аттанды. Сол ержаздер тобынын шпнде бара жаткан жас акын,патша укемтнщ сен1мс1з «солдааттары» атынан «Азамат арманы»атты жыр шыркады.«... Мал 6aFbm, тыныштыкта журдак елде,Ацсадык еркшд1кп туран жерге.Кун туып ер басына, ел куйзелш,Кез сузт кершгенге болдык пенде...»деп басталатын бул еленде егейлжтен жабырып зарыру да, азаматтыкансаран Ж1гер де бар ед1.Есж-терезес! тас 6 iT e y кызыл вагонра тола тиелген сешмаз солдаттарПетроградтын макындагы Колпын станциясына келдй Оданapi, ен болмаса ез бастарын коргарлык куралдары да жок, тек курекпенкаруланып, катерл? майданный азапты жумыстарын аткарураKipicTf. Тешрек тутеген ок болатын. Тебеден дандайсый шуйщгеннем1с самолеттер1 куралсыз «солдаттардын» устшен коркыныштыажал бомбаларын жаудырды. Кун бойы аш-жаланаш ауыр жумыстараткарып, тун бойы сызды блиндажды паналаган аюлттер аскынранaypyFa шалдыкты. б к ш и т елМдер басталды. СапарралиБегалин осы 6ip кезде жер уцпрде отырып, куч^рене жыр шыркады:«Тунерт тундей томсарранКешерме туман сертле.Аспанныц асты нур жайнап,Кун ирер ме керкше.Тардырмен адам кектесшКаптаран соц кезд1 шел,Тайталаста тапталыпКор болды-ау бейуаз момын ел...»деп келетж бул еленде акын тек ез басынын мунын, ез!мен 6ipreкорлыкта журген егей солдаттардын азабын FaHa айтып коймай,алыста калган елшщ тагдырына кез ж1берд1:«Сапам басып сарылганКай куйде екен сары бел?Кабары каткан алыстаКай куйде екен кайгылы ел?»деп, арманды азамат журегшщ «эттецш» айтты. «Кара кезвд мелflipen,«кош!» дед1н сэулем, карагым, шын кеттщ бе? дегендей, артымнанузак карадын... элде есивде мен болып, мунайып жалгызжылайсын, меруерттей жас теплЫп, алма бетт! шылайсын!...» депакаусыз жарына ансаган сагынышы мен айнымас журепн сезflipefli.Сапаргали ем ip мен елГм айкаскан сол катерл! сапардан патшауюмел кулаганнан кёшн гана оралды. Бул большевиктер партиясынынкаладагьг жумысшылар тобы мен ауыл келейлер!н келешек зорайкаска дайындап жаткан жауапты кезен болатын. Акын сол кезецнщуранына ун косып, ауыл кедейлёрш «KiciMciHreH жуандарга»карсы куреске шакырды. Kaaip Сапаргалндщ эдебиеттж архивында7
вдраздары саргая тускен б!р топ елендер бар. Булар керкемдж мэшпэлендсй сапалы болмаганмен де акынныц сол тустагы багытынтанытарлык тарихи деректер. Осылардыц 6ipimie акын:«Жыларан журт уандыКем-кет1П тецелш.K iciM ciH reH жуандыКел, кедейлер жецелж!..»деп аякталады. Сапаоралидщ осы мазмундас елецдершц б1рсыпырасынб!з ез жерлестершщ аузынан жазып алдык.3Орыстыц улы демократ акыны Некрасов езЫц «Акын мен азамат»деген программалык елецшде, тек кара басын FaHa KopFan,желдщ ырыНа кеше беретш буйыкпа акынра «акын болмауыц дамумюн, ал 6ipaK, азамат болура мшдегпык!» деген тамаша шеппмайткан болатын. Осыны карнда етш устаран Сапаррали тек жаланшешенджке рана бершп, когамдык улы езгер1стерд1ц ауыр да эдЬлетп iciHeH бойын аулак салып, сырттан рана бакылаушы, бейтарапакын болып коймай, ен алдымен белсенд1 де байсалды азамат болудымаксат erri. Улы Абай айткандай. игш корамдык курылыстыцKeTiriHe Kipniui болып каланура дайын турды. Сейтш, казак даласындасовет егаметг орнаран алгашкы кундерден бастап-ак, Сапарраликернект1 корам кайраТкерлермйц орта сапынан орын алды.Азамат-акын езшщ алрашкы жумысын 1919 жылы, болыстык ревкомнынхатшылырынан бастады да, аудандык аткару комитетшц преседател1,одан эр! уездш аткару комитет! председателей орынбасарыболып 1стед1.1923 жылдан бастап Сапаррали зац жумысына ауысты. Булжылдар кешпел1 казак ауылдарындагы кедей-батрактардыц таптыксанасы жана рана оянран, 6 ip a K та есю эдет-рурыптыц нэр аларулы тамыры эл! де солмаран кез болатын. Азамат-акын сол ауыржардайларда, артта калран казак ауылдарын аралай журт, советегаметшщ эд1л занын icK e асырды. Азулы байлардыц ес1пнде елеуci3журген талай малшылар сол халык соты аркылы енбекакыларыналды, суйгенше бара алмай зарыгып журген талай жарлардын колытецдшкё жеттс.Бул жылдары да Сапаррали тек умм шырарудан езген! бшмейтшб1'рбеткей зан кызметкер1 рана болып калган жок, ж!герл1 жырларыменауыл ецбекыйлерше багыт берер жалынды акынныц ардактымшдеттерш де аткара журдь Халык акындарыныц жаксы дзстурлер1бойынша e3i сезген кемшшктер туралы табанда елец шыгарудыда, жарымсыз элементтермен айтысуды да эдетке айналдырды.Судия-акынныц сол кездеп куцделрше уцшсец мынадай б!р жардайлардыкез алдыца кёяиресщ:Дия хажыныц аулына келш токтаран 6ip топ жолаушылар аттантуст1 де, узд1к улкен ак уйге келш к!рд1. Олардыц жуздершдеашу да, абыржу да бар ед1. Осыны ацрарран Дия хажы конактарынатерден орын керсегп де, ауыл жаналыктарын сурастыра бастады.— Раббас мырза, жузгцде 6ip решш бар Tapi3fli-ay..,-— Эл; талай ренжитш шырармыз. хажы ече.„9
- Page 3 and 4: G d n d p ъ c L л г 1БЕГЛЛ
- Page 5: етшзш, шоршыта ауда
- Page 9 and 10: лай жылдар бойы кол
- Page 11 and 12: 1938 жылы «Тау сыры»
- Page 13 and 14: 0.4 ЕЦ д£р
- Page 15 and 16: EKi-уш н й пт эр ж ерд
- Page 17 and 18: Сол ш акта бул бейн
- Page 19 and 20: РИЗАТУЛЛАРА'К,ушак
- Page 21 and 22: Ел уРкеДЬ 6i3 кешеге
- Page 23 and 24: Тутанбайды жас кар
- Page 25 and 26: 0лсен де унс!з,Сэуле
- Page 27 and 28: AKJOFAHAKTOFaft, Жосалы ме
- Page 29 and 30: Ж1Г1Т C03IСуйгенш, деп
- Page 31 and 32: Совет зацы —Бахыт
- Page 33 and 34: 4 ЖАМШЫДА Ж АЗД Ы К Т
- Page 35 and 36: Кос куларын жымыры
- Page 37 and 38: ЛЕНИН МУЗЕЙ1НДЕКер
- Page 39 and 40: Толыксып тогысканд
- Page 41 and 42: Ойнактап болат тул
- Page 43 and 44: 1 9 4 1 -1 9 5 6ЛЕНИН ТУЫК
- Page 45 and 46: Кутем, кутем жан жу
- Page 47 and 48: Кис in сонда кольтаЖ
- Page 49 and 50: АК.ША К.АРАдша кар ж
- Page 51 and 52: Зецб'фек змзала рып
- Page 53 and 54: KYPEK YKIM!Балбыраган к
- Page 55 and 56: Алды колга каранда
- Page 57 and 58:
Сенбеу емес ол эише
- Page 59 and 60:
Шыныктырран зор жо
- Page 61 and 62:
П збектелш кектен ж
- Page 63 and 64:
Шырарады кен epicKeКа
- Page 65 and 66:
Туцрыш май келд1 гу
- Page 67 and 68:
Keineri тын — бупн eric,А
- Page 69 and 70:
Ол сезд! езше енш ©Mi
- Page 71 and 72:
СЕМЕЙДаланын таста
- Page 73 and 74:
К,аймыкпай карсы те
- Page 75 and 76:
АРМАН ЕМЕСАлпысты
- Page 77 and 78:
БАСТАУШЫМЫЗ ПАРТИЯ
- Page 79 and 80:
ЛЕНИНШ1Л ЕР УРПАКЛе
- Page 81 and 82:
С Ы Р Л Ы К А Я Ы НА с
- Page 83 and 84:
Кайырмасы:Ж ел ушыр
- Page 85 and 86:
ЕН.БЕК EPIШыркаймын
- Page 87 and 88:
Гулге оранган дала,
- Page 89 and 90:
Балрын батыр ерк]н
- Page 91 and 92:
JIО ЭЛЬ Л Л AJJМ ЕЯ о л
- Page 93 and 94:
АБАК АРМАНЫ(Поама)К
- Page 95 and 96:
Кулдыйлап кузге ка
- Page 97 and 98:
Ел жата дуршдетш ти
- Page 99 and 100:
Бул байдын шала каз
- Page 101 and 102:
Абакты салып берд1
- Page 103 and 104:
Бшнбей etu6ip дыбыс ту
- Page 105 and 106:
Кек тулпар кесеуде
- Page 107 and 108:
«Айтындар капылыст
- Page 109 and 110:
Абактын, кедшш аула
- Page 111 and 112:
Аккозы еепгенде бу
- Page 113 and 114:
— Мен мунда, Гздеге
- Page 115 and 116:
Кек тулпар TiciH егеп,
- Page 117 and 118:
Кермеген еинршде С
- Page 119 and 120:
Аркадий Абак сырын
- Page 121 and 122:
Кыя к,уз жалрыз аяк
- Page 123 and 124:
эпилогОл кундер жа
- Page 125 and 126:
Еске алсам вткен ку
- Page 127 and 128:
Улы т и , корлау кул
- Page 129 and 130:
Кермеген шыбын кур
- Page 131 and 132:
Айналып архив ущи ж
- Page 133 and 134:
КаркарзлыАрканыц ш
- Page 135 and 136:
Каскырдай койга ша
- Page 137 and 138:
Байкады арткы екеу
- Page 139 and 140:
Бандыныц шапкыншыс
- Page 141 and 142:
ЕК1НШ1 Б6Л 1МАктык ай
- Page 143 and 144:
Жолдасым Чегевичпе
- Page 145 and 146:
Сол ед1 жургеш де ал
- Page 147 and 148:
Жамылып кара тунд1
- Page 149 and 150:
Бекбайды таныран с
- Page 151 and 152:
Шараннан етпей тур
- Page 153 and 154:
Дед1 де кайратты кы
- Page 155 and 156:
Булт болып танды бу
- Page 157 and 158:
Тамара сол бёкшд1 к
- Page 159 and 160:
Семейге хабар жетш
- Page 161 and 162:
Канды айдап алма бе
- Page 163 and 164:
КЫРАН КЕП(Кусбег1 т
- Page 165 and 166:
Ушкан куста i3 бар м
- Page 167 and 168:
Алыстап кыран кетк
- Page 169 and 170:
Жататын болды рнеи
- Page 171 and 172:
Арканды байлап бел
- Page 173 and 174:
Баланы керш кысылг
- Page 175 and 176:
3. КЫРАН ТШЕЙ КОЛЫНД
- Page 177 and 178:
KapFbiFaHina барысты,Кек
- Page 179 and 180:
ТулкМ к о я н ecenT i,Ал
- Page 181 and 182:
Бекейдщ алран эйел1
- Page 183 and 184:
Bip шыр етш карт кыра
- Page 185 and 186:
Себеп болмай сакды
- Page 187 and 188:
Гулпаршадай кусбеп
- Page 189 and 190:
А И ДОС(Аг& сарыныие
- Page 191 and 192:
Эке ел!м1, ел зары,Ой
- Page 193 and 194:
Келд! асырыс жакынд
- Page 195 and 196:
Жер жастанбай белш
- Page 197 and 198:
— Каны 6ipre ел; упин,
- Page 199 and 200:
Жасканып бурып кал
- Page 201 and 202:
«Жекпе-жек» сурап к
- Page 203 and 204:
Кекпенен тарткан а
- Page 205 and 206:
Барып сокты 6ip денд!
- Page 207 and 208:
Б1рде элареп талмау
- Page 209 and 210:
Дересш дР ерлеп жам
- Page 211 and 212:
B im e re H осы куйменен
- Page 213 and 214:
Bip топ фриц кызыл та
- Page 215 and 216:
Келд1 ушне кун бата
- Page 217 and 218:
М А 3 М V Н ЫЭбу Сэрсе
- Page 219 and 220:
Жоры* .........................