuflt frcicndo contra iufli eius.<br />
b .<br />
-ja<br />
Qinfi retribuct,;aterimcrgo c Ne iit otiofi d leftio.<br />
^ tt li<br />
1 1 /<br />
grauia occurtant quz fupra<br />
-0>3<br />
,ei<br />
dixi . Aujj.Vtbo;nun fine defeftu operanb<br />
^tbundanterfaCCTl'<br />
tesrerm>oi; fuornetitis.<br />
c<br />
tibus. qumoncito danter .<br />
c fa^iennbusfuperbiam t Viriliteragite , & conforte- 3 timeat tot malafc<br />
Super- d tur cor ^^^ 111 omnes qui iperatis in domino . 4 cul1<br />
NICOLAVS DE LYKA.<br />
1 Quoniam vcritaremrequiretdominus &i.c.bene remuneran<br />
dovospro vefiris angultiis & laboribus .<br />
2 Etretnbuetabundanterfaciencibusfuperbiam,&:c. idefl,<br />
peftrisperfecutoribus eos debitepuniendo.-ideofubditur.<br />
3 Vinhzct zgitc.inbonisperfeuerando cr profperando .<br />
MORALITER.<br />
I Q^oniam veritatcm rcquiretdominus. nosremunerando.<br />
Et<br />
A D D I T I O.<br />
In pfal. $0. In te dhefperaui: vbi df in pb.igitur m hanc fen<br />
tentiam, Litera huius pfal.non potronabiliter viden cofona<br />
firia: Rab.Sa.quam fequitur poftillator : nam iftc verfus : ln<br />
ir.anus uas comendofpiritum menm, qui efi proprie printipium<br />
pfal.neccffe eft, vt exponatur de Chrifto, qui<br />
Et<br />
clamans m cru<br />
ce eade verba formaliter pro fc jptulit,vt patet Luc.2 J. & 16<br />
fk ut pfal iftc 2 1 .qui incipit : Elt eli,lama a^_abtbant,hoc eji Drus<br />
IBfciM vt quid dereliqui/ii me? qua? fncriit verha in crticc claman<br />
ti s,c xpomt^ad Ifam de Chfo,cV pari ronc ifte pfal.vbi ponuitur<br />
hax vcrba a Chfo et in cruce prolata,f. ln manus tuas commendo<br />
e^c.exponedus eft principaliter dc Chf o.lic tfi vtqnique<br />
Chriftus dc fe loquif Qm nacuram alliunpcam > qriq , de<br />
jncmbris fuis.qux funccorptis cius myftu u,f.cccleua.vnde<br />
^m glo.in hoc loco : Qw enim dignacus t-ft pro nobis homo<br />
jlpari.non dcdignaf nos cransfigurare m fc.vfi m hoc pf.vccn<br />
dtim cft rcgula Iudori,qua: ponitur in prologo lupcr Gcne.<br />
In hocigcur pfal Chriftus primu, fccudum quod homo,<br />
orat:In cc dommc fpcraui.Que verbavfque ibi: Ednces me de<br />
ert, abfconda unt mihi. intluluic, faciliterpolfuntapplicari<br />
Chnftoin agoncpaflionis exiflcnti &.c.<br />
Sccundocum dicit: In manus tuas diie comendo fpum<br />
[ mcu fnnt (Ppna verba ab ipfo Chfo ,ppc fua fandta expiratio<br />
nem 1. p"olata,vtdi>iueft.In quibus vcrbisfpiricum, anima<br />
acorporcin proximo fcparandam Deocommendat.<br />
ConfcqiienterChfs tcrtio in pcrfona corpons fui myftici<br />
pei hn.61 paffionc rcdepti,gfasagesdicit:Rcdcnufli<br />
nie do<br />
mmt Dcus vcncacis,vbi Chriftus qui eft vencas.Dcus verica<br />
tis vocacui,quia fccic quod promilic,cv quia hmoi rcdcpcionis<br />
Chrifti non func parcicipes illi qui fincm fuum in vanica<br />
tibus feculi ponunc, fed trh llli qui huiiifmodi vanicatibusdi<br />
miffis in dho fperanc,&: i n ipfius mifencordia la?cantur:idco<br />
fequicur : Odiftiobferuantcs vanitatem fuperuacue . Egoautin dho<br />
fptrauhCXuUabo & Uta bcr ir> mifeticordia tua: vbi oficndlCtir redempcio<br />
huiufmodi mifcricordi^ diuina accribuedaj pocius<br />
quam merit is. Vndc & vlccrius dicic:iiw rcfptxifli bumilitatem<br />
ncam. i.mfirmicacem.f q, non poteram propnjs adibus fcu<br />
meritlS redimi,&: idco .Saluaflideneciflitatib.aiarn meam, hoc<br />
eff,de ncccflitatc mortis fpiritualis,in qua multz mifcricordizincluduntur:<br />
&: ideo pluralitcrdcncccfiitatibus dicit.<br />
Confcquenter Chriftus quarto fecundum naturam affum<br />
pta dicit: ?^eqi conclnfiflt me in manu inimici :<br />
quiain fcpulchro<br />
pofitus,&:abmirniciscuftoditi)s non fuitin manib. eoruco<br />
clufus,fcd potius de illa clatilura cxiuit mfpatiofum locum.f.<br />
in fiatu<br />
gloi lofa: libcrcacis . vndc ; StatuilU inlocofpauofopedcs<br />
*>! . ] 1 rofitint<br />
h.cc vciba fpccialiccrrcferriad hoccj, Chri<br />
fluspoft refurrettioncm iuit in Galilaram in montcm quc<br />
d'fcipulisui!sft.:tiierat,vbi&pcdcscius gloi<br />
iofos tenuerfit.<br />
Mact.28. Et quiaftatimpoftrcfurrcchone glonofam Chfi<br />
corpus mvfliciim fuit m maximis tnbulationib. & perfcciition:btis,tam<br />
Iudzorum quam Romanoru , vt patct fn<br />
AtibusapoIiolorum,&inalijsgcftis difc/pulorum Chntti.<br />
Id< irco conlequentcr Chfs qumto in pcrfona corporis ftu'<br />
myftici clicit orando: Miferere mei dhe^qfh tnbulor &c. qti^omniifatiliccrapplitanturecclclia?<br />
prunitiux in his tnbulaciombus<br />
4 Etconforteturcor veQmtn. tribulationesfufferendo.<br />
GLOS-<br />
J Omncs qui fperats m clfio. fpe debita , quitis.& confimiles,iicetfint biflorialesfeu lite-<br />
rales-refpetlu ipfius Dauid , funt morales refpeclu noflri . fcilicet inuantum<br />
Damd dedit nobis exempla vtrtutis .<br />
.<br />
. .<br />
PSAL-<br />
2 Et retri.abun. veftros aducrfarios pumendo. ideo fubditur.<br />
3 Viriliter agite. & patet fententia .<br />
nibus conftitutx vfque ibi: Super oesinimicos &c. Circa quod<br />
fcicndum,quod ccclcfia poft Chnfti refurreclionem non fo<br />
lumfuitathida feu tnbulataabinimicis, fcilicetludxis&:<br />
paganis,qui de diredo cam perfequebantur ,<br />
fcd et a falfis<br />
Chnflianis,&: pfeudo apoftolis,dc quib.<br />
2.Cor. U.f. Tericulis<br />
. ex ghe,periculis cxgcntibus,pericults infalfisfratribus Falfienim<br />
Chriftianimaleviuentes, limiliter&pfeudoapoftoli falfa<br />
dogmatiz^ntcsopprobnum&:et timorem fubuerfionis ln<br />
.rehgione Chriftiana quantum in fe erat caufabant, pro qui- 1<br />
bus omnib.Chriftusin perfona ecclefi^diccbac. Stiper ocs<br />
inimicosmcosfactusfum opprobnum vicinis meis valde,<br />
& timor notis mcis, vt per inimicos intelligancur<br />
Iudari feti<br />
pagani,per vicinos pfctido apoftoli, qui magis videbatur ap<br />
notos vero<br />
propmquaread fequclam Chrifti,licet falfc , pcr<br />
taldChriftiani vulgarcs,&:<br />
ficcumdicitur. Vutnis mcis &no<br />
tis m:intclligendum eft fub fcnfu ablatiui cafus,non datiui<br />
cx quorum pcrucrfitatc fequebatur tantaditfamatio in vita<br />
&: doclnna eccleiia:,quod fimplices mfideles viam falutis in<br />
quirerc ab lpfa docbma ccclciia: dcdifcebantJdeo fcqtiitur.<br />
>ui videbant me forasfugiebant a me&c. Mors Chrifti falutifc-<br />
ra tradita erat ferc obliuioni .<br />
Vnde fcquitur fcxto ih perfona ChdHi.Obliuioni faclus funt<br />
tanquam mortutts a cordc,& failusfum quafi vasperditum:
B<br />
Rotn4-a.<br />
tfctfeltigfrbi<br />
eni )l K. , \c\<br />
aoinuouio.<br />
6a\ Glof.ordin.&NicolaidcLyra. 642<br />
maximcpnbliciri.vndicic : 7erfaifii.euiHifpcrptmt.ein con<br />
.<br />
| )tlim fac.e.diuina:, cuXvidcnccsp fpcc.c , cunccrunc<br />
ubfcondici.i.fcparan a concurbacionc hornmuro , & 11o,Iitcrproicaiaconcra*clJonalinguaru.<br />
&bcKftquoft > >des eos in ab;londito ftci-i tUX,& ficprtttges&e,-<br />
Confcqucnccr nbn .<br />
fcodicofacicidiu<br />
lefia liccc m hoc fcculo nodu<br />
ftens.fed in pdtfione<br />
adhuc/iuiluans:cu hoc cam<br />
hoium ffc pdittionclinguaru<br />
mirtficc mifcricordiadiuina^cegitf^dcirco 1 perfonaipfius<br />
Ct clc iKtixiv.BenetUOus dns qnoniam miftricordiam fuam mnijica-<br />
,t -hiin ciuitaiemunita, i.in hoc mundn,cj cuncas munica dr<br />
fm elo.coq, fapienciacarnis,& pbdofophica<br />
cradicionccotradcum<br />
armacacft: qiur quidcprocectio fic cft minficaca,<br />
q, racionem humanam exccdit . Idco fcquicur : Ego aw. dm<br />
,h exetffu mcntis mex,i.m pauorc mco,cu concra mc hornbih-<br />
tcr 1 . Troietlus<br />
nfurgercnt gcntcs f*m afacie<br />
oculorum tUorum,<br />
bocclt,quia pcrViam humanam non poflcm etudere,icd fo<br />
lum diuma mifcrationefidcjium prccesacccpcantc.vndcfe<br />
cunuv: Ideoexaudiflivnccmoratioriismex,<br />
Confcquecerdecimocccleiiafeupopulus fidclis pdictas<br />
p:raJichone:acq; anguftias hmoi cxpertus,&cx his mirifi-<br />
ca mifencordia liberatus,iam alios hortacur,diccns : Diligite<br />
dimomnesfanclt em . hoc cit diccicxxhicrribulacionibus no<br />
dcbensdefiftereaviavericacis, fcd viriliccragcre, quia qui<br />
abundanccr fuperbiunc punicncur : Sc iufti fpcraces prarmia-<br />
buncur. vn dicic. Diligitc dhm & c.& viriltter agite &c, E t noca,<br />
,<br />
__-^_-<br />
GLSSA OllDFNARIA.<br />
Ojin<br />
a JntclletTus Dauid. Aug.pfal.de gracia,qua Chnftiani fumus,<br />
-<br />
Apoflolus.Incipit c rgo per mdulgenciam hicpfal.con<br />
cra vicium hommum agensqui pcccacum<br />
dunc,&: mcnca iawtanc.<br />
fs. concra vicuim<br />
crgo hominu hicpf.il.<br />
oppomtur, nequisputec<br />
dco aMcondicum<br />
quod m cofcicncia babcc<br />
occukfi.Augu.pi 1modicit<br />
micium boni<br />
tffc pct indulgcntiam<br />
dci,fe vt! 6 fequencem<br />
lilud viciuni hominu<br />
fuitie mifci iun.fcd pcr<br />
manum dci conucr-<br />
nefciuc veldefen<br />
fum ad vcrum intclletum , ad qucm opportuniusexpertus<br />
calumaliosdtvcpcosreuocatinqao ftantcsconfirmat.<br />
# Thcodo. hicpfalmuspoft peccacu in ipfiscalamicacibus<br />
cdicusclt . ln quopropheiicisoculis noui ccftamcnci gratia<br />
preuidens^aiq; icmifiione,quepcr fanitu baptifmacrcdcntibus<br />
NICOI.AVS D E LYRA.<br />
PSALMVS XXXI.<br />
j -r+ F.ati quorum remiffc funt. Huicpfal.prnmittitur talis tiliterala-<br />
X5 tulnsm Hebrtteo ; Dauidcruditio ,& prxponitur<br />
vnech ad dtjignatidum quud D'>>- 'd cfl dattut ca r us . Jn translatione<br />
HkionJHXta !l(irxior jic: Erudicio Dauid :tamen nomu,<br />
tatur fenfus. Tt r bor enim,ciut>dponiti
Hs Pfalmus XXXI. $44<br />
,J 3 Ecstiisvh.Hieronym. CuiremittitDeus, ncnenim pcr<br />
\ fe.Tcgit ne m iudioo reueletur , & fic non imputabitur ad<br />
pen.nr,.Non cit dolus qm fe accufat, cotdc tenetquod orc<br />
fateuirhic.<br />
*<br />
Rabbi Dauid.Dolofa & fallax conuerfio.ficta refipifccn<br />
L<br />
tia.<br />
Bcatus, quiaolim<br />
non confitens Dco,<br />
veni m peccacum,du<br />
damarem 11 quid bo-<br />
m egi .<br />
Tacui. Angufiin.<br />
non vulc confi-<br />
qui<br />
tcri pcecata , laborat<br />
fme caufa in defen-<br />
flonepeccacorum,in<br />
quocum&iactccme<br />
rita, amplius deficit<br />
ndcudo.<br />
1 *<br />
Baf. & Thco-<br />
Mi dor. Nonenimacturum<br />
pcenitcntia: rcfii<br />
-<br />
mcdns vfus efi, ve-<br />
JJg rum pofi Nachan rc-<br />
.<br />
..i Exprehenfioncm<br />
, clamatcrgo, quonia<br />
c, accepca plaga non<br />
i)<br />
-<br />
I imputat,alijs<br />
'<br />
ftatim mcdico vulnus<br />
oftendi, fed continue<br />
tcntans illud occulerc,ideo vt Deus meexaudiret vo<br />
ciferando,& pcccatum accufando oonfcnui . idcm Rabbi<br />
bia. Aug.Tccm efi a'i'imimdum.J.quiafpina.i.pccrntum,co D<br />
figitur.i.vfquead confenfum & opus &c confiietudinem du<br />
<<br />
!tur.Vcl,fpina,i.rationefrac-"tacuruor ad cerrena.Dehisfpi<br />
Gen.j.c.<br />
Ptou.i6 d.<br />
nis dichmi cfi primo homini . Terra tuagcrminabh tibi fpinas<br />
& tribulos. c alibi. Spina & tribitli nafcuntnrin manibus temu-<br />
* lenti .<br />
a Et {i icmiflis iniquitatibus Sc teclis peccatis fit tliniod leuius.vt Icb & Nathanacl, quos laudat<br />
uom:nus,uon impuut. b Subuit,cm non imputct,in quononct dolus vt<br />
cum lit pcccator iut'im lc pradicet<br />
Beatus vir cui no imputauit dns peccatii ncc elt in fpiritu ei 9<br />
a Quafi liec caula tuit m.feria.-. b Conieiiir.ne de peccatis. Qucd non eflct tacendum.<br />
c In.cnoi loititudo dekcit. f$i coiiua tecifljet innuuaietui viitus lobulta in domino .<br />
dolus.tQuoniam tacu,<br />
1 Cjiiia coniitenuo non agnouit nouitatem .<br />
c manus tuartconue<br />
fusfuminej-unamea,dumc6figiturfpi<br />
a Caf.quoddimilifnoendajideltcuodtacui pcccata. b Je: me confitendo. c Quod feci<br />
non raciei:da,ideu quod clarr.aui.merita non ablcondi. ^Aug.Quando homo de eeit.Deus<br />
'<br />
(cir<br />
tegit.Sihomoagnckit, ignotlit<br />
na.tDelidumeii r<br />
cognitum tibifcci,&iniuftitiameano<br />
tfeci cognitum & veie. a Aug Mthi,non Deo dando.vei natute, quod eft itetu<br />
Devdaie.<br />
lAug.contiapiioiaagens. b Qui ptius contta Denm .<br />
,<br />
abfcodi. t Dixi,C6fiteboraduersume<br />
a Etiara. b Qaod ncc Dcuin ciedidi.<br />
9<br />
10<br />
t iniuftitiameado- ]l<br />
Qiyid taceie decieui,& malc clamaui. i 5<br />
, fAlias coiuis. c Impictate vel icmiffione . * i"6 ul<br />
5* Baf. & <strong>The</strong>od.<br />
Grauata, cxtranslationc<br />
pofuit eorum ,<br />
qiiimanu fcriunt, &<br />
w hoc diutius pcrfe-<br />
UH.eiciauatmtoflame^utcla- { a Fr*luuipiionemde ^u^lhu ffib.<br />
metitis. b Sedodomine. 1 Dixi o,uodnoneirdiccndumdc'u!titta mca.<br />
r<br />
J<br />
i Eccle.7.C.I.<br />
1 Aug.quia Aug. ad humiliandum<br />
fupeibum.<br />
vindufta tua tetigit me aifidue<br />
ma 3<br />
rem toca die.Quoniam die ac nodte grauau eft fuper me<br />
a Au^.Factus linn miler. 7<br />
tanquam inutilcger- Cjr+ a><br />
men, &ad pun^endum<br />
natum. Hcbrai-<br />
Cognoui mifeiiam. b Aug punctae.t confcientia. ce ad vcrbum, (enfi doloiein,& fic Deiic.&c.<br />
vcrfus<br />
eft fu ccus meus in tic<br />
citates xftatis .<br />
4 Bafil. Pcccatum<br />
multorum malorum<br />
caufacft, quod loco<br />
vua: protuli ab hoc<br />
,<br />
fine intermiffione ,<br />
quafia fpmaquadam<br />
pungor<br />
DeUaum meum. Dia<br />
f iniuftitus<br />
meas.<br />
mino,& tu remififti impietate neccati mcf.Prothac orabic 1 1 d * l<br />
r<br />
pfalma.Confcffio,vn Sea^<br />
de vcnia iicuc<br />
fupra<br />
J "<br />
detetioncinueteratio .<br />
e Feci c0s fed fe<br />
iagnofcentes fatisfaciut,modo hoc profiteor,fed olim.C^uo<br />
Iniamtacui.&c<br />
Au-. Vel,tacui voce peccatum dum clamarcm tota dic ,<br />
dum p^na peccati vcl interior excecatio oftc-ndcret me pec<br />
|catorem,vcldum praua vita metaccnte claraarct,ii quid bo<br />
niegi<br />
b Dumclaviaremtotadic,&c. Aug. Et finonfittibi confeitis<br />
quis,non tamen iuftus,qu:a delictaquis incclligic?Vnde.Eft<br />
lufius qui pcric in mftitia fua.Ec Apoftolus. N:lnl mihicon-<br />
llfcius fum,&:c.<br />
Ec Cow^/rttr.Caf.Spinaqu^cotucorpusengit, ideft, fuperbia<br />
NICOLAVS DE JLYRA.<br />
Beatus vir cui non,&c.i stemaliter puniendum .<br />
rius ore .<br />
c cft in fpiritu eius dolus.^ww verep$nitet mente/icut exte<br />
Qtioniam tacui.H/c confequenter cflcnditur remiffionis modus.<br />
Itquia vppoftta iuxtafc poftta magh eluccfcunt,ideo defcrib>tr pri<br />
no remifftonts impedimcntum,fecundo eiufdemfafliuumjbi . Deliflum<br />
meum .<br />
Circa primum fciendum,quod impedimentum remiffionis culp/t ei~l<br />
tiut cdatio fubfanUitatis fpecie,propter quod diciiur Troucrb.zi.b.<br />
| prcflura.<br />
f rcdimc<br />
fconrnhm ti-<br />
ImosuIo mco.<br />
01114011<br />
.<br />
B<br />
64$<br />
uenta.ncaqoxmukjc<br />
inundantes, circaipintn<br />
appropinquenc .<br />
CtUS c-pportUnitatC lll<br />
Aquas cnim calamicaccs<br />
appcllafc<br />
-j< Hicr.Tcmpusopporcunuinquo<br />
Dcus<br />
inuenitur .<br />
b ferumt.mcn in di.<br />
Aug. Liccc fan&us<br />
orec , licct cempus.o.<br />
t.imen chffluentes in<br />
vcl<br />
concupifccntiis ,<br />
qui func in crroribus<br />
diuerfarum fechrum<br />
vcphilofophi, quilibcro<br />
arbicno , Iuda:i,<br />
qui carnalibus obfcr-<br />
Uantijs falutcm afcribunt.Hicro.Vcl,fan-<br />
f ne ftus orac,m quo<br />
appropin-<br />
vcl i_ii.il<br />
quct<br />
noa ruitappro<br />
notatur<br />
habcrc peccata,<br />
fcd camcn dum penas<br />
Gbnorcl.&NicolaicleLyra.<br />
a Tepo'e,&c Auc.Tepuscftgr.-uke -lex prcmcns.conu n<br />
ILnc reos coeaic clamarc,gratu fan ir.<br />
/<br />
,<br />
* d.c.t noni<br />
Thcod Tcmpus opporrunum<br />
tcftamcnci ft tu<br />
in mio < crcdcnccs bas Pauidis I it o atfcrunt prcccs.Svm<br />
nucbi.s.H oc fic intc: pretacus cft. Pro hac orabic onuus Un<br />
Caf. Lctus finis,dai;<br />
6 A A<br />
Dcus .ntdlcchim.vndcaliosadhorca<br />
curadfd in.<br />
c Volnt fieri 6 utequ-a & /r^f.Aug.Acccpco 11<br />
co c<br />
'<br />
!' iftc pcnitcnsad n:pcrhos<br />
aQ vosquasinuieo,5r;c.Equus,GScilisin 1<br />
ffin fel<br />
; fc n^^^Ujren.wdfftWr^miftDeus<br />
adteomnisfancT i t . 1 Np 1<br />
, Aug.Huius lcculi.vd pcccaiorum.<br />
b<br />
Tuesrefuoium meum a t tribulationeTo.ua? circundedit 4<br />
"<br />
b r. in<br />
cuij nnrcis f AuK.Ouuquainuisgiudcnm ii.r,tamen<br />
adhuc iu.n<br />
*! S? / 2&..V ^Sl Satia.7"<br />
, C. ;<br />
'mabofupcrteoculosmeos.<br />
-<br />
. Ou diim tale. Caff.Sicut aouu lul doiec uia.n tencnt.frena & flagel<br />
4<br />
paf.untur.<br />
patjuntur<br />
^f Auls. non habes felT.rem.os quo ,aa . mcriu & taces peccata con.trm etur .<br />
t<br />
lus , quibus non cit intelledtus . Io chamo & frcno ma-<br />
^<br />
a VetbaCluHliadpatr.m.<br />
Etn- v-n'.ej conuerti conftrmge .<br />
f<br />
xillas eorum cx>"nfltinge , 1 qyi non ad tc.<br />
approximant<br />
i<br />
., . .ta d s,ef-<br />
iomicus. M<br />
.; Fu-<br />
d.vuspigcradt-icdct<br />
dutn<br />
* Thcod V^ticinii<br />
2. cis fcrmoconfulicifl<br />
p'js<br />
nc fcrarti vicara<br />
rationis cxpcrtcimitf 4-<br />
cur.Iuflisvcro vcdiui<br />
ih"i ^audiuni babcac**<br />
* Ch.ild. Ponam fu<br />
pcrtc inbonumocc<br />
los mcos.<br />
d mcexultatidmeat cruemcacircundannbusme Mntelle-<br />
",'a*-.*^ b c ScilKCtUci. G*^*M*f. *"?"<br />
_<br />
dum tbi dabo^ & mlhuam re w via hac diens, hr<br />
CCU" qua gra<br />
.<br />
Honanfctauiatcponeaocu^nieo, ^XTJ^,^^^^^<br />
r<br />
5<br />
NolirefienficuteV' &mu-<br />
* Bafil.Excorumd^<br />
6 fumptum mctapt<br />
-j ra.qui amico funcerj<br />
8 ga aliquem arTc^u,!<br />
-j- lumquercfpiccre<br />
lunc<br />
9 Cafilod. Eqiuis,(V<br />
io ne difcrccioneiefJol<br />
nI .1dc n, &liau,,,v t cc<br />
c?o;oX-"nubuntipfa P?<br />
aquc ad Noc,fanctus orabit. 'I u cs rctufc<br />
c ^Jcm.Aug.Dcum.mutatemm petionam vt f*pe. Non<br />
appropiant,qtu dicunc facum tacit pcccare, vel ortui.^quic<br />
rcbcU .t<br />
omnia rcg. ,vel gcns tcpd>rarutn,qua<br />
: Dco<br />
TfiEaS tibidabo^ r^.Aug. D.apfal.nuUUipondctur<br />
TxnitcntUntclleaum tibi d*bo,e c.kcce pfaln.us intcll.gctia;,<br />
tcfte Dco.<br />
nc pucccur fupplicans ncgl.gi<br />
,j. Thcod.Refponfumhocapeoconfequ.tur.<br />
Tuerue.Caff.Quipromififti, incclkaum cibi dabo. Vel<br />
rcfpondcc Chriftus pcniccnci .<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
I In efl ccmporc oppor. qund temptts rrmifllonis culpe:tunc enim<br />
funt preces cxaudibiles, auia ingraiiufacl* . Et pro quod<br />
tunc oran-<br />
dum yfubditur cum dia tur.<br />
Vcruncamcn in diluuio aquarum multaruni././fwww<br />
pchnncntiuiH.<br />
3 Ad cum non approximabunc. Scilicet peceatJ ptr peccati>ecidii'tm:De<br />
hoc dcbet orare Benm omnis emendatas upeccato:& fic<br />
orabnt Dauid.Idcoftbdit.<br />
4 Tu cs rcfugium meum a rribulacione que,&c. in adulteru<br />
CT horniiiduperpctratione.<br />
5 Exultatio n,ea,&:c. KlaX liiirujta efi n miffw caufa lctui*,<br />
6 Et uc mc a circundantibus mc. id
ilti )-<br />
Impi<br />
iturn.<br />
Itattel<br />
ite<br />
*47 Pfalmus XXXI.<br />
-<br />
a<br />
.1 ifernofuntreferuatw/Kr<br />
quoq; peccatu tuum tranftulit,&c.z.Kcfz,.ii.d.q, verbum intelli<br />
endu eft de dimiffioncculpa: quo Dauid confitebat?,dices<br />
iibi. Teccaui domino.dc rieccffitate.n.incubit cuilibet credcre<br />
propheta.'dni,vt Deut.i8.&ficftindamentu Rab.Salomon<br />
non valet,vri in hoc pfalmo principaliter vf Dauid intcndc<br />
i &<br />
re ad commendatione contritionis & confcffionis fimiliter<br />
fatisfattionis,qua:<br />
ftint partes intcgrales pcnitentia?,vndc<br />
&hicpfalmusmeritovnusdepenitentialibus nominatur .<br />
Circa q, primo oridit indigentiam rcmiffionis<br />
fc<br />
pcccatoru<br />
:lu olumin coi,dictns.Beati quortmremtffx funt iniquita<br />
r,eirc.Non.n.dixit.Bcatiin quib.non muenitur peccatum,<br />
iinoib.dc<br />
communilegeinuenitur,quia i.Ioh.i.c. Si<br />
iixerimus<br />
quoniam pcccatum non<br />
habemus,nofipfos fcducimus. Sed<br />
dicit.Beflr/^tt/iMiJ-cw/^an^j-.&ficapparctncceffitaspeniten<br />
tiequo ad hoks in coi.Hoc ct oiidit cum dicit.Er quornm te<br />
fl
Pbil^ophu. .<br />
A<br />
InfincPrilm.<br />
Djuid.<br />
t Giudctc .<br />
B<br />
^4?<br />
Glof.ord.& Nicolai de Ly ra. 6yo<br />
culpa qux cft impietas pcccati,quafi ro formalis ipfius, con<br />
fidcrarur ec pcna dcb.ta,qua: peccatu qnq } dr,vt a-^or.^m<br />
finc s>T\dcd\at.l{e>ti'fiftii'npietatempeccati.qunm vcra poenij<br />
tcntu culpa qux cft impietas pcccati<br />
totahccr rcmiccicur,no<br />
ircmpcna peccati rcmifricurcxcoco. ,<br />
de<br />
ronftqucntcr qua.no vcondcret hacrcmiffioncellc<br />
coi lcge neccflaria cc fanftis qui in ccrra funt,cii . ditiUet Et<br />
tTcmiftfi:,impietatem,&c{ubdit.Trohac.(.rcmiiiioncpccczti.<br />
*<br />
Orabit ad tc omnisfanBus. vndc aiofla.Indcn.cft fanftuJ,<br />
limififti.qm* alitcr no cflct l.inctus, ncc oraret, quia<br />
oes lunt<br />
pcccatoi 16 Dauid in hoc pfal.fe formam<br />
pcenitccib dare non debuerit vel aiic illa duo<br />
potucrir.Patct<br />
Nathafuerit flbi denu<br />
vltimafore irrationabilia,qa& fi pcr<br />
tiata remiflio quoad reacu culpe,rn no pena.quimmo ldern<br />
Natha pdixit pena referuata.vt patct 2. Rcg.i2- nunq.d lgif<br />
debuit fe pbcrcTforma & exeplu penitctibus?Primu,graca<br />
a^edo pro dimifsione culpe,deinde fe humiliado pro relaxa<br />
tione penc debite.queadmodum facit , vt clare licera huiqs<br />
pfal.ondic.Inationabilequoq,eftdicere plures pcccantc<br />
vno peccatore exiftere^d diuinius,vel expofitione de plu-<br />
ribus magiseffediuinam maxime,qnexpofitiodevnoex<<br />
plariter applicatur ad alios.Pnmum aut motiuum Burg. eft<br />
omnino talfum,nam titulus huius pfal.ab Hier cx Hcbraica<br />
veritacetranllatuseftille. Eruditio Dauid .tYfecundum glo.<br />
maaiftralem intelleaus Dauid , vc ex titulo detur mtelligi,<br />
quomodo Dauid in hoc pfal.vcbt oftendere fe eruditum ui<br />
modisverepenitetix,&: in mdiseifdcm alioserudire. Er<br />
.<br />
. dicio enim a-tionem tk paifioncm fignat , iicuc alia noinina<br />
verbalia.Patecigicur Burg. irrationabiliter poftillacon urationabilitatem<br />
impofuiife .<br />
GLOSSA OR.-<br />
DINARIA. alnfincmPfaKDauid XXXII.<br />
a Infinem. Cafsiod.<br />
Hic propheta poten-<br />
tiam & fatta Dci cnu<br />
&: ficadlau-<br />
mcrat,<br />
dcm \)ci inuitat.Prinio<br />
iuftos &: rcdos<br />
fam laudis reiflum elt vetbum dom>ru .<br />
fuppontt.Quja<br />
a<br />
cet colla udatio. C6fite<br />
monet laudarc , quia<br />
cxultarc m illo miilaudanuo uou pottumUiy; icctos, inquic,<br />
dccet collaudatio.<br />
^e <strong>The</strong>od<br />
D<br />
pcrvtlob^<br />
v<br />
N ILOLAVS D E LIKA. TSAL. XXXII.<br />
1 "f7 Xukaceiufti m doinino,&:c. Huic pfalnon prxmittitur<br />
X_j titulus alujuis in Hcbrxo,propter quod dixerunt aliqui, quod<br />
ncn cjipfal. diflintlns a frtcedtnti , & occaftane hv.ius ditli refpexi<br />
trcs Eiblias JJibraicas , & tres libros Hebraicos editos<br />
fuper<br />
librum<br />
pfalmorum,& in omnibus inutni hunc pfaKdiflinclum a prAcedenti,<br />
non folum in ftgnatione perfpatium vacuum inter duos pfal.fed etiam<br />
in qHOtaiione,quia i!ie pfal.apud Hebr.quctatur ^i.pracedensautcm<br />
)\.&eodemmodoin tranflationc Hier.rxta Hebra.disiinguitur a<br />
pracedenti pcr literam magna cpitaltm in principio fc> per quotatio<br />
ntm^ uia hic pfal.ab co quotatur ji.& pracedens 3<br />
minidominoin<br />
# <strong>The</strong>o.Forma;<br />
pQilmus quafiabEze<br />
chia populum cxcita<br />
tead hymnumvictis<br />
Et in aduerfis. b ln;u.1i in feculo quod pctit. Nonin<br />
T^bis. In quo nildifjUcetei. c Laudat qui fubditus eit<br />
>co, aliier diltortu cii.<br />
t Xultate iufti in domino, t reto c<br />
s dca<br />
Proptei<br />
vnitateru eeclefise. b H >c modo laudandum.<br />
Exultantes laudate hoc modo. Confivemini, Scc.et polt cau-<br />
1<br />
1<br />
.<br />
Affvrijs<br />
PSAL. XXXII-<br />
1 .Uem Hiero. iu<br />
prohgo libri pfal.facit mcntioncmdc pfal.coniunElis apud Hebrxos,<br />
qui tamen fnnt diflincli apud nos, & etiam ccotra de coniunvlis apud<br />
nos tdiflinc7is tamcn apud Hcbraos.ncc tamenfacitibi mentiouem de<br />
coniunciione ifiorum duorum pfalmorum,rx quo patct qundfunt pfaU<br />
: K -. & NieoJ. diflinlii apudHebraosJicut & apud Latinos, faltem .7<br />
temporc beati<br />
dc<br />
Lvr.quibut Hiero. quod diu -paldeesl<br />
tp flornit.f tepore Cratianl & yalcntrniani<br />
?Cm<br />
poti jtw.<br />
" m tratorTt<br />
? ^"i caperunt imprrare anno domini.ccdxxxiHoc autem<br />
opusfuitfcriptum anno dnrini.M.cccxx*i.Motiuu etiam aliorttm no<br />
>aler,qa multi funt pfal. ftne titulo & diflincli ab alijs , videlicet^.<br />
t>t Uicit P.Hirrjn prologo .'/.' pfahttfru.t ia habuimus de ttib.f.primj<br />
cv fccunUu et iflo,et de alys videbii mfaius profequcndo, igitur cx<br />
M O-<br />
R A L I T E K.<br />
t fxuluteiufiiindomino. Simc dixi in cxpoficioni litera-<br />
tit.<br />
li<br />
b T? Xultate, &c.S<br />
jC tlos. Auguft<br />
Cuiuus laudac Deii,<br />
quando fibi bene eft,blafphemat quando male, reftus fem-<br />
.<br />
4> <strong>The</strong>od.<br />
tit.uoti ptvtdtrt quts fuerit autor huius pfal.quia titulu no bet, necin<br />
ucni hoc clare determinatu niji fecundum intentionctn ^4ug. qui dicit<br />
oes pfal.fados a Dauid,fed banc intentionctn non intcndo fcqui ficui<br />
dixiaprincipio huiuslibri.Tenendumtneft,q,hic pfalm.ftcut & aly<br />
faftusfuerit ab aiiquofanclopropheta quicumqtte futrit ille.f. Dauk<br />
vel al'Us:Et ex circunflantia literx vifatlus ad hoc tpper Leuitas can<br />
tcretur in templo,pp quodfatis probabile efl 5, Dauid eufecerit,qui di<br />
uinas laudesperLeuitasintemplodecantandaspro magna partccom<br />
pofi
'5 l Pfalmus XXXII. 6^1<br />
, $ Thcodo. Mulcis in locis Svmmachus Sc Aquila voccm<br />
A, exulcarclaudareexplanarunc,<br />
Recti cor. Aug. No refiftenres d no , Praui cordc funt q.<br />
dnt Deum vel n6"effe,veliniuftu,vel cii ncgligerchic videc<br />
malos florere,bon jspati . Rccti flinc qui dirigikcor m vo-<br />
IMF lucacem Dei,quafux<br />
t)ra,'POnUC,VC & Chfi- x Exhibite corpora vertra hoftiam viuam Deo.mortificando carnem cum vittjs & concupifcentiis.<br />
7\ j ,\ . ^t^ r,,-,.t b Seruiantmembracharitati.vbima&feptCTnpriceptainqmbustoiilcx pendct 8c piopheta .<br />
,<br />
it . ftUSdOCUlC T^pnjHUt c Aug.N,.r,IinSfutanrum:fea&vita<br />
;rdc ego volo jedficuttu vir,<br />
a ^jJra.in t<br />
pfalterio decem chordarum iili .<br />
pfallitc Ca c<br />
W.a.<br />
iftitm<br />
IU 1C<br />
CranSngUrailS<br />
j^ ^Exuitcvetuttatem.quianonniGadnouospertinetnouumtc.tair.jntum: JGraticDei.<br />
." fuOS VC&ibi SauU Opcribus. b Siquatris.Quimodobcnc!<br />
Sauie quid me perfe- te ei canticum nouum , bene ei<br />
pfallite<br />
iu vociferacione.<br />
6 A<br />
tyl<br />
Gloford.& Nicolai de Ly ra. 6n<br />
clau iit<br />
c- u,;ny,tre Caf adliteram.Sicutlirtonbusmare,<br />
tgSSffiSrtS populos, & in thcfautis /apientjifuc<br />
Pt profun<br />
vc cx eis do- 1<br />
b<br />
caJafc- nct m.hccs flaSelbn b<br />
c mc'atdominumomnistcrra,a<br />
bcoautcm + commouean- 5<br />
L mCaCUUUin.u.n<br />
m , M,Komfta-ke*<br />
d lidl U^ta^*^^^- 5f ^X a<br />
,crc3U.i IVoiuir. *<br />
^<br />
d ruromnestinhabitantcsorbem.Quoniamiplcdixit.^ta 4 ^ inrnm etauimn<br />
b Fer pro|>heta.<br />
Firmat.<br />
reain. c I.itoimacloiuhilo. d Quu etiam<br />
Cai Vcr lcKemA<br />
ti.m .<br />
creati funt fiddcs prr<br />
malos tc"lU.e Ucit, nchabeanteltca.im .<br />
d<br />
cHfunt:ipfemandauit,& creata funt.Domimis diffipat<br />
cta et<br />
\ d U&H^^j^ ssai^rg :;;<br />
-<br />
cdnfiliaeentium :-treprobat autcm cogitationes populoa<br />
ESm. b ^u !;busW^^--,f;; [j^^,,^^-<br />
>-* IU1 viiiv. -7!- i. prTcciiit. b Ferpro;>hetas.<br />
AuJ.Deinrormiinatci i. b rraccpit.<br />
Vcrliuliio.<br />
perfc- 2 mm et reprobat confiliaprincipiim<br />
a Rcmi.nullo temporeuu.oiu.iui.<br />
u<br />
^.^.-^-<br />
ccs filios : crgo non<br />
cos.fcddominumtimcactcrr.i.<br />
. Cdnfilium autem<br />
quafi g a Lm.nulloScn.pore dilTaluilur,' b Gpienri* crus non muub.les.<br />
t .. . _<br />
Cc^Jtiot^ Gjnt<br />
_ .<br />
domim m artermjm t.manet, cogitationcs cprdis.eius i<br />
Cnfs.Timcat,imocommoucatur<br />
fimiiitudinc dormicntis .<br />
Scd atifinz. a Et hoc elt confmum Hic fola dominum non (ib, n.fi Deom<br />
cjua: elegit<br />
fuii.<br />
b Dc omnibus ^cntibs.<br />
a bb<br />
manu rmfcncordi* a<br />
Ab eo.quia ipfc<br />
ci eanic:& idco v-<br />
tilitcr admin.firat , quia & adiabolo ahquid commouecur,<br />
irenerationc&eencrationem. Bcatage hs,cuius'cftdo- 9<br />
fedquodaD?ovciliccr,idcoabeo.<br />
*<br />
Tl>cod. Symmachus, Excur.cfcanc.Aqmb.fonmdabunt,<br />
in futucum ccmpus mecumtranlmicccns poft-cruccm<br />
6i ro-<br />
furrcd.oncm Dv.mini. .<br />
c CommoKfjK/wr. Aug.Non terroribiis homm vcl cu .ufquam<br />
crcaturc,lconis,ferpentis,diaboli , quia omniafub eo quid<br />
autcm de omnibus hiS timendum mihil . Quoniam ipfe di-<br />
xit & fadta func r.ih.1 nifi<br />
, poffunc quod pertn.ccc , cupiduatcm<br />
nocendi per cc habcs : noa niUa Dco .<br />
poccltaicn,<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
* rcntfnpcr terr.v,quiafunt<br />
Dixit<br />
altlovc-tcvra , vt dicunt in medio occa-<br />
tii . Sed i'"C ma v dctur verun: , cjuu nnmia grautyflUtda tendunt ai<br />
tcntrn.r. v , ( :ini iifhmoTcals/Iuflasvero eii: ammusexDco cuiusmeo |<br />
efl urago'. p.-r qu.im eit a.inl.s angelis .<br />
* Thod.Non ciiiidiuicijsaffluunc.<br />
Augufl. lkaca gcns de Dt,o , poifcffionc folicet ^bea<br />
popiilus^<br />
. -i<br />
5 Dominus d.T. H :<br />
c ponitur tertia ratio diuinx laudis,qu
6< )5 Pfalmus <br />
quidem voltincas & omnia a Deo : ergo quicunq-, rex &: gi-<br />
gns.i.forcis non confequetur premium ex fua virtute: Sed fi<br />
afcendit in fuperbam opinionem, quafi virtute fua faluetur,<br />
fallitur etiam fi fit in multa abundantia virtutis .<br />
c TNeaue hoc a fe,fed a Deo e!eviditomnes rilioshominum.<br />
a ^Scd. b fAug. Piaruifo a.l hlutem mundi . c TAug. Snfceptioms humani quod libi<br />
parauit, vci de angelis cc hominibus quos imttit ad pra:dicaiidiim ,<br />
& praccipue apoitolis.<br />
d Remi. M fencorditer vidit . K.emi.V't pr.tfir illis ad regendum eos per omnes terras.<br />
t De* praeparato ha c<br />
bitaculo fuo, refpexit fuper dmnes qui ha<br />
a Carnem, excolendo eam . b Refpexit . c Aug.Cordibus (ingulorum propria dona<br />
tnbuit,8c fcit quomodo vtatur q.iilque eis. Hic deftruuut qu^rundam hatrelis, qui dicebant<br />
inAdain limul omnes animas effc creatas .<br />
5<br />
4< <strong>The</strong>odor. Omni-<br />
bus his Sennacherib<br />
affluens, nihiladiumenti<br />
mdcperccpit.<br />
Obfcffi autem in egc<br />
ftate rerum pofiti,<br />
fueruntliberati.<br />
Equus. Auguftin.<br />
Animal in cuius vc-<br />
locitate , vel virtutc<br />
confiditur, figuratc<br />
bitant tcmfm . Qui finxittfioillatimcordaeorum, quiin-
cu '<br />
f<br />
6< 7<br />
Glof.ord.& Nicolai dc Ly ra.<br />
// , . ,._ ...::..j;_ Wrauimus. Contihuum temj<br />
A nocV,; Sn! morcc.Cv i,,c fpu.cual.bus alacur<br />
gcnnaeottmr*<br />
b .At>-<br />
4 *&** fHf!t -<br />
net iS.minur . Qu.d dc<br />
co.pora .<br />
. vb. eft ,nd,-<br />
658<br />
- VteruTlmoYc- ammaWum.&aWos.n fame . Amma ;<br />
pr.u.!d:%fcnc.ac,qua<br />
Qcooduuo.<br />
nm in fpep,<br />
c ^' '""' ^<br />
;deo,vtomn:sfip...r<br />
10<br />
,f AuguC ^?^ ^ '^^^^T^^' flitio' & prauicascx-<br />
- r noftra T iu Itinct dominum, t quomam adiutor & procettor ^^<br />
nOltrailUlli N oninnobisvbiinop,a. c Tunc .<br />
. T.VodorUS 1<br />
"'<br />
u no- Hdim miiic ii<br />
* clr fuum.<br />
d Spcrtmmns. Nos<br />
vccucosad Dcu,non<br />
mcnosnoflris .<br />
Caf. Qu.aineonc<br />
qu*smuutec,dcpacie<br />
ficut<br />
uafubijcit n.unus,fci<br />
fD , ramus in nomi-<br />
K-etqudd .wacut hic m domino. fcc iperamv,<br />
c nccSnS qucm pacicnccr propbccalccus vcncuu, foOmu*.<br />
Spcrauimus. Continuumtcmposnotat.quian<br />
dcfincre,vnde femper potcft anim.i fcfla rccre<br />
Tandem b Dans xternain viam. c F.t f! non<br />
Hk e .uftiti*. t Ethocvel.dep,<br />
,-, .<br />
vc pcr.echis polfit<br />
cflc<br />
f In te. H -<br />
nofterel. *qS(! Wbituroot noftnim, t & mnorm- ; ^J^xfvil [<br />
c .<br />
nOlterelt. V^U.am QlJ<br />
Subdtt0r..ionem.vtimplca.utouoafc.urumfc.t. _<br />
N.mc. Velbunus<br />
> Subdit oritionem . vt i.npleatur quodfctuxum fcit.<br />
: Et ficut fperauimus<br />
F.at .<br />
fct licutiperauimu.<br />
b<br />
: r" ~<br />
a rr.ndloeiusrpcriuimus.<br />
Fi&mifericordia tua dommelu<br />
f<br />
pcrnos,t quemadmoaumfpCraUimUS1[ ax. Quis cnim iic<br />
fpcratnt,<br />
'<br />
vtaudadei<br />
dicac , metirc mi "<br />
Non in ilto -<br />
.<br />
,<br />
ncord.am fpe mea!<br />
NICOI.AVS DE LYR.A.<br />
1 Vccni.itamortc..yc,/K////x.animaseorum.<br />
l^iZquoidicttur Eja.6 5 .b. Harcdic.tdommus Deus. Ecleruiincicomcdcnt,*<br />
vos efL.ricc.s , &c. fM*'<br />
. tr 4 ..... liberat M fpctantes fc,non folum infutumfed etiam M pr-<br />
/*, deopueftahterexponi.: Vtcruata mortcanimas corum.<br />
occidcrc vo!au.s,& pamt eum<br />
1 -.m rr A manu le^abeleum<br />
re f mis per coruos & mul cn m yiditam, vt htbctur J.I^.1 7.<br />
Ft 1 m modofuh de prophctis , auos abfcondit ^hdias ne tnterfictleqJ*<br />
l, & pamt eos pane & aqua , W babetur 1 6.<br />
} t\eg.<br />
. ud cus<br />
.11. . lu, t.dciiscit fm Burg.fcdcuctuqu^prom.ctic\<br />
cv dJiConfonancccmpcianmencoiuibci. ^ /M<br />
4 Quoniam adiucor. Infiauro ,& aliquandoinprxfcnuprofuo<br />
beneplacho, vt ditlum ell.<br />
c ^umn colxhb. extcnus ,tamen cnnfolamur<br />
q.d.fitribulemur<br />
ab cTinterius , & iita ntnbnttoms fn-<br />
quia confolatioproceditexfpe<br />
tmjt. ideofubditur . ./,-.<br />
6 EcinnommefiiKtoeiusfpcrauim.is. Tropterquodpnduer<br />
ora>idocontludit. p<br />
7 Fiatmifcr.cordiatuado.ckc.qucmad.fpe.mce. Ethoclpe<br />
debita,.jU.t :eregi . quod qmatalfum eit<br />
pro fenfuliccrali haberi non dcbec<br />
,cuncenimfcnfuspan|<br />
bol.f us & mvfticus locum h.iberpro fenfu htcrali . In pr<br />
poiico aucem non efl ivhil abiurditacis iic ,n<br />
fic, quiacum<br />
cxpofitione poftil.eius expoiitio ctt pr.mo liccralis , cx qua<br />
fumi pocanuimenrum val.dum et.am apud infideles,cu*<br />
hocftaceiuTdepaiTusefleliceralefenfuin principaliore,-*<br />
uisnoncommuniorecV priore,prouc Burg.inrend.c,a quo<br />
cnapudinridcleargumcncu val.dum fum. non porcit.Si n.<br />
qs velitarguerc ludeo velpau,ano , tranflumcdo rci minos<br />
hcera:,vc accpiendo celos proapqflolis, vcrbfi d.ii pro hho<br />
in diuinis , ari>,umencu proc dercrin quiuocis, per cc^nfc-<br />
quensinualidum,InfideliScccxhuiufmodiargu'ncroJcna<br />
:opolicione pluuu perfcna. u, quo<br />
rccpluralicaccdeoruex p ,<br />
polico non poffec ci ex hoc loco perfuader. De. omn;potea<br />
t.a. Na poiics plunbns d.js.nullus coru eflct omnipocenj<br />
qaalccralcerufacerccni)llipoccnte,ficuca;-gu.cdo:t)r iabtiiis.&anceeuOaidiusdcvccula.Adeuadenduhuiulmod.<br />
infidchucrrorrc &deniione,LXX. inrerpreces myitenum<br />
cnnicaris occulcaueruc in fua craiiatione, vc dicuc dodorcs<br />
fandi circa illu locu.Efi.o.b.vbi loco lllius ditti. Et vo-.abf<br />
turnorniehns admtrabilis Den< (orth>&c trafiulerut m iv,m coftltf<br />
angelns.Et<br />
fepe cc infideles ad ca habeac recursu.idcirco placiuc , imo<br />
decuirpoftillarorehuiuspailus oftendcre expofiuone tHB<br />
fia;ni'.icauonc cermmoru omnibuscommune (inc abfndi-<br />
rau',exDoticionc fidel.busfpincnalc no reijcicndo<br />
, in.oea<br />
vufin difpucacionc de ccpo.c Meifi.e p Iudxos,fruttra ig>-<br />
cur Burg.laborac<br />
caluniando.Tcrc.o Burg. nocac poitilhco-<br />
i remtircaillum pa'A\jii\:Co'ig>e*.is ficm vt>e,&c. adcrens<br />
quod potiillacor Proucrbioru. ji. difcordac ab co quod h.c<br />
upinatur.tcd falfum unponic e. ,nam idcm quod h'cdicic,<br />
d.ciccx intencione bcaci Aug.de quom fccundo corrcdo.<br />
Cicn. 1 .iupia.vide ibi.
'59 Pfalmus XXX III. 660<br />
I GI.OSSA ORDINARIA.<br />
\ a Tfaim.Dautd. Auguftin.LoquiturChriftus.&ineoChri<br />
gnum patns.<br />
Abimelech patr is<br />
mei regnu.Idcm propr:e<br />
\chis vocabatur,<br />
ideli, quomodo efi :<br />
Scd Efdras mutauic<br />
proprer facrametum,<br />
dabit illi doniinrts fedem<br />
Dauid. ecclefiaeftre-<br />
B<br />
neputetur folahilioria<br />
narrari. Mutauit<br />
etgo<br />
vukum coram ^ibi-<br />
melecb . id eft , Iudans,<br />
ibife mucauit &coramA-<br />
cCtie<br />
ftianus docethumilitatem dum commendat corpus & fan<br />
guinem.Cum immucauitvulcum Chnftus,i. facrificiumco<br />
ram Iudejs,qui regnum pacns fui Dauid func.Iuxca illud : Et<br />
chis.ideft, illis ignaris<br />
difcipulis qdixerunt;<br />
Dttrus cfl b:c fermo . la<br />
tcm Ddin fjgno,<br />
* Bif.&<strong>The</strong>odj Diu^usDauidodium&inuidi.am Sanlis<br />
cum cognr.n.iL-rv;, ibe,*d Abimelech a quo paues propoii<br />
ttoms,& gladium Goliath accepir. , peruenic.cui cu ruga fua<br />
noflgnificaffec fcd rcgiumquodda negotiu fepcrfceredi-<br />
TAttribuitur. b fChrifro cml hie loqutui ,& in eo ehriftianus . r JVctm facrificium in nouura ,<br />
Pialmus Dauid cum immutauic vuhum fuum coratn'<br />
a fludais. o Tunn .usludaros projnutato lacrincio. c Dauid'. d Adgcntes. fVelab<br />
A 1 * 1 1 b /- f M eorum covdibns.<br />
AbimeIech,&dimifitcum&abijt.Keg.<br />
tz.d. XXXIII<br />
a fLaudabo. fAng.Qiufi iam mutato rulm,laudabo, nec vt tantum in<br />
proij.eris folebam.pro teinpoialitm- tantum leruictis. b N oii t.ir,tum<br />
in . profpera \ Q^od non temp jre pnons vultus.<br />
Lncdicam Dominumin.omni tcmpore:<br />
a TCii.Quia jiii cogitat rej dicat,finc culpa func, & ita lausDei femper<br />
ineocfr. b Vtalios in;truam . c Scd i;uia hoc nequit nifi humilis,<br />
ideo &. fVnde in futuro. c Nonin mevel exterionbus .<br />
fAug.Qut<br />
in dommo non vult l.iudari,n on e.t manfuetus , fed .<br />
fuperbus<br />
iemper<br />
bacquoq; mucarione vulcus arTetabac,qufa copaffus eft no-<br />
bisvfq; ad morce.Tympanizabac, quiaexcenfusfmcincrucc,vc<br />
corium in ligno.Ad ofiiaciuicacis,i. corda Deo daufa,<br />
vt ca per cruce aperirec : tercbacurmambus fuis: quodnon<br />
ad lfam accipi pot,fed cu cotpus manibus fuis apoftolis por<br />
rexir.Saliua: in barbam dccurrebanc.i. vcrba mfirma & in-<br />
fancilia diccncis,hoc eftcorpus mcu , cegebanc vircuce eius.<br />
Procidebanc ad oftia pocce.i.humiliabac fe ad i nicium fidei<br />
"<br />
noftra: . Vecus facrificium df vulcus , quia<br />
NICOLAVS<br />
P S A L M.<br />
DE LYRA.<br />
XXXIII.<br />
laus eius 111 ore mco. In ddmino<br />
a ;<br />
Hocautem. b Lcn anuno.<br />
tlaudabit anima mea : audiat ma b<br />
niueti,<br />
indicac voluncacem<br />
J "15 Encdi. Hic eflfccunduspfal.alpbabcticus,quia inciplunt ver<br />
X3 fts ordinatc pcr literas alphabeti Hebraici,hoc excepto quod<br />
miuuur hic litera fexta.f.Vau,quia nullus verfus per eam incipit,ta<br />
menfuntbic 2i.verfus , ficutfunt i2.l;terxHebraic&,quiafunt hic<br />
duo ver/us incipientes per literamphc.f. \6.& iz.^id quii awempo<br />
fitAfint iile liter* in principus verfuum , di&umfuit fnpra pfal.t^.<br />
Huic autempfal.pr .in Hebrtu. Dauid q uando<br />
commucauicracionem fuamcoram Abime]ech& fugauit<br />
cum & abijt: Hnic tamen nomini Dauid frjtmittitur lamech Utera<br />
tddefignandum quod eji datiui cafns.& i/tfcnfus-.Jp/i Dattidfuit hjc<br />
pfal.pro gratiarum atlione,(juanac commutauit rationem fi ed. Cifsiod.<br />
Lj Pfaim. f-ciiudus<br />
per alprnbecum<br />
imperfcutum Pcopha<br />
ca priussumacimlaudeprxmircic<br />
monens<br />
manfuecos adidL-m .<br />
A Deo bencdicicur,<br />
qui ipfum bcncdicic<br />
morc boni famuli,<br />
qui vilcfcence domino vilefcic , & dominoglorificaco, glorificacurcumipfo.<br />
c Indominolaudahifir animamea . Cafsiod. Sua enim laus,efi<br />
praedicacio domini fui, vc bonus famulus de bona fama dominifuiglonecur.<br />
d Manfucti. Caf. non docti.non ieiunantes.quia Cincfupcr<br />
bi : Sed manfueci , quia ccmpcranciam habenc omnium rerum<br />
. Manfueci,non defuaincelligenciafupcrbicnces,non<br />
iugum Dei indomicorum morefcrences .<br />
Magni-<br />
uidfttgh in Geth fuit cognitus a ThiiiUhneis , vnde dixerunt : NunquidifteeftDauidrexcerre?<br />
quafidicat,bonum ejfct tum in-<br />
terficere,neveniat adregnum & inualefcat contra nos,propterquod<br />
adduxcrmt eum ab^ichis vtmoreretur , proptcr quod Dauid intaii<br />
periculopofttusfimulaititfe hfanumjecundum illud poeticum.Stultitiam<br />
fimulare loco prudentia fummaefi.Ef ideo jlchis tanq<br />
infanientcm etim eucit y&fic Dauid depericulo iiberatus abiit, & pro<br />
gratiarum atlione hunc pfal.compofuit. Igiturfecudum hoc i/iepjal.<br />
tn duaspartes diuiditur, quiaprimo Dauid de/ua hbcratione domirnt<br />
regratiatur.fecudo alios ad banum bortatur,ibi: Accedice ad eu m.<br />
Trtma in duas,quta primo poniturgratiarum a&io,& /ccitndo eiufde<br />
attgmentatio,ibi:Magni/icate do.tmcum . Circaprimnmdicit Dautd,<br />
Bcnedicam dominum. ei regratiando.<br />
2. Inomnitcmporc. f.pro/pcritatis & aduerfitatis contra muitos<br />
qui benedtcut Dt it tantummodo tcmpore projperhatis, fecnndttm illttd<br />
Zacb.n.a. Bencdiftus dominus quonia diu ites facti fumus,<br />
fed rnaledicunt teporc aducrfitatis.vndc vxor h,b diccaat ei in aduer-<br />
fiiatepo/ito; Bndic Deo & morctc.i.maiedic vt tbidS fuit expofitum.lob.i.b.<br />
i Scmper huscms.lifempernoimportathic cotinuitatem<br />
. ^on cnimpote/i homo mortaits continttare dtuinam lau- Dsus c]uo;r<br />
dem do , qitia oportet,qttod aliquando interrumpatcx fragiiitate carnis fempcr 1<br />
ncdicuur.<br />
faitem tempore dormitionisjed importatfrequentiam/icut dc homi-<br />
neecclefiamfrequentantedtcitur,quodfempere/iin eccle/ia, iicet aii<br />
quibus temporibus fit extra.<br />
4 In dodau. idcil,fi in mefit aliquid laudabile,totum attribtt.itttr<br />
Deo yaquo illtidbabco.Veiahtcr l\\ do.lau. quafi dicat, de lauaibu:<br />
hominum non cttro,quiafrequentcrlaudant quod efi vituperabiie, &<br />
econtra,fed iaudaria Deo defidero , cuins latts efl vera.Laudat antent<br />
Deus bominem,quhdo per aiiquem effetlum vclfignum prntbet ei vir-<br />
tutis tcflimonium.Et hoc modn loqtutur ^posloltts.^.Corint.x.dSjm<br />
gloriacur.indomino gloriecur,non,n. qui fcipfum commcu<br />
dac ille probaCUS ett. '.approbatus,fcd quc.n Deits commendat.Hoc<br />
enim modo Detts pluries Dauid commcndauit .<br />
.5 Audiant man. Manfuctudo cfi virtus ir.t<br />
rcprcffiua, q inter aliis<br />
virtutis maxime in Dauid apparuit , quia Saul<br />
euperfcquens admor-<br />
tem bis in manus eius cecidit. & tatnen nonfolu eipcpcn it fcd cf.a vi<br />
rosfuos ab cius imer/cfiione rcpreffit , vt babctnr. i .<br />
i{t. .14.^17.<br />
t&propter banc manf'tetudincmfpecialitcr Dc.us ipfun.in bomstcn<br />
porakbus & fpirititaitbus multipiicaw , fccunaurn qm.d ipfe dicit<br />
ipfo mundi picula cuitcnrnr,& flcgratias a?;ens dic\t,Bciird.<br />
dom.&c. f.dieacno&eindiumislaudibus diurnis pantcr &.<br />
nofturnis. 5 Semper laus . Rcpetitiocftciufdeadmaioreni<br />
deuotionis expreflioncm,<br />
4 Indom.iau. idcft,in ciuslaudibusreputabo me laudatum,<br />
quia laus domini redundat in laudcm fetui.<br />
5 jlud.man. i.rcligiofi,qui mitcs ciTc dcbent ck benigni.<br />
fom.j. y Et<br />
D<br />
B
|<br />
66i Glofordin.&Nicol deLyra.<br />
f immitteta^rliK. Accidice,&:ficutiftcpnupcrchmauit&: L<br />
cxaudituseft,eodem m}doimfifKcangclus&c.<br />
Aug.Immittetangelus.AlijinterprcccsIictr.jnihjlerutn^<br />
Circudi.t angclusdommi in i Mtvi.de. Spiritualis gracia<br />
gyrocimcrescum.Angelusd-e<br />
celo,velhomo,qtiicfiminilter voluntacis Dei.<br />
Au;.Mendoficodi<br />
ron vult fola faccre qd* mulcis<br />
A proficir.vndc vocat alios:Magnih.Vt inuitatos traherec, di<br />
cit quc tndc bona fibi.Exquiilui do.<br />
b Exomni. Noii poflunc particulatim dici quanta unpctrauit,qui<br />
non aliud quam Deum quefimc.<br />
c *4ccc Caf.Iam par<br />
ticulatim dc nouo<br />
vultu admonct fanftos.Ciuti,magnificatc:&iiinprim;sin<br />
r.irnndiiin.acccdite.<br />
t rlmnl Vcl M vjnifi. & quo<br />
ordme:l.ue,acctdi-<br />
Aug.Acccdite fidc<br />
a / Ca f& non mflemur de hac mutaticne, quia res iucund ininitc b Et 6 vos marfueti. Ex fcr-<br />
00,c ch.Jt boc^ilc^ocdeiu.nltrat.uc duifi non<br />
Mf^^SSK-l^<br />
h &cx omnibus ttribulationibusmeiscnpuic<br />
me. TAcceditc<br />
c<br />
nihucndo, & duob<br />
* r^^Uta.l*i yjagg^^^S^<br />
ptdib* genunxcha<br />
**>**<br />
i &la:te ,<br />
nrur.Maenificateclominummecufn,6ccxaltemusno-<br />
. cf.Ao^uUu.vnrnlfiat.ldcu,invnum. b<br />
^^JJ^^fuo-o*^<br />
fnen eiust in idipfum-Exquifiuidominum, &exadu4iuitme;<br />
i OuiaDOliimuWumcorrcftattiihulatioCuminortalehoc induct incorruptioncm. b Ideil,<br />
* .<br />
quiaooltiminaumcoiici<<br />
Vml0eti ( Holtatw Jiosd.cen. , quodipfe p,ob=Uit<br />
Ad jmpcrfcaos dicet, venite & in hde umorem domUM dttwte.<br />
Pittoribue<br />
> Mentes.Foll lumen. c Vteorum qm retro<br />
abiciunt diceutes.Dunis c i fermo,Iol]an.a.b<br />
I) rirnscurrendo ad eum , & illilminamini : & facitTs veftiz non confuna<br />
Decept.<br />
Cifiiod. Prjjmifils<br />
lau Jibus.ad commuironcm<br />
hortarur.<br />
*<br />
j hcod.CJuicufidc<br />
adipsu acctdir,arca<br />
n.lucisradios (vSci-<br />
. pit,vt Mofcs i mocc.<br />
t Slum d ^,^^ AlI? .<br />
c.r.beicut,vos a.tem impetrabitis.Augu.DrUe non aud ltur ; iedhoc n>.du potell fieri<br />
auditir. b D3Uid,Chriftusecclen. .. .<br />
de a<br />
ntur.Ifte b<br />
pauperclamauit, &dominusexaudiuit eum,&:<br />
a Quomodo.<br />
cx omnibus tribulationibus eiustfaluauit eum.Immittet<br />
a Magni conuii;:vel ahquis<br />
de<br />
angelus cxlo.qui eft eccleli* TaUum.Chriftes. b Vt protejet<br />
ne c Pure.<br />
prolteinaniut.<br />
_ c^niutuio.<br />
t angclus domini in circumitu timentium cu , &enpiet eos.<br />
ces habec: Immictet<br />
angelum duminus.<br />
[ g GJiatc& vide.Hic<br />
5 apcrtede facrametp<br />
qtf<br />
ferebat mauibui.<br />
Aug Guftact-carnc<br />
&fanguine Chrifti.<br />
h iuaiiis cti dominus.<br />
4 Aug.Ecdu!cis,quj<br />
e(t vita fumenti pdlcnsoes<br />
molcftiasl<br />
J<br />
futurojidcft ,fpcratc<br />
6<br />
hoc vita aterni<br />
per<br />
7 C;if.Ec Dcus eft<br />
q.ji<br />
8 vita, caron libivni-<br />
9<br />
uit, cft vuiificatrix.<br />
Baii.Ipfaexpcrie<br />
tiaccgn, Licebonita<br />
IO *<br />
tem'Dni, $c tihcita-<br />
II<br />
tcmexcorcporcacc.<br />
z **i5afi.EcTl)co.fen<br />
t bonu. *** '<br />
C<br />
int^oJK^-S^<br />
Er.Nonfolumaccedite,vtcredati,federiam. b c c Intelligere.<br />
S ' ho<br />
scuic^nicnatmuo<br />
Quicq.dhicfiatiulTo<br />
^"<br />
,^? t Gufta'te e b<br />
t videtcqudniat fuauis eft dominusrbcatus vir<br />
qui ,* dlCacc gu ?u$ [iZcrx]i<br />
plupiorapud JJeu.<br />
*<br />
Superbus veroinadtcc<br />
diuinorum myfte<br />
uerliserubefcit,quia ad Dcum non acccffic.<br />
c Taupcr. Cal.Iftc fpiritualis hic eft ,qui acccpit & illuminatur.nec<br />
crubefcet , quia quando clamat l.beratur ab omnibus<br />
anguftij> fccuh in obitu,dum lam tranlic ad Dcum.<br />
* BA.Hc Thcod. omnium paftor.<br />
e Immi-<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
* iRcg.ii.c.Manfuetudomeamiifriplicairtme. pfquoddicit<br />
Dauid hic. ^iudiantmanfneri. bona niihia Deocollara pro<br />
manfuccudinemea. i Et Ixientur. fcientcsquoditafieteis.<br />
i Main\ Hic confcquentcr pcnitur gratiarum aclionis augmcncano.Rcpiitabatn.Dauiddiuinu<br />
bcneficiu fe ita<br />
erga<br />
magniun.q non fufficicbatad tegratiandvi , $C ldeo muitac<br />
r.lk^adadiLiiiandum ipfum .diccns: Magnifieale do.me. de<br />
benefico mihi collato , prupter quod fubditur. j Exauiftui<br />
d'\&i-xau.me icpaceclicera. 4 Accelttt. Hicconicqucnccr<br />
Damd aiios ad bonum hortatur.Pnmo ad bonum vita: con<br />
tcmp]atiuc,pcr quam homo ordmaturad Dcum. Secundo<br />
ad bonum viteactiuc.perquam ordinatur ad proximu , lbi:<br />
/TWiri.PrimainduaSjqtiia primoponit exhortationcm.fecti<br />
dt>inducithocad ratione,ibi.7//f/3a/xri-. Circa pnmudicit,<br />
^icitditeadearn.fad Deum,ad quemacccditur non paffibus<br />
corporis , fctl arfectibus mentis per veram cognitionem Si<br />
amorem.idcolubditur. Et illu. Deus.n.eltlux , vchabe-<br />
y<br />
tur Ioh.i.&: idco licut acccdes d lumcn vcl lucem corporalitcr<br />
llUiiiunatur, licacccdtnsiid Dcun^pcrbonu mentis<br />
arlcdu friritualitcrillufiraujr. 6 Etf.;.ve.n'on tow.i.nopatieminircpuifamm<br />
orationibusveltns.Illiuscnim faciescon-<br />
funditurcuiuspctitiorepellitur. 7 jy?e/)n/r.Hicaddiicitad<br />
fuum propofitum rationem,& primo exemplo fui.dicens :<br />
8 Et<br />
Ifle pau.cla. ideft.cgo qui fvim cxul,pauper
^<br />
66} Pfalmus XXXII. 66 A<br />
a OmnesfanBieius. Cafliod. Nullus.licet bene meri:usab<br />
, hoc defiffct,non fecuritacem pncfumat.<br />
b Quoniam. Auguftinus.<br />
Pafcebat dominuscontemnen-<br />
tcm fe,&: deferct timentcm.Promittic aucem no ftiperfiua,<br />
fed neceffaria.<br />
c Voeflinopia. Qufa<br />
etiam m prarfenti habcnc<br />
quancum exigit<br />
efitrie-<br />
natura .<br />
d Eg ucrttnt , &<br />
rmt. Caff. Quia fidem<br />
non habent . Efurie-<br />
M runt,quiacorporedo<br />
rnini non fariantur.<br />
Qiiidenim habet,qui<br />
dcumnonhabcnt?<br />
Cail Vel dmices<br />
eguerunr , id eff ,carebuntfummobono,licctefuriant<br />
, idefide-<br />
; liderenc. Sedcocoffu-<br />
dioqusreces<br />
fine imininutione<br />
habebunt<br />
bonum, quod eft om-<br />
Iridan dei gubernatio<br />
e ditati effent,pauperes<br />
faiti funt. Getes<br />
vero,qu credideruc,<br />
adcorcccpcrunt.<br />
e Venhe Jilij auditc me<br />
a ^Vt qui ftat vidsat ne cadat<br />
mcn timoris borrcacur,addit: Doccbo voi.filiostimorem domini,vtrem<br />
vtilem.<br />
Cailjam,&: incipicntcs monet,a quibusabftineant.<br />
f Di^sv^derebonos. Quiaomncsfateuturfe velle.<br />
g Trobibc. Ca.TNoca quod prius cohibcr: lingua dicicqua<br />
cum loqui vokimus<br />
b fAug.MuIti enim<br />
T ty ifcr,qui in ft.<br />
deferjiit Deum ne<br />
inopes rianc<br />
fperat in eo .Timete dominum omnes fancti eius,quoniam ,<br />
a Tcmporalium. ^Veriboni. 5".S|>iritu:iJis. b CafliAliialiquoindigent, fed nonfui,q|umts<br />
ait.Qusrite regnum Dei ; fc hxc oinnia adiicientur Vnbis.Mn ui .'-.d. c Sed.<br />
Scculi . Supeibi . d N.e putes hocdictum deterrenis , qua: nullius prctii<br />
'<br />
funr,feddef,>iriiualibus Etiam pane al .<br />
temporali quandoegent<br />
|non eft: indpia timentibus eum. t Diuites eguerunt,& eiua<br />
Tarnen dote natur.s . b Non aliud .<br />
rierunt, autem<br />
inquiretcs dominum non t" minuetur omni<br />
a Quia in domind omnia. Scilicet,quod e!t omne . b Vt autem fciatis timere.<br />
c Fide. d Difientes. Iefus:D.fcite a me. e Quieft initiumiapientia:.<br />
bdno.Venitefih c<br />
jauditeme, timoVemdominidocebovos. 6<br />
a Quamdifcite timorem,quia in hocellvita. b Aetermrra. c 7<br />
Etqui.<br />
d Qui nunquam funt in hoc feculo. e Quj vult dies videbonos timeat.<br />
rimor enim linguam coercer.<br />
Quisefthomo, quivult vitair.,diligitdies videerc<br />
bonos? t<br />
Mors.&vitainmanibusliiiguz. b Omni ne loquaris apcrte . c Ne malaaperte, nebona<br />
dolofe. 9<br />
b<br />
prohibe linguamtuamamalo.&Iabiatuaneloquanturdo ,<br />
cientes mala,<br />
ancc com mouem s la-<br />
bia,qua: mox feqauntur<br />
lingux momm.<br />
Cafliodo. Probibe,qui<br />
vicacupis. Bccequomodo<br />
dcbeant cime-<br />
re .<br />
h Diuertr. Caffiodo.<br />
Hoc culpa vic:ic. Fac<br />
bonum : hoclaudem<br />
merecur . Inq:ure pacem,<br />
quia hic nunqua<br />
pax iuftocum corpore<br />
fuo , fcmper pugna<br />
cum vicijs , idco pi e-<br />
cipic paccm fempcr<br />
quarri , & li hic plene<br />
haberi non pollic . Et<br />
a Augu.Ceperat<br />
nc bonum .<br />
v:Thcodoret.Cum<br />
enim omnis aberrare. De''me vitiainte. Nulli noceas fafto : Et quil '<br />
hocnon furricit.fubdil. b Aedifica virtutes. c Spiritui tuo cum carne . d Deum.<br />
"b i . - c d<br />
perfequere fugientp ,<br />
h lum. Diuerte a malo,& fac bonum, inquire pacemj & aliter in<br />
perfefuturo<br />
nbn<br />
j<br />
a Qujihic non habebis. Perleuera inquitendo . Qui procelTit in cilum . b *<br />
Quia: CapietUT .<br />
Aug.Refpeftus mifericordix Dei. c Vt quod petunt di, lciltcet .<br />
grariam pro gratia r\ f J C CT A A<br />
Et iic,vt medicus fecat , & vrit,fedhoc idcofacit,vt fanet , & parcat<br />
in a:ternum. '7 1 UCUll CIO. v.:Ul)OCl.ClC<br />
16<br />
rctriburionibus bono<br />
quere 17<br />
eam. Oculi domini fuper iuftos , & aures eius in<br />
pre<br />
a roalus<br />
Aug.fednec putet fe nefciri,quia. b Aug. Non tameneos refpicitmilericoruiter,fed.<br />
bonorum affluentiam k cescorum. t Vult.us autem domini fuper<br />
fa b<br />
jg rum, 6C malorum , ne<br />
ip in periculis iuftus alio<br />
qua dubietate molle-<br />
Oculido.\ T cc cx infirmitatetuadi3idas,quioculi.<br />
^ r/TOore/. Diapfalmus.Tra^tatis ecclefia: facramentis,admoi<br />
net eos,qui c)4tra<br />
funt,(j prima rudimcca fidci capiut,nc no- k Inpreces CalX Ccleti tas audicdi cu m men<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
I Timetedominumomnes fanctieius,quoniamnoncft<br />
lnopiatimcutlbm<br />
ipfis auditor hitat.<br />
& a Memoriam.<br />
CU.Ex boc eHinitfnbd fentiunt infcdiuinaprt-<br />
\fcntia modo prjcdifto, fufficit eispro omni bonojmb alia bona eis io Prohibelinguam<br />
deft-<br />
tuam Vbi docctwr vitatio peccatoris, &<br />
primo refpeclu<br />
dei cum dicitur.<br />
1 1 A ma.la.fcilicct,bLfpbemi,& diuini contemptus,& fimilium,<br />
Sccundb dicitur.<br />
refpeiluproximi^cttm<br />
piunt,nifi quantum neceffitJ* exigit. Econtrario autem cji de cupidis<br />
huius mundi,qu:bws omnia deficiunt, propter quodfubditur.<br />
3 Diuites eguet unt. Quia fecundum^quod dicit Hiero.in epiflo-<br />
la adV aulinum:jintiquitus ditlum efl:^iuaro deefl tam,quod habct,<br />
quam quod non habet. Ideo fubditur.<br />
3 Et efutiet unt. Quia non audentfrui bonis habitis,fed e* relin-<br />
quuntalijs .<br />
1 4 Inquircntcs autem dominum.Fide,& dcuotione.<br />
5 Non minucntur omni bono. Qvia abundat in bonis<br />
fpirittta<br />
lib.<br />
TZporaliavcroquantumcunqnemodicaeis fufficiwtt ,/w prodiuitiis<br />
computantur,vndedicit .Apoftolus, i.Timtb.6.b. Habcntes<br />
alimcnta,& quibus tcgamur,<br />
his contenti fimus .<br />
Et Hier.in<br />
epifiola ad Taulinum: Vilusy& veftitus diuitisfmi Chrifiianorum.<br />
6 Venitefilij,auditemc. Hic confeqnenter hortatur adbonu vi<br />
t& atliuA, qu& confiftitin vitatione<br />
peccati,& operatione boniadf<br />
ximum. Timor antem domini facit vitare pcccatum, fecundum tllud<br />
Trouer. i j.d.Per timorem domini receditomnis a malo.Ideo<br />
dici/.Venite filij audite me.per deftderium difciplinm,.<br />
7 Timorcm dominidocebo vos.^wi est initium fapienti; iuflorum.<br />
8 Quis efl homo,qui vult vitam. fcilicet,beatam in qua nullus<br />
moritur,<br />
9 Diligit dies viderc bonas. In beatitudine cxlefli,vbi dics non<br />
interrumpentur notlibus, faciatfupple quodfequitur,<br />
10 Prohibc<br />
M O R A LI TER.<br />
1 Timcte dominum omues fanfli eius, quoniam non efl inopia time<br />
tibus<br />
/m.Q^ia iam habcnt in fpcbonum infinitum.<br />
J<br />
Diuites cguerunt,& efur. Loquit dcdiuitib.cupidis,deg b r 9<br />
dicit 1'occa : Crcfcic atnor numi,quatu ipfa pecunia crcfcir.<br />
4 Inquirentes autcm dominum non r/anucntur omni bono. Matthxi<br />
6-d.Trimum quxrtte regnum dci,& ifftitiam cius,& hxc omnia adti<br />
cientur vobis.<br />
6<br />
Vcniteftliiaudittme. Hic confcquenterhortacutad bonii<br />
vicaatnhT,quod magis tcfpicit fcculares,dicens: Venitcfilii<br />
udite wf.fciliccr,Dcipcr raptifmum.<br />
Timor dom.doceb.vos. Quo timorcrepellitur pcccatu,Pro<br />
uctb.i^.d.Pcrtimotcm dominl rcccditomnisamalo.<br />
8<br />
Q^is e fl b m0 fl H i -puU vitam. fcilicct gt atia;.<br />
9 Diliiit<br />
lcat.<br />
12. Ec labfa tua ne lo.do.fcilicet deccptiones, falfttates,& hmuf-<br />
modi,contraproxim>tm.<br />
1 3 Diuer. a ma. vitando peccatum operis .<br />
1 4 Et fac bo. lftx.n.funtduA partes iufiitia.Toteft ctiam alitcr cx-<br />
poni:Diuerte a malo,idsfl,obferua pr&cepta negatiua,qux malutn pro<br />
hibent,ficut: Non occidcs. Et fac bonum,i.obferua mandata afjirmatiua,qux<br />
hducunt adbonum,ficut: Mcmcnto,vtdicm fabbathum<br />
fan&ifices, & Honora patre tuum,&: matrem. talis.n.<br />
obferuatio ducit ad vitambcatam.M atth. iyx, Si vis ad vicam in-<br />
gredi , fcrua mandata. Et ftcrcfpondet Dauid adillitd,qubd fupra<br />
quxfierat. Quis efl homo,qui vult vitam,&c.<br />
iy Inqui pa. >'.ip?r.itt suc.<br />
t dcGt.ient.<br />
E<br />
t Cuflodi .<br />
F
a*<br />
^J" a Affor/'r. Ancuf.<br />
A Vtnccmciu.o,iJ.ft,<br />
jnrcrccfliorir.t|,roas<br />
intcr bonos , ..'-U-o pla<br />
ad hoc , quia<br />
mxta cft,<br />
t.ntenmet l<br />
vc clUUul_0 -d daimiuuu.<br />
n. -<br />
tn,( teim*. n.orcm.<br />
luoi quoaii- c Mutts tribulattones<br />
tCw > -. r*. Sicut,&: m nouo tc<br />
c fta. iuxtacft,__falua-<br />
bit , quod neccflc cft,<br />
qiua mulcx tnbul.uio<br />
nC<br />
Caff. Multx,a diabolo.ab<br />
Glof.ordin. & Nicolai de Ly ra.<br />
6A 6<br />
._./._.. -_-__ f:l _._-.-...- r- r Ahraham. & CXtCIl. t*<br />
_ * V'uent ; um.<br />
vtDerdntdeteY.amemonam eorum . Clamaueriu-tiuit.,&: i<br />
.<br />
\<br />
b ln fua rcfu,re,o<br />
uitijs,&odon<br />
.J- _!__-, b f Pret.o mortis. c Autem. d Caff. noniniqua libcrtatcviuemium. II<br />
b V'<br />
laniCtlS homil<br />
g , T-o-wacallodem. ^ ^ s ia fine pcccat0 non eit homo, inW non dclmquat , id eft , m UU-V> "U<br />
"i"<br />
e Au_.lfte eftmodus ^"""Jiy^-S -. ineo in QU e it rcmilf.o pcccatorum . liuinanT .ui:iti_,v. qu.a<br />
niatUr . tamc C<br />
unc pc.miu n. . "-> -<br />
._- i ><br />
hoc tnoitale caueat,dum,ideft,quia fpcrat in eo in^quo eft icm.nio u pcccatoium<br />
OCOToitaiCL_uc-r,u-i_,.-..i,4__ !-.<br />
".v<br />
.<br />
^<br />
e<br />
q UentRcdimetdoc minusanimasicruorumiuorum,&non<br />
delinquent omnes, qui fpcrant<br />
inuidishominibus,__ a fe.<br />
d Liberabit Aug.Non corporaliter ,fcd dando cis paticntia<br />
vl hbcrabit lbintualiter .<br />
C OJJa.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
I Vc per.de ter. id esl.de terra viuentium m at eos t do duciteosad<br />
y qua< requiem transferendo<br />
demalts wW<br />
prxf iitis.<br />
><br />
5 Iuxtacftdominus.f7'V/ewpcr/?_r_t5ej.cof a*H-reeo..*b'rand^*el<br />
virtuie patieitu tnbuendo ad maius meritu ipforum.<br />
$ Echumilcsfpiritufal. [ecundum quoddiciturJ-rouerb.z9.d.<br />
Humilcm fpiricu fuicipiec gloria.<br />
7 Multa. tribu.iu. quia aliquando dominuspermittit, vt per patientix<br />
moitumperueniant ad maius pr
Pfaimus XXXiIII. 66RO<br />
P S A LM VS XXXIJII. Dcus, imnfos p rrcrrcfacic.<br />
^^^^ow^.Cafrincip/caborationeprovtMquc c EjfZ^MvauiStfi.m m i<br />
. vnicuiqucquod merct , ofledcns quanca cuiit ab<br />
Pfal.f. aducriari|S,&pcenas<br />
cicni<br />
qtkceis pro iniquica<br />
dice<br />
cercftinnincur,<br />
jjBaiil.<strong>The</strong>odore.<br />
Cum Saulem fugcrct<br />
il; huc compofuic , in<br />
quo Docg ineminic.<br />
Pulchcrrimus autem<br />
ordoViro iuflocon-<br />
ueniens , qui rogat,<br />
B vxpriusfiacuidicium<br />
dcmdc fcquat pcena .<br />
b jlrma, crjln. H;er.<br />
Armis hoftcs pcucic,<br />
r t<br />
anmj* lca , vcxjcs icianc.quod falus ci.concrahoc, quod ,J:<br />
Atig.Et G Deu S<br />
P ro nobU, quis cont ,o 5 Caffj>mM ^" .<br />
,, j. /i b v t- .<br />
c<br />
,<br />
b<br />
vince.'<br />
t vdica dominenoccnres me,cxpu<br />
a Artu. b Ajcrir. &e PromcautcrrT *<br />
c Al^immcatDcun>videre.iiv >tiim<br />
^<br />
pro re. Appara. j<br />
imptigiKucsme.Apprehede rarma,& *<br />
a AuK.Qu.mdoilii dicirur.exurgp, .'losexi-irnmnf iv,r..., njn ,nm 1<br />
Aug.Qu.indo illi dicirur.exurgf , .nos excitamitr . Aliquando enira<br />
uoimi: Dciis in .naui.iat.^.iidcs ;:i cordc, & fiuctuat nauis.<br />
b Innobisliiccurrendo:<br />
fcutUj&exurgein adYutoriu mihi tf-<br />
a<br />
Hiero.Etmalisinunplicavindiaanv. b Jdeft faceonclufionem.<br />
N=v,. irnocendo. c<br />
t Jif 7<br />
S c:urnocendo. c Vinbilcs.Ccmuifibiles. Vilibilcs.iciniujlbiies. ddlnipfare. Inipfare.<br />
' eani ' & conclulelinvartamalaprj:cipitet<br />
cos.TbiatviaiIIorutenebra!,&lubricu, &a d<br />
no;elus dniner- IJ .<br />
^Bnf.Hoc&mpri<br />
mo i:il pfalm. P pofuic No<br />
a Aug.Quometito. b ' Quibusnonnociii. c CalTvtou-abanr J n,,i.r,ri, , MflCimpiijnou<br />
(ic, (cd<br />
morientisXedplrca.itisca.iinteti.u,. cOSSS^^ilfi^^ V<br />
canquam OMaS puluis.<br />
-<br />
fecjuenseos. Quoniam^r-ltisabfconderutmiliitinteritum f7 Thcodorcc.ccnc<br />
bras^hibricuiii/c;;fum<br />
appcllac. lic 6c<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
P S A L M V S XXXIIII.<br />
r/i.
f illit oiiifei-<br />
66 9<br />
,<br />
A b / .e.vcrjtatis,quam pcccaior ignorat.<br />
, t;ua.n<br />
ciilum<br />
d Jlppf' *<br />
i ,,,,,,#<br />
nc,fci!iccr,ti<br />
ribuirdinqnantur.<br />
c Etinli.cadat. boi.tim<br />
quo a maiiscohibcancur.<br />
t lniffuM. idcft,C5C<br />
ipfamorrc .<br />
vnoiint .<br />
d fcoimtio'ei<br />
U.nitJ.<br />
jnalium ,<br />
i ><br />
f<br />
I<br />
irtttoi<br />
feiu-<br />
B<br />
t E ueiis.<br />
fi>n r
6ji Pfalmus XXXI III. 6ji<br />
a C lieio. Aug Caro cilicium propter fimilicudincm carnis<br />
peccarj.<br />
b Orai.o mt.CafT Vc dixiupax yep.ra ad vos reucr:aur,ka. eius<br />
nii Ilcx.3,: rurfus cur fcquw Domfnus mous Rcx poft canem<br />
mortuum , & puiicem vnun-i ?<br />
f /:' .-.' (<br />
g D /;///' r G<br />
oratio a ludasis non acccpca adeum redijt.<br />
c lnjinu eo Aug.Sinus eft fecretu m quo orare iubcmur. nu-n .<br />
praxluntiacompuiicti<br />
SecrerumveroChri-<br />
ftiduiinitas.adquam<br />
h orathumanitas.<br />
a fAog,Cam uruTent latebam. b TCarne.mortaK:Heoi!.ro$;iituf. f Nm ejcereni potenticm.<br />
Iuti,viiismiraculis;np.i(Tiorie,necca-<br />
.;//( , .-.Cunipi^concni )<br />
ior,luda.!impieLrcant'.<br />
Veljdiffipatiper.co-<br />
Egoautem cum mihi moicfticflenfjindueb^rcilicio. f Hu- '<br />
a T Aug.Quia bcr,- opera in illis noD irmenit, 6c apoftofl fugetant in turbt fe atfcoridentes. b *<br />
#Thcodo.Pro prc<br />
TAug.<br />
}<br />
Et ottbamyied ncm aiium,quam Ihihl<br />
q ^iti peifona^irer Vnitus eft, ve non pr. derit, n;filiis,quiiunt<br />
cib*i d<br />
iDcopo<br />
I ftul nium<br />
.<br />
rnCuimplcui.Bifi fa-<br />
a D, o<br />
precauone,<br />
ebam acccpi.<br />
Quafi pro.yta.fr.;.<br />
ge Cafus ! qu mibi peifona'iti<br />
i in li )a 1 ><br />
prxiicitiruti tutut rara>iiaies,:: _- .. r-<br />
natione,fredueru: fuoer medentibus iiiis.Domincqn ^ rcipi *<br />
a ,Cjipori , id; . U)6cmcIcfLrg?ie fAliaiabauuti,.<br />
nit prcpinquar.Cl<br />
aU b fAugAp^telatefiuientium.<br />
Deum, &gaudcnti, i cies? 'reftitue anima meaa malignitateeoru aleobmbus<br />
vniqui<br />
placct Dco quail<br />
iracri,& proximo.<br />
e i^ a /K.Caif alij interprctcs.quafl lugcns matcr filium in<br />
curuabat fuper eos .<br />
CaiT. Llzafi lugens. Cum ha;comnia facerem,tamcn nolebam<br />
conucrti, &: tamcn cum npllcnt c 5uucrci,iic humilia-<br />
bar,idcft,dolcbamflcucp<br />
fc<strong>The</strong>od.Nolcns ob rede i lcta f upcrbne .<br />
Saul. Tu fili mi Dauid, i cfpodicdiCJiis<br />
n.<br />
Na cu dixiftec<br />
Scruus tuus dominc<br />
mi<br />
NICOLAVS D L LYRA.<br />
humiliationis , te morcificationis<br />
1 Ego au.in ci. in fignum<br />
adimpecrandumbencficiumdiuinfcoiifolacionis.<br />
1 Humi.in ie.anim.me.vn. idcft.vitam mcam animalcm.<br />
Et ora.mea 1 5<br />
infmu. id t ft,ad bonum mcum ordinabitur,&:<br />
iquia Dauid ex SjuIis a charitatc fratcrtu non<br />
pcrfccutionc<br />
, decidit,quod maxime patct cx hoc,qaia idem in manu fua<br />
'traditobi:amortcpcpercit,vthabccur i.Rcgum i+.ii: 26.<br />
\ 4 Quafiproxi. ideo dicitur: Et quali tiacrcui i:oitrum,fupiplcrcpucans<br />
Saulem, cM ciuspopulum.<br />
$<br />
Sic com. in profpcntace corum contra PhihfiheoSjVC diftum<br />
eft fupra pfal. 4.<br />
6 Quad Lt%eni,& cont. dccorum aduerficatc, vndeluxic,&:<br />
planxicdcSaulis,&:fuiexcrcicus<br />
rrorte, vc habeturarlc.i.<br />
7 Etaduer.me. Hicconfequcnccroftendicgrautcaccfua:|^<br />
fcciltionis ex confpiratione communi cbtr. eum , quia ccia<br />
1' bancadmor-<br />
illi,quicrancdecnbuDauidcumS.i<br />
tcmipliusDauid , vt patccd.-Ziphxis i.Reg.i^ Ecibidem<br />
habccur quod Saul dixic dc Dau d:Qj a li cerram mgrciTus<br />
faent cum m milibu, lud.i , 1 .<br />
, pcrfcrutabot qua cribu crac<br />
1; .crant<br />
Daiiid,&multomagisilli,quierantdcalijstr.oub<br />
cum Saul in Dau:d &c hoc >d<br />
, perfcqucndo cft,qu;<br />
dicic. Et<br />
aduer.mc quiavcnicncescum Saulcadquazrcndum Uat;id<br />
ptceo'icbane<br />
MORALITE 11".<br />
1 Ego autemtum mihi mokfti ejfent wduchar dlich, &e. Chri<br />
fiuscnimManht^i n.c. afpcntatcm vvftiucommeiidauit,<br />
&idco vcrilimilc eft,quod ca vius hici ic, quia ccepic facere,<br />
&doccrc,Act.i.a. Humiliabam >n teiunij 4iiiim*m mcam.40 d.ei>us,&<br />
qo.noflibus. Macch^.<br />
3 Et orai'10 meain fmu m*,, coiuc tftur. quod fuic implctfim<br />
glorificat:onc fui corrjons, &r cxaltationc rpquib. oraucrac<br />
4 iiuafi proximuw ,& noUrum.<br />
^73<br />
Glofordin r& Nicol.de Lyra. ^74<br />
A Vi meam,5ymmachus, luuenturem mcam traduxit.<br />
Hoccti 1 tnni humano ausilio deftitutam .<br />
a cor.fiiciili.hv^ Fam dc tructu prxmitticconfcflioncm<br />
roowccclcfi*,indcprccatur,cumcommcmot.itioneculpa.confufioncm<br />
pcriccutorum, & cxakationcm fidclium.<br />
Thcodorct. Po-<br />
"<br />
pulo graui, t.maximo<br />
&numcrofo. Vcrtit<br />
Svmmachus.<br />
b' 7{on fupcrgau. Aug.<br />
tidcft*bi Rcpctit dc pafhonc,<br />
muitus popu- vt c p ana corum ad<br />
t Iztenturde<br />
nie.<br />
tidefl illud vo<br />
vt<br />
fuum,libera, & aperca<br />
vocc mortem mclam<br />
aces; Cructfigccru-<br />
1<br />
ft^^$^^$S&*<br />
ob mcas calamitates.He&.' , J fci{fionibus,& commotianibus tenx.<br />
g Fidi.iom. Caff.hocdiciuir,quandoaliquidin memorii<br />
rcuocarcvolumus . Vidifti quonianjcrudeles, ne li!cas,nc<br />
diffcras darc fcntcntiam .<br />
h intende.CAT. Rccidcndo nomen fuperoe nomcn,vc ego.<br />
e c<br />
1. Cdnfitcbortibiinecclciiamagna,inpopulo<br />
ccleii<br />
a Qijcm non aufcrt vcntus tcmationis.<br />
b Vt contitear. c Aug.lnfultant enun de palea |<br />
mca. TALas infultent, z<br />
intcnfus in<br />
Et fi hoc feccris. c e!t<br />
Aug.Hsrc<br />
vnica.<br />
j I Cai4 'm mcam.hA<br />
fnnis.non m . . palea ,, ,,<br />
giiilin.<br />
rccna fnnilis<br />
fccleiv.tis , ild nocau--<br />
f.i . Martvrem cnitn<br />
btgrauilaudabotc. NoVupergaudeant mihi , quiaducr- j n^V**$<br />
Non omnes aduerfi oderunt. b Tamcn.<br />
.6 t^nnmt CalTQuo fantur mihiiinique, quioderut megratis,et<br />
t falfo. c ^nnunt. l<br />
<<br />
qui gaudebant de dcftruclionc<br />
ccclefia: .<br />
>jji ijdtrunt inc.gr 4. ideft,finc caufa.<br />
7 : ff.of/J.nam-aliqti tyranm pr^tendcbant bonu vulrum<br />
mcmbns<br />
ob S &veftc|<br />
10 Dom.cogi. fcilicet,contrame,vtpatetdehabitatoribu$i<br />
Ceil?,&Zipha:is t.Reg.ij. < u Et dila.Loqucates fup.bc.<br />
11 Dixe.eu.euge. Intericttioeftgaudentis.<br />
13 Vide.ocu.no. Fugam,&exiliumiftiushominis.<br />
i^j. Vi.domi. Hanciniquitatemcontrame.<br />
15 'Hefile. Hoceft,nediflimules,&tranfeasabfquedebita|<br />
fcd diui-<br />
punitione . Hoc diccbat Dauid non zclo vindidla:,<br />
r\x iuftitix. \6 Dom.ne di.d me. Subtrahendo brachium <<br />
fenfionis tua? , quia non poffem tot laqueos euadere .<br />
17<br />
Exur.&inten. Eoscondemnando.<br />
1 8 Deus me. quia non habeo iudiccm ad quem poflim rcc<br />
aduerfa erar rex terra?.<br />
rere,nifi ad te, quia pars<br />
\9 Iu.me. Qua:noncondemnatinnocentes,fedimpios.<br />
20 Et non fi-pvrgaudeant w/Zw.Capiendo mc,& tenendo fecur<br />
dum fuam voluntatem .<br />
zt T^on dicant. Gaudentes de mea cnptione,ficut Philifth^<br />
gaudebantdecaptioneSarnfonis. Iudic.i6.a.<br />
zi Ts^ec dicant deuorabimus eum. Qjjafidicat, fltenerentmcl<br />
ftatimtradtarentmeinterficerc crudelimorte.<br />
23 Erubefcant.lmpij. 44 Et reuereanturfimuL Tanquamfru;<br />
ftrati fua intentione. 15 Quigratul. malisme'is. id cftquajruntgratulari,fciiicet<br />
Saul,&eiusviri. 26 Induan.conf. id<br />
eft timorc , quafi dicat talibus circundencur vndique , ficuc<br />
veftimencum circundat hominem cx cmni parte .<br />
1 Jty*<br />
mcbrisChri, vtpbladitiaseos auerterentafide.Iofubdir.<br />
9 Quo.mi. qui.Dila.fu. Superbc loquentes pmeac meos fideles.<br />
ii Dixe.euge. Gaudcntesdefideliumaff]itione.<br />
f T^c dif. tuam defcnfionem fubtrahendo ,<br />
1 7 Exurge . pro mc iudicando.<br />
\pludica mcfecudii /.q protegit innoceces,& punic maligna-<br />
ccs. zo Etnofuperg.mi. Habentcsintcncumfuum malignii.<br />
z$ Erubefcant,& reuereantur,&c. Videntes contrarium intcn<br />
tionis fuxperuetfx.<br />
z6 Induantur confnftone,& rcuerentia, ideft,timorc.<br />
I Exultent
7)<br />
4 &vefiehigubri\,Pudorcontraaudaeia,rJhabueruinfurenvt<br />
his ilia curent.<br />
\ ces . reuerenria p impudentiam falfitacs ,<br />
j
A<br />
f bbrditurfi<br />
:ctfi,<br />
Jtfircius.antc<br />
aduiatur Mt<br />
tcelTiuK.icl<br />
jefiit.<br />
677<br />
diciniaint.HCpcrpar<br />
tc$,vcro.n fiuc iniqoa<br />
&:Julofa,iJcfl,vclapcrccnul.i,vtllibo-<br />
na.cum dolo.Cogica<br />
tioqi umpof-<br />
blanditur fiui<br />
ia oculis<br />
ipfi<br />
fuis.<br />
fcc cllc bona dc bo-<br />
fabiccit.<br />
f rfcjuc ad cqr<br />
6<br />
t quam pretio<br />
C* ctt nulericordia<br />
tua<br />
Dcuj.<br />
Ui.ih:f.2.<br />
C<br />
Tria proptcr<br />
qui hom in<br />
dcmo , qi cfcere<br />
non | o-<br />
ttft.<br />
nis,cftdviniquis,&:hoccttiioluitintclli-<br />
non'ncgo pofffi<br />
fednollc, vcbenea-<br />
Glof.ordin. & Nicolai dc Ly ra.<br />
a Q^oiram dolnfr Aug.Muki inquirunt iniqut'cacesftias,fcd<br />
cu doli nolcccs vei e inuenirc, &c odirc,qui cu cas agnofcuc,<br />
non dimitfuntcas, fcd defcndunt , q, li fynccre qiucrcrcnt,<br />
jnucnircncA odircnc. Laccccrgo illos,fed vojcntcsp leiaciunc<br />
nplcnccj incetlligere, ncc exgufantuc dc ignorancia.<br />
b ptrM.Aug.0<br />
gcret.<br />
c liuubdi. i.incor-<br />
dc,inquofibicoplaccnc<br />
opcra mala, fo . Aug. in quo fi mundum,i. b Scd. c Caff.&ucritatem tuam per nubeshcmirubuspraiilas. Venit.<br />
a ndn t odiuit. Domine t in ccelo mifencordia b<br />
tua , & verita c<br />
s J<br />
a Quj funt ifti.qm ut nubes uolant,& quaiieolumba ad fv.f. Mandabo nubibus mris ne pluant (11<br />
oct eam imbtem. Doftores. b Caff.F.t iuiii montibus cwmjjarantur. Augu i.mtegra.ic rotunda.<br />
vcl 111 cubili fic quics , q crir,fl fic ibi bona coniunx fapiencia<br />
dei:C^iod fi ibi mnla vxor lir, nec lbiett quies^C ica nufqua.<br />
Tna. n. func q hominem in cubih,vel domo quieicere non<br />
finunt<br />
Aug.idcimontcsimplentur iuftitia.periultitiam fiuntinontcs, per iadicia profundi in peccatis,<br />
hi Tnulti.montcs pauci. c Caff.non leculi. ludicia funt , incomprehenhbilu qtiiahoinines.ra-<br />
lu func.i.arc<br />
tcs ,<br />
c\i m.icricordja<br />
rua,&qu6d i;<br />
.. funt<br />
nubescitaco.<br />
Augu. Vclincxlo<br />
idelt, mifcricordia,<br />
quam fandisdaccfl<br />
lcbsdaccc-<br />
.<br />
ihs clh no cerrcna,<br />
vcilta.quaxomunis<br />
cft bonis , Si. mal ialis.<br />
Scdquo homoa<br />
fcerec cajlciicm , ifl<br />
Dcusei nuciarec? ^fl<br />
ciacvcro mifiavecH<br />
ce fua .<br />
e yfque adnubes .fl<br />
a Sed pctter iumenta. Augu. ibi homines fecundum Adim hic filii ho.ninum fccundum<br />
Chiidum.tatnen aliquandc"fi!ii hominum generahter homines . b Caf. Ad fimUitudincm<br />
auis,in ptotectione uetens,& noui teltamemi .<br />
h Deus. Filiiautem hominum, intte b<br />
tionalcs,iuiuenu,irrationalia<br />
a<br />
*<br />
tuavfqueadnube s.Iullitiatua,ficutmontesDei,iudicia<br />
gminealarumtuarum<br />
r<br />
tua ><br />
a Aug.qui utrofque fecit,utroIque tcmporalitcr faluat, quia & a<br />
teinpoial.a<br />
deo.<br />
b Carnales. Quihzcamau.t cumiumentis. Temporaliter.<br />
g abyltus multa . Homine a<br />
s, & t iumenta faluabis domia<br />
Saluabis.ficutmultipli.<br />
ne, t prxdicacorcSjp quo^<br />
conacDcusnuiuiadi<br />
corufcac miracu^H<br />
ii pluicdoctnms<br />
a<br />
fti mifericordiam tuaiiL '3<br />
quemadmodum multiplica<br />
. C^i<br />
func etiam montcs<br />
q'Jospn'fol lucev(<br />
itic,q poft,decis^B<br />
finonabcis ^dintl<br />
,<br />
mavalliu dcfcendiil<br />
14 miniftn enim iuil<br />
15<br />
doCtnnx fed Dcil<br />
,<br />
N I C O L A V S DE LYRA.<br />
I Quoniani dolofe. f.tu-n Dauid- faciens euntgtnerumfmm^t<br />
fic occuk n turgladio Tbilifthinorum, prout habctur i .I\eg. 1 7.<br />
x In confpcctu eius. fcilicet Dei,(juia nalla dolojitas latet eutn.<br />
3 Vr inucniaturj&c. Cun: enim Saul non potuit occidere Dauid<br />
latenitr,ac dotofegladio Thilifilrinorum, perfccutus cft eum patenter,<br />
ti.anitil'. itti utiium , qucd concepcrat contra ipfum. Q<br />
4 VerbaoriSj&c. Quando fuafit Ionatb,de quo confidebat Da-<br />
uidficut dv f(ip(o,qiiod adducaei Daiiid , vtmoreretur i.P^eg.xo.c.<br />
5 N >luic ctim<br />
intelligere.r/d/tf<br />
lonathas innocentiam Dauid alle<br />
Ionatban tancea<br />
garct , Sa:tt intelligerenoluii , fed magis indignans<br />
pcrcuierr vo!uit,vt ibidem dicitur .<br />
6 In iq<br />
u i . / ia Je notlc ts<br />
vigila cogitabat quo pofiet Dauid capere,<br />
&tu r. 7 Afiicicomni via:. /.<br />
mala,qaparatus fuit<br />
ptrfequi Dauidper viaspc[Jimas,f. fuper abruptaspetras, qfotis ibici<br />
bus funt peruix^vt habetur i.T{tg.za..a. VclaUititomni vixnonbo-<br />
n*,(/uia paratns erat omni cofilin m.ilo acqiikfccre, ideo fubditur.Ma<br />
liti\autem non odiuit . 8 Domincincxlo. Hic confequenter<br />
agit de bcnigitdte De>,qu*primo declaratur gencralitcrjecundo fpe<br />
cialiterJb:. Filijnuchominum. tfrtioftn%utariter,ibi. Non vc-<br />
niac mihi pcs fapcrbiz.Trimooftediturgeneraliteretgaoes crea-<br />
turas viutntes vita auimali.Circa quodfciendii^quod mifericordia fu-<br />
perexaitat<br />
M O R A L I T E II.<br />
x Qjioniam i j&c. fub fpccic boni :;d m alii iduccdo.<br />
$<br />
Ft inucniatur 'iniqmtastius ad odium. qua:ric cnun principa-<br />
litcrd.l %i c dia.<br />
% T^vinit iaieUigere,d) c. Id eft,noluic inccllcctum fuuin ap-<br />
plicarcad bonum .<br />
6 Ininuitai em mtdhatus efl in cubilifuo.Jdcft, in pcccacoris ani<br />
mo,inquri quicfcic, ficucjn cubili prop<br />
7 yifn.ii omni vix non b^.-.x. i.malcmduccns ad ipfam homi<br />
pcs<br />
illuminac.<br />
^<strong>The</strong>o. Vericas tua ad omncs perueniet per Vatcs vehil<br />
p quafda nubcs,q falutare irnbrem .<br />
ipfis fuppcdicac Iudic I<br />
abyffum dixic . Vc.n.huius fundus perfpici ncquic, fic<br />
cuoij<br />
iudiciorum cognicionem comprchendcrc non poiiumuj<br />
f Iudicia tua. Aug. quod horu mifcrens,hos cxca.'cas,nu I<br />
iuncpenicus fcrucablj,%tamcn vcrofque iahus, hos<br />
corpoj<br />
licer cancu,illos,& fpintualicer , in quo magna mifcricorc"<br />
g Homines,&c.Euam ccmporaha a Deo eiic oftendic<br />
2 Bafil.Sd<strong>The</strong>od.Tuabcnignicasadiumencaperuenii;<br />
no modo homines , verumcc ca,qua' propcer homines T<br />
fuere nucriens, eciam per haxhonunes bcnchcijsafficieilj<br />
h Filij autem hominum.Wammes cemporalia curn bcittjsil<br />
ranc,fcd fancti mifericordiam ca:leftem<br />
a Inel<br />
pcrcxaltat iudicium.Iac. i.c.ynde intcr Dci propi ittates tcnit qttl I<br />
excetlentia,proft
Si 9<br />
mq inhucvica no<br />
;<br />
acccfifcrunc, pofi huc<br />
ccflum acs ficns<br />
c<br />
ndn moueatme .<br />
Pfalmus XXXV. incalo maxime celuccc mifericordia dci in be.ir.is , es^:<br />
idc*o
8 i Glof.ordin. & Nicolai de Ly ra. 6%,<br />
A rf n *keln exh mtferfevr^a tua. Scd fidcs Dei noni hcc<br />
iSfi ?*u7entib.m ceto , ou.a pcr clara v.lionc exclud.tur<br />
Sfi ad "tG & idcb fiSes d. Cl cur bffe v fquc ad nu-<br />
Kli*d w<br />
uia iuftitS diuina cft ! . ...<br />
orctffii<br />
alciflimi q dnrmoncc<br />
v(qnc ad nubcs.<br />
^ncqucntcr<br />
, fic e*<br />
quod nuHus<br />
uic niacccffib.lcs^ciuiT.t.adi<br />
abvfius mukaTquia (k ut abviiuscft 3<br />
abfcondica ab ocol toic<br />
St diulna it.dicia.nte vf fcnfus propnusprcd.do; u<br />
q^^ontmuat^<br />
vcrfuukfcd vfcerius videndum eft ,<br />
fcntoiria borum vcrfuum prxcedenc.bus , & s<br />
fequenc.b<br />
Pro quo fciendum, qudd b.c relponder pfal. cu.datac.ta:<br />
m -n. de iiiiufto.f. Saulc coc mala d.xitfec<br />
przd.cto<br />
imm.c* pcccata fua non ex ignorantia<br />
pocius<br />
ex<br />
fimpl.c.,fed betntelhgere,vt<br />
h?c ataSdercnt^ b c cum d >c;c.<br />
j&mt<br />
, Z^c:, Sinfupcr q, ipfilW BwicJ pcrfequebacur<br />
ex cerca<br />
rriaficia &:ex 6tfoiuroti*,& hoc cu dic.t.Mahc.am autnon<br />
odiuit JdarQUidedrcuniTantiz maximc aggrauancdel.au.<br />
o mncn fcx ifl.S potcft or.ri quxd QG adm.ratiua ,qu* ahquando a<br />
DcaTtolem, iri propbccis<br />
fimil!buscaiib.mouecur,f. quo Dcus colerac,q,<br />
ob<br />
uuk<br />
lorum .<br />
A.;i vcrtnnt,<br />
no!i contcnde<br />
ic cum injli-<br />
Knmfcpi ," &<br />
jn >3.<br />
fvelherba.<br />
Diui/ic<br />
li rc uon rcipicis fuper inique agenccs, & caces dcuorancc im-<br />
p.o iuflioremfe:AdhocrcfpondecPia].quodhocnon proueniccxdcbilitatc<br />
iuflicia:diuina?,q.aiuftitiaetua:,ficut motes<br />
Dci.Ncque cciam ex hoc,quod hxc mfenora non coniidcret<br />
prout quidam errantes dicebanc,Iob.i2.b. Circa cardi-<br />
nes perambulat,nec noflra confidaat,L hoc cum dicit. Iudicta tua<br />
byffutmulia, quiapertinganc pcnecrando vfqucad mcima,<br />
& fccrcta.Sed potius predicta coicrantia prouemt ex hoc,q,<br />
vera fehcitas , &: prarmiatio eft in cado, vbi mifericordia dei<br />
relucec<br />
G L O S S A O R D I N A R I A.<br />
Caff:Halmus ccruus,alphabcci impeLfcaio:Totus<br />
dc cor<br />
rcclioncmorum. .<br />
J;<br />
a Tfklmtu Dtuid. Pfal .hic cft quafi veftis Chnfti,qux totum<br />
corpus cius opcnac a<br />
preccpcis,&: protcg.it<br />
ab aduerfis, &quafi<br />
linucoiiiiitoucat. Po<br />
rio cotra illos,q mutmurac<br />
de florc maloru<br />
, laborc bonorum,<br />
qualioia cafuagacur,<br />
vc uiudo fprcco Deo<br />
adhasfcant.<br />
'<br />
NICOL A Vl"D<br />
P S A L M V S<br />
E L Y R A .<br />
XXXVI.<br />
rclucec pnrmiando iuftos in via beata,& fm morril ',de tjuo I<br />
dicic: Domine in Ciclomifnicordia tua,&c. Similiterin bomsn<br />
hac vica exiftent.bus eft fel.acas inchmciua per gra iam,de<br />
vfque ad nub.s :'S\<br />
,quod inccllrgrr eft de<br />
quo dicjc. Feriti > ta<br />
vericate fidci formate,q in hac regionc corrupcibih :;<br />
ttingitf<br />
Confcquencer dcclarac quedam,qu;r ad beaiicirdinc pcr-<br />
tinenc,&pnmoquancumad bearicudincimperfc\:tam,qu$<br />
cft m ftatu vix per fpe,& hoc cu dicic: av.t homh.Ti in<br />
Filjj<br />
teg.<br />
mine alaru Sccundo tuariifperabwit. qiiantu ad bcaticud::<br />
fctca,qua: cft m re.f.in ftacuglon c,&: hoc cu fubiungi<br />
briabuntur ab vbertate domws tuH KmuUr^c, l\: cxpoficibnc Ifah libri,f. pf.;lir.oruin<br />
dixi,<br />
t foenum velocitci." t areicent,<br />
fcras defcribic. I<br />
aut. noli xmulau, Syr<br />
machus ne cohted; ^<br />
Aquilaneimicarc,<br />
pud Hcbrcoshicp:<br />
mus alcernos verfi<br />
habec fcnpcos orci<br />
ne alphabeti .<br />
"fenti eft hmoi,'ergo eft mag.s appetenda . Maiore huius r I<br />
nis Dauid fupponit tanq; pcr fe manifcfta, quia<br />
nihil <<br />
pctibilc,nifiinquancubonu, Sc ideoquancu hccdcbonita<br />
trhhetdcappecibilitate..Minore aut declarac oflcdcdopi<br />
mo,q, prolpericas maloru in pLmti modica cfl. Sccundo I<br />
profpentas iuftoru ctin prajfcnti<br />
cft magna,ibi, Sperain iM<br />
C.rcaprimu fdendii, q, intcr bona hominis bona , cpalia<br />
func exteriora,ftint modica.Bona aut ani me, qu* func vir<br />
tes,& fcietia;,func maxjma, JBona vero corpons funt mcdi<br />
profperitas aucceporalis maloru, cft in bonis exccrionb.f<br />
corporis tantu, &: ldco fe non cx:enditad maiora bona ip<br />
hominis,pp quod non eft appetenda, & hoc rit,quod dic<br />
I T^oli Amulari. id eft.noli imicari malignanccs m fuis opi<br />
bus. 2 7\j^He^e-/.7.ideft,amaueris. 3<br />
Facientesi<br />
tem. calcs.n.non func imitandimccamandi inquantum m<br />
l.,quia licet natura fint ex charicacc diligcndi,quadiu funt<br />
pra-fenci vica,in qua poffi.incad bonum reuerc, camen eo<br />
malitiaeft odicnda,&: fic loquitur faluator,Luc. 1 4-fvenitadme,&<br />
non oditpatrc fuu,aut maUe,&c. ncnpotesl i<br />
difcipulns. Subditautcmrarioncmpdictorfid!. 4 11<br />
tanqfcenu velociter anfcent. Fenii,&: olus cito dcficcat,. :<br />
in terra radicanf , Sc iic modicu accrahuc de humorc vi;c<br />
nutnece,&: pferuate, iicappctic 9 maloru radicat in bcno<br />
fibili,q,hct modicu dcbomtatc , Sc iicci^appecibilitasci<br />
9<br />
tralit,&: ci adepcio,& pcinuano , faftidiu iducic, iicut pai<br />
erb.r,".A.ug.ModdcRhyett\SQasvcr6mdici)dics,<br />
^dedie aur illa nemo nouit ^nequefilius neq ; angelus neque<br />
homo. Sedquoniododicitffiliusnefcircq.u omnia nou:e q<br />
pacer.Sed vtdicic.Ler.us dies,qina lt:tos facic. Sic rilius,fcire<br />
& nefcire nobis,quib\ magiftcr miflus cil q fcire vel nefcire<br />
ftcit.Arbora!ca?radi-<br />
cis percharicaccm,mo<br />
B Sed6 anda cunc gloriofc.<br />
fa.-quia nondum appa-<br />
ruicquodcrimLis.<br />
Auguft.<br />
Call. Olera<br />
non hortoni, fcd herbarum,ideft,vihflima<br />
qua: p agros fpontenafcuncur.Fcenum<br />
nobiles quifacilcprom<br />
ficiunt, olera medio-<br />
ni-cres:fed & illi ciro are-<br />
10<br />
r -fcunt,&: hi dccidunc<br />
io"* Baf.Idem& Ifaias,<br />
gOmniscarofenum.<br />
b Spera. Au^uft. bona<br />
& vt<br />
Suarindommo,<br />
^jeres facbona : qiue<br />
"vtfacias , cxcole ter-<br />
V ri ram . Alia litera cuam,<br />
o-cilicec corpus , & fic<br />
^ieledabcris in virtu-<br />
Pro idcft>.<br />
d Tu vcro.<br />
* <strong>The</strong>od.Deo feipf.im } & tuas acliones offer,& ab ipfo auxi<br />
lium expecbi .<br />
c 7{cli mnktri. A ug,Ne .intem moueat te a perfeueraria pro<br />
fperitas maioru. V\:i ii faciuc iuftis iniqua . '^uia & li tibi ali-<br />
qua.neiracf fis.c^ijia & figrandia ne ruriofus iispfcrcimno<br />
1< emulari vtmalig.id<br />
b Auj.Vilia non habentiaa!tamradi(2m:Sc ideo Iiyeme virem.sftatearcnt. c Velprati.<br />
f C U fyes cft introitus fiiici .<br />
5 etqucmadmodum"'" olera herbnrum cito decident.Spera<br />
a Iiiiinvanis. b IHi rrnlitiam. Q^iid ! Aug.modo abfcondita<br />
eft iuftitia,ideft,ridcs qua operaris,quia nondum vides quod credis .<br />
Caf.de tene-<br />
bris feculi ad lucem iudicij vbiomn:apalam. c Fidem. Q^x hic eft quafi fub modio .<br />
d Aug.quo iudicas,iJceiigis lcqui quod non vides quodmodo imdetur .<br />
-<br />
b r \ li e l d<br />
fefacrct.Eteducetquafilumeiurtniamtuamj&iudicium8<br />
d<br />
in l<br />
eft , vt eodem modo<br />
malignus fis,quia mali<br />
excra terminoscerra:<br />
viuencium damna<br />
buncur.<br />
d Dvfine.Auz Ira,fubi<br />
3 ta : furor diucmus:fcd<br />
4<br />
5<br />
vcraqueaciereda, per<br />
qua: pcccacur.<br />
Caf. Hoc dicicurei<br />
6* qiiiadhucinfirmusci<br />
7 mec,curnonfibi bo-<br />
na . Noli xmulari , vc<br />
malig. id eft volunca-<br />
8 nemahis iis:imican-<br />
a vt<br />
Aug.nonfolum lumen,fedvt claruinlumen. b Obedi . pritceptis c Caf.Bona 9 dO Clllll qui mallgne<br />
reeula,utbon3.:gamus,&fempetrogCinus. Donec det . "<br />
promilTa farienrtn -jrl r/Trvniic<br />
1- _l_rilt> n 1 C I K4V.H.IJUU -tU ltUUU<br />
tuumtanquamendiem, tiubdituseLtodomino,&oracu. 10 florcc .<br />
a ttic folet nafci<br />
exponit:vnde indignatio. b Sed in peruentione infeIix,econtra tibi iufto . II g [ (idhltC OU. Au^uft.<br />
c NonDei,inquatu. d Scilkct .<br />
- ' D<br />
-, .*<br />
c Noli scmulari in co in<br />
qui profperamr<br />
via fua c<br />
, et in homine i 2<br />
u ^ nSfumcri? P vbi<br />
a Sed . b Aug. Inde irafci & dedignari<br />
eft contra Deum 1 1<br />
rnkf.mir luii tl* nrhri,|.nrnliii: n.nc i ra \t-A/* ti/utritlt-ftrn '<br />
murmurare,Sc proprieblafphemare. Aug.ne turbetur oculus tuus ira vide veritatera. erunt ianttl , qillbUS<br />
s eius: vnde non d facientetiniuftitias. Defineabira, &derelinquefurorem: I4 dicccur: Vemebe.pu<br />
I te fed in domino a Vt neque facias. b Imitandoeum. c Idett malifunt : velmahgneagunt. tS.<br />
fedpoteris<br />
cfle l'l"\<br />
c<br />
eaeris.Quiafida- .<br />
no lj-f- 2mu !ari, vt maligneris Quoniamqui maligna n-i5 &\* rcquie inquadiajtema<br />
qiia? pCtlC ^Etfimodoflorent. f In futuro damnabuntur. a .<br />
Aug.quiaduerfaferunt Aug.qui prxfentiadefpicTunt Itj UCSL.a7.arum VlulCSin<br />
h A n|.<br />
b Aug.Sic non erlt quia non habebit vfum gitatioucs.<br />
diem iudicij; quando<br />
rccepto corpore<br />
quem modo, cum eo vtitur Deus ad tat III reqme,Clim no-<br />
3Cc & prO delcita- probandumiuitum:FiagellumdemaluifibifacitDeusquocaftigatfilios. dlim eflet mifla ho-<br />
b<br />
crit t peccatdr: &tquxre an-<br />
.<br />
,g gelis ^quaberis Sed<br />
arus eferit.<br />
nm<br />
. Spcra<br />
NICOLAVS DE IYRA.<br />
in domino . Hic confequenter declarat cp lufli inprfentl<br />
ijfequnntur maius bonum, u(>d<br />
t cflbonnm virtutis, & non folii<br />
bium , vinutispolitic, ejute eitper acquijitioncm fcd ctiam virtutis<br />
wufa qu eflper gratiam , & etiam altquando cum boc temporakm<br />
iun.lantiamjicet nonfemper quia efl de mUoribus bonis: propter q$<br />
tum p> ofperitas<br />
etiarn in<br />
prmfenti efl appetenda,& boc eft quod dimtr<br />
: Spera in domino. in<br />
figendo appetuum fummo bono .<br />
:Et fac bonitatem. idefl,opera bona. 3 Ec inhabita terram,<br />
ipafceris,&c. quiaficut diiium efl : lufli cumbonovirtutisaliqn<br />
dequunturaffluentiamintemporalibusbonis. 4 Deloftare,
68y Gloford.&NicolaideLyra. 686"<br />
$ marcriakm.nec ver-<br />
A mcm cofcicnti.ecor<br />
rodenos icntieb<br />
Stiftinerr.es . * fla fi, q U , dillinam<br />
fpcm fcquucur& vi-<br />
,r '' ,t,,,m<br />
; cun nunfiu-nm am-<br />
... plciWtqr<br />
voluri.it c<br />
habcnc pcrpeeua cofciencix<br />
mudicicm .<br />
a Qbfhrnabit &c. Caf.<br />
p. to qu >dboni no<br />
dcben r m a 1 os .rm u -<br />
|ari , lubdic malos fu-<br />
pbonosinuidiatorquen, quianon fimi<br />
lcsi!lis,^idcopudor<br />
cft cos xmulari .<br />
b Strticbtt, &c. Caff.<br />
DumVidcciuftumfc<br />
. crcdic accufari . Stri-<br />
drr. quoniamnonpo<br />
tcfi (ubuettcrc cona<br />
turocciderc.<br />
c D^minus antem,&c.<br />
Caf. Sic&nos viden<br />
tcs pcnturos, irridca<br />
mus & prefcntcs gra<br />
disconloiaciod<br />
Gladium,&c. CafC<br />
Si uequc blandis neferam<br />
vcJm m misagct,pcna<br />
ftiJcp>><br />
aggrcdjcuf.Si ncclic<br />
proftcic,in(idacurdo<br />
]is,quaudo bcnclo-<br />
C qucndo<br />
a fNon qiticnnqu;<br />
fuftinentc.fe.l qui<br />
tolerant.<br />
patientei<br />
b fviuentium. c Qirdibieis<br />
lAug. Mali in ejttexuitibi.omnii ??* . -. c -<br />
Manfuctiautem hacrcditabunt rerram,&dele
iS<br />
% Pfalmus XXXVI. 688<br />
Animici vero,pfaturabuntur, qui mox.i.quaftacim m altum<br />
ifcendunt,ta ftatim a veritate cadunt,dencicccs, vc nec indi<br />
^ p^<br />
tuia peccatores pcribunt in iudicio, p non confundentur,&<br />
;iu remaneac cjco pluseleuantf,<br />
tato citius vt fum'deficiet.<br />
jc Bafil .& <strong>The</strong>o.fameopinothic fignificari, qux Iudejsin-<br />
:cntata fuit.Inducam<br />
up terram non fame<br />
ucf<br />
^erblim<br />
Gloria. b AfTidue. c Aug.Fumus c;uantop!us e.\teT;ditur,tanto plus euanefcit<br />
Penitnsab omm virtute .<br />
*<br />
Tbcodorcc.<br />
fiericnimnonporefr, vtquisabfi]ucipfi:is D<br />
gracia finecrimine virtutis viam dcambUlet & , ncceffeeft<br />
in virmcis pofleffioncm humananiprompttcudinem, 6cdiuinam<br />
opcm in idcm concurrere.<br />
f Iunior^c. Caf.Tra^tathiciuftumnunqua deferi,prcmia<br />
d Interiori.<br />
"jj^3; a exaJtati,'^ mui<br />
Ideohax rruie.cjuiaaccepitcorpus &-mcm;in &ahaaDeo &non a;itpratias. Alias fctneratur.<br />
Dei . b Non lucrum referet .<br />
j idu:uabiti<br />
\tidic verbum Dci<br />
lon reddit operibus.<br />
iab3 lt nonfolnet<br />
do-eddic opcribusquod<br />
litu pcrcepit .<br />
. i. non<br />
:liferetur,&c. Cafs.<br />
nallagc perfonarum<br />
lifferetiam cfficit,&<br />
dmonet alioscffein<br />
slligendos peccacoa<br />
,&aliosinimicos<br />
h: . Aquilaik Sym-<br />
[pachus pro coniun-<br />
:ionc,Vcr6, Etpo-<br />
Derunt , oftendentes<br />
|ijfdemcile.<br />
tua'bitur peccator,& non loluet: iuftus autem t mifercrur &<br />
* Seni^e: eu alitjuid quod rfet.vel orarionem. b Caf.in omnibus gratias agentes, & iufla fequenres.<br />
c Viacntium. d Turpi vtta Ncmcn Dci pcr vos blafpheinntur in gemibus .<br />
retribuet.QuiaTbenedicentesei<br />
haereditabunt tec<br />
rra,tma d<br />
a IJe.t cum benedicentes rruntivnde: Coim?rtclmpiuin&nonerit. b Ideo eft, benedicendum,<br />
quta. A domino. A ilrailitiidine regisfuzreipublicxdifponentes .<br />
i ledicentesautemteidifperibunnt ApuddominumgrefTus J<br />
aEtperhoc. b Etfidura. c Homo. d In qua. e Aug.Adnerfa paffus eritin corpore. .<br />
nu-nt por.ina fuo. c Et ideo tu . qmcuncjue 'd AugNe cm noceas,f.'d eibencfac. cAug. Quia<br />
ma'tu repente nonp^te.t b^na .<br />
appetere<br />
cjat,& femen illius in bndiitione crit , Declrna a malo & fac<br />
a Neputes te perdidilTc.<br />
b Ecccmerces. Tcrram viuentium . c Declina. fac bonum .<br />
d Caf. Et fi<br />
tinttparifa.iclos, tameniute iud'eat , ic nondefe.<br />
nt eos. Caf.D.fcretion'5,quo difcernunt intcr bonum & mal.im.<br />
h bo'num,& inhabitain feculu feculi.Qufa dominus amatiu-<br />
Sifinit afriij;i. Quia. Caf. Et fi hic moriuntur<br />
diciu it nonderelinqucrfincl:os fuos,in jetcrnu coleruabu-<br />
lconiia. a Fropter praua opeta.<br />
ms erunt . Opcu<br />
\ Bafil.&: <strong>The</strong>od.Saul acccpit a Dauid multa bencficia, ncc<br />
otuic ea temuncrare ,faltem noluic . contra Dauid de omubus<br />
bene merebatur .<br />
: Baf.&<strong>The</strong>od. Hoc Abraha: Deus promifit,Bcncdicam<br />
.enedicenccs te,& malcdicam makdicentcs te .<br />
: Crefjus. Caf. Qui perfe tottuofi.quia in peccatis nati .<br />
. Vmm eiui. Auguf. Via terrz non dura led lacronibus , pleaeft.vel.viarnhominisvolecDeus<br />
.<br />
b Vtfe.nen iu tiin benediftione . Quia fine fructu beatitadt-<br />
non ferent frufram. Caf. lde.i imitatores corum cum eis .<br />
turIniuftipunietur,&(emenimpiorumperibit.Iufti autcm<br />
* <strong>The</strong>o-<br />
bonorum , &c poenas<br />
mnlorum commifces<br />
cu inrcrie&is adhoc- Irnutnfi aeci<br />
ta&ontbus.<br />
* * u r<br />
Buf.<br />
pitimpiitf<br />
t ,r i- j f>onet&dar,<br />
Icalfraelisdo '<br />
vel liberaIi ;<br />
hnqucntis, ,ppterpro cft.autbenigenicoruni<br />
virtucem,<br />
curam c;cfsic .<br />
*<br />
Hcbrxiomnino,iu<br />
gneimpimt.<br />
r nwiedieti<br />
abeoj<br />
tocum .<br />
qux W cJJ 'S<br />
in primis tem-<br />
Allg.Ecclefia , qiufi t A domino<br />
vnushomo loquitur, t upit,miiu*<br />
.-,isqueaccipic.Mi<br />
cordia. n. mouec<br />
habenccs , &.<br />
"'ergano<br />
audac,quiafcicq., bcnedicenresdominohx-<br />
:tu<br />
redirabunc cetram&:<br />
'<br />
r<br />
q> maledicentes e<br />
hoministdirigentur,&t<br />
viameius|voIet.Cumceci deritiua<br />
Aug.Mente.<br />
Vellicadit pcccando.nonfrangiturpercrimina. ,b A fimilitudine. c Auxilium.<br />
peri<br />
* poribus iunior, fuit,<br />
ftusn6tconiidetur,quiadominustfupp^ j*j^ f<br />
Vel li cadit pcccando.non frangitur per crimina.<br />
1 faulic<br />
niitnettH; 2 fSupponit .eam. a A Deo . ,. j nanufiu<br />
Iuniorfui,ctcnimfcnui > &nonvidiiuftumdcrcIitaum,ncc !} P<br />
Bna c*4*<br />
F k<br />
a Caf. ^peravel imitatores . b Qjra verbum Dei fcmeer cuin eo. Indigcre pane verbi . cQuiavl '^<br />
vcl<br />
ideo. Admoncndoafreiruinuericordia;. d Dotcndo. Aug. Terrenavt zcerna .<br />
accipiat<br />
b<br />
jbunc . Miferecunprz- % (Cmin e ius quxre ns panem Tota dietmifere c<br />
tur &tco 4<br />
mmb I7<br />
- redicmifericordia, ie --
elg. Gloford.&NicolaideLyra. t>oc<br />
a necdamnabiteumcumt ludicabiturilh. tx- !<br />
tcfl habirare<br />
K. Kimhi.Hxrc-<br />
a Ergo nunc. Et fi dm pateris.<br />
f lta. g Firmitcr.<br />
b In cxpcclando.<br />
b<br />
dicacc "capcrc' ccrra, c pefta dominum , & cutro b<br />
cflincadurarc,atq;<br />
vcrfari fejicicercum<br />
dignicatC& bcncdidi.<br />
ne.<br />
t bntm.ttn f yjdebis. Caf. Quod<br />
modocrcJis:duplici<br />
cer nocac gaudia boporum,<br />
ptimo, quia<br />
turc fcncicc inquantis<br />
iinc iucunditatib.<br />
-Icfuteiu* j njc au j a vidcbunc<br />
cfl<br />
te,c , n e ,loCO beati poil!<br />
tusldcuseius. Cuftodi t innocennam ;<br />
Et ne fit putcs quod rinitus homo. Econtra. a Cumeis. Aliasinidipfum,ide;t,ma:ta- ~<br />
cu (|ocJi {implicit<br />
num, vel omucs fimul in vnum .<br />
ium,velom!.csfimulmvnum.<br />
a| J 2 re & vide rectU.Ql<br />
niaTut<br />
a Tcrrena.<br />
Cr.todi quod tamennon nifi -<br />
per Dcum . Noualiur.de.<br />
.<br />
t Sa<br />
"reliqilia knpiotuminterifiacdE D<br />
lus autem mftoru a do c<br />
etvidearc|uitate:quo-^ *<strong>The</strong>o.Symmact|<br />
nt reliquiaehominipacifico. Iniufti autdifpenbutfimul i3 ^<br />
a Si quid impiignat.<br />
no, &tprotecl:oreorum in tempore<br />
mi- 2 +<br />
^^3'<br />
. n ^iiquis.. bonal<br />
b Cooperabitur eis. 2 ) _ ~ '<br />
. , |<br />
b- . s pofl hanc vica rell<br />
tribulationis . Htadiu-^ P T<br />
a Alaborevinciinfuturo. Faci -t libcros & lccuros , ac fi nullus contra. 2.7 ^<br />
b Ne ndes corum peruertaiur.<br />
c Sicmat dlxlosa contrarieure feculi.<br />
e<br />
nu^ vtmc^<br />
2 g ria DOIia pOU Or<br />
uabiteosdominus,&hberabit eos , eteruet eos a<br />
peccatori- 29<br />
Non quia 30<br />
non peccauerunt, fed :<br />
a Infuturo . b<br />
quia.<br />
machus.Impie "<br />
b .<br />
ces limul dckt<br />
bus , & faluabit cos : quia ipcrauerunt<br />
in co .<br />
7 1 * excrcrna iniquoi<br />
cxcidcntur.<br />
d:..bolo potaccipi, cui rcligacolocusnoccndi eft ablacus.<br />
* Thco.Vidic Saule,Abfalonem,Goliath,St: iimilcs Hcbr^i<br />
iicuc<br />
N 1C UJ.AV S Dii LYRA.<br />
1 Ztinbibitabunt. i.^ccrnaliccr.vbi.n.in ve.ccft.duplicatffccu<br />
lu,!icuchic,mcclligic'ppccuicas a parce fitiis. Ec cx hoc paccc<br />
q. hic loqc" i)auid de cerraviucciu,ci.a cerra ifta infcnor poft<br />
iudiciu no habicabit'. z Ouu[ii. fefica vaciecare merici , &<br />
dcmenti quatu aJ luftos 86 impios in vica-actiua, hic confe<br />
quctcr ponit''!!! vita cotcmp]aciua,cu df.Ox iuiii,&~c, i.loqCTa<br />
picncia cx mcd cacione cordis fui proccdcntc fm diicfi fal<br />
paCOt lS.Mat. l i.Ex ab'indan.n.cor.os loputur.BotJus bomodi bono<br />
Sapientij. tbefjuru profe>ib,ia fcrba. S.ipicncia aurem dicicur quafl fapi-<br />
.la.qu^ propriccftciicacognicionciiKjiLiip.orum.<br />
j f '<br />
qd lmpoic.ic rcdicudinccognicionis in agcn<br />
dis ad \ u,x;n u. 4 LcxDcici$.s,&c. piugcm mcdiCationc.<br />
j E; iiufuppLm. q.a non amoucbiCa via luftitie. p dormonfs<br />
vclhominis fuggdhone . Sicucaut mcdicacioiufiieflcirca<br />
1 X i,vc ca cuflodiac,ita mcditano nnpij cft,vc malum<br />
vpcumpcrficiacideoiubdiuir. 6 Confidirat, qualiter&<br />
quomf)ponicdccipcrcipfum. 7 Etatntrii^c. ouian6ioJQ<br />
qucm ci ncccrc in bonis exceriorft>us,icd& fn perfona pro<br />
, nccfcjlumquarnccu priuare vicac\-rpo;.ih,fcd cclpiri<br />
:<br />
.jucrescw.n alicrccrc a via mflicie, icd aa Dcusfic\|uj<br />
tcr cnpit iuflfi dc manu unpij idcti fubcW. 8 Dominus aSte.Cicuc<br />
paccc dc lofeph , quc- libcrauit dnsdc n..inib.f'racru fub'rum.<br />
9 T^ec daninab;t.i.Sid pctinonccius fcu voliincacc,'.i^ic<br />
auic lolcph aduidicacu carccri ad petinone mulicns ini<br />
c]uc,' icnc.17.E1 1 '. niclcadiudicacu lconibusacffuggcftio<br />
in .hiqiioifi Dan.9. 10 Expttla. PwftquS otjcndic<br />
prolperir.icc ituqaoi u eHc coccmiicndJ,& iufrbrtl apncccndam.hicconfequcncer<br />
pomc fua monicione vidchcec,ci, ho<br />
ommmatfc fidelicer difpolicionidiiiine,ncc mojccur<br />
-t!:iidinciu(lici.ccK malorum craficoria profperijcacc.d;<br />
L.u\ci\ui^ difpolicioncin paticnccr. 11 Etclftodi<br />
viam, &c. cbferuando maudacaeius.<br />
Et<br />
Salns Mtem mUorurn a domino. Hec omnia mftus , totu;<br />
nien a Deo bi. colligit fummacim. _<br />
S PSAL<br />
11 Ei exaltabftte. dc valle prefencts mifcne.<br />
1 j Ft bxrediiate capias. fciliccc,viucnc ium.<br />
14 Cumperiiri.it. Bcaci n.vidcc dainnacione maIoru,&<<br />
cis marcria exulcacionis, inqu.-incfi eiraferunc ca cx 1<br />
gracia<br />
r.incmifcracionis. ij Fidiimpium.<br />
in prcfcnci vicaDeopl<br />
niicccncc 16 Ete'euatupi,&c. hoceiim maximadigrrit;<br />
temporali / in n.ionce.n.Libani crcfcunc maximc ccdri.h<br />
coci mi<br />
patccdeNuiimc impijffuno,quitamenimpcrauit<br />
do,& dcmulpsalijs cyranms .<br />
17 Tranftfii, &c. qa talis poccflas cft ica breuis, q, no cft r<br />
cjda cranfitus,fm quod dr Sopicn.r.b. ymbrs. .n. ivznfnus,<br />
tempui noflru.n . 18 Qwzftui eum. tjn i profundo infcrni cft .<br />
fcondicus. /9 Cusiodh&c. nulii nocumcncum mfcicndo.<br />
20 Et vide &c. iufte cum 21<br />
proximo agcndo. Qj~;jwit.q<<br />
bona opcra n mei ;cii remancc cumillis tranfeunt de h<br />
cj<br />
mundOjC^cens cis dcficientibus. 21 lufti autem. p ancrn; .<br />
'<br />
damiiactonc. 25 Simulreli. fi<br />
i.filij quos reliquerunc,&:<br />
imicacoresfcelerupacernoru. 14<br />
'<br />
S*'.us autem. i.falusetcr<br />
qnedatur afoIoDeo . 25 Erpryrf.fo.i.mortisquiadiisC<br />
deinonis . 16 ^dm.iabit eos. firmando eos<br />
^pccgic a pcace<br />
cra centaciones m prajfcnti. 27 Et liberabit eos. ii cecidcri<br />
in manu inimici pcr ptccatum.<br />
i8 Eteruet. perveram parfnccntiam.<br />
2p .A peccjtoribns. ideft .adxmonibusin peccato obfin'!<br />
t.siSct<br />
perfctterancibus.<br />
3 Ei eo 1 .<br />
faUdbh<br />
d ; ducendo eos ad gloriam<br />
De/.<br />
31 Quiafperaucrunt. fpe debicaque. prouenic<br />
' '<br />
cx mcritis<br />
g.atiadiuina.Poifecec hocexponi de (pceclionediuni.i, q<br />
procegicfidcksfuosinprajfenciabhominibus imquis,iic<br />
liberauic filios Ifiaei dc manu Pharaonis , & Dauid mttlt<br />
cies de perfccucione Saulis,& ldem poffcc cxemplificari<br />
mulcis .<br />
alijs Expofkio aucem huius moralis eft,<br />
pfal.roca<br />
ideonon oporcecadderealiam mo ralitacem.<br />
# PSAL
6$i<br />
A D D I T I O I.<br />
In pfal. 3 6. VoU tmutari. vbi df in pofiil. Define ab ira,& de-<br />
"< fnrorem.Vcrba. kilicctJcfine ab ira & deretinquefurore:<br />
on vnr propric cxponi in poftil. Tum quia maligni de qui-<br />
usloqmt.non folufequuntfpafliones irafcibdis , fcd potius<br />
eris.<br />
ADDITIO II.<br />
Ineo.pf.j6.vbi dr inpoftil. M auabitnrpeccator &nonfolirt.<br />
Licet pctores in inferno recipiac penas pro fiijs dcmcrijnrnexhoc<br />
propriephcdicimucuari.Dc rone .n. mu-<br />
:iueft,quodobligatrec!p:enccad refticuendu illudqijrecc<br />
pit vcl equiuale; is,fed coltac qd pctorcs in inferno no tenen<br />
turfolucrc pcenas quas recipiunc, Hcet fcmp remaneat obliganexdementispr^ccritis.<br />
S-'d migis^pptiedicendft eftfe<br />
cundum glo.fcilicet<br />
fic: Mntuabitur peccator, quia accepit cor<br />
pus&mencem.&c.a Deo. Ecnon foluecquiaderecepds<br />
lon facit m Dei prxcepca. Iuftus aute miferetur &: tribuec<br />
le his qu2 acccpita Dco,& fic foluit mutuum. Et fequicur.iU<br />
btncdicen:es ei. fcilicec in omnibus gracias agentes & tuffiafequentes,hxreditabiintterram,fcilicet<br />
viuentium.<br />
ADDITIO III.<br />
In eo.pf.j^.vbidf m poftil. Iunior fni,etenim fenni,&c. H^c<br />
xpofitio no vf fufficiens.Tum qa manifeftu eft p experien<br />
am.qct ita flequenter contingit, vt filij iuftoru mendicenc<br />
cut&impiorudmoquida philofophorualfcrcbanc, quod<br />
isdiuescft miquusauchores miqui.Tuquia licec il qnquc<br />
nd quod modicum eft,qua(i nihil reputetunth valdeincon<br />
eniens vf ,qct Dauid ita fpecialiter teftctur , quod nec in iu-<br />
Bcntute, necinfcnc&uce vidilfcc iuftum quxrencem pane,<br />
Mim ipfemetinperfona propria oppoficum fuitTcccxpercus,<br />
tpatctin locisallegatis in poftilla. Vh mchus vf diccndum<br />
ikim glof.fecundum quam panis in h >c loco lntclligicurcius<br />
fpintualiSjtuxta illud Eccl. 1 5 .a. Cibabu illum pane vitx &<br />
intcl-<br />
__<br />
GLOSSA ORDINAIUA.<br />
Tfalmus Damd. Aug. Caf.Vc pcccatuin quod prorfus fugc-<br />
:nequimus,fcmp in memona habeamus, vt nos ab co fal-<br />
icemperemus. Hic pnla: inducic mulcis modiscruciacum,<br />
1 vc lpfum lob vidcacur proponere cyronibus in cxepiii, vc<br />
:iatus amplectanar,<br />
minores qde mcjitis,quibusab<br />
eterna<br />
-nahberamur.<br />
Sabbathum. Augu.<br />
Ift rcqesauecnitacis,<br />
l gderc formtdac pec<br />
C:aci cofci* &: hfe dcfi-<br />
icrac grauiter afflict 9 .<br />
D<br />
PSAL<br />
Pfalmus XXXVII. 6 02<br />
intelleclus,($jcmg cft cft iufto,& cu fcmine cius delcedence IX<br />
p imicationc . N.c miru ii m hoc loco panjs ad Ifam intel-<br />
ligatur proctbq fpi ;<br />
;cu.ih,quia in hoc pfaLcum df ccrra: (iui<br />
phcircr incclligicurcerra fpiricnalis,f.ccrra.vtuencium, vc ib;;<br />
Sifiltnentcs autcm dim ipfi hxrcditalmnt tcnam: Quod cxponitur<br />
eciama poftniat'orb'deccrra viuencuim. Viide& poft.in tinehutus<br />
pU.dicic quod cotaeius expofkio cLc momlts, &:c<br />
11 E P L I C A.<br />
In pfal. Vjlixmiliri. Burg.notnt poftiUinecaufa.Cum.n.<br />
exponcrctilium paffum, .DefiyG^ira,&c. fmconcinuacionem,vc<br />
qut .phibccur ne armtilef prauos fuis paiionjb. concmub<br />
prohibct nc enuil-rur eorft iram & furore . 16 dictcur:<br />
Dcus aucirafctbilis attendant penes violentia,iniquitacem,&iniuftitia,<br />
& malignitacem,quehic dcfcribunt^.<br />
Ec quod nocat de mutuatione peccatorum, & de foluuone<br />
iuftorum,(tat benefecundum vcramqueexpofitionem.<br />
Illudautquod dicitur: T^on vidiinftum dereli tum,necfe.men<br />
eius quArcns panem. Burgenfis exponit de pane fpiritualt : poftillacor<br />
aucem de pane corporali . Ec fic expenentia ofteaditdicendum<br />
contranum.vcpatct i.Reg.zj. refpondicpoftill.quod<br />
illa expofitio debet tntelligi, vt tn plunbus. quoct<br />
enim modicumeft,pro nihtlocomputatur. Nam quanuiis.<br />
iufti aliqn egeantpane,finahter tti non fraudancur.ncc egeftate<br />
pereunt. Idco dixit patCr fandus Francifcus : Non cft<br />
formidandum, quod filij .ccerni regis famc pereanc , qut in,<br />
paupercula rchgione func gencradi &c.Sed expoficiont Bur<br />
gcn.iccurncdirticulci-, quta Chnftus clamauit tncruce ad<br />
dominum: Q^are dereliamsii me? ideo vult poftil. quod fubau<br />
diacur finaliter iuftbs derelinqui. Sed de pane fpirituali ma-<br />
ior ditficultas eft: Non cnim puto illum fore iuftum qui pane<br />
fpintualem non continub requirac, &: qu.n.<br />
dicitur. Q^ieduntme yadbucefurient, wc Nifi tortc Burg.velic<br />
rccurreread forum fpiricus libertatis in quo datur apcx perfcctioms<br />
vkraquam prohcere non poce(t,dc quo errprclo'<br />
quicur Clcmcncma,Ad noftaim, de hanrecicis .<br />
PSALM XXXVII.<br />
Omincncmfu. &c. Primum capcac mifeticordiam<br />
per pccnasfummaum .<br />
*<br />
Thcu. Dc peccato mencionem ftcic , & de pcenauniiaa<br />
obexpiationem,ut Amnoms , ,<br />
c
I<br />
^ GloHord.&NicolaideLyra.<br />
3 Sanvx . A ** qua nun ibar.s Ad.r d.ces: / *<br />
fcd. ofirrtuilt.Vc fincvfqueu. finem fecuh,<br />
,trti;hao.o,v.dcocnitmmmmcrcmihiragicrftfUm<br />
ni.Ks,^ iucuiu.n \ c iam mauu capiar,&:admodun.<br />
vf. Ix-rcr .<br />
Aug. OK Quoniamiagicc.-.Numei<br />
-ir q pacicur, vcquia<br />
inulcalunc, facis finc<br />
Dconc pc.ora paciaiur.Porcacenimcor-<br />
pusmort.ilecocmifcnjs<br />
fubdicum : quod<br />
fruhu cvcum f.iuiimdicicur<br />
non vcre lanurn eft,<br />
quod lcuicer poceft<br />
B lxdi.<br />
# Bafil. ii Thcodor.<br />
torum, qui.ifat.^iisfiiperprEnascorporis affligicn. p;<br />
t.s, pucans fc grauiora<br />
mercr. .<br />
^4<br />
7\(o cftfanitas. CaU. Cnpcac hic mifericordifi a prace iudi<br />
cis,&ab irifirma pei fbna fua. 7{on ejlpax ofjibus. Oaff, Accipit<br />
ofla pro carne.li,cexpon.t quod :lixer.:c, alaid ad Jcs, fc:!iccc<br />
a facie peccac iriim .<br />
_ <br />
^b<br />
f Ab inltantm mearum. c fAliasvultu.<br />
fuggcliionum<br />
ncmeatafacieirxtue,noncftpax(5ihbus meis a faae pcc- 4<br />
d \upcrg,<br />
Vci lufuiltr-<br />
guftmus.<br />
runc,ideit,<br />
nuicas elcuauic c.<br />
itiperhi cocra Dtum,<br />
Dcus grauaincvcfafce,<br />
&cornpix-!il<br />
jamengacur.<br />
e Vutrnernnt. C\{'siad,<br />
Narratio m quaenu<br />
* n.c.ancurmiil-i<br />
- .... _ '- -___= :<br />
h <br />
'<br />
**",.. rt^:.<br />
fAdcovtnonpoffitfccrigere.ricutcuruamulier, quampoltdecemcc oftoannos dominuserexit. -C , V<br />
cc lAug.VelterrenisdeditusTndettutis. 1 Vfque Vfquemmorrem. m morrem. fTotavita.<br />
fTo.a<br />
lAug.Velterrcnisde^d.tus-ndetriltis.<br />
^v.ta. ]Q dorcmus fabbathuiB,<br />
S meac.tMiler fa.ussu&curuatusfumviq;inhnemtotadic ^ & gemamus tuntm<br />
1^" "f"^ rj* Xi^ofs-**<br />
vd i<br />
flugiter. a<br />
xzcv fNon 4** '<br />
defperans. TQJ^fi*<br />
c jn Adamcxercic<br />
-<br />
"Qnia TIdeo<br />
ci.noretucura.irxcer<br />
rccur,fic vc non iit fa-<br />
fabbatlii memor . b Viam huius vitz . c . fIdeo<br />
._ fAug.Carnaiitas,idelt,fenfualitas.<br />
b<br />
bar.Quo c<br />
n.cas in carne nvore<br />
vcrccundi qui fucuns<br />
flagellis .a affligicur.<br />
Vcl a facic ira. quia<br />
h tcdnttiftatusingredie<br />
praruidifacicmirc,id<br />
_<br />
e(.,q.minarisnevidcamiram. 4 Hebra.i,propceriracua.<br />
c Tion Grauis dolor ad mcenora<br />
cjlpax. puenic a facie pecca<br />
tQfum<br />
(?.<br />
Xl tltm jponfo poft odorcm<br />
*<br />
ni51uVbimeiimplctifuntt^ JSSS' m<br />
a TDiabolicisi. b IQuoniam. fVnde.Qusmeliberabitdecorporcmonis huiusKom.7.d. ^3 5 J J '<br />
c fQuam diabolutaffligit. d fCorpore . fContriftatus. J(! j JJlCtO quallCCT linqui<br />
b<br />
illufionib.etnoncftfamtas<br />
lcarncmea. t Afflid:ussu &hu- is tacesfupcrgreira,:<br />
''<br />
di-<br />
I(5 cic quomodo aggrtiuaca;.<br />
h Quoniam lum. Caf. Aug. non folfi mea lnfirmita.c pccco,<br />
fed _* diabolus quicorpus affl!gic,-x: aiam iadgac vams irau-<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
-***<br />
tum mifericordU tn,J^otandum etiam qubd eodem modo incipit<br />
pf.fextus quem fecit in anxictatepQJitus ex popuh percuffione pro ifia<br />
numeratione,vt dtclumfuit ibidem.<br />
i Quoniam figiccc,6_c. idcft, pnx mihi denuntiau ex parte tua<br />
per7^athanpr
qu<br />
}<br />
9S Pfalmus XXXVll 6^6<br />
J trinacionibus.& per hocnonefiicerum fanicasficuc&fu-<br />
\ a<br />
pi per fagicras.<br />
-jdJaf- & <strong>The</strong>o.Per lumbos eoncupifcenciam cacice inniuc,<br />
his.n.hicrenc renes,per quos appecicus excicari folenc Hc-<br />
"i illuiionibus&corpus<br />
induucur fanicace.iiiu<br />
-<br />
uixorarcfinunc,ima- redargutiones.Quo nihil afperum, nia<br />
f Ideotacuiin r3
A<br />
* !*ten.ur dc<br />
liC-<br />
3Eeu.<br />
B<br />
6?j<br />
Gloford.&NicolaideLy ra.<br />
f Ideoaudie T Caf.irter ma'a caun Unfti s tn.xinie nc r!e !<br />
opfu eus ln.iiltet inimicu.<br />
b f AnjJ>ocdixi:Scucnhc;cutnitfcjffi r 3< -. * ttri nequando<br />
cnienditionem.<br />
minnnimici mti:&<br />
geliitnDcusr.mnemh!iumsnemrecipit,acideonc-iiii'fuhim perfictus-dccmofvnas,<br />
. /- /n J C"<br />
^allioa. 51<br />
nlfi - n -do1eiet.non i_c<br />
a" T Am. vndedoiorNonde.bK-lloc!uodmed.cin.i,-eddepcrcntiuulnere,<br />
feaccufajet. b { Et quia non fufticit con.i.eri,adu t:an.>unti.i.con__ccbor.<br />
^ b<br />
*<br />
t .<br />
&. huiufn.odi,<br />
e yinunt.<br />
A.ig U ftj.<br />
nus. I rutmcur roundofirmaciinmtmdanis,<br />
&_ quotidic plurcs<br />
fiunt.<br />
f "He dertlinquas .<br />
fuper?adeant mibi im- a qu ^ dixi,neauandotfupt.rgaudeant<br />
*<br />
micimei. Aue.uft.lcem ^7 lingui nequi.um.t,<br />
cu .uiftet<br />
'<br />
j A-Suuin.AliquUdoiua;i-;uodpcvcarumubitunciiifui.,un _ _ _1 _ _ i __._- -v 1 _- -_* J~... _._.. li . m 1 C A /VtlC<br />
f Actns.<br />
capuc b<br />
de infirrnis pe- potius imfeienduu.<br />
dibus.cumluincrlo b dum comouetur pedes mci,fupcr me magnalocuti lunt.<br />
nn dcferiC liludqUod f r.o!cntimpii,feuirieoetiamexaudies. lAug.quafi ad hoc ir.tus.um.ut flagellafciajn.fla<br />
"U ^<br />
in,.c..<br />
b mm^mouentur c Quoniam e ? o in flagella paratus fum,& dolor meus in co ,<br />
t anx.o . ro<br />
tjniebo.<br />
t confortari.<br />
t felfo.<br />
,<br />
pedesmci.<br />
commoueturaliquan j r<br />
pC u ^^ fem per.Qudniam Augufi.<br />
iniquitatenn meamannutia 7<br />
^<br />
do hlim.ina infirmi- *<br />
Clffedueam urofamndo. t Al.ispio,mntiabo.octur-mgeir,, T Solicituscro. ,<br />
:J _. :__._:. . _.__* ,rt -j ..i_i. _..-._. mlfir, nir, miill. rTRrne e,_ eu ,11 leiulo.ubi :aboio.& '<br />
i utrio.<br />
Dc pr tetu.s<br />
abfolutus rcumactionegratiart.m<br />
aurorcm<br />
iboio, &<br />
b ,ugio:<br />
\^jSS^&*^M'i*iEr3^<br />
Jalutis profic<br />
S<br />
Detm.<br />
c<br />
8<br />
t c bo,& co?itabopropeccatoinco.Iniminautemciviu iit, ,<br />
atnew<br />
f In pfecotione. f Et hoc ualet ad in.petrandum. b f Ouod Quodgr;.--.,. grauhis.<br />
'<br />
i:. nm, n.inci.riuodirraniflimU-n. d Danr.-s in Ta pro bon.s.<br />
5 { Et itnoiipauci,.iu"u non pauci,r)Uodg_atuffimuin.<br />
6 Biiuu-i.. f Danr.s in !a pro bonit.<br />
ClisK.dor.qili.. gta<<br />
(<br />
&tconfirma'tifuntfupermc,&muItiplicatisutci oderut 10 uior oftcnlio pofi uc-<br />
:<br />
f Eiiam. f Ahas.Deuah-bantm_hiquiietiibuuntmalaprob,mi5,qu apcrf.cutu_fum II nj.U]l.<br />
.U __,__._____ T M__-_)l>--* khaU nr-, hi.n i _ _ _, _<br />
_<br />
bi 1 Augult. ExultatiLa<br />
tate,<br />
miiitiam. b f Idcodimt ma a probonls.<br />
irndent impij,<br />
vndedolentpi). ^<br />
c Varatns fvn. CafT.<br />
Sciens me dchquiffe.<br />
Dolor, quia deliquit.<br />
impius fe de-<br />
1U IILI-tlll. V _-%."--.-_--.--'- _-....<br />
) |-fcndit,<br />
iufius contra<br />
meiinique.Quirctribuuntmala probonis<br />
feirafcitun<br />
+ detrahcbant Concluiio,utccrtaip b f sed homini inrolerabilia.<br />
qu.a~hax f Hocdicimus in illo qmpronobis imerpeliat. IX<br />
fa imitantibUS.<br />
je Thcodoret. Accufacor<br />
mei fum, &C<br />
vc ianus fim omnem<br />
diligcnciaai adhibebo.<br />
d Quoniam iniquita-<br />
f mihi,quoniam fequebarbonitatcm.Ne dcreliquasmedo ,:<br />
1\r difceJjic.Qiiotat<br />
a fEtf.adhoramrelinquis. # f bfPot-us. 1 Aug.<br />
rcnitus.^<br />
duni pugno contra ho.tem. i "<br />
4 _ e r"0 , iiipia UC QU-C<br />
difcefleris a mc.lnte itcnde inadiutoriu medereh. Vox cftvc<br />
|J<br />
f Datot. a f Aeterni. f Aue.quia,5c animam feruauit,8c a patfionibus Ubciauit<br />
meum,domine Deus falutis meas.<br />
g mineDeusmeus,ne<br />
tcm meam. Cafsiodor. , ...<br />
Duo modi pcrfca*pcenitentix , confcfsio, & emendatio, pna Ioquitur.<br />
per<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
1 Qt4 to.f.tibi m oratione mea.<br />
x T^pquandofiipergaudeantmMinimici. i.ne aliquando me<br />
teneant pro uoluntate fua ad me interficiendum,qupd fum<br />
nic defiderant.<br />
3<br />
. dum commoHtntwrpedes wei.Fugicndo propter Ablalom<br />
deciuitateregah. .<br />
4 Snperme,&c.Sic\it patctde Semei,utditum eft,& umi<br />
liter AchitopheldixitadAbfalom a.Reg.i7.a. Eligammihi<br />
it.milia virorum,& confurgens perfequar Dasid bac no8e,&ir-<br />
ruens fuper cim, quippe qui lajfm eji, & folucis manibus percutiant<br />
eum.Et flc ifte iadabat fe,quod percuteret Dauid fu^ietem.<br />
5 Qa' e Z. ** i.promptus animo ad fuftinendum flagella ,<br />
quij dominus mihi uoluerit inferre.Vnde dixit i. i<br />
Reg. j.e.<br />
ad Sadoch.-ie/x'*'-! arcamDsi in vrbemfi inutnero in ocu<br />
gratiam<br />
Us dominircduceimc&eflendet mibi eam,& tttbernaculum fuum:fi<br />
autem iixerit mibi non pkces,pr*flo fum,faciat quod bonum efl co-<br />
ramfe. . m<br />
6 Et dolor meus:Quia fcio meruifle pro peccato adulterii cu<br />
Bethfabear,&_ homicidij Vnx: & pcr talem modum loquitur<br />
infra phl.}Q.a.Teccatum meum contra me eflfemper,&c,<br />
7 Qvoniam im.meam . Statim. n.eam recognouit ad rcprehenfioncm<br />
Nathan prophet*,vt habctur a.Rcg. i z. Et pro<br />
cxpiatione cius mulca poftea obtulit facnficia qu.c quodam<br />
jnodo annuntiabant pcccata pro quibus offcrcbantur: quia<br />
aiia<br />
M O R A L I T E R.<br />
x 7^equaniofttper r mihi inimi.mei. i.drmones dc lapfu homi-<br />
num gaudentcs.<br />
3 Et dum<br />
com.pedss mei.iM juiderentmca reclitudine iufti-<br />
tix declinare.<br />
4 Su.me mag.l0.f4nt, i.loqucrentur quafl tenentcs deuidu .<br />
5 Quoniam ego in flagclla parath* fum , j.fufiinere patientcr<br />
quicquidinflixcns.<br />
*<br />
6 Et<br />
A D D I T I O.<br />
In pfal. 3 j.Domine ne >n furore-.vbi dicicurin pofiil.De ma-<br />
-teriaautemciusdicicRabi Sal.Hxccxpofioouideturratio<br />
nabilior,quiacontcnca in hoc pfal.communiafuntpeccatoribus,tj<br />
a Dcoin hacuitaflagcllant^propterpeccacacom<br />
mifla,&_: etiam poft rcmifiioncm unius peccati in aliud rem<br />
cidunr,&: iterum pcenitent,ficut communiter conttngit m<br />
hominibus,pra:teiquam in uirjs ualde perfcvtis.vn no opor<br />
tetappropnare iftu pf.Iob,necalicui pfonc fingulan.&: hac<br />
cxpolicioncm vr fcq. ad q. litera faciliter cft applicabilis , &C<br />
jecudum hoc propne ponitur intcr pfeMios pocnitenciales,<br />
RE-<br />
98<br />
17 tcrishominis quicun<br />
18 eo crucifixus , hicau<br />
tcm in pcrfona pro<br />
PSAL-<br />
alia facrificia offcrebatur pro pcccatis<br />
ex certa malitia con<br />
mifiis,& alia pro pcccatis ignoranti-e.ut patec<br />
in Leui.<br />
g Et cogi.caucndo diligencer a reciditio.<br />
p lnimtciau. f.Abfalom & AchitophcI,&eorum compl<br />
ccspropter quorum poteftatem , cui non pocerat refifterc<br />
compulfus erat fugerc.<br />
i j f mul.funt. vnde i.Reg.i 5.C dicitur.Cumquc immol;<br />
ret ui--imas.fa_-a eft coiuratio valida fcilicct contra Daui<br />
populufque cocurrens augcbatur cum Abfalom: & ibid cr<br />
fubditunVenit igitur nuntius ad Dauid di.Toco corde un I<br />
uerfuslfracifequicur Abfalom. 11 QHioderunt,&c.om<br />
Dauid multa bona fccerateis,&: idco fubditur.<br />
11 ^wire.mepcrfequendo.<br />
il Drfm.jt.mi.meinfamando.<br />
1.4 Quoniam /e.io.i.pro bonis qua:<br />
ferebant tanquam ingratiflimi.<br />
feceram eis ifta mihi ii<br />
ij 'Nj detelin.mc. Hicpuniturhuiuspf--lmiconclnfioii<br />
tenta,in qua Dauid Deum deprecatur, utcum pra.fcruct<br />
recidiuo in praetcrita maladi. 1\e derclinquas me domine .f.i<br />
mala inciderc.<br />
pra.dic.a<br />
16 Dcusmem. q.d.fiad modicum dimifcrismefra
99 Pfalmus XXXVilf.<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
,<br />
\ t jnfini co/.Aug.quia hiceft de^terna beatitudtne pro qua<br />
j ;undii eft tranlilire,te ii grauc lic carni.Docer auc inde de<br />
iimdoad Deii rranlire. Traiilitoraut de bona opinione sc<br />
a ,<br />
tium cho"us commiflus erat.In fine nos trafmittit,q.a huma D<br />
n.e nacuraj viIitcitur.<br />
Ininciepauonibus,t.duris punitionibus.Trcptcr iniqmt ate corri-<br />
puifti boiem,idcft,lfraekm,q.d.licet punitio tua ftt dura, tn cil iufta.<br />
Et tabefcerefeciftifiLUt aranea.In Hebro,& i ><br />
tr.mj1at.H ; ero.iiixta<br />
Hcbrxum hahctur,ficut tineam diatn eius,idefl,vitam eius reddidp-<br />
fli conteinptibilem, & coculcaiam coram Babylonijs . Vcrunth vanecontufbat^ois<br />
ho. q.d. Lcct iusle pofucris nos in captiuhate tn<br />
Babylonit abutitntur noitrafcruitute, & contra nosprouocaniur Jine<br />
caufaftdco fubditur: Deprecatio de liberationc ab ea, cttm dicitur,exaudi<br />
oratiomm mea,&c.T>{e fileasj.ne difftmtdes jzudire. Qrn adue<br />
na ego fum intetra Babylonis.Apud te. q.d.tnibi colo te.Etpc<br />
regrintts fictti omnespatres mei,f.jlbraam,lfaac, & lacobpercgrinatifuntin<br />
terra a',iew,vt p-itet in Genefil, &%\. R^emtttc mihi<br />
culpam & captiuitatispaznam. Vt refrigerer,pertuam confolatione.<br />
Vriufquam abeam de vtta prefentiper mcrfcm, Et amplius rio ero.<br />
ludaa re-<br />
a mc: quia ira efl accenfto (anguinis circa cor.etiam illa qnc eft per Jcilicet inftatu mercndi , vel in flatu quo pojjim in regnum<br />
elum qaJts e(l ifta: & ftc caufabat calorem intrd.LocuinsJiim in lin<br />
ua rm .i idcft,tacitb orando. Nocum fac mihi dhc finem meu.<br />
ieslfinc buius captiuitatis, vt Jic pojfim manifcftc&publice prome<br />
t vrrba diuinx laudis,vel legis.Et nnmcritm dicrum nteorum quis eft<br />
tci\,dieru huius capiiuitatis.Vt fciam quid defit mibi , idcft, quantu<br />
iiloa rcdtmptionchiiius captiuitatis.El pro accelcratianeredemptio<br />
':ga:<br />
brcuitatcm vii&human.t di. Ecce mcnfurabiles . in<br />
Uhrhabetwr : Ecce . palmos palmus aut csl menfura bre;ti< : proi'iod<br />
Hiero.in tranp.it.iuxta Hebrxu dicit : Eccc brcues,&C.<br />
dem<br />
Jl^nat qtiod<br />
dicitur hic E:ce , rncnfurabiles , quia res bi eu is csl<br />
lcfaciit rr.eifurab.tis , Poluifii dics meos. q.d. nift citb termineifla<br />
captiuitas in ea moriar , ex qito itabreues funt dies mei . Et<br />
(nbftantu mea tanquam tubtlnm an[e te,quia iUudquod eft modicum<br />
MORALITER.<br />
T-' 'fi<br />
\Diu.Cu. ffa.Sa.dicitq, D i nd fecit hunc pf.prxuides in tpi<br />
ncu capcmicacc Babylonica.iqua populus Ifrael fuic m tato<br />
thnorc, a> dciniunjs illatis fibi no audebar. pqueri vel murmurarc.Moralitet<br />
at poccxponi de quul.bec poiico ,p ptis<br />
iwisin aftiictionc corporalnde q.b.th pa*nitet &. petit<br />
a Deo<br />
nnien-<br />
ucrti.Mio modopoteli exponipfal.iflede ipfo Dauid itaquod fecerit<br />
ipfitm pofttus infugaafuie ^ibfatom Jiliifui, poftquam andicrat vi<br />
Saulis feat<br />
tupcriaftbttllataaSemei . Sicut enim pro perf-cutione<br />
miutospf.vtexditlisfuprdpatuit.&iiif. & aabuc , patebit fic & de<br />
perfecutionefibi mota ab .Abfalom. Et vidttur mihi : quod bxc expofttiofecunda<br />
eftmagis raiivnabUis,& magis confona Ittcrx, quani pr&<br />
ccdens. Etjecundnm hoc pjal.poteft diuidt iu tres partcs : qnia primo<br />
defcribitur ipfttts Duuidpacientia . & fecundo. eitts 'spnfidentittt tbi.<br />
Locucus fum. tcrtib oratio
A<br />
fexarfit.<br />
fmenfiir.im<br />
quattior Jigi<br />
toruin.<br />
fi<br />
701 Gloordin.&NicoI.cIeLyra. / 02<br />
tranfiiiiterrcn.sdelc_btiones,&:ex: bonis c6trahoinuidia_,<br />
fufri ic intclligencia cova Dco,ne loqucndo de adicutn calu<br />
niofis; in qu >fit f.cpe ncurb.icio.vc d:< .rncur no diceda.contvaquod<br />
mcliusrcmcdiuefi filcntium ,fcddu nimis timco<br />
nc loqu.r mal _,cacui bona,&:c|a no erogo calencu mihi cre-<br />
ditQ pauperibas,noti<br />
comnvtcccmihi diuc.sdominus,iS-<br />
hoc<br />
tfilentio.i.<br />
dit:inofilen-<br />
cft,cbfurd.ii,ideft ,<br />
ti > hCm lum<br />
vtlut mutuj. cepi iam non audice<br />
coricccurfc p.itlum<br />
f turbatut cft<br />
,<br />
docens nos cauere<br />
hocnonimitan.<br />
CaffPofui vfq ; co<br />
qcfobmucui. Humi-<br />
]iatus,vtpurum inttl<br />
filenciu no dolo<br />
ligas<br />
fum.htfi.abo.ne do<br />
ctie cocemncntem,<br />
qui<br />
caufam contcn-<br />
tionisquauit.<br />
$< Thcod.heccu hiftona<br />
magna habenc<br />
cofonancia.Nam Scmei<br />
malediccnti no<br />
n<br />
b<br />
fVclobfurdut. b<br />
'<br />
fNonniehuinilir.ii.<br />
ip;<br />
dium uula d Tlta. c \Ct~CQjrm jialUis c.t m Imnicndoa cjuo ia lilcntio.<br />
quiefcit<br />
fum me.Obmutui 1 8c humili&us su, & filui a bonis , et do e<br />
tioe mca t exardefcet ignis . Ldcutus su in lingu a mca,notum &<br />
a iHomo.Aug.Hiccitnumems finenumero. b fvcrenon rranlit. /Vel qui. 7<br />
fac mihi diie fine meu, & ntfmetu dieru meorii, quis eil, t vt S<br />
fQi-Uitum vndehumilioreuiiomo. b THic<br />
to & pcrna<br />
in przfenti.<br />
eniin dc iitis diebus rranlitorijsfentii. d fAug.A ias veteres, c,uia corrumpunrur coi pora vet ta-<br />
fcfa gd defitmihi.hcce' t meiiirabilespofuilti dies meos, & 1 10<br />
^* __. _ _<br />
refpondit, &: prohibuit<br />
ne Abifai liiu fpiculiscofoderct dicci_s,cu dolor & mcinona<br />
peccati renou..rerur,Dimicrc cum:tcc nim lufiic Dominus<br />
vt maltdiceret Dauidi.R.Kimhi,& pvo ecfi.<br />
a >4bonis& do. Of.21.n11nc1andis.ve) abuiiis hominibus,<br />
povcis &. canibus,quibus fanclu no efi dadum vnde , dolor,<br />
coferuis cibaria vita:.I-t ideorCoi- mtum contaluit,om<br />
qa negac<br />
ni Dei.Incra me,in<br />
parcc<br />
racionc,uc de cxlcfiibus<br />
igne<br />
cogicaret.<br />
Jntra prius qua extra exirct loquedo, vel in a:terna gra<br />
tia fandifpintus.In mtdaationc mea cx.idef.,in cofilio, ne<br />
infanuseiiexfius videreturpoflquammtra,etiam in lingua<br />
mea,idcft,tranfilicntium locutus fum.<br />
*<br />
<strong>The</strong>odo.Sym.Exaruit cor meum intra mc,& dum in ani-<br />
moexpendefcm,flagrabam igne mxroris.<br />
cft malis muitus lilui,fcd diio locutus eft arftu<br />
Aug.Quod<br />
chantatisagente iftud.Notufacfi.idcft , Chnfium quieft<br />
finis noftcr.Et numeru dicrnm,n6dci3dcno huius vitx,fed<br />
dcl]derioCbfi,utapp.ircatiieiusaduecu potcnt videre,anteque<br />
multu decftad Vita , quia anceeum funt veteresdics<br />
Adar,qui ducuc ad morcc,&: no nouarcgcneratio. Etfubfta<br />
i* _. _._.. _ __ . 1 _ __T __T____.__._I /_..._ 11 1 l_i_ii l, .-. , 1 1 . 1 .r . 1 . _- . 1 1 tr. K tfP V ._*<br />
. b fExfe<br />
tia.<br />
tia,qua? Adam pcccante damnata eft , nihil cft ance Deun<br />
6c ii a^lus cranliJicntisaliquid funt .<br />
b Dolor mtus renouatns c/i.Concaln.t cor mrjtm int.mc & in, Aiii><br />
Sidamnr.bit^pisjerqtii noerogat,qd liicquiperluxuna cor<br />
lumit,pofitU5.n.tranfiliensinter Deum t;:tiitcm,C\ homitu<br />
fCaf.Impropcria fuiiinui ab eis . e f I">um timeone<br />
c fAn deettf quaii juia vtique . fQmd<br />
f Breues, inanes. e f Qui.dederasimmenfurabi.es fi homo pentitiiTet .<br />
dt<br />
fAugCitotranfit.&quand.ueftniliileft. fAug.Aftus quidem boni lunt aliquid<br />
c Qui vcre vides. d In hoc gemit.licut in fuperna.ideii.fupornorumamorecxardcfcit .<br />
f fubftantia a<br />
mca tanquam tnihilii^mantetc. Veruntame vni-J<br />
o<br />
paupcrcm,vcaDt<<br />
accipiac , &<br />
Ior '<br />
a fAug.Doict tacuilTe dicenda,nt Lugcns eius damnacionem ,<br />
iicuc cxpolicum fuic lbidcm.<br />
Con-<br />
M O R-\ L I T R.<br />
t Ohmutni,&c. icjpfl.ab cxprcflione pxnitcntia; mca_ & affli<br />
dtiomsgrauitacc.<br />
4 Etdo.mtHs. Naaugmcntaturcumincordeclaufusrcnetur<br />
fjcut apoitema grauiu? afHigic antcq]aperiatuv.ideo iubdit:<br />
5 Concultauit cor meum.Ex dolons augmcnto.<br />
LocuiusfwH in lir.gua mea. Tacicc oraiwjo.<br />
i<br />
n.ccciic prodignsfc<br />
dnfipacor , hcauarm<br />
difpcnfacor.<br />
c Locntiisfum. Au<br />
Nonauditovi crudii<br />
do , icd cxaudiror<br />
Dcoa quo incusau<br />
dior.<br />
d Et numermn dierun<br />
mco. Hicro.Aug.Nu<br />
merusdieru qui tnl<br />
suc no cft vcre cranfi<br />
licnci,ha:rcnciautea<br />
cflc videtur.<br />
e Ecce wcufurabilcs,<br />
Cas. Quafi noto fint<br />
&dicbusquifunt,at'<br />
cendic ad hxc qua: r<<br />
liquit & comparat inuicem.<br />
*<br />
Thc.Sym.Eccc dedifti mihi dies,ut mcnfuras duodcnun<br />
digitoi um,& uita mca^ut nibil ante ce.Hcbrxi,pal males.<br />
f Etfubjiai.tia,& c. Aug.Qui uidetnihil eftc hac lubfcantian<br />
antcteuidctubiocuh tuifunt,nonubihumani.i.tua: uifio<br />
ni concordat,ucl,antc,ideft,contuitu Hlius qua. ante te eni<br />
g ferMwc/i.Cai.VidensaduentumChtiftircditad infit<br />
mtct uirtuteshabetdiccns:<br />
mitatcm,quam<br />
Aug.Magna funt qux diximus & crcdimus , fed tii nodi<br />
cft lllud a:ternu,fcd uniucrfa uanitas.Et pro mucabilicaccd.<br />
fiderans a_cernam,cxprobrac humana. uit_e,cui fubctt, quo<<br />
dit ic.Ne quis pucct fanctos a tentationibus alicnos.<br />
Aug Veljlitctmcnfurabiksdicsjhcctfubftancia nihil,ti<br />
uniuetiauamtas, tft in rationali crcacura, qua: fccuni-H<br />
diuerfos uniuerfam appecit crcacuram .<br />
Aug.Veruncame.Quamuis^ccrms mhio,tamcn duhicc<br />
uo,ubi coc fcandala , ubi cecacio, uniucrfa uanrcas.Ois {lom<br />
&crafilicns&.ha:rcns.i.aduniuerfamuanicaccin adh.icpd<br />
cincncquiaois<br />
uanicas iubfole clt omnc uiiibilc. lnuiiibil<br />
non 1<br />
j Concaluit cor meumintra me, & in meditatioey&c. Ex char<br />
cate cnim quam habebac ad filium dolebac dc cius culpam<br />
gis quam de perfccucione ab eo concra fe moca.<br />
6 Locutusfum. Hic cofequenter defcribitur iplius Dauid cc<br />
fidentia,& primo defcnbit humanu defectu, fecudo ex ho<br />
concludit quod defoloDcoeit tonridendu,ibi:c.D,<br />
fcnbendoaute humanu defedum, pnmo incipitafeipiod<br />
cens: Locu.fum.in lin. te dcprccando corde tk. orc.<br />
7 T^otumfac. ldeft terminum perfecucioms m qua fum .<br />
X Etnu. idefhquoc dicbus ftabo in lftacribulacioiie.<br />
9 Vtfiam quii defn mibi. i.quancum opovcebic mc vlccvii<br />
fuftinere.q.di.cum ditbcultatc pofliim lfta fuftinerc,&: idc<br />
dclidcvo fifem fcivc.<br />
10 Eccc menfurabiles. idcft,breucs,vt fupra cxpoficum eft.P<br />
fufti dies mcos,idco fubdicur.<br />
11 Etfubjiantia mea. idelt,vitamca,vc habetur in tranflatic<br />
nc Hicro.jiixta Hebra?um.<br />
11 Tanqmmnibilumante . Q^uiaquod modicumcft, qua:<br />
nil veputacuv.Secundo pvpcedic ad oflcndcdum humanui<br />
defectum gcncralicerdi.<br />
13 Feruntamen vni.&c. Quia ois homo eft ira breuis vite,q'<br />
quicquidcontingitmea debet repucarj inane,&: iicut ci<br />
modica: duracioms,ica eft parux coguitionis,ideo fubdicui<br />
Vt-<br />
7 T^otumfac mihi. fcilicet quantu ad afflictioncm pr.-cfcnn<br />
9 Vtfcia>nqniddef,t,&c. Ideit,quandiudurabic.Hcprpacc<<br />
leractonc ccrmim allcgac brcuicacem vicajdi.<br />
10 Ecce menfi4rabiles,&t .ideft,valde breues,quia rcs bvcuii c<br />
ficilimcnfuracur.<br />
I r Etfitbfiuntia mea tanquam. ideft,res tam modica, qcf qu:<br />
nihifcft repucanda.Ecnonfolusego fum huius condim<br />
nis,fcdetiam.<br />
Qmnis
73 Pfalmus XXXVlli 74<br />
^non funt fub fo!e,ideft,rldcs, fpe;,charitas , haxhabent Idi-<br />
Athun vltra folem cuius conuerfatio in cadis eft.<br />
i.a * r 3afi.&: Thco.Nihil viuentes homines dirleriic ab ijsqui<br />
in pictura exprimuntur , equaltter euim horum ck iliorum<br />
B) yeruntamen Aug.<br />
Kpiapfjlmus. Quo mo<br />
doomnesfub vanica- d<br />
:eSc cafu ,
75 GloLordin.&Nicol.cleLyra. / o<br />
@ Caf.Scdquiaegoiftanonpcro.ne pro eisrrifrcrcxaudi.<br />
A Quanto plura nouit,tanto pius iupplicac. Oracio cft turus ad sttern ti vb<br />
quando<br />
; non ero .<br />
inquihnus<br />
^iducnaanud &c. C.i:. N6 ui di.iboh ciuitate , f i<br />
;d lcrufalcm rr.in Irtn . S :i<br />
cepcus.deBubylonia<br />
Ontio. ^caDcopAndJmus.Dcprccacioircquesfupplicatioabimo<br />
Pcpiecatio. cordis;Nc putes<br />
chrvmas, qujvio^<br />
ra- funt m prccibus<br />
jid moucndam mile<br />
B ricotdiam .<br />
a 7\(f/y.Vai.Dicmibi<br />
i,,c%.g. ^ m 'If J f unt tibi f> ec<br />
Hiit.ij.c eata: cl,f/ 'c>iitcbtned'.<br />
&c.<br />
b Quoniam aduena ego<br />
fum. Atig- nm apud<br />
tc, fed adhuc inquili<br />
^. nus,quiahinctunliturus<br />
eum cancu vcrbis & orc orate , addic, &c la-<br />
patrcs,nc quis ab hac conditionc putccur excc-prus. /<br />
nem mcam dominc, & deprccationcm meam auribus perfAu<br />
S .Lit Atunuluetit ,haW.,uod Acat S uia abelt quou del.deiat , jui.;=!" Sft*?"<br />
dat ir.iqmias.icfiiftcfcit clunus.<br />
b ldclt fc,TI amiuro. . fAug. Quia De us loquuui occultc in L Ut-<br />
de: Salus tuu cgo fum.quajn voicm iuc ipiat<br />
Ne b<br />
filcas, quoniam t aduena ego *<br />
cipe * lachrimasmeas<br />
Qmaibi<br />
SCLUeetauudte.quialUntpcicgnmcumd.abclo.<br />
patna<br />
, Aug. Quin igraaerai t.conitai cgo<br />
fumapudte &peregrinus, ficutomnespatrcs mei<br />
, Ideo.A I<br />
US.Q,,:am :<br />
g,=tu,usfu.Sc;at hoc Pere. __ ,<br />
* Qia<br />
UjV Ot. %<br />
idcm dc me.<br />
. t Remit-<br />
b ui<br />
habcr atfflU<br />
*% AuS Nc c.,m peccat.s eanv.ual, : S. nond,-<br />
,vn^.-d1 c : D, 11m ;cnob.sdcbitan5ltia.Matt.b<br />
ro.uis.vt icT.gc.bo & .am non eto ampl.us.vcio efle,auod e l cutn Dco. c Ab hac v.ta. Altoqutn .<br />
temihi, vt refrigerer priuiquam abeam , 6c#mplius non cro.<br />
NICOLAVS DL 1.YRA.<br />
i Auribu? perci.la.me. Firuit enim Dauidin illaperfccutione,fe-<br />
cundwn i<br />
quoddicitur t.f{eg. f .fcilicct. Dauid afcendebat<br />
incedens .<br />
cliuum o/-<br />
uarv.m fiens,& operto capite,& nudis pedibus<br />
1 Ne file. ne audire<br />
tardesfeu dijfimules deprecationtm meam.<br />
3 Quoniam aduc. bvc dixit , quia crat fugitiuus de fua ciuitate<br />
regia .<br />
4. Sicuc omnes in terra<br />
pa.me. idcftpatriarchtefancliqui<br />
aliena<br />
fuerunt aduen.c & peregrini,rt pr&ditlnm cfl .<br />
5 Rcmitte m\hi. fcilicet adtdterium cum Bethfabee, & hcmicidiu<br />
yri& :propter quodfcicbat Dauid perfeeutionem ^ibfaiom euenijfe<br />
MOARLITER.<br />
.3 Qioniam adue.fum. in vita prefenti.<br />
5 B^emitte tnihi. culpam & poenam.<br />
A D D I T I O I.<br />
fbi,<br />
6 Vt<br />
Inpfal.z8. Dixif/^o
Addi<br />
707<br />
A emnebat, reputans ea vana ex fui breuirate & varietate , &<br />
ieo foh Deoloquebatur,dicens: l^otumfac mibidhe. i.tu qui<br />
cis vniuerfa,fac mihi notu fine meu,& numerudieru meo<br />
u,vt fcia quid dciit mihi,ideft quantu debeo durare in hoc<br />
cculo, & fic poflem fcirc bteuitate &c diucurnitace mc du-<br />
1 nea<br />
ationis.Ad qtfrefpondec: Ecce rnenfurabiks pofuiili dies mecs.<br />
,deft breues,& qa ec in illa modica durauone non efl fiabili<br />
as,fed magna mobilitas & varictas,ideo d>cit : Et fkbflaniia<br />
tanauam nibilante teefl: quia er breuis illa duracio in<br />
[inomovf fublifiere,tan^nihilante teeft,q,adufacid 1<br />
: iatis qure fucceffiua efi canc| nihil repucatur rcfpcc<br />
atis, in qua eft torafimul lncerminabilis vicc; poflTef<br />
WumBoetium,&iicconcludit.Veruncamen vniueria vaniomnis<br />
homo viuens.<br />
t Snfthtelu fU<br />
ftcntaui<br />
79 GloLord.& Nicolai de Ly ra. n<br />
P S A L M V S XXX IX.<br />
A a T7 .Y^f (<br />
?.7ffifi-/>f/7.i;.C3f.Expc l:"tat & ingtatus,fedexpc-<br />
JC ctans expewfca .<br />
D<br />
Diit regula?<br />
ad exponendi<br />
iacri fctiptu-<br />
ti rccjiulujc.<br />
mir.us ftnt inpcncus,<br />
& beneuuluseis, audiens<br />
cos educcndo<br />
dc profundo concupifcentianun,<br />
& dc<br />
malis opcribus,qui pp<br />
dcs affcccuum inquinac&rerir.er,<br />
&funt d<br />
vilia, vt f^x comparationcvim<br />
rCanticum<br />
hrtitiam dc noua gratia,<br />
non vausdclege<br />
quod plhccc Dco, qui<br />
nofler cfl pcr cultum, <<br />
riori aliorum . !<br />
b Dominum . Aii2,ufl.<br />
Kon homincm , qui<br />
rantix. Lutijm carnaHsconcupifccntiaduplicirerdat-De<br />
profotura.Primum educic dc mifcria feculi, qu.ceU lacus<br />
lutum fccis.Deindcfupctpccramflatuir, cuminpratcepi<br />
mijiufliri. Auccoricis abantiquis in Abraham &: ca?teris<br />
adicjueespedaui,ndn lcgem, non aliud , fcd Chi ifi<br />
dorninumqui<br />
falusrc pofcfl , & do<br />
i ambulamus : pcccata ficut lutum laci fcecent,^ im<br />
contra lutum .<br />
guni,petra<br />
a prophetarum. T Caf- Mitis cnin de fiJ.-rio.<br />
T!n promiflicne pr .<br />
b<br />
1 Alias,fuitens fErauidi:le!<br />
b i* - it<br />
futinui<br />
Hicro. In 1<br />
ro& ni luco,<br />
idola colcnccs , vc<br />
omncs tcrrcnaanui<br />
fallcre & falli,<br />
tXpcftanscxpedcauidnm.ettitcdicmi<br />
a tNonauertit. b IQ^jpiophctisfeabdiilit . c TA qiiibus e.\[e-<br />
clan non ccflir.<br />
dj "fc^iu-ut.<br />
hi. tcxaudiuit'pcesmcas,eteduxit ?<br />
* fAug.De protundo iniquitatis.cjc camalibus concupifcentijs. ^J.<br />
finferno. b f L mi.<br />
me deIaWmiferia:,&delutofecis.Et j.<br />
a fVtb.rn jmbulemptoficicndo b 1Chn lum. c f C>_r ,-r'uis r.im<br />
n|<br />
min.irc foienc.<br />
diabolo.<br />
d^ererroaljiceren,<br />
fuperum.<br />
TScnl^<br />
^j ^<br />
ftatuitfuperpetrapedesmeos,&direxitgreflusmcos.tttim- e C:es ccepenmt<br />
com<br />
temporalia,& totum affetlum funm in<br />
ponere Dcum.<br />
7 Etdirexitgref.me./
n Pfalmus XXXIX. 7 12<br />
[ S^men. Aug.quod eft faluator.q.Beatus &c. qui non ceml<br />
>ralia fperac<br />
ab eo.fed falucem,quod eius nome indicac.In<br />
fpexerim.mcipfum cibi adduxi,dices adfmn. Hanc uoce di D<br />
uinus Paulus ia Dominum Chnflu accepic cpgrucneer admodum.Noftrem.eft<br />
Nature primicie, & illi omniu prirno<br />
noltra dicare c6uenic,& m lpYo priusadubrareca,q anobis<br />
fieridecec.Cogruic illiprimonoftradicareqfumus mcbra<br />
_<br />
a flpfum Deum.nonaliudiperatab co. b f Poft. c fQuo plures eunt.<br />
*. tcuiuseftnomen dni fpeseius, et non reipexittin vanita- l<br />
cb.fepe duplicacur<br />
a Tlnvolupiaiibus. b fAug.Qui iam iKa noirreipicit habet eum cjui fpectct<br />
hoc modo geniciui. Vel beatus eft cui<br />
t\ noine.i.in quo eft laus Dei, vt ab eo folo credat falucem<br />
ideelt&fpeseius.<br />
<strong>The</strong>odor.Qui pra.<br />
j.tia dcfpicic diuii<br />
jni fpem anteom-<br />
Kbabec.<br />
nniai. CafOdo<br />
. falluntauenlelinfania.,<br />
in<br />
:<br />
:ulis fallacib.<br />
;_-opluralicer,ucdc<br />
iiinibns accipiacur.<br />
Falfa, fedopera<br />
rabilia,cejum,<br />
Mrra.elidiciuperfti-<br />
I iincs.<br />
c T^Ang.Incorpora:ibus& fpintuaiibus' .<br />
.<br />
b tes & infania*s t falfas .<br />
b<br />
c<br />
Multa feci fti *tu domine Deus meus _<br />
c<br />
a fQins coiiiili.ir!us eius fuit! fNon alcno confilio<br />
mirabilia tua , &: r<br />
co^itanombus ttiis non eft d<br />
qui fimilis (it<br />
a Multa mirabilia . b H.xc. c Aug.Ce. tus eit numerus Ietufalcm, fed fuper<br />
huuc funt admiitx pale.t, multi vo .pau .ele. fcd tua fapientia. b Jlnillis oimnbus.<br />
b<br />
4<br />
'<br />
Aug.Cei tus eit numerus Ietufalcm, fed fuper<br />
,<br />
8 nu- huuc funt adiniitx pale.t, raulti vo .pau .ele. 7<br />
tibi.Annuntiaui,etlocutusfum,f multiplicatifuntfuper<br />
a Vlterius. b Fropter hoclllano!uit,quia. Aug.i.corius perreftum dcdi^i. f.finc peccato. .<br />
c Fcrrcctum ennn elt nobis corpus,perndamur in corpori<br />
I meru. Sacrificiu &oblationem noluifti , aures autcm t per<br />
tirabilia tua. Aug. Petrum ambularefuperaquasinfigno<br />
.nm fcculo.i.fluctibus feculi .<br />
k Baiil.cv Thcod.Nihilmirabiliusquam quod omnium<br />
ominum faltuem operatusef.&rcumcultus legis<br />
Iud_eo.<br />
rauonis cukum<br />
(icetlauic Nouam gratiam dedifti , qu_e<br />
gfcribic.<br />
Auguft. Salus vcrax , infania mendax , non eft quod pulur.<br />
Hieron.uana funt terrena,infani, ir_e& rixg&c.<br />
cu\
etii (''odelw<br />
eV> non occi-<br />
lti.<br />
7 ! 3 Gloflord.&NicolaideLyra. 714<br />
A a mloccwflm. Holocauftactiam non pccifti propcccaco,<br />
b Tro peccjto . Quod fupra oblacionem vc , dc hirco<br />
cmilliino, qui cum trafuavifceracoijcerccj<br />
pcccacis popuh mdcfcrtum micccbatur:<br />
efle du;c<br />
vclpoflunc<br />
,lo,.ft. diaioncs pro pcccato.<br />
a<br />
C Eccr vnio. Caft.<br />
b<br />
Cufh facriftcit cclk-r,<br />
conftac venirc Chn- c<br />
ftum.<br />
d<br />
D.uiidi nocongruurt. Obtincmc<br />
cnim lcge,facrificia<br />
affcrcbanc Deo. Vacidnancis vero fermo<br />
omnibus his ercitis.racionis facrificium cacicc oftendic.<br />
e Eccleftamagna.<br />
a Exponitprictfemveruim. fEtriiindrriaiuseit. f O^ija priut facrificium. T Aug. Quod<br />
pro peccato ticb.i: mams & digniu in legc.vt<br />
dc vitula iui'a .<br />
fccifti mihi . 1 ho locaultum & pro peccato non poftulafti :<br />
J<br />
a Quia hoc noluiiU 8c ccrpus aptiiii. f Aug.Tcnipui.elt vt veniantptomiiTa, quia auieruiKur ptoinit<br />
tcnt.i. !i Q^ua. ^Huius *<br />
. plalmnrum<br />
tuucdixi,eccevenio.Incapitelibrifcriptumeftdeme, vtfa Auu;. rocoorbc tcr-<br />
\<br />
ujobcdiens me otfcrendo. b Aug.Hoc eftiSedin pi-iiis,& fiquidem<br />
lcge domini vol.eius. c Volui .<br />
d Et in lege cms meditabar dic ac nofte.<br />
d<br />
ia<br />
fnrgcc cuuor nonpiohibebicloqui.<br />
i Dominc tufcifli.<br />
Atrj;. Labiafonanthe<br />
x d i dipiic libri fcriptieildcme.Ecceftatimvcnio<br />
vc faccrcm<br />
volucaccm tuam,quia c<br />
in c:pice huius libri.<br />
Vclfic eit praefinicu c<br />
apud Dcupatrcmqui<br />
B eftcaputmei,q. fum<br />
):bcr, idcftformaiu-<br />
"lLtixhominibus.<br />
# Bafil. & <strong>The</strong>odor.<br />
Superiusinquic, 5<br />
in libns facrorum vatumh.cc<br />
deme prx-<br />
-&eritatem dictafunc. Incapite ,<br />
tuMd Symmachus & Aqui<br />
t lynanogs Ja f [nfnuoluop libri'<br />
iriulta<br />
t prohibcas<br />
f cuftodiant.<br />
ficaucem diuina vo<br />
lumina vfque in hodicrnum<br />
d;em Iudxi<br />
n nctneMonf^efaciasmifcrationestuasamermiferico<br />
a Non peiieuciarcm<br />
munirc folec.Hebrej,<br />
nifi dc proiniflionc fccuius,quafi iuftus es,& ideo timeo . Ne<br />
cepi a piimo tufto<br />
niam c.ircunde-<br />
in voluminelibri .<br />
# Bafil.&<strong>The</strong>odor.<br />
In medio ven-<br />
tris mei, ex cranflacio<br />
ce^rem voluntatemtuam^Deusmeusvoluue^tlegem tuam 7 mimbusjcdcudoinia<br />
In b Polt eiiain mci. Tln membri. c Aug.Qupd a tc e*u;ritia . 8 nc nollifti COI" IV.<br />
plenitudine.<br />
inmeMiocordismei. Annuntiauiiuftitia tuaminecclefia \o nc infolis labijs dfa<br />
a Non liabio in folo coide.vt timoie taccam. f Aug.Hoc contrariinorem mu'-.d.unim . aHUUnCiaClO. L^l.lCQr-<br />
b Aur. Hoccontia limulatioii iin. . . i<br />
... iii j i> 4. r "C creditnr ad tuh<br />
masna.' e a<br />
ccc labiameanon prohibebo, dommetu flci- Jt oreautem coll<br />
feffio fitti<br />
a Auff.Hocdiciuucontiafegnitieincainis.<br />
b Aug.Idelt fidcm confefliis fum , non celo<br />
"<br />
C/ilutroi Vrl ndnmina<br />
timore.quafi latis lit in cordc tenere. TScd. j.ti.u.m. v ci,wuwiu<br />
fti. Iuftitia"mtua b<br />
u<br />
mnon abfcondi in corde meo : veritatem<br />
l;. n "^^i 0Q^<br />
a ldeit Chr'liuin tumn. b Piedicaut. c Non propter multos confiliantes dimi- i uu" ^ioij.ucl tucjia,<br />
fi.&hocdt. d_Qua diinittit peccaia. VCI per tC lu)C , qilifil<br />
tuam&falutaretuumd^xi.tNo^ntabfcodimiTericordiam J* pncdeflinaiii fucurfi<br />
'4<br />
a Qiia teuibuit. b Quia non celaui milencoidiam Sc ueiitatem, noli ic-<br />
moueie nuleiicoidias a fanctis mcmbris .<br />
tuam &ve 1<br />
ritatemtuam,atconciliomuIto. Tu b<br />
a Ne fint finc eftcftu.<br />
&verira i ^^ ..<br />
b Apud homines.<br />
J>_<br />
derutmcma1aquorumn6eftnume b<br />
autemdomi<br />
vcadhoc non iim pi<br />
17 gcr.<br />
13 g r<br />
KP n "bfcondi<br />
. Cal<br />
b Quia. Aug.Non audeiem conucrti nifi lecu l>> _<br />
rus de reniiflione.cjuafi bonus cs , & idco aino. h u" 11uu ru r ^H<br />
1b<br />
rdiatua l0 > ueri tattm , I<br />
ftluaiicj<br />
fitinancquod zl fioncm & ,<br />
b Ha:ci'cnipcifufcipiunt,ciclcmperafpicio.& opus eft. a I3afi. d FliCO.Svi<br />
c Caf.Quia funt a<br />
peccata nobis,& ab rmrlinc ii-i maCUUS mnl?<br />
alienis,w?;i<br />
cxiuitfonus<br />
eorum.<br />
1 1 Ecce labia mea non prohibcbo,dominc tufcifti. a promulgatior<br />
nc veriratiscuangelica'per me&: aliosdoctoresecclefii*.<br />
ji lnilitiam tuam &c. quia Chnflus cam manifeflauit vcrbis&facbs.<br />
1} Vcritatemtuam. qua lmplcfti promiffum de Chrifto pa-<br />
M O R A l I T E R.<br />
crib.us<br />
Hohcauftum & propecca.xcrjctitio cfc cius quod didum efp<br />
"<br />
dc lcaa C<br />
bus.<br />
4 Tunc di.ec.vc. paracus obcdirc euangclio.<br />
6 /.; c.zpitc &f. primus enim pial.eft dc bono doclorc, ficut<br />
diclum fuit ibidem.<br />
t /'.'/j.cxc;npioChnfci,quica:picfacerc c^: doccrc.<br />
^innun-<br />
cvibusfacfum.<br />
14 Etfalutaretuum . idcfl mcipfum a te miffum pro<br />
hi>minum.<br />
f.ilut I<br />
1 5 Dixi. omnia ifla manifcfle dccuft Chnftus,vt pacete<br />
dccuriu euangelij.<br />
\6 Tyon abfcondimife.tuam. quam per me voluifti mundol<br />
ccre. 17 Et veritatem tnam. qina mtfencordia & vcrica$fl<br />
petfcconcomitantur iaoperibus Dci.<br />
18 ^l conciliomulto. ficdcbec fcribi per c.quia ficcft :<br />
braro t3cin cranflaciono Hicro.iuxca Hebrcum habccui<br />
clefta muha,quod idcm ci}.<br />
19 Tu autcm do. Hic pfir djfcribicur ipfios Chrifti dei:<br />
piccatio pro ftatu coi ponsfui myftici,& primo quai<br />
amocioncm-mali,tk fccundoquautuad adepcioncm<br />
ibiiExultent.Chcu primu djcic: Tu a:,tcmdo. i.cu Dcus pacct<br />
20 7i{e hngefa.o c. ldcft a corpore meo myitico, pro qif-<br />
Chriftus lcgicur frequencer oraiie in euangebo.<br />
2 1 Mifericordia tua & ve.&c. oracionem mea fcmper<br />
diendo .<br />
OrnnisenimoratioChnftiproccdcnscx \<br />
tace deliberaciua fuiccxaudica, fccundum quod dicic<br />
cor lohan.I i.e.Ego a
7y Pfalmus XXXIX. 716<br />
in c<br />
eius noffrum cftatixilium.<br />
\ <strong>The</strong>od.Ecdefia falntem canfecuta,diuina prouidentia J^/^Caf,Refpec"fus<br />
\ igecobDxmonum.hominumqueimpetus.<br />
d QJt: di.r,, fcAug.Etqu i bona dicit malo animo,&: qui ma<br />
CapiHos. Augu.Bene in comparatione delittorum capilli la dolofe laudando,ucerquC malus eft, & caiiendus. dc pnuti<br />
funt. Nam idco ni j s d ix j, Qgi volunt mi<br />
f Auguft. Qojbus opprcfliis Oeus non poteft uideri.fed mundato corde ttidebit Deuni .<br />
f Nec r p eonatum te uiderc . c<br />
pof.ii f IniquitaMC . f Auguft. Si uitalli ivcteri teftamenco<br />
grauia , ca-<br />
ccrdoccs radcban-<br />
:r,utliccarnis uitia<br />
cpofuillc uidercn-<br />
1<br />
b<br />
c f<br />
ue ne obruans arena minuta (juidcin uioentur , fcd multa iunt .<br />
b<br />
iniquiratesmea;,&nonpotuivtviderem Multiplicatsfunt<br />
ir.<br />
r<br />
a f Ir.numerabiliter. b f AuguIt.Ratioieliouir.quia profutura nonappctit.vela primoccci pa *<br />
icnte. f Augaitin. Ideft cor non cognuiiit (e hi mala.de fecudis.X^w/<br />
dicunt mihi,euge euge.<br />
e Et dicant.CaLHxc<br />
, utcuin Petiusdixir , Nonrenegabo.<br />
c f Ergo. f Tr nitati . f Vni Deo.<br />
a\ h C<br />
x<br />
C<br />
l?omm.'bul pcr- b &per capillds capitis<br />
cora conitac,fed<br />
ibcr !gn;iuos,ocentia Dei, fi af-<br />
[voluncas. Quaii.fi<br />
ris poces doininc.<br />
mei:& cob r meu dercLquit me.t Cdm<br />
a f A raalis .<br />
placeat tibi domine,vtf eruas me , tdomine ad adiuuandum 4<br />
1 f Augiul.Relpicepcenit ntes in dolorc fuo. f In boni coopcratione. bf Ecce autem. r<br />
picepo<br />
f Caliiodor. Gauili iunt cum ipfe aniinam pofuit, fcd confufi cum recepit . f Mirabiliura<br />
oner.mone. c f Refurrertionis gfona. d f Vt non ea ftuantur.<br />
me'1" refpice.Coufundantur,&i reuc c<br />
reantur fimul ejuiqu?-<br />
a f Interficiendo . b f Etiam . f Aug. Humiles lequantut,qui fupetbe preibanr.<br />
fa<br />
runt animam meam^vtairferant eam.Aue rtanturretrorium<br />
a f Vel erubefcant.<br />
maia tamen voluut.<br />
b f Non foium qm faciunt, Tcldicunr. c f Aug.Cum benedicunt,<br />
d f Vtpondus, e f CaiNcdiutius ingrauetur malumeorum.<br />
&tre ,<br />
<br />
tefnum gaudcntes ef<br />
fici t Chi lllianos.<br />
Hoc^cSus^xS?'<br />
l l<br />
matcrui.nequisglo-<br />
riarn pra;di6txlxcicie;<br />
fibi arrogarcc . Mcn-<br />
dicus quipecic, pau-<br />
per qui fibi non lufficic.<br />
5 <strong>The</strong>odo.Paupcrem<br />
fe appellat , uc auxilio<br />
J* triecib. Vel dc priefen<br />
,j ci. i.quia &: modo cft<br />
v^pra:gnancibus.i.c8<br />
cipiencibus defideria<br />
alicnarum rcrum:& laclantibus,qui iam qu$fira nucriunc.<br />
GLOS-<br />
.<br />
,<br />
| Placat.<br />
f in anxilium<br />
niciun.<br />
t conuertant.<br />
h<br />
f eruliefcans<br />
& infra.<br />
|<br />
js qui<br />
lunc confufionem fuam<br />
capilii,<br />
qui<br />
di cunt mLhi . etfge tuge hxultent, & < gjfflm fpre- AugUit.Non me, fed m me te *<br />
glonhtantes. 7 V<br />
"denccm, quam iupicac<br />
ne procraftme-<br />
'<br />
ladhceramcompa quiainfenon^otett.<br />
b Nccquilibet hicdicant.fed. c Caifio.Me.f. d De fe autein tUr fed CeleriCerho-<br />
hic"<br />
riuc.<br />
ma<br />
t Complaceat. Caffi.<br />
jinicatem perfonajnJTibilingularrtcr<br />
vicacem clicncix fi-<br />
a<br />
gniiicetur Dominus , qifi diligunt t ialutarc tuum .<br />
fcgo 1<br />
min,t,us conccdatur.<br />
Cui dicebant euge. a Auguft.Non eft quod in me buietur.ex me egenns, &pauper , nondiuct S 'Njtaydau.A.U^.iSl<br />
quia non '<br />
fupeibusj b Sed. b Cutain habet mei.<br />
ii breuiati ellent dieS<br />
autem medfcus fum,& pauper: Domi^nus , folicitus eft mci.<br />
* De hoc coiuat. A.ig.Quod orathiccorpus Chriiti.unuj mendicus.unuspaupercumeo.<br />
b Augu.t.Ne dtu iimus in maiis.fed cito rini max.me tenipore Antichriiti. Hoc n r ,<br />
J a f Fundati<br />
I T tunaati. o t<br />
j Augua.ttuu mc, icu iii iiic ic<br />
^iurintautcs. 7<br />
'<br />
nftofunt^adicati, tlartenturfupe^rte^omnes tquxrcnteste, &dicantfemper,<br />
peto.<br />
A d futor meus,& mcus tul<br />
fprotector es,Deus mcus n tar-<br />
8<br />
"Jlirllir^romrr.mri2<br />
C a T Auguit. Qu j fi peccator eft homo ad , poemtemiam uocatur ,<br />
li iulus ad coionam. flnmembrij' *!<br />
tx nonfaluareruromnis<br />
caro, &c tunc enc va;<br />
pregnantibus, 6ctnx<br />
tDeioIenmr<br />
in rccnbutionem<br />
confufio<br />
nis ih t , vcl,<br />
vaftentur iux<br />
ta prjemium<br />
ignomini.s il<br />
loruni)<br />
t qui qtl^rfic<br />
Mat.24 b.<br />
t (aluccm tui<br />
T liberatot<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
Etnonpo.vt vi. quia harrcfcs infurgences multum obnuabant<br />
ndem fimplicium.<br />
* hiultiplicata funt . Moduseft loqucndi hyperbolicus.ad<br />
dfignandum multitudincm hxrefum quarinfurrexerunc<br />
rcclcfta Dci fccundum quod paccc Aug.de hxrclibus.<br />
3 Complaceaitibidominevicru.me. i.corpus meum myftinamalis<br />
przdictis.<br />
4 DomineadadtMuan.mere. concramala infurgcnciadc<br />
fuuo.<br />
ji ConfunddKtur^&c. i.fidclium mcorum vicam cuiufmodi<br />
,<br />
iirunc cyranni mprimitiuaccclefia, quorum mulci fucruc<br />
cnfufi<br />
corporalicer , &c tcmporahtcrfecundum ordinem<br />
diina: niftitia;,&: aliqui confuli cofuhonc pcenitcncia?,qu<br />
c confufio adduccns gloriam.quia multi vidcntes pacien-<br />
Un martyrum,&: Dei uircuccm circa ipfos,conuertebatur<br />
aifidcm.<br />
6i ^/t//cr>w/^'c^ffge.Intcrieliocftcxulcancis, qux aliiando<br />
profcrtur ad congaudendum,& fic proferebacur a<br />
fidibus de pacientia marcyrum gaudentibus. Ahquando<br />
cim profcrrur ad deridendum,& iic profcrcbacur a mar-<br />
t;um perfccutonbus.<br />
MORALITER.<br />
7 Exul-<br />
I Et non potui vt >/
77 Gloford.& Nicolai dc<br />
Lyra. /-<br />
GLOSSA ORDINARIA,<br />
A a Infinem. Hiero.Incclle&u$fil:|sCorc,vtquamuispaur>&:<br />
cr"cdacur,tn Dcus.Core Caluaria tuit<br />
inccrprecatur,q<br />
f>aifus<br />
ociisdominicepaflionis.PerCaluaria igicur,ChriftipaffiO,<br />
per filios Core filij paffionis,filii crucis incclliguntf, qui fcili-<br />
cctin cruccdomini<br />
tvidepfa!. 4.<br />
noflri Icfu Chnfti<br />
gloriantur cu Apo-<br />
Cii.i.d. flolo diccntc; Mibi<br />
cut ta &c.<br />
Aug. Quafivnius<br />
homjnis voxcft ca-<br />
pitis & corporis.<br />
PSAL. XL.<br />
fc HlV^? Eatus . Ir-<br />
ndct" qui<br />
colit pauperc<br />
mor<br />
tuu.Scd bcatus Aug.<br />
Propheta intelligen<br />
tcm fuper egcnu &<br />
paupere cocclebrat.<br />
* Bafil.&r<strong>The</strong>o.Prc<br />
r<br />
fenccm pfalmum q,-<br />
dam DauidaucEzechic;acripferunr,Chriftus Dominus flbi<br />
lok 14. jpfl in Euangelio dicens. Qui manducat meum panem,fuftulit<br />
contra me calcancum luum.<br />
P IJafil.Egcnum vocat eum qui omnium cft Dominus:quo<br />
niamcum diucseflet,propter nosegenuseftfactus.<br />
*<br />
<strong>The</strong>od.Hcbr^us.fuus, nequeali) intferptetes habentPau<br />
tln finem pfalmus Dauid X L.<br />
percgcnum & paupcrem.quodeftcerrapromiffio.<br />
Aug.Pietaspromifli ^nchabet vitc/, q nunceft& futi<br />
c Et viutficec Aug.In futuravita.velhicpdf iuftificatioi*<br />
f Dominus opem.Caf.Nc puccsbcacum rcquicm hichabc<br />
doloresci mitigatj&precatfnehominis mfirmicas duo<br />
a fln .-rterms . 1 Et fi videt cum cgere . T Aug. Quia 8c Dem.<br />
ertinet<br />
Eatus qui intclligit fupcr cgennm & paua<br />
f Exponit beatitudincm . b & non t tradat eum t in ani- \<br />
a ^ln vpluntatem & ti mmanui. b ^Diabolictminiftrorum ems .<br />
ii finatus paralyticus portet lectum imperando carni.non Icruicndo.<br />
ma"m inimkorum eius . Dominus<br />
c ^Sed . Aug Vt*quad<br />
Infirmiutem carnis.<br />
t opem ferat illi iuper lectu<br />
a Doloiis
7 l9 Pfalmus yvL. 720<br />
us mifcct amara,& vertitin infirmitatem nofiram, nec in<br />
iaftabulum vbt Samantanus vulnerarum curandum man-<br />
..c-amemus pro domo xtermehabitationis .<br />
*<br />
Buf.& Thcod.hoc cuangelia de Itida tcftantur, qui dixir,<br />
,<br />
'<br />
|<br />
;; Bali.Cic <strong>The</strong>od.Verfafli.i.mutabis,beacum autem illum<br />
rxdicacqui paupertateDomini intelligci-c,p6c,&:.quip ,<br />
..o<br />
nbus cclebrandum<br />
.irat cum qui hanc<br />
mpercacem amplejseft,quia<br />
peccaui<br />
bi<br />
1<br />
uchus Ecfipeccaui<br />
bi.<br />
Inimicimei. Caf.Do<br />
nn' de paffione fua<br />
{ix fecundum ege-<br />
umfuic.<br />
iJaf.& <strong>The</strong>od.Iuxos<br />
inimicos vocat<br />
uiconfiliuminicruc<br />
uomodo lllumper-<br />
erent.<br />
Aug.<br />
Inimici mei<br />
[<br />
q:ndumde vno,eoquod funtconiup.ftiadaliqind vnum,<br />
imaximcinfcnpturis prophcrarum,&:licdicicurhic. Etft<br />
"fdieiaJKr.f.quilibctdeinimicismeis .<br />
fffWtfcrcf.medocentem vel conucifantcm .<br />
Wana loaue.quii t.ilia rcfercbacad mcamdiffamationcm .<br />
8 n f.Kj.quiafrcquenter Iudci pofueruntiniidias Chnfto,<br />
vt<br />
M O R A L I T E R.<br />
c<br />
go dixi do.miftre-Ze mei &c.<br />
1 nimicimeidtxe.&r.i.ivirmK maligni.<br />
t 'iixawtt ma.mihi.dc pcccatis mc grauiter tontanccs .<br />
S tfi ingrediebatur. aliquis damonum .<br />
t^ercr.qualitcr mcdccipere potfet.<br />
7 y analotjuebatur. ldcfl mendacia nuntians incitadomcad<br />
'' r/<br />
".lutnfubfpccieboni.<br />
S
| qnrm<br />
4itiJgnific:uiit<br />
fuper iiiecalcj-utim,<br />
ideft<br />
t>loriarur f<br />
a Qund fine pcccato fciri. b In lefuireftione 1 . p laltCtlJ iCCUlldu<br />
''meusfuperme.Meautemtpropterinno^centiamiufcepifti, ,0 Hl "'":.<br />
a IngloriaimpalfibiSitatisSc<br />
immortaiitatis. f Vndc Motsei vltia nondominabmir. Ro.*.b. I nOnorCt.Mcn<br />
tDandonoiuenfuperomiienomen. Aug.Inrirmafii in coufpeiftu homiruim & ad lz<br />
teinpu CO Doft CrilCiatU Cl.OS-<br />
NICOLAVS DE LYRA. erga fe dilcctionem vel approbationem patris? Ad hoct<br />
I Inquo /peTrt/ri.i.dequooftendi, quod confidcrem de eo,f. cedum,q,prqter fcientiam diuinam qui* competit Chrii<br />
co quod portabat cuftodicbat illa qux ex deuotione offe -<br />
in quatum Deus,ponitur in Chnfio triplcx notitic a docl<br />
rebantur pro ncccfiarijs Chrifii &: difcipulorum eius & ad<br />
, ribus.Primaeft,qua cognofcitverbum,&alia in verbo,&<br />
cundum ifianotitiam noncognofcit vnam crcaturamrl<br />
dandun.pauperibus,vrhabeiur Ioh.n.& 13.<br />
i jQw/cc'(/;,!rp4>7wcoj.Etdicitpancsinpkirali, quialudas<br />
cum alijs difcipulis<br />
in cqnadoinmi dupliccm panem madu<br />
cauit.f.corporalem& facramcntalem, quia corpus Chnlti<br />
cumalijsfumpfir.<br />
'<br />
^ Magttificauit fuper mefupplantationem .tradendo me Iud^is,<br />
ad hoc quod cficm totaliter dciedtus &: coculcatus pcr mor<br />
tem,fed non habuic intentum , quia Chrifius per hoc magis<br />
cxaltationem habuit tertia die rcfurgendo . Tunc.n.dixic<br />
Matth^i vlt.d . Data cfl mihi t<br />
in atlo & in terra .<br />
mnispctcjias<br />
4 Tu auttm rf/e\Hicaifcquccer agipur de Chrifti rcfurrectione,cum<br />
dicitur m pei fona,Chrifti hominis.r aiuem do-<br />
wiwe.idcft, tudeus pater,veltotatrinitas.<br />
5 Miferere mei. vt non dimintas diu animam meam in infcr<br />
no,& corpus maim in fepulchro .<br />
6 Ei refufcita wje.animam corpori reuniendo.quod factu fuit<br />
tertia die,quando refurrexjt incorporeglonofo.Progloria<br />
cnim corporis.quam non habuit antercfurretionem,legitur<br />
Chnftus orafte,Io.j t.<br />
7 Et retribuam eis . Jftud fuit adimpletum , quando populus<br />
Judaicus fiiit occifus & captiuatus p Romanos, propter pec<br />
catum quod commiferac ;n Chriftu,ficut praedixeracChri^<br />
ftus Luc.i9.g. Fidens Iefus ciuitatemfantfaw Ierufalem, fieuiifu*<br />
perjlbm,dtu>is.(Jiafi cognouffes &tu. f.mala tibi vencura, fimiliterflcres.<br />
8 In hoc cognoni,quoniam voluifii me.ldeftjdilcxifti vcl appro^<br />
bafti.<br />
5 Qjioniamnon gaudcbit inimicus mcus fuper me . Ideftpopulus<br />
Iudaicus ,<br />
io Super W2r.f.finaliter,quiaquamuis Iudeidc morteChnfti<br />
ad horam leuiti fuerint,tii poft refurrectionc magis fuerunc<br />
contriiiati,quia tuc fuit magis declarata gloria Chrifti. Sed<br />
pot hic qiuri,quo Chriftus homo qui habuit perfedam no<br />
tjtiani fux c6ccptioius,per fuam reiiirrectioncxncognouic<br />
;<br />
M O R A L I T E R.<br />
crga^<br />
f.Etrctribuam eis. bona pro mc]is,fccundum cofilium Chrx<br />
fti.Mat. J.g. Benefacite his qui oderunt v.os,&c.<br />
8 ln hoc cognoui quoniam foluifli me. 1. approbafti me , fi dia-<br />
bolus inimicus mcus no gaudcat fup mc,ta^ dcuictu ab eo.<br />
Me<br />
A D D I T I O.<br />
In pfal. 60. Bcatits qui intelligit '. vbi dicitur in poftil ]a , Sed<br />
poteftqii;cii,quomodo Chnftus honuu Hac qyefciirdcfe<br />
m Pfalmus yXLI. 7 2 4<br />
R E P L I C A.<br />
ln r>Cu\.Btatus qui intelligit.ckc^illutn yafXuvc\.Inboc cognoni.<br />
I0nwn voluifB /He.pofhllacor mouet quxftionern.Quo genc<br />
t nocicie Chriftuscepic cognofcere,& bcnc fokiit,vidc ibi.<br />
it^.aucem nicicur lre per compendium , volens hunc paf-<br />
i<br />
laiexponi iicut illum Gcn.n.c. T^jtnc cognoui. i.cognofcefcci.Sed<br />
cxpoficio harc beaci Aug. 1 6.de ciuitace ca.j7.l0cum<br />
GLO O S S A ORUINARIA.<br />
]n fintm intclietlnm.Caf.Core mcerprccacur Ciluaria.Fihj cr<br />
pCore funrqui rropheum Chnfti.i.fignum crucis fufcvpe<br />
1nc.C0nuen1thicpfal.0mni Chnftiano.qui flamma ditiine;<br />
haritatis acccnd;cur,dc qua rc hie pfalmus primus efi . Se-<br />
.utintur & ahj duo<br />
.& ijj.pfalmicon<br />
iftitiasfeculi,ne<br />
Deoretrahanc. Vox<br />
|is Deum delide-<br />
is, quidegeratin<br />
,<br />
& ad.tontem<br />
fcru cendic. Vcl<br />
xbaufiis vitijs , ad<br />
ocemplacionem Dei<br />
Jic , qui exqui-<br />
:o exemplo deiide-<br />
2umoftendit,cui obacmaloruminfulta-<br />
Ambrofius. Scd ne<br />
Iftiua fccuh animu<br />
i defperaronemdethcrcc<br />
vel cxdium.confolatur animam .<br />
Hier.F;l;j Core.i.filii calui.i.Chrifthin caltio Elifcoprajfi-<br />
^aci^quequiirndentjadiabolo 6c angeliseius dcuorabanr,<br />
VabeftiisquiElifeumirriferi"it,dum dixcrunc.Crwci/ffe.hoc<br />
Bcpueriliratuitacediccrc.^/cMt/et^/if.vcrbuinpueLoruin<br />
'sridcntium Elifcum .<br />
PSALM. XLI.<br />
H\ Vemadmodum deftd. Aug. Vox hax conuenit cathecu-<br />
*L^mmis,&:etiamomnibusadhucpcregrinantibus.<br />
J'1 neou.Cu mccr captiuos Babylonicos clLent viri pii Da-<br />
niel,<br />
cum habet vbi , fcriptura loquitur de nouitate cognitionis<br />
Dci, bieautem agittir de nouicacecognicionis humanicacis<br />
ad Deum. Vcrumtamcneamexpoficionem fupertflegatum<br />
locum Genef. Burg.abijcic , & quamuis fk bcati Aug.<br />
contemnit , hic autem contra poftillacorem cum , non habeat<br />
locum gvandi pendic,quyd eft flgnum incircumfpecci<br />
ve! uiiiidi .<br />
uid^izcchiel SL Umiles,exeorum perfona Dauid,q parerac<br />
ab illis dici tcpore libcrationis acalanutate nUiltis ah f ctilts<br />
docct,vc v;>tieinatione oblede/i^,& doctrinaerudianr*. Pro-<br />
pterea in finehic pfalmus 'lnfcriptus eft.-fiquide poft longif.<br />
iima teporis fenem,ea qua: dicla funt,finem accepcruc. Ap-<br />
a TCnicis qutc<br />
in Caluaria .<br />
tlnfinem, tinrelle&usfilijsCdre. Pfal. XLI.<br />
a fVt reiuucncfcat . b Perempto fcipente quantum ad<br />
perfectum: vcl traclo<br />
ferpenre quantum ad cathccummum.<br />
6 Caf. Hicro.Chiiiius ibns aquarum.vnde omnia fiuunt .<br />
tVemadmodu defiderat ccruus ad<br />
a TAug.Ardenti deliderio cathecuniinus agnofccns vitia.<br />
niam & appa*rebo antefaciem pei ?<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
P S A L M. XLI.<br />
defi.ceruus. Hu<br />
QVemadmodum<br />
:<br />
c talWti-<br />
pfal.prxmittitur<br />
tulus m Hebr&o.*Ady>Uloria ernditio filiis Core.Et huic ditltoni<br />
p\.i,prAponuur litera lamecb,ad dejignandu quod e/ldntiui cafus.Et<br />
4Jfenfus,(},pfaLiftc efl eruditio faclafiUis Core a Deo pcr jpiritu pro<br />
frticu,(jiu cantandus es~l a Leuitis cu quoda conatu vitlorixjicutfu<br />
ff.frequenter expof:tu efl.T amen fetundu ^tug.qui dicit omnespfal-<br />
Psfuclos a Dauid,iflc pfalmus denominatur afilijs Corc,non quia ab<br />
e.fatius,fed quia ab eis decatandus.Sed cotra boc videtur, quia licet<br />
fti Corefuermt de Leuitis,tamen nonfucrunt cantores fed tanitores,<br />
vbetur Var.x6.Item l{a.Sal.& aliidoClorcs Hcbrsi,et Hier.(quib.<br />
uooc magis efi credendu vt<br />
vidctur)<br />
dicunt<br />
quodifie pfalmus fatlus<br />
f:t ajiliis Core.vtrum autem ab vno vel a<br />
pluribus eorum, noinueni<br />
Hu ab Hebr&is.Sed<br />
Hicr,videturfentirc,quodfucrit fatlus ab vno,<br />
fl inttrfilios Corefuit cxcelteiior.Vnde & in tranflationc iuxta Hc<br />
Pro victonadochffimi filioru Core.<br />
biumpoiiittalcmtitulum.<br />
:ot diclnrn<br />
infringitur per in<br />
boc,Q> litnloHcbraicoin ptnralidi-<br />
cirjtn C i,i 1 . fu ut de aiiquo libro vtl tratlatu idito ab aliqtto fratre<br />
T.nore,f>iqittr dicitur.Hxc ejl dottrinafrntrv.m miuoium . scien-<br />
tmigiiui >iplicet filiiCorcprimo fuerint cumpatrcfuo in illa rcbel-<br />
Lnt contra Moyfen,dequa habetur ^imcr.itj.tan.Cn audita reprc<br />
hfionc Moyft panitnount , aiiis tamen fc clongantibus atabcrna-<br />
I dis Core,& fibi adb&rentium remanferunt, vtpeifuide\et patri, ip<br />
fnitertt
7 2 .<br />
Glof.ord.8i Nicolai de Ly ra.<br />
* dcFnermt m;.Iacbr.mca.in profpcris etiam quce dcfpicit,ficut<br />
A jn rducrfis .<br />
Cif.ron amnritudo vclpt rcmptio.fed pa.<br />
*<br />
Th<br />
de.W,ledfpcia_.inDeo. _<br />
. i . c , , .a.C pOteS,quia<br />
Iiialutarevulmsmei,etDeusmeus. tAcimejplumanima 4 m pr*fcnci c^fii<br />
a Domine.<br />
lc<br />
;<br />
.j. r_C pCCCafis p:<br />
mea conturbata eft , propterea mcmor ero tui de terra mtentiam J agam,wi<br />
Hoio.*.b. quod per ecclefiam in qua admirabiles ftint fandti, ad Icru-<br />
falem ce.lcf.em pcrucniam.captus fuauitatc laudis angelicz<br />
qua. fufcipitur mente .<br />
c In locum ..._>_. .Aug.Tabcrnaculu Dei in terra fidcles funt,<br />
in quib.ifte iam multa miratur.f.Quod mcorpore no rc?.nat<br />
peccacum,fcd cft arma iu-hcn_,&: Quod anima obedit Dco<br />
C colcrat afpera,& tendit m alta,_- huiufmodi. Tranfitheccc<br />
& ftupet.cum pcruenit vfquead domum Dei, metcde qua<br />
fonat ei mira fuauitas , ficut mos erat fcfla coletibus ante do<br />
'<br />
mos.fymphonias<br />
fio.Sonus cpulantmm.i.fonantium<br />
conf.itucre.Sai_at,dico cxultatio o_ cofcf-<br />
ncium .<br />
, cpul_iitium.i. dc rcfe-<br />
cfcione aecoma gaud-<br />
*<br />
Thcod.Tabcrnaculum appellac Dei te-tu,cdocetq; ccle-<br />
rereuocationc.Sic Aquila, ibgrcdiarin vnibrofo, pratcries<br />
NICOLAV S DE LYRA.<br />
I Panes die ac no-te.^.-.if.i. lacbrytme ex t&dio procedentes au-<br />
fcrcbant rnihi appetitum comcdendi ficut dicitur de ^inna, l I .-.<br />
.Reg.<br />
Torro ilh fiebat^ non capieb.it cibum.<br />
2. Dum dicitur mihi quotidie . a Babylonijs mihi exprobrantib.<br />
t Vb' cft Dcus timsfq.d.nnllius -virutis cfttfuia nopoteftpopulu<br />
iuum a eaptiuitatelibe>'u,e,& de t.xhbus blafphemtjs cotra Dcum af<br />
fiigebantur boni Indfiifupra modum,ideo fubditur.<br />
4* H.cc rccordatus fum,-qu3-,nifivici<br />
niscficnc,traquillapmancret.Eccecxquadiuerfitatecoff<br />
ho. Q^proprcrea.i.propcer concui bationcs aie , mcmorenB<br />
Aug.i.lcltino ad te,quia cxcludis malaomnu.Eccerenl<br />
dium quo euadac concurbaciones,vn pro quibus lic mcrac<br />
fubditjde terra Iordanis.vbidommus confecrauit bapcifajl<br />
in quo hunnliati lauantur,6_ fiunt terra frudifera .<br />
Caf.horum memor malis non turbatur .<br />
i 7>roptirea tnemor.Aul .Quia ad me turbatur aia,io memcB<br />
cVc.ncmo curncad remiliionem,niliqui libi difplicec , nF<br />
MultUudinis fefla celcbrat:s,& tunc eflplana htera.jLd idem aut<br />
poteft refern quod diciiur hic. Sonus epulancis. . /.<br />
lofue.}.<br />
10 Quaretri.es anima mea.&c. Sequicur.<br />
1 1 Spera in Deoquoniatn adbuc con.illi. cdfcfllone latldis: C(<br />
fcfflone latidis continuecum beans .<br />
1 5<br />
4d tncipfum anima mea conturbata .fi.i.sn mcipfo cocrii<br />
pro dilationc gloria..<br />
16 TVo^rcrfit.adaliqualem confolationem .<br />
1 7 Memor cro tui deterralordanis. i. beneficiorum tuorii -<br />
tcrra Xordanis collacorum,na ibi Chrif-us initkuic b.n<br />
facramentu, perquodhabcturingreifusad<br />
.<br />
qtn<br />
Dcum in c\ 1<br />
Ioan,j.a, T^iji quis rcnamsfnctit cx aau*,& fpiritufantto, %<br />
cttintroirercgiu/n __',
I 1 !<br />
% uife fatetur peccarore,quod nocat Hermonijm,ncmocon<br />
\ tetur nifi fe humi!>er,quod notatur, in modico .<br />
r. Aug. Defrenfio. Defcendc ergn vt eleueris .<br />
Caffln lordane dominus baprifmo cofecrauii ,in quo.hu<br />
reddit fruftum<br />
ati Iauatur,& fiunt terra fru&ifera , qu.e<br />
Pfalmus XLL 728<br />
excelfu.maior&minorpcnaquc. me fpe>hbanc fictranfi- D<br />
biir.Io et memov.quin in die.i.in profperis pcepic Deus mila<br />
ferre,quod eft raifericordia,&; in aduerfis exulcarc , Sc pp<br />
h;rc nmiiisoro in aduerfis,&hOceft,Aptid meoratto.<br />
* JBafil. &<strong>The</strong>odor. Symmachus, Abyflus AbyiTo occur-<br />
rita<br />
ftrcpicu aquxdu-<br />
cluscui, Abyifos militares<br />
acies appellae,<br />
qux quafi anciquum<br />
diluuium totam terra<br />
Va mCr *<br />
A a<br />
Auguffc Vel abyf- mi0<br />
fus abyflum inuoCac,<br />
, Iricefimum fexagcfi-<br />
*<br />
lltim &CCtC'finUim.<br />
Afg^e kiptifmo.vhi rermflo cc.itorttm b Sciiicet. c Fei humilitarcm .<br />
\>f<br />
d Mmw Dei admirans Den dicit, Abyflus. f Aug.Homohointnejivcuiusneutrius<br />
B?.fil-& <strong>The</strong>odof.<br />
poter fcirivocat.dum afcqo d veritatis pra-<br />
cor<br />
rlicat. H-.mtmiodi perturhant. ~- d<br />
fram lordanis apro-<br />
Irjrdartis- & Hcrmonijrn amonte mdchco.<br />
AbyfTusaby<br />
IllOniS terram lll- a Nnn ftn fed catarac. b Ang.Qtfsininaris fiiruta. *A'ias, Oirmes lufceptiones tna-.<br />
fum ihuocat, in voce c^taraclarum tuarum . igit, t Omnia<br />
&C Hermonij<br />
vlontem Armon, &:<br />
c luin muocat,<br />
4 a Cj wfentioinie. b Non mepremunt quorum alterum o'e primoalterum defutttro iudicio<br />
jct monteac fiiuncn<br />
miliieft. c<br />
Aug.S^dquocrt-liruir.i<br />
nul.i-dulcior milencordU. f In quicto tcmpore<br />
(Ucirui lcx dommi.fcd in aduerfis fructus etus declaratur .<br />
imncm illam tcrram<br />
e excelia tua & fluclustui,<br />
iit. .<br />
Symmachus fuper me't tra<br />
\nima mea liquefic,<br />
>.Jo recordor tui<br />
d.mis&Her<br />
a monce mini-<br />
lij<br />
j: Hcb- promodico<br />
b<br />
, , r<br />
n{ierunt . Indie<br />
mandauit dominus mi{ericordiam fuam , Sc nocTe<br />
a<br />
Vnde,Speciofa mifericordia Dei in tempore ficut nubes pluuiac in tempore ficcitatis .<br />
b Hzcfinitut. Quid errj^ igis in h.ic peregrinatione! Caf.lntus haoeo qttod orfcrim , vnde<br />
Deum placare non cxtra quaro.<br />
c<br />
Idell.qui dat vitam .<br />
tOn.i.<br />
<<br />
a -i taej<br />
cu.e .<br />
id cfi iudicium quod<br />
inrulic ti'">g""efli:<br />
Deuspeccati,<br />
vnde eftnobis biclabor<br />
& mors , in uocac g<br />
abvffum.i. oftendicaf<br />
t cantfcum<br />
eius .<br />
Apu'd me oratio Deoe vitac mea? , dicam<br />
a Aug<br />
s liud iudicium quo ma ^cdarauit<br />
Cum per baptiftnuin<br />
in<br />
liifcepiiti patria tua collccandum. b Ergo. 9 11 ClanmaDUnCUr ilOC<br />
,<br />
Aus Dum diffcrs promifla,& hoccft labor,<br />
fitMizaar, putac g Deo t fufceptor<br />
metis es .<br />
Qiiare oblitus es mci, $t<br />
UCCifenomen mon- a Repetitaconfbrtatio. b Secunduin fenfts carnis. c Ad te . d ldeftquia.<br />
e Aug.Dum abundante rimuic ifie dicens ,<br />
10 Ad meipfum anima<br />
raea com.cft & ideo<br />
,<br />
iiiqmt.ue rcfrigefcir charitas multorum .<br />
Tent.mdo.tail.ulando. f Diabolus. humilia efi,quiacimec<br />
1 Ht-raon/jm.Aug.Par + rini J us monsiuxcalorda<br />
rc+ rnnrrifl-ams inrrVin rlnm afTlmir mp inimirn<br />
x<br />
><br />
c, interpretatur Ana<br />
lematizatio.Anathemanza ergo te,difpliccndo cibi vc pla<br />
rasDeo . Anathematiza ctiam diaboluabrenuntiandoei.<br />
teftfenfus.Meorerof/ de, &c. Hermonijmamon.mo.i.<br />
uifecifii me rnihi difplicere,&: diabolo abrcnuntiare,& in<br />
irtutibus altum & , tamen humilem , quia non in fuperbis<br />
d in humilibus memor Dei eff.<br />
j ^fbyjfus abyfsu. Aug.Decet vt firii memor.Na ad hoc abyfisabylfuminuocat.i.euangelium<br />
& lexin eo concordanc,<br />
j voce catarattarum .i.per dottt i nam prophetarum, & apo<br />
blorujde quib.flucnta Dci mananc, &: io memor, quia oia<br />
n iudicia.<br />
tvtquid<br />
r * d Cataratlarum. Catarz<br />
iXxad licera func oiiia<br />
fluuiorum.<br />
e ln rffe.Aug.Urt profperis,mandatDeus &: docec mifcricor<br />
ex-<br />
%<br />
diam.quia liberacde cribulacione,fed nodeclaratillam mifericordiam.i.frudumeius,<br />
nifi innodeadueriitatis. Tune<br />
cnim fubuenic Sc verum probac Deusquod in die madauic,"<br />
erg vcformicain profperis debemus difcere &colligere,<br />
vnde viuamus in aduei iicace.<br />
f ^ipud me ora. Aug.Oracio in concurbationibus eft mihi &<br />
hxceftapudme.<br />
g Quare oblitus.<br />
Cafliod.Quarenuncmepateris hismiferiis<br />
^ vexari?<br />
NICOLAVS DE t V R A.<br />
lEt Hermonijm. i.de mirabilibnsfac7:s<br />
in terra Hnmonum , tjux<br />
m nominata eji a monte Hermon,& efl prope lordanem .<br />
: A monte modico . quia illemom Hermon efl modicus refpctlu<br />
vntium in terra illa exiflentium . Dicit tamcn F^b.Salo. quod mons<br />
vdicus hic dicitur mons Sinai , qui efl modicus nfpeftu montinm y in<br />
1 ibus mortui funt ^iaron & Moyfes. In illo autem mote dedit Deut<br />
fcido Ifrael beneficium legis,vt babeiur Exo. i g.&^.o.lfiorum auin<br />
beneficiorum recordabantnr luddi in<br />
captiuttate Babyhmicapom<br />
adfuam confolationem,qHia ex illts babcbant fpem fus, hberatiox.Quia<br />
ftcut dtcit i .<br />
Grcgo.bomilia. Scquenuum rcrum ccrtitudo efl<br />
meteritorum exhibitio .<br />
.j Abyflus . Hic confequevter defcribitur Udium dilationis ex affiiionis<br />
multitudine , & mtflim defcribitur hic<br />
multiplex affitUio , &<br />
rerpoftta confolatio. Dicit ergo. Abyffus abyffum muocat.ldefi fna<br />
SxRio aliam . Dititur enim<br />
communitcr,quod vnum damnttm ftue<br />
nlum non venitfolitarium, fd adducitfecum alia,Cr ficfuit in<br />
pro-<br />
}ftto,quia cum maio captiuationis de terra propria<br />
euenit ludxis ma<br />
:lm oppreffionisin feruitute, & labortbus durh , & conternptibiiibus<br />
"rbis,& huiufmodi.<br />
In vocc catara^arum tuarum . Cataraftx Dei dicunturfene-<br />
Jtm,fecundum quoddicitur Cen.j.b.<br />
iietnj (unt.Etper haac fimiiitudintm dcnotatur multitudo, & ma-<br />
MORALITER.<br />
gnitu<br />
Ft Hermonvm a monte modico.lftc mons poteft incelligi mos<br />
aliorum montiumcirca<br />
aluari,quieftmodicusrcfpectu<br />
rufalem,&ctiam monsHermonijm.i.damnatiorns, nam<br />
lpunicbr.nturdamnatiad morte,&:ibi pafliiscft Chnftus,<br />
liusbcneficij mcinorcseflcdebcmus.<br />
"<br />
Abyffui abyfjum,& c. Hicdcfcnbitui tedium proueniescx<br />
cdictadilationc, qiu d proucnitex niultipJicationcmaloim<br />
in hac vica, que dciiderantibus vitam beata grauia funt<br />
1<br />
.<br />
vidct)dum,idco (hatur.^hyfius abyffum i>oc
A<br />
tCh.ild inter<br />
pret. fartuuj<br />
occid-.- et '>ii!j<br />
nv.i & oppro<br />
bvidm illud<br />
qno .itficiiint<br />
mc inimici<br />
inei.<br />
B<br />
tTituIm nullus<br />
apud Hcbrjtos,<br />
coha<br />
ret aOt fenten<br />
tia huiuspfal<br />
mi prseced.<br />
f vt quid.<br />
t ifrem.pul<br />
I,itus i.quare<br />
permittis iue;<br />
rentcin me<br />
mccdere.<br />
jiltUr<br />
a t Diim confringutur oiTa mca, exprobrauerunt mihi cjui<br />
tri- *<br />
bulant mc inimici mci.Dum dicunr mihi per (ingulos dics, \<br />
a f Aug.Caf.Hoc maxiras in tentationibus ecclefia: dicitut fidelibus. fAug Qu.ifi, vcl nulius eit,<br />
vel dc tc non curat,6c li turat.libcret tc b<br />
lipotcit.<br />
1 Aug.Quia propici ho anima twbaia elr<br />
ad ci me,quid lup.add m.mfi quod & fupra.<br />
nima mea,& quare cotur<br />
fSeJnedic.isideoturbor,quiaha:cnnapatior.potius. f Repetita confortatio . b f In futuro, *<br />
vri nunc . f Qmdr quod ipfe eit . c f Dicitipfam conMUonem,tetietit fpci confirrrjar.oncm.<br />
bas mc.Sperain rDeo,quoniam adhuccoTirueborilliialutarevultusmei,<br />
&Deusmeus.<br />
tibi cft Deus tuus?cjuare triflis es a b<br />
NICOLAVS D E LYRA.<br />
, Dum con.offa mea.labjribus durir t& verbenb. ftcut in'M'gyp<br />
t0 fumtntafflitli,vtpatet E .v#.f .<br />
t Exprobraueruncmihi. vcrbisduris,&blafphematorijs<br />
fub-<br />
, ideo<br />
M O R A L I T E R .<br />
i Dum confrin.i. vtrtutcs in quibus conflftit robur mecis,qua?<br />
camcn aliquando curbancui ex afflidioniblis vica^ pra^fencis.<br />
a Exprobrauerunt mihi qui<br />
tri.me inimi.mei.i.dxmotXiS & homi<br />
ncs mali,qui funceorum miniftri.<br />
Dum<br />
A D D I T I O<br />
In pfal.4r. Qucmadmodum , vbi dicicur in poft.Iftepfal.<br />
denominatur a filijs Core. Non habetur in hcera in T.Para.<br />
2
'* Pfalmus XLII. 7P<br />
; in ecclefiam pr &: quia fcrifui literali lniifterc propono fecundum<br />
gratiam a Deo mihi datam ,<br />
6 lAdDeumquiUtificat iutientummeam. gfpiritm renouacionem.z.Cor.4.<br />
Sed licctis qui foris eft homo nofter corrum<br />
patur,tamen qui incus eft,renouacur de die in diem.<br />
7 Confitebor tibi in cithara. qu eft figur^ triangularis,ideo p<br />
ipfam fignificatur fidestrinicatis, quoniam Deus trinus SC<br />
vnuseft confitcndus.<br />
J<br />
S Q^are tri.is.&c. E xponat ficut pfal.pcedeti fuit expofitu.<br />
;<br />
f Chridum. f raftionis. f Cur rnartyre* relinquere<br />
videtux , cum patres<br />
iuu : inmanuTalida<br />
t In finem filijs Corc pfalmus f ad intelle&um X L 1 1\.<br />
itisincejo.<br />
Vt magis fic mirum rclinqui prqfcntcs,rccolit pr^tcrita.<br />
* <strong>The</strong>o.<br />
*<br />
<strong>The</strong>o.Pfalmushicfururorum pr^di^tionem habensfi- F<br />
ncm expeitare hortatur,apponitur,ln intelligentiam, vt ea<br />
intelligenteshincreportec<br />
vcilitatcm .<br />
pr^dicitaute Macc<br />
donicam fub Antiotho illuftri crudclitatem , &: Machabaeoru<br />
fortitudine,qui hoc pfalmo fepius vfi , pauci multos<br />
f<br />
vicerunt.<br />
4 Bafilius . Auribus<br />
fuis audire,<br />
eft ccrto pfuadcri<br />
Patrcs autem fccc-<br />
ran t ora fua quafi libros ad inftrucliionem filiorum.<br />
Tom.j. A i PSAL.<br />
' MicI,3. x.<br />
tvidcpf.ij.W
B<br />
f Tu matin<br />
tua gentes cx<br />
pulilli.<br />
f complac""<br />
tibi inillts<br />
c<br />
f pratcipis vt<br />
hberetur Ia-<br />
cob , vel prat-<br />
'<br />
ftat<br />
laceb .<br />
ialutem<br />
Dimfio.<br />
Subdiuifio.<br />
A i<br />
M">r.i!iter .<br />
Aclius Adria<br />
(1U(,<br />
7S3 Glof.ord&NicGlaidcLyra. 73,<br />
c Tatrcs. Non iuuc-<br />
ncs, vtvideanturvc<br />
ri noftri,qui fuisccr<br />
ta dicercnt.<br />
*<br />
Bafilius Apud<br />
homincsquorumla<br />
biliscft memonare<br />
cetium narrationem<br />
faciuntapudDcum,<br />
cui omnia cx a;quo<br />
cognita, vctuftoru.<br />
d Opusquod&c. &-li<br />
fcmperopcrcrur,tamcn<br />
opcrari d-citur,<br />
qn aliquod fignum<br />
nouicatis oftcndit.<br />
*<br />
Baffr Si patres<br />
aducnas ciucs ctfcci<br />
fti &: vicTores Cha-<br />
,<br />
nanzorum , nos fcdibus<br />
patnjseiccTos<br />
non contcmnes .<br />
e Seddexteratua . Au<br />
guftinus<br />
nus fuccelTus, qucm<br />
PSAIMVS XLIH.<br />
Eus auribus. Primuin dicit Dcus,quodfacerefo<br />
letlfftus vclgrauitcrafflithis.<br />
b ^ci//.'/m*i"vtmaiorfidcsfitrci, ncputctur<br />
ambigua .<br />
. id cft bo-<br />
cis dcdifti .<br />
*<br />
Balilms. DeAe-<br />
gyptijs<br />
gypcijsquidamincellcxerunc, mihi &: ipfurn dcgentitk<br />
dici videtur,quislicctarmari viccnnc, OpustamcnDei \<br />
armorumcrac.<br />
# Thcodoretus . Brachium,auxilium nuncupat . Illiin!<br />
nationem confpetcum .<br />
a
?t naniw acceperunr,nos comua falutis, viclriciaq: arma no<br />
Bmcntuumquovtenteshoftes fuperabimus .<br />
m, * B :if.fperamus victoriam, abeoquod corncatubafonant,<br />
jue ciuirarem munitam deiccerunt lerkho .<br />
*<br />
Baf.Ahjhabentcompacimurquam .<br />
i jircu.<br />
Cafliod.<br />
Pf;almus XLIL<br />
Vlinor VirCUS homi- a<br />
Aug.S^utpaletim^graniifeparnme'. b Fcrtitudine. c Td eft pcr hoc ciuod<br />
JS qilia mmilS Valet 4Mmm*Hisy#*)tUMak d Inftmro. T A$.C^mncnonwIeburrHa:dertmalifpirit.iM.<br />
nbello.<br />
nollros venrilabimus cornu,&in ndminctuot fpernemus<br />
> GladlUS . maior Vir- T'&uc; b JVU-ntDharcnnbisfacies. C Aug.Vtnecpatresin fu...<br />
A.ug. Vcl, gladius<br />
ictis non faluabic<br />
iCjfcd tu,qtiia &rin<br />
oc feculo (aluafti ,<br />
enostraherenrpoft<br />
,&eos pudcrefeci-<br />
],$C idco cunc lauda<br />
nuir .<br />
Baf.vcor aucemar-<br />
;is quia Deusprece<br />
c, in quemtotum<br />
\c conijcio .<br />
* <strong>The</strong>odcrctus.<br />
!'mmachus per tomdiem.i.<br />
femper.<br />
Baf.AHushibec lau<br />
/36<br />
nium.qui ad Juxrnofam cenam feruat vetrem fuu:n,hoceft D<br />
iciunium non nbftinemia?, fedluxuria%<br />
<strong>The</strong>rd Non ens dux noftri cfxerci tus.<br />
5*<br />
* BHfi Aiius dictc & rron progredieris in virturbus noftris ,<br />
idcfi excrcicibus>Guod in lllis eft virttis regni fcd ftcis pena-<br />
us bello<br />
quein plus infuYgentesin nobts.Npn enim in arcu meo fperabo, &glaxcditur<br />
valere.<br />
Ideft laiuabis. f Ipjudkio.<br />
fuit nori Jotefl non fiiifie.<br />
Aug.Pmerituni pro fatuxo,aden certurn , vt quod<br />
b Cjf.Ab imhmndrs fpiritibus tjut hic atPigunt.<br />
c dius mcus non t filuabic mc.t s-alualti enirnnos t dc affli-<br />
a ldc:t co.ifundcs. T Qiundod.imnabuntur . f Ettunc.<br />
b<br />
Nonariocartibidegldria per futi>ra qitt mifcet.<br />
rumdcdimus.<br />
e Xueriifli. CafT.<br />
pro deficictibus. Vel<br />
aucrti , cft hoftem tconcHkaWfugcre<br />
, vnde. Sivos ""**'<br />
perjjtcutifueririt^<br />
>n vnci<br />
ciuilate,fuMe in aliim.<br />
f airiplebant. hoc fu<br />
gatis -conringicvccadanr<br />
in prasdamqui<br />
gcntibusnosjt&odicncesnoscdnfudifli. tInDeolauda b<br />
bi- 4 hoftibus nequeunc re t GioriamUr<br />
a Perpetuitate quat non e.l interpolata noctibus . bProidelt. c Cal.Quiaex<br />
llltcrc . dcDeo, vcl<br />
omnibus Udt laudabiraus te quecft eoruin gloria. d Id e't iine rine.<br />
eruiili^<br />
g DedilTl nOS tanqUltUm Deumlawdamurtora<br />
a<br />
die, etinnominetuoconhte c<br />
raus<br />
bimurtibiinfeculum. \ ouesefcamm.<br />
T Itainfutmo,fed.Nanc. a Aug.Q^na dilfcrtur promilTio. b Aug.Non in confcientia , fed CalTlod.perfiftenreS<br />
in tacie hominum. c Ejidenter. Vltertus licut olim Iudscis. c, V T .. ,-<br />
d * Nunc autcm re a<br />
puhiti , & confudifti nos , & non egredieris<br />
a Ideit exercit.bus. f Aug.Pcrhoc inualidifumus contra inimicos noftros. o<br />
.. . in hde. Hic diuerfi<br />
marcyres.id eft diuer<br />
8 fa ,<br />
*<br />
Dcustinvirtutibusnoftris.t Auertifti<br />
b Quia illi viftores nos vi
f \n nationib.<br />
t coram , vcl<br />
ant c oculos<br />
nieot<br />
t propter vopcm<br />
fiucrubtionis<br />
idelt dclii.uvcmaftatiom.<br />
737 Gloford.&NicolaicjeLyra. 738<br />
a ln fhfiltftit;iim.C&tt.\n fmiilicudineChrifiigcntibus funt<br />
appof]ri,quando cos companbus penis arFecerunt.<br />
* Thcod.Maxima difcrimina audientes capita moucre fo-<br />
lcpuisob fhiporcm,& crucjacus ciucutui c6parat,Cy dicens<br />
* Baf.ViacfncmplumquaadDeicultumquafi m.nuidu<br />
cimtir .<br />
Hicr. Vc!, & dcclin.-.i. < >pera noftra de lege rua pcndere<br />
fccifti. Vcl,ncndeclir<br />
falia paffum .Uuii) qu.:Iu aitcrum .<br />
b Evprolrantis.<br />
Off. Llxprobr.irc Nunquam unbircii. b Vt de oobii foimaun maUdjftionis cftm fncicmmalcd^<br />
fumant fuper alios di.Sie vt Lauietiu.<br />
jercas a qui in circumitu noftro iunt. pofuifti narc&dcuiarcfemic.T notrras .<br />
nds Ftti fii liiitudi-<br />
ccrc. Obloquicft abfcnti<br />
cfctraherc & dolofcmordere.<br />
c Vencrunt fuper nos ,<br />
Caf.quianon cranc<br />
in nobis , per culpam<br />
.<br />
d 7^Hrrfr/7^.Caff Ita<br />
a Ad infuitaiiduni , vt & Chrifto in<br />
pall1011e.111011c1.tcs (apiw fua. b Caf.C..':. li vcrecundia,<br />
qux pcrnisnct tota dir.Iis.-c .n.erat conira finftbi vci coram,idelt anteoculos f nunddquc*<br />
iropio fcieoant lil.i iniultaie videbam.vcl contra ouia bor.us eiar. rhoirorcm.<br />
a<br />
nemigcntibus,co<br />
mmotioncm capitisin popuIisTotadie<br />
Contra boc.quod cgo putaui.cuni cfieui bonus .<br />
verecundia mea t contrameeft, &tcopfufio facici mcx<br />
alii ahalitera.i.nonpctmiiifiidccli-<br />
a InfuItantU. Ctimen .<br />
- imponentit Inltantia.<br />
t><br />
facie c<br />
1<br />
quodTreSoireC & ii b Cooperuit 6<br />
. c inim i'ci & pcrfequentis hccc omnia venerunt fup nos, t n.cc 7 01<br />
me.fA voceexprdbrantis&tbbloquentis,a.<br />
a<br />
b A.<br />
Non fcparatim.<br />
aliquaildO difecndit . . di^abenti.. ^ fc<br />
^<br />
d Aug Vt fcra vcl<br />
ea,qu^diriguntnos,<br />
Vt antem Ixx.opimoncm<br />
interprctcmur,<br />
fic mrclligcndu cft, Multis &:omnis generis mnlis nos circundediih<br />
que^ iurBcicntia iucrut aucttere nos a via tua.Vm<br />
brasautc moicis,maximadifciimiua qua;ad lnteritumdudunt.vocauic<br />
.<br />
* Bafil.<br />
3<br />
Hierony. Idcftopera,avia<br />
tua, idc< ;<br />
.idcoquoniam<br />
humil.<br />
1 /'.-, bramortis.<br />
Auguft.<br />
Vcl hlC<br />
morcalicas.fibramor<br />
tisctt . Vcra auccm<br />
niofs, eft datnnacioi<br />
cum diabolo.<br />
g Siobliti. furniis nomen<br />
Dei. Aug.Ktecfla<br />
intellechis filioruml<br />
r<br />
B<br />
f n6 mentiti<br />
iininis in ffde<br />
. r - - a Ecccquant.itinintasmartyruin. T Aug. Qma intelligimus giatis coiendum tc prcpter te . g<br />
12C!S nmiVl malinnnnl<br />
.<br />
j, Qupmodo non obliti "'<br />
quia. c Lege vcl pacto quod pepigimus tecuin in inia "om*<br />
. . baprilmo<br />
d T<br />
{C Thcod. Qlli AntiO .<br />
fWDelpeiandodeboniratcDei. li.UlfcuntUr Dcun<br />
chi laqucos fubterfu- d oblitifumus te,et f<br />
iniquen6egimus Iteftameto tuo.Etnon 9 fcicntes quia Deui<br />
i-etuo, i. non R?io. b fic<br />
gertint,& qili impicta<br />
Aug.Dum iu angufta ainbulamus tu decli. 10<br />
yia<br />
viobuimus ll<br />
tisrctia tranfiiierunc, c receiTit cdr noftrum,et t declinaftiicmitas noftrasa via tua .<br />
a Caf.Idcliin mundo,vndc nafcitur quirctifta.<br />
h 7\[ onit. Auft.Nofc.<br />
l<br />
compunclio & pocmtudo, cxaltabis autem in lo- 1"C dlCitlll' OcilS , 5<br />
ffon dedTn WfflWWff<br />
ucrunt tant.<br />
grefius<br />
nolbi c DeclinaJti<br />
Caf.Ideft fi nos cum operibus idola coluiinus<br />
crucem cfiicit quam fionte ieciplt.<br />
b<br />
. Aug.<br />
f contnuifli Semita: noftrx erant<br />
in voluptatibus &C<br />
,<br />
fecu-<br />
fjrofperitatibus<br />
i,fed tuliltieas de fua<br />
vta, &oftcndiiti ar-<br />
6lam viam, quas ducit<br />
ad vitam .<br />
co foititudinis fcilicet in futuro.<br />
C^oniamthumiliaftinosinlocdarTlictionis,<br />
4 <strong>The</strong>odorctus.<br />
Symmachus.<br />
Non de<br />
clinata funt avia tua<br />
&t cooperuit ,<br />
3<br />
a Ideli homines per ignoiantiam morentes,c alios ad fustniortis rcnebras tralicntes .<br />
b Non oblitiqu!afieffcinus,vc c;<br />
no*s vmbra mortis.Si oblitiiumus nomen Dci noftri, & fi cx- 14<br />
i. b Caf.defciptiooivmis , . ,,i tcnfis mambus<br />
CalT.quafi grauc eit a.'Ud Deui:i ,n fua *<br />
relifi ;rj . peccare<br />
qucd ponccre acuta:pijmi"i .n ihs o.lcndirur.<br />
padimus mab<br />
quod<br />
IJ<br />
nus noftrasad Deu alienu. NoneDeus u<br />
requiret<br />
: -<br />
a Manifeita,qi- Manifeita.quia etiam occulta. b Ouo n-.:.gisievg,c. goritui quam deuotionc corpons.<br />
Cjcabfconditai<br />
Quc atfcondita! d Caf.Longis pailionibus.Qo.iii morimui,vicct homo,fed cui , non nifi Deus ..<br />
nouic 6c qu<br />
tc facit nofcere.<br />
Augufhu. Nou<br />
quoniircquirctpn<br />
ptcrtCjVttuiniicni;<br />
te , & 1<br />
gratias agas<br />
qui tefccit, vtmPi<br />
croacfumeft^quipt<br />
bauitquidpoiiet<br />
h ifta"? ipie.n.nouit abicodita cordis. Quon ia '<br />
te<br />
^>p{.e.r t mortr w,a^P^^^^A a Caf.fine aliqua icluftatione occifi. b" Aug.contortando (lantcs per fidem . *\<br />
' ,^a'U' I>OIipr<br />
1<br />
T Aug.Non in nobis.fcd in gentibus,quas non<br />
,s<br />
crcclunt. CnminiDUS noftriS<br />
. ficamurtota die^ftima^tifum^iicutouestoccifiois.tExifrge, 1 fcdvtfidcstuagen<br />
bus augeatur.<br />
k<br />
NICOLAVSDE LYRA.<br />
I Tofuifiinos in ftmilitudinem gentibus . Quando.n.loquebatur<br />
dc infofCunioaliquorum.,ponebantprocxcmplo velfimili<br />
tudinc u.fortunium Judasorum.<br />
Mouere ca- 2 Comm
39<br />
tt "B-if-Al j,excicarc,qu:iree
A<br />
74i Glof.ord. & Nicolai de Ly ra 742<br />
PSALM. XLHII.<br />
Aueuft.Hier.inrusemm luurprophetalaudcm<br />
El^uftjM/t. tMicat,Iicct quidam magis ftiperftinofcquam vere.no<br />
omniaofcraDeiefrcdicir.vnde:Quodfai!tu<br />
coniHJ.T.nucs cextunvex pcrfonapatris<br />
hajcarbitiantur mrclligi,fic.F>W7rtmf,cx<br />
plenitudine mea & fccrcca cirentia<br />
genui vcrbum, per<br />
qucm rtocus dicodd<br />
eft ;n ipfoyit?<br />
crar,vtnihil fic m operc,quod non prius fuit in conllho.Dc<br />
hocdicirur: fcmd locutuseft Dcus.<br />
c Calamus. non fono q tranfir coparar verbum,fcd fcripro<br />
qcl manec.Vel,vclocicer,qiiia nonaliud , pofi ahud,fed oia<br />
limul m vno vcrbo<br />
a SecunJam diuinam namram.Omfide pleno.Mcns<br />
cft difponoomnia, a<br />
& per eum loquor, ^<br />
&: hoc cft* hngua<br />
mca,&hiccft calanuis<br />
mci fcribx vt ,<br />
fcnba nil line calamo<br />
, & calatnus finc<br />
fcriba,fic coopcrantur<br />
patcr &: filfus,<br />
intus plcna.<br />
TFifiu liuin Dei,qui folus bonus.<br />
- h<br />
Rif&auit cor meu verbu bonu, dico ego fgo<br />
Huoc icpfalmii.hai<br />
j>falmu,hanc pr.rdicationcm quam mcntc , acceperat idicerrvji<br />
ic, b<br />
geiticbat Ne euin al.tjuid putes a fe diccre caUmo ie comyar.it,<br />
a fyuritucaim fiijftp rcgitur.<br />
ope^ra mea rcgi. t arcerno.<br />
;c Hcbra:i,Dicoi0pc<br />
ramca dcrcgc,<br />
d Velociter. Vircus<br />
propheria:qi]X' non<br />
Lingua msa calamus fubcruciaru huma-<br />
a Dixit.&fafla funt omnia. b Sjcundum hnnianam nauirim.<br />
Irnmunu nocogirar, apeccitc.<br />
qimddc<br />
*<br />
fcribx, vrflociccrfcribcfltis. spcciofTus ^^1^"**<br />
*<br />
<strong>The</strong>o.Lingua ca<br />
lamuni imirarur,gr.uia Spirirufiancli velocem fcribam.<br />
*<br />
Bafil.qui dc fuo loquitur,tardus eft componcndo,&
743 Pfalmus XLIIII. 744<br />
fa Senedixit. Caf.Prioradixitprophecaex perfonaDei,ha:c<br />
A ex fua,vel omnia cx fe . Vcl cructac verbum , qui dicic Deo<br />
*V/mnum .<br />
* Tbeod.Res humanas Domini per hac verba predicicpul<br />
chricudinem aucem noncorpons, fed vircucis &c cocius iufti<br />
Hjjdcfcribic.<br />
Dico opcra . Aug.<br />
id laudcm eius , qui<br />
cx eo .<br />
Imguacalamus.quia,<br />
quoddico.&fcnbo.<br />
Vel,velociccr, quia<br />
;iro vencura.qu? fcri<br />
bo.<br />
CalTiod.In labijs,<br />
quiaeoloqucnre,mu<br />
dusgraciamrcconci-<br />
^ltaoonis accepic .<br />
-<br />
Jccingcre.<br />
CalT.<br />
claudac eum a po-<br />
MCCjOc cucalis ac-<br />
,ere.<br />
Rab. Iofeph.<br />
Gladiuseftfpinlis<br />
: Talmudici,<br />
a Carnem. b Caf.Vt fecundum carnern venerandumhabeas. c Aug.i.iuftitia, vtproeodcmaccipiantui .<br />
fuperfemurtuumpoteWime. speaetua & pulchntudme <<br />
fidcm in Z<br />
'<br />
^^wpXd<br />
*'*<br />
a Et accinclus intende. IHoininein pereuntem mifcratus refpioc . b Aug Vtregnesper cgnes^<br />
1<br />
genribus.quod iam factum cft. c<br />
Qujatinpletsfuntproinilliones .<br />
paifi tunt martyres.vnde regnum cretiit,vt & ipfe prior paiius elt.<br />
d .<br />
tua,iintende, profpere procede, ®na prdpterveritatem IO<br />
e a<br />
Aug.Qujaveniet,vtiudicetfccundumoferavniufcuiuli]ue. b Potentia verbi . . .<br />
& manfuetudincm &iuftitiam, &de g a<br />
i Quia ~ 8 populum.<br />
19<br />
ducette mirabiliterdex i<br />
h MirabiHter.Quia.<br />
a Et: CafVerba corda qvrar penetrant,fc velociter //.inimicorum<br />
'<br />
} rcgis.<br />
bi<br />
tera tua . tuac<br />
Sagitta- acutar, populi fub te cadent , in t co c<br />
t Baf.Supplicium quo punic,auc gladius,fpecics,pulchritu-<br />
1<br />
Acciugere. $ Heb. Vehere,incquica, mflde.<br />
Baf.Moles &l Dauid mafueciflimi vili func vi&ores.Eft.n.<br />
, .anfueci qux m ipfum func commifla remiccere,iniuna ve-<br />
ad humanicaccm<br />
tspecie tua&putchritudine . Caf. Species<br />
iqua mundo apparuic . Pulchncudo ad deicacem, qua omndecora.<br />
fij
74? GloEord.&NicolaideLyra. 746<br />
ab 1 His tyrannide opprcffos cukum tuum doccbis .<br />
* .<br />
Bafil.Populifubcecadcnt,parenrheliscft Eft icaqucdu<br />
plex cxpnlitio,Autcnim Itidaicamcaptiuirate, aut pcr anagogen<br />
verbi potenciam dicic . Prardicatioms enimvcibum<br />
fngirtis acutis orbem penctrauic .<br />
* Thcodor Svmma-<br />
t reflitudinis<br />
xquiratis .<br />
chus.Thronustuusetci<br />
nus naruram autc<br />
Verbi diuina edocct.<br />
*<br />
Bafil.Thronus fym<br />
bolum rcgm, Virga<br />
1iropitatera. rcgia: o iudiciana: po<br />
ri oplm .<br />
B<br />
Cafi* narura<br />
& quid fignifi<br />
rha,qa morttuis pro oibus.Gutca,quiaduriciacoTdiii predi<br />
cationc rcfoluit .<br />
Cafia,ideft,rcdemptio pcr aqu5 baptifmi,<br />
f Efararir.Hicro.In cborc caffitas,qd prius obfcurum icrru<br />
& limis lucidu fic, ita fan&i p fettiones & accritiones dmerforumfupphciorumclimati<br />
virtutum varietatc funt lucidi,<br />
g Filite. rc. Auguftin,<br />
a Aug.qur diftorto dirigit. b Gubernatio. fSceptrum. c Verz direetionis.quia. d Non. Tcrrenortini nVui<br />
foltimiumis e<br />
inte.fedettamiiiahrsdiligisiuftitiam.<br />
Alitcr non iviiuiuiuui<br />
pcrtectc diligitur mliitta I noncil-<br />
a<br />
virgardircdionisvirga regni tui.Dilexifti iulHtia, & odifti t<br />
f Jri "^i^<br />
'<br />
tcftatis, oleum fpirituflan&i<br />
.<br />
virtuium his aroinaiibus f,gnantur.vnde,ChiiIti bonus odor fumus.2.C.->r.2.d. TKuuiilitas.<br />
d Fidcs. e Spnabunr ajijsper cxcmpluin<br />
o rt _j__ c r- d ;<br />
f participibu*<br />
locUhout,<br />
f inter hortor.ibiles<br />
tu.<br />
fnb mulieres<br />
vcl, cumorru<br />
ru tuo.<br />
t?v<br />
c6fcquencerdefcripciofpofe.f.tt.c<br />
fue,cumdf. .Aflititrc. i.ccclcfig, qu^ iiaredebec^vii I<br />
eminenj tm,6t noniaccrcpcrptiiillanimicace. 10 ilibi<br />
11 Adextiiuu. l.in ptofpcntatc vntutis.idco fubdittir.<br />
12. In veflitu, f virtutum,que/func vcflesaitj. f Deauram<br />
liccc,charicacc,qi.;e cft ibrma vircucum. 1? Circun.v*. IN<br />
noium operu . Et c;'.na icmpcr n;n dcbctad proficici<br />
fubditur. 14 ^iudiji. Chnltum incuangclio Ioqucnt
747<br />
fcredcndo videbisDeu,hic pcrimagine, in fururopcrfoc-<br />
y\ ;:c:ii.vel, Audi prophetias, qu incarnationem pr^dixerut,<br />
V videimplccas.<br />
' Thco.Hec U; Jeisnonconueniunr,quipropter maiorum<br />
-<br />
MCtatem efTerunrur,fed gcntiu ecclcfie , qux per fpiritum<br />
Jurn velutquan-<br />
l.mifpinrusrcgenetnionemincipir.<br />
Et concupifcct rex.<br />
Unff.Hclaiidateam<br />
cma.<br />
H Tyr/.CalT Per Ty-<br />
Pfalmus XLIIIL 74 8<br />
a TR-ituslegis vslidolol3tr.se, per quos fcra's regi Babylonia:.<br />
Vcl nori in circunci fione manufacta fiait in vcteri lcgc,fed D<br />
m fpiruualibus.<br />
f Fimlnix. C;ifiod.Finis vefti s fignificat finem mundi vel<br />
homims.<br />
g ^inreis. 116 dcauratis,vt fupra fcd aureis , quia<br />
b fAug. BaMonie, vnde creuit ecclefia,<br />
c 5Baby!oninn,c;u.reitcontraIenifa'em. f Conuerfationcin & confortium . d fDiaboti.<br />
rem tuam , Scobhuifcere<br />
a TQllTm ipfe fecit m te.<br />
uiabolus .<br />
a tui.tEtconcupifcetrex L<br />
populum tiuim , & ddmum patris<br />
1Qii?delt magnum. b fNaocjtulrfcUn^uerex. f Non prior pater.fctlicet,<br />
c TNon modo fponlus.<br />
decdrem tuum: quonia ipfeeltdcja<br />
fOnvics j.opuli dc quibus fjcja cs . b *Regem tuum. c fEtiam.<br />
n vicinam Iudara: h minus Deus tuus,& t adora^bunt eum Et filia<br />
Tyriinmune-<br />
CS dciliZ,nat, Vlldc C a fAurjQui.-ivuitvt inca:loihefaurireiiius,&largicndoterrij>oralia. b f Vultus ea lefie prodelt cleemofvnaslaucnribusneextrapoiitifaciant.vt<br />
lit glonaDci nonfua. ^Conformitatcm. c fHefunt filixTyri.<br />
niv.ilier Chananea cc<br />
;kiie figura.<br />
CaillTyri gentm,<br />
ipartetotnm.<br />
*<br />
Bafil& Tlieo.Per<br />
filias Tyri omnem<br />
impietatem mnuit,<br />
1. eft fcnptura<br />
. totumdemo<br />
hftautem vul<br />
ifusecclefi^Chnftus<br />
l},enimcaputcororis<br />
, aut facerdotu<br />
'<br />
:io tanquam maio<br />
sfpiritus dignitatc ornatus.<br />
c<br />
d nbusvuJtumtuudeprecabutur,omnesdiui tesplebis.t Om-<br />
a fConcupifcet rex dccorem tuum qui non eit niliintus . b Aug In conftientia. c In doctrina tis. T<br />
fapien-<br />
ln hr,e feculiv^.lcuiuli)uehominisquando perfe a crit charita .<br />
e<br />
nisglcriaeiusfilicE regisabintus,tin fimbnjsaureis, circum<br />
a Qux eu regina. b Cafs.Varietas linguarum decus dnrtnna: ', fcd non prodct nifi fit intus gloria.<br />
fVirtuium vei gentium. c Caf.gratia Dci non eit cniin a le. d Caf.Pndiczmentes. e Pr.jnam.<br />
Bafil.Vuku virtute,pulchtitudincgloriam inrerprctatur.<br />
1 7^wacniKj.Aug.vtfc offerat,vel clcemofynas ficiat. Fi-<br />
/Tyri.f.omnesdiuites plebis,nobiles,fapientes ,&huiuf-<br />
fedi.Vel,fili9Tyri,ideft,anguftia?,fcilicet,peccatorum,gc-<br />
6,fcilicct,qua? funt m anguftia peccatorum.<br />
c Omnis glona. Caifiodo.A glona fpon lar, vt fupra a potefta<br />
tfponfi.<br />
.tAbintm. Aug.vel intrinfccus.<br />
prdxim2EeiusarTere<br />
a Caf.Non Iblum ad confpeftum.fcd in pcnetrabilibus regum,ideit,leruialem futiuam . Tanquam viui<br />
Upidcs . b Aug.in ecclefiam przfentem . c Adducentui nam. d Auguft.Apoltolis, epifcopiquoi<br />
etclefia gcuuit , & in fede patium conitituit .<br />
tatione t adducentur in templum regis. t Prd patribus tuis<br />
lAugufti.Sitergoeleemofvnain occukc,vbi Deusvid
749 Glof.orcL&NicolaicleLyra. ;yo<br />
1<br />
'<br />
@ Camatur hic pfal.dc<br />
Manevir<br />
A.<br />
fenintfilu<br />
feftoheace<br />
, n i
7)<br />
,<br />
iniomnisfpeshabendaoftenditur,eciam lntrSfituapo<br />
orumadgences.<br />
iBaf Rc&c rcfugiii & virtutem dixicquia aliqiudo fugien<br />
ej>,aliquandopugnafldo vincimus.nec prohber quo minus<br />
ijuanttribubuoncs,fed viuencibuspieitoeii .<br />
terunt nos ni-<br />
if.Aug.<br />
Nos cnim<br />
Bafilius. Amplius,<br />
,xitatau\iiium,vc<br />
x quidcni timearram<br />
, montis,<br />
&cordemans<br />
^jtbilia pencujat.<br />
Cormoris. imma-<br />
isgcntium.<br />
cjr tur-<br />
^^J/erunt<br />
H^rc.contradicen<br />
mus<br />
Pfalmus XLV.<br />
7)" 2<br />
more huc & illucfei uitir &a,fallacibus fpiritibuseircudant'' D<br />
iiominau:t,Monccs auccm. Demonum agmem ob fuperbie<br />
faftum & infolentie tafiigium.<br />
* ii;;f)I.innuichoitium nuiltitudinem,& quiincer illosfunc<br />
pnncipcs.<br />
f Flumims impetus.<br />
Caffio. Diapfalmus.<br />
C^uiaecclefia in Chri<br />
fto fundatur , cui<br />
,. ^iebamuseas. Vcl,<br />
iienerunt nosexpo<br />
fosper Adam a T ABJ..in,!!s;tiiHeniit contrarii<br />
~<br />
8<br />
I<br />
b . Cai.Dcnouicatctaraimiratuliinadueiitu<br />
c<br />
Chrilli,<br />
lnueneruntnosmmis.Projncrea non rimebimusdumt tura<br />
f Ideit )<br />
apoioIi,lbci:nuuiniiiid:qmarcpii!iihsvcibuinOei,e.-ceconuertiniiit ad<br />
b<br />
gcntes.<br />
CAua gcjuies ueuunt c:s. Ai,.in fidem gcntium.<br />
jttUT&C. Cail.lud^a D c<br />
.<br />
, ,<br />
O^trtiansiereiituimontesinqua transiatio.<br />
.uida,hncido- c babiturterra,& trans-ferentur montes in cor maris. tsonue<br />
;j, amantlidine d AUasciu^maiis.pbuuIi.fecuIi. b roteftates leculi ided.exterius apoftoli territi funt.<br />
jtDtiumarcuntkta. c nint&turbatarfuntaqua- corum genccs & rcgna fubi;<br />
ciuncur.<br />
t imit.iljtur<br />
*<br />
<strong>The</strong>odorecus.fluuium<br />
Euangelicam<br />
praxlicationem nun E<br />
z<br />
cupauit Ciuitatem tEtiamnTo.<br />
,<br />
9 veropiorumftatum.<br />
, & conturbaci funt mrjn-<br />
fcimiaprilccutinne. b Dei<br />
cl,raare.Aug.fecu-<br />
qiTefliium & virtu*,nelinaxii. c Sc4.<br />
Xiig.Spiilcuflancti inundatio.<br />
m.<br />
f tes in fortitudine eius . Flumims<br />
""erut.&tur<br />
jTrejinterpretesma:^^<br />
t gisdilucide.rluuijdl- cotremucriiu<br />
t<br />
a Sanoamcccicii.m. impetus lartificatcib<br />
Et.<br />
>- CafEccieli **""(: ni, ,u, vV cl<br />
corpus qiiedaimmpiit.<br />
ci 4<br />
corpus quoaanumpiit.<br />
uitaremDei, t fanchficauit rabernaculum fuumaltiiH-<br />
I Manet. b Aqg. iqueomnibusnonaccepitperfonas.<br />
c C.uuaus. d Etideo. c IUaciuitas.<br />
uifiones la;cificantci mwues P ruitatemDei.ficutenim<br />
Paradifi ibns io<br />
quatuor fluminadi-<br />
pter fublicni-<br />
5<br />
tatc cnis Sela.<br />
t eiu? riui Ijt<br />
uifus eft.eodem mo- lificabunc<br />
do Dei fluutus, intui-<br />
, . bj .<br />
Porta: ijiftri non praualebunt aduerfus cunt.<br />
- Caf. lnlaborefecu!i. ...u merabiles u.lw habuic iiauu.ni. ri-<br />
. Ueusinmedio eiusnon commouebitur, adiuuabit 7 uosquipercurrerunc<br />
Caf.Aliasvultufuo, ide prilcntia :car lations. b l.ico lalubtiter. O JudeOS,GrXCiam,lU-<br />
eam Deus t ma a<br />
nc diiucuio<br />
ntes vel apoftolipryjicando.<br />
turbatts funt aijux e rum. Ad ienfum fit relatio,no ad vo-<br />
deft,aqu.e maris kilicet populi, vel doitnn^ eortitn qug<br />
CHat^succorufcancedoctnnafaluatons. \ ndc:Abforpci<br />
BtiuiKtipetiu.eo.Etha?ceft virga Moyii , qua: vorauic<br />
^as magorum.<br />
<strong>The</strong>odorus.Aquas hominum fententias qu^ arquarum<br />
morc<br />
KICOLAVS DE LYRA.<br />
a ropterea non mnektu us crc. i.non rimu,mus,vidcntcs marii<br />
Bcauxilium grarx- cue_.Ec loquunan de preterito per mo<br />
ftituri,&: hic modus loquedi eft ficquctcr in prophecis,<br />
fijt ecoiiueifofrequenter inprophetisloquuntur defutu<br />
Ppcr modum prxceriti.<br />
[<br />
elaliccr,vc lic locutio de futuro,vt fjc fcifus.-Proptcrea<br />
faluafti nos in tL-rrasmotutamirabili & horribih.Kori<br />
icbimu dum turbabiturterra.i.fi accidatcafus llmilis<br />
:tiam magis horribihs , & hoc de tua bomtatc ^c pocen -<br />
:onfiii.<br />
Ittransferentur tnnntes in cor maris. i.fi cocingcrcc moCUS Cer<br />
"1 hornbilis , q, cx hoc montcs propinqui man caderenc<br />
larcficuc aliquadocoringitin terrxmocibus magms.Ec<br />
ex tuli cafu caufatur ionus cerribihs, 6c turbatio aquaru<br />
lK,ideo fubdicur.<br />
'onuerunt&tu>ua * C&"f . Ex ditis patcr,q, ifte pfalmus,eft<br />
fiTius mter illos quos fccerunt filij Core,ga feceruc ipfum<br />
pi> gratnaru actione fu^ liberationis Sc (alnationis,& tunc<br />
pmorequieuit m eis fpiricus _pgbccie,vc prcdictum eft, cn<br />
fcncftfcriptusin pnmo loco, quiapialmi icripti fucruc ln<br />
Ko pfalmoru fecudu ordinc quo repcriebantur,&: aliquan<br />
dipnorcs poftenus rcpencbantur,ficut fuitdicltum m prin<br />
Hohuius hbri.<br />
4-liomn simietKs &c Hicprir defcribitur futuroru prxnuiitio<br />
in fp,ntu prophctico.Circa qit fcicdu q, dicta tcrre ru-<br />
fira concigic qri<br />
Ifracl cranc 111<br />
filij deferco . Pnmum<br />
MORALITER.<br />
autem<br />
I Tropterea non timebimus dum turbabitur terra. fcilicet Iudara:<br />
B Romanorum impugnationc.<br />
XEt tramfertmur montet in cor maris . Pcr montesintclligun-<br />
C-'<br />
Iud^orum principcs, qui pcr Romanos fucrunt fic abfor<br />
F>ficut ii hullcnc in maredemerfi.<br />
3^';(y/^^jttf/,4 f < tyHW M(1 ;^ ;co/-w.idcft,populiprincipibus<br />
^c^\^.^>oc.\j.c\.^4quAJuper ijuas mulierr fedet,populi funi. Ec<br />
l!<br />
popuh ludcorum perclauioicmfonuerunc, quandopar<br />
1 occiii,&: partim captiuati fucrunt.<br />
I C onturbati (unt montcs. idcft, I udcorum principcs .<br />
V'i fortitudinc c;;.fcilicct Romani cxcrcitus, qui<br />
dicicur hic<br />
Dci<br />
. Ccnturbatas funt gentes 9 dara&aliasregiones,<br />
de hog &c Habacuh<br />
dicens , fluuios terra?<br />
fcindes.<br />
* Bafil.Bona Iudeis data exprimit.<br />
Aug.quaii dilca feuic mare , fed mter hos fludus & fonitus<br />
non ciment,qm adillud refugiumconfugerunt.<br />
g tdmuubueam. Caf.Vel,vultu,ideft, demonftrationeauxi<br />
lii fui cum adaiuando femdicat.<br />
h Mane. Cail.In lpfo boni opens principio,&: hoc:D/7iwc/o.<br />
& ideft,<br />
tem mirabilequod Dcusfeciteis in exitu de deferco, fuic<br />
cranfkus Iordanismirabilis.Secundumautemfuit dcftrudtio<br />
Chanancorum tcrnbilis,& primo denuntiatur pnmu,<br />
fccundo fecundum,ibi:Corar^w/ar^fto.Circa prumim<br />
ficdicit'. Fluminisimpctus. ideft curfus Iordanis impccuofus.<br />
5 LxtijicatciuitatemDci. idcft leuficabicpopulum Iiracl,qiii<br />
dicicurciuitas Dei.Ciuitas enim cft ciuium vnitas, populus ciuicas<br />
autcm Iirael vnitus erac in cultu vnius veri Dei,& idco me<br />
rito vocatur cmitas Dei : Quam<br />
ciuitatem tecificac curfus<br />
Iordanis duphciter. Vno mo,qui sftetit vc populus trafirec<br />
p alueum iiccum. Alio modo.quia poftj crlfierac popuhis<br />
Iordams unc curfum fuum iicut antc fcccrat, vt h f Iofue.4.<br />
6 Saiiclificuwttabernaculumfuumahiljimus . Hicaccipitur tabcrnaculum<br />
pro arca,fcilicet contincns pro contento,ficuc<br />
ahquando fit cconucrfo , ficutcomnuiniter dicicur :Dohum<br />
cft bonum ratione bomtatis vini in eocontenti. Arcam<br />
autcm tc^amcnti tunc Deus fanctificauic , ideit , eius<br />
fanctitatcm oftendit, quiaftatimcumfacerdoteseum portantes<br />
pofucrunt pedes m aqualordanis.curfusaquajfuper<br />
ucnicntisftetit,&:quando oxicrunt deIordamsalueo,curfus<br />
lordanis folitus<br />
reincepit,vt habetur Iofuc.j.Sc: 4.<br />
7 Deus in medio eius no commouebitur. i.in medio populi Ifrael,<br />
qui diciturciuitas Dci, itaquod dimittatearnjiibtrahendo<br />
fuum auxilium.Idco fubditur.<br />
8 ^Adiiuuabit eam Dcus manc diluculo. idcft , valde prompte &<br />
cito.<br />
i> Conturbaufunt. Hic dcnuntiatur fecudu fcilicetdeftructio<br />
"<br />
* Chana-<br />
Dei fortitudo, coquod erat eius inftrumencum in punitione<br />
ludijorum .<br />
4 F/awawix.Hicponiiffccundii.f prophctiade mirabili tranfi<br />
tuIordanis,perquem lignificatur baptifmus qucpiriftiis<br />
inftituit 111 Iordanc,& iic dicitur : Fhiminis impetns Utifcat ci-<br />
vnaiem Dei,fanclificauh tabcrnaculufuuw altijfimus. id cft ,virtiis<br />
baptifmi lcuficat ccclci lam & fanctificacque cft Dei 'ciuitas<br />
&. tabernaculum .<br />
7 Deus in medio tius non commouvbhur. ab ea reccdendo,Matt.<br />
vlt.d. EcceegayqbifcumfumomniijHS dkhus vf
t mo a<br />
texcrcituum<br />
ciinfra<br />
SeU fupraj<br />
t 1)0(12<br />
Itra,.<br />
1Cclfarc()tiie<br />
iy\\.c ic coyno<br />
lcjtc<br />
Gen.3l.8c3j<br />
Gcn.49,<br />
7J3 Glofordin.&NicolaicleLyra; 754<br />
ideft.per illuminatione fanh fpiritns.qui cfl lux quafidici.<br />
A * Thco.Mane,diluculo,Cclcntci,VcloC4tcrdixit.<br />
oftend.c.<br />
C Dtfniniii virtutum.<br />
c<br />
d<br />
a TAuj.CjHijdfecii fuccpii/ri<br />
, Ergo<br />
de Iuda,doncc veniac mittendusjpfe erit cxpc:r.atio g,cciu.<br />
g<br />
Dedit.<br />
quafi tmgnum pr.emiuttt<br />
Venitt & v/'tt>rf.Caf.r>iapfaImus.Magnalia incarnacionis,<br />
h *Po/i*,Caf.quafi fignaad vncandum populum.<br />
i Tmdigia. vc de ftella<br />
partu virginis,&<br />
Sc ceteris.<br />
*<br />
Hcbrasi.ftupenda.<br />
.<br />
TEtiim. b TVt adorent non crefta per fupeibiain TCyja. Tlntonuit de nu-<br />
bibus . d Ttdeil<br />
a<br />
b<br />
rrrrenij.<br />
ct r indinata func rep-na,dedit vocem fuam, t moca eft: ter-<br />
IPjiMded.tvocenifuara.<br />
b TCoeleHuin. e TCaf.Emanuel,>iuod interprctatur<br />
nobifz<br />
d AutNuila<br />
cuinDcus, T CaruealTmnfia,8cjerhnc<br />
ergo tcrrcat inrirmi.as. 1 J<br />
cuinucis, 1 ujrnciMiiif^-M' """" - T '<br />
"<br />
yi> i,T Z.<br />
r - t.<br />
ra- Ddm.n U stvir t utumnob.icum,tfufceprornoftcrDeus 4<br />
b VocetUi prcdicacionem<br />
us prrfcntu orbzsp<br />
ad cjuam tremuit tcrrenus. Trc<br />
mcc mctuiiH. jis.<br />
41 ThcodorCtus,<br />
Dcus vc:";ca:c rcrum<br />
,<br />
tcftimomo & oinnis<br />
gcneris miracalis<br />
quali qii.v.iiin vocc<br />
K UufercnsbclU. Aur.<br />
quia per aducntum<br />
idololattia& fupcrlticiococius<br />
orbis<br />
pcrijt,<br />
vcl runctempom pro<br />
vfus alcicudincm fua.<br />
. T Fide . b Tlntclligitc .<br />
-Jincarnationis<br />
rictvvt dc ni: iia<br />
pacWc huiufmodi .<br />
TCaf.Hiero.f>n tcmpcre<br />
c<br />
n<br />
Cafliodor us. B;ar.tcr f ,<br />
IacolD Venitc&vide teopcradomini,t quaepofuitprodiditKnic<br />
qui<br />
,<br />
.UdlitCnilg<br />
Au!,Qaa:inindp.)rre ndeb3nt,hxcfciUce"tauterensacc. TTotam. b TEcce opcra, 6<br />
Vacate. Aut.Si com<br />
nfl<br />
1<br />
buftafuntarm 1,<br />
tc, non habenccs vnd<br />
iius.<br />
d 7yjcW/ti.Cafilodo.<br />
Q^qui<br />
abu<br />
mifit angcloS,<br />
!} iam ipfe vcnit & eft<br />
,<br />
nobifcum , qulanobi*<br />
llum fufceptor.crgo:<br />
Vcnitc quafi iam fccu<br />
ros vosinuito.<br />
e Gffio.Non ,<br />
woi/er. 4-y a *<br />
care &vitjere: quoniam ee<br />
~<br />
6V~-<br />
Ll<br />
c V spiruualia fcilicet ma!i voluntatis. d TH-JcumfafV.im<br />
go fumDeus: cxalcabor in<br />
I<br />
- ,.,ll liliArii,-,. /ftir ic . .. . , _. !_ -: '~~ J fZ<br />
II .juibufdam -<br />
non rcpugnamibus Deo .<br />
oiafuper tcrram ? aufercnsbdla c<br />
Ar- 9 toris noflri tc,<br />
'<br />
ufqucadfincstcrrx.<br />
,,,, Tlnlidias. b Trublicam impugnacionem . c TVanr prifumptionispro- 1<br />
a HC'. i<br />
CUUI RomailOITl<br />
tectionem. . d pagnctis.<br />
5 <strong>The</strong>odo"<br />
1<br />
k<br />
,<br />
TSpiritus. r<br />
conterct,& confringet t arma cum , & fcuta coburet<br />
biwiAibi)<br />
igni.<br />
;<br />
Tlnb.inaris de tc vr fnrtis fis de eo.<br />
s a diaboli.<br />
TAug Deditvoccm.quamlV'acaieaarin<br />
b TAnc.Kin vos.fed e%o quUcci & rericiy,<br />
.<br />
Tintclliftite c<br />
no : dc vcilris operlbus exrolltjnuu .<br />
A T Me qucin vos deludebatis .<br />
mfinliorumcrutis.<br />
T Quar.do ad riutm conucrtcntur .<br />
f Dens laaib. qujtan-<br />
b<br />
ta nobis dcdit quanta gentibus<br />
dcdit I^cob , 11011 cnim<br />
illius tantum cft<br />
Deu.<br />
$t Thcodo.Iacobme-<br />
, etexaltabor in terra Dominus<br />
a Caf.Qiii fecit vincere populum Chtidianum.lice: tlt pofterior .<br />
b intrauetit.R.om. 1 1 d<br />
Tfoiiquam plcnitudogentiuin<br />
c TAug.ludaa^gentes.mare<br />
cum, nofter Dcus iacob .<br />
fuiceptor . d TErgo licet dicere .<br />
virtutum nobif-<br />
"<br />
mitnt , aa ab Efau &c , Laban mfidijs libentus cft,& primus<br />
C dc "cnciu v ocacione vaticmatus dicens, N6 auferct J<br />
iccpti u<br />
11 1111<br />
perium fingula rcgna<br />
expugna(Tct,omn:um<br />
hominum aures buangelij<br />
de<br />
voc/bucommodauit<br />
, n<br />
timorc cnim veluc iu<br />
ij vno rc,z;no percurrc-<br />
14 runt , ;falut.i<br />
J J doCtrinamhoinmi<br />
attulcrunc.<br />
*<br />
Hcbrci.proV<br />
dimittitc icmu<br />
,<br />
Chald. ccffate abcllo.<br />
*<br />
Bafil.Pcr Ignem Iram Dei intelligit.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
4 Chananxorum &alioru in terra promiffa<br />
habitantium,<br />
quia cuaudiciunt ficcationcm lordanisdiuina virtutepro<br />
tranfitufilinru Ifrael , diiiolutucflcoi coru.&noremanlit<br />
habctur lo<br />
in eis inrroitu filioru lfrael,vt<br />
fpiritus,timcnrts<br />
fuc 5-a.& hoc eft quod dicicur.Co^^e/Mt.?ftngct &c. talia noi<br />
quoniam pcr<br />
ifla fiebanc diuina vi<br />
pocuerunc refiftcre filijs Ifrael,& quia<br />
cutCjideofubditurinperfonadomini.<br />
ii Vacate& virffj-f.perdiligenccm accencionem.<br />
12 i^Kotfwc^o/w)ej".cuiusvircutinulluspotcfl rcfillcrc<br />
1 5 Exattaboringcntibus. m eatum mirabili contncione.<br />
14 Etexaltaborinterra. quiapcreffectum vidcbicur,quo'<br />
nullus pocelt mihi refiftere.<br />
ir Dominus wrtutHmnobifcumfufccptor&e. Ifliu! verbumd<br />
filiorum Core,c6nVencium in fine pfalmi fc faluar<<br />
rxapercuradiumavircuce.<br />
4c P S A 1 .-<br />
na difcipulorum pra?dicantium.<br />
4 Dominusvirtutnmnobifium.cop.fitTnans fern.oncs nofi<br />
uirtute miraculoru,Marci vki.d.IIIi aute .pfedi prcdicauc<br />
runt vbique domino cooperante, &C fcrmonem confirmai<br />
te fequentibus fignis.<br />
f Suftepto nofl
M<br />
7 6 9 Pfalmus XLVI.<br />
P S A L M V S XLVI.<br />
^-x Mncsgemes. # Euchy.Eft hic pfalmus cotus clarus,&<br />
\J mhil ol fairuconcmet. Illudcancuanimaducrcedu<br />
li, viex Apoftojoru pcrfona proferatur , qui vcfiiri pfpcre<br />
c felicirerprateunccs, & multos adduceccsad fide.p i.rucia<br />
oam fummam<br />
:pii<br />
nde perciptcbanr,<br />
jaudetc pan modo<br />
Bubcta omnes gen-<br />
|cs,ac!qu >saJa)usco<br />
repiifiitucracquod<br />
ciKclci. linc<br />
jolieet<br />
..-, dit !'-!.<br />
'Auguf.QjJ.infulampucndiccntcs.ilue.calue,'<br />
osocs<br />
ntcs adquas tr.in<br />
iuit gratia.<br />
1) 3 Vlatditz,& ceter.<br />
feugufti.<br />
Gentcs ad<br />
.jtmtranliuit grat.a<br />
aiiasin prionpf.<br />
Bdem vecauir,m<br />
cadlaudem.<br />
*<br />
ApoAo]ii,^ui de Iudaa<br />
f no a<br />
bis , &<br />
h<br />
t<br />
Etii.ad Iuditos venit.<br />
[uibusomnesextfinfeci Jubicdi funt, vellibifubiecic<br />
ji>bis affbciandos.*Populos, lud xps.<br />
i 1\oiM.Cafl'.vniuerJali,fcilicttecclefia-, hocdicereconuc<br />
nitomnibus fidelibus.quibusextnnJlci fubicdi funt.<br />
H Subpedibu-s. CziX. Pcr pcdcs, prardicatores accipe,quibus<br />
jjpulifubicdifunc. Aug. Stib pedibus.Siccftexalcacaecclc<br />
jVtnondumcrcdenccSjfub pcdibus habeac.<br />
T h Elegit<br />
770<br />
h Elegit no.e'c.Yc\ m perfona apoffoloru .elegft<br />
nobis dare D<br />
Ji.credit.itc fuS,mulcoru populoru,vt colanuisea,gladib prc<br />
dicaciprifecord.ieorurn ferientes,& malitiam dcffruenrcs.<br />
i<br />
Htretlitatc.Aug Cceieftis ha?rcdir.is,pulchricudo cft Chri<br />
ftiani popuIi,irj qua fpeciofus erit fuigens vt fol , qui nuccft<br />
abiedus.<br />
k<br />
Speciem<br />
fro conue rfo<br />
gMitibiu dirigetuils ir fid-m .<br />
lacob<br />
tln finem pro Pf 1 V1\TX<br />
1<br />
filijsCore. ialm. A L V 1. qucm,& cxtera. Aug.<br />
. Nonmodoludzi. b Gaudrre. r<br />
Any.Bonisoperibus. Idt-ff limil^c Tor-rvh<br />
c Hier Concor.-litfr .panus,,& lingjn iti opeietur.lisc confteatur. """!*'' *1CCD,<br />
Mncs gentes plaudue manibus iubilare I J<br />
quamdedit populo defcendcnti deUcob.<br />
9 Que dilcx ir.t<br />
ijiudpot refcni adperfonampatrianha Iacob,<br />
dc quo dtxit ion. mus MaUh. i .a. lacob ddcxi, EJau att odio habui<br />
veladpopulu iefcenitntc de Iaccb,aHi fuit populus pecultaris tpfttii<br />
Deyt h.betnr Dettte.J. ,o AfcediC deus in iubi. Isle affenfns<br />
futtqhbabttaejt ptclo.ia de popi-Us habitantibusin nrra prl ko-<br />
i nis,fccudumquoddicnurlol. i.rf.<br />
Quieuitqjtcnaapre'ns El-i<br />
aut Ifraelpofuerunt tabernatuluminiiM Silo.vthabtth x 8 %<br />
Congregat. iuntoes filij Ifracl in Siiorbi fixerunctabernacu"<br />
lu tcltimonii,^ fiut eis tcrra Jubieaa. Sih jutsm efi infone E-<br />
phratm,qux efi tcrra montofa.Tahmucuium uiemfHit.wportatum<br />
ue GalgaUsjm locus efi propc lordancm, & fh denii$or , proptcr c,$<br />
portantts tabcrnaadu,& ,*cam adloc:on Syi9 inctdcban t afcevdcndo,&pcr<br />
lalemmodumd cuurDes afcendtifc ,quiapr pitiatorium<br />
qod eratfupcr arcam,crat qHdftfedes Dci, itcut d:clumfutt Exo S><br />
llla aut deportattofutt cum iubtlo diutnarum laudumtfu* cantaban-<br />
tur voctb.humants,& mujias inflmmentis,&licet boc Jit Jcnptu<br />
IojUC<br />
5 Subiccitpopuios ncbis,&c.Mu\u namquc de Iudeis Saracc<br />
nis,& gcntibus alijs fubicdi Junc Chnftiams, vc paccc m Hif<br />
pania,^ in ajijs plunbus locis .<br />
7 hiegit nobts bxreditahm fuam. Ideff,vicam beacam.<br />
8 SpeLicmIacob.ldci],v lioncChnfticlara;ndeicace &hu<br />
manicate,quardf Jacob, eo quod diabolum fupplantatiit<br />
1 ufccnau deus m tubilo. ldcft,Chriflus dcus,^ homo afcc<br />
dit m jubilo angelorum. Et quoniam ccciclia milKans coniwrmari<br />
dcbcc triumpiianti,lcquicui.<br />
iom.j.<br />
B<br />
'<br />
T3
& A<br />
TuHiluj tjniJ<br />
oflro.<br />
funt !.<br />
B<br />
fDcl<br />
jj prutc&ure_.jftam.<br />
P r illire qusrc<br />
C_t__.<br />
77 l GloEord.&NicoIaideLyra. 77'clam.lrJum.Viii<br />
Galilci qiiid fiat:s afpi.&c.Eft<br />
cni m mbilus<br />
incfiabilcgaudu,qUQU nc_ .accri potcft.nccexpumi valcr.<br />
f Trincipcspo. CaTprimitiui omnium gentium conuene- J<br />
runtcred.ndo in Chrifto,quiacxpulfisIuda.is,genccsinfi<br />
lios AbrahxfucceJunc habentcs promiflioncm, quialude;<br />
a p/ii'/>.Caflio.Opcribus laudatc.valde cfl falutare.qucd<br />
tam crcbro rcpctitur , quia Dcus cfl , quicrcat,
Aa<br />
111 Pfalmus XLVIL<br />
GLOSSA ORDINAIU A.<br />
TftbmM,veltaus canticifiiijs Corefec.&c. Aug Primodiefe<br />
cit deus luce,& difcreuic a cencbris . Sic domiuico die Chriftum<br />
fufcicauic, &a<br />
jnaorcalicace difcre-<br />
uit.Secfidodicfirma<br />
mecG , id eft.ecclcfia<br />
fccic corpus capici,<br />
n efi<br />
qna:<br />
formata poft<br />
Chriffi rcfurrecVionem<br />
fupra firma pecra<br />
, aquadiinoueri<br />
no poceft,dequa hic<br />
cancatar filijs Corc.<br />
Caf-<br />
C<br />
NICOLAVS DE<br />
.<br />
PSALMVS<br />
TVel orurtv<br />
774<br />
Caffiodor. Dcfundacione ciuicacis, quam commcndaci- D<br />
uedefoibic.<br />
Auguffinus.<br />
a<br />
C|ui fitturri elr firrrmmentum , id e!r,eoe-<br />
Ium,i.iffiip eteam. promoucndociuitace<br />
adhancglonam, vnde&in cranflacione<br />
Hieronym. habetf<br />
fic: Deus in domibus eius<br />
agnitus
A<br />
Pn. .e.<br />
771<br />
Glofordin.&NicoI.dcLyra. 776<br />
/ mnnte /jfl,t*T.Ai.g.Hic eft mons ille.o, vt ait Danicl<br />
fuit p4ruiii Upit pracifus de mcte fme mantbus , aui creuil m motem<br />
maz>n,p*ftta,& in.pltuitomniterram , idcft,Chrjftus de gcncej<br />
ludxorii fine vinli fcmine natus fup quc fundaca cft ccciia,<br />
p fundatur cx. Hicronym. Quafi dicac,qua: prius malcdi-<br />
ftioinbus fubie&a<br />
ftcrilitacis oppto-<br />
bno dolcbat , nunc<br />
prolc<br />
fcccunda vbi-<br />
. quc cxnltat. Et com<br />
.<br />
fnoftrjin. rncnd<br />
f erfeinmuni<br />
piemnm , vel<br />
lctiacionem,<br />
auc procoltio<br />
Kur hicabam<br />
plitpdinc. Velfundator<br />
exullationis vni-<br />
uerf*, &e. Quafidi-<br />
"^ cat dominus cft, ma-<br />
*%*%. '.<br />
tcmincolumcm cuftodiunt,iurediccretqim,Apofiolo*4ngcluidomi>iii,i r citcuiiu timentium cu>n.<br />
U<br />
d Indombus. Vcl,in gradibus,idcft,fccundum gradas me. '<br />
ricoru,quiainiinu- !<br />
u<br />
.<br />
a fVhi nnmalieimb TEtiam. b TQma Um P lures. TAIus rudibus. c . 5 Sed hoc P ei gutiia fufc. Plent, .<br />
icrna be.nitudine. f A benignitate regu.<br />
cam. QuoniamccccrcgcstcrrxcoV.grcga.ifum,<br />
tconuc- ,<br />
lis diftinclim dabit<br />
cognitionem fui.<br />
$< Beda. Moru,<br />
inquam,Sion,&la- a<br />
tcra Aquilonis funt t<br />
ciuitas regis magni.<br />
Et hoc modo , nam ><br />
cognofcetur , id cft,<br />
pcr euidcntij figna .<br />
cfle cogno<br />
doaujv *da|<br />
*"* . iranflatlO. AllJ flC I<br />
i l&O. * '<br />
d Ec<br />
e f Dc 6lonaA, ;racu i Chru.<br />
IScl.cecvidentc,^<br />
pulo dc jr C tibUS O ,<br />
transfcrunt, d
iV<br />
777 Pfalmus XLVII<br />
a Comtnoti funt. Ad fidcm,& tatus ftiicpauor,vc corpus crcmeret<br />
.<br />
b ibi<br />
dolores^vtparturientis.Pcenkcmi^vicicKCS ifta.Sed.<br />
C v. hen. enti.<br />
Jnfpiritu Herodis.<br />
d Conteresnaues Tbarfts. Cuia in 7"harfo Cilici^e , q magos<br />
tranfpofuiiTe ln pntriani<br />
fuamcredcba-<br />
|ur,confraccaefuncab<br />
Herode.<br />
I .; / fpiritu vhementfue<br />
ti conttrcs naucs Thar-<br />
# Euthym. In<br />
'<br />
hemcnci ac valido<br />
impecu<br />
facihccrcos conccres<br />
ira: cua; cam<br />
ckiam conccrcre fo-<br />
Jcsnaues Tharlis. A-<br />
i iunccnim fubincelli-<br />
gi deberc dictionem,<br />
vc Tharfis vcro ioci<br />
nomen eft vbi con-<br />
acque cxcelfc<br />
naues fabncari con-<br />
ncinebant.<br />
bati funttcommoti fnnt, tremor apprehendueos Ibidolo<br />
a TGtsuei/rdvtilcs. OlT. C>u a indcf >;hii L.uenit. VnJe,A ti<br />
partutiuMius ipirimm Pcr fpiritnm fanctum .<br />
f.ilutis.<br />
Qjioinado!<br />
res, vtpanurientis, finfpiritu i vehementico c<br />
dc Adllencu<br />
nteresnauest 3 "'tvioiento<br />
$?***.<br />
Liudlego. A:.f u-.In horam,<br />
pjoraifiion.Lus .rorheticis,iiw eit illud, Adorabunteu.n oranes Remes, Prifti , mcTnCC dc<br />
IwUn faaiMitu lcic.omnes gentes. b Aug.In exhibitione. Omnes emm reges,om.s genruium,Chr.<br />
his tegnat in cai.s au dejiteiam pauis. c<br />
Aug. Qu. in hac wuitatec.t.aud.t<br />
vc lg.no conlccntw deliftertiiri. d<br />
Augu.i Tantus crat prius caber<br />
pauo. j>-uor, quod ( Cjmd<br />
c Pa.n te.it ..c.<br />
naculum Moyii.<br />
T h SufcepimUsDcusmi<br />
1<br />
fericordiamtudm.<br />
2 C.ifiiodorus. Aaes<br />
ettam corpc.e<br />
Vnde,A timore tuodomine<br />
coacep.mu|,&<br />
c Eueties fureibiam gcmium .<br />
Aug In {jrti tiuicje iudicatu-<br />
"*<br />
b<br />
a Qma ita cfl e go<br />
&c.Et^i<br />
tesadoi<br />
xtciam pattis.<br />
Thariis. Sicutaudiuimus,<br />
Ecdcfia.<br />
:rt Tha>fts. Aug. Cilicia rcgio a Tharfo mccropoli Tharfis diricur.<br />
Vel.Thurtis eft Carchago,qux nauibus floruic ad mer<br />
candu,quibiisfuperbiageciu delignacur, quann mccrcisdiuiciarum,vcmfiac)bus<br />
venciconridic,fcd iam firmafcdes in<br />
Sion,non in man. Co-teres. a fimilitudinc naufragacuim,vel<br />
iuxca mcerprecacioncm nomims. Incerprecacur enim Thar-<br />
iisexploraciogaiid.j : Naues Tharlis,difcurforcsin diuetfis<br />
cxpericncijs gaudiamundi explorantcs. Decutius omnibus<br />
(Concludic. Lrgo.<br />
e sicnt<br />
778<br />
e Stcut diujmus. In ciuitate domini virtutum,quia ibicu-<br />
Itodcs angdos depur_r Repecit.<br />
f lnciuWaie Domm vtu: >np,in ciwtatc.Dcinofiri. Idcft,C..tholica<br />
erck-fia , nc (ibj hoc nomcn conuentus hxreckoru<br />
viurpct.Nc aurciri jpu'cecurtemporaIis,addic.<br />
g Dens fundanit eant-<br />
a f Aofr.fofl nJmirntionera jrloii..,.. irrlraenloram ciiriiH . f Aug. r'ro peccatis b Ad bow<br />
tc v.det,qni extrae.t,ciis e t<br />
, t fic vidimus in ciuitite Domini t<br />
Ipfe. a Aug.Neergotimeas.nequandocadatfirniJnienturn.<br />
e<br />
virtutum,in ciuitate Demoftri , Deus fundauit eam insea<br />
Srabiiiter. b Fundaui tquia. F.de.<br />
Nasgrana inter paleas lilum inter<br />
nas,amica intet fpi-<br />
fibas. cO d Fili.ni. Attg.Non folum facramenta , fed etnin<br />
rcm ficiamentoruni. e P.> earcm jua: per facrameiita quibus commuricant popuius<br />
;<br />
lf<br />
fpicuz<br />
ueueranc. Vel aliccr:<br />
,jB Ipfas , , inquic naues<br />
Tharfis , qux*inimicos<br />
noftros vchunc<br />
cuconcercs Suncqui<br />
pcr Tharfim Carchaginem Lybis inCelligant . Dei lunt,8c templu,n,de qu.bus haoenccs foimam ptetati<br />
5In communi popul. tui .<br />
- -<br />
Et quia - hoceu<br />
r r<br />
b T>, c<br />
, viitutem vero abneWiues.<br />
a Qus non e!t,nifi in fanftis. T Aug. Nondefunt.qm<br />
India: rcgionem eam effedicanc.<br />
Sunt, &d qut<br />
laudent petomnes terras.<br />
'<br />
tn (Sternurn . Non ad<br />
D<br />
gradibusE^cleii^diftnbucndis<br />
perquos<br />
faluacor poiiic agno- texcrcituum.<br />
fci .<br />
1 In medio tempH. Ie-<br />
|<br />
tuc 2 c<br />
rufirlem .<br />
gramus ac-<br />
:r e tcrnum.^t SuicepimusDeus mifencordiamtuam,inmedio 8<br />
cnfantur,q ui conccm<br />
nunc cum, qui m me-<br />
""-> dio corum conlpc-<br />
duseft.Pcrhocnoca<br />
/ 9 tUC inCamaCK) Chritemph<br />
tui. Secundum nomen tuum Deus, fic & laus tua in 10 fti.quifccundum,qct<br />
homo pre-fencacuscft<br />
ln cemplo.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
fuos fautores.qui audientcs vcrba pra?dicc.oru fucrunt valde<br />
concurbaci.fecundumquoddicicurM.uc.ia. Audiem awem<br />
Herndes rex turbatns eft,^r omnis Ierofolyma cum illo.Et qtua ad-<br />
ucncus regum fuit caufa turbationis Herodis ,&. fuoium,<br />
vtdichim eft, idco fub codcm concexcu ponicur vmnv. iuxta<br />
aliud,licuc cffc
f Ciretimite.<br />
| ?d antema.<br />
ralc.<br />
t dnfrt d ' rI "<br />
779<br />
Glof.ordm.&NicolaideLyra. 780<br />
& qundcxtcra,idcft, tuapropiti3tioiuftificauicmulcos,qui<br />
A V*trtr- Auwffi. tt fi laborcnc iufti inter foinas , tamen<br />
CMlrcncur j-iu no.i crrat Deus in iudicai.do,fc-d difcctnct<br />
omuu grana a palc.s. Concrccc nati,dilcretc viuanc,non tc<br />
merc iriodo utdi-<br />
eft<br />
ceni,corui modocoiligcrc,<br />
dcicft<br />
*<br />
icp.1r.1rc.<br />
b tM.v>chab.cant,&pcrfi<br />
vcluc. v.nst.m.d.orcsacm?<br />
S*irfe" lusludxemul.cres ipfas,quas<br />
n.,rtrr . Aiii ftiu, cs lxcar. er.am mbct. Na ti his et lxtandu cft,canco ma<br />
jucct no, in_ isvins yd per filtas Iudxx,au!caccs dicit,quxtitxerant<br />
ablcondito.<br />
circa Hierufalcrr, atquc ci fubie&aj. Poffumus, & per monte<br />
Sion vn.camfidelium Ecclctiam mtell.gcre,<br />
vt diximus,&<br />
per filus ludJK, filias confcffionis,& fidci,hoc eft,fidel.um<br />
animas,vclEcclefias,qux in varijs mundi parubus iundatz<br />
** funr.<br />
Circundate.<br />
NICOLAVS<br />
IuUitia. Scilicecabundant:<br />
d CYem/antHdr,m. \AA VS^SL&SS'<br />
cxccniscftloqucndu<br />
VCpofftllCaud.rc, DO<br />
, w-.,vcoor AuZuft."onitavthabeatut.'rmamp.etatis, (Xveriiatem eius ircgm .<br />
b chatita.e non t.meie hidicabitis,videbiiis non obeffe malos bon.s.<br />
Ag.ulhabira<br />
HocMu....<br />
Aiitsgiadus.<br />
J:/iriK.,ir^ rW 8<br />
4 tat.s charicas eft.qua<br />
g<br />
nihil vincit , vnde<br />
Salomon. D.lcitio<br />
VlrtUtC LcclcllX mo<br />
ncc ponctccorda.<br />
cius. Ponitecordavcftratin virtutceius,ettdiitnbuuedo ? h DlJlnbuite domt<br />
_<br />
, cafl^irtusprxrcnsiutetrisvifus.ccairahom.n.busconucrt.tusBar.icjd. g<br />
JO eilti, Vt<br />
cnarrctttinpro<br />
moscius,vtenarrctis,inprosjcnie t altera. t Quoniamnic , t%enieal!erajdcft q<br />
. , EtCiruhominilatet. b Non U ."empus, vt falf. d.i. quU Deui piotept<br />
ne mora-<br />
mur.quiaiexregitnecadamus.<br />
- .. c<br />
eft Deus , Deus nofter in xternum , & in ixculum ixculi , e t<br />
Sme tine.<br />
ipfc t rcget nos in fxcula" .<br />
D E LYRA.<br />
, qux continecur in vcritatc<br />
|I 1 Euangclij. 1 1 1 1<br />
2 rhu efl dextera tua. Idcft fcu<br />
propitiatio largitas tua.pcr<br />
quam cft pcr orbem diffefa.<br />
_<br />
3 itnm mons sion. Vndc dodrina Euagehca accepit exordium,<br />
vtprxdiciumcft. _ .-._<br />
4 EtcxulttntfilitlHdx. Ideft^duitatcsludc^inquibusprxdicauicCh-.ftusinpropria<br />
pcrfona.<br />
Vrvptcriudkiatna Dnmine, Eispcrccdcnuntiata.<br />
6 Ciratndate. Hicconfequenter defcribitur implet.on.s di<br />
ttx promuigatjo,quxfaaaeft pcr Apoftolos, qui adimple-<br />
in<br />
rumChnfti mvfteriumconftantcr<br />
Hicru<br />
publicaucrunt<br />
falcm.&ciuicacibuspropinquis > 8ircmotis, iecundu quod<br />
dixit c.s Chrifliis M\. i.a.. Erith mihi trfles wlerufalem,&in<br />
cmnt Imi**,&ancurm<br />
tc Pctro , vt falrc vmbra lllms obumbrarct quenqua illoru,<br />
& libcrarcnrur ab lnftrmitacc fua,vc habctur Act 1.5; c.<br />
7 -Narratr in tmribnt chn. ldcft,publicc,& manitcftc,ficuc<br />
preconcs clamantesm turnbus audiunturdcrotaciuitate.<br />
8 Tonitrcordiveti>ainvhMceins. Ideft,ipfiusChnfti,in cu<br />
ius virtutc magnaliafaciebant Apoftoli,<br />
vt habecurin adib.<br />
Apoftolorum.<br />
9 Et diflribmte domos eitts. Idcft ordinacc '<br />
loca ad cultu lptl,<br />
. qijod<br />
x<br />
moralite r.<br />
lnlitia. Qu.a paratus cft iuftificarc pcr gratiam omncm<br />
homincm fc dcbitc difponcntcm .<br />
j Ltctctur mos sion. Ideft,F.cclctia.<br />
4 Etextdtvitjilix. Id cft,fideles pcrfon^.<br />
c<br />
Trofttr iudicia tna Dtmine. Quc^ funt lufliffima.<br />
6 Cinundatc Sio>i. Hoc vcrbum dirigijur ad rcitorcs Eccle<br />
ijc.quidcbcnteam pcrdiligcntcm<br />
cuftodiam circumire.<br />
| E( cam. Sicuc<br />
(ompteffitmm fponlam dilecliffimam.<br />
_ .<br />
7 J^jtrrate<br />
cjad^mcbOrdltU- Ji tionc diiponiteprcs<br />
X J bytcros , diaconos,<br />
14 vcpcreos magnalig<br />
narrcntur in glcera<br />
progcnic , id cft,populo<br />
Chriftiano, qui eft fecundus ab Hcbrxo,quem pnmu<br />
Domirtus clegit<br />
i ^Honitm bic cfl,&c. Hoc eft,quod<br />
narrandum cft.breuis<br />
fententia,fcdquxomniaconcludit. rn xternum,contraillos,qui<br />
temporales homines Deos faciebant.<br />
Difl.ibuite. Aug. Ideft ,diftinguite domum a domibus,qurj<br />
habet formam tantu,&qux cu forma pictace,nolij:cc6fundere<br />
quafi vnu fint, vel domos circuncifion.s , & pput.j , yt<br />
Paulus erat in gentes,ali) in c.rcuncifionem. Difpcnfanonc<br />
quidediuifcrunt,fedcharitatc iunxcrut, hoc mag.s pucnit<br />
vnde fubdit,vt fic o prxdicacorcs enarretis vfq,- aHnofteros<br />
8l Pfalmus XLVIII<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
a Jnfintm Tfal.&c. Cafliodorus. Agit ProphetD deamaronbus<br />
mundi,& Chrifto redempcore non illorum.fed c6tc-<br />
ci e animx de priori<br />
popt.lo,<br />
riam . vel dcpofie<br />
rio.. ;<br />
,relattis infinc,<br />
(Ppomtur filijs Core<br />
adhoc,fcilicct vtde<br />
uitent vlicatam peruerfione.Vfitata enim pcrucrfkas fn ho<br />
minib.cfijCj, cumdebcrentviuerefecundum Dei voluntate<br />
, potius volunt dcum viuere $m fuam voIuntatcm.Et du<br />
ipii nolunt corrigi,volunt Deum dcprauari,at bitranres no<br />
eife iuiium,quod lpfc vult, fcd quod ipfi volunt. Ec qui dili<br />
gunt eum pp tcrrena commoda ,<br />
& bona tcmporaha mur-<br />
murant aductfus eum, cum vidcnt bunos tnbulari,malos a?<br />
fpcrari,qualinon digncc' legerehumaua nocurec heemfima.<br />
Contratalesloquirurdminusfcrmoetinhoc plalmo.<br />
PSALMVS XLVIII.<br />
b J|#"$ Vditehxcomnesgcntes. CaiLNullum excipio,non<br />
fflvSft accipit Deus pct fonas,omnibus prefto cil,& ge<br />
u 3>^ ricralc beneficium cft incarnatio. Terrigenar,^<br />
* vitiafequuntur terrena,hi in partc Ada*,qui hu<br />
mo,non,fijiushominis. lilij homir.u,iufii,inforcc Chrifli,<br />
q.fU]tfilii.shomini.s.Breu!sexplicatio,diues, tctrigcna.paupi.r,fil,i.,sl]ominis.Simii],vfquead<br />
meffem,quadoquc non<br />
iimul, qn lciiicet feparabtif zizania a tncico.outs ab hcjdis .<br />
c Quicueter. Aug.Nulh fcrmoncm iibtr;iho,audiac heres<br />
tcrrx prcjpccriudicium,iufiusproprcr rcgnum.<br />
>.'<strong>The</strong>odore.Quidam temgenas Adamum,&:Eua niicu-<br />
parunt, tanquacx terra eihctos , non autem ex coiru natos.<br />
Sed h cfermo non quadrat Eccleii.e . ctenim Apoiioli non<br />
admonenteos,qui la mortui funt,fcd illos,qui adhuc viuut.<br />
Diuerfas itaque vitas tacite inmnt, aliqui.n.vrbcs mcolunt,<br />
nonnulli agro$,& villas agricultura: ftudetes. Etcx homini<br />
bustjda funcmanfuetiores,quideagreftiores,&; hiquidem<br />
maioti<br />
782<br />
maioricu ratione viuunt, hi vcro fcrino morcfolitudincm<br />
b Paflionis<br />
t lnfinemfiii js Corc Pfalm. Dauid. Pfaftr. XLvm.<br />
a<br />
y ^Attentos fac c -<br />
\#" ''SiaKJSl<br />
Tlain hodic peTreeitatores. b Ait omncs iniqui.<br />
c Auiiicndi.<br />
Vdfte ha?c omnes , genres aunbus<br />
a percipite<br />
Augulr.Donvni.nonfc.ui uM.m . N-m tranfeuntes nudiatis. luiti.<br />
b Augu.i.Halutat orbcni,mii non teneturab orbe, neceins ctroribus iir.plicatut<br />
-<br />
c iii, Expomt pcrpsrres.<br />
o a<br />
mnes,cjui habitatis orbem . t - terti Quique a<br />
Imqui. lutti. b<br />
Augulttn. Non fepntatim vfque ad mefTem . c Ad<br />
-<br />
terr.g. d Ad tilios ho. c Quu<br />
e<br />
usefi<br />
d genar,ocn!n, hominum,iimul m vnum dfues, & pauper. Os<br />
n ' 1IS<br />
a Chritlum. b Ne<br />
,<br />
putes emn folo ore, Scnonex cordeloqui.<br />
dentia am . Inclinabo in i parabofam aurem meam , a d<br />
ptcrumpca<br />
Ideft,quodmihipr*omnibuspropono,idcit.-rrernambeatitudincin. b Incipir<br />
t in Pfalterio<br />
pitfpofitionem meam. Cur timebo J<br />
mtindi , vtdeiectusm mudo noapprctiectirelatos.<br />
Aug. Qui colunc deum vt hiccis bene iit, murmuranr,&<br />
b!.'fphemac,quiama<br />
Uflorec.ipflprcmu- , ZM chriic7nriam<br />
filtis core Tfil.& in tranflatione Hie.iuxta Hebrxu: yitlori fi<br />
1. iCore Canticu,'itulus ait cois efi-.In fine filits Core Tfalm.& efl<br />
t<br />
iefenteua in<br />
ifiis^vt patet tx<br />
ditHsfup.pfalm.^. Etpatet expofitio<br />
txfupradufis.Sciendu tnrfuodfecundum ^lug. pjal. ifle imitulatm k<br />
filii: Ccrr,idita!c,cudicitur. 4 Osmcfi, &C Qu;, non itifi.s.<br />
\<br />
Senef. j.c.<br />
Eu tc.i<br />
nannui<br />
Itcillt lllittiu-<br />
tur.<br />
fmUM ,<br />
iniquii<br />
cjno> Ti<br />
v>redimec, quianondabichomo Deo<br />
vndc placccur , & vnde rcdimacuraninvi , quia nulla obla-<br />
tio<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
I Iniqnitas cakaiici,>yc.ldci\ ^hochxb^bo cimere in iudicio<br />
'h ; fti:Vclideofraternonrc t<br />
ciopotrftcr<br />
ditalem .qniacaliVfiapdac D-opla.<br />
d Et vin tadbic. Augufti.Poft fincm 'irr vinet f cundurrt<br />
aninvim,quia no pcribicahima c.tm corpor *,fed '<br />
uabtcur, vfquequo.i-ccpcocorpcjrevcrinquccni<br />
crta.<br />
..litlrn. Ii:dirii,quiiiies.nuiaiuncomn:.in r<br />
omodeciuadior..<br />
b *-' ba<br />
C I^Jnrt i I<br />
iTunmus .1 '<br />
tu eiuscalcaneo, _ ,<br />
fljcul.ii)i)fjbit nu'1.<br />
JNnnint-<br />
yitam<br />
bonos, ^im.os . ?* oCU.1.<br />
vidtfbit intcritum, t ciim vidcritiapientesmorientes,rimul<br />
i f Augullinus. Q.1' ii!>i<br />
Qiti nclt.t in quo n.alj (it<br />
IJZJ profmu.<br />
1 iri fol-<br />
u-: r.<br />
]<br />
>'t. A'|-<br />
iotCi lil r, r, qilid fit il<br />
Si fapicns , qni<br />
j> cl,m oluit mo<br />
ruuscft,&:no norcfl<br />
cuadcrc, civ feque*<br />
rer eumJmihienim<br />
bencfaciam dumvi<br />
in, &ita n ! r<br />
iit vcrtis inccricus, q. l<br />
cnimci imminrttjcernus<br />
cum fapicns<br />
,, riro l<br />
.<br />
mc-<br />
cuise- .wn mfpicit in fuiumm. b Aiiguftinus. rit XtemUS, qUI3 lf><br />
c
7% Pfalmus XLVIII. 786<br />
/ a Vocauerunt nnmina A f.Aug.Rrredes qui ad fepulchra rmr<br />
. prorum.inebriatfein memoriameorum, fednecgutraper<br />
uenic in<br />
adlinguam<br />
mfernoardcntis .<br />
b Etbomo rw Eccamin hocquamca;terishomo non intA<br />
lif ic,uel indc non eft accufandus Deus,non intellexu fua dt<br />
non intel-<br />
gnitaccm,<br />
l^genteregit.fedcoparatusairnfiarariorfe<br />
iunecis, nonina-<br />
Filiorum. b Nepotum.<br />
c<br />
bus. f Vel imioc.ibunt<br />
,<br />
naculaeorum inpro<br />
mors.qui paftar eft eis vt ouibus quas tfahicad pafcua nur-<br />
h o >rufce .CaCF. A fimiHrudtne iumencorum,qu.r non fadic;r<br />
is ttcrbas eiwlbn^-fed fummit.ucs tincu n carpfic, vnde<br />
iceru 11 herbe u.ifctkur ad paftum. SicyS: il!i morc depifti re<br />
Aug.^TC qu.rmnt<br />
v. vocentut nomina corum a domi-<br />
u.iiifcunc, quianon<br />
deflCUOt .<br />
liare, fedinfapiccia.<br />
C Hxc via .<br />
Gaffiod.Hiciam,<br />
omnia dicta colligic<br />
lnvnum. Via,idelt,<br />
vica, quia<br />
ducit ad<br />
morcem .<br />
rj Scandahm . Scimulus<br />
&: dolor non-<br />
,<br />
fceuritas , quia de<br />
' Vddpxfcei. Caffi.<br />
genici>: progenie t vocaucrunc nomi- De Pafcuii, ideff.de<br />
Proifiitei^iirS.quisadtfxter
7*7 Glof.ord&NicolaideLyra. 788<br />
^J a iv ntdk. Caf.n6dcbqnoachi,feddedcliti)s bcnedicccur<br />
A fauore )uxunantifi,qiii intcrepulas paitonbusbenc optint.<br />
b Coiijttebttur tiu> cum bcnefectris ti. Augufti.Demcnti COtifcf-<br />
fione,quam profpentas facic , fcd llla cfl magni mcriti qu3<br />
non toilic vis doluris.<br />
Thcodorc. Hoc<br />
J*<br />
mamfeflius Svmma<br />
chusdixit , latidabut<br />
. . tc ii bcncfcceris ci,<br />
Uic 8t celc- r.c l.uidvS , 116 modo<br />
in.ihii.it tc s<br />
bcnccter.^.<br />
vlnlt anima<br />
viuum, vcrumccutn<br />
morcuum celebrem u<br />
& Ct HU.n elfc . HlS<br />
ciu>bc.taii- l.iud.bus aucem di- c<br />
citur.L.nd.it<br />
c-mbcnccli,<br />
nnuscft qui diuict.is<br />
, prupnam<br />
j<br />
ycilita-<br />
Cc vet :tni"ia<br />
c.u jn vita<br />
iiu br.na fntc<br />
tcd;fpcnf.Hiic> quan-<br />
doquidem bcneficia<br />
f<br />
ttir & landa- in.ilios coll.ita in ipbunt<br />
.e eum f. im bcuefici) au:hotS^w<br />
rcnueucrcumuc.<br />
Quxrti' o.<br />
1 U
I<br />
7 8 9<br />
rfi quicle qua poftea futura funtrccordatio.vnde fenfus cft,<br />
Anxiliu eoni.Ideft, hominfi qui faciunt.magna &c fortiora<br />
a:dificia , vteoiu fama perpetuetur veterafcct ininferno.f.<br />
huiufmod^auxibu iptis lam inferno cxificntibus laguet &c<br />
vecerafcct a glona coi u,hoc eft d!cerc,q'ct licet illa xdificia<br />
forcia pmaneant in multis generationibustii vetcrafccnt a<br />
) gloria xd!ficantiu,grafctpec6tingit eflemagna fcpulchra &:<br />
jedificia anciqua,quorum nomina fabricannum ignoiancur<br />
& fic vcccraLunt a gloria eorum,fc;liccc adincantium.<br />
R E P L I C A.<br />
jn Tfalm. Audite hec ocs gentes: Poftil.fe bene habet exponcnseu<br />
dediuinouidicio,quomodoin iilonullus nuet*<br />
fuscofidensinvirtutefua.&x.redimi potenc neqj frarre,<br />
jicq;pfeBurgcn.exponitdemyfferiorcdeniptionis Chn<br />
fine eotinuatione litere^ , dc vt fuii<br />
jppoficu elaboraret acce-<br />
picnomc<br />
fracris valde excrance,vtilledicat frateir alicuius<br />
tjparticipat cu eo in crimine, q acceptio nimis extorta eft,<br />
necprobacurpcocordantiapeu addu&a Gen.49. quiaSimcon<br />
& Leui no diir ibi fracrcs ratione criminis, ouis eoru<br />
pofieri fuerac fnturi crimiaofi,vc ibide df . Nec fonat Catholiceq,Burgeflshicpnjtedit.<br />
Pretedit.n.q? frater quijtilius<br />
cft rcdimere pot prauu hic deferiptu videlicet cofidetem<br />
in virtute fua, &: in multitudine diu:tiaru fuartim gloriance<br />
&c.patetacotrario fenfu , qd argumentu Bnrgenfis<br />
fepegrandjpendit. Arguitur.n.iic:Fratenn cnmincparticeps,m<br />
cnminenoredimetjigitTnon particepsin ciimine,<br />
jfed mnocens redimere,p5t.c6feqiiens vf falfuni,etdeChri<br />
fto.quod<br />
GLOSSA ORDINARIA.<br />
a Tfalmus jlfapb. Hiero.Afaph, Lacinecongregacio. Grx-<br />
cefynagoga,qu fidclishic loquitur , qu^Chritiu expectac<br />
perquam magis confutantur increduli IudeL<br />
Cafliodorus. Afaph. Voccm Dci mducturus de muta-<br />
tione facrificiorum , prius agit<br />
de v-<br />
troque aduentu per primu muitans,<br />
fecundum terrens .<br />
pcr<br />
*<br />
<strong>The</strong>odorecus. Hic Afaph ma-<br />
gifter Cancorum aliuschc:r ,produciturautem<br />
Chriftiaduentus in fucu<br />
nun iudicium . 1<br />
P S A L M V S XLIX.<br />
b T"X Eus Deorum . Cafliodorus.Nc<br />
I J quis mcdiocricer de incarna<br />
tione ^ftimef,potetia eius predicitur, vt incredulitas coHat"'.<br />
Afaph, et vt mde fit maior auctontas fibi,inducit Deum lo-<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
PS A L M. XLIX.<br />
Pfalmus XLIX. 7><br />
a fAttiibuitur. b<br />
quentem.<br />
DEus Dcorum dominus. Huk Vfal.in Hebr&o & in translationv<br />
Hicr.iuxta Hcbrmm prttponitur<br />
talis tit.Tfal.^lfapb.&<br />
fecutidum Jlugufi.aitribuitur eifolumficnt cantori, auia fuitvnus de<br />
,prinapalibus cantoribus,i>thabetur.i.Taralipom.Dauidaiitemficnt<br />
"<br />
autoritfecHndumvcro Hieron. & omnes Heb.quibus in boc magisaf'<br />
ftniiOfAfapb non fuii tantu cantor,fed etiam propbcta, &feci: bunc<br />
pfalmu et plures alios,vtvidebitur infra.De tnateria vcro buius pfal.<br />
dicunt aliqui Dotlores Catbolici , quodpfalm. ijle loquicurde datione<br />
legisin monte Sinay ,<br />
ad quem vcnit Dominusin terrore tonitrui CT<br />
fulgnris,vt habctur Exdi.i9.Scd contra boc videtur,qtiod inprinci-<br />
pio huius pf.il.dicitur .<br />
1 Deus Deorum Dominuslocutuseft,& vocauitterra,&:c.<br />
Etibieftfi>iisprimiverfusinHeb.i&in translattone Hier^ iitxta Hebrum.v4ddatione<br />
autemlegis Mofaic&nd vocauit Dominus bibita<br />
tnresterrx ajolis ottu vfqut ad occafum,fed tantu populu Iudaicunt,<br />
xui foli data e f i h x illa,eo quod Cbriflus depopuloillo fccundum carnem<br />
crat nafciturns,vt dtclumfuit inprincipio Exod-.Ite in hocpfal-<br />
*no non fit m< ntio de monte Sinai in quodata e{i lex Mofaica,fedjolu<br />
dctnonte Sion, in<br />
quo datafuit lex Euangclica , quia Chriflus ibt do-<br />
cuit, & fper oipoftolosJpiritnm fanElunvmifit. ad confirmationem<br />
Euangclica Ugisjdeo dicitur bic.Ex Sioa fpecies decoris eins.Item in<br />
hocpfal.fit menti* dc rcprobationefacrificiorum vetcris.legis,fccundU<br />
moddiciturinf.t^on ;.ccipiam dc domo tua vitulos. Etpoflea.<br />
Nunquid maducabo carnes caurorum . In datione vero legis in<br />
monte<br />
M O R A L I T E R.<br />
i Dats DeorumDominus. Sif utdixiinexpofltioneliteralipfal.<br />
iftc loquitur dc duplici Aducntu Chrifti,fcilicet in mundu,<br />
&:ad<br />
fro,cjs redimittalem prauum uidiciodiumctdamnatu , quia D<br />
'<br />
etftcacia fue rcdempcionisrefpicit patic-n* dffpofitu quale<br />
non eft id qiiod hic dcfcnbitur . Bene igiturdiai ^oihl.Quod<br />
]i rcdunct homo , dct cxponi mterrogatiue.vrfcnfus fic,ex<br />
quo fratcr non redimet, au iortc homo redimci fc,quafi di<br />
cat non.-idco (cquitur , non dabit Deo placatienc &: pretiu<br />
fedcifipcionisanimefue , oa eft cxtra ftacu mcrcndi', lcdhborabit<br />
m a:teinu,idefi,afrTigetur,&: viuctadhucin fi^em,<br />
'<br />
OTmiumgeneraliter,tamni iorum eft dominus<br />
j^eiialiter,in iiuantum<br />
obediunt tificutfidelisfcruus dominofuo.<br />
Lccuttis<br />
&r ad iudicifv &? de virtute Fuangelij quantum ad eius aucto<br />
rem^&ldocirinx vcrit3te,&: hclireralis fcnfus cftfpiricualis<br />
propccrquod dcalio fcnfu lcquitendo percranfeo Xicuc in<br />
prmio pfal.prxccdcnct.<br />
E
lopulchro<br />
Ucns<br />
bi' 'Ci .ift .<br />
tM'<br />
t vcit<br />
75<br />
Glof.ord.tk Nicolai de Ly ra.<br />
S<br />
a Lacniusrft & vocnnit terram<br />
conqs<br />
Auguftinus, Per fe , prx-<br />
.<br />
b ^ifciitortH vfque ad occafu* . Cafllodorus . QM.ifidirac,<br />
B<br />
qui onuies genu-s vocat ad Hicmfalcni Hiceptt,qu:-nndecjccunccs<br />
A poftoli fpccicm decon . Chnft i coco ot bc annun-<br />
ciaaerunt,vndc,Exi- a fQlii olim tnnlrit. riam in " prophetn loquebatui.<br />
'<br />
aJ vltimutn eius . c<br />
locums e(t,ec vocauit_erra c<br />
/> QZ<br />
vocauic a folisortuvfj/jc ad occafum, tunc autcm, vt \.<br />
fcernat.<br />
g CatgregjreillifancloieBn. Auguftiiius. Vidcns Propheta ;<br />
uturaqualipwjfcncia, horcaua Angclos congreguiucs , & I* 1<br />
applaudic<br />
b THoctaquendo&cit<br />
c." f M>n vnu;n unttun fcu oinntm ,<br />
i<br />
f Muli tefiibus yf^ue<br />
m. Aldiisurtu vfqueadoccafum<br />
b a 5A Ktetufalem. b f Ouii fpcciofus<br />
forat- prx uliishommum . c f Q^ja ii ocuiltus tnnc,<br />
mlciuni .<br />
Ef_ 1.1.<br />
8c eftdW.twien. d 1 A-;u:t.Ad<br />
i-44-<br />
- ;<br />
A i.l.i.<br />
fcfte veniet, Deus<br />
tPcrfcftu cfc<br />
f Q-i;<br />
'<br />
! 'plcu<br />
cjiile jppaiiut<br />
vel orrumcn-<br />
veras c l. b Aujirt.A iudicio.vt inodo.cnm c< nageua funt admomtio. Auguitinus. Aio-<br />
un- c<br />
doenimexpe-i:;<br />
fAu_.u ;.T m;at eigo palca teaifurjin .<br />
4 ndftcr&non filebit. r exac<br />
Ignisinconfpe&ueius .ttefcct&<br />
fA imulitudinc. lAuyitAnselt fepa.ato.es &C>n_.i. b f Augufijn. Quia leoMibtt bonot /<br />
ma!>s. c fAu*ut.VeBien autem d iudiciuni. fCaf Vel vcni.iufuilum *<br />
riscius . >-> ( c<br />
manifeftr Cx 5j n<br />
"<br />
.<br />
patre d<br />
vuiiiiiLJLt-iu tx 01. tl<br />
lAu- a<br />
Cu.Ua'. onc fccuui iudicaturo* deiiuluni felluios , cu-lumcnim lum illo tcriani dipeacct.is<br />
Cioncm. Dc mallS dl<br />
--<br />
decoris eius . Dcus iri-fni<br />
V<br />
fpecies<br />
nict.ncm nofterc' k fQ^:veru*ct. b AujurVA iudicio.vt inodo.cnm -. riagelU funt<br />
fiUbit. Aiii;iiftin. Ctrpic<br />
dccus linu<br />
j. cocemplacuios ,<br />
In manibus actiuos,<br />
1-ii.iiigL'li),<br />
5 qualifjluospcrboql<br />
li^idcx tpcciofus 6<br />
pne<br />
filijshominum , cct-<br />
fivuirei..<br />
[niilu.<br />
St.aP-i.j-<br />
D.- :<br />
_! c.<br />
;<br />
bitdc Stoh lox,..: -..j.'... ..12<br />
I<br />
Augu t.Q u de<br />
cogitant ptomifliseius iupia iliarjuaiopetaiuur i]u.r lu.t l.i.n.iv.aDcj. -O<br />
firij Amrilflm \.r<br />
h ><br />
tc t llli fanctos T cius , qui t ordinant tettamentum<br />
Augu1tfn;us, Ignis maten':tlis,vel maLcconfiicntirj torqucDic<br />
unpios , cum confpicienc iudicantcm . fgnispurgaconiu<br />
, qui cncpertcctis , qualis tfibus pucns , minus<br />
pcrlccb''S puigabic, maloscomicabicuradinferos.<br />
c Te:.'ip-iiasv.did.t. .Aduacanit calnm ../) d j r t_ cicur,dequo nonim-<br />
eiustcpeitas valida. Aduocauitcoc umdeiur-^ pi cuic n.anumfiiam.<br />
uum Teftamencum]<br />
Vcniet manifc;1us & indicabit, & hanc iuiV.tiam annun.ca-.id e.t , A^oitoIi'to(i mundo. I 2 r ]D . r /.riic Vfl C<br />
eius fuper f.crificia. tt annuntiabunt coeli iuilitiam jj dicuntrNon func cortl<br />
a Qui non faPitur. Difcernens. b AuguA. Si populus meus aiidis , Sc fi auui. ijyuar t.bi riio-ni- njffl ini.< lin I<br />
a.itet.&iilocjuatnontibiHuat.<br />
eius , quoniam Deus mMex cft.<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
i Locutys cft,5_: vocauit terram. ScUicet in bimanitate pro no-<br />
b.s ajfunpu ,<br />
bis .<br />
yndedkil Joann.S.d. Trincipium qui & lc/juorvo-<br />
2 EtvocMhtenam.Hiceftfiwv?rfittt>rnd cam le^tm pcrfe erper ^Apoftolos quos mijit in<br />
tnui m )i,fccn'idum qmd dicitur 1 pfaUn. 8. a.In omncm taram eriuit<br />
ft.eo. -j-cfLex autem Mofzica fuit data tvitum<br />
vnipopulofcilicet Iu~<br />
dl! .<br />
} Ex Sion fpecics dccoris eius . Cbrifiu; enlm docnit Eua^elum<br />
i-i -nnteSion, 3~ alciu\ conHrm.-aionetn ib'4em fpiritu n fanclumfu<br />
per ^tpofiolos tnifit , ex<br />
qnofacli fuat co^ifl.uites & ioquentes omni-<br />
pusJiiigujs , vt i-ide eiirent ad prxdicandum in diuerfis partibns^oy<br />
bis,fiu;it pi xdiQn-n fuerat.Efa.i.a.Dc Sion exibtt le\\& verbutn domiui<br />
dt<br />
Hierufaiem, Et hoc cfl quad dicitur bic. Ex Sion fpecies de<br />
COris ciiis . L*Hia puntas legis Eu.wgclicx indc dcritiata tft ad alias<br />
panes terrx ,<br />
4 Dcus manifcfte ucniet OctlS noftcr.tf/V confequenter agitur<br />
tie adnentu ad iuiictutn qui ent valde m.inifcftm , fecttndu quod dicit<br />
Saiu tar . Matih.X^.c.iicut fugor irit abOriente,,! cd app.mbit w foi ma^loriofa ommbm man fsfla.<br />
'~Mni\\i:\i Z. Quiapxiferet jenrentia>n contraimpios dicens .<br />
J cc<br />
r;...lcdic>i,i_W:c. & pro inftis dtces. yen ite<br />
bencdiQipatris<br />
habentr M it:b.2\.c.<br />
.ei,vt<br />
6 i;i Iguis cpnfpe&U cius exardcfcct . Hoc dicitur de ignefla-<br />
g-ationis quipixccdit aducnturn iudicis.<br />
7 Et m circunii.u cius ccmpcft^S ualida./ tantum qnod admi<br />
rabitur omnis ncjnira.<br />
* Aauocauic ca-lum dcfurfum. Quia Angeli cumeo defcendmt<br />
ad iHduvmfecunAtm qttod ipfemrt dicii.Mattb.i6.b. Fitius bor,,u,is<br />
rcnturus tft ingloriapatrisjui cum >4ngclisfuis> cr tunc rcddet vni-<br />
cui<br />
*<br />
ul b"V H*'" J ics IIU-I<br />
Audi populus meusr4 hbxem^fcqmdcnl?<br />
rium. Vcl quipluru<br />
babent opcra cl..iricacisqua.rii ficrificia pccudUm .<br />
i Et annuntiabmn cxii tmtitiarn eius ,_ quontaM D>us i.dc.x cJ.1<br />
Auguftinus. Iam cceli nunciaucrunc nobis hanciuftitiafnl<br />
ad limftra<br />
Dcu quod quidam eruncaddcxtcram , quidam<br />
nullumgranumerittunccump.Uca
791<br />
a Deut tuus. Aug.Prius dicic fimplicitcr/ww Dw.Et poftea<br />
dicic, fum Deus tms. Q^d. etfi nonfum Detts tuus ,tamenfum Deus,<br />
Bono enim xneofum Deus,malo tuo non fum Deus tuus.<br />
b .taw.Caffiod.Eficeftproprium Dcitacis.<br />
Pfalmus XLIX. 794<br />
cus tcrr^,cfuric falucem,& de omnibus faciacur.Carncs taurorum<br />
non vulc in facrificijs,fcd in paupenbus.<br />
^Hebr^i.In moncibus boum,aucin moncibus mille,quia<br />
* fignificac mille.<br />
Ifrael. Cafliodo. C^.ii es Ifrael,ideft,fi mc vidcs,audire<br />
Deus<br />
DeUS * ? fcripturas.Sc miracula. fHoe. je l{abani,&<br />
non negligis<br />
b<br />
familianus.quia te feruum habeo.<br />
rccentiores. jj, eft nomen fpecici feraru,quarc<br />
legunc , fera agripenes<br />
Omnium . pcr potemiam e Cafsiod.<br />
illcgcneralis<br />
In<br />
prophetis nromiilus Chriftu<br />
,i,<br />
^<strong>The</strong>odorcc. Do- & lo Auguft.aniinaignecharititistotamiriflamnatam:VclSaaihciumDco fpi.ton.vbidicit.<br />
culcum, nullumquc<br />
illiusfacrificium dco<br />
gracum , prcfencibufque<br />
, 6c^_ compro<br />
bantibus pacnarchis,<br />
& prophecis perfcfi<br />
P- obm allacuram difcipliham<br />
cum Auguit.aniinaigne<br />
lege<br />
iuflicia non ccrmine-<br />
,<br />
chantatis totamiritlaninatam:VclSaaiiiciumDco,lpi.con.vbidicit. 'u luut uiiuu.i, i-unolieanimahainholocaufb.<br />
cf Qjiz tui >uri. .<br />
^ gnicione quadam ine<br />
Non m iacrihcijs tuis arguam te, tholocaulta autem tua m cffabilis .<br />
fapicncie.<br />
a Scd n putes holocaufta de animalibus.nouum teltamentum vbi. *<br />
fo SiefuriSTO * non &C.<br />
. Augult.ptinuntiat omm facrificu ceffant figuratiua. S . 1.<br />
,.',.<br />
. -xr_-rL." .*.A kij" :-.zj-J ... :,1~ < Aucuitinus . Si hec<br />
a cofpccStu meo siic femper. No'n accipia dc domo tua vitulos,<br />
a . Augult.curquztainate.qaodmeumett, quicreaui b Etiam.<br />
ncquc<br />
tur.<br />
#BASILIVS.<br />
de t gregibus ruis hircos . Quoniam mea; funt omnes<br />
a tiamdoniita,qua: tunutris. Vel eqiu lylueftrcs,& boues (ecundum, aliam litexara.<br />
b Ab ;rteto,quod nullus homo fccit<br />
f<br />
ferafyluarumjiumentiin montibus,&tboucs. Cognoui 7<br />
a Quz,8c quot funt. b Augull. Vbertas omnium in terta gignentiuro.<br />
Auguit.Quja ego vbique,vel,apud me nihd prreterit.nihil fututura eft. mefunt<br />
f Mihi ferunt.<br />
.<br />
g Cognoui omniavda<br />
tilia. Augufti. Cum<br />
illo func omnia , cogmcione<br />
quadamin- tneefuperho<br />
lo&iufta tu.t,<br />
qtioJ nonfua<br />
_ rinccoram me<br />
Auguftinus. Sihcc feB fVe,a<br />
dacis forfican cfurirc coram mein-.<br />
pucacis,quod eft infa- gir efl d-<br />
b*at '<br />
nia.<br />
~"<br />
i<br />
T^unquid manduca- .<br />
bo carnes taurorum. O-<br />
aM *'<br />
lim hcc facrificabantur,nonideo,<br />
quod<br />
Non enim Dcus dc o'mnia volatilia t coeli , & f pulchritudo agri m e<br />
cum cft . si Deus inde dclectarc-<br />
J<br />
tfav<br />
b Ergo non tur , fed ne demoni-<br />
CalT.Omnes crcatur*.<br />
bus offerrencur , & ca<br />
tum Deo facrificaban<br />
tur,in quibus eratali<br />
Aug'1't. Qupdinunquam ficfed dicitur ad conuincendum paruuluin fenfum,<br />
quxras,quod mihi des.<br />
eTuriero,non dicam tibi, meus efl: enim orbis tcrre;,& plenia<br />
Sed. f Quifi.Non in faaificiis ,fed in pauperibus hzc volo.<br />
tudo eius . Nunqud maducabo carnes *<br />
tauroru, aut<br />
fanguinc qua fignificacio"<br />
'<br />
facrificijs pnncipai<br />
licer prccepit , fed<br />
ad lnArmitacem eorum<br />
fefc dimittere<br />
voluic , & ab corum<br />
, qui vani func<br />
confuetudinc auel-<br />
, bra<br />
a Hxcnolo. fSed. b Ecce quid exigit. Qiiod in te ipfo eft. 1<br />
> K A9I1 IUC<br />
c Vt gtatias de oranibus agas. lterum *^ DA31i|1 ittrumque.<br />
" 3 *<br />
hircorum ? potabo ImolaDcotfacnficiumlaudis,&red- H Maximu,inquic,fuPphcium<br />
m cos decre- T ** l*"sw<br />
lcrc.<br />
c Holocautta auterri. Auguf.Si anima infiamrnatur,& mem-<br />
in vfum fuum rapit nc fcruiant cupiditati, vndc prccipicur<br />
m Leuicico , vc adipcm cum renunculis oiferanc.quibus<br />
incerna charicas fignacur .<br />
\ d 7{pn accipiam,&c.CaCRod.EtC\ fic fcccris.lXo accipiam de<br />
iomo tua vitulos, quafi fignificacos acciperem, non illos de do<br />
mo.Quoniam mea: ac fi dicerec,quia non func cua,fed mea.<br />
c Quoniam me*funt,&c. Augu.Mea func,qu5 non pofildes,<br />
fciliccc .<br />
indomica,<br />
f<br />
fertfyluarum iumentsbo.&c. Caff.Hisfimilicudinib.figUrac<br />
ecclefia.Fe*r
A<br />
Devorn.cap.<br />
yer<br />
tuas .<br />
tprcrcs tuas.<br />
{ftaiuuwoa.<br />
t rer<br />
iu aluiu .<br />
f dabas pro-<br />
Vrum .<br />
-iruquc-<br />
bfecto nfio<br />
Ifj.ct.c.<br />
79y GloEordin.&Nicol.dcLyr^ />' Q*<br />
a Tr/<br />
'.Aug.Noftratribuhtiopropriccft<br />
timore fa-<br />
lutis.noncarnalium.<br />
b Teccfori jh t n,i. Aa^.A qtnbus facrificium vclit, vbi pecca<br />
ton fi; r ncqiii:'c imputantur .<br />
Caf.Hce populo fuo dixit,fcd nonfuo^ideftjpeccatori di.<br />
DctK . Qunrc cnar-<br />
r.is,ulcfi,qu.ircco:iinuim<br />
lcrmbnead Ic<br />
nri.ilcm profcrs ahquiddc<br />
mca maiefta<br />
tt?hoc contrapiadi<br />
cantes ,<br />
Cnf. Qu''al.uidem<br />
quxrit, nc purctturpis<br />
libi impcraripro<br />
e Tn uero odiiU. Caf.Tu vcro ore dicis, fcd fa&o negas dtfcJ<br />
pl;n.im,ii c o Tia;a murmuras .<br />
f Fnremcur.Ca.Cln hisom.m a tonat vicia.a partetotum.<br />
C if.vcl Fure^i fani intcll-ccHs fcripcur* .<br />
g<br />
^dulieris.Clu-i poiuintfallumautcixnJo vcrum.<br />
h (js tunm pere non b Nec&nftum verbnm T Sanftum. J OOl um L<br />
. implei opolIumi^ixfuinau<br />
l.lUI.ltllT^<br />
e Deus. Quare tu cnaYrasiiuftitiasmeas,&aflumis neltamen- 6 hoc,nam contra tr<br />
7<br />
^<br />
j*~ trcm fedcs non ca<br />
fAhasin, ollutum. a Aug.Laudas quando p:irco,murmuias quando ca.tigo.<br />
hilxcnclimuiaprx- e mm me "<br />
urn p eros tuum ? Tu , veroodiitidifciplinam &pro- 8<br />
1 alijdcrogas,fed<br />
'<br />
-j<br />
Jlimar laild.iIC, Clli<br />
Au,Q,,x dicis,uJte ponU,nevidea. bAliaspo.tte. c Non dicas :e non ai<br />
fecifie io.<br />
quia.<br />
ol,nr Miii,-nnfni "*'-" ""<br />
"<br />
d<br />
Auc ailcntiabas laudando. * *<br />
obuist .'*<br />
Hcbraei.<br />
prauaconfcic<br />
... e ^*-*^i<br />
i<br />
tia. Nontamcn intcr f iccifti fcrmoncs meos retrorfum . Si videbas rurem currebas * tuum laxafiiad<br />
o<br />
a Atiquo confenfti Idcdaflipul.irorfarticras. b Aug.nonfolumnon teprehcnait vcl tacet, lum.<br />
ledetumlaueUt.fcfimilumeucfciatvtficdolua.<br />
a<br />
fc j S cdens. CalT. Ow<br />
p curneo,& cumadukerisportionetuampo<br />
nebas.Os tuum tran ficns uel itans<br />
h<br />
' l<br />
TAlmncquma. .<br />
,<br />
-111 Cit,nOn CUtll liol<br />
t abundauitmalitia, & hngua tua concinnabat dolos . f ,J dicitur laus conuerpBad<br />
picnitcntiam<br />
tcfacit.<br />
a Aug.quaficumotio.itatibi placet. fQuali cum ftudio. b Qui bene ambulat,
^<br />
797<br />
a Sacrificitm landh.<br />
. Non<br />
Caffiodorus<br />
q t fcelerati citanr,<br />
'<br />
Stcrificium laudis,non<br />
. animalium. Ethcec<br />
cfl via ad Dcum fca-<br />
b<br />
c<br />
Pfalmus L. 79<br />
{EthoctittelJigitequbd. b TAujrult.Nontnidat^uil.eitedicit, fi m!e Tmitmee<br />
qui bcne viuit.ii fibi nandat.vcl fi fuper shumfe extollit, potius eiogare deberet , quod habet<br />
TAJias glonficabit .<br />
piat , & non fit qui cripiat.<br />
t s a crificium laudi s hononficabit<br />
"<br />
fLaudaiiti. fMefcilicet<br />
mc , & illic itcr quo oftendam ilJi ialutarc Dci .<br />
laLicob.quaangeli,<br />
ideft,ndeles afcendunt ad laudem diuinitatis , & dcfccnduc<br />
ad laudem humanicatis .<br />
# Thcodoretus. Symmachus cxplanatius<br />
NICOLAVS D E L Y R A.<br />
: Sacrificans<br />
I Et non ficqui cripiat . >uia in inferno nulla efi rcdemptio.<br />
i Sacnficium laudis. Scilicet Euchariiii,vt dittumefi .<br />
luper<br />
j Hononficabit mc. Sipr&mijfadebitapxnitcnti*recipiatur&<br />
A D D I T I O I.<br />
cdmwa<br />
InTfal.^.DeusDeorum. VbidiciturinFoftilla. Et lingua<br />
tua concinnabat dolos .<br />
Inlibns Hcbraiciscorrcftis nondicitur, ibi blafphcmia,<br />
ncc aliqua dictio ad cam pertinens,fcd ponitur ibi qua:dam<br />
dictio , quaspropricfignificatdolum m (ingulari vcl frau-<br />
A D D I T I O II.<br />
In eod.Tfal. Vbi dicitur in PoftiHa. Sacrificium laudis, id eft,<br />
Euchariftiar .<br />
Et illic iter, glofia illic. idcft, in Sacrificio laudis eti iter , quia<br />
hoc<br />
gTossa ordinar rr.<br />
r i in finem P/rfLCaffiodorus. Argucnte Nathan rex non cruyak<br />
peccata publice confiteri , non fc excufauit vt folet ho,<br />
'fcalepenas cxegicquas vix ferrccaliquis coa&us.-In cofpelu<br />
omnium reu feabiecic, coius iudicium cimcbacur, vnde<br />
ucfpeciahtcrhumi<br />
itas oftendicur, que.<br />
deo valet pemcen-<br />
"ibus .<br />
* Bafilius. Infitcm<br />
, quia prajditiocft<br />
futurorum,<br />
empe Babylonica:<br />
cui dac<br />
aptiuitatis ,<br />
iroprium Pharma<br />
u , & fimul fuis nu-<br />
fupcr laudc honorabitme,<br />
&modefte<br />
cunti diuinam falutem<br />
oftendam.<br />
b Illic iter quo , &c.<br />
Caffiodorus.In facri<br />
ficio laudis<br />
C SalutareDei. Auguftinus. Chnftusquicumgratia vcnic,<br />
Dci atcri-<br />
qucm nonnouic, quialiquid alij quam gratiai<br />
buit .<br />
adminiftretur.<br />
4 Et lllic itcr quo oftendam illi. In virtute buius Jacrifia\ .<br />
5 SalutarcDci. liejiftitabeatajnquaeiifaiusnofiraadqttam<br />
nosperducat.<br />
hoc iacrificium eft itcr ad Deum: Hec in gloffa qux videtuc<br />
magispropriahumslfa;.Ecnocandum,q,proutdf Ioa.14-3.<br />
Chrijius efi via, veritas & vittt :<br />
quae tria per ord me i n nuuncur<br />
in hoc q, dicit. lllic efl iter, quo oftendam illi falutarc Dei. In<br />
hoc.n.quod dicit: lllic efl iter, oftenditur q, ibidcm cft via,vc<br />
di&um eft. Cu aut fubdit : Quo ofiendam illi , innuitur ibi etic<br />
veritas.Id cnim quod vcre oltenditur.no nifi veritas cft.Cu<br />
autemfcquitut: SalutareDei, incelligitur vita fcilicec beaca<br />
in eft qua vcra falus, & fic Pfalmifta in prardi&isverbis ma-<br />
nifefteinnuicquod in facrificiolaudis ,<br />
fcilicet Euchariftia,<br />
eft realiter lpfc Chnftus.qui eft via,veritas &: vica,&c.<br />
a fMiflus a Deo id arjuendum, qui funile de oue piopofuit paup.<br />
a tlnfincmPfal Dauid, cum venit adcumNathan propheta<br />
TVel quoniam<br />
PSAL. L.<br />
.<br />
b<br />
f Vicit pax quem bella non viccrant<br />
quanddintrauitadBethfabcc i.Reg. n.<br />
etur vulncnbus , nam tcmporcpocnitentix & fpiritupro<br />
hetixfuitpr^ditus .<br />
* <strong>The</strong>od. Pfalmocnimfextodefucuro iudicio vaticina-<br />
is cft.No cnim inquit in morte cft qui memor iic cui, in in-<br />
rno autem quis cnfitebitnr tibi ? & in j i . bcatos cxifti mat qui<br />
nelabote peccati remifsionem acccperunc,quod fola ba-<br />
nfmacis gracia largiri poccft:& in pra:fcnci Pfalmo, Spiricu<br />
nctum tuum neaufcras a me. Non cnim pctit fibi dari gra<br />
am, fed ne aufcratur, fupplicauit .<br />
Dauid. Auguf.Proponitur in cxemplum non cadcndi, fed<br />
: fi cecidens,refurgendi ne dcfperes .<br />
Cafsiod.Primaeit dcprccatio vbi capcac a perfona mdicis<br />
zv mifcncordiam,&: iufticiam , qua punirc dcbec , nifi quia<br />
: iftc facisfacic,quod cft & ^ fua pcrfona capcarc .<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
PSALMVS L.<br />
a fCaf. Hocdicenj.locuinaufertiudictodifcuinonii, quia faftum conceditur<br />
k 1" Hieron.Q^d.ad tuam mifeiicoidum confugio vt giauibus vulneiibus thytiacam<br />
rcmiStonis inlundas . f Qijia magna rnifeiia mea .<br />
c fNatuialem,<br />
tlfereVcmeiDeus, fccundum magnara mifcncor-<br />
Cafsiod.<br />
Jt Iferrre mei Deus y&e. Huic Pfal. prxmittituctalis titulus<br />
rJL in Hebreo,& ui transla.Hicro. & dccercro per calcm<br />
lOdam loquendi mcclhgatur transla.Hicro.iuxta Hcbtcu,<br />
: brenius fcribatur, ^id viSoriam Tfal. Danidcum vemt ad eum<br />
'atbanpropbeta quando mtrauit ad Bethfabee . Circa quod fcicum<br />
chhocnonfuicimmcdiace poft adulccrium cu Bechbee,fcd<br />
quando poft morcem Vri$ Dauid acccpic in vxom<br />
Bethfabec , tunc cnim venit Nathan ad argucndu Da-<br />
id,vthabcturi.Rcg.n.d. & timcDauidpeccatumfLium<br />
xognoicens dixit Teccaui domino: tk de pceniccntia llla fe-<br />
MORALITER.<br />
Mifercrc^&c. Pfal.iftum fecit Dauid pcenitcs dc adultcrio<br />
im Bethfabcc , U homicidio Vnrfan idco<br />
dicit Docebo iniquos<br />
vias tuas , & i-npii ad te conuertentur^ &C.<br />
Quia praeuidicperhunc Pfalmumplurespenturos .<br />
d Secundum magnam miftricordiam tuam.De graui peccaco dcfpcrandumeilcc,nifi<br />
magna mifcncordiaencr. Magna non<br />
poccft diffiniri quanca<br />
lic .<br />
Magnam mifericordtam . Cafsiod. Magna<br />
mifericordia Dca<br />
dcc^lodepofmccorpore mduic vc paceretf, morcretur,per<br />
quam fc crcdebac facile abfolui, per qua fcicbac & humanu<br />
^genus<br />
cic Pfal.iftum, & fic pacetauthor , & materla huius pfal. qui<br />
diuidicin duas parces , Sc in primaDauid pecicculps remiffionem.<br />
In fecunda gracia: refticucionem,ibi: ^fpcrges me-.Liccc<br />
auccm ifta duo linc idem rc,quia non rcmiccicur peccacu<br />
nifipergraciaiuftificanccm,diiicrunccnr6ne,quiarcmifsio<br />
culpzrcfpicicmaculam quasabijcicur, mftificacio graciam<br />
qu^acquiricur. Primain duaSjquiapnmoponic^imploracio<br />
rcmifsionis ,fccundoad hocinducicurallegaciomulnplicis<br />
dicic Dauid.<br />
perfuafionis,ibi:^ow? iniqui. Circaprimum<br />
i Mifcrere,&cScamduni Augultinum mifencordiamifc-<br />
ris ncccffaria eft, & ideo Dauid implorando magn.mi mifcricordiam<br />
confitccur fuam magnam mifcnam &c m hoc<br />
,<br />
oftcndic culpx fua: gr?,uicatem .<br />
Ef fccun-<br />
ncm humilicer & dcuocc .<br />
Moraliccr auccm cft oracio cuiuslibec vcrc pcenicencis,&<br />
deuocc vcniam poftulancis di.<br />
i Mifercre^&e. ^uia pcccaca mea grauia func& magna.<br />
ttfecua-<br />
i<br />
D<br />
Leui.tf Jb.<br />
iubilxo anno<br />
Pfalm. fo.<br />
comparatur.<br />
PfaU. & ti.<br />
Pl'.j7.& iio.<br />
Pi'.n?.fci4.<br />
DiuiHu.
t praruaricaiones<br />
mc*'>,<br />
4 tnf
goi Pfalmus L. 802<br />
^a Etvincas. Auguftinus . Veladeofnftus cs,vt vincasdia-<br />
A bolum&:morcem&:Iudxos,cum ludicaris, & in iudicio<br />
quo<br />
iudicatus cs .<br />
b Jniniquitatibus . Cafiiodor. Minuiturinuidia peccati,fia<br />
radicepeccatoreft,ideft, quia aradicepeccatorum fccon-<br />
fitetur.& cum humi<br />
lis confcfsiotocpcc<br />
tatorum mifericordiam<br />
p'jcommouet<br />
iudicis devno argui a<br />
tur,&: omniaconfi- b<br />
tctur<br />
Auguftinus.<br />
In ini-<br />
quitaiibits . Nonquia<br />
pcccacum<br />
eft mifce-<br />
ri coniugibus , icd<br />
quod<br />
g<br />
5<br />
hylTopo<br />
fit , de carne d Ecce* cnim<br />
pcenalific,&: quod<br />
decorpore<br />
c<br />
morcuo f t<br />
propcer peccacum<br />
femmatur, cum vinculo<br />
peccaci nafcitur&'moritur.<br />
*<br />
Bafibiis. Symmachus<br />
in pcccacis<br />
ratcm dilexiffi D<br />
c incert.i fcailta. Aug.Sunt &'occn!r~ ouod ralibus igtao*<br />
feir Dcusfub hncinccrtitudirie.Nini.oit#pcnimeraf diccn- ronarj.d.<br />
tcsiC^iislcitfiignofcitDejJsY&hoc nouicDauid ^centc 1,1 ^-"- 4,<br />
fibiconfitenti propiieta:Dimilfiimcftpeccatum cuii. jtfper<br />
a Aug.Videt rararom iudiccm iu".um a pcccatnribus iudiciujdum,& in eo v : tKntcm<br />
vmi. i fa .S4.,i. Qiii alccmlit lupetcccal-.iin &c.ocadei-do ci 111 yiftoi taft<br />
b Vcre vincis vel peccaui.<br />
c Aug.Non quod de ndulreno natU5,f;vi<br />
otnnibus tr.ihitur iniciiitatei ex Adam Cx vinculuin<br />
iv.o;tis.Origina!ibus & ii.ualib<br />
us.quia macula 01<br />
iginalis neccati tcneor & ad acl ...ilia 1<br />
; onm exilto.<br />
nibus tuis,& + vincas cum iudieafris eccc enim in<br />
iniquitatia<br />
Aug.idc.r, Ubidinis nili<br />
concitu:fcenti,c|aat peccatnm e) exaui-tur pcr bona coniugij.N*m<br />
hocnpnsc.Kluiniuconiuge nonhabettiflpam^fedorigopsccati in piolcfecum tialnt<br />
dcbit.im penam.<br />
a<br />
bus
8o$ Glofordin.&NicoLdeLyra. 804<br />
tevcflisCIunlifuhiT.ficuc mx,<br />
^ , U^i^Ai m.Aud.amtchumiTis.Non<br />
(noncuimdctendtJCUlpa,quirm<br />
T'jn. 5 d. mil.saudi .intus gaudet dcvcritacc^vade:^/;*<br />
jp, ..Hdit^wa^uijftciiuo, 6-gJiidiQgandcipropurvQfimfpQUpi&q^atm<br />
f cji-e contn<br />
Ullll<br />
Lu:*.<br />
hurtilii :-. cxaltant c CafiT.Df xternis<br />
, Etficaudiamte. I De abfolut ione peccati<br />
promifsis.<br />
ScThco ? dealbabor. t Audituimcodabistgaudmm &la?tmam, & c-<br />
fa- fll<br />
.1 Ir.:cii'>ra mea . Qifine iallu,fincluincr.-,tumorcr.im infuf .<br />
rcpcllit<br />
t AacKrp<br />
ciew.ic dorctus. Hac l.tti-<br />
B<br />
v..\ aurcs meas itn-<br />
plcto , pcrfcckm,<br />
purgationcm pollicitus<br />
, vrolla i\<br />
tualia hunuliata vir<br />
tutcm fuam rcfumanc<br />
.<br />
Amo^ius.Fiam<br />
urtrious angelus<br />
r.u:u:abic.<br />
b .^/lofr.Caffiodo.<br />
Ex confidcnoa fc-<br />
t tr ..li.cpon curus.peticdclecioderec.ftca.di<br />
ncm omnium pcc-<br />
caj rum,& pleiiam<br />
cv.uuiicr.. , &<br />
***.*.. (htl)tioncm .<br />
t vohmurio * BalUius&<strong>The</strong>oniiinifico.lnc<br />
dorctus. Nc rcfpi-<br />
rali pnncipa- c j as p CC caca,fcd pCC<br />
ir.<br />
tranf S rciro-<br />
autcfacicmhabeo^ifeniiul.o... , aducrtit pcccatwn , Deu auert.t facieninepuiitet.<br />
^- ti Non a nie.<br />
kabuntdflathumiliata. t Auertefaciem tuam a peccaris<br />
ne aufcra^s<br />
f tm<br />
b* t<br />
aie Plus i.iedimit quam de -llo andi peccato adul. pcr mogm.n miferi<br />
, '{eproiicias me afacie tua. Subcrahendo a me cua fecrc<br />
9 EtfpiritumfanBumtuum. Scilicec,prophecicum.<br />
10 Tsie auferatamc. Mihi non refticuendo,quia adhuctt<br />
carebat ipfo,ideo fubdiuir.<br />
1 1 B^dde mibi Ixtitiam falutaris tui. Ideft,falucare tuum<br />
lxtificans.<br />
t 2 Etfpiritu principali con. Ideft , fpiritufan&o confirma 1<br />
pra?feruando mc a rccidiuo.<br />
13 Doccboini. Hicconfcquenter adpre^didam petirioncj<br />
impecrandam inducicur mulciplex perfuafio. Ec prima<br />
a i<br />
picurex parceboni ad alios dermandi cum dicicur: Doco<br />
,<br />
iniquos vias tuas, quafi dicac, fi mihi pereci graria reftiruei ><br />
homincs iniqcx penicecia mea edoiti p^niccbtlr, &: fco.c '.<br />
14 vias tuas. Ideit,mandacacua.<br />
15 Etimpijadtc coucrtentur. Per prenitentia.Ec<br />
dicuntur 1<br />
pij proprie peccanccs concra Dcum,iniqui veroconcra \<br />
ximum,camefrequencervnum proalioaccipicur. Secui a<br />
perfuafioaccipicurexbonoquodcucnic ipfi Dauid Dcin<br />
laudando cx refticucione iur iufiitia:,&: hoc ofi quod<br />
4 Libcr<br />
7 spiritum reftum. Idcft,in ce ccndenccm retc per<br />
9 'Njproiicias. Tanquam reprobacum a rc.<br />
amorc 1.<br />
12 Bycdde mibi Utitiamfalutaristui. Idcft, leciriam de fpe i.<br />
ris cux.<br />
13 Et fpirituprincipalicon. Idcft,fpiricufancT:o meprefer<br />
recidiuo mortalisculpe- Ec quonia Dci mifericortham<br />
fccutijdcbcnt induccre"alios ad vcritatem reuerti,fubdi<br />
14 DiKcboini.vias. Ecquoniamamicicaajalcs impcd: :i<br />
i".<br />
aliquando in via Dei,fequ.itur,<br />
><br />
.1
A<br />
Sos Pfalmus L.<br />
Sr, .(<br />
pWS*ww dei<br />
car.m i5_ languir.is<br />
1<br />
-<br />
a<br />
Bf/^^Cflff^amuJcafuntcarnalw peccata.ve<br />
um _of. sdciinam. Auguttnnis.de fanguin.W. Etfitninus<br />
I mag.s can erip,opnepli,ral.tef djxit: innuens<br />
ntulta peccatacxongu.cuun., peco.ci t__._.i. A-W. M *<br />
rca-iinc,<br />
b luflttUm tn.im.i<br />
Culiodonis . Jufii-<br />
tiani<br />
'<br />
idaccum pie<br />
Btidcbcrec gracias<br />
agere,<br />
fcd 6c iufiina.<br />
ftiiC cofircntem fu-<br />
ft ipere,&. he due rcs<br />
per in ludtcio<br />
.iiiiadiucle funt,<br />
i B.i.ir.<strong>The</strong>odore.<br />
Vneccdc m memopareuucat.<br />
Symma-><br />
chus.Loquet, lmgua<br />
jrtea rruicncoidiam<br />
tu..m.<br />
Sc Arnobius. Dc<br />
lw fentcncia qua<br />
dixifti<br />
(Jet gladius<br />
tua.<br />
. Nonreci-<br />
dc don.o<br />
atll. & <strong>The</strong>odo.<br />
Pcccatum cnim lin-<br />
sriarn obturare fo-<br />
E<br />
lcc.<br />
nopo^de^u.u^^u * qux t decorruptionc<br />
i- v<br />
k<br />
Libera<br />
f Q^'xlp'-t^m.<br />
c Au<br />
in 1; c<br />
V^^'^^^S^^^^^^<br />
Kec u:_c dubno i:u_a 6<br />
exultAitliiiguarneaiuftitiam tuam . Do-minSiTmtaS' 'Ui-iiiv.__<br />
fCUC-Hi_m cordis ,<br />
a-c-mun, k J<br />
N ,_ ,,,<br />
C fVidebat lla.,:<br />
r. i<br />
tcinpus.^n,. j 1p UJa , (ilUl (j. .,<br />
pcncs,& osmeum aununt.abitlaudcm tuam '<br />
Quoniamfi ,<br />
TNcce! lain -<br />
b .<br />
A 1 -A- r C iq* ,<br />
inaduert';_Chriair
nuu<br />
8ji<br />
cium pro iniquitate<br />
Corcontri.& humi<br />
GIof.ord.&NicolaideLyra.<br />
lia. tuncfol.uslau- a<br />
b<br />
ciumiuflitixvclcu tuum yitulos.<br />
ccclciiam cuftruxc-<br />
S B<br />
SSf.obl^csminorcs ^,holocaufU,perfc^<br />
Caff.Saccrdotes,<br />
t holoejufto- dis, quod cft iacnfi;<br />
vitulos innoccntcs adultos<br />
? r? n-rrtri Vel vituh prxdicatorcs qui orbc mugiti-<br />
NICOLAVS<br />
Dc LYRA.<br />
X mt* facrifu iu mcu erit tibi acceptabile . Vcl potell hoc refemad<br />
ADDITIO I.<br />
Jn Tr-/rm LM*" * Df":Vbi **** P ' ***<br />
-<br />
Txh^qufdX'noi.rc<br />
m itt^<br />
ficWm nofcquitur qd iufti toio pcr grat.a , & rcrn.ffio<br />
SflncSem in rc prout po'ft.lla. vidctur arguerc,fed po-<br />
rHDifequ.turquodiuftificat.opcrgrat.arn iehabeacad rc<br />
V P on!.mc.lDE ficut caufa ad effettum,& fic fequcrctur<br />
^S^u^iiifiifl..*^^ "b<br />
J<br />
S l<br />
KS&tcnJittit<br />
a , adus confidcrcncur , idcm func cum eodcm aflu<br />
,<br />
S.<br />
culpam:<br />
veroconhdc-<br />
Smculpx, quatolhturAgrat.eque.nfund.tur, pnmafc-<br />
-<br />
Cundeq.u 5<br />
A D D I T I O II. . . r .<br />
jn eodcm P/Jt vbi dicitur in Vt iufiificens mfermom<br />
poftilla.<br />
hH<br />
Pmmifsio 6flb ipfi Dauid a Deo antc pcccatu.dchoc QjT<br />
firma S rcnum cms ad pofteros,& quod 6HU fuus .xd.fidcus<br />
re-<br />
^ tcmr lu dn , poterac ad.mpleri abfque noc q,<br />
S[ttc c D Sculpa quam incurrcrat.Dato.n.quod<br />
l Dauid<br />
fu ilet "ei, al.ter condcmnatus,P oifet ex eo dcfcenderc Sa<br />
S^SSS5S vlque ad Chnttu. Chr.ftus cmm ex<br />
i mnn al usfil.us.qui Cdificarccccplu,&ad pofterosde<br />
nTu tisdefca.d.rpeccator.bus , vt paccc m cius genealogia ,<br />
Jndc hocquoa cfc w i faJtfM* /ro.ito rwion bene ex<br />
nomcunMtell.-endo vt promifsio tua mihi fcfta implcacur ,<br />
SSSBSSSSseS pred.cta vcrba mcl.us videncur ex<br />
nglof.qucmhoclocoflc dic.t, Precacur crgo<br />
ponend ;<br />
f) v lic<br />
parcat,vt impleacquod prom.fic dc veniamgenuPenc.s^iCCl^acunauehorapeccatormgcmuern<br />
, ommuni<br />
hSSSmSi non^cordalr.^x dicacideo mc munda.vc<br />
ffiS in fermon.bus tu.s, qui funt de prom.fs.one venlx<br />
iSem.fccnti.Er vic^x6u.ncas 5os qu, d.cunc q5 no<br />
wtcercsmhi,co^^<br />
Knccuu^<br />
S< Dcuscancc<br />
.ufl.tix eft,vc fe cum hommc vellcc .ud.ca-<br />
ri vndc E& r^uTifif*M *** me,& vineam meamSi aucc d.cat<br />
SaSnSncs .11. dc vcnia conccdenda ingemnoenu iucnic<br />
d,d, pcr Ezechicle,qu. magn > tepore u.c poft<br />
Dauid . Ad<br />
hoc o?cendum,quod etia m Moyfes qui pnus tuichoc idem<br />
VF aif-rcrc Exod.34.a.vbi dicit:Doiror domine Dcus.rmfcr,<br />
cuftodis<br />
con & clc,nens&P*iens,& mmttmifcrationisacverax*<br />
tnifLrdiam in milia.auferen >inir itatcm &fcclcra<br />
^ucpcccauSt.<br />
quod mtell.gitur circa . In Hcbnco aute<br />
pamicences<br />
mmdus c<br />
vbinosnabemus. fbf* cum ^^habetUREj<br />
nabis, quod niagiscorrefpondet fcnfui prarfido ,hoc cft<br />
diccreiuftiricando.fcuvenficandoiermonestuosdeycn.a<br />
conccdcnda peccaconbus, mundabis , peccacorcm fcdicec,<br />
pccniccntcm cum ipfum iudicabis,&:c.<br />
f A D D I I I O III.<br />
jn eodem T/J.vbi d.citur in poflilla.Dicit lg.cur. Ecceenm<br />
^SucccfsSrcgni in 6!ijs i<br />
Dauid & dcfccnfus Chf de fcmi<br />
nc cius poteranc miplcnctiamiipcccatumnon ^ifetjc-<br />
8ji<br />
!.'^>\ l^%Sg?<br />
jnomn Ticlom.<br />
; l<br />
e Sl ,p<br />
tr fidcmv Dco,id*ft,marcyr.:ta & occuUafapicnttaM mamfrjiajtimibi.<br />
alitervidcnturcxpoiicnda.f.vtreferanturad reuelat.on-<br />
d.c^<br />
prophctam<br />
faaamipriDamdpemcctiperNathan<br />
flbi,domiuus tranftulit a tc peccatu tuum,i.Reg.<br />
i z.d.'<br />
quidcm remifsioeratinccrta mult.s, imo fcreomncsj<br />
tcs rrauitatcm delicti ipfius Dauid crcdebant oppofim,<br />
eracvcrafc occulra apud fapicncu diiiinam, & man.fedat<br />
Dauid per prophccam vnde dicit fic.-Ex quo remifs.o pcc<br />
cati mei hcec fic incertahomimbus & occulta , tamcn m*<br />
cam manifeftafti, precor crgo, vt ea ad perfedum m pu l<br />
cu adducas undc proprie fubiungit ^Afperges me domine i<br />
ftpo,drcnaLcu.i4.ubiagitur dentu leprofi mundati(<br />
fi^nificat peccatorem cui il culpa eft remiffa) legitur,qi<br />
cum facerdosinueneritlepram cffemundacam,ficitc<br />
cum queda ceremonalia, inter qua: cu hyilopo afpergit<br />
profumillum ia mundacu,vtibilaciuscontinetur,ad qi<br />
ritu rcfcrcnda iunt uerba Dauid in hoc loco,quafi dica<br />
quo la manifeftafti mihi pcrjpphetaocculta fapicntie<br />
fcilicet,remifsioncm peccati mei,per qua fum uere mui<br />
occultc, iam no 1 eftat nifi ut ntu facerdotah afi<br />
tus,licet<br />
^as'me hyffopo,& mundabor,fcihcet,in publicum.<br />
RE PLICA.//J Tfal.Miferere mei Deus. Burg.de remifsioi<br />
culpa&iuftificationis.dentitate,uolensaliquiddicerectra<br />
poftillatorem fcfe muoluit dicens : Primo iuflificatn<br />
fore caufam remifflonis,ex hoc arguit quod non funtiH<br />
in re,qu.a nihil cft caufa fuiipfius: Sed illud diciu fuum<br />
uidctui habereucritate.qu.a pnorcft de communi legc<br />
mifsio qua iuftificatio, ideo uulgo dr , qcT expulfio u.t.j I<br />
tuc.s mcretur ingreffum.nullum et pofteriuseftcaufap<br />
ris,ut fic.Dicit iecundo quod efl ide aclus remifs!o,& u<br />
iicatio.Quod dilu et non u.detur verum.quiaftat quod<br />
tur gratia,& no rem.ttatur culpa,ficut m beatx Virg.nis<br />
ccptione iuxca doftrinam fcholx tratrum minorum. Vn<br />
&: infu'<br />
de idencitatc & diftinctione remifsion.s culpx ,<br />
nis ad<br />
grati5,fiuequo actus.fiuequoad obiecta, grandis<br />
Ipucatio eft intcr Scotifcam &: '<br />
Thomiftam,vidc dc hoc<br />
tunilib.4.d,fc.i6.q.J.<br />
ln eodtm 'Pfal. circa paffum illum,rr iufiificms mfermom<br />
fttJj-.Cumpoftil.exponiteumdevcrificationcpromiiToru<br />
faJtorum lpfi Dauid dc firmitate regni fuj ad pofceros ,&<br />
Burgen.cxponicde vcritatcfcrmonum dni, quibusdicmj<br />
QuaciwqHC borapecator ingcmuent,&c. Scd replicat pfe,qo<br />
fcrtnuncs dc venia pcedenda mgemifccti. fueruc Ezcchi S<br />
longcpofc cpaDauid dictimoigiturDauidpocuiccacxo<br />
plaritcr allegarc ,ideoadducit aliamautoricaccmde Ex<<br />
j4.Scdilli fermonesnonfuncpropricdei,fedMovfi,&: I<br />
cflct (cntus-.Ctiustificerisinfermonibus.Moyfi, cuius jppnc.lt<br />
vt patec m loco . allcgato Pcr idem patet quantum vnl<br />
quod Burg.fubdit circa vcrfum: Ecce enim yerhatem dikx,<br />
nam flantc iudicio hominu , quod propter grauitatcn p<br />
cat. Dauid deus no permittet filium fuu rcgnare poft ip<br />
ncc ClY.ftu nafci cx cius fcmine,optime locuin habct cj<br />
fltio poftilla.Quod autcm homincs habcbanr i!la opinio<br />
oftendjt Burgen.circa pfalmum:DoH>/f/roM'> allcgai<br />
hocillu d Pfajtniftj . Multi dnmt anima mcaj.oK cfijaUs h<br />
Deo eiuu
8op Pfalmus U<br />
G L O S S A ORDINARIA.<br />
Saul<br />
a In finem pro &e. H icr. A i,g. Docg prodidit Dauid , &<br />
Jacerdores ocadic non Dauid , vt&ar.cs immohcuseft,<br />
non Ifaac , vbi<br />
vcrobiqueeftufofansuine refurrectio Chr-iv<br />
ita figurata eft .<br />
Doeg motus . Idum*us ccrrcnus<br />
_<br />
sb fdom, ideft, ge<br />
nus hominum terrcnuin<br />
qnodmouctur,<br />
non perfcueracin x~<br />
ternutn Saul . pericio<br />
Et fignificac morcem<br />
quam homo pcccans<br />
verbis & manibus ap<br />
. Sicuc popu-<br />
!>ecijc us a domino Saulem<br />
regcm<br />
extorfit. Da-<br />
uid manu fortis vel<br />
dcfiderabilis afpedtu.<br />
Dauid rex comedic<br />
panes propofitionis,<br />
quos non licec ederc<br />
nififacerducibus,<br />
figurauic non folum pcrfonnm regis,<br />
810<br />
prudcntia vcenres expe.^cmus rcrum cucntum . Cocinec &<br />
mftoria Doeg ,&pra;d.dionem in llapfacem qin ottusex<br />
Indrs nuncipium AfiVrioru factusblafphcmia & fjllaci ora<br />
tionc Tudeonim exercicmn occiderc conacus cft.<br />
J Arnob.Cum fugcris gladium principis muVidi diaholi,&<br />
a Mittens nw. 1> Dc adalcarcconuolaue-<br />
hoc.<br />
n nnem , t<br />
ns , lntcllcetus Dauid & mundjs fiu-<br />
, ciirn venit ad cum " Dde"<br />
Tctrenusidcftgcnusmjlon,,,,. b Prodenti^orti "^ *-"Wg cillin p.UlCm Llilliai<br />
Tune eft proditm mo ttis Chrifti.cinn venit ad tegnum mms.uk-ii.n-nuin b<br />
luajoramquodpatetinltituir.<br />
pferismondcericqu<br />
^<br />
d>aboli impuliionc<br />
Idumauis,& annuntiauit Sauli , & dixit. Venit Dauid in do aftligar, tuncaucem<br />
a Ideft.Iudios.alia liteia Adiimclcch .<br />
hunc<br />
Tium pfalnUjmcan-<br />
Abimelech. PSALM. LI.<br />
fcd ctiam facerdotis.<br />
Elt ergo Dauid Chnflus,&: corpijs eius . Hic autem mifta<br />
iunccerrcnum , &cai<br />
lefte, dehisduobusagic hicpfalmus.<br />
NonefthicoraciopromaliSjfcd prophetia. quid<br />
rarum .<br />
iit eis fu-<br />
b ^o^.Caffiod. AducrfariusDauidfignificatAntichriftu,<br />
qui totum orbem moucbit,qui vcnie t per figna, & miraculaantc<br />
aducnrum iudicii,&auxiliumaSaulc,ideft,adiabolo<br />
pctens, nunt:abic vcnirTc Dauid , id eft , Chriftum in domum<br />
Achimelech, id eft,ad ccclcfiam qua: cft rcenum pa-<br />
:ns .<br />
UbimeUch. Hicronymus dicit, in Hebrco Achimclech<br />
itacnim diftus eft facerdos ille , fed propter fimilicudinem<br />
iccrarum Bech &c Caph qua? modico apice differunt variaf?.<br />
/Vbimclech.Forfan autficut fupra,non coram Achis,fed co<br />
am Abimelech mutato nominc , vt non rcs hiftorie profc-<br />
juaris, fed myfterium, ita & hic cft, ergo Abimclech patris<br />
nci rcgnum,& fignificat Iudxos .<br />
5<br />
Baf.& Thcod.Saccrdos & A bimclech & Achimdech<br />
^liauscft.Pfalmusinfcriptus<br />
in finem& intellectus vtnos<br />
NICOLAVS DE LYRA.<br />
PSALM. Ll.<br />
prudcntja<br />
i Vid glotiaris in mali, &c. Huicpfalmoprxmittitur titulus<br />
^ talis ii% HebrAo^fd-tnaorii Tfalmus Dauid.quando venit Doeg<br />
um&usjt annuntiauu iauli,et dixit ei.^emt Dauid in dotnu ^icbi<br />
elecb,&in translatione Hier.ponitnr titulus eiufdem fentetu, licet<br />
rrha aliquantulu fint mutata . De bac autem annuntiationt habetur<br />
RSg.ll.auia cu Saulturbatus de boc , quod Danid euafiffet manus<br />
us,conquereretur deferuisfuis tanqua de fautorib.ipftus Dduid, ifte<br />
oeg dixtt Sauli,quod uidcrat Dauid in domo Uchimelechfactrdotisy<br />
r<br />
quod dederat eipanes & gladiu,adiungens etiam falfumfccundum<br />
nmonernaliquorumficut moduseflrelatorum.f. quod^chimelech<br />
rfuluiffet pro Dauid denm, tamen contranum videtur rmhi probabt<br />
"fciltcet,quodconfuluitficut ibidempleniusfuitexpofitu , propter<br />
tod Saul iratus iuffufacerdotes,y>xores,&p a ruulos eorum interfici,<br />
'tuafatem eorumdtftrui , cmus inffionis Doeg cumfmsfateilitibus<br />
u executor,vt ibidem habetnr,& de hocfecit Dauid pfalmtm ifiu .<br />
f diuiduur m d, as<br />
pancs.Quiaprmo malitia Doeg argu:tur,fecun-.<br />
' wnoccnua Dauid ojienditur vt , oppofita iuxiafepofita \ma?is elu-<br />
fcatybi.Ego autcm.Trima in tres.quiaprimo Daitid arguit Doeg<br />
littam,fecundoprxdicitpfnam,ibi. Propcerca dcftruec tc.tertio<br />
lendtt<br />
ibi. ytilitatisctnfequentiam, Videbuciufti. Circa<br />
lprimum<br />
atur.<br />
MORALITER.<br />
tacis .<br />
* Hilarius . Hic<br />
Aug.Quafilnbonogloriandumcli.quodeftmagnum. Ti<br />
Vid gioriaris in mahtia pfalmus , quipotens esinini-<br />
hiftoria<br />
a Qucdnimiumeft. b Sioe intermiffione.<br />
prior ordine c Ecceiniauitas. d pofre-<br />
TMeditatiomalieftinlingua. rir.<br />
riorr eft i quia filingi<br />
,<br />
quitite t Tota die UMftifa co J<br />
gimiit j SSXte<br />
i<br />
Aug.SinonpoteftfacereloquitUffaltemm.ilum,&fihocnequitcogitat. frt-ikin.r r,m-~JiJz<br />
k<br />
-uuiiur, lauramen-<br />
Aug.Itaejcpedit.volinutilurapir.velaniraampurgat<br />
b<br />
ua tua , ficut nouacula acuta fecifti pj<br />
8cneri mmicjmtatt<br />
t Mi<br />
ab<br />
^'/x<br />
lolucis in quo Da-<br />
r erieord.i<br />
Dii mtii<br />
dic prauiucc<br />
Quid<br />
Quidgloriarisin malitia.Pfalmum iftu fecit Dauid cotra ma<br />
^iamDoeg^qui adulando Sauli regi,retulit iibi quod Achi<br />
'dech faccrdos pancs &: gladium dedcrat Dauid fugienti,<br />
optct quod Saul prfccpit iaccrdotescum vxorib.& paruu<br />
idi i.Rcg.22. Moraliterautepoteftcxponi de quoli-<br />
* adulatore , qui rclatiorub. fuis cxcitat aliqucm potetem<br />
ad<br />
.wu a t- i r uid Chriftus .<br />
*-v<br />
Achimelech<br />
domus,Ecclefia, Doeg populu* prodicor<br />
fSALM. L I.<br />
dr\rld iloruminmaliti4 i& e.Cim. Prima eft inucaio V m<br />
Doeg,vt fidelescorroborct, cotraAntichriftG&eius<br />
ccmplices.<br />
*<br />
Mazorecar.Quid gloriaris in<br />
malefa^is. d Doeg . pocens,<br />
cum dei mifencord.a fic<br />
perpccua in bonos. Symmachus cJ<br />
;<br />
ca<br />
die.i.pcr fingulos dies .<br />
* Hilar. Quidgloriatur in malitiapotes iniquicatc totadic<br />
Doeg pocensob lamiliaritaccm Sauiis defignac Ifraclcm cui<br />
tot collara benencia .<br />
& Baf.cogicauic.i.loquucus eft.<br />
c C^tfir.Caf.Leuis mes praccps dietio non ante coSirat,<br />
quam Ioquatur,vnde.In ore ftulcorum cft cor corum<br />
f SicutnouacuU&c-.Caf.Quedum promittit innouationcm,<br />
incidit,itail]cdolofus,Antichriftus.f.beatitudine-,&occidit<br />
Hier.fc Aug.Sicut nouacula . Mali fanctis capillos radunt.i.<br />
fupcrflua bona pr*fcntia qua: contemnunt cum ipfa vita,vc<br />
iint filij Core,quibus dicitur. Nolice cimcre cos qui occiduc<br />
corpus,animam autcm non poflunt occidcre.<br />
Dik-<br />
l Quidglonaris m ma\\x\z\Quafidiceret, haceftpeffimagloria,<br />
quiapmpriaillorumejl quipeccant ex ccrta m*litia& babttu. Sigmm<br />
emm habitusgcneratt eft dcletlatioin opcre, vtdsciturz.Etbicorum,Tropter<br />
quod dicitur Trou.i.c.Qui kcencur cum male fccerint,&<br />
exulcenc in rebus peftimis .<br />
i Qui poccns es in iniquicacc.Mrf^rwfcy exercuiftiiniquita.<br />
tem,lacerdotes,vxores eorum ac paruu tos occidendo, vt di&um tft In<br />
Hebr*o,etin translationc Hieronymi fic babttur. Quid gloriaris in<br />
mahtiapoccns mifericordia dei cota dic,ita qiwdlt , totadie<br />
quod ell principium verfus fccundi in transiatione noftra.efi fintsprimt<br />
tn Hebrao,& in travslatione Hicrony m i,& eftfenfus. Quid glo<br />
riaris in malitia potens. i.quidgloriaris, eoquod malitumtuam<br />
potenter exercmsli inopert,& infacerdotuoccifione. Mifcticordia<br />
dci tota o\icidesl,mijericordia det qux tota die fuftinet te in vita dt<br />
buifiettetraxiffeatatitamaU.ua .<br />
3 Tota dieiniuftitiamcogitauitlinguatua./BHe^oe^i<br />
translattone Hieronymifit incipu vtrjusifle. Infidias cogitauit<br />
iingua tua.tamen non mutatur fementia, ifte. n.Doeg quafi continue<br />
infidiabatur Dauid et amicis eius<br />
, ipfos Saulifalfo accufando , quoi<br />
crat inuiftum .<br />
l<br />
4 Sicut nouacula ac.fe.do. T^ojucula bene acuta aufert pilos qna<br />
ft infenfibtliter . Doeg autefic doiofitatesfuas colorabat , quod Lul<br />
no percipitbat.Et quiafaciebat boc exhabitu, qui caufat deletlationem<br />
in opere,vt diclum es\,idcofeqmtur.<br />
Dilexifli<br />
ad pcrfequendum innoccntcm. Igitur cotra talcm dicituu<br />
Quid gloriaris m malina.Nam harc eft demonum gloria.<br />
x Quipotenses in iniquiiaie.Qux no eit vcrepotcncia, fed im-<br />
potentia.cft enim polie def icere .<br />
j Tota die iniuftitiam cogitauit Imgua fiM.i.quafi continue cogitauit<br />
cor tuum 6c lingua tua, vt<br />
loqueretur malum.<br />
4 sicut nouacuia acu.fe.do. f.tor vulnerantcm, ilcuc nouacula<br />
acuta vulncrat carncm.<br />
Tom.j. C 3 oilt-<br />
'<br />
D<br />
Eid.ai.i.